Informazioni su questo libro

Si tratta della copia digitale di un libro che per generazioni è stato conservata negli scaffali di una biblioteca prima di essere digitalizzato da Google
nell’ambito del progetto volto a rendere disponibili online i libri di tutto il mondo.
Ha sopravvissuto abbastanza per non essere più protetto dai diritti di copyright e diventare di pubblico dominio. Un libro di pubblico dominio è
un libro che non è mai stato protetto dal copyright o i cui termini legali di copyright sono scaduti. La classificazione di un libro come di pubblico
dominio può variare da paese a paese. I libri di pubblico dominio sono l’anello di congiunzione con il passato, rappresentano un patrimonio storico,
culturale e di conoscenza spesso difficile da scoprire.
Commenti, note e altre annotazioni a margine presenti nel volume originale compariranno in questo file, come testimonianza del lungo viaggio
percorso dal libro, dall’editore originale alla biblioteca, per giungere fino a te.

Linee guide per l’utilizzo

Google è orgoglioso di essere il partner delle biblioteche per digitalizzare i materiali di pubblico dominio e renderli universalmente disponibili.
I libri di pubblico dominio appartengono al pubblico e noi ne siamo solamente i custodi. Tuttavia questo lavoro è oneroso, pertanto, per poter
continuare ad offrire questo servizio abbiamo preso alcune iniziative per impedire l’utilizzo illecito da parte di soggetti commerciali, compresa
l’imposizione di restrizioni sull’invio di query automatizzate.
Inoltre ti chiediamo di:

+ Non fare un uso commerciale di questi file Abbiamo concepito Google Ricerca Libri per l’uso da parte dei singoli utenti privati e ti chiediamo
di utilizzare questi file per uso personale e non a fini commerciali.
+ Non inviare query automatizzate Non inviare a Google query automatizzate di alcun tipo. Se stai effettuando delle ricerche nel campo della
traduzione automatica, del riconoscimento ottico dei caratteri (OCR) o in altri campi dove necessiti di utilizzare grandi quantità di testo, ti
invitiamo a contattarci. Incoraggiamo l’uso dei materiali di pubblico dominio per questi scopi e potremmo esserti di aiuto.
+ Conserva la filigrana La "filigrana" (watermark) di Google che compare in ciascun file è essenziale per informare gli utenti su questo progetto
e aiutarli a trovare materiali aggiuntivi tramite Google Ricerca Libri. Non rimuoverla.
+ Fanne un uso legale Indipendentemente dall’utilizzo che ne farai, ricordati che è tua responsabilità accertati di farne un uso legale. Non
dare per scontato che, poiché un libro è di pubblico dominio per gli utenti degli Stati Uniti, sia di pubblico dominio anche per gli utenti di
altri paesi. I criteri che stabiliscono se un libro è protetto da copyright variano da Paese a Paese e non possiamo offrire indicazioni se un
determinato uso del libro è consentito. Non dare per scontato che poiché un libro compare in Google Ricerca Libri ciò significhi che può
essere utilizzato in qualsiasi modo e in qualsiasi Paese del mondo. Le sanzioni per le violazioni del copyright possono essere molto severe.

Informazioni su Google Ricerca Libri

La missione di Google è organizzare le informazioni a livello mondiale e renderle universalmente accessibili e fruibili. Google Ricerca Libri aiuta
i lettori a scoprire i libri di tutto il mondo e consente ad autori ed editori di raggiungere un pubblico più ampio. Puoi effettuare una ricerca sul Web
nell’intero testo di questo libro da http://books.google.com
R B V C H L I N
PHORCENSIS LL. DOC,
> *

C A B AL I ST I C A
LIBRI TRES LEONI
X. DICATI.

£um Tdriuilcgto ^mperíalú

.f MAXIMILIANVS diuinafauentçdemmtiaEL.Romano
rumlmperator femper Augustus &sc. Recognofdmus per pracsen
tes.CumTHÒM AS ANSHELMVSprocomunistudio
forum commodo & u tílïcate libros Hebra?os,Graecos 8í Latínos,
raros&V ante hac non cditos magna soíertíaJ& nô fine graui ímpen
fa ubiq? perqiríratjingenioíbqj charactere excudere, & in lucem
cdere intendacNos indemnítatt sue considère cupientes/ie ab alu's
h uíuícemodi libri ím primâtur,& ípíé laboríbus & commodo debi
to priuetur,pra?íènríum cenore Statuímus & ordinamus,nc alíquis
cuiufcunqj status aut conditíonís existât per sacrum Romanum Im
perium.huíufmodt libros per Quínqu ên íum proxím e fururum ím
prímere,aut alibi impreílòs adducerc & u êdere audeat. Quod fi qs
contrafecerít , pcenam amisfionis librorum,& quincj? Marcarum
aurí puriFisco nostro applícandarum fe noucrit íncursurum. Man
damus íccirco omnibus & (ìngulis prindpibus ecdefiasticis & fecu/
laribus^omitibiiSjBaronibus^apitaneiSjVicedomîsPrírfectis,
Locutencntibus,Gubernatonbus,Ancianis,Iudiabus,Consulibus
Comun itatibu sySí caeterís quibufcuncp nostris & Im perir íácri offì
cialibus,ô<s subditis fidelibus dilcctiSjCiiiuscu nq? gradus,codítío n ss,
feuprseeminentísefuerínt^utprefatum Anshelmum huiufcemodi
priuilegío nostro uti &s gaudere permittât,ín eo manutencant & de
fendant, & contrafacíentes pcenís supradictis milicien r,nostrse pa
rituri uolutati.Harum testimonio literarum sigilli nostri a tergò im
preíïìone munitarum. Dat. ín Terzolas die XXI.Mensis Aprilis .
Anno M D. XVi Regni nostri Romani tricefimo primo. .

Ad Mandatum Cacíâreac
Per Csesarem. Maíestatís in confílío.

Serntiner subscrípsit.
 CONf ÍNENTVR tÍAEd
/nïmïascensusîndeumpertresregioncs&tot status abstrastionis ' tílfr)
Adam luminenaturdi motus dixit.hòcnunco$ ex oísibusmeis ^ vii.M
Adam altcr de terra terrenus,& alter de codo ccelestis viii.Ki
Angelorum reuelatione per lignum salutis restauratio,& saluatoris conditio ix.S
De Adam quomodo intelligendum sit,q> dicitur etiam dxmones genuiflc ix.X
Abrahams Sara ante mutationemnominumfucrunt stériles x.A
Angeliquarienobisappareant. . lviii.Q,
Artis Cabalistica: in suas partes diuisio.âí distinftorurri explanatio Ixiiii.Z
Adartem Cabalisticam introituspost illa quaedicuntur atechna Ixv.C
Byzantium.Constantinopolis noua Rorni ciuitas una LA
Biblia hoc est Essrim Varba,& ttiorá id est lex dei.Et uirtuS sacrae scrïptur* xix.H
Concupiscentia St libidine corrumpuntur desyderia speculationum. îiii.Q^
Causa; rerum quatuor. liiLZ
Cabala* no men quomodo interprerandum Vi .E
Cabalae diffmitio.Qui Cabalici, Cabalaei, 8t Cabalista!. Vi.G.
In Cabalae nomine imperiti crrauerunt. .ViLK
Cabala in tertia regione cognitionum fundatur undc nec sensu ncc
syllogismo acquiritur. viiX
Cabala prima fuit postruinamumuersalissalutisdiuina reuelátíò. vìi.M
Cabala prima hoc fuitlam ne mittat manum ôi fumât de ligno uítar. yiiï-Q,
Capitapatrumquifuerint. xii.M
Cabala quomodo de uno ad alium per ucrterit,& ibi nomina Cabalistarum. xii.O
Cibalistx quandoqj inter Thaímudistas numerantur St econuerso. xiii.P
Cabalœ nomen ôi Cabalistarum quis prior ad latinos tianstuliL xiii.O
Cabalistica sunt ut pomaaureainlecticisargentcis. xiiii.V
Cabala differt ab arte Cabalistica. xiiii.X
Cabala pracceditartem Cabalisticam. xiiii.ï
Cabali stae Si Thalmudista* conueniunt in hoc q> duo fint mundî. x v.B
CabaUstarum Ôi thalmudistarum duae sunt facultates ex uno fonte manantes xv-C
Cabalista tendit superim.Thalmudista manet infcrius- xy.D
Cabalistica facilitas Si Thalmudica communicant uiciflìm doftrinàs Si studia xv E
Cibalistae incumbunt contemplationi.uiri speculationum ex magistris legis. x v.F
Cabalistx sunt altiore loco Si digniore gradu q* Thalmudista*. xv.G
Cabalistarum Si Thalmudistarum expositio unius fcripturae diuersa. xv.H
Cabala nos humi degere non sinit,& de raptu Cabalistarum. Xx L
Contradistoria coincidere.idemqj cm Si non et». xxi Q,
Cabalista per Cabalam tenebras e rumpit,$l uerurri lumínare apprehendit xxìJfc
Cabalista contrahit amiciciam cum angelis.&rcs mirandasfacit. xxi,S
Cabala quid este intelligatur. li.g
Contemplatio su m m arum Si diuinarum rerum a quo 8t quousqj. IH [|
Ante creationem nihíl erat nisî deus,& retragramrruton,âí sapientia cius. liii.K
Contemplatio resta dependet a xxiiiiJibris sacrae fcripturae. lxiii.X
Cabalistica: artis tertia pars. lxxiii.%
Combinatio folum transmutata in Iibro Ietzira intenditur. Ixxiiii.A
Decœlorumdiuerfitatemultiplici. Ixxvi.HÍ
Corpora fingula proprios habent rectores angelicos. lxxvit
Cabalista illestulrus est qui miraculafigurissolisautuocibujattribuîc. Ixxviij.M
Deincatioquidficí
Diuinitatis desyderium homini est naturaliter insitum,& quomodo expletur. iii.L
Diuina non sciuntuc demonstratione. xxiiiiB
A ii
 ÇONTINENTVR HAEC
IJefensio Pythagorat contra calumriiatores.Etquomodo intelligatur". xxxiii.M
Dediis&hominibus. xIULY
Deus est pri ncipium unitatis,& supra unìtatcm, Si supra omne ens. Ixv.D
Dedeo noffeid quod ipse nobisreuelauit,satis esse débet lxv.E
Deus Tctragrammatus mortuus. , lxxiiLT
Deus nominatur etiam pluraliter propter pluies relationes. lxxvi.E
De daemoniis nocentibus. IxxviLK
Dedaanonumnoxicjrumremcdiis. - . IxxviiX
Eloquentia non continetur breuitate sermonis. vijf
Epilogus primi libri,èí q> diuinaç res humana rationc non discernurrtur. xxiiii.D
Epilogus dicrorum primi libri,& de uero saluatom xxx.E
De Ethica.œconornicá^í Politica Pythagorat. xliiii.B
Epiíogusbrcuisdíctorum,&infinuatio dìcendorum. IxLT
Joelícitas summa & Beatitudo,quidf'& quom odo. lù.G
Fratrcs atrati qui dicuntur,& quibus coloribus uestiuntur. XiiLR
JFrancorordicnse emporium Germanorum. LG
Grad ns decem per quos ad rerum cognitioncm ascendi mus. ïii.O
Hebrxi magis qaxrunt ueritatem loquendi q dicendi ornatu m. vil
frebra:i persecutionem patiuntur propter falsam interpretationem- Vii.O
De humanssalutiSj&perditionis uario statu. XXXÌÌ.M
Iudarí pulfi ex Hitpahia,& quo tcmpore,& quo diuerterint. i.E
Infefiora omnia cendunt ad perseAionem superiorem. iiG
Iehoachin idem est qui & lechoniah literis transmutati* xiiM
De inferorumduplid rartato. JtvLN
Jnferiora qualicer communicant cum superioribus,5í econuerso. xx.O
De sobeleo superiori. Ii.D
ludio rum orationes quare non exaudiuntur. r lxxviii.O
Libri ûalde multi.qui Si qua causa perierunt. xiiiS
Quibus libri s Cabalx àútor in co nscrib end 1 s uolum înibus his sit usus.
xiii.T
Lapsus primi rec o nciliatio rit per nouam delponsationem populi cum deo. xrx-D
Legi parendum est. . -
xxi.T
Lex primo in igne uisa.tum in tabulis scripta.demumoreexposita. Ixiiiï
Literarum distinction uirtus multiplex. lxix.H
Deliterarumgramrnaticaexpositione. .. r Ixix.I
béliterarum arithmeticaexpositioué.- lxixJC
Deliterisdisdplinaribus ad uerba magistrorum referendis. Et Hterisphysicis creatio
1 hem rerum signifìcantibus? . Ixx.M
De literarum accidenta li rela tione.a c Notariacon speciebus tribus. IxxìlO
De fíterarum alphabèt'icariacommutationc ac combinatione. Et q» oportet Cabale
; ftamfortitercredere. . t , . r,„. ■ Ixxii.P
Marranusquisdicatur.&unde. ... i.B
fn Mercaua tries patres,A braham superiorjfhac inferiorJacob mediufc . iii.N
Mens hominisquid & quai iter. '
InMatbematiciscircamu^auetereserrasse.T îiiiV
Mercaua quid sitf" •• V.C
ín M oria Abrahae demonstrata prirnum altare eonftruxit AdamSuper quo & ipse ob^
; tulit^&Oin&Abel,SíNoheÔ(eiusfilu. . x.B
De M essiha quid contingat in postremis dierum. xiU
TMêssih3cuocabulum <£stSilo. . ..< - -, tùE
Mìfteme^deft^^^^ÊftnômenMestìh^ ir*' .-. ».H
Meflfiflieftluxdel. .t tbi.Un?trv i' ''y1^ '\!^'\';-%ï
Messiha est princeps pack.
DenuradísduóbusadeVcreatil . ' - ' ' ^ • • • ". '■ /" \ : '1 ( '*íí.ÌJ
ivii
Messihareduccthomi.n«mrnparadisumnontCTrcfl:rcrtisedcoeIeftelTi. xvii.O
Me(sih«satiffactioproreatugcnerishum«ii. í • : '. xvii.ç^
Messiha honores &magistratushuiusscculicontcmnct,&foIamuirtutcm , ;.
habebit in precio. Xvlî.R;
>1essihasaita&mo«^cduJopcratioat(íffcstui.,' " ' xvij.S
M essiha est uirtusacpotestasdei. ' Xviii.V*
Messiha utetur rébus septem ad benefaciendú bonis,& destrucndfi malignos xvi i
De M essiha? noua doctrina,& quae fitlex M essihse. xviii.lt
Meísiha est exemplum oita? omnium liberandorum tendentis ad salutem
aeternam Et omnia per Mcssiham perfìcientur. xviii.Z
PcMcssihaemiildsnominibus; '» •• xix.0
QuodMessihxsitpropriumnorrrcfti ' xix.C
M essiha m uoeari nomine cópofìto cx literis solú misericordiam fignifkátibus xix.E
VrMessihamasscquamuromninostro conaru. xix.CÍ
PerMessihamtranfimusindcum. xx.I
Mundigeneralissimiíunttres. . ; xx.rVf
Messìha? anima est omnium uitarum ideata ideat xx- N
De mundo corporeo &seníìbili,& eiusprincipiis. 1 xíiiX
De Mathematica Pythagorattj fcjjjjj £
M essiha est lux dei mediante qua deus cognoscituf. ... liiii L
Natura quid sití »' ' ' . ii|i.S
De natura 81 rerum naturalium scienfiifac aitibuf? ìì i i. K,
Nacurali a scire diffi cile,& quare . • ' ' ' i ii i.T
Naturalium rerum principia. • > iiiiX
Nomina patribusíunt ab euentisindíta* X.Z
De numero denario & tetraéty. ixxyiii.T
Numerus septimus,st erilis.Minerua dicitur. J j. S
Numerat iones Cabalífticae decem qu* dicuhtur Sèphirotfi J m* V
De nomine 4Tetragrammato,& aliis nominibus secundú prima partem Cabalae Ixv .F
De nomine xlii.hrerarum . lxxiiï<S»
Nomenxlii.lirerarumnuIIinisidignoexponitur.&quomodo. Ixxiiii.VÍ
Nominis xlii.literarumcompofitio&expositio. . IxxiiiiX
Nomina barbara surit honor.nnda in sacris. . Ixxiiii-Ï
Noía principalia quomodo deû representát.Et xíiiJiterarú sighififat Ctcatorë lxxvjg
De nomine diuinoxii.hterarum, ' , Ixxy.C
Nomina sacra ex Tetragrammatouirtutcmducunr. lxxví.p
Q^nomen sacrum lahcommunicat tribus diuìnis nominibus. lxxviJF
Nomina secundaria minori ordine reputantur. : ìxxyiXl.
Opus de Brefìth est aurum bonum/ed opus de Mercaua est aurum optimum. xiiii.Z
ôpus de Brefìth est sapientia naturalisé opus de Mercaua est diuina. . . xiiii.A
Pythagoreus quomodo quis facile fiat. i-O
Prxdicamentadecern,&prsedicabiliaqncdicunturquinq^uoces. ; - ''';'\ í}\Vt
Prophetarum uniuersiras secuta est Cab al am I acob,& patriarcharum ante tiè. , xi.ï*
Prophctsualdelsetatisunt in schola spiritus sancti super M essiha. ' ~ XÏ.CÍ
P aradisus duplex. r xvi.M
Personarumin diuinisemanatio. • . ' : '<.'!:.. 1 :' • l.^S -~- y- xxi.P
Pythagoras philosophi* pater suit Cabalista, xxii.A
A m
 * CONTïNÌBNTVR HAEC
PythagoreoramXChbalistaromsimilisdoftrina. xxlli.B
Philosophiaexbarbarisortaest. XxiiLC
Pythagoricusdiseìpulus interrogaturus sileat,interrogatf respôdeat ipsedîxit. xxviLG
Pythagorica cxhcbra:orutn Cibala.5: de tribui mandis,commjspÌcitibus. xxvii.fi
De principiis rerum secundum pythagoram. xxviii.1
Contra PythàgorxdctraAores. xxxvLP
De PythagorxuiAu Si esu. xxxviLO
Philosopha Pythigorx est mystiea&symboUca. xxxviiR.
De Pyramide qua creatum est uniuersum.Et de proprietatibiu Oeiil rttundl xLV
DephysicaPythagorx. x!iii,Z
De philosophia cota Pythagorx St symbolis eius. xliiii.C
Pyihagoreus est qui omnia sormalia incellcAualiter intdligit, xlviiiD
Protestatiodiftorum&dicendorum. KuP
Pronunciatio nominum lxxii.angelorâ St eorum in nouem choros distributlo lviii. K
Quìnquaginta portx intclligentix,& seerctum magni lobclei fit millesimx generatio
' nis,3íregni omnium scculorum. liil
Redemptionem Messihx inteliigunt Thalmudistx corporaliter, & Cabalistx ípiritua
liter.ita de eorum captiuitate. xvii.P
InreuelationemrestauraricmisomnisCabalarefertur. ix.T
DercsurrcAionemortuorum&regcneratione. xxxvi.O
Rex in Syria intelligitur esse Messiha. lxxiiii Z
Symbolica theologia mhil animorum salutì commodíus. ii.F
De syllogismis St demonstrationibus. v. A
Scientia superior crédit decretis scientix Inferioril vLR
Sin litera Cabalisticc fignificat in miserationibus. xï
Sin litera per Notariacon fignificat unAionem. xiC
Salomonem Gibalistx alium inteliigunt q" filium Bathfaba^Iiud quoq| Kftlplu xii.K
Salué nostraconsistittneognitione Meflihx- xviii.T
Salus homini de fola dei misericordia contingic. xix. P
Sacra scriptura nos deo coniungi t xx.K
Syllogismi q*uis in exteris artibus ualcre putcnrur,tatncn frustra la theologîeìs asterun
tur.quia non urgent. , xxvi.F
De saluteac saluatore. xxx.K
De symbolo primo prineiplorum uniuersi. , xxxviii.S
Sabbathizare quid fit secundum pythagoricos. 11A
DesabbathoSeiusobseruatione. IiC
Semitx sapientix triginta dux ádmirabiles 8t occulta;. Iiiii.M
SeptuagintaduosanAanomina Semhamaphores St lxx.prxsidestcrrarurri angeli,&
quomodoloquanturaudiant&inuocentur. lv.M
Septuagintaduo nersus conremplandi hebraice 81 latine expositi. lix.S
Sacramscripturam quomodoexponimuscabalisticcEtqimuItumnos
decipiat falsa interpretatio. ïxiiii.A
De figillis, charaAeribus, 8t uoeibus. Ixxviii. M
Tiphxrcth quid sit,& homo quare sic est eonstitutus iil
Theologica qux sint,& q profunda dtfficili acp ac quibus de causis. v.3
Theologi ueri non (unt uitiis St cri minibus publias inquinatî. v.D
Transgreffio prima diuinx legis polluit posteritatem. viii.P

ï. REUQ.VA LEGENDO IHVENIESL

 SANCTISSIMO LBONI DECIMO PON
TIFICI MAXIMO IÓHANNES
Reuchlinse supplex commendat.

TALICA PHILOSOPHIA BEATISSIMg

LEO DECIME relïgionis christianePontifex Maxime
a Pythagora eiusnominis parente primo^d summos hoirs
m excellenribus íngeníís pra*ditos oíim delata , perçjplurímís
annis ingentí latratusophístarum occiderat^arn diu tenebris èi densa no
ctesepulta,quscp deûfauoreSoloîsgeneris optímorû studiorum clarííîî
mus Laurentius Medícespatertims/4agníCoímípropago Florentinae
duitacisprincepsexoriret.Quê&si nouímusanimo & ídentíagubernâdi
Rempub. SY domi belliq? osa consilio ac prudentia gerendi,tam fuisse cÔ'
potem ut nemo aetate sua in cíuíli exerdtattone uider et magis laudâdus,tft
ad hoc nobis eû fateri oportet commodius natû eífe p inde atep cœlitus de ,
missum,ut poflr eloquentíe disciplinas SC bndicendi artes a PetrarchisJPhi
lelphís, Aretínifcj? rhetoribus anteiuuêtuti Florêtingtraditas q esse absep
côtroueríìa possent du es cun ctis nationíbus exteris nit idiore feribendí ca
lamo &puritatelíngug ornatiores,ípse tandê patrie in íerret qqjillâ expu!
tricê uitior û sapíentíâ & arcanorû inuestígandí ration? q in libris & monu
mentis prifcorûad sua usqj tempora latuissent. Ad id prouindacdrligêter
acciuit undequaq? doctifïìmos & uetcrû autorû peritiíTìmos uiros qbus
cû rerû sdêtia etia satis eílèt eIoquêtiae,Demetríiï Chalcondylen,Marsiliu '
FidnûjGeorgiû Vespudû,Qiristophoru Laridiî lûr,Valorê,Angelû Po
Iitíanum,Ioanné" PiaimMírandulccomitêjCaÈteroscf orbis eruditisfimos
qbusantiqrum solertia&arcanaueturïasmalignitatecafiiu obi itéra ta in
lucê rediret.Hoc egere summi uiri certatim.Nâ docuit hic, cômentabat al
tcrjIegeratistejinterpretatusestiHejaclinguasuertít in linguas. MaHîlius
Grcedâ duxit in Latium,Romanos in Grc-ciâ Polítianus reduxit. Instabant
omnesoperi,nemo non sommas Medidbus laudes afferens. Hos in he/
roas Beatifs. LEO tuus natal ís uirgula,ut aiunt, diuina fccl: citer cccídit ,
Diís gratia,certe ut non restaret uilum elegantionsdoctrínsegenus in q
tu non euaferisperitior,adeo quidem puer amplexuspolitiíìîmi suauitatê
Polítíani.Quid multisC' FlorentiaiUo a?uo nihil erat floridiusJn qua rena
scerentur optímarum artium quse ante ceddere omnia,nihiI rrmansi t inta
ctum de linguis & literisquo non exercerentur nobilíssimi Florentini.
Ea fama ego tum quidem uehementer mouebar tactus eius lod cupidi/
tate,ac non solum magnifícenriflìmt Sí insueti nobis Hercyniis acdifiríi
auitaedomus tuXjquamMagniCosmtnoWïinaruntjUerumetíam paren/
tís tui desyderío uisendi, unde nostro seculo tanta commoda prodiuTent .
 DE ARTE CABALISTICA

ígitur ín Italiâ profeclus cu illustri Eberhardo Probo Sueuoru nostra çta

te primo Duce,cui a Secretís ftebâ,íntraui Rorêriâ drciter xíi.Kal.Apriles
Anno Christí MccccIxxxií.Cûc^ insigne Medice gentis nobílítatê éi duci
comendaíïèmut pro reiueritate profecto debui,optabat cum eo sibi ut
ro colloqiïíû haberc.Quod ubianîaduertiíîetnefáoq reuelâte Laurent,
apphenditperegrinidexterâperqhumaniter,oêsc^ nos domû fuâ duxit,
fingula uifu dígna ostendcns.Primojfaberrima eqrú stabula,deinde arma
mêtariû omi apparatu bcllico refertû,post itêsingulos thalamos ptiosiílì
mis aulcísornatospulchroscptapctaSj&îexcelsoculministccto arborib'
c5sítûnemus,hesperídûhortos ac aureamala,aiíus biblíothecâcû in cœ
los usq? uerbís extollerê^phumanítcr ut folebat uírfuauííuW reípodít ma/
iorê sibi thefauru in libcrís esse cj ín libris.Quçíb te Papa fanctimme,sinas
me loçj tecû aliç|co liberíus infimatê de média plèbe hoïem,Q£ta putas me
tú captû admiration e cú qdâ ínsigní gaudio qn uníucrsis applaudêtibus au
díuiííem ad summa te rerû fastígia côscêdisse optímû optimi fapiêtíísimíc]?
principis díui Laurctií Medicis siliû3recordabar subito tançj hierophâtes
aliqs paternû illud uaticíníû uera? prophetia: par. Quid hac ex Laurentio
laurea fruticari queat,nô modo laurêtib* populis fed etiâ toti orbí peiofo,
çjs maíùr eXcogitari thefaur* pofsit q fit illud tuû îeffabile regn û,vn nobis
oês diuitíc tâcj ex Pacftoli abysso fluût,oêsgratic,oês optimarûliterarû or
natus ,ÔC orne qd est ín humanís bon û.Semina iecít pater uniu crsa? ueteris
philosophie,q nue te fïlîo in culmos surgût,ut te regnâte nobis spicas illius
metere líceat in oïb9 línguis,grcca,latina ,hebrca, arabíca,chaldaí ca Sí chai
díaca,qb* hoc tge libri tue Maiestati offerût, & uberius oïa rjficiût sub tua
dítioeq íutaparëte tuoprudêtiíïìmeîchoata.Quarecogitâssola studíosis
Pythagorica defuisse,q tn fparsim í academia laurêtiana delitcscût,credidi
haud îgratú tibí futurû si & ea foro afferrê q Pythagoras nobsleíqj Pytha
gorei sensissedicût,ut tuosoclíci numïelegerêt latíníshacten'ígnota.stalig
MarsiltfPlatonê" edidít, Galliis Arístotelë Ia.FaberStapulêsisrestaurauity
Implebo numéro & Capnrori ego germams p me renafcêtê Pythagorâ tuo
noîdicatú exhibeboJd tn abfq? hebrçorû Cabala sicri nopotuit,co q? Py
thagorp philofophia de Cabalaeorú pceptís initia duxt't^qpatru" memoria
discedens e magna Grccia rurfus in Cabalistarûuolumîaincubuit.Eruêda
igit îdefuerât fere oîa.Quaredearte Cabalisticaqíymbolica philofophia
est scrípsijUt Pythagoreorû dogmata studíosis fièrent noriora.In qbus ou
busníhil affirmOjTm utut opinât infidèles reríto,q Simone ludeû Cabàlg
peritû audituri Francofordiae ín unâcauponam e diuerfo itinere conueni
untPhilolausiunior Pythagoreus,& Marranus Mahomèrista.Iam uero
rciectis î diuerforío sarcinulis gegríni famêpellere ctipiêtes horrêt côuiua
rútumultuantëgregê, atillís postfympoítatabernâdeferêtibusítâcœpit

i
 LIBER PRIMVS í
■m,
MARRANVS. Tcmpcraui à multis mihi uerbis in tàrito murmure
coepulonum indigenarurrt ,quí nimium potí à prandío nunc abeun t,u eri
tusnemaleaudistemfiquOuissermone aduena ego fremittis intercalas
sem eorum quos exitiosa cemulentía onustos noucrím. Post uero q hinç
illis profectis/olí nos in ísto prídem diuersorio con uenimus,arnbo,ut est
iudere,pcregrini,&haudparumabirinere fcíTì,íubcas Orocauponi,fí
tuamecum statsententia,ut feolnda? mensaeferantur & bellaría minime
Sybaritíca,quâdo liberiore gestu côuiuere lícet & colloquí. At ecce stru
ctorcs aeceduntnesdoqua; promentes tragemata cum nucibus & caseo
utinam bithynío & cratère incertum zythico an uínarío.quanquâ nobís
omnium nihil monentíbus. Tïim P H I L O L A V S haud medíocrl
dexteritate ait.cauponariam agit hic instítor,ut qui nummis ubiq? locet
pedicas,etiam hoípitíbus addat aurita mínisteria,quo plus uíni obliguri
regestientibusuendatjmoxením atqjde bellariis sermo excidit/ercuU
presto sun t.Nunc (âne in ter honesta pocula opto nobís laxiora fodalítía
sore.Nam utríqj me consule uultus,mi conuiua, capíendus est nouus Ôt
ladàtis membris curanda requíes. Potissimum uero mihi post longam
nimis & feabram uiam,duroscp calles^quos hucusep sum emensus.Qiiid
tibi fit íntegrum ignoro, cum de tua peregrínatíone nondum factus sim
certior, glonginque,aut quís tu,aut tindenam uenerisí E ByzantiOjinçjt
ille,Conftantini urbe,quam muíti Nouam Romam appellant,fum ením
patría Byzantianus,studío uan'us,siue graece uelís,aut hebraíce/eu ma/ A
gis latine,Arabum tamen doctrinam plus callens,& nid molestum est,tu
utciíïim indícare ne récuses qui uir ipfe sis. Philolau me nominant ,inqt
iste, Alanû natione,disdplinaPythagoreumj& fortasse haud absimilem
tui línguacem,sed quod tibi erit uoeabulum quaefoC' Côstantinupolitani
Marranum me uocât,ait ille3nomen a Gherintho & Ebione; sch olasticís B
notum,q> & aqua tinctus & recutitus apella,utrinc^ alioqui tam JMoysi
legíbusqChristianorum doctrinafum initiatus,scholastícos memoras
au dio Philolaus ad hec Id rogo aût sun t ne humanitatis fcholae Constan i
rinupoli modo,ínter istos maxime omnium crudeles & truculentiffimos
Thurcosí PIurimse^nquitílle,quibusse excellentiííì'mís ingeniishomi/
nés dediderunt.Est ením plus illicdisdpulorum q decem millium, e Per
fia Gra:cia Latio,& Iudaismo in unis meeniis ,ínter qs cû iam annis duo
de uigintimuItarumartiumauditorfuerim,libuit tâdem expadari alio,
si forte uel trans alpes inuenírem studio fapientiae prseditos,qui de maxi
mis quaestionibus copiose queant probab.ltterc^ dissertare.Tum cuiatist
philosophiaeC petebat Phïlolaus,cV Marranus,Cuiufuis retulit, cum ftm
nullis ipfe unius discipline legibus astrictus,quo minus nefectaquidem
sidei libère quicqdfenserodefendereprohibeor. Certe par habes mecú
 DE ARTE CABALISTICA
Philolaus inqiritutuideo explorandídcíydcríum.Nam ad Germanorû
G nobilc hoc emporium Francosordienfe migrantibus è Thracia rti erca/
toribuscomitem meiunxi,q> acceperím hic esse ludaeum magna: in ope
ra Cabâlistica famaè,ac íngenris cxistímatiôhìSi quae una facultas Cutsepe
audiiú doctíssimos hommes suaui odo &consitíis uberrímís affluen/
tesmepraèfente arbitrari)prae caeterís essequcatphilofophisePythago
rícae côgnatior tanquam nihíl íímilius.Nam esse Pythagoram omnia fer
medogmataístincexpifcatumaíunt. Iudseoillí Simon eiïenomen perhi
bêtEleazarifilio ex antíqua Iochaícorum prosapia,qucm nunc remotis
mensis adoriri stat scntentia.Ego uero,inquit Marranus,íì pér te licet te
cumipfe uírum accedam,tametfì Pythagoríca parum edoctus,semgem
mihi Arabes magís uenerationi fuere Algazel Alpharabius,Abucatcn*
Hal^AbumaronjAbensínajquemlatiniAuicennam&Abenrustquem
Auerroem uocant>& reliqui consimiles peripatetid.Quanquam neminí
unquam mea aetate negatum fuit Constantínu poli qualemcunqj singula
nimpropelinguarumatc^sectarumphilosophiam côsequi maxime dis
fimilium gentium praeceptoribusindies pnblice docentibus,Tum Phi/
q lolaus,Confide,nam facile>i«quít,Pythagoreus fit is qui & libenter uer/
bo crédit,& pro tèpore tacere poteít omnia praecepta intellectualiser
intelligítjAtilIejastabo saltem ubi patíeris tanquam Pythagoreus aliçjs
SC audiam qua de re fermo inter uos fiat. Itaqj inenarrabili gaudio deli>
butum me reddes cum per magni aestímauero in conuerfatíone fapientû
íui(Tè.EtAlanus>Veniam9aitinamínpomaríodomieiusin qua habitat
deambulare nûcsolus didtur,ac certe hic lod est,& ostium patet.Cernís
neistum ex horto nos uerfusínceden terri, Agematuríus íngrediamur,
Salue magister.Cui Simon demoregennsJDominusuobiscû.Tu ne Si/
monilleIudeusC'rogâtaduena?>TumisJVtríJcp,nam&Iud^us fum&St
mon.QuseaûtnoîauestríamborumacdpiâCquo rectiusuos alloquar.
Vterqjadid.Ego Philolaus,& ego Marranus responderút, acdíuersis
itineríbusalter àlteríus nefdens,postlongâperegrínatíonêhuctandê cô
uenimus,qs non hoc emporíû tam late îminens tanto comeatu prope ton
Europse décanta tu^ac tot & tam pcíofis merabus illustres nundin a*,tam
díuersarû gentiu confluxu spedose ad fui contcmplationem traxerût,fed
unius tuí fama gduxit ea cupiditate,ut nobis de omni Cabalistica ratione
magnoge ut doctis uífum est & colenda cV expetenda ,nobíIes illas & tam
in Scythia gin Thrada comendatas ingentí laude cogítationes tuas bre
uiter & comode aperires.Ad hec.Est ne Símonjínqt memoria nostri etiS
apud Scythas & Thracas gente tam longinquâ. Est profecto ,ait, uterq?
E multo maxima,Nam abhínc an te trienniû rirdter quatuor lustra qn tpe
illosupputabantuestri amundiexordiopostquintum millenaríû annòs
ducentosocto&striginta pulfiexHispanialudacorum centena quatuor
 LIBER PRIMVS íî.

& uigîti miílía,índeC]j difcriminatím illorum maxima pars àd loca nóstrá

exulesprofecti,multam in te homíncfibi ut affirmant perqjnotïísi'mo ar
trum difdplinam,multas litèras,íncredibile íngenii acumê,& philosophí
dfermonis expeditam integrítatê, pferrim quoqj Cabalísticaefpeculatiò
nisdiuinamperitiá,&uniuerfís auditoribus admirabilê messe pdicant,
ita ut in oîm oculis difcendi cupidorum ultra Sauromatas èí gladalê fui/
geas Oceanum.Sug quo suscepit ille.Tanta de me uestra exístímatío uíri
Pythagorei/ion mediocrem ruborêmihi affeft,qui uereor ne sí íudíciûj
hoc uestru ex popularirumusculoconceptú frustrer autfallam,qtumuis
id contíngatfragilitate mea,ipse uidearintam diuínu Cabale studiûpro
pe mea ignauia dolendâ iniuriâ cÔmísiíre,quo plane quicçjd in me langui
dum,fractum & impfectum dephenderitís,id in huius sapientie quâ desy
deratisquanda uergatignominiâ,quasi ópifidsdefectus tenderedebeac
inarrisíndignitatenyd qd minime omnium uelim.Nam ego ípfecjtulus
cuncp fìm quiscio q fìm exíguus aut mecu caeteri Cabahste oês quicqd uc
roeilè putenturilaudatisiuultísan defpectimittodícere,tn haccotenv
plandi arte nihil est hoím generi usquâ qui humi dçgût,cV prae aliís egre
gie pollent ingenio ac mente florent,à deo collatum expetibilius,níhíl ad
Slutê animorû cômodius,nthil ad ímmor talitatê côTequendá aptius,quo
congruêter nature mens humana propinqûs ad deificationê ascêdat,h oc
est ad beatitudinis summújqd telos greci dicût,siue id uobís extremû auç
ultimu uoeare píacuerit feu fínê,unde côtingat,nihilo indigêtes, absolu/
te,semg abfqj impedimêto fortunatejtrançjlle/œlídter uiuere,cû artisid
ose admodû g quçdâ fymbola terrenís oîbus reiectís/emotáqj rerû máte
ria,formâe forma decerpferímus,quíq$ ad prima oíformê& informem
afcêderíntfformâ.De q íntdlígûtCabaliste diuínû genefeos hûciussum,
producat terra aïam uiuentê ad fpedê fuâ,fçih'cet ad díuínâ Ideâ,q cV ípfa
est terra uiuêtiu in uirtute deí uiui eâ uitâ influêris g nomê Adonai,ut cog
noícatis,autore Iofue,q> deus uiuus intra uos est,& difperdet in côfpectu
uestro cÔtrariasfortítudines.Hecínlibri TV^K ^JTMJ.i.Portalucís
ìnfcripticap.ií.legunt.Quo situtoïa uítâhabêtiafuoinstínclu íurfumten
dât,& oïa uitâ instuêtia uergât deorfum.Cû.n.in isto mûdo feníibílï §cqd
«lemêtís quatuor côstat .i.místû,íd oêautaîaeareat diuerfíet
uagimot* effectrice,ceu ìacês îmobiliter & qefcès ut lapis & fcrrû,aut ue
getet& crcfcatutplâta&herba,autmultifaríâdímoueat, progrediat&
cm uiuat ut aîantía bruta & c6chae,aut etíâ rônaliter loquat ut hô,q folêt
aduleícêtes nri de libro 11^ ^^.i.fpûs gre fie hebraice noïanda dífce

uens,& loquens,nihil profecto eorum est qd intentum ccelo fe no modo

qdâ arrígat qfi eo cofpectu quêdam fibí uirtutis sue ufum glifeens, & mo
res fíngêSjUt altissimos terre motes ccelû uerf^ab imis uallibus exurgere
B ii
 DE ARTE CABALISTICA

cernim',iuxtaPsaltg carmêAscêdut motes & descêdut câpi,utex|Mmur

inaltiimprocellas maris erigi,ut ascendít mare fluctuansinEzechiele,
ut flatus aeris è cauernis exuperare sentímus.Nam & naturaî domínus in
illo eodem prôpheta erumpere facit fpirítum tempestatum,ut denies oía
ignea leuaríuidemus.Ascendít enimignis dépêtra inludicû uolumine.
Ica uiri práestantes quâé uestra ingeníi uis est,íntelligítis quadam n ecefsita
Ce coâctôs fateri nos cjuanto quaeq? res nobiliore natura extat,tanto eam
adeptíònêsublímíorigaudere,ceu granum frumentiiactatumin terrain
qd non quiescit donec glebae uiscera frâgat,& extra telluris meatus suspi
riat &ccelestí aurafruatunEadem est ratio in metalliris quoqj cum iàqd
generosiitèèstinaltiores spiritus ebullit ab alkímiasublímatumiutpurío
ra semper eâ uideântur qug sunt subIimiora.Sic quae apud inferos esse di
cuntur lurida cV squalentia/ordibusq? depreíïà iudicamus,quse apud su/
peros câdída& jllustriaincredibiliqj décore ornatamiramur,&pconío
laudum prosequimur.Quanto magís oïm opinione cum solers natura re
bus íacentibusjUegetantibuSíípirantibus ingénia talia ingignatut altiora
petant, profecto non uidetur ea hoîem neglexisse omnium an iman tin do
minatorem,animal décorum & uenerandum,animal nobslissimum, caete
dsprarfectum,nonmodoprudens &sapiens, uerum&contemplariuíí
ZC religioníscapax,quinmeIioribus &sanctioribusipsum dotibusorna
uerít,& psertim id generís donaueric condirionc,ut ex insito sibi naturac
desyderio quibuscunqj poíïìt uiribus ad Tumma & optíma tendat. Ho*
minemenim melior natura deus ut extatsacranffima historia ex duobus
composuit limo terrae & spiraculo uitae,ut Iimo indutus corporea prude
ter curet,& spiraculo uitae pditus,sapíenter amet diuina,producatq? ter/
raanimamiuuentemadspedemsuamatCppropriam,uidelicet illam pe/
culiaremIdeam,nonbrutoRim.nonplantarum,nonlapidum autligno/
riun,sed ab ore dei natam,&: in saciem eíus diuino spiritu afflatam mentis
íûae ipsam illumínationem.Hec illa est quç paulo ante a nobis uoeabatur
deiíïcatio, cum ab obiecto praesenée per médium suumexterior seníùs
transit in sensíoneminteriorem, & illa in imaginationem,& imaginatío
in existímationem,& existimatio in rationem,& ratio in intellectum,& in
tellectusin mentem,cVmens inlucem,quse illuminât homíncmJ& illumi
natum in se córripít. Hinc recte acceptum esse apparet q> Cabalistae in ar
bore decem numerationumThiphereth tuKçkoquov in medío Sephíroth
ponendumcensuerut,magnumillum Adam quasi lígnum uitan'n medio
ldealís paradiíî>ut quasi lineam rectam,ut aiunt/nedíam.Fedt ënim de/
ushomínem rectum Ecdesiasti regio tam ad supera q ad infera flexibí/
lem,utper Empedocu'slítem&amicinam in numerationibus illissubter
notatam qu* deíìgnanturper >T^f^ T^2i humana se cogitatione
agnoscatelementorum & mundani huiusregniesseparticipcniTímo/
 LIBER 'PRIMV9 III.

reautemdeì&sanctísicationepcr ^ÌQ^^ quae supra éunl

cxpandûtiirjtriumsimplícissimae deítansnotíonum TflfÛÌS^n ^ï^íD
TO*"^ pro suo captu apprchêsiuum.Igitur ad íd natus est homo,& ad
hoc eum natura nnxitatqjformaiiit, ut&pedibuscumbcstíis ambulec
in tèrra,& soins ex omnibus anímâtíbus erecto capite cum angelís in cce
lo çôuersetur. garnis autem utrascp inter pedes & caput locatas,tum ad
uícium neceíTariumlaborâdosigatín tellurem,tum ad uitamarthernam
contcmplâdoleuetinccelum, adquarum tutclam oculorum orbes soli
exomnium fenfuum instrumentas homíní motabilesindítí sunt,ut in ter
ram pro corporis,& ín cœlum pro aninìí conspidât falute. Talis est aptí
tudo atcjj uis hominis,haec facultas,ha:cpotenua,quam non implantaue
rítutíqjsiuedeus feu natura, nisi facilitas in usum,& potentia quandocp
redigeretur in actum,praesertim in homine ìndustrio Sí ad id íe prarpay r
rantcSi enim captus ille díuínit atis non eiïet homín í possibíIis,frustra de
syderiû eius natura ingenuí sset,homo nan q? agílís & idoneus haud uncj
corporeorum sensu & rudi cormêtorum tactusatiatur,quín &omní co
gitationéadsegatorumpuritatem ck" altissimarumrerum cognítionem
prouehatur.Ea est plane cunctorum studiosorum írrequíetudo, quibus
& uehemês aními applícatío per morales ,naturales & ma thematicas ue
ritates,ad supernaturalium disposínonem agnasdtur,& tandem adpiif
mam entítatem fidclís ascenfus indulgetur.Verbí caufa.LuculentiíIìmu
procul igné exardescere uidetís,intenditur forma eius per illustre mediu
quodgracciappellantdíaphanon,uscjj adoculumcorporeum. Bcpectat
intra spirituaîís uisi'o & obiectas reí proprize forma fuâ este percípit, qua
re ipíàm ceu affînem ac propinquam libcntcr hospítio susdpit,& per me
dium appareil tise quaeauobis dídtur grsccephantafia/piritualíter íudl
do sensitiuo acbrutali oflsert,quam quidem effîgíem rursus ad iudicíum
humanumsoperne produdt,&paulo superiustotum illud ad ipsamratí
onem promouet,tum ea tandem post agilero. discursum, ita sublimatam
& críbratam corporalís ignís abstractioncm transsert ad íntellectumJn ^
isto igitur ascensu tres inueníunnir regiones,&ín singulís unusabstractt
onis statusJn prima regione obiectum ,díaphanon ,senfus exteríor,& ibí
statur.In secunda interior sensus,phantasia,íudí dum brutum,& secundo
statur.In tertia,iudícíum humanumJratio,íntellectus,& tertio statur.Ho
rum oîm domina mês, recepto lumine su g iori,hoîs intellects illustrât 8c"
perfídt. Ecquíd aliud opinabímur Cabalistas,de SecheI,SandaIphon,Ô£
Mettattron docuísseíStatus aût quílibet duplicê habet differêtiam.In pri
mo em ceíïat corpus,& mdpit aía,vn noîatur aîaLln secundo, ceísat aîa,
&índpitratio,undenominatur homo.In tertío,cessatíntelíectíua poten
ría,& íncípit mens,q solasine controuersiadeforis aduenit,unde noîatur
B tii
 DE ARTE CABALISTICA

DeiiSjîuxta oraculum ,Ego dixi dii cstis.Statuû itaeç nomina funt fendis.
N tudidum & intelleclus.Interttallorum aût média5ipfas speríes defercntía
funt díaphanon ,ph antafia & ratio,cui rei haud abíimil e proférât in Mer
caua Cabalistae tres patres.qui funt Abraham fuperiorjshac ínfefíor,Ia
cob medius.Cum ígítur trium regionum duo ínterualla fenfus & iudiciûí
duplianwrfecunduminferius&fuperius,&utraqj adbínos reducûtur
terminos,restât decem fcalaegradus perquos ad cognítionem omnium
O quae funt uere aut fenfu,aut fcientia,aut fide ab imo ad summum afcêde
re poífumus. De quo Abraham Cabalista in libro mírabili Ietzíra sic ait

Idest.Decemnumerationespraeter quid,decem ck" nort nouem,dccê&

non undedmJn tcllíge in fapientia & íape in intellectu,tnuestíga in eis, Sc"
proba ex eís,& statue rem fuf> puritates fuas,& repone creatorê in thro/
num suumjhactenus itaJntellectus ením humanus quae supra funt intel/
ligit in fapièntia,& quae infra funt fapit in inteIligentia.Et fenfus exterior
ftatuït rem ab obiecto per ípedes oblatam fenfus ínteríor statuitrem
super puritates,íd est abstraction es fperíerum,quae ante fuerant díapha
no acdemumphantasiáefunt peculiares.Deindeiudiduminter phanta/
siam & ratíonem.inuestigat ex eifdem apparetiis,& ratio difcurlu uarío
conclusion eop probat in eís.Tunc redeo ad ínirium cV díco,q? íntellectus
creatorê ut caufam* omnium «caufarum primam reponitinthronûfuu
quae est ipfa mens 7J^ÛH Habetís itaqj uiri folertislimi de/
cem numerationesquibushominicontíngit rerum apprehcnsio,qfunt
obiectumjdiaphanon/enfusexterior/eníusínteríoríphantasia^udidum
inferiusjiudiciû fuperíiiSjratío & intellectus,& hxc omnía non tam funt
p quid, q quo.Suprema uero mens in homine aliud quid est.Quaproptcr
íícut deus in mûdo,ita mens in homine ínter decem Sephíroth regní ge
rit diadema,cVrectecognoíatur id est corona,quae ut Aristote
lesasserítin secundo degeneratione animalium libro. Soladiuina est&
sola extrinsecushomini accedít,à cuius alumine recepto » uirtutes infe/
riores «diriguntur&gubernantur f^iM^ÙT^
{>1T^JS ^3\I7YÛTTì Id est, quoufcp íntellectus intellígenscVinteíle
ctum fuit unum et ídem,ut fcribit Cómentator arboris decem Sephiroth
qd magistrifuguerbis Prophetejnlumine « tuo uídebimus lumen ita
diíudicarunt, «JJtíÛ yfffj^ SSM?Tl "3
í 7*5\R1 Hoc est,q> in influentia menris que influit ex te
tntelligímus & rectificamur.Puto iam esté patefactum omnibus qui natu
raehu
 LIBER PR'IMVÏ IIIÍ.

rx humanseconditionem dílígenter scrutatí sunt,prímo cp defyderío nâ

turali ducímur,uel fì rectíus libet dicere trahímur ad apprehéndendû res
sommas & diuinas.Secûdo,qj eas quantum ad nostram beatítudínê satís
est,data opéra pro modo & captu nostro apprehendere pòíïumus, ad ál
terum nos inclinât natura,ádalterumdíuinitas4utrûcpperígnís figuram
surfum tendentiSj&omnia quodammodo comphendcntis èc lambctís
artificioíèàCabalistísdemonstratum. Dequo Rabilofeph «Castilien;
in horto nucís líb.fecûdo îter cetera» his uerbís ait. »
•û nyT2\ tntó ïvsbkhi ïrew

ua infusa in hoïem,cVrepsentâsín eo sormâsupmâ, ípsaiiocat ígnís.Cui

applicât Salomonis illud. Lucerna dei ípíritus hoïs. Vt plane th satear
id quod uerum esse tum ratio probat,tum exerdtationis confirmât expe
rimcntum,non pauds oportct artibtis.non ualdeminutis humanorû stu
diorum scíentiis,non leuí doctrína eum príus ínstructum eíïèAcuius indu
stria promptitudo&íngenium ad formarum separatarum ac simplícíâ
mundi superions & íntelligibilís substan tíarum contemplation? íta man
suescat,ut in ipsa ferme dei penetralía irrepat.Ante omnia nanqj pruden
tíum uirorum cthids Sí bonis moribus erudítos este nos conuenit,ut tur
pia uitemus sequamur honesta.Quod Ecdesiastes admonuit.Custodi pe
dem tuum cura iueris ad domum deí,quia Ethan Ezraíta in erudítíôe sic
p{àllit.Iustida&íudicíumpr£eparatiosedís eius.Quo carmine non tantíi
opéra hoîum quae ipsa debent íustidaperfici, uerum etiam & cogítatip
nescordis&orisuerba complectitur,q recto iudício constare oportet,
Quarc una uoee acconsimilisensutraduntCabalistar.^'^^û'P^ ^5

^VïVJ^ Ï^PTUPKH IdeÍT.Q^índulgendoconcupiscentiíC

atc}? libidiní tm ut faciunt stulti corrumpunturdesyderiafpeculationum
Port mores itaqj compositos & animum purgatum (taceo quídem nûc
penè infínitas íìue recte feu uere aut bene loquendí regulas,quse solum R
uestíbula & fores sdcntíarum sunt^non aût sdêtise) tum opus erit mathe
maticis & phyfìcis quae innumerabilia complectuntur,Arabum & Grae/
corum ÔC Latinorum ubicp uoluminíbus comphensa,uel de uniueríb nu
mero pondère &mensura.Vel de omni motu Sí quiete rébus estentiali
ter inhçrente quam dícunt naturam.Est ením natura ut Rabí *Iuda Ben S
Leuiscribitinlibro Alcozer. ta\'©SS ftHOTO TwTWH

i^nJTO "û wn tan mr

l'H^'PÎO W est, Príncípíum & causa qua quiesdt oí mouetur res
in qua est per (ejk non per acddens.In hac terminatione uidetis quantae
B iiii
 DE ARTE CABALISTICA

%t quales quot Sí qintermínataî res congerûtur,ut ferè sint omnia nobís

sufcipienda naturam ínuestígantibus,q afuprcmo cœlo adínfímum ter
T rae centrum continentur,siue suo nícantur robore ac fubstent, feu qquo
modoíëhabentiainnitant & accídant,ut non tota etate homínisuehpa
nomina singularû inueniri taceo proprietates,conditiones,uires,mores
bC operatíones queant,propter eorum q fcire cupimus prope infínítatê
v & uírtutis nostrse rationalis capacitatem,& rerum ínuefhgandarû diffì

cultatem,& humanae potentiç fragilítatcm ,& dcsydcríí nostrí multipliée!

distractíonem.Quid enim? nonne Abrahae dictum fìiít, Suípícc ccclum
& numera stellas si potes,nec potin t ípfe,quanq suo tempore sccun •* du
Rambam insignis astrologus erat. VndetradûtCabalistecjí^tì tJJJ

'\DJ?ÛT1 tH ^JWH i-Omneidquodincœlisestnon

scit homo alíqd ex eo,nifi ad jpsum modum Matheseon feu dífcíplínaru
ufqj adeo modiaim.Quorû hoc dicto admoneor3muIta errasse ueteres
in Mathematicis,etíam ín quibusillí totampenèuítam,utmos est studio
forum, contriuere.Quod in íuís recordatur fcripus Abubach er posteris
nobís attestatusantiqs eo fseculo etíâ ufq? Ari «stotelispost ». tempora
v n5plmeMathe^aticafríuiire,Aicemsic JjO? Q^HftVàSll ^3
í ^lû^^ vM?i •,'« Mathematícae ícíentise non erant tempore
Arístotelisperfectae,cumigitur,ut Salomon ínquít,cUncta2 res sintdífFi
cileSj&inipsisnaturahbus quorum faltem príncípia nobís notasunt,aut
essepossunt, ^^JT^ TH^OTH Materia,formajPri,
uatio,tanta in hoîbus fedeat apprehensionis tarditas,quíd futurum de no
bis cogitabimus fupremas illas spirí tualium causaru m ípecíes intueri que
rentibusC Ad qd omnium inferíorum abstractionibus,difcurfu,ratiÔe ac
logídsfpeculatíonibus opuserit,qua? facile possent totam hoïsuitamoc
* cupare,ut est nô nullius pôderis difcere ïn^^ÛfcÇÛH q appellamus
pdícamenta,&utad illorum confuetudínêloquar gênera gêneralíffima,
uidelícetquçfunt WÛ^Ï^ ÎVÛ"1» Wtì DST^

J SjTÛÏV rJO11 y? ïtìTÛ TllK Substantia,quantitas,qua/

litas jrelatiOjquando^bíjfitiiSjhabítuSjagcnSjpatienSjistis cním & consta
re putant & in telligi, quaecunq? ín hoc conditoris orbí culari globo con ti
nentur.Inueniríaûtnihilominus& qdehísípsisac eorum comprehêfís
diuulgentatqjwjdícant «ob idq? praedicabilianomínari 3^0
ï^^pV^ TwìJ*D ^^57^.i.Genus,fpecíem,dincerentíâ,propriû,

ccidens.Horum omniû díes atq? noctes aucupia,plagas & indagin es ín/

h'tu «út g fingu *las cuiuíìíbet ra câs, q funt ^^X^
? ÏY1 tMWWÌ 7^ÛTV'Materia,forma effîcíens ÔC finísÈx quitus
ut nobís
 LIBER PRIMVS V.

ut nobis ípsi mollíter blandímur omnis ncgodí uerítatcm uehari quea>

mus quádam euidenti,ut aiúntjdemostratione quam ^Ì^VÛ appellát* A
sdlicetdëaltero adextremumalterum,tancj ecarceribus admetâ diseur
rentes íri rriodum cuíiisdam artifidi ciii nòmen \ï?p^ irididerunt.At ue
roqua solertía & qiubusarnbagíbusillorum hoîmquí haxplusostenta
re foleant quam praestare sophísmata praestruantur, * hostrí sic docuere

twti trçnn wpwDb ftuïtftt ïwtrtt

' rWwtffëfl ^*1ï!W í-ComponíturomnjssyUogísmus ft

& demonstratio ex duabus propòlîtíoníbus fíue prsemiíïìs maíore èí mi "
nore,secundum tres particulas^qui uoeantur termin i,una ex eís est subie
ctum quanti ,èC dícit extremitas mínor.Et seciïda pars est partidpans,uo
eaturq? terminus medíus.Et tertía estpdicatum quacsití^quse nomínatur
extremitas maíor,& ex íllís conduíìo. Hoc est íllud rete,híc ille hamtis,
uíscum& íllex,hocuínculumquoílloru opinion e libéra capitur ticritas,
& quo uel circa naturae subiectas res ut sunt physí ca,uel naturam comítâ
Ces ut mathematica,uel naturam qdam modo exuetes ut meta ta phyííca*
indistincte ac qnc^ frustra utuntur.Que aut à natura prorsus & ab omni ^
materia & motu sunt essen tialiter absolu ta & separata,dicímus theologú
ca,quippe ístis linguacitatibus & syílogistids susurris non subiecta,ut q^y^f^
rum tanc| immediatorum non fit proprie loquendo scientia, sediìrmie/
ac ualidior nontia. Qiio absoluríus Aristoteles in librorum illustriû qs
post naturalía feripfit uolumine primo nobis ínsín uat,q> iíli'us quidem no
tiriae pofíèífio est non humana,tum ut conspidmus quia raro & uix è mil
libus uni contíngít,quasi uideatur magisdiuinítusílûbi çjhumanítus ac
quírijtum cj> in summa constítui t difficultate propter tenuem Carbitro r)
ÒC exilem intellectus nostrí ab initio instinctum.Q.uôd figura quadam in
nuit Zophar in libro íob.Pullus onagrTnomo nasdtur. Drínde ob na/
turalis aptítudínis commoda erudítíone adíutse inopíam cVdesectum.
Eo q? longo íam tempore a malis peeptoribus delusi nóndu prudetes pu
cri tenera in aetate relíctis optímarum literarum studiis,àd sordída sophis
matacompelluntjillorumsuasu^qrum aurespter utrumhoc&utrumil/
lud aim fuis proposi tiôibus ò£ corrolariís àliud rìthil admittunt.Accedit
in causa, céleris promotío discípulorum ad gradus superíores,quibus
 DB ARTE CABALISTICA

nondumcredenda erant tam excelsa qnín literís humambribus parum

adhucolei cosumpferunt,quare in tot Ôí tantís sentíbus & dumctís labo,
remolesto frustra defatígatiresíliuntanteqaduenerandse senectutís an
nos peruenerint,nempeadhuca:tateuíríli tWescêtcs.Audíteautuos ob
secro uerba Iob.ín antíquis est fapientia & in multo tempore prudentia* i
Ideo motus quondâRabEleazardicenti sibi bénigne magistrosuo loba
nan.Vení docebo teopus «de Mercaua.i.desublimioribícontêplationî
bus,respondit^'^|[p,p Jj^^í-non íncanui^qùafí nondû consenui.Noue
rat em dísrípulus ille sagax ÒC precods adulescens ingenii ad tam íûblimê
St altamsapíentiam nô esse aptos nec idoneos,nisi eosquiíamíedatis St
extmctís cupidítatumardoribus&calore iuuenílirefrigerato,annis pro
uecli,cumquadamtnnaturaliprobitatesenesaint.Nam quíd hucaffer/
retfenium commodi? nisi probitatem & constantem uiiœ integritate" ad
deret.Iccirco uelim credac omní û nemo q? ii sirtt uerc theologi gtumcuqj
senes,quâcuncp praedítícontentíosaIoquadtate,quiuitforum qlibet ge
ncre fœdaa,íugbía,hypocrifì,auarida,odio,inuidia,& fa?pe tecta religío
ne luxuria^icgìecto mentis lumine affectiones sequuntur animales,Asiì
lit huicmeae opinioní Salomon qui ait. Abominatio dei est ipfe peruer/
sus,hic est ille qui ab al titudine auersus uergit ad decliu a,qtum u is cum na
tura erexerít in alta.Non ígnorauít Algazel Marrane tuus,ílle Mahume
tístahosfibí cotrariosin anima motus uiríum & deorsumhominídocto
îjinfcelídíïïmos fore,cumín libro descientía diuínademonstratq* excô
trarietate huiufcemodí attrahentaum impffionum fit cruríatus in anima,
fortiíïìmus & maxime fbrmídolosus.Sicpr£eter uítia etiam peruertút ÒC
auertuntsecularía negoda,dum forte parentes,uxor,liberí,res familiaris,
amid,inimid,casus,euenta,& quglibet propinqrum neceíïîtudínes,haud
finunt uíres hoîm fummos intelligentía? gradus asccndere.Sed sac quiíqs
uestrum crit,nihil in nobissitum esseqd impediat, singe captum ingenii
nostrifœlicemcVfaustum,nulÌasit dementíae aut desipientia;nespedes
quidemJam parafa succurrant omnía q ad suícipiendum res altissimas g
tineant,utdenostrafragílitate rectcqueri nemo polTít, tn a speculando
nonne plurimos deterrebít excelfíor cœlo,protundíor tartaro, díuinoru
obfcuritas ílla nec sensu nec rone peruestigabilis,quac a studíis nostris nô
ut caeterae seientiae lucé* recípit,fed fecum assert & quasi de suo ipsa prom
ptuaríoín uiros non indignos radiât atqjlucet,quancj nec sua sponte ut
uilem sese pasíìm prostituít,necnon inuitata se offert» sed a nostra uolun
tate humanis ante sdentiis pergornate ínstítuta non ualde répugnas at/
trahitur,quemadmodumsi retusum ferrúm,ut ait Salomon ,& nô príus
politum fuerit,exacuetur multo labore,& post industríam sequet sapien
ttaijtením quœasensuprouehuntur adinteUectum,dilígentía quadâ stu
diorum
 LIBER PRIMVS VL
díorum &artifidali>arion'ecolligunt,ultra uero quxab intellcctu ad me
terri & ad eius lumen pertingunt quasi diuinamindutítperfonam,&ido
Ko carcnt humano,ut íís queat níhíl a nobís cogitarí profundius.Sug ea
igicur re ingemuiste ùiíus est idem Salomô cum ait, Al ta profunditas feu
profunda profunda,íta cm hebraice legit,quís ínueniet eamC Non dixit
quis habcbit eam,nonnullí enim habucrunt.Sed quís inuenietjtançj diffì
dle,nonaut quoqmodoimpostibile,quiadns dat sapicntíam,& beati ÇJ
ínueníunt eam,ut est in fa cris oraculís,Pau corum est igitur inuenir e iliam
& eorurri cjdem beatorum,fuper qs no fuis merítís fcd dono dei corufcac
tam ucnerandi luminis splêdor.Sane arbitras nemínem fore qui nesciat,
no esse multitudínis audire dei sermones,quapropter clamabât ad Moy
fen,Loquere tu nobis&saudicmus.non loquatur nobís deus.Te inqunt
teaudíemus,quodOnkclusinterptatur Nekabel.Qiiare in capítulís pa
trum ftaíegitur,MofekibeU.Moyfesaudiuitckaccepit legem de Sínaí.
Vnde KabaladiciEabauditu açceptio.Quod animaduertendum & me
mori puto mente repon endum,ex tanta fuisse hoím mulritudíne tot etiâ
sanctortinï,Moyfen ipfum qui ad ueri & a»qui agnítiohem ab ore dei re
rípiendam unus & prêter eu nec alter alíquis eílet destina «tus,Sic*em
Cabalista ílléÁzárïel Bar Salomo«Garo« nenfís fcribít, ^*7

ifWTÏÏ «3 »HartÉ qmdft^jMfophetas oês hierunt potentes audi

refcrmonem ab orrAci,™** SÛ^êKVq» igitur optim í uirí quorum aíos
meo erga uosamorí còmuniastudiamírifícedeuínciunt,exhís facile g/
spicitís q mihi obíter excíderunt,rem ualde necestàríam humano gcneri
corlftus indultam este Cabalam/ine qua nemOtamraramtamdifTicilem
adipifd queat apphenfionem díuínòrum, que certe non fitnt mortaiiunì
ratíonum probat!ombus,nori fenticosis ihanium uerborum con tentíoni
bus,non homanis fyllogífmís propter eorïim diuinitatem fubiecta, quin
írnmo tam magn a,tam grandía,tam ínfínita,ut una hoîs attate ueí fi libeat
dcníq, plunbus omni qtûcu n q? indefessò lábore fuparí non poílîn t, etiâ
si uítaz nostrx anní têdant ín multa fíccula,nóbis plane in hoc luto,in hac
argilla & densicorporísccementofpirantibùs,& corporeofeníu*c5cta
pfumentibus.Aíuntemfapientes «Hebraeorâmagistrí. T^JLfl r

.t q? ad expl icandum uirtutem operis de Brefith carni & fanguini,Impos

sibile.Quanto magis de Mercaua.Qi.iare fadamus oportet ùt singulares
technographi èí artifices docêdo folêt.Credamus uriícuíq? in arte fuape
ritoJNâlogiaisdepáfteorationis agrâmaticoreceptacrëdít,Rhetor a
logico argumêtationum assumít locos,Poeta & orator a mufico, Geome
tra proportiones ab arithmetico mutuatur^Astronomia nunicrís, fìguris
 DB ARTE CABAUSTICA

ac dímensionibus mathematids fi'dem habetTrânfnauiràlíauruntur«o

ic(fhu*anttturalium.Etomnisstíentiasuperíorrccteprœíu de statatís
inferiorum,nihil eorum conata probare qúae ab artc nllapríori audiuc/
rit cíTcfirmata,sed libéraliser dictis credit,neante tota boîes uita defíci/
at ç| uni* poffit dífriplinseuel minima ratio perfecìe ínaeíligari.C^fìhoc
tn humanis fit & quasi uilioribus acfellulariis opificiís utab auditu redpi
antat^credantcísuirisqspraealrisdòctrina este (íngulari pditos arbú
trantiir,aninsummaritm Sídiuinariïrcriim seiêtia qiismnostri&uiribus
neunusítêetalterattingere uixpoíïumus tradirionemsanctorum boím
Q & receptionem fore contemnendam putabimus? quae Cabala hebraice
•^didturJEst enim Cabala diuinereugJaBonis.adsatutiseramdei & forma»
^ feparatarum contemplaaonctraditag.symbolicareçeptio.quam qui cce
leitilortiuntuFalfHatu.recìo noie Caba liai dicunttsr,eorum ûero diíapu^
losgognor"""^ GgMaeos appellabimust& qui alioquin eos ímitari co/
nantnr Cabalistac nominandi íunt.Perinde atq? circa editos illorum fer/
mones quotidiano Iabore defudantes. Eqdem Philolae,Marranus ín^t,
fi per te lícet opmor hune Iudœum uno fafee quicquid de Cabala did po
tuít Nestorea eloquentía complexû esie,ut|>nofcamu3 quid nomen ipm
design ct,ac unde oríacur,fit ne in natura uel in hoîm ufu aliquid etufeemo
di quod Cabalam uocant,denia^ qu'us causa Uel propter quid ita fft,qua
tenus & ad quid utílís,& diuinae contêplationi q uideatur este necestàría,
qtumrp hominí poílìbílís idonco & ad eam fepreparantiX3ui!ididCaba•
Kcus,quisCabalanlsdebeat,& quis Cabalísta,quid opus est uerbísí totú
acapiteadealcenyn hoclaudandus,q>nullas oculis tenebras oíïùndit.
Tum Philolaus.Soluisti funemMarrane ingrestus mare magnum &uíx
fulcabíle,nondum in portu nauígas,& qua? Simon iste tanq in breuem ta
bellam dcpinxit,uideris per caliginem uídere,acper mediam nebulam in
tueri ,Adhuc enim ne ad fores qdem cius artis adducti fumus,quare mi Si
mon hebreorû contemplaastìme,amabimus te,pergasukra,nobisenim
hacten us non plus profuerís q ut anfam praeberes de arte Câbalistica la/
tíus cogitandi,quid illud fit quod reuelatum est,quis reuelauerit, quis re/
ceperít,quíd commodi affera t ea receptio,quís modus artis huius,g quá
(utrumor est) míracula fiât3namidultimum delonginqmehuc appulir.
Expostulabóji'nquit Simon ,íllud oîum primumde Nestorea eloquentía
cui* a Marrano ínsímulor.Ea enim & phílosopho mihí & Iudaeo estèt me
H iudke opprobrio sutura tancj adulationes amanri cum nequeat tanta bre
uita te fermonís contineri eloquentía q & uerborum & rerum copíam de
J fyderat,&:Iudeisnobisínmorenôsít,utfucosdicendiscquamur:Nâ loq
proprie non eloqui fub ferula dídïdmus,& cauíç ueritatem magis q locu
tionis ornatum quarimus.Sed abfoluam paucís,qd u ehement er optatis
netoc
 Liber prîmvs Vii.

ríè tot & tamdiscriminosisitíneríbus defatígatos,ueí ncnïarum ambagiO

bus quasi osdtantes uos anímo pendere sinam,post enim q sine ullo ut ap
paret tedio audiuístís,ego quibus uestígíís & indidís qt & qiiïbus uelutí
canibus diffînítionem Cabalae Uenatus deprehêderim,ne uos in ipso nò
mine contíngat errare, sicut fophístarum quidam írrisibne dígní propríá ^
temeritate uelsimalueritís negligétitíadiscendífalsò assertierunt Gaba>
lam suisse hominem díabolicum & haereticum, unde Cabalistas hasretí^
cos esse omneís (abstínete obíècro si potestis a risu,qu an quam est ridícU
lum tngerìs,at desínite ueíím hec hominum monstra & portenta rídere)
commodumeaproferam de quorum certírudíne dubítantes mcroga/
stiSjfí pri* commonuerò Cabàìam nec sensu um rlidi tactu,nëc ìmJieríosis "
logid artifidí argumentís eíïêquOTendam,cuiùsftihdamentum in tertía
cognitíohum regioneconstítuitur,ubi non iudicíum urgens, non proba
tio euídenSjiton syllogismusdemonstrans^uínimmoubi nec ipsa homí
nís ratio domíhatur.Sednobilíorqu£edam notitiaubí lumen mentis cas
dens super íntclléctum nïouet libérant credendi uoluntatem.Quae enim
íênsu pcrdpíuntur ínfra sdëntíam sunt & ratione certiora,que autê mens
infliutjfupra sdenriam pónimus,perínde atqj ratíonalí diseursu sólídiora
Constíti paulisper & comm oratus sum ne res tam diuínas,fragílítatis hu
manaî inuêtíonibus & regulís,ut aíunt,logicalibus fubíectas putetis,ígnd
sdte amid non assero medítata/ed utut causa? interddunt alía ex àlíis trá
ho,Iam enirnadídquod uultíspropero, quid illudsit? quod reuelaturri
est^nemo a me impetrabít ut existimare queâ de omni uos id reuelatiôé
p'roposuisse cunctorum creditorùm,qug propé uídentur esse infìnita,qn
potíus quíd illud fít prímaríum Uniuersale atep predpuum díuinítatis re
uelatum,in quod fíngulae reuelatíones diuinorum feruntur ÒC reducunt.
Certe id quidem ipfum,Ph ilolaus ïnquit.Tum Simon.Recte uero,& est M
profecto aliud nihil q post ruina primordíalem generís humani uniuer/
salis restauratío,quse a nobís t^JT^U^ & a latínis faíus nominatur.Eíus
ipsius extat oîm prima nrae speoei facta reuelatío,si examussim uniuersa
mundanî exordii pondero qua nulla fuit príor,non enim insomnío corré ^
ptus quasi díuinaret Adam per afflatum propheticum de uxorepost so/>
porem locutus estHoc nunc os ex ossibus meis,& caro de carne mca/ed ì
minus se costarum alteríus lateris experrectus habere senticns,postquâ X„ jf\, ^Tjfi-^
ad cuncta singulatím animantía terra? maris ac aeris facto dreuitu perue Y/^r^^y u F* L
niíTèt,de subito íntuítus Heuam,uir robustus cViuuenís adulcfcentulam 1 ^7^*"
fued plenam,facie uenusta,uultu blando, &humana energía prseditam /
mutua prurígine ccepít exardescere,ac genialí cupidíne opplerí,quç tum )
se non erga ullum animal aliud tetigísset,Sic em Êleazar ait ille Magister )
noster & Salomon commentator facrarum fcrípturarum ordinarius.
C
 ; DE ARTE CABALISTICA

ad omne iumentum Sí animal & non commouebatur sensu s cíus in illís

usqfdumuenistètaduxorem.Quibuse uerbisprohhominumfidem ob
tortumscelusmalígnitatcperuerforumhominum contigit/í modo sint
hommes,ac non magis diabolí incarnati,& laruç furiales existímandí.qui
sedítionemChnstianitatísadiiersumnoSjquamuissecundum leges inv
peratorum innocenter &padh'ceuíuentes,tamen quolibet génère iniu>
riarum exdtareparati,cumfepe alias tum nuper in istaurbe dicta Magi
( strorumnostrorum falso interpretatí fie exposuerunt, Adam tune
cum omnibusbcstiís & animalibus feede coiuerít,Deusbone,quanta tur
piíïìmorum nebulonum audacia,infanrium sophístarum assensu & fauo

readiuta. Nunquamenim Jj^tì íuxtalingusehebraiceproprietatem

luxuriae coitum signifîcat,tametsiquando<ç pro neceíîàrio materiae sub
iecta» complexu per quandam illud metapboram de coitu semínali ex ue
recundíae móderaa intellígatur,ut Geneíìs sextodedmo capite.Ingredere
ad anállam meam si forte saltem ex ílla sufdpiam fìlíos, quo in loco j^JJ

id est. Ingredere ad andllam, non autem dixít,cocas cúandlla. Qiiod etí

am hic par non est,usqj adeo,ut ab hominibus quantumeunque nequam
nequeat acdpi consimiliter,propter negoai eius de quo sermo fìt ímpos
sibilítatem.Nam certe qui fieriposset? ut tantusuir&tammagnus AdI
cumrímice, pulice,musca, & rícadaseminalítercoiuisseintelligatur.H«ec
eamobcaufamrecensuí,ut his & huíuscemdi falsaríís, malcdicis&male
dictisac leuiflîmis traníHigis,neque in hac neep aliaullain parte fìdem
habentíbusnihil contra nos de sacra quam non nouerunt scríptura'crc'
datur. Redeo ad id unde dígreíïus sum, Naturae itaque instigatione so
li aim u terque in mundo essent,uir sentiebat uxorem ad se pertinere,non
dumigitur Cabalaha?c fuit. Ca?terum &hocingenií erat uidelicet siiv
gularis & acerrimí ut cuiqj rei protoplastus ipse íam orbis dominus ípon
taneopofitunomen adderet,quocognoscamus uoluntatis id fuiíïè,non
naturac Necíllud non rationis exuterit,post legis tranígrefïìonem q>
pœnam mortis in monitorío comminatam formidauerit, quam ducìu ra
tíonís iudicabat fore non corporalem, eo q> se mox atque de ligno «v
mederat mori non senfìt. Ergo iuxta Ramban,moríendum in peccato in
tellexit,sícut & nos Cabaliíbc intelligímus. Iam quid in omnibus his oro
diuinacreueíatiôís fuisse putâdû este certe nihilhucuscp comperimus qd
nontotumaut consilíoratiôís autmotui sensusparuiíïedubitaueritoîm
prorsusnemo,atílla tam pernídosa legis tranígreífio,tantain deum optí
 Liber pRiMVâ viíî.

muni maximum contumelia,tam infesta tcmeritas,tam contagiofa libido

tam tetra, tam uenenofa pestas toxíca & feeda lues,generis humani corru
ptríx,in uenarum cuniculis ínsidês & cum ipso profluuio seminís in posté
ntatémcontínuomeatuserpens,anquapoíïîtiiia quoue modo expiarí
&auertinulla ualuithumanx fragílitatis cogitatío pfumpta concipere.
Hic inquam hic ad ímminêtís dcsperationís quo morbo riíhil gnidofius,
eíFícax siibsidíum diuina reuelatiòneopus erat,acne tuhcfígmentû" fourri
sictor deus omnino deferucrat,sed fpem qiiandâíiiiedt,fore nôimpoíïì/
bile hoc ípfum quis îmane crímch Sí contra ínfinitâ maiestatê admiffuni
tn tractu temporisfîníto,aboleri tolli & extirigui.Dixít ígitur ad atìgelos
audietlté Adam,Et nunc ne mittat manum fuam & fumât de Iigho uitsc,
& comedat,&s uìuat in aetherniirri,& emisit eum dns deus de paradíso uo
luptatis. Vox ulrirria ha»c crat quam ab ore dei miser audiebat cum íâ ex
hortopelleret^quatninter totmecroresatepluctus fírmamergacreato)
rem fuum recepit ípem illâ q? tam horribilis lèntehtia fucceíïu temporû
fìeret ex dei mifericordía re«ocabilis,istudqj fibí uerba indícabant oracu
ii,aít em.Nuncsiuëiani ne mittat manu fuâ& fumât de ligno Uítae. Nêpe
haud frustra dictiohê nunc uel iam addidít deus,q jSfens tempus designa
tur,ínsinuandó fentehtiam non fore £erpetuâ,fed posse contra eam futu
ro post tge abolítíonem ímpetrari,siqn ueníret homo ad uefeendum dé
ligno uítae destínatus,cpuis tum femetipfum fuípicaret dum spirítus fuos
regeret artus írreuócabilíter pendere poénas,quiá nón foíssetfecupereri
die deus utfolebatfadeadfademÌocutus,qdpaIam indignationiseratíi
gnum,&alíenati ab AdamanimijUt qui ante cum fingulis cjbusiç anima
tibus atcÇ bestiis locjbatur oím creator deus,iam cum hominc peçcatore
loqui ore ad os dedignaret.Ne tamen ilíum prorfus omni confolatíone
destitueret dementiíTîmus pater,continuo misit angelum quo pleníus tâV
tseruínae futuramdifceret reparationem.SicenimCabalistçin commen
tariíscircalibrumíetzírafcribunt. VHÛTW^Tìl^ ï^tìtSTW

praeceptores fuerût angeli noti^uídelicët pneceptor ípsius Adam Raziel

Hic aut fummí dei nutu expíationis ei uíam ostèndit,& díuinum fermonê
per allegoriam redpiendum,moreCabalisticoexpofuít,cuiusnÔ modo
uerbumullumfed ne litera qtumcuncp minuta cVexilisac ne apex Cjdem
frustra ponítur.Te au tem appello Philolae,& te Marrane omnium ex do
ctísdoctiíïìmi uiri accômodatehâc ueniâ q> forte religio me prohibitu/
ra fuerit alíenis a fecta nostra & ritu Iudaico non initiatis tam recodita ÔC
tamarcanaprodere,quorumcognitio,itame deus amet,dífdpulis etiam
propriis fsepe multumq? denegatur, ut uix raris in librís eadem liceat fats
C u
 DE ARTË CABALISTICA

tem tcgumctís ac aenigmatís obuoluta inUcniri.Sic em in Thaímud legíc

taw vjtS ara . "W tnciarss

«tPn^Ttìn n^I?"flHJ'Nort tradunturabfconditalegisnifi côsi
liarío & sapientímagistróiuuenum,& intellígentí mago. Quarc dicant '
ne aiìiplius an taceam? non parum du bítare me faciûVum magistror um
interdicta,tum adscrutandas rcs altiffimasardor ingens utriusqj uestriï
(utárbitror)diuino ígne inflammatorum.Ataudacter tamen indulgen
tíormihiipsi,temperaboasperitati praeceptorum qui uideosolis lumen
abfq? discrimine super omnesdispergi quotquotobícemremouerint,di
camq$,tametfí pro more géntís nostrç perquam ineleganter.tamcn unit
potero,quae homines docnffimos fapientiíïïrnosqj dixiflê,& fcripta diui
nitusreliquísseacceperim.Et explicaboníhilomín* oratíonem fane ocul
tífíìmam a creatore mundi cum beatis angelis in suiae diuinitatis paictra/
iibits habícam.Díxít nanq? dcus.Ecce Adam fiait unus ex n obis^nô ex uo
bis inquïí/éd unus ex noBis^Nâ in uobis angelis,numerus est & alternas,
in nobís,íd estdeo,unítas infinita,aetherna/implioflìma & absolurisiìma.
Necipfum unum in angelis si quid sit,esse potest sicut in deo. Non igitur
connumerauitsibi angelosdeus,cumde unitateloqueretur,quoniamre
pugnat idem alíquíd esse unu in natura cum deo & a ngelís3tâta est creato
ris& aeatur3edistantia.Quid igitur est quod ait, Ecce Adam sicut unus
ex nobis? Hinc fane coniicimus alterum quendâ esse Adam cœlestem,an
gelis in ccclo demonstratum,unum ex deo,quemucrbo fecerat,& alterû
esse Adam terrenum,repulfum a deo quem ex Iuto manibus fuis sinxerat
&hortoexegeratJste,unusestcumdeo,hicnon modo alter est uerum
etíamalius&aliudadeo.Postmiferabilem itaq> generís humani cafum
docuit angelos fuos deus de restitutione aliquando sutura salu tis.per que
nam uentura esset,cV quidem docuit non quâtum ipe docere,fed quant u
capere angelica condirio poterat,in praefcnría demonstrans quis eíîèt hu
manumgenus redempturus>tunc enim pradestínata plane sucrât salus
hominum,quapropter,Ecce inquít hic est ílle Adam qui non tâtum pòst
orbís&uestriortumeflentiálítcrest/ed etiamante omnem creationem
in arthernítate fuit unus ex nobís antequam tempus fíeret. Quod Onke/
luschaldaícesicvinterpretatur. Û^SS
ílTS» KW!?ÌiJ.Ecce Adâfuitunigenit» meísiue unicusmeusin
acthernitateexmeipfo,quouocabulo utitur deus ad Abraham dícens,
Tollefìlium tuum unigenitum.Cunqj ftituri perfonam redemptoris íam
angelis indicaffet, ne forte putarent eundem ipfum mox perfunctoric
fubita quadam ínterceífiôe hoc odium tam feelerosi criminis auersuru m ,
remouit illico dubítationem ôínegocíumin tempusdistulit,fubíungé*s,
 LIBER PRIMVS iX.

