Sei sulla pagina 1di 74

Informazioni su questo libro

Si tratta della copia digitale di un libro che per generazioni è stato conservata negli scaffali di una biblioteca prima di essere digitalizzato da Google
nell’ambito del progetto volto a rendere disponibili online i libri di tutto il mondo.
Ha sopravvissuto abbastanza per non essere più protetto dai diritti di copyright e diventare di pubblico dominio. Un libro di pubblico dominio è
un libro che non è mai stato protetto dal copyright o i cui termini legali di copyright sono scaduti. La classificazione di un libro come di pubblico
dominio può variare da paese a paese. I libri di pubblico dominio sono l’anello di congiunzione con il passato, rappresentano un patrimonio storico,
culturale e di conoscenza spesso difficile da scoprire.
Commenti, note e altre annotazioni a margine presenti nel volume originale compariranno in questo file, come testimonianza del lungo viaggio
percorso dal libro, dall’editore originale alla biblioteca, per giungere fino a te.

Linee guide per l’utilizzo

Google è orgoglioso di essere il partner delle biblioteche per digitalizzare i materiali di pubblico dominio e renderli universalmente disponibili.
I libri di pubblico dominio appartengono al pubblico e noi ne siamo solamente i custodi. Tuttavia questo lavoro è oneroso, pertanto, per poter
continuare ad offrire questo servizio abbiamo preso alcune iniziative per impedire l’utilizzo illecito da parte di soggetti commerciali, compresa
l’imposizione di restrizioni sull’invio di query automatizzate.
Inoltre ti chiediamo di:

+ Non fare un uso commerciale di questi file Abbiamo concepito Google Ricerca Libri per l’uso da parte dei singoli utenti privati e ti chiediamo
di utilizzare questi file per uso personale e non a fini commerciali.
+ Non inviare query automatizzate Non inviare a Google query automatizzate di alcun tipo. Se stai effettuando delle ricerche nel campo della
traduzione automatica, del riconoscimento ottico dei caratteri (OCR) o in altri campi dove necessiti di utilizzare grandi quantità di testo, ti
invitiamo a contattarci. Incoraggiamo l’uso dei materiali di pubblico dominio per questi scopi e potremmo esserti di aiuto.
+ Conserva la filigrana La "filigrana" (watermark) di Google che compare in ciascun file è essenziale per informare gli utenti su questo progetto
e aiutarli a trovare materiali aggiuntivi tramite Google Ricerca Libri. Non rimuoverla.
+ Fanne un uso legale Indipendentemente dall’utilizzo che ne farai, ricordati che è tua responsabilità accertati di farne un uso legale. Non
dare per scontato che, poiché un libro è di pubblico dominio per gli utenti degli Stati Uniti, sia di pubblico dominio anche per gli utenti di
altri paesi. I criteri che stabiliscono se un libro è protetto da copyright variano da Paese a Paese e non possiamo offrire indicazioni se un
determinato uso del libro è consentito. Non dare per scontato che poiché un libro compare in Google Ricerca Libri ciò significhi che può
essere utilizzato in qualsiasi modo e in qualsiasi Paese del mondo. Le sanzioni per le violazioni del copyright possono essere molto severe.

Informazioni su Google Ricerca Libri

La missione di Google è organizzare le informazioni a livello mondiale e renderle universalmente accessibili e fruibili. Google Ricerca Libri aiuta
i lettori a scoprire i libri di tutto il mondo e consente ad autori ed editori di raggiungere un pubblico più ampio. Puoi effettuare una ricerca sul Web
nell’intero testo di questo libro da http://books.google.com
This is a reproduction of a library book that was digitized
by Google as part of an ongoing effort to preserve the
information in books and make it universally accessible.

https://books.google.com
ц * ы>Мьаъ
//'A-

"¿il * . \ -i ¿"v>

1, t <

3Líberi(M?íííono,
míe^Sagiftrí

.'.
VN

Bayerisch*
Staauiuiüllütnek
Мигкггвп
Crincipit liber Phifionomiasquecompilauit magifter Michael
Scotusadpces.D.FedericiRomanorû imparoris. Scientia cuius
eft muirá tenéda infecreto:eoq>eft magnx efficacix. Continens
fecreta artis naturae:q fufficiunt omni aitrologo. Er cum hxepars
libriphifionomiae coftet ex tribus, partibus^gçgft orocrnjmm.

Mperator inter caetera quibus &

X fcientia boni & mali:& eá modis oíl


metipfum inlibrisauftorum:&pi
tiarum quae dicunf artes.Et hoc facies penfos:anai
quiete:& corpus tuû habuerit fpadûmraetermiHis negociis gen*
tiû aliquid a ¡maieftate tua petentium:& rndentiû. Debes ením ici
re q> duo funt tempora homini uiuenti.f.tempus pacis &tepus
belli &ita duo funt cibi:corporalis & fpiritualis.Corporalisqdé
adnutrimétumcorporis.Spiritualis ueroadnuthmétû animx»
& q> ut cibus corporalis cóferuat corpus in bono ftatu fi fit faftus
róne &affumptus per méfurá ab aíali cui cóuenit de in tépore сб*
gruo eo q> nó in omni tpe oía cóueniunnlta cibus IpiritualiB9 ttt
tinet animá bono ftatufi fit faátus róne&aflumptusper debita
menfurá intpecógruo utrifqsxtati.uidelicet hominis &uirtuti.
Scripta eft enim q> ficut frígida calidis Sc calida frigidis téperanr;.
Ita cótraria cótrariis curanf:& medelá recipiunt ordinate, Simifr
eft utile inquirere diuerfos auftores de magiftros pp diuerfas fen
tentias.eo q> diuerfi diuerfa fentiût:& monét'fciétia uel ígenio gra
tíofonaturaetqcTdirTundiídefuppficiens muirá pofteat&eft orí*
go fcientiae.Vnde meo çjdécófilio doftores magiftri öehoíes ige
niofi naturaliteRUt fint apud te curabis diligenter de fa?pe cû muí*
tis fermoné facies:corá eis fapiéter ac domelike uerba ¿murciás.
Cogitabis in diuerfis pp diuerfa:& facies eis qónes qfí, r%cû erunt:
Se difta eoç in corde feruabis:ut impofterû de tibi de caeteris pro*
defle poflint.Ne fis ut terra inculta Sc arida:quae cum fit fterilis ab
hoibusreprobaí,Manuteneftudiûfcientiaç intuoregno:& fac
fieri difputationes ante confpeérá tuû.'&tuus animus mhisglo*
rietur:ut tuû ingeniû.in melius reformeí. Tuû ftudium fit uelle
regnare diu. Et hoc eritfi te dederis uirtutibus:uitia uitando. Et
detali moralitate aliquid dicemus:fi deus uoluerit. Sed hic dici**
mus:q>des cor tuû cognitioni boni intclleftus fecûdû difcretióis
menfurá, Sis amicus du fide:fpe:& ope. Necommittas amplefti
A ii
illam fciêtiam:qux a philofophls phifionomia naturautcr norm*
natur.Qua multi quondáfunt poteneia gratiamaucupati.Et no
quia adeo procedant reliquos homines.Sed propter hácfcientiá
Si pp. hmói plurimas alia:qs fecreto nouerunt. Vñ diftû eíbhono
rahominem pp fcientiá,R.equire notura amicû pp neceiïitatem.
Apud enim quofdá men9 eftphilofophariqditari&apud quo£
dá melius ditaricj plíari:& apudquofdam utruq? nccet.&apud
quofdam neutrum debet requiri.f.a facientibns ueram penitenti*
aminhacuita. Huiusenim fcientie inquifitio eft pulcherrimain
natura. Collefta eft enim hxefcientia ex comp ofitione hominis
utriufçffexuscum qualitate poflibili modi flatus perfonxuiuen*
tis.Et ex hac icientia nature ingeniofx qux cognouimbi domine
Imperator fub lucida breuitate in hoc libello p enif'enarrabo.Di-
cit enim quidam Tapietis Phifionomia eft fcientia naturaennfinua*
tione cuius peritus in ea fufficienteragnofcit diflíerentias anima
Hum perfonarum in omni gradu fui. Et quia omnis fimpliciû fcié
tia eft a diffinitione idcirco eam in hoc loco difftniamus.Phifiono
mia trft doftrina fàlutis:ele<ftio boni:& uitatio ma li:comprxhen*
fiouirtutis&prxtermifôouitiorû.hocauréinducit uerus amor
dei:timor diaboli: fides meritona:fp es prxmii im p erdibilis aeter*
nx uitx:& iudicium mortis t qua uidetur penitus q> omnia relin*
quantur CíEteris:que hic tenentur. Et non ulli uakt iciétiamec po#
tentia:nec congregatio perfonarûmec gratia pulchritudinis : пес
uoluntas:& omne bonum.Vnde dixit quidam.Omnia tranfibfit
nos ibimus:ibitis:ibunt.Cari:non cari conaitione pari.Et albi di*
¿tum eft. Omnia tranfibunt praeter amare deum . Cóftituo ergo
о Federice imperator tibi ex hac fcientia phifionomix regulas &
conftitutiones abbreuiatas : quas tibi pono fatis fufFiciéter. lugo
quarum ike bene adieceris : dabit tibi magnum prxcifi laudis ex
multa fapiétia Sc uirtute:crelcet tibi etiam magnum Sc grandein/
geniumiàpientix ad nobilitatemtuxnaturx.quam fapientiam
fi in mente habueris memorem:melius intelliges difta alloquenti
um te:cautius agnofces tuos fapientes de alios uifu de audita : пес
non de alios homines indifferenter : qui tecum habebunt gratiam
eloquendi : uel ante te aliquid faciendi quod non eft parum . Et ex
induftria huius feientix in te fecreto habebis grander» parte meó
filiorum confulentium tibi : & exultatione uirtutum & uitiorom
quafi ut femp er fecum habitauifles in faftis ubíqp, Sed anteg hoc
tibi redeem ordinate per fingufa capitula : uolo tibi cnuclearehi*
ftoriamprioris fiibftantianquafi incipiens a fundamento primae
materiaKquodpoteíleiíe tibimultumearum multiplia róne;eo
q>pauci hoc funt fcientes in ueritare,

CPrima pars libri huius, Gapitulum primum.

