Documenti di Didattica
Documenti di Professioni
Documenti di Cultura
in
http://www.archive.org/details/cronachevenezianOOmont
ISTITUTO STORICO
ITALIANO
FONTI
1>EK
LA
STORIA D'ITALIA
PUBBLICATE
DALL'ISTITUTO STORICO
ITALIANO
SCRITTORI
SECOLI X-XI
ROMA
NELLA SEDE DELL'ISTITUTO
CRONACHE VENEZIANE
ANTICHISSIME
PUBBLICA T E
CURA
GIOVANNI MONTICOLO
VOLUME PRIMO
ROMA
FORZANI E
C.
PALAZZO MADAMA
90
NOV 1 71947
13785
DIRITTI RISERVATI
PREFAZIONE
i.
collezione.
e nelle altre
citt
si
compose
la
tutti gli
maggiore
possono raccogliere
cordano
le
quali quel
col titolo di
Cro-
scoperte
le
Con
gran
opere storiche,
sue
delle
un gruppo
in
elementi con
in
delle reliquie e
il
ri-
loro trasporto a
fatti
di
frate
Paolino,
Iacopo da
volume
il
la
cosi detto
Giovanni,
le
Chronicon
Gradense
quali furono
tempo e hanno
in
comune
lungo passo
intorno al
si-
MONTICOLO
G.
Vili
il
Ho
579 dal patriarca Elia.
una brevissima narrazione
nel
testo
di
ma
si
estratto di
contenere anche
gelista
le
Marco, e principalmente
primi
periodi
Translatio che mi ha
la
cronaca
della
di
la
lezione
compierne
tuto
ma
quasi
quelle
senza
scritture
ci
non mi
e d'altra parte
collazione,
la
primitiva
Giovanni interpolati
sono pervenute
con con-
Il
un breve
Gr adense
non
la sola
Translatio, perch
con
tempi pi remoti
al
Marco
s.
nella
momenti
Venezia dai
secolo xiv.
II.
La Cronica de
1.
il
alla
Germ.
hist.
Mon. Germ.
hist.
Mori.
2
,
e sino dal
Script.
Vili, 45-47.
Script.
Langob.
et
dal
tempo
Pertz
di
'
Marco
PREFAZIONE.
come
Essa
nache veneziane \
gi
esemplari
altri
Roma
di
segnato
145,
xvn e xvm
nei secoli
tratti
XI,
gli
palmente secondo
Il
la
si
Barberini
biblioteca
della
IX
la
(22X
3
.
3X'6),
guenti
Ivone
La
Compendium
il
ma
Chartres,
di
sempre
scrittura
ecclesiasticarum
ne furono strappati
Cronica ricordata
avvenuta verso
ma
triarca,
fogli.
xi
ma
met
il
la
tempo
quel
margine alcune
nel
gli ultimi
di
la
rivela le
nstitiitionum
durata
sulla
postille
amanuense aggiunse
L'
ciascun pa-
di
dati nu-
mano-
merici che
si
scritto
non
ci
perch
la
serie dei
xi,
patriarchi giunge
mentre
la
milis
chronica extat in
prorsus
cod. Barberini
xvn, a
XL,
14, sec.
xvm,
XXIV,
a ce.
ma
Per
loc. cit.;
Waitz, Ueber
immigr anioni
Cf.
codice
a ce.
I,
375;
1-6;
1854,
119.
p.
nota marginale:
Barberini n. 247
si;
diret-
Comunale
di S.
Daniele del
Friuli.
cit.
nove Aqaileie
Cipolla, Ricerche
Ughelli,
la
bibliothecae
Neues Archiv,
24-28, con
ce.
in
sec.
Il
0$
Foscarini, op. e
tradizioni intorno
Veneto, fase.
4-03
.Fi
sulle
im
cf.
V, 1139,
58, p.
i
JI 7-
alle
342 sgg.
440 in
antiche
MONTICOLO
G.
Gradense come
nicon
la
Vaticano Urbi-
io32\
Chi'onicon
il
rimanente
la
In-
ma
2
;
ne comprendeva
in origine
codice
il
manca
lungo
il
mentre quella
si
aiuti
codice
generale pi
in
Il
corretto del
o negligenza alter
prendere
il
ma non
sue parti
succede
si
teria
narrazione un arido
da Venerio
in poi
non furono
somministrargli
copiose
Cf. la
laonde
4,
cit.
nel Ballettino
la
vi
documenti
dimostrer
importanti
fine
patriarchi,
di
usati
tutte le
notizie
in-
sembra
mia dissertazione I
Giovanni, cap.
2
le
riaccese verso
si
Massenzio
Cf. la
di
Come
Grado.
la narrazione,
catalogo
Grado che
com-
lui trascritte.
potuto
di
dell'archivio metropolitano di
tra poco,
da
cur
si
il
alla
nel quale
non sempre
La cronaca
piana,
testo e
il
827
1'
assai
manoscritti
dell' Istituto
dissertazione, loc.
cit.
nel
le
tempo
strano
di
Venerio
che l'autore
Storico Italiano, n. 9.
l-FAZ IONI-.
P R
XI
della
talogo da
Venerio
in
presenta
si
poi
ca-
il
aggiunto da
stato
sia
dubbio che
il
at-
altri.
Orso Orseolo,
il
quasi
tutti
patriarchi
ricordata la tomba,
mentre per
Il
susseguenti
codice
copista del
ma
agli
iunior
fu negligente
ecclesiastici;
da Venerio a Vitale
manca
di
Barberini
di quegli
Chronicon Al-
tutta
esso conservati.
ci
quasi
nel-
dimostrano
l'archivio
parte
in
quali fossero le
'
tempo e come
quel
in
Mantova
condizioni
827
del-
documenti
molti
di
dell'
in
si
ma
e cosi l'anonimo
ci
ha trasmessa
si
conservano e dagli
neziani
non furono
Cf. la
cit.
non
fa
L'anonimo
menzione
quell'archivio.
di
di
Gli
Grado
si
atti
le
quali
altri
di atti
cronisti
ve-
conservavano
carte
materia anche
conosciuti.
la
il
non avessero
testamento di
la
sinodo
Severo
G.MONTICOLO
XII
quando
rifer
dopo
cessore,
scrisse
Pola,
l'
a Gregorio
III
lettera che
la
clero e al popolo
Venezia e
della
con
suo prede-
il
Pietro vescovo di
l'espulsione dell'intruso
al
come
sproposito,
Istria
si
fatta
lui
del-
la lettera
nota cronologica
la
augusto Leone a
peratore eius
corrisponde al
Deo
anno
filio
in cui
di essere
il
vili
bene informato
di
quale
la
quanto
si
al
maiore im-
et Constantino
sexto, indictione
marzo 725
L'anonimo mostr
coronato
la
tomba
del
una
lettera
Antonino,
con
ma
patriarca di
tefice.
Fu
a).
inesattezze.
pubblicata dall'UGHELLi
probabile che
come
Grado dopo
pallio al patriarca
il
e.
egli abbia
la
confuso
il
III; infatti
privilegio
il
succedettero durante
si
riferiti
tera di Gregorio II a
Sereno patriarca
e quella
medesimo
scritta
dal
medesimo tempo.
nel
Per
Muratori,
tere
che
il
Rer.
prima da Gregorio
e.
57 a.
poi da
It.
si
la
ai
di
tratto
132,
il
la let-
cf.
la
della
cit.
Venezia e
ma
con
dell'Istria forse
Scr. XII,
doge ne abbia
vescovi
prima
suo patriarcato.
il
di
Andrea Dandolo,
da dover ammet-
tali diversit
Le
II e
differenze
la lettera si
sono
legge
PREFAZIONE.
prova
conoscere
di
Diacono
Lango bardorimi
Historia
1'
XIII
di
Paolo
'
Gradesi
il
scrittore
quale
si
al
di
nome
2
.
III.
//
2.
Gr adense
Chronicon
Il
tempo
della composizione
Chronicon
detto
Gradente,
il
la
prima
Venne pubblicato
una cronaca.
sizione di
volta,
ma
con molti
il
1845 per
dal Rossi
errori,
secondo
nel
nell'Ar-
codice H, V,
44
ne fu
Pertz
fatta la
4
sussidio
col
dei
di
Waitz non ho
ceversa;
il
il
ho procurato
Waitz nel
di
testo e nel
commento.
Ser.
4 Moti.
I,
due costruzioni,
to. Vili,
Germ.
hist.
Al pari del
perch non
p.
ma non
certo che
e.
costantemente, e talvolta ha
a p. 9,
r.
ma nemmeno
440,
io,
1846
Giorgio Enrico
Vaticano Urbinate
codici
della
116- 129.
Script. Vili, 39-45.
G.MONTICOLO
XIV
essa
mende
priva di
affatto
fu
commento
nel
nella
sono
usati
stati
manoscritti seguenti:
i)
il
Gradense
Chronicon
del
colo xiii
440
ove
principio
del
ultime carte
le
2)
V, 44
codice H,
il
della biblioteca
del
semi-
xm
nel secolo
e precisamente tra
gli
III
vi
latini
morte
ricordato
e nel catalogo
al trono,
sali
membranacei
coli
pagina
il
il
numero
di
Gradense
Chronicon
nella
prima carta ha
di
vi
modo
mano
per
di scrittura
49
di vario
(2X I 7X3)>
colo
ma
l'esemplare fu tratto
in-
antico
nel testo
con
La
trascritta
e interpolata
2
;
Ziani,
ma
Per
schc Studiai,
I,
Das Chronicon
edizione, p. 50,
rattere di
r.
28.
Marin Sanudo
il
Per
Altinate, cap. 2.
di
N.
la
cf.
nota interpolata
guardia
2784,
Simonsfeld, Venetiani-
si
est
cf.
questa
PREFAZIONE.
xm
del secolo
cedente
il
3)
ma
binate
degli errori
due apografi
Vaticano deriv
codice
il
Gradense simile
e nel Chronicoi
comunanza
la
XV
pre-
al
ommissioni
delle
relazione
fu
vi
met
immediatamente
diretta,
dall'
Ur-
l
;
il
4)
secolo xv, che una copia non del tutto esatta del codice Vaticano
nardii
filii
5269 \
ria del
il
ma
cale di Venezia,
Infatti
altri
23 agosto 1821.
il
Nella
del diacono
cit.
domus
Giovanni; per
il
[Cod.Vat. Urb.
a;
5269,
de ... visione
[e.
4 b; ib.
prandium p
[e.
at
a;
ib.
S.
dif-
bi-
[Cod. H, V.
43 a.]
seguenti confronti:
44"}.
de divisione testificati
43 b.]
p a
44
prandium
preparare
b.]
ad
(b)
Per maggiori
5,
e.
certificati
e.
al
173 sgg.
quem 00
sedis
capp.4,
e. 3
e.
r e
gli
ho dimostrato
dissertazione
cod. Vat.
nota:
la
Venetae, II,
Ecclesiae
febbraio 1832.
17
con
alla chiesa di S.
Corner,
1
legge
si
il
il
Sanudo apparteneva
codice
Crotta mor
Ma
come
Il
il
infatti nel
Rocco,
essendo morto
blioteca di Marin
v.
illustrarlo,
quem
sedit
notizie
sui
codici
i,
3,
cf.
la
cit.
dissertazione ai
6.
quem
su at
quem
ma
corr.
su lettera abrasa.
G.MONTICOLO
XVI
Adunque
quattro manoscritti
mente ad un
ma
solo;
5269 ha un valore
Vaticano
il
riducono effettiva-
si
due meno
agli altri
ove pi
in molti luoghi
Urbinate
medesimo
dal
antichi la lezione
da nuove espressioni.
fu abrasa e sostituita
Gradense
dogi Obe-
Infatti
lerio e
ai
del secolo
xv o xvi
dovi la frase
il
proceres
tribuni,
governo primitivo
delle isole.
Altrove ho esposto
all'origine
anche manifestato
due
scritture contradditorie
preparare
la
ma un
con
ho
stato
aggregato informe
forse
le quali
si
voleva
origini dei
alle
Gradense
il
comuni
di Torcello e
Grado e
alle
vicende
del patriarcato.
La seconda
nove Aquileie,
triarchis
del
testo,
mentre
la
con molte
prima riassume
Chronicon Altinate
origine non
Cf. la
II
cit.
2
.
descritto
pendiatore.
il
Grado che
dissertazione, cap.
il
un diluvio disastroso
notizie
arbitrarie
lungo racconto
pu somministrare
mutazioni
si
la
legge nel
sua stessa
19.
racconto
di
Torcello e quello
di
Grado, ove
ommesso
dal
com-
P R
ON
XVII
stessa un carat-
e per non ha in s
pi antiche,
fonti
ma
siccome
ci
secolo
xi,
cosi
d un argomento
ci
sebbene
gli
met
nicon
Gradense
rezione e chiarezza,
comprendere
Chro-
il
d sovente un aiuto
ci
sieno sol-
inoltre
efficace
pi antica e
scritto
senso dell'opera
il
xm
del secolo
essendo stato
quel tempo,
di
medesimo
solo,
il
corrispondente del
parte
la
forse
sicuro,
per
forme
le
e contorti.
compilatore del
storica,
di
con
cato,
ma una
Torcello
i
quali
raccolta di
Grado e
alla
avrebbe forse a
storia
del
patriar-
poi
la
materia e togliendone
si
l'altra
evidenti contraddizioni;
le
due
alle
cosi
Grado secondo
diversa
la
ommesso
il
come
pontefice Onorio
nel Chronicon
1
nella trascrizione
la
il
compilatore abbia
quale
si
riferisce al
Gradense
affatto privo di
senso
'.
interventi!
supradictorum
che pure
si
riferisce ai vescovi
la
frase
ricordati nel
impossibile
stabilire
stesso compendiato
se
il
MONTICOLO
G.
XVIII
se
abbia egli
compilatore
il
il
riferito
ad
ma
altri;
certo
sufficiente chiarezza,
molto gravi
nell'
per talvolta da
laonde se
ma
non
l'
difficolt
che
originale,
fu inteso nel
riassunto e
il
pensiero con
lui
il
lette-
La com-
venne
ai
fatta
citt
in
quella
La prima
il
prin-
som-
Altinate
ci
frasi,
di investigare
differenze
racconto intorno
testo pure
il
da
passo ommesso,
ma
nel
hist.
Cf.
XIV.
'
;
xm,
cia-
nel Vati-
principi
ai
ma
al
di
con molte
ne stata ommessa
essi si discosta,
Script.
testi
intero,
sor-
Chronicon
Il
Torcello e
pu
sicch
venne
al
l'ul-
tralasciata
PREFAZIONE.
tima parte.
XIX
Il
aveva nell'insieme
teriore al secolo xi
con
quale
la
ci
presenta nei
si
codici
mettere che
uno
testo di
il
di
essi
sia
xm
secolo
del
possa am-
stato
eguale a
Il
quarto quaderno
il
Cipolla, op.
Cf.
mente
cf.
308, ove
p.
e cos
3
,
ci
in Arch.
cit.
il
secondo,
manca
modo
il
la differenza tra
in insulis
munosulis
(cf.
questa
rum
voce
Tafel
blik
cum
ediz.
il
19,
p.
r.
21),
del
Chro-
aquarum
fue-
in
patulibus et
da un errore
dell'edizione
il
Chronicon Gradense:
special-
passo
il
deter-
di
terzo ed
il
ci
dell'opera,
',
si
si
forma
stessa
la
di in insulis
barche formate
cio piccole
ha
caveis ligno-
al
Thomas, Urkunden
%iir lteren
Venedig nei Fontes rerum Anstriacarum, non lasciano luogo a dubbi sul
suo significato.
2
Cos a
p. 21,
r.
gnorum
mentre
il
appellati
sunt ; a
p.
22,
r.
18,
si
ma
legge:
Vat. e Dresd.
che pi
consilium
si
fecit
decem
et
con
profitto
Per
altri
nei
Cf.
cit.
frasi,
ma
dissertazione, cap. 4.
nei tre
Il
16,
si
codici
cod. Vat.
il
cod. ve-
pu essere consul-
SlMONSFELD.
3
15,
ma
39, rr.
octo episcoporum
ma
legge: Scopa-
7, si
quello
r.
Massi-
legge: Gambas-sericas
procurata dal
G.MONTICOLO
XX
l'et
del
manoscritto.
in esso
non
Cronica
tinuatore;
ma
anche
il
1008
cui
in
potremmo
stabilire
termina
che fu
il
rac-
fatto
nella
in
quel mano-
morte
composto
di Vital
la serie
Candiano IV
La
proprio
il
titolo
indicazione dell'autore,
l'
nome
perch
le
Ma
sua edizione.
la
di
ed gene-
in
sono
essa
comprese due
intorno a quelle di
Grado,
Chronicon Affinate
si
apparentemente
nite
Secondo
la
mostrano per
in
in
III,
prima volta
riu-
un unico racconto \
la
Ci
L'opera inedita e
fu dimostrato per la
si
e loc.
cit.
PREFAZIONE.
IV Candiano che
triarca Vitale
secundus
Vitalis
ma
sarebbe stata
l'opera
XXI
Liber designato
nel
non nota
Certo che
notizia.
degli
ma
nere,
la
quale
il
l'ano-
conobbe
egli
Chro7iicon
altri
onde
la fonte
il
al pari
quel ge-
di
mentre trasse
Liber,
e,
dalle
pi volte
anche
da
sollecito di raccogliere
fonti
noi
ma-
la
mostr
si
sconosciute
Grado
brare
secolo
che
strano
sieno
xi
sentavano tutta
Cf. la
Cf.
Il
opere
le
quali
le
dissertazione;
Cos
forse
rappre-
(e.
il
patriarca
19,
scrittori
diacono Giovanni e
dissertazione, cap.
due
di
la letteratura
mille.
al
cit.
raccolte
state
medesimo tempo,
vissuti in quel
susseguenti
nel codice
non pu sem-
Inoltre
ma
III,
3.
ho pubblicato
in
anche
la
16 b del cod. G,
r.
di
Venezia) intorno ad Elia attesta che compose un' epigrafe nella chiesa di
S.
sumptibus pavimentum
quod
quidem ego
memoriam.
presentiarumque permanet
in
scono a largizioni
tempio.
ufficiali
atrii
rei
ecclesie Gradensis in
Inscriptionum, V,
di
carmina rao-
subponam ad perpetuam
medio
Mommsen, Corpus
dopo
numeri
15 90- 15 93 che
costruzione
20 e dal
si
di
riferi-
quel
G.MONTICOLO
XXII
dopo
per
anni,
l'altro
si
a quella parola
diacono Giovanni
Enrico
perch
capellanus ducis
in quell'anno
II
Infatti
mandato
distanza di pochi
alla
ottenesse
attri-
dimostra che
Venetiarum
il
venne
le
pu
si
la
conferma
dei
Zaccaria
di S.
privilegi
largiti
La
d' Italia.
naca
di
estende oltre
si
cordano
meno
dubbio che
componeva
l'autore
sua cronaca
altri
l'opera
la
in
quanto
al
l'
Ughelli
la
morte
morte
cit.
Ughelli,
di Vitale
ri-
si
Torcello a
di
pu am-
si
contemporanei
1008 n
di
corretta n compiuta
come
Vitale,
negli
perch
D'altra parte,
morte
fu attribuita alla
Fu pubblicato
Cf. la
ai
forma n nel
dal
Corner,
Ecclesiae
di lui,
dissertazione, cap.
Italia sacra,
2* ediz.
1018 che
non
vi
voglia accettare
3
narrazione non
in quella
non n
si
che precedettero
anni
di lui
vita
cro-
fatto
il
la
infatti
l'elezione di
Grado
la
la
il
patriarca di
il
perch
preziosa,
testimonianza
si
si
dal-
potr mai
dal
Gloria
103.
7.
V, 1108.
L'autore del
Liber
pone
la
PREFAZIONE.
discendere oltre
gli
cataloghi
antichi
ultimi
gli
tenne
'
XXIII
la
come
Adunque
binate
di
da un documento
risulta
l'una
compimento e
strappate
correzioni
le
non
e se
morte
compose
Giovanni
di Vitale
fossero
la
sua
come
se,
come proprie
ove
le frasi
lettera
alla
costretta
facevano men-
e venne avviato
farsi
monaca
Ugo marchese
di
pot
Vitale
ecclesiastica
cenobio di
nel
li.
Cron. de
Cf.
ducato ve-
del
il
Aqui. cod.
2
Tra
Thomas,
cit.
210
Scr. XII,
37
e.
cit. I,
Cf. la
Cf. Cronaca
cit.
25,
si
legge
documento
e.
87
veneziana di
dissertazione, cap.
Dandolo
b;
il
doge
Muratori,
in
Liber ponti f.
eccl.
B.
le sottoscrizioni del
op.
presente, p. 16;
breve
in
del
Rei;
senza cor-
al
maggiore dignit
salire alla
Giovanna
Toscana.
il
S. Zaccaria,
credo,
rispettivi autori
lui,
dogaressa a
la
po-
suo malgrado
si
forma soggettiva.
in
di
da
state
Orso Or-
errori pi manifesti,
gli
il
reggerne
senza
l'altra
vi
forma
in
le
diacono
codice Ur-
il
edito da
manu mea
ediz.
p.
subscripsi.
7.
Giovanni, presente
Tafel
138.
legname da guerra
a Ottone
II
Saraceni
ai
peratore che
vescovi
appartenenti
poste
suffraganei
imperiali
Ottone
Quando
doge
il
patriarca
il
domand
e gli
II
partenza di Pietro
al
confiscati
and
im-
del regno
dopo
la
del
fatti
era doge lo
nuovo
976 era
allodia
morte
ma
doc. in
Tafel
di
per
il
di S.
Can-
rec una
presso
la
risultato
Intanto
fatto
op.
quando
le
cit.
I,
25
cum
residente
Gloria,
il
l'as-
domino
.
hist.
Kaiserurkunden,
II,
par.
I,
84
sg.,
pra-
Finalmente
Tribuno Menio,
di
triarcha
governo
Thomas,
lui
Candiano IV, gi
secondo venne
il
suo
Michele
principe,
ricorsi di
filio
si
la
lui,
ce
Mon. Gemi.
Dopo
stato turbato.
Pier
di
il
Germania presso
in
si
uffi-
dall'
Vitale,
volta,
beni patrimoniali,
Cf.
alla
confini
l'imperatore, perch
tiche
suo patriarcato e
protezione ed aiuto.
Cusan nell'Aquitania e
seconda
974 ottenne
al
entro
diano
da Ottone
accordato
le
di
d'Italia
ciali
il
chiesa di Grado,
ai
la
MONTICOLO
G.
XXIV
Codice, diplomatico
padovano,
sec.
le
REF AZIOK
XXV
E.
patriarca,
al
resi
tuito \
gli
Il
la
fosse accordata al
patriarca
il
la
facolt
di
Quando
Pietro
II
la flotta
verso
l'Istria
Slavi,
and incontro
pallio dal
il
non solo
metropolitano
in
il
segno
27 maggio
di
onore col
Olivolo con
di
II
Nel suo
3
.
sedi
sulle
Grado
di
di
ducato
del
vescovili
diritto
il
ma
e dei predecessori,
Cf.
il
doc. a
il
doc. in
dell' Istria 4
anche su quelle
e.
di
Venezia.
2
Cf.
II
Cicogna,
offerse al
s.
doge
Ermagora
Cf.
lo
il
in
1111.
largito da
cumenti.
3933, 39S1
ma
Giovanni XIII.
e.
imagine
l'
Marco
s.
87
b,
ma
Marco,
il
si
noto che
dell'altro santo.
Rer.
consideravano
It.
99 a, 100 a;
manca
Il
Dandolo mostra
cf.
Mar-
numero corrispondente
di
Aqui-
continuatori.
vi
il
come
era
patriarca
Grado
Muratori,
s.
con
metropoliti di
Dandolo
sg.
stendardo
fu discepolo di
del quale
4
284
leia,
al privilegio
avere esaminato
tre
do-
XXVI
Nel 1006
vescovo
il
nico, affinch
di
cedette
di Olivolo gli
Grado
di
di quella
capo spirituale \
Vitale
Gradense
seconda redazione,
dice G,
ci
quale
la
ci
il
mesi
sei
2
.
pervenuto anche
una
in
III,
di patriarcato
Eufemia
Chronicon
promosso
popolo
Il
la diretta di-
e fosse quindi
Dome-
prete
il
M ONTICOLO
Venezia.
di
Il
nacis,
legiensis
frammento
questo
in
de
Cronica
della
Come ho
Aquileie.
Chronicon
il
ma
stilistiche "e
patriarchis
singulis
anche
il
la
devono
si
secolo xv
testo,
3
,
il
nove
nuova
la
codice Mar-
ho
tuttavia
cre-
profondamente
esse
il
meno
Gradense,
fine del
Aqui-
ecclesie
De Mo-
nelle parti
all'autore
del
medesimo metodo,
mentre
di
ommise
il
mio avviso
perch
Liber,
Giovanni, tenne
l'
enumerazione
frammento
della
Cf.
doc. in Galliciolli,
Memorie vendo
egieusis
3
il
antiche sacre
presente, p.
16, e Liber
poni
ecc.
Cf. la
cit.
dissertazione, cap.
19.
e.
Aqui37
b.
PREFAZIONE.
aveva svolta
il
la
aggiunse qua e
cedenti,
XXVII
testo
vescovado
erano
quando descrisse
di
per
noti
riferire con-
altre
di
donne
seguito
come
S.
Gra dense ho
testimonianza fondamentale
manoscritti,
altri
testo
il
il
il
secolo
la
lezione
pri-
xm ma
;
non ho aggiunto
nel
come
vie,
le
o per
traslazione del
la
di
dell' isola
come
si
pu
ma
di
tempi,
tennero
la
suprema
IV.
La cronaca
3.
ho assegnato
terzo posto a
il
quale ho dato
il
nome
Cronaca brevissima
di
Grado.
Chronicon
32,
rr.
Come
Gradensc,
21-24.
delle
alla
ori-
sopra ho affermato,
perch consta
di
XXVIII
MONTIGOLO
un
l'opera e raccolse in
di
sostanza ne
di
lezione,
alla
met
ma
scritture (a
e.
che
a discendere sino
essa
Infatti
Pactorum
al
legge tra
si
liber
1300 e 1353 e
anni
gli
il
difficolt
xiv.
3 2 a)
Chronicon Gradense
codici del
ai
non avrei
secolo
del
primus
scelti
il
criterio col
il
Andrea Dandolo,
relazioni tra la
fu-
compila-
quale vennero
diritto
di
ai
Inoltre manifesto
tava
le
forse anche
colo xv.
compilazione
L'origine della
quel-
forma.
da
avvenuta
sotto
laonde
il
com-
la
governo
di
Chiesa e
il
Ma
lo Stato.
il
passo
politici.
il
in
un registro
domanda
ufficiale di
documenti
come
quello
riodi
del
origini
la
quale senza
la
pe-
ch ad essi
patriarcato,
frase
che
si riferisce.
Quanto poi
Cf. la
cit.
dissertazione al cap. 23 e al n.
Cf. la
cit.
dell'appendice.
P R E
:
!
IONE.
7.
Pactorum
liber
XXIX
primus non
un
accordato
al
ma
documento
ne contiene
gere che
al
di
il
'
privi-
avrebbe
concilio,
poi
della pa-
aggiun-
inutile
non visse
Grado,
mo-
sostanza.
la
un
il
tempo
consenso
col
e cosi non un
rola,
I,
v'
fonda sulla
si
te-
V.
ha cronaca
4.
ma
la
cronaca
la dissertazione
che
Italia7io
notizia
manoscritti
dei
xi,
manca
1
et
Hist.
la
pi antico, l'Urbi-
quando
fu istituita
Langob.
II,
io,
fatto Te-
codice
ho
nei
Moti.
Germ.
cos
hist.
3
,
alla
e siccome
per essa ho
Script,
rer.
Langob.
hai.
2
di
Benedetto
I,
p.
308, ed.
Ducheske.
nei voi.
XVI
XVII
di
Cesare Guasti
Federigo
di
fu
compilato
la
XXX
G.
seguito
colo
il
che dall'antico
xiii,
mundi
De temporum
nel
di Paolo,
per
cura
la
Translatio sancii
parti che
di
quando
di con-
ho indicate con
modo
questo
lettore potr
il
sex aeia-
le
primitiva
che
De
cetto e di forma.
in
il
evangelisie
con l'opera
del se-
Marci
met
Langobardorum
L' Historia
iibns
MONTICOLO
abrasa
giudicare
dall'edizione
veramente un
indizio sicuro
come
fu
ma
poco copiose
documenti e
assai
la
importanti.
dotti
attribuirono
a Venezia;
difatti
altri
le
e poi
ricambiarono
palazzo,
era
Inoltre
cronaca
viaggio, che
sua presenza
le
nell' isoletta di S.
vi
due
partito
venne
si
Servolo
posia donde
dalla
in
perch non
soltanto
ritorno sopra
solo,
rono tra
si
lui
Cos soltanto
testimoni.
principi per la
III
prima
rileva
Ottone fece
al
monastero
di
recarsi
che
la
proposta
di
Pom-
Venezia.
di
quel
al
la co-
PREFAZIONE.
XXXI
Ma
bio.
non
cronista nell'opera
il
gli
avvenimenti
nemmeno
ebbe parte
ai quali
mai menzione
fa
anzi
ricorda
testa che
circostanza
fatto
il
documento
all'
imperatore
La prima
Orseolo
in
sino dal
che
si
ci
Aquisgrana.
tempo
II
Per
il
del
testo
a Venezia) ricorda
doc.
il
Il
Kohlschtter,
cf.
vicinanze di Eraclea,
Belluno,
documento come
II
ma dopo
manu
signiri precepimus.
cancellarius
le terre
il
vescovo Giovanni
quam quod
credatur,
in calce
hoc preceptum
regis.
Erimbertus
datum
in kalendis
.viii.
anno vero
feliciter.
amen
131
di quel registro e
V,
Cf. la
p,
medesime
kan~erei,
Stumpf
negli
e.
di
Giovanni
a p.
il
pri-
terre e si legge
23 b (R. Archivio
Ada
imperii (Reichs-
37, n. 30).
Cronaca
di
tertii
marzo 991
Orseolo per
inde conscriptum
terri-
caetera
di
di
II
Pietro
Il
III
vescovo Giovanni
Il
da Ottone
cui
in
il
notizia sicura
quella
in
la
fu
rispettivo at-
Ottoni ad Aquisgatum
aliqua mora transmisit
siuini
...
accordato
nome
suo
il
la
il
dum
il
tutti
quando narra
MONTICOLO
G.
XXXII
e seguitava a
dopo
nerla anche
Questa violazione
la
una contesa
quale
il
doge
si
te-
nella
gli
L'Orseolo
domini.
antichi
nel
tone
la
III
vescovo a
il
regno
il
d' Italia,
occupate
restituire le terre
x
alcun conto.
do^e
Il
allora
la
ma
il
quell'ecclesia-
vide costretto a
si
il
ter-
ritorio
rezza
come parte
del
e cosi
ove
mand
ottenne
nel
995
desiderato
ch
il
il
doge
verso
confini
il
Privilegio d
Mlhausen del 19
Storia documentata di
2
3 II
il
Venezia,
I,
383.
documento ricordato
alla
non furono
maggio 998
aveva obbedito
po' pi tardi,
schtter, op.
alla
come
cit. p.
(edito dal
sentenza;
Verona per-
restituite.
la
edito
dal
998
Romanin
medesimo,
cit. p.
op.
Il
5
;
nella
di
luglio 992
nota
il
alla restituzione,
marchese
ricorse a Ottone
d'Italia,
Ma nemmeno
vescovo
di processi,
regno
il
il
diploma
il
18
luglio
Ve-
cit. p.
terre
Venezia un
PREFAZIONE
ma
perch
accordi fossero
gli
gennaio 999,
d'Eraclea
ritorio
la
seconda
la
come era
In quella circostanza
volta
dia-
il
Roma,
sul
ter-
doge Paoluccio
dai tempi di
Stato per
III,
da un nuovo
convalidati
mand per
privilegio imperiale,
XXXIII
il
le
'.
quali
le
lire
come
dai cittadini
Il
documento
del
condo
ma
la
siccome se3
quella carta
si
quell' ufficio
Ma
il
perch anche
in altre
e di
difficili
economici e
Orseolo
lo
Cf.
II
il
egli tenesse
politici
mand
doc. in
documento
suoi servigi al
vescovo
somma importanza
di
Belluno,
all'imperatore a
Ada
lui
imprii, p.
affatto sconosciuto
gli
interessi
II
Ravenna insieme a
il
permesso
37, n.
si
per
Stumpf,
con-
doge soltanto
tative
si
di aprire
30.
e.
88 b:
Ioannes Greculo dedit duas libras quas dedimus Petro diacono propter pa-
ce
doc. in
Kohlschtter,
op.
Cf.
il
cit.
far
menzione pi
si
p. 85, e la
propter expensas
nota
ma
a p. xxxi.
Romae
Gio-
non
sotto.
MONTICO LO
G.
XXXIV
regno
Piave ed
ploma
del
giugno del
Sile, la
il
maggio
Italia,
quell'anno
di
III,
concessa con un
Verso
dal
doge a
recava in quella
si
altri
gli fu
sequiare Ottone
in
qual cosa
a S. Mi-
di-
fine del
la
Como
ad os-
la terza volta
accompagn l'impe-
citt;
a Ravenna, verso
la
la
del
fine
3
.
ma
il
la
dell'
impresa deriv
accompagn su
notata da alcuno
felice
l'esito
Pomposia a Venezia e
di
Giovanni
dell'imperatore a Venezia,
doge perch
del
il
comune
fosse esonerato
Verso
la
met
III
doni che
dell'
due
principi
commissione
Cf.
il
il
nuovo re
dell' Orseolo,
doc. in Fantuzzi,
e.
3
1
a,
Cronaca
Cf.
il
Cf.
Cronaca
di
Giovanni,
viaggio
s
.
doge a
volte dal
Dopo
ricchi
la
il
Germania Enrico
giorno 16
di
morte
ediz.
presente, p.
cit.
Giovanni,
ed.
127 a.
cit.
24
160.
161.
p.
e.
e.
p. 164.
a.
II,
per
mese
quel
di
alla corte
ricambiarono
si
tributo
dal
nome
s'adopr in
lo
trasse
PREFAZIONI:
ottenne
doge
al
la
la
XXXV
morte
Pietro
di
Orseolo conserv
II
l'ufficio
di
1018 a
di
d' Italia,
la
per
le
domanda a
queste testimonianze
torno
al
cronista
quel principe
l'
di
il
Ottone
doge e
III
ed Enrico
lui
il
II,
lo
svolse
nel
la corte bizantina.
agli
chiama suo
Orseoli,
senior
ma quando
ri-
e usa verso di
dominus
ma
si
II,
avuto
abbia
corda Pietro
ma
tutte
si
fatte
incarico di
Da
nel
Vita, badessa
presentare la sua
si
An-
lo
designa coll'epiteto
medesimo
l'aggettivo anche ai
significato
aggiunge quel-
ecclesiastici
e dei
principi stranieri.
n.
Cf.
il
doc. in
Romanin,
Cf.
il
doc. in
Corner,
103.
op.
Eccl.
cit.
I,
V011.
387.
cit.
doc.
G.
XXXVI
MONTICOLO
VI.
Scritture storiche aggiunte alla cronaca veneziana
del diacono Giovanni.
alla
codici Urbinate,
Nei
5.
molto importanti
ma
Non
rettamente
il
alla
storia veneziana,
lettore al capitolo
il
tutte
si
riferiscono di-
perch
lezione,
mento
la
ricorda
stretta
con
Le
la
col-
riferi-
di Bi-
parte
alla
Giovanni ha qualche
cronaca
alla storia
anche queste
ma ho
molti
il
di
avvenimenti
sono in relazione
che
storia di Venezia.
codici
vennero ag-
historica\
il
catalogo dei
nei
Monumenta Germaniae
re langobardi
e carolingi ebbe
carum.
La prima
nella colle-
rerum Langobardicarum
di quelle scritture
et Itali-
quale
ci
rappresenti
le
le
Chronicon Alti-
esistevano nello
PREFAZIONE.
XXXVII
Stato veneziano sino dai primi tempi della sua storia poe
litica
ma
civile,
namento dell'Arte e
le
e per
lari,
quando cominci
xiii,
Anche
grande valore
storico,
ma la
testi-
le
ai
la
ci
l'ordi-
diverse
in condizioni
il
l'origine e
natura di quell'elenco e
gli altri
Altinaie
le
Vi supplisce
ove
si
breves.
Annates
che
nel codice
cano,
e negli
la
ma
l'ul-
codice Vati-
il
la serie
Si confronti a proposito di ci la
fabbro ferraio Giovanni Sagomino, con lo statuto dei fabbri nel cod. Marciano 359
della classe
X dei manoscritti
Il
si
Morbio)
e.
ufficiale del
il
cod. 289
manoscritto
57 a sg.
composto
ex Brera a
recentemente
vi
Il
e dei fogli,
si
Non mi
noto
col quale si
si
il
che
In un prossimo
si
dimostrer che
le parti
d'ufficio tra
31
il
Biillettino
il
in
ma
conservava presso
titoli
anche dall'indice
ma
all'evi-
natura del
manoscritto e
maggio 1278
dell' Istit.
e l'ottobre del
Stor. hai. n.
9;
cf.
il
medesimo anno.
cap.
16.
G.
XXXVIII
MONTICOLO
governo
ha
ticano
la serie
da Alessio Comneno
seguendo
catalogo che
legge
si
ticano per
il
in
quale
il
testimonianza del
la
Venezia che,
Gradense. La
Chronicon
testo del
nuovo metodo
zione manifesta un
Va-
continua-
composizione, perch
di
precedente sono
alle
del
suo tempo,
al
come sopra ho
tempo
il
nella
anche continu
in pi
nimo vissuto
nome
imperatore.
di ciascun
il
aggiunti
storici, la
anche
fu sepolto e talvolta
la
data
monarca
il
Venezia.
Determinata
di
la
torno
modo
al
documenti.
dei
ho
quale
col
Per
la
maggior parte
da pi
eruditi
esattezza,
e per
ne ho esaminato
il
il
testo
sono
stati
colla
dovuta
Con
la
lezione originaria.
la
deve dare
il
400
fondamento per
maggiore brevit
llustrare
stesso
lo
il
metodo ho seguito
quale
mi
sono
at-
l'edizione
critica
di
quella
cronaca.
ila
essi
ma non sempre
pubblicati
fonti
nelle note
riferito
il
le
notizie
qua e
ho esposto
PREFAZIONE.
con maggior larghezza
documenti
sui
veneziani
illustrazione delle
di
risultati
XXXIX
perocch
la
piena ed
esatta
rendeva neces-
tissimo
messo
nare
la
cronisti
con
dubbio dai
in
nomi
altri
Per
nell'oblio.
ho rimandato
il
di
bibliografia del
continuo
del secolo
gare troppo
le
lettore
il
alla
pregevolissima
quali
critici
dell'
x,
note con
le
citazioni, e
qua e
soltanto
non mi
in quella bibliografia
Roma, maggio
1890.
G. MONTICOLO.
1
p.
sg.
Grado
degli
l'autenticit
gli eruditi, la
Cos pure nelle lunghe note delle pp. 24-27 mi sono proposto di deter-
nita.
Chronicon
ho voluto dimostrare
Album
Gradenst
e litus
d'altra parte
comprendere
le
vengono
Boum ,
necessaria
documenti,
designati
quali
A.
indicano
p.
i
nomi
litus
cognizione
dei
lidi
Mercedis
xl sono
spiegati
al
i
rispettivi manoscritti.
sono
che nel
litus
di
quei luoghi
per
posizione
precisa
la
coi
la
bene
Alcune
non
commento.
segni d'abbreviatura che nelle note
ai
testi
Spiegazione
z=z
(nel
G,
Chronicon Gradense)
III,
= codice
del
10.
Grado)
= Pactorum
liber
Venezia.
manoscritti.
M =. codice
P
Venezia H, V, 44.
di Stato di
Venezia.
CRONACHE VENEZIANE
ANTICHISSIME
I.
NOVE AQUILEIE
sie
leiensis in
cari
precepit,
synodum
ibique
congregavit.
fabri-
e
3
novembre 579
qua synodo 03
in
confirmatum
metropolim
est
totius provinole
La
Adam
ad
9.
qua sinodo
sino
al
patriarcato di
tocius
io.
dubbio
in
Fonti
dai
sino
vembrium
579)
sono
stati
indictione
chiesa
.xii.
S.
di
Dandolo
(Rer.
It.
cronaca del
dalla
cio
ci
due scritture
trasmessi da
nov.
(3
Eufemia,
Mar-
primo volume
Stato
furono
interpolati
bianche, e
Venezia,
I,
in
e.
54 a),
alcune
la loro autenticit
ove
carte
posta
V. Cipolla,
della
storia
della
edite
Venetie
dotti.
nella
fluvium prote-
ce
cuius
6-7. 17 in
(1)
Venetiarum,
et
et
dell'
regione
impero romano
Ma
33.
critici
leia,
ma
anche quella
dubitarono
conferme
chi di
Roma non
di
Grado
avesse
papi ricordate
bolle
consimili
dei
sione perch
quel sinodo
Ma
fosse con-
modo
il
pi
pi
'
(*),
ciarum.
cum omni
Longobardis advenientibus,
se contulerat, afferens
Taciani
et
et
modo
manet, Pro-
ibi
iam
domumque
sibi a
Pellagio
U consencientibus
locavit,
1.
siam an.
8.
9.
U
U
Gradense umato
Gradensem
diretta
ci
2.
12.
11.
data
ha
ma
sanctorum
ibi
quegli
di
atti
da una testimonianza
anche per
ufficiale,
cio
ciata da
Gregorio
mano
margine
in
R. Arch. di
dalla
la
Stato
sinodo Ro-
II,
209;
segnata
Venezia
tra
dall'Austria
nel
col
bu-
n.
140,
la
divisione
difese
sent
il
patriarca
diritti
della
documenti
del
In quel
Antonino stesso
sua sede e prerispettivi,
sinodo del
cfaa
due
delle
annum
.1.
U miro
quibus
sue
continebatur
ex
sedis
de
tra
no-
al
si-
In-
auctoritate
porum
pape Pellagii
eamque
facta,
in
memora-
civitatem pie
episco-
promulgata
sentencia totius Venetiae et Istriae
metropoli m confirmatam, atque ad
viginti sinodica
instar
mutatione
Aquilegia
veteri
U Ellari
6.
ecclesiam
rexit
te
sta XIII),
dal
Probinus
sua natura
sentenza pronun-
III nel
restituiti
Gradensem
a
Jaff, Regesta pontificum, 2 ed. n. 2234;
una copia del sec. xn si trova al
1868, ed
ha in margine
Archiv fr Sud-Deutschland,
documenti
sua
la
del
4.
fabricare
dell'autenticit
viene
.xii.
modo
dieta corpora
novam dictam
veteris
Aquilegiam
(1) Cf.
Paolo Diacono,
Langobardorum,
(2) Jaff, op.
cap.
II,
lib.
cit.
ma
nov. 731
fece
fu
(v.
nota
2,
5)
p.
quel
di
La
messa
Romano
nel concilio
menzione
Historia
14.
f 1047
dubbio,
fuisse
in
del
Antonino
privilegio,
polla, op.
nome
Paolo Diac.
Script.
XIV,
104)
(Ci-
il
suo
e Chronicon Attivate
hist.
Pelagio
103,
pp.
Paulinus
(4) Cf.
lettere di
cif.
15,
op.
in
16.
cit, II,
Moti.
10,
Cerni,
io
NOVE
synodo supra
perpetimur flagellimi
Unorum
rans,
non
Longobardonun nefande
potest; quapropter
placet
am pridem ab Atila
et
est, et
postea
sed et mine
||
Gothonim
5
AQUILHIK.
quo
metropolim.
ducit
hoc castro
in
sanctitati,
dignnm
dicto
(2)
mansuetudo
Gradensi
omnibus
nostra,
vestre
conflrmare
nostrani
si
de hac ipsa
et
io sede, subter manibus suis conscripserunt, id est primus Helias patriarcha, id est
gine
G),
Petrus
episcopus
Altinatis,
(),
(6
\ Clarissimus episco-
pus Concordiensis, Patricius episcopus Emonensis b\ Adrianus episcopus Polensis, Maxencius episcopus Iuliensis ( *\ Severus episco-
(9),
Jngenuus
epi-
3.
Ungarorum
dense
8.
aspirat
quod dictum
nium supradictorum
dal copista;
ecclesie
4.
19.
U
U
(2)
di
solito,
nominativo.
il
valore
interpreta
Trieste, Lloyd,
L'isola
stante
di
storiche
Norico e
Cissa, che
del
era
di
est forse
17.
fu aggiunto
Tergestine
e cala a
colle
segno che
a
tese
15
Emonia
Quieto; sopra
Civitas nova.
Cf.
Kandler,
Vi-
litorale,
1855, p. 13:
da S. Andrea
B, ove id
Opitergine
(7)
io.
U infande
7. U GraU a sede aggiunge et om-
sotto l'acqua .
la
(3) Oderzo.
(4) Tiburnia, Teurnia nel
poi nella seconda Rezia.
le
et
conoscere
manca
Tridentine ecclesie
l'ablativo
Waitz
Marcellus
Calcedonensi
secondo
In
supter
U deinde
U Recie
9.
5.
a.
740.
poco
di-
Sera, spro-
Aguntinensis
(io)
(?).
Sabionensis ;
seconda Rezia.
Seben nella
IB
omnia
tierunt, et
omnibus
his
1.
3.
et plebani
eodem
in
ceteri presbiteri
quamque
documento,
il
legge negli
si
atti,
parole
parte
in
con
dopo
seguono alcune
fratres
e in parte
ommesse
dall'autore
dopo
sustinere
collocate
si
ergo, karissimi
fratres,
mansuetudo nostra
cit...
si
du
(Dand. nostre)
vestrae
suo
ma
sanctitati
confirmare metropo-
perpetuo
li
2.
6.
Siben negli
di
Il
Fonteius
consencierunt
ma
(Istria).
lo interpret in pi luoghi a
polim
post annos
(3) .
.v.
Marinus
Gradense
arbitrio.
Caravaciensis
ma
suprascripti consen-
isti
loco confirmaverunt
U;
4.
scripta peracta
(2)
et presbiteri ceteri,
Scaravaciensis] cos
Pedena
omnes
Martinus
et
presbiter,
nomi
direttamente
non
atti
Ingenuinus
sinodo:
al
Ingenuus
non
, e
interviene
Marcianus
ciens viri
secunde Recie
vescovo
di Feltre:
Laurentius pre-
sbiter
locum
michi
his gestis
6 negli
relictis subscripsi ;
atti
Vigilius
di
Marinus presbiter
negli atti
verso
che perch
il
documento qua
testo del
manca
vescovo
il
non
Padova
ma
Bergullus
negli
di
atti,
ommesso
Giovanni vescovo
titolo riferito a
per
il
di Cilly e
atti
Virgilius
probabilmente
negli
er-
nome
suo
il
Clarissimus
in-
20,
come
nota
atti
2, p.
non
nus
risulta dal
5
Massencinus
5 il
vescovo
la fine delle
gratias
tre
il
firme
Deo agens
legge a torto
si
eh' erano
indicare
Emerio
della
nomin
vinciae
Istria;
ricordati
nus,
atti
io
dal
II nella
Venecia
tota
presbiteri
cronista
che
miserae pro-
nostrae e Pelagio
rispettiva
lettera
gius,
negli
stessa
quella
rife-
provinciales ai tre
per
men-
subscripsi ,
risce la parola
furono
et
ceteri
Ser-
Leo,
Lucillus
Castus
dalle sottoscrizioni.