Et hune prœfenti hoc tempore ne iste meus in aethernitate unicus qui fub
sistiC ex me ipso,manum suam mitcat & sumat eciam de ligno uit*e,in nuen
do scilicet uc qd solum nunc fieri prohíberec id olím conceflurus ficQuo
prudencerinteilexeranc c^camecfinonnuncactnpoít^temporis succeíïii
per istum Adam ccelestê deo cosethernum ruina hsecuenírèt de fructu
ïígni reparanda.Domino ítaqj uniuerforú sedenti super thronum suum,-
oês cedi exercicus aflìstétes ei,ut ínquít Micha,a dexcrís & a sinístrís, pro
tanta erga mortalium ímbecíllícacem demencia gratias egerunt, Miflus S
est ígitur angelus Razíel ad Adam collapsum ÒC mœrore plénum ,ut con/
solaretureum,cuisicdixír.Ne supra modum confidarisgemitu&mole/
stía q> te duce genus humanum in somma córrUic perdition?. Qm orígi/
nalepeccacum hoc expiabítur.Namex tua propagatiôe nasceturhomo
iustus òC padficus,uir heròs,cui nomen continebit in miseratíoníbus,etiâ
has quatuor h'terasi.h.u.h.&ílle p rectam sidem & pladdam oblatíonë
míttetmanumsuam,& fumet de ltgno uít3e,ck*eíusligni frucìus eríc oîm
íperantiumsalus.Quo sermone fíníco, ille damna tus cVerumnosusAda
incermiferiasoêsquasindditjinterdoloremjincer luctum}quo in tanta
calamicace fuerac affectus confidens in deum mucandi delícti spem con ce
pit,& iedreo incredíbíli ergafactorê suum amoretactus,díuinacclcmen
tise gratiamhabuít.Hxc fuit omnium prima Cabala,primordíaIis salucis
nuncía, O rem gracam,o causamdefyderabilem. Quíd commodiusc'qcl
accepríusC'quídpotiiítmagísoppormnumgditae condirioní mortalium
a superís affçrrií quiet opísjsstarí conueníentius q ut salucem publicâ ca/
ptiuis nunríarentHec est ílla reuelatío sancìissima bC summa,in quam oés *
dítiïnae reuelaciones reducunt,haîc optatifíìma tradítio.hecsaluberrima
recepcíOjín qua oês Cabalísticae receptiones recapículanc,oês diuínorutn
traditioneSjOês ccelestium eruditioes & uatum uisiones & beatorum me
ditaciones uniuntur & côicantur. Quam ob rem cum singula haec Adam
uxori suae palam renundassec coepit ea psente ad postericacis commemo
ratíonem & graciarû actionê* erecto altari deo sacrifìcare. Ita.n. Magistri
nostri cradiderût.*£} *Y\M? T^V1\ TIWTIfl ÛTB* PRW ■
,i.q> cum Adam prímus ODtulíciuuencum.AcHeua iam sutura uiuenciu
mater summoca desperacione,tandcm auírosuo cogníta concepit, cVpe
pericprimogenitû.Vndeíngêti&incredibiligaudio £jfusa,q? pucareceí
moxíaluatorëesse natûíìaexdamauít^ ^ ^ * M?*^ *ÏV2kP
A. Acquisiuí uirum illum quatuor literar5,quas literas ab angelo iam prú .
dem receperan t,bí acquifì'cum noîauic Caín.Quem ubí parêtes agnosce
rent praeter spem prauis moribus guersum,alteram ínchoarunt naciuica
temckgenuerunc Abel^Adulescencibuscp tuncutrisep fíliís,tradiderunt
hanc Cabalâi. ab audítu de íalute restituenda receptíonem,tum ab Abel
C iit
 DE ARTE CABALISTICA

ardenteramatam,tuma Gaínuilitcrdefpectam. Opínioneueroductús

Abel,qd ipse foret idem ille de quo reuelatam expectarent restauration?
cum fe deo gratum,fide recta et oblatíone accepta fenriret,eo q> ad ipsum
V respexerat dns & ad mimera eíus,ad Caín aút & ad munera íllïus non re
fpexit,toto ccepit pectore mentiscj affectu ligni fructum desyderare,quê"
in oblatíone uítae constítu tum este iudicabat,eaq? rone lignum uítç dictíz
& íta cognoîatum,cb esset per lignum uíta cTeatorí oíFerenda,qui dédit il
lam,quaremanumfuameo -conat9estmittere,c|> delignoacdperet,ab/
sumeretacaboleretjhocem yÏJK designâtVndefratrís côtrafeodiû
patienter tulit 8c" quaerenti occasion em rixse,uehemen ter e tíam írato , n 5
se blandis uerbis expostulauit,ut mitígaret illum/ed prorfus tacuit.Cûcp
uideretfibimortem rapto de arbore ramo uellígneadauaCainmínatv
tem,qmaxime betatus est,fperans ligno in tersicí,non enim tum erat ferri
usus ante ortum Thubalcain,qui primus fuit mal leator& faberin cûcta
opéra seris & ferrí.Claua ítaq? lígnea & pracgr âdi munitus díxít Caín ad
Abel fratrem suum.Et fuit cum estent in câpo & iníurgebat Cain in Abel
. fratremfuum&ocdditeum.Romaníadduntlegendo díxit Caín,Egredi
amur foras^d non est in facraeferipturaecontextu.Abel autínermís ar/
mato non restitít3fed uolens & libens fe mortí obtulitCum non tm fatií/
dare pro nobís creditori deo,uerum etíam ÒC originale debitum omníno
soluere si fìeri posset,& acccptabílís deuota constítutacp hostía in solutû
praestari para tu s esset. Post uero cp íste decesseratsine líberís, fustínuít
Adammulto tempore,si forte qd in filnsnonínuennTet,id contingeret
in nepotíbu&Sed quid iam íperaret in reproba Caín gnatíone de qua pri
dem omnísfiduciaeuanuítjUÍdebateamomnemfellularíísartibus &opi
fiais incumbere,studio feruilí nauareogam,tenuiora cômoda & officia
corpori necessariafequi,nihíldiuínum cogitare,mhil libérale..nihil heroi
co uiro dígnum,quare aliam prolem & aliud femen a deo petíit & impe/
trauít, quo plane supra 3 díd queat exhilaratus estpientissimus pater sic
-, dicensJPofuit mihi deus femen aliud pro Abel quem occídít Cain .Ideoq?
uocauitnomen eiusSeth,quem genuitadímaginemcVsimilitudinêfuâ,
non q? ceteri eiusliberi non habuíssent formam &C imagincm humanam
qui&hoíes quoqj erant.Sedquia reliqrumhactenuspter Abel, potíus
dsemoniorum gnatío çjhoîm dícenda ruerat,propter illorum execrabilê
malidam & uitia detestanda.Non ígitur q> dacmones & diabolos fubstan
tíuos genuisset,id íta nunc additur,qd ímpii & prophani quidam mentítt
tur.S ed q> uoluntate malos.Níhil aút est malum nifi uitium & dacmoníú
Pergam itacÇ si uulris ut qua ianua sim ingressus ultra prosidscar. Et illi g
ge dilígenter obfecramus inquiunt.Denuo Simon aít,pater noster Adâ,
rurfus ex Seth nepotem fufcepit,memor eius Cabalae qua sibi Razîel tra
díderat
 LÌBER PRIMVS X.

dderat q> ex suá jwopagatioe hasccretur homo futurus saluâtes Quarë

uocatus est Enos.í.homo,tunc putabatur & quidem ualde fperatum fuie
eum appellandum fore íuxtà Cabalam angelicâ per nomen quatuor lite
rarum i.h.u.h. uel faltem magís Cabalistice ih miferationíbus per Sin lite
rade medío quatuor litera* rû*í.h.u.h.Síc enim in sacra historia scribif
i^lW* K*"VP ' ríflW ^SSqdlatininonadmodíído
cte legunt. Iste ccepit inuoeare nomen dni, sed rari quidam & contem/
plantiffimí Cabahstarum,r ectíus quo ad lingue proprietatem interptan t
ita de J^*^\tft^X tunc expectatus est uoeari per Sin lítera,quae in ar y,
te Cabalistica idem quod D"^Û^n^îi miserationibus,& Mem Ira
per Notariacon designât ^f^jQ .í.demedioscilicet quatuor ístarum
literarum i.h.u.h. Perinde atep hoc modo intelligi deberet

■tWJV "Vfftà ynÔá RTpSSwn **** expectatusest

uoeari per Sin de medío i.h.u.h.quali pro angeli enunciato Enos sumeret
de Iignouitsemundumcpredimeret,nerosipsenomínatus i.h.in misera/
tíonibus u.h.notate arcanum Sí animaduertite mysteríum.Cûueroiam
nullius angeli destinatioe hoc modo appellaretur,tum ísto relicto in alíu
spemsiiamlocarunt.AngelorumnanqM.dei nuncíorum monítu nomía ^
patribus indita funt pro quibuflibet euen tís,siue prarteritis ut quia poste
di uocatus est Cain.Seu psentibusutquiauir,uocatus estEnos,autfutu/
ris utquiaparentíbusíuctumpbíturuSjUocabatur AbeLExpectatío haee
inquartamtrahiturEnos progeníem,&deIared natus est Henoch,quí
ambulauitcumdeo,seddisparuit,qmabstulít eumdeus. Tertio abhínc
tracìu uenit Noe in cdtifolatíonem omnium publícam illam audítu rece/
ptam falutem recta fideíperantiû,quorum exuniuersa plèbe tm octo ití
uenti sunt qui placerêt deo.lFuít etením Noe uír iustus ÒC perfectus in ge
neratíonibusfuis,&ambulauitcumdeo,quirecepit in mandatis ut face/
ret arcâ de lignis in qua saluaret mun *dum. Cabalice ígitur sperauit in H
gnum,sic enim lob ait iquíaest âdlignurt •
ípes,de hoc fato certíor fact' q? in ligno uita homini fuiílet promilîà.Sed
post ebrietatem sequuta est confusio.Vnde & Babel cognoîatur,c] nunc
Babylon a BalbeU.chaldaice confusio.Hcc sub samilia & liberis Noe fuit
orta.Erant aut filii ei* Sem Ham & laphethputu *ro itaq? dei seruo Sem
in quo falutêpraecaeteríssperabatjítabndixit^^ 7^ TT^ft*
t qd Cabalistice tra < ducit.Benedictus quatuor literís dei Sem,per
hocín^CabalisteÛ^m TQftp OID TCTT ^J^TW
ÁJMotum fecít q> futurus erat Sem seruus deí,ut feribit Rabí Moyfes Ge
rundensis. Quo intellígímus defyderium pií patris fuisse q> Sem benedi
ceretur appellation e quatuor literarum i.h.u.h.ut fieret orígínalis pecca
ú redemptor.At ne tunc quidem íllud uénísse tempus adeo statutû^quo
C iííi
 DE ARTE CABALISTICA

tantí casusreparatíocôtín «geretangelus Icphiel ipfì Sem adnudauit»

' Itaenim .praeceptor
ipsius Sem fuitlophiel. Suspendebanc igítur eafecula super eiuscemodi
re cogitationes suas,usq? in annos Abrahac filir Tharhse qui primo nomi
nat9suit.Abram)Bí *uiro eratangel* quidam «ramiIíarísZadltiel,fìcn.
A faibuncCabalistse í^SS"^^ OTHÌJK <W ^ST) .«Prcceptor
Abrahae fuit Zadkiel,qui eandem ei Cabalam tradidit recipíenti, quam
Adc procoplafmaci RazielJDeníc^utarbitrorjreliquasunt haud ignora
q? quanto ille tge uocatus fuerat Abram & uxor eius Sarai tam dru núç|
sibihaeredemgenueranLPostueroqnomenuíri mutabatur Abrahâ &
uxonsnomenSara,moxIshacsuscepcruntfilium)dequo aim eiiussiíTet
deusutunigenitumtolleretquem diligebat Ishac3&seum in excelfo Mo
rie quodam monte super ligno imolaret,in cr edibile uidetur quo gaudío
& quanta lçtitia exultaueri^diuinsepromiíTionis memor^qua pollícebat
ei deushis uerbis.Statuam,inquit,pactum meum interme & te & in ter
sementUum post te íngnationibussuis fœdere sempiterno,ut fìm deus
tuus&scminís tui posttc,atqj in te benedicentur uniuerfae cognationes
terracQuapropter quâdiximushumanacuniueríìtatisfaiutem ìnfílio se
confídcbat allaturum,quem subito ad uoeem dei aíïtimpsit,& oblationís
orne lignum fuis ipfe manibus exddi c.Nempe lapsum originalem per li/
gnum reparari poíTe,oraculudocuit.Vndescriptura dícit,qî tulít Abra
ham îígn a oblationís,ím posui tcp super Ishac fiìium fuu m, & posuit eu in
altare sug struem lígnòrumjextedítqj manum & arrípuít gladium ut imo
laret filium suum,Nisi .nJrecepiíTet Ishac a pâtre su o traditâ humante salu
tís Cabalam g iignû uitaè atq? hors cuiufdâ iustr ob! ation cm futurae,ut est
cunctis uiuenobus horribile morí, non utíq? fuiíïèt tan ta beneuolentia &
tam alacriuultuanímiqj hrlaritateuisam impenderepra» oculis mortem
(ponte amplexus ,scd uelut est mortalium côdítío aut stfictu mucronê de
cIínaíTct,aut ucrbís saltem quibusdam lenioribus patrís feuidam uel mití
gaíTet tn ,uel sugiíïètkAtqui suspicatus sese fore íllum quo sutura eíïèt pri
mordialis ruinas restauratío,mhil íìbi ea ímolatíone duxit iucundius,n ihí!
duldus eaîmortejCiiíus gratia totum opinion e sua rédimeret genus huma
numPrebuit fane ílli hanc ipfam fpem eo firmíorem qp eundem locû de>
R ab orbe condito sacrifiais destinauerat,Terra naqj Moria est dígito dei
Abrahae demonstrata,in qua primus Adam struxit altare,obtu!itcp deo
munera,ubí& Cain Sí Abe^ubíoi Nohe filiiq? fui íacrificarunt. Sicut
Magistri nostri disputât in capitulis Rabi Eliezer,astipulante Ramban et
. Rabi Ioscph fìlio Carnitolis in libro portai* iustiti in loco eodê u r bs
sancta lerufalem costructa est Salomone Gallo teste.Re aût infecta cum
è Moria discederêt pater atep filius,audita est uox Zadkielis ad Abrahâ
prolata
 LIBER PRIMVS XI.
prolata benédícentur in femíne tuo omnes gentes terrae.Quo salus uni/
uerfa in futuram generatíonem cognofcebatur esse pro tela ta.Et uox ipa
dei pcr angelum Raphaële super Ishac quoqj cœlitus delapfa. Benedíceti
tur in sémine tuo oês gêtes terre,ne forte feipfum fore saIua*torem illum
cre*deret.Nâ h<xquocjCabalístarumestquifcríbuntsícS,C
:^SE^ pt^í,-,-PcePtoripfiUS^nacmit^aPnae^Eíuir^^
rum altero fpes no erat,qui iam benedíctionem patemam exerrítatioe ue
nandi amiseratJEsaii nomen fuit.de altero magna sibi pollicítus pater pdi
xit hts iierbisreiuenturaeuatidníum ptendentíbus.Seruient tibípopuli
& adorabunt tegentes.Non accideratígitur sine eaufa de Iacob (íicem
appellabatur iste fïlius)tam ingens maioribus nostrísuníuerfe/alutísex
pectatío/ed quia omnium mortalíum primus ipe uidit portam cceli aper ^
tam,& fcalam a terra in ccelum porrectam,& in ea confidentes quatuor
literas i.h.u.h.quas apprehendere gerebat in uotis.Côïbnantem qtp Sin
perNotariacô ^^^.i-unctíonemdesignantê,opèri adiedt,qdeiibutu
ïapidemín tcmplumqddamnoîe Bethelexacdificauit.Augebatfufpício
nem,q?angelu$Pelíel Iacob eratfamiiiaris.quimulta conítanti&opini/
one & fermone pmonuít,tum q? Iacob elegít sibi deus,tum q? beatus erít
iUecuideus Iacob in adiutorioeius.ScríbuntautemCabalistsefìc
^TJ^TÛ iPÏ^ ^^p.i.Praeceptor Iacob fuit PeIiel,Sed cdoctus ab ■
ángelo fuo Iacob/e non illum fore faluatorem que hactenus ccclestis Ca
bala practulerit,negocíum in alíud feculum diuina reuelatione reíecít,sic n
dicens,Congregamini & adnunciabo uobis qd contínget in postremo di
érum.Non auferet fceptrumde Iuda',& Iegistator deíemore eíus,donec
ueniat Silo,& eídem congr cgatío gêtíum.Quo uatidnio ínnotuít alíquê
qnqj fore faluatorem humani generís qui & ex Iuda & in postremis die
rum nafceret,& esset Silo,cV feeptrum regni gereret, Si ad ípfum gentes
confluerent.Quarepost nos patriarchas magnusilleMoyfesnô uiafpô
te rnorti se obtulit,sicu t quôdam Abel/ícut olim Ishac, fed renuit & a cu
ra populi fubtrahere fe uoluit,quanq loquebat cum deo ut amicus cû ami
eo/ade adfadem,& baculo utebat pro fceptro,& tota Iudseorum gés ad
se confluebat.Nouerat tn fe non de familia Iudse/ed de domo Leui ortû
efle,necnatuminpostremisdierum,necesseSílo,qd fecundum Syriaca
trai^ationemOnkeUChaldcisignírïcatunctum,quem nos appeDamus «
Mediha.De omní tn ratíone atq? modo restaurandi origínalis cafus fans g
sugqjinstitutusfuitab «angelofuoMetattronJtaemCabalistf scribût, ,
YYS^pVû TTOti T© 12P| q"» cstnûdus SadaiHancitaqj fan p
ctiíïìmi Iacob reuelationem uníuerfitas prophetarû recepit,qd in postre
mis dierum nafeat ís ex femíne Iuda qui peccatum originale fit abolitur*,
Mefliha rexpacificus,desinéte tum feeptro ac pfectura Iudse,c5uocatifcp
 DE ARTE CABALISTICA

símul undíquaq? gêtibus.Haee ufq? hue receprio a patríbus ad collegium

prophetarum per succeíTìonem transmígrauít,quifìngulatimamc'b'tra
G ctationc qtidiana inter se conserebant de aureo Mesfihac seculo^ín illa bea
ta spiritus sancti fchola exultantes p summa laetítia & imo de pectorc gau
dia sua promenteSjiino qdam societatis uinculo in ipso Messiha saluatore
c5nexi,quancp diuersisa setemporibusdeilloeodemuenturoregemul
tiphariâ multtfq?modisdisserentessinguli tnquiq?parcm& plane haud
absimilem sententíam absoluerunt.Hic quidem hís uerbis,Obsecro dne
mitte % que missur' es,alter in persona Messihç ínquit,Mitte me hoc est
*2i^ 7\I? qd in Arithmetica progreflïoe p artifíciosum Cabalç mo
H dum,tum quatrílíteram excellentíe dignitatê,tum ípsum quocp íuxta Ra/
zíelis tradirioncm supins commcmoratâ rectum nomen íllius Meíïihae
per xqualitatem numeri trecentorumnonaginta octo significat.Et iterû
Vtinamdírumperescœlos&descenderes.Alius fìcExcita potentíâ tua
& ueni adsaluandum nos,deusreuertenos,& ostende fadem tuam& fat
ui crimus.AliiiSjExpcctabo deum saluatorê m eum.Alius,Ecce dns egre *
dietur de loco suo &C descendet.Alius,Deponet iníquítates nostras & pro
iidetinprofundum maris oîapeccata nostra.Alius.Veníês ueniet&nô
tardabit,cgressus es in salutem populí tui,in falutem cu Mesíîha tuo. Ali*
qui eonsolabatgentemnostramdicenSiAbstulitdnsiudidum tuuraRex
Israël quatuor literís in medio tui er it,non timebís malum ultra.Domin*
deus tuus in medio tui er it fortis ,ip c faluabit.Alius q in persona Meíìihg
pollicebat.Eterit sicut eratís maledictío in gentíbusdomus Iuda&dom'
Ifrael,sic faluabo uos&eritisbenedictio,& erunt sicut fuerunt qn non
proieceram eos.Et alius ita.Orietur uobís timentibus nomê meum fol íu
stíciç.Quíd multís mororComnes uno corde gaudere,uno ore omnes oîa
bonadicere&laudarehuius saIuatorisillumdiem,& optare illudtcpus
de q Dauíd coram deo exdamauit,Mitte lucem tuam & ueritatem tuam>
illa quíetabunt me,8í reducent me in montem sanctum tuum ÒC in habita
culatua.Superistoaûtludsuocabulodíxít Rabí Salomô Gallus. Lucem
j tuanyd est regem Messíham,secundum q> scríptum est,Paraui candela/
brum MeíTìhse meo.Vnde certiores facti fumus nulla de se ductum este
opíníone Dauíd q? ipse idem ille foret rexMe(Iìha,quígenus humanum
deo conciliaret,tametsi diuínum emanauerít oraculumJnuen í Dauíd fer
uummeûjoleofanctomeounxi eum Cquiaunctus dídt Messiha) & ego
prímogenítum dabo illum,supiorem regibusterraclnsethernucustodia
illimíferícordíammeam,&pactum meum fidèle illí,&ponam in feculu
seculí semen eius èC fedem eius sicut díes ccclorum.Con tulit ergo Dauíd
ípem oêm in femen suum,ob idqj fíliû ex Bathfaba na tu m appellauit Salo
monem^q? auditu receperat,credideratq? Meífiham,quo salus mûdo uc
nirec
 LIBER PRÏMVS Xlt

hírct utíq? prindpem pacis forc,iuxta CabalamfibireuelataJn diebus ei*

erícabundantia pa ris donecauferat luna. Dealíoígicurfemínefuo íntel
ligendum fuit çj de filio Bath sabç,is cm Salomon adamauit mulieres,per
quas cor eíus deprauatum est utsequeretur deosalienos,nec erat cor ei*
g fectum cum dno deo fuo fiait cor Dauíd pacris eius. Quapropter fusci
tauít deus Satan contra SaIomonem,ut ei non eífet pax intégra qui pacis
folum nomen haberet.Quotquot igitur Cabalistarum funt qui uníuer/
íam sàlutem in Salomonem retoríèrúnt,alium quendam Salomonem in
tendunt c| silíum Bathfabse,8<s alkid quoep templum q eius Salomonis a.
templum a fe construccû diruptíohis iuri subiecít,cui praedixit deus. Tê/
plum quod (anctisicauinominímeoproiiciamaconípectumeo.Qua de
re peccatum originale non ualuerûxabolere,necp Salomon hic,ne<^ tem
plum hoc, quantumuis in Porta lucís a Cabalista sic feriptum extat.

vrnv tm mw thyrw w& rnwa

ira » wsw Trtfta Bps* w &sron

tío creationis mundí diuína cohabitatio erat defeendens in ínreriora,©^

cum eflet diuína cohabitatio inferius,reperti funt cceli, & terra unití,&
erant fontes & cannâtes actiuí in rj>fectíone,& trahebant a fuperiore adin
ferius,& inueniebatur deuscomplensfuperne&inferne.Venit Adâpri
mus &peccauit&díruti funt defcenfus,& confractae cannales,&desiíc
aquaeductus,& ceíTauit diuína cohabitatio,& diuífa est societas. Postea
uenit Salomon &exaedifícauitdomum,& tuncreuerfae funtcannales ac
deriuationes feu ductus, atqj reliqua.Vbí de Salomone loquentes Caba
liffee rei potius uident tp uoeabulo alludere,cum illud intellígant de uen
turoqdam rege pacisi'coiuxtalfaíaeuerba, quênoîa^bítipemiraculoRS
operator.côsiliaríuSjdeus fortís.paterruturilêculi D wM? ^MJ.i-prin
qpem pacis SaneputauerutaliquiEzechíamregem hic fuisse designatíí
fed alíiuerbalegentesfequentia, Multíplicabiteius irrtgium,& pads no
erit finis super folium Dauíd & fug regnum eius,intellígunt de rege Mef
siha qui ablaturus fit uniuerforum peccata,ín animís hoïm qtídiana bella
 DB ARTE CABAUSTICA

&pugnas mouentia,quac parentes nostri peccauerunt,utscripsitleremt

as in libro Threnorum.Patres nostri peccauerun t,& non su n t,&C nos ini
quitates eorumportauímus.Itauideriqdempoterat Ionathae Chaldaeo,
qui *pro Sar Salom, id est principe parís traduxít superiore in loco.
L fifoTlEH KTVMTÛ à Meffiha pads.De quo iterum Isaias. Dfsd/
plinapacisnostre super eum,& in cicatrice ac liuore eius sanati sumus,
Hicerícílle Salomon quitemplu m multo sublimius eríget plane sempi/
tírnu&indiíroiubile5ic.n.Cabakstœscrib5ít. UT^^n ÏV^PS

tiSj^Vip rça TSis nrib p\» Std

j. qj domussanctuariii quSe estinferiusdísponitur iuxtadomum sancftua
rii quáe est superiusA Salomone ígitur illius terrestris templi conditore
M usqj ad regem lehoachín eundem qui & Iechoníah (habent nâqj ambo
noïa easdê literas tametíì transmuta ta s) expectatio salutís miniersç apud
oérn ccetum prophetarum in uêturo Mefíìha collocata fuit, ab Isaía usq?
adMalachiamqui aiebat.Statim ueníet ad templum suum dnator quem :
uos quaeritis.Sup quo Rabi Dauid Kímhi scribít q? dnator hic sit Mcssi/
ha,qui & ipse nuncíus erit testamen tí,quem lonathan Chaldçus Rabona
interptatUr.Post prophetas aût,expectatio falutiserí aduentus Meffiha:
totatK Cabalistíca exérdtatio qualiscûcp extat,quam recte in eiuíHê Mes
sihae sempiternam liberatíonê Ì!iglomerant,implicant atcj? reducut, omis
èa plane ad feribas legis& seniores quos appellaruntcapita patrum qui
N prae multitudine haud numeran tu rjk ad magní concílii uíros descendit,
succeííîuereceptascholastícoruminore,ab EzraquiCabalâ tradiditSi/
O meoni iusto sacerdoti magno synagoge pfecto,rursus ab illo recepit eius
auditor An tígonus cum sociís fuis,de qbus fuerUnt Zadok 8í Bcthus,ra
dix haeretícorú,unde díctí sunt Zadokaí & Bethusai,ut scribit ludas leui
ta ín líbri Alcosder sermoe tertio.Deínde Ioíèph filius Ioetzer,& Ioseph
filius Iobanan Híerosolymítanus,ab iis Iofua filius Parahiah,cuius fuitdá
scipulus cjdâ Iesus Nazarenus Machabeorû ctate,non ille c hnfhanoRz.Et
Níthai Arbelcnsis,a qbus & Iuda filius Taba í , & Simeon filius Sota,de q
busSemeiaôí Abtalíon,ab his Híllcl & Samaí q habueruntniultamíllia
difcipulorû,ab istis Rabban Iobanan Ben Sdachai,& ille díscipulos qnqj
fouit,qui fuerunt Eliesder quem sçribunt EliezerfilíusHircaniJosue sili
us Hananie,Ioseph Cohen,ck" Simeon filius Nathanael, & Eleasdar fîlíus
Arach.De Rabban Iobanan qui centum & uíginti uíxít annos sortitus est
Çabalamsuam Rabban Gamaliel,aq Simeon fïlíus,a quo ex liberiseíus
Iuda Nagid qui magister noster íanchis dicit,cum filius Gamaliel recipi/
endo imitatus est.Hucuscp Cabalaci qrum dicta St" reliquas fa crac scriptu
rae allegoricas expofìtionessequutisuntCabalistarum ccctus,Hananía B
Uus Acasiae,Abba Saul.Rabi Tarphon, Acabtà filius Mahalalleelis.Ha>
nania
 ' LIBER PRIMV8 . Xllt

tiania prirtceps sacerdotum,Hanina filius Thradiom^Hananía filins tìi

chinxi, Nebonía filius Hacona, Halaphtha,Duschai silíus Iannai, Haní/
nasilius Dusa,Dosa films HarchínaSjRabíAkiba, El gazar filius Azarie,
Eleazar Hafma. R ab Leuitam, Rabi Iobanan filius Baroca, post eUm Si/
rneon ex líberis.Deinde Tzadok,turn Ioíï, hûc fequitur Ismaël^ de alio
génère Rabi Meir, a quo recepit Eleazar fth'us Iacob,& Iobanan Sâdlar,
& Eleazar filius Samua. DeindeNeorai, post quem Ianai & M athathia
& Samuel minor, & Bissa filius Abuiah , & Eleazar de Kaphar, & Iuda
filius Thema^ôí Iosuà filius Leui, 8í prêter illos alíi multí qui aliquando
propterdífputatíones Thalmudícas appellantur Thanaim ceu diclato/
res,& propter fummarum rerum meditauones ab inferíoribus singulís
ad excelsiora quxCp reducìas,a maíoribusque receptas,& posterís tradi/
tas,quibustotO studio ínnítunturMekablímhebraíce^c nostra aetate à
latinís,autoreIoanne PícoMiranduIano Çomite,ante quemnomerìeoV
rum Romanae linguae incognúum erac Cabalístae auc Cabalírì dicuntun
Tum MARRA N VS. Ností neinquiteumuirum peíiriíIìmeSímái
quiprimuslatínís Cabalaeuocabulû" prodiaVf.Et SIMON. Nouí nem
pe (ut opinor) ipfum ait olim domo exulantem apiîd Gallos & Allobro
gaspulfumcppatha&jfugatumacerrimeabinuidís quadam detestabíli
perfecutione propter eximia philosopha? studía sua & nobile ingenium.
Est adeo genus homínum,ut ait Terentíus,qui esse prímos se omnium re
rum uolunt3nec tamen sunt,ex coruo forte nati,quae auis iisque ad Coro
nei annoSjUt est in fabulís,uestita prius albis plumis,posteríus nigrís,co/
lorem indumentí eis praebet candidi & atri,unde fratres atrati dicuntur ,
quíppeuolucrisea ob impiamdelationem femperodiofa pheebo, Sed
utríque uestrum nota est hecpocsisjhi tunefuerunt œstrum,hi mastiges
hi canes tamgenerofí& tam erudiu christiani,nostro feculo multaHe/
braeorumarcanadogmata Romanis auribus perquam docte impertiti.
Ad hxc PHIL OL A VS.Relicìísait rébus gestís adartemCabalísti
cam fi mihi credítís reuertendum nobís esse consulo,quoníam aliquanto
post aduefperafcet,& uota nostra uíx did queat quàm alio tendant.Per/
cucurri equídem singula,ínquít Simon ,níhíl salfìusdeme ultra expecW
bítis. Et Marranus,Sí sic inqt,ego certe fregerim sermonem tuum ualde
in commodc.Nam oratíonisfìlumtexebastum maxime aptum ei rei quâ
desyd>ramus,&nihileratquodmagís placuít quàm post rectam Cabas
Lae dennitionênossequidilludfítquodpter cetera mortaliugeneriegre
gius reuelatum fuerit,tum quís quid reuelauerit,& quís receperit,quo in
puncto mea in terpellatione abductus es,id quod subdoleo. Quaremitu
oramus ut redeas.Ego uero hilare quidem obfequar, SIMON ín quit,
 DE ARTE CABÀUSTlCA

& tandem ad modum aras quem optare uós anímaducrtí p*op*rabo)rti'

fi ianiuefpera irnminet, quando ÒCuoi âudiendo Forte ctHîifastfdío,&
egoipseloquendodefesïïfumus.Satis ením multa nobís tam breuibus
horisexciderunt,& quac mea fuitucltemeritasfí uultiSjUei quod uerius
est singularis erga uos dilectk), quod in tanta re fìerí non debuitjOrtlmâ
p imparatus dixi ex tempore. tum PHILOLAVS,At obfecraittttt
uterque, compleas abacum calculoautorum quiCabalam & tenuerunt
& tradiderunf, n e hoesermonis membro nondum perfecto ad dréieríb/
riumnostrumutoportetcœnaturiabeamus. Quo dicto rurfus Simon
Extant fane,inquit,meo arbitratu Cabahsta: innumefabilesÇnec enim mi
mero comprendererefert)eorum partim qui audíere tantum,aliiuerô
quí&íauditores &smptoresfuere,tamen quando itaurgens recensebo
perfunclorie nonrtullos quorum líbrì de Cabalisticís contemplanbnibus
S quotidiano ueniuntufu, quantum mihisuppetít memoría, quanquam
hon in omni parte omnesíntegri,aîiquorum enímsola fragmenta ena/
tarant, reliquiproh doloritaextíncfH funtut úixnomínumretordatíone
doctiíTìmoráhoîm monumêtís innotefcât.Nâ ut prifea patres uolumína
ìníquitateíefnporum&longo tractuannorum perdiderunt, cum haud
mediocriposteritatisdamno quorum nostrítamen memínerunt, ita nos
íaminipfo mundi sexto míllenàrio uiuenteSjmaiorum nòstrorum Iibros
Uel uetustate quae omnia confumit, uel bellorum malignitate,uel inunda
tioneacitastítate, uelímprouifo igníscafujUel quandoque odío &ínui
dia turpi &detestahdaJquaeincendiarios libroru m inertes & stultos etv
amamo nostrofollidtauitamisi'mus. Citanturab hominibusn'de dignís
Henoch libri & Ábrahe patrís nostrí, quin & Moyfes allegat líbros bel
lorum domini.Iofuélibr^m iustoriim,& uníuersitatem iibrortim Kiriath
íèpharímquam AthníelduceCàlebexpugnauit. Afuerus Iibros mémo
rabilium. Ionathas in Machabaeís líbros fanctos de Spartiatís. Paralípo
mena commemoránt Kbros lamentatíonum. Líbros Samuel uidentís, Sí
Nathan prophetae,& Gad uìdentís,& Semeiaî propheta?, &Haddoui
dentís,& Ahíe Silonitis,& Iibros Iehu silíi Hannani,qui omn es nufquam
sunt.Qtierimur Si biblíothecam Darii,ut est in Ezra, fuit ea in Ëcbâtanís
pretiosa. Pari exemplo innumerí nostro feculo autores periere.tâmetfi
non dubítamus fupereíTe plurima quae ípfi nec dum uidimUs , net istam
de megloríam aim Mírandulanó iactare possum q? qust ílle quondam
Ezra, de Cabalisticis fecretis feptuagínta conferibere uolumína iuíTíf,
èamihifumma împenfa conquiíìerim,cui ne tantídem prope aurí &ar/
T genti sit quo eos librossí fuperárent acofFerrêtur litítari queam.Vtímur
autem nôn adeó líbrosi attamen pronostra uirilí Ábrahselibro patrís no
 LIBER PRIMVS XlIII.

stri,cuiest infcriptio TVVJP de créations quem non parum líterati

quidam aífignant Magístro Akiba profecto nobilibus scholiis orna-
tum*ut qui alioquin existât reconditus & obscurus.Et libro ^^TV^ de
fplendore,quem composuít Símeon fìlius Iojjai cum in qdam tiasto & te.
nebrícoso specu quatuor cVuígintiannosdelítuítEt libro ^T^ìl^de
Candore quia uestris Lucidaríus dicitur.Sunt &qsediditín Cabala ille
Abraham Alaphia,& insignes commentaríiRamban,nam ita collectiue
noíatur Rabi Moyses fïlius NehmanífugarcanalegisquêappellatisGe
rundehsemj&Commentariioíum doctislìmi receptpris Rabi Mnafrem
Racanat super arcana RambanJEt liber gplexorum Rambam,in sine pet*
Mem,id est Rabi MoysífíluMaímoni que uocant Moysen egyptiû.Et li

ber ^TJf ^J?M? .i porte insticie que côscrípsít Rabi ìoseph fìlius Car;

nitolis.Et liber ^V^ìR •» porta lticís Magistrí Ioseph Cut ferut)

Castiliensis in Hífpania.Et liber ^'^Ij'ÛJ^.i.de crcduk'tatibusìcuius

autor fuit in Asia Rabi Saadia.Et liber ^^ï^l *T^0 ^ mysterio le

gis quem sapiens ille Abraham Ábeh Ezra confedt.Et liber Rabi bamaí
îilii Hanina qui dicitur eloquentíssimoruni câput in Cabala, & eiufdem

autoris liber ^VJ?T^ ^ estípeculatíoní&ÂUus denicp liber IP^^Û

11M?1^P .i.commentariú sanctitatis,quem ícrípsit Rabi AzarieLEt \v

ber î^£ì\pj.denoíbus .Et liber explanaríonum alphabets cuius est in

scripuo ^ffï^ûS^T^ V7ì*VÛ *HD cx rabi Akiba.Et liber

Rabi Ama t^V^^ ^J^P ^e rccondios psalmi undeuigesimi. Etlí/

ber •i'fíngularis de unione feu collecìíone,cuius meminít Rabi

Abraham Aben Ezra de mysterio legis capite primo.Et liber ÏV^*YYD

.i.mysteriorû.Et liber questíonumabstrufarum.Etlibellus Cabala; que
ediditAzarie^alíísOrielGaronenfìs. Et liber qui pramotatur

^YÛÎDTI *TYTl TWÏìRtl desicîe & expiatione,Etliber racfo

cum Rabi Ioseph Albo cuipariterCabalaetitulum préfixerun t.quamuís
ille magis ethica commentetur q anagogica.Extat demum liber elegantiC
(ìmus in Cabala aduersom philosopnastros nomine Alkozer more ara,
bico,quem composuít Rabi Iuda Lcui, cuius haec funt uerba ^^j^ ^jJJ

bona nísi cum corde bono.Vbi plurimum mihí uifus est fapienter a tam
sancta contemplatione malígnos fophíftasrepulúTe,qui tanquam mufcse
D ii
 DE ARTE CABALISTICA

itiorientcSjOranisAingenri quantiimuís preriosi íuauitatem perdunt. Vri

mur denies commêtaríis in librû W^^Jjp Magistri Iacob Cohen & ín
eudem librum composiuôe Rabi Ishacquem inícripsit explanationê no
minìs Tancti-Est liber etiam quemedíditRabiTedacusLeui dedecê nu
meratíôibus Cabalísticis.Noîo addere libr um,Sa!omon i fub nomíne Ra
zielisinscriptum,quia est fìctio magíca,hacl:enus quídem rei meae fami/
líarís penuríam chartaceam quam cacteris non solebam certe uobis pere/
grinis planíssime aperui,at mea tamen sentenría nemo unquâ de ista ícri
{>sit arte usq? dudum artifící osius ,ncmo distinctius,nemo lucidius q Rabi
oseph Bar Abraham Castilicnsís duis Salcmítanus,tría huius facultatis
uolumina studíose molitus,quibus omnem Cabalistarum institutioncm
fecit dariorem,prímum de dictionibus/ecûdum de literis,& tertium uo
lumen de punctis. Eíus librí ticulus extat ^Jl^ Ï^IJ* lc* e^ Hortus nu
cis,iuxta Salomonís câtica,In hortum nucís delcendi,ut uiderem ameena
y uirgulta. Apparet nucem hanc este ut pomum aureum argenteo retiacu
lo inclusum,ut legitur in prouerbiis.MaIa aurca in lecticis argenteis uer/
bum prolatumiuxta modos su os. Ita est Cabala pomum illud aureû atq?
diuinum argenteis nlís,uidelícet ingeniosis institutionibus Sí humanís ar
tibus rircumligatum,qualefieri consueuitaurificurn opifido qui subtils
bus ccelaturis aureum boni odoris pomum non omníno tegunt aut ope
riunt argent o,ut nihil eíus uideri queat,sed cauatis quibufdam fora min u
bus cV argêteis câccllis tum pomi coloré eminere tum ambre odorcm cf
fiare sinunL Aípidentibus tamen longinque totum id quod reticulatum
estuideturargentum esseintegrum,propius autemintuentessi studíose
rímentur simul aurum quoq? reperient,& quo magis aurû ab argento di
X stat,eo longe plus ab arte Cabalístíca probatur difíerre Cabala,quamui$
ambas spedes unumgenus spiritualis instinctus complectatur.Sèd altéra
y prxccdi t alteram ut oraculum Hierophantas, utqj unius generis aurum
id quídem bonum est,iHudautem optimum,ad quemmodum in Penta/
tcucho de Heuila narratur,q> aurum terrœ ïlhus bonum est,non enim il/
lie scribitur optimum ut quidam legunt,scd bonum. Et in lsaia de Ophír.
2 Dignabor hominem plusquam aurum optimum & aurum de Ophir. Ita
quicquid de sacra scriptura homines optimarum arrium amatores srierv
tianaturali addífcunt,auro bon o par est,& appellatur opus de Bresith .
Quoduerosdenriaspíritualíredpimusopusde Mcrcauadicitur, & au/
ro œquatur optimo atque puríflìmo. Scribunt enim CabaLstcc ita.
A 'nwûì paw wan ïywû vtvy&o

est sapientia nature & opus de Mercaua est sapiêtia d i u í n 1 1 a t ís.Et quoníá
utracp sapientia utcunq? círca mundum & ea q cosistût in mundo u crsa t.
 LIBEfc PRIMVÔ kV.

Ëstq$ Thalmudístam & Cabalístarû ca in re unanímis «arbítfat»^ duo

síntmundi,Prïmusintellectualís,quiuocat J^2fll Û^?W.i.m5»dusil
'••i,- . r-i- cr J..„s Ck.l;oM..:J: ^V*»«w

.i.tíilecìus furfum & defyderatus deorsum & haîrcdítans duos mundos,

mundurri psentem & mundum futurum.Icdrco diuidunt Thalmudíci &
Cabalistaesecedentes in duas facultates,tametsiexcreditisreceptíoníbus
ambae similiter oriantur & emancnt.Nam utriep maiorum suorum tradi
tíonibusfídemhabent,etiam nulIaratíonereddita.Sed hac distínguûtur
deputatíonís ordinatione,q> omnestudium3oêm operam,otímeconsili5
laborem & diligentiajUniuersamquocft mentis suaeintentíonê Cabalista
fcelíx ílle atc£ beatus a mundo sensibili nnalíter ad mundum intellectualê
transfert & traducít. Thalmudista uero ín mundo sensibili permanet ac
aîam uníuersi huíus mundí non transcendit,q> si qnt^ licêter ad deum &C
beatos ípirítus pergat,hon tn deum ipsum ut immanente & absolutû .10
cedit,sed ut opificem eausàmqj rerum & drca sua creata occupatû, Ange
los aût ad mínistería quoridíana/diuihceqj uoluntatis éífectus cxequcdos
mancípatjaltíínmanimreríicontempíatíonesadhuncinferiorêmûduni
íêmperreserens.Earum tn saailtatum altéra sa»pealteriiis sensamutuar,
cV ad su u desyderiu trah it.Emu ero qnqj studia ultro dtro íter se côïcanc
Thalmudíci & CabalaM,utactiuauita&côtempIatiua ,licetunû eudecp
sacraescnfìturaecontextumplseruncçalterad tímoremseruilem,alter ad
amorem fílialemsuo morelepidasuasione inuftetApparebitemacri
dio Thalmudista ille circa legís p cepta & mandata résidere,tlla exponere
ílla dirigere,illa uenerarí ck exosculari,ut nihil alíud recle desiniantf chal>
mud este q legís explanatíonem ad íntentíonë autoris.Vndé Thalmudíci
Q^lp^^gJÛ dic^'sunt,&^\I^^.i.expositores&pharesaí,quí de
suggestu & cathedra Moysi semg instant operi,predícant,& plebem hor
tan tur cum prophéta regío dicentes.Seruite dno in tímore,ac cum Iosue.
Timetednm &seruite ei.Qiiin&hocítafadteacilludsicobmittitecUm
taIi&talimoderamine,undesescenta èC tredecim praecépta uno uerbo

jj^Síì comphensa in duo capítaredegerunt^\pJ^j^jS tYlPJ?

.i.fac ne farías,quaeuos affirmatíua & negatíua côsucuistis appellare,mul
tum sdtu commoda &usu percp necessaria.Cabahstae aût é^uis teste uéri
tate uiri sint legem pie obseruan * tes,tn contêplatí o ni plus incumbunt,

IdcocpappeUantur^^ tÌW^WS&^P^
 DB ARTE CAÇALISTICA

culatiois ex magistris legísHi curam rcípublicç ac priuatorum domi bel

F licp ritus & cosuetudínes ín iudicialíb* & moralibus cû sua historia pênes
Thalmudistas relinquentes ea fibi tm quae ad animi quíetem & tranquil
litatem pertinents adamorem deí reseruarunt.Síc enim aíunt WJ^Q

'ipsifl jtpn em tarai tie> trwn,T»

JÇ^J^ ^pî^^.íjntêtio uníuerlelegis dugluirt res,bonadispositíoaíg
etbona difpositio corgís.Tota nanqj lex pcípue ad gfectionêhoïs têdit,
&secúdumeam duas côsequimur perfectiones,mentisalteram &alter5
corporiSjlonge ucro dígnior ea est & peminentía* altiorís q anima iuùat
& uitam perpetuat,quanç| idonea corporís habitudo & débita côposirio
esttemporenaturacppriorjgíttiraltíoreloco &digníoregradu habêdí
G fìint Cabalistae illâ legis exposition? sequentes,q pcr quaedâ symbola më
tís eleuatíonem ad superos & ad rem diuinâ çjmaxime propellít,hanc ap
pellantgraed uestri anagogicam institutions quaenômodophilosophia
ïit sed & sophiaípíà,*hoc«estsapiëtia.Vnde merito sapientes denoîant,
tF^HT^ *1^wTI ' utconcionator mqúít Salomon, qmper/
guntúìuc ubi estuita,&promortalíumcaptuadhucín corpufculis nabi
H tantesatgeadaethernitatem,&abinfímis ascêdunt adsumma.Facitepe
riculumsiuultishonorandi aduenx.Inprindpiocreauítdcus ccelum &
terram,San e ccelum Thalmudids uocâtur omnía uisi'bílís mundi quaz su
pra lunam sunt,ôí quae subter eam appellant terram.Deinde ccelum qcjj
ínterptantursormam,cVterramesseuolunt materiâ, quarein príndpío
aíunt creauitdeusformamcV materiam,quarumdenuo composition cm
in fìngulís quibusiçopifïceoraculo fabrefecitJ& omía« non tam manu
tornawtcBnouiesuerbodolaiut.Legiturenim tì^/fc^ ^Ûì^^
,ú&dixítcseús,Fiatlux,&dixitdeus,Fiatfirmamentum, & dixitdeus,C5
gregentur aqu£,& dixit deus,Germinet terra,& dixit deusJRantlumina
ría,& durit deus,Producant aquae reptile,& dixit deus,Producat terra,&
dixit deus,Faciamushoíem,& dixit deus,Eccededí uobisomnem herbâ.
Igiturperfectísunt cœli& terra cumomhi attinentia & tota supellectíli
eorum ,ut sunt quatuor elementa quae dicunt tenebrae primo nominata?,
spíritus dni,aquae sub firmamcnto,&arida.Sequunt pariter & cetera mi
sta q uulgo elemêtata uo cât,u t aues & uolatí lia Jbestíc ac rcptilía,pifccs &
cetegrandia, & eorum oïmdnator homocuiex uníuersi's corporeis uni
con cessum est liberum arbítrium 5quo ne maie uteret fígûtur eí leges,pro
mulgantur constitutíones,comminant tranígreflîonis peense. Cumitem
ígnis ínfiuensnuncupet ccelunydest tJ^ÛM? quaG ÉTÏÏYlKSrá e^
ignis & aqua,& nihil ex se producat/ed produclá solum cceíesti,hoc est
humido calorefoueatjtum recto cjdemordine récitant in illo constituta
fortíssi'me ínfluentia sol & luna,qbus ducibus omnes reliqui notant exerd
tu s, lu
 LIBER PRIMVS XVI.

tus,luminaria & stellse,nox & dies splendor & tenebrse,íigna & tempora
dies & anniHaec itacp de globo corporeo & reclusis in eo mistís.Duo uc I
romundi a Cabalístissunt rccepti,corporeus & íncorporeus^uifibílís SC
inuísibilis,senfibilis8ímentalís,matcríalís&idealis. Iníeríor mundus &
superior,cumlegunt In príncípíocreauitdeiiscœlum &terrâ,& íta fym
bolíce codûTumma,terrá\ífima designare putât,hoc« modo interjetâtes

tio creauit deus lumma & infima.quo nímirum arbitrant íimplicé* & im
materialem mundum fumma corinere, compactumuero&cementari5
hûc^insima^nde&legêdiuinâ Bresithde creatioe promulgatâcccpisse
ab ipsa litera beth q in arte aríthmetica in ter numéros duo signisicat, per
indeatq? sícnotatoríeínsinuaret,duo princípaliter creauit deus, totum
mundum fupremum cum omnibus in co degentibus,& totum mundum
infimum, omniac^adillûgtínentia.NamSiru aliter, fuiíïêt utícp satís
Moysenita scripsiste tpfc\P DTTOJS^Ô ÏY*W"V
quod haud secus ac eodem ìllo more a la tiní s legeret. Inítio creauit deus
ccelum & terram.Potuit cnim íummanú ìllud creatíonis non íncipere a
beth lítera.Sicut Salomon in prouerbiis.Domin9 possedit me príncipio
uíarum suarû,ubi fine beth & abscp ulla alía ppositíone ponít prín cípíí di
ctío.Cgtérum pter consuetudinem duobus istís creatis adiunxit bis binos
articúlos^^&^.VnumexCellenrisdemonstrationís qui dia? ha, & •
alterum omm mo de comphensionis qui con stituit ex aleph primo alpha
beti elemento & ultimo thau,& est id qd graeci aíunt alpha & o,Sù Roma
ni próra & puppis,ubí uisus est per ccelû,oía exceUenteriìmplicía ípírítti
aíía complectí,ab aleph ad thau,íd est a primo ad ultímû,& per terram si
militera capíte ad calcemoîaexcellenter corporàlia&iís cÔtenta,níhílo
tn minus fingula in ipso uno príncipio tâq unicû creatum .Sícut Ezechíe
lis rota in rota,cum (uís qbufcuncp í nuolutis uisa est una este simili tudo ^
gloriaedni, &utipsius Rabi Saadia» in libro «Amunoth .i. credulitatûi
propríisuerbis utar
mediootii,seu utegoípíe dicere soleo,ínstar alborisoui unius, testaceo
fírmamento contentí,uitellu ípíum inglomerantís,íta primus mundus ille
íntelligibilís secund5ímplicat,ut*ota uírtus cius indegubernet,quofitut
constringât utríqj uínculis concordiae,adeo.ut fepe tamsuas q comphèV ^
íbrum naturas&appellariones mutua sibiliberalitatecondonent. In se/
cundo nanq? hoc estscnsibílí mundo sphaere noue mouent ab empyreo
immobih cui JMetattron aíïîduo pestât in primo nouem angelorú chori
mouenturab ímmobilideo,Sicutinimmobíli íìlentío cunctorû creator
primo simul omn ía creauit,postea nouenario fermone ad proprias singu
la quasqj distínctiones loquêdo CQmmouit, Nojantur & uidíïim ignis se
 DE ARTE CABALISTICA

raph,aer cherub,aqua tharsis,ariel terra,& q ín mundo sunt ínseriori ea

non parum multo melíore nota sont ín superioribus.quapropter hacc ín/
feríora congruenter appellarí queât uerorum exemplaria,& adumbratc
supnorum imagines, signa, nota; acsymbola quíbusmouemurad cogita
dum de fugccdestibus & angelícís fubstantiís uirtutibus & operatíôibus
quodam tramite abstractíonis uelaíTimilatíonis uía uelaliaquadam rati
oneacmodo nobis carne indutíspoflìbilúVnde statuûtduosquoqjpa
[M radísos,alterum ccelestem & alterû terrestrcm,in quíbus prcmia uírtutû
consequantur utríqj tam homo terrenus q homo ccclestis,ut ín huíus or
bis terra q diu in corpore fiicrít hospitatus tan cj in aliq corruptibili horto
uoluptatis,gIoriam & honore gaudium & letitiamjOmneejj desyderium
dclecta tionis fuse ob alicuius heroicae ac pcmíncn tís & a fìliís huius seculi
lauda tx uirtutís causam lucretu r,q tn umbrx sont & res caduca? fumo si/
míles.In ccclesti uero terrà & uerius uíuentíum sugccelestí ubi extat amœ
nítatisaethernae ímmarccsfibih'sparadisiis,aîae hoîsin uíta mortalí olím
íècundumuirtutem recte operau',nunc cxutzc dementiffimus ille maxi/
mus & optímus deus ostendit omne bonum,qd ne uidere quidem antea
potuíffettam grauí Sc tamdêfo cadauere obfcuricorporís«onerata,ilIud
noîatur &in Cabala & in Thalmud TVYTStìn jS^^ÛDTS
.iSpeculatioilluminans,hocestuífificans, quâ uos cognítionê intuitíuâ"
dei appeliatíSjUtqcontingataníínscseparatícper lumen gloría?,aca ma/
turiíïïme pêsitátibus fola esse beatifìca probet. Nâ alía fit «g fpés cônatu ■
ralesqnôestbeatisica&^^p^ TOW R^^ÛtTK
.í.Contemplatíoquae non fítilluminans uocatur.Nuncuero qn dara dei
uisio & perpétua somma: díuínítatts fruitio,pro sopma hoís parte,in telle
ctu ÒC uoluntate beatis donantur,ícdrco iure optímo ea nisi ín supmo mîi
do<continguntnemïni,Sicaiunt Cabali-shc ^MTIO D^jw
íY^yÛTdMb T^QÎ^ ^,|J^hy?á-(3>anl:e3aPPrcncndíthanc
intuítíonê separatur aîa eius ab eo.Quare mor* tali homíni siqn deus ui
derídídt,idperangelumsieriputatur Q^SSS WWjÛjJ ut
scribit Ramban Gerundensis ín Exodo.Quamobrem pro duplíd homîs
condínbnespíriuiali&corporaIi,acpro duplídsmercedis retributíone,
duplicem,ut audiiiístis, paradisum afleruntíta dicentes IjL ^
wbjwû Whrw ovTjm ra rrh^n

wj™ Tfrtsm wrrar "taa va ïhwo

«' tï*2^3u paradisos ÒC flumîa cum singulis rébus quas cer
nisín opère Breíïth3oîa iuxta formas intellectuales &sugnassuntdísposi
ta,id ita fentío etiam cum auro de Heuila bdellio ac onychíno,ceterifq> in
jy- fìniti pretii gemmís.Ëodemmodo & eadem forma duplicegehenam (ctti
cet duos tartaros esse deputatos íidem Cabalistc asseueran t,superiorís 5í
inférions
 LIBER PRIMVS XVÍÍ.
inférions mimdiadtorquêdumnoduacorporaín tge,ac animas prauaâ
in aethernítateJNomeneiscomuneinditumest SSP**\S^ Arka,hiccst
tartarcaepcEnaelòaiSjqùí ptercasera/eptemimmaniora durifíìmarum
pœnarum receptacuIa,mminumreisiusto deiiudicio destínata comprc
hendit.SícutCabalistaillein Hortó nucis ublumine secundo defeptëha
bítaculísinferorumYtraclathisuer«bis. W Ùl^ï^ ^i*^

wip ntfâì fflWfln WÛ'V*!

î T^JSIPì VVliMW J-Duf fpecies Cieh énâ suht,sugior & îferior,uhà
ad corpus in mundo isto, una ad aîam in mûdo u en turo post ístû,& locus
comphendens omnía htec,est uocatus Arka3qni in eO sunt,Gehenam,&
porta? mortis,& umbra mortis,& puteus ínteritus,& luturti fgris, & per/ ,
ditío,& fouea,hucusc]? Iofeph Castilienfís.Iam haec uíncula,hic carcer,b e
compedes,h£ec fer uitus,ha?c captiuítas peccata noxiorum manent,ta cor
porum in mundo pfenti cp animarum in mundo su turo,u t iustos equa co
mitentur uirtutum premia,8ttniqs débita sequantur uinorum tormêta.
Quid nam aliud debetur redis q uita& honorCquid aliud prauis q mors
& horrorC Nec id usep adeo temporaliter íntelligê*dum est. Sed ut Ca/
balisteuolunt*etiamintellectualíter,sic.n.scribunt^^Q5^ Ù^P^^Ïf

• lJ^TVÛ tl^VVP a'Juro etiam in morte sua dicuntuiuentes,&mali

gní etiam in uita tua dicunt mortui.Quo perítis in Cabala hon erít obscu
ra dei sententíain die qua comederís ex eo niorte morieris,uídelicet non
corporali sed spirituali.Namuixit Adam post ésiim uétitutti ultra nongê
tos annos,in momento tn ipo mox atqj legê transgreíîíis erat morte mo
riebatur.In peccato,inq,suo,toti humano generi& prolisfuturaepropa/
gationi acthernis inferor û habítaculís destinate fontico níniis & con tagío
ío.Quousq; dei placito ueniret Meíïìha ille redemptor,qiií hoîem in pa/
radisumreduceretnon terrestremsed cc£lestem,&uitâ liberisrcdderet,
quam parensamiserat,azthernânontemporalem,animaenon corpon^
illam ipsam dei familiarisa te* Si iucundisïìmum díuinitatis aspectum,0ml
uoluptate pleniíïìmum.In hune oês ueri Cabalístae non sophístici totâ sua
fiducíamftgunt atq?locànt.Inhunc omniasanctarurnscrípturarumsaíu/
taria uatidnia retorquent.De terra promííïîonis,de Ierusalem duitate ai
ius partidpatio est in idípsum,de monte dei,& loco sancto eius,& uia ían
cta)&sanctuario,&atríisdomíni,8í templo domini, & domo domin^
fif porta domini,& cacterís similibus multís,quae Rabi Moyses aegyptius
 DE ARTE CAB ALIS TIC A

in suo Misne id est deuteronomio, sic etiam íntelligí de cœlesti beatitu/

dineuoluít. Qiia de causa multum& sepe cumThaImudistiscertamus>Sc'
plurimum utricp in duas imussentendas.Illí oêm líb erationem régis Mes
sihac de corporali captiuitate feu ueríus disperfione nostra co nant ad tu
multum,ad strepitus armoria d expeditíoncsbellícas,ad expugnationcs
regionum Bí deuastationes terrarum,& Uraelitici excrcitus uictoríam rc
ferre,ut qndam faluatore Moyse legimus aduersum Chananzeos & Pale
stínos nostrís maioribus contigíflè^auc íâltem ad cxqsitum euasiôis ingc
niû quo sun t in aliis líberationibus ut multí uafre ut ego pu to fancte usi,
quando tot seculís sub tot rcgnís difpersi exularun t,ut fubBabyloníco an
nos septuagínta/ub Persico quinquaginta quatuor,sub Gra?co centum
& triginta,nuncsub Romano mille quatríngentos nec dum finis.Nos co
tra,meo arbitratu^rectiusCabalísticc MeíTiham csseuenturum putamus
ad libcrandû miseros humaní generis mortaIes,de uínailisíni'ustícíeori
ginaliSjaddímútendumpeccatajcVadsaluandû píedeo feruíentíum aîas
in Adam pâtre nostro auíta acthernaexclusas,tisqjadsaristactíoncJVIes
siha^qui ut confummet íustícia misericordis & démentis dei manum sua
mittat Sí sumat de lígno uitae & comedat de eo, ut per illum uiuamus in
aethernum.Ea satiíîac'h'o non in fastu regío,nec iactantia honoris acglo
riaefíeridebuí^eo q> originale peccatum a Messiha expiandû de supbia
Sí elatíone pullulauit.Quin potius in humilitate ac toleran tía,non in air/
ribus & in cquís,fed in noie diî i dei nostrís no in uíctoría , nec humano
triumpho, sed in laborejíeíunio.iiigiliiSjfortitudine animi,contemptu ce/
nodoxíaynífericordía compaffibilí,amore dei pcipuo,díiectione hoïum
recta,& in ipsa tandem heroica liberali ac spon tança morte,qm contra ui
tium sola uirtute pugnat,& ímpería ,prin cipatus,stemmata,coronas,l 1 ui'
(êculi nemo sapiens uní| magni duxit.Quín hoc est sapere,gloriam huíus
mundi contcmnere,qm cum intcríerítgloriosus diues,non fumet omnia
Cut ínquít Pfaltes) necp deíèendet cum eo gloría eius. Quicquid ígít de
trophaeis & de subíectíone populorum scribit ín líterís consecratís, id oê
post creditamnihilomínus hístoríam fi q facta enarrant,demundo tnín
tellectuali&supernispotestatibusaCabalistís îtellígítur^a ut Meflìha
rex suturusoptímoíureleuía &abicctahaecistiusfeculi delíramenta ma
gistratus honores &C régna tanq uana & stulta non modo neglecturus fit,
uerum etíam contempturus,quí ad abolendum humana?ípcríei reatum,
cV ad aperiendum uirtuti uíámadueníat.VndeuerusípfeiVleísiha fì re/
cta dudmur ratí » one de solo Iíàiae nobíli capite darí* cognofcet,quod sic
índpít ^jy? V,3\0\^it^-í-^cce,nte^et^eru^meus^^c ^e
sinit JP Û^J?M?Û & Pra trâsgrefloríbus orabit, quo supra
q? did queat miror non abfqj singulari apud carteros exterarum nation «
homines
 LIBER PRÍMVS XVIlf.
homines iterecundia (uobís egosolís confidenter íoqr) Rabi Salomone
SfDauidemKimhi alíosc^denoArasectahonparíidoctosuiros nefdo
qua pufiflanimitateuelfi forte coram gèntibus pudore,totumilIíccÔtcx
cum Isaíaede solo populo ìírael nuncpasïìm difperíb torueinterptari,c5
planissimefitdeílloípfoMèíïiha prophetatu, qd Chaldai vcalonathac
traductionoíatímexprímiïdicenàH^^^ ^^J^J? v2^", fcS^
.i.Ecccprosrierabiturseruusmeus Meíïìha.Hic est ílle ablsaía in ipirítu
prophetíco uere tiífìis eo lod,homo dolortim & ínfìrmítatís exgtùsj uul
tu abscodíto,nullius honestas reputatíonís uir,diuína percuíïione tactus,
deípectus & uítatus,tonfus ut agnus,ocdsns ut ouis,a terra ùíuentium ab
fcisus,& cum fceleratís reputatus &ínter filios hoîum ínglórius. At uero
quídínter fìliosdeíC plane multum exaltatus&èleuatus& fublimisual/
de.Nam gnatíonem dus quís enarrabit,et dfii deí uoluntas per manu èi9
dirigitur,& dns aboleuít in èo iriíquítatem omnium nostrum,quía de fcé
lerepopulí percufïiteumJpe.n.uulheratus estpropter crímína hostra &
attrítus est propter íníqtates nostras,qui certe íhiçjtatem non feqt unquâ
&no fuit dolus in orc eius.Sed dns uoluit contusionem eiuíHem uulnera*
ti.Quapropter cum fit ipsc íustus deí feruus,multos iustífìcabít per agnitt
onem fuí,&íniqtatemíllorumipfe portabit,& peccata multoru tollif,&
pro peccatoribusíntercedet.Deuero MesiìhahazcqîauídítlfaíasoYpfo
Fectonon est mentítus.ïsta firmiter est illa conoreeatid Israël íuxta Caba
tístarum opínionem,& illud salutare deí nostr i tam saepë promissum ut íU
stísicemur -1* ln cognítíone cíus,non ut saluemur in tumultu
nec in fuga, fed fub uno rege ac in uno fideí coníïstentes exerdtu, libère T
mur in morte atq? cdgriitione Mefsinse qua fínitur peccatum,& remotiet
obstaculum darse uísionís dei,hoc est humani generís origínalís ac! coftta
gíosusreatus.De quosicínlibro* Cabalsede fideck expiation e legttur .
from rs wfiw ta ra vryfo T¥i

"iTO ra, WTTO THPbT» ,KS1 -WíW

Tpsi irïosrw ra vmv n™ raai

vSp vosft 'SPaiiì ra mtw raaa ^»ir

rarp rr> wai raar rr\ m

yau? .nn Twr m njn rrn iryosn

awi vna xrawa ttwqwd wvít»

ma «rata owvn r» arflvn traw

:3?'l]?*ì ÏW yy^ypU. Viademonfttans uiitutcntgratíficacam
 DE ARTE CABALISTICA

feu infufam qtiae est uírtus creata dudtur septem uarianonÛ3US,quesunt

V trededm ordines expíationís,quibus mundus dírigit, quousq? sinitûfue
r!Cpeccatú>&ucneritMe(Iìhaquíestuirtusdei.Etin uírtute gratíae que
est uirtus angelíca,& in uírtute gratifícata & infusa ab ea q est uirtus pro
phetœ,requíescet sug eû spírítus dní tetragrâmati/piritus sapientíe & in
. tellectus/piritus consilii & fortitudinis^ípiritus scientiae & tímoris dní.
Ecce septê uaríetates çjbusMeíïìha utitad benefadendû bonis, 8C ad de
X fo-ufdûmalignos/ecundííqîsm'ptúcstEtspírítu labíoriimsuorû ínterft
detimpium.Heec suntcommemoratiuolumínisCabalistid uerba,quíb9
monemur regemMefíìhânon manufed ore,nonannissedípiritu,uince
re populi deí aduersaríos, donare au t dei graria septemplicí píos,in terfi/
cer e(p impios,& hsec oîa fpiritu oris id est doctrina sua spírítuali quam g
uirosíustos&electosiustidisdpulos/pargetacseminabit in oês gentes,
per qd Isaíe illud ad têp' Messihae relatû oraculû Haurietis aquas de son
tib'saluatoris Ionathâfili* Vzielis chaldaíceinter«ptatus est* íisuerbis.
SRPTar'nTG'a Tmra ™ pVìkjvô^
Y .í.Et redpietis doctrinam nouam in gaudio ab electis iusti.Ea uero est dos
ctrina illa noua,cj? uerû lumen luceat,& qui odit in tenebrís est,& qui dili
git ueríàtur in luce.Finis igítur peeptoru hic* «est,ut dílígam* ínuicem in
doctrinaMessihe.^^S^i tfí^t\ TVyHP
.i. Qui docebít populos ambulare in uiis tetragrammatí,ut fcnbít Rabí
DauídKimhí super eundeprophetâcapite LI.ínuersu,quialexame ext
bít,quâsdlicetq fecerit salua • bítur,q •contêpserítperibit.Vetenu cm
2 timoris{ïït,nouacharitatísÛ7\D 3, ^^M^ TtìTMS 'M?
çjuae est dilectionis rectae ex corde integro secundum magistros nostros.
Eric ígit Mefliha exemplum uitae omnium liberandorum,a q uniuersa de
pendet mundisalus, qdidtursalusxtherna,& exponitur anostrisgoês
dies seculoru,ubí legitur Israël saluatus est in Ihuh * salute 2etherna.De q
nonnihil scribitur in libro Cabalae Hacadma ^TÛ ^fíO fi^Wì

wpûSsw muta vsv vcpzxx

vùvvçm ts oSwrn dSm? w bot mmi

! yif* ^iy.\Et hoc est arcaníí régis Messihe q ueníet dto iri diebus no
stris,cuius omnis ogatio índpiet in .v. h. & etiam.i.h. qd est myfteriû" díet
septimae,ckhocnomen,estnomen suum intégrale, gsídetcp omne opus
in manu eíus.Ecce definítum est a fapientibus Cabalistís oîa g Meiïiham
forepersidenda,ck totam eíus ogatíonemfierisacratislìmis quatuor lite
ris .i.h.u Ji. in mysterio diei íèptimae,nô a numero uidelicet dierum sic ap
pellatae/ed a transita de uita ac%ua ad uitam contemplatiuâ", id est in ipu
quiewdineajiimi&pacata tranqllitate/ecedrndoabnuius mûdi nimía
sollidtu
 • Liber primvs xd£

