Documenti di Didattica
Documenti di Professioni
Documenti di Cultura
II.
III
1. Celeritas navium Liburnarum magna erat. / La velocità delle navi Liburne era grande.
Celeritas – N singolare, soggetto – celeritas, celeritatis, f. – velocità
Navium – G plurale, complemento di specificazione – navis, navis, f. – nave
Liburnarum – G plurale, attributo – liburna, -ae, f. – liburna
Magna – N singolare – magnus, a, um – grande
Erat – 3. persona singolare imperfetto – sum, esse, fui
- magna erat – predicato nominale
1. Antiqui Graeci erant inventores multarum artium./Gli antichi Greci erano inventori di molte
arti.
Antiqui – N plurale, attributo – antiquus, a, um - antico
Graeci – N plurale, soggetto – graecus, -i, m. 2d - greco
Erant – 3. persona plurale imperfetto – sum, esse, fui
Inventores – N singolare – inventor, -oris, m. 3d -
inventore
Multarum – G plurale, attribute – multus, a, um - molto
Artium – G plurale, complemento di specificazione – ars, artis,, 3d f. – arte
2. In Illyriorum historia celebre est bellum Batonianum. – Nella storia degli Illiri è famosa la
guerra di Batone
In – in
Illyriorum – G. plurale, c.spec., 2d, masch – illyri,orum
historia – Ab. Singolare, historia – ae, f. – storia, 1d., compl.. di luogo figurato
celebre – N. singolare, attributo, celeber, celebris, celebre - famoso
est – 3. persona singolare, presente indicativo
bellum - N. singolare, soggetto, bellum, -i, n. 2d. - guerra
Batonianum – G.pl., c. di spec. Batonis,-e, 3d, m
3. Celeria consilia non semper utilia sunt. – I consigli veloci non sono sempre utili.
Celeria – N. plurale, attributo, celer, celeris, celere, n - veloce
Consilia – N. plurale, soggetto, consilium, – ii, 2d. n. -
consiglio non semper - avverbio di tempo non sempre
utilia – N. plurale, utilis, -e – utile, agg.2 classe, n a 2 terminazioni
sunt – sum esse fui, 3 persona plurale, prezent
utilia sunt – predicato nominale
4. Issa est patria audacium nautarum. – Lissa è la patria dei naviganti audaci.
Issa – N. singolare, soggetto (Vis), 1 decl f , Issa,ae
est – sum esse fui, 3 persona sing. prezent
patria – N. sg, patria, -ae, f. (patria)
audacium – G. plurale, attributo, audax, audacis - audace nautarum
– G. plurale, compl. di spec., nauta, ae, m. (navigante) est patria –
predicato nominale
V.
5. Verba sapientis viri prudentia sunt. – Le parole dell'uomo sapiente sono prudenti.
Verba – N. plurale, soggetto, verbum, -i, 2d, n. – parola
Sapientis – G. singolare m , attributo, agg. 2 classe sapiens,
sapientis – sapiente
viri – G. singolare, complemento di specif., vir, -i, 2 decl m. -
uomo
prudentia – participio, N. plurale, n, attributo, prudens, prudentis -
prudente -
sunt – sum, esse, fui, 3. persona plurale, prezent
prudentia sunt – predicato nominale
4. Initia omnium rerum difficilia sunt – gli inizi di tutte le cose sono difficili
Initia: N. pl, sogg, 1d f
Omnium: c.spec. G. pl. omnius a um
Rerum: c.spec., G. pl, res rei, 5d f
Difficilia N pl neutro, agg difficilis, e, agg 2 cl
Sunt: indicativo presente sum esse fui, 3 persona plurale
difficilia sunt: predicato nominale
VI
1. Sonus est rapidus, lux est rapidior, mens est rapidissima. Il suono è rapido, la luce è più
rapida, la mente è rapidissima.
