DNK virusi

Tanja P. Jovanovic
Parvoviridae

Najmanji DNK virusi (parvus malo)

18-25 nm
Linearna jednolanana DNK, 5000b (3-4 gena)
Ikozaedarna simetrija (32 kapsomere)
bez omotaa
2 Potfamilije:

Parvovirinae Densovirinae
Parvovirus Densovirus
Erythrovirus - B19 virus - erythema infectiosum Iteravirus
Dependovirus Brevidensovirus
ADMV-like viruses Pefudensovirus
BPV-like viruses
 Replikacija Parvovirida
Odvija se u elijama koje se
intenzivno dele (eritroidne elije,
fetalne elije...)
replikacija je zavisna od elijskih
funkcija u S fazi deobnog ciklusa
Potreba za pomonikim (helper)
virusom
 Patogeneza parvovirusnih
infekcija

citocidni potencijal virusa

imunski odgovor na virusnu infekciju
bolest imunih kompleksa
 parvo B19 virus

prvi put otkriven 1974. godine kod

dobrovoljnih davaoca krvi
1981. godine povezan sa tekim
aplastikim krizama kod osoba sa
hroninim anemijama
erythema infectiosum
parvo B19 i trudnoa
 Erythema infectiosum

Inicijalni infektivni stadijum

Sekundarni ne infektivni stadijum
 parvo B19 i trudnoa

spontani pobaaj (prvi trimestar)

hidrops ploda (drugi trimestar)
fetalna smrt (trei trimestar)
 Dijagnoza parov B19 infekcija

serologija - nalaz IgM antitela

PCR

VIRUS SE NE MOE IZOLOVATI PREKO

ELIJSKE KULTURE
Adenoviridae
Adenoviridae
80 110 nm; izolovan iz adenoida
Linearna dvolanana DNK (30 gena)
Ikozaedarna simetrija (252 kapsomere)
bez omotaa
zajedniki antigen za celu porodicu
Grupno specifni (penton)
Tipski specifini (hekson) HA
Genus:Mastadenovirus 51 humani
serotip
Aviadenovirus
Atadenovirus
Siadenovirus
 Antigenska gradja
adenovirusa
252 kapsomere:
240 heksamera rasporeenih
du strana i ivica ikozaedra
(grupno specifini Ag)
12 pentamera smetenih na
rogljevima (B Ag) od kojih
polaze izdanci (virusni
antireceptori) koji odreuju
tipsku specifinost (C Ag)
 CITOCIDNI POTENCIJAL
ADENOVIRUSA

CITOCIDNI SU ZA EPITELIJALNE
ELIJE (toksini efekat pentona na eliju)
zaokruivanje i uveanje elija KT i
njihova agregacija u grozdaste formacije)

prisustvo specifinih nukealrin inkluzija

koje daju izgled kristalne reetke

Poveanje metabolizma
1. u permisivnim elijama izazivaju litike
infekcije
2. u nepermisivnim elijama uspostavljaju
latentnu infekciju
3. kod glodara E1A i E1B favorizuju elijski
rast

1. Litike infekcije epitela koe i sluznica

2. Latentne infekcije u limfoidnom i
lezdanom tkivu
3. Maligna transformacija kod ivotinja
(hrci)
PATOGENEZA ADENOVIRUSNIH
INFEKCIJA

Virus ulazi u organizam preko sluznica:

Respiratornog trakta
Konjunktive oka
Gastrointestinalnog trakta

Replikacija lokalno na ulaznom mestu

Viremija irenje virusa ka visceralnim
organima
 klinike manifestacije infekcija

infekcije oka; epidemijski konjunktivitis

(tipovi 8,19 i 37) i folikularni konjunktivitis
(2,5,6,37)

infekcije RT; akutni febrilni faringitis

(grupa C), faringokonjuktivalna groznica
(grupa B), akutna respiratorna bolest i
pneumonija (tipovi 3,4,7)