Servancinus,
come
risulta
NOVI- AQUILEIE.
supramemoratus Helias
pontificatus rexit
Eufemie
ecclesia beate
Huic
5
omnes
menses
et
.xiiii.
.x.
annos
patriarchi, qui
86
(0,
iam
in
dieta ec-
r/
tf
desia sancte hulemie rehquit per testamentanam vocem, commendans||sacerdotibus ipsius mctropolisGradensis ut
eorum pr
seu posteri
omni
ipsi superstiti
perum
instituit;
densem manet
(2
\ et res quas
ibi
ecclesia.
numero
rexit annis
15
sem
rexit annis
(')
Gradum,
numero
.111.
ecclesiam Graden-
patriarcha, qui
m.
mortuo vero
d. .v.
.1.
apud
ipso
Huic
Iohannemabbatem,inquo
In
1.
Eufimie
manca
4.
est
cos
U;
celebrent
Eufimie
U;
Eufimie
(1)
li
la
uno
16.
Agilulfi
Paolo Diac.
(2)
Il
op.
cit.
p.
lib. Ili,
documento non
si
amnis
20.
cf.
16 sgg.
cap. 26.
conserva,
di
Paolo
d.
17.
5.
3.
que
6.
ecclesiam
14.
Gradus, idest
21.
ecclesiastici, a.
U
U
7. su-
9. celebrarent]
sabbati
.xxxi.
per forciam
les
d. .xxi.
.x.
8.
15.
id est qui
io.
Per
U offerrerent
m.
superstes posteri
et diebus triginta et
qui] cos
U;
.xiiii.
eandem ecclesiam
ad regendam Gradensem
con-
sibi
Deo
trario, et
U beate
13.
octo
viginti et
m.
.in.
.1.
d.
.v.
novam Aquileiam
qua
414immediatasuccede
Severo
420) a
mente Candidiano.
(4) Il cronista aveva presente il
numenta
passo di
del
die sabbato pr
io
Paolo Diac
op.
cit.
frasi,
i*
IV, 33,
e se-
///
^C
IO
pape urbis
Boiiifacii
Rome
subiugaverunt.
Huic
quimortuus
mensem
Eufemie.
numero
rexit ami.
2 b
rexit
ad regendam
Gradensem, qui
annum
.1.
Gradensem
m.
.xv.
culum pavens,
dans in auro
.xx., et
quidam
hereticus
pontificatum
io
totani ecclesiam
ornamento, simul
et vestibus vel
ecclesiam
dies
.111.
arripuit; qui
successit Epi-
.v.,
et ecclesias bapti-
Gradensem
pertinere videbantur,
fugam
Longobardiam
in
petiit
15
sium
et
Honorium papam
sua ad
18 febbraio 628.
umW
dans
sedis apostolice ad
et
direxerunt.
Primogenium diaconum
utilitati
ri
clerici Aquileiensi,
et
ha
in
d. .xi.
4.
mensem]
cos
pultus est in
predecessores
supradictorum
Venezia
condo Waitz
che
Paolo
l'Istria
III,
18.
beate Eufimie
d. .xx.
7.
diebus
16.
Venetiatum
isdem
19.
civi-
Historie
.111.
3.
leggi menses
rifer
Giovanni quello
26).
(1)
13.
.v.
et
Gradensem
Ua
8.
6.
mortuo
17.
B
se-
corr.
Cormons.
20
innodantem memorati
2.
direxit,
regiona-
Fortunati heresim.
et
cit.
Onorio
I (cf.
Ci-
Primogenio
gionarius .
subdia:onus re-
NOVE AQUILEIE.
tifex civitatis
Gradensis
bcnedictionem a
palici
summa
apo-
sede
stolica promeruit.
suum
ruffl
dirigens in regiam
nianum augustum
CO,
apocrisia-
causa,
Iusti-
qualiter
ipse
apud
aurum
et
demum
tunc
se ipsi retinuissent.
quam
quam
clius
sedem
perdiderant, et insuper
ab Alexandria Hera-
(*),
numero
e.
ms.
.xx.
.111.
d.
.vii.
15
eadem
numero
ann.
presul, qui
.xx. rexit
deinde successit
basilica,
filiti),
.v.
numero .xxxn.
Huic
successit
et
mortuus
Donatus
antistes,
eadem
basilica.
summa
12.
gine:
Maximus
mente
il
an. .xx.
copista tralasci
17.
(1)
(2)
ma
per
al patriarca
15.
25.
ha in mar-
18. Probabil-
.v.
Agatone.
Giovanni.
tone;
.in. d. .vii.
un periodo intorno
ni.
um-
19.
ha
in
mar-
ceteras
stessa fonte
onde
h fonti
della
cronaca
del dia-
dicembre
723.
12
sedisset, et
modo
ne ullo
presumeret; quod
e.
gentis
si
iudicaretur.
patriar||cha,
qui ann.
numero
Eufemie.
.vii.
io
in sublimitate positus
quasi
non
eximii
flli
acceperis
nam dum
etenim
quantum
ditatur,
ad
et si accepisti,
cumulum
quid gloriaris
tui
honoris precibus
plurimum etiam pr
rectitudine fidei,
quam
quam
te
aliena
iurisditionis
iura
invaderes
et
aut
temeritatis
ausu
usurpares 20
hactenus possedisti.
ce
sulis niteris
usque usurpare,
nunc vero,
ut
stolica auctoritate
modo
precipimus ne ullo
terminos excedas ab 25
modo
quam
Longobardorum
iniuste te
r.
8.
gorii
existentibus
2.
contemptus
perche
il
4.
nec
tratto
per etiam;
dalla
si
nel testo
lettera I di
s.
7.
ii.
.vii.
passo
suffitias, in
ausi
15
ha
in
Paolo
ai
Corinti,
cap. 4, e
della
lettera dato
20.
usu
It.
vi si
legge
19. Forse
NOVE AQUILEIK
et inde
das,
ce
probatus, indignus
ce
ctione
.vii. .
io
non
paremus,
unde ex potestate
satagere,
illa
supplicia sed
relatione,
ex mini-
illa
4 a
cupimus perse-
divinitus concessa
alterius iura
non
fraudentur.
petiit
contra
Gradensis patriarchae et ut
numquam
esse
6 tate
esse
dere precepimus.
illud
non occasione
Deo
eis resistente,
Cristi pollere et ab
omni inmunes
aversitate
Rome;
cui
obitum Do-
1.
e.
deli-
solliciti
25
quamquam
votis
20
||
respitiant, et
15
qui,
sterio,
si
iudiceris.
13
Waiti
netiensis]
et in - fuisses
e. s. r.
Dandolo (Rer.
It.
suppl.c.s.
8.
4.
4.
19.
Veis
communitas
manca
suppl.
e. s.
manca
14.
in
7.
Ve-
suppl.
et vestra
in
11. et illa]
24.
B;
B eius
febbraio 75
i.
*4
tiensis
4B
gerunt Antoninum, virum probatissimum, in nova sancta Aquipatriarcham ecclesiam, qui a beato Gregorio papa tercio
leiensi
iuxta decessorum
consecutus est
pallei
(0,
ammonitus
Romani ad synodum
gorio papa
propter imagines
est,
urbe
regia
in
quam synodum
ad
occurrere,
novembre 731.
cum
liane
mani ad synodum
qua synodo
perrexit; in
(2
Ro-
Serenum Foro-
mante
eodem
in
ami.
dies
.vili,
.vi.
patriarcha, qui
ms.
.11.
d. .xv. et
sepultus est in
21
marzo 801
cum
privilegium
ecclesiam] cos B.
est
7.
W.
.vi.
22.
ha in margine:
(1) Cf.
Antonius
la
cit.
mia
26.
dissertazione,
basilica.
20.
109, n.
52.
Cipolla,
qui a
metropo-
inlicite
Leone papa
decessorum
famositatis
ecclesia.
metropolitanam
suorum
iuxta
11.
fuit,
17.
ut dive
ha in mar-
d.
.xv.
24.
ha
in
Fornatus
op.
eadem
21.
op.
est in
patri||archa,
hic tante
est
pontificatum 20
rexit
eadem
eadem
benedictione pallei
exemplar consecutus
4.
sepultus
.xx.,
d.
.x.
.xii.
Huic
Emilianus
successi.t
Huic
.xxn. ms.
patriarcha,
Huic
ami.
15
qui
io
post
suis suffraganeis
est inter
Gre-
predicto
est
que
cit.
p.
2234; Cipolla,
109, n. 53.
25
NOVI: AQUILEIE.
augmentum
cuius ad
ret,
quamplurima
ecclesie
Eufemie
iris.
est in sanete
et sepultus
.vili,
ecclesia.
d.
.xxvii.
antt.
15
sepultus est in
et
.1111.
ms.
ecclesia sanete
cadrti
i~>
.in.
Eufemie,
hunc
annum
successit Gregorius
ms.
.1.
Huic
annos
d.
.vi.
ms.
Il
dice.
9.
m.
m.
.vili.
m.
.ini.
15.
Cipolla,
7.
ha
in
.111.
.xviiii.
cit. n.
m.
[.in.
2616; Cipolla,
e ci
gli
dimostra che
cataloghi
altri
patriarca
del
il
Georgius
il
Gregorius
(*).
ha in margine:
.vi.
m.
[.in.] d.
scomparso]
.1.
11.
d. .vi.
ha
m.
.xxn.
.vi. d.
17.
scomparso] d. .xim.
cat.
estesa del
Dandolo
si
della
cronaca
legge a
e.
82 b:
112, n. 71.
(4) In tutti
[m.
13.
nome
Eufemie
Fortunati
.vi. d. .ini.
op.
et
cit. p.
martyrum Hermachore
.xi. d. .xiii.
(1)
rexit ecclesiam
patriarcha, qui
scomparso per essere stata accorciata la pagina nella legatura del co-
in
4.
.xxiiii.
.111.
.111.
partem
Venerius an.
.ini.
^ patriarcha,
.111.
.XI.
.xxii.
1.
annos .mi.
d. xin. et
Huic
post
.vi.
ij
Agathe.
.1.
menses
[anaaziU^omarzo 8j8.
mensem
quente ne manoscritti
per
la
somi-
ratori, Rer.
It.
(5) Nella cronaca non si fa menzione del luogo, ove furono sepolti
i
patriarchi di
Grado da Domenico
in poi, e ci fa sospettare
merazione
due voci.
stata continuata da
Infatti nel
di
che l'enu-
un
altro
a-
cui
io
innanzi u i"
prilc 852.
autore.
16
Huic
annos
C.
5B
.vii.
successit
ms.
ms.
pontificatimi
rexit
ecclesiam annos
ms.
.xii.
.vini.
.xxim.
d.
cui
.in. d. .vii.
Huic
.vini.
ms.
Huic
.11. ( ).
.l.
ms.
et
successit Urso,
scomparso]
.11.
7.
ecclesiam
annos
qui
omni
io
.xlv.
d.
.xi[i.
rexit
.vi.
Laurentius an.
.vi.
patriarcha, qui
.vi. d.
annos .xxxvn.
i.
Bonus
successit
tificatum annos
m.
patriarcha, qui
.xi. d. .ih.
qui rexit
cha,
Dominicus
successit
ni.
ni. .vini.
.111.
d.
.vii.
ha in margine
.vi.
d.
ni.
.xi. d.
.xxnn.
6.
2.
.111.
4.
ha in margine:
ha in margine:' Marinus
ha in mar-
l'altro
ed hanno
9.
(1)
Chron.
Il
de' patriarchi
Bonus
di
Alt.
nel
catalogo
si
sue-
il
nome
Vitalis .
II.
CHRONICON GRADENSE
di
Grado
delle origini
e torcello,
[Secondo
[Secondo
il
il
di
clironi-
cod. G,
Grado
di
III,
io
to multitudo ad Altinen-
Aquileie de-
et
set, in
indigenisfugatisneminemreper-
qua
perissent,
omnem
illam
civita-
runt,
funditus
vero
20
ij
di-
10 solationem,
norum
structionem
JL
de-
li (2)
magna
timore correpta,
ludibus et munosulis
vo'^uXon
subverterunt.
huius
tatis
nel
racconto
in
civi-
cum
insulis
paganorum
sidias
diu
in pa-
paganorum
ma
qui
l'Italia.
delle
Il
origini
vicina
huius vero
turres
Langobardi invasero
cronista
di
tutti
ac turres funditus
pars popu-
paganorum)) =z Unni,
(1)
ai
muros quoque
et
personificano
illam civitatem
9-10. In
omnem
subverterunt.
civitatis
rissent,
civitatis
fugientes in-
menti che
si
divinitus
habitaret,
svolsero
nel
V=
jxo-
corso di
tre secoli.
p. 6: pars tercia
navibus
et in ca..in
populi.
veis lignorum in patulibus aqua-
rum
fuerunt habitantes
e.
32 a
CHRONICON
20
factum
divinitus
quidam
est ut
factum
mus
quidam
sanctissi-
Ieminianus
nomine,
est ut
vir
nire,
subvenire,
cum
plurima loca
di-
cum plurima
loca diligenter
cum
quodam
ligenterperlustrassetadprefatum
ludem
Ario
quodam
Aratore (0 copio-
et
pessima
gratias
Deum,
non
illi
tunc Arius
deserit sperantes
rator filiuseius
cum omnibus
et
Arator
qui
fi-
cum
sulas
domos
gerant perscrutantes,
ceperunt,
quarum
qui
domos
eisdem edificare
A-
aecclesias
et aecclesias in
et
perscrutantes,
eisdem
in
quarum
et
edificare
in edificatione
in edifficatione
ceperunt,
chritudinem, nec
rum
non
3.
multa-
tur-
bati,
tamen supradictarum
tur-
licet
tur-
riun
tamen supradictarum
tur-
sta
nimio mcrore
lentes,
merore
et
cronaca
eligerant,
illa
quod pessima
nuntiavit eis
io
illarescens,
destructa esset
cum omnibus
lius eius,
admodum
illorum
tunc Arius
in se.
de inventione
ac
visis
glori fi caverunt
agentes
qui
quibus
divine
nichilum redacta; at
et' in
eis
multitudo
nutu clemencie
de
et
quod
nunciavit
illa
visis ac
admodum il-
invencione eorum
larescens,
invenit
Ario
nominibus
illas
tore
dinem
si
deve
e
non
quas habi- 30
M.
riferire
25
multitu-
Geminianus
GRADENSE.
rium nominibus
quas habi-
unde
insulas appellarono
tantes
factum
illas
cuiusdam excel-
est ut
nomine
dam
Torcelli
omnes
Arrii
ex
cum quibusdam
Arrii
ut
serviciis
habitarent
ibi
quandamsibi insulam,
sibi
appellati sunt.
omnes
pellati sunt*.
cum
omnes
in
qui
illi
his
quidem
Altinensium
que
in porta illa
erant cavitate,
hospitati,
a porta
rii
illa
cum
runt.
5.
(1)
sunt b\ et
Il
passo
p.
quibus-
Pert^ Arii
Chron. Alt.
cum
meno
nomina composuerunt
istorum
illa
habitationibus; et propter
turris
aliis
tur-
ribus diversitatum,
lari
)).
(2) Il
si
anche nei
negli allegati
e 43
secoli posteriori; p.
delle
sentenze
35,
e.
42
149
134) ego
b,
177
b,
189 a,
Theodolenda
si
legge:
relieta.
..
cum
his
quidem
Altinentium
qui in
illa
que
hospitati
a porta
illa
appellari constitue-
runt.
cum
ce
cum quibusdam
tur,
insule vi-
armatorum globo.
Vitalis
a Torcello
teste
lani
illi
trib Aurii
illa
= massa,
oscuro nel
propterea
ut ibidem
suis
appellarent,
Torcellum
turris
15
21
1126)
(4)
Chron. Alt.
gnorum
p.
cum
Massi-
qui Marcelli
appellati sunt
come
Eraclea
si
La famiglia
CHRONICON
22
dam
aliis
habitandum
vicinior erat, ad
cum
gerunt.
quidem
his
manserunt omnes
prefata
in
huic insule
illi
quam
per-
qui fuerant
porta et turri
Maioribus
militem
magna vicum
idem Au-
cum
Fraudunis,
Maxum
qua
iudicii fecit.
tribunus
rius
quam
iuxta
2
),
et Ru-
Luthoitus dicitura),
et
qui fuerant in
eorum porta
magna
turris
eis
hunc
illi
prefacta civitate. de
magna
appellari, in
stituit
omnes
turris
inhabitantes ex
illa
serunt
quidem perman-
his
mis excelsa
namque locum
cum
eorum
et
runt.
de
civitate
porta iuxta
eli-
habitandum elege-
cinior erat ad
namque locum
porta et turri
hunc
exitus.
et
e.
qua erat
fuerat, ex
introitus
et ni-
inhabitantes ex
magna vicum
illa
iudicem fecit.
modo
ap-
quos
15
quibusdam
et
aliis,
et quibusdamreliquis quorum
Massum]
II.
Marcello
anche M.
cos
Corner,
I,
no-
xn
docue
xm.
218: casa et
terra
fuit .
(1)
Mazorbo.
donazione rogato a
(2) Nell'atto di
Corner,
ricordato
un
celebre famiglia
1001 e pubbli-
Eccl.
Tore.
I,
Petro Falletro
omonima, come
lio
si
(3)
nel catalogo
tra quelle
del
Chron. Alt.
struzione della
cittc
dubbi,
glia
trova
p.
Il
Chron.
Gambas-ferreas
ma anche
35,
la di-
vennero a Rialto.
perch
fanno menzione
cellani; p.
si
port da Equi-
omonima
famiglia
ha
la
(lesolo) a Rialto.
Unn
dedit et iuravit
ri-
tiaco
Alt. p. 7,
67,
;
del
e.
si
di
quella fami-
documenti Tor-
Corner,
op.
cit. II,
et aliud
suum
Dominico Viaduri
32 b
GRADENSE.
quasdam
las,
narum
ciacum
5
Constantiacum
insilimi
vicum Amianarum
et
CO
ex quibus fuerant
portis
postquam
lari,
universa
vero
narum insularum
multitudo
populi
convicinan-
nientes, mirabili
rabili
forma ac prelucida
runt in
20 proxima
no Rota
erat
que
quedam
2)
om-
Aurius tribunus
ec-
episcopatum,
collaudationeMethamaucensium
appellata fuit;
confirmatione Obelierii
procerum
si
honorem]
Obellierii et
et
cos
per Obellierii
anche
M.
et Beati
di
fu conservata
ha nel margine
(1)
il
si
Costanziaco e Amiana.
28.
su fondo abraso
quali derivano da
tribunorum,
;
da
MS
(2)
U.
Una
mento
pietra
(e.
41 v)
della
chiesa.
(3)
d' abbreviazione
Isole
compositis et
segno comunissimo
non ex
recente e
vendicarunt.
iure
omnibus
quibus
mano pi
Beati perche
domimi
prii
ma
digni-
et
11. in
ex
et Beati
25 collaudacene Metamaucensium
Beati
quod
constituit,
et
ex
quam
fuit,
et
ipsi
Aurio
erat ab
trib-
quam
proxima
ecclesie
ecclesie
ipsi
ab Aurio
clesiam, videlicet
Marie pulcher-
decorabat, unde
habitatio
genitricis et
nis
forma ac prelu-
admodum
conve-
die
in
virginis
honorem
tricis et virginis
clari-
fundaverunt
basilicam
tate
loca invaserat,
15
vicum Amia-
nominibus
constituentes,
Aurii
mina
et
Malamocco,
Rialto.
CHRONICON
24
mimi
omnibus compositis
et ordinatis,
cum
Aurius
prefatus
quibus
vendicavit.
iure
universa
tentes se
subiugaverunt eo or-
quo
Beato
et
ci-
du-
eo ordine quo
iugaverunt
A
cum
et
nus
vitate, Obelierio
C.
civitate
prefata
||
olim
in
subditi
dine
fuerant
ducibus,
qui
regimen obtinuerant.
his
subditi
ipsius
namque
patratis, ut
ratum
men
ctorum ducum
ut
patratis,
est,
namque
supra memoratum
obtinuerant.
his
datione
quedam
quorum quon-
de Altinensium fugerat
invenit, qui ei
rum presbiterum,
ponunt, qualiter
qui
civitate,
invenit,
ei
7.
U tribunis,
Maurum;
dando
forse
MS
leggevasi
origine
che
si
in
Magno
sibi
Deus reve-
U corr.
18.
e. s.
il
primo u
posteriore al secolo
di
xiu}
Malamocco
il
quel
porto di Tre-
ce
infatti
e quello di S. Erasmo.
Dai
documenti de' secoli xi-xiv risulta
che il porto di S. Erasmo si chiamava anche porto di Murano (Cod.
porti
presso quel
denominava Lido
(Cod. Pubi.
di
seriatim ex-
la correi,
che
Ve-
lido
omnia
civitate,
porto
e.
di
Murano
e. 132 b: in portu
meridiei quod vocatur portum de
Muriano
et
S.
Maria
15
presbiterum, qui
la le\. primitiva.
nome
laverat
Magnum
(1)
lo
dam Maurum
in
di-
littora in prefacti
sunt; in primo
sium fugerat
io
et populi collau-
qui de Altinen-
memo-
ex concessione iam
est,
supra
di
..
GRADFNSL.
qualitcr
Deus
sibi
revelavcrat
Dei honore
in
Hcrasmus
in
quo
eorum
et
He-
ei
eorum
et
et
25
Dei honore
in
mercedern
illi
impendere spopon-
derunt.
tore albissimam
dem
parii isse
impendere promiserunt.
illi
Secondo
(1)
pp. 146-153,
pre
il
nuovo,
bra che
ce
Album
litus
op.
Filiasi,
il
cit.
con un
lido precedente
il
littore (0
quoque
sequenti
in
ma
nome
me sem-
un luogo diverso
presso quello di S. Erasmo. Dalla
descrizione del Chron. Alt. p. 9, donde
designi
bum
stava tra
e quello di S.
de' secoli
xu
il
lido
Erasmo.
xm
litus
Al-
la carta del
dal Baracchi, Le
millecento che
si
carte
conservano nell'archivio
ven.Vl-XXll,
mente
vi
sorgeva
ma
la
attesta che il
monastero di S. Felice d'Amiana vi
possedeva delle terre, le quali da un
lato confinavano con un luogo nominato Polassa . Dalla carta del
giugno 1 1 37 (op. cit. n. 11) risulta
che litus Album era bagnato dal
vatore,
anche
rivo Iovardo
ce
si
Mu-
gi
anni
di Stato a
risulta
che uomini
Maiore
e de littore
nella circostanza
di
de
che
far credere
La vicinanza
di
litus
ce
settembre
San
pubblicata
1273
posita
in
si
secundum
Albo
sato Sancti
et
ce
dal
332, ove
petia de terra
littore
suo
Non
avrei
altero
Mugla
capite
porto de
in
difficolt
ad
si
Pizolo
Lio
a Venezia)
posto
presso
di
ce
Neve.
nomi
tus Minus
documenti de'
ce
Pubi.
e.
ec
bantur per
xm
et
; e.
littus
litus
denominazione
come
risulta
xm
e XIV {Coi.
Iacobo Belli de
ce
tenebantur per
secolo
, li-
secoli
227 a:
Parvum
litus
si
ce
attesta-
Album
Tore. Ili,
probabilmente
lite
tore Minori
una
che
Album
litus
ce
Albo
pesca
il
Sagagnana, a Lido
Maggiore e al monastero di S. Felice,
sebbene non sia una prova sicura.
vicino
fosse
littore
rono che alcune acque presso i canneti alla foce del Seneze e la fossa
( taliada ) di lido Maggiore da loro
Cron. vene\. ant.
pu
Corner, Eccl.
fa menzione d'una
mille
e la
appartenevano a quell'abbazia,
documenti
del
ap-
ex qua duos
pubblicata
sibi
lit-
del
n 84,
quoque
nubem
dicebat,
de Bovis
ricordano spesso
gennaio
sequenti
in
ce
et
388 a
ce
littora
lu-
que
littus
dalle
deliberazioni del
ci.
35 A
CHRONICON
26
nubem
albissirnara
qua duos
ruisse dicebat, ex
dere viderat, ad
quam
pius accederet,
cuoi prop-
clarissima voce
dicentem audivit
orbis
in
qua
quem
derat, ad
quam cum
centem audivit
Deus Salvator
et tocius
ostendero, in
construas.
cum
illa
vox
alia
prefatis
quo
prefactis
quo
in
alia
dulci-
nube
obrem volo
ecclesia
sibi
etiam
denotasse aiebat.
sibi
in
( )
quem
Maggior Consiglio.
e.
a Venezia.
sia
Liber comunis
se-
sorto
probabile
che
quando
litus
il
quel
de
si
pi
tardi
Maggiore
tra
fu
il
quello di
denotasse agebat.
352
185,
frasi
b,
gentium
ex 20
et
M.
in
un allegato
dell'ottobre
homines de littore Bovensi , e menun luogo della sentenza 38, ailegato del decembre 1173, e. 158 b, si
tre in
legge: Iohane de
Tumba
diaconus
plebanus plebis Sancti Petri de pre dicto littore , cio del litore
(e.
del Cavallino .
littoris
La
XXIX,
littore,
sono scambiati nel medesimo documento. Cos nel Cod. Pubi. sent. 67,
vensis
in tertio
chius verso
vcn.
honorem
tit
si
15
diversa" multitudine
e.
lido
in
medietatem eiusdem
medesimo che
quam-
Bovis
denominato
Christi,
Maria
fabricetur
nominis mei,
sum
ego
dicebatque
io
divinitus auditur,
trans-
facta est, de
non longe
radiis
vox
il
illa
dicens: ego
fosse
ba-
monstravero, in no-
ferens se locum, in
nome
tunc nubes
silicam edifices.
tibi
tibi
cundus,
quem
nomine meo
ut in ipso loco,
cum
radiis
4.
do-
nubes
tercio
orbis
totius
stas,
tunc
locum
ego dominus
autem
ao
propius
ego sum
terra
sona
eia-
ritatis
sibi
appa-
sibi
Bo-
159B, allegato
dell'agosto 1177)
GRADENSE.
eiusdem
littore,
tem ex gencium
medieta-
littoris
et populi di-
alia
acies vegetabat.
boum
dietas
ac bubalorum den-
autem
nubes
littore
in
illa
mecan-
bubalorum densisimas
ac
nubes
littore
cum
cum
medictas bo-
medio autem
in
candidissima
illa
senem quendam
stetit,
tie
ad
splen-
dida canicie
senem quendam
in
fra
cum quo
est,
quidam
erat,
videlicet iuvenis
insimul confabulan-
tunc senior
tes.
Mauro
trus
eidem
ille ait
presbitero:
apostolorum princeps
a chri-
pascam oves
ut ipsius
agnos ;
et
re-
iniungo quatinus
tibi
ad Dei honorem
minis titulo
||
et in
natalicii
mei
bobum]
cos
predicto littore ,
rita a litore
ma
Malori
la frase rife-
Nella sent.
luglio
nell'allegato dell'ottobre
185
Mar-
cumPetroet DominicumPetroatque
lohannem Petro de littore Bovensi ,
pi sotto homines de Maiori lit:
tore
videlicet
Dominicus
Iohannes Petrus
nubem
videlicet
presbitero
ego
Petrus apostolorum
prin-
gregem suum
ipsius
nunc
vigilans pastor ut
pascam oves
in
agnos;
et
peccatorum tuorum
re-
ex parte Dei
in-
missione
tibi
mei nominis
in
titulo
dem
hono-
congregetur
et
popu-
Deus
iuvenis
adoretur.
mei
ibi-
autem
eidem Mauro
dare curabis ut in
9.
inter
tunc senior
fabulantes.
sum
erat,
hoc
M.
quidam
in
die universus
anche
iuvenis
in speciosis-
cum quo
rifice
2.
vidit,
110-
25 ut in
ipsam
mei
honorifice
quam
ad
didissima
2 b
patam, cuius
bum
dio
15
10
27
et
Le
stesse
testimonianze confermano
l'esistenza
abitanti
xm, quando
costituirono a comune
Sino dal
in quel lido.
gli
chiesa di S. Pietro
della
si
sec.
rum,
e.
70 a, ha
il
e.
162 a;
il
Lib.plegio-
CHRONICON
28
iunior vero
gregetur.
cum
eo
erat, dixit:
ille
qui
ego sum
ser-
nomine passus
Cristi
ideoque precipio
ut
tibi
fui,
parvam
cum
qui
Christi
Dei
mei
tulo nominis
tamen alieni
ediffices, nichil
facere
presummas;
iuste
ac
Deum
si
apud
precibus
non ambiget;
ut,
mus,
designaveri-
sicut tibi
pervenisset
visum
littus,
quod totum
littus
fuit ei
vineis esset
Illa,
quam
ad
quam cum
accessisset,
ei;
decora
facie
in
Dei honore
3.
cuius
(1)
ci-
amore
te
martirum
alicui
Nel Chron.
Vigniolas e sta
Ora
et
6.
mei nominis
in
honorem]
Alt. p. 9,
il
(p. 8) iusta
honorem
ecclesias
qua
in
Deo
alicuius operis
si
facere
quis iuste ac
intercessione
Deum
obtinere
quare fac
ut,
io
mea
petierit,
non ambigat;
quemadmodum tibi
eri-
quartum autem
in
15
e.
cum pervenisset litus, eidem visum fuit quod totum littus vineis
plenum maturissimas uvas
esset
habentibus
illa,
20
diximus, iterum
quandam
dentem
dixit
in
puellam
aspexit,
quidem 25
que
et
nomine
in
fui
cos
anche
28.
M.
9. alieni] cos
V;
ali-
martirum
nome
mare
di
le
utrasque
devote a
qua
tamen
fces, nihil
inter
obtinere
in
et
ut
tibi
iuxta magistri
Petri basiiicam in
presumas
in
cave
cias.
quis
meis
pecierit,
ti-
Antoninus, qui pr
parvam ecclesiam
honore Dei
sub
ego sum
mei
et
erat, dixit
servus Dei
eo
vum
littore .
3 3
GRADENSE.
commemoratione
construere facias.
taliter revelatis,
m cuiusdam
5
hoc
in
bis
visum
littore
omnibus
sibi fuenit
brevissime tumbe
solem
in
xit.
quidam
io cens
illa
quam
supra
ei,
(l)
vir
ei:
tista
qua die
anulum
ac
scripture
investicionem
ni bus
tradidit.
expletis,
supra
mi-
vigiliis
non per
paginam
om-
his
ecclesie
visum
fuit,
norum
tur, ex
bis
fa-
perductum
ac esse
in
brevissime tombe
cuiusdam
loco, ubi
eidem apparuit
nubes
illa
supra
quam solem
lucida
radiis
nube
vir
bilis
erat
i 1 1
li-
quidem
ego sum
ei:
quam ob rem
te
pre-
deprecor
hoc
et
in loco
tibi
premonstravero, ec-
et
nam
omnibus
fuit
his
investituram tradidit.
explectis,
nubem
eidem visum
vo-
suis repperit
pno expergefactus,
lumen
hoc littore
ut
sibi
25
bricetur.
ostendero formam,
ecclesiali!
in
cursor,
noctuque orationibus ac
20
15
29
et
manibus.
anulum in
scripti
||
licet
procul
ec-
a sancto
et
vo-
Ioanne
(1)
terra
CHRONICON
30
Hec autem
Hec autem
postquam
seriatim
cum
viso anulo
quod
ipse reppererat in
suis,
de
sione
siam
parvam
honore Dei
in
et
quod
Mauro
sancti
Baptista ipsi
modum
quo-
eccle-
et sancti
ostenderat,
pulchritudine edificaverunt.
in
ipsa
per occultos
eisdem
mere
in
ctis,
Maurus
sacerdos
prefatus
paruerat
quod
quo sancta
sibi
siam
parvam
fuerat,
construere
veniente in
cium ac boum
multitudo,
sibi
vam
fuerat, ecclesiam in
honore san-
parvam
Iustina,
ecclesiam construere
sibi apparuerat,
iussum
sibi
fecit.
littus in
ac
quo 25
bovum
secundum quod
sum
fuerat, ecclesiam in
rem
eccle-
sancti
hono-
apostoli
Petri
et
martyris
norem
autem
7.
edifiicaverunt;
Boum
testificati
Aurius
8.
anche
M.
31. in
in
littus
tribunus
honorem]
M.
honorem]
28.
cos
cos
multitudo gentium
in
in prefacta vi-
apparuerat
secundum quod
Petri et aliam
quod
deinde venientes in
prefata revelatione
cti
ibique iuxta
quo gen-
in
littus
apparuerat
sibi
quo
littus in
sancta sibi
sione
eccle-
deinde
fecit.
fecerunt.
rium tribunum ad
ap-
velatum
evomere
cerdos Maurus
ibique, iuxta
Iustina,
modum
io
mira
episcopii
fecerunt.
5:
idem sanctus
Mauro
atrium
iuxta
certificati,
mirum
snis re-
parvam
visione
in ipsa
eo erant,
manibus
ipse in
eccle-
ostenderat, iuxta
dine edifiicaverunt.
cum
vi-
postquam
manibus
huius revelationis
certificati,
eo erant,
volumine,
et scripti
seriatim
ad
edificaverunt; littus
anche
S iusum
anche M.
M.
visum
autem Bo-
visum
M.
revellatione] cos
30
34.
GRADENSE.
constituit
hoc appellare
ad aliud
littus
aubem
ad quod tendebant
littus
que
ea
supra
vi-
derunt, ad
dimi
cu-
transfretari
pientes, albissimam
id
deinde
iliic
signa, ccclesiam in
secun-
reppererant
honorc do-
ad
nari,
huius
littoris
nubem
quod tendebant
ad quod
cum
supra id ad
littus
viderunt,
pervenissent, eva-
nescente nube,
secundum ea que
ex
ficaverunt.
versus
stituit.
nubis
prefacta
Album isdem
con-
illud vocari
ad huius
edi-
littoris
versus
si-
fue-
dem
cedis
Herasmi
altana
tri||bunus littus
cedis constituit
Expletis
mus,
destinaverant
auri invenerunt, et
hoc Aurius
omnia,
his
que
hoc
supra
eodem
hec
cum
princi-
domina-
episcopati! su-
Expletis
Mer-
littus
appellali.
con-
omnibus
Aurius
littora prefactus
collectis
14.
in
hec
cum
ce-
prietatis et
dominationis perpe-
sub
omnia episcopo
in preostenderant
terisnobilibusettribunisinunum
et
In
ob
8.
hoc
his
tuo subessent
fu corretto
destinaverant,
auri invenerunt, et
stituerunt,
quo
Mer-
Aurius
iure proprie
30 tionis sub
plurimum
cedis constituit
memoravi-
eiusdem episcopii
pibus in
ob
mcr-
cuius
promissa locum in
fodientes
ibi-
appellari.
omnibus
littora prefatus
ceteris
quo
in
edificaverunt,
altana
edifficaverunt, cuius
fodientes
plurimum
25
albissimam
et
instituit
deinde ad
appellali,
Aurius tribunus
ostensum
modo
tribunus
nomi-
hoc
Aurius
vum
illic
sione
31
honorem]
cos
anche
M.
stessa
mano
CHRONICON
32
opus agere
annis ex
con-
venundatione.
quoque quod
singulis
epi-
cum om-
unaquaque domo
verent, et pr
pr
nummos
octo
precio
fisci
suerunt, in quibus
edam multos
rusticos agricolas
seu
colonos
modo,
quicumque
presumeret
agere
opus 5
culture
verum
subiectionis
constituerunt
signum
quod
quibuscumque annis io
in singulis
tali
in
unoquoque sulcu
die et ex
omnes
vero
tum
paludum
ac
gaverunt
quedam
piscarias
prefato subiu-
episcopio,
patus partes
preterea
eiusdem
alie
in
gurgi-
censi
episco-
debitum
cum omnibus
perpetuo
racemis pr censu
persolverent,
octo
fischi
pr
et
situata
nummos ei-
om-
ova
gallinas offerebant;
et
usque
sbitero
quo
Mauro
pre-
episcopali
fungereturhonorecomiseruntt
).
dum
15
subiu- 20
prefacto episcopio
gaverunt.
preptereaquedamalip
domorum
partes reddebant pr
omnium autem
su-
et
Mauro presbitero
commisserunt, donec
et
quous-
In
Frau-
u. tJsisci Vcorr.
Magno sopra Mauro e. s.
sopra
sisci.
M V;
Ueisdem
20. Ucorr.
io.
e.
GRADENSE.
dunicumWillarenisMastalicisto
(2)
ecclesiam
honore Dei
in
sancti Laurencii
honorifice
tyris
5
levito
quoddam
pontem
stello
rem Dei
ad Amianas fecerunt
namque Fraudunis
fatis
Aurius tribunus
sit
presbiter
cuiusdam
vero
pontem
conces-
5,
or-
illic fieri
usque ad A-
fecerunt
insulas
veruni Aurius
iste
tribunus pre-
Fraudunis concessit
factis
iter,
cum
in
vico Amianiarumsedestribunalis
non
Mauri
et
presbiteri, ut
ad
ipsi
quoque
Frauduni
toris
molendinos
Aurius
tribu'jnus et
Maurus
vero
1.
corr.
(1)
Perti mastalicis
MS
La
construeret
palludes
eidem
ecclesie
3.
in
honorem]
U corr.
famiglia
si
ut
incolis
quoque
22.
Una
piscarias
supra-
Frauduni
ipsi
ac
ne'
omonima
Mauri
eodem
lit-
susceperunt
pre-
= massalicis,
maximam
utilitatem
presbiteri
dicti
teret
Amianarum
vico
ecclesie
idem
construeret
ciusdem
tueretur, et ad
utilitatem vi-
ecclesie
neas edifficarent,
25
cuius
eiusdem
4 a
quoddam
edili cantcs,
mianas
partem
littoris
honorifice con-
maximam
tribunatum;
iudicii
et
castellum
Amianarum
vico
in
hono-
in
Maiurus
et
propris
illic
pre-
iter,
simul
vite et martiris
usque
edifficantes,
omnes
hii
sumptibus ecclesiam
construxerunt,
castellum
Villarenis et Masta-
cuna
litiis
fieri
15
et
cuiuspergirumfundamentiscoastructis,
io
duni
mar-
et
33
cos
11.
a Rialto.
anche M.
tri-
e. s.
Chron. Alt.
p.
35.
documenti comprovano
della chiesa di S. Lorenzo
(2) Molti
l'esistenza
(p.
op.
e,
cit.
II,
267).
port
3
CHRONICON
34
eamque
construxerunt,
Marci
gantes.
poris ipsi
Frauduni
cum
Calcia-
martirum Sergi
dam Stephano
Bachi a quo-
et
Scopacalle
scipientes, ecclesiam
eorum honore
reliquias
et
Con-
quam
Laurencii
quasdam
iterum,
subdiderunt.
alias
in capite vici
sancti
plebi
prefate
su-
Dei
in
edificaverunt,
stanciaci
(l)
sanctorum
mar-
( 2)
sivrunt; in
clesiam
quorum honore
subiugaverunt
que
tres
per
vero ordine, ut
singulis annis in
iam
scripti
subdide-
prefate
runt plebi, eo
diete
has nam-
plebi,
ecclesias
cyrographum
tatibus
iam
edifficantes
ec-
earum
diete
festivi-
ecclesie ple-
isdem plebanus in
3.
(1)
Amiarum]
Il
ipsius plebis
cos il
Chron. Alt.
Cod.
p.
26,
legg.
tra le fa-
ziaco
menti,
p. e.
Maurus
et
presbiter liben-
eodem
vico
Frauduni
dica
porro
Amiarum
pre-
ecclesiam
san-
eamque
Marci edificarunt,
cti
non
gantes.
post
multum tem-
cum
Calcia-
martirum Sergi
dam Stephano
et
Bachii a quo-
eorum honore
capite
Dei
et
edificaverunt in
Constantiaci,
vici
quam
sancti
Laurentii
subdiderunt.
iterum,
quasdam
alias reliquias
sanctorum marti-
prefacte
rum
plebi
Marcelliani
quibusdam
et vi et
et
Maximi
ecclesiam edificave-
pre-
hac tamen
sie
in
plebano prandium
24.
U V
sibi
ho-
prepare
del
monastero di
busta
I,
15
castellanis acceperunt
rum honore
earum
io
Scopacalle susci-
Amianarum
bunus
sec.
sacra, 2* ed.
S.
xm,
Antonio
e
di Torcello,
Ughelli.
V, 1384, 1385.
Italia
25
GRADENSE.
earundem ecclesiarum
festivitate
constituerunt
clericis
recidere,
presbiteri, qui
nore electus
et
Mauri
ho-
in episcopii
fuerat,
tri-
per testa-
si
ex
quis
illorum
trib
utilisinvenireturclericus,accepta
15
per dies
octo
ante
invitaretur
illis
isdem
ceni
et
ab
festuni
plebanus
eiusdem Sue
vitate
ricis
deberent,
iesti-
in
ecclesie cle-
earumdem ecclesiarum
red-
ex collaudatione ve-
statutum.
in
Mauri
et
honore
presbiteri, qui
episcopatus
electus
paginam testamen-
fuerat,
si
quis ex illorum
et
talis su-
per
peresset clericus,
eiusdem par-
idoneus
rochie
aliam
quam
clericus,
vicini
in
personam
liberam
vero
liquas
ecclesias,
Maurus
predictus
fuerat electus,
re-
cuius
presbiter, qui
universi p-
dem
parochic
ciendi
sancte Marie
omnium
ecclesiarum
supra-
censue-
30 sancte Marie,
electionem
versas Torcelli
edificate,
Maurus
tivo iure
corr.
e. s.
||
reli-
di-
fuerunt
tribunus
cum
et
laude totius
constituerunt
maverunt
fa-
Frauduni
4.
haberent
partes
Aurius
populi
prefati
fa-
Dei
et evangelista
liberam
cultatem et potestatem.
fuerat electus,
quam
aliam
in
personam
sancti
in
autem ex pre-
stitueretur; sin
dictarum
ali-
vellent
et
sine
pontifice,
contraditione
subdiderunt
investitione a
tribunus
cum
utilis
et
Aurius
edifficate,
accepta
Torcellano
que per
trib
et sufficiens reperiretur
fa-
4b
preparare
aorfice
vellent
25
35
atque
sub
et confir-
potesta-
ecclesie sancte
Marie
e.
35 a
CHRONICON
36
subdiderunt
Metamaucensium ducum
dictarum
et col-
ipsam
fuerat,
electus
honorem Dei
cenobium sanctimoniaesse
cum
supra-
matrem
Marie
sancte
ipsam ecclesiam
perpetuo
lium
ecclesiam
cellere censuerunt.
ecclesiarum
cathedralem
sbiteri,
omnium
et
et sancti
Iohannis
ordinave-
ipsi
cessione vero
runt.
O belingerii et Beati
ducum
Methamaucensium
et
ipsam
ecclesiam
epi-
sancti
santimonialium
perpetuo
15
esse
ordinaverunt.
His
( )
autem, ut supradictum
est, constitutis,
eodem tempore
et or-
eodemetiam
dinatis ac dispositis,
do,communicatoconsilio,inGra-
tudo,
que iuxta
Agathe
sancte
1.
virginis
eandem formnm
in
honorem 25
virginis
corr. tribunorum et
(1)
aliam
clesiam in
ediffi-
eandem
procerum
la
basili cani
honore
Qui comincia
triarcato.
sancti
Torcello
honorem
sancte Aga-
nec non ex
ecclesiam
de
in
iuxta
Iohannis Baptiste
basilicam construxerunt
ecclesiam
ibique
Consilio, in
formam
quoque
Iohan-
ecclesie sancti
in
ibi-
communicato
opere
et
in
eandem ordinaverunt 30
M.
narrazione delle
e.
s.
3.
origini
di
Grado
Pert^
M.
GRADENSE.
honore
in
sanct
erectum
tyris
est
mar-
Vitalis
(l)
37
crptam,
in
qua
sancti Vitalis
altare In
honore
ere-
martyris est
ctum.
ut
in
in-
ter
io
muros
est
muros de-
ecclesie et
Aquile-
muros
destructe
ecclesie et
.xl.
duo
et
marti-
veniret,
sanctorum invenerunt
sanctorum;
cor-
Canciani atque
corpora sanctarum
et
virginum
et
Cancianille
Dorothee,
Eutimie,
omnes
Erasme, quas
reliquias, ut ei
revelatum fuerat,
secum
defferentes,
honore
in castro
cum maximo
Gradensi infra
condide-
dignissime
ccclesias
Hisdem
autem
dux
Beatus
tribu||nis et
30 bilibus ad universalem
V,
28.
Fu
II
noi
no-
Romane
est ut
(1)
reliquias
inveneruntque
ibi
martirum
sanctorum
nec non
ctarum
corpora
et
martirum
et
san-
virginum
et
reliquias,
cum
deferentes,
honore
in castro
cum
Beatus
cum maximo
Gradensi infra
cod. Trev.
e.
Italia
sacra,
30 a); nella
temporibus
Methamaucensium
et 110-
Ughelli,
dux
autem
innanzi ad;
Hisdem
temporibus
Metamaucensium
cum quibusdam
tunato
corpora
perquirentes
per-
runt.
13.
mu-
corpora
civitatis
Tede
et inter
ibi
di-
vitate destru-
ci
nec non
ut in Tergestina
sanctorum
ad
cui-
et
25
Gemiriiano presbitero
ros
ilo
dam
comprovincialibus
15
re-
e.
ma
s.
descrizione, che
tivo
pon-
si
documento, non
?)
CHRONICON
38
nomine Bene-
sedis pontificem
dictum
sunt
adgressi
quem cum
dense castrum
quatinus Gra-
novam Aquileiam
institueret et tocius
metropolim
Venetie
et
ordinaret
nomina quoque
deprecabantur.
post destru-
Benedictum
quem cum
se contulerunt; ad
pervenissent, suppli-
quatinus
precibus,
fussis
citer
nomine
sedis
omnes idem
fa-
suppliciter de-
nomina
precabantur.
quoque
urbis
sederant
concessione
refferebant,
dicentes:
sine
Gra-
prefacto
mus
in
monasterium Beligniense
cerat
sedit
mo-
in destructaAquileia;quod etiam
iurequamdiu
et Aquilegia;
autem
huic
vixitretinuit.
ecclesiam; post
in
eiusdem
cessor
eadem
.v.
Maurus,
post
.111.
qui
et
.xvi. et
ibidem
.vi.
in
.1111.
quem Mace-
menextitit
ecclesiam sancti
patriarcha, qui
at] cos
U;
16. 17 sedis
legia] cos
anche
et
tenuit.
17.
demum
deinde Macedonius.
hic in
eodem
castello
25
fundavit
liste,
tempore
ad Nicetam, qui 30
destructionis
Aquile-
connume-
rari
M.
vixit
mensibus
quamdiu
minii
ecclesiam sedit
extitit
diebus .xv.
quem Stephanus
castri
15
primus
in
io
apostolica
alicuius
in
Ve-
metropolim
netie et Histrie
ceret
et totius
urbis
Aquilegensium
ctionem
sine
at
pervenissent, suppl-
rfystric
iter,
Romane
tificem
d finali.
nova Aquilegia]
cos
anche
M.