OBILIS Imperator uir gratiofequafi omnifigra*


tiarum Sc domorum ex grandi amoretibi notifico
facratiflimam feientiam naturx:qux poteft appela
lari confolatio:& quae non multum dicitur genn bus
¡diotis:necetiameft dicenda,Sciendoq> qui eam be
ne nouerit:& mcmori in mente habuerit:quotienfcunçp cafusín*
curret:ipfamq? exercitando fi incipiat loqui de ipfa cum altero:&
ille hanc fcientiam ignorauerit:uidebitur illiq? :pfefit propheta
uel fanftus.& hicpoitca commendabiteum ubiq? dans ei ftudiole
praeciû magnx laudis. Amabituragétibus notis & ignotis.quae
audierint de illo:& honorabiliter inter eas, Et hoc non eft párum
uidelicet inter uniuerfas gentes famamfapientiae & fdentix cele?
brem obtinere. Scias igitur q> embrionis generatio & motufupe
riori fit & motu inferiori:ldlicet partim in genere :& partim in
ipecicôc motus primus conceptionis ex utroq? Гехи eft amor na>*
turalis uiriin mulierem & mulieris in uirum in caloris unití geni
talibus.Sciendocpuir eftagens:mulieruero patiens.undeambo
habent uim relatiuhcû in coitu fit mutua relatio.Eog; Temen uni*
usreferturalteri:&utrunçf eft antecedens alterius. Luxuria uiri
primam radicem habet in lumbis & libido mulieris in umbilico,
Vndelob.Virtuseiusinlumbis eius:& fortitudo eiusinumbili
couentris eius. Iuxta iilud dominus in euangelio. Sinflumbi ue*
ftri prxcinfti & lucernx ardétes in manibus ueßris. Tépus enim
congruuminuiroeftinhyeme ¿einucre adcoeundutmmulieris
in zftare & autumno. Iftud autem eft propter contrariara com*
plexionem temporum & perfonae. Complexio quorum nihil ali
ud eft quam caliditas cum'frigiditate & humiditas cum ficcitate.
Item dicimus ф neuter poflfet agere cu deleAatione nifi haberent
inftru menta ad hoc dep utara tam intus quam extra.Vnde uir ha*
bet fuos teftes extra uentrem in pelle. M ulicr uero intus uidelicet
extra principium'uuluae. Tamen non funtin omni fimilesrefticu
lis uiri.Vnde mulier habet lufi Temen ex teftibusuelutuinde hoc
moueí ad coitum ardenter. Semen uero teßiculoct dicif proprie
fperma:quid deícédit ex omni humore corporis diuifo & partito
in oíbusmébriseflentie& eft nobilior pars omnium humorû de
fubtilior. Et hoc femen in fe cótinet oém naturá de complexioné
quarûlibet partía totius corporis» q ua defendit. Sciédum eft q>
fperma uiri eft calidius & fortius illo mulieris. Гп emiíTione uero
fpermatisutriufq? a naturafuperioritribuifomnis uirtutis effe*
ftus Óe uirtutis augmentabilis pro tpe decurréte. Et I cd m curfum
corpoçifupioç ficutdifpofitionecorpoct cócipientiû fœtus reci
pitlimul&femeloia&fingula quae pofteadifcernunfordinetê'
рос de naturae. Quantitas aut embrionis fit fcdm qtitatéfemi*
nis uirtuofi de matncis:qu£e matrix fi fuerit bone cóplexionis em
brio uadit ad p fedtñrSc ecotrario. Vnde fi femen difcurrat per ma
tricé in longû fcetus erit longus & gracilis:^ fi in latu uel quafi ro
tundii erit curtus Sc groflus. Quid aut fit fperma Pic diffi nif. S per
ma eft primo materia embrióis creádúuel fperma eft artifex crea
doqc ffantiû:uel fpma eft femé aíalis fine fpiritu' de nobilioris fan*
guinis de purions ad inftar uini rubeuqd exagitatione coucrtif in
fpumá candidá.Etcum illa fubftátia fit nobilior parte remanente
ac leuio r de u i rtuo fior: ideo fupafcendit. Et eft fei end ú q> fi de femi*
ne'uiri plus fuerint q femme fœtus erit îllilîmilisinpelleôe for*
teinfexu.Verbigfamulierqdaeraralba:&cû coiret cumaethyo*
pe peperit filia alba. Alia mulier nigra coiuitcum uiroalbo:öe pe
perit film nigrû:ut patet hoctoto tpe. Vera eft q> fi mulier lit iua
uenisicû in coitu fit memor fui uel uiri uel alterius:Sc pprie cum
femen diffunditgeneratiuûgenitâ erit oínofimile:& iampbatû
eft miles Sein aialibus.Cum uero fperma exit coitu eft maxiadele
aatioinnSturacorporali& fpirituali fmquátitatem illius&te*
fticulidequoexit.Sciendfleftq?exdextro maioreft dulcedoef ex
finiftro:& ex multo femme q ex pauco.Quia fperma diffunditur
copiera aetate per caufam ut unufqfq? manuteneat fibi uitá produ
étiusdicimusq>cibifuntquibus femen augmenta tur. in uafis : ut
rapx:cicera:carnes recentes:ga!lina?.caitrati:porcinon fâlitûoua
forbilia:fabû fraftum:cibus de pafta:panis recens nócalidus&c.
Sunt etiá cibi qbus fernen deficit abfq; emiiTione:ut carnes falitx:
cibiacres&accrbirpanis ficcusut.xv.dierum &bifcoctus &eité
cibommquidáinducutluxuriam:ut ícinchus:oua forbilia.cafeus
dulcisœruca ficca:uinû puç:oftfaca faturitas côueniensciboramt
dcquxdâ eleftuaria.Mouentauté luxuriá fpecies decoris alterius
corporis ad corpus fibi amorecóueniens ujfu & taftu.Verbigra.
Si uir bene uideat mulieré iuuené de pulchrá & ecotra. Et per uc
nfimilé:ut fi adolefcés adorneí ad inftar puellx uel hab eat faciem
inclytá utfameilaqua cótingitfortismotus:ut patetin fodemi*
tis. Sunt etiá cjda cibi quoç comeftione caftitas cóferuaí г ut por*
tulaca:laftuca:eruca uiridiswctû cópofitû:cucurbita:cucumer:ie*
iunium:paucus cibus:portatio iafpidis & thopatiomabfentia cor
poris decoratiœtatecV: adornatione. Virhabetuirtuté calamitx
ad mulieré:& mulier ad uirû:quae uifu fpinquo taftu ad inuicem
cóiunguntur:& ficutde chalybe&filiceexit qnqsfcintilla.Itade
fpermate exit qñcj conception matrix eft ad embrioné:ficut ol*
la ad coquédû epulû:& lar ad placéta de pafta.Et fciédû eft q? raro
íccidit:q> exeat fpma ex utroejí tefticulo uno coiru.f.utriufq? agen
tis &pat:étis.ôc ob hoc una tanto fitconceptio uelcreatio:qñcó
ceditur defuper dono gratiae nec aliter. Sed fi exduobus tefticulis
utriufq? coitûfacientisíperma exierit & in duas partes matricis
diflfundaf:duefiunt creanme uelamplius fm diftufioné per loea
matricis.Vnde cu matrix cóftet ex feptem cellulis fiue crifpaturis
ut patet in uentriculis ouium & porcaçt & cxtera:mulier pót fo
ptem filioscócipere& portare.Volensauté domine Imperator
q> omnia & fingula cognofcas p temetipfum : quomodo embrio
concipitur fiue generetur ex utrifœ coeuntibus in congruo rem*
pore&coitufafto conuenienteninquirentibus nobis apertedio
cemus fm q> nobis per feriem uidebitur enarrare.
CTDe tpe coitus mafculi & feminae & de defeftu ipfius^. Cap.ii.
*'"fV Rincipiû téporis coitus.f.in quo fperma dulciter exit uel
\J amare m mafculo eft poft cóplementûannoç.xiiii.Ôc de
t*^* icepsufçadannû,lxxvii.adplusinfeminauero pofteó
plementu.xii.annoç & deinceps ufq?ad.xl.annos uel.l.adplus:
Öccumhocfpermatisexituincipiût pilipaulatim oriri inpeftine
unitas quoç dicif femur. Similiter nafcuní in naribus nafnin ma*
xillismafculis:fubaflelliis:& circa fexum deorfurmfuper brachiaj
manus:&crura.Sicut incipiunt oriri in tpe ueris frondes í arbori
bus:& in herbis flores:& ramimnde pori corporis aperiuntur:&
pducuntaliquid fui generis extra folitum.Ité fibi uox mutaf. Ga
put uirgae maículi decooperífrmámae feminae incipiût tumefcere
uterçinataralifer maatt adcoïtum:« magno deleetuparirerirt
naturalibusmembris:nifi libido feperefreHetur per acSdermut
per ieiumum &perafperam uiramciborum. Poifautem fperma
tis emiffionem utriq) mutant figurá principaliter in fadr&uir.
tutemmcarnwäcconfuetudinem inmoribusnn cogitationibus:
^??'?СС01Са^ти5*йЧЫ8,'РГитп™'^геЧиепге1:А;
etiam in diebus contrani temporis ei multa contingunt in cótra*
num:quaequidéfaciuntcorpori ilia qua: dicemus nunc. Nam coi
нк„СТЛиС&Аи^ОШтсогри5Ь&^(1aг&£,е,?ссa^ЬЬито#
nous.* talemaftufennt incóuenientercaput cerebrum fcoculñ
quiacucerebrum pleniusliquidrfin glacies in fequêti die & pro*
prie m mane oculi lachrymant.contingitdolor capitis qui dicitur
foda íiue emigranea ft «pprie circa horá non* Sc drinceps. Dirai,
nuit etiam coitus mcóuenienter foetus uires omnium mébroriï;
tófítfpermacolament6ipfora.Macrocorporefígura(fítturbior
m afpectumifusoculorum abbreuiaturmita annihilatúndebilitaí
Jirituswppetituscibiperditur.HomofitobliuiofusfaciendoK:
&p«erineundograuis:inmofibus folitisfimplicior in ingenio
grollusnn laborando uanusnn credendoalteri uelox. Capilli fibi
taalecadunt:&citius canefcunt:* fit caluus in fróte & in ÎumtmV
tatecapitis:facile infirmaturab aere corrupto. Quicum patitur
nobmememoraturtemporisinquocoiuitnimiiTuelcomradoi
cumentumcofiliorum coiuit naturae.Etde iftis omnibus fatisoa
tetpercontrariumutinpuerisuelpuel!isnonducorruptis:quo/
niamadtalianonincurrunt:quianoacanercuntmeœcaluelcunti
imocapilh fibicrefcunt:ut herbxinhorto.Ethc^pltetinrrS
pudIarumuirginumantequácoeant:quS poftmultum coitum
perdunt capillos & coloremit tûcper capillos & colorera ua'de
miranEcaufamppná ignorantes, fdem eft de uiris:qm bene per
pendotde cafuapilloru:&dedolorecapitis:qué emigraneáap,
P^dlant:rednoncognofcâtq,frequéscoitus nóeftincógruo tpe
fetflus.Vndefup hocqdam dixit &ben«& memorix firmiter te
mninofiuis tuforecoito.Vndequiacotrario tpe fibi non cufto*
dientnimiocoitu&fleubothomia&cibiscótrariis complexion*
fu«fecuraeafpeftet îfirmitatépiculofamin breuitpcnifi forte fe
adiuuetmaxiemedidnarumiuuaméto. Tamé dicimusq, quini*
mis penetrauerit mulieréilauet fibi nares ärpulfus brachiorûfc
pedum bonouino&comedat bonos cibosmt reftituereÉ quod 3
deperditumeftdefemine& defanguine. Suntautemmultiq fa*
nitatem percipiunt ex ufu ueneris:* quidam facile infitmant.ua
let enim fanguiniris:nocet uero flegmaticis:colericisi& melácoü
cis.Et prodeft £m caufam interuemétem & ftatû, Qui enim mul
tum mingit fxpe recipit nocumentu per coitû eo q> iupfluitates
corporis fufficienter nudantur per unoá qui fi utat coitu facilein
firmaí Sedtomoritun Verum eft q> quedamfadûtfatis urinare;
utcaro uolatilium:&omnediurentituut petrofihum:crocus:d¡»
cera:rapxtfafeola:nucleiceraforû&c. Sedfi pinguisfanguinitate
non utatur coitu ex fuperfluitatefeminis:q> nimis implet uafiufo
let infirmari:ut patetin puellis:quae nimis conferuantur in uirgi
nitatenn uiduis:& religious mulieribus:& mafculis»
•CTDeoccafionibusgenerandi ôcnongenerandi&de menftruo
mulierum Üapitulum tertium.
*7T\ Icit Ariftoteies ceflante caufa ceííat effeftus.Vnde multa:
1 1 funtcaufaegenerádi &nógenerádi.Caufa,.n.generídi eft
v-^ primo uoluntas dri, Secuda cá eft fi ftatus pfonaç fuera
bonus in fanitate&côgruus in ufu regirainis ciboç & potuunu
&ecóerario.Vtuero muliergeneretittafunt principafrpïciéda
.f.ut matrix fit fana & in fuo loco & non fuffocata:& bonae copies
xionis in caliditate:Sperma utriufgi fit diu referuatû. cV praecipue
uiriadhocutfit beneuifcofum&coftum fuadigeftione: Ambo
coeuntes mittát lememutcómiiceanf:Virga fit longa:mulier iu*
uenis uel qnó deficiat a mmftruo.Matrixconrineatfperma rece*
ptû ad minus p mediá diémitet mulier coitû hincad tresdiesjne
addaí aliud femenmel ne aperiat orificiûmec mulier edat tunc cu
bum frigidxnamrxmecfieubothomefmecrecipiatfñgus.aí fie
potualerecoitus.facitenimad cócipiendum unus coitus tantu»
Quando mulier coit uolens grauidari debet ftarecoopta cû uiro
йп&агде tenere anûeleoatûtut femen melius intret:& plicata in
uno latere im q> grauidari defiderattfafta grauidatione le diu cu*
ftodiattSc fedeat m loco сб anno pedibus öc renibus. De méftruo
dicimus ф fi a cane comedaí purû fit rabidus;& fi afpergaí herba
uirens ficcatunfafcinathoïem certa datione:& reddit leprofum
Menftruûeftfupfluitasciborûquxnó benedigerif defecto calos
ris naturalisante eft iperma impfeafócV eft ad cócipiendû utile
de necefiàritttut eratalumen in cófeftione tinfturae:8t fi de jpfo in
cellulagccjnôfueritgeneratio n5ualettSedfideipforûrnis fue*
ritin loco conceptionis:conceptus erit fígnatus inmalum, Etíi
fíatgeneratiotemporisfuidecurfuscrea tura erit male fignatamt
gibbo de caeteraaut efficietur leprofa & caetera,Et fi mulier fit me»
mor alicuius cû femen diftundit cu uiro creatura alfimiliabie illí in
pte.Eruteius memoria fitutilis:dcbetdoceriauiro;q> no record
daf tunc de tali ud de taliXrefcitmenftruu&decrefatfm luna &
mareínfimiliác ítafpermautnq» fexuimndepoft dus augerí:re
quiritexitum.Sciendûq?> mulier multo abundansmenftruo paiw
со abundat fpermate:& ideo nó curat decoitu:& econtrario.
CSigna mulieris calidx naturae:& 9 coit libenter. Cap.iiiú
/TV Ignaautécalidaemulieris & quae libenter coit funtiftaáu*
%(% uentus:cópletisannisduodecim:fitad minus femelcorru
pta:mámashñsparuas:&illascóuenienter plenas &du*
ras:barbata in lrcisconfuetis&pilofamt in cruribusft peftine & •
affelliis:Cuius pili funt grofli & aíperi.capilli aifpi & curti:audax
in lingua:in loquendo uoxfubtilis&altaun animo fuperba:alte*
ri cruaelis de no bene pia:ualde curialis receptu de factione feruitij
omnibus perfonis:& pcip ue notis & amicis:boni coloris in faciei
reftainhafta:macraincarneplusqcrafla:ebriofa.Talisenimmu
lier femperrequiriscoitum:äc complet in atftufuum defideriunu
pauco abundat menitruo;«* quandoq? non eft exituscius omni
menfe ut czterisûmmo tranfit unns méfis & plusmt duo uel trest
fedeafu ingrauidatunpaueum habet haec mulier laa&eft fortis
grauida Sc non grauida.Caro dus non fie fetet in fudando ut con
trariae mulieres:cantatlibenter:circuit loca & delcétatur folatiis &
ornaribus fuis:fi ea poteft habere.
€L Signa mulieris frigidae naturae:& q nó libérer coàv Cap.r,.
r^ Ignauero frígidx mulieris ¿eqnólibéter coit font iftami
JmJ% miapueritia:mámae grades &,ppri£EmoJ]es:nuditas pilo
"V-/ rum in loas quae foknt eis abûdare:capillilongi multifle
extenfi cito crefcentes:de facili.pauida:in loquendo côtra alterum
non eft audax:facile credit omnia qux audit, & ideo conuertiturd
toadbonû & ad malum eft condolens alteráis miferiae ac pia.fti*
tuens raro defiderш complet.carnes habet undiq; mollesnn flatu
loquendo c!î debihs Ôc omni mébro pfonx:multo abundat теш
ftruo:& eidifcurritomni menfeadinftar mans per lunam:plus
tédit ad pinguedinem q ad macredinénn facie eft pallida uel fine
colore:cito ingrauidaí:& grauem habet portatum plus & minus
fm uirtutêembrionisipoftpartûmultolafteabimdat. Signa абс
grauidationïs ïn midiere ïunt ifta & muïramr eft trâfmatatio fto*
maci:ceflatiomenftrui&c.Ideo dcbilitatur àc tráfmutatur in ali*
quo a ftaeu priore:proeoq> meatus purgationis funt impedir»
& menftrua in ucnere multip licant. Ad impregnandû ualet ante
coniunftioné fleubothomia pedû mundicies matricis:&fimiliter
fifeexcufetdecoituloqla.&hocfacit fxpe ingeniofe:ne uideatut
effe impia:eriá jppter uerecûdiá citius im p regnaí p uella q femina
matura pp teneritaté fuoç humoqttqa facilius cómifcen £;Sc con*
aertuní in corruptioné:citius exemplûeftinplantis nouellisar*
boçt:& mulier parua cum maiori pant dolore q magna: S. debilis
f"* fоrtis:âc frígida qcalida&pinguis qmacra. Forma au té pedû
gnificatconditionemuulux latae & ftriftx;exqua fit partus»
CTDiuifio capituli. Capitulum fextutn.
aVoniá mulieres nôhabent in fetantfi caloran innatumt
quo malos humores in eis abundantes ualeant deficcare:
neqp poflfunt pari tátû laboré neo; tam fortiter ut faciunt
oirín'deo funt eis debiliores in omni uirtute&opere:& maxie cu
eópient fuá" coitum.Sciendû q> natura ob hoc fibi tribuit quoddá
purgamentmquod flos nominaíin uulgarñ&menftruûin fcrí*
ptura.hunc aût humorem uirtus naturx eiecit abéis omni meniê
a.xii.annoí antea uftpad annos.xl.uel.l.ad p!us:nifi fintgrauidae
uel Iac%antes:aut eis caulk interueniat q ítringatur:uel nifi natura*
liter fitquafihermaphrodira:uel minus calidx natura; unde mu»
h'erespolrq funt completx ztatismûdantur per menftruum uel
coitû uel per fudoré ut rufticanx. Vndc fi quae uiri faepe uirga со*
cant uel uirga firici.ut qdam uidux & moniales & caetera fiût ma*
crac Sc in facie Huidx. Sciédum q> plus nocet eis una expeditio coi
tus q fepté uiro.fed fi raro coeant uel non:& bene fluxûpurgenf;
cito incraflaní:nifi fe nimis faciát laborare:uel ieiuniis:& ideo ah*
quátulûcócupifcut coitû cá cabris naturalis multiplicádo fernen,
fed fi beneuiuant cibis&potibus:& nongrauiter fatigenturin*
digentescoitmut uidux molles & quxdam monacx & reclufae:faj
eileinfirrnantun&efftciuntur Huidx Sc reumaticx toe miferxui*
uunt in ftatu fui corporis hoc ignorátes:&r de hoc medici nó fem*
per bene perpendunt:& eft magnus defeftus in eis folo errore.
Sed cû nó fit fibi iuftum ealía explorare cófulere debét iuxra hone
ftatemincomedendouel abftínédo:&:q> parti comedantminutn
téperét:femultûfarigét:&nóftentociofx:autin oratióe nimia:
fc eant р loca nine illuaundep hancuiáceffanttentationes carnis
Sc hu morís fupflui. Si uero mulier fluxum patiatur ; Sc uir earn
cognofömfacile fibí uirga uiciatunut patetin adolefcentulisqui
hoc ignorantes uicíantur quandoq? uirga qñq; lepra. Et fi mulier
tunccócipiatcóceptusefficieturuiciofusdefeftu membri:ut áu
giti uel uirtute uifus Src.De flore mulieris eft ut arboris:qrn f ru*
ftum non portat nifi prius florefcat» Motus uero méftrui eft £m
lunáî.Sp ermatis uero ím folem:& donec mulier abundet flore fie
póteoncipere ficut uir qui femme uirgam ere<ftat:& ficut multis
caufis contingit fluxus fruâus ab arbomita pót conftriclura. Vn
depro utraq; caufa folet mülier grauiter ifirmari.S; ideo ualet exî
tus fanguinis de nafo de de uulua öcc.Dici t.n. Hipocras q> mulier
no poteft cócipere ppter nimiá graciÜtaté de macrediné Sc .ppter
nimiá pinguediné. Caula eft qa ex utroq? cafu os matricis eft ftrô
ftu,ftriétura cuius femen non intrat repente, Conftantinus uult
q> mulier híís uuluá nimis paruá quae cognofritur forma pedum
non coeatmepartupareatimpregnata.Sedquiafuntqdá mulie*
res f^nitatc pereipientes frequenn coituuit quidam uiridicimus
q> oino coeant licite.aut portent fecû iafpidem uel thopation Síc»
uel uitam faciant regularé.De embrione dicimus q? eft fimilis fru
ftu qui adhuependet inarboreiqmdumefttenerin ramocadit
leui occafione Sc perdifrfed qñ plus crefcit firmior efficitur obftás
uiciis:quibus cadat. cû aut eft maturatus ut p irum Sc ficus cadit Sc
ita eft de embrione creato:quia donec non eft bene ligatus in loco
fu ae fedis facile cadit fiue p faltû fiue per bailû dec,Vnde circa рп'ш
cipiu fui onus Sí circa finé fuae natiuitatis facile cadit:in medio ue
ro horûduorûtcporû non italeuiter cadit. Tépus uero piculi eft
primus menfis fècundus feptimus oítauus nonus.Dc primo mé
fe dicimus ppter teneritatem nouitatis:&defecundis,ppter na*
ti uitaté. Hip ocras dixit quod femina pgnans ante menfem ofta>
uum nee poft feptimu fleubothomefrfed menfe onto 8c lexto fe*