íbllícitadine Sí a cementariis operibus patratis.Scriptum est em.Et reíje ^

uit die septimo ab uniueríb opère quod patrarac.QTuís aût thalmudístse *^
multa régi huic attribuant noîa,ut íntelligere licet ex plurimorum docto
rum allegationibus in libro Sanhédrin uolumine Helek, citatís a capite
ubífcribit.EcRabíIol>anan díxit,Messihaé qd est nomen? usc£ ad locum,
Suscepitq?RabiEliczer dícens. DíesMeíTíhacEcpostín multiseorûfcri
pturis fiait comentariis in cana'cûíynagogse K^Pi KìTÍ
í^\JJJfc^^ Exponuntnoïa MeíîihaeSílOjiinonjDauídjHanina, ger/
men^uí^us^onfolator^ea tn singulaputâtur agnomina uelut ímagínaría
instar septemexemploruníiilicrecêsitorum, qfuntjarca^ropidatoríum
tabulíc,iiírga Aaron,urna mannae,cV spiritus dei. Sed íuxta Cabalistas
unumhoc nomen ineffabile^^^audíuistiscj fit propriu Messihe, qd
íntegrabit & perfìríet nomen eius substantiuum,docent em credi oporte
rehoc esse nomê fuiï integrale,qd pie fancteq? intégrât in miferatiôibus
aiínemoThalmudista inficiatorfubrepítjCumdíxerit magnusillc Magi
ster in Thalmud comemorato in loco ,q> nomen Messihae uenict appella
dum consimilíterHannína id est mísercordia,dtádouersomIeremÍ£xvi.
quem tn lícenter ac improprie Romani fie legunt,qui non dabunt uobis
requiem.Sed ea nôestetymologica ínterptatioJtaemrectiusme iudice
legatur,q? non dabo ad uos misericordiâ.HocIonathanChaldeus tradu
xit ^*£iyV^ .i.míserationeSjUtquisecundû Thalmudístas dicere uellet

cuius & dignítas & offìciu tametsí rígore ac seueritate constet iuxta régis
Dauid uati amu absep ullius côtrouersia de ipso Messiha expssum.Iudíca
bit populum tuûjinqtjin iustida & paupes tuos in iudicio, tn qm íudiriu
J. vÛM?Q secundum omnes Cabalistas cum iustida etiam admittit de
mentiàjSic.n.lcgit in Porta: lucis capite iiii. VSTH ^DM?Û^ "Î3
^OT^ V2TTm .í.Qíiudidu estpartimrigor cVparti'm demê
tía,qbus modis primí îapsus recôdlíatío p iteratâ unionê3& noua quandâ
populi cû deo defponfationê sutura estait Hosea pdixit.Spôsabo te mihi
íniusticia & iudicioJn mifericordia& in miserationibus,ubi ponitur
D^O^^O NequisigitputetillûipsumMessíhaeaduentû ex aliqua
iuris necestì ta te acnô potí« de gratia mera & dono dei liberaliíïìmo este E
destinatu recte imponet huic saluatori nomen demêtíe indytu,qd exoîb*
literís ta uocalibus q coníbnante solá misericordiâ & pterea mhil aliud íi>
gnift'câtib9 erit côpofìtuJdqj fore côneimus g fanctas quatuor literas qb'
tanqj notis&fymbolisíneffàbile depingit,& p Sín cÔfonantê q nomen
ínestabile noîatur,Trítum.n.inCabala estq> hçcnota Sinexponit^MJ)
perNotariacon K*VPÌ WTV QM?.i. Nomen tetragrâmatonuo
E
 DE ARTE CABALÏSTICA

catum,hoc est,prolatu.Nullae aût siint htere alie qbus sola nude miscricor
dia desígnatur,nífìhae quinq$i.hiu.h.& consona Sín .i.s. De uocalíbus

quatuor in libroPortarûíustíde sic legít *T^O WTì

Tiitìù SOT 1BW. W JWT ttfl "3
íílCflT^ lËthocestmysteriûqddíxeruntMagistrinostri quorum
memoríasitinpace,q> eccequamlíterú(ingtMícha)í.b.u.h. egrcdíetur
dèloco suo,egredietur perproprietatêmíferationû,Deconsonanteaût
Sín,uníuersiCabalistáîquínon sunt nescíí in Cabalístíca
Sínu'teramtotíUsinsccorrìpleîcusquatriliteríex arithmetíca proportiôe
rationem confinere,haudinfídas ibunt,eandem qqjabea poíïïderi pro
prietatcm démentie ac misericôrdíar.Oîum ígitur homin um salus de sola
dei míferícordía expectanda est,qd palam expíîït Habacuk deum fie allo
ques.Cu iratus fuerís miíêrícórdig recordaberís.Vbi Dauid Camhi quë
nostri appellât Kimhí (sicut alíí pronûdât Rabi}&C Aíemanía didt Ribí g
fadlêuods aîi côuersíoné\ut&degrçds aclatínís extatpar iudídû,illi.n.
grâmatiki&logita,nosgrâmatíca &logica,ilIimítír nos mater,itaSâfon
Símfon ,& Câhi Kjmhi,& alia plura) Ille ínquâ Dauid Iudcus Hiípaniêsis
g nomëE^^Á.míserícordie illícpositû fecundû arithmetíca proportio
nêcabalistíce hoc est symbolice intellígendû esse docet Abraham, quasi
Habacuksicdiceret.Odeuscûtuirapeccati nrítâgcrís,memêto seminís
Abrahecui ,pmífístiq>ineo bndicetuniuersecognatiôesterreJBtruríu.
O de* tu illû affatus es,bndícent ín semine tuo oês getes terrg,Vt aût indi
caret Habacuk ipse,qdnâfuturûessetillud semé fubiûxít.Egressus es ï íâ
lutëpopulituijín salutêcûMessiha tuo,ubí idem Dauid Kimhí sic scríbít

fllû.Quo fit ut ab oîb* nos rébus creatís qad poíïùm* abfoluêtes g oês gra
G dus ascêdere ac mígrareineû conemur,utípm si min9cosequamur,at uP
asièquamur certe,pro singulor û qrûqj uiriìi. Nâ hic est nr ípse jn cuius
aduêtûoïslexanobis ctiâ itellcctualíterrefcrt3&n5 Moysí tm scriptura
sed &jpphetarû & qccjd in Hagiographis côtinct. Tôtu hâqj id cÔtextu
H qd Esirím Varba.í.uigin tí quatuor nos didm9,& uos, Biblía noîatis, totâ
inq ^"V^T^-i.kgís appellatioe nucupam*.Vt in Dâníelís cap.íx. Am'
bulâdo in legedni dei nri quâ tradídít cora nobisg manu scruorúsuorû
,pphetaR2.Hâcsolâ scriptura decreuím* tâ stabilê&s adeo essefírmâutíùg
 LIBER PRIMVS XX.

cuïoríSascêdere ualeàm^g quêpíane tandêín deutráTeamUs íncomphë

filbilêj tum eriam qm per has sacras literas quasi per scalam Iatob, cacumí *
ne tangentem ccelós cui deus ípse ínnítatuf nostri ascendunt angeli &s de
scenduntjUectores hinc precum inde donorum,qui ultro citrocj^portant £
hinc petítiones inde suppetias,ut ex ucstrís quidâ ait.Et profecto nihil sen
no aliud etiam quod uel fìngi poíTet animum nostrum arctius deo ginde
atqj aliquodstamehintrotcxerecp íllam ipsam aiíusmentio fit sacram
scripturam,quîe nos primo in diuinorum admiratíonem ducít,tum irt eo
rum pro humano captu agnítionem,deihde in illum árdentiíïìmum qua
{itercuncp cognítaediuinitatis amorem,prsese ferentem certiííîmumspei
effectumPer hanc cum Ezechielìs anímalibus et rôtis de terra eleuamur,
utcumeuntibuseamus^&ciim stantibus stemus.Híc est soins uercc conte
plationiscampus,cuíus singula uerba/ingula suntsacramenta,& singuU
sermones,syIlabe,apices,punctacp eius plena sunt arcanis sensibus,nô tm
nobïs autoribiiSjUerum etiam Christian is attestantibus. Ha?c est Cabala ^
qua; nos humi degere non sinit/ed mentem nostram extollit ad altissimâ
comprehensionismetam,quae tamen nequeatanimamMcíTihae rationa
biliter transcendere,nisí quodam incomprehenfibili intuitu quasi uia mo
m entanei raptUs,quo putamus haud impostibile Cabalistís nobis in fpíri ^|
tu prope tertíum mundum corrípi,ubí estMefíìha omnibus inferioribus
influensMundi enim generaliíïìmi numéro tres funtPrimus materialís,
secundus formalís,& tcrtiusínformís. Seu quando fìc uultis prímus ínç|
infimus qui &sensibilis,secundus supremus & mentalis qui & intelligibi'
ïiSyèí tertius -itr^Tá-misç .i.fupersupremus, uel si dicere liceret ílipremiíït
muSjincomparabilis & diuinus.Mundum autemcenseriprimumquoad
nos uolui hune corporeum,ca:teris subsistentem,ordine forte peruerso,
quiiusta ratione in génère causaru fuisse debebatultimus, quasi recepta
culum omnium superiorum.Iíte constituitur primo ex ccelis fk* ccclestib*,
secundo ex clementís &eIerrtêtatis,tertio ex na, turahumanacV singula
riishomínibus,quidícunthebraice ^\^p^ Q n? grace fuKféxecTiòç
& latine paruus mûdus.Vniuersum hoccorpus.ut Aristoteli uestropla
cet inlibro deMundo estglobusexccelo & terra &íís consentis naturis
constitu tus, qu ippe cum seprem habitaculis ccelestibus,& septem habita
culis terrestribus,quac quidem enumeratRabí Mnabem Racanat in ca
pite xxv. Leuitici nominibus * istis primo ad cœlum pertínentibus . -*
rna"\p Ttíû ™ vvrw ptï trw
Sc ^indo, adterram TO""^ fcmfc Y"M*
t ^7 rJ}ï^ Septem qtioqj habitacula inferorum loseph Salemita
nus in Hortonucís (utpaulo fuperius audíuistis) nominatím redtauit.
De Microcoímo autem id quoqj haud dam est omnibus nobis,ad homi
E ii
 DE ARTE CABALISTICA

nís conditionem,quamlibetínpartemrcspexerítisseptcrn a'ttinere, quae

sttntcorpus,aníma,5íexiiscompositÍJw quod appellamus, ut
est illud régis Sodomorum f ^ï^ ^ est-Da mihi homínem,
ex quatuof sálicetpotentiis animas compófítum,cV quatuor qualitatibus
mundimaiorís,quísanemundus cumsit ânimatus íllustratur mente pro
pria quai ch'dturMetattron.Secundus estmundus supremusin*telligen.
tiarumsepafatárûquea Cabalistis;appellantur Û^T^Ûi D"*
aphilosophisautemHebra?orum ^Y"^^-^ T\ÌJ?T Eumquidem
mundum&speciebus plénums formiSj&mcrttibus folutís)& angelis,
complectitur,ambit & régit íp{àMessihíganíma,qua: apud Cabalistas
N estideata Idea omnium uitarum, ad quam refertur omnis tiitalítas indt/
uidualis/pecifíca, $í"generin'ca.Inde quasi ex uiuario depromit uíta «ois
& nomínatur» a Cabalistis terra uíuentium. "V^^V^ ^lïTÛ 7

í ^VlìTÛ M?Ql ™ c"* Ideocp commentantur in uersiculo

producat terra animant uíuentem ad speáemfuam,ha;c estaníma Meflï
ha?. Quae uerba Ieguntur ita in Porta» Lucis capite secundo. Et sicut in
mundohumano qui dírítur Microcosinus, anima? hominis dominatur
mens, íta mundo ccelesti dominatur Metattron,& mundo angelico do/
minatuf anima Messinx, & mundo incompáfabili dominatur Adonai,
Qiiín eriam sicut íux mentis est íntellectus agens,ita lux Metattron est Sa
dai,& lux anima; Mesiïhaëest Elhai,ídestdeusuiuus,8c" lux Adonai est
^ Ensopti. Cunqj consultííTîmis rerúm naturaíium scrutatoribus facile ui>
deatuf superions natura; infimUm,cum ínferiOris natura; siipremo com
mUnicare,ín tantum quidem ut sepius de proxime connexís dubitari pos
sit,contigua sint an continua,cV cuius nam exisiat natura; illud quo conri/
nua uniuntur,haudsecus atq? id quo equi pes & eius ungula conueniunt,
corneUm ne fit an carneum.propter ímmédiatam existentium connexio
n emjccirco etiam nun c magís sine iniuria dici arbitror q? homo Micro/
cosinus êí mundussensibilis ille magiius,communícant in mente.Mund*
item corporeus ôímundus íntellectualís,communícat in Metattron, qui
estintelleclus agens prími mobilís,unus cum natura ccelesti tanquam ïn^
ferioríjcVcum natura angelica tanquam siiperíori,mundus àutem supre*
mus aim mundo tertio incôparabíliac sugsupmo coicantin aîaMessihg
quasi eíîentíaquadâutrin<Ç&angelico&díuino mûdo côtinua,necem
íterstítío ullo aïa Meflîhg,& Hhai dista t.Scd est El bai sons aquarû uíuê
tium,8c" anima MesTìha; riuus uitae.Tertius mundus est deitatis ,qui con/
stítuítur ex eo quod Seraphím uocaUeruntSanctus Sanctus Sanctiis te/
tragrâmatus.DídtcÇin Deuteronomio,Magnuspotens& terribiiis,seu
potíusreuerêdus.Magnus ante creatíonê,potês in creatiôe, & reucred*
 LIBER PRIMVS XXL

post Creàtiònê. Et hic est ^^JÇ Xun^îmo magís propric,príncipí5 uni

tatis,da Aleph designât princípiû: & had.unum.quasí princípiû unius,oîa
in sua sirnpli.citate unitatis complu âs.Cuius talis est cmanatío secûdum
Cabalistas yft y^T) *Spíritus uerbum uox.Sic enim Rab
Azaríel in cômêtario fan* ctita *tis,post etiâ ea q nûc recitaiiï scrípsi't hís

.i.Ex spiritn produdtur uerbufn atqj uóx,non per apertionem labiorum

&nort per sermonem linguae.nec arihelitu homínis.Et hi tres unus est ípí .
ritus da unus est deus,ut in hbro Ietzira de creatf* one Iegim9 his úerbís.
•msw wm tra tns ûthsí fm xwk

deus uiuenSjbenedictus ípse & benedictum nomen cius qui uíuítin (eau
Ia,uox5íípírítus&:uerbum,cx: hoc est spirít9sanctus,duospirítus exspt
ritu-Hec Ábrahâ patcr noster.Et iuxta id qd Rab bamai in libro ^VJ^H
de spéculation e scríput.Hi tres qui sunt unum,ínter se proportionê habêt
ut THH* TWVÌÛ *THW Vnus,unienS,unitum. Qiiín cV paulo
superíusidêait^^tíy'Û^ DTtì vi&suntpríticipí
um et mediû &C fínis,6( ngc sunt unus punctus,& est \YTK ■
Domínus uníuerfi.Sícin uolumínecítato.Mundusítacp ille tertius incô
parabiliter summus ex ístis tribus quae sunt unum côstitutus,quasí exfum*
ma essentia potentia ÒC operau'one,ín xthernum & ultra extendítur, nec
concauus,necc5uexus,neccarinatus,necsu^ 4 fìdê hns.Nam ut scribit
Aza»rielinlí*broprídêallegatosanctitatís«^72L ITlWS^

initío,& hic est ultimus abfcf termino,sane quo ne cogitatus quidê nostri
pertíngerepoíKmtj&noíaturEnsophjíd est infinitudo,quse est summa
quacdam ressecundumseincomprehensibiliscVineíFabilís, in remotiíïíV
mo suac diuinitatis retroceílii & in fontani luminís ínaccessibíli abyíTo se
retrahens & centegcns,utsicnihilintclligatur ex eaprocedere3quasi ab
solutiflîma deitas per odûí oímoda fui in se ipsa dausione immanês nuda
sine u este acabsqj ullo circûstâuarû amictu,nec fui profusa,necsplêdorís
fui dilatatabonitate indíscrímínatî ens&nôens,&oïaqratíoní nrcuidê
turinterfe contraria &c5tradictoria,utfegregata & libéra unitas íïmpli
cístìmeímplicâs sien.legitinlib.de fìde &expiatiôe. ^f^Û^l
■w non uìs rwa v wanw 'a t»

raya va vm wm r» tsjpû rsa wo wn

b m
 DE ARTE CABALISTICA

A. 15 dixi tibi q> producés ens de no ente nulli* eget,& q> ens est ín no ente
Q, q àd rê no entís,& no ens est in ente q ad rê entis.Et ínfra. Quo díscas qd
nô ens est ens & ens est no ens,íta íllic scriptum legítur.Istud aût oem no
strum íntellectum transcendit qui nequít contradictoria in suo principio
combinare uia ratíonis,qm per ea q nobis ab ipsa natura manifesta fiunt
ambulamus,quae longe ab hac ínfìnita uirtute cadens,ipsa contradictoria
per infinitum distantíaconnecteresimul nequít,ut quidam Germanorû
philosophíílìmusarchiflamen dialis annos paulo antequinquaginta&
duos posteritatí acceptum relíquit.Temporaliû ígít airarum grauamîe
R semoto & aniliú disputatíonû sophismatibus contê"ptis,foelix Cabalista f>
Cabalam.i.recepti & crediti semítam tenebras erumpít & profìlitin splen
dorem quo attingit lumen ,& sic a lumine migrât in lucem & per luce qtu
humanapotestcapere natura illud uerum luminare comprehendit uib
modo entis,non autem non entis,nisi fiat hoc per omnium abstraction?
quéecuncp non sunt prina'pium absolute prímum.Cunc^ fréquenter hac
uia per inefFabilegaudium&alacritatemspiritus ipsa mens Cabalïstç in
tra profunde tadturnitatíssecretum humilia deserensat<Çterrena,ad su
percœlestia & inuisibilía transFernir omnem traníêendentia humanû íen
sum,tunc &siadhucmortaliin cute hospitatus,tàmensodusntangelpr5
perinde atqj domiciliifuperccelestis quidam ínquilinus cuius tam crebra
conueríàtío in cœlis essecognoscatur, SC tum quandoeç cum íllís tanqj
uíarumsuarum comitibus ad altioraspadatur,anímâq5 Meíhhae uisitat,
'quandocpautêadinferíorcstam cœlestes q casseras naturae uírtutesan/
gelico ductu nec tn fine propria qq? ratione defcendit,& earum digníta
tes operatíoneícp intelligere ac singulari honore uenerari studet. Vnde
g oríturïntíma Cabalistç cum angelís amidtia,per quam aliquando nomía
diuina rite cognofeen s,res admirandas conficit,qu£e uulgus míracula no
mínat,utRabiMeírpernomendiuínumUelab ethnico prolatum ipíàm
uxoris fuse sororem a corruptione diuersorii lupanaris pradseruauír, quâ
uiprostítutamnullusganeonum uerbo dictoetiam quâtumuisrobustus
uíolare aestuprare ualuerat.Haec in Portae lucis exordio & alía id genus
plurima cum fuis autoribus redtantur.Tamqj fadlís eiuscemodi erat pax
trummemoríaCabalistísmiraculorum operatio,ut íiab ínuídis cV pro/
phaníssaepíusígnomínioseuerfutimagid cognomínarentur, quasi non
ïlla opéra perfedíset Michaelsed multo maxime Samael,uidelicet per in
cantationesaegyptiacas&arcana quaedam, tametfí uírga Cabalistarum
sempër deuorat uirgas praestygiatorum,& salubrius agit quodcunqj di
uinumq ullumdaemoniacum.Semperenimad homínum íàlutem tendit
Cabala:artifìcium,cÔtra uero semper ad perditionem uergitmágícae ua
nítatis uenefídum,hocper nomina tenebrarum &câcodaemonum, illud
pernoía
 LíBEfc PRIMVS XXI.

per nominalucis & beatorum angelorum, de quibus nîfì morenostrd

Sabbathí fcrìatus dí es íarii uesperi hac ipsa hora íngruerct,quoníam hue
attinet,tanquam huius astis fructus quem adeo deíyderatis ego fane tum
quïcquid fentírem magis ample tractarem.Atparumabest quín nox ru
at optimi uírí,fecedendumq? nobís est,non modo ne prsecepti neglígens
multa uapulcm,uer um ne etiam profeílîorií Cabalicac defìam, si hoc fab
batho ultra Sabbathai qui estSaturnusfuprcmaarcana&recondita la/
bore operofo effodiam,acnonpotiusfiIentio remorer, &oció perfruar
tantisperdumfequensdíespretereat. Cetera hic perendíeueiquotoqqj
locoututelcgeritisdearte Cabalistica explanabimus. Tum Philolaus,
Esinqiutdiffìrillimasdicendí partes forticus nostri causa,qui postmeridí
cm adonis nobis tot res tarri admirandas & tanto numero perpétua ora/
tione protulísti,quanquam nulla plane moueri uifus moIestia.Et ille tum,
Amor inquit erga uos meus ut spero mutuus omnem molestiam abstulit
Q> nísi adestent feria?,non putarcm mea ínterefle uos talcs ac tantos diù
cendi gratia hue profectos ita Cabalse doctrïria íeiunos & ínexpletos di/ T
mittere/edparendum estlegi. Ad haccMarranus,Bgouefó Simon re/
cte íateor nunquam me a cuiusquam conspectu magis doctum abiisse,mi
hi'q? uel si malis ambobus ut pro hoc quoqj recipiâ abs te quidem cumu
tate quantum id temporís pari credítumelt fat esse factum.Móx Philola
us. Tu folius inquit tui caufam Marra ne agas uclim, ego nondum ístís
quanquam maximis & ad doctrí nam Pythagoricam familíarisiìme acce/
dentibus tamen auídiorí mihi copiofius hau n'endis,fore fatíssactum puta
tierOjsi non comperendinatadiesfinem artís afFerat.Qua de re post Sab
bathum ístud tuum Simon ,quando singularí tua comítate nos ita fers,re
dibim?JEt ille redite dum ait intrépide ac ín terea,ualete bona ualctudine.

Finis Libri Primi.

 DB ARTE CABALISTICA

IOANNIS REVCHLIN PHORCENSIS

( Legum Doctoris, Liber Secundus.

ABEVNTIBVS INDE VTRISQyB PHILO

laoíuniore MarranoCft domum,uarius intcr eúdumeratsermo,&
non íneptus,quippe do ctis supra modum philosophís de hòc ipso He'
braN),cuiusarmsummadoctrína fìngiilarem etiam commendabâterga
peregrínos humanítatem,& in oíbus atqj pre oîbus morum dignitatem.
Placueruntamcta eius hoïs,pterunumistud Sabbathumfuturo,utiudi
carunt,ta?dtoplenumJquoatanti magiílrigratiíïîmo colloquío diuellex
r?tur»& in díem reíicerent usqj adeo tertium, non absqj tgis molesto di£
pendiOjCum quid acturí essent luce crastina,ígnorar ent.Tum ambulâdo
ita ruminari accepta? succum doctríne,breuesdictorum epilogosmunio
percensebant.Ardentibusautê illis discendiferuoreuenit inmentem &
rediit subito in memoríamadmirabilísuírí Iudícioratio,disputandíacri/
mon ía,ín stítu tío grauis & erudita quae sine fatietate delectet,non fucata,
non col orata ,sed quse ubi maxime carca t florib' ibí plurímum pariât fru
ctus.Cuncp se iam ab itínere in diuersaríum corripuí(Tent}mox in ipso co
sessu antecj respirassent ccepit ita M A R R A N V S . Omnium sapíen
tum qs equidem à teneris audíuerím annis haud scio an ullus fuerit unep
qui argutíorin dicendo&fublímior in sentíendo uiílis mihisit hocuno
Símone,quem uel reminiscens iam mcmoría ten eâ,íta sermone suo tâetsi
plano.simplící non affecfcito,nô domi quxGto,mínírneq? Demostbenis
pieu olen te/ed magís extêporali & qtídíano meu animum ad ardua con
templanda excitauít,u t nihíl conceperim gratins. Dii boní,homo Iudccus
ex Iudaeis ortus,alitus,educatus,ck' edoctus, cj natio ubícp gentium barba
ra superstín'os;i uilis abiecta,cV a splcndore oíum bonarum artíum aliéna
est habíta,perpetuâ crede mihi hanc noctem prodiui desyderio meo uiri
huius uidiflèm uultus,audiílèm uerba loquénns,si non miserum hoc uzr
speri SabbathuminterueniíTètTum Philolaus.Negraedquidem ornes
in quít quíbus oîm consensu tribuitur multarum arrium dísdplina,ingeni
orum acumen,dicendi copia, tam ascendere potuissentín altarerum arca
narum sastigía,n isi forte unus Pythagoras illc meus, phílosophiar pater,
tamen qui non a grads eam doorínae pstantiam quín potius ab iflis i pis
Iudads receperíjtaqj receptor optimoíure ipse qqj id est Cabalista no^
mmâdus erat, çjuis utpostdiuturnamperegrinationemè longinq alíqd
admiratione dignumreferretínpatriam,qdfacilíus uulgo crederet, ipse
nomen íllud Cabalae suis incognitum primus in nomen phílosophíscgre
cummutauerít.Quod eo argumento reste coniidmus.qanullamdiscipu
líssuís reliquitaliquaratione perquirendifacultatcm,quin id prímum fui
dogmatis
 LIBER SECVNDVS XXIIÎ.

dogmatispríndpium esseuoluít,ut quaerentibus caufam responderent

«ÍTÒrf ÎÇx .i.Ipse dixit,more Cabalistarum q ferme haud aliter rerû cogno B
scehdarumrationesrítantçjcpaiunt tTlCÛT^ .í.Dixerunt
sapíêtes.Sicnoster ille Mq ì'<p*.i.Ipsedixit.Ipíe aûtidem est Pythagóras
qui hoc modo philosophízenomen indidisseperhibetur,qmsummi He-»
brœorum autores Hachamim & Grecorum ante se olim Sophi cognoîa
rentur,ita ueterem difdplínam noui conatus est noïsornamëto uestire.'
Non aûteotibidebentmínori pconíodignauideriquae Simon Iudasus
protulít çp fìnt ab ígnobili hebraee gentís doctorc tancjî ex barbaris auto n
ríbus desumpta,& ab homine barbaro allata, qn idem omnium maxim*
noster Pythagóras simul cum barbaro qdamnoîsZorasdentíarum prí
ma studia íniít,adeo«^ id extra Graerìam, quo tpe apud aegyptios secum
philosophati sunt,quitumdicebâturprophetàí}&: Assyriorum Chaldcí
&GalIonimDruidac,&exBactrísSamanaei,& Celtarumnon pauri, &
apud Pèrsas Magi, cVapudlndos Gymnosophistac, &ille Anacharsis
apud Scythas,& in Thracia Zamolxis ante ipsius Pythagóras feruus,qd
orne Alexâder ille cognomêto polyh ístor in libro -me* 7rv8í^exKsiií nfJUKm
.i.de Pythagorids notis scríptum relíqt,& apud Indos deniq? Iudei qs ap
pellarunt Brachmanas,ut Aristobuluspcripateticus meminít. Sane lícet
liera dícere,non est certe ufq repertus Pythagóras quiccjj rerum aut diuí
narum aut humanarum uel a grands didícisse uel a Romanis.Sed ut Anti
phon edídít in libro -mf? ¥ G'ov «râv iv «j>ítk j^a>TSí/<m.vn}V.i. de uita eorum qui
uirtute p stíterunt.Accessit discêdi gratia Pythagóras ad aegyptíos ÒC Ar
rabas,& ad Chaldaeos postq è Syria q & est & noïatur Iudcea Phereddê
fibi magístrum & peeptorem nactus hiisset.Vnde Syrius uulgo ípse qcjj
tumappellabaturjquemaliiTyrium díxcre,alii Tyrenum Mí p,áf(SoÔp0w
ÁxCûu^^Knvec jtjsve/í«t ■f>vi°v ò/toAo^Sv 6v it^â-nv <2Moff^eûv.i.utbarbarum&
non graecum suisse pdicarent hune oíum philosophorum primum. Hcec
Marranecouiuamidoctíssime pênes Eusebium Pamphili seripta legistí
certoscio,ín uolumine,si riterecordor,depparatíone euangelica undeci
mo,qui &hocaddidit.
xst* à-mettf. dUoiKowTto/.i.Tm qjafapíentibusgríecishabiiitnihil,penuríaía
pientíae acindígentia cohabítantiûr.Deqbus,ut est in Tímjeo Platònis,
barbarus qndam a»gyptíus,i{q? ualde senex,uere admodum uisus est So/
íoni dixisse.O Solon Solon graed semper pueri estis,nullam habentes an
tiquam opínionem nullam disciplina tge canam. Necillud non erit maxí
me laudandum in Pythagora pstanti sapientia Sí nobilítate uiro,q> in alí
eno & longinquo íolo,qua? a barbaris hoîbuslabore ingenrialguôcTu/
dore multa commêtatíone atep meditatíone, no pauds etiam annís corra
sít,ea non dícam melíora sed tamen splendidiora in patríam ac usep adeo
in Italiam quae tune magna Grseda dicebatur,ceu humeris ípse suis repor
 DB ARTE CABALISTICA

tauit cum íncredibili cunctôrum de se atcç fuis sectatorïbus adm iratione,

íta ut oîs qui fapiêtia & doctrina excelleret Pythagorae auditor fuifle cre
deretur.Vnde philosophia Italíca porisfimum ab illo nomê accepit. Asti
pulatur huiclaudi Numcnius Pythagoricus in primo uoluminc de bono
cum ait,q?Plato atcpPythagorasqua2c5c^BrachmanesMagi,9?gyptií,
Iudseic^ inuenerunt,ea graece ipsi exposuerunt. Quo uehementiíBme íu>
spicamur uerum este qdasserunt uirí doctistimíJ& uariarum línguarum
períti3Iudseorum quaeep tam recepta q inuenta exponi alienísfurtishintí
graccorumindelatínorû,nihilcp nostrumesse in philosophia qd non an
te ludaeorum fuerit,cjtumuis hoc seculo adímat eis mérita gloria, & nûc
uniuersa eorum conremnant,qm praesens aetas oîm studiorum explícatio
nem magís illustrem perpolitamcp defyderat.Tum uera optime Philòlae
refers inquit Marranus quo magis astentíar Euripidís Hecubae. aíjsç j$
ixT&Jlloiflmiv íà>v kák\ûv Jhulvmv a.vrìç où tuvtIv oôt^.i. Sermo nanqj exin/
gloriis progredíens ateft gIoriofis,idem non idem ualetNam fi Aristote
les aliqs aut Theophrastus quifpiam ea protulisset que nos Simon hodi'e
docuit,nihiloím fententia esset dígnius auditu,nihil grauíus, nihil mémo
rabílius,addidííTet tmmodo dicendi genus magis arquabile & aliquê elo
quentiae fucum.Nuncqm Iudacus estqfuo more agrestius pauloôí pflï
us rem omnem tractauit, haud dubium quinsordida sint sutura in au-
ribus iilorum nostro azuo fophistarum ut ïpfi fibí uident plane p. subtil iS
si qui audiant aut sint audituri uelpotíus uníuersisnûcautprauc aut stuî
■ Ce philofophan tibus appareant implicata obstrepera h iuka ,ieí un a ,hor ri
da ,rusticam asperitatc & peregrinam insolentiam fonantia,tametsí etiam
ut mos eoifc sert prius non qtum oportet examínata çjdem,quafi aur5,nô
fit aurum qd in luto quserimus.Post uero q ab hoc iam hoîe in diuerso/
rium ecce nostrum recta uía nulío monstrante rediuimus qn ccena forte
nobis pstinata nondum est,confulo ut quisep sua redtemus ínter nos, pre
sertim dígniora q audiuimus,& si'gamus memorie ne labant dum recens
oîatenemus.EtPhdolaus q prudenteraitillapcogitastíMarrane,sic ern
ad audiêdumparatiores uirumaccedemus perendiepost hoc Sabbathi
monstrum cultaq? Iudco,ut aitOuidíus,septima sacra uiro.Interea tu sel/
Umhancam'pias,egoalteram,&cÔsidcntes dicamus celeriter de oïbus
donec apparent quae ad ccenam congruant.Ceterum ne detur frustra cô
tentioni locus cum soli simus,id cm aliud nihil effet q tempus perdere, va
prior quicquid in buccam uenerit ucl pteritorum aut psentium recordan
diuel commentandigratiaqcunt^accidatmodo,eloquere.Sic igit Mar
ranus exorsa texuit.Et quanq negociumomne,ínquit,circa qd postmert
diano hoetpeconucrsatisumus mihisingula cxúmussirn perpendentí ui/
deatur esse altius cj utid nos humi strati íufpicere postìmus,tn fepe nume
ro quae hoíbus prima ípede apparent ardua&impoíïïbilia tandem con
 LIBER SBCVNDVS XXIIlt
tínuis & indefeíïìs exerdtatiònibus durotfe labore fïunt & plana & íacílíá
iuxta Maronis illud.Laboromniauínrít.Iccircolibenter in médium con
feramquacabisto meaudíuísse memínero,addamcçillisqdipsesentiam D
Hébreus fane pceptor noster de Cabala nobís petentibus tractaturus co
modum ostendebat,eO noie qd fit intelligendum.Nam Cabala receptio
nem defignat/ímul & hoc attulit q? eanostrisanímis esset insitasemg ad
somma condiríone naturali tcndentibus,quapropter eins defyderium no
bis constaret ingenerarí,Sí q> sommaires acdíuinesublimioreshaberèt
àt<|j digniores cp q> ratíone humana comph en dí ac discerní queât.Id aút
tríuiale idoneís peripatetids est dogma,ut cm prindpio meos Arabas cíï
qbus mihi extat folíta familiarítas dtare liceat, Al pharabíus in libro que
de sdentíispscripfitjhac utítur sententía3qd res diùínse ac pía fide credibi
les,sont alcîoris ordínís,cum sint assumptaí ab ínfpiratione díuína ,qm in
eis sont sécréta diuina,a qrum comphensíone débilitant ratiôes humane,
neqj consequunt eá,ha?c Arabs ille,quod & Simon noster aífirmauit, c|
eos ordínesappellatregíónes,&in animas nostraetertiamregionemcôV
stituitresíricbrporeasacsobstantíasab omní materíepensione libéras et
immunesjion q Antísthenes cogitauít phantastica illa 8i íogicà uniuersa
lía,Sed ipfâs inq reales formas/pedes,ideas,eíïèntias,q sont res altistimg
drca <juas irersant Cabalísta?,ut audio,contemplationibus sois prope ine
narrabilibus,& easingula q nos sentireaut sdre arbitramur, hucconfex
run t,ac demum uniu ersa in unû qd est ipsum bonum atc£ primum g me/
dia reducunttancpadnostrae métis saluberrimum sinem.Quod Aristo
teles ï xiiií.Iibro eorû q post naturalia scripsit,id qd est »oi»?K&y h} îi m*eí*
.úSibi soffìdens Sí íâlus esté dixít,& Simon hebraice ^JJ^U?* noíauit,
Sicat 8C regíus Píâltes ait.Dni est falus,& sog hanc generís humani salu/ °
tem,oím Simon Cabalistarum fundamenta iedt,q nec íînt a ratione inue
stiganda,nec per rationem inuestigata,ut qbus necsensos praebuithypo
stastm,necítellectus dísrípíínam,summa emsont,&qrum causa nequeat
ada?quatareperirí,a qrum cognítíone disertíflîmus sectse perípatetícaì
Theophrastus Cáêtix abstulit fecultatê,sic.n.in fuis sugnaturalib' scripsit.
Míy§i jj$íì ovv TTVOÇ iUví/dt*. A/á/*7Jov 9l(cs&v, yttì álf tov oác&«<rtaitA«fí.jSávavrct»,«

"ri** . &n *B r*v «/ieltfaV i<Qiv\&v.i.Vsqj ad alígd qdê possum9 g causa

ípecularijprindpia à sensibus sumentes,qn autê ad ipsa extrema prima
transíerimus,nonamplíuspossumus,siue propterea q? no habemus eau
sam/eupropternostramínfirmitatem.De soperiiisem &diuínis qbus
nihil est príus,undenam queso poíTetdcmôstratíonisaliqd mediû somif
Quare Plato ait in Tímaeo,q> àla explicare plus est q nostra» uircs suffi
dan t,credi aût iis íubet qui ante díxerunt quanq nulla derstostratíonís ne
ceslìtate toquant. HaxípsaPlatonísuerba&uerisapientís mandata ego
 DB ARTE CABALISTICA

tanti existimo,ut ea oraculi mecum loco duxcrim habendaJEt si ulla Caba

lœ rata & stata fiindamenta sunt,hacc suncQuapropter acerrimum díui
nsccognitionísmera &nudafidcconstantis,hostem & insidíatorem arbí
tror logícum esse syllogismu,qui Theosophistarum aufu atq? usu,deû 8C
angelosmentesc^beatasÔÍ simpliciíTìmas ultra mundani seculi uirtutes
cVomnesimulaethcrnitatís agmen^ quícquidestusquâhistoriarum de
rcbus ílignaturalibiis,íd totum humanaemortalítatí subiidat ration is dis
cursu mueníendû\probandum,dtrigendû\Pcrindeatcp irastam illustres
substantias in Tulhanum aliqd includere conetur.Hocnimirum est loué*
uineirc tielleac salíce uimínea,autrestinauricaligare.Quod ne Thetiscj
dcm autore Homero gmitteret,aut Cêtímanus Briareus ille segcon»Qiio
magis contentiosos tneologístas& nugiuendossophistas iudicaboccelí
tum &supccdestium expugnatores non minus este q Aloidas gcminos
immania corga,ut ait Virgilíus,qui manibus magnum rescindere ccclu
aggre{îi.Haud secus atcp Sínaaritas ac Babylonios olim filios Adam hoc
est ex humana imbecillitate quâ in se non agnouerunt prognatos,turrím
al ^ffírmâexedifìcantes,cuíusculmêpertingeret uscpad ccelú,primo/
rcs^J^^.i.confusionisautores.Vnde Babel, quam uos Babylona di
citis,nec alterum al terius linguâ intelIigentesPer hos.n .garrulos syllogi/
stas in rébus credendís pietas erga diuinorum uniuersitatem ois amíttíc,
atqjuincendí studio fraternum odíum conritat,uenaticos canes ad sediri
onem paratisiìmos,summa> contêplationis uenenum orbe toto expellen/
dum.Triumphenthsecsi phas est syllogismorúartifícia,in natura & huv
manis inuenrionibus atq? fi'gmentis.Sed in fa cris oraculis locû sibi ne ípe
rentullum.Hoc em Parmenídcs apud Platonemdefubstantíis sépara/
tisSocratidogma tradídititadicens. i^À i^íaiq hw.çìç Cxavcov owc «f^o^Tíc
BKf Kfu v j<"í,oú$ yrváoKt/âj) r 6a» ovAìvJh í<p.feT4fot i-zFisi^.í. At fìmiliternOS
illis non impcramus nostro imperio,necp cognosrímusdiuiniquicqnra
scientia.Ei sermoni&perípatetíci astípulant& Aristotelesipse tumarti
fex tumorganû,ut aíunt,sáendi,cum in resolutiuorum posteríorûuolu/
mine prímo,ímmediatorum scicntiâ esse indemonstrabilê affirmât Post
paulo inçjt. Et non solum scienriam,sed&prína'pium scíentíeesse aliqd
dicímus q tcrmínos cognoscimus.Principiíï sciêtias Themistius ibi appel
lat nostram mentem,terminos ueroexqbus uidelicet componuntur di/
gnitates maxime subiecìum & pdicatum.Sed Philoponusquulgo noîat
loannes grâmatí ciis explanauít haec nÔ paru sublimí» & uerius ita scribes.

-rovvovv eÎAt) (páç où tov k^t^ov á^\3t tov diìov Xâù <zrtf k/ì«ç. opcvs Àì "1<x v*htolì$
ìîftt.ïfcvç OLVT& KacAeTc&úa. 24? tù ■zsiçtLia. €^ Tmrtav .1. Philosophus hic
quídem enarrationempíacenrisdicti sictradídít.Princípíum odem scien
tiae.Mentem acdpiens^nô nostram,sed díuinam & supra nos/Terminos
autem
 > LIBER SECVNDVS XXV.

autem ipsas intellectuales& díuínas formas. Termirios quíppe illas uo>

cari,propterea q> fines sintomnium.Cognitíoitaquefupernaturaliû' cre
ditorum a mentependet,nonarationc,quae ratiodnandopotesterrare
Sic enimidem scribíc Arístoteles ivKfiyynu ri 4-w<foç Jov <tff*,>«j
Id est. Suscipit falsum,utopinio, ita etíam logismus,quod est rariorína/
tio. Vndesyllogismusnuncupatur. Idein denique condudit posteriora
fie. Scientia,inquit,omnís cum logo,id est cum ratione est. Prindpiorum,
feientia quidem non utiqueerit.Quoniamauterti nihil uerius contingit
estèsdentía quammentem,mensutiqueerit prindpiorum. Prindpia ue
ro diainturresprimae,& Hesiodusprifciq? omnes Theologideosfece/
runt esté principia,ígitur haec cognitio proprie nominatur diuina.Et ut
in postnacuraliû primo ille idê stagirita scripíìt,eius est possestìo
%v oúk' «e&fatr'vn . Id est. Iuste utiq? non humana, q> uel folus uel omnium
maxime illamdeus habeat, & indignus fie homo quserere drea eum
ullam sdentiam. Dcusením folus hune habet honorem iuxta Simoni/
dem. Sed cum nobís nihil magis conducatadbcatitudínê quàm fumma/
rum Sí diuínarum rerum cognitio, qua (te rogo) nia Philolae alía homí/
ni ad eas pergendum est,fí non scientíaC quibusue modís comprehenden
da tanta fummitas? Tum PHILOLAVS. Per ccastor ípfe tu,iter
ostendisti planum atquepatens. Cum ením quínque sint cognitionum
opífíces,Ammonioteste,post Arístotelem,quieorum quatuor tantum
in primo de anima libromemínit. Sunt autem vouì.aIvom.. qcurmetx.
^ì'^^g.Id eíiMen^ difeurfus, opinio, imaginatio,fensus. Mensqmdera jL*-*~
^íenjusnon syUogiflànt, afterurri longe fuperius, alterum mulwìnferlú' fj^fà^j^^
us ratione.Sed nec imaginatio quoque aim fìt stario fenfus & apparition
numíndemigrantitimreferuauo. Scnsibus autem nequaquam ratioeí/
nantibus,ne putandum quidem estapparentia fensùû ratiodnari poste.
Restabunt igítur opinio cWdifcurfus,at opinio cstipfiusdifcurfus conclu í^yi^CJ^^f^o^y^,
iîo,quapxopter fa ipfa non fyHogistatJoliergo difairfui quedianecano
minatur relicta est fyllogistàndi faœltasjiucufcp Ammonji fententiacft
in cômêtariis qua? edidit ad Aristotelis prima refoIutíua.Et qm attigi enu
merationecomphensiones&comphenfabreuiter,ne uaget oratio mea
longiitSjOpínor diuina esté íiipra fyllogismum,necrône humana intellígi
posté q non ducanc origine cognofeendi a sensu, íèd ex mera dépendent
fide,tm ob amorem reuelantis recepta & hoïm beatitudinê crédita. Sunt
tn plurimafaneq sicdiuinçfeípeculationi sa?peimmifcent,ut unius fàmí
líac folent qnq? liber tí SC inquiííni comune sibí nomen ufurpare,atq? illa
crebro (ita em fateor) fe a theologica facultate tractari patíuntur,qa uel
aliqualemordinê obnnueruntaddeîj,autper seaut per réduction?, uel
alia forte ratione ut creationis.conseruatíoniSjperfectioniSjiustificatiôis,
F
 DE ARTB CABALISTICA

bcatítudinis/alùtis,&fìmíIííí.Deilliscgdên5cogitoin psentia q> sciâea

naturalitcr nobis cognítafieri,qrûautin postnaturalibus assert ostcnsiò
q> sint,aut in theologids,propter qd fìnt.Permítto nímírû ìllis ronem qp
pe a sensu qndâ ortis & discursuí humano deditís.sed qrum ucrítas a sola
pêdejjmtoríGU^ dnari
íyílpgismu uelim.Sed id tm qd oîb* erit pstâtíus fides,qua q hêt,is ab Arí
stotelë in príoribus resolutiuís appellat Cía-hov ^«Ke^ec S ó í-nfyjgvc* ê<Aàç
.imelíus dispofìt9 q si esset sdês,qd explanauít íta Phíloponus,id eflè,me
ííuscôgnoscere q p démôíb'ationê.AdhapcMarraní,AírentiortibiPhi
Iolae,ínqt,& tecû qq? illa ipa q mer e sunt fìdei & pure credibilía ueto sub
íectaesse logídstêdiculís,q plane magíssuntcôtcplâtibusdetrimêto qlií
cro,idc]j nfi pariter asseiierât ta grseci çîlatíni.Hieronyntf ïlle Dalmaca in
psalmûcêtefìmûquartûsaíbêsJylloguTandí artê théologie applícatâ cô/
. parât pi agis egypti,et sic aitTCyniphes dialectice artis stimufrintellig/f q li
c ^<í,s,^ ^jj^ygj^jga^jp^ aculeû,grauiflîme tn sauciat men

teíruîmanas.Quaprópter doctiíïìmus iste uic hâc technâ quâ & uanitatê

senft & obscuritatê" métis agnoïat,ôîno ab hebraicis dímouit studiis atc]r
reiedtjCÛ sepè alias tu agtííume ad Damasum de qstiôib* sibi ^positis qS
in secûdá iis uerbis utit.De hebraicis disputa*tê,nô decet Aristotelis argu
meta coqrere.Etin píàímo Cxliii.de theosophistisita scribít.Qn tecu cœ
perint diíputare sic uerba eor5 brcuía sunt,sic artifìci sermone côclusa, ut
euadere tibí difFícile sitíeû.n.te ligauerint syllogismis suis,& te clauserinr,
& quasi maceriâ syllogismû tibí texuerint ac edisicauerît, no potest corru
ère,nô potes trâsire,teneris ïclus',n5 est ruina maceri*e neq? trâsit*. Cûc]5
ibitenuerint te quasi qdâgiroindusum,tuc nô erisín angustauiaqdudt
ad uitâ/ed in lata q ducit ad morte. izr& q ì i» ci-qKÓ-Hupç ttÍsitty-nw
25^4>>«ff;«ç7n8xvoAo>faij,.í.Qm &simplidtatis fìdesmelior est q airiositatis
gsuafiua r5,ut díxit Athanasiusin lib.íii.aduersus Arianos,côfírmat hoc
îdê in ope côtra grecos,qd sic ícípit. S ^ -m?ì i* 9w<n£aaç yjnP'rìiv ò'acûv «A»9tí*t

.i.Ipsa qdêde cultu diuino èi de uníuersorû ueritate cognitio,nô tâ institu

ta ab hoîb9 doctrina eget q exse ipsa hêt notoriû suû.Síc Athanasius.Hoc
nihil estèuerius quísqj sibi constítuatQuo ením dicendí studio autqjv
suadêdí conatu opus erit ei* qd mea ípÔte parât» sum credere,qdq? iâ íb
lo erga reuelâtê amore meo ac sin gulari ueneratiôe libêter recepi^ne mû
riime qdêr5nísuicoact9autîdu<ft9,quâíàltêtenebrícosaín hoccorp» de
mersi acuinctiaïobtusitaspoíïètexcogítare,Multo uberius haec tractât
Iustinus ille phûs Christian» ï Iib.de recta cÔfestìôe iâbû príscu istuc dtâs.
cúAèv if akfliTonn navBuáv @<í>tçj.Nihil.n.hoîb9diuinorúmanifestu,q& So
cratis fluxit ab orePert íta XenophÔtis Socratid ad arfchínê epfa,ubi oîb'
 LIBER SEC VNDVS " : XXVL

iníjt pafet díuínas res cognitioe humana côphêdi no poíse,quare siiffîcít

píeipsos deos exaïo colerc,quales auternsunt, necinuenire nobis poífi>
bile est,nec phas quererejnec cním seruis conducit,nec eis laudabile díxe
rim si dominorum suorum côsília nisi tjtum ad mínisterium suum gtinet
scrutàri uoluerintJBtutdeSocratcalíorumqj philosophorû sectatorib*
scripritidcmin Memorabilibus.íâa^Lut^t A' a fcí <t»«v4>òv«Ú7j7ç fâv.o-n tout*
«û <JW*tûv ìffiv ^fáOTíç^rvéùMirabataûtuidelicetSocrates.si non marií
festum ípsisfìtjQ) eano estpostìbilehoïbus inuenire.Talíssemg suítoîm
aetatum & oím ferme relígíonû sententia,ut humano íntellectu non capi
antur q príiis in hoís sensu non fuerâtJ& q intellectus non capít,ea nec ra .
tíodiscutít,qautê rônon discutit ea neq; ratíocinatioms discursus quam a lK 4'*™'*

/)ávflwuocantíudicabic,qdtum maxime diuinitus reuelatas uerítatí con/

gruít,eriam st de earum aliqua ímagínarios nobís aními coceptus forme/
mus,ut quicquid relígíoíè píeq? receperimus id argumentations ùíolen
tíae non iubdamus ucl ullo nobís phantaímate proposito. Maiores itaq?
ímitatus ille Naziâzenus Gregorius,q emihet ínter oés nostrates in oint
théologies fàailtatis genere,omni uerborum & sententiarum uenustatc
simul & grauitate,huíc doctrínp haud absimilíter adstipulat in libro theo
logíae secundo afïirmans y^,iLÏM-%hìiv iv&çtoTn'ivH A*vû/«TÒ9irov,^ì|^ ï\iv \
inM <|»<a>T«Çtt&«i.i.Non comphesibile fore humano díscursu diuinú neep
lotum quicçjd contingit ímaginari. Ne mi tu Marrane ChristianOrû me
prorsus expertem aut negligentem suspiceris Philolaus respôdit,memini
Athenagoramphilosophu Atheniensem ad ímperatores M. Aurelium
Antoniiuim&LAur.CommodumproChriíbanisle^atumsicdixiíïe. - ,

Xgi 9lo<A(/ìóc73iç -mTeouv^âç jjj ùcr -mçì á&'cov tyb é\wkfdioL,.Ì. Atqili CX* per ípsa
dogmata qbus ínnítimur nô humanis certesed diuinítus misiìs & deo do
ctís,persuadere uosCnon sicut de prophanis tenentes)possumus.Vbi ali
terde prophanis persuaderi, aliter de diuínís insinuât. Tametsí aliqua/ ^ { ^^
muItQS__ejcuobis nouerim,qui omnjajogirís adfnuentíonibusçpnfundut ffi^-í*-*---
t>l suí^ dec^natiiraliajiiaAematíd r
ralibus statuunt confírmantq?.Sed haud quaçj causae diuince sunt natura
libus pare*,nec ualent naturalía dírígerc diuina,longecp minus illa q sola
fide constant ullaratione possunt demonstrare humànitus scibilia,Sicut
nec ea quac funt pure crédita neceíTarío inferunt naturalíter scíta,pstantis
simus enim íûe uester Dionysius Areopagita quem ego aut reliquias aut
ímaginem Pythagoreorum (ut arbitror) haud infìpiêter existimauerim,
sng theologicis i(tis cognítionibus in libro suo de díuínis noîb* ita loqtur
OvAt j§ inquit á*fijSÌìç ì/u.cp4 f<(«. 72» ç eá-na&îV *eù 7a"ç eù-noiq, à.Pík'í-)^ /$ tx eÍTixTx

y.* 'í* t«v Tôítf oijc««ç á^îîç aójsji .í.Necjî enì consequens íllatio causatís & eau
F ii
 DE ARTE CABALISTICA

fis,fed habent qiudem causa ta íllas caufar u receptas imaginesJpíç autem

causa: causatisabstractaefuntjcksupernc résident íuxtacuiuscp prinripatf
V rationem.Quo captiosius alíqrum ex uestrí s retíacul û & failadus dogma
. cstjin rébus íbla fìde reuelaca côstan tibus,syllogífmorum proprietate ne
dum utendum,uerum etiâ pari dígnitate credendum esse quíccjd ex sacris
mW mtK >»ï*< ^^oracuiis persyHogift'cumartifidúseç4tur,acbonaformali neceffaríalo/
r*c6**vfr+«- v«v j^^àîgic&Cp côfequêtia ínfertur. Nihilenim tam djftat cp eflèdiuinitus reuela
tum cVhujmanitusjnuent^ Vnde in mera fìde pure credibilíû, credere
& frire funt maxime difparata,ubi nuncp conduíïo fyllogísmi fore potest
euídennor expmistîs.etiamsi pmiiïìs euidenria certamísceâtur,tnscmg
condufio,partem sequitnr infìrmiorem.Recte igitur uel hoc aflfìrmamus
q? in eodem subíecto SC respectu eiu sdem ueritatis/ion potest simul stare
habítus fideí acquisitae & habitus fcíentía; per demonstrationem genite.
Quiergocontradiritíâcrisoraculis,is execrabiliter contradidt fìdei. At
uero qui alícuí condusioni hurnano íngenío/ub tilíbus inuêtíunculis,Art
stotelicis techniSjEIeaticacp disciplina, cuíus autor fuit Zenon thç ie«t)tf«
QjAoo*p'*ç «f x"V*ç-ut Galenus aít/iueChrysippi tendiculis autfophistas
rumíyUogismisexsacrorum oraculorum reuelaris collectas atq? illarae
contradicít,isíam non fìdei contradidt/edsdenrise humanae répugnât,
non díuinam ílluminatíonem,sed mortalem índustriam abnuens haud
execrabiliter,fed erranter forte, aut quandoqj perspícadter,non aût tu*
piter. Quonam modo igitur affîrmare quís àusitCdiuínitus reuelato & hu
manítus inuento pari dígnitate credendum esse,nifí qui to tus pafeanir sy1
logismo fiait bosfœno.Sanequa? (amabo te)interceditdignítatis pari/
tas istíus cVilliusCFidele illud,at istud fdbile.Mens ilíiVs fedes est,ístíus ra
tiOjilluddefluít aluminefupernOjistud ex sensu dudtorigínem.In menc
tis regione aliqua íùntnecessaria,quein rationesuntimpossibilia.Inmen
te datur coinddere contraria & contradictoria,qu3e in ratione lôgiíïïme
separantur. Nonestígtmromninouerum,si pra?missaefintdesidecon/
clusione íedreo fore de fìde. Nam execrabilis estpropositíohsec,nullurn
adorandum estcreator,Multo etiam execrabilior ista,Omne fculptile est
adorandumJn eís hanque ambabus blasphematur fides,attamen & sacra
& fidelis non est h cc,índe confequens,nullum fculptile est creator,quam
naturalí ratione demonstrare possumus,ergo ueritas eíus non pendet ab
» automate reuelanris.Sed eius euiden tía longe crédita fìde minor est.Pa^
ri fuasu fallimur assentiendo,quía condusio Ut de si'de,icdrco alíquâ prav
missarumhecessario eíîèdefide. Quisenim ignorât Hebraeis, Christia'
nis & Agarenis esse fumma fìde creditum q> fculptile non fit adorâdum,
ad cuíus tamen aílertionem inferendam naturalibus utar praemissís, nul
lu m lapídem esse adorandum, fculptile autem uidemus lapidem esse.
 LIBER SECVNDVS ! kXVÍl

î^ùmMarrarius,CommodSmihí Phûolaeredudsinquitin memoríani

nostrorum qrundamelcnchossophistícos,cumdiaint,condufìo est hae>
retica,ergo aliqua pmistarumvQuain causa míror supra dicí potest,q>
isti alíquosuelhoîesqncp inueniant,quieistalia credant. Sedquídcgo
œthiopemlauare conor,quí nulla ogacandesdt.Suntptcrea qtametsire
uelantur,tn etíam féquuntur dereuelatís,cj si acceptentur a credète,sides
potíuseruntqjrcuelata qsdentíaq)iIIata.Sícutquacpdpíc ecdefia mea
essecredenda etiam qcuncp ingeniò composita, praesumunturpotiusa
ípintusanctoessereuelata^humanaranoneínuenta, qtumuis quadam
syìlogístíca subtilitate inducantSic ille ad ecdeíïam Alexandriná fcrípsit
Imgator ConstantimisdecondhoNicenodicens. ò f$ tsTç fmxw'uç «^oû
jjrfttftv i-rri9ltÌTJnf ,wAìv ìsivÌt^w h r 9ioû rv<nat, ftÌAis» o-zrau te to «)íov -rnív^Lo.
»ioú*IBV >(fiM TrtAiK.ouiav «ì/fy&v to7ç (Aavoscaç íj^te/J^ov , riìv &aáv CoÚAloiv 'Jh^Smît
.t.Qiitìd cnim trecêtis íïmul placuít cpíícopis, nihsl est alìúd É| dci sentêtía
maxime ubi sanctusspirítustalíurntot&stantorûinroriirn mentibus in/
cumbens díuinam uolun tatem dedarauit.De episcopis loqtur híc^ecdesi?
uniuersalêspíricu diuíno agitatamrepsentantíbus, non de qrumlibet qtú
cunœpolypherriorumheteroditissine cerebro capìtibus. Abeantigihir
inoraanamjìiamjnistiones syllo^ímpríí de eflè^ejnecefl&rio^S^e con
tíngentí. autfì quaiiuLalía logicae airiositacispofsibílía feu impbfïïbflíau
Nul la em est oron is fidéliser créditas ad neceíîáriâ propoîîtíon cm aequá
com£atio,cum necessaria poiïît este dubitabilís,rcuelata uero nihil fit eui
dentíus.Neigitur occupêt eiuscemodi místiones adyta íâcroru, ne mo/
lestent hierophâtas, qnímo fecedant Csi aííçjd posté uelínt) ad artessellu
larias aut naturas cemêtarias aut supputantes mathematicas3ne trâíeant
límites,neattingant thv ítí<fax.'m Kçvty'a» tSv {j.vs*ëíw*£ <n\j£>'o\w ^íAtìv
Recta,inquit Philolaus,incedísamíce adPythagorarprosecto Uirí díuï/
niore doctrina ímbuti obscuras Iatebras,nullí s humaní ingehii argutiolís
guestigandas,q nobís ambigcndi formídínem magís íncutiunt q geheret
adhserendi firmítatem.Non em poterit díuínorû tantus splendor p tam
tenues et aniles sophismatum rimulas tam strictim a nostris hoctuinís ocu
lis cerni.Sed opus erít ampliílìmís cogitandi &credêdi uiribus,maxïec]*
Cut ait Terenrius)fíde&tadturnítate.Quo motus Pythagoras^mibus
díscíplinis toto orbehaust/s primus phslosopHiaçcredito^níhilpriuSjUt
fcrípsi t Apuleíus,disdpùlos suos do cuit q tacere.Nam hoc erat primurti
contemplatíuae sapíentiae rudimentum,medítari condiscere,loquítarí de
discerePerindeatc^tam augustç maiestatisPythagoricasublimitasiriul
to effet dígníor q q> puerííiter iactatis gerris loquitando SC garriendo cô
prehendi pofTet.Satís uero nobis patet ex iís q e Simone accepimus, etiâ
Pythagoramsicut caetera Cabalistarûítahocqcpgenusdoctrínseingrae
damattulistèjCdlicet qjdequaestionealtíssima dísopulus interrogaturus
P m
 DE ÀRTB CABALISTICA

taceatlnterrogatus ucro folum refpondeat «úràç i<p*. Ipse díxít.Síc Caba/

lístserespondent Û^ÏÛT^ 'flQR -í-Díxerunt sapientcs. Et Chrïstía
ni quoqj fuis dicunt m sû/<nv .i.Crede. Tum Marranus,Fortasse nos taxas
Philolae quibus id & Imperator Iulíânus improperauít dicens, ip&v h «a*
7** h íy^onua. . *sw oi<AfcV <zrìç » , irístunv ,tïç i/fuTtf«ç îsi <ra(p'aç .i.Vestrumír
rationalisas & rusticítas,& níhil ultra ípíûm crede,uestrae est sapíêtie.C ui
conuitio Nazianzenusin prima inuectiuaprudenteroccurrit, q? pariter
hoc Pythagoreis sit primum & maximum disciplina: fundamentú, tacere,
deindehullam dictis exhibereronemnifîaÛTÒa'^«1quapropteris inique
nosredarguat,quíppeáç Tiûrnv i'iKtv^<i7tvtAVToq£<pcL,nv,^'H(júrv ir'sAfnv,^
à%\ouq ffvXK«.t>A~ç'\i*iïì fí/^fl.iJnídêcedenteistOjipsedixi^cVapudnos cre
de,licetaliissyUabis&uerbis,ítaNazianzenusHabemus nunc memori
ter eorum qpra qbuscp ceterís sacra diligentius tractauerunt unanimem
dífcendi morem uídelícet.Cabalístarum Y^ÛÎS Pythagoreorum Íçcl,
Christíanorum'ar/íct/tniv. Caeterumquícqd aliorum est diuínum non est.
u Equidem ante multo cogítaui tm,Philolaus ait,ea oía ex Hebrçorum flu
xiíïe Cabaïa,íamcerto certius scio,dare nancp uideo, qusecunc^ Simon
hobisonderitphilosophíaeltalic^hocestPythagorids adamuílìm qua
drare,uthaudabreíudicaueroCabalistarum&Pythagoristarû inter se
cuncta eiuídem esse farinae.Oîa nanq* studía nostra utríq? rcducût ad hu
mani gencrís salutem,cVomnía entia quesubsistunt,autsubstantcôrinuo
ad Ideas referunt q uere sunt,& idearum ideam.Vnde utríq? ternos esse
mundos asseuerant,& tertíum infinitum,uel potius non n'nítum,tribusc£
constareoía.K.*9ít7i| <|>«<nv o* wv9a.)«f401 &l "7f'<*-v*d> f* ntámt %7ç ^jo-ìv «eís»*
.i.Quemadmodum cm dicunt Pythagorei,omne& omnia tribus termi>
cjf f c nantur,utin líbrís de cœlo scripiit Arístoteles.Nam alia qdem,incjt,sunt

corpora & magnítudines,alia uero habitant & obferuant corga & magni
tudínes,alía denies habítantium&custoduprindpatus sunt& origines.
Qiioditaíntelligo.Qrn mundusinferior complectit corpora Sí magni/
tudínes íïngula cum fuis uirtutibils èc in tellígcn tíis ípharrarum motorib*
> appropríatís & genefabiliu corruptïbiliûq? curatoríbus ac custodibus çj
obferuare dicunt corpora prouide,Ut est cuíqjtributa prouíncia qs anti
quítasqnqjuirtutes,qncp angelos^umaliqn&deos^item & darmonas,
uel pro rerum anxiarum soílicitudírte qbus allegant crebro demonia qqj
noïaiut.De quibus canitHomer9.9toì ôAv/^/ac/^TH'xôVT^a.Dií olympi
ca testa ínhabítan tes, sali cet q rébus n aturalibus pfesti fepe querula tur
bantur affection e ac a summis ad imarelegatí laborû suorû causas diciït

8s'vt6V .í.Multi cm patimur olympica testa inhabitâtes a uiris,graues dolo

res inter eosuiciiîim reponentes,utestínIliados quínto. Namolympíí
intellíguntprisciquintam essenriamsiuenaturam hoc est ccelum, quare
testa
 LIBER SECVNDVS XXVUT.
tectaolympicafuntfphaere ccelestesfeuccelidíctía celandoíïcuttectaa
tegendo.Deníqjuirtutescœlestes&uireselementares acrerum natura
liûproprietates Hesiodus deos ex cœlo & terra didt genítos in fuatheo
gonia,& Orpheusgraecorumprimus theologus adMufeûfcribenseoC
Ucm appellat dccmonas hís uerfibus. </ìó/w>vaç òûf«v'oi* x&i tylou Ivltyouç
y&i^v'iovif <xsoy^t>v'wjç n An 7ivfi(pof72uç.i.Daemonesccelestesôíaereos8í
aquaticos & terrestres &fubterraneos&ígnisequos feu ignìaffîstentes
in operû qfy ac díerum líbro HesioduSjDaemones inquít boni íìint terre
stres custodes mortalíum hoïmJpse quidem Apollo fefuiq? similes dav
monasrogantt'qndamTheophilorespôdít angelos esse prò incumbête
síbiadmínístrátionísoffîcíoutestinoracuh's.Sicenim cednít ut ferme fo
Iet Omnía hcrOÍce .ouvefta ^lhAÌ Ae'-jy jçíafov/uW iv 7Wfì vou<bV,TZvTB 9ìòç (juìlç a. Al
9ìoû fí.ífía* avi-EAoi xftéíç.í.Nomen ne rationecapiendumin ígnehabitâs,hoc
deuSjParua aút dei portio angeli nos.Erigamus si libet ad altíora ingeniu
nostrum,qppe ad uníuerfí huïus globi uitales influxus.Nam mundus íu/
perior coplectit fuperos,eíïèntias incorporeas, diuína exemplaría 8C ou
bis huius íigílla,qrura instar,oîm rerum inferíorum faciès funt facta?,que.
Pythagorasappellauít idxví-nvç -^è-m 9ìoù j.Immortales prima deos, ue/
lutprincípia rerû ex mête diuína produclas ideas utfint eílèntiales í^ycìi
principatus & origines habitâtium corga,id estfpecierum,compofitas hu
ius mundi res informantiú.Quo plane intellígit alíos etíam illic esse ímor
taies fecunda deos.primaem fecunda referunt,entiaíncorporea fíngula
ria Sí indiuiduanô materialínumerofed formaliser formaliinterfe diffe
rcntia,puta fpiritus ab omi matería liberoSjsimplíces&ímpermístos, sua
pte natura extra ccelumfenfibile commorantes,&utaít Aristoteles,nec
tempori neclocoastrictos undenecfenefcant nectransmutent,muItoma
gis nulla uariatione nec alteratione,nulla denies paflîone affecti íuffiden
tiíîímam si'bi& optimamducant uítam,habítentqjxthernitatê',qd nun/
cupatur a?uum ,Sí grece oùùv quasi áa uv.úfemper ens,qm idem illud feculíí
femper fuit,est,erit,íntemporalitcr,in mente diuina,ex energia tn dei fo/
ras creatum,& extra cceli nostri conuexa constitutû,pro domicilío fplen/
didiflìmo fpirítuúbeatorum,qsPythagorei uerosdeos exístimantinfub
limi a?theris uertice locatos cum prorfus obiectu,tum retro partu aeuiter
nos/dlicetaîUoimmortaU&díuinopditos.Abipíbaííteodem seuo eti3
aliisdíspêsatum est&tributum esse &uiuere,his çjdemdarius,hisuero
òbscuríus ut idem dixit Aristoteles.Quid aút id fit per qd difpenfet & tri I
buat,ab hoc aeuo diuino & ímmortali rébus alíis,hoc est ínferioribus este
ïpsum,non fortuitum obíter,aut perfunctorie illapfum/ed cuius libet fpe
tiei consimilíterfubstStíuûjCerteprimioîm Pythagorei Socrates Sí Pla
to séquences peeptorem fuum,disdpulos íllius familiaz docùerunt, c5 au
••♦•
r nu
 DE ARTE CABALISTICA
diuissentPythagoram sempercíediuínis obscure loquentem,díccre folí
tum,q> tetractystraderetanírnsenostrae fontcm perennís nature tune
planeintellexeruntTetractyn esse Ideam in mente diïúna tradentem,&
fontem esse Ideam exemplaremtraditam,& perênênaturam esse Ideam
rerumessenrialemreceptam. Quare Alcínoo teste dixerunt hoc modo.
Ìsiv H ìJÍec &<ffBjf 9ùv, voua* ndirov , òç J\ì tov oÙ&htÌv kmjulov , ^ccJ^r^w . àç
. ì k ^ \s_ 'Ur&r ^ 1 ^ "S*5 *5t"v ^tTO^°íjLC^** «Ì6,'*-i. Est ïdea quoad deum qdem cognitio sua,q
J~ ^c^ÏLcjy J ad sensibilem autê mundum exemplar,quoad se ípsam uero consyderata,

essentía,ceu loquentís uox Cuti est apud Areopagitam) una cum sit atq?
eadem,a multis auribus ut una percipitur.Est em uox primo in uociferato
re,secûdoin uocalitate,ck tertio ín qlíbet auditorcQuô aûtin mûdo sen
sibihsemperspbaerapríorínoêseamsequentesínfluit,itain mundo îtel
lectuali non tni singulos choros fuperíores influere arbitramur ín ornes
chorosinseriores,uerumetiâ totummúdumsugioreminfiuerein totum
mûdum ínferíorem,ut oía pro suo captu çjtum fíeri potest momentanea
ad aethema & infima reducant ad summa.Níhíl m mere creaturarum ad
tertium mundum reducí potest.nihil enim tantœ sublímítatis suapte natu
ra capax est, nisi deus.atqui tertíus inquâ mundus ille supersupmus ornes
aliosmundos continenssolíusdeitatisest,unacp díuína constat essentia,
ut plane mihi uídetur reste cognoïa ta BKVToxf«toûuuì Ity*À. oïpotens sedes
locata immo existens super omne xuum Sí sug omne seculum (est em sc
culumscculorum) <î«ârçfíttç. <zrcsHfiaçìeùoïiiq. Ç\>*i<*ç. 'ovtÌth* *&> iví-rtus tttccvQf:
j.Existénae/ubstâtí^essentiaejnaturîejentitas & unitas pexístens. Quod
PythagorasnosterCi*appelIauit,& Parmenides Pythagoreus fr,uterq?
^Yv^./Uí-jAv^ ■'•f .nauc^ abîmai ratiôeoT^^ownov,^ &
cns,unum .Sed nemo antiquitatís tam perosus aut tan tus contcmptor ma
iorum esse optauerit,ut tm Sí tam sapientê Pythagorâ existímet tam anili
amenda correptum fuisse q? putaretabacinumeros autpueriles talos q
bus iactarent uultorios quatuor, autmercatorum calculos ceteraíjj id gc
nus esse rerum oïm prinrípia,que non solum rébus non psint,uerû etiam
secundum res accidant.Quin potius íntelligi uoluit ipsum essentialitcr &
símplíciter unum,a quo,& ex quo,& per qd,&in quo,& ad qd oía sunc,
cV ordinant,&gmanent,&continentur,&implent,& couertuntur;idcq?
esse primumunum & primum ens,qd ín secundo postnaturalia testatur
Aristoteleshis uerbís. t^tov *<£ imîkyófln e^Tr^óv
£v.*3K« <WT a.îi'mv -rìjy <pÇsìV&v,®<ìoveKç tmç oútf'«ç tkuto.ô1 i'vi^Ksò or7J.Ì.PlatO
nanq?& Pythagoreínô atíud alíqd ipsum ens.neq? ipsum unum,sed hoc
eorum naturâesse,ceu existentis essentícjdem unumesse,& ens aliquod.
SaneXenophanesille Parmenidispceptor& idem Pythagorg coacuus,
quanqoíacelare mosillorumfui^tnuisusestclarissmenobis explanare
quid ipsum unum esse intellexerut,de q in reru principús uerba fecerí n t.