20. Aqui-
CRADENSE.
ineodemcastellofundavit^). Kos
autem
numero cpiscoporum,
in
39
apostolico
tificibus
palli
beneditione in liane
novam
petimus
destinati sunt.
ctionis Aquilegensi
clesie, connumerari
non ab
prefuit
sedis
fieri
cum
quam
Aquilegiam
ec-
credimus nec
ficibus
in
io
15
5
fieri
ctus
clementia, dignis
eorum conde-
communicatoque
scendit precibus,
convocatoque
precibus,
dit
etiam supra
ut
vidi-
bonitatis
quilegiam
supradictorum
datione
20 porum
omnium
et
mane
ecclesie
episco-
sancte Ro-
cardinalium to-
constituens, ex
laudatione predictorum
porum
mane
omnium
et
sanctac Ro-
cardinalium to-
ecclesie
Histrie metro-
tius
cum
et qui
inquit,
legii,
Romane
preceptum sancte
ecclesie
collauda-
et
tione ac confirmatione
omnium
quam
cardinalium,
Aquilegiam]
communi
(1)
nazioni
op.
cit.
cos
Hystrie Graanche M.
Aquilegiam]
17.
et
cos
tocius
11.
Fortunato
V, noi.
perpetuo
et
esse
voluit
accersitoque duce
eo erant
et
et ita
tempore,
cum
qui
frmatione
omnium
istorum
sctissimus
15.
fra-
quam
Prima leggevasi
stessa
ec-
con-
collaudatione et
anche
in
mano.
M.
Venetie
col-
episco-
cius
li
25
Tunc,
II.
Ughelli,
(2)
Nessuno
CHRONICON
40
cardinalium
nec non
dinamus.
facultatem.
totiusque
Gradensem
et Histrie
electionem clero
lis
Venetie
et
populo
nem
tateni.
investicionis
potestatem
eiusdem
accepta,
suflraganeis
investitionis potestatem
commit-
mus.
sancte
Romane
licentiam concedimus.
ad
palili
ecclesie
sedem
benedictionem
susci-
explectis,
ad
properare iniungimus.
tum
cessoribus concessit.
rei
confirmationem recto,
quibus
Romanam
ad sedem
15
rei
ad huius
quendam 20
pradictum
mane
ab
ab
qui
est,
ordine
ecclesie,
electione
facta
cum
cum
fato
facto
in-
vitatque
atque
sit;
corpora
sanctorum in
nove Aquileie
fce
condivit
ecclesiis
17.
52.
honori-
in ecclesia sancti
Vitalis quadraginta et
sopra cius
eisdem
duo mar-
24.
U corr. prefato
M.
e.
io
beneditionem suscipien-
palii
dam
ad
25
feliciter remissit;
quisanctissimus
e.
s.
sopra Beato
Vitalis
Pcrt^ duci
e. s.
in
ecclesia
martirum
.xur.
18.
ecclesiis
corr.
eorum
M.
30
36 a
GRADENSE.
lavit;
ecclesia
Marie
sancte
Dorothee,
fimie,
5
sme
et Era-
diligenter collocavit;
phemie,
cor-
virginum
Eu-
Thecle
Dorothee,
Herasme
et
collocavit;
diligente:'
Canciani
sancti Iohannis
evangeliste
cumque
celeberrime composuit.
structam Aquileiensium
Civita-
cum
disponeret,
sibi
sevissimam Longobardorum
ra-
legie
biem
fu-
rum rabiem
ctorurn Quirino
et
Taciani
Illari et
parum
illarescens et translati o-
nem eorum
diem
vo
scripsit
et
natalicii
et
sanctorum
natali eia
Illari
das
marcii,
Quirini
sacerdotis
30 Cancianorum
madii, natale
num
rexit
mus
tercio
pridie
kalendas
sanctarum
virgi-
nonas septembris.
autem Paulus
patriarcha,
benignissi-
P;
M marcias
ce-
cumque
celleberrimc condidit.
Gradense castrum
in
seni
in
Cancianille
et
temcumpopulimultitudineiredi-
25
pora sanctarum
Marie
15
ecclesia sanctae
in
cor-
sia
Tede
41
Aquilegien-
populi multitudine
divina
de-
ire
revellatione
sevissimam Longobardo-
Gradensem
in
civi-
asportaverunt.
non parum
latione
et
Ulani
eorumdem
translationem
riatim
cum
illarescens
vitis suis in
se-
annalibus
diem
celebrari
tavo
die
.xl.
instituit
penthecosten
instituit,
autem sanctorum
sancti
in
.xvi.
kalendas
iunii,
so-
natalitmm
Illarii et
kalendas
Ta-
martias,
sacerdotis
Quirini
oc-
natale
duorum martirum
et
lemnitatem
ciani
.1111.
kalendas
maias,
P;
li maii
natale
3*
CHRONICON
42
mie,Dorothee,Tecleet Herasme
martirum
autem
rexit
nonas septembris.
.ili.
Paulus,
benignis-
nove
concessionem
stolicam
Huic
in
ecclesiam an-
politanam rexit
nis
.11.
mensibus
.vili/
),
dehinc
eandem
metropolitanam
ecclesiam annis
cha, ecclesiam
densem regendam
pit
clesiam.
ipse in
eadem
eccle-
mensibus
regendam.
ecclesia sancte
Euphemie
precepit,
latine
eadem quoque
grece Eufimia,
in
ecclesia congre-
eadem quoque
in
gregata
||
cunctoque
convocato, generalem
ipso
bravit.
cele-
namque tempore
ipso
celebravit.
synodum
namque tem-
ptum
quirens,
omnibus
fuerat perquirens,
reve- 25
scri-
tandem
revelavit, qui-
septembris]
3.
il
modo
et episcopatus,
iste
reperit et quo-
suorum
di-
Per t\ cuncteque.
(1)
14,
Paolo Diac.
gli
Hist.
d un anno
di
Langob.
Ili,
patriarcato.
e.
episcopo-
multitudine
grece,
ecclesia con-
rum
cato,
15
interpretatur.
iuxta
fabricare
nam Euphemya
bona forma
latine
eadem
ipse in
nominis proprietatem
nam quod
io
Gradensem susce-
cepit,
8.
suscepit ec-
.11.
rexit
(2)
Cio
bona fama
3B
GRADENSi:.
celeberrime ipsa
concilio visis,
tunc He-
lias,
6b
5
omni
rum
illa
multi||tudine episcopo-
afFe-
cerunt.
egregius
cum omni
porum multitudine
cpisco-
Illa
ac
cleri
et
constituit et de
non
Dalmatiae
episcopatus
Vegla,
loci
et
Hystrie sive
videlicet
in
tam
inter
.xvi.
partes
Ve-
fieri
delicet
quorum
);
electiones
( 2)
uniuscuiusque parrochie
et
in
novoerexit
fa
constituit,
populo
comittens,
clero
sicut
Romane
Veglensem,
Pathena,
quam
partibus.
in
in
Apsaro,
in
Venetiarum
in
hac quidem
re-
quorum sane
electiones
nec non
investicionem
firmatimi
duci
concessit.
horum episcopatum
sicut
Altinensium
civitate,
volensem^cui
impositum
nuam
est
ibi
Oli-
nomen
ideo hoc
quia
in
secundum
Metamaucensem, tercium
ante
ia-
nis erat
30
honore maximo
borrirne ea
netia
25
et cele-
io Apsaro, in Pathena^
partes,
cum
patriarcha,
43
olivarum arbor
cuius
et populi
de suis
quemadmodum
dicto
rat
per
eundem
et
9.
Foroiuliensium]
cos
anche
erroneamente
l'origine di tutti
Il
ero-
ad Elia
provincia.
(2)
riferisce
M.
Cio diocesi.
fue-
privilegii scripto
erat
confirmatum
cessit.
sicut
venerabilis
beato Bene-
gnam
idem
electis,
nec non ex
mum
et sancti Petri
paro-
perheniter servaretur
et contentaretur
uniuscuiusque
horum episcopatum
Torcellanum
enim primus
state in civitate
constituit;
fuerat vetu-
Altinensi,
pri-
po-
M.
il
doge
risulta
CHRONICON
44
constituit, ubi
que episcopium
confirmatione
scripti
ibi-
et
anathe-
quoque sabbato
constrinxe-
se
quartum episco-
nes faciebant.
quintum
constituit:
in ci-
W adesse prece-
vitate Eracliana
cellensem;secundumMethamaucensem,
quia
est
sita
Sergi et Bachii,
sancti
ecclesie
ubi
nunc
apostoli, erat
olivarum, a qua
ginam
sextum au-
appellavit.
tem, episcopium in
fieri
stituit,
in
Caprulis
quo ecclesiam
con-
castellum
ubi
iussit,
Opiter-
in ho-
iuxta
fundavit,
scopalem
quam
epi-
posicionem
sat
honorice
care precepit.
edifii-
arbor
magna
nomen
suscepit
insula Olivolensis
sie
parochie
et
magnam
pulis,
norem Dei
idem
sancti Pe-
est ecclesia
idem
quam
ianuam
ante
ibi
tri
edifficavit,
hoc no-
men
sancti
ecclesia
et
Petri
Olivolensem
tertium
pit.
Tor-
io
cuius eccle-
convocatis po-
ecclesiam in ho-
15
sanctissimi Petri
et
precepit,
ficare
tamen
habitis
Magni
patriarcha
episcopalem
constituit.
ubi ista
stolica
20
sedem
omnia apo-
confirmatione
roborata,
pontifex
sabbato
laici
ut in
omnes tam
unoquoque
clerici
quam
ad huiuscemodi ecclesiam
Olivolensem
convenirent,
se-
15.
6.
in
honorem]
(0
dopo
ibi
cos
anche
M.
lesolo.
(3) Caorle.
nuova.
9.
illius
benedi-
M.
(iKADENSE.
45
die
dine
ob populi
et
ubi
plurim
et
Veneti
10
nun-
cur.su ni
mercatura
mercationes
faciebant.
quintum
in
IO
lensi fieri
etiam
in
fieri iustituit,
Heracliana
civitate
sextum autem
adesse precepit.
episcopium
is
in
civitate
castellum
ubi
iussit,
quo
in
edifficavit,
Capru-
eccle-
fundavit,
clesiam episcopalem
15
quam
iuxta
ec-
sedem ho-
norifice erexit.
eodem quoque
tempore
venerabilis
idem
triarcha
fundavit
honorem
sancti Petri,
pa-
ecclesiam
quam
in
e.
37
Opi-
que quidem
20
ecclesia erat in
He-
racleana civitate.
Metamaucensmm autem
scopatus
extitit
ex Patavium civitate
cum suo
epi-
scopo,
sic
in
epi-
eadem insulam
nam
vitate devenit,
dam barbarorum
et devastationes
ci-
ob quorum-
incursationes
universus
po-
expulsus
tandem diu
est,
de
unde dux
et
nobilium eiusdem
magna
pars
civitatis
fu-
(1)
prelibatimi
Oderzo.
episcopatum
cum
suo episcopo
et
in
Mathemaucensi
insula habitare
coactus, sicque,
apostolica, ut
veravi^
est
dictum
demum
est,
perse-
inde translatus
ad civitatem Clugiensem
(2) Esiste
nel
voi.
II
dei
C),
Paola,
Aprile
mo.
CHRONICON
46
Caprulensium
erat episcopatus,
constituerunt.
ibidem
cuti
si-
vitatis
est aquis
verum episcopatus
obrutus.
stitutus est.
nunc
Ci-
Ovedrana
de
pellatur,
civitate
magna
eiusdem
biles
civitatis fugientes,
Heracleana civitate
in prefacta
io
lias
patriarcha
in
que a
littoribus,
lanum
episcopium
quasdam
sias.
iuxta
edificare
primo
in
discurrunt,
fecit
eccle-
littore,
quod
quasdam
runt,
in
riedificare fecit.
dem
littore,
sanctas
basili cas
primo qui-
Gradensem
scitur
cti
cenobium
cepit^ 1 ), ubi et
rum
adesse
ordinavit.
cundo quoque
gitudo per
13.
c.
littore,
cos
M.
26. in
nezia,
il
testo
traslazione
della
della
sede,
legge
per
la
proposta dal
fu
monaste-
in
se-
pubblicato
instituit,
rum ingressum
honorem]
dall
25
cuius lon-
anche
civita-
puella-
Concordio]
iuxta
cos
Ughelli,
anche
ilio-
nemine am-
M.
Italia sacra,
ed.
cit.
V,
1344 sgg.
(1)
L'isola di
presso Grado.
S.
Pietro
d'Orto
GRADENSE.
toris
viri
lit-
ibidem
medio
vocabatur Barbanus,
batur.
alter
quodam eiusdem
in
liaria,
alter
idem
namque
viri
paganorum fngien-
cum
ecclesie
populo ostende-
cetcriim notabis
secundo
quod
in
cuius longitudo
littore,
in
quadam
parte
illic lati-
duo
viri
non
rabiem,
tes
omni sua
de
Tarvisio
suppellectile
patriarcha
tus
ad
facere
precepit.
patriarcha
47
ibi
rep-
fundamenta
mo-
iniecit, ubi et
non
et
Barbanum abbatem
ordinavit; huius
namque
fieri
socius
eiusdem
litto
quo-
unde
et
locus
ille
banus
ab
sene Barbano
ilio
usque
dicitur
in presens Bar-
lessus nuncupabatur
ibi
latuerant
biem
de
qui piane
paganorum
ut
ra-
venerantque
declinarent,
civitate
vero Tari-
alter
Tarvisina,
nani et
fuerant, detulerantque
illue
20 ad propria remeavit W,
quam
tiam
honorem
in
cis
quibus
fuerat
25
possederant,
quem locum cum isdem patriarcha simul cum istis viris ire
ad
disposuisset,
ibidem, sicuti
predicerant, signa et
30
5.
(1)
tunato
si
Perti Tardessus
Nel
II
citato
io. unus]
documento
(Ughelli, op.
legge: monasterio
genitricis
in insula
cronista interpret
cit.
For-
di
V, noi)
sanctae
Barbinio
male
cos
il
anche
luogo cor-
fundamenta
M.
Dei
Il
illi
(2)
Per
Grado,
gli
errori del
compilatore
Caorle
cf. la cit.
mia
Grado
dissertaz. n. 19.
e.
37 b
CHRONICON
48
eiusdem
eodem
ecclesie in
loco
siam fundavit
et
erexit, ubi et
monachorum cenobium
ibidem perpetuo
adesset
nec 5
non ibidem Barbanum abbatem
et
ordinavit.
fieri
tius
instituit,
alter
vero so-
re-
quos qui- io
dolore statini
diem postremam
tem-
clausit.
mum
devenit in
Italia
pri-
Atthila
Aquilegia
postea
civitas
Gothi,
est destructa,
demum Longo-
13
quam
supra
2Q
memoravimus, quicquid
matum
est,
minus
lamque pr
his statutis
protelatur, episto-
acceperunt a beatissimo
papa Pellagio,
(1)
Il
corr.
Pannonia su Pannoniam
mando
il
lettore
per
il
commento.
Grado
Benedetto,
si fa
e'
ci prova,
come
fu di-
ri-
25
GRADENSE.
.\j
Taciani
et
et
ecclesij
reliquorum.
defunctO
vero Paulo
-s,
ibi
ecclesia
in
et
Ellari
inanet, Pro-
ecclesiali].
Cui succedens rnemoratus Helias patriarcha, bec que suprascripta sunt ordinavit; et
modo
T
locavit
domumque
iam
sanctorum
dieta corpora
sibi a
ibi
miro
as-
ab Atiia
est,
et postea
Gothorum
stinere
non
Longobardorum infande
potest; quapropter
dignum
mansuetudo
ducit
nostra,
si
firmare metropolim.
20
cellus
(l)
omnium
placuit episcopis, et
liensis,
1.
et
19.
atti
del sinodo
il
vescovo
M
d'
Marciano.
Cron. vene%. ant.
subter
Oderzo
e.
8 a
CHRONICON
50
et ceteri presbiteri
suprascripti consencierunt, et
isti
in
verunt.
eodem
omnes
loco confirma-
suprascripta peracta in
et plebani;
supramemoratus Helias
mensibus
et
.xiiii.
.x. die-
Huic
eandem
in
iam
omnes
ecclesiam, qui
ipsius metropolis
eorum pr
sidet ecclesia,
Gradensisut
ipsi
omni
die
||
res,
quas
pos-
io
et
ad regendam Gradensem
numero
vigiliti
et octo et
Eutimie; qui
diebus triginta
uno.
Huic
rexit annis
numero
tribus,
Gradensem
novam Aquileiam,
mortilo
20
sepultus est in
consensum
Agilulfi regis
Deo
Iohannem abbatem,
sibi contrario, et
eum
in
qua
tres episcopi
in Foroiulii
se subiugaverunt.
consenserunt,
Rome
qui
rexit ecclesiam
numero 30
tribus, diebus
nior-
In
S V manca
et che vi
va.
28.
In
fu abraso.
U nel
MS
25
Gradensem
me-
in ipsa suprascripta
margine
la
d'altra
mano
13. In
S V dopo
testo.
GRADER
Huic
successit Cipranus
patriarcha
rexit aiiuis
ad
regendam
eccle
basilica,
Isdcm
venti! supradictorum
apostolico ad
5.
Omissione
un lungo passo
direxit
nove Aquileie.
(1) Cf.
per l'omissione
la
cit.
sedis
mia
disserta/, al
19.
III.
CRONACA BREVISSIMA
DI
GRADO
Cronaca brevissima
delle origini del patriarcato
Post
5
omnem
depredantes
civitatem
illam
quoque ac
norum
cum
huius vero
in paludibus et
civitatis
magna
monosolis paga-
io sanctissimus
vir,
quodam
Ario
succenderunt, muros
igne
et
Aratore
multitudinem; quibus
15
grado.
di
plurima loca
di-
visis ac
de inventione eorum
quod pessima
cum
per-
admodum
il-
illa
cum quibusdam
sedis pontificem,
nomine Benedictum,
novam Aquilegiam
metropolim ordinaret
3.
rum
8.
e.
e.
Methamaucensium
dux
fusis precibus
institueret
deprecabantur.
et
tunc
idem
132.
monoxilis
6.
P
II
premette
di
mano pi
Istrie.
recente h e d la legione
Romane
ad quem
20.
sanctissimus
Ex primo Pacto-
hominem
simpliciter.
7"
omnem
e.
132 a
CRONACA BREVISSIMA
5^
Benedictus
summus Romane
DI
GRADO.
novem episcoporum
concilio,
tri-
rum
omnium
et
netie et
Istrie
sancte
Romane
et collaudatione ac
Ve-
confirmatione
omnium
et qui
Romane
cum
eccle-
istorum fratrum
totius Venetie
nec non
Istrie
io
fa-
ad huius sancte
Romane
ecclesie
concedimus; quibus
sedem ad
palii
benedi-
15
Hec omnia
dictum
est ordine
Romane ecclesie,
cum Beato duce
stitione,
aderant, a prefato
eis
remisit.
cum
palii
benedictione in
20
mi.
LA CRONACA VENEZIANA
DEL DIACONO GIOVANNI
Siquidem
(z
prima
est illa
que in antiqui-
Adda fluvium
in
Ihesum dominum
sturn
quam apud
illa,
predicavit.
insulas scinius,
collecta sinu,
no citer habitant.
originem.
4.
cap. 14
populi
(1)
Adda
usque
Adduam
una
Z'ad
Transl. usque
12.
Addam
si
mia
4.
La
proemio
dissertaz. al n.
15.
cf.
la
usque
ad
II,
Adan
9.
omette
feli-
com' provato dalla Translatio corporis sancti Marci evangeliste che ha termino
le\. orig.
est
cit.
(3)
Paolo Diac.
Adduam
niae finibus
usque
protelatur.
libris
Cron.
de
sing.
palr.
p. j:
&c.
fluvium
cuius
telatur .
GIOVANNI DIACONO
6o
Winillorum, qui
fuit CO.
et
a.
5 45-
noniam,
ultra iarn
habitationis
num
C*)
eunuchus, ad urbem
vir
($\
directus ab
Romam
a.
550.
cum
qui
contereret.
auxi-
venisset,
ut exer-
Deo
a. 55S-
honorem promeruit.
triciatus
fuit,
autem
erat
( 8 ).
ha in margine
Winillorum
su
ch'era forse la
lex..
rumque
iustus]
(1)
ili
ette
15.
Il
mano pi
di
Winilorum?
recente
io.
II, 3
ricordo degli
effetti
che
12.
bat, in Italia
V corr.
Winulorum
Ubiunnorum
piissimus
le
Pertz_
Perti Langobardis
Paolo Diac.
il
Vandalorum
Trami. Winilorum
orig.
orig.
le\.
Totilam Gotorum
re-
geni superavit .
Narsis
ma
(2)
ibid.
ce
Paolo Diac.
rum, hoc
I,
Winnilo-
Langobardorum, gens
gobardi
(3)
est
da
Paolo Diac.
I,
2-24.
segu
rum regem
draginta duobus
(7)
de'
haberet
Paolo Diac.
II
cronista,
al
colla battaglia di
feliciter
rege-
II,
pari dell'autore
Vita
Romanum imperium
quibus
il
di
(Gothis)
riter
testimonianza
(8)
la
cidit .
foederatos
(5)
cronista
Tuttoci
io
a. 552.
1.
annis C0 9
p.
di
299),
Vigilio
fa
(Liber pontificalis,
cadere
della
15
CRONACA VENEZIANA.
6l
Deum
cationibus ad
cum
quam
profusis
armis
victoriam obti-
bellicis
neret^.
sed
auri sivc
maximam
sisset,
hostes
cum
regnum
Instino au-
e.
ib
a.
s <ss-
a.
quam
et
Romanam
sis
libera
commotus
iam
ultra
ita
dum
illa,
eum
inter
puellis
ipsa
mitteret,
territus est,
cui
mandaverat, ut
qualem
adversum Narsetem
cetera,
cum Romanis,
timuit, et
ut egredi
feci
Longinum prefectum
ut statim in Ytaliam
est,
male
si
civitatem
et
et
male inveniam.
15
et
viveret deponere
non
itaque odio
posset.
me-
mox
gatos
25
1.
5.
omette
di
plus
Pert^ magnani
3.
6.
In
inveniam
corr.
polim
24.
perrimam
corr.
25.
il
Hic Narsis
Paolo Diac.
II. 3,
13.
20.
corr. V
obtineret a
Romanis
da
gli
fu
Italiani in
14.
Pert^ et
sive]
ripetuto sopra
da mano pi
su at corr. ad
n di mandans
V su
4.
divitiis,
corr.
il
17.
18.
II, j.
sita di frasi.
(2)
contriverat
II, ;.
cunctam
i r di
il
15.
(1)
et
recente.
le-
Paolo Diac.
itiis
23.
II,
corr.
il
j paupcrtinam
trovandosi
Ne
di
Pert^ pau-
di divitiis
come
citt e
67
GIOVANNI DIACONO
62
possidendam
veniret,
rumque rerum
quarum
species,
Ytalia ferax
quatinus
misit,
est,
alia-
Longobardi
leta
commodis animos
cum Alboin
rege suo 5
la
pasqua
(aprile) 568.
quoque
Sepolto3ilug.S78.
eiusque populis
civitati
Hermachore
rissimi martiris
humata
ibi
C.
2 A
vocavit
condidit,
novembre 579
metropolym
I.
5.
esse instituit
multitudo]
M V;
cos
Paolo Diac.
tinus
Paolo Diac.
(1)
cum
sed
sit
II,
attollunt da
con alcune diver-
del
II,
io.
su
(3)
da Paolo Diac.
alle parole
serat
di
augusto
Iustiniano
Paolo Diac.
da Beda,
op.
cit. p.
vanni
di
Beda
(2)
Diac.
III, p. 30;
in quel passo.
et
adveniunt
da
Paolo
7,
che
il
cronista
corr. secumqi..
Eodem tempore
Alt. p.
Iustino augu-
secumque
(IV, 41).
passo,
2.
Pert^ legata
Paolo Diac.
5,
Venecie
totius
V corr. il ti di quaV
corr. deque in deq]..
4.
adtollunt
8. V corr. is di
j multimoda
II,
3. leta]
Paolo Diac.
su-
(4).
5 quatenus
II,
Pauum regendam
scepit ecclesiam, ex
viginti episcoporum,
Eraclio 610-641.
ca-
in
C3).
||
fuerant, deportavit et
novam
et
secumque bea-
II,
vocavit
16, rr.
versit sostanziali;
il
Chron. Alt.
p. 16,
dalla
(4)
Dal Chron.
Alt.
p.
16,
r.
31:
susce-
cha,
suscepit
de sing. patr. p.
ce
et
metro-
15
CRONACA VENEZIANA.
mater de Alexandria
stantini
At vero duna
cum
essent
excepto Patavi
et
revoluti
Monte
Altinoque, expugnantes
di-
anni
incarnatione Domini
ab
Vincentiam Veronamque
amore
fultus
CO,
tates,
sanctorum
tulerat,
rexit, ubi et
6$
silicis
cepissent
(2
reliquas civi-
et
Mantua
pro-
mas
eisdem
nuncupantur.
Heneti vero,
ture habitationis
licet
sedem optinere
novarn
6.
Patavi
que
constat
Perii Langobardi
Padavi
8.
in alcuni codd.
altis
15.
M Pert^
Anche
14.
copiis de-
consentientibus
episcopis
universis
Ho
sostituito grece
Hermachorae secum
insulam detulit
(2)
eamdem
ad
Da Paolo
Diac. II, 9
quae prima est
Igitur
Vincentiam Veronamque
la
quale
il
sa-
et
Montemsilicis
et
Ve-
Italiae
Alboin
et reliquas
Primogenio;
14
dus insulam,
netiae fines,
patriarca
II,
greci
rum
insula-
Paolo Diac.
Pelagio,
ce
egregiam
et
menibus ecclesiarumque
Per ti graece
dum
quedam minutissima
dicitur,
Venetiam
sibi
addatur,
littera
provintiam recreaverunt.
rum
decreverint,
exierant,
degentes Veneti ci
illic
verum postquam
(3).
di
nomen, de qua
Patavium
Mantuam
cepit .
La
in
Italia
Geticis,
ce
leiensi,
et
(e
aprile
in
Paolo Diac.
il
di
568.
buita
la
e.
29.
Heneti
derivazione da iuvs.
attri-
Dopo
>
rqu
GIOVANNI DIACONO
64
quemadmodum
quam
Concordiensis epi-
Longobardorum timoratione
territus adveniens,
ad
cum
19 ottobre 61 $.
novembre 618.
suis
auctoritate
metropolis
et
(*).
scopus
antique Ve-
sedem
sui
posterum
inibi in
manendam
estat, in
postquam autem
episcopus
est,
illius civitatis
auctoritate Severiani
4.
(1)
Grado.
Chron. Alt.
(2)
6-1
Tra Grado
scrizione
regno
del
Veneziani e
d' Italia
il
mento) venit
patriarca
res
(il
Biagianum, quia
toti piscato-
novembre
p. 222.
illic
corr.
ton, Della
13.
di Equilus
1866,
Capoanche Pin-
citt di
veneto,
neWArch.
la
pu
si
che
Alt.
noto
di
ce
il
seminario Patriarcale
cod. del
Teodato
consacrato
fu
Elia) in
ponebantur
(3)
littore
del 2 di-
Grado
tra
litorale
corr. V
distria,
1.
15.
e Caorle; ricori
populi
p.
cembre 967
7.
Legg. Severini
Severiani su Seveniani
dum
618.
in
19 ot-
il
(4) Eracliana
cit.
nova
= Caorle.
Er-
nome
Caprulas
S. Pietro
d'Istria.
Cf.
Kand-
= Eraclea,
Severino
(Melidissa).
papa che
del
Cittail
vero
fu consacrato
il
Chron.
rr.
26, 27.
cit. p.
Alt.
p.
227.
14,
14,
r.
14 e
p.
34.
r.
Cf.
Su Eraclea
14 e
p.
Chra.
33,
Alt.
15
CRONACA VENEZIANA.
65
ordinatus
ibi
SextaW
minime
5
clarescat,
medio tutissima
scepta, in
mum
urbium menibus
munitionc circum-
pollet.
Octava quidem
Cj),
quam
licet
rum
Nona
sedem habere
et possidere videtur
Metamaucus
insula
domo-
seti
CO pulchro litore
(s).
dicitur,
cingitur,
15
et
decoritate ostentatur
episcopati
ad extre-
ditissima
epi-
est.
secuti sunt.
Decima vero
insula Pupilia
3.
corr.
18
sed et
il
To
di
Torcellus
Mayranensium populum
Per
(4)
Amurianas
le
28
Toti
quos...
in
del ix, e
che
cronista
condo
le
la
al
da Mlamocco
doc. in Poeta,
li, e.
antiquiores Venetici
(7) Poveglia.
Rivoalto se congrega-
in terra posita
isti
ma
il
cronista
come
un'isola
quali allude
con-
il
dia-
si
Mlamocco
xn fu
del sec.
sommersa; era
quali
suo tempo.
nel principio
distrutta
principio
nelle
il
condizioni
trovavano
fatti,
il
cf.
Forse era
il
Chron. Alt.
volo (Castello),
Tsed..
verunt, fecerunt
sola.
13.
diverso
Amo-
sancti
Pert^ situm
qua monasteri um
).
(7).
in
dicitur,
rr. 2, 3
manet
in
luogo
odierna.
Cf.
il
149 a e Ughelli,
cit V,
Chron.
344 sgg.
Alt.
proximum
p.
insula
24
Me-
par.
de
II,
Veneti primi
secondi,
pp. 22-26.
5
VI,
GIOVANNI DIACONO
66
Duodecima
dicitur.
insule
(*).
habitabiles
( 3)
vir in
omni
quem
talenta congcreret;
lapsum.
A. 577.
cum
hic
fuit cupiditatis
a divinis mandatis
aurem
amens
rationis
Tyberium cesarem
hominem
vintias gubernaret,
eflectus
his
de
thesauris,
quos
Iustinus
||
Domino
confido in
6.
9.
il
19.
Cavarzere.
(2)
Il
Chron. Alt.
citt
te
dis (lido di S.
vado
d'Orto
Anfora),
Budes
gnanum
ce
liamentum
de Bovis o
?)
(pp.
Budes
Merce-
del vesco14,
15)
di
Anforis (porto
(porto
Buso),
(porto
ce
congegeret
15.
S.
(porto del
Baseleghe),
M Pert^
ri.
e
corr.
Pert^ multas
16.
Taliamento),
ce
e Caorle; (p.
ce
Linguentie
ce
tine
9) Vigniolas
Erasmo)
Torcello;
S.Pietro
Vigilia
di
(Lido Piccolo
di
bum
Curiclum
lidi (p.
ce
ille:
il
i e
V corr.
re-
Pert\ intra
Brundulus
Albiola e la
agebat autem
dispergis.
V victoris
Ili, ij;
15
(1)
ricorda
di Iustinus
cum multa
hic
regnarat] corr. in
regnavit
V n
increpabat,
infra
tu
quod
et,
eum
io
hic
est.
C.
di-
intellectu,
Pupiliola
16)
ce
Fines
(Livenza),
(Romatina),
ce
e
ce
Pineti
r.
di
Grado
tra
19);
lidi
Romaverso
Loreo
dati dai
cap. 28.
(3) Paolo Diac. si riferisce al II, 4,
che Giovanni non us nella sua com-
pilazione.
CRONACA VENEZIANA.
helemosinam accipiant
ut pauperes
magnum
est eniin
thesaurum,
67
hoc
Domino:
elicente
thesaurzate vobis
fures
non
buit,
congregemus thesauros
dignabitur in seculo.
amentiam quam
in
celo,
Dominus
et
tandem cum
tri-
nobi
ere
incurrerat
que Dominus
bella sane,
vita fnivit.
Francis
vel
superius
inlata
cum Roma
o nique et
de-
eam
relevavit
Mortuo
15
cottidie
tabulami
cruce
ait:
ei
marmoream,
Domini frontem
dem tabulam
Dominus
multas
et
copiam
auri
qua
auferri,
dominica sculpta,
erat crux
et dicto citius
1-2.
M Pert{
hic est
ria
13.
21.
9.
Perti revelavit
eandem]
Per t^ eam
thesaurus
4.
22.
scritto interi,
(1)
3.
celos
corr.
que corr.
1 1.
corr.
il
celo; pi
su
regum
8.
ut.,
24. In
d di defossamque
pi
V cum
Paolo Diag.
allude
al II,
sgg.
Diac.
p.
dalla
Vita
Benedetto,
di
Tours,
Greg. di
2l6 ( IV 40; V,
508, e da
nostro cronista.
pp. I73>
thesaurizate - furantur e in
(2)
fuisset
milia] li penu-
iussit
V undecim..
6.
Perii Longobardis
In
Perti temporis
15.
cum
enim magnus
Perti caelis
ean-
iussit
et
et qccq
cum, ut superius
hic
diximus
domus
Romanorum
Tyberius Constantinus
Iustino,
igitur
subministravit.
20
>
19).
Il
op.
cit.
passo
Matteo,
Allusione
II.
di
Paolo Diac
al
a. 579.
GIOVANNI DIACONO
68
ablata, inveniunt
centenaria;
quam
magnum
consueverat largitur
CO.
cum
cum
memoratam urbem
nam magnam
quadam
in
omnibus
intra
civitate
domo
fodit, in
auri argen-
tantummodo io
consciis, uni
seni hec,
advenit, ibique in
||
( 2 ).
Cj).
rium veniens
rem
dixit:
cesari dicam.
tibi
cui
quid vis?
dixit:
ille
tibi si
magnam
inquid,
si,
enim
proderit
thesaurum, inquid,
15
non possum.
tum
repertum
est,
morem
erogatione
2.
Ili,
circi
Perti
Pert\ quod
17.
M mittensque
data
legione,
22.
Mortuo
Ili,
Tours, V,
corr.
18.
ha nel margine
Diac.
8.
eumque
V
e
di
vero
23.
da Paolo
questo da Greg. di
M Paolo Diac.
M Pert^
inquit
16.
Ili, 12.
Defuncto
Probinus Graden-
aecclcsiam
Cf.
19.
mihi,
inquit
Perti
potius
M Pert^
24, 25:
deopertam
24. preparans]
(3)
rexit
13.
M Pcrt\
19.
Paulo
preparans ut Iu-
ei
V civitatem
di patritius
Paolo Diac.
erogationem
sium...
augii -
- largitur
12, e
cum
hic
iuxta consuetudinem ad
Per ti advenerat
nar di narraveris
il
corr.il 2
errogatione
(1)
6.
civitate
15.
Pert\ centinaria
12
ille
dispensavit egenis.
largifliia
spectaculum
rr.
22, 23
Paolo Diac
II,
e p.
Narsis - commendavit
16,
25.
da
Dine.
e da
20
CRONACA VENEZIANA.
6}
ilio
tificem urbis,
purpura, diademate
dutus
5
cum
cum
magno
officere valentes,
qui in
ei
10 ferens;
quem
quam quondam
quod
eius
su.im posuerat
trans-
centenaria dc-
auri
ei
sic in
ingerere.
triginta diebus ad
eum
voluit
sionis
Dco spem
quindecim
gratie
secundum
ilio
confrmatus
in-
ImpositUS,
meritum
imperatoris, ob
15
est gloria
actis
pon-
se
in
lustiniano,
sublimare in regno,
loci
nibus thesauris
||
spoliavit,
solum
posuit qui
ei
parerent,
mandans prorsus
ut nullus de anterioribus
quam ob causam
re-
de fidelibus suis
res,
alimentimi
ei victus cottidiani
suo filiam
filio
nescio, ad effectum
eius filiam
filio
ei
minime
huius
pervenit.
25
regrediens, tantam
tulit,
humane
ut
molem
prede
cum
cos
Paolo Diac.
14.
corr.
il
cursum
(1)
codd.
di
Paolo Diac.
colo xi.
tutti
Ili, 12 e
M Poti
i o di vocato
19.
corr.
il
ma
mandans
Defuncto - cupiditati da
Ili, 12; Paolo Diac. da
Paolo Diac.
2.
Ili,
anche
diversa,
12,
M Pert^
4.
Iti
anteriori
vocatum ad
vocato ad se pontifice
mano un po'
se
frase
al
Pert^
et
trono
Greg. di Tours,
224 (V, 19, 30).
se-
pontifcem]
p.
217
pp. 23
GIOVANNI DIACONO
70
novembre
579.
iam
fundanientis edificavit et
sibi a
modo
dieta corpora
sanctorum miro
collocavit, asserens in
domumque
ordinavit,
prefi-
karissimi fra-
tres,
gellum;
et
Unorum
terorum barbarorum
dignum
flagella sustinere
mansuetudo
ducit
incessu et
nostra,
non
potest
vestre
si
ce-
nunc Lango-
cassata,
placet
quapropter
sanctitati, in
omnibus
dicto
id
episcopis,
placuit
facto
et
io
quo
sue,
statute
libello
est
Gothorum
fla-
sede,
ipsa
subter manibus suis conscripserunt, id est primus Helyas patriarcha, deinde Marcianus episcopus sancte ecclesie Opetergine,
Leo- *5
ecclesie,
Patricius episcopus
sis,
Maxentius episcopus
clesie, Solatius
ecclesie,
tine
1.
Vo
corr.
di
uno
eidem]
cos
forma
confusione della
M Per ti;
6.
Perti omette et
8.
il
11.
forma
statute
sue]
cos
Cron.
ed
nensi
corr.
il
idem
corr.
genitivo
il
Cron. de sin g.
colla solita
riferito a
synodo
su Lon-
quo
Cron.
dicto] cos
V,
come
ha de memorata Calcido-
Legg. hac
ac] cos V.
quod
Cai di Calcedonense
2.
statuta
Langobardorum
dell'ablativo.
Cron. nefande
9.
dictum essendo
per statuto
statutum]
4.
anche
Gradensi
Iuliensis,
20.
Cron. Severus
episcopus Tergestinus
(1)
Mortuo
Diac.
pp.
13
p. 6.
Ili,
- preficitur da
Cf.
14.
16
Paolo
anche Chron.
Crai,
de
sino',
medesimo
Alt.
dove
si
legge
patr.
frase
si
riferisce alla
il
passo, la
fondazione della
chiesa di S. Eufemia.
CRONACA VENEZIANA.
71
rns
Eme-
qiKimque
eodem
in
omnes
et plebani;
isti
loco confirmavcrnnt
teri
metropolitani
tata
omnia
suprascripti conscnticrunt et
(*).
rat
Consilio
eam
ei
tradidit dicens
concessum; utere eo
enim summe
voluntate cornplectens,
ut equitate et iustitia
promptus,
diligens; ipse
quoque
bona
in
est dilectus
sibi
laudibus, largita
in
imperium con-
( 2) .
exercitu super
ret
1.
Cron, Tridentinus
et
18.
largitisque
nera
legati oblatisque
corr.
il
3.
ma V
corr.
dopo legati
come
si
5.
Perti redimitusque
Paolo Diac.
oblatisque
Perti Emeritus
Cron. Martinus
i e di cunctis
populo muneribus;
24.
legati
vede
Ili,
ij
la
quam
Perii
19.
Paolo Diac.
in
Cron.
25. In
Ili, ij.
que
traccia d'un
abraso.
confronto con Paolo Diac. HI, ij, dimostra che mancano dopo extermiuaret
(1)
runt
qui
hec que
al
confirmave-
de sing. patr.
n.
19; per
il
cit.
mia
commento
6 sgg.
Il
il 3
vedi
le
note
sinodo avvenne
novembre
le
Il
parole
anno
di
Tiberio.
dissertaz.
sing. patr. p.
s**-
fuit
Hoc tempore Mauricius imperator Childeperto regi Francorum quinquaginta milia solidos per legatos suos direxit, ut cum
25
^ osl
in iudiciis iustus,
omnes
cunctis.
bac puella
bonitatis, in helemosinis
in iudicando cautisslmus,
meum cum
imperium
dixit,
ornamentis
ani regalibus
fili
memor semper
felix,
magnimi luctum
migravit,
tibi
sit
hec postquam
delecteris.
15
snam
(2)
da
Tyberius
Paolo Diac.
Diac. da Greg.
(VI, 30).
confirmatus est
Ili,
di
15;
Tours,
Paolo
p.
269
a.
s4
GIOVANNI DIACONO
72
cum Langobardis
fedus inierat,
dorum detrimento
rium potentia
dederat, repetere
pr hac
fretus,
quos
solidos
Langobar-
suarum
ille
vi-
nec
re
sed
cepit,
ob
ei
luit (0.
Romani per
bardi
Roma
circa
a.
585.
Autunno 589.
quam
effusione in
fuit ut diiuvii
maximas
in ea regiones occuparent.
in-
tunc||per alveum
mire
dit.
eiusdem rluminis
quam inguinariam
lentia,
di
Paolo Diac.
3.
di
virium
Calcedonensis
come
role
si
populum
19.
(1)
M Per
13. Circa
Ili,
ti a
hoc
devastavit]
9.
fuit ut]
come
in
ci
da
(2)
M Perti
inierit
ei]
alcuni codi,
M Pert\
eidem
cos
Perti detrimentum
V corr. il segno
V prima aveva Aquilegensis
io. Perti
M; V omette ut
17. magnitudinis]
fu causa dell'errore.
Paolo Diac.
voluit
da
con omissioni
Paolo Diac.
da Greg. dt Tours, pp. 281, 282 (VI,
Hoc tempore in Gregorio si
42).
riferisce all'a. 584, mentre i fatti nardenti
Ili,
18.
M Pert\
24; erroneamente
in
populi deva-
Ili,
17,
rati
inierat] cos
G.
V;
Roma
da
multi-
communientes,
se
24.
Hoc tempore
Paolo Diac.
2.
usato
quello
M Perii
stava
8.
Paolo Diac.
in
prima
ij, simili a
appellant,
il
dell'
io
adhuc diaconus
esset
fluerent et
cum
beatus Gregorius
satis
().
Circa hoc
mam
conscripsit
eo quod longo-
est,
progred,
utilem misit,
circuitum obsiderent,
ecclesie
Giovanni
ne' periodi
prece-
le lettere
dirette
da Pe-
cit.
ma
cit.
15
CRONACA VENEZIANA.
devastavi t, ut de inestimabili
multitudine
73
vix
remanerent,
pauci
circa ijgcnn.590.
extendit (0,
papa electus
letaniam
fieri
dum septiformem
spanimi, dum hi Deum
qui
est;
27 settembre 59.
ritum exalarunt.
dieta
quia
est,
Dominum,
caturus
cum
abbatisse
cum monachis
congregationibus
omnes
fantes, in quinto
15
in
clerus, in
omnes
est divisus,
omnes mulieres
omnis
in
tertio
suis,
omnes
quarto
suis, in
fuit
in-
laici,
coniugate,
iam ante
auxiliante texuimus, in
Deo
tenuitatis
( 2 ).
Hoc tempore hisdem beatus Gregorius Augustinum et Melli20 tum et Iohannem cum aliis pluribus monachis timentibus Deum
1.
come
culit]
Paolo Diac.
24; erroneamente
Ili,
M Paolo
Diac.
Ili,
24, Perti;
ruentes su corruenti
9.
clericis
17. que]
16.
il
cos
Circa
Diac.
di
Ili,
- extendit
18. In
da Paolo
Pelagio
II,
p.
Vita
309, da Greg.
19); essendo
l'inondazione av-
hoc
male
Pelagio
II
(2)
In hac
Paolo Diac.
Paolo
il
di
cleros
Ili,
descripsimus
da
passo fu
tra-
24;
il
Magno; Paolo
(X,
a Elia.
scritto
teria da
il
corr.
Perii isdem
circa
589,
V
V
cosi
corr. cor-
inte-
V. corr.
septiformem]
11. divisus]
come
per-
2.
venuta nell'autunno
M Paolo
19.
3.
6.
Pert% octoginta
8.
pertulit
a di exalarunt
(1)
in
sese seguente.
septimformem
corr.
clerus]
12.
409
Cf. Jaff,
op.
1153.
5*
408,
cit.
n.
Lu g' io
596.
GIOVANNI DIACONO
74
in
W.
convertit
cum essent
His diebus
a. s86.
ad Cristum Anglos
Smaragdus
semetipsum ex
in Gradus, per
cum
Euphymie.
Ravenna
patricius veniens de
basilica extrahens
aliis
Ravennani duxit
Iohanne Parentino
et
Severo atque Vindemio nec non etiam Antonio iam sene ecclesie
e.
5B
quibus comminans
defensore.
io
exilia
||
Ro-
Ra-
voiuit,
demonio non
cium
Smaragdus
Constantinopolym remeavit.
accipiens,
in
Romanum
successorem
iniuste correptus,
patricius,
p atri-
sui,
quia trium 20
nomina vero
Petrus
5.
Diac.
Ili,
corr.
un
et
6.
7-8. Pert\
26
In
io.
M Pert^
come correi.
15.
sancta
Vis finale.
inchiostro pi nero
Pert^ Graduili
8.
Vendemio
di
13. a] in
V;
Paolo
9. episcopis]
sopra
e scritto
in
exempto]
Pert\ Graduili
cos
21.
M Perti
di
communicaverat
22.
Pert\
(1)
Diac.
op.
Hoc
Ili,
cit. p.
convertit da Paolo
Paolo
Diac. da Beda,
25;
-
565 e dalla
gorio Magno,
anche
di
Beda.
p.
Vita
di
Gre-
Jaff,
op.
cit.
nn.
fatto
narrato
avvenne
il
ne' periodi
precedenti
27 settembre 591.
CRONACA VENEZIANA.
tinus, Iunior Veronensis,
visio,
cum
ncnsis.
patriarcha
dus
fuit pestis
Hystriam nimium
et
<2
extiterat
cum
filiis
nam
Hunni quoque,
postquam uno
Theodosio
et
Tyberio
patricii,
et
Constantino
occiditur.
autem
fuit
Po-
utilis
qui et Avares
appellantur, eius
deviai
virtute
(3).
parole
incarnatione
sepultus est
tropolym
mie;
in
Ili,
:
di
26,
Iohannes da
ove per man-
cum
essent anni ab
Paolo Diac.
le
Domini .dlxxxviii. e
apud Gradensem meecclesia sancte Euphy-
l'ultima notizia
sing.
si
trova an-
patr.
p.
9.
aures sine
nus
Agnellus
si
di
secunde Rccie
di Asolo.
Giovanni
come
Parentinus
non
Se-
revoli di
Seben o
riferisce a
vero, che,
(Istria)
a. 590).
Clarissimus
era vescovo di Concordia, Ingenui-
nuova
Gregorio
nio, Annoi,
6.
Patrizio
Emonia
di
nell' Istria).
(citt
codici pi auto-
lensis .
Mariano
<(
presso
Friuli
la
= Marano nel
laguna
il
confine
sancta
Paolo Diac.
Aquileiensi
ecclesia beatis-
bus iniuriis ac
stium, et
fuerit
dactus in custodia,
sitatibus
a.
J9 i.
annos
cano
Iohannes
rei publice,
corr.
et
Se-
).
irnperium,
sunt
episcopi
isti
Vindemius
Bellu-
lo cate, qui
Laurentius
Acilo,
autem communicaverunt
Hoc anno
75
quibusque neces-
oppressus atque
fuerit, potuit
contritus
della
Diac.
IV, 4;
hoc anno
ma
in
Paolo
592 e non
il
Per
Ilpiaxo;
Hist. ed.
1-4;
d. Tlofilatto,
Vtrt0
.
Ia
finc
del -
GIOVANNI DIACONO
j6
cum consensu
Focax
polto il 22 marzo 604.
6 a
premissum
igitur, ut
Romanorum regnimi
invadens
statuit
filiis,
).
Dominum
sedem Romane
et apostolice
rogante
hic
(3).
caput
ecclesie
omnium ecclesiarum, quia ecclesia Constantinopolitana primam se omnium ecclesiarum scribebat. idem alio papa Bonifacio
esse
Romanis Mar-
est,
(2
migravit ad
papa Bonifacio
e.
est a
regis
CO.
cianus antistis
s. Gregorio fu se-
in
in loco eius
4.