cure fi ei fit necellarîa :uem eft q> cû timore ficdû eft:& paucus farw
guis debet extrahi:& tutius eft fe abftinere. Homo nó debet dice*
reftudiofecorampgnanteSipcipuepuella.xx.annoçcaliquaqua:
¡pía cupiatardétennecex eis ualeat habere.Cum iam multa' mut
lierespdiderintembrioné.Etfciendum q>eftappetituseius trá&
ferf in embrionem. Et ideo pro utroej. tacendû eft, Si uero mulier
grauida oínoglifcit comederecretá uel carboné dcene fibi fit peri
culûedatmodicutmpro medicina utafciceribusaflatisfabís Sec.
Gum uero preguansappropinquauerit partuiícV timeatcá mo#
cus doloç atitat balrieisifc ungat fe oleo oliuae;fc pedes oleo го*
fato fi mflauerit eos uel aceto aqua debilitato,Hae fatuae uolunta*
ees ut carbonis calcis fcc.plus contingunt in prima grauidatione
&fecunda q poftea.Sipgnáti quandoq? fluatfanguis ort uelnafo
uel defubtus lignum eft q> fœtus eft nímis debilis Sc in periculo
cum no pofflt recipe folitû nutrimentû quis humores fint multí*
Îîlicati in uentre £gnantis.Et eu fluxus cótingat ex frigiditate:fibi
ubueniendum eft cibis calidis Sc ficcis natura in primo gradu uel
mfecundo«utcibiscalidae& humidaenaturanut zmzibere:cimfc
no:carnibusrecentibus:utgallinarû:iure petrofilioçlafte amig*
dalaç:ouis forbilibus:ciceribus fraetis:odoribusmuiciäc thuns
&huiufmodi.Pr«gnantiumquaEdamfacileparturi6t:utbenefaí
naeAhabentesosuuluae latuimmatricem magnanuâc quaeplus
funt macraeqcraflae.Grauiter uero parturiunt multfi puellaeifirs«
nmcraflixi& debiles habentes os uuluae ftriftum.
¿"Secunda diuifiocapituli. Capitulum feptimurru
ITem dieimus de coitu uirtuofo Sc de generatione creatu?
rae q>uir non debetcoiffe recéterneo? mulier fpacio oéto
dieç.Sciendû eft q> cjto magis fperma utriufgpfoerit fer*
uatû tanto eft pduftiufi & fi idé fperma ex bonis cibis fuerit gene
rata tanto magis crit digeftû Sc uifeofum ac uirtute plena, In con
cipiendo uero mulier non debet efie plena floribus neq? oíno uaa
cua:fed nouiter mundataâta q> matrix fit aliquátulû mûda. Et qm
uireftunditfemen&ipfafuûiutambo feminamifceanfc& cûper
uenerit ad punftûexitus anfi teneateleuatûfuo poffe ^cedendo
ftudiofe uerfus ilia parté cuius generations glifcit concípere:me*
morado alicuius formofi:& femen bene difcurrat in cellulam ma*
ericisplongû;ut embrioredpiat forma laudabilisloqgitudinis,
Cópleto coitu oportet utmulier confeftim iaceatfupcr illudla*
tus:inquo recepit femen:& multa repaufetmecuuluá abftergat
intrinfecusmec motû fui faciatmec uriná eftundataiecfe eleuet de
leÄoeadiefmgens fedolerecaput &c,Vel,adminusineo latere
dormiattreshoris:&finonpoteritdonniraficíaceatcalida.quá<¡
do autem de lefto furgere uoluerit plane fe moueatt& fuauiter ua
datt&omnia faciat:acurfuin ea die feabftineat a faltu ab alio coi*
tu» quaffatione« multo ribo Sc potu. Cibus eius fit fanus Sc bot
nus Sc bene coftus:poftprádiudormiat aliquátulû ftans coopta:
utfitcalidamecpoflitrecipefrigusmecfepermittat cognofcere a
uiropfepté dies uel ampliusme celia referef. In latere dextrodi*
eîmus <f tmfcuîusconcipitur:& in finiftro Pemina ut quidam tío¿
límenos aero dicitnus qp latus non facit ex toto fed femen tefticu
luquia dz dmro exit mafculusi& de finiftro femina ueçeftq? cà*
plexiol4terisproficitgenerationi:&cum femen exit de teíhculo
dextro fentií maior dulcedo q de lín iltro: Öc q> pdifta lint uera iam
probata eft milies:qui habebát tátum unum tefticulû:qm illi qui
habent tefticulum dextrum concipiunt mafculos:& habentes ¿ni
ftrum cócipiunt fecimas . Sciendó q? ш hora eftufionis eft totû iu*
dictum có ¡tella tionis concepti licet lit occultum aftrologo. Vnde
m alier debet notare menfem dié Sc horam bono arbitrio quando
coitcoieu generations: & tunceíTet iudiciú" facile. Generale eft q>
conceptus по ceflat ex toto a prole.Vnde dixit Páphilus Saepe fo
let films (imilis elTe patri.i.proprio femim. Et alius dixit fructibus
ipfa fui q tit dignofcif arborЛ nfuper dicimus q> ficut eft impoifc
bileq> homo una pedemteneat in terra &aliû in caelonta impofe
fibile eft q> puer natus lit fimilis fuo genitori oíno figura corpora
li uel mottbas.Siq s uero his duobus careat ens magis uel minus:
oíno nó eft generatus ab ео qui nutrit & tenet pro filio Щ cogno
uerit matrem. Nam de uno puteo muíti poflunt aquam haurire»
Qtjiuero pofuit fernen in cóceptu illuplusamat.öc illeplusfibi
fi miliatur tpe dilêtetionis. Et eft regula generalis q> £ilií quodámo
plus marrizát ¿| patrizát. Vnde regula generalis eft q> quáto plus
utero/ fe abftinet a coitu tanto citius generat poftea coiens:ut pa*
Cet in lilis qui fe diu 1erидtierau q uia uir ueniens ad uxoré cito eam
grauidat.Et eft notádû q? fi fernen fit multum:& intretm omnes
cellulasmatricis:& ibi debito conferuetur feptem filii generanfî
&feptimusefthermaphrodita,f.quiin medio generator, & plu«
feptem no/i fperet habere in uno partu.
C7 rertiadiuifiocaplJ.Fornu mfierisi matrice. Cap.viii.&.ix.
/""V Giendum eft item q> in primis fex diebus poft coitum ge
' {% neratiuû femine ditfufo m loco ualitudinis matricis:cuius
^— . haec eft forma ßmdifpofitionemdiuinx potentixfittaej
laccoagulatumfiue butyrum:poftea in tribus diebus fequétibus
remouetur a q ualitate pfafti lactis:& fit tancj fanguis.in fex dicb»
fequentibus illefanguis coagulatunfc durelcit multum:& fit par
их quantitatis:ut perlarotonda.poftea in.xii.diebus fequentibus
formantur membra principalia.qux funt quattuor.f.cor cerebrû
epar de tefticuli poftea in tribus diebus extera membra generan*
tur:& generata difcernuntur in tota malTa.poíteain iex diebus fa
quentibus caput diftinguitur a fpatulis formatur iâdes fuper ge*
nua:&cor & epar &teftituli cum fuis propinquitatibus:ítcemít
poftea in quattuor diebus fequentibus:qux(j membra tonus cor
porisfuam habet perfeÄionem coniunftim & fepararim:ut natu
ra requirit. Et fie tota creatura in tempore diffinito dierum fuá ha*
bet eflentiá:quam ad perfcftionem fui debet habercconfeftim ui
eam perpetuam recipiensideft animam uiuentem deocreatonfi
milem.Et hoc totum patet ex uiro per hace tria metra.
Tres in leite dies;tres funt in (anguine trini;
Bifleni carnemnerfeni membra figurant;
Poft quadraginta dies uitamcapit hie animamq?.
Gum pdiftu germen fie fe habeaueft paruiflfimum plus formica
& punfto quod eft in maffa de qua infinite cócreantunut oua can
crulorum maris.Deconcreationefeminx itadicimus:q> ipfa per
ficitur in.lxx.diebus ad plus:&in.lxv.adminus:unde tempore p*
fatodatureianimarationalisadeo fuo creatore:cui eft tota {jtmV
us:&quaenóeftantiquafednoua:ut probaturper Auguftioum;
undeficut corpus eft nouiter creatum & anima eft nouiter crea»/
ta:&in humano corpore locatur:tamen in alio nunquam.Dat
enim deus animam nouam & Iiberam corpori nouo tanquam pa
ter fuo filio tabulam nouam politam & immaculatam:ut cum ea
addifcat & fuper eam doétrinam exéplo unius magiftri uel mul
torum:habeat etiam diftus puer poteftatem faciédi de tabula çjc*
quid uoluerit boni 6c mali ideft tenendi mundam & maculandi 6c
lauandi:quodtempusei durat donee didicerit:& nolendo addi*
icere iibi auferaf a patre.Ita eft de anima nouiter data corpori no*
uo:qa eft quodámodo in poteftate ipfius & cura:obligaja eft cor*
porinouo:cum qua & per quam idem corpus poteftmereri lau*
dem bene operandnquo expediat benediftionem aeternipatriscV
beniuolentiam angelorû&c.Similiter poteftmereri uituperium
male operanduquo expeAat malediftionem xterni patris Sc ma*
liuolétiam angelorum & fanftoçt cVc, Vnde adeo repellitur quo*
dámodo furoris ira cadens in manus inimicorû fui:qui funt pre*
datoresanimarum fallentium & non obferuantium mandata ib*
bus dei.Si quaeratut cur infans plene nó loquif 6c nó uadit q cito
eft natus ut poftea tpe pcedétt :cum anima fit pfetta in corporet
rdpódemus q> dux funt caufx:prima eft originale peccatû Adae:
fecunda eft culpa corporis & non eiufdé animaetcum corpus non
fitperfeftönififш tépus;c< nó £m naturam.unde crefeente cor«
pore anima uiuafe uirtutibus manifeftat. De proprietare autem
anim ж fatis prxdiftum eft in proprio libro circa principia quar*
tx diftinftionis cap.animo animas.
CTDe notieia natiuitatis puerortûfcilicetquandopueri nati eua*
dunt&quandonon. Capitulum decimum.
"'£ ^4 É natiuitate infantium dicím us q> poftq funt cócepti aut
& Bnafcunt'uiuiaut moriunfantecj nafcantur uel nafcendo:
^"^ undein natiuitate multa fcitur operario inelfeppter ope»
rationem planetartûdilpofirióe quorum inferiora multipliciter
diíponunf.Et obhocdicimus:cû luna in feptimo mélé multû hu
meftetduriciem humogt.q tenet quélibetembrionemm uentre
mulieris fafta teneritateilli humores aut afcedût fupiusautinfe*
riusexitfexillorû qui fteterunt in matrice per os uuluae:aut cum
embrioneuel pótexitum:quod totûfit operationelunae:q regit
о m né hominé de feminá. Quare operante luna in artificiola natu
ra: fçctus exit folicite de tenebris pueniés ad lucé téporalitatis:un
de dicimus q> fi qs nalèaf antefeptimum menfem penitus nó eua
dit eoq> omnes planetx nó funt operatifuam proprietaté iuxta
curium lunae. Sed ut ratio fingulorû plenius habeatur dicemus de
unoquocp menfetut infra p atebit. Si nafcatur in ptimo menfe ni*
hil exit nifihu mor cómixtus multa uarietate cógelationis qbuii
dam filis eo quod tue regnat faturnus:quo coagulaí totum quod
ex luna fuit liquida. Si nafcaf in fecundo menfe fanguis fruftatim
exit eo quod tûc Iuppiter regnat de dominaf:operatióe cuius hu«
mor aquxus iam cóuerfus eratin fanguiné Sc in multa membra li
cet nó fint fie fortia quod tota creatura pofTit haberi folida. Si na»
lcaf in tettio menfe raro q> naicaf uiuus ppter fui teneritaté cum
ex facili laceret in uentremec habeat iuuamen fui licet habeat uitá»
Suffocaf.etiá nimio calore pro ео quod in eo m enfe dnaf ei mars:
undeeft paruuscancrulus. Sinafcaf i quarto mélé nó exit uiuust
& fi uiuus ftatim morief p pter fui teneritaté Se nimiû caloré folis
qui tûc regnat illi. Si nafcaf in cjnto menfe licet uiuus quádoq? exe
atnóeuaditppterdnm ueneris qui eft planeta in genere femini
по Sein uirtute debilis. Si nafcaf in fexto menfe non euaditppter
dam mercurii qui eft planeta cómunis uirtutisjundecû feparef
auentre:Scfit in cóiunctione cû luna quae eft deterior со nonpôt
e uadercSi nafcaf in feptimo menfe bene euadit Se pót euadere p
p ter dominio lunx:cûper eius regimen fiterdoofficiorûapla*
netis çópletis in tali creatura,Cópleto quidé ordine operationis
rft.pfanetaç:qu£ fit in fine.vii.menlïs aut embrio nafcit 5c eua¿
dit:aut fi non nafcitur pdifti planetx incipiût regnare in creatura
ordinc peaxato. Sciendû eil q> ficut in primo menfe regnat Satur
nus in genere &c. in oftauo méfe iteçt régnat dec. Si naleaí in oéta
uo menfe natusnóeuadit licet naicatuiuus cógrue fortis:& hoc
eft ppdñium. Saturni qui tuncregnat Sequi fuá frigiditate infria
gidat eû:& claudit nó ualenté furgere in anima. unde nô uiuit ub«
tradiem oftauû. SinafcafinnonoméfebeneeuaditÊm curfum
naturx:eo q> tûe regnat Í uppiter qui eft planeta pius & bonœ с б
plexionis.Si nafcaí in decimo menfe bene euadit:quia tue regnat
mars:Se ex fuo calore cóplexioré ejus cófirmat in meliusteu inue/
niat creaturá bene coplera Sc determinará. Ité notadûeft q> ppter
illud menftruû quod milceí eû'diffufo femine edeeptionis incellu
la matricis oportet de neceflfitate quod quiliber homo natus tepe
ftiue aut tarde habeat quattuorpafliones ineuitabiles.f.uariolas:
fturolas:ferfas de ícabié humidá uel fiecá. Etfciedû eft q> méftruâ
eft ita necefiarium ad cócipiendd uelut alumen tihftura^& rfifi fir
aliqd de illo in cellula ubi fit cóceptio generatio non ualet.unde fi
creatura nafcaf de diu uiuat naturaliter purgaí ab illa immûditia,
P"Sciendû eft q> fi erat fluxes quando erat fafta cóceptio Sc de m«
ftruo nimis in cellulatcreatura concipif uiciata in plus aut minus:
& tunc uir fe debet abftinere a coitu:& mulier debet ei refiftere cd
fagacitate.Curfusafit huius menftrui eft quádo luna eft media б
ue rotunda:Sc ifte fluxus quádo<j pfeuerat uno die:quádoq$ duo#
bus:qñq? trib9 uel qnqp fm curfum lunae 8c cdditióis quátitatís' ui
tioç humorû.Et fciendû q> iudei naturaliter patiunffluxû fangui
nis per uirgá f>m luna qbufdam guttis ut mulieres. De menftruo
pñe fieri multa maleficia Sc de fper mate Sc de capillis pîlis 8c fan*
guine de ueftigiis pedû in puluere de limo. Ité feiendum eft q> fi de
menftruo fatis fueritin cdceptione:ipfa creatura in fua uita fatis
habebit depdi&is quattuorpaflíonibus:Se ecórrario. Sciendû q>
unaquxcgs paflio illaçt eft purgamérû humoç illogt:gbus effettû
habuit materia primítiuatundeuariolíE ficut &fturohe öecfigni*
ficant purgamentû fui elefti. Sciendû eft q> donec'infans eft in ué
tre matris uiuit de méftruo.f.fe pafcit de illomec recipit fuum ali
mentum per os fuû led per umbilicum . Vnde ifta eft caula дa mé
ftruû nó diieurrit omni mente folito:qa emcifcibus embrionñcV
habet decurfum in peftus genitricis.Et hoc fufficienter apparèc
permuuerélaâantemcVperpuerum nafcentem:quia mulier la>
С
dans пб patituf menftrufi nifi per caufarmímo menftrufi côuer*
tíeur in lac Sc q uádo incidítur ligamen infaneis ab umbilico quan*
' doq?repenrur in ео cibus:quam mater со die comedir, Nato in*
fante naturaliter nutritur lacte:donec eft fortior Se manente uirgi
nein taftuleporismafidignofcitunquia carrilogaeftfolida:cV: cu
cft femel cormptus eis fentitur partibus,
CTDe mó nafcétis infancis Se de uenrre matris eius, Capi.zi.
DE exiru infántis ita dicimus q> ütetq* exit foras per os uul
ux:tñpriusc6capirefifitbenefanus.Sciendumeftq>ma
fculusnafciífupinus:&fi<aliquiceteneaturinaq balneifc
tnoriaf morif oreinferius.& feminanaleitur nó lupina fed cum
oreíferius:& fi aliqua uice moriaf in aq morif ore fupina. Nafcif
<nipriuscâcapireqhbet:eoq> eftfibi qdaintroitusaduitá tépo*
ral«utuideatmundû&e6 cognofcatmiferiis plenû:&fuû defe*
étum:cV q> per fe nihil pot facere.äf cum eft mortuus naturaliter •
portaí eu pedibus ante ad foífam in fignû fui exitus. & ficur per ca
put mundu intrauit;itaper pedes exrrahieur fuá finé uidens. Sed
И aliter nafcafrut prius exeat pes uel manus cVc.uix euadit:& poti
us moriffubito q euadm& mater eius dolores & mortis pencula
patitur.Sed fiinfans uerfetur in uentre:rarocontingit q> mulier
euadit de illo partis quin moriatur.Et ob hoc tutum eft habere bo
nam obftetricemqux perfuáicienuáfciatluccurrere mulieripar*
turienticû tanto piculo.JNafatur uircu facie uerfus terraro:eoq>
prior fuit nocensrô cito exiuit de manu deuuir natus uосе clamar
Oa.feminauero.Oe.quafimafculisdicat'o Adamquare peccafti
quia pro te parior miferiá infinitá:&feminadicatin fuo lamenta
bilí catitu o Eua qre peccaftiaiá tuo peccato fum paffura miferabi
lé uitá in hoc mundo.Si autem uis fcire quo infans poflit exirede
urerogenirricis:cufir grádisdifferétia itercreaturá& ianuamde
qua exit:didmus alpice lapidéqui uno iftu oculi сб .piicif in aqua
fonds uel fluminis&c.exit ab ea qmuifioneoculorû cóprehcndi
nópótaperitio aquae neq?daufura& fie pp lapidé iplàaq no aЩ
tnouefdefuo locofiueftatuq> fi mile eft et de coagulatióe falis Se
de exitu graminis herbx.çuius efteftus neqd finafr cóprehendû
Ité dirimas q> ¡fans fi nalcif rónabilitereum cólèqui debet fecûdi*
na.i.illa pellis in quaftetit inuolutus uelutimanet uitellûouiin
pellicula tenuiífimacaufa cuius nondilpargitun&tñeft inrefta,
Haecaût fecûdma cfieftmultû groíTa non facile partu dirumpifi
oíideomfansdJcifnatusueftcStdcúeftfubtíüspenituslacaeí»
jecfuotêtegîÎ.Scî«ndfieftq>fiinfanttnato mulier bene purgefc
pmanet fana:&ecótrario:neceftmulieraptiorad impregnandû
<| poft purgationé partus:q q cito fluxu purgata leuat fe de lefto
Sc pótireper domû.Sokt enim purgan hinc ad.y.uel.vii.aut.ix,
dies ad plus:& donee non eft purgata doloribus affligií.Sed fi ul
tra.ix,diédifferípurgatioinpericulocadit aegntudinisiqua ma»
le grauaí:& cito icurrit ad mortem. Vnde debet bonis cibis refici»
& calida tenerime frigusfecipiat:quo mater folet fuffocari&mai*
lignari.Valent fibi ftuffae:çja faciût cefiare dolores:^ humores ci*
tiusdeficcanf.Purgamentum ueroparturientis occultaí uiris Sc
puerisme fit eishorronqa fanguis eft.Vnde ab obftetrice abicon*
ditur io latéti locodomus:ut lub pede (chalar û uel poft hoftiû" in
obfcuro.Si enim fcirefa uiris qd tut piûfemina gerit eá taliter ha*
berent faftidio q> eanftangere nollent:& generatio filiorum Гаере
cellaretJté fi parturiens nó bene purgaí îllud qd tunc remanet in
durefcit ad inftar frufti carnis.f.de die in die quo frufto mulierfe
credit diu ingrauidaramtcûhabeat in ie códitióes impregnates
aр pet¿tu & uentris cóflatione donec ueni a t ad terminum partus
prxftolari.&cûrecipiatquafioíafigna partus affliftionetaméni
hil paiif.& tune patet aegritudo niii fibi fuccurraf beneficio utilis
medicinx. Siquaeraf cur muliernó eft barbataficutuindicimus:
& cum utriçp ex cibis q> potibus naturaliter abûdet multis humoo
ribus natura eos depellit hoc modo:qm in meliere confumuntur
mcrementocapillorû & fluxu menftruoç.Et in uiro per augmen
tum capilloç & barbae.Vnde illi humores qui cóuertuní in men
ftruû efliciuntur pili barbae in uiro:& econtrario. Sciendum eft q>
illi mulieres funtfrigidi & humidi:& ideo funt pondere non poS»
font plus afcendere q ad mámas in quibus conuertunter.in lac iU
li uero uiri funt calicfi Se ficci:& ideo eorum leuirate aicendunt per
quofdam meatus ufcp ad fauces:& ibi exeunt fauces porrofas fiue
porros ut fumas de foraminibus camini.
CTOe rebus quae nocent embrioni de mulieri grauidae. Cap.xiï,
ШУкл funt q nocét embrioni Se nó genitrici: de ecóuerfo Se
quaedá utriqt.Va uolétes hoc p adere documétû dicimus
Ф uerba papauer de eins femen nocet utriq?. Caufaeft qa
inducût fomnû utriq?.Et herba tingit pellé embrionis:macula eu
iusnunqrecedir.Sciédûq> papauer Se rofulacádida faciût macu*
hmcandidá:&rubea:rubeá.undepgnansindbononutaf:nein)í
Eins fit fomnolétus uel maculatus, Caro leporis & leonis nocent
С ii
tnultumembnoi:gainefempaptísocuIisdorfflít&hicfímiIiteri
acetünocet5& fulxus.i,nerui pedum bofo&lac.fc cucumeneoq,
ninminducût frigiditaté:unde portat utri#picul6.Cuminû&
pe;alIca;Ia¿tucae&anCtumnocentcmbríoni:aJTexeispdituifum
coiunftioe digitorâ rnanus Stc.Tarde nafcunf dentes:&eos ско

