Documenti di Didattica
Documenti di Professioni
Documenti di Cultura
'^^
.-5'^
^>^
.f*\
./
Cronache Veneziane
antichissime
PUBBLICATE
A
CURA
DI
GIOVANNI MONTICOLO
^-,'
VOLUME
I.
ROMA
NELLA SEDE DELL' ISTITUTO
4-0
Fi
ISTITUTO STORICO
ITALIANO
FONTI
PHK LA
STORIA D'ITALIA
PUBBLICATE
DALL'ISTITUTO STORICO
ITALIANO
Vb\. ^
SCRITTORI
SECOLI X-XI
ROMA
NELLA SEDE DELL'ISTITUTO
PALAZZO DEI LINCEI, GI CORSINI,
ALLA LUX GARA
1890
CRONACHE VENEZIANE
ANTICHISSIME
PUBBLICATE
A
CURA
GIOVANNI MONTICOLO
VOLUME PRIMO
ROMA
FORZANI E
C.
PALAZZO MADAMA
1890
DIRITTI RISERVATI
PREFAZIONE
I.
collezione.
e nelle altre
citt
compose
principe
cosi
si
nache
la
tutti gli
maggiore
possono raccogliere
ven,ezia7ie
molto strette
cordano
le
le
in
antichissime.
elementi con
un gruppo
Con
gran
quali quel
opere storiche,
sue
delle
in
col titolo di
Cro-
scoperte
delle reliquie e
il
ri-
loro trasporto a
fatti
palmente
Paolino,
Iacopo da
volume
il
la Cro7iica
cosi detto
Giovanni,
tempo
le
Chronicon
Gradense
quali furono
hanno
in
comune
lungo passo
intorno al
si-
MONTICOLO
G.
vili
il
nel
testo
di
si
estratto di
contenere anche
Il
le
Marco, e principalmente
Translatio che mi ha
la
nei
periodi
cronaca
della
di
la
sono pervenute
in
compierne
la
tanti
primitiva
lezione
Giovanni interpolati
tuto
un breve
gelista
ma
non
ma
quasi
quelle
senza
scritture
ci
non mi
e d'altra parte
collazione,
la sola
Tra7islatio,
perch
con
tempi pi remoti
al
s.
Marco
momenti
Venezia dai
nella
secolo xiv.
IL
I.
il
alla
Cronica de
s7igulis
parte
patriarchis
dal
Pertz
'
Uon. Germ.
hist.
Mon. Germ.
hist.
Script. Vili,
Script.
45-47.
Langoh.
et Ital.
PREFAZIONE.
come
nache veneziane
Roma
di
palmente secondo
xvii
guenti
Ivone
145,
xviii
gli
di
rivela le
ma
Chartres,
la
sempre
ne furono strappati
Cronica ricordata
avvenuta verso
quel
margine alcune
ma
la
gli ultimi
di
fogli.
la
triarca,
(22X1 3X6),
il
scrittura
nel
XI,
la
La
segnato
nei secoli
tratti
cro-
le
altri
Il
pi antica tra
la
legete
si
Barberini
biblioteca
della
Essa
'.
IX
xi
ma
met
il
tempo
durata
sulla
postille
amanuense aggiunse
L'
^.
ciascun pa-
di
dati nu-
mano-
merici che
si
leofofono
scritto
non
ci
perch
la
met
serie dei
patriarchi giunge
mentre
la
Il
in
milis prorsus
cod. Barberini
chronica extat in
XL,
XXIV,
codice
ma
Per
loc. cit.;
e loc.
bibliothecae
1-6;
Comunale
Neues Archiv,
I,
375;
di S,
nove Aquileie
Cipolla, Ricerche
sulle
im
Cf.
Ughelli,
Italia sacra,
Daniele del
2''
ed.
cf.
diret-
Friuli.
Foscarini, op. e
tradi:(ioni intorno
247;
cit.
Waitz, Ueber
Barberini n.
si-
Cf.
V, 1109,
11 17.
p.
alle
342 sgg.
440 in
antiche
G.MONTICOLO
la
iiicon
il
rimanente
la
ma
^
;
ne comprendeva
in origine
In-
codice
il
manca
lungo
il
periodo non ha
mentre quella
senso,
si
aiuti
Il
codice
corretto del
o negligenza alter
prendere
il
ma non
sue parti
succede
il
si
teria
narrazione un arido
da Venerio
essi
in poi
Massenzio
non furono
Cf. la
di
la
usati
tutte le
fine
le
laonde
documenti
dimostrer
ma-
e anche avrebbero
importanti
notizie
in-
sembra
mia dissertazione J
vi
patriarchi,
di
Come
Grado.
copiose e
riaccese verso
;
catalogo
la narrazione,
com-
somministrargli
Grado che
di
lui trascritte.
potuto
da
cur
si
dell'archivio metropolitano di
tra poco,
non sempre
alla
nel quale
testo e
La cronaca
piana,
il
827
1'
assai
manoscritti
dell' Istituto
nel
tempo
strano
di
Venerio
che l'autore
Storico Italiano, n. 9.
PREFAZIONE.
XI
della
talogo da
Venerio
in
presenta
si
poi
sia
dubbio che
il
ca-
il
aggiunto da
stiito
at-
altri.
Orso Orseolo,
il
quasi
tutti
patriarchi
da Venerio a Vitale
mentre per
ricordata la tomba,
susseguenti
codice
copista del
fu negligente
ecclesiastici;
Il
iunior
ma
agli
manca
di
Barberini
di quegli
Chronicon Al-
tutta
esso conservati.
ci
quasi
nel-
dimostrano
l'archivio
parte
in
quali fossero le
'
tempo
quel
in
Mantova
come
condizioni
827
del-
documenti
molti
di
dell'
in
si
ma
materia anche
e cos l'anonimo
ci
ha trasmessa
si
conservano e dagli
neziani
non furono
Cf. la
cit.
del 579.
non
fa
L'anonimo
menzione
quell'archivio.
di
di
Gli
Grado
si
atti
le
quali
cronisti
ve-
conservavano
carte
altri
di atti
conosciuti.
la
il
non avessero
testamento di
la loro
sinodo
Severo e
sede naturale in
Xn
MONTICOLO
G.
quando
riferi
dopo
cessore,
scrisse
Pola,
l'
a Gregorio
III
lettera che
la
clero e al popolo
Venezia e
della
con
'
suo prede-
il
Pietro vescovo di
l'espulsione dell'intruso
al
come
sproposito,
Istria
si
fatta
lui
la
del-
la lettera
nota cronologica
augusto Leone a
peratore eius
corrisponde
et Constantino
marzo
L'anonimo mostr
coronato
filio
i
al
Deo
7 2 5 in cui
il
viii
quale
la
di
malore im-
al
si
la
tomba
del
e.
a).
una
lettera
Antonino,
con
ma
la
patriarca di
tefice.
pubblicata dall'UcHELLi
il
pallio al patriarca
probabile
come
Fu
Grado dopo
la
il
III; infatti
privilegio
il
si
succedettero durante
riferiti
tera di Gregorio II a
Sereno patriarca
e quella
medesimo
scritta
dal
medesimo tempo.
nel
Per
Muratori,
tere
che
il
Rer.
prima da Gregorio
Jt.
si
la
ai
di
tratto
132,
il
e.
57
a.
let-
Venezia e
dell'Istria forse
Scr. XII,
doge ne abbia
suo patriarcato.
vescovi
prima
il
ma
con
tali diversit
per la
Andrea Dandolo,
da dover ammet-
Le
differenze
confermate anche dal noto codice 400 catalogo Zanetti, ove la lettera
a
poi da
II e
si
sono
legge
PREFAZIONE.
prova
conoscere
di
Diacono
'
XIII
Historia La7igobardorii
1'
di
Paolo
patriarchi
di
Gradesi
il
scrittore
quale
si
al
di
nome
*.
III.
//
2.
Gr adense
Chronicon
Il
al
tempo
della composizione
Chronicon
detto
G'adense,
il
la
prima
Venne pubblicato
una cronaca.
sizione di
volta,
ma
con molti
il
1845 per
ndY Ar-
dal Rossi
errori,
secondo
nel
codice H,
V, 44 della
ne fu
fatta la
Pertz^
col
sussidio
dei
di
Vaticano
codici
Waitz non ho
Giorgio Enrico
Urbinate 440,
ma nemmeno
io,
1846
il
ho procurato
Waitz nel
di
testo e nel
commento.
Al pari del
perch non
certo che
il
p.
ma non
e.
costantemente, e talvolta ha
a p. 9,
r.
Ser.
Mon. Gemi.
I,
hist.
116- 129.
Script VIII, 39-45.
vi-
G.MONTICOLO
XIV
essa
fu
priva di
affatto
mende
commento
nel
nella
manoscritti seguenti
i)
che
usati
stati
il
sono
terza,
la
440
del
principio
Chrmiicoi
del
colo XIII
2)
codice H,
il
III
morte
vi
latini
ricordato
e nel catalogo
trono,
al
sali
1237 e 1249,
di Pietro Ziani
(1229),
membranacei
coli
pagina
<
numero
di
Gradense
Chronicmi
nella
di
scrittura per
modo
il
vario
di
(26X17X3)
colo
il
1249';
prima carta ha
di
compreso nel
vi
mano
secondo, che
ma
l'esemplare fu tratto
in-
antico
nel testo
'
con
La
trascritta
e interpolata
^
;
Ziani,
ma
Per
sche Studien,
I,
edizione, p. $0,
rattere di
r.
28.
Mann Sanudo
il
Giovane:
Per
2.
la
cf.
di guardia
N.
2784,
Simoxsfeld, Venetiani-
nota interpolata
si
est
cf.
questa
Marini
Sanuti Leo-
PREFAZIONE.
il
3)
cedente
ma
binate
degli errori
due apografi
Vaticano
codice
il
Grade?ise simile
Ch'oiiicoji
comunanza
la
XV
ommissioni
delle
relazione
fu
vi
immediatamente
deriv
])re-
al
diretta,
dall'
Ur-
'
;
il
4)
secolo XV, che una copia non del tutto esatta del co-
6269 ^
dice Vaticano
nardii
flii
ria del
don Sante
all'ateneo
27 giugno 18 16
il
ma
cale di Venezia,
23 agosto 182
il
essendo morto
1.
Grotta mor
Il
febbraio 1852.
17
il
con
gli
dif-
il
infatti nel
come
codice
legge
si
Ecclesiae
Nella
cit.
Venetae,
per
[Cod.Vat. Urb.
cod. Vat.
de
[e.
5269,
[e.
at
4b;
ib. e.
a;
quem
sedis
ib.
5,
il
e. 3
e.
r e
e.
domus
S.
passare alla
di
bi-
alla chiesa di S.
173 sgg,
la
cronaca
seguenti confronti
a;
[Cod. H, V. 44].
43 A.]
de divisione testificati
43 B.]
p a
44
prandium
r e
preparare
B.]
ad
(b)
Per maggiori
capp. 4,
II,
di
manoscritto prima
il
visione certificati
prandium p
(a)
nota:
la
dissertazione
Giovanni
del diacono
Ma
GORNER,
^
Iacopo Menico e
Sanudo apparteneva
blioteca di Marin
v.
lettura
Infatti
altri
tutti
una
Rocco,
quem
sedit
notizie
sui
codici
i,
3,
cf.
la
cit.
dissertazione ai
6.
quem
ma
corr.
su lettera abraS'X.
MONTICOLO
G.
XVI
Adunque
quattro manoscritti
mente ad un
ma
solo;
Vaticano
il
riducono effettiva-
si
6269 ha un valore
due meno
altri
Urbinate
ove pi tardi
in molti luoghi
medesimo
dal
antichi la lezione
fu
la scrittura
dogi Obe-
Infatti
lerio e
ai
xv o xvi
del secolo
dovi
il
frase
la
proceres
tribuni,
governo primitivo
all'orio^ine
anche manifestato
il
scritture contradditorie
preparare
la
ma
con
ho
stato
un aggregato informe
le
quali forse
si
voleva
origini dei
alle
'
delle isole.
Altrove ho esposto
di
comuni
di Torcello e
Grado
e alle vicende
del patriarcato.
La seconda
nove Aquileie,
triarchis
del
mentre
testo,
la
con molte
prima riassume
Chrmiicon Altifiate \
Cf. la
'
Il
cit.
dissertazione, cap.
descritto
pcndiatore.
un
il
Grado che
il
notizie
arbitrarie
lungo racconto
pu somministrare
origine non
mutazioni
si
la
legge nel
sua stessa
19,
racconto
di
Torcello e quello
di
Grado, ove
ommesso
dal
com-
PREFAZIONE.
XVII
fonti
stessa un carat-
ma
siccome
secolo
cosi
XI,
ci
d un argomento
parte
la
forse
sicuro,
solo,
il
corrispondente del
sebbene
medesimo
gli
rezione e chiarezza,
comprendere
speciali
Il
origini
il
Chro-
il
per
forme
le
compilatore del
storica,
raccolta
Grado
quanto
per
appunti
alla
avrebbe forse a
quali
Gradense,
Chro7iicon
ma una
Torcello
di
con
cato,
scritto
inoltre
d sovente un aiuto
ci
xiii
sieno sol-
storia
una
intorno alle
del
patriar-
la
materia e togliendone
si
l'altra
evidenti contraddizioni;
le
due
cosi
del patriarcato di
Grado secondo
diversa
la
questa
sia stato
ommesso
il
pontefice Onorio
nel Chronicon
^
la
il
compilatore abbia
quale
si
riferisce al
Gradense
affatto privo di
senso
'.
interventu
supradictorum
che pure
si
riferisce
ai
la
frase
XVm
impossibile
stabilire
stesso compendiato
se
il
MONTICOLO
G.
se
il
compilatore
abbia egli
il
riferito
ad
altri
ma
certo
ma
sufficiente chiarezza,
molto gravi
nell'
per talvolta da
laonde se
non
l'
difficolt
che
originale,
fu inteso nel
riassunto e
il
pensiero con
lui
il
lette-
La com-
venne
ai
fatta
citt
in
quella
La prima
il
som-
frasi,
di investigare
Altinate
differenze
Grado
il
nella lezione
testo pure
da
passo ommesso,
ma
essi
racconto intorno
si
nel
XIV.
xiii, cia-
nel Vati-
'
;
prncipi
ai
ma
discosta,
ne stata ommessa
di
con molte
venne
al
l'ul-
tralasciata
Script.
testi
hist.
sor-
Chronicon
Il
ci
Torcello e
pu
sicch
Mon. Germ.
PREFAZIONE.
tima parte.
XIX
Il
aveva
teriore al secolo xi
con
quale
la
ci
nell'
presenta nei
si
insieme
la
codici
del
secolo
mettere che
il
uno
testo di
di
essi
sia
xiii
possa am-
stato
eguale a
Il
il
Cf.
mente
cf.
Cipolla, op.
in Arch.
cit.
ci
secondo,
il
manca
modo
il
la differenza tra
munosulis
(cf.
questa
il
ediz.
rum
voce
Tafel
hlik
cum
il
r.
19,
p.
440
e special-
21),
del
Cbro-
aquarum
fue-
in
patulibus et
errore
dell'edizione
luogo
in
deter-
di
passo
il
in insulis
terzo ed
il
p. 308,
*.
ci
dell'opera,
',
si
si
forma
stessa
di in insulis
cio piccole
ha
barche formate
caveis ligno-
al
Thomas, Urkunden
^iir lteren
Venedig nei Fontes rerum Austriacarutn^ non lasciano luogo a dubbi sul
suo significato.
^
Cos a
p. 21, r.
gnorum
mentre
ma
r.
18,
si
e gli altri
due
legge: Gambas-sericas
Gambas-ferreas ; a
p.
34,
r.
7, s
Vat. e Dresd.
decem
et
octo episcoporum
con
profitto
1'
Per
altri
eccellente edizione
SlMONSFELD.
3
Cf.
cit.
dissertazione, cap. 4.
frasi,
16, si
nei
codici
Il
ma
nei tre
15,
rr.
ma
ma
legge: Scopa-
Massi-
calle ,
il
cod. Vat.
il
cod. ve-
pu essere consul-
Chronicon Altinate
procurata dal
G.MONTICOLO
XX
minare con
maggiore precisione
l'et
manoscritto.
del
al patriarcato di
Cronica
Orso, o che
tinuatore
ma
anche
il
1008
cui
in
potremmo
scritto,
stabilire
fatto
termina
che fu
il
rac-
in quel
mano-
non
in esso
composto
la serie
IV
La
il
proprio
titolo
n X indicazione dell'autore,
nome
perch
le
Ma
sua edizione.
quel
la
di
titolo assai
in
ed gene-
male corrisponde
sono
essa
alla
comprese due
intorno a quelle di
Grado,
Chronicon Altinate
si
apparentemente
nite
Secondo
la
mostrano per
in
la
prima volta
un unico racconto
Ci
L'opera inedita e
fu dimostrato per la
si
""
e loc.
cit,
'.
III,
riu-
Venezia segnato G,
PREFAZIONE.
IV Candiano che
triarca Vitale
secundus
Vitalis
sarebbe stata
l'opera
XXI
ma
'
;
Libcr designato
nel
non nota
Certo che
notizia.
onde
la fonte
conobbe
egli
Chro7iico7i
degli
altri
nere,
ma la
quale
il
l'anoil
al pari
quel ge-
di
e,
dalle
pi volte
anche
sollecito di
raccogliere da fonti a
la
mostr
si
sconosciute
noi
brare
che
strano
secolo
sieno
XI
vissuti in quel
sentavano tutta
susseguenti
nota
Cf. la
Cf.
al
cit.
raccolte
opere
le
quali
le
due
scrittori
forse
rappre-
di
la letteratura
Il
non pu sem-
Inoltre
medesimo tempo,
mille.
al
Grado
nel codice
state
ma-
diacono Giovanni e
il
patriarca
r.
3.
cap. 19 della
cit.
dissertazioae
Cos
(e.
ma
16 b del cod. G,
III,
anche
la
di
Venezia) intorno ad Elia attesta che compose un' epigrafe nella chiesa di
S.
suraptibus
pavimentum
derni antistites
quidem ego
<c
memoriam.
quod
carmina mo-
presentiarumque
permanet
in
medio
MoMMSEN, Corpus
scono a largizioni
atrii
rei
ecclesie Gradensis in
tempio.
Inscriptionum, V,
dopo
secondi,
numeri
VI, par.
15 90- 15 93
II,
che
costruzione
20 e dal
si
di
riferi-
quel
G.MONTICOLO
XXII
dopo
per
anni,
si
a quella parola
un documento del
Infatti
diacono Giovanni
mandato
Enrico
perch
ottenesse
le
La
d' Italia.
di
la
cordano
meno
testimonianza
Grado
dubbio che
infatti
la
l'opera
in
la
la
morte
al
Fu pubblicato
morte
Cf. la
di
cit.
Ughelli,
crolui
vi
come
dal
si
ri-
si
nem-
Torcello a
di
pu am-
si
contemporanei
1008 n
di
Vitale,
negli
perch
D'altra parte,
Corner, Ecchsiae
lui,
1018 che
non
ai
n nel
la
narrazione non
che precedettero
voglia accettare
l'
regno
fatto
il
quanto
vita
componeva
anni
largiti
il
altri
di S. Zaccaria
perch
la
imperatore
l'
privilegi
preziosa,
il
venne
in
l'elezione di
l'autore
Venetiarum
patriarca di
il
dimostra che
'
conferma dei
attri-
le
estende oltre
si
pu
si
ad Aquisgrana presso
o18
naca
capellanus ducs
in quell'anno
II
distanza di pochi
alla
l'altro
si
si
dal-
potr mai
dal
Gloria
103.
dissertazione, cap. 7.
Italia sacra,
di Vitale nel
2' ediz.
V, 1108.
L'autore del
Lther
pone
la
PREFAZIONE.
discendere oltre
gli
cataloghi
antichi
ultimi
gli
tenne
'
XXIII
la dignit
perch secondo
i,
per cinquant'anni e
come
binate
di
Adunque
da un documento \
risulta
compimento e
strappate
le
di
non
e se
morte
compose
Giovanni
seolo a patriarca,
come proprie
lettera
alla
ove
le frasi
^
suo malgrado
da
Toscana.
salire
credo,
facevano men-
farsi
monaca
It.
Cron. de
Cf.
Aquil. cod.
^
Tra
Thomas,
3
cit.
ducato ve-
del
op.
cit. I,
cit.
16;
Dandolo
e.
87
b;
il
doge
Muratori,
in
Liher ponti f.
eccl.
b.
le sottoscrizioni del
Cf. la
^ Cf.
37
e.
presente, p.
breve
pot in
Vitale
il
210
Scr. XII,
di
Ugo marchese
di
ecclesiastica
cenobio
nel
il
po-
al
maggiore dignit
alla
si
S. Zaccaria,
state
rispettivi autori
lui,
dogaressa a
la
come
se,
il
forma soeeettiva.
in
Ker,
sua
costretta
fossero
vi
di
la
errori pi manifesti,
gli
Il
senza
l'altra
di Vitale
reggerne
forma
in
le
diacono
l'una
unit organica,
correzioni
codice Ur-
il
25,
si
legge
documento
manu mea
dissertazione, cap. 7.
Cronaca vme:(iana
di
Giovanni, presente
ediz.
p.
Tafel
subscripsi.
138.
legname da guerra
a Ottone
II
conferma del
peratore che
vescovi
appartenenti
Quando
doge
il
patriarca
il
II
domand
gli
partenza di Pietro
and
confiscati
dopo
la
si
allodia
morte
zio,
ma
doc. in
Tafel
di
per
il
di S.
Moti.
suo
Germ.
si
il
Michele
Can-
rec una
presso
principe,
Intanto
fatto
op.
quando
le
Tribuno Menio,
di
cit.
I,
25
cum
Cf.
pra-
Finalmente
residente
il
l'as-
domino
.
hist.
Kaisirurkunden,
II,
par.
I,
84
sg.,
ricorsi di
governo
Thomas,
lui
Candiano IV, gi
secondo venne
la
la
lui,
triarcha filio
Dopo
stato turbato.
Pier
di
il
nuovo
976 era
Germania presso
in
fatti
uffi-
volta,
beni patrimoniali,
Cf.
im-
al
dall'
l'imperatore, perch
tiche
alla
del regno
protezione ed aiuto.
Cusan nell'Aquitania e
seconda
confini
Vitale,
diano
suo patriarcato e
al
entro
poste
suffraganei
di
974 ottenne
le
da Ottone
accordato
privilegio
imperiali ^
Ottone
'.
d'Italia
ciali
Saraceni
ai
il
chiesa di Grado,
ai
la
MONTICOLO
G.
XXIV
sec.
PREFAZIONE.
XXV
patriarca,
al
dal
il
resi
tuito
Il
'.
gli
Quando
Pietro
II
la flotta
verso
l'
Slavi,
and incontro
27 maggio
il
in sesfno di
onore col
II
Sergio IV
sedi
sulle
di
Nel suo
Grado'.
di
pallio dal
il
gli
Olivolo con
di
facolt
e la
Istria
la
chiesa di S. Giorgio
la
s.
fosse accordata al
di
la
patriarca
il
ducato
del
vescovili
diritto
il
ma
e dei predecessori,
Cf.
il
doc. a
il
doc. in
anche su quelle
dell' Istria
e.
di Stato
*.
di
Venezia.
^
Cf.
II
Cicogna,
primo protettore
doge
Ermagora
leia,
in
catal.
cumenti.
ma
Giovanni XIII.
e.
87
b,
ma
Marco,
il
era
patriarca
noto che
dell'altro santo.
Grado
Muratori,
Zan.
2^ ed. nn.
3933, 3981,
largito da
s.
con V imagine
Marco
metropoliti di
Cf Dandolo
s.
stendardo
fu discepolo di
del quale
^
lo
metropolitana era
della chiesa
il
Iscri:(ioni vene:(iane,
si
Rer,
99
consideravano
It.
a,
continuatori.
100 a;
vi
manca
Il
Dandolo mostra
il
come
cf.
numero corrispondente
di
e cod.
Mar-
avere esaminato
tre
do-
XXVI
Nel
006
vescovo
il
nico, affinch
di
C OLO
Olivolo
cedette
gli
Grado e
di
Gradense
seconda redazione,
dice G,
ci
quale
la
di quella
Vitale
'.
di patriarcato
Eufemia ^
pervenuto anche
ci
una
in
III,
promosso
popolo
mesi
sei
il
capo spirituale
Il
la diretta di-
fosse quindi
di
Dome-
prete
il
MOXT
di
Venezia.
Il
nacis,
legiensis
frammento
questo
in
Come ho
Aquileie.
de
C^onica
della
patriarchis
singtclis
fine del
ma
profondamente
esse
stilistiche e
secolo xv
testo,
nove
nuova
la
codice Mar-
tuttavia
ho
cre-
la
attribuire
del
all'autore
dal
il
devono
si
il
meno
Gradense,
Aqui-
po7itificatus ecclesie
Ch^onicon
il
De Mo-
medesimo metodo,
mentre
di
mio avviso
Liber^
perch
Giovanni, tenne
ommise l'enumerazione
e
il
frammento
della
Cf.
il
doc. in Galliciolli,
Cf. la
cit.
G,
III,
Memorie
presente, p.
dissertazione, cap.
19.
e.
Aqui37
b.
PREFAZIONE.
aveva svolta
il
la
aggiunse qua e
cedenti,
XXVII
testo
vescovado
quando descrisse
di
la
traslazione del
di
riferire con-
dell' isola
come
come
vie,
le
S.
Gradense
testimonianza fondamentale
il
il
manoscritti,
altri
testo
il
ho seguito come
la
lezione
pri-
secolo xiii
ma
non ho aggiunto
nel
o per
si
pu
ma
l'autore
distinzione
di
tempi,
tennero
la
suprema
IV.
La cronaca
3.
ho assegnato
terzo posto a
il
quale ho dato
il
nome
Chronico7i
32, rr.
alla
di
Grado.
Come
Gradense,
21-24.
sopra ho affermato,
perch consta
di
MONTICOLO
G.
XXVIII
da quel-
sostanza ne
di
forma.
lezione,
alla
met
scritture
ma
(a e.
non avrei
secolo
del
1
che
a discendere sino
essa
Infatti
legge tra
si
al
1300
anni
gli
il
difficolt
xiv.
3 2 a)
Chronicon Gradense
codici del
perch
xiii,
compilazione
L'origine della
ai
i353 e
forse
scelti
tava
il
criterio col
il
Andrea Dandolo,
relazioni tra la
fu-
anche
compila-
quale vennero
diritto
di
ai
le
Inoltre manifesto
colo XV.
avvenuta
sotto
laonde
il
com-
la
governo
di
Chiesa e
il
Ma
lo Stato.
compilatore non
ommise
il
passo
politici.
il
in
un registro
domanda
ufficiale di
documenti
come
quello
riodi
del
origini
patriarcato,
frase
che
la
quale senza
la
pe-
ch ad essi
si riferisce.
Quanto
'
Cf. la
cit.
dissertazione al cap. 23 e al n.
Cf. la
cit.
dell'appendice,
PREFAZIONE.
XXIX
lame
tivo di
accordato
al
ma
al
il
tempo
consenso
col
documento
ne contiene
gere che
I,
e cosi non un
rola,
di
poi
della pa-
aggiun-
inutile
non visse
'
Grado,
fonda sulla
si
te-
Liber
privi-
avrebbe
concilio,
sostanza.
la
un
un
il
pontijcalis
V.
ha cronaca
4.
ma
la
la
cronaca
dissertazione che
Italiano
notizia
manoscritti
dei
xi,
manca
^
et
Hst.
la
pi antico, l'Urbi-
quando
fu istituita ^ e
Langol.
II,
io,
fatto l'e-
codice
ho
nei
Mon.
Gemi.
cosi
hist.
alla
siccome
per essa ho
Script,
rer.
Langoh.
hai.
^Vta
3
di
Benedetto
I,
p.
308, ed.
Duchesne.
nei voi.
XVI
XVII
di
Cesare Guasti
Federigo
fu
compilato
la
XXX
G.
seo"iilto
colo
il
che dall'antico
XIII,
mudi
De temporum
nel
di Paolo,
cura
T^^anslatio sancii
la
parti che
di con-
ho indicate con
le
primitiva
quando
modo
questo
lettore potr
il
abrasa
giudicare
dall'edizione
un
indizio sicuro
sex aeta-
di
cetto e di forma.
che
De
evangeliste
con l'opera
in
il
per
del se-
Marci
met
Langobardorunt
L' Historia
tibts
MONTICOLO
come
fu
ma
poco copiose
documenti e
assai
la
importanti.
dotti
attribuirono
a Venezia
difatti
altri
le
e poi
ricambiarono
palazzo,
era
Inoltre
cronaca
Viaggio, che
perch non
nell' isoletta di S.
vi
due
partito
venne
si
Servolo
Giovanni diacono
posia donde
dalla
le
con
soltanto
ritomo sopra
solo,
rono tra
si
lui
testimoni.
principi per la
III
prima
rileva
Ottone fece
al
monastero
di
recarsi
che
la
proposta
di
Pom-
Venezia.
di
quel
al
la co-
PREFAZIONE.
XXXI
Ma
bio.
il
nemmeno
avvenimenti
gli
ebbe parte
ai quali
menzione
ricorda
documento
all'
imperatore
circostanza
fatto
...
uu
La prima
notizia sicura
Orseolo
Aquisgrana.
in
sino dal
che
si
ci
Per
tempo
il
del
testo
da Ottone
doc.
a Venezia) ricorda
il
Il
II
Kohlschtter,
cf.
documento come
II
ma dopo
inde conscriptum
manu
signiri precepimus.
Belluno,
Orseolo per
ut
le terre
il
vescovo Giovanni
quam quod
credatur,
actum Aquisgrani
di
V,
Cf. la
p,
hoc preceptum
regis.
Erimbertus
datum
in kalendis
.viii.
pallatii feliciter.
medesime
kan:^erei,
in calce
anno vero
amen
131
Stumpf
negli
e,
di
Giovanni
a p.
il
pri-
terre e si legge
23 b (R. Archivio
Ada
imperii {Reichs-
37, n. 30).
Cronaca
di
e.
Her:(c.(
marzo 991
al
terri-
documento,
II
di
di
caetera
Pietro
Il
III
vicinanze di Eraclea,
il
vescovo Giovanni
Il
cui
in
(|uella
in
la
fu
il
rispettivo at-
Ottoni ad Aquisgatum
aliqua mora transmisit > \
1
accordato
nome
suo
il
la
il
dum
il
tutti
quando narra
anzi
di
MONTICOLO
G.
XXXII
dopo
nerla anche
una contesa
quale
il
doge
la
vescovo a
il
regno
il
restituire
d' Italia,
'
alcun conto.
doofe allora
Il
rezza
come parte
ove
ottenne
ch
di
il
il
doge
verso
confini
desiderato
Privilegio di
Mlhausen
Storia documentata di
^
3 II
il
Vene:(ia,
del
383.
documento ricordato
alla
nota
maggio 998
alla
po' pi tardi,
schtter, op.
come
cit. p.
(edito dal
sentenza;
regno
d'Italia,
di
Verona per-
la fine
edito
restituite.
del luglio
dal
Il
998
Romanix
5;
nella
medesimo,
18
cit. p.
op.
il
alla restituzione,
non furono
aveva obbedito
chia-
19 luglio 992
I,
di Staflfolo del
ter-
Ma nemmeno
^.
marchese
ricorse a Ottone
maggiore
il
vescovo
il
processi,
la
il
il
diploma
il
il
del
996
ma
quell'ecclesia-
nel
vide costretto a
si
ritorio
mand
la
terre occupate
le
e cosi
L'Orseolo
domini.
antichi
gli
nel secondo
III
nella
si
tone
te-
Questa violazione
la
e seguitava a
le
luglio
Ve-
cit. p.
terre
Venezia un
PREFAZIONE
ma
perch
accordi fossero
gli
gennaio 999,
d'Eraclea
ritorio
la
le
volta
il
dia-
Roma,
sul
ter-
Stato per
seconda
la
III,
come era
In quella circostanza
da un nuovo
convalidati
mand per
privilegio imperiale,
XXXIII
del
'.
il
lire
dal
le
come
dai cittadini ^
Il
documento
del
condo
la
ma
identica
serva, cosi
ggS che
privilegio del
al
'
quella carta
solo in parte
si
siccome se-
si
con-
egli tenesse
queir uftcio ^
Ma
il
suoi servigi al
perch anche
tative
in altre
e di
difficili
economici e
Orseolo
lo
politici
mand
somma importanza
all'imperatore a
Cf.
Il
il
doc. in
documento
Stumpf, Acta
impcrl, p.
affatto sconosciuto e
Cf.
il
doc. in
KoHLSCHTTER,
Nel documento
menzione
si
op.
si
gli
interessi
II
Ravenna insieme a
il
permesso
37, n.
di aprire
30.
e.
88 b:
Romae
p. 85, e la
propter expensas
nota
ma
a p. xxxi.
far
lui
per
Belluno,
Gio-
pi sotto.
MONTICOLO
G.
XXXIV
regno
chele del
la
Piave ed
Sile, la
il
ploma del
oiueno del
maggio
Italia,
gli fu
recava in quella
si
Verso
dal doo-e a
""
III,
concessa con un
quell'anno'.
di
a S. Mi-
in altri
sequiare Ottone
in
qual cosa
di-
fine del
la
Como
ad os-
la terza
volta
accompagn l'impe-
citt;
a Ravenna, verso
la
la
fine del
ma
il
la
dell'
impresa deriv
accompagn su
notata da alcuno
felice
l'esito
di
Pomposia a Venezia e
Nel breve soggiorno
Giovanni^ s'adopr
dell'imperatore a Venezia,
doge perch
del
il
comune
fosse esonerato
Verso
la
met
III
doni che
dell'
due
principi
commissione
'
Cf.
il
dell'
il
nuovo
5.
doge a
volte dal
viaggio
Dopo
ricchi
la
e.
Cronaca
di
Cf.
il
il
Germania Enrico
giorno
i6
di
* Cf.
re di
Orseolo, e
alla corte
morte
bre
ricambiarono
si
tributo
dal
nome
in
Giovanni,
ediz.
presente, p.
cit.
Cronaca
di
Giovanni,
ed.
127 a.
cit.
24
160.
161.
p.
e.
e.
p, 164.
a.
II,
mese
quel
che
per
lo
trasse
PREFAZIONE
Ottenne
al
doge
la
la
XXXV
morte
Pietro
di
An-
Orseolo conser\'
II
rufficio
di
II
la
domanda a
presentare la sua
queste testimonianze
torno
al
cronista
l'
III
ed Enrico
doge e
corda Pietro
lui
il
lo
II,
la corte bizantina.
agli
chiama suo
Orseoli,
ma quando
senior
e usa verso di
ri-
dominus
ma
svolse
nel
si
si
II,
avuto
abbia
ma
tra
tutte
si
corte di Ottone
fatte
incarico di
Da
quel principe ^
nel
lo
designa coll'epiteto
medesimo
l'aggettivo anche ai
significato
aggiunge quel-
ecclesiastici
e dei
principi stranieri.
n.
Cf.
il
doc. in
Romania,
Cf.
il
doc. in
Corner,
10^.
op.
Eccl.
cit.
I,
387.
cit.
doc.
XXXVI
G.
MONTICO LO
VI.
Scritture storiche aggiunte alla cronaca pene^iana
del diacono Giovanni.
5.
alla
molto importanti
ma
Non
rettamente
il
alla
storia veneziana,
lettore al capitolo
il
tutte
si
riferiscono di-
perch
lezione,
mento
alla
Le
con
col-
riferi-
storia
di Bi-
ricorda
stretta
alla
ho
la
parte
anche queste
ma
la
molti
il
avvenimenti
che
sono in relazione
storia di Venezia.
codici
vennero ag-
historica
il
catalogo dei
nei
Mormmenta Germaniae
re langobardi
e carolingi ebbe
La prima
rei^tni
Langobardicarum
di quelle scritture
colle-
et Itali-
quale
ci
rappresenti
le
le
Chronicon Alti-
esistevano nello
PREFAZIONE.
XXXVII
Stato veneziano sino dai primi tempi della sua storia po-
ma
e civile,
litica
namento dell'Arte e
le
e per
lari,
quando cominci
XIII,
Anche
grande valore
storico,
ma
ai
in condizioni
il
di quell'elenco e
la dissertazione
le
diverse
che ho pubblicato
l'origine e
testi-
le
la
ci
l'ordi-
gli altri
la
che
si
nel codice
Vi supplisce
il
Si confronti a proposito di ci la
l'ul-
codice Vati-
Comneno,
ma
fabbroferraio Giovanni Sagomino, con lo statuto dei fabbri nel cod. Marciano
della classe
X dei manoscritti
nel febbraio 12 19 e
e.
Morbio)
e.
59
57 a sg.
Il
si
del cod.
ufficiale
il
manoscritto
289 ex Brera a
recentemente
vi
Il
si
Non mi
si
titoli
di
nuovo
che
In un prossimo
lavoro
si
conservava presso
riunite
il
il
all'evi-
anche dall'indice
si
ma
in
dall'altra,
ma
determiner l'origine e
la
natura del
manoscritto e
il
Bullettino
31
maggio 1278
dell' Istit.
Stor.
e l'ottobre del
hai
n.
9;
cf.
il
medesimo anno.
cap.
16.
G.
XXXVIII
MONTICO LO
governo
ha
ticano
nella
anche continu
la serie
da Alessio Comneno
seguendo
catalogo che
legge
si
ticano per
il
in
medesimo
quel
xiii,
quale
il
suo tempo,
al
H, V, 44
Venezia che,
codice,
Chronicon Gradense.
testo del
nuovo metodo
zione manifesta un
alle
del
testimonianza del
la
come sopra ho
tempo
il
in pi
nimo vissuto
ciascun imperatore.
di
nome
il
La
Va-
continua-
composizione, perch
di
precedente sono
aggiunti
storici, la
monarca
il
Venezia.
Determinata
di
la
torno
modo
al
documenti.
dei
ho
quale
col
Per
la
maggior parte
ma
da pi
eruditi
esattezza,
e per
ne ho esaminato
il
il
testo
sono
stati
colla
dovuta
Con
stesso
la
lezione originaria.
la
tenuto
codice Marciano
al
deve dare
il
400
il
metodo ho seguito
quale
mi
sono
at-
maggiore brevit
llustrare
lo
critica
di
quella
cronaca.
ila
essi
non sempre
pubblicati
fonti
nelle note
riferito
il
le
notizie
qua
e l
ho esposto
PREFAZIONE.
con maggior larghezza
documenti
sui
risultati
veneziani
XXXIX
di
perocch
la
piena ed
esatta
rendeva neces-
tissimo
messo
nare
la
cronisti
con
nell'oblio.
dubbio dai
in
nomi
altri
Per
'
ho rimandato
il
di
bibliografia del
continuo
il
del secolo
gare troppo
le
lettore
alla
pregevolissima
quali
critici
dell'
x,
note con
le
citazioni, e
qua e
soltanto
fij
non mi
in quella bibliografia
allun-
corretta
Roma, maggio
1890.
G. MoNTICOLO.
atti
p.
sg.
Grado
l'autenticit
degli
gli eruditi,
la
Cos pure nelle lunghe note delle pp. 24-27 mi sono proposto di deter-
nita.
ho voluto dimostrare
Album
Gradense
e litus
d'altra parte
comprendere
le
vengono
Boum,
necessaria
documenti,
designati
quali
precisa cognizione
la
indicano
p.
i
posizione
litus
dei
lidi
Mercedis
XL sono spiegati
al
i
rispettivi manoscritti.
sono
che nel
litus
di
quei luoghi
per
A.
nomi
coi
la
bene
Alcune
non
commento.
segni d'abbreviatura che nelle note
ai
testi
Spiegazione
M = codice
P
(nel
G,
manoscritti.
145.
Chronicon Gradense)
III,
= codice
del
IO.
= Pactorum
liber
di Stato di Venezia.
S = codice
Venezia H, V, 44.
U := codice
V z= codice
CRONACHE VENEZIANE
ANTICHISSIME
I.
NOVE AQUILEIE
Aq.uileie^
que Gradensis
SIE
TEMPORIBUS
leiensis in
precepit,
cari
synodum
congregavit.
fabri-
qua synodo
in
^')
confirmatum
metropolim
est
totius provincie
Histriensium
6-7.
Un eadem vero
quam
sinodo,
La
patriarcato di
al
regendam
compresa an-
direxit ,
sub
die
vembrium
579)
nella
sono
stati
nonarum no-
tercio
indictione
chiesa
.xii.
S.
di
trasmessi da
Dandolo
cio
(Rer.
It.
nov.
(3
Eufemia, ci
due scritture
cronaca del
dalla
Mar-
primo volume
Stato
furono
interpolati
bianche, e
Venezia,
I,
in
e.
9.
54 a), ove
alcune
la loro autenticit
carte
posta
tocius
io.
dubbio
in
fluvium prote-
Fonti
dai
sino
V. Cipolla,
della
storia
della
edite-
Venetie
dotti.
dell'
re'yiom
impero romano
x, p.
Ma
33.
nuto
Venetiarum, cuius
et
Adam
ad
et
(i)
Gradensem caput
'^^\
critici
leia,
ma
anche quella
dubitarono
conferme
chi di
Roma non
di
Grado
papi ricordate
bolle
consimili
dei
sione perch
quel
Ma
modo
il
pi
C.
novembre 579
ciarum.
non
cum omni
Lonorobardis advenientibus,
Taciani
et
se contulerat, afferens
et
ferens,
reliquorum
Hilari
<^4).
modo
manet, Pro-
ibi
iam
LJ
I.
siam an.
domumque
sibi a
Pellagio
L''
8.
Gradense
9.
Gradensem
12.
consencientibus
4,
ha
in
margine
umato
11.
ha
margine
in
sanctorum
Probinus
quibus
(c
sue
Gradensem
dell'autenticit
viene
data
ma
antichit,
quegli
di
anche per
cio
ufficiale,
la
sua natura
sentenza pronun-
dalla
da Gregorio
ciata
mano
del
Archiv fr Sud-DeuUchland,
(c
Stato
Venezia
tra
porum
novam dictam
col
bu-
autenticit della
segnata
n.
140,
dal
pontefice
la
divisione
concilio
difese
sent
il
patriarca
diritti
della
documenti
del
In quel
Antonino
cha
stesso
sinodo del
due
delle
tra
no-
al sicr
In-
Langoharorum,
dubbio,
ma
ne
ct.
molte
la
polla, op.
Romano
5)
quel
in
del
Antonino
privilegio,
ripetendo anche
materia,
(4) Cf.
lettere di
cit.
Pelagio
Paulinus
XIV,
(Ci-
il
suo
Paolo Diac.
Script.
104)
103,
pp.
e Chronicon Atlnate
hist.
La
messa
(3) Nelle
nome
fu
p.
2,
di
Historia
14.
f 1047
ce
lettera
nel concilio
menzione
rifer
cap.
II,
lib.
fuisse
sta XIII),
et Istriae
Paolo Diacono,
(i) Cf.
promulgata
Venetiae
confirmatam, atque ad
veteris
Aquilegiam
in
memora-
pape Pellagii
viginti sinodica
metropolim
instar
mutatione
eamque episco-
facta,
nel
1868, ed
.1.
miro
Aquilegia
civitatem pie
dall'Austria
restituiti
de
veteri
sentencia totius
R. Arch. di
ex
auctoritate
II,
continebatur
sedis
209;
documenti
tJ
fabricare
atti
ci
annum
ecclesiam
rexit
U Ellari
6.
ibi
da una testimonianza
diretta
.xir.
modo
2.
dieta corpora
13,
op.
in
16.
cit, IT,
Mon.
10,
Gcnn.
NOVE
synodo supra
statura
nunc Longobardorum
dignum
potest; quapropter
placet
iam pridem ab
et
quo
ducit
hoc castro
in
sanctitati,
metropolim.
dicto
(^^
mansuetudo
Gradensi
omnibus
si
vestrc
confrmare
nostrani
et
de hac ipsa
est
Altinatis,
nostra,
Petrus
^'^\
(5)^
Atila
rans, ||sed et
non
Gothorum
5
perpetimur flagellum
Unorum
AQUILEIE.
episcopus
Bergullus episcopus
^^\
Clarissimus episco-
Adrianus epi-
(7)^
Severus episco-
^^\
scopus secunde
3.
dense
Retie<^^),
Ungarorum
8.
nium supradictorum
dal copista
ecclesie
4.
19.
9.
U
U
5.
Waitz
interpreta
conoscere
le
cose
Trieste, Lloyd,
L'isola
stante
Indica:(ioni
storiche
del
per
di
est forse
17.
fu aggiunto
Tergestine
Sera,
di-
spro-
l'acqua
e cala a
segno che
colle
1$
tese
Quieto; sopra
Civitas nova.
Cf.
Kaxdler,
Fi-
Papsch, 1847.
Tolmezzo.
secondo Waitz
^fdwor/^^/orzj/jt;, Trieste,
litorale,
da S. Andrea
B, ove id
Emonia
ri-
di Cissa,
io.
U infande
7. U Graa
sede
aggiunge
et omU
(4)
Kandler,
et
Opitergine
sotto
la
(3) Oderzo.
($)
manca
vigno.
epi-
Tridentine ecclesie
nominativo.
Marcellus
(2)
di
Calcedonensi
supter
U deinde
U Recie
Ingenuus
aspirai
quod dictum
(^\
(9)
Sede ignota
Aguntinensis
(loj
(?).
seconda Rezia.
<^-
presbiter, atque
omnia
tierunt, et
omnibus
his
I.
}.
('),
plebani
et
eodem
in
ceteri presbiteri
(5)
Il
quamque
documento,
il
legge negli
si
alcune differenze;
parole
parte
in
ma
con
dopo
essi
seguono alcune
il
vescovo
sbiter
si
ergo, karissimi
du-
(Dand. nostre)
vestrae
nomi
non
Ingenuus
non
interviene
Marcianus
di Feltre:
Laurentius pre-
michi
his gestis
6 negli
relictis subscripsi ;
atti
Vigilius
di
Marinus presbiter
9 negli atti
verso
che perch
testo del
documento qua
manca
((
il
non
vescovo
BerguUus
3 negli
atti,
Padova
di
ommesso
Giovanni vescovo
titolo riferito a
per
il
di Cilly e
Clarissimus
atti
Virgilius
probabilmente
ma
negli
er-
nome
suo
il
in-
20,
come
nota
atti
2, p.
non
nus
risulta dal
la fine delle
Deo agens
gratias
tre
il
firme
legge a torto
si
subscripsi
risce la parola
eh' erano
indicare
della
nomin
negli
atti
Emerio
stessa
quella
che
miserae pro-
lettera
rispettiva
Istria
gius,
nus,
10
ricordati
((
men-
provinciales ai tre
per
statutis
dal
tota
Venecia
presbiteri
cronista
furono
et
ceteri
Ser-
Leo,
((
dalle sottoscrizioni.
epi-
secunde Recie
locum
si
il
Marinus
ce
cit...
m .
mansuetudo nostra
1 i
.v.
dall'autore
fratres,
sustinere
placet
6.
direttamente al sinodo:
dopo
<f
2.
Ingenuinus , e
ommesse
collocate
e in parte
atti,
infatti in
fratres
karissimi
consencierunt
ma
Il
Fonteius
(Istria).
cronista vide
polim
post annos
^J).
Gradense
arbitrio.
Caravaciensis
ma
suprascripti consen-
isti
loco confirmaverunt
U;
4.
scripta peracta
Pedena
omnes
Scaravaciensis] cosi
(2)
et presbiteri ceteri,
Lucillus
Castus
Servancinus,
come
risulta
NOVE AdUILEIE.
supramemoratus Helias patrinrcha, qui annos
pontifcatus rexit
Eufemie
ecclesia beate
Huic
omnes
et
.xiiii.
.x.
mendans sacerdotibus
eorum pr
seu posteri
reliquit
;|
omni
die sabbato pr
densem manet
quas
^-\ et res
ibi
ecclesia,
numero
rexit annis
15
sem
rexit annis
<^5)
Gradum^
numero
.111.
m.