M Pert\
IV, 33.
che
ma V
antistes;
ha antistis come
6.
corrispondente
si
ma
pi volte
alio
il
e scritto
stati
di
modo
idem
semper
Marie
virginis
et
om-
il
Paolo Diac.
IV, 36:
cronista Giovanni us
il
annorum
per octo
participio presente
8-10. In
indicativo.
ablatis
da Bonifacio a
la scrittura
primitiva
M Pert\
semperque
(1)
His
Diac. IV,
33,
antistis
che
fa
Paolo
da
succedere Can-
come
atti
Mantova
Cipolla, op.
p. 35.
dell'827.
De
Rubeis, Monumenta
Aquileiensis, p.
ari-
del sinodo di
cit.
ecclesiae
nes patriarcha in
eius
Ioan-
ordinatus
nus antistes.
haereticus Candidia-
est
enim Candidianus,
nec per consensum comprovincialium episcoporum nec in civitate
Aquileia, sed in diocesim et plebem
Aquileiensem Gradus, quae est per-
tuta, et
hic
canonum
sta-
ordinatus est
Anche
la lettera di
patriarca d'Aquileia
al re
contemporaneo
vanni segu invece
suo
e
la
Chron. Alt.
p.
come
Gio-
rivale.
testimonianza
Aquileia eo tem-
Giovanni
Grado.
p.
9.
(2)
Focax
- invadens da
Paolo
la trascrizione
Gregorio
Paolo Diac:
omette
per octo
le
parole
annorum
di
cur-
(3) huius -
op.
cit. p.
Dominum
da
Beda,
Paolo
cit.
p.
219.
VII.
Cf. JaF,
io
CRONACA VENEZIANA.
demoniorum
cultus agebatur,
sanctorum.
huius tempore
Prasini et Veneti
ninni martirum
Egyptum
5
77
civile
ut ubi
fieri,
et
Romanorum
multas
Orientem
per
bella
gerenti
crucis abducunt.
cum
regendam
suscepit
eum regno
exercitu veniens,
Romanam
Africani
Eraclius eiusdem
vitaa. 610.
flius
( x ).
annos
tres
dies .v.
(2
\ successit Candidianus.
15
quinque annos
et
vigiliti
cum matre
eius flius
Martina
regni iura suscepit rexitque imperium duobus annis, quo vita de-
Heraclii, imperavitque
flius
20
ruit;
et
mensibus sex
decembrii
k).
commetis appa-
stella
Gradensem
clesiam
sub Romanis, et ex
i.
Perti omette
eius
omnium
Cio Eraclones
16.
(1)
ilio
Hic
In
9.
565, e
dalle
Paolo
Vite di Bonifa-
IV, 49,
His
- sex
meno
da
novembris
20. Perii
ir. Perii
decembris
et
erat
M Focantem
V prima Focantem
Pert^ Eracleonas
suscepit da
p.
16
p. 9.
Paolo Diac.
ed. Basilea,
(4)
1529, 1563.
Rursum
Paolo Diac.
patriarche
IV, 3$,
meno
le
da
parole:
del cronista
formali.
ebbe parte
Un
al
17,
p.
p.
IO, colla
ha
dalla
quale
alcune
Cren, de
il
passo
somiglianze
Epiphanius notarius
sinodo
di
Grado
del 579.
"
febbraio 6 4 i.
GIOVANNI DIACONO
78
dicto Constantino
Heraclii, Constantinus
filio
flius
(*).
vigiliti
nomine Cesara, de
propter
tore
j|
smum
consecuta
et
quod
est.
vir eius
suam uxotem
redderet; qui ad
io
requirebat reginam.
rans,
eis
scire,
legati vero
cet,
que
cum
quam
Cristum
domino quia
conspi-
legati
respondit
illa
ite,
ego iam
sicut
eam
renun-
credidi, ita
consortem
ultra
tori
cum
20
habete
15
mulierem videre.
dicitis
mox eam
nisi
me iam
crediderit,
quid multa
poterit.
quibus
pia-
si
ciunt,
non
responderunt dicentes:
imperatoris advenisset,
iussu
queritis
que
sexaginta
quo gratanter
satis
et
dominum
Cristum
unda perfusus
fimi atus
est,
digne
susceptus
cum omnibus
credens, pariter
8.
16.
d'una lettera.
18.
7.
Perti nostro
aggiunto in
IV, jo sacri
(1)
Mortuo
sacri baptismatis
suam patriam
In
su aliquos
dopo
su eique corr.
universis
M lavata
cum
et
qui
est.
22.
il
- viginti
da
Paolo
M Pert^
relegati per
cum omnibus
suis
(2) .
Pert^
aliquos
su corrispondente abrasione.
Pert^ pariter
aliquot
corr.
19.
repedavit
26.
sacri
suggesserunt
ripetizione
sacris;
ma
ma
Paolo Diac.
Diac. IV,
del re di reversi
50.
noto che
il
Paolo
fatto di
25
CRONACA
Anno
menses
.v. et
.in. CO.
Ytaliam
tus,
lym
Gradensem
qui ecclesiam
est,
Longobardorum manu
Constans
et
est appella-
A:
prfdpio
eruere cupiens,Constantinopo-
quendam
an-
rexit
79
nos
VENJ ZIANA.
tamen
bdeque mare
prius ad
solitarium
ab eo sciscitans, I utrum
io bitabat, superare et
in Ytalia ha-
e.
Circa hec
qui
exivit,
menses
cum
Igitur
15
^ 3)
expetisset, ut pr
noctis
Primogenius Romane
huic successit
dies vigiliti,
tres,
respondit
et
In
3.
alla fine
mogenius]
Diac.
il
V,
io.
il
Cesara favoloso.
periodo
e scritto
tempus]
Cf. ed. di
corr.
il
Paolo
buisce
Il
5
Chron. Alt.
p.
anni, 4 mesi,
io giorni; la
p.
io,
un anno,
Vitaliano,
p.
alia
pro-
Langobardo-
5.
di seguito
12.
21.
Paolo
dalla Vita
343.
autem tempus
ma
al principio
Pert^exxdt
13. Pri-
M Pert^ continuo;
ma Paolo
sic .
di
mogenium diaconum
Onorio
I ai
et
ma
regionarium
nella lettera
queir ecclesiastico
n.
mesi, 11 giorni.
(2) His diebus - possit da
di
ma
sedis apostolice ;
137.
(1)
huic
Pert^ Primogenitus
da
Cron. desing.
6 continue
un segno indica
cosi
intercedit; veniet
erroneamente
capoverso
littora
11-14. In
possit
e
M Pert\
quedam, ex
6.
2016),
si
legge:
subdiaconum
sedis
stre
era,
2 a;
e.
47 a.
et
cit.
Primogenium
regionarium
Ughelli,
Italia
cod.
cit. V, 1085;
cod 400 Lat. Marc.
ed.
e.
manda
op.
(Jaff,
nosa-
Trevis.
cat. Zanetti
a.
663.
<m-
GIOVANNI DIACONO
80
quando
ipsius
quod nos
peribit.
ita
et
que
utique in loco qui Modicia dicitur est constituta, per viles per-
non pr 5
ut indignis et adulteris,
ita
venerabilis lar-
giretur (0.
Constans augustus
Igitur, ut diximus,
egressus exinde
Beneventanorum
fines
cum Tarentum
omnesque pene
invasit,
Luceriam quo- io
Arentiam
exercitu
expugnare
cepit, ubi
culus>
Beneventum circumdedit,
tunc Romoald, Grimoaldi
dum
trans
Padum
e.
7 B
eam vehementer
et
adhuc iuven- 15
filius,
adventum
co-
direxit,
quantotius
ut
veniret,
laturus auxilium,
deinde
statini ut imperatoris
mucum
sane propter
omni suo
venisset,
Beneventum pergere
statini
cepit,
quia
||
expoliasset palatium, et
menter expugnabat;
resistebat.
e contra
qui quamvis
Beneventum
V su
cum
8.
C 1 Arenciam
9.
C2.
corr.
il
e di
da
manu
congredi
obsecrans
Paolo
Perti Constantinus
Arentiam]
cos
Diac. parla
V cum
io.
codd., legg.
altri codd.
Age-
Agerentiam
25. Pert\
18. Pcrti
Romald
di
stesso in
prima.
(2)
6.
In
Pert^ Beneventiorum
Arentiam; negli
transportandum
fortiter
Paolo Diac. V, 7 in
tanta multitudine
ma
Beneventum.
repeteret
Acerenza
(Basilicata),
persona
25
CRONACA VENEZIANA.
-Si
tamen cum
eisdem inferebat
undique dades.
cumque Grimoald
ad
filiu
misit, qui ei
Beneventum
nunciaret; qui
eundemque regem
10 moaldo pacisceretur ut
cum
Neapolym
suis
fecit; eius
quatenus
iniit,
cum Ro-
eodem pacem
se a
ille
citius
nomen Gisa
cui
cum
fuit,
mortem eidem
precepit,
cum prope
pater
eius
quo premisinuis
eius de
suum adventum
magnas
minatus,
aliquid
si
Romoaldo
aut civi-
dem
venire
cipiebatur
minime
cum
promisit; sed
Romoaldum videre
sic ad eum locutus
quod
posse,
est:
muros
prope
qui
dixit.
se facturum ut ei pre-
ita
ille
cum Romoald
vium
( 2)
aderit;
cum
nam
scias
eum
cum
tibi
filiis,
belli
quia gens
auxilium
flu-
machina,
dignoque
est
ista perfida
iussu imperatoris
dixisset,
quam
petrariam vo-
est.
lacrimans osculatus
iussit;
et
cumque hoc
urbem proiectum
cant, in
citius
25
advenisset,
me
citius
velie se
20 prebiturus
advenisset,
sibi
deferri
tumulari
in loculo
pre-
cepit k).
4.
su
iamque corr.
advenire
sorore
14.
15.
9.
precipiebat
8 advenisset
8 ha
Perii posset
26.
13.
11.
V,
7;
Romoaldi sorore
eidem] Petti
Perti
ei
V corr. V
V adventum, come Paolo Diac. V, 8.
Paolo
venisset
M
Perti
17. Perii Romaldum
M Perii et lacrimans V omette idque mentre Paolo
Perti
Per ti
Romaldo
s
di
Diac.
sed
Diac. V,
idque lacrimans
(1) Igitur
Diac. V,
(2)
7.
io.
Perii adventu
Perti
iamq;..
Per ti Romaldo
Il
reverti da
Paolo
7.
Sangro, nell'Abbruzzo.
(3)
Acceptaque
Paolo Diac. V,
8.
precepit
da
GIOVANNI DIACONO
82
Metuens
8 a
dirnissa
igitur imperator
Pugna
vehementer
dicitur,
nomen
optimatibus, cui
Saburrus
victoremque spopondit.
Forinus
qui iam
cisci
(*)
nomen
Romoald
cum
et
adscribetur.
est,
cum
suis
regis exercitu,
de
sella
suum
super
sibi
militum]
ignominiam
^^
"\
qua
18.
in]
mortem
corr.
Pert\ inter
corr. morte..
pheum
27. Af Pert\
di
23.
tunc
M Pert^
patrare, ad
ul-
Lan-
et
seque a spopondit
9.
11. Pcrt^
ibi
Pert^
Romald
M Pert\ audacter
M Pert^
cos
mox
eum cum
vero, patrata
quam]
omettono
Pert\ immenso
Pert^ Romaldo
26.
24.
su
Pert\ tro-
Romald
Diac. V,
Romoaldo
Romoald
deportavit.
21.
20
for-
eumque in
quod cernens Grecorum exer-
M peditum
7-8. In M manca da
Paolo
M
Diac. V, ip, Pert^;
ferre erat
equitabat, sustulit
ibique] cos
irrupit
unus de
manibus
utrisque
paucis remeans
Fornitus
fugiens mortem,
ita
15
quatuor par-
iniret, a
7.
quam
levavit.
de
parte
aliqua
mox inmenso
victorie
favente,
Deo
titer percutiens,
>
accepta
et
moxque super
cumque utreque
io
profciscitur; qui
prof-
factumque
solitus,
non
eo pugnabo,
tentie
cui filius
voluit.
tum partem
cum
est,
cum
qui
erat,
ginti milia
adtrivit CO.
lore.
p.
Cf.
ed.
cit.
di
Paolo Diac.
149.
(2) Forino, tra Avellino e
Nocera.
CRONACA VENEZIANA.
83
quc gaudium
et
patri-
est,
vexit CO,
Romanos,
est
dotibus et
nam
retorsit.
Urbe
Romano populo
qui augustus,
occurrit.
ibi
etiam
ornamentimi
basilicali! beate
luglio 663.
8 b
e.
civitatis
antiquitus
fuerant
6 &y
|^]j
deposuit in tantum ut
omnium dcorum, etiam ibi per concessionem superiorum principum locus erat omnium martirum,
discoperiret tegulasque ereas exinde auferret easque simul cum
et
conditum fuerat
aliis
in
honore
reversus imperator
Neapolym
Regium, ingressusque
Siciliani,
numquam
dita
et
sed et
iussu
et
Grecorum
Sicilia
alia
ma
4-5. In
e
scomparsa,
ma
il
testo
era pi
honorem
terreno
per ripetizione
C1 D1
etiam] cos V;
La
di
dell' e
di
sue
9.
15. Pert-X
et
come
Postquam
- convexit
da
M V;
Pert~x textum
Paolo Diac. V, n.
M Pert~x
texto] cos
in
eosque
17.
Paolo Diac.
(1)
multa et inau-
M V eminas
c6 3 -66 4
atque Sardinie,
e scritto
Sicilie, Africe
a parentibus separarentur.
vel
ritis
filii
deinde
transmitteret.
25
Romani
egressus Ncapolym,
15
Longo-
contra
se
hoc
io
curii nichil
Paolo Diac. V,
20.
10.
V,
15.
corr.
u,
M Perii
Tyrreno
secondo
su
codd.
..
Settemb 66 3- 668
-
GIOVANNI DIACONO
84
in
regnum
cetius in Sicilia
voluntate
Campanie,
partes
in Syracusas,
truncati,
Ytalie milites
alii
alii
falsi
per Hystriam,
per 5
vero a partibus Afri ce et Sardinie venientes
alii
eum
arripuit, sed
quem
contra
atque
Interfecto igitur
a. 668.
luit,
pariter et
(*).
iuga
omne
et
e.
9 a
et
illud
natum|| in ere
sunt
Roma
abstulerat
or-
15
Alexandriam reversi
&).
Anno autem
ab
incarnatione
ecclesiam
.111.
dies
huic successit
.vii.
non
(s)
1.
corr.
il
pena
e di
della data.
corr.
2.
cum
Primogenitus
Pertx.
22.
siluit
20.
il
Maximus
M Pert^
cuius tempore
et
confugerunt
menses
21.
V corr.
V manchi la
19.
l'us
At vero
p.
ano,
est
da
567, e
p.
Primogenius
(3) Hec-sunt da
cit.
un u
secondo n di non
op.
di
8.
parola quadragesimo
Paolo
tali
qui Al-
M Mezetius
3.
(1)
Mau-
14. Pert^
mensibus 20
ferens
(+),
viginti,
pi copiosa di particolari.
deportatum da
Paolo Diac. V, 12; Paolo Diac. dalla
(2) Interfecto
Vita di Adeodato,
p.
346.
dato,
p.
Paolo Diac. V,
Vita d' Adeo-
346.
patr
p.
Cren, de
11.
Severino
cf.
p.
64, nota 4.
CRONACA VENEZIANA.
tinensem ecclesiam gubcrnavit annos
85
et
.1111.
mortuus
Ine
est.
ei
invadunt,
redeunt
C3).
filius
scopus
urbem
misit in regiam
Sarraceni
Romane
et Tyberii, prin-
cpi-
Dei ecclesiarum
(*),
et
cipum piissimorum,
(2
regendum
suscepit
Constantino
conloquio de
cifico
l
bliotheca Constantinopolitana
petebant
unam voluntatem
falsasse
patrum catholicorum
et
In
huic come
M Pert^;
Mezenzio
5.
;6j
p.
di regie
e
corr.
petebat
Macarius vero
est,
in Cristo,
autem
finito
cum
suis sequa-
3.
di Constantii
tii
17.
18. astruebant]
Perii Gregorius
M.
io.
cos
prima
Beda, p. ;6j,
corr.
la
tempo d'O-
Diac. V,
;6y.
cit.
(4)
Il
p.
correptus
Beda,
567.
sinodo
vembre 680
nel
si
aperse
Trullus
il
periale a Costantinopoli.
no-
che era
al patriarca Elia.
da Paolo
30.
la sala
Beda,
cos
op.
Beda,
Sfalsasse
19.
20. Georgius]
regendum
in
adu-
corr. l'ultima e
astruebat
cos
Georgio come
legione primitiva.
M Perti;
n.
16. petebant]
sostituito
Poti
4.
diaconus
l'us di
dell'
Ho
corr. Gregorio
(1)
(2) Igitur -
legg.
hic]
usa spesso hic per huic nella sua scrittura primitiva che meglio
del
ce
et convicti
perplurima.
dieta
Macario,
operationem astruebant
V. corr.
M Perti;
presidente
natione]
.cl.,
episcopi
et
urbis, et Antiochie
sunt qui
1.
cunctis
autem
adfuerunt
libellis,
vera perquirere.
fide
im-
Novembre 680.
GIOVANNI DIACONO
86
Petro anathemizatus, et
et
locum
in
Theophanius, abbas de
eius
Sicilia,
unus ex
(2
braret
erat
Sophye corani
principe
patriarcha
et
cele-
latine
Hec
9 b
\ qui
ipsis,
desia sancte
(l
synodus
est sexta
universalis,
Constantinopolyni celebrata
||
et
Constammo
Arrium
episcopis
et
secunda in Constantinopolym
cedonium
et
pum
Constammo
patrum, contra Maet Gratiani prin-
.ce.
sub
.cl.
Epheso
in
contra
est
principe,
cipis,
residentibus.
.cl.
Nicea congregata
in
suum, io
intra palatimi]
tercia
urbis episco-
papa Celestino,
et
15
quarta
in
nachorum.
omnes he-
reticos.
2.
aggiunge
in inchiostro
pi nero l'abbrev.
pi nero.
synodus
chi contra
polym;
4.
13.
corr.
V prima
V Neccarius
austuste
20. Perti
il
rum
in
aveva urbis
op.
cit.
Agatho
p.
- celebraret
Agatone,
da Beda,
Vita
di
350 sg., ove sono narrate con molta determinatezza le circostanze particolari e le operazioni
p.
14.
corr.
il
Con
in inchiostro
Beda, p. jj
Beda, p. j6y,
M Pert^
F legatos
V man-
in
Constantino-
di
Te-
M Pert^;
nephandissimum
a Constantinopoly
9. et] ccrre^. di
patrum
di
8.
Beda, p. 567,
Costantinopoli
MPert%
Beda, p. j6j,
dell'
b\
Pert^;
Constantinopoli
ecumenico
Beda
fu
fonte di
Paolo Diac.VI,
op.
cit.
ibid.
Cf. Jaff,
su Paolo,
(3)
op.
4.
cit.
ibid.
Hec
p.
567.
diximus
da Beda,
CRONACA VENEZIANA.
Sancta
et
primo
rum,
et
data,
postquam
post reginam,
5
.xxii.
merita
68 5
edam virginum
mater
testatur etiam
vivacia
sanctarum,
et nutrix pia
quem
Eilge vocant,
que
et
post
incorrupta
rep-
caro,
mortila
est
effi-
io
Stephanus
cum
scepit,
minor
eius
et
in
cit.;
altri testi
M Paolo Diac.
cos
stri]
op.
cos
V, y , Pert^;
7. et] cosi
<(
21.
Sancta
cit. p.
20. In
da Beda,
Beda, flirt,
- repperitur
cf.
p.
Alt.ip.
(3) Circa
Diac. V,
17,
da
Paolo
di
est
15.
V prima
14.
y.
eque-
fuerant
per abra-
cronista ci attesta
mutamento
zantina,
significa
il
Gri-
notevole
tuzione d'alcune
11.
- reportavit
ed.
22.
(4)
(2) Ci.Chron.
la//-,
equistri
Pert^ Constantinopoly
567; su Elge
M Pertfj
Beda,
6.
giensis
sione d'un
(1)
Gradus]
nefanda
in
aveva Foroiulianus
misso Zacharia
iussa principis
fecit.
et subscribere noluit,
1.
in erroris illius
marique
terra
perch
nel
citt
dell'Italia bi-
militia a
passo
di
non
Paolo
a. 685
su-
hic Africani
tenuit.
litia
facta fuerat
Romanorum regnum
Iustinianus
filius
a Saracenis abstulit et
hic
mare
cuius per
!|
Gradus insula
(3) .
patriar-
introivit, et
20
( !) .
peritur
15
Anglo-
virgo sanctimonialis
sacro,
.xvi.
regis
et
Anne
Ha
sumpto velamine
nec mora
citur:
permagnifico
alteri viro
87
altro
che
la
e.
io A
GIOVANNI DIACONO
88
conternpnens,
Pontum
privatus, exul in
Anno
Roma
contumeliis ab urbe
(2
secedit
ab incarnatione
se-
Gradensem
annos quinque.
rexit
Agathon
hic successit
(5).
a. 695.
gnitatem
arripiens,
eum regno
di-
regnumque Romano-
privavit,
auxilio Terebelli
Vulgarum
a. 705-
1.
piccola
M Pert\
6.
Leonem quoque
lacuna per
annis
abrasione
Pert\ huic
(6)
fu segnata Vabbrev.
di
lettere
dell'
tra privatus
sumque - exulabat
il
testo
V Puncto
regis e
regnum
licium,
ma
17.
armata
14. Terebelli]
di
Ravenna
- pepulit da Paolo
(1)
Diac. VI, 11; Paolo Diac. da Beda,
De temporum ratione, pp. 568, 569;
Beda dalla Vita di Giovanni V,
366, e da quella di
cisa.
Paolo
di
Giovanni
M Pert\
supra-
V il
e
nuova scrittura
Ponto]
cos
passo Rur-
scomparsa,
e
pi fitta
M Paolo
V
scritto sopra.
corr.
la legione vera;
exul
tra exul e in
10-14. In
la
In
Diac.
il
re di
Pert^ Gal'
Sergio,
p.
372,
ripet
l'errore
di
Constantini
et eius
op.
cit.
Beda,
p.
569.
Diac. VI,
(5)
p.
se-
op.
da
lui
p.
nota
3.
servavit da
Rursumque
Cio
cit. p.
439.
Paolo
12.
Paolo Diac
(6)
11,
Contra
(4)
(=
(Costantino) mi-
Iustinianus.
filius
in
exul
7.
9.
..t
ha Te
nor
condo),
mutato
Inter
la
at]
13.
ordinata a comune.
della Pentapoli,
ove
Tybe-
cittadinanza
p.
3.
et
scriptum
ma
rursus recipiens,
corr.
Ponto exula-
in
regnum
regis
io
(*).
VI,
tenuit
da
13.
Callinico.
Cf.
Beda,
15
CRONACA VENEZIANA.
89
cum
tcm, qui
Ponto exulem
in
Constantinum
hic
constituit.
licini
cum
qui
vavit.
episcopum
ad se venire iubens,
papati!
quem
in loco Gal-
ibi religaverat,
ve-
io
aluerat,
non
potuit (0.
fecit
reversusque
cum
eo ad Constan-
Phylippicus
atque
vieto
||et
occiso
Gradensem
clesiam
suscepit
C),
regnum
Iustiniano,
b\
forus
est,
huic successit
Bardanis dictus
periali
2.
et
Perti locum
exul..
6.
Pert^ comprehendum
religaverat
7.
8. Pertx.
12.
Ho
sostituito
in
erroneamente hoc
V Constantinopolym su
V evicto
omette est
22. V su
io.
come
ma
Pert\ ad partes
Phylippi
et vieto
omette et
postquam im-
est,
hic] cos
deberent
nopoly
3.
(*\
Constanti-
Beda, p. jyo;
21. Pert^
18.
Pert^
dixiramus
corr. dixeramus
(1)
At vero
potuit da
Paolo
di
cit.
p.
Costantino,
anche
(2)
di
p.
389,
pp.
Vita
dalla
570, e forse
Giovanni VII,
385,
390,
di
fonte
Beda.
Conversus
de sino. patr.
Phylippicus da
di
Paolo
il
patriarcato di
di trascri-
zione.
Il
(4)
Chron. Alt.
pone Teodato
al
19, rr.
p.
tempo
17-19,
del patriarca
Paolo,
-
omesso
il
tino
Maria quando
si
chiesa
profughi d'Al-
stabilirono a Torcello.
6*
e.
job
GIOVANNI DIACONO
9o
pontificata eiecto, ad
a. 712.
redire precepit.
dogrnatis direxit
huius
et
\ quas
ille curri
rei
nam
modi
cum
picturas
huius-
et
nomen
auferri, statuit
unde nec
susciperent,
eius
nomen ad missarum
effi-
sollem-
pnia prolatum.
io
unum
eum
contra
a. 713.
Anastasius
mensibus regnum
et sex
gessisset,
eum
regnum
extra
tamen
litteras
hic
occidit.
Igitur
< 4)
factum
est
1.
quo
spatio
5.
M Paolo Diac.
11.
margine
(1)
d'
Il
regnum]
cos
pi nero.
nota
18. In
documento non
ma
Fsolidis;
inchiostro
la solita sigla di
C 1 F 1 G 1 G2
7.
Ho
nec
ma
come
in
aut chartas]
V manca extra
M Per t^;
M Pert\ esse
in
se
maluerunt corr.
(3)
Beda,
19.
At vero
Paolo Diac.
op.
quo]
(4) Cf.
corr.
V su occidi
V ha in
17.
M ut
cos V;
declaravit
da
cit.
p.
570;
Vita di Costantino,
stesso
8.
16.
sostituito
a noi per-
teria per
unoquoque
(5)
la le\. vera.
unde
subesse,
4.
Prt^ omette et
M Pert^ menses
13. extra
t
fu abraso.
dictus su dictum
va
tantummodo maluerunt
qui
gestat et
cos
aveva pontifcatum
Beda, p. jjo,
cit.
Dissert. n.
Beda
dalla
rum
)>)
esistevano anche al
tempo
nome
nota lettera
in
ritirimi,
XII,
lib.
lett.
di Vitige.
24, a. 538.
Va-
15
CRONACA VENEZIANA.
anno ad
lniius
officii
ita
Anastasii et
||
quoniam omnino
ut inter se vicissim
et episcopis
depopu-
molcstias et
patrios
CO.
conferre decertarent
lationes
et
maxima
iurgia versabatur
91
(2
\ omnes Venefici,
commun
convenientes,
Consilio
quam
quem
illorum ad
euin
tes,
tante fuerat
15
instituit,
corr.
di
Va.
anno
8.
su
(4).
cuiusiurandi
manere
15.
M Perti
esse]
esset
cos
V proveherent
io.
Lupo
Grado
il passo di Paolo
Usque ad eundem
(3)
lazioni tra
in
di
Calisto
pa-
Aquileia propter
Romanorum
in-
habebant .
(2) L'avvicinamento dei due principi per designare l'origine del ducato
veneziano si deve ad una falsa inter-
tra
rant,
di
n. 26.
Liutprando.
Cf.
cit.
di
Paolo
primi
Dissert.
ducato e
abitanti del
regno
Vertrge
d'Italia.
Cf.
Kaiser
der
mit
cursionem habitare
gli
Fanta, Die
il
ricordata pi sopra e
triarca)
11.
Perl^ Langobardorum
(1) V. l'invasione di
nero;
per influenza
V, forse
Dissert. n. 23.
(4)
Allude l'autore
confini
Venezia e Ottone
vennero
III
egli
designata
cf.
la
tatti
seguito
in
medesimo
Per
nota prec.
sono
per
ai trattati
d'Eraclea che
indicati
il
valore
loca
nel
se-
maggio 998
d'Eraclea, pubblicato da
sui
confini
Kohlscht-
c.
II
GIOVANNI DIACONO
92
Anno
Domini
incarnationis
Cristoforus
.dccxvii.
patriarcha
Circa hec tempora Deusdedi Torcellensis episcopus, qui ecclesiam rexerat annos .xx. et
Honoratus episcopus
cessit
Verso
Theodosius anno
la fine
dell'anno 71$.
.ini.,
( 2 ).
cum
accepit,
esset catholicus,
venerandam,
datoque
vicit,
mox
sibi
sacramento,
ymaginem
in regia urbe
in
regnum
ipse vero ut
fieri
Ana-
.1.
et a
illam
Phy- io
suum
2.
annis
6.
Anastasium]
in imperatorem.
col
(Arch.
me
da
87, e
confrontato
Trevis.
del cod.
testo
Stato a Venezia)
di
e.
:
117 a
... de
Liutprandi regis
quomodo
positae
unus
argilis,
(Piavone), et sunt
manu hominum
ibi
alia
ripa
fossa
tergium
turre ducis
qui nostri
cum
illa
ter, op.
cit.
secolo
Opi-
terminatione,
homines terminavere,
per-
sentenza
(e.
al
cogna,
anche
di
alla fine
risulta
dalla
Codex publicorum
originale
inesattezze dal
cellanae,
III,
le variazioni
Filiasi, op.
Quei con-
sgg.).
manoscritto
museo Civico
del
del
trove:
latus ipsius
et alio latere in
xm, come
39
162 b
90
p.
manifesti
sedello, qui
unum
del
e pi sotto: Anteposita
le\.
Plagionis,
vera
erano
in
la
fini
de Lucanica, et prefinitur
imperatorem
transit
Huylla
in
glio
inde
Liquentia
(cod. Trevis.
Aysola
terrae in
*
Bert\
vocatur
montes facti
ut bene discer-
in
4.
fecit
11.
per Plagionem
inchiostro pi nero.
a..
cos
d'
io.
Orseolo,
Anastasium
Romane
egressus, multa
VI, par.
I,
Cf.
82-89.
11.
19.
CRONACA VENEZIANA.
exicia civitati, ita ut in via Lata ad
imam
93
et
demum
diem
Romam
tania
(l)
.
et ignobiles,
et
viri
revertit
( 2 );
venire consueverant
inter
tissimus abbas
||.lxxiiil,
C.
cum
esset
24 settembre 716.
presbiter
geminorum martirum
ibi
Ieronimo
in
clesiam
nopolym
Vitalis
.vir.,
a beato
(*).
cum immensu
triennio civitatem
venientes,
et semis] cos
aque
Saraceni
.vini.
(*)
).
Leo annis
1.
Pandectem
annis .xxxv.,
descendentes
e la
vera
2-3. aque
exerescerat
V ad
le\.
semis
se destendentes]
revertit
donec civibus
obsident,
aque se descendentes
decimum diem
exercitu Constanti-
3-4.
donec
exeresceret] cos
cos
Beda, p. $71 ;
agentibus letanias
crebras
vicibus
octavo
meglio octavum
ma V
Pandectem come
sostituito
(1)
Theodosius
in
8.
Beda, p, jyi.
revertit
da
Beda,
op.
p.
consueverant periodo
Beda, op. cit. p. 571 e Paolo
(2) His
comune
cit.
mor
Jaff, op.
(4)
il
cit.
corr.
17.
12.
il
per
abra-
Pert^ Spandente
Ho
Pert^ immenso
cava
alle
opere letterarie e
che quando
carattere
trattavano
scientifi-
un tema
di
generale e comprendevano
= Langres.
24 settembre 716.
n.
6.
demum diem
di privati su
CeolCf.
2156.
commentari
e la versione del-
19.
" l6
GIOVANNI DIACONO
94
Deum
multa instantia ad
eorum fame,
clamantibus, plurimi
fri-
repetunt suas
pestate, plurimi
sunt necati
edam
que
hac quoque
cum altum
quibus
gentem,
est
'
qui
Danubium,
super
ac naves
vieti refugiunt,
(0.
A. 721.
loca fedarent
illa
dato
magno
et
con-
honorifice fuerant
io
ibique
Paulitione
.vi.,
15
A. 741.
cesserat Constantinus.
Gradensem
qui ecclesiam
ninus patriarcha
C.
12
Anto-
20
(3).
et
in
eadem
sibus
2.
.v.;
Pert\ supra
in die
cos
civitate
Beda, p.jyi;
menses
.vi.
6.
ac
si
sostituito
25.
corr.
eri
et dies
il. in Ticinis]
14.
M annos
Tanni
Pert\ annis 12
.xx".
.xx.
erro-
di interimentes
Pavia.
(3) Cf. Cron. de sing. pati: p.
Chron. Alt.
p. 17,
che
gli
il
14, e
nome
di
p. 402.
(2)
Ho
men-
3.
.xi. et
Liudprandus - recondidit
pe-
riodo
cit. p.
e a
Ticinis
571,
Cipolla, op.
op.
cit.
cit.
25
CRONACA VENEZIANA.
95
eosdem
super
potestas
anno
fuit
.1.
anni
spatio
exinde tercius
rexerat.
batur Deusdedi,
postmodum
potestatis fuerat.
illius
edam
quartus ex
is
urbem
tenus propriam
eorum
nepos Liubrandi
Ildebrandus,
auxiliis potuisset.
cum
navali
titioni,
quam
('),
regis, et Paradeus,
defendere
ij
militum vocita-
magister
filius
exercitu prelibatam
est,
buerat, atque
est restituta;
Rome,
20 stolam, que
propriam
(2)
epi-
inferius legitur,
eandem
de-
25
Dilectissimo
Ravenantium
civitas,
Longobardorum
chus
fratri
Antonino Gregorius.
2.
io.
V su
prirau aggiunge un
- similiter]
veniens
cos
postulans] cos
di primati
(1)
20.
codd.;
il
participio presente,
21.
cum
nepus
et
Peredeo
dux
Vicentinus
Hildeprandus ab
eis
Vene-
captus
6.
M patriarchi
est,
fra-
Paolo Diac.
ticis,
cum
Pertx. qui
coda.
rim
filius
(3)
dem
capta est, et
22.
Peredeo
Cf. anche
17. V. corr.
il
venire.
viriliter
pugnans occubuit.
la cit. dissert. n.
(3) Eutichio.
8-9. eius-
Pert^ occisus
codd.
ut..
come
supradicti
cit.
n.
22.
22.
731-735-
GIOVANNI DIACONO
96
e.
12 b
imperiali servicio
dominorum filiorumque nostrorum Leonis et Constantini, magnorum imperatorum, ipsa revocetur Ravenantium civitas, ut zelo
et amore sancte fidei nostre in statu rei pubblice et imperiali ser-
Domino quooperante
||
incolomem
His
Deus
valeamus.
te
prelibatis post
gistrorum, quintus
modo,
ut
alii,
Iohannes
principatus unius
io
insuper et diebus
ecclesia a
mensibus
et
.x.
.xx. fuerat.
iustitie expertus,
Romano
gorio antistite
Tanto munere
non
acceperis
in sublimitate positus
filii
quam
te
Vet
cos
5.
di
etiam
12-13.
Pert%
sibi
(1)
Cf
tui
no-
plurimum etiam pr
amplectere
et
direximus interdicentes et 25
accepisti ?
Cf.
e.
21. Forse
aliis
io.
insuper et dierum 20
nell'originale
22. Il
ripetizione del
Pert\
Cron. desing.
e.
9.
corr.
14. sed]
18.
omette tenere et
tibi
quod non
cumulum
Pert\
Sereno
ad
quid glo-
cohoperante
codd.
et si accepisti,
nam dum
? (*)
inter cetera
quantum
quis ditatur
rectitudine fidei,
Gre-
riaris quasi si
ce
15
accepisse dinoscitur.
epistolam W a
si
si di
25-26.
Cf. Cron.
per la durata
manca
si
dilectofratri
quasi
Dandolo
Dandolo
prohibentes ne
S.
Paolo
ai Corinti,
I,
iv, 7.
CRONACA VENEZIANA.
das ad
eum
ce
mine vero,
ut
cognovimus, Gra-
possessos,
||
modo
terminos exce-
quam
nec amplius
possedisti,
in fnibus procul
modo usque
et
tus,
ecclesiam annis
.vili,
eadem
quoque
His
15
si
Eodem
vit,
non
ut
iniuste
io
97
successerat sede
temporibus prelibatus
(*).
Altinensem
qui
Vitalis,
fini-
.vi.
postmodum,
pace vitam
eadem
C2 ).
prelibate
Deusdedem,
videlicet
sepedicti
Ursonis ypati
Meta-
flium, in
ipse
quod Brundulus
1.
4.
Cron. iurisditionis
quodam]
ab eo
dicitur
cos
Cron.
io.
Per ^"diebus
20.
su eius
viatura di pre ,
rum
23.
14.
V corr.
r
il
habeto que
6.
modo usque
fu mutato
Un
7.
Cron.
multum
corr.
cos
.vii.
prima leggevasi
Pert^ rursus
possedisti
Cron.
codd.
indignus iudiceris]
in i,
Cron. quibus
coda.
11. inultus]
di trascrizione di inultus
iudiceris
ad eum] cos
corr. cuius
MPert\ anno-
sing. patr.
p.
loc.
(3) Brondolo.
cit.
p.
17;
VI,
nota
14.
Cron.
ex] corr. in V.
te
que] cos
niteris su nites
fect di prefecture;
Cron. de
in
come errore
anche Cron.
13.
V corr.
quoquam
Cron. in hisque
suffitias
Longobardorum
5.
Cron.
codd.
castrum,
et honestatis gratia
non eo loco
(*),
.xiii.
8.
Chron. Alt.
Metamaucenses
p.
19.
V. Filiasi, op.
cit.
et edifficaverunt
vene\. ant.
cit.
sgg.
par. II, p. 32
loc.
Fatua
V.
p.
6$,
cit.
p.
34:
venerunt
Brendola,que
7
modo
13
GIOVANNI DIACONO
98
tur,
quodam
infdeli,
quem
illic
super
oculos similiter
illius
Doniinicum, cogno- 5
sibi fecerunt,
et ut
illius
ducati
vite facere
sed
ex-
ducali
conati sunt.
numero
octo.
2.(0
C.
9A
coll
lecta
Mauricium nomine,
civitatis,
dum
sapienter et honorifice
dopo ut abrasione di
stens
dopo
8.
quandam...
Ho
7.
17.
dopo undecimo
il
ho
La Brenta.
(2) Questa parte della cronaca
diacono Giovanni si legge anche
sui ducatus
M Pert^
come
apelatur
biato
undecimo
sostituito persistens
19. In
(*\
di
corr.
presi'
In
secularis sollertia .
(4)
La
Veneticorum causam
frase
tractare
(1)
honore
Ve-
designa
il
potere giudizia-
del
nel
naca ricorrono
frasi consimili
diiudicaret ;
Veneticorum causas
governo
il
observare
Orseolo
; -equitatis
preesse satagebat
la
sempre unito
lerti studio
e che a
sol-
al
suos
censura po-
quel potere
militare.
-?ra
CRONACA VENEZIANA.
anno apud
Olivolcnsem
insulam
in
apostolica
interpellante,
auctoritate
novum
ordinavit CO.
dehinc,
99
Iohanncm suum
cum
uno
triginta et
populo
effectus senex,
Domini incarnacione
antedicti filius,
octingenti
honoris
Iohannes, Mauricii
vigiliti tres,
fastigium apud
io est gubernare,
suae patriae
modum
ultra
coo-
periret.
busdam
Anno
5.
dem]
riret
in
.xx. et
.111.,
Cristoforus extitit
re
fu
ei
successor
Iohannis,
15.
W.
comri. qui-
scritto interlineare.
sopra annos
U corr.
annis
IV (Ughelli,
V,
fano
ove Obeliebato
rappresentato come fratello dei dogi
Obelerio e Beato, come anche a
109 1),
et
ove
imperiali
duci
rum provinciae e
Adriano, p. 491,
rileva
Italia
quel principe
di
che tra
sacra,
si fa
huius
men-
Venetia-
dalla
Vita
dalla
quale
di
si
vanni, figlio
dux
Giovanni patriarca
pertinentia, editi
ti
fuit
Grado
a Ste-
di Desiderio.
da B, Capasso.
a. 797.
GIOVANNI DIACONO
100
suum flium Mauriciuni navali exercitu ad Gradensem urbem ut doninum Iohannem, sanctissimum patriarcham,
perta occasione,
interficeret, destinava,
fecit; cuius
9 B
Gradensem ecclesiam
||
inter-
quoniam
(*\
annis * *
sepultusque
0),
sancti
fuit in
quem
suc-
800.
Romam
A. 802.
mortua
imperatore,
imperium annis
est
ab apostolico
ibique
adiit,
est
quem quidam
(4)
;
et
.vili.,
Francorum rex io
Carolus
coronatus
namque Herenis
unctus est in
et
tirrannus, Turchis
cum
solum Tarsaticum
postmodum vero
destruere potuit.
($)
tirrannus paenitens
predictus
suam
nefas
adinvenit gratiam.
3.
4.
illuc] in
corr. re di optemperare
inchiostro pi chiaro
sopra reliquid
in
M ha
su
U corr.
7.
sillaba abrasa
ma fu
36 dopo annis,
sopra .vini.
una
Perti obtemperare
11.
e vi
aggiunto pi tardi.
cos il
5.
tantumodo solum]
16.
Cod.
17.
trova anche
corr.
quem
U corr.
13.
corr. reliquit
si
su
.vin t0
19.
U pre-
(2)
Cio anni
36.
La
notizia
sembra confermata
da Fortunato
(Ughelli, op.
alle
cit.
chiese
Eufemia si legge:
ante sepulchrum domini Ioannis pe-
nella chiesa di S.
p.
15
di
Grado
V, noi), ove a
Marco
ce
tiam
unam
Germ.
episcop.
hist.
s.
d'EGiNARDO
Script.
I,
Neap. Eccl.
191,
in Moti.
Chron.
p. 205.
Reka.
20
CRONACA VENEZIANA.
fectionem sui decessoris
cium
Cx ),
et
quem etiam
Italiani perexit;
quadam
serunt in
quidam
secutus est
tribunus, Obel-
ibique
non
in
Franciam
vero reman-
ivit(-); ceteri
non procui
civitate
Veneticorum maiores,
alii
Venecia, nomine
a. 803.
Tar-
ammoniti qui
ducem
in
sede et urbe, ad
et relieta
visio,
Mauri-
insidias adversus
lierius
parentis
et
IOI
elegerunt.
Mantuam
vero
rum Veneciam
alter
adivit; ubi
dum
15
non auderet
cum
prestolari,
Mauricius, alter
Obelierii ducis
predictis ducibus
fuga
Cristo-
adventum
lapsus est.
cum
2.
U aggiunge
4. In
In
in
duces
Perti
U
h
corr.
quo sopra
prima
sopra due...;
attriti
13.
corr. clauserunt
interlin.
q...
rigo.
illic
7.
ivit scritto
U qui...
17.
Alt.
17:
p.
Saltz
Fortunatus
patriarca
de
Graecis, afferens
rifico
eiusdem
Iohannis patriarcha consanguineus.
(2) Eginardo, Ann. all'a. 803, loc.
cit. p. 191: venit quoque (cio su-
tera
ad su parola
U corr.
premette
corr.
Ucorr.
parola abrasa.
(1) Chron.
U corr.
a isdem;
fratrem, vi-
corr. sed
il
2-3.
e
de-
6.
io.
5.
suum
ilio-
opere sculptas
Il
privilegio
accordato
Magno
il
13 agosto 803
da Carlo
cit.
p.
47, n.
dicitur
Saltz
io a
GIOVANNI DIACONO
102
delicet Beatimi
nomine, dignitate
socium.
fecit sibi
hac etiam
structa est
(*).
namque
sedis,
Veneciam
cum
cum
Cristo-
non
fas
esset
quae
tinatis episcopii^),
quamdiu commorati
Cristofori episcopi
apud Mistrinam
scita est
sedem
faveret ut
eum
et
Iohannes
posset.
cum
die
sibi
incautus
iret,
taret quid de ilio agere deberet, nocte fuga lapsus evasit et in-
di
sedes
in
cos il
didic...
per
14.
la
sita
corr.- ospitati
aggiunge
parola seguente.
sopra hospitati
16.
U corr.
La
Dalmazia a riconoscere la
sovranit di Carlo Magno. Eginardo,
Ann. all' a. 806, loc. cit. p. 193:
Statim post natalem Domini vene runt Willeri et Beatus duces Venetiae, nec non et Paulus dux Iaderae
atque Donatus eiusdem civitatis epi scopus, legati Dalmatarum, ad prae sentiam imperatoris cum magnis
bligare la
te
il
rigo
si
didicit sopra
ubi]
M Pert^
laguna,
come
al
n. 4.
rileva
si
Cf. la
Intorno
cit.
alla
un monastero che nel 1246 fu trasportato a S. Antonio di Torcello, cf. Corner, Eccl. Tore. I, 142: eo loci qui
nunc Ponta de Castello dicitur
sub dioecesi Torcellana atque S. Cy prianus
donis.
ut
interno della
mia
aggiunge
Fortunato su Fortunat..
che
io. scita]
U corr.
13.
s
Pert^
5.
9.
a Iohanne sopra
socium
I.
io
domnus Fortunatus
veruni postquam
sunt.
ospitati etali-
(*),
didicit,
adtributa.
dia-
(4) Mistrina
era la
apud
campagna
italico.
15
CRONACA VENEZIANA.
stanter Obelierium
ducem
fuerat ordine
tunato
eundem patrarcham
consulente
5
pocius
recitaret,
cum
adversus
ad propriam
est
per aliquanta
Gradensem
animimi
patriarcha, Cristoforus
ducis
in
Fortunatus patriarcha,
cum
cui
adivit.
103
recepit;
domum.
temporum
igitur
spacia exsul
urbem
disposuit reciprocare
et
cum
exercitu in partes
Dalmaciarum
Franciam
2)
petiit^
dem dux
per
patri cium
Nicetam
cum
ivit
spatharii
scopum
et
suscepit;
Constantinopolim
quos augustus
Felicem tribunum,
in
Obelierius siqui-
honorem
predicto Niceta
exilio
dampnavit ( J ).
||
Cristoforus Olivolensem
duodecim
annis
Moysi
quem
devastata
1.
et
igne
est
(5).
ha dopo recepit
U corr.
3.
parola
l'abrasione d'una
18.
corr.
cum
12.
quem
iterum
combusta
ecclesiam
20
(tandem
U aggiunge
6.
?).
tandem
Pert\ exul
14.
abrasa.
Eginardo, Ann.
(1)
cit. p.
193
tore,
Lett. di
Leone
III a
Carlo
Magno
suam
Fortunatus archiepiscopus
pter
pr-
a. 806.
(3)
cit. p.
Eginardo, Ann.
classe
in
Constantinopolitana
sedebat
cum
Pippino
rege, et indutiis
usque ad
mensem
La
chiesa
di S.
che
ri-
c.
iob
GIOVANNI DIACONO
104
ivit,
Veneciam
in
reversus, ab
deinde Obelierius et
est.
sui ducatus
Interea foedus
A. 810.
rege habebat,
et
ilio
insularum
gressum
in antea pertendere
dificul-
tandem
pertransisset,
littora,
nulla racione
IO
magna
datum
divinitus
est Veneticis
est,
Italico
demptoris nostri
1.
igitur
hominem
U corr.
2.
leggevasi ducibus
(1) Cf. la
nardo, Ann.
cit.
sopra la lineai).
isdem
809, loc.
ove
cit. p.
196,
noti
197,
passo
Interea
ducum Veneticorum
ce
neciam bello
ce
incitatus,
il
Ve-
marque iussit
appetere, subiectaque Venecia ac
ducibus eius in deditionem acceptis,
eandem classem ad Dalmaciae liSed cum Pautor vastanda misit.
lus,
terra
Cefalaniae praefectus,
rientali classe
si
cum
o-
ad auxilium Dalmatis
classis
ad propria regreditur .