Dixit
 LIBER SECVNDVS . XXIX.
Dixít aut iMud ùnum,esse deum,quo tíquidius Pythagorae arcana nobís —,
patcfílintaihi flaiBfcyhfiriitîf ^imiim ^rtnmpnim ^^^a^^JìWn"
eípiaPcrínfîoítum nihil aliud signífìcaíis q ipìiim posse^nihií cm qs ung yA7^

necogitaurrítquidcm,priusipso posse,qd maxime infínitum in deoest,

immo ípíum,infinítus dcus est,in q non separantur esse & poflèjCjd oïum
produdbílíum & singulorum qrumcp con tinet essentías uirtûtes & opa
tíones cum oíbùs proprietatum Sí acddentium connexilibus dífferentiís
8C uníonibus. Caeter5 Pythagoraí assentit etiâ ea in re Anaxagoras ante
qsuirosnullamgrsecosoèsdeihábuiílecognitionem Eufebius Pâphíli
autor est.Dixit ern Anaxagoras, qm erant oía simul.Et Democritus,erac
inqt omnía simul potentia,uidelicet <ft»«/^.i.inipsopoíTé.Haecest iliaqqj
mistura siue rerumcÔmistioEmpedòdis&Anaximandrijhequaq tnin
aliqHesi'odiaut Arístophanis chaonocîe& erebo confufa/edíndcita/
ris pIenoltiminediscreta,&ín ipso ínsinialuminisíntímopenétraliordi/'
nata,quâçj si haud inique íntellígatur Hesiodus^certe chaos noctcm &te
nebras no esté rerum prín «pía/ed ex príndpiís orta stati iít.Id.n.ín Théo
gonia protnlit. Q h} ênstt'î'ri Tt^S-nv yíver ávrôy .i-m $ xçá-hsn ^««ç yúfèo
Deinde sequit îx. x*t°ç AlftCoa-îi su* eu. vin vif í yínr* .i. Ex prindpio & siqrí
alíquid primo factumeorumest,ccrte prímum chaos factû est. Dechao
aût erebus nígraqj nox nata suntAristophanes uero aliter in auíbus scri
psit ■yá.oq h h»ì vúf içifrç "n ftUftj» Trçêáw.i.Chaos erat & nox erebuícp nigrum
primo.Sed itafíngít poecice musarum more alludcs fuis auibus ut ex ouo
posset amoremexcubare,ac simul Orphei supparasitatin Argonautids,
non absimilitersentientiquapropter hoc idem repetendo rursusiterûqj
meminerim,oîa cVsingulain illoipso posse,nonconfuse,nonm chao,nô
in erebo,necobsaira noc"te,sed discrète acordinate in pleno Iumíne sdlí/
cet in ipsa luminosa &oïm fulgentiílìmorû radiorum splendidiílîma da
ritateacíllustrís&íllustrantís essentiacdiuinae intuitu notifia eognitione
uersarí,quac optímo iureab antígíTìmis philosophorum Idea nominatur
ìjcF/^,» ytmmccù cuíusqdem poslèessejCumoíacomplectaturmentalía,
rationah'a,intellígibilía/enfibi;ía,u^^^
fi u a,non tm eorum q sunt,uerumetiam que non íunt,tum uere illud pote
rat ínfìnitum appellarePythagoras,quod& a fapienníïîmis dictum erat
k-zr^f oSuiaSsou .i.Infinite poíse,qm Sí ípfum est infinitum,&s una eadêq> ínfi
nita & essentíali Idea complectit res ínfinítas.Nihil enï uel fuít,uel est,uel
erítin sugcorlestibus,co2lestibus^errenís,corpords aut îcorporeís,in an
geliSjin hoíbuSjin brutis,ín plantis,ín tota uniuersi natura qd non possest
uel ut grammatice loquamur potisest.Ex hocomia prodeunt,&s ha?c est .
iir{foìuí&(Ms yyi z^vTpiíiia^açìu>ei(Lo7nióço%vtLfLit .i.Infinitepotens & oîpotens I
potentifíca potencia,q nihil aliud est q diuina essentia,íntra quam ante oía i
 DB ARTE CABALISTICA

unu produdt duo.Hic ténes Marrane totû mëum Pythâgóram. Duòprí

mus nujnerus_estJuj2Ujn^ Q» si credís Xenophani
ut ante audisti,unum illud deus est,& cum íntra eflentiâ diuinâ productio
duorum manferit (numerus em se ipso constituit,Boetío peripatetico au
tore,iuxtac£ unumsolusbinari* naturaliser est) tum necessario,duòq<^
tUa,deus funt,qniam intra deum nihil nisi deus est.Tres ígit hœ res princi
pium &prímum cum Gnt,& unam dei eíîèntiâ non exeant,tum deus pla
ne unus sunt,non em essentía eó srínditur,q> ex uno duo producta nume
râtur,sicut in rébus qcp corpeís fepe situt unitas mota in duitatem (fit ue
nia comparatíonf)usc£ ad terna progredíat manente rerum subftantia ut
stípitís &furculorum,uel azquius ut hoïs corpus brachium & digitus.Ex
unoitacpin diuinísproducentejduobuscpproductiSjtrinitas oritur, qb»
rébus fi addatur eísenua ab eis formaliser distíncta,erít formalis qúatèr/
nítas<| est infìnitum,unum, cV numerus duorum Omnís numeri fubstan
tía,perfecttoí&fìnis.Nam unum duo tria quatuor colíectiuo progreslu
decem conn'ciût,& extra deçem nihil est.Quare hoc ipso intelkxit Pytha
goras oím qddam rerum prindpium eíTe,qd Tetractyn noíauit.Nam te
tras graece,quaternítas estj&actis/ormalefolis.siue radius, ex qualisor
malitate licet iam fupfubstátialí,meus ipfe, unu illustre nomen constituit
quaternitatis,ueluti quatuor inter fe formaliser distínctorum.Vtqj facifc
a prophano fegregaret,optima ratíone nomen fanctû g y pfilon fcripfit,
cum ììctÌz uulgo per iota feribi confueuerit.Adhuc aût & ipfe qep Tetra/
clynutdeum aliquêhoclocoexcellenteríngcneremafcuhno protuIit,q
more lâtíní ueteres Cupídínem aut Venerê masculine pronunriarunt,cîï
alias instrumètalem quaternitudinis numerum ipfam Tetractyn generc
foern íníno eloquant.Deum autem se íllû ostendere uoluit g quem ipfe iu
rauít ni rîvnf«KTÙvquo nihil habert debeatueneratíôedigníus.Namut
Aristoteles ait ojkoç rò'n^iáiTitTÓv îftv.i.Iuramentum est honorabiliílìmum .
Ego fanehocinlocoHierocíínon astipulabor qui aureacarmina Pytha
goram ipfum confcrípfísse opínor.Atq pariter optarem propter mirifice.
íanctitatís reuerenriâ,q?Tetractysromana lingua nonquatemariusnec
quaternitas/ed uoee mutata quaternio aut quaternitudonoíareturjqua
le apuduos christianos obferuatis/acrumaprophaniuulgiusufccernen
tes,cum cm a ter ternus & ternitas populariser Iegi debeat uos íacrofan/'
ctam hypostasih alterato uoeabulo trínitatem appellatis,quafi triu imitas
tem,fcilicet.n.líteram ab ipso uno propter unitam singulorû naturam mu
tuantes.Sed ut receptui canam,oîum rerum.inc^una quedam fumma res
est Tetractys,Pythagoricum prinapíum.Tum Marranus,bellissimíï re/
cordor ab hoc exemplo Philolae illud quatuor literarumcharagma,ín
quo uníuerfa generis humani falus psto sit.Quodnobis Simon tanta fa-i
pturarum
 LIBER SEC VNDVS XXX.

pturarum ubertate côfìrmau ít,iibí pròfecto mihí Iudxorum Tetragranî

maton ac potins ipsas quatuor literas ex gbus nomen Saluatorís compo
natur non maie uísus est Pythagoras mletractyn graecum symbolû c5/
mutaíTe. Mox tum.Ego ueròjtncjtPhílolaus, íllo Tetragrammato & illa
sainte adquam totum penegenushumanû reduxit Simon plane nondú
fatiatus dífceíTì,quare aim ad eum rediero de ístis rébus si uolet amplío/
fa quaeram,praesertimdeíllohoíe <j| salutemsingulisquibusqj nobísal/
laturus sic tanq uniuersorum rex unctus^deoep Messiha díctus* At uide
modo uelím num sic Esculapíus denuo uel p tranfanímâtiohê,ut aíunt, in .
huric mundú uenturus,de q Iulian9 Imp. in lib.ii.cotra Galilcos ita scríbit. K
ì ffi Z,tù iv tiTç voM-pTç ^'ieuiTtv tov àffXAinnòv iyivnm>4\(f § thv -ySv «2$ thç

&çW7ir7 fLtfQn •mfiTHV iwiAcu/çov 4<|>ávn . •z&.H&uuc(j8j>oç Al ivTtCSH'mra* •jrçoóJliçìiâi

TTÓÌQlV «£é|é TT(V yî?y THV «STHetoy ìtUJltV d\.\lxV CÎ3&Ç ZSKVtfavTIÙ TaÇ 4-U)(<cÇ T^.1lfL
fLtAcS<f /i«)c^vaî hsù t« «TOfwtTK áeStvcíç ìí^vt^ »iJupiter em in suis intellígí
bilíbus ex se ipso Esculapium genuit,&in terrampsolisgenitalis uitam
destinauit,híc in terra ex cœlo saciensprogreíïùm uniformiser gdem in
hoïsípede drea Epidaurû apparuit,auctusítaq5 íllíc succeíTìbuslug uni/
uersam porrexitterramjialutarêeiusdexteram, ut restauraret aías maie:
díspofítas & corpainuak'dehabenria.Quifí compositûex illis quatuor li
teris quis etiam alío legendi charactere addíto nomen habuísset, prorsus
Saluatorípseputanduseilèt,Aut certe qtusquantus illefuerat Hercules
Alcmensefilius a Ioueprognatusdíuinumsemen quem ThassiiSaluato
rem noîarunt,cVmonetac publicae inscripserût sic «kaÍopç <rarfycç ftiArí»^
.i.Herculis íàluatorís Thastîorum.Eíuscemodí nummum argenteíí prísce
gcussum ego ntip,ut toleo,erga fes antícjsiìmas incredibili uoluptate hís
meis digitis uertí legens & reuerti.Quo non ab re coniectabam,oíum uo
ce ac consensu Herculem inter deos relatû & saluatorë esìe promulgatï.
Prêter cos fuisse alioquín alíqmul tos qui mortalibus opem tulcrínt salua
tores,haud dubíum çjdem est,qrum ènumero meminimus Ptoleirmimi
regem aegypti cui nomen Soter.í.Saluator extititRomanís q<Ç Curtius
ipíe sua morte terramreddíditlaluam,& sua capita duo Dedipro patría
seruanda sortiter deuouere,comunís saluas mirifíâ autores. Tum Mar/-
raniiSjLibenter, ínquit,te ínterpellando monerem ut q nobís a Simone
tradita sont pspicadus animaduerteres Sí paulo equs íntelligeres.Post.n.
<J multa de Cabala íllc uir oîfaríam secte sue peritus dissémines qd modo
csset,&adqdutiu's,ostendissetcç ckcbessetreceptareuelatíOjoY q> radie
nobís iter aperíret ad bearitudínísfaltigium & somma feelidtatem, tum,
rogatusanobísquidnam illud essetquod praedpuumdiuínitatis reucla
tum foiíïè putaret,ad quod generatim omnes diuinorttm reuelationes rc
ducerentur,aiebatid esseqddidtur,postruinam primordíalem genen'í
 DB ARTE CABALISTICA

humani utiiuerfalis restauratíoq falusnoîatur,&quamdaturus foret ho

iustus & pàcificuSjUir heros,cuius nomen quatuor contínerct m misera/
tíonibus literas,ad quem nos ípsos cunctís negodis secularibus absoluen
tes libère conarí debeamus g oês gradus idoneos ascêdere ac migrare in
ipsum,pro sua quíscj? uírili,q?qj sint hue oêsactus nostri formandi,huc
ois contempla tio dirigenda ,nuc tendat ois sacra ludeorum scriptura qug
nobís quasi scala Iacob fore queat sug terram sita & cacumíne tangês ecc
los,per eam tranfeendere nos mundum hune poífe corporeû use]? in al te
rum mundum angelicû,etiam adipsamMeííìh^illiusSaluatorisaîam^q
fit oîum aîarum faîuandarum reqes & satietas,extremufqj fínis,ultra que
progredi nuíquâ ualeamus,qm terminet summum habítaculu mundi su
premij&comunicetcum mundo fugsupmo/iuedum p grammaticosdí
cere Iiceatfupmiíîìmo^uínporiusincompabilijad summum, hanc este
oîum hoîum gpetuam salutem cunctorum bonoruaggregatíone copie/
tam.Que si memineris a Simoe sic esse proposita,quancj p ambageSjmca
çjdem fententia nondubitabís,necilIostuossaluatores,necetiâ iudeorû
qfdam de qbusuigintiquatuorbiblia fepehonorificam fecerementíonê
intantaunqî fuinedignítateconstitutos,utgenerihumano salutem uni
uersalemafrerrepotuiíïèn^pquamhoîes in omni orbisterramm fpacio
qtqt eflent/empiterno acuo lacté frui,& cum deo post lapsum redire uale
rent ingratiam.QuídenímdetuoEsailapíocompIures senferint ali^tii
uideris,quí aííèrût illum meretrício íncestu natum ex Coronide uenusta
muliercula,de qua canitur.Pulchrior in tota q Lariíïaea Coronis nô fuit
3emonia,& eam faepe in templo Apollinis subegerint atq? compflerint ík
cerdotes, q adulterinis complexibus a se genitum Eículapiû/inxerunt dei
filiumesseistoloco culti.Apís aûra^yptiusqartëmedírínacprimusgre
óx intulit tam ínsignís eo feculo têplaríus,ut etiâ mortuus in templis pro
deocoleretjsingularierga facerdotesApoIlinísfauore ductusinfantem
fuscepitalendum& instítuendú,quem difcípulo qndamfuo ChironiCe*
tauro deindecommendauít medico pitíffimo,utartemcurandi tuendiqj
corgis in Esculapium traníRinderet.Quo sacto,ín uirum euasit Esculapi*
& fama SC opib» magnum.Auaricia uero tum instigatus,& aipiditate ho
norisdíuerfas mundi regiones ad pecuniasarte medica corradendas pa
grauit.Iamcpdiuítusplurímû abundans, & fama ingenti pdítus stultefe
deumnoïauitjpromíttens nonfolum a?grotis sanítatem,uerûetiam mor
tuisdenuo uitam,íug quo Ioui supbíae sue peenas dedí^nam fulmine i&9
periit.SicemPythagoreusillePindarusPythionicarum tertio fup Escu
lapio cecinit. y^cì A'íç*. Kfov'cùv f'^ç Aì*fuQe~v , fysxnífrsiffm jc«9*7Ac& <bk£
(cç.cutav Al tófeuuvoç tróx4e pifíja-ManibusergoIupíterprouciensamba/
buSjrespiraríonempcordiorûdesumpsítsubito.ardês aût fulmen inflixt't
mortem
 LIBER SECVNDVS XXXL

mortem.ïn hancsententiam Apolloquerulus super Esculapíifilíi morte

Eurípídí fingít. ze is^KíiTaJCTàçTTKi/at avìfwv <xíT}oçiaKM7noVsífVoimiyiQí^Sci,v
«j>Aó><i. Quare nísi plane in diuínis plumbeisumushoïemtam aíienu adí/
gnitate,faluatorcm esse humaní generís non putabimtis,et ne in uníuerso
qdem sanatorem,qui opem non alibis in Pergamum,&Ioníam,&Ta'
ranta,& Romam,& Con.et aegas,ac in eas circa regíones contuîit.Nímio
tu uicius amore tuorum Marrane,Philolaus ínquit,plus q uerítate,omís
hoïes místoris aestimas immo qmínimi censes,qui non Galílad sunt. Per/
uersus hic nfos est mea sententía (sit uenía uerbo) non modo laudem aííe
nis nô admittere sed & uítuperare,nec tibí ut uídeo satis íuerít tuíc£ sími
líbus,optimos uiro* s«o seculo uírtute elaros qs antíqtas ob egregía sacta
in deosretulít non ei7edeoscontendere,nisi&se diabolos tartareosfe/
cerís.Ita Lactantíum tuuiw hoc in loco ímitatus,q dedmo capite librí pri
mi ad ConstantinûImperaJorem sic scripsit.Esculapius & ipse no sine fla
gicio ApoUínisnatus,quidfedíalíuddiuinís honorib'dígnunyiisi qjsa
nauit Híppolytum,mortem fane frabuit dariorem q? a deo meruit fulmí/
nari,haecille.At lingua ois quae selle Ánfidtur uero gustu caret, fatetur ís
tn rem esse diuínis honoribusdígnam^argiri sanitatem,qd &secumoês
(atentur aegroti.Sed qd aliud fecerit Esailapius fi nesdat Lactantius, So
cratem sapientissimíí ínterroget,q gallum ei offerendu uou ít,u t est in Pla
tonís Phaedone,non ut sibi corpus sanaret,quíiam morts adiudicatus ue
nenum biberatjed ut parenti Apolliní hoc est primo cVíncorporeo Soli
sethernae uitac dispenfatorí,anímum tranquille morientisaim lxtitiac íti
bílo Si peane redderet.Nam gallus Apolliní Phcebo q Sol nomínatur fa
cerest,horarum cVdieilactusnundus.Esculapiusautdíctus esta ueterib*
Iubilatio Apollínis uictoría & triûphus q paean appellat,eo q> paua cessa
tíonem & quietê post líberationem noíarint, Ea cm aetate consueuerunt
j nítur í pugnam prius Marti, & post pugnâ uictores Apolliní paeana re/
ferre.CÇE apteigitSocrates inEfailapioqestpaeansolem uitîedatorê ue
nerattis sit iamiâcp moriturus,do(ftiíTìmorÌJ hoîm recta iudícia uiderínt,
dignum fane ratus & optímo cuícp offìdosum,huíus mundi Pythone ma
ximo serpente uictocVpedibuscakato,qnrjmortemceleriter ad ueram
uitam iter capefíïtur Esculapio qdem ofFerre id est paeana celebrare. Sic
Orpheus uetustissimus uatum & coetaneus istoru deoru/iam cum Tyiv
darídis SC Hercule nauígaíïèperhibetur,inhymniscednit. îx-nìf Wvtbv
eigichmriì fiant*, muxy ,iA&t ^kooç> tmrììf êiotîç TtAoç i£s\»v ôW^tof» .ÍJSana^ ^ aX^w^
tor oïm Esculapie domine Psean.Veni beate saluator,uitae sinem bonum
praebens.Multos se Iulianus Imgator nouisse asserit ín maximís periculís
Esculapio adiutos,& seipsumegrelaborâtemscpemedelis eíussaluueua
íîsse fatetur,ad hoc testem dtans Iouem. Sed qd hsec ad uniuersum mun
G
 DE ARTE CABALISTICA

dum,respôdit Marranus,aiiusMessihapdicaturSaluator,nec corpom

modo scd animorum. Et Philolaus ad id.Tu uero Marrane quíd de Hcr
i culeí nonne morum formator & oïs íngenuac disciplinai in cunctis orbis
,„lì z&fai fv*7v' terrartí lods pceptor fuit.Indeilla imago Hcrculis apud Celtas guetusta

cjdem&uero fimiiis,ubiscnexípfe hoîes innumerabiles singulos cathe/

nulis aureis colla reuinctos a lingua pendentibus trahit q unit cunc^.Cel
tac uernaculo sermone Ogmion noîant.A Luciano fît eius memoria in al
ìoquiode Hercule Celtico,sug q iHidicunt. K/xêa- tÌv fyajcAÍaAó^Tà wnt
ijsú/^sa ^>*^(ô«,tni<|)cvoK*'c/^«j/.i.Nos Hercule uerbo &ratíoneomnia
opinamur eíFedíTe cumsapiêsfuerit.Nam uírtute domare uítia,& igno
ranriam auscrre doctrína,nihil aliud est q calcare monstra,& angues neca
re,leonem Ncmexûclauapercutere,hydrâ lernceam interimere,aprum
erymanthium ocddere,ceruâ in Menalionemoreaureacorhua gerèntê
capere,stymphaíidas aues in nube sagittis côfodere, Antarum intra ulnas
strangularejColumnasin Oceano fígere,Geryoncm tridpitem uincere,
boues abígere,taurû perimcre,Acheloum Monomachia fuperare,omic
to & Diomedís equos,& cerberum & aurea hcfperidum mala,idcp gen'
fadnorum caetera quamplurima,totum uirtutisfuít,totum rectar institua
onísofficium&bcne uiuendi exemplum. Tum Marranus,Dícerem, in
quit,alíorum de illo existimationem,nísi tu prius eiuscemodí tulisses egre,
breuíq? ostenderem fuiflè hominem,ut nos fumus,uel paulo índigníorê,
licet Prceti Agenorisque prosapîatiobilem.Siquidem ex Agenore Prœ
tus eratjAgenorísautemBeíussrater, quonatusesta?gyptus,quo Lyn
ceus, quo Abas, quo Danae, cuius fuit Pcrseus, cuius Aloeus, cuius Am
phytrio,aii9 ut putabat Hercules, que tn reuera louis aiût id est adulteri
cuiusdâ fuisse siliû.Nâex Alcmena Iphidus Amphytroni & Hercules lo
uiuno partu,fifamcccredit,editisuntin lucè.Herculesueroíncensus igni
sacro pcríítjqm Deianire uxorís attêtatâ pudidtiâ in Nessum Cctautïfc ía
culô uindícauit,quâ ipsc in lole captíua puella nô cxhibuit,pcrq inique su
ípicionê adulteríi solâ ult^q ex adulterio côcept* adulteriû paríter ipe cô
misnyn ccteros nestío qiustfyn se ipm certe ïiustifïïm'.Tu ne talé" mûdi sal
tiatorêforecredas Philolac, qlisfuit Hercules autqlísEscúlapi9si no alíá
obrêueí obid saltê qj utercpturpinotadecesserit,nâutde ambob'apud
Lucíanu in ecclefia deorûMomus ait í-n 1à i%*\a> r ™?k .í.adhuc íì
gna tenct igtm, qj exusti ambo sut.Curtiû & Decios magnanimitatis lau
dàt ali^ego ímprudêtieaccuso.Quídq? aliq blâditiis ôc^dulatiôibíducti,
aut ui a tyrannis coacti eu íàluatoris nomine ornarunt, qui non modo il/
los non sanauit,necseruauit, sed prorsus deuastauit ac perdidit,ut Siculi
Verre publica statua in Syracusisinfcripserunt «arSfa id est qui salutem
dédit. Ciceronis testimonio in aceuíàtione quarta Verrinarum. Sed ni/
 LIÌ3ER SECVNDVS XXXÏÏ.

hil ad hunclocum, ubí de ucra hominum salu te agítur,quam illi non pstí
tertint,uera nan q? salus est,sempiterna permanentia q in deo est,& a deo
tribuitur,ut in libro de mundo ad Alexâdrum. scripsit Aristotelcs.Exdeo
inquic & per dcum nobís oïa consi'stun t,nullac£ nacura per se suffi ciês est
carens illa quae ex eo est salute. Dein adíungir, -ni yi ovtrïa. ,<ra-rììf m# H? orra*
À-mimiv Sìv.í. Ipsa quidêessentia/aluator etem enter feu eflenrialiter uni/
uersorû estdeus.Vnde in libro xiiii.postnaturalíarursum sic ait Aristot.
&euifL*nv A' a 7tjtíTs> *gj iìÁe» *gj aÚT^KíSït'*iz> 7îî/T<xutÒ to h^uts]! oyj^'wç aytt.
&òv <zr*œ to iirmfiífo hsh k <ra>T*e/«., .i. Mirum si primo & sempiterno &
sibisuffiáentislìrno hoc idem pnmum non ut bonum inest, ípsum suffi'cí/
cns &ípfasalus,pcrqdmonemurJueramnobis salutem in primo sempi/
terno & suffîcíentíssimo bon o q est deus optimus maximus constare,nec
aliunde quaerendam,Solus cm ille fummus mûdí opifex & rector de fug
eminen tís libéralisa tís clemennflìma uoluntate corruptibilibus dare pot
incorruptionê)& têpori subíectis eternitatê,cV insolubilê* transi toriis gma
nêtiam,qr5tn propria natura est uc ortaoccidantcVauctasenescant,Síc
cm in Timaeo Platôis loqt deus. Quae a me facta, indissolubilía funt, me
uolente,alioquí lígatû çjdêomnc,difloIubiie est,Ecce nô tm perípateticís
sed etiam Platone ipso & Platonicis testatû redpímus sola dei uoluntate
gmanen tiam concedi rébus quibuflibet pro captu suo,& hec est uera sal»,
Nam saluari dicímus,a lscsion c seruarí ut res tranquille pmaneant.Quod
unanimi consensu Graccoru qndam magnifia & ornatiíîìmí legati anno
a natiuícate I E S V, M. CCCC. XXX VIIL uníuersalí concilio Basiliensi
illustriquadam & disertistima oratione exposuerunthisuerbtsdkentes.
là tf eru&mcu xgj ffzs^tc&oa XSP x ozo-tmQIcí à-^cSe1 oôAÌp òí».o n*fà R) tîí
i/ulíf* poÍAíto cAÌt7»,S tÒ Aecfixfi(v if e^.i. Ipsum aût saluareck saluari èC
ipsasalussîmplíciter níhil aliud apud Graecos & in nostra uult lingua q? &JÍ^^''£ '
gmanere & eflè.Homines igitur q de fui natura morti funt obnoxii ut ces
fentefíèjcum ítase dei conformant uoluntatí,ut futurí sintimmortales,&
beato aeuorruantur,rectedicuntursaIutem consequuti,&quicisillâ lar/
gítur immortalítatisbeatitudinem,is recìe dicitur íaluator,quod uoeabu
lum usu cepit Cíceronís posteritas antea inauditum ut nûc Saluator latine
dia' queat.Sane omnis alia impropríe ac ímaginarie nominatur salus, qd
enimC q? animantibrutomcdicushodiecon&rtsanitatcm,&illud peren
die relabitur in pestern,moriturqj nunquam rediturum,num ea uoeabit _ ^ . .
salusíQtiidillud cpflorimarcescêti hortulanus opitulatur,q flos postri ì si^<{^>^

die cafurussitjcV in pulueremeonterendusnum haec trídua conseruatio * *7

rei prorfusínconstantíssalusnominanda este Sic Hercules Thassios se/
picl adíuuít,quo salutê illis dédisse dicítur^qui postfcpe interierût,& ho/
dienihíleorumnisinometiextat.Síc Ptolemaeus acgyptumferuauit,tot
G ii
 ; ; DE ARTE CABALISTICA

posteabeUís&incursionibushostíum deuastatam. SicDccii Romam li/

berauerunt, attamen sequenti subuersione atcp incendío dirutam. Imper
fecta Ccrede mihs) salus est omnis quas tempore frangitur,perfecta est q
caducuma»ternat,utdc Helena morte íiiblata in EuripidísOreste Apol
lo doCUitCUmsicait.x A'ísiv ,h of&TíV càBíçoç -ífu^Tç <n<TDOp.cjH -rt, k o'dxvtvQ,
irtàç «9ij». íyúvip Qí<m(g.. Id est. Ista est quam cernitis in aetherís conucxítati
bus.saluata quidem. &non mortua iuxtace. egoeam saluauí.Vrc^non
simusígnarí salutemillamnon ab Apolline, nec a diisaliís nisi tan quam
médíatoribus prodnsse,quín uerius aíummo deo cui propriamipfa se in
signi uírtute dícaui^tumítaíubiungit, zmq ovQp,tì<v viv «cp&iToji ygíùv.
Idest,Iouis enim existentem, uiuere eam íncorrupnbilem decebat.Per
Castorem Helenae fratrem,Marrane uera prccdicas, inquit PhíIoIatis,&
sapienter uiderisdeuerasalute locutus, asicntíorcp Saluatorem déquo
tam magnifiée ac tam perpetuo sacra uatícínatur eloquía,eum fore opor
/ tere,qui non tam huius grandis mundi,non regionum & urbium,non in
j fimorum elementorum & fyderum, non lignorum & lapidum, non plan
j tarum & arborum,non piscium, non uolucrum, non pecorum, quae oîa
i naturam ducem &suae condítionis ínstinctum ínerranter & probe íc/
quuntur, & ad constitutum fibí fínem manent quod funt, q istius- mino/
] ris mundi feruator & restaurator sit,hoc est homínis,qui ab a?quitatisíîbi
\ tradita norma &rectcrationis sententia saepe decidens generositatcm
fsuamcoaceruationeuitíorum in stagna profunda malorum & sempiter
taa»corrupaonisbarathrumuolun tarie praecipitat, unde reuocare gra/
aum propriis uiribus & sua ope nequeat.Híc Marrane hic inquam salutc
nobíshíc saluatoreopus est. Hoc gentis crcaturaru appellatPythagoras
M «ù&famis cLÛÌkígíT* ■miLeLT'iyavma . Id est . Hominès spontanea electíòne de
trímenta habentes. De quibus ita fcripsit in aureis carmínibus. T^ftovdi"
o/'r <£>*&c£v -atAaç h-WV cite icnç&eipi , oìrrt j^íoUt)^ AÍffiv <At K*k.cSy zacvçoi (^f'@:<nf»
7a'» jLto~fa JSfoiSji Çí\a.7Ì\& <Pjívoìç,oi AtKv^ivJ^otç à?S\6T i-zr' cfí^ovr] ècmiçtvec
ty.ld est. Miseri,hi quidem bona prope exístentia non aspïci/
unt neque audiunt/olutionemcp malorum, pauci intellligunt, talissors
mortalium lacdít mentes ,hi autem rôtis ex aliis in alia feruntur infinita da
mnahntes.Sanenofter ipse philosophorum princepshocnímirum a Ca
balistis Hebraris íumptum ut e Simone accipcrepoflumus,senfir ratíona
lem eílè hominem rébus aliis nobiliorem utputa diuíniorem, non tantum
unaoperatione necuniformíeffectu contentum ut caetera quaesola natu
ra trahuntur semper eodemmodo agente,sed uaríis dotibus instar pan
dora?pracditum,quibussponte utaturinomnem euentum pro libéra uo
Iuntate,ob quam libertatem ait. 9ir0j> yivoq &i Cforo"<nv oTa- î<$>à -^(pCfoi^
(púaiç A&x.w<nv Ìkas^ Id est . Diuinum genus est hominibus quibus íacra
 LIBER SECVNDVS . . . XXXnt

profnouens natura ostenditsingula,quippeilla sacra natura est anima

inteUé<5h'ua,secundum igítur íntellectum deo acccdit homo ut mero syn
cerum,atCjj se ain dum scrïsus inferiores a deo retedit tanquam ímpurum
a purò,quo fît ut ratio quae nobis, ut inqurt ipfe, ostendit singula, dum
se ad mentis sruitionem eonuertit beatos nos facíat . contra uero dum ad
senfuumdifcurritlibidinem,miseros,utinter uirtutemcV uitíum médius
homo positiisuideatur,uelutsubstitiitus apex in litera Pythagorae disert
mine secta bïcorni, ad quem Herailes ille Prodicius tenera tum attate jgi
cogitabundus reíèdit. Quemadmodum ueroutSolonapud Herocky
tum Crcesoaffírmauitjante obitumnemo supremaq? fiinera débet dí/ ,VAw>
ci beatus,ita nemo certe miser putandus eft dum hanc uitam uiuit.Sed fa SÒ-V*~v-
licet ultima femg expectanda díes homini est, q fi abiecto corpe tûc uítiís
permanseritoneratuSjincipíatesse ueremifer,& eam míseriamut sugío
re oraríone accepístí Pythagoras in duo gênera diuidebat.Nâ post mor
tem miferi.aut bona prope habêt quaefunt beatitudinis dona ,guis ea nec ^yv-j^vfc^U, «^W-
aspiciant nec audíant,quia deí uisione nondum fruantur,hi de saluan dorçj £jvC^~VL~ *

numerosunt,non extrema míscria grauatí,ut tandem alíqnpcenas eua/

dant constitutas.aut denicp ab eis bórta longissime distant.tit malanuncp -z?
ullum habitura sintîînê,& ii appellantinsinita damna habentes.Duo igic s^yO? ^y^o
inferorum habitacula hic describunt, E]ysiuscampus.í.transitorius,illorû C* tW. / / ' ,
cjbusbona prope íùnt/upera uteonuexa reuisant. Ettartarusab horribi *2
li sono tartar quasi tortor teter terror uoeatus,illor5 qbus sua damna sunt
ïnsinita,quikyIindrísradíisqîrotarum districtipêdent,ubi sedet aether'
nûq? sedebít inscelíx Theseus,cV ei similes. â'fcv oi/wm U&wtwni ut est a Pla
tone Pythagoram ímitâte scríptum.i.Vnde nunçj egrediunt.Hícmihi ac/
cédant obiurgatores q blacterare in cundê Pythagorâ non desinût tantu
& tam pcípuum uírum,cuius dictamini ceu oraculo deorum cr edítû est.
Qiiare dictatoruerítatís tielut alter ApolloillísecuIonoíabatur,qd ipm
uoeabulum Pythagoras designât. Rumorem aûtdeillo passim díuulgât,
hanceiusfuiíieopiníonem q> aîahumana qrûdam postmortemeorpa
brutorum ínfbrmet,qd uiris rone utêubus incredibile uiderí débet, de ta
excellenti philosophie autore & abundantifíìmo scientiarum fonte unde
ad nos emanauit diuinarum Sí humanarû rerum cognitio.Quin poti* ea
stiípia'otrâsanimationisexhoîbus Pythagoricorum mysteriorû partim
ignaris partim ob inuidiâ perofìs orta cst.N5 em car uit cemulorú liuore
pstantistìma eius uíri uirtus,innocêtíssima uita,egregia doctrina,celebris
Fama,utqj fít,nihilnon pollutum relíquerûtínuidí carptores,Tímon,Xe
nophaneSjCratinuSíAristophon^ermippuSj&ahïqrum no exígua mul
titudo est, q de Pythagora fuis in librís mendacia plurima fcrïpferuntj ac
ea prodiderunt q nufq> ab illo uel dicta uel scripta fuere,aut eiuscemodi
G ni
 DE ARTB CABALISTICA

fì qua díjdssctjtn ita ín peiorem éa fenfum peruerterun t ut fadfe credcret

talis ac tantus uir inconfyderaté docendo aberraíTe.de rerû príndpíís^dc
numeris, de faba n5gustâda,de abstinedo ab aîacorú csu, de inferís,dccp
p-P* fzfjSj-y1 $r metêpfychosi & tranfìtu aíarum,de c} nûc tractamus.Qui em exemplaría
rc^s"-?**^ fy f^Qgs rerumitadíso'nxít,utmutuotransmutariconfundí ue neqant,
q nam modohumanâeflentiamqsua est forma comuni caret bruto? cu
&autoreíèipsbneunítas qdem subrbntiua ccrtínumerisecundumnatu
ramestunitasaltmusnumeri.Quareaít (ÙaìhavíAç tvnM«A «îtS,*€«
t«ç lv 'ÇilA etM i<n>v&* *y>t .i.Vnitates in duitate ipsa,ad eas q funt in ternita
te ipfa,funtinconiectiles.Ita in phyíïds constat quançj longe secus agitur
in Mathematids,de qbus nihil in psentía nobís est negodi.Vnum autem
cuiusqj rei est essenria paru'dpata,q alterius rei efsentiam non occupabit,
<k*sh $i oúo-f* tvòç^w prí^j.qujjibet^m subftâtía unajpedrrjartísÚ^i
Ideoindisparísanímanns uúâtransircnÔpôtjUel ulla quahïcûc^ bcstja,
quin potius manet in sua? lege nature suum tenêsmunus í5ç1«tò eì&çdjy
4û &Á(y*nu.i.\tíiCp spedes spedei non coincedit.Tametfi nanq* unû sigíll 5
multis impressum plures ceras effigiat,n5 tn plurium fígillorum formas
diuerfas çadem cera ferre poterít.Haud igitur figillum forma? humanp q
est imago dei,naturam inferíorem figillare gmit títur,qd ut oîa sua Pytha
goras enígmat íce propofuit, sic & huíus opíníonis certam fen tenriam no

qdmeoarbítratu recte intelligit ad hûc ferme modum.Imaginëdeiq est

anima hoîs naturas alias dreum drca non figillare neqj formare posscSic
cm Hermès Tnsmegistus aegyptíorûdoctor ín hbro ad Afclepiû. Hoîs
foqujturja parsn'mplexestquâuocamusdiuinaîsimih'tudinisformarn^
pauloinfcrius íta,dua? funt imaginesdei,mundus fcilicetôí homo.Q» mi
que ígitexplanauerinteum ticlinuidiuel ígnaríjde tranfìtu aíarum post
mortem/ímul etiam de illarum descensu ante hoîs gnationcm, profecto
nullusmodoextatqnonid mecûfentiatuel ulla mente pditus.Qnnancjï
multi aîamhoîsde potentia materiac putabant cduci,statuit noster ipse
magis credendum esse,infundí eam corpori ab ipso deo,& ob id eam aflè
^~ — 3jj3vYtf*v| - ruit ante corpus efse.qd non tpeintelligendum est.sed purítate & nature
• / dígnitate.Hancitacjftinfafìonem appellauit ajg descenfum.quempostea
multis ambagíbus uarie sectatores tractaueruntfua quisq? uiagnon semp
pro auton's uoluntate,q descêsum aî<e humanae in corpus non fecundum
situmaccipipcepít^neciuxta motum a mundo íntellectuali per síngulas
sphaeras ad mundû etementarem ut Produs ÒC astipulatores alii/ed pro
naturaliû formarum série ínqua corpis humani ulrima pFectio est aîa rati
©jiajis^jjtajo^^ optímo iure appelletur.
Voluít
 LIBER SEC VNDVS XXXUIL
• Voluít ígíturPythagorasanímâtiasola qrum sacra naturaid est ratio de

monstrat singula,diuínum este gcnus,scilicct a deo propagatum ut aureís

edidít carminibus,cuiu^pe^^ sin
gulorum formas esse pmanentes,li cet in eadem sua forma diíîìmilesPost /l
hoïs uero mortem si iustus decesserit aïam eius transcêdere purum aethe
ra,& aeuuni degere cum beatis,tanquam d eu m cum díis. Itaeriïm ait,

$*e-,iòrí.«í ìSiùato* Bòç «fi-PfoToç owk'Ítj íy»ròç .í.Aurigamiudirium statuens*

fupne optímum,cum relínquens corpus in aetherem liber um uenies, cris
ïmortalís deus,incorruptibilis,nec ultra mortalis. Sín aût iniustus & fceìe ^y-pí-r^of ^
rosus in peccatis insanabilibus & mortalibus decesserit ho,tune aîameius ]fy/-^f^'< ^
oêmsuu reatûuaríisdiIuerepœnisdocuit,easq?pcenas promagnítudîe th*~&~ '/f
acmultitudínecriminu magís atep minus fore duras &durabiles,qb» de/
legata smt loca haecnanjremferiora>&
tu qnq? uera, non q informes utessentíalisportio/ed q inquilini more,
peenarumsustinendarû causa inhabité tjaut qbus perindistantiam locale
assistatjiielut motrixintrinsecamobili,uelcírcaquxcruciatibus subiecta
torqueat,utTítyus drcauultures,8í Ixionad serpentum rotas, & Tan/
tal9 in flumine,& Sísyphus apud faxû Prometheus cum aqlís. Qnqdê
dxmon tartareus potest corripe ac o b siJ ère co rpu s,cu r no aîa turpís ad
inferorum peenas damnata,uel uerum cuíuí cun q; fpeciei corpus ingrede
retur dei dispensatíone,uelacremínduta,ostcntarecquamlibet aspectíb'
nostris formam^itDidomorituraceneamalloqtur.Sequaratrisignibus
ardens.Et Plinítis íuníor remfcríbit creditam.de domo quâ Athenodort
Tarsenfis philoíbphus; cocmerat,eam fuisse importunostrepitu in famé,
q? íbi simulacrû horrídi senisafpidebat,& qtidie nostraqcp etate íìmília
occurrunt terri culam en ta,modo ten tiioribus,modo crastionbus exuuiis
Tumuarieílluduntípeàes atqjoraferarum,fietem subito sus horridus
atracjj rigris,squamosuscjí draco & fulua ceruice leena,aut acrem flamme
sonítumdabit/DÍa transformât sese in miracularerum,ignêq?horribilccp ^
feram.fluuiuq? liquentemHa^íanecQrpa uocamus phantastica.hoc est. / , f^V\^^Z
apparitiua,q assumere poflînt tam animaehoîm soluté qdazmones,ut de/ ' r^^~^L\a j»f
Lamía noui mus Menippi Lidi phílofophí procace proca in pulchrâ mu <~ $$JjLé .
lierem apud Corínthum c5ucrfà,quâ Apollonius Tyanneus publice dé 7
jjrchendit lemuremesse,ut deniq? senex ílle pannosus & mendiais Ephe
îíis qndam causa pestilitans,hoc génère metamorphoseos notatur,quem
lápidibus obrutu aiût uisum esse canem quasi Molossum.De utrisep scri
psit Philostratus feoindus,in libro de uita Apollon» quarto. Eius aût qd t ^ fyfyJp"**
Pythagoras díxisse fert,se qndam Euphorbum fuisse alía ratio est,n5em
talem dicendi morem ipfe prímus in stítuít/ed longe priusin populari cô
G au
 DB ARTE CABALISTICA ;
' Vybyr *** fuetudine apud uetustissimos usurpât urii suit,q? qua císet quisep uírtute
C^^±jy~*~ y auttllti0 prxdmis,alteriassimilaret,q cminenter eademconditíoneolim

fuisset,uirum cm que libuisset robore pstâtislîmíí dixerunt esse Hercule,

ïta MVarro.Rusticellus,inqt Hercules appellat9 mulû suum tollebat.Ec
Numenius Pythagorícus agtescribit nihilaliudesse Platoneq Moysen
atricalíngualoquentê5aepeqcpCícerodictuscst latinus Demosthenes
csse,oêsauirtutum & ogum paritate acsimilitudíne morum,non aûtob
uniusíubstanriœcomunionêjïtaLítanusPlauti feruus Argyrippû dixít
esse Solonê q pariter leges conscribat,de illo in Asinaria sic aic.Nûc etem
est neoocíofus ínterdius.uidelícet Solou est.lePes ut côscribat. Ista Plauti
uerba inolitam príscorû loquendiconsuetudinêindicât.uthunc hoìem,
díxerint illum esse quendam,qui fucrit tiatura ,íngcnio, moribus, amorc,
affecu'one,& opère similior.Vhde Romani solebanthuic adagio partial
lam.ajteg.adiujìgere^uttu es alterego, &egosum alter tu,licetsdentes
ckuidentes q? reuera nec ego su tu,nec tu es ego.Sed in utrisq? nobis íên
tiêtes este idê ingeniû~,par studiû,eandcm uolûtatem,eundê conatum, ípi
ritum.animumoÚTÎîç ol<r/«ç «ûtwv fx.íTCG^o^í/)ia-.Nam aïos antíçj dixerunt
motìis hoîm & uoluntates,quare unius morís curac ac diligcnria?,côsimi
lis pr opositijírqualís motiui ac paris motus & sen su s eiusdem hoíes usita
te appeIlâuinanimes.Estaûta pnscís philosophís haud quaq alícntim ut
dicaí aïa esse moriuû & sêsitiuû in hoîc rò i^Xvyp $Ç r íVvyv íncjt Aristor.
Aoìv fLx\isx <A«4»tfef SòK&,y.ivitetìTt \&ì ì$ <«c&áv£d&«/.i.Animatum cm ab ma i
nímáto duobus maxime differreuídeturjmotu &íensu.Quicuncpigitur I
erga remeandemaffidunt& mouent,idemcçsapeacsenare uident,uní'
este ^1/^HÇ.i.animaî uulgo dicunt.Vndc ílla famosa f<.mjtt4.ú^»<nç .í.transani
mario nihil aliiid reuera est uiris recte docn's çj aequalis air a similis mo/
tus & par studium alicuius hoís mortui,post aliq tge,in altero uel eodem
regtum hoîeuiuo.Talia?mulatíonetríti cVusitati sermonis,Pythagoras
qndamrediensaPersarumMagís (ítaem sapiêtesillisuos noíant) forte
interamicosexhilarâdi conuiuiigraria more Magorum utípoterat,&di
cere se Euphorbi olím militis Troiani, Callíclís, Hermotími, Pyrrhi, Py
randri,Calidona?, Alces,& demum suâ Pythagorae aíam in se ipso conti/
nere,q> ínclinatamadqusedampclara íníìngulisillorum pdpue sitage/
reret assectionem,studium & uolunta t ê,ad q illi ipsi propensius in uita eo
rum fuerunt moti.Oïm aût maxime cû in Euphorbo Troianodaruisset
bellica uirtus,ipse Euphorbi aíam nactus eílèt quasi iam cor Euphorbi ha
beret.De q nimirumseiactarepotuit,aimlaudarent eum pugiles studii
bellici,cernentes laterum & brachiorum totiuíqj corgis fui robur & in>
credibílem erga fortiflìmos Athletas amorcm pensantes,quem illís tum
&pdòfo apparatu& magnifie© sumptuostêdebat^nteem caridssieds
& molli

v
 LIBER SECVNDVS . XXXV.

& molli casco triticoq? nutriebant athletae,ipse uero noster eos carnibus
tune prímus nutriiffe comptus est.Admirantibus igitur illís q? in philoso
pho literarum studiosoeífèpossettantusamorpugnae,qdmirum si re/
íponderit Euphorbi aíam in se uigere,hoc cstjingeníumjstudium^motû,
èC uolûtatem Euphorbi apud se residere, çjtametsi eíïèc padspeeptor &
quieta; contemplationis autor,tn in se ipso sentíret belli tanq Troiani de
syderium.Qj.io audito,mox rumorintertemerecredulosortuserat&fà
ma percrebruít,uel ígnorantia mysteriorum Pythagoricoru,ueI malígni
tateinuidorum qsemperoprimaqueeppuertunt & récitant audítasecus
multo çjsintdícfajCj) Euphorbi aïa in belloTroiano peremptítrâsmigra
nerít in Pythagorâ. Quae opinio postea fuit adíûta scriptoribus atqj poe
tis.Inde Ouidius in Traníîìguratíonis lib. xv. haec inter alias nugas a grse
císCretízinasuetis moresuomutuatus sic de Pythagoracerínít. Morte
carent anime femgcp priore relicta sede,n ouis domibus uiuunt habitâtes
receptae. Ipse ego (nammemíni) Troiani tge belli Panthoides Euphor/
buseram,aiipectoreqndamhaesítin aduersograuishasta minoris Atri
dacCognouiclypeum laeug gestamínanostrae nug Abanteis templo lu
nonisin Argis.Atnoh'obstupeícerepstansMarrane,nihilnorum in Py
thagone librisfcriptumíniienies.Nam tria ipse solumedidit uolumina ,
primum wtuWv.secundum zraAajK>.tertíum <pt/<n>còv.quem Lysidi cjdam
ascribuntjsit igitur tertium nobís aurea carminaPercurre singula qtiaecp
&nusa reperies in eo uirodetraníânímationequícg,q credas facílius m
more ralfo feminatum esse g inuídos quícqd dcilfa/un/x4t^(^nngítur,
qd diuersitas narratiôis plane indicat,cû alíi clypeum hune este in têplum
Iunonis relatum apud Argos.Alii dicatum Palladi Athenís affirment,&
çp eius clypei ha?c ipsa fuerat inscriptio. mb*.a.ìi ámS , /j%á\íg>ç á# toqiffav.
.{.Palladi Minerua* Menelaus ab Euphorbo,autor est Ty rius Maximus
diíputatione xví. Quantam nue eíuscemodi tefhmonio habere sidêopor
teatlurisconsultiuiderint. Etjdem adduci non possum ut credam Ouidii
detransitu aíarum fabulari^tam excellentemin omnísdentía cVgrauêuí
rum docuissc,atcp eo minus credendum putauerim quo magis pstantes
autores aliter tradidere.Namcp asseruntmultí,apudgraecosPythagorâ
ínuenistè primum aîas esse immortaIes,manifeste falsum dicunt.Homer*
em graecorum ferè anríqsiîmus loge prior hoc dogma prodidít,cui apud
inferosaïac defunctorum de multis rébus disseruntJ & uatírinant multa,
ecçjdalíud (oro te)uirieíustâadmírabile carme insinuât ò'ahç JvtK.í\«.<;
q animas nostras post mortem gmanere. Deinde in sodis Vlystîs palam
ostendit,imprudentes hoîm aíasacorporeseparatas,nonquidem bestia y>"f y-t+v***'/*
rum naturas,sed tm habitas brutorum induere,atcj? cutali horrore pee' ^fyH '
nasluerc,quas Círceiusserít. Quicûqjaut radicc&floremtenentMoly
 DE ARTE CABALISTICA

«orum animas ,autorc Mercurio ,fore securas,ut cstín Odysseae dedmo

líbro.Sed ad illâ de Euphorbo ironíam reuertamus,dc q idon eí qtiês sot
bimt oîa Pythagorae díuina dogmata fatentur oûy'fr\i&<u hoc est aílegoria
obscurioretradi. Quod Apollonius Tyanêsis illePythagoreustractatu
cum Theípesionearchiphilosophogymnoíbphistarumhabitoin Philo-
strati uolumine sexto confirmât ita loquens. ê A' oíviffikim ì.-7^\l«u. , <n$U m
-hjtt/LM f$ x«ì tÒ câv/TT&f,.i. Si acnígmata tango, sapië
ria Pythagorae côcedit hcc,tradidit cm & amígmatízare.Qn aût cû Indo
rûBrachmanibus in libro eiufdem tertio dispinabat,qucrens deaîa quô
sentirentJarchas,inquit,íìcut Pythagoras qdem uobis, nosaûtsegyptiís
tradidímus.Suscepit Apollonius.Num igitte aliquemTroíanorû fuifle
dicesCut se Pythagoras EuphorbumAudíiamMarrane q Thespesion
cateresponderitpriusinterrogâs,quemnam ex graecorûducto Troiam
exercitu,admiratiÔe digniorem existimaret.Cui Apollonius, q> Achilles
primas Homeronactus eíTet.Tum larchas. Sàn (q>n í-maJirtt x£ -rèj*

i>t7T».i.Ad istum,inquit,Apolloni etiam progenitorè* estima meû,magis

v aût progignens corpus,hoc em Sí Pythagoras Euphorbum putauitJDe
inde récitât Gangen Indorum olim regem Gangis fluuíi hliû multis uirtu
tibus Achíllem íugaíre,illumcj? ipfum fuisse illud progignens corpus,qd
ipse iam eíïèt. Verba haec non aîarum transmígratíonem, sed corporum
transmutationê indicant, instar cuíusl ibet matena? q sit apta istíus uel illí*
formam recige.Perinde atcp comœdia díceret ego prius tragccdia fui,çja
ex eifdem tragcedia nafcit Ô^comcedia literis ac elcmentis,ut Aristoteles
ait in libro de gnationc primo.Au tcanís quidam si diceret,ego ante díu
equus fui,propter cuiufdâ cqui corpus qd depastus est canis,q alimento
in substantiam rei alite conuerso,equus ille plebeio sermone dicatur ipius
canis «çójsvov nS^iMÁ. progignens corpus fuisse, uidelícetundeprognatus
sit.Non aût equi aïam in canem transiisse,quíspiam ex hoesermone arbi/
trabitur.Qua igitur re Pythagoram docuísse crederem aïas trâsire in alia
A corpa,eo solum,q> se Euphorbum prius fuiflè díxerit,cum hic manifeste
constet atqj côueniat non çjdem aíam,sed ipsijm corpus íudicatum fuisse
Euphorbum,& nihilominus hoc ipsius dictum non fuisse planû,sed meru
^ ^ gnigma,q arcanum qddam íllí feculo incognitum uoluerit innuere.srílicet
f ovy^x^ty materiam primam oîm formarum i^njolum capacê/ed auaram eriâ esse
*T~f^ ' 1 ac femperdelyderio motam nulla ^masatiari. Quod M.Antonino Im
Datorí philosophíssimo çque uisû fuit,cû in libro ad se ipm tertio scripfìr.
Ò7I oìiAív ofauq OZxaS i *rôv oAcov <pú*iç,<5tf 1à ttkvtk ia-n&a.?&{v w 7Hi&v via.
ofto/* .«n'ftua j% fó-aty -nvi -Trav to ov tvS 'A, xiroS In^tuÁ. níhíl íta CUpit
uníuersi naturautentíatransmutare &facerenouasimilia. Semenenim
modo
 LIBER SECVNDVS XXXVÍ

modo quodam omne,ipsum est ens ex se futuri.Et idem m libro septímo.

k -ï£v o\a>v <JV<nç ,Ìk thç Sa»ç oûffíflcff' ©ç Ktìçaît vZv fiXv ÌzsbtIçj.ov (1^.0.01 , ovy^ag ^
(*T ají/ívA»» <pv<nv ,Qj/íyçxQ.7s tm vA»j aúPu.aTO &ç ai&fûi-roeioy erm éíç «jìAAÓtï »i.
Vníueríi natura ex uniuersa essentía tanq cerac,nunc qdemequuíeum si'tt
xicConsundens aûtidín arborís naturam,simul usa estmateríaeíus.De
inde in homunculu tum in alíud quíppiam.Vnde noîatur ab Òrpheo na
turaístis epithecis7wAvju.»^yoç^7Wfj.multíímachinatrix mater. Et i*Mf i«
fLog^o<A'<a72çj'.alienarum fìgurarú decretríx.Quicquid fuerít,eqdem longe
poti9opínaborPythagorá síEuphorbú,autaliíí quêpiâ se fuisse díxerit ,
exêpli causa id acnígmaíntroduxísse. Sin aûtcredat historia texuisse^ro
fccto non aliam ob rem feciílè putandus est cp ut ostenderet poste aîam
separatam a corpore rursus eandêipsamaaUtore deo,ín idem ipsum corp?
redire qd penitus iam reliquít & deseruit^itcç: no in aliud ullum,unû nâqj
& idem suisse corpus qtumcunqjdiuerfisnoîbus appellatunyn qtotiês
reuixerit Pythagoras ab Iarcha Éidoríí sapientíflîmo iam pridem discerc
potuimus,non in magnítudíne Sí quantítate^èd in substantía èC en títate,
ut marequanq est homogènes atcpunum,tn hoc esse dídmussegeum,tí
lud loniiinystud Myrtóum,aliud Crifeum.Ita Sí unu hoîem sgpíus rena
tum primo noïarunt3ethaliden,deindeEuphorbû,post Hermotimum,
tumPyrrhum,demSPythagoramiilum nostrum q tot regenerationes
tanq philosophus maxime speculatiuus & diuinus non attribuit nature ui
ríbus,sed solideo, quem,ut refertHeradides Ponticusínhac Palíngene
sia,Mercuriû nuncupauít, utostenderetneminêreuiuifcerenifì uirtute
diuína. Nam ut Iustinusredtat ille philosophus èí martyr christianus in
parseneticoadgrsecos, hoedeus cognomêtoaPythagora esthonoratus
pdpue,utdícatur4-úx»'"<ï''rô/oAco/.í.Anímatio uníuersorum,eo q? anima
infundathoîbusuníueríis &ínfufam auferat&ablatam restituât qtics Sí
qn uoluerít,quale sepius etiam in aliís hoîbus uisum Sí exgíentía certa cô p
pertum est,reserentibus nobilíssimis scriptoribus. NflflritffalS çfoffem /( * * f v/\
Proconessi mortuus fuit in officina cuiusdam fullónís. Deinde íeptímo wvv/.^ ^ W
post anno,eius urbís ciuibus idem uiuus apparuít,& ípe tune carmína de ^ „
hyperboreis Arimaspíscompoíuít,cuiusin quarto historíar5 Herodot*
cgregiememinit.Cseterû uixit&in ArmeniaEr,genere Pamphyl^qcu e ~ ^. ^/^^
occubuísset in plio/ublatis aliís dedmo die cadauerib^íam corruptís, in . uJ^^- jk^- ^
teger çjdem incorrupto corpore repertus fuít,domumqj: delat? pro offi/ ^^L.*^^
cio sepulturae,ubi duodedmo a morte die dum pyre eflètimpositus,refur
rexit,& quae intérim uiderat,retulit.Haec Plato scrípsít de Repub.uolumi
ne dedmo.Huc etíâillud occurrít,q? legímuspuellâRoma;mortuâ[Jcum
sepulchro afferret a Tyanenfî Apollon io uitae restítutam,ín quarto Phi/
lostrati libro,& Alcestís qq? narrât ab Hercule refusdtata ruríùm díu 111/
xíssç. Tum Marran* inquit.Q£ prope accedís ad nostra Philolae, nam fi
 DB ARTE CABALISTICA

coram astaret Simon recenscret nobís de líbris hebraicís q? deus olím ab

stulitdespirituquí eratinMoyse & dédit septuagintauirís. Post aliqua
denuo tempora fìiblato ex homínibus Elia spíritus eíusdem ídinanic sjj>
ElíseumJ& item fìliumSunamitidisipse mortuú reuiuiscere fecit.Addo
nunc Samuelê mortuú quem susdtauitquaedammulierinEndor, qpost
résurrections suam cum Saule regelocutusest. Audi uero qd Ezéchiel
uiderítille propheta,campum.s.plenum aridis ossibus mortuorú,& accès
serunt ossa ad ossa,unumqdqj ad iunchirâ suam, & eccesug eanerui ôí
carnes creuerunt, & extêta est in eis cutis desup,& íngrestìis est in ea spi
ritus&reuixerunt,steterunt<ç sug pedessuos,HsecínsacrísliterísconttV
nêturhebraeorum,muItoplura uero in historiís Christianorú descripta
legunt'JBqdemprometibi hoc affirmare ausim,ablcpparaboIa,sine aení
gmate^&omni remotaironia,q? uere & plane IesusNazarcnus fratrem
MarthesusdtauitLazarumnoïe quatríduo ante mortuú.Adhuccuiusdâ
etiam uíduaen'Iiû extinctú,uitae reddidít.Et Iairi synagogae prinrípis filíâ,
alíofc]?in|sanctascriptura commemoratos.Huncipsum qqj lesumresuscí
tauit deus,& in eius morte corgamulta eorumquítadefuncTti erantsur/
rexerunt,& ëxeuntesde monumentísueneruntin sanctam duitatem Sí
apparuerunt multisPaulus denies Tarsensi's Eutychum q casu e uita mi'
grauerat,lud restituit uíuum.Martinus nondú cpûs,ímmo nodu m bapti
zaniSjtres mortuos susdtauit.Poflem catalogû proferre hoïm ab intérim
ad uitam pristinam reuocatoru,nisi tu nô ígnorares christianís nobis esse
credítu fadle,animos hoïm redire in corpa,q generalem oím corporum
humanorum resurrectionê ruríus ad uiuendum sutura plane côfîremtir.
De qua pulchre difertissimus Athenagoras athénien, phús jp christianís
librum integrum ï *iasK««ç certe doctisauribus dígnum côposuít. Et
TurdSjMaurís, Agarenís,Mahomethin Alcoran sicloqtur.lîlísdicenti
bus,cum eritís oíïà,ueladnihílúredacti,qualiter effidemíni hoïes nouiC
Responde.Lícet lapidei uel ferrei uel fì qd est durius esseti^ q uos prima
uice creauít,ad uítâdenuouos resuscitâaosreuocabit,huaisqj in Azoar
ra xxvi.Et rursus in xlv.sic ait.Qiii nos primo plasmauit, secundo uiuifica
bit.Vnde Pythagorâ tanto maiore uelim prosequamur ueneratíone,qto
is propius q catteri graecorum phílosophi fermein oîbus alíís,non foîu in
haccausa,nostr£ accessit fìdei.Aristoteles em uídemusqnihil eorum cre
didít q non uel manu tetigit,uel oculis cernere potuit,uel apprehêdere syl
lògismo.Propterea in sine tractatus de gnarione & corruption e,redítum
mortui hoís nullatenus admísit,debilí admodû argumêto usus,& Akme
oni magís q fuis peeptoribus assensus,contra trítum suo tgeprouerbíum
kvk Aoi- ef»? 1« «ifcfh'invei. Quem íêquutisuntaliiqppe cohors philosopha
tium,in hoc rephendendi q> se oîa fdr e,alios o mnía ignorarc psumentes
: Pythagoram
 LIBER SBCVND VS XXXVTi

Pythagorâ post reliqs irrident,& sllud Ludani exclamant. rá ávwtrw , «rie

■iînp avé?to7iw $fír jìûÚAtiKj ,TÍ<r ê^ívai tmv <? -jracvxòç «.pyLivieu/ *?aCkW ttkA/ji
.i.Quis emet Pythagoram,qs fug hoîem esse uuir,qiiis scirc uniuerfi har
moniam ckreuiuiscere denuoí Ita eum ridicule sub hasta lícitantur quasi
con temnendâ iumêtorû mercem,aut uile manripiu.lllís ego multa nosse
libenter gmittam,dûmodo pariant & alios nônihil dididfle. Id adeo nue
stomachûi ego commotus aduerfum eos q soient antiqssimis peeptorib»
áCpbilosophíâspríncipibus facile detrahere,prolixius qoportuít excan'
dui,ut gnoscas,me Pythagorâ qcp tuum nô secus amare q par est,& caki
mniatoressuosuehementerodisse,non hoïessedmonstranoíum. Tum
Philolaus.Quídam,inqt,suntqbus ignóscendû est q> tam recondita & ar
cana mysterianefdant,nonemoíapossumus oês.Ideocp redeundû cìim
íllis in gratiâ erit si qua imprudentes infamauerïnt.Qtiiaûtineo qnqj si>
lenrioexerdtati,Pythagoreorû togâ candidâabiecerint.&: côtumeîta ccç
perint eius doctrina» maiestate laedere ac tanti çhilosophicaput minuere,
cos egonon folû arrogantes uerû etiam hoîes ímpurisiìmos iudicauero,
qrumenumeroXenopbanescstçideillQ inOegiasualusisse ita phibet|
utcû uidissetaliqn Pythagoras canêcediîmiseratusdixerit.Síne hunc.est
cm cari sodalis aïa qua eiusex uerbís agnoui.Sed ea qdem manifesta Dio
geni Laerno extat sugillatío,q?q? item Plutoni apud inferos Pythagorse
disdpuliconuiuant, q &ipfe uiderit aíam Hesiodi aneaecolumna?aIlíga
tam^emente & stridentê.Tum Homeri qcp aíam de ligno pêdentê,& fer
pentibus drcundatâ.Ha»c & ístis similia fyeqphantiaru crimina difFamatí
ones & calumnice íunt leuiíîîmorû sophistarû,q contactu oîa fardant ímv
mundo & polluuntore dapes &uestígiafœda relínquunt. Quodaûtde
carniu&aïatorum oîmefu diuulgant,quê asseruntprohibuiíïèPythago
râ,ferè ml me gturbat,qm sont claníïìmi autoresqea mêdadarefellant,
ait em Aristoxenus ille insígnis scriptor Pythagorâ nô abstinuisse ab ani
ipatis scd carnes comedisse.qd Porphyn'9 ín lib.primo -m{í ài^ç{iUvx«v
probat,eoq> athletasab aliiscafeo ab alíisantencub»nutricos,ípsepríor
oibusdbo carniûaluerit,díxeritc^ carnes habere Uirtutêad acqrendum
robur incredibilé*,ita Porphyrius.Et Apollódorus arithmetteus testatur
íllum boues centû ïmolasse cû regisset ou fiyivw ifdtypv'ov * rùv iftw ys>v\ct*
<^mív»(£/<n*<JWa^Ta7ç^£^^ subiectû latus
tantundê ualeret qtû qua» con tin eren t.Fuit tn modestiffimac uitíe,medío
orisnutrímêti,paudíïìmipotus,utícripsit Lycôlaseusde Pythagora.Vn
de rarus fortaíTe carniû libi ufuserat/epe emfolo tenuimeile pascebat,
h arc oîa Athenxus de ccenis doclorû hoîm libjc. AtCjj ob id fi ìtudiosos
fíterarû ea q grauís dbi foret diligeter uitare cômonuisset,ne cerebru ab
in eau to stomachi onere lederet,q ualerêt cÔtêplationi uehementíus incu
bere, qs hoc nô laudí daret tâ fido peeptori? ut q dididífet apud hebreos
duri alimêcí esse in eorû lege prohibita, q ttê apud Indos fugienda cogno
 DE ARTB CABALISTICA

uiffet uelutipisçesmarinos ne stomachoqdé* utiles necdeoruoblatiôtb»

acceptos (nemo em unq in sacrifìcíís îmolatû esse piscê audíuít) qdenicÇ
apudacgyptiosaccepisset defaba,q>n5sitmûdum legumê,utin Euterpe
sua notauitHeròdotus,eapîanein pabulûnô sumereXtranqllitatê mco's
gpetuolfarum studio querentes,qç|eiuscemodi pia monita noluittâ exa
cte&ad unguêuelutilegêxíi.tabularûobíéruari.Nâ &ipseporculis rhi
nusculis & hedis teneríoribus uictícaíïè a Xenophilo et Aristoxeno qbus
damq, altís natu maíoribus,íuis ,ppecoetaneis proditus est, quê& nulïo
este legumêto sáepfrusiï q fabâ ut aliiû fenfìm leuigaret,in quarto noctííï
atticarú Aul.GelíikoperieSíAt de fabís poft íter cetera symbola explana
bit,niïc de numeris ueníat tibí priora in mentcq dixi & posteriora q dé»
cturus sum,utagnoscasc^ impie turpes qda philosophie Sanníones prî*
matêphilosophorû Pythagorâ postica íànna subsannât,q> numer 2 docu
cfít ene oìbus rébus prindpiû, q cû sit qtitas discreta uerius sequa t reë <|
antecedat,quasiproíectiles fuïstè calculos ihtellexerit ipfe, a qbus osa ftít
orta.Quos miror pariter nôsine risu,q? cu audicrît crebro testâtib*sapié;
tissimis hoïbus oêm ferme philosophiâ Pythagoricâ,& eâ maxïe q dé ré'
bus díuiníoríbus met,mysticâesse,acg a»nigmatapropofitâ,nihiIomin*
m hancíàpiêtíse diuínístìmâ parte de numeris,imitâdo Tyrrhenoru stuí
titiâ,planeac citra oêmmetaphorâ acdpiïubeâtPuitaût id prisas &ue/
tustiflîmíaeuisapíêtibusin more g arcanarulíterarûaltegorías Sésensuû
mysteriasapiêtiae profundâ" ínqsïtionê tradere.Sic oîa sunt antiqstimoriï
ta philosophorûqpoetarû aeriigmatibus plenistìma,& propterrcrû ob
sciiritatê'àpropterleuêiiulgicôtemptûj-nçaíjka'mv <zr'cù&çù>-zn\»,a- iè(
Vfaç ovKx&ofoaiLCfiOoji @<f^ç,ct>xl,/X0V^5tf6Ç ^«veu ò pfoç. inqt Max Tyrius in
difputatione dedmaJ.Rerûenìabhumanaínfírmítate nô gspectarûma
nifeste,apriorinterpresestfabu!a,eauerophílosophos rcctedecet q ítib
pío fìgmêtorû uelamine honestis cV tecta rébus & uestita noibus enûdat,
Macrobio autore,quâ ego curioíìstìme scholastícorû ingénia in reru adV
mirâdarû norionê exdtare ac introduccre arbitror, minori em diligentía
querit qd an fores psto est,çj qd loge sitû in abysso ^pfiídi recôdit,ita fad
litas apphêdêdi (expto crede) difdpulís studiorû negligêtiâ parit,& frígi
de petit qd facillîe obtínet.Euenit et qncjj nos ulla uerborû ^pprietate res
- abstruses effàrinô posté, qs logis ambagib^&uarie côpofito fermoe co
geremur enûeíare,nisi fuiíiet cômode regtû breui gnigmate utiJMecno il
ludï rê est,nâastòlêtaduerfis castrisbellí duces qdâ fyntagmata edicere
q testeras noîan t,ut íiios çjíqj dux ïternoscerc milites et fe qcp íter se qant.
quéadmodûîbelloCgsaris Ven^genitriXj&Syllae Apollo Delphie9,&
r1ariiLarde',& IephtheSiboIeth.Itanôfueritutiqj îdecorû symbola do
ctrinae peculiaria & arcana familíaribus tradere,ut qcuncp difdpuloru ea
magis usurpassent,diJectiores fierêt mâgistro, ïterqj se plus ceteris ditige
rêr.Vnde Pythagorei symbolís qbusdá arcanissibi quâdâ índistolubilís
 LIBER SËCVNDVS ÍCXXVÏl

, amoris& amicítiae cathenam fabrefeceruncErat emPythagoras conrílí

andac amidrie in prímis studiofísfimus,ac fi que didirisset fymbolís fuis co
municasse,eum concinuo íbdum armcumcf confdfcebat/ubscriptore La
crtio.Eocjj factûest utardétíus cuperentoêsPythagortdsfymbolis,hoc
estmysteriorum notÌ9uti,tum q? futurt estent pceptorígratiores,tum ut
cunctisapparerentnobiles esté PyrnagoreiQuo motus apud Plutarchû
ín octauo conuíuàlíû Philínus,ex oîbus eonuiuís Syllac Carth aginêsis ipe
folusinter epulas abanimatis abstinuitutagnofceretur essePythagore*
Qyare is aLeucio patriaTyrrhehoModeratiPythagoricidifripulore
phenfus fuit plus íHiiis dogmatís feq fcriptum q fen tcntíam ,qd & ín aliis
Pythagoristis fuerat rephêfiôe dígnû,çj ímodeste aíFccti monbus segati9
& singularibus,uel in sociorum & amicorum ccenis pane nòn frangebâc
utcaeterí,Uelcerebellanon edebant,uelfurgentesab epulis stíagula eon/
uoluebant,uei nudis pedibus facrisi caban t,uel locuturi,asolese auerte/
bant,uel relícta populari nia, g diuertieula díscedebant,uel cuní ridentib*
nunçj aut parum ridebât,uel a fabarurrì esu prorfus abstinebant,similiac|$
egregie usurpabant magis sugstítione c| recta ratiûne du<fti.Sola imitan/
tes ad corticem symbola,negligentes uoluntatê?,ut talibus norís ínnotefce:
rent,& uulgo Pythagorid eiusdêordínis uiderent.Suntigit ciufccmodi
fy mbola uníus collegíi signa. Carterû addamus etiâ q? diuínarû & huma
narçz reru amplístìma spada dimetiêtibus nobis & innumera tractantibus
mémorise plurímum conférant amigmatica fy mbola,hoc est notae q fîgu
tur anímOjiit quotiens recordari libuerit,dto nostris obtutibus offerant,
fymbolumergo de rerum princípíis c6modislìmûerít,unumcVduo,gd
ênim rítiusoccurritressi'ngulasíntuentibusqunû&duo,cum causas &
originem uniuerfbrum fcrutari uolum'.Nam primo afpectu ccrnit ocu S
lis id qd est ídê ípfum,& non est alterum.Ex q ante oia men te concípimus
\q> idem&alterum funttinûSíduo.AlaiieonaíïtGrotoniatésquiPytha
gorœ uíxít astate, duo appellauit multa,q dtxít esse cotrarietates tanq litê
forte Empedoclis,uaga tn pofuit illa et fine fine diuerfa ut album & nígrú
dulce&amarubonum& malum,paruum & magnum Arístoteleinpri
mo post naturalia testcPythagorid aût diuerfa illa rerum inter se ultrod
troqj contrariarû,quas Álcmaconiicontrarietatcs*appellarunt propter
arithmeticç artis amorem in numerum coartaruntdenariû,celebrê illum
& oîa continentem,ut finitum & infinítum,impar & par,unum Sc" multa,'
dextrum& finistrû.mafculínû èí fcemíninû,quicscens & motú,rectum et
curuu,lucê & tenebras,bonû & malû,quadrû & obtongu. At hacc ita funt
utralíbet,q? duo funt,icdrco diuerfa funt qní duo fút.Nam fi unû estent,
contraria non essentjn decê uero uniuersa redegerunt, qj iste numerus T
oîum est perfectìstîmus,quo cunctzenatíones & oês populi BterThva/
 DE ARTB CABALISTICA

cas cum grseri tum barbari singulas res numerant non sistentes dftra, nec
progredíêtes ultra,tançj naturalíbus calculís decê digitorû.Sane íllius pfe
ctionê ôstendít iste ornatissímus mundus que ccrnimus dccê tm fpharris
iuxta Pythagoreos moueri,tanto etiâreliqs estpfectior qto pluranumc
randí gcncra conrinet,parjimpa^quadratír, cubum,Iongum, planîí, pri/
mum incompositû\& prímû compositû,q nihil absolutíus qj in decê pro
portíonibus quatuor cubicí numeri consumant qbus dicunt Pythagoríci
uníuerfa côstare.Archytasqc^nobilisPythagoreusilIeTarantínus oê
qdest,denarío numero côplecìit,quêstagíritaimítatus Aristoteles perí/
pateticorû gymnasiarcha,decê gênera enris noíatdecêcategoriasqnoïe
sibiuolumenínfcribereplacuit ostêdentíphiIosophice,ut Eustathius uo
luítdecem xç*rn«n* .i.entíarealia,ut Alexander Aphrodisieusdecê^av**
.i.uoces,ut Porphyrius decê voiyun* .i.intçlíectus siue côceptus.Vel ut Iam
blichus forte rectius decê uoces simplices,non ut uoces ,sed utíîgnisi'câtes
res ípfas simplíces medio decê côceptuû simpliciu. Assentiun t huíc Alexa
der a?gcus,Ammonius Hermia», & SimplícíiiSjínsignesfapientieamato-»
res q etiâ gnauiter arbitrât! sunt in istis decê gen craliílìmís entibí duo qda
pcipuaregirí poíreinqdíuidant,tâetsiabunaeírentiaortis,ueIuti fubstâ
tìam ÒC accidês,siue corporeû & incorporeû,feu materiale & immater/a'
le,autsimplex& compofìnlltananq? duoamat denariusutab uno pro/
gressusnafcat gduo,&perduoredeat inunúPrimusem incomposi'tus
ternarius est ex uno & duobus no qdê côpositus sed côstans,qa unû" non
hêt positíonê secûdûIâblíchû,nôfacitergoc5positíonê, qnuerborû seçj
Uollim? ^ppríetatem. tvTt j% h fiovàç p.e/a(£ £'*n fiovàç 9wiv 7rço<rA«t*.G<xv4 oìrn k sir$
f<.e^*@ s^Ttî thv diatv âzjs^a^^.ut in£[t Simplici* in comêtariis sug pdicamêtu
qti.i.Ne^ em un ítas manès adhuc unitas positíonê aíïùmit necp pûcT^ma
nés pûct9 positíonê abíícit£x q difFerêtiâ cognoscere possum9 q dístat uni
tas a pûcto.Cûq; nihil fit an un û,rectc dícím* unû esse prímû.Bin ar aût
nSeslc5posít9exniimens,eoqjex sola unitatcuna &una coordínet,&
ideo prím9númer9 est,qa prima multitudo est,a nullocp pot numero me
tiri,pterq a sola unítate oím numerorû mêfura côi,femel em duo,nihil ali
udçjduo eft,qobrê ea mPtitudo qappellatternari^ ueriíTïmeabaríthme
ticís mimer» prim* ícëíposit' nûcupat, binari' cm hûc pcedês no est ícôpo
fit? numer*,íèd magis ,pprie no côposit*. Cupiês itaqj ternan'9 no esse oci
of9,qn pon> bonitatê fuâ î oês creaturas abí q? ïuidía mftíplicari,de u írru te
^grediêdoadogationê,iIludfœc5dûqdestíneomuítû multítudîs tpdu
ctúm tâq numeri de riûo,et íllud eêntiale qd est î eô unûoîs ^pductiôis fôs
et origo simul &oîs^cessiôísíniriû,&oîs fubstâtía?ïmutabilis gmanêtia
gpetua mêteintuetac refpiát,cVitafcfeinseipm retorquet,gmodûuní.>
tatis & duítatis femetípíu multíplicâs a tqj dicês,femel bis duo (ut quatuor
 LIBER SECVNDVS XXXÍX.