.1.
mortuo vero
d. .v.
poli Gradensi,
lohannemabbatem, in quo
In
Eufimie
manca
4.
est
ha in margine
Helias an.
U;
celebrent
Eufimie
ha
in
U;
Per
la
uno
Paolo Diac.
Il
.x.
8.
.xxi.
d. .xxi,
L^
5.
3.
que
6.
superstes posteri
13. tJbeate
ecclesiam
14.
su-
9. celebrarent]
sabbati
.xxxi.
7.
U
U
octo
viginti et
op.
cit.
p.
si
cap. 26.
conserva,
di
cf.
16 sgg.
lib. Ili,
Mantova
d.
documento non
Diac. IV,
di
m.
.xiiii.
15.
(2)
con-
sibi
.v.
B ha in margine: Marcianus an. .111. m. .1.
B id est qui
16. B amnis
17. U Gradus, idest novam Aquileiam
20. U per forciam
19, U Agilulfi
21. U qua
Eufimie
(i)
il
et diebus triginta et
qui] cosi
{7 offerrerent
Deo
cos
in Foroiulii ordinavit
trario, et
I.
apud
ipso
Huic
hs
ecclesiastici,
sl.
Severo
420)
succede immediata-
mente Candidiano.
Paolo
(4)
sinodo
passo di
s86.
(').
sanctc Eufemie
clesia
menses
del
Il
cronista
aveva presente
Paolo Diac.
op.
cit.
frasi,
i*
il
IV, 33,
e
se-
2 a
IO
Boniflicii
pape urbis
Rome
subiugaverunt.
quimortuus
Gradensem
rexit
.v.,
successit Epi-
annum
sancte Eufemie.
Gradensem, qui
numero
rexit ann.
m.
.xv.
mensem
.i.
ecclesiam
dies
.til
.xx.,
et
2 B
quidam
||
arripuit; qui
pontificatum
hereticus
io
ornamento, simul
et vestibus vel
et ecclesias bapti-
Gradensem
pertinere videbantur,
(')
fugam
Longobardiam
in
petiit
15
sium
sua ad
18 febbraio 628.
et clerici Aquileiensi,
Honorium papam
utilitati
rium
sedis apostolica ad
^^^
daus
ct
direxerunt.
Primogenium diaconum
Fortunati heresim.
2.
ha
in
.ui. d. .XI.
4.
mensem]
cos
C/
predecessores
supradictorum
memorati
13.
18.
.v.
5.
d. .xx.
B Historie
U isdem
civi-
leggi menses
.111.
et
Gradensem
5.
7.
16.
17
beate Eufimie
diebus
8.
B Venetiatum
19. L7 a ecclesie
6.
mortuo
ij.
B
se-
corr.
aggiunge: interventu
condo Waitz
che
Paolo
rifer a
ni, 26).
(i)
Giovanni quello
l'Istria favorevoli a
Cormons.
20
atque pontifcis et
et martiris
m.
direxit,
.1.
regiona-
et
Severo (op.
cit.
Onorio
I (cf.
Ci-
dmsc Primogenio
gionarius.
subdiaconus re-
NOVE AQUILEIE.
tifex civitatis
summa
sede apo-
stolica promeruit.
nianum augustum
in
('\
indagando causa,
rei
lusti-
ipse
qualiter
Longobardi suos
et
apud
aurum
et
demum
tunc
se ipsi retinuissent.
quam
perdiderant, et insuper
quam
diri gens,
clius
ab Alexandria Hera-
(^).
numero
sedem
ms.
.xx.
.vn.
d.
.iir.
15
eadem
numero
ann.
presul, qui
rexit
.xx.
deinde successit
basilica,
fuit(3).
eodem
.v.
castro
numero
Huic
.xxxii. et
successit
mortuus
Donatus
antistes,
eadem
vixit
basilica.
summa
Gregorius epistolam
12.
ha
in viargiue:
gine:
Maximus
mente
il
gine
(2)
.xx.
prima leggevasi
ma
.xxxii.
per
al patriarca
15.
25.
um-
ha in mar-
18. Prohahil-
.v.
Agatone.
19.
ha in mar-
ceteras
stessa fonte
onde
Giovanni.
cataloghi dei
tone;
d. .vii.
.iii.
un periodo intorno
codice;
(i)
an.
copista tralasci
direxit^-^^,
(4) Cf. la
noscritii e
U fonti
della
cronaca
del dia-
dicembre
723.
12
quam
sedisset, et
modo
ne ullo
presumeret; quod
gentis
si
iudicaretur.
patriar||cha, qui
ann.
numero
.vii.
Eufemie.
io
non
eximii
quam
filii
te
vocati,
quam
acceperis
nam dum
aliena
iurisditionis
tibi
iura
et si accepisti,
cumulum
ad
quid gloriaris
tui
honoris precibus
plurimum etiam pr
rectitudine fidei,
palleum
etenim
quasi
in sublimitate positus
quantum
ditatur,
et
direximus interdicentes
invaderes
aut
cuiusquam, sed in
et inter cetera
temeritatis
his esses
nunc vero,
ausu
ne um-
usurpares 20
hactenus possedisti.
ce
usque usurpare,
ut
stolica auctoritate
precipimus ne ullo
modo
terminos excedas ab 25
modo
quam
Longobardorum
iniuste te
I.
8.
gorii
existentibus
2.
contemptus
perche
il
4.
passo e
tratto
per etiam;
dalla
si
nel testo
in finibus procul
nec
7.
ii.
.vii.
suffitias, in
dubio gentis
ausi
15
si
lettera I di
Paolo
s.
ai Corinti,
cap. 4, e
della
lettera dato
20.
usu
It.
vi si
legge
19. Forse
NOVE
das,
ce
ce
ctione
.VII.
qui,
(c
respitiant, et
non
||
quamquam
paremus,
unde ex potestate
satagere,
illa
supplicia sed
ex mini-
illa
alterius iura
Deo
nos a
divinitus concessa
non
salvata
fraudentur.
communitas
contra
vestra petiit
Gradensis patriarchae et ut
aliena, sed
numquam
hactenus possedisset
esse
tate
esse
solliciti
illud
non occasione
virtute
precepimus.
dere
((
perpetrare nituntur.
eis resistente,
Cristi pollere et ab
hi e
Deo
omni inmunes
JVaiti et in - fuisses
netiensis]
e. s. r.
Dandolo (Rer.
15.
It.
Legg. aientes
suppl.
e. s.
50. universis]
8.
4.
4.
19.
cosi
Sotto
communitas
direxit universis
11. et illa]
B;
suppl.
e. s.
cui
obitum Do-
Vene-
manca
14.
r.
B Vens
aversitate
Rome;
I.
4 a
cupimus perse-
e.
dcli-
invadere
25
relatione,
20
votis
15
sterio,
lo
si
(i
13
)).
AQ.UILE1E,
in
7.
B;
Ve-
suppl.
et vestra
manca
24.
in
B;
5 eius
febbraio 751.
14
tiensis
e.
4B
crerunt
leiensi
iuxta decessorum
Romani ad synodum
gorio papa
in
quam synodum
ad
occurrere,
est,
propter imagines
cum
novembre
7 ',1.
mam
Gre-
predicto
urbe
regia
est
que
est inter
post
(^l
suis suffraganeis
Ro-
Huic
dies
ms.
.xii.
Htanam ann.
21
est
.vi.
.11.
est in
eadem
sepultus est in
d. .xv. et
pontificatum 20
rexit
eadem
eadem
ecclesia.
metropoHtanam
basilica.
metropo-
marzo 80
sepultus
.xx.,
Huic
d.
.x.
Huic
e.
ms.
patriarcha, qui
Emilianus
successit
.viit.
ann.
.xxii.
patriarcha,
eodem
ann.
cum
privilegium
benedictione pallei
exemplar consecutus
4. ecciesiam] cos
.VI.
22.
est
B.
7-
m.
(i) Cf.
la
cit.
mia
<^4).
hic
26.
dissertazione,
20.
ha
.xii.
decessorum
famositatis
fuit,
ut dive
inlicite
in
m.
17.
.n. d. .xv.
ha in mar-
24.
ha in
Fornatus
2234; Cipolla,
op.
n. 21.
11.
Vitalianus an.
suorum
iuxta
tante
Antonius
.x. d. .xx.
ha in margine:
op.
15
in
io
ad
mante
^^\
consecutus est
palici
in
cit. n.
109, n. 52.
2232; Cipolla,
op.
Cipolla,
25
NOVE AQUILEIE.
memorie Karolus imperator
ret,
augmentum
cuius ad
spiritiilem
ecclesie
quamplurima
ann. .xxvii.
Eufemie
ms.
est in sanctp
ecclesia.
eadem
sepultus est in
et
.nii.
d.
et sepultus
.viii.
mensem
annos
hunc
menses
d. .yiu. et
.vi.
annum
successit Gregorius
ms.
.1.
Huic
annos
d.
.vi.
annos
ms.
.iir.
d. .xiin. et
partem
4.
iin.
dice.
.III.
9.
.XI. d. .xiii.
ha
in
7.
15.
Cipolla,
.vi. d.
del
.111.
ra.
[.in.
gli
Cipolla,
che
altri
cataloghi
il
il
Gregorius
cat.
ha
.vi.
in
margine:
m.
[.iii.]
d.
.vi.
ha
scomparso] d.
m.
.1.
.xxii.
.vi. d.
17.
.xiiii.
estesa del
Dandolo
si
della
cronaca
legge a
e.
82 b:
ratori, Ker.
(5) Nella
scomparso] d.
.1.
13,
^^\
Fortunati
et
patriarca Georgius
e ci dimostra
la
112, n. 71.
(4) In tutti
rexit ccclesiam
in
.im.
nome
ha
cit. p.
.xi.
martyrum Hermachore
."viir.
op.
patriarcha, qui
m.
(i)
ms.
in
^4)
.111.
.xvii.
.xxii.
I.
.1111.
d. xiii. et
Huic
post
ij
.xviiii.
annos
per
la
somi-
zione
i
It.
cronaca non
patriarchi di
Grado da Domenico
in poi, e ci fa sospettare
merazione
due voci.
stata continuata
men-
si fa
di
che l'enu-
da un
altro
innanzi
ii
i a-
cui
Agathe.
.1.
.in.
ie
ms.
autore.
l6
Huic
annos
e.
5B
.vii.
ms.
patriarcha, qui
rexit
pontifcatum
.xi. d. .in.
ecclesiam annos
qui rexit
cha,
Dominicus
successit
AQ.UILEIE.
ms.
.xii.
.vini.
.xxiiir.
d.
successit
ms.
d. .VII.
.III.
||
Huic
.villi,
hunc
qui
omni
ha
.11.
7.
annos
pon-
io
scomparso^ m. .vini.
m.
d,
ecclesiam
.vi.
rexit
.xlv.
d.
ms.
successit Urso,
Laurentius an.
m.
patriarcha, qui
post
et
.l.
annos .xxxvii.
I.
Bonus
.II. (').
.VI. d.
tifcatum annos
Huic
.xxxiiii.
successit
ms.
cui
.111.
in
d.
.vu.
.vi.
m.
.xi. d.
d. .xxiiii.
6.
ha
.l.
2.
.iii.
4.
in
ha in margine:
ha in margine: Marinus
m.
.vi.
9.
.viiii.
ha in mar-
(i)
Chron.
Il
de' patriarchi
Bonus
di
Alt.
nel
catalogo
si
sue-
II.
CHRONICON GRADENSE
[Secondo
5
[Secondo
il
il
cod. G,
III,
io
e.
OST
structionem
et
cum
saevissi-
ma paganorum
norum
in
(')
miikitudo ad Altinen-
aciem direxissent,
perissent,
civitatis
neminem
indigenis fugatis
omnem
illam
rep-
civita-
muros quoque ac
runt,
vero
li ^^^
civitatis
magna
v^uXov
(i)
illam civitatem
turres
subverterunt.
huius vero
huius
tatis
tutti
nel
paganorum fugientes
sidias
diu
paganorum
ma
qui
racconto
civi-
insulis
in pa-
T Italia.
delle
menti che
si
divinitus
habitaret,
svolsero
in-
nel
U V =z
ao-
corso di
tre secoli.
Il
origini
omnem
rissent,
et
Langobardi invasero
cronista
neminem reper-
cum
paganorum)) zr Unni,
personificano
ai
indigenis fugatis
9-10. In
civitatis
pars popu-
timore correpta,
ludibus et munosulis
set, in
subverterunt.
funditus
multitudo ad Al-
muros quoque
20
structionem,
Aquileie de-
di-
sium. civitatem
ir
multarum urbium
>0ST
(2)
Cbron. Alt.
p.
6: pars tercia
rum
fuerunt habitantes
)).
e.
32
CHRONICON
20
fuc^ientes
divinitus
factum
quidam
est ut
factum
mus
quidam
sanctissi-
leminianus
nomine,
est ut
vir
nire,
subvenire,
cum
plurima loca
di-
cum plurima
loca diligenter 5
cum
quodam
ligenterperlustrassetadprefatum
ludem
Ario
invencione eorum
pessima
visis ac
admodum
illa
Deum,
qui
non
lius eius,
nuntiavit eis
at
illi
tunc Arius
deserit sperantes
rator filiuseius
cum omnibus
et
Arator
qui
fi-
cum
quarum in
edifficatione
chritudinem, nec
non
et
multa-
5.
quarum
edificare
in edificatione
chritudinem, nec
non
et
licet
tamen supradictarum
nominibus
tur-
quas habi- 30
riun
tamen supradictarum
tur-
rileva che
et
Ara-
25
multa-
tur-
(i)
sta
eisdem
in
et
merore
re-
domos
gerant perscrutantes,
ceperunt,
ceperunt,
qui
busintuentesacmelioresquaseli-
domos
eisdem edificare
A-
aecclesias
et aecclesias in
et
cumeoerant, vicinasquasdamin-'
perscrutantes,
15
cum omnibus
eligerant,
illa
destructa esset
quod pessima
tunc Arius
in se.
il-
io
illarescens,
glorificaverunt
agentes
gratias
illorum
divine
nichilum redacta;
et in
admodum
de
inventione
de
ac
visis
eis
multitudo
nutu clemencie
quibus
et
quod
nunciavit
larescens,
invenit
Ario
30.
tore
illas
dinem
si
deve
e
non
M.
riferire a
multtu-
Geminianus
GRADENSE.
liabi-
factum
insulas appellarunt,
unJe
factum
illas
cuiusdam excel-
est ut
appellarent,
omnes
nomine Torcelli
dam
Arrii
Arrii
ex
(').
cum quibusdam
ut
serviciis
habitarent
ibi
cum
omnes
qui
Altinensium
qui in
illi
in porta
erant civitate,
que
illa
sibi
quidem
his
insula,
suis
iB
Torcellum
turris
e.
est ut a
15
nomine cuiusdam
quas
rium nominibus
tantes
21
tantes singuli ex
cum
appellati sunt.
omnes
illi
illa
trib Aurii
his
quidem
qui in Altinentium
illa
que
hospitati
a porta
illa
appellari constitue-
II
hospitati, vicum
rii
a porta
Burianum
"^^^
appellari constitue-
illa
cum
runt.
Au-
pellati
(i)
Il
Chron.
p.
((
meno
et
propter
tur,
aliis
tur-
si
aliis,
nel
c(
(2) Il
pellati sunt, et
turris
istorum
illa
negli allegati
delle
sentenze
p. e.
35,
42
34) ego
B,
177
B,
189 A,
Theodolenda
si
Celeres ap-
cum quibusdam
insule vi-
legge:
relieta...
Vitalis
a Torcello
teste
lani
cum
oscuro
propterea
nomina composuerunt
habitationibus
quibus-
passo
Alt.
cum
et
Perti Arii
5.
^^\
runt.
(4)
Chron. Alt.
gnorum
p.
cum
Massi-
come
Eraclea
si
La
famiglia
CHRONICON
">'>
dam
aliis
huic insule
habitandum
vicinior erat, ad
cum
gerunt.
prefata
in
quidem
his
manserunt omnes
quam
per-
qui fuerant
illi
porta et turri
Maioribus
militem
qua
Maxum
idem Au-
iudicii fecit.
cum
tribunus
rius
magna vicum
appellari, in
stituit
Fraudunis,
quietFaletriappellantur^^),etRu-
Luthoitus
sticus, qui
iuxta
quam
eis
hunc
dicitur'^5)jet
quidem perman-
his
illi
qui fuerant in
prcfacta civitate de
magna
^'^
omnes
turris
inhabitantes ex
illa
serunt
mis excelsa
namque locum
cum
eorum
et
runt.
de
civitate
porta iuxta
eli-
habitandum elege-
cinior erat ad
turris
eorum porta
magna
fuerat, ex
introitus
porta et turri
hunc
inhabitantes ex
illa
magna vicum
iudicem fecit.
modo
ap-
pellantur,etRusticus,qui Luthoi-
quos
Viatoribus
et
quibusdam
aliis,
nes insimul
Massum]
II.
anche
cosi
M.
Corner,
fc
Eccl. Tore.
I,
e xiii.
218: casa et
terra
fuit .
(i)
Mazorbo.
Corner,
ricordato
un
celebre famiglia
looi e pubbli-
Eccl.
Tore.
Petro Falletro
I,
omonima, come
67,
;
la
ri-
si
port da Equi-
(3)
Una
famiglia
nel catalogo
tra quelle
del
omonima
quasdam
vicinas ele-
del
te
tiaco
dedit et iuravit
Alt. p. 7,
si
trova
p.
35,
la di-
ha
Il
Chron.
Gambas-ferreas
parole seguenti
dubbi,
glia
ma anche
fanno menzione
cellani; p.
Chron. Ali.
15
et
32 b
e.
qua erat
exitus.
et
namque locum
et ni-
e.
et aliud
suum
Dominico Viaduri
GRADENSE.
Constantiacum
quasdam
narum
las,
ciacum
5
Aurii
vicum Amianarum
et
^'^
nominibus
constituentes,
mina
vicum Amia-
et
ex quibus fuerant
lari.
narum insularum
convicinan-
multitudo
populi
rabili
tate
clari-
fundaverunt
basilicam
23
geni'tricis
conve-
die
forma ac prelu-
runt in
honorem
tricis et virginis
Marie pulcher-
in
et
virginis
nientes, mirabili
loca invaserat,
ecclesie
admodum
nis
decorabat, unde
habitatio
20 proxima
erat
no Rota
que
ecclesie
ipsi
Aurio
ab
tribu-
erat ab
episcopatum,
collaudatione Methamaucensium
quam
et
confirmatione Obelierii
25 collaudacione Metamaucensium
Rivoaltensium
ex
nec non
et
Obellierii et
II. in
procerum
si
^^\
confirmacione
Beati
honorem]
et
quam
et
Aurio
ec-
appellata fuit;
clesiam, videlicet
om-
proxima
ipsi
cosi
per Obellierii
anche
M.
ex
et Beati
digni-
dominii iure
prii
omnibus compositis
quibus
26. Pertiri&c
non ex
28.
et
tribunorum,
et Beati
Beati perch
fu conservata
ha nel margine
il
in
(i) Costanziaco
Amiana.
Isole
(2)
Una
mento
pietra
della
chiesa.
(3)
Malamocco,
Rialto.
CHRONICON
24
quibus
vendicavit.
iure
miiiii
omnibus compositis
prefatus Aurius
et ordinatis,
cum
universa
ex predicta Altinensi
titudine, qui
tentes se
subiugaverunt eo or-
quo
Obelierio
ci-
Beato
et
du-
prefata
quo
eo ordine
iugaverunt
A
cum
et
nus
vitate,
e.
civitate
||
olim
in
subditi
dine
ducibus,
qui
regimen obtinuerant.
his
fuerant
subditi
ipsius
namque
patratis, ut
ratum
men
ctorum ducum
est,
namque
memoratum
supra
ut
patratis,
his
est,
datione
et
quedam
quorum quon-
de Altinensium fugerat
invenit, qui ei
rum presbiterum,
ponunt, qualiter
qui
ei
7. tJtribunis, proceribus et
Maurum;
dando
invenit,
forse in origine
MS
la
le:^.
nome che
si
Magno
Ve-
lido
di
Malamocco;
porti
quello
di
il
S.
infatti
porto
di
quel
sibi
Deus reve-
U corr.
i8.
e. s.
la corre-:^.
porto
il
primo u
di
(c
((
ce
risulta
Murano
chia-
(Cod.
presso quel
denominava Lido
{Cod. Pubi.
si
che
Dai
e. 132 b: in portu
quod vocatur portum de
Muriano et portum Sancti Erasmi )
meridiei
seriatim ex-
in
porto di Tre-
Erasmo.
mava anche
omnia
civitate,
primitiva.
e.
di
Murano
15
presbiterum, qui
laverat
Magnum ;
(i)
lo
dam Maurum
leggevasi
di-
civitate,
littora in prefacti
sunt; in primo
sium fugerat
populi collau-
qui de Altinen-
memo-
ex concessione iam
supra
Maria
di
S.Erasmo
cf.
GRADENSE.
qualiter
Deus
sibi
revelaverat
sancti martires
rasmus
5
Dei honore
in
nominis
titulo
et
ecclesiam
25
Herasmus
et
in
quo
eorum nominis
et
He-
ei
eorum
ei ediffi-
mercedem
illi
impendere spopon-
dem
paruisse
quoque
sequenti
in
Secondo
(i)
pp. 146-153,
pre
il
il
il
littore
Filiasi,
op.
(')
cit.
lido precedente
con un
nome
p. 9,
bum
stava tra
e quello di S.
il
lido
Erasmo.
donde
litus
Al-
conservano nell'archivio
doc.
n.
{Ar eh.
t'tJ/^.VI-XXII,
ove non solo dimostrato che veramente vi sorgeva la chiesa del Salvatore, ma anche si attesta che il
monastero di S. Felice d'Amiana vi
possedeva delle terre, le quali da un
appartenevano a quell'abbazia,
pu
che
far credere
il
che
Album
litus
Sagagnana, a Lido
Maggiore e al monastero di S. Felice,
sebbene non sia una prova sicura.
vicino
fosse
La vicinanza
di litus
Album
San
settembre
qua duos
dicebat, ex
del
si
ap-
sibi
documenti
la carta del
millecento che
nubem
lit-
de Bovis
quel luogo
quoque
in sequenti
derunt.
tore albissimam
impendere promiserunt.
et
titulo ecclesiam
Dei honore
in
pubblicata
1273
dal
(c
et
Mugla
suo
capite
in porto
de
Non
avrei
difficolt
ad
altero
ammettere che
luogo che ora
vi corrispondesse quel
denominato
Lido
Lio
Pizolo
posto
Mani, Sagapresso
gnana. Valle Palassa, Lio Mazor ,
e un po' pi al sud segnato il lido
di S. Erasmo, e oggi pure vi sorge
una chiesa dedicata a S. Maria della
S. Felice
di
ce
Neve.
ce
tus
documenti
ce
li-
nei
xiv {Cod.
ce
ee
bantur per
Pubi.
cc
e.
ce
secolo XIII
et
littus
litus
denominazione
come
risulta
Maius
Minus
ce
) e fino dal
era la sola
ufficiale di quel
dalle
luogo,
deliberazioni del
2*
c.
33
CHRONICON
26
nubem
albissimam
ruisse dicebat, ex
qua duos
dere viderat, ad
quam cum
dicentem audivit
dominator;
orbis
qua
centem audivit
Deus Salvator
et tocius
ostendero, in
ut in
illa
vox
alia
construas.
cum
prefatis
quo
quo
in
alia
vox
bailla
obrem volo
sibi
quem
denotasse aiebat.
sibi
Maggior Consiglio.
Liber comunis
Venezia.
sorto
sia
probabile
che
quando
litus de
il
quel
Maius .
(i) Parve
fosse
il
il
litus
lido, al
nome
quale poi
di litus
medesimo che
denominato
lido
Maggiore o
chiuso verso
il
cro-
Boum
tardi
fu
pi
Maggiore
il
tra
il
quello di
che rest
Cecchetti,
lesolo,
Cf.
1700.
XXIX,
del Cavallino .
quam-
quem
in
etiam locum
in tertio
si
httore,
littoris
ex
gentium
et
M.
tit
sono scambiati nel medesimo documento. Cos nel Cod. Pubi. sent. 67,
352B, in un allegato
e.
usate
dell'ottobre
come sinonime
le
frasi
ce
legare:
vensis
Bo-
(e.
si
trova
honorem
denotasse agebat.
1185, sono
che questo
se-
Christi,
ut in
ciindus, e.
nista
in
<^')
etiam
Maria
ecclesia fabricetur
sum
ego
dulci-
nube
ro
nominis mei,
La
tibi
divinitus auditur,
dicebatque
facta est, de
non longe
radiis
prefactis
veti.
tunc nubes
silicam edifices.
trans-
di lido
quem
nomine meo
ipso loco,
ferens se locum, in
nome
do-
monstravero, in no-
orbis
totius
tibi
radiis
4.
ego dominus
cum
nubes
tercio
di-
tunc
locum
sibi
autem
propius ac-
voce
cederei, clarissima
ego sum
terra
dicens
quam cum
derat, ad
stas,
quem
sona
prop-
clarissima voce
pius accederei,
in
cla-
ritatis
sibi
appa-
sibi
20
GRADENSE.
eiusdem
littore,
medieta-
littoris
tem ex gencium
populi di-
et
me-
boum
dietas
ac bubalorum den-
me-
in
can-
illa
bum
acies vegetabat.
nubes
littore
cum
cum
cum quo
quidam
videlicet iuvenis
insimul confabulan-
erat,
tunc senior
15 tes.
Mauro
trus
ille
eidem
ait
presbitero:
apostolorum princeps
a chri-
ut ipsius
20 nunc
pascam oves
agnos;
et
peccatorum tuorum
in
missione
re-
iniungo quatinus
tibi
ad Dei honorem
minis titulo
||
et in
mei no-
honorifice
hoc
in
25 ut in
natalicii
mei
die universus
2.
cosi
predicto littore ,
rita
5
(c
litore
luglio
M.
anche
ma
Malori
Nella sent.
al
Cod. Pubi.
9, si
legge
Mar-
cumPetroet DominicumPetroatque
lohannem Petro de littore Bovensi ,
e pi sotto
tore
medio autem
candidissima
illa
quam
ad
senem quendam
vidit,
in speciosis-
inter
cum quo
quidam
erat,
nubem
videlicet
insimul con-
tunc senior
fabulantes.
ille ait
sum
ego
Petrus apostolorum
prin-
gregem suum
ipsius
nunc
vigilans pastor ut
pascam oves
agnos;
et
peccatorum tuorum
in
missione
re-
tibi
mei nominis
rifice
in
hono-
titulo
dem
congregetur
et
Deus
iuvenis
adoretur.
popuibi-
autem
rife-
la frase
aggiunta
13 21
9.
in
iuvenis
medietas bo-
alia
bubalorum densisimas
ac
est,
2 B
patam, cuius
tie
fra
e.
10
27
Le
stesse
testimonianze confermano
l'esistenza
in quel lido.
gli
chiesa di S. Pietro
della
Sino dal
sec. xiii,
abitanti si costituirono a
quando
comune
rum,
e.
70 A, ha
il
e.
162 a;
il
Lib.plegio-
CHRONICON
28
iunior vero
gregetur.
cum
eo
erat, dixit:
ille
qui
ego sum
ser-
pr
nomine passus
Cristi
ideoque precipio
tibi
ut
fui,
parvam
qui
cum
eo
erat, dixit
servus Dei
ego sum
Antoninus, qui pr
Christi
Deietsub titulonominismei
tulo nominis
mei
ediffices, nichil
presummas;
iuste
ac
Deum
presumas
devote a
meis
pecierit,
qua
si
apud
precibus
obtinere
non ambiget;
cave
ut,
mus,
cias.
designaveri-
sicut tibi
quartum(^)autem cum
pervenisset
visum
littus,
quod totum
littus
fuit ei
vineis esset
illa,
quam
ad
quam cum
accessisset,
ei;
decora
facie
in
Dei honore
5.
cuius
(i)
ci-
amore
te
martirum
alicui
Nel Chron.
Vigniolas e sta
Ora
et
6.
mei nominis
in
honorem]
Alt. p. 9,
il
(p. 8) iusta
nome
si
quis iuste ac
intercessione
obtinere
quare fac
ut,
io
mea
Deum
non ambigat;
quemadmodumtibi
||
eri-
15
quartum autem e
in
cum pervenisset litus, eidem visum fuit quod totum littus vineis
plenum maturissimas uvas
esset
habentibus
illa,
20
diximus, iterum
quandam
dentem
dixit
in
aspexit,
quidem 25
que
martir,
et
in
Patavina civitate
fui
anche
P martirum
facere
28.
mare .
Deo
edi-
alicuius operis
ecclesias
qua
in
in
petierit,
cosi
di
utrasque
inter
quis
in
tamen
fices, niliil
honorem
ut
tibi
9. alieni] cos
UV
ali-
vum
venga designato
littore .
Par-
33 b
GRADENSE.
commemoratione
construere facias.
taliter revelatis,
in
hoc
in
his
visum
littore
omnibus
sibi fuerat
solem
quam
supra
quidam
IO cens
illa
xit.
ei,
(')
vir
ei:
tista
vigiliis
sibi
anulum
ac
scripture
investicionem
20 nibus
tradidit.
expletis,
supra
paginam
om-
his
ecclesie
e.
tur,
pno expergefactus,
lumen
et
manibus.
anulum in
eidem apparuit
illa
supra
quam solem
lucida
strantibus aspexit, in
radiis
illu-
quaquidem
nube
vir
bilis
erat
dicens
sum
ego
ei:
quam ob rem
te
deprecor
hoc
in loco
tibi
premonstravero, ec-
per
annulum
nam
explectis,
nubem
et
non
ac scripture pagi-
investituram tradidit.
fuit
cuiusdam
loco, ubi et
nubes
visum
norum
in
brevissime tombe
omnibus
perductum
ac esse
fa-
ut
qua die
his
bricetur.
littore
cursor,
noctuque orationibus ac
25
15
29
his
eidem visum
porro
vo-
suis repperit
scripti
'|
Hcet procul
30
lumen scriptum
a sancto
Ioanne
(i)
terra
CHRONICON
30
Hec autem
cum
viso anulo
eo erant,
quod
ipse reppererat in
suis,
de
sione
siam
parvam
honore Dei
in
et
et
quod
Mauro
sancti
Mauro
Baptista ipsi
atrium
iuxta
eccle-
et sancti
ostenderat,
ipsa
in
per occultos
mere
in
fecerunt.
Maurus
sacerdos
prefatus
ctis,
modum
evomere
rium tribunum ad
quod
velatum
siam
ap-
ibique, iuxta
lustina,
parvam
fuerat,
construere
veniente in
littus
cium ac boum
sibi
sibi
iussum
honore san-
aham parvam
7.
edifficaverunt;
Boum
Aurius
testificati
8.
anche M.
51.
in
in prefacta vi-
in
sum
littus
M.
28.
cosi
cosi
ac
quo 25
bovum
secundum quod
et
anche M.
M.
hono-
apostoH
Petri
edificaverunt; littus
S iusum
anche
sancti
aUam
norem
tribunus
honorem]
littus in
fuerat, ecclesiam in
rem
eccle-
honorem]
apparuerat,
fecit.
autem
quod
e.
lustina,
in
fuerat, ecclesiam in
martyris
ibique iuxta
multitudo gentium
sibi
Petri et
apparuerat
apparuerat
prefata revelatione
cti
sancta sibi
deinde venientes in
secundum quod
multitudo,
quo
littus in
quo gen-
in
fecerunt.
cecie-
deinde
fecit.
mirum
cerdos Maurus
paruerat
io
mira
episcopii
pulchritudine edificaverunt.
in ipsa quo-
modum
idem sanctus
suis re-
parvam
visione certificati,
mirum
eo erant,
manibus
ipse in
eccle-
ostenderat, iuxta
dine edifficaverunt.
cum
vi-
nobiles qui
alii
manibus
huius revelationis
certificati,
volumine,
et scripti
postquam
seriatim
visum
autem Bo-
visum
M.
revellatione] cosi
30
34 a
GRADENSE.
constituit
hoc
ad aliud
littus
id
cu-
transfretari
pientes, albissimam
vum
deinde
appellar!,
nubem supra
ad quod tendebant
derunt, ad
nescente nube,
que
illic
reppererant
signa, ccclesiam in
honore do-
huius
ad
nari,
littoris
littus
viderunt,
pervenissent, eva-
secundum
ea que
vi-
ex
ficaverunt.
Aurius tribunus
versus
stituit.
Album isdem
con-
illud vocari
ad huius
edi-
nubis
pref^icta
nomi-
littoris
versus
si-
ostensum fue-
supra id ad
illic
littus
dcm
cedis
et
Herasmi
edifficaverunt, cuius
aitarla
plurimum
hoc Aurius
omnia,
mas,
his
que
hoc
littora prefatus
ceteris
tionis sub
ob
hec
cum
princi-
Expletis
teris
domina-
fu
14.
in
hec
cum
cc-
noblibus ettribunisinunum
prietatis et
dominationis perpe-
sub
omnia episcopo
corretto in preostenderant
episcopatu su-
con-
Aurius
littora prefactus
et
P prima
appellari.
In
Mer-
littus
omnibus
bis
tuo subessent
8.
hoc
cedis constituit
stituerunt,
ob
auri invenerunt, et
Mer-
Aurius
iure proprie
eodem
quo
destinaverant,
memoravi-
eiusdem episcopii
pibus in
plurimum
quo
mer-
cuius
promissa locum in
fodientes
ibi-
appellari.
omnibus
supra
edifcaverunt,
aitarla
destinaverant
tri||bunus Httus
Expletis
25
in
auri invenerunt, et
cedis constituit
30
cum
dum
sione
nubem
ad quod
ea
instituit
delude ad
appellari.
quod tendebant
15
modo
albissimam
vi-
littus
hoc
Aurius tribunus
?J,
honorem]
anche
M.
mano
CHRONICON
32
opus agere
sione vel
stituerunt
quoque quod
con-
singulis
annis ex
epi-
cum om-
unaquaque domo
verent, et pr
pr
fisci
precio
nummos
octo
suerunt, in quibus
edam multos
rusticos agricolas
seu
colonos
modo,
quicumque
presumeret
agere
opus 5
culture
verum
subiectionis
constituerunt
quod
quibuscumque annis io
in singulis
tali
signum
in
unoquoque sulcu
die et ex
omnes
tum
vero
ac
paludum
gaverunt
quedam
piscarias
prefato subiu-
episcopio.
patus partes
preterea
eiusdem
alle
in
gurgi-
censi
episco-
debitum
cum omnibus
perpetuo
racemis pr censu
persoiverent,
fischi
octo
pr
et
situata
nummos ei-
om-
ova
et gallinas
offerebant;
Mauro
pre-
dum
subiu- 20
prefacto episcopio
episcopali
gaverunt.
fungereturhonorecomiserunt<^').
domorum
partes reddebant pr
usque
sbitero
quo
15
omnium autem
suet
Mauro presbitero
commisserunt, donec
et
quous-
In
sopra
sisci.
M V;
Ueisdem
20. Ucorr.
ii. L/sisci
Magno
sopra
FrauVcorr.
Mauro
c.s.
(i) Interpretazione libera del passo rispettivo del Chron. Alt. pp. 9 e 10.
e.
34 b
GRADENSE.
(^)
honore Dei
in
sancti Laurencii
honorifice
tyris
5
fieri
sumptibus ecclesiam
rem Dei
coiistruxerunt,
quoddam
castellum
pontem
ad Amianas fecerunt
fatis
sit
namque Fraudunis
Aurius tribunus
presbiter
tribunatum
iudicii
vero
cuiusdam
pontem
eiusdem
neas edifficarent,
ipsi
vico
quoque
e.
4 A
Aurius
tribullnus et
Alaums
2^
dicti
Amianarum
vico
(i)
ne'
MS
La
=:
Magnus
188 a,
palludes
5.
U corr.
eidem
ecclesie
legge
il
honorem]
si
port
anche
cos
M.
tri-
11.
l'esistenza
e. s.
Chron. Alt.
p.
35.
documenti comprovano
della chiesa di S. Lorenzo
(p.
op.
ut
(2) Molti
omonima
in
a Rialto.
di S.
Eraclea
quoque
di Constantinus Hvillarem
che era uno dei testi. Una famiglia
d'
piscarias
nome
nota distruzione
Frauduni
ipsi
22.
si
Mauri
supra-
lit-
ac
Pubi.
maximam
eodem
del Cod.
ecclesie
susceperunt
pre-
massalicis, incolis
construeret
eiusdem
utilitatem
presbiteri
in
idem
vero
toris
ecclesie
construeret
cum
tueretur, et ad
molendinos
tribunus pre-
Frauduni
iter,
utilitatem vi-
ecclesie
iste
Fraudunis concessit
factis
xMauri presbiteri, ut ad
et
usque ad A-
fecerunt
insulas
verum Aurius
non
or-
illic fieri
edificantes,
mianas
partem
littoris
cuius
maximam
quoddam
castellum
conces-
Amianarum
vico
in
honorifice con-
Maiurus
et
hono-
in
illic
pre-
iter,
propriis
vile et martiris
usque
edifficantes,
Villarenis et Masta-
omnes simul
hii
litiis
stello
io
et
cum
duni
mar-
levite et
33
(doc. del
cit.
II,
267).
CHRONICON
34
eamque
construxerunt,
Marci
siincti
gantes.
poris ipsi
Frauduni
cum
Calcia-
martirum Sergi
dam Stephano
Bachi a quo-
et
Scopacalle
scipientes, ecclesiam
corum honore
reliquias
et
Con-
quam
Laurencii
quasdam
iterum,
subdiderunt.
alias
in capite vici
sancti
plebi
su-
Dei
in
edificaverunt,
stanciaci
predite
^'^
sanctorum
mar-
(^)
siverunt; in
subiugaverunt
que
iam
per
ecclesias
tres
cyrographum
has
plebi,
runt plebi, eo
iam
3.
(i)
Il
Chron. Alt.
Cod.
p.
26,
scripti
legg.
tra le fa-
p. e.
carta del
eamque
Marci ediiicarunt,
cti
Ili,
352,
non
gantes.
post
multum tem-
cum
martirum Sergi
dam Stephano
et
Calcia-
sanctorum
Bachii a quo-
eorum honore
capite
Dei
et
edificaverunt in
Constantiaci,
vici
prefacte
io
Scopacalle susci-
plebi
Marcelliani et
quam
Maximi
15
rum honore
ecclesiam edificave-
pre-
hac tamen
earum
in
plebano prandium
sie
Amianarum
menti,
san-
rum
ziaco
ecclesiam
nam-
ce
pre-
sanctorum marti-
ipsius plebis
cos il
Frauduni
dicti
Amiarum
alias reliquias
Amiarum]
vico
diete
ecclesie ple-
isdem plebanus in
eodem
quasdam
in
porro
iterum,
vero ordine, ut
diete
subdiderunt.
ec-
presbiter liben-
Laurentii
subdide-
prefate
Maurus
et
sancti
quorum honore
edifhcantes
clesiam
bunus
24.
U V
sibi
ho-
prepare
documento della
monastero di S. Cipriano a S. Antonio di Torcello (25
giugno 1246), ove tra i testi si legge:
ecclesie
Marcus Natalis plebanus
sancti Maximi de Constanciaco .
simo
provata dal
traslazione
Arch.
del
del
monastero di
busta
I,
S.
sec. xiii,
sacra, 2^ ed.
Antonio
e
di Torcello,
Ughelli,
V, 1384, 1385.
Italia
25
GRADENSE.
earundem ecclesiarum
festivitate
constituerunt
clericis
reddere.
tri-
buniprincipisTorcellani et Mauri
5
presbiteri, qui
nore electus
ho-
in episcopii
per testa-
fuerat,
ex
quis
si
illorum
trib
banus constitueretur
sin
autem
talis
su-
et
octo
ante festum
ab
iiivitaretur
vitate
ricis
in
festi-
ecclesie cle-
earumdem ecclesiarum
red-
ex coUaudatione ve-
statutum.
Mauri
cellani et
in
presbiteri, qui
honore episcopatus
per
fuerat,
electus
paginam testamen-
si
quis ex illorum
et
trib
utilis
eiusdem par-
idoneus
et sufficiens reperiretur
rochie
aliam
quam
clericus,
accepta investitione a
vicini
in
personam
liberam
hquas vero
ecclesias,
fa-
Torcellano
re-
cuius
que per
edifficate,
Maurus
predictus
tribunus
et
presbiter, qui
cum
fuerat electus,
universi p-
subdiderunt et
4B
per dies
illis
deberent,
preparare
norifce
peresset clericus,
vellent
c.
33
dictarum
||
sancte Marie
omnium
ecclesiarum
supra-
censue-
30 sancte Marie,
ecclesiam
Dei
non longe
et sancti
in
honore
lohannis apostoH
contraditione
dieta
dem
parochie
vellent
ciendi
e. s.
quam
aliam
in
personam
electionem
hberam
h-
haberent
fa-
cultatem et potestatem.
||reli-
Maurus
Aurius
fuerat electus,
populi
partes
di-
fuerunt
tribunus
et
cum
laude totius
constituerunt
tivo iure
corr.
talis
sancti
autem ex pre-
stitueretur; sin
maverunt
4.
in
ali-
et
sine
pontifce,
atque
sub
confir-
et
potesta-
ecclesie sancte
Marie
e.
35
CHRONICON
5^
subdiderunt
Metamaucensium ducum
dictarum
et col-
ipsam
sbiteri,
fuerat,
electus
lium
honorem Dei
cenobium sanctimoniaesse
ipsam ecclesiam
perpetuo
cum
Mari^
sancte
cellere censuerunt.
ecclesiam
supra-
matrem
ecclesiarum
cathedralem
omnium
et
et sancti
lohannis
ordinave-
ipsi
runt.
ducum
Methamaucensium
io
et
ipsam
ecclesiam
epi-
sancti
santimoniahum
perpetuo
15
esse
ordinaverunt.
His
^^)
autem, ut supradictum
est, constitutis,
eodem tempore
et or-
eodem etiam
dinatis ac dispositis,
tudo,
que iuxta
in
basihcam construxerunt
quoque
ecclesiam
Agathe
sancte
lohan-
ecclesie sancti
virginis
ibique
I.
corr. tribunorum et
(i)
la
sancti
de
Torcello
virginis
eandem formam
in
honorem 25
aHam
honore
ediffi-
eandem
procerum
Qui comincia
triarcato.
ecclesiam
lohannis Baptiste
narrazione
honorem
sancte Aga-
nec non ex
iuxta
Consilio, in
formam
in
ibi-
communicato
opere
et
in
eandem ordinaverunt 30
M.
delle
e.
s.
3.
origini
di
Grado
Perti
M.
GRADENSE.
honore
in
sancti
erectum
tyris
mar-
Vitalis
est (^\
37
ere-
est
ctum.
in-
muros
est
muros de-
ecclesie et
sanctorum
ad
Aquile-
.xl.
duo
et
marti-
veniret,
sanctorum invenerunt
sanctorum;
cor-
ibi
Canciani atque
Tede
et
corpora sanctarum
et
20 virginum
Dorothee,
Eufimie,
omnes
Erasme, quas
reliquias, ut ei
secum
Cancianille
revelatum fuerat,
defferentes,
cum maximo
condide-
dignissime
25 ecclesias
infra
Hisdem
autem
dux
Beatus
reliquias
inveneruntque
ibi
martirum
sanctorum
nec non
ctarum
corpora
et
martirum
et
san-
virginum
et
reliquias,
cum
deferentes,
honore
in castro
tribujnis et
ad universalem
bilibus
28.
Fu
II
V, noi
no-
Romane
cum
Beatus
cum maximo
Gradensi infra
cod. Trev.
e.
Italia
sacra,
30 a); nella
dux
bilibus suis
Ughelli,
autem
temporibus
Methamaucensium
hinanii ad;
Hisdem
temporibus
Metamaucensium
cum quibusdam
(i)
corpora
perquirentes
per-
runt.
tunato
mu-
corpora
civitntis
nec non
30
destructe
ecclesie et
et
muros
ros
et inter
e.
di-
in
comprovincialibus
15
cui-
ut
ter
IO
re-
e.
ma
no-
ad universalem pon-
s.
descrizione, che
tivo
et
si
documento, non
e.
3;b
CHRONICON
38
nomine Bene-
sedis pontifcem
sunt
adgressi
dictum
quem cum
at
iter,
pervenissent, suppl-
citerfusisprecibus,quatinusGra-
novam Aquileiam
dense castrum
Venetie
institueret et tocius
metropolim
H5^stne
et
ordinaret
nomina quoque
deprecabantur.
Aquilegensium
ctionem
urbis
sine
sederant
refferebant,
dicentes:
tificem
Romane
Benedictum
quem cum
se contulerunt
ad
pervenissent, suppli-
quatinus
precibus,
fussis
citer
nomine
sedis
et totius
Ve-
metropolim
netie et Histrie
fa-
destructionemAquilegiensium
sine
urbis
alicuius
concessione
apostolica
Gra-
prefacto
in
mus
in
cerat
monasterium Beligniense
sedit
mo-
annis
huic
autem
ecclesiam; post
in
eiusdem
annis
cessor
eadem
.v.
Maurus,
post
.111.
et
qui
in
.iiir.
quem Mace-
.xvi. et
men-
ibidem
extitit
.vi.
^cclesiam sancti
patriarcha, qui
cosi
U sedis
2.
16.
U;
et
M.
tenuit.
17.
demum
deinde Macedonius.
hic in
eodem
castello
25
fundavit
liste,
Marci usque
tempore
credimus, nec
rari
vixit
mensibus
quamdiu
minii
ecclesiam sedit
mensibus
extitit
diebus .XV.
quem Stephanus
castri
et
.xii.
et Aquilegia;
15
primus
indestructaAquileia;quod etiam
iurequamdiuvixitretinuit.
d finali.
nova Aquilegia]
cos
connume-
non ab pon-
anche
M.
20. Aqui-
GRADENSE.
ineodemcastellofundavit*^'). hos
autem
numero episcoporum,
in
39
sedis
cuni
beneditionc in hanc
quam
apostolice
tificibiis
palii
novam
petimus
destinati sunt.
ctionis Aquilegensi
clesie, connumerari
non ab
prefuit
Aquilegiam
fieri
ec-
credimus nec
ficibus
in
IO
15
e.
fieri
ctus
clementia, dignis
eorum conde-
communicatoque
scendit precibus,
convocatoque
precibus,
dit
episcoporum concilio,
.XX.XV1111.
vidi-
bonitatis
episcoporum concilio,
.xxxviii.
novam A-
Gradensem
supradictorum
datione
20 porum
cius
omnium
et
mane
ecclesie
Venetie
episco-
sancte Ro-
cardinalium to-
et Hystrie
metropo-
cum
et qui
25
inquit,
legii,
Romane
preceptum sancte
ecclesie
collauda-
et
tione ac confirmatione
omnium
porum
mane
tius
omnium
et
Venetie
accersitoque duce
eo erant
3.
Aquilegiam]
communi
17.
cos
anche M.
Aquilegiam]
cosi
Graii.
nazioni
Ughelli,
op.
cit.
di
Fortunato IL
V, noi.
cum
qui
con-
collaudatione et
omnium
ec-
istorum
fira-
sctissimus
che fu
15.
Prima
cassata
leggcvasi in
dalla stessa
mano.
M.
(i)
et
parola communicatoque
anche
et ita
firmatione
et Hystrie
Histrie metro-
rum quam
et
clesie et
tocius
sanctae Ro-
cardinaiium to-
ecclesie
civitatem
(2)
Nessuno
crondC3i
CHRONICON
40
cardinalium
nec non
dinamus.
facultatem.
Gradensem
et Histrie
electionem clero
lis
Venetie
totiusque
et
populo
nem
tatem.
potestatem
investicionis
eiusdem
accepta,
suffraganeis
commit-
investitionis potestatem
mus.
sancte
Romane
licentiam concedimus.
ad
palili
sedem
benedictionem
susci-
ad
palli
et
cunctis
huius
rei
ad
confirmationem recto,
quibus
beneditionem suscipien-
properare iniungimus.
