- ss. D. N.

BR.NEDICTI
D E CIMI QU A R T I
PoNTIFICIS OPTIMI MAXIMI
SERVORÜM DEI
B E A T IFI C A T I O N E.

в в А то к им
C A N ON I Z A T I O N E
L I B E R T E R T I U S.
EDITIO NOVIssIM-a -^TE*cTiy oMNIBUS EMENDlTIOR ET AUCTIOR.

Additis vel fuo loco, vel in fine cujufque voluminis iis omnibus, quæ poftea
prodierunt, quæque ad complementum àrgumenti propofiti fpe&tare videntur.
ན། ། ། ། ། ། །"༑ ///༡༡།
S து

- f *

\\

у в N в т s
Ο Ι Ο Ι Ο Ο Ο L ΧΙV,
tలసరినిలనలనలనలనిరి:లగలసల«ుసలసలసలనుQ్ననలసరిసరి నటనలనుసలసలసలసలసలసలగరిగరిసరిసని నిర్మిఁలను
Е x c u о в в А т А м т о м п u s Р о с ь п Е к т м 1

S U P E R I O R U M P E R M I S S U.
 g
- *

f
 I N D E X C A P IT U M .
/ H U J U S L I B R I T E R T I I.
Caput Decimum Sextum.
º

E Teftibus $e auditu in Caufis antiquis Beatifica De Martyrii defiderio, ejus acceptione , fpontanea ad
D tionis; & Ganonizati onis. Pag.2 ipſum oblatione, č fuga, urgente perſecutione. 89
Сариt Secитаит. Caput Decimum Septimum.
De Tefiibus fingularibus in Caufis Beatificationis, & De provocatione Tyranni. 97
Canonizationis. 5
Caput Decimum O&avum.
Caput Tertium.
De Martyris repugnantia, ut mortem fibi inferendam
De fententia Congregationis Sacrorum Rituum , & præ evadat , & de fieceßaria Martyri patientia, atque in
fenti Sedis Apóftolicæ praxi quoad Teftes de auditu Fide, ac voluntate moriendi pro Fide conftantia uf
in Caufis Beatificationis , & Canonizationis fuper exa que ad obitum, necnon in ipo obitu. 107
mine Virtutum , aut Miraculorum in fpecie. 8
Caput Decimum Nonum.
- Caput Quartum.
De caufa Martyrii ex parte Martyris. I 14
De fententia Congregationis Sacrorum Rituum, & de
præfenti Sedis Äpoftolicae praxi quoad Teftes de au Caput Vigefimum.
âitu, cum agitur de miraculis, & quoad Teftes fin
gulares, quando agitur de Virtutibus, aut de Mira De falfis Martyribus Hæreticorum, & Schifmaticorum.
culis in CauGs Beatificationis , & Canonizationis. 17 I 2.2

« Caput Vigefimum Primum.

Caput Quintum.
De Virtute heroica. 136
De numero Teftium in Caufis Beatificationis , & Ca
nonizationis adhibendorum. 2I \' Caput Vigefimum Secundum.
Caput Sextum. In quo proponuntur, & explicantur nonnullæ quæftio
nes ab heroicitatem Virtutum pertinentes. I39
De qualitate Teftium in Caufis Beatificationis, & Ca
nonizationis adhibehdorum . 26 .Caput Vigefimum Tertium.
Caput Septimum. De Virtutibus Theologalibus, Fide, Spe, & Charita
te , & heroicitate uniuſcujuſque ex iiſdem . 146
! de confeſſariis, & Medicis, quorum atteſtationes ex
* cipiuntur in Judicio Beatificationis, & Canonizatio Caput Vigefimum Quartum.
, nis, & de nonnullis aliis rebus ad Teftes pertinen >
tibus. 33 De Virtutibus Cardinalibus, ſeu Moralibus Prudentia ,
Juftitia, Fortitudine, Temperantia, & earum anne
Caput O&avum. xis, & de heroicitate uníufcujuſque ex ipfis. 159
De Hiftoriis ; quam fcilicet probationem conftituant in Caput Vigefimum Quintum -

º Judicio Beatificationis , & Canonizationis. 38

De Oratione , & ejufdem fpeciebus, & ejus neceffita
Caput Nonum. te in Dei Servis Beatificandis, & Canonizandis. 179
º-- In quo nonnullæ explicanrur, & refolvuntur contro Caput Vigefimum» Sextum.
verfiae ad eamdem Hiftoriarum materiam pertinen
tcs - 44 De mentali Oratione, triplici vita , a&iva, contem
Caput Decimum. plativa , & mixta, ftatibus incipientium, pro£cien
tium , & perfe&orum , & aliis nonnullis aâ Oratio
In quo aliae explicantur, & refolvuntur controverfiae nem vocalem, & mentalem pertinentibus. 183
ad eamdem Hiftoriarum materiam fpe&antes. 48
Caput Vigefimum Septimum.
Caput Undecimam.
De Sacramentorum frequentia, Pœnitentiae videlicet,
De Martyrio; &c primum de Perfecutore, feu Tyran & Euchariftiae , in Servis Dei Beatificandis , & Ca
IAO • 56 nonizandis requifita. I 90

- Caput Duodecimum. Caput Vigefimum Oâavum.

De pœna a Perſecutore, ſeu Tyranno infligenda. 63 De Carnis , & Corporis mortificatione. 197

Caput Decimum Tertium. Caput Vigefimum Nonum.

De caufa Martytii quoad Perfecutorem, feu Tyran De modo adhibendö in carnis , & corporis mortifica
*nUam - 69 tione. * zos
Caput Decimum Quartum.
Caput Trigefimum.
De modo , quo probari poteft, Perfecutorem, feu Ty
{Annum £x Odio in Fidem motum fuiffe ad mortem De inquiſitione ſuper aerumnis & tribulationibus Servo
Martyri infligendam - 75 rum Dei , de quorum Beatificatione , & Canoniza
tione traétatur. 208
Caput Decimum Quintum .
! De requifitis in Martyre neceßariis ante Martyrium. 8o
Сари:
 º ད། ༣

Caput £rigefimum Primum, . caput Quadragefimum Primum.

De nonnullis particulariter. advertendis quoad Dignita
tum Ecclefiafticarum adeptionem in Caufis Servorum
Dei , qui eas, dum viverent, obtinuerunt. 22 I
Caput Trigefimum Secundum.
De nonnullis in Caufis Servorum Dei, qui Summi Pon
tifices fuerunt, fpecialiter advertendis poft adeptum
Summum Pontificatum , & regimen univerfalis Ec
clefiae affumptum . º 228
De nonnullis aliis rebus, de quibus in examine Caufa
rum Servorum Dei frequens fe offert occafio difpu
tandi , de nonnullis regulis adhibendis, ut tutum" de
geftis a Dei Servis feratur judicium, & de quibuf
gam extraQrdinariis a&ionibus, quæ a fpeciali Dei
impulſu fa&tæ aſſeruntur. 306 .
' Caput Quadragefimum Secundum.
De Gratia gratis data, 316

\ Caput Trigefimum Tertium. Caput Quadragefimum Tertium.

De nonnullis in Caufis Servorum Dei , qui fuerunt
Cardinales San&tac Romanae Eccleiac , advertendis
poft adeptam Cardinalatus Dignitatem%
Caput Trigefimum Quartum.
De iis , quæ in Caufis Servorum Dei , qui Epifcopi
fuerunt , advertenda funt poft adeptam Epifcopatus
| Dignitatem.
Сари: Trigefimum Quintum.
Pe nonnullis advertendis in Caufis Servorum Dei Ec
蠶 in inferiori gradu conftitutorum , & fi
gnanter Régularium , dum de eorum Beatificatione ,
& Canonizatione tra&atur.
Caput Trigefimum Sextum.
De advertendis in Caufis Laicorum, & præcipue eo
rum , qui Imperatores , Reges, aut Supremi Princi
pes fuerunt , dum de eorucm Virtutibus agitur in Sa
crorum Rituum Congregatione Beatificationis , & Ca
nenizationis gratia. 267
De Sermone Sapientiæ, & de Sermone Scientiæ, Gra
tiis gratis datis. 319
233
Caput Quadragefimum !Quartum.
DenisGratiis gratis datis Fidei, Sanitatum, & operatio
Virtutum. 32.4
244 Caput Quadragefimum Quintum .
De Gratia gratis data Prophetiæ. 326
Caput Quadragefimum Sextum.
In quo di&a in Capite praecedenti confirmantur, &
259 nonnullis, quæ proponi poffunt , difficultatibus re
ſpondetur. 333
Caput Quadragefimum Septimum.
De Gratia gratis data Prophetiæ quod attinet ad Cau
fas Beatificationis & Canonizationis. 337
Caput Quadragefimum O&avum.

Caput Trigefimum Septimum. De Gratiis gratis datis Difcretionis Spirituum ; Generum

Linguarum , & Interpretationis Sermonum . 242.
De advertendis in Caufis Virginum, Conjugatorum ,
Viduarum , atque Peregrinorum. 276 Caput Quadragefimum Nomum.
Caput Trigefimum Oâavum. "De mentis Exceffu , Ecftafi , & Raptu. 348
-- - Caput Quinquagefimum. • ?
De Obitu Servorum Dei , de quorum agitur Beatifica
*
tione , & Canonizatione.
º º
282
De Vifionibus , & Apparitionibus. 356
Caput Trigefimum Nomum.
Caput Quinquagefimum Primum . -

De ponderandis. a Fidei Promotore, & a Confultoribus

Sacrae Congregationis , cum Dubium proponitur, &c De difcernendis Vifionibus , & Apparitionibus . .366
difputatur de Virtutum heroicitate , & fignanter de
peccatis , quæ aliquando occurrunt in perfcrutanda Caput Quinquagefimum Secundum.
ſerie Vitae Servorum Dei. 292
De Vifionibus, & Apparitionibus quoad Caufas Beati
caput Quadragefimum. cationis , & Canonizationis. 3.71

De nota ja&antiæ & vanae gloriæ, de qua fæpe difpu Caput Ultimum.
tandum occurrit in examine Virtutum Servorum
Dei. 299 De Revelationibus. 375

D E
 D E

S E R V O R U M D E I
B E A TIF I C A T I O N E,
E T

B E A T O R U M
C A N O N I Z. A T I O N E
Liber Tertius.
UM in pra-cedenti libro ex ria, & quæ unicuique, qui vix jurifprudentiam
pofuerimus omnia , quæ e limine falutarit, nota funt, noftrum hoc opus
ad ſignaturam Commiſſio replerent. Quæ omnia , ut uno i&u avertantur,
nis , ad non cultum , ad opera pretium eſſe cenſemus, in praſenti tra
cafum exceptum a decre &tare folum de his, quæ ut plurimum in exa
tis Urbani VIII. ad ope mine caufarum Beatificationis & Canonizationis
rum revifionem, & ad va contingere poffunt , quod videlicet attinet ad te
liditatem proceſſuum per ftes, qui in eis adhibentur.
tinent , rectus ordo expo Quia vero, ut plurium annorum experien
fcit, ut in præfenti libro tia cognovimus, tres potiffimum funt difficul
de probationibus, de Martyrio , de virtutibus , tates, quæ in examine di&tarum caufarum oc
ac de gratiis gratis datis ſermo inſtituatur. currunt , quarum prima eft de au&oritate te
Quapropter, initio dućto a probationibus, pri ſtium examinatorum auðtoritate ordinaria , al
mum fibi vindicat locum probatio, quæ fit per tera de teſtibus de auditu, ultima de teſtibus
teftes. Porro, fi omnia , quæ de teftibus dici ſingularibus ; praetermiſſa nunc prima ex di.
po(funt, hic effent inferenda, nedum tranfcri &tis controver{iis , utpote in fecundo libro ple
bendi forent omnes libri Jurifconfultorum, qui ne examinata , ad aliarum examen defcendi- .
de teftibus fcripferunt, fed etiam multa vulga Imu S .

ALib. III.
 2 PE SERV DEI BEATIF, ET BEAT caNONz.
c A P U т P R I м U м,
De teftibus de auditu in caufis antiquis Beatificationis & Canonizationis :
5 Ommunis eft Aućtorum cap. 6. fub §. H.ec probari, in caufa S. Hyacinthi
fententia, ceteris potio cap. 3. verf. Quem item , in caufa B. Gregorii X.
res eſſe teſtes de viſu , tit. de fanéfitate §. Secundum efi , & in examine
five res fit de virtuti primi miraculi, in caufa S. Elifabeth 2. part. de
bus, five de miraculis . fanèfitate vitæ, & in examine quarti miraculi §.
Innocentius in cap. Cum Quod & nos , in caufa S. Ifidori Agricolæ tit. de
caufam 37. de tefib, & fanéfitate vitæ , in caufa Servi Dei ( nunc Bea
Baldus 1n l. Solam m. I. ti) Hieronymi Æmiliani tit. de virtutibus Theo
verf. Innocentius autem , logalibus , & paflim in aliis.
- - * ubi etiam Salicet. m. 3. 5 Porro, ne aliqua oriretur difficultas quoad
verf. Sed Innocentius, Sicardus num. 4. verf. Un temporis antiquitatem neceffariam, ut reftes de
de aliter C. de teßib. & alii cumulati apud Fa auditu tum in virtutibus , tum in miraculis ad
rinacc. de tefìib. quaefl. 7o. cap. 3. n. 128. ad quod mitti poffent , cum antiquum tempus nonnulli
etiam conferunt late tradita per Baron. de cor conftituant in lapfu centum annorum, tefte Car
pore , ejufque partibus , tit. de oculi* mum. 3. & dinali de Lauraca in 3. lib. fent. tom. 4. difp.2o.
feqq. Quam ad rem Plautus in Trucul. a. 2, art. 25. §. 4. num. 1 1 12. nonnulli in lapfu feptua
fc. 6. v. 8. - -

ginta annorum, ut apud Honded. confil. 17. num.

Plurir ef? oculatus tefiir unur , quam auriti 59. lib. I. nonnulli denique in lapfu annorum
decem : fcxaginta, juxta opinionem Rotæ, quam tefta
Quine audiunt
ſciunt : , audita dicunt ; qui vident, pla tur Farinacc. de teflib, quef. 69. cap. 3. num.125.
t

& ficuti colligitur ex decif. 644, num. 2. part. 2.

2 Oculorum fiquidem teftificatio rem facit recent. deci/. 2 13. num.8. part. 9. tom. I. recent. &
phyſice evidentem teſtibus qui viderunt, & inſi coram Seraphino dccif. 75. mum. 2. iidem Rotæ.
mul facit moraliter in fummo gradu evidentem , 'Auditores in relationibus caufarum Canoni
Judicibus, qui non viderunt. Nam , cum de a&tiozationis temporis antiquitatem conftituerunt in
lapfu annorum fexaginta ; uti videri poteti in
nibus, ex quibus eft probanda fan&titas , utpote
particularibus & contigentibus, non pofit dari relatione caufæ S. Cajetani tit. de ortu, Ö'\Fide
major evidentia , quam vel phyfica, .vel mora Servi Dei, 3 de Spe, 5 fiducia in Deum in fin.
His , quemadmodum in tefte qui aderat , non in relatione caufa. S. Petri de Alcantara Ș. Pri
potuit dari evidentia major, quam phyfica, ita mum miraculum in vita, in relatione S. Andreæ
in Judice qui non vidit , non poteft dari evi Avellini cap. 6. Cumque in caufa Servæ Dei
dentia morali major, fed quæ immediate funda Joannæ ` de Cruce hanc eamdem opinionem fe
tur in evidentia phyfica teftis qui vidit. ' cuti fuiffent , delato examine relationis, ut mo
3 Hæc plana funt, nec ulla quoad ea fuper ris erat , ad facrorum rituum Congregationem ,
eft controverfia. Controverfia utique {upereft , duo prodierunt decreta , & primum quidem die
an in hypothefi, in qua caufae Beatificationis & 19. Januarii 163o. Quia in ultima præterita Con
Canonizationis introducantur poft lapfum mul gregatione habita pro caufis Beatificationum de men
torum annorum a die obitus Servorum Dei , fe Septembri r fuerat dilata difcuffio articuli circa
ita ut oculati teftes deficiant , & foli reperian aetatem teftium ad probandum in antiquis , hodie
tur teftes de auditu, probatio fufficiens in eo ad relationem Illuſtriſſimi Santa Caeciliae ſacra Con
rum di&tis conftitui poffit tum in dubio virtu gregatio cenfuit , fufficere in teflibus ætatem anno
tum , tum in dubio miraculorum. rum fexaginta ad probandum in antiqui , , reliqua
- Nonnulli adhærent opinioni quæ affirmat , vero in caufa Ancillæ Dei Sorori r Joannæ de Cru
ut Molphef. conf. 46. num.75. Pignatell. confult. ce fuerunt dilata ad aliam Congregationem . Alte
241. per tot. tom. 1. Ö confult. 42. num.55. tom. 4, rum decretum prodiit die' 4. Maii eodem anno
Contelor de Canoniz. SS. cap. 14. num. 7. Ó 8. 163o. in hæc verba: Eodem lllußriffimo San&fæ
Qaftellin. de cert. glor. SS. in append. ad cap. 6. Cecilie referente cau/am Ancille Dei Joanne de
feči. 1. num. 2. Rofa in addit, ad tra&#at. de Exe Cruce altar propofita m fuper virtutibur , fiante re
cutor, litter. Apo/tol. cap. 1, num. 225. Ö feqq. de folutione jam faéfa per hanc facram Congregatio
Rubeis in differtatione typi , impreffa apud Mat nem, quod in antiquis fufficiat in teftibus æta r an
tam de Canonizat. SS. part. 4. cap. 24. num. 3 I. norum fexaginta , eadem facra Congregatio refpon
Cui etiam fententiæ Rotæ Auditores plane ad. dit , conflare de virtutibu r in ordine ad Canoniza
hæferunt in fuis relationibus, quas exarabant , tionem. Decreta hæc proftant in regeftis pag.23.
cum juxta alibi di&a examen caufarum Beatifi & pag. 65.
cationis & Canonizationis ipfis committebatur, 6 Sententia hæc autem non contemnendis in.
five ageretur de virtutibus, five de miraculis ; nititur fundamentis, quorum primum eft , quod
uti colIigitur ex relatione in caufa S. Cajetani in caufis Beatificationis & Canonizationis pro
tit. de ortu, Ö' Fide Servi Dei, fub init. tit. de ceditur de bono & æquo, nec agitur de ullius
Spe §. Reaffumendo, tit. de Charitate in Deum , in præjudicio; uti late docuerunt iidem Rotæ Au
in caufa S. Joannis de Capiftrano tit. de ortu , in ditores in relatione caufæ S. Pii V. tit. de pro
caufa S. Thomae de Villanova tit. de Charitate, ceffuum validit, $. Praeter baec ; edita in tomo poft
in caufa S. Petri Regalati tit. de fama , & com humo annalium Bzovii pag. 1 17o. Quo admiffo ,
muni opinione fan£fitatis , in caufa S. Philippi rejiciendi non videntur teftes de auditu, in cau
Benitii tit. pariter de fama fanétitatis , in caufa fis præfertim antiquis. Præterquamquod plena
S. Andreæ Avellini tit. de Cbaritate in proximum quidem probatio in his caufis eft neceffaria, fed
ple
 z

. . L I B, II 1. C.A P. I. - 3
pleniffima non requiritur, juxta ea quæ haben 7. Hanc fcilicet opinionem docuerunt celebrio.
tur in relatione cauſæ S. Andreæ Corfini part.3. res juris Pontificii Interpretes, ita ut de ejuf
num. 3. edita apud Lezanam confult. 1. Secundum dem veritate nullus fuppetere videatur ambigen
fundamentum defumitur ex circumftantiis , & di locus: ſiguidem Joannes Andreas in alleg. cap.
præfertim ex neceffitate. Si enim propter tem Licet 47. num. 3. de te/iib. inquit: Et idem vide
poris antiquitatem teſtes de viſu reperiri non tur in omnibu* antiquis faäis , de quibus tefie , non
poffunt , neceffitas impellit ad teftes de auditu: Poffunt baberi, ut valeat tefiimonium de auditu cum
quamobrem S. Thomas lib. I. contra Gentile , cap. fama & adminiculiº .
3. ait : Non omni r veritatis manifeßandæ modus Abbas num. 3. Nota ibi propter brevem bo
eft idem; difciplinati autem hominis eft tantum de minum vitam , & quod, ubi agitur de probando
unoquoque fidem cupere tentare, quantum natura rei aliquid , quod hominis vita capere non potuit , ut
permittit. Licet autem ven. mem. Cardinalis puta , quia excedit tempur centum annorum , argu
Bellarminus in fuo fuffragio pro Canonizatione mento l. finalis C. de facrof. ecclef. admittitur te
S. Francifcæ Romanæ, ( quod in Appendicibus fimonium de auditu auditur , quod tenet hic Joan
noftris legitur ) docuerit , in his caufis certiffi ne Andrea , 9 Oitienfir. Nam , licet fie textur
- ma debere effe documenta, Neque enim ad banc loquatur de confanguinitate vel affinitate probanda,
excellentiam fati r eß , ut coram Deo San&fi fint ; eadem tamen ratio efi in aliis faéìir antiquir, de
fed oportet , ut certiffimir documentis probetur, eor , quibu* tefter haberi non poffunt ad boe, l. S.' årbi
dum viverent, veræ fan&itatis gloria aliis prælu ter &c. nam lex non fundatur fuper impo|ibili.
xiffe, & in eadem fanéiitate diem extremum clau Felin. ibi num. 1. Nota ibi propter brevem
vitam bominum , quod, ubi agitur de probando alj
/ìffe : non potuit tamen ab appellatione certiffi
morum documentorum excludere in caufis an quid , quod vita bomum f capere non potef?, quia
tiquis teftes de auditu. Nam in alio fuffragio forte excedit tempus centum annorum ... admitti.
eodemi loco typis impreffo ftetit pro Canoniza tur teftimonium de auditu auditur .... quia, licet
tione S. Raymundi : Quod vero ad S. Raymundum textu* loquatur in cafu fuo , tamen eamdem ratio.
attinet, ego fretur diligentia graviffimorum Patrum, nem retinet in altis faéh r antiquit, ubi tefle , ba
quibus hoc negotium commiffum fuit , facile mibi heri non poffunt &c. nam lex non fundatur fuper
perfuadeo, de hujuy viri innocentia vite , miracu impoſſibili. -

lorum gloria fatis conftare; atque in 'hoc eodem Ancharan. ibid. n. 1. Et ex ratione juri, an
fuffragio fe quoque retulit ad caufam jam expe tiqui collige, quod in cafu, quo efi impoffibile te
ditam S. Hyacinthi : Et eo magis in hanc fenten fimonium de vifu, fuficit de auditu , čo idem de
tiam adducor, quod S. Hyacinthum San&fita r veftra 9mnibu* fa&is antiquis , de quibus tefter non pof
paucir ante annir in numerum San&orum retulit : Junt haberi, ut valeat te#imonium de auditu cum
etfi utraque caufa tum S. Raymundi, tum S. fama & adminiculi · . *

Hyacinthi , propter antiquitatem, faltem in du Antonius a Butrio num. 1. Nota, quod in re

bio virtutum , expedita fuerit per folos teftes de 4ntiquata admittitur teftimonium de auditu сит
auditu; uti colligitur ex relatione Rotæ Audi aliud de facili haberi non potef?; fic & admittitur
torum in caufa S. Raymundi part. 2. art. 1. verf. teftimonium de fama &c. Ex quibus datur pro re.
Hinc vero , & ex relatidne in caufa S. Hyacinthi gala , in antiquis faétis in quacumque materia ta
cap. 3. per tot. Tertium denique fundamentum Jem probationem fufficere.
ex juris difpofitione defumitur. Textus enim in Oftienfis fub num. 2. Valet fimiliter teflimo
cap. Licet 47. de teftib. in- quo propter temporis nium de auditu .. ,: & idem videtur in antiqui,
antiquitatem teftes de auditu admittuntur, Li faéfit , de quibus teftes haberi non poffunu , cum fa
cet ex quadam neceffitate præter communem formam ma & aliis adminiculi r. -

olim fuerit inßitutum, in confanguinitatir & affi Joannes de Anan. num. 1. Nota, quod in re
nitatis gradibus computandis valere teſtimonium de valde antiqua admittitur teftir de auditu.
auditu , cum propter brevem hominum vitam teſtes Bellam. ibid. num. 2. Et idem videtur in
de vifu deponere non valerent , ufque* ad gradum fe. omnibus faétis antiquis, de quibus teße , non pof.
ptimum computando; quamvis a nonnullis ita fue funt haberi, ut valeat teßimonium de auditu cum
rit intelleétus & explicatus, ut ad alios cafus fama & adminiculis .
præter eum qui in prædiéta Decretali expreffus Fermofin. ibid. quæ/?. 3. num. 12. Quare infe
eft , extendi non poffit ; perinde quafi in ea ali ro primo, quod, etß multi exißiment, tefte r de au
quid ftatuatur exorbitans a jure communi , quem ditu tantum probare in his caßbur expreffîr, a ca
admodum conatur oftendere Cardinalis de Lau none , feu a lege.... tamen veriur dicendum eß ,
raca in 3. fent. tom. 4 difput. 2o. art. 25. §. 4. quod in faétis tam antiquis memoriam hominum
mum. 1 16. & feqq. verior nihilominus receptior excedentibur admittatur teflimonium de auditu non
que fententia eft, quia ratio, cur haberi nequeat folum in uno, aut altero cafu expreffo juris , ve
probatio directa, generalis eſt, conſequenter al rum & in aliis non expreffit , niß expreffe probi
lati textus difpofitionem in omnes alias caufas bitur reperiatur, ex eo , , quia lex tot cafur com
cadere , in quibus propter brevem hominum vi prebendit, quot ratio amßeétitur.
tam teftes de vifu haberi. non poffunt; cum pro Layman. ibid. num. I. Neceffita r autem co
certo abfolutoque haberi debeat , legem tot ca- . git , ut im quibufdam cafibur admittantur tefle , de
fus comprehendere, quot ratio comple&titur, l. auditu, videlicet , ß fa&7um de quo quæritur, bo
Λ'eque leger, l. Non poffunt ff. de legibus , l. A Ti minum qui vivunt, ætatem ac memoriam excedat.
tio ff. de verb. obligat. quod & pluribus profe-. Piringh. ad eumd. tit. Decretal. de teftib.fe&.
quuntur Donell. comment. lib. 1. cap. 14. Barbofa 3. §. I. num. 135. Similiter ?efler de auditu alieno,
axiom. 197, num. 3. Excobar. de purit. Janguinis five ex relatione ab aliis fa&a admittuntur primo,
quæfi. 9. §. 4. a mum. 39. ad 43. & num. 48. quod fi deponatur fuper faéìi , antiqui r aetatem & me
que procedit non ratione extenfionis , fed ex pro moriam bominum , qui de fa&o vivunt, excedenti
prio intelle&tu , & ratione comprehenfionis , l. bus .... δ' colligitur ex cap. Licet 47. hoc tit.
Nominis 6. §. 1. ff. de verb. ßgnific. qui textus licet loquatur de confanguinitate Ö' af
- Lib, III. 2. Jfini.
 4 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
finitate probanda , eadem tamen ratio ef? in aliis tur apud eumdem Ruinart pag. 473. Sed, quo
faétis antiquis memoriam hominum excedentibus , niam fuccedentes ßbi per incertum vitae tempus aeta
Quorum omnium tanti momenti Do&orum au ter tradere haec unvicem memoriæ mutuæ, quam man
&oritas fententiam procul dubio efficit conftituit dare litterir , maluerunt: vel nunc oportet , eadem
que communem , a qua confequenter in judi fideJibus fcripti * in tempora fecutura tranfmittere,
cando recedi nequit, ut egregie animadvertit Au ne ea quæ adhuc viva recordatione rerum , ut funt
&or lib. 2. de vocat. Gentium cap. 2. inter opera geſta, referuntur; evaneſcente per tempus vel tra
S. Profperi ( licet huic quoque cum eruditiori dentium vel accipientium fide , fabulofa credantur .
bus Criticis abjudicet , qui Profperi opera novif Rurfus Auguftinus Anglorum Epifcopus S.Gre
fime recenfuit , D. Joannes Salinas) Magna enim gorio Magno fupplicavit , ut ad fe Reliquias
fortitudo eft conſenſionis, cui ad /equendam verita mitteret S. Sixti Martyris, quæ in quadam ec
tem auétoritas fufficit , etiam latente ratione. clefia recondi poffent , ubi corpus ejufdem S. Six
8 In cujus præterea fententiæ comprobatio. ti non ſatis ſibi noti aſſervari dicebatur : peti
nem animadverti poffet , quod in aliis etiam ca tioni autem Auguftini fic a Gregorio refpon
fibus admittuntur teftes de auditu ; uti colligitur. fum fuit , quemadmodum legitur ( tom. 2. oper.
ex cap. Præterea, de tefìib. ubi: Refpondemur , quod , lib. 1 1. regift. epift. colum. I 157. ) Fecimus , quod
/, teßimonium convenien r de vifu reddatur, vel et petifii ; quatenus populur , qui in loco quondam San
iam de auditu , Ö* præfumptionem , violentam fama &fi Sixti Martyris corpus dixerunt venerari , quod
confentien r fubminißret , ac alia legitima adminicu tuæ Fraternitati nec verum , nec veraciter San
la. fuffragentur , fiandum eft teftimonio Juratorum &fum videtur , certa fanéìiffimi & probâtiffimi Mar
ita ut confequenter non fubfiftat affumptum eo tyrir beneficia fufcipien t, colere incerta non debeat.
1 um , qui afferunt, difpofitionem capituli Licet, Mihi, tamen videtur , quia, /î corpus quod a pog
de conſanguinit. Ö affinit. eſſe exorbitantem a ju lo cujufdam Martyrir effe creditur, mullis illic mi
re communi, ideoque ad alios cafus præter eum , raculis corufcat , Ö' neque aliqui de antiquioribus
' qul in Decretali expreffus eft, extendi non pof exiftunt , qui, fe a.parentibuf Paffionis ejus ordi
fe : multoqüe minus, quia a jure quoque Civjli nem audi0e, fateantur, ita Reliquie, quas petifii,
in aliquibus cafibus ftatutum eft , ut teftibus de feorfum condendæ funt , ut locus , in quo præfatum
auditu deferatur; in l. Si arbiter, ff. de probat. corpus jacet, modis omnibur obßruatur, nec permit.
Sed, cum omnium hæc eft opinio, nec audiffe , nec tatur populu r certum deferere, Ö' incertum venera.
vidiffe , cum id opus fieret , neque ex bis audiffe , ri. Suadent nempe hæc omnia, Martyrii proba.
qui vidiffent, aut audiffent , & boc infinite fimili tionem admiffam fuiffe, licet innixam teftibus
t ter furfum verfum acciderit , tum memoriam operis de auditu , & publicam venerationem dependen
fa&i non extare : & in l. In fumma §. idem La ter ( ut dicitur ) ab iifdem teftibus de auditu
beo, ff. de aqua pluvia arcen. A/ec utique neceffe eß fuiffe conceffam. -

' fupereffe , qui meminerint ; verum effe, qui audie Io Temporibus antiquioribus media tempora
rint eor , qui memoria tenuerint. Ex quibus anti fuccedunt. Cumque ex alibi diétis, quæ fuerunt
quorum Jurifconfultorum refponfis certum eft defumpta ex Bollandianis ad diem 7. Maji pag.257.
defumi pole argumentum ad probandum, Con vifum fit , etfi magna ex citata fuerit controverfia
ftitutionem capituli Licet non effe Conftitutio a Cardinali Reginaldo Epifcopo Oftienfi in caufa
nem particularem, & propterea non procedere Canonizationis S. Stanislai Epifcopi Cracovienfis
folum in eo cafu , {ed & in omnibus aliis , in propter defe&um teftium de vifù , nihilominus cau
quibus propter antiquitatem temporis teftes ocu fam prædi&tam ad fuum finem & complementum
lati haberi non poffunt ; Sane , licet fanéta Eccle fuiffe perduétam, nil clarius afferri poffe videtur,
fa legum fæcularium non reſpuat famulatum, que ut probetur, in caufis Canonizationis, deficien
æquitati , & jußitiæ veßigia imitantur, uti refpon tibus ob earum antiquitatem teftibus de vifu, mo
dit Honorius III. in cap, Super fpecula, de pri mentum conftitui poffe in teftibus de auditu. Ali
vileg. Quia vero ficut leger non dedignantur facror bi quoque vifum eft , a Leone X. inter Beatos re
„Canone , 1mitari, ita & facrorum ßatuta Canonum latum fuiffe Conradum Placentinum , & a Paulo
Principum Conftitutionibus adjuvantur, veluti pro III. Guillelmum Eremitam Siculum , nunc addo
fequitur Lucius III. in cap. Intelleximur , de no a Pio IV. Gundifalvum de Amarante Ordinis
vi oper, nunt. Quin immo, cum deeft difpofitio Prædicatorum ; etfi, in eorum omnium caufis vir
Canonis , pro axiomate receptum eft , ut ad le tutes probatæ fuerint per teftes de auditu . In
ges Civiles confugiatur, ex tatuto fummi Pon caufa quippe : B. Conradi Dalmatius Epifcopus
tificis Joannis VIII. relato apud Ivonem im 3. Syracufanus, teftes de auditu examinaverat fuper
part. Decreti cap. 9S. fanétitate , atque adeo ope proceffus fic confe&ti
9 Hucufque adduéta illuftrari poffunt exem Jacobus de Humana Delegatus Apoftolicus Bea
plis defumptis a primis, mediis , & ultimis tem titatis honores Conrado indulfit ; uti videri po.
poribus. Apud Ruinart in Aét. Martyr. pag. 241. teft apud Bollandianos tom. 3. Februarii pag. 16o.
de Martyrio S. Mauritii & fex millium Socio Ö' feqq. In caufa B. Guillelmi Eremitæ Siculi poft
rum Legionis Thebææ hæc habentur ex S. Eu elapfos ab ejus obitu centum & quinquaginta annos
cherio in prologo ſuae epiſtole ad Salvium : Mit au&toritate fummi Pontificis Pauli III. proceffus
to ad Beatitudinem tuam noßrorum Martyrum Paf confe&tus eft, in eum infertis tantummodo te
fíonem ; verebar enim , ne per incuriam tam glorioß ftibus de auditu fuper virtutibus, quorum ope Ju
gefta Martyrii ab bominum memoria tempu r abole dex Apoftolicus Delegatus conftare dixit de fan&ti
ret . Porro ab idonei r Aué}oribu r rei ipßu r verita tate, & publicos ei honores decrevit ; uti videri
tem quaefivi ; ab bis utique qui affirmabant , ab Epi poteft apud eofdem BoIIandianos tom. 2. Aprili r a
fcopo Genavenß fan&o Ifaac bunc, quem retulit , pag. 38o. ad pag. 395. In caufa demum B. Gun
Paffioni ; ordinem cognoviffe ; qui , credo, rurfum hæc difalvi de Amarante , qui moi tuus erat anno
retro a beatiffimo Epifcopo Theodoro viro tempori r 1259. proceffus confe&tus eft circa annum 1 56o.
anteriori r acceperat. Item de S. Genefii Martyrio & fane, quamvis in eo teftes de vifu fuper vir
hæc alia ex S. Paulino Epifcopo Nolano haben tutibus nec adfuerint, nec adeffe Pourin: G
 * L I B. III. C ᏗᏎ P. I. 5
legati nihilominus Apoftolici cultum publicum de vifu , licet unicus, femiplenam dicitur facere
eidem decreverunt ; uti colligitur ex Conftit. 79. probationem, quemadmodum docent Do&tores
Clementis X. in Bullar. tom. 7. & latius profe in cap. finali, de jure urando, S. in l. Admonendi, f.
quitur Caftillo in bißoria S. Dominici part. 1.
lib. eodem ; & femiplena quidem probatio orta ex uno
2. сар. 63. Рag- 3O5. -
tefte de vifu evadit plena probatio, fi dictum te
-- 1 1 Qüod fi infuper addatár, expeditas fuiffe ftis de vifu confirmetur a conteftibus de aud:tu.
caufas Canonizationis SS. Hyacinthi , Raymun Baldus in l. Gallus, §. Ille cafas, n. 3. ff. de libe
di, Ifidori, Elifabethæ Lufitanæ, Andreæ Cor ris, Ö pofibumis, ibique Alexander n. 13. Jafon
ſini, Philippi Benitii, Cajetani, Laurentii Juſti m. 8. qui dicunt, doétrinam Baldi in praxi fer
niani, Joannis a Capiftrano, Catharinæ Bono vandam effe , cüm nullum habeat, qüi contra
nienfis, Agnetis de Monte Politiano, Peregrini dicat ; item Vivius commun. opim. in verb. teftis
Latiofi, Joannis Nepomuceni cum folis teftibus unicus , n. 1 1. verf. tefiir unus ; & in præfenti Ca
de auditu, quoad virtutes, & refpe&tive quoad nonizationis materia Auditores Rotæ in relatione
Martyrium, non videtur amplius jure dubitari S. Felicis a Cantalicio tit. de abfiinentia & jejunio ,
poſſe, an ſufficiant teſtes de auditu in hypothe in fin. in relatione S. Andreae Corſini typis im
fi, in qua propter temporis antiquitatem teftes preffa apud Lezanam confult. 1. n. 235. & late in
de vifu haberi non potuerunt. relatione S. Francifci Xaverii part. 3. de miraculir
12 Si vero cum teftibus de auditu , & de pu §. 3. & in relatione S. Ignatii §. Primum miracu
blica voce ac fama aliquis jungatur teftis de vi lum in fine , ©" §. Et licet , in fecundo miraculo :
fu, quotquot in caufis antiquis docuerunt fufficere quod multo magis dixerunt fibi debere vindicare
teftes de auditu , potiori jure docent , plenam & locum , fi teftes de auditu dicant, fe audiviffe
ſufficientem deſumi probationem ex teſte de viſu ab his qui viderunt; uti defumitur ex diéta re
conjun&o cum teftibus de auditu; teftis enim latione §. 4. ©" quatuor feqq. -

C A P U:T S E C U N D U M.

De Teffibus fingularibus in caufis Beatificationis & Canonizationis.

si Ertum eſt, ex teſtibus diviffe diceret alio tempore & alio loco, aliique
contefiibus plenam abfo teftes eodem modo de aliis locis teftarentur: hæc
lutamque probationem enim teftium di&ta, etfi furtum aut judaifmum
defumi, ut admittunt in tali determinato di&to, aut fa&o non probant,
omnes, & alibi demon referuntur nihilominus ad habitum furándi aut
ſtrabitur. Difficultas er judaizandi , & ideo ad aliquid generale & deter-
go eft quoad teftes fin [ImIf)atu m . -

gulares non ſingularita z His præmiffis , ut re&to ordine procedamus,

te obflativa ( ut noftri
quæftione reda&ta ad teftes fingulares aut fingulari
loquuntur ) quæ tefti tate adminiculativa, aut diverſificativa, non pri.
bus adimit fidem, fed fingularitate adminiculati. mo , fed fecundo modo, juxta ea quæ antea di&a ,
va vel cumulativa , aut diverfificativa . Exemplum funt, communis effe videtur Scriptorum opinio,
fingularis ob/iativæ adeft in teftibus, qui de uno ut, fi in Civilibus agatur non de prcbando a&u par
eodemque particulari aétu deponunt, fed alter ticulari , fed de probanda aliqua re generali, vel de
refert, pera&um fuiffe tali die & in tali loco , probanda aliqua re quæ ex a&tibus fucceffivis coale
alius autem alio die & in alio loco: cumque di {cit , teftes fingulares admittantur, & di&tum unius
&tum unius obftet , di&to alterius, fingularitas hæc conjungatur cum di&to alterius pro integranda pro
obftativa adimit utrique fidem . Textus eft in batione. Ita Gloffa in can. Nihilominus , v. ßmul. 3.
can. Ntbilominus 3. quaeft. 9. ubi fic legitur: Ai quæft.3. & in l. Ob carmem, §. Si teße*, v. affiflit , ff.
hilominus quoque puniendi funt tefte r , qui ad ca de teſtib. Baldus in l. 1. ſub n. 14 verſ. In contrarium
lumniam aliquid tefl ficantur ; nec eorum voce , tan C. de teftib. & in l. unica C. qui num. tut. verf Tamen
quam plurium admittuntur, quos temporum quidem iſii probarent, & in l. Aćior, n.5. C. de probat. Innoc.
diverfita * fimul interfuiffe probibuit . Exemplum in cap. Qualiter 5 quando, n.2. de accuſat. Felin. in
ſingularitatis admuniculative ſeu cumulative de cap. Licet ex quadam , fub n.2. §. Secundo limita ©"c.
fumitur ex teftibus produ&tis ad probandum a&tum de teftibus , Aldobrandin. con/ìl. 71. a n. 38. ad 43.
non momentaneum, ſed continuum ; puta, ſi lib. 1. Calderin. conſºl. 1. de teſtib. Geminian. conſil.
quis probare vellet, Miffam fuiffe ab Excommu 117. n. 1. & ſeq. Bald.conſºl.438. n. 7.lib.5. Ancharan.
nicato celebratam , & unus teftis deponeret de ini- . conſil. 277. n. 8. Caſtren. conſil. 51. n. 2. verſ. Non
tio Miffae, alius de medio, tertius de fine. Exem obftat, quod dicitur de ßngularitate lib. 2. Caftiglion.
plum denique fingularitatis diverfificativæ defumi confil. 2 1. m. 6. verf. Tamen dičłi tefłey &c. Ö ver/.
tur ex teftibus, qui vel deponunt de a&tibus diver Non obſtat. & c. Alexand. conſil. 92. n. 2o. verſ. Si
fis, quorum unus alteri non obftat , puta , fi ali ad probandam & c. Dec. conſil. 65o. n. 11. Cravett.
quis deponat de furto, alius de homicidio, alius conſil. 73. n. 33. 5 ſeqq. Gabriel. de teſtib. concluſ. 2.
de adulterio ; poteft enim & idem homo effe fur, n. 23. G ſeqq. G n. 33. G ſeqq. Farin. eod. traéi.
homicida, & adulter : vel fi deponant de diver quæſt. 64. n. 159. Gratian. tom. 4. diſcept. 73S. n.52.
fis actibus, fed qui ad unum quid generale de ubi: Et quamvis tefte , fint ßngulare * , tamen ad pro
terminatum referuntur, puta , fi unus teftis de bandam fævitiam fufficiunt & plene probant , quia
poneret, fe vidiffe Titium furantem in uno lo tunc agitur de probando habitu quodam bomini * fucef
co , alius furantem in alio, & fic alii plures te fivo, Ö' traéfatur de tali habitu in genere, quo cafu
ftarentur alia furta in aliis locis; vel fi unus fingularita r teflium admittitur , cum contraria pro
teftis deponeret , fe in tali loco audivifie Cajum cedant, quando ageretur de probanda certa ſpecie &
judaizantem alius vero fe id ipfum ab eodem au certo aéiu fcvitie; Rota decif. 338. num. 4. coram
el
*
 ~

6, DE SERV DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.

Celfo, ubi : Minur obfìat , quod tefie , fint fingula non cadat fub fenfum, & idcirco ſpecies probandas
ret ; quia , cum agatur de probando quid in genere , effe afferat, eas nunquam probatas dici poffe per te
nempe non delationem habitur Clericalis , refultantem ſtes fingulares , cum probatio deſcendens a teſtibus
ex a£fibu , particularibut , etiam teße , ßngularer fuf fingularibus non fit plena, fed femiplena; advertunt
ficiunt; decif. 1 5o. n. 16. coram Priolo, ubi : Nec nihilominus alii, bene & fufficienter probatum effe
refert , quod aliqui ex teßibus , ex quibuf faéfa memo non per genus, fed per fpeciem , Titiüm ex. gr. fuif
rata recenfentur, fint fmgulare *; quia, cum agatur ſe furem & haereticum, ſi duo a&tus individui furti
de probanda ſevitia, non ex unico a tu ſpeciali, ſed & hærefis fuerint probati per duos teftes, licet fin
im pluribus in genere admittuntur refer etiam ßn gulares. Bordon tom. 5. cap. 19. num. 36. Graffet de
gulares, 5 alias inhabiles, dec. 1385. n. 2. & ſeqq. mece proditor. §. 29. num. 296. Pater ludovicus de
coram Coccino, ubi. Et hi quidem teße , fatis pro Ameno in praéfic. crimin. tit. 17. §. 1. num.3. & qui- '
bent ... nam, licet ſnt ſingulares, Ö teſte ſingularer dem, fi aliter res fe haberet, fequeretur abfurditas;
regulariter non probent , tamen fecu* eft in hoc cafu , in quia fequeretur, plura deli&ta fine poena remanere.
quo agitur de probando in genere non delationem habi 5 Alia colle&a pro his teftibus ßinguïaribus legi
tur, guæ refultat ex ačtibus particularibus; dec.2o11. poffunt in quaeft. unica apud Soufam traéf. de aphorif.
m. 57. cum duobus feqq. coram eodem Coccino ; & Inquißt. , ubi late oftendere conatur, majorem fi
dec. 31 1. n.8. part. 1. recent. ubi : Nec obflat , quod dem præftandam effe diétis multorum teftium fingu
fupradiéti teflej Archiepifcopi ßnt ßngulares , cum larium loco & tempore, concordantium tamen in
vnufquifque deponant de locis diverffr ; quia , cum aga eadem hærefis fpecie, quam duobus teftibus conte
tur de probanda po[fe[ione in genere , que refultat ftibus & concordibus ; & multo magis, quando agi
ex astibus particularibus, probatio per teftes fingu tur de deli&tis, quæ non palam fed fecreto commit
lares fuffîcit ; dec. 588. n. 25. part. 5. tom. 2. ubi: tuntur, & in quibus idcirco probatio eft difficilior:
Que et/probentur ex teftibus /ngularibus, nihilomi ex Conftitutionibus quippe Romanor. Pontificum
nus , cum non agatur de probandis illis aétibus parti defumitur, nonnulla crimina teftibus fingularibus ,
cularibus , fed id quod refultat ex illis , videlicet vo junctis adminiculis, probari poe. De fummo Pon.
luntas teſtatoris, bene ſuffragantur; dec. 314. n. 16. tifice Paulo III. legitur, eum querelas Judæorum
ὸ feq. part. 6. ubi : Non obftat , quod aliqui ex dedu rejeciffe adverfus Inquifitores Lufitanos, qui in
Atis teſtibus ſint ſingulares ; quoniam, quando non agi crimine Haereſis teſtes ſingulares admittebant. Pi
tur de probando certo actu ſpeciali, ſed in genere pro gnatellus conſult. I 10. n. 1 1. tom. 8. In probatione
bandum eft id quod refultat ex aéìibus fpecialibur, pro confidentiæ beneficialis ftatuta hæc funt a S. Pio V.
ut eß filiatio, & filiationis traéfatur , ad concluden Conßit. 85. §. 6. Bullar. tom. 2. Teftes autem de qua
dam hanc generalitatem admittuntur etiam tefte , fingu que re/ingulares fingular probare valeant prefumptio
Jares deponenter de illis aétibus , ex quibus generalitas me r δ conjeéiura * ; plurefque hujufmodi præfumptio
refultat, ö ßmul junguntur ad plenam probationem ne , & conje&furæ plenam probationem factant in præ
conßituendam ; & dec. 52. n. 7. part. 15. ubi: Tunc di5ir. In crimine quoque follicitationis compro
autem diéfa teftium jungi poffent, quando ageretur de bando, quod videlicet Confeffarius Pœnitentes ad
probando quid in genere, quod contineret in fe temporis turpia ſollicitaverit, teſtes ſingulares nedum eſſe
perfeverantiam & diverßtatem aétuum ; veluti , ß admittendos, fed plenam conftituere probationem ,
teſtes vellent probare juriſdictionem, ſervitutem ,concurrentibus praefumptionibus, indiciis , & aliis
poffeffionem, vel fimile : boc enim cafu varietas adminiculis, decretum fuit a fummo Pontifice
temporum & a&fuum non diverfificat id , de quo Gregorio XV. Confl. 34. 5.5. tom...4. Bull, Rom. Dan
ſubſtantialiter quaritur. ter etiam facultatem venerabilibur Fratribur noftri r
3 In criminalibus quoque, fi agatur de proban S. R.E. Cardinalibuſ generalibur Inquiſitoribur, ne de
dis moribus vel qualitatibus alicujus perfonae quo lićtum tam enorme, 5 Eccleſiae Dei tam pernicioſum
ad habitum vitioſum & uſum delinquendi, te remaneat ob probationum defeétum impunitum, eum
fles fingulares admittuntur & probant , licet unus difficilis fit probationis , teflibur etiam ßngularibur ,
de uno a&u , alius de alio deponat . Caccialup. concurrentibus præfumptionibuf , indiciij , & aliis
in 1. Admonendi, col.39. verf. Patet igitur ff. de ju adminiculis, delicium probatum eiſe, arbitrio ſuo
vejurando, Socc. confil.262. lib. 2. Hippolyt. Mar judicandi. -

{ÍÍ. fingular, 1 14. Verricell. quaeftion. moral. traċİ. Porro his cohærenter Auditores Rotæ in fuis re
3. Quaft. 44. ſe&#. Io. n. 5o. & ſeqq. Avendan. de lationibus comprobatas dixerunt virtutes Servorum
execut. mandat. part. 2. cap. 5. n. 4. Ở feqq. Ric Dei, de quorum Beatificatione & Canonizatione
ciul. de perf. in ßat. reprob. lib. 1. cap. 13. n. 5. agebatur, puta Charitatem, licet probatio defu
Royas de Hereticis part. 2. aſſert. 6, num.139. Go meretur ex teftibus fingularibus, quorum alter ex.
mez. var. refol. tom. 3. eap. 12. num. 12. Gabriel gr. deponebat de uno a&tu Charitatis , alius de alio,
de teftib. concl. 2. num. 39. & 41. Dandinus Si & alii de aliis. Colligitur ex relatione in caufa S.
gnaturæ Jußitiæ Votans in traéìat. de fufpeéfi* Thoma de Villanova typis imprefa potContelo
de Herefi cap. 1. feéi, 5. n. 23. ð feqq. ac latiffime rium in tra&#. de Canoniz. SS. pag. 474. Ut clariu r
Farinacc. de tefiub. quaeft. 64. n. 223. cum duobus procedamur, præmittendum eft unum in jure verif
feqq. Idque multo magis, cum teftes de diverfis fìmum, nempe , quod, quando non agitur de proban
aáibus fingulariter deponentes funt plures; in do certo aétu fpeciali, fed in genere id quod reful.
gens etenim numerus fupplet fingularitatem ob tat ex ačtibus fpecialibus, ad probandam iftam ge
iiimiam ( ut dicitur ) inverifimilitudinem , ut neralitatem admittuntur tefier fingulare* deponenter
omnes in falfam affertionem confpirare volue fìngulariter de illis aéfibus particularibut , ex quibus
rit ; ſicuti animadvertant Maſcard. de probat. generalitas refultet. Item ex eadem relatione pag.
concl. 856. num. 15. Ở concl. 857. num 39. & Fa 5 18. Ex quibur omnibus probatur immenfa Charita r ,
rinacc. de teflib. num. 2og. Ô num. 3o4. cum qua vigilantiffimus Paßor oves fibi creditas guberna
aliis apud allegatum Dandinum cap. 1. fe&f. 5. bat X nam, etſ, predićfe probationer disjunéjim ſum
тит. 2б. ptæ perfeéfe non probent quoad a&fur particulare * , cum
4 Quamvis autem Polydorus Ripa obfervat. 2o4. teſtes ſnt ßngulares ; attamen, ſ/muljungantur , re
poftquam admifit, genus probari non poffe , cum fultat ex illis plena probatio, quia agitur de probando
id
 º

L I B. II 1. C A P. I J, . - 7
id quod ex eifdem a&ibus particularibus elicitur , Xatio ef?, quia tunc mom agitur de probandir a&fi
fcilicet , quod mediis eximiæ Charitatis utebatur , bus particularibur , fed de probando dono verbi gra
ut gregem fuum ad aulam Domini reduceret. Ex tia ecfiafis , vel prophetiæ, vel habitu Cbaritatis ,
relatione S. Catharinae de Ricciis part. 1. in fin. & fic de aliis . -

JMinus etiam teflium probationem elidi exifiimavi 8 Tranfitum autem ut faciamus ad miracula,
amur, eo quia aliqui eorum fint fingulares deponen opinio fuit Vincentii in cap. Venerabili , de teflib.
tes fingula riter de aéfibus ßngularibus , ex quibur non folum plures teftes conteftes requiri in pro
folij virtutum effentia non conßituitur ; quoniam batione miraculi; ſed eoſdem teſtes conteſtes teſti
pro certo habuimur , quod , quando non agitur de monium reddere de omnibus miraculis a Deo
probando certo a tu ſpeciali, ſed in genere proban patratis interceffione ejus Servi Dei, vel Beati,
dum eß id qued refultat ex aêfibur fpecialibur , ad de cujus Beatificatione , aut Canonizatione tra
concludendam banc generalitatem admittuntur etiam &tatur ; ita ut in re & ad effe&tum, de quo agi
tefter ßngulare , deponentes de illis aêfibu* particu tur, non dicantur probata miracula , fi duo teftes
Iaribus , ex quibus habitur refultat , & fimul jun ex. gr. de uno, duo teftes de alio, alii duo de
guntur ad plenam probationem conßituendam. Ex alio miraculo teftimonium reddant. Refertur hæc
relatione S. Andreæ Avellini tit. de fortitud. opinio a Martino Laudenfi in fuo tra&tatu, quem
Quod ex eo confirmatur, nam , ß quando injuriir habeo manufcriptum de Canonizat. San&for. & a
affìciebatur, non injurioßs verbir refpondebat , ne Malvetio in tra&#. de Canonizat. San&for. inter
que clamoribus, dolorem fe concepife, oftendebat , traéfatur magno f . Bellamera porro adverfatur
ſed quaſi mutus non aperiens os ſuum & non ha opinioni Vincentii in comment. ad cap. 1. de Re
bens redargutioner, animo maxime compoßto, fu liq. & venerat. San&for. & Caftellanus de Canoni
finuit probra , contumelia r , Ö* injuriar , ut affir zat. Sanãor. utriufque opinionis fundamenta re
mant tefter ; qui, licet tanquam ßngularer de par cenfet. Sed Vincentii opinio reprobatur etiam
ticularibus aéfibus loquenter aliquam paterentur dif ab Au&ore tra&tatus de Canonizatione San&o
fîcultatem , cum tamen non agatur de probando hoc rum ad Cardinalem Montis Regalis in fin. &
vel illo aéfu in fpecie , fed de tolerantia & forti Jate a Contelorio de Canonizatione San&orum
tudine generaliter ſumpta, viſi ſunt ſufficere. De cap. 18. num. Io. tum quia in ore duorum
mum ex relatione S.Pii V. part. I. in fin. Ulte vel trium ftat omne verbum , ut infra videbi
rius etiam circa probationes animadvertendum ef mus, tum quia impoffibile effet aliquem Dei
fe , dicebamur , quod interdum , attenti r qualitati Servum inter San&tos referre, nifi ipfe , dum
bus 5 circumfantiis facii, habilitate teftium, dif viveret, eofdem femper teftes comites adhibuif. '
ficultate probationis, admittuntur tefies fingulares. fet , qui ipfum vidiffent miracula facientem ;
7 Do&rina hæc eadem plene traditur a Rimi tum etiam quia, cum poft obitum Beatorum
naldo juniore confil. 7, num. 27. & feqq. 5 num. Deus operari dignetur eorum interceffione mi
I 32. cui Romani Auditores in di&tis relationi. racula in diverfis locis , & in diverfis perfonis,
bus ( uti vidimus ) adhæferunt ; qui & id ipfum fed aliquando uno eodemque tempore , neceffe
docuerunt in hypotheſi probandi ex. gr. in ali foret , ut iidem teftes eodem tempore effent præ.
quo Dei Servo donum prophetiæ; quemadmodum fentes pluribus in locis. Et quidem a Vincentii
defumitur ex relatione in caufa S. Ludovici Ber fententia femper recefierunt Rotae Auditores in
trandi tit. de dono propbet. Beatum autem Ludo fuis relationibus, & fignanter in relatione cau
vicum habuiffe donum prophetiæ, fatis ex fequen ſa S. Bonaventurae art. 4 in fin. in relatione
tibur confiabit ; Ö , licet tefter fint fingularer, ta caufæ S. Raymundi art, 8. ::b: £c legitur: Iffa
men, cum non intendamur probare aétur particu ſententia vera non eſt; cum ſufficiat, quodlibet mi.
lare r prophetiæ, fed id quod refultat ex diéfis aéfi faculum probari per duo r tefte , ; & in relatione
bus , fcilicet donum prophetiæ, ad hoc probandum S. Hyacinthi : Ifia fententia impoffibilis eft in pra
fufficiunt tefter ßngulare r. Nec diffimile fuit eo xi. Eam præterea munquam Seder Apoßolica in Ca.
rumdem Auditorum judicium in cauſis Marty. nonizatione alicujur Sanéti fervavit. Item , quod
rum, ſi ageretur ex. gr. de probando odio Ty attinet ad probationem miraculorum per teftes
ranni in Fidem ; quemadmodum firmarunt in re fingulares, an miracula videlicet probata dici
Jatione de Martyrio B. Jofaphat Pollocenfis, ubi poßint pro Beatificatione vel Canonizatione, fi
fic legitur: Tertium obje&um , mempe fingularita unus teftis referat, cæcum interceffione Dei Ser
tem teftibus oppofitam , afferebatur non obftare , tum vi, vel Beati fuiffe illuminatum ; alius, ægrum
quia , ubi non agitur de probando certo aéfu fpe fuiffe in inftanti fanitati reftitutum ; alius, mor
ciali , fed in genere probandum efl id quod refultat tuum ad vitam fuiffe revocatum : Jacobus Si
ex a&fubur fpecialibur , ut in cafu præfenti , odium monetta Rotæ Auditor in relatione, quam ex
JFidei , & unionis in Schifmatici r caufam dediffe hibuit fummo Pontifici Leoni X. fuper vita , ò'
morti Arcbiepifcopi Jofaphat , admittuntur tefter miraculis S. Francifci de Paula, fuit in eo fen
Jîngulare* deponentes de pluribu r aé}ibur particula fu , miracula utique probari per teftes fingula
ribur, ex quibuf refultat univerfale &c. Concor res : Uhi agitur de aliquo probando , & non agitur
dat Pater Ceparius in director. Canoniz. SS. part. de præjudicio alteriur , ut , ß agatur, quod eccleßa
2. cap. 7. ubi hæc habet : Denique nota , quod , At confecrata , vel quod aliquis fit baptizatur, fa
quando agitur de probanda aliqua re quæ habet con tur di&fo uniur teftis Ö'c. Ergo clare conflat , quod.
tinuationem, ut , fi velis probare, Canonizandum idem eft in probatione miraculorum, quia a&fu , iffe,
habuiffe domum prophetiae feu ecftafir , feu habitum
infpeéfa fui natura, nemini præjudicat Ö'c. Ö' hoc
Charitatis vel Fidei Ö' fimilium , tunc mon eft ne fundamentum omnem tollit difficultatem. De hac
ceffe , ut teftes deponant de eodem a&fu , feu , dum eadem opinione fic locuti funt iidem Rotæ Au
reddunt cau/am fui di&#i, aferant eumdem ačium, ditores in relatione S. Raymundi art. 8. in fin.
quia multotie , impoffibile eft invenire plures tefie , , AJon eß ßmpliciter rejicienda illa opinio quæ affe.
qui eumdem aëfum viderint , fed fufficit , ß ex dif rit, miracula per teſtes ſingulares poſe probari; &
junéti , & diverßr aétibur probetur babitur , qui , in relatione S. Didaci §. Plurima alia miracula,
fi fimul jungantur, facient plenam probationem Ö'c. ita fubdunt : Nec obftat, quod eorumdem miraculo
ፃ፱፻/?
 8 DE SERV DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
rum tefier aliqui fint fingulares , qui non fufficiunt lerunt, in caufa S. Francifci de Paula tempore
ad probationem eorumdem &c. quia , licet tefte* fin Leonis X. admiffam fuiffe probationem miracu
gulare , non plene probent , probant tamen plus , quam 1orum dependenter a teftibus fingularibus, & ab
ſemiplene, cum loquantur de fagio proprio; quo ca hac fententia non effe recedendiim, fic pariter
fu , occurrente antiquitate temporis , plene probant. fubdiderunt : Et quamvis in Canonizatione's. Di
Cumque facrorum rituum Congregatio noluerit daci DD. Cardinales ad eam tra&fandam delegat;
in caufa S. Didaci hanc miracülorum probatio ngn fuerint , uti audivimus , fecuti iffam fententiâm,
nem admittere, ipfi Rota Auditores in fub{e id fortaffis fecerunt putanter, non effe neceffariuna
quenti relatione, quam Clementi VIII. exhibue illam ampleéìi , cum fatis multa miracula baberen
runt, fuper caufa S. Hyacinthi, poftquam retu tur per plures teftes conteker legitime probata.

C A P U T т в к т и м.
De fententia Congregationis facrorum rituum , & præfenti Sedis Apoftolicae
praxi, quoad refies de auditu in caufis Beatificationis & Canonizationis
- - fuper examine virtutum , aut miraculorum in fpecie.
Uemadmodum in ſupe hanc eamdem opinionem firmat Matta de Cano
rioribus pluries dićtum nizat. SS. part. 4. cap. 1. num. Jo. Ó feqq. Cum
eft caufas Beatificatio etenim caufæ Canonizationis fint de majoribus,
nis, & Canonizationis quæ in Ecclefia tra&ari poffint, fint arduæ at
alias eſſe Martyrum , que difficiles, cautiffime in eis agendum eft; &
alias Confeſſorum, non una quidem ex cautelis ea effe videtur, ut pro
nullas procedere per bationes rigorofe excipiantur , & idcirco aequipa
viam ordinariam non rentur probationibus in caufis criminalibus, in
cultus, alias per viam quibus res eft de imponenda reo poena ordina
- extraordinariam cafus ria. Concordat Pater Matthæuccius pra&tica Tbeo
excepti a decretis Urbani VIII. in omnibus quæ logo-Canon. ad cauf. Beatificat. & Canonizat. tit.
ri de fama virtutum & miraculorum , aut Mar 3. cap. 5. §. 4. num. 66. & ipfe , qui tot anno
tyrii & fignorum, antequam eorum fiat intro rum fpatio interfui Congregationibus facrorum
, du&io , & etiam poftquam introdu&tæ funt, cum rituum uti Fidei Promotor , & uti Congregatio
inftituitur judicium de fama in genere, in om nis Confultor, teftari poffum , me femper ab
nibus denique quæri de Martyrio, aut de virtu antiquioribus Cardinalibus & Confultoribus au
tibus in fpecie, & de miraculis in fpecie, hoc diviffe , in caufis procedentibus per viam non
eft aut de illis, quæ Beatificationem formalem cultus probationes in dubio virtutum debere, e£
præcedunt, aut dé eis, quæ indultam formalem , fe , quantum fieri poteft , aequalis ponderis pro
vel æquipollentem Beatificationem fubfecuta funt; bationibus in cauſis criminalibus. -

ita, ne confufionis oriatur occafio , ftatuendum 3 Ideoque , quemadmodum in caufis crimina

in primis eft, hic non agi de fama virtutum , libus teſtes debent eſſe de viſu proprio, ſi aga
Martyrii, aut miraculorum (in judicio fiquidem tur de re quæ cadat fub fenfum* vifus ; vel de
famæ jam in præcedenti libro vifum eft teftes proprio auditu, ſi agatur de re qua cadat ſub
admitti de auditu, & tetes fingulares fingulari fenfum auditus , juxta textum in cam. Tefte * * 3.
tate adminiculativa nequaquam rejici) ſed pra: queft. 9. Te/tes per quamcumque feripturam teflimo
ſentem quaeſtionem eſſe de virtutibus , Marty mium non ferant , fed præfentes de bir , quæ nove
rio, & miraculis in fpecie. -- runt ® viderunt , veraciter teflimonium proferant : :
2 His porro præmiffis, initioque du&o a vir fed praefentes de bir, que noverunt 5 viderunt ,
tutibus & Martyrio in fpecie in caufis , quæ pro veraciter teftimonium proferant : mec dicant de aliis
cedunt per viam non cultus, præliminaris difpu caufir vel negotii r teftimonium, niß de hir, quæ
tatio eft, an in hoc judicio probationes debeant fub eorum præfent 14 aéfa effe nofcuntur; feu quæ
eße æqualis ponderis probationibus, quæ in ju fenfu aliquo corporeo vifus, vel auditus perce
dicio criminali requiruntur ad infligendam reo perunt, ut notat Gloffa in verbis , Noverunt , &
poenam ordinariam. Contelorius quippe in tra Viderunt ; & quemadmodum in judiciis crimina
31at. de Canonizat. SS. cap. 18. num. 25. ait, in libus ad inferendam reo poenam ordinariam non
jure non æquiparari probationem in caufa Ca fufficit unus teftis de vifu cum aliis de auditu ,
inonizationis probationi in caufa criminali , fed ac de publica voce & fama, juxta Gloffam in
aequiparari diligenti probationi in caufa Civili . cap. Venien* , v. Illorum, de teßib. Ö' atteftat.
Huic autem opinioni adverfatur Scacchus de not. ubi : Præterea bic erat unur tefli r idoneur. Num
& ſign. ſanétit. ſett. 11. cap. 5. pag. 869. Cauſe quid per eum, Ö' per famam poffet condemnari de
Beatificationis ô Canonizationi, revocentur ad cau- ' tali crimine ? Videtur, quod ßc , quia fama cum
farum criminalium genu, ; cum enim ex doéìrina aliis probat ... fed non efi verum , quia in cri
Ariftotelis ab omnibus Philofophis & Theologis re nmine apertiffimae debent effe probatione , . ... quta ,
cepta contrariorum fit eadem difciplina , in caufis ubi contra falutem hominis agitur, fritfius & cau
aütem criminalibus de culpi , & criminibut alicujus tiur proceditur .... fecur in Civili caufa , in qu4
agatur , ò' 1n caufis Beatificationum atque Canoni fuficit praefumptio untur teftis cum juramento .. : .
zationum de virtutibuj ; propterea in bis proceden penfatis negotii , cum circumßantiir perfonarum , &
dum erit , quemadmodum & in illis , certumque caufae ; ita in caufis Beatificationis & Canoniza
quantum ad juris apices erit, bar caufas fubjecere tionis procedentibus per viam non cultus, five
eifdem legibus ac doéìrinis , quemadmodum illa r , in tra&etur de virtutibus five de Martyrio in fpe
quibus de peccatis & criminibus agitur. Pluribus cie, non eft fufficiens illa probatio, quae defcen
dit
 L 1 B. III. c.4 P. III. 9
dit ex teſtibus de auditu , vel ex uno teſte de apponamur loco ineongruo , ò' deformetur Ecclefiaßi
viſu, junétis teſtibus de auditu; ſed vera, inte ca Hierarcbia ; unde dicitur, agi de præjudicio om.
gra & adæquata probatio conftituenda eft in te nium, quia caufa religioni, & pietatis dicitur cau
ftibus conteftibus de vifu ; ut de virtutibus qui fa publica. Nec item urget, quod, deficientibus
dem late oſtendit Matthaeuccius inoper. cit.tit.5. teſtibus de viſu , admittantur, ſaltem in anti
c. 3. §. 1. de Martyrio autem idem tit. 4. cap. 2. quis, tetes de auditu pro caufis definiendis:
m.8. & Matta de Canoniz. SS. par. 4. c. 2 I. n. 16. nam, utcumque fit, utrum Poftulatores in cau
& feqq. Præterquamquod ipfe teftari poffum, non fis Beatificationis & Canonizationis negligentiæ
nullas Beatificationum caufas procedentes per viam accufari poffint, necne, eo quia tempore oppor
non cultus , utpote carentes teftibus de vifu in tuno teftes de vifu examinari non curarunt (in
dubio virtutum, me tamquam Fidei Promotore quo rerum ftatu non habet locum ea juris regu
urgente pro infufficientia tetium de auditu, mi la quæ favet teftibus de auditu , deficientibus te
nime felicem exitum habuiffe; meque pariter ur. ftibus de vifu ; uti bene adnotavit Farinaccius de
gente in caufis Martyrum , opus effe , ut mors teflib. l.3. tit.7. qu.69. n.53. & in præfenti materia ait
probaretur per teftes de vifu exprimentes omnes Matthæuccius loc. cit. tit. 3. cap. 5. §. 1. num. 27.
circumftantias, ex quibus dignofci poffet , Mar & cap. 6. n. 5.) hoc unum certum effe videtur,
tyrem in Fide & dile&ione perfeveraffe ufque ad eam juris regulam non effe (ut ajunt ) applicabi
obitum , Poftulatores omnem operam navaffe, ut lem probationibus , quæ requiruntur in judicio
oftenderent, teftes de vifu mortem & perfeveran criminali, cui præfens judicium de virtutibus &c
tiam optime comprobaffe. Porro, quamvis in cau Martyrio in ſpecie ex ſupradictis quodammodo
ſa criminali homicidii non procedatur ad poenam fimile eft ; multoque minus effe applicabilem
ordinariam delinquentis, nifi conftet de corpore caufis non neceffario definiendis, cujufmodi funt
deli&i , hoc eft de homine interfe&to, juxta re illæ Beatificationis & Canonizationis , ficuti re&te
gulam textus in l. prima §. Item illud, ff. ad S. animadvertit Matt a de Canoniz.SS. par. 4. cap. I.
c. Syllan. & de corpore quidem deli&ti non dica mum. 2 I. & ad rem profequitur Matthæuccius
tur conftare, nifi Judex fit certus de internecio loc. cit. tit. 5. cap. 3. §. I. num. 19. Sed , quatenus
ne, five de homine occifo per evidentiam fa&i , infletur , quod omnes teßes de vifu poffent e[Je præ
hoc eft per proprium fenfum, vel per afpe&tum mortui , & ita , quod non poffet Beatus canonizari
fuæ Curiæ cum defcriptione cadaveris, percuffio &c. annotabj r , quod, fi teftes de vifu non depofue
num & vulnerum , uti docet Foler. pra&#. crimin. rint, {9 folum adfint depoſitiones teſtium de auditu
v. capiar informationem ; quae profe&o adimpleri ab aliis , relinquatur caufa , utpote non infruéìa re
non pofsunt in caufis Martyrum, qui Martyrii co quifitir .
rona decorantur in regionibus longinquis & Infide 6 Quod fi dicatur , hodie etiam in proceffi
dium : id tamen nec neceffitati teftium de vifu, bus, qui fiunt au&oritate Apoftolica fuper vir
nec fimilitudini harum caufarum caufis crimina tutibus & Martyrio in fpecie, examinari ieftes de
1ibus obftare pofse dicendum eft. In caufis quippe auditu , & eoram affertiones exhiberi facrorum
IMartyrum teftes de vifu illata morte reddere de rituum Congregationi , etiamfi res fit de caufis
bent teftimonium ; nec novum eft, ut in caufis procedentibus per viam ordinariam non cultus ,
criminalibus, fi Curia non habeat poteftatem in quod utique non fieret, fi foli teftes de vifu &
fpiciendi cadaver, de deli&o fatis fibi conftare af. ſenſu proprio ad probationem admitterentur ;
ſerat, ſeu de corpore delicti per teſtes, qui ho iterum fubdimus, certas & evidentes probationes
minem mortuum viderint ; quemadmodum ad rem effe neceffarias, neque fufficere praefumptivas &
probat Schiara de Rom. Pontif. art. 26. num. 2o. conjeéturales ; uti præter fupra cumulatos docet
4 Nec enim hucufque addu&is obftare valet , Lezana conful. 1. mum. 39. Sed in dubio virtutum
vel quod in hifce caufis procedatur ex bono & & Martyrii in ſpecie, etſi cauſa procedant per
aequo, vel quod non agatur de alicujus præjudi viam ordinariam non cultus, abfolute & fimplici
cio, vel demum quod in jure admittatur, teftes ter teftes de auditu non rejicimus, aut quia eorum
de auditu fuficere, quando teftes de vifu haberi diéta , fi non vim probationis, vim adminiculi ha
non potuerint , juxta jura in ſuperioribus alle bere poffunt , & quidem majoris , aut minoris ,
gata. Textus fiquidem in cap. Venerabili , de teßib. majoris videlicet , fi fint teftes de auditu ab iis qui
ftatuit, ut in caufis Canonizationis teftes exami viderunt, minoris, fi fint de auditu a teftibus qui
nentur fuper vita & miraculis cum ea diligen ab aliis audiverunt; aut quia in examine harum
tia , quæ folet & debet in receptione teftium ad. caufarum aliquando contingit, ut, non obftante
hiberi, immo cum majori, quia (ut inquit Glof quacumque diligentia, teftes de vifu fuper alicu
fa) circa majora majus periculum vertitur , & jus rei probatione haberi non poffint , puta , fi
ideo cautius eft agendum. Et fane inter majores agatur de Servo Dei in ultima ſenectute defunSto,
diligentias enumeranda eft illa, ut recipiantur te de geftis vero in pueritia , vel prima juventute
ſtes de viſu & ſenſu proprio aſserentes. teftes exquirantur & teftimonia colligantur; aut
Invenie * primi r ab fenßbur effe creatam quia agitur de alia re , quæ teftibus de vifu proba
Λotitiam veri, neque fenfur poffe refelli. ri non potuit . In examine caufæ fuper virtuti
Lucret. l. 4. v. 48o. bus Beati (nunc San&i ) Joannis Francifci Regis
5 Parum vero urget, quod non agatur de ali oppofui, nullum adeffe teftem de vifu fuper obitu
cujus præjudicio ; quia agitur de præjudicio Ec ejufdem , etfi in exitu vitæ magnum ftet càufae mo
clefiæ , uti bene adnotarunt Rotæ Auditores in mentum ; ut habetur in decretis generalibus ali.
relatione S. Andreae Corfini part. 3. S. 3. num 23o. bi memorandis , & apud Scacchum de not. & fign.
apud Lezanam conful 1. ubi fic loquuntur: Ad pri. Jančf. Jeff.. 5. cap.. 6. pag 364. Veruntamen , cum
mum contrarium argumentum , quod non agatur de caufa in aliis articulis effet fatis inftru&a teftibus
præjudicio tertii , refpondetur , non agi de præjudi de vifu : cumque Beatus obiiffet extra Domos So
cio hominis particularis, fed Chrifii & ejus Eccle cietatis Jefu in loco inter horrendos montes fito, &
fie , cujus intereft, ne , quantum in nobis eft, appo tribus tantum tuguriis conftante , trefque tan
mamus membrum Cbrißo , quod vere n0n fit , vel tum teftes de vifu , quod
Lib. III.
allಣ್ಣ
ad ejus obitum,
ha-
 ЧО DE SERV DEI BEATIF, ET BEAT, CANONIZ.
haberi potuiffent , id eft Socius Beati, Parochus iis qui viderunt , vel de auditu ab his qui au
loci , & ejus foror, de quorum morte ante ini diverunt erunt neceffario conftituendæ. Utque
tium procefîus plene conftabat ; & cum ex teftibus res fiat clarior exemplo, ponamus, in aliqua cau
examinatis & de vifu afferentibus deprehenfum fa probatum fuiffe cafum exceptum dependenter
quoque fuiffet , cum zelo falutis animarum ad præ ab immemorabili vel centenario tempore elapfo
diétum locum acceffiffe, ibique facram Miffio ante annum 1634. quo decreta Urbani VIII. _
nem , licet morbo oppreffum , triduo feciffe , ce fuam vim habere coeperunt. Juxta Sedis Apo
lebrando quotidie Sacrum , doétrinam Chriftia ftolicæ praxim alibi relatam , poft declarationem
nam explicando, concionando, Confelioneque cafus excepti agendum eft de virtutibus aut Mar
tota die excipiendo ; itemque cum præter circu tyrio in fpecie. Expediuntur itaque litteræ re
lares epiftoJas ftatim poft ejus mortem a fuis mifforiales pro teftibus examinandis ; fed nemo
Religiofis Societatis Jefu juxta morem expedi eſt qui non videat, teſtes examinandos poſt la
tas, ejufdem pretiofum in Domino obitum re pfum centum & amplius annorum non poffe ef
ferentes, probatum eſſet per teſtes de viſu, & fe teftes de vifu. Idem dicendum eft in caufis
de auditu ab iis qui viderant , ex omnibus Ve procedentibus per viam cafus excepti a decretis
launiæ montibus populorum concurfum ad ejus Urbani VIII. ex indultis Romanorum Pontifi
corpus vifendum fa&tum fuiffe non fine omnium cum, vel facræ Congregationis, fi hæc indulta
ftudio fecum auferendi pulverem tumuli, veftes, ab antiquo tempore conceffa fuerint , & longe
& alias res, quibus ufus fuerat; facrorum rituum poft in caufæ progreffu opus fit probare virtu
Congregatio, fummo Pontifice approbante, cen tcs aut Martyrium in fpecie. Huic autem af
fuit , fatis in eo rerum ftatu probatum fuiffe il fumpto favent obfervantia & praxis Sedis Apo
luflrem & fanétimonia plenum obitum Beati , ftolicæ. Poft approbatum quippe cafum exceptum
refoluto favorabiliter dubio de virtutibus , non a decretis Urbani VIII. ex vi antiquorum in
obftante praediéto defe&tu teftium de vifu. Quod dultorum in caufa S. Catharinæ de Bononia, fa
& optime fuit animadverfum ab Archiepifcopo cra rituum Congregatio juffit fieri proceffum fu
Philippenſi Fidei Promotore in ultima ſua ſcri per virtutibus. Poftulatores vero enixe inftite
ptura exarata fuper virtutibus ven. Servæ Dei runt, ut modus præfcriberetur conficiendi pro
oannæ Francifcae Fremiot de Chantal, ubi, op ceffum; quibus facra Congregatio refpondit, ut
pofito fibi exemplo caufæ Beati Regis, in qüa fierent proceffus compulforiale r in Urbe coram Emi
non aderant teftes de vifu quoad obitum, in. nentiß. Vicario, & quod probarentur virtutes eo
quit: Tres tantum tefie , , qui ejufdem morti fue modo quo fieri poffet , per Scriptores videlicet an
runt præfenter, tempore confeéforum proceffuum jam tiquos, 5 per teſtes de publica voce & fama: con
preobierant, De obitu Servi Dei re vera depoſue fe&toque juxta modum prædi&um proceffu, fa
runt folum teffe , de auditu, fed immediate ab ipfir vorabilis edita eft refolutio fuper dubio virtu
videntibus , & in caufa illa plures & inßgner ad tum. Item , dum munere fungebar Fidei Pro
erant tefter de vifu quoad a&fur fpeciales virtutum motoris, Poft declarationem cafus excepti vel ex
exercitot a diéfo Beato viro ad ipfam extremam immemorabili | tempore , vel ex antiquis indultis
diem fui obitus . Uno verbo, in cauis proceden in nonnullis caufis opus fuit affumere dubium
tibus per viam non cultus virtutes probari de de virtutibus , aut de Martyrio in fpecie, in cau
bent per teftes de vifu. Quod fi aliqui a&tus fis videlicet S. Julianae de Falconeriis , S. Pere
probentur per teftes de auditu ab iis qui vide grini Latiofi , S. Agnetis de Monte Politiano ,
runt, vel de auditu ab his qui audiverunt, fi & S.Joannis Nepomuceni : cumque in meis ani
alii teftes de publica voce & fama concordent ; madverfionibus prænotaverim , non agi de caufis
ſi, poſito praecedente obitu aliquorum teſtium procedentibus per viam non cultus , fed de cau
de vifu, non potuerint aliqua probari, nifi per fis antiquis procedentibus per viam cafus exce
teftes de auditu ; non idcirco caufa derelinquen pti , ita ut inutile foret exquirere teftes de vi
da eft, nec infuperabilis oppofitio ex prædi&tis fu fuper virtutibus aut Martyrio in fpecie, at
hauriri poterit; eo qnia videlicet , probata a&tuum que adeo neceffario conftituenda foret probatio
ferie in hac aut illa virtute per teftes de vifu , ex teftibus de auditu & Hiftoricis, refolutiones
actus qui probantur per teſtes de auditu, admi editæ funt : Ita fcilicet conflare de virtutibus , aut
niculi vicem fubibunt, vel quoad a&tus qui fue JMartyrio, ut tuto procedi poffet ad ulteriora. Nec
runt probati per teftes de vifu, fi teftes de au alio modo res fe habuit in caufis hujufce gene
ditu de iifdem locuti fint ; vel quoad virtutem ris pertraétatis in facrorum rituum Congregatio
ipfam , cujus a&us alii teftati funt ex vifu & ne poft dimiifum a me Promotoris officium , &
fenfu proprio, alii autem alios aut de auditu pofl affumptionem Archiepifcopi Philippenfis fæ
ab iis qui viderunt, aut de auditu ab his qui pe a nobis cum laude commemorati ad idem
audiverunt. Et fanétitatis quidem fama tum in officium . In caufis fiquidem B. Joannis Cantii ,
genere, tum in fpecie ex infra dicendis non pa & Beatæ (nunc San&tæ ) Catharinæ Flifcæ Adur
rum prodeſt in cauſis Beatificationis & Canoni nae poft approbatum cafum exceptum a decretis
zationis, etiamfi agatur de virtutibus in fpecie : Urbani VIII. affumpta difputatione fuper virtu
in quibus fcilicet terminis explicari poffunt non tibus , & ingenue admittente memorato Fidei
nullae ex fupra allegatis Rota: Auditorum rela Promotore, eas probari non poſſe per probatio
tionibus. nes dire&tas, hoc eft per teftes de vifu, fed pro
7 Caute autem hucufque locuti fumus, cum bationibus fubfidiariis locum effe debere , hoc eft
diximus de probandis virtutibus aut Martyrio in teftibus de auditu, de publica voce , & fama ,
fpecie in caufis procedentibus per viam non cul atque Hiftoricis; editæ funt refolutiones favora
tus. Si enim fermo transferatur ad caufas pro biles tum quoad virtutes B. Joannis Cantii , tum
cedentes per viam cafus excepti a decretis Ur pro virtutibus B. Catharinæ Flifcae Adurnæ.
bani VIII. & caufæ fint antiquæ, probationes 8 Ex fupradi&tis nempe colligitur, virtutes &
fuper virtutibus aut Martyrio in fpecie non in Martyrium in ſpecie probari per teſtes de audi
teßibus dc vifu, {cd in teftibus vel de auditu ab tu in caufis procedentibus per viam cafus excepti;
3t Ia

﹀། །
 * • ' '* L 1 B. III. CA P. III. I [

attamen, dummodo fint antiquæ, ita ut impof 9 Nonnullæ caufæ reperiuntur poſt decreta Ur*
fibile fit haberi teftes de vifu . Quocirca, fi con bani VIII.* introdu&ae , in quibus non præce{fit
fingeret, ut aliqua caufa procederet per viam ca · declaratio cafus excepti , & in quibus confe&i
ſus excepti, & poffibile effet haberi teftes de vi fuerunt proceffus fuper virtutibus aut Martyrio
£u , Martyrium T & virtutes in fpecie teftibus de in fpecie , nullo, tamen examinato tefte de vifu ,
vifu comprobari deberent: & hoc modo compro fed tantum examinatis teftibus de auditu, præ
batæ funt poft declarationem cafus excepti in fertim ab iis qui viderunt ; de quibus caufis quæ
caufa S. Stanislai Novitii Societatis Jefu ; com ri poteft y an propter aliquas fpeciales circumftan
probatæ quoque fuiffent eodem modo , nifi ea ' tias virtutes &. Martyrium probari poffint., per
rum approbatio praeceſſifſet declarationem caſus dictos-tetes de auditu & per alia documenta fub
excepti, in cauſa S. Aloyfil Gonzagæ; & in cau fidiaria. Ad hanc claffem pertipuit , caufa tunc
fa Afculana Canonizationis B. Seraphini de Aſcu Servi Dei , nunc Beati Hieronymi AEmiliani Fun
Ho poſt approbatum caſum exceptum a degretis datoris Congregationis Patrum Somaſchæ. Mor
Urbani ex vi indultorum Apoftolicorum juxta tuus enim eft hic Beatus anno 1537. & publi
refcriptum editum die, 19. Aprilis 1719. affum cus cultus eidem exhibitus fuit, fcientibus & to
, pta fúbinde difputatione fuper virtutibus , refpon lerantibus Ordinariis, uſque ad annum 1654. At
Ifum fuit, de illis conftare in gradu heroico ad Pater Inquifitor civitatis Vicentinæ anirhadver.
effe&um Canonizationis, uti colligitur ex decre tens anno 1634 decreta Urbani ſuum robur ha
to edito die 9. Maji 1733: per ſummum Ponti bere coepiße , & in eis prohibitum fui(fe publi
ficem approbato die 19. ejufdem menfis & an cum cultum erga Dei Servos, exceptis illis qui
Ini; virtutum vero approbatio innixa fuit nedum antea cultum immemorabilem vel: centenaritim
teftibus de auditu & Hiftoricis, fed potiffimum obtinuiffent, dubium excitavit, an, non comple
teftibus de vifu. Cum enim Beatus obiiffet an ta centenaria ante annum 1634. permitti pofTet
no 16o4. & fuper ejus fan&itate confe&as fuif di&i cultus continuatio : & quidem ( ut alibi vi
fet proceffus au&oritate ordinaria anno 161 1. & fum fuit ) fummus Pontifex Innocentius Papa
au&oritate Apoftolica confe&us fuiffet alius pro X. die 12. Februarii anno 1654. cultum pubii
ceffus anno i627. in quibus plures fuerant exa cum juffit amoveri , amotoque cultu , .& caufa
minati teftes de vifu , hinc fa&um eft , ut non Canonizationis introdu&a per viam non cultus ,
obtante declaratione cafus excepti, judicium fu non cultus ipfe approbatus eft die 15. Januarii
* per virtutibus nedum innixum fuerit probationi 1667. Poft lapfum vero nonnullorum annorum
bus fubfìdiariis , • teftibus videlicet de auditu & Poftulatores fupplicarunt pro. cultus publici re
E{iftoricis, fed etiam probationibus dire&is , hoc dintegratione . Cumque Profper Bottinius nunc
eft : teftibus de vifu. Nam quemadmodum in hac Fidei Promotor hæc in fuis animadverfioni
& aliis confimilibus caufis ceffat impoffibilitas ha bus fubdidiffet : Ceterum , quia controverbi non
Tbendi teftes de vifu, nec adeft neceffitas utendi poteft , . quod ife cultur a deo longævus , quamvis
tantum teftibus de auditu , fic , affumpta poft de firi&fo* rigore ob • non exceffum temporis , cen
declarationem. cafus excepti difputatione de vir fum annorum ante decreta non effet reintegrabili, ,
tutibus, eædem virtutes non per probationes fub• non mereatur aliquam conſiderationem, attenta pre
fidiarias, fed per directas comprobari debuerunt fertim prompta obedientia , i fiatim ac · notificatum
* & debent. Quöd etiam ex eadem ratione afferen fuit præfatum decretum fel. record. InnocentiiX. pof.
* dum crederem, fi , dec!arato cafu excepto ex in fem forfan id operari: ut de illo habenda fit : aliqua
- dultis Apottolicis paulo poft obitum alicujus Ser ratio in difcuffione dubii fuper virtutibus pro fup.
‘vi Dei, tantum tempus elapfum non effet , ut plemento probationis ob defeéîum tefium oculatorum,
* teftes de vifu haberi non poffent: tunc quippe, cum Servus Dei obierit anno 1537. & proceffut au
· ſi proceſſus conficiendus eſſet ſuper virtutibus , #oritate ordinaria confeéti fuerint anno 1614. &
opus certe effet earum vim conftituere in tefti. auéforitate Apoftolica anno 162 1. quo tempore non
bus de vifu. Sed hic cafus non ita facile contin poterant , amplius reperiri teftes, qui vidiffent geßa
gere poteft, cum Sedes Apoftolica cultum publi: Servi Dei, & forßtan etiam ad hoc conferre poteß,
cum hodie non indulgeat , ' nifi longe poft obi quod agitur de Infiitutore Religioni * , cujus , caufâ,
tum Servorum Dei, & nifi aut jam approbatis propterea rationabili aliquo arbitrio digna videtur,
virtutibus, uti contingit in Beatificatione forma quod fapientiffimo judicio EE. PP. relinquitur pon
1i, aut præcedente probatione cultus immemora derandam: referente fan. mem. Clemente XI. íunc
[bilis, ut alibi vifum eft . Et vero cum praxi at Cardinali, facra Congregatio die 18. Aprilis 1693.
que obervantia hucuque expofita & vigente pot fequens edidit refponfum : Non effe concedendam re
decreta Urbani VIII. concordare , quodammodo integrationem, publici cultus , fed de eo babendam
dici poffunt ea, quæ in fuperioribus addu&a fue effe rationem in ulteriori examine caufae , & præ.
runt ex nonnullis relationibus Rotæ Auditorum. cipue in difcuffione dubii fuper virtutibus.
In plerifque etenim Canonizationum caufis , in ro Ad hanc eamdem claffem pertinet caufa
quibus propter antiquitatem , deficientibus tefti Canonizationis , feu Declarationis Martyrii Ser
bus de viſu, admiſerunt in probatione virtutum vorum Dei Ignatii Azevedi .& triginta , novem
'aut Martyrii in fpecie teftes de auditu , non uti Martyrum Societatis 'Jefu. In hujus quippe cau
que praecefferat declaratio caus excepti a decre fæ proceßibus nulli quoad qbitum Servoruim Dei
tis' Urbani VIII. cum eadem decreta tunc edita adfunt teftes de vifu. Obtentum autem fuerat
nondum effent, fed præcefferant antiqua venera. per vivæ vocis oraculum. Gregorii XV. ut ho
tionis indulta a Sede Apoſtolica conceſſa , qua rum Martyrum Imagines • poffent publice exponi
poſt decreta Urbani, fuiſſent fundamenrum ſuf in ecclefia Patrum Societatis Jefu. Sed , cum
ficiens ad declarationem cafus excepti : quo pa fuperveniffent generalia decreta Urbani VIII., re-
&o res fe habuit in caufis SS. Hyacinthi, Ray motus fuit quilibet cultus , caufaque introduâa
mundi, Philippi Benitii , & Elifabethæ Reginæ per viam non cultus, facra Congregatio die 17.
Portugalliae , ut ex ipfis Auditorum relationibus Septembris 164o. refponfum fequens edidit : Con
colligi poteft. * ſtare de paritione decretis ſuper non cultu. Marty
Lib. III. 2 rium
 I 2 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT, CANONIZ.
rium fcilicet Ignatii Azevedi , & Sociorum an vifu qui deponant de virtutibus . Idque facit, ut eo
no 157o. proceffus autem confe&i fuerunt an magis crefèat affumptum , quod inutilis futura fit
no 163 1. Exhibitis deinde fan. mem. Clementi Commiffio , quatenu r ipfa Agnetur. Verba autem
XI. Poftulatoris precibus, ut, attenta caufae an Poftulatorum in refponfionibus funt , quæ fequun
tiquitate , attentoque publico cultu fpatio fere tur: Vere equidem tefie , de vifu Serve Dei adeffe non
quinquaginta quinque annorum continuato , in potuerunt, qui deponerent de illius virtutibur in proceffu
probatione Martyrii in fpecie admitterentur te aučioritate ordinaria confetto, minuſque reperuri vale
ſtes de publica voce & fama, de auditu a Ma bunt de vifu, qui fuper 11fdem deponant in alii r au&o
joribus, 6 Hiſtorici: Supplica , che ſi degni ordi ritate Apoßolica conficiendi r , eo quod præobierint
mare, che nella reaſſunzione e ripropoſizione della omne r &c. Deficientubus autem teftibu* juratis de
cauſa ſi abbia da camminare con quella ſpecie di pro vifu fuper virtutibus , fupplent monumenta manu
ve, che ſi ammettono nelle cauſe antiche de' Servi feripta , ô etiam typis edita al1orum teftium de
di Dio, maſſime di quelli che hanno avuto pubblico vifu Servæ Dei , virorum ό mulierum omni exce
culto, cioè con teſtimonj de publica voce & fama, ptione majorum , & quamvir non juratorum , fide
de audita a Majoribus, 5 per Hiſtoricos, benchè tamen digniffimorum tum ob eorumdem vitae fan&fi
in queſta noſtra cauſa non manchino teſtimonj de au moniam, aut eximiam pietatem, tum ob nomina &
ditu a videntibu* : ad relationem Profperi Botti titulos , quibus in Ecclefia condecoratâ fuerunt : in
nii tunc Fidei Promotoris fequens editum fuit ter quos recenfiti fuerunt S. Francifcus Salefius,
refcriptum die 8. Aprilis 17o4. Fa&#a relatio San & S. Vincentius de Paulis.
&fiffimo de contentis in hoc fupplici libello mihi re 13 Contendunt itaque Poftulatores, in prædi
/miffo, mens Sanéíitatir fue fuit, ut per me noti &is & fimilibus, caufis , etfi procedentibus per
ficetur facrorum rituum Congregationi , quod in pro viam non cultus, virtutes & Martyrium in fpe
pofitione caufæ peculiarem rationem babeat de anti cie probari poffe per teftes de auditu ; aut quia
quitate temporis afferti Martyrii , prout juris fue imputandum non eft, fi teftes de vifu tempore
rit , & prout habita fuit in aliis caußs antiquis opportuno examinari non curaverint , cum pu
cum fubfecuto effeéfu ; attenta etiam circumftantia biicus cultus in honorem Servorum Dei jam ef
publici cultur per tantum tempus præftiti. fet introduëtus , nec prævidere potuerint , ejus
1 1 Ad eamdem denique claßem pertitient cau remotionem a ſubſequentibus Urbani VIII. de
fæ Servarum Dei Agnetis a Jefu Ordinis S. Do cretis effe ftatuendam ; aut quia facra ipfa Con
minici, & Joannæ Franciſcæ Fremiot de Chan gregatio, cum in his caufis dixit, habendam ef.
tal, non ratione utique publici cultus per aliquod fe rationem cultus per antiquum tempus præfti
tempus iifderm Dei Ancillis præftiti , fed quia , ti, necnon antiquitatis caufæ in difcuffione du
cum exoraffent Potulatores pro caufarum intro bii de virtutibus, fufficienter demonſtravit, fe in
du&ione, expofitum fuit facræ Congregationi non eis non abhorrere a teftibus de auditu , quando
adeffe teftes de vifu in proceffu ordinario, & ideo res eft de virtutibus vel de Martyrio in {pecie;
multo minus adeffe poffe in proceflu Apoftolico aut quia denique durum videtur , fi teftes de au
vigore remißorialium conficiendo; at refponden ditu rejici antur, quando ipſi occaſione ſignatura
tibus Poftulatoribus, in proce{fu ordinario adef Commiffionis ingenue confeffi funt , nullos in
fe teftes de auditu ab iis qui viderant , & alios proceffu ordinario reperiri teftes de vifu de vir
confimiles examinari poffe in proceffu Apoto tutibus aut de Martyrio in fpecie , multoque mi
lico , infuper autem in eumdem compelli , vel nus teftes de vifu de eifdem poffe in proceffibus
( ut ajunt) compulfari poffe fcripta Au&orum & Apoſtolicis reperiri; & quando, non obſtante op
Hiftoricorum fide dignorum, qui egregia facino pofitione Fidei Promotoris pro impedienda figna
ra prædi&arum Servarum Dei uti teftes vifu & tura Commiſſionis ex defectu teſtium de viſu ,
faéto proprio referebant ; ſacra Congregatio an fignata adhuc tamen ipfa fuit Commiffio expe
nuit fignaturæ Commiffionis , ejus refponfum fuit ditæque fuerunt litteræ remifforiales , fummo
a fummo Pontifice confirmatum , expeditæque Pontifice annuente, prævio confilio ejufdem fa-'
fuerunt litteræ remifforiales pro conficiendis pro cra Congregationis, S non ſine magna impen
ceßibus fuper virtutibus in fpecie . Quæ omnia {a confe&ti fuerunt Apoftolici procefìus fuper vir
profe&o nec fa&a fuiflent, nec fieri dcbuiffent , tutibus' aut Martyrio in fpecie. .
ſi ſacrae Congregationis ſenſus eſſet , in cauſis 14 Ut autem tuto decerni poffit, quid in his
procedentibus per viam non cultus virtutes per & fimilibus caufis fit agendum , clarum facræ
folos tetes de vifu effe probandas. Congregationis refponfum nedum opportunum ,
12. In animadverfionibus a me fa&is occafio fed etiam neceffarium eße videtur ; quod cum e•
ne ſignatura Commiſſionis in cauſa Serva Dei ditum nondum fit, judicium fuper prædi&is cau
Joannæ Francifcæ Fremiot de Chantal habentur , fis adhus pendet. Quod fi meus , qualifcumque
hæc verba : Inutile videtur, banc Commiffionem ß fit , {enfus exquireretur, dicerem primo, futuris
gnare ; & quod inutile hoc fit , dedueitur ex tem temporibus infiftendum effe regulæ excludenti pro.
pore, quo mortua eft bæc Serva Dei : quo fiante , bationem ex folis teftibus de auditu defcenden
ficuti impoffibile eft , teftes reperire examinandos au. tem in dubio virtutum & Martyrii in fpecie in
ëtorita te Apofiolica , qui fint de vifu 5 qui depo caufis procedentibus per viam non cultus, di&tas ve
nant ſuper virtutibus, ita inutile remanet, ſignare ro probationes admittenti in caufis antiquis &
Commiffionem, cum ex foli* tefibus de auditu pro procedentibus per viam cafus excepti. Non folum
cedi nequeat ad virtutum approbationem , & ßne vir quippe quoad has militat ut plurimum ratio, quod
tutum approbatione non valeat obtineri Beatifica haberi nequeant teftes de vifu, fed & praece
tio. Haud urgente , ß dicatur , quod tefte , in pro dens decláratio cafus excepti, cui locus non eft ,
ceffu Apoftolico examinandi conjungi poterunt cum nifi praecefferit proceffus fuper fama fan&itatis
teftibus in proceffu ordinario examinatis : currit enim aut Martyrii , quæque aut cultum per fæcus
eadem ratio de his ac de illis ; Serva etenim Dei lum & ultra continuatum aut fummorum Pon
mortua eß anno 1641. quo pr«fuppoßto, non adfunt, tificum, vel facræ Congregationis indultum po
nec adeffe potuerunt in proceffu ordinario teftes de blici cultus non ofcitanter conccffum fupponit ,
, & æqui.
 L 1 B. II 1. cАР,
II I. I3
& æquipollentem quamdam Beatificationem im caufas per folos teftes de auditu in dubio virtu .
portat ; ideoque fi omnino non eximit Poftula tum ; utque cete*as prætereamus, exemplum adeft
tores a fubfequenti difcuffione virtutum aut Mar in caufis SS. Bonaventuræ, Hyacinthi, Raymun
tyrii in fpecie , viam faltem aperit judicio per di de Pennafort, Eliſabeth Reginae Portugallia,
fubfidiarias probationes explendo . Dicerem fe Petri Regalati & B. Gregorii X. Secundo, quia,
cundo, futuris temporibus non effe in caufis pro etfi probationes virtutum aut Martyrii innitan.
cedentibus per viam non cultus fignandas Com tur teftibus de auditu, non idcirco afferi poteft ,
miffiones introdu&ionis vel reaffumptionis , nifi caufas Canonizationis expediri per teftes de au
faltem in proceffu ordinario teftes adfint de vi ditu , cum poft approbationem virtutum fu
fu , quantum fatis fit , afferentes de virtutibus perfit dubium miraculorum , in quo teßes de vi
aut Martyrio in fpecie. Dicerem tertio, in cau ſu proprio ſunt abſolute neceſſarii , ut in cap.
fis jam introdu&is, & in quibus ob præceden feq. videbimus. Tertio, quia nulla ufque adhüc
tem publici cultus exhibitionem & ob temporis lata lex eft, quæ in dubio virtutum aut mira
antiquitatem aut fummus Pontifex aut facra culorum in ſpecie arceat probationem unice de
Congregatio dixerunt , prædi&orum habendam fcendentem a teftibus de auditu ab iis qui vide
effe rationem in ulteriori examine caufae, hoc runt: in praxi enim utique id receptum eft poft
eft in difcuffione dubii fuper virtutibus aut fu decreta Urbani VIII. & Innocentii XI. fed ab
per Martyrio, Conſultores ſacra Congregatio fonum non eft recedere a praxi, concurrentibus
his ceterofque in eis caufis fuffragaturos ferio circumftantiis fuam originem & robur habenti
ponderare debere, an, concurrente temporis an * bus . ab ejufdem facræ Congregationis refponfis
tiquitate una cum cultu publico , licet fubla & fa&is . Demum quia in caufa Martyrum
to, concurrentibus teftibus de auditu ab iis qui Gorcomienfium , etfi nullus adeffet teftis qui
viderunt, concurrentibufque Hiftoricis, præcipue certa fcientia vifus proprii deponeret de eorum
aetatis ejufdem & fide dignis, ipforum intelle&us Paffione ( folus enim erat Pontus Euterus, qui
ex hoc toto probationum genere certus fit de ab eorum confortio recedens a Fide defecerat ,
virtutibus & Martyrio in ſpecie evidentia & fir quique_verfibus Padionis hittoriam expofuerat )
mitate morali : fi enim hoc modo certus fit, ne quare Petrus Francifcus de Rubeis tünc Fidei
inania fint fummorum Pontificum aut facræ Promotor probationis infufficientiam oppofuerat:
Congregationis refponfa, affirmans & favorabile cum tamen refponfum effet a Poftulatoribus ,
ferant pro virtutibus aut Martyrio in fpecie fuf plures adeffe teftes ad auditu ab iis qui vide.
fragium. In caufa Servi Dei ( nunc Beati Hie rant , & de auditu etiam a nefariis qui Dei
ronymi AEmiliani , in qua (uti vidimus) facra Servos trucidaverant ,. nec unquam de veritate
Congregatio die 18. Aprilis 1693. dixit, Nom effe Martyrii fuiffe dubitatum , & publicam de eo fa
concedendam reintegrationem publici cultur , fed de mam ad ea ufque tempora viguiffe tot teftibus
eo babendam effe rationem in ulteriori examine cau comprobatam, ut res in comperto pofita dicen
/e , Ö precipue in difcufione dubii fuper virtuti da effet ; facra ipfa Congregatio die 25. Septem.
bur ; cum de virtutibus a&um« eft, quæftio orta bris 1674. refcripfit : Confiare de Martyrio čo cau
eft a Congregatione antepræparatoria habita in ædi fa Martyrii.
bus Cardinalis de Abdua die 2o. Septembris 16 Huic exemplo, dum fungebar munere Fí.
1718. inter Confultores fuper fenfu praedi&i re. dei Promotoris , mihi a Poftufatoribus antea di
fcripti , utrum videlicet in eo demandatum effet, &tarum caufarum oppofito refpondere confueve
ut in caufa prædiéta procederetur per probatio ram , id non prodeffe , cum caufa Beatorum
nes ſubſidiarias , an id potius eſſet relictum ar Martyrum Gorcomienfium procefferit per viam
bitrio & prudentiae Confultorum . Cum autem gatus excepti; eo quod facra Congregatio die 3.
tamquam Fidei Promotor di&tae Congregationi Julii 1648, cenfuit in caufa horum Martyrum ,
intereffem, fubdidi, refponfum prodiiffe a facra doéfam fuiffe de cafu excepto a decretis fanâiffimè
Congregatione ordinaria, & ideo ab ea refponfi Inquißtionis : At ut veritati obfequamur , fcien
intelligentiam eſſe petendam : cumque , ſubro dum eft , Mathiam Archiepifcopum Meclinien
gato Cardinali Priolo in cauſa. Relatorem, mor fem , ratum fibi permifsum efse a facro Conci
tuo interim Cardinali de Abdua , de reſcripti 3i9 Tridentino indulgere , ut Reliquiæ horum
intelligentia a&um effet in Congregatione ordi Martyrum pofsent ad publicam vénerationem
maria habita die 3. Februarii 172o. refponfum exponi , eas utique cenfuifse ad publicam vene.
fuit : Ad mentem ; & mens fuit, quod unufquifque rationem exponendas ; uti [defumitur ex ejus
in caufa fuffragaturus poffet , aut non poffet , prout decreto edito die 16. Aprilis 1619. Archiepifco.
unicuique fua confcientia fuggeffiffet , uti tam cultu pus autem Salernitanus Nuntius Apoftolicus in
quam ceteris documentir ad effeéfum adjuvandi de Belgio eum admonuit , fuæ facultatis fines ex.
feéìum teßium oculatorum in dubio virtutum. Di ceflifsa ; eo quia Concilium Tridentinum fane
cerem ultimo, fic rem quoque fe habere debere fibi vindicat locum in Reliquiis San&orum aut
in caufis, in quibus , non obftante defe&u te Beatorum , minime vero in Reliquiis eorum ,
ftium de vifu , facra Congregatio annuit 'figna qui adhuc in album Beatorum auit San&orum
turæ Commiffionis , cujus vi confe&i fuerunt relati non funt. Id nempe colligitur ex epiftola
au&oritate Apoftolica proceffus fuper virtutibus ejufdem. Nuntii ad facram Congregationem die
aut Martyrio in fpecie ; dummodo tamen tum 12. Maji 1621. Porro autem, cùm in eadem epi
in hoc, tum in cafu præcedenti non defint in ftola fubdidifset , magnam in populis futurám
proceffu ordinario teftes de auditu ab iis qui vi- ' efse commotionem, fi cultus earum Reliquia
derunt ; ne videlicet in hifce tanti momenti cau rum amoveretur, facra Congregatio die 13. No
ſis rigor juris in probationibus nimis relaxe vembris 1621. dixit, pofse tolerari expofitionem
tur . - -

Reliquiarum jam fa&am , & die 3. julii 1648.

15 Moveór autem ad fic opinandum, primo, cenfuit , in hac eadem Martyrum caüfa do&um
quia certum eft , aliquas temporibus antiquiori fuifse de cafu excepto a decretis Urbani VIII.
bus prQpter temporis antiqaitatem expeditas fuiffe ficuti paullo ante di&um eft . Sed , fa&a rela
tiQIIG
 I4 DE SERV DEI BEATIF, ET BEAT. c ANONIz.
tione Innocentio X. non fuit ab eo approbatum Iis 1734. fed inftantibus deinde Poftulatorjbus •
decretum facræ Congregationis, cum ita refpon ut examen hujus articuli ad Sacrorum Rituum
derit : sanéfitas fua , improbatas expoſitione affer Congregationem Ordinariam remitteretur, an
tarum Reliquiarum Novemdecim, quidicuntur Mar nuente San&titate Sua huic , novae petitioni, uti
tyres Gorcomienfes, faéfa precedenten decreto Ar deſumitur ex decreto edito die 12. Januar. 1737.
chiepiſcopi Meclinienſis, ex cauſis bene viſis manda articuli examen ad eamdem delatum eft. , *.

vit, ad ulteriora procedi, non obſtantibas decreti, 2o Porro Poftulatores magnam vim conftitue
fan£ìiffìmae Inquißtionis : Hac die : 13. Julii 1649. runt, in atteftationibus San&ti Francifci Salefii ,
In caufa ergo Martyrum Gorcomienfium : nec &, tumc Beati , nunc San&i Vincentiis a Paulo de
do&um fuit de cafu excepto, nec refponfum fuit , Virtutibus Servæ, Dei , quarum notitiam , non
ut haberetur ratio cultus praedi&i in dubio Mar per funĉtorie , fed diligentißime , dum vixerant,
tyrii; ſed ex hiſtoria Ponti Euteri una cum do hauferant ; in nonnullis teftibus, examinatis in
cumentis ceteris , & teftibus de auditu ab iis qui caufa Canonizationis San&i Francifci , Salefii:,
viderant, utpote rem evidenter certam & explo qui teftimonium ferentes de ejus virtutibus, vir
ratam constituentibus, concurrente affenfu fum tutes quoque enarrarunt Servæ Dei, ejus Difci
mi Pontificis, ut ad ulteriora procederetur, reſ pulæ amatiſfimæ; in teſtibus de auditu a viden.
ponfum eft : Comfiare de Martyrio & caufa Mar. tibus, examinatis in proceſſu ejuſdem Serva Dei,
1yrii. * . . . -
&, in narrationibus hiftoricis de ejus vita confcri
* *

17. Poft hæc jam fcripta legimus do&as ani pta a nonullis fœminis Religiofis , quae affidue
madverfiones , fupra citatas Archiepifcopi Philip cum ea fuerant verfatae ; hinc inferentes, dici
penfis Fidei Promotoris fuper dubio virtutum in non poſſe, in cauſa deeſſe teſtes de viſu. ..
caufa Ven. Servæ Dei Joannæ, Franciſcæ Fremi, : 2, 1, Carolus Albertus Archiepifcopus Philippen
ot , de- Chantal , in qua quoad virtutes deficiunt fis , olim , Fidei Promotor , ratione Officii fuas
teßes de vifu proprio; & tamen (uti di&tum eft ) propofuit Animadverfiones , ftrenue opponendo
fignata fuit. Commiflio, non obftante defe&u , a deficientiam teſtium de viſu judicialiter exami
me oppofito prazdičtorum teftium de vifu exami. natorum præviis neceffariis interrogatoriis :. & in
natorum , & examinandorum. In eis autem nar eo quod attinet ad, memoratas atteftationes & hi
1 antur dubitationes a Confultoribus excitatæ in ftorias, dixit , eas effe probationes extrajudicia
præcedenti Ccngregatione antepraeparatoria ; de les: & in eo quod fpe&tat ad teftes Proceffus Cau.
inde (ubditur , nullum conftituendum effe mo {æ San&i Francifci Salefii , fubdidit , eos quod
mentum in Commi Gione fignáta ; non. obftante ammodo per tranſennam, nec ullis praecedenti
notitia defeétus teftium de vifu , cum ad figna tibus particularibus , interrogatoriis nonnulla di
turam Com miffionis nihil aliud requiratur, quam xiffe de Virtutibus.Servae Dei. - -

fama virtutum & miraculorum, una cum inftan. 22 Verum facrorum rituum Congregatio ordi
tiis authenticarum perfonarum , & exclufione cu naria, cum reputaffet, citra ullam Poftulatorum
jufcumque infuperabilis obfiativi , quod dire£te culpam non fuiffe tempore & loco examinatos
3eßruai virtutes. At pace tanti , viri. refponfio teftes de vifu ; præterea, urgentibus Poftulatori
hæc non evincit affumptum : fi enim , fignatura bus, pro caufæ introdu&ione fuiffe defe&um hunc
Commißionis viam aperit , ulteriori inquifitioni oppofitum ; & tamen negle&tam fuiffe oppofitio
au&oritate Apoftolica faciendæ, infuperabile ob nem fub certa fpe documenta examinandi, qua
fativum , nedum erit illud quod obftat excellentiæ a. Poftulatoribus innuebantur , videlicet attefta
& fulgori , ( ut confueto verbo utamur ) rele ftationes S. Francifci Salefii,,. & B. Vincentii
vantiæ virtutum, fed etiam illud quod obftat ea a Paulo , & hiftoricas, narrationes confcriptas a
rum probationi. In quo proinde rerum themate Monialibus contemporalibus & fide dignis, e qui
fibi, iterum vindicat locum id quod in fuperiori bus omnibus, validiſſimum deſumebatur admini
bus di&um eft , fcilicet aut Commiffionem non culum, præter , teftes examinatos in caufa San.
debui(fe fignari, aut fignatam prodeffe poffe Poftu &ti Francifci Salefii , pro teftibus de auditu, &
latoribus contendentibus, ſatis eſſe in ea & ſimi de auditu a videntibus in caufa Servæ Dei, cen
libus caufis probationem defumptam ex teftibus fuit , in ea procedendum effe ad ulteriora : ex
de auditu ad iis qui viderunt, una cum Hiſto quo facræ, Congregationis judicio tum Poftula
ricis & Scriptoribus ætatis ejufdem. - tores, tum Confultores normam, defumere pof
, 18 Poft: hæc jam typis edita, cum Poftulato funt, quid proponendum & quid attendendum
res cauſæ Ven. Servæ Dei Joannæ Franciſcæ fit, cum proponitur caufa procedens per viam
Fremiot , de Chantal progredi voluiffent ad pro non cultus, in qua deficiant teftes de vifu. En
ponendum in {acra Congregatione. dubium de verba decreti. - - -3 - 1 - 2
virtutibus, & merito timuiffent , ne defe&tus te - - - - - - -- - - - - - -
-
- *

£tiam de vifu in proceffibus tum ordinario, tum Gebennen. Beatificationir & Canonizationis Ven. Ser
Apoftolico favorabilem pofient retardare refolu ve Dei Joanne Franciſca Fremiot de Chantal
tionem, fummo. Pontifici Clementi XII. fuppli prima Monialis ö Superioriſe Ordinis Monia
cem libellum exhibuerunt, in quo, poft, expofi - lium a Vifitatione S. Mariæ nuncupat. ;. .......
tum San&itati Suæ Caufae ftatum , item, oppo
fitionem a me, dum Fidei Promotor, eram, fa P per Eminentifr. Ö' Reverendifr. D. Car
&am ob defe&um teftium de vifu,. eamque mi , v dinalem Ottobonum in vim, refcripti SS. D. N.
nime obftitifie Signaturae Commißionis introdu Clementir, Papæ XII., caufa Beatificationi r , &.Ca
&ionis caufae , inftiterunt , ut haberetur, Particu nonizationis Ven. Serve Dei Joanne Franciſca Fre
laris Congregatio cum interventu Secretarii Con mior de Chantal predišie fuper punôjo probatio
gregationis Sacrorum Rituum , & Fidei Promo num ; facra eadem Congregatio, audito prius in feri
toris, in qua firicte examinaretur , an poflet in ptis 5 in voce R. P. D. Ludovico de Valentibus Fi
cauſa ad ulteriora procedi. - dei Promotore, reſcribendum cenſuit, in caſa de quo
19 Annuit San&tiffimus, petitis , uti colligitur agitur, poffe procedi adulteriora, fi Sanéiifr. D. N.
ex decretis editis die 27. Martii , & die 14. Apri vifum fuerit. Die 16. Februarii 1737.
- Fa
 | 一飞
* º

LIB. III, C.AP. III. I5

Faétaque deinde per me Secretariüm de praediétis bio virtutum aut Martyrii, cum agitur de cau
fis procedentibus per viam cultus immemorabi -
Sanctiſſimo Domino noſtro relatione, Sanétitas ſua beni
gne annuit. Die 2o. ejufdem menfs Februarii 1737. lis: aut cafus excepti: fecundo, ftatuimus, hoc
23 Confimile quoque prodiit decretum in cau ipfum genus probationis fubfidiariæ admitti pof
fa Ven. Servi Dei ( nunc Beati) Hieronymi Æ fe in caufis procedentibus per viam non cultus
miliani patritii Veneti Congregationis Somaſchae in dubio virtutum & Martyrii , fi fine culpa
Pundatoris, de qua in boc eod. cap. num. 14 Ur Poſtulatorum teſtes de viſu haberi non potue
gentibus enim Poftulatoribus pro virtutum appro runt, & ſi ex omnibus probationibus ſubſidiariis
Batione , quamvis in ea deficerent teftes de vifu, fimul juntis moralis confurgat certitudo virtu -
tum propter antiquitatem cultus, licet fublati ; tum aut Martyrii : tertio, in caufis procedenti
tum propter refcripta facræ Congregationis , in bus per viam cultus immemorabilis, aut in
quibus di&um fuit, ejufdem cultus habendam ef dulti Apoftolici , duo miracula (ut antea) non
fe rationem In difcuffione virtutum, & aliud fpe fufficere, probatis virtutibus vel Martyrio , pro
cialius fan. mem. Benedi&ti XIII. ut in caufa Ser
impetranda Canonizatione, fed quatuor effe ne
vi Dei Hieronymi procederetur, ficut in caufis ceffaria : quarto , in caufis procedentibus per
in quibus cultus immemorabilis fuit approbatus; viam non cultus , & in quibus virtutes aut
tum demum quia non deerant monumenta con Maryrium fuerunt probata per probationes di
temporalia & aliqui teftes de auditu a videnti re&tas & per teftes de vifu , duo miracula ( ut
bus, decretum tandem prodiit his verbis : Exa antea) fufficere pro Beatificatione , & duo alia
minata in Congregationibur facrorum rituum ante quæ fupervenerint , pro Canonizatione : quinto,
præparatoria , & præparatoria , caufa Beatificatio in iifdem caufis procedentibus per viam non cultus,
amis Ö* Canonizationi r Ven. Servi Dei Hieronymi Ae fi virtutes aut Martyrium probata fint per teftes
miliani patritii Veneti & Congregationis Somaſche de auditu & probationes fubfidiarias, non fuffice
Fundatoris , fuper infrafcripto dubio , An confet de re duo miracula pro Beatificatione , fed quatuor
virtutibus Theologalibus & Cardinalibur, earumque an effe omnino neceffaria , & præter hæc, alia duo
nexis in gradu beroico , in cafu do ad effećium de quae poft indultam Beatificationem fupervene
quo agitur, tandem die 3o. Aprili r proxime præte rint , pro impetranda Canonizatione : ultimo
riti coram SS. D. N. Clemente Papa XII. alia quæ miracula femper , & in quacumque caufa debe
fupererat Congregatio eorumdem facrorum rituum ge re probari per teftes de vifu , de quo etiam in
nerali , coaéfa fuit , in qua Reverendif;. D. Cardina capite fubfequenti. Diebufque elapfis coram No
lis Porzia, vice & nomine Reverendif;. D. Cardi bis propoſita in Congregatione generali Sacro
malis Ottoboni abfentis , hujufmodi caufæ Ponentir, rum rituum caufa fuper martyrio & caufa mar
fupradiäum dubium propofuit : Sanéíitar vero fua tyrii Ignatii Azevedi & aliorum triginta novem
auditis tum DD. Confultorum , tum Reverendi/r. DD. e Societate Jefu , caufa inquam procedente per
Cardinalum ſuffragiis, nilea die decernere, ſed re viam non cultus, & in qua folæ aderant fubfidia
folutionem differre exiftimavit ; ut prius tam pro riæ probationes, iifdemque recognitis in genere
priis quam aliorum precibur ad Deum effußr , in tam ſuo perfectis, aliiſque ponderatis circumſtantiis
gravi deliberatione Spiritus Sancti lumen implora in decreto legendis , decretum edidimus, de quo
ret. Iis itaque abunde peračfír, infrafcripta die Di in ultimo hujus capitis paragrapho.
vo Bartholomæo Apoftolo facra , in cuju , eccleßa ter 25 En verba decretorum.
rae Somafchæ, diaeceß* Mediolanen. corpur ipfius Ven.
Servi Dei quiefcit , idem San&#1ffimw r Dominur no. Meapolitana Beatificationis & Canonizationis Ven.
fter, acciti r coram fe R. P. Ludovico de Valenti Servi Dei Francifci Caraccioli Clericorum Re
bus Fidei Promotore, 5 me infrafcripto prefate gularium Minorum? Fundatoris.
Congregationis Secretario , fuper propoßto dubio ref.
ponfum affirmativum promulgari mandavit ; fcilicet, Dಷ್ಟ್ರಿnuper in Congregatione generali coram
Conftare de virtuttbur ipfius Ven. Servi Dei Hiero SS. D. N. Benedéº Papa XIV. ſub die vige
nymi Aemiliani , tam Theologalibus , Fide, Spe , &' fima prima Martii proxime præteriti per Reveren
Charitate , quam Cardinalibur , Prudentia , Jußitia, difi. D. Cardinalem Bellugam Relatorem deputatum
Fortitudine , & Temperantia , earumque annexis in caufa Ven. Servi Dei Francifci Caraccioli Funda
gradu heroico , in cafu & ad effeéfum de quo agi toris Clericorum Regularium Minorum fuper dubio:
tur. Et ita &c. Die 25. Augufii 1737. An conftet de virtutubus Theologalibur Fide, Spe ,
24 Poft noftram ad fummum Pontificatum af Ö Charitate, & Cardinalibus Prudentia, Juſtitia,
fumptionem , coram Nobis in Congregatione ge Fortitudine, ac Temperantia, earumque annexis ingra
nerali facrorum rituum propofita eft caufa Ven. du beroico, in cafu & ad effeéfum &c. Sanéíita , fua,per.
Servi Dei Francifci Caraccioli die 2. 1. Martii 1741. ie&fi* relatifque omnium Confultorum , ô auditi , Re.
{uper dubio virtutum, & pro earum probatione verendif}. Cardinal. fuffragii r, tunc quidem refponfum
non aderant nifi teftes de auditu, multis tamen cenfuit differendum, ut in tam gravi re Dei etiam
formis adminiculati, & caufa procedebat per viam confilium & fuir & aliorum precibur exquireret :
non cultus . Omnes fere Confultores & Cardi poftmodum autem celebrato hac etiam de caufa facro.
nales fuis fuffragiis pro earum probatione & ap fančio Miſſe facrificio, accitiſque coram fe R. P.
probatione uniforme judicium tulerunt ; Nofque D. Promotore Fidei , meque infrafcripto Secretario ,
ipfi poft maturum examen die 23. Aprilis 1741. ejufdem facræ Congregationi r fententiam approban
decretum edidimus , in quo declaravimus , vir do declaravit : virtute, prediéfa r ita probari, ut tu
tutes praedi&as ita efse probatas , ut tuto deve to deveniri poffit ad ulteriora , nimirum ad difceffio
niri poſſet ad ulteriora, ideſt ad diſcuſſionem mi nem miraculorum , in cafu Ö ad effeč7um Öc. Sed
raculorum. Aliud fubinde, ut huic controverfiae cum ex teftibus de auditu tantum, multiformiter licet
finis imponeretur, eadem die edidimus generale adminicuiatir , fuerint probatæ; ut , quod virtutum pro
decretum , in quo primo confirmavimus praxim bationi defuit, miraculorum ea r confirmantium proba
admittendi probationes fubfidiarias per tetes de tione fuppleatur, ad Servi Dei Beatificationem non ante
auditu, in genere tamen fuo perfe&as fuper du* deveniendum effe cenfuit, quam miracula omnino qua
፲፱0Ý
 16 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
tuor probentur ex tefiibus de vifu , atque approben ri , ut tuto procedi poffit ad ulteriora , nimirum ad
tur, j xta formam infrafcipti decreti generali r eam difcuffionem miraculorum, 1n cafu & ad effe&fum ,
ob rem editi hac ipfa die Dominica tertia poft Pa de quo agitur.
fcha 23. Aprili* 1741. Simul tamen, ne juris rigor in his caufi, ad.
hiberi nedum folitur , fed ô neceffarius , ullo pa&io
*elaxetur ; fed quod ex humano tefimonio deerit ,
D E C R. E. T. U M G E N E R A L E, Divino compenfetur : miracula primum quidem qua
cumque in caufa ßve Beatorum ad Canonizationem,
J%ve Servorum Dei ad Beatificationem , nonniß ex
vUm in Congregatione generali habita coram ss. teſtibus de viſu quoad ſubſtantiam approbentur; nul
D. N. Benedi&#o Papa XIV. die vigeßma pri la ratione babita illorum , quæ in proceffu ex folir
ma Martii proxime præteriti , occaßone agendi de teßibus de auditu depofita , & quantifcumque docu*
virtutibus Ven. Servi Dei Franciſci Caraccioli Con mentis confirmata perlegantur : cum nova alia fu
gregationis Clericorum Regularium Minorum Funda binde miracula , teftibus de vifu plene comprobata ,
toris , earumque fufficienti probatione generatim etiam Polfint quotidie, f, Deus voluerit, fupervenire.
quæfitum atque acriter difputatum fuerit , poffent me - Deinde vero cum in cau/% * Beatorum per viam
unquam aut deberent haberi fatis probatae ad effe&um , cultur immemorabilis , aut indulti procedentibur, de
de quo agitur, virtute r alicujus fine ullis teftibus de fiylo præfenti fit , ut approbato jam ex tefibus de
vifu; Sanstitas fua , perleči is Confultorum, č9 au auditu (ut fupra dičium eft) adminiculatis Marty
ditis Reverendifr. Cardinalium tunc fuffragiis , re rio aut virtutibur in gradu heroico , ex duobus de
que poftea fecum aliir etiam mature perpenfa & per. inde miraculi r ad folemnem eorum Canonizationem
traë#ata , ad ambages quafcumque certa by clara deveniatur ; in pofterum non duo, ut haétenus , fed
Jege defuper tollenda * , ita cenfuit difiinguendum. quatuor ad eorum Canonizationem probari debeant mi
Ut in cau/ t Beatorum procedentibus per viam racula , ö* quidem (ut diéfum eft ) ex tefibus de
cultus ſive a Sede Apoſtolica indulti, ſive per tem vifu.
Рия immemorabile delati, non recedatur ab antiqua In eauß , autem fimplicium Servorum Dei proce
praxi admittendi virtutum aut Martyrii probatio dentibus per viam non cultur fervetur quidem qui
ìnem , quam vocant fubfidiariam , conflatam ex tefti jampridem invaluit mor , ut probatis ex teftibus de
bus quidem tantum de auditu quandoque a videnti. vifu virtutibus , & duobus deinde miraculis ad Bea
bus , quandoque non, fed variis tamen roboratam ad tificationem procedatur. At ubi virtutes aut Mar
miniculis , ad faciendam viro prudenti ac de re gra tyrium ex tefiibus de auditu (ut fupra ) fuerint* pro
vi judicaturº auéioritatem 9 fidem idoneis, adque batæ ; mon duo , ut haéìenus , fed quatuor omnino
rite colligenda ® feligenda funt a Majoribus nofiri , ad Beatificationem , ac deinde duo alia poft illam
litteræ & proceffus compulforialer ordinati : cum faéta, ut moris ef? , ad eorum Canonizationem ex
equum fit, či antiquitatis Ö cultus baberi ratio teßibus pariter de vifu debeant approbari. Atque ita
mem ; neque negari poffit , quin magnum fanétitatis fervandùm sanétita , fua cenfuit decrevit & man
'argumentum fit , quod quis colatur propter fam&fita davit bac die 23. Aprilis 1741.
tem. Tametß etiam in Beatis , & antiquis , ubi
tefter de vifu babeantur vel haberi poffint , ex bir , Brafilien. Beatificationi, ό Canonizationis feu De
& non ex folis teftibus de auditu , eorum virtute ; clarationis Martyrii Venerabilium Servorum Dei
aut Martyrium (quemadmodum & in variis bujuf 1gnatii de Azevedo & aliorum triginta novem e
modi caußr fa&um eß) probari debent. Societate Jefu .
Ex quadam etiam æquitate , ne interdum fci
1icet contingat , caufa r, Dei atque bominum judicio 26 UM in caufa Venerabilium Dei Servorum
ceteroquin promoveri dignas, ex folo teflium de vi Ignatii de Azevedo provincie Bra/lie Pre
fu quandoque non culpabuli defeétu , jacere omnino pofiti , ac triginta novem aliorum e Societate Jefu
δ' perpetuo derelièta * ; præfertim cum , neque raro, die 15. Julii 167o. dum in Brafiliam Euangelii præ
elaris de celo ſignir Č) prodigiir auditur Deus hu dicandi cauſa a S. Franciſco Borgia miſſi naviga
juſmodi defectu non attento, amicum ſuum, ut ſu rent, ante inſulam Palma ab impiis Calviniſtis in
perius afcendat , invitare : poffit eadem fubfidiaria odium Catholicæ Fidei ac Sedis Apoftolicæ variir
probatio admitti & in caufix fimplicium Dei Ser modis occiforum , relato jampridem per clar, mem.
vorum per viam non cultur procedentibus : quando Cardinalem de Torres proceſſu deſuper aučtoritate
tamen non confiiterit , primos au&#oritate ordinaria ordinaria confe&o, facrorum rituum Congregatio die
proceffus fuiffe dolo malo aut culpabili negligentia 2o. Maji 1628. communi omnium confenfu Ör voto
tamdiu dilator , donec teßer de vifu nulli fuperef ad ſpecialem Martyrti ejuſque cauſae inquiſitionem ,
fent ; & quando etiam , comperto ejufmodi teftium abfque alii , proceffibus in genere , tam in Curia quam
defe&u , facræ tamen Congregationis conßlio fignata extra illam deveniri poffe cenfuerit ; reque ipfa, fub
caufæ fuerit Commiffio , & litteræ remifforiale , ad lata de medio per clar. mem.. Cardinalir de Lugo
proceffus auéìoritate Apoßolica faciendos expeditae , tunc facræ Theologiæ Profefforis , aliorumque infi
mulla cum ſpe teſtium de viſu in ipſis audiendo gnium Theologorum reſpon/iones oppoſitione de vo
የዛነን፹ . luntarietate Martyrii, ab extra, ô mon a Promo
Atque im bir cauff* deinde fuffragium laturi ubi tore Fidei tunc excitata , die 12. Maji ejufdem am
ex ditta probatione ſubſidiaria , omnibus ſimul rite ni 1618. littera r remifforiales expedierit ad qua*
ô re&e penfati r, tali r ac tanta ( ipforum judicio) tuor proceffus in fpecie fuper Martyrio ejufdem cau
exfurgat veri Martyrii , aut virtutum heroicarum fa , ð fignis feu miraculis , auctoritate Apoftolica
moralis ( ut ajunt ) certitudo , qua non impoffibile extra Curiam Babie in Braſſlia, Ö, Bracharae, Co
quidem , fed imprudens ( ipforum pariter fententia ) nimbricæ, & Eboræ in Lußtania faciendo r ; in Curia
reddat judicium de oppoſito ; ne qua ex diverſitate vero duos alio * , unum die 15. Decembri* i64o.
refpondendi oriatur deinde fententiarum ambiguita , , San&iffimi tunc Provicario clar. mem. Cardinali
bac ferme formula reſpondeant ſeu reſcribant : vir. Sančº, Honupbrii, Jive Illuftrifr. DD. Octavio Cor
tutes in gradu heroico , aut Martyrium ita proba ßno Archiepifcopo Tarfenß, Laclio Falconerio Epi
fco
 *

L IB. III. CA P. III. 17

fcopo Tbebarum , & Joanni Baptiflae Alterio Epif. Albanum dubio cum bodierno Fidei Promotore R. P. Lu
copo Camerinenß, atque alterum die 24. Januarii dovico de Valentibur antea concordato : An conßet de
1665. clar. mem, item Vicario Cardinali Ginetto , Martyrio & caufa Martyrii, in cafu & ad effeéfum ,
five Illufirifr. DD. Jacobo Theodulo Archiepifcopo de quo agitur, idem Sanéìifì. Dominus noßer, perle
Amalpbytano, Joanni Antonio Capoblanco Epifcopo ĉiuj relatifque Confultorum , Ö auditir Reverendi/s.
Syracufano , & Camillo Piazzae Epifcopo Dragonen Cardinalium concordibur fuffragii r, tunc quidem diffu
f; pariter fubdelegatir commiferit formandos . lerit refponfum , donec in re tam gravi prius Dei con
Ac poft remotum anno 1625. cultum publicum , filium fui , & aliorum precibus exquíreret :
eo ufque Servir Dei, Ordinariorum & Sedis etiam Munc denique facrofanéfo Miffe facrificio in tem.
Apoßolicæ tolerantia, exhibitum , di&io ad relatio plo S. Andreæ im Quirinali ad majorem aram ante Ima
nem clar. mem. Antonii Cardinalis Barberini die 15. ginem S. Francifci Borgiæ (ut lumen a Deo per illum
Septembris 164o. conßare de paritione decretir de imploraret , qui borum in obitu Servorum Dei conful
non cultu; pofíque admiffam die 13. Julii 1649. refe tur, an orandum pro illis effet ac folita pro mortui,
rente clar, mem, Cardinali Columna , per facram fuffragia perfolvenda ; de Patrum fibi tunc societati
Congregationem, /ignatamque manu fel. record. In univerfe Præpofito affifientium confilio refpondit , pro.
nocentii Pape X. Commiſſionem realJumptivam cau quadraginta utpote Martyribus orandum non videri )
fæ in ßatu ac rerminis , in quibu* tunc reperieba celebrato; attentaque potiffimum in caufa bac ( ultra
tur, approbata die 3 1. Augufti 1669. ad relatio perfeéfam in genere fuo fubfidiariam, quam vocant ,
nem clar. mem. Sigifmundi Cardinalis Chifi vali Martyrii probationem) antiquitate ipfiüs , ò circum
ditate utriufque proceffus Romani , famatifque 2 I. ftantia cultu f Publici bis Dei Servis a die obitur eorum
Januarii 167 1. per fan. mem. Clementem Papam ufque ad fel. record. Urbani Papæ VIII, decreta exb.biti
X. defe&iibur quibufdam in fupradi&i r quatuor pro (quæ duo bac in caufa fuffragaturis fan. mem. Clemenr
ceſhus Braſilie ac Luftanie; die 2. Maji ſubſecu Papa XI. die 8. Aprili i 17o4. peculiari refcripto prae
ti, ex indulto ſpeciali per Oratorem Sereniſs. Re fcripfit attendenda) piir etiam Serenifr. D. Joanni, V.
gis Portugalliæ Comitem de Prado Marchionem de Regij Portugalliæ precibur per datas nuper San&itati
Mina r impetrato , propoßtum a clar. mem. Cardi fuae litteras expreffi * benigne inclinatur; memorato Fí
mali Rofpilioßo fuerit in Congregatione præparatoria dei Promotore, medue infraſcripto Congregationis se
dubiam de Martyrio & ejus caufa , complicatum cum cretario coram accitir , ejufdem facræ Congregationis
dubio de fignis feu miraculis ; auditaque poftridie rela fententiam approbando, declaravit, in caufa Venera
tione, Pontifex refponderit , propoßtionem caufe in bilium Dei Servorum Ignatii de Azevedo ac triginta
Congregatione generali differendam effe , ad coadju novem Sociorum ejur , Martyrium & Martyrii caufam
vandar & dilucidandar probationer. ita probari, ut tuto procedi pofit ad ulteriora, nimi
1ßis autem magnopere poflea illuftrati* & cor rum ad difcuffionem/ignorum feu miraculorum juxta for
roboratis in altera preparatoria, que die 28. Mar mam decret i generalis die 23. Aprili r 1741. editi : ar
tii 1719. coram , undeeim Reverendi fr. Cardinalibus que ad eorum præcipue , qui Catholicæ Fidei qua plan
eſt babita, ſeparatim a ſignis ſeu miraculir propoſº tandae , qua propagandæ , qua defendendæ caufa inter
tum a clar. mem. Cardinali Otthobono fuerit dubium 5arbaro* Idololatrar , aut perfidos Heretico, in affiduo
de Martyrio ejufque caufa , cum opportunis animad vitæ periculo verfantur, folatium non minar quam
verßonibus SS. D. N. Benediéti Papæ XIV. tunc Fidei incitamentum , & decur etiam infigne Nationis ac Reli
Promotoris , qui ßatim deinde danda , cenfuit, deditque gionis , quam prædiéii Servi Dei fortiti ac profeffì funt ,
poßremar animadverßone r fua , pro Congregatione ge de Sede Apoſtolica & de Fide Catholica optime meritae,
Inerali; haec autem Divino conßlio faétum fit, ut co utpote quamfufo largiter non fudore modo, verum et.
ram ipfomet jam fummo Pontifice nuper, nimirum die iam, ubi opus eft , fanguine fortiter tuetur, præfen , De
4. Septembri r decurrenti r , fuerit habenda : propofito clarationis decretum in lucem edi ac publicari mandavit
que in ea per Reverendifr. D. Alexandrum Cardinalem bac die S. Mattheo Apoftolo facra 2 1. Septembris 1742.
C A P U T Q U A R T U M.