ungues.Vmüpurumeinocerppepílcpfiam^aroporcsouisa:
angual^ppguttas^edullisofliû^hUiditatéons.Carofali«
&careuSrufticuS&füffn«auseinocent}quíaeXeíSfítficcusincar.
ne htgiuthoyfopus carica pincolûoffa in ûinonon multum pw
tenteiuuantembrionem&niatricem:quiareddutpíngue&iñfa
bonuflatû:Sa uregiapulegium&borago interficiût embrioné
tumas candela extinftx & lucernatfubteHarium fulphuris &af
r8o ¡ÜF™ í**00* «nbrioné:& nocétcmbromulieris.Cû- ue
roerubnofemouethabenscapillosp'ítatexiHisdoloremmulieri
inuentrefeupunéturasJtemfriédumeft^ímomníumhZoÍ
rumquanntateœtamteniporisgpetronxcoeuntisfitcóceprio
complexionata: ut ait Gallenos in microregni.
I^có^tioelaclis&laftátis&deinfantelaíte'te, Cap.xíü,
I ifЛ"сГ1ГиРгaФшспйгийссг1аейсопсиооесопиегп6т
Iflachnstcrminûfuiafccnfusmmâmaspeétoris&exitûp
porroscapilloc.QuXUeromu!tip!icant ac&obferuant
^terpartûruntmulta.ficutpotus aquae frigidanutpatet in pau.
perculisnwlienb^brodiu epuliherba^&cib, paft£:lagan£rû:
puuiscriftalli;remefenugrKd:anifianco:&dormire;&cótinua^
tío Ia¿tationis:carnes recentes:uinum bene íimphatum &c.Simi*
liter funt qdam lacdeficcantia:ficut uinû purû fortis potentiarni*
miauigilationoéris:patticipatioincibo& pomcualía laftanteí
piperatûforte:rofmarinus falcarofalitamanis ficcusicaleusñm*
pregnatioroimia rriftitiaacetâ fcc.Sciendum eft Ф lac eft melk»
ôipeiusfm natura eoru qbus generar". Verbigranutribiliuseft
ex brodio abi paite q ex aq pura &c. Lac mulieris nigra! & bro*
пж eft melius femp illo mulieris alba Sc rube*:neceftlacuttöu«
infanti laAe fuae genitricis:fc inrans citius crefck & melius «for*
matur cibis bonis 3 maus & naturaliter imitatur ueftigia moraU
latís laftantistut paret perillo qui diu nutrituseftlaéte рогсам&
per illa q dudu laftauit caprá &c.qm prior libérer intrabar uefti*
rus in limû:Secomedebarut porcus. Alter ibat&ltim & libenter
eorrodebar plátasJHe q diu laftauit nutrícé fiftulofam fuir eriam
in cófimili pre fui fiftulofus .Lac pgnátis eft cjfi uirus ifanti:cû fa*
dar eû cito iflatû uel ícneétá intrare.Vnde bene cauédû eft cui пш
erici deí infäns ad laftandG,ppter tanta perícula qux oceurrunt*
CTDe diípofitione fiuoruro ad parentes & econuerfo;& de lactam
to ad nutricem non propriam matrero. Capitulum.xiiiï.
QVianalcenriugdáftudio malignant"? Se fi naturaliter fint
maligna Audio in bonum reforroantur ,per caufam.uolu
mus de fingulis aliqua ptraftare. Vnde eft quod quidá ib
mel nafcif:ur homo ¿e bos quidá bis aut auis & roaior pars pífciû
6c quidá ter ut multiplex genus auuloçtiuelutapes ft: papilióes.
Pullus uero bis naicitur.fprimo ou&poftea pullus fiec.lré alalia
quardágenerantur coítu:ut homo & bos.&qdá fine coitu:utan¡s
guilla cancenícorpio dec, Mufca uero & rana coeunt fed nirfil gú*
gnut.Iténafcentium omnifiqdánafcif uiuurm&uiuitut homo
cV bos quidá mortuumuturfus.quidá in fruftû carnis:utleo:qui
dá excumiut canís.quidá potens ut qualia & maior pars aíaliu Se
quidá imp otésjuthem o. Sciendum eft quod languis canû & in*
fantûabimatu Se intra abiqt dubio liberat leprá per baineû aquae
calida facíum. De amore uero nutrímétis ad nutritum ¿V nutrid
ad nurricé ita dicimus q> infansqui nutrií in ,ppria domo cV prin
cipalirer a marre plus amaí a parentibus. & ipfe plus amat eos:q
qui nutrií: extra doma uel ab extranea nutrice: Quid facit hoc'lac
labor Se ufus.unde q bene nutrií in domo & amatreplus marré
diligit omni tpe:fed qui extra domû nutritur diu reduStus in do*
mum eft quaii extraneus reipeftu alterius:tamen plus Sc minus
im locum propinquû Sc longinquum. Et fup hoc dixit qdá & bñ.
Qui pcul eft oculis procul eft a lumme cord:s.Cur parentes plus
amétfiliûqfiliusparétes.Rñdfoqa filius eft caro & languis pa*
rétmièd^óecóuerib.undeillihntpignus ineo:ôenóipfe in eis»
Cur genitrix plus ardéter dib'gitfiliûgpr Secódoletilliuspaffio
ne ei reddés facía oftenfa. R ñdeo дa in ео plus haber carné & fan*
guinètplusetdiuri9cólèruauitfocietatéetamicitiácûeoportatio
neinuentreet extra acnutritione laftis Sec. Curpater pîusamat
filium q mater.Rñdeo дa fernen uiri plus fuit in eo:et eidem pa>*
tri eft fimilior qmatri.Cur pater et mater nó tam firmiter fuant
iracfídiá filio & diu ficôt filfas fadt cStra eos:rndeô qaeoç eft caí
ro de fanguis:& nó econuerfo.Vñ cfl diu fint ufi illo ufu Sc trafta*
eu 8c nutriméto fui laboris Sc in tantum cómodatú ideo córingir♦
Cur paréces amét plus prima q caeteros. R-ñdeoqanouus efbâ;
nifi effet naturale q> parui fie amarenf:multi p erirét. Cur coniuga
les plus amétuiucû fil iûqqñhñt plures;mdeoqafuu pignusha
bent in eoiSc cû in eo no habeant amplius eo ideo contingit. Cur
auus&auia pluscaeterís ¿jpinquis fiediligunt nepotes:rñdeo да
ipti funt radices germinis huius:unde uident recuperatû & reno;"
uatumquod perditil erat Öeantiquatû. Cur quidá coniugalesita
fe diligunt ardenter cû fint de extraneo fanguine:rñdeo qüia in со
plexione funt fímiles:ut ambo fanguinei äcc.uel qa fe m bona dif*
pofitione coniunxerunt.Cur quidam coniugales fe femper habe
ant odio licet ad inuicem cómorentunriideo quia in complexióe
пaшгж funt nimis diflimiles:utunusfanguineus:alter colericu»
uel fe iunxeruntin mala difpofitione planetarû:uel maleficio her
barûífeuitligatúCurfratrescarnales itafediligût licet habeátocHo
aliqua oflfenià : de fiquis altera eorçt offendat cora reliquo. Ule fue*
currít fibi repét&reípódeo quia funt membra unius fànguinis Sí
una caro licet f¿parata.Id iudiciam eft in fororibus. Cur própins
qui prole plus fe diligunt inuicem q extranei quis morenf difper*
fe:refpondeo quia uirtus fanguinis non diuiditunut patet de fra
(tris carnis unius animalis : quoniá ubiq? eft eiufdé uirtutis. Cur
fanguinei ab inuicem extraneantur : refpondeo quia ceffauit ufus
uidendi uel offenfio ínteruenit. Cur uicinus unus plus amat uici*
num q longinquum cû ambo nó fint de una pfole:refpondeo qa
fangüis eft affmis unius ad alium:Se |>pter ufum fe uidendi Se for
te feruiencR.Náfanguis habet uimuultui. Cur duo Cociifie fe di*
ligtmrefp ódeo quia uiimt uno amore uirtutisiqa uterq? uult idé»
Id iudiciû eft de cópatribus de de artificibus unius artis.Cur chri*
ftianus non bene amat. Sarracena de ecóuerfo:licet utantur ad in*
uké'&fibiferuianttrefpódeo quia difcordes funt inuirtutefideñ
quae eft maior quam alterius antecedentis. Cur homo plus amat
canem quam porcum Segattá quam leporem &bouem qua mu*
lum &equu quam afinû. Etitadecaeteris:refp5deo quia quem ex
his amat eft ei plus aflïnis in bona uirtute ufus Sc fuitii.Cur amat
homo plus amat beftiamquam lignum uel lapidem:reipondeo
quia cum eo homo habet affinitatem propter uitá animale. Cur
homo plus amat lignum quam lapidem:& terra quam aquams
6t ignem quam aerem.Refpondeo quia magis recipir utiiitatem
uifibiliter de prediftis quae plus amat. Cur pueri plus cito ad inui
cem cógreganf ödibentius cómoranf quis fint diuerfaeprolis.Et
ita de fenib9&de mafculis dec. Et deauib\um auibus:& non caete
ris aialibus terrae &econuerfo;rñdeo quia uirtus œtatis infit'itudî
ne uincit eos fíe facere:unde dictum eft omne fimile appetit fuu fi
mile. Cur fraterno ficinamoraf: in fororequae eft pulchra & dele*
¿tabilis ficut in aliena;relpondeo quia Ibror eft eadem caro & ídé
languis ut probatur de manu admanumfolo taftu:quiade ta**
étu proprie manusnoncapitur deleftatiofeu uoluntas:&itaeft
de forore Sc de omnibus de proie tum plus & minus fm uicinita
tem lineae ce fenfum difcretionis,
GTSigna mulieris grauidae. Capitulum.xv.
/TV Igna mulieris grauidae funt multa : inter quae aliqua dice«!
j%% mus hoc loco.Vndefciendû eft q> mulier qñ eft fafta prae
^— " gnls nó in ea die nifi pfumptióe coitus fafthfed antecj fit
unus méfis cópleras fatis pot dignofci ab ea & ab altero : сдапф
ftomachus mulieris eiufdem tranfmutaí in aliud praeter folitum»
Corpus etiam quádoq? tranfmutaí a ftatu in ftatum : ut a redo in
curuû:& a fano in nó ianu gutta uel calore &c. Nam qñq? mulier
in uoce'fit rauca : qñq? jnflaí fuû crus uel coxa & qñg? tranfmutaf
a folitis moribusmt fi fol ita erat eé humilis efficitur fupba &c. Ité
dimidiolunae'nópatií méftruû nec intototpe grauidatióisnifi
fit ex magno accrue. Quod fi ficcontingat aut flonbus abûdat uel
embriopatif in firm ira rem. Etcûiftudcontingitiplâmuliercree
dit pdere feetû uerû cft qcf bñ eft in piculo moriendi. Oculi pgná
tis diminuuní ideft pgnantis oculi concauanf:cito fit fefia itinere
uel alio la bomacute intuef. Pupille oculoç funt clarioHs:albugo
oculo:jc inalbaíideft ipiflior apparet:capita mammaç extendun
tunubera conflan & indurefcunt a dolore.Sputus fit uiieofior Sc
forte fputat fpiflíus. Praedifta. n.figna magis contingfit impuek
la'quá ímatura annoç Sc in priori grauidatione Sc fecûda quá po¿
ftea, Sciendum eft q>figna in grauidanel in maiori parte & quia
oon patitur fluxum temp eftiue le cognofcit eflfe grauidam. Et ab
¡lio termino connumerat menfes : uenter etiam tumefeit dolo**
rem quandoçp in renibus fentit:ín urina rotunda circa fundum
apparet ypoftafis:eademut nebula carminata uelut bombix. Et
omninomacrior cjpinguior Scia inceíTualiquantulum grauíor
poftquartummenfem.
CSigna maículini concepti in muliefе grauida. Capi.xvi,
' Igna mafculini cócepti in muliere grauida fút ida. máma
dextrafitgroflïor&durior paulatim ideftdedieí dierm
ueru eft qd pod duos meufes forriuspatet:& dciceps do*
nec lactet grolTior manet licet finiftra fit grofla. Vnde qui haec no
uit fi nutneem inueniat lactante de uideat difcretaz ambas mamas
ppt ei tute dicere:fcio qd pepenft i:& notata máma ei dicat.Et tue
audiétes ueritaté ualde mirabunf.Volés dicere iudiciû pro maio
ri pte dicat:q fi fuerit dexteta dicat mafcahnû:ac fi finiftra feminá«
ïdé fiat in facie colorataplusfolito:peliis in facie clara &munda
&deledtabilis:fit etiam macrior folito:ac'bene comedit Sc bibitle
uis incedit:ac Ге fentit in pedibus mfi fit per accidés:Venter fit ro/
tundas:& in pelle extéfus acdurus fentií taftu:nec turbatur muí/
tum leui occafione. M otus in uentre fit frequensñdé de die Sc de
nocte. Sciendum eft q>fi mulier concipiatmafculu in finiftra pa»
te conceptus non eft tam bonx complexionis uelut in dextra.
CTSjgna feminae concepta? in muliere grauida» Gap.xvii,
■ Tgna fern ftiae cóceptx in muliere grauida funt ifta máma
finiftra emciafgrofliordextra plenior & duriontñ eft quo
dámó mollis adíftat modo pulmonis hñs fruftula cuiuf*
da duriciei in eadé:& hoc eft poft tres menfes de die in dié paula*
timmenter fit plus longus quam rotundus & parum extenfus ac
duras in faae fit panniculofe de in corpore pallida nifi fiat per ac*
ctdens fit etiam pinguis in carne plus folito:cito debilitaí leui Ы
bore Sc ingrefia uiarû: Sc fe fequenter fentit grauemmec habet bo
num appetitum edendndebilior 'eft & pauidior folito : occafione
fputum facit uifcomm:& flatus ei minoratunuoce cito perturba*
turexagita|ionecdtrariicibi:grauem habet portatum ex femina
refpeft j mafculi:que fi conceperitin dextro latere:quod raro con
tingit:puella erit melioris complexionis & mater fe melius habe
bitt&econuerfo raro etiam eimouetur uenter.
CTSignaprobabiliaquibusadoculum Scintellectumfcitur utru
mnlier fit grauida mafculi ut famellae. Cap.xviii.
Шуиа funt figna in genere Sc in fpecie : quibus omnis ho*
mofagaxpótppendere in muliere grauida:utruhabeat
in uentre mafculûuel feminá.utilla qux fupradiximus:
Se hxcaccidût.Lac pregnátis in mulfum palmx manus prius ma
da q> ftringas palmis ambabus:& tunc aperi t de uide iliius dilpo?
fitioné.Nam fi fuerit in fubftantia'lpifium Sc nó aquaticû lignum
tfttnafculi. Si uero fuerit aquaticum fie non bene tenax:tfic eft fi*
gnû feminx. Alius modus:mulgeatur lac fuper fpeculu:& ibi per
mittat* ficcari ad folemtquod fi ficcatü fuerit in modû perle uersfi
militeneftfignum mafculi.Etfifueritextéfumex latere:ficcatum
fignum eft feminae. In chiromancia eft iftud experimentû : fac tí*
bi oftendere uná manum a grauida quá uolueris г 8c tunc confide*
ra manum de eius monftrum:que fi fuerit dextra eft fignum ma*
ris:fi finiftra eft fignum femellae conceptx.
CTQuomodo habetur noticia quotfiliosunaquxq?muIier debe
at habere uifo primo partu. Cap.xix.
Öf T quilibet fciat quot filios unaquacq? mulier debeat habe*
re uifo primo partu:dicimus a>infans exieritde uétre ma
^ tris fuanacceäderitdeorfunuleuatufij fuerit de loco per
obftetricé:afpiciendi funt nodi illius umbilici qui irrugaf matricn
8c quotquot fuerit ; tot filios pót adhuc habere & portarcppter
quid Sc nóamplius.Sedfi nulius fuerit nodus nullu filium poteft
amplius habere uel generare i & culpa erit fua Sc non uiri fidein*
cep s nó generabit. Sciendû q> fi mulier nulla nodum habuerit in
fe nulla fibâ poteft generare dato q> omnia bene faciat : qux funt
neceflaria adeoncipiendû. Et omni uice mulier pditnodûunum
qui incidit quotiés parturit radicé. Quot quero mafculos fit quae*
Ф mulier cóceptura primû filium hoc modo notato. Quia quot
coronas capilloçhabebituelhabueritin capitequadá fimilitudi*
ne tot mafculos eft paritura. In fecûdo uero partu una corona fi*
gnificatunû partû mafculû:nulláaût femináuel neminéalterius
generis.Signû geminoç eft iftud in una grauidatione:quoniam
fiambo fuerint mafculi ambaemámaecrefcuntaequaliter: & mu*
lier eft macra plurimû de bene colorata. Et fi unus eft raaículus Sc
altera femina dextra máma eft dura:& mulier in facie illius partís
eft macra Sc colorata Se in altera parte eft epinguata aliquantulû
8c pallida uel panniculata uenter multum tumefcit:& in dexrro la
tere femperfit motus fcforris infiniftro uero rarius & debilis.
CTCapitulum fignorû in femina grauida:quibus habetur notítia
fi embrio eft fanus uel infirmus : uifturus fatis uel moriturus cito
ram in uentre matrisg extra. Cap.xx.
¿^y ígna fanitatis 8c infirmitatis embrionis funt multa de qui
Vi busuolumushicaliquadenotare. Verbi gratia dû cogni*
A»—/ tum eft cuius generis fit embrio fie dicimus quod fi mam*
ma figníticás embrioné prius fuefit plena Sc dura cóuenienter;Sc
pofteaeffkiatur mollis. Embrio eft infirmus. Si пето nimisfue*
rie mollificatat& prias erat multû extenía frplena mulierq? dolo*
ribus tormentefrembrio penitus moriet ante partûuel in partu
íuxta cóuenientiá aetatis pcep tx. Et ecóuerfo exitus laftis a máma
pgnantis eft fignû breuis uitae in embrione:& tûe patií aegritudi*
nem.Siuero mulier cû impregnated bene fana: öc in ingrauida*
tione fua moraí :& mámae nó retrahunt a uirtute fui augmenti &
duriciennec lac diffundat abfq? uiolétia fignû é fânitatis & uitx em
brionismifi côtrariû defup fit fignû latétera planetis. Fluxus nié-'
ftrui uel lànguinis in grauida eft fignû infirmitatis embrionis po
tius q feminae . Similiter fi grauida nimis grauef fui de pauida effi
ciaí Sc diffidat eft fignû aegritudinis in embrione & parux uitae:fi
uenafbf fiuenó. Huicfermoniaddim^iftádoftriná q>gracilitas
mámaçt in muliere fignificat paucitaté lacéis. Sed tale bonum eft
pingue:ut patet in lafte ouis refpeftu illius caprae uel fruftus:ité
cafeo utriuicpXac etiá dextra mámx eft melius illo finiftre.Nato
infante fi uifiteí a pfona fignû Salomonis habente ante nonû die
puer morii penitus in breui:fi etiá pregnane fuper tranfeat fignû
Salomonis abortitur cito. Et fi pilus nafcatur fupzraliq mamará
embrio infirmatur & forte eade mulier. Si máma laftantis in ore
infantis multû teneaí ei dentes äto nafcût Sc fine dolore. Et fi gin
Íjiuací íflatióes funt:lac mulieris nigra Se brunae & macrae § craft
x eft melius infanti ad eum nutriendum,
CTDeaialibus in genere & in ijxrie. Cap.xxi.
Differentia aialiû tá in genere q in fpecie multiplex eft.f.na*
tura:pprietate:nutriméto ciborum ac diflimilirudine fui
mébraliten& q> ficimplicát ad multa Sc ad diuerla. Vnde
iciédum eft qc? aialiû tá bipedû q quadrupedû Sc deinceps qdá na*
leant femehut hó Se bos.Quxdá aût bis:ut gallus de columbus.f.
primo ouû:pofta pullus. Quaedá ter: ut papi!io:quia primo gene
ranut ruca facit oufi in folliculû:& ex illo nalcif uermis:quicóuer
fusinpapilionérûpit toJlicuIûflc uolat. Ité aialiû queedá naicuní
parua 8c ftátparua:ut pulex&mufcula. Quaedá uero nafcuntür
parua Sc efficiuntur magna utcanis : gatta:agnus:porcus:bomo
bos:& quaedá efficiuntur maxima;ut elephas. Гté quaedá funt do«
meftica:& quaedá filuatica:& quaedámediocria inter utraqs. Scien
dum eft q?aliqua funt quae cito domefticátunoc quxdam tarde Sc
diffïculter. Quaenafcuní dorn eftica funt homines canes Sc oues.
Quae uero filuatica funt pulices lep ores Sc cancri. Quae uero na/
fcuntur partim domeftica Sc partim filuatka funt pulli caprx See,
Itéanimaliû quxdá cótinent uná natura áecomplexionem fui:ui
homo Sc bos.Quxdá efficiuní móftruola ppter diuerfitatem со*
plexióis naturx:ut minotaurusiipocentaurus:fimia:& firena. I té
animalium qüxdá morantur fimpliciter in uno elemento:ut fala*
mádra in igne.Talpa in terra cameleon in aere alec in aquis. Quae
dam uero morantur comixte inter caetera elementa : ut formica»
ajatx:lacertx:& aues dec. Item animaliû quxdá generaní per coi*
tú ut homo bos equus &c. Quxdá une coitu lêd ex fola corrupt! о
ne elcmcntoru m :ut fcorpio:anguilla Sc rana. Quxdam in ouomt
gallus dc pauo & maior pars pilcium. Sciendum eft q> 9m diipofi
tionem animaliû ab dementis omne animal illo utitur:& requirit
in fuo nutrimento unde fi pifces plus funt ex aqua cj de exteris eíe
mentis uiuunt in ea & eam appetunt aues de aere:hó de terra. &c.
Sciendû eft q> quanto plus auis eft uolatrix:& eadem maioris uo*
latus in altum tanto plus eft aere naturx:& propinquans aquae ex
aquamt patet de aquila falcone groto & de cóchili. Et fi aíal afiqua
occafione celfet a nutrimento fui dementi citо mutat a itatu prio
ri Se aegrotat. Item animalium quxdam funtmolisfubftantix&
quxdam dure:q uxdam longx : qoxdam curte ; quxdam grofle:
quxdam fubtilis:quxdam late:quxdam ftrifte. Quxdam parum
uíuuntí quxdam multum uiuûtiquxdam facile moriunf:& qux*
dam difficile. Iremanimalium quxdam habét corium cum pilot
ut equus: quxdam lanam de partim pilum ut afinus:& quidam pi
ices. Quxdam habent pellem fine pilo Sc fine lana:ut uermis te»
teftris. Quxdam habent pilos &capillos:ut homo tantû. Quxî
da habet Tetas de pilos ut porcus. Quxdá fpinasmt ricius de por*
cus ipinofus. ítem auiû quxdam habent in pelle pénam:quxdam
plumá:quxdá fquámá : quxdam fpiná:quxdá groíTam Se afperá:
quxdá fubtilem & mollé. ítem oíum animaliû quxdam hñt labia
ex quibus dicifos:quxdá non labia fed al iqd loco oris : & tunc di*
ai mufum ud grugnûmel roftrûmd fiftula . Et fie quxdá hñt os:
ut homo:quxdá mufum:ut canis:quxdam roitrü:utaquíla:qux#
dam foramen:ut elephas. ítem aíalium quxdá hñt dentes in ore:
ut homo & canis:quxdá aliqd .pportionale denti de nó dentesmt
•nier. Ité aíalium quxdá hñt in capite cornua:quxdá nares : quae*
dá bracos. Ité aialiû quxdá hñt duos pedes:quxdá quattuonqux
dá fexiquxdá ofto &e. Ité aialiû quxdá uadût de non uolant;qux*
dam uolant Se non uadunttfc quxdá qfiq; uadunt:& qñqj uolant.
D г
I tem animaliû quxdá habent roítrara curtû: quxdá lógum:qux;
dam fbbtilaquxdá groí]um:q' ixdá reftu:quxdá eortû : quxdam
latmquxdá ftriftû:quxdá acutú; quxdá fimû . íeéanimalium qux
darn habent incorio fiue pellc multa fupfluitaté:6e quxdá paucá:
utpililanx:p!ume:fpinx mucülagincs : &fquámx. Itéquxdam
habétcriftamutgallus:& quxdam galeá:utupupa:laudula & pa»
uo. [temomniûhabétium cauda auquxdam habent curtam;qux
damlógápüoc:uelfetxuelcarnis uelpennx.homo&fimiacaré
tes cauda loco ems hñt mufculos incrunbus. Quxdam ut-rohñt
caudá nó hñt pulpas carnis eleuatas in erunb'\ l n an imalibus ere»
fcwcornuaungulx:pili:lana:fett:capillus:péna:pluma:fquáma:
piuguedo:medullaÖefpma. [té animaba quxdá uiuûtinfocicta>
tehb£nterfuigeneris:ut apes:grues:columbi:formicx:oues &c.
Quxdá tiero folitarix:ut fcorpio Se aranea.Ité animalium quxdá
funt multi coit°;ut uir:auis:perni.\:colûbus:gallus:paflcr & mu»
fea. Quxdá ueropaucicoit'>:ut mulier:ouis:gatta:turtur:uefpa.
Ité animaliû quxdá funt multi clamons : ut homo:canis:porcus:
colûbus: rana:pa fler : &с. Quxdá uero paucüut grues:lep usmiit
lus бес. Itéanimaliûquxdá naturaliterfunt pacifícamt oues:for
micx:agni:& hirûdmes. Quxdá uero belicoia:utgrues:ciconex;
galli:hxd i Sec. Item animaliû quxdá recipiunt doftrinam bono»
rum moç cito: ut homo canis fímia бес. Quxdam tarde: ut bos &
equus. Quxdá nu¡iq:urferpens:rana:nuilca &с. Quxdá funt pa*
cificaâe tímida: utouis & cerua.Qu edá fimpliciamtafinus, Qjyx
damfapientia:utequus6e canis. Quxdam aftuta:ut draco & 1er*
pens. Quxdam fraudolofa in malo: ut uulpes: lupus &ícorpio.
Quxdá rortía & audacia:leo:urfus:draco:canis ligorius &с. Qux
dam ingèniofa:ut homo & fimia.Quxdáuerecûdamtanfer öe ho
mo.Quxdáiuerecüdaut rana:mulca:alînus:porcus &с. Quxdá
uelocia:utleo:lupus & ceruus. Quxdam uero pigramt annus Se
porcus, (£"Diuifiocapitulidcanimalibus. Cap.xxii.
OMneanimilhñspulmone habet uoce & eco uerfo. От-
ne animal hñs fanguinem habet cor & epan& econuerfo.
Omne anima! carés fanguine eft parui corporis:ualde ti»
mida Se debile:ut mufca bibio cácer & aranea:6e ecó uerfo ut patet
deuiroboueleonecvc. Omne aíal cares fanguinc eft paucicibi:6e
ecóuerfo. Omne aíal longoç erar iû eft longi collitut funtgrues:
cíconex cochales:&econuerlb,utgallinx:paííeres:colunib) öcс.
Qmne aíal nó lacias nó mingitmt anfencolûbus : gallina : 6c eco
odfo:uthomobos:ouis Sec.Omnc animal cares pulmcne caret
gula Srcollo : ut pifcis cancer grácus cimex &c. Omne aial carens
pedibus caret gula ut pifcjs:ferpens:ruxa :lubricus de uermis terre
ttns.Omne animal ouans caret uefica ut gallina:pauo Sec. Omne
aia i futuens cVgenerans habet ueficá : ut homo porcus.Se ecóuer*
fo:ut rana Sc mufca. Omne ouu longa ¿cacutu in рбЛa redditge
nus mafculinû & ecóue:foiut rotódu. Omne ouû duoç uitelloru
eft duorû pulloç. Omne animal iàepefpargés femen iüu:citoca*
liefcit.& fi diu uiuit cito moní frequéti turbatione afflift us:ac d*
tius morif non fpargente:ut patetde uirorefpeftu feminx. Om
ne animal qro plus eit cahdx naturx tanto magis crefdt longitud
dine Se groilieudme : ac eft fortius & audacius.ut patet de uiro re*
fpeftu muliens. Omne aial multo calidar naturar grolLm uocé ha
betiut patet de uiro refpectu mulieris. Omne aíal hñs umbilicû ci
baí per illu donee eft in uentre matris fux oc no per os. Omne aial
pingue eft incefiu tardius maciléto: be eft groffioris intelleftus in
omnuut patet de uiro plciato Sc porco bene pingue refpectu ma
cilentoru. Omne animal eft calidius in dextro latere 9 mfiniftro:
&: adeomedédum plus faporofius : plus etiá eft m carne & minus
in adipe.Omne ouû longa eft calidius & fuauiusac faporofius ro
etido : caufa eft quia mafculû. Omneaial remininû nimis aaffum
nó pót cocipere.caufa eft proprer frigiditaté matricis Sc fui dau*
furá cû fit paru aperta propter adipe. Omne animal femininû ha
bens matncem fnftocatà uei cadenté extra nó pót cócipere. Ott»
ne aíal nimis fanguineû cito ex facili putrefcit j>pe o(fa:& apofte*
maturuel infirmatur. Omne aíal bene crafiumpaueû habet fan*
guiné curabilé:& libenter bibit & fatis : ut patet de porco. Omne
aial hñsaures moueteas praeter nominé. Omne aial habens fan*
guiné habet cerebrû &neruû:¿eeconuerfo. Omneaial uolatile hi
bens ungues curuos roftru uiuitde rapina : coxas habet pulpolas
& pectus groflum ac forte. Omne pifces corticales ouant praeter
anguillá &c raná. Omne animal habens pellem groflám pillos ha
bet groflbs Seafperos&fquámas fieft pifcis prater anguillam 8c
tenca m quae locofquámarum habentaxungiam Sc mucillagines:
utpatet de porco cane Sc boue &crefoeftu gattz cVc. Omne ani»
mal ouans parum dormit:& curtos racit fomnos. Omne anirr. ai
habens plus quattuor pedibns caret fanguine : ut patet de cancro
aquedulcis 8c faifx qui habet decé : fed loco fanguínis habet alium
humorem: ut patet in ape mufca aranea cVc.Omne aíal rugofum
caret fanguïe:& cito morirar oleo : ut pa pilioíeruca:&r aranea Sea
Omne animal ouans haber penas uel íquámas uel aliud loco prae
dfôorum:ut formica alta. Omne animal habens mammillas eas
habet fab uétre uel propecoxasprxter mulieremquae habet eas
in peftore. Omne animal generans omnino habet aliquos pilos:
Se econuerfo.Omne animal habens cornua habet pedes fciflos:ut
capra bos are. Omne animal habens dentes acutos habet labium
fuperius feíflum : ut canis Ôc gatta refpeftu aliorum.uidelicet bo*
uis:equi äcc.Omne animal habens dentes fpiílbs Sc fortes in ope*"
к eft fanx uitae Sc lógxmt equus:aGnus &c. Omne animal habés
dentes acutos uel reftos eft magnx irx : Sc libérer comedircarnes
crudasjur leo:canis:urfusj&econuerfo:ut homo:equus &c. Om*
ne animal uolatile Sc natans caret medulla multa in oflibus:& ha>
beteoriumin ofTibus:utanferrefpeftu gallinx . Omne animal
multi fanguinis eft bone difpofitióis refpeétu catferorum humo*
rum. Omne animal uolans caret mammillis:urpatet in gallina:
aue:tiïfce: formica:mufca &c. Omne animal auisparui corporis
plus cátat q magnicorporis Sc maxime in temp ore fui coitus : ut
Kater in philomena ôc columbo. Omne animal Sc omnis auis di*
git fuum fruftum : Sc gerit curam follicitam de illo praeter cucu*
lam qux facit oua in alieno nido:& ea non alit:& p merer coruam:
quaedeferit pullos fuos ufqpin terriam diem cauia eft quiaapiu**
ma eft alba. Omne animal naturaliter cognofcit fuos filios ôc pri*
mum Sc fecundum Sc eis praebetpriuscíbum tx mámá Arc. Um;
ne animal generans prius dormit ouate. Omne animal aquofum
minadormir aereo:ut patet in pilce refpeftu auis. Omne animal
dormiésibmniat infuogradu. Omne animal maiculinum eft in
membris Ibis quodámodo minus femininomt patet in cancris Sc
anguillis:quoniá caput mafculi eft minus capite femellae : &graf>
fateminx eftmaior mafculi. Omne animal carens fanguinefu*
gitipum libenter propter eius dulcedinem:ut patet de mufca:fer
pente &c. Omne animal habens cor eftfapientius non habentet
ut patetde uiro Ôc uulpe. Omne animal magni pulmonis fatis bi
bit refpeciu haben ris paruum.Omne animal non habens parum
bibit omni uice:& econuerfo.Omne anima] uiuens de rapiña pa*
rum bibitmt patetde talcone&c.Omne animal generans animal
haber femininum ièxum propter partum. Et hzc de animalibus
in eoç diflferentiis ad prsefens difta fufficiant.
CExplicir prima pars libelli huius de feientia phifionomie.
CNunc incipit Tecûda pars.Procemiû.Cap.xxiii.cV vxiffi,