Cf. Costantino Porfirogenito, De administratione imperii, ed. Bonn, e. 28, e
(Ughellt, op.
legge:
De
cit.
V, noi), ove
ecclesia
quam
autem
Peregrini
7.
Pert^ Langobardorum
e all'a. 810, p.
:
Obe-
corr.
all'a.
2-3.
dopo
e scritto
Con-
et
Cj),
si
sancti
Gradisiani in
illo-
everterunt
15.
Lacuna
in
U.
pr timore Franchorum
Albiola
si
strina,
il
era
diviso in
Secco e
XV
di
compresa
Porto
tra
Malamocco Albiola
porto di
Porto Secco.
di
La
cit.
Cecchetti,
ven.
XXIX,
solito interpreta
nominativo
Il
9.
il
diac.
nome
singolare
Giovanni
ora
al
come un
femminile
ora
(3)
Eginardo, Ann.
loc.
cit. p.
197:
15
CRONACA VENEZIANA.
105
mortuo
annorum
quattuor
spacia
non
marmoreis columnis
Dei
me
et quia
adnotare
stilo
componere
genitricis
stu-
altare
plenitudinem
operis
exarare
sum,
Marci capellam
et sancti
ciborium peregit.
10 sus est;
invaderet,
Fortunati, seu
et
honorifice choros
et tabulis
sedem
licet iniuste
pastore usur-
studui.
C.
II
tyrum quadraginta
recondivit^)
duo corpora 0)
et
in
fecit,
ornamentis peregit,
ubi mar-
eiusdem ecclesiae
Agathe
cripta
in ecclesiarum
potest.
peregit, ut utrique
et
et
Veneticorum
Consilio et virtute
dignitatem et patriam
hoc
amitterent;
annorum
qui quinque
tiit;
verunt
4.
cum
deinde
(*).
minava per
9.
18.
giunge ut interlin.
seguente.
interlin.
manca
fu omessa per
nel
margine
.
21.
l'ut
cum
V ultima
ter-
della parola
ma
con
et
Pippinum
liae, 8 idus
scrittura
24.
Domini
antico
Domini
corr. con inchiostro pi chiaro invaderet sopra parola abrasa che cominciava
tione
ducatum guberna-
spacio Veneticorum
migrasse
(1) Cf.
regem
flium eius,
iulii
Chron. Alt.
p.
13.
AH.
p.
Ita-
de corpore
(810)
3.
cit.
V,
101),
p.
a. 8u.
GIOVANNI DIACONO
io6
palatii
sublimarunt;
A. 8x3.
habere maluerunt, et
derti
multitudinem perterritus
fuit,
fabricator,
tribunos
per sin5
arripuit,
fecisse videbatur,
a>on palacium,
et
imperator
quia valde
ad expugnan-
tantum inimicorum
in
esset,
cum
ut proprio relieto
Constantinopolim
sibi
fugam
exercitu
ignominiosum hoc
sed monasterium
illius
virum,
constituerunt.
fieri
Leo, qui
se-
tunc
petiit.
pugnam
patrare
et
C.
II B
io
||
1.
sop ra ducati
16.
eiusdem
mittuntur ... et
cum
eis
Willeri
iubetur .
cit.
ma
corr. ducatus
graphia,
episcop.
20. Perti
aggiunge p
ed.
s.
Bonn,
p.
Neap. Eccl.
Chron.
768, e
p.
205.
pacis
loc.
chiaro.
dolensque
nomen
erat
Nicifori imperatoris,
(1) Cf.
pi
inchiostro
proriam
legati
con
M unum M Iustinianum
polla, op.
n.
53;
(3)
p.
cit. p.
p. 80,
Olivolo.
119, n. 9.
Orso vescovo
Gloria, op.
geva a breve
S. Zaccheria.
cit. n. 11.
di
Sor-
CRONACA VENEZIANA.
lestationem et abscentiam passus
gebat;
fuit,
honorem Iohanni,
interdixit
expulso
et
sibi
cum
stantinopolim una
sui
Iateram
ad
Italiani
optemperans, reddidit
apud
consortem
Iustiniani natimi,
dili-
patria,
illum
est;
fecit
quoniam valde
lum,
107
quem
fugitivum,
redderet
precibus
uxore destinaverunt.
15
dicembre 8 2
est.
suum nepotem
equivocum Constantinopolim
et
principatum
et
ibique mortuus
misit,
cum non
fuit
(2
20 repetebat,
quia hoc
et
amodo
ducibus
displicebat
^\ pepulerunt
abbatem
vuli
1.
(<).
il
corr. ad sopra
di
sopra retruso
parola
io.
obtemperans
(2)
9.
confermata dal
Romana
nurus
n. 7.
mea
.
ab
Glo-
l'a.
821, loc.
(4) Il
cit.
corr.
Italiani
et
frater
Perti Ludo-
n.
Pert%
(est ?).
Eginardo, Ann.
p.
retrusus
7.
corr. pater
).
notizia
cit.
8.
ria, op.
U corr.
3.
Particiaco:
U corr.
(1) Zara.
La
6.
2.
al-
207.
monastero era
in
un'isola
volo.
<
GIOVANNI DIACONO
108
est.
tebat, ibique
finivit
bernavit autem
missis repe-
extremum.
(*)
gu-
septem an-
viginti et
duo prope
sunt, ex quibus
sancti
12 a
Bonus Bradanisso;
819.
interea
Iohannes
domus
et
abbas,
qui
est
for-
et
electus
in
ecclesiam petens
in
dinare decrevit et
sem adeptus
scita est,
2.
di
ecclesiae,
quae suburbio
fabricator extitit.
M Pertz,
repet...
est
V ecclesia;
13.
in
Vm
finale
fu abraso.
17.
4.
16.
17
U corr.
repetebat sopra
aggiunge con
Orso vescovo
adhuc,
et
Volo et iubeo in
mee Ecclesie quam
Cf.
(1)
op.
Testamento
n.
cit.
sancte
11):
matris
di
omnibus ea construxi
edificio
suo
et
ornamentum
eius
et aliud
Chron. Alt.
(2) Cf.
mee
Servuli.
anche
Eginardo, Ann.'
all'a.
824,
17, e
Cron.
beatis-
14.
p.
cum omni
(4)
io
La
legge che
stabil
di
v.
il
si
notino
le frasi
venerabilis
.
la
fonda-
S. Ilario fu
maggio
cit. n.
seguenti
5,
819;
ove
Iohanes
et
15
CRONACA VENEZIANA.
Anno quidem
109
incarnationis
(l
\ qui deccm
dux quasdam
uterque
bellicosas naves
io Veneciam reversus
liam
filio Iusti-
iterum
imperatore
preparaverunt,
Agnelli
et favente sibi
est,
qui
consequi valuit.
ad
efflagitante,
etiam
cui Iusti-
fectus est.
suo
petiit;
exercitus
in
et
reversus
exercitum ad Scici-
absque triumpho.
est
dignitas in
( 2)
suo
mortem
et post
remansit.
fratre
maximus ecclesiarum
predictus Iustinianus
Zachariae
septem,
et
et sancti Hyllarii
patris unius
sancti
cultor,
monasteriorum
namque
fuerat
vero
simus fabricator.
3.
io.
U ha
15. spacio]
aggiunge
infra
16.
paludes manentes
nibus carentes
unde
possessio-
victui necessa-
eisdem subsidium
impartiremur
cede
et
Il
fluvium
stre
cum
Une
super
cf.
Temanza,
Ilario,
cronologia
cf. la
la
cit.
Brenta.
mia
Per
la
dissertaz. al
n. io.
iuvamen de hoc
veneziano verso
(1)
La vera
data
rileva indirettamente
di
Giustiniano.
827,
come
si
dal testamento
Gloria
op.
cit.
n. 7.
cheria
a. 829.
HO
GIOVANNI DIACONO
munus
angulo peragere
fecit
capellam ubi
reconditum posset
illuni
quam hisdem
Iohannes, suus
doirinus
videlicet frater,
ad finem perduxit.
circa
12 b
a.
83
Interea Obelierius,
i.
Curiclum sese
pacem
est,
quo
retrusit.
et in Vigilia civitate
(3)
apud
io
audito,
suo
fidem
seniori
servabant,
tunc
cum quo
preparavit exercitum,
15
eum
iussit; cuius
caput
marginem suspensum
sancti Martini
Eo autem tempore
15.
exercitus
18.
interlin.
19.
(1)
Una
almeno
il
cappella
fino dal
doc. della
stero
di
num
pelle
819, perch
del
mona-
(= ducalis)
ca-
Cf. la Trami.
gli
la cit.
lettera
abrasa.
la
Narenta
Slavi presso
?) e
aggiunge
l'
Nar, Narenum.
Venezia in Curiclum
= Correggio sul
Cf. la
cit.
litorale di Pelestrina.
dissertaz. al n. 28.
Campalto,
dissertaz. al n. 25.
di
eum
Marci evang. e
(2) Narrentani
consecrationem recepit.
8.
notarium nostre
primicerium .
corporis sancti
mia
fondazione
da
di
fabricata,
chiaro
ducale esisteva
maggio
S. Ilario
n. 5) fu scritto
corr. servabant
U corr. u
U ha dopo
U uxta
20
(*).
6.
est
d' Italia.
al
confine verso
il
regno
CRONACA VENEZIANA.
Anno vero
more
Carosus tribunus
est
()
honorem
piens,
et
solatium
nobiliorum numero
patria exientes,
in
Veneciam
in
(*)
et
ivit
alii,
et
eum
qui
Iohannes
devote suscisequenti
Marturius
Iohannis ducis
ceteri
et
fidelitate
ospitati et
scita est,
quidam
interea
Venecia pepulerunt,
Longo-
),
sunt,
(2
Victor nonnullique
tunc
triginta, predicti
patriarcha
inpendere procuravit.
sibi
rati
Gradensi
Istrien-
et
Iohannem ducem
conspiratione,
(,)
Aquilegensi metropolitano
regis
Veneticorum, id
facta
donum
consecracionis
recipiebant,
solito
bardorum
qui
ses episcopi,
1 1
conveniret, ut
illos
||
unde factum
culo quivissent.
est
quo quadam
dum
die,
prelibatus
Lacuna
i.
nei Codd.
in
L'anno
fu
Cipolla, op.
dum
827;
v.
per
in,
n. 70;
docc.
13; p. 49,
p.
Tra
di
ria, op.
119, n. 9.
si
legge a
errarono
nell'
indicare
si
Per
legge quella di
Marc. Lat.
cod.
Zan. e. 76 a:
erroneamente nel-
cat.
400,
Karolo rege
nel
con-
It.
a Lu-
il
nome
Lotario.
Karolingern, nach
il
Cf.
unter den
Johann Friederich
Interpreto
legge la
lius
tribunus
come
titolo di dignit
si
Dandolo
il
Die
non
cf. Chron.
23.
cit., p.
Anche
Carosus
quale ripar
il
7)
dum
corr.
ma
n.
173:
p.
cit.
corr.
Scr. XII,
16.
cognome.
(5)
8.
Per t% omette
15.
Alt. loc.
l'ed.
dolo
sita
(2) Massenzio.
(3) Lotario I.
(4)
per
p. 35, n.
cit.
17.
mento
UV
(1)
6.
ad sopra at
quoque secutores,
tribunus Cata
...
trasamundo.
col
de Strata
titolo
e.
13
GIOVANNI DIACONO
112
id est
tarius
&
ducem
et Tritulus
maluerunt,
constituere
tunc
cio diiudicabantur.
26 ottobre.
ducatum
scipientes,
circa
a.
et in
peciit,
dum
W.
de Benevento
omnes
M astallici,
preterea
io
interfecti
detonsa
urbem consecrare
;
eundem Iohannem
prefuit
barba
cum
eadem
in
Petri de ecclesia
dentes,
beatum corpus
consecrari et digne
ecclesiam
collocare procuravit.
vixit
su-
sunt.
geliste
29 giugno 836.
relieto episcopatu,
in
834, 835.
(3)
neminem
dehinc
sancti
15
comprehen-
capillis,
diem ultimum
spacio.
U ha innanzi Marinus
di et
7.
corr. sa-
tagerunt con inchiostro pi chiaro, sopra parola abrasa pi breve, tanto che gerunt fu
scritto interlin.
li.
17.
17-18.
gnit.
Cf. la
non per
cognome
professione
dissertaz. al n.
cit.
(2) Interpreto
appellativo di
Monatarius
di-
19.
(3)
Anche
in questo
per
della nota 4, p.
1 1 1,
d'Orso, vescovo
nezia,
1862.
legge
doc.
Iohanni
quella
Programma
si
del
della I. R.
luogo interpreto
Notitia testium
nella
quel
nel
28.
di
Cecchetti
corr.
corr.
lezione dal
14.
diem
gnome
di et
di
si
legge
Iohannes tribunus
e di
altri investiti
di
d'
Olivolo,
quella dignit.
CRONACA VENEZIANA.
hannem suum
namque tercio
expugnaturum
sui ducatus
nomine
anno Sclaveniam
Marianorurn iudice
||
(6
ubi
diu
et sic
interfecti
Tunc
fuerunt,
et
corr.
9.
Venetici
(1)
M corr.
Tra
le
vescovo
d'
Olivolo
gione che
maggiore precisione
con
8.
dopo perveniret ha
la-
ag-
testo.
eum
aggiunge
13.
io.
la
regione
mare
Dal confronto
sec. x.
che
iudex nel
passo del
come sinonimo
nome
Croazia.
Luogo
ignoto,
ma
Croazia
certamente
al
nord delle
isole Narentane.
et artium,
ziaria, e
(7)
(5)
Brazza
(Pharia
Hvar)
(6) Ducetti
cit.
di
quel
come suprema
invece
Curzola
Lesina
Meleta
Racki, op.
Marianorurn
ni, pp.
in
Racki,
cit. p.
la
336: Liudit.
maggio 840
fu
cronisti e annalisti
descrizione
Ravennatis di
Langob.
docc. 97,
descritta da tutti
del
2, p. 4.
(Bratia, Brac),
(Mljet).
op.
dux
sclavus , Ljudislav
illustr. Idi-
doc.
capo
dux
autorit militare.
il
cronista
di
(4)
gabriae,
M Pert%_
iudex rappresentava
(3)
dopo com-
interlin.
fu usato
5.
Pert^ Liuditum
commo-
ibi
est.
d'Orso,
4.
corr. integroque
mento
reversus
spatharii honoris
di firmavit,
a. 8 4 o.
quam centum
ubi plus
fe)
Liber pontif.
Agnello
et It. p.
13 b
re versus est.
triumpho
absque
e.
investituram
14.
(7)
curn
in
factus est
tricius
(*),
sed
licuit;
Mar-
sancti
postmodum ad Veneciam
valeret,
a. 839.
Muisclavo ()
illorurn principe
),
minime
iste
navibus
bellicosis
Drosaico,
3.
(*)
pacem cuni
113
eccl.
in Script, ver.
cit.
i setp.
50,
maggio 8 4 o
GIOVANNI DIACONO
114
quod
dux
libenter
facere
Tarantum,
ad
ximo
easdem
exercitu manebat,
omnes
pene
multitudine
destinavit
Venetici
ad Absarensem
consecuti,
civitatem
usque pertingere
et in feria
Anconam
ad
stantes,
victoriam es-
in cristianis
2
civitatem transierunt,
sunt.
interfecti
et
ma-
curn
Saracenorum
sed a
capti
recu-
tunc preparare
Saracenorum princeps
Saba (0
ubi
non denegavit.
omni sub
non
adtribuere
sibi
quam
io
similiter igne
qui
illue
cum
sortis
indu-
stria se illic
ad propriam arripuerunt
15
Adriatici culf
tibus revertebantur,
iter
aliis
par-
in se-
sunt.
14
ad
||
demum
1.
aggiunge
lacuna per
14.
Venetici dantes
a mperatori
abrasione
7.
13.
?),
16.
a Saraceni
U premette
20. U corr.
22.
Lodovico II
marzo 856 (Cipolla, op. cit. p.
n. 60) e privilegio di
n.
72)
Petrus
dux
ac
51,
Veneticorum .
(1) Saba (2djjta, 2au.(3a, 2fia)
non era veramente nome proprio di
er
ma
appellativo
di dignit;
di
saheb
21.
15.
huc
illue
abrasione di
Pert% pervi-
aggiunge
interlin.
aggiunge g interlin. a
Amari, Storia
Cf.
Sicilia,
spatharius
dopo sunt ha
del
(2)
I,
dei
Mussulmani
di
359.
Ossero
nell'isola di
Cherso.
persona,
19.
23
a ripuerunt
ar interlin.
aggiunge
ha dopo
(<)
(4)
Sansego (Susak)
piccola isola
sicovo
CRONACA VENEZIANA.
terga vieti regressi sunt.
cum
Pauli
Francorum rex
Lodovicus
adivit, et capto
occisi
(2 )
Abomasale
Beneventi
cum
inimico
suis,
principatum
Romani
io ex parte cecidisse.
Venerius quidem,
est.
et venti
Gradensis patriarcha,
et
mortuus
extitit sibi
Victor patriarcha
et
a.
8 4 6.
quatuor
8 47-
fertur
4-i4apriie85o( 3 ).
impetu maxima
civitas is diebus
circa
regressus
est,
Agosto 8 4 6.
loca expugnanda,
Interea
ausi
veruni ad sancti
pervenissero, a
circa haec
CO.
sunt
Romam
etiam
predicti Sarraceni
15
qui
depredata
pontificalem
mensibus octo,
et
successor
illud
(*).
a P rile 8 52-
quales
zalandriae
U corr.
1.
dicuntur.
(5)
pili
3.
M Perti
16.
regem
in
io.
corr.
mano pi
di
re?'.
Bertiniani di
Lang.
Massari
Erchemperto
et
IL p. 241,
Massar
et
442
di
obiit
anno
Benedirti Casinensis
s.
IL
Prudenzio
Script, pp.
(2)
recente
p.
in
472; Ann.
Mon. Germ.
e 443.
cap.
Massari
18;
nel Chron.
s.
Benedirti loc.
8.
12.
cathredram]
17. diebus]
.viii .iin
maMHLBACHER,
op.
cit. p.
sce
il
439, ha
non
la
quell'avvenimento tra
il
il
4e
il
pallio
a Vittore
fu
Lang.
Germ.
cap.
Cf.
12.
per
il
IL
p.
racconto
227,
le tre
Pertz pose
al 6 aprile
ronazione di Lodovico
II a
l'inco-
imperatore;
si
di
14 aprile,
Script.
hist.
salandria
Ili,
est....
latere
ac
in
Mon.
navis
longitudinis et alacritatis, et
opere.
(3)
data
accordato da
rer.
et
di-
cono-
in Script,
si
nella Historia di
473 e 474;
U.
cos
U aggiunge
pp.
U ag-
civitas
6.
Amelmasser
Andrea da Bergamo
cit.
aggiunge d interlin. a a
ad]
margine
hist.
2.
Pert\ Ludovicus
fuit,
is
cum ad
in
antea
mirae
utroque
Febbraio 8 S4
n6
GIOVANNI DIACONO
hominem
a. 8o.
talis
exivit
marzo 858.
hanc adeptus
856
( 4 ).
Gradensem
patriarcha, qui
sedem
est
(3).
Longobar-
ab incarnatione * * Lodovicus
(*).
eo vero anno
arca
Maurus episcopus.
cui successit
apud Veneciam
glacies
(*)
(6)
cum
14 b
suam de
peret
pallacium
3.
regem promovit
(?)
reversi
navert
Lacuna
7.
U con
corr.
Secondo
nei Codd.
il
Italiani,
duces vero ad
Normanorum
eo tempore
sunt.
(8 )
5.
passo anno
il
gentes
cum
M Pert^
guber-
incarnatione sarebbe
manca ogni
traccia
d'
abrasione,
il
8.
M Pert\
ma
inchiostro
M;
Perti Ludovicus
vis.
congunge
pallacium] cos
14.
e in
le
coniunge
ut susci-
io.
dopo simul ha
pallaticium
ha dopo
gentes lacuna.
mento
di
Orso (Gloria,
op.
Il
testa-
cit. n.
cit.
11)
(5)
condo
numquam
qui
antea nisi
ce
catores,
ce
quoque
carpentis mercimonia ferentes Ve-
ce
et
ce
netiam frequentarent
(3)
sing. pair. p.
il
1 5
Jaff, op.
17; Cron. de
cit. n.
2672;
da Be-
30 marzo 858.
(4) Cos pensa Mhlbacher,
nedetto
III
p.
448.
Angelberga o Ingelberga,
se-
le fonti.
(6)
Brondolo.
Cf. p. 65,
(7)
Dandolo
in
400
ce
cat.
cis
ce
cc
d'un patto,
fu la
il
conferma del
trattato
quinquen-
il
op.
io
CRONACA VENEZIANA.
suburbanum
rimos
5
non pepercerunt,
occidere
ibi
corum
regis
dorum
et
Lotharii eius (0
is
(2
mansuros regimine
Mauro Olivolense
Interea
cum
tunc vero
honorem
successor
sibi
illuc
adquisivit,
effectus est.
rexit
extitit.
suppremum,
finivit
24 gennaio 863.
Lodovico Longobar-
exitus
filii
cum
predicta gens
et sic
suo
eosque sub
festinavit,
ire
est.
adire
bellum quamplu-
patrantes
fortiter
17
lebant urbem,
urbem
Constantinopolitanam
navibus
sexaginta
trecentis
a. 863.
et
filii
dum
funus,
in sancti
de ecclesia,
insons
20
procuraverunt
neticorum populum
annorum
spacio
Faletri filius,
filius
9.
U.
deimceps]
cos
un
U.
(*),
Dominicus
multi
et
filii
corr.
Lacuna
in
U.
Ann. Berliniani
di
Hincmar
12.
19.
pp. 507-510.
(2) Cf.
7.
Petrus
nepote,
M exercitus
filii
n. Perii annos
Il
figlio.
suo
fratres Salbiani
Lotharii
hec
peregerunt,
figlio di
colte da
facinus
eundem
ad
deinde
Stephanus de Sabulo
M Pert\
denunciat...
in
et
Lacuna
cum quodam
Iohannes Gradonicus
Stephani Candiani
6.
(*).
eiusdem ecclesie
in
dignitatis
sunt
crudeliter inte-
Die
avesse
il
Cbronicon di Reginone
Gemi.
List.
(3) Cf.
Script
Stefanus
Mon.
459, 569.
Chron. Alt. loc. cit. p. 22.
in
I,
de Sablone.
cit. p.
cit.
p.
23.
23:
86 4-
GIOVANNI DIACONO
Il8
alii,
15
CO.
luit
com duobus
Gradonicus
Iohannes
festivitate
Stephanus de Sabulo,
natis,
Flabianicus,
landum
Iohannem Gradensem
et
per 5
archi-
et
namque,
Veneciam remansit,
satus expiravit.
illorum,
prelibatus
goum Sclavorum
omnes
tamen unus
valuerunt;
repperire
Stephanus Candianus
id est
numquan
Dominicus Faletrus
et
demonio conqua-
Domma-
W principem
cum
apud
qui
vit,
pacem
Altinum
unum
annis * *
autem
prefuit
ecclesia
aggiunge dopo
alii
5.
numqan
12.
Dommagoum
sopra
Deusddedus
22.
corr.
corr.
il
Lacuna
suspendere 20
episcopus
antedictus
7.
3.
16.
M
U
11.
et
pacem
17.
ha in margine
si
co-
aggiunge u
in U.
Ma-
Dommagoi
quod
finivit
iusta flumen,
illis
ecclesiae
Altinati
namque
chidiaconum
ex
diem
interfectus,
in Torcellensi lacuna
permisit;
1.
re-
pedavit.
Silis
dux ad Venetiam
il
U corr.
noto
interlin.
14.
corr.
Deusdedus sopra
segno d'abbreviazione
che agginge
cum
1$
cit.
p.
23,
Dimitrius Kalebrisino
Petro genero
op.
cit.
n.
le scorrerie' dei
marini latrunculi
sudditi di lui.
Sclavorum z=:Chroatorum;
Domagoi ricordato anche nella let-
ove
Senatore.
(2)
(Jaff,
(3) Cf.
la fine di
Teodato
cit.
p.
20,
attribuita a
CRONACA VENEZIANA.
119
riae,
filiis
consolidata
est.
cum suo
Basilius vero
flio
Constantino imperatores
citus
Sarracenorum
cosis
eosdem dimicaturos
iusta
Tarantum maneret.
ab W
gobardorum
Bandone eiusdeni
domni Lodovici
86-;
sunt.
tunc navibus
belli-
Francorum
regis
et
e.
Lon-
civitatis gastaldio
15 b
febbraio 871.
exercitu
15
effecti
23 settembre
est.
adivit,
io
interfectus
Is
Patricii (0
capta est
genitricis
quam
impietas
illis
cristianis
a. 8 4 i-8 7
i.
ci-
februarias,
et virginis
bratur.
egredientes,
sula
urbem W
3.
ha dopo
lacuna per
est
l'abrasione
6.
Ludovici
Pertx.
Pertx. omette et
logoro che
spazio
ma
la frase
S.
Chron.
chemperto,
quali
Pando
s.
loc. cit.
il
nome
p.
pertinentia,
15.
aggiunge eiusdem
provincie
nello
lasci
urbem
loc. cit. p.
loc.
Catalogo
corr.
578; Ann.
481-485; il
dei conti di Capua
none, Chron.
Bertiniani,
cit.
pp.
et
It.
p.
498
il
I,
testo
(3) Cf.
ducatus
17. In
ab innanzi exer-
di
gastaldione
di
del gastaldo
o Pandone
scritto
aggiunge se interini, a se
Er-
e YHist. Langoh.
11.
19.
eiusdem pr che
di se in
La chiesa
Pertx, omette a
abraso.
interlin.,
traccia
nelle
7.
invase-
dopo Basilius fu
laonde
di et,
Pert\ iuxta
sunt,
218; Regi-
De adm.
(4)
itnp.
ed.
cit.
e.
39.
5 3;
Maggio 872.
GIOVANNI DIACONO
120
runt;
naviculam
parvam
foret,
qui
deberent.
eorum
vel qualis
vellent,
cum
Gradensi de
eandem naviculam
cum
titer
vero capta Veneticorum ab eisdem Sclavis navicula, omnes Venequi intus erant, occisi sunt.
rici,
cum
predicti
reversi.
Eodem
dum Lodovicus
vero tempore
quam
obsideret,
13 agosto 871 (2).
facile
hoc nefas
quod
ultra in regione
perficere
non
valeret,
eadem nec
16
cenos,
5.
6.
undecimque milia ex
de
margine
corr.
cum
II.
corr.
interlin.
predones
innanzi a
interlin.
innanzi
cum
aggressus, 20
ad Italiani
xvi
Salvori.
16.
7.
cum
?).
Pertz
Silvodis
7-8.
aggiunge
interlin.
a molitus
19.
(1) Pertz
interpret
ma
la
dal
Dandolo
forma
Silvoclis
Silvodis ,
usata anche
s'avvicina pi al
nome
Grado
dall' altra
Adriatica.
Salboie,
Nel
sec.
xiv
si
stino,
(2)
cf.
chiamava
Salbloie , Salblore,
et
impellimi, test
Sarra-
civitate
a Sciavi
corr.
rediret,
di carattere de Isec.
cum
nec
^).
aggiunge
aggiunge
constrinxit
||
fortiter debellavit
reversus est
eum
sacramento
(3)
p.
XV, gennaio-giugno
Per
la
data
Mhlbacher,
Cf.
493;
Ann.
op.
trie-
1889.
della
congiura
cit. p.
467.
Bertiniani, \cz.
Reginone,
15
cum
sed
est;
qui apud
Longo-
Adelchisi
Taranti civitatem
eius
Chron.
loc.
cit.
cit.
CRONACA VENEZIANA.
Hac dcnique tempestate mortilo
densem ecclesiam annis
loco
hic
peritus.
5
elcctus
eius
rcxerat * *
dum
culmen ascendit
(2)
obiit.
sede
annis
Dominicus abbas
monachus
sancti
Illarii,
gubernavit,
quem dum
ea
in
fuerat
crimine
inposito
15
h\ qui olim
egressus, pr
I2 agosto 8?s
subrogatus est
Altinatis monasterii
et inde
in-
( x ).
ecclesiam
artis
tinatis
in
tanti
vitus ad pontificati
vir
est,
121
urbem
non
prevaluit.
Cumaclensem
Lacuna
in
(*)
villarn
M annis
UV;
6.
depopulati sunt.
ma
rexerat 18,
18
di
mano pi
U cor r.
Pert^ pontificale
recente.
culmen sopra
V.
U corr.
12.
9.
13.
Manca
la
ha ad ponti-
scrittura abrasa.
5.
abrasa pi breve, tanto che dit finale fu scritto nello spazio interlin.
ficati
ab
protinus recedentes
sorte investigarent,
lacuna in
in sopra
corr.
aggiunto in
U nello
spazio interlin.
ai.
corr.
C ap u a
loc.
nasio di Gio.
Catal.
cit.
p.
Slemitanum ,\oc.
De adm.
imp. ed.
cit.
Cio in
p.
cit.
p.
17;
15.
condo
gamo,
la
cronaca
di
Andrea da Ber-
nio oculare.
(3) Cf. Chron. Alt. loc. cit. p. 20.
(4) Cio del monastero di S. Ste-
fano d'Aitino.
cap. 29.
conti di
Diacono,
de'
par.
I,
(5)
gamo,
p.
cit.
VI,
206.
Comacchio.
Hist. loc.
cit.
Andrea da Berp.
Luglio 8 75
GIOVANNI DIACONO
122
Domnus
tum
relieta
patrimonii CO ecclesiam
sui
tamen
est;
perfe-
habebat.
de Venecia
a. 876.
Romamque
exivit,
non
resistere
adire
valens,
occulte
quem domnus
anno secum morari eum
disposuit;
16 b
(2
).
suum
filium
[|
nova
Civitas
to\ Sipiares
ibidem
urbes
quattuor videlicet
atque Ruinius
(4)
deinde nunciatum
(*).
eosdem Sclavos
eosdem cede
2.
dopo
ibi
ma
parole,
di que,
La
chiesa
di
S.
7.
il
(busta
carta
ducale
1247, marzo
a Venezia)
I,
del
copia
interlin.
tracce
innanzi
ibi
leggibili.
aggiungeva
Giuliano sta a
febbraio
prima
eum
Pert\ omette
901
autentica del
inruens, in tantum
sono
lettere
nello spazio
pertran-
transire;
di pochissime
solo
ha l'abrasione
nemo
prostravit ut
sione di molte
io
et
3.
in
84, n. 92)
cit. p.
si
legge
il
signum
che rimase
quella
citt.
Umago;
se-
delle
attesta
Umago
che' Sipar
e
era
prossima ad
Rovigno.
si
riconosce
15
CRONACA VENEZIANA.
quoniam
reverti;
hisdern princeps
123
victoriam
celitus
consecutus,
rumque
res,
quae sublatac
cum
sicque triumphali
5
quod
iam dudum
rensi urbe
est.
Va-
in
captus usque
rum
hoc fedus
Tarantum
ite-
multaque postea
reddiit,
diam
iniit;
Iohannes suus
et
cum
filius
(2)
Sclavis
pacem
concor-
et
15
sedem annis
qui Olivolensem
siquidem
Petrus
domnus Iohannes
* gubernavit.
filius
patriarcha,
Romae
qui
cum
una
fuerat,
Iohanne papa (4) Ravennani adveniens, ibique septuaginta episcopo20 rum sinodo congregata
(s),
est
Petrum
et
6.
Dehinc
16. In
eodem] Pert\ eo
per
manca non
Anche
solo
nome
qui
il
il
numerale,
e.
ma
L'Amari, op.
Saudan
cit. I,
sul-
436, molto
passo
tano
si
riferisce a
non
a quello
fatto prigioniero
Bari.
Cf. Chron.
cit.
sul-
nell'espugnazione di
s.
Erchempekto,
Hist.
nomi
PP- 475-477 e d
Langoh. loc.
un nuovo
n.
ab Adelgisi
12.
In
il
periodo
ai.
Urso
U corr.
$ia Equilensem
cronista interpreta
tano.
UV
(1)
M Pert^
8.
Seodan , Saugdan .
Croatorum.
(2) Sclavorum
op.
cit.
nn. 3067-
(5)
op.
Per
cit.
cit.
mia
11.
sinodo
cf.
Mansi,
XVII, 337.
(6) Quelli di
e Olivolo.
Malamocco, Eraclea
Agosto 877.
GIOVANNI DIACONO
124
17
determinaret.
dum
episcopi
cum
iam
sinodo
tamen
sed
||
papa
duce
privati,
ad
quem papa
patriarcha
Parmam
Italie unxerat,
ehm cum
commoratus, rursus
ibi
ac deinde
adiit
Carolum
effugavit;
magno cum
exercitu in-
reversus est(
ibi aliquantis
ipsius
est.
ubi
);
isdem egregius
pontifex
aliquantis diebus
palacio
est.
episcopo dignis-
civitatis
cum
legatis inter
Veneciam repedavit
in
io
ipsum
lante
his
petiit.
Petrus vero
est.
et
15
esset,
duce interpel-
ea vero
mansit,
et
ecclesie electus, pr
ratione ut
quo
inter
episcopii
17 b
convivium
invitavit.
paucos dies
eum
deinde ad Gradensem
6.
Iohan- 25
et
Rivoaltum adveniens,
non diu
id est
||
urbem
Olivolensem,
Civitatis nove.
gra-
in Torcellensi
nem
cum
corr. ad sopra a
13.
26.
eadem
aggiunge ad interlin.
all'a.
Ann.
Vcdastini
in
Mon. Germ.
hist.
Andrea da Bergamo,
CRONACA VENEZIANA.
Gradensem ecclesiam
non plus
cuius corpus
extitit;
ad Gradensem urbem
tici
ecclesiam in atrio
autem
annorum
gubernavit autem
ginta
125
quam
aetatis
Gradensem
sepellierunt.
quadra-
successit (0.
ex progenie, imperiali
Scavorum ducatum
Domogor
ripuit filiosque
Eo
^ efFectus,
nunciis protospatharius
suamque
15
in
filio
coniugium
Ursi ducis
ptum
est,
ducis Bolonie
tradidit.
sancti Zacharie
filia,
inter-
filiam,
ar-
exilio trusit.
videlicet
Tunc
Dominicum Torcellensem electum, contra vo20 luntatem consecravit, quoniam in suae electionis die sacramento a
cratus est; qui etiam
1.
6.
ma
5.
di
essendo
aggiunge ad interlin.
ri*
il
la lacuna,
cos si
pu
credere che l'abrasione sia derivata da qualche errore materiale di trascrizione che per
essa
(il
venne
tolto.
io.
dimentic talvolta
13.
di
15.
La vera
correggere
ha dopo efFectus
Felicitatem
legione
la
parola
Sclavorum come
aggiungendo
M;
in
il
ri.
14.
Pert^
Domogoi
corr. Feliciam
Pert% Iohanna
U si
copista di
sopra
17.
(1)
a. 878.
Cf.
Chron.
Alt. p.
Cron.
17;
cit.
doc. 2:
Chroatorum
) nell'879.
Tir-
doc. 4
(=
Cf. Jaff,
Giovanni Vili
una
Jaff, op.
cf.
gli scrisse
(3) Patto
lettera
cit.
n.
il
6 maggio 879
3250.
cit.
n. 92):
V, 41 (Cipolla, op.
Ursus
thospatarius et
cit. p.
imperialis
84,
pro-
Veneticorum dux.
gennaio 878.
GIOVANNI DIACONO
126
ille
tamen
dixit
i8a
quia
tibi ipse
an nescis ubi
clero
sibi patriarcha:
ve
me
quia temere
semetipsum
peniteas,
nisi
tibi!
dicitur: siquis
et ut coacte
hoc honore,
in die iudicii pr
illi
pepercisti.
22 maggio 878.
quem Lau-
est CO.
io
innanzi
il
maggio 879.
descavo
(2
tempore duodecim campanas Constantinopolim misit; quas imperator in ecclesia noviter ab eo constructa posuit, et ex tempore
a. 881.
ilio
domno Urso
state
fuit
sapientie
torque pacis.
15
et
fllio
remansit.
ama-
pietatis vir
orientem; insulam
6.
Perti
ipsi
domos
et
9.
edificandi contra
vocatur^), consu-
?).
cit. p.
dalla pesca,
22.
anni 879-888.
una
lettera
Giovanni VIII
scrisse
capo
Giovanni VIII
anche nel novembre 881.
di quello Stato.
gli scrisse
cit.
Dorsoduro
da uomini
di infima condizione,
che traevano
mezzi
dalla
di
sussistenza
come afferma
il
Dan-
L'isola fu considerata
Rialto, e nella
colo
xn
come
parte di
istituiti; la
nei suoi
se-
sestieri,
modo
obblighi verso lo
n. 3359.
fu abitata
e,
caccia
staldo,
come
che
legge nell'elenco
si
regalie del
risulta dal
seguente passo
ufficiale delle
CRONACA VENEZIANA.
lente
composita
ilio,
annis
fuerat.
mortuus
et
et .vii.
.x.
127
est ac sepultus
Xacharie
sancti
in
monasterio.
tificis
mani
direxit; qui
dum Ravennani
adiret,
Marinus Comaclensium
est.
eum
sacramento
lo neciam,
statini
constrinxit
vitam
propter
finivit.
eiusdemque populum
velie
I
vennates depredari
mense
iulio
modum
morte
ulciscenda Ra-
totum pene
hominibus
est
modum
de oriente in
stella
pterea dicebant
fratris
iussit.
15
secundum suum
ordinatis ibi
atquisivit, et
mundum
celum audisse in
in
et
illuminavit.
esset et clausum.
annis
decem
femie,
quem
successit Georgius
anno uno
et
Domnus
6.
giunge
successit ecclesiam.
7.
U corr.
9.
del
Promission,
e.
excusatorum
de Mendiculis
13B):
ga-
sancti Nicolai
(cio di
hunc
vixit.
8.
U ag-
Man-
ducato di Giovanni
qui
II Parti-
aggiunge ad interim.
Grosso
il
Storia documentata di
Dorsoduro)
(1)
uno
quam
plus
Pert^ sed
17 febbraio
Il
non
interim, a requireet
staldione
regendam
tolo
(2)
et diebus viginti et
Perti Cumaclensium
r
mensibus sex
Vitalis iunior ad
25
et octo,
(2) Cf.
Chron. Alt.
de sing. patr. p.
di
Gregorius
15,
Romanin,
Venezia,
p.
18,
ove ha
I,
e
il
363.
Cron.
nome
probabilmente
errore di trascrizione.
per
18B
GIOVANNI DIACONO
128
quem
cum
postea,
non diu
Badovarium fratrem
suum;
non
annorum quam
quinque
do- 5
vero Iohannes dux sanctorum Cornelii et Cipriani ecclesiam
mnus
qui
plus
viginti
fuerat.
eum consortem
cum fratre manens,
convaleret, habere
fecit.
prelibatus
fecit;
id est
filios,
dum
Veneciarum fuerant
omnes
domos
penetrarent.
ducem
nu'eret, Venetici
c.
19 a
17 aprile 88 7 .
gnomento Candianum,
mensis
sibi
infra
domum
successorem constituens, ad
sibi
eiusque germano
vos
in
confestim
esset,
clementer ad palatium
contradidit,
ei
reversus
hostiliter est
20
est.
cum
sine
reversus
erTectu
aggiunge
dopo ipse
role abrase.
13.
Veneticorum
20.
sopra ducato
(1)
eumque
3.
ha prima
interlin. vero
io.
frase abrasa che terminava per or; forse eravi per errore ripetuto
videlicet, co-
mare
1.
domum suam
ducatum ren-
Petrum
ipsius,
aprilis;
cum domnus
frater eius
consti tuerunt,
tantum ut
in
deinde
Agosto 887.
finibus
io
Petrum, omnes
con-
quattuor haberet
et
sibi
corr.
Gloria, op.
unam
omnes
corr.
dum
sopra
seguente quattuor
claruerunt
aggiunge
tamaucensi
contra
cit.
a constituen
s interlin.
doc. n. 327:
ecclesiam posita in
U corr.
U
il
l'abrasione
21.
corr. ducatu
11-12.
di ipse
qua ecclesia
MeVinea
littore
est de iure
Cipriani ;
al
di S.
Marco.
25
CRONACA VENEZIANA.
sed Sclavos
ex
illis
aliis
primum
resistentes
sibi
(l
cum
cxivit, licct
fugam
in
paucis,
multosquc
vcrtit,
ibi erant,
securibus
fregit; sed
in loco
niens
129
decimo;
die octavo
vero in-
ceter
tenuit
mensibus quinque;
autem
vir bellicosus et
amodum
fuit
io tenter
pultus est in
audax, sapiens et
officio; cuius
ecclesiae.
atrio
autem
fuit
omnes
tunc
la-
Sclavis
887.
18 settembre
Dominici Tribuni
(*);
ducem quem
sibi
li-
vellet.
A.
quem
mortuo itaque
interfectum.
ipso
ad monasterium
tempore
diebusque
4.
1
corr.
demum
U corr.
interlin. a Scavis
successit
sublatum sopra
7.
. . .
mensibus tribus
et
Dominicns
sibi
patriarcha.
Pert^ menses
latum
diximus
(3)
io.
U aggiunge
Perii infirmis
13.
16.
Perti
It.
Scr.
elegerunt
Mucules
319,
p.
giugno 1885,
corrisponde
Macarsca
gio vicino,
o a
(2) Interpreto
mia
gnome;
cf.
n. 28.
gario
op.
cit.
nel
la cit.
maggio 888
p. 55, n.
dissertaz.
lui e
(cf.
al
Beren-
Cipolla,
veracit
della
testimonianza
del
Rer.
nell' 888.
de
steriori al mille.
Il
Dandolo (Muratori,
sing.
Chron. Alt.
patr.
p.
15.
p.
18,
Cron m
sempre vivo
in quell'anno e
tempo
che
il
dell'
al
cronista rappresenta
steriore alla
morte
come po-
di quel patriarca.
GIOVANNI DIACONO
130
e.
19 b
reddiit
Ungrornm pagana
Interea
a. 900.
et crudelissima
tudinem hominum
interficiens,
gens
Italiani ve-
maxirnamque multi-
milia
hominum,
set pauci
ex
eis
reversi sunt.
montem Iob ), depopulantes cuncta; sed ad Venecias introgressi cum aequis adque
pelliciis navibus, primo Civitatem novam fugiente populo igne con-
piam
Mediolanum venerunt
et
(2
usque ad
et
io
vocantur
turn
(5)
7.
et Pauli,
auxilio,
Ungros
predictos
Pert^ sed
e il
14.
Dandolo
corr.
(1) Cf.
( 6)
io. cuncta]
ma
M aggiunge
197
devastaverunt
Reginone, Chron.
Liutprando
609
lib.
n, 9, in Mori. Germ.
loc.
Antapodosis,
hist.
Script. Ili,
bellicis
16.
Mons
cos
omette Cloiam
Pert\ tunc
Venezia
Ungheri nella
290.
forme
le
ri. pelliciis]
12.
cit.
persecucio
il
namque hec
fuit
vertit.
Patavium,
p.
fugam
in
M Pert\
8.
Patavini, Patavi
in die passionis
domnus
depopulaverunt.
Metamaucum
ptantes Rivoaltum et
29 giugno 900.
(*)
I,
Stato
Ve-
copia autentica
VI, par.
si
(2)
Iovis in
dei secc. ix e x;
II,
S.
il
altri
cronisti
Bernardo.
pp. 109-113.
(4) litora
che dividono
maris
la
Dum
delissima gens
Sopra invece
si
nisset et
tal-
in
sot-
(5)
nostris
plurimas
depre-
seu homicidia
multa
fecisset
immo
quadam
nos Petro
fnibus
sent
legge adquen-
tam pr
contraddistinguono per
dam locum
le altre isole
die
Domino
protegente im-
15
CRONACA VENEZIANA.
in
Italia et
13
quam ceperant.
Hac scilicet tempestate Dominicus
cum omni
preda
Laurencius successor
Rivoaltum
Leo imperator
sicque
mensibus
cuius
.xi.;
extitit CO.
vitatem aput
.vii. et
anno
edificare cepit
protospatharii
honorem
suis ci-
nono,
sui ducatus
pre- p r ma
dei febbr
maximaque catena
dicitur,
extendebatur;
est,
Quein
2.
successit ad
M discedere
luta
16.
Zacharie monasterio
Venetiarum
aliis
qui
subter
adscripti
et cordis
dem
cum gemitu
damna eiusquomodo pos-
adveniens cepit
tinatis
dolore preferre
<;enobii sui
sessiones ipsius
et
depopulantes
et co-
Ungris
(2)
de cuius
omette dicitur
15.
so-
ha
il
che
titolo di protospatario,
documento
attribuito dal
del
gli
feb-
p. 130.
Guido
Per
cf.
le
Cipolla, op.
(3)
nome
Interpreto
cit.
p.
55, n.
Castello
11 1.
per
il
castrum Olivolense
tuttora con-
serva.
(4)
Le chiese
nigo e
Puna
S.
di
Gregorio
di fronte
S.
all'altra
poco lungi
sing. patr.
11.
e
clesiae
et tribus, et
ducatum.
episcopis
(s)
periali protospatario et
vixit
funere
20
in
15
(4)
p.
16.
re d' Italia
cit. p.
23.
e.
20 a
GIOVANNI DIACONO
132
mox ut dux
est,suum filium,
efFectus
quem
imperator
cum honore
Fecit,
dum Chroatorum
vorum duce
qui
Michahele Scla-
(2)
nomine,
exilii
pena transmissus
minime
per
suscipiens, protospatharium
quem
est.
Metamaucensem
videlicet
suis
est,
donis
ar-
redi-
io
meret.
imperium adeptus
eius filius
est.
Gradensem ecclesiam
hominem
patriarcha successit
(*).
iam senex
dum ducatum
habitum
in sancti Felicis
finivit.
Fuerat
monasterio
namque ingenio
(*)
pendens coenobitalemque
devote suscipiens,
ibi
vitam 20
sticie
3.
U corr.
il
numero .xxiiii.
(i)
illum
8.
di
Orso
II
Particiaco
da alcuni documenti;
dal patto del 28 febbraio 975 seguto tra quel principe e Rodolfo re
p. e.
d' Italia e
op.
cit.
(2)
protospatharium illum
ducato
Il
confermato
M prothospatarium
Cost. Porfirogenito, De
imp.ed. cit.cap. 32
15
quem Marinus
.xxiiii.,
exivit, qui
Mix^X
&px uv
T(
il
.xx.
Prt^ Eufemiae
ZaXouy.wv e Suy-ewv
BouX^pcov pxwv.
Lupo
patriarca
Candiano'III.
op.
cit. p.
(4)
cidm.
In
16.
sotto
Per
il
patto
cf.
Cipolla,
89, n. 136.
Cio
presso
diocesi di Torcello.
il
monastero
Ammiana,
di
nella
CRONACA VENEZIANA.
subditum
populum
sibi
133
ubi
dum Comaclcnsis
insule
non
misso
ferens,
reliquos
Veneciam
utriusque sexus ad
interfciens,
tam
duxit, ibique
detinuit,
exercitu,
illue
ipse
diu ipsos
20 b
subderent,
fide
et ut proprii sibi
nomine, defunctus
quem
est;
Petri Tribuni
sucecssit Petrus
fi-
lo lius CO,
suum dilectum
vocum
filium Constantinopolim ad
Constantinum
Veneciam
donis ad
15
tum
non
filii
W.
et
plus
luce subtractus
is
retdiit
equi-
regem
fuerat exulatus.