De fententia Congregationis facrorum rituum , & de praefenti Sedis Apoftolicae praxi

quoad teftes de auditu, cum agitur de miraculis ; & quoad teftes fingulares,
quando agitur de virtutibus , aut de miraculis in caufis *
Beatificationis & Canonizationis.
Ctum eft in capite præ quod de Beati Gurlaeßi celebratione ab au&oritate
cedenti de probatione vir noftra judicium expetiti, non eadem potuit facili
tùtum ; nunc agendum tare concedi : non enim San&forum quifque debet ca
eft de probatione mira nonibus admifceri, ni6 & tefies adfint, qui ejus mi
çulorum , & inquiren racula vifa fuis oculus atte/tentur, Ö plenarie sy
dum, utrum ( faltem in modi communi firmetur affenfu . Quæ verba fic illu
antiquis probari poffint ftrat fæpe memoratus Pater Chriftianus Lupus
per teſtes de auditu , ( in Concilia provincialia & generalia tom. 3. pag.569.
vel per unum teftem de amtiquior. edit.): Per oculator tefte * probata miracula
vifu & alios de auditu , merito requißvit Urbanus II. Hinc duor Cardinales,
an potius neceffe fit juxta præfentem facræ Con qui in canonizandi San&i Imperatoris Henrici mi
gregationis praxim, ut per teftes conteftes de racula inquirerent ab ejufmodi teßibus , Eugenius III.
vifu comprobentur. Jam alibi vifum eft , fum legavit in Germaniam. Agitur enim hic de decla
mum Pontificem Urbanum Papam II. fic refpon rando occultiffimo in defunëfum hominem Divino ju
diffe Benedi&to Abbati Canonizationem Beati Gur dicio, quod fine Divina , quæ paffim per miracula
loefii five Guolgofiipoftulanti, uti legitur to.4. Gal fit , atteftatione non poffe fieri , eft manifefìum. AMi.
lie Chriftiane antiquior..edit.an.1656, pag, 553. Porro, racula funt Divine Maje/tatis ad nos loquela.
Lib. III. 2 Cons
 18 DE SERV. DEI BEAT IF. ET BE AT. CANONIZ.
2 Concors eft etiam facræ Congregationis ob 3. num. 19. Extrema autem miraculi non probant
ſervantia, teſte Cardinali de Lauraea in 3. lib. tefle , de auditu alieno ex comwrauni regula , quod de
fent, tom. 4. difp. 2o, art. 25. $. 4. num. 1 I 19. certa fcientia deponere non poffunt : qui a&u non
& feqq. cujus diéto muItum deferendum eft , cum interfuerunt Ö'c. & num. 2o. Et procedit etiam ,
plurimum annorum fpatio facrorum rituum Con / verfemur in antiqui r : Et rurfus num. 24. Nec
gregationi interfuerit uti Confultor & uti Car concludentem probationem inducit teſtis de auditu
dinalis. Sic enim præmittit : Ultima autem primi alieno conjun&fu , cum tefte deponente de vifu fuper
argumenti confequentia , quod multo minus poffit ex miraculo . Non enim probatio e/i plena, & juxta
tendi ad probanda miracula , fic probo. Primo , quia legem Divinam & Canonicam &c. Nec tefìi , de vi.
cauſe Eccleſiaſtice per Canones judicande ſunt, ex fu facit , ut alterius probatio , quæ de fe non fuf.
Julio I. in epißola ad Orientaley : Canone r autem ficit, ſufficiat & reddatur ſemiplena; ſed remanet
ftatuunt, omnia effe probanda per teßes de vifu illa de vifu in fuo gradu femiplenæ, & alia de au
( excepta caufa affinitati, ô confanguinitati f ) ut ditu tanquam adminiculum. Quapropter non eft reci
late patuit in §. 2. Secundo, Do&iore * pro teftibus pienda opinio Do&orum & Canonifiarum , qui fcripfe
.de auditu alieno im antiqui, docent , quod , ß agi runt , teftibus de auditu probari in antiquis miracula,
tur de alterius præjudicio , non fufficiunt: fed im cum non procedant in bujufmodi cau/ r graviffimis fe
probatione miraculi agitur de alterius præjudicio , cundum legem Canonicam ® Divinam, nec fervent fly
quia de deceptione Ecclefie in re graviffima , & ex lum & praxim ApoftoliceSedis,que femper in diétis cau
majoribur. Tertio, nullus concedit , in caufa cri. /$* fummum rigorem & maximaj diligentia , fervavit.
minali admittendor effe tefte * de audito: ergo neque Me autem tamquam Fidei Promotore fæpius op
in caußt probandi miraculi; eft enim gravior quam ponente in cauſis procedentibus per viam non
criminalis , quia hic fieret præjudicium uni perfonae cultus , in quibus pro virtutibus probandis affe
vel familiæ, in caufa miraculi fieret præjudicium rebantur teftes de auditu, probationem per teftes
Eccleff e & religioni. Quarto, miraculi probatio ef? de auditu ſive proprio ſive alieno non ſufficere
fundamentum decreti Canonizationi ; : ergo debet ef in caufis Beatificationis & Canonizationis , fed
fe major, quæ fieri poteft inter homine r. Antece probationem debere conftitui in teftibus de vi
den , probatur. Quamvis pro Canonizatione fit ne fu ; refponfum fuit a Poftulatoribus, hæc & fi.
ceffarium probare virtutei in vita , & miracula milia fibi vindicare locum non in probatione vir
poft mortem , ut fæpe probatum eft ex Conftitution1bur tutum , f d in probatione miraculorum , tum
diverforum Pontificum ; ß tamen daretur cafur , quia, ut ipfi fibi blandiebantur, lata lex eft de
quod de virtutibus alicujus non haberetur notitia , teftibus de vifu in probatione miraculorum, fi
qui , antiquus , & nullus fcripfit ejus gefta , tamen ve caufa procedat per viam non cultus, five per
poft mortem miracuia patrarentur in ejus fepulcro, viam cafus excepti, non vero in probatione vir
vel ad invocationem, aut conta&fum Reliquiarum il tutum, etiamfi caufa procedat per viam non cul
lius , bec ſufficerent ad canonizandum. Prima con tus; tum quia nova miracula fupervenire pof
fequentia probatur: 6 enim adhibeantur teftimonia funt , fi antiquorum probatio deficiat, quod in
de auditu alieno, non curatur omnimoda certitudo virtutibus contingere non poteft.
rngrali , quæ haberi poteft inter bomine *, ô Eccle. ' 4 Explicata quæftione de teftibus de auditu ,
fa videretur tentare Deum, ut vellet confirmare , fupereft, ut verba habeantur de teftibus fingu.
fcu potius affiftere illi adfaciendum decretum de cano laribus ſingularitate adminiculativa, non adver
nizando , non præmiffa diligentia fummia quæ fieri fativa, ut fupra expofitum eft : &, licet prius
poteß inter bomines , fed ea folum, cui poteft faci agendum effet de virtutibus & Martyrio, dein
Je fubeffe deceptio; quia vel poßremur auditor qui de de miraculis, cum tamen in antecedenti pa \
deponit, vel aliqui ; intermediur ex præcedentibus ragrapho fermo habitus fit de miraculis, eam
rem auditam ut incertam , marravit ut certam ; dem miraculorum materiam proſequemur, dein
vel ipfe primu r qui dixit , fortaffe non vidit , fed , de tranfitus fiet ad virtutes & ad Martyrium .
ficut regulariter accidit , ipfe quoque ex rumore , 5 Miracula in caufis Beatificationis & Cano
vel di&fo incerti au&#oris fcivit Ö' dixit , Ö* ita nizationis perpenduntur & examinantur , ſi res
nullum adeft folidum fundamentum , quod faltem pri fit de caufis procedentibus per viam non cul
mur viderit ; vel ipfe alicujus Servi Dei devotur tus, ante Beatificationem ; tum poft Beatifica
aliqua in ejus honorem dixit , quæ probabiliter ac tionem perpenduntur & examinantur ea quæ
cidiffe tenebat : igitur nunquam admittenda efi hæc fupervenerunt , ut obtineri valeat Canonizatio:
per auditum probatio, cuju/cumgue fint conditionis in caufis autem procedentibus per viam cafus
fefle , & cum quibufvis circumftantiis. Tranfit dein excepti miracula perpenduntur & examinantur,
de ad praxim hujus facræ Congregationis num. I 12o. quæ poft indultam venerationem fupervenerunt.
atque ita fubdit : Probetur fecundo ex praxi facræ Porro, quamvis dubium proponatur, an con
Congregationis rituum , eui tot anni r infervio : nun ftet de miraculis, in individuo tamen aflumi
quam enim teßer ad auditu admiffi funt ad proban tur examen, an hoc aut illud excefferit fines
da miracula , etiam antiqua. Vidi multum labora naturæ, ita ut inter miracula fit recenfendum .
tum im caufa B. Joannis de Capiferano pro antiqui r Quapropter, cum non agatur de fama miracu
nmiracalis fic probatis , immo & cum fama Ü bi lorum , fed an hoc aut illud fa&tum miraculo
foriis , neque tamen admiffi * : multum pariter in fìt adfcribendum ; nec ullo modo exaggerata
alii , tribus vel quatuor caußr antiquorum miracu juris regula de conjungendis probationibus im
lorum, que per famam 5 per tefies de auditu eo perfectis, cum res eſt de probando genere, ap
rum qui viderant miracula , Ö* , quod plu* eft , etiam tari poffit judicio, quod in caufis Beatificatio
cum uno tefte de vifu illis adjun&o ; nec tamen nis & Canonizationis particulariter affumitur fu
admiffa fuere. £)uid clarius ? per dubio miraculorum ; concors eft tum Scri
3 Ad rem de qua agimus, plura adhuc fub ptorum , tum facræ Congregationis fententia ,
dantur a Patre Matthæuccio olim Confultore fa in unoquoque miraculo requiri teſtes conteſtes,
cre Congregationis in praśī. Theologo-Canon. ad nec fufficere , fi unus teftis deponat de uno mi
cau/a ; Beatificat. ό Canonizat, tit, 3. cap. 5. §. racu!o, alius de alio. Ita refpondent antiqu:c
- 1 &S 3
 ; L 1 B. III. / C.AP. IV. ~. I9
res, Antonius a Butrio, Felinus, & Marianus So rum extenfus; facrorum rituum Congregatio a
cinus, quorum verba hic fubne&untur. Antonius ftri&to miraculorum examine, etfi poft indultam
a Butrio in cap. Cum oporteat , fub n. zo. de accufat. Beatificationem patratorum, recedere noluit, at.
Idem tenuit Vincentiur... δ recitat Arcbidiae. & unde que âdeo horum miraculorum probationem femper
dicit , quod tefte , non probant , fi dicant talem San rejecit, quoties in teſtibus de viſu conteſtibus, &
&fum , & unus dicit , quia liberavit talem de arido pe. minime fingularibus non effet conftituta. Quod fi
de , & alter, quod alterum de oculo &c. Si autem cau in dubio miraculorum five ante , five poft Beatifi
Je fe babent ad totum, quia non inferunt ut parter , cationem patratorum nonnulla afferantur miracula
fed ut caufæ multiplicante r idem totum in fpecie , tunc probata per teftes conteftes,nonnulla probata per te
non probant; ut in exemplo de miraculir , quia quodli ftes fingulares, hæc utique pro caufae ornatu & ma
bet de per fe infert unum miraculum totum. Felin. in jori fplendore legi poterunt & in aliquo pretio habe
cap. Licet ex quadam fub m. 2. col. 81 o. de teftib. & at ri, fed fuper eis nullum editur a facra Congregatione
teßat. Et ideo , /% unur teßis dicit, quod talis fecit mi refponfum , nifi quatenus Poftulatores inftent pro
racula, quia vidit eum fanantem cæcum, alius dicit , eorum approbatione , tunc enim refpondebitur ,
quod liberavit claudum ; ifii non probant, etiamfi ef Non confiare ; &ideo multo minus eis inniti poterit
ſent mille, quorum quilibet atteſtaretur de uno mira judicium Beatificationis aut Canonizationis , ut
culo .... quia ifi aéfur multiplicati, de quorum quoli bene indicant Paſqualig ad Lauret. de Franchis de
bet confiaret per duos tefie * , bene probarent , quem fe controv. inter Epiſc. & Regul. n. 1184. Ö' ſeq. &
ciffe miracula ; fed , ex quo nullur de illis aéfibur pro Bordon. de mirac. medit. 32. a m. 14. ad n. 19. & ad
batur plene, fed quilibet habet teßem unicum , ô non rem bene fubdunt Rotæ Auditores in prima rela
agitur de univerfali probando, fed ut babeatur certi tione de miraculis S. Terefiæ art. 3. ubi, poftquam
tudo de aliquibus miraculis, non poffunt dici contefier. dixerunt, non deeffe graves Do&ores afferentes ,
Marianus Socinus in cap. Qualiter ô quando 24. miracula etiam probari per teftes fingulares, fic ha
fub m. 583. de accufat. Et adverte pro declaratione , bent: Nihilominus , cum baberemur plura alia mira
quia aliud eft velle probare T. bomicidam S. & aliud cula per plure* teftes comprobata, judicavimus , fu
eft velle probare , quod T. ßt bomieidiofus , boc eft , pradiéfa per ßngulare* tefter confirmata tanquam mi
quod in eo ineft qualitas viri fanguinolenti. Item aliud rabilia & notata digna , & maxime ad fan&itatir
eft velle probare, quod Frater Bernardinur fecit tale iftiur Servæ Dei manifeftationem conducentia bic re.
miraculum , quia unufquifque uefii* debet deponere de cenfere , & ad alia miracula in ejufdem Virginis
illo , & aliud eft probare, quod fit vir miraculofus, tranßtu , & poß illum per Deum omnipotentem ope
ita quod bæc qualita , faciendi miracula fit in eo; nam rata , & plurium teftium numero probata tranßre.
in praedi&i* cafibur & fimilibur probatur qualitar per 6 Magis involuta eft controverfia, fi de vir
Pluralitatem miraculorum, è quanto magis multipli tutibus traétetur. In dubio quippe virtutum non
cantur, tanto meliur probatur, quod quaeritur. Ita agitur de judicio ferendo fuper hoc vel illo a
quoque refpondent recentiores, Rocca de Canoni &tu , fed potius fuper habitu. In quo rerum the
zat. SS. cap. 32. ubi agit de probatione miraculo mate fufficiens effe videtur probatio virtutis Cha
rum : Teftes infuper in hanc rem tam gravem & ar ritatis , fi unus teftis de uno aëtu Charitatis ,
duam adbibendi funt de ßngulir eorumdem miraculorum alius de alio , & fic fucceffìve teftimonium fe
circumftantiir diligenter interrogati ; qui, ut clario rant: licet enim probationes defcendentes a te
rem veritati r rerumque geßarum teftificationem effì ſtibus ſingularibus non ſint niſi ſemiplenæ , ſi
ciant, contefte , de una & eadem re effe debent, ô plu fimul tamen jungantur & ad probationem habi
/
re* quidem : /í enim unur de re ßng^lari, alter ve tus dirigantur , videntur ad. gradum plenæ pro
ro de re teftetur aluera , fатфиат · teſtes Jêngula bationis poffe elevari. At , fi quoad probatio
res , ut juris Perit iffimir placet , nibil profeéfo pro nes caufæ Beatificationis & Canonizationis , et
bant. Caftellinus de dilat. Canonizat. Sanéforum, iam in dubio virtutum , quantum fieri poteft ,
pag. 94. Animadvertunt quoque, ô optime , quod ß æquiparantur caufis criminalibus in quibus pro
unus teftir deponat de uno miraculo, aliu* vero de alio ceditur ad poenam ordinariam , infufficiens erit
miraculo , illorum probatio non admittitur tanquam probatio quæ conftituitur in teftibus fingulari
fufficiens , præfertim in maximo Canonizationi r ne bus. Ita porro fentiunt Matta de Canonizat. SS.
gotio: & ratio eß, quam communiter affignant Juri Part. 4. cap. 2o. num. 17. & Matthaeucc. in oper.
fle, quia quælibet prædiéiorum teßium probatio tendit cit. tit. 5. cap. z. quaeft. 2. num. 33. & feqq. ex
mom ad unum & ad idem , fed ad diverfa. Matthæuc clufa quacumque dubitatione quoad pun&um
cius im oper. cit. tit. 3. cap. 5. §. 2. n. 29. ubi ait , ab caufarum criminalium, cum concors fit tum ex
hac fententia recedendum non effe in negotio Ca terorum tum noftrorum opinio , teftes fingula
nonizationis arduo, & magni ponderis. Procura res, etiam fingularitate adminiculativa, non pro
tores quidem & Advocati patrocinium praeßantes bare plene , fed femiplene , & ideo ad effe&um
caufis Beatificationis & Canonizationis in fuis fcri vel inquirendi vel torquendi , ut adnotat Myn
pturis aliquando dixerunt, mitius & per leviores finger obfervat, centur. 5. obfervat. 33. per tot. &
probationes effe procedendum , cum agitur de mi præfertim num. 2. & num. 4. non autem ad ef.
raculis Beatificati ad impetrandam Canonizatio feétum infligendæ pœnæ ordinariæ ; uti plene ,
nem dire&tis, quam quando agitur de miraculis pro diſcuſſa materia, proſequitur Raynaldus in ſup
IBeatificatione obtinenda. Sed, cum ipfe tanquam plement. oper, criminal. ſuppl. 7. ad cap. 32, dub.2.
Fidei Promotor in meis animadverfionibus differen Per tot. & fignanter num. 56. Adhaeret eidem fen
tiam prædiĉtam minime aftruendam cenfuerim , tentiae Pignatellus confult. 1 1o, per tot, tom. 8. &
cum five res fit de miraculis ante, five poft Beatifi fignanter num. 19. ubi ait, neminem ex teftimo
cationem, negotium arduum fit & magni momen nio teftium fingularium fingularitate non obftativa
ti, cumque in utroque cafu proponatur difputatio tanquam hæreticum damnari poffe ad poenam or
ni dubium, An conftet de miraculis , & cum certa dinariam ; & Cardinalis Albitius in tr. de inconf?. in
debeant effe documenta, ut cultui permiffivo ex in Fide c. 15. n. 8. 5 feqq (relata opinione Soufae in
dulto Ecclefiæ in aliquibus locis coercito fuccedat quæ?. fupra alleg. in qua, uti vidimus, defendere
cultus præceptivus ad univerfum orbem terra conatur, teftes fingulares fingularitate adminicu
Lib. III. > С 2. la -
 2○ DE SERV. DEI BEATIF, ET BEAT, CANONIZ.
lativa , non obftativa plene ha refim proba pertinentibus , quamvis per teftes fingulares com.
re ) inquit, eam opinionem refpe&u pœnæ or probatis ,
dinariæ nedum effe erroneam, fed omnino ju 8 Re itaque ad hos terminos reda&a , relatio.
ri contrariam, S a ſacra Congregatione ſanctiſs. nes ipſæ Auditorum Rotæ quæ adverſari viden
Inquifitionis Romanæ reje&tam ; additque, licet tur , congrue explicari poffunt, ut fibi vindicent
in crimine Sollicitationis non poffint admitti ni locum in hypothefi, in qua teftes fingulares tefti
fi teftes fingulares, atque adeo in bulla Grego-. monium reddant de a&ibus determinatæ virtu
riana ftatuatur, Sacerdotes follicitantes ex depo tis, in cujus tamen probatione non defint teftes
fitione teftium fingularium poffe tradi brachio conteftes de aliis a&ibus deponentes. Sed, quia
faeculari , eamdem tamen ad terrorem fic ftatue fortaffe hæc explicatio apta dijudicari non pote
re, nec unquam in hac parte fuiffe executioni rit quoad relationes in ſuperioribus allegatas , in
mandatam , admittit vero probationem teftium quibus admittitur in pun&o miraculorum pro
fingularium , cum agitur de probando a&u fuc batio per teſtes ſingulares, duo adnotanda ſuper
ceſſivo, & faltem moraliter individuo, puta, fi funt. Primum eft, fere femper in relationibus,
unus teftis deponeret , fe vidiffe Titium non in quibus iidem Rotæ Auditores oftendere cona
Sacerdotem tali die in tali templo, aut {acra ti ſunt, miracula probari ſufficienter poſſe per
rio veftibus Sacerdotalibus indutum , alius eo teftes fingulares , non defuiffe miracula probata
dem die eodemque locovidiſſe eumdem Titium per teftes conteftes . In relatione quippe edita in
recitantem Epiftolam vel Evangelium Mißæ, caufa S. Francifci de Paula, in qua omnia ad
quam celebrabat, alius vidiffe eumdem Titium du&ta funt quæ poterant adduci pro aftruendâ fuf.
ad idem altare eodem pariter die eodemque lo ficientia probationis per teftes fingulares in dubio
co Hoftiam elevantem : in hac quippe fa&i fpe miraculorum, fubduntur hæc verba : Suadentur
cie ait, teſtes ſingulares probare celebrationem etiam , quæ diéfa funt, ex eo, quia multa miracula
faétam a Titio; fecus autem , fi unus teftis depo per contefter probantur. Confimilia funt ea quæ
neret , fe vidiffe Titium celebrantem die Mar habentur in relatione S. Raymundi art.8. ubi poft
tis, alter vero die Jovis, quia tunc probata cele relatam opinionem quæ expofcit teftes conteftes
bratio dici non poffet , faltem ad effe&um impo in dubio. miraculorum , fic fubditur: Nos in hac
nendi pœnam ordinariam referri poteft. Ad rem, caufa hanc potiffimum fententiam fecuti fumus , quia,
de qua nunc agimus, referri poteft do&rina quo cum baberemur plura miracula probata, per plures
que Cardinalis Cajetani ad 2. 2. D. Thome quet. teftes , non compellebamur ampleéfi fententiam illo
7o. art. 2. Diſtinčtio illa de teſtibus qui funt fin rum , qui dicunt, fufficere probare miracula per tefe*
gularer , vel contefter, regulariter habet locum, ut fìngulares ; quamvis , ut paulo antea diétum eft, non
per ßngulares mullur damnetur . Quia tamen multi fit fimpliciter rejicienda illa opinio , que afferit ,
fingulares tefies in fačiis iterabilibus violentam fuf poÍe miracula probari per refles fingulares. *

picionem inducunt , ut , ß unwr vidit aliquem com 9 Alterum adnotandum eft, fatis non effe ad
Amittere unum furtum , & alius vidit eumdem com rem de qua agimus , oftendere , hoc ilJudve di
mittere aliud furtum , & ßnt tefter omni exceptio. étum fuife in Rotalibus relationibus, fed opor
ne majorer, inter Religiofos quando quis exifiima tere, ut demonftretur, id ipfum fuiffe a facra
tur alta r tali vitio involutur, aut numerus mul Congregatione receptum & a fummo Pontifice
tus talium conteſtium concurrat, ſi arétatus non con confirmatum , ut alibi di&um eft. Paulo ante
fitetur, inveniri videtur quandoque fubfecuta con ſcilicet viſum eſt, ſacram Congregationem no
demnatio multorum Patrum confilio fulta : δ', licet Juiffe in caufa S. Didaci adhærere opinioni ab
hoc non fit fecundum juris rigorem , ubi tamen abf. Auditoribus Rotae admiffae de fuficientia proba
que tormentis proceditur non tam ad puniendum , tionum per teftes, fingulares in dubio miraculo
quam ad falutem animæ & Regularis obfervantiæ rum : fed & in regeftis plurima adfunt exempla
favorem , tolerabile videtur, ut hæc probabilitas fuf. pofitivæ reprobationis, exempla non approbatio
ficiat ad certitudinem inter eos qui mortuiſunt mun nis, exempla moderationis & corre&tionis facræ
do. Quia tamen reus nou poteft ad bujufmodi fenten Congregationis quoad miracula, quæ fuerant ab
tiam tolerandam cogi , deberet ex hujufmodi indiciir Auditoribus Rotae ſimpliciter approbata.
per tormenta , religiofa tamen, verita , exquiri, ut mo Sic in relatione S. Caroli Rota approba
fententia non feratur, niß contra eonfeffum vel con verat etiam miracula de Margarita Veruta, de
vi&um juxta facros Canoner. Clementia Areſia, de Beatrice Criſpa: at 20. Mar
7 Favet huic affumptioni praxis Congregatio tii 161o. Non ob/fantibus iis, que DD. Auditores
nis facrorum rituum. Excitata quippe a Fidei Rotae fcripferunt in eorum relatione pro approba
Promotore oppofitione adverfus probationem vir tione miraculi de Margarita Veruta &c. Congrega
tutum aut Martyrii, tanquam ininime fufficien-' tio cenfurt , miraculum praediĉřum mon effe fufficien
tem, utpote conftitutam intetibus fingularibus, ter probatum ita ô taliter, ut dici poffit miracu*
fingularitate licet adminiculativa ; Poftulatores ipfi lum. Mucantius in Aćł. Canoniz. fol. 1 14. item
bene confcii , difficile futurum effe huic oppofi 12. Junii 161o. Decimum quartum miraculum in
tioni in jure repondere, elenchum tetium con ordine Ö'c. juxta formam DD. Auditorum Rotæ in
teftium quoad hos & illos a&us virtutis non fi 3. part. de Clementia Areffa &c. ad partem ponen
ne magno labore componere curarunt, vim pro dum effe dixerunt Ö'c. & decimum quintum de Bea
bationis conftituentes in teftibus conteftibus de trice Crifpa Ö'c. ad partem etiam , ut de fuperio
his & illis a&ibus, validumqpe adminiculum fub ri , ponendum effe dixerunt. Ibidem fol. 135. a ter
inde reponentes in ceteris a&ibus comprobatis per go , & fol. 1 36. Similiter in relatione S. Felicis
teftes fingulares. Ita nimirum res (e habuit in Rota approbaverat quinque miracula: at facra
caufa S. Francifci Regis fuper dubio virtutum , Congregatio 13. Septembris 1625. refpondit :
& in aliis plerifque. Nil etenim prohibet , quin , Confiare de quatuor miraculis , praetermiffo quarto
probatis pluribus a&ibus Charitatis ex. gr. per regeſt. ſacr. rit. fol. 1o9.
teftes conteftes hujus virtutis, probatio hæc non 1 1 Sic in relatione S. Elifabethæ Rota appro
leve adminiculum recipiat ab aliis aétibus ad eam baverat etiam tertium in vita, ac tertium poft
1mOT.
 L 1 B. III. C.A P. IV. 2I

mortem: at facra Congregatio 28. Septembris Pe ßgno , quod apparuit, in mativitate Caroli ( ab
1624. refpondit : De miraculis fufficienter confiare,
Auditoribus Rotæ approbato) Illuftriffimi Domini
pro majori parte judicaverunt , non fuiffe fuffìcien
excepto tertio in vita, ac tertio in morte , de qni
bur nibil affirmat facra Congregatio (regeft. fol. 79.)
ter probatum ; fed poftea 26. Junii, Ex ba&#enus
Similiter in relatione S. .Ifidori Rota approba dedu&ii , de integritate, puritate, ό virtutibus he.
verat etiam feptimum poft mortem: at facra Con roicis ipfius Caroli : δ' miraculis Ö'c. approbave
gregatio die Io. Julii 1621. miracula , quæ appro runt etiam pro futuræ fuæ fan&fitatus figno ßve ar.
Éaverat , enumerans , tranfitu a fexto ad o&a gumento fplendorem ortum in ejur nativitate , de
vum immediate fa&o, feptimum in ordine mira quo DD. Auditorer tra&ant in eorum relatione in
culum neque approbatum, neque reprobatum re 2. part. in principio: in A&t.. Canoniz. fol. 96. a
liquit, regeſt. fol. 45. Item in relatione B. Gre tergo, 138.
górii X. Rota inter virtutes approbaverat, etiam 13 Sic in relatione S. Didaci Rota approba
virginitatem : at facra Congregatio4. Maji 163o. verat ut miraculofam corporis integritatem : at
refpondit: Conflare de virtutibus ; fed nihil ponen in Congregatione 18. Maji 1588. De integritate
dum effe in bulla Canonizationir de virginitate , do corporir etiam eft pertraåatum, de qua cenfuerunt,
nec aliter eadem facra Congregatio decernat , Qua non effe miraculum ; ceteris tamen concurrentibur ,
temporis limitatione oftendit , fe illam non po admiratione & veneratione dignam, ac in relatione
fitive reprobaffe, cum particula donec habeat na Conßßorii , & poßmodum in Canonizatione effe re
turam fufpenfivam, maxime hic, ubi facra Con ferendam. Penia in Aét. Canoniz. pag. 147. Sic
gregatio fupponit poffibilem, ac fortaffe futurum etiam in relatione S. Caroli allatum a Rota de
cafum, in quo aliter decernens illam approbet.cimum quartum argumentum ex eo , quod, Deo fe
Sic denique in relatione S. Caroli Rota appro protegente, fcelefii ficarii i&tum incolumis evafit Ö'c.
baverat etiam decimum miraculum : at 24. Apri Illußriffimi Domini dixerunt effe ad propofitum, non
lis 161o. DD. Cardinales decimum miraculum de ad probandum miraculum , Jed ad ofendendam con
Paula Angela Buttigella &c. non approbaverunt , ßantiam Fidei fuae, cum percuffus ab oratione mom
mec reprobaverunt : in A8. Canoniz. fol. 126. Ta difce/ferit : in A&t. Canoniz. fol. 1 14.
metfi deinde 15. Maji, re melius declarata , ap 14 Sic in caufa S. Andreæ Corfini , propofi
probandum cenfuerunt: ibid. fol. 13o. tis 15. Novembris 16 io. in Rota decem mira
12 Sic in relatione S. Hyacinthi DD. Cardi culis , etfi refcriptum a Rota fuerat , Probari ,
nales 3o. Junii 1592. Quintum in ordine miracu primum , fecundum, & decimum fa&a , & effe mi
dum (nimirum ab Auditoribus Rotæ approbatum ) racula : cetera in bac informatione contenta non fue
sreliquerunt propter fcrupulum in eo exortum ; fed , runt rejecta, ſed reliëta in ſuo eſſe. Quamobrem
data deinde ac bene examinata informatione, ut inter reli&ta erat fextum de Nicolao quodam Bea
eam vocant, Auditorum Rotæ, 14. Julii, Quin ti Reliquiarum - derifore excæcato, poftea illumi
tum miraculum concluferunt : in A&#. Canoniz. apud nato, quod, quia ab uno Petro Andreae de Ca
fratrem Seyerinum pag. 333. & 338. Sic in re-, ſtaneo Hiſtorico gravi quidem, ſed unico narra
Hatione S. Raymundi 15. Septembris 1599. De batur, Rota duxerat , non utique rejiciendum ,
:miraculo faĉio in perfona cujufdam Barcelò ( a Ro fed relinquendum ; hoc nihilominus placuit de
ta tamen approbato) ampliur deliberandum decre inde Poftulatoribus facrorum rituum Congrega
vere : fed poftmodum 4. O&obris , Cenfuerunt , tioni extra relationem Rotæ in adje&a Pofitio
miraculum de Barcelò ſemimortuo ſenſum recuperan ne proponere : at facra Congregatio 27. Junii
te verum fuiffe miraculum , & fufficuenter extitiffe 1625. illud fimiliter excipiens refpondit : Conßare
probatum. Penia in Act. Canoniz. pag. 295. Sic de miraculi r in morte inter quæ non videri enumeran
demum in relatione S. Caroli 3o. Januarii 16 1o. dam illuminationem a5 Auditoribus Rot£ prgtermiffam.

сА Р и т о ц і м тu м.
De numero teftium in caufis Beatificationis , & Canonizationis adbibendorum.
§, Ertum effe videtur , duos cap. 13. v. 1. In ore duorum vel trium ßabit omne
aut tres teftes fufhcere, verbum. Et ad Hebr. cap. 1o. v. 28. Irritam quis
qui ſint conteſtes & de facienr Legem Moyfi , fine ulla miferatione, duobus
proprio ſenſu deponant, vel tribut tellibus, moritur. Et 1. ad Timoth. cap. 5.
nec unum teftem fuffi v. 9. Adverfus Presbyterum accu/ationem noli reci
cere , ut aliquid proba -pere, n1/3 fub duobus aut tribu* teflibus.
tum dici poffit . Deu 2 Concordant jura Ecclefiaftica, & fæcularia.
teronom. cap. 17. v. 6. In Can. 74. inter eos, qui Apoftolici dicuntur,
fic legitur : in ore duo fic : ftatutum eft . In diéîionem teßimonii contra
rum aut trium teftium Fpifcopum Hereticur non admittitor , fed neque
peribit, qui interficietur. Nemo occidatur, uno con Fideli r , ß folu* ßt ; in ore enim duorum , aut
tra ſe dicente teſtimonium. Et cap. 19. v. 15. Non truum confiflet omne diétum : Alexander III. is
ftabit teßit unur contra aliquem, quidquid illud pec cap. Cum. eſser, de teſtament. ſtatuit, valere te
cati, ô facinoris fuerit ; fed in ore duorum , aut ftarmenta , etiam quæ non fint fa&a ad pias
trium ßabit omne verbum . Et Matthæi cap. 18. caufas, fi faéta fint non coram feptem teftibus,
v. I6. Si autem te non audierit , adhibe tecum ad fed coram Parocho , & duobus teßibus , atque
Huc unum, vel duos , ut in ore duorum , vel trium adeo bæc habet : Quia vero a Divina lege, ô fan
tefiium fiet omne verbum. Et Joannis cap.8. v. 16. &torum Patrum inftituti r , & a generali Ecclefiæ
& 17. Et ß judico ego, judicium meum verum ef} 2 confuetudine id no/citur effe alienum , cum fcriptum
quia folu* mon fum , fed ego , & qui mißt me, Pa fit , In ore duorum vel trium reffuum flet omne ver
ter & in Lege veßra fcriptum efi , quia duorum bum ; preſcriptan conſuetudinem improba mus, & te
bominum teftimonium verum eß. Et z, ad Corinth. flamenta, quæ Parochiani coram Prejbytero fuo &
{ᏑᏰ .
 -

\
22 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT, c ANONIZ.
tribus vel duabus aliis perfonis idoi::ir in extrema 531. legitur: 4p^ffalur Timotheo præcipit, in eu. *
fecerint voluntate, firma decernimus permanere. Et jus perfona, ut Leo dicit , omnium Cbrifj sλά.
in cap. Relatum , ubi decernit valere teftamenta qotum numerum erudivit , ut accufatio adverfu, P,,,.
ad pias caufas , fi fa&a fint coram duobus tefti byterum no* £ecipiatur, nifi fub duobut vel tribur
bus , ait : Quoniam fcriptum eft , In ore duorum teftibu r ; Ö'^fac rum Nicænum Сопсiliит, neopby
«yel trium teftium flat omne verbum. Idem Ponti tum Epifcopum a duobus vel tribus tefiiba, reÅ.
fex in cap. Veniens I. de tefiib. inquit: Nec uniur gutum a Clero abßinere , præcepit. sed, quia in };.
teſtimonium ad condemnationem ſufficiat alicuſus . ſtoria Suſanne duo teſte, qui idonei videbantur, 5
Et in cap. Licet , eod. tit. de teflib. Mandamur , in hiftoria Nabutæ, verum & in bifìoria Paffioni,
quatenus , ſi inter vos, & quoſcumque Judeos emer Domini duo teftes dixiffe falfum teftimonium , legi
ferit quæfiio , in qualibet caufa Cbrißiani, ô ma mu* &c. in accufatione Presbyterorum de numero?e.
zime Clerici , non minur, quam duorum vel trium fiium idoneorum aučioriratem legum fequendam vidi.
virorum , qui fint probatæ vitae & fidelir converfa muf , ut feptem fcilicet tefier idonei ùt fupra dix;. ｡
ioni * , teftimonium admittatjs , juxta 1llud Domi fmu * requirantur , & , ß ratio vel caufa coegerit ,
micum . In ore duorum vel trium tefiium f?at omne quatuordecim , vel viginti & unur tefte , quærántur,
verbum . Convenit & textus Pafchalis Papæ in ut verita* patefa£fa monfiretur. Quocirca refert In.
cap. In omni negotio, eod. tit. de teftib. ubi decer nocentius Cironius ad tit. Decretal. de accufat. in
nit, principalem perſonam in teſtem eſſe admit fin. Clementem IV. in epif?. 326. centum teßes
tendam , cum agitur ad corre&tionem de peccato adhiberi voluiffe in caufa Epifcopi Tolofani fì
impediendo: In omni megotio princìpalis perfona dicens moniæ, & fratricidii accufati. º

veritatem de re fibi nota reéfiffime habenda eft pro teße , 5 Verum Canones fupra allati 2. quaefi. 5. ex
cui adhibito uno efficiuntur duo teſter, adhibitis duo. plicari poffunt , ut procedant , cum agitur de te
bus , efficiuntur tre 1 . §uod patenter ofiendit Dominur, ſtibus vitae non probata, qui adverſus Praeſulem
cum dicit : S1. peccaverit in te frater tuur, corripe teftimonium ferunt, uti admonet Gratianus loc.
eum inter te ô ipfum folum : quod ß te non audierit, cit. Sed hoc Ö'c. intelligitur vel propter improbita
adhibe tecum unum vel duo* teftes , ut in ore duorum tem quorundam, qui , cum non ſint ſpectata vita 5
vel trium ßet omne verbum . Idem alibi affirmat di ſcientiae, in accuſationem miniſtrorum Dei repente
cent : Ego fum qui teftimonium perbibeo de me ipfo, profiliunt. %uorum vero vita adeo laudabili, ef?,
ô tefiimonium perhibet de me Pater; nam in Lege ut in omnibus imitanda appareat, de quorum affer.
vefira fcriptum eß, quod duorum bominum teßimo tione nulli dubitatio nafci poterit , eorum teßimo
nium verum eft. Stephanus quoque Papa V. Haftul mio duorum vel trium tefiium quilibet jure convinci
pho, vel (ut Fratres Pithæi malunt) Paulinus E ô damnari poterit. Praeterea addi poteft, eos Ca
pifcopus Forojulienfis ad Haftulphum in can.Admo. nones defumptos effe ex Concilio Romano fub
nere 33. qu. 2. ait : Nec ulla divina, humanaque lex Silveftro Papa , quod inter Ifidori Mercatoris mer.
unius teftumonio, etiam idoneo, quempiam condemnat ces ab Eruditis recenfetur (ut alibi videbimus),
vel juftificat. Demum Conftantinus Imperator in & ad- rem bene adnotavit Cabaffutius in notit.
l. Jurisjurandi. C. de tefiib. fic decernit : Ut uniur Ecclef. fec. Iv. pag. 123. Præterquamquod inter
omnino teftis refponfio non audiatur, etiamfi præcla cetera, quibus clar. mem. Cardinalis Norifius in bi
vae Curiæ honore præfulgeat. Quocirca celebris il ſtoria Donatiſt. par. 1. oper. tom. 4 col. 128 & ſeq.
le caufarum Declamator Romanus ajebat : Nun Synodum illam Sinueffanam, in qua ferunt , Mar
quam Romæ unico teftimonio , et/, clariffimorum vi cellinum Papam tanquam reum ftetiffe, effe com
rorum , fidem fuiffe adhibitam. Et S. Hieronymus mentitiam probat, perpendit illud teftium rece
lib. 2. adverfus Rufinum num. 24. tom. 2. hæc ha ptorum ad libram occiduam, hoc eft numero fe
bet: Unique teſti nec Catoni creditum eſt. ptuaginta duorum ; cum libra occidua tunc non
3 Quia vero nonnullæ caufæ funt, in quibus conftaret folidis feptuaginta duobus , fed po(t ea
jura exigunt plures, quam duos teftes, quemad tempora ad feptuaginta duos folidos fuerit eleva
modum indicat Alexander Papa III. in cit. cap. ta a Conſtantino, & a Valentiniano confirmata.
Licet 1. de teftib. $\tia , licet quædam fint caufae , Idcirco ad alia tranfeundum eft , ut propofito
quæ plure r quam duo 1 exigant teftes , mulla eft ta aſſumpto ſatisfiat.
men caufa , quæ unius teßimonio , quamvij legiti 6 Veteri Lege flatutum fuiffe, ut duobus aut
mo, termine;ur : & quia item nonnulli funt cau tribus teftibus idoneis deferretur , & negotium eo
{arum articuli , & fortaffe etiam quædam funt rum teſtimonio abſolveretur, defumitur ex lo
cau{æ quæ legitimo unius, teftimonio abfolvi pof cis veteris Teftamenti fupra allatis . lifdem lo
funt ; videndum eft , an hæc fubfiftant & an fi cis Jefum Chriftum Dominum noftrum aliquan
bi poffint locum vindicare in caufis Beatificatio do ufum effe , ut Hebræos convinceret, defumi.
nis & Canonizationis, de quibus agitur. tur pariter ex his quæ in fuperioribus di&a funt.
4 In can. Præful, & in can. Nullam 2. qu. 5. At, cum præceptum illud veteris Legis morale
decernitur, Præfulem damnari non poffe, nifi ad non fit, fed judiciale, ceffavit utique per adven
hibitis feptuaginta duobus teftibus , & fexaginta tum novæ Legis, & mortuum dici debet , !icet
quatuor requiri ad condemnandum Presbyterum non mortiferum. In quo rerum themate , licet
Cardinalem , & viginti feptem ad profcribendum ex inftitutione veteris Legis vim habere non pof
Diaconum Cardinalem. In Aétis Synodi Sinueſ fit, juxta do&rinam D. Thomæ 1. 2. quæf. io4.
famæ in caufa Marcellini Papæ accufati de crimi art. 3. obligare tamen poterit, fi fuerit renova
ne ídololatriae (tom. I. collečf. CC. Hard, col. 2 18.) tum ab his qui poteftatem habent legem ftatuen
legitur teftes receptos fuiffe ad exemplum libræ di; quemadmodum in cap. Si qui r , fub tit. de
occtduæ, quæ feptuaginta duos folidos continebat : homicid. renovatur id quod jubetur in Exodo ,
Hi omne , ele&i funt viri libra occidua , qui teßi-- ut videlicet , fi quis per infidias occiderit proxi
monium perhibent , fe vidiffe , eumdem Marcellinum mum , ab altari evellatur & morte moriatur :
thurificaffe: item, Intra horum feptuaginta duorum & in cap. Si rixati, de injuriis ftatuitur , quod
teflimonia. Addendum quod in cap. 9. Concilii item eft in Exodo , ut fi homines fuerint ri
Troslejani tom. vI. part. 1. colle&#. CC. Hard. col. xati & alter alterum percufierit , qui percuffit,
 º
• L I B. 1 II. C.ΑΡ. γ. γ. 2 39
‫دلم‬

damna & impenfas in Medicos pro percuffi in ſed Canonum conſuetudinem eſſe obſervandam in
demnitate reficiat. Quibus præpofitis , operæ pre terris Romanæ Ecclefiae fubjeétis; & caufas alle
tium eft examinare , an a fummis Pontifici gavit , quæ, quatenus neceffariæ non effent, aptæ
bus ftatutum fit , ut quodcumque Ecclefiafti tamen funt, juxta ea quæ ad rem affert Canus
cum negotium teftimonio duorum vel trium abfol de loc. Theol. lib. 6. cap. 8. pag. 195. Ideoque non
V a t til tº . folum hodie recepta eft opinio, ut in terris Im- '
7 Alexandri III. Decretales fupra citatæ in perii, five in terris nequaquam Romano Ponti
cap. Relatum 1. & Ó in cap. Cum e/es, de tefiam. fici in temporalibus fubjectis feptem tetes requi
ad rem de qua agimus, dignæ utique funt animad rantur ad validitatem teftamenti , ut habent Fac
verfione. Sed, cum Decretalis in cap. Relatum chin. controv. jur. lib. 6. cap. 47. Ş. Ultimo, Bo
coercita fit ad teftamenta quæ fiunt ad pias cau rell. in fumma decif. tom. 2. tit. 5. num. 7. Ù feqq.
fas , licet in ea ftatuatur , teftamentum valere Spino/pec, tefiam. glo/. 31. principali, fub num. 38,
conditum coram duobus teftibus, ex ea profe&o ad §. ultimum ; verum etiam, cum juxta ftatu
defumi non poterit , conftitutam fuiffe regulam tum Urbis cap. 42. inter Cives Romanos, & Di
generalem, ut omne negotium Ecclefiafticum duo ftri&tuales jus Civile fervetur, vix admittitur va
bus aut tribus teftibus idoneis abfolvi poffit & liditas teftamenti in Urbe ipfa confe&i , non fer-.
debeat , Difficilior itaque eft explicatio Decreta vatis folemnitatibus juris Civilis , fi confe&um
lis in cap. Cum effe , , in qua idem Pontifex tefta fit ab eo , qui in Urbe per longum temporis fpa
menta coram feptem teftibus fa&a , confuetudi tium habitavit , fed nunquam habuit animum còn
nem fcilicet Civili lege confirmatam , tanquain trahendi in ea domicilium ; juxta addu&ta per
a Divina Lege , & a Patrum inftitutis , & a ge Rotam deci/ 3 ! 2. num. 16, part 9 recent. tom. I.
nerali Ecclefiæ confuetudine alienam reprobat , Ab hoc quippe cafu præfcindendo , ad validita
& ſub interminatione anathematis prohibet , ne tem teftamenti facti ad non pias caufas feptem
quis teftamenta coram duobus teftibus & Paro teftes in* Urbe requiruntur : cujus rei probatio
cho faéta audeat refcindere'. Decretalis quippe deſumitur ex indulto Alexandri VII. qui , lue
hæc in cap. Cum e[]e r , loquitur de teftamentis ingruente, conceffit , ut in Urbe teftamenta fieri
faátis etiam ad non pias caufas , ficuti adnota poffent coram quinque teftibus ; quod incongruum
runt Fagnanus in cap. Relatum. 1. num. 4 & Bar utique fuiffet , fi præfentia Parochi & duorùm te
bofa num. z. de teftam. & Decretalis eadem juxta ftium juxta regulas ordinarias fatis fuiffet ad va
nonnul!os fibi vindicat locum non tantum in ter liditatem tetamenti; ficuti argumentatur Cardi
ris pleno jure fubje&is Romano Pontifici , fed nalis de Luca de teflament. difcurf. 33, num. 1o.
etiam in terris Imperii , vel fi agatur de tefta 9 Colligitur itaque ex addu&tis, nullam ufque
mentis factis ab infirmis in ultima agritudine con adhuc legem latam effe , quæ decernat, in uho
ftitutis, quemadmodum docent Cened. in colleéf. quoque negotio rem du9bus teftibus abfolvi poffe
159. num. 7. & Engel. in colleg, juri, Canonici lib. & debere , cum aliqui fint cafus, in quibus am
3. tit. 16. num. 12. vel etiam fi agatur de tefta: plior numerus teffium requiritur , quemadmodum
1mentis , quæ fiunt ab iis qui non funt in ulti defumitur etiam ex alleg. cap. Licet , de teßib.
ma ægritudine conftituti, juxta kate addu&a per Nunc autem oportet , ut videamus , an ufque
Fagnanum in cit. cap. Cum eles, num. 68. O feqq. adeo reprobatum fit unius teftimonium , ut riul,
eo quia potiffimum effatum illud Divinum a lum negotium abfolvi poffit & debeat , fi folus
fummo Pontifice allegatum, quod fcilicet in ore fit , nec alius addatur. Porro aliqui funt in jure
duorurn vel trium ftet omne verbum , nedum cafus , in quibus unicum fufficit teftimonium :
univerfum orbem comprehendit , uti docet Ab Confecratio etenim ecclefiæ unico. tefte probatur
bas in eod. cp. Cum eſſe , nun. 4. de teſtam. ſed Gloſſ, in can. Solemnitates, de conſecrat. diſt. 1. U
& quaſcumque teſtamentarias amplectitur diſpo nico teſti aſſerenti, defunctum dediſſe ſigna poe
fìtiones, quæ faétæ fint five ab his qui effent con nitentiæ , creditur, can. Qui recedunt. 26. qu. 6.
ftituti in articulo mortis , five ab his qui fani Unicus teftis fatis eft , ut probetur, Baptifmum
mente & corpore eßent , uti profequitur Fagna fuiffe collatum, can. Parvulo r 1 19 can. Cum ita
nus loc. alleg. que 1 1 de conf, dift. 4, ibique Glofa, b cap. Nu
8 At neque hæc Decretalis in cap. Cum effer per 5 1. de teftib. Unius teftimonio defertur , ne
evincit affumptum : primo quia , etiamfi admit matrimonium contrahatur, cap. Super 2. de teſtib.
teretur , Alexandrum ftatuiffe , ut ubique vale & cap. Præterea 2. de ſponſalub. Dicendum eſt er
rent teftamenta condita coram Parocho & duo go, regulam quidem effe , ne unius teftimonio
bus teftibus , quamvis non fa&a ad pias caufas; deferatur, & cum eo folo negotium terminetur,
hinc tamen non evinceretur, ab eo ftatutum fuif fed eam non effe univerfalem & adeo abfolutam,
fe , ut in omni negotio duo aut tres teftes fuf ut fuas non patiatur limitationes. Specul. in tit.
ficere deberent : fecundo quia, fi idem Pontifex de teftib. num. 3. triginta recenfet limitationes, in
innixus locis antiquæ Legis & aliis fupra recenfitis ter quas ea ponituf , cum unius teftimonium uti
legem generalem ftatuere vo!uiffet , quamvis ad te litatem alicui affert , ac nemini præjudicium ;
flamenta coercitam, prædiétis antiquæ Legis præce quam & tradunt Farinaccius de teßib. qu. 63. n. 26.
ptis nequaquam fe conformaffet ; in his enim admit & Pax Jordan. lib. 14. tit. 18. num. 65. item ea,
titur teftimonium duorum aut trium , ad quod , ut cum unicus teftis nemini præjudicium afferens,
difpofitio alternativa impleatur, fatis eft alterum ad fed tantum alicui utilitatem , de facto proprio
imp!eri ; ipfe autem duobus teftibus teftimonium afferit , juxta theoreticen Caflrenfis in l, Quicum
Parochi addens, non duo, ſed tria teſtimonia expo que , num. 1 1. in fin. C. de fervis fugitivir, quam
{cit, uti bene argumentatur Covarr. tom. 1. oper. late exornant Farinacc. cit. qu. 63. num. 225. &
Spere. I. decif. 174. num. 33. atque etiam, cuí res
in cap. Cum e[Je r 1 o. fub num. 2. §. Ea vero ratio ,
de teft a ment. tertio demum, quia Alexander eam eft de probatione alicnjus faéti , in quo nedum
1egem tu!it non pro omnibus , fed pro fuis in difficile, fed impoflibile quodammodo eft , præ
utroque Foro fubditis , ut ex infcriptione Decre ter unicum teftem alios reperire , ut habent pa
talis defumitur. Voluit ergo non jura Civilia , riter Pax Jordam, cit. tit. 18. num. 68, & Ana
clet.
 ‘24 DE SERV. DEI BEATIF. EI BEAT. CANONIZ.
clet. ad tit. de teflib. num. 267. Cum igitur ex hu neque per aggregationem cum pofteriori, nec ne
cufque di&is aliqui fint cafus , in quibus unius ccffario debeant eodem tempore aut die aut ho.
teftimonio defertur, reliquum eft , ut videamus , ra conjungi : quare efficitur , ut , qui probat fe.
an in materia Beatificationis & Canoniaationis cundum ftatum , nifi probet connéxionem cum
plures , quam duo, teftes requirantur , atque an præcedenti , nihil de miraculo probet. Dicendum
âliquand6 unius teftimonio déferri poffit, etfi alii nc igitur erit , fi duo teftes conteftes affererent
tetes conteftes defint. qe primo extremo , alii autem duo teßes conte
1o Regula , quod ex duobus teftibus legitima ftes de fecundo ; miraculum fore probatum ? Af.
& fufficiens habeatur probatio, ad caufas etiam firmanter profecto refpondent Cofitelor. de cano
Canonizationis extenditur : Caftellan. de Canoniz.niz, SS. cap. 18. num. 13. & Castellan, eod. trači.
SS. quaeff. 7. num. Io5. Contelor. Canonizat. SS. num. mibi 136. fed hæc refponfio non videtur ad
cap. 18. num. 3. & feqq. Bordon, controv. moral. mittenda in probatione omnium miraculorum .
.
｡

13. num. 36. Ö' meditat. 32. de miraculis num. I. Admitti ergo poterit in probatione miraculorum
Lauret. de Franch. de controv. inter Epiſc. 5 Re fecundi generis , in quibüs ex alibi dicendis non
gul. tit. de cultu erga non Canonizator quaeft.4. n. requiritur , ut fiant in infanti : quocirca, fi duo
11. ibique Pafqualig in addit, num 1 189. Fran teftes afferent , fe vidiffe Titium mortuum tali
cef. variar. refolut. cap. 29, num. 6o. Cardinalis de die , duo autem alii teftes affererent, fe eum vi
Lauraea in 3. lib. fent. tom. 4. di/put.2o. art. 25. diffe tali alia fubfequenti die vivum, miraculofa
de miraculij §. z. num. 1o79. & duobu* feqq. Mat refufcitatio probata dici poffet ; veluti admittit
thaeucc, pract. Tbeologo-Canon- ad cauf. Beatificat. Cardinalis de Laurara loc. cit. num Iog8. Sed
ό Canonizat. tit. 4. cap. 2. num. 7. & feqq. Suf Contelorii, & Caftellani fententia recipi non po.
ficienter itaque & ad effe&um Beatificationis & terit in probatione miraculorum tertii generis ,
Canonizationis probatus dici poterit a&tus virtu in quibus item ex alibi dicendis probandum eß,
tis, de quo aferant duo tetes contefes de vi fa&ta effe in infanti : in his quippe percipi nequit,
fu, aut de proprio auditu , fi res quam teftan quonam alio modo ftatus immediate præcédens
tur , pertineat'. ad fenfum auditus : Martyrium & ſtatus immediate ſubſequens cum excluſione
quoqué fufficienter probatum dicendum erit , fi cujufcumque crifis probari poffint, quam per eo
duo te(les contefles de vifu id teftentur, uti pro rumdem duorum teftium teftimonium, qui duos
fequitur Matthaeucc. loc cit nume. II. Item de prædi&os ftatus teftentur, ut ait Matthæucc. lo
miraculo fatis conftare dicendum eft pro Beati co citato.
ficatione aut Canonizatione , fi duo teftes conte 22 Statuta duorum teftium conteftium fuffi
ftes de vifu teftimonium reddant de duobus ex cientia tum pro probandis a&ibus virtutis , tum
tremis, de morte puta & de refufcitatione , de pro Martyrio & miraculis comprobandis , Fidei
defe&tu panis & vini, & de ejas multiplicatione, Promotores ſape opponere conſueverunt, non
de ſanitate jam proclamata & inſtantanea ſubſe plene conftare, de miraculo faltem aut Martyrio ,
quenti bona valetudine , qu9ties velint Poftula fi binis teftibus de vifu alii teftes non addantur
fores probare miraculum refufcitationis mortui, aut de vifu , aut faltem de auditu ; non quia ,
aut multiplicationis panis & vini , aut miraculo rigorofe loquendo, duorum teftimonium non fuf
{æ fanatiónis. Et fane pro duorum teftium fuf ficiat , fed quia difficile ipfis videtur, fi mors in
ficientia in propofito miraculorum refponfum fuit fli&ta fuiffet in odium Chrifti , & pro Fide Chri
ab Auditoribus Rota: in relatione S. Francifci Xa fti fufcepta quoque fuiffet , ejus notitiam ad alios
verii 3. part. de miraculi, §. Quam probationem , & teftes, faltem de auditu , qui eam teftari poffent,
6. 2. verf. Hoc faéfum , necnon in relatione S. non deveniffe. Eodem modo ratiocinantur, quan
Francifcae Romanæ part. 3. §. %wartum miracu do agitur de miraculo, cum admiratio fit comes
lum. miraculi , & comes admirationis fit fama , quæ
1 1 Di&um eft autem, miraculum fufficienter ad aures plurimorum pervenire confuevit , quo
effe probatum, fi duo extrema probata fint per rum nonnulli , faltem de auditu, teftari poffunt ;
duos faltem idoneos teftes de vifu conteftes : & ita ut, fi præter duos teftes de vifu nulli alii ,
ideo, quidquid fcripferit Molphefius confil. 46. n. faltem de auditu, teftentur, hinc inferri valeat,
63. ô feqq. & quidquid indicare vifus fit Pafqua rem patratam non habitam fuiffe fupernaturalem
lig in addit. ad Lauret de Franch. de controv in atque miraculofam. Porro , quamvis hæc oppo
ter Epifc. & Regul. fub num. I 19 I. quibus adhæ fitio non ita facile fieri poffit in dubio virtutum :
ret Pignatell. conf. 18o. num. 1. tom. 1o. fi unus cum non unus, fed plures a&tus earumdem pro
teftis affereret de uno extremo, hoc eft de ftatu bandi fint per teftes conteftes , eadem nihilomi
antecedenti, alter de fecundo extremo , hoc eft nus fibi poffet vindicare locum , fi magna vis a
de ſtatu ſubfequenti , miraculum probatum dici Poftulatoribus conftitueretur in aliquo fpeciali
non poffet , cum uterque ftatus probandus fit actu virtutis famigerato, & ex fui indole & na
plene, non femiplene ; ficuti ad rem profequum. tura apto , ut ad aliorum notitiam deveniret ;
tur Cardinalis de Laurara loc, cit. num Io46, 6 tunc quippe dici poffet , dubitandum effe , fi non
duobur feqq. & Matthæucc. in oper. cit. tit. 3. cap. de veritate fa&i , utpote a duobus teftibus rela
5. §. 3. num. 4. & feqq. Quo loco re&e animad ta, faltem de qualitate & de magnitudirſe aĉtio
vertunt , idcirco probari , Miffam a non promo nis, num talis habita fuerit , quo tempore a Dei
to ad Sacerdotium fuiffe celebratam, fi unus te Servo edita fuit. -
l
ftis de una parte Miffae , alius de alia teftimo. 13 Cardinalis de Lauraea , & Matthæuccius ,
nium dicat , quia celebratio Miffae eft una inte utpote qui facrorum rituum Congregationibus in
gra aĉtid fucceſſiva conſtans ex pluribus aĉtioni teffuerunt, difficultatem hanc agnoverant. Qua
bus, quæque propterea probata dicenda eft, fta mobrem Matthæuccius, poftquam approbavit tit.
tim ac plures partiales a&tiones ad eumdem lo. 4. cap. 2. num. 7. & feqq. Martyrium probari per
cum & tempus refpicientes probatæ funt. Id ve. duos teftes conteftes de vifu , fubdit num. 9. &
ro probationi miraculi aptari non poteft , cum feqq. tutius effe, fi alii teftes de vifu , aut fal
ftatus prior non fit idem neque per unionem , tem de auditu infuper addantur; admonetque Po
-
.
 L I B. III. C.A. P.
-
V. . as
ftulatores, ut fi folos duos teftes de vifu pro in relatione S. Raymundi part. 2. art.8. verſ. Non
Martyrio afferentes exhiberi poffunt, doceant fi tamen , in relatione S. Ignatii mirac. 6. verſ. Et
mul de ratione, quæ ipfos impedivit, ne alios licet , in relatione S. Andreæ Corfini apud í..„.
teftes de vifu aut de auditu habere potuerint : nam confult. 1. part. 3. §. 3. fub n. 232. ih relatio.
puta, quia alii de vifu vel de auditu , qui ha ne S. Jacobi de Marchia in quintò miraculo, in
beri potuiffent, mortui erant ante confe&ionem relatione S. Francifcæ Romanæ part. 3. §. Noâum,
proceffus, aut in remotas fecefferant regiones, miraculum , in relatione S. Caroli Borromæi 3.
ita ut examinari non potuerint: quae utique in Part. n. 4 S. Accedebat, & in prima relatione de
caufis Martyrum contingere poffunt , cum ut miraculis S.Terefiæ tit. de aliquibus mirabilibu;,
plurimum in terris Barbarorum Servi Dei pro ubi: ®agties ex miraculi natura illa non potefi nifi
Chriſti Fide moriantur. Item Cardinalis de Lau unico teſte probari, ut ſunt revelationes, appari
ræa loc. cit. n. 1o83. poftquam iterum docuit , tiones , & fimilia, tunc illo unico tefie probatur ,
miraculum fufficienter probari per duos teftes dummodo perfona fit alia , fide digna. Sed, cum
conteftes de utroque extremo, fubdit, melius me Fidei Promotore, plura hujufce generis mi
& tutius effe, fi a!ii teftes infuper addantur , racula examini propofita fint, & quando extre
quando miracula probanda aſſumuntur in judi ma miraculi fuerunt fatis probatâ, do&tumque
cio Beatificationis & Canonizationis, in quo ex fuit , rem patratam exceffiffe vires naturæ, [a.
quifitiores diligentiae funt maximopere opportu crorum . rituum Congregatio ad approbationem
næ, additque , hanc effe praxim facræ rituum devenerit », nulla in miraculi approbàtione faaa
Congregationis . Favet autem do&rina D. Tho apparitionis mgntigne, ita ut induaa quædam di.
mae z. 2. q. 7o. art. 2. in corpore, ubi hæc habet : Eft cenda fit praxis filentio ut plurimum in ea faäi
autem probabile, quod magir veritatem contineat fpecie Prætereundi apparitiones Servorum Dei
di&am multorum, quam diétum unius ; & ideo , & Beatorum; fuperfiüum mihi viJerú íííííío.
cum reus fit unur qui negat , fed multi tefter affe rari in examine Propofitae controverfae, quod aptius
rant idem cum a&tore , rationabiliter iwftitutum eft alibi aſſumetur, cum de ipſis apparitionibus & re
de jure Divino & humano, quod dičio teftium fie velationibus , quae Servis Dei, aut Beatis cónti.
tur. Omnis autem multitudo in tribur comprehen giffe dicuntur , fermo appofite inftituetur TEa.
ditur, fcilicet principio, medio , ¿y fine örc. Ter quippe mgn alio modo probari poffunt, quam di&o
nariur quidem conftituitur afferentium , cum duo te Servi Dei, aut Beati , cui divinitus contigiffe di
fer conveniunt cum a&#ore ; ô° ideo requiritur bi cuntur , vel C9nfeffarii aut Rectoris fpiritátis, qui
marius teftium , vel ad majorem certitudinem , ut eas audiverit ſibi narratas a Servo Dei, ſeu Bea
At ternarius , qui eft multitudo perfeéfa in ipfis to;quemadmodum bene animadvertit Daniel a Vir
teftibus . gine Maria in fecundo tomo fpeculi Carmelitici
14 Dum munere fungebar Fidei Promotoris, in yita S. Terefiæ n. 1446. Cum ex natura rei aii;
in caufa S. Stanislai Koftkae , repentina fanatio tefter dari non poffint, nec ab alio, quam ab ipfo
Patris Andreæ Faufti Ordinis S. Benedi&i inter mi
mift , qufm Deus Aemilibus favoribu, profequi dignáì.,
racula recenfita eft, quam tantum teftati fuerant eft, probari poffint , materiafubje&a facii, ut eiſdem
duo Sacerdotes in omnibus conteftes. Suffragia Beati* quibuf contingerunt , & illorum confeffarij, a,
porro tum Cardinalium tum Confultorum fuerant agditu ab ip/î fiandum ßt , Quod late prófequitur
pro miraculo uniformia: at fan. mem. Clemens Tanner in Prudentia vindicaia Venerabili, patri,
Papa XI. a quo me plura didiciffe pro caufarum Ludovici de Ponte traéf. 1. cap. 1 1.
Βeatificationis & Canonizationis examine confef
16 Quando agitur de miraculis in judicio Bea
fus fum & fem per confitebor, antequam ad mira tificationis & Canonizationis, non fùfficit com
culi approbationem deveniret , ex rationibus fu probare ftatum antecedentem & flatum fubfe
pra indicatis dubitavit, an propofitum miracu quentem per teftes conteftes, atque adeo faâum
lum approbare deberet ; nec illud approbavit, nifi ab eis relatum excedere vires naturæ , fed etiam
poftquam Poftulatores, allatis probationibus quas neceffe eft , ut probetur patratum fuiffe intercet.
inferi voluit in A&ta facræ Congregationis, de fione illius Servi Dei, de cujus Beatificatione aut
monftrarunt , duos, aut ad fummum tres Reli. Can9nizatione agitur ; ficuti bene perpendunt Ro
giofos commoratos tunc fuiffe in Præpofitura ta: Auditores in relatione caufe S. Andreae Cor
Califii, in qua miraculum patratum eft , ita ut ſini part. 3. S. 2. n. 226. apud Lezanam confult.
alii teftes examinari non potuerint. I. Certum e/l non fufficere ad effe&fum Canonizátio.
15 Poftquam vifum eft, quid fit dicendum de ni* N. Probare , quod fuerit faéium miraculum, fed
probatione quæ conftituitur in duobus teftibus ,oportet Probare, quod fuerit faéfum ad interceffionem
reliquum eft, ut videamus, an aliqua fint in ju dićti N. Cumque interceſſio probetur per invo
dicio Beatificationis & Canonizationis , quæ uno cati9nem ; teftg Caftellano de Canonizat. ss. q.7.
tefte fatis probari poßint. Contingit autem ali in fin. ubi fic legitur: Quod autem miraculum óeü,
quando, ut examini proponantur inonnulla mi fecerit propter interceffionem San&ij, de qио сaп 0
racula, in quibus fanati referunt , fibi ante fa. nizando agitur , probatur ex invocatione,`vel voto
nationem miraculofam , vel in ipfo a&u fanatio ad illum Sanèfam , emiffo ; quod & ex bullis Ca
nis Dei Servum , aut Beatum apparuiffe ; & qui nonizationum oftenditur, in quibus, cum mira
dem apparitio alio modo probari non poteft , cula . recenfentur a Deo facta interceffione ejus
quam ejus di&to, qui fibi refert Servum Dei, aut qui inter San&os refertur , habentur hæc verba ,
Eeatum apparuiffe : Contelor. de Canoniz. SS. cap. Ad ejus invocationem nominis ; remanet, ut inqui.
18. n. 18. Cafteilin. de dilat.Canonizat. SS. part.2. ratur , quomodo invocatio probetur.
in refponf. ad objeéîa , verf. Breviter refpondetur , 17 Invocatio duplici modo fieri poteß: vel.
pag. 98. Bordon.. controv. moral. 13. cap, 27, verf. ab eo qui fanitatem recipit , quemadmodum
Unde relationes ; & in alio opere de miraculi * , me AMattb. 8. v. 2. Chriftus fanât leprofum fic oran
ditat. 32. n. 13. Ceparius dire&#.Camonizat. 2. part. tem: Domine ß vir, poter me mundare ; & Сар.9.
cap.7. Cardinalis de Lauraca in 3. lib. ſent, tom. 4. v. 27. duos cæcos illuminat fic dicenfes : Mifè
difp. 2o. de miraculir art. 25.9.3. Auditores Rota: rere noftri , fili David. Vel ab alio , qui preçes
Lib. III. ll I\ •
 26 DE SERV. DEI BEATIF, ET BEAT. CANONIZ.
fundit pro ægroto; quare Matth. eod. cap.8. v.6. ri qui Beatum invocaffet, cum pueri teftimoni
Centurio Chriftum rogavit pro fervo fuo : Do um recipi non poffit ? Dum munere fungebar Fi
mine, puer meus jacet in domo Paralyticus; & cap. dei Promotoris, non femel occurrit cafus mortis
ρ. v. i8. Princeps fupplicavit pro filia fua : Ve. ejus qui invocavit, antequam confe&tus fuiffet .
Â;, impone manum tuam fuper eam , & vivet ; & proceffus fuper miraculis. At ego femper opina
Luc. 4. v. 38. fanatur focrus Simonis : & roga tus fum , in ea fa&ti fpecie neceffe effe, ut duo
verunt illum pro ea ; & Joan. 4. v. 47. Regulus tetes contetes deponerent, fe audivife invocan
rogabat eum » Jt deſcenderet, Ö' fanaret filium tem affereutem , fe Dei Servum, vel Beatum
ejù,. At, five invocatio fiat ab ægroto, five ab invocaffe : & Poftulatores quidem morem præ
alio pro eo, invocatio folo diéto invocantis com di&to fenfui gerentes , omnem lapidem move.
probáta dicenda eft : Ceparius in direétor. Cano runt, ut per duos teftes conteftes invocationem
niz. 2. part. 2. cap. 7. Auditores Rota in citata prædi&to modo probarent. Quocirca bene inquit
relatione S. Andreae Corſini par. 2. $. 3. n. 232. Matta de Canoniz. SS. part. 4. cap. 2o. num. 6.
apud Lezanam confult. I. in relatione S. Caroli quem fequitur Rofa in addit. ad tra&f. de Exe
3. part. de miraculi r 4. §. Et quamvis , & in re cutor. litter. Apoftol. num. 192. invocationem uti
latione S. Caroli 3. part. de miraculis §. 12. Quod que probari unius teftimonio , fi hic de fa&to
vero juxta regulas facræ Congregationis expofi proprio teſtimonium ferat; at invocationem ipſam
ta probatio ſufficiat, late oſtendunt Cardinalis per duos teftes comprobandam effe , fi hi alie
de Laurara cit. difp. 2o. art. 25. § 3. num. 11o9. mum fa&um teftentur. In cafu quoque præviæ
ubi fic loquitur : Confirmatur ex praxi Ecclefiæ , mortis invocantis, fi duo teftes reperiri non pof
quæ in probatione invocationis admittere folet vel fent , qui ( ut modo di&tum eft ) teftimonium
ipfum fanatum, vel aliquem ex parentibus , [cogna redderent, id maxime ponderandum eſſet , ſi pro
1i r , aut amicis , quo faciente voto pro fanando , baretur, eum qui invocaffe dicitur, in teftimo
nmiraculum contigit , dummodo extrema , & fana nium miraculofae fanationis votivam tabellam
tio fubita plene probentur. Plureş propofueram ca detuliffe ad altare Beati , aut alio modo, votum
fu, pro bac materia de miraculis ßc probatis quo. exfolviffe ; haec quippe fa&ta ad fuadendam invo
Ad invocationem ex tempore, quo facræ Congrega cationem fufficere poffe videntur. In caufa S.
tionis rituum defervio , quor confuJto omiß. Non Caroli Borromæi, ficuti legitur in relatione Ro
enim id controvertitur a Domini * Fifcalibus , et tac Auditorum 3. part. invocato B. Carolo, li
iam rigidit : & Matthæucc. in cit. oper. tit. 3. ber evafit a flumine : & de invocatione quidem
sap. 4. num. 18. hæc habet : Verum fufficit , ut ipfa innocens infans coram Judicibus locutus eft ;
fuper invocatione deponat folur patient , vel alius fed, quia fufficiens hæc probatio effe non pote
qui pro ipfo invocaverit. Invocatio quippe eft unur rat, duo alii additi funt teftes qui retulerunt ,
ex illi f aé}ibur, qui ut plurimum aliter probari ſe infantem audiviſe, cum elata voce B. Caro
mon poteß. In quo etiam procedit regula juris lum invocavit . Iidemque Rotaè Auditores in
ſupra expoſita de fide praeſtanda teſti de facto relatione caufae Servi Dei ( nunc Beati ) Hie
proprio teſtimonium reddenti in re, quae ſolo ronymi AEmiliani tut. de virtutib. Tbeolog. m. 8.
ejus di&o probari poteft. & 9. ejus liberationem ab ofcuro & afpero car
18 Si porro, antequam conficiatur proceffus cere impetratam a Deo per ipfius preces ad Bea
fuper miraculis, mortuus effet ille qui invoca tiffimam Virginem fatis comprobatam dixerunt
vit, fed aliæ omnes concurrerent circumftantiæ ex di&tis teftium una cum antiqua tabella , quae
probationi & fubftantiæ miraculi faventes, quid ad publicam faéti conteftationem Tarvifii fuerat
agendum e(fet ? Rurfus, quomodo res fe habere appenfa in templo B. Mariæ Virginis, cum in
deberet, fi miraculum contigiet in perfona pue. fcriptione ipGus Hieronymi formata.

C A P U T S E X T U M.

De qualitate teftium in caufis Beatificationis & Canonizationis adbibendorum.

E Hæreticorum irriſioni diligens eorum examen : nam, licet in præcedenti
bus facrum Beatificatio.capite, duos teftes conteftes fufficere, di&um fit ,
nis & Canonizationis ju nemo eft qui non videat , ea, quæ ibi di&ta funt ,
dicium exponatur , ne pertinere non ad univerfum judicium Beatificatio
dum plures, fed & fide nis & Caronizationis, fed vel ad aliquos aétus vir
digni ufquequaque teles tutis, vel ad aliquod miraculum; ita ut, fi ra
adhibendi funt , qui de tio habeatur omnium teftium qui in qualibet
virtutibus , Martyrio , caufa Beatificationis & Canonizationis exami
aut miraculis ferant te nantur , de magno numero teftium dubitan
ftimonium , ut optime dum non (it. Si vero teftes qui in magno nu
fcripfit Dominicus Gravina Catholic. pr.efcript. mero examinantur , et iam fint fide ufquequa
tom. 4. continuat. 2. par. pag. 345. ubi hæc habet: que digni, quaecumque Haereticorum calumnia
Examinandi ergo funt teßer , non unus vel alter, ceffare debebit ; uti pro(equitur idem Gravina
fed plurer G plurer, Ö' ſnt conteſter , Ö' exaë#iſ. cit. tom. 4 pag. 333. 9uicumque ergº tefies ifos
fime, pari paffu, immo & magi , & in majori nu grave;, multor, diftri&fe examinator in Aétis Ca
mero , quam examinantur teffe * in fané7o Officio, ut Inonizationis repellit , ò' infirmare mititur eorum
omnis aditur præcludatur Hæreticis irridendi facra ; teßimonium , cum ipfa matura etiam pugnat , om
Apotheofe * San&forum , & omni r ambitur , avaritia, nia tribunalia everiit , hierarchicum ordinem peß
fubornatio, falfa pietar , dy hujufmodi ablegentur. fundat , humanumque commercium tollir .
Verba fcilicet ifta numerum teftium refpiciunt , & *

2 Non
 *

L I B. III. C.A. P. VI. . .. 27

» Non eft autem hic animus diligentias enar ta ßc fabricata effet ex falfa materia, necne : me
rare, quæ a facrorum rituum Congregatione ad moratamque diftinétionem amplećtuntur in cau
hibentur, ut certa fit de qualitate & fide teftium. fis de quibus agimus, Matthæuccius loc. cit. n. 13.
De illis fiquidem a&tum eft in fuperiori libro. .At & Pignatellus allegat, con/ult. 187.num. 1o. 5 II.
faltem hic repetendum effe videtur, nedum Judici tom. 1o. Sed in praxi dubitarem an id recipien
bus remiſſorialibus, qui teſtes examini ſubjiciunt, dum effet ; eo quia potiffimum probationes in
impofitum effe onus facram Congregationem per -his judiciis requifitae ex alibi diétis æquiparari,
epiftolam peculiarem admonendi , an aliquid in debent, quantum fieri poteft , ponderi probatio
examine deprehenderint, quod fidei teftibus præ num , quæ in judicio criminali ad poenam ordi
ftandæ adverfetur, fed in hoc etiam præcipue ver nariam funt neceflariae. Dictum itaque teftis ,
fari diligentiam Fidei Promotoris, Confultorum , qui fa&tus pubes ea teftaretur quæ vidit in pu.
& Cardinalium facræ Congregationis , ut per pillari ætate & quæ ejus intelligentiam tunc non
pendant, an teftes examinati tales fint, ut eo excedebant, nifi aliud obftaret , admitterem tan
rum diétis credendum fit. Non. eft pariter hic quam adminiculum augens fidem aliis teftibus.
animus omnia recenfere, quæ teftibus fidem de de eadem re vel eodem fa&to afferentibus . In
trahunt: opus enim effet integros huc traducere caufa S.Raymundi; uti videri poteft in relatio
traëtatus juris Confultorum qui de.teftibus fcri ne Auditorum Rotæ art. 1 1. in examine primi
pferunt. Satis ergo erit hic adnotare, quod qui miraculi , duo teftes te(timonium tulerunt de vi
in aliis judiciis. a ferendo teftimonio repelluntur, ro nobili ab inſanabili lepra liberato interceſſio.
multo magis arcendi funt a teftimonio in gra ne prædi&ti Sanéti ; qui fcilicet teftes in adulta
viffimis caufis Beatificationis & Canonizationis, ætate conftituti retulerunt id quod eo tempore
& alia nonnulla exponere (atis erit ad hanc ma viderant , quo erant impuberes. Rotæ autem Au
teriam pertinentia, de quibus aliquando dubita ditores ponderarunt , illos ea teftari quæ vide
re contingit in facrorum rituum Congregatione. rant, dum effent proximi pubertati : multorum
3 Aurea eft do&trina S. Thomæ 2. 2. quaeft. 7o. quippe eft opinio, teftes impub: res , cum fa&i
art. 3. in corpore , ubi ait : Refpondeo, dicendum, funt majores , ea utique teftari, poffe , quæ vi
quod teftimonium , ficut di&um e/i , non . habet infalli derunt dum effent impuberes , fi tamen erant
bilem certitudinem ; fed probabilem 5c. Redditur au. conttituti in aetate proxima pubertati : Clar. in
tem probabile , quod aliqui , in veritate teftificanda Praxi 9. final. queli. 24. verf. Vidi quandoque, Ce
non fit firmu r , quandoque quidem propter culpam , phal. conſil. 98. num. 4o. lib. 2. Viv. com n. opin.
Jìcut 1 ©"c. quandoque, autem ab/que culpa , & boc eft v. Tefti , effe non poteft , verf. Et iftud procedit ,
vel ex defeéfu rationi * , ficut patet in, pueri 1 , amen. Mafchard, concl. 1296, num 1. Farinaccius qa. 58,
tibus , & mulieribu r , vel ex affe&fu , /%icut patet de num. 61. & 62. Item ponderarunt, eos efe doli
inimicis Ö'c. ; Puerorum quidem & impuberum te capaces; tum agi de his , quæ eorum capacita
ftimonium in magno pretio fuit apud Senecam tem non excedebant : ad extremum vero dixe
controv. lib. 7. declamat.5. ubi ait : Nihil eft puero runt, \eamdem rem per alios telles effe compro
tefie certuus ( utique quinquenni ) nam ad eos an batam. Cumque proinde vis probationis in im
no* pervenit ut intelligat , Ö non ad eo , quibus fin puberum teſtimoniis conſtituta non fueriti, di
gat. At , quidquid fit de hujus Philofophi opi gnofcitur , fimilia impuberum di&a folius admi
nione, fi mafcuJus minor quatuordecim annis , niculi vicem poffe obtinere. - -

& femina minor duodecim a teftimonio ferendo 4 De feminis etiam quæritur, an in teßes ad.
repelluntur ex jure Civili l. 3. 9 l. 19. ff de mitti poífint in caufis Beatificationis & Canoni.
teftib. eorum teftimonium admitti non poterit in zationis. Porro femina in criminalibus tettimo*
caufis Beatificationis & Canonizationis , etiamfi nium ferre non poteft , per textum in can. MuJ
facti majores ea teftarentur , quæ in pupillari æ lierem 33. quaeft. 5. ubi fic legitur : Mulierem con.
tate viderunt : Matta de Canonizat. SS. par. 4. fiat fubjeéfam dominio viri effe , ò nullam au£to.
cap. 17, num. 1o. 5 11. Matthaeucc, pra&#. Theo ritatem babere ; nec docere poteß, nec tefi, r eff. .
logo-Canon. tit. 5. cap.2. num. 13. Pignatell, conf. Concordat textus in cap. Forur , de verb. %if.
187. mum. 6. & duobu , feqq. tom. 1o. Horum ta ubi hæc habentur : Tefte r autem confiderantur coâ.
men Doétorum di&ta explicationem pati poffunt ; 4itione , natura , & vita. Conditione, / l1ber, non
quod videlicet fibi vindicent locum , fi impubes Jervur; nam /epe /ervu r metu Dominanti, tejiimo.
fa&tus adultus ea teftetur , quæ vidit in pupiIIa nium fupprtmt veritaris. Λatura , β υιν, non fo
ri ætate, quæque ejus intelligentiam excedebant ; mtn" ; "4 m varium G mutabile teſtimonium fem.
fecus autem , fi faétus pubes teftimonium de his per femina productt . Vita, ß innocen , 。 び integer
redderet , quæ vidit in pupillari ætate , & quæ a£fu . Et ibidem Gloffa v. A'on feminâ, ubi fúb.
in eadem ætate poterat perfe&te cognofcere. Do dit : H?c intellige in criminali , in quo cafu mu
&trina nimirum hæc eft Joannis Andreæ in addit. lier teliis effe non poteft. Fufius aütem in cap.
ad ſpecul. par. 1. tit. de teſte S. 1. v. Omnes, pag. Qaoniam , v. Muliere * , de teftib. ö' attef?. ubi fé.
I 1 1. ubi inquit : Ego, falvo , quod dixi fecundum quentia leguntur : Sic mulier admittitur in reß;.
Accurßum , admitterem adultum in teftem fuper bt ; moniam contra Eccleßaßicam perfonam σο. Ij;ua
que impuber viderat , fi talia funt illa que cadere Ac intelligº debet : Ubi agitur crimin aliter, non re
poterant in ipforum tunc impuberum intelle&fum. cipttur mulier ad reflimonium contra aliquem : cum
Cui adhæret Farinaccius de teflib. qu.efl. 5S. num. vero agitur civiliter , aut in modum inqui/tionis
59. & feqq. ubi fubdit : Unde fecur , fi fint talia feu e*ceptioni * , tunc admittitur mulier : & rurfus
que in Pupilli fenfum & intelle&#um refpeéfive non in. cap. Tam litteris , verb. Femina , , de te
cadunt , quia tunc tale teftimonium non valet Ö'c. fib. © attefi. Cumque ex faepe diáis probatio.
& propterea, / adultu , feu pupillus faétu, puhe , de nes iu caufis Beatificationis & Canonizationis ,
Ponat, fe vide in pupiliar etate fabricar fulfam quantum fieri poteft , æquiparentur probationi.
monetam , eju* tefli monium minime recipitur, quia, bus judicii criminalis , conciudendum effe vide.
etß viderit mone/am tunc fuiffe fabricatam , non tatur • feminas in rebus de quibus nunc agi.
mem habebat intelleéium cognofcendi, an illa mone. mus , a teftimonio ferendo repelli ; quemadmo
Lib. III. -

2. dum
 28 DE SERV DEI BEATIF, ET BEAT. CANONIZ.
dum late profequitur Caftellin. de dilat. Cano tuar 32. de fimonia , & ex cap. In Fidei, de He.
nization. pag. io6. Pariter nec validum neque fuf reticis , in 6. cum aliis late cumulatis a Pirhing.
ficien r erit teßimonium ad effe&fum Beatificationir in tit. Decretal. de teftib. & atteftat. §. 6. num.
vel Canonizationi * Famulorum Dei , quamvis mul 72. neque quando crimen per feminas tantum
1iplex , ßmplicium & ignorantium hominum , præ probari poteft , exemplo criminis Sollicitationis
fertim vero feminarum ac muliercularum: hoc enim in ſacramentali Confeſſione: merito inductum eſ
genus hominum, ut , duce experientia , cun&is pa fe videtur , ut non folum di&a feminarum in
tet, facillime hallucinatur, dijudicando & appellan caufis Beatificationis & Canonizationis vim ad
do frequenter miracula illa faéta , quæ tantum mi miniculi habere valeant, ficut admittit ipfe quo
ra & raro fiunt , quamvis vi & potentia natura que Caftellinus pag. 1 o8. fed etiam vim & effi
1i producantur . Immo aliquando difficilia non fim* caciam probationis, fi tamen honeftae fint, fi nul
pliciter, fed apud tale genus hominum pro miracu lam aliam, præter fexus, exceptionem patiantur,
Iir babentur, ô ut talia enuntiantur, confundenter ſi de facto proprio aut de proprio ſenſu teſtimo
fæpe, ne dicam fere femper , mira fimpliciter cum nium ferant , & fi deprehendantur effe firmi ju
vere miraculir ; cum conditiones & fubtilitate r re dicii & fufficientis cognitionis. Quapropter Scri
quifitæ ad vera miracula ßnt huic generi hominum bentes de materia Beatificationis & Canoniza
prorfus ignotæ . Addo , quod conßmile genus homi tionis docent , feminas in hifce caufis non effe
num , etfi valde trepidet circa veritatem alicujus ex fola ratione fexus a teftimonio repellendas :
fa&fi , vel faétorum de quibus interrogantur, per. Matta de Canonizat. SS. part. 4. cap. 17. num.
mati , ne dicam aliquando excæcati quadam apparen* 12. Ceparius direéf. Canonizat. part. 2. cap. 7.
ti pietate , credenter , fe obfequium præftare Deo , ubi teftatur praxim Sedis Apoftolicæ, Matthæuc
affertive deponunt quod non e/? apud illo , vel illar cius oper. cit. tit. 5. cap. 2. num. 12. Cardinalis.
ita certum , fed potiur dubium ; de quibus dicebat de Lauraea in 3. lib. fent. tom. 4. difput. 2o. art.
David Pfalm. 9i. Vir inßpient non cognofcet , & 25. S. 2, num. 1o76. Pignatell, confult. 251. per
fultu, non intelliget baec. Ideo paffimJuriftae dicunt , totam , tom. I. Rofa in addit. ad traéf. de Exe
&y re&e , teffer , in re gravi deponenter debere ca cut. litter. Apollol, num. 125. Auditores Rota: in
rere omni impedimento Canonico , omnique debere ef relatione S. Ludovici Bertrandi §. Sanatio ab
fe exceptione majorer ; que conditioner frequenter non Aernia . - -

reperiuntur in con/îmili genere perfonarum. 6 Nec aliter profe&o res effe poteft . Pona
At , cum a jure Civili in l. Ex eo , ff. de te. mus enim, aliquem Dei Servum , vel Beatum
fibur , & in l. Qui teßamento §. mulier, ff. de te. fuiffe a femina invocatum, & ejus interceffione
fam. defumatur , in omni fere negotio teftimo fanitatem a femina ipfa fuiffe miraculofe rece
nium mulierum admitti , uti argumentatur tex ptam , cur , quaefo , invocatio feminæ ejufdem
tus quoque in can. Ex eo 15. quaeff. 3. Ex eo , teftimonio probari non poterit ? In judicio quip
quod probibet lex Julia de adulteriis teßimonium pe criminali mulieris teftimonium non rejicitur,
dicere condemnatam mulierem , colligitur etiam mu cum fa&um aliter, quam per feminæ teftimonium,
lierem teßimonium in judicio dicendi jus habere : cum probari non poteſt. Farinacc. de teſtib. quaeſt. 59.
que, mulieris teftimonium non fuerit a S. Gre mum. 8. Item , ut abftineamus ab hypothefi fe
gorio rejectum in crimine advertus Epiphanium minæ Religiofæ inclauſtrali monaſterio degentis,
Presbyterum, quemadmodum defumitur ex cap. de cujus 'obfervantia Regulari occafione Beati
Quoniam , de teßib. Et feu mulierer , cum quibus ficationis & Canonizationis agendum eft , ubi
peregiffe dicitur, feu alior , quor de caufa fcire ali tamen ex infra dicendis Monialium di&a præci
guid fenferit, huc feftiner adducere : & Clemens III. puum fibi vindicant locum ; ponamus, mulierem
in cap. Videtur ; Qui matrimonium accufare pofTunt , fuiffe præfentem , quando Dei Servo in odium
cenfeat , mulieres effe admittendas tamquam te Chrifti mors eft infi &ta , vel reftitutam fuiffe mu
ftes in caufis matrimonialibus ; Quod parenter , lierem ſanitati in inſtanti una cum virium recu
fratrer , & cognati utriufque fexus in teftificatione peratione, vel multos Chriftianæ Charitatis a&us
fuorum ad matrimonium conjungendum ve! dirimen a Dei Servo erga feminam exhibitos fuiffe; cur,
Jum admittantur , tam antiqua confuetudine quam quæ{o , mulier ex fola fexus exceptione admitti
legibus approbatur: item Innocentius III. in cap. non poterit , ut teftimonium reddat in caufa Mar
Tam litterir 33. de tefìib. commiferit Priori S. tyrii , in caufa miraculi , in caufa virtutum, eo
Fridiani civitatis Lucenfis , ut feminas examini vel magis, fi mulieris di&tum confirmetur (ficu
fubjiceret ad impedimem tum adverfus Epifcopum ti ut plurimum contingit ) di&tis virorum, que
ele&um probandum , bigamiae videlicet propter madmodum in judicio criminali ponderat Fa
matrimonium olim ab eo contra&um cum vidua ; rinaccius citat. queft. 59. num. 26. Ó fequenti
guia vero fuper matrimonio quod idem Eleétur di buſ 2 -

citur contraxiffe cum vidua , tefle , non fuere rece 7 Seponenda itaque ea , quæ in fuperioribus
pti propter appellationis obfìaculum , ne laici vel ex Caftellino addu&a funt; tum quia modo non
femine in tali reciperentur articulo contra ipfum ; agitur de recipiendis qualiucunmque feminarum
1Vos, ut tante irregularitatis objeéîio non remaneat teftimoniis, fed tantum de recipiendis earum te
indifcuTa, mandamus, quatenus tetes, /ve laicos fve ftimoniis, qua- qualitatibus polleant fupra expo
femina , ( duntaxat idoneo , ) qui ad hoc fuerint proban fitis; tum quia earum atteftationes non recipium.
dum indu&#i, recipiatir legaliter & examinetij pruden tur , ut judicium ferant de a&tus heroicitate ,
ter : cum denique regula generalis mulieres ex aut de exce(fu fa&ti fupra vires naturæ ; recipiun
cludens a teſtimonio ferendo in judicio crimina tur duntaxat , ut a&tum & fa&tum exponant cum
1i non procedat , fi juxta tramites juris Civilis fuis circumftantiis, atque adeo ad facram Con
procedehdum fit , uti late profequitur Farinac gregationem pertinet judicium ferre , utrum a.
cius de teßib. quæß. 59. num. 23. neque pariter άus virtutis fuerit heroicus, necne, five an fa
fìbi vindicet locum, fi in Foro Canonico agitur natio viribus naturæ potius fit adfcribenda ,
de crimine Haereſis, la ſa majeſtatis , ſimonia , quam miraculo: & ſane, quando de puro facto
& aliis exceptis , ficuti defumitur ex cap, Per res eft & de ejus. circumftantiis , fi femina ho
- ፲]Ç•
 L I B. III. C. A P. VI. 29
nefta fit , fi fide digna , interrogatoris Judicum plures, quam duo , teftes exiguntur, Medicufque
fatisfecerit, nil obftare videtur , quin ejus te ut plurimum examini fubjicitur : quare mora
ftimonium in caufis de quibus agimus, recipia liter impoffibile eft, ut tot teftes ad decipien
tur . - dum conveniant.
8 Paupertas perfonam ut plurimum afficit , 9 Juxta D. Thomæ divifionem fupra expofi
tam , in præfenti agendum eft de affe&ione, quæ
nulla ejus culpa intercedente; &ideo etiam de pau
pertate quæritur, an teftem repellat in judicio teftes a teftimonio ferendo repellit. Quia vero
Beatificationis & Canonizationis. Porro, fi pau prædi&o affeétionis nomine comprehendi poffunt
peres fint honeftae vitæ, a teftimonio ferendo etiam tum amici tum inimici, ab affe&ione amicitiæ
in his caufis repelli non poffunt : Matta de ca ducemus initium. De hac loquitur Rocca de
nonizat. SS. part. 4. c. 17. n. 9. Roſa loc. cit. n. Canonizat. SS. cap. 6. En ejus verba : Affeétus item
125. & feqq. Matthæuccius tit. 5. cap. 2. num. bumanu r cum ambitione conjun&#ur fuit in caufa ,
17. atque ad rem animadvertit Gloffa in cap. cur ex hac vita pie decedentes cum confanguineos ,
Si qui teftium de teßib. v. Paupertate ; ubi: Nec tum affines , & amicor tanquam Sanéìor pro fuo
ef fufpeëius propter fuam paupertatem : ut & fuper quifque arbitrio , & affeétu veneraretur, patroci.
eod. text. adnotarunt Abbas num. 8. Pato autem , niumque ab eis publice imploraret. Hinc , pertur
Pauperem admittendum in tefiem; Ancharanus num. batione atque confufione fuborta, ille , qui a quibuf
4. Pauperta r non repellit quem a teßimonio , quia dam uti Sanéíus colebatur, ab aliis magno cum fcandalo
plerique non tam ex patrimonio, quam ex fide ido iridebatur. Item conferunt adduéta per Paridem de
nei æftimantur; Antonius a Butrio num. 8. Op Craffis in diariis mf. ubi, loquendo de impenfis tunc
pono , quod non admittatur in teftem pauper, quia fuf temporis maximis pro Canonizatione San&o
peëfur eft... Dic, quod, licet fit pauper, alias erat ho. rum , ait: Dixi , hanc expenfam fic amplam ideo
mefta perfona : & contraria loquuntur de fufpeéiir ; ab Eccleſia, ſive a Sede Apoſtolica & a Pontifici
Felinus num. 8. Quia pauper honefia perfona tefti bur non folum tolerari, fed etiam quodammodo prae
ficari poteß; Barbofa num. 4. Ergo pauperta , non ef? cipi, ut ex ea quaß impoffibili, vel faltem dura ab
caufa fufficiens repellendi teftem a teftimonio , tit. de ferreantur Principer & populi ad petendum bujuf
tefib. & attefiat.& late docent Mafcardus de probat. modi Canonizatione * fieri , quæ aliquando non ex
concl. 1357. num. 37. Gratianus difcept. 277. num. 4. meritis ejus qui canonizatur, fed ex interceffione
Farinacc. de teflib. quef. 57. num. 8. Ó feqq. ufq. Communitatir , aut populi, vel Principi* fupplican
ad 14. Menochius de arbitrar. caf. 65. num. 12. tis , qui vel affinis vel devotus illius fuerit aut fit ,
verf. Verius itaque, Gabriel de teftib. lib. I. consl. J%cuti modo eft Cardinali r de Jacobatiir , qui et iam
18. num. 1. δ' num. 4. Ideoque Terentius in pbor. petit , Beatam Cicolellam Romanam affinem fuam
mione, a. 5. ſe. 7. v. 1o. canonizari , petuntur . Sed , ut clarius materia
Heur quanta quanta baec mea pauperfa* juxta cafus pra&ticos exponatur, ad ea quæ fequ
efł ! tamen untur, defcendemus.
Adbuc curavi unum boc quidem, ut mi effet fider. Io De Poftulatore itaque, Advocato, & Pro
& Demofthenes adverfur Midiam pag. 397. de Stra curatore cauſa qua ritur, an in teſtem admitti
tone quodam : Homo pauper ille quidem , & quie poffit in eadem caufa Beatificationis & Canoni
tur, fed alioqui non improbur. Hinc Petronius in zationis , in qua eft Poftulator, Advocatus, aut
fatyrico cap. 84. Nefcio quomodo bonæ menti r foror Procurator . At propter fpecialem affe&ionem ,
eft paupertas . Ad hæc aliis congeftis , profequun «quam erga fuam caufam gerere confueverunt,
tur Fornerius lib.3.ſelect. cap. 1. & Deſiderius Heral reſpondetur , in teſtes non eſſe admittendos :
dus lib. I. de auétorit. rei judic. cap. 5. Ut vero a pro Matthæuccius in cit, oper. tit. 5. cap. 2. num. 8.
fanis ad facra redeamus, nonne , claudus ille ex Confirmatur id ipfum ex decreto facra. Congre
utero matris, quem ponebant quotidie ad portam gationis rituum edito die 10. Junii 1664. in cau
Templi, quemque Petrus & Joannes , precibus fa Papien. feu Feltren. Canonizationis B. Ber-,
I)eo fufis , fanitati mirabiliter reftituerunt , pau nardini de Feltro Ord. Minorum Obfervantium
per erat & inops, cum peteret eleemofynas ab in S. Francifci : Ad relataonem Eminentifr. Aldobrandin;
troeuntibus in Templum , ut in A&tis Apoftolorum loco Eminentifr. Rondinini abfenti , difcuffo dubio,
cap. 3. legitur? At quis effet, qui inter miraculi an conftaret de validitate proceffuum duorum in ci
teftes claudum praedi&um non recepiffet? Signum vitate Papiæ, alterius vero in civitate Feltri fù
igitur evidentiffimum hoc eft , folam paupertatem per aſſerta ſanctitate vitae, virtutibus, & miracu
fidem tefti non adimere ; feduloque idcirco invefti lis compilatorum, teftes effe in eis rite d') reë#e
gandum eft, quinam fint pauperis mores , & an examinator, 5 jura legitime compulfata; facra ri
fpe lucri aut alicujus commodi temporalis rece tuum Congregatio babita coram San&iffimo declara
ptæ fanitatis teftimonium exhibeat. Quod qua vit , e numero teßium deducendo , effe tres ex фиа
tenus in examine miraculorum , de quibus agi tuor Procuratoribus examinator etiam ut tefte , in
tur, contingere poffet, & Judices remifforiales Feltrenß, nempe 27. 35. & 36. nullamque ratio
pauperem {pe lucri alle&um inter te{tes admifif nem babendam de illis , qui annotati funt , refpon
fent , plures aliæ diligentiæ fuperfunt , quibus diffe per folum verbum Reéte , feu dixerunt Arti.
dolus & fraus aperiri poffent. Superfunt etenim culum verum . Dimiffo tamen officio , nonnulli
animadverfiones Fidei Promotoris , & totius putant , prædi&a teftimonia effe admittenda ,
facræ Congregationis examen, uti fupra di&tum Baldus in cap. Infuper, num. 8. de teßib. Al
eft ; quodque fpeciali animadverfione dignum beric. in l. Deferre , num. 3. verf. Alii dicunt,
eft, falfa miracula fi aliquando a pauperibus, ut ff. de jure Fifci, Nell. teflib. num. 21. verf.
fibi comparent eleemofynas , circumferuntur, ipfi Item admittitur, Maſcard. de probat. concl. 1232.
ut plurimum foli funt qui de fanitate fibi divi num. 8. & 9. Magon. decif. Florentin. 3. num:
nitùs collata teftimonium reddunt. Non fic autem3. Alii autem dicunt , Procuratorem non ef
fe habet res in miraculis, quæ examinantur in fe repellendum a teftimonio ferendo , etiam- •
judicio Beatificationis & Canonizationis. Unius fi adhuc fit Procurator , dummodo fit bonæ
quippe teftimonium non fufficit; quin & fæpe vitæ & famae ; & multo minus repellendum , fi
eflet
 3o DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
effet Clericus aut Religiofus : Monticell. in repert. mi fiquidem nequit, teftes ex eo folo, piæ men
v. Procurator, fol. 57. column. 2. verſ. 6. ubi af: tis affe&tu rem, prout eft , non effe rèlaturos,
fert decifionem fexagefimam quintam coram Bel atque adeo unufquifque fcit , exoptari a teftibus
lamera. Verum , utcumque hæc fint, Poftula qui in his caufis examinantur, Beatificationem &
toris, Advocati , & Procuratoris teftimonium , Canonizationem Servorum Dei , & Beatorum ,
quoad permanent in officio, non videtur effe ad dummodo eorum virtutes & miracula a fan&a
mittendum ; & quatenus, dimiffo officio, exa Sede approbentur.
mini fubjicerentur , {i alia concurrant requifi 12 Ad hæc de confanguinitate & affinitate
ta, ipforum di$ta non probationis vim , fed puri quæritur , an teftem repellat a teftimonio red
adminiculi ad fummum poterunt obtinere, jux dendo: & , quod quidem attinet ad teftes con
ta addućta per Farinaccium de teſtib. quæfi. 6o. fanguineos vel affines ejus qui interceßione Ser.
тит. 243. vi Dei, vel Beati miraculofe fanitatem recepit,
1 1 De fanato per miracu!um itidem quæritur eorum teftimonium ratione confanguinitatis aut
an in teftem pro miraculo, ipfo admitti poffit , affinitatis rejici non poterit : ut plurimum et.
non quoad invocationem ( de qua fupra di&tum enim funt præ ceteris confcii tum morbi, tum
eft) fed quoad fanitatem receptam, atque ejus fanitatis , & modi quo fanitas ipfa habita eft .
circumftantias. Affirmanter refpondentur, ut apud Quocirca, cum modus quæreretür , quo cæcus
Auditores Rotae in relatione S. Francifci Xave a nativitate per miraculum • a Chrifto Domino
rii §. 12. Ö' §. 13. de mirac. poft mortem , & in fuerat illuminatus , Judæi exquirere voluerunt
relatione S. Maria: Magdalena: de Pazzis S. Sa teftimonium parentum ipfius Joan. cap. 9. verf.
natio ulceri , putridi, ό §. Inveterati doloris. De 18. & feq. Non crediderunt ergoJudæi de illo, quia
cæco a nativitate per miraculum a Chrifto Do cæcus fuiffet , & vidiffet , donec vocaverunt paren
mino liberato ejus parentes interrogati a Phari te* ejus qui viderat , Ö* interrogaverunt eos , dicen
fæis, quomodo vifum recepiffet , fic refponde ter : Hic eft filiur vef?er , quem vor dicitir , quia
runt Joan. cap. 9. v. 2 1. 9Jaomodo autem nunc vi cæcus natus efl ? Quomodo ergo munc videt ? Ref.
deat , nefcimuj , aut quis ejur aperuit oculos , mor ponderunt ei r , parenter ejus ô dixerunt : Scimur ,
mefcimur : ipfum interrogate, ætatem babet, ipfe de quia bic efi filiur noßer , & quia cæcur natur efl .
fe loquatur. Subfequuntur poftea interrogationes Quod animadverfum fuit a Rotæ Auditoribus
Pharifæorum , & refponfiones fanati ; ideoque S. in relatione S. Andreae Corſini part. 5. §. 3.
Auguſtinus in Joannem ad rem ſubdit: Qui ade num. 268. apud Lezanam confult. 1. Item , quod
ptus fuerat fanitatem, idoneus erat beneficii teflir.
fpe&tat ad confanguineos vel affines ejus Servi
Cumque jam fupra vifum fuerit , duos teftes Dei,- vel Beati, de cujus agitur Beatificatione
de jure fufficere in probatione miraculi , nihil aut Canonizatione, cum etiam in criminalibus
cbftare videtur , quominus miraculum probatum conſanguinitas & affinitas teſtem non repellant
dici valeat, fi fanati teftimonium alio tefte com a teſtimonio reddendo, ſi tračtetur de detegen
probatum fit , ita ut binarius teftium nume da rei innocentia , fi res fit de criminibus exce ്

rus ex fanato, & alio tefte fit compofitus ; uti ptis, puta lafae majeftatis Divina & humanaе,
ponderarunt Rotae Auditores in relatione S. Lu demum fi veritas fa&i per folos hujufmodi teftes .
dovici Bertrandi §. Sanatio ulcerof abfceffu r , §. comprobari poffit ; concludendum effe videtur,
Miraculoſa, & in ſanatione a paralyſt, Š. Fačium parentes in caufa filiorum , & contra maritum
hoc. Quæ tamen admitti poffunt in illis cafi in caufa uxoris , & contra, fi de Beatificatione
bus , in quibus juxta fuperius expofita mira aut Canonizatione tra&tetur , ad examen poffe
culum duobus teftibus comprobatum approbatio admitti : Matta de Canoniz.SS. part. 4. cap. 17.
nem mereri poteft; puta, fi alii teftes qui po num. 4. & feqq. San&i Laurentii Juftiniani Patri
tuiffent examinari, mortui fuiffent ante confe archæ Veneti vita confcripta fuit a Bernardo
&tionem proceffus, five in longinquas regiones Juftiniano ejus nepote ; & ejus quidem non mo.
perrexiffent, ita ut examinari minime potuif. dica ratio habita eft, cum in facrorum rituum
fent. Hi enimvero funt termini, in quibus fa Congregatione anno 1598. fa&ta fuit ad relatio
&a eft approbatio miraculi in caufa S. Stanis nem Cardinalis Baronii concefiio propriarum le
1ai , quamvis duobus tantum teftibus afferti , &tionum , cumque poft. lapfum nonnullorum an
quorum alter erat ille qui fanitatem recepit , norum quæftio inftituta fuit de eodem inter San
úterque autem Sacerdos , quod nempe fidem tefti &os referendo. Bernardus in præfat. ejufdem vitæ
bus adauget, juxta Gloffam in cam. Monachus , ap. Bolland. 8. Januar. tom. 1. dixit ; fe timuif
w, Quorum , diff. 77. Contelor. de Canonizat. SS. fe , ne fauguinis propinquitas obefset fortafse cau.
cap. 18. num. 17. & Pafqualig in addit. ad Lau fæ Laurentii, atque adeo nec teftimonium nepo
ret. de Franchis num. 1 184. Neque enim mira tis in caufa patrui fufpe&tum haberetur. Profe
culofe fanatis affe£tionis vitium opponi poteft ; quitur vero idem Bernardus , enarrando , fibi
cum aliud fit affe&tio, aliud memòria beneficii refponfum fuiffe a Francifco Tarvifano Præfe
recepti , cumque inter affe&iones diftinguere ne &o Carthufiae viro Angelici fpiritus, Chryfoflo
ceffe fit ; aliæ quippe funt magnæ & irregulares, mum parentis, Baſilium ſororis, Ambroſium
aliæ vero non adeo magnæ & regulares, & a Satyri fratris, Auguftinum Monicæ matris, Ber
primis utique, non a fecundis , teftimonium in nardum Gerardi fratris egregia facinora retulif. tt
firmetur. Quocirca, licet teftes in his caufis exa fe & fcriptis editis illuftraffe. Item Carolus Augu
minandi a Judicibus ordinariis, vel delegatis in ftus Salefius Tullianus nepos S. Francifci Sale
terrogentur , an fint pie affeéti erga Dei Ser fii vitam ejus confcripfit in magno pretio habi
vum vel Beatum , & ejus exoptent Beatificatio tam, cum de ejus Beatificatione actum eft. At in .
nem aut Canonizationem ; & licet , fi affir præfatione teftatur, fe quoque timuiffe , non
manter refpondeant, animadverti confueverit a defuturos, qui vitam patrui a nepote confcriptam
Pidei Promotoribus, eorum di&is fidem non ef traducerent, fibi autem a viris cordatis fic fuif
fe deferendam ; animadverfio tamen heæ fem fe refponfum: Tu vero ne formida. In fimili : vide,
per a facra Congregatione reje&ta fuit : præfu num multi preteritis feculis de confanguineis fuis
Ꮱ / Ꮡ{ .Ꮫ s
 L I B. III. C.A. P. VI. / > 31
viris clariffimi* ò' proximis cum laude fcripferint ? mater noßra , cujur ingenium , atque in res Divi
Eos in medium adducere longum mimis foret ô fu nas inflammatum animum cum antea convi&fu diu
perfluum . Atqui majorem illi apud viror probor turno & diligenti conſideratione perſpexeram, tum
& prudenter , æquofque leéfore r fidem faciunt &c. vero in quadam difputatione non parvæ rei... tanta
Trepidat ergo timore (fubjiciebant ) ubi non eß ti mibi mens ejus apparuerat, ut nibil aptius veræ Philo
mor. Porro P. Theophilus Raynaudus oper. tom. fopbiae videretur. Accufationis anfam hinc arripit
9. pag. 182. fubdit : Non eft hæc lau* afpernanda Phereponus fic inquiens : Si hæc in fermone fami
tanquam a domeftici r delata . Re&fe enim Tbeologus liari matri dixiffet Augußinus , vituperari fane non
in Gorgoniæ fororis laudatione admonuit, San£forum poffet , immo forte laudaretur pietatis caufa ; fed bæc
laudem a cognatis quoque ô neceffariis delatam im nefcio quo modo fcribere fußinuerit ad virum eru
probandam non effe. Quæ vero di&a funt de con ditum, atque edere. Hujus autem Au&oris hete
ſanguineis & affinibus , ſi non potiori , ſaltem rodoxi audaciam perſtringit Pritanius in opere
æquali jure de domefticis etiam & familiaribus citato lib. 3. cap. 17. ubi oftendit, hac de caufa
diéta cenfenda funt, uti profequitur Matta cit. Auguftinum non effe vituperandum.
part. 4. cap. I7. num. 5. In Canonizatione S. 13 De Religiofis denique, & Monialibus quae
Pii V. magnum profeëto momentum repofitum ritur, an in teſtes admitti poffint, ſi tra&tetur
fuit in ejus vita fcripta a Hieronymo Catena , de Beatificatione aut Canonizatione alicujus Ser
qui Cardinalis Alexandrini prædi&i Pontificis pro vi vel Servæ Dei, Beati vel Beatæ , quæ ejuf
nepotis fuerat a fecretis, atque tum a probatif dem fuerint Inftituti. Nam propter praefumptam
fimis fontibus, quæ fcripfit, hauferat, tum pro affe&ionem , & decus quod in Religiofum Ordi
priis c»culis afpexerat ; uti ponderant Rotæ Au nem ex Alumni vel Alumnæ Beatificatione aut
ditore.s in relatione caufæ ejufdem S. Pii V. par. Canonizatione derivatur , videntur non effe ad
1. $. Alofque , edita in fin, tom. ultim. annal.Bzo mittendi, & eorum di&a probationem conftitue
vii. Oftendunt fcilicet hæc omnia, confanguinita re non poffe. Teftes tamen Univerfitatis admit
tem, afinitatem, & familiaritatem non obtare, tuntur, & probant in caufa Univerfitatis ipfius,
quominus confanguinei affines, & familiares in te fi deponant , fuper re quæ non refpicit ad negotium
ftes recipi poffint in caufis Beatificationis & Cano fingulorum , fed tantum ad caufam ejufdem Uni
nizationis; dummodo tamen alias non patiantur verfitatis : Fermofin. in cap. Tertio loco 5. de probat.
exceptiones ; dummodo eorum di&a, aut fcripta queft. I. num. 6. Lofaeus de jure Univer/it. part.
finceritatem redoleant, & ea referant, quorum no 2. cap. I. num. 74. Menoc. de arbitrar. lib. 2,
titiam e veris fontibus hauferunt ; & dummodo caf. 1o6. num. 13. O feqq. Manf. confult. 3o8.
concurrant ea quæ fummus Pontifex Pius II. affert num. II. tom. 4. Adden. ad Buratt. decif. 314.
în bulla Canonizationis S. Catharina Senenfis pag. num. 7. in fin. Rota coram Cavalerio decif. I4o.
183. in cod. Canoniz. Dilata eft re* ufque ad tempora mum.3. & coram Ludovifio decif. 36o. num. 8. At
moſtra, Nobiſque hujus ſacerrime Virginis Canoni que adeo intar teftium de Univeritate aferen
zatio refervata tanquam conterraneæ nofiræ atque tium in caufa Univerfitatis paffim fuftinetur ,
concivis , ut Senenfis Virginis fanéíita * decreto Se teftes Religiofos teftimonium reddere poffe in
menßr bominis in Romana Sede fedeptis prodiret in caufa Beatificationis aut Canonizationis Servi
lucem ; in qua re non imus inficia r, affeétum Nor Dei , vel Beati ejufdem Inftituti Profefforis. Ce.
aliquem fanéfum & pium traxiffe. Quir eß enim, parius in direćfor. Canoniz. part. 2. cap. 7. ſic lo
qui fuae urbis præconia, fuae patriæ laude r, fui ge quitur: In his caußr admittuntur etiam ad tefìifi
merir virtuter non libenter vulgari procuret, cum id candum tefte , ex eadem Religione ut idonei ; idque
poffit rite & bonefle facere Ö'c. Neque enim fieri ex regula generali , quod tefter de Univerfitate pro
poteft , quin Sanétorum propinquitar aliquid habeat illa admittantur teftimonium dicere quando de eorum
prærogativae. Nihil tamen ob hanc caufam plus mi ßngulari commodo non agitur ... Nec obftat fufpi
mufve dicere licet , quam verum eft . Nec propter cio affeétionis : illa enim purgatur per juramentum
cognitionem , aut patriae charitatem inter San&or teflis . Concurrit fanéfitas b perfecio Religiofo
quifquam fine meritis , fine folito examine, fine con rum , ex quo magis præfumitur veritatem dicere cum
fueti r folemnitatibus referendur eft . In bulla Cano
juramento , & fic facilius ad teflificandum pro fuo
nizationis S. Birgittæ legitur, eam tempore mor Religiofo admittuntur . Idem late profequuntur
tis fibi imminente Birgherum filium & Cathari. Contelor de Canoniz. SS. cap. 18. num. 4, 5 feqq.
nam filiam arceffiffe , atque admonuiffe , ut in Matta in fimili tra&tatu par. 4. cap. 17. num. 13.
Dei timore , & amore proximi , & fan&is ope Fr. Antonius a Spiritu Santo de primatu feu prin
ribus perfeverarent . Poft obitum autem matris cipatu Elie S. 12. num. 296. Pignattell. conf. 192.
Catharina filia & ipfa miraculis clara matris Ca num. 2. ô per tot. num. I. Rofa in addit. ad
nonizationem promovit , quemadmodum adnota trati. de Executor, litter. Apofiol. num. 123. Ro
vit Juftus Fontaninus Archiepifcopus Ancyranus tae Auditores in relatione S. Jacobi de Marchia
in notis ad citatam bullam Canonizationis , & qui §. Sanatio gibboſe, in relatione S. Hyacinti, in
dem, teſte Pavino in relatione cauſae S. Bona relatione S. Franciſcae Romanae par. 1. art. 7.
venturæ par. 2. art. 4. admiffum fuit di&tæ filiæ in relatione S. Terefiæ tit. de mirac. in vita tit.
teftimonium in probatione miraculi , quod ma 2. & 3. in relatione S. Catharinae de Ricciis
tris interceffione Deus dignatus fuerat operari . par. 1. ante finem , in relatione Servi Dei ( nunc
Item Bonifacius IX. admifit teftimonium filiæ San Beati ) Hieronymi AEmiliani tit. de proceffib. §.
&#æ Birgittæ ad probanda miracula matris eju r . Meque etiam obftat. .