Infekcije GIT (tipovi 40 i 41)

Infeckcije UGT (hemoragini cistitis 11 i
21, cervicitis i uretritis
 Laboratorijska dijagnostika

Izolovanje i identifikacija virusa na

K (izuzev za tipove 40 i 41)
Dokazivanje virusnih antigena u
klinikom materijalu
Serologija (nalaz specifinih antitela)
PCR dijagnostika kod
imunokompromitovanih pacijenata
Papillomaviridae
Papillomaviridae

mali DNK virusi

Cirkularna dvolanana DNK (5-8 gena)
Ikozaedarna simetruja (72 kapsomere)
bez omotaa

Papilloma virus
 Osobine Papillomavirus Polyomavirus

Veliina viriona 50-55 nm 45 nm

Genom Cirkularna Cirkularna

dvolanana DNK, dvolanana DNK,
8000 bp 5000 bp

Struktura kapsida Ikozaedarni Ikozaedarni

kapsid, bez kapsid, bez
omotaa omotaa

Kodirajue Na jednom lancu Na oba lanca

informacije

Onkogeni potencijal Da Ne
 Osobine Papillomavirus
Ciljno target tkivo Koa ili sluznice

Ishod infekcije Benigne promene

(bradavice)

Transformacija elija in Retko

vitro
Genom u transformisanim U bradavicama -
elijama neintegrisan,
U karcinomima -
integrisan
Vrste koje izazivaju > 70 HPV tipova,
infekcije ljudi u 16 grupa (A-P)
 PATOGENEZA INFEKCIJE

Virus pokazuje afinitet (tropizam) za:

Skvamozni epitel koe
Mukozne membrane (konjunktiva, oralna i
genitalna mukoza)

Razliiti HPV tipovi su tropno specifini

to dovodi do raznolikosti u
lokalizacijskoj prezentaciji infekcije.
 KLINIKE MANIFESTACIJE
PAPILOMAVIRUSNIH
INFEKCIJA

BENIGNE BRADAVICE plantarne

(ravne) ili ispupene tipovi 1-4
laringealni papilomi tipovi 4,11
benigni tumori usne duplje
KLINIKE MANIFESTACIJE
PAPILOMAVIRUSNIH INFEKCIJA -2

Anogenitalne bradavice:
Condylomata acuminata (HPV 6/11)
lokalizovane obino na spoljnim genitalijama
i/ili perianalnoj regiji
Retko maligno alteriu kod imunokompetentnih

Cervikalna displazija i neoplazija:

Udruene sa HPV tipovima 16/18 -Citoloki
izmenjene elije cervikalnog epitela koilociti
(virusom izmenjeni keratinociti sa jasnim
haloom oko smeuranog nukleusa)
 laboratorijska dijagnoza

Dijagnoza bradavica se najee postavlja

mikroskopiranjem histolokih preparata
hiperkeratoza

Citoloko dokazivanje:
Papanicolaou metoda koilociti

Dokazivanje virusne nukleinske kiseline:

Hibridizacija in situ (skrining i tipizacija)
PCR

HPV se ne moe kultivisati

 Polyomavirinae
Osobine Polyomavirus
Veliina viriona 45 nm
Genom Cirkularna dvolanana
DNK, 5000 bp

Struktura kapsida Ikozaedarni kapsid,

bez omotaa
Kodirajue informacije Na oba lanca
Ne
Onkogeni potencijal
 Polyomavirusi
BK i JC virus - izazivaju oboljenja ljudi
SV 40 majmunski polyomavirus

Razlike u odnosu na papilomaviruse:

Kodirajue informacije na oba DNK lanca
Rani set gena kodira sintezu velikog i malog T
Ag (vani za replikaciju virusa)
Helikazna aktivnost
Iniciranje sinteze iRNK
Kontrola transkripcije
T Ag se u nepermisivnim elijama vezuje za
produkte elijskih tumor-supresorskih gena
(p53, RB105) maligna transformacija
 Patogeneza poliomavirusne
infekcije