Euertentes auté ad doftriná phifionomix in


hoíbus & beftiis dicimus qd animae fequuní
corpus : & ipfe aíae fm feipfas non fu nt pal»
fibiles a motibus corporis in qbus morátur
certofpaciouitaetpalis. In cuius ultimo ft/
paranf:& corpus raanet.Hoc aût roanifeftu
eft de motibus ualde per ebrietatem uini uel
amoris uel triftiriae laboris & aegntudinis.
Caula eft дa corpus de aía funt unius copofirionis : unde agunt Sc
pariutur. Sciedu eft q> inter cetera alalia nó eft turpius aial ad uw
dédu fine ornatu alterius quá hó dum eft nudus : ncq? p auperius»
Nam betax terrae nurriunt ipm donee uiuitmt aues cadi Sec. Ver»
bi graria fol dat ei lucem :bos ei conterit de colit terrá : Sc ei oía du/
cit de loco ad locum :ouis dat ei lanam : de terra linum.-auis dat fibi
pénam dee. Sunt en im multa animalia q uibus per cófuetudinem
multihoíes de multx mulieres approprianí ¿>pterbeftiales mo»
res quos habét de trahere uidentur extra ufum humanas naturae le
applicantes moribus beftia$:nó tamen dicimus quod ipfi homi
nesfintipfaaialia.Sedintantûappellamuseos beftiales inquan*
eum uidení errare ab ufitate humanae fapientiae. Et ficfxpe dicun*
tur aepprie appellant ab his hoíb9 qui hñt odio mores beftiales;
ut in hoc exemple Vide hue leonem:hûcporcû:hunc afinû:hunc
cané:hancuulpé:hunclupû ¡peratoré:hunc abbatem :hûcmona
chum:huncfan<ftû:hûc angeló Sec, Item audiatis illum leonem.i.
quia ruait ut leo & clamat fortiter ficut leo:& ita de caeteris fimili*
tudines, Mores.n.hominû non funt nifi paifiones compoliti cor
poris de animx» Et taies nócóueniûtalicuiièmper nifi quantum
difconueniunt ab ufii gentiû in loco regionis cohabitantiû. Sunt
auté multa figna phifionomiae : quae penitus funt cóia ram in ho*
minibus quá in aliisanimalibus:ut timon fortitudo:audacia:pa<
uongaudiûttriftitia:amonodiû:lànitas:&aegritudo,Taméfcien*
dum eft quod phifionomia nó eft fie recia in beftiis ficut iñ homi*
níbus : quorû iudicifi eft folo ufu iápientisjn mebris paufibilibus
aera eft quod auditu Sc taftu habet certa cognitio hominis. Nam
uidendo uirû cóuenienter habemus iudicium de illo:& fie de mu*
Iiere:uerbigratia in uifo nafus longus de groflus fignificat praepu
tium magna äfec6uerfo:öifuper hoc dixit quídá & bene.Ad for*
ma пaй dignofcií halla baiardi.Et in mutiere pes eft figna uuluxi
quiafifueriteipeslongus de ftriftus ac macer fignificat uuluam
longa ftriaá ac macram : de ecóuerfo. Item menlùra medii pedis
nudieftmenfuralongitudinisuulux totius unicuiq?. Vnde dixit
quidá. Ad formá pedis ru nofces uas mulieris. Subtilitas pellis in
uulua Se in uirgine cognofcitur percóditioné labioru oris in uno
quoqxquia groflfa labia oris fignifícat pellem groflam : de fubtilia
fubtilé.Nares nafi fignificane tefticulos hoc modo.quia groffx Se
latx fignificant groflbs Se latos tefticulos.fubtiles uero ftriaos Sc
paraos in omnuquorum officiû dixit quidá. Tciriculi nudi feriût
ad labia culunec tantu feriunt polTint faciare foramen .Semen cd*
feruant ipfum quoq? fpandere curant. Cognofcitur enim omnis
iuuenis de uirginitate Sc corruptione per multa ligna: ut uterqux
adcufpidé naiuquia manéte uirginitate cartílago cufpidis nafi fen
tit índiuifibilis led fi eft uiolata ientit partibilis. In mafculo uirga
erefta difcooperitur de ecóuerfo. Et in muliere os uulua- infinuat.
Itetadicimus q> ligna cómunia pro fcientia nó reputanfut uifus
oculoç dec. Caufa eft quia oés gétes bene íciunt q> per oculos eft
uifus & per aures auditus. Vnde fi quis diceret talis uidet quia ha*
bet oculos iá deridereí Se ita de fene ppter figna publica feneétii*
tis,Aues ad pennam cognofcuní 6c ad ungues : equi ad dentes ca*
prxad oculos &c,Vnde fi dicaí leo eft fortis beftia potcus im mú
dus:íerpés audax:gatta tímida Sec.Prxdicta enim Se fímilia fi uo¡*
cealiquadicerenÉ ab aiiquo pro fcientia non reputatení:eo q»ta»
lia fignafunt cómunia ¿V omnibus nota unde in his nemo du bi«
tanutuiiuuelcómuniter auditu. Itédicimuscbnullushomoui*
dit unq hominé ueraciter ex coto effe fimile beftixdicet dicaf de fi
tniistfed atfimilat opanone naturx in aliquib9 : ut in m óltruofis:
in quibus non contradico. Immo poflibile eft per arte Sc per na*
turátut fuie ipocentaurus dc minotaurus.Vnde nemo pot phifio
nomizare per ligna cöia fiue fint hoís fiue beftiatum:fed per figna
ppria tantu qux licet oés hommes p olle nt hre : tñ non oía habet
in,fe. Quis enim dubitat de fignis coibus: ¿V ea quis nó nouit ideo
homirn lap îeri no cóuenit q> corá aliquo dicat aliqcf lignû de coi*
bus:ut uidens hominé forte ex expientia dicat ille eft fortis ut leo:
bene quidêfciturq>ille eft fortis utieo Sec. Oportet enim nosde*
terminare fapienter omnia & fingula qux proprie dant íciétiam
phifionomizandi : ut ex hac fcientia quifq* eam fcientiam ut dice»
musaperteinfequentibus ualeat inter gentes omnem reuerétiâ
& honorem famascfiproficuoadipifcùSinguIa enimfflorfi quae
dantphifionomiammhominibusfunteaquxfiuntin eis ex mo
tib>corporis:fcilicet ex forma uel figura a fimilitudine cuiuflibet
membri:etiam ex colorean eius Ieûitate & grauitate inceffus:fla#
m:8cuoce&c.Sciendumeftigiturq>membrorû corporis honró
nisadqux pprixprinetfcientía phifionomiae: aliud eft fimplex
ut lingœuepan&conaliud uero cópofitû:ut pes & manus. Quo*
modoautemhscoíafint&habeáturin unoquoq? hominumcui
tradimusprcnommatamfdentiam&nonalterius animabs p«
ordiné capitulorum fubfuis rubricisuelut nobis uidebiíficutäe
quibufdamaliisuifumfuerittut'Hypocrati Galienofc Almáfori
fofficienter dicemus fi deus uoluerit. Sed anteej ueniamus ad tota
intentionemnoftrifermonisexprarogatiua dicimus q>ualdeca
uendum eft in omni tempore ab obuiatione & focietate hominis
infortuna« per opus naturae fuperioris: ut ab hominecui dimí¡>
nutûfitaliqimébrû:utocuIusman9&c.Caufa eft:quia glibetta
lium eft faftus infelix*& ex fua ífelicitate obftat felici.Et huic pray
ftat in mutas nocumentum quod eft occulta homini ignaro : cû
Ipfe non poflit ppendere de hocniß per uíam huius doftrinaewel
per experientiá fui mali. Nam omnis homo fe melius pótcufto*
dire a fuo publico inimico iam fatta offcnfá:q ab.homine infortu
nato.Caufa eft:ga nocumentû infortunati eft occultûunimici ue*
ro publico. Et eft fciendú <j> пб eft creatura tä bonx complexióis:
qux fi membro diminuatur q> no mutet ftatû fuu:aut in peius lbs«
lito.uel multo in meli^qcTraro cótingit fi diu uiuit, VñdiÉtû eft.
Gauete a fignatis.Etalibi í hoíe fignato i aliquo mébro no cófidas
íTSignacóplexionisrationecoloris in facie, Cap,xxv,
w*~V Olor albus in facie * uel fufcus intermixtus quafi ex albe*
ff I dine8cglaucedine:fiuecolorgipfeusScplombêusnatura
ЛмА liter fignifícat frígidá complexîonéXolor rubeus & ruß*
fus in fade cópofitus ex albedinecû multis lintiginibus fignifícat
calidá cóplexioné. Goloralbus in facie cû iubtilitate mollis:mor*
biduswc intermixtus rubicûditate fignifícattemperatá cóplexio*
nem» Color brunus in fade fignifícat boná cóplexioné. Color in
pelle liuid^& ét in unguib'fignifícat malá:& frígidá cóplexioné»
CSigna cóplexionis ratione coloris in pelle, Cap.xxvi.
/~V* Orpus in pelle albû & ficcû in carne habés ab'gd:uel multû
I 1 rubeicolorisinlociscongruisfignificatdominiûcolorae
^—^ruba;. Corpus in carne craffimuâc in pelkalbfij&conuoi
E
nienter colorJtu m fignificat dnïum fanguinis. Corpus in cobre
brunu& in carne craflum cum aliquantulo colore rubri fígnificat
dominium fanguinis cum melancolía. Corp us gracile fin t macib
létum fignificat dominium colerx rubex. Corpus mediocre.f. m
ter macrum&grolTum fieinter album & brunum fignificat da»
minium fanguinis cum flegmate Sc aliquantulo melancoli&Cor
pus quod taftu iêntitur ualde calidû fignificat complexionem ca»
lidam.Corpus quod taftu fentitUrfrigidum magiscj calidumfi*
gnificat complexióem frigidam. Corpus quod tactu fentitur al*
perum fignificat ficcam cóplexionem. Corpus quod taftu fentií
molle fignificat со mplexionem hum id.mi. Corpus quod fepe fij
dat ex facili fignificat bonam complexionem .Corpus quod raro
fudat fignificat frígida complexionem. Corposleue& fubtilein*
ceffu fígnificat bona com plexionc. Corpus graue ac pigru meet
Ги fígnificat malam complexionem.
CT Signa corporis calidx compkxionis, Cap.xxvii.
^^W*Orpora naturaliter calida cito creícunt de bene:ur patet in
I *"! infantibus:acimpinguanturueidefíccantur:uenxappa*
^—^,rét fibi per loca:anhrlitus ei eft manifeftus uox firma for*
tis &grolTa:in coitu funr fortia & eorum appetitiua:bcne come*
dunt Sc digerunt ac geftant:multis abundant cap iilis Sc pili per lo
catqui partim funtgroiTiâe ericiiquodcontingita multo colore
cordis:ur patet in leone gallo &c.
CTSigna corporis frigidae coplexionis. Cap .xxviiu
aOrpora naturaliter frigida tarde creicunt:parum imping
guantunuenx apparent fíbi manifeftx Ôc magna?:anhelj
tus eins paruus uel qualiabfconditus:uox m audita fubti*
lis uel acuta in coitu funt debilia& raro uiget eor fi appetitiua: pa*
rum confedunt:male digerunt &geftant in pelle funt alba fiuero
lèa colore. Capilii eorum funt extéfí drlongi fíuefínt nigri fiue ab
bi:&funtfubtiles:faciletiment& expauefcunu&ad laborandum
funrdebilia.
dTSigna'corporis humidxcomplexionis. Cap.xxix.
aOrpora naturaliter humida in carne funt mollia cVkuia
eoçt iûfturae funt occulta: & paucae fortitudinis:undepa*
rum poflfuntdurarelaborem. Tímida funt & pauida qua
fi ex omni;m ile dormiunttfaepe mouen t ad luxuriam.Nuda funt
pilis:eius oculi femper lachrymát : pili &capilli eorum funt ex tés
II de fabriles & boni ingenu ad addifcendurtu
CSigna corporis йссге complexionis, Cap.xxx,
y-vOrporanaturaliterficcaintaftufcntiuní afperann carne
f I iunt macra:in laborefortia & durabilia:libenter & conue*
V-A. nienter comedunt:iunéturaemébrorum fibifuntmanife*
ite.Gapilli & pilifunt grofli afperi & crifpi.
CTSigna corporis temperan &fani. Cap.xxxi.
^■'^Orpora temperara & fana bene comedunt& bibût iuxta
Щ I conuenientiá fuhdigerunt 6c difponunnres ei fapiunt bo*
V-A. nx:famefcunt in horis conuenientibus:gaudét cum gau<
dentibus:benedormiuntfuosfomnos:feleuiafentiunt & uadunt
Ieuiter:cito fudant:raro uel nunquam fternutant mediocriter im
pinguantut:in facie funt colorata in taftu funtcalidann eis quin*
($ uigent fenfus conuenienter iuxta conuenientiam aetatis corpcw
rís be hora*.
C"Signa corporis diftemperati & male fani. t>ap .xxxu.
f~^f Orpora diftemperata de male fana in omni funt diffimilia
■ I corporibus téperatis de bene fanis.Vnde male comedunt
^-A»non curant bibere:male digerunt Sc difponunnres eis nó
bene fapiunnin horis conuenientibusmon fe plene tribuunt gau*
dentibus : immo quafi triftificantur г de ma:ient tnftes male dor*
miunt fuos fomnos:graues fe fentiunt:& grauiter uadunt : & ra*
то fudant uel non fudanKoflitantfaepe uel iternutant : brachia ex#
tendunt in facie funt pallida uel nimis colorata:quincj> fenfus тaя
leuigent:non poffunt diufufficere laborem:citorerum obliuifcfi
tunmultum fputant in naribus eis abûdát fuperfluitates quafi ad
omnia funt pigra carnes confiant; nafum 6c quádocj? pedes de ma*
nus&oculilachrymant. -,
CTSigna complexionis cerebri, Cap.xxxiu,
r^v Aruûcaputnaturafrhétparaû cerebro :& multitudoca*
■J pilloç eft maxima defenfiocapitis.Vñ de cöplexióecere
«JK» bruta dicimVSi cerebrû fueritcaüdaecóplexióis ho iptn
hns in tactu fentií multû calidus:capillis multû abûdat:& hi muN
tfi funt groflî:oculi ei'lóge uidét:& uidédo difcernit:puigil eft fen
fu:celerarguméto?color capillorûdiuduranraroabûdat fupflui*
tatib9innafo:uixeioculi lachrymát:8c efthó magnae uigilatióist
cupidus S fi oíum pulchrorum:öe corde tendit ad nobilia. Si cere
brû fuerit humidx cóplexionishóipmhñs in taftu fentit mollis
& lafliuus:capillis abûdat fubtilib9 : de ei cito in colore tráfmutant
& eft ét luxuriofus:faepe fibi lachryroát ocüli ; 6c forte aliter infm»
E ü
matimut fânguine tïc.uiuitbreuïtenin nalo ri abûdat multa fug
fluitasmox ei fonat aliqtulû ipedita:caput fepae dolet:in p.fona eft
debilis:ex facili eft pauidus:teneri eft ingenu': pius & códolés alte
rius mali:& plusfimplexcj fapiés:8c uani jppofiti. Sicerebrû fue*
rit frígidar cóplexionis ho ipfum bus eft fxpe pigentardi intellec
ctus:durx capacitatis:grofiTi ingeniiteius capilli funt leues Se exté
fi: tarde crelcût:& in colore funtalbituel quafi blûdi. Eius oculi ra*
romouenfr&breuiter uidéumagnus uigilator denofte : ftabilis
pp ofitnin laborerio tenax:& largus cô rónetin taftu ft nti f frigi*
dus Se mollis:& eft fubtilis ingenii:& aliçjtulû ad addifcédû fagax.
Si cerebrû fuerit ficce cópFonis:hó ipm hñs capilli eius inter tarde
Se tépeftiue crefcfít:uñ in lógû nó cito crefcût; fed breues moranf;
& rari funt in cuthac groffiin fubftátia:& plus ericii:çj extenlùcito
in canicié cóuertunf:&de facili cadût de cao ite: ut frondes de arbo
ribus;oculi lógeuident:& ho eft téperati incefius & motusfin na
fbnómultûabûdátfupfluitates:nifirkexigédica.Caputfarpedo
Iet:rí5 eft duriígenii:uanus:& malx capacitatis . Sicerebrû tuerit
calidx de ficcx cóplexionistcapilli nafcunt flaui:fortes& curti:uel
nigri.uel crifpi:hó eft multû luxuriofus:& ideo cito canefeit & cal*
uefcit:parû dormit in noéte:& eft magniingenii Se repetini mrel*
leftus Se apprehenfionis:leuis in eundo de faliendo ándet proeuh
&eftiianusinagendis:aceieftrarofupfluitasinnafo« Si cerebrû
fuerit frigidac 8c humida: cóplexionis homo liben rr r dormit quá
uis malae dormiat:hebes eft in faftis : fxpe aggrauatur pafiiomV
bus reumaticis Se principaliter i capite & in oculis:frequéter abû*
dat fuperfluitatibus in nafo:parum comedit & bibit.
CTSigna complexionis cordis. Cap.xxxiiii.
aCTrdis cóplexio fi fuerit calidapulfus eftuelox:peétus ali*
quátulû eft pilofum ultra aetaté adoloícétiae:in carne eft ca
lidus:eft boni appetitusñn faftisaudax:in uerbis alper in
dando tenax:obftinatus:fupbusíiracudus : luxuriofus. Si cor fue«
rit frígida? cóplexionis pulius eft ei tardus:peftus nudû apifis:ta*
Ctas carnis frigidus:duri appetitus:debílis fortitudinis anhelitos
arftus:uox fubtilis de debilis:qu afi piger in ra¿tis;in uerbis nó be*
ne placidus:leuiter pauidus:nó'bene comedir : & raro bibit:&ra*
ro luxuria f nifi fit per aceñs. Si cor fuerit humidx cóplexióis hó
abûdat capillis multis:qa fiuntlógi cito &extéfnin colore albiuf
bludumultis abundar pilis exceptio in peftomin taftu carnis eft
mollis:âc eft in colore alba uelfulcai&ajjqtulû eft pinguisimul*
tum timidus:pauidüs:hebes : Sc debilis in laborado, Si cor fuerit
ficcae cóplexionís pulfus ei eft durus.corpus totä eft mufculofum
in carne macrû : uenae funt maniftftx : pili funt groffi Sc curti per
loca aliqua ntulû pilis afpera & grofla.Si cor fuerit calidx Sc fices
complexióis pulfus eft ueloxdurusäc fortis:peftusaliquátulum
pilolum pilis tortis:anhelitus magnus:totus in carne calidus:ci*
to mouetur ad iram: iracundus manet et obftinatus, Si cor fuerit
frigidae de humidae complexionis pulfus eft tardus ei debilis : pe*
ftus nudum a pilis anhebt9 paruus & tardus;taAus in carne mob
lis de frigidusinon facile iraleitur:& cito iram remittit.
CSigna complexionis epatis. Cap.xxxv.
ePatis complexio fi fuerit calida cognofcif ex ampHtudine
uenaç de ex ficcitate noxae unde ho hochñseft naturaliter
fortisnn facie coloratus:urina eius eft multû tinfta & ege
(lio calidi eibi nocent ei:quia ipíum inflámant : de etiam abundat
in eo humor colericus:mulritudo pilorum fub hypocondrjis. Si
epar fueri frigidae complexionis uenae apparent artaemoxae lem*
per erit tenera:& in multitudine homo eft debilis! multo flegmaw
te abundat:ut fp uto Sc mucillagine in nalb urina eft alba:ucl quaiî
egeftio. i .fa-ре abundat uentofitate : & multum deficiunt fibi pili
fubhypocondriis . Si epar fuerit humida? complexionis eius fan*
guinis cil turbidus:corpus totum eft pingue uenter fit facile con
flatus:carofentiturmollis:in facie eft pallida» Si epar fuerit ficcae
complexionis pauco abundat fanguine:totum corpus manet ma
crurmuenter gracilis:in facie eft paucus color,
CT Signa complexionis pulmonis. Cap.xxxvL
rw4 Vlmonis complexio fi fuerit calida uox eft gfojn anheli*
ujß tusmagnus:peétusamplum& groflum.Si pulmo fue*
«Л^-» rit frígida? complexionis uox eft fiibtilis:anhelitus paru9t
pectus ftriftum Ôc fubtile.Si pulmo fuerit ficcae complexióis uox
eft clara os ficcum de pauca faliua. Si pulmo fuerit humida; comv
plexonis uox eft claraos plenum fahua:& raro bibit,
CTSigna complexionis ftomaci. Cap.xxxvij,
Tomaci complexio fi fuerit calida digeftio eft fortis : ap*
petitus magnus:faepe fa m с icit:& fitit frequenter;de ei do*
let caput:&oculipatiuntur:citoirafcitur:& cito ab ira re*
uertitur.Si ftomachus fuerit frigidae complexióis digeftio eft de/
bilis:paruus aр petit7: гз ro famet & fitit:capite Sc oculis fanus eft.
Si ftomachus fuerit humidas complexionis raro fitinfputoabun*»
dahin nafo multa fuperfluitasmaufea uomitus Sc uertígo fibi eue*
nmnt. Si ftomachuseritfícce cóplexióis fxpe fitit:lingua afpera:
noxa ficca cum pruritu uel debili exitu:gula afpera 8c cibi afperita*
temingluturantur.
CTSignacóplexionistefticulog» Cap.xxwiií.
PYl Efticuloçcóplexiofifuerit calida ptesppinqux ueftiuné
•> I í piIisnigris&ericiis:uirgauirtuofeerigi£:fpmaexitinfub
:*** ftátia multa groffa dc uilcofa:& cito exit сб fricatióe cok**
étante cóplemétû xtatis cótingit gráde defideriû coitus, un fuper
uirga manifeftx apparét uenxinerui eorum funt fortes:& pellis
grofla. Si tefticuli fuerint frígidx cóplexióis ptes uicinx funt mui
tu nudx:a pilis:& illi qui ibi funt ex ten fi funt:uirga raro erigiÉ:&
debile fpma exitliqdû 8c tardeiuenxipfoç funt occultxtnerui de*
biles:pellis fubtilis 8c mollis. Si tefticuli fuerât humids cóplexio
nis multo fpmate abudát Sc eiiciût coitu:tñ eft aqueû Sc albû ut lac
& ben/ utile ad cócipiédflitardát multu femé eiicere:pellis eft muí
tû nuda pilis Sc fubtilis. Si tefticuli fuerint fiue cóplexióis fperma
in eis generát paucu:mtñ iftud eft fpiflum de uifcofum de utile ad
condpiendûmirga debile extenditunpili eoç funt breues & erien
aíperi &groflnpellisuero grofla magis q fubtilis, Si tefticuli fue#
rínt calidae de humido: complexionis uirga potéter erigitur:& ere
fta manetuiriliter: 2e etiam mouetur adcoitum:& multum femé
emittír.Si tefticuli fuerint frígidx 8c ficca: complexióis uirga tar*
de erigitur: & cito perdit uirtutem:parum feminis emittit 8c quá*
doq; non poteft exirecoítu completo,
CJDe noticia partiû corporis in omni animali. Cap . xxxix.
a 0»oíbus alus mébris corporis eft calidius naturafr & ex
calore ipfius tota corpus uiuificaf:& tenet caiorem in caw
teris partibus fui : de ipfum recipit a fuperiori influxionet
quo fie corpus manet cópaftum unde a colore cordis exterx ptes
corporis calefiunnSc fíe poflumus dicere q> cor eft fons innati сaг
loris Sc origo:poftea epar 1 de poft illud funt exterx partes carnis
& pulpx. Cerebrû eft omnibus partib9 corporis frigidius de hu*
midius ad contraria caloris cordis. unde unû contemperat aliud»
Adeps naturafr eft frigidior &ficcior quxdá humiditate coagu*
Iata.Osnaturalitereftcalidum &ficc6. Medulla eft naturaliterca*
lida 8c humida oís cartílago uena neruus panniculus uentrinus eft
frigidx 8c ficcx naturx: tarnen eft minus q os. Cutis eft téperata
tc proprie eft illa qua eft in uolis m anuû. Neruoç quoq* comp le*
xïo mulrú diuerfificaí:qm quia cerebro progrediunf humidiores
funtq illi qui a nucanafcuní:cû in fuacomplexione uicínení com
plexioni cutis quae dicit téperata. Glandulae funt frigidae de humi*
dx de omnia membraquae generátlac:ut mámx fperma tefticuli
Taliua pulmo.Caro multû diuerfifícaí eo q> £m complexioné mé
bri eft calidior de minus calida:tamen oes carnes recentes ablq? fa«¡
lefunt calidx de humidaafalitae uerocalidae&: ficcae: diuerfificátur
tñf>m locû partis animahs&cjtitaté Talis. Caro mediocris.i,ma*
era de craffa eft téperata in omni qualitatcunde im ueritatem ca»
*ro bene macra impinguat de craffa macrat. Caro porci caftrati hx
di agni uituli gallinx pulloç caponis &c.bona eft de laudabilis eo
Ф facile dirigirá: bonû generat iàngumé caro uolatilium facilior
eft ad digerendû q gradiétiû:& quicçjd eft ex eis melius funt lacer
tí lingua pes os de epar.Omne fríxum & affatû calida eft & fiecû.
unde durum eft ad digerendum : de perfoná reddit macrá:oleû eft
humidum de calidum, Oua forbilia funt bona &fana:& exeisme
lior eft uitellus albumine.Cafeus malus eft in cibo tarn dulcis cj fe
litus : tamen utilis eft dulcis poft reliquos cibos : quia tunc affum*
{>tus facit digerere. Butyrum bonum eft de fanum. Lac plus ma*
um eft çj bonum:& in aeftate melius.Omne membrum animab's
quanto plus eft neruofum tanto fngidioris eft naruraetut pes.
tCSigna repletionis maloç humoqt. Cap.xl.
"* X Epletio malorum humorû qua iolct infirmitas generari
I *■£ oftenditur per haec fignamimiá rubedo in facie:palliditas
•*-* ^- in pelle de unguibus : frequens extenfio brachioç : plurw
maoflitatio:ipiffa fternutatio:grauis dormitio : plenitudo uena*
rmexit9 fanguinis de nafo ex facili:fxpe grauitas capitis : ut dolor
Fronthtinnit* aurithlachrymatio oculoç:& pruritus in eis:timor
deplanorinertia corporis ad eundum &laborádum:magnitudo
puliTis;diiblutio uentris urina turbida : non uoluntarius appeti*
tus com edeiidi:& debilitas in tota perfona.
CSignanimiiianguinis, Cap.xli,
' Vm fanguis nimis abûdat accidie pruritus quafi ubiq? car
с nis de pnncipaliter in brachiis: in facie abûdat rubedo со*
tinue oris dulcedofènt fur adfaporé prxterfolitûtfiunt
aeliculx in ore de in labiis:çjdáardores fentiûtur in peftore : quos
carbunculas appellamus : qbus perfona perdit comedere & iuos
fomnos:unna rubea&aliquátulumfpiífa:corpus pinguefcmres
fapiunt bonae in efiwmdc bene appetit digerit de deponir.
CSigna nimia? colera* Cap.xlií,
a Vm colera nimis abfidatacddití facie colorcitrinustama*
ritudoiuomaípitasingula:fitis multa:pauca laliua:lin*
gua ficca &alpa:caput faepe dolettos ficcum:debilis appc*
citus t'tardus uomitus citrinus uel uiridis cû multa amaritudine,
egeftio erit беса dura 8e pauca quafi adufta Se fetuléta cu multo p*
mitu de labore: urina tenuis citrina ígnea de clara : uígilatío multa;
dormitio paucatcaro macra:& cor inftabile de unoquoq?.
CTSigna nimii flegmatis. Cap .xliii.
aVm flegma nimis abûdat in oreaccidít multitudo faliux.
i.fputus multus : qui fi fuerit albus Sc fluidus eft bonus fi
uijeofus malus:paucitas fitis:osmadidum:gula mollis de
lingua rarobibituelnunqnifiinprandiouelcœnamrim exit alba
in eundo piger:& in laborando debilisi fuperfluitas abûdat in na*
io:oculi fiunt graues Sc Ibmnoléthfomnus fit longus caro undiep
fentif mollis de laxa:ap peti tus debilis paueus acerbus digeftio tar
da : in facie color albus fine rubeo colore : egeftio mollis Sc pauca:
fœdiatis:inaddifcëdo eft groflecapacitatis:oculi faepe lachrymát
&proprie omni mane:pili cito crefimt Se ungues,
CTSigna nimix melancolice. Gap.xliiii.
aVm metía nimis regnat .accídit ardor ftomaci : multitu*
do apperítus caníni:color fulcus in facie:fanguis eft niger
Se fpiflus:uriua nigra nel aliquátulfîruflfa tédés aliquátulu*
ad uiriditatéuclpallidiraté,Corpus in taftufentif frígida ; hebes
eftin laborerio:pedes frigidifuntmultfi:corfufpiciofum periona
excogitatu triftis:fadlc iroíá.Tenaxíamás ftare in folitudincpau
deftdbi&'potus, CJNotula doârinalis, Cap.xlv.
*Y^V Atura nihil fadt fruftra : Sc in unoquog? femp facit quod
• meli'eíbcV ideo nulla qualitatis eft ociofa in corpore. Scié
*-■-* ^"dumcphomoanatiuítatefua u%adfeníumdefíccari nô
cefiatmafcens ut moriaf.In calida regione funt gentes natiue bra
пае in pelletut patet deaethyopib' : uelrubx albedine in itermixta
íliquantulu,Et in carne'funtficcaetcrirpa:: capillos habent&groCî
lbs Sc afperos. Et in frígida regione nafcunturgentes lógxtin pel
le multû albaeaut bifidx ; nudxa pilis uel quafiqui infuo effe funt
eztenfialbi uel blundi.Nota q> regio eft multiplex in prouinciafc
matrice mulieris:qux filutraq? fuerit calida creatura gêneraíidegc
пегaса manee nigra uel bruna бес. Et fi fuent frígida efficitur alba
plusâcminusfecundumregioniscomplexionem.
CTDenotJtianimixabQdátixhumoçtperfomnia, Cap.xfoi.
*У""^Eiudiciocognitionisfomnioçi ita dicimuscpeoru aliud
1 leftuerû:aliudfalfumJtéfomnioçaliudfignificatde ргаг
"^ teritis:aliud de praefentibus : & aliud de futuris:& aliud fi*
gnificatnifi fantafiá.& oía ifta attédcnf eiíe a qbuidápp abattra:
pp cibu:& pp tép us lunationis : quia aliter uidet in iTomniis p uer
Oc aliter iuuenis:ali ter & aliud fenex : & aГг & aliud mulier in quo?
übet fui ílatus. Ieé fomniû ante digeílionc cibi fumpti uel nihil fin
gíiiñcat:aut de pterins Hue fui Mue alteri9quoc6q? m ó: ut uiiu &c,
¿¡omniû in digeftióe taita fed nóda pfecta iiguiñcat de pTentibus
faftis licet fiant câ iteruallis.Somniû poft cópletádigeftioné cibi
aflupti fignifieat de futuris oíno. Viî cù quis dormiédo fomma*
uent aliqd & in excitatióe fomnii libi uidebií extraneû ce magnx
fígnificatióis:&uelletfcireqd fignificancóreftim furgat: & illud
notet:aut nódormiat plusfuplatusfupqcfíefomniaum& tûc re
cordabií in diemifi multa lo m ma indent lógodormitujn die au
tem fi aliçjdillius fomnii oblitus lit caret fibi caput rarorfum-jubi
eft uirtus memorix éV tunc cû p îudicat îonis auxilio facile erit me*
mor fi deus uolueri t . I té fomn îoç quaedá fignifieat lucrû : quardá
damnû:qdágaudiû:quxdá triftitiá:quaedá xgritudiné:quxdá fa?
nitatc:qdam bcllu:quacdá laboré:quaedá requié:quxdá folûmó ex
planationé fomnii.uerbigfa cu hó fomniat in hora debita fui fia*
tus aué capere luerum ugniñeanaué perdere damnum fignifieat:
plorare gaudiû fignificanrideretriftitiá fignificanuelle currere &
non poíle impedimenta lignificat:& ita de cateris. Sed quia fom
nia funtfatis expofita in libro fomnioç per ordinéalphabeti:qué
ponemusinhocuoluminclibrmdcircohœdiâafufficiant.
CTSomimlígnificantiadñmm Sanguinis. Gap.xlvii»
a Vm languis regnat homo fomniat feuidere rubeücolo*
ré:ut min iû;cinabnü; tiu¿tam fcarlatam:findonem rubeá
ueluiolaceam:morellum:rofam ígranatam ianguinemfu
fum:facere nuptias uel fpóíalitia uel effe in talibus.Comedereci?
bum dulcem & rem fapídam : fentireuentum:ponere uentoiám:
incamarealiquem uiderecarnem fanguinolentam:& huiufmodi
res rubeas aut rubicundo colore.
CTSomniafignificantia.d.colerae rubex. Cap.xlviu,
aVm colera rúbea regnar homo fomniat fe uidere ignem
ardentem:carbonesuiuos:prunasaccenías : fein tillas; oli*
banûtfornacé:cereum:fulgur:audiretonitrua:cx!ûrubeû
F
ignéunflamatum lapîdem:litem uerboçt inter aliquos:pugnamt
percuflíoné:rumoré:colorézallum : lothoné:auricalû:aurum:ra*
mû:auripigmentum:capillosblundos:amaracomedere.
CTSomnia fignificantia.d.flegmatis. Cap.xlix.
aV m flcgraa regnat homo fomniat fe uidere pluuiá: mare
flumen:fonte:aquá:cánalc:puteû:lacum:naué eûtem:pí*
fcem:rhete:linu : abluere aliquid ut manus pánum uidere
coloré albu:cerufam:calcé:cafcû: bombicem:cadere in aquam : fu*
gulos lachrymas:fputû:uriná:fírupû:aquam haurire lixiuiurmna
taretcap illos: tegulas (Miare: & huiufmodi fimilia .
CTSomnia fignificantia.d.melancoliae. Cap,!,
aVm melancolía regnat homo fomniat fe uidere colorem
nigrû de fnfcû:utfummtenebráfepulturáanfirm&hofpi
tale mortuoç cadauer :timorem triftitiáñpotentiá: elfe ш
carcereligatmnecatû diabolo: uellem efie ftercoratá:& fim ília.
CTSomnia fignifícantia caliditatem. Cap.uV
aOnftatquandocalidacóplexio:homolèuidet in ibmniis
ftufFarejbaIneare:adfoIemltare:incedereperignéfe igne
offendi uel ferro uel aqua calida & fimilibus.
CCSomnia fignifícantia frigiditatem. Cap.lii,
aOnftat qñ frígida cóplexio : hó in ibmniis uidct fe elfe in
loco frigido:glaciem uiderctangere niuem:ferrû:brumá
plub6:lapidetmexfrigore tremere:crilîallû: albumen oui
laccoagulatm& fifia. CSóniafignificátiahûiditaté. Cap.Iiíi.
aOnltat quando humida cóplexio:homo uidetin fomniis
fe tangere rem m ollem de leuem fiue teneram : соnudcrс
panem recétenubiberebrodiunù mingere aqua¡palpare,
GTSomcia fignifícantia ficcitatem. Cap.liiii,
aOnítatqñficca cóplexio:hó fomniat fe uolaren fe fieri in*
fult9;aliqd leuitatis cape:& aue uolare t péná foliû arboris
uibrare:fchalas:móté:turri: exprimere aligd uel diftiliare:
flthmói fifia. crSomniafignificátiarepletionéhûoç. Cap.lv*
QVando repletio humoç eft in corpore ho fomniat fe gra
uari abaliquo uel onerariper uoluntatéautuiolentiámcl
1 le ire Sc non poflbaut fe leuare:nec ex debilitate uak re.
CTSomnia fignifícantia malos humores. Cap.lvi.
Q Vado in corpe funt malí hûores 6c nimis regnát hó tickt
in Ibmniis fe ire per loca coenofa fcetida putrida,tágere li
roa ftercus ficcû:menítruó:rem turbulétam de fimilia his
<TDe notifia auguriorum. Cap.Ivii.
Я\^ипaшпг in canonib9eccFie uetita:tñ dicing qdá acci
piará p obuiationé hoís uel alteri9aíalis uel per audita uo
cis:8c hie Sc hax augur auguris idé eft q> qui Sc quar per ta*
lem feíam ídicat resfuturas:& fíe per ligna hui9 feix lingula in ge*
nere iudicare fcit de ncniit. Vñ fciendfi eft q> augurioç. qdá fignifi*
-cát bonû cuetúrut Cófert & emponenth: qdá malû euétû:ut uia*
ráceharená;&quaedá mediûm ter utrfiqp:ut ft ttde confert. Sunt
onim quíedá notabilia:quib''jpprie auguria cófideraní : ut íícrnu*
tatio oflfitátis obuiario uolatus auiû:cantus auifi:uox audita locuí
t ióis circa jppofitfi negocii:ut fomnifi antecedens.uñ homo facit
4uguriûhominificutc£teraaialiafaciunt:utaquila:cornicula:no
fticorax.coruus:bubo:picus:gatta:canis.porcus: cquus. S. cartera
ut habetur in libro augurioç, Item auguriorum qu.rdá fiunt an*
te:quxdam poihquardá dextre:quxdá fíniftre de cum diuerfa fínt
in fua difpofitionequodlibetilloijt proprie nominanf:& ex pro#
prio noíe cognofcitïterptandû.Vñ d cinv'quod auguria fum n№
mero.xii.ad mftar.xii.fignoç: cceli: 6c fût hare . Fcrnoua.feruetus
c5fert:amponenth:ícimafarnoua; fci mafiruet9: & haec fifit in dex
tro latere. I n fíniftro uero latere funt cófernouaiconferue t'uiará:
hariená fcaíTarnoua:fcaflaruet'\ Cû aût ifta noía fínt grauia & muí
tx fignificatióis.ió placet nobis ea exponere fufficienter. Fernoua
eft auguri ú qfí tu exiuer is dorn fi tuá cám faciendi aliqd Sc eûdo ui
des hoíem uel aué eûdo uel uoládonta qâ fe ponat an te in fini ftra
pre tun& iftud eft tibi fignûbonae figni fícarióis fup n egocifi.Fer*
uet9 eft auguriû qñ tu exiueris domo tuá cä faciedi al iqd : & eûdo
priusinuenis uel uides aué uel hoíem paufantéantete in finiftra
pte tun& iftud eft tibi mala fignû fup negocio. Viará eft auguriû
qñ hó uel auis fuo itinere uel uolatu ante te tráfít ueniens ad dexte
ra pte tun& tendens in finiftrá euanefcit:iftud eft tibi bonû fignfi
fup negocio.Confernoua eft auguriû qñ prius íuenies hoír m uel
aué eunte uel uolante:& fe repaufet ante te in dextra pte tuí aidet
te taSc iftud eft tibi bonfi fignûfup negocio. Conferuetus eft au*
gurifi qñ prius inuenis uel uides hoiem uel aué fe repaufan te m in
dextera parte tui uidente:de iftud eft tibi malû fígnû fup negocio,
Scimafarnoua eft auguriû qñ tu uides hoíem uel aué p o ft te dt te
cófeq Sc tráfíre t«& anteq pueniat ad te uel tu ad earn ralicubi fe re
pauiet te ?''déte in dextro latere tui : de t fie eft bonû fignum fuper
negocio, Scimafaruetus eft auguriû qñ tu uides hoíem poft te uel
F ü
auépaufantéitaq> fit tibi dextero latere tiftud eft tibi malú* fignfl
fup negocio. Scaflarnoua eft anguriû qñ aides poft te hoíem uel
zaédc anteq pueníat ad te & tu ad eá in loco repaufet te uidente fi*
gnificat bonû fignû fuper negocio. Scaflaruetus eft augurium qñ