Eccc tctractys illa quaternítudo de quamíhi tecu ante sermo fuit,hec eíï
oïmcj creata suntldea,qm,ut aiûtarithmetíeí,quaternario oísprogreíîì'o
^fícít.Vndeoritdecasillaqiiâappellam» ,decêoîmrerúgna gnalissima.
Nâunû duo tria quatuor de oîpotête potêtiaad energíae actum exèutia
producût décevra dimídiu est qnq?,pone ígítúr in medíû qnc]j tanq ali'
quem figniferû in medio exercitus & in eius Iatere dextro numerû proxi
meíugioremqestseXj&inlaterennistronumerû^pxime inferiorê q est
quatuor,hxcduo iuncta ctíâconstituunt decê,pone iterumin latere eius
dextro numerum proxíme sugiorem q est septem,& in latere sinistro nu
merum proxime inferiorem q est tria,hîeeduo iuncta íimiliter constituût
decem ,pone rursus in Iatere dextro numerum proxime fugiorem qui est
octoa& in latere sinistro numerum proxíme inferiorem qui est duo, haec
duo iuncta constituunt qq? decemPone demumin latere dextro rclíqua
riouem,&in latere sinistro unum.Iancgreduc illa nouem ad unû&resur/
gunt decem, qrursusad uigínti relata incíj3iunt dcnuoesseunitas,&de/
inceps ad oês numéros Cardinales usqj ad cêtum , sicut em bis unû facíuC
duo,& ter unum tria,& quater unum quatuor & similiter ultra,ita bis de
cem faciút uígíntí,& ter decem triginta & quater decem quadraginta, Sí
fimiliter ultra,non aliter de centum,non fccus de mífle,ac ultra.Hsec qdë
ratio erít cur decem per iota quaruírgula est erecta graece scribimus, aut
per solum punctum hebraice notamus,qua2 th signa tam barbaris cp lati/
nis.alioqui simplícem représentant unitatem,quippe a quanumerus de/
narius orítur,& in quam desinít,cuius Pythagoricû extat fymbolum ùide
Iicet unum duo,quae Zaratas Pythagora; pceptor per noîa propagatiôís
pronunciare consueuít unn appellando patrê,& duo matrem,testimonío
Plutarchi Cheronensis in TimaciPsychogonia.Nâutanteaccepistí unû
8í duo cum eíTcntía diuína producunt quaternitudinê illam Tctractyrt
ïdeam oîmrerumdenario numero côsummatarû.Eam Pythagoras ani'r
mat esse -mcyav dmlov <p!>otcùç .í.Fontem perpétua? nature, q nihil alíud est
c| cognitio rerum in mente diuinarationabiliter operâtc.Mentem uero
ípsam dei Pythagoras numerû allegoríce nuncupauít,cum díceret numc
rum esse uniuersorû prinripíûJta em Plutarchus in libro de placitis phi/
losophorum quarto scribit. tòv A'*ei8fuy -mBxyóf «* air) r voï ■rçofrAap.Gávj
.í.Numerumaût Pythagoras pro mente acdpít.Sígnum plane haud im>
quum ,qa in incorporels nihil diuinius mente^'n segatis nihil simplicius nu
mero.Nec pterea cogitari aliqd potcst menti simílius,& ab hoc gpetuae
nature fonte per riuos & cannales defluít numerus Pythagoricus unum
8C duOjtd qd ab aeterrto in ipso fonte immêsi Oceaní,fuit,erit, îmo semg
cst,ubertimscatês,qjhoîesprifco seculo noîarît Zenaipsum ílludunum
Cut AristoteUsuoluít hoc Homerí citas. l<s Koíf<woç &©.i.un'princepsfít}
H ni
 DE ARTB CABALISTICA

díccntes Zena pro Zeuà uidelicet a uíucndo, quem Romani loué quasi
Zeuanuncupafuntj&Còrntitusin librodegr&catheologiaillum assc>
rit totius mundi esse aíam.Duo autê",noîata est Hera,illius Zenos hoc est
louis & soror &coniunx,dequo sicHomerusin dedmoquarto Iliados.

ko(v$h<ì TnAvw'pfaàtq ífitt k^oj* .i. Hera hoc est luno afpídebat aurithrona
oCuíís eundem fratrê & Leuírum Zena,hoc est loue in summo cacumíne
plurifontan2eIdaêsedentem.Quofadlínssensa possumus sapientiíIìmoRí
poetarum de origine rer5cognoscerc,cj>inmultifontana Ida qmons sic
a prospectu norrtinatur, iiè ? íc/tfv a prccognitione t* %d '/<£> -n yv&<nc»
Iupiter &Iuno reíïdent,tanq unum & duo in quâterniôis,Idea illa ríuofa,
Vnde fluûf oîm rerum pnndpia quae philosophi aetate posteriori formâ
cVmateriam noíarût.Idemq? apud nos est forma & matería prima quod
apud uemstissimos philosophes unum & duo, apud idoneosíllustresc£
poetas louis & Iuno,q coeunt in Gargari montis Ida & conueniunt in dí/
aine mentis Idea,binís ambo bigís & quatuor ambo equis ducunt,fed de
scendendo Iupiter in olympo manet,Iuno ad inferiora tendit Komero te
fte sic diceilS. ê/xi j% •asAucpôfCoi' -m^xut -y*í»ç.ví7v iX cw Aû^a
K.eLT"ou\viLmí tí A'òcÁv«».i.Vadouisura pabulosaeextrematerra»,nuncautê
tui causahucg olympiistuduenio,Neutertnalterumoïnodeserit.Hoc
igítur modo exitamentediuinauníuersi exordíum.Reípiriens em Tetra
ctysadsuí eíïentiam q est prima unítas,oîm produclriXj &Gmul origine
suam a primo producto remínifcês qm binaríus est,sic ait semel unum bis
duo,mox constat quaternarius habens in cacumine uertícis fui summam
um'tatem,fitc|$ subito pyramís,cuius bafis est quaternarius planus apud
aríthmeticos sugficiem signincans.Sug quam diuínx unitatis iam mémo
ratae lux radíans formam & ípedê facít ígnís incorporei.Propter Iunonis
hoc est materiaedíscessum ad inferiora,unde confestimoritnaturalumi
nis essentialís,non ustiui,fed illumínantis.Et hase est creatio mundi medií,
quem Simon Iudscus appellauitsupmum,qadeitatis mûduscomgatione
nonpatitur, ideoq?seiudicesupersupmus Sc íncomgabilisille noíatur.
Reste uero médius hic dídtur olympus,quiatotusluddus & íeparatarû
formarum plcniíTìmu s est "v'âdMÍ-n»v 2<foç &i .Iliados oclauo.í.ubi immorta
u'umareafupfìdessiuepauímêtuextat,cognoîatur cm habítaculumdeo
rum,scuut rectíus Maroin aeneidos dedmo Deumdomus alta,ciiíus q^
dem culmen est unitas,parí etes trinitas & sugficies quaternítasJdcp dari
us cernit cum iam numerus a diuinitate sua emanâdo paululû declinauc/
rít&diuerteritad creaturar5figuram,tunc etem ponamus simul& pro
Tetracty tetragonû,& in qlibet eíus angulo punctû instar unitatû,& pro
unitate fastigii q nunc ccepit habere polítionem eleuemus sjtum sien pot
summum
 LIBER SECVNDVS , XL.

summû apicê.Eo gacto, quatuor latera ín altû erecta,quatuor crût tríâgtï

li fug latitudine sua quádrâgula côstrúc1i>& in unû pûctû excelsum ducti,
cccepyramisípsa,qeítsòrnia ignis,testimoníoTimeiLocrí Pythagorei
inlib.de aïa mûdi doríceficfcnbentís. 'A
í(g.ç yavretç (yoiQ. Qj>tÍSìtbu ,&<fhç Tivfìç ^xjVxTo-ncTsv xaù Aeífoft$ís*jov.i. exqpy
ramis quatuor bases & sequales anguíos habens cÔponít,forma ignis g<|
mobiliífima Sí tenuiíîìma. Est ea fane absqj materia,tux eíïèntialis íegata
proxíma deo 8í uita sempiterna,ut in duodecímo librò q poímaturalia in
scriptus est,&ínfeaindodecœIòlegitsicMentis opifidû est uita,deiaût
operatío estimmortaIítas3ístud aûtestuítaaetherna.HsecaPythagoreís
mutuatus est Aristoteles . Atqui deus ípse non est lux creata, sed ìucû
bilís autor oísluds,quarepyramidem abíoíutissimâ & retractiflìmâ a tri
angula basiin altítudinemseseerigenteqsimilíterígneiim uigorê signifi
cat Deus Opt.Max.indiuinaseramtrinítateíncompabilismundicontí/
net.Vnde & Chaldsei & Hebraei deum effe ignem ghibent. Quam uero y
pyramidem quaternio producitygnea lux est íncorporei &símmaterialís
separatarum intellígentíarû mûdi, extra cceíumuifibiíe,q a grseds uocat
tûàv anobisíèailuntaethernitasôíaether.Vnde&aethrafulgor a^therni
tatis didtur,ubi non est corpus,necj? locus,néq? uacuû,neqj tempus ,neq$
senectus,neqí transmutatio,sed ibí sont entia inaíterabilia & impaíîîbilia
optimamhapentiauitam qua totoaeoneíd estaethernitatefeueuofruût
Haec ferme funt ípsa uerba stagíríte Arístotelís, q tam ipíê q Píatonid ÔC
Socratidex Pythagora fuxerunt, q sic in aureis carminibusfcrípsit.Sire/
licto corge in aetherem liberumgueneríserís immortaIísdeus,& his fd
licetinhacuità sugatís cognoscesimmortaíiûdeorum Sí mortaliû hoim
cohabítationem quam elegánter ípse appelíat aísx<nv a simul stando.per qd
tresnobis proprietates medií ostenditmúncH,quemliberum adhéra no
minatjiit q a materiaepotentiascgregatus & pferuatusín Iibertatecale'
scatdeiardorejaciníènsibílímotuinferiora caíefadat, didtur ern aether
íie -f áà dífl* rmi 9ifftettvftj» hoc est a semgcalefadendo.Propríetates autem
iìlias funt hae,conditio,chorus,& ordo.Mundi eius condítio est q> totus
qilicqd est puriíïîma forma est,ŒÍusáíTèrûtk»uiaíemeflènáturam,qim
mortalia & morfaíia informet,& fotu ípedfícd cuncta utriufq? mundí in
suo esse conferuet,deqmatíUudMaronis.Op^aterohoíumdiUÚ(Çgter
na potestas,propterea ob fomentariû calorem ípírítalís fol uetèribus lu
píter d ictus est. Vnde faíií Marris gradíut facerdotes eum appelíarût Lu
cedum & Cretenfes Phosphorû,ab eocp denoîatus estolympus q> totus
fulgeat,in q louis totus pfidet & pest,immo totum qd est ípse est. Hínc il
lud qq?ín ix^eneí.Annuít& totum nutu tremefedtolympû.Eiusínq c5
jditío est receptare formas simplíces immateríales fegatas g se cxíftêtes tâ
H iiii
m

-
i
 1 DE ARTE CABALÍSTICA

umuersales qîdiuíduas.Contínet em oes Ideas Ideatas gencrum cV ípcdé

rum ceu exempta ipsa contractioríbus exemplaríis imitanda,qrum cxem
plar signatoríum consisti't in mente diuina.Sic enim nomínari uoluntfqcî
est ín mundo deítatis exemplar absolutum.In mûdo intellïgibíli exêplum
abstractum,& in mundo sensibili non exemplum sed exemplaríû íllud cô
tractum,quô sigillum,figuraj& cera sigillata.Huc accedit secundo chorus
altéra proprietas -rifa-^f£ç.i.a gaudio beatorum spirituû infinito èVuo
luptateimmutabili deorû dictus, quernse íllíushabitaculi &dues olym
pionicaemyrtea corona ouantesambrosiacVnectarcdíuini conuiuii gpe
tuofruunt,ridentes risum ínextinguibilem. Deqsapientiíïìmus poetaru
Homerus íof>ís<>q <Mçìu>{to >t'A<»çp*jc<íftûj-i 8io~«nf;.!.lnextinguibilis certe exd
tabaturrifusbeatís diís,qd omníno lctitiâíllorûsempíternâ ostendit,quâ
iugí concentu citharis& caneris musarum instrumêtis,trípudio,choreís,
symposiis,quietis cubilibus, & interdû duld somno,pdarus ibidem Mes
lefìgenes eleganter ín Ilíados primo libro expreíïìt . Quíd ni Marranes
Qiiícnâpôtmaior cogitariuoluptas qdeûuolentê&posteumrerû oím
ldeas atq? formas aspicere purius&transparentíusq secundarû creatu/
rarum ulla,deinde uisiones qqj suâs inferioribus pâdere,qd omnc deorû
est propriûatcp suumJdeoq? dei qnqj uocanturlatine,qui& grsecethei
À-a-ì thç BUç .!. a speculatione ac uisione,unde SiZ&ta si^hificat aspicere uide
reqj,noîantur & qnq? angeli dû uisa caeteris enunciant,utOrpheus Mer
curiûínuocans ait.KAí/6i ì^tA* ítríM ft«ta<ftç tjí.iflmitó -mfcnip .i.Au
dimeMercuri louis ângeIeMeadisfìli,explanator oîm.Nâ *vÁ&#n\m
dareacexplanare didmus.Crebro aût alterû pro altero usurpa m» ^Ôco
syderans offidis,ita ut promisaie diis et angelís in côi sermôe utamur.Cu
cm Porphyrius in Isagogis scripsiíTct q? cV nos simus ratíonales &angelí
Boethius latine uertens,sumus inquit& nos ratíonales cV dií, hoc modo
reperít in librís aliorum çjplurimis. Quare nemo putet cum deos noíam*
ipsbsaequarísummocVínefFabih deo cjnomen non habet, supmá nancjj
maicstatem eo appellamus deum,qj entia cucta infinité pénétrât & fingu
la percurrit à-aì r 9feyj\currere. Vnicuicp nêpe rei multo ïterior est de* èC
magisintímusqípsa sibimetípíîjUtqtií cum nullibi est ubíq? sit. Atnôsíc
déos appellamus, ç| termínatam sibi tm exequuní prouindâ,& ad destina
cum mittuní opus.Daemones aûtçjtumcunq? boni,tn aPythagora secta^
toribusc^suísin huncmediï mundichorum non admíttunt.SicenimPlo
tínus q,testantibus Porphyrío & Longíno,mystería Pythagoreorû pfe/
ctiíïìme fectarí uisus est,in libro de amore Deorum,inqt,genuseíïe paífí
onïs expers didmus cVputamus.Daemonibus aûtpaffiones adiungimus
dicentes eríam sempiternos esse/equenti post deosgradu.Praestac^ane.
nullum in mundo intellïgibíli daemonêappellarc^quinctiam fi ìbí ponat
ipscdcc
 LIBER SECVNDVS XLI.

ipse da?mon,esse dcum existimare.Hactenus ita Plotinus certe in omi do

ctrína sua breuís,at anímo attento ponderandus,psertim hoc in loco tam
diffidlí quopoetarumueterûarcanadediisloquentium potertint abscp
molestia & sine plurímorû exacerbatione legi. Tertia intelligibilís mûdi
proprietas ab eodë Pythagora demonstrata est cum ipse díxit.Sí recta ra
tione uíxeris,maleactadolendo,&beneactagaudendo,deosqí orauerís
utopus tuum gfiríant,tum exutò corge profectus in ay:nerê,eris immor/
talis deus.Ordo nobishicconsyderandus est,quem in consequenda hoïs
bcatítudine PythagorasobseruatJstud nancj? medii mundí ccelum incor
poreumac ístebeatoruinuísibilisolympusnihil ímpurû admíttít,fugíen
da ergo uítiasunt,&amplexanda» Uirtutes.Deínde salus hoîm, misericor
dia dei est,quare díuínítas colcnda}& íugi sunt exorâdi, ut opus nostrum
gfíciant, tum demû nihil istuc materie,nihil corporís,níhií pmixti redpit,
ante ígit moríendu est & sancte corpus exuendû q in deos referaris, Hic
est ordo seculi seculorum ut uita functis hoîbus purís & electís ,deorû in
digenarum su g cœlestisqcp aula cocedatur,& comunis fítpariter huma
née nature cum sacrosan ctis angelids spírítíbus ppetuse uite conuersatio
in inuisibili & tn oîsormí sugccelesti cœlo & orbe reqeto extra sensibilê
mund5Jubiuer»est olympus non imaginaríusneCj? poeticus,non q uol/
uatur,quí rotetur nu'nq ue quiescat. Tum Marranus,q proxime ,inquit4
íèctisnostrorûtemporum acceditunus maxime oímPythagoras.In lege
nani'p chrístíanorûsimiliter legitqjhoïes mortuidenumero resurgêtiíí
(ìiHt íìcut angeli dei in cœlís ubi tabernaculum dei cum hoîbus. No intra
bitalíqdcoinqnatum aut abominationem fades Sí mendadum.Erit istíc
uox dtharœdorûdthariíïàntiumdtharissuiSjCantusc^ nouus,& mortui
ÇJ suntscripti in libro uitaeuídentccxlumnouu&s terram nouâ.Prius em
coelû ac prior terra eis abieruntJbí etiam cíuitas beatorû habens daríta/
tem dei,& íllíus mûri ex iaípidc constructí,fundamêtaqj eius omní lapide
pciofo ornata.Et domínus oípotés templum iftíus ciuitatis est,& de sede
eius producit fluuíus aquxuiuç ceu (plendidus crystallus.Ciuítatis ucro
eius fundamentum & sugfìdes est tetragonus,uerba em Apocalypsis un
de illasumuntur sunthaec. ksùh-jtóa/ç «-jyvoç k.Stw ,i.& duitas tetragonus
iacet,qd explanauit Híppolyt1' papa fie esse a1 ìifâw xaù Wyiopi.propter
solidum & firmum.Id tu mini reducere uideris ad Pythagora tui nume/
rum,& fìguram pyramidis,a tetragona basi erectâ,quam mathematíd sb
lentinter solidáreputare,plane quêuirumiureoptímo non modo tuum
sed ueri* nostrum Pythagora appelIarem,&appellaboqdemnostrii,díï
uiuam,q> ipse solus ex omni ueterum philosophorû turba magis apte ma
gis condnne propriecj? nostra sapuit,neqj ualde & a Persis qœ & a Pale
stinis acnraaetate Arabibus mdoc%inaesuaefundamentodistat,idêipsc
 DE ARTE CABALISTICA

Italicse philosophia» autor.Sic em ín lcge Mahomcth Azoara prima legt

mus deum paradiso bonos inducturû,ubi duldílìmas aquas,pomaqj mul
timodafructusuaríos &decentííïìmasac mundiflimas mulieres,omee|$
bonû ín acthernû poslïdebunt.Etín Azoara quinquagesi'maprima.Cre
dentés aut (ínquít) & benefadêtes pulcherrima loca paradisi posseíïùrí,
omnesuum uelIegficièt,hocc|$lucrum estmaxímû^huiusmodi çjdcmpol
liciiû illis summalsemiâ denudat.Dcindein doctrina Mahometh íta scri
bitur.Si ullum oblectamentigênus istícdeesset,beatítudo minime plena
eíTetPrustra ergo delidse adefíent fi uolnptas decíTet. Et paulo superius.
Incolis qdem eius (ait) quicqd desyderari potcst starim aderit,q & gfecti
erunt oês in statura qdcm Ada?,in Forma uero Iefu Chrííìijnunjj incremê
tum autdetrimentû alíqd patientes.Etin Alkoran capite háiii. lllíc qdcm
credentes accubabunt tapetis sérias stramentiíq? purpureis, oîbufcp sibi
dilectis gpetuo potíent,ducêtcp puellas formosiílìmas, ut sunt hyaduth*
& margarítae,abhoïbus atqj díabolis nunqdcuirginatas necmenstrua/
tas.Erunt &s illíc arbores colore inter uíridem croceûqj nitentes,fonteíc^
fortiter émanantes & palma; pomacp punica.Nonne hic sentis Philolae
q> pars maxima horum symbolica est&instar Pythagoricoriï allegorice
narrâtur q audisti ferme oîa,íd qd palâ fatctur Mahomcth in Iibro de do
ctrinacum ait.Seculum aliud polîmiindû istum,cuíusnullasimilitudocx
ponípotest,nec cm coloni eius mortales,necdies eius sub numero, Quo
íë ipíum déclarât, q scripserít de diuinis allegorice scripsiííè, non autê oîa
plane acapcrte,qfinumerauitdiesbeatitudinis,dies mille annorú & an
nos.quadraginta millia annorumEt paradisum habere docuit pauimêtû
aureumsmaragdís&hyacinthíscrebro intcrpositis distinctum, ornifru
ctifcra consitum arbore,decurrentibus per amcena arua fluen tis,qr û alía
qdem lac,alia mcl album ,alia uinû puriílìmú fundunt.Híec in libro de do
ctrina Mahometh,ubi p sensibilem paradisum design at illû que ratio n 5
capít intclllgibilis mûdi hortum.Duos em paradísos Mahomcth in Alko
ran nobís proposuít cum in Azoara sexagesima quarta sic ait. Qui tímue
rit coram deo stans,duos paradisos rerum mulriplicíû omnimodiqj boni
fcecundoSjhacrcditatem accipiet. Ita duas qcp ostêdit ciuitates Ierufalem
cum in libro de doctrina quserit Abdias.Quare Ierufalem dicatur dom»
benedícta.Respôdit Mahometh quia in directo ccclestis Ierufalem sita sit
Hnecad nostriSimonísCabalistica cj audiuimushaud parum alludûtdc
duobus solicet paradísis altero coclesti&altcro terrestri geminos mun/
dos signisicantibus uisibilem ÓC inuisibí lem,illum nobis pfentem,hunc no
bis futurum,eumqdemde qsatis multa paucis exposuisti,quare oro Phi
lolae ut de nostro quem incolimus reliqua prosequarís. Fariam sedulo
Philolaus aít/i príus te cômonuero ne cum rudib* philofophastris erres
quiea
 /LIBER SECVNDVS XLIL

qui eatm sapiunt quaeoculis cernû*t,utde Antísthenefcrípsit Ammoni»

Hermiac cum chxiíiet,hoîem çjdem uideo,hum amta tê aut non uidco. Vit
deputabat humanitatem nihil rcrum eílènísi cogitauonisfigmentum.
TUvitt íjtSvoç ÍMyt , tm cù&kati (i.ón ^Zv. w fùi ìiaí/jSSf>o<r 1$ Ao-)y áç ii&Çovx tuftoiy
; Îoh/tòv «wyiteifi idest.Haecilledixitíênsualitatesolauíuens&non pocens
ratípne ad maíorem ínuentione se ípsum extollereJta Hermiades ín Isago
gis. Haud aliter tam ííintçjdam obtusoíngcnío, qacutíuscotemplaríne
queant,nisi quantû pupílla comprehendat,aut manus palpent,&qcun<]$
de uíta cœlestí,de diis íli perís,aiabus in ccelo aut de ccelítibus audiun t,ea
moxad ccelum uiíìbile stellarúcp ípha?ras,fìrmamentû mobile,&qs íèn/
fil pa'pímus orbes referunf,ac fi in tanta turbine motuû,& irrequíeto mu
tattonum tumultu,uita beata consistere poílèt/equentes uero fpíritalem
íènsum&subtílem mentis illumina tioné^ipsi qdem íntelligunt maíorem
èsse uerítate in iis qua» non uident q in iis q uidentur.Ad hoc Pythagpre
orum propensa est uolun tas ut credan thune mundû&qcuncpín eolocâ
turadumbratam esse imagine eius q extra coclum situcri mundi, comp/
hendentís solum íntelligentias formas & animas acorpibusfubstâtía mr
eute & opatione separatas.Vnde animas hoîm ab omisorde turpí dese/
catas abíecta corporalí molefirmitertenent& nullatenus dubitantextra
hoc uisíbile ccclû" omne ac ultra qualêcunqj incômodítatis aleam in ether
hitatis olympo habítare,omni libertate donata s & nulli neceílìtatí obstrí/
ctas.Sicem Plotin^ille insignís Pythagorista ín libro de propriocuíuíqj
déemone quarto Animas (inquiO extra sensibilêmundûprofectas existi
mandum est naturâ daemonícam tranícendisse,omnec^ gnationis fatum,
oêmq? huíus mundi neceíïìtatê çjdíu in mundo intelligibili habitant, hue
uícp Piotinus.Quotiens ígitdeuerisdiiSjínrelligêtíisseparatis/ormis pu
ríoribus/pirítibus díuinÍ5,superis,angeh> jí beatorum aîabus mentio fit,
íemprecordareac animo tecumuersa mundum illûTupmum,íntcllígibi/
lem,immaterialê,simplícem, abstractû, ccelum íncorporeum, olympum
ínuísibílem,paradisum mentalem,supernaturalem aethera,nec sensu nec
ratíonc pceptibílem.Eo nuncdímisso ad nostrû descendamus corporeû
Sí sensibílem mundum cuius exemplar est ín mundo incompabili deítatis
èC exemplû in mundo intelligibili formalitatis,& exemplariû &• «û&/msatjoy
inseípíò.Vtq? unuorigo est mentalis mundi, sic duo nobis exordiûcrít
mundi corpalis,q non effet corpalis,nísi quatuor istís constaret,puncto,li
nea/upside^assitudine, ad exemplû cubicaè figurae quam constítuunt
unum duo tria quatuor,Vnu eni positiOne fìxum creat punctû. Línea de
unopuncto ad alterum protracta eduobusfít.Supfídes ex tribus oritur
lineis.Crassi tudo quattuor nasdt,an,retro,surfum, deorsumJdeoqj sicut
bínaríuspersemultíplícatusnumerando bis duo quaternionê produrit,
Ita binaríus semetípsum in seípsum replicans atep retorquens dicêdo, bis
 DE ARTE CABALISTICA

duobis,primum cubum fadt.Ergo post qnaritim quç tetragonica est py

ramis,quippe príncipium intelligibilis mundí.accedit sexlatcrum ociona
riicubus,quemmundosensibili architectum pficimus.Nam inter rcrum
prinripia,non habetur septenarií ulla memoria,qm uirgo est nihil pariés,
iccirco Pallas noîatur.Ad cubum ergo prímu díuertimur,sane feecundû
numerût,multítudinis uarietatifq? pfínapem,ut gper duo sit&per qua«>
tuorcÔstítutus.VndesicutPythagore pceptorZaratas duo noïauítma
trerti,íta nos cubum inde progrediêtem appellamus materiam, omnium
rerumnaturalíumfundum,&fundamentumsedemc^ substantialiû siwv
ftlarû.De q Timaêus Locrésis ille Pythagoreus in lib.de aïa rilûdi scribit.
ìk & m'Ç&yivQ jlvvi&tU tov Jtu^ov ttyeuí-nfm *gj s*</&?ov ttkvtm «£fut.£§
•tpífr!ìç,hk.TÙ Al -jyvíícç ^í» J-^x tetragononasci cubum folidiísimum &
stabile oíno corpus «sexqdemlatera,o(fto aûtanguloshabens.Huicsiin<
do si qua forma demersa innítat,huic solído receptaculo si suerit illapía &
in hanc sedem materiâlem reposita,nô uage nec comuníter reápitur, sed
stabiliser & singulariter fìtindiuidua & íncomunicabilis, tanq aferipticia
gleba?,tempori & loco subíecta, & quasi de hbertate in seruitutê materiç
proscripta.ïgítur gemína profluere ab uno fonte reru tgalium principia
cernimus pyramidem & cubumi.formá & materiam q ex eodem tetrago
no dephendtiní prodiisse,cuius Idea, ut ante ostêdimus,est Tetractys.Py
th agorae diuinum exemplar.Symbola igít primordialia qto potuí breu$
explanaui, q reuera nihû designant aliud q materiâ & formâ. Cû<ç opor
teattertiumah'qdponerequníantur,necem sponte confluunt nec côtiti
git fortuitus quarumlibet formar û côcurfus in materiâ,neq? unius rcí ma
teria contingenter fòrmam alterius recipit,non emexcorporehumano
mox atep deceíïèrit anima gênera tur «es aut ferrû,necexlapide fit lana,cu
itaqjoporteatponeretertium aliqdquo uniant,erit, utopinor, neceíïe
prïcípium aliudqpriuationê Aristotelicâadducerequo moueat ma teria
adformaedesyderiûjítaut cessante hac& hac forma, íntroducat uicifsini
ista qu3cdâ& ista.Nam priuatío Sí potentia nihil substantiue agunt cum
sint nullius actiuítatísreahsobidcp minime entitatis,c|tomagís certâ for
mam alicui materíe nequaq íungere aut unire polîlmt.Vnde inuentí sunt
<j dícerent loco príuation í s motum esse íertiû princípiû, q cum sit accidés
quo erit principium substantíse? aut qs eius motus erit motor? Quare fa/
pientius contemplati Athenienscs ambo,Socratcs Sophronisd, & Plato
Aristonis,promotu feupriuatíone agillimum actiuorû posuerunt deu
dicenteSjtria eíïèrerum principía.deú,ldeam Sí materiam,qd ante Pytha
goras occulte symbolistàuit arcanis hís notis asserendoprinripia uníuer
sorum esse.lnfinitûjUnum & duoinsinitudinis deum,unitatis for mam, aí
teritatis materiam designansautoresinfinitum in mûdo supersupmo Sí
incomparabili,unû feu ídentitaté* in múdo intellectualí,duo feu altcritatê
in mundo
 LIBER SECVNDVS XLIIÍ.

in mundo fenfibili,est em rhateria ejdem alteratíonís mater. Comugit aûV

deusmateriíï & formamperlegêipfi nature ímpositâ,Icdrco ante Pytha
gorœ tga uetustiísimus ille Orpheusinlibro hymnor5,postlouemj.for
niam^quiabeonoiatur áfx* •aróh^.i.prindpíú iiníuersoru.Etpostluncv
nem.i.materiam quam uocat «Ao* nasacfov . tsKvr>yin&\6f .i. louis côthoralê
oíparentemjunonio enímcognomentomateriamalloquiturhís uerbís
^eof)ç ffíQifi oúAtv oAíoç ^»ïtf(pú<nv írvca. Koiveavatf ft «-Jrawjpjcutf<x/xe/n iriçj. otp.v8>ç
jLAbfq? em tenihuoínouítaenaturâagnouit,comunícas^deniuniuersís
gmista supra q pudice.Itaqj post(inq)Iouem forma ,cklunonêmateríâ,
addídit idem Orpheus legem id est distributione ut esset tertíum naturae
prindpiUjCOgnoîauitqj id çúeiuç s ^^caov.i.naturg confìrmatíuïï. Nam lex
didtur nomos graeceut nostianemo &>te/{e»j.partior &distribuo, per
inde atqj distribuens ornibus qd fuum est uel qd ad se gtinet.Hoc esse ait
(rtpgctytAi Mctutfi (Sicín hymnis fuis condnuit) .i.coelestêlegê"
sigillum iustûjlcx cm nature sigillat una forma multas materias/ìcut tabel
lio una effigie annuli multas ceras.Iam uero quclibet íigillatg in materiam
formaenon ultra uocántídee,hoc est fpecies,fed Tatí^hocestlde fcílicet
formas àç r* îv to'ç KXfoîç ÌKivmiftM.Tti á^ieis» T?q ìía*ç.ì. Ceuillas inceris
.cxpreíTïones infeparabiles a materíayUt fcripsit Ammonius.Proinde agta
. nebis iâ extat fenlibilis huius orígo mundi,q uê pyramidis & cubi côíugiu
lege natur£ ceíebratu peperít.Earû figurarû tetragone bases côtínuo uni
. tç dodecaedron effidunt pytbagoricû quippe symbolû,q designât ípsum
uniuersum ex materia & forma compositû,iìhus recte memínit Aldnous
de dogmate Pïatonis sic dicens.iS Al <foAK<x.ífya> áo-s1 tthvì dCtsKK.>ny§*&tt
.i.Dodecaedro ad uniuersum deus utebatur,fcilicet cum hune mundû fa/
bricaretjOctangulonanCpcubo si pyramide ex quatuor triangulís acqui
cruribus eleuatâfupposueris edífíciû dodecaedriartificiofeconstruxeris
.ubifuccumbítcubus feu talus utí mater, & ícumbit pyramisuti pater.Síc
enim Tímaeus Locrus ille nobílis Pythagoreus in libro de anima mundi.
3f ft-ìv ê<ftç AÓJ9V íy^ ipfivóçTt ygi zae^òç • * Â'v\«, , &kA£Óç[ê H.*Ttfcç. Ç/t» 3 ê-iv
-rà 7wtíci)v i')cyoy«.^t.Formaç^deminquit ratiortehabet maris &patris.Ma
tería uero feeminc atep matris,tertía aût esse horû genimínaJÈx hís igitur
oîa huius mundi quaefunt non pperam affirmamus ccrtís femínibus 8í se
cretafacLiltatefíerí/anemira uarïetatè apparentiapropter uariâ forma/
rum ad suas materíascommensurationê&infînitorûpeneacddentîu q
ViítTÎfájLuxTO epicurus uocat admistíone*,per abundantiâ & deíecÌû,lítcm &
amídcíam,motum & quíetemjimpetum&tranqllitatemjraru &deníunï
Vnde oriuntur orbes & stellac,quatuor item clcrrienta,ex quibus euapo/
rant calídum & humidum,& rrigidum8íííccum,tumquglibet ctiamferì
fuum obiecta.Indealiisalíud contingit,&effidíomnesresut conuerfant
formas,mutentq? colores^ucrcdi testimonío.Sentisne quantunòs ian»
 DE ARTE CABALISTICA

cum plebe phitosophorum ambulamus,& uulgaríâ terímus uíam quado

Y in hscc physica lapsi sumus,quare cum multi multa de natùra scrípsere mi
nus uiríum nobis adhibendú est ut quid de rébus naturalíbusíenserít Py
thagoras ostendamus,a nobílioribus & díuinioríbus sumentes initiû.Na
turales sunt dii,supernaturales uero dii deorum,illos mûdus inferior alít,
hosmundussuperíorfoue^unde&superidicûturjdequibus ante haud
parum multa dísseruim*. Dii deorum simpliaflìmi & puriíïìmi quia nusîj
sunt ideosupercœlestes sunt,quia ubíe£ sunt,ideo nobiscum sunt.ístíc iiv
di^ense/híc aduenacNuncj enim in nostro mûdo sunt nisí miiïi,quare an
gelorum nomine gaudent cum ad hacc ima deuergunt, qm régis regum
nuncii sunt, habítu tn & facic nobis apparent qualí uolunt iuxta liberta/
temarbitriisemgbeneficiorumerganos amantiíTîmí.Sed inferiores da
ad superccelestía nunt£ mígrant,ad nos uero & ad nostra qncjj legatipnê
aíTumunt,unde& pari modo est qn angeli nominant.Deus autem Opt*
Max. tamínfìmagsuprema&media singula penítíííîme inhabitat, íta ut
níhilsít entíum sine deo.Praetcrea dii orbís nostri praestantiores suritln/
feriores aût in corpore humano anímaí,quanq illi apud corpora,he ícor/
Z poribusJn medto aut horum sua loca tettent dxmones & heroes.Daemo
nespropedeosheroesprope ânimas.QuorumPythagoras in aureís car
minibus memínitJ& fin gulís quibusq? suum tribuit cultum. Nec illís tamê
aras sanguine fœdari nec anímalia ímmolar í permisit,nisi publice utilisa/1
tiscausa,magísaûtthure atqjhymnisquotidianacVpriuata sacrifïcía fie/
ri uoluit.Vnde íllud extat,Thure deum placa,uitulum sine crescat aratro.
Cunque homo sit quedam mundi huíus effigies unde Mícrocosmus hoc
est paruus mundus nuncupatur,in multis paria recepít mundana nomina
(x.tTO(powtccSç8i moretranlatícío.Mens enioi ínhomínedeus appellatur in
star mentis summaeacprimac,autperhomonymian, aut perparticipatio
nemEt anima rationalis quae per mentcm ad uírtutes & optima quarque
. uoluntatem indinat,didtur daemon bonus si'ue genius, qua? uero per fan
tasiam & prauasaffectiones uoluntatem ad uitia & peíîîma quazqué tra/
hit,nominaturdemon malus.Quamobrem Pythagorasdeumoratutho
mines a maIoliberet,& omnibus ostendatquodaemone utantur. Exuto
demum corpore si fcedata uitiis manícrit , fiet dacmon malus, & uíta ei us
foortuiLovicL Id est ínfoclicítas uocatur.Sín uero abiecerit uitia nihiloque mi
nus impresius ei duret íòllidtudiníscharacìer,nec penítusomnem erga
. humanos & mortales etiam quantumuisuírtutís mores affection em re
liquerit, alíquanto erít tempore bonus da:mon , &C in huius mundi amee
nitate feeliciter fortunateque deget singulari semper cum laetitia, tan/
quam quae bene gefìserít adhuc memorí secum mente uolutans adea/
dem recte gerenda nondum extinctam retineat uoluntatem, cuius uíta
 LIBER SECVNDVS \ 1 XLIIt
graecís ^èùiuvU. id est, fœlidtas dicítur. Viîde illud Virgsliï Maronis
ortum est.Quaegratíacurruum armorumqjfiutuíuís, quac cura níteiv
teís pafcere cquos,eadcm fequítur tellure repostos.Illam anímam prifcos
iemurem nun ai passe accepí ,cuius generís si quis fit qui beneuolentía eiv
ga nos ita ducat u^ut nostrï & nostrorum curam sortitus,pacato & quíe
tó numine domûposïìdeat3lar dícít famílíaris.Sín aût propter aduerfa ui
tac mérita nullis bonis fedibus,interuagatione ceu qdam exilio punit3ter/
TÍculamentum bonis hoîbus ínane,at noxíum malis,lar ua noía tur. Cu ue
roincertum est qua sortítíonefruatur,lar ne sit an larua, nomíne ManêV
deum nûcupan t,cuí honoris gratía dei uocabulum addidere,qm eos pro
nunciantetiam deosqui íusteacprudêter uíta? curriculo gubernato mor
temfanctamobierunt. Cafterumpromifcuedeos,angelos &da?monas
etiameos noïamusingenuosspíntus,qsingulisqbusq? hoîbus custodes
addic%',minimeconfpicui,femp. adsintnon modoactorú testes, u erûetiâ
cogitatorû, q nos qcp postmortem sequant usq? ad summidacmonispo
testatem iudídum atcçtríbunaLOmniahsecadnosexPythagora fluxe/
runt,q ipfe partím ab aegyptiís,par tím ab Hebreis atc£ Cnaldeis,& apud
PersarumsapienrissimosMagosdididt,posterisq? tradidit,qrum memi
nerepstantíssimiautores^ercurius Termaximusaegyptíorum illustfís
íegiflator & con tcmplan tiiïìmus scriptor in sermone perfecìo ad Ascíe/
pium.Tímeus Locrusin libro de aîa mundi,Hesiodus in operibus & die
bus.Plato per Diorímam in conuíuio.Per Socratem in Phedrojtídemq?
in PhileboPer Atheniêsem hospitem in legibus,& Epinomi,aliisqj libro
rùm fuorum lods.Porphyríus de abstinêtia anímatorum.Iamblíchus de
mysteríisProcíus in Aldbíadem. Plotinus in libro de amore & in libro
de proprio cuiuscB dciì2one.Maxímus Tyrius in binis disputatíoníbus de
daemoníoSocratis,multí(Ç gra?cor5alíi,qselatinís Cícero in uolumini/
bus de natura deortim,de diuinatíOrìCpOÏ in sexto de repub. & ille quoq?
Madaurensis Apuleius in libro de deo SocratisJ& reliquí post illos imita
tífunt.Nec défunt ex perípaterids q de motoribus orbiû sydcrum atcjt
stellar Lim,cV praesidibus elementorum tractauere,síue corporibus illis as
sistant,seu ìllorum cuícjj pro cuíusq? anima ínsint,mitto dicere. hm solum
quae restant de mundo sensibilipaucis enumerabimus.Mundúígít hune
«jui est aethernitaris ímítator dixit Pythagoras ,continentiá esse oím toto
rum fecundû ordínatio nê quae fit in eo,quí tametsi est corporeus tn íncor
porea habuerit prima prindpia,cui stoid non sun t in hoc assensì,putaue
r unt em ea fuisse corporea quia spírítu ah a .Eu n d é" ipfe & genitú & corr u/
pubilê asseruit fed prouídentía & índulgentia dei nunçj corrumpêdum:
Dbát qqj corpora eíementorú este rotunda,pter ignem q coni figura pre
ferat,Colorcm esse corgis apparêtiam.Tempus,drculum,múdi extimtfa
I ií
 DE ARTB CABALISTIQA

motum,dífFerentia quâdamfeu altefitatem ín materia,generatiomo£cor

ruptioni passibilem matcríanirubúd.Ncceslìtatemincumbercmûdo,&
qusedam de neceffitate fìeri,quaeá*â ex sato,quxdâ electione,quedâ a for
tuna,quaedam casu,horucaufam eílèhumanaîrationioccdtâ',cui astipu/
ïatur & Anaxagoras.Mûdumítêcœpisseabigiie,arbitrabatípsenosterw
Dexterueiusinorientejsinistríí esse inocddente.Tum sequutusThaleta
cccluín quincB zonas diuísit,drinde in aequínoch'a & salstítía utraC^ bina
& arctû.Haud aliter euaterrarû orbê.Pretereaoïm prímus répit oblicj/
tatê zodíad iuxta soíis meatû. Lunâ uideri aiebat folû terrestre ignitû,ín
se habês câpos motes & ualles.De aîa hoc modo pronûaauit q? fit nume
rusfemouensquâ g uiresïtadistribuit.Vitale drcacor,rationale&meii
taiedrca caput,Totâinterírenonpoíîè,nârationalê esse sempíterni éd.
opus,irratíonalêuero corruptibilê.Eidê autori referendauidet díuinario
ueríor adfacrifida.Humanûfemen imliflìmifanguínísspumâesse uoluit
materiç corporeae/éd incorporea uirtute pditam .Ceteru formínâ pariter
semen emittére.Deírtde non sol û hoîem fed alia qcç anim an ria rônem ha
bere abscjj tn mente.Qt aut magna pars horû no rationaliser agere uidêt
certe corporudyscrafia culpat,quia debítis non fint dotata instrumentís,
Ideo uerba non hnt siue dcures feu fere,fed fymbola & notas cercas pro
uerbís tenènt,qbus signis ínter se cogitatus suos exprímantSíc ígit bestiç
!oquunt,nôdicunt,qdgraEcefignifícantius aíunt AaXopn Çfá^owijvè
oîm íllorû Plutarchí uolumína de glands philòsophorû testes dto ualde
bonos.De relíqs mûdí huiusfiue substâtíisfeuacddentibusscriptores ex
tant penè innumerábiles in oí philofophofë fectajqrû alíí gnaliter fun t lo
cuti de uniuersi natura, ut Aristoteles/Theophrast», cV tui Árabes.Mau
riq* prope oês,ahí par;ícularíter de íingulis qbuscp rébus, uelutí Iul/us
Pollux,Diofcorídes,PÌinius,& hís similes.Capíta cûctarû tn difcíplinarû
qtufqfcp posteriorú a Pythagora philosophie thesauro tanq hscres app/
h endít,& eâ heredttatê literario studio excoluit,proq? peculiari çjfcp boni
tate ingenií qtû ualuit maxîe adornauit & pro uirilí extêdít. Sed qd dicta
uel sdre uel opinari iuuatC fi no ín hac nobis uita oém adimant mcerorê
& crudatû ín altéra postuacuítatêmalorû no addât cumulatistìmâoîum
bonorû côplexionë q tâ studíofe didicimus.Quid iuu at denícp q? bn sdê/
do malesarím^cV maleíadrdo nô oino metu ua car e ac ita nufio animi trâ
qllo statu frui possumí.Quid rurfum q> monitís ,pbe obediêtes instar iu/
mêtorûfemp. iussa exéamurjalioçjoïbí ïreb* stultijstolídi/atui/ungijbar
di,blenni,nihíl abrutodistantes.Quare opportunû uidebat Pythagone
oém philofophiâ ad beatítudîs exoptate fastigi û & expeditâ eterní gaudii
securítatê destinare,quâ ï côtéplatiôe fûmarû & diuínarû rei* collocauít.
Eu íructû ceu fcdíds arboris ïdefcssa phííosoph âdí studia nfa ^culdubio
 LIBER SECVND VS XLEût

sequuturii putauit,si nos prifaîa purgata uehemêter déclinent auitiís,8C

colam' uirtutes dilígêter,q plane nullíus mali nobis ípis côscíi laeta mente A
hilaricp studio mathematíds speculationibusíncûbamus, qnobismedic
obuerfant inter res naturales & diuinas,funt cm a materia partím insepa/
ratae ut naturalía,partim separatae ut diuina,circulus rianq? feu harmonía
quanq abfq? materia non subfìstít,tn abs<Ç materia esse intelligit, qnímo
nuÛiusmateriaeagiturcura cum quselibet mathenjotíca tractamus.Cuni
ígítur difficile ne dicam impossibile fuerat íntellectu nostrum subito a na
turalibus ad fugnaturalia ÔC ab oîno m a tcríalibus ad penitus immatería/
lia transilíre^ccirco uoluit Pythagoras discipulis fuis quafdâ res in medíû
ponere quas& sensu aliq modo postent & intellectu comphendere,de>
monstrationesq? illarum ob hanc causam mathemata feu matheseis hoc
est disciplinas noíauit,quem uero de íis librum copofuerat Erudítionum
siue Institutíonum infcrípsit,quasi iuuenibus ac pueris aptum,propter qs>
&id nominís elegít TmuKwnKcSp.in quo totum quicqd díd poterat de nume
riSjdefiguriSjôíde harmoniisexplanauitJndetant^ ex unoillustri fonte
quatuor lympidístìmi ríui emanauere.quas nos quatuor libérales artíucn
facilitâtes appellàmus,arithmetica,geometria,mufìca,saneastronomiam
inter naturàlia connúmerans pro maxima parte in líbrû quem appellauít
phyfícû coegít,q? in motu çorporu confísteret.At qfh de illís apud cjphi'
rimosnostraaetateliteraru perítííîimos3 tamlata est expedítio,ut qhbet
carum rerum fíngulare facuítâtem facíát3& quçiibet fàcultas propriá das
fem ducat,unâquâc£ suis peeptoribus committâ,cV propter multâ modo
noctem ccenaecf nostrseapparatus pfentes,fïnêloquêdifacíamqtot uer
bis hactenus tolerantiiïìmas auris tuas immodeste aufus fum obtundere.
Tum Marranusluro superos,ínçjt,tanta me dícêdo uoluptate oppleuisti
ut nullamihi fit musa gratior,& nuneccene oblitusoêmpenefamem ad
doctrínaetuccupiditatê retuli,quanç| uídeo cauponêcirca magnificentía
& fumptus epularû este curiosum,tu uelím tn contêtius reliquâ Pythago- _
rx philofopníam explices eam q ad uírtutes,mores & reípub.industríam
gtineat,idcp utcunqj potes qbreuistîme,dum structores cœnaturís nobis
tridiníum sternant,& caetera paren t. Igítur audi Marrane oêm (Philola»
ínquit) hanc partê fub noie urban itatís contineri Pythagoras uoluít,quo
cír ca,unum inter relíqua uolumen composuit,qd zn\i-mcòv noïaui t.í . ríuile "
íèu ut fortasse haud fatis proprie uerterunt latini,de repub. perinde atqj
non solum explanet q multítudinê concernant, uerûetiâ fingula cuíuscp
sua q morum sunt & uirtutís. Qui em duitati pfïritur nisi dignus sit etiâ
quidomum íuamregat &feipfum quoq?,is plane ínauípicato clígítur ,
fjulfoq î®v áf« âç Ìoikí h«m «fx* \"^ì t« •*ç*rçka'7t'* m\ffuciç ,Ì.PortÌO est
jgitur ut uidetur ÒC principíum círca mores tractatio ,ípsiu s poliucse^ ut
I iii
 : DE ARTE ÇABALISTICA

in líbromagnoruethícorum ait Aristoteles.Quaeqdem cíuilítasexomí

uirtutunumero consistít,cuíus gtes sunt uirtute pdití hoîesín uni confue
tudínem admistì.Nam malorû conuersatio non ïam ciuítas reputanda est
fed côuêticula ubí uitia sunt sicutínter bonos uírtus,utTheognis ille Me
oarensis ínlibro adCyrnum.Disces recteçjdem a rectis,atfisodere pra
uís3tû perdes teqj animumej» *uû\Omissa itacp contêplatiua fapientía quâ
âdnaturamretulitPy*f»agoras&ín librumphysicuredusit depríncipiis
& causarum mo*s & ex Monade îdesinita dualítas,ex íllís numeri,ex nu
meríspuncta^expMslm^^
ra?,ex^bussolida corga &fensibílísíllemundi globuscum fuis orbibus ,
mistorumqj clemenriSjígnijaerejaqua & terra fiant oriâturcp ,singula pc
ne (utípsesolet)gallegoriam obuoluta,tum deniq? relictispariter ma/
thematicis q per librum Psedeuticû,hoc est,de instíturione/uis ostendít,
rccertfendurrt arbitrer strictím q de moribusdocuit,de qbus in politico
dirKisiusTaipsit,&in carminibus aureís instar íûmx côtractíus,Que cu
jetate nostra legant publíce,nunc sola prosequar eiuscemodi symbola sine
saiptistradíta ut disdpulí mémorise uiribusfreti coofuescerent ad signa
prolata bonis monbusuiuereprofessumqj philofophiçordinem qtidie
ihter se arcanís tesseris affirmare.Quorû è numero haud quaq pauca ilíu
strisERASMVSpatríaROTERODAMVS professiôe The
ologus,eloquêtiísimor5 nostro seculo faciíé princeps & dulcís siren cum
ingenti sua laude quam de politiom literarum stu diosíslìmis qbu fq? opti
moiuremeretur,inhbrissuis uelposterítatíadmirandís Adagiorû lucu/
tenter expreflìt.InconsequêdissaneuirtutibusPythagoras haud parum
consuetudini tribuebat,adeo in teneris côfuefcere multum est. Vnde mo
res dicti sunt ii3* quasiíé»ihoc est consuctudines, qd stagiríta ille sopein
ethicis approbat,& noster ipse^iussit optímâ uitac ronem ehgere^'lJâ nâcft
iucundam (inqQreddet confuetudo.Vniuerfamitaq? moralem phíloío
phiam ordinabat in tris metas,prinrípio in dei diuínôrumq? cultû.Secíí
doínsi'ngulorum qrumcjhoímadseipsosrespectum.Postremoerga ce
terosoffidum/iarnqd ad diuínapstantíusattinet Inprímísnihileffe gra
tumsuperisdocuitqdnonsítsordibusuaaiu&: planepurgatu, quare id
adagiôis tradídït crébro habêdû in ore (U aoivÁiv 9w7ç Q â^ni\m áTfiíi&ir
.i.non esté libandû diís de uítibus non pu tatís.Dc puristìmo qcjj adore sta
tuitsacrífïcía fìeri.Vnde estsuum illud.Ne sacrifices abfq? farina. Sacrifí
cíum hoc Pythagoricum maxime uetustú est qd úino & pane fit.Quç aût
deo dicata íunt,ultra no debentad humanos usus transtèrr^admonebat
igitur faîpe dicens,A gatlo candido abstineasPerfeu erandu uero esse in
humilitateuerísadoratoribushocíymbolopcepit «.«a^oa x$wwtvrmx<f
j.federeadoraturosanâq> ínadorationeoporteat arcúquac^ proípícere
de quo
 LIBER SECVNDVS ; XLV/.

de quo íllud ortum est, Adorâ drc5actus,prudentiam círca ditíínas pees

índicat ne iure in nús ita retorqueri poíîit^nèícítis qd petatis.Ceteru quo
ad nosipsosrecteuiuendí norma consistit in hoisdecoro,qd extremoru
est médium ,ínter abundanriam &desèctUm,utroÌíbefehi uítiosus est &
mâcus Sc cêtimanus.Inde symbolû hocStaterâ ne tranfílias, pdpit studiís
&sactisoíbus moderamerì adhiberi,apertius aût qdipse díxicSaíem ap/
ponito,id ad affectiôes nras q paflìones appellant re#e gtínét. Est em sal
nota modestie,qrrí in dbatu hoîs admittit nec nimí* nec minimus, utrûqj
fanerefpuitur & qd ínsulsum est,& qd salsissimû\Igitursalem ne trâsgre
diarís prouerbium qqj fuit,Proinde affectiones in nobís passionesq? uni/
uersaequadammoucntapparenria boniautmaíí,bonís letamurpíentib*
tristamur malís,rursum bonaconcupisdmus futura,mala tímemus.Ërgo
gaudium & mecror elemcntâsuntpaslîoníí exqbus oêsanimorûnostro
rum motus oríuntur,qrum reclifudo ut rtus dídtur,oblíqtas uitium .Ap/
parent tn fsepe nobis bona cj mala íunt,& econtrario q bona funt, uident
non bona/nultumem>utaitSeneca,ueru8<:uensimile inter sediffèïunt,
quare côtingit error fecíle in imperito uuígo cuius magna copia est. Eum
Pythagorasíuís disd|îi1lís auertere studuit symbolice admonens Peruiâ
publicâ ne ambules.i.ne úulgí sequarís errores. Nam q> usurparí etiâ hoc
uolebat Extra publícamuíâne uadas,iaminsinuauerat loquendûíesseut
mKi,potiufq? qd apud oês côstat,tu ne ímpugnes.Vnde istud est, Aduer
fus solem ne loquaris,ne uidelicet íddasin pcricala,qd recte monet illuct
Acutum gladiû dedines.Id fit fi honesta u erecundia utaris in publico ,cu/
iushaeenota est Aduersus solem nemeiíto.Nuncígitursublato rirra bo-
num & malum errore,temperandû esse statuit uoluptati & mcerori,cupi
ditati & timori,quare dixit,Risui gque atep triítida? tílanus rtort dedéndas
Nam gaudiis&uoluptate nos frui semndûharmoniâiussit,hocest cum
honesta quadâtemperantíaquamappellauiclyram. Vndehocsymbolu
ÁAiTç ygíâcu íi^ç AÚf*fi.i.cantibusutenduadlyram,non prorsusinane my/
steriumfuit,quo semg anteínítiumsoporisutcbantjnepturbatís molesta
rentur ínsomniis,qdumirruiffent ,surgêtesiusîìtlecti stragula excutere
ac conuoluere,hoc estínsomnía glomerare in unû & reíiccre,ne rcmemo
rata grauarent.De mo2roresiçloquebatur.Arctumannulúnegestato3g
qd exdusit cunctu anímí dolorê,nisi sug admisso peccato, quapropter in
suis itacednitcarminibus.Mala qdenísí fecerisdole.ln caeteris Pythago
ras Cor ne edêdû mâdauít, id sic est,ne te excrudes,quin ubi eíferbucris
in iram Olle uestigiû in cíneTe confundíto^ddeíígnat ab ira deferuêfceit
dum & pteritorum malorçz tollendam esse memoríam'.De cupiditate hoc
modo.Quae undssunt ungtfíbus ne nutrias,idq? côtra manus rapacescô
stítuitur,îmo neqfde qtídiano uíctu fis abunde follídtus,quare aie. Chce
I au
 . DE ARTE CABALISTICA

nid netníìdeas,eftaûtchœnixdbusdíurnus,quam uocantpbendam,alií

sportulas appeílant.Paríteruerone ullum auandseín anímotuo recon/
ditsc argumentum ostentes,ïta commonuít.Quae dedderínt (inqens} ne .
tòllko,pcr qducttut€tíarníûar5quê<^rcrumnon dcccre ardentierem
esse amatorcm.Dc formídine íta.Ne reflectas ubi ad terminos gueneris,
qfymbolo nôtm trepidare morte prohibetjUerumcriâ quicíjd in setísest
qtumcunq; terreat.Hí nanqj funt termini desiniti & dcterminari qs tranl
ire non poteris-Frustra ígitur times qd reflectere aut uitare nequeas, ab
eiuscemodi quippecasunusqrefìlire,fortítudinis çjdem laudataeacegre/.
gíe magnanimítatisést.Enumerauímus gfunctoríe notas Pythagoricas.
Primum qaddiuina gtinent,deindeq adhoíes singulos quofcp.Nunc
altererga alterumqbusmoribus utatur,aufculta paudSjCunCJ nihil ami
dda fit optabil íu s,in cu mbít sum ma poil deos cura,uírtute ami cos parare
ut est in carminibtis aureis,tn non transeun ter quoíìibet. Icdrco ipse di/
xit.Ne cuiqj íníecerís dextram.Et dum penetralibus tuís dignû amicû in/
ueneris,oïm tuorumpartidpemeumfarías,Ob eam rem ípfe Pythago^
ras hoc alios anteomneisuíurpauít adagiû.AmicotBmoía comunia.Ti>
maeo & Cicérone attestantibus.Est emamíaisaltér fpse,qfit ut amidda.
si't i<ri-niç .í.a?qualitas & eadem aía.Minime aût admittendi íunt in amidda
hoîesalíoquín interne albijtn nígram caudam forisgestantes (exgto cre
de)qbus nihil fertterra pestilennus,picae mendicae Cyanoleucae cauda in
ter fcapulas nígricante,omia simulantes & dissimulantes hypocrit£.Dixít .

utícrípsitTryphon grammatícus.i.Falsum emín extremis nigresdt.Re!í

quosleuíorisamíddaepar5 utiles siue cognatosfiueamicos supra modú
nec côtemnas nec acceptes.Quod instituit allegoria ha?c, Vnguíum crini ,
umq? prsefegmína neccomingítonecmsistíto. Neqj abestquinoémuv
gratum conuíctorê& singulos nobiscumíiisurrones hoíefqj garrulos ca
te uítare iubeamur,undeillud extat Cohabitantes nobífcûhírundinesne
habeamuSjporroamicus confultorecípiendus est,at receptus non fadle
abíidendus.Frangere hempe amíddâ ínhumanû est,quare dixít.Panè* ne
frangito.Tu uero ira uelís amícus effe ut amicí oía perinde cures atq* tua
cui non blandís uerbís & sermonû fuco placeas,sed studio ueri.Sedes em
amidda? ueritas eít,non adulatio,propter qd ípfe dixít.Oleo sedem ne ab
stergas.VtCp condlíandus est bonorû amor,sie no est comouêda maloru
iracûdia,hoc ipfum admonet Ignem gladío ne fodíto.Est pterea uíri boni
offidum prodeílèoibus3nocerencminí. Nam fi uel molestiae autor,ucl
oneri imponendo fodus accesseiris,non profuíssequidem,magis aût gra
nasse dícerís,utita uítíolocum dédisse uídearis.Tunc auté* uirtuti potíus
tua? gra
 LIBER SECVNDVS XLVif.

tuae gratíam mcrcberís cum onus déponent! fuccurras ut leuet pondère <
uelodus ,hoc íllud est qd díxít <pof-nov evynaBeíf&v J\ì (?jitTs-i-nBiv<u.i.Onus
simul deponere,noii aût fímul ímponere,haud secíis atqj fi dícat^d id co
adíuuato ut hoíes molestia leuentur,non graùent.ïndígnus uero & puer
sis uir moribussícut non est in terímendus subito, ítatibí tien íat minime
fouendus.QuareínterdíxitCibuminmatellam neímmíttas. Eam denies
íerodtatçdeponamus ûportetutprorfus nemofeuiatinquêuis ínnocen
ícmPrecepít em&iUudPythagorasMitcmarborênonuíolandâneclg
dêdam.Vnde ilíud extat ín íymbolis Pifces ne gustato .Est profecto pisds
animal eiuímodi quodipfanaturanullo pactolaedithoíem. Nuncçjtum
ad rcmpub.attínet adhucid restat cítandû qd ipfe dixít,Coronam ne car
pserís,signifi'cans legê non uiolandâ.Et íllud itê In uia ne fèces lígna.Quo
monemur publica & qua? funt uniuersitatís non esse turbanda. Q£ uero
íàpientemhaud d eceatfastus&maicstatísín fia tio,publ ici ue honoris tii
mor,arcanû hoc íymbolû nos exhortât A fabis abstínendum.Magistrat9
cm fâbis elíguntprífcorS moreJnnumerabile aût delyderatmaíûqlqiiís
anxie occupât? est in capessendarepublica.Quo magísnepopulû dehor
tandomaleoffenderetjmaluitdisdpulosrccondito mysterío tançj fìdus
magister ab omníambitioneauertere,utmemoriafemper tenerent uide
licetWi òi <ftí 7iïAt7tÍ£d&«t.píurahorumnondubíííestquinHípparchus Si
lysisPythagorae audítores mémoriser tenentcspceptadoctorís, q illícu
exteris confcholastícís ingenío fuo pro libris scrtiarunt,in auditorío thé
barum prodíderunt£a tri èC non omnía uidi Bc ád fírieril properans non
oîa pstríngere uolui.Hoc unû uolui nefdus ne estes Sí obliuíoni haud cô/
mitteres oêm ferme Pythagoricaphilofophiâ esse nous uerboríí & tegti
mentis rerum plenam,eûq? tradendí more ut ante dixi ab Kebreis crédit
fií œgyptiisipfe adgraecosprimustranstulisscSolebanternsegyptíi qui/
btifdâ fictis ïter facerdotes licerís sacra comunícare,ut essentplebi fecre/
ta q& díutius admira tíoni forent &attentiuscaperent.VndeíllíColossi
statua»,ara?,arcus3& acra publíce indfalíteris aegyptioríï íàcris, promíne
bantfpectanda uniuersis,fed non nífi mystís & ínitíaris hieroglyphís intel
1 ecta ut de iis Charemon ÒC Orus,egyptíorûô^ multi fcrípfere. Sic Pytha
goras meus esse nôputabatuirisapíentisafíno lyrâ exponereautmyste
ria q ita redperet ut fus tubam,& fïdes graculus, & ungenta Scarabaeus,
Qiiare íîlenríû indíxit difdpulís, ne uulgo díuínorû" arcana patefacerent,
q meditandofadlius q loquendo appréhendant. Tum MarranusJSíe,in
quit,unus tibi possideas oro Pythagorá mi Phílolae,fed nostrú esse patia
rís,non solius tuumJBqdem iple mini uídeor de tuo fermone haud admo.
dum furdusnecpimmemor Pythagoristaeuasisse,q ut cunctamystería,
metaphoras,acnigrnata/ententias,apophthegmata,allegorías,fymbola|.
 • ' ì : DB ARTE CAB ALIS TIC A

notas,signa,sacramenta,tanti uiri&oïm prími philofophi quae tu obiter

8C gfunctorïe catalogi specíè reeenfuistijcômendarê mémòríaî,Iocís'Tiil
Iianis & arte rhctorû in te audíendo fum usus.Qiiin nís perículû fáriâ. As
seruísti enísiríterecordor Pythagoram tribus uoluminibus oês philofo
phiac partes complexû fuisse phyfico,paedeutíco & polítíccujiaturalidiíct
plínari &moralí,cj moríens (ut alias audiui) ftliae testamento mandasse
fertur,ne uelextfa familíâedcretJímmonullaten9publicaret.Ipseuero di
gnis tm&numero paucis,dum uiueret oíaqilliccontinebant,maxïeaût
mathematica,uiuauocenullo utens inuolucro plane dcmonstrairit. Ccte
ris caetera in parabotís.Ergo aliter loquens,aliter scntícns (& si femg idc
sapiéns^) per quaedam symbola ceu memoracula doctrinâ suam suis imjv
títus estjita ut ad priscom ìmítationc aliud dictû,aliud referret intellecìû.
Ab eo nanqj ut de primis exordiar pro deo ponit infìnitû & un û,pro reb»
incorporeis numeri,pro corporeisfigurae,pro mistis harmonía, pro for
díbus & peccatiSjUÍtes non putata^pro eo qd est in ui ta punífim û, farina.
Galluscâdídus nota est deodedicati,Sedere designât humilitatê,Circûa'
ctio prudentíâ,&hecqaddiuina.Istudad rem príuatâ &uirtûtes fpectar.
Statera fymbolûiusticieC,Sal notatmoderamen^jjffitpublica erroresuul
gí,Sol ponit locomanifestí& agtí,Acut9gladiusíignisicatpicula, Loti u
ínuerec5diâ,Câtus uoluptatem,Lyra harmoníâ, Stragula lecti,ínsomnía,
Annul' strict» dolorê,Escacordiscrudatû, 011aebullitionêiríe,Vngues
recuruí rapínâ, Chœníx alimentum, Res deddêtes fort unam ,Tcrmin i fa
tum,istafunthoîs quoad feipfum,íllud iam seqtur quod uersat erga alte
rû,Dextra notat amidtiâ,Nigra cauda falsos fratres,Vngues et cries sym
bolasuntpropinqrú Hírundines garrulorû, & eorûquiexcedûtingra/
tíjPanis mysteriu est: ucrceamicície,01e5adulatíonissigníj,Ignis íracun
dÌ2e,Gladí9exacerbatiôis,On9molestiâ insinuât, Matella figurât ídignú,
Arbor mitis hoíem utilem,Pífds hoîem innocêtem.Hactenusde rc prí
uata. Nûcde republica.Corona signûest legís &regimîs,Lígnauiaeres
uniuersitatis,ambirionêFabademôstrat, oîasymbolica.omia fïgurataet
alIegorica.Q> nisi plurain disdpulis Pythagorae putares inueniriposse,
proTecto haccoîa reduceremad eíusuiri mathematicasproportiôes,qm
unum & duo prima progreflïÔe fíut tria. Ecce rempublica^ck ter tria funt
nouem,ecce rem diuínâ,& ter quatuor funt duodedm. Ecce rem príuatâ
g°ad alterum,cVquatcr quatuor funt scdedm.Eccerem príuatam q ad se.
st ígit respublica trígonus,& res príuata tetragonus,& sicut se habet se/
dedmadduodedm,itase habet duodedm ad nouê,singula in proportío
nehemiolia,hocestsesquialtm.Videqdodlis,tepceptoresum,&§egre
gíepythagorisso.Tu uero quêmdpsumfadsí Tum Philolaus,PlanePy
thagòreum,ínçjt,iam em tibi gniitto rumpere silentium,satís dádplínarû
habes
 LIBER SECVNDVS XLVIÍÍ
habes,si oía formalïa intelíectualiter intelligas. Ad hsec Marran*.Ëgo cer*
te quidhoc sit ignoro.Dicam,aitille,Sí oîa quaetibíapparent,a sensu ad ^
mentem traníFeraSjhoc est,fi corporeas pastiones omneís reiieias & m en
tís concemplatíone gfruarís.Iam uerbí causa in latissimo campispacíolon
ge dístantem a te hoíem uidere te uelim,tu uero ignoras çjd rerum fit exí
stimabis uel agri tcrmín û,uel truncû esse^habet em fíguram recta, & ma
teriamtua opínione immotâ,propíus aim aípexeriSjCògitabitín afbuscu
lam succreuísse.Reiecta igitur pênes te cemêtaría mole,Uëgetare id putas
uíta planta?,tum si motu progreíïîuo íuxta uos ambo accedatís,cohtinuo
arboris forma euanefcête íìiccurrit tíbí aîalis cuiusdâ imago hescienri ateff
dubitantí fìt ne gryphes ari cíconia,iiel alía qiielíbeí ingens auis,bípes em
cst.Iamq? facftus propior cernís q? caudam & alas hon habet, & ambulat
erecto capite,mox relínquis oes formas príores,cx" fbrmam cogitas huma
nam.Ergo un a cum obliiámerítis/alutem prior dirís,& respondetistelo
quens rationalíter,tum necpfauní neq? fatyriaut alíustibiphasmatisorí
tur fufpícío.Sed plane hoíem esse agnofeis uel uícín u uel amicun^quê ubí
de parentibus fuis ÒC propinquis ut fierí folet interrogas,ipse omni quav
stioní tuç íatís fa ciens recedit.Eoq? discedente,folu$ tecum meditarís hûc
hoíem & ex parentibus esse natum,& parentes ru rsum ex parentibus, &
illos ipsos pariter e femíne humanó,& femen illud ab hoíe qdam eflè,tan
demq? cumnaturarefpuatinfinitu,uídebit forte haud admodûimpoífí/
bileunumaliquêastïgnare hoíem q fuerítortus sine feminehumano. Ita
inxií.libro postnaturaliafcripsit Aristoteles,&eum appellat™ tU^iu.
g>fectum.Cunqji accepto feras dari a philoíophís hoíem talem gfectû,cui'
corpus non fít natû ut ceteroru hoïm,tunc difeurres g ratíonê ad hoís aní
mam,femgdepfectaadpfectiorêck nobilíorê.Eâdêcç poíïîbilitate arbi/
traberís concedi qqj aïam certam,non íta creata ut caeteras aías, fed forte
q se ípsam c5creauerít,et earri esté rioii solû gfectá aut alíis gfectiorê, uerç»
ctíá cunctarú q fuerût,funt,erût aut fore possunt,gfectiffimâ,hanc in hoís
in ortalís corge sitâ feparabis a corge,ác supra relíquas aías separatasCqíi
ïpsa est nobilístìma) locabisin noDiliíïîmún51ocufedhabítàaiI5.Nobi
liffim a uero manfio est proximá deo,qd Stagirita late profeqtur in lib.ad
Alexâdrûde míídoJllâa5tnosirioí'iZontem5dí fujjfupmiqdicitíncom
parabilis habitare iudícamus,ubí est uniodeí & crea ture.Sicu t in orizôte
çternitatis ponimus motorê primi mobilis ímobilé",ín q mûdus corpore*
Sc incorporcusc6ueníut.Hac íam uia humanâformâ^rtcelíectualíter uer
tisti informa separatâ,&eandêmentalíterad£ethernitatíssupmâ duxistí
manfionê.Vndeoíbusangelísckaïabus graíiosis fumma instillât beacítu
do,&oês aïaefalutíferead eandêaíamceu ad régula quaridâ regulantur,
Quod utiqjde corgeilío gfectíflímo cuius ante memínim'Pythagoricer
 DE ARTE CABALISTICA

no negarcNâ ipse díxit hoîem posse fíeri deû îmortalê, g qd sentetía sùî
dare ostêdit,q> una glona partê hoîs utrácp glorificare poslït,cV totû ho/
miné facere beatû,qn maximus ipse deus aututrâq? insorbít,ac sua deítate
îbibit,aut aíaecômittitut cbrpori sublimatodaritudinê &glorificationê
suâ influât, œç ófw^ú-jy oiLomfívlU ,íU«7ïByç*(pe/TÍ tekím OUa&Arf'(§:m.i.Tanç|
coiugato & uiarûcomíti/imulcfî cêsito,&qd simul certaueritHocPytha
gorç dogmarepullulauitab Orpheo,qdin exítuhymní adMercurwde
phenditjíâ tibi p oculís pendcntê cernis Homeri cathenâaureâ in Iliados
octauo ab loue ceelitusfragilítatí nfce demissam in terras, g quâ temet
ipsum ope diuina in sublime leués cû agêdo tû contêplâdoNecesse nác^
fuerit prius secûdû mentê uiuere,post tandêmête côtêplari & contêplâtê
ardêter ascêderc,qm uita est côtêplatiôe prior,quaifc cû utrâq? deceat esse
purâ ad côsequêdû id q nihil est puríus,certe purgâda prius uita est, dein
de illumínada côtêplatio.Quod igit in ea quâ attulim9 rerû a rébus a bstra
ctiôe uidistijtu id in te ipso experire,ut g rônem ad mentê redeas,& exter
nís te oîbus explices,qd M.Antonínus Imgator imgat ct-q^anv «tcu/Tov.i.ex
plícato te ipm.Oportet ení ex hac uita migrâtê in alterâ,ome indumentu
exuisse ac nudû ,pficísrí,nô modo ab oî matería cV corgeís appêdidis,ueRS
etiâ ab uniuersa gturbatíonû affectíonû et passons mole ,psugû atœ libe
rû,qd.scite admodû Ludanus Samosatêfìs in dialogo Charonis & Mercii
rii oímphilosophiffîmo docuitqur nisilegisti lege &imitare.Quid aliud
est obsecro qd Pythagoras in tria diuisit q nos ín díuina» uirtutis uestigia;
ponât,nisi purgatío,ilIuminatío &gfectio.Sic cm ait toCt» iriv{ t*.Zt'ìy.\l%
Xítx. léitm jgH if«j» tTthStn el i1 AiWáftTîlç eíç íyyía. 9»'ow .i.Hgc Iabora,hícc
medítare^hgcoportet te amare,hec te diuina; uirtutis in uestigia ponent,
qd Hierodes de uiribus aïe nrve rônalis ceque îtelligi uoluú amori diuíno
rûapplicatiSj&hec nos,inçjt,deo siPes fadêt.VerbaPythagorgcôíyderc
m'.Tria nâqj posuit cjb' iûctis anagogíce poíltimí ad ítimmâ beatitudinc
guenircLaborê uirtutis q ínactiôecôsistit.Meditationê qmultis disdplí
narû studiisnutrit,& Amorêçjnosutnecessariû uínculû deo connecìít,
primû moralís/ecûdû naturalis cû mathematica,terttû studíosis theolcv
gia ubertimexhibet,nec unû fine altero g se satis est.sed tria hec côuenirc
oportetid docte çjdê ut oïa Porphyri* maximus Pythagoricorû explora
tor in libro primo de abstínêtia aîatorû,tracta t his uerbís q ob grauê te stt
moniiautoritatêasserrelibuit. Ovitsw ìnquir k ^Jh^oviM ífuv 9ia>e»« , AÓ-^p,

mcà tbv Ao'-jyv ÀtífLftayi thv ìtti JW.ovt» j§ eú</cv ijttoAt/c*,'^'0-*v/i<x8j(fí.íc(3j'ájsjr

toç ,I?Í7 MAúfiLùvaç .i.No estbeata nobis contcplatío,uerborûaccumuláno
& disciplirtarû multitudo,quêadmodû aíiqs torte putauerít,necp côstítu>
ta secûdû hoc,necp pro cjtitate ratfonû ac sermonû accipít íncremêtú.Síc
cm nihil prohiberet illos çjomnem côgregarêtdisdplinam fore beatos.
Etaliquan
 LIBER SECVNDVS , V.