Sub nomine Joannis Phereponi editæ funt anno 14. Iidem vero Rota Auditores, reſumpta ha
17o3. Antuerpiæ, five Amftelodami nonnullæjani eadem quæftione in relatione caufæ S. Andreæ
madverfiones in opera S. Auguftini, quas do&a Corfini par. 3. §. 2. num. 2 18. apud Lezanam
& cenforia virga caftigavit Pritanius de ingenior. conf. 1. doctrinam fupra relatam fic modificati
moderat. Nempe inter cetera S. Auguftinüs lib. funt: Circa primum defeéfum occurrit dubitare , an
2. cap. I. de Ordine tom. I. oper. fic locutus eft tefies de Religione Canonizandi fint admittendi: 5'
de S. Monica matre fua : Nobifcum : erat etiam reperimus , fuiffe admiffor in pluribus Ca
, ntbu* ,
 32 - DE SERV DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
nibur, nempe S. Hyacinthi, S. Francifcae , Ù* aliir vero inßituendæ finceritatem ô firmitatem maxi
ea ratione , quia vel hæc non eft caufa particala me attendentes. Religioſorum Societatis Jeſu teſti
ri* fui conventur , fed univerfe Ecclefiae Catholicæ, monia , quantumvir prompta , Ü ob teſtium ſpečia
vel, etiamß effet , de jure poffunt Religioß exami tam probitatem & do&rinam , necnon intimam di
mari in caufa fui monafierii . . . Verum quidem efl, &fi Patris focii quondam fui notitiam magnum apud
liberum effe Judici propter praefumptam affe&ionem, mor pondus habitura , fciente r prudentefque adbibere
vel circumftantia r fa&fi aliquid minur tribuere il moluimur, ne quam in calumniam aut repreben/ìo
lorum depofitioni , ßcut dicimus de teflibur in cau nem inquiſitiofacta vocaretur, quaſi quaſiti eſſent qui
fa fuae Univerfitatis, qui propter præfuppofitam il in propria caufa teftarentur, ό, dum in negotio focium
lorum affeéfionem minur probant . Fidei etiam Pro carum & venerandum fpetiante refpondent , fimul
motores in fuis animadverfionibus oppofuerunt veritati & charitati in fodalem, propriique Ordinis
teftibus Religiofis , eos non effe integræ fidei in gloriae fervirent. Cum autem propofitum fuit du
caufa Beatificationis aut Canonizationis fui Re bium de virtutibus hujus Beati, ipfe fungens mu
ligiofi , Petrus Francifcus de Rubeis in cau nere Fidei Promotoris dixi, ad ulteriora non eſ
fa S. Francifci Solani ita fcripfit : Ipf tefies pa fe in caufa procedendum , deficientibus tetibus
tiuntur aliqu4s exceptione r perfonaler , utpote quia de vita domeftica & Regulari obfervantia teftimo
plurimi funt ejufdem Religionis S. Francifri, ob nium afferentibus. Incredibile porro di&u eft,
mimiam affe&ionem bonorjr redundanti, in fuam Re quam molefta fuerit hæc animadverfio Poftula
ligionem : & in caufa Servorum Dei Ign atii de toribus, qui bene fciebant, fibi præclufum effe
Azevedo & Sociorum: Quorum fex funt Religio aditum Religiofos Societatis Jefu ad examen vo
£ ejufdem Societatir, in quibur ponderandur eß af candi , cum coadjuvari in hifce judiciis proba
feéfur glorie in illam condigne redundantis ex ac tiones non poffint. At, quia vexatio dat intel
ceſſtone tot SS. Martyrum communis Inſtituti; non lečtum, ex proceſſibus jam confe&tis dićta teſtium
defumpferunt , qui partim de vifu, partim ex
enim teßer de eadem Univerßtate funt idonei teßer
fama publica, & auditu a Patribus ipfis Socie
in concernentibus magnum illius honorem . Profper
Hottinius Fidei Promotor in fuis animadverfio tatis Jefu rrtulerant, Beatum perfe&iflimi Reli
nibus in caufa Ven. Servi Dei ( nunc San&i giofi partes adimpleviffe, & confequenter Socie
Camilli de Lellis fic locutus eft: Alii vero tef?e , tatis Regulas religiofiffime obfervaffe. Allata fuit
Junt ejufdem Religionir, ac proinde reputari pof. epiftola encyclica o&o diebus poft Beati obitum.
fant aliquo modo fufpe&i , veluti nimis affe&i δ' a Reétore Collegii ad omnes Tolofanæ provin
intereſſati Öc. & rurſus: De teſtibus Univerſita ciæ Superiores {cripta, in quam de ejus obfer
tir , quod repellantur propter maximam affe&io vantia Regulari amplum teftimonium erat infer
nem , dicunt Baldu* & Felinur ; quodque etiam tum : in medio pofitum fuit menologium Socie
in caßbur in quibus tefter de Univerfitate admitti tatis, in quo non reponuntur nifi pauci & infi
poffunt , adbue non ßnt in tegræ fidei Ö' omni exce. gnes viri , qui in Regularum obfervantia cete
ptione majorer, pleniffime tradit Farinacciur ubi , ris præftiterunt , & in quo defcriptio non ad-.
quod hæc opinio eft magis communiter recepta a mittitur, nifi ex Generalis mandato, & de om
iDoétoribur. Ipfe quoque , dum prædi&o mune nium Affiftentium confilio, ubi fcilicet habetur
re functus fum , iifdem veftigiis inhaerendo , hoc elogium : 9uaſi fanciullo entrò nella Compa
prædiétam. propofui difficultatem , cum in caufis gnia, e ventiſei anni ci viſſe coll' eſempio d' ogni
Servorum Dei , aut Beatorum allata vidi a più rara virtù: productae fuerunt litterae Patris
Poftulatoribus teftimonia Religioforum ejufdem Mutii Vitellefchi ad Provincialem , & Re&orem
Inftituti & religiofi Ordinis. fcriptæ, dum adhuc Beatus erat in humanis ,
15 Quid ergo in hac controverfia ftatuendum in quibus ille cupide optat Societati multos ope
erit? Ex alibi dicendis, quando agitur de Bea rarios ifti fimiles. Et quia Collegiorum Reéto
tificatione alicujus Servi Dei , qui aliquod Re res, & Confultores tenentur quotannis ad So
gulare Inftitutum profeffus eft, exa&ta Regularis cietatis Generalem cum magna fide fcribere, quæ
difciplinae ' obfervantiâ probari debet. Quocirca fpe&tant ad Collegia, in quibus verfantur, ficu
ad hanc rem probandam teftes Religiofi idonei ti habetur tom. 1. Inſtituti pag. 362. S. 1o. & 2o.
funt, ut indicat Bordon. de miraculi r medit. 32. ut fatisfieret oppofitioni , opus fuit , ut litterae
num. 28. In prabanda autem Regulæ obfervatione, praediéta ex archivo Societatis producerentur ,
ô hujus generis , quæ folis Profeffir folent effe no in quibus multa de geftis Servi Dei cum laude
ta, tunc idonei omnino tefier funt . Quin immo non commemorata inventa funt : quin immo, ne for
folum funt idonei , fed etiam neceffarii , veluti te alia adeffet epiftola minime favens intentioni
proſequitur Matthaeucc. in opere ſape citato tit. Poftulatorum quæ ab eis non exhiberetur , man
5. cap. z. num. 22. Quin etiam , quando in ßmi dato facræ Congregationis plurium dierum fpa
Jibur caußr omitteretur Religioforum ô Monialium tio una cum Notario & teftibus univerfum So
refpeéîive cxta men , fufpicio effet , quod data opera cietatis archivum ego ipfe pervolvi , Archiviffa*
fuiffet praetermiffum , ne imperfeétione r aperirent, jurejurando obftrinxi, ut omnes , quarum noti
qua r potuiffent obfervare in eo de quo ageretur. tiam haberent, epiftolas ad rem facientes produ
A'am certe a nullo meliur poffunt fciri faéta Servi cerent , & fub eodem juramento adderent, fe alia
Dei alicuju r Or dini * , quam a Religio6r cum eodem rum notitiam non habere , nec alias epiftolas præ
conviventibus, praefertim loquendo de iis que egerat ter exhibitas & exhibendas dolo defiiffe habere.
in Conventu Ö' Monafterio. Cumque aliæ utique inventæ fuerint litteræ præ
16 In caufa Beati (nuncSan&i ) Joannis Fran ter exhibitas, fed omnes convenirent in lauda
cifci Regis Presbyteri Societatis Jefu Judices dele bili domeftica converfatione Beati, & exaéta ab
gati noluerunt examini fubjicere Patres Socie eo habita obfervantia Regularum Societatis Je
tatis Jefu ; & Archiepifcopus quidem Viennenfis , fu, controverfiae tandem finis impofitus eft.
qui erat alter ex Judicibus delegatis, tum fuo 17 Solliciti ergo fint Poftulatores, ut teftes
tum aliorum nomine rem totam aperuit in epi. adhibeant Religiofos , cum agitur de probanda
ftolis ad fan, mem, Clementem XI. Prohationis obfervantia Regulari ejus , de cujus ಘI C3
 \

L 1 B. III. C.A P. VI. \ v

33
*

ficatione : nec enim téftibus Religiofis erit detra. Religiofi vel in caufa Fundatoris fui Ordinis , _,
henda fides ratione praefumptæ affeétionis non fo vel in caufa alius fui Religiofi virtutibus &
lum ex rationibus fupra ex opere Patris Ceparii miraculis confpicui teftimonium tulerunt . Six
defumptis, fed etiam ex eo , quia prædi&ta res tus IV. in bulla Canonizationis S. Bonaven
alio modo probari non poteft . Idem dicendum tura tom. 3. par. 3. Bullar. now. pag. 184. 9. 13.
eft quoad Moniales, quarum teftimonia rejici non de probatione virtutum praedi&i Sanéti inquit :
poffunt tum in cafu praedi&to , tum in ceteris , Audiveramur quoque ab antiquioribus præfatæ Re
quæ intra clauftra monafterii effe&a funt , & quæ ligioni * Fratribus , & gravibus quidem viri ,
extra per alios probari non poffunt ; uti late often quod & ipfi a majoribur natu acceperant , de fan
dunt Cepar. in cit. direói. Canoniz. cap.7, num. 2. èfimonia vitæ ejus conftantem famam effe. Ex
Matta de Canoniz. SS. part. 4. cap. 17. num. 12. tant proceſſus confećti in cauſa S. Franciſci de
in fin. Bordon. de mirac. meditat. 32. num. 32. & Paula, qui editi fuerunt a Bollandianis tom. I.
ſicuti bene ponderavit ſupra memoratus Archie Aprilis pag. 12o. Ö' feqq. ubi plures teftes ex
pifcopus Myrenfis Fidei Promotor in fuis animad ipfo Ordine Patrum Minimorum fuerunt exami
verſionibus factis in cauſa Romana, ſeu Viennen. nati . Itemque plus quam undecim teftes de
Ven. Servi Dei P. Dominici a Jeſu Maria ſu Patribus Oratorii teftimonium tulerunt in cau
per dubio fan&itatis in genere, ubi ait : Et licet fa S. Philippi Nerii . Nec ullo modo omitten
quandoque fuerint per facram Congregationem admif dum effe videtur , juxta varias caufarum Cano
J3 teßer Religioß in caufir Servorum Dei ejufdem nizationis fpecies feu ftatus, de quibus infra, ubi
ordinis , id potiffimum contigit, ex quo agebatur de Hiſtorici admittuntur ad conſtituendam probatio
geſtis intra ſepta monaſterii, Ö praeſertim Monia nem vel adminiculum , non rejici Hiftoricos qui
aliquod Regulare Inſtitutum profeſſi ſint ; ſi re
Jium , de quibur exteri non poterant effe informati,
at fuit obfervatum in Florentina S. Mariæ Mag ferant virtutes alicujus Sei vi Dei qui eidem
dalenæ de Pazzis , & aliis fimilibur. inftituto nomen dederit ; dummodo Hiftorici ipfi
18 Quod fi res fit de faâtis, aut geftis quæ ad qualitatibus illis præditi fint, quæ ad fidem cón
notitiam exterorum potuerunt devenire, ut affe ciliandam funt neceffariae , ut pariter infra dice
&ionis vitium omnino avertatur, curent Poftu tur . Quocirca in caufa S. Hyacinthi Ordinis
latores una cum teftibus Religiofis alios extra Prædicatorum magnum momentum repofitum
meos afferre de iifdem afferentes ; veluti dicunt fuit in ejus antiqua vita confcripta a Fr. Stanis
Do&ores de teftibus Univerfitatis, qui in caufa fao Cracovienfi ejufdem Ordinis , ut habetur
Univerfitatis utiliter afferunt, fi in eodem di&to in A&tis caufæ editis ' a Fr. Severino Cracovien
alii fint conteftes, qui non fint de Univerfitate : fi pag. 3 18. & in relatione faéta in Confi[lorio
Soccin, fen. confil. 194 num.2.lib. 2. Roland. confil. a Cardinali Gefualdo , de qua in iifdem A&is
<7z. fub num. 5. lib. z. Rota coram Merlino decif. pag. 22 1. In cauſa S. Raymundi de Pennafort
4o7. num. 13. & 14. In caufa Ven. Servi Dei nmagna ratio habita eft ejus geftorum defcripto
(nunc San&i ) Camilli de Lellis tum a Bottinio, rum a F. Nicolao Eimerico ex eodem Prædi
tum a me ejus fucceffore in officio Fidei Promo. catorum Ordine, ut habetur in relatione caufae
toris oppofitum fuit in dubio virtutum , fpecia dicti Sancti art. 3. S. de ſcripturis privati i : in
liores & fervidiores a&us Charitatis erga proxi caufa S. Petri Regalati Ordinis Minorum S.
mum fuiífe exercitos a Servo Dei in nofocomiis, Francifci plura defumpta fuerunt ex ejus vita
eos vero di&is fuorum Religioforum effe com confcripta a Fr, Antonio Daza ejufdem Ordi
probatos. At, cum reponum & o tenum fue nis : utque exempla prætereantur S, Peregrini
rit , aliquos ex prædictis aĉtibus dićto tettium 1 latiofi , & S. Agnetis de Monte Politiano, de
Religioforum in piis operibus ejus fociorum in quibus infra ; in approbatione virtutum B. Sera
niti, alios a Religiofis fimul , & exteris proba phini de Afculo Laici Profeffi Ordinem Capuc
tionem habere, alios autem teftibus tantum ex cinorum S. Francifci firmum adminiculum ` de
teris effe comprobatos , de fufficienti probatione fumptum fuit ex annalibus P. Zachariæ Boverii
non eft dubitatum. Concordant alia exempla fa ex eodem Ordine ,
cile cumulanda aliarum caufarum , in quibus º
~~
>

C A P U T S. E P T I M U M.

De Confeſſariis, & Medicis, quorum atteſtationes excipiuntur in judicio

Beatificationis & Canonizationis , & de nonnullis aliis
rebus ad teftes pertinentibus.
Acerdos Confeffarius re tis poffit alteri revelare peccatum, quod ex ejus
velare prohibetur , quae Confeffione novit , juxta doétrinam D. Thomæ
in Confeffione audivit , in 4 fent. Ave fupplement. qu, 1 1. art. 4. De vir
jure Divino, naturali, tutibus vero, revelationibus, & fimilibus gratiis,
& Ecclefiaftico, uti la. quas in Confeffione Pœnitens manifeftat, dubi
te oftendit Sotus in 4. tatur; an , ſub ſigillo Confeſſionis comprehenſe
fent. difi. 18. 1u. 4. art. fint. Nonnulli fcilicet negando refpondent, cum
5. Sigillum autem fa non fint peccata, nec materia Confeffionis. Alii
cramentale omnia com porro re&tius diftinguunt : fi enim aperiantur Con
prehendit, quorum dete feffario, ut integrum confcientiæ ftatum digno
&ione facramentalis Confeffio Fidelibus odiofa fcat , tunc utique non pertinent ad materiam Con
redderetur , uti communiter docent , Theologi : feffionis , nec ad figillum , fed ad fummum ad
& hinc fit , ut Confeffarius de licentia Pœniten fecretum naturale ; fecus autem fe habet res ,
Lib. III. - E Cll Iſl
 34 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
cum earum rerum fit in Confeffione expofitio huc nulla lata lex eft, quæ examen Confeffario
ad melius declarandum peccatum , puta ingrati rum in hifce caufis expofcat tanquam neceffa
tudinem erga Deum poft hæc & i!la dona ac be rium . Secundum eft , quod in bulla Canoniza
neficia ab eo recepta; Cardinalis de Lugo de Pæ tionis S. Franciſci de Aſſiſio in nov. cod. Canoniz.
mit. diſput. ſeé. 3. num. 58. Leander oper. moral. Gregorius Papa IX. ita locutus eft pag. 62. sane,
part. 1. traéf. 5. difput. 1o. qu.eß. 89. Cum enim licet ejut vita tam fanéfa , tam ftrenua & præ
ex di&is virtutes , revelationes , & fimilia dona clara fibi fufficeret ad obtinendum confortium Eccle
Dei, per ſe loquendo, non ſint materia ſigilli /íæ triumphanti r, quia tamen militanr , quæ folum
-{acramentalis, fed naturalis, deficientibus circum modo videt in facie, non praefumit de bis qui de fuo
flantiis , quæ eas faciunt fub figiilo facramentali Foro non funt , au&oritate propria judicare, ut illor
comprehendi, poft obitum Pœnitentis a Confeffa pro vita tantum venerandor affumat , præfertim quia
riis paffim manifeftantur : quod utique fieri non pof monnunquam Angelus Satanæ in lucis Angelum fe
{et nec deberet, fi revelationes, virtutes, & alia tran format, omnipotem r δ' mifericors Deus ... vi
fimilia dona fuiffent manifeftata modo fupra ex tam ejuf fibi fuiffe acceptam, ô ipfiur memoriam
pofito pro qualitate peccati clarius exponenda ; uti effe a militanti Eccleßa venerandam , multis & præ
bene animadvertit Giribaldus olim Poenitentiarius clari * miraculi r declaravit : quocirca , fi interna
Bononienfis Ecclefiæ traéf. 7. de facram. Paenit. & occulta, nulla fa&a Confeffariorum mentione ,
cap. 18. dub. 4, num. 22. fuiffe Deo accepta, Pontifex ait, defumendum
2 His cohærenter fæpe contingit, ut in caufis effe a miraculis interceffione Canonizandi a Deo
Beatificationis Confeffarii teftimonium reddant patratis, exclufa videtur neceffitas illorum exa
de confcientiæ puritate Servi Dei , de ejus immu minis. Tertium denique eft , quod tum antiquis
nitate a peccatis tum mortalibus tum venialibus tum recentioribus temporibus plures caufae favo
& de revelationibus, vifionibus , & aliis gratiis rabilem exitum habuerunt, in quibus Confeffa
gratis datis, quas in excipiendis Servi Dei Confef rii examinati non fuerunt, immo & in quibus
fionibus cognoverunt. Et de confimilibus quidem ipfe tanquam Fidei Promotor defe&tum eorum
teſtibus, & dićtis quaritur, an admittantur & examinis totis viribus oppofui.
probent. Joannes Gerfonius tom. 1. operum , in 4 Exclufa neceffitate , opus eft loqui de uti
frać. de examine doërinarum part. 2, conſiderat. 3. litate : de qua quidem mihi dubitandum effe non
col. 16. inclinare videtur in fententiam , quæ hi videtur, tum quia ex teftimoniis Confeffario
fce teftibus fidem detrahit: Sunt Confeffore r , qut rum plura defumi poffunt, quæ refolutioni du
de nonnulli * , quor , vel quas audiunt, verba faciunt bii ſuper virtutibus, & recto de iſtis judicio fa
in bonum. Ob quam pura men r , quam integra , quam vere valent, tum quia concors eft praxis Sedis
fine mortali delitto ! Eſſem talis utinam cum mei Apoftolicæ Confeffarios in teftes admittendi. P,
fimilibus ! Non advertentes qui taliter agunt , fe per Ceparius cit. oper. part. 2. art. 7. num. 4. fic ait:
indire&um culpare reliquos confitente r ei r , quor non Confeffarius quoque Canonizandi admittitur ad tefti
ita prædicant , ßmul & occaßonem dant fuis laudi ficandum. Sic in cauſa Joannis Berchmans Societa.
bus non qualitercumque , ſed in Confeſſione mentien ti , Jefu fuimur admiffi trer, qui ejus, Confeffiones
di. Eſſet hic habendus ſermo latior , praeſertim in exceperamus, P. Joannes Baptifta Cevottur, P. Tha
materia Canonizationir , & teftificationi r fumptæ ma* Maffutiur , qui fuerant ejur Confeffarii , ordi
per Confeffores : fed fuper his & aliis particularior narii , & ego , qui, dum effem Reéfor Collegii mo
erit inquifitio facienda , dum modur exemplarir, id firi Romani , fingulis fex menfibur ejur Confeffiones
eſt per narrationer exemplorum tractabitur. Gerſo generales fex menßum audivi: in caufa B. Aloyfii
nias porro, quæ promiferat , non adimplevit , Gonzagæ fuit admiffu* Illußrifr. Cardinalis Bellar
cum tra&atum fubinde non in(tituerit de teftimo minus , qui eju r Confeffor fuerat : idemque Vem.
niis Confeffariorum in caufis Canonizationum . Cardinalis nedum in ſuis judicialibus atteſtatio
Jpfe autem , dum munere fungebar Fidei Pro nibus, fed etiam in fermone habito anno 16o8.
motoris, ad cujus minifterium pertinet ( ut ali die anniverfaria tunc Beati, nunc San&i Aloy
bi di&um eft ) opponere, in caufis , in quibus Con fii edito Mediolani anno 1622. ita inquit : In
feßariorum atteftationes producebantur , eas di tertia fpecie , quæ eft obedientiæ in Cbaritate fun
cebam in nullo vel modico pretio habendas effe data , maxime B. Aloyßi virtur apparuit; nam pri
propter rationes ex Gerfonio defumptas; in cau * mum mandatis Dei & Ecclefiæ toto vitae tempore
fis vero, in quibus prædi&tæ Confeffariorum atte ita exa&fe paruit, ut judicio Confeffariorum , qui
ſtationes non producebantur, deficere dicebam ejus generaler Confeffione r audierunt , quorum unur
probationis pondus , cum ex folis di&is Confef ego fum , nunquam lethale crimen admiferit. De
fariorum confcientiæ puritas deprehendi poffit. utilitate pariter hujus examinis plura habentur
Quando poftea in facris Congregationibus fuffra apud Gravinam in continuat. 2. part. Catholic. præfcr.
gium meum uti Confultor pro veritate expofui , pag. 337. & feqq. apud Caftellin. in traéf. de inquißt.
femper fenfi, non effe caufæ imponendum filen miracul. in append. general. de fligmat. S. Catharinae
tium ex defe&tu examinis Confeffariorum , cum Senenf. pag. 25 I. num. 4. apud Pignatell. confult.42.
Ecclefia judicet de externis, & heroicæ virtutes num. 49. tom. 4. Auditores quoque Rotæ in fuis
Servorum Dei probari poffint di&tis aliorum te relationibus harum atteftationum utilitatem ad
flium fide dignorum , qui frequentiam diétorum miferunt ; in relatione videlicet S. Francifcæ Ro
a&uum cognoverint & viderint , eodemque mo manae part. 2. art. 7. in fin. in relatione Servi
do dona fupra naturam probari valeant ; fi vero in
Dei Juliani a S. Auguſtino cap. 1 1. de Tempe
aliqua caufa exhibita fuerunt examina Confeffa vantia , in relatione S. Pii V. tit. de Temperantia ,
riorum , ea dixi maximopere utilia , ita ut exa in relatione S. Aloyfii Gonzagae num. 12. in rela
mina hæc Confeffariorum non inter neceffaria , tione S. Terefiae fuper virtutibus art. 7. & art.
fed inter utilia & quæ maximopere conducunt , 21. §. de oratione & contemplatione. Alibi etiam
videantur eſſe recenſenda. vifum eft, Beatum Pontificem Gregorium X.
3 Fundamentum ita fentiendi in fequentibus datis litteris (quæ extant in biß. Petri Campi part. 2.
conftitutum fuit. Primum eft , quod ufque ad pag.41o.) excitaffe Gaufridum, qui fuerat Confeffa
II US
 L I B. II 1. C.A P. V1I. 35
rius S. Ludovici Regis Franciæ , ut fibi fecreto eeperat , quæ de illius Sanéíi converfatione premi
per certum Nuntium fecretam Regis vitam re Aemur, cum ipfo Epifcopo & aliir fupradi&i, jura
ferret: Verum, licet de vitae modo, quem , fui Re tis fimiliter a/eruit e/e vera. Innocentius IV. in
demptoris beneplacita profequendo, fervabat, babue bulla Canonizationis S. Petri Martyris §. 3. in
rimur in parte notitiam (agebatur etenim de in cit. tom. pag. 33o. hæc habet : Ipfe namque veri
troducenda caufa Canonizationis ipfius) cupienter tatis filiur, óy bonitatis alumnus, converfatione con
tamen , quod modur bujufmodi Nobis pleniur inno fpicuur , fpeétabilir fama , & opinione mirabilir
tefcat, iniis potifime que fecretius agebantur, de miro prefulfilfe nitore munditie, virginitatem in
votionem tuam rogamur ô bortamur attente per tegre cußodiffe , nec mentis habuiffe nec corporir
Apoftolica tibi fcripta mandanter , quatenus fatir corruptelam , & nullius mortalis criminis fenfiffe
faciens devota follicitudine votis noftris praediétum contactum , firma ſuorum Confeſſorum aſſertio
vivendi modum in omnibus ô fingulis aéîibur & ob me monftratur . Petrus de Caftro Sacerdos &
fervantiir fuis , nil ultra, quam fuerit , addito , fed Monachus antiquus monafterii Foffae novæ exami
veritatis purae fervata fubßantia , feriatim Nobis , natus in caufa S. Thomæ de Aquino ita tefta.
& fecreto fub tuo figillo, quam citiur poterir, per tus eft , ut legitur apud Bollandiànos ad diem 7.
certum Nuntium fcribere non poftpoma r . Volumur au Martii tom. 1, pag. 7oz. In cujus funere quidam
tem, quod apud te verbum remaneat nemini referen Frater Prædicator, qui fuerat longo tempore ipfiur
dum . Fratrir Tbomae Confeffor, prædicavit publice coram
• 5 Gregorius fcilicet excitat Gaufridum, ut fi omnibus ibi adflantibus dicens : Ego Confeffionem ge
bi narret ea quæ fecretum vivendi modum Re neralem ipfiu* fanéíi viri audivi, de quo teßificor,
gis refpiciebant, & quorum notitiam ipfe Gaufri quia inveni eum ita purum , ßcut puerum quinque an
dus habebat , fed extra Confeffionem, licet id in norum, quia nunquam fuæ carnis fenfit corruptelam:
allatis litteris non exprimatur ; eo prorfus mo & concordat bulla Canonizationis ipfius tom. 3.
do, quo, referente Matthaeo Pariſio ad ann. 12.47. part. 2. Bullar. now. pag. 187. expedita a Joanne
Sacerdotem quemdam Innocentio IV. Pont. Max. XXII. in cujus §. 4. fic habetur : Ut mulii , eum
conjurationem in ipfum fa&am aperuiffe, & mi in carne virginitate manfiffe incorruptum, exifiima
litem ad ejus cædem fubornatum denuntiaffe, cum rent : quod ejufdem Sanéíi Confeffor Ordinis memo
id totum ex complicis cujufdam moribundi fa *ati , qui longo tempore ipfius Confeffionem audie
cramentalis Confeſſione didiciſſet , cordati viri rat, publice (ut ad A'os teftimonio fide digno per
afferunt, id fa&tum effe , volente & permittente venit ) coram omnibur die defun&fionis ejufdem af.
Poenitente , quamvis a Matthaeo non dicatur . feruit dicens : Ego Confeffionem generalem ißius fan
Qui etenim ex Confeffione facramentali ita ali &fi viri audivi , de quo teflificor , quia ita inveni
quid novit, ut alio etiam modo noverit , id re eum purum , ßcut puerum quinque annorum. Poftre
velare poteft , nulla Confeffionis fa&a mentione, mo notum eft, quantum in caufa S. Catharinæ
fi neceffitas urgeat, puta imminens Ecclefiae pe Senenfis venerabili viro Raymundo Capuano ejus
riculum , Superioris Ecclefiaftici præceptum , & Confeſſario; in cauſa S. Franciſca Romanae Jo.
fimilia, juxta doćtrinam D. Thomae in 4. fent. anni Mattiotto ejus pariter Confeffario ; in càu
diſt. 21. quaeſt. 3. art. 3. & in ſupplement. Quaft. 11. fa S. Terefiae Francifco Riberæ ejus Confeffa
art. 5. ubi ait: Opinio eft communior , quod illud rio ; quinque Confeffariis in caufa S. Aloyfii Gon
quod homo aliar fcit ßve ante Confeffionem five poft, zagae; in Caufa S. Camilli de Lellis Patri Pel
non tenetur celare, quantum ad id quod fcit ut bo liciono , & aliis ejufdem Confeffariis, & in cau.
mo; poteft enim dicere , Scio illud, quia vidi: tene fa S. Catharinæ Januenfis Sacerdoti ejus Confef
tur tamen celare illud, in quantum fcit ut Deut : fario in favorabili refolutione dubii fuper virtu
non enim poteft dicere, Ego hoc audivi in Confef tibus delatum fit. Nec filentio præteriri debet,
fíone. Tamen Propter fcandalum vitandum debet ab. cum probarentur virtutes in cau(a S. Margaritæ
ftinere, ne de hoc loquatur , nift immineat neceſſ. de Cortona, magnum momentum repoſitum fuiſ.
tar. Et in refponfione ad quartum fubdit : Non fe in vita fcripta ab ejus Confeffario, & ab aliis
debet ita vitari peccatum ex una parte , quod ex pariter ejufdem Confeffariis approbata ; uti col
alia juftitia relinquatur; verita , enim non ef? pro ligitur ex documento relato in fummario addi.
pter fcandalum dimittenda : & ideo, quando immi tionali caufæ San&tæ ejufdem Margaritæ , ubi
net periculum jußitiæ & veritatir, non debet dimit. habetur documentum ipfum his verbis : Frater
ti revelatio ejus , quod qui r in Confeffione audivit , Juncta Benvignates Beate Margarite Confeſſor Le
f aliter fciat, propter/candalum; veruntamen fcan gendam ejufdem Santia nimir prolixam per duode
dalum, quantum in ſe eſt, evitare tenetur. cim capitula dißimèfam , ßcut ipfe ab ore Beatae
6 Quanquam , quidquid fit de praedi&o S. Lu. AMargaritæ, & ab aliir ejufdem Confefforibus acce
dowici exemplo, alia magis apta ad rem de qua perat , de mandato Fratris Leonis de Cafiiglione
nunc agimus, non defunt. In Canonizatione fi Inquißtori* bereticæ pravitatir compilavit , quam
quidem S. Homoboni recepta fuit jurata attefta Frater Leo prædiéfus Inquifitor , Frater Tarlatur
tio Huberti , qui per viginti annos fuerat ejus Leéfor , Frater Philippus Cuftor , Frater Raynal
Confeffarius , quique heroicas ejufdem virtutes dur etiam Cuftor de Caffiglione , Frater Ubaldu, de
a ceteris teftibus relatas confirmavit , uti colli. Colle Guardiamur , Frater Paulur de Socio omnes
gitur ex bulla Canonizationis ipfius in Bullar. Beatæ Margaritæ Confefforer confcriptam viderunt
nov. tom. 3. pag. 8o. Fidem namque , quam fuper & approbarunt.
converſatione yºus abſquefigmento bypochriſs frau 7 Pro eorum porro complemento, quæ in po
dulento Divinum judicium , ut di&#um efl , manife ftremis hifce capitibus ta&a funt , nunc aliquid
fie ofendere videbatur, per tefiimonium dilecii Fi de affe&ione quæ provenit ab inimicitia, diçen
iii Orberti Presbyteri san&i Ægidii Cremonenßr dum eft. Alibi nempe vifum eft , non effe au
præſentis cum Epifcopo memorato, recepto ab eo fir diendum , qui ex vindi&a & malo animo fe op
mavimus juramento . Sub cujus obtefiatione videli poneret Canonizationi. De Infidelibus autem &
cet juramenti ipfe , qui Patrinus ejus exißen , per Hæreticis quæritur, an ipforum teftimonium in
«wiginti annos & amplius Confeffìonem ejus fepe re caufis de quibus agimus, ad probandum admitti
Lib. III. 2. poffit;
 36 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ. -
poffit ; & quidem, cum fint Fidei Catholicæ ini 器 nemo non videt tum Confultores facræ
mici , negative videtur effe refpondendum, juxta ongregationis, tum Medicos ab ea interrogatos
textum in can. Ipfa pieta 1 23. qu. 4. Quor enim Di in miraculi diſcuſſione tutius procedere poſſe, ſi
vina teßimonia non fequuntur, pondur humani tefti Medici curæ aftantes teftati finf, quam fi eorum
monii perdiderunt. At, cum hæc regula non fit per teftimonium deficiat. Et vero, dum fungebar mu
petua, fed fuas patiatur limitationes; puta, fi In nere Fidei Promotoris, multa vidi miracula re
fidelis aut Hæreticus teftetur pro Catholico , ut je&ta ex defe&tu di&ti examinis, licet de obitu Me
habetur in can. Si Hæreticur, v. Sin autem 2. qu. 7. dicorum ante proceffus confe&ionem Poftulato
Sin autem Orthodoxur contra Hæreticum litiget, pro res docuiffent. Quæ autem diéta funt de Medi
Ortbodoxo quidem Hæretici teftimonium valeat : hinc cis , fibi vindicant locum etiam de Chirurgis, fi
fit, ut in caufis de quibus agimus, bene & utiliter morbus, de cujus miraculofa fanatione agitur ,
admitti poffint ad probandum, juxta illud La&tan opera Chirurgi exquiſiverit.
tii de vera fapientia lib. 4. cap. 12. Satis firmum te. 9 Hæc quoad utilitatem. Hinc porro ut tran
ftimonium eft adprobandam veritatem , quod ab ipßr feamus ad neceffitatem , Contelorius de Canoniz.
perhibetur inimicis . Confert & illud S. Auguftini SS. c. 18. n. 12. putat , Medicos etiam, vel Chi
in Pf. 63. num. 15. tom. 4. oper. ubi agens de Mi rurgos , qui non interfuerunt miraculo, nec ipfi
litibus Judæis fepulchrum Chrifti cuftodientibus , adfuerunt ægroto, tutum ferre poffe judicium de
ad rem noftram inquit : Miracula faéfa funt talia fanatione, utrum fcilicet fuerit miraculofa, nec
circa fepulcbrum , ut ö' ipfi Milite , qui cuftode , ad ne, innixos circumftantiis faéti , de quibus alii
venerant , teßes fierent, ß vellent vera nuntiare. Ex teſtimonium dicunt, Matta de Canon1z. SS. par. 4.
juris Confultis autem id ipfum advertit Lezana c. 12. n. 25. Ö ſeqq. aſſentitur Contelorio, ſi aga
conf. 3. n. 36. tom. 4 oper. Veritas, que ab inimico tur de morbis chronicis & diuturnis ; fecus au
peé}ore ô ore interdum extorquetur , gratior effe folet. tem fi de morbis acutis. Rofa in addit, ad tra&#.
Idque ut plurimum accidit in caufis Martyrum : de Execut.. litter. Apo/tol. num. 235. 5 fequenti
fi etenim Infideles teftentur, fe mortem Dei Servo bus , in eo eft fenfu , five morbus fit acutus ,
inflixiffe ex odio in Fidem , ab eoque atrociffima five chronicus; dummodo caufa & origo mor
tormenta fuiffe patienter tolerat a , teftimonium bi nota fit, & tetes aferant, infirmum tali in
hoc mu!tum proderit in caufa Martyrii ; ut mo firmitate laboraffe , talibus fymptomatibus fuiffe
net Matthæuccius in cit. oper. tit. 5. c. 2. n. 18. vexatum, ſpecifica remedia fuiſſe, ſed incaſſun,
* concordatque etiam praxis facræ Congregationis. applicata, ſanationem ſine criſi natura contigiſſe,
In caufa quippe Declarationis Martyrii BB. Mar poffe medicos tutum judicium ferre, & ad mira
ty un Gorcomientium plurimum detulit hiftori culi approbationem poffe deveniri ; licet Medicus
cis di&is quatuor Calviniftarum ; in caufa Decla ipfe , qui ægroto adfuit , non fuerit examinarus:
rationis Martyrii B. Petri de Arbues di&is quin & hunc fequitur Matthæuccius in oper. cit.tit. 3.
que ficariorum; in caufa Declarationis Martyrii c. 5. §. 3. n. 56. & feqq. Poftulatores ipfi Fidei Pro
Venerabilium Servorum Dei Alfonfi Navarette motori requirenti examen Medici hujus reſpon
& Sociorum , hiftoriæ eorumdem Martyrum exa dere confueverunt, & oftendere conati funt, qua
ratæ a Reinerio Gisberti Fidei Catholicæ inimi litates morbi ex diéto teftium non peritorus fa
co editæ poft controverßa , Fidei Hadriani & Petri tis apparere; ita ut etiam fine prædiéto exami
de Walenburch ; in caufa Declarationis Martyrii ne , fi certa concurrant , miraculum approbari pof
B. Joannis de Prado, teftimoniis nonnullorum qui fit : & Poftulatorum utique affertio comprobari
a Fide Catholica receſſerant; & Haereticis qui mor poteft relatione Auditorum Rotæ in caufa S. Lu
tem inflixerant, in caufa S. Fidelis de Sigmarin dovici Bertrandi , tit. Sanatio frumofe femine, ubi
ga. In caufa demum Declarationis Martyrii B. Jo fic loquuntur: Et , quod fupradiéîur morbur effet
Haphat Pollocenfis Auditores Rota: in fua relatio. frumæ , claram fit ex depofitione eorumdem teftium ;
ne, quam in eadem caufa ediderunt , de nonnul 4ui, licet non fint in Medicima periti, bene tamen
lis teftibus Judaeis & Schifmaticis haec part. 3. ha. poffunt de qualitate morbi deponere, cum ftrumarum
buerunt: Immo addebatur ab Agentibus pro Venera morbur adeo fit evidem r, ut neminem poffit latere , ut
bili Jofaphat , in cafu præfenti ex depoßtione etiam Joquitur Galenus. Quæ etiam morbi qualita r com
Judeorum öy Schifmaticorum fufficientem refultare probatur ex eo, quod diéfa Sperantia (nomen erat
probationem, quia in favorem Fidei etiam Heretici feminæ fanatæ) fanitatis cupida profeëia eft ad Gal- '
Ö Judei admittuntur ad teſtimonium ferendum .... 1iæ Regem , quem notum eft huic morbo mederi. Qyæ
& bujufmodi tefie , omnino fupplere & probare, junétis ftio tamen fit inter Medicos, an liceat, vel pof
tetimonis Chriftianorum, 9 prefumptionibus, con. ſibile ſit Medico abſentem aegrotum per epiſtolas
ſuluerunt Gravett. Oſaſch. Afflić. curare. Nimirum Gaſpar Rejes in jucundarum que
… 8 Ad hæc nonnullorum opinio eft , Medicos fìionum Elyfio campo qu. 1o. rei hujus difficultatem
fcientia pollentes miraculis adverfari : quod ita oſtendit, 8 tamquam inutile rejicit opus Medici
ne intelligendum eft , ut non ita facile fanatio abfentis, cum agitur de morbis acutis ; . ut ali
nes referant inter miracula. Medici autem cer quando tamen fru&uofum futurum effe ejus opus
ti ( ut alibi vifum eft) a facrorum rituum Con exiftimat, fi res fit de morbis chronicis. Pariter
gregatione interrogantur , ut fuum pro veritate Baptifta Codroncbius in tra&#. de Cbriftiana , ac
ferant judicium fuper his , quæ tanquam mira tuta medendi ratione lib. 1. c. 5. de hac eadem re
culofa a Poftulatoribus proponuntur : fed de his
agit, & ait, neceffaria ad cognitionem morbi vel
modo non, loquimur . Sermo in præfenti eft nunquam, vel rariffime duntaxat ex aliorum de
de Medicis qui infirmum curarunt , qui dicitur latione , potiffimum autem rufticorum , & alio
per miraculum confecutus fuiffe fanitatem : & de rum hominum in villis vel oppidulis degentium ,
his quidem primo quæritur , an eorum examen Medico innotefcere poffe ; ideoque concludit , fi
fit utile, deinde , an neceffarium. De utilitate Medicus morbum & fymptomata nuntiis & lit
nimirum nulla poteft effe controverfia; ftatus enim teris relata animadverterit, fi ætatem ægrotan
morbi ex eorum teftimonio dignofcitur, fanatio tis, mores , artem , anteaétas occafiones, tem
nifque modus ex eodem quoque defumitur. Qga pus វ៉ែ corporis robur perfpc&ta habuerit ,
| I].
 L 1 B. III. C.AP. VII. 37
in cognitione fortaffe & curatione hujuſmodi gregationis advertendum. Expedit enim aliquan
aegrotantis abfentis, eum non multum a fcopo do , ut aliqua adfit difcordia inter teftes, non
aberraturum ; fuadetque, ut in hoc rerum even in ſubſtantialibus, ſed in accidentalibus; concor
tu , tutioribus levioribufque ele&is , periculo dia fiquidem in omnibus, hoc eft tum in fub
ſa remedia prætermittant. Norant denique om ftantialibus, tum in accidentalibus, tantum ab
nes Medicum probum vix adduci poffe , ut eft , ut fidem conciliet, ut eam potius teftibus
fuum confilium præftet ad curandum morbum minuat, juxta do&rinam D. Thomæ 2. 2. quæft.
abfentis , nifi totius rei relatio ad eum mit 7o. art. 2. ad ſecundum : Si vero ſet diſeordia te
tatur a Medico ipfo, qui ægrotanti adeft. Por ftimonii in aliquibus circumftantiir non pertinenti.
ro hæc me terrent : fi enim tot urgent diffi bus ad fubßantiam faéti , puta , ß tempus fuerit
cultates , ut a Medico abfente , de morbo ju mubilofum , vel ferenum, vel ß domus fuerit pi&#a ,
dicium , & de ejus curatione confilium fera aut non , aut aliquid bujufmodi, tali , difcordia non
tur ; fi id vix fieri poteft, Medico præfente mor præjudicat tefimonio , quia hominer non confueve
bum & circumftantias litteris aperiente ; quid runt circa talia multum follicitari , unde facile a
dicendum erit, in ferendo judicio de fanatio memoria elabuntur; quin immo aliqua difcordia in
ne , utrum videlicet , necne inter miracula talibus facit. teftimonium credibilius , ut Chryfofio
fit recenfenda, nullo Medico curam morbi , & #nus dicit fuper Matthæum, quia, ß in omnibus
remedia adminiſtrata exponente , defumptiſque concordarent , etiam in minimir, viderentur ex con
probationibus ex teftimoniis non peritorum , diéto eumdem fermonem proferre : quod tamen pru
qui tum in qualitate morbi & medicamento dentiæ Judicij, relinquitur difcernendum. Verba fci
rum exhibitorum , tum in modo {anationis licet S. Joannis Chryfoftomi funt, quæ fequun
facillime falli poffunt ? Urget quoque, quod in tur in hom. 1. pag. 6. tom. 7- oper. Si vero in
Medico abfente, & rogato, ut ægroto abfenti miraculir non omne * omnia dixerunt ; fed alius
medeatur, indicetque medicamina opportuna ad hæc, alius illa ; ne ideo turberis ; nam ß unus om
ejus fanitatem procurandam, caufa effe poteft mia dixiffet , fuperfluus effet reliquorum numerus ;
neceffaria : non fic autem fe habet res in hy fin omnes diverfa , & nova fcripfiffent, nullum fup
pothefi noftra præfenti , tum quia caufa Beati peteret confonantiæ argumentum.
ficationis & Canonizationis eft voluntaria, tum I 1 Varietas igitur & contradi&io refpiciens
quia nova fupervenire poffunt miracula. Itaque , fubftantialia ea eft, quæ tollit fidem teftibus ;
concludendo, crederem, cautifime procedendum fecus autem , fi varietas & difcordia fit in ac
effe in approbatione miraculorum tertii generis ; cidentalibus. Ita Dec. in cap. Licet caufam ,
in quorum claffe ut plurimum fanationes recen n. 59. de probationib. ubi ait : Et boc verum eß ,
ſentur, ſi deſit teſtimonium Medici qui agroto quando eft contrarieta r in fa&io principali, fecus á
adfuit : eaque in eo folo cafu vix admittenda ſit in quibuſdam acceſſoriis. Et in noſtra Cano
effe exiftimarem, ubi ceteri teftes apti & ido nizationis materia Auditores Rotæ in relatione
nei clare qualitates morbi aſſererent; ubi mor S. Francifcæ Romanæ 3. part. in fexto miraculo
bus ex eis effet , qui per fe patent , & etiam a §.. Et quamvis , in relatione S. Catharinæ de Ric
non Medicis aut Chirurgis cognofci poffunt ; ubi ciis part. 1. §. penult. in relatione S. Pii V. mi
medicamina ab eis exprimerentur, quæ ægroto raculo primo ante mortem , in relatione S. Bona
fuerunt adhibita; ubi de ftatu antecedenti de venturae part. 2. art 4. in fin. in relatione S.Hya
fperato, & de fubita fanatione invocato prius cinthi tit. de miraculis , verf. Sed levem , & in
Beato, una cum virium recuperatione teſtifica relatione S. Andreæ Corfini n. 234. apud Leza
rentur ; ut alibi fufius exponemus. nam confult. 1. Nec ullo modo teftes dicuntur
mo Alia plura de teflibus dici poffent : verum, contrarii , fi unus referat aliquid , quod alius
quia vel ea non funt peculiaria teftibus in cau non refert : Contelor. de Canoniz. SS. cap. 18. n.
fis Beatificationis & Canonizationis, fed omni J 3. Francef. variar. refol. cau. 26. m. 67. Audito
bus teftibus communia funt ; vel, fi prædi&tas res Rota, in relatione S. Andrea Corſini part.3.
caufas refpiciunt, nunquam, aut fere nunquam §. 3. apud Lezanam confult. 1. n. 234. verf. Unde,
in praxi locum habent, a nobis idcirco in præ & in relatione S. Tereſiae in 6, miraculo poſt obi.
fenti omittuntur : & eo quidem libentius, cum tum , verf, De quo deponunt tres teftes . Contrarii
plura jam fuerint a nobis ipfis expofita in fe vero funt illi teftes, quorum unus affirmat id
cundo libro, ubi a&tum fuit de rituali examine <quod negatur ab alio: Caccialup. in l. Admonen
teftium ; alia autem alibi , cum occafio fe offe di, n. 91. ff de jure urando, Petra de fideicomm.
ret , explicabuntur. Capiti tamen huic antequam queſt. 12. num.488. in fin. Joſeph. Ludovic. deciſ.
finem imponamus , neceffe fore exiftimamus , Peru/g. n. 14. Rota coram Goccino decif. 1714.
tria adnotare , ideft primum quidem pro Poftu m. 2. Demum aliquando a Poftulatoribus affer
latoribus caufarum , reliqua pro Confultoribus tur di&tum alicujus teftis in proceffu examina
facræ Congregationis. Curare nempe debent Po ti, qui ipforum intentioni adverfatur : ideoque
ftulatores, ut in caufis Beatificationis & Cano a Fidei Promotore opponitur, nihil excipi pof.
nizationis, quas promovere contendunt, exami fe adverfus teftem , quando producens ejus exa
ni fubjiciantur five fuper virtutibus, five fuper men exhibuit, juxta adduéta per Farinacc. de
miraculis, quantum fieri poteft , viri Religiofi , te/lib. que/t. 62. num. 242. Ó feqq. Veruntamen ,
viri nobiles, uno verbo, viri fide digni, qui nul utcumque id fit, quod attinet ad Poftulatores;
lo pa&o rejici aut oppugnari poffint. Id enim certe , quod fpe&tat ad Confultores facræ Con
maximopere proderit felici cauſarum reſolutio gregationis, fi ipfi cognoverint, teftem fuiffe.
ni. Hoc ad Poftulatores : nunc ad Confultores. deceptum, & ejus diéto tot aliorum teftium di
Fidei Promotor, fcribendo multa adnotare con &ta prævalere debere, nil impedit , quin his de
fuevit quoad contradi&ionem inter di&a teftium : ferant , non autem illi ; quemadmodum bene
fed pun&tum hoc cum grano falis ( ut dicitur) profequitur Farinacc, loc, cit, num. 252. & fe
et intelligendum, & a Confultoribus facra. Con quentibu*.
СА
 38 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT, CANONIZ.

с А P Uт о ст А v u м.
De bifioriis, quam fcilicet probationem conftituant in judicio Beatificationis
& Canonizationis.
Ateria haecdefide hiſto in caufis procedentibus per viam cafus excepti ,
fH| riis, & chronicis præ vel in caufis in quibus propter temporis antiqui
ftanda in judicio Bea tatem teftes de vifu haberi non potuerunt , &
tificationis & Canoni locus eft probationi fubfidiariæ : rurfus virtutes
zationis a plerifque Au & Martyrium nullo modo probari poffe per hi
'&oribus fedulo pertra ftorias in caufis procedentibus per viam con cul |
&tatur. Petrus Franci tus, & in quibus probationes dire&ae funt necef
ſcus de Rubeis olim Fi fariae , demum tam in his caufis , quam univer
dei Promotor differta fim quando agitur de miraculis, Hitoricos necef
tionem exaravit de fide ſariis qualitatibus pollentes, & concordantes cum
hiftoriarum, quæ eft typis impreffa apud Mattam teftibus de vifu , vim habere validi adminiculi .
de Canoniz. ss. part. 4. cap. 24. dictufque Fidei 3 Quod autem in nullo cafu miracula proba
Promotor in ea differtatione num. 21. & feq4. ri poffint per folas hiftorias & chronica, facile
concludit, Judicis arbitrio effe committendum, demonftratur. In fuperioribus enim vifum eft,
an, & quæ fides hiftoriis præftanda fit , perpen miracula probanda efe per tetes conteftes de
fis ab eo videlicet varietate , pondere, & au&to vifu , ubi Hiftorici ut plurimum funt teftes de
ritate librorum, & Scriptorum, infpe&ta fidei qua auditu. Si vero Hiftoricus tanquam teftis de vifu
litate fingulis ab antiquo per Majores noftros miraculum referret patratum interceffione Servi
adhibita, conſiderata communi Sapientum voce, Dei, vel Beati, nec ipfe folus, fed alius etiam
& cenfura cuilibet quæfita , vel adempta , vel Hiftoricus fimili modo rem exponeret, vim ta
diminuta, libratifque rerum, locorum, & tem men probationis in his judiciis habere non pof
porum circumftantiis Pignatellus confult. 42. tom. fent ; cum ex alibi di&tis teftes etiam de vifu ,
3. hanc eamdem quæftiónem pertra&at , & num.' ut probent , debeant juramento quidquid referunt
29. afferit, in rebus antiquiffimis viventium me firmare. Inſuper ſi FIiſtorici de viſu & adhibi
moriam excedentibus fidem effe Hiftoricis adhi to juramento teftarentur, quod tamen non ita
bendam , fi his antiquitus, a Majoribus adhibita facile accidit, adhuc probatio in eorum di&tis con
fuit ; & hanc quidem regulam fibi vindicare lo ftitui non poffet ; cum praeter juramentum , ne
cum etiam in caufis Beatificationis & Canoniza ceffe fit, ut teftes interrogentur, & in refpon
tionis. Contelorius de Canoniz. SS. cap. 14. num. fionibus fatisfaciant interrogatoriis fidei Promo
13. ò* feq. idem docet , quod fupra ex Petro Fran toris: qua ex re nemo eft qui non videat quam
cifco de Rubeis relatum eft. Cardinalis de Lau magnum derivetur in teſtium veracitatem præ
raea in 3. fent. tom. 4. difput. 2o. art. 25. $.6. la fidium.
tiffime oftendit, hiftorias nec plene nec femiple 4 Quod virtutes & Martyrium per hiftorias
ne probare, five res fit de virtutibus five de & chronica probari valeant, fi agatur de cauſis
miraculis, fed aliquatenus prodeffe poffe , fi ce procedentibus per viam cafus excepti, vel de cau
teris juridicis probationibus addantur. Sequitur fis antiquis in quibus propter temporis antiqui
eum Matthaeucc. in pra&fica Tbeologo- Canon. ad tatem teftes de vifu haberi non potuerunt , fa
caufa r Beatificat. & Canoniz. pertraéfanda* tit. 3. cile dignofcitur. In caufis quippe prædi&is fit
cap. 6. §. 2. Matta denique de Canoniz. SS. part. locus probationi fubfidiariae , & in linea proba
. cap. 24. num. 48. inquit, non poffe poft decre tionis {ubfidiariæ fuum fibi videntur locum vin
ta Urbani VIII, in quibus ftatuitur modus & dicare debere hiftoriæ & hiftorica monumenta.
forma examinandi tetes fub interrogatoriis Fi. Additum fuit in fuperioribus, virtutes & Mar
dei Promotoris, virtutes & miracula probari ref tyrium in caufis , de quibus modo fermo habi
pe&tu Canonizationis per hiftorias. tus et, hitoricis monumentis comprobari , fed
2 Ut eo autem quo decet ordine procedamus, juxta modum explicandum. Hunc autem mo
in caufis Beatificationis & Canonizationis, præ áum aperientes dicimus , juxta praxim Sedis A
ter teftes ad normam juris examinatos, fæpius poftolicæ teftes de auditu, & de publica voce &
afferuntur Hiftorici. Afferuntur autem , vel ad fama Hiftoricis jungendos effe , ut virtutes &
comprobandam famam fan£titatis aut Martyrii, Martyrium probata dici poffint ad effe&tum for
quando caufæ introducuntur, vel quando agitur malis Beatificationis in caufis antiquis proceden
de probanda fama ſanctitatis per proceſſum Apo tibus per viam non cultus, vel ad effe&tum fo
ftolicum. Nec in his opus eft immorari: cum lemnis Canonizationis in caufis procedentibus per
ea quæ pertinent ad prædi&ta judicia , jam ali viam cafus excepti. Ut enim alibi vifum eft ,
bi fuerint explicata, & ea quæ forte fuerint ibi expediuntur a Sede Apoſtolica litterae compulſo
omiffa, loquendo de Hiftoricis, fuppleri poffint riales & remifforiales ; compulforiales , ut in pro
ex his quæ modo exponuntur. Frequenter autem ceſſum inſerantur hiſtorica monumenta; remiſſo
contingit, ut in judicio fuper miraculis, fuper riales, ut teftes de auditu examinentur , & de
virtutibus fingulis , & fuper Martyrio teftimonia publica voce & fama afferentes : ut ex Hiftoricis,
proferantur Hiftoricorum ; & ad hanc fa&ti fpe & teftibus infimul ponderatis tutum ferri valeat
ciem pertinent ea quæ mox afferentur. Porro judicium de virtutibus aut Martyrio. Magna quæ
regula generalis fit, in nullo cafu miracula pro ftio fuit inter Socios Bollandianos , & Mona
bari poſſe per ſolas hiſtorias & chronica: item chos Benedi&tinos Congregationis S. Mauri, ut
virtutes & Martyrium , juxta modum mox.expli rum in notionibus chronologicis major fides præ
candum, confimilibus monumentis probari poffe ſtanda eſſet diplomatibus, an Hiſtoricis : & tan
dem
 _‫م‬-- ~_

N\

LIB. III. CA P. VIII. 39

dem conclufum fuit , ea in re majorem fidem tione longiur remoti, non quae viderant, ac quibus
effe adhibendam diplomatibus , quam Hiftori coram interfuerant , fed quæ rumor & fama vulgi
cis, etſi coaevis & a mendacio alieniſſimis. Le anceps illis fuppeditabat , in commentarior fuo* re.
gi poteft Pater Marquardus Herrcott tom. 1. Ge tulerunt. Quapropter Canus lib. 1 1. c. 6. pag.3 17.
nealogiae diplomaticae Augufte Gentis Habsburgicae aſſerere non dubitavit, integrius & incorruptius
prolegom. 1. num. 4. & 5. Porro fi quæftio ex vitas Imperatorum ab Hiftoricis Gentium, quam
citaretur , num in re de qua nunc agitur va a noftris vitas Martyrum & Confefforum fuiffe
Iidior probatio ſtatuenda ſit in probatis Hiſto defcriptas: Dolenter boc dico potiur , quam contu
ricis , an in probatis teftibus de auditu , & de meliofe , multo a Laertio feverius vita , Pbilofopho
publica voce & fama , ea forte definiri poffet rum feripta r , quam a Cbrißianis vita , San&orum,
reſpondendo, probatos Hiſtoricos , & probatos longeque incorruptius Ö' integriur Suetonium res Cæ
teftes de auditu æqualem conftituere probationem, farum expofuiffe, quam expofuerint Catholici , non
dummodo teftes de auditu caufam fcientiæ repo res dico Imperatorum, fed Martyrum , Virginum,
nant in communi & continuata fama a fuis Ma & Confefforum. Illi enim in probis aut Philofophir,
joribus fide dignis ad ipfos tranfmiffa. Quod fi aut Principibur nec vitia , nec fufpicione r vitiorum
fcientiæ caufam conftituerint in iis quæ in hi tacent, im improbis vero etiam colore * virtutum
ftoriis legerunt , uti fæpe contingit , major vis produnt. Noßri autem plerique vel affeétibus infer
probationis ftabit pro Hiftoricis ; & teftes vel viunt , vel de induftria quoque ita multa confingunt,
validi adminiculi vices , vel inferioris probatio ut eorum me nimirum non folum pudeat , fed etiam
nis efficaciam obtinebunt. tædeat : & Ludovicus Vives lib. 2. de caußr corru
5 Virtutes deinde & Martyrium nullo modo ptarum artium pag. 37 I. fic de eadem re conque
probari poffe per hiftorias in caufis procedenti ritur : Ob quam pudendum ef? nobir Cbrißianir , non
bus per viam non cultus, & in quibus probatio effe praeßantiffimor noßrorum Divorum A&ius veriur
nes dire&tæ funt neceffariæ demonftratur. Si et & accuratiu* memoriæ mandato , five ad cognitio
enim neceffariæ funt probationes dire&ae , ido mem, five ad imitationem tantæ virtutis ! Hac de
neæ non funt fubfidiariæ, quæ conftituuntur in cauffa nonnulla in præfenti exponenda funt , ut me.
Hiftoricis, juxta ea quæ fupra diéta funt , cum moratus Hiftoricorum dele&tus ob oculos habeatur.
ageremus de miraculis. . - 8 Quatuor itaque funt gradus Hiftoricorum :
6. Denique fi Hiftorici neceffariis qualitati primus fcilicet eorum, qui ea, quibus interfue
bus polleant , & concordent cum teſtibus de runt, quæque geri viderunt, litteris tradiderunt ,
vifu , eos vim habere validi adminiculi , five aga qua ratione Poffidius Epifcopus S. Auguftini vi
tur de miraculis, five de virtutibus, & Marty tam didicit & fcripfit . Etfi Joannes Clericus ho
rio, in caufis in quibus probationes dire&ae funt mo heterodoxus tom. 12. in append ad oper. S. Au
neceífaria, admittitur ab omnibus; & favet pra gufi. pag. 62 I. vitam fanéti Do&oris fcriptam a S,
xis facra: Congregationis, quaº, expediendo lit Poſſidio inſimulat, quaſi in Auguſtini exponen
teras remifforiales, compulforiales etiam expedi dis, geftis aliquid gratiæ dederit & amicitiæ. Ve
re confuevit ; quæ ad id, profunt, ut ex archi rum calumniam ipfam ftrenue repellit Joannes
vis & hiftoriis monumenta & particulæ ad rem Salinas Canonicus Regularis Lateranenfis nuper
facientes extrabantur, & in proceffu inferantur; bonorum omnium moerore vita fun&us in præf.
quod utique fuperfluum effet , fi monumenta ad vitam S. Do&oris fcriptam a S. Poffidjo, quam no,
hiftorica vim & efficaciam, faltem adminiculi tis illußravit. Secundus gradus eft eorum , qui noa
habere non deberent. Apte quoque Melchior Ca viderunt ea quæ narrant, fed ab iis acceperunt,
nus de loc. Theolog. lib. II., cap. 4. Hiſtorici gra qui viderunt; qua ratione S. Bonaventura com
ver ac fide digni , quale : nannulli fine dubio ®, in pofuit vitam S. Francifci,& S. Hieronymus S.Hila.
Eccleßaßicis § in fæcularibur fuere, prababile ar rionis , Tertius gradus eft eorum , qui referunt ea
gumentum Theologi fuppeditant cum ad ea quæ fua quæ non viderunt, nec audiverunt ab iis qui vide
funt , corroboranda , tum ad falfa f adverfariorum runt , fed ab iis, quibus qui viderant , narraverunt
opiniones refellenda r . Et in fine: Hiftoria nimirum, ad quod genus multa pertinent ex iis, quæ referunt
etß, ut Quintilianus ait, fcripta eß non ad probandum, Joannes Mofcus in prato fpirituali , S. Gregorius
fed ad marrandum, aliquid tamen fine dubio probat, in dialogir , Ven. Beda in hifioria Anglicana. Quar.
probabiliter fere : nam aliquando etiam neceffarie. tus tandem gradus eft eorum , qui ex hiftoriis condi
7 Attamen in Hiftoricis legendis admittendif tionis & gradus modo explicati monumenta quæ
que ad vim probationis vel adminiculi fingulari edunt, collegerunt. Porro Joannes BolIandus in
dele&u opus eft , ne aut ftatim fides adhibeatur, prefat. general. in vitas SS. tom. I. Januarii cap.
aut ftatim adimatur, aut nimium differatur. Nam 3. §. I. poft enumeratos prædi&tos gradus Hißori
ut idem ait Canus loc. cit. Uterque igitur, ό qui cito corum ' inquit: Et his quidem omnes fidem meren
credit , & qui ad credendum nimium eft tardu r , jure re. tur, ß funt viri boni , ß prudentes, ß pura eorum
prehenditur. Cum eo concordat Joannes Bodinus de ninimeque, adulterata Scripta funt ; repetitque id
metbod. hißor. c. 4. Ut igitur ab biftorii r rerum veritas ipfum in præfat. ad vitas SS. tom. i. Februarii
habeatur , ßngulari mom modo Scriptorum deleéfu , fed cap. I. ubi addit, nonnullas etiam reperiri San
etiam in iir legendir illud meminiffe debemur ; quod ab &torum hiftorias ex fama a Majoribus accepta ,
Ariftotele fapienter diéfum eft, in hißoria legenda , aut vulgaribus monumentis nec fatis certis col
neque nimi, credulum, neque plane incredulum effe opor le&tas, quas inquit fe non refpuere omnino, fed
tere ; nam ß omnia omnibur affentiemur , fæpe vera examinare & ad authenticarum hiftoriarum cal
pro falfis habebimus. Nonnullæ autem inveniun culos expendere. - - * *

tur hiftoriæ Sanétorum gefta referentes, ſcriptæ 9 Primum tamen fidei & au&oritatis pondus
ab his qui eorum fa&ta a veris fontibus non hau profe&to debetur Hiftoricis , qui res fcripferunt ,
ferunt , ut eft apud Gevvaldum de Septemviratu, quibus interfuerunt, vel quas ab eis qui vide
ßve de Ele&f. c. 7. n. 2. Scripferunt pro more fuorum rant, audiverunt , dummodo Hiftorici ipfi probi
temporum communiter recepto, Ö* in monafleriis con fuerint prudentefque , & ideo fide digni. Beatus
fituti, atque a Foro Civili , popularique converfa Theodoretus im hißoria Religiofa hæc habet in
præ
 *

4o DE SERV DEI BEATIF, ET BEAT. c ANONIz.

prefat. biftor. SS. Patrum : Ex iis porro, que di claruit circa finem fæculi iv. ( tom. I. 8;}};or/,.
cenda funt aliqua ipfe vidi; quæ autem non vidi, cae Orientali * ; fummo ftudio & eruditione col.
ab iis audivi qui viderunt , viri r virtutis amanti leĉta） a doĉto viro Affemano ) defcribens hißo.
bus , dignifque habitir , qui illor viderent , & eorum riam Martyrum fub Sapore coronatorum, ut ei
do&rina fruerentur. Fide autem digni Euangelicæ do fidem conciliet, inquit pag. 183. Quidam funt ,
&frinæ Scriptores funt non folum Matthæus & Joanner qui temporibus noßris AMartyrium confummarunt 3.

rimi ô magni Euangelifia, qui Domini videre quo/que nos ipß vidimus ; alii vero eiatem quidem
*miracula ; fed etiam Lucas & Marcur, quor qui noftram anteceffere, quorum tamen accuratám Aj.
ab initio viderant , & verbi miniftri fuerant, mon foriam ex ore fenum Epifcoporum, ac Presbytero.
ea modo quæ paffu* eft & quæ fecit Dominur, fed rum fumma fide dignorum accepimur, quippe qui
ea etiam quæ affidue docuit, accurate docuerunt . <quales illi£ fuere, rerumque ab eis gefïàrù, fj.
A'am & Beatur ipfe Lucar qui fpeétator non fue £fateret : Quia vero quæri poteft, quinam ía
rat , in principio operis fui dicit , fe ea narrare , bendi fint pr9 viris , feu Hißoricis integris,
de quibur certior faéïur fit ; & nos licet audiamur prudentibus , & fide dignis; cum hæc quäíita$
eum illa non vidiffe quæ narrat, fed hanc doétri etiam fit neceffaria, ut, quamvis fcribant, quæ
mam ab aliir accepiffe , non minus illi δ' Marco viderunt , aut quæ ab his qui viderant, aúdive.
credimus , quam Matthæo & Joanni. Fidem enim runt , p9ndus au&oritatis habere valeant, re
dum narrant merentur ambo, ut ab iis edoéfi quifpondet Canus ib. c. 6. Scriptoris autem probita,
viderant. Quare nos quoque narrabimur ea , quæ & integritar ( nam hoc quaeret aliqui, ) in Æi, ,
partim ipß vidimus , partim iir qui viderant , eo qui olim fuerunt , licet aliquando in fcripti , ipßs
Irumque vitam imitabantur, narrantibus credidi eluceat , /ed fama , & gravi atque frequenti pr&te.
mur. De ßir autem ideo pluribus verbis differui , ritorum hominum teftimonio cognofcetur: quem fe
ut me vera narraturum perfuaderem. Hinc vero de quitur Langlet in method. biflor.fîud. сар. 18. 5.3.
inceps narrare incipiam. Cardinalis Baronius ad ubi 9bfervat , ngn alia de caufa magniim auåó.
an. 34, n. 173. fic ait: Non parum certe interef? ritatis. pondus fibi vindicare hiftoriäs Thucydi
in veritate biftorica difquirenda, Auétorum qui res dis, Xenophontis, Cælaris, & Salluflii. Haberi
gefia , feripferunt, quo vixerint tempore ... babere autem non p9terit tanquam praedi&is qualitati
7ationem , potiffimumque , /% bujufmodi Scriptores bus pgllens Hiftgricus, qui fcribit ea* quæ fa.
rerum perfpeéìarum, ac eorum ætate editarum pie vent Parti , cui ipfe nimis addi&us eß; 'uti la
fatem ô virtutem cum doéìrina & veritate con te profequitur Bollandus in prefat. ad Aéia Ja
junxerint. Concordat Canus de locis Theolog. loc. muar. caP. 3. Ad quod facit & illud S. Hierony
cit. Prima lex ex hominum probitate integritateque mi in epiftola ad Salvinam tom. 1. m. 4. Ex quo
fumetur. ®uæ omnimo res locum babet, cum, que colligitur , fidele effe teftimonium, quod caufa, non
narrant Hiftorici , ea vel ipß fe vidiffe tefiantür, habet mentiendi. Plura infuper ad hoc argumentum
vel ab his qui viderunt , accepiffe. Magnir quippe colle£ta videri poffunt apud Theophilum Ray.
præclariſque virtutibus viri fan&iffimi atque opti naudum oper. tom. 14. de orta infantium per fe
mi id eonfequi meruerunt , ut in rebus ejufmodi , &#ionem Cafaream pag. 246, fub num. 4. Mabillo
quas vel fpeéîaffe fe , vel ab aliis fide dignis qui nius etiam loc. cit. num. 1. fic loquitur: In pri
fpeéfarint , fe audiffe teffati funt , fides omnino il mi r itaque operæ pretium ef?, Au&oris dote r fedu.
iir habeatur. Adhæret Mabillonius de ßud. Mo lo perpendere, num fcilicet idoneus fit ac /incerus ;
maf. part. 2. cap. 8. num. 1o. Huc fpeéfat ea tri. quo fine & ratione ad fcribendum du£tur fuerit ;
plex regula, quam Melchior Canur ibidem tradit an aliquorum faéfioni aut feétæ adhæreat ; & n. z.
ad dijudicandum inter Hißoricor, ut meliores a ce. notat, aliquando fieri poffe, ut Au&oris non
teri r fecernantur. Prima eft ingenua quædam pro contemporalis hitoria praeferatur hitoriae con
bitas , ex qua illi impotente* fiunt ad hominer ali ternporalis ; fi hic videlicet fuerit negligens, re
quando fponte fallendum, affeverando nempe, ge rum in(cius , affentatione aliqua , Taut proprii
fìum aliquod fe vidiffe vel intellexiffe , quod tamen commodi fpe ille&tus ; ille vero maturitaté &
ipfofmet penitur lateat. Quae virtur non modo , in prudentia ornatus, feriifque monumentis innixus
fan&tir piifque viri* emicat, verum & in cunéfit , fuam^ hiftoriam ediderit. Refumi quoque pote
qui cordis finceritatem animique candorem jugiter runt ea quæ in 2. libro cap. 41. & cap. 42. di
profiteri gloriantur... Secunda regula, quam affert &a funt de fide hiftoriarum, dum agebatur de
AMelchior Camur , eß , Auéìores potiori lumine in judicio famæ fanétitatis in genere , & a!ia pari
geniique maturitate preditor ii omnibur preferen ter huc traduci poffunt, quæ infra adducentur,
Ilos effe , in quibus dotes iff e deßderantur. Enimve cum fermo inftittietur de le&ionibus propriis
ro fati , non efl molle mentiri, fed infuper maturo concedendis a facrorum rituum Congregatione
judicio σ exa&a prudentia opus eß, ut ad amuf in honorem Sanétorum. Concordat Andreas Bo
fim re , ponderentur, me unquam decipi contingat , fius in introduéf. ad notitiam Scriptor. Ecclefiaf?.
neve levi corde credatur, aut calamo exaretur , cap. 5. num. 2 1. A/emo Scriptores Eccleßaßicor re
quidquid femel exauditum in mentem venerit. His čte leget, laudabit , refellet, interpretabitur , b
fubſcribit Fortunatus Scacchus de not. & ſign. in ufum tran feret, niß qui noverit , quo finguli
ſanctitat. ſeci. I 1. cap. 6. pag. 877. Attendendum tempore , locoque, qua conditione vixerint, cui fe
quoque in Hiftorico , an fui temporis , an vero præ &#æ ac vitæ inftituto addi£fi fuerint, qua occaßone,
reriti ô antiquiori r feculi bißoriam fcribat , plur quo propofito, quo doéìrinæ apparatu inßruäi ,
esim au&oritatis habebit , qui fui tempori * re* ge. quo tempore, locoque fua exaraverint.
fias referet : nam que ačia funt, dum Aučior vi 1o Di&um eft , primum fidei & au&oritatis
vebat, cognofcere ipfe & perquirere diligentiffime po pondus deberi Hiftoricis, qui res fcripferunt ,
tuit ; quæ vero illius ætatem præcefferunt, non niß quibus interfuerunt, vel ab eis qui viderant ,
aliorum vel fcripto vel relatione , ( quibus fepe audiverunt, dummodo tamen Hiftoricí probi fue
judicium, aut fincerita * deeft) perdifcit : quod ar rint prudentefque , & ideo fide digni; fed addi
gumentum latius profequitur pag. 88o. 5 881. debet, in hoc primo fidei & au&oritatis ponde
Quare S. Maruthas Epifcopus Tagritenfis, qui re plus primis, quam fecundis effe deferendum ;
quem
 LIB. III. cAP. VIII. \ . 4T
quemadmodum late oftendit Pater Honoratus a impugnatur tum ratione , tum exemplis ex eodem
Sanéta Maria in animadverſ...ſuper regul. & uſ. Critic. Cardinali Baronio depromptis in examine hiftoriæ
diff. 7. art. 9. pag. 6 12. & feqq. tom. i: Quod autem Pande&tarum Pifanarum part. 4. cap. 7. Quocir
attinet ad alios Hiftoricorum gradus, cum in ter ca praedictum Baronii axioma admittendum eſt,
tio conftituti fuerint, qui referunt ea, quæ non quoties recentior fa&tum narret fine teftimonio
viderunt , nec audiverunt ab his qui viderunt, vetutioris, etiamfi factum narratum ad tempo
fed ab iis, quibus, qui viderant, narraverunt , ra adeo remota non pertineat . Conringius in
licet de his qtioque Bollandus afferat , quod fi iterata differtatione de jure coronandi tom. I.
dem merentur, fi fint viri boni & prudentes; ne pag 677. inquit de Scriptoribus recentioribus :
mo tamen eft qui non videat, non poffe eis tan. Eorum auétorita r non majorem illi narrationi fi
tum deferri, quantum diximus effe deferendum dem facit , quam ille meretur, a quo eam babent.
Hiftoricis, qui vel fcripferunt ea quæ viderunt, Aeque enim in affertione quadam bißorica proban
vel ea fcripferunt quæ audiverunt ab his, qui vi da numerur teßiuw recentiorum , qui antiquiorem
derant. Quoad ceteros vero Hiftoricos fcribentes alium non adducunt , quidquam confert , fed ad eor
ea quæ legerunt in præcedentium temporum hi femper refpiciendum eft, qui ætati illi, qua rei fa
ftoriis, eorum au&oritas pendet ab aliorum au &#a effe dicitur , fuere quamproximi. Et præclare
&oritate; fi etenim res, quas fcribunt , hauferunt ab Papirius Mafforus inter Scriptore , Hif?. Franc.
Hiftoricis qui viderunt, fi ab aliis, qui fcripferunt, colleé. ab Andrea du Cheſne tom. 1. in hiſtoria ca
quæ audiverunt ab his qui viderant , fi a ceteris, qui lamitatum Gallie fubdit pag. 1o9. 5. feg. Utrum
audiverunt ab his, qui item audiverant ab iis qui vi autem credere antiquioribus Hißorici, oporteat, po
rant , tanta erit horum Scriptorum au&oritas, tiu* quam recentioribur, id nullam dubitationem ha
quanta erit illorum, a quibus fua fcripta fumpfe bet , nec umquam habuit. Etenim bißoriarum Scri
runt. Facit ad rem celebre illud di&um Cardinalis ptores , qui propiores funt tempori rerum geffarum,
Baronii in apparatu ad annales: Quod in recentiore veriore r debent videri. Nondum enim mendaciir ,
Auéfore de rebur antiquis fine alicujus vetußiori , tef?j. fabulifque anilibus , qua* per otium , vulgur fingit ,
monio profertur, contemnitur. Proinde apte ſubdit locus effe poteft , fidem affert apud poßeros
Fortunatus Scacchus de not. &rſgn. ſam&#it. ſett. 11. fola diuturnitas lapfafque temporis , non modo pro
cap. 6. pag. 88o. Dicer , fidem talibus Hißorici, ad fama , fed facra etiam inficienr.
hibendam effe , quia referunt ea quæ fcripta repere 1 1 Omittimus verba facere de eo Hißorico
runt in alii r Hiftoricis. Ad quod refpondeo, fidem rum gradu a Bollando infuper addito, qui San.
illis adhibendam quidem , verum non quia ipfi ita &torum hiftorias fcribunt ex fama a Majoribus
fcripferunt , fed ex auétoritate vetußiori,, `a quo accepta: non quia, quafcumque traditiones hu
acceperunt ; qui demum eujur meriti ac famae, qùa manas reſpuendas eſſe, cenſeamus, etiamſi vi
que fide dignar fit , ferio confiderandum : qtta de cau geant in àliquo particulari loco ; poterit enim
fa 4uétor pofterior anteriorem Aučforem referre de earum ufus in aliquo haberi pretio, fi ipfarum
bet , a quo ille acceperit ; quin etiam referre loca examen praecedat, & ſi probi Auctores eaſdem
& verba , ut , fideliter obfervaffe doétiffimum Ba. teftentur: quare Launojus ipfe, qui huic pro
ronium in annalibus fuir , videre licet. Qui vero bationi infenfiffimus eft , in appendice ad differt,
Aefa veterum piorum virorum aliter fcripferit , de argumento negativo tandem concludit : Doce
nulliur Ponderit , aut momenti cenfebitur in re, de mur, adhibendam non effe fidem Hißorico narran
qua agimur. Quod debet etiam fibi vindicaré1o. ti , quæ nec vidit, nec audivit , nec ab aliir omni
cum , quamvis non unus, fed plures Hißorici no Scriptoribus æqualibur vel fupparibur , aut ab
in quarto gradu conſtituti in una eademque re alio traditionis monumento accepit : fed quia ad
deſcribenda concordent, teſte Cardinali Baronio rem de qua nunc agimus, vix prodeffe poffunt,
ad ann. I 125. n. 12. Certe quidem non numero Hj. ut ex infra dicendis defumetur, cum probabili.
foricorum veritatem bißorie confuevimur affima. tate quidem non careant , fed vim concludentis
re, fed quanta fide polleat primus Aučior cujutli probationis non habeant ; veluti animadvertit P.
bet affertionis. Nam, reliqüos primum fequi Au Honoratus a San&a Maria ?om. I. cit. oper. dif
êiorem , & ejus vefiigiis inbærere, frequentiori ufu ferr.. 1. pag. 619.
in more poßtum reperimus. Adde illa, quae haben 12 In dubio igitur Miartyrii aut virtutum in
tur apud Mabillonium de fîud. monaĥ'. part. 2. fpecie , fi agatur de caufis procedentibus per viam
cap. 8. num. 7. Inter relationum varietate} cavem. non cultus, & in quibus non eft locus fubfidia
dum eß, ne ab uberiori duntaxat Auétorum copia riæ probationi , cum probatio conftituenda fit
alliciamur, fed potius ab ipforum merito & gra. in teftibus de vifu conteftibus, Hiftorici probi
vitate ; multoties enim fit, ut gravis , periti, at & integri, quamvis fcripferint ea quæ viderunt,
que ßaceri Scriptoris auéforita*. centum aliorum mi vel quæ audiverunt ab his qui viderant, vim
noris fidei teßimonio 6t præferenda , qui nimirum probationis habere non poterunt, fed tantum
abfque matura difcuffione, ac diligenti rerum exa adminiculi, majoris tamen aut minoris, juxta
mine ßbi fuccedentes fubfcripfere." Adde etiam Do regulam au&oritatis ipfis præftandæ ex iis quæ
minum Langlet in metod, flud biſtor. сар. 19. re in ſuperioribus dićta ſunt. Scacchus de not. Č)"
gul. 6. Supra relatum Baronii axioma defum. fign. fanéfit. feéf. 1 1. c.6. pag. 882. hæc habet : Si
Ptum ex apparatu ad annales nonnulli fic inter vero contemporanei extiterunt omnes qui ejufdem
pretati funt & intellexerunt, ut videlicet fibi vin Abia confcripferint, ex ipfis haurietur aliquod in
diget locum , fi maxima intercedat temporum dicium fanéfitatir ad eum , quem diximur , effe
difiantia inter recentiorem Au&orem , & fa&um &fum, quia ex fama communi fan&itatir aliquod
ab ipfo narratum: puta, fi aliquis recentior fine fumitur indicium ad effeéfum Beatificationis Ö' Ca
teftimonio alicujus vetuftioris' aliquid referret monizationis alicuju r . Ex diverfir autem ad pluri
Pertinens ad Affyrios, Macedonas, aut Roma bus Hiſtoricis Catholicis Servo Dei contemporaneis,
nos. Ita habetur in fecunda defenfione Pande diverfarum præfertim gentium , provinciarum, ac
äarum Pifanarum lib, z. cap. ult, At id ftrenue nationum , indicium vehemen r de fama virtutum
Lib. III. F è5 Aéto
 42 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
ὸ A&orum illiur colligitur, quia fama confurgit in Martyrologio Francifcano Arturi. Fuit au
ex diverforum diéfis , qui credant , verum effe tem prædicta So; or I!Iuminata teftis de vifu eo
quod affirmant ; quemadmodum non efi dubium cre rum quæ fcribebat , ut ex fcquentibus ejus ver
didiffe Hifloricos , qui illud etiam fcripto ad pofie bis deſumitur: Ai rome del noſtro eterno, e glo
ror tranfmittunt. Diximus vero, ex praediéìi r hi rioſo Iddio, e del Serafico noſtro Padre S. France
ftoriis aliquod fumi indicium fan&itati* , quia ex ſco, e della ſua pianta vergine madre noſtra San
dictis ſpontaneis teſtium non citatorum, nec legiti
ta Chiara gloriºſa inſiememente colla Beata Cata
me interrogatorum non fumitur nifi indicium , utrina da Bologna, per lo cui dolce amore ho preſo
Judex procedat per modum inquißtioni r in aliquaqueſto voler a ſcrivere, e notare quello che colli
caufa. Inquifitio namque innititur conjeéfurij Ö'
miei occhi merita i veiere negli anni miei viſſa 印
indiciis , non vero certitudini de aliquâ re. Cui
con lei converſata con ogni verità e certezza, tan
quidem affumpto favet etiam praxis facræ Con to breve, quanto a me ſarà poſſibile. Additi fue
gregationis : paffim etenim eidem a Poftulatori runt Azzoguidus, Savonarola, Sabatinus, & Pa
bus exhibentur una cum teftibus examinatis Hi læotus, qui ejufdem San&tæ vitam exa&te con
ftoricorum relationes, quæ cum eis concordant; fcripferunt intra quinquagefimum annum ab ejus
quas Confultores admittunt , non in linea pro obitu , & ea quidem fcripferunt , quæ ab his
bationis, ſed in linea adminiculi. faltem qui viderant, audiverunt ; præterquam
13 Si agatur autem de caufis procedentibus quod fcriptis mandarunt ea, quæ effc&ta funt in
per viam cafus excepti, vel in quibus propter tem civitate Bononiæ , in qua ipfi habitabant.
poris antiquitatem ( juxta alibi dicta ) fit locus 16 In caufa item S. Peregrini Latiofi, appro
probationi per teítes de auditu, quando pariter bato cafu excepto, teftes fuerunt exhibiti de au
difputatur dubium de virtutibus aut Martyrio ditu afferentes in dubio fubinde difputato de vir
in fpecie, ubi paffim probationes fubfidiariæ ad tutibus , Probatio antem hiftorica innixa fuit
mittuntur, fi Hiftorici debent vim probationis contemporali graviflimo Auétori , Fratri videli
cbtinere , ita ut probatio nedum in dictis teftium cet Vitali de Avanzis, qui a Clemente VI.
de auditu afferentibus, fed *etiam in Hiftoricis eveétus in Priorem Generalem fui Ordins Ser
ipfis conftituenda fit ; oportere videtur, ut non vorum, ab Innocentio VI. Nuntius A poflo!icus
modo fint probi, prudentes , & fide digni, ve ad Regem Hungariae , deinde ad Sultanum Aegy
rum etiam ut referant ea, quæ vel propriis ocu pti ablegatus , ab Urbano demum V. promoveri
lis viderunt , vel ab iis qui viderant , audive meruit ad Infulas Afculanam , & T heatinam .
runt. Si etenim fupplent vicem teftium de vi Cui contemporali Auétori nedum alii graviffimi
fu , infertur , debere prædi&tis qualitatibus effe Hiftorici fuerunt additi , fed cum eo etiam con
præditos. Porro, quæcumque certior evidentia cordare repertus eft in fideli geftor um S. Pere
haberi pofit in hoc judicio, utpote graviflimo, grini enarratione Fr. Nicolaus de Piftorgo, qui
expoſcitur; nec in rebus tanti momenti ſpecia poft annos triginta novem ab obitu di&ti Beati
lia multiplicari debent : [peciale fiquidem eft , vitam ipfius confcripfit.
ut telles de auditu & Hiftorici vim fufficientis n7 In caufa S. Agnetis de Monte Politiano
probationis obtineant ; cui nempe fpecialitati alia poſt approbatum cafum exceptum a decretis Ur
addenda non eft , Hiftoricos videlicet fufficien bani VIII. affumpta pariter difputatione fuper
ter probare, quamvis non fint contemporales , virtutibus , præter illuftria teftimonia de ejus
& quamvis fcripferint ea quæ non viderunt , nec fanétitate tum S. Catharinæ Senenfis, tum S.
ab his qui viderant , audiverunt. Antonini Archiepifcopi Florentini , producta fuit
14 Id comprobatur exemplis caufarum Cano hifloria ejus vitæ confcripta a Raymundo Ca
nizationis, quæ procefferunt per viam cafus ex puano. Sanéta fcilicet Agnes mortua eft anno
cepti, in quibus fa&a eft virtutum approbatio , 13 1 7. hiftoria autem ejus vitæ confcripta fuit a
ex teftibus, de auditu & Hiftoricis. In caufa quip Raymundo Capuano circa annum 135o. ut in
pe S. Joannis de Capiſtrano poſt approbatum ca dicat Jacobus Echard Ordinis Prædicatorum tom.
íum exceptum a decretis Urbani , cum formi 1. Scriptor. ejufdem Ordinis pag. 68o. atque ad.
ter affumptum fuit dubium de virtutibus, Hi notarunt Bollandiani tom. 2. Aprilit , ad diem
ftorici prò eis comprobandis allati fuerunt qua 2o. ejufdem menfi , pag. 791. Raymundus ille Bea
tuor focii di&ti San&i, qui ejus vitam diftin&te tur a nonnullis appeilatur: at, utcumque id fit,
confcripferant ; Frater videlicet Nicolaus de Fa vir utique fuit eximiis animi dotibus præditus ,
ra, qui in fine operis hæc habet : Accipe ita cum ad Generalatum fui Ordinis fuerit deinde
que, Pater Sanétiffime , hanc , feu qualemcumque affumptus, & Confeßarius fuerit S. Catharinæ
laudationem , quam come r quondam tui itineris Ni Senenfis, cujus etiam vitam confcripfit, quæ
colaus in tuorum clariffimorum geflorum memoriam caufæ Canonizationis ipfius non parum profuit.
cudit. Fr. Hieronymus de Utino, Fr. Chrifto Quocirca Rutilius Gallicinus Profecretarius Con
phorus de Valifio, & Fr. Petrus de Sopronio , gregationis facrorum rituum tempore Clemen
qui vitam a Fr. Chriftophoro confcriptam ap tis VIII. & intimus familiaris Cardinalis Ge
probavit : quibus etiam additi fuerunt alii Au fualdi tunc ejufJem facræ Congregationis Præ
ctores graviſſimi contemporales, qui ejuſdem S. feéti in relatione onnium geftorurn fuper appro
Joannis magna cum laude meminerunt , Pius batione le&tionum propriarum pro Officio tunc Bea
fcilicet Papa II. S. Antoninus Archiepifcopus tæ, nunc Sanctæ Agnetis, inquit , eas defumptas
Florentinus , Flavius, Blondus & alii. fuiffe ex vita fcripta a Raymundo Capuano ,
15 In caufa S. Catharinæ de Bononia poft ap de quo deinde fic loquitur: Is fuit Capuanus ejuf
probatum cafum exceptum , propofitum fimiliter dem Ordinis Profeffor ô Magifler Ordinis vigeß
fuit examini dubium de virtutibus, & præter te mu r quartur , vir fcientia & religione clarur , quo
ftes de auditu potiffimum fundamentum confti curante, Ordo Dominicanus ad obfervamtiam Re
tutum fuit in ejus vita fcripta a Sorore Illu gularem anno 1389. revocatur efi: de quo licet alia
minata de Bembis, quæ titulo Beatæ illuftratur multa ad ejus laudem commemorari nunc poffent ,
illud
 L I B. III. C.A P. VIII. 43
illud tamen hoc loco dixìffe fatis fuerit, quod ex ex teftimoniis virorum , qui S. Joanni fuerunt
tot fan&is Patribur, qui in eodem Ordine tum contemporales : Ac nibil ego quidem dubitem, tan
maxime florebant, potiffimum fit ipfe deleéius a ti Martyris vitam pridem confcriptam in antiqui-,
fanéiiffima Virgine Catharina Senenß, cujus Con tate fuiffe ; at Herefí , quæ B. Joannis mortem
feffiones audiret, cujus etiam pofiea vitam confcri paulo poft excepit , iifdem flammis, quibus templa
pfit. Porro Hiftoricus hic a teftibus de vifu, & & cænobia omnia apud nos conciderunt, corrupiffe
monumentis aptis gefta Agnetis defumpfit , ut videtur. Quæ igitur de B. Martyre afferemur , in
ipfe teftatur his verbis: Et, ut fides adhibeatur manufcriptis plurimis ea ætate viventium bomi
dicendis , moverit leéfor quicumque, quod, quidquid mum ( quorum mihi fuppetit copia ) tum in typo
inferius inferetur , fuit mibi aut a videntibu* eju* expreffi* codicibus reperta , Ö* in unum fumma fide
magnalia , ô ab ipfifmet audientibus fideliter Ö* Ở religione collećfa, non tam diligentie cuicui mee,
perfeéte relatum, aut in fcriptis inveni per manus quam felicitati, quod inventa fint , adfcribantur .
ANotariorum Imperialium , vel Religioforum fide In fuperioribus quippe jam vifum eft, majorem
iium cum teftium infcriptione probatum. -
quandoque au&toritatem fibi conciliare hiftoriam
18 In caufa Beatæ (nunc San&tæ) Julianæ de non contemporalem, quam contemporalem , fi
Falconeriis poſt approbatum caſum exceptum , illius Au&or vetera pervolverit monumenta ,
tranfitus eodem modo fa&us eft ad difcuffionem quæ hujus Scriptorem latuerunt ; quemadmodum
vi;tutum. Teftes itaque de auditu in proceffi praeter ibidem adduéta ponderat Bollandus in
bus examinati facræ Congregationi fuerunt ex præfat. ad tom. 1. Februar. cap. 2. Habet prior qui
hibiti, extraétumque fuit ab archivo monafterii dem Scriptor antiquitatis prærogativam , in qua
SS. Annuntiationis Florentinæ antiquum & ce vir ineft magna, ut quæ narrat , credibiliora vi
lebre monumentum , confcriptum decem & o&o deantur; alter tamen , etfi fæculo uno alterove po.
diebus poft obitum Beatæ, in quo mirabile re ferior, plura poteft vetera documenta examinaffe, Ö*
fertur prodigium in ejus morte fa&um. Cum adjunéfa rei gefiae certiur exploraffe. Quam ad rem
enim caufa vomitus facram recipere non poffet conferunt allata a Ludovico Antonio Murato
IEuchariftiam, & a Fr. Jacobo ejus Confeffario rio in fua ad hiftoricam Mifcellam eleganti præ
impetraffet , ut eam ad fe deferret , non ut refatione tom. 1. de rer. Italic. Scriptor. Nam δ'
ciperet , fed ut adoraret , admota pe&ori facravetußiffimus eft ipfe confarcinator, iifque tempori
tiffima Hoftia amplius vifa non eft, mortuaque bus fcripßt , quibus complures bifbriæ fupererant ,
Beata, Hoftiæ fignum in ejus pe&ore inventum quaram irreparabilem interitum mo , feriu r nati ina
eft una cum figno Crucis. Quod quidem pro mi querela dolemur . . . . Sicubi ergo nos deficiun*
digium fimul cum relatione ceterarum virtutum egregia Veterum monumenta, ad illos confugere ju.
Beatæ repertum fuit in monumentis quoque Fr. vat , qui , quamquam nonnullir poß faeculis florue
Nicolai Ordinis Servorum Piftorienfis, qui ea re, Veterum tamen libro , feliciur , quam nos , te
fcilicet exaravit uno & quadraginta annis poft rere manibus potuerunt . Itaque Mifcellæ quoque
obitum Beatæ; nec alii graves defuerunt Hifto fuu* bonor futurus eß, eamque, ubi vetufìiores bi
rici eam rem comprobantes. floriæ aut ßlent, aut inter fe diffentiunt, advocare
19 In caufa porro S. Joannis Nepomuceni , teftem , atque illius ope utt , erit eruditi fimulque
approbato caſu excepto a decretis Urbani, di prudentis Critici. Præclare quoque Abbas Venu
{putatum fuit dubium de Martyrio & caufa Mar finus Auétor vitæ S. Alferii Abbatis apud Ma
tyrii: quamobrem allati funt teftes de auditu , billonium part. I. ſec, v 1. SS. Ord. S. Benedići
nec defuerunt Scriptores contemporales, opus pag. 729. in fine prologi fubdit : Quia item * nova
videlicet manufcriptum ex archivo Metropolita fcribendi tempora contemni folent , fidem diéforum
næ ecclefiae Pragenfis. Fa&a autem charaéteris relatoribur, non fcriptis leéfor adfcribat ; quia etß
recognitione, deerat nomen Au&toris. Sed , cum ifto tempore fcribimur, ea , quæ ab antiquis mona
ageretur de chronico libro, res memorabiles ad fierii fenibur funt mobir di&#a , narramur. \

prædi&tae Metropolitanæ Capitulum pertinentes 2o Exceptis caufis S. Joannis de Capiftrano .

diarii inftar enarrante ; quodque notatu dignum & S. Catharinæ de Bononia, reliquæ fupra me
erat, cum fcriptum fuiffet , vivente adhuc Wen moratæ examen fubierunt in {acrorum rituum
ceslao, qui Joannem vita privavit , eo quia re Congregatione, & favorabile refponfum fuper
velare noluit facramentalem Confeffionem Re dubio virtutum a {ummis Pontificibus approba
ginæ uxoris di&ti Wenceslai, nominis defeétas a tum obtinuerunt, quo tempore fungebar mune
me tanquam Fidei Promotore oppofitus manu re Fidei Promotoris. Dimiffo autem Promoto
fcripti codicis au&toritatem non infirmavit. Joan ris officio, ipfoque (uti fæpe diétum eft) dela
nis quoque Martyrium diftin&te narratum fuit to ad Archiepifcopum Philippenfem Carolum
ab aliis Hiftoricis , fignanter vero a Wenceslao Albertum Guidobonum Cavalchinum facri Con
Ήallecio, qui, licet hiftoriam typis ediderit an fiftorii Advocatum , a&um fuit de virtutibus in
no 1591. & ideo non fuerit Sanéto contempo caufis S. Catharinæ Januenfis , & B. Joannis
ralis, eam tamen collegit ex antiquioribus & Cantii poft approbatum pariter cafum exceptum;
incorruptis monumentis, adhibito judicio & cor itemue in ambabus hice caufis exhibiti fue
.re&ione trium illuftrium virorum mandato Ferdi runt teftes de auditu, quibus Hiftoricorum au
nandi I. Imperatoris & Regis Bohemiæ, ut ipfe &toritas acceffit. In caufa quidem S. Catharinæ
Hallecius perfpicue declarat in libri dedicatione ei exhibita fuit ejus vita confcripta a Cataneo Ma
dem Ferdinando Regi fa&a. Vitæ demum S.Joan rabotto ipfius Confeffario, & ab Hercule Ver
nis confcriptæ a P. Balbino Presbytero Societatis. nazza ejus difcipulo decem poft annos ab ejus
Jeſu, typiſque impreſſa anno 167o, magna ha obitu : in caufa vero B. Joannis Cantii exhibi
bita fuit confideratio tum propter fingularem ta fuit hiftoria ex libro Patris Petri Sgarga So
ejus eruditionem & hiftoricæ antiquitatis peri cietatis Jefu , & ejus vita Beati fcripta ab Ada
tiam , quam meritis laudibus profequuntur Bol mo Opatovio, qui, licet non effent contempo
landiani tom. 3. Maji ad diem 16. pag. 668. tum rales , præ manibus tamen habuerunt antiqua
quia in prologo refert, fe hiftoriam defumpfiffe fcripta in pergamena charta, quæ fumma cuum
Lib. III. 2. di
 44 DE SERV DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
diligentia confervata erant in archivo ecclefiæ ratricis, quæ fa&a fuit ab Innocentio III. in qua
Coiiegiatæ S. Annæ Cracoviæ, Non diffimili mo Præter. teftes de auditu exhibita fuit ejus vita
do res fe habuit in refolutione dubii fuper vir c9nfcripta centum & duodecim annis poft ejus
tutibus Servi Dei ( nunc Beati) Hieronymi AE 9bitum; ut S. Virgilii Archiepifcopi Salisburgen
miliani , & Francifci Caraccioli, & in refolutio fis , quæ faéta fuit a Gregorió IX. in qua jjrae
ne dubii fuper Martyrio & caufa Martyrii Igna fer teftes de auditu momentum conftitutum'fuit
iii Azevedi, & triginta novem aliorum e Socie in ejus vita confcripta ab Eberardo Archiepifco
tate Jefu ; licet prædiétæ cauſæ omnes procede po pariter Salisburgenfi poft lapfum fere fèx fæ.
rent per viam non cultus: cum in ipfis ( ut ali, culorum ; ut denique S. Hyacinthi, S. Raymun
bi dióìum eft ) propter temporis antiquitatem , di , S. Iſidori Agricolæ, & S. Andreæ Corfini,
aliafque circumſtantias factus ſit locus probatio quarum nonnullæ expletæ fuerunt a Clemente
ni fuöfidiariæ. Ideoque, hucufque addu&ta in unum VIII. aliæ ab Urbano VIII. in quibus item te
colligendo, concludendum effe videtur , in caufis ftibus de anditu addita fuerunt fiiftorica monu.
antiquis, aut procedentibus per viam cafus CX~ menta haud contemporalia . Veruntamen , ut
cepti in difputatione dubii fuper virtutibus præ Amittamus , hiftorica ipfa monumenta in omni
ter teſtes de auditu ad probationem admitti Hi. bus prædi&tis caufis allata potuiffe a finceris &
ftoricos; uti etiam infertur ex indulto recitatio. {ynchronis monumentis , & conftanti fama ac
nis Officii in honorem B. Notkeri apud Bollan traditione eſſe collecta; vis major in eo conſti
dianos tom. I. April. ad diem 6. Pag. 6o3. Et quia , tuenda eft , quod pofteriora derogant prioribus ,
bujufmodi diligenti inquińtione aućioritate Apojtoideoque novum non eft, ut in hifce caufis Beal
jica per nos praebabita , centum quinquaginta qua tificationis & Canonizationis exa&iores vel no
tuor utriufque fexur fide dignorum teftium , necnon Va lege vel confuetudine præfcribantur diligen
duorum vetußorum librorum evidenti teftimonio de tiæ , quæ antiquioribus temporibus ante inftitu
vite fantimonia , 5 quam plurimi i miraculir .... tionem Congregationis facrorum rituum , vel ,
nobi, iegitime conftitit & conßat idcirco &c. Dum ea etiam inftituta , ante decreta Urbani VIII.
modo tamen Hiftorici ipfi Servorum Dei , aut & Innocentii XI. non erant in ufu. Quamobrem
Eeatorum gefta enarrantes fint fide digni, qua Poftulatores, ne oleum & operam perdant , fi
jitatibus fupra recenfitis polleant , & fcribant ea poft approbationem cafus excepti caufas profequi
quæ vel viderunt, vel audiverunt ab iis qui vi velint , ut Canonizationem obtineant, fedulo ex
derant ; & idcirco contemporales fint , vel, fi quirant , an adfit Hiftorici vitam Beatorum enar
pofteriores funt tempore, hiftoriam fuam haufe rantes qualitatibus ſupra recenſitis non deſtitu
fint a finceris, antiquis, & contemporalibus mq ti ; quibus etiam addere poterunt fubfequentium
numentis. aetatum Hiftoricos tanquam vetuftiorum admi. º
21 Nonnulla fane afferri poffunt exempla Ca nicula . Quod fi Hiftoricos primi generis non
nonizationum peračtarum , diſcuſſis approbatiſgue habeant , & habeant tantum fecundi generis ,
virtutibus per tetes de auditu & Hitoricos mi fanum confilium mihi videtur , eos admonere ,
nime contemporales , ut S. Chunegundis Impe ut ab ulteriori opere deſiſtant.
C A P U T N O N U M,
\ "

In quo nonnullæ explicantur & refolvuntur controverfie ad eamdem biſtoriarum

º - materiam pertinentes.
Sza Uaeresprimo, an advim manuſcripto ſilentium ; non erit iccirco conte
- º: 5 probationis in judicio
}) 2¤/.] Beatificationis & Cano
mnendum. Examini igitur fupponetur ; fiet per
Peritos juxta alibi dicta characteris recognitio ,
×Ø K% nizationis admitti de ut tempus videatur, quo Auétor fcripfit; narrata
beant hiſtoriae, ſeu Le, in eo fedulo perpendentur , ut dignoſcatur , an
gendæ referentes aut vir opus auétoritatis pondus habere debeat, an genui
tutes heroicas aut Mar num fit , an apocryphum , an interpolatum , Tefte
tyrium alicujus Servi namque Auétore fupplementi ad opus Cardinalis
Dei , vel Beati , quæ Bellarmini de Scriptoribus Ecclefiafticis in præfatio
- nunquam typis impreffæ ne, multa adhuc latent in bibliothecis manufcri
fuerint , fed eruuntur ex archivis aut ex bliblio. ptâ, quæ lucem mererentur : Adjeci multor Auéto
thecis. Huic autem quæfito refpondendum effe res hucufque incognitor, notatis eorum operibur manu
videtur , licet opus fit manufcriptum , nec un fcripti r , in quibus lateant bibliotheci * , ut, ß quando
quam fuerit editum, vim habere poffe probatio do&fi velint illor eruere e tenebris obliviontr , pof.
nis aut adminiculi juxta regulas in fuperiori ca /înt id facere, refcienter , ubinam gentium invenian
pite recenfitas ; dummodo tamen habitum fuerit tur; nullus etenim dubitat , quin multa etiam ma
a Majoribus pro genuino & integro & nequaquam nufcripta opera ßnt longe præfìantiora multis , quae
vitiato, uti bene indicat Petrus Couftant Ord. fæpius impreffa funt. Et vero , fi fcripta omnia
S. Benedićti part. 6. Vindiciar. cap. 1. Relićfor a rejicerentur, quæ longo temporum fpatio in ar
Majoribu* noftris libro , tamdiu pro genuinis , pro chivis & bibliothecis latuerunt , & quæ Erudito
integrir , pro certij ipforum foetibur baberi decet , rum noftri temporis diligentia typis eduntur, a
quamdiu non conftat fpurior effe, adulterator , aut ctum eſſet de collectaneis veterum manuſcripto
incertor , ftatimque docet eum graviter peccare , quâ rum nuper a Martene editorum ; atque, ut ce
receptum a Majoribur tanquam genuinum opur ali tera prætereamus , a&tum eflet de illuftri labore
Patris Ruinart , qui in præfatione ad colle&tio
quod aut fine idonea approbatione accufat falß, aut
nem Actorum Martyrum S. I. num. 1o. fatetur, fe
/%ne legitima caufa fufpeéfum habet. Porro, etiam
fi altum apud Majores fuerit de ejufmodi opere nonnulla Aëta edere, quæ lucem nondum afpe .
XC
 L I B, III, C A P. IX. 45
xerant : Tandem ad noßror fodales, aliofque amicos rumdem invi&ta tolerantia dubitare ; fed A&a
fcripß, ut, ß qui effent in monaferiis aut urbibus , eorum in Romana Ecclefia publice non legi ,
ubi degunt , veteres codice* , diligenter fcrutarentur cum fint anqnyma; qua utique in re nulla ap.
ficubi forte aliqua occurrent , quæ operi a me fuf paret contradi&tio. Verumenimvero, quod atti
cepto effent profutura. Qua fane in re babere mihi net ad rem de qua nunc agimus, ex hoc Gela
videor, quod mibi gratuler, non folum ob diligen fiano decreto minime infertur , Martyrum &
tem ab amicir navatam operam, fed etiam ob ip Confefforum hiftorias in nullo vel modico pre
ßu, operæ felicem fucceffum. Sic enim res ex ani tio habendas efle, fi ignorentur nomina eorum
mi fententia ceffit , ut præter aliquot Martyrum qui illas confcripferunt , tum quia Gelafius non
Aàta quæ nondum lucem afpexerant, nunc primum ait , minime legi in fan&a Romana Ecclefia
e tenebris eruta , vix unum aut alterum ex bir fa A&ta Martyrum ex hac unica ratione , quod igno
cris monumenti r habeatur , quod ad aliquem anti rentur nomina Scriptorum, fed quoniam vel ab
quum codicem, fepiur etiam ad plures , collatum & Infidelibus compofita fuerunt, vel eorum dolo
emendatum non fuerit. A&tumque efle de ingenti fuerunt interpolata : Singulari cautela in fanéta
làbore Labbei, qui in præfatione novæ bibliothe Romana Ecclefia non leguntur, quia eorum qui fcri
cæ manufcriptorum librorum tom. I. agens de con pfere , nomina penitur ignorantur, Ö' ab Infideli
tentis in fuo opere fubdit: Omnia itaque quæ hic pro bus , aut di&i r fuperflua , aut minut apta , quam
feruntur, aut nunquam lucem viderunt profundiffimis rei ordo fuerit , fcripta effe putantur. Sicut cujuf.
confepulta tenebrij , Ù cum pulvere tineifquè in mem dam Quirici , & Julitæ matri r ejur , ßcut Grego
branis luéfantia . Sed & concordat praxis Congreg. rii, aliorumque Paſhones ejuſmodi , que ab Here
facrorum rituum, de qua in quæftione fequenti. tici , probantur confcriptæ . Propter quod ( ut di
2 Quæres fecundo, an au&oritate deftitutum &fum efl ) ne vel levius fubfannandi oriretur occafio,
cenfendum fit opus referens virtutes aut Mar in fanéta Romana Eccleßa non leguntur: tum quia,
tyrium alicujus Servi Dei, vel Beati, fi ignore fi idem Gelafius paulo poft {ubdit, hiftoriam S.
tur, a quo fcriptum fit , five deinde opus præ Silveflri & in Urbe & extra Urbem paffim legi,
di&um fuerit typis impreffum, five femper manu quamvis Scriptoris nomen ignoretur : Item A&fur
fcriptum in bibliothecis aut archivis tempore Beati Silveftri Apoftolicæ Sedi , Præfulir, licet ejus
præterito delituerit. Affirmans refponfio defumi qui fcrtpfit , nomen ignoremur ; a multis tamen in
videtur ex can. San&a Romana , diff. 15. ubi Ge Urbe Romana Catholicis legi , cognovimus , ò' pro
lafius Papa I. inquit, non legi in fancta Roma antiquo ufu multæ hoc imitantur Ecclefiæ : fignum
na Ecclefia . A&a Martyrum , quod ignorentur evidentißimum hoc eft, contemnendas omnino nom
nomina eorum qui illa confcripferunt : Sed ideo effe hiftorias San&orum , etfi Scriptorum nomina
fecundum auétoritatem antiquam vel confuetudinem ignorentur. Profe&o, quando in facrorum rituum
ſingulari cautela in ſancta Romana Eccleſia non le Congregatione agebatur de virtutibus S. Julia.
guntur , quia eorum qui fcripfere , nomina penitur nae de Falconeriis, & de Martyrio S. Joannis
ignorantur. Porro ( ut alibi vifum eft ) eruditus Nepomuceni, ipfe tanquam Fidei Promotor in.
Juftus Fontaninus Archiepifcopus Ancyranus de ter cetera oppofui , contemporallbus Monumen
antiquit. Hortæ pag. 332. decretum illud Gelafio I. tis fidem præftandam non effe , quod Au&orum
adfcribendum probavit , & in ejufdem operis ap nomina ignorarentur; eademque oppofitio fa&a
pendice idem decretum ex antiquiffimo codice eft ab Archiepifcopo Philippenfi Fidei Promoto.
Palatino bibliothecæ Vaticanæ edidit collatum re , dum in Sacrorum quoque Rituum Congre
cum editione vulgata. Jacobus autem Petitus in gatione agebatur de virtutibus Beati Joannis Can
notis ad Pœnitentiale Theodori Cantuarienfis tii. Sed ab ipfa Sacra Congregatione oppofitio
tom. 1. pag. 1 o6. ait , in hoc decreto Gelaſiano hæc negle&ta fuit , utpote vindicata a Poftula.
contradiétionem apparere: cum enim in eo affe toribus Monumentorum finceritate, atque often.
rat Gelafius , neminem Catholicorum dubitare fa eorum gravitate , ita ut nihil fufpicione di
de multiplicibus Martyrum tormentis, & invi&ta gnum in eis reperiri potuerit. Novum etenim
in eis perferendis tolerantia : ( Item getta San non eft , a viris piis & eruditis , præteritis fal
&torum Martyrum ) , qui multiplicibus tormento tem temporibus , vitas Confefforum , & paffio
rum cruciatibus , ô mirabilibur confeffionum trium nes Martyrum fuiffe confcriptas, mihime appo
pbi , irradiant . . . Quis ita effe Catbolicorum du fito nomine Au&toris ; quæ forte nunquam ty.
bitet, ô majora eos in agonibus fuiffe perpe[Jor , nec pis editæ fuiffent , fi eas edendi curam non fu
fuit viribus , fed gratia Dei & adjutorio univerfa fcepi{fent Socii Bollandiani , & tot alii eruditi
toleraffe? cumque poftea fubdat , eorum A&ta non viri, qui fìmilibus editionibus fuam operam præ
legi in fan&a Romana Ecclefia, quod ignoren ftiterunt . Joannes Abbas San&i Arnulphi Meten.
tur nomina eorum qui ea confcripferunt ; hinc fis in prologo ad hiftoriam Tran flationit S. Glode
infert Petitus, de manifefta contradiétione non findis (que extat in 1. part / ec. 4. Actor. SS. Ord. S.
effe dubitandum. In colle&tione tamen codicis Benediéti pag. 436.) ita loquitur de fcriptura anony
Herovalliani leguntur hæc verba: Geßa fan&fo ma : Nec fcriptura ulla , quamvis filenti feratur Au
rum Martyrum , qui mirabilibus cruciatibuf & tri &fore , viribus rerum aliquid detrahit ; cum femine
umpbis irradiant , Ö* a Catholicir viri r confcripta, utique ac ß raro afperfa non flerilem u6bus no
funt , omnimodi f veneramur. Ea vero , quæ ab He f!rı 1 in immenfum extendendam me[Tem produxerit.
reticis , vel idioti r compoßta , vel adulterata funt, Meque enim refert , quovi , indicio ex quacumque ca
mullatenur recipiantur ; quae in ipßs eorum di&fi , ab vernula gemma pulcherrima extrahatur, dummodo
Ecclefiafticis viris fine mora deprehendi poffunt : avarutta m mort altum ufu expleat , Ö decore.
& quatenus etiam vulgatam decreti le&tionem 3 Quæres tertio , am fide Hiftoricus carere
fequi velimus, quæ in hac parte fere concordat dicendus fit , qui in vitas Sanétorum , aut paf
cum genuino decreto codicis Palatini exiftentis fiones Martyrum Conciones quafdam inferit a fe
in bibliotheca Vaticana; Gelafius ait , fe qui confictas, quas nedum probabile,fed etiam quodam
dem venerari fao&orum Martyrum gefta , & modo certum eft a Confe(foribus ipfis, aut Martyri
neminem de eorum Paffione, neminem de eo bus faétas non fuiffe. Porro hæc, & fimilia ad enco
Im1l] [IV
 46 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
mium potius, quam ad Hiftoriam fpe&are poffe tera deficerent, proprio marte cuderit . Demum
videntur ; hiftoria autem & emcomium inter fe Bellarmini judicio plene fubfcribunt Baillet in
maximopere diftant : quocirca Lucianus tom. 2. differtatione præliminari ad hiftorias San&orum
oper. de modo fcribendi hißoriam inquit pag. 9. Non §. 28. &. §. 29. Pro Metaphrafte vero ftrenue pu.
angufto intervallo dißerminata ô feparata ßt ab en gnat Bollandus in 1. tom. Februar. in pref. c 2.
comio hißoria; fed magnum hifce murum effe interpo ubi fic loquitur : Damur tamen aliquando utraf.
/ítum , & ut Muficorum voce utamur, o&ava duplici, que (vitas) / multum difcrepant, d9 / manufcri
id eft quod maximum eft intervallo illa a fe invicem pti antiquiore: videantur, quia quæ adjecit Meta
diflare : /¡quidem encomium fcribenti illa fola cura efi pbrafter vir doétiffimus , ea ex aliorum fcriptis, quo.
quomodocumque laudare , Ö* exbilarare eum , qui lau rum immenfam copiam habebat , credi potef baäßf.
datur , & ß per mendacia finem illum confequi de fe. Adhæret ipfi Guillelmus Cave, licet hetero.
tur, parum curaverit ; bißoria vero ne minimum qui doxus, in opere de Scriptor. Ecclefiaff. in fæculo
dem , quod forte inciderit mendacium ferat, non magis obfcuro pag. 4o2. ubi fic de Metaphrafle fcribit :
quam afperam arteriam recipere quidquam in illam gu Jubente enim Conßantino Augufto, vita , San£torum
titione delatum narrant Medicorum filii. Ignorare por ante fua tempora fcripta , undique conquifivit, con
ro tales videntur, poeticae artis , & poematum aliud ef quifita* recenfuit , elegantiores , tanquam leétorum
fe infiitutum , & fua quædam præcepta ; alia vero bi confpe£fu digna* , calculo fuo approbavit , neque ul
fiorie.Simeon Metaphraſtes ingenti fane laboreSan. la in re mutatas divulgavit, minus elegantes vero
&orum vitas collegit , quæ extant in tribus to partim nitidiori fiylo veflitar, partim nova forma
mis Aloyfii Lipomani, quinto videlicet, fexto, Ö' methodo difpofitas in ordinem redegit ac digeffit.
& feptimo, ex Greca lingua in Latinam conver Addendum etiam , quod BollandusTipfe inTpræ
fæ interpretibus Guillelmo Sirleto S. R. E. Car fatione generali ad vitas Santorum cap. 1. S. 3.
dinali, Gentiano Herveto Aurelianenſi Canoni in fin. nimis feverum putavit Bellarminijudicium
co Remenfi , & Francifco Zino Veronenfi. De de Mathaphrafte , nec reprobavit inferta ab ifto
tempore autem , quo Simeon fcripfit, controver colloquia Martyrum : Vellem mitius de viro ma
fia eft inter Eruditos ; quanquam Leo Allatius gno vir maximur pronunciaffet. Unde conftat , eum
inter Grecos præteriti fæculi do&iffimus compo non vetera fecutum effe monumenta ? Omififfe potiur
fuit commentarium fuum de Simeonibus , & contra nmulta , quæ non omnino probaret , exißimo , quam
veterum Scriptorum fententiam , qui volunt , Si aliquid addidiſe ex proprio ingenio . Retulerit ta
meonem Metaphraſtem nono ſaeculo ſub Michae men in fuos commentarios aliquid, quod cum proba
He III. Imperatore Conftantinopolitano vixiffe ,
tis veterum Patrum fcriptis minus congruere videa
pluribus contendit & probat , eum floruiffe ab tur ; homo erat , falli poterat. Colloquia Martyrum
anno 13 14. ad annum I 33o. Idem etiam Alla cum Perfecutoribus unde conflat habita mon effe ?
1ius in diatriba de Simeonum fcriptis genuinas Amplificarit ea fane ad legentium utilitatem ac
Sančtorum vitas a Metaphraſte conſcriptas a ſup voluptatem : quis jure id reprehendat ? An eft quif
pofititiis fecrevit. Centum etenim & viginti duas quam , qui id non permittat Hiftorico ? Livio, ce
Sanctorum vitas eſſe genuinos foetus Simeonis , terifque licet Ducum orationes fuos ad prælium ad
centum & quindecim aliorum vitas in nonnullis hortantium concinnare , facro Scriptori non licebit
codicibus falfo Simeonis nomen præ fe ferre, & myfteria noftræ religionis Gentilibus tradita , ipfo
alias quadringentas quatuor Sanétorum vitas & rumque confutatar fuperflitiones explicatius propone
encomia in, quibufdam codicibus manufcriptis per re ? Pro Metaphrafte denique , & infertis in ejus
peram afferit Simeoni adfcribi , & veros fingu vitas orationibus ftrenue itidem pugnat Pater
iorum Au&ores defignat . Sequitur eum erüdi Honoratus a Sanéta Maria in animad. ad regul.
tus Pater de Gravefon in bißor. Ecclef. tom. 4. & ufum Criticæ t. 1. differt. 2. art. 4. §. 5. & feq.
pag. 293. Itemque de Simeone Metaphraſte ſic Itaque mihi fane placet monitum S. Bafilii in
1oquitur Cardinalis Bellarminus de Script. Eccle orationem in S. Gordium Martyrem ( juxta anti
ßafi. pag. 289. Illud autem eft obfervandum , a Me quam verfionem tom. 1. edit. Parif. ann. 1618.
tapbrafie fcripta r fuiffe hißoriar de vitis San&orum pagina 5 16. ) Illorum enim qui in Fide clarue
multis additis ex proprio ingenio , non ut re r ge runt , hifloria ßmplex velut lucem quamdam Dei
ßæ fuerunt , fed ut geri potuerunt. Addit enim Me cultoribus , ac virtutis iter oßendit. Et infra :
taphrafies multa colloquia five dialogor Martyrum Quod ß reliquorum fa&a virorum eloquentiæ fio.
cum Perfecutoribus , aliquas etiam converßone , affan. ribur ornantur , Sanéíis tantum ad ea quæ ma
tium Paganorum in tanto numero, ut incredibiles ×ima geffere , demonßranda fat fuerit oratio fimplex.
videantur , denique miracula plurima & maxima Attamen , fi aliunde fuppetant veritatis & fince
in everßone templorum , Ö* idolorum , & in occiffo ritatis præfidia, nec Metaphrafti, nec aliis, qui*
me Perfecutorum , quorum nulla eft mentio apud ve in fuis hiftoriis conciones & orationes tanquam
teres Hiſtorisos. Cardinalis Ballarmini judicium a Martyribus aut Confefforibus prolatas ediderunt,
fequitur Aubertus Miræus in au&ar de Scriptor. detrahendum au&toritatis pondus ex ea fola ratio
Ecclefiaft. num. 3o2. (quod extat in Bibliotb. Eccl. ne cenferem. Pompejus Trogus apud Juftinum
Alberti Fabricii . ) Metapbrafie , porro fcripfit vi arguit Livium ac Salluftium , quod contra legem
tas San&orum, ut diximus , eafque ad menfium dies Hiftoriae peccaverint , dum fuis operibus plures
digeffit , fed non integra femper fide. Nam, ut Bel orationes inferuerunt , quas ipfi fecerant marte
larminus in catalogo motavit , multa addidit ex fuo. Verum , non obftante Trogi cenfura , ora
proprio , non ut res gefiæ fuerunt , fed ut geri po tiones Livii ac Salluftii non tantum fine nota,
tuerunt. Concordat Ruinart in praefatione gene fed etiam cum Eruditorum laude imitati funt
rali ad A&a Martyrum §. 1. num. 8. Celebri r fuit graviffimi Hiftorici, qui pofteriori ævo fcripfe
apud Græcos Simeon cognomento Metapbrafles , qui I runt. Et Hiftorici quidem Gentium laudantur ,
Sanéforum A&#a undique conquißta in unum collegit ; qui, arrepta opportunitate, conciones interponunt
quamvis hoc in eo viri eruditi merito reprehenfione & hortationes, quas ad milites a Ducibus fa&tas ,
dignum judicent , quod eorum nonnulla varii r inter pugna imminente, referunt, abfque eo quod hinc
Polaverit additamentis , novaque aliquot , cum ve hiftorica veritas aliquid detrimenti capiat; ut
3. -
 L I B. III. C.A P. 1X. 47
advertit Pater Famianus Strada lib. 2. proluſ 3. 4. adhærendum effe illis, qui referunt ea quæ
part. 2, pag.225. Audit , opinor Benci, ac plane in. magis funt verifimilia. Verum , utcunque id fit,
telligis , quo loco , δ quatenus per Ciceronem li quod fpe&tat ad præfentem materiam, adhiben
ceat , dicendo, ut fefe attollat Hifioricus . Locorum dam effe crederem regulam alibi expofitam , cum
interdum ßtur , Ö fæpiffime vero Ducum adhorta de teftibus agebatur : vel enim difcrepantia. eft
tione r , quippe quæ Poetarum e fchola plerumque in fubftantialibus: tuncque Auétorum diffenfus,
tram feruntur , canorum aliquid in hißoria pofcunt fi fint æqualis aučtoritatis, efficit, ut res nar
ac tubam. In ceteris autem partibus eodem teno rata incerta ufquequaque fit ; vel difcordia eft
*re , hoc efl temperate caßeque , nec ßne elegantia in accidentalibus, quo in cafu de fubftantia fa
( qu.e tamen rebur tacite inferviat , non contuma &i rationabiliter dubitari non poterit. Sic mimi
citer officiat) narrandum , ego quidem fentio , nec, rum in quæ{lione de miffione S. Mauri in Gal
diffentire Tullium , aut quemquam dicendi Magißrum, lias ratiocinatur Ruinart. in opere Gallico, cui
Риfo. -
titulus , Apologia miffionis San&i Mauri, cap. 8.
4 Quæres quarto , an rejicienda fit Hiftoria §. 3. Ait etenim, de ea, non effe dubitandum,
referens gefta Confefforis, aut Martyris, fi in licet de anno adventus ejus non modica fit in
ea unus , aut alter error inveniatur, Porro, ne ter Eruditos controverfia. Rurfus, etfi in quæ
gative refpondendum effe , videtur , juxta moni ftione de S. Petri Apoftolorum principis Ro
tum Cardinalis Baronii in adnotationibus ad Mar mam adventu nonnulli male feriati de eo dubi
tyrologium Romanum ad diem 9. O&fobr. Quod ß, tant ex diffenfu Au&orum ; La&antius quippe
ob unum errorem vel alterum in vitis San&forum afferit, S. Petrum Romam veniffe, cum jam
inventum, cetera quæ remanent , fide cgrere , dixe Nero imperaret, Orofius autem adventum illius
rimur, profeéfo omne , fere $an&#orum vitas in ma refert ad exordium regni Claudii, tamen Nata
×imum difcrimen inducimur ; cum paene in omnibus lis Alexander in bißor. Ecclef. feculi 1. differt. 13.
aliquid notari poffit, quod corrigendum videatur , propoſit. 3. pag. 149. oppoſito ſibi pradicto argu
Atque Canonicarum tantummodo Scripturarum fin. mento ſic reſpondet: Hiſtorie falſitas colligitur ex
gularis prærogativa , ut in eis cun&#a vera , incon Aučioram diſſenſu, ſ in hiſtoria ſubſtantia 9 pre
cuJa , certaque narrentur. Ideoque Bollandus in cipuis capitibu r diffentiant , concedo ; fi in circum.
ſaepe citata prafatione generali ad vitas Sancto fiantiis dumtaxat quibufdam recenfendis , nego. Enim
rum menfis Januarii cap. 3. §. 4. bene adnotavit, vero fepiffime contingit , ut conflet de veritate ; de
fi hiftoria fcripta fit ab Hiftorico fide digno, & modo , aut tempore mon conßet. Quid certius Chrifti
tefte oculato, etiamfi in ea reperiatur aliquis morte apud Cbriftiano r? Qg id tempore, quo mortem
error circa loca aut tempora , non ob id fperni fubiit , incertiur , fi Veterum difcordes fententiæ au
debere: At loca non congruunt , aut tempora, nec diantur? . . . Ita , quamvi r incertum effe , concede
quidquam ßmile memorant Scriptore r illius tempo remur, quo tempore pervenerit Romam Apoftolorum
rir. Explicationem cenfebir adbiberi oportere , vel Princeps, non fequitur , quod nullatenus Romam ve
excufationem , quafique effugium potiur, quam om nerit , ibique Sedem fixerit fuam . Porro, etß diffen
mino repudier , quod ab bujufmodi Auétore compoß tiant nonnihil Auéfore r circa epocham adventur S.
tum manifeße confìet . . . Non mirum etiam , fpe Petri Romam , circa ipfum adventum nullatenuj dif
&fatores loci notam , aut tempori r præterire rei foli fentiunt. Illa igitur diffenßo non arguit hißoriam iftam
intemto ; . Idemque antea docuerat , rejiciendam falfitati r. Et optime profequitur Calmet in fua
effe hiftoriam , quæ repugnet omnibus earum æta differtatione de itinere Romano S. Petri tom.8.
tum , quibus extitiffe Sanéti dicuntur , Hiflori com. pag. 543. Scriptorum igitur in anno, quo Pe
cis , aut plerifque, ac maxime probatis ; nequa trur Romam venit , affignando difcrepantia Adver
quam vero effe rejiciendam hiftoriam, quæ uni fariis noflris nequaquam favet. Hac in re duo nobis
duntaxat antiquæ hiftoriæ non congrueret; cum fecernenda , quorum alterum ad rem pertinet , alte.
videamus, inter fe fe frequenter Scriptores di rum accedit. Alterum nempe , an Petrus vere fe
fentire, etiamfi res fuæ ætatis, & quibus geren Komam contulerit , quærit ; alterum , quo anno eo
dis ipfi interfuerunt, confcribant. Quocirca Pa venerit , quamdiu ibi confiterit , an per banc, an
ter Mabillon. de fiud, monafi. cap. 8. de fiudio fa per illam urbem tranfierit, inveßigat. Vetere , qui
cræ, ac profanæ hiftoriæ num. 5. fcite inquit: Nec dem de primo umanime r conveniunt . Diffidium vero
vice verfa abfolute profcribendur erit Au&#or aliqui r agitari potefi de fecundo, quin primum vel leviffime
ob aliquot hallucinationis vel paffionis defeé}us , ob concutiatur. An , quod de anmo , quo Chriftus obiit,
fiyli afperitatem , aut alium quemdam naturalem inter Vetere , non conveniat , etiam de ejus morte
defe&#um , dummodo ßncerur folerfque in reliquis ambigamus ? Circumftantiarum , quæ faéfum ponunt,
comperiatur. Argumento ßnt Jofephur Hebræus, qui diffidium eidem potius confirmando, quam evertendo
egregior inter Hifloricor annumeratur, quamvis iden conducit. Poft primam hujus Operis editionem ty
tidem calamo inter fcribendum capitarit, 9 He pis impreſſum eſteruditum opus Foggini de itinere
rodotur Halicarnaffeus , Ciceroni parenr Hifioriæ , L)ivi Petri Romam, ubi quæ modo diéta funt, la
& Hiftoricorum princeps , licet in ipfo quampluri tiffime confirmantur: Item, quemadmodum fupra,
ma commentitia inveniri tefletur . . cum de teftibus loqueremur, di&tum eft, contrarios
5 Quæres quinto quid dicendum fit, fi gra non effe teftes, fi unus dicit id quod ab alio
ves Hiftorici inter fe diffentiant. Ut enim fa non dicitur ; id ipfum de Hiftoricis antiquiori
cra præfcindamus, Herodianus Alexandum Mam bus coætaneis, & omnibus fide dignis dicendum
macæ filium, accufat , quem Jaudant Lampridius, eft ; cum vel ex oblivione , vel ex alia caufa
aliique ; Dio faéta Bruti & Caffii damnat, pro potuerit unus ex his omittere , quod ab alio nar
bat contra Plutarchus; Paterculus Sejanum ex ratur. In cap. 5. pri mae epifiolae S. Joannis le
tollit plerifque aliis exofum ; Claudianus Rufi guntur hæc verba ver. 7. Tre* funt , qui tefìi
num profcindit Arcadii Praeceptorem, quem Zo monium dant in Cælo, Pater, Verbum , Ö* Spiritus
finus , Zonaras, Eutropius , & Paulus Orofius San&iur , Ö, hi tres unum funt : quibus quidem
£t:a mis laudibus afûciunt. Putat igitur Pater verbis nec Concilium Nicænum , nec veteres
li onoratus in opere ſepe citato pag. 621. regul. Patres, qui AriaDorum hærefim impugnarunt ,
ն Il
 48 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
unquam ufi funt, Chryfoftomus videlicet, Cyrillus, nullos Hiftoricos tradere, S. Petrum Martyrem
Hilarius, Auguftinus; qnin immo Ricardus Simo in agone mortis pofitum fcripfiffe proprio fan
nius cap. 18. bifi. crit. nov. Teftam. teſtatur, fe in guine illa verba Apoftolici Symboli , Credo in
bibliotheca Regis Chriftianiffimi legiffe feptem ve Deum, nonnullos vero id minime tradere, ait :
teres codices venerandæ antiquitatis, & quinque Regulariter Ö' ordinarie effe ufitatum apud Scripto
alios in bibliotheca Colbertina, in quibus verba re r etiam Ecclefiafticos , ut unur , vel alter non ex
praedi&ta defiderantur. At, cum San&i Cyprianus, primat omnia & fingula gefla alicujus viri Dei ;
Athanafius, Fulgentius, & præter hos Tertullianus fed , quod unus omittit , alter vero refert : quod
praedi&is verbis porro ufi fint, necnon etiam Ro obfervarunt etiam Euangelifle fcribenter geßa Sal
bertus Stephanus, in fuo fcripto edito anno 155o. vatori r noftri; nam quod unur omißt , aliur expli
teftetur, ex fexdecim codicibus Græcis, quos pe cavit. Edita eft anno 174o. hiftoria vitæ S. Pe
nes fe habebat , feptem tantum fuiffe, in quibus tri Martyris a Petro Thoma Campana ex Or
prædi&ta verba non legebantur , quæ tamen in dine S. Dominici , in qua lib. 3. cap. I. fufe nar
aliis novem reperta funt, cum quibus adhuc con ratur, S. Petrum Martyrem, tunc Inquifitorem
cordant codices Græci, quibus ufi funt Au&o Mediolanenfem , vulneribus confoffum a Carino
res editionis Compultenfis concinnatæ ftudio Car & Afbertino, ipfi infenfis propter zelum Catho
dinalis Ximenii ; prædi&orum verborum defe&us licæ Fidei , quo San&us flagrabat , alta voce re
in aliis codicibus , & abftinentia nonnullorum citaffe Symbolum Apoftolorum , &, dum expi
Patrum ab ufu eorumdem verborum ninus ob raret , protuliffe verba. In manus tua * , Domine,
ftiterunt, aut obſtant, quin in Catholica Eccle commendo fpiritum meum. Porro non effe dicen
fia ea verba habeantur tanquam verba Divinæ dos Hiftoricos inter fe contrarios , fi unus re
Scripturæ, eo vel magis, quia congruæ non de fert fa&um , quod ab alio omittitur , probat
funt rationes, ob quas Patres , qui verbis præ S. Hieronymus in comment. in epif?. ad Galatas
di&is uti potuerunt , ufi non funt ; de quibus Pa cap. 2. col. 4o9. tom. 7. oper. ubi de Antiocheno
ter de Graveſon in tract. de ſacra Scriptura pag. D. Petri Epifcopatu ita loquitur : Nec mirum
324. č9 feqq. & latiffime Calmet in differtatione effe ß Lucar hanc rem tacuerit, quum & alia mul
fuper hoc argumento compofta tom. 8. pag. 553. ta , quæ Paulus fußinuiffe fe replicat , Hiftoriogra
& feqq. In præfenti autem materia argumentüm phi licentiæ prætermiferit : & non ßatim eft c^n
iſtud proſequitur Caſtellinus de inquiſit. mirac. in trarium , fi quod alius ob cauffam dignum putavit
caufis Martyr. p. 64. ubi , p^ftquam retulit, non relatu, altus inter cetera dereliquit .
C A P U T D E C I. M U M.