Romano
1.
Pert\ Cumaclensis
ha interim,
di
Pert^ tribuni
9.
mano pi
b\
imperator,
silicet
Pert^ rediit
14.
.vm c xxxvii.
recente
Leo
16. successit]
Mancano
cit. p.
24.
documenti le prove
(2)
che il figlio di Pier Candiano II, il
quale alcuni anni dopo fu eletto doge,
abbia avuto
il
nei
titolo
cospicuo di pr-
Costantino.
op.
regesto
n.
1 5 3.
inesatto)
Il
docc. Cipolla,
per altro
cit. p.
il
Cf. per
Romano
137;
p. 91,
documenti non
silenzio dei
anche nei
ricordare
decorati
con
trattati
i
titoli
dagli imperatori
mune
di
gli
altri
Stati,
di
d'Oriente.
Giustinopoli,
del
14 gen-
naio 932
(per le
op.
cit. p.
Candiano
Petrus
II
edd.
aveva
imperialis
cf.
Cipolla,
che Pier
quella
dignit:
protospatarius et
Veneticorum dux
gloriosus
credo che
il
cronista abbia
in quel particolare
ovvero che
si
sia
il
figlio
cos
confuso
col padre,
male espresso
rife-
ef-
cum maximis
donis ad
Veneciam
retdiit al figlio.
(3)
Cf.
cit.
III,
30,
35,
22-24.
Liutprando,
307-311,
37;
III,
lib.
111,
332-334,
op.
loc.
v, 20,
a. 939
GIOVANNI DIACONO
134
dum
solito
more navalern
exerciturn
eundem Romano, qui tunc delongarii ofprimum eductorem ipsius exercitus constituit.
in Sarracenos mitteret,
CO,
fungebatur
ficio
interea
electione
mandans
legavit nuntios,
eius filius
omnium
Romano
suos de-
ad
ut
remearet.
maiorem
palacio
aliter,
Avitus dicitur
C3)
21
unde factum
est ut cives,
eundem
in palacio ut
qui instanter
a. 939-942.
uno
tum
suam
sibi
filiam
Constammo im-
tribusque suis
filiis,
||
15
id est
coronam impo-
suit,
sicque in
nam
cum
Cristoforus, maior
Romano
filius,
non
20
vita perdidit.
gnantes,
944-
io
alimoniam Constanti-
aliquis
in
ibique ne
adiit,
exposcerat receperunt.
C.
eum
mox namque
promisit.
919.
nisi
nopolim
namque quattuor
dum
monachum
8.
Perti redditurum
22.
.viiii c xl.
Liutprando,
ni, 308,
r.
18.
selere pa-
duario
(2)
pi recente
(1)
suum cognatum
interdicentem Romano patrem, 25
filius.
M animo
op. e loc.
19: SeXovfpYiv
Liutprando, op.
U per
cit. lib.
7r>.ott<;.
e loc.
cit. lib.
U per
in, 309,
r.
mano
corr.
scelere
(3) Abido.
(4)
Le
M Ba-
della solita
t?)C
li.
CRONACA VENEZIANA.
135
intimabo.
milites
haberet, qui
illic
cumque
nominat.
5
simul
tres
ini peri
uni gubernarent,
rat.
tinus,
ad
clam
tali
mensam
die
convenirent
mox
silicet
mox
sibi
||
illis
isdem vero
latere.
sibi
creditum
consilium Constan-
innuentibus Constan-
illorumque milites,
aperiret,
mensam
quiunt:
25
fide
numquidnam,
cumque
est.
sed Dei
in
illis
tini militibus,
simul solito
dum
Galle,
Galli,
tunc
illatis
sibi
innuentes in-
illi
qui in isto
statini
2.
sopra aperiret
14.
aperiret
24.
28. ac]
clerici
3.
facti,
monachum,
ad patrem
littorias] cos
U;
MV
littoras
20.
8.
ag-
corr. aperire
26.
corr.
(1) Cio,
secondo
da quello dei
littori
lo
Zanetti,
nome
romani.
a. 94 s.
et duris
ceret;
Stefanus et Constan-
fratres, id est
10 tinum exasperarent,
15
tempore
ilio
(2) Diavolinos
la
derivato
di
lib.
Liutfrando,
v, 22.
nell' Antapodosis
333,
e.
21 b
GIOVANNI DIACONO
136
quos
quern
duistis,
et
unde
in
sunt
clerici delati
hac mei
cum
solitudine
exilii
non pu-
quem
exilii
tam devoti
contempsi-
stis
dolore,
mox
mittas, quia
niecum
noli, queso,
quos
unum
filios
suum generum
uno
in
ta-
unum
exilium capiat.
Constantinum, ad Sumatrapi
id est
quodam
c#
22
ratio coegit
nunc necesse
aliquid discedere;
a. 948.
insulam
io
iussit; qui
exiliari
parvum tempus
post
Imperatorum Grecorurn
eandem insulam
(2
quem
nos a nostrae
istoriae seriae
igitur
15
Petrus
et
iterum namque
Eo
videlicet
episcopatum
rexit annis
*,
Ursus
sibi successit
mea
corr. di
3.
a una sillaba.
io.
mano
puduistis]
ha
12.
tre righi in
2.
quorum
filios k),
mei]
cos
Pert^
codd.
Perti Proconisum
truncatus
preceduto
17 duistis
Cs).
M timuistis
7.
M Pert\
permittere
13.
dopo
Padova, e colla scorta dei documenti dimostr che quarto figlio del
(1)
Proconneso.
(2) Samotracia.
ria di
il
Pad.
cronista;
sec.
il
xi-1183 (Introduz.
dei
p.
lx)
Can-
>j
il
e.
76 b.
CRONACA VENEZIANA.
137
eum
insincere teni-
ptavit,
peragendam
5
sibi elegit;
in
infirmo
obtemperaret, fliumque
vellet,
dum
sed
perdere
occidcre
illuni
et
ro-
exire iussit.
omni populo,
io
in vita
quam
eum ducem
autem
is
Georgio diacono
ilio
quodam presbitero, una cum duodecim propriis servis ad Hwidonem marchionem, Berengarii regis filium, pervenit.
qui eum devote suscipiens, patri Berengario regi presentavit; a
quo similiter cum honore susceptus, ut secum ad Spoletensem
Gregorio
et
15
haberent.
cum
cuncto clero
qui
est.
Ravennani
adiit,
porto qui vocatur Primarius fore C03 quae negotiis honerate Fa-
20 nensem urbem
tum
profcisci disposuerant.
Ravennatum na-
sex
decem
catum
post
quidem eiectionem
falli
septem annis
et
(
mortuus
interea
est.
non
plus
est
rexerat du-
||
quam duobus
2.
fio
margine
in
occidere
13.
occideret
fio
M Widonem
corr.
(1)
M flocipendens
ci
io.
6.
M vendicandis
17.
Perti vendicandi
19.
(i?)
aggiunge
a occidere
tra
Perti portu
di
is
21.
Porto
Primaro,
di
Il
Dandolo
spondenteha:
post
creationem
che fece ere-
il
il
pravvissuto al figlio
Cron. vene\. ant,
dopo
l'elezione
ma, come
Simonsfeld
doge Andrea
anche
Po.
(2)
sillaba.
nella
fu dimostrato dal
Dandolo,
il
cat. Zanetti
ha a
post
eiectionem
flii
e.
86 b in quel passo
.
La legge
il
traf-
C.
22 B
GIOVANNI DIACONO
138
Anno
a. 959.
'
domini
igitur incarnationis
nongen-
cum
dentes,
cum
trecentis
mentorumque
fide
qui
non post
monachicam vestem
eam
quem
ex ea habuit, Vi-
io
modum
promovit
fieri
Hwalderada
larumque
(2
(0.
nomine, in coniugio
copiis prediisqe
milites de Italico
regno b\
maximis
cum
accepit, a
8.
Iohanice
U corr.
9.
quibus defendere
rata da Tafel
Thomas ha
nempe
U corr.
et possidere pre-
aggiunge o interlineare
procu-
tra
le
ancil-
a zenobio
qua servorum
cit. p.
97,
giugno 983)
sottoscrizioni:
pi sotto:
e.
diani ,
trovano
seguenti espressioni:
Stephani,
e.
76 A sgg.,
posto le
al loro
Signum manus
duce,
cito di
nostro cronista,
Alt.
18.
p.
L'esi-
giugno 981
legge
vobis iam
.
ottobre 97
cit. p.
95,
quondam
quali provano
le
il
della
Vitali patriarche
Piacenza del 25
n. 66):
85ASg.:
dai
e.
come afferma
testo
cit.
duce Candiano
che,
pa-
Il
n.
boni Petri
Vitalis
nel
domino
dicto
Candiani
filii
ducis e Petro
netiae
(Gloria, op.
perch vi
Ego quidem
97 a):
triarcha filius
(3) S.
Ego Hwalderada
relieta
rum
milites profligatis
stipendiis
acquifebat
pecumarum
Pel testo ho
1 e
CRONACA VENEZIANA.
quo
fertur
ueosque
castelli
et
sibi
concrematum
nime possum,
eius
decimo quidem
ca-
gesta ab
explicare mi-
ilio
sui honoris
tali
sui
octavo
quem
parvulo,
fiio
illuni
io
Opiterginum quidem
debellavit;
Hwalderada habuit,
predicta
Fcrrariensis quippe
populum potentissime
strimi igne
139
977-
de
dum
(0.
exosum haberent
quadam
palatium
rivolum consiste-
citra
bant, igne
flamarum
flexibilia
est
quatinus
et
concre-
20 rentur.
is
quam
fumique surTocationem
ignis calorem
ianuas
atrii
8.
giunge
aggiunge
i. e.
illuni;
ma
U V
hanno
illuni
14.
Pert^
9.
aggiunge
ilio
e in
nota ag-
interlineare a
domo
tiarum
Zanetti, e. 89 b.
reret ?)
seguito
il
(1) Cf.
filius
400,
cat.
s.
dianum,
cum regnum
teneret Vene-
et
..
postmodum nescimus
Giustinopolitano
per
le
12
n. 193):
cum
(cf.
cit. p.
96,
post decessum anteces-
cunctas cartulas
nostras
; patto
ottobre 977
igne cresimiliter et
c-
23
GIOVANNI DIACONO
140
quos ut cernens,
muluin venire
deliqui,
meae
voluistis
dendi in
si
spacium rogo
inspiratae vitae
tunc
gnum eum
omnia ad vestrum
et
sceleratissimum
ipsi
quod
mucronum
et instanter
morte
et
di-
nulla va-
un-
ictibus
superum
ergastulo,
incendii
pena
quodam nequissimo
liberavit, a
gelida
quem
filium siquidem,
petiit solita,
nutrix ab
cuspide transverbe-
illi
ob igno-
deinde,. quodam
io
nomine, interpellante, ad
monasterium detulerunt.
sancti Yllari
nequissimo
scelere, in
15
videlicet
honorem sublimare
ribus in ducatus
etate
quam Deo
aliud
nil
propositum
piacere
23 b
populo interpellante,
comoda huiusmodi
amitteret
principatus
posset.
merito, unius
M cernit
1.
3.
U corr.
11.
di
14.
22 a in poi
erat
nati
2.
e in
in
mano pi
codd.
(1) Cf.
id est;
U a detulerunt
narrazione
ma
15.
scritto forse
MU
per influenza
5.
hanno
18.
loc.
cit.
di verbis
id est
12. Pert\
Perti omette a
p. 215.
et
Pert^ affirmantes
comprende
commodo
palatium 25
equivocus no-
s.
in sopra
patris
U corr.
et
sibi
nota aggiunge:
Seguono
la
siquidem
in verbis]
mano molto
Pert^ idem
navi
e.
confirmatus, in propria
recreare
20
domo
secularis honoris
tandem inportune
sanctitatis.
non humano
qui a puerili
decreverunt.
mo-
et
23.
comoda]
fatti
della
cosi
CRONACA VENEZIANA.
mine, non dissimilis
torum viro
et utilitcr
tractare,
censuramque
omnium
et sancti
conser-
ceperat
studiosissime observare et
legis in
omnibus
priis
Deo
sibi
bene
causas
matcr
inditio diva
CO.
opere
cxtitt
I4T
quorumdam Veneticorum
Consilio Saxoniam ad secundum Ottonem imperatorem properavit; quem imperator devote suscipiens, dixit: cur ad me, pater,
patriarcha, predicti Petri interfecti flius,
io
meam
tuam clemen-
tunc
efficiaris.
cesar,
experta
tione, patriarcham
domnus Hwarinus
quod
CO, venerabilis
in Equitante partibus
C3)
rogavit,
suasque
Cussanus scitum
in
intravit, ibique
commoratus
Marci Veneciam
est.
domni
Petri
ducem
relinque
Deo
mundum
servire
tamen
dignitatis apicem, et in
huiusque
opere] f
nomine
omette
19. scitum]
(1)
Fu
(2) Cf.
cit.
cos
il
s.
U per
situm
monasterio
||
cui
festina,
tuis
M parentis
23. M contritus
II.
loc.
meae
il
et
18.
U premette H
cum]
cos
codd.
(3) S. Michele di
cesi di
interlin. a
Perpignano.
Pert^
Cusan
U;
warinus
dum
nella dio-
c.
24 a
GIOVANNI DIACONO
142
quearn;
disponere
eundem suscipiendum
militare cupio,
regi-
quidem de-
his
suum
procurare non
sollerti studio
tamen
quorum
Consilio, ut
tuique
monasterium repedavit.
lutem
monasterio
tuo
certam
terminatis,
Deo
sumrnissus
minis vinculo
vero
postea
meaixi facultatern
sue dictioni
adiit,
suam vitam
crudeli
io
aliquod
omnia tollerando
voluit, sed
sustinebat.
quem
vellet;
1 settembre
97
kalendarum septembriarum
prima nocte
ipse
ire
15
diei
Gradonico,
omnibusque
et filio
non procul
fldelibus, occulte
qui
iam de- 20
in
tantum
ut tercia die
urbem
de Venetia exierunt.
CO
conspicerent.
clericorum et
recreator,
( 2 ).
volus
M interim
ut
1-2.
repugnantes
ut]
17.
1
cos
coda .
corr.
meam
2. tuo] cos
M V submissus
unam]
cos
come
(2)
da
U;
5.
M Pert^
F"
in
M recipiendum
27.
leggi
corr.
Pert^ tunc
una
corr.
9.
sumPert^
21-22. in tan-
(1) Vercelli.
di schiavi
facultatern disponere
in altri luoghi;
Pert^ in tantum in
Nei documenti
pauperum
solatia in
tum
Veneticorum
1.
fuit
si
trovano ricordi
lui liberati;
cod. Trev.
allo Stato
Hyeremias
liberto Pctri
CRONACA VENEZIANA.
143
maxima
thesauri copiam
etatis
||
quam
).
Teutonicam
ammodum
inter
qui
imperatorem
vir totius
quod
est;
settembre 979
cum
duce interpellatus
suis
Veneticos consolidandam,
et
petiit
illos
(2)
honorem subrogatus
pacem
24 b
mense uno,
et
nuntiis ad
e,
monasterii restaurationem
itaque
rexit
deportavit.
ad predicti
secum etiam
iussit;
namque dux,
praedictus
est.
corporali
monachimi
determinaret,
fieri et
ad sancti
Quem
argento] cos
V;
argen
mano pi
pi recente a marchia
gionem
interlin.
disposuit
14.
il
segno
3.
e.
87 b):
In
6.
successit,
seguono a glo
cf.
9.
U aggiunge
12.
finale.
della
di
mano
aggiunge
re-
e.
18. In
19.
U seguono
U aggiunge
a monasterio
Quem
nello spazio
dignitate
a. 9 8o.
Pert^ discessum
d'abbreviazione di
mano pi
3)
M maximam
della solita
interlin.
7.
c
eodem monasterio.
est in
se
deferri
2.
monasterium
Illari
gnorum imperatorum
nem septimam
documentata di Venezia,
Fu uno
(2)
Candiano
III,
per indictio-
Romanin,
I,
dei quattro
Storia
378.
figli di
Pier
Vitale.
(5)
Dandolo, loc.
Marc.
mo
cit.
e.
ma
cit. col.
218, e cod.
91 a: Tribunus
Mauricio Menio
Mem-
de-
restituite
dal-
e.
25 a
GIOVANNI DIACONO
44
exuberabat; temporibus
niorum
contigit
copiis
ignomi-
nonnullis
autem ut Veneticorum
odiorum
Maurecenos
interea inter
mum
iurgium exortum
liorum et parentum
quadam
et
cum
est,
aflnitate,
fi-
Maurecenos abolendos
die in
nequiciis inflciebantur.
insurgeret.
simae laceratus
est.
maximum dolorem
induxit, adeo
hoc
ut ad
muneribus
circa
tantum]
19.
Perii Otho
cos
M seculari
Pertx. saeculari
11.
(2
9.
codd.
edam
Menio
l'ottobre
in
est;
1064 nell'Arch.
Venezia, Paola,
I,
e.
di
Stato
in
dei
Kaiserurhinden ,
300,
II,
pars prior,
eum
habendum
abolendum
U aggiunge
Mon. Gemi,
quem 20
placare
indulsit.
Pert\ insurgerent
hist.;
messi furono
Andreadi
U corr.
Pe-
trus
per
29 a.
ad
16.
suis
Pert\ tamen
mors
fatti di
Ottone
Cf.
II in Italia
Gie-
sebrecht, Gcschichte der deutschen Kaiser^eit, I, 587-604; il cronista confonde l'ordine cronologico, perch il
patto avvenne
l'
15
perpetualiter ad
5.
infra
Italiani
pacti
studuit.
1.
cumque
scelus ulciscendum
est,
cuius
7 giugno 983.
semivivum
duarum orarum
Novembre
et diutis-
Italia
dopo
la spedizione nel-
quando
fa
si
contraddice
la ini-
CRONACA VENEZIANA.
dehinc Ravennani pertransiens
Romam
dicit
barraccnorum rormidolosam
loca,
iamque
gentem Calabntana
est.
1.1
j;
peteret,
9s
quam
loca quibus
Natale
invasi
(l
settembre 9 8i,
primavera 982.
cohors
tetra
cristi
Sarracenorum maiores
latitarent,
illos,
||
certamine debellare
cili
autumans, pugnam
milicia
vellent,
paganorum multitudo,
cumque
cristia-
illos
monti bus
exiliens
(3)
super eosque
illi
quibus
ad
litus
difficultate,
impe-
non procul
herebant; a quibus
20 minime agnitus
ipse
et
eum
cum duobus
a terra anchoris
suis vernaculis
namque quod
fertur
est.
vinctum custodirent,
inditiis,
quamquam
ipse
per
susceptus,
triduum
imperatorem
illuni
se
fore
quod
ipse
expertus
ait:
et
ego hoc
rum
mei
tinus
ignominiam
3.
codi.
Perti
II
si
port a Ravenna
ille
la
(1)
bonis privatus
che
quam omnibus
hic sustinere;
nero.
25 b
inopinatae irruens,
15
e.
audacter inchoavit,
norum
fa-
al
sud
Rossano.
(3) Sulla costa al sud di
Cotrone.
I0
13
luglio 982.
GIOVANNI DIACONO
146
copia ad
omni
nonnullis
dum
petiit,
Gmgno
venit; deinde
nam
adiit
duobus
rum
26 a
quem
predictus
mare pro-
marginem
Romam cum
inlesus
Stefanus Coloprinus
(5)
una cum
et
mortem
vellent
cum-
cesari persuasit
quod
vellet consiliis
facili
Cessone]
M U V; ma la
cos
propone Rossani
maledicens
(1)
Rossano.
Il
vescovo
(2)
rico,
le\. e errata.
littoris
17.
marginem
sone
Probabilmente
come suppose il
sta per
il
passo
Pertz,
Rossani
Ces-
, e la vir-
Liupone
perto, op.
5.
omettono
cit.
mia
fultus
Pert\
disserta^, n. 4.
il
hist.
cit.
Script.
12
Ili,
80);
I,
(ivi,
III,
Oudalrici episcopi di
418); Passio
tyris di
s.
(ivi,
op. e loc.
sito
osserva
op.
che
p.
Cf.
599.
Al-
op.
Vita
765 sgg.);
Gerardo
(ivi,
Adalberti episcopi
Brunone
Alperto,
(5) Fanta,
Thietmar,
et
IV,
mar-
IV, 598-599);
cit.
pp. 697-999.
cit.,
il
evidenza
il
e Richizone.
e loc.
cit.
et
V centum
Cf. la
(4) Cf.
di
quod au-
inevitabile intulit
3.
15
daturum spopondit,
illi
12.
et
ratoris
si,
io
cui
requisiyit;
||
deratam
uxore ad-
peragrans Vero-
Italiae civitates
si
cre-
ire
littoris
periculis liberatus,
Papiam ceterasque
(*).
filiis
ulcisci,
e.
natando desideratimi
duobus
et sic
velie firmiter
aliis
ai principio
delata sunt.
et viriliter
silivit,
(l)
eundem secum
titubatione remota,
debant; et
983.
marginem
littoris
Ve-
20
CRONACA VENEZIANA.
147
deinceps quemlibct Veneticum in aliquam sui imperii pattern permitteret exire, ncque aliquis
suorum
in
Venenum
auderet intrareW,
cum
5
Ve-
est
filio
nicus
sterent,
10
domos
tem
in
tanta severitate
perseverabat,
deret.
quidem
his
ad Veneticorum districtionem
et duricia
omnibus
definitis
preceptum imposuit ut
suis iterum
in aliqua
nulli
imperator au-
20
ad custodiendum iniungerent.
filio,
Ste-
Romani
non
est,
indicante, cognovit
25
tm
incurrisset
(2)
,
ut
non procul
quidam
quod ob Veneticorum
mortem.
quae
il
ha
tribuno
il
(1)
(2)
detta
16.
cos
V;
e.
3$ b spirituali patri
20 viscere]
per-
Papiensem
Adheleidam augustam,
6.
inlesi
cos
suo
Perti quod;
Perii destructionem
tali
praelibatus qui-
et ceteris aliis
est.
talis]
filiis
inib
5-6.
cum
libe||rata
sibi
afflictionem inopina-
urbem
Mariae ecclesia;
monachus, angelo
spiritalis
dem
a sanctae
per visere
8.
ma
Pertx.
23. spiri-
spiritualis
1 dicembre 9 8 3
Siro,
hist.
Vita
Script.
c. 2 6 b
GIOVANNI DIACONO
148
conservarentur in regno, quoniam omnibus pene Italiae principibus morte digni ob propriae patriae delationem diiudicati sunt.
busdam
aliis
quicquid
stinavit, quatinus
sibi
quamquam
gratiam simul
invitus,
et patria
vel quibuslibet
aliis
de-
perverse deli-
Tribunus
concessit, et insuper, ne
illis
qui-
Tribunum ducem
quissent, suo
vero dux,
preeuntibus nunciis, ad
suis,
cum
filios
prece
et
ab
aliquis
torum
taciti
Maureceni sane
decreverant.
dum quadam
quapropter
domum
Co-
quorum
cerunt.
corpora, a
15
sublata,
quorum duo
laici
fue-
licet
tamen eiusdem
tercio
decimo
sui ducatus
inmunem
noxium
eura
sceleris
se
redderet, nonnulli 20
anno vero
affirmabant.
filmili
non sua
obscuresceret,
sibi
prefuit
est.
monachus
Anno
27 B
gesimo suae
triam
27.
suis,]
mensibus quinque,
et
eodem monasterio.
antedicti
etatis
anche
U pone
la e.
domni
tri-
corr. aliquibus
Segue in
25
primo Petrum,
5.
sepultusque est in
C.
antequam ultimum
27 a
il
sopra aliquis
che
aliquibus
in' bianco.
13.
M Pert\
Perty
Pert^
pa-
decreverunt
noniugentesimo
(1) Pavia.
(2) L'esistenza di Maurizio
28.
9.
com-
nota
a p.
143.
CRONACA
VKNI-ZIANA.
excellebat duces.
nempe
iste
patriae
decere
et opulentia
rem puplicam
tantum
in
sublimata diceretur.
sui
in
imperatores
(l
quidem
Ottonem regem,
io tercium
cum quo
remota
tanti
edam Saxoniam
nuncios
(3)
dare interdixit.
horum, aliqua
cum
Italicis
omnibus manebat
edam
solitum cen-
vero principibus
quis
quoddam honerosum
plus
viriliter
quid dicam
Cs),
obsistendo
proprios aequo
Venecia
sui
compos
moderamine
M dilectione
ha
(1) Si
13.
aggiunge
crisobolo di Basilio e
il
(marzo 991)
Costantino
pubblicato
36.
(2) Cio,
sono da escludersi
Cordova, perch il commer-
Orseolo, p. 25,
calif di
cio
colla
Spagna era
in
mano
di
Amalfi.
Furono Marino diacono e Gioil privilegio venne accordato a Mlhausen il 19 luglio 992;
(3)
vanni Orseolo
interim, a
il
eo nani-
Scavorum
documento si legge
Dandolo, loc. cit.
nella Cronaca
del
e cod.
cus,
28 a, all'Arch.
e.
cit.
e.
resi-
prodere conabor.
serie
||
ami-
si
Venedig,
9 luglio 99 2.
Croatorum Sclavo-
inponere voluisset,
pacti decreto
dels-
sum primus
12.
ad
tunis
ami-
votum consequaeretur.
in
Marzo 99 i.
omnesque
15
divo
vinciis
haud degenerans
et actu
parente,
149
di
Stato a Ve-
nezia.
(4) Cf. i patti con i vescovi di Ceneda Sicardo (marzo 997) in Ughelli,
op. cit. V, 177, Grauso (luglio 1001),
ivi, p. 179, e col vescovo di Treviso
Rozo
(i
gio 1001),
p.
507.
e.
28 a
GIOVANNI DIACONO
150
totius
maxima
quam
que
civitas,
novaeVenetiae metropolis
parte
consumpta videbatur;
domumque propriam in
fecit; parietes edam seu
apud Civita-
mum
una cum
capella ipso
fecit.
Venetiquorum ducatus
quem nec
promissum ab
quamquam
regalis
cum donino
iq
iussio^^nec quolibet
quo
redderet pacemque
iniuste retenta
dux,
qui
hoc
disposuit.
tollerare
X r
suum
sibi
citius
faciendi voluntatem
famosissimo
transmisit, qui
regi,
tamen
velie spopondit;
dicto permutavit.
sibi
hoc de-
panderet.
28 b
habendum
tione ad
3.
V propugnaculorum
pretedia
12.
fortunio
19.
23-24.
concessit
corr.
U corr.
U corr.
7.
cui
Cs).
instijtu-
U corr.
MV
infortunium sopra
M Perti
23.
24.
io.
omniaque]
in-
prenominati
corr.
il
segno
(1) Il patto di
(2)
Il
Mlhausen
Cf. nota
glio 992.
a p.
del 19 hi149.
polla, op.
cit.
senta
(3)
Il
Ci-
privilegio
fu
della
accordato
Aquisgrana
il
diacono Giovanni e
fu
il
si
trova
come
II
Giovanni vescovo
ad
Kohlschtter,
op.
Orseolo e contro
di
Belluno.
cit.
p.
85.
Cf.
25
CRONACA VENEZIANA.
suum
episcopum
auctoritate inter se et
pendens ut
flocti
quem
definiret;
quo nemo
episcopio adeo
talia cerneret,
et a suis
posuit,
censura regiaque
illuni
151
illorurn
seu Istriensem aussus foret marchiani adire, neque aliquod venale vicissim vendere vel conparare
his
quidem
peractis, regalis
diutissime
2)
tantum
perduravit, in
marchiae peculia
salis
videlicet ut
duce
non solum
illius
ad
valebant, hu-
militer efflagitarent.
15
regem iam
tequam
25 dux
suorum fldelium
Verona pervento,
flocti
3.
pendens]
l'indicativo.
12.
codd.;
il
sonia sopra ad
19-20.
9.
(2)
19.
corr.
ut
pacem
si
conserva,
puero quidem
quem
chrismatis
est nel
14.
Segue
18.
margine.
corr. ad
in
corr.
pacem
un
Au-
abrasa.
facien-
faceret
documento non
documenti che
mora;||quod
U aggiunge
dam sopra
(1) Il
Ausoniam
la
deinde an-
per dividere
illuni
aliqua mitteret
in
sine
li-
cos
modo
quolibet
eundem ducem
intulerat
planiciem peteret,
Italiae
dux inimicis
numquam
pacem faciendam
constringere ad
Marzo 99 .
risulta dai
blocco dur
meno
Pavia.
difatti
e.
29 a
GIOVANNI DIACONO
152
munire,
fecit
et
amisso
).
cum
sedis antistes,
quibuslibet
ad pacem interpellandam
aliis
ibi
super
Iohannem episcopum
cum
reddere
lege coegit
ducis terram,
inter
tamen eiusdem
nonnulli occu-
io
civitatis
diversis
filius,
cem
sed
patriotis reliquaerat.
fuerat iurgium,
civitatis platheas
maximum
nomine, qui
iniuste possedebat,
(*).
cives et
buerunt
quam
in-
tunc
muneribus
domnus dux
quamvis Iohannis
^\
15
paepi-
eo quoque tem-
pore apud Rivoaltum mortilo Marino Olivolensi episcopo, qui episcopatui praefuit annis
c.
29 b
* 3 successit
Iohannem, apostolice
2.
sedis
|]
antistitem,
che quel
rileva
20.
Dopo
del
figlio
cit.
di
di
Kohlschtter,
(3)
Verona
Como;
Infatti
il
op.
cit.
p.
vescovo
di
mise
la
e Pietro ve-
pubblicata
fu
dei
restituzione
84 sgg.
Belluno,
sudditi,
delle
da
terre
prnel
8.
22. Pert^
ag~
Papia
placito di
scovo
Pert^ possidebat
7.
ma
(2)
ibique
Italiae urbes
(s)
(1) Si
sibiDominicus, cognomine 20
Gradonicus.
Aprile 996.
(4)
essa
maggio
998.
Cf.
Kohlschtter,
87 sgg.
Chron. Alt.
Cf.
(4)
op.
p.
L'esistenza di
loc.
Domenico
cit.
p.
25.
confermata
dal
tiche,
(5)
IV, 92.
Giovanni XV.
CRONACA VENEZIANA.
nem, suum
gnitatis
per Arripdani
r,)
videlicct
apicem
IJ3
fastigiare disposuit
ad hanc di-
Ravennani
fluenta navigio
aliquandiu
ubi
adivit,
fratris
sui
postmodum Gregorius
qui
bis defnitis,
iussit.
Romana
dictus est,
Romanorum
postmodum
est;
ratus
urbem, omnibus
cumque
15
in
illius
climatis
21
maggio 99 6.
tol-
commo-
aliquid
reppetens
Giugno 996.
sibi
illuc mittens,
unam
inlesi
et
sibi
ne
Agosto 99 6
namque
haec
censum
est;
si
Cum-
tunc per
circa
aestum
manum
multitudine in-
Ro-
in
io a
praediis,
duce
unde domnus
(4)
ciam deportavit;
et
cumulum
inter .Veneticos
exiere, quibus
25
et
quemlibet
vita
comite ad liane
6-7.
U corr.
20.
U corr.
Perti Romulidarum
forma
io.
invenire
corr.
19. mit-
di
26.
eo namque
l'indicativo.
cos
14.
non per
24. exiere]
(o?).
(1)
(3) iudex
Gregorio V.
(2) Cf.
18,
in Moti.
Mon. G&rm.
hist.
ufficio
quenza
designa
il
medesimo
tolo di
dux
rispetto ai Croati.
(4) Lissa.
io*
freti-
'
c<
0A
GIOVANNI DIACONO
154
cum Grecorum
tinopoli
Maggio 997.
qui
dum
Romam adivit
vacuam
ritate pastore,
repperiret,
W.
sabatur
suum
filium Constantinopolim
quem
destinavit,
Iohannem
imperator non
io
sublimava:.
cum
patratum
Natale 997;
principio del 998.
ql U i
non
pigritavit.
01
Ottonem suum
quatinus
ohvium
mittere
cum
filium
non
quod dux
recusaret.
quam
imperator
una quantitate
unam cum
et
puero
puerum donorum
Alia
fi
ne
ipse vero
Romam,
30 B
quidem,
retrusit, alter
pugnabilem turim
manere
illuni
U ha il
4.
U
U
io.
13.
Angeli
castello se
namque tempore
qua non
4-5.
diu,
ha innanzi Ticinensi
18.
una
20.
(1) Cf.
p. 776,
unam]
l'abrasione d'una
17-18.
cos
U che
suis
inex-
12.
lettera.
4.
corr.
corr.
Veneticorum
Pertx. permisit
Ann. Quedl.
IV, 21.
Roma
cum
vento imperatore, 25
sopra Venetiquorum
||
alter illorum,
licuit,
passo eo
id est
in sancti
intravit; in
Iohannes Crescencius,
id est
ditatus
ut
qui audientes
tere curavit.
C.
copiisque
forma
24.
nello
spazio inter-
aggiunge
M Petti
interim, a pocul
loc. cit.
CRONACA VENEZIANA
auribusque praecisis, nares etiam
Romani
patus decorriate,
quoniam ad
ollicium perdidit, et
linguam amisit,
quodam monastero
in
et capitis
detur-
delatus est;
et
55
depositionis
sacro concilio
a
5
tanti facinus
et
circa
ii
marzo 99 8.
aselli terga,
ducebatur
CO.
Romani
nes
cives
caeperunt; quod
10
magna cum
adclamantem
miserabili voce
sumi-
in
tate,
ut ab
aliis,
videretur, decollaverunt
regno praefuit
cio imperator
5
conpraehendentes, Iohan-
dificultate
om-
regnum
Iateranenses
( ?)
solebant
in
quibus multa
rum
Narentanorum
innanzi ffecaerat
Perti sufficaerat
l'affinit
t7
17.
corr.
(1) Cf.
all'a.
p.
U V
998; Thietmar,
;
Transl.
sanctorum,
15.
loc.
cit.
p. 71,
op. e loc.
Instine,
s.
settembre,
cit.
negli
VII,
2,
Lantberto (Mon.
Germ.
IV, 742);
s.
Nilo
hist.
(ivi,
si
ipse venire
severitate libe-
Segue
Script.
U aggiunge su
interlin.
in
victos e
in
nota
i.
e.
hanno vinctos
Ann. Quedl.
776, IV, 21
Ada
6.
ma
quod
M facinoris
3.
Uha caudam
col fa di facie
12.
quadraginta
raret, ipsi et
vinctos
af-
unde Dalmacia-
Scavorum
deriv per
crebro
populi
plus
obtempe-
ditioni
principes
1-2.
peregens
norum
aprile 99 8.
Natale 999
in
29
Veneticorum ducis
cives
tellure,
Teutonicum W.
namque temporibus
Illis
quam
visitavit
his peractis
Italico, in
et proiecto
IV, 616-619)
Ann
Vita di
-
Hildes-
heimenses
(ivi, III,
92) agli
a.
996, 998.
Heriberti
s.
loc. cit.
di
IV, 849.
(3) Zara.
31
GIOVANNI DIACONO
I$6
asensionis
Domini
clesia
Dominicus eiusdem
et
loci
runt.
plicuerunt
cum
urbem
ilio die
occiduoque vento
libratis
scopus
occurens,
exin
repto
habere voluernnt
inpertitus
non
est.
2.
^4) .
illue
urbem
milite stipatus
sacris, ar-
11.
interlin.
Polensem
15.
i
M pre-
signum
codd.;
20
17.
21.
23.
12.
M aggiunge
il
participio
U aggiunge
U aggiunge h
onore
settimo anno
di
il
Pietro Or-
ma
998,
cronista stesso poi afferma di aver sala notizia del trionfo solo
Ottone
interlin. innanzi
Il
13.
ha valore di indicativo.
interlin. a
3.
aggiunge ad interlin.
glorificavit.
corr.
il
quando
il
(2)
doge
Il
si
trovava gi a Ossero,
III nella
Giesebrecht, op.
cit. I,
15
recu-
cepit
Italia
velis de-
itinere,
puto
(*)
cum
civitatis
io
Hermachorae signo
saret;
(1)
ap-
positis,
qem
victrici sancti
vinciam transientes,
multa
Gradensem
quoque dexteram
condecoravit.
eia
riante,
exibuit; cuius
1000.
736.
La
monastero
Cf.
spe-
di S.
An-
CRONACA VENEZIANA.
157
omnes de
veruni
initimis tani
|
civcs,
manere decreverant.
illius prncipis
modulamina
decantaverunt.
et acceptis stipendiis,
caeperunt.
altera
dispositum transfretare
iter
dominum gaudimoniis
potiti recaepcrunt,
urbem,
et ingressi
ibi
subesse praeobtabant
cum earum
15
inter
quos Veciensis
et
Arbensis () episcopi
quo
pompam
in aecclesia
insuper
diebus, quibus
feriatis
depromere solebant,
principis
istius
nomen post imperatorum laudis preconiis glorificarent. Croato20 rum itaque rex ad suae gentis depopulationem ducem advenisse
prenoscens, nunciorum studio eundem placare pacificis nisus est
verbis; quod domnus dux omnino parvi pendens, eosdem nuncios
redire dimisit, et sic tractare cum utriusque gentis exercitu adorsus
quo inimicorum
est
3-4.
quod
corr.
tunc
quorumdam
re-
5.
15. Pert\
Pert^ decreverunt
2$.
posset sopra
corr.
possit
(1)
da essa
Lussin.
(2)
tini
51
po-
illius
e.
C)
castellis
testate
modo
Cio
gli
(Italiani) nell'isola di
Come
Cherso.
(3)
dai Racki, op.
cit.
p.
17, n.
13, an-
ckt, op.
cit.
p. 21, n.
17.
il
Il priori
vescovo Ba-
cit. p.
26, n. 21.
" iugno
,00 -
GIOVANNI DIACONO
158
decem naves,
qui
dum
irent, facili
militibus
autem
ut
si
advenit,
spontaneum
scirent.
Venetiquorum
urbe insulam
a Belgradense
et fdelitatem sibi
ac
famulicium persolvere
do
accelerare voluerunt.
Dalmacianorum
sexto die
ad
et
fe-
sui,
Sclavorum
io
scilicet regis,
non
valebant; unde utroque discrimine positi, quid agere poenitus ignorabant; tandem timoratione
domni
ducis
atriti,
adstantibus eiusdem
obsequium persolverunt.
susvero
(4)
egres-
15
tes,
Sclavorum edam
repperit.
rat; qui
condam
regis
(s)
frater,
Surigna
(6)
nomine, ade- 20
namque non modo sacramenti vinculo se eidem duci associava, verum etiam Stefanum puerulum, karissimam sobolem suam,
ipse
pr obside commendavit.
sibi
validam urbem
(?),
quem
2.
interlin.
aggiunge
hominibus
a incurere
25.
Tra.
(3)
Pasman
all'ovest
di
La-
memorie pi antiche
veyco. Cf. Racki, op. cit.
n.
53.
spazio interlin.
sacro
12.
infulatus
aggiunge
li
vadam
(4)
(5)
Mucimir.
Dandolo,
loc.
cit.
XII, 227.
si
e nelle
W,
archiepiscopus
onerate nello
Flap. 70,
il
nome
nella
forma
cit. p.
420.
(7) Spalato.
(8)
Pietro,
secondo
il
Dandolo,
CRONACA VENEZIANA.
officio,
redd imploravit,
exiret finibus,
iilis
maiores
sui
hoc
in captivitatem
domnum ducem
tam
tantum
gressum tendere
15
dum
ilio
his
reservavit.
habere
modo
rum ne
apud
cepit.
dux
tunc
pacem
ipse
ad
definitis,
quempiam
exiere nec
deberet.
capti vos
dum
preterea
reddere
subiugandos
manu
recu-
suis
ad
iteran-
sancti
fautore
dux de
ipse
subiugavit.
sibi illos
ille,
cum
continua prece
sibi
iubens, sex
mancipatos expertus
quo priusquam
videliect pacto,
e.
Narrentanorum quidem
satagerunt.
suorum
princeps quadraginta
5
laicorutn multitudine
ezcepit, et
fide
quam
clericorum
159
quorum
rabiae Venetici
insulae
per-
illa
20 serunt.
erat
circumsepta;
licet
aditimi intrantibus
murorum menibus
hedificiis
batur.
quibus unus
quendam
iliius
lieta pertinatia
insulae
portum
penetravit,
9.
26.
corr.
spazio
interlin.
exiere] cos
12.
collecta,
civibus ut re-
2.
maiuscola
navium
mandans
postmodum
11.
promunctoriis
scopulosis
14.
his]
Pertz,
U per
h quando
17.
codd.;
illis
eis
Pert\ sui
petituros] cos
il
aggiunto in
forma
omette ad
di
votum
significato passivo.
(1) Curzola.
(2) Lagosta, AaToPov;
ha
Lesinae
il
nel luogo
Dandolo
corrispon-
come
risulta
un errore
di trascrizione
.
e.
98 a,
il
testo
GIOVANNI DIACONO
160
pacem
33
inha-
rum
sum, iaculorum
difficilern
exercitus ex
patebant, irnpetum
qua po-
rnaior pars
unde
loco,
ilio
facientes, reliqua
municionis ostia
illius
sum periculum
pietatis
tum
quam
mortis exo-
dux itaque
devastare precepit
quo peracto
aecclesiam reciprocavit.
io
in quibus consistentes, in
deiecti
Ragusiensis archiepiscopus
illic
omnes
15
Maximi
cum suis
facientes, obsequia
Veneciam cum
tali
nens per
dimani
vasti
regnum
20
est.
laci gurgites
del 1000.
de
lcet
pho
extitit
9.
tantum
undu
cos
togliere la lettera x.
giunge
25.
1
cui imperator ad
corr.
Pert\
18.
interlin. a
Scavorum
il
denec
M Pert\ unde
M Pert\ V donec
12.
ha dopo
13.
15.
nil
l'abrasione
27.
trium-
flexis
U corr.
ha dopo ignarus
ove probabilmente
pi chiaro conservare
lacus
d'una parola.
abrasione
14. flecsxis]
di
expertus
et
unam]
d'una
cos
17,
parola
(osset
22.
).
M Pati
26.
ag.
CRONACA VENEZIANA.
hoc secretum iniungens suo
l6l
possibile foret,
si
compatris presentia
et tanti viri et
quamquam
que
5
vellet venire,
dux nam-
et sagacitate potirl
numquam
hoc
fieri
I
33 b
cum suorum
corde
tacitus sibi in
servabat.
Romanum
alpes
e.
deinde
in abstinencia,
que
cui Petrus
del
Alla fine
marzo iooi.
quo
dicto
demum
15 cium,
se purgationis
quadam
velie,
tunc
cum
hoc
aliquantis, quibus
intrans navim,
25 noctans, abate
dam
et diu
predictum
peciit
cum monachis
potum
custodire
aliis
qua
desideratum compatrem
ilio
adiret.
commissum habebat,
monasterium; ubi minime per-
familiariter
curationis
ali-
ex
littore,
Marci oraculum
et
et sancti
suis in-
insula,
inib diebus
quantis
nego-
tale ventilaretur
iussit, in
simulabat.
quo
nocte
itaque
perventa
antecedens] cos
hanno dies
sione di et
dens] cos
(1)
26.
;
codd.;
il
sopra procuravit
Pomposia
e.
s.
scilicet dies,
poi
corr. curavit
ma
U V
Pert^ preparari
28.
ascen-
per ascendit
pone
della
Monumenti
ravennati.
11
X3
aprile
1001.
GIOVANNI DIACONO
l62
comes
Tarvisianus
(2
est
\ Teupernus belicosissimus
Raimbaldus
et
(?),
vir,
Rainardus,
Tamo cainerarii, Waltterus unicus capellanus, Fredericus, postmodum Ravennas archiepiscopus (3) extitit, simul in predictam
navim ascenderant; qui
na-
(*)
34 a
clesiam, que
non longe
a ducis palacio (0
quia
et
dux
||
tanti
minime
conspici
obscula
dux
allocutus
taliter illuni
est:
alter
quidem predictum
nasterium
ingressus
haud tamen
quo
lucis
ospi-
petiit
palacium advenit,
sane
linus
cum
secum duobus
ducem de
ceteris
Fredericus]
illius
op.
Eccl.
inciso.
4.
cit.
par. II,
al
mona-
erat
ne circumstantes hoc
Perti Ravennae
minus
e loc.
Veri.
in
perlustrata,
3.
Corner,
mo-
intravit;
13. meniis]
autem
Thietmar,
805, VI,
(2) Cf.
dequoritate
a moratus
illius
ecclesiam
foret,
vili,
(1) Cf.
omni
et
3.
patefactus
ipsi
postquam
monasterium.
illic
orientali turre
p.
te illuc ire,
tari.
ad
Zacharic
vis sancti
si
io
marzo
cit.
17.
autem
postmodum
io.
- extitit
corr. dul-
M Perii
ante
tuzzi,
Monum.
ravennati, IV,
184.
inquiete .
Olivolo.
20
CRONACA VENEZIANA.
secretum sentirent, ex
quomodo imperator
sponderunt;
datis obsculis,
et
cum
ne
quis
rei
filiam ducis
una cum
sero
ad perfecte namque
culum confirmandum,
m anere.,
iu-
cum
duci fuerat
fas
in predicta turre
palam conveniebat;
aliis
re-
iuxta palacium
illos
neque
adivit.
Veneticorum huiuscemodi
refectione
hospitari
imperatorem
ipse vero
benSj
imperatore
10
quibus dux
parte protuleriint;
illi
imperiali
163
cessare
fidei vin-
15
moda
illi
nichil
dux
firmiter
dehinc
omnium Veneticorum
1.
im
7.
et
stris
et
codd.
478 sgg.
Ottone I:
I,
omni mense
suorum denariorum
secondo
e.
unum;
Liber blancus
pallium
et
del
17 b: Tributa pacti
omni anno
li-
quinque de nostro
il che spiega la diffe-
adenario;
(2)
di
documento
quatinus
adiit
pallium
et
ginta libris,
in
dignaremur.
omnia
et
successorum
aliquis nosibi
suisque
strorum
esiste nell'Arch.
127A:
celsitudinem,
quinquaginta
viginti
bre
marcii persol-
testo
leggi cesare
per voluit
...
U;
cessare] cos
vere libras
s.
M
ad
cc
il
e.
cos
U corr.
6. in]
ducatus
cunctus
nualiter
suarum seu
successoribus no-
promisit nobis
Veneticorum
promittebat; sed
ecclesiarum
Perti refectionem
8.
n.
omnia quo-
Kaiser urkunden,
(1)
4.
U ha
ut
nisi
et
Pert^ pertulerunt
Perti V;
pr votis
impertiri
volens
exigere
ei
(*),
redazione.
e.
34 b
GIOVANNI "DIACONO
64.
poribus conservaret.
altero
autem
die,
cum iam
redeundi
orum
liciturri
eum munerare
me huc
tatus precibus,
eburneum
genteum siphum
invitus, recepit,
cum suo
urceum
subsellio,
peractum opere
raro
dono,
ar-
licet
intrans,
non
sed altero
ilio,
imperator
perceperunt.
licentiam
nec non
sunt.
die
et
venisse asserat.
sedile
di-
et
io
inopinate
exibuit,
et
ficile
ammodum
mirantur.
il
ii
luglio
seltembre
del 1001.
quod
dux itaque
dif-
omnem
15
quam
*
tempore
eodem quoque
x
i
r
ottobre" iooi!'
prodiit;
sibi
peractis,
quibus ag-
rebellare,
interfecit.