Et aliquanto post,ut omíttam relíquabreuítatís gratíasic ait . Kodí^açAS

4ra39iv ei'vi^ w&ç 1* ov-naa-o/jcSa \d.ZStijâjii zacviívcu. «./$> ík ^ ìvhthç -*ço<jnAHc|>afu# <p£
*tfiùo',Ì7rt9íi&úet laaitt ,\Ut\ei THq *i/t« wçocïT«8tí«ç Aiïç í>uc7»j$a<nç >tj3vc#«ía

tcç ìzsk\/ìABí7v , Mo /i.eAtTCa' 7reiit(5|fcce/íoi/ç,|u.iav ^.tr.Kae'HV iriv & ÚAijtòv >@j &v»Tfl|i

GoivovréV îì îv7a59aL ^aSjÍAew^.í.Etnosoportethíncsícidê ad uere propría

uelímus redire quae de mortaliassumpsimus natura abiicere uniuersa,cíí
ipsaerga illaaffecTïoneperquâ descensusnobiscontigit,reminifci autê
beate & setherne essentíe3&adíncorporeûacímpassibile studêtes ascen
dere,duas mcdítatíones fadentes,unâ qdê feeuhdû quâ orne materiale et
mortale deponamus, altéra aût quatenus reuertamur et redeamus,aliter
ad ea ascendêtes q hic descêdímusJEt iterû post sermonê haud ualde rriul
tumiubetnosíUicPorphyríusasensuckimaginatiÔe oîcp irrÔnali quae
sequit inde condítione,pa{ïïonibuscp eiusmodi,animtí penítus segregare ,
quatenus pmittit nature necessitas,ríteuero diíponere artieulatímcp co/
ponere q ad mente gtincnt,tranqllitat£ pacêcp ex bello qd aduersum irra
.tionalítatê geffimusparâtes,utn5 íblu deintellecìu cVintellígibilibiís au
diamus,uerû etiâpro uírilisimusfrùêtes eiuscontêpIatione,tûin naturâ
.incorporer trâflati,tu uiuêtes cû ueritate g mentê,nô ultra salse cû corpo
rû cognatis.Soluere itacj? multa nobis indumêta debemus,tû uisibile hoc
indumentû carneûjtû ea qbusinteríussumus indutipelliceís^pxíma.Huc
ruscj Porphyriusqeadere loge plura disserêdo profeqtur,oía istuc ten
dentia ut p. sensibilía ueniamus ad ïtelligibilis cV mêtalis boni fruitionê,ha
nesteuiuêdOjpure côtemplâdo,&diuinearriádo,q oïade Pythagorano
stro tanq e qda íngêtí cûctarû disdplinarû flumíne duxit. Ego uero^Mar/
ranusaiebat,abiisqmihiordinerecêsuist:i plane íneâ moueor opinion?
q> flumenilludsuû(Pythagoras exinfinitoCabalistarûpelagocuíus fec
licê nobis Simon nauígationêpollícetur in agros grecoi^limitauit, unde
nostra tâdê studia irrigare queamusjta pares mihí uídent esse ínter sc Si''
monis de Cabalístís& tuidePythagoridstâsermôesqscntêtía'. Nâqd
aliud intêdit uel Cabaleusuel Py thagoras,nisi aîos hoîm in deos referre ,
hoc est: ad gfectâ beatitudinem promouere.Quç aût alia uia q similis utri
usqî tradendi modus & ambobus aequa exerdtatio per íymbola Sí notas
adagia St parcemias,p numéros & fïguras,g literas fyllabas & uerba, Sic
hypsilon Pythagorciuuêtutíssymbolu extat.Sic prima syllaba Ilíadòs fi/
gniï est & nota oïm librorû Homerí qtfìnt numero ï utroejj oge. Sic uer
bumcâdídirígrtifícatbonû,atrimalû.Haud aliter cVSimônf prima Penta
teuchi líterâ,cVpé"tagrâmati mediâ ad alias res trâstulit, & Raham, autore
Dauid Kimhi,allegorice pro Abrahâ mutuat9 est,& cetera q de sermone
ad nos habito satis memínim9.Sed audí qto da more nos caupo ipe ad cob
naculû uocat,heus ad epulas.Et Philola9.Eqdê,inqt,cupíêcer edâ,qn Imus
 ÌOANNIS REVCHLIN PHORCENSIS IX.
Doc. De Arte Cabalistica, Liber Tertius.

P Ost ubi dígressi lumê<^ obscura uicissim Luna pmit fuadêtcjí cadctia
fyderasônos,ambo foluût ïfoporêjSmissaadhortatíôe alterí9ergaat
teru ne ultra prímû manc obdormifcerêt,exggefacíêdos ígit fore curarût
Et postero die du de more íduûynterea meminerût ei* diueríbrií Caupo
nis uerba lôga & uaria çjb* ad hesternas epulas hofpitib9 recêsuerít fuisse
qsdâ supjori die a romana curía Frâcofordiâ missas ^ppofitiôes & côdust
ones,côtra ïhibítionê apficam ab Astaroto qdâ fictas et cocinnatas aduer
fus Io. Rcuchlin,propif líbros no côburêdos iâ plus qn quênio crudeles jv
fecutiôes ínocéter acsiPaïo sorti & ífractopaíîum,p forib9 fapiètie actê
plorûuestibulisRome affíxaSj&moxîlutûsterc» & cornu ibi ^piectas &C
côcuícatas iustis ex causis,tû çja pter Sûmi Pôtífirís uolûtaté* & abfqj reuc
rêdííïîmoRí íudícu notícía corâ qb9 ea lis post Astaroti appellationê hacte
n9triênioïCuríapêderet taie facin9fuiílet attêtatû,tû q> uniuersisínotef
cereteâcôfcríptionê agtiíïìmisfcatere mêdadis.Prindpio nâq* polliceri
AstarotûípsentiaPapecÔdusiôes eas fore disputâdas,&Papátnnega/
uísseac certe ^hibuiíTe,cjmímPtisestate
bítís ea câplenefuiflètdífputata & diícuííà corâ dochss. mûdi Iuminib*,
ecdesiecatholiceplatís,archepiscopís,episcopís^íalib9ordinû,eteoiîî^>
ciiratorib93pôOTÍtètíariis,doctorib9,magno numéro théologie íurisq? jji/
tííTïmis uiris,çj Capnionê esse abíoluêdû decreuissent. Deinde q> ignortíf
tiiose appellauerit Oculare fpeculû fcâdala & erroneas côtin êcías,cû tn li
ber iste sit p a postolícâ fentêriâ diffin itiue admiíRTû etiâ q> de eodê* libro
ita fcripserit,q> sit a gnej uniuersitati b9 dudû igni addíct9, q certe fût me
Tg nuge,clar a et câdida mêdada,qa nulla in omi terrarû orbe fit aut fuerít
uniuerfitas q oculare fpeculû codên au erít,scd tm singularia qdâ capitofa
capita,uertigínofo cerebroheterodíta,& fupino errore decepta, côuêti
culariter &côspiratiue côtraiuris &iustície fbrmâí oculare fpeculû liuo
retabuerint,&fua,ut aíûtfentimêta conflaucrínt .Postremo eosaiût çjlu
to &cceno corrollaríaillaîuoluerint & reuoluerintassirmarefolitosJetC
dê côscríptiôib9 nihil cotineri ab alpha ad O, qd nô antea í desenfioe pub
ííca Io.Reuchlin côtra calûniatores fuos Coloniêfes iustificatû folutû BC re
folutû fuisset,qdlectori cuicj lucídÍ9 stellís daruerit.Astarotû itacpfemg
eâdê câtilenâ ,p turpi sua lingua canercHos cauponi fermôes fuisse cû ho
fpitib9& côuíuis fuis díxerût Philola9iuníor &Marran9,grauenímíûpu
tâtes, ï re tâ parua & pueríli,tot annis tâ ferodter digIadiarí,Et simul atqj
uestiti erant,tû Simonís domû uti constituerât uelodter fefe corripuerûc
Cûqj îter fe ut ípforû uf* ferebat amidssìme côfalutassent, Marran9 sic íd
pit.Q£ nos delectauerit prídiana difputatio tua uenerâde Simô îcredibile
admodû est 8í uíx did pot ita fum9 te nobis absente ípatíètes more,g pter
ullâ erubefcêriâ mox atqj pteríit fabbathû tuû anlucani aduenímus.Et ille.
 LIBER TERTIVS Lî.

Verieritis profge,ïç]t,amíct optími,an no Sí uos hodíe série tene*t que diê

Soli nucuparis/Tu Philola9.Pythagorica sum"turba,íngt,dicsíomneís fe
stos agim9,qn hilari mête côtêplamur,nec sabbathû alíud qppiâ ccsemus
g relictis negoríis secularib9 dare opam ut adhereat diuinitatí.Sic cm no^
bis Pythagoras íuslît}autor e Laertio, iv/ìveu %~ç 8w7ç.i.conuersari opor
tetcûdiis.Nisi q? tu numerûuenerarisscptirnû,orio aptííïìmû, q etíâho/
bis pythagoreisnihílrerûparit,&Minerua noîat.Tû Simô,Legiauscul B
tâdû est q sua cuíqj distribuít & nature ipsi pro aîa cst,uoluit em ea & uirí
bus corporuseruire/ineqb'necrôsana essenecmêtískimêcôseruari ua
lide possít,quapropter mediatíonê mesis luna? hoc est septimâ uitepartë G
ejescere côstituit,in qua nihíl agere liceat,nisí qd obmiíTum irrepabiliter
noceat.Ee noîantur si recte memíni Romanis fcric statiuc uníuersi populí
côes & saciudis rébus diuinís côsecrate,utcj5 nô seing philosopharí Neo/
ptolem9 gmíttet ille apud Enniû,ita nô semg,nô oîb^nô oîa de deo medí
tari uel ex vfis sunt q pcipiât,sed est & qn & qb» cV qtû~,Naziàzeno ad Eu
nomtanos autore,quc aliqn grece legi uírû & doctiífimû et eloquêtiíïìmû
in Achaíacûdegerê.Itanô uilescetqdest optimû&îfinitûsínite pro nra
~r ~- 1 " r - ' " làkU cprgaUter

^ ^ . uolûtatis purgatt
bnê diuinís íteti sum9,& feíu'uiifcu oî trâqUitate res sacras laudam?, solícp
tûc •deoseraintf.Huc uergít qddicûtCabalei nfi ^SUP
'K Sabbathû est mysteriûidejujuj,ut in Porta Lucis cap.ii. Extat
hâqj íymbolû mundi supioris hoc est Iobelei ethernitatís,ubí cessât ois la
bor, qregemino dicêdi usu legib9 ïdícit qnto deuteronomii.Obserua die
íâbbathi,qduultïtelligiactiÔíb» exteriorib» iuxtamûdû ïferíorê. EtExo

sabbathû est nota diuini seruitii q sens' & rô absoluût ab occupatioib" ma

terialib'' qtûpmíttit humana íbecillitas)& energia métis alligat occupatio
nib* formalib» ad côsyderâdû q sursû sunt.Istud lex uoluít g hec duo j^ba
ínuere^jj^ ^"ÛM? •i.obseruaJmemora,qb«' intelligût ex magistris
nfisqdâ peeptû (abbathi esseaffirmatiuû &negariuû dicètes, obserua \
caue,cjd lemg eis uitare signisicat,quaten9 nos arceat a b oî qd sanctitatí cô
traríû est. Alii obserua explanant custodí,ut nocu custodiâ attribuât,& re
cordatíonê diei,ac íllud haud oblique ad Cabalistarû qdrat fu n dam êt û,q
hue mûdû esse nofté* & mûdû uêturu.i.fupiorê ac îtellechialê esse diê pu
tat,hicseruos degere,iftic uiuere líberos,his dicêdu caue aistodi obserua,
ïlíis reminiscere recordare mém&o/jmhec uox ^"^^ .i.reminiscere co
tínês peeptû assirmatiuû^cedit ex amore,uerbûueró caue peeptû nega
tíuû îplet ex tïmore,liberorû aût est amor,seruorû Omor,ita oîm peepto
rûreputamus alterû alteronobilip.Fermeinhâcsentctiâ lôgíore tractatu
K ii
 s DE ARTE CABALISTICA

MoysesGerudêsisíExodo sd'ipsit,qb«' duo esse sabbatharccfpim» ducti

scripture testimonio Ezechielis xx.Sabbath a mca dedí eís.Nâ plu ralis lo
cutioduorunumeroc5têtaest3qppenon folûutgnaliteruno uocabulo
singulas feriarû spês î lege numeratas de» exprobrare nobís uoluerít,quc
admodú Dauíd Kímhi&Thalmudidopínant,uer5 etíâutpeculíarí hoc
noîe datúbptímu & donû gfectû adeo nobis côeestum, qd ìobeleú sugi»
n ap*pellam»,memorí semg mente- côplectamur. De q Porta luds sic íft

domàdasugnaq uocatlobele^Vnoîsremimo^pídario&ífiilio grçde

scêditquâsatísnemoeíoqualeat,cunec ocul»odêuidit unqodcpter te.
Estem ^Ï"ÙM7 ^^^íâbbathúqetís6/sabbathûsabbathor5qaïg
humaneoês purereiecta labetâdêredibût libère ad haereditatêpatrû&
míttêtiposseffionëuerenostrâatcp ,ppriâquâ acqsiuínv & retinerti9g
aïam Meffihg de tribu Iuda septimi ab Abrahâpriarche ^peuratorio noîc
in orizôtemûdi sugsupmí iuxtascrípturâ.Et supra Iubíleû mittetradíces
suasJeremiexviiiQuc íterptatCabalistaille pstatiflìm" Sopher Ama in
libro Q^^^.LrecÔditorú,psalmí undeuígesimí íliper ueríu Dies diei.

tnpo- tflwax wí w

re unusqsqj ad familíâsuâ &sad haredítatê patrû suorû reucrtet.quasí dí

ceret,q> ascêdêt g angelos ad Iocû destínatiÔís sue qd est flumê deí repletu
aqs.HccRabí Ama,ôísuntaquxq supra ccelos fût in mûdo intelligibili
W"T^- WÏÍB S^ânilV "biobseruâtessabhathufruut&d
bât hgreditate Jacob pris eorû,ut dixítIsaias.Saneílludipm qdêestíàbba
thû Cabalistarû oî tpe fanctífïcâdu, ï q nô carnis sed aíg seqmur uolûtate
& medítamur diuína,nihil cotra deû íntêdêtes,qd pro lege ost)* gêtib? ex
tat,qm ex ipíà natura pullulauit.Vos em qb» lex Moysi lata nô estjudeo
rû cerimoníe haud astríngût ut numero seruiatís,qd & Iarchas quôdâ re
cte Apollonío negauit.Neca uobis numeruextorqbo/edqetû & trâql
luaÎLim poíco,soti deodiuinisqjdediw,qmaxïe in anagogica spéculation
côfístit,utí est ísta íter nos disputatio a uobis tâtoge delyderata. Tu Mar
ran'.Oíno gsiciêdûcst,inqt,nâco2pistiCabalâ uenuste admodû tractare
q iâ nobisplusqdare ostêderisnô tm poste noshodie ueru etiâ debere
g de alrissimis rébus dissertareJd tu nône mecûpostulas PhilolaeC Acille.
Certe qdê.Emuero nûc ei»dífdpline ítrauim»nauím,& moxîipsaprora
sentímus,CabalâalíudnihileírenisíCut Pythagoríce loquar) symbolícâ
theologiâ, î qua no mo Ira; ac noîa sût rem signa,uerû res etiâ rerû. Quo
aíaduertím»' Pythagore philosophià fere oêm este a Cabaleis ortâ,q pari
modo fymbolicum tradendi morem ad grsecos transtulít,qn egoipse qq?
 LIBER TERTIVS " ' T-l t\Ì

cum fbdali hocmeo te uehementer oro ut dicêdo aepotíus dòccdo ggaá,

Tum Simon.Nonmihi tmiactantícc ufurpauerim,ut docere ttosaude!;/
hecbenetutumsuerít íft re tam perplexa,nondû extraneis cógnita,pser^
tím romane doctís,pter admodum pauca quae annisfugioribus Ioannes
Picus Mirandulae Comes,& Paulus Rictus qndam noster ediderunt,etiâ
ufcjj ad hodícrnum latínis non saris intellecta.Vereor em si docerem tant
peregrina dogma ta,ne mihi haud secus arqj multís ante bonis contigit ui
rísjnuidorumturbaignomíniose obstrepat,quiomne qdneíciunt ïpro/
bant,& facile malignandí studio uerba in alienum sensum derorquent cô
tra loquentís uoluntatê,qsCicero calumniatores uocat,ego sidirí grâma
ticeliceat calumnienses appellauero,qm uos ipsi acque meos Theologí
stas Phariseenses noïare côsueuistis.Sed palam testor utrûcp ticstrum me
nihil docere uelle,diccre aût magis & recensere,si çjd apud Gabalistas le/
gerim qd uobis haud displícere pu tem.Exequar igitur prímum,qd ilii ulti
mum intè"dunt,nam omne studiúsuum & uniucrsam ogam uni buicpro
pofìto impendere curât,ut in hac uita fcelícítatë & futuri eui ,p captu çjqj
íuoppctuam beatitudinêconsequant. Quod maxime oîum hoc medio
fieri poste confìduntjSi tandem aliqn ídqdsibisentiûtproutriusc^mun
di statu esté optímû sedulo & gnauiter apphendant, cuius possestio ade/
pris iucunda & pfecta fit quíes,nimírum cum etiam queqj alioquin aíalía
o tumuís bruta fcelidtatê íiiam gestire tum uifa sint cum opprima fibí exi
stimantiisfruant,& adea gtíngantquascupiditatisuaeafFerunt satietatê.
Cernitis boue depascere floridum aliqd & uinde prarum,non qdem totu
sed deliberata electione nunc hanc inqrere herbam nunc illam. Subitoc^
aliam qdem facile relin quere,alíâ aût prorfus obmittere,donec ad confen
taneum 8í uescum sibi alimentû pucniat q côsistat èí requíescat.Hoc mo
do Cabaliste post campos fcíennar û latistimos,& prata cotemplationum
oîamcenitateornatamultas& uarias qualirercuncp olêtes herbas degu
stantjUtdemum toto gramineplustrato illuddiuinûMoly reperiant,cui*
quançj radix nigresdt,tn flos Homeri opínione albus enitet lacti simih's,q
inuentocunctasrepulissemiseríasuident,appetitus suifínêin hocmûdo ^*
consecuri fcclicem.Virtus uero Moly est,ooa difïidlia radix,fios anímoifc
trâquillíras, hoc omne nisi' psentísseculiuerafceL'citas este aliud nihil ne
crediçjdem postìt.Futuriaûtbeatitudoestapphenfio fummiboni,supra
qd nullum bonû,& a q est oïsbonitas,qd anulla mera creatura comphê
dítur.Sed tum apphendi asserit cum pro cuiufq? captu proxíme accedit, [-J
ut fi qsfimbriâuestimenriapphendatjhoîemindutû apphendiste dicat.
Ad illud bonum qd deus noiatur non plane a nobis poterit ob noftre cô
dirionis fragilitatem nisi gradibus atcjj scalis ascendi,q qdcm ut uos loqut
côfueuí stis instar Homeri cae catenae,ut uero Iudaei nos fecûdû diuina elo
quia dicim' certe ad ípedê scalae Iacob patris nostri de sugcccl estibus por
K iii
 DE ARTE CABALÏSTICA

ríguntur in terram,tançj restis quaedam aut fLin is aurea ccdítus ad nos di

recta,ueluti linea uifualís uarías penetrans naturas.Afpicítís nancp íblem
cuíus radius ad uisum nostrum profídfdt g orbem Venerís,g orbê Mer
curú,perori>emLuna;,per orbem ignis,per orbem aeris,&tangít corp»
ópacum fpeculi concaui ,reflectítcç inde ad stupam aut lanam arídâ quam
splendore suo incendít ueheménter usq? in cíneres,eíusdem uero flammac
species ad oculos peruenit nostros,& a sensatíone ínteriori susdpitur, su
scepta iudicatur ab a;stimatíone,tandem discurrit a ratíone redeundo uia*
qua psens operatiooís estprogressa,tum hsecprudenter n obis ostendit
q nam modo forma; ínteriores déférant per fpirítus animales ad imagina
tionem & aestímationis íudídum, q etiam modo externae ab intraneis reoî
piantur,qitem a flamma species in perspicuousiç ad pupillâ íntendâtur,
qua uia ex incëdio fpeculi cocaui orta sit flâma,&s qmodo radius íncêdere
potuerít,q denies modo gmultamediafibino'n connaturalía continuée
splendor,qua rursus fît proportiôe comgandus aer ad igné, ignís ad íphe
râ lunae,& reliqui orbes ad relíqs.Singula haec ratio nostra disputât per
itercompositionis&resolurionísultro dtrofusqjdecfjgradie*s,& modo
haeemodo illa cogítans,neq* cessat ratiodnari usep dum p phantaíma effì
giem,intentiones splendore lumen lucemluminare sdlícetadipsum de q
loqmur íblem reuertericln prímis imaginem luddâ agnoscít, deinde íudi
catipsam esse propriâíllius flamme stupegquâ pridêoculiuiderant, tum
cpintentío eiusareuifagdíaphanon ad oculû forís producta etiâintra
fueritrecepta.es item stupa sit terrestris,q) fplendorsitaereus,q> flfma
ignea,q> candor accidens díaphanoinhaerens,q? transeatgluddum atq?
pspícuum,siue aer illud sit seuignís aut cœleste alíqd,fecundu forme fub
ftâtialísenergiamcV ogationem peculiarê,deinde meditatafua nobiliori
cuiqj femg accommodâs,relicta materia fecû de forma difputare màpitI
non iam artifìdali ut cuíus ferutíniû hue non attineat q rectius figura no/
riiínetur q forma/ed naturalisai aut fugiore.Pergítitac]j ratio & forma/
rum aliquas reperit esse partículares nunc & híc,reliquas uero uniueríâ/
lesfemg&ubiq),tumex parricularibus quafdam corgibus ínexistentes
tjbus dent ut fint,alías aut formas coaílìstêtesqbuspstent ut sic sint, alias
oïno feparatas acorporeís essentia uirtuteacogatiôe,qtn iccirco nomê
qnq? forma; amittunt,atq? ael díí ,uelangeli,uel intelligentia>>uel animi
beatíjUel mentes,aut alío qlíbct uoeantur noîe.Quaecucjî aut funt uniuer
sales eae non ultra forma; sed Ideaesíue species dicuntur a multis q perg
proprie loquí didiceruntSic ratio fane tan tisper ascendet dum poterit,cu
aûtitafueritdiscurrendoextenuataut formas q corgibus nec ínfunt nec
assunt tâçj naturae no subiectas côphêdere neqat/nox subsidíariû accerfit
in tellectû q plane ut hâc materiâ abstrahit ab nac forma ceu asini cuiusdâ
in agro
 LIBER TERTIVS Lit

in agrosepultï,quamnatiira induit gramínís forma ex eadauereillo flore

scen te,íta rursus formam qq? fimplicíter a materia conatur abstrahere, íd
uero experitur arduû esse ac laborís plen 5,{àrile em est abstrahere mate
riam a forma,fcd formâ abstrahere a materia dissidle,quapropter intelle
ctus ille purgatiorem se eleuat,ut menti occasionê in se infìuendi prarbeat
cuiusdaritatefretus formas agnofcít nonnullas esse penitusa corporeís
essentía uirtute ac ogatione abfolutas,& ob id necp loco nec£ tge conclu
sas,quouereoporteateas arbítrari supra cœlos esse, ubicessat motus ÔC
tempus.Híncuolûtatem nostrâ instruit utessequedâ credat extra cœlos
entia optíma uitam ducentia qua toto aeuo fruantur ,ibicpillum secûdum
inchoare mundû,lumínibus uíuis & mêtibus puriílîmis offeru'ssimu,quê
possítíntrare anímushumanusfortíter contêplando, certe multopotius
£f? oculus corporeustranfcêdereorbem folisacuteuidendo. Vtq? folem
non aípídmus nífi fol nos respíríat3íta mundum fugiorem uidere n eqm*
nísi & ille nos uideat,est em totus oailus ipfe qq? fole daríor, Solem aût
comphendímus per lumen folare,itadiuina comphendímus per lumêdi
uin um,Sí q uifu corporeo possumus non foin m orbe folis,uerum etíâ fu/
períores stellas & fummû ccelí capere,cur non posset mens nostra q uírtu
tem corporeâ modo qdam infinité pcellit altíus fufpicere ac mundi arche
typíc5tentauidere,cumtantapropínquítateconcauû& conuexu fupmi
ccelí uníantur,a q conuexo aethernítatis orízon nihil distare uídeat. In tue
mur itacp Cmíhi crédite)alteríus mundi díuina mutuo,&ílla nosuidíïim
intuen tur,ueluti duo directe oppofiti oculí p. unicâ lineam uifualem recí/
proce drcûacti.TumPhilolaus.Oía,inquit,quaedoces Simon Pythago
ríca funt Sí Italícac philosophie propria quâ inter nos heri difcussi mus pa
rumper ego & Marranus mecú.Ad h £c ille.Vos eqdem qd appellare du
xeritís pythagoricû ígnoro,at hoc fcio haec esse Cabalística q hacten» pro
pofui,a prifcís Cabalaeís tradíta3& oïa lege díuina Hebreoru complexa .
Hinc nafdtur illa enumeratio quin quagín ta portarum intelligenrig drca *
quas tantogeCabalistarûsttidíadefudâtjdiuinítusaMoysedeí seruo re
ceptarum,quarû cognitionêípfe qq? posterísnobístradidítuníuersitatis
tondirionêexplicantiun) tWDÎl *Û3\

jMamc^dixeruntMagistri nostn quinquagintaportae intelligentiae pro

ducta» funt in mundo,& oês illae tradite sont Moysi pterq una,quia dictu
cst,minuisti eû paulominus a diís.Sug isto Cabalístarû fermôe díxit Ram
ban in Geneseos exordío,q? eiufcemodiomneMoyfì traditû per portas
intelligentiae,contentum eít in lege díuina Iudeorum,ucl sensu literali uel
K au
 9 1 DE ARTE CABALISTICA

allegorico,per díctiônes,uèl arithmeticas supputariones,ueí geometrícas

líterarum figuras siue defcriptas feu transmutatas^uel harmonie consonâ
rias ex formís characterûjConiunctioníbus/eparatíonibus, tortuositate ,
direcftíonejdcfeífhi/ugabundantíajminoritatejmaioritatejcoronarionc,
daufura,apertura & ordíne refultâ'tes.Et per illam qcjj legcm a díuino ípí
ritu adeptus est Salomon rex fapíêtííTìmus omn e qd nouerat de q scriptu
est in libro Regum q? deus eí dederit fapientíâ Sí prudenriâ multam nfmis
quasi arenam in licore maris & creuerat fa piêtía Salomonis fup fapientíâ
oím oríentaliû & a»gyptiorû,& erat fapíentior cunctis hoïbus, & disputa
ait íug lignis a cedro q est in libano ufcp ad hyíTòpum q egredicur de pa/
riete,& disseruít de iumêtís & uolucribus,& rcptilibus,&i pífábus.»ultra
ha?c confirmât nostrâ fentêtiam Gerûden* sis Sí concludit ita *Ri

! ffWWi TH^nà'Oîahfccognouit
per legem & oía inuenitin ea per expofitíonesfuas,per grammaticas fub
tílitates & per literas eíus,& p calamístrationes illius.Con tigít aût ei hoc,
postq ad plenûfuiííèt duodeqnquaginta portarû intelligentíae rationê
confecutus,qaperiuntoím creaturarumcognitionê.Sunt emcunctas res
uníuerfaliter in quinas condiciones distributae.Nam aut elcmëta fun t,aut
elementata,aut aníme,aut ccelestia corga,aut fugcœlestía in corporea.Ho
rum fortasse qdlibet decem recípít confyderationes quarû capitula funt
q fequ unt.Genera generaliiïima ,genera ípedalia , fpedes générales, fpe
des fpedaliffima^resindíuidux, q ulterius côstant materia&sorma,ueí
qbufdam utriqjproportionalibus.contrahunturq? singulariser differen
tiiSjproprietatíbus & acciden tiís.Decem hi tam eflentiarû q in telligen tia
rum modíper quinc^mulrípticatí qnquagintaianuasaperiuntper quas
íntramus in creaturarum penetralia illa emínentibus notís ínogibus (ex
díerum designata ,& a Cabalistís studiofe dephenfa receptacjjJam isto ar
tisicioacnigmaticusfcrtipus a Comité Mirandulano internoníngêtas co
dusioesfuaspropositus,faálein enodemfdrpûexplanabítur. Aiebatem
sicQui fduerit qd fit denarìus in arithmetica formali,& cognouerit natu
ram primí numeri fphamd fdet fecretû quinquaginta portarû intelligen
riae,cV magníIobe!eí,& millésime gnarioniSj&í r egnûoïm feculorunyíec
Mirandulanus.Ducaturítaqjuelimfpha?ra plana siuedrculus decé* figu
rarumnumeraliû super cêtrum qdfitquínqj,estem mediû denaríi &ín
eíus drcûferentia parricularíter,denarie fupputationis numeri singuli de
scriban tur,trâfeatqj díameter a minimo ad maxímû, hoc est ab uno ad no
uem^ciiiusdiuifíoduossemídrculos efriciet,a parte siqdemdextrafphae/
rse,postunum& ante noue fuperi» commémora ta ponâtur duo tria qua
tuor quinq?, a parte aût sinistra post unum & ante nouem reponant qncj
sexfeptem
 LIBER TERTIVS LIlí

scx septcm octo,& trahantiir linea* per centrum a duobus ad octo,a triM
ad feptem,a quatuor ad fex,á cjuitií^ ad quíricj&.Tum si maxímo cuicp tm
subtraxeris çjtum abundat supra quínqj,qd est sphseíe denaríe centrum,
ateft idem suo minime» addíderís qui a quinq? defedt, seing ex utrisq? op
pofitís numeris quinqj èí quinqj adsequata furgent,qùarè coparatis ínuí
cemlinëariïpunctis quaclibet linea» desmptíonumeralis,quiHqî&gnc£
obtínet. Quínarìus igítur numerus in circulo detiaríae reuolutionis dícit
íphseriais,quia,ut uidistis,oês numerí spha»re ad quinq; redigutur,íd aut
fit per qúinqj lineas in spha»ra ductas quarû singulaí décent contínct. Eo
itaqj spherieo numeroperdecemmultiplícatonarcét quínquagíntá síue
porta? intelligentíe/euanniIobelei,cuíus proportíòduplaq est arithme
ri(aformalitas,iníemultjplicata,millesimâ gnatíonem procreabít, cjdsi
gpetuosicfaries,appârebitínfínitudo, q estregnum oïm seculorua Ca
balistïs Eníòph noíatú)& est deitasípsa sine indumento. Reliqua em de
us produxitamíctus lumínesicut uestimento utesset lumen delumine,ac
inde cum uestímenti fui lumine creauit mundu íntelligibilê spírituu sepa
ratorum & inuisibiliû,qd Cabalistae uoeant ccelum ut ex me saepíus açce<*
pistis.Ad hune modú mtellígp uerba íàpientiíïìmi & maximi Rabi Elias
zer,» q cu istam * propoíuínet qua?stíortê,unde creatu sit ccelû reípôdít,
7 ÌIEHÏl? -i.de lumine uestimêti fui íumpsit. Recitant '
haec a Moyse Maimoni osteiiíore gplexorum in xxvi<cáp.líbri secudí,et a
Rabi Ioseph iuniore CastíÌiensi,riue Salemítano in Horti nuds uoíumine
secúdo,Vsq? hue ascêdít Moyses dei seru9,ut cognoíceret lumê uestímêti
eius,&sabbathú sabbatborû,&Iobeleum sugíus,& millesimâ gnatíonê,
qd totum níl aliud est q mundus sugior Idearum,angelor5/œlidum ani
morum.Igitur cum indumentu dei transcendere acfadê eíusuidere neçj/
uerít,recte dícetur ex quínquagíntá portis intelíígentie una caruiílè,quâ
alicj nostrum fuístc opinantur ^^^^.í .uíuificationê,tn iis haud aífen
tior,magísueroeflè puto deieffentíâquamsymbolûíndicattetragrâma/
ton,& est mundus incomgabilis nulla comphensibilís proportione.Dixít.
n anq? Moysi deus .Fadem meam uidere non poteris.Seu uerius sic. Et fa/
cies mee non uidebuntur,sed uoeabo nomê tetragrâmà * tô corâ te xxxíiï.
Exodi, c]d «ex^lanât Ca-balíste.ÛlDT! "TiSh R^pRiP
•'irffiS^ 7 ^Sìï^^^M? ^^fV-Vocabocoramtenomê
illud magnum quod nonpoteris uidere, ítaemRambanNehmaniscrí/'
bit. Quo plane apparetdeumíuxtaipsum essesuum tetragrammaton,a
Moyse non fuiíTeuísum.Hoc fane portarû est oímpríndpiÛ supra omnê
creaturam antecreationís exordíum,de q legítur Creauit deus ccelum Sí
terram.Etchaldaíca Onkeli traníktiosonatíta.Creauít.tetragrammatus
ccclurn&tenûDeus ergotetragrâmatus creauit oïa,quem lios Tetra/
cìyn nominare audíui.Dïxit autem Rabi Elíezer ut in capítulís eius extat*
 DB ARTE CABALISTICA

À.Vscç quo non fuit cTeatus mítndus,fuit deus & nome ems íolummodo.
Alii qcp Cabaliste asserût testimonio Moyfi egyptií ca « pite xxix* libri se
cúdippkxomsicîs^i^inm^^ vtìw vhrvn

tyrfàOVh ÛM?n O jTQ^ Ab initio cum no eíset ulla res

erat penitus nisi nomen dei & sapienriaeius£rgo antetg essetcreaturane
quicq iuxta Cabaìas doctrinam,nihil erat nisi deus,& nomen eius tetra/
grammaton ,& fapientia eius.Sola certe tria hsec receptio nostra continet
quae prima creationis porta magistronostroMoysinequag fuit aperta.-
Qiiare dicítur legê diuínâ puestigasse tmmodo per nouem & quadragira
ta portas.Iofue autdenuo una minus fcilicet per octo &quadragínta. Sic
em ín libro explanatíonû alphabetú a Rabi Akiba rece«pimus ^Hí^

w twpm .vterwy vrvw tfá ttìwwm

•Vnartrn vin Twwb?ww^5p*«
tehìMoyíï abscondita fuit de Iosue porta una&relicìaefuerunt quadra/
ginta octo port£e,& Salomon laborauit su p ílla porta ad reducendû ea m
fed nbh crat potensHoc ita receperunt Cabalistac qm de Moyse ícriptû
est xxxiiii.Deuteronomii.Non surrexít propheta ultra ín Israël sicut Moy
fès.NonigiturIoíueualuittmascendere quantSMoyses ascêderaycrir
co haud ab re affirmacur uno fuiíTè gradu inserior.De Salomone aût Ec
clefiastis xii.legíturqjquaeíìuerit ut inueníretresbeneplacitijíedaddunt
Cabalistc dcû ci pcepííïè fí'c.Scribas recte uerba u erítatis,ea este ditimus
tradita &recepta g uiam Cabala?,quatenus alíud coscribere non auderet
nisi quod recepisset,idq? fuit duobus gradibus inferius q Moyíî receprio.
Postdeum porta fècunda est mundusarchetypus,&didtur Ccclûa deo
tetragrâmato ín fapientia creatû iuxta Thargû Hierosolymitanû c|d loco
ÎD^'&S^à principio pósuit SWÛS^HlS ín fapié&a» quippe
confirmansqdiximus,q> in fapientia creauit dcusTctragraîrïmatuscoe/
lum,côdaue angelorû,de C| plane níhil a Moyfe fuit expositum,ne rudi et
agresti populo uel nonintellectauilescerent,uelídololatrix pberctocca
sionem.At uifìbilísistemûdus terra intellígitur,quë inter portas tertiam
esse affirrrtamus.Per inane aût fymbolice notari materíâ putabímus, por
tam intelligentiae quartâPer uacuû hoc est príuationé*,quintâ.Est & fexta
h orum appetitus naturalis abyíïùs.Deínceps pro qbusuís fex díerû ogib»
rcliquaeportífefequunturJam ern quatuor elementorû signaeuh portas
quatuor indícant,purum nanqj elementû ignis fecundû Moyfen egyptiíí
libri Perplexorû secundi capite xxvi.tenebrae nuncu pa t,spíritus aer,aqua
humor elementarisjlux forma fubstantialis,díes,acádentia q maxime no/
bis conferunt ad cognofcendû cp qd estNoxfunt proprietates occulta?.
 LIBER TERTIVS LIIIl
Vesper corruptíonis uia,Mane gnationis,Dícs unus,quí ccrta ratíoe nS
dics pnmusnoîatiir/cddíesunus,fìgnifi(^tcompositûinlucem editum.
Die fecundo,aquae supra fïrmamentû sunt fpecies rcrú uníuerfales. Fúv
mamentû* orízon scthernicatís & tgísJ\quçmbfirmamcnto ínfluêtíe cœ
Iestíum corporû naturales.Die tertio feqtur alíud cœlumuisibileacma/
terialc,portasciIicetundeuígesima.inde terra quâterímus,. deinde maria
q nauígam9,sic herba;/ermnaJigna/ructus.Quartoaûtlumínaria,signa
temporajdíeSjannijíplendorjsolJiinajqbus planetis cxteri côicatione ca
loris &frigorís,siccitatís & humoris comphendunt.Calet&fìccatSatur
nus Mars ac Iupíter cû suo Sole, humectât & ínfrígidat Mercuri»' ac Ve
nus cum siia Luna etíâ si septê hiesphaerae distinguant sperífíceJDesignât
pterea portamreliquae stellas nonâ&ta'gesimâ,tum die quíntiprodeût
anímae uiuentes q est uita mortaliû,& in aquís reptilia & cete & pifces,&
generatím uoIatilia>ck*parricularfter aues.Sexto aíal progreflîuû in terra,
& reptile terrestres iuméta,& bestise.Tandê porta qnquagesima q est
h omo. Hi sunt quadraginta nouem creaturarum cognoscêdarum modi
W^J ^J^JP&supma porta unus creator ornniîí a nullohoîemsi a
Messiha plane cognítus,qmípfe estluxdei &s lux gêtiû,ídeoep &cogno
seít deû ÔC deus cognoscit g eûJRegius em propheta Dauíd addeum sic
cxdamat.Míttelucê tuâ,qdinterptaíRabi Salomon Gallus ^^U^ÛT!

ç| comgatur Iuci,qa scriptum est.Parauí lucernâ christo m eo.Et Isaías ait

Óedí te in fcedus populi in Iucem gentiú Et rursus.Ambulabunt gêtes ín
lumine tuo.Scrípsit aût Arístoteíes id qd eílèuerûarbitror uisionê" fieri
non poíTe,nisi cû lumine,utlegíttn líb. deaîa oiyj>çxTÒv ívfr <p«ToV.i.nilui
sibilc sine luce.Quapropter ambulâtíbus nobis ad rerû oím inspections
conducit admodum itineri adhìbere Iumê,ut uiam qua poíTîmus abícj? pe
dum Iaesione profidsci matura cum prouidenria elígamus.Ad qd recepe/
runtCabalistcctramitesqsdam lumínosòs&íllustría expérimenta q no/
minarunt ^2Û^ft ÏVtìT\Ì ìS^igintaduassemítas íâpiê
tísequarummeminít Abr*aham inlibrodecrcationequemsi'c «mapit,
ppt* ttasT? ïw» ïvtìTtt xrwm triïrnto
níuV T*\^y^y TTYn"1 ^•1-Triginta&duabussemitísmirabi
libussapientiseexcustîtleuexculpsit deusTetragrammatô Zabaothno
men suum.Sug q scripsit Rabi Iacob Cohen,q> dicit mirabilibus eo sígní/
fìcathas semitas estèarcanasreconditasc^occultaSjhancsuâ interptario
nem confirmando g ThargumJEltcômentatorRablshac in eundêlibrû
^^JP testatur,q> prisci sapietes uiri cordatt mites òC rectí g fundamê
talegis in Cabalaplurimû exercitati docuerunt nosc^ maLoresnostri&
patres ambulauerunt guiasmultas ut tandem starent in semitisístis qug
 DB ARTE CABALISTICA

ch'cuntur admiranda sapientia»,tradita g Zadkíel Abrahe patri nostro m

tradítione fœderis,hec illc.Recensebo itaq? uobís auditores optími simo
do dignûaliqdexistimatíoneuestraiudicabitis.EtPhilolaus. Perge obse
cro,& Marranus ímo côfestím exorsa gtexe obtestor amboinquMt.Tu
ille trigintaduseait sémite; a sunumo culmiVncadima basis têdût,hoc mo
do notandç quarû prima est Jj^ tJ^D tÛM?*1* íntelligcntía miracu
losa,si'c a qbusdam dû^a/ed rectius multo noîabitur Intelligcntía occulta.
NamRabú SalomoGallusinlibro Deuteronomii cap.xxx. probat hoc
uerbum ^T^y^Elsignificaré ^O^S^í" uersu,qmmandatûhocqd
ego pcípío tibí hodie non supra te est,ubi docetlegendum esse non occu!
tatum a te est,idq? per chaldaicas tranflationes illic citatas. Est aût lumen
dansinteiligere pcedentia sine prindpio,noíaturcç gloria príma,qm nui
la creaturarum*mera essentieac ueritatieiusualetappropinquare.Sec5
da'^^'p'û ^aM?.i*Ihtelligentia sanctíficans,est fundamentû íapic
tix îetherne, q uocatfìdesx & nox minât parens fìdei,co q> de eí' uírtute
fìdes ínfnnditur.Tertía ÛtU? ^?5MJ?.i.I"telligentiaabsoluta,estintc
tio principiorumqnôradícauitadrediicêdumsibialiqua in* penetralia
maiestatis suç que infundant ab anteríore.Quarta^^\5 ^©.Un
telligentia munda puríficat numeratíÔes Cabalístícas & figuratioríê earu
emêdat.disppnitqj terminos & extremita* tes suas ut sint absq* detrunca
^qneautdifpersione.Quínta ^'JTflû ^?î3M?.i.Intelli« gentia fulgida
dicitur a CabalístisgIoríasccunda.Sexta VïliïtÛ 7S\D.í.Inte!

Septíma ^THUlû ^^^.i.Intelligêtia ínductiua,est ipe thro«n» glo/

riac,pérfìcitc«ueritatem comunicationumspíritualium. Octaua
jantelligentíaradicata, qconueniens unío dicítur,8<s«cstpro
príum ipnus prudenriacq ínfundítur a sapiêtia superiore. Nona
^^2^3,a.Intelligentia triûphalis uel aether* na,uocat paradiílis uolupta
tisparatussanctis. Décima WV^Wrt 7Ì3\C?-í.IntelIígétia disposití

éx ea ó'nt uisi'o uatibusuisionêuidentibus.DuodecimaJ^^'p

.i.Intelligêtia notata,insígnis raptus,a qua defluunt úírtutes spirítuales in/»
star infusiôis * unius ab altéra íecundum primi influetis energiâ. Tredçcí
ma *^Ï^Oi 7Î3\J?.»-Intelligentiarecondita,ìlIustratsoIum potentías
taliû íntelíe. ctuû qper cogitationem fidei créditasuidêt, Quartâdedma
*VfcÇlû v^M^.i.Intelligentia illumínans,que est ípse Hasmal angelus
Ezechielis,,quasi ípecies electri,institutor arcanorû,aîaliumsan(ftuanï, êc
- . intcntionum
 Liber tertivs Lv.

intentionum eorum. Quíntadecima T^ST^STÛ SiV7 id est Intet>

ligcntia subtíliata,disponit ordinê *quo conceditur acceflus per gradus
ascensionís.Sextadedma 1[1ûì^Ì vÌM? id est Intelligentia fidehs,qua
augent uirtutes gra vtificatae iuxta uítas eorum in quíbus habitant. Septi
madedma ^VDi est Intelligentia probatoria, est tctatio &
probatioantecedensinqiiaconsi'rstitdonûdeibenedtctierga ornes fan
ctos eius.Octauadecíma tJ^^P vîSMI? & & Intelligentia confirmans
est uírtusrestaurans in numeratiôibusCabalistíds/í quídíllis » desit,ue/*
stiendo eas de spirítu sanctítatissua?. Nonadedma ^Jf"^ 7Ì\í?id
est Intelligentia uoluntatís prouídet omnibus creatis,& per eam» cogno
scûtCabalisteueritatêsapíêtiaesugiorís. Vigesima ^aj^â rÌ3M?
id est Intelligentia constituens,farítstareípsiuncreatíonê*in caligine mun
da. Et magistri Cabalae dicut q?*sit caligo,íuxta íllud caligo in drcuitu eí»
Vigesima prima M^^^Û 7ÌM? id c'st Intelligentia innouans, per
quâ r eparantur et innouan» tur omnia creata in hoc mundo.Vigesima se
cunda J?ÛM?11 ÏVii fïìM? id est Iritelhgêtia domus largitatís,de
medíoinfufionisilliustrahuntnrarcanum &abfconditum, quce habitât
ínumbra eius&adhaerêtedu ,<ftonísstu*dioatqjdiligentiepromouen;
tis ad alta. Vigesima tertía 7 7Ì3M? 'd & Intcllígêtia actí>
uitatum,estcollecìio& unjuersitas opcratíonum spírítualiû,sícdictapro
pter ínfluxum qui congre * gat in ea « de fonte pelagí fuperioris & glorÍ£
excelse.Vigesima quarta 7*^1 ^ÛM?id est Intelligentia médians,
qua colligitur influentiagranarum&ípfainfunditlargitatêmoía stagna
* *feupí» scínasbenedictionurnafe appropriatarum. Vigesima quínta
^ 7 7Ì 7Î3M?id est Intelligentia collectiua,qua colliguntastrologiiu
dicio stellarum fatales euê tus ôínoti» tiam eorum perfidutfphaerís &or
bibus fuis. Vigesimasexta HlJ?} id est Intel!igentia admínícu
Iaris,concurrit in fubfidium ad ornes operatío* nés planetarum & alios in
fluxuscœlestes.Vigesima feptima ^"^£l^ ^^ip.i.Intelligêtiagpe.'
tua.qtidíe côtínuat g meatu fo, lis&lunacfecundum condition es eorû.
Vigesima octaua OlD^la. 7Ì\D estintellígentiacorporalis in/
format omne corpus qd corporatur sub orbibus,itêc|j« magnítudínem
íllorum.Vígesimanona\I?p^,Û,n YÛT^H id est Intel
ligentia complaccntiae quaesitijredpitdiuinaminfufionê ut par* tidpet
de írrigatione eius super omnia creata. Trígefíma U?^*^ y 7ÌDM?
id est intelligentia condtatiua fcnfuum,qua fiât enria fub or*be fupremo
ÔC omnia gênera mistorum.Trígefima prima ^2A*Eì^ rïìM? id est
Intelligentia imaginaria qua uariantur &altcrantur omnessigurç acíma
gines creatae ♦iuxta superficies rerû &naturas earum.Trigefìma fecûda
id est Intelligentia naturalis,qua confummatur na.
 DE ARTB CABALISTICA
tura rerummaterialíumsubsphsera lunae ad pcrfectíonem suam. Copie
xus sumbreui catalogo uiri externorum dogmatum cupidisïïmi quaeno
stri maiores & de quinquaginta prudentiayîorti^cV: de duabus atq? txv
ginta itíneríbus sapientiae multis in libris diffidlíore studio tractant,& est
res profecto meliore digna ma gí stro ac multi sudorís fane q maxima uírrj
habeat ad cohortandum nos ut ferme semper cum angelis uerfemur in cô
templaciôesummarum &diumánimrerum4quibussifamiliareseflre cce
perimus,nihil nobis erítaut dictuautsactu difficile. Familiaritatem eam
literae conalïant3qu3cillorUmmunussunt.Eassiadhibuerimusdecem nu
merationibus Cabalisticís,statím consurgít*duorum Sc trígínta numerus
Quod scriptú in Iibro Ietzira Iegítur 'pfEP 7^ ÏY^TlD
ftVTflK WÍWì ÛM^M2JT!-,-DeC€m numerauôes Belima,&
uígíntí duae literae.Quapropter nonpaucifcriptores& decemistis pro/
prietatibus silentio dignis,& uiginn duabus liceris hanefemitarum côflât
summam pro meo quídem more in eum ordinem digestar um, quem ta/
men alii haud paríter obseruât.At uero illud literarum coliegium si qu ín/
N quagínta portis dilígêter applícuerímus,inde feptuagiuta duorum ange
lorum feelieem feriem comperíemus quibus Semhamaphores id est no/
men expositorium illud magnum summí dei constare perhibetur. Nâad
quinquaginta uigínti duo addita lxxíí. procreabunt.Hi sunt angeli fortes
uníuersac terre,per quosputatur Moyses ílle miraculorum operator ma
nu sua mare usq> ad siccum díuisiíse,quoniam ípsi sunt angeli diuisionisJEt
diuisitde'terramiuxtanumerumangelorum eius.Síc enímínlibro Por
tarû iustidae que Rabi loseph Ben Carnitol celebrís in* Cabala magister
côsmpsicinterahaleg.mus^^O'Û tfflÛ^ YWClî
tF^M? y 5TlÌi. ïdest.Etrelictaísuntòmrtesgêtestraditaîinpotesta
tem sepruaginta pr*fectorum,hoc est prindpum angelorum,quibus Ra
canat perítííTìmusCabalístaGenesisxlvni. septuaginta palmas applicat
í11 as drea duodedm fon tes quos n ostis.Qu ín e tia m certum est,duas ibidê
fuisse columnas nubis &C ignis, quibus duo praeposiu erant angeli. Quare
lion inanífer exístímabímus in eiufcemodi section c maris & hberatione fi
liorum ïfrael acceíïìsseMoysiseptuajgintaorbistcrrarum angelos 8f du/
osilloscolumnares in mínisterium saluas quac nobis plane contingitex
nómíne Tacragrammato ineffabili,per septuaginta duo nomina qua? de
sacra scrípturacolligûtexplanato Exodi quartodedmo auersu.ToIIêscp
fe angel» usep in fìnêjubilegítdiuisac^ estaqua.Sûtnimirííea nobis sacra
ta signacula hodierna etate memori mête reposita,qb»symbolís angeli uo
cati ferûtopêhon)%adhudë&gloriâJineffàbilis dei, dequo scripsitRa
bi Salomon in expofìtioneThalmudtestimonio Gerûdêsís inGeneseos
cxordio.Symbolorû itaq? characteres hi sunt, quos digito uobis pingo.
 LÍBER TERTÍVS LVt
•m w» vsm tìSS wa t>Vw «n

rry vsfír m» iTW tto 'r.^m ™ yh

mn Fia wnrç asS ^ tow

rsp tsd "ht Mi to ntm r njm .-w

Waû ïrt o»? Wfl "il "flïì ma Sy?y

Tfo w w aai -ara S-1 oa* %

■WÛ -"Tl TWì "ÛTì JTS P}a Oh h*c
nominamanà'tde proprictatedementiar,utasïerantCabalista?, íllauero
unaextat ex deccnnmerationibus,quarûuobis arbore demôstrabo si ad
nuerínc supefi&uos simeaudireparatieritis.Qúín paratiíIìmi,ambo irt
quiunt,qui ob id tanta itineru pericula obiuimus,tot & tantis sumptibusí
crogatisiied pergeaiuntutdeistisangelísalíqd discamus,qfum nomina
Marrano mihi nunçj audíta fuere,credo & tibí qc& Philolao pariter.Cer
te,aitille,ut neuisisuntunq istimihí angeií ç}dê,itaneiporïícognitamíhi
sont noîa/ed amabimus te tiír optime,índesinenter gge.Tum Simon,Fu
isse angelos^'nquit.multos qui adtantû &tamadmirandúiVloysiop9c5
currerêt'eum aquas maris ita diuideret ut Israelitae fìccis pedibus trâsirér,
id ex ípíâpossum' sacra scrípturadephêdere,* ne quis me«ueteratorêptf
tet.Verbanâcjdiuina ïeo IoeihcclutÛ'T^ V^'H '*TS^ .J?©^
a\&migrauit angelus angelorû.Non ut uospronunriatís Iatine/TollèTqj
se angelus dominí.Non cm Adonaí posítum est hic qd interptamur dnm
Sed Elohím qduosparíter angeli tranlatú qtidie Icgítís, Minuistieûpau
lo minus ab angelís.Etln conspectu angelorû psallâ tibi.At nequaçjetisí
hícscribítur ut alias crebro angelus Elohím.Sed memorabiliter sic ange
lusha elohím intercedente articulodemonstrante^perínde atep dícere fa
cra historia uellet.Per hune nubísangelum castra peedétem, cognofcíte
hic plurimos qq? alíos adeílè angelos orbís terrarû principes. Astipulat
nobis Thalmud in Mechílta,ubi Rabi Nathan a Magistro nostro Sime
oneBen lochaí cogna to meo huíus quacstionís petit íblutionem. Quscso
inquít,quareubiq?scribítur angelus Adonaí, hic aût angelus ha elohím

cuirespondet^ fcS» OTf^^S* jH^^TSW*0"

. ideus in omni íoeo feilicet signísicat nisi pfes fiue pfectus. Tgit angelus ille
íîmul cû íèpmagintapfídibusprouindaifc íntellígit affuisié,ob idqjítadí
ctus Mallach ha elohím.angelus ìlloru psidum feu pfectorû,& alter item
angelus ígnis eorundc psi d û sodus,ut iure optímo septuaginta duo nume
rentur,qrú signa uídístís íam pridêa me descripta^q ít uultis uel potíus çja
uultís (noui cm uos uelle) docebo qua nam uia e sacris líteris educant Iâ
L ii
 DE ART B C ABALISTICA

hos tpsos assumite trcísucrsus \fiÈF\ acm modûerectg

columnse singulos more Cabalistico a dextra ad sinistré ita conscribíte ut
uniuscuiusqj uersus literae a fummo ad imâ continuo altéra fequat altéra
tune primi uersus characterem primû poníte qui vau nomîatur. Deinde
secundi uersus characterem ultimû usu retrogrado acdpíte q est he, tum
postremo recurrite ad terrií uersus ínírium,qd rurfus inuenietis vau este;
Cun$ treís characterasordíneisto coniunxerirís, nascetur prími angelt
memoriale vau.he.vau.Et secúdi Iod lamed ío&Et tertíí Samech iod teth
Siccjc£ derelíquis semper ternis atcç ternis,psenti aut modo tribus colu
mnís rite ut fieri débet ercctís,qdlibet signaculû Tetragrâmati expositori
um conflabítur.Eíauídete consyderate contêplaminí bene,num nocípm
summa letitia est,omne huius seculi gaudium excellens,recordari sanctos
nutus dei cVdiuínosuultus qs hebrei Mal!achím,gred angdus,latiní de
os noîant,tr actare aîo & manibus tam puras,tâ pías,tam côiecratas res cÔ
uersarí studiose cû" ïilís ca ndidiíïïmis spedebus quar5 spl endor non n isi g
spicadb'generosai? mêtiuoculisillucesdt.Intercíre côuiuiísatcç colloçjis
spirítuûbeatoríi ç| nos supra goímmortaliûmos estfraternediligûtnec
diligutmodo sedamlt Gestiremihi parietesuídent&hoïbus nobísgra
tulari q> dei bonítatefactû fit ut g qdam humanac imbedllítatis sigilla&
artifidofa charagmata in hilares ccetus admittamur angelorû,pro uiríum
nostrarumcapadtate,cum quibustranquillo corde gaudeamus & Ixtc
mur,quos cotamiiS ÔC tien eremur,quíb9 honoré* tali & tâ sublími naturf
debituimpêdamus,aç]b9 uíàíîìm & amemur & ínstituamur & custodía
mur.Tum Marran^diaracteres quídêuideoinejtsed noîm sonos nô au
dio,quaígiturpronunáationc muocenturangeli nesdo.Adhacc Simon,
ut óculis uidentur,sic auribus audiuntur,&s ut nos uídentjta. uoeantes au
díuntid qui modo fieri poíïìt duobus uerbis dicam.In ípíritu & ueritate,
ut qualeshabentlinguasnostrac mentes, taies habeant aures angdi.Etu>
cut spíritus díuini linguís angelorum loquuntur,ita spiritus humani auri>
bus mêrium aufcultêt.Non igítur ea n eceíTìtate sibi noîa impon unt,q? ue
lint palam nomínari 8c" damari,sed fígnacula memorariua tradût q> cupi/
ant a nobis recordari,ne omnemputetis uim díuinam in uoee latere.Sym
bota igitur haec frequentem angelorum memonaposcunt^qrû sedula rc
miniscentia nos in amoré dei mutuo tradudt,& uidffim amor in rememo
rationê.Quêemfortiter amam9,eíusfrequêtermeminim9,ut estin ,puer
bio.Meminerut oïa amâtes .Icdrco nomê tetragrâmatô nobis de* codona
uit,nôutíllo seuocem9qd est inefiFabíle^ecteœ a uobis Anekphoniton
appellatur id estnonuoeabile. Quidenim reípondit creator quaerentí
Moysiquod est nomentuum, certe hocaiebati.h. v.h.hocest nomenme
um in «ethernum,& hoc memoriale meû in generatione & génération ê.
 LIBER TER TIVS . . LVÍL

EstigtoTctragrammaton,arthernítarínomcn,generâtíoniaííc mémo/
ríale tm,quia nequít ulla uoce humana componi nomen qd díuinítatís na
turâequare possit.Abogibusangelos cognoscimus,quare pro eísdê uír
tutum ogibus noîa paríter pronundamus,uta medícina Raphae^a uírilí
tate:Gabriel,a stupore ac admiratione Michael,qd îterptamur quis tam
fortís,propría uero noîa qm cíîènnam ignoramus,nostrsemortalítatís in
firmitas inuenire non ualet/iec ínuenta ímpon ere,nisí qtum nobts diuina
cstreuclatíone œceíïum.Ex numerís itaq* acfìguns diuinítus traditís cô
templantiffimi quíq? secundû uoluntatesangelorû noîaíìbí formare in/
stituunt sicUtpueri ex líteris uoces côponerc docentyuel hcbraícís uel gre
ds uelromanis,uelarabids,uel aegyptiís,non q? uox enunríarida egeatti
teriseiuscemodí,sedpropter nostrae imbedilítaris memoriâ, ut sine noîa
quasi notamina quae sensus nostros incitent uel figura uel uoce,ruríumc|j
senfus moueat phantasiam, phantasia memoriam,memoria rationem,
ratio íntellectum,íntellecìus mentem, mens angelum.Scripsithuiusge/
neris aliçjd perq elegâter ex uestris çjdam ínsigni noie philoíòphus Tyr#
Maximusinlibro •râHvfíS/w» ^«AÍfí^ THç^T*çtT,A^'*tfdísputatiÔeocta
ua.Vnde id uobis coniectura innotesdt/atis eííè,si tres uersus,per me an
te resolutos in an gelorum feptuagínta duorû reuerentiâ & uenerationé"
tegeritis ca série qua spiritus sanctus dictauít,prorsuscp g eorum dílectio
nem in noîs deí fummi arden tisfimû amorê & extaticâ adora tionem incu
bueritis,pensiœlatimcômemorando cj? sieut ex numero tetragrammati
aríthmetíca proportíone progredítnr numerus feptuagínta duorû,ita fe
ptuaginta duo angeli exsignaculo creatoris qdâ effluxu diuino producûf.
Cum em quaelibet litera hebraíca numerum peailiarêdesignet,oríurit: ex
iod.he.vau.he.duo& septuagîta,hocmodo.ïod notat decem, he quíncp,
vau sex,he iterum quinqj.Totum hoc ex arte artthmetica sic còlïígat Iod
decemjod hequíndedm,Iodhevauuntí & uígíntiJod he vauheuíginti
sex.Comphendítenunc singulajDeccmjquindedmjUigintí unû 8í uigin
ti fex,& oriunt feptuagínta duo.Haec reputantes uobiícû aperte intellíge
tís ad inuoeandos spiritus uoceípirituaíiopus eíïè,nortaût clamorc, ceu
sacerdotû Baal qb* ab Hclía proph eta dídt tertio Reg. xvíií.CIamate uo
ce maíore forsitan deus in diueríbrio est aut in ítínere aut certe dormit ut
exdtet.At si qua orône in fupplicatiôibus utimur non ideo fit ut deû uel
angelos syllabís aut diclíonibus tanq erga mortales usi cômoueamus, fed
ut uíres nostras in ardorem illorû índtemus & fidudâ in eos quasi ancora
sigamuSjiielutiappellendo nauim in portû soient nautíe resti eiectauel
fune prolato terra attrahere,quant|f ímmobilê,q conatu adterrâseipsos
trahuntPari ratione per sensibilia nos signa qcunq? instítuto composita
uidemurinuisibilêdiuínitatë attrahere, cum tn reliera nos ípsos mobiles
ad immobile diuinitatë attrahamus.Hocarcano fundamento facramenta
L iii
 DE ARTB CABALISTICA

uniuersa SC cerimoníarum ritus gstant.Híncsignis,charactcribus,ct uocc

utimur, hínc hymnis Sí canticis, hínc tympano & coro,hinc chordís,cym
balís & organo,alíisq$ íd genus musiris,non uc deû quasi fceminâ cmollia
mus,nec ut nostrís blandimentis & adulationibus angeli capiant. Sed ut
deum ac diuina exaltan do,nostre condícíonis exiguítaté" agnoscamus, sub
ie^onc&obedientiâhumillímeprofiteamur,&oêmuoluptatchumanâ
in resdiuínas côferamus.Ad fummûaût,hoc pactoamoremintêsum &
ardcntem crgadíuínítatêconcipiamus,qui unus pter caetera id cffidt ma
ois,ut oîm gratíarû capaces fimus, propterea palmas tendímus, brachía
expandimus,genua flectimuSjstantesoramiiSjíussiqiioqîiiacâ trienncm
capram trimamjturturê^olumbâjper médium díuidimus,arieté" in uepri
bus haerenté* cornibus gladio ocddentes,igne cremamus,Thausug po/
stesaedium sanguine notamuSjSerpêtcaeneum aípidmus, Cherubim&
ahas imagines siguramus.Verbacôpositaloqmur atqj uouemus,Sanctu
arium struímus3Pontifícê tam uario & admírando indutû ornatu attonití
respicimus.Vníuerra hec cksimilía propter nos ipsosfìunt,ut nos moue
ant,nos íncitent,nos auertant,nosconueftant,auifibilibusscilicetad inuí
sibdia,fídem augeant,spem c5firment,& uerâ inter nos charítatê deo gra
tiílìmam diligenti Anacephaleofì in diuinoru amorê traníTeran t.Dogma
tahaícoíaCabalístarufunt^utlibertertius gplcxorum Moysi a?gyprii

ra awan irpom wawm ffm *tûiì

.i.q> in tentio cerimoniar û eíuímodiest, m emoriadei frcquens& timor

eius,& amor eius3&s obferuantia manda tor û oîm ,Sí q? credatur in deum
altisîîm5,idqd necessariuestunícuicpJ^îimimgrauinosmole corgís op
presfiualde çjdemegemusad somnolêti aními exdtationë comouentib»
rebus,utgenerosus equusitinere iam longo fatígatus cum claflìcû gsonu
it in robur crigítur,stare loco nesat,mícat auribus,& elephantus fegnirie
torpeicens,ígne ostenso resurgit in audariâ,ita rébus secularibus enerua/
ta uírtus nostra,externis&;corpalibus indtabulis siue uocû feu figurarum
índígetjUt animí nostri uígor spirituali operi robustíus instet,& contépla
tio nostra tanto acrius in sublime prouehat,çjto magis attoniri antea ob/
stupuerimus.In han cutúïtatê démentes angeli fxpc figuras characteras
formas & uoces inuenerunt,proposueruntcç nobis mortalibus & ígno/
tas & stupendas,nullius rei iuxta coníuetu lingua? usum signisicatíuas}sed
perrationisnostracfummâadmirationêin assiduâíntelligibiliûguestíga
tionem,deíndeín illorûtípsoriïuenerationê& amorê inductiuas,non ení
secudû* ínstítutû aut pladtú hoîs fígnífïcât sed ad pladtû dei. Vnde ad uos
illuda nobis transtulítdoctiíïimus uestra aetate atq? sectaMirandulanus
 LIBER TERTIVS LVIlí

Cornes qd in nongentís conclufionibus aít,Non signifïcatiuae noces pluâ

poíïunt in magia q si'gnifícatiuae,quel íbet em uox uírcutê habet in magia
in qtum dei noce forma t,quia íllud in q primu magicâ exercet natura,uox
est deí,hec Picus.Tum Phitolaus.Soporatos & stertentes,incjt,nos hoïes
maíori mouerct exdtatiôe huiuscemodi noïa, si plures sensus ÔC non unu
solûmouerentut non modo nostris obtutibus per figuras &characteres
apparerêt,uerLim etiâ articulata uoce aures simul nostras pulsarencQuá/
re plurímu m opto si fìerí poíïît ísta non sol u picta uidere,sed dicta qcp au
dire.Tum Simon.Valde segnes,inquít,putandí sunt mea sentêtia,ac si cû"
tuaueniadidliceatualde çjdemhebetesqextraneo motu egent, quancj
ita sumus nati ut semg aliud magis alí 5 amdat,& non idem ornes pariter.
Ad haec asientior nbi Simon dochïfime uera diccti Marranus ait,hoc cm
ôí nostri afFirman t,angclos hoibus a pparere aliter atq? aliter pro condiV
tione ac natura uidentis.De q Chrysostomus sug Matthaeú late ut ornía
tandem his uerbis deloseph scribit, k&t'Ìvhq <p«m9 ò a-yytAaç. h) tf£ -n^^x
viç&g KccdèiÇ to7ç 7iï/fú(n y»i ^ Z«p^e<V Kfiù tH 'xi>9ív(ù.3XpóJ\<>ct ttïssç hv o eù)f.i<gì
•uKítâ-n tíJç o^êaç TOÚ-Miç.i.Per somníum apparet angelus Sc quare nô ma
nifeste? quemadmodû pastoribus ÔC Zacharia? ÔC uirgini. Vehementer
credulus erat ille uir,& non egebat uisione ista.Cui Simon rursus.Et id tu
recte çjdem,ac haud aliter Cabalistce sen tiun t dí cen tes,q> uirtus uisi'ua in
AbrahâfortioreratqinLot,ícdrcoAbrahaeapparuerunt uiri,& Loc
angeli.Sed de his alio forte loco.Nuncqd ad nostram attinet cauíàm, ma
gna ut pnostís est hoîm díuersi tas.QuidS satis grati ÔC ea sorte cotêti sunt
angelos in forma humana uídísTe,alii in forma ignis,alii in forma uenti ac
aerís,alií in forma fluuii ÔC aquac,alií in forma uolucrû.alii in formagenv
marumaut minera?,autpdosorumlapídn,aliíinenergia prophetic,alii t
spiritu qdam habitante intra se,alii in litefarû &characterû figura, alii in
sonituuocís,&sicdepluribustiisíonû spedebus,ín sacra scriptura dephe
siSjUobís aûtdum hitharacteresíèptuagintanoîm nequaq fatiíFacere ui
debuntur,demonstrabo recta uia,non tiîi in characteríbus comemoratís
uerumetíâ posteacômemorandis,qnammodoex effigie literarudictio
fiat q poslìtartídilate pronundari. Êíusartisdeûípsnm habemus autoré?
l^gimusnanc|nnxxûï.Exodí.Ecce egomítto angelûmeum ante te ad cu
stodiendumteinuia,cVad ducendû te in locûquê destínaui,Siscautusa
conspectu eius,& audí uoeê eíus ne exacerbaueris eû,qa non ígnos:et sec
leribus uestn?,qm nomen meum est in illoPerqd cognòsdmus nomen
angelioptimo ritucomphenderenomêdei qnqjdebereJdeoqjCabalei
cum angeli cuíufuis nomen fignificatiuepronundare neçjuerint,subsidio>
alíciiius noîs dei qd illi adiungút, totû simul proferre cc*niùeuerunt.Sicut
cmtrishoscharacteres^a au£ ^^^uelj^Q^adsignisicâdû an
gelinomêimproprie uidêtusurpari,nisíaddaturnomê driEl,utMichael
K iiii
 > DE ARTE C AB ALIS T IC A

Gabriel Raphaeljta ipsi q££ in aliis angelícís noîbus sacram scripturS co/
nâtesimitari dicunt Raziel.Iophiel.Zadkiel.Pelíel.Makhiel.Vriel,& si/
mili more caetera. Quinuero ut Romani deum suû capitolinum noîant
Optimú Maxímu,propter bénéficia optimum,propter uim maxínw. Ci
ceronistestimoníoinorone adpontífices pro domo sua.SícIudarorûna
tiodeum suûpropterbenefida uocatIah,&spropter uim acuirtutemap
pellat El.Ita emCabalístaesupDauidregissermo» necû ait Si iniqtates
obferuaueris»Iah,domineçissustínebit dicunt ûVìJ? WìTV© TV*
trnp kìtw "y» Vtovrmu**
clementia?,Adonai q? sitíeculum scueritatís,ut in Porta» luds cap.viii.Dc
El aûtítalegitísNumerixvi.FortiíïìmeEl deusspirítuumoíscarnís,nurn
uno peccante contra oês ira tua desaeuietí Optímus igít nobís deus est,çja
clemêtiffímus ,ÒC maximus çja fortiíîìmus,qd duo haec noîa diuina repscn
tant Iah cVEl,qrumalterumsiqtocuiq? septuagintaduorûnoím coníun
xerítis,nimirû insigne uocabulûoxytonon efficíerisJ-îoc certe modo sem
per pronunciando^ut diction es sianttrifíyllabicceacaspíratíones g singu
îarem hanc nota scriptae .fo. flatu sorti tançj duplid spirítu latin a; lítcrsc.h.
eximopectoreprodeant,&ubiq?Iah unice piconsonantê pronuncíet.
Simili ter & El.nam u traq, harû dictio etíam in cÔpositíone noîm mono/
syllabíce profert,& in eandem accêtus cadit.Sunt ítacp lxxíi.noía sacra,qd
unumSemhamaphores.í,sanctiíïïmiTetragrâmati nomêexpositorití dr
g inuocatiÔes angelorû ab hoíbus deo deditis,deuotiscp cû timoré ac tre
more fie enundanda. Vehuíah.Ieliel. Sitael. Elemiah. Mahasi'ah. lelahel .
Achaiah.CahethelHaziel.AladiahXaiíiah.Hahaíah.Iezalel.Mebahel.
HarieLHakamiah. Louiah.Caliel.Leuuiah. Pahaliah. Nelchael.Ieiaicl.
Melahel.baiuíah. Nithhaíah.Haaiah. Ierathel. Seehiah. Reiaiel.Omael.
Lecabel.VasaríahJebuiah.Lehabiah.Chauakian.ManadeUAnielJ;aam
iah.Rehael.Ieiazel.Hahahel.MíchaeKVeualíah.Ielahíah. Sealíah. Ariel .
Afaliah.Mihael. Vehúel. Daniel. Habasiah. Imamiah. NanaeL Nithael .
Mebahiah.Poíel.Nemamiah.IeiaIel.Harabel.Mizrael.Vmabel.Iahhael.
Anauel.Mebiel.Damabiah,Mauakel. Eíael. fcabuiah. Roehel. Iabamiah .
Haíaiel.JVIumíah. Praesto íam sunt ad mantí uirí optimi cum qbus no mo
do àb imi pectoris penetralibus dâdestina colíoquia musiare,uerumetiâ
expreiïasquocp uoees miscere & quemlibetsymbolico suo nomíe ínuo
carequeatis^uaquasingularûregionum présides tri nihil non comuni'
catumhabentes.Taetsienim in mundo superceelesti habitât,at ista nihil
ominus inferiora curât,Si enim hoc influentiis naturalibus conringit ut in
cœliscommorentur,& simuIterrenagubernent,muItomagís uirtutibus
nobilioribus,tenuíorib us& simplicioribusmûdi superions, eíuscemodi
magistratus paritersuntconceflì,ut pénètrent nostra,& anostrisuídíTim
penetrêtur,Ad id utar Plotíni uestri assertione î libro delntdlectu & Ideis
 Liber tertivs ìdc

& ente d aít.Mûdus iste sensibilis un o tm lo co déterminat.Mûdus aut iti

CellígiMis eft ubíqp,pínde ac sidícatq> íÎle hue nostrû & ambíat & ordîet
& côferuet & penetret. Aíaduertíte aut qd admiratíôe dígnû cabalistar5

sapienteshucafFerâtin^entesita ^IÇJTì fàV?J7 *Û "jS ^SS

T? "^SflW .i.Non est tibiulíaherba aut planta inserius,eui

non fìt stellaínfirmamentoq percutíat eam& dicat eí. Cresce.In eaiue^
runt ipfi sentêtíâsacrísLteri's muniti utlegit in lob cap.xxxviiïJMum nosti
leges ccelorû si pofuerís pfectû feu psidê uel executorê eíus in terra. N5
ícacp uos retrahât orbis terrarû tante sollidrudines acrerû ínferiorû cure
<jb» íupranoîati angeli dispêíàtiôe creatorís sunt destínati,qmin9 ìllos etiS
innouemchorossupcoelestiumhíerarchíarû referatis.Cum em angelus
fit alteritas/icut deus identitas, prima uero alteritas fit binarius,recte opi
nabímur q? exbinarii mulriplícatíone numerus angelorû oríatur.Muln>
plícatio autêbinarii cubicasicfit,bisbinibis,& erunt octo prímus cubus,
Ocìonosueroqsqj angélosin nouem choros si dístribucritis, erunt se/
ptuagintaduo,tot emlutnouies octo.Reditenuncsi uultisper choros ad
cubum,g cubumadTetractyn uestrâ.quânos tetragrammatô, Romani
quaternitudinê appel lant ab » ad binari ú,a n gelicâ naturâ sign isicantem,
& îde ad unicatê Deû Opt.Max.& experiemini certe si nostrû studiûad
ángelos applícuerímus,q? etíam g an gelos deo íunga mur Tetragramma
to inefFabili lod.he.vau.he.in q primum resplendet angelorû istorû nobi
lissima natura.Nam si ex quatuor íllís literis^^ quater lod posueritis

oîa sacra noïa referût,qf^ ingens copia cst,singula tn appellatiua sunt Jhoc
solum dei propriû est & appropriatû quare cognoîatur.Harc
aût septuagínta duo dicunt unû nomen symbolícû,eo q? intentio illorû sic
unumDeum Opt.Max.signifìcare licet p multas & uariasrônesangelo/
rum,quomodo notam' principe g aulicos&imgatore"g exercítumjjt ea
saneuenerantatcf coluntMagistriCabalae plurimû qbus deuotihoîes
miranda ogantur & mírabíliora q eloqui mini phas fit, ego tn uírum do/
<ftissimûín hac causa testem dtaboRacanat íncômentariis Exodí xiïíi.çj
hoscharacteras&hasu'teras affirmât este ï^pP^IQ ÎV^ÏVMSr

.LCharacteresuolantessupneinfundamento sapíentiaè spirítualis èCiût

administratorii spíritus feu pfecti ad fadendû oêm rem g eos,& opatiôeg
eûrum suntnotae Cabalistis,hucusq? Rabí Mna^emRacanat,Et secundû
 1 DB ARTE CABALISTJC A

Rabi Akiba procedít de thronó gloriae deí,Sed nc quis uaha su^fatiSe

ductus putet ab angelís omnia humang mortalitati ccelitus conserri ac n5
poti9 per angelos ab ipsa deí maiestate *oïa fíerí etíam in angeh's,ut in Da
nieleNabuchadnezerchaldaicetestat T^Û *1SJ7 TTMfÛS'ì
J^J^JÇ *"\JS*^ 5S^ÛiP.».Etsecuhdií uohintate fuamfacuinexer
citucœli&habitatoribus terraddeoreceperûtCabataei delibropsalmo
rum píasorônesaddeumseptuagintaduobusuersibus habendas, qrum
unufquiscg; nomen Tetragrammaton cu noîe angeb' exlxxii.cÔtinet,uno
haud ab re excepto q prín cípium Geneseos índicat,eleuan t aût cjtum fieri
potestaîosfuos istís uersibus ad deum/ortíter ascendendo de angeload
angelum.Ec semp inter laudes deí tot & tan tas ab altéra ad altéra in fubli
me tedendo.Ad illud eos iuuât an geli,ut relícta secularí sollicitudine pro
captu suo uefaant in deû,ceu leuilîìma pluma tenuisfimi spirítus adíumêco
adsublímiacoclestiacp sustollit.Videte 8c audíteordnemuerfuum cu te/
S tragrammato &s angesis,utrûV|? cm uobis tâdigíto q uoee monstrabo sic.