- In quo aliæ explicantur & refolvuntur controverfie ad eamdem

biftoriarum materiam fpe£fantes.
T ex capitis infcriptione prudenter credibile : ficut non effet credibilir refufci
deprehendi poteft, eam tatio Lazari in univerfali omnium eorum filentio,
dem proſequimur mate qui rei geßae vel interfuiffent ipfi , vel ex præfenti
riam , de qua in capite bur accepiffent Ö'c. Tanto autem fit certior & evi
antecedenti. Quæres ita dentior ex argumento negativo demon/tratio, quan
que primo, an fide ca to notitia fa&i , de cujus credibilitate controver
reat Hiftoricus pofterio. titur, ad plure r pertingere , & a pluribus Scripto
ris ævi , qui aliqua re confignari debuiffet propter inßgnem fui claritatem.
fert, de quibus nullum Quæ ab ipfo pariter Papebrochio refumuntur in
fit verbum ab antiquio refponfione ad exbibitionem errorum ßbi oppofitorum
ribus & coætaneis Hiftoricis, qui probabiliter ea a P. Sebaftiano a S. Paulo art. 19. num 4. O feqq.
retuliffent , fi fuo tempore contigiffent. Salebro ubi in quæftione de Cypriano Papa affert illud
£a autem hæc eft quæftio de vi negantis argumen Cardinalis Baronii ad ann. 237. n. 11. Non audien
ti. Etenim adverfùs vim & efficaciam ejus pu di penitur Recentiores quidam, qui poß Pontianum
gnant Thiers in opere de hac re inſcripto, Ho introducunt Cyriacum quemdam Romanum Pontifi
noratus a S. Maria de ufu Criticæ differt. 3. tom. 1. cem , cujus nulla prorfus extat mentio in ferie Ro
art. z. & feqq. Theophilus Raynaudus operum tom. manorum Pontificum... vel apud Optatum Milevi
18. fol. 345. Pater Francifcus Bona: Spei in apo tanum, vel Augußinum, aut Crefconium , aliofve in
logia pro Joanne guadrageſimo quarto pag. 5 Io n. dicer Vaticanô, nec apud Græcos , ut Eufebium ,
145. & poft primam hujus Operis editionem Hie Λ'icepborum , Cbronographum , vel alios ; adeo ut ne
ronymus Tartarottus in epiſtola de arte critica a dignà quidem fit , quæ plaribus confutetur , fenten
num. 32. ufque ad finem, tom. 2 1. inter opufcula tia ; quippe quae nulla penitur nitatur ratione , vel
colleéta a Patre Calogierà. Joannes Launojus teßimonio Antiquorum . Alii quoque eruditione
contra in opufcu!o hac de re infcripto ftat pro præftantes viri de negantis argumenti efficacia ne
vi negantis argumenti, quem fequitur Papebro quaquam dubitarunt , uti videri poteft apud Pa
chius in propylæo menßs Maij differt. 5. pag. 3o. trem Guidonem Grandum differ. Camaldul. dilf.
num. 9. ubi habet : Quamvis in rigore dialeéîico 3. cap. 8. num. 7. & feqq. apud Saxium in differ.
non fejuatur, Non eft fcriptum , vel diéfum ; ergo apolog. sS. Corporum Gervaßi , & Prota/fi cap. 3.
non eft fa&um : ( nec enim minus fuiffet a Cbrifto apud Fr. Raymundum Mifforium in fui: difputa
fufcitatur Lazarus , licet hoc Joanne r, æque ac alii tionibus critiei, in duas celeberrimas epiftolas SS.
tres Euangelij? e tacuiffent etiam Apoßolorum Difci. Firmiliani, ô Cypriani cap. 1. m. 6. necnon apud
puli, Ö' bis ætate proximi omnes ) reéte tamen fe Ludovicum Antonium Muratorium anecdot. tom.
quitur , Hoc vel illud caret congruæ antiquitati, & 2. cap. z 1. pag 347. ubi hæc habentur : Sed jam
auéforitatis teßimonio ; ergo , faéfum effe , non eft quofdam mihi reponentes audire videor, hanc argu
7/767;w
 L 1 B. III. C.AP. X. 49
mentandi rationem enervatam , plumbeamque effe , men a ceteris fuerit prætermiffa . Ita docet P.
4uippe argumento, ut Logici appellant. negativo nil Mabillonius de ſtud, monaſt. cap. 13. t. 2. S. Quod
poteß, probari. Ita fortaffe refpondeant , qui Eccle ut plane , & feqq. quem laudat & fequitur Juttus
Âafficam eruditionem neque a limine falutarunt , to Fontaninus Archiepifcopus Ancyranüs in differt.
tumque cerebrum tricis fcholaßicis devovere. Nam, 4e Corona Ferra eap.8. num. 4. Legi etiam poteft
quantum roboris negativo argumento infit , tum lu ſuper commento praſumpta Papiſla epiſtola Joan
culentur hac de re Launoji tratiatur prodit , tum ni Launoji ad Carolum Mauritiuu Tellefiuim,
univerfa Eruditorum refpublica quotidie experitur. quae eft očtava t. 5. op. par. 1. pag. 563. & feqq.
Et quo paéîo , amabo , tot commenta, fabulæquæ ex 4 Porro ufi fumus exemplo Martini Polo
plodi atque exfibilari poffent , quæ in poßeriorum ni , quem diximus primu m fuiffe , qui Joannæ Pa
temporum bißoriar irrepfere , niß Antiquiorum fi piflae meminerit, ut in materia negantis argumen
lentium pluris , quam imperita audaxque Recentio ti uteremur exemplo, quo utuntur Au&ores in fu
rum loquacitar , penderetur? Affirmant hi ad arbi periori paragrapho allegati . Scimus enim , fig
trium fuum, geftaque a temporibus fuir remotiffima mentum praedictum non a Martino Polono, ſed
fomniant: illi vero ne volam quidem , vefiigiumque ab Hæreticis proditum fuiffe. Martini quippe fcri
earum rerum reliquere, reliéturi fane , fi illarum ' pta fœdata fuiffe & adulterata, invi&is argumen
notitiam habuiffent • Et mor affirmantium potius im tis oftenditur ab Echard tom. I. Script. Ord. Pred.
peritia, quam tacentium do£trina duci finemur. ad ann. 1278. Pag. 361. & ſeqq. Extat exemplar
z Alii vero media quadam via procedentes 9perum Martini Poloni in bibliotheca Angelica
putant, aliquando negans argumentum vi care Urbis dono eruditiffimi viri Lucæ Holftenii. Exhi
re, aliquando vim obtinere. Diftingüunt itaque bet editio illa vetuftiflimum manufcriptum ipfi
thefim pofitivam a negativa: tum in pofitiva do Martino Polono poene coataneum, ſumma fide &
cent , negans argumentum vim non habere ; fe diligentia expreffum, ubi de prædi&a fabula Edi
cus autem in negativa. Exemplo res fiet clarior. ' tor loquens hæc habet in præfatione : Martinum
Si aliquis nempe non comtemporalis, fed remo Polonum a Bafileenfe Typographo eadem bac fabula
tus & recens Au&or dicat, talem rem tali tem audaéium effe , /olido fatus probatur boc argumento,
pore contigiffe, hæc erit thefis pofitiva; quam fi quod a noftro anttqutffimo, altifque quamplurimi , ,
confirmare audeat argumento negativo, aferen que Suffridus Petri , & Joas Simlerus viderunt ,
do videlicet, nullum ex coætaneis & antiquio exemplaribu1 , fabella ex Lutberanorum latibulu r eru
ribus Hiftoricis aliquid referre, quod obftet fa&o ta , impreffifque codicibus per magnam vel infcitiam,
a fe recenfito, in hifce circumftantiis dicitur , vel impofturara inferta , p/ane abeffe , & femper ab
argumentum negativum quocumque carere robo fuiffe , omnium oculi r videatur, & videri poffit. Ad.
re & efficacia. Contra, fi aliquis probare velit, ditur , Marianum Scotum floruiffe (aeculo xi. &
rem a recentiori H.ftorico narratam neutiquam Martinum, Polon um faculo XIII. & a Launojo
veram effe, thefis erit negativa; & , fi Au&or in libello de auéìoritate neganti , argumenti alieri,
eam argumento negativo confirmet, eo quia vi Marianum Joannæ Papiffae teftimonium perhibui£
delicet antiquiores, & coætanei de re praedi&a £; ex qug inferri poteft , figmentum nunquam
locuti non funt , negativum argumentum apte Martino Polono uti primo Au&ori effe adfcri
concludere dicitur in eadem difputatione. Sicbendum. At veritati ut obfequamur, quemadmo
docet eruditus P. Grandus differt. 3. Camaldul.
dum Martinus Polonus a calumnia vindicatur,
cap. 8. num. 9. ita vindicari quoque debet Marianus Scotus ,
3 Ceteri denique diftinguunt genus argu cum par utriufque fit caufa . Auétor etenim præ
menti pure negativi ab argumenti negativi ge fationis operum Martini Poloni fupra laudàtus
nere, quod habeat admiftum aliquid pofitivi . hæc habet de Mariano Scoto : Marianus Leonem
Exemplum argumenti pure negativi eft , fi ex. Proximam & immediatum Antecefforem Joannæ, cen
gr. dicatur: Vocabulum extremæ Un&tionis nul. tefimum fecundum , Benediétum vero proximum &
lum apud Au&orem legitur ante duodecimum immediatum eufdem Joann e Succeſſorem centeſimum
faeculum : etgo Epifcopi Trecenfis textus in vi tertium a S. Petro Pontifice , nullo pro Joanna nu.
ta S. Mauri , ubi ejufmodi di&io habetur, erit mero reliéìo , enumerat : ex quo proinde evinci
procul dubio adulterinus . Argumentum : autem tur , vitiata faifie exemplaria quoque operum Ma
negativum cum pofitivo miftum erit , fi dicatur: riani Scoti Hæreticorum fraude fabülam Joan.
Nullus Au&or ante Martinum Polonum memi na Papifła obtrudere volentium. Marianum plu
niffe legitur Joannæ Papiffae , omnefque Au&o ribus in locis vindicat Mabillonius & purgat;'qui
res fynchroni immediate poft Leonem IV. po non ita fe geffit erga Martinum Polofiumi, quàn.
nunt Benedi&um III. neutiquam vero Joannam : doquidem non vidit monumenta , quibus iìle a
ergo hæc praefumpta Papiffa merum eft commen ceteris vindicatur.
tum a præfato Martino confi&um. Illud enim, quod 5 Sed ut ad rem redeamus, fi in adeo cele
negativum eft in hoc argumento, confiftit in eo bri controverfia meus, qualifcumque fit, fenfus
quod di&tum eft , nullum Au&orem ante Mar exquireretur, dicerem priuno, ferio perpendendum
tinum meminiffe Papiffae ; illud vero, quod po effe , an re vera negotium fit redáãùm ad pun
fitivum eft, confiftit in eo quod ceteri Au&ores &um argumenti negativi; tum, fi conftet, nego
immediate poft Leonem IV. ponunt Benedi&. III. tium eſſe ad punctum argumenti negativi redactum,
Porro major effe dicitur vis fecundi, quam pri dicerem fecundo, non indiftin&e admittendam ef.
mi argumenti. Ut enim primum vi & robore fe, nec indiftin&te effe rejiciendam vim argumen
non careret , oporteret , fingulos evolviffe Scri ti negativi . Dicerem autem primo, ferio perpen
ptores, ex qaorum filentio argumentum eruitur; dendum effe, an negotium fit reda&um ad pun
necnon oporteret, nos certos effe , nullum om &tum argumenti negativi; quia aliud eft , aliquem
nino ex Au&oribus, qui rem de qua agitur per dicere , fe in Au&oribus & Scriptoribus æquæ
tra&averint , interiiffe : fieri namque poteft , ut vis aliquam rem non legiffe ; aliud vero, nullum
Au&or , cujus fcripta ad nos ufque minime de extare Au&orem æquævum qui rem retulerit, &
venerunt , rei alicujus mentionem fecerit, quæ ta nullum æquævum, monumentum, ita ut impoffi
, Lib. III. bile,
 5o DE SERV. DEI BEATIF, ET BEAT. CANONIZ.
Ëile fit, id le&um fuiffe ab Auétore poflerioris ævi, Pccleßaß. fic loquitur de eodem Dionyfio : Ea
uti bene indicat Mabillonius loco fupra citato. quibus omnibus boc unum exemplum , ut reliqua
S. Hieronymus in præfat. ad librum de Scriptori taceam , Dionyßi Halicarnaffei, quem bonoris cau
ſa nomino, ſatis ſit in medium protuliſſe; qui nul
· buy tom. 2. oper. col. 8o9. fatetur , fe non vidif
fe opera nonnullorum, qui fuo tempore fcribe lo. validiori argumento leëìori r fidem fibi conciliaffe
bant, S. Maximus in præfat. ad opera S. Dionyfii vifus e/?, quam afferent, complures fe annos Romæ
Areopagitæ, poftquam fibi oppofuit , Eufebium verfatum, ejufdemque Urbis vetera monumenta , ò'
Pamphili ea non agnoviffe, fubdit , multos li abdita quæque fedulo perfcrutatum fuiffe. Denique
bros ad hujus manus non deveniffe. Propius ve magnis olim animorum motibus agitabatur con
ro ad rem, de qua nunc agimus, faeculo xvI. troverfia, utrum Summa Theologica, quæ no.
non defuerunt nonnulli audaces homines , qui men præ fe fert S. Thomæ Aquinatis , ab eo
tanquam apocrypham traduxerunt vifionem ce fuerit compofita, an potius a Vincentio Bello
leberrimam S. Francici una cum Indulgentia quae vacenfi. Joannes nempe Launojus more fuo fen
dicitur Portiunculæ, de qua etiam in quarto hujur tentiae adharebat, qua favet Bellowacenfi, inni
operir libro habebitur fermo, fub obtentu potiffi xus fermoni Clementis VI. qui S. Thomam laudans
miurn, quod altum prædi&arum rerum filentium fit anno 1323. ad folemnia ejufdem recens canoni
in operibus S. Bonaventuræ, & aliorum contempo zati , & ejus operum indicem retexens, Theolo
raneorum Au$torum. Sed, cum Balutius in mi gicæ Summæ non meminit. Sed, cum eruditus
fcellaneis tom. 4. ex antiquis bibliothecis monu ex Dominicana familia Theologus Jacobus Echard
mentum Au&oris contemporalis prædi&ta omnia in libro de S. Tbomae Summa fuo Auéìori vindica
marrantis ediderit, ex hoc facto clare deſumitur, ta pag. 439. 5. fegg.. clariffime demonftraverit, in
non ita facile dicendum effe , nullum ex æquæ eodem Clementis VI. fermone Summam S. Tho
vis Au&oribus hanc illamve rem referre , & ideo mae effe commemoratam ; ex his omnibus plene
eam recentiorum Auétorum effe commentum ; evincitur, ferio perpendendum effe ante omnia ,
ut apte argumentatur Langlet in metbod. fiud. an negotium fit reda&tum ad punétum argumen
hißor. cap. 19. regul. 5. Item non defunt, qui tranf ti negativi; cum aliquando fidenter aſſeri con
lationem almæ Domus, in qua Verbum caro tingat, nullum æquævum Au&torem rem retu
fa&um eft , ex Galilæa faétam in Liburniam in liffe, quamvis non defint qui retulerint. Suffi
ter fabulas aufi fint recenfere ex defe&tu Au&o
cere profe&o hæc deberent pro re de qua nunc agi
rum contemporalium , qui prædi&tam narrent tur. At , quatenus alia defiderarentur, ea non.
translationem. De hac fcilicet translatione tra
deficiunt. Poft primam hujus Operis editionem
&abimus pariter in quarto libro hujus ©peris. typis impreffa eft vita B. Benedicti XI. ab eodem.
Interea vero adnotaffe fas fit, aut non deeffe Dominicanæ familiæ alumno Petro Thoma Cam
contemporales Auctores, teſte citato Guidone pana, a quo fupra diximus, editam etiam fuif
Crando eit. differt. 3. cap. 8. num. 12. Cum vero & fe vitam S. Petri Martyris. De prædi&o B. Be
paucis poft annis a facræ Domur in Italiam adven nedi&o XI. refertur, matrem ad fe accedentem ,. .
tu monumenta regionis illius in qua ßationem pofuit , pretiofis veftibus indutam, eum noluiffe ad col
jndubitata occurrant , & ipfo quidem Antonino (cujus ioquium admittere ; fed pauperibus indumentis
potiſſimum ſilentio patroni argumenti negativi veftitam admififfe , filiali obfervantia profecutum ,
jn hac controverfia utuntur) pæne fefquifeculo vetu Pater Echard , & Quetif tom. I. Script. Ord. Præd.
fiora, ad quem nemo prudenr pertinuiffe dixerit , pag. 446. id putant fabulofum , cum nullus Au
de re tum vulgatiffima expreffum teftimonium fuis &or æquævus , nec ipfe Bernardus Guidonus præ
bifloriis inferere ; binc, temere abuti ejus ßlentio con di&i fa&i meminerint. Citatus autem Campana
tradi&iores ad Lauretani facelli veritatem impugnan in vita prædi&fi Beati cap. 1 1. ipfos redarguit ,
dam, tam manifeßum ef?: aut Fluminenfes annales cum Taegius part. 2. ampliorir chronica Ord. S.
in quibus tota defcribebatur hiftoria, ab Hiftorico. Dominici, Hiftoricus fatis accuratus & probus,
Domus, Lauretanæ Angelita vifos & perle&tos , teftetur, fed id legiffe in quodam libro Bernar
tefte Antonio Salt in libro , quem infcripfit, Sam di Guidonis, qui tunc erat obvius , & hodie
Eiuarium Lauretanum, ſufficere , ne contempora fortaffe aut deperditus , eft , aut latet in aliquo
lia monumenta deeffe dicantur. Legi poteft , hi pluteo alicujus bibliothecæ. Rurfus fama erat ,
ftorica differtatio Georgii Francifci Xaverii Ma SS. Fauftinum, & Jovitam, Patronos Brixianæ
rotti pro Deipara Terfaëtana, part. 2. pag. 24. tom, urbis, in armis aureis apparuiffe ad ejufdem tuta
2. theatri bißorici fan&fæ Domus Nazarenæ typis men adverfus Nicolaum Picininum Mediolanen
editi anno 1733. & fumma diligentia colle&ti a fium copiarum Præfe&um, ipfam obfidentem ac
Petro Valerio Martorello olim Epifcopo Feltri maxima vi oppugnantem. Sed a plerifque dubi
no. Nec enim urget prædi&torum annalium amif tabatur de miraculo hujus infignis apparitionis,
fio, quemadmodum legitur in append. diéìi thea filentibus videlicet Hiftoricis Brixianis æquævis,
tri pag. 51. cit. tom. 2. Praeſtanda ſiquidem fides illudque narrante Elia Capreolo, qui o&toginta
eft Scriptoribus eximiis, Angelitæ videlicet fupra integris annis poft folutam obfidionem deceffit ,
memorato, 8 Turſellino, qui eosin conſcriben & fabulofa quædam fuis commentariis inferuit:
da hiftoria Lauretana præ manibus habuerunt, cum opera & ftudio Cardinalis Angeli Mariæ Queri
& ex eis fuas narrationes defumpferunt: exem nibinæ litteræ inventæ funt Ludovici Fufcareni ad
plo potiffimum Dionyfii Halicarnaffei , qui opus S. Laurentium Juftinianum tunc Patriarcham Ve
compofuit antiquitatum Romanarum, poftquam netiarum, quæ rem totam in aperto ponerent. Ete
illud fpatio viginti duorum annorum præparave nim cum quatuordecim annis poft Brixiam ab
rat partim ex do&iffimorum hominum colloquiis, obfidione liberatam Fufcarenus ejus civitatis ad
partim ex laudatorum virorum commentariis, minifrationem fufcepißet fibi a Veneto Senatu
quos fuperiora fæcula tulerant ; idem quippe Dio demandatam, biduo poſt aditam provinciam ru
nyfius magnæ eft au&oritatis , quamvis monu mor increbuit, confilium initum fuiſſe a quibuf
menta quæ viderat , poftmodum deperdita fint. dam Religiofis viris inde afportandi Venetias
Qgare Cardinalis Baronius in Præfat. ad annal. corpora SS. Fauftini & Jovitæ : ac nifi ipfe Reli
gioſos
 – |

L 1 B, III. C.A. P. X. ‘ st
giofos illos opportune fervaffet , populi-ira fer ante differt. de auéí, neg. argum. part. 1. tom. z.
roque periiflent . Fufcarenus in allatis epiftolis cau oper. Sunt tamen, qui, difficultatem in abnutivis
fam aperiens pii furoris, qui mentes Brixianorum nullam effe volunt, eamque, dum cominus urgentem
incenderat, haec habet : Memore , funt , cum circum ſentiunt, devorare ſe putent, ſi per contemptum di
vallati, inclufi fame laborarent, ultima experirentur xerint: Negativa funt argumenta, quibus nihil con
pericula , vifo * ab boßibus Tutorer fanëìiffimor aureis cluditur. Sed, ut verum fatear, ißud ßne ullo di
armir Brixiam tueri : quo miraculo attonitur Nico fcrimine vel deleéîu qui faciunt, eos effe in diale
Jaur Picininur , Dux fortiffimur, potiundæ urbis fpem éficis mediocriter inftitutor , quotidie experimur ;
perdidit., fupplicii petendi, aurumque babendi avi neque enim canonem illum , quo, ex negativi y nibil
ditatem remißt. £a r ob re * difficilius bis corpo concludi, fatuitur, aliter, quam de memoria velut
ribur carerent. Fuſcareni epiſtolae integra inſer de pariculo, recitant ; neque, quo intelligendus mo
tæ funt in epiftola praedi&i Cardinalis typis edi do fit, ufpiam aftenderunt. At enim , ut rer fpe
ta', & ad Patrem Cyprianum Benagliam Abba ĉ#etur ex fe ipfa , nec admittenda nec rejicienda
tem & Pra-fidem Generalem Congregationis Caí eß quævis abnutiva ratiocinario. In ii , autem , que
finenfis data. Poft quæ idem do&us Cardinalis ex conditione fačfi, ex uſu , Ö’ traditione pen
hæc ad rem fubdit : Superef? tandem , ut una me dent , ß quadret in omnem penitus fubjeétam mate
cum fatearir, argumentum , quod negativum criti. riam , firmiffima judicari debet ; fi non quadret ,
cæ artir Magiftri vocant, quoque aliqui\ ex ipfir quia poteft magis aut minur quadrare , aliquando
Baud ita raro abutuntur ad convellendam monumen Probabilitati r habet aliquid, aliquando nihil, idque
terum Eccleßaßicorum au&ioritatem , facile accidere aepius. Quo in difcrimine regula nulla poteß certa
poffe , ut omni ipfum auétoritate deßitutum compe çonftitui ; fed , quidquid eft , totum viri fapientir ,
riatur. Certe triumpbare quam maxime illu*! vide. & æquanimi judicio relinquitur, ex quo` reétæ &
batur in fubjeéfa huic epifiolæ materia ; nam vete appoßtæ ratiocinandi leger quælibet manarunt. Po.
tum Scriptorum ßlentium eo vebementiur in eadem ftremo, ut eo magis ftatuatur, non effe indi
torqueri poterat , quod plure r modo fappetant com-, ftin&te admittendam aut rejiciendam vim argu,
nentarii Brixianae obfidionis tempore de obfidionis menti negativi minime omittendum videtur, opus
illius rebu* eonfcripti, At quam vanur foret ille effe , ut finis, ad quem dirigitur , dignofcatür;
triumpbur, dete&#æ a me Fufcareni littere oftende cùm aliud fit , eo uti in materia fimpliciter hi
runt. Undenam, per Deum immortalem, certo divi ftörica, aliud vero, eodem uti in caufis Servo
mare fe poffe confidet Criticorum illorum natio , pri rum Dei, de quorum Beatificatione aut Cano
fcis illis monumentir , quibur ipß præcipiti aufu bel nizatione tra&atur . Contendente enim Fidei
Jam indicant , teßimonia bujufmodi olim defuiffe , Promotore , malum aliquod patratum fuiffe a
eum tot ſeculorum lapſu, forte malofato, aut omni Dei Servo produ&o teftimonio alicujus recentis
mo interierint, aut in tenebrir adhuc delitefcant ? Auétoris, filentium Antiquiorum Poftulatoribus
6 Dicerem deinde fecundo, negotio reda&o ad prodeffe poterit , fi aliæ non defint circumftan
punctum argumenti negativi, non eſſe indiſtincte tiæ eorum affumpto faventes: uti contigit in cau
procedendum, nec ejus vim effe abfolute admit fa B. Gregorii X. de qua in {ecundo hujus Ope
tendam vel rejiciendam; cum materia ipfa aliquan ris libro aëtum e& ; ubi macula Beato ipfi im
do , aliquando temporum circumftantiæ ei fidem pa&a a recentibus Au&oribus nedum delata fuit
& au&toritatem conciliare poffint.Joannes Diaconus filentio Antiquiorum , fed & ex pravis moribus
trecentis poft S. Gregorium Magnum annis vixit, Recentiorum qui rem narraverant, atque ex aliis
& in ejus vita lib. 2. cap. 44. [narrat, ejus pre circumftantiis ibidem expofitis. Simile eft illud,
cibus animam Trajani Imperatoris fuiffe a poe quod in negotio Ofii Cordubenfis contigit, quem
nis Inferni liberatam, de quo etiam plura haben plerique traduxerunt uti mortuum in peccato &
tur apud Durantum in notis ad cap. 14. libri 3. fine pœnitentia: alii vero viri dočti vindicarunt
revelationum S. Birgittæ. Porro nec Ânaftafììs oftendentes , prædi$ti criminis originem a corru
Bibliothecarius, nec Ado, nec Beda S. Grego. ptis- & falſis codicibus derivataan eſſe; quemad
rii ftudiofiffimus hanc narrant hiftoriam, eamque modum videri poteft apud Cardinalem de Aguir
pr®pterea tanquam fabulofam rejiciunt Baronius, re t. 2. Concilior. H/panie diJ. 2. excurf. 14. Con
Bellarminus, Capifucchius , Melchior Canus , tra, ſi Poſtulatores innixi teſtimonio Scriptoris
aliique plures ; & merito, cum Antiquorum filem. non æquævi aliquid magnum producant a Dei,
tium vim quoque a materia recipiat : credit enim Servo patratum , & Fidei Promotor æquævorum
Eccleſia, poenas Inferni eſſe aeternas, idque effi ſilentium opponat , durum profecto eſſet in eo
cit ut exemptio ab hac lege, fi alicui a Deo con fa8to figere pedem ; cum firma & ftabiles effe
ce{fa dicenda fit , Ecclefiae ipfius teftimonio debeat debeant eo in judicio probationes, & hujus qui
comprobari; ficuti ab rem bene adnotavit Nata dem generis non effent illae , quæ in- eo rerum
lis Alexander in hißor. Ecclef. fec. II. differt. 1. eventu Poftulatoribus faverent . Quam ad rem
Pag. 321. Ab illis quoque, qui argumento nega ſubdit Mabillon. ( in trač, de ſtud, monaſt. cap.
tivo adverfantur, ejus efficacia admittitur in eo 13. tom. 2. §. Multum igitur ) Hinc tamen non
rerum eventu, in quo fa&tum refpiciat Univer obflat , quin in fimilibus eafibu* liceat prudenter du
fitatem, aut coetum quemdam hominum: dicunt bitare , ufque dum novum aliquod lumen menti ob
enim, fi nonnulli ex ea Univerfitate, aut coetu veniat vel ad conceptum dubium proponendum, vel
contemporales cripferint, eifque occafio fe obtu ad ipfum affirmative aut negatuve ultimo refol
lerit narrandi fa&um , nullus autem ex eis fa vendum. Praeterquamquod , ſi ex ſupradičtis , in
&tum retulerit, fa&tum idem a recentiori Au&o caufis procedentibus per viam cafus excepti ,
re expofitum pro commentitio facile haberi. Ita aut ( juxta alibi di&ta ) antiquitatis privilegio
Pater Honoratus a S. Maria in cit. oper. de u/. fruentibus ; etiamfi procedant per viam non cul
Critic. tom. 1. differt. 3. art. 2. in fin. Uno verbo, tus , in quibus locus eft fubfidiariæ probatio
vis, aut inanitas argumenti negativi a circum. ni Hiftoricorum , cum agitur de virtutibus aut
ftantiis pendere debere videtur, tefte ipfo Lau de Martyrio, Hiftorici aut debent fcripfiffe quæ
nojo infigni negantis argumenti defenfore in epiß. viderunt , aut faltem quæ audiverunt ab iis
ALib. III. 2 գս
 32 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
qui viderant ; fique ex infra dicendis Hittori Hiftoricus, qui Beati vitam referens nonnulla ei
ci {cribentes quae viderunt , vel quæ ab iis qui mifcet haud verifimilia, & forte rifu digna.;E
viderant, audiverunt, inter contemporales re xempla aliqua habentur apud Canum lib. 1 1. de
cenfentur; nemo eft qui non videat, quæftionem loc. Tbeol, cap. 6. ubi fic loquitur pag. 3 18. Ecquir
de vi negantis argumenti fibi utique poffe vindi• enim credat , D. Francifcum pediculos femel excuf.
care locum in alio rerum eventu, at minime in fo* in fe ipfam folitum effe immittere ? Quod ad
eo de quo nunc agimus , quando videlicet Po fa*5itatem viri Scriptor pertinere putavit , equi
ftulatores aliquid probare vellent de virtutibus dem non puto, qui paupertatem fciam viro fanéiif
aut Martyrio au&oritate recentioris Au&oris, fi ßmo placuiffe femper, forde , nunquam. Illud item
lentibus æquævis. Facit pro re, de qua nunc agi quam ridieulum , Diabolum Dominico Patri noßro
tur, di&um Hugonis Grotii de veritate Catholi femel obférepentem a Divo effe coa£fum , at lucer
cae religionis tom. 3. oper. lib. 2. §. 22. Pro rerum nam haberet in manibus quoad illa abfumpta non
diverfitate diverfa quoque effe probandi genera , alia moleftiam folum, fed incredibilem dolorem etiam af
in mathematici r , alia de affeéfionibus corporum , alia, ferret: Non poffunt hujufmodi exempla numero com
circa deliberatione r , alia ubi fa&fi eß quæftio , in prehendi ; fed in bi r paucis pleraque alia intelligentur,
quo genere fane fandum eß nulla fufpicione laboras que Divorum clariffimorum bifloriar obfcurarunt .
tibus teßimoniis , quod mi admittatur , non modo λοm autem decebat, veras Sanéìorum res geftar fal
omnis hiftorie ufu* periit , Medicinae quoque pars ſis & commentitiis fabulis contaminari. Prudenter
nagna, fed & omnis , quæ inter parentes liberofque autem Bollandus in præfat. generali ad vitas SS.
eft pietar , ut quos baud aliter nofcamur. menfis Januarii cap. 3. §. 4. notât, nonnulla ali
7 Qgæres fecundo, an probati mores, & ejus quando videri ridicula , quæ re vera non funt ,
fan&titas vim ineluâtabilis autoritatis in faâto hi multa item aliquando traduci tanquam incredi
ftorico Scriptori præftent. Refpondetur , prædi bilia, quæ incredibilia non funt ; atque ideo re.
ętas qualitates pleniffime demonftrare, eum nec jiciendas non putat San&orum vitas, etiamfi il
voluiffe confulto, nec potuiße mentiri. At, his lis aliqua ridicula, aut improbabilia inferta fint,
tamen minime obftantibus, quemadmodum Au fed corrigendas potius & emendandas. Tillemon
&or decipi potuit, fic ejus narratio examini eft tius in notis ad vitam S. Jacobi Minoris mot. 13.
fubjicienda, ideoque , ut vim veræ probationis tom. I. fecundæ editionis pag. 63 1. inquit , in hi
obtineat , non poterunt omitti regulæ in fuperio. ftoriis certjs nonnulla aliquando improbabilia re
ribus recenfitæ de fide Hiftoricis præ(tanda. Ut periri , & hæc quidem effe dimittenda , at non
cetera praetereantur, S. Joannes Dama(cenus in alia, quæ non funt tali nota fignata, & pag. 632.
oratione de iir, qui in Fide dormierunt Ö'c. tom. I. addit , a modo ipfo narrandi aliquando derivari
oper. hiftoriam paulo ante indicatam narrat de apparentem quamdam inverifimilitudinem , cum
anima Trajani precibus S. Gregorii a pœnis In. videlicet narrans aliquando aliqua omittit , quae
ferni liberata , & narrationem ipfam ita conclu fi retuliffet , inverifimilitudinis, & improbabili
dit num. 16. Quodque hoc verum fit, atque ab omni tatis nota ceffaffet; tandem concludit , Hiftori
criminatione alienum, totur Oriens Occidenfque te cum illuftrem ex confimilium aliquarum re
ftatur. De au&toritate autem S. Joannis Dama rum narratione non eſſe deſerendum , 8 aucto
fceni in ea re fic loquitur Cardinalis Baronius ritate privandum , fi alia concurrant circumſtan
ad an. 6o4. num. 4o. Primum quidem ab omni im tiæ , quæ in reliquis fidem ejus di&tis aftruant.
postare fuſpicione virum fanstfiſſimum immunem red Pater Honoratus a San&ta Maria cit. tom. I. diff.3.
dimur, nihilque ab ipfo commentitium effe faéîum , art.4 ſed fuſius diſſ 6. art. 3. $. 2. Tillemontium,
vel excogitatum, conftanter afferimur ; fed quod ipfe & alios ibi recenfitos redarguit, eo quia aliquan- "
vere faétum accepit ac credidit , hoc ipfum, quomo do ea moderatione ufi funt , ne aliquas rejice
do audivit , fcriptis fuis bona fide mandavit. At in rent hiftorias, aliquando vero ea uti noluerunt,
bis , quae ad rerum geftarum veritatem fpe&ant , ut alias abjicerent hiftorias. Denique Pater Jo
quam frequenter accidat , falli etiam prudentiffimos, feph Auguſtinus Orfi in fua erudita differtatio
nnn in antiqai r tantammodo , fed & in bir , que ne apologetica pro A6tis SS. Perpetua, Felici
fa&#a dicuntur in eodem loco, quo ipß funt , ò', quo tatis, & Sociorum Martyrum pag. 84. bene fub
vivunt, tempore, cum ufus doceat, pluribus demon dit: Fuerint etiam ab Auétore coævo , ut fertur,
ßrare , fupervacaneum effe putamur : ob idque nihil & ipfe in præfatione tefiatur Sanäorum Mar
ef} , ut quantavis fìve fan&itatis , five doéìrinae cu tyrum A&#a in litteras miffa , & feræ pofteri
jarlibet prærogativa viri, quod non fa£ium fit un tati commendata, non inde tamen confequen* ef
quam, ut faéfum afferentir, ipß veritati præjudi fet , ea , que ad vifiones pertinent , omnia effe
cium poffit inferre ; cum in bis , qua funt fa&#i , Avidis auribus, nulloque adhibito criterio excipien
non dogmatir , potuerit quifque fan£tiffimur atque do da. Quam facile eft enim , ut bifce in rebmr & bo.
&iffimu r , Fideique orthodoxæ profeffor, atque defen ni viri fallantur ! Et aptiffime Pater Touron
for , aliquando falli. Porro ad rem noftram pro Ordinis Fratrum Prædicatorum in vita S. Tho
fequitur Canus de locis Theologici r lib. 1 1. cit. mæ de Aquino impreffa tempore primæ editionis
cap. 6. pag. 32 I. Quamobrem , boni licet , ac mini hujus noftri Operis, & a Nobis poftmodum le&a,
nme fallacer viri, quia tamen nec Auéìorer eor , a animadvertit lib. 3. cap.8. prudentiam Chriftianam
quibur fuor exfcripfere libror, diligenter examina nos admonere, ne fimus nimis creduli abfque
runt , nec res juftis libratar ponderibus memoriae examine; Chriftianamque pietatem non permit
prodiderunt , apud Criticor grave r atque feveros au tere , ut in fpiritum incredulitatis inconfiderate
&#oritate carent. Ea quoque refumi poterunt, quæ ruamus, qui facit , ut tanquam falfa rejiciamus
lib. 2. cap. 41. di8ta funt, cum ageretur de oppo quæcumque nobis extraordinaria videntur. Scire
fitis a S. Bernardo adverfus S. Willelmum Ar quippe , debemus, Deum aliquando manifeftare
chiepiſcopum Elaboracenſem , & de oppoſitis a merita Servorum fuorum exterioribus fan&titatis
S. Petro Damiano adverfus Beatum Petrum Ur. indiciis: quapropter proftant effufiones gratiarum,
{eolum. & Divinae communicationes in hiftoriis SS. Pauli,
8 Quæres tertio, an auäoritate carere debeat Antonii, Benedi&i , Bernardi , Dominici, #
C11C1
 L I B. III. ' C.A P. X. 53
circi de Amigo, Philippi Nerii, Francitci de Sa effe&um , de quo agimus (unt Hiftorici contem
les, Catharinæ Senenfis, Terefiæ. Verum , ut porales .
cumque hæc fint, cum præfens noftra indag9 (ut 1o Quæres quinto, utrum fatis fit , Hiftoricos
fæpe di&um eft, coercitâ fit ad judicium virtu teftari fan&itatem vitae aut Martyrium , an po
tum aut Martyrii in fpecie in caufis Canonizatio tius requiratur, ut vitae curfum, fi de Confeffore
nis, exiftimarem, vimi probationis obtinere debere agatur; vel pœnam & caufam aliafque circum
hiftorias vel confcriptas ab his qui viderunt, vel ab ftantias ad verum Martyrium neceffarias referant,
his, qui ab aliis qui viderant , audiverunt , dum fi de Martyre tra&etur . Facil.s autem videtur
modo Hiftorici ceteris potiantur qualitatibus ad huic quaefito refponfio: non enim poft approba
fidem fibi conciliandam, neceffariis, etiamfi ipfis tum cafum exceptum a decretis Urbani VIII.
eorum hiftoriis aliqua vere improbabilia , aliqua re quæftio in facrorum rituum Congregatione infti
vera haud verifimilia intermifta fint; hæc enim pof tuitur, an conftet de fama fan&titatis aut Mar
funt abjici, reliqua autem admitti. Quæ tamen tyrii, fed an conftet de virtutibus aut Martyrio
( uti dici confuevit ) cum grano falis crederem in fpecie : quocirca neceffe omnino videtur , ut
effe intelligenda atque explicanda , ut videlicet Hiftorici curfum vitae, fi de Confeffore ; & alia
fibi vindicent locum, fi improbabilitates inveri ad verum Martyrium fpe&antia, fi de Martyre
fimilitudinefque non effent nimis frequentes & agatur, exponant ; tum quia exempla. fupra re.
nimis craffæ : fi enim effent nimis craffæ nimium lata caufarum, quæ fuerunt in facra Congrega
que frequentes, exeis defumi poffet, Hitoricum, tione difcuffæ & refolutæ, id evincunt, tum quia
licet contemporalem, & ea narrantem quæ vi nemo non videt , vetitum effe , in judicio in fpecie
dit, aut quæ ab iis qui viderant, audivit , pru probationibus inniti, quæ tantum ad generalia re
dentia & jufto rem unam ab alia difcernendi ju fpiciunt. -

dicio caruiffe. Nec vero ab hac moderatione re 1 1 Quæres fexto , an ad probationem virtu
cedere potuerunt Critici ſeveriores, teſte ipſo Joan tum admitti poffint, quæ a Servis Dei, feu Beatis
ne Clerico tom. 2. artis criticæ fe&f. 2. c. 5. n. 2. in vitis de fe & a fe confcriptis referuntur. Patres
Non diffitemur poſſe dotum, 5 veri amantem vi puta Societatis Jefu in fcriptis reddunt rationem
rum interdum caefpitare, & indoéia aut falfa quan propriæ confcientiæ fuis Superioribus , quae fub
doque, incuria aut credulitate proferre ; fed , boc figillo retinetur omnibus abfcondita; (olumque
rarum ßt , meceffe eft , nec in rebus nimis aperte in aperitur Re&ori fpirituali , vel Confeffario, vel
doéîis aut falßs ßtum. ipfi Superiori, ut ex iis fcilicet, quæ in annum
9 Quæres quarto, quinam dicendi fint Au&o in animabus fubditorum contingunt , faciliorem
res contemporales. Huetius in demonſtrat. Euang. & fecuriorem modum defumant ad hos regendos
poß præfat. definit. 1. docet librum genuinum effe ac dirigendos in viam falutis æternæ , juxta ea
eum, qui ab eo Au&ore fcriptus eft , a quo fcri quæ habentur in primo examine generali c. 4 §. 34.
ptus effe dicitur , & eo circiter tempore , quo impreſſionis Romanae pag. 31. 5 35. & 5.4o. pag.
fcriptus effe fertur; & ex hoc capite dicit . He 33. & in Conſtitutionibus par. 6. c. 1. n. 2. $. Om
rodoti hiftoriam effe genuinam : librum autem nibus itidem pag. 148. 5 in fummario Confiitutio
coævum feu coætaneum effe illum , qui eo cir num S. 41. tom. 1. pag. 3o7. in impre/hone Pragen/,
citer tempore fcriptus eft, quo res in eo fcriptæ ubi fic legitur: Nullam debent celare tentationem,
contigerunt , uti eft hiftoria Thucydidis, quæ quam Præfe&io reram fpiritualium , vel Confeffario,
narrat ea quibus ipfe interfuit, liber Xenophon. vel Superiori non aperiant . . . nec folum defeéïur
tis de expeditione Cyri, cui expeditioni idem qui aperiant , fed etiam paenitentiar, vel mortificatio
fcribit; interfuit. Scacchus de not. & fign. fanéf. me t , & devotioner, ac virtuter omnes , voluntate pu
ſeci. 1 1. cap. 6. pag. 881. reſpondet, Hiſtoricos, ra optanter , ab illi r dirigi , ßcubi a re&fitudine de
ui vixerunt intra qinquaginta annos ab obitu flecterent, nolentes ſuo proprio ſenſu duci, niſi con
§. Dei , aut Beati, cujus vitam referunt , pro veniat cum judicio illorum, quos Cbrifti Domini no
contemporalibus habendos eſſe : Etenim ſ Hiſto féri loco habest. Et in ordinationibus generalibus
rici vixerint pofterioribus fæculis vel etiam ad quin cap. 1. S. 17. tom. 2. pag. 124 dictae impreſſionis, &
quaginta anno r a tempore, quo vixit Dei Servus de denique in inftru&ionibus cap. 2. §. 2. tom. 2. ejufd.
quo agitur , profeéïo indicium aliquod aut conjeéîu impreffionis pag. 2o4. In aperienda autem confcientia
ra ab hir fumpta alteriur auéforitatis non erit , finir eß , ftatum animæ fue, nimirum defe&tur, paf.
quam quæ ab Hißoricir fumitur, qui contemporanei Aeone r, propenßones , tentationer , virtuter ipfa , Ö* ei
fuerunt. Tillemontius, & Baillet au&toritatem non aperire , cui fe ad majorem Dei gloriam dirigesdor
detrahunt Hiftorico, licet poft fæculum fcriben tradiderunt. De confimilibus itaque relationibus,
ti. Launojus in traći, de austoritate negantis ar feu propriae vitæ hiftoriis a&um aliquando eft in fa
gumenti , in fim. tempus id protrahit ad annos cir crorum rituum Congregatione; in caufa videlicet
citer ducentos. Pater autem Honoratus cit. oper. Servi Dei Alfonſi Rodriquez Coadjutoris tempo
tom. 1. difert. 2. art. 5. ingenue admittit, hiftori ralis formati Societatis Jefu , qui Rationem fue
cam veritatem per tres utique aut quatuor homi confcienniae defcripßt, fed ex imperio Gabrielis Al
num ætátes fuum tutum poffe habere progreffum, varez ſui Superioris; in cauſa Servi Dei Cardi
at periculis tamen deceptionis & hallucinationis nalis Bellarmini, qui propriam vitam defcripfit ,
expofitam effe, fi alicujus Scriptoris intra fæcu fuadente Patre Mutio Vitellefcho, & Patre An
lum fcribentis praefidio fit deftituta. Verumenim drea Eudemenio; & in cauſa Servi Dei Alfon
vero , utcumque hæc fint, quod attinet ad pro fi de Orofco Religiofi Profeffi Ordinem Eremi
bationem virtutum aut Martyrii in fpecie, qua tarum S. Auguftini , qui librum quemdam fua
rum nempe rerum examen poft approbatum ca rum Confeftonum exaravit fuorum Superiorum, &
fum exceptum in facrorum rituum Congregatio Cardinalis Gafparis de Quiroga Inquifitoris Ge
ne affumitur , infiftendum eft praxi, quæ ad vim neralis Hifpaniarum imperio. Et quidem, dum
probationis non admittit nifi Hiftoricos, qui {cri munere fungebar Fidei Promotoris, nonnullas a
pferunt ea quæ viderunt, aut quae ab iis qui vi praedi&is vitis, feu relationibus animadverfiones at
derant , audiverunt , qui in hac quidem re & ad que oppofitiones defumpf, & fignanterjactantia &
1112111S
 *~

54 DE SERV. DEI BEATIF. ET BE AT. CANONIZ.

inanis gloriae ; quibus porro a Poftulatoribus fa folo Dei Servorum teftimonio probari poffunt,
tisfa&um eft. * Veruntamen præfens indago non fi tamen ex aliis documentis cònftet dé eorumi
eft in eo pofita, an fimiles propriæ vitæ rela virtutibus heroicis, vel de eorum Martyrio: his
tiones obftent fan&titati, fed an habeant vim pro quippe præcedentibus probationibus aliunde pe
bationis; eo quia videlicet nemo eft , qui in pro tlt Is , abfonum profe&to effet , fidem non præ
pria caufa poffit pro fe teftimonium ferre. San £lare his, quæ Servi Dei de fe ipfis retulerünt.
άi homines, & Legis obfervantiffimi teftimonium In quo pariter rerum themate hæc omnia ad
utique de fe ipfis perhibuerunt. David quippe mitterem, quamvis 1 elata a Servis Dei potuif
de fe ipfo teftatur Pfalm. 7. v. 4. & 5. Domine fent per alios teftes probari, fi teftes mortui e(.
Deus meus, / feci ifiud, fi eft iniquita r' in mani fent , quo tempore proceflus confe&us eft : Apo
bus meis, ß reddidi retribuentibur mihi mala. Quin ftolicum fiquidem de virtutibus aut Martyrio
& Jeremias cap. 15. v. 16. & 17. Domine Deus judicium non in folis Servorum Dei de fe ipfis
exercituum, non fedi in conßlio ludentium , & glo relationibus, fed in tot aliis juratis te(tium de.
riatus fum a facie manus tuæ. Et Apoftolus Pau pofitionibus fundamentum haberet. Spe&ati ita
lus aperte vociferatur in 1. ad Corinth. cap. 4 v.4. que mores , continuumque- & u(que ad obitum
Ribil enim mihi confcius fum . Et in Euangelio protenfum heroicarum virtutum exercitium au
Joannis cap. 8, v. 13. & 14. Pharifæis Chrifto ctoritatem conciliare poterunt apparitionibus &
Domino opponentibus, quod pro fe teftimonium vifionibus, quas Dei Servi referunt fibi obtigif.
ferret, Dixerunt ergo ei Pbarifæi : Tu de te ipfo fe , necnon aliis rebus, quas marrant de fe ipfis :
teftimonium perhibes ; tefiimonium tuum non eß ex quarum proinde qualitatum defe$tu inter àper.
verum. Refpondit Jefar , Ö* dixit ei 1 : Etß ego te tiílima mendacia, vel fanaticas Dæmonis illu
fimonium perhibeo de me ipfo , verum eft tejìimo fiones referenda erit vifio, quam Erafmus fibi
nium meum, quia fcio ande veri, & quo vado ; faétam retnlit in epift. 123o. ad Carolum Uten
vos autem nefcitis unde venio, aut qao vado. Hæc bovium tom. 3. part. 2. Erafmus quippe, fi non
autem bypothefi noftræ aptari minime poffunt : inter Lutheranos, ſaltem inter malos Catholi
Chriftus etenim ex Deo erat , & Deus & Dei cos locum obtinet , tefte Cardinali Pallavicino
Filius; atque ideo, ut ait S. Joannes Chryfofto in hiftor. Concil. Trident. lib. 1. cap. 23. num. 7. Čr
mus bom. 52. in Joan. tom. 8. oper. Deu* ßbi fide 8.- Verba autem , Erafmi funt hæc : Putant mi b;
dignus tefiis. Nec ad rem , de qua agimus, fa Francifcum iratum , quod eor notarim , qui cælum
cére poffunt cetera exempla recenfita, cum fint .promittunt iis qui in veße Francifcana fepeliun
virorüm, quorum fan&itas in Divinis Scriptu tar. Atqui nuper in fomniir mibi poft mediam no
ris admiffa e(t. Quod etiam dicendum effet , & &fem apparuit Beatur Francifcus vultu fereno at.
eft de San&is, poftquam Ecclefiae judicio in al que amico , egitque gratia * , quod ea traducerem
bum San&orum relati funt : abfonum quippe ef corrigenda , q::e ipfe femper fuiffet deteflatu , , me
fet , vi probationis & auctoritatis , ea privare , que inter Ordinis amicos numeravit... Abien r di
quæ de fe ipfis retulerunt. Quæftio igitur eft ×it , dextera porreéia , AMilita fèrenue , brevi meo
de his, 'qui adhuc canonizati non funt , fed de rum erit. .Scimus nempe , laudabile quidem e(.
quibus diíputatur, an fìnt, necne, canonizandi ; fe , ut nonnulli Chriftiani ad fepulturam defe
útrum videlicet , pendente Canonizationis judi rarìtur: induti habitu ' Regulari, licet Inftitutum
cio, validæ & fufficientes haberi poffint proba Regulare profeffi non fuerint, dum viverent ;
tiones, quæ defumuntur ex^relationibus, quas fi id fieri mandent venerationis caufa erga ali
de fe,ipfis, con(cripferunt. Sulpicius Severus dia quem Sanctum, qui fuerit ejus Inftituti, cujus
log.3. de virtutibus B. AMartini n. 5, fane teſtatur, vefte fua corpora indui mandarunt. Uiterius et
{€ fionnulla fcripfiffe, quæ ab ipfo Martino au iam fcimus, nedum paradifi portas non aperiri
diverat : Miror autem , quemquam, qui vel tenuem ei qui fic indutus fepelitur, niſi fuerint ei à Do
fenfum religionis habeat , tantum piaculi velle com mino rcmiffa peccata quæ in vita patravit, fed
„mittere, ut putet , quemquam de Martino poffe etiam forte commendabilius futurum, fi ea ve
mentiri: Faceffat a quoquam , qui fub Deo vivit , fte induerentur fæculares, qui laudabilem in fae
jßa fufpicio. ^'eqae enim Martinus hoc indiger , ut culo vitam duxerint, veluti obervar Theophi
„mendaciis adferatur. Sed tamen totius fermonis fi lus Raynaudus heter. ſpiritual. tom. 16 pag. 475.
aem apud te, Cbrifie , depromimur , nos nec alia At, hæc fuiffe Erafmo revelata a S.Francifco, ex
dixiffè, nec alia diéfuror, quam quæ aut ipß vi rationibus fupra relatis credi non poteft nec debet.
dimus , aut que manifeftis Aučforibus , _ vel Ple 12 Quæres feptimo, quid dicendum fit de fcri
vumquè, ipfo referente , sognovimus. Ipfi quoque ptura authentica non ad alicujus petitionem, nec
SS. Martyres tormenta, fcripferunt, quæ a Ty ad effe&um Canonizationis exarata, fed ad per
rannis paſſi ſunt. Ejuſmodi enim Aêta habe petuam rei memoriam , fi aſſertiones contineat
mus, quæ S. Perpetua de fuo ipfius Martyrio teftium juratorum , & de vifu miraculorum re
conferipfit; idemque Saturus, Flavianºs, alique ferentium , nec ulla fit de identitate controver
paßim Martyres de fe ipfis præftiterunt ; necpon fia, an fcilicet vim plenæ probationis habeat ad
ignatius Märtyr Romahos certiores fecit, epifto miraculum probandum: & quid pariter dicendum
já de his, quę in itinere a militibus perferebat ; fit de fcriptura referente antiquum miraculum
uti bene adnotavit Ruinart in præfat. general. manu Epifcopi de vifu referentis fubfcripta, aut
ad A&ia Martyr. §. 1. num. 3. Quid ergo dicendum ejus figillo munita, an etiam miraculum probet?
erit ? Nimirum, fi mea exquiratur opinio , di Cardinalis de Laurata t. 4. in 3. lib. ſentent, diſp. zo.
cerem, probationis vim & efficaciam habere de de mirac. art. 25.9.6, num. 1 169. &#fe qq. quoad pri
bere vifiones, apparitiones , revelationes , quas mam partem affirmanter refpondet , hoc eft ple
fibi contigiffe, Servi Dei referunt , nifi defint ne per eam miraculum probari ; quo vero ad fe
circumftafitiæ alibi referendæ, quae requiruntur, cundam n. 1 178. & feqq, ait, femiplene probare, fi
ut vifiones ipfae , apparitiones, atque revelatio nulla fit controverfia de identitate, & juramento
nes inter cæleftia dona fint recenfendae. Idem .Epifcopi munita fit. Pace autem tanti viri de affer
quoque dicendum crederem de ceteris rebus, quæ torum ab co foliditatc maximopere dubitarem.
CI]1II!
Ut \ t
 L I B. III. C.A. P. X 55
enim aliquid in judicio Béatificationis & Cano quibus teftificati fuerwnt , ae circumfantiir cum ea
nizationis vim plenæ vel femiplenæ probationis interrogaverint diligentia, que folet 5 debet in
obtineat, ſi de probatione a teſtibus proveniente teftium receptionibus adhiberi : mandavitque , ut
1oquamur, ex alibi di&is oportet, ut teftes au teftes iterum interrogarentur, & ipforum affer
&oritate ordinaria examinentur, fi Sedes Apo tiones mitterentur: Et depoßtione r eorum Nobis
{tolica manum ad caufam non appofuit, vel au fub figilli , veftris inclufar fideliter tranfmittatis ,
&oritate Apoftolica, fi caufa Canonizationis jam ut in ipfo negotio cum diligentia & maturitate pro
fuerit introdu&ta ; oportet, ut illi nedum fint cedamus : quae (cilicet verba leguntur in quinta
jurati, fed etiam fingillatim fuerint examinati , compilatione Decretalium, quam publici juris
& quidem fub interrogatoriis, fi potiffimum res fecit Innocentius Cironius. Non admittit ergo
fit de Apoftolico proceffu ; oportet , ut uniufcu hic fummus Pontifex teftium di&a tanquam ha
jufque teftis di&um , prout ab eo prolatum eft , bentia vim probationis, licet de veritate paginæ
facræ Congregationi exhibeatur : cumque haec non dubitaſſet, nec de Judicum juriſdictione, ſed
omnia in cafibus propofitis & refolutis a Car rantum de rituali examine fub interrogatoriis ,
dinali de Lauræa contigiffe non præfumantur , Item in cauſa S. Margarita de Cortona ſacro
monumenta Notarii aut Epifcopi non probatio rum rituum Congregatio benigne annuit , ut
nis, (ed ad fummum adminiculi vim habere po Cardinalis ejus Relator novam faceret vifitatio
terunt. In caufa B. Gregorii X. exhibita fuit ta nem & recognitionem facri corporis. Acceffit
bella ſub Innocentio Papa V. anno 1276. con itaque Cardinalis Relator anno 1724. ad civi
fe&a,* in qua fingillatim miracula a Deo inter. tatem Cortona una cum Secretario facrae. Con
ceffione ejufdem B. Gregorii patrata enarraban gregationis, fa&aque eft nova vifitatio; & præ
tur. Fačta nimirum in ea exponebantur , teftef. ter ea quidem quæ ad corpus , pertinebant, fa&a.
que de iis aferentes indicabantur, & in fine ta eft adipis recognitio fpatio longiffimi temporis
bellæ habebantur hæc verba : Et quia non poffet a corruptione fervati: eaque omnia expleta fue
Bæc brevi , charta multa ejus miracula ad plenum runt coram Cardinali Relatore, coram Secre.
eontinere, ideo quicumque ejus miracula ad plenum tario Congregationis, Epiſcopo Cortonenſi, &
nofcere deßderat , ad Sacrifiam huju* ecclefie acce aliis teftibus fide dignis, necnon inftrumentum
dat , qui ßbi plenor codicet miracalorum prædi&fi ab Apoftolico Notario exaratum eft. Putabant
Beatiffimi Papæ libenter oftendet : appenfa quippe autem Poftulatores, fe poffe miraculofam adipis
erat tabella ipfa ad fepulchrum Beati in Cathe incorruptionem proponére examinandam in fa
drali ecclefia Aretina exiftens. Confimilis etiam crorum rituum Congregatione ope tantum di&ti
tabella eodem anno exarata confervabatur in ar publici inftrumenti: fed , me uti Fidei Promo
chivis ecclefiae Aretinæ, in Vaticano, & Valli tore opponente , in terminis miraculorum appro
cellano. Itemque Joannes Molanus in libro , cui bandorum pro Canonizatione neceffe fuiffe, ut
titulur, Natales Sančłorum Belgii, fub die 1o. articuli exhiberentur, ut cum Fidei Promotore
Januarii ; Jacobus Burallius in vitis Epifcoporum communicarentur, ut Fidei Promotor interro
Aretinorum; Raynaldus in annal, ad ann. I 276. gatoria componeret, ut expedirentur litteræ re
IBartholomæus Fifeus in foribu r Ecclefiae Leodien mifforiales, ut fub involucro feu , ut dicitur ,
fìs au&oritatem hujus tabellæ maximopere com in rotulo remiſſorialium includerentur interroga
rmendaverant ; nccnon ipfi Rotæ Auditores in toria, & ut fuper his teftes examinarentur; Po
relatione caufae' B. Gregorii cenfuerant., appro ftulatores ab incepto deftiterunt , fervatifque fer
banda quidem effe miracula quæ referebantur in vandis, proceffum confirui curarunt juxta mo.
tabella, atque adeo a Poftulatoribus omnia ad rem & praxim Sedis Apoftolicæ.
du&a funt quæ poterant adduci, ad vim. proba 13 Quares ultimo, an extrajudiciales atteſta
tionis tabellæ ip(i conciliandam. A&um autem tiones, quæ aliquando afferuntur pro virtutibus
fuit de hujus Beati miraculis , dum fungebar aut miraculis -Servorum Dei, vim probationis
munere Fidei Promotoris, meque opponente , in hifce caufis habere valeant. Porro alibi vi
quod ea deficiebant quae {upra indicata fuerunt , fum eft, prohibitum effe : in decretis Urbani VIII.
ut teftium di&ta vim probationis in hoc judicio exquirere aut obtinere fimiles extrajudiciales at
habere poſſent, nulla miraculorum in tabella teftationes, ftatutumque pariter effe , eas non
defcriptorum habita et in facrorum rituum Con facere aliquem gradum probationis , nec inferi
gregatione confideratio, fed quæftio reda&a fuit poſſe in proceſſus ſive ordinaria, ſive Apoſtoli
ad examen duorum aliorum miraculorum , quæ ca au&oritate fabricandos; & ea quidem omnia
fuerant in proceffibus Apoltolicis, fervatis om confirmata fuiffe in decretis Innocentii XI. in
nibus fervandis, comprobata, fuper quibus ad quibus infuper additum eft , atteftationes etiam
huc pendet judicium. Honorius III in cap. Ve antea obtentas , nedum in futurum obtinen.
nerabili, de teßib. & atteßat. refert, ad fe fui{fe das, nullum facere gradum probationis. Decre
ab Epifcopo, & Abbate, quibus proceffum fu ta hæc ergo non modo refpiciunt futura., fed
per miraculis , quæ interceffione piæ memoriæ etiam præterita; licet enim de natura legis fit,
Mauritii Abbatis a Deo patrata dicebantur, com futurâ refpicere, non præterita, juxta GfofTam
miferat, quamdam paginam miffam , Iidem au in can. Ante triennium , dift. 3 1. & in cap. final.
tem Epifcopus , & Abba , quamdam Nobis paginam de Conftitutionibur , & in. l. Leges 2. C. de legi
tranfmiferunt propriorum figillorum appenfione mu bus ; id tamen non procedit , quando in eadem
nitam , in qua multa quædam & magna miracula lege exprimitur nedum comprehenfio futurorum,
comt imentur faéfa , ut dicitur , a Domino meriti r
fed etiam præteritorum; uti probat textus in l.
di&fi viri : Paginam autem ipfam Honorius III. 27. C. de ufurir , utque egregie adnotavit Hen
reprobavit. ex (equenti ratione : Que ( fermo eft ric. Boich. in cap. final. fab num, 4 de Confiitu
de miraculis.) licet probata per teftes juratos ö tionibu r . Dum fungebar munere Fidei Promoto.
nominator in ìpfa pagina innuantur, non tamen ris, in examine cujuſdam celeberrimae cauſae du
apparet per paginam fepe diétam, quod tefter exa bitatum fuit , an pleræque extrajudiciales atte.
minaverint ßngillatim ,. & quod eos fuper bis de ftationes fan&tæ Romanæ Ecclefiæ Cardinalium
\ - de
 56 DE SERV. DE BEATIF. ET BEAT. C.ANONIZ.
de virtutibus heroicis cujufdam Servi Dei plene tur tanquam teßibus, eum jurati non fuerint : quia
teftimonium reddentium vim probationis habere indubii non fuerunt in teftes , fed quia ipß viderant
deberent, præcipue vero fub obtentu, quod exa privilegium , credit eis Papa tamquam Fratribu,
ratæ fuerant ante decreta Urbani VIII. Ego au fuit & honeßis viris : fed non probationem , fed
tem fui in ea fententia , ut non vim probatio prºfumptionem inducunt, b coadjuvant tefies indu
nis, fed adminiculi haberent ; primo, quia a ju &for. Et late ad ipfum textum profequitur Ab.
re communi defcendit, ut teftis fine juramento bas num.6. Secundo nota limitationem ad illud di
non probet ; ficut habet textus in cap. Nuper , £ium , quod teftibus, non teßimoniis judicandum ef,
de teſtib. & in l. Jurijurandi, C. de teſtib. dein id eß , quod ßmplici affertioni ßne juramento non
de , quia ab eodem jure communi defcendit, ut eft ftandum. . . ut intelligatur de plena probatione:
teftes fine interrogatoriis examinati vim proba fed quamdam præfumptionem bene inducunt affertio
tionis non habeant; veluti late oftendunt in cap. nes bonorum virorum fine juramento. Et licet In
Cum caufam , Joannes Andreas num. 12. verf. Et nocentiu* colligat hic ex textu , affertionibus Cardi
propter boc , Antonius a Butrio ibid. num. 17. in nalium credendum ; tamen intelligo fecundum praedi.
fin. Ancaran. mum. 12. verf. Advertendum tamen, èfam dißimèfionem , ut credatur 'quoad præfumptio
Abbas ibid. num. 7. in fin. tit. de teftib. Ö' atteßat. nem quamdam, inducendam. Cum itaque tum Ur
Nec enim hac in re ullo fruuntur privilegio S. R.E. bani, tum Innocentii decreta juris communis dif
Cardinales, juxta textum in cap. Cum olim 12. de pofitiones confirmaverint, jure ac merito afferi
privilegiis , ubi Papa fic loquitur : Nos vero tam poffe videtur, atteftationes extrajudiciales a vi.
per depofitione , teßium, quam affertiones quorum ris etiam dignitate & probitate præclaris five edi
Jam Fratrum noßrorum liquido cognofcenter Ö'c. tas ante decreta, five poft decreta probationis vim
ad quem Gloffa v. Fratrum ait: Iffis mon credi habere non poffe , fed tantum adminiculi .

C A P U T U N D B C I M U M.

De Martyrio ; & primum de Perfecutore feu Tyranno:

Oftquam a&um fuit de trem in mortem , & pater filium, & infurgent filii
ſºl probationibus ad cauſas
in parentes, è morte eos afficient, 8 eritis odio
Martyrum, ſeu Confeſ omnibus propter nomen meum . Qui autem perfeve
ſorum neceſſariis , re ravit ufque in finem, bic falvur erit.
&us rerum ordo expo 2 Duo autem hic ftatuuntur; alterum eft, ut
fcit , ut fermo de Mar Martyrio Perſecutor ſeu Tyrannus interveniat ;
tyrio inflituatur. Mar alterum, ut idem Perfecutor feu Tyrannus poe
tyr idem eft ac teftis nam infligat. Porro adverfus primum nonnulla
Fidei , & Martyrium urgent, quæ probare poffe videntur, Martyrium
-- ſignificat teſtimonium dari poffe fine Perfecutore feu Tyranno. Aliqui
ſeu confeſſionem Fidei Divinae : quocirca S. Au enim Patres ufurpantes propheticum oraculum
guftinus lib. 22. de civit. Dei cap. 9. inquit : Qaia Simeonis, Tuam ipfius animam pertranfibit gladiur,
& ip/, Martyres hujus Fidei Martyres , ideft hujus putarunt, Beatiffimam Virginem Mariam gladio
fidei tefie, fuerunt, huic Fidei teftimonium perbi i&am , & Martyrio fublatam fuiffe , uti legere
Bentes. . . Pro ifla Fide mortui funt. In fuperio eft apud Ifidorum lib. de vita, ô morte San&fo
ri lib. 1. cap. z. egimus de Martyrum differentiis rum cap. 68. pag. 364. At, utcumque hoc ſit, non
juxta antiquam Ecclefiæ difciplinam; & ne a&um defunt Theologi exiftimantes, eam Martyrem fuif
íterum agamus,- ab inutili repetitione abftinemus. fe ob internum maximum dolorem, quem in Fi
Nunc tantum operæ pretium effe videtur innue lii fui morte futinuit ; ut Ildefonfus de Flores
re, Martyrium effe voluntariam mortis perpef in append. ad trađ. de inclito agone Martyrii; ad
fionem , five tolerantiam propter Fidem Chrifti, quod facit & illud S. Bernardi in ferm. de duode
vel alium virtutis a&um in Deum relatum , jux cim praerogativis B. V. Marie num. 14 volum. I.
ta communem Theologorum fententiam, de qua oper. ubi ait: Tuam ergo pertranfivit animam vi*
infra, cap. 13. num. 2. Martyrio ergo duæ perfo doloris, ut plufquam Martyrem , non immerito præ
næ debeht ihtervenire , hoc eft Perfecutor feu dicemur. Item alii Theologi cenfent, poffe quem
Tyrannus, & Martyr ; & Perfecutor utique feu effe Martyrem, licet nec a&u urgeat Tyrannus,
Tyrannus debet effe perfona diftin&ta a Martyris nec mors fequatur; fi quis ex. gr. intenfo cupiat
perfona, cum Perfecutor feu Tyrannus poenam defiderio Martyrium obtinere, juxta illud Cano
infiigere, Martyr autem eam debeat fuftinere: nis 26. de Pænit. dift. I. in quo leguntur hæc
In £ujus gloriofo agone (verba funt S. Auguftini verba : In Dei Servis ; apud quor cogitatur , &
vel aiteriüs Au&oris in ferm. 223. tom. 5. in ap Martyrium mente concipitur, animus ad bonum de
pend.) duo nobis præcipue confideranda funt... : fe ditur , Deo Judice, coronatur. Aliud eft , Martyrio
çitia Tortoris , ut eam deteßemur ; patientia AMar animum deeffe , aliud , animo defuiffe Martyrium .
tyri,, ut eam imitemur. Colligitur id ipfum ex Dantur quoque Martyres Patientiae , de quibus
joanne, 21. v. 18. ubi Chriftus dicit Petro: Cum S. Gregorius bom. 35. num.7. in Euang. & S. Pe
autem fenueris, extender manus tua* , Ờ alius te trus Damianus lib. 6. epift. 3o. inter quos profe
cinget, ô ducet quo tu non vit ; fubditque Euan &o recenferi poteft S. Pontifex Gregorius VII.
gelifta: Hoc autem dixit ßgnificant , qua morte cla qui poft toleratas toto fui Pontificatus tempore
7ificaturus effet Deum, quia nempe a Nerone ef maximas tribulationes, in ejus A&tis apud Bol
fet crucifigendus . Concordatque illud Matthaei 1o landianos tom. 6. Junii pag. 197. mortuus dicitur
v. 17. Tradent enim vos in conciliis , & in fynago Martyr ô Confeffor. Dantur Martyres Religionis,
gis ſuis flagellabunt vos, & ad Preſides & ad Re hoc eft Clauftralis obfervantiae, quæ Martyrium
Εes ducemini propter me... Tradet autem frater fra horrore quidem mitius , fed diuturnitate IIlO•
efficit
 L 1 B. II 1. C.A. P. XI. 57
moleftius, de quo S. Joánnes Damafcenus lib.4. eft temperantia , præcipuum locum tenent inter om
de Fide , cap. 15. in fine , tom. 1. oper. Dantur ner deleéïatione r interiores ® exteriores , ita dolo
Martyres Virginitatis, quæ Martyrii nomen & de res ta&fur omnibus aliir doloribur præeminent : δ'
cus retulit apud S. Joannem Chryfoftomum in ideo difficultati illi, quae accidit in fußinendo do
orat. de S. Thecla pag.749. & in orat. de S. Bar lore, taćius, puta, qui funt in verberibus, 5 bu
laam m. I. tom.2. oper. apud S. Ambrofium lib. 1. jufmodi, debetur aureola magir, quam difficultati
de Virginibus cap. 3. & apud S. Bernardum ferm. 1. fuflinendi interiorer dolores ; pro quibus tamen ali
de Oétava Pafche n. 7. Dantur Martyres Divinæ qui r non proprie dicitur Martyr, niß fecundum quam
Charitatis, qui igne & zelo Divini amoris ab dam ßmilitudinem : Ö' boc modo Hieronymus loqui
fumuntur : quod nempe Martyrium agnofcunt & tur, cum in fermone de affumptione ait, Dei
laudant in San&o Paulo S. Joannes Chryfofto Genitricem Virginem & Martyrem fuiffe ex do
mus homil. 25. in epifi. 2. ad Corinthior ad illa ver lore de morte Filii {ui. San&us idem Do&or id
ba, Quis infirmhatur, & ego non infirmor? in San ipfum profequitur 2. 2. quaeft. 124, art. 4. ad
&o Martino S. Laurentius Juftinianus in ferm. de primum , cui fubfcribit Dominicus Soto in 4.
eod. pag.684. in fin atque in Sanéto Eleuchadio S.Pe ſent. diſt. 49. queſt. 5. art. 2. pag. Io37. edit. Lo
îrus Damianus in ferm. de ipfo to. 2. pag. 18. Dantur vaniem. an. I 573. ubi ait : Martyr, ut ait Ifido
Martyres, qui, longa ægritudine patientiffime tole rur, idem eft Graece , quod tefìis , idemque Fidei ;
rata, mortui funt : quocirca in vita B. Veronicæ ὸ Eccleßa non recipit alior ut tefter Fidei , quam
de Binafco apud Bollandum ad diem 1 3. Januarii eor qui mortem in ejus teßimonium pertulerunt .
tom. I. cap.6. n. 8. haec leguntur de Juftina ejuf Appellavit autem eam ( hoc eft Mariam ) Hiero
dem focia: Ea femina pofl affidua r oratione , audi nymur Martyrem ob quamdam ßmilitudinem , fcili
vit vocem dicentem: Soror Jußina loca Martyrum cet ob vebementiffimum doloris fenfum , quem in cor
inhabitat. Obftupuit vehementer illa; quamobrem de habuit de morte Filii ; quod quædam fuit imago
magir magifque orabat dicenr : O mi Domine Deur, Martyrii. Eumque late exornant Cardinalis Ca
quo merito inter AMartyrer locum gloriæ accepiffe pifucchius in controv. de Martyrio Ş. 3. Hurtado
Juftinam crediderim, quando nullum ipfa a Tyranno in reſol. de vero Martyrio tra&t. 3. reſol. 22. S.4.
perpeffa fuerit fupplicium ? Vereor fati r , ne vox il pag. 52. Cardinalis Gottus Theolog, tom. 13. quafi.
la Diaboli fuerit artificium. Oranti denique vox 2. de Baptifmo, dub. 2. S. 1. fub num.4. Et qui
fertio repetit : Soror Jußina loca Martyrum incolit: dem ex defećtu Perfecutoris feu Tyranni Beatif
fubintulitque: Nam ingentia pertulit fupplicia, ægri fimam Virginem Martyrem re vera non fuiffe,
tudine dira nimir triginta annorum fpatio perdu-' ceteris allegatis , firmat Theophilus Raynaudus
rante. Inter Martyres demum recenfentur, qui oper. tom. 18. de Martyrio per peſtem part. 2. cap.
pefte laborantibus fubvenientes , attraâta lue , vi. 1. num. 4. Similiter Deipara .. . defe&u mortis a
tam cum morte commutarunt in illo eximio of Perfecutore irrogatæ non fuit formaliter Martyr ,
ficio charitatis & mifericordiæ. Quare in Mar nec Martyrii aureolam efl confecuta ... quamvis ß
tyrologio Romano ad die m 28. Februarii hæc ha militudinarie Martyr dicatur ob fummor dolores Fi
bentur: Ibidem (fcilicet Alexandriæ) commemora lii caufa tolerator.
tio San&orum Prefbyterorum, Diaconorum , ò' alio 4 Hinc ut tranfeamus ad eos qui ardenti de
rum plurimorum , qui tempore Valeriani Imperatoris , fiderio Martyrium exoptantes, licet Martyrium
cum peßit feviffima graffaretur, morbo laborantibus morte non confummaverint, inter Martyres re
miniflrantes libentiffime mortem oppetiere, quo , velut cenfentur, fane Martinus de Magiflris in tra
Martyre r religiofa piorum fides venerari confuevit. étatu, quem fcripfit de Martyrio quafi. 1. & 4.
Appofite Carolus Delarue Presbyter & Monachus docuit , non effe de ratione perfe&i Martyrii
Benedi&inus in notit ad tom. primum editionis om. a&tualem & exercitam inortis voluntariam paf
nium operum Origeni r tom. 9. ita {cribit: Videtur fignem. Non eft enim, inquit , in poteftate
Origener illo , tantum Martyrum nomine cenfuiffe , qui Martyris irrogatio mortis violentæ, cum hæc
morte fua veritatem obfignant . Sed id non perpetuum proveniat ex malitia Tyranni , & tortoris: addit
effe apud Veteres obfervavit Svicerur. Illi enim Mar. que, quod fequeretur, ex duobus omnino æqua
tyres appellant primo eos qui atrocia ſubiere ſuppli libus in tolerandi propofito, fi in unum Ty
cia , e quibuf tamen miraculofe funt fervati, ut trer rannus fæviret , non autem in alium motus ex
Juvene r in fornace Babylonica .... fecundo Martyrer amicitia aut alia caufa , unum effe Martyrem ,
qui fratres , & ægroto , vißtabant , in morbi contagio non alterum ; ideoque effe merito æquales, fed
fit præfertim... tertio qui Martyre , in carcere vifita inæquales præmio. Contrarium autem docuit S.
6unt... quarto qui Fidem veram confitentur, & ope Thomas 2. 2. qu.efi. 124. art. 4. ubi ait , ad
ribus bonis ac vitæ innocentia eam elucere faciunt... perfe&tam rationem Martyrii requiri, ut aliquis
quinto qui bonorum temporalium privationem patien mortem fuftineat propter Chriftum ; au&orita
ter ferunt... fexto qui£mori, quam magicis artibustes vero oppofitum firmantes ab eodem expli
ad recuperandam fanitatem uti, malunt. cantur, ut fint intelligendæ de Martyrio per
3 Verum nihil eft ex modo recenfitis, quod ob quamdam ſimilitudinem ... Item Cardinalis Ca
ftet affumpto : & initio quidem du&o a Beatiffima jetanus in commentariis late oftendit, non fuf
Virgine Maria , de ea inquit S. Ambrofius lib. z. ficere ad Martyrium nudum propofitum mo
in Lucam m. 6 1. tom. 1. oper. Nec littera, nee hißo riendi , aut ele&ionem executionis mortis, quæ
ria docet, ex hac vita Mariam corporali , neci, paffio. etiam includat imperium voluntatis, cum hu
• me migraffe. Quod fi loquamur de maximo dolore, jufmodi ele&io non fit a&us Martyrii nifi in
quo affe&a fuit in Paffiohe dile&tißimi filii (ui D. N. choative, nec habeat perfe&am rationem Mar
Jefu Chrifti , do&rina eft S. Thomæ, eam ob il tyrii; quippe deficit a&us exterior, in quo con
lum re vera Martyrem, proprie loquendo, dici fiftit ratio teftimonii apud homines. Haec por
non potuiſſe, ſed ad ſummum improprie & per ro do&trina Cajetani illuftratur a Cardinali Ca
quamdam fimilitudinem. Verba S. Do&oris in 4. piſucchio in controv. 27. de Martyrio paragra
fent difi,49. q. 5. art. 3. quefiiunc. 2. ad quartum pho fecundo . Doétrinam autem Martini impro
funt hæc: Sicut deleétationes ta£fur, circa quar babilem & temerariam appellat etiam Hurtado
Lib. III. 1%
 º

58 DE SERV, DEI BEATIF, ET BEAT. CANONIZ.

in reſolut. de vero Martyrio reſol. 35. S. 1. & duo guntur de S. Franciſco, & de S.Terefia. Tefta
bus feqq. ubi ait, ardens defiderium, robuftam tur Raynaldus ex probatifimis Autoribus adam.
que voluntatem , firmumque propofitum fufti I456. n 58. S. Joannem de Capiftrano morien
ijendi mortem pro Fide Chrifti , & Charitatis tem maximo dolore affeétum effe , quod fangui
imperium de fufferendis tormentis ufque ad fan nem fuum & vitam pro Chrifti amore non fu
guinis & vita profufionem pro tuenda Catholi diffet , & quod toties in bello morti expofitus
Ea veritate minime conftituere vere & præcife inter Infideles eorum femper manus evafiffet .
Martyrem Catholicum, quem ut talem venere De ardentifimo defiderio S. Romualdi obtinendi
tur Ecclefia, Theophilus etiam Raynaudus loc. Martyrium plura referuntur a B. Petro Damia
cit. cap, 1, num, 7. fufe oftendit, folam internam no in ejus vita, ubi narrat, iter arripuiffe Hun
Martyrii voluntatem, quantumvis luculentam , gariam verfus, ut illud obtinere poffet cap. 39.
non fufficere ad Martyrium preffe acceptum , li Interea Romualdus audiens , quia Beatiffimur vir
cet meritum poſit 器 æquale in eo, qui mor Bonifacius Martyrium fufcepiffet , mimio defiderii
tem pro Chrißo defiderat, ac in eo, cui ipfa igne fuccenfur , ut pro Chrifto fanguinem funderet ,
mors infertur, juxta illud S. Paulini natali ter Hangariam mox ire difpofuit .... Deinde, licentia
pio S. Fe/ici * ; ab Apoßolica Sede fufcepta , & duobur e fuit difci
Celefes manctus fine fanguine Martyr honorem, pulis in Arcbiepifcopos confecratis , cum viginti qua
Nam Confeſſor obit paenas non ſponte lucratus, tuor Fratribus iter arripuit.... Euntes ergo, cum
Acceptante Deo fidam pro fanguine mentem, jam ipßs Pannoniarum finibus intereffent , repente
gui cordir taciti fcrutator ferre paratos Aomualdus languore correptus ulterius ire non po
Æquiparat paffir : fat habent interna probaffe, tuit . Cumque diutiur pateretur , ß quando redire
Supplicium carnis juffa pietate remittit. diJponeret, protinus ex aegritudine convalefcebat :
AMartyrium ßne cede placet ; ( /% prompta fe Λn autem ire ultra tentaret, tota ejus facter pro
rendi timus intumefcebat , cibos quoque jam retinere , ßo
IMenfque fidefque Deo caleat ) paffura voluntat macho langueſcente, non ': Advocati r itaque
Sufficit; 9 ſummi eſt meriti teſtatio voti. Fratribur, aut : Perpendo nequaquam Divinæ vo
5 Res ipfa demum profundiffime de more ex 1untatis effe judicium , ut ultra progrediar; verun
plicatur a D.Thom, in 4.fent, difp.49. q.5. art.3. quæ tamen , quia untentionis veftrae defiderium non igno
Àiunc, z. ad tertium : Quidam aéfus funt , qui in ro, neminem veßrum redire compello. De S.Mar
ipfo aéîu habent quamdam vehementiam deleéfatio tino fic loquitur Sulpitius Scverus in epiftola ad
sis , vel difficultatis ; & in talibus aéius femper Aurelium Diaconum de ejus obitu : Nam, licet
addit ad rationem meriti , vel demeriti , fecundum ei ratio temporis non potuerit præftare Martyrium,
quod in a&u oportet voluntatem variari ex vebe gloria tamen Martyris non carebit, quia voto at
mentia a&fur a ßatu , in quo prius erat. Et ideo , que virtute, & potuit effe Martyr & voluit ....
ceterir paribus, aċtu luxuriam exercens plus pec Sed, quamquam ifta non tulerit, implevit tamen
cat , quàm qui folum in a&um confentit, quia in ipfo etiam ßne cruore Martyrium. De eo quoque Ec
aétu voluntas augetur, Similiter cum atfur Mar clefia fic canit: O fan&fiffima anima, quam etß
tyrii maximam difficultatem babeat, voluntas Mar gladius Perfecutori , non abftulit, palmam tamen
pyrii non pertingit ad illud meritum, quod a&iui Martyrii non amifit. De ardenti denique Marty
Martyrum debetur, ratione difficultatis ; quamvis rii deſiderio in S. Franciſco Xaverio teſtis eſt
poffit etiam pervenire ad alterius præmium , con/í. Bernardinus Roſignolius in traët. de ağionibus
derata radice merendi , quia aliquis ex majori Cba virtutis lib. 2. cap. 4. Cumque nec S. Martinus,
ritate potefl velle fuftinere Martyrium , quam alius nec alii modo memorati habeant in ecclefia cul
fußineat , unde voluntarie Martyr poteft mereri fua tum Martyris, uti ad rem ponderat Hurtado in
voluntate præmium effentiale æquale, vel majus eo , refol. de vero Martyrio refol. 62. Ș. 9. ex eo in
quod Mariyri debetur : fed aureola debetur difficul fertur, ad verum Martyrium non fufficere eni
tati , quæ efi in ipfa pugna Martyrii, unde aureo xum ejuſdem deſiderium, ſed eos veros eſſe Mar
14 voluntarie tantum Martyribus non debetur. Et tyres, qui pro confeffione Chrifti nominis capi
adharet Vaſquez in 1.2. D. Thomac tom. I. q.2o. tali fententia damnati fortiter occubuerunt ; vel
art. 4. difp. 76. cap. 3. fub n. 12. ubi hæc habet : ut etiam animadvertit Guyet de fef?is propriis
ADico eum, qui fubit , re ipfa Martyrium , ß cetera Sanétorum lib. 2. cap. 7. quæft. 7.
fìnt paria, non plus mereri præmii effentialis apud 7 Remanet, ut verba faciamus de ceteris Mar
Deum, quam eum qui illud res ipfa confequi non tyribus patientiæ, clauftralis obfervantiæ, virgi
potefi. Dico autem , ß cetera ßnt paria , boc eß ß mitatis, & de morientibus, dum pefte laboranti
Voluntas ßt aque intenfa & perfeveram* ; mana , ut bus fubveniunt. De patientiæ fcilicet Martyri
fupra dicebamur, accidere folet non raro, ut opere bus, aliifque {upra recenfitis plura habentur apud
ipfo voluntas virer refumat, & intenfior aut diu S. Antoninum loc. cit. necnon apud Rotæ Au
turnior fiat. Ceterum , quod attinet ad premium ditores in relatione cauſae Sanóti Aloyſii Gon
accedentarium laureolæ, bene concedimur aliquid con zagæ tit. de Fortitud. Quod autem Aloyfius Mar
fequi Martyrem qui re ipfa Martyrium paffus eft , tyrii laude claruerit, probatur duplici argumento ,
quod non confequatur ille qui re ipfa paffu* non eft. Primo ex ipfa Religioß Inftituti obfervantia ; Re
6 Alibi nempe agetur de Aureola, de qua lo 1igio enim Martyrii quædam fpecies eft , & Re
quitur D. Thomas. Interea vero adnotare fas fit ligiofi procul dubio Martyres queunt appellari
pro majori confirmatione eorum quæ di&ta funt, Ipfa etiam virginita r , qua foruit Aloyfiur, Mar
plerofque Sanétos intenfum habuiffe Martyrii defi tyrii genus eft ; nam , ut inquit Sanétur Ambro
derium , attamen tanquam Confeffores coli in ßur , mon ideo laudabilis virginitar , quia in Mar
Ecclefia, cum fanguinem pro Chrifto non fu tyribus reperitur, fed quia ® ipfa Martyres facit.
derint, & intenfiffimum eorum defiderium fuo Sed hæc minus proprie Martyria appellantur ,
caruerit effectu. De S. Dominico teſtem habe. uti quoque libenter admittit Theophilus Raynau
mus S. Antoninum in Summa Theolog. part. 3. dus in citato tract. de Martyrio per peſtem, in pre
tit. 31. cap. 9. de Martyribus col 1595. Similiale far, par.2, pag 4o7, utgue defumitur ex #ಣ್ಣCI13
 1 1 B. III. C ᏗᏎ P. X 1. 59
fcharii Archiepifcopi Amburgenfis cap. 17. apud /3 Infidelir Fidei Perfecuto? Chriftianum in odium
Bollandum ad diem 3. Februarii , ubi narratur, Fidei pefte laborantium fervitio addiceret ex inten
cum triftis effet ob vitam Martyrio non confum tione illum per peßem occidendi, Cbrißianus fic per
mandam, & eum difcipulus confolaretur, ea po peftem oceifur dici poffet Martyr ; nam , prout fic,
tiffimum ratione, quod labores ab ipfo exantlati mors illa a Perfecutore effet illata in odium Fidei
pro Ecclefia, & noviffima gravis ac diuturna infir ex intentione occidendi. Et concordat Berti , qui
mitas pro Martyrio poffent reputari , in fuo ni poft primam hujus noftri Operis editionem fuuim
hilominus illum moerore permanfiffe. In eodem confcripfit opus de Theologicis difciplinis, tom. 6.
opere prædi&us Theophilus pluribus contendit , lib. 3 1. cap. 24. num. 2. ubi hæc habet : Eo , etiam ,
inter veros Martyres effe recenfendos , qui mo qui inferviendo laborantibus pefiilentia , ilia infi
riuntur, morbo contra&to, dum pefte laboranti ciuntur, & obeunt. ... Ecclefia Martyribus non ac
bus auxilium præftant ; quam etiam affumptio cenfet , quoniam illor infe&fi non proprie necant in
nem late profequitur in Theologia antiqua de vera fidei odium immanitate fua , animique propofito ,
Martyrii ratione ; cui , ceteris T heologis allegatis, fed peftifero balitu afficiunt morte , quam caufa na
fubfcribit Joannes de Andrada Septenfis Ordinis turalis infligit. Quare fententiam Theophili Raynau
SS. Trinitatis Redemptionis Captivorum in apo di de Martyrio per peſtem oppugnarunt poſteriores
logia pro vero è proprio Martyrio per peſtem inter Theologi; nec defendi poteft , niß Fidei Perfecutor
opera ejufdem Theophili tom. 2o. At inter cete fervitio pefie laborantium addiceret Chriftianum bo
ros libros profcriptos a facra Congregatione an minem, ut contagione attraéta periret. .. •

no 1646. extat liber ille Theophili de Martyrio 8 Porro nihil urget exemplum Presbyterorum
per peftem .. Theophili pariter fententia pluribus & Diaconorum , quorum fit commemoratio in
impugnatur ab Hurtado de vero Martyrio refolut. Martyrologio Romano ad diem 28 Februarii ;
62. Cardinalis inſuper de Laurata in 3. lib. ſent. quod pluribus exponit P. Magifter: Aloyfius Ma.
part. z tom. 3. difput. 2o. art. 5. docet , quamvis ria Lucinus olim {an&tiffimæ TUniverfalis Inqui
laborans in adjuvandis Fidelibus tempore peftis, fitionis Commiffarius in libro , cui titulus: Exa.
& morbum & mortem ex di&a caufa contrahens men & defenſio decreti clare memorie Cardinali,
lato modo dici poffit Martyr, Martyrem tamen Caroli Thomae de Tournon, pag 3 19. 5. feng, edit.
ftri&o modo & juxta Ecclefiae praxim • appellari Rom. ann. 1729. Nec enim ibi dicitur , eos cultu
non poffe. Concordât Ludovicus Antonius Mu Martyrum in Ecclefia coli, fed Fidem religiofam
ratorius in tra&#. de pefte lib. 3. cap. 6. ubi fic lo piorum eos venerari veluti Martyres : atqui parti
quitur: Quando anche la morte accada in così eroico cula veluti fimilitudinem potius, quam veritatem
e ſanto miniſtero, il morire, quantunque non ſia pro fignificat. Rurfus in not. ad Martyrol. loc. cit. re
priamente un Martyrio, pure è una ſimilitudine o ſpe fertur a Cardinali Baronio epiftola Dionyfii Ale
cie di Martirio. Hosſequuntur Matthaeucc. in prati. xandrini fcripta ad Hieracem Epifcopum , in qua,
Theologo-Canon. ad cauf. Beatificat. & Canoniz. tit. loquendo de prædi&is Presbyteris & Diaconibus,
4. cap. I. Ş. 5. Anaclet in Theolog. moral. tr. 7. qui miniftrantes pefte laborantibus libentißime
dift. I. qu. 6. num. 56. Fraffen in Scoto Academi mortem. oppetiere , habentur hæc verba : Ex Pa
co tom. Io, edit. Rom. tr. 1. diſp. 1. art. I. quaeſt. tribui , qui virtute erant præftantiffimi, in hunc mo
3. §. Secunda conditio , & optime Rofignolius de dum mortem oppetiverunt , quorum nonnulli erant
a&ion. virtutis lib. z. cap. 1 1. ubi fic loquitur': Prefbyteri , alii Diaconi, quidem e populo virtutis ,
Hoc mortis genus ( eorum videlicet qui moriun ergo multum laudati ; adeo ut iftud mortis genur,
tur, dum inferviunt pefte laborantibus) quod pro quod propter incredibilem pietatem Ö' robußam fi
pter incredibilem pietatem & robußam Fidem fufci dem fufcipiebatur, nibil a Martyrii fplendore abeffe
piebatur, nihil a Martyrii fp!endore abeffe videretur. videretur. Verbum nempe videretur improprieta
Ad rem denique de qua nunc agimus , maxime tem denotat ejus rei , ad quam refpicit, five fit
conferunt adduéta per Cardinalem Capiſucchium qualitas, five fubftantia , quia videtur idem eft,
in controv. de Martyrio §. 1 1. ubi docet , Chriftia ac apparet , non ac eft, juxta illud Ciceronis lib.
nos modo prædi&o morientes poffe vere & pro 3. de officiis , cap. 7. (Panætius) induxit eam, quæ
prie Martyres appeliari , fi Infidelis quidem Fi videretur, non quæ effet , repugnantiam. Ex quibus
dei Perfecutor odio in ipfam Fidem eos addice proinde infertur, eos omnes qui modo pràedi&o
ret fervitio pefte laborafitium , ut fic , attra&a mortui funt, veros Martyres non fuiffe , fed in
pefte, occiderentur: fecus autem , fi fponte fua , -ftar Martyrum . Quo pariter fenfu explicanda
& charitatis argumento aliquis voluntariam præ funt ea quæ leguntur in vita S. Bernardini Se
ftans opem pefte laborantibus , in hoc charitatis nenfis apud Bollandianos ad diem 2o. Maji cap. 1.
officio, contra&to morbo , moriatur ; cum in pri ubi narratur, ab eo nonnullos fui{fe invitatos ,
mo caſu interveniat Tyrannus ſeu Perſecutor , ut pefte laborantibus fervitium præftarent , hi§
qui deficit in fecundo: Pefte laborantes non dicum verbis: Qaid tam magnum , atque pulcbrum, quam
tur atta&fu fuo mortem aliis infligere , fed dicuntur pacis tempore ad Martyrii coronam pervenire ? S;
alior inficere, & in hoc ipfo , in quo alior inficiunt, morimur, pro Chrifto certe morimu»; qua morte Ö'
nullam babent intentionem eos occidendi , immo nec mercet augetur, & omne crimen excluditur, & om
etiam inficiendi , & infeéìio illa maturaliter contin nis conſummatio , Ğ ſtatus vitæ Martyrio decora
git ex atta&fu , vel habitu peßilentiali. Igitur morf , tur. Quocirca in correčtione a facra Congrega
que contingit ex fervitio pefte laborantibur praefti tione Indicis demandata, reſpeċtu libri Thèophi
ro , non eft mors ab illo illata , neque ab alio in li Raynaudi inſcripti de Martyrio per pestem, hæc
da&fa ex intentione occidendi , ac mortem inferen habentur apud eumdem Theophilum tom. 2o.
di im odium Fidei , aut alicujur* Cbriftianæ virtu pagina 256. Addantur hæc verba : Hec funt ,
tir. Ergo bujufmodi mors deficit ex omni parte a quæ pro commendanda cbaritate eorum , qui in
vera ratione Martyrii ; nam Martyrii nomine intel ter minißrandum peffe conta&fi , vitam amittunt,
ligenda eft mors , & perpeffio mortis ab alio illatæ dicenda occurunt. Cui charitati, qua major ad
ex intentione occidendi in odium Fidei , aut alte* &erfus proximum nulla eß , cum propter Deum
rius virtutis Cbriftianæ . Veram quidem eft, quod , impenditur, eximiæ fortitudini r & Martyrij momen
Lib, III. -
* H 2. 0`0ነì•
 бо DE SERV DEI BEATIF, ET BEAT: CANONz.
convenit : non tamen in ea acceptione, qu4 Patret, nifterium ipfum refumpfiffe, fed ab eo nunquam
N
Do&ores , Ö Ecclefia vocant illor, qui in pugna δ' ceffaffe, donec, repofito in vaginam ab Angelo
certamine cum Tyranno propter Deum vitam non percutiente gladio, fævientis peftilentiæ ignis ex
refiflenter ponunt , funtque magis explicite ô for tin&tus fuit; uti legitur in compendio vitæ, vir.
maliter tefłer , Ö' ideo per excellentiam , ßve anto tutum , & miraculorum , necnon A&orum in
nomaftice Martyrer appellantur ; qui foli cultum caufa Canonizationis ipfius exhibito, cum eadem
AMartyrum in Ecclefia obtinuerunt , ô Martyrum pertra&taretur in facris Confiftoriis coram fum.
nomine in acceptione apud Eccleßam ba&#enus ufita mo Pontifice ; quod' & refumitur in bulla Ca
ta cenfentur. Illi privilegio hoc gaudent, ut gratiam nonizationis, quæ eft i 13. in mov. cod. Canoniz.
ex opere operato confequantur , ô ab omnis poenae Neque tamen Poftulatores unquam cogitaverunt
reatu abfolvantur : quod privilegium ad iftor non ea de proponendo Martyrii articulo , quem utique
probabilitate extendi poteft quoad illos , quor neque proponere non omififfent , fi moriens , contra
certum eft , aut extra controverfiam , fed probabile 8ta lue ex minifterio quod exhibet pefte laboran
tantum hoc privilegio gaudere. tibus , pro vero Martyre haberi poffet ; cum ex
9 Anno 1591. Romæ extitit tanta annonæ ca infra dicendis , qui a Deo miraculofe liberatur
ritas, atque inde contagio , ut fexaginta homi a morte imminente, quam fi fubiiffet , Martyr
num millia perierint . San&tus autem Aloyfius fuiffet , Martyr effe non definat , licet in pace
Gonzaga fe ægrorum fervitio expofuit in nofo quiefcat .
<comiis Incurabilium, Confolationis , Lateranen 1o Hucufque refponfum fuit argumentis, qui.
fi, S. Sixti, atque in alio, quod prope domum bus probari poſſe videbatur, non eſſe de neceſ
Petroniam apertum fuerat. At cujufdam ample fìtate Martyrii , ut Perfecutor feu Tyrannus in
xu & contagione, qui peſtifera lue laborabat, in terveniat. Reliquum nunc eft, ut illis fatisfiat,
fe&us , feliciter vitam cum morte commutavit . ex quibus videtur inferri poffe , non effe de ne
Unicus enimvero inter San&os & Beatos fuit ceffitate Martyrii , ut Perfecutor feu Tyrannus
Aloyfius, quem re vera, conftet in obfequio con pœnam infligat. Plerique fcilicet coluntur ut Mar.
tagióforum obiiffe ; cum viginti teftes in procef tyres , qui fuis fibi manibus mortem intulerunt ;
fibus examinati de ea re tulerint teftimonium . & forfitan quidem in hifce Martyriis Perfecutor
Rotæ igitur Auditores in examine caufæ prædi feu Tyrannus non defuit, cum nomine Per(ecu
cti Sancti (in relatione tit. de Fortitudine) mor toris feu Tyranni ille etiam comprehendi poßit,
bum eum ab Aloyfio contra&tum , quo poftea qui Martyribus occafionem præbuit fibi moriem
extin&us eft , dum hominem amplexaretur qui inferendi ; veluti docuerunt Theophilus Raynau
contagium fpirabat, confiderarunt; &, exemplo dus oper, tom. 18. de Martyrio per peſtem part. 2.
defumpto ab his, qui die 28. Februarii memoran cap. I. num. 2. & 3. Silvius in 2. quæß. 64. art. 5.
tur in Martyrologio Romano , & de quibus fu in refponßone ad quintum, verf. Peter, qua ratio
pra locuti fumus , cenfuerunt , Aloyfii mortem ne, pag. 425. Peter , qua ratione columtur ut Mar
fuiffe fpeciem quamdam Martyrii. Fufius etiam tyre , , ß non funt occifae a Perfecutoribus Fidei. Re
idem affumptum, congefta, undique eruditione , fpondeo , cenferi occifa * a Perfecutoribus , quatenus
comprobatum fuit a P. Andrea Budriolo Socie illi fua perfecutione fuerunt caufa , ut in ea r redi
tatis Jefu Theologo & Canonizationis B. Aloyfii gerentur anguftiar, morerenturque propter Fidem, aut
diligentiſſimo Poſtulatore in ſuis ſcripturis part. Fidei virtutem , quam molebant negare vel amittere.
3. §. 4. ejufque mentio fa&ta eft in bulla Cano. Leffius de jußit. & jur.lib. 2. c. 9. dubit. 6. m. 24. Go
nizationis, quæ eft Conftitutio 1 14. in nov. cod. bat Theolog. experimental, caf. 18. Jedi. 1. num, 181.
Canoniz. Cumque B. Aloyius inter Sanctos fue circa fin. Quia vero Perfecutor ille feu Tyrannus
rit relatus , & ritu quidem non Martyris , fed poenam phyfice Martyrii non inflixit , fed Mar
Confeßoris colatur, nil clarius afferri poffe vide iyr ipfe , fibi mortem inferendo , pœnam re ve
tur , ut oftendatur , vere & proprie Martyres ra fibimet intulit , argui poffe videtur, non effe
non eſſe, qui ſervitium praeſtantes peſte laboran de neceffitate Martyrii, ut Perfecutor feu Tyran
tibus, morbo contracto, decumbunt. Item Ser nus poenam infligat. Sæculo Chrifti tertio Apol
vus Dei (nunc Beatus) Hieronymus Æmilianus lonia Martyrium paffa eft , quod defcribitur a
miniftrans pefte laborantibus, lue correptus, apud S. Dionyfio Alexandrino in epiftola ad Fabium
Somafchenfes mortuus eft . Rotæ itaque Audi Antiochenum apud Eufebium lib. 6. hißor Ecclef.
tores in relatione caufæ ipfius hæc habuerunt , cap. 41. En verba Dionyfii : Sed ô admirandam
loquentes de virtute Fortitudinis: Poftremo, cum illam prove&#æ jam ætatis Virginem Apolloniam tunc
Mártyrium ßt perfeéfiffimur a&ur Fortitudinis, hinc comprehenderunt , & maxilla r quidem eju* verberam
intelligimus , Hieronymo perfeétiffimam non defuiffe ter cunéìor ei denter excufferunt. Accenfo autem ex
Fortitudinem, qui vitam propriam Charitatis fer tra urbem rogo , mimabantur, vivam fe illam com
vore obtulit Deo in holocauftum facrificamr fe ipfum buffuror, niß una cum ipßr impia verba pronuntia •
in falutem proximi , dum peßilenti morbo laboran ret. At illa veniam deprecari paulifper vifa , at
tibus minißrans , eadem correptur lue, apud Soma que interim dimiJa celeriter in ignem infliit 5 con
fchenfe , interiit, ut jam diximus ; quam quidem mor flagravit. Eodem fæculo 1 1 1. Pelagia Virgo An
tem fpeciem efe Martyrii, tefatur Dionyfus Ale tiochena, ejufdem mater , & forores fe aquis de
zandrinus. Nihilominus de caufa hujus Servi Dei derunt, ne libidine fœdarentur ; natalifque dies
a&um fuit in facrorum rituum Congregatione , Pelagiæ tabulis Ecclefiafticis in civitate Antio
neque tamen uti Martyris, fed uti Confefforis . chena folemnis erat,etiam tempore S.Joannis Chry
Nec omitti poteft , S. Francifcum Solanum, cum foftomi, uti colligitur ex ejus hom.6o. tom. 2. oper.
una cum focio Bonaventura in pago Montoro pag. 585. Tum ipfam vero, tum matrem, & fo
provincia Andaluzia afiduam pefte laborantium fores cultum habuiffe & habere , teftatur Car
curam fufcepiffet , atque, Bonaventura morbi con dinalis Baronius ad an. 3o9. a num. 12. ufq. ad
tagione fublato, eam intrepide profecutus effet , num. 17. Die autem 9. Junii San£tæ hujus Pelagiæ
duplici glandula ſeu anthrace correptum fuiſſe ; fit commemoratio in Martyrologio Romano .
tum quodammodo miraculo fervatum , nedum mi Principio fæculi 1v. celebre fuit Martyrium Ber
•Il1CCS3
 L 1 B. III. C.A.P. XI. 6r
nices, & Profdoces, quæ cum matre fua Domni earum dextera , & alteram læva tenens ait : Mo.
na comprehenfæ, delufis militibus in fluvium fe riatur anima mea cum Pbilißiim. Concuffifque for
fe dedere præcipites; quarum feftum die 4. O&o titer columnis , cecidit damur fuper omnes Principes,
bris celebratur a Graecis, & S. Joannes Chryfofto & ceteram multitudinem que ibi erat ; multoque plu
mus tom. 2. oper. homil. 70. pag.643. Ö' ſeq. mor res interfecit moriem * , quam ante vivus occiderat.
tem earum refert , & laudibus extollit. Die 24. De morte Raziæ hæc habentur lib. 2. Macbab.
Augufti mentio habetur in Martyrologio Roma cap. 14. v. 39. & feq. Volens autem Nicanor ma
no trecentorum Martyrum tempore Valeriani & nifeftare odium quod babebat in Judæor, mifit mili
Gallieni, qui, ne thura Jovi adolerent, ictura ter quingentor, ut eum (hoc eft Raziam )' compre
pidiffimo fe injecerunt in ignem , & inter vapo henderent . . . . Turbir autem irruere in domum
res calcis in pulverem reda&ti funt, ex quo can ejus , & januam difrumpere, atque ignem admovere
didatus ille Beatorum exercitus Maffa candida me cupientibus , cum jam comprehenderetur, gladio fe pe
ruit, appellari. Quare Prudentius in hymno 5.. de ` tiit , eligens nobiliter mori potiur , quam fubditus fie
Sanéfo Cypriano Martyrium San&orum Maffæ can ri peccatoribus , Ö* contra natale r fuos indighir inju
didæ his verfibus eleganter defcribit, v. 76. riis agi. Sed, cum per feſtinationem non certo ictu
Fama refert, foveam campi in medio patere plagam dedi0et , G turbæ intra oſtia irramperent,
juſſam, -
recurrens auda&fer ad murum præcipitavit femetip
Calce vaporifera fummos prope margines refer fum viriliter in turba r ; quibus velociter locum dam
£4777 : tibur cafui ejus, venit per mediam cervicem : &
Saxa recoâa vomunt ignem, niveufque pulvir cum adbuc fpiraret , accenfus animo furrexit ; Ö'
ardet, cum fanguis ejur magno fluxu defueret, & gravif.
Urere taéfa potenr , & mortifer ex odore fla ſimis vulneribus eſſet ſaucius , curſu turbam per
túf. / tranfiit , Ö ßanr fupra quamdam petram præruptam,
Appoßtam memorant aram fovea fetiffe fumma & jam exfanguis effe&fur , complexur. inteßina fua
Lege fab bac, falis aut micam , jecur & fuis utrfque manibus projecit fuper turbar invocans
lit.arent IDominatorem vitæ ac fpiritur, ut bæc illi iterum
Cbrifiicolæ , aut mediae fponte irruerent in ima redderet : atque ita vita defum&fur eft. . -

foſſe. 12 Verumenimvero haćtenus relata nihil ur

Profiluere alacrer. curfu rapido ßmul trecenti. gent, cum nunc agatur de Martyrio, juxta regu
Gurgite pulvereo merfor liquor aridus voravit , Ias ordinarias, non de Martyrio juxta regulas ex
Praecipitemque globum fundo tenus ámplicavit traordinarias ; quæ ex fpeciali inftinétu Divino
3/70. **
caufam habent. S. Hieronymus tom. 6. oper. in
Corpora candor babet, candor vebit ad fuper cap. 1. Jonæ col. 4o2. collaudat mortem ab aliquo
na menter. . * fibi fponte illatam, ne catitatís detrimentum pa
Gandida Maffa debinc dici meruit per omne fe tiatur: Unde & in perfecutionibur non licet propria
clum. perire manu abfque eo ubi caféitas periclitatur. At
Utque cetera prætereantur, legitur in antiquio tutius S. Auguſtinus lib. 1. de civit. Dei c. 26. t.7,
ribus annalibus in lucem editis a Matthæo Weft oper. fic de fan&is praedi&is feminis loquitur, quæ
monafterienfi ; anno o&tingentefimo feptuagefimo, fibi mortem intulerunt : Sed quaedam , inquiunt,
cum in Scotiam veniffet innumera multitudo Da fanéïe feminæ tempore perfecutioni r, ut infeéfato
norum, quorum Duces erant Hinguar & Stub res fuæ pudicitiæ devitarent , in rapturum atque ne
ba, diræ perverfitatis homines, qui virgines San caturum fe fiuvium projecerunt, eoque, modo defun
&timoniales ludibrio tradebant & contuprabant; čiae ſunt , earumque Martyria in Catholica Ec
Ebbam Collinghammenſis coenobii Abbatiſſam , cleßa veneratione celeberrima frequentantur . De
ut cun&is Sororibus exemplum caftitatis praebe bis nibil temere audeo judicare : utrum enim Ec
ret, nafo fibi cum labro fuperiori ad dentes uf clefiae aliquibus fide dignis teftificationibur, ut earum
que novacula praecifo, horrendum de fe pecta memoriam fic bonoret , Divina perfuaferit auéfori.
culum aſtantibus præbuiſſe univerſis . Abbatiſſæ tar, nefcio ; & fieri poteft , ut ita ßt. Quid fi enim
«exemplum ceteræ Moniales fecutæ funt. Cum boc fecerunt non bumanitus deceptae , fed divinitus
醬 Dani ad monafterium accediffent, inde cum juſſe, nec errantes, ſed obedienter, ſcut de Samſo
èftinatione recefferunt ; inje&oque igne, illud ne aliud nobis fa r non eft credere? Cum autem Deus
cum omnibus oficinis, & Sanctimonialibus con jubet , feque jubere fine ullis ambagibus intimat, quis
cremarunt , quæ inter Martyres receptæ cultu obedientiam in crimen vocet ? Quir obfequium pietatis
Martyrum in Ecclefia coluntur. accuſet? Idem S. Dostor qu. 49. fuper libror Judieum
1 I Adftipulantur exempla e veteri Teftamen t.3. oper. col.61 1. docet , non debuiffe Jephte exem.
to defumpta. Primo quippe libro Regum c. 3 1. plo Abrahæ immolare filiam : Difiat itaque boc, quod
v. 4 & 5. Saul ſe propria manu interemit: Di Jephte fecit, a faëio Abrahæ; quoniam ipfe juffur ob.
xitque Saul ad Armigerum fuum: Evagina gladium tulit filium , ifte autem fecit , quod & lege vetaba
tur, & nullo fpeciali jubebatur Imperio. Et quæfi.
tuum, & percute me , ne forte veniant incircumciß
ifti , & interficiant me illudenter mibi. Et noluit
39. in Exodum tom. 3. oper. docet , ex fa&o He
Armiger ejus ; fuerat enim nimi* terrore perterri bræorum , qui vafa aurea & argentea Ægyptiorum
tu s. Arripuit itaque Sauk-gladium , & irruit fuper tulerunt , non debere quemquam inde fumere
eum . Quod cum vidiffet Armiger ejur , videlicet , exemplum proximos fuos modo prædi&o fpoliandi
quod mortuus effet Saul, irruit etiam ipfe fuper gla bonis : Hoc enim Deus juffit qui noverat , quid quem.
dium fuum , & mortuus eß cum eo. Samfön , ut que pati oporteret ; nec Ifraelitæ furtum fecerunt ,
eſt in libro Judicum cap. 16, v. 29. & ſeq. de fed Deo jubenti minifterium præbuerunt. Porro Co
tonfus , & viribus caffus, & fubinde excæcatus, quæus in notit ad cit. c. 26. lib. I. de civ. Dei no
invocato Domino, vires recuperavit, columnaf tat, S. Auguft. temperantius de praedićłis Virgini.
que domus evertit , & ipe una cum aliis fub bus locutum fuiffe, de his nihil temere audeo judi
ruinæ pondere mortuus eft. Et apprehendenr am care ; cum id exigeret ratio temporis , ob Circum
bas columna 1 , quibus innitebatur domur, alteramque cclliones videlicet , qui ftulta Martyrii opinione
paſſim
t ‫صے‬
 62 DE SERV. DEI BEATIF. ET EE.AT. CANONIZ.
paßim fibi mortem inferebant. Itaque, ut Sam rum referatur: Et quid adbuc dicam ? Deficiet enim
íonis facinus , qui fe ipfum cum hoftibus ruina me tempus enarrantem de Gedeon, Barac , Samfon ,
domus oppreffit , a S. Doétore excufatur, eo quia Jephte, David, Samuel , & Prophetis. Atque jam
id fecit , infpirante Deo ; ita, San&ae Virgines, fupra ex S. Auguftino vifum eft, Samfonem fi
quarum Martyria celebrantur in Ecclefia, quæ bi mortem intuliffe , Deo jubente : & San&o ipfi
que, ne fubjicerentur libidini perditifimorum ne Auguſtino adhaeret S. Thomas 2.2. qu. 64. art.
bulonum , fe fe in flumen præcipites dederunt , 5. ad quartum , ubi, propofita quæftione, utrum
a culpa effe excufandas, neque è Martyrum ca liceat fe ipfum occidere , & oppofito fibi fa&to
talogo ele delendas, cum id peregerint ex Di Samfonis, ita refpondet : Ad quartum dicendum ,
vina infpiratione , idem San&us. confirmat . S. quod , ficut Auguftinus dicit in primo de civitate
Ambrofius lib. 3. de Virginibus cap. 7. tom. 2. San Dei : nec Samfon aliter excufatur , quod fe ipfum
&arum Virginum , meminit , Pelagiæ , videlicet , cum boftibus ruina domus oppreffit , niß quod laten
matris , & fororum ejufdem , quæ, ne in Perfe ter Spiritus Sanéfur boc jufferat , qui per illum mi
cutorum manus devenirent , & pudicitiae ja&u racula faciebat ; & eamdem rationem affignat de qui
ram facerent , fibi mortem, intulerunt : & erudi bufdam fan&i r femini r , que tempore perfecutionis
ti Adnotatores ad diétum cap. 7. obſervant, Pe fe ipfa r occiderunt , quarum memoria in Ecclefia ce
lagiam , & ceteras modo memoratas effe illas, de lebratur. Demum quoad fa&tum Raziæ Augufti
quibus loquitur S. Auguftinus. Theologi, quoque nus Calmet in dičtionar. Bibl. v. Razia , cenfet,
uno confenfu afferunt, mortes eas efe referen id utique in facra Scriptura referri , fed non com
das ad ſpecialem impulſum, ſeu Divinam inſpi mendari : & S. Auguſtinus obſervans, Donati
rationem;. inter quos Cardinalis Cozza in com ftas , dum fibi mortem voluntarie infligebant , fe
ment. hiſtorico-dogm. in libr. S. Auguſtini de Heref. excufare confueviffe, exemplo. Raziae ; atque adeo
part. 1. cap. 1. nam, 177. Gravina in continuat. 2. hujus fa&tum difcutiens epift. 2o4. n. 6. & 7.t.2. oper.
part. Catholic.. preferip, tom. 4. pag 336. Clericat. col. 766. ait , vitium ei , non virtutem , au&orem
de Bapti/mo decif. 27. num. I 2. Quocirca Sotus in fuiffe, ut gladio primum , tum vero præcipitio fi
4. lib..fent. diff. 49. quafe. 5. art. 2. pag. 65 1. oppo bi mortem quæreret : Qui cum effet apad fuor mo
fitis fibi prædiétis SS. Virginum exemplis refpon bili r, & multum in Judaifmo profeciffet, (quæ ß
det, id Divino inßin&fa in exemplum egregiae for bi in comparatione jufiitie Chrifliane damna 5 fier
titudinis feciffe , ut Tyrannorum rabier admiratio cora fuiffe, dicit Apoßolus ) , , Ö* propter , boc' idem
ne vinceretur ; dum viderent , pro Cbrißo fic fexum Kazia r Judæorum Pater appellaretur, •quid: mirum
illum fragilem mortem: contemnere. Quod & late eß, ß tanquam bomini elatio fuperba fubrepßt , ut
profequitur. Cardinalis Baronius in annal. ad an. mallet manu propria perimi , quam poft illam in
87o. num. 41. ubi factum perpendit Ebbae Collinº fuorum adfpe&tibus celfitudinem , fußinere , indignam
ghanmenfis coenobii Abbatiffæ a nobis fupra re in boßium manibus fervitutem ? & to. 9. oper. lib. I.
iatum . De Sophronia , autem Romana fœmina in Gaudentium cap. 31. col. 654.' fic profequitur :
narrat Eufebius , eam a Marito dereli&am , & Quocirca bumilitatem inter manu r inimicorum mons
in manibus Maxentii Tyranni reli&tam tempus valens ferre, non plane fapientiæ , fed infipientiæ de
petiiffe , ut Corpus fuum decenter ornaret ; at dit exemplum, non Cbrifti Martyribu r , fed Donati
Cubiculum ingreſſam , cum ſola eſſet , enſe ſe Circumcellionibus imitandum ... At enim fanétarum
fe ipfam transfixiffe : at mulier hæc quidem Chri Scripturarum auéìoritate laudatur efl Razia r. §}uo
-ftiana erat, ejufque cum laude meminit Cardi modo laudatur? Quia fuit amator civitati r... lfiam
nalis Baronius ad an. 3o9. num. 1o. non eft ta vero ejus mortem mirabiliorem , quam pradentiorem ,
men inter San&as relata ; quod ex eo forte pro narravit: quemadmodum faéfa effet , non tamquam
venit, quia Ecclefia non habuit indicia , ut exi facienda effet , Scriptura laudavit . Subfcribit his
. flimare poffet, ipfam inftin&tu Spiritus San&i fi D. Thomas 2. 2. quæß. 64. art. 5. ad quintum , in
bi vitam ademiffe ; quemadmodum indicat Bail qua pariter quæftione Sanétus idem Do&or late
1et in differtat. general. ad vita * SS. §. 79. Quæ. oflendit , illicitum omnino effe , fe ipfum occi
nam autem indicia fint, quibus Ecclefia induci dere , cum homo non fit dominus vitæ fuæ : Qua
pote(t, ut hæc, & alia hujufmodi fpeciali Spiri mobrem, ſi adſit Dei praeceptum, qui ſibi mor
âus San&i impulfu fa&ta credere poffit , alibi ex tem infert , non peccat : non decernit enim de
plicabitur. fe fine confenfu Domini, fed agit ut inftrumen
13 Quod attinet deinde ad exempla defum tum Dei , qui habet jus perfe&iffimi dominii in
pta e veteri Teftamento, 9mittendum eft illud vitam , quique eam opera ipfius hominis eadem
Saul, cum apertiſſima ſit Sacra Scriptura teſti ex fua beneficentia fruentis detruere poteft; que
ficatio de æterno ejus exitio. Libro quippe pri madmodum fufe exponit Cardinalis de Lugo de
mo Paralipomenon cap. 1 o. v. 13. fic legitur : Juflit. O jur. difput. 1o, fe&i. 1. num. 1o. Ó num.
Mortuus eft ergo Saul propter iniquitates fuar , eo 13. & late profequitur Cardinalis Capifucchius
quod prævaricatus 6t mandatum Domini, quod præ in fepe cit. controv. de Martyrio §. 9. atque opti
Σeperät , & non cuftodierit illud; fed infuper etiam me exornat Fr. Joannes Laurentius Berti Eremi
Pythoniffam confuluerit , nec fperavit in Domino: ta Auguſtinianus in ſuo opere de Theologicis di
propter quod interfecit eum , & tranftulit Regnum fciplinis , poft primam noftri Operis editionem ty
&juí ad David Filium Jfai. Non ita vero fe ha pis Romanis impreffo anno 1742. tom. 6. lib. 3 I.
5et res, loquendo de Samfone, cum ab Apoftolo cap. 24. num. 2,
in epifi. ad Hebr. cap. 1 1. v. 32. in album Sancto

CA
 L I B. III. C.A P. XII.

C A P U T D U O D E C I M U M.