15
tum
cessoribus concessit.
rei
ad huius
||
quendam 20
pradictum
mane
ab
ab
qui
cum
fato
est,
ecclesie,
ordine
ipsis tribunis et
cum Beato
electione
facta
nobihbus qui
facto
in-
vitatque
atque
sit;
feliciterremissit; quisanctissimus
in
eisdem
ecclesiis
honori-
sanctorum
nove Aquileie
fice
condivit
in ecclesia sancti
sopra eius
52.
24.
M.
25
corpora
e.
io
Romanam
ad sedem
explectis,
dam
Hec omnia
ecclesie
e.
s.
Beato
Vitalis
Pert^ duci
e, s.
in
ecclesia
martirum
.xlii.
i8.
ecclesiis
corr.
eorum
M.
30
36 a
GRADENSE.
sancte
in ecclesia
lavit;
Dorothee,
fimie,
sme
et Era-
diligenter collocavit;
cor-
pora sanctarura
phemie,
Marie
virginam Eu-
Dorothee,
Herasmc
cor-
Tiiecle
diligenter
et
collocavit
Canciani
Canciani
et Cancianille in eccle-
sancti lohannis
evangeliste
celeberrime composuit.
cumque
i|
structam Aquileiensium
Civita-
et
disponeret,
sibi
sevissimam Longobardorum
ra-
legie
biem
fu-
rum
Gradense castrum
ec-
in
cumque
celleberrime condidit.
sem cum
in
Cancianille
Aquilegien-
populi multitudine
divina
de-
ire
revellatione
sevissimam Longobardorabieni in
Gradensem
civi-
ctorum Quirini^
et
Taciani
Illari et
parum
illarescens et translatio-
nem eorum
diem
vo
2)
ecclesia sanctae
in
corpora autemsanctonimCancii,
15
sia
6 A
Tede
41
scripsit
et
mitalicii
et
sanctorum
natalicia
Illari
das
marcii,
Quirini
iunii,
sanctorum
pridie
kalendas
quarto kalendas
30 Cancianorum
sanctarum
madii, natale
num
tercio
rexit
autem Paulus
mus
sacerdotis
virgi-
nonas septembris.
patriarcha,
Cron. venei.
ben2:nissi-
P;
atit.
marcias
et
asportaverunt.
non parum
latione
et
Illarii
illarescens
riatim
cum
vitis suis in
annalibus
diem
celebrari
tavo
die
.xl.
instituit; in
penthecosten
lemnitatem
instituit,
autem sanctorum
ciani
sancti
natale
duorum martirum
et
.xm.
kalendas
iunii,
so-
natalitium
Illarii et
kalendas
Ta-
martias,
sacerdotis
Quirini
oc-
.1111.
kalendas
maias,
P;
M maii
natale
3*
CHRONICON
42
mie,Dorothee,Tecleet Herasme
martirum
.iir.
autem
rexit
nonas septembris.
Paulus,
benignis-
novp
concessionem
stolicam
Huic
in
politanam rexit
ecclesiam
mensibus
nis.ii.
.viii.^').
aa-
dehinc
eandem
metropolitanam
ecclesiam annis
cha, ecclesiam
densem regendam
pit
clesiam.
ipse in
eadem
eccle-
mensibus
regendam.
ecclesia sancte
Euphemie
precepit,
latine
bona forma
eadem quoque
grece Eufimia,
C^)
sonat.
in
ecclesia congre-
eadem quoque
in
gregata
||
cunctoque
convocato, generalem
ipso
bravit.
cele-
namque tempore
ipso
celebravit.
synodum
namque tem-
ptum
omnibus
fuerat perquirens,
revescri-
tandem
revelavit, qui-
quirens,
septembris]
3.
il
iste
modo
suorum
di-
(i)
14,
Paolo Diac.
gli
d un
Hst.
anno
di
Langoh.
Ili,
patriarcato.
e.
episcopo-
multitudine
grece,
ecclesia con-
rum
cato,
15
interpretatur.
iuxta
fabricare
nam Euphemya
bona forma
latine
eadem
in
ipse
nominis proprietatem
nam quod
io
Gradensem susce-
cepit,
8.
suscepit ec-
.11.
rexit
(2)
Cio
bona fama
25
36 b
GRADENSE.
concilio visis,
celeberrime ipsa
6 B
egregius
omni
rum
Illa
tunc He-
cum
patriarcha,
multijtudine episcopo-
et cele-
maxime
berrime ea honore
afFc-
ccrunt.
egregius
cum omni
episco-
illa
porum multitudine
ac
et
cleri
constituit et de
non
Dalmatiae
episcopatus
Vegla,
loci
et Hystrie sive
videlicet
in
in
quorum
constituit,
et
populo
fieri
electiones
uniuscuiusque parrochic
comittens,
(^)
clero
sicut
Romanp
novo
tam
erexit .xvi.
inter
partes
et
Veglensem,
Pathena,
quam
partibus.
in
in
Apsaro,
in
Venetiarum
in
hac quidem
re-
quorum sane
paro-
uniuscuiusque
electiones
nec non
firmatum
duci
20 primum
sicut
investicionem
horum episcopatum
concessit.
constituit
Torcellanum,
Altinensium
civitate,
nuam
Oli-
nomen
impositum
in
secundum
Metamaucensem, tercium
nis erat
30
partes,
25
43
olivarum arbor
cuius
pax
ut
et populi
de suis
quemadmodum
dicto
rat
per
eundem
et
9.
Foroiuliensium]
cos
anche
erroneamente
l'origine di tutti
Cio
Il
ero-
riferisce ad Elia
provincia.
(2)
M.
diocesi.
privilegii scripto
erat
confirmatum
cessit.
sicut
venerabilis
beato Bene-
gnam
idem
electis,
nec non ex
mum
et sancti Petri
perheniter servaretur
et contentaretur
horura episcopatum
Torcellanum
enim primus
state in civitate
17.
committens]
cos
constituit;
fuerat vetu-
Altinensi,
anche
pri-
po-
M.
il
doge
risulta
CHRONICON
44
ibi-
constituit, ubi
que episcopium
confirmatione et anathe-
scripti
quoque sabbato
constrinxe-
se
quartum episco-
nes faciebant.
piuminAequilensemcivitatem('>
quintum
constituit:
fieri
(^)
vitate Eracliana
in ci-
adesse prece-
cellensem;secundumMethamaucensem,
quia
est
sita
ibi
ubi
nunc
apostoli, erat
olivarum, a qua
ginam
stituit,
in
in
Caprulis
quo ecclesiam
^^^
con-
castellum
ubi
iussit,
fieri
sextum au-
appellavit.
tem episcopium
Opiter-
in ho-
iuxta
fundavit,
scopalem
quam
epi-
sancti Pe-
est ecclesia
idem
quam
ianuam
ante
Sergi et Bachii,
sancti
ecclesia
tri
edifficavit,
arbor
magna
nomen
suscepit
sic
magnam
puHs,
norem Dei
idem
convocatis po-
parochie
et
ecclesiam in ho-
precepit,
ficare
Magni
honorice
constituit.
ubi ista
stolica
care precepit.
tamen
habits
episcopalem
ediffi-
15
sanctissimi Petri
et
patriarcha
sat
io
posicionem
hoc no-
men
sancti
ecclesia
et
Petri
Olivolensem
tertium
pit.
Tor-
20
sedem
omnia apo-
confirmatione
roborata,
pontifex
sabbato
laici
unoquoque
ut in
omnes tam
clerici
quam
ad huiuscemodi ecclesiam
OHvolensem
convenirent,
se-
15.
6.
in
honorem]
dopo
ibi
cos
anche
M.
(i) lesolo.
(3) Caorle.
nuova.
9.
illius
Sergi]
cos
benedi-
anche
M.
GRADENSE.
45
die
dinc
ubi
in
et
mercatum
mercationes
et
Veneti
plurimas
faciebant.
Aquilinensi civitate
quintum
episcopiuni
lensi fieri
etiam
Heracliana
sextum autem
adesse precepit.
10
fieri instituit,
civitate
in
in
Capru-
civitate
in
castellum
ubi
iussit,
quo
in
edifficavit,
eccle-
fundavit,
ec-
sedem ho-
clesiam episcopalem
15
quam
iuxta
norifice erexit.
codem quoque
tempore
venerabilis
triarcha
honorem
idem
fundavit
||
pa-
ecclesiam
sancti Petri,
in
quam Opi-
que quidem
20
ecclesia erat in
He-
racleana civitate.
Metamaucensmm autem
scopatus
extitit
ex Patavium civitate
cum suo
epi-
scopo,
sic
in
epi-
eadem insulam
ci-
nam ob quorum-
vitate devenit,
dam barbarorum
et devastationes
incursationes
universus
po-
Metamaucensihabitaredisposuit.
expulsus
<^')
est,
de
civitate advenisse
unde dux
et
nobilium eiusdem
magna
pars
civitatis
fu-
(i)
prelibatum
Oderzo.
episcopatum
cum
suo episcopo
et
in
Mathemaucensi
insula habitare
coactus, sicque,
tandem diu
apostolica, ut
veravit,
est
dictum
demum
est,
perse-
inde translatus
ad civitatem Clugiensem
(2) Esiste
nel
voi.
II
dei
(^>,
Pacta,
CHRONICON
46
Caprulensium
erat episcopatus,
constituerunt.
ibidem
cuti
si-
con-
est aquis
verum episcopatus
obrutus.
vitatis
stitutus est.
nunc
Ci-
pellatur,
Ovedrana
de
civitate
magna
biles
eiusdem
civitatis fugientes,
Heracleana civitate
in prefacta
io
que
patriarcha
in
littoribus,
que a
lanum
pruUanum episcopatum
episcopium
quasdam
sias.
iuxta
fecit
eccle-
littore,
quod
edificare
primo
in
discurrunt,
quasdam
runt,
dem
littore,
in
Gradensem
scitur
tem, ecclesiam in
cti
cepit^^),
rum
adesse
ordinavit.
cundo quoque
gitudo per
13.
c.
littore,
in
se-
cuius lon-
Concordio]
cos
anche
M.
26. in
nezia,
traslazione
della
sede,
proposta dal
fu
pubblicato
primo qui-
iuxta
sanctas
basili cas
hedificare fecit.
discur-
civita-
honorem
25
san-
monaste-
rum ingressum
honorem]
cos
dalP Ughelli,
ilio-
nemine am-
anche M.
Italia sacra,
ed.
cit.
V,
1344 sgg.
(i)
L' isola
presso Grado.
di
S.
Pietro
d'
Orto
3^
GRADENSE.
liana,
toris
viri
lit-
ibidem
medio
vocabatur Barbanus,
batur.
alter
quodam eiusdem
in
alter
namque
viri
rabiem,
tes
omni sua
idem
paganorum fugiende
cum
Tarvisio
suppellectile
illic lati-
patriarcha
tus
ad
facere
precepit.
patriarcha
47
ibi
rep-
fundamenta
mo-
iniecit, ubi et
non
Barbanum abbatem
et
ordinavit; huius
namque
20 ad propria remeavit
fieri
socius
ecclesie
populo ostende-
secundo
in
cuius longitudo
littore,
in
quadam
parte
duo
viri
non inventi
eiusdem
littoris
quo-
reperti sunt;
et
locus
ille
ab
ilio
sene Barbano
banus dicitur
alter
lessus nuncupabatur;
ibi
latuerant
biem
de
qui piane
paganorum
ut
ra-
venerantque
declinarent,
civitate
vero Tari-
Tarvisina,
nam
et
fuerant, detulerantque
illuc
^^\
in
cis
tiam
fuerat
25
II
quem locum cum isdem patriarcha simul cum istis viris ire
ad
disposuisset,
ibidem,
predicerant, signa et
30
5.
(i)
tunato
si
Pert:i
Nel
II
legge
Tardessus
citato
io.
unus]
documento
di
cos
Por-
genitricis
in insula
cronista interpret
Barbinio
male
il
Il
luogo cor-
sicuti
illi
fundamenta
anche M.
(2)
Per
Grado,
gli
errori del
compilatore
Caorle
cf. la cit.
mia
Grado
dissertaz. n. 19.
e,
37 b
CHRONICON
48
eiusdem
ecclesie in
eodem
loco
siam fundavit
erexit, ubi et
et
monachorum cenobium
ibidem perpetuo
adesset
nec 5
non ibidem Barbanum abbatem
et
ordinavit.
fieri
tius
instituit,
alter
vero so-
re-
quos qui- io
dem barbarorum
servos effectos
audiverat et pre
dolore statini
diem postremam
tem-
clausit.
mum
devenit in
Italia
Atthila
15
Aquilegia
postea
civitas
Gothi,
est destructa,
demum Longo-
In eadem
^'^
vero sinodo,
quam
supra
^^
memoravimus, quicquid
matum
est,
minus
lamque pr
his statutis
(i) Il
corr.
Pannonia su Pannoniam
si fa
ri-
mando
il
lettore
per
il
commento,
Grado
25
GRADEN'SE.
49
Longobardis advenientibus
se contulerat, afferens
Taciani et reliquorum.
et
cum omni
defuncto
vero Paulo
ibi
ecclesia
in
et
manct, Pro-
Cui succedens memoratus Helias patriarcha, hec que suprascripta sunt ordinavit; et
modo
locavit
domumque
iam
sibi a
dieta corpora
sanctorum
ibi
miro
fratres,
as-
intervenicntibus
ab Atila
est,
Ungarorum rege
Gothorum
et postea
non
stinere
si
Longobardorum infande
potest; quapropter
dignum
20
mansuetudo
ducit
nostra,
firmare metropolim.
et
^^^
cellus
omnium
placuit episcopis, et
sensis,
ecclesie,
Johannes episcopus
liensis,
30 scopus
sbiter
I.
Feltrensis,
et
de.
19.
atti
del sinodo
il
vescovo
M
d'
Marciano.
Cron. vene^. ant.
subter
Oderzo
e.
CHRONICON
50
omnia
suprascripti consencierunt, et
isti
in
et plebani;
eodem
omnes
loco confirma-
verunt.
quamque
in
supramemoratus Helias
mensibus
et
.xiiii.
.x. die-
Huic
eandem
in
iam
omnes
ecclesiam, qui
eorum pr
sidet ecclesia,
Gradensisut
ipsi
omni
die
||
res,
quas
pos-
io
et
regendam Gradensem
8 B
ad
numero
Eufmie; qui
uno.
Huic
Gradensem
rexit annis
numero
tribus,
novam
mortuo 20
Huic
consensum
Agilulf regis
Deo
lohannem abbatem,
eum
sib contrario, et
in
qua
in Foroiulii
25
episcopi consenserunt,
Rome
Gradensem
tres
me-
se subiugaverunt.
tribus, diebus
In
S V manca
et che vi
va.
28.
In
fu alraso.
U nel
MS
margine
la
d'altra
mano
13. In
S V dopo
car-
testo.
GRADENSE.
Huic
successit Ciprianus
ad regendam ccclesiam
patriarcha
rexit annis
Isdem
5.
la
direxit.
nove Aquileie.
(i) Cf.
per l'omissione
la
cit.
mia
dissertaz.
al
n.
19.
III.
CRONACA BREVISSIMA
DI
GRADO
Cronaca brevissima
DELLE ORIGINI DEL PATRIARCATO DI GraDO,
POST
5
omnem
quoque ac
huius vero
norum
depredantes
civitatem
illam
cum
magna
IO sanctissimus
vir,
quodam
Ario
civitatis
et
Aratore
multitudinem; quibus
cum
plurima loca
di-
visis ac
de inventione eorum
quod pessima
illa
admodum
il-
cum quibusdam
20 cum
nomine Benedictum,
metropolim ordinaret
3.
8.
rum
Methamaucensium
dux
e.
e.
et
idem
152.
monoxilis
6.
P
II
premette
di
mano
pi,
recente
Gradense
ca-
tunc
deprecabantur.
Romane
ad quem
d
20.
Istrie.
la legione
sanctissimus
Ex primo Pacto-
hominem
simpliciter.
T omnem
e.
132 a
CRONACA BREVISSIMA
5^
Benedictus
summus Romane
GRADO.
DI
novem episcoporum
concilio,
comunicatoque
tri-
rum
omnium
et
netie et Istrie
sancte
Romane
et collaudatione
ac
Ve-
confrmatione
omnium
totius
et qui
Romane
cum
eccle-
istorum fratrum
Istrie
fa-
Romane
ecclesie
concedimus; quibus
sedem ad
palli
benedi-
15
Hec omnia
dictum
est ordine
Romane ecclesie,
cum Beato duce
stitione,
declarandam,
quendam Paulum
aderant, a prefato
eis
remisit.
cum
palli
benedictione in
20
mi.
LA CRONACA VENEZIANA
DEL DIACONO GIOVANNI
4*
lO).
prima
(^\
est illa
que in antiqui-
Adda fluvium
in
quam apud
illa,
predicavit.
insulas scimus,
10 citer habitant.
originem.
4.
le:^.
cap. 14
populi
usque
usque Adda
Adduam
una
/'ad
Transl. usque
molto pr oh abilmente la
ripeti'::jione
Addam
alla
elezione
dei
de' codd.
mia
proemio
dissertaz. al n.
(3)
del copista.
usque
le:^ione originaria,
4.
La
15.
cf.
la
cit.
ad
II,
Adan
9.
omette
nunc
Paolo Diac.
&c.
Cron.
de
sing.
palr.
p. 5: cuius
lat.
(2) Intorno al
feli-
coni'
est
telatur.
GIOVANNI DIACONO
6o
Winillorum, qui
fuit ^^\
Longobardorum gens
et
cum
(^),
de litoribus
noniam,
ultra
habitationis instituit
annis
cum
ubi
<^5^.
sibi in
ea perpetue
^'^\
num imperium
vir eunuchus, ad
<^^\
urbem
^^\
directus ab
Romam
Deo
qui
omnimodam pacem
(7)
cum
auxi-
venisset,
instituit,
ut exer-
io
honorem promeruit.
triciatus
fuit,
autem
erat
^^\
I.
ha in margine
Winillorum
5m
mano pi
di
Winilorum?
rumque
(i)
mette
iustus]
15.
Il
recente
Transl.
io.
Il, 5
ricordo degli
invasioni
effetti
om-
che
le
perch pi oltre
menzione
(2)
rum, hoc
ibid.
1:
gem
w;
I,
Tempore quod
de'
(al.
quo)
Roraanum imperium
il
feliciter
rege-
di
(c
foederatos haberet
riter
15-16:
ma
testimonianza
la
draginta duobus
segu
rum regem
rr.
Narsis
cidit .
(7)
Paolo Diac.
(5)
(6)
(8)
ce
superavit
re-
2-24.
Totilam Gotorum
da
orig.
le-^.
Winnilo-
Langobardorum, gens
Tuttoci
cronista
gobardi
(3)
est
I,
corr.
Ubiunnorum
di quelle
Paolo Diac.
bat, in Italia
vano prodotto
12.
piissimus
Pert\ Winulorum
Perti Langobardis
Paolo Diac.
cronista deliberatamente
il
Vandalorum
Winilorum
Il
Paolo Diac.
.
II,
i:
quibus
cum
cronista,
Vita
di
pari dell'autore
Vigilio
della
(Liber pontijicals,
p.
299),
fa
cadere
colla battaglia di
15
CRONACA VENEZIANA.
Deum
cationibus ad
neret (^\
maximam
sisset,
Romanis
divitias acqui-
(^),
eum
liostes
victoriam obti-
bellicis
armis
cum
sed
quam
profusis
6l
Instino au-
e.
II
regnum
a. 565.
quam
et
Romanam
commotus
manu
nos de
libera
hec breviter
verba
retulit
ut statim in Ytaliam
est,
male
si
feci
cum Romanis,
Longinum prefectum
quod
mitteret,
timuit, et
civitatem
et
male inveniam.
15
et
et
sis audisset,
non
auderet.
territus est,
cui
mandaverat, ut
illa,
eum
inter
pueUis
qualem
dum
ipsa
viveret deponere
non
posset.
me-
itaque odio
mox
gatos
I.
5.
Perti
omette
di
plus
magnam
3.
6.
In
inveniam
corr.
polim
24.
perrimam
corr.
laboraverat
13.
25.
II, 3,
20.
corr.
obtineret
da
sita di frasi.
(2)
Romanis
fici
gli Italiani in
ripetuto sopra
corr. feci
14.
Pert:^ et
da mano
corr.
il
piti
2^
su at corr. ad
2 n di mandans
cunctam
Hic Narsis
Paolo Diac.
18.
V su
divitiis,
4. sive]
contriverat
un po' guasto ; fu
17.
II, j.
Il, j.
il
i^ r di
il
(i)
et
recente.
le-
Paolo Diac.
itiis
23.
II,
corr.
il
j paupertinam
Ne
di
Nea-
Perti pau-
di divitiis
presso
come
citt e
S-^T-
GIOVANNI DIACONO
62
possidendam
veniret,
simulque multitudo
pomarum
genera
alia-
ipsi
commodis animos
$68.
giugno 574.
ito3iiug.s7s.
quoque
eiusque populis
civitati
humata
ibi
2 A
Hermachore
novam
et
vocavit
^^\
||
610-641.
metropolym
Paulum regendam
su-
viginti episcoporum,
aciio
ca-
in
scepit ecclesiam, ex
esse instituit
M V;
totius
Venecie
<^^).
multitudo]
cum
sed
(i)
Paolo Diac.
sit
cos
II,
5,
ove
il
Paolo Diac.
attollunt da
con alcune diver-
specialmente nel
passo,
principio
del
compendi il
da Beda, op. cit.
cronista
racconto di Paolo, e
p. 564, del quale
il
cronista
si
giov
alle
parole di
lustiniano augusto
Paolo Diac.
da Beda,
op.
cit. p.
vanni
di
Beda
(2)
Diac.
dia;
564 e dalla
Vita
di Gio-
anche fonte
in quel passo.
et
adveniunt
'O
condidit,
secumque bea-
fuerant, deportavit et
rege suo 5
(^).
tpo la pasqua
cum Alboin
da
Paolo
p.
174
Il,
j multimoda
2.
(IV, 41).
(3)
da
Alt. p.
16, rr.
versit sostanziali;
da
dalla
(4)
Dal Chron.
Alt.
p.
16,
r.
31:
susce-
(c
cha,
pit
suscept
ecclesiam ) e dalla
de sing. patr. p.
ce
C'on.
15
CRONACA VENEZIANA.
mater de Alexandria
stantini
rexit, ubi et
At vero dum
sanctorum
tulcrat,
cum
63
amore
fultus
di-
(').
ab incarnatione Domini
anni
revoluti
i^opo
'*
p^qua
(aprile) s^'S.
Vincentiam Vcronamque
excepto Fatavi
Monte
et
Altinoque, expugnantes
Longobardorum
eisdem
Heneti vero,
nuncupantur.
ture habitationis
licet
sedem optinere
que
constat
8.
15.
M Pert^
decreverint,
novam
altis
Anche
quedam munitissima
Venetiam
sibi
14.
greci
II,
14
Ho
dus insulam,
sostituito grece
Hermachorae secum
universis
insulam
consentientibus
episcopis
rum.
(2)
quale
il
sa-
et
eamdem
ad
detulit .
Da Paolo
netiae fnes,
sing. patr. l'im-
la
copiis de-
Paolo Diac.
papa
Pelagio,
Primogenio;
insula-
patriarca
egregiam
et
de.
addatur,
littera
menibus ecclesiarumque
et
exierant,
degjntes Venetici
Pert^ graece
dum
Longobardi
6. Pert:;^
di
illic
dicitur,
Fatavi
provintiam recreaverunt.
pro-
<^5).
rum
vero eiusdem
nomen, de qua
civi-
Mantua
mas
silicis
et rcliquas
Diac.
quae prima
Vincentiam Veronamque
Venetiae
Alboin
et reliquas
civitates, exceptis
et Montemsilicis et
Ve-
est Italiae
9:
II,
Patavium
Mantuam
cepit .
La
in
Italia
et
aprile
in
Paolo Dl\c.
di
568.
Dl\c.
il
II, 14.
Geticis,
e.
29.
Cf.
Paolo
Iordaxes, De rebus
Heneti
buita la derivazione da
k:^i(o.
attri-
GIOVANNI DIACONO
64
quemadmodum
antique Ve-
et metropolis
cum
scopus
19 Ottobre 61 J.
Longobardorum timoratione
suis
auctoritate
ad
(^).
territus adveniens,
sedem
sui
epi-
posterum
inib in
novembre 61S.
manendam
magnopere
C, 2 B
maggio 640.
agosto 640.
estat, in
'^^\
Grado.
Chron. Alt.
(2)
p.
7.
Tra Grado
6-1
cembre 967
scrizione
regno
d' Italia
tra
litorale
del 2 di-
Grado
il
mento) venit
patriarca
littore
ricor-
Veneziani e
del
(il
Biacianum, quia
15.
corr. V
illic
corr.
Elia) in
toti piscato-
13.
Equilus
di
distria,
;
populi
1.
Caorle
dum
nuncupatur, in qua
(J)
Legg. Severini
Severiani su Seveniani
(i)
illius civitatis
voluit^^).
postquam autem
episcopus
est,
TON, Della
di
Capoanche Pin-
citt di
veneto, ntWArch.
XXVII, 283-293, che d la
veneto,
si
Alt.
pu
che
il
di
res
ce
rS novembre 618.
p.
222.
in
Capris,
S. Pietro
(4)
cit.
nova
m Caorle.
Er-
nome
Caprulas
IO
auctoritate Severiani
sedem confirmare
consumpta
Ystrie civitate
Eracliana
Severino
(Melidissa),
papa che
del
:= Eraclea, Cittail
vero
fu consacrato
il
Chron.
cit. p.
Alt.
p.
227.
14,
Su Eraclea
14 e p. 33,
26, 27.
($) Equilio, lesolo.
p.
r.
14,
r.
14 e
p.
34.
15
CRONACA VENEZIANA.
6^
scopatus
Sexta
minime
ordinatus
ibi
est.
clarescat,
medio tutissima
5 scepta, in
Octava quidcm
^^)
munitione circum-
pollet.
mum
urbium menibus
^^^
(^\
quam
ad extre-
licet
rum
decoritate ostentatur
sedem habere
episcopati
Nona
'^'^^
insula
et
Metamaucus
^^^
sunt.
secuti
Decima vero
insula Pupilia
3.
corr.
18
sed et
To
il
dicitur,
Ci Chron.Alt.pp.6,8.
6,
7,
ne d
28: a Toti
quos...
in
cf.
Chron. Alt.
del ix, e
che
condo
cronista
nel principio
distrutta
Malamocco
doc. in Pacta,
il
come
un'isola
quali allude
con-
il
dia-
si
Malamocco
II, e.
in
odierna.
149 a
fu
luogo
Cf.
il
Ughelli,
V, 1344 sgg.
Chron. Alt. p. 24:
ed. cit.
Italia sacra,
ce
quali
sommersa; era
diverso da
principio
suo tempo.
al
(7) Poveglia.
cronista
nelle
il
condizioni
le
trovavano
fatti,
il
in terra posita
ma
Forse era
Fsed..
il
antiquiores Venetici
volo (Castello),
sancti
Rivoalto se congrega-
isti
13.
verunt, fecerunt
sola.
qua monasterium
in
p.
^7).
situm
Il
manet
(^\
Torcellus
di
M Perii
(i)Torcello.
(2)
'^^\
dicitur,
15
domo-
riche
par.
de.'
II,
Vendi primi
secondi,
pp. 22-26.
5
VI,
GIOVANNI DIACONO
66
Duodecima
maior nuncupatur.
insula Clugies
dicitur.
habitabiles
<^')
insule
<^^).
minor regnarat,
lustinus
(5),
vir in
omni
quem
talenta congereret;
lapsum.
^- 577-
cum
hic
fuit cupiditatis
a divinis mandatis
aurem
amens
rationis
Tyberium cesarem
vintias gubernaret,
intellectu,
hominem
effectus
his
de
thesauris,
quos
eum
tu
infra
6.
Domino
9.
Albiola
citt
lidi (p.
di
Curiclum
Vigilia
9) Vigniolas
Bovensis (Lido Maggiore), Al bum (Lido Piccolo?) e Merce dis (lido di S. Erasmo) del vescovado di Torcello; (pp. 14, 15) di
S.Pietro
d'Orto
Anfora),
Budes
Budes
Anforis (porto
(porto
Buso),
gnanum
liamentum
V victoris
Ili, ij;
scrittore pi innanzi
e la
Chron. Alt.
dispergis.
agebat autem
Cavarzere.
ricorda Brundulus
S.
(porto del
15
re-
congegeret
15. Pert:^
ille:
tantum 20
AI Pert^
ii.
e
corr.
multas
16.
il
i^ e
V corr.
(2) Il nostro
11
non
cum multa
hic
di lustinus
(i)
quia
regnarat] corr. in
regnavit
Vn
increpabat,
confido in
quod
et,
lustinus
jj
io
hic
est.
e.
di-
Taliamento),
16) Fines
Linguentie
(Livenza),
(Romatina),
tine
Pineti
(p.4i,r. 22).
dati dai
r.
Altri luoghi
19);
lidi
Romaverso
Loreo
sono ricor-
documenti anteriori
Cf.FiLiAsi, op.cit. e
al sec. xi.
Costantino Por-
pilazione.
CRONACA VENEZIANA.
ut pauperes
magnum
enim
est
^7
Domino
thesaurum, dicente
hoc
captivi redimantur.
:
thesaurizate vobis
fures
non
buit,
congregemus thesauros
quc Dominus
nobis augere
igitur lustinus
dignabitur in seculo.
amentiam quam
Dominus
in celo, et
tri-
incurrerat
supcrius
inlata
cum Roma
10 nique et
dc-
'^^\
relevavit
Mortuo
15
eam
diximus
cottidie
<^3\
Romanorum
Tyberius Constantinus
Instino,
igitur
cum, ut superius
hic
helemosinas faceret,
magnam
Dominus
ei
multas
et
auri
copiam
subministravit.
dem tabulam
auferri,
auferri.
1-2.
M Pert:i
hic est
enim maguus
Pert^ caelis
21.
eandem]
Perti
eam
(i)
Paolo DiAC.
15.
4,
In
3.
corr.
que corr.
11. Perf;^
6.
celos
regum
Ili, 12;
V corr.
pi nero come
allude alll,
sgg.
nostro cronista.
da Paolo Diac.
il
5;*
fuisset
celo; pi
F undecim..
Longobardis
d di defossamque
8.
milia] Af penu-
ut,,
22.
cum
iussuque eius
thesaurus
g.Pert:^ttva.^ors
ria
et tertiam,
24. In
pi
T cum
correx,.
Diac.
dalla
Vita di
Benedetto,
1 1
al
a. 579-
GIOVANNI DIACONO
^8
inveniimt
ablata,
magnum
centenaria; sublatumque
quam
consueverat largitur
^^\
cum
cum
domum magnam
Ytaliam
e.
memoratam urbem
civitate
domo
fodit, in
omnibus
auri argen-
tantummodo io
consciis, uni
seni hec,
intra
advenit, ibique in
||
nam magnam
haberet,
quadam
in
'^3).
rium veniens
rem
dixit:
cesari dicam.
tibi
michi
inquid,
si,
cui
quid vis?
dixit:
ille
tibi si
proderit
enim
thesaurum, inquid, 15
non possum.
magnam
prodest,
aliquid
vite
positus celare
tum
repertum
est,
morem
spectaculum
2.
circi
12 Per ti
civitate
15,
Perii quod
17.
M mittensque
22.
V ha
daia
Mortuo
Ili,
TouRS, V,
(2)
vero
8.
corr,
eumque
12,
il
2^
Pert^
di
23.
M Perii
- largitur
da Paolo
da Greg. di
...
Af Perii mihi,
inquit
inquit
16.
Perii
potius
Ili, 12.
Defuncto
Probinus Graden-
aecclesiam
Cf.
19.
M Pe^ii
24, 25;
Paolo Diac
Narsis
deopertam
24. preparans]
Chron. Alt.
rr.
(3)
rexit
13.
19.
Paulo
M Paolo Diac.
V civitatem
di patritius
Paolo Diac.
erogationem
e questo
preparans ut lu-
ei
sium...
cum augu-
hic
iuxta consuetudinem ad
advenerat
nar di narraveris
il
18.
errogatione
(i)
V corr.
6.
nel margine
Diac.
Pert:i centinaria
leiiote,
ille
Ili,
come parte
23 e p.
II,
commendavit
16,
25.
da
Diac.
e
da
20
CRONACA VENEZIANA.
6^
ille
tificem urbis,
purpura, diademate
dutus
5
cum
cum
magno
officere valentes,
10 ferens;
quem
secundum
ille
quam quondam
sic in
in
Tyberium
habuerat, insidias
ei
temptavit
ingerere.
triginta diebus ad
eum
voluit
se proiecit
centenaria de-
auri
ei
trans-
quindecim
gratie
eius
meritum
imperatoris, ob
sublimare in regno,
loci
nibus thesauris
||
spoliavit,
solum
posuit qui
ei
parerent,
obiurgatum, tantum
in
alimentum
re-
de fidelibus suis
nuUus de anterioribus
posterum amore
quam ob causam
ei victus cottidiani
mandans prorsus
res,
quod
actis
15
impositus,
suo filiam
filio
nescio, ad effectum
ei
minime
huius
pervenit.
2)
regrediens, tantam
tulit,
humane
ut
molem
prede
cum
cos
Paolo Diac.
14.
in
tutti
codd.
corr.
cursum
il
Ili, 12 e
M Perti
V;
1 o di vocato
Paolo Diac.
19.
corr.
il
ma
di
2.
Ili,
mandans
anche
diversa,
12,
M Pert:^
4.
la
anteriori
vocatum ad
vocato ad se pontifice
Defuncto - cupiditati da
Paolo Diac. Ili, 12; Paolo Diac. da
(i)
di
colo XI.
mano un p*
eccle-
frase
al
se-
se pontificem]
M Pert:^
Paolo Diac.
et trono
Ili,
12
Greg. di Tours,
224 (V,
19, 30).
p.
4 a
GIOVANNI DIACONO
yo
citur<^'\
fundamentis edificavit
sibi a
novembre
579.
iam
et
domumque
ordinavit,
(^)
dieta corpora
prefi-
sanctorum miro
karissimi fra-
tres,
Unorum
terorum barbarorum
dignum
flagella sustinere
mansuetudo
ducit
incessu et
nostra,
non
potest
placet
vestre
si
ce-
nunc Lango-
cassata,
quapropter
omnibus
episcopis,
facto
et
de ac
et
io
quo
sue,
statute
libello
de
est
id
placuit
in
sanctitati,
Gothorum
fla-
sede,
ipsa
Leo- 15
ecclesie,
Patricius episcopus
sis,
Maxentius episcopus
clesie, Solatius
ecclesie,
tine
I.
Vo
corr.
di
uno
eidem]
forma
omette et
6. Pert:^^
9,
8.
il
11.
forma
12.
statute
sue]
cos
Cron.
ed
V corr.
nensi
il
13.
Cai di Calcedonense
corr.
genitivo
il
2.
Cron. de sing.
statuta
colla solita
a synodo
riferito
Langobardorum
su
Cron.
dicto] cosi
V,
quod
come
ha de memorata Calcido-
Legg. hac
ac] cos V.
Lon-
quo
dell'ablativo.
Cron. nefande
dictum essendo
V idem
per statuto
statutum]
4.
M Perlx,;
Gradensi
anche
cosi
confusione della
luliensis,
20.
Cron. Severus
episcopus Tergestinus
(i)
Mortuo
DiAC.
pp.
13
p. 6,
Ili,
- preficitur da
Cf.
14.
16
Paolo
Cron.
de.
sin^.
patr.
(2)
Nella Cron. de
si
legge
frase
si
riferisce alla
il
sing. patr.
medesimo
dove
p.
6,
passo, la
fondazione della
chiesa di S. Eufemia.
CRONACA VENEZIANA.
71
Eme-
quamque
eodem
in
omnes
et plebani;
isti
tam metropolitani
omnia
suprascripti consentierunt et
4 b
rat
Consilio
suam
eam
tradidit dicens
concessum; utero eo
delecteris.
tibi
sit
felix,
hec postquam
memor semper
cunctis.
ut equitate et iustitia
promptus,
omnes
diligens; ipse
4 agosto
fuit
in iudiciis iustus,
in iudicando cautissimus,
voluntate complectens,
hac puella
migravit,
15
meum cum
imperium
dixit,
ornamentis
filiam regalibus
quoque
bona
in
dilectus
est
imperium con-
in
Hoc tempore Mauricius imperator Childeperto regi Francorum quinquaginta milia solidos per legatos suos direxit, ut cum
exercitu super
25
I.
Cron. Tridentinus
et
18.
largitisque
ner
legati
corr.
il
3.
populo muneribus;
24.
Martinus
ma V
siiig.
oblatisque
pati:
Pert\^
Emeritus
5.
redimitusque
Cron.
quam
Perti
19.
corr.;
hec que
dopo legati
i'],
25. In
Cf. la
cit.
confirmave-
mia
Il
il 3
la
que
traccia d'un
abraso.
sinodo avvenne
novembre
le
Il
parole
anno
di
Tiberio.
(2)
dissertaz.
n.
sing.patr. p. 6 sgg.
vede
si
Pert:^
(i) (equi
Croii.
1 e di cunctis
da
Tyberius
Paolo Diac,
Diac. da Greg.
(VI, 30).
- confirmatus est
III,
di
15;
Tours,
Paolo
p.
269
a.
584.
s2.
27
GIOVANNI DIACONO
72
cum Langobardis
fedus inierat,
dorum detrimento
rium potentia
dederat, repetere
fretus^
pr hac
quos
solidos
Langobar-
suarum
ille
vi-
nec
re
sed
cepit,
ob
ei
luit(^).
578.
Romam
Roma
circa
a.
583.
quod Lango-
progred,
quam
utilem misit,
ecclesie
cum
beatus Gregorius
satis
io
adhuc diaconus
esset
conscripsit ^^\
Autunno 5S9.
Circa hoc
mam
c.
)A
fuit ut diluvi!
effusione in
maximas
fluerent et
in ea regiones occuparent.
in-
tunc||per alveum
mire
dit.
eiusdem fluminis
lentia,
quam inguinariam
seguenti,
sen:(^a
le
quali
il
introivit.
appellant,
Paolo Diac.
3.
dell'
di
Ili,
virium
8.
role
in
Paolo Diac.
prima
si
populum
19.
Ili,
24.
hoc
Paolo Diac.
ci
(2)
Pert:^
M Pert^
inierit
ei]
alcuni codd.
M Pert^
V
detrimentum
cosi
corr.
il
eidem
segno
fu causa dell'errore.
24
18.
Pert-;^
erroneamente in
post hanc
populi deva-
Ili,
voluit
da
17,
denti
inierat] cosi
G.
multi-
communientes,
se
9.
fuit ut]
con omissioni
fatte forse dal copista; Paolo Diac.
da Greg. di Tours, pp. 281, 282 (VI,
Hoc tempore in Gregorio si
42).
riferisce all'a. 584, mentre i fatti narrati
V;
Erroneamente
Hoc tempore
(i)
ly
da
M Pert^
stavit
Ili,
2.
usato
quello
M Perti a Roma
13. Circa
Calcedonensis
come
ij, simili a
qui
avvennero
Denique
il
14 agosto 582.
-
conscripsit
da
le lettere
dirette
da Pe-
cit.
ma
cit,
15
CRONACA VENEZIANA.
devastavit, ut de inestimabili multitudinc
73
pauci remanerent,
vix
(').
papa elcctus
letaniam
fieri
dum septiformeni
spatium, dum In Deum
est; qui
27 settembre s?'
ritum exalarunt.
autem
septiformis
letania ideo
Dominum,
caturus
15
in
cum monachis
clerus, in
omnes
est divisus,
cum
abbatisse
congregationibus
fantes, in quinto
omnes
omnes mulieres
coniugate,
omnes
laici,
omnis
in tertio
suis,
quarto
suis, in
fuit
in-
septimo
ideo
iam ante
auxiliante texuimus, in
Deo
tenuitatis
Hoc tempore liisdem beatus Gregorius Augustinum et Melli20 tum et lohannem cum aliis pluribus monachis timentibus Deum
I.
come
culit]
in
Paolo Diac.
Ili,
24;
24; erroneamente
Ili,
M Paolo
ruentes su corruenti
namque]
M
V
16.
9.
enim
Pert:^
clericis
17. que]
corr.
il
cos
di
Ili,
- extendit
II,
p.
19.
309, da
Vita
Greg.
19); essendo
l'inondazione
venuta nell'autunno
hoc
male
Pelagio
II
589,
il
av-
circa
a Elia.
^avlC
3.
6.
V. corr.
V
V
11. divisus]
nostre
M Pert^
in
inte-
Paolo
cos
corr. cor-
corr.
come
per-
2.
septiformem]
Peri:^ octoginta
8.
M Paolo
18. In
da Paolo
Pelagio
pertulit
Circa
(i)
2 a di exalarunt
Diac.
in
sese seguente.
septimformem
clerus]
12.
erroneamente omette
il
di
cleros
scritto sopra
come
corre^^.
isdem
(2) In
hac
Paolo Diac.
Ili,
descripsimus
da
passo fu
tra-
24;
il
rio
Magno; Paolo
teria
da Greg. di Tours,
409 (X,
1153.
i).
Cf. Jaff,
pp.
op.
408,
cit.
n.
luglio 596.
GIOVANNI DIACONO
74
in Brittaniam misit
convertit ('\
A
s86.
semetipsum ex
in Gradus^ per
cum
quem Smaragdus
basilica extrahens
aliis
Ravenna
patricius veniens de
Ravennani duxit
lohanne Parentino
et
Severo atque Vindemio nec non etiam Antonio iam sene ecclesie
e.
quibus comminans
defensore.
exilia
||
capi-
Ro-
Ra-
mane
io
voluit,
demonio non
cium
Smaragdus
Constantinopolym remeavit.
accipiens,
Romanum
successorem
iniuste correptus,
patricius,
patri-
sui,
quia trium 20
nomina vero
Petrus
5.
7-8.
In
io.
M Pert:^
legg. expleto
8.
come corre^.
inchiostro pi nero
Ili,
6.
15.
M Pert^
sancta
Pert\ Graduiti
Diac.
et
Pert:^^
Diac. in, 26 e
un
Pert^
Vendemio
sanctae Eufemiae
ex] corr. in
di
13. a] in
V;
Paolo
9. episcopis]
sopra in
scritto
exempto]
Gradum
cos
21.
M Perti
di
Paolo Diac.
commmiicaverat
Paolo
Ili,
26,
22. Perti
(i)
DiAC.
op.
Hoc
Ili,
cit.
p.
convertit da
565 e dalla
gorio Magno,
anche
Paolo
di Beda,
p.
Vita
di
Gre-
Jaff,
op.
cit.
nn.
narrato
avvenne
il
ne' periodi
precedenti
27 settembre 591.
CRONACA VENEZIANA.
75
tiiius,
visio,
cum
nensis.
patriarcha
Laurentius Bellu-
autem communicaverunt
episcopi
isti
Se-
Hoc anno
fuit pestis
nimium
dus et Hystriam
(').
a.
591.
annos
extiterat ^^\
cum
imperium,
ie cate, qui
fliis
nam
Hunni quoque,
sunt
Theodosio
rei publice,
postquam uno
et
Tyberio
patricii,
le
sepultus
est
tropolym
mie;
Ili,
parole
incarnatione
qui et x\vares
in
lohannes da
ove
per man26,
cum
essent anni ab
Domini .dlxxxviii. e
apud Gradensem meecclesia sancte Euphyde
Croi.
sng,
si
trova an-
pair.
p.
9.
Elia
di
Le violenze
di
l'ultima notizia
che nella
La morte
appellantur, eius
Vendemius
di
a.
vero, che,
come
(Istria)
Patrizio
della
fuerit clvitatem
perductus atque
dactus in custodia,
sitatibus
re-
quibusque neces-
fuerit, potuit
Emonia
di
I
(citt
codici pi auto-
Friuli presso
nell'Istria).
beatis-
Clarissimus
590).
ecclesia
revoli di
sancta Aquileiensi
6.
et Ioannes
aures sine
devicti
Nio, Annoi,
nuova
virtute
utilis
autem
fuit
'^3).
Paolo Diac.
cano
Constantino a Fo-
et
occiditur.
corr.
lensis .
Mariano
= Marano nel
laguna e il confine
.
Gli atti del
Venecia
secunda
la
conto di Giovanni.
(3) Igitur - sunt
IV, 2.
Hist. ed.
1-4;
Per Upiaz-o;
Bonn, VII,
Teofane,
da
cf.
7,
Paolo Diac.
Teofilatto,
10-12, VIII,
Chronographia,
ed.
verso
fine
dei-
GIOVANNI DIACONO
7^
cum consensu
cianus antistis
Focax
s. Gregorio fu se-
6A
premissum
igitur, ut
Romanorum reo^num
o
invadens
maggio (609?).
Romanis Mar-
filiis,
^^\
Dominum
migravit ad
est,
sedem Romane
rogante
hic
*^5).
caput
et apostolice ecclesie
omnium ecclesiarum, quia ecclesia Constantinopolitana primam se omnium ecclesiarum scribebat. idem alio papa Bonifacio
esse
est a
(^\
papa Bonifacio
e.
in
regis
Pantheum vocabatur,
ablatis
om-
4.
IV,
_jj.
che
si
M Pert:^
ma V
antistes;
come
antistis
corrispondente
ma
idem
ha
forme verbali
alio
e affatto
pi volte
modo
di
scritto
l'
omissione
IV, ^6:
cronista Giovanni us
dal copista
11-12.
il
8-10. In
indicativo.
stati confusi
Paolo Diac.
di
il
il
d'
alcune parole
annorum
per octo
participio presente
da Bonifacio a
la scrittura
primitiva
Pert:;^ oblatis
M Perti
ydolatrae sordibus
semperque
(i)
<<
His
Dtac. IV,
33,
antistis
che
Paolo
da
succedere Can-
fa
come
an-
atti
Mantova deir827.
Cipolla, op.
p. 35.
De
RuBEis, Monumenta
Aquileiensis, p.
del sinodo di
cit.
ecclesia^
Severo ordinatur
loco
eius
Ioan-
eo tem-
(f
dorum regnabat:
(c
ordinatus
in
Grados quoque
haereticus Candidia-
est
enim Candidianus,
nec per consensum coraprovincialium episcoporum nec in civitate
Aquileia, sed in diocesim et plebem
Aquileiensem Gradus, quae est per-
nus
antistes.
hic
(f
tuta, et
canonum
sta-
ordinatus est .
Anche
la lettera di
al re
suo contemporaneo
la
p.
come
Gio-
rivale.
testimonianza
Chrou. AH.
quel
atti di
Grado.
p.
9.
Gregorio e
di
Paolo Diac:
omette
per octo
parole
le
annorum
di
cur-
(3) huius -
op.
cit. p.
Dominum
da
di
Beda,
Paolo
cit.
p.
219.
Cf. Jaff,
io
CRONACA VENEZIANA.
nium martirum
demoniorum
cultus agebatur,
sanctorum.
Egyptum
5
ut ubi
fieri,
civile
77
et
Romanorum
multas
Focatem
contra hunc
crucis abducunt.
cum
Romanam
suscepit
Africani
eum regno
exercitu veniens,
regendam
Eraclianus, qui
Eraclius eiusdem
vitaa.
filius
cm.
^').
annos
tres
dies .v.
<^^),
successit Candidianus.
15
quinque annos
et
eius filius
regni iura suscepit rexitque imperium duobus annis, quo vita de-
Heraclii, imperavitque
20
ruit;
et
mensibus sex
decembrii
(J).
commetis appa-
stella
Gradensem
clesiam
sub Romanis,
I.
et
Pert^^ omette
eius
ex
omnium
(i)
ilio
Hic
Pert::^
In
565, e
dalle
suscepit))
Vice
meno
Eracleonas
da
Paolo
di
Bonifa-
11. Pert:^
erat
M Focantem
V prima Focantem
(^-i).
ed. Basilea,
(4)
1529, 1563.