Romanorum
urbem, ibique
his
20
peciit
alla meti
,
ya
deli dicembre
100 1.
navigio
Ravennani instanter
&
eo tempore duo imperialia ornamenta auro miro opere 25
7
descendit.
acta cesar
unum
cui
per
ipse
r
dux recompensationis
gratia
urbe dono
duci,
transmisit;
cathedram elephantinis
artificiose
M Pert\ V horum
U corr. cupiditatis sopra capitatas
V con-, miro sopra raro M miro Poco dopo anche
t/auro miro opere acta ionie
deriv
corre\.
V.
V aggiunge finale a Iohanni
M Perii Iohawnis
3.
orum]
cos
U;
4.
in
7.
la
27.
di
13.
CRONACA VENEZIANA.
non diu| sospes mancns,
infelix
165
intcr dulces
diem
iudicialem
ibi
C*).
suscepit diadema,
rite
Dadonis
sibi
regni
re-
apud
filius,
io faventibus
pars
millesimo quarto,
Dalmaticorum ducis
ac
consors
est
foveret,
octavo decimo
et probitate vi-
etas
tercia
gemino regimine^omnis
anno
quem dum
dignitate;
anno ephebum
gebat
(*)
patria
eodem vero
Sarracenorum
invadens,
4.
aggiunge
5.
Pert\
17. studeat]
IV,
di
loc.
cit.
Ann. Ouedl.
30;
a.
1000, 1001,
Ann. Hildesheimenses,
berti
loc.
cit.
Lantberto
loc.
IV
Than-
cit.
Bernwardi episcopi di
gar in Mon. Gemi. hist. Script. IV,
745; Vita
769-775.
(3)
V, 16:
U corr.
9.
corr. Aquis-
Vita
Thietmar, op.
cit.
1002;
pre-
corr. studuit
M studuit
781, 782,
pp.
sibi
cos
(1) Eriberto.
loc.
Perti Langobardorum
sopra studeat
(2) Cf.
1002.
presto-
gnorum
gennaio
cum
23
35 a
silebant.
ceteris
e.
II in Mon.
Heinrici
Gertn.
hist.
(4)
La
tercia aetas
doro (Orig.
cio la
gli
cap.
parte
2)
vita
della
secondo
Isi-
l'adolescenza,
umana
tra
significare
il
cronista.
secondo
dei
la
loro testimonianza
Musulmani era
il
il
kaid Safi.
capo
6 giugno 1002.
GIOVANNI DIACONO
i66
io agosto 1003?
rentii in
aggressus
6 settembre.
dum
loca
expugnaturos
transiret,
(J)
predictam urbem
appropinquabat.
equos
men
audacter provocabant.
alii
supra
domnus
propiciatione
divina
cum omnibus suis antedictp civitatis in portum indemnis ingressus est; quem cives una cum Gregorio imperiali
Petrus
dux
35 b
runt.
quomodo urbem
vexillum
instituit,
ut viriliter
et victrice
quosdam
iubens,
se preire
unde factum
est
bant,
itaque
est pe-
paganorum
domni
illos
nomen
Petri ducis
liberavit ab
inimicorum persecutione ^\
Non
die
quo
festiva
Per ti expugnaturus
zione pass.
16.
(2)
il
ma
novalem
il
tra
il
io ago-
coda.
V,
moriae
Pert^ navale
Lupo,
loc.
cit.
V,
55,
rum
53,
Pe-
sanctum
tuncque
ceni
illic
1002:
Pert^
Saraceni.
all'a.
loc. cit.
il
a fidelibus
in sancti Benedicti
corr.
6 settembre.
1003
nam dum
est.
avvenne
omettono qui
(1) Il viaggio
sto e
ostensum
celebratur, divinitus
racenorum
1.
cives
habuerunt,
15
teri
20.
pugnandum
rentur.
suburbio ad
in
ragere bellum.
seve-
tum
contra nequissimam
( 2)
alimoniarum
paganorum
Venetorum
CRONACA VENEZIANA.
monasteri, haud procul ab urbe,
quadam minutissima
maneretj emicantem
occiduo
eiusdemque
venire,
Ieronimo
5
stellam ex
portu
civitatis in
spirituali et prenotati
climate
prepete
cursu
hoc,
ut
tatur,
civibus
maris interpre-
stella
intemerata
puerpera
in
turre ipse
cadere conspexit.
statini
Petti
io
l6j
triumphum.
concessit
illi
in
et a
loco
ilio
Catapano imperiali
36 a
multi ceciderunt M.
in sequenti
et
Italiani intravit,
expertum,
regi foret
predicta urbe
cui
etiam Veneticorum
Petrus
dux
Unire,
fecit
patri
deinde
archiepiscopo
gimen
estitit
molliri cognoscens,
regnimi
14.
17.
U V
11.
lacum ultramontanum
Uba
compo
Perti Langobardos
dopo
15.
3.
di
Pert\ eiusque
Pert^ prenominati
4.
23.
episcopo
27.
Hoc] manca
Pert^ incolomis
lettera.
16.
in
Petti stipatus
la
maiuscola
(1) Cf.
P-
Heinrici
battaglia
avvenne
cit.
Vita
montem
(2) Cf.
Ann. Quedl.
all' a.
ad Ungaricum
Maggio 1004.
et inter-
Pert\ monasterio
Pert^ est
re-
( ).
Cumanum
suum
loc. cit.
Giugno 1004.
GIOVANNI DIACONO
l6S
Iohannem
suam
dilectarn prolem, ad
quem
dum
imperatores
).
patricii filiani
ducern,
illi
de-
imperiali decreto in
quadam
quibus dextera
||
manere
cetus
videbatur,
lamum
pervenerunt.
decoritate
tali
predicti
satagebant, ut triduo
in palacio
tali
quod Yconomium
retfogradus recessit.
io
cum
15
discederet interim de
manu
Bulgarorum
finibus,
eius
dignitate
officii
eundem
sublimavit
ducem;
honoravit.
piis,
monuit ne ab urbe
cui
propria impetravit;
nam parentum
licitum veniendi ad 25
dux itaque pr
votis
peravit; cui
14.
verat
(1)
Pert\ expugnandos
matrimonio
Il
EuvcxJh;
M ad
M V ad
17.
27.
cumque proba-
Pert^ apud
dextcram
Pert^ acquisi-
Pert^ exeuntcm
di
Cedreno,
30
CRONACA VENEZIANA.
et diu
bili
ventum, caelorum
procul a
foret
non solum
verum
suis,
gaudium
par
domna
scitur.
non
quem
cessavit; revera
remini-
hominibus con-
nemo nostrorum
aput
incolomes.
restituti
exteris
eosdem
pompa
circurnscepti
et tali
pater siquidem
nunciatum ad-
tribunal
pallacii
duorum natorum
anhclanti patri
169
naturn;
protulit
ob
Vassiliurn
nomen
imposuit.
circa
donavi^
15
),
inter cetera
dux dum
sibi
2.
V; leggi con
6.
U aggiunge
s interlin.
M decerneret
(2
modi
fecit,
19.
a huiusce-
forse
(1)
Cio 1250.
Esiste
il
doc. nel-
91
b,
e fu pubblicato da
Kohlscht-
ter, op.
cit.
p.
93
vino
et fu-
flamine
eo videlicet promulgato a
ut
futuris
prece
ordine
meaque
temporibus
subsi-
me
et sine ali-
omnem
dato-
fortunis
solvatur .
ha voluto significare
che il doge fece abbellire con tutti
mezzi dell'arte, dedalico instrui
tius
(2) Il cronista
mento
aureo
quella
ornatu
1'
marmoreo
capella,
forse
contrapposto
designa
musaici.
il*
al
37A
GIOVANNI DIACONO
170
provectum
virtutis
cornetis, cuius
felicitatis
acriter perculit.
humanum semper
indicium
A. 1006.
A. 1007.
pronunciat flagicium,
quam maxima
subsecuta
stella
est.
omnes
per
qua
in
Italiae
utriusque
sexus
vel fraterna
deplorabant,
societas
namque
omni
probitate in
boni complacerent
37 B
annorum
sex
et
io
hominibus ambo
re-
quoddam
||
domni
lantes,
Petri principis
alterum natum,
annorum
(2
flore vegaetaret,
facundia
ingenii
munus
paternurn
preterea Petrus
quamquam
19.
2.
Germ.
bist.
Script.l, 81, a.
1006:
berans,
non
sine
modum
mirum
te
tractior,
extinguebatur interdum.
autem per
in
oculos ver-
Quae
terrore.
aliquando con-
aliquando diffusior,
tres
et
iam
Visa est
menses in intimis
omnia signa quae
videntur in caelo
Pestilentia
gravis,
cos
Nova
dux omnibus
quorum
suis
ut rite recordor
quoad]
stella
probitate sed
libet.
(1)
non
tamen adeo
exprimere
Ottonem,
scilicet
all'a.
1007:
quae subitanea
nomen, qui
Pert% velut
codd.
morte populum
(2)
late vastabat .
La colleganza
Ottone
di
al
Venezia
il
vicino
comune
cod. Trev.
i
messi
di
presentia
cit.
tempo
di
tra
Sacco
n. 82, dal
e.
dominorum
scilicet (a torto
il
15
Petri
ducis
Gloria aggiunge
filii
eius .
20
CRONACA VHNEZIANA.
forma
17
et
minatur Ursus;
iste
secundus no-
quo haud
clericatus (0
gerens
officium
sic
tercius
est
ordine Otto,
nominatur
tus
vorum
10
fice
manebat
quar-
est sortem.
rilis
patri
quattuor quoque
solis.
eidem optimo
filiae
regis filio^, de
Scla-
predixi, in
coniugio honori-
Deo onnipotenti
mancipavit.
his itaque
uxoris
licet ratione,
decrevit, ea vide-
foret in
con-
familiaritatis
sibi preter
Cristi
anno
dignitatem reservabat.
a. 1008.
dram
rexit annis
Ursus predictus
vigiliti,
domni
Petri ducis
meo famine
huius
est sede,
clero et
filius,
nempe
populo con-
mores
adulentis
ut tanti
ita peritus
domum
25
et
sime
1.
recreare studiosis-
fecit.
suis]
cos
a Henricus
8.
consumptam
coda.
6-7.
manebat]
cos
U
V.
Pert\
satis
3.
Pert^Oiho
Perti deinceps
7.
17. Perti
6.
optimo]
U aggiunge
cos
interini,
M UV opimo
;
episcopalem
25.
U corr.
(1)
l'ultimo deipatriarchi di
ricordati
dalla
prima
vescovo
fu
Cron. de
di
sing.
Grado
pair.
Torcello.
rie
plebis
programma
(2) Surigna.
chetti,
cit.)
e dalla
fatta
mensa vescovile
Corner, Eccl. Tore.
do-
da Pietro
Falier alla
di
cello.
I,
Tor67.
e.
38 a
V.
SCRITTURE STORICHE
AGGIUNTE
I.
contro
Quadam
il
Iohannes Sagomino
die nos
staldio
7-8.
C3)
5.
mano
Petri Barbolani
(1)
secolo
suoque ga-
tamen
ha nel margine
7.
di
Pert^ domni
Perii gastaldo
Una
gnome
omonima
famiglia
ricordato
nell'atto di paga-
doge
Se l'Arte dei fabbri fosse stata
retta secondo un capitolare scritto,
anzich secondo consuetudini con-
mento
di
decime
Tribuno Menio
87 b, nell'Arch.
Otto de lo Be-
nobile
suo co-
il
anteriori al mille, p.
e.
sotto
nel cod.Trevisaneo,
e.
di Stato a Venezia:
Agornino
Ba-
Dominico Sagomino .
la cronologia del DanSecondo
(2)
dolo, Pietro Barbolano resse il ducato
ruzzo liberto
(3)
cum
ad tempore
ferrarius insinui 1
ha nel margine
del
quod
( 2)
(l)
unum convenimus
dompni
castaldo.
1026 e 103
La corporazione
doveva
tradizionali
rispettare,
neggiati avevano
contro
di lui
il
alla
che
stesso.
aveva
il
gastaldo
altrimenti
dan-
diritto di ricorrere
suprema autorit
il
ricorso.
Il
4 dicembre 1271,
come
capi-
prima volta
tolari di
il
recentemente
1.
dei fabbri
acquistato
raccomandazione
squale Villari.
Il
del
dalla
e.
eh.
Mar-
57 a) per
prof.
Pa-
ricorso ha un'impor-
mento unico
chit e la materia
lo stesso capitolare
SCRITTURE STORICHE
176
nisi
fuisset
omni-
unde nos
carcerarius;
stibus, et
iudicatum
ilio
tempore
ita
comprobavimus cum
te-
extitit
W gloriosissimi
Flabiani
in pallacio
rum
cum
domni Dominici
ante presentiam
cum ipse
adstante maxima
fabri ferrarii
pars suo-
io
quod gastaldus
denique iudicaverunt
nobis faciebat.
residebat
et confirrna-
modo
ita
fecimus.
exinde nobis
fecit ut in
curtis palladi
nisi
quantum
nostras
carcerarius
ita
quod
dum quod
7.
debuimus]
debuimus
nobis deportant
cum omni
de illorum capi- 20
ceteri fabri
14.
probabilmente
il
debuimus]
deberemus.
cos
codd.
Manca
permanere debeamus.
sta-
teneatur
debeamus ferrum
Pert\ debemus
integre
permanere debeamus,
fabri
Pert% debuissemus
in
mansiones laborare
huius palladi
(1)
dolo,
il
15
ducato tra
gli
GIOVANNI DIACONO.
DI
177
2.
Catalogo
Paulicius dux
dei dogi.
.xi.
duci
duces
(*)
anno
sedit
menses
et
in
annos
anno
sedit
annum
.1.
.1.,
id est
.11.,
.1.,
.xiii.
et
menses
^\
.11.
.vili. (6 ).
non fuerunt
.vi. (3)
.1.
.v.
Deusdedi annis
.1.,
.villi,
.vi. et
(7).
dux
Obilierius
Beatus sederunt
et
.v.
Iustinianus
20
.1.
menses
(8) .
.11.
.vili. (9).
3.
in
aggiunge
(1)
resse
Paulinus
Pert\ Paulicis
interlin. a
Secondo
il
Giovanni,
(5)
la
cronaca
di
litum fu di
la
un anno solo
di
governo.
(4)
Cron. G.:
Cornicula
Felix
(6)
G.
dedi attribuisce
annis
cognomento
Il
anno
io.
.1.]
seguono
17.
cron. G. lo fa reggere
Secondo
Pert^
Agnelus
cronista
il
6.
16.
du-
un anno.
mento Monegarium
(7)
il
Il
cron.
G.
gli
attribuisce 33
anni di governo.
stiniano
(9) Il cron.
G.
attesta
che resse
il
SCRITTURE STORICHE
178
et
,v.
(l
.vi.
menses
).
.v.
.vi.
(3).
W.
.111. (s).
Petrus Candiano
eius ducavit
filio
.il.
Vitalis
Tribunus Meni
(7)
ducavit an. et
annos .xvin.
et dies .xx.
( 6 ).
io
menses .11.
menses .ini. W.
.1.
et
3-
Frammento
d'un' inchiesta
Inquisicio facta
est
dux
in
publico placito
M Pert\
.xxiii.
12.
M-V
(1)
Secondo
prile al 18
il
17.
il
887, secondo
buno.
Petrum
cron. G.
Il
.... filium
non
tiene conto
giorni.
Ursus cognomento
Particiacus .
(4)
Il
Badoario
).
.1111.]
cum
&\
maiores, iudices
testificaverunt Badovario
an.] cos
segue in
e Particiacus
si
il
ducis filius ,
Candiano .
Cron.
G.: Petrum Ursoylum ;
(6)
rexit itaque ducatum annis duobus
et mense uno .
(7) Cron. G.: Tribunus cognomento Menius.
(8) Cron. G.: prefuit autem Ve neticis annis tredecim et mensibus
quinque .
(9) Nessuna notizia del fatto si trova
di Petrus
dei 23
I0
Tribunus dux
menses
Italie
Pert\ Otho
settembre
Dandolo),
noti
Dandolo).
(io)
ila
solita
et
Mauricius Maureceni
quod
venundare,
DI
GIOVANNI DIACONO.
et
179
ncc
nisi a
(,)
Olivo
et
(2
4-
Catalogo
Hic
annum
regnavit
buerunt per
regnavit
et
menses
annos.
.x.
annos
io regnavit annos
.v.
.vini.
regnavit annos
Anno
introivit
Cu-
Ansprando menses
menses
Liutprando
.111.
Ilprand regnavit
.vii.
.ira.
menses
.vili.
men-
Agistulfo
.vini.
.111.
eamque
mortuus
huic
est.
successit
nos
.1111.
Arioald
.x.
Gri-
Agilulfus
.vi.
annos .xn.
regnavit annos
Cleps
.vi.
.XII.
ses .vii.
menses
.vi.
Adaloald
.xxv.
niberto regnavit
et
.111.
e Carolingi.
15
Longobardi
mortuo iam
.111.
regnum
Karolus,
ei
dicto
rexit
mortuo quoque
Karlomanno,
rexit
annos
successit
rexit an-
Karulo iunior,
successit Berengarius
.vini,
25 imperator.
2.
14. Ariper]
cos
3.
22.
successi] cos
U.
corr.
Karlomannus
sopra Karlomanno
comune
S.
Campalto
Tessera, non
margine occidentale
della
(2)
La
lungi
dal
si
teneva ogni
laguna
(?).
r.
13).
si rileva
sabato (loc.
cit.
p.
che
14,
e.
39 a
SCRITTURE STORICHE
180
5-
a)
c-
39 B
p
y^RiMUS
et
in
Romana
menses
sex.
et
men-
ses sex.
tres.
cem
tres,
menses de-
et dies octo.
Claudius
io
cesar regnavit
annos
et
Nero
menses septem
et dies
viginti octo.
15
Domicianus,
annos quindecim
et
menses quinque.
Nerva
cesar regnavit
et
dies octo.
novem, menses
20
sex,
dies quindecim.
Antonius cesar
viginti duos,
cum
flliis
suis Aurelio et
menses duos.
decem
Lucius Antonius
et
novem
Commodus
25
fratre
et
Lucio Aurelio
Commodo
mensem unum.
post
mortem
nos tredecim.
Helius Pertinax regnavit menses sex.
30
GIOVANNI DIACONO.
DI
181
Maximinus
cum
Philippus
Philippo
cum Volusiano
Gallus
sex.
flio
annum unum
et
menses
tres.
flio
menses
et
quattuor.
io
Valerius
cum
flio
annum unum
et
menses
et
octo.
medium.
octo.
menses quattuor.
et
b)
Carus
cum
fliis
Carino
cum
Dioclicianus
il
et
e.
.ir.
annos
.xx.
Constantinus.
20
flius,
V
il
.x.,
se-
sedem
Valerius
plisce
statuens in Tracia,
in Bri-
16. In
cod. Vat.
$269
sopra Herculeo
versi,
ma
annos
.xiii.
io.
.ini.
alle ce.
qj
b,
98
xiii, pater
a,
b,
98
99
A.
V,
44.
24.
19.
vi sup-
corr. Herculio
.11.
continu
il
catalogo
di-
et cesar alios
(ibi?).
fu strappata;
Venezia segnato H,
parola abrasa
20. Constantinus]
del secolo
et
il
L'ag-
seminario Patriarcale di
97 b
SCRITTURE STORICHE
182
Constantius
cum Constammo
et
menses
et
.v.
dies tredecim.
cum
Valentinianus senior
cum Gradano
Gratianus cum fratre
Valens
et
fratre
menses
et
.11.
.vili.
.vili.
.xi.
.1111.
.vi.
mortem
quem
lentinianus,
tyrannum
Maximum
io
Archadius,
nos
Italia
cum
Theodos'ii,
filius
fratre
.XIII.
sui
fratris
fllio,
regnavit
15
.xv.
filius,
et
.x. et
.x.
.vi.
.vii.
et .vii.
20
.vili.
Iustinus
.XI.
.vii.
25
.xxi.
.vili.
Hericlonas
e.
98 a
regnavit annos
.11.
filius
Eraclii,
Constantinus,
filius
con richiamo
17.
Constantinus,
1.
5.
cum matre
In
l'
al
testo
di fratre e
corr. d'altra
sopra .xviii.
e. s.
influenza
mano
22.
.vii.
sopra
.vi.
corr. d'altra
3.
e.
V aggiunge
21.
catalogo
come sopra.
corr. regebat
sopra regibat
dell' altro
9.
s.
.vi.
corr. d'altra
mano
e. s.
.vini.
26.
nos
DI
GIOVANNI DIACONO.
filius
.xvii.
Iustinianus minor,
filius
cum
Iustinianus secundus
Tiberio
.vii.
regnavit annos
filio
annum unum
medium.
.1.
.vini.
.vili.
filius
et
.vi.
.111.
.x.
.111.
183
.v.
et dies .xl.
.xlii.
dies .xviin.
filio
Constammo
regnavit annos
Theophylus,
filio
Leo
dies .xlv.
.ix.
.xliiii.
.xiii.
.xii.
et
.x.
filius
20
.11.
filii
eius,
Romanus,
25
filius
.xiii.
.vii.
quaginta octo.
30
Romanus
13.
regnavit annos
Hereni] vi segue in
.v. et
eopista di
Irene;
il
di
corr.
u>
potrebbe
segno
a)
17.
anche non
Armeni]
cos
a>]
avere significato
V.
.v.
parola abrasa.
caso somigliare a
31.
menses
.111.
25.
numero
e
solo
corr.
cos
con
Infatti
il
apparentemente
per
:SCRITTURE STORICHE
184
98 b
de regno,
et eiectus est
.ini.
et evulsi
e.
.villi.
.11.
de palatio a
et eiectus est
.11.
.xiii.
Constantino Cumiano.
Constantinus Comiano regnavit annos
.11.
et
cum
.vi.
menses
annum
suis regnavit
filiis
menses
et
iam
filius
iam
filio
dicti
.vii.
similiter sex.
io
.1.
et
postea evulsi
Dukici.
dicti
annos
Dukici, regnavit
.vii.,
postea
Alexius vero
regnum
imperii
et eiectus
15
die
aprilis,
prima, in qua
gnavit annos *
anno ab incarnacione
arripuit
indictione quarta,
mense
et re-
20
*.
il
Deinde sociavit
sibi in
et
ambo annos
cum
Francigenis et Pincinatos (0
et
14.
regnaverunt
sono numerate.
cum
Persis]
Porfirogenitum filium
omette
(1) I Petscenegui.
histor.
illustr.
p.
416:
iste
*.
cum
24.
filio
23.
suum
Racki, Mommi.
antiquam
Patzinacitarum regio
ponte Traiani ad
protendebatur
Le carte
del cod.
commisit
H,
25.
V,
44 non
Pincinatis
cum
periodum
Chroatiae
il
suo,
.1.,
de imperio ab Alexio.
est
e)
mensem
.111.
bitabant
De
r IlaTftvaxia;
4
Cost. Porfirogenito,
Cedreno,
su quei popoli.
op.
cit. II,
473,
Costantino Vili
GIOVANNI DIACONO.
DI
Franci
in ipsis diebus
extitit.
185
in
mense septembris,
Pantogratoris
Filius
suffocavit
et sepultus
imperavit annos
eius
Alexius
eum
et eiecit in
et derisus, et
in
suspensus est
in
monasterio de Emphoro
Eupodromio^;
occisus
.vini.; fuit
postea
sepultus
fuit
( J) .
menses
et
.IX.
iacet
quoque
cecatus
et fuit
.vii.,
dictus Ysaakius
monasterio de Pantanusa W.
Alexius Sevastacrator imperavit annos * * et
menses
.111.,
et
expulsus ab imperio.
fuit
menses
.vii.;
ultimimi Murciphus
ad
20 ianuarii septime
Murcifus
ctionis
2.
dichiam
Adana,
Tafel
cum
eum
mensem
aprilis
Manifesta] cos S;
io.
eiusdem
V
postea vero
indictionis.
Manifestarli
mneno
abitato
da
frati
Du
di
dei'
stanlhwpolis Christiana,
412: in portu
antiquo vocabulo loppe
quam
dictam putamus
V Adenam
2-3.
\ur
Iaphi,
mense
Thomas, Urkunden
Republik Venedigs,
in
suo
Lao-
nella Cilicia.
e
pajtre
indictionis.
V Tharsum
3. V lopen
(1)
suffocavit
usque ad
(2)
lteren
in ecclesia
Andronicus vero
.in.;
menses
et
.11.
marmorea
fuit
mare.
15
mortuus
C3).
io
hee omnes
C*)t
.xxxviii., et
est in pila
multe.
alie
(- l)
s.
Antonio.
Cf.
II,
della citt.
II,
(4)
(5)
dell'ordine
Cange, Conlib.
IV, cap.
1,
Niceta,
I<rropta p.
al
in
v.ttttov
itovyjv
vi
460: nept
xar t Zeu-
l'py-at .
versale o IlavrattG&q
un
monastero fondato da Giovanni Co-
tanusa.
tinopoli, e
donde
12*
Pan-
SCRITTURE STORICHE
1S6
fuit
Lascari.
Murciphus
predictus
fuit
fuit ceccatus;
et iterum ca-
mensem
in
ricus, frater
eiusdem Balduini,
est,
imperavit,
et
comitis
scilicet
Auzorum 2)
de Aluzoro, cum uxore
Petri
de
suam
et filios misit
ei
Romam
et filiis
venit,
Constantinopolim;
et ipse
rexit;
comes autem
uxorem
pervenit Duracium,
predicti Petri
autem Petrus
eum
Betunie M ministrabat
captum, imperium
imperium.
*.
pre-
finivit.
Postmodum Rubertus,
Ohm
V
1-2.
imperavit
15.
miano
cos
23.
V;
16.
Il
rexit su
i. a]
76-73.
annos *
interiit
a Tauri
Henricus
cos
V;
9.
S ha
filiam
a T...
8.
*.
(*>
omette et
V Cum-
Fa
Theodoro]
cos
V;
ShaT
vero
aggiunge
Theodoro]
fondo abraso
della citt.
I,
le
V Dyrachium
S ha imperium
V postmodum
(1)
5.
sero scritte
frater Lascari
in
ha Constantius
Du Cange,
op.
cit.
(2) Auxerre.
(3)
*.
est.
ibidemque
est;
uxor
tempus
qui inter
I0
Hen-
baiulus
et fuit factus
Bthunc
(4) Maria.
(dip.
Passo
di Calais).
20
in
predictus
uxorcm Balduino,
Iohannes annos
DI
frani
*,
et
GIOVANNI DIACONO.
predicti
mortuus
Ruberti.
est
187
imperavi!
apud Constanti-
nopolim.
1.
omette in
*.
INDICE
r.
NOMI PROPRJ
COSE NOTEVOLICO,
(diocesi
64,
18; 49,
civitas, urbs,
Apsarum (Os-
finitimi
1;
157,
tus 156,
115, 7.
15;
130,
44, 8; 45, 6;
li;
Equilegensis,
(= Amel-Masser)
Abomasale
Absarensis
7,
7.
Agathe
castelli
ecclesia
(s.)
v.
Gradense ca-
stellimi.
Ada
v.
v.
Agerentia
Agnellus.
Adda.
5,
59,
179,
5.
Longobardorum dux,
ceps 120, 15
Adena (Adana
Arentia.
in
Cilicia)
madre
di
di Pier
Pietro
Tradonico
Tribuno) 129,
17.
185, 2.
Ottone
di
9,
8.
Agnella (nipote
prin-
123, 8.
gobardorum
9.
vento)
v.
88, 6;
Adda
por-
13.
49,
25; 70,
7,
1 5
19.
Alboin
Album
114, 16.
(1)
il
rigo.
Dei numeri,
il
primo indica
la
pagina,
Langobardorum
rex
62,
179, 6.
59, 8;
il
lttus
seguente o
(presso
Lido maggiore
INDICE.
190
Lido
Salvatoris
eccle-
io; 65, 2;
11,
patriar-
Arrius, Cyrus.
v.
(Comneno)
Alexius
Alexius
II
Alexius
129, 9.
1;
87,
Anglo-
1; 93, 5;
87,
1.
18.
185,
Sevastocrator
Sevastacrator,
16; 186,
14,
167,
3.
Tuscie
Alpium
161, 9;
Altinum,
civitas,
18;
118,
8;
martir 28,
(s.)
Antonini ecclesia
(a
2, 3
sancti
Lido maggiore)
32.
31,
30,
Altinentium
Altinensium,
Altinensis,
179, 14.
13;
21,
zia)
185, 8.
(figlio
Alexius
Alpes
31, 9.
Aldegisi v. Adelchisi.
cha
12,
14,
14, 3,
20, 23;
11.
96,
episcopii
17;
scopus
12; 44,
7,
epi-
Apsarum
fines
Magnus, Maurus;
157, 26;
monasterii ab-
Auzorum (Auxerre)
Aluzorum,
12,
13.
contum
qui regium
(nell'esercito
solitus
di
Torcello) 33,
Amianarum
24
io,
11,
Gri-
59,
5; 62, 8,
15,
24; 34, 3;
1,
33, 12,
4;
plebanus 35,
Marci
monasterium
33,
25;
12,
34,
19;
4;
Anastasius
Anastasius
(II),
6; 183,
8.
civitas,
io,
ecclesia
est,
9,
vicus 23,
3;
Aquilegensium, Aquileien-
legiensis,
ferre
Apulienses
partes 145,
19;
sium
Amalongus
erat
186,
165,
2;
182,
18,
urbs
7,
sis
mona-
Beligniense
11;
Aquilegen-
me-
tropolitanus
111,
Macedonius,
Marcellinus, Maurus,
Marcellianus,
Niceta,
patriarcha
3;
Iohannes,
Helias,
v.
Paulus,
Stepha-
Serenus,
nus.
Aquilegia,
6,
9; 38,
5,
15,
17,
22;
Grado)
39,
3,
9,
42,
1,
6, 9; 48, 6;
3,
(=
Aquileia nova
69, 27
NOMI PROPRJ E
87,
33;
cpiscopus
15;
72,
COSI-
9;
NOTEVOLI.
corpus 94,
(s.)
istilli
9.
19.
12.
civitas.
Ausonia 151,
prior civitatis
12,
filius
(mar-
usurpativus
18.
Avares
16.
3.
Aurii v. Arii.
Auzorum
157 23.
8.
Aluzorum.
v.
Hunni.
v.
Avonciensis episcopus
Aaron.
v.
Potenza) 80,
di
Ariae
V. an-
4.
(le isole
io,
1.
21,
6,
5,
12; 23,
5.
io,
8,
2,
5,
12,
20, 21,
17,
16;
31,
1,
11,
12,
19;
23,
12,
15, 20,
21,
12.
53, 13
20;
17,
2,
24,
19, 33;
27;
23,
3?,
Padus
Eripdanus,
(Po)
Anastasius IL
di
Ma
la
un codice
zione
(2)
Ursus
7-
cilinus
Baiova-
rex
v.
anche He-
v.
Karlomannus.
186, 6.
Bando
119,
gastaldius
I,
impe-
4.
Barensis
civitatis
11.
Ungarorum
Unorum
forma
v.
7,
48, 15;
2; 70,
un
insolita deriva da
Equilinensis
la
Varensis
165,
civitas,
Agerentia
7; 176,
gastaldius
8; 167, 3;
sterium haud
6.
s.
v.
v.
Bando;
portus
166,
Benedicti mona-
procul
v. anche
urbs 119, 9;
catapanus
20;
ab urbe 166,
Ieronimus.
errore
vera
le-
(1) Nella carta delle donazioni e lasciti del patriarca Fortunato edita dall'
Erroneamente per
175,
Philippicus.
Gregorius;
27
(1)
v. Particiacus
7.
49, 12;
M7>
123, 6;
79, 6.
Athesis 147,
Baris,
v.
Particiaco) v. Par-
Petrus
13-
13.
Athenae
Orso
(figlio
12; 48, 6.
del doge
tor latinus
Artemius
v.
9-
Arripdanus,
80,
4, 6,
io.
15.
Torcellanus princeps
36, 3, 12;
35>
7, 9, 17, 19;
tribunus 30,
11,
Bragadinus;
gadinus
v. Redulfus.
io;
54, 6,
ticiacus
5.
14,
corpus
et Sergii (ss.)
Ariminensis comes
21,
Bachi
12.
V, noi,
Ughelli,
Italia sacra,
INDICE
192
Bononia v. Bolonia.
Bonus Bradanisso v. Bradanisso.
Bonus patriarcha Gradensis 16, 6.
22.
128,
8;
126, 13
183,
Basilius tribunus (nel ducato vene- Boum littus (Lido maggiore nella laguna di Venezia) 30, 33.
ziano) ni, io; 112, 4.
Beatus dux 23, 24, 28; 24, 5, 7; Braciensis urbs (Brazza nelle isole dalBasilius II v. Vassilius.
Macedo
Basilius
imperator
119,
4;
17,
21;
36,
1,
102,
56,
104,
1;
3;
177,
mate) 119,
19.
104, 2.
Brenamir (duca
Bricas v. Michal.
Belgradensis insula
mazia) 158,
di
Britania, Britannia,
Croazia) 126,
Brittania
74,
1 ;
7.
11.
152, 20.
Bellunensis,
v.
Benedicti
monasterium
(s.)
Benedictus
papa
38,
55,
1,
19;
chaelis 116, 9.
Bruno (nipote
v. Baris.
56,
62, 7;
Beneventum
23,
24;
81,
120,
Beneventanorum dux
Romoald
v.
imperator 179, 25
130, 6; 131,
Berengarius
Bergamum
li
9-
rex
7,
1 3
Pollensis
Langobardorum
186,
156,
21.
179, 12.
del passo di
dip.
gi tra Caorle e
Grado) 64,
4.
Bolonie
Bonifacius papa
(?)
io,
papa 76,
Bonifacius IV papa 76,
III
(Burano,
isoletta
Calabria 83,
Calabritana loca
-20;
145, 2.
19.
Calcedonensis,
conci-
Calcidonensis
lium, synodus
5,
7;
7,
48,
9;
21;
synodi
vento) 83,
3.
V. an-
16.
che Alpes.
Canciani
120, 20.
(s.)
(s.)
Iohannes.
Bonifacius
vicum
Campania
19.
v.
Burianum
antistes
dux
Calciamiri v. Gambas-sericas.
49 2 3; 70, 17-
Calais)
152, 23.
107, 8.
Bertari rex
III)
1.
Bertaldus
Bruno
Ottone
di
Gregorius V.
Calcedon 86,
fines 80, 9.
Berengarius
V. anche
Bulgari v. Vulgari.
14, 21,
80,
8.
io.
50,
28.
3>
33-
dux 128,
Petrus
II
(figlio di Pietro
152, 25;
dux
178, 6;
I)
nobilissimus
li;
133,
protospatharius 133, 13
132,24;
Petrus III dux (figlio del precedente)
;
134,22; 136,
16,
Petrus IV dux
137,
11;
1,
(figlio del
138,
precedente)
141,
5;
9;
143,
Petrus
filius
Ste-
imp.)
Carosus
23;
Vitalis
8;
del
(figlio
156, 9;
143, 9;
18; io, 2;
Cappadoce
in,
ziano)
9,
71, 9.
17; 45, 9;
64,
5;
115,
5;
1,20;
v.
Leo;
san-
cti
15, 17.
18.
ma non
veneziano,
cumenti anteriori
al
19.
Caza
Olivo.
v.
Dalmazia) 158,
(isola della
2.
14; 49,
7,
episcopus v. Iohannes
24 70, 18;
;
papa 86,
Cesara (moglie
18.
8.
un
di
re
Persia)
di
Vindemius.
l'Istria) v.
Cesso Metensis
146,
episcopus
Metz)
(di
3.
Croati
Chroati,
132,
18;
155,
5;
Croatorum dux
44,
vene-
ducato
78, 4.
16,
5.
7,
5,
Lo-
(figlio di
(nel
Celestinus
21.
14,
117,
tribunus
*93
Brenamir, Dommagous,Muisclavo,
Sedesclavus;
v.
157, 19;
rex
iudexi53, 17;
anche Stephanus, Su-
rigna.
Iohannes.
Cimiski
v.
Cipriani
(s.)
Carlemannus
v.
18.
densis io, 6;
Karlomannus.
152,
io.
(il
Calvo)
Carolus (Magnus)
v.
8.
probabilmente in Caprulas
ha
si
la
no-
come
plurale, Caprulae .
Lotario imp.
nei co-
11.
3,
Eracliana,
8,
20,
5,
4,
29
44,
102, 2;
150, 7;
ecclesia
Ma
79,
Eracleana,
civitas
Karulus.
Karolus.
v.
11, 14;
nova,
Civitas
Haeracleana
Carolus
(i)
s.
Petri
44,
150, 8.
Civitas
11
pul-
ca-
nove
epi-
Civitatis
v.
Iohannes.
nova
(Istria)
scopus
122,
13.
*3
IND ICE.
194
Concordiensis
Clarissimus episcopus
7,
23; 154,
74, 23.
Constanti-
148,
1,
6.
ec-
Constantinopolitanus
clesia 76, 9.
episcopus
rina?) 65, 17
ai Michaelis
monasterium san-
nopolitanus
17; 116,
patriarcha
65,
9.
Venetiae
Coloprinus Dominicus
(figlio di Ste-
Iohannes
seniore)
148, 19;
phanus (iuniore,
di
figlio
Commodus
v.
Constans
vicus,
Constantiacum
un tempo
1,
vi-
3; 34, 9, 14;
(figlio
di
Costantino
Grande) 182, 1.
Constans II imperator 78,
15; 80, 8; 83, 4; 84,
il
3,
79,
15; 85,
14,
17;
9,
103,
16,
no,
9;
meno)
12,
21;
Constantinus
87,
17,
19; 78,
Costante
87, 17;
118,
133,
7;
12;
Ar-
(il
Grande) 63,
86,
II (figlio di
Costantino
il
1.
II
1;
(figlio di
79,
3,
15;
182, 30.
Eraclio) 77,
III (figlio di
1; 182, 29.
II) 85, 4, 8,
183,
Constantinus
96, 2.
13; 117,
Constantinus IV (Pogonato,
93,
9;
l'
Grande) 182,
19, 4.
Leone
di
181, 20.
Leone
113,
106,
Constantinus
13
(figlio
3,
(Costanzo
3,
urbs
(pa-
Constantinus
Constantinopolys, regia
11
86,
14.
4; 183, 80.
11,
168,
II 86, 14;
Ykonomium
Constantinus o Constans
Constantinopolis, Constantinopolitana
urbs,
85,
1 1
Constantinus
VI
Constantinus, Constantius
Clarissimus.
Bachi
Constantinus
ss.
12;
27;
v. anche
Constanciacus
185,
21
Concordiensis episcopus
synodus universalis
Cumaclensis.
v.
sanctae Sophye
(se-
cius Aurelius.
2, 13
dromo)
186,
Concordia,Concordiooppidosive insula
64,
86,
lazzo)
Comaclensis insula
Pantogratoris
1;
ecclesia 185, 7;
185,
147, 6,
Gallicinus,
Constantinopolitanum
palacium 13$,
Stefano
13.
3,
Ebersapius
v.
Cyrus,
Ste-
Stephanus
6.
144,
46,
nuntius
v.
Sergius;
3.
Coloprini proceres
148,
Nectarius, Nestorius;
v.
13;
figlio
86,
di
io;
1.
(Copronimo,
Constantinus VI
(figlio
di
figlio di
Leone IV)
NOMI PROPRJ
12; 133, 12; 134,
1
35 9 I2 >
28;
24,
18,22,26; 136,
*S> '7>
3>
15,
4,
Constantinus Vili
Lacapeno) 134,
(figlio di
Romano
17,
12.
11,
Constantinus IX (fratello
168,
183, 28,
di Basilio II)
30.
Constantinus Comiano,
Cumiano impe-
184,
n.
8.
Grande) 182,
Cormones
di
(figlio
Aquileiam
Costantino
il
super
miliario .xv.
civitatem
(Cormons)
monasterii abbas
Cornelii
Hwarinus.
v.
Ciprianus.
v.
Cyrus (patriarca
8.
io; 103,
8,
Dalmaciarum pro-
158, 25;
Dalmaciani
Cipriani (ss.)
et
Mathemaucensis
ecclesia v.
insula.
urbes 119,
3;
20;
16,
155,
54,
Creta 119,
7.
Cristoforus (figlio
peno) 134,
Cristoforus
19; 8 9>
Romano Laca-
Gradensis
11,
5; 9 2 >
Moysi
clesie sancti
(poi
vescovo
di
(s.)
118,
17.
7.
Grurus.
festivitas
112, 6.
Diuditus sclavus
Dominicus abbas
Croati v. Chroati.
3;
v.
(=
monachus
4.
19.
Ljudislav) 113,
Domicianus imperator
magister mi-
19.
patriarcha
!
Cristoforus
17,
di
7.
*55> 9-
Dal122, 12.
33.
8.
94,
18.
158, 5;
1.
Arduino mar-
di
Costan-
Alessandria) 86,
di
vincia
di
22.
15.
Co-
11.
9;
1.
castrum
Pellestrina,
di
Constantinus.
v.
Constantius
3;
no,
ducato veneziano
del
lido
il
reggio)
tinopoli) 89,
io,
presso
Cyprianus
rator 184, 7, 8.
195
9.
6,
COSE NOTEVOLI.
9.
18.
180,
io,
v.
Cumaclensis comi-
Marinus;
tatus
127,
4;
insula
133,
1;
Castello)
167, 25.
archidiaconus
153,
15;
Metamau-
Dominicus episcopus
Cumana
Dominicus
Olivolensis (di
15 (?).
INDICE.
i<)6
v.
4.
15.
phymia
(s.)
37, 20,
corpus
Eupodromium
131, 4-
Dominicus Silvo
(s.)
Eripdanus
V. anche Gradonicus.
6.
Erasme
v.
Euthyce
Silvo.
118,
11.
Dorothee
(s.)
Faletri v. Frauduni.
Faletri (Falier, famiglia antichissima di
4; 42, 2.
filius
Dorsumdurum
5.
doge Orso
15.
Egyptus
(figlia
d'Anna
re degli
An-
Cornicula.
v.
Emerius presbiter
8,
tegius.
154, 15-
3.
3
49, 31
71,
3.
14, 20;
veneziana) 130,
12.
97, 12.
Emonensis episcopus v
v.
Patricius.
(concilio
primicerius
di
Dominicus Flabianicus
v.
Epyphanius
79,
5.
Epiphanius,
Petrus 118,
1;
Constantinopolis.
Fon-
Emphorus
mona-
24;
io,
Amianae.
v.
1.
67,
Or-
87,
6.
gli)
Parti-
doge Pietro
sterium
Edildruda
Faletri
Duracium (Durazzo)
Dominicus
Rialto), Faletrus
v.
8.
Balduinus.
Flabianicus.
14.
Focas Nikiforus
Equitania 141,
io,
3; 50,
19.
Eracliana civitas
v.
Nikiforus.
l'Africa) 77, 9,
sis,
imperator
patricii,
>
>
Civitas nova.
27, 29.
v.
Feltrinus, 8,
1;
75> 2.
;
182,
Forinus (Forino
cera) 82, 9.
tra
Avellino e
No-
Foroiulii (Friuli,
propriamente
lenses 43, 7
stes
Foroiulensis
dux
v. Gisulfus,
96,
13;
anti-
anche Serenus
v.
15;
13,
(Di-
Forogu-
Lupus;
ecclesia
archiepiscopus
ecclesie
11, 23.
Fortunati
105,
io,
5.
Gradensis
patriarcha
io,
21.
Fortunatus
II
20; 102,
9,
11,
7,
cessori)
5;
11;
v.
Carolus,
25; 49,
56,
V. anche Galliae.
Frauduni, Faletri
sima delle
isole
2,
16;
50, 21,
3; 62,
io,
12,
17;
archiepiscopus
5.
37,
V. anche Francia.
2.
(capo della
guardia
16,
(acc.)
18; 34, 4,
3; 37, 5; 55,
5,
14,
18; 42,
9,
ante
atrio
127, 2[
s.
125,
100,
io.
6,
3,
13,
15,
5,
8,
6,
12,
Euphemie
pella
in atrio
51, 3; 74, 6, 8;
23, 33;
et
ecclesie
5,
14,
in
est
ecclesia, basilica
8;
129, 11
132,
Euphemie ecclesiam
5;
105,
s.
Marci
ca-
sancto-
6;
100, 8;
8.
Calciamiri 22,
105, 7
ecclesia, basilica
8.
6,
22, 24.
i),
erectum
eiusdem
in
Eufemie
16;
ec-
martvrum quadraginta
s.
12;
14; 124,
corpora
17; io,
Gambas-sericas
1,
cripta in
14;
sancte
17,
122,
14,
105,
103, 7;
clesia sancte
duo
eunucus
121, 16;
162, 4.
Gallus
100,
13;
87,
(famiglia antichis-
>
1.
4,
112,
Galliae 72,
117,
Franco-
io, 2, 24;
5; 6, 5; 7, 7;
5,
Francigeni
Childepertus.
ad Grados, Gra-
urbs,
civitas,
sis
dus(0
rex
5,
7;
9, 12;
Gothorum
Totila.
v.
112,
5,
11.
rex
22.
Friuli) 9,
103,
io;
dux (del
8;
15,
8;
Franci,
137,
102,
118, io;
rum
e suc-
Venezia)
(di
1.
101, 6,
107,
3.
(dominii
Magno
Carlo
transalpini di
11;
Gisulfus, Gisulphus
corpus
(s.)
Fortunatus
9
Georgius diaconus
197
38, 27,
33; 41,8;
20,
(1)
Anche
all'accusativo.
s.
Iohan-
11,
19;
ecclesia, basi-
INDICE.
198
lica
Mariae
s.
borium supra
altare
ci-
ec-
105, 8;
clesia,
monasterium
primo
lido
Marie (nel
s.
presso Grado)
47, io,
50, 7
pa-
150,
II
turris occidentalis
3;
imperator 154, 2.
Gregorii (s.) ecclesia,
Gregorius
io,
6;
ecclesia
tama
io, 4,
13
5>
8; 6, 9; 9, io;
n>
7;
56,
2;
77,
13,
2,
4; 121,
165, 20;
Gregorius
89, 14;
4, 6,
6;
ecclesia metro132,15;
metropolitana 9, 7, 12, 18;
ib,
1,
11; 40,
Iohannes
v.
v.
1,
io,
4,
v.
patriarcha
14;
in,
2;
13,
115,
16,
Candiano, Candidianus,
Cristoforus,
Emilianus,
Ciprianus,
Dominicus,
patriarca
III
papa
108,
14;
2;
des metropolitana
nodus
5,
Gradonicus
8,
50, 4
22; 118,
3,
9;
179,
3, 7,
14;
82,
80,
1,
9;
11.
12.
1.
Haeracliana civitas
v.
Civitas nova.
97,
se-
2.
dux (cognato
dell'
imperatore
En-
v.
150,
15,
24,
15,
anche Dominicus;
An-
Hecfridus 87,
2, 4,
sy-
14,
I,
pontificaius
29;
(sua lettera ad
13,
15-
II,
Aquileia) 12,
Donatus,
(sua lettera a
di
8595,18,23;
Epiphanius, Fortunatus,
11;
papa
Gregorius
15,
archidiaconus
Antonius;
30; 14,
50,
3;
1,
5;
II
131, 5;
polis,
(a Bari)
166, 9.
Sereno
116,
1;
papa 73,6,
72,10;
15,
22; 79,
Ri-
v.
7,
(s.)
tre Capitoli)
150,
margo
voaltensis insula.
6.
5,
182, 6,
15;
Or-
propungnacula
5;
Ioannes (0
Heinricus Ursiulus
v.
Ursiolus.