augunuqni
nee eam uides repaufare fed euanefcit a te tunc eft tibi bonû fignu*
fup negocio. Harrenam eft auguriû qñ homo uel auis a dextro lu*
tere tui uadit in finiftrû tranfiens poft tergû tui & eam uides alicu
bi repaufare tunc eft tibi malû fignum fuper negocio. Vt aût fin*
gula quxdiximuseuidétius intelliganf libriaugurioçhcec poni
mus in exemple*. .
CTDenotitiafternutationis. Cap.lvíii.
' Ternuto.tas.uerbñ eft:& fignificat fternutare.Et hace fter
nutatiohui9.nis.ípfeidéaAuseítqui dícítur fternutatio»
Nee aliud eft fternutatio çjformofitas uapoç quae afcen*
dit in caput ufq; ac cerebrû. Et cû ibi lèmp plus abundet nociua cj
iuuatiua a natura depellií & cadédo exit in iAu per nares & p os.
Pot aßt uetari fternutatio ne fiat qñ femií cótingercSi ocfi para
fricenfcóreftimceiTat:&aialitûccaputpurgaí a maîis uaporib9t
ut dom9 a fumo qñ expellif a uéto. Quid aût una fternutatio uel
duaeboniuel malí fignificet hícponá exéplû. Dû cnialiqs hó ce*»
Í;itauerit aliad fup aliquo negocio emptióis uel intelleftus &c.äc
ecerit duas fternutatióes uel qttuor aut alibi per alterá faftae fue
rint :cófeftim fe leuet fi fedeat:& fi ftat in pedib9fe moueat & icipi*
at irecá cóplédi negocia Que itromittédi'qui pfperabiC in eo. Et
fi fecerit a! tra quattuor fternutatióesnó ptinet fibi fuper faftoí cû
fit' fub dubitatióe fciédi uerieatê nifi illud uideat adhuc per aliud fu
gnû:utobuiatióisfigno&c. Si uero fecerit uná fternutationéuel
tres oíno delinqt oía tam in dicédo cj in faciendolo q> de fado no
poflet pueniread bonû finé nec cito nee facile. Item fi duo hoíes
qfi in uno mométo fecerit duas fternutatióes.i.qlibet eoç fecerit
fuá fternutationé:tûcei eft bonûfignû faciédi aliqd ppofitû in cçr
to fafto:uñ ftatim incipiat negocia : & .рГрегaЫбin grefiu maris
cS negociat ióis & et per terrá. Dux fternutatióes ei bonû fignu fi
gnifícáttac ecóuerfotuc de una uel tribus, ité cû qs recenter uenit
in locû una fternutatioei bene fignificat:&econuerfo : ut duz uel,
mi.Scc.Itéunafternutatioinalicjno«et*aclapquemgdefamiUX
domus bonû fignificat : at lucrû Sec. Dux uero malû ut dánfî 6Vc,
Verû eft ф ille qui fternutat recipit pri fignificatióis hac códifiée
сь caetera participabût ей ео de illo euétu. Гté fi dux fternutatióes
fiant omni nofte ab aliquo Sc illud continef per tres noftes fignû
eft q> aliquis uel alicj de domo morief : uel aliud danû domui con*
finget uel maxima lucrum. Item in itroitu domus fi quis nouiter
habeat uná fternutationé tute intreteam habitaturus. Si uero du/
as exeattäc eam non habitetj. Item hole iacentein lecto fuo fi uigi*
iaucrit ¿V feccrit uná fternutationé eft fibi fignfi mala infirmitatis
uel damni.Si uero dormiat & fecerit unam fternutationé peius fi
gnificatmt grandé tribulationéimorté pcrformuel impedimétû
grauflimû aut rerû perditioné.Si uero aliquis in lefto iacendo du
as fecerint fternutationes Sc uigitet fignû eft bonû & lucri uel làni
tatis cVc.Sed fi dormiebat tunc eft melius. Et fi omni nofte dux fi
ant fternutationes ufq? in tertiá n с ftem tûc eft fignû optima auf
in lucro aut in alio honore &c. Ité fi aliquis tota die iuerit ut mer*
cator & peregrinus aut partim in diet& repauiâuerit in aliquo ho
ipitio:& ibi repenteifaciat duas fternutationes locum mutet Sc ua
dat in aliud hofpitiû eo quod profperabii alioquinaduerlàbií.Ité
cum quis petendo aliquid eá operandi earn rem uel t er igerit Sc ha
buerit uná fternutationé:cófeftim diícedat de loco j I lo: & permit*
tat oía illic:& alibi tentet:& tunc inde proiperabiialiquantuiû. Et
fi habuerit duas fternutationes tollat ipiâm fecure:& eam rem no
permittat:necamplius differat. Item fi quis poft paftûfaftûnu*
per de aliquo una fternutationé fecerit tûe ei fignificatur q> oía in
pafto ftabût firma. Si uero tres fecerit partб nó feruabif . Item fi
quis fumo mane in die km ж cû de leftо leuauerit habuerit uná fter
nutationé fignificat q> tota hebdomada habebit.pfptrá lucro uel
alia confblatíone.Si uero duas habuerit rotum contraria erit. Ité
fi;quis pdiderit equû annulû &c.& exiés domû fuá cá querédi:& in .
exitu nup habuerit uná fternutationé fignificaf ei rem fuá recupa
re. Si uero duas habuerit nunq ré adinueniet. Ité die dfíieo ffimo
mane cû quis feleuat delefto tres fternutatióes habuerit et bona
fignificat. Vna uero mala fignificat, Ité ante prádiû uel cená qua*
fi uolés incipere comedere duas fternutationes fecerit bonû figni
ficat una uero mala. Vir infirmus iacens in lefto fi timeat Sc Añb
daí de habeat una fternutationé fignû eft mortis.Si uero duas eua
det. Malier grauirer infirma fi in lefto habuerituná fternutationé
eft fibi fignum uberationis.Duae uero mortem lignifiant.
CNunc încipit tertia pars:in qua contínentur capitula phifíono
mixinfpecieutriufo^fexusuiri&mulieris, Cap.lix.