Rursum
patriarche
))
da
Paolo Diac.
qui
annos
confermate
quinque)),
Chron. Alt.
17,
p.
dalla
sing. patr. p.
del cronista
ha
formali.
ebbe parte
Un
al
alcune
dal
Cron. de
il
passo
somiglianze
Epiphanius notarius
))
"
febbraio 641
GIOVANNI DIACONO
78
eiusJem
ceto et
llio
Heraclii, Constantinus
filius
vigiliti
(').
nomine Cesara, de
amorem Constantinopolym
cristiane fidei
6 B
que ab impera-
venit,
tore
II
smum
consecuta
et
quod
est.
vir eius
gustum
direxit,
requirebat reginam.
rans,
eis
legati vero
cet,
que
cum
iussu
responderunt dicentes:
quam
et
Cristum
et ipse in
domino quia
illa
ultra
ite,
ego iam
consortem
credidi, ita
tori
cum
eam
renun-
20
habete
15
conspi-
legati
respondit
sicut
nisi
me iam
crediderit,
quid multa
poterit.
quibus
pia-
mulierem videre.
dicitis
mox eam
imperatoris advenisset,
si
ciunt,
non
queritis
scire,
quam
de regina
que
sexaginta
quo gratanter
Cristum
et satis
dominum
unda perfusus
firmatus
digne
susceptus
6.
16.
d'una lettera.
M
18.
7.
Perti nostro
aggiunto in
IVj jo sacri
(i)
Mortuo
In
su eique corr.
sacri baptismatis
et
l' di cristiane
M lavata
que]
universis
est,
corr.
cum
qui
cum omnibus
credens, pariter
suam patriam
8.
est.
22.
su aliquos
dopo
relegati
- viginti
cum omnibus
da
Paolo
v
19.
eiq-..
su corrispondente abrasione.
Pert:^ pariter
il
suis
repedavit
aliquot
corr.
di vestro
M Peri^
V
suggesserunt
ma
del re di reversi
sacris;
sacri baptismatis
ma
Paolo Diac.
unda perfusus
aliquos
Perti
per ripetizione
26.
^^\
noto che
est
da
Paolo
il
fatto di
25
CRONACA VENEZIANA.
Anno
nos
menses
.V. et
Ytaliam a Longobardorum
tus,
lym
rexit an-
Constans
et
est appella-
Tarentum
quendam
ai
principio
transgressus,
tamen
applicuit; qui
prius ad
mare
solitarium
ab eo sciscitans, utrum
||
IO
Gradensem
(').
.111.
79
in Ytalia ha-
e.
7 a
Circa
Gradensem ecclesiam
qui
exivit,
menses
Primogenius Romane
huic successit
dies viginti.
tres,
hominem
Igitur
15
cum
expetisset, ut pr
hoc ipso
respondit
noctis
Dominum
supplicaret, facto
quedam, ex
Langobardo-
In
M Pert:^
6.
il
alla fine
M Pert^
io.
littora
il
un segno indica
Diac. V, 6 continue
Pert::^
Cf.
ed. di
il
Paolo
buisce
Il
5
Cron. de
3
Cbron. Alt.
p.
17,
gli
attri-
patr.
p.
io,
un anno,
5.
ma
di seguito
Vitaliano,
(3) Chron.
p.
sic m.
al precedente,
AU.p.
17:
regionarius sancte
ma
al principio
Pf rf:;; exuit
P^r/:;;
continuo;
13.
ma
Y*x\-
Paolo
mogenium diaconum
di
Onorio
I ai
et
ma
regionarium
nella lettera
quell' ecclesiastico
2016),
si
legge:
subdiaconum
sedis w.
stre
era,
343.
eripere
12.
21.
manibus
Pert:;^
n.
mesi, II giorni.
di
huic
sedis apostolice;
137.
(i)
da
Primogenitus
e scritto
corr.
autem tempus
intercedit; vcniet
obtinere posset;
periodo
tempus]
favoloso.
Cesara
erroneamente
capoverso
11-14. In
possit
e
pro-
alia
ed.
cit.
(Jaff,
manda
op.
cit.
Primogenium
et
V, 1085;
cod.
Trevis.
Primogenius...
e.
Romane
e.
47
Eccle-
a.
a. 663.
GIOVANNI DIACONO
8o
quando
ipsius
quod nos
peribit.
ita
et tu ne
gens ipsa
que
utique in loco qui Modicia dicitur est constituta, per viles per-
non pr 5
ut indignis et adulteris,
ita
venerabilis lar-
giretur (^\
Constans augustus
Igitur, ut diximus,
egressus exinde
Beneventanorum
Langobardorum
fines
cum Tarentum
venisset,
omnesque pene
invasit,
Luceriam quo- io
civitates cepit.
Arentiam
expugnare
cepit, ubi
culus,
dum
trans
filioque
deinde
eam vehementer
et
adhuc iuven- IJ
filius,
ut imperatoris
adventum
co-
gnovit, nutricium
Padum
obsecrans
direxit,
quantotius
ut
veniret,
curreret.
laturus auxilium,
7 B
Beneventum circumdedit,
omni suo
di-
mucum
sane propter
(^)
Beneventum pergere
cepit,
quem
exercitu,
filio
20
plures ex Lan-
quia
||
expoliasset palatium, et
menter expugnabat;
e contra
qui quamvis
resistebat.
Beneventum
V su
piti
manu
6. V
V cum
tanta multitudine
ma
8.
rentia;
corr.
il
e di obsecrans
Il
n.
25. Pert^
prima.
passo fu trascritto da
Giovanni ma-
(2)
Diac. parla
In
Beneventiorum
cos
io.
codd., legg.
Age-
15. Pert:^
da Paolo
z= Teodolinda,
Constantinus
Arentiam]
I^ Arentiam;
regina
Diac. V, 6;
Pert-:^
9. Pert:^
transportandum
fortiter
congredi
cum
sopra in inchiostro
Romald
18. Pert':^
Romald
di
Acerenza
stesso in
(Basilicata),
persona
25
CRONACA VENEZIANA.
manum
ad
tamen cuna
cumque Grimoald
clades.
Beneventum
ei
eius de
suum adventum
eundemque regem
pater
eius
quo premisimus
nunciaret; qui
cum prope
10 moaldo pacisceretur ut
cum
Neapolym
suis
fecit; eius
quatenus
iniit,
cum Ro-
eodem pacem
se a
ille
citius
nomen
cui
Gisafuit,
cum
mortem eidem
precepit,
magnas
8l
minatus,
aliquid
si
Romoaldo
aut civi-
dem
venire
minime
cum
promisit; sed
cipiebatur
Romoaldum videre
sic ad eum locutus
quod
posse,
est:
prope muros
qui
dixit.
se
ita
ille
facturum ut
advenisset,
cum Romoald
vium
(^)
nam
aderit;
cum
eum
scias
valido exercitu
non
vivere
sinebit.
manere
cum
cepit
4.
su
iamque corr.
et
fliis,
auxilium
belli
flu-
dixisset,
machina,
dignoque
est
iamqj..
7.
Romaldo
9. Pertx^
io.
quam
petrariam vosibi
deferri
tumulari
in loculo
Pert-:;^
14.
M Perici
15.
Pert-::^
adventu
precipiebat
8 advenisset
(i)
tibi
pre-
^3).
sorore
citius
est.
lacrimans osculatus
advenire
8 ha
citius advenisset,
cumque hoc
iussit;
velie se
me
pre-
20 prebiturus
ei
26.
posset
13.
11.
eidem]
V,
7;
M Perti
Romoaldi sorore
Pert-:;^
Pert^,
ei
Pertx_
Romaldo
idque lacrimans
c^
Igitur
Diac. V,
(2) Il
reverti da
Paolo
7.
(3)
Paolo
Acceptaque
Diac. V,
precepit
8.
Sangro, nell'Abbruzzo.
da
GIOVANNI DIACONO
82
igitur imperator
Metuens
e-
Neapolym
tamen
proficiscitur, cuius
Pugna
vehementer
dicitur,
nomen
optimatibus, cui
Saburrus
qui
victoremque spopondit.
Forinus
qui iam
(^)
nomen
Romoald: non
et
adscribetur.
cum
proficiscitur; qui
est,
cum
suis
accepta
et
Deo
favente,
de
parte
aliqua
moxque
iniret, a
unus de
regis exercitu,
erat
solitus,
for-
titer percutiens,
de
suum
mox inmenso
citus,
super
sella
levavit.
sibi
fugiens mortem,
ita
7.
18.
irrupit
qua
in]
7-8. In M manca da
M peditum
M Paolo Diac. V, io, Perti;
17. audenter inrupit] cos
mortem
pheum
corr.
il
Perti inter
corr. morte..
27,
M Perti
di
25.
tunc
M Perii
21.
patrare, ad
ul-
Lan-
et
vero, patrata
Per/:;:
Romald
M Pert^ audacter
M Perti
V, io;
immenso
Per ti Romaldo
Pert^
9.
11. Pert^.
ibi
Paolo Diac.
cos
mox
eum cum
seque a spopondit
quam]
omettono
26.
24.
M Per
su
ti tro-
Romald
Romoaldo
Romoald
ibique] cos
in
militum]
20
Fornitus
eumque
equitabat, sustulit
Victoria
quam
15
quatuor par-
cumque utreque
io
factumque
prof-
eo pugnabo,
tentie
cui flius
tum partem
cisci voluit.
cum
est,
cum
erat,
ginti milia
'^'\
adtrivit
lore.
p.
Cf.
ed.
cit.
di
Paolo Diac.
149.
(2) Forino, tra Avellino e
Nocera.
CRONACA VENEZIANA.
83
que gaudium
vexit
et
^').
est, patri-
nielli 1
Longo-
contra
se
hoc
Romanos,
est
dotibus et
nam
retorsit.
Urbe
Romano populo
Romam
qui augustus,
occurrit.
IO apud
Romani
egressus Neapolym,
ibi
||
ornamentum
lugUo 66}.
e.
8 u
instituta ex ere in
j^^ugHoV
deposuit in tantum ut
civitatis
conditum fuerat
in
exinde
Neapolym
Regium, ingressusque
numquam
vel
dita
harum regionum
filii
et
honorem
terreno
Sicilia
La
pi
di
4-5. In
scomparsa,
9. texto] cosi
n.
Paolo Diac. V, n.
M Pert~^
affini al
Postquam
ma
il
testo
era pi
5.
15. Pertl
et
ita
D'
etiam] cos V;
pi autorevoli
(i)
Grecorum
et
hostium timore
per
che prima
rimasta in bianco dopo eminas una parte di rigo
Diac.
Paolo
Ho sostituito minas come in
testo
a. 663-664.
M V eminas
atque Sardinie,
V, 11;
Sicilie, Africe
e scritto
a parentibus separarentur.
ri tis
deinde
Siciliani,
transmitteret.
ma
erat
reversus imperator
per con-
omnium martirum,
auferret easque simul cum
ibi
come
eosque
da
17.
in Paolo Diac.
- convexit
M V;
Perti textum
13. Af Perti
Perti constituta
Paolo Diac. V,
20.
10.
V,
corr.
11,
Tyrreno su
secondo
su atque corr.
codd.
atq,..
Settemb. 663-66{
GIOVANNI DIACONO
84
in
dum
Interfecto igitur
A. 668.
regnum
cetius in Sicilia
voluntate
Campanie,
partes
in Syracusas,
arripuit, sed
quem
contra
per 5
vero a partibus Africe et Sardinie venientes
alii
eum
<^'\
Ytalie milites
alii
vita privarunt,
truncati,
alii
pariter et
falsi
liani
et
omne
et
e.
9 A
illud
Roma
abstulerat
or-
15
sunt
(^3).
Anno autem
gesimo
ab
incarnatione
qui
ecclesiam
.III.
dies
huic successit
.VII.
non
<^5)
I.
corr.
pena
e di
il
siluit
2.
cum
e
della data.
M Pert^
22.
20.
corr.
il
cit.
p.
aliano,
et
menses
deportatum da
Paolo Diac. V, 12; Paolo Diac. dalla
(2) Interfecto
di
Mau-
qui Al-
corr.
manchi
la
l'us
di
8.
Primogenius
parola quadragesimo
secondo n di non
pi copiosa di particolari.
Vita
21.
M Mezetius
3.
19.
567, e
p.
cuius tempore
(+),
op.
mensibus 20
ferens
Perti Primogenitus
Maximus
viginti,
Adeodato,
p.
346.
(3)((
dato,
p.
d'
Ade o-
346.
p.
11.
Severino
cf.
p.
64, nota 4.
CRONACA VENEZIANA.
tinensem ecclesiam gubernavit annos
successit lulianus episcopus
85
mortuus
et
.1111.
hic
est.
<^'\
redeunt
mox Alexandriam
^^\
erat
misit in regiam
urbem
conloquio de
unam voluntatem
falsasse
patrum catholicorum
In
huic come
presidente
Macario,
et convicti
operationem astruebant
et
.cl.,
episcopi
et
urbis, et Antiochie
sunt qui
dieta
est,
perplurima.
Macarius vero
Mezenzio
$.
corr.
tii
3.
sj
petebat
io.
17.
corr.
Gregorius
M.
l'us di
suis sequa-
hic] hf^g.
sostituito
tempo d'O-
p. 14, riferita
regendum
da
Paolo
cosi
in
Beda,
Beda,
corr. l'ultima e
astruebat
19.
falsasse
j/.
correptus
Diac. V, 30.
(3)^( Sarraceni - redeunt da Beda,
op.
cit.
(4)
Il
p.
567.
sinodo
vembre 680
la sala della
si
aperse
nel Trullus
il
no-
che era
periale a Costantinopoli.
al patriarca Elia.
11. adu-
Georgio come
legione primitiva.
Pert^
4.
diaconus
16. petebant]
(2) Igitur -
la
s6-j,M Perti;
(i)
ce
Ho
corr. Gregorio
M Perti
cum
di Constantii
di regt
autem
finito
usa spesso hic per huic nella sua scrittura priittitiva che meglio
M Perti;
in Cristo,
M Perii;
Novembre 680.
cunctis
autem
adfuerunt
libellis,
I.
catholice defensore
bliotheca Constantinopolitana
petebant
Constantino
cifico
fdei
epi-
Dei ecclesiarum
^'^\
p.
et Tybcrii, prin-
scopus
15
Sarraceni
(^>.
GIOVANNI DIACONO
86
Petro anathemizatus,
et
unus ex
('),
qui erat
ipsis,
desia sancte
patriarcha
et
cele-
latine
(^).
braret
Hec
9 B
Theophanius, abbas de
eius
Sicilia,
e.
locum
et in
est sexta
||
et
episcopis
et
residentibus.
.cl.
Arrium
suum, io
est contra
principe,
cedonium
et
cipis,
Epheso
in
pum
et Gratiani prin-
.ce.
magno
sub Theodosio
15
tercia
urbis episco-
quarta
in
nachorum.
Theodorum
reticos.
omette abbas
Pert:;^
2.
aggiunge in inchiostro
piti
12.
piti
nero.
chi contra
polym;
13.
corr.
austuste
V prima
20. Pert:^
il
MPerti
Beda, p. j6j,
F Neccarius
Pert-:;^
rum
nephandissimum
op.
(c
cit.
Agatho
p.
celebraret da Beda,
Agatone,
Vita
di
350 sg., ove sono narrate con molta determinatezza le circostanze particolari e le operazioni
p.
14.
corr.
V in
inchiostro
Flegatos
Pert:^;
il
Con
M Pert^
Paolo
op.
nn. 2109, 2
cit.
Beda, p. jy
Diac.VI,
no,
Pert^;
Constantinopoli
ecumenico
fonte di
V man-
Constantino-
di
Beda, p. j6j,
ibid.
Te-
a Constantinopoly
17. auguste]
Pert^,
in Constantinopoli
aveva urbis
8.
9. et] corre^. di
patrum
di
(3).
Beda, p. ^j,
omette est
omnes he-
et
4.
Beda
fu
Cf.jAFF,
21 18; su Pirro,
op.
cit.
Hec
p.
567.
diximus
da Beda,
CRONACA VENEZIANA.
Sancta
et
primo
rum,
et
data,
postquam
merita
testatur etiam
vivacia
cum
annos sepulture
.XVI.
regis
Anglo-
virgo sanctimonialis
sacro,
a. 685.
quem
effi-
sanctarum,
et nutrix pia
Anne
et
citur:
filia
.xxii.
sumpto velamino
post reginam,
5
permagnifco
alteri viro
87
Eilge vocant,
et
post
rep-
peritur ^'\
IO
Stephanus
(2).
cum
15
patriar-
Gradus insula
facta fuerat
introivit, et
<^5).
mo-
scepit,
20
eius
et
ritur,
minor
cuius per
a Saracenis abstulit et
hic
in altri testi
cit.;
aveva Foroiulianus
ma
in altre ed,
stri]
cosi
M Paolo Diac.
op.
c(
(2)
21.
Sancta
cit. p.
eccles.
V,
cosi
Pert:^;
"j,
M Pert^
567; su Elge
cf,
Hist.
IV, 19.
17,
est
V dopo
22.
15.
13.
da Paolo
di
Il
zantina,
significa
ed.
V prima
misso
mutamento
Beda,
14. eque-
corr. V
il
Gri-
notevole
tuzione d'alcune
II.
Diac. V,
20. In
(4)
CLChron.Alt.p. ij^Ci'on.desing.
pdtr. p.
Pert:^;
M fuerant
equistri
da Beda,
Beda,
6.
Constantinopoly
- repperitur
nefanda
Egildrudis Edilthruda
7. et] cosi
e
giensis
sione d'un
(i)
Gradus]
fecit.
misso Zacharia
lussa principis
ed.
marique
et subscribere noluit,
'^4)
I.
in erroris ilHus
hic Africam
tenuit.
terra
su-
Rcmanorum regnum
lustinianus
filius
perch
nel
citt
<<
dell'Italia bi-
militia
passo
di
))
non
a. 68$.
altro
Paolo che
la
e.
ICA
GIOVANNI DIACONO
88
Roma
contumeliis ab urbe
et iniuriis pepulit
'^'\
privatus, exul in
Pontum
Anno
cum
secedit ^^\
ab incarnatione
se-
Gradensem
annos quinque.
rexit
Agathon
hic successit
^^\
A. 695.
gnitatem
eum regno
arripiens,
di-
regnumque Romano-
privavit,
Vulgarum
Ponto exula-
in
regnum
regis
rursus recipiens,
Leonem quoque
et
Tybe-
omni populo
Diac. VI,
sumque
ma
e
Pert-^ annis
scriptum
il
lacuna per
piccola
6.
V prima
cum]
I.
corr.
abrasione
fu segnata l'ahhrev.
di
Pert:^ buie
doveva essere
pi.
regnum
licium,
ma
F"
successit
cittadinanza
13.
14. Terebelli]
armata
Inter
Ravenna
di
- pepulit
da
Paolo
nor
op.
cit.
Giovanni
ripet
l'errore
in
passo Rur-
scomparsa,
e
pi fitta
M Paolo Diac.
cos
corr.
il
re di
Pert'^ Gal-
di
filius
et
Constantini
(5)
(6)
se-
op.
da
lui
p.
mi-
569.
p.
cit
439.
11,
Contra
nota
3.
- servavit
Rursumque
Cio
p.
17; Cron. de
p.
da
Paolo
12.
Paolo Diac.
(=
eius (Costantino)
lustinianus.
Chron. Alt.
Diac. VI,
mutato
(4)
condo),
la le:{ione vera;
p.
sing. patr.
di
Ponto]
filius
Paolo
il
ordinata a comune.
(3) Cf.
la
Perti supra-
10-14. In
ha Te scritto sopra.
exul
9.
..t
cisa.
7.
tra exul e in
at]
In
5.
exul
della Pentapoli,
ove
Puncto
17.
dell'
tra privatus
lettere
Pert:^ omette
(i)
(^^
testo
io
^'^\
bat,
VI,
tenuit
da
13.
Callinico.
570; Gams,
Cf.
Beda,
Series episcop.
15
CRONACA VENEZIANA.
Romani
eum
tem, qui
in
cum exercitum
dum Phylippicum quem ibi
qui
vavit.
non
potuit
quem
episcopum
abba-
in loco Gal-
se venire iubens,
religaverat,
ve-
iniiibere
(').
IO fecit
aluerat,
Cyrumque
misit,
Constantinum papam ad
hic
constituit.
licini
Ponto exulem
89
reversusque
cum
eo ad Constan-
atque
vieto
occiso
lustiniano,
regnum
suscepit
Il
^^\
Phylippicus
Gradensem
clesiam
forus
Cj).
est,
huic successit
Pert:^
locum
comprehendum
7.
exul..
6. Pert'^
Bardanis dictus
periali
2.
et
religaverat
8.
12.
omette et
Ho
io.
come
21.
in
ma
erroneamente hoc
p,
Pert^ ad partes
Phylippi
sostituito et vieto
hic] cos
9.
postquam im-
est,
Pert^ deberent
nopoly
3.
^'^\
Constantinopolym su Constanti-
Beda, p. jyo;
evicto
22.
18.
Pert^
su dixiramus
corr. dixeramus
(i)
At vero
- potuit))
da
Paolo
di
cit.
p.
570, e forse
Giovanni VII,
Costantino,
anche
di
(2)
p.
389,
pp.
Vita
dalla
385,
390,
di
fonte
Beda.
Conversus
Phylippicus da
'^.
veie^. ant.
di
Paolo
omesso
il
patriarcato di
di trascri-
zione.
Il
(4)
Chron. Alt.
pone Teodato
Paolo,
Cron.
de sing.patr.
il
al
19, rr.
p.
tempo
17-19,
del patriarca
(!)
e l'edificazione della
Maria quando
chiesa
profughi d'Al-
6*
e.
iob
GIOVANNI DIACONO
90
pontificatu eiecto, ad
A. -12.
redire prccepit.
dogmatis
huius
et
quas
direxit ^'\
rei
ille
cum
nam
modi
cum
picturas
Romanus ne
susciperent,
nec
est,
nomen
heretici imperatoris
unde
nomen
nec eius
efh-
ad missarum sollem-
pnia prolatum.
Hic
contra
A. 715
io
regnum
extra
tamen
Anastasius Htteras
hic
occidit.
(^)
Igitur
<^4^
I.
Diac.
est
spatio
5.
M Paolo Diac.
fu abraso.
Pert::^
11.
13. extra
ma
Fsolidis;
Pert-;^
menses
regnum]
cos
margine
la solita sigla di
C^ F^ G^ G^
7.
Ho
nec
sostituito
nota
18. In
8.
ma
maluerunt corr.
19.
quo]
Paolo Diac.
VitadiCostantino,p.
Vita di Costantino,
stesso
pu
ripetersi per
391.
gli
atti
Lo
(3)
Beda,
del
(2)
conserva e se ne conosce
teria
stanti no,
p.
392.
At vero
op.
(4) Cf.
concilio romano.
si
Anastasius
V manca extra
M Per t\;
M Perti se esse
Il
in
16.
come
aut chartas]
documento non a noi pervenuto e ne conosciamo in via sommaria la materia per mezzo della
(i)
unoquoque
^5)
4.
omette et
unde
subesse,
m.
tantummodo maluerunt
qui
(5).
aveva pontificatum;
Beda, p. ^yo,
cosi
quo
gestat et
factum
populus
auferri, statuit
et huius-
V
17.
corr.
su cecidi
ha in
M ut
cos V;
declaravit
da
cit.
cit.
p.
570;
Beda
dalla
Dissert. n. 15.
di
rum
)>)
esistevano anche al
tempo
nome
nota lettera
in
riarum,
XII,
lib.
lett.
di Vitige.
24, a. 538.
Ta-
jr
CRONACA VENEZIANA.
anno ad huius
officii
illorum causas
quoniam
oniiiino patrios
lationes
ita
^'\
||
et
depopu-
molestias et
ut intcr se vicissim
conferre decertarent
Anastasii et
et
maxima
barbaris possidcre,
iurgia versabatur
91
omnes
^^\
Venetici,
communi
episcopis convenientes,
Consilio
quam
illorum ad
et illustrem
eum apud
tes,
tante fuerat
15
quem
fines
iste
etiam Civitatis
cum eodem
rege
id est a
corr. Va. di
anno
8.
su
cuiusiurandi
15.
Lupo
Grado
Paolo
Usque ad eundem
il
passo
di
di
Calisto pa-
Aquileia propter
quia
Romanorum
in-
(3)
si
inter-
di
n. 26.
Liutprando.
influenza
11.
Cf.
cit.
Dissert.
gli
ducato e
abitanti del
regno
d'Italia,
Cf.
tra
veneziano
V, forse per
il
habebant .
(2) L'a\^acinamento dei due principi per designare l'origine del ducato
lazioni tra
cit.
cursionem habitare
rant,
cosi
V proveherent
io.
esse]
esset
Pert^ Langobardorum
(i) V. l'invasione di
ricordata pi sopra e
M Pert:^
manere
nero;
Heft) e la
Dissert. n. 23,
confini
d'Eraclea che
Venezia e Ottone
vennero
III
egli
sono
seguito
in
medesimo
fatti
indicati
il
valore
loca
nel
se-
maggio 998
d'Eraclea, pubbhcato da
sui
confini
KoHLSCHT-
C.
Il
GIOVANNI DIACONO
92
Anno
Domini
incarnationis
.dccxvii.
Cristoforus
patriarcha
Circa hec tempora Deusdedi Torcellensis episcopus, qui ecrexerat annos .xx. et .mi., ex hac luce migravit, cui suc-
clesiali!
Verso
Theodosius anno
la fine
dell'anno 71$.
^^\
Honoratus episcopus
cessit
cum
accepit,
esset catholicus,
venerandam,
datoque
vicit,
fieri
mox
sacramento,
sibi
regnum
ipse vero ut
ymaginem
in regia urbe
in
Ana-
.1.
illam
Phy- io
et a
2.
Ve
corr.
annis
Anastasium
col
(Arch.
me
87, e da
p.
confrontato
Trevis.
Stato a Venezia)
di
terminatione
quae facta
Liutprandi regis
nero.
e.
117 a
... de
est
tempore
quomodo
11.
fecit
Pert:^
4.
F imperatorem
a..
Beda, p.
io.
Romane
egressus, multa
hac su ac con h
e corr.
imperatorem.
in
6.
ex
di
suum
vera
la
le\.
vocatur Aysola
unum
latus ipsius
Aysola
et alia parte
mare
positae
((
malore usque
conpre-
in
est pertinentia
unus
argilis, qui
nominatur FormiPlagionem
(Flavone), et sunt 3 montes facti
manu hominum ibi ut bene discer
alia
<f
Flagionis,
del
secolo
Huylla
tergium
a turre ducis
e pi sotto:
cum
illa
in
Opi-
Anteposita
terminatione,
qui nostri
henditur a Casa Susana usque in fos sedello, qui vocatur Magaello (aZ
trove:
TER, op.
cit. p. 90 sgg.).
Q.uei conerano manifesti anche alla fine
glio
fini
molte
transit
inde
ripa
Le
sentenza
(e.
al
162 B
del
risulta
di
dalla
Codex puhlicorum
39
del manoscritto
museo Civico
cogna,
come
xiii,
originale
inesattezze dal
Corner,
Ecclesiae Tor-
le variazioni del
FiLiASi, op.
VI, par.
cit.
I,
Cf.
82-89.
11..
19.
CRONACA VENEZIANA.
unam
et
93
demuin diem
Romam
tania
||.LXXiiii.,
e.
cum
esset
annis .xxxv.,
geminorum martirum
Pandectem
leronimo
in
nopolym
Vitalis
et semis] cosi
aque
aque
decimum
demum diem
se
revertit
descendentes
Pandectem come
in
8.
Gregorio
II,
Beda, op.
cit.
n.
3-4.
donec
cit. p.
571 e
398 e
Paolo
2156.
commentari
semis
excresceret] cosi
.\/
Pert:^
donec agentibus
agentibus letanias
crebras
6.
e la versione del-
17.
corr.
tempo
era un
cava
di privati su
M Paolo Diac.
per
abra-
VI, ^j,
Spandente
Ho
immenso
nome
alle
il
12. Pert':^
Pert:^^
l'Antico e
al
demum diem
meglio octavum
V.
jji,
Beda, p. ^ji.
p.
donec civibus
comune
V ad
le\.
di
exercitu Constanti-
obsident,
vera
diera revertit
(4)
e la
Vita
ec-
excrescerat
influenza di
ma V
regendam suscepit
ad
cum immensu
descendentes
vicibus octavum
sostituito
(5).
triennio civitatem
venientes,
octavo
.vii.,
Saraceni
.vini.
a beato
(^).
Leo annis
I.
(-^^
Cicerone Pandectes
generico che si appli-
opere letterarie e
che quando
carattere generale e
scientifi-
un tema di
comprendevano
trattavano
inter
24 settembre 716.
presbiter
15
et ignobiles,
tissimus abbas
IO
revertit^').
et
viri
doncc
quos
ad esso.
translatum
da
Beda, op. cit. p. 571; Giovanni conserv la forma soggettiva del passo,
(6) Cf. Chron. Alt. p.
19.
a. 716
GIOVANNI DIACONO
94
Deum
multa instantia ad
eorum fame,
clamantibus, plurimi
inde regressi
bello adgrediuntur, et ab
repetunt suas
cum altum
quibus
hac quoque
est
qui
Danubium,
super
ac naves
vieti refugiunt,
sunt necati
fri-
navibus,
littora
<^').
A- 721-
loca fedarent
illa
magno
dato
con-
et honorifce fuerant
io
ibique
Paulitione
.vi.,
15
'4'-
cesserat Constantinus.
Gradensem
qui ecclesiam
ninus patriarcha
e.
12
20
(3).
et
in
eadem
sibus
2.
.V.;
in die
cos
civitate
supra
Pert-:^
Beda, p. jyi ;
menses
.VI.
6.
ac
si
M annos .xviiio.
25.
Ho
corr.
in
sostituifo
mersis
urbem Ticinensem
et dies
.xx".
11. in Ticinis]
14.
r=:
p. 402.
Antonius,
ma
triarca viene
chiamato
Liudprandus
annos .xx.
Pert^ annis 12
anni errO'
Peri di interimentes
(1)
(2)
men-
22-23.
3.
et
.xi.
- recondidit pe-
Pavia.
(3) Cf. Cren, de sing. patr. p.
riodo
Cipolla, op.
e a
op.
cit.
cit.
che
gli
il
nei documenti
14, e
nome
il
di
pa-
Antoninus
25
CRONACA VENEZIANA.
95
eosdem
super
potestas
anno
fuit
.1.
anni
spatio
exinde tercius
rexerat.
batur Deusdedi,
militum vocita-
magister
filius
cuius
dicebatur,
postmodum
quartus ex
is
quam
urbem^'),
regis, et Paradeus,
ij
cum
navali
titioni,
exercitu prelibatam
Ravennam ad urbem
alter vero,
nepos Liubrandi
Ildcbrandus,
vivus ab
captus
eis
dimicando occu-
buerat, atque
est restituta;
Rome,
20 stolam, que
propriam
fendendam urbem
Dilectissimo
Ravenantium
Longobardorum
chus
((
terna sanctitas
2.
dem
(?)
fratri
civitas,
V su Tpnmn
aggiunge un
cosi
primati
codd.
noster eximius
filius
cum
domnus
exar-
codd.;
il
participio presente,
21.
nepus
Vicentinus
dux
Vene-
fra-
20. A/ patriarche
Peredeo
de-
aderere, et
et
eandem
- similiter]
di
Antonino Gregorius.
capta est, et
ei
epi-
venirent.
rim
*^^)
inferius legitur,
25
pro-
codd.
ut..
come
supradicti
8-9. eius-
Pert:^ occisus
17. V. corr.
il
pugnans occubuit
Peredeo
anche
Cf.
unius
virliter
la cit. dissert. n.
cit.
n.
22.
22.
731-735-
GIOVANNI DIACONO
$6
e.
12 B
dominorum
gnorum imperatorum,
amore sancte
et
incolomem
His
ipsa
imperiali servicio
et Constantini, nia-
revoceturRavenantium
nostrorum Leonis
filiorunique
|j
civitas,
utzelo
Deus
te
prelibatis post
Johannes
gistrorum, quintus
modo,
ut
alii,
principatus unius
io
regimen annis
insuper et diebus
ecclesia a
mensibus
.xxii. et
.x.
.xx. fuerat.
iustitie expertus,
Romano
gorio antistite
ditatur
in sublimitate positus
non
acceperis
precibus eximii
noris,
rectitudine fidei,
filli
quam
te
5.
Vel
cos
di
i
codd.
Lat.Marc,
Sereno
Pert^i
12-13. Pertz.
Pertz, sibi
Cf. Cron.
omette tenere et
(i)
Cf
tibi
quid glo-
cumulum
tui
ho-
plurimum etiam pr
et
amplectere
direximus interdicentes et 25
9.
Perti
aliis
io.
insuper et dierum 20
corr.
14. sed]
accepisti
ad
annorum 22
quod non
et si accepisti,
cohoperante
etiam
nam dum
? (^)
inter cetera
quantum
riaris quasi si
a Gre-
(')
accepisse dinoscitur.
15
desing.
e ripetiiione
22. Il si
manca
del si di quasi
25-26.
Cf. Cron.
Dandolo
si
dilecto fratri
Dandolo
ne
S.
Paolo
ai Cornx},
I,
iv,
7.
CRONACA VENEZIANA.
te
((
((
das ad
eum
ne ergo
possessos,
quodam
in
ut
cognovimus, Gra-
existas temerator, ex
modo
terminos exce-
||
quam
in finibus procul
modo usque
et
tus,
ecclesiam annis
quoque
His
eadem
successerat sede
temporibus prelibatus
'^^\
Altinensem
qui
Vitalis,
fini-
.vi.
postmodum,
vitam
.viii. et
15
si
Eodem
vit,
non
ut
iniuste
((
nunc vero,
possedisti.
nec amplius
possedisti,
IO
97
eadem
(^).
prelibate
Deusdedem,
videlicet
sepedicti
Ursonis ypati
quod Brundulus
I.
4,
Cron. iurisditionis
quodam]
ab eo
C05
Cron.
14.
1^. Pertx_\&\)\xs
20.
viatura di pre^
rum
23.
(i) Cf.
Cron. de
come errore
V corr.
r
il
corr.
fu mutato
in i.
Un
modo usque
Cron. quibus
codd.
cosi
possedisti
11. inultus]
Cron.
codd.
Croti.
7.
multum
corr.
indignus iudiceris]
cos
.vii.
inde ^j deinde
prima leggevasi
Pert^ rursus
castrum,
F"
corr. cuius
l'
abbre-
M Pertii anno-
Chron. Alt.
sing. patr.
Brondolo.
Cron.
Z'
iudiceris
ad Qum]
di trascri^Jlone di inultus
fect di prefecture;
p.
loc.
cit. p.
17;
VI,
nota
14.
habeto que
6.
.xiir.
que] cos
anche Cron.
loco in quo
ex] corr. in V.
te
spatio annis
et honestatis gratia
quoquam
Cron. in hisque
suffitias
su eius
3.
Cron.
coii.
Longobardorum
non eo
dicitur ^^\
Meta-
filium, in
8.
Chron. Alt.
Metamaucenses
p.
19.
V. Filiasi, op.
cit.
et edifficaverunt
vene^. ant.
cit.
sgg.
par. II, p. 32
loc.
Fatua
V.
p.
65,
cit.
p.
34:
venerunt
Brendola,que
7
modo
e.
13
GIOVANNI DIACONO
98
tur,
quodam
infideli,
condere voluit,
et illic
quem
^^^
super
oculos similiter
illius
Dominicum, cogno-
sibi fecerunt,
et ut
illius
ducati
sed
ex-
ducali
conati sunt.
vite facere
numero
9 A
octo.
lecta
JL
(3\
civitatis,
dopo ut abrasione di
stens
dopo
8.
quandam...
7.
17.
Ho
dum
dopo undecimo
<^4),
undecimo
il
La Brenta.
Questa parte della cronaca
diacono Giovanni si legge anche
corr.
presi-
In
secularis sollertia .
(4)
La
Veneticorum causam
frase
tractare
(i)
(2)
M Pert:^
come
sostituito persistens
sui ducatus
apelatur
biato
Ve-
sapienter et honorifice
19. In
15
Mauricium nomine,
col-
designa
il
potere giudizia-
del
nel
naca ricorrono
frasi consimili:
suos
diiudicaret ;
Veneticorum causas
bene et utiliter tractare censuramque legis in omnibus studiosissime
governo e
observare
sol-
la
Orseolo
lerti
non desiit
Tribuno Menio mancava
studio procurare
e che a
; equitatis
pulum
moderamine
preesse satagebat
la
sempre unito
censura po-
regere ; proprios
aequitatisque
al
aequo
trutina
militare.
CRONACA VENEZIANA.
99
in
interpellante,
ordinavit ^'\
lohannem suum
ultimum
in pace finivit
Domini incarnacione
honoris
antedicti filius,
uno
triginta et
populo
efFectus senex,
filiuni
diem
cum
dehinc,
novum
auctoritate
annis
^^\
cum
sobole
cum
praeterea
extitit, et
essent anni
fastigium apud
IO est gubernare,
suae patriae
modum
ultra
coo-
periret.
busdam
cepit gubernare
(3).
Anno
5.
dem]
riret
in
.xx. et
.111.,
pii
re
fu
vescovado
riferita
rappresentato
e
come
Beato,
al patriarca
ove Obeliebato
15.
coope-
corr. ret di
20.
di
U corr.
annis
et
Grado
a Ste-
sacra,
V,
men-
si fa
rum provinciae e
Adriano, p. 491,
Italia
quel principe
come anche
dux
Giovanni patriarca
fano IV (Ughelli,
fuit
11. qui
scritto interlineare.
chiaro.
(4).
Obelerio
successor
lohannis, com-
ei
sopra annos
del
Cristoforus extitit
imperiali
rileva che
tra
duci
il
huius
Venetia-
dalla
Vita di
dalla
quale
772 e
il
si
Gio-
773
mnta ad Neapolitaiii
pertinentia, editi
s.
Nea-
Monu-
dicatus historiam
da B.
C apasso.
a. 797.
GIOVANNI DIACONO
100
suum
perta occasione,
densem urbem
filium
domnum lohannem,
ut
sanctissimum patriarcham,
interficeret, destinavit.
9B
fecit; cuius
Gradensem ecclesiam
annis * *
sepultusque
(^\
fuit in
Romam
A. 802.
<^5)
sancti
quem
suc-
cessit
800.
(^).
25 decembre
quoniam
reliquit civibus,
imperatore,
ab apostolico
ibique
adiit,
mortua
imperium annis
est
quem quidam
est^'^);
et
.vili.,
Francorum rex io
Carolus
coronatus
namque Herenis
unctus est in
et
tirrannus, Turchis
cum
15
^^^
destruere potuit.
5.
4.
illuc] in
corr.
re di
optemperare
inchiostro pi chiaro
sopra reliquid
in
V;
sti
U corr.
ma fu
ha 36 dopo annis,
ir.
5.
Cod.
cos il
obtemperare
Pertz,
aggiunto pi tardi.
tantumodo solum]
16.
sillaba abrasa
7,
sopra .vini.
una
17.
trova anche
corr.
quem
U corr.
13.
corr. reliquit
si
su
.vin'.
aggiunto in
U pre-
19.
Cio anni
36.
La
notizia
Eufemia si legge:
ante sepulchrum domini Ioannis pe-
nella chiesa di S.
sembra confermata
tiam
Gemi.
da Fortunato
episcop.
(Ughelli, op.
alle
cit.
chiese
di
Grado
V, noi), ove a
Marco
unam
d'EciNARDO
Script.
I,
Neap. Eccl.
191,
p.
in
Mon.
Chron.
205.
Reka.
20
CRONACA VENEZIANA.
fectionem sui decessoris
cium
quem
Italiani perexit;
etiam secutus
et relieta
est
quadam
serunt in
non
ibique
visio,
in Venetia
alii
Venecia, nomine
Mantuam
rum Veneciam
non auderet
sed
prestolari,
iVIauricius,
illic
dum
cum
Obelierii ducis
predictis ducibus
U aggiunge
pili
composuit interlin.
fuga
corr.
duces
quo sopra
prima
corr. clauserunt
interlin.
13.
Cristo-
adventum
lapsus est.
cum
a isdem;
esset sopra
parola abrasa.
(2)
illic
Alt.
eiusdem
Fortunatus
Graecis, afferens
tera
rifco
U
e
con inchiostro
patriarca
secum
de
inter cae-
Il
piti
privilegio
chiaro.
U premette
abrasa.
U corr.
16.
L/qui...
17:
p.
Saltz
di ivit scritto
7.
corr. sed
Obellierius
fratrem, vi-
cit. p,
50]) rfl
(i) Chron.
rigo.
il
de-
Obelierius
q...
sopra due...;
Pert'^ attriti
5.
illo-
suum
||
in inchiostro pi chiaro.
6. In
alter
adivit; ubi
rediret,
timoratione,
abrasa
Tar-
ammoniti qui
adtriti
alter
2.
a. 803.
15
vero reman-
ivit^-); ceteri
non procul
civitate
Veneticorum maiores,
vero
sede et urbe, ad
lierius
et
et
lOI
Ucorr.
il
13 agosto 803 da Carlo
Fortunato (Cipolla, op. cit.
accordato
Magno
p.
47, n.
33) fu redatto in
Salcio
che
Ann. Laurissenses minores (Mon.
Germ. hist. Script. I, 120) designano
colla frase: ad villani regiam quae
palacio nostro (cio di Carlo),
gli
dicitur Saltz .
e.
io a
GIOVANNI DIACONO
102
Beatum nomine,
delicet
hac etiam
'^^\
structa est
namque
sedis,
dia-
cum
Veneciam
quae
<^5),
quamdiu commorati
apud Mistrinam
scita est
eum
faveret ut
1. Pert:(^
didic...
per
14.
la
piii
piii chiaro.
aggiunge
a lohanne sopra
16.
U corr.
il
rigo
si
ubi]
laguna,
come
imperatore
le
de ducibus et populis
tam Venetiae quam Dalmatiae.
Cio
il
vescovado
di
Torcello,
didicit sopra
M Pert:^
ut
interno della
mia
aggiunge
Fortunato su Fortunat..
che
io. scita]
U corr.
13.
Dalmazia a riconoscere la
sovranit di Carlo Magno. Eginardo,
Ann. all' a. 806, loc. cit. p. 193:
Statim post natalem Domni venerum Willeri et Beatus duces Vene tiae, nec non et Paulus dux laderae
atque Donatus eiusdem civitatis epi scopus, legati Dalmatarum, ad prae sentiam imperatoris cum magnis
donis.
Et facta est ibi ordinatio ab
bligare la
(3)
9.
Pert:^^
5.
parola seguente.
La
socium
':
iret,
cos il
incautus
dignitatis
et
Johannes
posset.
cum
die
sibi
ilio
io
in
ospitati et ali-
<^4)^
didicit,
sedes
esset
sunt.
sedem
Cristofori episcopi
non
fas
tinatis episcopii
taret
cum
Cristo-
dissertaz.
al
n. 4.
si
rileva
Cf. la
Intorno
cit.
alla
un monastero che nel 1246 fu trasportato a S. Antonio di Torcello, cf. Corner, Ecd. Tore.
I,
dicitur
Torcellana atque S. Cyprianus de terra tunc temporis vocabatur ; era al confine, apud ,
sub dioecesi
(4) Mistrina
era la
campagna
italico.
15
CRONACA VENEZIANA.
stanter Obelierium
tunato
ducem
fuerat ordine
eundem patriarcham
consulente
5
cum
animum
ad propriam
est
Gradensem
domum.
temporum
per ahquanta
recepit;
igitur
spacia exsul
disposuit reciprocare
urbem
et quia
cum
exercitu in partes
Dahnaciarum
Franciam
petiit
^^^
ObeUerius
dem dux
per
Nicetam patricium
adversus
patriarcha, Cristoforus
ducis
in
IO
pocius
recitaret,
Fortunatus patriarcha,
cum
cui
adivit.
103
ivit
cum
et
quem
I.
et
50]? rfl
interlin.
18.
igne
civitas
combusta
...itavit
4.
ha dopo recepit
est
<^5).
L^ corr.
3.
coyr.
con inchiostro
corr.
ecclesiam
*^4).
excitavit
U
U
Cristoforus Olivolensem
devastata
12.
20
suscepit;
||
duodecim
Moysi
siqui-
in
ConstantinopoHm
predicto Niceta
scopum
honorem
spatharii
('tandem
pii
U aggiunge
6.
?).
cum
chiaro
ta.ndem
Pert:^ exul
14.
(cui?).
abrasa.
(i)
Eginardo, Ann.
cit.p. 193
((
all'a.
806, loc.
Fortunatus archiepiscopus suam pr priam sedem habere videbatur, pr pter persecutionem Graecorum seu
a. so.
(3)
cit. p.
Eginardo, Ann.
a
ali'a.
194:
Constantinopolitana
classe
in
807, loc.
rege, et indutiis
cum
usque ad
cum
sedebat
Pippino
mensem
di S.
quella di S. Marco.
(5) Cf. Chron. Alt. pp. 34-37, che ricorda una sola distruzione di Eraclea.
e.
iob
GIOVANNI DIACONO
104
ivit,
Veneciam
in
reversus, ab
deinde Obelierius
est.
et
consortem voluerunt.
Interea foedus
A. 8io.
rege habebat,
ilio
Italico
est,
et
quendam locum,
ad
difcul-
tandem
pertransisset,
littora,
gressum
in antea pertendere
magna
duces, stipati
valuit, ibique
io
divinitus
datum
est Veneticis
igitur
I.
(i) Cf. la
NARDO, ^w.
cit.
sopra la linea
isdem
Pert'^
ove si noti il
Interea Pippinus rex, perfidia
197,
ducum Veneticorum
su.
incitatus,
Ve-
7.
?).
Langobardorum
15.
rientali classe
cum
o-
ad auxilium Dalmatis
classis
ad
propria
regreditur
Cf.
(Ughellt, op.
cit.
V, noi), ove
si
legge:
everterunt
in
U.
strina,
xv
il
era
al
diviso in
di
Secco e
Cefalaniae praefectus,
Lacuna
si
(f
prima
due...; forse
pr timore Franchorum
Albiola
lus,
Obe-
corr.
appetere,
2-3.
all'a.
e all'a. 810, p.
passo
Con- 15
et
(3)^
dopo
e scritto
U corr.
2.
leggevasi ducibus
hominem
compresa
tra
Porto
Malamocco; Albiola
porto di
Porto Secco.
di
La
3, 4,
cit.
Cecchetti,
ven.
XXIX,
Il
9.
solito interpreta
il
diac.
nome
Giovanni
ora
al
come un
(3)
Eginardo, Ann.
loc.
cit. p.
197:
CRONACA VENEZIANA.
eum
mortuo
annorum
spacia
quattuor
105
non
marmoreis columnis
et tabulis
Dei
ciborium peregit.
10 sus est;
me
Marci capellam
et sancti
componere
stu-
altare
et quia
adnotare
stilo
invaderet,
et Fortunati, seu
honorifice choros
genitricis
plenitudinem
opers
exarare
sum,
sedem
licet iniuste
studui.
c.
II
tyrum quadraginta
recondivit
^'^
et
duo corpora
(^)
in
fecit,
eiusdem ecclesiae
ornamentis peregit,
ubi marcripta
in ecclesiarum
potest.
peregit, ut utrique
et
et
Veneticorum
dignitatem
Consilio et virtute
patriam
et
hoc
amitterent;
annorum
qui quinque
tiit;
verunt
4.
cum
deinde
(4).
spacio
minava per
9.
18.
seguente.
24.
Domini
interlin.
manca
testo,
nel
margine
.vili''.
21.
fu omessa per
scrittura
giunge ut interlin.
antico
corr. con inchiostro pi chiaro invaderet sopra parola abrasa che cominciava
tione
Domini
/'ut
cum
e
della parola
ma
con
et
Pippinum
8 idus
((
liae,
migrasse
(i) Cf.
filium eius,
iulii
(810)
regem
Chron. Alt.
p.