ք, բա a Perſecutore ſeu Tyranno infligenda .

j] D verum Martyrium con illos, qui carceres, exilia, ærumnas !pro Chri
ſtituendum duo in Per ſto patiuntur, dummodo continuatæ ſint uſque
fecutore requiruntur : ad obitum, & ad mortem perduxerint: Si ....
primum, ut re ipfa mor *yulnera non mortalia fufceperit , & adhuc carce
tem inferat, aut faltem rem fuftinenr moriatur, adhuc aureolam meretur ;
ponat caufam neceffa unde 5 guorumdam Sanéiorum Martyria in Eccle
riam mortis ; mortis , fia celebrantur, qui in carcere mortui funt , aliqui
inquam, naturalis, non bus verberibur longe ante fufceptis , ficut patet de
autem alius mortis, quæ Marcello Papa δ'c. Si vero non continuetur ufque
talis habetur in Foro ad mortem, non propter hoc aliquis dicetur Mar
cxterno, qualis eft eorum, qui injufta excom tyr ; ßcut patet de Silveßro, de quo non folemni
municatione puniuntur, quique, ſi invi&ta pa zat Eccleßa , ßcut de Martyre , quia in pace vi
tientia eam toleraverint, Martyres a nonnullis tam finivit , quamvis .prius aliquas paffione* fu.
minus proprie fuerunt appellati ; de quibus Pa ſtinuerit. Item 2, 2, queſt. 124. art.4, ad 3. ð 4.
ter Lupus in ſchol. ad lib. Tertulliani de preſcript. Portitudo principaliter confifttt circa pericula mor
cap. 4. pag. 131. Alterum, ut id faciat ex odio tir ; circa alia autem confequenter : & ideo nec
in Fidem, vel in aliquam rem, quæ ad Fidem AMartyrium proprie dicitur pro fola tolerantìa car
fpe&et. In capite itaque præfenti de primo ex ceris, vel exilii, vel rapinæ divitiarum , miß for
prædiétis requifitis agemus; aliqua autem in fe te fecundum quod ex his fequitur mors Ö'c. Meri
quenti de fecundo tra&abuntur, de quo fufior tum Martyrii non ef? poft mortem , fed in ipfa vo
habebitur fermo, cum quæftio inftituetur de cau luntaria fußinentia mortir , prout fcilicet aliqui r vo
ſa, non relative ad Perſecutorem ſeu Tyran 1untarie patitur infličłionem mortir. Contingit ta
num, fed ad Martyrem ipfum . men quandoque , quod 4liquis poß mortalia vulnera
2 D. Thomas 2. 2. quaeß. 124. art. 4. proponit pro Chrifto fufcepta , vel quafcumque alia r tribula
quaeßionem , Utrum mors ßt de ratione Martyrii : fiones continuata r ufque ad mortem , quar a Perfe
cui fic refpondet: Ad Martyrium ergo pertinet , cutoribus patitur pro Fide Chrifti , diu vivat : in
ut homo teftificetur Fidem, fe opere offendens omnia quo ßatu a&ius Martyrii meritorius eft, & etiam
præfentia cantemnere, ut ad futura ò' invifibilia ipfo eodem tempore , quo hujufmodi affliéfiones pa
bona perveniat. Qaamdiu autem bomini remanet titur. Cui S. Thoma doctrina coharet commu
vita corporalis , nondum fe opere oßendit corpora nis Theologorum fententia, qui docent, Marty
lia cunčia de/picere. Confueverunt enim hominer rem, rigorofe loquendo , non effe illum , qui ex
confanguineor & omnia bona poffeffa contemne odio in Fidem cruciatur quidem , non tamen
ze , & etiam dolores corporis pati, ut vitam con occiditur, fed illum effe Martyrem, qui letha
fervent; unde ô Satan contra Job induxit, Pel lia vulnera perpeffus , a Deo miraculofe fanatus
lem pro pelle, & cunéta , quæ homo habet , dabit eſt; itemque inter Martyres eſſe recenſendum ,
pro anima fua , id eft pro vita fua corporali: & qui ex odio in Fidem conje&us in carcerem, aut
ideo ad perfeéfam rationem Martyrii requiritur , exilio ex eadem caufa multatus, moritur ex æru
quod aliquis mortem fuflineat propter Chriftum. Si mnis carceris vel exilii. Sotus in 4. fent. di/t.
milia traduntur ab eodem S. Do&ore in 4. diff. 49. qu.5. art. 2. pag. 1o37. Cardinalis Capiſuc
49. queß. 5. art. 3. quae/iiunc. 2. Sicut ineft que chius 1n controv. de Martyrio $.4 & 5. Salman
dam pugna fpiritui contra interiore , concupifcen ticenſes in curſu Theolog. tom. 3. trači. 9, de bea.
tiar , ita etiam ineft homini quaedam pugna con tit. difp. 3. dub.2. per tot. 69 fignanter $. 2. Suarez
tra paffiones exteriur ullatas : unde , ßcut perfe in defenf. Fidei Catholicæ lib. 6. cap. I 1. num. 19.
&fiffimæ viétoriae , qua de concupifcentiis carnir C9 2o. Hurtado in reſolut. de vero Martyrio reſol.
triumphatur, ſcilicet Virginitati, debetur ſpecialis 35. aſſert. 2. S. 2. 5 in ultimo aſſerto S. 5. Theo
corona, quæ aureola dicitur, etiam perfeéfiffimæ vi philus Raynaudus in trači. , de Martyrio per pe
ctorie, que babetur de impugnatione exteriori, de fem part. 2. cap. 1. §. 4 C' ſeqq. Clericat. de Ba
betur aureola. Perfeétiffima autem viéîoria de ex ptifmo dec. 27. num. 8. §. Tertius gradur, Fraffem
terioribur paffionibus confideratur ex duobur. Primo in Scoto Academico tom. Io, trači. 1. diſp. 1. art.1.
ex magnitudine paffionis : inter omne r autem paf qu. 3. §. Notandum tertio , Anaclet, in Theolog.
.fíones illata r exterius præcipue locum mors tenet , moral. trači. 7. dift. I. qu. 6. num.52. & 53. Cardi
/£cut & in paffionibus interioribus præcipue funt nalis Gotti Theolog. tom; 13. quæſt. 2. de diviſione
venereorum concupifcentiae ; & ideo, quando aliquis Bapti/mi dub. 2. num.4. O feqq. Maurus Theolºg.
obtinet vičioriam de morte, 5 ordinatis ad mor tom. 3: lib. II. trači. 12. que/8.93. num 4. & Jeqa.
tem, perfeéiiffime vincit. Secundo perfeéîio viéioriæ Mortem autem effe de neceffitate Martyrii, paf
confideratur ex caufa pugnæ, quando fcilicet pro fim docent Scribentes de Canonizatione , Con
honeßiffima caufa pugnatur , que fcilicet ef ipfe telorius videlicet cap. 14. num. 33. & 34. Mat
Chriſtus. Et hec duo in Martyrio conſiderantur, ta part. 2. cap. 1 1. num. 5. Sed reliqua etiam fu
quod eft mors fufcepta propter Cbrißum. pra recenfita enarrantur a Patre Matthæuccio in
3 Idem S. Doctor in 4. fent. loc.cit. ad 7. expref ipraéf. Theologo-Canon. ad cauf. Beatification. & Ca
fe pariter docet, Martyrem effe eum, qui àcce. попization. tir. 4. cap. І. $. І. пит.46. -

pto lethali vulneri fupervivit : Dicendum, quod , 4 Confirmantur hæc omnia exemplis ab Ec
/í aliquis propter Fidem vulnus mortale accipiat , ò' clefiaftica hiftoria petitis. Joannes Euangelitta
/upervivat , non eft dubium, quod aureolam meretur: fenio confe&us quievit , {ed tanquam Martyr ce
& præterea Pro veris Martyribus habendos effe lcbratur ab Ecclefia die 6. Maji propter crucia*.
tum.»
 64 DE SERV. DEI BEATIF. EI BEAT. CANONIZ.
tum, quem Romæ paffus eft. In ferventis etenim gorii ; de ejus nihilominus uti Martyris cultu
olei dolium conje&us, Divina protegente eum authentica non defunt monumenta, tete Rui
Cratia, illæfus evafit. Et profeéto, cum Chriftus nart. in* admonit. ad vitam & Paffionem ejus inter
Dominus Matthæi cap. zo. v. 23. dixiffet ,' Cali Acta Martyr. num. 2. pag. 214. Felicem ſub Mar
cem quidem meum bibetis , hoc eft Martyrium pro tyrir titulo colit Eccleßa Romana in Martyrologio,
me fuftinebitis, uti explicant omnes, teftatur S. ό Officiis Eccleßaßici r. Item S.Paulinus in natal. 3.
Hieronymus tom. 7. oper. col. 155. &feqq. in com de eo fic canit, uti fupra dićtum eft:
ment. addicium caput , id impletum fuiffe , quan Cælefter nan&#ur ßne fanguine Martyr bonorem ,
do Joannes in ferventis olei dolium miffus eft : Nam Confeſſor obit paenas non ſponte lucratus,
licet enim tunc mortuus non fuerit , quia tamen & natali 1 1. inter anecd. Ludovici Antonii Mu
voluntarie fe morti obtulit in Fidei teftimonium , ratorii tom. 1. pag. 24.
& caufa illa erat ex fe fufficiens ad mortem in Confeffor Felix, ô Prefbyter, ore Magißer,
ferendam, nifi miraculofe fuiffet impedita , fatis Elogio Martyr, merito, officioque Sacerdor.
id eft, ut calicem Chrifti dicatur bibiffe , ideo Nec omittendum eft exemplum S. Gregorii ma
que inter Martyres fit recenfendus. Porro Pa gnæ Armeniæ Epifcopi , de quo in Martyrologio
trum de Martyrio S. Joannis teſtimonia colle&a Romano ad diem 3o. Septembris : quievit enim in
legi poffunt apud Tillemont. tom. 1. in hiftor. pace, poftquam invi&a multis ante annis pro
Ecclef. fex primorum feculorum , in vita S. Joan Chrifto tulerat tormenta. Colitur autem ritu
ni r Euang. art. 5. & apud Hurtadum de vero Martyris in officio, quod au&oritate Congregatio
Martyrio trači. 3. refol. 22. 5. 2. nis facrorum rituum aliquibus in locis in ejus
5 Sancta Thecla Protomartyr a Patribus appel honorem recitatur, non nifi quia tormenta quæ
1atur, cum prima fuerit ex feminis, quæ Mar pro Fide tulit, adeo magna adeo fæva fuerunt,
tyrium pro Chrifto, fubierit , atque adeo, quan ut citra miraculum Dei non potuerit ea ferre , &
do iidem Patres excellens aliquid de femina di poft ea longa annorum ferie vitam ducere; ut infer
&um volebant, eam Theclæ nomine infignibant, tur ex ipfis ejufdem cruciatibus, qui in antiquis
uti fufe videri poteft apud Cardinalem Baronium Orientalis Ecclefiae Martyrologiis narrantur. Mar
in not. ad Martyrol. Roman. ad diem 23. Septem- ' tyrologiorum verba referuntur in ejus hißoria Ro
brij, & in ammal. ad an. 47. num. 13. Fuit nem me typis impreffa ann. 1717. ab Antonio Maria
pe illa ad \be{tias damnata ; fed incolumis evafit Bonuccio Societatis Jefu Theologo.
fìon fine fpeciali ope Divina : quod defcribitur a 7 Addi poteft celebris epift. 58. S. Cypriani ad
S. Ambroſio tom. z. oper. lib. 2. de Virginibus cap. Lucium Romanum Pontificem col. 2o7. juxta editio
3. his verbis : Thecla doceat immolari , que copu. nem ftudio & labore Stephani Balutii illuftratam:
jam fugien , nuptialem , & fpon/ furore damnata na Neque enim in tribus Pueris minor fuit Martyrii digni
turam etiam beßiarum Virginitatis veneratione mu tar, quia morte frußrata ( vel ut alii legunt, Mar
tavit ; namque parata ad fera * , cum adfpeétus quo tyrio frußrati ) de camino ignis incolumes exierunt,
que declinaret virorum , ac vitalia ipfa fevo offer aut non confummatur Daniel extitit in fuir laudibur,
3et leoni, fecit , ut qui impudico* detulerant ocu quia qui leonibu* miffur fuerat ad prædam, proteétus
los , pudicos referrent . Cernere erat , lingentem pe a Domino vixit ad gloriam. In Confefforibus Cbrißi
des beſtiam cubitare humi, muto teſtificantem ſono, dilata Martyria non meritum confeſſionis minuunt,
quod facrum Virginis corpus violare non poffet . Er fed magnalia Divine protećhonis oſtendunt. Repre
go adorabat prædam fuam beftia , & proprie oblita fentatum videmur in vobis , quod apud Regem for
áaturæ naturam induerat , quam bominer amife ter atque illußres Pueri prædicaverunt, ipfo r qui
yant. Putant tamen nonnulli , eam re vera Mar dem parator effe ardere flammis , ne Diir ejus fer
τyrium morte fua confummaffe: fed alii proba virent , aut imaginem, quam fecerat , adorarent ;
bìlius cenfent, ipfam divinitus a periculis mor Deum tamen quem colebant, quemque ô nos colimur,
vis liberatam fe in folitudinem contuliffe , & ibi potentem effe , ut eos de camino igni r eximeret , & de
{enio confe&tam in pace quieviffe ; inter quos Aegir manibur , ac de pæni * præfentibus liberaret.
Tillemont. tom. 2. in vita S. Theclae pag. 63. & in 8 Itaque, fi S. Joannes Euangelifta, fi S.The
not. 4. ad eamdem, & Baillet in ejus vita ad diem 23. cla, & alii modo recenfiti Martyres fuerunt , li
septembris , ubi fcite animadvertit, quod, fi t9r cet in pace quieverunt, eo quia videlicet tormen
mentorum vi mortua fuiffet , ipfius nomen ha ta pro Chrifto paffi funt, quae mortem intulif
beretur in Canone Miffae, in quo nimirum recen fent , nifi Divina omnipotentia eos miraculofe li
{entur illi Martyres, qui per Tyrannos funt in beraffet ; fi Daniel , fi Pueri Martyres fuerunt,
terfeóti. quamvis hi e camino ignis ardentis, ille ab ore
De S. Felice Nolano hæc habentur in Marty leonum fuerint divinitus fervati ; non videtur ,
rologio Romano ad diem 14 Januarii: Nola in obfiftere debere Martyrio miraculofam a tormen
campania Natalis Sanéti Felicis Presbyteri , qui , tis liberationem, eorumque , qui ad ea fufferen
ut san&#ur Paulinur Epifcopus fcribit , cum a Per da erant parati , in pace fubinde quietem ; uti
fecutoribus poft tormenta in carcerem mitteretur , praeter ſupra memoratos bene advertit Guyet de
ð cochleis ac tefiulir winč#ur fuperpofitur jaceret , feflis proprii r SS. lib. 2. cap. 7. quæf, 9.
no&te ab Angelo folutus atque eduéfu fuit ; poßmo 9 Sequuntur exempla pariter ab Ecclefiaftica
dum vero, ceffante perfecutione , cum vitæ exemplo hiftoria defumpta eorum , qui in carcere, aut
ac doéìrina multos ad Fidem Cbrißi convertiffet , exilio mortui funt ex ærumnis ufque ad obitum
clarus miraculis in pace quievit. In vetufto quo. continuatis, quique etiam uti Martyres colun
que Occidentalis Eccleiae Martyrologio edito a tur ; de quibus multa habentur in libro eruditi
Francifco Maria Florentinio ad praedi&tam diem viri Antonii Gallonii de cruciatibus SS. Martyrum ,
fic legitur: Nola Campaniæ Paffio Sanéfi Felicit. ubi memorat Martyres exilio damnatos , alios ad
Quapropter, quamvis in nonnullis Miffalibus , di&os operibus ædificiorum, & purgationi cloa
& Sacramentariis Felix ipfe Nolanus non uti carum, alios denique ad metalla deftinatos. Sci
Martyr, fed uti Confeffor colatur, de quibus licet de S. Marcello legitur in libro Pontifica
apud Menardum in nor, ad Sacramentar, S. Gre li variantibus leċtionibus & motis locupletato
- ab
 L 1 B. III. C.AP. XII. 65
ab Joanne Vignolio in vita diºti Marcelli pag. 72. graviffima fuperftites fuerunt, titulum Martyris
& 73. quomodo contemnens atque deridens diéfa & conftanter refpuerunt. Scribit enim Eufebius lib.
præcepta Maxentii, qui eum adigere tentabat, ut 5. c. 2. & ex eo Cardinalis Baronius ad an. 179.
Dæmonibus facrificaret , damnatur fit in catabu m. 3o. nonnullos pro Fidei defenfione acerba tor
lum , hoc eft publicum ftabulum animalium , ut menta perpeffos, beftiis obje&tos, ignito ferro exu
eis deferviret ; & quorhodo tandem in fervitio a ftos, vulneribus infli&is excruciatos, non tamen
mimalium nudur , ami&fur cilicio , defunéfus fit. De fe ipfos Martyres
prædicaffe, nec cuiquam copiam.
S. Martino- Papa habemus eum captivum in Grae. feciffe fic eos appellandi , allata præ ceteris fe
ciam fuiffe deportatum, atque adeo in libro Pon quenti ratione : Martyrum etiam , qui jam ad Cbri
tificali pag. 263. δ' feq. fic de eo legitur: Deinde fum ex hac corporis cußodia migraviffent, no , non
direéîur eft faepe diéfur San&fiffimur vir in exilium gravate in memoriam redegerunt, dixeruntque ,, Il
in locum , qui dicitur Cherfona , ©* ibidem , ut Deo ,, li jam vere funt Martyrer , quor Chriftus propter
placuit , in pace Cbrißi Confeffor vitam finivit . Fidei confeffionem ad fe recipere dignatus eft , Ö*
Et in fine colleétaneorum Anaftafii, quæ Sirmon quorum Martyrium ipfo præclaro vitæ exitu ,
dus publicavit , fic habetur : Obiit autem idem San tamquam Aegillo certiffimo , obfignavit ; nor autem
&fiffimus ter Beatur Apoßolicur Martinur Papa re tenue , folum , & abje&ii Cbrifli nominis Confef
cemr re vera Confeffor Ö' Martyr Cbrifti Dei noßri ,, fore r ,, : Atque Fratres obfecrabant cum lacrymi*
in eadem exulatione Cherfonae juxta ejufdem ad Do ut precer pro illir ardenter ö' obnixe Deo funderent;
minum Deum petitionem , quam obtulit ei cum quo ipfo deceffa e vita opur, quod Deus tam beni
Jacrymis exienr de mavi, & calcam * terram illam , gne in illis incepiffet , cumulate expleretur. Et quam
id ef?, ut in ea finiret vitam , bonum certamen cer vis, non modo libera reſponſa Gentilibus dando, ſed
tans , curfum Martyrit confummans , Ö bonam fi etiam patientia , magnanimitate , fidenti animi ro
dem fervanr. Legi poteft Pagi fenior ad Cardi bore contra omnes cruciatur fe generofor , Ö* ftre
malem Baronium ad an. 654. num. 2. Additur ab muor palam offendendo, vim & virtutem Martyrii
aliquibus exemplum S. Silverii Pontificis, qui in perfpicue declaraffent, tamen timore Dei referti Mar
exilio aerumnis confe&us, & inedia confumptus tyrum appellationem , qua Fratres donare illos voluif
die zo. Julii diem clauſit extremum , cujuſque fent , ab , fe repellere ftudebant. Secundo , quia
memoria fub titulo Martyris quotannis eo die plures juxta antiquum Ecclefiæ morem dantur
celebratur ab Ecclefia : fed , cüm Procopius in Martyrum gradus ; aliifque omiffis , unus eft
hifloria arcana cap. 1. pag. 4- tom. 2. loquens de 1nitiativur , hoc eft eorgm,, qui poft tormenta3
Antonina Bellifarii uxore dicat , Fuit illi mini quæ paffi funt, fuerunt fuperftites ; alter eft uf
fer fceleris quidam ex famuli, Eugenius nomine , quequaque abfolutus & perfe&us, eorum fcilicet,
qui & commiffi contra Silverium piaculi fateller qui ob Fidem , vel virtutem a Fide di&atam
fuerat ; Alemannus in not. ad librum praediéfum mortem fubierunt vel in ipfis cruciatibus , vel
obfervat, Procopium indicare , Silverium fuiffe poftea virtute cruciatuum, aut ærumnarum infii
non inedia , fed ferro necatum : uti legi etiam &tarum; uti adnotavit Cardinalis de Lauræa in
poteft apud Pagi juniorem in breviar. Rom. Pon 3. lib. Sentent tom. 3. part. 2. diſput. 2o. art. 4.
tif. tom. 1. in vita Silverii num. 6. Aliaque con mum. 37. & feqq. cumque in præfenti fermo fit
fimilia exempla colle&a fuerunt a Guyet de fe. de ultimo gradu Martyrii , & ideo de Martyrio
ftis propriis SS. lib. z. cap.7. quef?. io. ex quibus per veritatem, non per ſimilitudinem, de Mar
omnibus infertur, nedum Martyres habendos ef tyrio, inquam , non initiativo, fed confummato,
fe , qui a tormentis miraculofe liberati funt, & unufquifque facile dignofcere poterit , fubGftere
fuperftites in pace quieverunt , fed etiam eos , ea , quæ in hoc capite di&ta funt, non obftanti
qui ex ærumnis ufque ad obitum continuatis in bus exemplis in contrarium allatis.
carcere vel exilio mortui funt. - * > *.*
1 1 Quæres autem primo, an ficut inter Mar
1o Nec enim urgent exempla a nobis alibi re. tyres recenferi debet , qui lethalia vulnera per
1ata, hoc eft lib. 1. cap. 2. num. 7. exemp!a , in peffus, a Deo miraculofe fanitatem recepit, jux
quam, enrum, qui in facra antiquitate Martyris ta ea quæ in fuperioribus di&a funt, ita inter
titulum , licet adhuc viventes, fibi arrogarunt Martyres recenferi debeat ille, qui tormentis ex
propter tormenta , quæ pro Fide Chrifti pertu pofitus nullum dolorem nullumve cruciatum,
Jerant , ac fi hinc inferri poffet , nec mortem , Divina eum protegente Gratia , expertus eft .
nec miraculofam a morte liberatíonem requiri, Cardinalis Capifucchius in cit. oper. §. 5. docet,
ut quis Martyrum catalogo adfcribi poffit . Ite bunc ad fummum inchoative, non autem rigorofé
rum quippe dicimus, in primæva Ecclefia Mar Miartyrem dici p9ffe ; eo quia, licet animum per
tyris nomen etiam eis fuiffe attributum, qui tor feéte paratum habuerit ad mortem pro Chfißo
mentis fuperftites fuerant, uti præter loc. cit. ad fubeundam , & mortem ipfam acceptaverit in caufa
duéta deſumitur ex libro Tertulliani ad Martyres mortis ex fui natura illativa , cum tamen crucia.
juxta adnotata a Pamelio , & ex S. Cypriano tus paffus non fit , Martyr rigorofe dici non
epiß. 8. ad Martyrer , Ö* Confeffore , Jefu Chrifti , poteft : quæ etiam doétrina fuitTCardinalisCajc
& epift. 1 1. col. 54. ubi ait : De boc & ad Clerum tani ad 2. 2. quaeſt. 124 art. 4. in fin. Contrarium
&y ad Martyres , Ö* Confeffore , littera f feci ; & epiß. vero late docetur a Theophilo Raynaudo tom.
14. col. 59. Littera* feci, quibur Martyres , & Con 18. in tract de Martyr. per peſtem part. 2, cap. 1.
feffores confilio meo, quantum poffem , ad Dominica num. 5. & fcqq. ubi, poftquam dixit, homihem
praecepta revocarem ; & demum epift. 3o. col. 94. miraculofe a morte liberatum inter Martyres e{.
Illud præterea vellemur addifcere, fi Martyre r mon fe recenfendum, cum per eum non fteterit, quo
propter aliud Martyres fiunt , niß ut non facrifican minus Chrifto pro nobis mortem paffo mortem
ter teneant Ecclefiae ufque ad effußonem fanguinis fui rependeret, ſubdit, id ipſum dicendum eſſe de
pacem. Porro ex his & fìmilibus fufficienter non illis qui tormentis expofiti, Divina eos prote
infertur, mortem regulariter non requiri ad Mar gente Gratia, nedum liberi a morte evaſerunt
tyrem conftituendum; primo, quia in ipfa facra fed etiam poenam corporis affli&ivam non fubie
antiquitate nonnulli etiam , qui poft- tormenta runt, quin & jucunde in
Lib. III.
ក្នុណអេ.
quaſi in
deli
 66 DE SERV. DE BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
deliciis, verfați funt: Nec aliter fenferim de ple recenfuit ; cum quo concordat Tertullianus in
rifque , quo* lethalibus vulneribur non affe&#• r, cau fcorp, cap. 8. ubi , poft relatam hiftoriam di&o
Â, tamen eorum certo illativir expoßtos , mera Dei rum trium Puerorum Hebræorum , ira conclu
providentia indemnes praefiitit , cujufmodi fuere per dit: O Martyrium & ßne Paffione perfeéfum ! Sa.
multi , qui ab immiffit in eos feris nullam fubiere tis paffi, fatis exufti funt, quor propterea Deus te
moleftiam , & alii , quibur medium fornacis faéfum ×it, ne poteftatem eju* mentiri viderentur. Ex eo.
eft in locum amæniffimum, ô quafi vento roris per dem quoquc Tertulliano S Hieronymus in libro
fiante temperatum, -

contra Jovinianum t. 2. col. 28o. fic de S. Joan

12 Enimvero in Aétis SS. Tryphonis & Reſ. ne Euangelifta loquitur : Refert autem Tertullia
picii apud Ruinart Pag. 139. legitur , fuiffe eorum nus , quod Romae miffu * in ferventi , olei dolium pu
pedes clavis fixos juffu 'Aquilini Præfe&i, dolo rior & vegetior exiverit : quam intraverit : & ip
rem autem eos non fenfiffe : Aquilinus dixit ; De fum quidem S. Joannem jam fupra di$tum eft in
ferantur clavi, ô configantur pedes eorum. Quod catalogo Martyrum recenferi ; quocirca in Sacra
cum faëìum fuiffet , per medium civitatis in afpe mentario Gallicano apud Mabillon. in mufeo Ital.
ritate biemi* , in vehementia tempeßatis traheban tom. 1. pag. 294 eius feſtum celebratur una cum
tur. Nom enim eis Diabolus nocere potuit , fed ma fefto S. Jacobi ejufdem fratris, qui juffu Herodis
ir ac magis confortabantur in Domino. Aquilinur capite minutus eft pro Chrifto, & uterque titu
dixit ; ®aid efi ? Non fentitis tormenta? Sanéìi ref lo Martyris infignitur, cum uterque calicem Do
ponderunt : Non; quia clavi non funt fixi in pedibur mini biberit: Deus (verba funt Colleéìionis) qui
noßri* , fed quafi in calceamenti3. Item in Paffione Beatiffimi Apoßolis tuir Jacobo, ô Joanni gloriam
S. Theodoti Ancyrani confcripta ab Austore Nilo Martyrii bibitionis tui calicis prædixißi , ut & con
tefte oculato tom. 4. Maji Bollandiani ad diem 18. firmarer refponßonem , quam Fide * pura protulerat:
cap. 4. pag. 164. bæc habentur de illo : Poßquam profft patrocinii * , ut digneri *, exaudire, fuffragii r .
autem verberatus fuit , & omnis generis tormenta Sanétæ pariter Theclæ, aliorumque exempla fu
fußinuit , nihil ex plagis pati videbatur , ßcut δ' pra relata favent affumpto ; quibus porro addi
jpfe nobis verbis affirmabat. Illudebat enim percutien poteft exemplum S. Theodori Martyrum catalo
tibus cum rifu , velut iwertia diffolutis , Præfidem go adfcripti , de quo Rufinus lib. 1o. hißor. Ec
que, ut vile mancipium , alloquebatur. Cumque laffa elef. cap. 36. & ex eo Ruinart in Aétis Martyrum
remtur qui eum cruciabant , ipfe , velut plagis faétur Ancerir, 5 felejiit pag. 5 15. Sub Juliano fcilicet
robuftior, canebat hymnos , donec denique capite minu Daphnis in fuburbano Antiochiæ juxta fontem
1ur, juffus eff igne comburi. Demum ex paffione S. Caftalium litabatur ApoIIini , qui nulla dabat re
Βafilii Ancyrani apud Bollandum ad diem 2.Jan.p.84. fponfa : afferentibus autem Dæmonis Sacerdoti
habetur, ipfum conje&um in ardentem caminum, bus, filentium hoc caufam habere a fepulchro Ba
Divina eumdem protegente Gratia, illaefum eva bylæ Martyri , quod. fano erat vicinam , Julia
fiffe. Sed apud continuatores Bollandianos plura nus juffit illud auferri , & a Chriftianis alio af
confimilia leguntur exempla, San&orum videlicet portari . Cumque hi arcam Martyris deferentes
Trophimi, & Theophili, qui e camino ignis arden cum exultatione canerent hymnum , Confundantur
tis liberati, & fine laºfione egrefi funt; S. Chri omnes , qui adorant fculptilia , & qui confidunt in
ftophori , qui ftetit in medio igne, & fa&a eft fimulacris fuis : mandavit ille , ut caperentur ,
flamma tanquam ros de cælo defcendens ; S. Pan carceribus traderentur , & pœnis atque cruciati
taleonis, qui fuit in ligno appenfus, & ferreis bus afHigerentur. Salluftius Juliani Pra>feétus ado
laniatus ungulis, admotis, ejus lateribus etiam lefcentem Chriftianum Theodorum nomine in car
Jampadibus igneis, quique ope Divina liber eva ceres conjecit, atque, ut loquitur Rufinus loco
fit, laffatis manibus li&torum , & lampadibus ex cit. eum a prima luce ufque ad boram decimam tan
tin&is ; SS. Martyrum Monachorum Liberati Ab ta crudelitate , & tot mutatis carnificibus torft ,
batis, Bonifacii Diaconi , atque aliorum , qui ut nulla ætas ßmile fa&#um meminerit , Is vero in
Carthagine in Africa paffi funt accenfo & fæpius equuleo fublimis, vultu fereno & læto, Pfalmos
extin&o igne eorum pedibus appofito: uti vide cantavit ; tum monitu Salluftii ab Imperatore
ri poteft tom. 5.Julii pag. 386. tom. 6. pariterJulii Juliano tandem dimiffus eft. Itaque de eo me
pag.148. Ö pag.417 Ö tom. 3. Augufti Pag 455. moratus Rufinus hæc refert : Hunc Tbeodorum ipß
Ö 456, -
mor pofi modum apud Antiocbiam vidimur , Ö', cum
-

13 At, quia refponderi facile poffet , modo requireremur ab eo , ß fenfum doloris babuiffet , ex
meomoratos atrociffima quidem non fenfiffe tor integro dieebat , fe quidem doloris parum fenfiffe ,
menta , atque adeo per miraculum a tormento adßitiffe autem quemdam juvenem, qui fudanti fibi
rum dolore fuiſſe liberatos, ſed demum Marty linteo candidiffimo & fudore , abjiergeret , & aquam
res effe , eo quia poftea violenta morte pro Fide frigidam frequenter infunderet, Ö ita fe effe dele
Chriſti affecti ſunt; opportunius idcirco eſſe vi &fatum , ut tanc maejlior faéfus fit , quando deponi
detur aliorum fubdere exempla, qui Martyrum de equuleo juſſus eft.
catalogo adfcripti funt, licet in pace quieverint, 14 Opponi utique poffet exemplum S. Bene
poftquam nedum illaefi , fed etiam fine ullo dolo di&i Monachi, cujus nomen defcribitur in Mar
re, Deo eos protegente, vim tormentorum eva tyrologio Romano ad diem 23. Martii , de quo
ferunt. Sidrach nimirum, Mifach , & Abdenago, videlicet hæc habentur apud S. Gregorium Ma
qui ftatuam adorare noluerunt, juffu Nabucho gnuin lib. 3. dialog. cap. 18. tom. 2. oper. Frater
donoſor in ardentem fornacem conječti ſunt. An quidam mecum eft in monafterio converfatur, in Scri
gelus autem Domini ( uti legitur Danielis cap. 3. ptura facra ftudioßjjimur , qui me ætate præibat,
v. 49. & 6o.) defcendit cum Azaria , & fociis ejut d5 ex multis, que neciebam, me edificare confue
in fornacem, ό excuffit flammam ignis de forna verat. Hujus itaque narratione didici , quod fuit
ce , & fecit medium fornacit quaß ventum rori , flan quidam in Campaniæ partibus intra quadragefimum
tem, ô non tetigit eor omnino ignir, neque contri. Aomanæ Urbis milliarium nomine Benediéìus , δ'
fé avit, nec quidquam molefiiae intulit: attamen hos quidem ætate juvenir , fed moribus grandævur , &
S. Cyprianus epift. 58. fup, all. inter Martyres in fanéiae converfationis regula fe fortiterßringenr,
~ quem
 ;

L I B. II1. C.A. P. X 67
quem Totilæ Regis tempore cum Gotbi reperiffent, currant ad Martyrium requifita, e Martyrum al
hunc incendere cum fua cella moliti funt ; ignem bo deleri non poterit ; quemadmodum profequi
namque fuppofuerunt : fed in circuitu arferunt om tur Soto loc. cit. Do&rina eft etiam D. Thomæ
nia , cella vero illiur igne comburi non potuit. Quod in 4. fent. dult. 49. 74eft. 5. art. 3. queft. 2. ad fe
vidente , Gothi, magifque fevientes , atque hunc ex ptimum, ubi dicit , incuriam & negligentiam pro
fuo habitaculo trahentes , non longe afpexerunt fuc priam pro vulnere curando non obtare Marty
cenfum clibanum, qui coquendit panibu* parabatur, rio, nifi talis fuerit , ut culpam mortalem indu
eumque in illo projecerunt , clibanumque clauferunt. ceret. Ex quo fit , ut , fi negligentia non fit vul
Sed die altero ita illafur inventur eft, ut non fo nerati, fed aliorum ; ille, qui moritur, Martyr
lum ejus caro ab ignibus , fed neque extrema ullo dicendus fit : nullum etenim crimen commifit,
modo vefiimenta cremarentur. Verum hoc Bene & vulnus quidem pro Chrifto accepit , quod fuit
di&i exemplum fibi etiam opponit Guyet de fe illi mortis occafio, ipfaque mors ei fuit extrin
fir propriis SS lib. 2. cap.7. quæß. 9. Cumque , eo fecus illata ; quamvis vulnus non lethale infli
minime refragante, ipfe perfiftat in opinione, ut gens abfolute non occiderit , neque culpam con
a tormentis nihil laefi , & nihil doloris paffi Mar traxerit homicidii; veluti perpendit Cardinalis
iyrum catalogo adhuc fint adfcribendi , ego quo Capifucchius in (epe cit. controv. de Martyrio §.4.
que in eodem fenfu perfifterem; tum quia, cum in fin. In A&is Martyrii SS. Viginti Monachd
certa fit Benedi&i fan&itas, incertum tamen eft, rum in Laura Sanétæ Sabæ prope Hierofolymam,
quo ritu colatur, utrum fcilicet Martyris , an qui Martyrio coronati funt fæculo Ecclefiæ mx.
Confefforis ; tum quia, quatenus ritu Confeffo apud Bollandianos ad diem 2o. tom. 3. Martii cap.6.
ris coleretur , opera pretium eſſet examinare , num. 64. hæc habentur de feniore , qui vulneris
utrum id fa&um fit & fiat ex particulari con curam recufavit : Fuit ex fenioribus áliquis , cui
fuetudine alicujus Ecclefiæ, an potius au&torita cum manus dirum plane in modum gladio fuerit
te fanctae Sedis , feu Congregationis facrorum ri vulnerata, defperante de ejus curatione Medico, fer
tuum ; cum novum non fit, ritum , re difcuffa, ramque poftulante , ut eam a bracbio prorfu , abfcin
mutari, qui, re non difcuffa , irrepferat. Dum deret , confpiciens ir , quantor dolore, fujiinerent,
munere fungebar Fidei Promotoris, Prior & Be & quanta cum difficultate ſanarentur, qui ſub Cbi.
neficiarii ecclefiæ S. Juliani civitátis Ulyffiponen rurgi manu verfabantur Patre *, renuit omnino cu.
fis Occidentalis, qui de communi Martyrum ab rationem : unde, putrefa&i r carnibus , vermiumque
antiquo tempore recitabant Officium in honorem featentihur multitudine, intra non multor die, ex
S. Juliani, & S. Baſiliſſa conjugum, ſupplices pre boe corpuſculi bajus terreni, tantiſque obnoxii paſ
ces exhibuerunt pro conceſſione lectionum par fonibuſ emigrant ergaſiulo in expertem dooris at
ticularium. Praedi&orum nempe San&orum com que laborir fedem Chrifto focianduf tran/¡vit , San
memoratio fit in Martyrologio Romano ad diem èfufque appoßtus Martyribus vicenarium mumerum
9. Januarii ; & profe&o , quia Bafiliffa , quæ in adımplevit . -

pace quieverat , multa & gravia paffa fuerat , 16 Quæres ultimo, utrum juxta præfentem Ec
iMartyris titulo cohoneftata eft a Cardinali Ba clefiae difciplinam, fi hodie aliqui Dei Servi per
ronio in not. ad Martyrol. & a Guyet loc. cit. qu.8. miraculum liberati a tormentis, quæ ipfis natu
Quia autem Bafiliffa nec in tormentis mortua raliter mortem intuliffent, in pace morerentur,
fuerat, nec aliquid paffa erat , quod eſſet ad mor vel alii ex ærumnis ufque ad mortem continuatis
tem indu&ivum ; die 6. Septembris 1727. ref. & pro Chrifto infli&tis diem clauderent extre
ponfum fane fuit pro gratia le&ionum propria mum, Beatificationis autem & Canonizationis ipfo
rum, retento Martyrum ritu , fed. ita tamen , ut rum caufa introduceretur, Martyrum catalog6 ef.
non folum Juliani , & Bafiliffæ, fed. etiam Socio fent ad(cribendi, an potius inter Confeffores recen
rum fieret mentio; de vero quippe Martyrio Juliani, fendi. Soto loc. cit. propofita prima quæftione, eam.
& Sociorum nulla poterat effe dubitatio: porro, relinquit judicio Ecclefiæ definiendam : Si ma.
quamvis Bafiliffa Martyr re vera non fuerit , di nifefte confiaret, folo /upernaturali miraculo fuf
&tum tamen eſt, id nullo modo obſtare poſſe con fe (hominem ) poft tale vulnur fervatum , ß enim
ceffioni Officii fub ritu Martyrum , quum opti hoc eviden r eſſet, fortaſſe baberetur pro Martyre ,
me Juliano, & Sociis conveniret. poftquam illa tanquam morr naturali, reputaretur;
15 Quæres fecundo , an pro Chriflo vulnera quamvis neque hoc certo ßatuerim, fed judicio Ec
paffus , & quidem lethalia , fi Medicorum cura clefiæ relinquendum efl. Re itaque ad Ecclefiæ judi
liber evaferit, Martyr cenfendus fit : item , an cium reda&ta ; quandoquidem , præmiffis probatio.
inter Martyres adfcribi debeat , qui vulnus pro nibus vulneris feu tormenti mortiferi, necnon mi.
Chrifto non lethale quidem recipit , fed nihilo raculoſae liberationis probationibus, demonſtran
minus ex incuria mortuus eft. Porro, quod at gum effet , atque, ut dicitur , concludenter pro
tinet ad primum, dicendum eft, eum Martyrem bandum ,' fic liberatum toto tempore, quo fuper
non effe, uti bene refpondet Soto in 4. fent. diff. vixit, Charitate nunquam cecidiffe, & fe in vir
49. queſt. 5. art. 2. pag. 65o. Si vero vulnus tale tutibus heroicis exercuiffe, ita ut mors ipfius fue
fuerit , ut Medicorum judicio æßimaretur letbale , rit inſignis, ſancta, & pretioſa in conſpegìu Do
nihilominus tamen aliqua exquifitiffima medicina , mini ; in hoc proinde rerum themate nemo eft qui
& diligentia evaferit , non eft Martyr ; qaia Eccle non videat, maximopere etiam ponderandum ef
'ßa nullum Medicorum judicium, fed folam mortem fe , & difcutiendum, utrum is in claffe Confeffo.
tamquam fufficiem , teßimonium approbat Martyrui. rum, pro qua nempe omnia concurrerent requifi
Quod autem fpe&at ad fecundum, vel paffus vulnus ſita, an in Martyrum claſſe reponendus eſſet.
non lethale potuit facile peritum advocare, quem 17 Difficultas hæc ipfa agnofcitur a. 1'heolo
non advocavit , & tunc Martyr non eft, cum videa gis: quocirca , ut eam evadere poffint , nonnul
tur mortem plus nimio appetiviffe, & fe interemif. li reſpondent, ſic morientem in catalogo Marty
fe ; vel non potuit facile peritum advocare , tunc rum effe defcribendum ; eo quia, fi Deus' eum
que , cum non teneatur tantam diligentiam ad miraculofe a morte liberavit , dicendum eft quo.
hibere , ut curetur ; fi moriatur, & cetera con que, ipfum in gratia confirmaffe , ut apud Hurtado
Lib. III. 1 2. in
 68 DE SERV DEI BEATIF, ET BEAT. CANONIZ.
jn refolut. de vero Martyr. refolut. 35. affert. ulti. mnas libenter acceptaffe , {ed in eadem pariter *
mo S. 4, quem fequitur Cardinalis Gotti Theolog. voluntate & virtutum exercitio perfeveraffe to
tom. 13. Quaeſt. 2. de Sacram. Baptiſ, dub. 5. S. 3. to tempore, quo carceres & ærumnas paffi funt.
num. 2o. Item Suarez tom. 3. in 3. part. D. Tho Quare Poftulatores cauti effe deberenf & fedulo
mae quafi.. 69. art. 1o.. difput. 29. Jeff. 3. pag. 356.
docet, verifimile non videri, Deum privare ho
minem effe&tu gratiæ fuæ propter miraculum ,
quod in eo vult operari ; & ideo dari gratiam
homini ratione tormentorum quæ patitur , at
inquirere , an eis magis expediret pro eorum Bea
ficatione & Canonizatione inftare non uti Marty
rum , fed uti Cenfefforum , habita nempe ratio,
ne ærumnarum , quas paffi funt pro aftruendis
yirtutibus Fidei , Spei , & Charitatis in gradu
:
que in ea confirmari, pro ea faltem occaſione, heroico , juxta ea quæ antea diéta funt . Porro
aut pro eo tempore, quo naturaliter vivere pof huc recidit , quod habetur apud Guyet de fefiir
ſet: idemdue Auctor, ad ulteriora progrediendo, propriis SS. lib. 2. cap. 7. quaeft. 14. ubi, propo
dicit, incertum quidem effe , an prædi&tus homo fita quatione jam fupra relata, an morientes
pro reliquo vitae tempore in gratia confirmatus in obfequio pefte laborantium inter Martyres re
remaneret , pie tamen credi poffe , nunquam cenferi poffint, fic inquit : Potefi denique aliquit,
Deum effe miraculofe liberaturum Martyrem a J% in eo munere diutius perftet, labi in peccata ali
morte, quin illum in gratia confirmet; tum quia qua , quæ obfequio illo non perinde , ac fanguinis ef
hoc donum eft valde confentaneum dignitati Mar. fùfione, deleantur. Quæ quidem omnia peculiari pro
tyrii , tum quia confentancun quoque efle vi 5atione indigent ; adeo ut quæ in alii Martyribur
detur Divinæ providentiæ, ut , poftquam miracu ad Canonizationem fola requiritur mortis infor
lofe ( ut ita dicamus) hominem revocavit a ja matio, in iis fufficere non videatur , fed alia quo
nua paradifi , atque a beatitudine, quam ftatim que morum , ac vitae prius tranfačfe fit adjun
acquifiviffet , ipfum in acquifito beatitudinis ju genda .
re confirmet, - -
2o In primo hujus Operis libro cap. 29. Ö' 3o,
18 Verum tantum abeft , ut ex his & fimili aétum eft de caufis Martyrum apud fanétam Se
bus tollatur difficultas, ut eadem potius in ipfo dem, & facrorum rituum Congregationem per
rei eventu augeatur . Quomodo enim Ecclefiæ traétatis, in qua pariter facra Congregatione non
conftare poterit, hominem a morte per miracu nullæ adhuc pendent Martyrum caufæ , Ignatii
lum liberatum pro reliquo vitae tempore fuiffe in videlicet Azevedi, & triginta novem aliorum Mar
gratia recepta a Deo confirmatum? Nullum enim. tyrum e Societate Jefu, item Alfonfi Navarrete
yero hujus confirmationis in Divinis oraculis , Ordinis Prædicatorum , Petri de Avila Ordinis
aut Ecclefiæ definitionibus extat documentum , Minorum S. Francifci, Petri de Zuniga Ordinis
Innititur tantum affertum Theologorum fpecu Eremitarum S. Auguftini , Caroli Spinulæ So
lationibus, quæ rem probabilem utique ac veri cietatis Jefu &c. Rodulphi etiam Aquavivæ So
fimilem , fed certam minime efficiunt ; eo vel ma cietatis Jeſu, aliquorumque in Martyrio Socio
gis, cum exempla non defint eorum , qui non rum , & Joannis tandem de Britto , a'qtie An
fine amiraculo a morte quam pro Chrifto paffuri dreæ Bobolæ pariter Societatis Jefu Pręsbytero r
erant, liberati , lethalibus criminibus fe poftea rum : & quidem tum in caufis jam refo!utis , \
inquinarunt ; quemadmodum defumitur ex his tum etiam in caufis quæ adhuc pendent , quot
quæ referuntur a Procopio lib. 1. de bello Vandal. quot inter Martyres recenfiti fuerunt , vel de qui
cap. 8. Chriftianos Africe tam , crudeliter tamque bus petitur, ut recenfeantur , morte m fub ipfo
injufle nemo vexavit , quam Honoricur. Cum enim tormentorum pondere pro Chrifto paffi funt.
illos ad feétam Arianam compelleret , quofcumque Tantum , dum munere fungebar Fidei Promoto
.
parum ad obfequendum promptos deprehendebat , igne ris, a&tum fuit de caufa Beatificationis, & Ca
Aliifque fuppliciis excruciator necabat. Multir lin nonizationis Servi Dei ( nunc Sanéti ) Jofephi a
guam faucium tenus abfcidit, qui noftra etiam æta Leoniffa Sacerdotis Ordinis S. Francifci Capuc
te fuperftiter Byzantii explanate loquebantur nullum cinorum , de quo videlicet ferebatur, nec proba
capientes fenſum illiur pæne. Ex bis duo rem ha tiones deerant ex proceflibus defumptæ , eum ob
bere aufi cum meretricibuj fermoni1 ufum amiferunt. tenta a Patre Generali fuæ Religionis facultate :º
Ideoque, fi probatio ab a&tibus externis eft defu petendi Conftantinopolim, ut in ea civitate Mif º
menda , & fi a&tus externi in continuato virtu fionarii officio fungeretur, ibidem ad unci fuppli
tum exercitio confiftere debent , hinc profeéto cium a Turcarum Tyranno damnatum, ut fumo
oritur difficultas , an fic morientium caufa effet fuppofito moreretur, poftquam triduo jejunus ab º
introducenda , ut illi honorem Confefforum , unco pependiffet , ab Angelo fub pueri fpecie ".
non autem Martyrum confequerentur , habita fuiffe liberatum ; vulneribufque fanatis , in Ita
fcilicet ratione tormentorum , ut eo magis de liam rediiſſe, cicatricibus in talo & manu dex
eorum Fide , Spe , & Charitate , aliifque virtuti. teris ad perpetuum Martyrii teftimonium appa
bus in gradu heroico conftaret Ecclefiæ. rentibus. Poftulatores quippe in fuis fcripturis
• 19. Quæ di&a funt de miraculofe a morte li nonnulla ad Martyrium fuadendum attulerunt :
beratis, fibi vindicant locum etiam quoad eos, at, excitatis difficultatibus tum quoad faéti pro
qui ex ærumnis ufque ad obitum continuatis & bationem, tum quoad neceffitatem probandi per
pro Fide Chrifti infli&is moriuntur; ut puta in feverantiam & exercitium virtutum ufque ad
Menologio Græcorum, necnon in Romano Mar obitum, qui multos poft annos accidit, caufam *
tyrologio ad diem 23. menßr Julii commemora ejufdem Servi Dei non uti Martyris , fed uti
tio fit eorum , qui in Bulgaria interfe&i funt fub Confefforis poftea profecuti funt , fubfcripto du
Nicephoro & Stauratio Imperatoribus, quorum bio de virtutibus , quod favorabiliter refolutum
nonnulli carceribus & fame confumpti expirarunt. fuit, uti colligitur ex decreto edito a fam. mem.
Si enim de his aut aliis fimili morte morienti Clemente Papa XII. die 15. Augufti 1734. Ex
bus agendum eſſet, nedum probari deberet, eos quo exemplo "bene infert Berti de Theolog, difci
carceribus fuiffe mancipatos & tortos pro Fide plin. tom. 6. lib. 3 I. cap. 24. mum. 2. eos , qui in
Chrifti , atque ex eadem caufa carceres & æru fuppliciis moriuntur, effe veros Martyrcs qui
ll
 º . .. L 1 B., II 1. C.A P. X 1 1. * 69
fupervixerint , tanquam Martyres non haberi , aut ærumnis & cruciatibus ufque ad obitum con
nifi certiffime conftet , illos mortem divinitus. tinuatis vitam cum morte pro Chrifto commu
evañße , nec fuperatis tormentis excidiffe a cha tarunt, fuiffe videlicet Martyrum catalogo ad
ritate & gratia: Jofephum autem a Leoniffa poft fcriptos , eo quia Divina au&oritas fide dignis
unci cruciatus fuperftitem, adfcriptum fuiffe al teftificationibus, fic eos effe honorandos, Eccle
bo Beatorum , non quidem tanquam Martyrem fiæ fuafit: & id ipfum quoque dicimus hodie fie
ob non expletam ' confummatamque paffionem , ri ab Ecclefia debere, fi confimiles non deeffent
fed tanquam Confefforem ob virtutum præftan teftificationes. Sed , cum iftae juxta præfentem
tiam... Et quatenus fas fit , poßt nova , antiquio rerum curfum non habeantur, nifi modo in fu
ra fuperaddere exempla , exemplum defumi po perioribus indicato, hoc eſt per documenta con
teft ex S. Anthufa Virgine, quæ fub Conftantino tinuatum virtutum exercitium ufque ad obitum
Copronimo ob cultum fan&arum Imaginum ver• comprobantia , hæc funt , quæ nobis dubitatio
beribus cafa, & exilio relegata, quievit in Do nem ingerunt, an harum caufarum Poftulatori
`mino. Colitur die 27 Julii tanquam San&a Vir bus in eo rerum eventu expediret eas introdu
go, non autem tanquam Martyr ; uti videri po. cere , & profequi, ut Beatificandi , & Canoni
teft tom. 6. Julii apud Bollandianos pag. 447. zandi catalogo Martyrum potius, quam Confef
21 Dices autem, fi juxta antiquam Ecclefiæ forum adfcriberentur; & eo quidem magis, quan
diſciplinam ſupra memoratam fic morientes ca do non modicum , fed magnum temporis inter
talogo Martyrum fuerunt adfcripti , abfonum vi vallum inter tormenta, aut ærumnas, & obitum
deri poffe, fi in pari caufa idem hodie non ha Dei Servorum interceffit. Extant apud Bollandia
beretur judicium . Verum ita opponenti reddi nos tom. 4. Julii A&a S. Frederici Epifcopi &
poffe videtur refponfio ex S. Auguftino defum Martyris pag. 468. num. 42. & feqq. Percuffus hic
pta , & fupra relata, cum ageretur de iis qui pro fuit in extis , & abeuntibus homicidis , viri
Chrifto fibi mortem intulerunt , & quos Eccle bus, quibus poterat, vulnera reftrinxit ; advoca
fia inter Martyres veneratur; fieri, videlicet po toque Clero, vivens farcophagum intravit , at
tuiffe , & fa&um effe, ut Divina au&oritas fide que pfalmodias, qua: folent cantari ad exequias
dignis teftificationibus innixa fuaferit Ecclefiae , mortuorum, ipfe primum incepit , & refupinus
eorum memoriam fic effe honorandam. Id ipfum afpiciens cælum , ad ea verba : Hæc requie r mea
itaque & de his dicimus, qui mortui funt, poft in feculum faeculi : hic babitabo, quoniam elegi eam,
quam a tormentis miraculofe fuerunt liberati , ad Superos migravit.

с А Р U т D в с 1 м U м т в к т і U м.
De caufa Martyrii quoad Perfecutorem feu Tyrannum.
Artyrem non facit poe- ' parte Tyranni in cafa & ad effeéfum , de quo agi
na, fed caufa; ut infra tur, in caufa prædiëïorum Servorum Dei , eadem
demonſtrabitur , cum facra Congregatio, auditi r voti r DD. Confultorum
agetur de cauſa Marty in duabu* præteriti r Congregationibus die 27 Janua
rii relative ad ipfum rii 1685. & 3o. Augufti 1686. audito pariter Re
Martyrem . Cauſa vero verendiſs. D. Fidei Promotore in voce b in ſcri
nedum Martyrem, fed ptir, difcuffoque prediéto dubio , cenfùit, conßare de
etiam Perfecutorem feu AMartyrio ex parte Tyranni , ß San&fiffimo Domino
Tyrannum refpicere de noſtro placuerit: Die 25. Januarii 1687. Et, faéta
F*" bet , atque adeo tum de predićtir Sanéfiſſimo relatione , Sanstitas fua
mortem infligens, tum eamdem fubiens moveri benigne annuit : Die 3. Februarii 1687. Nec enim
debent a caufa , quæ fit apta & ad Martyrium Imperatoris Japonenfis ediétum, quo vetuit, fibi
fufficiens. Quando agitur de Martyrio, difputan fubditos habere commercium cum Portugallicis,
dum proponitur dubium in facrorum rituum Con. ex alia provenit ratione , quam quia ipfi Prædi
gregatione, An conftet de Martyrio & caufa Mar catores & Legis Chriftianæ Magiftros in eas oras
tyrii : & de Martyrii quidem caufa inquiritur, induxerant , & fecretis foverant auxiliis; ut ad
quænam fuerit in Tyranno, ut mortem inflige notavit Cardinalis Gottus de vera Eccle/?a tom.
ret , & quænam in Martyre , ut mortem obiret. I. cap. 3. §. 4. num. 14. & latiffime comprobavit
Inter celebres Martyrum caufas in facra Congre Marcellus Severolus utriufque Signaturæ Refe
gatione pertra&tatas ea eft Martyrum Japonen rendarius & facræ Confiftorialis Aulæ Advoca
fium , hoc eft Servorum Dei Alfonfi Navarre tus in fuo elaborato juris refponfo ; quod edidit
te Ord. Pradicatorum, Petri de Avila Ord. Mi in caufa praedi&torum Martyrum Japonenfium:
norum S. Francifci , Petri de Zuniga Ord. Ere quæ porro caufa ufque adhuc ulteriorem progref
mitarum S. Auguftini, Caroli Spinulæ Societ. fum non habuit. Quamvis vero in aliis deinde
Jefu , ac Sociorum refpe&tive tum eorumdem Martyrum caufis , Martyrum videlicet Brafilien
Ordinum , tum etiam Sæcularium pro Fide Ca fium , Rodulphi Aquavivæ & Sociorum, S. Joan
tholica diverfis temporibus in Japonia interem nis Nepomuceni , & S. Fidelis a Sigmaringa ,
ptorum , uti fupra di&tum eft. Fuit autem in hac quæ fuerunt difcuffæ, quo tempore fungebar mu
caufa difputationi propofitum dubium, An confiet nere Fidei Promotoris, nullum editum fuerit
de Martyrio ex parte Tyranmi. Et fane poft acrem decretum , Conftare de Martyrio ex parte Tyranni;
difputationem editum eft hoc decretiim : Pro in omnibus tamen prædi&tis caufis fub dubio , An
poſito per Eminentiſs. 5 Reverendiſs. D. Car comfiet de Martyrio ē） caufa Martyrii , fedulo e tiam
dinalem Azzolinum Ponentem in facrorum rituum pertra&ata eft caufa, quæ Perfecutorem feu Ty
Congregatione ordinaria feu particulari ex difpen rannum impulit ad mortem infligendam, ut vide
/atione Apoßoliea dubio , An conßet de Martyrio ex retur, an eſſet apta Martyrio. -

2. Por
 * 70 DE SERV DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
2 Porro, cum Martyrium fit voluntaria mortis tas cauſae in Perſecutore, ſeu Tyranno, cauſae,
perpeffio, five tolerantia propter Fidem Chrifti, inquam, pofitae in odio adverfus Fidem , aut vir
vel alium virtutis aétum in Deum relatum, uti tutem a Fide praefcriptam , ut alibi fufius expli
tradunt Joannes Viguer inßit. Theolog. tit. de vir cabimus ; proinde folum fuit controverfia , an
tute Fortitudinir cap. 6. Ș. 1. v. 1. Caftellin. de certir. Perfecutor ab odio in Fidem motus fuerit ad
glor. SS. cap. 8. pun&t. 2o. S. 4. pag. 394. Rocca de Dei Servum morte ple&endum, contendentibus
Canonizat. SS. cap, 35. Henriq. Summa Theolog. nempe Fidei Promotoribus , ab alia caufa , Po
moral. tom. 1. lib. 2. de Baptiſmi ſacramento cap. ftulatoribus autem excipientibus, a folo in Fi
37. num. 3. & 4. Leff. de ju/tit. O jur. lib. 3. de dem odio ad mortem infligendam indu&um fuiffe :
Fortitudine dub. 3. num, 2o. verf. Primo requiritur, 3 Sed, ut ea , quæ hucufque di&a funt, faci
Bordon. controv. moral. tom. 2. controv. 13. num. lius percipiantur, nonnulla quæfita funt propo
32. Cardinalis de Lauraea in 3. lib. ſent. tom. 3. part. nenda, & explananda . Quaeres itaque primo,
*~ 3. de Fide difput. 2o. art. 6, num. 61. & Jeqq. caufa utrum de ratione Martyrii , fit, ut Perfecutor,
requifita ex parte Tyranni, & apta ad Marty feu Tyrannus fit Gentilis, an etiam poffit efse
rium debet effe odium in Fidem , vel in opus Hæreticus, & fortaffe Fidelis , & Catholicus .
bonum , prout a Fide Chrifti præfcriptum . Ita Refpondetur autem , Perfecutorem , feu Tyran
Henriq. cit. cap. 37. num. 4. Eadem pia caufa inter. num non folum pro Martyrio efe poffe Paga
cedere debet ex impia intentione Tyranmi , qui mini num, vel Idolorum cultorem, fed etiam ini
ßer eft hujur cruenti baptifmi , nempe, ut ille occi quum Chriftianum. Matthæi quippe io. v. 18.
dat bominem in odium aut contemptum Fidei aut legitur: Ad Præfide r δ ad Reger ducemini propter
religionis , aut alteriur virtutis, Benedi&us Pe me : deinde v. 21. Tradet autem frater fratrem
reira in elucidar. facr. Theolog. moral. Ở juris in mortem , ό pater filium. Priora fiquidem ver
utriufque lib. 2. elucidat. 23. feét. I. num. I 464. in ba a Patribus referuntur ad Perfecutores Gen
fin. Quinta (conditio) eft , ut adfit Tyrannus, qui tiles; po(trema vel ad Sedu&ores hæreticos, vel
mortem inferat in odium Cbrißi , vel contemptum ad malos improbofque Chriftianos : uti colligi.
Fidei, aut alteriur virtutis : Verricell. de Apoftol. tur ex Chryſoſtomo bomil. 34. pag. 325. edit. Comell.
Miffion. tit. 1. de Fide quaeft. 29. fub num. 6. Ex ex S. Augutino in Pfal. 9. num. 27. O lib. 18.
parte Tyranni autem requiritur, ut in odium Fidei, de civit. Dei cap. 32. (i videlicet Gentilis, aut
Vel in odium talis operi * bomi , prout a Fide Chri Hæreticus mortem inferant ub odium Fidei , &
fìi præfcripti & præcepti , ìnferat mortem , feu in Catholicus ex odio in aliquam virtutem , quæ ad
odium Fidei , quatenu* præcipit tale opur. Cardi Fidem reducatur, & fic ex patrocinio iniquita
malis Capifucchius controv. 27. de Martyrio §. 16. tis: Quocirca non folum inter Martyres recem.
pag. 741. Exigitur ergo ad verum Martyrium in fentur S. Petrus Martyr, Martyres Gorcomien
Perfecutore intentio inferendi mortem propter Fi fes, & alii ab Hæreticis interfe&ti, fed etiam Sta
dem ... in ordine fcilicet ad opus , quod ex propria nislaus Cracovfenfis, Thomas Cantuarienfis , &
vatione relationem habeat ad Fidem. Cardinalis de Joannes Nepomucenus, licet primo aBoleslao Rege
Lauræa cit. difput. 2o. ubi , poftquam artic. 6. Polonorum, fecundo ab Henrico Anglorum Rege,
docuit, ad Martyrium verum & confummatum tertio a Rege Germaniæ Wenceslao, qui omnes
mortem requiri a Perfecutore infii&am ob cau erant Catholici, mors fuerit infli&a , eo quia videli
fam Fidei , feq. art. 7. num. 1o4. fubdit: Dico cet infli&a eft ex odio in virtutem , quæ ad Fidem
fecundo: Exercitium alicujus virtutis præceptæ aut pra&ice referebatur; ut alibi explicabimus, utque
confultae a Fide , quæ dici potef? Fidei profeffio in àd rem animadvertit Hurtado de ver. Martyr. ref.
fa&o , eß vera caufa Martyrii , ß ex illo exercitio 39. ubi hæc habet : Ad verum & proprium Martyrium
accidat per Tyrannum mors : & num. 1o5. Ergo ex non requiritur, quod Perfecutor fit Infidelis , aut He
ercitium cujufcumque virtutis , vel obfervantiæ le reticus formaliter ; fat eft , fi petat aliquod injußum,
galis diétate a Fide eſ caufa Martyrii , ß propter aut quod exequatur aliquid , quod ßt contra Dei Le
jpfa , accidit mors a Perfecutore . Gobat Theolog. gem, aut Ecclefie poteftatem aut libertatem, pro cu
experimental. trači. 2. caf. 18. fe5. I. num. 6o2.5 jus defenfione a Rege Chriftiana & Catholico S. Tho
feqq. Alius vero necem inferat non principaliter fiu. may Cantuarien/ºr gladiit impiorum Martyr occubuit.
Jjo Ö'c. ßimulatur odio Fidei , feu in odium Fidei Hoc eß omnino certum & indubitatum Ö'c. Non exi.
ὸc. Etenim per odium Chrifti , quo vocabulo Theo gitur, quod quis ßt Hereticur , aut Infidelit , uf
logi confueverunt uti in hac materia , intelligitur mortem inferat in odium Fidei, prout operans eft ;
infe&tatio & perfecutio Chrifli vel dire&a & im omnis enim peccat , ß contra præcepta fupernatura
mediata , ut, cum Turca dicit Cbriftiano : Nega , lia operetur contra Fidem , prout eft operans , ð'
Cbrifum effe Deum , aut te Mahumeti vi&fimam pra&#ice illuminans ad rečie operandum, prout opor
dabo : vel indireéta & mediata , quæ efi , quando tet. Ad quod etiam conferre poffunt exempla
vita âlicui eripitur ob exercitium operis boni , & aliorum plurimorum Martyrum , qui fub Hen
aliquo tandem modo ad Fidem propugnandam , tuen rico VIII. Angliæ Rege , & fub Elifabetha An
dam, illußrandamve tendentir , ab bomine tamen ini gliæ Regina mortui funt quinque nomen Mar
que prohibiti. Concordantque Suarez in defenf. Fi tyrum habent apud Scriptores Ecclefiafticos, li
dei Catholicæ adverfus Regem Angliæ lib. 6. cap. 1 I. cet nunquam fuerint introdu&tæ caufæ de eorum
per tot. Leffius de juftit. Ö jur· lib. 3. cap. I 1. Martyrio in facrorum rituum Congregationem;
rubr. 3. num. 2o. verf. 1. Bordon. controv. mo ut habent Sanderus lib. I. de Scbifmate Anglica
ral, tom. 3. cit. controv. 13. num. 33. ver/. Ter mo , Thomas Bozius de figni r Ecclefiæ lib. 12. cap.
tio dixi , Raynaud. oper. tom. 18. de Martyrio per 22, Cardinalis Gottus de vera Eccleſia tom. I.
pefiem part. 2. cap. I. num. 11. by num. 12. Hurta сар. 3. $. 5.
do in reſol. de vero Martyr. reſol. 39. per tot. Mau 4 Quæres fecundo, utrum de ratione Marty
rus Theolog. t. 3. lib. 11. tra&#. 12. qu. 93. num. rii fit , ut Perfecutor ip(e feu Tyrannus ad ne
8. Nec umquam de hac re fuit controverfia in. cem moveatur odio in Fidem, an fatis fit , fi ac
ter Fidei Promotores, & caufarum Potulatores; cufator Fidei inimicus per calumniam aliquod cri
admiffa quippe femper fuit ab utrifque neceffi men opponat Dei Servo, ita ut Judex putans ,
CII
 LIB. III. CJA P. XII1. 71
crimén effe verum , mortem huic decernat , non & nihil apud nor mali geritur: ut videlicet ejuf
utique ex odio in Fidem , fed opinione, fe ve modi calumnias a Chriftianis averteret . Prædi
rum crimen vindicare. Repondetur, ad Marty &tis quoque primis Eccleßæ fæculis Chriftianos
rium ſufficere, fi Judex putet , ſe juſte proce falfo fuiffe accufatos, quod effent , Imperatorum
dere, dummodo crimen falo oppoitum prodeat inimici , colligitur ex Paffione S. Victoris , in
ab accufatore , qui calumniam ftruxerit ex odio qua Martyr ita loquitur apud Ruinart 1n Aêf.
in Fidem dire&te , vel oblique . Ita notabiliter Martyr. num. 7, pag. 157. Si de injuris Caſaris 5
profequitur Cardinalis Capifucchius cit. controv. Reipublicæ agitur, nunquam ( inquit ) Caefari, nun
27. §. 16. pag. 742. his verbis : Quoad intentio* quam Reipublicæ nocui ; non bonori Imperii quid
mem vero , quam diximus , ex parte Perfecutori* quam detraxi, non ab ejus me propugnatione retra
requiri ad Martyrium , animadvertendum , intentio xi. Quotidie pro falute Caefari, & totiut Imperii
mem inferendæ mortis in odium Fidei aliquando ef ßudiofe jacrifico; quotidie pro ßatu Reipublicae co
fe in eo dumtaxat, qui Tyrannum impellit ad ne ram Deo meo fpiritualer Hoffia* ma&fo. Quocirca
cem inferendam ; 5 hoc fuficit ad inducendum Mar Juftinus apolog. 1. num. 12. non dubitavit fic al
tyrium : unde , ß contingat , quod quis ex odio Fi loqui fui temporis Imperatores ; Vobis autem ad
dei calumnietur Cbrißianum apud Tyrannum de cri jutores omnium hominum maxime , & auxiliarii ad
mine, ob quod Tyrannus Chriftianum occidat , Cbri pacem fumus , qui haec docemur , fieri omnino non
fianur fic occifur Martyr erit, ß appareat , calu poffe , ut Deum lateat maleficus, aut avarus , aut
mniatorem in odium Chrißianæ Fidei Tyrannum inßdiator, aut virtute præditur , ac unumquemque
impuliffe ad ejus mortem , etiamß Tyrannur ob pre ad æternam five pœnam five falutem pro meritis
tenfum deliétum duntaxat , & non in odium Chri aétionum fuarum proficifci .
ßianæ Fidei mortem inferat. - 6 Item Alexander Severus Imperator perfecu.
5 Ad rem de qua nunc agimus , meminiffe tionem in Chriftianos promulgatis edi8tis nun
opus eft , primis Ecclefiæ fæculis Chriftianos ac quam excitavit : permifit enim, effe Chriftianos,
cufatos fuiffe, quod carne humana vefcerentur, tefte Lampridio, & Imaginem Chrifti habuit in
& quod ufquequaque illicitis impudicitiis inqui fuo larario , ut idem Lampridius teftatur , &
nati «ffent ; quare tgties in Aâis Martyrum , & paffim ad fuum palatium Chriftianos admifit ;
opufculis veterum Patrum Thyeftearum epula veluti po(t Eufebium refert Tille mont. in vita
rum, & OEdipeorum concubituum mentio recur Imperatoris Julii Maximini pag. 22 1. Tempore
rit: quæ omnia colle&a legi poffunt in tra&tatu etiam prædi&i Imperatoris, Chriftiani occupave
Chriftiani Kortholti de calumniir Paganorum in rant Romæ quemdam locum , qui publicus fue
vetere , Chriftianos fparfir. Ab his vero Chriftia rat; cumque Popinarii dicerent, eum fibi debe
ni fe egregie vindicaverunt, quemadmodum col ri , refcripfit Alexander, melius effe , ut quomo
ligi, poteft ex apologiis Juftini, Quadrati, Athe documque illic Deus coleretur, quam Popinariis
nagorae. Sed hæc opinio, quæ Magiftratuum ani dederetur , uti ex Lampridio refert Cardinalis
mos femel invaferat, ita invaluit, ut non folum, Baronius , qui exiftimat , Calliftum Pontificem
fi contigiffent calamitates , Chriftianorum fcele eo in loco ecclefiam erexiffe in honorem partus
ribus, adfcriberentur, quapropter Tertullianus in San&iffimæ V irginis Dei Genitricis Mariæ, quæ
apolog. cap. 4o. inquit: Si Tuberis afcendit in mœ creditur e(fe ecclefiæ adhuc Romae exiflens S.
mia , ß Nilur non afcendit in arva , fi caelum ßetit , Mariæ trans Tiberim. Sub Imperatore quidem
46 terra movit, ß fames , ß lues , ßatim Chriftia Severo quinta , vel juxta alios fexta , perfecu
mos ad leonem : verum etiam nonnulli memorato tio excitata fuit adverfus Chriftianos , de qua
rum criminum per calumniam ab inimicis Chri narrat Eufebius lib. 6. bißor. cap. 1. per om
ftiani nominis accufati, tanquam eorum, rei atro me r ubique uocorum E*cleßa , ab Athleti 1. pro pieta
citer torti fuerint , qui in ofculo, Domini mor te certantibus illu tria confeéfa fuiffe Martyria . Ita
tui Martyrum catalogo funt adfcripti. In epifto que a nonnullis plures recen(entur Martyres paßi
la Ecclefiarum Viennenfis , & Lugdunenfis de fub Alexandro : fed plerique alii accuratiores
Martyiio San&i Pothini Epifcopi , & aliorum contendunt , eos paffos fuifíe fub Septimio Se
plurimorum ex Eufebii hiftoria Ecclefiaftica lib.5. vero, incaute autem translatos fuiffe ad Ale
cap. 1. & feqq. hæc habentur pag. 2o 1. Capti funt xandri tempora , quod & ipfe Severus fuit ap
etiam quidam noßrorum Servi , qui Gentile r erant, pellatus , cum ex fupra relatis conter, Alexan
quandoquidem Præfe* , non omnes requiri , palam juf drum Severum Heliogabali fúccefÍorem Chriftia.
ſerat. Qui Daemonis impulſu cum tormenta refor nis faviſſe, uti ponderat Ruinart in prefat. gene
midarent , que Sančios perpeti videbant , militubut. ral. ad A£f. Martyr. num. 43. Veruntamen, ut
ad hoc ipfum eos, incitantibus , Thyeftea r quafdam cumque hæc fint , negari non poteft, aliquos
caena r , & incefto* OEdipi concubitus , Ö* alia , quæ. Chriftianos Martyrii palmas confecutos fuife fub
nec proloqui nobis , nec cogitare fa r efl , ac me cre Alexandro Severo; ceteris quippe prætermiffis,
dere quidem fuflinemur , apud homine r unquam ge S. Callibus Papa , qui , eo imperante, vivere de
fa fuiffe , adverfu r nos ementiti funt. Hi r, in vul fiit , inter Martyres recenfetur in Calendario Bu
gus fparfir , omnes continuo in nos adeo efferati funt, cheriano : at tum hic, tum alii forte paffi {ub
ut , fi qui forte cognationis caufa moderati erga nor Alexandro Severo, eo quidem, annuente paffi
baéfemur, extitiffent , tunc acerbiffima indignatione. funt, fed non ex ejus odio in. Fidem Chriftia
commoti adverfus noflros infremerent. Complebatur nam , a qua ipfe non abhorrebat ; putabat nem
itaque, id, quod a Domino praediéfum fuerat hi , ver pe , fe deli&torum ab eis commifforum vindi&tam
bis : Venet tempus, cum, quicumque vor occiderit, fumere deferens, confiliis & fuafionibus Domitii
cultum offerre, videbitur Deo . Exinde fan&fiffimi Ulpiani Chriftianorum hoftis infenfiffimi, & alio
Martyres ejufmodi tormenta futinuerunt, que nul rum Jurifconfulforum, qui falla crimina Chri
la unquam oratione exprimi pofftnt , Satana ambi ſtianis opponentes, ipſos morte dignos eſſe, aſ
tiofe contendente, ut ab, illis, quoque aliquid impie ferebant ; uti bene obfervat Cardinalis Baronius
diceretur. Ideoque in eadem, epiftola S. Blandi ad an. 225. num. 4. Perfacile namque fuit, velamen
na tormentis affetta clamabat : Chriftiana Jum ; toju/titte, alii/que pretextibur honefti/imis ex mille
pro
 72 DE SERV DEI BEATIF, ET BEAT. CANONIZ.
propemodum occaſionibus comparatis, iis, qui pru quor per flagitia invifor vulgur Chriftianos appel
dentiffimi ac pariter æquiffimi haberentur, quorum labat .... & pereuntibus addita ludibria , ut fera
apud Principem, ô alios fumma cum fide effet exi rum tergis conteéfi laniatu camum interirent , aut
ftimatio, laceffere abfque etiam Cbrißianitat ir titu crucibus affixi, aut flammandi, atque , ubi defecif.
lo ad libitum Cbrißianos , eum præfertim Princep r fet dies , in ufum nocturni luminis urerentur . Con
pene puer effet, cui ea reéfa juftaque videri potuif cordat Sulpitius Severus facr. biftor. lib. 2. cap. 29.
fent , que tot virorum infignium una fententia con - Interea , abundante jam Chriftianorum multitudine ,
firmaffet , ac potiffimum quod Ulpiamur ceteris æqui accidit, ut Roma incendio conflagraret, Nerone apud
amantiſſimus oifus ardentius ingeffet. Antium conftituto. Sed opinio omnium invidiam in
7 Quæres tertio, utrum de ratione Martyrii cendii in Principem retorquebat , credebaturque Im
fit, ut Perfecutor feu Tyrannus expreffe fatea perator gloriam innovandæ Urbis quae/iffe . Neque
'tur, fe mortem infligere ex odio in Fidem, an ulla re Nero efficiebat , quim ab eo juffum incen
fatis fit , ut , quidquid agit , agat ex odio præ dium putaretur . Igitur vertit invidiam in Cbri
di&to, licet afferat, fe ex alia caufa moveri, quæ fianor , a&aeque in innoxior crudeliffimæ quæfiio
in fe vera non eft, nec aliquid habet cum Fide me * , quin & novæ morte r excogitatæ , ut ferarum
commune. Reſpondetur, ſatis eſſe ad Marty tergi r conteêfi lamiatu canum interirent . Multi cru
rium , fi re vera Perfecutor feu Tyrannus ab cibus adfixi, aut flamma ufii. Plerique in id refer
odio in Fidem moveatur , licet aliam caufam vati , ut , cum defeciffet dier, in ufum noêfurni lu
omnino difparatam prae fe ferat, propter quam minis urerentur . Hoc initio in Chriſtianos ſeviri
fe mortem inflixiffe dicat Borell. de Regis Catbolic. cæptum. De hac etiam perfecutione plura haben
prafiant. cap. 71. fub num. 29. Lenfaus de libert. tur in exercitat. 9. Florentinii ad vetuftiur Mar.
Chriftian.lib. 15. cap. 9. circa fin. Verricell. de Apo tyrologium a fe editum, ad diem 6. Maji , qua die
fol. Miffon. tit. 1. quæß. 3o. num. 3. Theophilus habetur prædi&orum Martyrum commemoratio
Raynaudus in cit., oper, part. 2. cap. 1. nam. 14. his verbis, Primi initiorum Martyrum ; & clarius
d9 feqq. Hurtado in refolut. de ver. Martyr. re id defumitur ex Martyrologio Romano, quo in
folut. 39. num. 3. Maurus tom. 3. Tbeolog. lib. 1 1. præfenti utitur Ecclefia, cum ad diem 24. Junii
rra&#.12. queft. 93. num. 1o. Cardinalis Capifuc habeantur hæc verba : Romæ commemoratio San
chius in controv. 27. de Martyr. quæf?. 1. §. 16. &forum plurimorum Martyrum, qui fub Nerone Im
pag. 741. ubi ait , hæc procedere , fi probetur , peratore de Urbis incendio per calumniam accuſa
vere ex odio in Fidem, non autem ex alia cau ti , diverfo mortis genere ab eodem juffi funt fe*
fa motum fuiffe ; Cardinalis Gottus Tbeolog. tom. viffime interfici ; quorum alii ferarum tergis con
13. 4aeſt. 2. de diviſione Baptiſmi dub. 2, § 1. n.5. teéti laniatibus canum expofiti funt , alii cruci
itemque de vera Eccleſia tom. I. cap. 3. S. 5. n. 16. bur affixi, aliique incendto traditi , ut , ubi defecif
Anaclet. Theol. moral. tr. 7. dift. I. duefi. 6. n. 5 I. fet dies , in ufum nocturni luminis defervirent .
& quotquot fcripferunt de Anglica perfecutione , Erant hi omnes Apoßolorum difcipuli , & primitiæ
ut Suarez in defenf. adverf. Regem Angliae lib. 6. Martyrum, quar Romana Ecclefia fertilis ager Mar
cap. I 1. Au&tor refponfionum pro Catholicis, fi tyrum ante Apoßolorum necem tranfmißt ad Dominum.
ve is fit Cardinalis Alanus, five alius, ad Per, Fuerunt itaque ad mortem damnati Chriftiani
fecutores Anglos contra libellum infcriptum , Ju modo memorati ex odio in Fidem & religionem,
ßitia Britannica , in præfatione ad le&orem n. 4. quam primus omnium Nero ( uti fupra di&um
& cap. 3. verſ. Tertio merito, pag. 46. Autor a eft) perfecutus fuit, fed alia prolata per eum
pologiae Martyr. Anglican. a principio , & per to mortis caufa, incendii videlicet Urbis falfo eis
tam , typis impreffe in libello infcripto : Concerta* impa&ti : cumque, hoc minime obftante , inter
tio Ecclefiæ Catholicæ in Anglia , pag 3o3. Sander Martyres recenfeantur, fignum evidentiffimum
de Schiſmate Anglicano lib. 2. & 3. Philopater in eſt, eos eſſe Martyrum catalogo adſcribendos ,
refponf. ad edičium Regina Elifabeth fe5. I. num. qui re vera ex odio in Fidem mortem fubeunt ,
33. 49. & 5o. & feét. 4. per totam . licet eam infligentes aliam caufam præ fe- fe.
8 Favet quoque Ecclefiæ difciplina. Nero quip Ia Ilt . -

pe Imperator perfecutionem primus movit in 9 Confimilia paffim occurrunt in facris hifto

Chriftianos, tefte Tertulliano in /corpiaco cap. 15. riis. Aliis quippe confulto omiffis, nemo eft qui
pag. 833. Vita , Cæfarum legimur : orientem Fidem Julianum cognomento Apoftatam inter Chriftia
Aomae primur Nero cruentavit ; & in apolog. cap. 5. norum Perfecutores non recenfeat , quamvis, ut
pag. 3 1. Confulite commentarios veftror: illic repe inquit S. Gregorius Nazianzenus orat. 3. fibi tan
7ietis primum Neronem in hanc feéfam , tum ma tum retinuerit partes fuadendi atque alliciendi ,
xime Romæ orientem , Cæfariano gladio ferociffe . permiferitque populari turbae , & civitatibus vim
Sed tali dedicatore damnationis noftræ etiam gloria ac tyrannidem atque hoc modo majorem con
mur : qui enim^ fcit illum, intelligere poteft , non niß citaverit procellam, quam fi apertis cædibus Ec
grande aliquod bonum a Nerone damnatum. Nimi clefiam fuiffet perfecutus. Sub eo itaque Mar
rum Urbis incendium contigit fub Nerone , de tyrii corona , decorati fuerunt inter ceteros SS.
quo fic Tacitus 15. annal. pag. 276. Sequitur cla Juventinus & Maximinus, qui mihilominus co
de * , forte, an dolo Principis , incertum . Nam u luntur tanquam Martyres, & colebantur etiam
trumque Auéìorer prodidere. Sed omnibus , quæ buic tempore S. Joannis Chryfoftomi , qui in eorum
Urbi per violentiam ignium acciderunt , gravior at fefto homiliam habuit ad populum Antioche
que atrocior. Et loc. cit. Eo in tempore Nero Antii num , & fic incipit, tom. 2. pag.578. Nuper Bea
agenr , non ante in Urbem regreffus eft , quam do tus Babylas cum tribus pueris nos hic congregabat:
mui ejus , qua Palatium, ô Mecænatis hortor con hodie vero par Sanäorum Militum in acie exerci
tinuaverar, ignis propinquaret. At porro, ut po tum Cbrißi conßituit. Nuper quadriga Martyrum ,
puli invidiam declinaret , vertit illam in Chriftia bodie biga. Porro eorum Martyrium plene expo
nos , qui diriffimis tormentis cruciati fuerunt. nitur a Theodoreto hiſtor Eccleſ lib. 3. eap. I 5.
Ergo abolendo rumori (profequitur Tacitus pag. 279.) ubi* refert, eos a Juliano interrogatos fic refpon
A'ero fubdidit reos , & quæfitiffimis paenis affecit , diffe : A'os in vera pietate educati , o Imperator,
Ö pre
 | L I B. III. c.A.P. XIII 73
δ' preflant iffimis legibus obtemperanter , quas fci in arce lacus Levini fub ar&a cuftodia detenta
iicet Confiantinur , ejufque filii tulerunt , lugemur eft : fatifque erit commemorare, ipfam , in fu
nunc abominatione cun&#a abs te repleri cernenter , gam converfis militibus qui eam ab aice lacus
& ſceleſtis ſacrificiis cibos potumque contaminari . Levini liberatam comitabaritur, cum paucis qui
Hæc mor & domi deflevimus , & nunc apud te la cum ea remanferant , ad Elifabetham Angliæ Re
mentamur; hoc enim unum , in tuo Imperio molefle ginam deveniffe. Comiter primo excepta fuit ;
ferimur. Poft quæ profequitur Theodoretus: Hi* fed fubinde variarum fufpicionum & fi&torum cri--
auditis , mitiffimur ille & fapientiffimus : ßc enim minum fpecie quaefita, in Anglia interiora Tru
a fui fimilibus appellabatur : clementiæ larva de burium abdu&ta eft| , & Solopiæ Comiti in ar
Po/ita , impietatis vultum detexit , Ö gravibus il &iorem cuftodiam tradita. Refque adeo progref- /
los atque acerbis tormenti r excruciator bac vita fa eft, ut , fecuta interea celebri conjuratione
privavit, immo, ut veriur dicam , infel:citate il Antonii Bambe&toni adverfus Reginam Elifabe
lius temporis liberavit , & viétoriæ coronas ei , con tham, & Maria tanquam ejus participe Hæreti
ciliavit. Caufam vero fupplicii praetexuit , non pie corum infidiis tradu&a, ad ipfam, quæ mutato
tatem, pro qua interfeéìi funt, fed linguæ petulan carcere detinebatur in caſtro Fadringaxa in Co
tiam . Ideo enim punitor effe dixit , quod Impera mitatu Horthamtoniæ, quadraginta feptem viri ,
torem contumelia affeciffent , atque hæc ita divul ex Confi]io Reginac Elifabethae , & ex Parlamen
gari præcepit , cum nomen atque bonorem Martyrii to quod eo tempore Londini habebatur, uti Ju
•veritatir Athleti r invideret . Horum alter Juventi dices devenerint , qui eam tanquam ream exa
mus , alter vero Maximinur vocabatur. Id ipfum mini fubjecerunt. Ipfa autem aliquandiu refpon
pluribus profequitur Cardinalis Baronius ad an. dere detre&ans, cum fe Reginam diceret, & fo
362. num. 136. Similiter de Ariano Imperatore li Deo fe vitæ fuæ rationem reddere teneri, tan
Valente fic ait S. Gregorius Nazianzenus, orat. dem refpondens, accufationes omnes diluit, fe
32. num. 14. (Valens Juliano) nihilo humanior il que innocentem probavit : quod tamen iniquos
Judices non abfterruit , qui in eam , tanquam
io fuit, immo eo etiam acerbior, quod Chrifti nomen
ream convitam, fententiam iniquiffimam mor
ferenr Pfeudocbrifius erat, Cbrijìianifque probrum ac
dedecus ; quibur & facere impium , & pati inglo tis pronuntiarunt, quæ fua profc&to executione
rium erat , quod me injuriam quidem accipere vide non caruit. Si de hujus Reginæ Martyrio quæ
rentur, nec illußre Martyrii nomen cruciatibus ac ftio inftitueretur, quæ ufque adhuc inftituta nen
«cederet , verum hic quoque fucus verìtati fieret, ut eſt, adverſus Martyrium plana eſſet oppoſitio ex
qui tanquam .Cbrißiani patiebantur, tanquam impii fententia defumenda , & ex ceteris quæ impie
cruciatu afficerentur. Verba fcilicet hæc oftendunt, adverfus eam Hæretici debacchati funt , & præ
Imperatorem Valentem Chriftianis invidiffe no cipue Georgius Bucchananus in infami libello,
men & gloriam Martyrii , & idcirco eos cruciaffe cui titulus eft, Dete&fuo Mariae ; quem tamen Cam
prætextu falforum criminum, licet eos vere cru denus, Scriptor licet heterodoxus, in annal. Eli
ciaret ob Catholicæ Fidei profeffionem , quem .fabethæ Anglorum Reginæ ftrenue redarguit . At
admodum obfervat Pater Chriftianus Lupus in fi vera mortis caufa examinetur, cum illa con
not, ad lib. Tertalliani de praſcript. cap. 4. pag. 129. ftituenda fit in odio Catholicæ religionis , quæ
& feq. Quæ quidem omnia palam faciunt, ne ipfa fuperftite in Anglia perftitiffet , fi invi&ta per
quaquam obftare Martyrio, fi mors re v&ra in pendatur conftantia , qua oblatam repulit defe
fligitur ex odio in Fidem, licet Perfecutor , fe renda Catholica religionis conditionem ; ſi ad
eam infligere ex alia caufa , profiteatur. Quo mirabile animadvertatur rcbur, quo mortem {u
circa Pater Papebrochius in refponf. ad P. Seba ftinuit ; fi attendantur , prout attendi debent
fianum a S. Paulo ar. 1 1. §. 17. poftquam num. proteftationes ante obitum & in obitu emiffae^,
148. docuit, inter Martyres plerofque recenferi, fe femper Catholicam vixiffe , & propter Fidem
qui dire&e propter Fidem occifi non funt, num. Catholicam libentiſſime mori; ſi non omittan
149. fic concludit : Quod / illi , id conceditur, tur, prout ormitti non debent , evidentißimæ ra 2
quanto potiori jure concedetur ii r , quibur mortem tiones, quibus oftenditur nedum falfitas crimi
conflat fuiffe illatam a Gentilibus vere in Chriftia num Mariæ Reginæ oppofitorum , fed etiam ini- ^
mæ Fidei odium , licet bi alio praetextu id fecerint? quam mortis fententiam , fpecie tenus calumniis
Sic Eccle/ia- ut Martyres veneratur eor , quibus fub innixam , vere proceffiffe ex odio Catholicæ re
AVerone, aut Diocletiano Romanæ Urbis , aut pala. ligionis, & ut hæretica dogmata in Angliæ regno
tii Nicomedienfir incendium imputatum per calumniam immota perfifterent , nihil fortaffe deerit ex iis
fuit , nec minori jure damur eumdem bonorem cun quæ pro vero Martyrio funt nece{faria. Legi po
ðir fub Juliano Apoftata pa//ir. teft Henricus Spondanus in annal. ad ann. 1567.
1o Maria Stuarta Jacobi V. Regis Scotia fi n. 6 & 7. ad an. 157o. n. 2. ad an. 1587, num. 2. O 3.
lia, quæ, mortua Maria Angliæ Regina , titu cum quo concordant Georgius Conaeus in vitas
Jos & infignia Regum Angliæ affumpfit , etfi ea JRegine Maria, Famianus Strada de bello Belgico,
Angli ad Elifabetham detuliffent, pietate & Ca Romualdus Scotus in noti ad libellum de fupplicio
tholicæ religionis profeffione celebris & illuftris, δ' morte Mariæ Stuartæ, Antonius Herrera in lib.
poft primas nuptias celebratas cum Francifco de rebus gefiis in Anglia & Scotia, dum viveret Maria,
Franciæ Delphino, eo mortuo, in Scotiam re aliique , qui de eodem argumento fcripferunt,
verſa, ad alia vota tranſivit, matrimonio con - duobus voluminibus a Samuele Jebb colle&i edi
tra&o cum Henrico Stuarto Darlaeo juvene ex tique Londini anno 1725. quibus omnibus operae ^
Regio fanguine prognato, & religione Catholi pretium effe cenfuimus fuperaddere epiftolam ,
co, ipſoque per inſidias & dolos necato, invita quam Regina imminentis fibi mortis confcia fum
& moerens nupfit Comiti Bothuelio. Non eft hic mo Pontifici Sixto V. fcripfit , cujus autogra
profe&o locus ærumnas referendi , quas infelix phum Gallico fermone compofitum in archivo
Regina fa&ioforum hominum confpiratione in caftri San&i Angeli affervatur, quamque in La
Scotia paffa eft, vel cum in caftro Dumbarum, tinum fermonem converfam, nec ab ullo alio ,
vel cum Edemburgi in domo Tribuni, vel cum quem fciamus, typis imprefiam in appendicibus
ILib. III. -- exhi
 ィ

74 DE SERV DEI BEATIF, ET BEAT. CANONIZ.

exhibemus, ut quæ modo de Maria Regina ex. quia templum deftruxerit, fed quia juffiis noluit
pofita funt, irrefragabili documento confirmentur, illud reædificare: Quod vero everfum fanum mini
1 1 Quæres quarto, utrum de ratione Marty me inftauraverit , fed mori maluerit, quam id præ
rii fit , ut Perfecutor feu Tyrannus ex odio in fare, id equidem admiror, & coronis dignum judi
Pidem, vel aliquam virtutem , quæ ad Fidem re co : Igni enim templum extruere non minur effe cen
feratur, exprefiis verbis mandet, Dei Servum oc feo , quam eumdem adorare ; ideoque vera caufa
cidi , an potius fatis fit , ut talia verba proferat, mortis ab idololatria, quam Tyrannus profiteba
quibus incitati fatellites in necem confpirent , & tur , proindeque ab odio adverfus Fidem Catho
Dei Servum occidant, Refpondetur , hoc poftre licam derivata fuerit; unufquifque facili negotio
mum^fufficere : fic enim res fe habuit in Marty cognofcere poterit , fufficere ad Martyrium , fi
rio S. Thomæ Cantuarienfis. Rex quippe Henri Perfecutor ad necem inferendam moveatur ab
cus commotus accuſationibus Epiſcoporum con odio in Fidem , licet occafio mortis provenerit
tra ipfum Thomam , quem turbatorem regni , per ex alia re, quæ ratione circumftantiarum ad Fi
fecutorem Epifcoporum , omnium bonorum de dem non pertineret. Clarius id ipfum compro
ftru&orem, Regifque inimicum inclamabant, in batur ex caufis BB. Jofaphat Pollocenfis, & Pe
ea prorupit verba furore plena , quibus excitati tri de Arbues : licet enim in prima Antonius
fatellites mortem Sanéto Archiepifcopo intulc Cerrus tunc Fidei Promotor flrenue oppofuiffet,
runt, tefte Hereberto in Quadripartita: Sæpe fe Jofaphat mortem non ab odio in Fidem, fed ab
pius ex ira inflammatur in funeftam vocem erum inclufione in carcere cujufdam fchifmatici Sacer
penr , omnes quor nutrierat , qui familiaritatis gra dotis derivatam fuiffe; in fecunda autem Petrus
tia δ' beneficiorum collatione fibi obnoxii fuerant , Francifcus de Rubeis pariter Fidei Promotor col
maledixit , quod ipfum de uno Sacerdote non vindi lectis probationibus oſtendere conatus eſſet, mor
carent , qui ipfum & regnum fuum ßc turbabat , tem non fuiffe ex odio in Fidem Petro infli&am,
Ở fuir dignitatibus exauthorare G exheredare que fed ex eo, quia qui eum occiderunt, contende
rebat. Aliud defumi poteft exemplum a Marty bant , non effe in regnum Aragoniæ inducendum
rio Thomæ Prioris San&i Vi&oris Parifienfis, de tribunal fanétilima Inquifitionis una cum jure
cujus morte S. Bernardus fub perfona Stephani confifcandi bona delinquentium , & quia duo ex
Parifienfis hæc {cribit ad Innocentium Papam II. ficariis odio Servum Dei profequebantur , quod
uti legi poteft in epift. 159. ejufdem S. Bernardi eorum patrem , & fororem , quos innocentes re
vol. 1. oper. Vir Religiofus Prior San&i Viétoris putabant , carceribus Inquifitionis fecerat manci
Magiffer Tbomas in obfequio charitatis, in itinere pari ; excipientibus nihilominus Poftulatoribus ,
quod indixerat pietas , in opere fanéìo , in San&o & per invi&ta argumenta demonftrantibus, odium
rum comitatu , ìn Dominico die, certe in ßnw meo, in Fidem fuiffe veram caufam mortis prædi&o
δ' inter manur meas crudeliter ab impiis pro juffi rum Dei Servorum , atque adeo, quæ a Promo
ria excerebratus eß faéfus obediens ufque ad mor toribus addu&ta erant, ad mortis occafionem ef
tem. Et quidem in epift. 158. cum ad ejus noti fe referenda; facrorum rituum Congregatio cen
tiam deveniflet , occiforem Sedis Apoftolicaº au fuit, conftare de Martyrio & caufa Martyrii , &
xilium implorafe, Fera pelfima, que devoravit Jo uterque in Beatorum Martyrum numerum jux
fepb, canum noßrorum importunitatem non ferens , ta alibi di&ta relatus eft. Denique in ecclefia Pa
ad veftrae dicitur defenßonis auxilium confugiffe ; trum S. Dominici in civitate Septem pedaga co
excufationem autem exeo defumpfiffe , quod non litur B. Camilla Gentili, de cujus tamen cultu
ipfe , fed alii interfecerant, ita fubdit : Sed num nullum ufque adhuc judicium prolatum eft vel
quid ergo , inquit, occidi eum ? Non utique tu , fed a Sede Apoftolica, vel ab Epifcopo. Vitam fci
jui, ό propter te. An & per te , videat Deus & licet ipfa cum morte commutavit circa annum
judicet. Si excufabilis tu er, cujus denter arma & 1486. ejuſque cum laude meminerunt Michael
fagittæ, cujus lingua gladiur acutur , proinde nec Ja Prò in libro , cui titulus, De nobili progenie Pa
Jéì c£rifli de morte culpandi funt , quippe & tpß trir Sanéfi Dominici in Italia, fol. 25o. Valerius
manus continuere cauti. Cancellotti in bijìoria m r. civitatis Septempedanae,
12 Quæres quinto, an ad Martyrium fatis fit, & Joannes Baptifta Cancellottus hujus filius, qui
Tyrannum ad“ inferendam mortem moveri ex odio nomen dedit Societati Jefu , in vita S. Severini
adverfus Fidem Chrifti , quamvis occafionem mor Epiſcopi Septempedani fol. 223. & in vita Ven. Dei
' tis defumat ex alia re , quæ ad ipfarn Chrifti Fi Servæ Francifcae d' Alferone fol. 39. Fertur autem
dem aut nihil pertineat , aut non nifi ex acci Beata hæc Camilla fuiffe a proprio viro inter
denti pertineat. Affirmando reſpondetur, cum empta , cum adverfus ejus præceptum fermo
a&us non ab occafione, vel a caufa impulfiva , nem habuiffet cum Brandina Grafii fua genitri
fed a caufa finali veram fui fpeciem defumat. ce. Hinc, cum a me petitum fuerit, quomodo
Celebratur in Martyrologio Romano ad diem 16. conficiendus effet procelfus fuper ejus cultu . im- '
JMaji Martyrium S. Abdæ, five Audæ Martyris, memorabili , ipfe , quas potui & fcivi , opportunas
de quo nempe Theodoretus l. 5. hift. Eccl. c. 39. notitias praebui. Cum vero petitum ſubinde eſſet,
narrat, ab eo fuiffe deftru&um Pyreum, templum an ea titulo Martyris decorari poffet , quod, con
videlicet a Perfis Igni confecratum , vocatum au temptis mariti minis, voluerit juxta Domini præ
tem ab Ifdegerde Perfarum Rege , & fuaviter ad ceptum matrem honorare , caute tum dixi effe
monitum, ut Pyreum deftru&tum reædificaret , id procedendum : eum etenim maritus Pierozzum
que facere recufantem Martyrio fuiffe coronatum. Graffum Brandinæ confanguineum occidiffet , &
Theodoretus porro Pyrei deflruétionem improbat : : impiacabili odio profequens familiam Graffam
Hic zelo immoderato impulfur , Pyreum deftruxit. uxori idcirco prohibuiffet , ne cum Matre loque
Et poftea: Ego vero , Pyreum- quidem intempeftive retur ; inferri quidem poffe videbatur , Camillam
ab Epifcopo deffru&tum fuiJJe fateor: attamen , cum fine fua culpa fuiffe interemptam , fed de ejus
hujus templi deflru&tio fuerit occafio mortis Ab Martyrio maximopere poterat dubitari, cum mors
dæ Epifcopi, cumque Theodoretus ipfe concludat , nullo modo ei infli&ta fuiffe videatur ex odio in
de ejus vero Martyrio non cfle dubitandum, non Fidem.
- CA
 L I B. III. C.Α Ρ. ΧΙΙΖ. 75

C A P U T D E C I M U M Q U A R T U M.

De modo, quo probari poteft , Perfecutorem feu Tyrannum ex odio in Fidem

motum fuiffe ad mortem Martyri infligendam.
Stenfum fuit in capite rum Principum juffa propter Legem Dei fui Cru
antecedenti, neceffe ef. cifixi fententiam fubire crucis , præcipio; Aëta de
fe ad Martyrium , ut nique S. Euplii Diaconi & Martyris, in quibus
mors a Tyranno infli legitur pag. 362. n. 3. ibid. Calvifianur intra velum
gatur ex odio in Fidem : interius ingrediens fententiam dičłavit , čy foras
nunc autem operæ pre egreffus , afferenr tabellam , legit : Euplium Chriftia
tium effe videtur ea ex num edi&a Principum contemnentem , Deo r blaf
ponere, quæ apta funt pbemantem, nec refipifcentem , gladio animadverti
ad id comprobandum . jubeo. Ducite eum. Tunc appenfum ef? ad collum
2 Itaque id primò de ejus Euangelium , cum quo apprehenfur fuerat ,
monſtrari poteſt ex ſententia Perſecutoris ſeu proclamante hæc præcone , Euplius Chriftianus ini
Tyranni , fi mortem publica au&oritate decre micur Deorum Ö* Imperatorum . Porro fententiæ
verit. Præfto funt A&a S. Juftini apud Ruinart. a Judice prolatæ adverfus S. Reftitutam Vir
pag. 5o. n. 5. in quibus Præfe&us talem fenten ginem & Martyrem extat exemplum in A&is
tiam pronuntiavit : Qui Diis facrificare , & Im ejufdem , quæ ex duplici manufcripto Carac
peratoris edicto parere noluerunt , flagello caſi ad ciolus edidit , & Jacobus Caftellius notis illu
capitalem poenam abducantur , quemadmodum lege* ftravit, ac typis edidit Neapoli anno 1742. pag.
præcipiunt ; A&a S. Symphoriani Martyris apud 28. ubi etiam pag. 162. Ö' /eq. in notis mo
Ruinart. pag. 71. n. 6. in quibus Judex furore fuc rem illuftrat tituli, qui circumferebatur cum no
cenfus fic inquit : Symphorianus publici criminis xio , in quo breviter capita criminum contine.
reur, qui Diis noftris facrificare detre&fan* , ma bantur, ut clarius populo caufa , propter quam
jejtatis facrilegium perpetravit , facra , etiam alta damnatus erat , innotefceret.
rubus irrogavit injuria *, gladio ultore feriatur, ut , 3 Secundo ex ipfa difceptatione demonftratur
dum criminis funeffa refecantur, Deorum pariter habita inter Tyrannum , & Martyrem in A&;s
legum vindicetur injuria ; A&ta Proconfularia Mar defcripta, ex qua clare defumitur, mortem fu, f.
tyrum Scillitanorum apud Ruinart. pag. 75. n. 5. fe a Tyranno infii&am Martyri propter odiu'm
in quibus Proconful fic loquitur : Speratum , AVar in Fidem Chriftianam, utpote cultui ex. gr. ido
zalem , Cittimum , Veturium , Felicem, Acyllinum , lorum adverfam. Praefto funt Aćta Paffonis SS.
Lætantium , Januariam, Generofam , Veftinam, Do Pionii & Sociorum Martyrum , in quibus hæc
natam , & Secundam , Cbrifìiano , fe effe , confitentes , habentur apud Ruinart. pag. 126. num. 19. Igitur
& Imperatori bonorem & dignitatem dare recufantes poft paucos dies Smyrnam Proconful , ut mor erat,
capite truncari , præcipio ; A&a S.Maximi Martyris rediit , oblatumque Pionium fic cæpit audire : Quis
apud Ruinart. pag. 133. m. 2. in quibus fic legitur : vocaris ? Refpondit Pioniur : Piomius , Rurfum Pro
Tunc Proconful dedit in eum fententiam dicenr : Eum, conful: Sacrifica. Ille refpondit : Minime . Rurfus
qui facris legibus affenfum noluit accommodare, utProconful : Cujus Se&#æ es? Pioniur refpondit : Ca
nmagnæ Deæ Dianæ facrificaret , ad metum reliquo tbolicae Ö'c. Rurfum Proconful : Sacrifica ergo . Ille
*um Chrißianorum obrui lapidibur, , præcepit divina
refpondit : Ego Deum vivum adorare didici . Tum
clementia ; A&a SS. Luciani & Marciani apud Próconful : Omnes Deo r coliwus , & Cælum , ò' eos ,
JRuinart. pag. 143. m. 7. in quibus Sabinus Pro qui in eodem funt. Quid autem aera afpicis? Sacri
conful dedit adverfus eos fententiam dicens. Quo fica. Ille refpondit : Non afpicio aera , fed Deum ,
niam Lucianus & Marciamur tran/greffores divina qui aera fecit. Rurfus Proconful: Dic , quis fecit?
rum, noftrarum legum , qui fe ad Cbrißianam vanif Ille refpondit : Non licet prodi . Rurfur Proconful:
fìmam legem tranfiulerunt,, hortati a nobis atque Meceffe efi , te Jovem dicere , qui in Caelo ef?, cum
conventi, ut adimplentes invi&fiffimorum Principum quo Dii , Deæque omnes funt . Ergo facrifica illi ,
praecepta facrificarent , & falvarentur , & contemnen qui efl Deorum omnium , Caelique Regnator. Et n.zo.
ies audire moluerunt , flammis exuri, praecipio ; Aéta Poß hanc B. Martyrij fixam firmamque fententiam,
Proconfularia S. Cypriani apud Ruinart. pag. 186. Prcconful , diu habitis cum Confiliatore fermonibus ,
n. 4. in quibus Galerius Maximus fententiam pro rurfus ad Pionium verba cenvertit : Perfa , in propo
tulit his verbis: Diu facrilega mente vixifli , & ßto, Ö paºnitentiam mec fero tefiaris ? Refpondit'il
plurimor nefariæ tibi confpirationis bomines aggre le : Minime. Rurfu , Proconful: Habes liberam po.
gafii , & inimicum te Diis Romanis & facris le teßatem ; quid te facere expediat , majore conßlio ,
gibus confiituifti , nec te pii dy facratifimi Princi ὸ longa deliberatione metire. Ille refpondit: Mini
pe , Valeriamur & Gallienus Augufli , & Valeriamur me. Tunc Proconful : Quoniam feftinar ad mortem,
nobiliffimur Cæfar ad fe&am cæremoniarum fuarum vivus paffurus incendium es ; &9 recitari ju(fit ex
vevocare potuerunt: ô ideo, cum ßr nequiffimorum Tabula : Pionium facrilegæ Virum mentis , qui , fe
criminum au&or & fignifer deprebenfur , eris ipfe Chriftianum effe , confeffus eft , ultricibus flammis
documento bij , quos fcelere tuo tecum aggregafi . jubemur incendi , ut & bominibur metum faciat , ò'
Sanguine tuo fancietur difciplina : Quibus di&tis , Diis tribuat ultionem. Præfto etiam funt, ut mul
decretum ex tabella recitavit : Thaſcium Cypria ta alia omittantur, A&ta SS. Martyrum Fru&uofi
num gladio animadverti , placet : Cyprianus autem Epifcopi, Auguriique, & Eulogii Diaconorum,
Epifcopus dixit : Deo gratiar ; A&ta Paffionis S. in quibus eorum Paffio fic de(cribitur: apud Rui
Petri Balfami, quæ ita habent pag. 442. m. 2. ibid. mart. pag. 191. n. 2. Aemilianus Præfes dixit : Fru
Tunc Præfe r di&fagit adverfur eum Sententiam di &fuofum Epifcopum , Augurium , ô Eulogium intro
cens : Petrum admodum eontemnentem invi&fiffimo, mittite. Ex officio diéfum eft. Adftant. Aemilianus
, Lib, II. K 2 Præ
 76 DE SERV DEI BEATIF, ET BEAT, CANONIZ.
Præfer Fru&uofo Epifcopo dixit : Audifli , quid Im pecunia r. Rurfus dabat bonores ab Imperatore, digni.
peratore , præceperunt? Fruéfuofur Epifcopus dixit : tatumque difèributione r , atque fexcentt f ipfor verfu.
Λ'efcio ; quid præceperunt ? Ego vero Chriftianus fum. tiir expugnare nitebauur. In A&tis demum SS. Mar
- Aemiliamur Præfem dixit : Præceperunt, Deos coli , tyrum Claudii & Afterii Lyfias Praefes inquit pag.
Fru&fuofur Epifcopus dixit : Ego unum Deum colo, 234. n. 1. Domini noftri Imperatore 1 jufferunt , Cbri
qui fecit cælum , & terram , mare , & omnia quæ ſtianos vos ſacrificare Diis , contradicentes puniri ;
in eo ſunt & c. AEmilianus Praeſes Augurio Diacono cedentibus autem , honorej ό munera polliceri. Clau
dixit : Noli verbis Fruétuofi aafcultare , Auguriur dius autem fic fubdidit : Munera eorum tempora
Diaconur dixit: Ego Deum omnipotentem colo. Æmi. lia funt ; confe/fio vero Chrißi aeterna efi falur . Tunc
liamur Præfer Eulogio Diacono dixit : Numquid & Lyfia , Præfes , in equuleo eum fufpendi juffit.
ne Fru&uofum colis ? Eulogiur Diaconus dixit : Ego 5 Quarto ex impunitate, ſeu liberatione Mar
Fru&uofum non colo , fed ipfum colo, quem & Fru tyri a Tyranno obiata in eo rerum eventu , in
&fuofus . Æmilianus Præfex Fru&uofo Epifcopo di quo a Fide Chrifti recederet . Præfto funt A&a
×it : Epifcopus es ? Fru&uofur Epifcopus dixit : Sum. SS. Epipodii & Alexandri pag. 66. num, 8. ubi ,
Æmilianus dixit : Fuifti ; & juffit, eos fua fententia interempto Epipodio Martyre , Perfecutor recen
vivor ardere. Saeculo III. illuftre fuit Martyrium ti adhuc cruore refperius , Beatique Alexandri
S. Mercurii . Ejus A&a Auctorem habent S. Si fanguinem fitiens, hunc receptum ex carcere, com
meonem Logothetam , & Laurentium Surium in perendinato examine, die interpofito, furori fuo pre
terpretem ad diem 25. Nov. t. 6. Praedictus Simeon cepit offerri , ut ejus fupplicii , non folum rabiem
florebat fæculo x. Alia A&ta Paffionis S. Mercurii fuam , verum etiam infaniam commoti & fevientir
fcripta fuerunt ab Arichifio, qui Beneventi mo populi temperaret. Quem tamen et tamnunc hac per
1 abatur faeculo v 1 1 1. Et haec poftrema Acta edita cunéfatione uent avit : Adhuc in poteftare tua efl , ut
fuerunt , & notis illuftrata a Vi&torio Giovardi , evada* Prædecefforum exempla , videafque quae te
& typis Romanis impreffa anno 173o. in eis au neas : ita enim perfecuti Cbrifticolas fumur, ut pe
tem pag. 25. ita legitur: Aut facrifica Diis (verba ne te ſolum arbitrer reſediſſe. Nam praeter alias cae
funt Tyranni) quia ad hoc adduci te præcepi ; aut , forum caterva r , etiam ftultitiæ tuæ collega fuccu
/, non feceris , acerrimis mortium generibur excru buit ; atque ideo tibi confulem r, immortale , Deo , tbur
ciatus , biothanatus (quæ vox fignificat morientem rir accenfiome venerare . Praefto funt A&ta Pa(fio
non morte naturali, ſed violenta) abibis in eter nis S. Quirini Epifcopi & Martyris , in quibus
num. Ad hæc autem B. Mercurius refpondit : Ego Amantius Præfes fic eum alloquitur pag. 439.
in boc veni, non nt vincar, fed ut vincam , & co num. 4. Ætatem tuam dolemur maculare verberi
ponam vi&toriæ percipiam a Domino meo Jefu Cbri bur ; tamen fenfum tuum optamur emendari fermo
ſto, qui me fecit una tecum dimicare. Et concor nibus, Ö premio promiſſe vite corrigere, ut reli
dant `hujus ejufdem Martyris A&ta carmine defcri quo fene&futis tuae tempore juxta legum Imperialium
pta a Landulpho Archiepifcopo Beneventano , Scri fan&ionem Diis fervien r perfruaris . Quirinus vero
ptore faeculi x 1 1. quæ etiam di&tus Giovardus edi ita refpondet : Quid de ætate dubita r , quam Fides
άit, & notis quoque illuftravit. inviolata reddere poteft omnibus fupplicii , fortiorem?
-

·a Tertio ex beneficiis ſeu muneribus Martyri Λ'ec tormentis frangitur mea confeffio, nec vitæ præ.
a tyranno ante mortem oblatis , fi a propofito fenti , deleéfatione corrigitur , nec timore mortis ,
re(iliret. Paffio magni Martyris Theodori expo quamvis acerbae , mentis meæ folidita , perturbatur.
ſita a S. Gregorio Nyſſeno t. 2 oper, in ſua ora Præfto funt A&ta Martyrii S. Nicephori, ex qui
tione rei præfenti maximopere favet. Cum enim bus habetur , Sapricio a Præfide demandatum
Martyr imperterritus, minis non ccffiffet Tyran fuiffe , ut vel Diis facrificaret , vel mortem fu
ni: Ét fcito (verba funt S. Gregorii pag. 1o 15. ) biret , & Sapricium quidetm imminente morte per
inquiunt , fcito, quod , ß confilium noftrum obedien territum facrificaffe , & temporalem mortem eva
te; admittere volueri r , protinur te ex obfcuro mo fìfle pag. 2. 1 1. num. 6. Tunc dicunt li&#ores Sapri
b;tem, ex bumili defpeéfoque & inglorie honoratum cio : Fleéte genua tma , ut caput tibi amputetur .
•fficiemus, ac tibi Pontificatur dignitatem promitti \Dicit autem ei : Sapriciur : Quare? Dicunt ei li&o
jur. In Paffione quoque S. Quirini, de qua infra res : Quoniam noiuifti Duis facrificare , fed contem
(apud Ruinart. p. 483. n. 2.) Maximus Præfes in pfijii eduétum Imperatoris propter hominem qui di
quit : Erit Sacerdos magno Deo Jovi : Rurfus S. citur Cbriflur. Hæc cum audiffet mifer Sapriciur,
BaGlius Magnus in oratione de S. Gordio Mar refpondit liétoribui dicenr : Nolite me ferire : facio
tyre t. 2. op. P. 146. n.5. artes Præfidis narrat, qui enim, quæ jufferunt Imperatorer, ô Diis facrifico.
bùs utebatur ut eum a vera religione removeret ; Poft hæc autem S. Nicephorus li&toribus dixit
Cum autem non po[Jent eum terroribus expugnare , num. 8. (e Chriftianum effe, & proinde Martyrii
refque fieri non poffet , mutato conßlio, blanditiis palma fuit decoratus . Unus autem ex liâoribur
aggrediehantur. Tale eft enim artificium Diaboli, ti currenr renuntiavit Præfidi dicen * : Sapriciur quidem
ajjidum perterrefacit, fortem extollit. Ejufmodi erant pollucetur, fe Diis facrificaturum. Et vero illic qui
tunc quoque malefici Præfidis verfutiae. Nam pofteaquam dam aluur , qui vult mori propter eum qui dicitur
vidit eum minis nihil cedere , dolt f ipfum atque ille Chriftus , clamans 5 disens libere, Chriftianu fum,
cebris circumvenire conatur , Pollicebatur munera , ô Diis veßri r non facrifico, nec obedio edi&fi r Im
alia dabat , alia ab Imperat ore tribuenda e[Je promit peratorum. Poftquam hæc audiit Præfe r , in eum tw
tebat , locum in militia illuftrem, largitionem pecu lit fententiam dicen r : Si non facrificat Diis immor
niarum, qutdquid velit. Idem S. Bafilius in homil. talibus , prout jufferunt Imperatores, jubeo, eum mo
de SS. Qjiadraginra Martyribus t. cit. p. 15 1. n. 4. ri gladio. Tunc accipientes Sanéìum Nicephorum eum
Tyrannum repræfentat fic eos ad Fidem deferen capite truncarunt , ut Præfer jufferat. Præfto funt
dam hortantem: Juventutem veſtram ne prodatif, A&ta SS. Vi&oris, Alexandri, Feliciani , atque
neve cum morte intempeſtiva bujus vitae jucundita Longini Martyrum , in quibus fic fermo fit de
rem commuuetis . Nam ab re fuerit eos , qui in bel Paffione S. Vi&oris pag. 259. num. Io. Cumque pe
1i , fortiter agere confueverunt , maleficorum morte roraffe Martyr, impiiffimi Præfide r rationum ponde
interire. Deinde pergit Bafiiius: Ad baec pollicebatur re oppreffi, Adbuc, inquiunt , Viéìor , pbilofopbari
*Oº
 /
L I B. 111. C.A. P. XIV. 77
non definir? Unum tibi elige , aut placare Deor , Tyrannorum legibus vetitum fuerat. Exemplum
aut cum fumma infelicitate deperire. Si fic, inquit, eorum , quibus mors infli&ta fuit , eo quia Chri
proponitir; quod docuimur verbis , exemplo firman ftiani erant , refertur ab Eufebio bifiör. Ecclef.
dum eß. Deor fperno, fateor Chrifium. Quæcum liº 4 cap. 17. pag. 177 in qua ſic deſcribitur
que potetir, date fupplicia, cumulate tormenta . Martyrium SS. Ptolomæi, Luçii, & alius Ano
Memoratu denique dignum eft multorum mil nymi : Centurioni cuidam amico ſuo perſuaſit (ſer
dium Martyrum exemplum relatum apud Nice mo eft de Martyrum accufatore ) ut Ptolemæum
phorum biſtor. lib. 7. cap. 6. quorum comme comprehenderet : cumque in vincula conjiciens boc
moratio habetur in Martyrologio Romano ad unum interrogaret, effet neCbrißianus ; cùmque Pto
diem 25. Decembr. Nicomediæ Paffio multorum mil lemeus, utpote amantiſſimus veri, 5 ab omni frau
lium Martyrum , qui cum in Cbrifti natali ad do de ac mendacio alienur, Chriftianum fe confeffur
nimicum conveniffant, Diocletiamus Imperator ja effet , eum Centurio cuftodiæ mancipavit , diuque in
mua * ecclefiæ claudi juffit , ô ignem circumcirca pa carcere afflixit. Oblatur tandem Urbicio Judici Pto
rari, tripodemque cum thure præ foribus poni, ac lemæus id unum fimiliter interrogatus ef?, utrum
præconem magna voce clamare , ut qui incendium eſſet Chriſtianus . Ille vero, qui, per Chriſti doétri
vellent effugere, foray exirent & Jovi thus adole nam cunéfa fe bona confecutum effe , intelligeret ,
rent: cumque omnes una voce reſpondiſſent, pro illam cælefis ac Divinæ virtutis inftitutionem ite
Chrifto fe libentius mori, incenfo igne confumpti rum confeffus eft .... Cum vero Urbicius , Ptole
eo die nafci meruerunt in caelis, quo Chriftus in mæum ad fupplicium duci , juffiffet, Lucius quidam ,
terris pro falute mundi nafci dignatur eft. Hic au qui & ipfe Cbriftianus erat , adeo injußam audiens \
tem in tranfitu adnotare fas fit, juxta Roma fententiam ßc Urbicium allocutur cff: Quid caufae
nas leges poenitentiam non excufare deli&tum , eß, inquit , ut hominem neque adulterii, neque fu
& praecipue reo jam conſtituto ad tribunal Ju pri convičłum , mec bomicidam, nec furem , nec ra
dicis; uti habetur in l. Qui ea mente 65. ff. de ptorem , nec ullius denique fceleri , reum , nominis
furtir , & in l. 3. C. de Apoßatir. Ad fummum dumtaxat Chriftiani vocabulum confitentem condem
{era hæc pœnitentia prodeffe poterat, & forfitan naveris? Hujufmodi forma judicii non convenit tem
hodie etiam poteft pro pœna temperanda, tefte ' poribus Imperatorii Pii , nec Philofopbi caefari, fi
Tiraquell. de paenis temperandir cauf. 28. num 4. lii, nec Senatui Romano. Tum Urbiciur nullo alio
tom. 5. Tanta autem erat multitudo eorum qui refponfo bominem dignatur , fic eum alloquitur : Tu
Chrifto nomen dederant, ut exiftimatum fuerit quoque, inquit, Chriftianur effe mihi viderir. Cum
effe neceffarium, ut Chriftianis etfi coram Ju que Luciur, ita effe , refpondiffet, juffus eß itidem
dice contitutis venia daretur, fi a fide Chriti ad fupplicium duci; fatimque, magnam fe gratiam
recederent : unde Plinius lib. 1o. epift.97. in fin. Urbicio debere , profeffus eft , quippe qui bujufmodi
Trajano fuadet, ut venia multitudini detur, fi malis Dominis liberatur, ut ajebat , ad optimum
a Chrifto recedat: Ex quo facile eft opinari , quæ Patrem Regemque effet migraturur. Sed ô tertiur
turba bominum emendari poffit, ß fiat paenitentiæ quidam cum acceffiffet , eodem fupplicio condemnatur
Jocur. Cui Trajanus refpondit : Quamvis fufpe eft. Conferunt etiam ea quæ habentur apud So
' êius in præteritum fuerit, veniam ex paenitentia zomenum de Martyrio S. Simeonis Epifcopi &
impetret. Legi poteft Jacobus Caftellius in fuis aliorum plurimorum San&orum Martyrum in
adnotationibus ad A&ta S. Reftitutæ Neapoli im Peride lib.2. hift. Ecclef, c. 9. 5 feqq pag.57. Cum
preffis anno 174z. pag. 1o2. Et , fi fas eft vete etenim fenex quidam Eunuchus nomine Uftha.
ribus recentiora admifcere, prodeffe poffe vide zanes, qui fuerat nutritor Regis Saporis, & Præ
tur exemplum Thomæ Mori Martyris, licet ad pofitus domus Regiæ, folem adoraffet, licet ef.
huc non vindicati. Editum fuerat a Senatu An {et Chriftianus, deinde pœnitens. fa&i errorem
glicano decretum, quod Thomas approbare non publice retraétaffet , Sapor ira fuccenfus caput il
poterat, de Rege videlicet capite Ecclefiæ An li præcepit amputari. Qui cum ad id fupplicium.
glicanae ; & ex hoc, & aliis ipfi oppofitis Judex duceretur a fpicmlatoribui , rogavit eor , ut paulu
inferebat , eum decreto regni hoftiliter adverfa lum expe&arent , quaß quidpiam Regi indicaturur
ri , Regis poteftatem abnegare, læ{æ majeftatis eſſet. Vocatoque ad ſe Eunucho quodam fideliſſimo
reum effe. Cancellarius qui Moro fuccefferat , mandat, ut ifta Sapori nuntiaret. Quanta femper
& Nortfolciæ Dux eum compellarunt ;. promit benevolentia ab ineunte ætate ad hoc ufque tempur
tentes veniam a Rege, fi, ut ipfi ajebant, vo erga familiam tuam , o Rex , affe&fur fuerim, dum
luiffet refipifcere, & animi pertinaciam depone parenti tuo, ac tibi, qua par erat cura ac diligen
re. Morus autem ad hæc repofuit : Ampliffimi tia miniftrarem, nullis mihi teßibur opuf effe arbi
viri, magna , quidem ex animo huic bumanitati tror, apud te præfertim , - qui rem explorate nofi.
•veftræ gratia , ago ; Deum tamen omnipotentem esi Pro omnibur igitur officiur , quæ vobi , grata ac ju
*cius oro, ut in hac orthodoxa, qua fum , fenten cunda , aliquando præftati, hanc mihi mercedem redde,
pia ita me confirmet , ut ufque ad mortem in ea ut ignaris non videar tanquam infidelir erga regnum
perfeverem: uti habetur in ejus vita tom.4. part. tuum , aut tanquam in maleficio aliquo deprehenfur,
2. oper. Thoma Stapletoni pag. 1o46. cap. 18. fubire fupplicium. Utque id palam fiat , præco cla
6 Quinto, probationem mortis ex odio in Fi. nanr fignificet univerß * U3hazadem capite truncari
dem illatæ firmam & luculentam effe, dicen mullius quidem flagitii in palatio compertum unquam,
dum ett, fi ex Aëtis Martyrii concludenter, ut fed Chriftianum, & qui a Rege induci non potuerit,
ajunt , o(tendatur, infli&am fuiffe Dei fervo, eo ut Deum fuum negaret . Et Eunuchus quidem ifta
quia Chrillianus erat ; vel quia noluit aliquid face nuntiavit , & Sapor, juxta petitionem Ufthazanis
re, quod receffum a Fide Chriftiana fignificaret, præconem proclamare, juſſit,
aut aliquam rem a Fide Chriftiana vetitam , aut 7 Exemplum aliorum , quibus mors infli&a fuit,
quæ ratione circumftantiarum ftare non po(fet cum eo quia noluerunt aliquid facere, quod fignifica
præceptis Chriftianæ religionis, aut religioni Chri ret receffum a Fide Chriftiana , conftitui poteft
ftianæ detrimentum afferret ; vel quia aliquid fecit in his qui a Tyranno morte affe&i funt, quia no
cum religione Chriftiana concors , quod injuftis luerunt Diis immolare, uti fupra diétum eft. In
qua
 78 DE SERV DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
qua pariter claffe recenfendi videntur illi, quos nam Cæfaris , & $poteris relaxari &c. ait : Quid
Tyranni ad mortem condemnarunt, eo quia ve me cogis jurare per Cæſarem ? Aut profeſſionem
fci noluerunt cibis qui fuerant Diis immolati, in meam fortaffe mom nofi ? Palam me : Cbriftianum
ter quos præcipue enituerunt Agatho , Agape , dico , & quo magis irafceris , ego gaudeo. Tu ß
Chionia, Irene, Caffia, Philippa, & Eutychia. vir Legi r hujus fcire rationem , diem da a quo
In A&is fiquidem Paffionis earum Scriba fic lo incipier audire vel difcere. Sciendum quippe eft,
cutus eſt pag. 348. n. 3. Scito, mi Domine (allo non licuiffe Chriftianisjurare per fortunam , aut
quebatur Dulcetium Praeſidem) Agathonem, Aga genium Cæfaris, quod hæc a Gentilibus pro Diis
pem, Chioniam, Irenem, Caffiam, Philippam, Ö haberentur, quamvis per Cæfaris falutem eis ju
Eutycbiam nolle bis vefci , quæ Diis funt immolata. rare permiſſum eſſet, ut ait Tertullianus apolog.
Eas igitur ad tuam Amplitudinem adducenda f effe , cap. 32. pag. 63. Quocirca in Martyrio S. Pota
curavi. Etenim quadruplicis generis erant idolo mianæ Virginis Alexandrinæ in hiftoria Palladii
thyta: primum quidem, cum Ethnici menfis ap ad Laufium apud Ruinart. in A&#. Martyr. ipag.
pofiti, priufquam de cibo guftarent, aliquam par 1o3. num. 2. refertur, eam fic allocutam fuiffe
tem de pane vel extis projiciebant in ignem, & Tyrannum : Per caput Imperatoris , quem tu ti
vinum igni infperfum Jovi libabant, juxta illud mer, ſi ſtatuiſti fc me ſupplicio afficere, ne juſſe
Virgilii Æneid. 4. v. 206. ris me exui . Et in A&tis SS. Marciani & Ni
- Jupiter omnipotem * , cui nunc Maurufia candri Martyrum pag. 486. num. 3. poftquam
piéſir Præfes dixit : Ecce pro defiderio vefiro morti tra
Gen 1 epulata teri * Lenaeum libat bono demini. Marcianus inquit: Per falutem tibi peti
ነገ¢ጰንì .
mus Imperatorum , ut nos citius mittar ; nec enim :
Secundum erat, cum -animal menfæ deftinatum fuppliciorum formidine id te , ut facias , adjuramur ,
prius idolo ma&abatur, idque vel verbis , & in fed ut cito mofro defiderio potiamur. Illi quoque,
vocando nomen idoli, vel fa&tis, animal fcilicet qui ad mortem a Tyranno damnati funt, eo
in apertis campis jugulando , ut Dæmones, qui quia, cum effent Chriftiani & Exceptoris offi
præeſſe ruribus cenſebantur, ſparſo ſanguine , cio fungerentur , officium id deferuerunt, ne fen
quem idcirco nullo cooperiebant pulvere, vefce tentias capitales fcriberent quæ a Perfecutoribus
rentur. Tertium erat , cum de animali ma&tato adverfus reliquos Chriftianos proferebantur , ad
portio aliqua numini dabatur, tum refiduæ par hanc claffem referri po{funt : inter quos recen
tes in cibum Sacerdotum, vel offerentium cede fetur S. Caffianus Martyr Tingitanus in cujus
bant , juxta illud Ovidii 12. Met. v. 154. Aëtis pag. 267. habetur, graphium & codicem
Sacra tulere fuam : pars efl data cetera in- terram projeciffe , cum Aurelium Auricola
menfis. ~ num audivit fententiam mortis proferentem ad
Quartum conftituebatur in his quæ Gentium re verfus S. Martyrem Marcellum. Quare nedum
ligio Dæmonibus refervabat , non ritu quidem in Martyrologio Ufuardi, & Galefinii, fed etiam
fpeciali, fed generali decreto & opinione, ut erat in Martyrologio Romano fequens de eo profer
fanguis & fuffocatum, quæ Dæmonibus commu tur ad diem 3. Decembris elogium : Tingi in Mau
ni fide & affenfu addicebantur. Cum autem hæc ritania Paffio Sanéìi Caffiami AMartyris , qui Exce
omnia Chriftianis prohibita fuiffent in Apoftoli ptoris diu gerens officium, tandem cælitur infpira
cis decretis Concilii Hierofolymitani , quippe quæ tur, execrabile duxit , Chriftianorum neci defervi
effent figna & irritamenta idololatriæ, & abfti re ; unde renuntiam s eidem officio, fub Chriftiana
nere conveniens effet ab omnibus his quæ falfae confeffione triumpbum meruit obtinere Martyrii .
religienis profeffionem redolebant , juxta illud Repeti etiam hic poffet exemplum S. Genefii ,
Apóftoli 1. Cor. 1o. v. zo. Nolo autem vos focios de quo lib. I. cap. 3. num. 4.
fieri Dæmoniorum: non potefiis calicem Domini bi- ' • 9 Exemplum pariter eorum quibus mors a
jere, & calicem Dæmoniorum ; non potefti* menfe Tyranno illata eft , eo quia aliquid facere no
Domini participes eſſe, Ö menſae Demoniorum; non luerunt , quod ratione circumftantiarum ftare
{olum prædi&i , {ed alii quoque Martyrium ex non poterat cum præceptis Chriftianæ religionis,
eadem caufa fubierunt. Quare apud S. Joannem colligi poteft ex A&tis Martyrii S. Maximiliani
Chryſoſtomum homil. in S. Lucianum tom. 2. oper. pag. 263. num. I, qui morti damnatus eft, quo
pag. 524. Martyrium extollitur S. Luciani Pref niam , noluit militem agere: Mihi non licet mili
byteri Antiocheni, qui fami a Tyranno expoſi tare, quia Chriftianus fum . Maximilianus quippe
tus, & pot longam inediam ad menam invita militiam non refpuit, quafi per fe mala effet ;
tus idolothytis refertam comedere recuavit; & cum inter SS. Martyres multi , qui fub Impe
in epiftola Ecclefiæ Gothicæ San&us , quidam ratoribus ethnicis militabant, relati funt ; Qua
Presbyter, & San&us Sabas cibos idolis immola draginta videlicet Martyres a S. Bafilio Magno in
tos ab Athalarico Tyranno fibi miffos ad come homilia fupra citata memorati; Arcadius, cujus
dendum conftantiffime refpuerunt. obitus defcribitur in libro de agonibus Martyrum;
8 Qjiod autem attinet ad exemplum illorum, Bonofus & Maximianus, quorum memoria ce
quibus mors illata eft, quia aliquid facere nolue lebratur in Martyrologiis Ufuardi, Galefinii, & º
runt a Fide Chriftiana vetitum, celeberrimum eft Baronii; & alii plures; fed ob occafiones pec
Martyrium S. Polycarpi Epifcopi relatum in epi candi, quas ipfi militantes fub Imperatoribus
ftola Ecclefiæ Smyrnenfis , apud Ruinart. pag. 29. ethnicis frequenter experiebantur. Quocirca in
num. 9. In ea enim Tyrannus ait : Debes jurare A&tis S. Marcelli Centurionis & Martyris pag.
per caefarem, Cæfarifque fortunam &c. Tunc Po 265. num. I. fic legitur: In civitate Tingitana ,
lycarpus ore ſemicluſo, è quaſi non ſuo, ſed alieno procurante Fortunato Præfide, advenit natalis dies
fermone loqueretur, claußr pæne faucibus , populum Imperatoris. Ibi cum omnes in conviviis epula
qui in arena erat refpexit univerfum , impium vel rentur atque facrificarent , Marcellur quidem ex
profanum, trattoque ex intimo corde ſuſpirio, ma Centurionibus legionis Trajanæ profana reputans
jeftatem caeli intuens ,, ait : Tolle impior. Et cum illa convivia , rejeéfo etiam cingulo militari co
affiduus præceptor aſſiſteret, enuntians: Jøra fortø ram Jîgnij legionis , quae tunc aderant ,
-
**
feſt 4
*
 L I B. III. C.A. P. XIV. 79
teßatur eß dicenr : Jefu Chriffo Regi aeterno mili fent , beneficio, vetuftiffimorum manufcriptorum
to. Abjecit quoque vitem & arma , & addidit : Ex codicum emendata fuerunt a Balutio, & publi.,
boc militare Imperatoribus veftris defifio , & Deo; ci juris faäta tom. 2. mifcellanea Pagina quippe
vefiros ligueos & lapideos adorare contemno , que 57. num. 2. in eis fic legitur: Temporibus : namque
funt idola furda ô muta, Si talis eß conditio mi Diocletiani & Maximiani bellum Diabolus cári.
Jitantium , ut Diir & Imperatoribus Sacra ' facere fianis indixit ifto modo, ut facrofan&ia Domini Tefia
compellantur, ecce projicio vitem & cingulum, re menta Scripturafque Divinas ad exurendum peteret
nuniio fignis , & militare recufo. Legi poteft dif &c. Sed non tulit exercitur Domini Dei immane
fertatio Patris Lupi de antiqua difciplina Cbri præceptum, facrilegamque juffionem perhorruit , &
ſtiane militiae pag. 251. & ſeq. tom. 1. ubi con mox Fidei arma corripuit , defcendit in prælium
gefta undique eruditione oftendit, Chriftianis li. non tam contra homines , quam contra Diabolum
cuiffe militem agere etiam fub Principe ethni pugnaturus ,
co; debuiffe autem militiam deferere, & cingu 12 Demum exemplum eorum, quibus Tyran
lum militare abjicere, ſi ſacrilega Principis juſ ni mortem intulerunt , eo quia aliquid fecerant
ſa evadere non potuiſſent. -
cum religigne Chriftiana concors, quod injuftis
1o Quod poftea fpe&at ad mortem Martyri eorum legibus vetitum fuerat, habemus ex A&is
infli&am, eò quia aliquid facere noluit, quod , SS. Saturnini , Dativi , & aliorum plurimorum
Chriftianæ religioni detrimentum afferret, remi Martyrum in Africa jam fupra comhmemorato
nifci opus eft, bellum facris Codicibus indiétum rum. In his enim SS. Martyres judicio poftula
fuiffe ab hoftibus Chriftianae religionis , cum ani ti, quod facram Synaxim contra fmperat6ris præ
madvertiſſent, Divinarum Scripturarum lectio ceptum egiffent, fic Proconfuli réfponderunt .
nes , plurimum valere ad confirmandos Fidelium Proconful nempe Felicem interrogavit pag. 343.
animos in fuo propofito; mandatumque propter n. 12. & feqq. Si in colleéfa fuiffet. Felix auítém
ea fuiffe, ut ubique terrarum flammis abfume refpondit: Quaß Chriftianus fine dominico effe pof.
rentur. Edi&um hoc per omnes Imperii Roma fit , aut dominicum fine Chriftiano celebrarj?' An
ni provincias promulgatum multos Ecclefiæ Mar nefcis , Satana * , in dominico Chriſtianum, Ö in
tyres peperit ; fed præcipue in Africa, ubi com Chriftiano dominicum conftitutum ? Et poft alia :
plures hac occafione mortem pertulere. Idem Ego devota mente celebravi dominicum , colle&iam
edi&um pervenit ad civitatem ,Tubzocenfem y cum Fratribur feci , quia Chriflianus fum. Cum.
cui Felix Epifcopus præerat ; cumque ipfe facros que deinde Proconful a Saturnino quaefivifet,
Libros tradere conftanter renuiffet ad diverfa an interfuitfet, Tu, Saturnine, interfiiiii ? Satur:
tribunalia etiam trans mare du&tus , die tandem ninus refpondit : Cbrißianus fum. Proconful in
3o. Augufti apud Venufium Apuliæ urbem gla quit: Non a te quero boc , fed utrum egerir do
dio percuffus Martyrium complevit ,* atque ad 'mimicum. Cui refpondit Saturninus : Egi domini.
eo in A&is Paffionis ipfius Perfecutor fic eum cum , quia Salvator eft Cbriftur. Dominicum quip
alloquitur pag. 313. num 2. Felix Epifcope, da li pe facra myfteria defignabat , juxta illud S. Cy
bror , vel membranas , quaſcumque babes. Felix Priani in epifi. 63. ad Cecilium col. 231. Num
Epifcopus dixit :/ Habeo, fed non do. Magnilianur quid ergo dominicum poft caenam celebrare debemur ?
Curator dixit : Prius eft , quod Imperatore* juffe hoc eft , numquid Divinum Sacrificium celebra
*runt, quam quod tu loqueris. Da libror , ut poffint re poft cœnam debemus? quemadmodum fcire
igne aduri. Felix Epifcopus dixit : Melius eft , me explicat Cardinalis Baronius in not. ad Marty
igne aduri, quam Scriptura r Deifica* ; quia bonum rol. Rom. ad diem 25. Decembris.
eft obedire Deo magis , quam hominibur. Magnilia-* ' 13 Haëtenus relata defumpta funt ex Aais
mus Curator dixit: Priur eß, quod Imperatore r finceris Martyrum a Ruinartio colleâis , eaque
jufferunt , quam id quod tu loqueri r. Felix Epi maximopere prodeffe poffunt in examine cauífa
**

fcopus dixit : Prius efl præceptum Domini , quam rum , quæ in facrorum rituum Congregatione
Bominum. Confimilia habentur in Martyrio Vin Pertractantur ; & fignanter, quando proponitur
centii Archidiaconi, quod a vetere Poeta Pru dubium de Martyrio & caufa Martyrii. In cau.
dentio perifieph. hymno 2. v. 177. defcribitur, in fa Viginti fex Martyrum Japonenfium Ord. B.
quo Dacianus Praefes- his verbis fan&tum Mar Francifci Fratrum Difcalceatorum, ut oftende.
tyrem compellat: - * * retur, mortem fuiffe Dei Servis ab Imperatore
Si tanta callum pectoris * * *.
Japoniæ inflictam ex odio in Fidem, magnum
Prædurat obſtinatio, momentum repofitum fuit in fententia miortis
Pulvinar ut noßrum manu ab eo lata , quæ in proceffum compulforialem
Abominerir tangere, * * Maniliæ confe&um inferta erat , & de qua Ro
Saltem latenter pagina* , . tæ Auditores in relatione cauſæ exhibita fum
Librofque opertos detege, mo Pontifici Urbano VIII. art. 2. In caufa B.
Quo Seéfa pravum feminam * Joannis de Prado magnum pariter momentum
Juſtis cremetur ignibus . repofitum fuit in conteftatione ab ipfo habita
Martyr autem ita refpondet: cum Infideli Rege Marochitano, qui ipfum pro
SQuem tu, maligne, myfficir, pria manu interfecit , de veritate Chriftianæ re.
Minaris ignem litteris , * ligionis, & falfitate fectæ Mahumetanæ. In cau
Flagrabi* ipfe hoc juftiu* ; fis BB. Jofaphat Pollocenfis, Petri de Arbues,
Rhomphæa nam cæleftium Fidelis a Sigmaringa magna ſane diligentia often
Vindex erit voluminum, fum fuit a Poftulatoribus, mortem ipfis non ex
Tanti veneni interpretem alia caufa infliétam fuiffe , quam Catholicam re.
Linguam perurenr fulmine. ligionem promovebant, Hæreſes infeétabantur ,
11 Concordant Acta Saturnini Presbyteri & & ad Hærefim abjurandam populum , prædican.
Sociorum, quæ primum quidem ex finceriffimis do, incitabant. In caufa eorum Martyrum Ja
Proconfularibus Ačtis fumpta in Ecclefia lege ponenfium , in quibus ( uti di&tum eft ) refpón.
bantur, deinde, cum fæculo 1v, interpolata fuif fum fuit, conftare de Martyrio ex parte Tyran
Ill 2
 ー了 º