Nain transmisije: Preko respiratornog

trakta

Lokalno umnoavanje na ulaznom mestu

Viremija

Latentana infekcija se uspostavlja

u bubrezima (BK), B limfocitima i
elijama monocitno-makrofagne linije
(JC)
 patogeneza infekcije

Kod imunokompromitovanih pacijenata

dolazi do reaktivacije latentne infekcije:

izazvane BK virusom to dovodi do

izluivanja virusa urinom i hemoragijskog
cistitisa
izazvane JC virusom - to dovodi do
hematogene diseminacije preko hemato-
encefalne barijere do CNS-a i nastaje
PMLE
 Polyomavirusi

JC virus u permisivnim elijama CNS-a

oligodendrocitima, uzrokuje litiku
infekciju (demijelinizacija nervnih elija
PMLE)

JC virus u nepermisivnim elijama

astrocitima, uspostavlja perzistentnu
infekciju koja moe da dovede do maligne
transformacije i nastanka glioblastoma
 Laboratorijska dijagnoza
Uzorci: bioptat mozga, autopsijski preparati tkiva

Histoloko dokazivanje:
Patognomonina ognjita (fokusi) demijelinizovanih
oligodendrocita

Virusoloko dokazivanje (u uzorcima urina i likvora):

EM, PCR, IF, IP

Citoloki test urina: prisustvo bazofilnih

intranuklearnih inkluzija
POXVIRIDAE
Poxviridae
Poc, pocc promena na koi, boginja
Najvei DNK virusi, 230 400 nm
Linearna dvolanana DNK (vie stotina gena)
Sloena simetrija i struktura
sa omotaem
Unakrsna antigenska reaktivnost
2 potfamilije
Chordopxvirinae
Orthopoxvirus Entomopoxvirinae
Parapoxvirus Entomopoxvirus A
Avipoxvirus Entomopoxvirus B
Capripoxvirus Entomopoxvirus C
Leporipoxvirus entomopoxvirusD
Suipoxvirus
Molluscipoxvirus
Yatapoxvirus
 struktura poxvirusa
Omota - sastavljen od mnogobrojnih
tubularnih struktura:
nasumice poreane kod orthopoxvirusa
kontinuirani tubularni heliksi kod
parapoxvirusa

Manji broj virusa moe da sadri spoljanji

lipoproteinski omota koga stiu od membrane
Goldijevog aparata ili citoplazmatske mebrane
elije
 Virus variole
Prvi put se javlja u Kini i na Dalekom
istoku pre 2000 godina
Faraon Pamses V umro je od variole
1157. pre nove ere
U Evropi se javila 710. godine

Eradikacija Somalija 26. 10. 1977.

godine
PATOGENEZA INFEKCIJA

Nain transmisije: inhalacijom preko gornjeg respiratornog

trakta

Umnoavanje na ulaznom mestu

irenje virusa putem inficiranih makrofaga limgotokom do

regionalnih limfnih lezda

Ponovna replikacija

Primarna viremija - diseminacija do razliitih tkiva i organa

(slezina, jetra, kostna sr, limfne lezde, koa)

Sekundarna viremija

Nastanak hemoragija u krvnim sudovima koe - osip po koi

(pox)
 KLINIKO ISPOLJAVANJE
INFEKCIJA

Variola (engl. small pox)

Veoma kontagiozno oboljenje

Javlja se u dva klinika entiteta:
o Variola major visok stepen smrtnosti (15-40%)
o Variola minor stopa smrtnosti znaajno nia (1%)
Inkubacioni period oko 12 dana
Karakteristine promene na koi pustulozna ospa
Dijagnoza se najee postavlja na osnovu klinike slike
LABORATORIJSKA DIJAGNOZA

Radi se kao potvrda klinike dijagnoze

Izolovanje u embrioniranim jajima (small
pox na horioalantoisnoj membrani)
Izolovanje u kulturi elija
EM
Seroloka dijagnostika IgG, IgM
 ERADIKACIJA VARIOLE