13.
Ita-
de corpore
cit. V, noi),
che dal cronista non fu conosciuto.
(4) Egixardo, ^. all'a. 811, loc.
cit. p. 198: Absoluto atque dimisso
7*
A. 811.
GIOVANNI DIACONO
10^
dem
palatii
sublimarunt;
A. 8i3.
habere maluerunt, et
fieri
tribunos
fuit,
imperator
cum
per sin-
ut proprio relieto
ignominiosum hoc
fecisse videbatur,
quia valde
sibi
fugam
exercitu
arripuit,
et
ad expugnan-
tantum inimicorum
esset, in
Constantinopolim
et signifer erat,
tunc
petiit.
pugnam
io
patrare
fabricator,
1 1
virum,
constituerunt.
multitudinem perterritus
e.
se-
et
||
I.
50^ r a ducati
1 6. Ai"
unum
con
dolensque
spathario, hoc
Arsafio
erat
nomen
confirmandae
Constantinopolim
mittuntur ... et
gratia
cum
eis
Willeri
iubetur .
(i) Cf.
cit.
ma
chiaro.
p.
graphia,
episcop.
corr. ducatus
20. Perti
aggiunge p
ed.
s.
Bonn,
p.
Neap. Eccl.
Chron.
768, e
p. 205.
legati
imperatore
ab
loc.
pi
proriam
interlin. a
pacis
inchiostro
Af lustinianum
polla, op.
n.
cit. p.
5 1
p. 80,
55; p. 119, n. 9.
(3) ricordata nel testamento fatto
di
CRONACA VENEZIANA.
lestationem et abscentiam passus
gebat;
lateram
(')
lustiniani
sibi
cum
stantinopolim una
lateram
iraperator
optemperans, reddidit
sui
ad Italiam ad
omnia
natum, consortem
apud
patria,
fecit
dili-
lum,
expulso
et
illuni
quoniam valde
fuit,
honorem lohanni,
interdixit
IO7
quem
redderet
precibus
fugitivum,
uxore
sibi
desti naverunt.
15
et
imperii principatum
est.
equivocum Constantinopolim
et
ibique mortuus
misit,
cum non
fuit
(^).
20 repetebat,
quia hoc
et
amodo ducibus
abbatem
vuli
I.
(^).
il
corr. ad sopra
di
parola
IO.
obtemperans
(2)
14.
8.
pii
l'a.
821, loc.
Glo-
volo.
7.
corr. pater
9.
?).
confermata dal
7.
corr.
(4)
cit.
frater
11. Perii
(est ?).
Eginardo,
p.
et
Perti Ludo-
chiaro.
notizia
cit.
3.
della
RIA, op.
chiaro.
retrusus
piii
U corr.
(i) Zara.
La
6.
2.
U corr.
Afin. al-
207.
as dicembre 820.
GIOVANNI DIACONO
108
ecclesiam edificar!
incepta
(')
est.
bernavit
repe-
gu- 5
septem an-
norum spacia
Eo quoque tempore quidam Veneticorum conspirationem
<^3).
sunt, ex quibus
duo prope
sancti
12
Bonus Bradanisso;
interea
Johannes
abbas,
monasterium
(4).
scita est,
2.
di
in
electus
in
deinceps or-
ibi
ecclesiae,
quae suburbio
fabricator extitit.
M Perti
repet...
qui
for-
et
est
domus
et
ecclesiam petens
sem adeptus
est
Il
Maggio 819.
13.
ecclesia;
in
Vm
finale
fu abraso.
17.
4,
16,
U corr.
repetebat sopra
aggiunge con
Orso vescovo
adhuc,
(i)
Testamento
sancte
matris
di
raee Ecclesie
quam
omnibus ea
edificio
suo
construxi
et
et in
eius
mee
(2) Cf.
loc.
cum omni
ornamentum
Petri apostoli
et aliud
Cf.
anche
epi-
io
Egixardo, Ann.
all'a.
824,
212.
cit. p.
17, e
don.
(4)
La legge che
v.
il
si
notino
le frasi
venerabilis
Servuli.
maggio 819;
ove
lohanes
cit. n.
seguenti
5,
et
15
CRONACA VENEZIANA.
Anno quidem
109
incarnationis
(>, qui
dccem
dux quasdam
uterque
bellicosas naves
minime aliquod
exercitus
IO Veneciam reversus
liam
imperatore
preparaverunt,
Agnelli
qui
et
reversus
dignitas in
predictus
lustinianus.
Zachariae
^^^
septem,
suo
absque triumpho.
simus fabricator.
mortem
maximus ecclesiarum
et sancti Hyllarii
patre gubernavit
remansit.
fratre
ad
exercitum ad Scici-
est
post
et
extitit,
consequi valuit.
efflagitante,
etiam
cui lusti-
studuit, sed
transmittere
triumphum
et favente sibi
est,
iterum
15 anni spacio,
filio lusti-
petiit;
fectus est.
suo
in
et
monasteriorum
patris unius
namque
fuerat
sancti
cultor,
vero
3.
margine con
io.
U ha
15. spacio]
aggiunge
chiaro de Alexandria
infra paludes
possessiomanentes
unde victui necessa.
veneziano verso
nibus carentes
cronologia
n. io.
cf.
la
la cit.
La vera
Brenta.
mia
Per
la
dissertaz. al
come
n. 7.
fluviumUne ad
stre
cum
suo
territorio consiructam.
cf.
Temanza,
(i)
di
data 827,
Giustiniano.
cheria
cf.
Gloria
Cipolla, op.
op.
si
cit.
a. 829.
GIOVANNI DIACONO
I.IO
promeruit; qui
angulo peragere
palatii
munus
tanti thesauri
reservari, interim
fecit
(')
Johannes, suus
videlicet frater,
ad finem perduxit.
12 B
ad
domnum lohannem
cum
Circa
a.
eo instituens,
ducem||veniens, ab eo baptizatus
perdurasset.
Curiclum sese
pacem
Interea Obelierius,
831.
minime
licet
est,
(^^),
quo
retrusit.
et in Vigilia civitate
(3)
apud io
audito,
suo
fidem
seniori
servabant,
15
cum quo
eum
civitatem
iussit; cuius
caput
marginem suspensum
sancti Martini
est
20
'^4).
3.
6.
corr. con
inchiostro
pi
divisu
15.
exercitus
18.
interlin.
19.
(i)
Una
almeno
fino dal
doc. della
stero
di
pelle
eum
819, perch
del
ca-
Cf. la Trans!.
Marci evang. e
la cit.
dissertaz. al n. 25.
(2) Narrentani
gli
la
13.
17.
Slavi presso
9.
abrasa.
U corr.
corr. exercitum
sopra
aggiunge Ve
) e
di est e d'un'altra
parola
Nar, Narenum.
mona-
(= ducalis)
serva...
lettera
5o^ra institues
Curidum
nostre
primicerium
corporis sancii
mia
maggio
da
num notarium
di
ducale esisteva
fondazione
S, Ilario
n. 5) fu scritto
U corr. u
U ha dopo
U uxta
di
8. tJ corr. instituens
cappella
11. Perti
il
chiaro
Correggio
Cf. la
cit.
Venezia
in-
Curiclum
dissertaz. al n. 28.
(4) Nella
campagna
di
Mestre
in
Tessera e
riva alla laguna
Campalto, al confine verso il regno
presso
d' Italia.
CRONACA VENEZIANA.
Anno
ses episcopi,
more
qui
regis
Veneticorum,
^5)
(')
honorem
piens,
et
solarium
patria exientes,
in
ic
in
Venecia pepulerunt,
eum
qui
et
lohannes
lohannis ducis
sunt,
Veneciam
et
devote suscisequenti
iMarturius
ceteri
et
fidelitate a
aput Mistrinam
ospitati et
scita est,
alii,
quidam
interea
ivit
triginta, predicti
(^)
Longo-
('),
inpendere procuravit.
sibi
nobihorum numero
patriarcha
Victor nonnullique
tunc
(5)
Istricn-
et
lohannem ducem
Gradcnsi
Aquilegcnsi metropolitano
Carosus tribunus
id est
^'^
conspiratione,
facta
Jonum
consccracionis
recipiebant,
solito
bardorum
conveniret, ut
illos
||
unde factum
culo quivissent.
est
quo quadam
die,
dum
prelibatus
Lacuna
I.
Codd.
nei
in
17.
scita] cosi
18.
fu 827; v. per
L'anno
Cipolla, op.
p. 35, n.
cit.
docc.
15; p. 49
(2) Massenzio.
(3) Lotario
mento
Tra
di
RIA, op.
cit.
7)
si
testium:
legge quella di
N o titi a
cognome. Per
AU. loc. cit., p.
(5)
Anche
il
Carosus
ci.
16.
Chron.
nel
cod.
76 a:
corr.
Pert^ omette
la correi,
dum
corr.
forse
con-
si
legge a
173:
p.
It.
a Lu-
nell'
indicare
il
doge; non
ma
fu Carlo,
Die Regesten
Lotario.
des kaiserreichs
Karolingeni, nach
nome
il
quale ripar
il
Cf.
unkr den
Johann Friederich
non
23.
Zan.
8.
15.
5^^-
(6)
Interpreto
titolo di
si
Dandolo
sita
l'ed.
dolo
I.
per
(4)
UV
dum
secutores,
(i)
6.
ad sopra at
quoque
legge
tribunus
come
sottoscrizione di Basi-
lius tribunus
Cata
...
trasamundo
e.
GIOVANNI DIACONO
id est
tarius
(^^
ducem
Dominicus Mona-
('\
maluerunt,
constituere
tunc
cio diiudicabantur.
26 ottobre.
ducatum
scipientes,
<^3)
sibi restituere
:irca a.
dum
(^+).
io
interfecti
sunt.
preterea
collocare procuravit.
M astallici,
eiusdem
in
<^5)
barba
detonsa
urbem consecrare
cum
eadem
in
eundem Johannem
Petri de ecclesia
dentes,
beatum corpus
consecrari et digne
ecclesiam
geliste
29 giugno 836.
su-
de Benevento
omnes
relieto episcopatu,
834, 835.
in
satagerunt.
et in
peciit,
neminem
dehinc
et Tritulus
15
venientem comprehen-
festivitate
capillis,
sancti
diem ultimum
vixit
prefuit
U ha
I.
innanzi MaLnns
scritto interlin.
17.
(i) Interpreto
gnome
gnit.
Cf. la
Patricius
(2) Interpreto
cognome
di di-
dissertaz. al n. 28.
cit.
Monatarius
19.
per
di
an-
(3)
Anche
in questo
nella
della nota 4, p.
1 1
ne:(ia,
Programma
1862.
1, si
legge
del
:
doc.
lohanni
clla
luogo interpreto
Notitia testium
quella
nel
d'Orso, vescovo
Cecchetti
fu
corr.
corr.
lezione dal
14.
diem
per co-
corr. sa-
7.
di et
breve,
pi.
di
d'
Olivolo,
si
legge
lohannes tribunus e
altri investiti
di
di
quella dignit,
CRONACA VENEZIANA.
hannem suum
namque tercio
expugnaturum
tini curtis
5
IIj
sui ducatus
insulas ^^\
valeret,
diu
IO Veneticis
fuerunt,
et
corr.
di firmavit^
9.
Venetici
(i)
corr.
Tra
mento
le
vescovo
Sclavenia
Pertx^
15.
la-
ag-
testo.
interlin.
io.
d'Olivolo
maggiore
precisione
regione
mare
Dal confronto
sec. x.
che
passo del
index nel
come sinonimo
fu usato
iudex rappresentava
Croazia.
Luogo
ignoto,
ma
certamente
nord delle
isole Narentane.
ziaria, e
dux
Racki, op.
descritta da tutti
del
(Mljet).
(6)
op.
cit.
di
quel
come suprema
invece
et artium, doc. 2, p. 4.
di
capo
autorit militare.
il
cronista
duxw;
(7)
(4)
(Pharia
M Pertx_
la
(3)
dopo com-
nome
di
5.
Liuditum
L7 corr.
commo-
ibi
et
est,
dopo perveniret ha
eum
aggiunge
d'Orso,
8.
corr. integroque
4.
sclavus ,
cit. p.
Ljudislav
la
336: Liudit.
maggio 840
fu
cronisti e annalisti
Ravcnnatis di
del
a. 840.
est.
spatharii honoris
morari
reversus
obscuratus
diei sol
triumpho
13B
quam centum
ubi plus
eclipsis ^^\
investituram
14.
<^7)
absque
in
factus est
e.
et sic
interfecti
Tunc
3.
cum
tricius
(*)
minime
ubi
Marianorum
||
a. 839.
Mar-
sancti
principe Muisclavo
iste
navibus
bellicosis
perveniret,
(3)
anno Sclaveniam
(^)
Liber pontif.
Agnello
eccl.
in Script, rer.
Langoh.
maggio 840
GIOVANNI DIACONO
114
eundem ducem
quod
dux
libenter
facere
Tarantum,
ad
ximo
exercitu manebat,
destinavit
Venetici
ad Absarensem
consecuti,
interfecti
et
sunt.
victoriam es-
in cristianis
civitatem
usque pertingere
^^^
et in feria
Anconam
stantes, ad
cum ma-
Saracenorum
sed a
capti
non recu-
tunc preparare
Saracenorum princeps
easdem
omnes
pene
multitudine
adtribuere
sibi
non denegavit.
omni sub
Saba (^
ubi
efflagitans, ut expe-
quam
civitatem transierunt,
similiter igne
qui
subsistit, applicuere,
cum
sortis
induiter
culfi
par-
omnes ab
tibus revertebantur,
ubi
stria se illic
e.
Adrianensem portum^^),
illuc navigantes,
predicti Sarraceni
aggiunge
lacuna per
demum
abrasione
14.
ha dopo
7.
13.
).
16.
20.
chiaro.
Lodovico II
marzo
23
856 (Cipolla, op. cit. p.
n. 60) e privilegio di
n. 72):
Petrus
dux
ac
22.
ma
appellativo
aggiunge
51,
Sicilia,
di dignit;
21.
15.
huc
illuc
abrasione di
Pert^ pervi-
aggiunge
interlin.
aggiunge g interlin. a
Amari, Storia
Cf.
spatharius
dopo sunt ha
del
Veneticorum.
(i) Saba (alalia, Daii^a, Sa^a)
non era veramente nome proprio di
persona,
19.
piii
a Saraceni
Venetici dantes
a mperatori
dissent
exercitu
||
maximo cum
in se-
ad
I.
aliis
15
(2)
I,
dei
Mussulmani
di
359.
Ossero
nell'isola di
Cherso,
sicovo
(4)
presso Lussin.
CRONACA VENEZIANA.
terga vieti regressi sunt.
II5
cum
Pauli
sunt
5
^'\
Francorum rex
Abomasale
adivit, et capto
pene omnes
occisi
(^^
Beneventi
cum
inimico
IO ex parte cecidisse.
suis,
Romam
et venti
et
mortuus
extitit sibi
etiam non
a.
846.
847.
regressus
fertur
4->4priie8$o(3).
impetu maxima
civitas is diebus
et
est,
circa
depredata
Venerius
est.
Agosto 846.
principatum
est,
ij
veruni ad sancti
Lodovicus
Interea
ausi
circa haec
loca expugnanda,
Komam
etiam
predicti Sarraceni
quatuor
mensibus octo,
et
successor
illud
(^).
i'^
aprile ssa.
est
quales
zalandriae
I.
dicuntur.
(5)
U corr.
is
3.
M Pert:^
innan-^i in
16.
mano pi
di
Bertiniani di
recente
obiit
et
IL
Erchemperto
et
11 p. 241,
Massari
18;
s.
Benedicti loc.
Script,
12.
rer.
Cf.
Lang.
per
il
et
IL
p.
racconto
227,
le tre
civitas
12.
Pertz pose
al
ronazione di Lodovico
6 aprile l'incoII a
imperatore;
U ag-
cathredram]
17. diebus]
U.
cos
U aggiunge
.vni^.iiiio.
ma Mhlbacher,
.
6.
op.
cit. p.
439, ha
il
il
pallio
17; Cron.de
sing.patr.p.
a Vittore
fu
Script.
hist.
.
latere
ac
2616;
accordato da
si
di
4eil I4aprile.
Germ.
di-
cono-
porre la data
quell'avvenimettotra
il
si
in
Mon.
est....
navis
longitudinis et alacritatis, et
opere.
(3)
8.
3.
corr.
chiaro
cap,
ititerlin.
aggiunge d interlin. a
pu con sicurezza
442 e 443.
Massari
di
cap.
anno
Ann.
p. 472
Prudenzio in Mon. Germ.
Script, pp.
(2)
in
L^
Ludovicus
io.
piti
ad]
Benedica Casimnsis
s.
cit.
2.
margine
hist.
Pert:;^
regem
in
in
fuit,
cum
antea
mirae
utroque
Febbraio 8$4.
GIOVANNI DIACONO
Il6
sedem
qui pontificalem
A. 860.
hominem
talis
exivit
marzo 858.
eo vero anno
^^\
hanc adeptus
Maurus episcopus.
cui successit
nec
Gradensem
patriarcha, qui
:irca a.
apud Veneciam
glacies
(^)
sedem
est
ab incarnatione * * Lodovicus
cum congunge
^^5)
^^\
Longobar-
(^)
14 B
cum
est; ubi
suam de
peret
pallacium
3.
reversi
sunt.
Lacuna
7.
nei Codd.
pi tardi in
stato scritto
U con
corr.
Secondo
il
(^)
5.
passo anno
il
gentes
cum
M Perti
guber-
incarnatione sarebbe
languido
manca ogni
traccia d'abrasione,
il
carattere
identico
le
8.
M Pert:^
coniunge
susci-
Normanorum
eo tempore
naverat
Johannes dux
regem promovit ut
(7)
||
congunge
M;
e in
ma
inchiostro
io.
Ludovicus
dopo simul ha
pallaticium
ha dopo
gentes lacuna.
mento
di
Orso (Gloria,
op.
Il
testa-
cit, n,
cit.
1)
numquam
qui
vecti navigio,
et carpentis
netiani
(3) Cf.
il
1 5
pallio a Vitale fu
nedetto
III
(4) Cos
p.
antea nisi
17;
ix e
2672;
30 marzo 858.
pensa Mhlbacher,
fu la
*
op.
cat.
Zan.
e.
rr. 17,
18.
78 a: lohannis du-
X secolo, designa
d'un patto,
accordato da Be-
il
in
Cron.de
cit. n.
Cf. p. 65,
Dandolo
Jaff, op.
Brondolo.
(7)
cis
Chron. Alt.
sing. patr. p.
se-
le fonti.
(6)
400
frequentarent
448.
Angelberga o Ingelberga,
condo
(2)
catores,
p.
(5)
il
conferma del
naie tra
gli
la
conclusione
quinquen-
io
CRONACA VENEZIANA.
verum quia
ausi sunt;
lebant urbem,
rimos
5
suburbanuin
corum
dorum
ire
festinavit,
est.
(')
is
mansuros regimine
(^)
Interea
cum
tnivit
suppremum,
successor
sibi
extitit.
A. 863.
et
dum
funus,
flii
in sancti
de ecclesia,
procuraverunt
neticorum populum
annorum
crudeliter inte-
eiusdem ecclesie
remptus
20
honorem
15
tunc vero
effectus est.
illuc
adquisivit,
^"^^
24 gennaio 863.
Lodovico Longobar-
exitus
filii
cum
predicta gens
et sic
suo
eosque sub
bellum quamplu-
patrantes
fortiter
non pepercerunt,
occidere
ibi
navibus
sexaginta
trecentis
117
(^).
spacio
eundem
ad
deinde
dignitatis
6.
(i)
Il
non
9.
Pert:^ Lotharii
11.
U.
cos
cronista confonde
Carlo col
risulta
colte da
deimceps]
Salbiani
firatres
7.
Dominicus
et
filii
M exercitus
filii
^''>\
multi
corr.
Lacuna
in
U.
Ann. Beriiniani
di
Hincmar
Pert^ annos
12.
19.
U.
iti
figlio di
denunciat...
Stephanus de Sabulo
Lacuna
et
filius
o col
preteso
il
II
pp. 507-510.
(2) Cf.
Lotario;
dalle testimonianze
rac-
avesse
il
Chronicon
Gemi.
di
Script.
Reginone
in
Mon.
Kai-
(3) Cf.
459,
Chron. Alt. lo e.
569.
cit. p.
22.
(4) Cf.
cit. p.
23.
(5) Cf.
cit.
un
figlio.
Cf.
Die Re^sUn
ds
hisl.
Stefanus
I,
de Sablone
p.
23:
A. 864.
GIOVANNI DIACONO
alii,
c.
1)
^^\
luit
com duobus
Gradonicus
Johannes
landum
cum
Dominicus Faletrus
lohannem Gradensem
et
et
namque,
goum Sclavorum
cum
pacem
Domma-
pugnam, IJ
requisivit:
pedavit.
diem
unum
'^3)
permisit;
autem
prefuit
annis * *
1.
apud
demonio conqua-
vit,
ad exu-
qui
principem
(^^
archi-
Ursus Grugnarius,
id est
prelibatus
satus expiravit.
per 5
Stephanus Candianus
valuerunt;
Veneciam remansit,
et
repperire
id est
omnes
numquan
quidem Candianus
Petrus
sunt;
festivitate
Stephanus de Sabulo,
natis,
Flabianicus,
sancti Sixti
in
ecclesia
aggiunge dopo
alii
5.
chidiaconum
io.
12.
Dommagoum
sopra
Deusddedus
22.
corr.
corr.
il
Lacuna
7.
3.
16.
M et
si
coslt-
11.
in U.
pacem
17.
ha in margine
aggiunge u
Dommagoi
Ma-
numqan
episcopus
suspendere 20
antedictus
ecclesiae
Altinati
quod
iusta flumen,
illis
Torcellensi lacuna
in
namque
ex
finivit
il
U corr.
noto
interlin. a
14.
corr,
Deusdedus sopra
segno d'ahbreviaiione
che agginge
cum
cit.
p.
23,
Dimitrius Kalebrisino
Petro genero
op.
le
n.
sudditi di lui.
ove
Senatore.
c(
(Jaff,
(3) Cf.
la fine di
Teodato
cit.
p.
20,
attribuita a
CRONACA VENEZIANA.
riae,
filiis
consolidata
Basilius vero
cum suo
imperator interfectus
^Michael
Constantino imperatores
filio
est.
23 settembre 867.
sunt.
eflFecti
Is
(')
Marini Patricii
est.
citus
Sarracenorum
cosis
eosdem dimicaturos
insta
Tarantum maneret.
cumque
adivit,
IO gobardorum
ab
||
domni Lodovici
tunc navibus
belli-
Francorum
regis
quam
capta est;
exercitu
(""^
Bandone eiusdem
et
e.
Lon-
capta est
(5).
genitricis
quam
impietas
illis
2 febbraio 871.
Mariae
a. 841-871.
cristianis ci-
et virginis
15 u
videlicet civitatem,
civitatis gastaldio
15
I19
februarias,
purificatio cele-
bratur.
egredientes,
sula
urbem
5.
ha dopo est
lacuna per
9.
Pert':(_
spazio
traccia
ma
interlin.,
la frase
CHEMPERTO,
quali
Pando
(3) Cf.
Bmedcti, loc.
cit.
pp. 471,472,
nelle
s.
loc. cit.
il
nome
p.
240, cap.
16,
del gastaldo
Pandone .
o
Gio. Diacono,
testo
di ab innanzi exer-
i5-
aggiunge eiusdem
none, Chron.
loc.
loc.
cit.
cit.
Vita d'Ata-
lasci
urbem
p.
578; Ann.
pp. 481-485;
dei conti di
nello
provincie
Bertiniani,
corr.
et
It.
p.
498;
(4)
il
hist.
firogenito,
De adm.
il
Capua
Dd
ihcmatihus,
imp. ed.
cit.
e.
62;
II,
nasio, ed.
17. In
forma
gastaldione
Catalogo
scritto
aggiunge se inierlin. a se
chiesa di
ir.
19.
La
7.
Ludovici
eiusdem pr che
di se in
invase-
dopo Basilius fu
laonde
Pert:^ omette a
abraso.
et_,
Pert:^ omette et
logoro che
di
Perti iuxta
l'abrasione
6.
<^+)
sunt,
39.
53;
Maggio
872.
GIOVANNI DIACONO
120
qui
deberent.
eorum
vel qualis
vellent,
cum
Gradensi de
eandem naviculam
<^0
cum
titer
vero capta Veneticorum ab eisdem Sclavis navicula, omnes Venequi intus erant, occisi sunt.
tici,
cum
predicti
reversi.
Eodem
dum
vero tempore
obsideret,
13
facile
hoc nefas
quod
ultra in regione
perficere
non
eadem nec
16 A
cenos,
undecimque milia ex
reversus est
5.
6.
^^\
aggiunge
aggiunge
margine
corr.
cum
II.
corr.
de
hiterlin.
predones
innan:;}
itinanii
interlin.
cum
xvi
Salvori.
16.
7.
cum
).
Pert::^
Silvodis
7-8.
aggiunge
interlin.
a molitus
19.
(i) Pertz
interpret
ma
la
dai
Dandolo
forma
anche
nome
Silvodis ,
Silvodis usata
s'avvicina pi al
stino,
(2)
ad Italiam
civitate
a Sciavi
corr.
Sarra-
aggressus, 20
carattere de Isec.
di
rediret,
nec
cum
manebant,
||
fortiter debellavit
constrinxit
qui
cum
sed
est;
eum
sacramento
valeret,
Longo- 15
Adelchisi
Taranti civitatem
eius
Grado
dall' altra
Adriatica.
Salboie,
Nel
sec.
xiv
si
cf.
chiamava
Salbloie , Salblore,
et
imperhim, test
Per
la
data
Muhlbacher,
(3)
p.
XV, gennaio-giugno
Cf.
An?t.
op.
1889.
della
congiura
cit. p.
467.
Bcrtinani, loc.
493; Reginone,
Chron.
loc.
cit.
cit.
CRONACA VENEZIANA.
12
Hac denique tempestate mortuo Vitale patriarcha, qui Gradensem ecclesiam annis rexerat * * domnus Petrus diaconus in
,
loco
eius
hic
peritus.
5
electus
dum
vir
est,
tanti
culmen ascendit
vitus ad pontificati
ecclesiam
sede
Dominicus abbas
(3)
monachus
annis
sancti
Ilkirii,
et inde
quem dum
obiit.
,2 agosto 875
Altinatis monasterii
ea
in
('^^
egressus, pr
crimine
inposito
^^^
gubernavit,
* *
in-
(').
IO
artis
impietas
non
Gradensem urbem
prevaluit.
Cumaclensem
Lacuna
in
U V;
piii
C^)
fu
mano pi
recente.
12.
13.
Manca
la
ha ad ponti-
U corr.
9.
5.
lacuna in
in sopra
corr.
U nello
spazio interlin.
21.
corr.
Catal.
cit.
p.
de'
499;
Diacono,
conti di
Illa d'Ata-
ed.
Capasso,
cit. p.
De
di
U cor r.
V.
18
ficati
ma
6. Pert:^ pontificale
ab
depopulati sunt.
abrasa
protinus recedentes
sorte investigarent,
villam
misit.
Cron.
de.
sing. patr. p.
cit.
p.
15.
17;
condo
gamo,
cronaca
di
Andrea da Ber-
nio oculare.
(3) Cf. Chron. Alt.
(4)
par.
I,
gamo,
loc.
fano d'Aitino.
(5)
se-
la
p.
cit.
p.
20.
di S. Ste-
cit.
VI,
206.
Comacchio.
Andrea da Ber-
8*
18:
Luglio 875.
GIOVANNI DIACONO
122
Domnus
tum
adveniens,
apud sancti
relieta
luliani
patrimonii
sui
(^^)
ecclesiara
tamen
est;
perfe-
habebat.
de Venecia
A. 876.
Romamque
exivit,
non
resistere
adire
valens,
occulte
quem domnus
anno secum morari eum
disposuit;
e.
16 B
in
||
<^^\
et
quattuor videHcet
nova
Civitas
urbes
^^\ Sipiares
ibidem
(4)
atque Ruinius
deinde nunciatum
(5).
est
eosdem Sclavos
eosdem cede
2.
sione di
3.
prostravit ut
ma
molte parole,
dopo
solo
ha l'abrasione
ibi
spa:^io
nello
innan:ii per
7.
venerunt
(i)
La
chiesa
di
S.
inruens, in tantum
rimaste
sono
lettere
interlin.
spazio
tracce
innanzi
leggibili.
aggiungeva
ibi
prima
eum
Perti omette
et civitate
pertran-
Sarracini
transire
pochissime
di
di que^
resedit_, il
nemo
Cum-
Giuliano sta a
84, n. 92)
cit, p.
manus Petri
(3) Umago,
si
filli
legge
il
signum
Ioannis ducis
Citt
nuova
questa
citt.
Umago;
se-
a Venezia)
delle
1247, rnarzo
io
23, nell'Arch. di
Stato
si
ricorda una concessionem et defensionem quam iam
bene memoratus Ursus dux cum
lohane
fi
Ho suo cum
episcopis
populoVenecie fecit;
e tra le firme del patto con Gualperto
patriarca d'Aquileia (cf. Cipolla, op.
et iudicibus et
attesta
Umago
che
e
Sipar
era
prossima ad
si
riconosce
15
CRONACA VENEZIANA.
quoniam hisdem princcps
reverti;
cclitiis
123
victoriam
consecutus,
riimque
res,
quae sublatac
cum
sicque triumphali
5
quod
hoc fcdus
est.
Longobardorum duce
rum
Tarantum
reddiit,
dimissus,
ite-
multaque postea
dam
iniit;
Johannes suus
et
cum
flius
<^^)
Sclavis
pacem
concor-
et
15
sedem annis
qui Olivolensem
siquidem
Petrus
lohanne
filius in
est,
domnus lohannes
* gubernavit.
patriarcha,
Ravennam
papa*^^)
episcopus mortuus
qui
Romae
cum
una
fuerat,
id est
Petrum
6.
Dehinc
16. In
et
eodem] Pert^ eo
(i)
manca non
Anche
nome
solo
numerale,
il
qui
il
e.
ma
L'Amari, op.
cit. I,
passo
tano
si
riferisce a
non
a quello
un nuovo
pp.
Cf. Chron.
sul-
s.
Langoh. loc.
cit.
periodo
lacuna.
21.
Urso
U corr.
Hist.
nomi
Seodan , Saugdan .
(2) Sclavorum rr: Croatorum
(6) Quelli di
e
Olivolo.
3067-
e la cit,
mia
11.
475-477, ed Erchemperto,
ti
436, molto
Bari.
sul-
12.
la rispettiva
^ja Equilensem
cronista interpreta
Saudan
11. In
ab Adelgisi
anche
tano.
UV
per
M Perti
8.
cf.
Maksi,
Malamocco, Eraclea
GIOVANNI DIACONO
124
e.
17
determinaret.
dum
cum
episcopi
iam
sinodo
tamen
sed
||
papa
duce
privati,
ad
quem papa
patriarcha
Parmam
unxerat,
Italie
adiit
6 ottobre 877.
cum
ciam
commoratus, rursus
ac deinde
gressus Italiam,
ibi
Carolum
efugavit;
magno cum
Romam
Tarvisium veniens,
exercitu in-
reversus est^');
ibi aliquantis
Landone
ipsius
est,
ubi
isdem egregius
aliquantis diebus
palacio
in
est.
civitatis
cum
episcopo dignis-
legatis inter
Veneciam repedavit
pontifex
io
ipsum
lante
his
petiit.
Petrus vero
est.
et
et
15
esset,
duce interpel-
ea vero ratione ut
mansit,
ecclesie electus, pr
quo
inter
episcopii
convivium
invitavit.
paucos dies
eum
deinde ad Gradensem
6.
lohan- 25
et
Rivoaltum adveniens,
non
id est
||
urbem
Olivolensem,
Civitatis nove.
gra-
in Torcellensi
nem
cum
corr. ad sopra a
13.
26.
eadem
aggiunge ad interlin.
(i) Cf.
all'a.
Ann. Fuldenses
Mon. Germ.
877, in
di
503
Rodolfo,
hist. Script. I,
cit.
pp. 498,
cit. p.
589
Ann.
Vedastni
in
Mon. Germ.
hist.
Andrea da Bergamo,
CRONACA VENEZIANA.
ecclesia sancta eius
Gradensem ecclesiam
annorum
non plus
cuius corpus
extitit;
ad Gradensem urbem
tici
quam
aetatis
autem
quadra-
Gradensem
gubernavit autem
ginta
125
(').
^^\
ex progenie, imperiali
Tibimiri
a. 878.
Domogor
ripuit filiosque
Eo
videlicet
nunciis protospatharius
suamque
15
Ursi ducis
ptum
<^5)
efFectus, donis
est,
ducis Bolonie
tradidit.
sancti Zacharie
filia,
inter-
amplissimis ditatus
filiam,
coniugium
in
filio
exilio trusit.
Tunc
Dominicum Torcellensem
I.
6.
ma
5.
di
essendo
aggiunge ad interlin.
ri*
il
la lacuna,
cos si
pu
credere che l'abrasione sia derivata da qualche errore materiale di trascri^ioie che per
essa
(il
venne
tolto.
io.
dimentico talvolta
13.
di
15.
La vera
correggere
ha dopo efFectus
Felicitatem
le:^ione
la
parola
Sclavorum come
aggiungendo
M;
in
ii.
14.
il
copista di
Pert^
Domogoi
corr. Feliciam
lohanna
Pert:^
U si
sopra
17.
(i)
de
Cf.
sittg.
Chron.
Alt. p.
Cron.
17;
patr. p. 15.
cit.
cf.
doc. 2:
Chroatorum
cit.
) neir879.
Tir-
ce
op.
gli scrisse
doc. 4:
(=
Cf. Jaff,
Giovanni Vili
una
Jaff, op.
lettera
cit.
il
6 maggio 879
n. 3250.
n.
92):
Ursus
thospatarius et
iraperialis
pro-
Veneticorum dux.
^s gennaio 87?
GIOVANNI DIACONO
126
principe constrictus
consecraret.
ille
est,
ut qualem ipse
tamen
dixit
18 A
quia
ipse
tibi
an nescis ubi
clero
sibi patriarcha:
ve
me
semetipsum
peniteas,
nisi
quia temere
tibi!
dicitur: siquis
et ut coacte
hoc honore,
in die iudicii pr
illi
pepercisti.
22 maggio 878.
quem Lau-
est ^^\
io
Innanzi
il
maggio 879.
descavo
ducatum usurpavit.
^^\ ipsius
Domnus quidem
tempore duodecim campanas Constantinopolim misit; quas imperator in ecclesia noviter ab eo constructa posuit, et ex tempore
ilio
domno Urso
state
fuit
sapientie
torque pacis.
15
et
ama-
pietatis vir
Perti
ipsi
domos
orientem; insulam
6.
et
9.
edificandi
contra
vocatur'^J)^
consu-
(".xx. ?).
dalla pesca,
(2)
II,
189:
c(
Branimiri
tenne
il
governo
9,
,
tra gli
anni 879-888.
una
lettera
capo
di quello Stato.
gli scrisse
Giovanni VIII
cit.
Dorsoduro
da uomini
di infima condizione,
che traevano
mezzi
dalla
di
sussistenza
come afferma
il
Dan-
come parte di
met del se-
istituiti;
la
modo
obblighi verso lo
n. 3359.
fu abitata
e,
caccia
staldo,
come
che
si
regalie del
risulta dal
seguente passo
CRONACA VENEZIANA.
lente
composita
ilio,
annis
et
.x.
fuerat.
mortuus
et
.vii.
127
est ac sepultus
Zacharie
sancti
in
monasterio.
dum Ravennani
direxit; qui
fratrem Ro-
Marinus Comaclensium
adiret,
est.
eum
sacramento
lo neciam,
suum
tificis largitate
mam
(')
vitam
statini
atque dimisit
constrinxit
propter
finivit.
ad Ve-
set reversus
eiusdemque populum
velie
II
vennates depredari
mense
iulio
modum
morte
de oriente in
stella
totum pene
est
hominibus
pterea dicebant
ulciscenda Ra-
fratris
iussit.
15
secundum suum
ordinatis ibi
atquisivit, et
mundum
illuminavit.
cclum audisse in
in
et
modum
esset et clausum.
quem
anno uno
et
decem
mensibus sex
Vitalis iunior ad
Domnus
25
6.
giunge
et diebus viginti et
regendam
7.
a requireet
U corr.
9.
(Arch.
Promission,
e.
di
del
13 b):
ti-
a ga-
U ag-
Man-
aggiunge ad interlin.
d sing. patr. p.
hunc
8.
staldione
(i)
quam
vixit.
Pert:^ sed
Stato in
1253
Venezia, codice ex Brera 277, col
tolo
uno
plus
successit ecclesiam.
non
Perti Cumaclensium
r interlin.
Eu-
ducato di Giovanni
qui
II Parti-
(2) Cf.
di
Grosso
il
docummlata
di
Roman in,
Venezia,
I,
363.
Gregorius
15,
ove ha
il
nome
probabilmente
errore di trascrizione.
per
IB
GIOVANNI DIACONO
128
quem
sibi elegit;
cum
postea,
eum consortem
cum fratre manens,
convaleret, habere
non diu
Badovarium fratrem
suum qui non plus annorum quam viginti quinque fuerat. domnus vero Johannes dux sanctorum Cornelii et Cipriani ecclesiam
;
edificare
(^)
fecit.
prelibatus
id est
filios,
dum
fecit;
sibi
con-
quattuor haberet
io
Petrum, omnes
et
omnes
domos
ecclesias sive
ducem
nueret, Venetici
c.
19 A
17 aprile 887.
gnomento Candianum,
sibi
infra
frater eius
successorem constituens, ad
sibi
eiusque germano
vos
Agosto 887.
in
confestim
esset,
contradidit,
ei
reversus
hostiliter est
cum
sine
dopo ipse
aggiunge
role abrase.
13.
Veneticorum
3.
interlin. vero
io.
Gloria, op.
unam
tamaucensi
cit.
ecclesiam posita
11-12.
U corr.
omnes
aggiunge
...
il
corr.
dum
sopra
seguente quattuor
claruerunt
a constituen
s interlin.
21.
corr. ducatu
contra
LJ corr.
20.
sopra ducato
reversus
effectu
frase abrasa che terminava per or; forse eravi per errore ripetuto
(i)
20
est.
eumque
mare
I.
honorifice egit.
satis
videlicet, co-
clementer ad palatium
domum suam
ipsius,
meusis apolis;
ducatum ren-
Petrum
constituerunt,
domum
cum domnus
deinde
penetrarent.
doc. n. 327:
MeVinea
in littore
qua ecclesia
est de iure
apparteneva
25
CRONACA VENEZIANA.
niens in loco
sed Sclavos
ex
illis
aliis
('),
primum
in
resistentes
sibi
demum
cum
exivit, licer
fugam
fregit; sed
129
paucis,
multosque
vcrtit,
ibi erant,
securibus
decimo;
die octavo
cum
vero in-
cereri
renuir
mensibus quinque;
aurem
vir bellicosus er
amodum
fuir
io renrer
arno
pulrus esr in
officio; cuius
ecclesiae.
aurem
fuir
omnes
rune
la-
Sclavis
audax, sapiens er
is settembre 887
ducem quem
veller.
Dominici Tribuni
sibi
li-
<^^);
A. 888,
quem
morruo iraque
inrerfecrum.
ad monasrerium
rempore
ipso
diebusque
4.
1
corr.
demum
interlin. a Scavis
successit
U corr.
subktum sopra
mensibus tribus
tribus et
Dominicus
sibi
Perii menses
7.
.
^"^^
latum
diximus
^3)
patriarcha.
io.
U aggiunge
16. Pertx^
elegerunt
Secondo Vassilich,
(i)
alle
319,
p.
Mucules
Macarsca
gio vicino,
Dz/<j trihuti
ntW Ar eh 00 grafo
>)
giugno 1885,
corrisponde
steriori al mille.
(2) Interpreto
mia
gnome;
cf.
gario
op.
cit.
nel
la
cit.
maggio 888
dissertaz. al
lui e
(cf.
Beren-
Cipolla,
veracit
Cron.
della
testimonianza
ve7ie^. ant.
del
Rcr.
It.
Scr.
neir 888.
(3) Il monastero di S. Zaccaria,
a breve distanza dal palazzo ducale.
(4) Cf.
de
n. 28.
Il
Dandolo (Muratori,
sing.
p.
15.
e Cron^
sempre vivo
in quell'anno e
tempo dell'invasione
che
il
degli
cronista rappresenta
steriore alla
morte
al
Ungheri,
come po-
di quel patriarca.
GIOVANNI DIACONO
130
e.
19B
reddiit
II
Ungrorum pagana
Interea
A. 900-
et crudelissima
tudinem hominum
interfciens,
gens
Italiani ve-
maximamque
multi-
hominum,
milia
set pauci
ex
eis
reversi sunt.
(^)
Pa-
fines,
montem lob ^^\ depopulantes cuncta; sed ad Venecias introgressi cum aequis adque
pelliciis navibus, primo Civitatem novam fugiente populo igne conpiam
Mediolanum venerunt
et
usque ad
et
io
vocantur
<^5)
et Pauli,
auxilio,
Ungros
predictos
sed
7. Pert'^
14.
corr.
in
io.
Dandolo
il
(^)
8.
Patavim, Palavi
fugam
Pert-;^
cuncta]
Patavium,
lib.
ma
namque hec
ipy
bellicis
Mons
(c
lovis in
dei SQCC. IX e x;
S.
il
altri
cronisti
Bernardo.
solo (Equilio).
VI, par.
FiLiASi,
Cf.
op.
cit.
M omette
12.
16. Pert:^
cos
Cloiam
tunc
Venezia
forme
le
ii. pelliciis]
Ungheri nella
290.
persecucio
il
aggiunge devastaverunt
(2)
fuit
vertit.
(i) Cf.
p.
in die passionis
tum domnus
depopulaverunt.
Metamaucum
ptantes Rivoaltum et
29 giugno 900.
(4)
I,
Stato
a Ve-
copia autentica
il
restauro del
Dum
si
le altre isole
tal-
in
sot-
II,
pp. 109-113.
(4) litora
maris
(5)
dara
Sopra invece
si
tam pr
nostris
suis
finibus
quamque
plurimas
et
depre-
sent
legge adquen-
nisset et
)).
quadam
nos Petro
residenti in
Domino
pubhco
placito
protegente im-
15
CRONACA VENEZIANA.
in Italia et
13
quam ceperant.
Hac scilicet tempestate Dominicus
cum omni
preda
Gradensem
qui ecclesiam
Laurencius successor
rexerat annis
extitit
Rivoaltum
Leo imperator
sicque
IO diete vero
domnus
anno
honorem
protospatharii
15
suis ci-
nono,
sui ducatus
pre- Pnma
ferrea in ibi
alio
<^4)
composita
usque ad
extendebatur;
dicitur,
erat,
(J)
est,
mortuus
Quem
aggiunge
protospataro et Venetiarum
insimul
sanctissimo
cum domno
patriarcha
et
Vitale
cunctis
ee
episcopis
((
aliis
qui
subter
adscripti
Ioanici
il
Per
cf.
Cipolla, op.
serva.
dem
^enobii sui et
sessiones ipsius
depopulantes
et co-
Ungris
)).
(2)
p.
AH.
Af
so-
p. 18;
Cron. de
Interpreto
re d'Italia
cit.
proprio che
Le chiese
p.
l'
gli
feb-
p. 130.
iii.
55, n,
Castello
castrum Olivolense
per
il
isola d'Olivolo,
,
tuttora con-
nigo e
S.
di
S.
Gregorio
16.
che
del
con Guido
le
dolore preferre
documento
nome
et cordis
15.
ttolo di protospatario,
attribuito dal
tinatis
ha
(3)
ce
dicitur
venit
malis,
clesiae
M omette
11.
periali
de cuius
ducatum.
16.
duce
successit ad
M dscedere
^5)
luta
et tribus, et
2.
vixit
funere
20
dux
dictus Petrus
est
in
ripam posita
autem iam
dei febbraio
^'*
maximaque catena
culus
.xi.;
cum
que trans
mcnsibus
edificare cepit
murus
civitatis
.vii. et
(').
vitatem aput
cit. p.
23.
e.
20 a
GIOVANNI DIACONO
132
cognomento Particiacus^'^;
mox ut dux
qui
est,suum filium,
effectus
imperator
cum honore
vorum duce
vellet, a
qui
Michahele Scia- 5
(^)
nomine,
exilii
pena transmissus
minime
per
suscipiens, protospatharium
fecit^
dum
quem
quem
est.
Metamaucensem
videlicet
est,
donis
suis
ar-
redi-
io
meret.
imperium adeptus
eius filius
est.
Gradensem ecclesiam
rexerat annis
.xii.
hominem
mensibus
.xxiiir.,
patriarcha successit
diebus
.vini,
dum ducatum
habitum
in sancti Felicis
fnivit.
fuerat
quem Marinus
monasterio
namque ingenio
C4)
pendens coenobitalemque
devote suscipiens,
ibi
vitam 20
sticie
U corr.
3.
M prothospatarium
il
numero
(i)
Il
8.
di
da
Orso
II Particiaco
alcuni
documenti;
op.
cit.
F"
protospatharium illum
ducato
confermato
p. e.
illum
15
<^3),
iam senex
exivit, qui
scritti
In
i6.
il
.xx.
Perti Eufemiae
Candiano
op.
cit. p.
(4)
III.
Per il patto
cf.
Cipolla,
89, n. 136.
Cio
presso
diocesi di Torcello.
il
monastero
Ammiana,
di
nella
CRONACA VENEZIANA.
subditum
sibi
populum
135
ubi
dum
Comaclensis
insule
non
misso
ferens,
reliquos
Veneciam
utriusque sexus ad
||
interficiens,
tam
duxit, ibique
detinuit,
exercitu,
illuc
ipse
diu ipsos
e.
20 b
subdcrent,
fide
et ut proprii sibi
nomine, defunctus
lo
quem
est;
successit Petrus
Petri Tribuni
fi-
(').
lius
suum dilectum equivocum filium Constantinopolim ad Constantinum et Romano imperatores transmisit, a quibusprotospatharius efi^ectus, cum maximis
Antedictus vero Petrus Candianus dux
donis ad Veneciam
15
tum
non
filii
plus
luce subtractus
is
retdiit^^).
regem
fuerat exulatus.
Romano
Cumaclensis
I. Pert:^
Leo
ha interlin.
di
9. Pert:^ tribuni
mano pi
imperator,
silicet
16. successit]
per denotare
la
Mancano
cit. p.
24.
documenti le prove
che il figlio di Pier Candiano II, il
quale alcuni anni dopo fu eletto doge,
(2)
abbia avuto
il
nei
titolo
cospicuo di pr-
tospatario dagl'imperatori
Cf. per
Costantino.
op.
cit. p. <S9,
il
regesto
n.
docc. Cipolla,
ricordare
decorati
titoli
con
mune
di
gli
altri
Stati,
dagli imperatori
di
II
aveva
imperialis
cf.
Cipolla,
che Pier
quella
dignit:
protospatarius et
gloriosus
credo che
il
cronista abbia
in quel particolare
il
figlio
cosi
confuso
col padre,
Candiano
Petrus
edd.
p. 91,
137;
cit. p.
documenti non
silenzio dei
(per le
op.
inesatto)
Il
5 3.
Romano
naio 932
d'Oriente.
Giustinopoli,
del
14
gen-
cum maximis
retdiit
(3)
Cf.
donis ad
Liutprakdo,
cit.
Ili,
307-311,
30,
35,
37;
22-24.
Veneciam
al figlio,
III,
lib.
op.
loc.
332-334,
lib.
v, 20,
a. 939.