*
v

8o DE SERV DEI BEATIF, ET BEAT. CANONIZ.

ni, ftrenui Poftulatores finem perfecutionis , & fe morte multatos ex odio in Fidem Catholi.
media , quibus perfecutionis finis quaerebatur , cam , aut in aliquam rem ad Fidem relatam .
probationibus & conje&uris in aperto pofuerunt , Scatet nimirum hujus generis conje&uris totus
ut, mortem a Tyranno infli&am ex odio in Chri liber Lucii Cæcilii Firmiani La&antii de morti
ftianam Fidem proveniffe , demonftrarent. In bus Perfecutorum, ubi c. 2. agit de morte Neronis,
moralibur etenim, finis eft, qui dat effe rei & cap. 3. de morte Domitiani , cap. 4. de morte
fpeciem a&ioni , & ex mediis adhibitis fæpe di Decii, cap. 5. de morte Valeriani , cap. 6. de
gnofcitur, qualis fuerit finis a Perfecutore feu morte Aureliani, cap. 7. 17. 19.°öy 41. de mor
Tyranno intentus; uti late explicant Suarez in te Diocletiani, cap. 8. 29. & 3o. de morte Ma
defenf. Fidei Catbol. adverfur errores Anglicanæ fe&fe
ximiani Herculei, cap. 35. de morte Valerii Ma
lib. 6. cap. 1o. per tot. praefertim vero a num. 4· ximiani , cap. denique 47. & 49.de morte Ma
vfque ad 8. & Hurtado in refolut. de ver. Martyr. X1m.1ni . . . *

refolur. 39. n. 4. In quadam caufa nonnullorum 14 ln A&is S. Cæfarii ad mortem damnati a

ui Martyrio coronati dicebantur, dum munere Luxurio, qui poteftatem acceperat ab Impera
fungebar Fidei Promotoris, memini , in magno tore Trajano, legitur apud Surium 1. Novembrir
pretio fuiffe difficultatem ab Antecefforibus meis pag. 4. tom. 6. Caetarium Luxurio dixife: Me
& a me ip{o excitatam , mortem fcilicet non quidem aqua (fuit enim facco inclufus una cum
fuiffe infli&tam ex odio in Fidem , cum Religio S. Juliano Presbytero, & in mare demerfus) que
fis unius Inftituti fuerit a Tyranno infli&ta , non regeneravit tanquam filium fuum ex fe renatum
autem aliis alius Inftituti; licet omnes ob Euan fufcipiet .... Te vero, Luxuri, hodie comedet co
gelii prædicationem morte multandi videri po luber, ut cognofcat omnir hæc regio, quod vindicet
tuiffent, fi mors ex odio in Fidem , non autem Dominus fanguinem fervorum fuorum, & virginum
©X 蠶 caufam habuiffet. In univerfum ` ( Domitillæ videlicet, Euphrofynæ, & Theo
denique^nomine odii in Fidem intelligi – dicitur doræ ) qua r tu ignibus concremafti. Poft demer.
direâa & immediata Fidei infe&atio "ad extor fos autem San&os in mare, Luxurius equo in
quendam a Fidelibus veræ Fidei negationem , fidens , ad villam fuam pranfarus feftinans, cum
aut Divinæ Legis violationem . Item nomine quamdam præteriret arborem, ferpens Iapfus eft
odii in Fidem intelligitur infe&atio alicujus ob per caput ejus inter-collum & tunicam, atque
opus ex Chrifti do&rina neceffarium . Demum inde ad ventrem , lateraque ejus lacerans, ufque
nomine odii in Fidem intelligitur infe&tatio ob ad cor illius penetravit. Totus igitur intume
exercitium operis ex fe boni, & aliquo tandem fcens jacebat humi ; {ed tamen, priufquam ani.
modo ad Fidem propagandam , five tuendam , mam efflaret, vidit oculis fuis pfallentes Ange
five illuffrandam tendentis, at lege humana ini los, & admodum honorifice corpora SS. Juliani
qua prohibiti ; uti late profequitur Theophilus & Cæfarii ex undis exportantes. Mortem a fer
Raynaudus in ſepe cit. trabtatu de Martyrio per pente illatam Luxurio Ado & Uſuardus tradu
peftem part. 2. cap. 1. num. 1 1. Miferabilis quoque , $erunt ad A&a S. Hiacynthi Martyris in Portu
infaufta , & extraordinario infolitoque modo mors Romano, de quo Martyrologium Romanum ad
a Perfecutoribus & Tyrannis obita, fi non pro diem 26. Julii. Sed eorum lapfum , refellit Joan
bationem , adminiculum faltem fuppeditare Po mes Marangoni in ſuis illuſtrationibus ad A&a
terit, ut pie credamus, ab eis Dei fervos fuif S. Victorini Roma: editis anno 1740. pag.45.
º

сА в шт о в с т м и мо ц і мтu м.
De requifitis in Martyre neceffariis ante Martyrium. 2.

Artyrium dicitur Baptif bet: Martyrii gloriam, quam in aliir propria vo

mus fanguinis , juxta luntas meretur, illi parvuli occifi per Dei gratiam
illud Marci Io. v. 38. funt affecuti ; nam effufio fanguinis propter Chriftum
| Potefti* bibere calicem , vicem gerit Baptifmatis : unde , ficut in pueris ba
A quem ego bibo , aut ba ptizati, per gratiam baptifmalem meritum Chrifii
| ptifmo , quo ego baptizor aperatur ad gloriam, obtinendam , ita & in occiß*
Tai baptizari ? Quamvis e propter Cbriftum meritum Martyrii operatur ad pal
- 養蠶 ſit ačtus Imam Martyrii confequendam . Quæ pariter do&ri
ortitudinis & Charita na ab eodem S. Do&ore traditur 3. part. quef. 66.
- tis, id nihilominus fibi art. 12. & in 4. fent. dift. 4. qu. 3. art. 3. quefiiunc·3
vindicat locum quoad adultos: fecus autem quoad eamdem que late exornat Gardinalis Bellarminus
infantes, qui fine Baptifmo fluminis moriuntur, de ſacram. Baptiſmi lib. 1. cap. 6. §. Probabiliár
cum quoad hos fufficiat , occifos fuiffe ex odio in fententia ; & hanc communem effe & veram Theo
Chriftum ; ita ut dubitandum non fit in eis de logorum ſententiam, oſtendit Vaſquez in 3. part.
> vi & efficacia Martyrii, quin fuppleat vices Ba D. Thome tom. 2. queſt. 68. art. 3. diſput. 153.
ptifmi aquæ , & quin per confequens peccatum cap. 7. §. Communis tamen Ö'c.
originale quoad culpam & poenam ex opere ope 2 Conferunt quoque ea quae lib. 1. cap. 14. a
rato deleat. In Martyrio quippe configuratur ho nobis allata funt de pueris ab Herode interfe
mo ad Chrifti Paffionem & mortem per configu &is, quos diximus cultum Martyrum habere in
rationem realem ; at in Baptifmo aquae configu Ecclefia. Quare inquit S. Auguftinus lib. 3. de
ratur ad Chrifti Paffionem & mortem per confi libero arbitrio cap. 23. n. 68. col. 638. tom. 1. oper.
gurationem facramentalem. Plures congeri poffent Etiam infante , illor, qui, cum DominufJefu* Cbri
ad id facientes Patrum & Theologorum au&o fìus necandur ab Herode quaereretur , occiß funt , in
ritates : ſed ſatis eſſe poterit do&trina S. Thomae bonorem Martyrum receptor commendat Ecclefia .
2. 2. quaeft. 124. arf, 1. ad primum ubi hæc ha Quem ceteri Patres fequuntur colle&ti ab erudi
[O

^
 L 1 B. III. C.A P. XV. 81
to viro Antonio Sandino in hiſtor. familie ſacre Baptifmo aquæ, non autem de Baptifmo fangui
ex antiquis monumentis colleéfa , ట్రా Patavii edita nis ; atque adeo ab uno fieri non poffe illatio
anno 1734. pag. 6o & Ecclefia in Oratione fefti nem ad alium, Baptifmus aquæ confiftat in ab
eorumdem fic loquitur: Deur, cujus præconium In lutione , Baptifmus autem fanguinis in morte ,
nocentes Martyres non loquendo , fed moriendo con & aquæ ablutio fieri vere non poffit in pueris ad
feffi funt &c. Nec enim cultum Martyrum om huc in utero matris exiftentibus, mors vero iif
nes fimul & indifcriminatim habere poffent , fi dem, licet in maternis uteris exiftentibus, vere
in eorum aliquibus Martyrium ex opere operato infligi poffit , & infligatur. Ita Hurtado in refo
culpam & pœnam non deleviffet. Diétum eft omnes lut. de vero Martyrto refolut. 2o. §. Hu rejeêli ,
fimul & indifcriminatim cultum Martyrum ha Cardinalis Capiſucchius in ſepe cit, controv. de
bere non poffe ; qui etenim o&tavam diem a die Martyr, que/t. 2. $. 3. per tot. Bonacina oper. mo
fuae nativitatis excefferant , & ideo circumcifi fue ral. tom. I. difput. 2. de Baptifmo queft. 1. punét, I.
rant, nec peccato originali, nec ejus poena ob propoßt. 2. num. 7. late Theophilus Raynaudus de
noxii effe poterant, five deinde Circumcifio gra Martyrio per pe/tem part. 2. cap. 2. num. 8. Váf
tiam conferret ex opere operato , juxta fenten quez tom. 2. in 3. part. diſput. 153. cap. 7. Cle
tiam Scoti, cui adhæret Hugo de San&o Vi&o ricat. de Baptif. decif. 27. num. 8. & decif. 5 2. n.
re lib. 1. de Sacramentis part. 12. cap. 2. tom. 3. 3. Tantum inter infantes , & adultos hanc fta
ſive ex opere operantis juxta do&rinam D. Tho tuunt differentiam, ut Martyribus adultis Aureo
mæ 3. part. quaeft. 62. art. 6. ad tertium , & quæß. ia competat , quæ non competit Martyribus in
7o. art. 4- per totum. - fantibus, juxta do&trinam D. Thomae in 4. fent.
3 Ab horum Pgrro puerorum exemplo, infe diſt. 49. qu. 5. art. 3. quaſtiunc.2. ad 12. ubi, poſt
runt Theologi, infantes omnes, qui pro Chrifto quam retulit opinionem illorum, qui docebant,
occiduntur , veros effe Martyres. Vel etenim, ut Innocentibus ab Herode occifis Divina virtuté
ipfi fubdunt, aliquod fpeciale interceffit privilegium acceleratum fuiffe ufum rationis , & ideo Mar
in pueris ab Herode interfe&is , vel nullum ; fi tyres fuiffe yoluntate & a£tu , & Aureola ( quæ
nullum, concludunt , omnes infantes, etfi caren fcilicet opinio ab eodem S. Do&ore perhibetur
tes ufu rationis, dummodo pro Chrifto occidan 2. 2. qu. 124. art. 1. ad primum ) opinionem iftam
tur, effe poffe Martyrii capaces: fi vero privile refellens fic fcribit : Sed alii dicunt , quod fuerunt
gium interceffit , ajunt id non perfonis, fed cau Martyres aéfu tantum , & non voluntate ; quod v;.
Hæ fuiffe conceffum , & ideo fibi debere vindica detur fentire Bernardus diffinguenr tria genera Mar.
re locum quoad omnes, qui in eadem caufa ver tyrum : & fecundum hoc Innocente , ficui non pertin
fantur ; quemadmodum fufe legi poteft apud Sua gunt ad perfectam rationem Martyrii , ( in quan
rez in 3. part. D. Thome tom. 3. diſput. 29. feći. 1. tum fcilicet Martyrium eft a&us virtutis & for
pag, 344. edit. Lagdan, an, 1614. Joannes Major titudinis) fed aliquid Martyrii babent ex boc, quod
jn cap. 2. Matthei dub. 2. circa litteram confiderat, paffi funt pro Chriffo ; ita etiam Aureolam, nón qиі
infantes ab Herode occifos obiiffe in primo Chri dem fecundum perfeéfam rationem, fed fecundum ai;.
fti adventu in orbem , & idcirco fpecialem ali quam participationem , in quantum fcilicet gaudent,
quam prærogativam obtinere potuiffe , ad quam fe in obfequium Chrifti occifor effe , ut diäum εβ
alii infantes progreffu temporis, pro Chriflo oc de Pueris baptizatis , quod babebunt aliquodgaudium
cifi , non funt admittendi : exemplo Principis, de. innocentia , Ù* carnis integritate.
ui in primo ingreffu in aliquam infignem Tur 5 Conjun&io fcilicet hominis cum Deo per
bem liberat detentos in carceribus , quod alias ejus perfectam vifionem & fruitionem dicitur çô.
non præftat. Sed hæc voluntaria & gratis exco rona aurea, five abfolute aurea per modum no
gitata coar&tatio beneficentiæ Chrifti in infantes minis ſubſtantivi, ſicuti corona triumphalis lau
pro Fide caefos quolibet carere videtur fundamen ro conferta per modum nominis fubftantivi di
to. Quocirca ei praeferendus videtur Vaſquez , citur laurea. Porro, cum beatitudini eſſentiali,
qui in 3. part. S. Thome tom. 2. queſt. 68. difput. gaudio videlicet de conjun&ione cum Deo, aliud
153. cap. 7. art. 3. hæc habet : Porro quamvis non Præmium accidentale addatur , id eft gaudium
tam certum fit id quod diximur de aliir infantibu* quoddam de operibus faétis , quæ habeiit ratio.
pro Chrißo occifir , quam de illis qui hac de caufa nem vićtoriae excellentis , juxta do&rinam D.
ab Herode interfe&fi funt , quia pro interfe&i r ab Thomæ in 4. ſent. diſi 49. quæfi. 5. art. 5. gaudium
Herode Eccle/?ae traditionem & do&#rinam Patrum hoc Aureola dicitur, quafi parva coróna? Aureo.
pleniorem habemur , nihilominus indubitatum apud ia eß quoddam privilegiatum præmium privilegiatæ
mor effe debet , eamdem rationem effe de omnibur , viétoriæ refpondens. Cumque privilegiata viéîoria
qui poß adventum Chrißi propter ipfum occiß funt. tres præcipue pugnas refpicit , pugnam fcilicet
Sententias Scholafticorum pro hac re affert , & contra carnem º quando nimirum pugnans viéto
etiam Patrum , & fignanter S. Bernardi ferm. 66. riam obtinet abftinendo a dele&atiofiibus vene
in Cantica, cui addi poteft fermo unicus ejufdem rei; pugnam contra mundum, cum quis a mun
S. Bernargi in nativitate SS. Innocentium vol. I. do perfecutionem patitur pro Chriftö ufque ad
4g,
Pጫ፪ 瓷盤 , ad ulteriora progrediendo, paſſim ii mortem ; & pugnam contra Diabolum , cùm ali.
794. m. 2.

quis hoftem hunc non folum a fe, fed etiam a

dem Theologi docent, infantes etiam in mater cordibus aliorum removet , quod fit per do&rinam
nis uteris occifos, veros effe Martyres , & gra & prædicationem : hinc eft, quod, quidquid Fri
tiam fan&ificantem accipere , five ex odio in Fi dericus Spanhemius in fuis dubiis Euángelici, part.
dem occidantur fimul cum matre , five eadem 3. dub.89. impie adverſus Aureolas effutire auſus
fuperftite. Neque enim in contrarium urget tex fit , juxta do&rinam memorati San&i Do&o.
tus in cam. Qui in maternis , de confecrat. dif?. 4. ris triplex datur Aureola , una Virginum , alia
\ ubi dicitur: Qui in maternis uterir funt , ideo cum Martyrum , tertia Do&orum , de quibus plu
| matre baptizari non poffunt, quia qui natur adhuc ra colle£ta videri poffunt apud Scotum in 4.
fecundum Adam non eft, renafci fecundum ghriftum fent. diff. 49. queß. 5. art. 2. concluf. 1. Theo
non poteß. . Refpondent quippe, textum loqui de Philum. Raynaudum tom. 18. lib. de Martyrio
Lib. III. per
 82 DE SERV DEI BEATIF. Er BE.A.T. C.ANONIZ.
per peſtem part. 2. Cardinalem Capiſucchium in in odium Fidei occiduntur , inter Martyres effe
controv. de Martyrio qu. 2. §. 24. Ở plurib. ſeqq. recenfendos ; & hoc ipfum afferimus etiam de
Maurum Theolog. tom. 3. lib. I 1. traếf. 12. quæſt. celebri exemplo modo expofito SS. Quirici & Ju
Joo. Quocirca , fi in infantibus pugna deeft , do littæ. Licet enim Quiricus propter ætatem in
cent Theologi, eos utique veros Martyres eſſe, fans dici potuerit, Divinæ tamen Gratiæ auxi
fed Aureolam Martyrii non obtinere. lio, non infans, fed ut adultus haberi potuit &
6 A Nobis alibi , hoc eft lib. 1. cap. 14. num. debuit ; etenim ex citata epiftola Theodori pag.
3. & 4. nonnulla allata funt exempla puerorum 42 1. num. 3. habetur, quod accepto Prætor manu
ex odio in Fidem Chriftianam occiforum , qui puero, blande deliniens , a fletu cohibere omnino ni
inter Martyres recenfentur. Sed alia quoque ad tebatur, genibufque impoßtum accipere ofcula conaba
di poffunt. In Martyrologio Romano ad diem 16. tur. Puer vero intentis in matrem luminibus , Præ
Junii fìc legitur : Tbarfi in Cilicia Saréforum Mar 1orem ab* fe fubmovebat , ac caput avertebat ; ma
tyrum Quirici Ö Julittæ matri, ejus fub Diocletia mibufque obniten t , Prætoris, faciem unguiculis fcal
no Imperatore , quorum Quiricus trienni r. puellus , pebat ; velut denique cafie turturis pullus, æmulam
cum matrem , que ante Alexandrum Praefidem ner Sanéfu , Cirycur vocem pronuntiavit, eamdem ipfam
vir diriffime cedebatur , implacabili luëtu lugeret , matri , prædicationem edenr , ac claman * : Chriftia
ad gradus tribunalis illi/ur interiit. Qjuae profe&o mus fum. Calcibus quoque Judicis latur petebat. Tan
defumpta non funt ex Aćtis SS. Quirici & Ju dem eod. lib. 1. cap. 14. diximus, in ipfo rei even
littae profcriptis a S. Gelafio Papa in can. San tu expe&andum effe judicium Sedis Apoftolicæ,
&fa Romana , diff. I 5. fed ab aliis A&is. fincerio fi contingeret , ut apud eam caufa inftitueretur
ribus , uti obfervat Cardinalis Baronius in mot. fuper Beatificatione formali , aut folemni Cano
ad di&um Martyrol. Epiftola quippe Theodori Epi nizatione alicujus pueri interfe&i in odium Fi
fcopi Iconii, quam Francifcus Combefifius ex co dei. Hoc ipfum nunc repetimus : cum nullum
dice Græco Regiæ bibliothecæ Parifienfis edidit adfit exemplum præcedens hujufce rei , cui Sedes
anno 166o. quamvis fit labentis fæculi v 1. mo Apoftolica inniti poffit. Nonnulla quippe ex re
numentum , & SS. Quiricus & Julitta principio latis exemplis ( uti vidimus) non faciunt ad rem :
fæculi I v. Martyrium, paffi fint , meruit tamen , nonnulla funt antiqua , & excedunt tempora Ale.
ut inter fincera Martyrum A&a recenferetur a xandri III. qui ( ut alibi vifum eft ) novam for
Ruinartio , qui de eorum quoque memoria & mam induxit in caufas Canonizationum : & il
cultu in utraque Ecclefia, Latina & Græca, te lud Simeonis pueri Tridentini , a Judæis occifi
flimonium perhibet : cum Theodorus narrationem in odium Fidei, de quo eod. lib. 1. cap. 14. num.
fuam a/ viris fide dignis hauferit , qui eam ab a 4. & fuper cujus obitu authenticus extat pro
Jiis antiquioribus probatis viris audiverant, quem ceffus in archivo fecreto caftri S. Angeli de Ur
admodum adnotarunt Tillemont tom. 5. pag. 349. be, quem Bollandiani , ceterique omnes qui de
& Baillet ad diem 16.Junii, & in tabula critica ad eo fcripferunt , ignorarunt, non ad formalem (uti
di&um diem. Bollandiani quoque tom. 7. Maji ad vidimus) referri poteft Beatificationem, & mul
diem 29. pag. 17 Beati Cyrilli pueri Paflionem ex to minus ad folemnem Canonizationem , fed ad
codice ms. Velſeri patritii Auguſtani evulgarunt; quamdam æquipollentem Beatificationem. Et in
& tom. 3. Julii ad diem. 12. pag. 462. typis edide ipfo rei eventu ferio ponderandum effet , Beati
runt A&a B. Andreæ pueri a Judæis trucidati in ficationes & Canonizationes non folum fieri , ut
odium Fidei in Valle Oenana prope Oenipontum certos habeamus apud Deum pro nobis intercef
in Comitatu Tyrolenfi anno 1462. una cum hifto fores, fed ut etiam gloriofa eorum gefta imitari
ria cultus eidem exhibiti, Eufebius Cæfarienfis poffimus, quæ porro imitationis ratio in hypo
juxta editionem Sirmundi tom. 4. Bibliot. veterum thefi ceffat. Vel enim imitatio refpicere dicen
PP. lib. 2. de Refurreétione pag. 18. pluribus ex da eft infantes, vel adultos. Infantes autem ref
ponit Martyrium S. Romani , quod fubiit in ci picere non poteft , cum non fint confilii capa
vitate Atiochena: & Prudentius hymno 14. v. 671. · ces. De adultis dici fortaſſe poſſet, eos ad Mar
ô feq. gloriofum canit certamen feptennis circi tyrium quodammodo incitari poffe ex Martyrio
ter pueri, qui cum S. Romano paffus eft . Duo infantium, cogitantes, fi in infantili aetate con
rum puerorum illuftri loco natorum , qui pro ftituti potuerunt mori pro Chrifto, potiori ratio
Chriflo mortui funt, ex germanis A&is S. Lu ne hoc ipfum facere poffe adultos. Sed , fi ferio
ciani Martyris mentio habetur apud Cardinalem res perpendatur, nulla ex cæde infantium exco
Baronium in annal. ad an. 311. num. 15. O 16. gitari poteft imitatio in adultis ; cum libera vo
Viétor de perſecutione Vandalica lib. 5, tom. 8. Bi luntas adulti nequeat exemplum fumere ad imi
bliot. veter. PP. pag. 693. narrat, in ea perfecu tandum ab infante , qui moriendo nullum elicit
tione mulieres, & præcipue nobiles, contra jura a&um voluntatis, quo Martyrium velit & acce
£iaturæ nudatas, cruciatas fuiffe ; præ ceteris au ptet , infans autem citra periculum negandi, fru
tem Dionyfiam reliquis matronis pulchriorem &um moriendi habere poffìt , uti loquitur Au&tor
unicum filium, in tenera adhuc ætate conftitu homiliæ de S. Blandina , quem Eucberium efle
tum, & timore poenarum territum , au&oritate Baronius in Martyrol. ad diem 2. Jun. putavit ;
materna ita increpaffe , ut in certamine confef in Biblioth. vero PP. Lugdun. Eufebius Gallica
fionis fpiritum Deo reddens, Martyrio fuerit co nus dicitur (tom. 6. ejufd. Bibl. pag. 632.)
ronatus: qui quidem puer Majoricus appellabatur, 7 Defcendendo autem ad ipfos adultos, de
& de eo plura legi poffunt apud citatum Card. quorum Martyrio fæpe agitur in facrorum rituum
Baronium in annal. ad an. 484. mum. 82. Idem Congregatione, do&rina Ecclefiae eft, ut Marty
denique Cardinalis in annal. ad an. 925. a num. I. rium in adultis fuppleat vicem Baptifmi aquæ ,
u/q. ad. 7. ex Raguel tete contemporaneo pra fi iftum non receperint , deleatque peccatum ori
clarum Pelagii pueri Martyrium, quod fæculo x. ginale , & peccata a&ualia quoad culpam & pœ
contigit , exponit . Eodem cit. lib. 1. cap. 14. num. nam ; atque adeo in his , qui Baptifmum aquæ
4. diximus, nonnulla exempla ibi relata non un receperunt, peccata deleat a&ualia quoad culpam
dequaque prodeffe , ut concludatur, infantes, qui & quoad pœnam temporalem æque & *# …
CS
 L I B. III. Ο υΑ Ρ. ΧΙΖ. 83
[Res explicatur a S. Cypriano in præfat. ad lib. AMartyrium eft aétur Charitatir , ut imperantis »
de exhortat. Martyr. col. 5 14. ubi ait : No* tan Fortitudinis autem , ut elicienti r. At alii , videlicet
tum , qui, Domino permittente, primum Baptifma Cajetanus, Sotus, Bellarminus, Suarez, aliique
( aquæ fcilicet , feu fluminis ) credentibus dedi apud la Croix tom. 2. lib. 6. part. I. traéf. 2. num.
nmu r , ad aliud quoque fingulor præparemur, infinuan 23S. docent, Martyrium jußificare non ftri&e ex
te , Ö* docenter , hoc effe Baptifma in gratia ma opere operato, ſicuti Sacramenta, ſed quaſi ex
jur, in poteßate fublimiur , in bonore pretio/ïur ; opere operato, ex quodam fcilicet privilegio pro
Baptifma in quo Angeli baptizant ; Baptifma in pter imitationem Paſſionis Jeſu Chriſti, qui ſa
quo Deur, & Cbriftur ejus exultant ; Baptifma , lutem æternam promifit ei qui vitam fuam pro
poft quod nemo jam peccat ; Baptifma quod Fidei pter fe pofuiffet , quod fit , ftatim ac mors fu
noftræ incrementa confummat ; Baptifma , quod nor ftinetur pro Fidei defenfione.
de mundo recedenter ßatim Deo &opulat. In aquae 9 Verum , ut prædi&is infignibus prærogativis
Baptifmo accipitur peccatorum remiffio, in fangui Martyrium potiatur , nonnnllæ difpofitiones, quæ
ni * Baptifmo corona virtutum. Concordat S. Au mortem præcedunt , & de quibus quidem in hoc
guſtinus lib. 13. de civit. Dei cap. 7. ( tom. 7. capite agimus, funt neceffariae , five gratia in
oper. ) ubi hæc habet : Quicumque, etiam non per Martyrio conferatur ex opere operantis, ſive ex
cepto regenerationis lavacro, pro Chrifii confeffione privilegio & quaſi ex opere operato. Loquimur
moriuntur, tantum eis valet ad dimittenda pecca fcilicet de adultis, atque adeo quemadmodum in
ta , quantum ß abluerentur facro fonte Baptifma adultos Baptifmus fluminis gratiam confert ex
fir. Qui enim dixit , Si quis non renatur fuerit ex opere operato , & , ut cum fru&u ab eis recipia
aqua & Spiritu Sanéïo, non intrabit in regnum tur, nonnulla pravia difpofitiones requiruntur
caelorum ; alia fententia ifior fecit exceptor , ubi non juxta Concil. Trident. feff. 6. de jußificat.'c. 6. ita id
minus generaliter dixit : Qui me confeffus fuerit co ipfum dicendum eft de Baptifmo fanguinis, hoc eft
ram bominibur, confitebor δ ego eum coram Pa de Martyrio, nonnullas videlicet præcedere debere
tre meo, qui in cælis eft ; δ' alio loco: Qui per difpofitiones , ut optatus effeétus haberi poffit,
diderit animam fuam propter me, inveniet eam . etiamfi quafi ex opere operato & ex privilegio in
8 A ftruitur id ipfum aliis Eccle{iæ monumen eo gratia conferatur , & peccata remittantur.
tis. Antonius enim Epifcopus civitatis Conftan 1 o Ideoque, fi adultus fit Catechumenus, opor
tinæ in epiftola, quam fcripfit Arcadio, qua ipfum tet, ut , fi poffit, ante Martyrium Baptifmum flu
hortatus eft, ut forti perferret animo, quae Fi minis recipiat. Item, fi adultus fit baptizatus , &
dei Chriftianæ caufa Tyrannus in, perfecutione peccata commiferit, oportet, ut ante Martyrium,
Vandalica illaturus erat mala , his verbis ufus fi poffit, eorum expleat confeffionem Sacerdoti;
eft relatis a Cardinali Baronio in annal. ad ann. fi vero non poffit , ut de eis doleat ; & demum ,
437. Conflige fortiter pro anima tua , quæ aut fem fi poffit, facram recipia t Euchariftiam. Sunt et
enim hæc omnia a jure Divino præcepta confti
per vivit, aut femper perit. Ecce dimiffa funt tibi
peccata tua , & omnes iniquitater tuas Deu* pro hac tutis in articulo mortis, neque ea folvere Mar
pugna delebit, quæcumque ufque bodie committere tyrium poteft. S. Cyprianus epif?. 54. col. 172. fcri
potuisti. Et in fine n. I 1. fubdidit: Expeċtat te bit : Idoneus effe non poteß ad Martyrium, qui ab
Ecclefia Catbolica Martyrem fuum, ut bonorificet , Ecclefia non armatur ad prælium ; & mens deficit,
_Ajcut Stepbanum fuum. Vide, ne confunda r nos in quam non recepta Euebariftia erigit & accendit : Et
4oc fæculo. Vide ne humilie r nos in confpeétu Ad paulo poft : Quomodo poteft ad confeffionem paratus aut
verfariorum. Sußinet tecum Dominus Cbrifur. Su idoneum inveniri, qui non prius pace accepta receperit
finet tecum Ecclefia . Efio fecuriffimur de corona . Spiritum Patris, qui corroboran * fervos fuo , , ipfe
Non timeas penitus preterita, quacunque commit loquitur & confitetur in nobis ? Do&rina hæc eft et.
fere potuißi, peccata . Porro his cohærenter vide iam D. Thomæ in 4. Jib.fent. dift. 4. q. 3. art.3. ad
nus, Ecclefiam pro Martyribus nec preces, nec primum , ubi ait : Ad primum ergo dicendum, quod
Sacrificia offerre Deo, utpote quibus eos cogno Baptifmur fangainis , & Baptifmu r paenitentiæ habent
fcit non indigere , fed eorum opem & gratiam vim eamdem regenerandi cum* Baptifmo aquæ, quia
apud Deum implorat , juxta illud alio in loco Baptifmur fanguinis & paenitentiæ non valent ad
allegatum Innocentii III. in cap. Cum Marthæ , regenerationem, niß ei qui habet Baptifmum aquæ
de celebrat. Miffar. ubi ait : Injuriam facit Mar in propofito, fcilicet, quando articulur neceffitatis ,
tyri , qui orat pro Martyre. Quod defumptum eft non contemptu 1 religionis Sacramentum excludit , ut
ex S. Auguſtino (tom. 3. oper, part. 2.) trači. 84. in littera dicitur ( fcilicet Magiftri fententiarum )
in Joan. col. 7o9. Ideo quippe ad ipfam menfam non δ' Ac quodammodo agunt in vi Baptifmi aquæ, &
J3c eo , ( Martyres videlicet ) commemoramur , quem in quæfiiumc. 3. in corpore ait: In bir, quæ facra
admodum alior qui in pace requiefcunt , ut etiam mentalia funt, Bapti/mu; /anguini, non fupplet vi
pro eis oremur , fed magir , ut ipß pro nobis , ut cem Baptiſmi aque, ficut eſt impreſſio charaéteris,
eorum veftigiis adhæreamur. Quæ profe&to fuffragia & hujufmodi ; fed in eo, quod efi res tantum fup
ab Eccleſia non omitterentur, ſi ipſa non crede plet totaliter vicem Baptiſmi aquae, quando arti
ret, per Martyrium deleta fuiffe quæcumque pec culur neceffitatir Sacramentum excludit : idqúe etiam
cata quoad cu!pam & quoad pœnam tum tempo docet 3. p. q. 66. art. I 1. in corpore. Concordant
ralem tum æternam , eorumque animas ftatim ad Soto in 4. fent. di8. 15. q. I. art. 2. ubi'in 3. concl.
Dei viſionem admiſſas eſſe, Sola inter Theologos inquit : Si ille , qui Martyrio expofituj eß, inducias
remanet adhuc controverfia, utrum ea a Marty habet , ut poffit peccata recolere , tenetur quidem, verbi
riopraeſtentur ex opere operato, an ex opere ope gratia , dum eft in carcere. Immo , ß copia fuppetit
rantis ; cum nonnulli ea adfcribant a&tui Charita Sacerdotis ô temporir , confiteri tenetur (ß ßngulare
tis, juxta do&rinam D. Thomæ 3. p. q.66. art. 12. eft Confeffionis præceptum in articulo mortis, de
ad fecundum, ubi ait : Effufio fanguini , non babet ra quo dift. 18. difputabitur). Quod ß tantum tempo
tionem Baptifmi , fi fit fine Charitate , ex quo patet , rir non babeat , poffit tamen habere dolorem in •
quod Baptifmu* fanguinis includit Baptifmum fa genere , ad id etiam obligatur. Nam Martyrium
weinir. Et rurſus 2. 2. qu, 124. art. 2. adfecundurn ; nem aliter poteß vicem Pœnitentiæ fupplere , quam
Lib. III. 2. Øſ -
 84 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT CANONIZ.
•vicem Baptifmi : non autem hujus vicem fupplet , dub. 6. & ſeqq. Praepoſit., in 3. part. D. Thoma queſt.
niß, ubi ejus copia haberi non poteft. Si enim fub 68. art.3. dub. 8, 5 queſt. 86. art. 2. Et cohaeren
ipfum agonis articulum offerretur Martyri Baptif ter ad hæc , propofitis coram Nobis poft prima
mus , quem renueret , re vera non effet orthodoxu* fcripta ad fummum Pontificatum evectis duabus
Martyr... Pari ergo modo, fi tempus babet Pœni Martyrum caufis, Venerabilium videlicet Rodul
tendi & Pænitentiam renuit , contem ptor eft ό vir. phi Aquavivæ & Sociorum e Societate Jefu , ab
tuti r & Sacramenti, atque adeo tunc nullus fervor Idololatris infularum, Salfetarum occiforum in
Martyrii abfque Paenitentia fufficiet. Eftius in 4. odium Fidei , & Ignatii Azevedi & trigiiuta no
lib. fent. difi, 4 $. 2 1. tom. 2. pag. 98. Refpon vem Sociorum ex eadem Societate Jefu in odium
dendum videtur ex Patrum teftimoniij fati r apparere , Fidei occiforum a Socia Duce piratarum ; in
quod fentiant , Martyrium per fe efficax effe ad ab prima, in qua jam a Nobis editum eft decretum,
iuenda peccata ô praefandam falutem. In primis conftare videlicet de Martyrio & caufa Martyrii,
autem id liquido convincitur ex Martyrio 1nfan multum perpendimus præparationes habitas ad il
tum. Quocirca dicendum, Martyrer non baptizator lud : a Rodulpho quippe & Sociis renovata fue
babere quidem fatis remedii ex Martyrio , ut vide runt vota Religionis paulo ante Martyrium, Ro
licet a peccatis abluti vitam babeant ; fed , quia dulphus , Paciecus, Berno, & Aranea Corolinum
Baptifms , omnibus eft in præcepto, ideo illum fu profe&turi , ubi mortem fubierunt, in Orinenfem
fcipere tenentur, 6 poffint. Au£tor tra&tatus de fedem convenerunt, ubi Confeffione praemiffa ,
{Cânonizatione San&orum ad Cardinalem Mon. primi quatuor, qui erant Sacerdotes, facrum per.
tis Regalis cap. 4. ubi inter difpofitiones ad Mar egerunt ; & Aranea, qui non erat Sacerdos, Con
tyrium requirit in adultis dolorem peccatQrum feffione præmiffa, fan&iffima Euchariftia refe&us
ádmißorum , & fufceptionem facramenti Poeni eft: & in fecunda, quæ diebus proxime elapfis
tentiæ, fi fieri poffit. Nam Martyrium non libe coram Nobis propofita eft & in qua decretum quo
vat ab obligatione præceptorum , quorum unum eft que fupra relatum edidimus, Martyrium & cautam
Pænitentiæ fufceptio ante mortem. Et late profe Martyrii approbans, inter a&us ad Martyrium
quuntur Theophilus Raynaudus in traéf. de Mar præparatorios non in modico certe fuit pretio,
tyr. per peſtem, oper. tom. 18. cap. 5. Pag. 445. quod fpatio quinque menfium qui mortem præ
& pag. 453. Hurtado in refolur. de ver. Martyr. cefferunt , omnes fpiritualibus exercitiis S. Igì, atii
refolut. 3o. Ş. I. 5 Ş. 2. fufe & optime Cardina exculti funt , & antequam navem confcenderent ;
lis Capifucchius in controv. de Martyr. quaeft. 2. omnes Confeffionis & Communionis facramenta
§. 1 1. δ' plurib. feqq. Cardinalis de Lauræa in receperunt , & dum profpero vento navis vehe
3. lib. fent tom. 3. part. 2. art. 6. num. 65.89 Jeqq· retur y continue ipfi verba mifcebant de beatitu
º art. ult, num.281. O num. 286. & Jeqq. Car dine Martyrum in cælis fanguinis pretio comparata.
dinalis Gotti Theolog, tom. 13. quæſt. 2. de Ba 1 1 Præter hæc, alia quædam proponuntur a
ptiſm. dub. 4. S. 1. Juvenin. de Sacram. diſput, 2. Theologis quæfita. Primum eft , an qui moritu
de Baptifm. quet. 8, cap. 3 verf. Refpondeo, con rus eft pro Chriito , & Baptifmum fluminis non
ceſſa majori, Tournely de ſacram. Baptiſm. art.2. recipit , nec habet commoditatem recipiendi , te
pag. 23o. edit. Pariſ an. 1727. Berti de Theolog. neatur habere defiderium eum confequendi. Eftius
difcipf. tom. 6. lib. 3 I. cap. 24. §. 3. Difputatur nempe loc. cit. dicit, fufficere , fi non contem
quidem inter Theologos, an qui peccatorum re nat , fed non requiri , ut expetat , cum falutem
cordatur, quæ commifit , & confeffus non eft , expe&tet ab alio, eoque excellentiore remedio :
nec poenitentiam egit, fi ea formaliter (ut ajunt ) exemplo ejus, qui neceffitate aliqua prohibetur
non ` deteßetur, fed eliciat amorem Dei fuper ab adimplenda lege pofitiva aut jejunii, aut vi
omnia, tum fine Confeffione decedat , ex ifto giliae; non tenetur enim deſiderio aſpirare ad
a&u amoris Dei juftificationem obtineat. Porro eam implendam, fed fatis eft, ut non contem
nonnulli cen$ent, adjuftificationem fufficere de nat ; nifi forte lex talis effet, quæ remedium
teftationem peccatorum inclufam in aétu dile præſcriberet neceſſarium ad ſalutem, quemad
&ionis Dei fuper omnia : Hadrianus quodlibet. 7. modum eft lex Baptifmi extra cafum Martyrii.
quæf?. 4. Vega lib. 6. fuper Concil. Trident. cap.34. Probabilius tamen e{Te videtur , in Catechume
ô feqj. Major di/i. 14. quaefl. 1. Alii autem vo no, qui fluminis Baptifmum non recepit, nec
lunt, tutius & probabilius effe, adjuftificatio fatis habet commodi ad recipiendum , ut mo
nem non fufficere aétum Charitatis, fed requiri riens pro Chrifto inter Martyres recipiatur, votum
a8tualem contritionem & deteſtationem peccati Baptiſmi fluminis neceſſario requiri, ex late ad
non confeßi, & cujus quis recordatur: Soto 3. ductis per Clericat. cit. decif. 27, num. 9. de Ba
part. rele&t. de Pænit. Verum , cum hæc difputa ptifm. Secundum eft , an qui confcius eft alicu
tio procedat extra tempus, quo præceptum ur jus peccati, nec habet copiam Confeffarii, in
get Pœnitentiæ, ficuti animadvertunt Cardinalis ftante mortis executione ipfi pro Chrifto infe
de Lugo difput. 5. de Paenit. feči. 7, num. 95. & rendæ , teneatur peccata commiffa deteftari , &
Averfa de Pænit. quaeff. 3. feét. 8. hinc fit , ut , actum elicere contritionis. Cardinalis Bellarmi
urgente pracepto confitendi & poenitendi, cum nus loc. cit. fufficere dicit attritionem, cum fa
inftat articulus mortis, non obftante fupradi&ta tis fit difpofitio quæ eft neceffaria ad Baptifmum
difputatione, femper verum fit , confcium pec aquæ; & fequitur eum Bonacina oper. moral.
cati mortalis non remiffi , cujus recordatur , te tom. 1. diſput, 2. de Baptiſm. Queſt. 1. puněž. 1.
meri ejus formaliter poenitere , fi tempus fuppe propofit. 2. num. 8. cui adhæret Anaclet. Theol.
tat ; & etiam id confiteri , fi habeat copiam Con mor, trati. 7, dift. 1. que/t. 6, num. 58. Cardina
feffarii ; ita ut ad illius juftificationem non fufficiat lis autem de Lauræa in 3. fenf. par. 2. tom. 3.
aut aétus diie&tionis Dei fuper omnia, aut Marty difput. 2o. art. 9. num. I41. dicit, id non effe
rium libenter fufceptum ; uti præter fupra allatos certum, fed probabile: & quidem Suarez in 3.
late profequuntur Silvius in 3. part. quaeft. 66. art. part. D. Thomae tom.3. diſp. 29.qu.69. art.1o. ſeči.3.
11. 5 quaeſt. 88. art. 2. Gordonus tom. 2. lib. 6. & poft eum Maurus Theolog. tom. 3. lib. I I. qu.
4uaeji. 19. cap. 4. Candidus tom. 2. difp. 24. art. 5. 98. mum. 9, docent hominem qui eft in peccato
- Im Or
 L I B. III. C A P. XV. w
85
mortali, inſtante occaſione ſeu neceſſitate mo pit, deinde Martyrii coronam capitis obtrunca
riendi pro Chrifto , debere præmittere contritionem tione promeruit. Item quoad Baptifmum flami
peccatorum per formalem deteftationem eorum , nis ante Martyrium , celebre eß exemplum SS.
& dile&ionem Dei fuper omnia, cum in re tan Rogatiani & Donatiani Martyrum , quorum Paf.
ti momenti non teneatur relinquere medium cer fio eft inter citata Aéìa pag. 247. num. 5. Beatur
tum pro incerto. Adhæret his Hurtado cit. oper. autem Rogatianur , ßne Baptifmatis gratia fe præ
refolut. 3 1. §. 3. ex quo fcilicet ita certum non ventum effe, contriflatur ; fed boc 6bi ex Fide cre
eft , attritionem fupra naturam fufficere cuin didit effe pro Lavacro , /% fratris fui Catholici ofcu.
Martyrio, ficuti certum eft , eam fufficere cum lam mereretur. 9)uo comperto, Beatur Donatianur
facramento Poenitentiae : atque adeo iidem ad pro germano bir verbir fudit prece r ad Dominum
mittunt, attritionem ſufficere poſſe per accidens, dicen 1 : Domine Jefu Chrifte , apud quem hoc obti
five intercedente bona fide per ignorantiam pro nent prompta vota, quod faéfa , quia, ubi non po
babilem juris, aut faéti ; eofque fequitur Ray tuiffe impedit , fufficere creditur voluiffe, cum mo
naudus loc. cit. pag. 554. Soto loco pariter fup. bis donafti eligere , tibi foli poffe fervaßi , fit fa
alieg. in cit. concluf. docet , hominem raptum ad mulo tuo Rogatiano pura Fide , donum Baptifma
Martyrium , fi atrocitas mortis ejus occupat men tis; 5, 6 contigerit, perfiliente Prefide, craftina
tem , veniam apud Deum per mortem impetra die nor feriente gladio interire, fanguinis effufio fiat
re , licet fit in peccato, dummodo non fit in ei Chriſmatis ſacramentum.
ejus actuali oble&tatione , quam vocant compla. 13 Dicimus fecundo, fi occafione quoque exa
centiam, aut propofito, cum prædiétus homo ha minis alicujus caufæ in facrorum rifuum Con
beat a&tum Charitatis , qui includit Pœniten gregatione, in qua de Martyrio ageretur, con
tiam , licet ea non fit formalis: & eum fequi ftaret, Dei Servum aliquod grave peccatum com
tur Cardinalis Gotti loc. cit. ubi ait num.3. Pro mififfe , de eo autem dolorem non habuiffe, vel,
babile eſſe, aliquando ſufficere contritionem virtua habita copia Confefarii, facramentalem Confe
Ilem inclufam in fervore dileéfioni*, quo quis pro fionem non expleviffe, non poffe in eadem cau
Deo & Cbrifto eligit animam fuam ponere : tunc ſa ad ulteriora procedi, urgentibus rationibus
enim , ß fubito a Perfecutore rapiatur, nec illi oc fupra addu&tis. Narrat S. Petrus Damiani opuf.
currat fuorum peccatorum memoria , illo aéfu , quo 47. cap. ult. quafdam meretrices fuiffe Martyrio
vult ex amore Cbrißi vitam fuam prodigere , cen affe&as ob repudiatos turpes amplexus Saraceno
fetur virtualiter deteflari, quidquid Deo & Chrifto rum , licet paffim Chriftianos admififfent ; fub.
difplicere poteft. Veruntamen Eftius cit. lib. 4. §. ditque Theophilus Raynaudus cit. oper. par. 2.
4. pag. 2o3. in medio relinquit hanc controver cap. 5. num. 25. Martyres effe non potuiffe, nifi
fiam de ſufficientia virtualis contritionis in eo peccatum quoque cum Chriftianis effent averfa
rerum eventu : at Hurtado in refolat. de ver. tæ: quod quin fecerint , dubitari non poteft ,
Martyr. reſol. 3 1. §. 8. virtualis contritionis ſuf cum narretur , Chriftum eis apparuiffe , & ad
ficientiam admittit, ſi memoria peccatorum non extremum certamen anima(fe. Occurrit Paffio
occurrit. quoque S. Afræ, quæ circa annum 3o4. e pro
12 Hæc autem indicaffe fatis fit , cum inter ftibulo Martyr effe&ta, fuo exemplo comproba
nos a&tus refpiciant, de quibus Ecclefia non ju vit, neminem a ſpe ſalutis excludi, qui fructus
dicat. Quocirca refumentes materiam a&uum dignos pœnitentiæ, etiam poft vitam gravioribus
externorum , qui judicio fubfunt Ecclefiae , his criminibus contaminatam, produxerit . Tyran
cohærenter quæ paulo fuperius ex Theologis de nus itaque illi imperavit, ut Diis facrificaret .
fumpta funt , dicimus primo, fi occafione exa Afra autem refpondit pag. 4oo. num. 1. & feq.
minis alicujus caufæ in facrorum rituum Con Sufficiunt mihi peccata mea , quæ ignoranr Deum
gregatione , in qua de Martyrio & caufa Mar geffi; hoc autem, quod me jubes facere , nunquam
tyrii alicujus Servi Dei adhuc Cathecumeni age fa&tura fum. Ad hæc Tyrannus repofuit : Mere
retur , Fidei Promotor oftenderet, eum potuif trix e r , facrifica ; quia aliena e * a Deo Cbriftia
fe recipere aquam Baptifmi , fed non recepiffe , norum . At Afra ait : Dominur meus Jefur Cbri.
imponendum fore caufæ filentium ex rationibus ftu* dixit, fe pro peccatoribus defcendiffe de cælo .
fupra indicatis. Prodeft quoque huic affumptio Mam & Euangelia eju* teftantur, quod meretrix
ni Pa(fio SS. Montani , Lucii , & aliorum Mar rigaverit Jacrymis pedes ejus , & indulgentiam ac
tyrum Africanorum inter A8ta fincera colle&ta ceperit , & meretrices & Publicanor nunquam de
a Ruinart. pag. zo 1. num. 2. in quibus fic legi fpexerit, quor etiam fecum manducare permißt .
tur de Donatiano & Primolo Cathecumenis : Tyrannus fore dixit, ut fi facrificaret, multas
Poß popularem tumultum , quem ferox vultur Præ. pecunias a peccatoribus acciperet. Afra vero ait:
fídis in necem concitavit , poftque fequentis diei Pecnnias exfecrabiler jam nunquam accipiam; nam
acerrimam perfecutionem Chriftianorum praevarica. & qua r babui , quaß forder abjeci, quia non erant
ram apprehenß fumu* Lucius, Montanus , Flavia de bona confcientia. Fuerant pariter cum Afra
nus , Julianus , Viéìoricus, Primolus , Remur , & in peccatis fociæ Digna, Eunomia, & Eutro
Donat ianus Cathecumenu r , qui baptizatur in carce pia, quæ fimiliter poft eam Martyrium fubie
re ftatim fpiritum reddidit , ab aquæ Baptifmo ad runt , ut habetur in. Paffione S. Afræ inter A&#a
Martyrii coromam immaculato itinere feftinan r. Nec ßncera Martyrum colle&ta a ßuinart. Demum
non 5 circa Primolum ſimilis conſummationis exi. Joannes & Benedi&tus Monachi atque difcipuli
tus contigit , nam & ipfum ante paucos dier ha S. Romualdi, ftatim ac perfenferunt adventum
bita confeffio baptizavit . Concordat apud eum Perfecutorum, confeffionem invicem fecerunt ,
dem Ruinart. Paffio S. Genefii ex mimo Mar etfi forte levium peccatorum fibi effent confcii ,
iyris, qui exhibens ludum Diocletiano Impera & S. Crucis {e cœperunt vexillo communire ; uti
tori de myſteriis Chriſtianae obſervantiae, in me legitur apud Cardinalem Baronium in annal. ad
dio theatri quafi ægrotus decumbens Baptifmum an. 1ooo. num. 15. -

14 Dicimus tertio, idem judicium ferendum effe

poftulavit , tum non fimulate ac fi&te , fed ex
puro corde Baptiſmum ipſum a miniſtro rece de caufa Martyris, qui facram Euchariftia:m reci
pere
 86 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
pere potuiffe ante Martyrium , & non recepiffet.
In A&is finceris & fele&is SS. Perpetuæ, Felicita
tis , & Sociorum ap. Ruinart. inter cetera vifiones
narratur, Chriftum Dominum habitu paftoris
oves mulgentis apparuiffe , & de cafeo, quem
mulgebat , dediffe Perpetuae quafi bucellam ,
quam ipfa accepit jun&is manibus, & mandu
cavit, tum univerfi aftantes dixerunt: Amen .
Poft quæ, Fratribus rogantibus, utrum effent opera Cæciliani Diaconi, quem, licet per enor
morituri , an falvi emittendi, refpondit , Paffio
nem effe futuram , nec ullam in fæculo fpem
habendam. Ritus enimvero perceptionis Eucha
riftiae adumbratus cernitur in buccella Perpetuæ
porre&ta , in ejus devota acceptione & mandu.
catione , atque in vocibus circumftantium ac
clamantibus. Amen. Quocirca Petrus Poffinus
(loc. cit. pag. 92. ) inquit: Ego exiftimo inde ,
quod in vißone adumbratur erga Perpetuam ritur
fuerat Eucbarißiæ mihiferandae , quæ cum notiffimo
effent, inebriati Præfidibus de Fide eos interro
gantibus refponfum dare non potuerint. De præ
di&a fcilicet Diaconorum cura illuftre extat do
cumentum in fragmento hifloriae Paffionis San&fo
vum Dativi , Saturnini , & Sociorum apud Alba
fpinacum pof alfervat, ad S. Optatum pag. 29 I. !
fcripta a quodam Donatifta , in qua Menfurius
Epifcopus graviter redarguitur , quod uteretur
mem calumniam, nonnulli infimulabant, quod
cibos Martyribus non pararet, uti tenebatur ,
fed deferentes per vim averteret : Etenim bic Ty
ranno fævior, carnifice crudelior idoneum fceleris
fui miniflrum Diaconum fuum elegit Caecilianum ;
idemque lora d5 flagra cum armatis ante fores car
ceris ponit , ut ab ingreffu atque aditu cun&os , qui
vi&tum potumque in carcerem Martyribus afferebant,
gravi affeêłos injuria propulfaret ; Ö' cadebantur --
a Cæciliano paffim , qui ad alendoy Martyre r ve *
--~~

tunc ufu dari foleret iis quor certum erat brevi niebant. Sitientibus intur in vinculi r Confefforibur, __
morituror , reëìe in Perpetua & ipfius fratre ita pocula frangebantur ante carceris limina, cibi paf
interpretati funt, ut fignificatam eo vifo Confeffo fim lacerandi canibus fpargebantur. De ebrietate
rum mox fecuturam necem arbitrarentur . Quod vero ejus, qui Præfidi interroganti refpondere
etiam animadverterunt Bollandiani ad eadem non potuit ,^ teftis eft Tertullianus de jejuniis
A&a SS. Perpetua & Felicitatis ad diem 7. Mar. adv. P/ycbic. cap. 12. his verbis : Poßremo ipfo tri
iii cap.. 1. pag. 633. tom. 1. Opportuna funt ver bunalis die , luce fumma , condito mero tanquam
ba quoque epiftolæ 54. col. 17 1. apud S. Cypria. antidoto præmedicatum ita enervaflir, ut paucis ,
num : At vero nunc non infirmi r ( fermo eft de ungulis titillatur, hoc enim ebrieta , fentiebat , quem
illis, qui femel in perfecutione lapfi, tum nu Dominum confiteretur, interroganti Præfidi refpon
mero poenitentium adfcripti, a novis Perfecuto dere non potuerit amplius , atque ita de hoc jam
ribus pro Chrifti confeffione interficiendi vide extortus , cum ßngultur & ru&tu , folo * haheret , in
bantur. ) At vero nunc mon infirmir, fed fortibu* ipfa negatione digeffit. Quamobrem, ut hæc fcan
pax neceffaria efl , nec morientibus , fed viventibur dala amoverentur, S. Cyprianus cit. epiſt. 4. eni
Communicatio a nobis danda efi ; ut , quor excita xe commendavit, ut neceffaria tantummodo Con
mus Ö bortamur ad prælium, non inermes Ở nu feßoribus indigentibus , non autem fuperflua fub
dor relinquamur , fed prote&ione Sanguinis ô Cor miniftrarentur. Quantum autem ' ad fumptus fugge
poris Chrißi muniamus ; Ö', cum ad hoc fiat Eu rendos ſive illis, qui glorioſa voce Dominum con
charifia , ut poffit accipientibur effe tutela , quor feffi in carcere funt conftituti, five iir , qui pau
futo j effe contra Adverfarium volumus , munimen perer & indigenter laborant , Ö tamen in Domino
1o Dominicæ faturitati r armemur. Nam quomodo perfeverant, peto, nihil defit ; cum fummula omnir,
docemur , aut provocamur, eos in confeffione nomi quæ reda&fa ef?, illic ßt apud Clericor dif}ributa;
nis fanguinem fuum fundere , /% eir militaturi r Cbri propter ejufmodi cafur , ut haberent plurer, unde
fi Sanguinem denegamus ? Aut quomodo ad Marty ad neceffitates & præffura r ßngulorum operari pof
rii poculum idoneor facimur , ß non eo r priu r ad ßnt. Et epift. 5. col. 33. poftquam iterum dixit ,
bibendum in Eccleßam poculum Domini jure Com fubmini{tranda effe eis quaecumque neceffaria ,
municationis admittimus? & paulo pot: Idoneus {ubdidit : Modo ut fciant ex vobis, & inßruantur
effe non poteft ad Martyrium , qui ab Ecclefia non ô difcant, quid fecundum Scripturarum magifte
armatur ad prælium , & mens deficit , quam non rium Eccleßaßica difciplina depofcat , humile r δ'
, recepta Euchariftia erigit b accendit . modefto , Ö quieto r effe debere, ut bonorem fui no
15 Hic porro non inutile nec inopportunum mini , fervent , & , qui gloriofi voce fuerunt , fint
videtur nonnulla inferere de his, quæ olim a & moribus glorioß , faciant fe dignor , ut in omni
Fidelibus præftabantur erga Dei fervos in carce bur Dominum promerentes ad cælefiem coronam lau
ribus detentos & Martyrium exfpe&antes. Fide dis fue confummatione perveniant.
les nempe ad carceres, in quibus hi detineban 16 Temporalem Diaconorum curam fequeba
tur, conveniebant , ut eos vifitarent ; cumque tur cura fpiritalis Sacerdotum , qui carceres in
non caute , fed aliquando incaute id fieret , S. grediebantur, ut coram Confefforibus in illis de
Cyprianus epift. 4. col. 3 1. modum , qui fequitur, tentis Sacrificium Deo offerrent : & hic quidem
præfcripfit : Nam , etß Fratrer pro dile&ione fua etiam fæpe memoratus S. Cyprianus in alleg. epift.
cupidi funt ad conveniendum, d9 vifitandum Con 4. prudenter admonuit , ut non femper iidem
feffore r bonor, quor illuftravit jam gloriofir initiis Presbyteri carcerem ingrederentur Mifas cele
Divina dignatio, tamem caute boc , & non glome braturi, fed, mutatis perfonis , alter alteri fuc
ratim , nec per multitudinem fimul jun&am puto cederet ad invidiam declinandam : Confulite ergo &.
effe faciendum , ne ex hoc ipfo invidia concitetur , providete, ut cum temperamento hoc agi tutiur poffit ;
či introeundi aditus denegetur, Ö', dum infattabi ita ut Presbyteri quoque , qui illuc apud Confeffores of
le* totum volumur , totum perdamur. Opera po ferunt , finguli cum ßngulis Diaconis per vice* alter
tiſſimum Diaconorum prasdictis Dei ſervis ne ment , quia ® mutatio perfonarum ô viciffitudo conve
ceffaria ad vi&um & veftitum ex Fidelium elee mientium minuit invidiam . Ad Sacerdotes præterea
mofynis fubminiftrabantur, quod adeo effufa li pertinebat, falutaribus monitis detentos in car
beralitate aliquando faétum eft, ut nonnulli vi ceribus ad mortem pro Chrifto ferendam præpa
no, quod myrrha conditum Confefforibus exhi rare : & Tertullianus quidem Presbyter Cartha
Bebatur» ut fortiores in tormentorum tolerantia ginienfis hoc officio forfitan funétus eft , cum in libro
ad
*
 L I B. III. C.AP. XV. 87
ad Martyres inſcripto dicat pag. 19o. ſe non ci rum S. Epifcopo radicitus evulfi, nares & aures
bum & potum, fed utilia quædam fpiritalia eis amputatæ, manus & pedes detruncati, verenda:
{ubminißrare velle : Inter carnis alimenta, benediäi impudenter abftraĉta, ferroque in os inje&o lin
AMartyres defignati , quæ vobi*, ô Domina Mater gua eft præcifa : atque ita, corpore trunco reli
Eccleßa de uberibus fuit , & fingula Fratres de operibu* cto, cum ſatellites abiiſſent, 8 ille a Vitali Pre
fuis propriir in carcerem fubminifìrant , capite ali sbytero ad refrigerium aquam poftulaffet, Vita
4uid ô a nobis , quod faciat ad fpiritum quoque lifque refpondiflet, melius fibi videri, mortem
educandum. Carnem enim faginari , ô fpiritum optare, quam recreationem; Emmeramus, col
efurire non prodeß. Tum, poftquam proteftatus le&to fpiritu, ut potuit , fic repofuit , ut eft apud
eft, fe non eße dignum , ut eos alloqueretur , Cardinalem Baronium in annal. ad an. 7o2. n.8.
ait, operam fuam non inutilem effe futuram , ^Vom tibi in mentem venit, fæpe me dixiffe, nemi
cum experientia conftiterit , Gladiatores ad pu nem ad mortem fefiinare debere, fed potius opta
gnam aliquando fuiffe utiliter incitatos etiam ab re , ut differatur, ut poffit piis inmerceffionibus fa
illis, qui præliandi artem & robur non habe ciem Domini præoccupare, ut detur fpatium infir
bant : Nec tantur ego fum, ut vos alloquar: ve mis ad agendam paenitentiam propter ea, que hu
runtamen & Gladiatores perfe&iffimor non tantum mana infirmitas perpetravit? Suffragantur exem
AMagißri & Præpoßti fui, fed etiam idiotæ, δ' pla caufarum , quæ in facrorum rituum Con
fupervacue quique adhortantur de longinquo, ut fe gregatione examen fubjerunt. In caufa enim Vi
pe de ipfo populo di&iata fuggeßa profuerint. Item ginti fex Martyrum Japonenfium, in caufa Mar
in Eccleſiaſticis monumentis laudabilis fit comme tyrum Gorcomienfium, in caufis SS. Joannis
moratio Sacerdotum Germanici, Numidici, Ter Nepomuceni ac Fidelis de Sigmaringa, & B.
tulli, qui fupra expofitam Martyrum fpiritalem cu Joannis de Prado, cauti Pottulatores ex procef.
ram ftrenue gefferunt : de Germanico enim legitur fibus defumpferunt probationes geftorum ab il
in epiftola ecclefiae Smyrnenfis de Martyrio S. Po lis, ut fe debitis modis ad mortem præpararent.
lycarpi apud Ruinart. pag.33.m. 3. Fortiffimus enim Antea&am quoque vitam Martyrum, & virtu
Germanicur eorum timiditatem tolerantia fua cor tes ab ipfis exercitas ante Martyrium pro felici
roboravit ; de Numidico in Clerum Carthagi exitu caufæ, fi probationes non defint, expedit
nienfem cooptato fic loquitur S. Cyprianus epift. exponere ; licet enim nemo poffit de condigno
35 col. II I. Nam admonitos nos Ö inftručfos feia ( ut dicitur ) Martyrium mereri, juxta illud S.
tir dignatione Divina , ut Numidicur Presbyter ad Petri Chryfologi tom. 7. Bibliotb. PP. Lugd. ferm.
fcribatur Preubyterorum Carthaginenfiam numero , 152. pag. 962. Attendat auditor, attendat , ut in
d5 nobiſcum ſedeat in Clero luce clariſſima confeſ. telligat, Martyrium, non conſtare per meritum ,
Aeonis illufèrir, ό virtutis ac Fidei bonore fubli fed venire per gratiam ; de congruo tamen Mar
mi* , qui hortatu fuo copiofum Martyrum numerum tyrium cruentum aliquis mereri poteft , fi per
lapidibus & flammi r necatum ante fe mißt ; idem longum ufum Martyrii incruenti cruento prolu
que S. Cyprianus epiß. 37. meminit Tertulli ferit , juxta illud S. Eucherii , five Eufebii Ga!
Presbyteri, quem vocat fideliffimum & devotif licani ( tom. 6. Bibi. PP. Luga: pag. 671. ) fub
fimum pro folicitudine, & cura, quam Fratri init. homil. de S. Romano: At vero per diutinam
bus in carceribus pro Chrifto detentis in omni fervitutem , veterermque militiam, & emeritam de
obſequio operationis impertiebatur. Nec Epiſco votionem gratiam laboribus comitari, Ö*, coope
pi ipfi fe ab onere fimilia peragendi liberos effe rante Retributore , munificentiam virtutibus praeve
exiftimarunt, eo quod Sacerdotes & in carceri mire , ac meritis imvitare , quam ardua difficulta r ,
bus ſacra facerent, & ſpiritalia monita Marty tam gloriofa felicitar eft. Exempla etiam hujufce
ribus fuppeditarent ; quemadmodum defumitur rei a nobis allata funt lib. 1. cap. 29. num. 2.
ex epiftola Cleri Romani ad S. Cyprianum, quæ quibus addi poteft caufa B. Jofaphat Archiepi
eft 3 1. inter eas prædi&i San&i. En ejus ver fcopi Pollocenfis: in relatione quippe Rotæ Au
ba col. 99. In quo loco maxima r tibi atque ubere* ditorum exhibita Urbano Papa VIII. part.3. fu
gratia , referre debemus, ô reddimur, quod illorum {e enarrantur virtutes ab eo exercitæ ante &
carceris tenebra r litterir tuis illuminafti , quod ad poft receptum Epifcopatum, necnon alia, quæ
illos venufti , quod modo introire potuifti , quod il cumque ab eo fa&ta funt, imminente tempore
lorum animor fua fide ô comfeffione robußo* tujr mortis. -

allocutionibus litterifque recreafii , quod felicitate * 18 Di&tum eft autem, expedire ad felicem exi
eorum eondignis laudibus profecutus accendißi ad tum caufae Martyrum, {ed non eft di&um , effe
multo ardentiorem caelefiis gloriæ cupiditatem , quod neceffarium , ut morum & virtutum ratio ha
Pronos impulifti , quod, ut credimus & optamus , beatur. In aliquo fiquidem rei eventu contin
viéiorer futuror viribus tui fermonis animafii : ut, gere poteft, ut aliquis magnis fceleribus ob(lri
quanquam hoc totum de Fide confitentium, ό de &tus, fi pro Fide Chrifti mortem fubeat, Mar
Pivina indulgentia venire videatur, tamen in Mar tyrum catalogo adfcribi poffit , uti cit. lib. 1.
tyrio fuo tibi ex aliquo debitores faéfi effe vi cap. 29. oftenfum eft. Porro præter exemplum
deantúr. S. Afræ fupra memoratum, & alia S. Jacobi In
17 Theologorum afferta, Martyrum exempla, tercifi, necnon Cafti & Æmilii, qui prius Chri
veteris Ecclefiæ quoad Martyres difciplina aper. ftum negaverant , relata cit. lib. I, in epiftola
tiffime oftendunt , in caufis Martyrum inquiren Ecclefiarum Viennenfis & Lugdunenfis de Mar.
dum efle , fi tempus illis non defuit , quomodo tyrio S. Photini Epifcopi & aliorum. plurimorum,
fe ad Martyrium præparaverint , & an media hæc habentur apud Ruinart. pag. 57. n. 13. Ce
neceffaria atque utilia ad æternam falutem adi terum ingen ; gloria acceffit Cbrißo per eor , qui prius
pifcendam adhibuerint. Etenim , quatenus ulte quidem negaverant , tunc vero confitebantur Fidem
riora hujufce rei documenta exquirantur, profe Cbrißi præter fpem atque expeéfationem Gentilium.
&o non defunt. Martyrium Emmerami Epifco Item in homil. fupra cit. S. Bafilii Magni de SS.
pi Ratiſponenſis ſub Theodoro Principe Bava Quadraginta Martyribus tom. 2, oper. refertur ,
riae contigit principio faeculi v 1 1 1. Oculi nimi unum ex eis, reliéto balneo aquæ frigidae , in
bal
 88 IDE SERV DEI BEATIF. ET BE.A.T. C.ANONIZ.
balneum aquæ calidae fe injeciffe, & Fidem de. tom. 4. Julii pag. 65 1. Refert etiam Raynaldus
feruiffe ; Li&orem vero , ftatim ac vidit, illum ad ann. I 333. num. 44. Stephanum Hungarum
defeciffe , fe ipfum in defertoris locum fubfti Minoritam in urbe Saray voluptate & infidiis
tuife , &, abjectis indumentis, e fe cum cete vi&um ad Mahumetanos defeciffe, tum flagitii
ris commiſcuiffe, clamantem, Christianus fum , pœnitentem, abjurata publice fuperftitione, ab
numerumque Martyrum impleviffe, & alios moe ardenti fornace, in qua idcirco fuerat claufus ,
ftos ob focium amiffum fuiffe confolatum . S. illaefum exiviffe , po{tea a furentibus Saracenis
Hieronymus in epiß. ad Pamacbium & Oceanum de gladiis , haftis, fecuribus oppreffum animam Deo
erroribus Origenis t. 1. oper. col. 529. n. 1 1. fatetur, reddidiffe , & poft mortem miraculis claruiffe .
Pamphylum Martyrem cum Origene multos er Idem Raynaldus ad an. 1358, num. 7. Marty
rores afferuiffe , fed fic eum excufat: Quo mo rium refert Thomæ Hungari ; qui, poftquam ad
do, inquies , Martyrio dignus fuit? Scilicet , ut Mar Mahumetanos defecerat, Chrifti Fidem imper
1yrio deleret errorem , ut unam culpam fanguinir territo animo confeffus eft, quamobrem ab Ægy
ſui effuſione purgaret. Quanti in toto orbe Marty ptio Soldano Alexandriæ cæfus gloriofam Mar
re , ,' antequam cæderentur, variis fubjacuere pecca tyrii palmam promeruit una cum tribus Mino
tis ! Tertullianus in apolog. adverf. Gentes , in ritis Nicolao, Francifco, & Petro quorum fa
fin. pag. 81. de Martyre fic loquitur: Pati ex cra corpora, dum a carnificibus fecabantur, cæ
optat? ut totam Dei gratiam redimat , ut omnem lefti fuérunt fplendore circumfufa. Infuper P.Jo.
veniam ob eo compenfatione fanguinis fui expediat ? feph Auguftinus Orfi fæpe a nobis cum laude
omnia enim huic operi deliéfa donantur. Suffraga commemoratus e duplici codice manuſcriptorum
tur S. Ambrofius lib. I. de Paenitent. cap. I 1. bibliothecæ S. Marci civitatis Florentinæ eden
eol. 4o3. tom. 2. oper, ubi hæc habet : Plurimor dam curavit , & notis illuftravit Narrationem
comperimus fe denuo reformaffe poft lapfum , & pro Martyrii Beati Antonii, feu Antonini de Ripolis
nomine Dei paffos. Num poffumus bis Martyrum fui Ordinis Prædicatorum , confcriptam a Franci
confortia negare, quibus Dominus Jefu , non nega fco Catilionenfi, & Jacobo Cardinali Papieni
vit ? Audemur igitur dicere, non effe his vitam dicatam , in qua pretiofa Antonii mors exponi
vedditam , quibus Cbrifur coronam reddidit? Sicut tur, cruciatufque, conftantia in cruciatibus, &
ergo poft lapfum plerifque, ß patiantur, corona red perfeverantia in Fide fufe referuntur; licet An
ditur ; ita, fi credant , Ö* Fider redditur. Quae Fi tonius frequenti populo, & præfente barbaro Re
de , Dei donum eft , ficut habes fcriptum (Philip. I. ge anno 1459. calamitate defeffus gloriofiffimum
29. ) Quia a Deo vobis datum eft , non folum ut Chrifti nomen , & fan&am ejus Fidem abnegaf.
credatis in eum, fed etiam ut pro illo patiamini . fet. Denique, dum munere fungebar Fidei Pro
A'umquid is , qui Dei domum babet, poteft non ba motoris, aëtum fuit de introducenda caufa Mar
bere indulgentiam ? Non una autem, ſed duplexgra tyrii Fr. Alipii a S. Joeph Clerici Profei Con
tia eft , ut omnis qui credit , & patiatur pro Do gregationem Fratrum Eremitarum Difcalceato
mino Jefu. Habet igitur qui credit , fuam gratiam; rum S. Auguftini, qui, poftquam Catholicæ Chri
habet autem alteram, fi Fides ejus Paffionibus co ftianæque Fidei publicum nuntium remififfet ,
wonetur. Neque enim priufquam pateretur Petrus , gloriofa duétus pœnitentia fanguinem pro Chri
fine gratia fuit , fed ubi paffu* eft adquifivit alte {to fudit. Petierunt fcilicet Poftulatores caufae
ram . Huc referri poffunt quæ fuperiori lib. 2. introdu&tionem , at eam obtinere non potuerunt ;
cap. 29. num. 2. a Nobis di&ta funt de S. Cy non eo quia oppofitio a me fa&a præteritæ de
priano, qui fequens opinionem Agrippini . Car fe&ionis a Fide aliquod pondus habuerit , fed
ihaginienfis Epifcopi docuit , Baptifmum ab Hæ. quia alia requifita ad fignaturam Commiffionis ,
reticis collatum non folum illicitum, fed etiam ſeu ad cauſam introducendam deficiebant .
invalidum. Ibi enim ex S. Auguftino demonftra 19 Cohærenter ad haec delato ad Nos poft
vimus, probabiliter exiftimari poffe eum ante noftram affumptionem ad Pontificatum examine
mortem fententiam retra&taffe. Nunc autem ad controverfiae a Fidei Promotore excitatæ , an in
dimus, eumdem fan&tum Do&torem lib. 1. de Ba caufa Ven. Servi Dei Joannis de Britto Socie
ptifmo contra Donatifias cap. 18. col. 94 tom. 9. tatis Jeu Sacerdotis ad ulteriora procedendum
apár. non omififfe, quod S. Cypriani lapfus a ce eſſet, ad diſcuſſionem videlicet dubii ſuper Mar
teris præfcindendo, abundanter deletus dici de tyrio & caufa Martyrii , quandoquidem in Mif
bebat " per fubfequens Martyrium : Ad Martyrii fione Madurenfi ritibus ufus fuerat illarum re
coronam meruit pervenire, ut fi qua in ejus luci gionum au&oritate Sedis Apoftolicæ prohibitis ;
Jam mentem ex humana conditione nebula irrepfe Nos poft audita fuffragia Cardinalium facris ri
*at , gloriofa ferenitate fulgentis fanguinit fugare tibus Præpofitorum, in Congregatione habita co
tur. Et paulo poft : Quod .... in Catholica uni ram Nobis refpondimus, ad ulteriora effe pro
tate permanſit, & Charitatis ubertate compenſa cedendum, non folum quia fuerant a Dei Ser
tum ef?, ό Paffionis falce purgatum. S. Eulogius vo adhibiti, non utcumque, ſed prout a Sede
tom. 15. Bibliotb. veterum PP. in fuo memoriali Apoftolica ad eam diem fuerant permiffi , fed
Santorum alibi relato lib. 3. cap. 17. pag. 282. etiam quia quicumque reatus deletus cenfendus
teßatur, S. Auream exterritam minis Tyranni erat per fubfequens Martyrium , ufufque prohi
Mahumetani, ore Chriftum negaffe , & deinde bitus retractatus per retractationem, non atra
intrepidam & contantem Chritiana Fidei con mento, fed fanguine {criptam ; veluti defumitur
feſſione de Tyranno triumphaſſe, & fuſo ſan ex decreto a Nobis relato lib. 2. cap, ult, num.
guine culpam fuam eluiffe ; ipfamque tanquam J 1. hujus Operir ,
Martyremi coli , pluribus referunt Bollandiani *

С А
 L 1 B. III. C.A P. XVI. 89

сА Р u т D в с 1 м U м s в х т u м.
De Martyrii defiderio , ejus acceptione , fpontanea ad ipfum oblatione , &' fuga ,
urgente perfecutione.
1 Ntequarn ad mortem , & eorum remanferat , fequeretur die tertia , Nec alia
Áll mortis caufam difcutienerant vota matris Flaviani, de qua pariter in A&iis
dam deveniamus, non n. 16. fubjungitur. Herebat lateri ejus incompara
nulla alia in hac Mar bili * mater, quæ præter Fidem , qua ad Patri ar
tyrii materia funt pon cbar pertinebat, in boc etiam fe Abrahæ filiam comr
deranda, quæ Martyrum probavit , quod filium fuum ö' optabat occidi , Ö* ,
mortem praecedunt. Por quod interum reman/iffet , contrißabatur intimo dolo
ro horum primum eft , re . Ipfe vero Flavianus his verbis matrem con
an poffit aliquis Marty folabatur. Scir, mater merito cariffima, ut femper
rium exoptare , atque a tentaverim , ſi confiteri contigiſet , Martyrio meo
Deo petere ; fecundum, an de ratione Martyrii frui , & frequenter catenatur videri, ô fepe differ
fit, ut Martyr mortem per aëtum v9luntatis ac ri ? Si ergo contigit quod optavi, gloriandum eft po
ceptet; tertium, an poſſit ſe morti offerre; quar tiur, quam dolendum. Refumi etiam poffunt quæ
tum, quando fugere poffit , aut teneatur ; quin in ſuperioribu s dićta ſunt de Martyribus ex de
tum , an Martyr poífit Tyrannum provocare ; fiderio: quæ omnia demonftrant , probe, merito,
fextum, an obßet Martyrio, fi Martyr pugnet, & laudabiliter Martyrium defiderari, & ad Deum
aut obfiftat morti fibi inferendæ . Nonnulla vi preces fundi poffe pro eo obtinendo. Etenim op
delicet ex his in boc capite examinabuntur , alia pofitio ex eo deduéta , quod non poffit Marty
autem in proxime fubfequentibu* . . -
rium defiderari Sk peti, quin defideretur & pe
z Du&ò itaque initio a Martyrii defiderio , tatur peccatum Tyranni, ceffat , ftatim ac ani
Martyrium, laüdabiliter defiderari poteft: inquit madvertitur, nos poffe a Deo petere , ut mos
ipfos conftituat in occafione Fidem profitendi co
enim Apoftolus 1. ad Timotb. cap. 3. v. 1. Si
quis Epifcopatum defiderat , bonum.2pu* ram Tyranno, cum id contingere poffit fine ejus
defiderat ;
& S. Gregorius ait, hoc fuiffe diâum ab Apo peccato; atque adeo po(fe petere , ut nos in eafuæ auxilio,
£olo, quö tempore ille , qui plebibus præerat , occafione pofitos confirmet Gratiæ veritatem non ne
primüs ad Martyrii tormenta ducebatur ; eum & efficaciter adjuvet ad Fidei
que ſequitur S. Thomas 2. 2. quæst. 185: art. I. gandam ; utque , fi ea de caufa pati oporteat ,
ad primum. Item, nifi ita res foret , Chriftus nos confortet & adjuvet nos ad tormenta m átquc ad
ad Martyrium non effet cohortatus : Cbrifius paf mortem patienter & libenter fuftinenda ; uti
fus eß pro nobis , vobis relinquens exemplum , ut bene advertit Cardinalis de Lugo de jufi. 5 jur.
fequamini vefiigia ejus , inquit S. Petrus epiff. I. tom. 1. difp. 1o. feéf. 1. num. 45. Eamdém quæfiio
çap. z. v. 2 1. Atqüe alia hujufmodi apud Theo nem pertractans Hurtado in refol. de ver. Martyr.
1ogos paffim legi poffunt. Sed & hiftorica fi c9n refol. 38. §. unic. in fin. ait , peccatum Tyranni
fuiimus Ecclefiè monumenta, Celerinus Confef non cadere fub Martyris ele&tionem , fed præfup
for, quem S. Cyprianus epift. 22. col. 78. com poni ; eoque præfuppofito , Martyrii defiderium
mendât, a moderatione præfertim , humilitate , eſſe meritorium. Cardinalis de Lauraea in 3. lib.
& verecundia, ita fcribit ad Lucianum Confeffo ſent. tom. 3. par. 2. difp. 2o. ar. 1 1. num. F92.
rem epift. 2o. col. 7o. Pete ut ßm dignu* Ö' ego co. docet , optare Martyrium pro Chrifti gloria , &
ronari cum numero vefiro. Et rurfum : O te feli quærere media quæ po{funt ad illud conducere ,
cem fufcipere vota tua, que femper defidera/li vel non modo effe licitum, fed etiam perfe&iffimum
in terra dormiens. Optafti pro nomine illius in car opus ſupererogationis. Concordat cum Hurtado
cerem mitti, quod nunc tibi contigit , ficut fcriptum Eftius in lib. 2. fent. dift. 23. $. 2. Huc pertinent
efi ,, Det tibi Dominus fecundum corfuum. S. Hie defideria San8orum appetentium Martyrium , ò* pro
ronymus de vita Pauli Eremitæ (tom. 2. oper. vocantium Diabolum ad certamen . Non enim de/%.
col.3. n. 2.) inquit: Sub Decio & Valeriano Per derant aéfur malos Diaboli, aut malorum hominum
fecutoribus, quo tempore Cornelius Romae , Cypria Jºve per internar fuggefiiones , five per externas per
nus Carthagine felici cruore Martyrium pertulerunt, fecutiones , minas , terrorer, tormenta follicitantium
multa , apud Ægyptum, & Thebaidem Ecclefias tem ipfos ad peccata , fed præfuppofita illorum malitia ,
pefias feva popülata eft. Voti tunc Cbriftianis erat, deßderant ipfa , affiéfione r , quæ, ut taler , a Deo
pro cbrifii nomine gladio percuti. Verum Hoftis cal funt , & proinde bonae. Additur Silvius in 2. a.
Jidur tarda ad mortem fupplicia conquiren* , anima ; D. Thomæ quæft. 59. ar. 3. ad quintum , ubi fic lo
cupiebat jugulare , non corpora , & ut ipfe , qui ab quitur : ( Martyres) licet voluntarie patiantur com
ipfo paffurTef , Cyprianur ait , volentibus mori non paratione ad Deum & Ecclefiam , non tamen per
permittebatur occidi . In A&is finceris SS. Mon comparationem ad Tyrannos, ſeu Tyrannorum actio
itani , Lucii , & Sociorum , cum Flavianus in nes , quas non cupiunt ipfor facere , quamvis præ
carcerem, Martyrio dilato, revocatus effet , tum fuppofita ipforum malitia velint ea , pati. Denique
ipfe , tum Socii id ægre tulerunt. Qjiare Mon Chriftus ipfe Dominus nofter , exemplar Mar.
tanus (ut eft in Aéfis apud Ruinart. pag. 2o5. n. tyrum , qui teftimonium reddidit fub Pontio
* 15.) cum autem jam carnifex immineret , & gla Pilato , I. Timoth. cap. 6. verf. 13. fuam vo
dius fuper cervices ejus libratur penderet, expanſir Juit Paffionem , licet ea quidem fine peccato
ille ad cælum manibus , voce clara , ita ut non tan crucifigentium haberi non poffet.
tum ad aures plebis , fed & Gentiler quoque ipfor 3 Acceptio mortis per a&um voluntatis mor
fonus vocis feriret , oravit rogant & deprecanr, ut tem antecedit vel tempore, vel ratione ; & idcir
Flavianus , qui per fuffragium populi de comitatu co de ea agimus in hoc capite. Scilicet, quamvis
Lib. III. CO
 *

90 DE SERV. DEI BEATIF, ET BEAT. CANONIZ.

eodem voluntatis a&u , quo quis mortem acceptat , uti præfumi poteft , dormientem , aut phreneti
eam acceptet ex aliqua ratione , cum tamen in cum Poenitentiam, & extremam Unĉtionem, ur
illo eodem a&u intelligi poflìnt duæ rationes quo gente mortis periculo, fuiffe petiturum , licet nul
dammodo diftinétæ , id eft altera generalis, quæ fit la praecefferit voluntas formalis ante fomnum ,
abfolute acceptio mortis , altera fpecialis , quæ fit vel phrenefim , Poenitentiæ atque extremæ Un
acceptio mortis Fidei defendendæ caufa, quæ aëtui &tionis. Exclufa autem interpretativa , eo quia
fpeciem tribuit , & ipfum conftituit in fpecieMar non ita facile præfumi poteft , aliquem pro Chri
tyrii ; agimus in præfenti folum de generali mor flo tormenta & mortem effe paurum, ficuti prac
tis acceptione per aétum voluntatis, & quærimus , fumi poffet , eum fuiffe petiturum Sacramenta,
an fit de effentia Martyrii ; alibi autem fermo in fi id facere potuiffet ; a&tualis eft optima, virtua
fiituetur de ratione acceptionis. lis fufficit , quæ non fit retra&tata & influat in
4 Putant itaque nonnulli, non requiri mortis a&tum ; & fufficere quoque dicendum eft habitua
acceptionem per ullum a&tum voluntatis. Et qui lem, puta, fi quis aliquando Martyrium optaf
dem, ut eft in lib. 1. c. 41. n.26. Ö plurib. feqq.de eo, fet, poſtea nihil de eo cogitans, ſed prædicans,
quod inter Pafchalem II. contigit, & Henricum aut aliud quid meritorium faciens , per infidias
IV. lmperatorem , cum Pafchalis privilegium re occideretur ex odio in Fidem ; hic enim utique
vocaffet , quod Imperatori concefferat , dicebat , Martyr habendus effe;, & id ipfum etiam diceri
fe privilegium conceffifie timore mortis , quam dum effet de eo នុ៎ះ ſi for
{uis imminere videbat ; Goffridus vero Abbas Vin malem prius habuiffet voluntatem Martyrium
docinenfis & Cardinalis Tituli S. Prifcae lib. 1. fubeundi. Quibus admiffis, nemo eft qui non vi
epift. 7, tom. 2 1. Biblioth. PP, pag. 7. [cribens ad deat , non poffe eum inter Martyres recenferi , ,
eumdem Paſchalem ajebat , non debuiſſe privi qui, licet prius nihil de Martyrio cogitaffet , dor
legium concedi juribus ſacris adverſum , ſed op miens a Tyranno ex odio in Fidem occideretur,
portunius fuiffe aliorum mortem permittere , etiamfi juftus effet , cum rationes, quæ probant
quæ Martyrii fplendore fuiffet illuflris , quam necefiitat em acceptionis Martyrii per actum vo
privilegium elargiri . Porro, quia prævidit, op Juntatis , æquale robur habeant , five de jufto tra
poni poffe , quod qui mortui fuiffent, occubuif &tetur, five de peccatore : Theophilus Raynaudus
ſent inviti, ſubdidit , hoc minime obſtante, de Martyrio per pe/tem par. 2. cap. 3. num. 3. & 7.
Martyres futuros fuiffe : Si objicitur , quod in Bonacina oper. moral. tom. 1. diſput. I. quaeſt. I.
oiti forfan paterentur, ô idcirco eorum Paffio cre punéf. I. propoßt. 2. Leffius in lib. de Fortitud. c.
deretur, infruétuofa , quod fpontanea minime vide 4. num. 24. Maurus Theolog. tom. 3. lib. 1 1. quæß.
retur Ö'c. Si aliter mon poffent , contra fuam, vo 95. num. 1. 9 num. 3. Cardinalis de Laurara in
]untatem mori debuiffent, quia nec fic Martyrii pal 3. lib. ſent. par. 2. tom. 3. diſput.2o. art. 6. num.
ma fraudari potuiffent . Innocenter etenim San&fi , 76. 3 ſeq. fuſe Cardinalis Capiſucchius in con
qui nec voce , nec voluntate Martyrium quæfiiffe trov. de Martyrio par. 1. $. 13. Cardinalis Gotti
Jeguntur , quoniam pro Domino pertulerunt , co tom. 13. quæfi. 2. dub. 3. §. 1. Anaclet. Theolog. mo
yona Martyrii non privantur . Hos fanéia Eccle ral, trači. 7, dif. 3. quef. 6, num. 44. & 45. &
fia non folum Martyre , effe , verum etiam Marty optime Rotæ Auditores in relatione caufæ B. Jo
', um flore , confitetur. Unde firmiter credendum eft Ö'
faphat PollocenGs par, 2. ubi fcite animadverte
mullatenui dubitandum, quod fupplicium mortis pro runt, habitualem acceptionem non fufficere, fi
Fide Cbrijìt homini collatum , etiamß pro carni* nomine babituali , ea intelligatur, quam formalis
infirmitate noluerit , & tamen non negaverit , Mar numquam præce{fit : Acceptatio etiam mortis re
tyris vindicat nomen ô præmium. Alibi quoque , guiritur in Martyrio , č, voluntaria ejuſdem tole
hoc eft cit. lib. 1. cap. 2. num. 3. allata eft epifto rantia , quia , cum fit a&fur virtuti r , debet e[]e om
1a S. Cypriani ad Tibaritanos , in qua ait , Mar nino voluntarius , ut inquit Divus Tbomas , & Pbi
tyrem effe illum, qui Tyrannum fugiens, & fe lofophorum efl inconcuffum axioma ; alioquin mor*
in folitudinem recipiens , a fera vel latrone oc paena diceretur, non Martyrium : ô volitio feu ac
ciditur. Quibus au&oritatibus innixus Hurtado ceptatio debet effe plufquam habitualis , neque inter
cit. cper. trači. 5. reſol. 26. $. I. contendit , nul pretativa tantum , atque adeo quæ aliquando fuerat
1am , faltem in homine jufto , requiri Martyrii aétualis Ö' vere exercita , perfeveran * faltem mo
acceptionem per a£tum voluntatis, & etiam dor raliter, prout dicitur de Sacramentis , & paffim per
mientem, aut phreneticum , fi a Tyranno inter Tbeologor : unde fit , eor , qui dormienter occuduntur
ficiatur ex odio in Fidem , Martyrem eífe, licet pro Cbrißo, non effe proprie Martyre * , niß mate
, ante fomnum , vel phrenefim de Martyrio non co. rialiter ; homo quippe dormiem , non eft proprie vo
gitaverit. Verum communior eft, eaque retinen luntarius . Dum munere fungebar Fidei Promo
da Theologorum fententia, qua: in adulto Mar toris , propofita fuit in facrorum rituum Con
tyrii acceptionem per actum voluntatis expofcit , gregatione antepra-paratoria caufa Ven. Dei Ser
ut, fi pro Fide Chrifti interficiatur, Martyr fit. vi Joannis Juvenalis Ancitiæ Salutiarum Epi
Ad hoc enim facit illud Matthæi 16. v. 24. Si fcopi, & de more difcutiendum propofitum fuit
qui vult pofi me venire , abneget femetipfum , & dubium de virtutibus. Poftulatores itaque puta
tollat crucem fuam , ô fequatur me . Negatio fi bant, agi poffe de Dei Servo non tantum uti
quidem fui , crucis affumptio , fequela Chrifti Confeffore , fed potius uti Martyre, cum occu
a&um voluntatis expofcunt . Facit etiam ratio , buerit ex veneno fibi propinato a Sacerdote ,
quia Martyrii fufceptio eft aétus meritorius vitæ quem propter fcandalofam cum nonnullis Monia
æternæ, & idcirco debet efle voluntarius & liber, libus converfationem fevere redarguerat . Ipfe ve
5 De voluntate , feu de acceptione Martyrii ro oppofui , Joannem Baptiftam Spadam facra,
per voluntatem quæritur etiam , utrum debeat Conſiſtorialis Aulæ, & Fiſci, & Camera: Advo
effe a&ualis , an poffit effe virtualis , & etiam catum fuper prædi&o fa&o fcribentem fenfiffe ,
habitualis, & an fufficiat interpretativa. Pie enim id non effe fufficienter probatum, ut habetur in
præfumi poteft , Chriftianum , oblata occafione ejus confil. I 5o. tom. 1. cumque etiam in meis ani
Martyrii, id pro Fide Chrifti fuiffe fubiturum , madyerfionibus addidiffem, etiamfi factum proba
illill
 L I B. III. C.A P. XVI. 9I
tum effet, deficere probationem acceptionis Mar luntatem vicit infirmitar. Miffir namque ad fe feri,,
tyrii quippe quia Dei Servus occubuerat igno & ipfo afpeéfa timore perculfus , cœpit nolle quod
rans, fibi venenum fuiffe propinatum ; oppofitio voluit, & converfu* ad Diaboli voluntatem probare
haec ſuo non caruit effe&tu. Conſultores nimi illud, ad quod venerat deftruendum. Huic itaque Pro
rum fuum tulerunt fuffragium in eadem caufa conful multis pelleéfionibus facrificare perfuafit. Ideo
hujufce Servi Dei non uti Martyris, fed uti non eos Fratres laudare debemur, qui fe ultro offerunt ,
Confeſſoris. Quocirca fortius confirmatur ſen fed eos qui inventi latentes in Paffione potius perfeve.
tentia de neceſſaria Martyrii acceptione per actum rant. Sic mo* namque Euangelicur fermo confirmat,
voluntatis, de qua fupra. Nec vero do&rinæ ifti ô boe hortatur exemplo, quo videmur ceffiffe uitro.
Vindocinenfis epiftola ullum obftaculum præbe neum , & viciffe compulfum. Demum neque Men.
re poteft; quia ille nititur Martyrio Infantium furio Carthaginienfi Epifcopo placuit, nonnul
qui fuerunt ab Herode occifi, cum unufquifque los fe Perfecutoribus offerre, & dicere, fe habere
bene percipiat, non valere illationem ab infan Scripturas facras, quas tradere nolebant : qua de
tibus ad adultos. Pariter, quod attinet ad epi. caufa decrevit , eos non effe Martyrum catalogo
ftolam S. Cypriani, vel San&tus ipfe intelligen adfcribendos, licet fuiffent a Tyrannis interfeâi;
dus eft & explicandus non de Martyribus ftri contra vero, cultum Martyrum effe illis deferen
6to, ſed lato modo ſumptis, quemadmodum ad dum , qui a Perfecutoribus intercepti mortem po
vertunt Cardinales Capifucchius, & Gotti: vel tius fubire voluerunt, quam facros Codices prode
credendum , in rerum eventu a S. Cypriano pon re, teſte S.Auguſtino in breviculo collationis cum
derato praeceſſiſſe formalem acceptionem Marty Donatiftis collat. tertiæ diei cap. 13. col.568. tom. 9.
rii; ita ut fugiens perfecutionem aut aliquando 0per. ubi narrat, le&tas fuiffe epiftòlas Menfurii Epi
Fidem confeffus fit, aut confiteri voluerit , {ed fcopi, in quibus habebatur, Eos, qui fe offerent per.
fugam arripuerit, ne fe exponeret periculo ne ſecutionibus non comprehenſi, b ultro dicerent, ſe ha
gandi, five ut aliis auxilium præftaret, ne defice bere Scriptura f , qua r non traderent, a quibuf boc ne
rent, quemadmodum ſubdit Cardinalis de Laurata. mo quæfierat , di/plicuiffe Menfurio, ô ab ei, Bono
6 Sed hæc indicaffe fatis fit , cum ad Forum randi, eum probibuiffe Cbrißiano * ; le&a quoque fuif
potius internum refpiciant, quam ad externum. fe Scripta Secundi Tifigitani ad eumdem Menfurium ,
Admiffo quippe , occifum, dum fomno effet cor ubi & ipfe expofuit, quæ Perfecutores in Numidiâ
reptus, ex odio in Chriftum, Martyrem effe pof egerant , & qui comprehenfi, & Scripturas facras
fe coram Deo , fi præcedentem formalem volun tradere nolentes, multa mala paffi, & graviffimis
tatem fubeundi Martyrium habuiffet; difficilem fuppliciis excruciati, atque occifi fuerant, quos
nihilominus ejus caufa progreffum haberet, fi in honorandos pro Martyrii corona commendave
facrorum rituum Congregationem introducere rat; uti eft in hiftoria Donatiftarum Cardinalis
tur, cum hæc liquidas probationes mortis, & Noriſii part. 1. oper. tom. 4. pag. 18.
eaufae mortis tum in Martyre , tum in Tyran 8 Ab hac tamen regula pariter juxta antiquam
no expofcat, necnon probationes perfeverantiæ difciplinam excepti erant illi, qui Fidem abju
ufque in finem , ut infra videbimus: quæ qui raverant: ipfis enim permittebatur, ut fe offer.
dem probationes non videntur poffe reperiri in rent Tyranno , & prælium redintegrarent : ut
iftiufmodi rerum eventu. Quocirca, ad ulterio fcilicet qui pro tribunali Chriftum abnegaverant,
ra procedendo , quæritur, án Martyri liceat fe eo ipfo in loco illum confiterentur. Qüare idem
offerre Martyrio, & an ſpontanea ad ipſum ob S. Cyprianus in epiß. 52. col. 149. ad Antonia
Jatio obſtet ejuſdem merito. mum dicit, fe lapfis promifcue pacem dare no
.7 Porro fpontanea ad Martyrium oblatio luiffe , ut publica potius coram Tyrannis confef.
juxta antiquam Ecclefiæ difciplinam erat ve fione & fanguine fuo , quam habita a Sacerdo
tita. In Aćtis Proconfularibus S. Cypriani Epi tibus abfolutione patratum fcelus abluerent : Nam,
fcopi : & Martyris apud Ruinart. n. 1. pag. 188. cum acies adbuc inter mamur effet , & prælium glo
fic Paternus Proconful interrogat S. Cyprianum : rioß certaminis in perfecutione ferveret , toto horta.
Volo ergo fcire ex te, qui fint Presbyteri qui in tu ô pleno impetu militum vires fuerant excitan
bac civitate conßfunt. Cyprianus Epifcopus refpon de , & maxime Lapforum menter claffico quodam
dit : Legibur veftri* bene atque utiliter cenfuif?ir , noftræ vocis fortiter animandae , ut pænitentiæ viam
delatore r non effe. Itaque detegi & deferri a me non folum precibus & lamentationibur fequerentur;
non poffunt. In civitatibur autem fuir invenientur. fed quoniam repetendi certamini, ô reparandæ fa
Paternur Proconful dixit : Ego bodie in áoc loco lutis dabatur occafio , ad confeffionis potiur ardorem
exquiro. Cypriamur dixit: Cum difciplina probibeat, & Martyrii gloriam noßri increpiti vocibur provo
ut quis fe ultro offerat , & tuæ quoque cenfarae boc carentur. Pluraque ad id comprobandum colle.
difpliceat , nec offerre fe ipß poffunt , fed a te ex &ta legi poffunt apud Verriceilum de Apoßol. Mif.
quifiti invenientur. Antea id ipfum idem S. Cy /}om. tit. I. quæß. 9. feéf. 3. num. 29.
prianus docuerat epift. 83. col. 342. Nec quifdam 9 Rurfus in hiftoria Ecclefiaftica non defunt
veftrum aliquem tumultu Fratribur moveat , aut u! aliorum exempla, qui tanquam Martyres colun
tro fe Gentilibur offerat ; apprebenfur enime © tra tur, etiamfi fe Tyrannis obtulerint. De Chri
ditur loqui debet. Hanc eamdem S. Cypriani do ftianis fui temporis Lucianus de morte peregrini
&rinam memorat S. Auguftinus contra epißolam num. 13. pag. 337. ait: Perfuaferunt enim fibi mi
Gaudentii lib. 1. mum. 4o. col. 657. tom. 9. oper. feri in univerfum quidem fe futuror effe immorta
Hi r facris Litteris eruditur Beatur Cyprianui in leu , & perpetuo tempore viéfuror : unde etiam con
confeffione fua dixit, difciplinam probibere, ne qui r temnunt mortem vulgo , fuaque fe fponte occidendos
fe offerat. Item fpontanea hæc oblatio ante SS. præbent. Juftinus apol. 2 num. 12. narrat , cum
Cyprianum & Auguftinum reprobata fuit in epi Platonis doärina dele&aretur, ac de criminibus
ſtola Eccleſiae Smyrnenſis ſape citata de Marty in eos conje&tis audiret ; eorum innocentiam
rio S. Polycarpi apud Ruinart. n. 4. pag.28. Tunc perfpexiffe, quod nemo libidinofus & intempe
unur , Cointa * nomine, Pbrygiur , fupervenien , for rans mortem ampleéti poffit , ut bonis fui , careat,
te de patria, promur ad patiendum voluntate , fe. ac non potiur omnino in bac vita femper verfari ,
fiinans , cruento Judici fe fecurus objecit . Sed vo Ö Magiftratus latere conetur, nedum feipfum defe
Iib. III. M 2 ገፖ4ድ
 92 DE SERV DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
rat morte mulétandum. Tertullianus ad Scapulam ruentes fe retrahere pofle fic agendo probabiliter |
cap. 1. pag. 129. inquit : Cum omni feviria vetra & merito fe offeret ; exemplo S. Rómani inter
concertamur etiam ultro erumpentes , magifque da
Palaeftinenfes Martyres recenfiti , de quo Eufe
mnati, quam abfolufi gaudemur. S. Joannes Chrybius Pamphili Cæfarienfis Epifcopus in libro de
!
ſoſtomus bomil. in SS. Juventinum & Maximinum Martyribus Palaeftinae cap.2. Pag-4o9. tom. 1. nar
tom. z. pag. 579. hanc reddit rationem, cur Ju rat, eum Antiochiam ingreffum , cum innume
Jianus Apoftata apertam noluerit moliri contra rabiles viros fimul ac mulieres una cum parvulis
Chriftianos perfecutionem : Cum videret rer no templa Deorum adeuntes & facrificantes vidiffet,
ßra , Martyrum morte clariores (fieri), & ea cau zelo Divini cultus propius acceffìffe , eofque in
ſa non folum viror fed ô temeror puero , virginef crepando objurgare coepiffe , ob quam caufam il
que innuptas : 5 in fumma ex omni fexu ð etate lico comprehenfus Martyrio coronatus eft. Item,
quofdam Pro reJigione ad mortem profiJire... omnes fi aliquis, fe fponte fua ad Martyrium offeren
enim dicebat ad Martyrium , quaß ad alvearium do, exemplo fuo nutantes in Fide Chriftianos fe
aper, volabunt. Celebre demum eft nomen Pho putet poſſe confirmare, pie & laudabiliter ſe of.
cæ Martyris, qui , cum li&tores hofpitio accepif. feret. S. Bafilius Magnus in oratione de S. Gor
fet, qui dicebant , fe miffos ad Phocam interfi dio Martyre num. 3. ait, eum ad vafta deferta ,
ciendum , promifit , fe die craftino illis Phocam & hominibus invia loca contendiffe ; turm , poft
oßenfurum; tum , loco ad fui fepulturam præ quam fe jejuniis, vigiliis, orationibus probe ex
parato, aftans eis dixit: Ego ille ipfe fum (apud ercitatum & ad certamen inftru&um animadver
Xuinart. pag. 492.). Haec nimirum & alia hujuf tit, ad urbem rediiffe , quo die equeftre fpeéta :
modi erudite colle&a legi poffunt in differtatio culum populo parabatur in honorem Martis, cui
ne apologetica P. Jofephi Auguftini Qrfi pro SS. nedum Judæi & Gentiles , fed etiam Chriftiani
Perpétua & Felicitate pag. 155. & feqq. quibus qui negligenter vivebant , intererant, & ftantem
addi poteft , in Martyrologio Roma;o ad diem in eminentiori parte theatri ingenti voce excla
24. Martii fieri commemorationem SS. Marty maffe : Inventu 1 fum a non quaerentibur me , palam
rum Timolai, Dionyfii, Paufidis, Romuli, A apparui his , qui me non interrogabant ; quibus ver
lexandri , alterius Alexandri, Agappi , & alterius bis fe in eum veniffe locum fignificavit minime
Dionyfii , de quibus in Menologio Græcorum coa&tum , fed ultro fe certamini exhibuiffe . Ni
juſſu Baſilii junioris Imperatoris ſaculo x. con hil demum vulgatius in A&is Martyrum , quam
fcripto legitur, eos fponte fua acceſſiſſe ad Præ voces illæ ultroneæ : Chriflianus fum : mori volo :
fidem urbis Cæfareæ, qui tunc torquebat Chri & cetera hujufmodi, uti bene adnotavit Balutius
fìianos , & coram ipfo ftantes , fe Chriftianos in notis ad cap. 1 1. Auéforis de mortib. Perfecutor.
confeſſos eſſe; ut & ex dicto Menologio adnota ( tom. 2. mifcellan. pag. 37 1.)
runt Bollandiani in eorum vita ad diem 24. Mar 1o Ex annalibus Cardinalis Baronii habemus
tii pag. 478. tom. 3. Addi etiam poteft , in eodem acerrimam contra Chriftianos excitatam fuiffe
Martyrologio Romano ad diem 25. Januar. com perfecutionem a Rege Abdarameno Mahumeta
memorationem fieri S. Proje&ti Epifcopi & Mar no Cordubæ in Hifpania, multofque Martyres in
tyris, de quo in ejus vita fcripta a coætaneo apud ea coronatos fuiffe, qui fua fponte fe obtulerant
Bollandianos ad distam diem refertur, ipſum de lo Martyrio ; hortante autem Recafredo Epifcopo
co , in quo orabat , Perfecutores vocaffe , qui qui a Fide defecerat , coa&tam fuiffe Synodum
Amarinum , five Marinum occidentes putave Epifcoporum, in qua damnatum fuit Martyrium
rant, fe occidiffe Proje&tum , eifque dixiffe : Ec eorum qui fe fponte fua obtuliffent , atque adeo
ce bic eft , quem quæriti s ; facite , quod cupiti *. Sub prohibitum fuit, ne in pofterum fieret hæc obla
dit autem citatus Pater Orfi pag. 157. eos , qui tio; quod Concilium Conciliabulum potius Sa
fe obtulerunt ultro Tyrannis, id feciffe ex fpe tanicumque conventum dicendum affirmat Cardinalis
ciali Spiritus San&i impulfu : Eodem Spiritu & Baronius ad an. 352. num. I I. Ö' num. 16. Fuit
jllo, aëìor fuiffe , qui fe ipfos mltro Tyrannir obtu Conventur if?e non in Spiritu San&fo legitime Con
lerunt , vel majori , quam debuiffent , libertate uten cilium congregatum, ſed conſºlio perfidorum juſſa Re
te, ad feviendum magis magifque inflammarunt, C' gis impii hoßis Cbriflianorum colleétum, in quo nec
e0rum poftea memoriam inter Sanéfor Martyres fem quod Deo effet placitum , traéfatum vel definitupe
per coluit Ecclefia , pro certo tenendum ef?, niß im fuit , fed , Pfeudoepifcoporum unanimi confpiratione fa
Ἀumero; Martyrer e facri * fafiir expungere noftro éta cum Principe (Saracenorum), vetitum eſt Mar
arbitratu velimur. Enimvero Caprafius Martyr , 1yrium, demptufque eft cultus SS. MM. ereéfa per
cujus feftum in Martyrologio annuntiatur die 2o. fidia, atque depreffa confeffio . Et profe&o S. Eu
oéìobris , rabiem perfecutionis declinans in fpelun logius Presbyter, qui poftea Martyr fuit , in me *:
ca latebat, nec ad aream certaminis properavit, moriali pro bis Sanéíis Cordubenßbur exarato (tom.
nifi poftquam poftu!atum a Deo fignum obtinuit , 15. Biblioth. Patrum) fic de fpontanea Martyrum
quod ex lapide fpeluncæ limpidiffima aqua ma oblatione loquitur lib. I. pag. 248. Sunt autem ple
fiaret, ut in eodem legitur Martyrologio . At , rique Fidelium , & (beu , prob dolor!) etiam Sa
cum de fpeciali Spiritus Sanéti impulfu & infpi cerdotum , temere horum Confefforum gloriam adi
ratione cogitandum fit , vel cum a&us ex fui in mere non verentes, qui jubent , eos non recipi in
dole & natura bonus non eft , quo fpe&tant eo catalogo Sanétorum ; inufitatum fcilicet atque profa
rum exempla , qui fibi mortem intulerunt , de num afferente r bujufmodi Martyrium , quippe quor
quibus fupra a&um eft, vel cum circumftantiæ nulla violentia Præfidialis Fidem fuam negare com
nqn adfunt, quæ a&um bonum & meritorium pulit, nec a cultu fanéfæ piæque religionis amovit ,
conftituere poffint ; omiffo nunc examine 'impul fed propria fe voluntate difcrimini offerenter , ob fu
fus & Divinæ particularis infpirationis (de qua perbiam fuam ( ita dicunt ) quæ initium eft omnis
alibi) videndum eft, an aliquæ fint circumftan peccati ; interempti fuarum parricidæ effe£fi funt
tiae, quae fpontaneam Martyrio oblationem bo Animarum. Cumque ipfe S. Eulogius S. Sebaftia
nam & laudabilem poffint efficere. Hujufmodi cir ni, SS. Jufti & Paftoris, S. Eulaliæ Virginis Bar
cumftantiæ non defunt. Si enim quis , fe fponte cinonenfis , qui fe fponte fua Martyrio obtule
fua offerendo Martyrio , alios ad idololatriam runt, attulerit exempla, & in •..•°ra
- 0