D pticulas qdé corpoçuitriufq? fexus uidelicet uirí


&mu1ierispenitusreuerétesfm ferié form ге cuiufli
bctpfonxin oíftarufuidicimuscp phifionomiaeft
igeniofaièia: naturx p quá cognofcií uirtus äcuitiä
cuiuflibetaialis. Etqmmébroç: qdáfunt fimplicia:
ut ligua cor &c.qdá uerocópofita:ut oculus naíus dec. Iccirco dici-
mus q> multa funtfigmqfimuluiuûnionia quoçdant Judicium
làpienti.Et ideo fciédû eft q> multiplex eft dfia inter uiç & mulie*
ré cadés in iudicio fciae q df phifionomia. Quare accipiéda eft pro
prie in uiro:fle iproprie i mutiere.Cá eft qa uir in oí copofitióc ip
fampleníusapphéditcjmulienut euideriter appetin feiacanonû
q funtifra p modâ capituloç.& ob hoc dicimus q> pro uiro intel*
ligafpprie iudicio uniufcuiufq: capiruli: Scpro mutiere iproprie:
cdpanto tñ intelleftu ipfoçt ad ide. Quare magnum ingenia de*
betadhibericópraehenfîonibiisoiumquaefuntneceflariahuicfub
uicolleftionisprius q iudicium |>feraéutriufq?feuis¡ficafus eue*
flerit in aliquo iudicandi.Videmus.n. uiç. in facie cófimilé mulierî
quécâ làgaciter afpexerimus fie & fie iudicamus de illo;& ita de ex
teris ptibus corporis ut manus &c.Videmus et mulieré in facie:&
haeceritcarnaliterfimilis uiro fola difpóne mêbroç.n ta alteragt
partiû corporis ut manus &c.q faciennûqd iudicamus de illa qué*
admodû de uiro poflumus iudicaremequaq fed aliter Sc debiliusp
eo q> complexio mulieris ualde diftat a mera róne & cóplexióe uv
ri in oíbus:nifi in uno modo qui dicií cois effe.Sed de coi dux par
tesattributmt' uiro de tertia mulierî.Vnde uolétes ordinem oíum
&finguloç£ partiû membroç retinere; acapite nunc incipiemus
pricipaliten&ponemus rubricá unicuíq? parti totius corporis hu
mani:& nóalteriusaialis: utopusnoftrûfit faciliusomnileâori.
Et cónumeratis omnibus membris particulariter a fummocapitc
ufq? ad plantas pedum finiemus ipfum opus cu auxilio deûqui de
nihilocunetacreauit:& difcreuit:folusgubernans omnia:& difpo
nens magno regimine làpientix quae non fallitur.
CTDecapillis. .- Gap.lx,
aApilli plani 8c extenfi de incolerealbi uel blundi fi fint fob
tiles 8c molles fignificanthoíem naturalitertimidâ corde
debilem uiribus:pacificûin focietatibusmbiqcôuenienté
Sc manfoetû.Capilli grolfi 8c ericii acbreues fignificant hominem
naturaliter forte fecuç:audace:inquietû:uan6:f£Epefallacem:cupi
dum pulchroK:cïplusfimplicéqTapienté licet fortuna eifaueat.
Guius capilli font multû cnfpi fignificant hoíem dun ingenii: aut
multx fimplicitatis:fiue utruq?,Cuius capilli funt multi fop tpa fa
ciei Sc fup frontem:qbus fronsualet iudicari pilofa fignificant ho*
minem fimplicémanmluxuriofuimcitocredentem alterínn morí*
bus & Ioquela rufticalis &groífiingenii.Cuius capilli font multû
*ericri &eleuati&cefarex ex fuatortuofitate fignificát hoíem uafc
de fimplicem:audacem:fupbum:durae capacitatis uelocis irae: mc
dacem luxuriofum:malitiofum:in malo pfomptuofum.Cuius ca
pilli in angulo frontis funt ualde ericii & oés efeuati uel partim ex
eis fitq? frons calua fignificant hoíem fimplicem de partim malitio
fum cum fagacitate modoç.Cuius capilli font multi.i. fpifli p to<
tum caput fignificant hoíem luxuriofom:& bonx digeftionisma*
nummelocis crudelitatis pigrûin agendis malx memorix; cupi*
dum multoç:ac infortunatû. Cuiuscapillifontrubei figryficant
hominem inuidû:uenenofum:fallacé:fopbû:& maliloquû. Cuius
capilli funt ualde blundi fignificant hoíem cóuenientéad oía amá
temhonoréî&uanagloriâhatenté.cuiuscapillifuntualdenigrifi
gnificant hoiem conuenienté ad oía plus ad bonû qad malum: in
officio Sc opere ftudiofom:fecretû:fidelâ&nó bene fortunatum.
cuius capilli font quafialbi uel glauci fignificant hoiem bonx con
ditionis Sc conuenientéadoía:timidû:uerecûdum:debilé: boni in
genii tenerx capacitatis:durá accrudelé fortuná habenté. cuius ca
pilli font mediocres in quátitate & colore fignificant hoíem cóue*
nientem & plus tendentem adbonum q ad malû amanté uitá pa*
cificam:mundiriá & bonos morcs.cuius capilli tpeiuvétutis font
cani uel eft fluicies fignificant hoíem mouenté faepe ad luxuriam;
Banumtaudacemrinftabilemdoquacem,
CTDc fronte. Cap.lxi»
К Rons multû eleuata in rotundufignificat hoíem liberale
amicis Sc notis:lxt6:boniinteHeftus:alteri traftabilcm :&
multis gratiis uirtuofom.cuius frons eft plana pelle Sc of
fe Sc nócontinés rugas fignificat hoíem ex facili litigáté:uanû:fal#
l acé:plusfimplicé qfapientem.cuius frons eft nimis parua exom
ni parte fignificät hoíem fimplice:cito irafcibilem.facilts crudelit as
tis: cupidû reç pulchraç:curialé. cuius fronseft bene rotunda i»
anguli s tépoçmt olTa quafi appareant & nuda pilis figniäcat ho?
jninê boni ingenii 8c clarî intd leftи s; multx audaciaenn malo ma*
gnanimû : cupidû pulchrorû m unditiorû Se honoris.cuius frons
eibcufpidainangulis tempore urolïa quafí tons pmaneátfignifi*
cat hoiem uanu öc ïftabilé.in oib" debilé:fimplicé:â: tenera? capaci
tatis.cuius frons eft in tpibus quafí cóflata grolïitudinc carnis: Ici
licet q>habeatmaxillas carne plenas fignificat ho mine multiani/
mi:fuperbû iracundum Se groflli mgenii.cuius frons eft rugofa &
decliuis a medio ut fít quafí duplex in facie nafí fíuehabeat uallem
fíue non fígnicat hoíem fímplicem : magnanimtfcmagni ingenii: ,
& crudelis fortuna;. Cuius frons eft magna ex omni pte de aliara
lû rotûda nuda pilis uel calua paru uel fatis figuificat hoíem anda*
cem: boni ingenii Se intc!Ieclus:fagacé: mal 1 1 íofu m : magnanima
magnae irae non bene legalem. & ideo facile mendacé. Cuius frós
eft ualde longa Sc alta in rotûdû ita q> facies uerfus mentû fît figu*
rata in acutu fignificat hominemfimplicem:debilem:conuenien
ter legalem:& crudelis fortunx,
CTDe/iliis. Cap.lxii.
alliaarcuatamultû & qux frequéti motu eleuant inaltû fi
gnifieât hoiem fupbû:aiofum uanagloriofum:audacé mi*
nacéreupidû pulchro^:& cóuenienté ad utraq?. Cuius ci*
lia funt deorfu m declinara cû alteri i oquií uel alterû Itucf qfi laten
ter Tub eis figni ficat hoíem ualde malitiofum uel fallacc : médace:
|>ditoré:tenacé:pigtû:recretû:pauciloquû.Cuiusciliafuntraraa
pilis fignificant hoíem fímplicé:uanû:debilé:cito credulé de in ton
cietate fatis cóuen iété . Cui9 cilia fun t naturaliter plicata deorfum
ut qfí tînt crifpa fignificát hoíem inuerecfidû:pigrû:fufpiciofû:te*
nacé»íuidû:& in multis facile feduftoré. Cuft'ciliafunt ualde bre*
uia dc in colore alba uel bifida fignificát hoíem quafi ad oía con ue*
nientédebilé:timidû:facileaccitoalteri credenté &cóuertibilem.
CJDeinterciliis. Cap.lxiü»
XN tercilía fignificát hoíem tenace:inuidû:fecretû:fagacem
ualde cupidti pulchrorû:uanx fortuna: Se plus crudelis cj
deleftabilis. Cuius intercilia funt longa ualde fignificant
hoíem aliquátulum durxcapacitatis ifubtilis intelleftus:magnx
audacix multa; fidelitatis:3eamicitix clara; & perfefta:.
CTOeoculis. Cap.lxiiií.
OGulimagni.i.groflí&multxaptionis fignifícant hoiem
frequéter pigrú;qñq? audacénnuidú': prim ucrecundû:&
ptim nó fecretâtcóuenienté tenace uanútleuiter médacct
magnx ir£:malaememoriîe:groflïingemi:& parai intellects : &
minus fapientem ç| Ге reputer frire.Cuius oculi funt in capite qua
fiabicólï.i.concaui intus &lóginquiuifusl5gnifícanthoíemfufpi
tiofwmalitiofumimagnx ir<?:puerli morismalde memoré:auda*
cem crudelem facile mendacé:minacé:uitiofum:luxuriofumí fup*
bumúnuidû & fe duftoré. Cuius oculi fons ualde peminent figni
ficant hoíem fimplicem ac itultum:paçt uerecundtúaliquátulû lar
gum:facile feruitialágroiu intelleftus &c ingenii:cito conuertibilé
ad utrûqi.Cuius oculi acute intuentur & ftudiofe ciliis deelinatis fi
gnificanthommé malitiofum &multotiensfeduftoré:faliarium:
fiepe mendacérinuidum : tenaeem :ftcret 6:impium:nec bene lega*
léiCuius oculi funt parui & rotundi cóuenienter fignificát hoíem
uerecundû:debilem:fímplicé:citocredentédiftaalterius:groíTiin
geniútardiitelleftus & frequéter crudelis fortunx liberale alteri de
cóueniéter uerecûdû. Cuius oculi funt oblíq fignificát hoíem falla
cem:fagacé tenacé:inuidû:iracundû:mendacé & in multis malitio
fum. Cuius oculi funt uarii & intuitu uagi fignificant hoíem йере
mendacé:uanû:fimplicé:lnxuriofum:feduftoré:ciro alteri credété
iuidû:aiofum cupidû pulchroç:& facile cóuertibilé ad utrûq?.Cu
lus oculi fiepe cóniuent:& mouenf añ & retro fignificát hoíem lu*
xuríofum:inítabilé faepe mendacé:facile falfariü:,pditoré : ífidelé:
pfumptuofum:& due: ad credédû alteri, Cuius oculi i albedine ali
quátulû funt citrini fignificát hoíem limplicé faffpe mendacé;uanu
fállacé:fxpeluxuriofum:infideléalteri:&cóueniéterfecretû:ualde
fuiíenfus:& magux irx.Cuius oculi funt multi motus aut duri fiV
uetardiintuétes til acute cûreclinationecarnis cilioç iignificant
hoíem ualde malitiofum in multis:uanû:p igrûtmédaceip : infidel
lern ñnuidiofum : & rixofum. Cuius oculi funt qfi rubei uel uitiofi
lachrymis uellanguine fignificát hoíem iracundu:fupbû:dedigno
fum:crudelé:inuerecûdû:mfidelé:mendace:uanû:fimplicé:tenere
capacitatis:feduftoré:& ex facili píû. Cuius oculi funt ualde groflï
qfi fimilesoculisbonûfignificant hoíem fimplice: tardi itellectus
male memorials* grofli nutrimenti.Cuius oculi funt i forma me
diocres tendentes ad nigrediné fignificát hoíem conuenienter pa
cificum:manfuetum:legalé ingeniiboni magni intelleftus:&con
uenienter alteri feruitialem.
•w-^ (TDenafo, Cap.lxvt
I p Afus lógus de aliquátulû fubtilis fignificat hoíem audacé
JL H curiofumifa<ilisiracudû:uanû:citocóuertibiléad utrûqj
G
debilem:& ex facili credentem.cuius nafus fuerit lógus de extenfus
hñs punftá deorfum dedinatá fignificat hoíem fagacé : fecretunu
feruitialé:& cóuenienter alteri fidelé:pbum in agédis ficfuppláta*
neura.cuius nafus fuerit fimus fignificat hoíem ipetuofum: uanûi
mendacé:luxuriofum:debilé:inftabilcm:cito alteri credenté & con
uertibilé ad utrûq?.cuius nafus fuerit in medio latus de deelinet ad
fummitaté fui fignificat hoíem facile médacé: uarium luxuriofum
uerbofum & crudelis fortunx.cuius nafus fuerit undiq* groflus de
bene lógus fignificat hoíem cupidum oíum pulehroç: i bonis fini
plicé:in malis fàpienté:cóueniéter bene fortunatum:affeftuofum
in eis q cupit:fecretum :& ualde minus fciéeem q fe fcire reputet.cu
jus nafus fuerit ualde acutus í puncha mediocris iter lógum de cur*
tum groflfum & fubtilé fignificat hoíem cito irafcibilé:ualdefui fen
fus facile rixofum Sededignofunnfagacé: debilem: malitiofum:fb
duftoré:minacé de memore.cu ius nafus fuerit ualde rotundus í ex
tremis de cum paruis nanb'7 fignificat hoíem fupbum:groflí nutrí
métucitocredenté:uanum:largum&fidelé.cuius nafus fuerit ni*
mis lógus &í punfta plus fubtilis q groflus &cóuenicter rotuna
dus fignificat hoíem í loquédo audace i agendis pbum: facile iníu*
riofum:fallacé:iuidum.tenacea fide fecretum:eupidum alieniíaí
raultis modis latéter malitiofum.cuius nafus fuerit retort9 de cur
uatusífurfum&lóguscóueniéterhñs punftágroflam fignificat
hoíemaudacé:fupbum:tenacé:iuidum:cupidum.iracundumJuxu
riofum.mendacé.feduAoré:uanagloriofum.ifidelem.rixofum.ctt
íus nafus fuerit i medio ualde eleuatus fignificat hoíem íkpe men*
dacé.uanum.iítabilem.luxuriofum.citocredenté.íportunum.íge
nii boni.groflü nutriméti.ôt plus fimplicem cj íapiétem de malino
fum. cuius fuerit qlitaterubicundus ultra oëmfpeciem caereroç
fignificat hoíem auaç.tpium.tenacem. luxuriofum fupplátanea:
bonitatis.grofll nutrimenti ingenii. tenerx capacitatis, cuius t\z*
fus fuerit cóuenienter groflus undiq; de fuper punftam planus ali
quátulum fignificat hoíem fatis pacificum máfuetum fidelé labo*
riofum fecretum de boni ítelleftus.cuius nafu s fuerit lup pûftá ali
quátulum pilofus de und iq? groflus cóuenienter de in iunftura fró
tis pac fubtilis fignificat hoíem bonxconditionis in oíbus de con
uertibilem facile adutraq?. cuius nafus fuerit ubiq? groflus nares
habens latas fignificat hominem grofli ingenii de plus fimplicem
q fapientem mendacem fallacem fubdolum rixofum luxuriofum
muidum&uanagloríofum.
CDenaribus, Cap.Ixvi.
"*~\ Aresnafiftriftaeacfubtiles fignificant hoíem habentem
I 1 paruos tefticulos fagacem dedignofum mendacem fide*
*"■"" ^" fem uanag^oriofurocupidumpulchroçiagendis mode*
Hum.cuius nares raerint magnx fcamplx fignifícanthoíem ha*
bentem magnos teftieulos luxuriofum pdítorem uanum falfum
audacem mendacem inuidû cupidû grofliígenii tenacem parû ti*
midum. cuius nares fueríntualde obtufae fignifícanthoíem infi*
pientem uanum mendacé fupbum aíperx fortunx & bellicofunu
CDDeore. Cap.lxvii,
OS magnum de latum ex claufufa Se aperitionem fignificat
hoíem audacem inuerecundum facile bellicofum médacé
uerbofum nouigerulum.comeftorem. imundum : grolTi
ingeniitenacem:&ualdeinfipientem. Os cuius fueritparua dau
fura de aperitio fignificat hoíem pacifícum:timidum:fidelé: fecre*
tum: tenacem:largum:uerecundum:doftrinalem:& pac comedé
tem. Cuius os fetet flatu fignificat hoíem in epate uítiolüny Пере
médacem:uanum:Iaiiïuum:fallacem:tenerx capacitatis: grofli in
telleftus feduftoremn'nuídum: cupidum alieni: de cóucnienter al*
teri largum:nouigerultúcito credenté:& plus fimplicé quá íapien
tcm. Cuius os redolet flatu fignificat hoíem conuenientem:fapié«
temún dádo& retinendo fagacem:fecretum:cupidum pulchroç:
fidek mrcíto credentem Sc conuertibilem ad utraq?.
CTDelabiis. Cap.lxvjii,
БАЫa oris ualde groflfa uel nimiû reuoluta foris fignificant
hoíem plus fimplicé c¡fapienté:cito credenté:grofifi nutrí*
mentú&cóuenientéadutraq?. Cuius labia fuerintconue*
nienter fubtilia & nó multum foris retorta fignificát hoíem diícre
tum í oíbus:fecret6:fagacé:iracundum:& multiígenii.Cuius labia
fuerint bene colorata & plus fubtilia quá grofia fignificant hoíem
bonaecóditióisinoíbus&cito cóuertibilemadutrûq? & cuius ad
oirtutes f¡ ad uitia. Cuius labia nó funt bene щЬл in oí ita q> unum
fit maius altero fignificát hoíem plus fimplicem q Tapíenté : groG>
fi ingen ii: tardi intellcftus: & uarie fortunx.
€TDe dentibus. Cap.lxix»
D Entes parui 8c debiles in opere 8c rari de curtí fignificát ho
minem debilem:boni ingenii:teneraecapacitatis:manfue
tû legalé:fidelem:iecretû:timidû:uitar breuis: &ad utraq?
conueniente,Cuius dentes n ó funt fibi xqp olientes qritate Sc fitu
G ü
cile cóuertibilé ad utraqp. Cuius dentes funtualde longi Sc qfi acu
ti &aliquátulu rari Ôc fortes in ope fignifícát hoíem iuidûnrcpiû:
gulofum:audacé qfi iuerecûdû:médacé:falfum:ifidelé:& fufpitio*
tum . Cuius dentes funt citrini uel bruni fiue fint curti Hue longi fi
gnificant hoíem plus ftultûq fapienté:groflï nutrimenti:citocre
denté:turbidi intelle&us:fœpe fallacé:mendacé:inuidû:cupidum
alieni & fufpitiofum . Cuius dentes funtgroflï Sc latí fiue declinen*
foris fiue intus fiue fint rari iiue fpiflî fignifícát hoíem uanû:laflî*
uum:grofii nutriraenticito credenté : fimplicé fallacé médacerm
& tenerx capacitatis.cuius dentes lûnt fortes Sc fpiflî fignificant
hoíem longx uitancupidû pulchrorû:durxcapacitatis : groflï in*
?enii:magnanimû:multû fui fenfus. nouigerulû.& cito credenté.
luius dentés funt debiles parui rari Sc exiles fignificant hoíem de
bilem breuis uitae:fagacetn:capacitatisbonoe.cito credentermcoi*
ter ugrecundum:traftabilem:manfuetum Sc legalem. Cuius den*
tes funt fortes & fpiflî fignificant hominem longx uitae. luxuriös
fum:comedonem audacem:fortem:difcretum:& fui fenfus.
CTDe lingua. Cap.lxx.
EIngua nimis uelox ad loquédû fignifícat hoíem plus fini*
plice 5 fapienté groflï ingenii : mali itelleâus cito credëté
Sc facile cóuertibilé ad utraçp. Cui9 lingua balbutit loqué*
do fignifícat hoíem ualde fimpliceimuanum : inftabilem t iracun*
dum.cito ab ira conuerribJlem:feruitialem:& debilem. Cuius lin*
gua eft ualde grofla Sc afpera fignifícat hoíem fagacem : malitio*
rum,cóuenienterferuitialem:uanum:ded¿gnofum:fecretum:pro
ditorem:nouigerulum:timidumnmpium:cóuenienterfufficien#
tem multoi^. Cuius lingua eft fubtilis fignifícat hoíem iagacéntv
geniofum:facile:timidum:citoc edétéarq? cóuertibilé ad utruq?.
CTDeflatu. Cap.lxxi,
' Latus mult9fignificat hoíem multi fpûs:& ecóuerfo.Cu*
К ius defeftus eft duplex.aut ex paruitate pulmonis.aut ex
uitiofitate toracis. Et ideo aíal multi flatus eft multa: forti
tudinis & multi potus.
СDe uoce. Cap.lxxii.
aOx grofla in fono fignifícat hominé forté:audacé:fupbû;
luxuriofumcomedoné:ex facili bellicofú. ualde fui Icnfus:
médacétfal lacé:fecret6tíracûdûtdamofumauidum, Cui*
uox eft fúbtilis 8c debilis paru o flato fignificat hoíetn debilé:timi
dum intelleítus boni fagacé pauci cibi. Cuius uox eft clara Sc bene
expedita in fo m no fignificat hoíem cóueniéter puidum ueracem
fagacé ingenio fi.. m men dace uanagloriofum.& cito credenté. Cu
ius uox eft fol i da in cátu fignificat hoíem cóueniéter for ténntelle;
etuatum:cautum:tenacem:cupidû aliení:&ígeniofum. Cui°uox
eft tremula fignificat hoíem iuidu:fufpiriofum : uanagloriofuro:
pígrurmdebilé &timidum.Cui9uoxeftualdealtain tonofignifi
jcat hoíem fort é:audacé:iniuriofum:cv fui fenfus.Cui9uox eft ual*
de afpa (íue in cátu Mue in loquaela fignificat hoíem grofli ingenii
intelleílus Se nutrimenti.Cui9uox nimis refonatuel ípedita catar
ris ¿Ve. fignificat hoiem plusfimplicéq Ibpienté grofli nutrimen;
ei:uanû in ftabi le: facile t im idum: m endacé. & cito credentem .Cu*
íus uox eft mittis Sc plana & grata auditori fignificat hominé pac
cificum:fecretum:timidum:tenacé:iracûdum : &ualde fui fenfus.
Cuius uox ícipit a graui de finit in altum fignifiât hominem ira*
cundum:impetuofijm:audacem:&tutû.Cni9 uoxin uocafióeab
tenus fonat mollis fignificat hoíem debilem:manfuetum:tenacé;
&fagacem.cuiusuoxinuocationealteriseft acuta ce alta fignifi*
cat hoíem tutû íracüdum ¡audace m :fagacem : malitiofum:cV fatis
fupbum.cui9 uox eft dirupta alta & placabilis fignificat hoíem tic
midû: cV ex facili uanû:animofum:cito credentem :6c luxuriofum.
CDerifu. Cap.lxxiii,
И I fu s abûdat in ore ft ultoç & hntiû fplenem magná & ecó
uerfö.cui9bucca ex facilí ridet fignificat hoíem fimplicem
uanumanftabilem.cito credentem:grofti ¡genii .äc nutrí*
menti:feruitialem:& nó fecrerum.cui9bucca raro ridet & breuiter
fignificat hoíem ftabilem:tenacem:fagacem.clari inteileftns fecre
tum;fidelem & laboriofum.cui9 bucca dur« mouef ridendû figni
ficat hoíem lápientem:ua!de fui fenfus; fagacem ingeniofum : pac
tienté:tenacem:ftudiofum fux artis:iracundun:fupplantaneum.
cui9 bucca facile ridet:& ridendo fa?pe tuflit uel oíTitat aut torquet
caput fignificat hoíem uariûnnuídû : cito credentem Sc cóuertibi/
lem ad utrûq?.cui9bucca ridendo torquef cu derifione alten9 figni
ficat hoíem arrogátem:fairum:renacé:iracûdû:médace:cV aliquá*
tulûpditoré. СГОе mento. Cap.lxxiiü,
ШЕмоaтрЫ Sc groffus carne muira fignificat hominem
pacifica: mediocris capacitatis:groffi ígenii:legalé:iecre*
tû Sc facile cóuertíbilem ad utruq?, cui^mento eil acut9 8c
eonueníenterplenuscarnefignificat hoíem boni mte!leftus:alrl
cordis:& latis laudabilis nutrimenti. cuius mento eft quai! duplex
quadam ualle fignificat hominé pacifícum:groíTiingenü uanum
cito credentera :conuenienter alteri feruitialem : & ualde fupplan ?
taneû:& fecretû raftoç.cuius mento eft acutus & fubtilis carne fi*
gnificat hoíem audacem bellicofum:irafcibilcm:dedignofum : ti*
midû:debilem:& aliquátulum feruitialem;cui9 mento eft recüru9
cû ualle in iunftura maxillaç & carne macer quafi acutus fignifí*
cat hoíem peffimU5fimplicem:audacem:fur*rbum:minacem:inuj
dum:tenacem:fallacem:cito iraícibilem:iracundû:prodirorem fu
rem:Sc fupplantaneum.
CJDe barba. Cap.lxxv»
BArba nafcif uiro ultra.xxíiii.annu paulan de die in die1: ôc
tûc nafcit femur extra fexû»Et eft fciendû q> tales p ili pr on
creanf de fupfl uitatibus ciboç:fumofitas quoç lup afcen
dit ufq? ad ptes maxil laç uelut fundad foramina caminí. Er cû am
pliusjióíueniat meat9 aptos cjbusbfíualeát fuperius afcédere:fic
inde exeût in modû piloçc çj dicunf pili barbae.M ulieres pene om
nes carent barba in maxillis.Et eft fciendû q> oes humores in çjbus
in uiris barba generaftin mulieribus menftruuimqd eft eis quodá
meatu de motu aetatis lunaetqñcj? feme! in menfe: Sc qñq? bis cuius
exitus dicif eflfe fluxus fíue fupfluum. Iftud uero contingit qfí mu
lier non eft grauida iá tranfafta.xii.annos. & hoc menftruu qñq? ei
in lac tranfmutaf intra mámas.Verum eft q> hi humores ita fubti*
les ex natura calidi fût q> ex eis quafi oriuntur pili aliqñinmaxillis
mulieris &jpprie circa os ubi magis abundet color: 8c hxc mulier
dicif efie barbuta.Sciendum qd talis mulier eft ualde luxuriofa j)?
ptercalidam fuicóplexionem.Eft ergo fortis nature &uirilis con
ditionis.Mulier uero bene munda a pilis de praecipuecirca os fecû
dum phifionomiádicif effe bonxcóplexionis fcilicet tímida: paui
da uerecunda debilis mitis & obediens & ecóuerfo barbuta. ítem
dicimus q> in maxilla faciei aut habet barbam aut non habet quae fi
habet iam diftum eft.fed fi non habet aliquid barbae hoc predicen
dum eft:q> non habens aut non eft adhuc in xtate habendi : aut eft
propria caufa qua nunqpoteftexircPuer no habet barbam eoq>
non eft natura tarn potens adhuaneq? tarn matura q> poflint pori