•là TrtMíM. "HT» TTORfl *ôrp xrsvch nww

-won xtëh rwrww vsrm wìr ■nain?

W arvi trass t*< ïrtv tw wvi

. . WW^™ wnrt "^nar «Jtr w

trsta iffinjr» tr?j?î> piTVô TW» 1W TïûS

r«sô m riroTB vtw\ tt^t? Tjntt

w ivw .ì&id'ûV r? wir "Th

-h» îiVto tvppa" frra ww. "tvw mr»"1

, . ?aa ìébp T5"* tta w TtiTr

"TOI ÎT\97Û TWP tR"VP» TVÏÏT tHRH

 , .^u*. JJ8BR.TERTIVS LX.
. vftw irn» .■wûB.wftt' w» tt^íw

. -lïtyi fSj? itï mir TW ilrr

ïnTP^jnnjto tktsv w itàw wrr

TfWToïSa tr©o» w.Taa,wtrTnw

frans tptx rô«< "lij? an Ssa T4hp

Vftift crwa» M?:»* j?i tìrma ratr -lïhn

iï7ûi "awa «írr ^ w tsiv?» ftm

w* "ntp^ar i-ans* iw» frftr wrtiass »as

, wflM» ivr\âpa Sart ttïv iai imt "a
Saniittsit "a> .tra xrawws<-rflîs wtr

lUW "W MS «W y^MT "S TÛMS

lima pvútmss ytrzyw* wfir

IttEû ïffHD' tt** . ttffcï «W -a»

*ïas -bssTMDn lufai rosi ,w«t wàs

tr^TWVa it*© Maw.iDtofrrarp «vtr-

TDipm ávwn ipsai to^w «írr t% tkS

T^yû Sa Sj? Tûtfrt SaS. jw1 au»

iw y» wníto tkû SSwm Wir Sn*

ion Vta W» 11» vfttr 4tfStm w1

Twà W fftr tfnr» ïW *naa w

 -, , n DE ARTE CABALISTICA , ., r
y/V* rp~' ^^^4** f"fT r<"*'~~ ^
ITtp TTftr nv9 wiww nny* wrr'trw

"Wn "OT? IKOS âpfc ó*njr? Trttr tfm

wn âfrsw tnv wrra mv» ttìtt. w

rwjça S» tow t»Vi *aa . tvitp ftst

mina rwn ikû mwa rfflr w vûp

vtDTv? tirWr&S w Tiîjr r? TO/n

naS wS^wa. -p tfn wïrr Tpr3ûptffln

. vtori trnjr? ."a a^a.TriTvS vm.

*Tyft "W ftW "Dì» YTO ÏMtì TTììr

ìsSVns tfbrj "Wì "ba tbs Tht»- tvtus

Ostendi iam uobisoptimi uíri qualibetínlinea nomen esse Tctragrama

ton,& tris literas angeîi uel recto uel transuerso ut fieriíblet positas ordi
ne de tribus uersibus Exodi xíiii.\^^ fc^ST1^ J^^qstamenRoma
ni hactenus non sunt intègre interpretatí.Psalmodían autemlatini siclc
gûtutanteforsitan uel í Capnione de VerboMírifico uidere potuístís.
Et tu domine fusceptor meus es gloria mea & exaltans caputmeum
Ettudneneelôgauerís auxiliûtuum a me ad defensíoncm meâ cospíce
Dicam díio fusceptor meus estu,&refugiû meûde'meussperaboineû?
Conuertere dne &erípe aîammeâsaluûme sac ,ppter miserícordíâ tuâ
Exqíìui dnm ÒC exaudiuitme, & ex oîbus tribulatidibusmeís erípuít me
Psallíte domino qui habitatin sion adnundate inter gentes íhidía eius
Miserator & misericors dominus longanimis & multum mifericors
Venite adoremus & procídamus & benedí camus ante dnm qui fedtnos
 ) LIBER TERTIVS ; LXl

Reminífcere miferationíï tuarû drí e,et misericordiarû tuarç> q a sêailo suc

Fiat míscrí cordia tua domine sup nos,quemadmodum sperauimus in te.
Viuít dominus & benedíctus deus meus,&exalteturdeusfalutismeae
Vc quid dne recessisti longe defpids in opportunitatibus in tnbulatíone.
Iubilate domino omnis terra,cantatc & exulcate & psallite.
Et factusest dnsrefugiû paugí,adiutorinopportunitatib9i tríbulatíone.
Et fa ctus est míhi dns in refugium & deits meus in adíutorium spei me».
Domine deus salutis meae,in die damaui & nocte coram te.
Dne dominus .noster qadmirabile estnomen tuum in uniuersa terra.
Iudica me secundû íustíciâ tuâ dne deus meus & non fupergaudeât míhi.
Expectansexpectaui dominum & intendít míhi.
Et nomen domini ínuocabo,o domine libéra animam meam.
Egoauteminte spcraui,dixi deus meus es tu.
Dns custodít te,dominus protectio tua,fuper manum dexteraní tuam
Dns custodiet introitum tuum & exitû tuum ex nunc & uf<$ in feculum.
Bnplacitû est dno fug tímentes eû,& in eis q fperâtfug miferícordia eius.
Conn'tebor tibí domine in toto corde meo,narrabo oîa mirabilia tua.
Clamaui in toto corde,exaudi me domine, íustificationes tuas requiram.
Erípe me domine ab homine maío,a uiro iniquo eripe nie.
Deus ne elongeris a me,deus meus in auxiliummeum refpicev
Ecce deus adiuuat me,& dominus susceptor est animae meae.
Quoniam tu es patientia mea domine,dnc fpes mea a muentute mea*
Introibo in potentias domini, deus memorabor íustíciâ; tusefolíus. . ;
Quia rectum est uerbum domíni,&s omnia opéra eius in fide. ■•:■.'!
Dominus fat cogitationes hominum quoniam uanse funt ' ■ ' ■ "'t ■}
Speret Israël in domino ex hoc nunc & ufqjiníèculum.,. . .
Dilexi quoniam exaudiet dominus uoeem orationis mea?. ri >j
Domine dilexidecoremdomustuae,&locumhabítationistuac. «r.v'r
Dne deus uùtutum conuerte nos,& ostende fadem tuam & falui eríaA
Quoniam tu es domine fpes mea,altiffímum posuisti refugium tuum; i
Audiuit dominus & mifertus est meí,domínus factus est adiutor meus.
Vt quid domine repellis animam meam auertis fadem tuam a me. ! í !
Domine libéra animam meam a labiis iníquís & a língua dolofa. ; > <:t
Dominus custodiet te ab omni malo 8c* custodiet animam tuam. ;oi
Et ego ad te domine clamaui &maneoratio mea praeueniet te.
Voluntaria oris md benepladta sac domine 8c" íudicia tua doce me. ; .
Si dicebam motus est pes meus,mifericordj'a tua domine adiuuabit me.
Suauis dominus uníuersi's Sí míferatíones eius super omnia opéra eius.
Q£ magntsicata funt opa tua dne nímis profunde funt cogitationes tuas,
Notumfecitdnsfalutare tuû,inconfpectugentium reuelauit íustíciâ suâ.
M
 DE ARTE CABALISTICA
Magnus dominus & laudabilís ni mis & m agnitudínis eius non est fin».
Miferator&miserícors dominus patiens & multummisericors.
Sít^òriadomíniinseculumjlîecabítur dominus in operibusfuís.
Consirebor domino fecundum iusticíam eíus,& psallam noí dm altísïïim
Cognoui dhequia aequitasíudicia tua,&in uerítatc tuahumilíaíti me.
Dns in codoparauitsedemsuam,& regnumsuum omnibus dominabit.
Tu aûtdne in çternú gman es,& memoríale tuû in gnarionê & gnarionê.
Aileuat dominus omnes qui corruunc, & erigit omnes elisos. ,. . .
Quítiment dnm speraueruntin dno,adíutor eorû cV protector corû est
Et anima mea turbata est ualde,sed tu domine usque quo.
Abormsolisusqjadoccasum,laudabi!enomendomíni. . . .
lustus dominus in omnibus uiissuís,8«ssanctus in omnibus operibuslìiís
Sit nomen domíni benedictum,ex hoc nunc & usqj in seculum.
Vfde qm mandata tua dilexi dne/ecundû misericordia tua uiuifìca me
Ser Lifte domino in laeticia,íntroíte in conspecìu eius in exultation e. . . > •
Ecce ocLtlí dni sup. metuentes eum,& in eis q sperât sus) misericordia ciuí
Conuertere domine usq* quo,&deprecabilisesto super seruostuos.
Ne derelinquas me domine deus meus,ne difcesseris a me.
Delectare in domino & dabit tibi pétition es cordis tuf.
Connteminidnoquoniam bonus,qm in aethernum misericordia eius.
dns g s heredi tatis meç et calids meí,tu es q restitues h crédita tê mcâ miht
In prindpio creauit deus ccclum Sí terram. »
Confitebor dnonimisinoremeo,&inmedíomultorumlaudabo eum.
Conuertere anima mea in requiem tuam,qm dominus benesecittibí.
f" Tum Marranus,Adco ne inquít te una in re tantopere laborantê pa
timur expadari,q ad artêipsam si qua estCabalac toto desyderío prope
f ramus.Ec Phílolaus.Non est arbitror una res de qua Simon diílèruit/ed
terq?quaterq?pluresacmultopluríme.Sabbathûcm sabbathorûqd est
requiesartherna òí finis Cabalx,postaûtqbus gradibusadeá ascêdam'
tâ portarû prudêtiç q sapiêtie semi tar û,òC de noïs Tetragrâmari exposito
ríbus angeíis & Semhamaphores clara nos uoceinstituit.Ad hec Simon.
Reliqua si bn recordamini,eqdê nôníhíl de il la digna religioe decê nume
rarionû Cabalistiçarû pmisi & fortasse promisi dicturû me,fàcía'qj p. cata
logum fi me attéte audiatis.Tû audim' cupide ambo díxere, quaproptcr
y gge in cûctanter.Mox Simon ait.Decênumerarioncsa Cababets
îhì^£ìt5aPPe^atas naulri exnobismultíphariâtractât,qdâî arborís
modû,aluad forma hoís,ut s;rpe mêtío fiat de radice,trûco,ramis & corti
dbfl.Sepe uero eiia" de capite,humeris,crurib»,pedib9,latere dextro & sint
stro.Eae íïït decê diuinanoïa qnosmortalesdedeo cocípim', uelefifentía
ha.uel psonalia,uelnotionalia,uel cpia,& noîantur sic *^î^í .í. corona ,
 Li ber tertivs . . . : : . s lxìí

TÍIÛST^ •'• píêtfa ^ -i-pfudêtia sine ítelligefta *^p^.í.clerhêtíaï

leu bonítas ^*^ÛVngrauitas uPseuerítas Ï^^JJ^.i.or.naití
;i.triûph» ^^i.cÔfcssiolaudís^©\íiiï\Jamêtû TCQ TÛ-'-règnu
8upra coronâ uero ponit tSyO t*^.i.úifínitúdo,& est abyst^Hoquar
an sileâ,Res est rtimirtfpronjndeipeculatiôis cVqddá pelagus ímêfum,in
qd ois rira côtêplario demefgif& demerfa qdâ hiatu absorbct.An rìôme
iriinerítis qtû nouicii iâ ferme oîm nation u theodidascali dies atep nocìes
défudant fere solum in coriceptibus attributalibus,quas eorû alii gfccìío
ries in díuínis nominant, alii attributa tu m negatiua tum affirma tiua tum
àbfoluta,tunireIatuiaseu connoíatíua, q facile nuncut arbitrorde Iibro
Cabalistico compendiiPortaduçis,qué"Pauliis Riciusuir egregie doeì*
quondâ ex nostris unus,nunc chrïstiamis ex Rabi qdam Castilienfi colle
gít,ck* de Isagogisquasscripíit in Cabalâ discere potcstís.Ea pariter de ré
magn» ille Magister Cabale Rabi Joseph filius Carnitolis hbru
îp^3T *1-Portarû iustíciac cónscripfit,& fcrtpfcre cômcntatòres circa ar/
borem deeê numerationû multi multa, q causam hanc inuolutâ cuóluût,
Sitotâfere sacra scripturâueterê in hasdecê numefationcSjck' per cas in
decemïpíà dei noîa,& p ca in unû Tetragrammati nomen,redigunt atep
reducunt,affirmantes q» Ensoph fit Alpha òí 0,qui díxïtjEgo primus &
egonouistìm9.Etq> ^^P^J.i.Coroná regnioîm feculòrû fit sons fine ftin
doôí tT^T^'H .i.nufericordíarû pater,cuïus mysteríum illud
est q> Ehieh sigillat per bmeth.hocest eflenriâ p ucritatem.Sictit nobilís
illedictatoraitEh'czer Haklir TfÛÏ^H WûS^.í.Emeth'cstsigilIum
eius.Probat hoc ratio aríthmetica quam imitantes íi multíplicauerimus
Ehieh p Ehieh surgent quadringenta qua* dragínta & unû,q simili síint
^'Ûj^hocestuerûseiiueritas/íciittJ^^MP ^ITS j.Dnípax.Plti
ra hucreducunt,ut Aleph magnû.timoredn^luccm inacccstibilcm, dicS
scthernitat»,ut est ilkidjEgrelIùseítisab anterioribusa dicbusfcculi.Sic
scribit îsignis Cabalista Tedacus Leiii in lib.de decê" numeratiombtts.Ad
fecttndá aûtnumeratïonëqestsap^
íatib*,prïogenitiira.Ies,í,ens.Lex primitiua.Iod litera prima tctr?grâmati,
terra aiuentiû.triginta ducesemitx,septuaginta legisfpccies,bellum,itidi
ciùm,Amerï,liber,fan<ftíí,uolunias,prindpii:m,Sí aliaid genus. Et forte
fnirû est q? fecunda niimeratio dicatur princrpíû,legit nar. cg in »R a cr nat
excelle» ri Cabale Magïstro cïrea Genefcos inítiurri hoc modo*1*

* W\I?JS^ J^JjH™Çp.UBí forte quxres,cûTapientiásicnumeratio fecu

da,quare dicaí «prinapíû.Scriptû est ern ï libro Bahir 7^\PSS"\
TTDÎS^ fcv?ï^ .i.Nihílestprincipiûnisisap!êtia. Gui egdem recté
Aihi uidcíurrcspondere,q> infinítudo ipfamumfummaruCabalisticc ar
M ii
 DE ARTE CABALISTICA
•
bons numerationú quas uos treis in díuinís gfonas appellarc cosueuistis
abfolutissima essentía quum sítin abyfíb tenebrarûretracta,&ímmanês
oriosaqj uel utaíunt ad níhilrespícíês,iccírcodicitur y^.i.nihil siuenô
ensacnonfinis,hocestÌy^ ^Jjft quia nos tam tcnui ergares díui'nas
in gcníí pau gtate mulctatí de iís q no apparent haud secus atcp de iis quae
non sont íudicamus.At ubi se ita ostenderit ut sic aliçjd & reuera subsistât
tum Aíephtenebrosum in AlephluddûcÔuerutur/críptûest em,Sicut
tenebrae eíus ita et lux eius,& appellatur tune qdem Aleph magnû,qn ad
re aipit,&: apparere oïm reru causa per Beth proxime sequentê lite « ram
Dev qua siescribit Mnabem-Racanat ^R^ft 15Sj7
trfc D'^â'Tn ThpTÙ WW^icrepieslíteríhancfd
licet Beth radentêresoês,quáprbpter Aleph eandê uti propínqíï»mâ&
& fœcûdiorêlíterâ fìbi redpítViòîaturqj Patcr °*s gnationís & pro
ducuôis.Deinde assumptum Beth,rursus ablcgat ín uniuersitatê entium,
exinfinito^J^finemsuuni confêqui desyderâs,quare finale fcterâNun
coniungendo Beth générât ^.i.silíum quae prima estproductioindet
tate,acpríndpiûalterítatís,uhdecognoíatur^
cVfi est secûda émana tio ex infini tudíne,hoc est secûda Cabalistica nume
racio,p. qui oîa facta suntJScriptû est em.Oïa in sapiêtía fecísti,hoc modo
prímus efflux* fit feœn da n umeratío^a terminus gnationís est fílíus. Re
stat tertio mediûintcr Aleph &Nun qd est Iod,nota sanctinoís^ cuis
ambos characteras fi altérais uídb» noï ^ intertexueritis erit f^^ïl
intelligentia prudentia feu prouídentia/cilícet emanatío in diuinis tertia,
cui attríbuit AdonaijípirituSjaîajUOtííjmysteríu fideí,mater siliorû,rex se

atiÔiSjUOxîtcriorjfluiu'egrcdiêsde paradifo. Lra secûda Tetragrâmati,

pœnítêtia,aqua? profunda?,soror mea,filia patris mei ,& alia.Hucufcp no
tauímus tres numération es q dicûtur a Cabalístis. teste Rabi Ishac in côV
mentariisIibriletzira^K fc©5 WiTTJTn WTÛDj.
Tres numeratíones somme atqjsupmx sedes una ,in qua sedet Sanctus
Sanctus Sanctus dns deus Sabaoth. Bonítati siue clementía? q est quarta
numeratio,cûdiuíno noie El appropriâtur etíâ hec,gra,misericordiaJbra
chiúdexterûJnocêSjdies tertífy'gnis câdid«%fades leonis,pes prim% Abra
hâ senex.Oríès,aquaesugiores)argêtudci,Míchael,sacerdosJangel'' in ípe
cie electri Hasmal5uestes albe,auster,& alía.In qnta numeratione seueríta
tísdiuinû nomëestElohim cVapplicâteí timor^prietasrigorís feu gra
uitatís,pcepta lcgisnegatiua,brachiûsinistrû,ignís egredièsab aqs,ut î U
bro de creatiôe.ltê dies quart9,accidês,gabríeLÌshac fen ex.nox.fortitudo.
altarcaureû,pes fecundus/anctifïcatio.caligo.Mctattrôjacjlo spês fuscaw
 LIBER TERTIVS ' Lffl

Sextse áppticat EIoha,speculatio íllumínans,lignu" uíta?,uoluptas,línea mé

día,lex fcrípta/acerdos magn*,ortus solis/pecies purpurea.Et scnbít Te
dacus Leui q> de hoc loco explanant feptuaginta natíones ín terra , & fi/
gillum eius cstEmcth Adonai,&uocaturpax,& forma eius figurât in lu
na,cVmysteriûeius est tertia litera Tetragrammati^ & mysteriu hoePa/
ter noster qui est ín ccelis,homo fupern» feu Adam cœleítis,iudidum,feri
tentía.Míchael.Israel senex.DeusIacob.Adseptimâ referunt,Adonaí Sa
baoth,crus,pes,colûna dextera,rota magna,uisio prophetÌ2e,Moyses cVc.
Octauas conueníunt Elohc Sabaoth.Mysteriû columnac aepedis sinistri
& BòoZj&índe trahitur íèrpens antiquus,disciplinadni,ramus,Aharô
Cherub/ilíi regís,molíc molentes & alia .None appropriât Sadaí/unda
mêtum mûdí,fion,fons piscinarû^'ustuSjdeus uiuus.Sabbathû integrum.
Médium inter custodi &memento.Díesquínquagesimade Leuíathanj
Aries.Ioseph iustus.Sa!omon.iustida.robur.lígnum fdentie boni & mali,
Fccdus dni,arcus testimonííjgloria dni,fundamentum prophétie Dauid.
Rcdemptio.Seculumaíarum.Reducunt&ad dedmam numerationem .
Adonai^regnum^uita^cherub secundu$.Speculatío non illuminas. Posté
riora.Finis.Ecclesia Iíraelis,Sponsa in cantids canticorû.Regina cccli.Vir
go Israel.Mysteríumlegis ab ore data?.Aquila.,Litera quarta TetragrâV
mati.Regnû domus DauidTemplú regis,dei ianua,arca fccderis,& duc
tabulas in ea.Dominus uniuerfe terrse.Audistis breue rationariû decem
proprieta» tû fi'ue notion û au t attri .butorûíndiuínis,qdicûta Cabalí
stis ^tÛ^ fìk q1100* íntelligunt alíi ^ 7^ .i. abfq? uel pter,& «'-^
utsi díceretdecêpter ç|J,sdlicet excepta deíqdditate. Vnde inter *ptari
solêt Be« límah hoc este» pter id qd est inefïabile, alii ab ipso fÎÌ
"Vj lTÛ ^^.í.coartandoíeucôstringendo lingual
tuam ne loquaris,tanq uerba sacra q non sint uulgo prodenda. Dicêdum
nunc esTet de angelicis prindpibus 5V daemoniacis pfecìis qs ad latera de
mention & seueritatis ponun t Cabalí (ïx,rem profecto indigente multilo
quiOjfì non meridíem transgreslï ueheremur in uesperû.Quis ení paruo
in tpe tam magna exponereCQuis triginta quinqjprindpes puritatis,ac
feptuaginta prindpeslímaelis in laterenumeratíonis quartas tam dto ab
íbluereC'Quis item in numeratione quinta grauitatis at<}? tímoris pariter
triginta quinq? principes r catus,& feptuaginta prîdpcs Esau tam obiter
& tam gfunctoríe posset satisexplanareCquae propría qdem uolumina
pofcunt,& certe admodum lata,quare his in psentía intermiíïìs procéda/
mus ad artem.Beatitudo íncj côtemplantiíïimor û hoîm pro electiore mo
doameditatione legishocestuigínti quatuor librorû qsBíTrim Varba
noîamusdiurna & nocturnapendcreíàmsexliterísdephendítur.Scri>
ptû est em,beatus uir inter cetera <J in lege eius meditabit die ac nocte,nô
M iii
 DB ARTB CABALISTICA
quilegat,non g scribat,n5 quiloquatur.Sed quimcditetur,ne forte foi
ptio legis aut lectío qncj termínata & desinens,etiam beatítudínem cessa
re ac defínere compeilacSed is tandê q cogítatíones in corde fuo illuc co
gít,ut dimissis camaubus,{piritualia legis meditetur,is inq ís beat» est, cû
corde mundodeum uidebít.Non emtanta erat meo arbitratu dilígêua
opus adfacrae scripturae historias qtâ patêt hebraeis^q TïtfLíuií latínis.
ïtê ad mâdata & pcepta q numerû haben t,tíï ad religiones & cerimonias
qrudiacindocto etiâuulgouel sepenôsineuitio acpeccatogagût,unde
no mereát tantâ beatítudínê q corporeis sensibus côstât,ut ad íila reqrat
tâ âífidua,tâ côtinua, & ta dilígês medítatio dieí atq? noctis.Sed longe ma
iorbeatítudo in theoríaîgradib»sublimioribusmueniri poste demóstrat
q ad legis Cabalísticam intelligentiam usq? adeo tendat ut spiritalí medi/
tatiôe mêtes nras imbuat,cV quasi in fimilitudínê fui formet. Hanc esse cô
iidmílegiís meditatíonem q Moysi postdatamín igne legê & fractis íam
reparatiscft lapideís tabulis tâdem ab ore dei tradita est, Primo nanq?,ut
asserunt tíabalaei,deus legem íuá in globum igneum conscripsit g ignem
suscum super ignemcandidum,aitenim Ramban Gerundenfís J^ÏÏ©

Tnw paiwa vtnvw traça

«TOaS "'a^ ^.i.Q2apparetnobísBCabaIâJq> fueritfcri
ptura in igne fulco sup» doríum ignis candidi.Vnde illud extat deuterono
miíxxxiu.Dedexteraeiusígnealexeís.Erantcpt5 Iiteraeutaíunt confuse,
ac inglomeratae,quas studiosistìmi quíq? ípeculatiue intactes ac diiígêter
consyderantes spiritu sancto ducti farile postent hínc & inde suítp dec£ ul
tro cítro prorsus rursus eligere legere collígere acin uerba quselibet for
mare íêntentiâ in bonis bonamin malis malâOgnisicantia.DeoaûtMoy
ses edoctus in ordínê cunctas redigebat populo edendas,ut q legis estent
uniuersiscirent&obseruarent,&indelexinlibros distíncìa &in arcâre
positaest/icutipserecepita dno. Artemtnordinandi&uariandi literas
& facram scrípturâ ad mentis eleuatíonê dulcistìme ínterptandi adiuina
tune maiestate receptam,ut rem diuinissímâ a rudibus ing ceptibilê,uulgo
non patesecitJSed electis tih ïosue & septuaginta ore ad os tradídít,a q/
bus postea semg electiores quic^ receperunt,& eà receptio ,ut ante audi
uistis,noíata est CabaIa.Nonnihil astipulant etiâ sapientislîmi chrístiano
rum doctoresqrumplurimos ego quanqludaeus tn libenter in aliéna ca
stra tancjp explorator irrepens legí.De nostro enim Moyse Gregori' Na
zianzenus ille grsecuscognomentomagnustheologusin libro de statu
epíscoporûTicaít. Jiyyna vó^v ,Tt7<r infaiïe ^rlv^ yçíiLiiA'iK -7î7ç5<2rtf
7aù 7tï^flw,-rsv tw •Jmi^wit7ïç.i.Acdpitlegemîipfis qdem multis eam q est
litera:,ipsis aût sug multos,eam q est ípíritus.Et in libro primo theologig
 LIBER TERTIVS LXIltí.

jsiç ksû iv« <$9«.ívova& .i. Vult ita tabulís folidís & lapìdeis côscribi & íis altrui
rccusproptermanifestumlegis &occultû,illudqdemmultis & infcrius
manentibus,hoc aút paucís & fursum guenientibus.Quibus e uerbís ap/
paretqbusdamualdedoctisetiamiiestris hoíbusq? Moyses legís text5
plebí tradíderít^at mystería parabolas &fymboIaipsí sibi acpstantiorib»
reseruarít.Eam Cabalae artemín cris uías diuísam suisse accepímuSjSalo/
monís testimonio q xxíí.prouerbiorûaít.Certescripsi tibi triplíciter con/
sulto & è sententía ut notifícarê tibi rectitudinem eloqorum ueritatís.Síc
em gens nfaloquicôsucuitcûhabêda est Cabale mcntío ut appellct » câ
ïvqjs ,,^'û's-i,€lo9a ^itatis scrípta fdIícet w^ssin yvì Sj?

.i,Secundu uiam uerítatis qd est Cabalae.Híc mos fuit segyptío & Gerun/
dêsi caeterifep creber.Alií uero quinq? Cabala? partes exhibueríït ut Rab
Hamaiílibro, «Speculatiôisquasita nomínat fc^^Y^ YìPTì
llïlWnì Tttffifì ta)JÛ^,D,\i.Rectitudo&:cobinatioèoratio

& sententía &suppucatio.Vester Mirandulanusin nongentís condusio

nibus fcripfit his uerbis.Qyicqd dicant caeteri Cabalistae, ego prima díut
ííone scientíam Cabalae in srientiâ Sephíroth & Semoth.ûnumerorum &
noïmtaiiqinpractiam&speculanuâdístinguerê. SedRabi Ioseph Bar
Abraham Salemitanus&Cabalístarúmulto maxima pars sequuní Sa Io
monemregêjineoqjtriplídterillam posïè artetn nontmspecularí,uerû
etiam practicari plane credunt,iuxta triplícê* rerum oím conditioncm,nu
merum figura Sí pondus,quíppe illa qiu'nqj in hase tria reducentes.Cum
cmtotû negoeíu fítallegorícû,&aliud pro alío g aliudintelligat,utipsa
fentêtia fit alía pro alía Dicemus palâ,q> aut dictio pro dictioe ponit aut
Ira jp díctiÔe,aut Ira pro Ifa.Princípio nêpe dictio- sumit pro dictiôe,uel g
trâspositionê q metathesis nûcupat,uel g numerú acquaìem dictíÔibus in
clusum .Litera ponitur pro di<ftione uel in capite uel in fine uel ubilibet g
sugpositam notam.Litera ponitur pro litera g alphabetícariâ reuolutio/
nenrijplanetotumjUtoîs tandem proportíocompleataríthmeríca geome
trica & mufica.Vcrbi causa,iilud psalmi xxi.Dne in uirtute tua letabit rex,
intelligimusCabalistíce deMeflïha dicentes.Dne tetragrammate in uír
tu te tua Messi ha rex/ubaudiatís uenit uel ogatur.Est cm Meflìha u irtus
dei & ogatur in uirtute tegrámati ad id me dudt hec dictio ^ÛIJyH cui*
si litere transponant erity^^^JJ'lû .i.Mesfiha.Alioitem in loco domínus
dixít ad Moyscn,qm pcedetteangeIusmeusJBxodi.xxiií.Ecquis est illean
gelus V íuxta Cabalistasf dicût alií q> Michael, transponendo em literas
y£i nt Michael,ahï acàpiêtesiHum secundû artis Cabalistice mo
dum,affirmant q> fìtMetattron,eo q> deus aiebat qm est nomen meum
in illo.In Metattron aút est nomen Sadai g numerú aequalc u trisq? dictio
M au
 DB ARTB CABALISTICA

nibusínclusum,qdmírífjccamplc<îlitur Gerundensisín îoco ante cítato.

Cernitis iam duas Cabale fymbolicas uiasíQuín iiultis qCjj tertio literam
uídere pro di(ftiôe reponicl^egite Isaiam capítelxv.Bcne «dicetur in deo
Amen.Ecgs estiste deus? Cabalistacrespôdebíítq? est^^Vi TflK
^ÛjjCJi .i.Dominus rexfïdelis,trís cm bas diclionesper capita,tres ÍFae
^ûj^ notabût,ut fcripsitRacanat Exodi xv. Quarta sperícsck*tertiaCa
balae pars est commutatio literaría,utdíctio certisliteris fcripta symboli
ce defignet alíam dictíonê g alias literas compositâ,cV fítper alphabetíca
riamreuolutionêíuxtalibrumcreationís Abrahae uariatíonibus uiginti
duabus,secûdû q> ibitotalphabetalegunt.ExemplûpbetnobisMazpaz
nomen dei qd literís hís quatuor confcribit *lf £j 13 de qMírandula
nus ucster sic aicNomen dei quatuor lkerarû qd est ex mem. zade.pc Ôí
zade regno Dauidis débet appropriarí,cunq> illud in fa crgeícripturc tcx
tu plane non legatur,cuius nam rogo este fymbolû phibebíturí Reípon
dêt Cabalista^q? sitsymbolu atqj signaailumTetragrararnatiincstabíIi's
& procedit exalphabeto ultímo qd est tiígesimum secundû hbri q noíat
Sepher Ietzíra,diciturq? Ath bas ,íllic em commutant iod pro mem,& hc
protzade,&vaupro pe,utfitMazpazAdonaiIodhevauhe. Dixi mo
adartem ptinentiaq fìtuel transucríìsucltranspositísuelcommutatis di
ctionibus/yllabis aut literis/eaindû quatuor roues qbus scripturaru sen
sa íngenioíeacartifìcioseallegorizâtur.Nam de iis quaeíîne arte constat
cV sola tradítíonefiunt Atechna/atissu^qj uosfed certiores,quanqantc
ipfi amboquestra profestìo est haudparum multâ de íllis cognitionem
proprio studio adepti estis q fcilicet modo simplicia de compositis & íùpe
riora de inferioribus abstrahâtur,ac fere oía in mûdû íntelligibilêaut fug
supmum&incomgabilem referâtur. PoíïuntcV píetatis argumenta non
nulla ssepe nobis legendo sanctas literas in mente uenire q ad diuínorum
admiration? primû,ac etiâ tû in amorê corûnosaIlidât,ncctn certa qua
uís arte tradiqueantjtit q? Gabriel fortíoresituírtute q Michael,qm de
eo legítur in Daniele duplex uirtus uolando uolans.De Michael aût solu
q? uenit in adiutoriu,quareínterintellígentias Gabriel philofbphíce uir
tusreputaturíntellecTûsagentis,&Michael uirtus íntellectus paslìbilís.
Ita scribit Rabi Leui Ben Gersom q a latinis noîatur Magister Léo deBa
nolís.Plurimû côferre mihi uidetur, Philolaus inquit,ad artem Cabalisti
camoptime Simon idqdtu Atechnon appellas,niíï em.habcantin mani
bus reuelata maíor û q recte qdem sub artem cadere non putas, eílet oï$
qtumcunq,* temeraría oîbus concessa exponendi licêtía cVuertendi sacra
scripturâ qrsum qscp uellet,qué*admodû accepímus uulgaríos qfdamso
phistas agere ut hac etate uideantur fuis fyllogismis illa sanctiíîìma diuini
spiritus oracula propeín publícû contemptû adduxislè. Nunc aûtqn ad
; - * reuelata
 LIBER TERTIVS LXV.

rèùèlata funt Cutarbítror)applícandauníuersa,cîucítur quedá Iinea,qua

ultra citracjj nequít côsistere rectunijUt q artis fin t,oga pelîìmoru hoím
non ucrgant ad ínertiâ.Tum Simon ,Apcrtc ucra pdicas inquit,fere nâ<^ C
est aliud nihil qd plus errantes ad fensa cuiusep retorqueatur çj oracula,
tametsí non id semgmalíáant/edplussarpe ígnorantía, quis emdedita
opéra piaculum î sacra cômitteret? Ita Saul qndam uerbí ambiguítate de
ce» ptuserrauítab oraculo5cum promífisset deus Exodíxvii.^^ViJ^j
Tsi^Xp ^^»i^^<^QnÌemdná Amalek,credens fi mares âb/
ítulissetfatiffieripceptó.qm masculu signísícaret.Deus aut magís
delerimemoria Amalekperhocuocabitlum1^^^ uoluitqd memoriam
qcp desi'gnat.Ndrtdunl cm eratfcripturaîdistinc'ho p. puncta ÔÉaecentus
Îî abannís Ezreprimû cce(pit.Ergo ^J^sinepurtctis cVmemoriâ 5íma
culum eiiuncians Saulí occafìonededit ruinée. Ad hecMarranus.Contt
git & Italis & graecis íïmile de uerbó cjxuç qd & hoîcm sighifícat & lumett
Vnde qndam iaturnalioru cuítores afflphibologia decepti hoíem aliquë
qtannis Saturno immolarunt,cumaíquesacríftciú illud íuxta oraculií ac>
censis lumínibusfìeri potuisset utplacaret Saturnus.Sicem gensílla tam
stultapostremum HerailemagístrorefipuitJBcmíferandû estetiâ setate
nostra cjtum stolidí hoíes & fugbi quidam fophísta: imperitia linguarum
errent,qdesset tnserendum,nisifenon errasïe contenderent,&môstran
abus uiam no etiam ufcp ad ínternecionê ínuiderent.Sed o noster dux ar
tem Cabalisticâ cui9 cxordíû ínchoasti profequere píenius, Tum Simon, q
Artem hanc rébus côstare tribus inquit,perítiorû ut díxímusf opínio est.
Primû numeroru ííipputatione q .iXjeometria noíatur ,
quasi terrestriûcharacterûinuíceffl numcralisdimënsio,qtn pendeatab
arithmerica illa ob abstraclam fui simplicitatê nullis fensibus tractabilí,&
\deo ne nouicíorû qdem artificio rudi fubiecta.Potíus igit nuncupata est
prima pars Geometria q arithmetica quis u trunqj reuera unû Sí idem in
hac arte ualeat.Deinde transmutant qííqjíyllabae ut fitf & cranímutata di
ctio aut conuertitur uerbú simplidtenSecundò q> litera ponítur pro dicti
one ÔC appellatur Notariacûabapicibus notariorû,qrh ibi q uelibet litera
in culmine notatur,ut fit alicuí us integri uoeabuli fignum. Tertio côsistit
haec ars in licerarû m utua tíon e,cum altéra prd altéra ingertioíe lòcatur,8>C
appellatur commutatío,qfactû est utRabi Iofeph Minor Salem itan us lí
brosdehac arteafeconfcríptosHortUnoíauerit,idest ïl]J^ propter
Cernas huíus dictionís literas,quarú singulse singulas portíortes artis Ca/
balisticp defignât.Nâ gimel significat ^^\5^ïk^n Wl
Thau f^^DÎ^ Vtfìnt partes toti» artifìcii hac ^'TOJ-' -Arich
metica^'p^^^J .í.Notariacû quasi notatoriu,&Jf^^,Ô|n',-C^/
mutatio çlementorû.Huic cituloallegatautorucrfum Salomonis capite

»
 DE ARTE CABALÏSTICA

sexto Canticòrum.Descendi in hortû nucísPro prima itacp parte exordí.

ar ab eo qd est principium.Et scribitur in Zacharia çp dns Te tragramma
tus erit ,i.unus,& nomen cius "^^^ .i.unum.forte multo uerius
dominus deus erit Aleph.i.prinripiû,ut uos grccedicitís Alpha &0,&
£) .i.unum.ut q fit priiKipiûunius.Ipsenancp supra oérn unítatê&oîss
unitatis scmpiterna on go est.Et forte non dícitur u nu m sicut non dicitur
etis.qm est supra omne ens a q émanât quicqd est. Vnde a contêplan tiíìr
misnominatur Vfe^id cstnonens.utlegiturExodi xvíi.W^1^ 1Z^T\

sûr.Ica qcp no unum est, qm oís unitatis causa cst.ck unitas post ipsum est;
& nihil eorum est tam quae post ipsurh sunt í]? q nô^sunt,ut in li -.bro Spc
culatiô.s» Rabi H^mai cjui post multa sicait tP 72TSQ
"ffW 1W1 "MS ïï\VTTlS<a'-Q>oú ca de,
riuanturabunitatesua &ípsenôestîimilisipsi uni.Necpidsolûnostn fa
tentur uerû etiâ asteucrant Marrane uestri panter qs esse fa piennsfimos
probatis.D.onysius eiri Areopagita in libro de Mystica theologia eidem
fententiaede deosubscripsíthis uerbisoìr7t*e*&fw'ç '<&v tvn -ncfiç.efò iv,ttm;
tyó-wç.i.Deiisnec^numerusest.ncc^ ordo.neqjunû.necjj unitas. Quid
tandê este Respondit Hieroni Simonides,çjto magís cogico tanto minus
intelkgoiEt mthiacciditsimiV.cumeScactisoîbuscreatis ascendero supra
omne ens.nô inuenio alíud q ínsinitû pclagus nihilittid nis, & fonte omis
entitatis ex abysse ténebrartt hianantê pérenniser. O altítudo; O profun
g ditaSjO nostrá insirmitas.At satís uideri débet id nos de il!o nosse c]d ipe
nobisde sereuelauít.quia Ht príndpiû hoc est Alcph,& Tetragrâmaton
qi p; alephsignificatur.notate^essentiâdiuínâ.nihiluticp aUtidcî ^P*yPt[
P uidclicet.cst.qd certe propemodû erit idem cum èssentia ^^^^ Nâ pro
pter icqualem uaíorêscripturautruncpconiUnxittarq eiusq estprimus
ckuItim'',Exodiix;^",^,^ 'ÏWV 1 TOnfV1i-EccemanusTetragrâ
matí hoíah,quasi est/cilicet finisogum & miraculorû dei,ut patet in decë
plagis a*gypti.Nam alibi ea dictio sic non inuenitur.Indicat aût S ìlomois
Trecêsis testimonio instante essentiâ. uero Tetragrâmaton á lod ( ce
pit, plane nostri causa faclûest.utágnoscamus ipsum eíìepuncìû infinitâ
cV ois nurrteri hoc est rei cuiuscuncp complementû.Iod cm decê signíficac
Fk in refokitiôe noîs tetragrâmati est litera decîa sic * yÇY* i^XV*
Vbi post Tetragrâmaton repitur^^qdcstsymbolû ipsiusEhíen.hoc
est entisg arqualitatemmimeri. Et nihiloqcp minus -sghtfïcat essentiam
creatons,ut hxodiiií.Ehieh misitmeaduos.nonilla q ímmanctíèd quaï
fluit extra.Est cm sigillû dei Tjff <|Ehich sigillauií mHdû.&: dï P£J< *
uerum
 I

LIBER TERTIVS LXVÎ.

uerum,quippc qdín se ípsumarithmcticcmúlcípIícâdonascit.Tuni seqt

nomen essentiaemeritíac retríbutíonís,ut in psalmís. Si iniquítates
obseruaueríslah.Triaigítnoïa csscntíalia in Tetragrammato cernuís,
Ineffâbile notat esscntíâ primâ.Ehieh essenríam in rebus,& lah efTentiam
in meritis,& pdicant in eo qd quid est,ldqj appellatur .i.quíd.Nam
Tctragrammàton fc^'PI ^VPCTÍE(ïua^ltat^nurner^§n*/
ficat^^utruncpemcontinetxlv.Cunqj díxissetMoyses.Qiiid nomen
cius,qd dícâ? respôdebat! ei.Ehíeh. Deindc côsydera dílígêter spus sartcli

uerba q haud frustra ponunt in eodêExodi iíi. *\ÏÌU? TVû ^7

.i.Mthi qd nome eius qd? Et uidete lfas terminales eoru,habebitisejj qua
trilíterum ineffâbile ^^^cuíus príncipiu est Ehieh.MediuIah,Finis in
fímtudòPartesemeiussunt* yfl? <îuas diuídemus in tria in ter/
ualla.Prímum est T\ * Secundú f\ * ^ TertíS * ^ * Oîa ad esse ac essen
tiam deseruientia.De lah legitur Exodí xv.Fortitudo mea & laus Iah.De
"TVì codem in loco.Et factus est míhi in salutê.De * * Genesis primo
FiatluxHec ambo uerba nouiflìma plurímûad mundi opisiciucx'rerum
cxistentiâcontuIeruntjUt^JÇ ^T^"1 Fiat Iux,6^ facta est
lux.Et eratueíper,& crat mane.Fiat n'rmamentû^fitdistinctiOj&sactiî
cstita.Congregentaqu3e,& factum estita.Germínetterra,& factum est
íta.Producat terra,& factum est ita.Fiant luminaria,& íactû est ita.Semg
addíto eo,& factum est ttefper & factû est mane.His omnibusCut reuera
íïnt) dephendimus ínessefeminaliter & occulte nomen ineffâbile. Solu
uero Elohim.i.deus,ín illís fexdiebus expssum ccrnimus.Sed cum iâ mun
dus appareret esté pfectus,postcp uaria Sc admiranda diuiniílìmarií uír/
tutum oga confummata,tandê pro meríto tri úphus esset celebrandus , Sí
festas dies indícendus,eccecum Elohim Tetragrâmatus rexregû& dns
dominantíû ínceíïìt,& dictum est tu m primû.Istcsunt gnationes cceli &
terrae qií creatae sunt in die q fecit Tetragrâmatus Elohim coelíí & terra,
Hic Tetragrâmaton publiceauribus oîm creaturarû primo intonuit,q
íntelligimus ciementiam deí cû íustícia,nam in qcuncp loco facrac fcríptu
rcTetragrammaton sibi iungit Elohíirybiproprietatê anímaduertimus
clementise simul &iusticÌ2e.Componit qiícjj cum T^*^» ut m oratlone
HabakulcTetragrâmatus Adonaí sortitudo mea,SZnossic legendo,uir
tutem Tetragrammatí descêdere íntelligimus ad ipsum Adonaí prolatû '
Sin ordine conucrso repitur Adonaí Tetragrammatus,ut Geneíeos xv.
Adonaí Tetragrâmateqddabís mini? tum mente côcipimus qjnumera
tiones hoc est diuine proprietates ab inferiore ad fugius afeendentes/up
inamlucem apphendantFitcVqnc^ ut rerjjiaturiunctum nomen ELPsal
ino Cxviri.El tetragrâmatus & illuxit nobis,&íìgnifkat clementiá.Haud
ahumílitercumadditur Elohím,& dícitur íïc.El Elohim Tetragrâmatus
 * DBíARTE CABALÏSTICA

focutuscst&suoeauíttcrrâ.Psalmo quinquagesímo.tum dénotât nomen

inerFabilegratia&seueritatc uestitû. Aliqfrlegituridcprínûi prophetis
&Hagiographis.Tetragrammatus Sabaoth psalmoxlvi.Tetragrâmat»
Sabaoth nobiscû, susccptor nostef deus lacob.Insinuatqj hoc modo pro
príetatem iudidi. Atcp ideo prophetae isto more increpâdo ad íëueritatê
utuntur.Dehuiuscemodi explanationíbus gquirere Iatius poterítísinli/
broPortacluds,cVmultolatiíîîmeinlibroPortarûiustia'2e Rabi Iosepb
Carnítolis.Adhuc&detrederim eiusdem tetragrâmati proprietatib' qs
legiflator Moysesinuocauit Exodixxxiiii.inhanc fententiâ. Tetragranv
matedne deusmisericors ex* grátiose,longanimís,multaeclcmcntie,&ue
rus,custodiens misericordiâ in millia,tollens íniqtatem,gtransiens scelus, .
atep peccatum,&innocens non innocentabic,uisitansiniqtatem patrum
su g fïlíos & su g filíorum filios in tertiâ & quarta progeniê.Vos hic appel
lo uos optími uír i,hoc cm dicere libet certe fine salso ,qm multís & siudiïs
& uerbis eíTet opus ei q cûcta noís tetragrammati m y steria publicare u cl
letjCuius ne finis qdc ullus reperítur unq,sicut nec subítâtiac dei ObmiíTb
icaqj noie proprio essentíacdíuinc;,ostendamderíuata numero pauca.Sic
cm fieri côsueuit ut pro grâ* matí cor û •deci e «to appcllatiua de propriís
formemus.Sût aût haec tFT^ 'K qrum unumqdq; ori
gínem suam ex ineffabili tetragrâmato sorntum est qd literas cô tin et qua
tuor,ecce quatuors designât xxvi.ecce uiginti & sex, q oîa sunt unûdei
symbolum,ecceunû.Iunge singula uidelícctquatuor,uiginri sex, & unû,

&fit^^ aiisi addidcrítisterminationê tetragrâmati nafcet Eloha.

Nunc de Eloh í m sic dicit q> eius Mem nô est rei signifícatio, sed gramma
ticainflex!0,qdindeapparet.Nam si g afïìxum autregimen consequêue
tegendû iliud fuen t,h aud dubium qui n Me m litera carebit,ergo si prin ci
pio tetragrammati Iah ordine conuerso El addiderii tis,mox fit Eloh í,& aC
sumendodedinationé" grammatícâqestMem in fine pronunciabit Elcv
him,qd bC sarpe per literas íneffabilis scribit,& Elohim nihilominus pun/
ctatur.Est aût in Cabala frequês ordinis conueríì usus, & magna eius uir
tus uirtutifq? lauSjCum qquomodo syllabcc transponant q> absejj díminu
tione tn ea?dem man cn t literejlicet saepe non exdem signin'cariones,cuíus
rei Abraham ìnlibro Ictzíramemínít cum ait t^^Pi'ì ^ïì^
'HÏPII ^PÎ3BîîÌ^Marem & faminâjmarêinEmes,
& foeminâ in Elem,»UDÌ trâfcpositio literarú,rei qc£ mutationem indicac
Verbi causa J}^7 & ^7j^.i.deus,cVnÔ,Quod cû alias frequêti fit t
more,tn hoc est uehementer admírabile in hoc nomíe íneíFabili,^ eius li
terae qt umeun cp hac ìllaccp puer tan t /emp. unam & candê* rem signisicat.
uidelícet esse ac essentiam dei q díxitEgo tetra gra mm a tus & non mutor .
Qiiod isto uobis ufu eric maniíestius.ResoUiat tetrngrâinaton nomen in
 LIBER f ËRf IVS LXVIL

, íîuodeûm uaríaríones (nec cm poterímus iiltra pfofiriscO tune quícqd irt

ucn tu m fuerit nulli alii nisi eíïèntiae deseruiet, cuíus symbola sont haec.
jtnn tvwj rnn tvw "wn wr wn* wtr
'^TWt tTVTl "YH^ ^^Duodedmigitistanoîa,unûnomë
apud Cabaltstas censentur,tançj unius rei sigm sicatiiiû,quancj sunt duode
dm expositorí a,qrum síngulís applícant de sacra feriptura unâ claufulam
q illud apte g notariacû refera t,non exposi tionís fed memoraculi trn loco
ne íubeat eius obi íuio,u t fi dicerem.Attêde et au dí Israël hodíe,qd legitur

DéuterOn.^i.hebra|cesictlV,n ^ti^&* J^EWì TtìD'fl

horû quatuor uerború capita notabitis & facient ^^T^qd nomen est
eíTentixatC^ refolutioTetragràmati,pariter de cactcrís fiant cartera.Sed
maneamus tantiíper'in prima Cabala? speríe,dum adhuc qua?dâ cognitú
necessaría uider imus.Iâ cm qd díxi,de fecunda parte fumendû fuit,aggre
diamur aút hanc artê fi uultis mêbra ti m cce fi m q?,modo ne diu in unoqqj
ímmoremur ut díuma òpa cû die tran sea t.Qu í n id qd príus tetigi nûc ité
rumbreuiufcule cicabout firmiushaercat,q5 deus ante creationêineffabi
lís,mcreatíoncnoîatusest Elohím,cVpost creationê habitans in mundo
tanq in templo suo dícitur Adonai. Vnde illud legit Psalmo xi.
Tetragrammatus in templo fancto fuo tetragr âmatus in ccelis thron» ev
utquidnatur in ogib'suis.Nam ipfe est ut feriptura dicit Deuteronomiï
x .Dii deorú* & dhi dnorum El magn us,quare templum Cabalistíce nota
est Adonai & côuer «fa uice g acqualitatê numeiiPerínde atep in Adonai
^^J^ tançj in fuo 7^*^ «i.têplo adorandus sic ineffàbilís tetragrâma
tuSj&deusin deo amandus,iuxtatríplicëmundû.Ierèmiíe Niì.Templum
dnijtemplû dni,templû dni.Restat alïud nomen appellatiuû ^Wj^á
dai.Exodi vûEgo tetragrâmatus, cV apparut' Abrahâlshacck Iacob p El
Sadai,& nomen meû" tetragrâmaton non feci son eis,ubi solû hoc appel/
latur nomê fuû" c|d est inefrabile,qa hoc tm est fummo deO propriíï quate
nus ipfe est nihileorû q fuht/ed supra oïa est,non habensrespcctû extra
se.Gaeterasuntetiâ aliarû proprietatû &relauonûappellariua, ut Sadai,
cid latiní uerterût dícentes oípotens/ed apttus hebraíce si'gnisi'catur Sibi
íuffîdenSjfe contentus,& nulliusindigens^dgrard rectíus «Ú7KfKi>çiter/
pretantur.Nam \£J id est q>,& fufrïdt uel fatis est^grâmatíce dídmtts
Caetera si audieritis solitarie in sacris uocaríQ^.fchomen,confestimTe
tragrammati uobís in mente ueniat,qd jt*r'tf«x** & hyperbolice nomê di
Gtur super omn e nomen qtumuis in fermone quotidíano rci ois fit q ha/
beat existentíam.Sadai aút qmnonesteiopus alteríus adiutorio,ídeopa
tribus in El Sadai hoc est in sorti qui fe ipso con tentus fit Tetragranimat»
apparuit ut qui per fe fuffidat miracula & prodigia faccrc,n on aút fedt il
los sdre q» nomen Tetragrammaton sit illud nomen in quo poslìt homo
 DE ARTB CABALISTICA
tanquam cooperator & delegatus a deo efficere miracula, de hoc aperti*
in Capnione de VerboMirifico.Est prsetereaípsius Sadaiminístratori'
fpiritus Metattron per aequalítatem numeri sic nominatus,qui dux ÒC mô
strator uíarum esse p erhib etu r quo d p ostea si me commonueritis tracta/
bimusapertíus,Acceditaliudnomen Sabaoth quodhebrateesic legítur
^*>W^V 86tadicuntur exercítus,quorum prímus est intelh'gêriarum
omnino separatarum ÒC angelorum. Secundus motorum orbium &aíuv
stentium uírtutum.Tertíus animarum corpora ínformanaum,& non in/
ueníturnifí postnpmen dei.Vnde tríplicíter quoq? legítur Sanctus San
ctus Sanctus Tetragrammatus Sabaoth .Ifaíae sexto acalíís in locisfìmííí^
ter.Omnís igitur primas partis Cabalae status qua procedat ínstítutioe au
diuistis.Nam cum to tus in facrorumuerborum commutatíone consistât
& quaelibet uerba bífaríam alteren tur,necessarío fatebimur eí parti duas
subesse species,akeram quse fit fyllabaru m aut dictionum transposi'tio, al
teram numerom *sequalitas. Vt si uerbi causa legero Isaiae quadrage/
simo 5S*£1 TwÍ£ IC^dest. jQuishgccreauítC&Cabalistïcetrâs
ponam duo »hgCjCÔuertaq? î CPHvlS tû«actu redibit exordium Ge/
neseosEP^/ÎS fc^*ÛPro K^S t\ /K ^utstetsrntentia^s
hsec creauitCOeus creautt.Et Ezéchiel fedít ad fluiiïum Chobar.í.ad influ
entiá cherub,transponatcm^^^&fít^Y^5 EtNoheínuenitgra
tiam.Gen.vi»conuertendo cm^pnjj^ fit Y^ Similia cûcta eueniunt g meta
thesim propter literarû primariâ consul ïonê q in ígneo globo apparuerat
ut licuerit quasi de chao literas educere atq? eas hinc & inde legcre,pror
fus rurfus,ita primas partis speries prima consummatur. Nunc ípse mecu
costitui accessu mebri alterius départe prima nônihil exêpli gratia môstra
re3ut gnoscatís remlíquidius & fìrmius qc^ memoría ten ea tís.Lcgitur de
IshacôiRebeccaxxv.Cieneseos^^j^ TÍP^*^ ^HÂV'&c3«
pitRebecca uxorsua.Exquo díuinarecômodunobisconcedit çjdnâ Re/
beccacôceperit? Quin certe ut uerba indicâtcôcepitRebecca^jyypJÇ
Vos aut confydefate uiri doctíÍTimí ecçjd sit ^n nacP^mae par/
tis secunda ípecie per JjC^SÛ^ .i.numerorû cômensurationem, re
perietisiume^ualitatem numeri sigmficare \PJÇ idestlgnem
&stipulam,utruncjenimin se continet septingenta & septem,concepit
ergo Rebecca ignem& stípulam quod sacra comprobant eloquia teste
Abdía qui ait. Et erit domus íacob ignís & domus Esau stipula. Símilíter
quando audtmus íegem fuisse latamin fapienria *nïi3T^ Vídeamus
quse fit ílla sapientia quac ad legemferendam congruat. Et certe sunt
gjicta &' interdicta, ìussipnes & prohibítíones. Symbolum autem est
ïfw&Y^ W est. Sapientia omnium mandatorumdei,cumenimqua/
tuor lUius uoeabuli elemçnta de propriis scripturis pronunciaueritis,
 LIBER TBRTIVS LXvìlí
l*H ÛlÛ tÛ ^^côftabíturekcísriumcrusscscentorû&stredccíiti

rnandátorû dcí q doctores uostri J^^ï^ appellanfc Ad ílimmuni in hoc

génère fpeculationís primo legisclíaractéreselementa cV literas in cofii
lo fuisse repositas,& hac atqj illac legibiles,memoratu dignû erit.Secûdo
nullisaccentibus aUtpunctïs distinctas. Tertio singulas al phabeti literas
primordiales certû fìgnisicare numerû, etín qnq; terminales,quas longe
post ille pruden s Ezra simul cú pûctis adín u en i t.Nam primitiue sun t dug
ac uiginti qbus solis ab initio scriptiira oîs depícta c\túít,quas usep ad hec
tga Cabaliste locant & dtílocant pro cuíusuís íucûdc contêpiatíonis amce
nitate. Vlcimo est nobis intentanda uníuersalis hxemeta q? tametfi Caba
lista;sitoffîciû,aIiudlegereacaliudíntelIígcre,tn inuiolabiliter ístûqsqj
obseruet canonê^'n bonis botia^ín malismala,ne albo nígrûapplícetaut
dícm nocti.Tum MarfarinsJd genus artis ,inqt,haùd secus cogítauero §j
fi qs Dorotheû alíquê appellauerit pro Thcodoro,aut pro Nicodemo
DemonicS,siueproDemophiloPhilodemumSicutgrgécidicere soient
cTa^TÓ^<aw<QÂ\»<róiL«.TWi Ad ha?c Simon aít.Certe idqd dícís nonnihil
quadrat,sed exêpla enumerâdo admodû breui fatigajberis propter alíar 5
lingiiarûinopwqadhebrœamtanqoîmlínguarûfQntêcomgiate paup.es
sunt & egestatís íu ae impatientes ut q & reliquarû nationû asciícant iâio/
mata.Necem plenúnumerû acûpiunt,neccôpositionê utile admíttunt,
Quapropter ars ista in alterius gêtis fermonc traduci minime potest,
nisiuospariterhebraiceperítos nossem,srustra ha*cdc Cabala qtûhbct
páu cula uobiscû egíssem,aut iam acturus essem.Sed propere accedamus
ad fecundâ huius institutíonis partê q ^P^\51Ì didtur.i.notariacum
qdestconuentûqJdâ clamreceptûinterCabalistasut líterae fíngularíac
fine coagmentís syllabarû certa uerba deíïgnent,quê admodû notariis &
actuariis est in moreySí quondâ beHt ducû hirtiua feripta líterís unicis in/
condite repositis arcana mentis protulcrût.Estadeo Probí grâmarid cô/
mentarius ,ut fcribít Aul .Gcllíus/at ís curíose sactus de occulta literamm
íî'gnifícationè,haud aliter forte in huius artificíi prosecutione sit 5jCi q pa/
cueantur inter se Iod li t erâ,proptcr indiuifibilís puncti figura in estabile te
tragrâmatôqd uuLgo dfím intei ptamur notare.Sícut cV illud ípfum pro
pter tres ÏVftV 7j?^.fummitates ï decë numerationibus q funt una &
eadê fV^VM? -,unu diadema tribus punctis signarcsolêt.Aiunt emCa

j.Qz ad mysterïû hoc scríbunt nomen tribus Iod,uti hoc Vbi unícum
quatriliterû tribus unicis Iris côscribit,qd ufuqttdiano approbaf.Fuit &
quondâ in diebus Antíochí Eupatoris Iudas Mattathie filius. Belíator no
bilis&duxbellipro legib^tëplo,duitate,patria & duibusludxorû acetf
N ii
 DE ARTE CABALÏSTICA
rimus.contra qs cû iam An tíochus & íllílis oîs exerdtus írruêrêt,dedit lu
das angelo monítus cômilitonibussuisceubellí tesserâ hoc nobile si'gnû

"'áii'O ut k q"atuor nis literíí fortitcr ín pugna exhortarëf, promíttês

q? sucurû effet signû uictorie dei,qd ludeorû milites aîo Icto i uim magne
côsolátíôís acceperûtjcV íub eo signaculo ualide pugnaces ínterfecerût in.
castris Anriochi uiror û quatuordedm millia & ingcntë numerû elephan
torû cû iís q sugpositisuerât.Qiiofactûest ut prícepsbelli Iudassicantea
dictus.deinceps ab oîbusMachabaicognoíaret,eo q?hi quatuor chara
cteres syllabíce íta spnarêt.Cûqp tâta eiussigni uirtute totfe crederêt plio
rû ùictores fuisse,admírati sunt tnbuni milí tû & sapiêtes in Israël rogâtes
ludâ qnâ modo tottriûphi sub hoc eis dato signo côtigissentC & respôdít
Iudás Machabe* írí isto signo psentíâ esse dei oîpov têtís inefrabilis. Ostë
ditcpilla^aMo^Exodjcv.dicctis'n^^ tT7fc*2i TtëM *Û
.i.Quis sic ut tu in fortibí tetragrâma te.Hi nâcp quatuor characteres haetf
uerba designât tançj eorû initia .ubilodfígníficarc nomë tetragrâmaton
plarie dephé*dic,ac esté reuefà* ^ ^ diuíní noîa lxxíi .literar û g acqua
îitatê numeri memorabile symbolû£o cÔmoti q erat de lude exerdtu itc
rû pugnaces prostraíicrût no min*trigintaqncp millia utscrípra indicâr,
psentiadeimirificedelectarí &pacriauoceoípotentëdnm tetragrâmato
bndícêtes.Hincergoítelligitis uerà>ûqddâtotû,g unâpofTe literâ sígnífi
cari uel si ea demû stet singulariser,uel uerbû qdlíbet aliud collectiue pji/
dacSícut - totadíctio fertíntegrâ pariterorônemnotare,utDanielisv.
^O^Q JSlTÛ^Numerauic,pôderatûest,diuisum est.Qu»
qdê hocílli Nabuchadnezer repsemarûfJNumerauitdeusregnûttrû èC
côsummauit illud.P5deratû est î statera & inuentû est defidës.Diuisû est
regnû tuû & datû est Médis Sc Pcrsis. Aut igit una dictio g Iras dispersa
plures etTidt,aut multe dictiôes g certas earçz lfas retracìc unâ colIígût,h îc
ex multis unû & ex uno multa.Quod ne utiçj mírû esté ostêdit duorû mo/
nofyllaborû frequês usus ut aiût Maronê scripsistè í carmin ib9. Est & nô
cûctimonoíyllabanota rreqiiêtât,íisdêptisniniíesthoímqdsermo uolu
tet,ergo tota ferme oîm hoîm colloqa ,est ÒC no,significâcQ>obrê in hac
ârce qs dubitare uelít una litera díctionë ïtegra,& una dictiôe orônem ex
têsam,atcj? uéríá uice siPiter una orone* dictionê aliquâ electâ & in têtatâ no
tari pofiTe.Vndeoritùr occulta quaedâ &admirabilís epistolarû techno
|ogia,quams3epcímítacus ego, in grauibus periculis & summo rerum dif
crimine linguagermaníca,per epistolam scrípsi quae a latino uiro in Thtt
sdauel Ethruriacognosddesyderabâ,& côuerso more scrípsi latine qd
alemanû hoïem latmítatis ímperítû sdre uolui.Acdpiaris hoc uelim qcq4
tnilludestgratoaîo&sensibusímis res est nÔparua dijigêter reponatis.
 LlBÊR TERTIVS IXIX.

Vfu aut nobîs uem'unt si rite operemur huíufce generis liter* quatrifaría
aut em sum útur ab initio uerbi ad aliquid alíud fìgnifïcandû,ut in exorfu H

Geneseostì^lDTl ìh!ïÌ "WPfï W^Dia sttfoii&j&cìi

sunt cœlí,ecceTetragrammaton,aut a sine cuiuscuncp,ut psalmo primo

JÌ2 ^ yqtransposit*faciunt^^J^.i.Amen.Hoc nâcp

intelligí uoluít.Non siampií,qm non díccnt amcn,iccirco in Gchennam
mittentur,aut sunt q se offèrant síngillatím quaelibet p intégra dictionem
unacomphensaîjUt psalmo tertio Multí ínsurgûtaduersumme.Qui sunt

isti mulrií RespondentCabalístacÛ^^sût Romani. Babyloníí.Iones.