GIOVANNI DIACONO
134
quem
supra
solito
eundem Romano, qui tunc delongarii officio fungebatur ^^\ primum eductorem ipsius exercitus constituit.
interea mortuo Leone imperatore, Constantinus eius filius omnium
in Sarracenos mitteret,
electione
imperium
mandans
legavit nuntios,
ad
Romano
ut
maiorem
promisit.
mox namque
Avitus dicitur
nopolim
919.
(^^
21
coleret
sin vero
unde factum
est ut cives,
eundem
in palacio ut
suam
qui instanter
uno
tum
sibi
filiam Constantino
tribusque suis
filiis,
im-
15
id est
||
coronam impo-
suit,
sicque in
nam
cum
Cristoforus, maior
Romano
filius,
non
20
vita perdidit.
A. 939-942.
gnantes,
A. 944.
io
alimoniam Constanti-
aliquis
in
ibique ne
adiit,
exposcerat receperunt.
e.
^^^
eum
nisi
aliter,
remearet.
palacio
suos de-
namque quattuor
dum
monachum
8.
Perfi redditurum
22.
LiUTPRANDO,
308,
(2)
r.
i8.
nun-
selere pa-
pi recente .viiii'^xl.
(i)
<^+)
duario
Ili,
suum cognatum
interdicentem Romano patrem, 25
filius.
M animo
op. e loc.
cit. lb.
LiUTPRANDO,
op. e loc.
U per
influen:(_a
cit. lib.
Ili,
U per
309,
r.
Le
M Bamano
corr.
(3) Abido.
(4)
21.
e della solita
CRONACA VENEZIANA.
135
intimabo.
milites
haberet, qui
illic
cumque
nominat.
5
simul
tres
ilio
rat.
duo
die
Stefanus et Constan-
fratres, id est
ad
mensam
convenirent
10 tinum exasperarent,
et duris
mox
sibi
turpiter eliminarent;
mox
sibi
||
consilium Constan-
innuentibus Constan-
illis
illorumque milites,
aperiret,
mensam
quiunt:
Galle,
Galli,
fide
numquidnam.
cumque
est.
isdem vero
latere.
sibi
creditum
in crastinum ad
sed Dei
silicet
illis
tini militibus,
simul solito
tunc
illi
illatis
sibi
innuentes in-
at ille
in isto
potestis, in-
2.
clerici
giunge to interim, a
sopra aperiret
soli
3.
flicti,
ad patrem
littorias] cos
U;
MV
monachum,
littoras
8.
ag-
aperiret
28.
(i)
da quello dei
littori
nome
romani.
a. 945.
ceret;
dum
15
(')
(2) Diavolinos
la
derivato
di
lib.
Liutprando,
v, 22.
neWAntapodosis
loc. cit.
lib. in,
333,
e.
21 b
GIOVANNI DIACONO
1^6
quem
quos
penam
in
sunt
delati
clerici
exilii
duistis,
unde
et
hac mei
exilii
solitudine
tam devoti
non pu-
non
simul
cum
sustinebitis, ut
quem
contempsi-
stis
mox
dolore,
unum
quos
mittas, quia
mecum
queso,
noli,
flios
in
suum generum
uno
ta-
unum
exilium capiat.
Constantinum, ad Sumatrapi
id est
e,
quodam
ratio coegit
nunc necesse
aliquid discedere;
A. 948.
exiliari
iussit;
qui
Imperatorum Grecorum
22 A
insulam
(^^
io
quem
igitur
15
Petrus
et
iterum namque
Eo
videlicet
episcopatum
rexit annis
*,
Ursus
corr. di
mea
3.
puduistis]
a una sillaba.
IO.
mano
ha
(i)
12.
tre righi in
(4)
rebbe
dipi.
il
Pad.
non
cronista;
sec.
Pert^i
M timuistis
7. ?,f P^r^:;^
permittere
13.
dopo
Padova, e colla scorta dei documenti dimostr che quarto figlio del
di Pier
e
codd.
ria di
rono quattro,
Proconneso.
figli
mei] cos
(2) Samotracia.
da
Perti Proconisum
truncatus
duistis preceduto
2.
quorum
flios (^\
il
cit.
25.
p.
Candiano
III fu-
come
Gloria nel
vor-
tre,
xi-ii8^ (Introduz,
dei
Cod.
p.
lx)
Can-
e.
76
b.
CRONACA VENEZIANA.
137
eum
sed
in
satisfacere, extra
quam
exire iussit.
omni populo,
hobitum
eum ducem
patris
quodam
Gregorio
perdere
ro-
patriam illum
cum
cuncto clero
haberent.
autem
is
Georgio diacono
ilio
presbitero,
et
propriis ser-
vis
ij
infirmo
gare caepit
et
dum
obtemperaret, filiumque
IO
insurgere tem-
peragendam
5
sibi elegit;
seu Camerini
Ravennam
adiit,
20 nensem urbem
(>,
qui
invitatus est.
Veneticorum naves
in
proficisci disposuerant.
comprehendit, sicque
Ravennam
catum
post
25 mensibus
2.
fio
decem
15,
(i)
non
plus
6,
fio
ci
17.
P^r/;;:
rexerat du||
quam duobus
sillaha.
abrasione
est
fertur.
vendicandi
V aggiunge
occidere
V
e
di
is
21.
Porto
di
Primaro,
(2) Il
Dandolo
spendente ha:
It.
post
nel luogo
filii
il
il
pravvissuto al figlio
Cron. vene^. ani.
corri-
creationem
dopo
l'elezione
ma, come
Simonsfeld
doge Andrea
anche
Po.
{Rr.
septem annis
^-^
mortuus
interea
est.
Decidere
corr.
et
quidem eiectionem
filii
a
M flocipendens
M occideret
io. U ha
M vendicandis
M Widonem
margine
in
et
reversus
nella
fu dimostrato dal
Dandolo,
il
cat. Zanetti
ha a
post
eiectionem
filii
e.
86 b in quel passo
.
La legge
9*
il
traf-
C.
22 B
GIOVANNI DIACONO
138
Anno
A. 9S9.
domini
igitur incarnationis
nongen-
cum
dentes,
cum
trecentis
mentorumque
fide
multum tempus,
eam
non post
monachicam vestem
qui
quem
ex ea habuit, Vi-
io
modum
fieri
Hwalderada
larumque
^^\
promovit
nomine, in coniugio
^'^
copiis prediisque
regno
milites de Italico
'^^\
accepit, a
maximis dotaKcii
cum
8.
lohanice
9.
U corr.
Thomas ha
rata da Tafel e
16.
sottoscrizioni
le
Petrus dux e
ego
domino Petro
pi sotto:
tra
duci Can-
Petro
Deo
nempe
auxi-
U corr.
ancil-
a zenobio
qua servorum
aggiunge o interlineare
cit. p.
97,
giugno 983)
97 a)
Ego quidem
Vitalis
pa-
liante Venetiae
triarcha filius
ee
diani
perch vi
si
trovano
seguenti espressioni:
Stephani,
filli
e.
76 a sgg.,
posto le
al loro
Signum manus
boni Petri
Candiani
ducis e Petro
netiae duce,
duce Candiano
che,
come afferma
le
il
quali provano
nostro cronista,
Alt.
18.
p.
L'esi-
>),
(Gloria, op.
dicto
nel
testo
cit.
n. 66)'.
domino
della
legge
vobis iam
Vitali patriarche .
Il
quondam
(3) S.
Romualdo
Muratori,
Rer.
di san
II.
Scr.
j r
CRONACA VENEZIANA.
quo
fertur
neosque
et
nime possum,
eius
decimo quidem
iussit,
alia se
gesta ab
explicare mi-
ilio
sui honoris
ca-
nonnuUaque
Hwalderada habuit,
predicta
Opiterginum quidem
debellavit;
Ferrariensis quippe
ulciscendo devinceret.
sibi obsistentes
populum potentissime
castelli
139
^' 977-
de
dum
^^\
exosum haberent
quadam
octavo
quem
parvulo,
filio
obiur-
citra
rivolum consiste-
quatinus
||
flamarum
flexibilia
est
concre-
et
20 rentur.
is
autem dux,
atrii
ianuas
8.
giunge
aggiunge
i. e.
illum;
ma
AI
U V
hanno illum
14.
9. Pert:^ ilio
aggiunge
in nota ag-
interlineare a
domo
tiarum
Zanetti, e. 89 b.
reret?)
seguito
il
(i) Cf.
s.
400,
cat.
quibus
et
postmodum nescimus
(vita ?) ipsius
gladio finirent
Giustinopolitano
per
le
cum
soris tuiPetri
patto
ottobre 977
n. 193):
(cf.
cit.
p. 96,
post decessum anteces-
cunctas cartulas
12
esse ab
igne cre-
nostras .
et
e.
23 a
GIOVANNI DIACONO
140
quos ut cernens,
mulum
venire voluistis
deb'qui,
meae
dendi in
dique
tunc
possibilitas foret,
sceleratissimum
ipsi
et instanter
et
quod
mucronum
morte
di-
nulla va-
un-
ictibus
illuni
superum
filium siquidem,
petiit solita,
quodam nequissimo
gelida
omnia ad vestrum
et
ilio
ergastulo,
spacium rogo
inspiratae vitae
gnum eum
si
et vos, fratres,
quem
nutrix ab
cuspide transverbe-
illi
io
ob igno-
^'^
nomine, interpellante, ad
monasterium detulerunt.
sancti Yllari
nequissimo
scelere, in
15
videlicet
honorem sublimare
ribus in ducatus
etate
quam Deo
aliud
nil
piacere
propositum amitteret
e.
23 B
populo interpellante,
comoda huiusmodi
principatus
posset.
merito, unius
M cernit
Ucorr.
3.
II.
di
14.
22 A in poi
erat
nati
e in
mano
codd.
(i) Cf.
pi.
17
narrazione
id est; ina
per
scritto forse
Pertz.
MU
injiuenxci di verbis
5.
hanno
Pert:^ affirmantes
id est
12.
Pert^
recente .viiii'^Lxxini.
Leggi con
s.
Ucorr. in sopra y
et
equivocus no-
patris
sibi
nota aggiunge
Seguono in
la
siquidem
in verbis]
2.
mano molto
Pert^ idem
navi
e.
confirmatus, in propria
recreare
I.
20
domo
secularis honoris
tandem inportune
sanctitatis.
non humano
||
qui a puerili
decreverunt.
mo-
et
18.
Pert^ omette a
commodo
e loc.
cit.
p. 215.
spaTJ^o
comprende
fatti
interlin. e della
23.
comoda]
cos
CRONACA VENEZIANA.
mine, non dissimilis
inditio diva
bene
causas
et
utiliter
sumptibus
tractare,
et sancti
maritalem
Deo
conser-
omnium
redintegrare
fertur cognovisse,
inviolatum vicissim
ceperat
studiosissime observare et
^'\
mater
opere
extitit
14^
legis in
omnibus
studuit.
quorumdam Veneticorum
Consilio Saxoniam ad secundum Ottonem imperatorem properavit; quem imperator devote suscipiens, dixit: cur ad me, pater,
IO
meam
tuam clemen-
tunc
efficiaris.
cesar,
secum
tione, patriarcham
experta
r.ianere
domnus Hwarinus
quod
^^^
in Equitanie partibus
in
(3)
Romam
20 manere decernitur,
Marci Veneciam
orationis studio et
commoratus
Cussanus scitum
25
ra-
est.
domni
Petri
ducem
relinque
Deo
servire
30 animae
1.
mundum
opere]
huiusque
cui
festina,
lucrator,
suma
M nomine
(i)
Fu
(2) Cf.
cit.
cosi
il
s.
U per
situm
si
dignitatis apicem, et in
dux:
monasterio
inquid, pater et
egregie,
meae
omette
19. scitum]
tamen sibidicens:
il
M parentis
23. M contritus
II.
e loc.
i8.
cesi di
premette
cum]
(3) S.
cos
Michele
codd.
di
Perpignano.
U;
interim, a warinus
Pert:^
Cusan
dum
nella dio-
e.
24 a
GIOVANNI DIACONO
142
disponere
eundem suscipiendum
regi-
quidem de-
his
dux ceptam
antedictus vero
non
procurare
sollerti studio
tamen tante
quorum
sue
dictioni
suam vitam
adiit,
suum
patriae sa-
Consilio, ut
tuique
monasterium repedavit.
lutem
facultatem
certam
terminatis,
monasterio
tuo
minis vinculo
meam
crudeli
io
aliquod
omnia tollerando
voluit, sed
sustinebat.
ad Venetiam reversus
est
quo Hierosolimam
occasione
ea
ire
15
vellet;
1 settembre
97
omnibusque
et filio
non procul
a sancti
Illarii
qui
in
tantum
ut tercia die
urbem
de Venetia exierunt.
fdelibus, occulte
(^)
conspicerent.
tabescebant dolore,
recreator,
volus
^^\
Veneticorum
I.
fuit
M interim
ut
1-2.
tum
ut] cos
17.
i
codd.
2.
meam
tuo] cos
M F submissus
repugnantes
corr.
unam]
cos
Pertz_ in
tantum
(2)
di schiavi
da
M Perti in
M recipiendum Pert^
U;
in
27.
e.
si
trovano ricordi
lui liberati;
F"
in altri luoghi;
(i) Vercelli.
Nei documenti
5.
come
cod. Trev.
pauperum
mille in
solatia in
87
corr.
b, atto di
allo Stato
leggi
3'
corr.
tunc
una
9.
sumPert'i
21-22. in tan-
pagamento
Hyeremias
delle
decime
liberto Petri
et iuravit.
CRONACA VENEZIANA.
alimonias contulit
argento
et
maxima
thesauri copiam
deportavit.
5
in sancti
etatis
iussit;
quam
secum etiam
||
e 24B
monasterii restaurationem
ad predicti
itaque
rcxit
143
mense uno,
et
(').
honorem subrogatus
quod
est;
Settembre 979.
audiens Vitalis patriarcha, qui apud Veronensem marchia moraio batur, in Venetiam intra vit.
pacem
nuntiis ad
Teutonicam
ammodum
inter
cum
duce interpellatus
imperatorem
Veneticos consolidandam,
et
autem
illos
suis
petiit
qui
namque dux,
praedictus
est.
fe-
corporali
monachum
determinaret,
deferri
fieri et
ad sancti
Quem
argento] cosi
V;
argen
pili
mano pi
recente
gionem
14.
//
segno
con inchiostro
28
e.
mano
pili
pag.
a. 980.
successit,
seguono a glo-
interlin.
e della
U aggiunge di mano
12. U aggiunge re-
U seguono
U aggiunge
a monasterio
recente .viii'-lxxvii.
Postmodum cum
(il
9.
18. In
19.
spa:^io
finale.
honorem
cf.
di
In
6.
discessum
Pert:^
chiaro;
dignitate
M maximam
d' abbrevia:^ione
piii
^^\
recente .viiii*^lxxvi.
a marchia
interlin.
disposuit
3.
7.
codem monasterio.
est in
se
2.
monasterium
Illari
cod. ha:
cum
nem septimam
documentata di Venezia,
Fu uno
(2)
Candiano
III,
I,
378.
per
Vitale.
(3)
Dandolo, loc.
cit. col.
218, e cod.
in
Tribunus Mem mo
ma Mauricio Menio denominato un figho di Tribuno in una
carta
reliquit
ducati, concupivit
Marc.
cit.
e.
91 a:
del
restituite
di
dal-
e.
25
GIOVANNI DIACONO
144
exuberabat; temporibus
niorum
contigit
copiis
ignomi-
nonnullis
autem ut Veneticorum
odiorum
interea inter
mum
Maurecenos
iurgium exortum
liorum
et
quadam
parentum
et
nequiciis inficiebantur.
est,
afinitate,
Dominicus Maure-
id est
ceni,
simae laceratus
est.
f-
tantum illorum,
cum
die in
et diutis-
denudatum, semivivum
est,
cumque
duarum orarum
maximum dolorem
induxit, adeo
ut ad
circa
cuius
mors
muneribus
studuit.
I.
Af seculari
Perii saeculari
vicissim
50/) r a vicesi...
II.
tantum]
19.
Perti Otho
cosi
^^^
9.
codd.
Per ti tamen
Menio
l'ottobre
in
16.
1064 nell'Arch.
Venezia, Pacta,
I,
e.
di
Stato
in
29 a.
dei
KaiserurJiunden ,
300,
II,
pars prior,
eum
abolendum
U aggiunge
li
^^^
quem 20
placare
Veronae duci
indulsit.
ad
habendum
perpetualiter ad
5.
ij
suis
7 giugno 983.
U corr.
Pert^ insurgerent
interlin. innanii a
alitum
Mon. Grm.
trus
ser^dt,
patto avvenne
dopo
la
spedizione nel-
CRONACA VENEZIANA.
dehinc Ravennani pertransiens
j-'O
dicit barracenorum
loca,
iamque
imperator quidem
est.
peteret,
latitarent,
certamine debellare
loca quibus
tetra
autumans,
cum
norum
milicia
vellent,
paganorum multitudo,
pugnam
illos
(^).
cumque
montibus
exiliens
<^3)
super eosque
illi
difficultate,
20 minime agnitus
impe-
a terra anchoris
est.
eum
non procul
ipse
vinctum custodirent,
inditiis,
quibus
herebant; a quibus
quod
ipse
expertus
ait:
et
ego hoc
rum
mei
tinus
ignominiam
ch
bonis privatus
nero.
quam omnibus
hic sustinere;
3.
cosi
II e
codd.
Pert^
Venezia,
tal-
piti
ille
e non da Verona.
Al capo delle -Colonne
da Pavia
la
2> B
cristia-
litus
C.
territus
fa-
audacter inchoavit,
ad
settembre 9S1,
primavera
cohors
illos,
|l
acies vix
quam
ignarus
Sarracenorum maiores
15
980
Ravenna.
repente cristianorum
inopinatae irruens,
Natale
*
cili
Romam
^^\
H5
(2)
di
al
sud
Rossano.
(3) Sulla costa al sud di
Cotrone.
13
lugiio 982.
GIOVANNI DIACONO
1^6
copia ad
omni
marginem
littoris
eundem secum
titubatione remota,
Al principio
del 983.
Giugno 9S3.
nam
adiit
duobus
rum
26 A
quem
<^4).
mare pro-
marginem
Romam cum
inlesus
uxore ad-
peragrans Vero-
Italiae civitates
^5)
una cum
et
filiis
mortem
vellent
ulcisci,
e.
Papiam ceterasque
venit; deinde
littoris
liberatus,
cre-
ire
'^^^
natando desideratum
duobus rpericulis
et sic
petiit,
r
5
velie firmiter
aliis ('^littori
et viriliter
silivit,
delata sunt.
(')
io
cui
ratoris
facili
daturum spopondit,
inevitabile intulit
Cessone]
MUV
cosi
propone Rossani
(i)
Rossano.
(2)
Il
vescovo
rico,
ina la
littoris
maledicens
che
le:^.
errata.
17.
di
marginem
Cf.
la cit.
omettono
5.
il
fultus
Per ti
disserta^,, n. 4.
(4) Cf.
Probabilmente
il
mia
et
V centum
quod au-
12.
illi
3.
passo
hist.
cit.
Script.
12
Ili,
(ivi,
III,
Oudalrici episcopi di
418); Passio
tyris di
s.
sito
osserva
Gerardo
(ivi,
Vita
(ivi, IV,
Adalberti episcopi
Brunoxe
Alperto, op.
(5) Fanta,
765 sgg.);
et
mar
IV, 598-599)
op.
che
697-999
molto a propocronista, amico
ai Morosini per
cit.,
il
sone sta per Rossani , e la virgola nel testo dovrebbe essere posta
innanzi a Metense
e loro
(3)
15
quod
si vellet consiliis
deratam
Liupone
perto, op. e
e Richizone.
loc.
cit.
Cf.
p. 599.
Al-
evidenza
il
consorti, e le sventure di
Ve-
20
CRONACA VENEZIANA.
I47
deinceps quemlibet Veneticum in aliquam sui imperii partem permitteret exire, ncque aliquis
suorum
in
Venetiam auderet
intrare
(').
cum
5
ad Ve-
est
flio
nicus
sterent,
Ravennam quoque
Ste-
ad custodiendum iniungerent.
filio,
nempe Tribunus dux repugnantium infidelium nequitiam inultam diu non fcrens, domos illorum devastar! permisit,
antedictus
15
tem
in
perseverabat,
20
in aliqua
omnibus
suis iterum
definitis
preceptum imposuit ut
quidem
bis
deret.
Veneticorum districtionem
imperator au-
Romani
non
dicembre 983.
est,
ut
quidam
quod ob Veneticorum
urbem
quae
inib
V ha
tribuno
il
(i) Il
(2)
detta la
V;
e.
spirituali - patri
20 viscere]
per-
Papiensem
Adheleidam augustam,
6.
inlesi
Pert:^
cos
U per
visere
suo
quod;
destructionem
^JB
tali
praelibatus qui-
et ceteris aliis
i6. Pertx.
cos
est.
talis]
filiis
5-6.
il
cum
libe]|rata
sibi
afflictionem inopina-
dem
monachus, angelo
spiritalis
8.
ma
Pertx.
23. spiri-
spiritualis
Siro,
hist.
Vita
Script.
e.
26 b
GIOVANNI DIACONO
148
conservarentur in regno, quoniam omnibus pene Italiae principibus morte digni oh propriae patriae delationem diiudicati sunt.
^^^
busdam
preeuntibus nunciis, ad
suis,
aliis
quicquid
stinavit, quatinus
quamquam
vero dux,
gratiam simul
invitus,
et patria
illis
tamen
qui-
de-
perverse deli-
aliis
quissent, suo
cum
Tribunum ducem
quibuslibet
sibi vel
flios
Tribunus
ne ab
concessit, et insuper,
aliquis
torum
taciti
Maureceni sane
decreverant.
quapropter
dum quadam
domum
Co-
quorum
cerunt.
corpora, a
15
sublata,
quorum duo
licet
tamen eiusdem
tercio
decimo
sceleris
se
inmunem
eum noxium
sui ducatus
fue-
laici
sortem
gessit.
redderet, nonnulli
anno vero
affirmabant.
20
<^^)
suum
filium
non sua
obscuresceret,
sibi
prefuit
est.
monachus
e.
Anno
27 B
sepultusque est in
antequam ultimum
eodem monasterio.
gesimo suae
5.
triam
27.
suis,]
etatis
anche
la e.
2Ja
tri-
U pone
corr. aliquibus
Segue in
25
et mensibus qunque,
il
sopra aliquis
che
e in
aliquibus
bianco.
(i) Pavia.
(2) L'esistenza di Maurizio
28.
13.
9.
Pertx.
Perti
pa-
decreverunt
Pert^ noningentesimo
com-
nota
a p.
143.
CRONACA VENEZIANA.
tatem promoverunt; qui probitate
et actu
excellebat duces.
iste
nempe
patriae
parente,
149
in
rem puplicam
tantum
Saracenorum principes
nuncios
sui
in
priscum
in
quidem
Marzo 991.
omnesque
*^')
devotos ami-
etiam Saxoniam
<^3)
ad
19 lugUo 992.
cum quo
remota
votum
15
tanti
Croatorum Sclavo-
consequaeretur.
horum, aliqua
omnibus manebat
in
^4)
principibus
si
quis
quoddam honerosum
plus
quid dicam
'^^\
proprios aequo
sui
compos
moderamine
Venecia
12.
M dilectione
ha
(i) Si
il
aggiunge
crisobolo di Basilio e
(marzo 991)
Costantino
13.
pubblicato
prodere conabor.
serie
||
interlin. a
il
eo nam-
Scavorum
documento
del
resi-
ami-
si
Dandolo,
loc.
cit.
e cod.
cit.
cus,
28 a, all'Arch. di Stato a
deh-
nezia.
Repuhlik
e.
96
e.
a, e nel Liber
hlan-
Ve-
Orseolo, p. 25,
(4) Cf. i patti con i vescovi di Ceneda Sicardo (marzo 997) in Ughelli,
op. cit. V, 177, Grauso (luglio looi),
ivi, p. 179, e col vescovo di Treviso
calif di
Rozo
Venedig,
I,
36.
(2) Cio,
cio
sono da escludersi i
Cordova, perch il commer-
colla
Spagna era
in
mano
di
Amalfi.
(3) Furono Marino diacono e Giovanni Orseolo; il privilegio venne accordato a Mlhausen il 19 luglio 992;
(1
gio looi),
(5)
ivi,
p.
507.
vescovo Giovanni di
a Rozo vescovo di Tre-
Allude
Belluno e
viso.
e.
28 a
GIOVANNI DIACONO
IJO
totius
maxima
quam
que
civitas,
novaeVenetiae metropolis
consumpta videbatur;
parte
domumque propriam
in
apud Civita-
mum
una cum
capella ipso
fecit.
Venetiquorum ducatus
quem nec
promissum ab
regalis iussio
quamquam
<^').
quo
redderet
io
nec quolibet
iniuste retenta
haberet.
dux,
qui
hoc
^^)
disposuit.
tollerare
ic
suum
citius
faciendi voluntatem
famosissimo
transmisit, qui
regi,
tamen
velie spopondit;
dicto permutavit.
sibi
hoc de-
panderet.
habendum
tione ad
3.
propugnaculorum
pretedia
U corr.
U corr.
12.
fortunio
23-24.
19.
di
que sopra
(i) Il patto di
glio 992.
(2) Il
7.
Cf.
cit.
la sillaba
a p.
p. 98, n.
(3)
fu
23.
24.
io.
MV
infortunium sopra
M Pert^
omniaquej
in-
prenominati
corr.
il
segno
que
lu-
fu
149.
Ci-
220, lo pre-
U corr.
Mlhausen del 19
nota
senta
Il
POLLA, op.
Brunonem, nobilem 25
cui etiam
(5).
corr.
d'dblreva-:^.
concessit
insti[tu-
della
accordato
si
trova
come
favore di Pietro
Giovanni vescovo
ad
Kohlschutter,
op.
di
Belluno.
cit.
p.
85.
Cf.
CRONACA VENEZIANA.
suum
episcopum
auctoritate inter se et
floct
definiret
censura regiaque
quem
episcopus adco
IJI
et a suis salubre
posuit,
talia cerneret,
fultus predictam
seu Istriensem aussus foret marchiani adire, neque aliquod venale vicissim vendere vel conparare ('\
quidem
his
peractis, regalis
^^^
non solum
marchiae peculia
salis
egestate consummerentur,
duce
illius
ad ducem pacem,
quam
mihter efflagitarent.
15
regem
iani a
quo
numquam
constringere ad
quolibet
li-
illum
deinde an-
ipse vellet.
eundem ducem
peteret,
modo
praece ro-
diilci
Verona pervento,
3.
flocti
l'indicativo.
12.
pendens]
sonia sopra
19-20.
codd.;
rigo lasciato in
dam
cos
ad Ausoniam
la
19.
il
9.
pi,
puero quidem
quem
chrismatis
U aggiunge
chiaro,
14.
Segue
18.
21.
corr, ad
in
corr.
pacem
un
Au-
abrasa.
facien^
(i)
Il
documento non
si
conserva,
documenti che
il
perch
risulta dai
blocco dur
meno
cominci ili maggio 995 e fin nei primi mesi del 996
innanzi la venuta di Ottone III a
d'un anno;
Pavia.
Marzo 996.
difatti
e.
29 a
GIOVANNI DIACONO
152
munire,
fecit
et
amisso
cum
sedis antistes,
quibuslibet
ad pacem interpellandam
aliis
ibi
super
lohannem episcopum
cum
rcddere
cives et
lege coegit
ducis terram,
quam
in-
iniuste possedebat,
'^^\
sed
fuerat iurgium,
civitatis platheas
nonnulli occu-
io
nomine, qui
maximum
patriotis reliquaerat.
tamen eiusdem
civitatis
filius,
cem
in civibus decreverat;
diversis
tunc
muneribus
domnus dux
quamvis lohannis
15
paepi-
eo quoque tem-
pore apud Rivoaltum mortuo Marino Olivolensi episcopo, qui episcopatui praefuit annis
Gradonicus.
Aprile 996.
c.
29 B
peragrans,
<^4)
^t,
Papiam
sedis
(i) Si
antistitem,
rileva
che quel
20.
figlio
Dopo
del
La
sentenza fu data
il
25
marzo
996 a Verona dai messi imperiali Ottone marchese di Verona e Pietro vescovo di Como; fu pubblicata da
Kohlschtter,
(3) Infatti
il
op.
vescovo
mise
la
cit.
dei
restituzione
p.
di
84 sgg.
Belluno,
sudditi,
delle
terre
urbes
|;
(5)
Italiae
advenit.
lohannem, apostolice
Dominicus, cognomine 20
2.
successit sibi
prnel
7.
diXins
8.
ag-
placito di
ma
essa
maggio
cit.
Cf.
998.
Kohlschtter,
op.
p. 87 sgg.
L'esistenza di
loc.
cit.
p.
25.
Domenico confermata
dal
tchc:,
(5)
IV, 92.
Giovanni XV.
CRONACA VENEZIANA.
nem, suum
gnitatis
videlicet
apicem
fastigiare disposuit
per Arripdani
ad liane
ilium^'),
di-
Ravennani
fluenta navigio
153
aliquandiu
ubi
adivit,
sui fratris
Romanorum
postmodum
es:;
urbem, omnibus
cumque
15
in
iter arripuit
u!tramontanum^^\
Giugno 996.
Cum-
haec nanique
censum
sibi
est;
Agosto 996
duce
unde domnus
illuc
prefuit; qui
et sine
inlesi
circa
tol-
reppetens
tunc per
et
maggio 996.
sibi
lacum
21
commo-
aliquid
manum
aestum
climatis
ratus
illius
multitudine in-
Romana
Ro-
bis defnitis,
iussit.
in
IO a
praediis,
unam
(4)
ciam deportavit;
et
cumulum
inter Veneticos
exiere, quibus
25
et
quemlibet
comite ad hanc
vita
l'indicativo.
cos
14.
6-7.
U corr.
20.
di
26.
Romulidarum
forma
io.
invenire
corr.
19. mit-
namque
eo
U corr.
M Pert:^
non per
24. exiere]
(o).
piii
chiaro
(i)
Gregorio V.
(2)
Cf.
(3) iudex
18,
in
ufficio
quenza
designa
che altrove
il
tolo di
il
medesimo
con maggiore
dux
rispetto ai Croati.
(4) Lissa.
io*
freti-
C.
30 A
GIOVANNI DIACONO
154
tinopoli
Maggio 997.
qui
vacuam
ritate pastore,
repperiret,
per haec
sabatur ^^\
filium Constantinopolim
solum
per Italiae
suum
aecclesiae sponsus
illius
diversis
quem
destinavit,
imperator non
sublimavit.
cum
patratum
Natale 997
Ravennam descendere
Ticinensi urbe
qui ex
non
pigritavit.
navigio disponens,
Ottonem suum
quatinus
vit,
obvium
mittere
cum
filium
non
Ravennam usque
puerum donorum copiisque
Romam,
quam
una quantitate
et
imperator
non
pervenit; ubi
15
ascendens,
ipse vero
quod dux
recusaret.
Alla fine
ditatus
ut
C.
30 B
lohannes Crescencius,
id est
quidem,
retrusit, alter
pugnabilem turim
illum manere
4.
qui audientes
tere curavit.
U ha
il
qua non
namque tempore
4-5.
um
corr.
13.
ha innanTJr Ticinensi
Venetiquorum
Un.
18.
unam]
una
20.
(i) Cf.
p. 776,
cos
pi.
M Pert\
Ann, Quedl.
IV, 21.
l'abrasione d'una
17-18.
V che
diu,
Roma
suis
inex-
vento imperatore, 25
IO.
cum
castello se
50^ rfl
||
intravit; in
licuit,
passo eo
id est
AngeH
in sancti
alter illorum,
di
corr.
U corr.
lettera.
14.
corr.
Veneticorum
permisit
loc. cit.
4.
forma
24.
fu
scritto
nello
spazio inter-
aggiunge
all'a.
r interlin.
Pert:(_
a pocul
e loc. cit.
CRONACA VENEZIANA.
auribusque praecisis, nares etiam
patus decoritate,
quoniam ad
sacro
a
5
Romani
quodam monasterio
in
delatus est;
et
depositionis
officium perdidit, et
linguam
tanti facinus
concilio
et
155
circa
ii
marzo 998.
aselli terga,
Romani
nes
caeperunt
i'^
cives
dificultate
conpraehendentes, lohan-
adclamantem
miserabili voce
videretur, decollaverunt
in
sumi-
et proiecto tellure,
tate,
ut ab
aliis,
regno praefuit
cio imperator
15
om-
^^\
ducebatur
regnum
lateranenses
cives
<^^)
fligere
Italico, in
Teutonicum
namque temporibus
Illis
quam
visitavit
tantum
in
his peractis
^^\
in
Veneticorum ducis
plus
obtempe-
ditioni
29 aprile 998.
Narrentani
af-
horum quadraginta
unde Dalmacia-
norum populi omnes poene simul convenientes, Petro Veneticorum duci suis internunciis hoc demandaverunt,, quod si ipse venire
Scavorum
raret, ipsi et
Perti sufficaerat
innanzi ffeoLQrsil
derivo per
17,
corr.
;
Segue
U V
Ann. Quedl
loc.
cit.
p. 71,
Ada
s.
settembre,
sanctorum,
Gemi.
Nilo
in
hist.
(ivi,
d'i
Script.
Pert:^
cuidam
in nota:
victos e
i.
e.
hanno vinctos
heimenses
VII,
2,
Lantberto (Mon.
IV, 742);
IV, 616-619)
Ann.
Vita di
Hildes-
(ivi,
all'a.
p.
ititerlin.
Uba caudam
15.
U aggiunge sn
Af facinoris
3.
ma
(i) Cf.
6.
col fa di facie
l'affinit
12.
vinctos
severitate libe-
Thietmar,
Heriherti
s.
op. e loc,
di
cit.
IV, 849.
(3) Zara.
996, 998.
aira.998;
cit.
IV, 21
Lantberto,
Pier Damiano,
loc.
a.
cit.
Vita di
s.
loc.
Vita
cit.
Romualdo,
31
GIOVANNI DIACONO
1S6
asensionis
Domini
festo
cum
^^^
et
runt.
plicuerunt
cum
urbem
ilio
die
occiduoque vento
libratis
flante,
Gradensem ap-
exibuit
cuius
quoque dexteram
condecoravit.
victrici sancti
vinciam transientes,
civitatis
Hermachorae signo
undas Istriensem
ad provelis de-
^3)
positis,
scopus
occurens,
quem
inpertitus
exin
repto
Mauri aecclesia
itinere,
habere voluerunt
clericorum
et
^'^\
cepit
multa
interlin.
ha valore
di indicativo.
interlin. a
Polensem
interlin. innanzi
17.
signum
15.
codd.;
20.
anno
di
Pietro Or-
Italia
II
Ottone
3.
pi. chiaro.
utroque
25.
M
il
pre-
12.
aggiunge
participio
U aggiunge
U aggiunge h
onore
(i) Il settimo
sedo
13.
con inchiostro
et
glorificavit.
aggiunge ad interlin.
ospi-
corr.
II.
illuc
15
urbem
milite stipatus
cum
est.
saret;
eia
io
III nella
quando
GiESEBRECHT, op.
cit. I,
1000.
736.
La
dizione cominci
il
maggio
il
doge
si
il
(festa
19
mag-
trovava gi a Ossero,
monastero
Cf.
spc-
di S.
An-
20
CRONACA VENEZIANA.
aequor, Absarensem
verum omnes de
^^^
finitimis
tam
j|
I57
ubi
manere decreverant.
illius principis
decantaverunt.
caeperunt.
altera
IO urbem, eiusdem
modulamina
civitatis prior
dominum gaudimoniis
C5)
cum
episcopo et caeteris
potiti recaeperunt,
et ingressi
suum
urbem,
ibi
subesse praeobtabant
cum earum
Inter
quos Veclensis
et
Arbensis
<^4)
episcopi
domni
deinceps
quo
pompam
in aecclesia
insuper
diebus, quibus
feriatis
depromere solebant,
istius principis
nomen post imperatorum laudis preconiis glorificarent. Croato20 rum itaque rex ad suae gentis depopulationem ducem advenisse
prenoscens, nunciorum studio eundem placare pacificis nisus est
verbis; quod domnus dux omnino parvi pendens, eosdem nuncios
redire dimisit, et sic tractare cum utriusque gentis exercitu adorsus
quo inimicorum
est
3-4.
quod
quorumdam
re-
tunc
5.
Pert:^
decreverunt
25.
15. Pert:(_
possit
(i) Ossero
nell'isola
da essa dipendeva
Cherso
di
anche
l'isola
tini
Cio
un
Sanzio
Lussin.
(2)
31
po-
illius
e.
C^)
15
cives,
castellis
non modo
gli
Come
(3)
dai Racki, op.
cit.
p.
17,
sec.
n.
13, an-
x Zara aveva
cki, op.
cit.
silio.
(4)
p. 21, n.
17.
Maius e
Cf. Racki, op.
Veglia, Arbe.
era allora
il
Il
prior
vescovo Ba-
cit. p.
26, n. 21.
'"S"o ^o-
GIOVANNI DIACONO
IjS
decem naves,
qui
dum
vo||catur
irent, facili
utriusque et
circumseptus,
militibus
accelerare voluerunt.
a Belgradense
urbe insulam
et fdelitatem sibi
autem
si
advenit,
(3)
spontaneum
scirent.
do-
famulicium persolvere
fe-
Dalmacianorum ac Venetiquorum
sexto die
ad
^^^
Sclavorum
sui,
io
scilicet regis,
non
domni
ducis
atriti,
adstantibus eiusdem
obsequium persolverunt.
egres-
15
tes,
peteret,
Sclavorum etiam
repperit.
rat; qui
condam
regis
(5)
frater,
Surigna
W nomine, ade-
20
namque non modo sacramenti vinculo se eidem duci associavit, verum etiam Stefanum puerulum, karissimam sobolem suam,
ipse
pr obside commendavit.
sibi
validam urbem
(^7)^
quem
2.
interlin.
aggiunge
hominibus
a incurere
25.
Tra.
(3)
Pasman
all'ovest
La-
di
veyco
n.
53.
memorie
.
12.
piii
infulatus
chiaro
aggiunge
li
vadam
XII, 227.
si
e nelle
spazio interim.
onerate nello
pi
antiche
Fla-
cit. p.
70,
il
nome
cit.
XII, 229.
il
nella
forma
cit. p.
429.
Dandolo,
CRONACA VENEZIANA.
officio,
cum
excepit, et
fide
princeps quadraginta
5
est
suorum
in captivitatem
sui
tam
exiret finibus,
maiores
ille,
modo
reservavit.
his
gressum tendere
ad
definitis,
apud
cepit.
<^')
fautore
dum
preterea
votum
ad
iteran-
tunc
pacem
sancti
voluisset, Curzule
subiugavit.
dux de
ipse
quempiam
exiere nec
deberet.
dum
sibi illos
sibi
habere
continua prece
cum
mancipatos expertus
quo priusqu'am
Narrentanorum quidem
domnum ducem
159
subiugandos
insule habitatores,
manu
recu-
suis
improbos Ladestine
coiisequeretur,
quorum
insulae
^^^
rabiae Veneti ci
per-
illa
20 serunt.
erat
circumsepta;
licet
e quibus
hedificiis
batur.
quendam
illius
lieta pertinatia
insulae
Pert:^
II.
sollempnia incelebrans
9.
26.
nello
corr.
spa:^io
interlin.
exiere] cos
maiuscola
collecta,
ut re-
L"^
navium
postmodum
promunctoriis
scopulosis
14.
U per
Pert:{^
eis
h quando
sui
petituros] cos
aggiunto in
17.
codd.;
illis
il
forma
omette ad
di
votum
significato passivo.
(i) Curzola.
(2) Lagosta, Adcaro^ov;
ha
Lesinae
il
nel luogo
400
cat.
Dandolo
corrispon-
come
risulta
un errore
Zan.
di trascrizione
e.
il
98A,
testo
e.
52 b
GIOVANNI DIACONO
l6o
iniunctum
))
pacem
nulla ratione
fuit
inha-
||
adorsi sunt.
rum
sum, iaculorum
impetum
patebant,
qua po-
unde
loco,
ilio
municionis ostia
illius
facientes, reliqua
deiecti
sum periculum
pietatis
quam
devastare precepit
mortis exo-
dux itaque
aecclesiam reciprocavit.
io
in quibus consistentes, in
tum
sancti
omnes
Maximi
cum
Ragusiensis archiepiscopus
illic
suis
facientes, obsequia
Veneciam cum
tali
regnum
...
20
est.
laci
quem
de
licet
adlret
pho
extitit
g.
expertus
tantum abrasione
14. flecsxis]
undu
cos
giunge
25.
1
Pert^
i8.
Scavorum
denec
trium-
ti
15.
(sicientes
l'abrasione
27.
et
unde
12.
donec
ha dopo
13.
Af nil
flexis
U corr.
ha dopo ignarus
interlin. a
il
domini adventu
M Pert^
M Per
corr.
ove prohahilmente
chiaro conservare
lacus
cui imperator ad
d'una parola.
di togliere la lettera x.
piti
sui
urum]
cos
22.
?).
M Perti
26.
ag-
29.
CRONACA VENEZIANA.
hoc secretum iniungens suo
l6l
si
possibile foret,
et tanti viri et
tale audiret
dux nam-
potiri.
nuntium, tamen
numquam
hoc
fieri
e.
II
veruni
cum suorum
sibi in
corde
servabat.
Romanum
alpes
33B
cui Petrus
^'^'^
del
marzo looi.
quo
dicto
demum
15 cium,
tale ventilaretur
se purgationis
quadam
quantis
diebus
commorari
velie,
^^\ accipere,
tunc
cum
et diu
hoc
aliquantis, quibus
intrans navim,
predictum
peciit
ex
littore,
Marci oraculum
et
ali-
et sancti
suis in-
insula,
inibi
nego-
qua
desideratum compatrem
familiariter
commissum
aliis
ille
adiret.
habebat,
dam
curationis
potum
custodire
iussit, in
simulabat.
quo
nocte
itaque
perventa
antecedens] cosi
sopra procuravit
hanno
dies
sione di et
dens] cos
(i)
26.
;
i
codd.;
il
Pomposia
e.
s.
scilicet dies^
poi
P^r/;?;
corr. curavit
ma
U V
preparar!
28. ascen-
per ascendit
pone
della
Monuvicnti
ravennati.
11
13 aprile
loot.
GIOVANNI DIACONO
l62
comes
Tarvisianus
Teuperiius belicosissimus
^^\
Raimbaldus
est ^'\ et
vir,
Rainardus,
Tamo camerarii, Waltterus unicus capellanus, Fredericus, postmodum Ravennas archiepiscopus (3) extitit, simul in predictam
navim ascenderunt; qui
na-
^4)
clesiam, que
non longe
a ducis palacio
quia
et
dux
(5)
||
tanti
obscuritate
tetre noctis
minime
conspici
obscula
dux
taliter
allocutus
illuni
est:
alter
quidem predictum
nasterium
ingressus
haud tamen
te illuc
ire,
quo
lucis
ospi-
petiit
palacium advenit,
sane
cum
secum duobus
ducem de
ceteris
Fredericus]
Pert::^
21.
decade
illius
xiii,
ove
op.
Eccl.
inciso.
4,
e loc.
Ven. par.
II,
fu pubblicato l'atto
al
mona-
marzo
cit.
Ravennae
minus
17.
io.
U aggiunge
M Pert^
autem
postmodum
- extitit
corr. dui'
ante
un docu-
cit.
erat
ne circumstantes hoc
la proposi:iione
Pert-:^^
di
in
perlustrata,
3.
Corner,
mo-
intravit;
13. meniis]
autem
Thietmar,
805, VI,
(2) Cf.
dequoritate
(i) Cf.
onmi
et
3.
illius
ecclesiam
foret,
vili,
linus
patefactus
ipsi
postquam
monasterium.
illic
orientali turre
p.
Zacharie
sancti
tari.
ad
vis
si
io
marinai
inquiete
Olivolo.
20
CRONACA VENEZIANA.
secretum sentirent, ex imperiali
quomodo imperator
sponderunt;
datis obsculis,
et
imperatorem
ipse vero
bens,
Veneticorum huiuscemodi
cum
refectione
aliis
in predicta turre
manere, ne
namque
15
nichil
dux
dehinc
omnium Veneticorum
V;
im
7.
4.
U ha
suarum seu
codd.
e.
s.
cos
U corr.
ad
6. in]
(t ?).
U;
cessare] cos
leggi cesare
per voluit
...
cunctus ducatus
et
((
omnia quo-
promittebat; sed
ecclesiarum
Pert:^ refectionem
8.
Kaiser urhindcn,
(i)
li.
et
pr votis
ut
nisi
^^\
eidem
('),
Pert:i pertulerunt
I.
Pert:^
impertiri
volens
exigere
ei
quis
filiam ducis
cum
fidei vin-
illi
iu-
sero
ad perfectc
moda
re-
rei
palam conveniebat;
culum confrmandum,
palacium
adivit.
imperatore
10
quibus dux
parte protulerunt;
illi
163
promisit nobis
Veneticorum
stris
et
sgg.
successoribus no-
nualiter
vere libras
quinquaginta
e secondo
il
persol-
suorum denariorum
te
pallium
et
testo
del
unum;
Liher hanciis
17 b: Tributa pacti
a e.
478
I,
omni anno
bre
viginti
n a ri
renza della
d e
))
li-
quinque de nostro
il che spiega la diffe;
cifra;
Kaiserurkiinden,
II,
nostrani
celsitudinem,
quatinus
pallium
et
quae camerarii nostri sibi annuali ter pr censu exigebant eidem suisperdonare ac
successoribus
que
concedere omnia, exceptis quinquaomnia
ginta libris, dignaremur.
in omnibus prefato Petro duci et
dilecto compatri nostro suisque suc cessoribus ea quae suprascripta esse
videntur, exceptis
quinquaginta
libris
strorum
esiste nell'Arch.
127A:
par.
I,
stesse
(2)
n.
Il
di Stato a
300,
p.
documento
e.
liter imperiali
successorum
.
sibi
suisque
e.
34 B
1^4
GIOVANNI DIACONO
poribus conservaret.
altero
autem
cum iam
die,
||
redeundi licitum
orum
eum munerare
me huc
tatus precibus,
eburneum
genteum siphum
cum suo
subsellio,
peractum opere
raro
sunt.
licentiam
dono,
licet
invitus, recepit,
die
urceum
et
venisse asserat.
sedile
di-
intrans,
sed altero
ilio,
imperator
perceperunt.
non
et
io
inopinate
exibuit,
et
fcile
ammodum
mirantur.
il
luglio
seltembre
del looi.
quam
15
il
Settembre looi.
Ottobre looi.
omnem
cui
e
dux itaque
dif-
peractis,
Ravennam iterum
interfecit.
Papiensem deinde
adveniens,
Romanorum
urbem, ibique
quibus ag-
rebellare,
sibi
his
20
peciit
repugnaturos audivit; contra quos patricium suum, nomine ZaC. alla met
del dicembre looi.
acta cesar
per
Ravennam
instanter
dux recompensationis
cui
navigio
descendit.
unum
ipse
gratia
urbe dono
duci,
transmisit;
cathedram elephantinis
artificiose
nam dum
dans,
3.
7.
in
orum]
vellet
quoddam
cos
U;
castellum,
Pertx_
deriv la corre:^. di V.
27.
Paternum nomine,
V horum
M miro
i3-
4.
U corr.
in
ascendit,
ubi
finale a lohanni
acta donde
Per ti lohannis
CRONACA VENEZIANA.
non
infelix
165
diu||
silebant.
diem
lari
ibi
suscepit diadema,
quamquam
Ardoinus^^'),
regni
re-
commitis
apud
filius,
IO faventibus
sibi
pars
millesimo quarto,
Dalmaticorum ducis
ac
consors
est
qui
quem dum
dignitate;
anno ephebum
gebat
pii
(J)
etas
torcia
octavo decimo
(4)
et probitate vi-
moribus ut sub
foveret,
Sarracenorum
patria
eodem vero
multitudo,
invadens,
fines
4.
aggiunge
con inchiostro
f interlin.