maxillarum aperiri.&idem intelligendum eft de puellaróne men
ftrui propter luná loco barbae.cuius barba eft bene ordinata Hue
corapofita Sc Ipiffa pilis fignificat hoiem bons naturae & rationa*
lis conditionis ad oía fm coniûAum Sc datos mores productor
econuerfo.De illis qui habenteá male cópofitá.utpatet in eunu*
cis:quí poftq pdiderínt ambos tefticulos ualde trafmutanf a natu
гa uiroç in naturam mulierum.
<TDe facie. Gap.lxxvi.
KAcies qux Гаере fudat ex facili motu fignificat nomine ca*
lidx naturae:uanu:luxurioiunubene comedenté:groflï in
genii ac nutriméti. Cui9 facies Se ualde carnofa fignificat
•homme timidû eóueniéter lxtum largum:diicretû:luxurioiunu
malx memorix : cito credenté audita:öc bene legalé alteri impor
tuna: uoluntatisin optato : inuídû.& fatis cóuertibilem ad utraq?
& ualde praefumptuofum.cuius facies eft macilenta fignificat ho
miné fagacé fatigabilé intelleftus boni:plus crudelé g pium tene*
rae capacitatis:& dedignofum .Cuius eft facies minuta ualde de го
tunda figuraliter fignifitat hominé fimplicc:timidû:dcbilégroflî
nutrimenti:malae memorix.Cuius facies eft fimilis ebriofo lignî
ficathoíem bibentem uinûbon6:luxuriofum:uanfî:forré:8eex fa
ciliinebriatur.Cuius faciesirafcibiliaflimiliatur cito de ex facili ira
Icitur 8c tenet irá diu. Cuius facies eft longa de macra fignificat ho
minem ualde audace lingua & fatto fimplicé : luxuuoium:fùper#
bum:iniuuriofumtfallacé:dutû moribus:piû:& conuenienter lu*
xuriofum .cuius facies eft cómums inter longá de rotundá macrá
Sc crafiam fignificat hoiem conuenienté ad oía tñ citius in bono g
in malo.cui9 facies eft ualde crafla de lata fignificat hoicm fimplicé
plus q fapiété:groflï ígenii tardi ítelleél9:hebeté in agêdi:fa?pe ua
naglorioiüm:credentéjconuertibilé ad oía luxuriofum uanû obli*
uíofum:in malo falfum:detraftoré:& fupplátaneum.cuius facies
eft ualde plana:fine rumore ualde eleuato fignificat hominem bo
nx conditionis ad oia:& fatis amabilé : alten feruitialem : cito ere*
dentemmon multû fagacé:fatis fidelé : Se plus fim plicé tj íapienté
ac patientent in pace cóiter grauia perdiuerfam fortuná,cuius fa*
cíes eft alicjtulû uallata & plus macra £j crafla fignificat hominé in
íuriofum:inuidiofum:fallacé:mendacé:audacé:rJxofum : laborío?
fum:grofliingenii:uanû:ualde fimplicé:& tardi intelleftus.cuius
facies eft mediocris ad cjlibet diipofitioné caeterarum tamen plus
pinguis c¡ macra fignificat hominé in fermone ueracé;facilc:ferui
tialéicómuniter ingeniofunufagacé : de memoriabilé.cuius facies
eft ualde curua de longa ac macra fignificat hominégrofli ingenii
quafi ad oia bona:fimplicc:tardi intelleétus : Se non legale; & ex le
uí occafione malitioíum.cuius tides eft latíor a frote inferius uícg
ad iuníturam max illaç Ôc altior q poftea fignificat hoiem fi mpli*
cem in agédis Sc in loqla inuidum.ptim timidum.ptim andacem,
tenacé.mendacé.uanutn fallacem.aiofum rixofum. debilem, grote
fi nutriméti.& mali mgenii. cuius facies eft bene difpolita carne со
lore cv fuis ptibus ut oculiscíliis &c. qbus fit deleftabilis & placida
fignificat hoiem generaliter bene difpofitum ad agendum uitia &
u.rtutes.cuius facies eft in colore pallida fignificat hoiem nó bene
fanum.ualde malitiofumpditorenumendaccm.fiipbum.uanum. *
luxuriofum.tenacem.inuidum.profumptuofum. groiîï nutrimé
ti.non bene fidelem neq? legalem .cuius facies eft bene colorata fi*
gnificat hoiem laudabilis difpofitionis in fua complexióe laetum.
cito credentem.altericonuenienter feruitialem.intelleftus boni,&
ex faciliad omnia conuertibilem.
CJDeauribus. Cap.lxxvii.
*T~>f Vris eft hois Sc auricula caeteri aialis:& unguis eft hoís un
J^l •guIac£eteriaialis.Cuiusaurcsfut magnae&rgroflae figni*
J —L ficát hoiem fimplicéuelftolidûipigrum groiîï nutriméti:
malae memoriae : durx capacitatis. Cuius aures ualde funt pux &
fubtiles fignificat hoiem boni ingenii:intelleftus:& tapiétix: fecre
tum pacificû:figacé:timidû:honeit6:mundû:tenacé:uerecûd6:ua
nagloriofum:aiofum:memoriaebonx:fatJsalteri:feruitialé.Cuius
aures aliquátulum funt longxideft ultra cóem formá uel ampia:
ex tráfuerfo fignificat hominé audacé:inuerecundum:uanum: pi*
grurmifipiété:alteriferuitiale.pauci laboris&multx comeftióis.
tTDecapite. CapJxxyiii.
aAput magnum:6c bene rotundum ex omni pte fignificat
hoîem fecreturmfagacem in agendis: ingeniofum: difcrc*
tum magnx imaginatióis:laboriofu m : Itabilé Sc legalem.
Cuius caput eft habés gulam grofl'am cum eolio q> declinet uerfus
terram fignificat hoiem fagacem:tenacé:pacificum:fecretum:ual*
de fui feníus de ftabilé in agédis.Cuius caput eft longum habés fa#
ciem lógá Sc magná ac deformé fignificat hoiem fatuum: malitio
funuuel ualde fimplicé:uanum :cito ctedété:nouigerulum; ac et in
uidum. Cuius caput é ualde uolubile hinc & illinc fignificaijhoíem
fatuum:fimplicé:uanum:médacé:fallacé:pfumptuoium:inftabilé
tardi intelle&us:mali ingenii:tenerx capacitatis:aliquátulum pro
digum & nouigerulum.Cuiuscaput eft groflum hñs latá facié fi?
gnificat hoîem fulpitiofum;ualde aiofû:cupidû pulchroçufagacé
fittipücé:groífinutrimfnti:fecrrt&audacé Se пб bñ uerecfídfí.Cu
ius caput eft groflum & nó cóuenienter formoíum hñs gulá eur*
tá Secoua groflum fignificat hoíem in fe fatis fapieté:fagace:fccre
rumígeniofum:ftabiTisimaginationis:fidelcm : ueracé:Se multis
trattabilem. Cuius caput elfparuû hns gu'am lubrilem & longa
fignificat hominem ualde debile infipienté:paucicibi;do<3rinal«
& non bene fortunaturn.
CTDegula, Cap.lxxix,
V^ST Vía candida fiuemacra aut grafía fignificat hominé uana*
i (am gloriofum :uanü:timidû:laxiu6:fac:le roendacé:cóuenié*
^^' ter fagacé:magnx irae:& diu dedignofum. Cuius gula eft
raacra Se lubtilis in qua uenae apparent fignificat hominem mala:
fortunandebi!em:timidû:pigrâ;grofli nutrimenti : cito credenté
cVrconuertibilemadutraq'. CJDecollo. Cap.lxxx.
aOllûlongûfignificatpedeslógosi&'graole graciles :etiá
fignificat hoíem fimplicetmno lècrctû;timidu:debilem in
uidû:médacé:fallacé:indoftrinalé aceito cóuertibilem ad
utraq?. Cuius collû eft curtû fignificat hominé (àgacé:tenacé ; fa!*
lacé:fecret6:ftabilé:difcretû:iracudum:ingeniofum : magni folle*
ftustcôuenienter forteimamanté pacem:dominiû:âc oía tímida»
CUDefpatulis, Cap.lxxxi.
yíTV Patufemacrx&minutae fignificant hominé debiléuimi
jFçS dû:pacificûipauci laboris;cito credété:& ad oía cóuertibî*
*^"-/ Ié.Cui9ipatulx funt latx Sc groflae fignificant hoíem for*
té:tenacafideIé:groflî ingenü Sc nutrimenti:fimplicé:multi labo
ris:faris comedété:& libérer ftanté in pace. GuilpatulxTunt cur*
uz ad iterius fignificát hoíem iàgacé:pigrû:fecretû : ingeniolùm:
¿V fupplátaneum.Cuius Ipatulx funt abrafic fignificát hoíem fim
plicé:tenacé:laborioium:modeftûinoïbus ut lingua 8c cóeftióe:
pacificû:cito credentét&conuertibilé ad utraçp.CuiTpatula? funt
inequales ut una ea$ fit altera maior fignificant hoiem pigrû tar*
di intellectus:groffiingenii Se nutriméti:fimplicé:dura? capacita*
eis fidelétaudacé:tenacé:,pditoré:falfum & nócredenté.Cui*hu*
meri funt ualde eleuati fignificat hoíem aptx uita?:morib9;iuidût
fimplicé:uanû:médaeé:inftabilé:audacé:inuerecfidû : Se rixofùm.
CDebrachiis. Cap.lxxxii.
*V^> Rachia loga qua> extéfiôe atringût genua licet raro cótin*
I Л gat fignificat hoíem liberalé:audacé:fiipb6:ípctuof6:dtfi*
***S derii; debilenufimplicem :cogitamínis pauci cVuanaglo*
H
îiofum.Cui*brachia funt ualde curta refpeétu ftaturae corporis fi
gnificát hoíem bellicofum:igratâ:audacé:iuidmfupb6:faftofuni;
<Sc tenacé.Cui9brach ia funtgrofla olíibus neruis &c multa carne ft*
gnificát hoíem cóueniéter forté:iupbû;cito pfijptuofumánuidûí
cupido pulchroçtfit cito credété,Cui9brachia funt pinguía &mu
ículofa fignificát hoíem uanagloriofum:cupidû quorûdá:delefta
bilé:& plus infipienté q Tapíenté in agédis. Gui9 brachia funt ual*
de pilofa fiue fit macra fiuecrafla de mollis carnis fignificát hoíem
luxuriofum tenerae capacitatis:debilé:multae fufpitionis:& fagacî
ter malitiofum .Cuius brachiá funt ualde nuda pilis fignificát ho*
miné tenerx capacitatis:magnae ira; cito credété:uanû : laxiuum:
mendacenv.facile fallacem:fagacem:in malo:& debilem.
CJDemanibus. Cap.lxxxiii.
ШАши mollis carnis macrae 6c longae fignificat hoíem bo*
ni intetleft*:teneraecapacitatis:cx fadli timidû:libéter pa
cificûfatis legale:Jifcretû:fuitialé:domeftica; cóuerfatio*
His гЪс doftrinalem. Cuius minus funt ualde groffae ac breues ft*
gnificant hoíem grofli ingenii:fimplicémanû:mendacé:forté:la*
boriofum:fidelé:cíto credenté:& breuis uitae.Cui9 manus funt pi
lofaeôegroffoçpilloçacdigkoijt&ccuruoç fignificát hoíem lu*
xuriofum:uanû:médacé:groffi ingenii:& plus fimplicé q fapien*
tem. Cuius manus m digitis curuanf furfum fignificát hoíem li*
beralé de ièruitialé capacitatis bonxifagacé:paç: inuidû:l6gae ira»
intellefttis boni:& mediocre iter fecretu & nó fecretu. Cuius ma*
nus funt implicabiles uerfus extrema parte digitorum fignificát
hoíem tenacé:cupidû:cogitaminofum:laboriofum : fagacenr.du*
ri ppofitijSc nó cito cóuertibilem ad credendû audita.
(CDepectore. Cap.lxxxiiii.
<*tf\ Eftus groflum Sc amplu fignificat hoíem forré:audacem:
L/ fupbo:tenacé:irac6dû:rapacé:cupidû:inuidû:ai; fagacem.
*XZ* Cuius pe<S9eft ftriftû Sc in medio alîqtulû eleuatû fignifi
«at hoíem fubtilis fpûs alti intellects: cófilii boni ueracétmûdum:
ingeniofum:fagacé:fapiété:magnx irae:cito irofum & cóueniéter
fectetâ.Cui9peétus eftaliqtulûpilofum fignificat hoíem luxurio
fummalde fagacé:paulû duraecapacitatis:liberalé : laboriofuiroât
alteri feruitialé,Cui9peftus eft mûdä a pilis fignificat hoíem debí
lem:fc tenerae capacitatis, Gui9 peftus eft plana 6c macrû acmun
dû a pilis fignificat hoíem timidmlaudabilis'uitae 6c ingenii:tenet
r«capacitatis:paciftca¿ uitstfecretû; âcdurecôuerfióis ad piuría,
CTDedorío. Cap.Ixxxv.
*jf "V Qtíataffiüe fpinale piloiurmmacrö : &: ualde eleuatum ab
I 1 xqualitate partiû fígnificat hoíem iucrccudû malitiofum
^■^ beftialé:mali itelleétus:debilé:parux fatigatióu & pigrû.
Cuius dorfum eít magna & pingue fignificar hoíem forté:groffi
nutnméti:uanû:tardû:pigru:& multa r'allaciae.Cuius doriumeft
fubtile&extenfum & plus macrûgcranbm fignificat hoíem de*
biléioc ex facili pauidû:uanû:rixofum : & cito credenté qux audit»
4TDeuentre. Cap.lxxxvi.
a Enter jpminens fignificat hoíem leuiter dedignoíum:co*
medoné:bibone:tardû:magnanimûíuanagioriofum:faíí
lutmluxuriofum:mendacét partim legalé; &partim pdi#
torem. Cuius uéter eft paruus & extenfus fignificat hoiem labo*
riofumtcóuenienter ftabilé:fagacé : itellettus boni & tenera' capa*
citatis. Cuius uéter eft ualde pilofus.f.abumbilico iferius fignifi*
cat hoíem loquacé:audacé:fagacé : intelleftus boni: teñerx capaci*
tatis:& cóucnienté ad utraq? eloquété:ex facili pauidû:traíjabilé:
pro amicis:alti cordist& non bene fortunat6.
CTDe carne, Cap.lxxxvii,
aAro mollis ubiq» corporis fígnificat hoíem debilé : luxuí
riofum:ex facili timiduuntelleftus boni:tenerae capacita*
tis paucicibi:ñdelé:uariaE fortunae:&plus aduerfar q jpfpe
rae,Cuius caro eft dura uel afpera fígnificat hoíem forté : audace;
duri ingenmuanû:fuperbû:plus ííipientem qfapienté:& crudelis
fortunx. Cui^caro eft pinguis & albafignificat hoíem uanû : ua*
nagloriofum:hebeté:obliuiofum:curiofum:ad oía:aliqtulû timi*
dû:uerecâdû,fagacé:malitiofum:mendacéîdurû ad credendû oía,
CDecoftis, Gap.lxxxviii.
aOftxcraíTx & carnofae fígnificat hoíej forté: tardû:& ual
de fimplicem.Cuius coftxfunt fubtiles & paruae ac nudae
a multacarne fignificat hoíem debilé:pauci Iaboris:faga*
eé:malu:&iuftuadbonú. CDDefemore, Cap.lxxxix,
HEmurualdefpiffumpilisac bene ericiis fígnificat hoíem
luxuriofutmrortéad comedendû:& eius femé ualet ad со
cipiendum.Cuius femur eft rarú pilis & íubtilib9&exten
fis fignificat hoíem conueniétercaftû.i,raroluxurianté:ôe eius fe*
men nó é bñ uírtuofum: ad cócipiendû. Cuius femur eft rarû fíue
maie difpofitûfignificat hoíem debilé;tímidu:raro coefíté:& ato
couuertibilem ad utrfia.
H Ü
CDe coxis. çap jmx
"Y ОхгеЬепе pulpofe fignificát hominê fortem : audacem:
|[ fopttbû;utpatetindextrariis:gallis:& falconib":&econ*
a1 !
'"егГл . . e f^egenubus. Cap.lxxxxi.
/ist1 r" hnuapmguia fignificát hominé timidû:liberalé:uanun«
I paualabons. Cuius genua font macra fignificant hom»
(Di
J^f nem fortem : audacé:fatigofomifecretû : de boni itineris.
tLDecruribus.^
CTDect Cap.lxxxxii.
•Rura hoís hñt magnas pulpas retrorfum ео q> cârét eau*
ОС da.Sciendû eft q> Ariftoteles dicitin libro aîaiium.Omne
-aial carés pulpa magna in crurib'habetcaudá alicuius fub
Itonnxnit pilorum SecCuius crura font groffa oflîbus & carne ac
pilofa fignificant hominé fortem:audacé:fecurum : grofiîigenii:
pigru:tardû:& durx capaciratis. Cuius crura font fubtilia & non
benepiloüfignificanthoíemdebi!em:timidumínteIleftusbonK
fidelem:feruitialéi&raroluxuriofum. Cuius crura font ofno nu*
daa p¿Iis fignificát hoíem caftû:debilé:&cito pauidû. Cuiuscru*
ra font ua!de pilofa fignificát hoïem pilofom circa genitalia & lu*
xunofurmfarpe uanû:fimplicé:& inftabilem uel abundante malis
humoribus. CTDecauiculispedä. Cap.lxxxxiii.
f~y AuicuIîe pedu große de cralfe de ualde foris prarminétes
V A V&mf,cant hoiem uerecûd6:timid6:pauidâ:debilé:parui
, , wboris:fagacé:fidelé:& traitabilé.Cui* cauiculx pedum
hnt neruos ualde manifeftos de uenales fignificát hoíem audace;
forté:fopb6:&aiofom. CDe pedibus. CapJxxxxiiii,
*>рч Edes roagni.i.groffi incarne & lógi in figura ac dur* pel
JL/ «s fignificant hoíem fimplicem:fortermgroffi nurriméti
«*-^tar(iiintelleftus:acuanum. Cuius pedes font tardúfubti*
Ies:macn ac pellis mollis fignificát hoíem boni intelleftus:alti in*
genii;timidum:debilem:ragacê:fatigabilem:parui laboris:a cito
CZ!Întcm* «. ^Dfungu«bus. Cap.lxxxxv.
^Y Nguiseft hominis» Vngulauero cuiuflibet canten aialis,
■ I Vnde ungues fubrilesac boni coloris Sc longx formx fi*
r_~V ^"'^'ihomfoéboncEcôditionisaddifpofitionem foiin
Mmtatç& q> mater rpegrauidarióis nó comeditres ualde falitasi
imo mfipidas:&econuerfo»utpatet de unguibusauiû rapaciû re*
fpeftu caterarû. Cuius ungues font in colore pallid* fignificant
lamtatem Sec, Nifi fint fie a natura? ut patet de illisaccipitrum Se
ralconum»
CTDecalcancis. Cap.Ixxxxvî»
aAJcaneipedûparui&macri fignificát hoíem facile timi*
dú:pauidú;&dcb¡lé.Cuiuscalcanei funrmagni &craflî fi
gnificant hoíem fecuru:forté:audacem:fatigabilé:ct: plus
infipientéqfapienté. CDeplátispedû. CapJxxxxv«.
rjp^ Lantepedûcótinentfigna aialiumuelut manus uinculis
EJr quibusfacilep5tcognofdtotafortunaanimalis& infoc
y^fl tuniûuita& mortis &tépus:ut patetfufficiéterinarteif
'dicif Chiromantia quá plene friuimus in noftris dieb9 uelutacru
mantia:& piromantia de quafdá alias.Nam illloç fignoç quxdá
fignifícant bonfi:quacdá malû i 8c quaedá inter utrûçj* cum dubio.
Vndefciendûeftq>fixuremulte&longae fignificátmulta impe*
dimenta uitx de laboré & pauptatc de miferiá. Curtx uero fignifî
cant peius in omni gradu.Cuius peius plantaç eft grofla fignife
cat hominem fortem de firmumuubtilis uerodebilem.
CTDepaflibus pedumeundo. Cap.lxxxxvffi.
Affus pedû eundo fi fiant tardi & ampli fignificát hoiem
p habcnré mala memoril:grofli ingeniitturbidi itelleftus:
tenacem: pauci laboris:& n5 facile credentcm omnia. Cu
ius paflus eundo fiunt ueloces de curti fignifícant hominem uelo
cem in agendis:cito imaginatiuum:tenerae capacitatis:cuius paf*
fus fiunt ampli de difcordati uiam rcttam non tenentes fignificát
fimplícé & grofli nutrimenti ac fagácé in malo:ut patet de uulpe.
CDe motu perfonae. Cap.lxxxxix.
ШОгю регГопге feftinus cum debeateffe rationabiliter fir*
nu fiue loquatur fiue fedeat fiue ftet in pedibus ut mouen
do man9uel pedes uel caput пес fit ei necefle fißnificat ho
minem imundum:indifcretum:male loquentermuanum:inftabii
lem:mendacem : de non bene fidelermcuius motus fit raro quádo
loquitur fignificat hominem latis cóueniérem ad fingula ut faga*
cem:tenacé:feruitialé:ftabilem : Sc boni intelleAus. Cuius motus
fit uelox Sc fine caufa uel ante uel poft fignificat hominè fimpl/cé:
groiTiingeniu&ualdemalitiofum. Cuius motus eft daudicus fi*
gnificat hominem malitiofum:mendacem falfumtinuidû cupidfl
alienitäc aliquátulum conueniété ad omnia ad quae moueatur uel
moueri debeat alter.
^^y CDegibbofis&ftrumofis. Cap.c.
/g3 ibbus ideft ftrumo fignificat hoíem fagacé:ualde ingenio
V_y fum:malx memorix:fallacé & iatis malitiofum»Cuiegib
bus eft tm ante fignificat hoiem In animo duplicem ; 8e plus fin»
plicemqfapienté, CDe ftatura hois, Cap.ci,
/^¡VTatura hoís multû nunciat de illo:undefihafta fueritlon
jFCw 8a & bene кАя ac plus macraq pinguis fignificat hoiem
™~* audacem:crudelé;fupbû:clamorofuum : uanagloriofums
dura: irar:tenace:praefumptuofum:nó ato credéeem audita:faepe
mendacem:& in multis malitiofum. Cuius hafta eft longa de eral*
ù. connenienter fignificat hoiem forté : facileifidelé:falfum:grofr
fi ingenii:tenacem:fagace:ingratu:öe fupplantaneû. Cuius ftatu*
ra elt ualde longa:macra:& fubtilis fignificat hoiem infipienté ua>
num:mendacé : groflï nutrimenti importuna adoptata cito ere*
denté debilé:in agendis tardu:& ualde fui lenfus.Cuius ftatura eft
curta & grolTa fignificat nominé uanû:iuidû:fufpkiofum:& plus
fimplicé cj iàpienté:groiTi ingenii:& conuenienter alteri feruitia*
Iem: de credétermlongxçf irae. Cuius ftatura eft macra 6c curta ; aс
bene reçu fignificat hoiem naturaliter fagacennmgeniofuimrena
cem:fùperbû;audacem:fecretû:fatigabilem : uanagloriofum:con
uenienterfapientem:Jntelle<ft"boni de ualde fupplantaneû.Cuius
ftaturaeft decliuis anterftnótñ uetuftate:fed natura fignificat ho
miné ûgace; feeretû hfítem:groífi nutriméti: feuerû:tenacé : labo*
riofùm:durx ira; : Se non cito credétem . Cuius ftatura eft uerfa in
pofteriori parte fignificat hoíem ftolid&modici intelleftus:groi>
fi nutrimentñuanmmalx memorial cito cóueràbilé ad utrao;»
CTNotuladoArinalis» Cap.cii.
aVm uideris hoíem humilem:rube6:fidelem:longû:fapiê
temtpinguem:uelocem:macrum:fimplicem:bonum:pul
chrum:nonuanagionoium:pauperé : nó inuidû:albû:fa*
pientem:eum nafo fonantem:bene loqui induftrem :non menda*
cemtreAû in haftamó audacémô crudelé:etiá ex facili damofu m:
albumó facile timidfûloquété modefto ufumon fupplantaneû:Se !
ugacém5alidaincarne;acpîlofumincruribus:&in uétre:& nô
(xpeluxuriofiim:inuentemoculo:nôfallacem:& mendacé;ac ua>
num:nó fubdolfcbene fapientermfuae artisbonitate utenté:bene
diuitémô tenacémon crudelem:cótra miferiá alterius bene paupe
rem:nó piu de m i fericorde: morbidû: uéditorémó mendace ac lau
datorem fus meras: emptoremo in aliquo mercem optatácalû*
nianté hre bonû гояс Se uolenté effe bona quo ad deum:nó m ulti
pliciter aduerfatfi, Keddefpeciales gratiasfolideo Se dus mri ,&
tunc eft opatiodiuinacótracurfumcôemnaturaîmûditraûtoru.
CGapitulum ultimum libri phiíionommin quo cópraehendit*
intentio finguloç capítulo^ eiufdem fcientiae,
rw4 Hifiononiifta'oportettefcire íapienter oía quxpraedix*:
mjß mus in tmoquo<^ capitulo iudicioçpticulariume iudica*
*A*" do quéq précipites in eandé fciétiá:c6 iudiciû in uno ifto#
rû nófolûmó fit attendendû.Sedajibetphifionomifta debet cau
te colligere in feipfo teftimonia illa uniuerfi corporis:quae non de
aliquo accidental* tranfmutanf:ut de fanitateininfirmitaté&c.
uelutifunt teftimonia oculoqufrontis:nafi:auriû:dentium &c.Et
eûdiuerfa teftimonia hui9pbeát iudiciû dignitatis phifionomix
fem p declinada eft ad uniuerfale iudiciû & maioris ptis oium mb
broc quae fup radixim^ordinare. Et qui aliter fecerit cadet leuiter
iu erroré. Cauiâ eft : qa omne mébrû habet per fe certa iudicia.ut
patetinpdiAiscapitulisîâiideo nullus homo eft qui íblûmó fit
unius iudicii pp certa membrб cû unum contradicat alteri. Et ma
gis uincens deuincat minus.Et qa membra funt multa:& quodli*
bet habet fua iudicia non uídení capitula errare:cû non fit m toto
unú in unoquoQi hoíe de his quae pdiximusñmo uidebií multum
diuerfificari a toto: quod fi effet non effet iufta pbatio . Oculi hñt
fua íudicia;& homo'cá oculoç debet effe fie difpofitus:fèd alia mé
bra ad qd eruntf Ergo cu tot membra fint:ideo funt multae diuerfi
tates in homine.Et fic nullus homo cadit in Judicium unius menv
bri:fed oíum:quarecum difcretione funt inueftiganda capitula Sc
cómifcendannfuper credendû eft q> multafunt accidentia:quae ue
raciter taxant qnhuiufmodireiueritatemcófiderare uoluerimus
in oíbusXaetas pionx : xtas tpis ad perfonam : longa pmanentia
¡nloaxlongusufusdoftrinaedongusufuscertae focietatistnimia
regnatio humoçt cóplexionis pter lolitû : aegritudo leddentalis:
uiolenta accidentia cótra naturá : & defeftus alicuius fenfus natu*
ralis ex quinq?. Quare final'r cu grandi induftria huius oía quae fu
pradixim9 attédunf cómiftae. Et fic alias iudiciû de pdictis modo
aliquo nó errabinSc nó erratum non fallet deo uolentc Et hax de
Pbifionomia quae nunc p raediximus dicta fufiiciant.

Finis.

CTImpraeffum Venetiis:p er Tacobum pendum de Leuco,Aneo


а natiuitate Dñi,M,ccccc,y<Die<xy*Maii,
%
V

Potrebbero piacerti anche