Variola je prva bolest koja je programskom

vakcinacijom (od 1967. 1980. godine)
eradicirana u celom svetu
Virus se danas uva u 2 centra u svetu
(SAD, Rusija)
Virus variole potencijalno mono bioloko
oruje
 V VACCINIAE
Potie od cowpox virusa kravljih boginja
Koristi se u vakcinaciji protiv velikih
boginja intradermalnom skarifikacijom
ivog atenuisanog virusa
Postvakcinalne komplikacije: encefalitis,
vaccinia necrosum, komplikacije kod
imunokompromitovanih
 Virusi orf, cowpox, monkey pox

Uzrokuju zoonoze infekcije teladi,

ovaca, krava

Infekcija oveka nastaje direktnim

kontaktom sa inficiranim promenama
ivotinja
 KLINIKE MANIFESTACIJE

Pojedinane nodularne lezije na koi ruku

i prstiju:
o hemoragine cowpox virus
o granulomatozne orf, pseudo cowpox
virus

Promene imaju brzu evoluciju, traju 20-

35 dana

Spontana regresija bez oiljavanja

LABORATORIJSKA DIJAGNOZA

Izolovanje u kulturi
elija

EM
 Molluscum contagiosum virus

Izaziva benigne nodularne promene, najee

lokalizovane na koi trupa, genitalija, gornjih
ekstremiteta i lica (kod dece i adolescenata)

Naini transmisije:

direktan kontakt sa lezijama na koi

(posebno znaajan seksualni kontakt)
indirektno korienjem zajednikih pekira
 KLINIKO ISPOLJAVANJE I
DIJAGNOZA

Inkubacija: 2-8 nedelja

Nodularne promene na koi, u grupama po 5-20

Dijagnoza:
Na osnovu klinike slike
Histoloki nalaz prisustvo velikih eozinofilnih
intracitoplazmatskih inkluzija (molluscum bodies)
u epitelnim elijama
Ne moe se kultivisati
Molluscum contagiosum virus -
EM
 virusi izazivai GIT
infekcija

Rotaviruses
Adenoviruses 40 41
Caliciviruses
Norwalk like viruses or SRSV (Small Round
Structured Viruses)
Astroviruses
SRV (Small Round Viruses)
Coronaviruses
Toroviruses
Reoviridae

"respiratory enteric orphan viruses

Bez omotaa
Segmentirana, dvolanana RNK (10-12)
20-30 gena
Ikozaedarna simetrija sa 32 kapsomere

Orthoreovirus
Orbivirus
Rotavirus - Rotavirus akutna dijareja (zimski prolivi)
Coltivirus - Colorado tick fever virus - encefalitis
Seadornavirus
Aquareovirus
Cypovirus
Entomoreovirus
Fijivirus
Phytoreovirus
Oryzavirus
Rotavirus Particle

(Courtesy of Linda Stannard, University of Cape Town, S.A.)

Reoviridae Dvostruki
kapsid
 Rotavirus - Genom
broj genomskih segmenata: 11
proteini rotavirusa:
VP1
VP2 proteini jezgra, enzimska aktivnost
VP3
VP4 strukturni protein spoljanjeg kapsida u vidu
trnastog izdanka
VP6 glavni protein unutranjeg kapsida (grupno
specifini Ag)
VP7 strukturni protein spoljanjeg kapsida (tipski
specifini Ag)
NSP1
NSP5
Replikacija reovirusa
 Rotavirusi

Na osnovu grupno specifinog VP6 Ag

unutranjeg kapsida, svi rotavirusi su
podeljeni na 7 serogrupa

Oboljenja ljudi najee izazivaju

serogrupe A, B i C
Astrovirus Particles

(Source: ICTV database)

Calicivirus Particles

(Source: ICTV database)

Norwalk-like Virus Particles

(Source: ICTV database)