5.
Perii Langobardorum
sopra studeat
loc.
cit.
IV,
op.
loc.
a.
in
cit.
1000, looi,
loc.
cit.
Lantberto
loc.
cit.
GAR
Mon. Gemi.
hist.
IV,
Than-
Script.
IV,
769-775.
(3)
V, 16:
U corr.
9.
corr. Aquis-
corr. studuit
li in Mon.
Hcinrici
Germ.
hist.
Ann. Oued.
30;
Ann. Hilddsheimenses,
di
sanctique Lau-
chiaro a deferente
Vita
Thietmar,
781, 7S2,
berti
iussit,
M studuit
pp.
pi
Pert:^ sibi
(i) Eriberto.
1002;
maximam expedicionem
(2) Cf.
1002.
<^^).
rite
Dadonis
23 gennaio
presto-
gnorum
35
cum
cum
(')
ceteris
e.
(4)
La
tercia aetas
doro {Orig.
cio la
gli
cap.
parte
2)
Isi-
l'adolescenza,
vita
della
secondo
umana
tra
significare
il
cronista.
secondo
dei
la loro
Musulmani
testimonianza
era
il
il
kaid Safi.
capo
6 giugno 1002.
GIOVANNI DIACONO
l66
IO agosto 1003?
6 settembre.
rentii in
aggressus
est; qui
Jq^^
traiisiret,
j^^jj^
expugnaturos
(^)
predictam urbem
appropinquabat.
alii
supra
equos
men
audacter provocabant.
sed
domnus
propiciatione
divina
cum omnibus suis antedictc civitatis in portum indemnis ingressus est; quem cives una cum Gregorio imperiali
Petrus
dux
55 B
tunc
runt.
ritate tueri
domnus dux quomodo urbem a paganorum (^) sevequivisset pertractare cepit; verum prius alimoniarum
||
contra nequissimam
vexillum
instituit,
tum
ut viriliter
et victrice
in suburbio ad
unde factum
est
bant,
est pe-
itaque
paganorum
domni
illos
nomen
Petri ducis
deinceps celebre
habuerunt,
liberavit ab
inimicorum persecutione
Non
die
quo
festiva
Pert'^
zione pass.
expugnaturus
16.
(2)
il
ma
novalem
omettono qui
(i) II viaggio
sto e
<^3\
il
tra
il
IO ago-
il
in sancti Benedicti
corr.
avvenne
nam dum
est.
codd.
Pert^
moriae
6 settembre.
all'a.
Saraceni.
rum
1002:
Lupo,
obsedit
cem Venetorum
53,
loc.
cit.
V,
55,
Lucam mense
V,
Per ti navale
per Pe-
1003
loc. cit,
et liberata est
illic
sanctum
tuncque
all'a.
honorabile
ostensum
celebratur, divinitus
I.
et
cives
racenorum
15
teri
20.
pugnandum
ragere bellum.
rentur.
quosdam
iubens,
se preire
octobris
CRONACA VENEZIANA.
1^7
eiusdemque
venire,
leronimo spirituaU
5
portu
civitatis in
climate
cadere conspexit.
hoc,
ut
et prenotati
statini
tatur,
civibus
maris interpre-
stella
intemerata puerpera
in
Petri
cursu
prepete
triumphum.
concessit
illi
in
loco
ilio
Ardoino
pugnam
in
(^\
expertum,
foret
Italiam intravit,
56 a
Italia
in sequenti
et
Ottonem ducem ad
Heinricus rex
multi ceciderunt
urbe
cui
ctiam
Petrus
Veneticorum
dux
Unire,
fecit
patri
deinde
archiepiscopo
gimen
estitit
regnum
tunc per
et
Pert:(_
Pert:^ est
14.
U V
17. Pert\_
monasterio
ii.
Cumanum
U ha
compo
15.
di
battaglia
avvenne
cit.
Vita
Pert^ prenominati
23. AI episcopo
^^
4.
27.
Ungaricum
Hoc] manca
pi.
montem
(2) Cf.
all' a.
Pert^ incolomis
i6.
in
Pert^ stipatus
la
maiuscola
accurata.
Ann. Ouedl.
Maggio 1004.
et inter-
lacum ultramontanum
Pert^ eiusque
Veneciam
P- 797>
Heinrici
re-
3.
dopo
Langobardos
(i) Cf.
suum
(^\
molliri cognoscens,
25 fectione devastavi t,
petiit
loc. cit.
Giugno 1004.
GIOVANNI DIACONO
1^8
Vassylio
et
quem
dum
imperatores
coniugi! delegavit<^').
patricii filiam
illi
de-
quadam
imperiali decreto in
manere videbatur,
cetus
pervenerunt.
decoritate
predicti
lamum
tali
satagebant, ut triduo
in palacio
tali
quod Yconomium
io
cum
15
discederet interim de
manu
Bulgarorum
fnibus,
eius
20
eundem
dignitate
officii
sublimavit
ducem;
honoravit.
piis,
monuit ne ab urbe
cui
posuit.
licitum veniendi ad 25
propria impetravit;
nam parentum
deerant.
dux itaque pr
spectabili
peravit; cui
votis
14.
verat
19.
Perti expugnandos
matrimonio
(i) Il
Suvo'j/i;
M ad
M V ad
17.
27.
cumque proba-
Perti apud
dexteram
di
Cedreno,
30
CRONACA VENEZIANA.
et diu
bili
anhelanti patri
ventum, caelorum
procul a
duorum natorum
non solum
pater siquidem
verum
gaudium
domna
scitur.
non
quem
cessavit; revera
remini-
hominibus con-
nemo nostrorum
aput
incolomes.
restituti
exteris
par
pompa
circumscepti
et tali
suis,
nunciatum ad-
foret
169
natum
protulit
Vassilium ob
nomen
imposuit.
circa
15
quam non modo marmoreo verum aureo mirifice comsit ornatu ^^\
Interea Petrus dux dum sibi pr votis poene cuncta subpeditare decernere, plus solito
2.
modi
17.
V; leggi con
6,
U aggiunge
s interlin.
M decerneret
19.
a huiusce-
forse
(i)
Cio 1250.
Esiste
il
doc. nel-
cit.
favente
KoHLSCHTPetrus Dei
ego
p. 93:
numne Veneticorum ac
91 B, e fu pubblicato da
TER, op.
fidelibus
f<-
iussione
stere
tius
vene-{.
ant.
me
ordine
et sine ali-
futuris
temporibus
subsi-
liter
turis
eo videlicet promulgato a
ut
solvatur .
ha voluto significare
che il doge fece abbellire con tutti
mezzi dell'arte, dedalico instrui
(2) Il cronista
mento
aureo
quella
ornatu
1'
marmoreo
capella,
forse
contrapposto
designa
musaici.
n*
al
C.
57
GIOVANNI DIACONO
lyo
provectum
in
A. 1007.
Inter
quam maxima
<^^\
subsecuta
qua
Italiae
utriusque
numero
verum omnis
omni
fraterna
quorum
de
tantum famosi
boni complacerent
annorum
sex
Deo
ut
funere
deplorabant,
societas
io
namque
probitate in
mo-
Zacharie
sancti
in
nasterio, pr dolor!
37 B
omnes
per
in
est.
flagicium,
^-
ad sue
A. 1006.
humanc
eodem
acriter perculit.
sexus
fastigio constitutum
felicitatis
hominibus ambo
et
re-
quoddam
II
domni
lantes,
Petri principis
alterum natum,
qui
quamquam
flore vegaetaret,
tamen adeo
facundia
ingenii
annorum
2.
19.
{i)
G^rm.
mirum
tractior,
non
in
sine
modum
Mon.
Nova
magnitudi-
terrore.
autem per
interdum,
et
iam
Visa est
menses in intimis
ultra omnia signa quae
tres
finibus austri,
videntur in caelo
Pestilentia
Q,uae
aliquando con-
aliquando diffusior,
extinguebatur
in
berans,
quorum
)).
gravis,
io, vel]
quoad]
/;u/, 5cri/?/.I,
probitate sed
omnibus
all'a.
1007:
quae subitanea
suis
ut rite recordor
libet.
corr.
non
exprimere
Ottonem,
scilicet
cos
cos
nomen, qui
Pert^ velut
codd.
al
Venezia
e Castello
il
vicino
comune
tempo
di
tra
Sacco
cod. Trev.
i
messi
di
presentia
scilicet
et
comparvero
questo
dominorum
(a torto
il
15
Petri
in
ducis
Gloria aggiunge
filii
eius .
20
CRONACA VENEZIANA.
forma
17
secundus no-
et
minatur Ursus;
gcrens
officium
sic
iste
clericatus
tercius
(')
est
quo haud
ordine Otto,
quar-
sortem.
est
rilis
manebat
vorum
10
nominatur
tus
fice
patri
quattuor quoque
solis.
filiac
eidem optimo
quo antea
Scla-
predixi, in
coniugio honori-
Deo omnipotenti
regis filio^^), de
mancipavit.
his
uxoris
licet ratione,
decrcvit, ea vide-
foret in
con-
familiaritatis
sibi
dram
rexit annis
(?),
II
20 sulente,
eadem subrogatus
in
meo famine
huius
est sede,
nempe
mores
adulentis
domum
25
et
sime
cosi
a Henricus
8.
consumptam
recreare studiosis-
fecit.
I. suis]
codd.
6-7.
manebat]
cosi
U
V.
Per/:^ satis
^.
Pertx^O\.h.o
Perti deinceps
7.
17. Perti
6.
U aggiunge
CF opimo
optimo] cosM;
episcopalem
iinterlin.
25.
U corr.
(i)
Grado
l'ultimo deipatriarchi di
ricordati
dalla
prima
vescovo
fu
Cron. de
di
sino.
patr.
Torcello.
plebis
ghetti,
(2) Surigna.
programma
cit.)
e dalla do-
(3) L'esistenza di Valerio confermata dalla carta del febbraio 999 che
di
comprende
cello.
I,
il
giuramento
di
a. ioos.
viginti,
domni
Ursus predictus
anno
fedelt
fatta
mensa vescovile
Corner, Eccl. Tore.
da Pietro
Tor67.
38 a
V.
SCRITTURE STORICHE
AGGIUNTE
r.
AI
contro
QUADAM
die nos
il
lohannes Sagomino
dompni
staldio
5.
mano
7-8.
del
(i)
Petri Barbolani
<^5)
quod
in
CASTALDO.
^-^
ferrarius insimul
unum convenimus
cnm
ad tempore
suoque ga-
<^')
Nomen
huius
auctoris
libelli
ha nel margine di
auctor.
7.
PertT domni
Perii gastaldo
Una
omonima
famiglia
gnome
nobile
suo co-
il
ricordato
doge
Tribuno Menio
87 b, nell'Arch.
di Stato a Venezia: Otto de lo Be-
mento
di
decime
sotto
nel cod.Trevisaneo,
e.
Agornino
Ba-
Sagomino .
cronologia del Dan-
(2) Secondo la
dolo, Pietro Barbolano resse
tra gli anni 1026 e 103 1.
(3)
un
La corporazione
"1
ducato
il
ricorso.
Il
prima volta
il
4 dicembre 1271,
come
recentemente
acquistato
raccomandazione
squale Villari.
Il
del
dalla
e.
eh.
Mar-
57 a) per
prof.
Pa-
ricorso ha un'impor-
mento unico
non tratta
il
SCRITTURE STORICHE
17^
nisi
fuisset
omni-
unde nos
carcerarius;
stibus, et
iudicatum
tempore
ilio
ita
comprobavimus cum
te-
extitit
<^^)
in pallacio
rum
cum ipse
adstante maxima
cum
modo
ad
tempore
exinde nobis
fecit
ut in
curtis pallacii
nostras
carcerarius
ita
quod
dum quod
7.
in
fabri
debuimus]
del precedente
debuimus
Pertz^
e
de illorum capi- 20
ceteri fabri
debemus
14.
prohabilmente
il
debuimus]
debereraus.
cos
codd.
Manca
permanere debeamus.
sta-
fabricatores ) pertinentiesueartis .
(i)
dolo,
il
15
cum omni
integre
scriptionis
debeamus ferrum
nobis deportant
teneatur
fecimus.
permanere debeamus,
ita
Pert\ debuissemus
influetf^^a
confirma-
mansiones laborare
huius pallacii
io
noster, noticiam
et
pars suo-
quod gastaldus
denique iudicaverunt
nobis faciebat.
quantum
residebat
fabri ferrarii
nisi
domni Dominici
ante presentiam
ducato tra
gli
GIOVANNI DIACONO.
DI
177
2.
Catalogo
PAULicius dux
dei dogi.
.xi.
duci
duces
litum
(4)
anno
sedit
in
annum
.1.,
id est
.11.,
.1.,
.xiii.
et
.1.
non fuerunt
0)
.vi.
.1.
.v.
annos
anno
sedit
Deusdedi annis
.1.,
(^).
menses
et
.vi. et
menses
(^\
.11.
.viii. (^\
.xxiii.
<^7).
dux
Obilierius
Beatus sederunt
et
20
.xviii.
annum
.v.
.1.
.vili.
menses
.11.
^^\
<^9).
3.
in
aggiunge
(i)
resse
Paulinus
Pertx_ Paulicis
interlin. a
Secondo
Secondo
la
(5)
cronaca
di
G.
la
dedi attribuisce
un anno
solo
di
governo.
(4)
Cron. G.:
Cornicula
Cron.
Felix
.
vetie^. ani.
(6)
annis
cognomento
Il
anno
io.
.1.]
seguono
17.
cron. G. lo fa reggere
Perii
Giovanni,
il
Agnelus
cronista
il
6.
16.
du-
mento Monegarium
(7)
il
un anno.
Il
cron.
G,
gli
attribuisce 33
anni di governo.
stiniano
(9) Il cron.
il
SCRITTURE STORICHE
lyS
.xvii.
menses
et
.v.
.xx.
.v. (4).
Tribunus Meni
annos
eius ducavit
.xviii.
io
.ir.
(^\
.xvii.
.111.
(3).
Petrus Candiano
.vi.
.vr. ^^\
et
.1.
menses
.1111.
.11.
^^\
3-
Frammento
d'un' inchiesta
INQUisicio facta
est
de
dux
pallie
in
Pertx^
.xxiii.
12.
(i)
Secondo
prile al 18
il
<(
17.
il
Dandolo),
(a.
887, secondo
Ursus cognomento
Particiacus .
(4)
Il
.1111.]
maiores, iudices
testificaverunt
in
an.] cos
segue in
Badovario
Pert^ Otho
dei 25
^^).
Tribunus dux
menses
cren. G. dal 17 a-
settembre
cum
publico placito
Italie ^9\
il
di Petrus
Candiano
neticis
('
ducis filius ,
quinque
(9)
Nessuna
si
trova
Dandolo).
da solita formula che
(io)
nei docc.
et
Mauricius Maureceni
DI
GIOVANNI DIACONO.
et
179
venundare,
nisi a
<^')
Olivo
et
(^).
4-
Catalogo
Hic
annum
buerunt per
IO regnavit annos
ses
.v.
Ansprando menses
.xii.
menses
.VII.
regnavit annos
Anno
introivit
.vii.
.ini.
menses
Cu.viii.
Liutprando
.in.
regnavit
Ilprand
.vii.
Gri-
.xvii.
.xii.
.xxxi. et
annos
Bertari regnavit
.vini.
annos
Arioald
.x.
.xii.
regnavit
Agilulfus
.vi.
regnavit annos
Adaloald
.xxv.
Cleps
.vi.
.vi.
niberto
menses
annos.
.x.
annos
reo:navit
et
Carolixgl
menses
regnavit
ij
Longobardi
dei re d'Italia
Agistulfo
.vini.
.xvii. et
men-
menses
.in.
eamque
mortuo quoque
nos
mortuo iam
.III.
dicto
regnum
rexit
Karlomanno,
rexit
annos
.vini,
25 impera tor.
2.
3.
U.
Karlomannus
corr.
sopra Karlomanno
comune
(2)
esistenza di quel
mercato
si
si
r.
13).
La
confermata
rileva che
cit.
p.
14,
e-
39 ^
SCRITTURE STORICHE
l8o
5-
a)
^-
39 B
"pjRiMUS
et
in
Romana
menses
sex.
et
men-
ses sex.
tres.
cem
tres,
menses de-
et dies ceto.
Claudius
io
cesar regnavit
annos
et
Nero
menses septem
et
dies
viginti octo.
Vespasianus
cesar
regnavit
15
Domicianus,
et
menses duos.
annos quindecim
et
menses quinque.
Nerva
cesar regnavit
et
dies octo.
novem, menses
20
sex,
dies quindecim.
fliis
suis Aurelio et
menses duos.
decem
Lucius Antonius
et
novem
Commodus
25
fratre
et
Lucio Aurelio
Commodo
mensem unum.
post
mortem
nos tredecim.
Helius Pertinax regnavit menses sex.
^o
GIOVANNI DIACONO.
DI
iSl
annum unum.
Maximinus
cum
Philippus
Philippo
cum Volusiano
annum unum
filio
sex.
menses
et
tres.
filio
quattuor.
IO
Valerius
cum
filio
annum unum
et
menses
et
octo.
medium.
octo.
menses quattuor.
h)
Carus
cum
filiis
Carino
cum
Dioclicianus
20
et
il
et
annos
e.
.ir.
.xx.
Constantinus.
in Bri-
filius,
.x.,
statuens in Tracia,
se-
sedem
Romani
il
16. In
Valerius
plisce
cod. Vat.
S269
annos
et
gj b^ pS
xiii, pater
alle ce.
20. Constantinus]
sopra Herculeo
versi,
il
-i,
b,
98
('ibi?).
99
J.
24.
19.
corr. Herculio
.11.
et
continu
il
hibliot.
del
catalogo
di-
cesar alios
parola abrasa
V, 44.
Venezia segnato H,
io.
.1111.
L'ag-
seminario Patriarcale di
97 b
SCRITTURE STORICHE
l82
cum Constantino
Constantius
menses
et
et
.v.
dies tredecim.
Valentinianus senior
cum
cum Gratiano
Gratianus cum fratre
et
Valens
fratre
menses
et
.11.
.viii.
.viii.
.xi.
.1111.
.vi.
mortem
quem
lentinianus,
tyrannum
Maximum
io
Archadius,
nos
Italia
cum
Theodosii,
flius
fratre
.XIII.
sui
fratris
filio,
regnavit
15
.xv.
et
flius,
et
.x.
.x.
.vi.
.vii.
et .vii.
20
.viii.
lustinus
.xi.
.vii.
25
.xxi.
.viii.
Hericlonas
98 A
17.
annos
.11.
filius
Eraclii, regnavit
Constantinus,
filius
richiamo
con
Constantinus,
I.
5.
cum matre
In
al
testo
di fratre
l'c
corr. d'altra
sopra .XVIII.
ha dopo o
di
e. s.
influenxja
mano
22.
.vii.
sopra
.vi.
corr. d'altra
3.
e.
3^
V aggiunge
dell' altro
catalogo
9.
s.
.vi.
21.
come sopra.
corr. d'altra
.xxxviii.
mano
e. s.
.vini.
26.
nos
GIOVANNI DIACONO.
DI
filus
.XVII.
regnavit annos
flio
.vini.
.vin.
Constantinus,
.v.
et dies .xl.
co.
Nikiforus et
15
medium.
.1.
flius
et
.vi.
.111.
.x.
.vii.
annum unum
annos
.111.
183
.xlii.
dies .xviiii.
filio
Theophylus,
filio
Leo
et
filii
eius,
dies .xlv.
.xii. et
dies .xliiii.
.xiii.
.xii.
.x.
.ix.
llius
20
.11.
.xxvii.
Romanus,
25
filius
.xiii.
.vii.
quaginta octo.
30
Romanus
15.
regnavit annos
Hereni] vi segue
in
.v.
et
copista di
avrebbe
Irene;
il
segno
di
caso somigliare a
31.
corr,
inteso di designare
potrebbe
co
Romanus
17.
soprc.
menses
Romano
cos
il
avere significato
V.
.v.
parola abrasa.
u non ha
anche non
Armeni]
.111.
25.
o)]
solo
corr.
cos
con
Infatti
di
il
governo
apparentemente
per
iSCRITTURE STORICHE
1S4
98 B
de regno,
et eiectus est
.1111.
Theodora
et evulsi
.vini.
imperatrice.
.11.
de palatio a
et eiectus est
.11.
.xiii.
Constantino Cumiano.
Constantinus Comiano regnavit annos
Constantinus Dukici regnavit annos
.vi. et
menses
annum
suis regnavit
fliis
menses
et
.11.
Michael,
iam
flius
iam
filio
dicti
.vii.
similiter sex.
io
.1.
et
postea evulsi
Dukici.
dicti
annos
Dukici, regnavit
.vii.,
postea
.1.,
et eiectus
ij
de imperio ab Alexio.
est
Alexius vero
regnum
imperii
arripuit
die
aprilis,
prima, in
gnavit annos *
anno ab incarnacione
indictione quarta,
mense
et re-
e)
mensem
.in.
20
*.
il
Deinde sociavit
sibi in
regnaverunt
ambo annos
et
cum
Francigenis et Pincinatos (0 et
sono numerate.
cum
Persis]
(i)
histor.
illustr.
Porfirogenitum filium
omette
Petscenegui.
cum
24.
23.
suum
Racki, Mommi.
periodum antiquam
416 : Patzinacitarum regio
protendebatur
iste
*.
Le
commisit
25.
H,
V,
44 non
Pincinatis
cum
Chroatiae
p,
suo,
14.
il
ponte Traiani ad
<'
p.
468:
bitabant w
De
CosT. Porfrogenito,
r na-^tvax.ia;
Cedrexo,
op.
cit. II,
473,
ricorda una vittoria di Costantino Vili
su quei popoli.
GIOVANNI DIACONO.
DI
diebus Franci
ipsis
in
extitit.
185
et
in
mense septembris,
Pantogratoris
Filius
sufFocavit
IO
et sepultus
Alexius
eum
et
suspensus est
in
monasterio de Emphoro
.vini.; fuit
Eupodromio^^-'; postea
occisus
fuit sepultus
(^\
monasterio de Pantanusa
menses
et
.ix.
iacet
et fuit
.vii.,
quoque
cecatus
dictus Ysaakius
(^).
menses
et
.111.,
et
expulsus ab imperio.
fuit
menses
20
in ecclesia
Andronicus vero
.iir,;
menses
et
.11.
fuit
mare.
eiecit in
15
marmorea
est in pila
imperavit annos
in
mortuus
.xxxviii., et
(3).
eius
et derisus, et
hee omnes
^\
multe.
alie
loppem
et
('\
.vii.;
ultimum Murciphus
ad
suffocavit
cum
patre suo
eum
in
mense
Murcifus
ctionis
usque ad
mensem
V Tharsum
2.
dichiam
(i)
quoque imperavit
5.
aprilis
Manifesta] cos S;
F lopen
Adana, nella
io.
laphi,
quam
dictam putamus
V Adenam
2-5.
abitato da frati
Antonio.
'^ur
di
der
sianiinopolis
s.
Cf.
della citt.
(4) L'
II,
Lao-
(5)
dell'ordine
Niceta,
al
in
^ittitov rSpu-ai .
-rrou
Du
Christiana,
II,
(3)
postea vero
indictionis.
Manifestarli
mneno
Cilicia.
412: in portu
antiquo vocabulo loppe
Vendigs,
eiusdem
mense
ri
xar
t Zs-j-
versale o ITavra-^;-/;
tinopoli, e
(6)
Il
donde
tanusa.
12*
in
Pan-
SCRITTURE STORICHE
lS6
fuit
Lascari.
Murciphus
predictus
fuit
parte Tauri
fuit ceccatus;
iterum ca-
et
(*).
mensem
in
ricus, frater
eiusdem Balduini,
de
scilicet
Auzorum ^^^;
Aluzoro, cum uxore
Petri
de
suam
et filios misit
^^
ei
Romam
et filiis
Constantinopolim;
et ipse
venit,
ibidemque
predicti Petri
(')
autem Petrus
eum
*.
captum, imperium
ministrabat imperium.
*.
pre-
finivit.
Postmodum
Ohm
V
1-2.
imperavit
ha Constantius
15.
miano
cos
V;
S ha imperium
V postmodum
76-78.
Cf.
5.
aggiunge
manca
rexit su
16.
in
V.
Theodoro]
fondo abraso
comes autem
interiit
cos
V;
9.
S ha
fiham
*.
(5)
8.
V omette
et
a Tauri
Henricus
a T...
F Cum-
Theodoro]
cos
V ; ShaT
vero
della citt.
I,
frater Lascari
V Dyrachium
in
Du
Can'GE, op.
cit.
^5
est.
uxorem
pervenit Duracium,
rexit;
uxor
qui
est;
tempus
qui inter
imperavit,
et
Hen-
baiulus
et fuit factus
est,
(2) Auxerre.
(3)
Bthune
(4) Maria.
(dip.
Passo
di Calais).
^Q
in
predictus
uxorem Balduino,
Johannes annos
DI
predicti
fratri
,
et
GIOVANNI DIACONO.
mortuus
Ruberti.
est
187
imperavit
apud Constanti-
nopolim.
I.
J'
omette in
annos
*.
INDICE
I.
NOMI PROPRJ
COSE NOTEVOLI
(diocesi
64,
7,
civiias, urbs,
115, 7.
i;
finitimi
44, 8; 45, 6;
Equilegensis,
11;
130,
tus 156,
Apsarum (Os-
15;
Equilensis episcopus
18; 49,
(0,
;'.
Petrus;
7,
Agathe
ecclesia
(s.)
v.
Ada
V.
stellum.
castelli
Agerentia
Agnellus.
Adda
5,
179,
5.
Longobardorum dux,
ceps 120, 15
Adena (Adana
prin-
Ottone
'
13.
49,
7,
1 5
Alboin
Pietro
Tradonico
Tribuno) 129,
17.
di
Malamocco
forse
Album
il
primo indica
la
pagina,
Langobardorum
rex
62,
179, 6.
59, 8;
114, 16.
rigo.
di
di Pier
il
madre
Dei numeri,
185, 2,
di
9,
8.
Agnella (nipote
125, 8.
in Cilicia)
(i)
Arentia.
gobardorum
9.
vento)
r.
88, 6;
Adda.
v.
19.
Gradcnse ca-
por-
il
littus
seguente
(presso
Lido maggiore
INDICE
190
Lido
Salvatoris
eccle-
civitas.
31, 9.
Aldegisi v. Adelchisi,
cha
V. Arrius,
I
Alexius
II
patriar-
Cyrus.
(Comneno)
Alexius
zia)
129, 9.
Anglo-
i; 93, 5;
87,
87,
i.
Ansprandorex Langobardorum
18.
Alexius
185,
Sevastacrator,
16; 186,
14,
167,
Alpium
Sevastocrator
3.
Tuscie
161, 9;
Altinum,
civitas,
martir 28,
(s.)
2, 3
sancti
31,
30,
Altinentium
Altinensium,
Altinensis,
179, 14.
13;
21,
Angli 74,
185, 8.
Alpes
12,
14,
14,
3,
20, 23;
II.
96,
18;
8;
118,
1 5
episcopii
17;
scopus
12; 44,
7,
118,
epi-
Magnus, Maurus;
v.
anche
monasterii ab-
Aluzorum,
12,
19;
IO,
II,
Gri-
59,
5; 62, 8,
legiensis,
sium
(nell'esercito
di
Amianarum
plebanus 35,
35, 12, 19;
ecclesia s. Marci 33, 25;
monasterium
12,
34,
19;
4;
Anastasius
Anastasius
(II),
3;
ferre
est,
165,
partes 145,
157, 26;
contum
qui regium
solitus
6; 183,
fines
186,
13.
Apulienses
Auzorum (Auxerre)
Amalongus
erat
2;
Aquilegensium, Aquileienurbs
civitas,
182,
7,
18,
Beligniense
11;
sis
me-
tropolitanus
V.
in,
patriarcha
3;
Macedonius,
lohannes,
Helias,
mona-
Aquilegen-
Niceta,
Serenus,
Stepha-
nus.
Aquilegia,
6,
9; 38.
5,
15
69, 27
53,
17
22;
39,
3,
9,
42,
I,
6,
21; 56,
3,
9; 48, 6;
87,
33;
episcopus
15;
72,
9;
Aequilensis
r.
Aquisgmni pallacium
Arator 20,
8,
19;
17,
9,
d'
Ivrea) 165, 8
Avares
16.
(mar-
flius
usurpativus
Potenza) So,
Torcellane) 21,
Arrii,
IO,
I.
21,
5.
io,
2,
12,
20, 21,
),
io.
31,
I,
II,
12,
23,
35,
9,
53, 13;
17, 19;
4, 6,
20;
17,
24,
2, 19,
33;
21,
27;
3:,
12,
23,
36, 3, 12;
Padus
Eripdanus,
(Po)
Athenae
v.
Anastasius
v.
del doge
Orso
di
Ma
la
un codice
zione
(2)
rex
cilinus;
Ursus
i;
Baiovav.
anche He-
Karlomannus.
v.
186, 6.
Bando
119,
gastaldius
I,
4.
Barensis
civitatis
II.
Ungarorum
Unorum
forma
175, 7;
7,
48,
2; 70,
un
insolita deriva da
la
Varensis
165,
civitas,
20;
urbs 119, 9;
catapanus v.
gastaldius
1 5
8; 167, 3;
s.
sterium haud
6.
V.
t-.
Bando;
portus
166,
Benedicti mona-
procul
ab urbe i6,
anche leronimus.
errore
vera
le-
(i) Nella carta delle donazioni e lasciti del patriarca Fortunato edita dall' Ughelli, Italia sacra,
Equilinensis .
Erroneamente per
176,
Philippicus.
r.
7.
27
(i)
v, Particiacus
147, 7.
Gregorius;
49, 12;
Particiaco) v. Par-
Petrus
(lgl''0
123, 6;
II.
79, 6.
Athesis 147,
Bragadinus;
gadinus
Baris,
13.
Artemus
io;
13-
54, 6,
12; 48, 6.
9-
Arripdanus,
corpus
et Sergii (ss.)
tor latinus
tribunus 30,
II,
Bachi
15.
16;
v. Redulfus.
14,
Hunni.
v.
ticiacus
5.
8,
6,
5,
12; 23,
Ariminensis comes
8.
V. an-
4.
Arii,
5.
24.
i(So,
12.
(le isole
Aurelius imperator
12,
Ariae
19.
12.
Aurii V. Arii.
prior civitatis
che
9.
Cherso)
157. 23.
di
corpus 94,
15.
chese
(s.)
civitas.
Arbensis
Augustini
191
Agerentia
V, noi,
INDICE
192
Bononia v. Bolonia.
Bonus
Bradanisso v. Bradanisso.
4;
Bonus patriarcha Gradensis 16, 6,
Basilius II V. Vassilius.
Macedo
Basilius
126, 13
imperator
tribunus
Basilius
ducato vene-
(nel
dux
Beatus
I,
36,
102,
119,
23,
28;
24,
24,
56,
104,
i;
Boum
7;
5,
21;
17,
3;
177,
littus
guna
4.
la-
mate) 119,
19.
Brenamir (duca
104, 2.
Britania, Britannia,
7.
mazia) 158,
V.
43,
v.
monasterium
(s.)
papa
21;
15,
Beneventum
i,
38,
55,
6.
19;
56,
62, 7;
80,
14, 21,
24;
23,
81,
120,
Romoald
v.
imperator 179, 25
130, 6; 131,
Berengarius
li
147, 9.
rex
I.
Pollensis
antistes
Langobardorum
dip.
156,
21.
179, 12.
del passo di
Burianum
io,
papa 76,
Bonifacius IV papa 76,
III
III)
152, 23.
150, 26.
vicum
i;
8.
io.
(Burano,
isoletta
Calabritana loca
19.
Calcedonensis,
Calcidonensis
lium, synodus
18; 70,
5,
7;
13; 86,
7,
9;
conci48,
21;
synodi
19;
Bolonie
v.
Gambas-sericas.
vento) 83,
Bene-
3.
V. an-
16.
che Alpes.
Campania
186, 19.
Bonifacius
Ottone
Gregorius V.
nobilis miles
Calciamiri
107, 8.
Bonifacius papa
9.
di
Calais)
Bruno
49,
Bertari rex
V. anche
Calcedon
fines 80, 9.
7,
i ;
Bulgari V. Vulgari.
6.
Beneventanorum dux
Bertaldus
74,
Bruno (nipote
Beneventiprincipatus 115,
Beneventani 80, 19; 164, 19;
Bergamum
Brittania
181, 21.
chaelis 116,
v. Baris,
14,19;
11.
Aquilegia.
Benedictus
Croazia) 126,
Bellunensis,
Benedicti
93, 6;
Briscia, Brixia
7.
Beligniense monasterium
di
Bricas v. Michal.
Canciani
120, 20.
(s.)
(s.)
28.
30.
33-
dux 128,
Petrus
II
Pietro
(figlio di
152, 25;
135,
178, 6;
I)
nobilissimus
li;
protospatharius 135, 13
132,24;
(figlio del
precedente)
I,
137,
138,
9;
143,
Petrus
filius
141,
5;
Ste-
tario
imp.)
Carosus
Vitalis
8;
del
(figlio
Vitalis (fi-atello
156, 9;
di Pietro
IV) 145,
Candidianus
patriarcha
18; IO, 2;
Cappadoce
7; 178,
11.
Gradensis
9,
21.
14,
71, 9.
ziano) III,
64,
5;
115,
5;
episcopus
20;
5.
vene-
ducato
(nel
15, 17.
7,
5,
Lo-
(figlio di
18.
ma non
veneziano,
cumenti anteriori
al
19.
Caza
Olivo.
v.
Dalmazia) 158,
(isola della
2.
episcopus
24; 70, 18
Celestinus I papa 86, 18.
7,
v.
14; 49,
lohannes
Cesara (moglie
un
di
re
Persia)
di
78, 4.
V.
Leo;
san-
cti
117,
tribunus
^93
Vindemius.
l'Istria) V.
Cesso Metensis
146,
episcopus
Metz)
(di
3.
Francorum
Childepertus rex
71,
22,
25.
Croati
Chroati,
132,
18;
155,
5;
Croatorum dux
V. Brenamir, Dommagous,Muisclavo,
Sciavi 149, 13;
iudexi53, 17;
Sedesclavus;
V.
157, 19;
rex
rigna.
lohannes.
Cimiski
V.
Cipriani
(s.)
Carlemannus
18.
Karlomannus.
v.
densis IO, 6;
152,
Civitas
Carolus
(il
Calvo)
Carolus (Magnus)
Carolus
(2)
rex
Francorum in,
probabilmente in
Caprulas
si
ha
la
forma dell'accusativo sostituita a quella del nominativo Caprule, che venne a torto inteso
come
(2)
plurale,
Caprulae
II.
3,
Eracliana,
8,
20,
5,
4,
29
s.
Petri
44,
102, 2;
15
45,
7;
17;
Civitatis
nove
44,
11; 1)0,
8.
ecclesia
Ma
79,
Karolus.
v.
civitas
Karulus.
v.
II, 14;
Eracleana,
nova,
Haeracleana
IO.
(i)
scopus
Civitas
:'.
nova
lohannes.
(Istria)
122,
13.
13
epi-
INDICE.
194
Concordiensis
Clarissimus episcopus
7,
23; 154,
Constanti-
6.
ec-
Constantinopolitanus
clesia 76, 9.
5.
148,
8;
I,
Nectarius, Nestorius;
episcopus
Constantinopolytani imperatores
rina?) 65, 17
cii
monasterium san-
9.
Coloprini proceres
Venetiae
Coloprinus Dominicus
(cherico, figlio
144,
lohannes
di Stefano
seniore)
148, 19;
phanus (iuniore,
Ste-
Stefano
di
figlio
Stephanus
6.
(figlio di Ste-
(se-
27;
147, 6,
3,
Commodus
v.
Concordiensis episcopus
V.
Constantia^um
un tempo
Bachi
Constans
vi-
3; 34, 9, 14;
(figlio
Grande) 182,
Constans
i,
II
di
Costantino
il
imperator 78,
3,
79,
15; 85,
synodus universalis
21
VI
85, 11;
168,
urbs
92,
87,
9;
17,
93,
i;
118,
133,
86,
(pa-
14.
(Costanzo
meno)
106, 14;
Constantinus
Leone
di
(figlio
19, 4.
l'
Ar-
86,
183, 17.
Grande) 63,
(il
Constantinus
II (figlio di
Grande) 182,
Costantino
7;
12;
il
i.
II
(figlio di
3,
5; 83,
21;
II 86, 14;
Ykonomium
4; 182, 30.
9; 113,
185, 12;
i;
no,
Tauri
monasterium de Emphoro
de Pantanusa 185, 15;
5; 69,
9,
186,
(ippo-
forum
11;
185,
Constantinus
Constantinopolys, regia
16,
Eupodromium
Constantinopolis, Constantinopolitana
i[,
dromo)
3,
4; 183, 80.
urbs,
sanctae Sophye
Constantinus o Constans
i.
Pantogratoris
i;
ecclesia 185, 7;
86,
Constantinus
anche Clarissimus.
Constanciacus vicus,
ss.
Constantinopolitanum
palacium 135,
Constantinus
cius Aurelius.
Gallicinus,
Constantinus, Constantius
Cumaclensis.
v.
Ebersapius
V.
Cyrus,
v.
49,
lazzo)
13.
Comaclensis insula
64,
nuntius
nopolitanus
Constanti-
104, 15;
Sergius;
3.
148,
missi
7;
patriarcha
V.
3,
79,
3,
15;
Constantinus IV (Pogonato,
Costante
87,
II) 85, 4,
17; 183,
Constantinus
Leone
III
8,
13;
figlio
86,
di
io;
I.
(Copronimo,
figlio di
96, 2.
Constantinus VI
(figlio di
Leone IV)
NOMI PROPRJ
12;
12; 134,
133,
15,
4,
28;
24,
9.
Constantinus Vili
Lacapeno) 134,
II,
(figlio di
Romano
17,
12.
183, 28,
II)
30.
184,
Cumianus Theodorus
presso
lido
il
no,
reggi)
8.
v.
IO,
il
super
miliario .xv.
civitatem
(Cormons)
Ivrea)
165, 8.
Dalmaciani
Cipriani (ss.)
et
Mathemaucensis
ecclesia v.
insula.
macianorum
Damasus papa
urbes 119,
3;
158, 5;
165, 13;
Dal-
3;
7.
Cristoforus (figlio
peno) 134,
Cristoforus
17,
Gradensis
11,
I.
II
7,
Moysi
clesie sancti
(poi vescovo di
V.
Chroati.
V.
tatus
127,
4;
insula
?)>
i;
(s.)
167, 25.
153, 15;
3;
118,
17.
7.
v.
Grurus.
festivitas
112, 6.
Diuditus sclavus
(=
4.
19.
Ljudislav) 113,
9.
archidiaconus
Castello)
17.
magister mi-
Dominicus episcopus
Cumana
21
Marinus;
7.
Cristoforus
Romano Laca-
di
19.
patriarcha
Cristoforus
33.
155 9-
12.
15.
Creta 119,
18.
20;
16,
155,
Danubius
94,
io; 103,
8,
Dalmaciarum pro-
158, 25;
vincia
i.
Arduino mar-
di
Dalmaticorum dux
15.
Cornelii
Alessandria) 86,
di
Costan-
di
22.
I,
Cyrus (patriarca
9;
Grande) 182, i.
Cormones castrum
Aquileiam
Costantino
di
(figlio
Co-
Pcllestrina,
di
chese
Constantinus.
v.
16, 21.
186,
II.
tinopoli) 89,
1.
195
Cyprianus
rator 184, 7, 8.
COSE NOTEVOLI.
117, II
125, 19.
Metamau132, 9.
Olivolensis (di
123,
15 (?)
INDICE.
19^
4.
15.
z'.
129, 21;
V. anch Gradonicus.
6.
Erasme
37,
Eupodromium
131, 4.
3; 42,
I.
Constantinopolis.
v.
Silvo.
Euthyce (eretico) 86, 20,
Dominicus Silvo
Dommagous, Domogoi, Domogor dux
Chroatorum 118, 13; 123, 11; 125, Fabriacus lohannes magister miltum
"e'.
II.
12, 4,
Dorothee
13,
(s.)
4; 42, 2.
Faletri v. Frauduni.
Faletri (Falier, famiglia antichissima di
filius
Dorsumdurum
doge Orso
15.
87,
d'Anna
re degli
An-
v.
154, 15-
3.
3.
14, 20;
v.
v. Patricius.
Epiphanius,
12.
primicerius
di
19.
Eracliana civitas
:'.
Dominicus Flabianicus
v.
5.
v.
Focas Nikiforus
v.
181,
Civitas nova.
l'Africa) 77, 9,
14.
Nikiforus.
patricii,
75 9; 76, 5; 77 9;
8.
Balduinus.
Flabianicus.
Aequilensis civitas.
Equitania 141,
79,
Petrus 118,
i;
Florencius
Epyphanlus
(concilio
27, 29.
veneziana) 130,
Constantinopolis.
86, 17;
V.
Equilus
tegius.
12.
Emonensis episcopus
io>
Cornicula.
v.
6.
8,
Ephesus
mona-
24;
io,
Amianae.
I.
Emerius presbiter
Emphorus
Or-
(figlia
97,
140, 26.
gli)
Parti-
doge Pietro
seolo)
6.
sterium
Edildruda
Faletri
5.
Duracium (Durazzo)
Dominicus
Rialto), Faletrus
imperator
^Si, 26.
Feltrinus
8,
i;
75 2-
Forinus (Forino
cera) 82, 9.
tra
Avellino
No-
NOMI PROPRJ
ma
Foroiulii (Friuli,
vidale) 9,
stes
dux
V. Gisulfus,
tanus 85,
105,
24;
io,
15, 19;
Gradensis
patriarcha
io,
II
5;
loi, 6,
108, 4;
19;
107,
11;
105,
III,
8;
112,
Franci,
118, io;
io;
100,
117,
rex
V.
5,
5,
7;
56,
Franco-
sima
2,
16;
50, 21,
IO,
12,
37,
duo
corpora
12.
V. anche Francia.
2.
(capo
della
guardia
2,
18; 34, 4,
3; 37, 5; 55>
18; 42,
in
IO.
ec-
est
et
ecclesie
ecclesia, basilica
5,
9,
6,
3,
13,
15,
5,
atrio
127, 21
s.
125,
100,
12,
in atrio
51, 3; 74, 6, 8;
ante
8,
6,
Euphemie
pella
6,
8;
129, 11
152,
Euphemie ecclesiam
5
105,
s.
Marci
ca-
sancto-
6;
100, 8;
8.
22,
105, 7
ecclesia, basilica
nis apostoli et
8.
14; 124,
erectum
19,
14,
s.
15,
in
14,
16;
I,
12;
23, 33;
eunucus
122,
eiusdem
Eufemie
17; IO,
9.
105,
105, 7;
5.
Gallus
martvrum quadraginta
sancte
4,
cripta
14;
archiepiscopus
24;
162, 4.
i.
121, 16;
clesia sancte
36, 9-
Galliae 72,
100,
112, 17;
2,
(famiglia antichis-
IO,
5; 7, 7;
6,
3; 62,
13;
87,
15,
Gothorum
r. anche Galliae.
Frauduni, Faletri
12;
23; 49,
Childepertus.
Carolus,
5, 5;
Francigeni
rum
dus(0
e suc-
8;
9,
3.
102,
11.
rex V. Totila.
(domini!
Magno
Carlo
transalpini di
cessori)
3.
9,
22.
Friuli) 9,
9, 21.
Fortunatus
11;
dux (del
5.
Fortunatus
157,
20.
17,
Gisulfus, Gisulphus
corpus
(s.)
Venezia)
(di
1.
ecclesia
II, 23.
Fortunati
197
archiepiscopus
ecclesie
13;
96,
Lupus;
anti-
anche Serenus
V.
Gcorgius diaconus
Forogu-
Foroiulensis
15;
13,
propriamente Ci-
lenses 43, 7
COSE NOTEVOLI.
evangeliste
(i)
Anche
all'accusativo.
s.
lohan-
11,
19;
ecclesia, basi-
INDICE.
I9S
lica
Mariao
s.
15;
182, 6,
7,3.
Greci 61, 9;
82, 22;
47,
10,
83, 25;
126,
Mauri
su-
22; 146, 1;
c-
primo
presso Grado)
lido
ecclesia
34; 48, 4;
burbio
s.
50, 7
150,
II
Or-
6;
ecclesia
IO, 4,
5>
1,8;
5,
6,
ii>
17;
15
0;
Gregorius
o,
IO,
io; 68, 4;
56,
2, 13
15,
77,
165, 20;
Gregorius
89, 14;
4, 6,
10,
I,
11; 40,
lohannes
i".
I,
SO,
>;
IO,
4,
patriarcha
III,
14;
2;
15,
Candiano, Candidianus,
Cristoforus,
Emilianus,
13,
29;
14,
2, 4,
An-
(sua lettera ad
15,
Grimuald
Donatus,
Epiphanius, Fortunatus,
Langobardorum
rex
papa
15.
Ciprianus,
Dominicus,
III
16,
f. iirichi
115,
Aquilea) 12,
11;
I,
(sua lettera a
di
15,
50; 14,
le-
11,
patriarca
Gregorius
Antonius;
papa
archidiaconus v.
5;
Gregorii
ecclesa metro152,15;
metropolitana 0, 7, 12, 18;
151, 5;
polis,
papa 73,6,
72,10;
166, 9.
II
Sereno
i;
19; 76, 7;
15,
22; 79,
;
Ri-
r.
4; 131,
margo
io;
(s.)
tre Capitoli)
150,
6.
17,
2.
ecclesia,
(s.)
145,
Grecorum
voaltcnss nsula.
propungnacula
5;
turris occidenialis
$;
Gregorii
pa-
16;
30;
it>8,
mperator 154,
ecclesiarum
108, iS;
sita
108, 4;
3,
7,
14; 82,
80,
I,
9;
179, II.
:
112,
12.
i.
I,
j
11,
Vitalianus, Vitalis
loS, 14;
2;
pontitcaius
des metropolitana
nodus5,7;42,
8,
50,
anchi Dominicus;
22; ii,
97,
se-
Hecilinu;
sy-
19,
3,
9;
v.
lohannes 117,
lohannes sanctis-
13;
loannes
civitas
Hecfridus 87,
Gradonicus
Haeradiana
(*)
i'.
CN'itas
nova.
2.
dux (cognato
dell'
imperatore
En-
Heinricus Ursiulus
14^, 18.
(i)
Ma
v.
Ursiolus.
di a Geor;;ius .
NOMI PKOPRJ
Helcna niater Constantinl
63,
IL
Grande)
(il
4; 6, io; 7,
199
181, 21.
COSii NOTEVOLI.
5,
Monorius
papa
12,
i.
14.
18.
10,
SO, 4; 62,
14;
70,
I,
14;
72, 9;
12;
74, 4.
Hcncti
Vcnccia.
V.
Hcnricus
II
impcrator
v. Heinricus.
Hcraclcana
Hcraclius
Costante
II; H5, 8.
12;
17; 100,
Hwaldcrada
signum
victrix
Hermes
(s.)
Hermetis
et
156,
cor-
di S.
Era11,
31,
Ursiolus.
i;
io,
13;
13,
5,
7;
14,
8,
84,
sis
marchia 151, 7;
Histrien-
II)
vitatis prior
158,
157, 9;
155,
19.
ci-
17;
157, io.
leminianus sacerdos
v.
Geminianus.
pater monasterii
s.
Bene-
leronimus
(s.) 93,
13.
Johannes.
Berengario
107, 6;
lateranenses cives
dicti
di
nella diocesi di
(figlio di
civitas,
105, 22;
leronimus
v.
monastero
(del
Cusan
di
'<'>.
139,
n-
137,
latarensis
11.
18,
Hicela Ursiolus
13
5;
abbas
Michele
Hwido marchio
Littus
smo
15,
marchese
del
Herimundus 153, 4.