18.
(1)
Ma erroneamente
di
Georgius
NOMI PROPRJ
Helena mater Constantini
63,
Grande)
(il
5,
43,
2,
50, 4; 62,
14;
70,
14;
I,
72, 9;
Honorius
papa
Venecia.
v.
Henricus
II
v.
Heinricus.
11.
(figlio di
Costante
abbas
Hermes
(s.)
Hermetis
et
Littus
smo
16,
15,
signum
victrix
19; 62,
156,
di S.
Era11,
31,
18.
.
io,
13
13,
5,
monasteri!
marchese
del
(sorella
S.
Michele
di
Cusan
di
nella diocesi di
18.
(figlio di
Berengario
II)
13-
137,
civitas,
107, 6;
vitatis prior
158,
157, 9;
Iateranenses cives
155,
19.
ci-
17;
157, io.
Ieminianus sacerdos
v.
Geminianus.
pater monasterii
s.
Bene-
Ieronimus
(s.) 93,
13.
Iohannes.
84,
121,
17;
Ieronimus
monasterium
105, 22;
3.
ecclesia (nel
8,
Hwalderada
Iatarensis
11.
(ss.)
6;
11; 105, 5;
Herasmi
cor-
29; 105,
Iohannes.
v.
Hwido marchio
cor-
(s.),
16; 109,
14,
Perpignano) 141,
io, 23;
Mari
26,
18,
Hugo
20.
Herimundus 153, 4.
Hermachorae (s.) cathedra 63, 4;
ecclesia et
Brenta) 108,
j8,
pus
75,
143,16;
II) 85, 8.
1.
et
6; 41,
6,
4.
3; 70, 6
pus
Toscana)
(di
18.
io,
7>
imperator
1.
12, 14.
Hunni qui
Heneti
12; 148,
74, 4-
199
VI
181, 21.
COSE NOTEVOLI.
Istrien-
Histrienmarchia 151, 7;
sium, Hystriensium, Istriensis provin-
sis
179,
Illarius,
11,
x 5-
Illarus v. Hyllarii.
Ingenuus
Ingenuinus,
Sabione
episcopus
de
7,
epi-
cia
5,
156, 12.
scopi
in,
5; 93, 14.
leia) 9, 21
omonima
2.
presso Oli-
INDICE
200
Iohannes Gradonicus
ab-
108, 15.
Illarii
Iohannes
tricii filius
123,
Iohannes
74, 12.
Iohannes Marturius
v.
Labresella.
v. Marturius.
v.
Maureceni.
14, 9.
Iohannes
11.
Iohannes Maureceni
8.
archiepiscopus Ravennas
III
1,
Marini
archidiaconus
6.
Gradonicus.
v.
(s.)
basilica v. Modicia;
ecclesia v.
papa 152,
Iohannes Particiacus
23.
Particiacus.
v.
Torcellensis insula.
Iohannes Bennatus
XV
Iohannes
Bennatus.
v.
14, 24;
102, 2.
Iohannes Patricius
Iohannes Crescencius
Crescencius.
v.
Olivo-
si-
v. Patricius.
23.
Iohannes Sagomino
Iohannes Tornaricus
II
Sagomino.
v.
Tornaricus.
(nelle
Iohannia
v. Ursiolus.
(figlia del
io.
14.
Particiacus.
v.
(di Bel-
17.
7,
(di
Cilly)
(s.)
cenobium,
silica,
8.
ecclesia
v.
(di
loppe 185,
3.
4.
7,
9; 75,
4-
70, 21;
74,
Portuensis
(di
Torcello) 112,
Iohannes
8,
21
Iohannes
filius
Mauricii
101, 2,
filius
ducis
99, 5,
15,
117,
13.
13;
61,
153, 20.
25; 62,
71, 24;
9.
14,
Istria v. Histria.
Italia,
4.
Torcellensis (di
episcopus
181,
episcopus
Gra-
Iohannes
vene-
isole
ziane) 112, 4.
Iohannes Ursiolus
v.
103, 3;
2,
79, 5, 9;
107, 7;
19;
182,
gnum
(il
io.
60,
6; 63,
84,
68, 6, 7;
5;
2 ;
*S*i
15
90,
If4i 6 >
17; 179,
178,
Italia,
regno feudale
9,
7;
2,
Italicum re-
d' Italia)
16,
NOMI PROPRI
21;
13; 120,
130,
3;
151,
146, 7;
16,
167,
121,
131,
1;
15;
Italie
19;
pla1;
rex
Italicus
(s.
Maria de)
Rivoaltensis
v.
insula.
tensis insula.
luliensis episcopus v.
3.
6,
9,
5;
19;
2,
>
7; 79,
6,
89,
165, 9;
3;
Longobardorum
v.
Para-
Adelchisi,
7,
14;
9;
70,
95,
ni, 3;
v. anche Adaloald,
Agilulfus, Alboin, Ansprando, Arioald, Ariper, Aripert,
Authari, Bertari,
minor imperator
13;
l"i
104, 7;
160,
lia)
1.
182, 22.
88, 2, 7, 9,
princeps
19; 80,
17,
15; 97, 7;
116, 7; 117, 6;
3;
24
7; 86, 22;
9,
5,
2,
nefanda
Iustinianus
63,
6,
deus;
Maxencius.
87,
18;
12; 183,
11,
Lotharius,
Ratchiso,
Pipinus,
Rodoald, Rotari.
3,6.
Iustinianus nepos Iustini 68,
14, 20;
24;
69,
Iustinus
66,
Karlomannus,
rorum rex
Carlemannus Baiova-
(poi re d'Italia)
124, 9;
2.
186, 44.
4.
7h
49 30;
8, 2;
3-
Laurentius episcopus
Bellunensis (di
Belluno) 75, 2.
Laurentius episcopus
Olivolensis
Olivolo) 126,
Laurentius
22
(s.)
levita et
martyr
(di
9.
165,
Lau-
renzi v. Amianae.
18, 20.
Karulus, Carolus
3,
106, 16.
124,
|,
11, 6,
dux,
Cesar 180, 4.
papa 86, 13.
Karolo
12
14.
17.
8,
22; 91,
Iulius
aquarum
turrca ubi
24; 7 2
8.
Iulius
por-
49, 2; 60,
militum
magister
ypatus,
Iubianus
89,
Langobardi, Longobardi
104, 5.
Iubianico
201
hedificiis
principes 148,
COSE NOTEVOLI.
io;
160, 21;
14;
4.
5,
15; 143,
155,
22; 170,
124,
5;
138,
io;
(il
Calvo) imperator
4.
3.
38, 24.
159,
17;
dense,
ma
erroneamente per
Maurus
13*
INDICE
202
Leo
Leo
Leo
imperator 182,
imperator 88,
II
III
x
93
18.
7, io, 15
183, 4.
13; 183,
Leo VI
107,
Filosofo)
2,
imperator
131,
Macarius
papa 86,
III
papa
Leonianus
Antiochie
patriarcha
Macedonius hereticus
85,
86,
17.
38,
Magnus episcopus
Tyborniensis (Teur-
Maiurus
io.
9;
179, 21.
Lodovicus
38,
14,
5.
34,
patriarcha
Marcellianus
(il
Maurus.
2.
Lodoicus
isoletta
12.
episc. Torcellensis v.
Manifesta 185,
158, 16.
Lingonae (Langres)
1.
16.
Mazzorbo)
14, 26.
episc.
8.
19.
6,
17.
14,
25, 29.
23.
Leo
Leo
13.
17, 20.
17.
(il
9; 132,
87,
183, io.
14,
18.
Aquileiensis
15.
imperator, rex
II
Longo- Marcellus dx
Longinus prefectus
Longobardia
(zzz
il
61,
70,
di
rex
6.
50,
Langobardorum
Lodovico
Luceria 80,
il
(figlio
Commodus
imperator
181,
Marcus
Commodus
imperator
180, 26.
180,
3.
(s.)
dal
dell'imperatore
cronista
Gio-
Lodovico
II.
pella v.
Erroneamente designato
180, 28.
Lucius Aurelius
9, 15;
26.
io.
Lucius Antonius
Ci)
natls (Istria) 8,
1 1;
7,
15.
gobardi.
Lotharius
15.
Longobardi
pius
s.
Marci
Gradense castellum
(1) Secondo
il
Chronicon Gradense,
ma
3;
ca-
cor-
forse la
NOMI PROPUJ
pus 109, 19;
112,
Amianae,
v.
insula;
11, 9; 63,
1.
vanni
Orseolo)
168,
COSE NOTEVOLI.
ecclesia
13;
Rivoaltensis
sedes, cathedra
Gio8;
170, 7.
di Pietro
Orseolo)
II
11.
di
Baseleghe), synodus
tre
decem episcoporum
(s.) basilica v.
Gradense
ecclesia sancte
ginis Mariae,
Gradense
castel-
v.
eccle-
et vir-
Marie de Iubianico
Rivoaltensis insula;
rium
Roma;
castellimi,
Dei genetricis
s.
mollaste
Pamposia.
v.
(lido
Malamocco)
di
19;
15,
Metamaucus
7.
lamocco)
130, 14.
MaMetamaucen(citt di
Methamaucenses
no,
55, 17;
dux
36, 2, li;
Beatus,
37, 28;
episcopatus
v.
4.
res
(genero
di
144,
11
Pietro
Iohannes
Orseolo)
Mauricius 179,
19;
101,
1;
11.
io,
1,
Mauricius Menius
Meni.
16,
16.
al
113, 3;
8,
nord delle
1;
Dalmazia
sulla
Narrentane)
Mistrinam
18; 27,
16,
24,
33,
n,
21,
30;
du-
179,
14,
Torcellensis
16, 21,
36, 4,
32,
22;
35,
20,
28;
4,
io,
13.
3.
di
16;
49,
Iu-
25;
70, 20.
io.
clesia
160,
(= tri-
(presso
Ragusa)
159,
ec13;
16.
Maximianus Herculius
v. Herculius.
13.
12;
mercatum
il
13,
19;
episcopus
20;
116, 2;
(il
v.
Maureceni.
isole
in,
22; 72,
io.
117,
16.
2.
ecclesia aput
cato veneziano)
9, 18,
182, 25.
5;
v. Patricius.
costa
4;
142,
1.
v.
Do-
Dominicus
Mauricius Maureceni
Martinus
anche
Martinus presbiter
25
anche
v.
Obelierius;
132,
22,
23,
Metamaucensis
13;
18,
minicus, Leo.
19.
74,
110,
ses,
XX.
Marie
Metamauciu
6,
Maria (moglie
171,
169,
4;
203
Ve-
(1)
Ma
del Chronicon
INDICE
204
Maximinus imperator
Maximus
84, 21
181, 4.
Maximus tyrannus
182,
Mecetius, Mezezius
Mons
io.
tyrrannus
84,
85,4.
monaco
Mercedis
li;
150,
7;
littus (lido di S.
147,
12.
178,
Erasmo)
31,
Mathemaucensis.
v.
Metensis episcopus
v.
jmov)
132,
12,
5.
Dukici
184,
(genero
Niceforo) impe-
di
15;
107,
Michael
Teofilo) impe-
III (figlio di
monasterium
Mistrina (la
ecclesia
campagna
di
Brun-
s.
s.
Martini
Mestre) 102,
147,
Cipriani 102, 9;
v.
Neapolis, Neapolys
Campaniae
io; 82,
180, 20.
Nestorius episcopus
Constantinopoli-
Martinus
(s.)
183,
14.
imperator
Nikiforus Votaniatus
14,
Iohannis
*77, 13-
(di Russia)
Nugigerulus
v.
116,
14.
Bennatus.
181, 18.
3.
Roma.
184,
15.
Numerianus imperator
s.
7.
39> 4;
Niceta patricius 103,9, x 3> J 4' I0 4> I
Nicyforus, Nikiforus imperator 100, 13;
civitas
5; 83, 6, 17,
13.
Normani
Molvius pons
2,
pa-
Ytalie 68, 6.
6.
Mistriensis comitatus
ecclesia
67, 8
v.
io;
io;
eunuchus 61,
60 14;
patritius 60, 8
Michaelis
princeps 159,7.
26;
Domestico imperator
II
no-
Michael
12;
7;
3,
tritius
13.
Michael
6.
cartolarius
(xcov ZoiyXo-
filius
no,
de insula Narrentis
Cesso.
Michael imperator
186, 2, 4.
biles 157,
Mecetius.
v.
in
159,
Mezezius
5;
21, 23.
tamaucus
8.
Tri-
Nar-
128, 25.
(Monselice) 63,
silicis
19, 21
19.
73,
13; 148,
Dalmazia) 129, I.
Mediolanensis Muisclavo Chroatorum princeps 113,4.
rura 142, 23. Murcifus, Murciphus imperator 185,
Mellitus
Mons Sclavorum
io.
86,
Obeliebatus,
Obelliebatus
Olivolensis 99,
5, 12;
Obelierius,
Obilierius
2,
episcopus
Obelingerius, Obcllicrius,
tribunus Metamaucensis,
NOMI
dux 23,
101,
1
3,
14,
16;
no,
105, 22;
36,
103,
12;
1,
104,
spa-
18;
9, 14,
io;
1,
Olivolcnsis
52,
3.
Olivolum
insula,
clesia
s.
108,
99, 1;
13;
Castellum 44,
6;
1;
179, 3;
io;
131,
ec-
Olyvolensis
lensis,
126, 8;
103,
v.
ac/^Cristoforus,Dominicus, Gra-
Ursus;
sedes 102,
V. anche Ri-
4.
voaltensis insula.
Opitergium, Opiterine (0
dercina,
Ovedrana
Ove(Oderzo)
civitas
civitas
Opi-
45,30;
terginum castrum 139, 3;
46',
Ope-
episcopus
v.
Opiterginus
Marcellus, Marcianus.
io;
149,
Padus
v.
di
Verona) 153,
1.
19.
rex
Arripdanus.
li-
di
Ma
erroneamente nei
3.
Con-
v.
stantinopolis.
Pantheum
Roma)
(a
76,
11;
tc-
15.
Paonariae insulae
Principi)
(isole dei
134, 26.
Papia, Papiensis,
Ticinis,
Ticinensis urbs, in
Ticinum
130, 8;
13;
94,
146, 7;
152, 21;
1 1
124, 5, 8,
27;
147,
148,
160,
167,
3;
22; 179,
153,
3.
cenza) 95,
(di Vi-
16.
12,
(Parenzo)
156,
13;
156,
13;
Parentina civitas
ecclesia,
oraculum
Mauri v. Pollen-
s.
Parentina ecclesia
sis civitas;
scopus 75, 4;
Iohannes.
Parma
7, 17;
Parentinus epi-
anche Andreas,
v.
12.
124,
3,
15; 109,
Agnellus (nipote
8; 177, 17;
Badovarius
128,
4,
(figlio
107, 2, 6;
n,
16;
x
in,
77,
(figlio di
codd. della
Cronaca
6,
7,
11,
no,
112,
127,
I)
15,
dux
121, 20;
127,
4,
18, 21;
(figlio
4,
7,
12,
dux
II
122, 9;
11,
25;
129, 13;
del
4,
106,
5,
Iohannes
95
Orso
8;
n;
I)
Iohannes
109,
Orso
12;
18;
S;
di
(figlio
11,
dux
Iustinianus
(1)
21
5,
12.
|,
II
Otto Ursiolus
16
2,
Otto
sancte
163, 3;
rinus,
18, 20;
Pannonia, Panonia
6.
44, 7,
161,
tis
205
NOTEVOLI.
PROl'KJ E COSI'
5;
doge
109,
ipa-
INDICE
206
tus
Petrus (figlio di
Orso
128,
I)
1;
Orso
II)
132,
121,
Ursus
178, 8;
1;
Ursus
II
Orso
I) 128, 9,
Patavium
70, 17
28,
Ca-
Tribunus.
stello) v.
Roma)
(presso
nell'Istria)
nuova
43,
io;
Petrus
Marcianus.
v.
nell'Istria)
7,
Marinus 112,
119,
1.
Roma.
ecclesia v.
(s.)
dux
ec-
Gradense ca-
Roma.
stellum, Olivo,
Paulicius, Paulitio
Rosolus.
v.
Trondominico
Petrus
19; 75, 4.
diaconus;
(s.)
Emonensis (Cit-
episcopus
Patricius
86, 2.
Petrus Rosolus
episcopus
v.
Trondomi-
nico.
Petrus Ursiolus
Ursiolus.
v.
Philippicus, Philyppus
7, 9, 13, 21
90,
1,
imperator 89,
3-
26; 49,
4;
1,
ec-
patriarcha
6, 4,
Constantinopolita-
Longobardorum
Carlo Magno) 104, 6, 15.
Pipinus rex
papa 74,
Pelagius II papa 6,
Persis 78,
v.
Iohannes.
Plavisella 91,
19.
Po-
72, 6, 9; 73, 2.
v.
episco-
9.
13.
1
(figlio di
pus
181, 6.
filius
1.
eius
15; 68, 4.
62, 9,
Paulus patriarcha
nus 86,
Romane
Aquileiensis
Pertinax
spa-
129,
13;
164, 32.
Pelagius
27.
(Tradonico) nobilissimus
episcopus v. Ber-
castellum
Pathena (Pedena
177,
123,
Paternum
Pauli
12, 20,
7,
gullus.
70,
7,
130, 8;
Patavina ecclesia
147, 6;
124, 6,
122,
13;
civitas, Pa'tavis,
5.
5.
49, 23
187,
11;
16; 178,
Patavina
di
18;
112, 20;
(figlio
11
125,
Ursus
121, 2,
15,
Petrus dux
178,
21, 23;
12,
120,
19; 122,
latinus 186,
dux
protospatharius 132, 3;
2;
Petrus Badava-
9,
dus;
11; 184,
An-
5.
Helius, Severus.
(1)
La sua
cumento
del
apostoli foras
et
eandem
abatia
si
legge:
sancti
si-
\ndrcac
NOMI PROPRJ
Mauri
sancii
156, 20;
chiepiscopus
eccli
Ponposia
Pontus 88,
Des
Pamposia.
v.
9,
3,
Porfyrogcnitus
Portucnsis episcopus
1.
Iohanncs.
v.
Romanae
io,
19,
84,
19.
sedis, patriarcha
io.
citt)
28;
20;
Gradensis
108, io; 13
14;
oraculum
16.
1,
aput
civitas
Dorsumdurum
1,
ecclesia sancti
ecclesia,
12
1;
152,
126, 22;
122,
1;
49, 5; 68,
18.
130,
Rivoaltum 131,7;
Pugna
106,
65, 7;
126,
Castellimi v. Olivolo
3,
Ravenne
(di
22; 11,
exarchus
1.
Primarius portus
lohan-
Fredercus,
v.
VI;
III,
207
primas 95, 9.
Uccia secunda 7, 18; 49, 20; 71, 1.
Redulfus Ariminensis comes 153, 4.
Iohanncs.
v.
NOTEVOLI.
E COSI-:
sancti Marci
no,
112,
4;
141, 7; 161,
140, 25;
ianuae
22;
nus 86,
1.
altare 143,
143,
(s.)
Dei
sacerdotis
v.
Hericlonas.
118, 22;
ecclesia sancti
sancti
9.
Raimundus
153,
1.
Ottone
(di
III)
162, 2.
Ravenna, Ravennas
75,
123,
138,4; 145,
J
vescovi)
20.
123,
cathesculpta
artificiose
164, 28;
1;
95 l6l > I0
tabulis
87, 24;
19; 124, 2;
54, *3>
elephantinis
16.
Ravenantium
urbs,
Theodori
insula
maris sita
125,
forum macelli
18;
139,
sancti
7;
synodus
(di
72
Ravennates
Ravennas
ar-
petto a S.
per
quell'atto
fu
donata
Marco
medesimo verso
e di S.
17;
la
e all'estremit del
laguna di
S.
Marco
monasterium
117,
15
125,
109,
162,
11,
15
ecclesiae 117,
pite vuli
170, 8;
murus
18;
atrium
a
ca-
Silvestri
140, 12;
5.
Rainardus camerarius
Moysi
103, 19;
dra
Maria Formosa)
(S.
genitricis
95,
atrii
28, 32.
Raclones
uno
capite
in
catena
fine predicti
margine
131, 12;
palatium 106,
INDICE.
208
7; 162, 7,
16;
169,
13,
14,
bizantini e
marmoreo
77, 6, 24;
capella
14;
et
no,
stiniano Particiaco)
turris
162,
pal-
2;
orientalis
rivulus
19; 163, 6;
de Castello 131,
Rivoalten-
io.
1;
13,
1;
145,
1;
12,
1,
127,
6, io;
Mariae
a sanctae
Maria
Trastevere)
in
sancte
ecclesia
mons
90,
4;
pons Molvius
93, 2;
romanae
regiones
(rioni)
mana
ecclesia 40, 21
cardinales
30;
37,
56,
1
1,
1
2.
pero)
39, 20;
1; 40,
38,
77,
11.
Romani (=
9,
11,
17,
13,
18,
25; 82,
64,
12';
179,
19.
Langobardorum
rex
io.
152, 2.
latinus
186,
23;
11.
Luthoitus.
v.
1.
ecclesie
sedes
Romana
18;
synodus
(=
n;
l'
im-
civitas,
quanti avevano
(=
sultano) Saraceno-
13; 55,
respublica
rum
56, 5;
12,
Saba, Saudan
Ro-
Romana
17.
Roma
1.
Romane
6;
155,
154, 24;
Gaudius
Gaudius;
v.
83,
picturae in porticu
2;
Petri
II
Rotari, Rothari
187,
9; 115,
7,
anche
v.
Co-
di
(figlio
Rubertus
Pantheum;
83, 12
1.
imperator
monachus
Marie
1 1
18; 136,
ad martyres 76,
sancti
so-
60, 6;
19,25;
134,
Romanus
25; 81,
115, 2;
18;
141, 20;
7;
93,
non procul
7; 122, 6;
5;
147, 22;
imperium
9.
delongarius 134,
imperator (usurpatore) 133,
Romanus
Romanus
Romoald
83, 6, 7,
14;
(S.
lium 161,
2, 5
Urbs
urbs,
io;
90,
11; 115,
ecclesia
Romanum
135,
17; 73,
123,
Petri
di
14.
6;
3,
Romanorum
6;
83,
Greci
87,
n.
72, 8, 9,
95,
179,
Giovanni duca
(figlio di
Romano (Lacapeno)
Rodoaldus
Romani (=
la
65,
cit5,
8,
episcopus
1 17, 23
118, 3.
Saburrus, unus ex optimatibus (dell' im;
Sagomino Iohannes
Salbianus
17,
6,
ferrarius
25.
175,
5.
24.
Salvatoris ecclesia v.
Album
litus.
Sansagus
(Sansego,
isoletta
presso
NOMI PROPRJ
19;
115,
io,
15, 19;
2,
principes 149, 8;
v.
165,
7; 74,
19; 76,
6,
Sicilia, Scicilia
85, 6;
9.
Silis
Scicilia v. Sicilia.
Silvestri (s.)
(Croazia) 107,
io, 6;
122, io,
8,9;
16;
7;
1
123, 2,
2,
157, 2;
4,
v.
Michael.
Silvo
11,
io; 132,
158,
V.
Yta-
Rivoaltensis
v.
Dominicus
147,
7.
(Salvore
Silvoclis portus
nell'Istria)
rex 132,
sis
Venezia insulare)
Sedesclavus (duca
di
17; 69,
Sophye
11.
34, 7,
Croazia) 125, 9;
11
(s.)
23
1,
14,
8.
12.
14
episcopus
corpus
(s.)
eccle-
Constantiacus.
sia v.
Sergius
Bachi;
v.
(Spalato)
totius
nus
86,
Servoli
158,
non longe
ecclesia
a ducis
nezia),
monasterium
monasterii abbas
Sesualdus
v.
v.
Ve-
Iohannes.
metropolis
Severi
(s.)
Spoletum
Stefanus
121,
15.
13.
Ma
la
filius
v.
Cronaca
di
un errore
Giovanni diacono.
\.
Romani (Lacapeno)
134,
protomartyris
ecclesia
Caprulas.
Stephanus
filius
Sabulo.
v.
3S,
23, 24.
Gradensis
v.
Martinus
Scopacalle.
(s.).
n,
5.
Stephanus Scopacalle
Strada
sula.
Spa-
Stephanus patriarcha
Sensualdus.
urbs
valida
et
24;
Stephanus de Sabulo
1.
(s.)
17; 66,
Stephani
7,
Constantino-
v.
17,
7, 16.
polis.
14.
Sergii
13.
71, 9.
ecclesia
Spaletina nobilissima
126, 11.
archiepiscopus
7.
7,
(1)
basilica
Simeon Vulgaricus
11,
90, 14.
12, 12;
17.
20.
della
18,
120, 6.
Xarrantanae insulae.
lie
u-l,
insula.
2.
5,
Sile)
(il
11
5,
31.
18, 20,
dux
113,
15, 4; 120,
9, 4; 50,
1.
83,
109,
Sclavenia
3.
8.
v. Saba.
16;
7,
10; 75,
anche Saba.
209
Saracenorum
NOTEVOLI.
8,
123, 6;
145, 2, 5, 8;
Saudan
6,
5,
17; 120,
11,
134, 2;
128, 3;
114,
119, 6, 8,
E COSI.
della Cror
Severianus
14
INDICE
210
Sophya.
Suffia v.
Croati)
dei
(re
II.
20;
158,
16.
3,
7,
12.
synodus
v. Constantinopolis,
Gradus,
corpus
(s.)
6,
Tamo
Tarentum
Tarsaticum (Trsat
100,
III) 162, 3.
80, 8
Croato)
civitas,
Tauri forum
v.
Tecla, Thecla
civitas
37,
Tergestinus epi-
15; 183,
Tibimir 125,
Teutonicum regnum
tonici,
Teutoniqui
162, 2.
155, 15;
152, 8,
17;
Teu-
9; 155,
Ticinum
Papia.
v.
5.
3,
ecclesia
23; 121, 8;
apostoli et evangeliste
s.
Iohannis
35, 30;
36,
cenobium sanctimonalium
15
sancti
ecclesia
Iohannis
aereae bestiarum
imagines
aquam evomentes
ecclesia,
basilica
s.
Marie,
domus
s.
Marie 23,
genitricis,
36,
30,
s.
15
Dei
12,
9-
Tharso
Thecla
imperatoris
filius
9.
Baptiste 30, 8
151,
II
8.
8,
vir
Constantis
6.
5,
Teupernus belicosissimus
12;
12,
Mauricii 75, 9.
Tiberius Tyberius imperator 88, io,
143,
filius
Tyberius
Tiberius,
Teutonica regio
69,
ecclesia
7;
12;
17;
Tergestina
66,
Constantinopolis.
(s.)
4;
5,
imperatoris 85,
13.
5,
sul litorale
v.
8.
14; 123, 9.
17.
Tarvisina
13.
79,
2.
Tarantum,
v.
vescovado) 23,
Tecla.
lensis lacuna
partes
9.
del
31;
Torcel-
26;
Torcelli
Torcellana,
28.
ecclesia
124,
19,
23;
episco-
episcopatus 43,
20, 28;
pium
episcopus, pontifex
44,
che
75, 9-
18,
118,
20,
35,
Torcellensis
insula.
Rota (palazzo
185, 4.
Deusdedi,
ratus,
Iohannes,
Dominicus,
Iulianus,
v.
an-
HonoMaurus,
NOMI
COSE NOTEVOLI.
l'KOPRJ E
populus
Vitalis;
princeps 35,
26;
24,
27,
9.
4,
152,
io.
12.
9,
12, 17;
corum
Ursus
171, 2;
Dalmazia)
in
doge
del
Petrus
Pier Tribuno
Olivolo)
Tridentina
proto-
16;
7,
spatharius 131, 9;
di
170,
165,
27;
169,
18,
7,
ac Dalmaticorum
(figlio
Pietro
di
vescovo
133, 9.
ecclesia
Tridentinus
(figlio
29;
49,
episcopus
Ursus
Vitalis (figlio di
clericus
II)
171,
II
177,
6;
5,
Ursus Grugnarius
v.
Ursus Particiacus
v. Particiacus.
Valentinianus
Grugnarius.
v. Ursiolus.
Leonianus.
6, 7, 9.
imperator 182,
III
17.
dux
Valentinus
ziane) 104,
122, 12.
5, 6.
imperator 182,
II
Valentinianus
12.
5.
17.
V. anche Alpes.
v.
13;
clericus
115,
165,
II)
178, 4.
14.
Tyborniensis episcopus
Ursus
io,
Ursus Ursiolus
2.
Agnellus.
v.
71,
Pietro
15;
21
dux Veneti-
20;
16,
i,
i$6t
151,
164, 26;
17.
158, 4,
167,
21
i.{,
c$5 21;
162, 8;
166, 22;
H\
16
157,
140, 27;
4;
21
(delle
5.
vene-
isole
3.
Torcellensis 171,
Valerius episcopus
Ungari,
(=
gens
rex
1 3
o, 3
Ungarorum (= Unni)
Atila.
v.
168,
Uni v. Hunni.
Urbs v. Roma.
Ursiolus,
Vegla (Veglia,
Ursoylus,
Ursiulus,
(figlio di
(figlio
Petrus
(poi
(figlio
18;
22;
di Pietro
Ottone) 152,
168,23;
14;
1,
II
16;
148,
dux
(figlio
29;
dogi
1; 170, 7;
II)
152,
154,
1;
15;
142,
Petrus
Pietro II)
di
7;
Ur-
Hicela 171, 8;
19; 171, 6;
Iohannes
1,
Vassylius Ursiulus
soyolo Heinricus
167,
di
il
40,
5,
io,
9;
1; 42, 21,
99, 13
dei
ducato Veneziano)
Pietro I)
Catalogo
l'Istria)
64, 2;
presso
io;
178,
isola
43, 9;
11
v. Ursiolus.
66,
;
2; 94,
101,
no,
7,
9'
1, 7,
io;
'
12,
hi,
13;
6,
105, 20;
15
112,
INDICE
212
7,
J20,
17;
12,
131, 1; 133,
15,
127, 9; 128,
124, 17;
4,
6; 123, 20;
122,
3;
14;
5,
21; 142,
141,
14; 147,
148,7; i49>
25;
2,
5>
22;
150,
161, 20;
14; 166,
164,
167, 11;
1;
au-
177, 7;
Veronensium
150, 16.
Veronensis dux
Otto;
episcopus v.
bertus, Solacius.
Verus
v.
Marcus Antonius.
Vicentia v. Vincentia.
Victor (nobile veneziano)
'Venetiensis
Victor
Victor
nova 150,
7;
vincia al
tempo
1;
impero romano)
dell'
(= le isole Veneziane)
He-
130, 13.
neti,
95,
12,
4,
18;
5,
ni
15; 119,
125, 4;
136,
9,
19; 98
128,
11$, 4;
117,
8; 120, 9;
5,
16;
123,
133, 2
18;
131,
19
139
22; 141,4, 9; 142, 24, 29; 143
11,
17;
144,
19; 147,
3,
3,
4,
15
(la
nobilt,
101,
5;
18;
169,
cio
il
popolo grasso)
diaconus
v.
Georgius;
24.
17;
13
Veneticorum maiores
15;
170,
7,
164
115,
15, 4;
167, 17;
9;
146, 7;
civitatis
patriarcha
5.
13; 116, 4.
115,
II presbiter sancti
iunior 15, 13
125, 18;
il
127, 19.
ducato veneziano
presso
Silvestri ba-
patriarcha Graden-
silice 125, 7;
sis
in,
Gradensis 13, 7;
lido di Pelestrina)
no,
151,24, 26;
platheae 152,
Veronensis marchia
143, 9;
io,
17-
7,
19;
8,
1;
(an-
1.
Vincentia
63-,
Vicentinus dux
episcopus
v.
Vindemius episcopus
nell'Istria)
7,
4.
Vinea Contra
v.
Cessensis
(gi
70, 16;
Mathemaucensis
in-
sula.
7.
H.
Vitalis
Candianus dux
Vitalis
IV Candianus
v.
Candianus.
patriarcha Gra-
densis v. Candianus.
Vitalis episcopus Torcellanus 93,
11.
Od-
Iunior,
secunda 59,
cives 152,
Heinricus,
v.
97,
15;
15-
(s.)
martyris
dense castellum.
altare
167, 14.
v.
Gra-
YUarius
8.
Simcon, Terebellus.
Waltterus capellanus (di Ottone III)
162,
Winilli 60,
1.
Hvllarius.
v.
Isaakius.
Ytalia v. Italia.
tensis insula.
Zazo patricius
3.
Constantinopolis.
Ysaakius imperator
v, Nikiforus.
>
v.
(s.) v.
21
164, 23.
Zenon imperator
182,
19.
INDICE.
214
IL
VOCABOLI
NON REGISTRATI
DU CANOE
a,
a,
179,
exiere,
3.
abscissum,
absiso, per
abscisum,
SCSSO, 8l,
24; 121,
ab-
13.
antistis, patriarca,
assai,
107, 20.
archidiaconem,
157,26.
118,
6;
n,
161, 21.
commetis,
coniuge,
77,
20;
116, 8.
apostolica
lectio
28,
d'arte,
{figuratamente),
15-
il
litus,
laguna ve-
19, 20;
11,
27,
20,
13,
1,
5,
7;
23, 27;
3,
32,
1,
47,
1,
5,
meniis,
113, 12.
gli
31, 2,
militem
16.
littus,
stretta (nella
5.
s.
lunga
isola
littorias, la
danno,
ricevuto
25, 5, 8; 26,
142, 11.
3.
congunge,
neziana) presso
cometa,
147, 21;
8.
6.
clanculo, segretamente,
170,
11; 169, 4.
167,
scritti di
cometis,
me, 153,
169, 15.
3.
arcidiacono,
132, 10.
12;
9.
76, 4.
io,
indemnis, cfo 0 ha
l S-
hominem, mor,
19.
159, 9.
exivit
12.
^r
tinopoli,
4,
5,
7-
iudicii,
3.
tribuno, 22,
mura
monachicam, monacale,
monosolis,
di
un palalo,
munosulis
14.
162,
13.
138, 9.
(= |iovoXov),
INDICE
piccole barche farinate, secondo Vetinio-
logia,
55, 8.
Serzi
215
O/i'//.),
IO,
13.
novembrii,
di
novicius, sposo,
palleum,
pallio,
168,
li,
16.
1,
130,
pelli,
frutta, 62,
6; 50,
1.
tirrannus,
168, 29.
per ornamento,
scitum, per
situato, 65,
141, 19.
9,
16,
18.
spazio
terra
di
154,
160, 27.
17.
scita,
testamento,
9.
patore, 100,
18,
17-
tibi
12, 26.
14,
testamentariam vocem,
pavimento
124, 29.
12.
sufficiat,
5.
23,
70,
suffitias,
pomarum, ^owf,
salute,
11.
das,
159, 2.
sospitatem, sanit,
14, 6, 7.
sita,
18; 102,
situm,
io;
vicissitudinem
biava,
situata,
ih,
13;
recompensabat, ricam-
149, 21.
166,
14.
147, 20.
INDICE
2l6
III.
SCRITTORI
CITATI CON ABBREVIATURA NEL COMENTO.
1.
Adalboldo,
Si
cita
Vita Heinrici
Germaniae historica,
2.
Agnello, Liber
IL
Si cita la edizione
Script,
tomo IV.
pontificalis ecclesiae
Baracchi, Le
12.
Alpert, De
episcopis Mettensibus
li-
voli.
Amari,
della collez.
Parigi, 1862,
Hisioria.
15.
ecclesiastici.
Annales Barenses.
Si cita
la
hist. Script,
Mon. Germ.
edizione dei
tomo
17.
tomo
hist. Script,
tomo
18.
hist. Script,
tomo
1.
Adalberta epi-
s.
dei
Mon. Germ.
tomo IV.
Busta ducale
di Stato di
Mon. Germ.
Passio
I,
VI.
III.
edizione dei
Brunone,
Si cita la edizione
Mon. Germ.
Karolingern, neu
hist. Script,
I.
edizione dei
den
scopi et martyris.
Mon. Germ.
Annales Quedlinburgenses.
Si cita la
Bhmer, Die
Mon. Germ.
BACHER.
III.
Historia ecclesiastica.
bearbeitet
Annales Hildesheimenses.
hist. Script,
reichs unter
tomo V.
Si cita la
della collez.
16.
edizione dei
ratione.
Migne, voi. XC
Patrologiae latinae cursus,
la edizione di Venezia 1505
Si cita la edizione
Si cita la edizione
hist. Script, rer.
10.
nei
Veneto.
Andrea da Bergamo,
9.
furono pubblicati
Beda, De temporum
14.
8.
mil-
Mon. Germ.
dei
tomo IV.
cilia.
7.
documenti
VI-XXI1 deWArchivio
Baronio, Annales
13.
Si cita la edizione
6.
Holder-Egger nei
Mon. Gemi. hist. Scriptores rerum Langobardicarum et Italicarum.
si
Mon. Germ.
conservano nell'archi-
Ravennatis.
hist. Script,
5.
che
dei
II.
lecento
bellus.
4.
tomo
hist. Script,
Si cita la edizione
3.
Annales Vedastini.
li.
Monumenta
edizione dei
la
19.
Venezia.
Cassiodoro,
Epistolae vari,
Si cita la edizione di
comprende
inter ecclesiam
et
impdium.
edizione Hortis, nellMr-
Si cita la
I.
Codice Trevisapeo.
31.
217
Si cita
il
manoscritto che con que'
conserva noi R. Archivio di State
di Venezia, donde furono tratti
dna
apografi Maiciani nel secolo xvjh.
Marciana, mss. Latini 181 e 310 della cla>
nomo
si
Mon. Gcrm.
22.
Langob. et
Script, rcr.
hist.
Ital.
Flaminio)
grafia in Venezia.
Venezia,
23.
La
mum
una
serie di dissertazioni
24.
Bekker
nella col-
Storici
degli
editis
1749.
administrando imperio.
Bonn,
bizantini,
illustrata^
Costantino Porfirogenito, De
34.
1838-39.
25.
primum
Venetiis, Pasquali,
bropiSv.
Si cita la edizione
menu-
ac in decades distributae.
editi s illustratole.
mentis mine
morte dell'autore.
la
33.
pubblicate nei voli. XXVII-XXXVI delV Archivio Veneto. L'opera rimasta in-
compiuta per
(Corner
Torcettanae
Si cita da
Flaminius
Ecclesiae
Commercio, 1862.
tip.
Cornelius
32.
Bekker
Si cita la edizione
lezione
Chronicon Altinate.
degli
Storici
nella col-
bizantini,
Bonn,
1840.
Si
cita
26.
edizione
la
Mon. Germ.
Chronicon
Simonsfeld nei
tomo XIV.
hist. Script,
35.
Benedicti Casinensis.
s.
De
lezione
Mon. Germ.
Langob.
degli
Bekker
et Ital.
edizione dei
Si cita la
TaTopixr)
oir^r.rji*
Script,
tomo
rou
(3io'j
y.ai
Mon. Germ.
PaatXea);.
III.
Bekker
Si cita la edizione
dell'
impero romano
Tra
tinuatori di Teoi-'ane
sino alla
Monumenti
R. Deputazione
storici pubblicati
veneta
Registro
Si cita la edizione
gli
II.
uffi-
prima parte
servato presso
giustizieri vecchi
con-
donde
Mo-
histo-
Chronicon Ve-
del registro
nei
esemplari.
la
condegli
netum.
Contiene
Dandolo Andrea,
38.
il
Capasso
del Piovego.
gli altri
37.
Si cita
tra
collez.
litanae ecclesiae.
sopra
studi di storia patria, Miscellanea, voi.
nella
x.
dalla
edite della
storia della
30.
Bonn,
Chronicon Slernitanum
hist.
28
nella col-
Storici bizantini,
1840.
36.
27.
thematibus.
Si cita la edizione
mente
39.
De
l'archetipo.
Rubeis, Monumenta
Aquileiensis.
Argentinae, 1740.
ecffcfiae
INDICE
2l8
40.
Documenti
l'
52.
Giovanni diacono,
nasio
nezia.
spectantia.
Du
Cange,
plici
varie
in
raccolti
buste sotto
Constantinopolis Chri-
53.
stiana nella
commentario
Gloria Andrea,
tico
illustrata.
padovano dal
Tra
Monumenti
hist. Script,
tomo
dei
Germ.
Moti.
54.
Gregorio Magno,
Si cita
J.
Enardo, Annales
Langob.
hist. Script,
tomo
dei
Mon. Germ.
55.
I.
Gregorio
Fr ancor um.
Tours,
di
Si cita la edizione
Erchemperto,
Historia Langobar-
Mon. Germ.
vingicarum.
Langob.
Arndt
mit Venedig
56.
Hincmar, Annales
Kaiser
der
L'importante dissertazione fu pubblicata negli Ergnzungsbnde der Mittheilungen des Oesterreiches Instituts.
57.
maggior
la
47. Filiasi,
primi
58. Isidoro,
rebus
di
Go-
sive
gestis.
Carlo Augusto
Etymologiarum
libri
XX.
Si cita la edizione
801-1804, voi.
Memorie
6.
della collez.
59. (Kaiserurkunden);
e secondi.
et
profane ed
60.
ecclesiastiche.
Kandler,
scere
Diplomata regum
Gams,
et
Si cita la edizione
tiche
Mon. Germ.
dei
I.
inediti.
Venezia,
Brusch
Mero-
Berti'ni ani.
De Getarum
Iordanes,
thorum origine
Monumenti ravennati
mexzp per
dei secoli di
parte
tomo
hist. Script,
bis 983.
46. [Fantuzzi,]
Mon. Germ.
et Ital.
Si cita la edizione
Historia
nei
dorum.
hist. Script, rer.
Mon. Germ.
et Ital.
Fuldenses.
Si cita la edizione
49.
IL
Dialoghi.
edizione dei
la
hist. Script.
45.
gli studi di
voi.
Eginardo, Annales.
Si cita la edizione
44.
pubblicati dalla
Documenti,
storia patria,
43.
42.
Vita d'Ata-
Sono
41.
le
Mon. Germ.
II.
hist.
ecclesiae
61.
Memorie
storiche.
catholicae.
Trieste, Papsch, 1847.
Gerardo,
Si
hist. Script,
51.
62.
Mon. Germ.
citt di
Ca-
Trieste, <S66.
tomo IV.
podistria.
deut-
schen Kaiser^eit.
Leipzig, Duncker, vierte Auflage.
63.
KOHLSCHTTER,
Venedig
Ultcr
dem
LANTBERTO,
Si cita
edizione dei
la
77. Promissione
Mon, Gemi.
Si cita
tomo IV.
Script,
hist.
Heriberti.
l'ita
219
(La) ducale.
coJ.
i!
chivio di stato
Ar-
.-77 nel U.
Veneri
di
tra
offi-
ciale.
il
cita
il
hist.
si
il
si
tomo
Script,
stian
nella Bi-
natum Mcxcnn.
Reginone, Chronicon.
Si cita
la
Germ.
82.
tomo V.
[Mansi,]
nova
et
Colldio
amplissima.
Florentiae
et
83.
Venetiis,
1759-98,
Mon. Gemi.
I.
nefci.
XXI.
voi.
Romanin,
Fuldenses.
edizione dei
tomo
hist. Script,
conciliorum
ss.
la
Germ.
I.
Rodolfo, Annales
Si cita
71.
tomo
hist. Script,
Barenses.
Si cita la
Edidit Phi-
III.
hist. Script,
al
70.
Romanorum
lippus Jaff.
Mon, Germ.
dei
Chroa-
illustrani
Liutprando, Antapodosis.
Si cita la edizione
antiquam
?.
/list.
hi
tiarura et artium.
69.
Racki, Documenta
Duchbsne
Moti. Gi
I.
Tra
Monumenta spectantia Ir
ridm Slavorum meridionalium, Z
briae, 1877, sumptibus Academiae scien-
con-
Si cita la edizione
tomo
Script,
con-
Liber pegiorum.
Si cita
.limai'; Bertiniani.
edizione dei
tiene periodimi
67.
Prudenzio,
Si cita la
79.
7s.
di
72.
NlCETA, Icropia.
84.
Si cita la edizione
Niebuhr
nella col-
Mnchen, Ackermann,
73.
Pactorum
Si cita
liber
il
primus
et
secundus.
85. Siro.
Paolo Diacono,
Historia Lango-
Si cita la edizione
Mon. Germ.
Bethmann
Waitz
Si cita
76.
la
Script,
edizione dei
s.
Romualdi.
una
-;
Staatsgeschic
Venedigs.
Fontes rerum
Austria-
fu
dell\4rc///r/'o
La dissertazione
Temanza,
tomo IV.
Pintox, Della
XXVII
87.
Mon. Germ.
voi.
Thomas, Urktmden
Si cita dai
Langob.
Mon. Germ.
carum.
der Republik
et Ital.
75.
edizione dei
lteren Handels-
bard orimi.
nei
Tafel
tomo IV.
hist. Script,
86.
Studien.
Vita Maiali.
Si cita la
Ar-
74.
Simonsfeld, Venelianische
pubblicata
Veneto.
nel
88.
Teofane,
Xpovo-ypacpia.
Si cita la edizione
lezione
18^0-
degli
Storici
Classen
nella col-
bizantini.
Bonn,
INDICE.
220
89.
Teofilatto Simocatta,
Si cita la edizione
Bekker
Icrropiou.
nella colle-
90.
Thangar,
Si cita
hist. Script,
91.
la
edizione dei
94.
hist. Script,
tomo
Ughelli Ferdinando,
Italia sacra.
Thietmar, Chronicon.
Si cita la edizione dei
92.
Mon. Germ.
tomo IV.
1717-22.
Mon. Germ.
95. Vassilich,
III.
del
Ada
La
san-
Due
tributi
alle
isole
Ouarnero.
dissertazione
si
XI
Ada
san-
hist. Script,
tomo IV.
Mon. Germ.
GIUNTE
Alle note.
P. 24, r. 24
confuse
La
le visioni di
medesima natura; ad
fine del secolo
xv
correzione di
Mauro con
che
accenna
esse
si
Maurum
quelle di
lo
s.
stesso
in
4:
lib.
XI, cap.
2,
si
spiega perche
di Aitino,
vennero
P;
v. p.
Al comento.
P. 16$, nota
Magnum
Magno vescovo
p. 415.
44,
r.
19.
CORREZIONI
P. 34,
id est
101,
P. 24,
vasi
33,
r.
Magnimi
r.4:
34, in
P.
19: Castellanis
r.
C1
22:
e
11
r.
id est
corr. di
in origine
corr.
40,
mano pi
Maurum
104,
recente
33,
28, nota
parvum
littore .
r.
90,
r.
r.
27:
5
pruno u
11
r.
74,
r.
9:
populus.
il
pallii
di
corr.
Maurum; prima
legge-
Prefazione
I.
II.
La Cronica
di questa collezione.
Pag.
vili
xm
Chronicon Gradense
III.
Il
IV.
La cronaca
....
Grado
xxix
xxxvi
manoscritti
patriarche
IIII.
XL
III.
xxvn
alla
Giovanni
I.
vii
comunemente
Cronaca brevissima
Grado
La cronaca veneziana
di
Grado
17
53
57
Giovanni
1.
il
gastaldo
175
2.
3.
Frammento
sul
d'un' inchiesta
commercio
177
fatta
dal
dei pallia
178
....
179
180
224
Indice
I.
II.
Nomi
III.
Pag.
con
Du Cange
altro significato
Scrittori citati
189
o regi-
214
216
Giunte
221
Correzioni
222
giugno 1890
ISTITUTO
ITALIA- o
* *
*82
IO
00
m
LITE
l'S
OF MEDIAEVAL STI
PARK CRESCENT
13785