/
 LIB. III. C.AP. XV I. 93
&forum oftenderit , Fidem ex filentio tunc periculis S. Eulogius lib. 2. memorial. Santor. cap.8. pag.
fuiffe expofitam, ejufque depreffionem confecutu 261. narrat , SS. Virgines Floram & Mariam Cor
ram fuiffe, nifi veritatis teftes fuæ Fidei profeffio dubenfes Martyres, quæ perfecutionem fugientes
nem hoftibus vel nolentibus ingeffiffent, hoftefque fe in tutiora loca receperant , poftquam cogno.
etiam ipfos generofa confeffione provocaffent , fub verunt, aliis propter fe perfecutionem immine
dit pag.25o. Et idcirco , ut quidam Sapientium memi re, fponte fua fe Tyranno obtuliffe, & gloriofo
nit , iter primas dignitate , regnorum cæleftium funt Martyrio coronatas fuiffe. -

ponendi, qui ad Paffionem venerunt non quæfiti , び 12 Sed cum antiquiori difciplina concordant
excellentis voti eſt inter tormenta profilire, ubi non etiam noftrorum Theologorum afferriones. Non
ef criminis latuiffe. Sed in veritate crimen effe fa folum enim volunt, fi ex fignis alibi referendis
tendum efl latitare , ß virtus excellentis meriti eft conftare poffit, aliquem fe obtulifle Martyrio ex
ultro procedere; quando Fidei noſtra confeſſio praedi fpeciali Spiritus Sanéti impulfu , nullam aliam
cationem exigit Ö teſtimonium poſtulat ; cauſa et pro ejufdem oblationis defenfione caufam effe ex
iam ifta procul dubio apta, & fortaffe neceffaria quirendam , ut habent Cardinalis de Lauræa in
dicenda erit, ut quis fe poffit offerre Martyrio: 3. lib. ſent. par. 2. tom.3 diſp 2o. art. 11. num.
atque eo quidem magis , cum Martyres prædi&i 188. & Theophilus Raynaudus de Martyr. per
Cordubenfes cultum Sanétorum obtineant in Mar peftem par. 2. cap. 5. num. 17. verum etiam caufas
tyrologio Romano, recurrentibus fingulorum na 'admittunt , ob quas aliquis fe poteft offerre Mar.
talibus diebus; uti obfervat Cardinalis Baronius tyrio. S. Thomas 2. 2. quaeß. 124. art. 3. ad pri
ad an. 852. m. 12. & profequuntur Rotæ Audi mum ait : Eft enim aliquit cafur , in quo Marty
tores in relatione B. Joſaphat Pollocenſis par. 2. rium perferre non eft de neceffitate falutij, puta cum
Ş. Ex bis fequitur . De Martyribus Cordubenfi ex zelo Fidei , & charitate fraterna multoties le
bus, & de fcriptis S. Eulogii pro eifdem vindi guntur Sanâi Martyres fponte fe obtulife Marty
candis, legi poteft Mabyllon. 1n annal. Benediéf. rio . Admittit itaque S. Do&tor , zelum Fidei,
rom. 3. pag. 1 I. num. 26. fraternamque charitatem effe caufas fufficientes,
1 1 Præterea , fi magnum aliquod malum in ut quis laudabiliter fe poffit offerre Martyrio:
ſtet, quod per ſpontaneam oblationem averti poſ & quidem fan&tum ipfum Do&orem ceteri com
fìt, de merito ejufdem oblationis non videtur ef muniter fequuntur, nominatim vero Silvefter in
fe dubitandum , eamque non obftare Martyrio., Summa , v. Martyrium, verf. Et Martyrium obla
dicendumerit. Rumor Alexandriæ invaluit, S.Pe tum , Cardinalis de Lugo de juftit. 5 jur. tom. I,
trum Alexandrinum, qui in carcere pro Fide Chri difput. 1o. Je&i. I. num. 39. Gobat Theolog. expe
fti detinebatur , ex decreto Maximini Imperato riment. trast. 2. caf. 18. feći. 1. Thomas a Jefu
ris effe interficiendum. Chriftiani itaque Alexan de procuranda omnium Gentium falute lib. 5. dub. 3.
drini, quorum numerus immenfus erat , iniquo verf. Secundum, ô tanquam certum , Joannes Pe.
ferentes animo, fuum Epifcopum e(fe interficien trus Verhoft in comment. ad lib. i. Machabaorum
dum, propero curfu ad carceres devenerunt , ut cap. 2. pag.86. ubi: Tametſ abſque ſpeciali Spiri
militibus refifterent. Quamobrem Tribunus mi tur San&i impulfu , aut alia graviffima caufa in
litum opportunum effe exiftimavit expe&tare , ut ,
argumentum Divini bonori r ceffura nemini fa , fie
no&e adveniente, populus, qui præ foribus car provocare Tyrannum , aut fe ipfum ad Martyrium
ceris ftabat, ad propria remearet. Sed , populo fponte offerre , facile tamen, immo & perfepe occur
ftationem non relinquente , Petrus tum amore rere poteft legitima ratio , quæ tum excufet , tum
Martyrii quo flagrabat, tum timore, ne fui Chri etiam obliget non reßjfentem , feu non fugientem,
ftiani cum militibus manus confererent , homi cum poſit ; Clemens Toſi in ſuo opere, cui ti
nem mifit ad Tribunum fecreto eum admonens tulus Il Gentilefmo confutato (volum 2. pag. 735.
de modo, quo colle&tam fruftraretur multitudi č) feqq.) Verricell. de Apo/tol. Miffion. tit. I gue/t.
nem, fi videlicet a parte poteriore carceris fum 9. feéf. 3. ubi ipfas fpeciatim exprimit caufas,
ma no6te cum lapicidís per pofticum via fecreta propter quas aliquis laudabiliter & merito fe pot
veniret , & murum eo loco perfoderet , quo fe e(t offerre Martyrio ; fufe & optime Rotæ Au
intus pulſantem audiret. Pariete fic effoffo, Pe ditores in relatione de Martyrio B. Joſaphat par.
trus per foramen clanculo egreffus , fefe mi 2. §. Ex bis fequitur, ubi: Ex his fequitur, Cbri
litibus expeĉtantibus exhibuit . Cum vero mili fiifidelibus permiffum effe fponte ac libere ex inßin
tes reveriti majettatem viri de eo feriendo hæ &fu Sanéii Spiritur , & dum gravi , & proportiona.
fitarent , demum vix inter eos inventus eft ta caufa concurrit, fe exponere Martyrio pro Cbri.
unus, qui, pretio recepto quinque folidorum au fti nomine tempore congruo fuftinendo, δ' buju/modi
reorum , exerto gladio , Petri caput i&tu valido mortem patienter effe vere Martyres. Qgam affum
amputavit ; uti fufe refertur a Cardinali Baro ptionem pluribus profequuntur & optime pariter
nio ad an. 3 io. Denique idem judicium ferendum Fortunatus Scacchus in ſuo opere mſ. de Confeſ.
eft, quando quis fe offert, ne pro eo alii Fide ſoribus, & Martyrtbus cap.2. ubi, ponderatis non
les ad fupplicia & tormenta trahantur. S. Gre nullis exemplis aliquorum , qui fe Martyrio obtu
gorius Nazianzenus orat. 3. appellat S. Marcum lerunt , fubdit: Communis refponfio Do&orum eß,
Epi(copum Arethufium athletam voluntarium , Spiritu Sanéto impellente, tunc Dei famulo , fponte
atque ejus gefta his verbis exponit tom. 1. oper. fe obtuliffe Martyrio &c. Ego vero ßante regula
pag. 88. Cum populum adverfum fe incitatam .... Eccleßae , quæ docet non licere , niß rationabilis cau
cerneret , primum confcifcende fugae cqgfilium init fa id postulet, ſponte fe offerre Martyrio, que ra
Ö'c. At, poftquam , multor fua caufa d?ci atque ab tionabilir caufa debet effe major Dei gloria , ò' F;.
ßrabi , multor etiam ob perfequentium crudelitatem dei Chrifìianae propagatio , videamque , illor Dei
in animæ periculo verfari, intellexit, tum vero alior famulor ut Martyres ab eo ufque tempore veneratos
ob cautionem fuam periclitantes negligere minime. fuiffe i n Ecclefia , dixerim , non cafu , non fpon
fuftinuit ; ac proinde praeftantiffimum maximeque phi te , non temerarie, ſed ad majorem Dei glo
lofophicum confilium capit. Ex fuga enim redut , fe riam , ac ex neceffitate aliqua Fidei profitendae
feque ultro plebi r arbitrio tradit , atque adverfu r illor fe obtuliffe Martyrio . Ad hæc refumi hic
tempori* difficultatem velut aciem infruit. Similiter etiam poffct materia Confefforum , de quibus
lib.
 94 DE SERV DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
lib. 1. cap. 2 mum. 5. Verum , ut omnia demum & aliis in locis, ut Lucæ 4. & Joannis 7. v. 1.
Paucis compleátamur , quo re&um de fpontanea ubi dicitur ambulaffe in Galilæam , non enim vo
dblatione feratur judicium, confiderare opus eft lebat in Judæam ambulare, quia querebant eum J&
difpofitionem ejus , qui fe Martyrio offert , & dei interficere, De Apoftolis quoque legitur, eos
finis attendendus eft , ob quem fpontaneam fui metu Judæorum fefe occultaffe ; atque adeo A&ior.
ipfius facit oblationem ; veluti ad rem ratiocina 12. habetur , Petrum carcerem & mortem ab
tur fupra allatus Verricellus de Apofiol. Mifan. Herode fibi paratam, Angelo oftium aperiente,
de Fide quæft. 9. feéf. 4. fub num. 43, ubi ait: Dif evafiffe , & in 2. €orintb. 1 1. v. 33. Paulus ut fu
pofitio ejus , qui fe Martyrio offert , ( eft advertenda) geret e manu Aretæ Regis , {e demitti curavit
nam in deliciis enutritu* , carnis vitiir irretitur , per feneftram in fporta. Celeberrima demum e(}
temere lapfus periculo fe exponit , ô bic tentat apologia S. Athanafii ( tom. 1. oper.part. 1. pag.
Deum ; & de bit accipiendur eft Sanétur Gregoriur 32o.) qui cum fuga evafiffet manus Syriani Dü.
AVazianzenus orat. zo. ubi ait : Lex Martyrii efl , cis, & id ei in crimen verteretur a Leonrio An
ne no r ultro ad certamen accedamur ; hoc enim te tiocheno, Narciffo Neroniadis, & Georgio Lao
merarii, ac præcipiti * animi eß &c. Finis quoque diceno Arianorum antefignanis , exemplo Chri
fpe&andus efl ; qui enim ultimate , & primario fti , Apoftolorum , & veterum Patrum demon
Martyrium intendit , illicite agit , efque id Circum ftravit, tempore perfecutionum fugiendum effe.
cellione , imitari : quare finis primarius debet effet Ratio autem eft, quia talis fuga nullo modo eft
Dei gloria , Fidei exaltatio, Perfecutoris confufio , negatio Fidei , fed potius eft virtualis Fidei con.
Infidelium converßo, Ecclefiae pax, Fidelium confir feffio : fugiens quippe, imminente perfecutione ,
matio &c. Denique effeâiur ultroneæ confeffionis multa incommoda patitur; & qui propter Fidem
ſpettandi ſunt ; nam , ſi ex ea nulla Dei glo patitur , Fidem profitetur . Patrum teftimonia
via , neque Fidei exaltatio , neque Proximorum colle&ta videri poffunt apud citatos Au&ores, a
falur fperatur , quod contingeret , ß quis fe quorum idcirco recitatione abftinemus. -

creto abfque arbitrif fponte Tyrannum adiret , & Dicimus fecundo, Epifcopos , ceterofque ani
interficeretur, tunc illicitum eft fe morti objicere. marum curam habentes vetitum effe in perfecu
13 Spontanea oblationis, de qua hucuſque lo tione fugere , figregis conjun&ionem ex fua præ
cuti fumus , examen , fuga: confideratio fequitur; fentia , ex fuga autem prævideant difperfionem.
an videlicet , urgente perfecutione generali ad Probatur id ex Joannis io. v. 1 1. Bonur pa
verfus Chriftianos , vel particulari adverfus ali ßor animam fuam dat pro ovibus fuis. Mercenarius
quem Dei fervum, teneantur ifti , aut faltem autem , Ö* qut non efi paftor, cujus non funt over
fugere poffint , & iram declinare , ita ut, fi dein propriæ, videt lupam venientem , & dimittit oves,
de fuerint comprehenfi, & mortem pro Chrifto ô fugit. Quare in can. Scifcitaris 7. quæfi. 1. fic
fubierint, antecedens fuga nequaquam obftet , quin legitur: Si perniciofum ef?, proretam in tranquil
Martyrum catalogo adſcribantur. Libro primo cap. litate navim deſerere, quanto magis in fuctibus?
2. num. 4- jam adnotavimus Tertullianum in lib. Ubi non dicimur , quod Perfecutorum non fugiamur
de fuga ad Fabium cap. 12. 9 13. in ea fuiſſe ſen ( maxime Paganorum) infidiar , cum ad tempus fe
tentia, ut tempore perfecutionum licitum non ef viunt , Ö* ob multitudinem deliéíorum noftrorum mo
{et fugam arripere , at particularem Tertulliani cendi facultatem divinitus affequuntur , præfertim
opinionem fuiffe communi Ecclefiae confenfu re cum ei r prodire ultro non debeamur ; & multor Pro
probatam : nunc autem operæ pretium eft , fufius pheta * , & Apoftolor , ipfumque Dominum bujufmo
hæc eadem explicare . De hac fcilicet re plura di fugiffe infecutores , luce clarius confet ; fed quod
legi poffunt apud Cardinalem Baronium ad am. præcipue mor , qui tanquam arietes dwcatum gregi
ao5. num. 1 1. & feqq. apud Suarez de Fide, Spe, bu* præbemus , immo qui ô horum Paftore * fumus ,
*5 Charitate difput. 14. fe&i. 3. num, 1o. Ó feqq. Deo au&#ore, cum eir in periculis pro viribus per
apud Cardinalem de Lugo de virtute Fidei difp. fiflere , pro certo conveniat, Ö , cum tranquillitar
14. fe&#. 2. num. 41. apud Cardinalem de Lauræa reddita Divina fuerit pietate , fopitaque furentium
in 2, lib. fent. part. 2. tom. 3. difput, 2o, art. 14. infeftatio, mox gregem requirere , & in unum col
apud Cardinalem Petram tom. 3. pag. 127. & feqq. ligere , & ejus animor, cæleftis patriæ pace, ac po
apud Cardinalem Gotti Tbeolog. tom. I o. dubit. tihmum fecuritate predicata, Jurfum erigere debe
8. quaeff. 4. de aétu externo Fidei §. I. apud Mau mur , Ö* tamdiu fuper eorum cautela oportet nor ef
rum Theolog. tom. 3: lib. 11. queft. 97. num. 7. fe follicitor , ut ß Dei judicio præfentis temporis
apud Theophilum Raynaudum in cit. oPer. cap. 5. commoda fortaffir amittunt , future vite fe fperent
nüm. 9 1. & feqq. apud Hurtadum in refolut, de gaudia abfque ambiguitate percipere fempiterna. Egre
vero Martyr. refolut. 29. §. I. apud Matthæuc gie porro de more res explicatur a S. Thoma 2.
cium in praéf. Tbeologo.Cam. tit. 4. cap, I. §. 4. 2. quæß. 158. art. 5. his verbis: In qualibet obli
apud Gutierr. Canonicar. quæft lib. 2. cap. 24. n. 26. gatione præcipue attendi debet obligationis finir .
14 Summatim autem ea recefendo, quæ a præ Obligant autem fe Epifcopi ad exequendum Paßora
di&iŝ Auĉtoribus fufe adduĉta funt , dicimus pri le officium propter fubditorum falutem ; & ideo ubi
mo , fugam per fe loquendo licitam effe . Mat fubditorum falur exigit perfonae Paßoriae præfentiam
thæi quippe Io. v. 23. Chriftus dixit Apoftolis: non debet Paßor Perfonaliter fuum gregem deferere,
Cum autem perfequentur vos in civitate ifta , fugi neque propter aliquod commodum temporale , neque
te in aliam . Agebatur autem de perfecutione etiam propter aliquod perfonale periculum imminem ,
contra Fidem , cum antea mala recenfuiffet , quæ cum bonur Paftor animam fuam ponere teneatur pro
paffuri erant in prædicatione Euangelii : Et eritir ovibur fuir: Si vero fubditorum faluti poffit fuffi
adio omnibus propter nomem meum. Item Chriftus cienter in abfentia Paftoris per alium provideri ,
Dominus faepe fugit, & fe fubtraxit capturæ quam tunc licet Paftori vel propter aliquod commodum
Judæi machinabantur , & quidem ratione Fidei Ecclefiae, vel perfonæ periculum corporaliter gregem
quam prædicabat; uti legitur Matthæi 12. v. 15. deferere . Itaque qui præfunt curæ animarum ,
èy 16. poft Joannis Baptiftæ necem ; Joannis 8. urgente perfecutione , ex juftitia ftare tenentur ,
v. 59. cum tulerunt lapides, ut jacerent in eum ; & fugere non poffunt, aut fe occultare, fi hæc
Joannis 1 1. v, 54. poftquam Lazarum fufcitavit , ceſſuraſintin ſpirituale detrimentum ಯತí0ಣ್ಣ
;
‫יס‬
 L I B. II 1. C A P. X VI. - 95
{ecus autem {e habebit res, fi ex eorum abfen oftendit, Paulum per feneftram effugiffe , quod
tia nulla Divini honoris injuria, nulla fubdito adeffent alii , quibus Ecclefiae minifterium poterat
rum fubverfio timeatur, expediatque, eos in a impleri , & Chriftum in AEgyptum feceffiffe , quan
liud tempus refervari , ut prædicent videlicet , & go nondum Ecclefiam congregaverat, fubdit col.
Sacramenta miniſtrent iis qui poſt perſecutio- . 831. Faciant ergo fervi Cbrijii] minißri verbi, &
nem fuperfuerint. Servi David 2. Reg. 18. v. 13. facramenti ejus , quod præcepit , five permifit. Fu
eum rogaverunt, ut maneret in civitate , & ab giant omnino de civitate in civitatem , quando eo
ea non egrederetur ad prælium contra Abfalom: rum quifquam fpecialiter a Perfecutoribus quæritur,
Quia tu unur pro decem millibus computarij : atque ut ab aliis , qui non ita requiruntur, non deferatur
opportune fubdit S. Thomas loc. cit. in refponf. Eccleßa. De fupra memorata fuga S. Cypriani,
ad primum : Ille autem , qui ad evitamdum pericu. dum quærebatur ad Martyrium, ita fcribit Pon
Ium recedit abfque detrimento gregi r, non tanquam tius Diaconus in ejus vita (apud Ruinart pag. 182.
mercenarius fugit . Quocirca Petrus , Paulus , num. 7.) Fuit vero formido illa, fed juffa; formi
Athanafius, & alii fanëti viri , qui tempore perfe do quæ Dominum timeret offendere, formido quæ præ
cutionum fugerunt aut fe occultarunt, veri Pa ceptis Dei mallet obſequi, quam ſic coronari. Dica
ftores fuerunt , non autem mercenarii , cum id ta enim in omnibur Deo mens , ò' Ac Divini , ad.
fecerint, ut tempore opportuniori gregi prodef monitionibus mancipata , credidit fe, nifi Domino la
fent. Confert etiam ad id epiftola decima quar tebram tunc jubenti paruiffet , etiam ipfa Paffion
ta S. Cypriani , quae fcripta eft ad Presbyteror, ô peccare. -

Diaconos Romæ conßßenter; quam fcilicet putat Ba 17 Dicimus tertio, laudabiliter etiam & me
ronius a S. Cypriano fcriptam fuiffe ad Clerum ritorie privatas perfonas poffe tempore perfecu
Romanum, ut ifti inftituti fui rationem redde tionis non recedere, & ftare in loco in quo vi
ret ; nonnulli autem fcriptam dicunt ad eos e get perfecutio, fi earum permanfio videlicet ex
Clero Carthaginienfi, qui tunc Romæ erant : at , pediens judicetur vel utilitati proximorum , vel
utcumque hæc fint, in ea epiftola ipfe San&tus majori Dei gloriæ, & ſi perſonæ ipſæ tales ſint,
fugam fuam, vigente perfecutione , defendit, eo quæ fperent & probabiliter credere poßint , fe
quia, licet abfens corpore, præfens erat fpiritu , Fidem non effe negaturas metu tormentorum ,
& muneri fuo non deerat : Nam ßcut Domini mam aut mortis. Quin immo nonnulli ex fupra cita
data inftruant , orto fatim turbationir impetu pri tis Theologis cenfent , non modo in eo rerum
mo, cum me clamore violento frequenter populus eventu permanſionem eſſe licitam ac laudabilem,
flagitaffet , non tam meam falutem , quam quietem fed etiam a Charitate imperatam ; atque adeo S.
Fratrum publicam cogitam r , interim feceffi , ne per Auguftinus cit. epift. concludit : Cum autem om
inverecundam præfentiam noßram feditio , quæ cæ nium, id eſt Epiſcoporum, Clericorum , è9 laico
perat , plur provocaretur. Abfenr tamen corpore , rum, eft commune periculum , hi , qui alii, indigent,
nec fpiritu, nec a&#u, nec monitis mei defui , quo* non deferantur ab bis , quibur indigent. Aut igitur
minus fecundum Domini præcepta Fratribus nofìris ad loca munita omnes tranfeant, aut qui babent re
in quibus poffem, mea mediocritate confulerem. Et manendi neceffitatem, non relinquántur ab eis , per
quid egerim, loquuntur vobis epißolæ pro tempori quos illorum eft Eccleßaßica fupplenda neceffita r , ut
bus miffe numero tredecim , qua * ad vos tranfmiß, aut pariter vivant, aut pariter fuffèrant , quod eo ;
in quibus hec Clero confilium, nec Confefforibur ex Pater familia r volet perpeti.
4ortatio, nec extorribus, quando oportuit, objurga 18 Uno verbo, aliquando fugere licitum eß ;
tio, mec univerfæ Fratermitati ad deprecamdam l)ei aliquando præceptum eft non fugere ; & aliquan
miſericordiam allocutio 9 perſuaſio noſtra defait , do , licet , manendi præcepttim non urgeat, ma
quantum fecundum legem Fidei , & timorem Dei , nere ratione circumftantiarum laudabile erit &
ADomino fuggerente noftra mediocritas potuit eniti. meritorium : & fic quidem in ipfo fa&ti eventu
16 Adnotanda funt autem verba modo relata ferendum erit in caufis Martyrum judicium de
S. Cypriani : Cum me clamore violento frequenter eorum fuga, aut permanfione tempore perfecu
populus flagitaffet , non tam meam falutem , quam tionum. Verricellus in trači. de Apoſtol. Miſſion.
quietem Fratrum publicam cogitam * , interim feceffi. tit. 1. quæ[i. 9. fe&i. 5. num. 47. Ö feqq. quæftionem
Ex his enim colligitur , eo magis Præfulem fu hanc de fuga tempore perfecutionum optime ex
gere poffe , fi ipfe fpecialiter quæritur : quare plicat , & ait , fugam , de qua Matth. cap. 1o. non
Gratianus ad can. Adverfitas 7. quæfi. I. fubdit : eſſe praeceptum, ſed conſilium, aut permiſſionem,
Cum vero fpecialiter queritur, fugiat exemplo Cbri cum aliquando melius fit fugere, quam perfifte
fli, qui a facie Herodis fugit in Ægyptum ; fugiat re, & periculis obfiftere ; præceptam vero effe fu
exemplo Pauli , qui a Fratribus per murum fubmif gam Prædicatoribus Euangelii, quando, declinan
fus eft in fporta. Fugiendo quippe tempore per do perfecutionem fine {candalo Fidelium , latius
fecutionis adverfus ipfum motæ, fi non extingui, Euangelium diffeminatur, juxta illud Bedæ in cit.
faltem minui poterit odium perfequentium , jux cap. Matth. oper. tom. 5. col. 45. Fugite in aliam ci
ta alia verba fupra relata S. Cypriani : Interim vitatem , non timendo Paffionem , fed declinando , ut
feceffi, ne per inverecundam præfentiam noßram fe tribulationis occafio feminarium fieret Euangelii ;
ditto , quæ cæperat, plus provocaretur. Quæ tamen quando vita neceffaria e[t bono Fidelium ; quan
fic intelligenda funt, ut , quemadmodum in per do unus quæritur ad necem , non fimul alii ;
fecutione generali non licet Paftori gregem defe quando quis eft imparatus ad fubeundum Mar
rere , nifi poftquam ei providerit , ne damnum tyrium ; quando ex permanfione in loco Tyran
{piritale patiatur: fic ei, ut recedat , non per nus magis irritaretur, & ceteri Fideles graviori
mittatur, urgente fpeciali adverfus ipfum perfe bus tormentis effent expofiti, propter quæ time
cutione, nifi poftquam ea præmiferit , quæ ad retur, plurimos a Fide effe defe&uros ; quando
fuorum æternam falutem neceffaria funt. Quare tandem Fidelibus ceteris licitum effet fugere ad
S. Auguftinus epiß. 18o. modo 228. ad Honoratum declinandam perfecutionem & mortem . Concor
oper. tom. 2. ad illa verba, Cum autem perfequen dant Suarez de Fide difput. 14. feéf. 3. num. 1o.
tur vos in civitate ißa , fugite in aliam, poftquam Coninch, de Fide difput: 15, num. 97. Cafropal.
- f077. I.
 96 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
tom. 1. tr.4. difp. 1. Punº. 15. num. 3. ipfique rei, tempore noluit eos objici morti, ut poffent poft
de qua nunc agimus , profunt etiam addu&a lib. 1. {uam Paffionem Euangelium per totum orbem
cap. 2. num.4. hujus Operir, de Libellaticis , qui promulgare , uti docuerunt S. Joannes Chryfo
pecuniam folvebant , & pecunia vexationem re ftomus in Matthaeum hom.34. al. 35. tom.7. oper.
Jimebant , ne Fidem deferere cogerentur, timen pag. 388. dicens: Non loquitur enim hic de perfe
tes fe minus idoneos ad ferenda tormenta. Hinc cutionibus , quæ poßea futuræ erant , fed de illis ,
bene Remigius , quem citat & fequitur Abulen quæ crucem ô paffionem præce[Jere , & S Hiero
ſis in Matth. cap. Io queſt. 1 1 1. circa medium in nymus, qui explicans prædi&ta verba Chrifti , fub
quit : Licentia fugiendi convenit infirmi, in Fi dit tom. 7. oper. col. 61. Hoc ad illud tempur refe.
de , quibus concedit pius Magifter, me, ß fe ultro rendum eß, quum ad prædicationem Apoßoli mitte
ad Martyrium protuliffent, fortaffir pofiti in tormen bantur, quibus & proprie dicitur : In viam Gen
tis negarent. Addendus etiam Salmeron in Euan tium me abieritis , & in civitates Samaritanorum
gel. tom. 4 par. 2. tr. 16. in principio . me intraveritis . Præclare Toſtatus qu. 1o9. cap. Io.
19 Aurea funt verba Maldonati in Matth. cap. in Matthæum hæc habet : Dicendum , quod circa fu.
1o. num. 23. col. 253. Cum Euangelium ipfum , pro gam Chriftus non dedit nunc Apoßolis doétrinam , nifi
pter quod fugiendum non eß , poßulat , ut fugiamur, pro tempore illo quo prædicabant interJudæor.. immo
fugiendum efi. Tunc fugere , non metur, fed pietar ; fugere tenebantur.. quia ßc Chriftur jubebat. Omnes
non fugere , non fortitudo, fed pertinacia ef?. Poft autem in eam convenere fententiam, quam do.
hæc tranfitum facit ad cetera explicanda , jam cuit Maldonatus: concludentes, Ignatium & So
fupra a Nobis infinuata : Major gloria Dei , Ö* cios fugere nullatenus debuiffe , cum iter eorum ,
Ecclefiæ utilitar, regula nobis effe debet ; cum aut urgente licet periculo mortis, effet dire&tum ad
utraque , aut alterutra, ut fugiamur , a nobis exi Fidei Catholicæ exaltationem , & ad majorem
git , non fugere, peccatum eft. Alii r ca/ibus non de Dei gloriam , nec ullatenus urgeret circumftan
Bemus ; an autem poffimus , alia eß quaeßio, quam tia, quæ eos a fufcepto itinere juxta regulas Et
folam Augußinus explicavit . Hæc ejus fententiæ fum. hicæ Chriftianæ revocare poffet . Poft primam
ma eß ; primum fugere Sacerdoti licere , quando ipfe hujus Operis editionem prodierunt libri de Tbeo
privatim ab adverfariis quæritur, & funt alii qui logicis diſciplinis, auctore Joanne Laurentio Ber
poffint pro illo Sacramenta populo minißrare : fecun ti ſuperius memorato: & tom. 4. lib. 23. cap. 8.
ao , quando omnes ejur ove r fuga diffipatæ funt: ter prop. 3. congefta undique eruditione demonftra
tio, quandocunque plur fugiendo, quam manendo, ju- * tur , fine culpa Chriftianos, etiam Epifcopos, fu
vare poteß. Addit Chryfoftomus fugere licere , & ne. giendo fe furripere Perfecutoribus, nifi aliter fuas
fcio an oportere , cum ejus , ß manferit , fide , peri deat Fidei caufa, plebifque Chriftianæ periclitatio.
clitabitur. Chriftum , inquit , fugiendo non negat , 2o Denique de eo qui jurat , fe ad carcerem
qui ideo fugit, ne neget. Alia * non licet, aliar ma rediturum , fi certo fciat, fe injufte moriturum ,
néndum eft , & pro ovibus anima ponenda , quod mer quæritur, an teneatur ad carcerem redire, & an
cenariur non facit , qui quam documque videt lupum non redeundo fit perjurus . Affirmando fcilicet
venientem, ô relinquit over , & fugit. Dum in fa refpondet Cajetanus 2. 2. qu. 89. art. 7. verf. Ex bis
crorum rituum Congregatione agebatur, de cau autem , quem nonnulli fequuntur, eo potiffimum
{a Brafilienfi Declarationis Martyrii Venerabilium fundamento , quod rediré ad carceres eft a&us
Servorum Dei Ignatii Azevedi & aliorum trigin fortitudinis , & ideo materia capax juramenti :
ta novem Martyrum e Societate Jefu , de qua quare tantopere laudatur Marcus Attilius ob fi
fupra fermo habitus eft , de hac quæftione fufe dem ſervatam Carthaginenfibus juramento fir
tra&atum eft : oppofitum quippe fuerat , dum a matam. Sed contrariæ adhæret fententiæ Covarr.
geretur de expeditione litterarum remifforialium, lib. 1. variar. refol. cap. 2. num. 2. quem alii non
Jgnarium , & ceteros fugere debuiffe. Super hoc nulli fequuntur, cum redire ad carcerem in eo
pun&o fcripferunt tres Theologi Societatis Jefu , rerum eventu non fit a&us virtutis; non eft enim
Cardinalis videlicet de Lugo fuis fcriptis & edi a&tus patientiæ , cum ad eam non pertineat fe
tis voluminibus fatis notus, Pater de Cupis Exa offerre morti injuftae fine alia ratione & cau
minator Epifcoporum, & Pater Virgilius Cepa fa ; neque eft a&us fidelitatis , cum Tyranno ,
rius fæpe a Nobis cum laude commemoratus . aut Judici injufte fidem poftulanti ad patien
Theologi hi in fuis fcripturis & differtationibus dam injuftam mortis fententiam fides fervanda
quæftionem inftituerunt, utrum verba Chrifti Mat non fit , nifi aliunde alia caufa fubfit virtutis .
ib. 1 o. v. 23. {upra relata ; Cum autem perfequen Ceffaret autem omnis controverfia in eo , qui
tur vos in civitate ifta , fugite in aliam , præce ex odio in Fidem carceribus mancipatus, timens
ptum importent, an conſilium; & quatenus im injuftam mortem dimitteretur cum juramento
portent præceptum , an illud fuerit univerfale, vel redeundi ; fubeft enim caufa virtutis, Charitatis
reftri&um ad tempus, quo Chriftus mifit Apo videlicet in Chriftum fuum Servatorem, necnon
ftolos ad prædicandum per civitates Judææ, quo Chriftianae fortitudinis.
 LIB. III. C.AP. XV 1 I. 97

C A PUT D E CIM U M S E PT I M U M .

De provocatione Tyranni. e

E Tyranni provocatione, ti funt, fed quoad eos, de quibus quæritur, an

quæ forte ex oblatione Beatorum Martyrum catalogo fint adfcribendi,
Martyris fpontanea cau utrum fcilicet provocatio a Spiritu San&o , an ab
fam habeat , fatis aëtum animi levitate , aut deliberationis præcipitantia
eft in capite anteceden provenerit ; nonnullas etiam proferunt notas, ex
ti : nunc autem agere quibus docent dignofci poffe, unde provocatio cau
opus eft de ea provoca fam habuerit , & idcirco utrum obftet Martyrio,
tione , qua Martyr di IICCIIC . *

&tis, vel fa&is Tyrannum 2 Matthæuccius nempe loc. cit. num. 67. ait,
inflammat ad Martyrium id a fubfequentibus miraculis declarari. Si enim
ei inferendum . De hac ergo loquendo, regula interceffione ejus, qui Tyrannum provocavit &
generalis effe videtur , Martyri permiffum non pro Fide mortuus eft, Deus operari dignetur mi
effe , ut Tyrannum ad Mortem ei inferendam racula, fignum id manifeftum erit, provocationem
provocet , ficuti docet D. Thomas 2. 2. quæft. vero Martyrio non obftitiffe, &, quod confequi
-124. art. 1. ad tertium , ubi hæc habet: Quædam tur, Spiritum San&tum au&orem habuiffe: in cu
præcepta Legis Divinæ tradita effe fecundum præ jus di&ti confirmationem refumi poffent fufe a no
parationem animi, ut fcilicet bomo fit paratur hoc bis adduéta lib. 1. cap. 28. & duobus feqq. de Mi
«vel illud faciendi , cum fuerit opportunum. Ita etiam raculorum interventu in caufis Martyrum. Alii
ò aliqua pertinent ad aéfum virtutir fecundum præ. tanquam fignum Divinæ infpirationis dicunt ef
parationem animi , ut fcilicet , fuperveniente tali fe perfeverantiam ipfam in confeffione , & mor
cafu , homo fecundum rationem agat: ô boc prae. tem fecutam, ut Verricell. de Apoftol. Miffionib.
cipue videtur obfervandum in Martyrio , quod con tit. 1. quaeft. 9. feéf. 4. fub num. 43. ubi : Refponde
Jßftit in debita fußinentia, Paffionum injufie infii&ła tur fecundo , e0e fignum Divinæ infpirationis perfe
*um . Non autem debet bomo occafionem dare alteri verantiam in confeffione , & mortem fecutam ; unde
injufte agendi ; fed, ß alius injufie egerit, ipfe mo fan&#a Ecclefia omnes tales ut Martyres veneratur ,
derate tolerare debet. Ideoque, fi juxta, S. Tho Item, quia fimilis eft hæc indago alteri jam ex
mam non debet alter alteri dare occafionem in cuffæ de voluntaria ad Martyrium oblatione, quæ
jufte agendi, non poterit aliquis fine gravi caufa fa&a aliquando dicitur fpeciali Spiritus San&i
dićtis, aut faćtis Tyrannum provocare ad mor impulfu , & de qua pariter difputatur , an, &
tem fibi inferendam . Praterquamquod qui fic quando a pra dicto Divino impulfu caufam ha
ageret , fe exponeret periculo deficiendi a Fide buiffe, dicendum fit (Verricellus nempe, uti vi
in perfecutione atque in tormentis ; & idcirco dimus, tria docuit obfervanda, hoc eft quomodo
intraret in tentatione m contra præceptum Chri fe offerens ad Martyrium difpofitus fuerit, an pro
fti Marc. 14. v. 38. nos monentis , ut non intre fine primario habuerit Dei gloriam, Fidei exal
mur in tentationem . Haec porro late profequun tationem , & Proximorum falutem, atque an ab
tur Cardinalis de Lauraea in 3. lib. fent. part. 2. ea ultronea oblatione malum aliquod fecuturum
tom. 3. di/put. 2o. art. 13. num. 237. & Jeqq. Car fuiffet : Caftellinus de inquifit. mirac. in SS. MM.
dinalis Gotti Theolog. tom. 13. quæſt. 2. dub. 3. §. Canoniz. pag.32. Ö feqq. judicat , fedulo attenden
3. num. 12. & feqq. Navarr. in Summa cap. 1 1 art. *
dam effe vitam ejus, qui fe offert Martyrio, an
4. Lopez I. part. inſtručt. cap. 4 I. in fin.Sanchez videlicet fuerit virtutibus , præfertim vero humi
in Summa lib. 2. cap. 34, art. 15. Hurtado de ver. litate infignis atque laudabilis ; ponderandas effe
AMartyr. refolut. 27. pag. 68. & 69. ubi : Ex qua circumftantias loci , & temporis ; demum animad
vertendam effe caufam , propter quam volantaria
do&rina colligitur, aliud effe , aliquem provocare Ty
rannum perfecutorem ad fui mortem , aliud fe offer fit oblatio , hoc eft an neceffitas aliqua immi
re voluntarie Martyrio. Hoc ultimum per fe licitum neat, aut utilitas fic agendi pro Fide Chrifti) quæ
eft; primum autem per fe illicitum ; Bonacina difp. di&a funt de voluntaria oblatione , nullo negotio
de Sacram. part. 3.* mum. 6. Gobat in Tbeolog. ex trahi poffunt ad provocationem ; & ea quidem ut
perimental. part. 2. caf. 18. feči. 1. num. 622, 5 plurimum funt , quæ a caufarum Poftulatoribus
ſeqq. Raynaud. de Martyr per peſtem part. 2. cap. afferri confueverunt , ut Fidei Promotorum oppo
5. num. 8, 6 feqq. Matthaucc. in praëtica Theo fitioni ex provocatione deduétæ fatisfacere poßint.
Jogo-Can. ad cauf. Beatificat. ® Canonizat. tit. 4. 3 Verum, ut clare & diftin&te materia provo
cap. 1. §. 3. num. 62. & feqq. Maurus Teolog. tom. cationis explicetur, provocationes a provocationi
3. Jib. I 1. quæß. 97. num. 7. & feqq. Cum vero bus fecernere opus eft: nonnullæ quippe provocatio
plura extent San&orum exempla , qui di&is, & nes contingere poffunt in ipfo aëtu Martyrii, non
fa&is Tyrannos provocarunt , receptaque morte nullæ autem Martyrium præcedere. Quoad eas,quæ
pro Chrifto, Martyrum catalogo adfcripti funt , in ipfo a&tu Martyrii contingunt , quando videlicet
memorati Au&tores provocationem referunt ad Martyr aut ftatim eft tormentis fubjiciendus, aut
fpecialem Spiritus San&i impulfum, qui Fideles jam tormentis & cruciatibus afficitur, fi is Tyran
ad ea peragenda movere poteft , vel ut aliqui num objurgat, fi ejus crudelitatem arguit, fi Dei
aftantes ad Fidem convertantur, vel ut tituban vindi&am minatur , hujufce generis provocationes
tes in Fide confirmentur, uti late recenfet Car vero Martyrio obftare non poffunt, tefte Verricello
dinalis de Lauraea in 3. lib. fent. part. 2. tom. 3. cit. opr. tit. 1. quaeft. 9. feéf. 4. fub num. 45. ubi :
difput. 1 1. art. 4. §. 7. num. 138. Cumque , hoc Licitum efi Martyri , cum a Tyranno torquetur, ejus
admiffo , fubalternæ locus aperiatur quæftioni , crudelitatem, immanitatem , impietatemque expro
non quoad eos qui jam inter Martyres recenfì brare , quamvis ex boc Tyrannus ruinæ occaßonem
Lib. III. 4 C.
|

ੋ9. `
º :

-------- ‫~۔‬-‫’’ی‬
 98 DE SERV. DEI BEATIF, ET BEAT. CANONIZ.
accipiat , crudelius defeviendo . Plura enimverQ af- minuo. Deinde de Chrifti magnitudine difputans,
ferri pofIent exempla, fed omitti non poteft il fic de falfo cultu ApoIIinis profecutus eft num.
lud quod defumitur ex lib. 2. Machabæorum c, 7. 6. APPollinem vero iftum quis nefciat apud Amphry
Machabæi quippe (juxta alibi dicenda) veri funt fum fluvium Admeti Regis fuiffe paflorem? Qui vo
Martyres antiqui Teftamenti , & foli funt ex ve luptatum fuarum illecebra , recolens , laurear diligit
teris Teftamenti Martyribus, qui cultum habent ſertis coronas. Ubi per implicitas ambages mugien
in Ecclefia univerfali Occidentali. Porro , cum te tripodum fpecu diabolica r voces , ubi frequenter
ultimus ex fratribus ad Martyrium duceretur, & geceperit , dicitur aliquotie r vera ceciniffe . Utque
impavida mater ab eo peteret , ut afpiceret cæ his , qui in a&tu Martyrii Tyrannos di&is pro
1um & terram & omnia , quæ in eis funt , quæ vocarunt ad mortem ipfis celerius inferendam ,
Deus fecit ex nihilo, adolefcens autem dixiffet, exempla addantur aliorum , qui in eodem Mar
ſe non obedire praecepto Regis , ſed praecepto tyrii a&tu aut ipfos mortis executores , aut fe
Legis , quæ fuæ genti per Moyfen data fuerat , ras & beftias , ad quas erant damnati , fa&is
converfus ad Tyrannum inquit v. 3 1. Tu vero, excitarunt , ut eifdem cito mortem inferrent ;
qui inventor omni r malitia faéfus es in Hebræor, occurrit epiftola S. Ignatii Epifcopi Antiocheni
non effugies manum Dei , &c, Tu autem , o fceleffe, ad Roman9s de qua fuperior. lib. 1. cap. 4. mum.
αὐ omnium hominum flagitiofiffime, moli frußra ex 4. Hujus fcilicet epiftolæ & aliarum fex , quæ
tolli vanis ſpebus in ſervos ejus infiammatus; non ab omnibus recipiuntur, inutile eſt ſinceritatem
dum enim omnipotentis Dei & omnia infpicientis ju probare poft eruditas virorum, etiam a Roma
dicium effugifii Ö'c. In me vero , in fratribus meis na Ecclefia alienorum, ea de re lucubrationes .
definet Omnipotentir ira , quae fuper omne genus no In ea vero epiftola apud Ruinart Aéf, Martyr.
fìrum jufie fuperduéfa eß . Tunc Rex accenfur ira pag. 12. fic legitur : A Syria ufque Romam cum
in bunc fuper omnes crudelius defeviit, indigne fe beſtiis pugno, per terram 5 per mare, notte & die
*ens fe derifum. Confimile eft aliud novi Tefta vinéius decem leopardir , quod eß militaris ordo ,
menti in Aéf. Apoftol. Poftquam enim cap. 6. qui & beneficati deteriores fiunt. In injufiificationi
narratum eft , Stephanum plenum gratia & for bus autem eorum magis erudior ; fed non propter
titudine feciffe prodigia & figna magna in po hoc juftificatu* fum. sortiar beßiii mihi effe para
pulo , & in concilium addudum Perfecutorum tis , & oro , promptar mihi inveniri , quibus
poteftati traditum fuiffe, cap. 7. exponitur, quo blandiar cito me devorare, non quemadmodum quof.
modo Fidem Chrifti conftanter prædicavit , de dam timente ; non tetigerunt. Sed, etß ipfe volen
inde fic Juda-os increpavit v. 51. & feqq. Dura tem non velint, ego vim faciam. Veniam mihi ha
cervice , 5 incircumciſis cordibus 5 auribus vos bete : quid mibi confert , ego cognofco . Profe&o,
femper Spiritui San&io refifiitir : ßcut Patres : ve quod fa&turum fe fcripfit Ignatius, fa&um legi
fìri, ita & vor. Quem Propbetarum non funt per mus in vetuftiffima epiftola Ecclefiæ Smyrnen
fecuti Patres veſtri ? Et occiderunt eos , qui prae fis ab infigni Martyre Germanico, atque a SS.
'nuntiabant de adventu Jußi, cujus vos nunc prodi Martyribus Andronico &. Tharaco in eorum A
tores ô homicidae fuifii* . Quia accepifiir Legem in &tis. De Germanico quippe fic in citata epifto
diſpoſitione Angelorum, º non cuſtodiſtis. Audientes la loc. cit. pag. 33, num. 3. legitur: Cum Procon
autem hæc diffecabantur cordibus fuis , ò fìridebant ful fe&fere eum vellee , diceretque, ut fuam ipfe
dentibus in eum &c. Et ejicienter eum extra civi ætatem miferaretur, ille befliam ultro ad fe attra
tatem lapidabant & c. In ſuperioribus ſermo habi zit , eique vim intulit . Item de memoratis An
tus eſt de S. Gordio Martyre, & de homilia in dronico & Tharaco hæc habentur in A&is loc.
ejus laudem exarata a S. Bafilio Magno tom. z. cit. Pag. 392. num, 1o. Dimiferunt urfum pe/imum,
oper. Porro ille nedum fe voluntarie obtulit Mar. quem dicebant ipfa die tres bomine , occidiffe. Et
fyrio, fed etiam ad Præfidis tribunal du&tus, & appropinquavit ad corpora San&forum , & nullum
ab eo miti ſuavigue voce interrogatus, quiſnam, corpui contaminavit. Et cum tranfilfet , venit ad
aut cujas effet ; patriam quidem , genus, gradum Sanèfum Andronicum , ò* fedent lingebat vulnera
dignitatis, quem tenuerat , ac fugæ caufam , & ejut . Sanétur vero Andronicur pofuit caput fuum
rcditus retulit, at poftea fic effatus eft pag. 145. fuper urfum , & infligabat eum, ut irafceretur , Ö*
num.4. Adfum , inquit , mandatorum veftrorum con celerius redderet fpiritum. Urfur autem quaß man
temtum fimul & fidem in Deum in quo fpem repo fuetur fubito fa&us ef?. Et paulo poft : Et , cum
fui, faéìi r oftenfurus : audivi enim , inquit, te mul exiffet leæna . . . . vidit corpora San&forum proje
tos crudelitate fuperare. Quamobrem id tempus tan &#a , & venit ad Beatum Tharacum , depofuit fe
quam explendo meo voto idoneum elegi. Quibus au ante peder ejur quaß eum adoram1 . San&ius au
ditis verbis, ira Præfidis quafi rogus accenfa eft, tem Tharacur trahebat manu eam ad fe , ut ira
& furor omnis in eum converfus eft , tefte S. fceretur befia , & celerius confummaretur . Leaena
Bafilio loc. cit. Memorabilia infuper paffim oc autem cum magna manfuetudine fecus Beatum Mar
currunt exempla eorum , qui in carceribus de tyrem ßcut ovis jacebat. Amplius in Paffione SS.
tenti Fidem Chrifti praedicarunt , & Gentilium Perpetuæ & Felicitatis hæc de Perpetua referun
fuperftitionem vehementibus verbis objurgarunt, tur : Perpetua autem , ut aliquid dolori* guftaret ,
necnon aliorum , qui incitati ad Fidem abjuran inter cofiar pun&#a exululavit , & errantem dexte
dam , irrifionibus hortationes exceperunt , & li ram tirunculi Gladiatoris ipfa in jugulum fuum po
bera voce Chriſtum confeſſi, idola eſſe abjicien fuit, uti legitur in ejus A&is apud Ruinart pag.
da, & vero Deo inferviendum , dixerunt. San 88. n. 2 1. vel tranßulit, ut in iifdem A&tis apud
&us Symphorianus a Tyranno objurgatus, uti de Holftenium. Sed etiamfi SS. Germanici, Andro
fumitur ex ejus Paffione ap. Ruinart , quod Dia nici, Tharaci, & Perpetua infignia facinora omitta
næ effigiem defpexiffet & adorare noluiffet , ait mus, quæ a fpecialiSpiritus Sanéti impulfu prodiiffe,
pag. 69. num. 2. Jam dixi tibi : Chriftianur fum , optimo jure credi poteft, cum in iifdem fupra citatis
Deum verum adoro qui regnat in cæli r ; fimulacrum monumentis prodigia & miracula referantur,quibus
vero Dæmonis non folum mon adoro , verum etiam, Deus patefacit, pretiofam in confpe&tu fuo eorum
J% permittir , mea auéìoritate malleis illud com mortem fuiffe , atque adeoipforum gefta a Divina
par
 L 1 B. III. c 4 P. XPII. 99
particulari infpiratione proveniffe ; attamen circum. tur, & fopitorum (ut ita dicamus) canum au
ftantiæ quæ in aliorumMartyrum cædibus adfuerunt, riculas vellere.
feclufo etiam fpeciali Spiritus San&ti impulfu , pro 5 Controverfia hæc definita videtur in can. 6o.
vocationem juftam & rationabilem fuiffe, aper Concilii Illiberitani tom. 1. colle&f. Hard. col. 256.
te præ fe ferunt . Ecquis enim unquam Marty ubi : Si quis idola fregerit , & ibidem fuerit occi
rem criminari poterit , qui conftitutus in pote fur, quatenus in Euangelio fcriptum non eft, neque
ftate Tyranni , & vel tormentis fubje&tus , vel invenitur fub Apoftolis unquam faéfum, placuit , in
mox fubjiciendus , ejus iniquitatem redarguat ; eum numero non recipi Martyrum. Et quid Canon
qui in vinculis pro Fide Chrifti conftitutus, E hic non modo extat in A&is di&ti Concilii, fed
uangelium annuntiet ; iniquas fe&tas, quas aver etiam refertur apud Burchardum lib. 6. Decret.
fatur, condemnet ; incitatus ad Fidem deferen cap. 45. & apud Ivonem part. 1o. cap. 172. Por
dam , zelo inflammetur; & audiens, nomen Do ro Mendoza fupra citatus in motir ad canon. prae
mini blafphemari , blafphemantibus , & eorum di&#. in colle&ione Concilium Hifpaniæ Cardina
idolis maledicat ? Nulla vero major provocatio lis de Aguirre formis impreffa Nicolai Coleti Vene
excogitari poteft illa , cum Martyr idola Gen. tiis tom. j. adnotavit , nafcentis Ecclefiæ Patres
tium projicit & frangit , uti Symphorianus fu optaffe , ut non vi & armis Ethnicorum delu.
pra memoratus libere Tyranno dixit fe faĉturum, bra , fed pietate ac religione deturbarentur ; ut
fi id fibi permiffum effet : nihilo tamen minus , nempe Catholicæ Ecclefiæ progreffus non huma
fi Martyr fit in poteftate Tyranni , fi ab eo vi nis tribueretur auxiliis, quod facile eveniffet , fi
vel fraude adigatur facrificare idolis , tantum ab.templa & idola Gentium viribus potius , quam
eft, ut idola frangens reprehendi poffit , ut po Ecclefiaftica difciplina fračta effent. Item Hur
tius eximia laude dignus fit, &, fi mortem fub tado in reſolut. 34 de vero Martyr. pag. 1o7. ani
eat inter Martyres recenferi, etiamfi mortem fub madvertit , fi Fideles occidantur ab Infidelibus,
eat in regionibus , quæ Gentili aut Infideli Prin dum eorum aras & idola deftruunt , non effe
cipi ſubjeētæ ſint; veluti ſapienter adnotavit Men mortem adfcribendam odio in Fidem, fed rerum
doza in not. ad can. 6o. Concilii Illiberitani cap. fuarum defenfioni : & Cardinalis de Lauræa in
48. apud Labbæum tom. 1. col. 13 17. ubi : Pofte 3. lib. fent. part. 2. tom. 3. difput. 2o, art. 13.
rior praefcriptio & regula eft, ut , quoties ad facri poftquam num. 24 i. docuit, non effe licitum Fi
ficandum idolis nor metu Pagani , vel vi adigant, dei hoſtes provocare damnando ſponte propria ,
quoties fraude , vel quo alio malo confilio impel ac fine caufa eorum religionem , num. 246. lo
iant , ea conftanti & heroica virtute difiurbemus , quens de altarium , idolorum , & templorum de
proßernamur , conculcemur ; cum nefariam vim vi molitione, ait nihil effe , quod magis Tyrannos
faméfa liceat propulfare, etiam in ipfis eorum ter provocet ad vindi&am , quam fi aris , & idolis
*itoriir , in media populi luce , etiamß in no eorum bellum inferatur; concluditque , fic agen.
fra poteßate provinciae illorum mon ßnt , etiam tes fine caufa male agere , & fuæ neci caufam
ß corda illorum ad credendum dura δ' ferrea fint , dare, necnon peccatis Infidelium ; & num. 248.
etiam ß patrimonii , ß honori* , /% fanguini , , fciens , nonnullos Martyres ex fpeciali Spiritus
ß vitae periculum præfens fit . Gloriofum ô felix San&i impulfu templa & idola Gentium aliquan
mortis genur , quo aeternæ vitæ præmium tanta fe do deftruxiffe , ait , eos non imitatione , fed
curitate comparatur. Hir enim de caußr , vel una admiratione dignos effe , cum fimilia patrata non
illarum commoti fuere quotquot idolorum ßmulacra fuerint ab Apoftolis, nec ab aliis, qui poft eos
difturbanter , honore & corona Martyrum decorati Fidem Chrifti propagarunt.
funt . Oftendunt igitur hæc omnia, vero Marty 6 Antequam vero noftrum , qualecumque fu
rio nequaquam obftare eas provocationes, quæ, turum fit, judicium de hac controverfia feramus,
urgentibus legitimis caufis, a Martyribus fiünt, nonnulla promenda funt provocationum exem
dum funt in poteftate Tyrannorum ; idque ad 'pla, quæ caufam Martyrio dederunt , & quæ qui.
miffum videtur ab ipfa quoque facrorum rituum dem a di&tis, aut fa&tis Martyrum originem ha
Congregatione in difcuffione caufæ Joannis de buerunt, antequam iidem deveniffent in Tyran.
Prado in numerum Beatorum Martyrum fole norum poteftatem. Die 12. Januarii in Márty
mniter cooptati. In ea enim Fidei Promotor vim rologio Bedæ , in Martyrologio Ufuardi , & in
oppoſitionum deſumpſit ex provocationibus, qui Romano mentio fit S. Satyri Martyris, qui au
bus afferebatur, Tyrannum ad mortem illi infe te quoddam idolum tranfiens , cum flaffet in
rendam motum fuiffe ; at Poftulatores ftrenue illud , fignans fibi frontem , ftatim idolum cor
reſponderunt, provocationes contigiſſe, cum Mar ruit , ob quam caufam decollatus eft. In Me.
tyr effet in poteftate Tyranni , tormentifque ad næis Græcorum tom. 1. ad diem 5. Februari;
Fidem abjurandam adigeretur , & Tyrannus ip hæc habentur de S. Theodofa : illico demiffa
fe , qui nomen dederat Mahumeticæ fuperftitio. ad Phanum 4driani ablegatum , clarum cum pri
ni, Fidei Chriftianæ obloqueretur , mir ac celebre . In id San8a ingreffa , fundit
4 Difficilior utique quæftio eft de iflis Dei fer ad Deum prece* , & infufflan r fimulacrum bu
vis, quf, antequam in poteftatem Tyrannorum nmi fiernitur , in tres partes difruptum . In A&i
deveniant , di&is provocant , aut fa&is Perfecu bus Bollandianis tom. 3. Februarii pag. 492. extat
tores, puta, demoliendo iftorum idola, aut alia Paffio Sanétorum Ananiæ & Sociorum Marty
fimilia faciendo, quibus ad furorem Tyranni ex rum , ubi Ananias figno Crucis muniens la
citentur. Hi enim Tyrannos non inveniunt pa bia oris fui, infufHavit Simulacra , quæ ftatim
ratos ad mortem ipfis inferendam, non adigün elifa funt : & tom. 1. Martii pag. 35. Jegitur
tur facrificare idolis , Tyrannos non audiunt de Sanéto Leone Archiepifcopo Rothomagen
Chrifto maledicentes, ut in primo fupra expofi fi & Martyre , eum infufHaffe in faciem fta
to rerum eventu contingit ; fed Perfecutores im tuæ Martis , quæ ftatim corruit , & in cine.
pellunt diétis, aut faétis ad ipfos carceribus man rem reda&a eft. Non modo Latini , fed etiam
cipandos, fuppliciis afficiendos, & morte mul Græci die 2. Aprilis celebrant Feftum San&ae
&tandos. Hi fcilicet hoftes Fidei laceffere videp Theodofiae Virginis Tyriæ, de qua fic legitur in
Lib. III. N 2 Mar
 і оо DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
º
Martyrologio Romano : Paffio S. Theodofie Vir Quæ vero di&a funt de Martyrio S. Theodofiae,
ginis Tyriæ, quæ in eadem perfecutione , cum fan æque bene procedere poffunt in Martyrio S. Geor.
Ζfos Confeffore* ante tribunal /tante , publice /alutaf gii; glifcentem quippe errorem Chriftiano peéto
et , atque rogaffet , ut , cum ad Dominum perve re redarguere non eft injufte provocare, fed uti
faifent, fui recordarentur, a militibus tenta, ö ad jure fuo; atque ideo , qui ex ea re occafionem
Urbanum Praefidem duéfa , ejus juffu lateribu, & mam fumit mortis inferendæ, injufte agit ; & qui pa
mir ad ulteriora и/дие dilaniati r , in mare tandem titur , Martyrii palma privari non poteft. Quæ
projicitur. In Menologio Græcorum ad diem 9. refponfiones æque bene aptari poffunt geftis Ar
Oétobris Part I. pag. 1 o4. & in noſtro Martyro temii, Trophimi , & Sabbatii , uti confideranti
logio ad eamdem diem laudatur S. Publia Abba patebit ,
tiffa, quae tranfcunte Juliano Apofłata, Davidi 8 Ad urgentiora idcirco faéta defcendendo ,
cum illud cum fuis Virginibus canens , Simula principio fæculi IV. celeberrimum fuit fa&um
cra Gentium argentum , & aurum ; & Simile , illi r cujufdam, qui inter Martyres recenfetur ab Ado
fiant , qui faciunt ea , Imperatoris juffu alapis cæ ne, Ufuardo, & aliis Martyrologiorum Editori
fa eft, & graviter objurgata, prout etiam late bus ad diem 7. Septembris . Hic a nonnullis ap
habetur apud Theodoretum lib. 3. hißor. Ecclef. pellatur Joannes, ab Henfchenio creditur fuif
cap. 19. edit. Valeßanæ tom. 3. pag. 138. In eodem {e celebris Martyr Georgius ; at Balutius in no
noftro Martyrologio die 2o. O&fobrij celebratur tis ad La&antium ( five quicumque fit Au&or
feftum S. Artemii Ducis , feu Præfe&i Augufta lib. de mort. perſecut.) tom. 2. miſcell. pag. 375.
lis , qui fub Conftantino Magno præclaris mili contendit , nec Joannem , nec Georgium Mar
tiæ honoribus funétus, a Juliano Apoftata, quem tyrem fuiffe. Sed , quidquid fit de ejus nomi
fævitiæ in Chriftianos arguerat, fuftibus cæfus , ne, certe illuftre ejufdem facinus fic refertur ab
& aliis tormentis affli&tus capite demum trunca Eufebio Cæfarienfi Epifcopo lib. 8. cap. 5. biftor.
tus eft : cum enim Antiochiam perveniffet , & Ecclef. edit. Valef. Primum quidem , ßmul ac edi
.
Imperatorem inveniffet quæftionem habentem de &fum contra Ecclefia r ( tempore videlicet perfecu
duobus Presbyteris Antiochenis Eugenio & Ma tionis a Diocletiano & Maximiano excitatæ )
cario , qui deinde Martyrio coronati funt , ma propofitum efl ^'icomedtae , vir quidam minime ob
gna aniihi libertate impietatis arguit Imperato fcurur , fed faecularium honorum praerogativa in pri
rem , & multa in eum de falfitate cultus Deo mir confpicuur , zelo quodam Divino commotu , &
rum , & Chriftianæ religionis veritate teftatus ardore Fidei incitatur, ediéium illud in publico δ'
inculcavit ; ut habetur apud Cardinalem Ba illußri urbis loco affixum detraxit , & fanquam im
ronium ad ann. 362. num. 94. Apud eumdem pium ac fceleftum manibus fuit difcerpfit ; idque ,
Cardinalem Baronium ad ann. 281. Martyrium duobur Imperatoribus in eadem urbe commorantibur,
refertur SS. Throphimi atque Sabbatii , qui , quorum alter fenior Augußus primum inter omnes.
cum Antiochiæ populum effufum confpexiffent Imperii gradum , alter vero quartum obtinebat. Hic
in agendis feftis Apollinis , illius fuperftitionem igitur , cum primur omnium in ea civitate hajuf
ert æfi , ut ab erroribus revocaretur , preces modi facinore inclaruiffet , ftatim ea fupplicia per
ad Deum alta voce fuderunt , & ob id mor pe/us, que poft tantam audaciam et infligenda e/Te
rem oppetierunt , de quorum Miartyrio etiam credibile erat, lætitiam ac tranquillitatem animi uf
fit commemoratio in Martyrologio Romano ad que ad ultimum fpiritum confervavit. Æmilianus
diem 19. Septembris . Demum in Menologio Ba ex Doroftoro urbe Myfiae , cum Chriftum cole
filii ad diem 24. Augufli celebratur feftum San ret, & idola execraretur, nactus opportunum tem
&i Gregorii Limnæotæ Martyris hifce verbis : Bea pus, arrepto malleo, ingreffus in templum , ido
fu , Georgius primo ab adolefcentia afceticum vitæ lorum ſimulacra omnia contrivit, S ſacrificia di
inßitutum in Olympi montibus agen r , cum plura vur fperfit , adienfque Præfidem, fe ipfum denuntia
tuti , fubjiffet certamina ; imperante poßea Leone vit ; quocirca verberatus, & in formacem injectus,
Ifauro, qui facra, Imagine , averfabatur, atque de fpiritüm Deo commendavit . Extant ejus Aëta
Jebat , Sanéforumque etiam Reliquia r incendio abfu apud Bollandianos t. 4. Julii ad diem 18. p. 37o.
mebat ; divino ipfe zelo impulfur, ante illum fiant, & hujus S. Æmiliani mentio. fit in Martyrologio
σ loquendi libertate arrepta , eum fortiffime redar Romano ad diem 18. Juiii . Apud Socratem
guit, Atheum appellans; Ö. Antichriſti precurſorem, lib. 3. biftor. Ecclef. cap. 15. tom. 2. illuftria ge
ìmitatoremque. comprehenfu , itaque , ac vehemen fta narrantur SS. Macedonii , Theoduli , &
ter excruciatur, cußodiae fuit traditur , ex qua poft Tatiani : Eodem tempore apud Merum urbem Phry
multas ærumna r eduéfus , cogebatur chirograpbo cul. giæ Præfe , provinciae Almacbius templum aperi
tum venerabilium Imaginum abnegare. Sed cum id ri juffit, ô fordes , quæ longinquitate temporis in
facere nollet , diverfa fubiit tormentorum genera . eo coacervatæ erant , exportari , ftatua f denique
Λ'arihut deinde obtruncatis , atque capite exufto , illic pofita r expoliri, præcepit . Hoc illiuf. faffum
gratiar Deo agen r, tradidit fpirºtum, annº i natur Cbrißianorum animi , gravem incuffit dolorem. Ita
quinque & nonaginta . De quo etiam in Martyro que Macedonius quidam , Ô Theodulus , ac Tatia
logio Romano ad eamdem diem. nu , zelo Cbrißianæ religioni r incenß eam indignita
7 Sed fa&a hæc fatis fit retuliffe ; ex eorum tem ferre minime potuerunt ; fed incredibili quodam,
fiquidem narratione fatis aperte defumitur , ea virtuti, amore flagrante , noétu in Templum irru
ad refolutionem quæftionis nihil , aut parum unt , Ö ß , tua , omnes confrigunt . Quo faéto Prae
prodeffe. Si etenim fermo fit de S. Satyro, mi fe , graviter commotur , cum multo, in ea Urbe ,
rabilis ille eventus idoli ex afflatu corruentis, pe qui prorfur infontes erant , fupplicio afficere vellet,
culiarem Spiritus San&ti impulfum patefacit : quod Au&łorey facinori , u!tro fe fe obtulere , Ö pro ve
ipfum de ceteris exemplis fupra expofitis afferen yitati , defenßone ipß occumbere maluerunt , quam
dum eft . Fa&um S. Theodofiae ad provocatio finere, ut alii ipforum vice occiderentur : eorumque
nem referri nequit , licet ex eo Tyrannus fum fit commemoratio in Martyrologio Romano ad
pferit occafionem fæviendi . Fa&um S. Publiæ diem 1 z. Septembris . S. Gregorius Nazianzenus
non facit ad rem, cum ea mortem non fubierit. orat, 4. contra Julianum t. 2. oper, eum alloquitur ,
2
 L I B. I H. C.A. P. XVII. I OF

&, duorum Martyrum mortem exponendo, fic ait: five Georgii La&antius cap. 13. de mortib. Perfe.
p.133. Ex quibus alter, cum Deorum tuorum matri con cutor. apud Baluzium mifcellan. tom. 2. pag. 12. ju
tumeliam tntuliffet , atque ipfius aram diruiffet , ad dicium proferens, faétum non laudat, fed animi
duéfus quidem eft ut mocens ac facinorofur , ingref ardorem, ac mortis genus exponit his verbis: Quod
Jus eft autem ut laureatus , ac purpuram tuam , & ferediétum quidam, etß non re&fe , magno tamem ami
mone , ut inane , & futiles ingenti rifu profecutur, mo diripuit δ confcidit , cum irriden ! diceret , vi
cum majori libertate ac fiducia exiit , non fecur ac &toria , Gotborum & Sarmatarum præpofitaj ; (Dio
fi quis a caena Ö' fplendido epulo rediret. Abdæ fi cletianus enim, & Maximianus fe Gothicos di
ve Audæ Martyris, qui Pyreum deftruxit , fupra cebant) ſtatimgue productus, non modo extortus ,
fermo habitus eft . In Menologio Græcorum , & fed etiam legitime co&fur cum admirabili patientia,
in Martyrologio Romano ad diem 9. Aprilis ho poßremo exuflu , efi. Quocirca La&antius ipfe , ctfi
norifica fit mentio S. Eupfychii Martyris , qui juxta humanæ prudentiæ regulas nequaquam com
ob everfum Fortunæ fanum fub Juliano Apofta mendandam cenfuit edi&i lacerationem, conftan
ta Martyrium confummavit. In iifdem Menolo tiffimam tamen mortem perpendens pro Chrifto
gio, & Martyrologio ad diem 14. Augußi feftum fufceptam indicare velle vifus eft , eam Spiritus
celebratur S. Marcelli Epifcopi Apameæ, qui , San&ti impulfui effe adfcribendam , juxta illud
cum Jovfs delubrum diruiffet , a furentibus Gen S. Athanafii in apolog. de fuga fua num. 22. tom.
tilibus occifus eft. Item ad diem 26. Junii Mar 1. oper. par. 1. pag. 333. Hec obſervarunt beati Mar
tyrium exponitur S. Vigilii Epifcopi Tridenti tyres in perfecutionibus , que fui occurrere tem
ni , qui , dum conaretur reliquias idololatriæ poribur. In perfecutione fcilicet fugere folebant, in
penitus extirpare , & idolum confregiffet , a latebrifque permanere, deprehenß autem Martyrium
feris & barbaris hominibus lapidum imbre obru fortiter fubire. Quod ß ex illi* quidam Perfecutori
tus vitam cum morte commutavit . Confimi bur fefe offerrent, non temere illud agebant ... pa
lis fuit mors S. Martyrii apud Bonfinium lib. lamque omnibus erat, eam alacritatem , eumque ad
5. decif. I. San&arumque Juftæ & Rufinæ , uti Perfecutore * acceffum Spiritum Sanéìum auéforem ba
defumitur ex S. Ifidoro in Breviario Gotbico . bere . De S. AEmiliano Cardinalis Baronius în not.ad
Præterea confert apologia Leontii pro Chriftia Martyr. Rom. animadvertit, poft leges Conftantini
nis contra Judæos, de qua in Synodo VII. ge. & Conftantii ejus filii, jure potuiffe templa & aras
nerali , feu Nicaena II. attion. 4. tom. 4. col fubverti, & idola frangi, ut infra etiam a nobis in
le&#. Harduin. col. 195. ubi ille fic fcribit : Quia nuetur. De Martyrio SS. Macedonii, Theodu -
•vero me vidifli Iconam Domini noßri Jefu Cbri li , & Tatiani fermonem inflituendo , ex ipfa fa
fi, vel immaculatæ Matris ejur, vel alteriur cu cti expofitione defumitur primo, idolorum tem
jufpiam Jußi falutare, indignaris , & mox blafphe plum obfoletum fuiffe & claufum , a Præfide au.
mani falir , & nor Idololatrar appellas ? Deinde non tem fuiffe rurfus apertum , ut in ipfum cultus
confunderis ? Dic mihi, non horrefcis ? Non tremit ? idolorum denuo introduceretur ; fecundo, invi
A'on erubefcir viden r me in toto terrarum orbe tem &os Martyres ad avertendum aliorum pericu!um,
pla idolorum defèruere, Ö* templa Martyrum ædifi libere id manifeftaße quod egerant , & morti [e
care? Si idola adorarem , cur Martyres , qui deftru offerentes Martyrio coronatos fuiffe . Utraque
×erunt idola, bonoro ? Si ligna ut Deo , bonoro Ö* enim ex prædiétis circumftantiis fuum habet pón
glorifico, quomodo honoro & glorifico Martyrer, qui dus. Primum quidem , quia in provinciis Catho
Jignea fimulacra deftruxerunt ? Si lapide , ut Deor lica Fide & religione imbutis nulla fupereffe
glorifico, quomodo bonoro & adoro Martyres , & Apo debent antiquæ idololatriæ, vel fuperftitionis ve
ſtolos, qui contriverunt & perdiderunt lignea ſigna ? ftigia , juxta ea quæ habentur in cap. z. Concilii
Infuper ad diem 15. 0&#obri , inter Martyres recen Toletani decimi fexti tom. 3. colle£t. Hard. kol. 1794.
fetur in Martyrologio Romano S. Bruno Epifco Inftituenter decernimur, ut omne r Epifcopi &c. fó.
pus Ructenorum, qui, non obſtante prohibitio lerti cura invigilent , & in cujufcumque loca prae
ne incolarum , Euangelium in ea regione prædi miffa facrilegia , vel quælibet alia , quæ Divina
cans, ab impiis tentus, manibus pedibufque præ Lege probibeatur , vel fanéforum Patrum cohibent
cifis , capite truncatus eft. Ex Cardinali Baronio inftituta , veneranter quogue , aut faciente , re
ad an. 128. n. 1o. habetur , Ulfridum Epifcopum pererint 9. oujafeumgue fint generir aut conditionir ,
Divini amoris æftu Suediam ingreffum , Paganis ftatim fecundum praedi&#arum fententiarum fel
verbum Dei magna fiducia prædicaffe , multos riem emendare & exftirpare non differant . Qja
ad Chriftianam Fidem convertiffe, cumque acce propter , cum incuria dormitantium Epifcopo
pta bipenni, idolum in fru'lra redegiffet , mille rum , idololatria , quæ longe lateque in Chri
vulneribus confoffum Martyrio coronatum fuif ftiano orbe erat extin&ta , in Caffini Monte al
fe. Denique apud Raynaldum in annal. ad an. tioribus fixa radicibus adhuc vigeret , S. Benedi
1397, num. 17. colligitur, Joannem e Cetina, & &tus ad eum locum perveniens avertit aram, fuc
Petrum e Duennas Minoritas Fidei propagandæ cidit lucos, atque in ipfo templo Apollinis Ora
cupidos Granatam ingreſſos, vetitos vero a Ma culum Beati Martini, ubi vero ara ejufdem A
giftratibus facras conciones habere , cum in fu pollinis fuerat, Oraculum San&i inftruxit Joan
fcepto Mahumetanæ fuperftitionis oppugnandæ nis , & commorantem circumquaque multitudi.
confilio prædicantes conftantiffime perftiti{fent , nem prædicatione continua ad Fidem vocavit ,
pro Chrifto mortuos effe , atque a Catholicis uti uti totidem verbis legitur in vita ejufdem S. Be.
Martyres cultos. -
nediçti Latino-græca , variifque notis illuftrata ,
9 Si quis porro prædi&orum fa&orum circum. & formis impreffa Venetiir anno 1723. & ut ha
ftantias fedulo velit examinare , facile dignofce betur apud Cardinalem Baronium ad an. 529. n.
re poterit , in quo rerum eventu liceat provoca 12. Deinde vero quia a Martyrum catalogo ex.
re di&is, aut fa&is Tyrannum , atque adeo in cludendus effe non videtur ille , qui poftquam
quo rerum eventu provocatio vero Martyrio non zelo Fidei aliquid egit , fi videat alios ex eodem
obftet , quamvis Dei fervus adhuc non fit in po faéto in periculum adduétos, quidquid egit , fa.
teftate Tyranni. De Martyrio nempe Joannis , teatur, & mortem fubeat ipfi a Tyranno infli
ćtam
 霊 ○2 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
&am ex odio in Chriftum , juxta ea, quæ ante ad Martyrol. Rom. ad diem 9. Aprilis , ubi , rela
cedenti cap. 16. num. 12. ex S. Gregorio Nazian to Martyrio fupra recenfito S. Eupfychii, qui ob
zeno defumpta funt . In fuperioribus quoque , everfum Fortuna！ fanum fub Juliano Apoftata
cap. videlicet 13. num. 1 1. de generofo facinore S. Martyrium confummavit , inquit : At vero Eu
Abdæ , five Audæ Martyris a&tum eft . Nulla pſychium conſtat id perpetraſſe auctoritate legum Con
etiam rationabilis excitari valet controverfia de fiantini Magni atque Conftantii Imperatorum Chri
celebri Martyris facinore narrato a S. Gregorio flianorum , quibus Juliani Apoftatæ 1yrannis adver
Nazianzeno in traći. 4. adverfur Julianum Apofia fabatur: illorum enim iteratis fanétionibus templa
tam : cum enim Julianus Chriftianam religionem claufa , idola proßrata , illorumque Sacra prorfur
palam ejuraffet, idolorum fana referaffet, Chri fuerant antiquata ; quæ omnia Juliani impietar re
flianos dignitatibus & officiis priva(fet, libris et ftituere conabatur Ö'c. Quod /3, jufte qui r id facit ,
iam editis Chriftianam religionem procaciter im cum Princeps jubet, meretur laudem ; multo ma
pugnaffet , nemo eft qui non videat , potuiffe ac gis licebit , cum Deus jubet, è privato quodam Di
debuiffe ejus mandata fperni , & tunc temporis vini Spiritur infiinéîu quis ad id faciendum impel
laudabiliter Chriftianos omnem lapidem movere litur, ut , multor feciffe conflat. Porro late profc
debuiffe , ut idololatria arceretur, & Chriftiana
quitur Baillet in praefat. ad vit. SS. $. 78. anima
religio, qua Julianus antea erat aftri&tus, immo dverfifque fupra recenfitis caufis , fubdit Ferdi
ta permaneret . Exempla pariter SS. Eupfychii, mandus de Mendoza ſupra cit. cap. 48. pag. 66o.
Marcelli , atque Brunonis fua non carent anim His enim de caußs , vel una iJJarum commoti fue
adverfione. Prætermiffo quippe, quod everfio fa re, quotquot idolorum fimulacra difturbantes honore
ni Fortunæ, au&tore S. Eupfychio , fub memora & corona Martyrum decorati funt. In quorum nu.
to Juliano Apoftata contigerit , ita ut ea , quæ merum potiori jure ſunt referendi, qui affiante Di
modo di&a funt , fuum robur etiam quoad eam vino Spiritu, eadem labefaéfantes occiduntur : fed
dem fibi vindicare poſſint ; jam præcefferant le caute pervidendum , mum fpiritur ex Deo fit.
ges Imperatorum Chriftianorum , quibus idola 1 1 Verum, ut id funditus explicetur, præno
fuerant proftrata , & eorum Sacra profcripta : fcere opus eft primo, Principes Catholicos pof
quod utique ex infra dicendis fatis erat , ut Mar fe, immo debere Paganos fibi fubditos compe!
tyr Eupfychius evertere potuerit memoratum For lere ad legis natura” dbfervantiam , in iis praeci
tunæ fanum. Nec ullo modo traduci poteft S. pue capitibus , quæ ad unius veri Dei cultum
Marcellus Epifcopus Apameæ in Syria, fi a fu pertinent, juxta epift. 185. S. Auguftini ad Bo
rentibus Gentilibus occifus eft , cum Jovis delu. nifacium tom. z. oper. ubi num. 19. col. 65 1. Quo
brum diruiffet ; cognoverat enim hunc unicum modo ergo Reges Domino ferviunt in timore , niß
fupereffe modum populos a fuperftitione aver ea , quæ contra juffa Domini fiunt , religiofa feve
tendi , teſte Sozomeno lib. 7. cap. 15. pag. 298. ritate prohibendo atque pleéfendo ? Aliter enim fer
tom. 2. ubi: Nam , cum bic intelligeret , illos (Apa vit , quia homo e/?; aliter , quia etiam Rex eft .
menfes nempe cive ) non aliter a priori fuperfli Quia homo eß , ei fervit , vivendo fideliter ; quia,
tione facile converti poffe , fana , quæ in urbe & vere etiam Rex efl , fervit , leger jufta præcipien
in pagi*- erant , fubvertit : quod profequitur & ter, ¿y contraria prohibentes convenienti vigore fan
Cardinalis Baronius ad an. 389. num. io6. ô feqq. ciendo ; ficut fervivit Ezecbias , lucos & templa,
Demum , cum S. Bruno juffione fummi Ponti idolorum, Ü illa excelſa, que contra præcepta Dei
ficis Joannis XIX. provinciam affumpferit prædi fuerant conftru&a , deßruendo; ficut fervivitJofia , ,
candi Ruffis Euangelium, ut habetur ex eodem talia & ipfe faciendo .... ficut fervivit Dariur ,
Cardinali Baronio ad an. 1ooS. num. 5. incolarum idolum frangendum in poteßatem Danieli dando, ô
repugnantia potuit ab eo fperni, ut fuo munere inimicos ejus leonibus ingerendo ; ficut fervivit Na
fungeretur. Quæ pro fua cujufque ratione de re bucbodonofor ... omnes in regno fuo pofitos a blaf.
liquis etiam ad hanc rem allatis faétis dicenda pbemando Deo lege terribili prohibendo. In boc ergo
funt. ferviunt Domino Reges ... cum ea faciunt ad fer
1o Ex di&is itaque colligi poffe videtur, pro viendum illi, quæ non poffunt facere , niß Reger .
vocationem, five fiat di&tis five fa&is , non ob Hac enimvero poteftate ufus eft Conftantinus
ftare vero Martyrio ; etiamfi fiat , antequam Dei Magnus, dum clavum Imperii tenebat, & religio
fervus fit in poteftate Tyranni , modo ex fignis Catholica dominabatur , tefte Cafarienfi Eufe
dignofcatur , eam ex fpeciali Spiritus San&li bio lib. 2. vitæ illius cap. 45. interpretat. Valef.
impulfu proveniffe ; vel circumftantiæ non de Duæ leger uno eodemque tempore funt emiffe . Al
fint, ex quibus oftendatur, Dei fervum fic age tera , que deteftanda idolorum cultur facrificia per
re debuiffe pro bono Fidei & religionis; vel de urbes olim σ per agror paffim fieri foiita probibe
nique publica Principum intercedente au&orita bat , ita ut nullur deinceps nec ftatua , Deorum eri
te praedi&is provocationibus locus faétus fuerit , gere , nec divinationes , & hujufmodi vanas artes
ut in terminis deje&ionis profanorum templorum Attentare, nec vi&timas cædere auderet. Et rurfus
& idolorum obfervat Theophilus Raynaudus de lib. 3. cap. 54. Gentilium vero fuperfiitiofum erro
Martyrio perpeftem part. 2. cap. 5. num. 18. & 19. rem omnibus modi* ftudebat convincere. Itaque quo
pag. 45o. ubi: Martyr enim re vera effet , qui , rumdam in urbibus fanorum veftibula nudabantur
jubente Cbrißiano Principe , iis in locis quæ im valvis juffu Imperatoris orbata ; aliorum teéîum
perio ejus funt obnoxia, confrigens idola, vel tem corrumpebatur, tegulis amotis . Nonnullorum vene
plum aut aram evertem r , aliudve quidpiam pro randa ex ære ßmulacra , quæ error Majorum mul
fani illiur cultur inßrumentum vaftam r, trucidare tis jam annis magnifice ja&abat, per fora urbis ab
tur eo nomine a Fidei hoflibur , quia bic jufte ope Imperatore cognominatæ omnium oculis fubjeéîa funt ;
ram , caderet in odium Fidei caefur &c. Item Mar adeo ut ad ludibrium ô contumeliam fpeëiantium
tyr quoque re vera effet , qui trucidaretur ob con paterent expofiti bic Pythiur Apollo, illic Sminthiut.
, fra&ionem vel everfionem prædiéfam fub Etbnicis σ in ipfo quidem Circo Tripodes Delphici , Mufae
ex peculiari Divina infpiratione , & Numinis af autem Heliconides in Palatio Ö'c. Itaque Dii illi de
fiatu patratam. Accedit Cardinalis Baronius in not. lirantibus Græcorum fabulis celebrati , circumjeéfi*
- የፀ▪
 L 1 B. III. C A P. XVI 1. I of
vefjbus vin&#; trabebantur. Tum cap. 55. refert 12 Secundo, prænofcere oportet, Principes ali
everfionem fani apud Aphacam in Phoenice , cap. quando bene agere , fi ab ufu poteftatis abfti
56. templi Æfculapii Ægis, & eap. 58. recenfet neant, ad aliquod faltem tempus , compellendi
íani Veneris deje&ionem in urbe Phœnices He Infideles fibi fubditos ad obfervandam legem na
liopoli. Imperator etiam Honorius anno 399. turæ, fi videlicet feveritas Infideles magis aver.
leges tulit de templis & idolis diruendis , quas teret a recipiendo Euangelio , fique ex eadem
laudat & probat S. Auguftinus lib. 18. de civut. compulfione graviora crimina & mala timeren
Dei c. 54 tom.7. oper. col. 538. Interim, quod ſci tur. Defumitur id ex ferm. 62. D. Auguftini de
mur, in ciyitate notiffima & eminentiffima Cartba «verbis Domini tom. 5. oper. ubi S. Do&or loquens
gine Africæ Gaudentius , & Joviur Comites Impe de Paganis Chriftiano Imperatori fubje&is , ut.
zatoris Honorii quarto decimo Kalenda r Aprilis falfo pote Africanis, hæc habet num. 17. col. 364. Mul.
rum Deorum templa everterunt , Ö ßmulacra frege ti Pagani habent ifiar abominatione r in fundis fuis.
runt ; ex quo ufque ad boc tempur per trigintaferme an Νumquid accedimur , & confringimur ? Prius enim
mos , quir non videat , quantum creverit cultur nominis agimus , ut idola in eorum cordibus frangamur.
Chrifti? Cumque anno 4o8. mortuo Stilicone, Gen Quando Chriftiani & ipß fa&i fuerint , aut invitant
nor ad tam bonum opur , aut præventunt nos. Mo
tiles, & Donatiſta, falſo rumore in Africa jačtaſſent,
latas contra ipfos leges nequaquam ex volunta do orandum eft pro illis , non irafcendum illis. Et
te Honorii extitiſſe, ſed opera Stiliconis , ita num. 18. in fine: Contra idola predicamus, de cor
ut, Stilicone extin&to , earumdem ceffaffet au dibus illa tollimur , fumus perfecutores idolorum :
&toritas; S. Auguftinus omnem lapidem movit, Profitemur . Numquid fervatores ? Non facio , ubi
ut ab ipfo Imperatore Honorio latæ leges con non poffum ; Non facto , ubi conqueritur Dominus
firmarentur ; uti defumitur ex ejus epiftola 97. rei . Ubi autem vult fieri , & gratias agit ; reus :
al. 129. ad Olympium tom. 2. oper. col. 262. at ero , ß non fecero. Tolerantiam ergo S. Augufti
que ideo Imperator eas iterum produxit & con nus commendat ob juftas, & ( uti credibile eft)
firmavit , datifque novis refcriptis fignificavit , cogentes rationes, atque ut idola in cordibus Pa
quodcumque adverfus Donatiftas, alios Hæreti ganorum frangantur, priufquam e manibus ipfo
cos, necnon Gentiles ftatutum effet , id ex fua rum eripiantur. Quapropter S. Thomas 2. 2. qu.
fententia fa&um , & firmum , & ratum in omni Io. art. 1 1. in quo quærit , Utrum Infidelium ri
bus effe velle ; quemadmodum ex l. 43. & 46. de tu 1 ßnt tolerandi , poftquam docuit , nonnullos to
Hereticis, lib. 16. & ex l. 19. de Paganif, in co lerandos non effe , qui nihil veritatis, aut utili.
dice Theodofiano eod. lib. Plura alia in rem hanc tatis afferunt , docet etiam , hos eofdem ritus to
afferri poffent ; fed, eis omiffis , adnotare fatis lerari poſſe, urgente gravi cauſa, vitandi videli
fit , de Principum Catholicorum poteftate Infi cet majora mala, aut facilius obtinendæ gratia
deles fibi fubditos obligandi , ut obfervent le converfionis eorumdem: Altorum vero Infidelium
gem naturæ , ut unum Deum colant , ne bla *itur , qui nihil veritatis , aut utilitatis afferunt ,
fphement, ne furentur , ne perjurent , ne mæ non funt aliqualiter tolerandi ; niß forte ad aliquod
chentur, fufe agere Theologos Bannez 2. 2. qu. nalum vitandum, fcilicet ad vitandum fcandalum,
Io. art. Io, dub. 2. Silvium ibid. art. 8. concluſ. 2. vel diffidium , quod ex hoc poffet provenire, vel im.
Suarez de Fide di/put. 18. fe5.4. a num. 6. Du pedimentum falutis eorum, qui paulatim fic tolera
vallium ibid. queſt. 7. art. 1 1. Cardinalem Gotti ti convertuntur ad Fidem .
Theolog. tom. 1o. quest. 4. dubit. 1. §. 3. Sola au 13 Tertio, aliud de Hæreticis , feu Schifma
tem remanet controverfia, am Infideles, qui Fi ticis ferendum efle judicium : eos enim, præmiß.
dem Chriftianam nunquam fufceperunt , & fub fis praemittendis, diligentiis videlicet , & fuawi
diti funt Principibus Chriftianis, ad Fidem Catholi bus aptifque modis, ut ab errore recedant , hiß.
cam recipiendam compellipoffint. Affirmat ſcilicet que omnibus inutiliter adh:bitis , ad Fidem de
Scotus in 4. fent. diff. 4. qu. ult. cui quidem Sco mum compelli poſſe minis & terroribus, & per
ti fententiæ in ipfo facti eventu adhæfiffe vide tinaces demum inorte puniri, implorato brachii
tur ejufdem di(cipulus Ven. Dei Servus Cardi. faecularis auxilio, concors eft Patrum & Theo
nalis Franciſcus Ximenius, qui Mauros Grana logorum fententia. San&us quidem Auguftinus
tæ, vinculis ac carcere adhibitis , per vim ade epift. 93. al. 48. ad Vincentuum cap. 5. num. 17. col.
git Fidem Chriftianam capeffere, tefte Gomefio 2. 37. tom. 2. oper. fuit olim in ea fententiâ , ut
Hæreticis ad Fidem & unitatem cogendi non ef.
de Gefiir ip/iur lib. 2. pag. 959. tom. 1. Hi/p. illujlr.
Non deerant tamen , quibus indignum effe videbatur,fent : Mea primitus fententia non erat , miß, ne.
prorfufque ab Inftituto Chriftiano alienum , quem minem ad unitatem Chrifti effe cogendum; verbo ef.
quam per vim, aut bujufmodi artibu1 ad Fidem Cbri fe agendum , difputatione pugnandum , ratione vin
fi capeffendam adigere, cujus unicur fcaput manfue' cendum, ne fièfo * Catbolicos baberemus , quor aper
tudo eft, ô prompta in primis ac fincera voluntas ; to , H.ereticor noveramur . Sed ab hac opinione
cum præfertim Toletant 1 Conciltir , quorum tam ce difceffit experientia, & exemplis edo&us fuæ ci
lebris apud omnes Cbrißianor aué}oruta r efl , fevere
vitatis , quæ , cum tota effet partium Donati ,
admodum fancitum fit , nemini vim ad credendum ad unitatem Catholicam timore legum Imperia
Chrifto inferendam . At Scoto ipfi adverfatur D. lium converfa eft . Addit S. Doctor num. 18.
Thomas 2. 2. quæft. io. art. 8. cujus quidem fen terrorem legum oculos aperuiffe veritati ; cum
tentiæ (uffragantur jura Pontificia in can. de Ju multi, vel quia in errore nati , vel humano re
deir, dift. 45. in cap. Sicut Judæi, tit. de Judæis , , fpe&tu , vel confuetudine , aut fecuritate in eo
& in cap. Majore* §. Item quæritur, tit. de Bapti detinerentur : His omnibur barum legum terror ,
/mo, eamque late & doćte propugnat adverſus quibus promulgandis Rege r ferviunt Domino in ti
Scotum Dominicus Soto in 4, fent. dift. 5. quefi. more , ita profuit , ut nunc alii dtcant : Jam boc
unic. art. lo, pag. 265. 5 plurib. [eqq, do&teque volebamur, fed Deo gratiar , qui nobis occafionem præ.
pariter explicat Baldellus Tbeolog. moral. tom. 2. buit , jam jamque faciendi & dilationum morula , am.
lib. 1. difp. 24. per tot, & ante Baldellum late docue· putavit . Atiæque S. Auguftini au&oritates refe
rat Suarez de Fide di/p. 18. /e&f, 3. n. 4. & feqq. runtur a Gratiano in can. Difplicet , & 燃*
фи«Jº.
 1o4 IDE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
quef. 4. Porro S. Doétorem a calumniis Phere ter Theologos difputetur, an id quod di&um eft
poni Lamindus Prytanius de moder. ingenior. lib. extendatur etiam ad Infideles non fubditos, jux
2. cap. 9. pag. 3o2. vindicat , & dcete de more ta ea quæ habentur apud Cardinalem Gottum
oßendir, fuiffe injufte ab illo tradu&um tanquam Theolog. tom. 1o, quaf. 4. dub. 2. S. 3. num. 25. &
Proteum, eo quia fententiam mutavit de vexa loquendo de Principibus Catholicis negans fen
tione Haereticorum : Fatetur infra Auguſtinus, ſe tentia communior fit, ab eis videlicet cogi non
olim in ea fententia fuiffe , ut Hæretico, nulla mo. poffe Infideles ipfis non fubditos audire Euan
lefia temporali afficiendor arbitraretur , fed aliam gelii prædicationem; certum nihilominus eft, in
fe poflea mentem induiffe , ex quo tum experimenta , Ecclefia effe poteftatem Euangelium annuntian
tum ratione r validiffimae fibi nimium perfuaferant , di in toto terrarum orbe, proindeque tum ln
non juflam folum , fed utilem plane, ac neceffariam fidelibus qui fubditi funt, tum aliis qui Princi
interdum effe hanc agendi rationem. S. Auguftinum pibus Catholicis fubditi non funt . Marci fiqui
fequitur S. Thomas 2. z. quæf. io. art. 8. ubi dem ult. v. 15. dicitur: Euntes in mundum uni
poftquam docuit Infideles, qui nunquam Fidem verſum predicate Euangelium omni creaturae ; &
fu(ceperunt , non effe compellendos, ut credant , Μatthaei 28. v. 18. & 19. Data ef? mihi omnis po
{ubdit : Alii vero funt Infidele r , qui quandoque Fi tefta , in cælo, Ö in terra. Euntes ergo docete om
dem fufceperunt , & eam profitentur, ßout Hæretici, ne * Gentes , baptizantes eos . Quafi Chriftus di
& quandoque Apoftatae ; & tale , funt etìam corpo xiffet : Quam ego poteftatem in hac parte ha
raliter compellendi , ut impleant quod promiferunt , beo, in vos confero: cumque poteftatem prædi
ô teneant quod femel fufceperunt. Rationem au candi haberet in toto orbe terrarum, eam Ec
tem dat ibid. ad tertium dicens: Quod , ficut vove clefiæ fuæ reliquiffe , dicendum eft; uti bene pro
ve ef? voluntatis , reddere autem neceffitatis, ita ac ſequitur Soto loco ſape cit. pag. 266. Omnibus
«ipere Fidem eft voluntatis , fed tenere eam acce fane Ecclefiæ Paftoribns, Epifcopis videlicet, ju
piam ef neceffitatis ; & ideo Heretici funt compel re Divino & Ecclefiaftico mandatum eft , ut E
íendi, ut Fidem teneant . Eumque latc exponunt uangelium prædicent in fuis dioecefibus , omnem.
Soto loc. cit. pag. 271. Cardinalis de Lauraa in 3. que præftent operam , ut Infideles , Gentiles ,
lib. fent. part. 2. tom. 3s difput, 15. art. I. Cardina Judæi , & Hæretici Fidem Catholicam ample
lis Gottus Theolog, tom. 1 o. qu. 4. dub. 2. §. 1. Ở &tantur: inquit enim Apoftolus ad Titum cap. 1.
a. congeftaque undique Ecclefiaftica eruditione v. 9. & feqq. Oportet enim Epifcopum fine crimine
profeqüitur Natalis Alexander diff. 3. feculi x 1 1 1. effe . . . . ampleéfentem eum , qui fecundum do&fri
è5 x 1v. pag. 333. & ſeq. ubi late oſtendit, Eccle nam eſt, fidelem ſermanem , ut potens ſit exhorta
£am jufte Hæreticos Albigenfes fæculari Poteftati ri in doctrina ſana, 5 eos qui contradicunt , ar
tradidiſſe poenis temporalibus puniendos. Nec o guere. Sunt enim multi.... feduétore , , maxime qui
mitti poteft , Calvinum ipfum late probaffe, di de circumcißone funt , quos oportet redargui , qui
ais & fa&is Hæreticos jure gladii coercendos. univerfas domos fubvertunt docentes, que non opor
Ejus nempe verba referuntur apud Natalem Ale tet . Et Ezechielis 34. v. 4. Ö feqq. conqueritur
xandrum loc. cit. num. 1o. fa&a autem extant in Dominus de Paftoribus: Quod infirmum fuit , non
1. tomo Cardinalis Gotti de vera Ecclefa cap. 3. confolidafir.... quod confraéfum eft, non alligaflir,
§. 5. num. 18. Magiftratui quippe Genevenfi de ὸ quod abjeétum eß, non reduxifìi r , ò' quod perie
fitjntiavit Servetum, qui errorem Arii inftaura rat, non quaſiſtis, ſed cum auſteritate imperabatis
bat; curavitque, & obtinuit , ut vivus combu eis, 9 cum potentia. Et difperfe funt oves mee,
reretur; exoriaque inter eos, qui fe Reformato eo quod non effet paßor , & fa&#æ funt in devora
res jaaabant, controverſia, an Haretici deberent tionem omnium beßiarum agri , ô difperfe funt.
poena mortis puniri ,.. Sebaßiano Caftiliono , ,& Quocirca S. Gregorius Magnus in epift. ad Ja
ilælio Socino negantibus , Calvinus affirmavit , nuarium Epifcopum Caralitanum lib. regift. 4. in
cui ceteri Commimifiri adhaeferunt : tum , quia diéi. 12. col. 7o4. tom. 2. oper. hæc habet : Rufti
Caßilionus fub nomine Martini Bellii caufæ Hæ. cor , quo 1 babet Ecclefia tua , nunc ufqwe in Infide
reticorum voluit patrocinari, Calvinus, qui tunc litate remanere, negligentia Fraternitatis veſtre per
fuper Genefi ſcribebat, Theodoro Bezr commi mifit. Et quid vos admoneo, ut extraneor ad Deum
fit', ut refponderet ; quod is porro præftitit in lt adducatir , qui veßror ab Infidelitate corrigere ne
bro de Hereticis a Magiſtrata puniendit. gligitis ? Unde neceffe eft, vos per omnia in eorum
14 Ultimo , licet ex diáis Principes Catholi converßonem vigilare. Nam , ß cujuslibet Epifcopi
ci cogere non poßint Infideles fibi fubditos , ut in Sardiniæ infula Paganum ruflicum invenire po
Fideiì Chriftianam ample&tantur ; poffe nihilo tuero , in eumdem Epifcopum fortiter vindicabo.
minus dicendum eft per Ecclefiam eofdem com Epifcopis autem nec a jure Divino, nec a jure
pelli ad audiendam Euangelii Praedicatignem , li Ecclefiaftico impofitum eft onus prædicandi E
çet , ea audita, adigi non poffint ad Fidem fu uangelium Infidelibus extra fuam dioecefim exi
{cipiendam , etiam fufficienter propofitam , uti ftentibus: nam Chriftus utique id præcepit Apo
late oftendunt Cardinalis de Lauraa in 3. lib. fent. ítolis ; at Epifcopi funt Succefores Apoftolo
part. 2. tom. 3: difput, 13 art. 2. num. 24 & pla rum , non in Apoftolatu totius mundi , fed tan
fib. ſeqq. Baldellus Theolog. moral. tom. 2. lib. 1. tum fuae dioecefis , juxta illud A&ior. 2o. v. 28.
difput. 23. per tot, ubi num. 19. apte fubdit , Ju Attendite vobis , & univerfo gregi , in quo vos Spi
dºos ſubditos in temporalibus ſummo Pontifi ritur San&fu* pofuit Epifcopor. Et a facris quidem
ci, aut Principibus Chriſtianis, Apoſtolicis Con Canonibus coercitum eft jus Epifcopale intra u
ftitutionibus adigi ad audiendum , faltem femel niufcujufque Epifcopi dioecefim ; ut eruere eft ex
in hebdomada , aliquem differentem de eorum er multis Canonibus a Gratiano colle&is cauf. 9.
roribus , de Scripturis veteris Teftamenti , de quæft. 3. Non negamus fcilicet , quin immo ultro
Chrifti adventu , atque fimilibus, ftatuta juxta admittimus, multos Epifcopos , multas Religio
modum contumaciæ adverfus audire detrectan {as perfonas, & nonnullos etiam laicos ex parti
tes poena ; quo pariter exemplo utitur Suarez culari Spiritus Sanéti impulfu oras remotiffimas
de Fide difput. 18. feéf. 2. num. 3. Et quamvis in Infidelium penetraffe , & Gentilibus, 1996 C
 L 1 B. III. C.AP. XVII. I of
delibus lăudabiliter Fidem prædicaffe : fed addi tyrum numerum relati funt . Ex. A&is quippe
mus, per vias ordinarias procedendo , cum ad eorumdem caufarum plene defumitur, eos Chri
J{omanor 1o. v. 15. fcriptum fit, Quomodo vero ftiana manfuetudine prædicationi initium dedif
predicabunt, nifi mittantur ? in more pofitum fuif fe , legitima fuffultos auctoritate id præftitiffe ,
fe, & effe, ut Epifcopi Euangelium prædicaturi & alterum ex eis cujufdam ferventioris zeli fi
extra ſuam dioeceſim Infidelibus, ſive ſubditi ſint, gna tantum dediffe , cum Chriftum & ejus Fi
ſive non Principibus Catholicis, miſſionem pe dem a Gentilibus impie damnari, propriis auri
rant & impetrent a Romano Pontifice Chrifti bus audivit. Exemplum denique aliorum præter
Vicario; idque jure potiori de aliis dicendnm fupra addu&ta, qui , licet eis interdi&tum effet a
eft. Summus enim Pontifex jus habet prædi Tyrannis , ne prædicarent, putarunt tamen , ab
candi Fidem omnibus hominum nationibus, vel opere non effe ceffandum , atque adeo, ut Infi
per fe, vel per alios, juxta illud Joan. 2 1. v. 12. deles ad Chriftum converterent, facram" prædi
Pafce over mear: atque adeo tenetur curam om cationem profequentes, mortem pro Chrifto fub
nem adhibere , ut Euangelii prædicatio in eis re ierunt ; defumi poteft ex Paffione Berardi, Pe
gionibus fiat, in quibus forte ufque adhuc fa&a tri , Àccurfii , Adjuti, & Othonis, qui fuerunt
non fuit; vel, fi fa&a fuit, deperdita eft ejus in Beatorum Mai tyrum catalogum relati a Six
memoria, vel per hærefes Fides eft depravata , to IV. & quorum fit commemoratio in Marty
juxta illud Joan. 1o. v. 16. Alia , oves babeo, quæ rologio Romano ad diem 16. Januarii. A San.
mon funt ex boc. ovili , & illar oportet me addu &to quippe Francifco miffi ad Chrifti Fidem In
cere, ô vocem meam audient , & fiet unum ovi fidelibus prædicandam , cum Hifpalim pervenif
Je , & unus Paßor. Quæ omnia fufe demonftra fent , & ad Infidelium Mefcbitam acceffiffent , ut
ta legi poffunt apud Cardinalem de Lauraea lo. prædicarent, ' impetu in ipfos fa&o repulfi, &
co ſaepe citato diſp. 17. art. 6, 5 plurib. ſeqq. verberibus affe&ti, a concepto fpiritus fervore ñi
& apud fupradi&tum Baldellum Theolog. tom. 2. hilominus non deficientes, aulam ingreffi , Chri.
lib. 1. difp. 23, num. 1. & feqq. ftum coram Rege prædicarunt. In carcerem de
15 Poft haec igitur, ad inftitutum noftrum de truſi, S. Marrochium delati, ubicumque colle
Martyribus, ut redeamus, unufquifque cogno &tos Saracenos viderunt, Chriftum prædicarunt.
fcere poteft, potentiores Tyrannorum provoca Expulſi, & Regis juſſu ad te1ras Chriſtianorum
tiones, puta templorum & idolorum everfiо delati, bis Marochium reverſi ſunt, & guadam
nes, etiamfi à Dei fervis prodierint , antequam {exta feria, cum in publicum erupiffent , atrox
effent in- poteftate ipforum Tyrannorum , non Martyrium fubierunt. Parum vero urget adver
obftare vero Martyrio, fi Principum Catholico fus hucufque addućła fententia canonis Illiberi
rum imperio fa&ae fint in regionibus illis , in tani ( tom. I. colle?. Hard. col. 256.): Si qui i ido
quibus degunt Infideles , qui Principibus ipfis ia fregerit, ô ibidem fuerit occifur, quatenus in
fubditi funt. Ecquis enim eft ( ut cetera {upra Euangelio fcriptum non eft , neque invenitur fub
expoſita modo miſſa faciamus ) qui rationabili Apoftoli , unquam fa&um, placuit , in numero eum
ter dicere poffit , Martyres eos futuros non fuif,
non recipi Martyrum. Mendoza quippe egregius
fe, qui a Ferdinando Cortefio Mexici debella vindex, & perpetuus Interpres , vel, ut dicitur,
tore excitati ad Mexicani Imperii Regiam . ur Commentator di&i Concilii tom. 1. Concil. Hifp.
bem devenerunt, fi utentes poteftate data ( ne Card. de Aguirre pag. 653. advertit, in eo cano
dicam mandato ) idola collidendi, S eccleſiam ne non decerni , fic occifos Martyres non effe ,
fabricandi, ut habetur apud Raynaldum ad an. fed tantum in Martyrum catalogum non effe
I 524. num. 1 12. & feqq. mortem pro Chrifto to adfcribendos : Non decreverunt Patres Hifpani (ut
1eraffent? Quifve S. Francifci Xaverii fa&um re falfo illi r. objici folet ) Martyrem verum non effe
prehendere poffit, qui in fimilibus propemodum omnem , qui Gentium idola confregerit ; cum omni , ,
circumftantiis idola Coccinenfium demoliri juf. qui pio & prudenti animo fanguinem vel vitam pro
fit, quemadmodum legitur in 2. part. relationis fuderit pro Chrifto , certur Ö' verur fit Martyr .
Rotæ Auditorum in ejus caufa exarata tit. de Si enim Martyrem , ut Augußinu* docuit, non fa
Fide ? En verba relationis : Teffe f remifforialer cit paena, ſed cauſa, qui cum cauſa panam con
Coccinenfe , &c. dicunt Patrem Francifcum ad con junxit, quare apud Deum AMartyris nomine Ö' bo
vertendor Ethnicor , & Infideles juffiffe pueri *, quor nore non decorabitur ? Quod decernunt igitur, id
docebat doéìrinam Chriftianam in cuvitate Coccini , folum eß, eum , qui profernen r idola Gentium in
interiora loca adire , & exportare omnia idola Gen terfeéfus fuerit, im. numerum Martyrum non reci
tium , Ö* comminuere ea , ac pedibus conculcare, ό pi , hoc eß in catalogum Eccleßaßicum Martyrum
in civitatem trabere ; volenr hoc opprobrio Etbni non effe referendum. Separat itaque Mendoza dog
co populo, ac Chrißianis recenter converßs offende ma a difciplina: quapropter , quamvis ex urgen
re ; qua liter fimulacra Deorum nihil aliud erant , tibus forte rationibus Patres Illyberitani decre
quam ligna ac lapide * , nec digna erant aliqua ve verint , non effe inter Martyres apud Ecclefiam
meratione , aut cultu , ut Gentile ; iir rebur vince militantem recipiendum, qui Gentium idola fran
rentur, ô Cbrißiani magis corroborarentur in fan gens occifus eft , nil prohibet tamen, quin mu
2ia Fide. Rurfus nemo reperiri poterit fanæ tatis rerum circumftantiis, fic occifum , qui Mar
mentis eum redarguens , qui a Romano Ponti tyr fit coram Deo, Ecclefia Martyrum catalo
fice miffus ad oras Infidelium, ut prædicet Eu go adſcribat. Gonzal. in comment. ad dić, can.
angelium , in prædicationem ftrenue , fed pru Pag. 65 I. tom. 1. collect. Concilior. Hiſpan. Card. de
denter incumbit ; & fperans, fe proficere poffe, Aguirre utique putat , canonem prædi&um editum
injuftis Tyrannorum præceptis de Fide Chrifti fuiffe contra Circumcelliones iIIos, qui prodigio.
nequaquam annuntianda minime obtemperans , fa mortis cupiditate , & Martyrii temeraria am
Martyrium fabit. Prudentis prædicationis exem bitione profiliebant in templa , evertebantque
plum habetur in caufis Viginti fex Martyrum idola, ut Gentiles provocarent ad fui occiio
Japonenfium, Joannis de Prado, Fidelis a Sig nem ; eumque fequuntur Raynaudus de Martyr.
maringa, qui ex alibi di&is in Beatorum Mar per peftem part. 2. cap. 5. Pag 45o. Hurtado
Lib. III. de
 и об DE SERV DEI BEATIF. ET BEAT, CANONIZ.
de ver. Martyr. refolut. 34. feét. 1. §. Igitur alia, ner proximi ejus dicentes : Jam hujus rei caufa in.
pag. 1o6. Sed, cum magna ſit inter Eruditos terfici juffu* e * , & vix effugffi mortis imperium,
difputatio de tempore, quo coa&la fuit Synodus ό iterum fepelis mortuos ? Et ftatim fubditur :
Illiberitana , de qua plura accurate de more col Sed Tobia r plus timenr Deum , quam Regem, ra
le&a legi poffunt in differtatione hiftorica de capiebat corpora occiforum , & occultabat in domo
pitalium criminum abfolutione , edita a faepe fua , & mediis noétibur fepeliebat ea. Et rurfus
Jaudato Patre Jofepho Auguftino Orfi ' Ordinis cap. 12. v. 12. 69 13, Angelus Raphael fic lo
S. Dominici feéf. 4. digreff. 5. ideoque dubitari quitur ad Tobiam: Quando orabas cum lacrymis,
rationabiliter poffit, an hujüs Concilii epocha & fepeliebas mortuor , & derelinquebar prandium
concordet cum epocha Circumcellionum , placet tuum, ό mortuor abfcondebar per diem in domo
explicatio Suarez, qui in traéí. de Fide difp. 18. tua, & noéte fepeliebar eos , ego obtuli orationem
feči. 4 num. 8. canonem exponit de Chriftiano, tuam Domino, & , quia acceptus era r Deo, mecef
qui idola frangit privata auctoritate, S ſine di fe fuit, ut tentatio probaret te. Pofito itaque,
{crimine , aut modo , abje&aque prudentia fe licitum effe & meritorium aliquos exercere a&us
gerit. Hanc fententiam fequitur Cardinalis de virtutis, licet urgeat periculum mortis ; unuf
Lauraea in 3, lib. fent, part. 2. tom. 3. difp. 2o. quifque facile dignofcere poterit , morientem pro
art. 13. num. 247. & concordat Cardinalis Baro eifdem virtutis a&tibus inter Martyres effe recen.
nius in not. ad Martyrol. ad diem 9. Aprilis , ubi fendum: nec obftare, quod Tyrannum provocave
memorato Martyrio S. Eupfychii, qui ( uti fae rit, quod mori voluerit, quod dederit alteri oc
pe di&um eft) capite damnatus eft ob everfum cafionem peccandi ; cum ipfe re vera nonnifi
Fortunæ fanum, fic opponit : Sane aliquis exifti a&tus virtutis voluerit vel cum periculo vitae ,
mare poffet , hunc eam ob caufam Martyris nomi Tyrannus autem occafionem fumpferit ex eis
ne non fuiffe decorandum , propterea quod repugna virtutis a&ibus mortem illi infligendi. Do&rina
re videatur canon fexagefimur Concilii Eliberini , hæc eft D. Thomæ 2. 2. quaeft. 124. art. I. ad ter
quo cautum reperitur, ut , ß quis idcirco occidatur tium , ubi inquit : Non autem debet homo occaßo
a Gentilibur, quod idolum fregerit, non babeatur nem dare alteri injufte agendi ; fed, ß alius injuße
inter Martyre r . Tum refpondet : Quod tamen ita egerit , ipfe moderate tolerare debet. Ubi ad rem
intelligendum eft, cum quis fponte citra Chrißianam fubdit Cardinalis Cajetanus: Dubium occurrit de
manfuetudinem , ex nullo legis præfcripto, fed fu Martyribur, qui fponte fe Martyrio obtulerunt , quo
rore quodam percitur, in/ìlierit in idolum . De ido miam videntur dediffe• Tyrannis occafionem 'injuße
lorum confractione tractatum eft in caufa Ser agendi, quando non erat de neceffitate præcepti fub
vorum Dei Rodulphi Aquavivæ, & Sociorum, ire Martyrium, fed poterant, falva confcientia, fe
de qua fupra. Egit quoque de eadem re Ga non offerre. Ad hoc dicitur, quod San&fi Martyrer
briel Vafquez, Theologus contemporaneus, in fponte procedebant , quando eir- expedire videbatur ,
3. part. Queſt. 25. art. 3. diſput. Ioj. cap. 2. n. ad aéfus Fidei exteriores , puta prædicationem , vel
13. ubi hæc habet : Quare ô Rodulphus Aquavi confeffìonem, vel ad aéîus fraternæ charitatis , ut
va , ô Alphonfus Paciecus noftre Societatis Sa in articulo tertio Au&or dicit , etiamfi non erant
cerdoter, cum alii r Sodalibur prope Salfetum in In in præcepto pro tunc hi aétus , fcienter , quod inde
dia Ori:ntali a Gentilibur occiß, quod facra vel Tyranni fumerent occafionem affligendi, & occtden
lent templa ædificare , dubio procul vere Martyres di eos, 9 non procedebant ad provocandum eos ad
exiflimandi funt. Nam ô pagus ille fub Philippi affli&ionem, vel mortem inferendam. Et ideo non
II. Hifpaniarum Regis poteftate ô jurifdiéfione dabant Tyrannir occafionem injufte agendi , fed ipß
tunc erat , qui illorum Paganorum idola confringe accipiebant talem occafionem ex bonis aéfibur, qui
re , ò* templa Chriftiani r ibi exiftentibus ædificare bur dabant fponte operam imperterriti Sanffi illi ;
jure poterat. Quapropter ad id muneris publica au & propterea dicuntur fponte fe ad Martyrium ob
fioritate Rodulphus by Alphonfus legitime deftina tuliffe. Ex qua proinde do&rina colligitur , ex
ti, nullam injuriam Gentilibus irrogarunt : ac pro traneos effe , rigorofe loquendo, terminos pro
inde ab ipfis zelo([ue falfe religionit occuß, verum vocationis Tyranni , fi ea fumatur ab exercitio
pro Cbriflo Martyrium fubierunt. Quibus rationi virtutum , urgente mortis periculo; re vera pro
bus innixi etiam funt , qui fuffragium in di&a vocationem folum defumi poffe ab a&ibus, qui
caufa tulerunt, exiftimantes, idolorum everfio funt talis indolis & naturæ, ut quodammodo li
nem, & ecclefiae aedificationem nullatenus ob ceat fufpicari , eos fa&tos fuiffe, quo dire&te , &,
ſtare potuiſſe vero Martyrio Venerabilium Dei ut dicitur, immediate Tyrannus provocaretur ,
Servorum. cujufmodi eft demolitio idolorum, atque tem
16 Denique, ne in hanc de provocatione Ty plorum ; & eo quidem magis, cum , loquendo
ramni materiam aliqua irrepat ambiguitatis, vel , de his a&ibus, dubitari poffit , utrum Tyrannus
ut ajunt, æquivocationi r occafio , operæ pretium mortem inflixerit ex odio in Fidem , an potius
e(t adnotare, Dei fervos poffe laudabiliter ali ex dolore ja&uræ rei fuæ : in quo propterea re
quos virtutis a&us facere, licet adfit periculum rum ftatu juxta regulas fupra recenfitas , necef
mortis. Tobiæ enim cap. 2. v. 8. legitur, eum {e omnino eft , ut re&e examinentur, & fedu
mortuos fepeliffe interfe&os ex odio in Mofai lo perpendantur omnes eventuum circumftantiæ
cam religionem, dum erat captivus, licet peri jam antea expofitae.
culum mortis urgeret : Arguebant autem eum om
 L I B. II 1. C.A P. XVIII. 107

C AP U T D E CIM U M O C T A V U M .

