rukopis nosi opće regionalne osobitosti splitskog i trogirskog područja i

da je stariji od Trogirskog evanđelistara i Epistolarija. Početna slova

poglavlja jednostavni su cvjetni ukrasi u crvenoj, plavoj, žutoj boji. Od
122 folija danas nedostaju 1,19,24,33,34,35,40,72,99,100,101,102.
Na početku (IIIr-Vr) nalazi se detaljan opis kodeksa iz pera L. Jelića
napisan 1889. godine. On naziva Tomin tekst »Cronaca« di Tommaso
Arcidiacono, smatra ga arhetipom i ističe da se dosad vatikanski rukopis
smatrao najstarijim. Uočava važnost ispravaka i dodataka u tekstu koji su
uneseni u kasnije rukopise, pa tako i u vatikanski.6
Tekst Tomin završava na foliju 120v. Iza teksta slijede dodaci, pisani
u različita vremena, različitom rukom i različitim pismom.
Na istom foliju iza osnovnog teksta slijede zapisi:
- memoriale bong memorig domini Thomg archidiaconi Spalatensis
- qui floruit circa annum Domini MCCLXVI et sepultus est in ecclesia
sancti Francisci Fratrum conuentualium (mlađi zapis).
Na fol. 121r započinju fragmenti: Ciuitas Salonarum destructa fuit
a Gothis anno Domini CCCCXXXVIIII... Slijedi 11 redaka, dijelom citata
iz Tomina teksta, npr... .Laurentius archiepiscopus fecit monasterium st.
Benedicti (XVI poglavlje), a dijelom drugi zapisi.
Na fol. 121v tekst je tzv. trogirske apendikule: Colomannus...,
zabilješke o pogodbi Hrvata s kraljem Kolomanom,7 pisan humanistikom
koja je veoma slična rukopisu zapisa na f. 122v, a koji je prema L. Jeliću
iz 1606. godine.
Na gornjem dijelu f. 122r najprije je velikim grčkim (i malim
latinskim) slovima napisana intitulacija Manuela Komnena. Budući daje
dio folija oštećen, nepotpuna je bilješka koja slijedi:

H IC ESTLIBER L...
Domnii apelatus coron.........
Salonitanam(?)... .
Di tibi dent nullosque

6Le emendazioni e le completazioni dei questo codice sono in tutto e per tutto
ricopiate negli altri codici come pure nel piu antico finora ritenuto della Biblioteca
Vaticana. Inoltre, molte osservazioni che questo codice porta nei margini, sono negli altri
codici, come pure nel Vaticano, intercalate nel testo. Da ci6 risulto, che questo codice e la
matrice di tutti gli altri ed insieme il piu antico. Le annotazioni nei margini di questo codice
sono di varie epoche. Ce ne sono in lettere gotiche dei XIV e XV s., altre in scrittura
umanistica della stessa mano che fece le annotazioni sui due ultimi fogli dal 1490-1603.
Di marchevoli sono le due annotazioni dei 1606 in lettere ciriliane nel margine destro dei
fogli 58a, e 60 a. II codice presenta varie rasure - quella nel calce dei f° 112b-varie
annotazioni marginali posteriore sono qua e la pure erase. Dalle annotazioni negli ultimi
due fogli, oltre la citata dell’anno 1490 - 122h dell’ anno 1606 che ci deseri ve una delle
scene pocco edificanti fra 1’Archivescovo Mare’ Antonio de Dominis e il Capitolo.
7 Opširnije o tome v. str. 385

VI
 et longas hiemes perpetuamque [sitimp
ulterius a fulmine caelesti/
Finis die 1490 a die 10 decembris. -

Ispod toga je (drugom, kasnijom rukom napisan) tekst Tomina

nadgrobnog natpisa 89 sa zanimljivom uvodnom bilješkom: Thomas
archidiaconus, qui hanc Spalatinam Cronicam composuit, apud Spaletum
in ecclesia Diui Francisci sepultus est cum hoc e p ita p h io .. (slijedi tekst
nadgrobnog natpisa)
Iz tih dvaju zapisa vidi se kako se u XV. stoljeću popularno nazivalo
Tomino djelo: Coron[ica] i Cronica. Oblik Coronica nalazi se na početku
trogirskog rukopisa (...ystoria seu coronica...) i time se može potvrditi
da je i u splitskom rukopisu bila ista riječ.101
Folij 122v dostaje oštećen i toliko taman da gaje danas veoma teško
čitati. L. Jelić navodi daje zapis iz 1606. godine.11
Rukopis se nakon 113 folija neznatno razlikuje, jer su slova pojačana
samo crvenom bojom, ali su inicijali iscrtani tako da su ostavljene praznine
za druge boje. Postoje mišljenja daje taj dio pisao netko drugi. Međutim,
paleografska analiza pokazuje da pisar ne uvodi nove elemente12 u taj dio
kodeksa, vjerojatno ga nije do kraja slikovno opremio, što bi bila logična
posljedica nezavršenosti same Tomine Povijesti.
Po tipu slova i po opremi kodeksa L. Jelić (1889) i V. Brown (2001),
stručnjaci koji su in situ proučavali splitski kodeks, smatraju daje napisan
u XIII. st. i navode mogućnost da nastaje upravo u Tomino doba, pod
njegovom paskom ili čak da ga je pisao sam Toma. O mogućnosti da je
splitski kodeks Tomin autograf postoje danas različita mišljenja, no
filološka analiza ispravaka u rukopisu, o kojoj će poslije biti riječi, može
pridonijeti diskusiji o autorstvu splitskoga kodeksa.

2. Trogirski kodeks (Codices Latini medii aevi 440, danas u

Nacionalnoj biblioteci Szecheny u Budimpešti), pisan goticom, nastao je
krajem XIV. st. (u kritičkom aparatu označen T) Nazvan je taj kodeks
trogirskim zbog toga što se u vrijeme kada ga je F. Rački proučavao,
pripremajući svoje kritičko izdanje, nalazio u arhivu Garagnin-Fanfogna

8 Ovidije, Amores I, VIII: Di tibi dent nullosque lares inopemque senectam/ et longas
hiemes perpetuamque sitim.
9 V.str.379.
10 V. Rismondo je, naslovivši svoj prijevod Tomina djela Kronika odabrao točno i
autentično rješenje.
11 Delie annotazioni sugli ultimi due fogli, oltre la citata dell’anno 1490 - 122b
dell’anno 1606 che ci descrive una delle scene poco edificanti fra l’Arcivescovo
Marc’Antonio de Dominis e ii Capitolo.
12 V. Brown, o. c. 166.

VII