Medi,aut postremú non relatítíe ad alior û uerborû constítutionê destina
tur/edearû quaclibet secundu sua; propríctatis signifìcatíone sumitur,
ut qn duorû íeculorum mentio fit,futurû seailû lod litera íìgnificat,ck Ira
he íeculum psens,uidclícet istum mundum Genesis ii. Istae suht gnationes

cocli & terre Dfc^ïi X\ ^.i.in he crcauít ea.N/mirû extrema sdlícet hec
de literísconsyderatio ad substantiâchara<5terísattinetqadse,at nequaq
ad acddetalê relationem utí supíores tres,qtum ad alíud.Sic em iam hac
destination e signisicant uel íuxta grammatica ínstítutionê res ipsas,posití
one prima oblatas,uel numéros arithmetiça disciplina ordinatos,ucl non
nullasrationesuerbismagistrorû nostrorû applicatas, uel deniqj òmné
creaturâ a prima causa profectá,& rursus in prima causam rcducibilêíDe '
primítiuaposirionclíterarûitamonstrant,q) Alephsit uia sçu institutiô,
Vnde dicit lob xxxiii.Docebo.unstituâ te sapíentiâ.Beth domus. Psalmo
xxiii.Habitabo in domo dni.Gimel retributio.Psalmo cxvi-Quia dns rétri
buittibi.Dalethostium,foresucl ianua.Gen. xíx.Etprope erantut srâge
rent ostium.Hc ecce.Gen.xIviï.Ecce uobís semina.Vau unrínus retoríus*
Exodixxví.Quarûeruntcapita aurea.Sdain arma.iíi.Regû xxii. Ët arma
laueruntiuxtauerbum dni.Heth terror.Iob vii. Terrebis me p somnía.
Teth dedinatio,per metathesim thet.Prouerb.iiií.Ne déclines ad dexterat
Sí ad sinistram.Iod confeíïìo laudis,Geneíîs xlix.Laudabunt te fratres tiii.
Caph uola.Ecclesiastis iiíi.Melíus uola plena requie.Lamcd doctrîa. Psal
roo cxlùi.Doce mesaccreuoluntatêtuâ. Memaqua^Iíaiaelv. Oêsíitiêtes
uenite ad aquas.Nun filiatio,Isaiae xíiii.Filiû8cnepotê.Sarnech appositio,
Deutcronomíi xxxiiíi.Quia imposuit,hoc est apposuit,Moyses man* suas
íup eum. Ain ocuhis,Exodi xxi.Oailo pro oculó.Pc osJExodi iiii.Quis po
fuit os homini,Tzade latera,Exodí xxv.Sex calami egrediétur de laterib*
ciusjCuph reuolutio uel círcui tu s ,Exodí xxxií í í.Redeû te anni tpe.i. circuí
tu anní.Res egestas,Prouerb.x.Pauor pauperû egestas eorû,aln tn hxré
ditatem îterpretâtur.Sín dcns.íob quarto.Et dentés catulorû côtriti sunt.
Thau fìgnû,Ezechielis nono.Sígna Thau sug frôtes uirorum. Ista est lite
N iii
 DE ARTB CABALÏSTICA
rarum grammatíca expositiOjquomodo solêt rébus qbuflibef. noíaimpor
nereuelprimítiuauelderíuata.Nihílut arbitror ab altiorespeculatíôeali
cnum si quis siguratae focutionis studiofus extíterít.Tu m Philolaus.Nos
róquitoportetÇutconiido)senes elementarios fore,qbusdenuo ferula
fit opus.Nam intérim multo studio ad alphabet u redactí sumus. Et Mar
ranas.CerterepucrasdmusJiarcest Philolae palingenesia tuailla Pytha/
gorica.CìwbusSímon.Nolite,inquit,reípuerc,niagna profecto res est et
digna philosbphis,si Platoni ucstro crcditis,minimecp ridícula,ut in Cra
tylo Socrariuisumerat,cognoscerc literas,non emhabemus quicqinqt
illo melius,q de ueritate primorum noím iudícemus. l-xeo^ 9v&,«f&?re w

qnquídemsyllabís ciliterisímitatio ht essentiœrectistìmû estdiscernere

elementa primû.Vnde puto dicta sunt elementa quasi hylementa hoc est
matcrialía ex gbusminimis maxima fiuntjUt est illudHesíodi. Siparuum
paruo sugaddas&sirnulomne coponas . magnus fors tandêfïetaceruus.
Prouehere Simô, Philolaus aít,oïa cm uere dicis,nos hoc fermôe cu tua
uenia iocatí fimus.TumilIe.Addisdplinaearithmetícae numéros trâfibo
K Ç4 líteris hebraicis designant.Nec em est ulla in orbis terraru ípado alia
lingiiacuiuslitcrseqílibet numéros tampfecte ostendant.Conati funttn
nouÌGÍgra?corû Iuda?osímitari ut& fimiliter alphabetoíuo numéros ex
ÍjonerêtScd erat necestè duas sibi figuras intercalare,tam sexti Q nonage
ìmijCj quidcm figuras literalíter exordínealphabetinon sunt. Schemata
cm duo haçç.s-.t]. fígmenta sunthoîm nouorum imitâdi studio ductoru
cuiret testes Homericoslibroscitamus.Sane Romani paucos numéros
fiteris explicantjde quare Priíaanû Caesarièfem legistis olim ad Symma
chií dç numeris,ponderibUscVmensuris scribentê.Fadamus itaqj nume
rorum quatuor gradus,qrumprímus est digitorû, secundusdenariorîr,
tertius cêtenarioru.quartus millenariorûPrimus gradus alphaberi fígu^
ris notamr ab Aleph ad Tethi5untcjj signacula nouem^ngíllatim nume
ros nouem referentía,ut^^ .i.unum.duo.tria.quatu
or.quínc^.íèx/eptem.octo.nouem.Secûdus» denariorûordo, noué qq;
conjçinet alphabêti figuras JTSJ? Dl ^•'•Decê.uígintí.trigin
ta.quadraginta.quínquaginta.ícxaginta.feptuaginta,octogínta.iionagín
ta. Tertius gradus centenaríorum habet umiliter nouem characteres .
^ ^ M? ^ P .i.Centum ducenta.trecenta.quadringenta.quin '
genta.ícxingenta.Septingenta.octingenta.noníngenta. Quartusgradus
estmíUenarioruny'n quo reuertendú est ad priorumnumerorû figuras,-
quanq este debent statura grandiores ita ut dicatur magnû ÁIeph,quaíi
alcph latum cVpronunríaturg patha secundû a Italicû.Sicbeth magnum
qd duo míllia fìgnificat.Inde usqj ad nouem millia, demum Iod magnum
decê millia.quo in ordine qdam pro statura soient figuras apidbus n o tare
Deinceps
 LIBER TERTIVS LXXl

Deínceps non figurís utuntur,fed uerbís Ù^MÏl^ -'.mille mií

lia,bis mille millia,& relíqua.Viam istâ alphabeti numeroru", maxímooc
fiint amplexí Cabalísta?,q dícunt annorû duo millia,inítíu pceíïìsse,anteç|
hic mudusn'eret.Eocj> ante ^*\I7^^JjnitiûTcripturaponitBethma L
gnumdicens^l,,\|^J^l^2L Itasapientesnostriexponunt eumlbcûPro

iierbíorum viii.Dns poíïedit me inítio uiarum suarû anteêj quicç|facerec

extuncQuicquíd uero míllia tranígreditur^'nfìniti loco habetLNam finis
numerorúín sacris millíasunt,ucaim uellct Dauidinfinítatem peu osten
dere pfalmo Cxix.díxít Bonummibi lexoris tui fugmillia aurioCargenti
hoc est sine numero.Terriam nunc ípedê íubstantiaz literarû breufsiìme M
recenfeamus,quae ad aliquas magístrorû nostrorû intentíones referût,uc
aleph beth illts signíficat prudêtiâ,et gimel daleth re^unerationêpaupû,
ctmem.i.Meamaruidelicecsermonêagtum5í fermonê occultu,cVíïcde.
aliiSjq paulo inferius recitabímus Thalmudícis tn ufu frequèriora.Quar
ta earum literarû specíes consistit in rébus conditis a tq? creatis oíbus, ma
»me çjdem utilis Cabalac studiosis,q facilius creaturas reuoeare in creato
rem poíïìn t,id quippe qd ílJUus discipline maximû est & singulare studiiï.
Literas igitur in fuum quafq? ordínêlocabo ut elementa singula singulari
tercognofcatis,atq? sic indpiam. Ab aleph ufcjj adlodordinesfiue cho
riangelorûsigníficantqs intelligentíasíéparatas 5í formas libérales îcor
poreas Sc insenfìbiles philosophi appelIant,progreíTas & deríuatas a uir/
tute deiqformamnon habet neep imagine necçsimiIitudinê.Dixitenim
Isaixxl.Cuíaíïîmilauistísme & ada?quabor,EtpauIoante.Cuícrgo simi
lemfecistisdeumCVautquâ íma^ginêdisponetis eiYCeterumâfióista no
minatur tPSS^ flûTl t}^^J?-,^ecu^umangeíor5siuemudiis an
gelietis.Deinde a litera Caph adliterâ zade ccclorûordíncs designantur
çj dei creatoris uírtute donatí ab angelor û influxu dispensant, & uoeatur

t^r^S^T! X^^^JScailumorbiúfcufphxrsirû.Porrozzaâe ad
thauinterueniunt quatuor elemêta cum fuisformis&simuloîa mistata
uiuentia tjj non uiuentia q a dei uirtute pendêt qbus influit esse & uiuere,
ut est in Ifaia.Creans ccelos & extendens eos,fírmans terra & q germinât
ex ea,dans flatum populo q est fug eam,& fpiritû calcantibus eam feu am
bulantibus in ea.Dirigunt aûtab irwfluentiis angelorú SC sphœrarû atep
totum id uoeatur ^^^0^^^W.iieailûelemêrorû,& in eoest
homo q appellatur ^ Û jieculum paru5,qd graed dicunt
líiKfUùojubç hoc est minor mun dus/eu rcclius paruus mundus.Nam m ho
mine ipso relucent oîm creaturarû proprietatessummarú & ínfimarum,
Háccforteutiliusmemoria repetemussiqrumnamhreraErfinguIae ghibe
aritur esse symbola demonstrabimus,rem fane íucundâ.ôc" antiçjffimis au/ .
tonbus celebratâ,ne sintfuturi aliqn qui hâcartem ut tenuem ac íeiunâ
 DE ARTE CABALISTICA

cauillentur.Estigitur Aleph notasummarûa altiíïìmaru rem,qprím*

effluxudiumscbonitatíssubsisttirttjUtputa angclí qui dicuntur Ï^V^
M?*1P^ baioth .i.animalia sanctuarú,uel pocius ûitç abscp medio subter
dcum.Hi angcli uirtute dei,proxime inferiores purgant illuminant &s gfi
tíunt,q comuni uocabulo,illorû dicit mfiuen tia.Be th fecunda litera fecun
dum signisicat ab ipso deo gradum angelorum,qui dicuntur D*JSì^tfS
Ophanim.i.forrrie/eu rota?,ac secundo Ioco deriuantadei uirtute p in tel
lígcntiam priorem,& ipsi a deo quoq? inserioribus ínfluunt.Dixere simul
etíafn sapíentes q> Bcth fît nota sapi*êtia?. Gmel re^sentat ex esièntiis siv
perioribusangelos q dicuntur u* /fc^fc^ Aralim.i.angeli magni for
tes & robusti,qdescendunt ordine tertio a diuínae maicstatísbonitate,il-'
luminanturcp uirtute déi p inteíligentiam secundâ,& ipsi pariter inferio/
ribus insiuunt.Dalethvsymbolumest cmanatioms quarta; apudfupefos
còrurri q dicuntur Ù"1 TÌCiM?^ Hasmallim,& in uirtute dei p médium
intelligentíae tcrtíse influuntur)& illa uirtute inserioribus influun t.He Ira
désignât entia stipiora,quint3e ab ipso deo emanatiôís q (unt^J^^J?
jjSeraphim,&inrïuuntur de uirtute dei £ médium intclligentie quarta;,
ac éadem uirtute ínferiorib* infìu « ût.Vau notat eísentiâ íupnori.m ema
nationis sexta?,q diaintur Û^SK *Û Mallachim.i.angeb,& influuritur
de Uirtute dei p médium íntelligenticequinta?,ac eadê uirtute inferiorib*
influât. Zaín lignaeu «lûestspirítuûbeatorûiupiorum emanatiois septi
ma? q noíantur 7^ Elohim.i.diij&ínfìuuntdé dei uirtute g sextí
ordinis angelos,aceâde uirtute inserioribus ínniiunt.Heth sú gnû est su
perorùrh emanationisOctaUe,& suntangeliq uoeâtur 7J^
Dné Elohím.í.filií deorsi,de uirtitte El g angelos septími ordinís infulsi,ac
eadem dei uirtute inserioribus influehtes.Teth nota est angelorû émana
tíonis nona»,q uoeantur Q^*^^ Cherubím,& influûÊ de uirtute dei
p mediû intcllígentiae octaiiiordinis,& eadê uirtute inserioribus infkmr.
Iod litera décima signisicat esTcntiâintcllígentiarû cmanatiôisdecimc>ap
pellantur aû t Q^M?",JS Iíïìm nobiles&patrícn/untqj oîbus hierarchiis
inferiores^ dei uirtute illustrâtur p nonum choru,eadêqj uirtute influût
fìlíis hoím cognitionê & feientiâ rerû mirificâqj índustriâ.Vnde dicutur
q tali funt pditi faailtate fîlii \£P .i. hoîes nobilis intelligentia;, de qb'
Psalrnoxlix-Quícpterrigenacêc mii hoím,qd propriesiclegitu^tam silii
plcbeí q fiÍ!Ìpatricíi,quafidiceretur,tam agrestes q nobilcs. Eam denoïat
tionem ab hoc in tellígen tiar û ordine sumimus nos ipsi.Est cm in nobis in
tellectus agens fumma pars aise quâ Arístoteles voív hoc est mente appel/
lat,q nobis soía deforis aduenit.*Inde proce? dût uisiôes fppheticç ac oïa
magna & fancta,uocatur autê 7j^Q^ ^ÛIP 4 mundus ange
Ucus^e<jturCaph,ea litera deíignatprimû mobile ab ipso ElSadaitanîj
a cause
 LIBER TERTIVS LXXI.

a causa prima îmcdía te lícetper ratíonalis uitae spiriru comuni catiuemo

tum q est angelus Metattron.ck' didtur íntellecìus agens mundi fcnsibílis *
gpenctrationêformarûa'nfcrioribus oîbus uíâpbens,quare induit uirtti
ce diuína in omne qd est mobile.Chaph final ; s significat gírum stellarû fi/
xarû.q sphera odaua noîacur quantuad nos,scd qad*supiora est orbis se
cundus in duodedm zodiaci signa diuísus ,q nos 7^121 appellamus,
influícurq; de uirtuce dei p. mediûintelligenriacipsiuscaph/imilitercpin
ferío* rib' influit.Limed est fìgnû prime spha?racplanetarû ÔC dicuntur
quasi ambulonesqs íat. ni erronés appellanc instar grecorûqob
id eos aflerunt esté t&lwhtxç .D • citurcp orbis ícpti mus Saturno attribut*
quê^j^^J^M? nûcupamus>influít& influitur.Memaptum notatsphœ
ram louis q a nobis^^jjf noïaturjck" a u,rtute dei P. pneàiû intelligentiaer
su piocis innuitur.eadecp Uirtute ínferiorib» tnfluitJVÍem dausum est sym
bolûsphccrc Mante qui appelíamus'Q^JÇES orbis quinti, & uirtute
dei creatorís infìuitur o angelû proxime íligíorêJ& cadc uirtute inferíori
bus instuit.Nun significat fumínarc maius ,qJ uocatur ««Sol ,èC
cius sphaera didcur orbis ^V^1^ influiturCB a deo g mediû intelligêtíae
sextx,qua&s mfìttitin ínfenoraJMun finale ipharâ indicat Vcneris.q a
nobis uocat^V^ Noga,&dci uirtute constat,influitqj mediâteintel/
ligentía septima.Samech est symbolû cancellarii qdicit Cochab
dC latine Mcrcunus,tnfïuitur aut uirtute dei a sugioríbus, eadêq* uirtute
inferiorib» tnfluít A n est nota sphacre Lune q a nobis dicit Iareatt
8£ apparetquasi oculas fiuister mundi.Estcp. inter astriferá ulcim' orbíu
&propteralbedinem qncp'noíatur ^^3^ 7 Ciìcta harc facultari astro
logiccc3mittim».Pc si'giiific3taíamiiite'rectualê,nngularê & uniuersalê,
&dirigiturabintelligentiissepatisqbiisínfunditura deo ta in sphacris q
in stellis & in oîbus aîatis sugioribus ôi inferioribus sphacrarû & clemen
torumPhe finale dénotât spíritusaûles q dírigunt ab intelligentiís íupio
ribus de uirtute a tqj mandato deí.Zade í y mbolízat materiâ tam ccxlorû
fy est intellígibilis q elementorû q est fensibilis oíumq? mistor û. Dírigunt
aut uirtute diuína p intelligentias fegatas,& g formas proprías.Zade n>
n ale monstrat elementorû formas q suntignísaeraqua terra. Etregûtur
diuína uirtute g angclosqdicunf tJ^IC^SS »« uirtiitc' ecelorû,&
uirtute materiae prima? q est sons &origo cunctorû elemctorû.Kuph est
symbolû ínaíatorum & míneraliû & eorû q dicuntur elementata ÒC mista
Oirígunt aût uirtute diuína gsphœras cœlestes & intclligêtiassepatas q
uoeant t^M?^j5^ istìm-Etinstuunt inferioribus in regione quatuor ele-»
rnentorû.Ressignificatoïauegctàtia (ructus& sruges actcrraenasccntía
influûturq? uirtute dei a corpibusecelestíbus ÒC intelligentiís sepatis no*
minet^\Ê?^S itêqj complexion ibus eíementorû.Sin designât oíasen^
sitiuatamrcptiliaterrj acprogreíïìuaqaquarumpisces &aerts uolucres

f
 DE ARTE CABALISTIÇA

simul & qcunc£ írratíonalia uítalem motû habentia cj uírtiitc dci regtinfa
corpjbuscodestibus&intclligentíis quasuocam» Û^MJ^JS&cÔpIexio
nibusclemêtorû/Thau estsymbolû hoís& nature humancq est gfectio
& finis oîm creàturarû,dirigiturqî a deo cÔplexionibus ac qualitatibus
clcmentorû iuxta influentias ccelorû cV g officia peculiaría intellígentiaifc
separatarú^\p^5SIÍÏìm,qui sunt angelíce côditionís,& sicut sunt finis
ac coníùmmatio in mundo angelor û.ita est homo finis ÒC gfectio creatura
rû in muhdo elemêtorú gn potíus in múdo uníuersorú, côstitutus est em
ex duobus mundis/ícut scriptû est.Formauít dns deus hoîem de limo ter-'
rce,& ípirauit in fàciê eius spíraculú uitç. Tractant ha?c uberius a nostris s
maioribus qrû posterís riobis dare ápparet erga sacras literas ardêtifiìm* .
amor q de oîbus etiâ minutiíïìmis rônem reddere studuerût.Verbi causa ;
De aleph scriptû est in lib. ^"^SlH •l-c'e Câdore,ubi sedit Rabi Amo
rai & difputauít,quare aleph ponatur in capite alphabetiC & rcspôde£,qa
suit ante oîa çjnetiá ante legê,cjd de Rabi Rafcumai eius iibri autore côme
morat Mnafcem Racanat in distinctiôe geneseos prima.lterû aût ïjobrcm
proxime seqùatur Beth,certe qa fuie le - gis inidû.Et qua» re Gimel nô fit
noîatû gidel, tcû í sacris lfis*ppo ^ nat 7^Jk & scqtur tÛJ^ Gen.xxi.
ubi scribítur tÏIJ^ ^ 7^L^Talia Stnis paria ferutaricer
te no íûnt dedignatí sapíêtes uiri. Quançj sunt etiâ aliq numero q breuíta
tis cauíâjredderealiarûrônesptergressijtmscripsere q simplidter ad rc
attínêt,qm seing ad iublimiora oî diligêtia & studio conati sunt propera
re,utrabiIacobCohenîlib.cuititul* est VTVipfl pM^H \I?WD
.í.expositío noïs sartcti.Nâ. de alphabeto stríctim sic didt,Aleph *V^t£
Beth 0^ Gimel OTTO Daleth X(ÙS^ He WWft Vau
Zain fW^Heth XW1P Teth T(&yl *«*
àat^^Caphn^WLamed'na^Vi M<™ tTO Nun
-Q^WI samech ^"H XinW^WPejrstaade ^'ftrmKuPh
ïpiy\PRcS ^ Sin\pJS shau V^UÛacsieaenumerassetiis

uerbis, Aura,uita,pax,fapientia,uisus,auduus,odorâtus, locu tio, infusio,

cubatiOjOpeSjnegodum^quac, meatus/piritus,risus/emen/uspícío,so',
por,gratia,ignís,potestas.Hacc & éíuscemodi reliqua quae audistis ex pa
trû monumêtis qto potui breuiflìme deccrpsi,ut uobis uel alíquâ dégusta
tionê literaríeprofesiîonis exniberê.Scripsitemde iis nôneglígêterinfi
gnis autor Rabi Akiba,quc imita ti sunt côplures ex nostris hoîes litera/
tiííìmí qs multo dígnamur honore.Dixerunt em q> in cxposítione alpha
beti latent multí smsus.Et Rabi Abrahâ Aben Esra de hoc in libro q pscri
btt^W^O^IVIysterío legisíta inqt "S

WûST^n MWtì ntìTnÓ T5M?ÛS .i-Etuerum

est q> bonû sit hoc,ut intellígatur,qa disdtur ex eis sapien tia, Non ut oî tn
uitaziiostrsetgeinlíteratoríalaboremusartcCaít ipse) utdíesac noctes
 LIBER TERTIVS LXXÛÌ
în uoluminibus Rabi Iuda torqueamur,q prímus ferï hebrfis grâmatíaré
eílê,uel in illis uigínti libris qs de instítutione literaría Marinus côposuít,
itèl c]s Samuel Nagíd eadê de re duos & uiginti edidit. Hucusq? Abrahâí
Aben ezra,nec frustra fenfìt íta ho prudentiflïmus & Iiterarû perirííïìm»
ad maíora ern & altíora nati sumus.Díxi modo c] adfubstantiâ literae gtí/
nent côïyderationes quatuor,nûc mea opinione terminandû est íd qd de
acddêtalí relatione Iiterarû agere dudû ccepimus, & ^p"1^\9^]|.Lno
taríacon appella t,qua in parte id côsyderamus q litera quâ dictionê íîgni Cf
ficetHabet aût tresqcpsperíes.Cûemsignaculûaliqdabinitio dúftionis
acdpit,& ut fierisolet apíabusínsublími notatùrjiâ^^P^Tl IPK^

Xcaputdictionísnoïaturatíçdemoreitascribit ^SQnitê sumita ter >

miho & fíneuerbi alicuiusproposiritûc^yj^^ ^Q.i.nhis dictio
nis cognoîatur qd côfueuerut fïgurare hoc modo ^ Q Sin aût a singulis
uerbi cuiuflibet líterísnotaeíîngulae deducûtur,id tûc generali uoeabulo
notariacon appellam'.Ad hsec Philolaus aít,0 noster Simon c} funt haec p
externis hoîbus arcana & recôdita.Tïï ille. Mul to forte occultiora ínquit
ostendâ uobis in hac tertia cabale parte q ^^^lûï^ noíatur,ubi mutua
fít litera» pro Ira positio,& toriens fit qtíensalphabeta gmutâtur.PermutS
tur aútíuxtanumcrû Iiterarû bis &t uígcsïes,qa uigínti du as Iegim»Iudgo
r û líteras/emgq? binis qbusqj líterís côiugatis lícebit altéra funïere ,p al/
tera,et ea côbinatio didtur fcy^*2f ut ^ cx ^& fexliterís alphabeti larini
a b c d e f côrínuo binas & binas coiugauero quaten' fub iugo primo sine
a b/ubsecûdo cd,sub tertio ef,uelimcp g epistolâ,hiií9 artis peritû aliquê
hortarí ut fupplicaturus príndpi,cadat ánte pedes cftSícfcribo. dbef. qd
âle intelliget Cade,ita & de a!iis.Totû hoc opinait euenit ex alphabetícai
ria reuolutíoneut succédât mutuò litera pro litera propriosibi iugo cobi
nata ,sdlicet uidlïîm a pro b,8í b pro a,similiter c pro d,& d pro c,ítemc^
e pro f,& fpro e.Quod fadlius in hebraicis nullo çjdê obstante procedit,
çjauocesquaslatiniuocales noïantnÔ funt in ordine" alphabeti IudcrorS
repofìte.Prifcaigitetete motus inde pa ter noster Abrahâdixít,ut in libri
Ietzira cap.ii.kgit.Aleph cum omnibus & ota cum aleph3haud secus atep
Beth cum omnibus ckomníacum Beth,&ita desinguíis.Quareutexerrf
plo id fiat manífestius uigínti duo alphabeta producam in mediûquxín
eòdê crearionis uoíumine Abraham sdte admodû & utiliser ordína» uit.
jaa i" o\5 pas m n *n w* rû

7 w , la v. jto ar< n f* vpt r» a*í

ïû r? , os t s\? pt -fl w m *k
: ïû j?3, -tsí ar\3 pn n ur» í*n ïû ^
"' ja ft» yi stì ar irt w wna tíìí
 DE ARTE CABALISTICA

Dl pa £>S » ,V W M 13» fia W

pi aa pa t m^> w "tì w
' po aixa pS*?aMr ws th garnis.
■ PT< B© 2T1 pa "ft V» W VI % TO W
ap s© pì "Ko vr> te» w n ra ©a ■»

m xp po *û ■ wa ïv? w m t& «ap*

ar& p? m?i wa t\ w \5T >*p& t»

an pa *\p \p© m m \w npa Sa as*

P3T M?p WD W W ttp*1 Si Ba 1»

pr» *ar v?a r\y w "n an Sn aa ja o»

. "ïp irar w Sr< 'an iî> os pk

-ar ^pp tìo Tipi V\ ar< n ©a pa a»

fìP "tyat! ti aï it» ©*i px &a w

iir ïnto Sri w n ©n pi aa ara ps

. WœarSw'ári «w pnam pa n»

, r»a S" a\D in w y\ m an px -ô w

Sa "a- i© ©n pi aï am pt -ft ipa w

Hementorum haec uígínti duoru cômístío n equaçj crít rustíce ac indocte
intelligenda,oîa em spíritussunt.Sicín libro Ietzirascribítur & sculpfit cû
sllo spftítu deus Uigíntí duas literas,tres matres/eptê duplices,& xii.fìnv
plices,& quelibet illar û est spin tus,ad côtêplandû ítaqj spírítuali ter ínge
o cûgaudio,nobis tradíta hœc sunt,no ad obloquendû,no adirridendû.
Scd pía fìde mystería scripturarûamplexâdû.Credêtes em líteris/acilius
altíoraspeculamur,et abscodita côfídimusin k'terís repire posTe,quasidei
sermonê in medio caligínis q díxit ad Mo yscn.Eccc ego uenío ad te in de/
sa n ub e ut audíat populus cû loquar tecû ,qn etíâ "T^ .i.uiginti duab9 cre
dent ín gpetuû.Oportet nâçp Cabalistâ no aniliter sed fortíter crederé et
qsuntpatrûmâdata Iíterís/ingulariamore acanímo íucundolctoq?reá
pere cû gaudío & siducíajUt Pìal.Ixx.Exultêt & letent .i.uiginti duab»
qquacrûtte.Nâduas&uígína Iras scítòte sundameta esté mûdí &legis
ut copíosein libro tractaí Hortinuríssecûdojquêuellegistis uel legetis.
TûPhílolaus.Certeaít talcslibrosnecleoinecuidiunqq etiânô parua
usephucogaubi nâlaterétscrutatus sum.bt Marranus.Nescioinqt q pa/
cto illíusmodi hbrorûtâtaìudseisparfimonia situtneamícoqdêcoslibe
ralítcr edâ^autqcûcptn sereuendât.TûcSimô. JStatutûnobis estîquit
arcana legís no dari pegrínis sed ' ^Côsiliario sapíenti.
 ^7
LlBR TERTIVS LXXIII.

Non domestíco eriâ consiliario tm,nec íapíerití modo,sed simul côfíliarid

sapienti4n5sitcxtrancus,&non fítindoctus.Necid aegreferatis uosob
secro.Sepe nâc£ ímincntís periculi causa in ta diuturna disperfione côsti/
tutís nobíá côuéntus* patru folU'cítusprouidestatuit ^"VfV©
wnwa "O Ssaw irâa ma.i.Baíege ut
retabeo,irtqdceddítposterius.Moyfe nostro segyptío autorc ,q causas
cnumerat & récitât euêca î capite lxxi.líbrï primi gplexoru.Sed ípero uos
hxc Òt alia nostre gêtís boni c5fulere,quare ista difputatiôe dimiflà parte
artís Cabalístícae tertiâprofequar.Accepistísde cobinatíonibus líterarii
ducentis St quadragínta diíabus gmutationes coiugationum ducêtas tri/ Rt
ginta unâ,pter alphabetu uulgo cofuetû cuius tn binas quafq? suo ordine
lfas pariter etiâ conedere ad mutuas uiciflîtudines solêt.Rê uulgo exilent
ac forteprima specie ímgitís côtêptâ/ed •q tn ue^ niât plurímû exakâda
honjus.Vtlegitpsalmoxii.tnSS "'il 7 TCsf) D^l-iBcaltando
despectiones filiís hoîm.Ad qd ibi citât Rabi Salomô id <|d dicit a Psalmi
sta Lapide que reprobauerût aedificantes,factus est in caput angulí.Vos
eqdêoro haudneglígêter coívderate qd nôfrustra feriptu est n5
**e K^W^X 2aDa^a^cc ígnificat duceca & quadragínta duo,tot em
sunt cûct£ sugi» descriptg côbinatioes,& exillis unâ ÒC triginta ducëtafcfc
uaríatioes decêtí honore ueneremini.Oia em ex illis oriunt q funt Sí q dí
cun t,de iís nactf Ianuis quas appel » lât,pater nr Abra *ha ut est in íibro
Ietziradixit 4^ ylH* >3l TftVVft SS 8X1*11
^'P'Û.í.Etexístit orne dictí&ome creatûprogrediésexíllis^q qdê no
bis illorûadminíailo facile poíïlimus in nolfrâordinareíalutê,qrn redu/
cêdífumus goïmrerucreatarucôfyderationêin uniusCreatorispro hu>
mana uirilí cognítionê q est falus nra & u ita etherna , hoc fit à deo g nome
suû" rurfus in deû.Ipse eit ipfemet nomê fuûí q uatriliterû in íecula feculorç:
semg bndictû,qd ostêderat Pfaltes cû aiebatEt cognofcet cj> tu es nom en
tuútetragrâmatôfolûtibifupmûfup oêm terrâ.Iccircofolu hoc nomê di
cit Sêhamaphores.í.nomê exposítornì elTentísedei.Cuí» exgíménï fumit
de prima huíus arcifícíí parte,Aliud est dei nomê in isti» íoeû" succédés qd
xíi.lris scribitjeíufqj ratio de fecûda parte recipíet. Aliud pterea nomê est g
qd in hac Cabale tertia parte cômodiíTìme traclat.Nom? xlii. characterû.
No q? uni» noîs una ,platio qdragínta duabus literis côstet.Notû em est
apud quêlibet ïtellipêtê,ut docet Moyfes Maim o ni,cb unû nomê íuenírî

aduerítatêcognítíonísdeíTetragrammati ì(\ y\ ^^qdsimilíter

arithmetíce xlii.signifícat.Huíufmodi xliúcharacleres g talía noía fie con<
iuncti dícûtur unû nomê eo q> finaliser folû unâ rê íignifìcât quêadmodû
 DB ARTE CABAÍSTTICA

«contrario alia noîa íoposita & collectiua saepe cÔpluria sunt unscc signifi
cantía.Potuitígitur inpsentiarûcontíngcre q? ratio illaqua intellects no
-jster duceretin deânequerítnisi multís & lítcris&uerbísexplicari.Nec
id miríi,qm gmultos &diuersos ríuulos solêt îgcniosi opísices scaturígí/
neminuestígare.Itade (onúafui abyflo emanare fccit deus'cUnctas«res
&adinsinitamuoragincmrífluerc ^1255ÍÛÌI SWnTv?

{ ÎVVÎ^ISS WD^ ^unt uerba côtêplâtiíìïmi doctoris Hamai

inlibro Wy^.i.Specuíatíonís,ad q utiliser allegat ipe Ì^JTÛ ^QD
T^Pfit^* -îJibr5 Fontis sapientíe,quancj uir tâ integer testímonio no
eguilTct.Iam tctabosiea latine in terp tari ualcanytasakênequid sentêtía
detrimenti patiatur.Vt produceret ínquit rem in uerbo & uerbû ín re,q
uscj3 restitueret omnesres ín fontem refplêdentie,& resplcndentiâ ín uer
bum,tançj fonte* cuius tiet terminus fitjnecnumeruSjadlucê inacccíïîbílê
agmento tenebraru recondítâ in uníuerso quadraginta duariï Iiterarum,
hucusq, Hamai.Appcllant aûthoc tam u en cran dû & colcndum nomen
duabtis & quadraginta líteris design a tû pstantistìmi fa pien tû,qr û mémo
ria in benedíctione est MJI^pïi^ \0^*^p.i.sanctíí & sanctífìcatum.
Idcocp g alphabetícéreUolutiôis cômistionêrudib' Sí indignís occultatû
atqj trn íànctís côtêplatiuâ uitâ agêtib* cxalphabetícaria côbínatiôe p le
remiâestreuelatû,q fcpelegerefolebatín IibJetzira,utrer3Ítur scríptum
T^^^-l ^QO«l ,1Jn ^^ro ^e Spe,cuius autor est Rabi Iuda q côpo
suítillû.Cûq? Ieremias librû» Ietzíramultû cV sepenocturna ucrsaretma
nu atqj diurna,uenisse ad cû f\p .í.fílía uoeís dicit q iuberet íllum
tribus annís uolumíní eidê ínfudarc.Post itaqj annorû triû fínê qn iam ei
placuít characterum coniugatio Sítractatus, ut operaretur in eis, mox
fìbiatcp sodalíbusv creatur hom o nouus &in ipsius fron te scríptum erat
ï^iífls û^n T^i^^c^-^,ctra§rammatus^eusucrt,situm
sentiensille homo nupercreatusfcrípturaminfronte,haud ultra remo/
„ ratus est quín subito citata manu prímam dimoueret ac adimeret lite/
ram in ^"ÛS^iquS est Aleph.Ita manebat relíquum hís uerbis 'ft^TV
Mû <ÎS ^ Tetragrammatus deus mortuus. Ob quam
rem Ieremias índignatíone perculíus fcidít uestimenta sua 8>C dixít ei.Qua
re tu deponísAleph ab Emeth, qui respondít,quoniam defecerunt ubíq*
afìdelitatecreatoris quiuos creauit adimaginemcV simflitudinem suam.
, DixítIeremias. Quomodoigítur apprehendamus eum. Refpondit iHe.
 libBr Tbrtivs ixxirií.

TVftwïl p^i^i.Scribitc alphabeta ad spacium in

hune puluerem dilpersum,íuxta intelligentías cordiû uestrorû\Etfecerut
íta.Est factus est slle homo ín horû conlpectu puluís & cínís atep sic diípa/
ruit.Quare Ieremias se tune ab ipso deO uírtutcs cVpotestares alphabeto
rum & elèmentâriarurrt commu tationum récépissé asser ebat,nam dispo/
suíonem coniugatíonís de libro crea tíonís ante nouerac.Inde ad posteros
alphabeticaria hec Cabala id est receptio transmigtauit per quam arcana
diuínorum maxima pandûtur.Cum enim g oês literarum combinatiôes
nomen illud magnum & pro uíribus maximís èxtollendum ab ultímo ad
primum arcûduxerimus,tum se nobis diuina eíus noricia liberaliter ostê/
det acuoluntati nostra* suas facilitâtes offeret,clcmêterc£ subíícíet/i nos
inuenerit dignos atcpaními purítate, sidei synceritate,spei firmitudíne
amorís ardore pditos Sí munitos.Noluerunt em patres nostri Cut RaHi y
Tarphon,Rabi Moysesaegyprius,& Râbi Hamai,caetericp scripseruntfe
cundumpceptaMagistrorû nostrorû illud nome cuicj? mortali òstêderc
nisi admodû digno.Sicemdixerunt q> non tradatur nisi humílí,&s ei qui
ftat in dimidio dierûsuorû,non iracundò,nec cbrioso>necprauismorib'
fcedato,Sed uiropacisico& q suauiter loquatur cum creaturís,&s gcusto
diat illud cum mundícía,talis em dilectus estsursum & circa nos desydera
tus deorsum,& tímor eíus cadit sup creaturas.Vt uero nomen illud uobís
patefaciâ more Cabalistarû, primo parti a r xlii.líteras inseptê uerba dein
de qdlibetuerbum in duas dictíunculas,quarû singulse contineant iuxtá
idioma línguac hebraice ternas líteras.Facta igí ( multiplicatione aríthme
tíca dicendosexíesseptê,erunt quadragínta duo scilicetliterarû eíus noís
collectío uniuersa quâ inspectioni oculoru uestrorû hoc charagmate sub

«aofic sraftr axitìTtì xsfítwD vtoâ twd

wûèïks1 ssûïihxîn y&,n^2rEq«^mhocinuersu
dû qtasquaíqj literas comphendero,confestím mihi altéra pars dictíonis
uníus e íeptêquacuisdisyllabanascitur.Vna cm quaeqjhuíus tam pcíosí
noís díctio sexconstare characteribus dignoscitur,tn hebraicís tm,nô aût
alterius lingue. Nam latine plurib9erítopus,utSagathbama,Sagaththe
chaZjMiathazabjIemibatha.ZethaghaphaZjThegazamajZaazpapas,
q in antiquorum uoluminibus inueníutur tisoj? hodiernú in diem Roma
no sermoni pegrína & incognita ,sed non iccirco despicien da q? dura sun t
& barbara.Nemo cm tam líppís oculis ín aspectu sacrorû utatur ut reco Y
dita côtemnat,nemo auribusin audiêdo diuina tâtasdelítíasindulgeatuc
solûcaueneret,ealaudet,ea sequatqsensibussintiucûda,oculis ameena,
táctu mollia ,& uoculatíon e blâda. Sed ípiritalia capessat magís q corpo/
ralia Sí constantia magís cj leuia,uerac^ magís q sucata.Emuero sepe asga
O U
 DE ARTE ÇABALIST1CA

&horridapcedunt deipferimmiiecordamini qcontígerunt Eli* pro/

phetœ cumin monte deiHoreb íntracauernascV in speculateret, nonne
díctû erateí sicEcce Tetragrâmatusíncedít ÒC flatiis grandis atq? sortis
subuertens montes & disdndens ac cÔtcrcns petras ante TetragrâmatÔ,
non in flatu Tetragrâmatus,sed post flatu cômorío,& non in cômotione
Tetragrammatus/edpost commotionêignis,Non in igneTetragrâma
tus sedpost ígnê uoxsubmifla tenuis,& in illa uoee loaita est ad eum glo
riaTetragráïnatiqnoïatur^f^JJ ^ uos postdesertûhprridû&íen<
«icofum,post monte & petras,post flatû & terre motû,post ignc.post uo
cem inípfo cauemarûcVspecuû uestibulo dimissaoccupationûseculariu
multttudíneaudietis glonadeiad uos loqu ente Quid uobis hic? Pergi/
te ultra,ut extat enarratûiiiJRegû xíxjgitur non hic standúest/edreuer
têdum nobis cumBlia prophetain uiamnostrâper desertunijhocest per,
has hispidasbarbaricarûconnexionû reuoluttones &perplexas uepres
in uíam sacrae atqj canonicseícrípture^iiam uere nostrâ q est ueritas ç1qìç|
2 orum dec ut ungamus regê in Syria qui ab unctione didtur Meíïïha.Tan
tisper nanq?gconiugationesduorû & uíginti alphabetorû ambulabim'
dum adsupmumatcjî primum alphabetû uigilanti follicitudineac inde/
festà diligentia uentum suerít.Oportet ení nos artifíciose per singulas cô
binationes tam diu dí scurrere quousep uox dei pateat,& apertusTe nobis
offeratsacratiíTìmarû scripturarú textus.Illa nêpe uox dei,omnibus alpha
betis a primo ad ultimû uidelicet uigesi m 5 secundum,uirtu tem suâ & ua/
loremlargíter impluitjUtcombinationes aliquanto maíorem efficaciam
quaereputantur non significatiue qj nomína primario significatu prse/
stentjUehití radius íòlisìortius quídem urit q fol ipse unde manauít. Hinc
illud extat Mirandutani Comítis in Conclusionibus,ubi sic ait. Quolibet
uox uirtutemhabetín Magía inquantum dei uoee fòrmatur. Prœíêntis
ergo nominis quadraginta duarum literarum uirtus operatío uigor effî/
cada complementum ÒC perfectio a dei uoee pendet,quam intendimus J>
omnes omnium alphabetorum connexíones & retia uenari,donec septe
nomína quadraginta duabuslíteriscompreheníà usquam in scriptura sa
cracomperirequeamus.Verbícausa.Sí quazrâturex primo ôíuigesimo
alphabeto simílíter septern uerba quaeposíînt uel ullius diuinaeícripturç
uersuse(Tèsymbola}reponanturmihi salua utsunt memorata superíus.
Itidem ex ipso & uigesimo,adhucautem & dedmo nono Ô£ eodem modo
deincepsoîa pcurrêdofusq? adprimû qd a su o exordío ceu reliqua nome
accepit utdiceret^^^J^.i'-Albath,cui»excôbinatione hoemutuemur

c^pisaSar axa «aSsa wS Vm a» Vm

Ìn2rar lip Yt? VT\ *1 quodsimul etiamest no/

men dminum quadraginta duarum literarum ex primo alphabeto librj
 U BER TBRTIVS LXXV1.

. ïetzirapetmitatdrëcéptum.Sola nahe£ permuïata&trasposita paternel *

ster Abraham ín eo creatíonís hbro posuít, cû nô dubitaret alíoçjn uulga il
rii aíphabeti rectû ordinê cuctis este hotír.Solêt aut & hune pari modo çS>

binare dicêtes *î î 5^ ut Rab Hamai docuit î Iibro ìllo de Spéculation

nomeq? describit quadragintâ duarû literar û cnâ ex eadê sua côbínatibne

IKWCIWTl W^^Ti Wèt>aWM««y epeira deube

ncdi<ftû iuxta suâ prùpnetatê symbolice (ìgiiftcatSicut cm quatriliterum
íefFabíle notatdeù ut eststig orne esse,èV Ehieh repsenrat deû ut estin oï g
eíle,& Adonai deu ut cil; oîm dnator,& Sadai ut nullius eget,íta pari mo
do xlii. líterarum siu e recipiatur ex trâfx>sitís feu redis combina tionibu s
. quodlibet designât deum quatenus est creator cocli & terra?, uisibilíum
oîm et íuisibili û.C^obrê ísta uigínti tria noïa diuina q r û qduis quadragín
ta duabus fïgurìs pingiï, singula fecûdû uigmti tri û aíp habetor û ordiiies
ducunt è duobus sacre scripture primis úersibus, In prindípio creauit de?
coclû Sí terrâ,tcrra aût erat inanis & uacua.lndpiêdo a prima Ira Beth, di.
in ultima Beth litera terminâdo, q cû sichebraice legiuïí utsunta spiríta
saoclo dicta tç,quadraginta duas figuras abíoíuût/emgponctibSnobisli
terâpro lfasub uno&eodêcôbínati5isiugo.Inueniunt& alií Cabalistœ
fublimius spéculâtes,*} trâfcêdût creationê ÔC creaturas, & in sola deitatis
dmanatioe pfistunt,quam fancteper nomensanctumxii.characterum 8£
per nomen xlií.literarum dignísïì mis & dco deuotis hoîbussub fido filen
tío largíuntreceptum & scriptû 7"VÌ*!^DT^ 2^^^^ *^S}OjH,!,iA
Jibro epistolesecretorû,uí)iad quarstionê Antonini Romani deíacroian
ctis noîbus rnditRabHakadoscp extetragrâmató tìuitnomë"xii.literai2
T^Yfl ^13 ^^.i.patcrfilius&spûssan(ft9.Ex .qderiuat
nome quadragíta* duaru litera « rû qd íta x>nûcia£ 1^ rfc^t 3fc^
ftnssi OTIT» wipd T\f\VV^
* *nM? f *Í^S À-Pater deus,filius deus/pirit9 sanctus deus, tres
in uno ÒC unus in tribus.Oota est hçc a!titudo,qta profunditas,qsola side
apphendií.Tû PhiloIaus.Quate úero Simon ingt tibiagêdg íuntgratie
<j oîa nobis tâ diiuàde atep dare ostendis/i modo quieçj in hac arte clarû
esse pot,ac nô potius maxîa pars hor ú inuoUicris redusa,& fugere ad sali
ces uifa.Et Marranus.Tace obfecro Philolae ínqt,Sine hue progrcdi,an
no uidesC uesper ingruít,& hic quasi díisrnú pactus est. Porro tu gpetuc*
loquere Símoqcqd rerûerit.Tu ille.Côpleui artê totâ & edocui,nisi fut
q particulatim restare putetis de qbusdâ noîbusdeí^angelorû&uírtu
t u,& côsecratís sígillís,quorum ui ac potesta te racturos se multí multa pro
míserunt q uulgo admíranda uideantJSt Marranus.Obliuio forte te coe
O tii
 DE ARTB CABALISTICA
pít,inquít,q? denomine dnoderim literarumq(^dicturuseras,quamuis
i, C fecundae partis matcriam este affîrmares quae iam praeteriit.Tum Símô"..
Parum est quod de illo exponam n í fi q? p o stqu a m crebro & frequêci pra
uorum hominum uíu pastim uilefcebat nomen Te tragr âmaton antea cú
tanta cura & Collidtudíne ,cum tanta reuerentia & tam prudenti modéra
míneidoneis & electis tfh sacerdotibus septímo quoqj anno tradítum ut
discerencperillud populo benedicerein sanctuariOjtuncadmaíestatêhu
tus nomínís conferuandam prohibítum fuit sacerdotibus eo imprecarí,íò
lisqj summis ponafìcibus qtannis permiílà erat eíuspronundatío in die/
bus íeiuníorum & propidarionis.Quare illius loco cseteris fubstituerunt
nomen duodecim uterarum, q? esset aliquanto sacratius q nomen Ado/
nai,& tamen ínefFabilí Tetragrammato longe minus diuínum quo facer
dotes in ben edíction ibus uterentur. Coníueuit autem quatuor his literís

^ îp^cum apíríbus in capitecuiuílíbetnotariace íïgnatis consenbi

íkítapronundarij^^ ^[T^Ì \^TP^j. Sanctus bn\îictus ípfe.
Per quod benedictionem adeo Numeri sexto mandatam posterius su
per populumpro Tetragrammato íta proferebant.Benedicat te sanctus
benedíctus ípfe ,& cuiìodía t te,Ostendat sanctus ben edíctus ípse sa dem
suam tíbi & miíêreatur tui.Leuet sanctus benedíctus ípfe fadem suam ad
te,&ponattibi pacem.Quo in loco Salomon Trecensíscommêtator «fa
enc leripturse ordínarius fìc feribic D^D^^Û D*lTtì^ ^7

<W T^SSK^ ^^.i.Ita^sacerdotesdistendunt

manus suas dícendo,sanctus benedíctus ípfe Mat post nos/icut fer ípt u est.
En ípfe stat postparíetemnostrum,animaduertensde fenestris in ter di/
gitosfacerdotum.Sicinuetusticodidsmembrana(aipnimteneo quam/
uis ímpressa quedam uolumina chartacea uerbis istis careant.Fí rmiíTìme
uero credunt nostri & nullatenu s dubitant hac forma cxpreflàm benedí>
ctionem tanta» proíperítatis esse causam quanta? fuisses fi nomen Tetra/
grammaton quod nunc Adonaí pron ûaant in istis ímprecationíbus per
maneret.Mutatío ením harefacta est ad honoremTetragrammatíjneto
tiens íteratum, neglectuí tandem fubiaceret,quod Deus Oprímus Ma xi
mus omnium maxime auertat. Habetis omnemhortumCabalistíaim id
est tribus areolis distin ctú quae funt GeometríajNotaríacôjthmu
raj&radiabuSjherbís^orib'insinítisexcrescêtêcû oí orna tu suo adunû
hortulanûrespíaêtê,qrigat,plâtat,ckícremêt5datde90pt.Ma
hensibíliSjíneffabilís^nnoíabíIis^ui est qq? nomêincôphësibíle,íeftabilc
innominabile tetragrâmaton ,ex é] fluit & deríua í oê qd est í fa cris facrû.
 J: '
LIBER TERÏIVS LXXVÏ.

Reííqúaém fì qua ïucniunt reriï díuínarû symboía,note,sacramcta,fîgná

^fecto exhoc ipso dudít origine.Verbí causa signíficacf^^ D
deusunus, pcr prima huius artis partê S^^^lût^ opandò

feph Bar Abrahâ ciuispfecture Salemitandnfecûdo uolumîeHortína

cShis uerbis \ £fl ^tÛft ft pi S WtfÛÏI *

^ ^T^VÛ?^ cômutatío ei' caph,& sichecômutatío cíus vau,&

sicvaucômutatío eiusSdain,qaîaduertimusdeûinestenriafua unûestè
unííïìmû q nihil est uníus3quancj[ multa fecûdû alias relaciôes dícût de ipo E
„ppter q uocatus est Elohím Kadôfìnxi. Dii sancti. Iosue ultîo ,& Elohím
Haíim.i.díi uiui Deuteronomii v.Ét Mallachie primo de se ipso loçjí sic
t^tÛ ÏTK "W tïTYTB DÌ<Ti.Etsidni ego,ubiestamor
meus,qinlocoledeuspluratiueappellatdnos. Iuxta immanentiam crgo
unus estjiuxta egrcstîones aût pl ures, q díxit.Faciamus hoíem ad imagine
& íïmilítudinê nostrâúNô q? lingue sancte mos fuerit ut in somma côstitú
ti maicstate de se ipsis pluratíue locpcrent, ut Rab Saadia scribít in. libro.
ÏVVl'Vû^ .i.credulítatû.Hocem tenue argumentû est,qmsubito post
ipse singulariser loqtur ita.Faria ei adiutoriû simile sibi.Hâc unitatê èí hâc
pluralícatê in diuinísnô inuítiadmittût Cabaliste díuersis rônibus,unde
asterût tres primas numeratiôes cabalistícas "fÛ^ 'HlûÛ^ ^Ï^ÎD
unâ este summí régis coronâ,utscribitRab Affcin hb.^Y^ singularí
uníonû feu collec'ìorû.Cernitis hoc exêplo q? oîbus Cabale ptibus ultro ci
tro promifcue utímur uídelicetuniuersaliterarûfyllabarû ÒC dictíonum
metathefijdeinde numerali supputatiôe,notatiôe capitalises comutatione
Iiterali cú singulís speeiebus quas priori sermone pateseci. Sic em trâspo/
mm'nomctetragrâmatô ut sic Va &l3,oriatcp ^^^.i.essentia q oíin
reru prima est,a qua sunt oía entia uera & bona.Vnde Ehieh Adonai si/
gnificataríthmeticetâtundêqdEíohim cui9 somma Ixxxvi.Sicut ck^^
nota est ipsíus Elohím fi sic extêdat hoc est .i.lxxxvi.Et ij

nomê tetragrâmatô,qa sit xxvi.qd si extêdat^ fc^J facít cxii.cV designât p

tetragrâmatô Elohim,hoc est dns deus.De q primû í cribit.Iste fût gnatio
nés ccelí cV terre qn creatafuntin die q fecittetragrâmatusEIohim terra
& ccelû.Est aût noïs tetragrâmati princípiû Iah.Ec ipsius Elohim médium
Iah,& finis Ehieh Iah.Quodtotû est gfecìioipsius^^^.i.estentig, qd
signisicat ^^.i.ípm,et este diuin û.Vnde qtidíano tritû est ufu ut ipm
eíie dícatalíqd diuinûnecestàriû & incorruptible. Orne qppeqd est qrí
esthuius gratia necefleesteste,nectûcc5tíngitnôesie. VirtusitacjjiHius
estentíf ducebat in ogatíonê g uerbû dei q dixít ;i.sit, q dicto creatae G
sunt in una somma Idee uniuerse ac uirtutes íntellectuales absolu tistíme g
o au
 DB ARTB CABALISTICA

hocqdipsemadauítsic.Fiat^
ta est angelorû ad ministería deputatorû n atura qn dixit ^ ^fl^ âJ&t
fastCí est ita,qd prindpé* & sacerdotemagnú designât q noîatur Míchael,
lucidu argumêtú an gelice côditíonis,qd ex unitate & numero centenario
côstítuit.Vnde piitant primo die Ideas extra causam prima esse,pductas
& formas absolutistimas q ad este & ogarí. Die aût íecûdo hinc angelos
esté creatos.N5 em in primo die aiebat ^ *^F] 4.factu est ita/ed í die
fecûdô^cú firmamêtu fieret cceli iuxta Rabi Eliezer de luce uestímêti eiu&
creati.Decê emuestibiis îdutuseratdeus qn mûdûcreauít ut dicútcaba
liste,acdeultími uestímêti fui luce sumpsit&f creauít ccelos,n5qdêsensibr
les,ïed ilíosinuísibíleséí ítellectuales ÏWIW^ Ï^^'H .í.entitates
H spirítualeSjde qbusPfaltes ait Cccli enarrât gloriam deí,ubi no fcríbitur
tT'ÛM? J-Coelí q funt orbiculares,cjd m emo rabílíter notauit Rabi Ama
in líb.Recoditor5,psalmí xix.Sed Û'^ÛU?^ ^us a^dit articulus ha,ut i
summario argumêto Genefeos íegit.In prin cipío creauít deus Haíâmaínt
.i.ccelos illos cxímioSjillos famígeratos3ilIos admírabiles, nunq uífos nec
mortalibus oculis uidêdos.Alii nâq? cccli q nÔscribunt g ha articuliï surít
qdêfìrmamêtu,sed tri uocantnoíecœIi,quaresm'ptûest,cV uoeauit deus
Firmamêtû ccclos,& dr ipsius cceli firmamctúínuisibilis,incp,qdappellat
Cceli coclorú,unde seqtur ita .Fiât luminaria in firmamento cceliNímíru
ílla extêsio ih mod û pellïs tancj líterís ínscrípta luminaribus & steltis pro«*
pter locale expastìonê didtur Rakía qd nos a nrmítudine fìrmamentu ap
pel lam us.Nâ cccíû in uifìbile ho egebat lumin a ribus,qm p se spi rítualiter
est illustre ac mêtalíter a prima causa ilíuminatur.Ideo noîantur îtclligett
tie fèpatgjde qbus ait autûr caúsaru.Oís intelligêtía plcna est formis,q du
intellígit didtur audire & loq,quare Moyses ait.Audíte cccli q Ioquar.Ec
Dauíd Cceli enarrât gloriam dcí.Et deus apudOfeâ.Exau *diâ ccclos&
istí exaudiêtterrâ.Vnlumê^ppheticûdescêdit qd dr '1?Û05S
fl^^^lû^.i.uisioilluminâs,qfuít» MoysijhSalíorû i5phetarum uisio
m^J/fà TtlTSTO ^Tpap^.i.nôiUumínâs,cVcadr
terra,n5niml métionis in primo fermôe de iis habit û est.Eqde mihi recte
uídeor credere ob id sapïentes nros díxisse, Aspectus Moyfí sicut aspect»
solis,& aspectus Iosiie sicut aspect» lune. In creatiôe ígít sensibiliu utit de»
hoc symbolo ítelligibíliû ^Tfì ut designetur minísteriû angelorûrc
bus naturalibus côereatû 1 ub noîe comuni Michael tançj spedei angelice
app«IIatíuo,q g eâ oronem 'W'I In fequêtibus qncp dierû ogib9 re/
I dtatâ iuxta prima Cabalisticc artís pártë* aequalítate numeri symbolice si'
gnincatur,g qd instítuímur q> òêsangeli funt eíusdê spedei/íngula porro
corgasiuecœIestíáfeu terreri3^)príoshabêtreclores uirtutû acpfectos
©pauonu,tâ ea q fut ratíonal&,Ut cceli,stelle,hoïes,q q irrônalia ut bestíae
acelemêtaPhilofophisnèpetûprimû peripatetids id probatur qdcçríu
 LIBER TERTIVS tXXvd
qìiodfibet ípnçricu ptcr formâuiá*essentialê habcat assistent? ítellígctí^
orbis fui motricê,q uoeatur angel»,eo q? ad hoc offîciû miísa,intelligês &
uolcs côplet íussa creatorís,tan q ínter dcû & naturâ uirtus mediá à qua fì
unt ogationes in rébus quas natura earûuel nô faceret,ucl nô sic faccrer,
quas alíí proueníre dícût a proprieta te occulta Sí alíí qa tale.Mot» c m cce
lorû & stelíarû quâcj naturalíter est drcu!arís,tn ab oriete mouerí ad ocd
denté* uel ecôuersonô nature est sed uolûtatis,At habetliberâ uoluntatê
angelus,natura uero ad certûfolûmodoìiníb'nctûcoartertur,uhdefemper
agit eodê modo,Angeíi aût nô mouêt orbes semrj code modo.Quo fît ut
nôsempeodê modo fiât mutatíôcshorûinferiorû.Maximâ nâcjî uímac
potestatêangelíca exercet conditio in rescorporeas,quapropter intelle
ctus âgés a «qínfluftût forme noîatangel9 teste RabiMoyfeMaímoni &
appcllat Û^jy y\P ^^j'.pfectusuníucrsitatijUtdixerûtfapiêtcs
nrijUocatc^ Metattron^qqdêgubernâturoês uirtutesfìnguíaresnuma
nç aîales &s n aturales q pariter angeli díeûtur,eorû est m u 1titu do q ad nos
ífiníta/ed q ad creatorê certa terminata & finíta. Cuíus rei Brefith Raba
memínit ubí legítqjcreator qtidiecreatcœtûangelorû,qs alíí uoçâtfòr
mas,q>sint fubstânefbrmalesqbustotafpheragencrabiliîí & corruptibi
liu abfcÇ numéro plenaestHaudfecusatcjj uester qqjrecepit Hefìodus,
ín ogibus errt & díeb9 fie ait.?"* #î »oi êeìv íir) y&ovì w\v&tmîf » «SnVaTov
{»yóç , <$ÚAa*.6V 9v»*i£ir «fàg«aav òletc <J>uÁawflwrívrE />k«ç %ít?íhl t^ym . iiga. £at«
/utyai -mrrs <po/T£yr&4ir .í. Ter cm decê mille funt fup terra multos paf»
cête ímortales Iouis,aistodesmortaÌíû hoïm,q uticp obfcruât cV íustidas
& miserâda facta.aereîdutí ubic]? eûtes fup terrâ,Quorû" instar ín hoîe du
asuolûtatispotêriasnoíantduosangeíos ^ÛT^
autorêboni& autorêmali,utin 5^ u^T^Sï^ M?TTÛ legiíquëdtaí
rabiAstèinfuacollecftura. Eiufcemodiáutcm Hesiodios custodes corgt
coaílîstêtes latini fpiritus nucupat^orû qfqs sollidtúdini hegociorû infe/
1 n ' -•- — f rU.» IVÏimnW Airit nni> errera rlfmoti a Í<mi

niû,qd a nobís putat diuinítatis extenuatíuû eflre,quapropter dimïnutíue

a diuínis excluditur5qq plane fateor Homero Sí uetustissimís fcriptorib*
aliú cius uotabulí ufum fuifìse,qrû multi de Socratis dsemonio laudâda 8C
uencrâdapdícarút,qd ApuleiusdedeoSocrarísíterptatiis est. aût la
tím uoearût fpus instar uêtoi?,a nobís origine sompfit q eofdë JY^^!1^
appellamus'De qbíRabiTedacus Lcuiin lib.de dccênumeratiôib'poít
cxplanatos qtuor uêtos aqlonarê,meridiortalc,oríentalê & ocd» dê * ta/
lêAandêficí'cribit Ktì Mm*» ,TWI

lis quatuor uêtís creaute quatuor angelos q pfecti sûtsup eos îdie& î no
cte.Deínde feqtur eodê autore q> Míchael q est de parte demêtíe açniife
O v
 DB ARTE CABALISTICA

ratíonû cóstitiu'tur Mamoná.i.pfectus sug uentu oriêtalê ufq? ad dímídiu

dici,&uíqjadnoc'tê.Regitcp uentû ocçídctalcRaphael qíìmiliter estde
parte clemêtie.Tu Gabriel in uirtute iudicíi et seueritatís pfectus est cû uc
to boreali sup dimídiû noctís & duas mensuras mûdi.Noriel uero píide t
austro.Hucusq? Tedacus Leui.Ceterçj plurcs illi sub se species habêt quas
liber ^Y"^Ç.i.arcanorú continet}& in Porta lucís ita legitur ^Vj "ÏÏS

•^ya wa mw\3 .uwa www kto ^sn

•tnwï wo wsw *wn k^b "aampD

"VWsû w San «tvwt» tma tr^n ûws

i^JJ ^15S\P ^^^fl^a.Q»aterraus<^adsirmamêtíínôibiloc'
uacuusjed orne pIenûTormís.exillis pure.ex illís capaces gratie ac misera
tionû,cV sunt ïscri9 multg effigies so2de,noxíe,têtatrices,& oes comorâtes
cVuolâtesin aere.Ëtnôaterrauscçadfírniamêtuloais uacuus,qn totum
sintspé*s,cx iís ad pa cê,ex iís ad bcllû,cx iís ad bon û,ex iís ad malîr,cx iis ad
uítâ,exiís admortê.Etoêid in habitatíÔe ínfcriorí inqua nos siimusAhax
Ioseph Castiliêsis.Sed abfìt asancto propofito nostro utmultade squale
K tibus & turpííTimís demonibus illís humani gíiis hostibus q dicútur côtra
rie fortitudínes disputare ggamus,uel q sugiorê regionê guagarí putanf,
ígn cíjiiel q propinquo nobis aere oberrât,uel q terreni terrestria tcrrítât,
uèlqlacuscV fluuios habitant,acs£peípsummarequatiut,uel q sub terra
illos qnq? íuadûtjq puteos cffodiût ÔC metalla,itê hiatus terra prouoeâf,
flammiuornos uêtos agítât,& fundamêta côcutiûtjextremû; q oïa lucis ac
íplcdoris fugiût íngscrutabiles cV penitus tenebricosi^q nô modo gen* hu
L manu uerû eriâ bruta uexât/ermones suos absq? sonítu ígerêtes.Aduers'
qrûmachinatíôes suntexnostrísqmultase arbitrâtur exgtos,acnôdubt
tât & bonos spirítus mulccdo attrahere,eV malígnos oppositis passíôibus
^pulsare/acris & díuínís rite noîbus ac characterib» suffulti.Iubêt hoícm
nituris giculis exponêdûredge mêbranâ tenuiflïmam q dícitur uirginea
tanq syncera mûda & îmaculata,ut psagíat actoris puritat ê3tû deinde hos

characteras inscfibère jjSlûjf at cx^a hispídiore solii parte si'

gpaqqjhcc^lfl^qua ligatura firmiffimesperantê in deíï uniuerfitatis

creatorêpdpiut nullas formidare guersorú hoîmmachínatiôes. Id ita pâ
duntmysteriú/untem symbola primorû qnq? uersuû Geneseos,tâ capíta
 LIBER TERTIVS LXXVHL

cj termini iuxta secuda cabal istíce artis partê.Scrípsi t qndâ de physids líga
turís Costa Ben Luca res nô physicas tri exgíentia ut opinant,pbatas,qut
ait, Aurícularisdígitus abordui fìmulicrïs collosuspêdat,nô côdpíec dû
collo ha?rebít,atnucucrba qb*creator oîpotensferitcœlû& terra alliga
ta, nû" putauericincjunt alíqs nihil posseí Sanemultu ^pfecto credût mec
sectae hoïes magno magistro Rabi Asse,q scripsit in ^^ÇVTJ ^QD
uolêspetereacípetrareoptata côuertatse ad demëtiâ&miseratíôes dei
utêdoiischaracterib9Q",OlTT Û^DÔDÛ ÛW?Û W>P3JR'
q ínueniuntesse digna sacre scripturememoraaila,cuíusiriodi habent ôí
alía côpluria qbus ferme oês Cabal í star ûlibri suntrefertí.Studêt qqjaliï
c díuinis literís sigílla illustría fa bri care,q côtra hoîm aduersas ualetudîes
& reliquas molestias ualeât diuturno usu probata, Velutí est illud uerbi
causa ,qd Rab Hama in lib.Speculatíôís ex quatuor nô magids sed folêní
bus & côíbus fa cris noîbus compofuit qn potius côposítû a patribus rece
P"TTTW "VIS* W^Estaût^-'cabalísticeidê^dEl,
Acdpiût igit eius sdende artifices primu characteré* prími noîs,& primû
sccûdij&pnmûtertíi^&primûquarti/ít^ngíllû Deinde
opant pari modo drca secûdas quatuor noîu m sacrauffimorû Iras ÒC or it
^V1"^ TertiumsigiUumítac5fïdunt,tertias quasis Iras coniûgunt&
nasot^^JJ^ Postremûeodêmorecopuíâtultîa & exurgit* quartû fìgil
15 qd est Horû quatuor fígilloru intêtio «st^J^
*THfc^ 'P'Yl^.i.Dns dais nosterdnsun9,&hecinquntesto quatuor
simuliûctorusi'giUor5supscríptio.Demûín membrane tergo depíngunt
qdïterptâtstcM;^ WTOTOS #1 ^TflS
i^^fc^ ^ì^^^^idest.Vnum,prinrípiumunitatíssue,

princí píum fingularítatis íuar,uidfsitudo sua,unum. Et ín telligítur uídffi/

tudohxcu'teraríasccundum lertiamCabalç partera.Stantítac^cumsigíl
lis & inscriptiôibus corâ altiífîmo méte deo deuo ta ,èí çjlibeat bndictionê
de illis decê ocìo bndicìiôibus,aut in atiís íustis pdbus cotentâpostulaue
rintjínsallibiliter se ípetrare fperât,oé"mq?ucl cœlit* imminêtê íarpe sorte
frâger c,uel Adrastiâj'.diuínarû legû íneuícabilê potestatê orônib* sacrorçt
uerboru mitigare posse cosidût.Nâ haud modo characìenbus Sí fíguris,
uerû ctiâuerbis&s car minibus bene ínitíatû Cabalistâ putât qucuístû c|s
sint admirâda effîcere,qd & uestrí qdâ poslè fíeri côfítent.Plotínus cm de
dubiís aî£ Iibrí secûdi cap.xxxv.enumerat quatuor qb* mirabilis insit uírt9
scilicet,qualítates spederû occultas,& nguras,& côcétus,& uotaPorphy
ríus etíâ & Iâblichus aiût g deú ,pprie,gcpbonos angelos aduersusinsi/
mos ípiritus ïperiû nos habere/iec íueniï ullû in orbis terrarû ambitu ge
nus hoím qd ín hâc sentêuâ fadlius eat q ut fama est diuiníores christiani,
<| noîbus & fíguris demonia eiidût,& manus supra egros íponûr,& bene
habÔj&mortiferasanâtj&rruracula^ (ut asteréab*
 DB ARTE CABAL1STICA

illisueraloqiiaOoîaeafídripouustribuût,quanq& orônibus nÔnullâ

esse insitâ potestatê opinan t.Dí eût em a tq? credût q> oro sideisaíuabit iiu
sirmû,necp aliter ídohei Cabalistc sen tiût,q pariter affirmât ogatiôes mi
raculofas exsolodeOj&abhoíssidcpéclere.Mêdaces igif &stultosesseil
los (pnúcíât qfolifìgiirf/olismpturejsolish'neamena'Sjsolísuodbusaerc
M fracto natis,tâtâ miraculorû uim & potestatê côcedât,ut testat Rabi Moy
ses a?gypuusinlibrí pplexorûprimi capitelxxii.Adhsec n5so!û,inqtPhi
lolaus,HebreorûCabalislçsed ctiâ Grecorûpstâriflìmi multû signaculís
& figíllis fìdei tribuerût.Antiochus em cognomêto Soter cu esset in expc
didôe côtra Galatas uiros fortes & mihrû innumerabilí côcursu munitos,
pliû difficilimû cômiílurus,qn iâ Ut de eo Lurianusscribit -mevu im>^«ç
*f«<r U-Trí^tç.noctuuiditgsomníûassistere sibi Alexâdriv'uberec^ut mi
litib' suis ante pugnâ pro bellica tessera signaculû qddâ santtatís ediceret,
g qdfibicôtingereuictoriâpollicebatJderat eíusmodiqin uestibusinsi/
gnirenf,ut idê Samosatêfis de côpellationis errore notauit fn&ovv savoir
AikxJíAm ri ■7Trv7Kyç*^fi.ev.i.Triplcx tríâgul us inter se çjnquilinearis. Ántio
y}xy^ chus aût signo eo ieuato mirabilë aduerfum Galatas nactus est uictoriam ,
iw/ Egoípse^pïecto ilíud petagoní symbolû sepe in Antiochi argêtea moneta
pcuQbm uidi,qd resolutû inlineas ostêdit uocabulû iy íiKi.íanitas. An no
p in rë erit,Marranus inçjt,id qd Magno Côstâtino qndâ dei sign û (ut tûc
áppellabât crucê) in ipsa meridiei hora corâ oî exercitii supne apparuit la
V«L-^ tínis Iris inscriptû sicln hoc uince.Et uicít qdê Costâtinus eodê signaailo,
atqj tûcplausu populiRomanorûlmpator lctftus ac saIutatus,oíitmcp ím
gatorû inuictiílìmus fuit cognoïatus.Quâtû igrt ualuerût sigilla & signa>
Jsi cilla testes erût summiuin,IudcísMachabcus,Grcds Antioch^Romanís
Côstâtínus.Nec tefallitjSimÔqd deChristianispauloante loquutus es,
Nâ ea gente nihíl fub hoc seculo est in opifido signorû,characterû &uo
- cû admírabil ius,q figura cruds & noie Iefu sistût maria, uêtos mitigât,ful
mina rcpellût.Estpterea charactere illo Sí effigie cruds nihíl etiâ fortius,
ÔCin gículisnihil magís salunfcrû,quançjnon alia (ut libère fateaOob rë
nid cp uerí Saluatons symbolû extât,Gcut uobís dei symbolû est nomêil/
lud Tetragrâmaton.Qiiodcp Cabalistc possunt in noîe ineffabili cû nug
a te môstratís sigillís & charagmatis ,íd multo ualidiore modo possunt fi/
deles Christian» p nomê I E S V essabile cû,pprio signaculo crucis,cû se
arbitrée nomê tetragrâmatô loge rectí* JDnûdare in noie ^"Vl^^í * ucî
ri Messihe,ad hoc dtât id qd ínMidras Thillim uestri scripferût ^ÛfcÇ

w u orna n tara p twkv n

a.DixitRabiIosiKfih9l^uíaUegâdomagistrûPmhessiIí21air.Propecr
 LIBER TERTIVS LXXIXl

gj Orât Israël in mundo isto SC nô exaudiunt. Propterca q> (îonouerunt i

Sêhamaphores.i.nomc tetragramatô,hcc ibí.Tû Simô.Fortasse tu,sed qd Q
uerbisí ccrtc hâc figura crucisfapiêtioresCabalístg ad lignuaeneiferpêtís
in dcserto erectum reserre uolunt,licet ualde siìenter, &C occulte, idcp per
jí^\9Û,3l .í.gequaIícatênumerí.Hor5 nâcgQ^Jf i.crucis&
.Uigni, chararìeres,utrinq? cêtû & qnquaginta symboIissant,quarefaalíS'
de altère ad alterû fit trâsitus de cruce ad l!gnû,&: de ligno ad crucê. Sed
digttocôpeícolabellû.Tgísangustía coartatoptimiamici ut minus g uo/
lui díxerim,& me frustrer tn segre meo gaudip iIlog«crescèti de ornamê
to & dígnitate orônís uestrç cîí in tâ dêfa nocte q n cubadíí est desecero,<j
riô tanq sophistg uulgarí nugatorio & exili (êrmê,yiecp gladiatorio cer/
tamíne uerborûaut cotêtione opiníonûhactenusmecû dtfputatis/cdac/
airata èC acuta dicendirônejsentëtiïs reí de q agítaptis & accômodati.vut
optarê* maíora nobis dierû fpacía côcedi. Nemo.n.de arte cabalistic^ duo
momêto saris dicere pôt,tâtg ílint res,tâ al tgr,tâ ïnumerae,tâ discriminosae,
ut oporteat sumís îgenii uirib? niti quêlibet ei'9 causa; auidû & studiosu m.
Et círcuspícere no modo qua îdustria sic addifcêda sed ctíâ q fit giculo mo
derâda & exercêda.Nâ cû ea scíètía fit & rer5 spiritualí û & spiritualis,n ec
poílit ho facile de spirítíbus afferre iudíciú isetiâcui est îtcrangclos&de
mon es iudícâdi cô cessa po testas qualibet discreta pêsiculatíôe uei usqj ad
equatâ régula, ^pfectono sine muïtautíô^ formidineacnisi purgatisante
morib» isti facultati & isti exerritio recte íncûbit ne Balaâ ^pphete forte pa
tiamur,ne uíuêciû matrêimitemur,ne fub figura lucis tenebrasfequamur
Metuiteuobisab istis fulmine deiectis spintib* òí seuissí mis hostib» nns„
atq? crédite mihi,ferûit íter nos mortales ut angcli sic díaboli uexilla quicj

sua.lnexera'tudeicjtuoranfignaniSj^'^^ SjS^ïA S^ÌD^Cì

"SîSQ1^ .i.Michael.Gabriel.Vriel.RaphaeI,ïstar elemêtorû qtiatuor,fe
cudum quatuor sítus,autíuxta quatuor numerationes spirituales,ut quo
damfilii Israël quatuor uexillispreficífcebantur Numcrifecûdo. Adori
cntêludas,ad meridiêRuben,adocddêtëEphraim,& Dan ad «aglonêJh
cxercitupariterSatancelatissíma gerunt signtferiultores uela 7^"Û0

S^W'Û SS*1J7 S^iy .».Samael.Azazel.AzaeLMabazael,de

gb* Mnabem Racanat Leuitici xvi.& ï lib.primo Pêtateuchi sermonc tra
Sat,c
magne <
oês portionêsuâ habêtes in capro emissarío,q ,f>pter eorûfceditatê & hor
rorê hicrecesere omittâ,quâq multapars í sacra scriptu «ra comphêdunt
Sed c5 ^puerbio cabalístarûdicêdisinênûc facio 7*1311713^
• prudes intellígct/ï etiâhocaddideroqjficutMichael^JjT^ S^ffi
^^3^^.i.IIlefacerdosmagn>sacrificâsin múdofugiori,aias hoimínv
 f ■ r
•* .

maculatas deo bndicto psentatjmûdas aut & uítíís ôheratas ad diabolum

mittít,íta pôtifexí mûdo íferioriut scriptû est in leuítíco íubet aîalia mûda
& tsontía offerre deo,crímîbus aût & hoxarû mole onerâta ,tra *dere Sa
tane,qd&Cabalíystetseduloapprobâtdí<:êtés tfl'^lj^
nan obttfi trTOta. w ftWW

ihferíores sunt repsentatíuç sugíor ú,& uti fit ínferíus sic agit sugius.Por
têdut h*c aligd & uírtutibus debitû & uitiis,ut caiiêdû cuìcb sit q uiuat &C
q moriat modo/ío^t nancp philosophia nostra haec est,ut on uiuêdo.bfí
moríamur,nê forte sua portio futurí sím'tartarocVultricibusfurùs omi
frustrata spe,atc£ tíï eùeniat malo maie, Nûc qd ualde discrudat puto dis
c»:dcdû nobis eíle qíí a mane ad noctê supra cj decuít multiloqu' uobiscû
fabulor.Ná ut de me humaniter cóiecìufâ fado^ta nô indigne de uobis iu
dico cb dormitú sopor abire solliatatTu ìlli.Díùellimur adeo moleste ín
çjunt abcte Símô.optâtes gpetuo te aUdíre,qobrê* de multiloçjo ne uerbu
Cjdê.At çb itaitibesmorê tibi gerimus èí ábimus, rcdíturíad te incrasti
nû,nífi tibiincômodû est. Ad naecSimô aít.Nequeó cœlare amícos uos
J|d mecúcôstituerím.Cras ad logínqua mígrabo uoeatus nuptíarû causa
qm patruus uxorê Ratisponte duxit,q res bn uortat.Tû Philòlaus,Vrge
rêinejttotís uíribus utnianercsnisi non aequû eíTet,qn haudmodonobís
Cfateor) nan sumus,panënostri,amidsíiioíure locamus.Igit gratiastibt
agêtes fausta peamur ítíneri tuo tuis<ç.Híc Marsanus uná meerore tact?
Vade inquit linístris auibus prospère fœlíriterqj amidíTìhie Sítíion atq$
uíroruoptíme. Intereafinem nundinarum Frâcofordiensiumexpectare.
cogímur,ut cum mercatoribus nostratibusab hòc emporío in patriam
quifq? suam tutius remearequeamus. Tum Simon de more gennlicío
inquit, Pax uobis. Ad quod amboistí. Vale aiunt,Idecus, Inostrum.
Habes sanctislìme LEO DECIME a Capnione humili scruo tuo.brcuicompen
dio tecitatas in symbolica Pythagorar philosophia, &Cabalxsapientiaueterumopi
nioncs atqj sentemias.exigui liect numeri tamen quae ftudiosis multo amplius cogita
di ac inuestigandi aníam pbcant.De quibus ego mediocris ingenii & minuta? pruden
tia homo nihil ìudicare ausim.nce fane iudicauero. Sed totum hune librum tux subit
cio autoritati.cuius inarbitrium collata est totius mundi censura, ut qus displiccant
reiicias,& tum lxtabor estera placuisse.Conatum hune certe meum quem & nostri 8i
Reipublica> causa fuscepisse me potes existimare.uideri tibi nó plane improbum con
fido.tum q> aliéna meo labore nostris pateant,tú q> hoc Semestri legédis illis id quin *
quenne bellú quod aduersum me hostes mei te sciente gerú t.Ti omnino nequiba t uita
ri at leuare studuerim.tú denicj ut dt meorú esset apud te aliquid quo sit beneuolctioc
memoria nostri tua,quoties paterfiú erga me animû tuû frangere ac auerrere inimici
moliunt*.Non cm intcrmirtút ( seio )quotidie susurris artentare pias aures tuas.modo
per proxenetas códucticios.modo per epiftolas.ut quas ad te proxime xiiii.Kaf. Octo
bres ex A grippina Colonia datas nuper Icgi, quarú simul cú falsa delatione titulS etií
mentis autorc.Non cm ti colédà Colonia tá eius ueneráda Vniuersitas.sed particula
ritas ÔC qdá inimicor û singularia cûlluuio minimacg pars ciuitatis & ca i nsa nior,hoc
facinus fedt ut tu* sanctitati aftìrmarent quae ucra non sunt, id 9 contra Inhibitiones

/
f
apostoHcas.ft contra mandata Caesaris pace.Vides etia quanta în eisde literis âudacfo
tanéj Solonianas tibi leges pscribere,fontéq} iuris docere pïumát qua oporteat uia in
iudicio ad nutú & uoluntaté eorú procedere.ut facilìus me fordibus uincát,quasi non
iá certa toti ferme orbi hibeaf innocétia mea.Vn adduci non possum utsiispicer istis
te fidé habere q despecta [nhibitióe apostolica,& cótemptis césuris tuis g minime ob
seruato iuris tramite libella meú lite pédéte cóbusserút.Credes ucro poti9 grauiorib*
uiris Alemaniae supioris oriíi exceprione maiorib9 q» nullu scadalû pofui,nullá ruina:
occasionéparauicoráulla plèbe Germanorfi qui mihieiufdéBngua: societate iunsti
sunt,in quâ lingua istisBelgisignotaConsiliú meúilludCamerariú cum plana eiuí
deelaratione uno contextu certe ut decebat edidi.ac secure qu idé credere potes, eo<j
firmius quo de mea innocétia,pietate,fide,integtitate<$ a plutibus illustrissimis latiíïì
marû tcrrarûnostraenatióis regnatoribus. Magistratibus.populisqjGermanoi, .îí,&
sanctissimis Diocesium nostrarû Episcopis oppidis & ciuitatibus ferme tr iennio ante
per literas obsignatas,&fidedignas factus es certior. Extant pênes te ab inuictissimo
Romanorú electo ímp. Maximiliano Maximoleoni tibi, & a reuerédissimo Cardina
H dfto meo Gurceníî pro mea innocentia terqj quatercç oblata testimonia.Dederunt
&post Episeopos illuílrissimi prouinciarú présides atq? duces nobilissimo sanguine
prognati. Electores Imperii FridericusSaxonia:.& Ludouic* Bauarix Interrex,& dux
Virtembergensis ,& Marchio Badensis princeps,& ftrenuissim9 M agiste r ordinis Teu
tonicorú.Et e regiôe horú Reuerédi ac deo amabiles Germanise pôtifices. Episcopus
Vormaciensis.Episcopus Argérinéfis.Episeopus Constantiensis q me ouem suá pastor,
agnoscitet Episcopus Spirenfis ille a tua sanctitate huic liti datus iudex.qui autoritate
tua functus.de cósilio peritorú pro mea &scriptorú meorú innocétia diffïnitiuá tulit
sententiá.Cum iliis dederút pariter quinquagita tria Sueuiae oppida.oés officiosissimi
fbrtissimi.&integerrimi uiri,cómendaticiasepiftolas& literas recte fidei.probitatisig
mea: indemnitatisqj testes. A ddút illorú teftificationi robur & pond'insigni doctrina
& grauitat e praclati ecclesiar, quos Reuerédissimis caufe noftrae iudicib9 Grimano St
Anconitano Cardinalib9,orthodoxç fidei columnis táçj peristylia iunxisti scnatorios
assessores,múdi Iumina-Archiepiscopi Episcopi.Ordinú gcncrales.ôí eorú Procura to
res.Sapictiae Romanae magistrat9.Pcenitétiarii,&alii theologi.x atq? iuris lectissimi
Doctores„p fuis fingulorú dignitatib9 in historia de tpibus meis nominádi, q tot seffi
onibus publicis in tua? Maiettatis domestico facrario quá Capellam Pontifieiá uoeát
habitisiempagéte remmeáutoíaíolet fideliteroratore iurispitislìmo Ioanne Van
derbico tá equestris ordinis nobili uiro q in causarú patrociniis disputatore accr rimo
&eodé Procuratore meo.tandé in ultima sessione causa plene cognita per sentétias
scriptiscditasdecreuerútmeabhacpsequutióeiniuriosaliberádú esse ac absoluédú,
Nec ulli dubiú qn diffmitiua qqj pansoraculi sentetia reuerédiss.Iudicú ut debuerat
secuta fu isscr,nisi túc mádatú de supsedédo abste ut dicebác accusatores impetra fient.
Eorú oîm quos iá citauimus undequaqj testimonia & uota fi recordaberis,& acta iudi
ciorú fi corá te legi curabis, plane inuenies me ab omni delatorú infìmulatione pror
fus alienú.Assilit huic mea? puritati tota ferme urbs Romana, St cûctarú nationú ocs
doctissi mi.quorú ego decretales quotidie lfas accipio, etiá a finibus orbis ,cófirmá tes
me nullis hoíb9 fcádalo fuisse unq scriptis meis,qn me potius ard i ficare in dies, planta
req; uariislinguis ecclefiá spiritui sancto,q per diuerfìtaté Unguarú cunctarú gentes in
unitate fidei cógregauit,Animaduertútnimirúcp egoprim'oímgrsca inCermaniá
reduxi,& prim9oím ecclesiae uniuersali arté 8t studia sermóis Hebraici códonaui atqp
tradidi.q re spero me nó frustra sperare posteritaté ecclesiasticá mer itis meis sutura nó
ingrati, tecppsentéBeatiss. LEO Pont. Maxime rerii magis q uerború xstimatoré
p to t Si tá duris laborib9 meis in orthodoxá fidé bfificii loco collât is,pa cc mihi S£ ani
mi traquillitaté iuste redditurú.Sin me uero cupias in hac uita malorú psecutiói ppc
tuosubiacere;uehemétergaudebouideridign9qtitas pChristo níoiniurias patiar.

Hagenau apud Thomam Anshelmum Mense Martio.M D. XVII.