Hermachorae (s.) cathedra 63,4;
pus IO, 23;
(sorella
Hwarinus
183, 13.
121,
monasterii
lohannes.
v.
Hugo
29; 105, 6;
14,
abbas
26,
18,
ecclesia et monastcriuni
20.
cia
6; 41,
6,
Brenta) 108,
2.
16,
pus
143, 16;
12
11.
(figlio di
qui et
3; 7, ^'; 75,
7,
i.
Toscana) 138,
148, 4.
Hunni
(di
156, 12.
scopi III,
I.
epi-
prando re
15;
179,
Illarius,
dei
I)'
Illarus v. Hyllarii.
Ingenuus
Ingcnuinus,
Sabione
episcopus
de
7,
lob
mons
(S.
Bernardo) 130,
9.
50,
26; 76,
2.
Honoratus episcopus Torcellensis 92, lohannes abbas sancti Servoli (mona5; 93. 14-
omonima
presso Oli-
INDICE
200
lohannes Gradonicus
ab-
108, 15.
Illarii
lohannes
tricii filius
123,
16; 124, 25
lohannes
12.
74,
lohannes Marturius
Labresella.
v.
Marturius.
v.
v.
Maureceni.
14, 9.
lohannes
II.
lohannes Maureceni
126, 8.
archiepiscopus Ravennas
III
I,
Marini
archidiaconus
6.
Gradonicus.
v.
(s.)
basilica v. Modicia;
ecclesia v.
XV
papa 152,
lohannes Particiacus
23.
Particiacus.
v.
Torcellensis insula.
lohannes Bennatus
lohannes
Bennatus.
v.
14, 24;
102, 2.
lohannes Patricius
lohannes Crescencius
Crescencius.
v.
Olivo-
si-
v. Patricius.
23.
lohannes Sagomino
lohannes Tornaricus
II
Sagomino.
v.
Tornaricus.
lohannia
v. Ursiolus.
(figlia del
IO.
14.
Particiacus.
v.
2,
(di Bel17.
7,
(di
Cilly)
8.
cenobium,
silica,
ecclesia
v.
(di
loppe 185,
3.
4.
70, 21;
74,
episcopus
Porto presso
lohannes
8,
21; loi,
lohannes
filius
112, 20;
9.
ducis
99, 5,
116, II
117,
13.
181,
14,
13;
61,
13.
153, 20.
Istria V. Histria.
Italia,
86, 4.
Mauricii
2,
(di
Torcellensis (di
episcopus
filius
Portuensis
Roma)
Torcello) 112,
lohannes
18; 185,
Issa (Lissa)
9; 75 4-
lohannes
Gra-
renzo)
vene-
isole
(nelle
112, 4.
lohannes Ursiolus
13, 26.
II,
ziane)
v.
15,
25; 62,
2,
60,
6; 63,
79, 5, 9;
103, 3;
107, 7;
152,
16;
178,
12; 167,
12,
gnum
(il
7;
84,
71, 24;
68, 6, 7;
5;
90, 1$;
20;
154, 6,
17; 179,
Italia,
regno feudale
9,
2,
Italicum re-
d' Italia)
16,
21;
13; 120,
131, i;
130, 3;
151,
146, 7;
16,
167,
121,
io;
15; 143,
19;
hedificiis
155,
22; 170,
Italie
4.
pln-
principes 148,
104,
5-
lubianico
5,
124,
s;
138,
15;
i;
rex
Italicus
(s.
Maria de)
Rivoaltensis
v.
militum
magister
ypatus,
2,
7; 79,
6,
160,
3;
165, 9;
Longobardorum
Para-
Adelchisi,
v.
5; 49,
7,
14;
70,
9;
95,
III, 3;
i'.
anchd Adaloald,
Authari, Bertari,
13;
19; 80,
88, 2, 7, 9,
17,
lia)
i.
9;
nefanda
24
9,
5,
117, 6;
princeps
deus;
Maxencius.
3,
116, 7;
dux,
3.
Cesar 180, 4.
papa 86, 13.
lustinianus
I,
3;
19;
9,
5;
63, 6,
2,
6,
II, 6,
17.
124,
14.
22; 91,
tensis insula,
lulius
24; 72,
por-
aquarum
turres ubi
49, 2; 60,
insula,
lulius
Langobardi, Longobardi
lubianus
89,
201
12; 183,
II,
Lotharius,
cus,
Pipinus,
Ratchiso,
Rodoald, Rotari.
lustinianus nepos lustini 68,
8,
14, 20;
24;
69,
Latini 63,
106, 16.
minor imperator
61,
6;
66,
13
186, 44.
rorum rex
Carlemannus Baiova-
(poi re d'Italia)
124, 9;
49'
30; 71
Belluno) 75, 2.
episcopus
Laurentius
Laurentius
rentii v.
(il
Karulus, Carolus
3,
Bellunensis (di
Olivolensis
9.
levita et
martyr
(di
165,
Lau-
Amianae.
18, 20.
124,
22
(s.)
8, 2;
3-
Olivolo) 126,
Karolo
132, 4.
Laurentius episcopus
Karlomannus,
2.
io;
(il
Calvo) imperator
4.
3.
38, 24.
159,
17;
dense,
ma
13
INDICE
202
Leo
Leo
Leo
imperator 182,
imperator 88,
II
III
(l'
18.
7, io,
15; 183,
13; 183,
107,
imperator
Filosofo)
131,
13.
Macarius
Antiochie
patriarcha
papa 86,
III
papa
Leonianus
Macedonius hereticus
86,
17.
nia)
zia)
12; 49, 21
7,
Magnus episcopus
26.
Tyborniensis (Teur-
episc.
Mazzorbo)
di
19.
14,
i.
Maiurus
2.
io.
179, 21.
Fran-
117, 6;
Francorum
117,
119,
9;
et
9;
pius
15.
Longobardi
v.
21; 177, 4.
94,
Marcellus episcopus Opiterginus (0 49,
16,
20.
86,
50,
Langobardorum
Lodovico
Lucerla 80,
6.
il
(figlio
Lucius Antonius
180,
26.
Commodus
imperator
181,
Marcus
180, 28.
Commodus
imperator
180, 26.
3.
(s.)
dell'imperatore
cronista
Gio-
Lodovico
II.
pella V.
nipote
9, 15;
io.
Lucius Aurelius
7, 11;
15.
gobardi.
come
14,
18.
vanni
38,
14,
Aquileiensis
21, 23.
imperator, rex
II
bardorum 116, 7;
corum 115, 6;
Longobardorum
Lotharius
patriarcha
Marcellianus
179, 14.
Lodovicus
Maurus.
episc. Torcellensis v.
Manifesta 185,
158, 16.
II
isoletta
16.
70,
di
38,
6,
85,
25, 29.
23.
Leo
Leo
87,
17, 20.
17.
(il
183, IO.
Leo VI
4.
(i)
s.
Marci
Gradense castellum
Secondo
il
Chronicon Gradense,
ma
3;
cacor-
forse la
112,
Amianae,
V.
ecclesia
13;
Rivoaltensls
sedes, cathedra
insula;
11, 9; 63,
i.
di
Orseolo)
vanni
168,
8;
Maria (moglie
di Pietro
Orseolo)
II
11.
di
Baseleghe), synodus
tre
decem episcoporum
(s.) basilica v.
Gradense
castel-
eccle-
s.
Marie de lubianico
Pamposia.
V.
Malamocco)
di
ecclesia
ss.
lamocco)
5),
MaMetamaucen-
Metamaucus
7.
(citt di
130, 14.
dux
II
36, 2,
43, 23
37, 2S;
44, 2
v.
Dominicus
4.
n;
144,
di Pietro
(genero
lohannes
Orseolo)
Mauricius 179,
19;
filius
ICQ,
IDI,
16, 8;
99,
Mauricius
177,
IO,
I.
v.
Mauricius Menius
Meni.
16,
4;
132, 16.
116, 2;
38, 27.
Dalmazia
sulla
v.
Maureceni.
IO.
117,
16.
2.
22; 72,
9, 18,
182, 25.
5;
Patricius.
14.
i; 7)% 8, 76,
142,
i.
Mauricius Maureceni
8,
Do-
res
Martinus presbiter
anche
v.
anche
V.
episcopatus
Obelierius;
Bentus,
Marinus Patricius
18,
19;
15,
Rivoaltensis insula;
rium
(lido
minicus, Leo.
19.
74,
no,
ses,
II.
Marie
Mctamaucus
6,
170, 7.
171,
Mathcmaucens'SjAictamauccnsis insula
Gio-
169,
4;
203
ecclesia aput
Mistrinam
24,
16,
IO,
lu-
33,
II,
21,
30; 36,
il
du-
14,
22;
16, 21,
4,
35,
13.
20;
mercatura 179,
3.
di
11,
49,
25;
(presso
Ragusa)
159,
ec13;
160, 16.
(=
tri-
Maximianus Herculius
v.
Herculius.
13.
16;
7,
70, 20.
io.
Ve-
(i)
Ma
Gradense per
Maurus
del Chronicon
INDICE
204
Maximinus imperator
Maxmus
84, 21
i8i, 4.
Maximus tyrannus
182,
Mecetius, Mezezius
Mons
io.
tyrrannus
84,
85,4.
Mediolanensis
9;
archiepisc, 167,22;
monaco
Mellitus
19.
73,
13;
m8,
5>
11;
1)0.
7;
littus (lido di S.
147,
12.
178,
Erasmo)
31,
v.
132,
ZcLyXo-
5.
Dukici
184,
(genero
Niceforo) impe-
di
Michael
15;
183, 18,
Michael
107,
19.
monasterium
io;
campagna
ecclesia
ecclesia
s.
s.
Martini
Brun-
6.
di Mestre) 102,
147,
Cipriani 102, 9;
v.
Martinus
(s.)
180, 20.
183,
14.
Nikiforus Votaniatus
14,
imperator
lohannis
(di Russia)
v.
116,
14.
Bennatus.
181, 18.
3.
Roma.
184,
15.
Numerianus imperator
s.
7.
39. 4;
Niceta patricius 103,9, ^3 HJ 104, i.
Nicyforus, Nikiforus imperator 100, 13;
Normani
8.
13-
civitas
83, 6, 17,
13.
^77,
2, 5
Nugigerulus
V.
pa-
Ytalie 68, 6.
Molvius pons
67, 8
Mistriensis comitatus
io;
eunuchus 61,
patritius 60, 8
v.
7.
no-
princeps 159,
Teofilo)
III (figlio di
Michaelis
26;
Domestico imperator
II
6.
75
3>
13.
Michael
12;
cartolarius 60 14;
(-ccov
filius
no,
de insula Narrentis
tritius
Michael imperator
12,
Mecetius.
v.
186, 2, 4.
biles 157,
Cesso.
Me-
Mathemaucensis.
v.
Metensis episcopus
Mezezius
21;
159
tamaucus
in
Dalmazia) 129, i.
Muisclavo Chroatorum princeps 113,4.
Murcifus, Murciphus imperator 185,
5;
21, 23.
Metaraaucensis, Metharaaucensis,
8.
Tri-
Mercedis
Nar-
128, 25.
(Monselice) 63,
siUcis
19,
11.
IO.
86,
Mons Sclavorum
Obeliebatus,
5, 12;
ObeUiebatus
episcopus
tribunus Metamaucensis,
101,
9,
3,
14,
16; 103,
no,
i; 105, 22;
io;
I,
la; 104,
I,
spa-
9, 14, 18;
6.
52, 13.
sancte
161,
5,
Olivolensis
44, 7, 13;
insula,
108, i;
99. i;
Castellum 44, 6;
clesia
s.
131,
179, 3;
io;
ec-
Olivolensis
lensis,
103,
te-
polis.
Prndpi)
(isole dei
Ticinensis
nrKS^
in
$, 8,
Ma- Paradens
Con-
12.
144,
v.
3.
01i\o,
164, 12.
tis
3.
dass.
Ovedrana
(Oderzo)
cvitas
Op-
Ore-
ecc'.-^'."-
--:.
:.::
episcopus r. Marce'
'.
.:
>
..
'
.-
:-
:^
.:
Otto
II iraperator
Otto
III
di
Verona) 155,
i.
V,
di
AgneDns
(i^o
del dog^
l-
lU mmMdaaente a ioL
Bkk
GrwMOB
OfftnsBHi
Mannes
II, 16;
III, 6, 7, 11;
Oiso
127,
AgneEo)
18; 107,
106,
4 7
112, 5, 12,
lohannes
i$ 177 19
Andreas,
2a
QtOYAKKi iua>so pr
aiKke-
124, 12.
".-.rtidaaais
dux
20; 122, 9;
(fig^ di
125, 12; 126, 17; 127, 4. ". 25;
128, 6, 9, II, 1$, 18, 21; 129 15
lustnianas
(1)
"cr.
Panna
Parentimas qpi-
2'
as.
Arripdanus.
a Veneca, ex
7^
scopns 75, 4;
Johannes.
rex
49 27 s
AgneDns (nipote
2, 8; 177 ^7'*
e collega del precedente e fig^ di
Paientinaecd[ea7,i7;
sis Civita^
I) 121,
dos
(fi^o
del
doge
?^-
INDICE
206
tus
Petrus (figlio di
Orso
128,
I)
Petrus Badava-
Orso
dux
i;
II)
132,
19;
125, 12;
18; 128,
17,
13,
(figlio di
Ursus
II
Orso
I) 128, 9,
Patavium
7,
70, 17
28,
spa-
Ca-
Tribunus.
Petrus Flabianicus
v. Flabianicus.
eplscopus v. Ber-
Petrus Particiacus
v. Particiacus.
Roma)
episcopus
V.
nell'Istria)
nuova
43,
io;
Petrus
Marcianus.
nell'Istria)
7,
Petrus Tribunus
Marinus 112,
ecclesia v.
(s.)
Paulicius, Paulitio
119,
i.
Roma.
Tribunus.
v.
Trondominico
Trondomi-
v.
nico.
Petrus Ursiolus
v.
Ursiolus.
Philippicus, Philyppus
ec-
Gradense ca-
Roma.
stellum. Olivo,
Petrus
diaconus;
(s.)
Rosolus.
v.
Emonensis (Cit-
episcopus
Patricius
86, 2.
Petrus Rosolus
Pathena (Pedena
13;
7, 9, 13,
21; 90,
I,
imperator 89,
3-
Romane
ec-
patriarcha
26; 49,
I,
4;
62, 9,
Paulus patriarcha
nus 86,
Constantinopolita-
Pipinus rex
papa
6,
Longobardorum
6,
(figlio di
15.
pus
V.
episco-
lohannes.
72, 6, 9; 73, 2.
Persae 69, 24; 77, 5; 78,
25; 185, 4.
Persis 78,
I.
II
eius
181, 6.
filius
15; 68, 4.
(Tradonico) nobilissiraus
13;
7,
164, 32.
177,
123,
130, 8;
Patavina ecclesia
Pauli
i;
122,
13;
11;
guUus.
5.
civitas, Patavis,
187,
5.
49, 23
io;
147, 6;
124, 6,
112, 20;
Ursus
Patavina
18;
Petrus dux
16; 178,
11; 121, 2,
120,
126,
i;
178,
15,
117, 20;
121,
Ursus
178, 8;
dux
protospatharius 132, 3;
2;
Po-
dus
11; 184,
An-
civitatemCO
5.
(i)
La sua
cumento
del 100
vienti ravennati,
v,
Cletensius.
raul
o
cura monasterio et
apostoli foras
abatia
eandem civitatem
si
legge
Monu:
si-
sancti Andreae
(cio Pola) in
sancii
156, 20;
chiepiscopus
ecclesia,
nes
primas 95,
Ponposia
Pontus 88,
3,
9,
Porfvrogenitus
lohannes.
v.
Portuensis episcopus
'
Romanae
Gradensis
28;
20;
126,
Castellum
v.
Olivolo
(isola
84,
19.
Pugna
18;
civitas
aput
Dorsumdurum
ecclesia sancti
ecclesia
152,
di Rialto; pi tardi
ad oriente
8;
Rivoaltum 131, 7;
126, 22
124,
14;
130,
IO,
i;
122,
i;
106,
citt) 65, 7;
(di
sedis, patriarcha
i.
3, 4.
i.
io.
i-S;
7,
Regium
lohannes.
v.
exarchus Ravenne
9.
Recia secunda
i.
Johan-
Fredericus,
v.
VI;
III,
207
oraculum
16.
sancti
ianuae
22;
nus 86,
I.
altare 143,
143,
(s.)
Dei
sacerdotis
28, 32.
v.
Hericlonas.
153,
i.
5.
Rainardus camerarius
(di
Ottone
III)
118, 22;
de lubianico (S. Maria Zobenigo) 131,
16.
75,
87, 24;
19; 124, 2;
i;
i6^
io;
164,
dra
elephantinis
tabulis
artificiose
164, 28;
vescovi)
123,
127, 13;
I7, 20;
20.
139, 19
insula
maris sita
per
forum macelli
al di l del
petto a S.
Marco
e all'estremit del
e di S.
17;
117,
15;
125,
sculpta
(di 72
fu
di
18;
139,
ar-
donata
Ravenna.
sancti
7;
Ravennas
quell'atto
125,
Ravennates
Moysi
14'^, 18,
murus
atrium
a ca-
ci
Silvestri
cathe-
synodus
ecclesia sancti
Theodori
(=
162, 2.
Mariae
Maria Formosa)
(S.
genitricis
103, 19;
Raimundus
ecclesia sanctae
sancti
9.
atrii
IO
Raclones
uno
capite
in
catena
fine predicti
palatium 106,
INDICE.
208
bizantini e
marmoreo
77, 6, 24;
16;
et
169,
capella
14;
no,
stiniano Particiaco)
lacii tribunal
turris
orientalis
169, 4;
162, 19;
rivulus
163, 6;
de Castello 131,
ses 23, 2^, 26
pal-
2;
Rivoalten-
io.
14.
IO,
i;
13,
19; 100,
145,
i;
I,
127,
6, io;
Maria
Trastevere)
in
sancte
ecclesia
mons
v.
90,
V.
Gaudius;
regiones
romanae
pons Molvius
(rioni)
ecclesia 40, 21
37,
30;
Ro-
i.
ecclesie
Co-
di
(figlio
7,
II
17,
II,
17,
13,
Rotari, Rothari
64,
12; 179,
19.
Langobardorum
rex
IO.
152, 2.
latinus
186,
23;
II.
V.
Luthoitus.
i.
rum
20;
56,
5;
12,
13; 55,
18;
episcopus
(de) V. Ingenuinus.
i; 40,
39,
38,
Roma
Romane
cardinales
6;
155,
154, 24;
imperator
monachus
I.
Gaudius
4;
93, 2;
mana
83,
picturae in porticu
2;
delongarius 134,
187,
83, 12
so-
60, 6;
19,25;
134,
18; 136,
anche
Pantheum;
Petri
18;
Rubertus
1 1
9; 115,
Marie
ad martyres 76,
sancti
12,
2;
157,
s.
115, 2;
imperium
9.
Ro-
latini)
25; 81,
7,
7;
93,
147, 22;
lium 161,
141, 20;
5;
(S.
popoli
7; 122, 6;
14;
11; 115,
123,
ecclesia
(=
Romanum
Urbs Romanus
83, 6,
greco) 85, 4;
3;
6;
3,
Romani, Komani
comune romano) 115,
il
mani
Romanus
Romanus
Romoald
io;
17; 73,
urbs,
II, 9; 50,
72, 8, 9,
(=^ l'impero
(=
cives
135,
Greci
18; 88, 8.
87,
2,
Romanorum
6;
83,
Romano (Lacapeno)
regnum
Romani (=
Salbianus
17,
6,
ferrarius
25.
175,
5.
24.
I,
14,12.
65,
5,
8,
115, i;
IO,
15, 19;
2,
II,
119, 6, 8,
principes 149, 8;
v.
19; 76,
6,
7; 74,
85, 6;
9.
109,
Scicilia V.
Sicilia.
Silvestri (s.)
Sclavenia
(Croazia) 107,
122, IO,
9;
6, 8,
16;
2,
157, 2;
F.
123, 2,
4,
5,
II,
Silvoclis portus
132, 7.
Yta-
sis
Sophye
11.
34, 7,
Croazia) 125, 9;
di
23
1,
14,
8.
12.
14
episcopus
(s.)
ecclesia
corpus
(s.)
eccle-
Constantiacus.
sia V.
Sergius
Bachi;
i'.
papa 87,
(Spalato)
totius
138,
nus
86,
metropolis
24;
Servoli
ecclesia
(s.)
non longe
a ducis
nezia),
monasterium
monasterii abbas
Sesualdus
v.
v.
Ve-
lohannes.
Sensualdus.
Spoletum
121,
13.
Severi
(s.)
sula.
Ma
la
Stefanus
filius
V.
Cronaca
di
un errore
Giovanni diacono.
14.
Romani (Lacapeno)
134,
protomartyris
ecclesia
Caprulas.
Stephanus
138, 23;
filius
Sabulo.
v.
171, 8.
38,
23, 24.
Stephanus patriarcha
Spa-
Stephanus de Sabulo
I.
urbs
valida
et
17, 24;
17; 66,
polis.
Stephani
21.
7,
Constantino-
v.
14.
Sergii
7, 16.
9.
Spaletina nobilissima
126, II.
archiepiscopus
13.
7,
Venezia insulare)
nell'Istria)
90, 14.
Sedesclavus (duca
(1)
7.
(Salvore
120, 6.
II,
12, 12
Rivoaltensis
v.
della
118, 20.
basilica
io; 132,
158,
5,
20,
Narrantanae insulae.
lie
i.
insula.
2.
113,
7;
1 1 5
3.
9, 4; 50,
8.
io; 75,
v. Saba.
64,
165,
anche Saba.
Saudan
123, 6;
Saracenorum
(2)
17; 120,
;
134, 2; 145, 2, 5, 8;
128, 3;
Severinus papa
8,
6,
5,
209
Gradensis
11,
5.
della Cronaca di
Severianus
'4
INDICE
210
Sophya.
Suffia V.
7,
12.
v.
Gradus,
Constantinopolis,
corpus
(s.)
7; 41, 18,
6,
19,
Tarentum
80, 8
civitas,
Croato)
Tarvisium 47,
7, 17,
Tarvisianus comes
Tauri forum
v.
Tecla, Thecla
Raimbaldus.
v.
V.
Tergestinus epi-
filius
Constantis
II
8.
Tyberius
filius
imperatoris
Mauricii 75, 9.
Tiberius Tyberius imperator
15; 183,
12,
69,
182, 24.
15; 71, 7;
88,
io,
6.
5,
Tibimir 125,
9.
Ticinum
V.
Teutonica regio
vir
12;
143,
Teutonicum regnum
Teutoniqui
apostoli et evangeliste
3,
5.
162, 2.
151,
155, 15;
152, 8,
17;
Teu-
9; 155,
lohannis
35, 30;
sancti
ecclesia
15;
Baptiste 30, 8
36,
36,
lohannis
aereae bestiarum
domus
genitricis,
s.
Marie
23,
12,
9-
Tharso 185, 4.
Thecla v. Tecla.
Theodora imperatrix 184, 3, 4.
Theodori (s.) ecclesia v. Rivoaltensis
vescovado) 23,
lensis lacuna
partes
20,
35,
9.
Torcel-
18, 21;
118,
Torcelli
26;
Torcellana,
28.
ecclesia
124,
19, 23;
episco-
episcopatus 43,
20, 28;
pium
episcopus, pontifex
44,
che
75 9-
Torcellensis
insula.
s.
cenobium sanctimonalium
8,
Teupernus belicosissimus
ecclesia
23; 121, 8;
6
Severus.
tonici,
17;
12;
14.
ecclesia
7;
37,
scopus
Tiberius,
4; 66,
5,
4; 42, 4-
Tergestina
8.
Constantinopolis.
(s.)
2.
imperatoris 85,
13.
5,
sul litorale
100, 17.
Tarvisina
Tiberius, Tyberius
14; 123, 9.
Tarsaticum (Trsat
III) 162, 3.
79,
Tarantum,
14,
Tamo
86, 18;
12.
8,
16.
synodus
maior 182,
Deusdedi,
ratus,
lohannes,
Dominicus,
lulianus,
V.
an-
HonoMaurus,
Vitalis;
27,
26;
24,
4;
princeps 35, 4, 9.
Tornaricus Johannes 108, io.
Totila (re dei Goti) 60,
12.
9,
211
152,
166, 22;
167,
12, 17;
27;
I.^,
7,
Ursus
Dalmazia)
in
(figlio di Pietro
Vassylius
171, 2;
17.
Ursus
Ursus
spatharius 131, 9;
Petrus (figlio
del doge Pier Tribuno e vescovo
13;
clericus
Gio-
(figlio di
Vitalis (figlio di
5.
115,
163,
II)
proto-
16;
7,
IO,
169,
dux Veneti
16, 20;
170,
corum ac Dalmaticorum
158, 4,
15;
157, 16;
151,
1,
17.
II
95, 6;
177,
6;
5,
Olivolo)
di
Tridentina
133, 9.
ecclesia
Tridentinus
29;
49,
episcopus
i-.
71,
Grugnarius.
v.
Agnellus.
I
2.
j
178,
Valentinianus
V. anche Alpes.
Leonianus.
Umacus (Umago,
imperator 182,
6, 7, 9.
imperator 182,
III
dux
ziane) 104,
Hu2;o.
v.
5, 6,
17.
Valentinus
Usfo marchio
II
Valentinianus
12.
v.
v. Ursiolus.
14.
Tyborniensis episcopus
Ursus Ursiolus
4.
(delle
vene-
isole
3.
Torcellensis 171,
Valerius episcopus
5.
Ungari,
(=
gens
rex
1 3
o, 3
Atila.
V.
168,
18;
i,
Uni V. Hunni.
Urbs V. Roma.
Ursiolus,
(figlio di
7;
di
168, i; 170, 7;
Petrus
(poi
(figlio
(figlio
di Pietro
Ottone) 152,
168,23;
18;
22;
14;
I,
154,
15;
II
16;
148,
dux
(figlio
29;
152, i;
II)
142,
Petrus
dogi
Pietro II)
Hicela 171, 8;
lohannes
Ur-
Ursoylus,
Ursiulus,
soyolo Heinricus
di
178,
Pietro
Catalogo
Vassylius Ursiulus
Vegla (Veglia,
isola
Ursiolus.
presso
l'
Istria)
43,9;
11;
(=
il
ducato Veneziano)
9;
5,
io,
io;
64, 2;
I)
99, 13
dei
v.
66,
;
2; 94,
loi,
no,
7,
9.
I, 7,
io;
II,
14;
17; 63,
48
16
12,
ih,
16; 102, 9
13;
6,
105, 20
13
112,
INDICE
212
7,
17;
12,
124, 17;
131, i; 133,
4,
3;
123, 20;
6;
122,
14;
5,
21; 142,
141,
15,
14; 147,
25
2,
148,7; 149.
22;
150,
161, 20;
167, 11;
au-
14; 177, 7;
169, 9; 170, 4,
secunda 59,
nova 150,
7;
i;
Venetiensis
i;
Veronensis dux
Otto;
Verus
Viatores
impero romano)
dell'
necie terminus
(=:
le isole
io;
5,
Veneziane)
Ve-
i;
maris
litora
1
30,
He-
neti,
95,
4,
IG4,
19; 98,
12,
7,
5,
12, 13
105, 20, 23
106,
16;
131,
123, 5;
18; 133, 2;
139,
II,
17;
144,
3,
19; 147,
3,
4,
15,
70,
Ha
loi,
Veneticorum
nobilt,
5;
7,
18;
169,
maiores
popolo grasso)
diaconus v. Georgius;
cio
il
17;
13;
15, 4;
167, 17;
civitatis
in,
Victor
13; 116, 4.
II
patriarcha Graden-
silice 125, 7;
sis
5.
Gradensis 15, 7;
patriarcha
iunior 15, 13
125, 18;
presso
il
127, 19.
ducato veneziano
lido di Pelestrina)
no,
platheae 152,
Veronensis marchia
143, 9;
io,
17-
7,
19;
1;
8,
papa
Vigilius
74,
(an-
33,
Vicentinus dux
Vincentia 63, 7;
episcopus
(langobardo) 95, 12;
V.
Horontius.
Vindemius episcopus
nell'Istria)
7,
4.
Vinea Contra
v.
Cessensis
(gi
70, 16;
Mathemaucensis
in-
sula.
7.
14.
Vitalis
Candianus dux
Vitalis
v.
Candianus.
densis V. Candianus.
Vitalis episcopus Torcellanus 93,
115, II.
9;
15.
(antica
Vicentia v. Vincentia.
tempo
Marcus Antonius.
V.
115,
Od-
episcopus v. Iunior,
Victor
vincia al
cives 152,
Heinricus,
v.
bertus, Solacius.
Venetia, Ve-
Veronensium
150, 16.
97,
15;
15-
(s.)
martyris
dense castellum.
altare
167, 14.
v.
Gra-
8.
v. Nikiforus.
Simeon, Terebellus.
Waltterus capellanus (di Ottone III)
162,
I.
Constantinopolis.
Ysaakius imperator
v. Isaakius.
Ytalia v. Italia.
3.
v.
21
Zenon imperator
23.
182,
19.
INDICE.
214
IL
VOCABOLI
DU CANGE
NON REGISTRATI
a, a,
179,
abscissum,
absiso, per
abscisum,
scisso, 81,
24; 121,
ab-
Ih
assai,
157,26.
118,
6;
IO.
commetis,
167, 11;
11.
cometa,
now ha
c/;g
116,
77,
apostolica
lectio
di
5.
d'arte,
{figuratamente),
28,
stretta (nella
32,
Al,
I,
militem
meniis,
16.
113, 12.
il
mare,
4,
II,
27,
20,
13
litus,
laguna ve-
24,
19, 20;
8; 26,
3,
littus,
littoris,
I,
13,
I,
tinopoli,
7;
21,
23, 27;
24;
7-
3.
iudicii, tribuno,
22,
mura di un palazzo,
monachicam, monacale, 138,
monosolis,
16;
gli
s.
lunga
isola
littorias, la
15.
162,
25, 5,
20;
8.
danno,
ricevuto
31, 2,
coniuge,
147, 21;
169, 4.
neziana) presso
3.
congunge,
161, 21.
littore, littoribus,
12; II, 6.
170,
scritti
cometis,
9.
169, 15.
3.
archidiacono,
IO,
me, 153,
152,
107, 20.
76, 4.
archidiaconem,
indemnis,
15-
Apuleis
hominem,
11.
19.
159' 9exivit
12.
14.
162,
13.
9.
INDICE.
piccole barche formate, secondo Vetimo-
loga,
215
55, 8.
IO,
15.
novicius, sposo,
palleum,
14,
168,
pallio,
6,
11,
16.
i,
24; 12,
19,
29;
130,
pelli,
violcn:^a,
50,
pomarum,
posce,
/?r
6; 50,
i.
105,
ornamento,
situato, 65,
141, 19.
14,
16,
18,
spa:^io
terra
di
154,
160, 27.
17.
9,
4.
testamento,
patore, 100,
18,
14,
12, 26.
17-
pavimento
tibi
9.
tirrannus,
23,
testamentariam vocem,
168, 29.
124, 29.
12.
sufficiat,
5.
25.
70,
suffitias,
salute,
II.
7.
solennit,
2.
159,
sospitatem, sanit,
7.
164,
ta:^:^a,
per
sita,
18; 102,
162, 22.
situm,
io;
vicissitudincm
biava,
situata,
ih,
13;
recompensabat, ricam-
149, 21.
viscere,
/'c^r
visere,
visitare,
166,
14.
147, 20.
INDICE
2l6
HI.
SCRITTORI
CITATI COX ABBREVIATURA NEL COxMEXTO.
1.
Adalboldo,
Si
cita
Vita Hdnrici
Germaniae historica,
2.
Agnello, Liber
IL
11.
Script,
Si cita la edizione
pontificalis ecdesiae
1 2.
Baracchi, Le
lecento
Si cita la edizione
Mon, Germ.
hist.
Holder-Egger
li-
13.
Si cita la edizione
dei
Moi.
Storia dei
14.
Mussulmani
Andrea da Bergamo,
hist. Script, rer.
in Si-
Historia.
dei
Langob. et
la
15.
Mon. Germ.
tomo
9.
tomo
hist. Script,
10.
edizione dei
tomo
Mon. Germ.
hist. Script,
tomo
1.
Brunone,
18.
Mon. Germ.
Adalberti epi-
s.
dei
Mon. Germ.
tomo IV.
Busta ducale
I,
VI.
Mon. Germ.
Passio
Si cita la edizione
III.
edizione dei
hist. Script,
des Kaiser-
Karolingern, neu
scopi et martyris.
I,
Annales Quedlinburgenses.
Si cita la
Regesten
den
Mon. Germ.
III.
BHMER, Die
bearbeitet
bacher.
17.
8.
Historia ecclesiastica.
reichs unter
Annales Hildesheimenses.
hist. Script,
della collez.
Ital.
tomo V.
hist. Script,
1862,
Si cita la edizione
16.
edizione dei
ratione.
Migne, voi. XC
Patrologiae latinae cursus,
la edizione di Venezia 1505
della collez.
Mon. Germ.
Annales Barenses.
Si cita
Beda, De temporum
Parigi,
Si cita la edizione
7.
ecclesiastici.
Si cita la edizione
6.
nei
deir.4rc/2n'/o Veiteto.
Germ.
tomo IV.
cilia.
5.
VI-XXII
hist. Script,
Amari,
conservano nell'archi-
si
Baronio, Annales
bellus.
4.
Mon. Germ.
voli.
episcopis Mettensibus
che
dei
II.
nei
gobardicariira et Italicarum.
Alpert, Di
tomo
hist. Script,
tomo IV.
Ravennatis.
3.
Annales Vedastini.
Monumenta
edizione dei
la
19.
Venezia.
Cassiodoro,
Epistolae variae.
Si cita la edizione di
comprende
inter ecclesiam
217
'altra
et
I.
imperium.
Si cita la edizione Hortis, nellMrcheo grafo Triestino, tomo XV.
31.
Codice Trevisaneo.
il
manoscritto che con quel
conserva nel R. Archivio di Stato
di Venezia, donde furono tratti
due
apografi Marciani ne! secolo xvin.
.Marciana, mss. Latini 181 e 310 della classe X.
Si cita
nome
21.
si
Mon. Gcrtn.
22.
Langob. et
Script, rer.
/list.
Ital.
Flaminio)
grafa in Veiie:(ia.
Venezia,
23.
La
tip.
antiquis
una
Si cita da
mum
Commercio, 1862.
mi
XXVII-XXXVI
compiuta per
L'opera rimasta
morte del'autore.
la
33.
del-
V Archivio Veneto.
Flaminius
lavopiio^.
Bekker
nella col-
Si cita la edizione
lezione
Storici
degli
bizantini,
primum
editis illustratae
ac in decades distrihutae.
administrando imperio.
degli
lezione
Cbronicon Altinate.
Storici
edizione
la
Cbronicon
Simonsfeld nei
tomo XIV.
hist. Script,
35.
Langob.
De
lezione
Mon. Gertn.
degli
Bekker
nella col-
Storici bizantini,
Bonn,
1840.
et Ital.
36.
'I<7To:'./-r;
ir.'^ra-^
~^^->
r*-^'-*
''*'
Cbronicon Salernitanum
Si cita la edizione
Script,
hist.
tomo
dei
Mon. Germ.
[jaatXs'o);.
III.
Bekker
Si cita la edizione
duta
dell'impero
Tra
edite della
romano
sino alla
Monumenti
Registro
38.
Dandolo Andrea,
servato presso
giustizieri vecchi
con-
donde
il
pi autorevole di tutti
mente
Muratori, Rerum
Civico
prima parte
Cbronicon Ve-
netum.
Si cita la edizione
la
Mo-
riam pertinentia.
uffi-
19 della classe
nei
II.
Capasso
Si cita la edizione
del Piovego.
Contiene
condegli
gli
Codice Marciano
37.
storici pubblicati
il
tra
nella collez.
litanae ecclesiae.
R. Deputazione
Si cita
Teofane
x.
veneta sopra
studi di storia patria, Miscellanea, voi.
dalla
tinuatori di
30.
Bonn,
tbematihus.
Si cita la edizione
Benedicti Casinensis.
s.
28.
nella col-
bizantini.
1840.
Si cita
27.
Bekker
Si cita la edizione
Mon. Gertn.
26.
1749.
Costantino Porfirogenito, De
34.
Bonn,
1838-39.
25.
monu-
mentis mine
in-
pri-
editis illustratae.
Venetiis, Pasquali,
24.
(Corner
Torcellanae
Ecclesiae
1^00.
serie di dissertazioni
C0RKELIUS
32.
39.
De
probabil-
l'archetipo.
Rubeis, Monumetita
Aquileiensis.
Argentinae. 1740.
ecclesiae
INDICE
2l8
40.
Documenti
l'
al-
52.
Giovanni diacono,
nasio.
nezia.
spectantia.
Du
raccolti
Gange,
Constantinopolis Chri-
commentario
plici
buste sotto
varie
in
53.
stiana nella
tico
illustrata.
Tra
Monumenti
hist. Script,
tomo
dei
Man. Germ.
54.
Gregorio Magno,
Si cita
I.
Enardo, Annales
IL
tomo
dei
Mon. Germ.
55.
Langob.
et Ital.
Gregorio
Tours,
di
Si cita la edizione
Historia Langohar-
nei
dorum.
Mon. Germ.
Arndt
56.
Ital.
HiNCMAR, Annales
Bertiniani.
Si cita la edizione
mit Venedig
Kaiser
der
46. [Fantuzzi,]
57.
maggior
la
Go-
sive
rebus gestis.
Si cita la edizione di
58.
Carlo Augusto
Isidoro, Eiymologiarum
libri
XX.
Si cita la edizione
801-1804, voi.
Memorie
della collez.
6.
e secondi.
et
Si cita dai
profane ed
60.
ecclesiastiche.
Kandler,
scere
Diplomata regum
Gams,
et
inediti.
47. F1LIASI,
Mon. Germ.
dei
I.
De Getarum
loRDANES,
thorum origine
Monumenti ravennati
me^^o per
dei secoli di
Venezia,
Script tomo
hist.
bis ^8}.
L'importante dissertazione fu pubblicata negli Ergnziingsbnde der Mittheilungei des Oesterreiches Institiits.
tiche
Brusch
Mero-
Germ.
Mo7i.
Lang-ob. et
primi
viigicarum.
parte
Historia
Francorum.
I.
Erchemperto,
Dialoghi.
Fuldenses.
Si cita la edizione
hist. Script,
49.
gli studi di
voi.
la
hist. Script.
43.
Eginardo, Annales.
Si cita la edizione
44.
pubblicati dalla
Documenti
storia patria.
43.
secolo vi al xi.
42.
Vita d'Ata-
Sono
41.
dall'Austria
restituiti
le
Mon. Germ.
I, II.
hist.
ecclesiae
61.
Memorie
storiche.
catholicae.
Trieste, Papsch, 1847.
Gerardo,
Si
hist. Script,
51.
62.
citt
di
Ca-
podislria.
Mon. Germ.
tomo IV.
Trieste, 1866.
deut-
schen Kaiser^eit.
Leipzig, Duacker, vierte Auflage.
63.
KoHLSCHTTER, Venedig
Her:{Og Peter
Orseolo.
Gttingen, 1868.
luiter deni
64.
Laxtberto,
Si cita
(La) ducale.
cod. ex Brera 277 nel R. Archivio di Stato di Venezia; registro uffiSi cita
tomo IV.
Script,
ht'st.
Germ.
la
jj. Promissione
Vita Heriberti,
219
il
ciale.
il
nome
nel R.
78.
79.
si
Racki, Documenta
tiarum
registro originale che
si
condita ecclesia ad
srie.
tomo
Script,
Mon. Germ.
III.
81.
70.
Reginone, Chronicon.
Si cita la
Si cita
edizione dei
ia
Mon. Germ.
82.
tomo
hist. Script,
Barenses.
Rodolfo, Annles
Fuldenses.
71.
[Mansi,]
nova
et
Colectio
amplissima.
Florentiae
voi.
72.
et
1759-98,
ne^^ia.
NlCETA, IcTopia.
84.
Si cita la edizione
Niebuhr
nella col-
il
85. Siro.
Ar86.
Si cita la edizione
Mon. Germ.
Bethmann
Langob.
la
hist. Script,
76.
edizione dei
PiNTON, Della
Romualdi.
87.
Mon. Germ.
fu
deWArchii'io
Temanza,
tichissimo
territorio di S. Ilario.
neW estuario
La dissertazione
XXVII
s.
tomo IV.
scovile di Caorle
voi.
rerum Austria-
carum.
:^ur
und Staaisgeschichte
Waitz
et hai.
75.
Mon. Germ.
Thomas, Urkunden
lteren Handels-
hardorum.
nei
Tafel
edizione dei
tomo IV.
hist. Script,
Historia Lango-
Studien.
Vita Maioli.
Si cita la
Paolo Diacono,
SiMONSFELD, Venetiauische
74.
Mon. Germ.
I.
Venetiis,
XXI.
Si cita
tomo
hist. Script,
coiiciliorum
ss.
Germ.
I.
tomo V.
Script,
hist.
Edidit Phi-
LIPPU3 JaFF.
LiUTPRAXDO, Antapodosis.
iist.
Romanorum ah
annum post Chri-
69.
artium.
et
con-
nes et de Rome, 2
Chroa-
Tra Monumenta spectantia historiam Slavorum meridionalium, Zagabriae, 1877, sumptibus Academiae scien-
historiae
con-
Si cita
Mon. Germ.
I.
il
Bertiniani.
edizione dei
tomo
hist. Script,
Stato di \''enezia.
66.
Prudenzio, Annles
Si cita la
Archivio di
veneto.
pubblicata
Veneto.
nel
88.
Teofane, Xpovo^paoia.
Si cita la edizione
lezione
degli
Classen
nella col-
Storici bizantini,
Bonn,
INDICE
220
89.
Bekker
il
nella colle-
90.
Thangar,
Mon. Germ.
tomo IV.
Lat.
94.
1196
(sec. xii).
Ughelli Ferdinando,
Italia sacra.
91.
Thietmar, Chronicon.
Si cita la edizione dei
/list.
92.
Script,
1717-22.
Mon. Germ.
tomo HI.
95. Vassilich,
del
ctoriim,
tomo VII
del settembre.
dissertazione
isole
si
XI
Acta san-
alle
96.
95.
tributi
Quarnero.
La
Acta san-
Dm
hist. Script,
edizione dei
Mon. Germ.
tomo IV.
GIUNTE
Alle note.
La
P. 24j r. 24:
confuse
le visioni di
medesima natura; ad
fine del secolo
xv
correzione di
Mauro con
che
accenna
esse
si
Maurum
quelle di
lo
s.
stesso
in
Magno
lib.
XI, cap.
2, p.
5/
spiega perch
vennero
v. p.
Al comento.
P. 16), nota 4:
Magnum
415.
44,
r.
i^.
CORREZIONI
P. )4,
id
loij
est
P. 24,
vasi
M>
r.
Magnum
4
^j, r.
"^
ip
r.
Castellanis
11
r.
22:
id est
corr. i
in origine
corr.
40,
mano pi
Maurum
104,
recente
^^,
<^^
P. 28, nota I
parvum
littore .
r.
^o,
2y
r.
r.
primo u
ii
r.
4-j
74^
r.
populus.
il
palili
di
corr.
Maurum; prima
legge-
Prefazione
I.
II.
La
Chronicon Gradense
III.
Il
IV.
La cronaca
xiii
....
Grado
alla
xxxvi
manoscritti
xl
patriarche
xxvii
xxix
Giovanni
I.
vii
viii
comunemente
Cronaca brevissima
di
Grado
Grado
17
53
57
Giovanni
i.
il
gastaldo
2.
3.
^75
Frammento
sul
d'un' inchiesta
commercio
^77
fatta
17
dei pallia
4.
5.
e carolingi
....
179
^So
224
Ikdice
L Nomi
con
Pag.
Du Gange
altro significato
Scrittori citati
189
o regi-
214
216
Giunte
221
GoRREZioxi
222
giugno 1890
>Sr!TUTO STORICO
ITALiAK O
.
Contenuto del fascicolo: Relazione letta a S. M. nell'udienza del 25 novembre 188
j
dal ministro della Pubblica Istruzione sul decreto di fondazione dell'Istituto Storico
Italiano
Sessione I: Adunanze plenarie del 27 e 29 gennaio 1885
Discorso pro-
nunciato nell'adunanza plenaria dell'Istituto nel giorno 27 gennaio 1885 dal ministro
della Pubblica Istruzione comm. Michele Coppino
Programma dell' Istituto Storico
Italiano
Circolare
ai
marzo 1885)
della Giunta esecutiva all'
patria (20
Idem
RR.
Comunicazioni
Relazione
lN.
Adunanze
Sessione II:
pag. 78
L.
circolare
Frammento
Nazionale di Roma:
I.
Giorgi a S. E.
Di pag. 120
il
L.
4 $0
III: Adunanze plenarie del 30 e 31 maggio fDiscussione sulle proposte di lavori votate dalla Giunta e delle altre fatte all' Istituto
De
del prof. C.
Lollis a S. E.
263
il
giugno 1887
presidente
Ricerche
abruzzesi:
relazione
Di
Storico Italiano.
dell'Istituto
pag. 100
IN.
L.
4- Contenuto
del fascicolo
Organico per
50
50
50
il
Proposta di pubblicazione
1886
documenti Colombiani nella ricorrenza del quarto centenario della scoperta dell'America. (Comunicazione di S. E, Correnti)
Relazioni delle RR. Deputazioni
Cronache boe Societ di storia patria sui lavori pubblicati negli anni 1886-87
lognesi (dalla relazione del prof. V. Fiorini sulla ristampa delle Cronache bolorelazione del prof. F. Novati
gnesi)
Epistolario di Coluccio Salutati
Notizie.
di
L.
JN.
Di pag. 112
IN.
A. G.
Di pag. 116
Spinelli.
L.
D. Contenuto del fascicolo: Decreto reale col quale si provvede alla pubblicazione di
Norme per la pubblicazione degli epistolari
documenti relativi a Cristoforo Colombo
Le
Rime storiche del sec. xv relazione dei proiF. A. D'Ancona e A. Medin
relazione dell'aw. Brando
Constitutiones S. M. Ecclesiae del card. Egidio Albornoz
Brandi
Glosse preaccursiane (da codd. membranacei esistenti nell'Archivio di Stato
studio, per
N.
7* Contenuto
bre 1888
Carmi
d'Alessandria e
L.
Di pag. 138
A. Gaudenzi.
IV: Adunanze
A.
Ferrai.
novemBenzo
Di pag. 138. L.
N.
8. Contenuto del fascicolo : Gli Statuti delle Societ delle armi del popolo di Bologna,
Ricerche abruzzesi relazione di V. De Bartholomaeis. Di pag. 176
per A. Gaudenzi
N.
9- Contenuto
350
e le fonti della
Di pag. 328
L.
Libreria
C."
ROMA
Storico Italiano.
dell' Istituto
di pag.
Italia,
L*
Roma
Oreste To^BIASINI.
voi. di pag.
368, con
Annibale- Ga-
I voi. di pag.
L. io,oo
L. io
simile
L.
simili
I.
Annales lamienses
IN
L.
CORSO
DI
Giovanni Mon-
di
Di pag. 268
VOLUMI
6 50
STAMPA:
Caffari, a cura di L.
Tommaso Belgrano.
Voi. primo.
La
Musulmani
delle Baleari,
di
Francesco Brandileone.
unico.
Statuti delle Societ del popolo di Bologna, a cura di
gusto Gaudenzi. Voi. Il [Societ delle arti).
6,50.
Voi.
Au-
<
DG
403
F7
no 9
PLEASE
CARDS OR
DO NOI REMOVE
SLIPS
UNIVERSITY
FROM
THIS
OF TORONTO
LIBRARY
MONOCRAPH
CTRCULATE AS
*%-fc
t-ltlf
<*#
.-'-%,
x^^
iSf^'
-*.
^M^
'f^:-^-'.
ftl