Sonus – N. singolare, soggetto, sonus, -i, 2d m., - suono
est rapidus, - est – 3. persn. singolare
- N. singolare m, rapidus, rapida, rapidum - rapido, attributo
- predicato nominale
lux – N. singolare, lux lucis, 3d f. – luce,
e st rapidior, - est – 3. persn. singolare
- comparativo, N singolare, attributo, rapidus, a, um
- predicato nominale
mens – N singolare, mens, mentis, 3d f. – mente
est rapidissima - est – 3. persn. singolare
- rapidissima – superlativo, N singolare, attributo, rapidus, a, um
- predicato nominale
2. Lacedaemonii fortissimi et audacissimi Graecorum erant – Gli spartani erano più forti e
coraggiosi dei romani.
Lacedaemonii: N. pl. Masch,sogg 2d Lacedaemonii,orum – spartani
Fortissimi: N.pl.m., agg 2 cl. Fortissimus – superlativo di fortis
Et: cong.
Audacissimi: superlat audax, is, agg.2.cl
Graecorum: G. pl., masch. 2d., c.spec.
Erant: imperfetto sum esse fui, 3p.pl
3. In Iliade Nestor sapentior est Agamemnone. - Nell' Iliade Nestor è più saggio di Agamemnone.
In Iliade – Ab. Sing, 1d. masch. Illiades Illiadae - nell'Iliade
Nestor – N singolare, soggetto, 3d, m.
sapentior – attributo, comparativo – sapiens, sapientis - saggio
est – 3. persona singolare, presente indicativo
Agamemnone – Ab singolare, 3d, m. - Agamemnon
4. Celer est cervus, celerior sagitta ventus celerriums. Il cervo è veloce, la freccia è più veloce, il
vento è velocissimo.
Celer – N singolare, attributo – celer, celeris, celere - veloce
est - 3. persona singolare, presente indicativo
cervus – N singolare, soggetto – cervus, -i, m. 2d - cervo
celerior – comparativo di celer, celeris, celere, N.sing
sagitta – N singolare, soggetto – sagitta, -ae, f. 1d - freccia
ventus – N singolare, soggetto – ventus, -i, m. 2d. – vento
celerriums – superlativo di celer, celeris, celere, N. sing
5. Regere rem publicam difficillima ars est: governare lo stato è un’arte difficilissima.
Regere: inf. 3d. rego, is,ere
Rem: A.sing, c.ogg, 5.d, res, rei, f
Publicam: att., A.sing, 1d, f, publica,ae
Difficillima: agg.superlativo difficilis, e, N sing
Ars: N sing, 5d, f – arte
Est: 3 pers.sing sum esse fui
VII
3. Canis timidus vehementius latrat quam mordet. – Il cane timido abbaia con più veemenza di
quanto morde.
Canis – N. singolare, soggetto, canis, canis, m./f, 3d. - cane
timidus – N. singolare, attributo, timidus, timida, timidum - timido
vehementius – comparativo più forte, del’’agg. vehemens, vehementis – forte
latrat – 3. persona singolare, presente indicativo, latro, latrare (latro, 1.) - abbaiare
quam – avverbio – di quanto
mordet – 3. persona singolare, presente indicativo, mordeo, mordere (mordeo, 2.) – mordere
4. Lingua interdum gravius vulnerat quam gladius. – La lingua tavolta ferisce più che non (più
gravemente della) la spada.
Lingua – N. singolare, soggetto, lingua, -ae, f. – lingua
interdum – avv. – tavolta
gravius – comparativo più grave; gravis, grave - grave
vulnerat – 3. persona singolare, vulnero, atum vulnerare (vulnero, 1.) – ferire
quam - avverbio
gladius – N. singolare, gladius, -ii, m. 2d - spada
5. Lucretius poeta Epicuri philosophiam doctissime et pulcherrime exponit: il poeta Lucrezio espone la
filosofia di Epicuro nel modo piu’ dotto e piu’ bello.
Lucretius – sogg., N sing, Lucretius, i, 2d, m
Poeta: N sing, m, poeta, ae, 1d
Epicuri: c di spec, G sing, 2d m Epicurus, i,
Philosophiam c ogg, A sing, philosophia, ae, I m
Doctissime: superlat di doctus a um, V sing
Et: cong e
Pulcherrime: superlat di pulcher a um, V sing
Exponit: 3 pers sing presente expono, posui, positum, 3 con.
6. Ubi tu Gaius ego Gaia - Dove tu sei Gaio, io sono Gaia – dove sei padrone io sarò padrona
Ubi avverbio (dove)
Tu pron pers N sing
gaius N sing Gaius -i, 2d m
Ego pron pers N sing f
gaia N sing f Gaia,-ae 1d
7. communis labor me et te et nos omnes delectat - il lavoro comune intrattiene/diletta me e te e noi tutti
Communis agg 2cl, communis,-is, N sing
labor labor is 3d N m - sogg
me A sing ego
et cong
te pron pers, A sing ti
et cong
nos pron pers masch, A pl
omnes A sing omnes, omnium m pl 3d
delectat. Presente 3 plur delecto avi atum are
Labor tuus mi discipule laudabilis est Il tuo lavoro, mio discepolo, e’ lodabile
labor: labor is 3d N m - sogg
tuus, N sing tuus m – pron poss
mi: meus mea meum pron poss V sing m
discipule: discipulus,-i, 2d m V sing
laudabilis: agg 2 cl laudabilis e, N sing
est: 3 pers sing sum esse fui presente
Patria nostra ligno et metallis abundat. – La nostra patria abbonda di legno e metalli.
Patria – N. singolare, soggetto, patria, patriae, f. - patria
nostra – agg 1 cl, noster -a -um, f sing
ligno – D singolare, complemento di termine; lignum, -i, 2d n. - legno
et - e
metallis - D plurale, complemento di termine, metallum, -i, n. 2d- metallo
abundat – 3. persona singolare, presente indicativo, abundo, 1. (abundo, abundare)
Huic populo mors est carior servitute. – A questo popolo la morte è più cara della schiavitù.
Huic – hic, haec, hoc; a questa cosa
populo – D. singolare, complemento di termine, populus, -i, m. 2d - popolo
mors – N. singolare, mors, mortis, 3d f. - morte
est - sum esse fui, 3. persona singolare, presente indicativo
carior – comaprativo carus, cara, carum - caro
servitute – Ab, singolare, servitus, servitutis, 3d f. – schiavitù
Notum est illud proverbium: Errare humanum est. Noto è quel proverbio: Errare è umano.
Notum – Ak singolare, notus, -i, m. 2d - noto
est – 3. persona singolare, presente indicativo; sum, esse, fui
illud – pron dimostr A singolare; quello, quella, quella cosa
proverbium – A singolare; proverbium, -ii, n. 2d; proverbio
Errare – infinito, erro,avi,atum,are, 1.
humanum – N singolare, humanus, a, um, agg 1 cl
est – 3. persona singolare presente indicativo; sum, esse, fui
Exercitui Hannibalis transitus Alpium difficilis erat - All’esercito di Annibale era difficile
attraversare le Alpi
exercitui: D sg exercitus,-us, m IVd
Hannibalis: G sg Hannibal-is m 3d
Transitus D sg transitus,-us m 4d
Alpium G sg Alpes,-ium, f 3d
Difficilis agg difficilis,-e
Erat 3ps sum esse fui ind presente
Multae naves in portus Dalmatiae veniuntis - molte navi arrivano nel porto della Dalmazia
Multae N pl multus a um, agg 1 cl, f
Naves N pl navis,-is, f 3d
In preposizione
Portus G s portus,-us, m 4d
Dalmatiae G sg Dalmatia,-ae, f 1d
Veniuntis: 3p plur ind pres venio,-ire, 4 con
In capite humano sedes omnium sensuum est Nella testa umana c’e’ la sede di tutti i sensi
In
Capite Ab sing caput,-is, 3d, n
Humano Ab sg aggettivo humanus a um 2d
Sedes N sing sedes,-is, f 3d
Omnium G pl aggettivo omnius,-i, 3d
Sensuum G pl sensus,us, m 4d
Est 3p sg pres sum fui esse
Corna sunt arma multorum animalium - Le corna sono le armi di molti animali
Corna N pl cornus,-us, n 4d
Sunt 3p pl sum fui esse ind pres
Arma N sg arma,-orum, f 2d
Multorum G pl agg multus,a,um, 2d
Animalium G pl animal,is, 3d, n