Je Martyris repugnantia , ut mortem fibi inferendam evadat ; 9 de neceſſaria

- Martyri patientia , atque in Fide, ac voluntate moriendi pro Fide
çomfiantia ufque ad obitum, mecnon / in ipfo obitu.
FUM in fuperioribus di effe) pofitoque, agi de his, qui pugnant, fe de.
&um & probatum fit , fendendo, & ne hoftes Fidem corrúmpant ; ca
voluntariam mortis ac fus non deficit a vera Martyrii ratióne, cum
ceptionem eſſe neceſſa mors infligatur ex odio adverfus Fidem Catho
riam, ut quis pro Chri licam , & morientes pro Fide Catholica mortem
fto moriens inter Mar {ubeant . Nec vero ob{łat repugnantia : obłłaret ,
tyres recenfeantur, in fi quidem pugna fieret primario ad propriam vi
ferri poffe videtur, opus tam defendendam ; fecus vero fi fiat, ut prin
effe , ut Martyr non re cipaliter caufa communis Ecclefiæ , & veritas
- - - - - pugnet , & mortem pa Fidei contra inimicos defendantur, qui ex odio
tienter fuftineat : ita ut Martyr nunquam ille in Chriftum eam impugnant, fecundario autem , ,
dici poffit, qui Perfecutori fe invadenti refiftit , ut propria vita defendatur tanquam neceffaria
tentatque ei mortem inferre, ut fe a morte li ad præliandum pro Ecclefia, & Fide Chrifti ;
beret , & in hac contentione occiditur ; licet oc uti proſequuntur Nicol. Serar. in lib. Judith cap.
cidatur ex odio in Chriftum , atque adeo pro 16. Queſt. 32. Joſeph de Lazerda comment. in lib.
Fide Chrifti quodammodo pugnaverit. Judith tom. 2. cap. 1o. verſ. 1 I. n. 1oo. Nierem
2 At id non eft apud Theologos concorditer berg ſtromat. lib. 12. cap. 28. Salelees in traêt. de
receptum. San&us fcilicet Thomas 2. 2. queft. ſcalis myſtic, part. 3. ſeei. 2. cap. 4. S. 7. Praeter
124 art. 5. quærens, utrum fola Fides fit cau ea hæc fententia a nonnullis explicatur, ut pro
{a Martyrii, necne , in tertio, quod fibi oppo cedat vel in eo rerum eventu, in quo miles in.
nit, argumento fic loquitur : Inter alia virtutum di&to bello vulneratus, mortem voluntarie ac- ,
opera illa videntur effe potiora , quæ ordinantur ad ceptet eo temporis fpatio, quod intercedit inter ,
ßonum commune ; quia bonum gentis meliur eft , vulnus, & mortem ; in quo nempe fenfu loqui- :
quam bonum unius hominir fecundum Philofophum tur Cardinalis Capifucchius: vel in alio rerum
in 1. Ethic. Si ergo aliquod aliud bonum effet cau eventu , in quo milites Chriftiani pro Fide pu-.
fa Martyrii , maxime videretur, quod illi effent gnäntes: incidant in manus Infidelium , & ten
AMartyrer , qui pro defenßone reipublicæ moriuntur; tati atque impulfi ad deferendam Fidem, mor
quod Ecclefiæ obfervatio non habet : non enim mili tem futtinere malint ; ut habent Patres Salman
tum , qui in bello jufto moriuntur , Martyria cele ticenfes in curf. Tbeolog. tom. 3. tra&#. 9. di/p. 3.
brantur. Ergo fola Fide r videtu» effe Martyrii cau dub. 2. §. 2. num. 24. Contigit id circa annum
fa . Cumque poftea fan&us ip(e Do&or huic ar 125o. Extat enim epiftola S. Ludovici Regis
gumento fic refpondeat : Ad tertium dicendum , Francorum tom. 1. part. 2. Geſtorum Dei per Fran
quod bonum reipublicae eft præcipuum inter bona hu co , pag. 1 199. ubi fic legitur: Immo, quod eft de
mana, fed bonum Divinum , quod eft propria cau teftabilius .... ele&io* juvene+ de Cbrißianis capti
fa Martyrii , eft potiur , quam bumanum : tamen , vir ducendo ad vi&fimam tamquam over , quan
quia bonum humanum poteft effici Divinum , ut ß tum in eis erat, compellebant apoftatare a Fide
referatur in Deum , ideo poteft effe quodcumque bo Catholica , appofitis gladiis fuper eorum cervici
mum bumanum Martyrii caufa , fecundum quod in bur , Ö* clamare legem fceleratiffimi Macbometi .
Deum refertur; hinc videtur D. Thomas exifti Quorum multi imbecille r & fragiler exorbitave
mare, milites in bello pro Fide {ufcepto mo- , runt a Fide , legem illam deteftabilem profitendo .
rientes, Martyres effe po{fe , licet pugnando ob Ceteri vero tanquam Atbletæ fortiffimi in Fide
fiftant , & mortem Infidelibus infigere curent : radicati, 5 in firmo propoſito conſtantiſſime per
quod clarius exprimit idem S. Doétor in 4. diff. fiflenter minir , vel flagelli* boftium fuperari nul
49. quæfi. 5. art. 3. quaeft. 2. ad undecimum : Cum latenus potuerunt, fed certanter legitime coronas
qui r propter bonum commune non relatum ad Chri Martyrii receperunt fanguine rubritas. Quorum fan
ftum mortem fujiumet, Aureolam non meretur : fed , gui * , ut pro certo tenemur , clamabit ad Do
/% hoc referatur ad Cbrijìum , Aureolam merebitur , minum pro populo Chriftiano , Ö Advocati mo
& Martyr erit ; utpote , ß rempublicam defendat ftri erunt coram fummo Judice in cælefti curia · in
ab hoftium impugnatione, qui Fidem Cbrijli cor caufa , quam agimur contra Fidei inimicor, uti
rampere moltuntur , è5 in tali defenfione mortem liore r nobis in illa patria , quam ß nobifcum con
fùftineat. Cui quidem opinioni adhærent Silvius verfarentur in terris .
1n addit. ad qu.eft. 96. art. 6. ad undecimum , Pa * 4 Do&trina porro Patrum Salmanticenfium ca
ludanus in 4 dift. 49. queſt. 8. art. 4. in fine, S. rere non videtur probabilitate. Non enim in
Antoninus 3. p. Summæ tit. 3o. cap.8. §. 1. 1 n fine , cafu ab ipfis propofito aliquid deeft ad verum
<Cardinalis Capifucchius controv. de Martyr. §. 12. Martyrium : cui quidem pugna obfifte re non po
pag. 727. 5. Jeqq. b rurfur pag.741. Hurtado de teft , cum præcefferit , & Martyr pofitus in no
vero Martyr. refol. 22. §. 5. Ö' refol. 26. §. 2. . vo rerum ftatu , voluntarie & {ine ulla nova re
3 Hujus autem fententiæ fundamentum in hoc pugnantia mortem elegerit pro Chrifto : ideoque
confiftit, quod, pofiro bello inter Fideles , & differt hic cafus ab alio apud Cardinalem de
Infideles caufa religionis , non autem ex aliquo Lauraea in 3. lib. ſent. par. 2. tom. 3. diſp.2o. art.8.
fine politico ( in qua hypothefi unufquifque ad. .num. 12 I. Catho!ici, videlicet a Principe Infideli
mittit , Fideles in eo morientes Martyres noa ad mortem cb d:liéta damnati, tum mortem
Lib. III, O 2 prQ
 1 38 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
pro Fide fubeuntis, & extrinfecus profitentis , nor non poffumur. Hæc erant ipforum verba a
fe mortem propter Fidem acceptare : in hoc quip S. Eucherio relata , qui, poftquam narravit ,
pe cafu in eo, qui mortem infert, deeft odium Maximianum una fententia decreviffe, omnes
jn Fidem, ut optime perpendit citatus Auétor, interfici circumfufis militum agminibus, fubdit
quod odium non deeft in alio cafu, a Patribus m. 5. Qui ( loquitur de militibus ad occidendum
SaJmanticenfibus expofito. Sed difficultas eft quo miffis ) cum mi/i ad beati/imam Iegionem venif
ad eos, qui Perfecutori obfiftunt , ut mortem fent , ftringunt in Sanéfo , impii ferrum mori non
evadant , & qui pugnant in bello caufa religio recufantes vitæ amore. Cædebantur itaque paffim
nis inito, & pugnando moriuntur. Enimvero gladiis non reclamantes faltem , aut repugnantes ,
Auditores Rotas in relatione caufa B. Jotaphat fed, depofitis armis , cervice , Perfecutoribur præ
Pollocenfis part. 2. §. Dum vero , in fine , dicunt, bentes , & jugulum Perfecutoribus, vel inteéîum cor
ſupra recenſitam opinionem Martyrio faventem pu* offerenter. Non vel ipfa fuorum multitudine ,
multos habere conrradi&ores , & merito; cum non armorum munitione elati funt , ut ferro cona
multi doceant, ad Martyrium requiri, ut Mar rentur afferere juftitiæ caufam ; fed hoc folum re
tyr non repugnet, & patienter mortem acceptet; minifcentes , fe illum confiteri , qui, nec reclaman
qua de caufa inferunt , Chriftianos milites , qui do , ad occißonem du&ius efi , & tanquam agnus non
pugnant contra Infideles, & in prælio pro reli aperuit o* fuum, ipß quoque tanquam grex Domi
gione ſuſcepto occumbunt, non eſſe in albo Mar nicarum ovium, laniari fe tanquam ab irruentibus
tyrum defcribendos, cum non voluntate , fed ne. lupi* , paffi funt. Confert præterea exemplum de
ceßitate moriantur, quod vires non habeant , fumptum ex A&is SS. Philææ, & Philoromi
quibus hoftibus obfiftant , Ita docent Raynau Martyrum apud Ruinart mum. 3. pag. 436. Prin
dus de Martyr, per peſtem part. 2. cap. 5. a n. 1. cipio fcilicet fæculi 1 v. uterque fuit pro Chrifto
ufque ad 6. Cardinalis de Lauræa in 3. lib. fent. ad mortem damnatus : cum autem irent ad lo
par. 2. tom. 3. diſp, 2o. art. 14 n. 266. 5 ſeqq, cum cædis, frater Philææ, qui erat unus ex Ad
Leflius de juflit. 5 jur. lib. 3. cap. I, dub, 3. n. vocatis, appellationem interpofuit , cui noluit
36. Molphef. in Summa traét. I. cap. I I. n. 3o. Philæas adhærere , malefaétum putans, fententiæ
Maurus Theolog, tom. 3. lib. I 1. quest. 97. n. I. Judicis refragari , licet non praefidio armorum ,
& 2. Schiara in Theologia bellica tom, 2. lib. 8. fed legum : Frater. Philææ, qui erat unur ex Ad
difficult. 22. Anaclet. Theol. moral, traċi. 7. qu, 6, vocati 1 , exclamavit dicen , : Philæa, abolitionem
difi. 3, num, 47. Fraffen. in fuo Scoto Academi petit. Culciamur revocan, eum dixit : Quud appel
co tom. 1o. tract. 1. diſp. 1. art. 1. queſt.3. verſ. lafti ? Pbilaea , refpondit : Non appellavi, abfit . Huic
Quarta tandem conditio, Clericat. de Baptifmo de infeliciffimo noli intendere . Et ego autem, magna ,
cif. 27. n. 14. Matthaeucc. prači. Theologo-Canon. ago gratia , Regibur , Ö Præfidi , quorum coheres
ad cau/ Beatificat. ό Canonizat. traéf. 4. cap. 1. fa&ur fum Jefu Chrifti . Item Phocas Imperator,
§ 1. num, 32. Cardinalis Gottus Theolog. tom. 13. ut enervatum militum. fuorum, robur erigeret
queſt, 2. dub. 3. §. 3. atque firmaret , probe- nofcens, non, viros tan
t

T. 5 Defumitur fundamentum hujus fententiæ tum, fed & feminas Martyrii, fpe fortiores fuif
ab exemplo Chrifti: nemo enim poteft effe Chri fe tortoribus, & tormenta & mortem previffe,
fti Martyr , nifi patiendo imitetur Chriftum in magnis ßudiis, petiit , ut ii, quos in bello ad
fua Paffione Martyrum exemplar ; & Chriftus. verfus Chriftianæ Fidei hoftes certantes occidi
quidem teftimonium perhibuit veritati patiendo, contigiffet , inter Martyres recenferentur. At re i
non armis pugnando, aut Tyranno obfiftendo , ftiterunt Conftantinopolitanus, & alii Antiftites
ut habetur , Petri 2, v. 23. Cum pateretur , non utentes potiffimum auétoritate S. Bafilii, qui in
comminabatur , tradebat autem judicanti fe injufie ; epifola 188, ad Amphilochium pag. 275. tom. 3.
& ut ex Ifaia cap. 53. v. 7. legitur Aëfor. 8. v. decreverat , ne fine prævia Poenitentia daretur
32. Tanquam ovis ad occifionem duétur efi , & fic illis facra Communio, qui in bello, feciffent ho
ut agnus coram tondente ſe ſine voce, ſic non ape micidium. Audita ergo tanti Patris fententia,
ruit os fuum . Idemque Salvator Lucæ 2 1. v. 16. Phocas ejus ceffit au&toritati, & ab inftituto re
č9 feq. mala prænuntians, & cruciatus, & mor ceffit; uti poft Theodorum Balfamonem refert
tes, dixit Apoftolis : Trademini autem a parenti Cardinalis Baronius ad an. 6io. num. 4. Infuper
bus , ò fratribus , & cognatis , & amicis , & mor de S. Bonifacio legitur, quomcdo una cum fo
te afficient ex vobis & Jc. In patientia veſtra Poſſi ciis cum perveniffet ad flumen Bortnam , & ibi
debitis anima r veftra r. tentoria fixiffet , ut baptizatis Sacramentum Con
6 Suffragatur Tertullianus lib. 4. adverfus Mar firmationis conferret, hi ex amicis in hoftes ,
eionem cap. 39. pag. 732. ubi Martyres appellans ex Neophytis in Li&tores mutati, fumptis armis,
oves, fubdit: Nemo oves appellat eos , qui in bel ad Sanétorum caftra devenerunt : famuli autem,
1o armati ô ipfi ex eadem feritate certante* ca cum id cernerent, armati contra furentis populi
dunt , fed qui in fua proprietate atque patientia de multitudinem San&tos tueri nitebantur. At San
denter potius femetipfos, quam vindicante * truci &tus famulos ad refiftendum paratos compefcuit
dantur. Certe enim in Paffione SS. Maurit ii , © dicens: Nolite, quæfo , pugnare, Filii mei , molite
Sociorum Martyrum ( apud Ruinart. n.4. pag.243.) adverfarii r bellum inferre, fed etiam pro mali* bo
fcripta a S. Eucherio Lugdunenfi Epifcopo Mar ma exbibere ; quemadmodum fufe refert Cardina
tyres praedi&i , qui Legionem Thebæam militum ]is Baronius ad ann. 755. num, 39. Demum He
conftituebant, pugnare poterant, fed noluerunt, rebertus in Quadripartita narrans mortem S.Tho
& patienter mortem pro Chrifto tolerarunt , Te mæ Cantuarienfis ait, ab eo Ædituos ecclefiæ
nemus ecce arma , Ö non refiftimur, quia mori , fuiffe reprehenfos, qui portarum obice milites
quam occidere , fatius malumus , & innocentes in excludere volebant, cum diceret, ecclefiam non
terire , quam moxii vivere peroptamur. Si quid in effe cuftodiendam more caftrorum . Quibus om
mor ultra ftatueri s , ß quid adhuc jufferir , ß quid nibus fi addatur , neminem ha&enus fuiffe in
admoveris, ignes, tormenta, ferrum fubire parati SS. Martyrum album relatum , qui reftiterit, &
fumus. Cbrifitanos nos fatemur, perfequi Cbriftia contra pugnaverit, ne moreretur, neque ex tot
* - milli
 L 1 B. III. C JAP. XVIII. Io9
omillibus Cruce fignatorum , àut Militum Hiero ceciderant ; cum tamen idem Leo IX. pro eis
folymitanorum, qui pro Fide, , bellando contra preces fuderit, Deumque rogaverit, ut de om
Infideles, in prælio mortui funt , cultum Mar nibus peccatis eos abfolveret , & in Beatorum
tyrum ullum habuiffe , aut habere in Ecclefia ; requiem introduceret , {ignum evidentiffimum hoc
nil clarius afferri poffe videtur, ut demonftretur , eft , eos non habitos fuiffe pro veris Martyribus.
repugnantiam morituri obſtare Martyrio, & mor. Ita fcilicet faétum hoc exponit , & perpendit
tis acceptionem non coa&tam, fed voluntariam Theophilus Raynaudus in traff de Martyrio per
omnino effe debere pro vera ratione Martyrii. peftem loc. cit. At aliter res ipfa exhibetur a Wi.
7 Adverfus hucufque addu&ta opponi poffe vi berto in vita prædi&ii S. Leonis apud Bollandia
detur, nonnullos pios viros in claffem Marty nos lib. 2. cap. 6. ad diem 19, Aprilis pag. 663.
rum recenfuiffe milites Chriftianos in bello pro apud Pagium feniorem ad am. Jo53. mum. 8. &
Fide morientes ; quemadmodum defumitur ex apud Pagium juniorem in vita S.Leonis IX. tom.
verbis Epifcopi Convenarum , milites ad prælium 1. Breviar. Romanor. Pontificum num. 48. Vir
paratos in facra expeditione hortantis, relatis Sanétur ... fuduit funera, caeforum honorifice pro
apud Raynaldum ad. an. 1213. num. 57. Ego vo curari , tumulam ; ea in vicina ecclefia ab antiquo
bis teſtis ſum, Ö in die Judicii fidejuſor exiſto ,diruta tempore : &, quoniam pro Fide. Cbrifii af
quia quicumque in ißo gloriofo occubuerit bello , fiéfæque gentis liberatione devotam mortem volue
abfque ulla - Purgatorii pana eterna premia ... .. runt fubire, multiplicibus revelationibus monftra
-

can/equetur, dummodo confeffus fit , & contritus , vit eos Divina gratia in caleſti regno perenniter
vel faJtem firmum habeat propofitum , quod ftatim, gaudere. Nam Ö ipß diverfis modis Tfe fe offende
peraéîo bello, fuper peccatis, de quibus nondum fe runt Cbrifiifidelibus dicentes , fe non effe lugendos
cit Confeionem, ofendet fe Sacerdoti; & ex epi exequiis funebribut , immo in fuperna gloria, San
ftola S. Ludovici Regis Franciæ inferta tom. I. êfis conjunéfor Martyribut. Ab eifdem quoque illo
ſupra cit. Geſtorum Dei per Francos pag. I 197. rum interfe&ioribus fuper ipfo , reftru&a venußo ope
ubi, fa&a mentione mortis Comitis Atrebatis re baßlica , ac concione Deo, fervientium ibidem ag
fui fratris, qui in bello occubuerat, fic ait : Ii gregata, omnipotentiffima Dei virtus multa, per eos,
lum praecordialem, & præclarum fratrem noßrum. exercet miraculorum inßgnia. Itaque, fi narrata
recolendae memoriae é) Atrebatenfem Comitem tem a Wiberto ferio examinentur, unufquiſque fa
poraliter am/%mur , quod cum cordir amaritudine cile deprehendere poterit, nullam S. Leoni ob
recolimus ® dolore ; licet de ipfo gaudendum, fit po. tigiffe revelationem; fuiffe ab ipfo mandatum ,
tiur, quam dolendum , quoniam, pro certo credimur ut corpora caeforum in ecclefia diruta fepeliren
& fperamur , cum corona Martyrii ad cæleftem eva tur; eumque occifos reputaffe cælefti gloria gau
laffe patriam, & ibi cum San&#w 1 Martyribus pe dere, cum mortui effent pro Chrifti amore ; re
τemniter congaudere ; cum quibus concordat con velationes autem de ipforum Martyrio, non fum
cio S. Joannis a Capiftrano fa&a Cruce fignatis mo Pontifici, fed aliis fa&as fuiffe, & quidem
fortiter pugnaturis adverfus Turcas infenfiffimos non devero Martyrio, ſed quodammodo de Mar
hoftes Chriftiani nominis, de qua apud Wadin tyrio ßmilitudinario ; nullumque de Martyrum
gum ad an. 1456. in qua Martyrer, qui contra cultu eis decreto in praedi&a hiftoria veftigium
Turcas pugnantes occumberent, fæpius vocat ; reperiri. Pius pariter Papa II. magna verborum
quibus addi poteft , nonnullos , Epifcopos una cum & rationum vi Chriftianis omnibus nuntiavit ,
aliis in Saxonia fuiffe necatos a Normannis fæ Turcas Europæ, Ecclefiæ univerfæ, & Italiæ,
culo 1x. eofque habitos fuife tanquam Marty imminere , atque adeo magna, qua pollebat ,
res, tete Mabillonio in annal. Benediči, tom. 3. eloquentia Chriftianos ad {acram expeditionem
iib. 38. num. 4o. pag. 227. Omnes ut Martyrer invitavit ; attamen nullum in fuis litteris Apo
habiti , quod in prælio contra Paganos pro falute ftolicis, protulit verbum, quo fignificaretur in eo
Patriae inito occubuiffent , in ipfo loco certaminir bello morituros Martyres effe. Simili modo fe
t Ebbecfiorfo. fepulti funt, ibidemque conditum Virgi. geffit S. Leo Papa IV. in concione , quam ha
num Benediciinarum carnobium, que Martyrum Re buit apud exercitum Francorum pugnaturum con
liquiis affiduum bonorem impenderent : Hæc nihil tra Saracenos, de qua in can. Omni, diſt. 23.
ominus, atque alia hujufmodi commode expli quæß. 8. Qmni timore , ac terrore depofito, contra
cari poffunt de Martyrio minus proprie fumpto, 1nimicor fan&iæ Fidei , & adverfarior omnium re
& admitti tanquam apta ad excitandos pugnan ligionum agere, viriliter ftudete. Novit enim Om
tes, utpote a Deo operis retributionem habitu nipotent , /, quilibet veftrum morietur, quod pro
ros, fi, pugnando contra lnfideles, in Charita veritate Fidei , & falvatione patriæ, ac defenfione
te, morientur; quemadmodum perpendit Raynau Cbriftianorum mortuus efi: ideo ab eo praemium cae
dus in trast. de Martyrio per peſiem par. 2. cap.5. lefte confequetur . Denique Bonifacius VIII. in
/ab n. 4. pag. 444. Profe&o Joannes. VIII. epift. bulla. Canonizationis S. Ludovici Regis Franciæ
66, col. 46. tom, 6. par. 1. collect. Harduin. interro tom. 3, par. 2. Bullar. nov. S. 7. pag. 89. ſermo
gatus ab Epifcopis Francorum , an qui pro de nem faciens de Roberto Comite Atrebate in
fenfione fan&ae Dei Ecclefiæ, & pro ftatu Chri terfe£to a Saracenis, cum utique dicit pro Fi
ftianæ religionis, ac reipublicæ in bello nuper de interemptum , fed Martyrem minime appel
ceciderant , aut in pofterum pro ea re cafuri lat. Quibus omnibus prævalere nec poteft , nec
erant , Indulgentiam poffent confequi deli&to debet fa&um a Mabillonio relatum, & fupra
, rum , reſpondit, eos ſalvos eſſe, ſi cum Catho expofitum , quod originem habuit vel a pio quo
lica pietate mortui erant, & fe illos, quantum. dam Fidelium affe&u erga defun&os, vel a ta
fas eft abfolvere, & precibus Domino commen cita conniventia Epico porum .
dare: quæ utique non dixiffet , fi eos, uti Mar 8 Ad rem de qua nunc agimus, examinanda
tyres agnoviſſet. Item, etſ. S. Bruno Signienſis eft etiam hiftoria S. Proculi Martyris Bononiæ
in vita S. Leoni r IX. divinitus dicat revelatum Prote&oris. Ferunt enim eum Martyrio coro
Pontifici fuiffe , Martyrii coronam eos fuiffe con natum fuiffe fub Imperatore Juftino, remque ita.
fecutos, qui ipfum fecuti in Apuliam pugnantes narrant. Marinus fcilicet Præfes Bononiam ad
- venit ,
 Ι ΙΟ DE SERV. DEI BEATIF. EI BEAT. CANONIZ.
venit, perfecutionemque excitavit adverfus Chri effe S. Proculi faétum ; ideoque ejus Aëta, quæ
ftianos; Proculus autem ad publicam vindi&tam circumferuntur, aut falfa effe , aut vitiata licet
concitatus, petitaque fandi copia ad Præfidem ejus fan&itas certa fit , nec ulla de ea rationa
admiffus , hunc fecuri interfecit, quam fub pal bilis moveri poffit controverfia. De prædi&o S.
lio celabat : cumque , aliquo tempore elapfo , Proculo poft primam hujus Operis editionem
Judæus eum patrati criminis accufaffet , carceri egimus in noftris adnotationibus ad A&a non
bus mancipatus, fa&um non negavit, eamque nullorum San&orum civitatis Bononiæ ibidem
ob rem morte multatus , Martyrum catalogo impreffis an. 174o. ubi , quæ modo di&a funt ,
adfcriptus eft : a quo quidem faéto potiori jure latius confirmantur. Hercules Maria Zanottus
inferri poffe videtur, vero Martyrio non obfta Bononienfis Canonicus Collegiatæ ecclefiæ S.Pe
re , fi Perfecutori ipfum in vadenti Martyr refi tronii , celebris verbi Dei præco & orator, an
ftat , & eum interficere tentans occumbat. no 1742. Bononiæ edidit hiftoriam S. Proculi ,
9 Verum, quemadmodum de Proculi fan&ti. in qua oftendere conatur, a Proculo Præfidem
tate dubitandum non eft, tete S. Paulino Na fuiffe occifum zelo Catholicæ Fidei , eumque in
tal. 9. v. 432. col. 638. ter Martyres eſſe recenſendum, & occiſionem
Vitalem , Agricolam, Proculumque Bononia con eſſe referendam ad ſpecialem Spiritus Sancti im
dit, pulfum : Si enim , ut ipfe ait , dubitari non po
Quos jurata Fide* pietatis in arma vocavit , teft de fan&itate Proculi , & de ejus Martyrio,
Parque falutiferis texit viétoria palmis omnia confonant, ut id quod ab ea fa&um eft ,
Corpora tranjfixor trabalibus inclita clavir. Deo fit adfcribendum. Porro nec dubitavimus
ita de A&torum finceritate maximo cum funda unquam, nec dubitamus de fan&itate & Mar
mento dubitari poteft. In primis quippe percipi tyrio Proculi. Dubium totum ver(atur in 'A&is,
haud poteft, quomodo S. Proculus mortuus fit quæ circumferuntur, contra quorum fincerita.
fub Juftino Imperatore , vel , ut alii dicunt , fub tem tot militant argumenta. Ceterum, cum nul
Rege Theodorico ; cum S. Paulinus de S. Pro lum extent indicium Divini impulfus, nemo eß
culo loquatur, San&us autem Paulinus vixerit qui non videat, tutius effe A&ta refpuere, quam
ante annum 4oo. Chrifti , uti bene adnotavit fa&um non probatum ad Divinum Numen re
Cardinalis Palaeotus in catalogo Sanctorum Bono ferre.
nienfium edito poft ejus Archiepifcopale. Rurfus fa 1o De neceffaria etiam Martyri patientia , & ,
&um , quod S.' Proculo , adfcribitur , licet rela de neceffaria quoque conftantia in Fide , & vo
tum a S. A ntonino, a quo poftea ceteri fuas luntate moriendi pro Fide ufque ad obitum , &
narrationes defumpferunt, incredibile tamen ad in ipfo obitu fermonem fa&turi utimur Ecclefiæ
eo ef} , ut in nova operum prædi&ti San&i edi au&toritate in hymno plurimorum Martyrum , ubi
t;one Lugduni fa&a anno ' 1586. qui editioni ipfi fic canitur: *

præerat , neceffe effe * exiftimaverit part. 3. pag. Cæduntur gladii * more bidentium ,
So3. in margine appdnere hæc verba: Facimur Non murmur reſonat, non querimonia,
inauditum , vix , ut puto , credibile. Poftremo Car Sed corde impavido men * bene confcia
dinalis Baronius in annal. ad amm. 3o3. num. 122. Conſervat patientiam.
notat, Acta vera Martyrii S. Proculi eſſe deper 1 I Suffragatur S. Auguſtinus lib. 2.2. de civi
dita , & hinc datam commentandi occafionem : tate Dei cap. 9. oper, tom. 7. col. 673. ubi ſic ex.
quod & antea afferuerat in notis ad Martyrol. tollit Martyrum mortem : Et ipfi Martyre, hu.
Rom. ad diem I. Junii , & fuper hoc argumento jus Fidei Martyres, ideft hujus Fidei tefie , fuerunt,
multa colle&a legi poffunt apud Bollandianos ad Huic Fidei teftimonium perhibentes mundum inimi
diem 1. Junii. Deuteronomii quidem cap. 13. v. siffimum & crudeliffimum pertulerunt; eumque non
9. jubetur , ut fi quis fuadere voluerit ut cul repugnando fed moriendo vicerunt. Pro iffa Fide
tus Diis alienis exhibeatur, is ftatim interficia mortui funt, qui haec a Domino impetrare poffunt,
tur: Sed ftatim interficter: fit primum manur tuaepropter cujus nomen occiß funt. Pro hac Fide præ
fuper eum , & poftea omnis populus mittat manum . ceffit eorum mira patientia Ö'c. De eodem argu
Item Elias zelo Dei Pſeudoprophetas occidi juſ mento pluribus in locis agit S.Do&or ; ut de ci
fit, 3.Reg. e. 18. v. 4o. Dixit eor Elia * ad torren vit. lib. 1o. cap. 2 1. epiſt. 185. & c.
tem Cifon , & interfecit eos ibi. Jehu pariter om 12 Ut quis ergo Martyrum catalogo adfcriba
nes Sacerdotes Baal callide convocatos necavit tur, fatis non eft, fi voluntarie mortem acce
4. Reg. cap. 1o. v. 25. Percufferumtque eor in ore ptet pro Chrifto , item fi ei mors ex odio erga
gladii, ό projecerunt militer , & Dace r. Demum Chriftum, & ejus Fidem inferatur ; fed etiam
lib. I. Macbab. cap. 2. Mathathias nolens obedire oportet, ut invi&te & patienter in eadem volun
injufto imperio Antiochi , & videns Judæum in tate perfeveret ufque ad obitum , atque in ipfo
omnium oculis idolis facrificantem fuper aram obitu ; uti etiam animadvertunt Cardinalis de
in civitate Modin , infiliens trucidavit eum fuper Lauraea in 3. lib. fent, tom. 3. part. 2. difp. 2o.
aram. Veruntamen de his occifionibus ita loquitur art. 6, num. 89. & Clericat. de Baptifmo decif. 27.
S. Auguſtinus lib. 1. de civit. Dei cap. 2 I tom. 7. num. I 5. Quocirca Joannes XXII. ut cetera præ
oper. Quafdam vero exceptione , eadem ipfa Divina tereamus , inquiſitionem committens Epiſcopo
fecit auétoritas , ut non liceat hominem occidi : fed Valentino in cauſa Cathalani Fabri, & Pafcha
his exceptis , quos Deus occidi jubet , five data le lis Religioforum Ordinis Minorum , qui Marty
ge , ßve ad perfonam pro tempore expreffa juffione. res dicebantur, cum fuiffent occifi in diœcefi
Mon autem ipfe occidit , qui minifterium debet ju Lugdunenfi ab Hæreticis, ufus eft his verbis re
benti, ſicut adminiculum gladius utenti & c. His latis apud Raynaldum ad an. 132 I. num. 17. Prae
igitur exceptis, quo , vel lex jufta generaliter, vel ſentium audioritate committimur Ö mandamus ,
ipfe fon , jußitiæ Deus fpecialiter occidi jubet , quif quatenus , vocati , & adhibifir tecum aliquibus pro
qui* hominem , vel fe ipfum , vel quemlibet occide bis viri r , tam de vita Ö' converfatione di&forum
rit , homicidii crimine inneétitur. Oſtendunt ni Fratrum , quam de profeffione Fidei faéfa pe? eos ,
mirum hæc omnia , a verifimilitudine alienum dum erant in agone recepti Martyrii confituti , ά'
de
 L 1 B. III. C.A P. XVIII. III
de fpontanea fufeeptione di&fi Martyrii , quam de &tus externos, uti fupra explicatum eft; hæc por
di£fir miraculis, ac ipforum circumßantiis univer ro certa cognitio haberi non poffit, nifi per a&us
Aer fecundum datam tibi a Deo prudentiam diligen £xternos continuatos ufque ad obitum, atque in
ter inquirens, Nobis, que inveneris, fludeas fide. ipfo obitu, quantum fieri poteft, exhibitos . Ad
1iter per tua * litteras nuntiare . Scriptum quippe verfaretur etiam Ecclefiafticæ difciplinae ; cum
eft : §}ui perfeveraverit ufque in finem , hic falvus vetera, media, & recentia Ecclefiæ monumenta
erit ; & alibi : Efto fidelit ufque ad mortem , plane demonſtrent , momentum fuiſſe conſtitu
ὸ dabo tibi coronam vitæ. Quod fi ex alibi di tum pro finali interna perfeverantia aflruenda in
cendis, in caufis Confefforum omnia fedulo pon verbis, fignis; & fa&is , quibus invi&i Martyres
deranda funt, ut , quantum fas eft , dignofcatur, inter atrocilima tormenta ufque ad obitum, & in
an in Dei gratia decedant ; potiori ratione in ipfo obitu patefecerunt, fe mori pro Chrifto, at
hanc ipfam rem, inquirendum erit in caufis Mar que in ea prima voluntate perfeverare , qua fe
tyrum , in quibus non integer vitæ curfus exa tormentis expofuerunt.
mini exponitur, uti fit in Confefforibus, fed ut 15 Dučto autem initio ab antiquioribus monu
plurimum
tu I .
in mortem
º
dumtaxat
•
ftri&te inquiri
-
mentis, quibus media, & recentiora fuccedunt ,
Ruinart ex pluribus codicibus manufcriptis Paf.
13 Defcendendo autem ad praxim, putant non fionem edidit S. Montani, qui mortuus eft fæ
nulJi , de conftantia Martyris moriendi pro Chri culo 1 1 1. in qua quidem fic legitur num. 14. &
fto , & ejus Fide ufque ad obitum , & in ipfo 15. pag. 24. De Martyrio proximo crefcen , propbeti
obitu , ideoque de finali perfeverantia Martyris ca voce clamabat: Sacrificans Diis eradicabitur, ni
non eſſe dubitandum, ſi ſignum contrarium non Jº Domino foli , Et boc frequenter iterabat infinuan;
appareat. Cardinalis Petra in comment. ad Conſtit. & inculcant , non licere , deferto Deo, ad fimula
Apoßol. tom. 3. pag. 13o, num. zo. fic inquit : Fi cra, 5 manufacta figmenta accedere 5c. Cum au
nis autem in perfeveranti Charitate requifita fatis tem jam carnifex immineret, & gladius fuper cer
probatur, ß non appareat/ gnum contrarium. Fufiuf vices ejus libratur penderet, expanfi, ille ad cælum
que id ipum docuit Cardinalis de Lauraca in fuf manibus , voce clara , ita ut non tantum ad aures
fragio, quod tulit in caufa Martyrii B. Joannis plebis , fed & Gentiler quoque ipfo fonur voci , fe
de Prado. Et ejus verba de perfeverantia in Mar riret , oravit rogant , & deprecans , ut Flavianur,
tyre requifita. Nemo ambiget , 6 audiat Sančiam qui per fuffragium populi ..... remanferat, fequere
AMartyrem Cyprianum fic docentem : Si Confeffor Fi tur die tertia . Apud Eufebium Pamphili Cæfa
dei non negavit , fed in tormentir occubuit , perfe rienfem Epifcopum in libro de Martyribus Palefij
veravit. Quis autem unquam id quæßvit de Mar næ cap. 8. pag. 422. fic defcribitur Pauli Mar
tyribur , qui in confeffione Fidei gccifi funt &c. ? tyrium , quod contigit principio faeculi quarti :
Legantur Martyrologia; legantur Martyria Sanéto Imminente confummationir fuae tempore, a carnifi
rum Petri, ô Pauli , qui per novem menfe , in car ce , qui caput ipß jam j, m erat praecifurur , bre
cere detenti , redeunte Nerore ex Achaja , accufati , ve temporis fpatium fibi concedi, flagitavit ; eo
quod impedirent pellicet , ne ad fuor amaßo* redi que impetrato , contenta voce primum quidem pro
rent, quia Cbriftianæ faétæ erant, occidi juffit funt, univerfa Chriftianorum gente prece , ad Deum fu
mulla tunc fa&a Fidei quaeßione. Immo plurimi Mar dit orant , ut iifdem reconciliari vellet , utque
tyres funt , qui in vincula pro Fide conjeéîi natu pax illi * , ac fecuritar quamprimum reftitueretùr :
rali morte in carcere decefferunt, nemine eorum de fubinde vero narratur , eum oraffe pro Judæis ,
perfeverantia edo&ło. pro Samaritis, pro Gentilibus , ut veram Ghri
14, Tantorum tamen virorum affertio, ut tu ftianam religionem fufciperent , poftea hæc ha
to recipi poffit , aliqua indigere videtur explica bentur: Poft bor omnes (o vere eximiam ®* inex
tione ; cum alia fit perfeverantia interna , alia plicabilem animi manfuetudinem !) pro ipfo Judice,
autem externa . Interna perfeverantia foli Deo a quo capitis fupplicio damnatur fuerat , pro Impe
eft per fe cognita : externa fubditur quoque Ec ratoribu* , ac pro ipfo etiam carnifice , qui cer
clefiæ judicio; & Ecclefiam quidem ab externa vicem ipfi jam jam erat præcifurur, illo ipfo , ò'
perfeverantía argumentum deducit , ut eo mo cunéfi* , qui aderant , audientibur , fupplex Deum
do, quo poteft, putet & credat , internam non omnipotentem rogavit , ne , quod in ipfum admir.
defuiffe , Sic ergo di&tum explicandum erit , ut, tebant , facimur illis imputaretur . Ex Agoni
cum conftat ex verbis & fignis externis de Mar bus Martyrum defumpta eft Paffio S. Arcadii
tyris interna perfeverantia ufque ad obitum , & relata apud Ruinart inter fæpe citata Martyrum
in ipfo obitu, nequaquam fit de praedi&ta perfe A&a, de quo nempe S. Arcadio' legitur nunv. 4.
verantia interna dubitandum; ita ut, fi quis de pag. 467. eum , invocato Deo, fecurum colla pa
ea rationabiliter dubium proponere velit , tenea raffe i&ibus bipennis , cum ei mandatum eft,
tur affertum Martyris receffum a prima volun ut manus extenderet : Profert illico manus , ò' ,
tate per alia verba , aut figna externa Martyris cum articulatim fecaretur , orabat : Manus tue ,
demon(trare. Quod fi allata memoratorum viro Domine , fecerunt me , & plafmaverunt me, da mi
rum fententia alio modo intelligeretur , videli hi intelleétum Ö'c. Infanur furore Judex , primum
cet, etiamfi Ecclefiae non conftaret de Martyris amputandam linguam mandare nefciverat , quæ ju
interna perfeveratia per a&us externos ufque ad giter Dominum in colluéfatione Martyrii confitem r
obitum , & in ipfo obitu, dubitantem in hoc re Tyrannum devičium oſtendebat - Deos nihil eſſe, ſed
rum eventu de interna perfeverantia, teneri ta folum Chriflum verum Deum , Ö* vi&orem accla
men id comprobare per fignum externum , per mabat : & ipfe jam fumma parte truncatur in dor
quod palam fiat receffus a prima voluntate pa fum fupinarijubetur. Refupinu, in terga Deum magis
tiendi pro Chrifto; falva reverentia, id putarem glorifican t , quod in Martyrio cælum fufpiceret, un
adverfari tum rationi , tum Ecclefiafticae difci. de peteret auxilium, pede r alacris porrigit, & cru
plina . Adverfaretur fcilicet rationi; cum in cau ra , & femora fimili crudelitate fecanda : & pro
fis Miartyrum Ecclefia debeat effe certa , quan tinur pede, articuli 1 , crura pedibur , femora coxen
tum licet , de finali perfeverantia interna per a dicibus , venter quoque coxis feva carnificum arte vi
duan
 1, 2 DE SERV DEI BEATIF, ET BEAT. CANONIZ.
duantur. Aaa SS, Faufli, Januarii , & Martia Martyrum Gorcomienfium ; itemque inter me ,
lis apud eumdem Ruinart fic eorum felicem obi dum Fidei Promotoris munere fungebar, & Po
tum defcribunt num. 1. fub fin. pag. 47o. Cumque ftulatores caufarum B. Joannis de Prado, & S.
perducti fuent ad locum fue Paionis, fe uno fpi Fidelis a Sigmaringa; tum illo, tum me videli
ritu plebem Cbriſti alloqui cœperunt dicentes : Vos, cet contendentibus , non eſſe ſufficienter proba
carifimi mei, ö Chrififidele; , nolite credere buic tos a&tus in ipfo Martyrii a&u neceffarios, ut Ec
inimico, ό diabolo, cujus tempus nunc eſt; ſedagno clefiae conftaret de finali perfeverantia, Pofłula
fcite, vo , ad Dei fimilitudinem & imaginem effe toribus autem excipientibus, & invi&e oftenden
fa&o , &c. Vor iraque contemnente* huju* injuriam tibus prædictorum aếtuum interventum.
confitemini Cbrifium Jefum , & foli Deo fine ceffa 16 Opponi utique poffet hucufque addu&is ,
tione quotidie referte laudes. In Februario Bollan nonnullos coli in Ecclefia tanquam Martyres ,
diano tom. 3. ad diem 2o. Martyrium exponitur ge quorum perfeverantia ufque ad obitum, & in
SS. Sadoth Epifcopi, & aliorum centum & vi ipfo obitu conftare non potüit. Ceteris namque
ginti ogto in Perſide, qui, cum perveniſſent ad exemplis omiffis, celebre eft illud S. Juliani, cu
Iocum, in quo erant Martyrio initiandi , fic Jo jus Martyrium fic narratur a S. Joanne Chryfo
cuti funt pag. 176. Benediĉius es, o Deus, qui nos ftomo hom.75, tom. 2. oper. n. 3. pag. 676. Allato
hac gratia dignatus ei , nec defpexifii orationem no facco , & arena completo, cum in eum fcorpioner,
fram, fed banc nobis coronam dediffi :. nofli enim , vipera * , & dracones injeciffet , cum iliis & san
Domine, quomodo-eam quæßverimus &c. Atque in čium injecit , Ö in mare demi/ít. At refpondetur,
rorum ore non ceffavit hæc Divinæ gloriæ celebra non fine caufa di&um fuiffe, quod conftare de
tio, donec ultimur occifus eft . In Martio Bollan bet de interna perfeverantia per actus externos
diano tom. 3. ad diem 22. ubi extant A&a S. Ba ufque ab obitum , & in ipfo obitu quantum fieri
filii Ancyrani Presbyteri , dum humi ftratus tor poteß : ex quo fit , ut de finali perfeverantia S.
queretur, ſic refertur Dominum oraſſe pag. 383. Juliani fufficienter' conftare dicendum effet ex ejus
iumen meum , Cbrifte , & fper mea , Jefu , portus geftis & fa&tis antequam in faccum conjiceretür ;
tranquillus in tempeftate periclitantium, gratias ti quæ nimirum idem S. Joannes Chryfoftomus te
bi ago, Domine Deus Patrum meorum, quia eruißi ftatus eft his verbis loc. cit. pag. 675. Exiliebat
animam meam ex Inferno inferiori &c. Æternæ quie ex Martyris ore vox fanéta , ßmulque cum ipfa lu
fi* bere ; efficiar propter promiffionem Patribus meis men radio folarifplendidius eliciebatur. De S. Eufta
fa&fam a Pontifice Magno Jefu Cbrifto Domino mo chio , cujus celebris eft memoria in utraque Ec
fìro, per quem in pace fufcipe fpiritum in bac con clefia, Occidentali fcilicet & Orientali, uti col
feffione perfeverantis , quia tu mifericorr , ò' longa ligitur ex monumentis relatis apud Baillet in ejur
mimis es , & multæ mifericordiæ &c. Hac oratio vita ad diem 2Q. Septembris , fic legitur ad eam
ne completa, velut fuavi fomno captus tradidit fpi dem diem in Martyrologio Romano: Paffio San
ritum ferramentis confo[Tuf. In Aprili Bollandiano ètorum Martyrum Euftacbii , ò Tbeopifii, uxorir
rom. 3. ad diem 28. habentur A&ta S. Patritii Epi. eju* cum duobus filiis Agapio, ô Theopifio , qui
{copi, & Martyris, ubi pag. 577, Ab irato Pro fub Hadriano Imperatore damnati ad beßiar , fed
confule per milites educi , & fecuri percuti ef juf Dei ope ab iis nil læß, in bovem æneum candentem
' fuu ; quapropter tenßr in cælum manibus , Deus om inclu/ Martyrium confummarunt . Neque tamem
\ nium Rex, orabat , & Domine &c.. Affiße oppeten de fufficienti probatione perfeverantiæ ufque ad
ti mibi mortem in confeffione Fidei tuæ. Quæ cum obitum & in . ipfo obitu dubitandum effe vide
finiffet , poßtir genibu* , capite caefur fuit. Similia tur, quamvis poft inclufionem in bovem æneum.
habentur de Martyrio S. Flaviani apud Cardina nullum fortaffe habitum fuerit fignum ejus exter
lem Baronium in annal. ad an. 262. num, 24. Ö num ; non nifi quia figna externa non defuerunt
feqq. de Martyrio SS. Martiniani & Saturiani apud ufque ad di&um tempus, tefte Nicephoro lib. 3.
eumdem ad an. 456. mum. I 3. de Martyrio S. Leo. cap. 29. qui S. Euftachium appellat alterum Job,
degarii, & de Martyrio S. Kiliani , & Sociorum ut etiam monet Cardinalis Baronius ad an. 1 2o.
apüd eumdem ad an. 6S5. num. 22. & ad an. 689. num. 6. Similia dicenda funt de illis Martyribus,
num. 1o. de Martyrio S. Eadmundi Regis Anglia: quorum mentio fit ex Dionyfio Alexandrino apud
apud eumdem ad an. 87o. num. 42. de Martyrio Euſebium hiſtor. lib. 6. cap. 42. pag. 3o8. & qui
S. Everardi in ii/d. annal. ad an. 1oo8, num. 9. commemorantur in Märtyrologio Romano ad
de Martyrio demum S. Thomæ Cantuarienfis ad diem 22. Decembri 1 . Hi funt San&us Cheremon
an. 1 1 7o. mum. 47. Item, cum ex alibi di&tis con Epifcopus Nilopolis , aliique plurimi , quorum
ftet, Viginti fex Martyres Japonenfes Ordinis S. alii , fæviente Decii perfecutione , fuga difperfi
Francifci Fratrum Difcalceatorum fuiffe in Bea in ſolitudinibus errantes, a beſtiis interempti ſunt,
torum Martyrum album relatos ab Urbano Pa alii fame, frigore , ac languore confumpti , alii
pa VIII. iâ relatione Rotæ Auditorum juxta a barbaris, & latronibus necati : ultimi enim a
morem tunc temporis receptum exhibita eidem &tus eorum , qui a beftiis confumpti funt, a ne
Pontifici haec de praedi&is Dei Servis referuntur mine obfervari potuerunt ; fed ab antecedenti
art. 2. Beati Martyrer tam in carceribu r , quam per bus, quantum fas eft , argumentum ad confequen
viam , & in ipfo patibulo conßantiffime ufque ad tes & ultimos a:tus fatis aptum deduci poteft .
mortem Fidem Catholicam prædicabant , ut deponunt Ad rem quoque facit exemplum caufæ S. Joan
decem novem tefter de fcientia & vifu. Confimilia nis Nepomuceni , qui e ponte in flumen præci
leguntur in relatione eorumdem Rotæ Auditorum pitatus in eo merfus eft, ne figillum facramen
in caufa Servi Dei Jofaphat Archiepifcopi Pol talis Confeffionis frangeret. In ejus quippe cau
locenfis in album Beatorum Martyrum pariter re fa refoluta fuper dubio Martyrii & caufæ Mar
lati ab eodem Urbano VIII. uti videri poteft in tyrii, dum ego effem Fidei Promotor , de ejus
citata relatione part. 3. Denique hæc eadem com perſeverantia finali documenta exhibita ſunt uſ.
probantur ex quæftionibus & controverfiis inter que fere ad momentum, quo de ponte dejectus
Petrum Francifcum de Rubeis Fidei Promotorem, eft. Cum enim mortem füam prævidiffet, eam
& Poftulatores caufarum B.Petri de Arbues , & BB. que fe evaurum ciret, cramentalemn C1
 . . . L I B. 1 II. C.A P. XVII. I 13
feßionem revelaffet ; nec blanditiis , nec minis tat , quia ego dimitto , pietatir δ' patientiæ tantæ
unquam vinci potuit, ut quærenti Tyranno , verbum fepius repetendo. Deinde fic tram fixus acer
quæ injuße petebat, patefaceret , Parricidii reus bitatem illati vulneris fpe calefiium efi oblitus, &
lege Pompeja infutus culeo cum cane, gallo in infanti fue pretiofe mortis articulo cum muni
gallinaceo, vípera, & fimia in mare projicieba ferii fui Sociis, que Fidem promoverint & pacem,
tur, fi mare proximum erat, &, fi mare pro non deßnem * ordinare, poft multa * demum oratio
ximum non erat, ex Hadriani conftitutione ad ne* in Cbrißo feliciter obdormivit. Confert quo
beftias damnabatur; uti habetur in i. Poena ff. ad que exemplum Martyrii S. Petri Martyris. Ha
i. Pompejam , de parricid. Unde Cicero in orat, buit nempe & ipfe voluntatem fubeundi Marty
pro Roſcio Amerino c. 25. Quanto Majores noſtri rium, cum id crebris fupplicationibus a Deo
fapientiur ? qui cum intelligerent , nibil effe tam poftulaffet. Dum autem Como Mediolanum per
fanéfum , quod non aliquando violaret audacia , fup geret ad exequendum mandatum contra Hære
plicium in parricida , fingulare excogitaverunf, ut ticos fibi ab Apoftolica Sede commiffum , uti
quor natura ipfa retinere in officio non potuiffet , publica praedicatione praedixerat, Martyrio coro
ii magnitudine pænæ maleficio fummoverentur; in natus eft, Hæretico eum ex improvifo mortali
fui voluerunt in culeum vivor , atque in fu vulnere fauciante. In bulla porro Canonizatio
men dejici . Et eo ufque , proceſſit Tyranno nis ejus leguntur hæc verba tom. 3. Bull. nov. §.
rum fævitia in Chriftianos , ut eos nedum 4. pag. 33 1. Sacrum autem illius caput gladio cru
morte afficerent , fed eo horribili mortis ge deliter impeten r, diri r in tpfo impre/fir vulneribuy,
nere mori , aliquando voluerint , ad quod in Ö fatiato fanguine Jufli enfe, venerandum illum
fames parricidæ juxta ipforum leges damnaban non divertentem ab hoſte, ſed exhibentem ſe proti
tur. - -
nur bofłiam , Č) ceforir fubftinentem in patientia
17 Item opponi poſſet, in ſuperioribus dićtum truce r i&fur dimifit ( fpiritu petente fuperna ) in
eſſe, neceſſariam eſſe in Adultis Martyrii acce ipfo loco Paffionis occifum. Ipfo quoque facrilego per
ptionem per a&tum voluntatis ; atque ideo non cufuras in Cbrifii Minifîrum geminar inculcante, ille
fufficere acceptionem interpretativam, {ed a&ua non queruloſa voce murmurans, ſed ſufferens omnia pa
1em effe optimam, virtualem autem , quæ non tienter fuum Domino fpiritum commendabat dicens :
fit retraêtata, & influat in aêtum, effe fufficien In manus tua*, * Domine, commendo fpirutum meum.
tem ; demum verum , fatis effe etiam habitua Symbolum etiam cæpit dicere Fidei , cujus nec in hoc
lem, puta, fi quis aliquando Martyrium optaf articulo defiit effe præco. Item B. Petrus de Ar
fet, poſtea nihil de eo cogitans, fed prædicans, bues inter Beatos Martyres folemniter anno 1664.
aut aliud quid meritorium faciens per infidias relatus eft, quemadmodum vifum fuit lib. 1. hu
occideretur in odium Fidei. Ex quibus fcilicet jus Operij cap. 24. n. 6. Habuit fcilicet etiam is
inferri poffe videtur, non effe abfolute & Gm voluntatem moriendi pro Chrifto; Inquifitoris
pliciter neceffariam ad Martyrium probationem enim Fidei fungens minifterio in Aragonia adver.
internæ perfeverantiae finalis per a&tus externos. fus Judaicam perfidiam, admonituſque ab amicis
Verum quae fupra di&a funt, ob eum finem di & confanguineis, ut , fi vitæ confulere vellet , fu
&a funt, ut adverfus nonnullos oftenderetur , fcepto fe officio abdicaret, conftanter refpondit,
neceffe effe ad Martyrium, ut mors acceptetur fe ob talem caufam libentiffime mortem fubiturum,
per a&um voluntatis; atque ut exponerentur ea, idque unice optare, ut ex malo Sacerdote bonus
quæ docent Theologi agentes indiftin&e de Mar fieret Martyr. Porro condu&i ad necem ficarii
tyrio, hoc eft non diftinguentes Martyrium co ipfum in Choro orantem ex improvifo iterato
ram Deo a Martyrio coram Ecclefia. Admiffo vulnere lethaliter affecerunt : cumque biduum
ergo, ut morientes in fupra recenfito rerum even fupervixiffet, Deo gratias fæpe egit , quod pro
tu, Martyres fint coram Deo, Martyres tamen Fidei defenfione mortem fubiret , preces effudit
forfitan effe non poffent coram Ecclefia; præci pro Perfecutoribus, & poft recepta Ecclefiae Sa
pue vero, fi aliqua temporis mora interceffìffet , cramenta feliciter in Domino obdormivit, ut
intra quam Dei (ervi, qui voluntatem virtua ex A&is ejus caufae colligitur.
lem habuerunt Martyrii, potuiffent per a&us 18 Demum opponi poffet , nullo modo con*
externos fuam in voluntate perfeverantiam pa ſtare de perſeverantia finali interna per actus ex
tefacere. In primo hujus Operis libro a&um eft ternos ufque ad obitum , & ipfo obitu continua
de Martyrio B. Petri de Caftro novo. Habuit tos : quamobrem, ut in primo libro vifum eft ,
ille profe&o voluntatem fubeundi Martyrium , nonnulli putant , per figna & miracula, quae re
cum a fuo munere non deftiterit ob minas Co quiruntur etiam in caufis Martyrum , probari in
mitis Tolofani, qui mortem ei fuerat commi ternam perfeverantiam finalem . Verum , utcum.
natus. Q;uodam autem mane, cum , Miffa cele que id fit , omnino dicendum eft, fatis conftare
brata, fe ad tranfitum fluminis pararet , unus ex Ecclefiz de per[everantia finali interna, fi non
Comitis fatellitibus, qui ignotus cum Dei Ser defint a&us illi externi ufque ad obitum , & in
vo fuerat hofpitatus, ipfum omnino ignarum ipfo obitu, quantum fas eft , continuati; cum
vulneravit. Et quidem ad rem noftram ecce ver Ecclefiæ judicium , quod intus eft, `immediate
ba epiftolæ Innocentii III. in Bull. nov. tom. 3. non refpiciat, fed Deus folus fit verus & unicus
pag. 12o. In craffinum itaque, mane faéìo , & Mif fcrutator cordium : ex quo fit , Ecclefiam extrin
*. fa celebrata de more, cum innocui Cbrißi Militer fecis illis probationibus edoétam bene judicare, Dei
( Petrus videlicet cum Sociis ) ad tranfitum flu Servum in Fide , & voluntate patiendi pro Chrifto
nimi, fe pararent , unus de pradiéfi r Satanæ fatel perfevera(fe ufque ad obitum , atque in ipfo obitu,
litibus lanceam Juam vibran * prænominatum Petrum & gratiam ac pœnæ remiffionem obtinuiffe eo
fupra Cbriftum petram immobili firmitate fundatum momento, poft quod immediate mortuus eft ,
tantæ proditionis incautum inter coftar pofterius vul cum eodem momento Martyrium cenfeatur con
neravit. Qui piur in impium refpiciens percuffo fummatum ; uti bene explicant Raynaudus de
*em , & Cbrißi Magiftri fui cum Beato Stephano Martyr. per peftem part. 2. cap. 6. num. 25. Car
fecutur exemplum dixit ad ipfum: Deus tibi dimit dinalis Capifucchius • in controverf. de Martyrio
ILib. III. P ди«f. 2.
 º

II 4 DE SERV, DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.

guaß. 2 §. 19, čj /eq. Cardinalis Gottus Theol. roris, Donati, Firmati Diaconi, Fauſti, alio
iom. 2. sin , 3. part. quæß. 2. dub. 5. Ș. 3, n. 18. rumque triginta Monachorum, qui a Manucha
*) 19 Martyria in Ecclefia celebrantur plurimo Pirata pro Chrifti Fide necati funt. Et die 24.
rum, qui in eodem, a&tu mortem , pro Chrifto O&tobris Paffio SS. Aretæ, & Sociorum trecen
fubjerunt. Die 12. Januarii celebratur Paffio torum & quadraginta tempore Juftini Imperato.
Sanétorum quadraginta , duorum Monachorum , ris fub Dunaan Judæo Tyranno. Defumpta hæc
qui pob cultum fan&tarum Imaginum fub Con funt ex Martyrologio Romano; & alia plura in
ftantino Copronymo faeviffime cruciati Martyrium eo fortaffe extant exempla magni numeri Mar
compleverunt. Die 13. ejufdem menfis celebra tyrum eadem occafione infimul interemptorum.
tur Martyrium San&orum quadraginta Militum , Porro nec ex A&is, nec ex hiftoriis perfeveran
qui fub Gallieno Imperatore pro confeffione ve tia finalis uniucujufque per actus externos uf
ræ, Fidei mortem recipere meruerunt. Die 14, que ad obitum continuatos probata fuit , aut
ejufdem menfis celebratur Martyrium San&orum probari potuit: Probatio quoàd nonnullos præ
quadraginta trium , Monachorum, qui pro Chri di&to modo fa&a eft ; & quoad alios, quorum
ftiana religione a Blemmiis occifi, fùbt. Eodem nomina itidem recitantur, non alio modo fa&a
que die colitur Martyrium triginta & o&o Mo dici poteft, quam per aëtus quofdam anteceden
nachorum a Saracenis pro Chrifti Fide interfe« tes : quibus patefecerunt fe promptos, & para
&torum. Die 28. ejufdem menfis recolitur me fos, ut mortem pro Chrifto fubirent , & quibus
• moria plurimorum SS. Martyrum, qui faétione. mors fucceffiffet invi&to animo tolerata. In Con
Syriani Ducis Ariani, dum in ecclefia Syna gregatione facrorum rituum (ut alibi vifum eft)
xim agerent, diverſo mortis genere ſunt inter feliciter refoluta fuit caufa viginti {ex Martyrum
empti. Die 9. Februarii celebratur Paffio SS, Japonenfium . Eumdem quoque finem habuit
Alexandri , & aliorum triginta & o&o- corona caufa decem & novem Martyrum Gorcomien
torum. Die 17. ejufdem menfis Paffio S. Fau fium. Et paucis , ab hinc diebus propofita fuit
ftini cum aliis quadraginta quatuor Sociis. Die caufa Ignatii Azevedi , & triginta novem So
uo. Martii Paffio quadraginta duorum Marty cietatis Jefu infimul interemptorum pro Chrifti
rum. Die 22. Septembris Paffio SS. Martyrum Fide. Qyod fi quis, ea qua decet atientione aut
Thebæorum Mauritii , Exuperii, Candidi, Vi relationem Rotæ Auditorum in caufa Martyrum
aoris , - Innocentii , & Vitalis, cum Sociis ejuf. Japonenfium, aut proceffus reliquarum duarum
dem Legionis, qui fub Maximiano, pro Chrifto caufarum perlegerit , facile d gnofcere poterit ,
necati fuerunt. Die 5. O&obris Paffio SS. Mar finalem perfeverantiam quoad nonnullos primo
tyrum Placidi Monachi , & Fratrum ejus Euty modo , & quoad majorem numerum aliorum;fe
chii , & Viétorini, ac Flaviæ Virginis eorum fo cundo modo fuiffe probatam. * -
.

с А в U т р в с 1 м u м м о м u м. .. . .
De caufa Martyrii ex parte Martyris.
1N fuperioribus nonnulla procedere, dum loquimur de Martyre. Optime
di&a funt de caufa Mar autem id explicat S. Auguftinus lib. 2. contra epi
tyrii , quod attinet ad ßolam Gaudentii cap. 2o. ( tom. 9. oper. col. 645.)
Tyrannum ; nunc au ubi redarguit Donatiftas, qui fodales & hærefis
tem principaliora qua focios, qui patienter moriebantur, Martyres &
dam addenda funt de ipfa Beatos praedicabant : Rečte iſta dicerentur a vobis
Martyrii caufa , quod quærentibur Martyrum gloriam, ß baberet ir Mar
fpeétat ad Martyrem . tyrum caufam. Non enim felicer , ait Dominur , qui
Deficiente quippe ido mala ifta patiuntur, fed qui propter Filium homi
' nea caufa , Martyr effe nis patiuntur, qui eft Chriftur Jefus . Tum in Pfalm.
non poteft, qui moritur, etiamfi præmiferit ea 34. n. 13. col. 244. tom. 4. oper. ad illud , Domi
omnia, quæ in fuperioribus diétum eft effe præmit nu* meus in caufam , meam , fubdit : Neumo ergo di
tenda , & etiamfi in ipfo obitu eximiæ fortitudinis , cat, perfecutionem patior. Non ventilet paenam ,
atque conftantiæ manifeftiffima prætulerit indicia , fed probat caufam ; ne , ß caufam non probaverit ,
Repetimus itaque, Martyrem non fieri poena, fed numeretur cum iniquis. Concordat S.Joannes Chry
caufa : tum dicimus, Fidem credendorum, vel fotomus orat. 4. contra Judeos (num. 3. pag.618.
agendorum effe unicam caufam Martyrii, etiam tom. 1. oper. ubi hæc habet: Nam latronibus la
ex parte Martyris, eam vero coinquinari , & in cerantur latera , & monumentorum perfofforibur , &
eptam evadere , fi moriens inanem gloriam apud præfigiatoribus. Verum idem patiuntur ô Marty
homines quærat & exoptet ; itemque ad Marty rer. Faéfa quidem funt eadem , ceterum animus Ö*
rium non fufficere , fi quis moriatur pro aliqua caufa, cum baec fiant , non eft eadem ; eoque pluri
re, licet vera , fed fibi per lumen naturale pro mum efi difcrimini , inter hos , & illo *. Sicut igi
pofìta ; aut pro aliqua veritate fibi uni revelata; tur in illis non tormentum tantum expendimus , fed
aut pro quæ{tione adhuc ab Ecclefia non definita; prius animum & caufam , ob quam cruciatur infe
aut ex ratione philofophice dumtaxat bona; aut runtur, confideramur : & ob id Martyre , amamur ,
denique ut aliquem articulum tueatur in fe fal non quod crucientur, fed quod ob Chrißum crucia
fum , fed quem ipfe putat invincibiliter effe ve tus ferant : contra latrone r. deteflamur, non quia
rum, & ad Fidem Chri(tianam pertinere , puniuntur, fed quod ob malefaéfa puniuntur. Ad
z Defcendendo ad horum omnium probatio ditur S. Gregorius lib. 2. indi&#. 1o. epift.5 1.
nem, cum dixerimus & comprobaverimus, Mar (col. 615. tom. 2. oper. ) Prima itaque epiftolæ ve
tyrem non fieri poena, fed caufa, dum loquere ftræ fronr gravem vos pati perfecutionem innotuit :
mur de Tyranno; nunc oftendendum eft , id ipfum quae quidem perfecutio non rationabiliter fußinetur ,
педиа
 /
* L IB. III. C .A P. X1X. 1 15
nequaquam proficit ad falutem ; nam nulli far eß caufa ; unde & Beati Joannis Baptißæ Martyrium
retributionem praemiorum expeéfare pro culpa. De. in Ecelefia celebratur, qui non pro neganda Fide ,
betis enim fcire, ficut Beatur Cypriamur ait , quia fed pro reprehenfione adulterii mortem fußinuit. Et
Martyrem non facit paena , fed caufa. Dum igitur in refponfione ad primum : Et ideo ut Chriftianus
ita ßt, incongruum nimis eft , de ea vor , quam patitur, non folum qui patitur pro Fidei confeffione,
dicitis, perfecutione gloriari, per quam vor conßat quæ fit per verba fed etiam quicumque pátitur pro quo.
ad æterna præmia minime provebi. Alia plura col cumque bono faciendo, vel pro quocumque peccato vi.
le&a ad rem legi poffunt apud Theophilum Ray tando propter Chriftum , quta hoc totum pertinet ad
naudum de Martyrio per pefiem par. 2. cap. 1. num. Fidei proteftationem . Et in 4. fent. dift. 49. q. 5. art.
n8. & feqq. apud Hurtado de vero Martyrio tr. 3. ad 9. Caufa fufficiens ad Martyrium non folum
4. refolut. 25. apud Antonium Dadinum Altafer eft confeffio Fidei , fed quæcumque alia virtus non
ram in obfervat. ad epift. S. Gregorii lib. 2. epiß. politica, fed infufa , quæ finem babeat Cbrißum ;
36. pag. 91. & 92. & ea refumi poffunt, quae a quolibet enim aéiu virtutis aliquis tefli , Cbrißi ef.
Nobis di&a funt lib. I. hujus Operit cap. 3. ficitur , in quantum opera , quæ in nobis Chriflur
иит7. б. perficit, teftimonium bonitatis ejus funt : unde ali
3 Unicam & veram Martyrii caufam dicimus quæ Virginer funt occife pro virginitate, quam fer
etiam ex parte Martyris Fidem credendorum, vel vare volebant, ficut Beata Agnes , & quædam aliae,
agendorum. De Fide ſcilicet credendorum extat quarum Martyria in Ecclefia celebrantur . Et in
teftimonium in Euangelio Luc. 12. 8. Quicumque epißolam ad Romanos cap. 8. le&}. 7. in verb. Sicut
confeffur fuerit me coram hominibus , & Filius ho fcriptum eft: Martyrem enim non facit poena , fed
mini , confitebitur illum coram Angelis Dei . Qui caufa , ut dicit Auguftinus. Unde dicit (propter te )
autem negaverit me coram hominibuf , negabitur co. Matth. 1o. Qui perdiderit animam fuam ( id efl vi
*am Angelis Dei. Quod etiam diétum fuerat c. 9. 26. tam ) propter me, inveniet eam. 1. Petr. 4. Nemo
Λ'am qui me erubuerit , ô meor fermones , hunc Filius veftrum patiatur ut fur, aut bomicida ; fi autem ut
Bominis erabefcet , cum venerit in majeftate fua , Ö* Cbrißianus , non erubefcat . Patitur etiam propter
Patris , ò' San&iorum Angelorum. In quorum qui Chrißum , non folum qui patitur propter Fidem Cbri
dem Martyrum claffe recenfendi funt omnes illi , fti , fed etiam qui patitur pro quocumque jußitiæ
qui mortui funt ob prædicationem , feu confef opere pro amore Chriſti, Matt. 5. Beati, qui per
fionem credendorum , puta myfterii Sanātifiima fecutionem patiuntur propter juftuiam , Adhærent
Trinitatis , Incarnationis Filii , Divinitatis Spi autem S Joannes a Capiftrano in fpecul. confcient.
ritus San&i , & Filii , & alicujus, vel aliquorum , part. ult. num. 144. & feqq. inter traéfatus magnos
aut omnium Catholicæ Fidei articulorum ; juxta tom. 1. pag. 357. S. Antoninus in Summa tit. 3 1.
illud, quod habetur in Symbolo , quod San&o cap 9. $. I. & Sotus in 4, fent. dift. 18. quaeft. 4.
adfcribitur Athanafio: Quicumque vult falvus ef art. 5. pag. 814. ubi agens de revelatione figilli
fe, ante omnia opus eft, ut teneat Catholicam Fi Confeffionis, pot relatam fingularem aliquorum
dem , quam niß quifque integram , inviolatamque opinionem , ut Sacerdos non teneatur mortem
fervaverit, abfque dubio in æternnm peribit; & jux oppetere, ne revelet ſigillum Confeſſionis, ſub
ta Fidei profeßionem a Pio IV. editam fecun dit : Eft tamen error non ferendur talis opinio, quia
dum Concilii Tridentini fuafionem : Hanc veram mon folum ad famam uniur perfonæ conjicienduj eft
Catholicam Fidem , extra quam nemo falvur effe oculur , fed ad Sacramenti cuftodiam , pro quo fer
poteß, quam in præfenti fponte profiteor & veraci vando in Eccle/ia Sacerdotale officium Sacerdotem
ter teneo, eamdem integram & inviolatam ufque ad obligat millier oppetere mortem. Aflenf. in Summa
extremum vitae fpiritum conftantiffime , Deo adju part. I. lib. 2. tit. 33. quaeft. 4. Leffius de juff. &
vante, retinere & confiteri, atque a meir fubditi , , jur. lib. 3. cap. 1. dub. 3, num. 38. Thomas a Jefu
vel ab illir , quorum cura ad me in munere meo de proc"rand. om. Gent.ſalut. lib. 5. part. 3. dub. 3.
fpečkabit, teneri, doceri, G’ prædicari, quantum in verf. Quarta conditio , Layman Theolog. moral.
me erit , curaturum , fpondeo, voveo , ac juro, &c. part. 3. feéf. 3. fub num. 5. verf. Notat autem , &
Olim qui innocenter, five ut aptius loquamur, tra&#. 3. part. 3. cap. 1. num.6. verf. In primir no
fine fua culpa moriebantur, pro Martyribus ha tandum, Caſtellin. de certitud. glor. Sanctor. cap. 8.
biti ſunt, veluti ſapienter adnotavit Mabillonius punći. 2o. 9. 4. & latius in traći. de inqui/it. mi
tom. 3. annal. Ord. S. Benedicti pag. 399. ubi lo racul. in Canoniz. Martyr. punét. 2. fub. num. 3. 7.
quendo de morte Caroli Regis Francorum , quem 9. & 10. Trullench. in precept. Decalog. tom. 2.
Heribertus Comes ab annis fex in cuftodia de lib. 5. dub, 2. fub num 3. verf. Licet ut tales, Ver
tinuerat, inquit: Carolum Regem ut Martyrem, & ricell, de Apoßol. Million. tit. 1. gueß. 69. num. 3.
Sanéium habitum fuiffe , teßis eft Hugo Abba , Fla Hurtado in tr. de vero Martyrio tr. 4 reſol. 25.
viniacenfis , pro more fcilicet illorum temporum , §. 2. Cardinalis de Lauraca in 3. lib. fent. tom. 3.
quibus qui innocenter cædebantur, Martyre, ô San par. 2. diſp. 2o. art. 7. Salmanticen. tom. 3. curſ.
&fi vulgo audiebant. A t , utcunque fit de his, ho Theolog.tr. 9. difput. 3. dub. 2. $. 1. Auctor tracta
die certum eft , veram Martyrii caufam ex parte tus de Canonizatione Sanctorum ad Cardinalema
Martyris effe etiam Fidem agendorum : fi enim Montis Regalis cap. 4, Clericat. de Baptifmo decif.
aliquis moriatur pro exercitid alicujus virtutis, 27. num. 9. & 1 1. Gobat in Theolog. experiment.
in quam cadit præceptum , aut confilium Fidei, tra&#.2. caf. 18. [eé?. 1. num. 6oo. & /eqq. Anaclet.
quæ dici poteft profeffio Fidei in faéìo , hic utiin Theolog, mor. traði. 7, dift. 3. queft. 6, num. 43.
que Martyr et, nec caufam ad Martyrium fuf Guyet de feflis propriis San&orum lib. 2. c. 7. qu.
ficientem deeffe dicendum eft. Do&trina hæc eft n 3. Auditores Rotæ in relatione Beati Jofaphat
S. Thomæ, cui ceteri adhærent , in 2. 2. qu. 124. Pollocehfis pa. 2. §. Demum de ratione. Ex Sotò di
art. 5. Et ideo omnium virtutum opera , fecundum &tum eft, morientem , ne figillum Confeffionis re.
quod referuntur in Deum , funt quædam proteftatio velet , inter Martyres recenfendum. Fuit hoc ipfum
ner Fidei, per quam nobis innotefcit , quod Deur adnotatum a Wadingo in annal. Minorun r, ro, pag.
Bujufmodi opera a nobis requirit , & nos pro eis 199. m. 28. ubi hæc habet : Huic piiffimo viro fucceffit
remunerat ; & fecundum hoc poffunt effe Martyrii in Principatu Sigifmundus frater germanus , moribuu
Lib. III. 2 dif
 ї і6 IDE SERV. DEI BEATIF, ET BEAT. CANONIZ.
diffimilis , etß re bellica 'ifrir , qui eum nimia cho fcriptis mandata extant apud Surium tom.6.
ferretur zelotypia, Minoritam quemdam pium © do. pag. 185. fic legitur in Martyrologio Romano ad
èfum , fuae uxorir Confeffarium, trucidavit , quia diem 7. Novembris: Colonte Sanäti Engelberti Epi
facræ Confeffionis figillum aperire, & quæ pridie fub fcopi , qui pro defenßone Ecclefiafticae iubertatis , ò*
Sacramenti arcano innocentiffima conjux dixerat , mo JRomanæ Ecclefiæ obedientia Martyrium fubire non dubi
Juit revelare . Non immerito hunc inter Martyres tavit. De S.Salomone in Britannia Armorica Rege,
numeraverim. Nec de hac re fupereft ullus ra quem nonnulli parum probabiliter ab Anafta
ționabilis dubitationis fcrupulus poft relatum fo fio III. Pontifice ferunt {olemniter fuiffe cano
Jemni ritu inter San&tos Martyres a Benedi&to nizatum an. 9io. Jegitur, eum poftquam obfti
XIII. Joannem Nepomucenum ca ipfa de caufa terat placitis Apoftolicæ Sedis, & mionitis Epi
occiſum, fcoporum Galliæ in caufa Ecclefiaftici ordinis , &
4 Confirmantur hæc omnia ex inconcuffa Ec politici regiminis, tandem converfum ad cultum
clefiae difciplina . Namque ex alibi dicendis Ec juftitiæ & pietatis, propter affumptam tuitionem
clefia colit S. Joannem Baptiftam tanquam Mar jurium Ecclefiæ a Proceribus Regis fuiffe occi
tyrem, licet non mortuus fit dire&e pro Fide, fum an. 874. Apud Venetenfes colitur tamquam
fed pro exercitio virtutis ad Fidem relatæ : quo Martyr, ut ex ejus Aëtis colligitur apud Bollan
circa de eo inquit S. Eulogius Cordubenfis lib. 1. dianos tom. 6. Junti pag. 248. 5 pluribut fegg. Ce
memorial. San£for. quod habetur tom, 15. Biblio, lebre eft exemplum mortis S. Thomæ Cantua
thecæ Patrum pag. 25o. Cum Regem iniquum de fiu rienfis, de qua in ejus vita apud Chriftianum Lu
pro Herodiadi commonerrt : . . . ergaftulo propter pum cap. 18. & 19. necnon apud Petrum Ble
veritatis profeffionem detruditur, ibique abfque ulla fenfem epift.27. apud Joannem Saresberienfem epif?.
Pidei perfecutione truncatur , nec tali fuccumbere 186. apud Michaelem Alfrod annal. Ecclef. An
recufavit difpendio, qui ßne dubio noverat , Divi glicam. t. 4. ad an. I 172. & fufe , probata verita
mo revelante Spiritu , tantumdem effe propter jufi. te ejus Martyrii contra Mornæum apud Leo
tiam mori , quam pro Fidei confeffione proferni . nardum Coquaeum in antimorm. tom. 2. antidot.
Quod & ante eum docuerat S. Gregorius Ma contra oppofft. 48. pag. 89. 5. feqq, Meminit Mabil
gnus lib, I 1. regif, epift, indu£i. 4. epiß. 64. ad fex lonius tom. 4. annal. Ord. S. Benedicti pag. 369.
tam interrogationem S. Augußini (col. 1 154. tom. 2. mum. 97. cujufdam Gerardi Abbatis Fontanellæ,
oper ) Capite truncatur eft, & fanéfo Martyrio co habiti uti Martyris, utpote cæfi a quodam nefa
ronatur ; cui non eft diéfum , ut Cbriftum negaret , rio , cui gravis erat cenfura exa&toris difciplinæ
ê tamen pro Chrißi canfeffione occifur ef?, fed quia Regularis. S. Anfelmus, ut refert Edinerus in
1dem Dominur noßer Jefur Chrifiu* dixerat , Ego ejus vita, cum fuiffet interrogatus a quodam Lan
fum verita *, quia pro veritate occifur efi Joannes , franco, quare Elfegus ab Anglis coleretur ut Mar
pro Chrißo fanguinem fudit. Et late profequun tyr, cum non eſſet occiſus cauſa confedionis Fi
tur Theologi agentes de eodem fan&iffimi viri «dei , fed quod noluiffet fe pecunia redimere ; ref
Martyrio, Abulenſis in Matthæum cap. 14. qu. 41. pondit, eum occubuiffe pro juftitia , cum pecu
Suarez in 3. part. S. Thomae quaeſt. 28. art. 1. diſp, niam ad redemptionem neceffariam non potuiffet
24. fe&i. 6. §. Poßremo, Martyrem fuiffe Joannem , habere fine aliorum injuria ; atque ideo, cum
Cornelius a Lapide ad cap. 4. Ecclefiaft. verf. 33. Chriftus fit veritas & juftitia, qui moritur pro
Talis jußitiæ pugil fuit Sanéfur Joanner Baptifta , juftitia, vel veritate , eum mori pro Chrifto, &,
qui pro jure matrimonii certam r , & corripien r adul Ecclefia tefte , Martyrem haberi : quod etiam nar
rerum Herodem , ab eo Martyrio laureatur eft. Item ratur in vita S. Lanfranci Archiepifcopi Cantua
S. Trudpertus, qui fæculo Chrifti feptimo mor rienfis fcripta a Milone Crifpino Cantore Beccenfi
tuus eft, in plerifque locis cultum habet Marty cap. 6. apud Bollandianos ad diem 28. Maji n. 57, pag.
ris, quamvis non dire&te pro Fide, fed pro ope 847. tom. 6. ubi hæc habet : Nec immerito, ut reor,
ribus Chriftianis ad fidem relatis, ab impiis con inter Martyre r computatur, qui pro jußitia mortem
foffus fit , uti Ergænbaldus Abbas lib. 1. ejus vitæ ſponte ſuſcepiſſe prædicatur. Nam & Beatus Joannes
cap. 2. apud Bollandianos ad diem 26. Aprilis pag. Baptifta, quem tota Dei Ecclefia precipuum Martyrem
431. latifime comprobat. Saeculo Chriti duode credit, & veneratur, non quia Chrifium negare, fed
cimo Carolus Bonus ab hac vita deceffit : coli quia pro defenfione Legir Divinæ veritatem noluit
tur autem tanquam Martyr in nonnullis regio tacere, ad votum Saltatricis capite plexus eft &c.
nibus , quemadmodum babetur apud Joannem Beatur vero Elfegus æque pro juftitia , ut Sanéïur Jo
Molanum in Natalibur SS. Belgii ad diem 2. Mar annes pro veritate, paffur efi . Cur , ergo plur de
tii; etfi non pro Fide, fed pro juftitia mortuus uniur , quam de alteriuf vero fanéìoque Martyrio
fit , tefle Gualtero Archidiacono Ecclefiæ Mo quifque ambigat, cum par caufa in mortis perpeffio
rinorum in ejus vita part. 6. cap. 27. apud Bol ne utrumque detineat ? De Martyrio hujufce S.
landianos addiem 2. Mart. pag. 17o. Nam, ut ſcri Elfegi legi poteft Mabillonius tom. 5. annal. Ord.
ptum ef?, Martyrem non tam facit paena, quam cau S. Benedicti pag. 143. num. 6o. Saeculo v1 1. con
fa. Sed hujus , rogo, ut ita dicam , Martyrii quae tigit mors nonnullorum Monachorum a Sarace
fuit caufa, nifi juftitia ? Qui enim ideo occifus eß, nis occiforum , de quibus extat epiftola Antio
quia a re&fitudine non declinabat æquitatis , pro te chi Monachi Abbatis publici juris fa&a a Car
fimonio utique occifus eft veritati r. Pariter inter dinalis Baronio in annal. ad an. 614, num. 24.
cruentos Chrifti Martyres nonnulli numerantur, & feqq. in qua narratur, Saracenos ad monaße
qui mortui funt pro defenfione & tuitione pote rium acceffiffe, & univerfa Ecclefiaflica facra vafa
ftatis, libertatis , & Ecclefiafticæ immunitatis ; furatos effe; nonnullos autem Monachos, cete
de quibus Silvius 2. 2. quaeft. 124. art. 5. poft me ris fugientibus, facrum locum deftituere nullo
dium , Mend. in flatera opin. differt. 9. quæ/?. 2. pa&o volentes a Barbaris comprehenfos inhuma
fub num. 26. Auditores Rotae in citata relatione ne tormentis afHi&tos fui(fe, ut pecunias, quas
Beati Jofaphat part. 2. fub §. Demum de ratione minime habebant , proderent ; tum Saracenos fua
AMartyrii . De San&to enim Engelberto Epifco ſpe fruſtratos in efferatam rabiem converſos, Mona
po , cujus egregia certamina a Cæfario Mona chos praedictos membratim concidiſſe, qui laetitia
- . 111CIC
 L I B. III. C.A. P. XIX. 117
incredibili perſuſ omni cum gratiarum aćtione , cepit ; Io. Septembris Leodii S. Theodardus Epi
animas Deo reddiderunt. Itemque de Petro XXII. fcopus, qui animam fuam pofuit pro ovibus fuit ;
Abbate Sublacenfi in Cbronico monafterii narra 17. O&obris Antiochiæ S. Heron Epifcopus ,
tur, multa in corpore paffum effe, & cæcum fa qui ..... pro commendato ßbi grege amator Cbrißi
&um ad Dominum migraffe, cum caftrum Arfu occubuit ; 22. Septembris Ratifponæ S. Emmera
le di&um ad Monafterium pertinens recufaffet in mus Epifcopus, qui , ut alios liberaret , mortem
{tantibus cedere ; uti pluribus profequitur Cardi feviffimam Cbrifi caufa patienter fubiit ,
nalis Baronius ad an. ioo3. num. 8. Hos nimirum 5 Huc quoque fpe&ant, quæ in fuperiori cap.
inter Martyres effe recenfendos, plerique conten 14. dičta funt , cum ageretur de modo, quo pro
dunt , videlicet Aftenfis in Summa part. I. tit. 33, bari poterat , Tyrannum motum fuiffe ab odio
quef 4. Silvius loco fupra citato, Theophilus Ray in Fidem, dum mortem intulit Dei {ervo. Di
naudus in libro cui titulus, Mala e Bonir , cap. 6. &um quippe fuit, id probari, fi mors infliéta fue
fub num. 16. oper. tom. 12. pag. 4o. At vero, ut rit, eo quia Dei fervus aliquid facere noluit ,
cumque hæc fint, aptiora ad rem, de qua nunc quod receffum a Fide Chriftiana fignificaret , aut
agimus, funt exempla Virginum, & Viduarum, aliquam rem a Fide Chriftiana vetitam, aut quæ
quæ pro caftitate cuftodienda Martyrium fubie ratione circumftantiarum ftare non poffet cum
runt, de quibus late apud Claudium Efpencaeum præceptis Chriftianæ religionis, aut religioni Chri
lib. 4. de Continentia c. 14. & concordat Wadingus ftianæ detrimentum afferret ; vel quia aliquid fe
tom. io, annal. Minorwm Romanae editionis an. 1734. cit cum religione Chriftiana confentaneum, quod
pag. 199. num. 28. ubi hæc habet : Non immerito injuftis Tyrannorum legibus vetitum erat. Per
Æunc inter Martyres numeraverim , aliofque duor cipi enimvero non poteft, Tyrannum moveri ex
bujus temporis confodaler adolefcenter, unum Anconæ odio in Fidem ad occidendum eum , qui talia
in Piceno a malefuadis femini, ejus libidine exarde peregit, nifi fimul admittatur, talia peragentem,
fcentibur occifum , alterum Sebafianum Fefulani Com. & mortem pro eis acceptantem ab amore Fidei
ventur alumnum Florentiae a duabus Sororibur infano induci atque moveri. Quocirca, ut nova veteri
ejus amore correptis fuffocatum; quia fub falfa pie bus addantur , pro Fide agendorum mori dici
tatis , & eleemofynae accipiendae fpecie vocati, nolue etiam poterit ille, qui inter Infideles degens mor
runt impiis muliercularum deftderiis fatisfacere . tem obiret, ne vetimento indueretur protefiativo
Aptiora quoque haberi debent exempla eorum , damnatæ fe&tæ, & eo quidem magis, fi effet in
qui pro officio charitatis , aut mifericordiae glo ftitutum ad cultum falfi numinis , uti late &
riofe in Domino occubuerunt. Hujufmodi offi folide oftendit Pater Aloyfius Maria Lucinus in
cium eft proximo egeno ac pauperi eleemofynis defenfione decreti clar. mem. Cardinalir de Tournon
fubvenire ; qua ratione in Martyrologio Roma cap. 9. num.87., & feqq. itemque pro eadem Fide
no Martyres declarantur 16. Augufii Romæ S. agendorum mori dici poſſet, qui moreretur, ne
Titus Diaconus , qui , Urbe a Gotbis occupata , templum Infidelium ingrederetur, in eo præfer
pecunia , pauperibur dißribuemr , a Tribuno barbaro tim rerum eventu , in quo Principis Infidelis lex
juffus ef? occidi, & item Romæ 1 1. Decembrir S. juberet, ut omnes templum adirent, ibique pfal.
Thraſo, qui, cum Cbrißianos laboranter in tbermis, lerent cum Infidelibus, eorumque intereffent cæ
aliifque operibur publicit fatigator , & in carcere remoniis in proteßationem fuæ fe&tæ: quo fpe&at
pofitor de fui, facultatibus aleret , jubente Maximia. decretum fummi Pontificis Pauli V. de quo me
no , tentus cum aliis duobus , Pontiano , & Prætex minit Cardinalis Albitius de inconftantia in Fide
tato, Martyrio coronatur eß : vel in carcere deten cap. 24. num. 48. refertur vero a Suarez in de
tum vifitatione, & litteris confolari ; quam ob fenſ. Fid. Cath. lib. 6. pag. 4o5. Cogimur monere
caufam Martyres pronuntiantur 3o. Oéfobri, Ale vos , atque obteftari , ut nullo paéìo ad Hereticorum
xandriae S. Eutropia, que Martyres viftans cum templa accedatis , aut eorum concione , audiatis, vel
illis feviffime cruciata reddidit fpiritum , & 123.cum ipßr in rut1bur communicetir, ne Dei iram in
Decembris Nicomediæ Diaconus Sanéti Anthimi, eurratis ; non enim licet vobi r hoc facere ßne detri
qui, cum littera , perferret ad Martyre r, a Genti mento Divini cultus , ac veftrae falutis : quemad
l ibur tentur , & lapidibus obrutur migravit ad Do modum do&te de more explicat Cardinalis Got
minum : vel, mortuum fepelire ; quamobrem Mar tus Theolog. tom. 1o. quet. 4, dub. 5.$. 2. & dub.
tyr prædicatur 2 1. Augufti Fundis in Latio S. 6. §. pariter 2. -

Paternus, qui ... , cum Martyrum corpora fepeli 6 Ad rem præfentem optime id facit , quod
*et , a Tribuno comprehenfus in vinculis exfpira 1egitur lib. 4. Regum cap. 5. v. 18. & feq. ubi ,
vit , & alibi alii : vel denique vita bonifque aliis cum Naaman mandato Eliſei ſepties ſe in Jor
periclitantem tueri, quo titulo Martyres legun dane laviffet , & {anitatem , pro qua preces fu
tur zz. Junii . Verolamii in Britannia S. Alba derat, obtinuiffet, reverfus ad eum, inquit : Hoc
nus, qui .... pro Cleriea bofpite , quem fufceperat, autem folum eft , de quo depreceris Dominum pro
fe ipfum tradent, poß verbera , & acerba tormen fervo tuo, quando ingredietur Dominus meus ( fer
ta capite plexus eß ; 24. Decembris in Lycia S. mo eft de rege Syriæ ) templum Remmon, ut ado
Themiftocles , qui .... pro Sanéfo Diofcoro , qui ret , & illo innitente fuper manum meam , ß ado
quærebatur ad necem, fe offerent equuleo fortur, ra ravero in templo Remmon , adorante eo, in eodem
ptatus , ac fußibus caefui Martyrii coronam adeptus loco, ut ignofcat mibi Dominus fervo tuo pro bac
•ß ; 23. Maji apud Lingonas S. Defiderius Epi re. Qui dixit ei : Vade in pace. Super hoc fcilicet
{copus, qui, cum plebem fuam ab exercitu Vanda. Scriptura textu non una eſt Interpretum ſenten
lorum vexari cerneret, ad Regem eorum pro ea fup tia : Gregorius enim de Valentia in tr. de Fide ,
plicaturus acceffit, a quo fatim jugulari juffus pro. ὸ Fidei profeffione difput. 1. quæß. 3. col. 357. cen.
ovibur ßbi creditir cervicem libenter extendit , Ö* fet a Naaman rem illicitam petitam fuiffe , coo
percuffur gladio migravit ad Cbrißum ; 19, Julii S. perationem videlicet idololatriæ Regis in ado
Epaphras, qui ab eodem Apoßolo Coloffis Epifcopur ratione idoli Remmon , Elifeum autem non
ordinatur , clarur virtutibus ibidem Martyrii pal annuiffe , fed præmififfe ; & negative fe quoad
mam pro ovibu* ßbi commendatis virili agone per eam habuiffe , cum vidiffet , fuam corre&tio
1nC In
 т 18 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
nem tunc non fuiffe profuturam ; qua de ponitur Fides credendorum ; proinde, fi quis pro
caufa eam ad aliud tempus diftulit : ubi Calmet aliqua ex his moriatur, moritur pro Fide, &
jn differtat. ad 4. lib. Regum pag. 599. & fequent. ideo etiam propter veram caufam Martyrii. In
innixus le&ioni , Textus Hebraei , & Syriaci pu quit enim Chriftus Dominus Matth. 1o. v. 17.
tat, Naaman non futuri, ſed practeriti crimi Joquens de Martyrio Tradent enim vos in conß
nis veniam poftula{fe. Verum , utcunque fit de liis , 5 in ſynagogis ſuis flagellabunt vos, & ad
hac interpretatione, retenta communi , & litte Praefide * , & ad Reger ducemini propter me. Jbi
ræ Vulgatæ verfionis omnino congruente, ut Naa particula propter me caufam finalem indicat. I(em
man videlicet minime præteriti, fed futuri a&tus Martyrium idem eft , ac teftimonium, & Martyr
veniam poftulaverit ; annotare opus eft , nec Eli idem eft , ac teftis; cumque alicujus teftimonium ,
{eum conceffiffe , nec Naaman ab eo petiiffe, ut quod per antonomafiam tale dicitur, verfari de
cum Rege Idolum adoraret ; fed , cum effet fa beat circa veritates , quæ eminenter fint talés ,
mulus , & ad munus ejus fpe&aret Regem fuften & per antonomafiam tales appellentur , & Fi
tare , etiam dum adoraret , dubitantem , an id dei quidem veritates , quæ habentur in Scriptu
fibi liceret, confilium petiiffe ab Elifeo a quo ris a Deo revelatæ, per excellentiam habeant ,
refponfum eft : Vade in pace ; id eft ne anxius ut tales fint , juxta illud Joan. 17. v. 3. Haec eft
de hoc fis : & quidem prudenter. Si enim famu autem vita æterna , ut cognofcant te folum Deum
lus ſolitus ſervire Domino Pagano tum intra, verum , & , quem mififli , Jefum Cbrifium : in quibus
tum extra Templum in officio civili , in eodem fcilicet Fide veritatibus noftra falus e(t repofita,
officio ferviat ei, dum eft in Templo, &, ipfo quia Deo atteftanti & revelanti innituntur, qui
genua fle&tente, quia fic poftulat officium fuum, nec falli, nec fallere poteft , clariffime infertur, pro
genua fle&tat, nullius criminis reus effe videtur; aliqua ex illis morientem vere Martyrem effe , &
cum hoc ſit adorare materialiter & improprie, veram pro Martyrio caufam in eo re ipfa adfuiffe.
non proprie atque formaliter ; cumque fic agens 8 Aliæ veritates Fidei , quæ praéficae dicuntur,
non fit particeps idololatriae , fed tantum fpe&a quæque Chriftianis regulas operandi præfcribunt ,
tor. ldem dubium fibi proponens Tertullianus in operatione confiftunt ; & hæ quoque funt ma
lib. de i dolol. cap. 17. pag. 244. inquit, Quid facient teria Martyrii . Quare qui moritur propter ali
fervi, vel liberi Fidele , , item Officiales facrifican quem aëtum Chriftianæ virtutis, aut propter de
ribu r Domini r , vel Patronir , vel Præfidibus fuir teftationem alicujus peccati , verus Martyr Chri
adhærenter ? Cui fic refpondet : Si merum quis fa fti eft, cum teneatur Chriſtianus non ſolum Fi
crificanti tradiderit , imo ß verbo quoque aliquo /a dem ore confiteri , fed etiam proteftari eamdem
crificio nece[[ario adjuverit, minifter babebitur ido Fidem per opera virtutum . Nimirum Chriftus
lolatriae. Hujus regulæ memorer etiam Magifirati Dominus inquit Mattb. 5. v. 1o. Beati, qui perfe
bus, ό Poteftatibus officium poffumus reddere fecun cutionem patiuntur propter juftitiam . Ibi quippe
dum Patriarcbas , & ceteror Majorem , qui Regibus nomine jußitiæ fignificantur opera virtutis, & ob
idololatri , ufque ad finem idololatriæ apparuerunt. fervantia Divinorum mandatorum , cum juftus
Ponit autem exemplum de Jofepho, & Daniele, in facris Scripturis dicatur , qui bene operatur
quorum primus ut minifter Regis Ægypti, fecun loc. cit. v. 2o. Ni/3 abundaverit juftitia veftra pluf–
dus ut famulus Regis Babylonis ipfos Reges tum quam Scribarum , & Pbarifæorum , non intrabitis
extra, tum intra templum comitabantur , & fpe in regnum cælorum ; & cap. 6. v. 1. Attendite , me
&atores , aderant facrificiis fine ulla idololatriæ jußitiam veftram faciatis coram hominibur. Jam ve
labe. A circumftantiis ergo negotium pendet , ut ro differentia intercedens inter veritates Fidei theo
ipfe Tertullianus bene adnotavit c. 16. ubi in, reticas , & pra&icas ea eft , quod , licet utrum
quit : Si propter facrificium vocatus affifiam , ero que earum genus credere , & confiteri publice
particeps idololatriæ : 6 me alia caufa conjungit 'debeamus, juxta illud Apoßoli ad Rom, eap. ro.
jacrificanti , ero tantum fpeéfator facrificii. Late v. 1. Corde enim creditur ad juftitiam , ore autem
profequitur Cornelius a Lapide ad cap. 5. libri confeffio fit ad falutem ; theoreticas tamen verbis
3. Regum pag. 429. ubi 3 . poftquam approbavit , tantum & ore confitemur , confeffionem autem
quae modo dicta ſunt, ſubdit, SS. Sergium, S. pra&ticarum promere debemus nedum ore , fed
3acchum Primicerios Maximini Imperatoris , etiam operatione; juxta illud Jacobi cap. 2. v. 18.
eu m comitantes Jovi facrificaturum , januam tem Ego offendam tibi ex operibus Fidem meam ; & jux
པ། ལག་ལས་ག་། pli ingredi noluiffe, & ob id Martyrio fuiffe co ta aliud Apoftoli ad Titum cap. 1. v. 16. Confi
£onatos , cum tunc affeclæ Imperatoris folerent tentur , fe moffe Deum, faé#ir autem negant.
thus thuribulo in honorem idoli injicere, & ejus 9 Ex hucufque di&is fua fponte defcendunt
idololatria cooperari , item Valentinianum mili probationes ceterarum rerum , quæ hujus capitis
tiæ Ducem , poftea Imperatorem , qui honoris initio di&tæ funt. Colligitur enim, fi aliquis mo
caufa Imperatorem Julianum ad fanum idolorum riatur, & mortem acceptet fibi a Tyranno infli
fuerat comitatus , alapam Sacrifico idololatræ, &am, veritatemque Fidei theoreticam , aut pra
qui eum rofcidis quibufdam frondibus afperferat, &icam expreffe profiteatur , & mortem quidem
impegiffe , ac partem veftis , in quam afperginis obeat, ne eam deferat , fed ad ulteriora progre
illiùs gutta ceciderat, abfcidiffe ; ideoque ob Chri diens id etiam faciat , ut fui nominis celebritatem
{ìianam Fidem a Juliano militia exutum, & in apud pofteros obtineat, vel ut cultum in Eccle
exilium a&um fuiffe , poftea vero ob hanc fuam {ia militante poft obitum habeat , & inter Mar
in Fide contantiam meruife Juliano poft Jovi tyres recenfeatur, verum Martyrem profe&o non
anum in Imperio fuccedere . · · · effe. Chrifti quippe teflis non eft , & gloriæ cupi
7 Ex veritatibus itaque Fidei aliæ funt theo dus a Chriſti præceptis recedit; nec ei favet ora
reticæ, aliae pra&icae , Theoreticæ funt illæ , quæ culum Chrifti : Qui perdiderit animam fuam propter
hominibus notitiam Divinæ naturæ , Divinarum me, inveniet, eam. San&us Hieronymus in epifto
que perfectionum & attributorum praeftant , ea lam ad Galatas cap. 5. (col. 5 17. tom. 7. oper.) ad
demque ratione notitiam Jefu Chrifti Filii Dei ea verba, Non efficiamur inanis gloriæ cupidi , in
Salvatoris noftri afferunt. Ex his nempe com quit: Quod dudum timeo dicere , fed dicendum eß,
ДИar
 - * . . L 1 B. II 1. C.A P. XIX. I 19
Martyrium ipfum ß ideo fiat, ut admirationi & tom.3.par.3.) Philofcphis legentibus in Univerfita
Jaudi babeamür, a fratribus, fruftra fanguis effuJa; tibus ftudiorum generalium, & alibi mandavit ,
ef}. Loquatur Apoftolur .., .;. Si tradidero, corPu* ut ex principiis etiam philofophicis , quantum
meum, ut glorier, Charitatem autem non habeam • poffent, probarent animæ rationalis immortali
nibil , mihi prodeff ; • & loc. ctt. col. 499. fubdit : tatem. Veritates fcilicet iftae connexionem ha
si ita Mariyrium fecerimus , ut no/tra , velimur ab bent cum pietate , & cultu Divinitatis. Quam.
bominibus Reliquas bonorari : … / opinionem vulgi obrem rationabiliter dubitari poffe videtur, an
fectanter, intrepidi fanguinem fuderimus, & Jub moriens pro his veritatibus fibi naturaliter no
ßantiam nof}ram ufque ad, mendicitatem propriam tis Martyr effe queat. Negant nonnulli : ut enim
dederimu r , huic operi non tam præmium , quam aliquis pro hifce veritatibus moriens inter Mar
pæna debetur ,• ό perfidiæ magi* tormenta funt , tyres recenfeatur, non {atis eft, ut pro illis fibi
quam corona viéfori.e : , quæ S. Hieronymi verba naturaliter notis moriatur, fed oportet , ut mor
referuntur etiam « in can. 65. 1. quaeft. 1. De hoc tem fubeat, propter eas tanquam a Deo per Fi.
pariter argumento. aliqua a Nobis, di&ta funt lib. dem revelatas, uti docent Leffius de juftit. $
1. cap. 36, num, 6. & late prefequuntur Theo jur. lib. 3. cap. I. n. 37. ac Verricellus de Apo
philus Raynaudus in traći., de Martyrio per pe ftol. Miffion. tit. 1. quæfi. 29. n. 7. Verum in ipfo
fiem par. 2. cap. 3. n. 9. Au&or traétatus de Cano rei eventu res eadem effet maturius examinan
nizatione San&orum ad Cardinalem Montis Re da. Demonftrabile quippe eft, fi non a priori,
galis Part. 3. cap. 4. Cardinalis de Lauraea in 3. uti loquuntur , faltem a pofteriori, atque ab ef
lib, fent. part. 2. tom. 3. difp. 2.o. art. 6. n. 86. fe&tu , Deum effe ; & quidem Deum effe , &
& feqq, & fufe ac optime Cardinalis Capifuc alia hujufmodi , quæ per rationem naturalem
chius in controv. de Martyrio §. 18. & 19. ubi nota poffunt effe de Deo, non funt articuli Fi
late oftendit, morientem argumento tantum in dei, fed præambula ad ipfos articulos , uti docet
anis gloriae, Martyrem. eſſe non poſſe , cum actus D. Thomas 1. part. quaefl. 2. art. 2. ad primum .
ille non fit moraliter bqnus, nec præmio dignus. Attamen , fi Pbilofophus Chriftianus pro, hac
Licet enim rnotus inanis gloriæ ex fe fit tan veritate fibi nota. lumine naturæ mortem fubi
tum peccatum veniale , mortale: tamen peccatum ret , non ita facile excludi poffe videretur ex
eft mortem fubire argumento durntaxat inanis Martyrum claffe ; nempe quia veritas illa eft ad
gloriæ. - - - sº tº . . . . . . . . ." Fidem relata , & ad eam præambula. . . . .”

I io Colligitur quoque, ad Martyrium non fu£ I 1 Colligitur item, Martyrem non eſſe, qui
fìcere, fi quis moriatur pro aliqua re , licet. ve moritur pro aliqua veritate fibi uni revelata.
ra, ſed ſibi per lumen naturale propoſita: ad Hurtado in reſolut. de vero Martyrio reſolut. 25.
Martyrium , fiquidem, requiritur (uti di&um, eft ) §. 4. pag. 6o. inquit , fe hanc controverfiam ex
ut quis moriarur pro Fide Chrifti , atqui non citaffe a nullo alio Scriptore propofitam, quam
moritur , pro Fide Chrifti , qui mortem non .ac fic refolvit. Dicit itaque , quod, fi veritas re
ceptat ex caufa per Fidem propofita. S. Thomas velata opponatur moribus, aut regimini univer
2. 2. quaeft. 124. art. 5. in quo quærit, Utrum fo falis Ecclefiae , aut aliquam contineat difpenfa
la Fides fit caufa Martyrii , in carpore hæc ha tionem divinitus fa&aum ab aliqua lege Canoni
bet: Martyre , dicuntur quafi. teflej , ; quia fcilicet ca pro particulari perfona, qui moritur pro de
corporalibur fuir, paffionibuá uſque ad mortem teſti fenfione hujofce revelationis, non eft Martyr
monium perhubent veritati.... que fecundum pieta Chrifti, fed Diaboli: cum regimen Ecclefiæ, &
tem eft , quæ per Chriftum nobis innotuit. Unde & mores fan&i in eam introdu&i , & vigor legis
Martyres Chrifti dicuntur, qua/ te/tes iphur: cum Canonicæ perfeverare debeant ; atque adeo, quid
que fibi(n. 2. hoc argumentum oppofuiffet, Mar quid eis contrarium eft , introduci nequeat, aut
tyr dicitur, qua/ tefiis : Teflimonium autem non red fuaderi ut introducatur, nifi a fummo Pontifice
ditur , nu/ì veritati. Non autem aliquis. dicitur Mar approbetur. Quod fi revelatio refpiciat aliquam
1yr ex tejìimonio cujuslibet veritati r, fed folum ex veritatem particularem, puta aliquod myfterium
teftimonio veritati , Divinæ : alioquin ,/, quis morere. occultum nunquam antea patefa&um , ait, mo
tur pro confeffione veritati , geometricae,vel alteriur fpe rientem pro hujufmodi revelationis defenfione
culativæ /cientiæ effet. Martyr ; quod videtur ridicu occumbere , quidem pro veritate a Deo reve
lum ; fic eidem argumento refpondet : Ad fecun Jata , & ideo poffe effe Martyrem coram Deo,
dum dicendum , quod veritas aliarum fcientiarum, fed non coram Ecclefia , antequam Ecclefia
mon Pertinet ad cultum Divinitatis , Ö ideo : non eam revelationem approbaverit. Ut autem hæc
dicitur e[Je verita r fecundum pietatem; unde : nec affertio Hurtadi recipi poffit tanquam probabi
ejus confeffio poteft effe direéte Martyrii caufa . Quo lis, explicanda erit , ut procedat de revelationi
circa, fi tempore , quo nonnulli dari - Antipo. bus, in quibus adfunt omnes circumftantiæ often.
das , nonnulli non dari , afferebant , juxta relata dentes, eas a Deo proveniffe: fi etenim circum
per Cardinalem de Noris in vindiciis Auguſtinia ftantiæ defint, nemo eft qui dicere poffit, , mo
mis cap. 4. §. 8. aliquis Chriftianus mortuus ef rientem efle , Martyrem coram Deo, etfi non
fet pro opinione Antipodas admittente, quod eft coram Ecclefia; alias irreparabilis aperiretur via
idem , ac dicere pro vera fententia , ex defe&u Hæreticis , & aliis male fentientibus, qui dogma,
fufficientis caufæ ad Martyrium Martyr minime pro quo moriuntur, afferentes fibi revelatum ,
fuiffet. Difficultas autem fola effe poteft de ali. {e Martyres effe contenderent , faltem coram
quibus veritatibus naturalibus, quæ-connexionem Deo , licet non coram Ecclefia. Refumi hic
habent cum Fide: cujufmodi eft exempli gratia poffunt ea, quæ a Nobis tradita funt lib.2. c. 32.
propofitio hæc, Deus eft, juxta nonnullos natu. 12 Colligitur inſuper Martyrem non eſſe, qui
raliter per ſe nota ; itemque bomini, anima moritur pro opinione , aut fententia adhuc ab
Ecclefia non definita. Licet enim , cum fummi
eft immortali * : plerique enim contendunt, ani
mæ immortalitatem rationibus naturalibus com Pontifices aliquam veritatem ad Fidem pertine
probari: unde fummùs Pontifex Leo X. in fua re definiunt , novos Fidei articulos non con
Conftitutione 6.Apoftolici regimini, (Bullar. Rom. dant, fed veritates illas jam divinitus revelatas ,
quae
 12○ DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
quæ non ita perfpeétæ & cognitæ Fidelibus erant, vilegio a peccato originali in ſua conceptione
vel quæ hærefibus videbantur obfcuratæ, fuae luci fuiffe fervatam. Fundamentum potiffimum in eo
reddant , & Fidelibus credendas proponant ; pro eft , quod controverfia ab Ecclefia adhuc de
babilitas tamen fpeculativa rei adhuc non defi finita non fit. Quare Alfonfus de Caftro lib. r.
mitae immota perſeverat, & inconcuſſa uſque ad de jußa Hereticorum punitione cap. 8. dubit.4. tom.
Ecclefiæ definitionem. In quo rerum themate , 2. fic loquitur: Ego quidem, Virginem Deiparam
«juemadmodum moriens ante definitionem ex Jìne peccato originali conceptam fuiffe, eredo, quia
alibi di&is hæreticus non eft , licet fententiam boc magis pium eft , & magis dignitati Matris Dei
docuerit poftea ab Ecclefia reprobatam ; ita mo conventem r, & Filii ejus totiur generi* bumani Re
riens antè definitionem pro fententia fubinde ab demptoris dignitati & excellentiæ nec pilum detra.
Ecclefia definita , mortuus pro Fide apte fibi di henr : attamen non tam firmo animo banc teneo
vinitus revelata dici non poteft , & ideo inter fententiam , ut illam putem effe Fidem Catboli
AMartyres nequit recenferi. Huc pertinet contro cam : atque ideo pro bujus fententiæ tutela non li
verfia , quæ inter Au&ores agitatur , an mgriens benter cervicem gladio ponerem. Eumque fequitur
pro fenténtia, quæ aftruit, Beatiffimam Virgi Prytanius de ingenior. moderat. lib. 2. cap. 6. pag.
nem Mariam fingulari privilegio a peccato ori 269. Satir quibufdam mon fuit calamo , δ' ratio
ginali in fua conceptione fuiffe fervatam, inter nibus immaculatam Deiparæ Conceptionem tueri ,
Martyres fit recenfendus. Miulta etenim funt , quod procul dubio cum vera pietate confonat. Ne
quæ pro fententia pugnant, quæ Martyrio fa fcio quid etiam illuftrius inveniffe, ßbi funt viß ,
Wet : quorum primum eft , certam effe Roma quo fuum in Virginem teftarentur obfequium. Sacra
norum Pontificum, & Ecclefiæ propenfionem er mento videlicet fefe obftrinxerunt, atque voverunt,
ga praediâam fententiam , uti probatum eſt lib. fe pro hujufmodi opinione tuenda fanguinem, & vi
i. hujus Operi* cap. 42. n. 14. quo pofito conclu tam daturo * , quoties occafio pofceret. Novitiume
dit Granado tom. 1. in 3. Part. controv. 2. de eerte Martyrum genus &c. Non pro opinionibus no
gefii, Cbrißi trahi, 1. difput. 3. fe£t. 3 I. art. 353. ßris , fed pro divinitus revelatis, Legibufque fan
íioc modo: Manifeftum judicabit faltem effe magis &#iffimis profundendus eß fangui*. Addendum ve
probabile, magis verifimile , ac magis pium , Bta ro, quod antequam controverfia ab Ecclefia de
jam Virginem Mariam fuiffe ab originali præfer finita fit, ille, qui tuetur Beatiffimæ Virginis
vatam : Tunde qui mortem fubiret pro tuenda majo immunitatem a peccato originali in ſua conce
pj pietate, aut majori probabilitate hujus do&ri ptione, non poteft non habere, immo tenetur
ne, Martyrii laureolam obtineret. Et paulo poft : habere formidinem de oppofita fententia: ex quo
cum ex fe&tione præcedenti ßt fatis probabile hifce nimirum infertur, morientem ob di&am caufam
noßri , feculir, moraliter effe certam & evidentem Martyrum catalogo non eſſe adſcribendum; uti
ſententiam , que Beate Virginis immunitatem af late profequitur Hurtado in refolut. de vero Mar
firmat , ille, qui prudenter crederet , fe hanc evi tyrio , refol. 25. §. 5. Neque enim vis ulla con
aentiam fuiffe confecutum , verus Martyr effet , ß ftitui poteft in his , quæ pro Martyrio allata
mortem fubiret pro tuenda veritate fpeculativa im funt. Nemo fiquidem non videt, eos, qui fue
maculatae Conceptionis. Probatur, quia ifte pruden runt occifi, quod renuerint fabricare idola, aut
per exifiimat, fibi certam effe hanc veritatem : fed
thura vendere, re&e inter Martyres fuiffe recen
omne judicium certum de veritate , præfertim ad fitos ; & in eamdem quoque claffem jufte rela
Dei bonorem pertinente , ef vera virtus , ut pate* tas fuiffe Virgines, quæ pro fervanda virginitate
ex materia de virtutibus : ergo qui pro eo judicio mortuæ funt ; cum Thæ quidem vel ut promif
,etinendo fubiret mortem , occideretur pro aéfu vir fam Deo virginitatem fervarent, vel ut errori
tutis, 5 conſequenter Martyrio coronaretur. Con damnantium virginitatem adverfarentur , mor
cordantque Theophilus Raynaudus in tra£f. de tuae fint ; uti bene perpendit Cardinalis Capi
Martyrio per pefiem par. 2. cap. 3, num. 18. Silve ſucchius in cit controv. de Martyrio S. 17. verſ.
fter de Saavedra tom, de facra Deipara , diſput. Sed ulteriw* ; illi autem obierint, ne peccato ido
ultim. n. 47ol & Joannes de Andrada Septenfis lolatrarum cooperarentur; quare ait Tertullia
in apolog. pro vero & Proprio Martyrio per pefiem
nus lib. de idololatria cap. 6. Potes lingua negaf.
n. 16. pag. 221. inter opera Theopili Raynaudi fe, quod manu confiteris ?.... Facio (ait quidam)
1077. 20. - -
fed non folo .... Imo tu colis , qui facis ut coli
, 13 Alterum eft, ut iidem Autores proſequun: poffint. Abulenfis in cap. 32. Exodi quæß. 33. lo
tur, inter Martyres ab Ecclefia recenferi, qui quens de fabricatione Vituli fa&a ab Aaron in
occifi fuerunt a Tyranno, vel quia fententiam quit: Hoc autem peccatum licet aliquo modo effet
magis piam & religiofam fequebantur, vel quia idololatria , in quantum permittebat idololatriam, Ö'
omittere nolebant alicujus a&um virtutis, a quo dabat occaßonem perficiendi idolatrie jam cæptæ :
tamen poterant fine peccato ceffare. Exemplo tamen non erat idolatria vera . Concordat S. Tho.
fìnt, qui occifi funt, eo quia, cum effent Ar mas 2. 2. queß. 169. art. 2. ad quartum, ubi do
tifices, renuerunt idola fabricare, aut thura ven cet, fi qua ars fit ea faciendi , quibus homines
dere idololatris facrificaturis; tum earum Virgi uti non poffint fine peccato, confequens effe ,
num, quæ, quam nubere , mori maluerunt. Id ut Artifices talia faciendo peccent, utpote præ
quippe fuadere videtur , Martyrem effe , qui pro bcntes dire&e aliis occafionem peccandi, puta ,
frædi&a fententia magis pia & religiofa moria fi quis fabricaret idola, vel aliqua ad idolola
iur, etiamfi contraria fententia damnata ngn triam pertinentia . Pluraque alia colle&a legi
fit, eamque fine labe peccati, qui moriturus eft, poffunt apud Verricellum de Apoßol. Miffion. tit.
ut mortem evadat, ample&i poffit. Sic argu 1. de Fide quæf.34. ex quibus omnibus infertur,
mentatur Joannes Baptifta Pazo apud Hurtado allata exempla nihil habere commune cum re,
loco infra citando num. 2. de qua nunc agimus.
14 At alia funt , quæ oppofitæ favent opinio 15 Apud Carenam in traéf. de officio fan&if
ni, ut Martyr non fit , qui moritur pro fenten fimæ Inquißtionis tit. 17. §. 1 1. hæc alia haben
tia, quae aftruit, Beatam Virginem fingulari pri tur : Propoßtio cujufdam, qui dixerat , quod, licet
- arti
|
a
 • L I B. III. C .A P. X1X. * I 2 I

articulus Conceptionis non effet de Fide, erat ta tur. Nec mirum: fic enim moriens non mori
men de pertinentibur ad Fidem , quodque, qui pro tur ob caufam fibi per Fidein propofitam, nec
vo moreretwr, effet vere Martyr, fuit damnata a ob aliquid fupra naturam difponens ad gratiam
fupremis Inquifitoribus in Portugallia , annuente ſanétificantem; ſicuri late proſequuntur Raynau
san&iiffimo Paulo V. anno 1619. De eadem re lo dus in cit. cap. 3. num. 1o. Maurus tom.3. Theo
quitur Portel. in dub, regular. in verb. Conceptio log. lib. 1 1. quaeſt. 95. ſub n. 4. Cardinalis Capi
i)eiparæ, num, 6. qui prædiétam propofitionem , ſucchius in controv. de Martyrio S. 2o. Concor
annuente fummo Pontifice, ab Inquifitore Por dat Vaſquez in 3. part. D. Thomae tom. 2. q. 68.
tugalliæ damnatam , teftatur his verbis fuiffe ex art. 3. difp. 153. cap. 6. in fin. ubi agens de mo
preffam : Feftum Conceptionis immaculatae , etiam riente ob folam honeftatem virtutis , inquit :
in particularibus ecclestir, inconfulto Pontifice, quon Cenfendus tamen non effet Martyr, nec ut tali , co
dam inßitutum, ßc ejus immunitatem ab originali lendur, qui nullo modo indicaret , fe pati propter
convincit , ut ei falfitas fubeffe non poffit. Unde , Chriftum & Deum ex affeétu charitatis erga ipfum ,
quamvis eam de Fide inftitutio bujufmodi fefii de fed propter honeftatem folam virtutis.
sfinire non potuerit , inter. veritates tamen ad Fi 17 Colligitur ultimo, Martyrem non eſſe ,
dem pertinenter collocavit. Quare verum fubiret qui moritur, ut pun&um aliquod, five articu
IMartyrium, qui pro defenfione ejus moreretur. Por lum falfum tueatur, fed quem ipfe putat invin
ro fubdit, eam merito fuiffe profcriptam , tum cibiliter effe verum , & ad Fidem Chriftianam
quia docet, falfum fubeffe non poffe fententiæ pertinere. Cafus dari poteft in Ruftico Catho
de immunitate Deipara ab originali peccato ; lico, qui Parocho, vel Epifcopo credat propo
tum quia unum & idem eft , aliquam fenten nenti aliquem articulum tanquam de Fide Di
tiam effe collocatam inter Fidei veritates, & vina credendum , cum re vera ita non fit , quin
effe de Fide ; tum etiam quia , fi propofitio de etiam error id fit , quod fibi uti Fide Divina
Fide non eft, Martyr effe non poteft, qui mo credendum a Parocho, vel Epifcopo propofitum
ritur pro illa nondum uti de Fide ab Ecclefia et. Porro, fi Ruticus invincibili ignorantia la
definita. Denique in corre&ione libri fæpe citati boret , & confequenter judicet, propofitionem
Theophili Raynaudi de Martyrio per peſtem de effe de Fide Divina, obligatur ad credendum eo
mandata a facra Congregatione Indicis ita legi modo, quo credere tenetur Fide infufa veros
tur apud eumdem Theophilum oper. tom. 2o. articulos fibi fufficienter propofitos , atque adeo
pag. 256. Expungatur id, quod Au&or fcribit, eum pro ejus defenfione tenetur mortem fubire toto
faturum Martyrem , cui mors intentaretur, 6 piam tempore , quo ignorantia invincibilis perfeverat.
fententiam de conceptione Beate Marie Virginis im Quibus præmiffis, quæritur, an , fi pro illo fal
maculata improbaret, ifque mallet mortem prius fo articulo moriatur , Martyr fit. Affirmanter
acceptare eam ob caufam, & re ipfa eam excipe utique refpondet Raynaudus loc. cit. num. 14. &
ret. Verumtamen, utcunque fit de hac contro plurib. feqq. at negans opinio tutior effe vide
verfia, quam fapientiorum judicio definiendam tur. Martyr enim eft, qui occumbit pro con
relinquimus, tutam omnino dicimus in aliis ca feffione veræ Fidei Divinæ , non pro confeffio
fibus regulam, ut moriens pro quæftione adhuc ne Fidei humanæ, & acquifitæ : moriens autem
ab Ecclefia non definita non moriatur pro cau pro diéto articulo non moritur ob confeffionem
£a, quæ ad Martyrium fufficiat. Legi , poffunt Divinæ, fed humanæ Fidei , cum habitus infu
opera quædam poft primam hujus Operis editio fus Fidei virtus fit intelle&ualis, verum attin
nem confcripta, Antonii Lampridii , Candidi gens ita , ut ad a&um falfum pertingere nullo
Parthenoſimi, Laurentii Migliaccii, Berti de Theo modo polit; ficuti late profequuntur Hurtado
logicis difciplinis tom. 6. lib. 31. cap. 24, num 2. loc. cit. §. 3. Verricellus de Apo/tol. Mi/hon. tit. 1.
in quibus utrinque ftrenue pugnatur pro, & con queſt. 29. Cardinalis Capiſucchius in controv. de
tra votum fanguinem emittendi pro opinione , /Martyrio §. 16. verf. Igitur. Itemque fimile ju
quæ favet immaculatæ Virginis conceptioni . dicium ferendum e(t de illo, qui renuit aliquid
16 Colligitur praeterea, Martyrem non eſſe, facere putans invincibiliter, id effe peccatum ,
qui mortem fubit ex ratione philo{ophice dun licet re vera peccatum non fit : fi enim hic ob
taxat bona . Victor Vitenfis lib. 5. Perfecutionis eam caufam moriatur, meritum fane confequi
Vandalicæ pag. 693. tom. 8. Biblioth. Patrum agens tur , fed Martyr nequaquam eft; cum virtus, pro
de cruciatibus a fervo nobilis Tuburbitani pro cujus defenfione quis moriens inter Martyres re
{ervando amici fecreto exceptis, inquit , Marty cenfetur, debeat effe virtus certa & omnino in
rem eum non fuiffe , cum duétus fuerit ad eof dubitata, cui ex parte materiæ, vel obje&ii fal
dem cruciatos excipiendos fola civili honeſtate, fum fubeffe non poffit; ficuti profequitur Portel.
quæ in tenaci arcanorum amici cuftodia inveni in dub. regular, in verb. Conceptio Deiparae, n. 7.

Lib. III. С А
 1 22 DE SERV. DEI BEATIF, ET BEAT. CANONIZ.
º
сА в Uт v і G в s і м у м.
IDe falfis Martyribus Hæreticorum , & Scbifmaticorum.
1 ffi-SENETRTZE' Lim Marcionita , Nova Chriſti maximopere curarunt a falſis Haeretico
Sºis - ఢత tiani, Ariani, Donati rum Martyribus difcerni, ut ex Clemente Ale
Ş ftae de multitudine Mar xandrino obfervat Eufebius lib. 5. biftoriæ cap. 16.
tyrum fuorum gloria pag. 232. Quotiefcumque Ecclefiæ viri ad Martyrium
bantur: & de Prifcillia pro vera Fide fubeundum vocati una cum quibufdam
niftis quidem ita Jegi de Phrygum hæreß, qui Martyre , dicuntur, cafu quo
tur apud Sulpicium Se dam coierint, femper ab illis diffentiunt ; & commu
verum lib. 2. facr. hift. nionem eorum follicite vitante * , gloriofum Marty
cap.5 1. num. 7. Ceterum , rii exitum confequuntur. Tum fubjicit : Atque id
Priſcilliano occiſo, non verum effe comfiat ex iis , quæ noßra ætate in urbe
folum non repreffa efl hæreßr, quae illo auéfore pro Apamea , quæ ad Meandrum fita efl , gefta funt a Ca
ruperat, ſed confirmata latius propagata eſt: nam jo , ô Alexandro Martyribur oriundi , Eumenia. Huc
que feéfatorer ejur, qui eum prius Sanéìum bono quoque fpe&tat canon 34. Synodi Laodicenæ col.
raverant, poßea ut Martyrem colere cæperunt. Per 788. tom. 1. colleé}. Hard. ubi anathemate feriun
emptorum corpora ad Hifpanias relata , magnifque tur, qui ad Hæreticorum Martyres confugiunt .
obfequiis celebrata eorum funera. Quin & jurare 2 Hærefi affine eft fchifma, non folum quia ex
per Prifcillianum fumma religio putabatur. Sed & {chifmate ut plurimum hærefis confurgit , tefte
de Martyrum fuorum multitudine noftri tem s. Hieronymo in epif?. ad Titum cap. 3. (col.738.
poris Hæretici fibi plaudunt. De fimilibus au tom. 7. oper.) Ceterum nullum fcbifma non fibi ali
tem Martyribus fic eleganter loquitur Cardina quam configit hærefim , ut re&fe ab Ecclefia receffiffe
lis Baronius in præfat. ad Martyrol. cap. 1o. Ha videatur, fed etiam quia, etfi fchifma hærefim co
bent vefpæ, ßcut & aper, favor fuos : quæ , etß mitem non habeat , ipfa fola feparatio ab unita
in cellularum comfiru&ione illa r omnino imitari vi te capitis Ecclefiæ fatis eft , ut extra unitatem mo
dentur, tamen mon , ßcut ille , in unam eamdem riens inter Martyres recenferi non poffit. Qgifqui*
que domum conveniunt ; carent enim alveario , quia ergo ab hac Catholica Ecclefia fuerit feparatur , quan
Inefciunt unitatem, nec infuper mel, quod illuc in tumlibet laudabiliter ſe vivere exiſtimet, hoc ſols
ferant, habent : ac, licet favum fummo labore con fcelere, quod a Cbrißi unitate, disjunéfus eft , non ba
fecerint , cellula r celluli , intexendo, tamen inanir , bebit vitam ; verba funt epiftolæ Synodalis Conci
aridus , ac melle vacuus femper effe confpicitur . lii Zertenfis col. 2oo3. tom. y. colle&f. Hard. , quam
Apoftolus ipfe rem hanc definivit, ubi de fe fcri S. Auguftinus a fe di&latam cognofcit. Idem S.
Auguſtinus de Fide, & Symbolo cap. Io. (tom. 6.
bit ad Corintb. 1. cap. 13. v. 3. Si tradidero cor
pur meum , ita ut ardeam, Charitatem autem non oper. col. 161.) ait : Credimus Ö ſanctam Eccle
Àabuero, nihil mibi prodeft : quod defumpfit ex fiam , utique Catholicam; nam & Heretici , & Schif
Lege Chrifti apud Lucam cap. 1 1. Qui non eft matici Congregationes fuas ' Ecclefia * vocant. Sed
necum, contra me efi ; & qui non colligit mecum, Heretici , de Deo falfa fentiendo, ipfam Fidem vio
difpergit. Suffragantur Ecclefiæ Patres, Augu lant. Scbifmatici autem difciffionibus iniquis a fra
ftinus videlicet fexcentis in locis contra Dona terna cbaritate diffiliunt , quamvis : ea credant , quæ
tiftas, Joannes Chryfoftomus , Hieronymus , & credimur. Quapropter nec Hæretici pertinent ad Ec
Cyprianus. Hic enim in epift. 52. ad Antonianum clefam Catholicam, que diligit Deum, nec Schifma
col. 153. ita inquit: Si ab Eccleſia dure & crude tici, quoniam diligit Proximum : itemque, quod
attinet ad Martyrium , lib. 1. contra Donatiffar
liter fegregatur ad Gentile* fe via , & fecularia ope
ra convertat, vel ad H.ereticor, ô Scbifmaticor cap. 9. inquit : Scbifmatici Martyrium nec præmium
reje&us ab Eccleßa tranfeat , ubi , etß occifus pro quidem habet , fed eft poena fupplicii. Concordat
pter nomen, poftmodum fuerit extra Ecclefiam con Οptatus Milevitanus lib. 3. contra Parmen. m. 8.
ftitutur, & ab unitate atque a charitate divifur , pag. 65. Probate illo r amaffe pacem, in qua Prima
coronari in morte non poterit. Et col. 158. in fi funt fundamenta Martyrii ... nulla igitur eß excu
ne: Apoftatæ vero , & Defertores , vel Adverfarii , fatio, quta Charitatem illo *' non habuiffe manife
ὸ Hofie , , ò' Chrifti Ecclefiam diffipantes , nec, ß fìiffìme confìat , fìne qua nullum nec nominari* p0
occifi pro nomine fori r fuerint , admitti fecundum teß, vel effe Martyrium. S. Cyprianus locis alleg.
Apoftolum poffunt ad Ecclefiæ pacem , quando nec aeque loquitur de Hæreticis, & de Schifmaticis;
Spiritur , nec Ecclefie tenuerunt unitatem. Et rur fed in libro de unitate Ecclefiæ col. 398. de Schi
fus in epiff. 54. ad Cornelium Papam col. 172. Ido fmaticis tantum fermonem habet : Quis ergo /îc
meus effe non poteft ad Martyrium , qui ab Eccleßa eſt ſceleratus & perfidus, qui, ſic diſcordiae furore
non armatur ad prælium. Et ad eumdem epift.57. vefanus , ut aut credat /cindi poffe , aut audeat fcin
col. 2o6. Non efl , quod fibi quaß in confeffione no dere unitatem Dei? Et col. 4o 1. Tales etiamß oc
minis blandiatur, cum conſtet, ſi occiſ ejuſmodi cifi in confeffione nominis fuerint , macula ißa nec
extra Ecclefiam fuerint, Fidei coronam non effe , fanguine abluitur &c. Ardeant , licet flammis , &
fed poenam potius effe perfidiæ, nec in domo Dei ignibus traditi, vel objeéti beftiis anima* fuas po
inter unanime r habitaturor effe , quor videmur de nant , non erit illa Fidei corona , fed pœna perfi
pacifica ô Divina domo furore difcordiæ receffiffe . die. Et de Haereticis, & Schiſmaticis haec haben
Quæ quidem, atque alia Patrum teftimonia eru tur in cap. Firmiffime, de Heretici r , quod eft de
dite colle&a legi poffunt apud Cardinalem Ba fumptum ex Fulgentio de Fide ad Petrum c. 39. p.S2.
ronium loc. cit apud Alanum Copum dialog. 6. (tom.9. Bibliot. Patrum) : Firmiffime tene, ô nulla
cap. 4. apud Molanum cap. 1o. in præfat. ad Mar tenus dubiter quemlibet Hæreticum , ßve Schifmati
1yrol. Ufuardi . Præterquamquod ipfi Martyres cum ... et/ pro Cbrifii nomine etiam fanguinem fuderit,
- nul
 L 1 B. HII. C.Α Ρ. Χ.Χ. I 23
nullatenus poſſe falvari : ... quamdiu in eo bereti verum Martyrium expofcit. Legi poteft Suarez
ca, vel fcbifmatica pravitas perfeverat , quæ ducit in defenf. Fidei Catholicæ lib. 1. cap. zo. Præter
ad mortem. Ad haec hofpes profe&o effet & pe quamquod inutile videri poteft , alia ad rem, de
regrinus in hiftoria Ecclefiaftica, qui fchifma No qua nunc agimus, afferre, cum ipfimet Hæreti
vati adverfus S. Cornelium fummum Pontificem ci, & ſignanter Auctor hiſtoriae Calviniſmi , ſive
ignoraret. Novatus fcilicet ille eft , qui aliquan apologiæ Reformatorum Roterodami editæ an. 1683.
do Novatianus appellatur , de quo S. Pacianus part. 1. cap. I 1. conceptis verbis fateatur, Hæreti
Epifcopus Barcinonenfis, qui epiftolas fcripfit ad • cum propter hærefim morientem , in crimine
verfus Novatianos, epift. 2. ad Symproniamum (Bi mori & tantum probare conetur , Calviniftas
blioth. Patrum tom. 4. pag. 3o8. in fine) ita ait : mortem fubeuntes , ne Calvini dogmata deferant
Porro, etiamß paffu* ef aliquid Novatianus... et non mori propter hærefim . Si vero fermo tranf.
iamfi occifur , non tamen coronatur. Quidni? Ex feratur ad Haereticum morientem pro vera Fi
pra Ecclefiae pacem , extra concordiam, extra eam dei Catholicæ articulo, idem judicium de eo fe
matrem, cujus portio debet effe , qui Martyr eft . rendum eft , ac de Hæretico pro fua hærefi mo
Quod fi vitam profundere , ne fchifma oria riente , eum videlicet pro Martyre haberi non
tur, vel ut excitatum de medio tollatur, cau poffe : licet enim pro veritate occumbat , non
fam conftituit fufficientem ad verum Martyrium , occumbit tamen pro veritate fibi per Fidem pro
quemadmodum colligitur ex epiftola Dionyfii A pofita, cum Fide careat. Patrum teftimonia col
Jexandrini ad Novatum apud Eufebium hifior. Ecle&ta legi poffunt apud Pamelium ad epiß. 52. S.
clef. lib. 6. cap. 45. pag. 3 18. Si quidem invitur ut Cypriami mum. 5o. & apud Theophilum Raynau
afferir, eo adduéius es, id nobis oftender, tua fpon dum in tračł. de Martyrio per peßem part. 2. cap.
te redeundo. Satius quidem fuerat quidvis pati , ne 4. & huc quoque re{piciunt verba Patrum in fu
Ecclefia Dei difcinderetur. Nec minus gloriofum fuif perioribus relata , qui Martyrium negant Hære
fet idcirco fubire Martyrium ne Ecclefiam fcinderer, ticorum , etiamß propter momen fuerint occifi .
quam ut ne idolis facrificarer : immo illud , meo qui Mori quippe propter nomen idem eft , ac mori
dem judicio , illußriur fuiffet . Hic enim pro fua pro vero Fidei articulo: meritoque idcirco fub
unius anima , illic pro omni Ecclefia Martyrium quis dit Alanus cit. dialog. 6. c.sp. 7. aequalem profe
ſuſtinet ; & ex Ennodio, qui dignos aſſerit Marty &to utriufque morientis effe damnationem , etfi
rii corona occifos ab affeclis Laurentii, quos S. mitius in Inferis torquendus, qui pro vero arti
Symmacho legitimo Pontifici adhærentes inve culo moritur , quam qui pro hærefi occumbit :
niebant ; necnon etiam ex Ecclefiae Conftantino Æqualem effe utrifque damnationem ; jam antea ex
politanæ judicio , quæ tanquam Martyres vene Cypriano, & Augufiino docui, boc eft utrofque a re
rata eft Clericos a Schifmaticis necatos tempore gno & facie Dei prorfur ad paenam æternam exclu
S. Joannis Chryfoftomi, ficuti fufe habetur apud di. Non negarim tamen, forte non æqualem effe utrif- ,
Cardinalem Baronium ad an. 5o2, num. 13. unuf que pænæ cumulum , quæ fingulij pro deli&fi ratio.
quifque facili negotio colligere poterit , extra uni ne intenditur, aut remittitur ; ut mors ab Heretico
tatem Ecclefiae , & in fchifmate Martyrium eße fufcepta non tollat , fed æterna r tamen poena ; alle.
non poffe , etfi Schifmatici adhuc hæretici fa&i vet &r mitiget , damnationemgue ip/am tolerabilio
non fuerint. - -
rem faciat, quam ß Cbrißum negaret , aut pro he
3 Verum , ut clarius materia haec explicetur, reſi pertinaciter ultimo ſupplicio afficeretur. Docuit
operæ pretium eft cafum a cafu fecernere : vel quidem Durandus in 3. fent. dift. 23. que/?. 9. n.
enim Hæreticus moritur, ut fuam hærefim tuea 8. Hæreticum negantem unicum articulum Fi
tur ; vel moritur pro vero articulo Fidei Catho dei retinere habitum Fidei fupra naturam, faltem,
Jicæ , puta , fi Calvinifta moriatur pro Divini informem: verum id communiter rejicitur a ce
Filii confubßantialitate , in qua ipfe a Catholicis
teris Theologis, duce D. Thoma 2. z. quæfi. 5.
non diſcordat. Si loquimur de Haeretico morien art. 3. ubi propofitæ quæftioni, Utrum, qui difcre
te pro fuae haerefis defenfione, clarum eft, eum dit unum articulum Fidei , poffit babere Fidem in
in teterrimo peccato mori , ejufque mortem in formem de aliis articulir, refpondet : Quod in He
feliciorem eífe morte homicidas , & rei lafa: ma retico difcredente unum articulum Fidei, non manet
jeftatis ; cum hic ut plurimum moriatur impro Fides neque formata , neque informir .... Formale
bitatem fuam deteftans , & excufationem petens autem objeéìum Fidei eft Verita r prima , fecundum
ab errore , ftultitia, cæcitate , humana prolapfio quod manifeftatur in Scripturir facrir , & do&rina
ne , injuria accepta, ebrietate , & fimilibus ; ille Ecclefie , quæ procedit ex Veritate prima. Uade ,
autem graviffimum fcelus moriendo infolenter quicumque non inhæret , ßcut infallibili δ' Divinae
defendat, & maximum diabolicae pertinaciae fpe regulae , doéìrinæ Ecclefiæ, quæ procedit ex Verita
cimen prae fe ferat, quemadmodum bene profe te prima in Scripturit facri , manifeflata, ille non
quitur Alanus Copus dialog. 6. cap. 5. Adden Babet habitum Fidei , fed ea, quæ funt Fidei, alio
dum , quod Hæreticus moriens vel moritur re modo tenet , quam per Fidem &'c. Manifefìum ef?
cognofcendo fuum errorem , & confitendo deli autem , quod ille , qui inhæret doéfrinæ Eccle/ie ,
&tum ;. & tunc potius præbet teftimonium verita tamquam infallibili regule , omnibur affentit , que
ti, quam errori ; non tamen per Martyrium , fed Ecclefia docet. Alioquim , fi de hir, que Eccle/?a do
per viam & juftam confeffionem, ac pœniten cet , quæ vult, tenet , & quæ non vult, non tenet,
tiam : vel moritur negando deli&um , & ore tan non jam inhæret Ecclefi£ do&rinae , ficut infallibil;
tum Fidem eonfitendo; tuncque Martyr non eft regulæ, fed propriae voluntati &c. Unde manifefium
veræ Fidei, quam non credit , nec eft teftis fui eft , quod tali r Hæreticuf circa unum articulum Fí
erroris , quem ore non confitetur: vel denique dem non debet de aliis articulis , fed opinionem
moritur propter pertinaciam in fuo errore , ehi quamdam fecundum propriam voluntatem . Ex qua
gens potius mori, quam illum retra&lare ; & ta porro D. Thomæ do&rina Theologi communi
lis mors Martyrium effe non poteft , cum fan etiam calculo docent , Hæreticum pro vero arti
guis non effundatur pro Chrifto, nec mortis ac culo Fidei morientem, ut pote Fide & informi ,
ceptio a pia & re&ta voluntate proveniat, quam & formata carentem, Martyrem eſſe non poſſe;
Lib. III. - - 2. Sua
 I 24 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
Suarez in cit. oper, de defenf. Fidei Cathol. lib. 1. magiam, & damnatas artes , propter læfam deni
cap. 2o. num. 5. Vafquez in 3. part. D. Thome que majeftatem capitalu pæna animadverfum eft ,
tom. z. qu. 68. art. 3. difput. 154. cap. 6. Alanus fanétiffimorum Chrifti , Martyrum locum occupare ,
Copus cit. dialog. 6. cap. 7. Teophilus Raynaudus Et pag. 822. Sed quis unquam crederet , Joanni
in tračt. de Martyrio per peſtem par. 2. c. 4 n. 3. Vuefeliano, qui negavit, Spuritum Sanétum a Patre,
Maurus Theol. t. 3. l. I 1. qu. 96. n. 2. Cardinalis Filioque procedere , quod nec Foxu , diffiteri pote.
Capi[ucchius in controv. de Martyrio §. 2o. v. Ea rit, locum in hoc catalogo datum 1ri ? Quid, quod
dem ratio eſt, Cardinalis Gottus Theol. tom. 13. non folum Petrus , homo Germanu r ( quem Foxut
qu. 2. dub. 3. §. 2. v. Nec etiam erit Martyr , & fufe ipfe non negat , Chrifium nihil carnis ex Maria
Verricellus de Apofiol. Miſſion. tit. I. qu. 27. Sola au 1matre fumpfiffe , folitum afferere ) , fed ô Coubri.
tem , quæ inter eos fupereft , difputatio in eo gius , qui ne Chrifti quidem nomen ferre poterat ,
reſidet, an invincibiliter Haereticus, ſi pro vero Hic quaß in bonorata quadam Martyrum fede , ex.
Fidei articulo moriatur , fit vere Martyr : cui plofs Sanč#is , 9 veris Dei Martyribus , Tha
quidem refponderi confuevit, eum Martyrem ef raco , Probo , Ö* Andronico, collocantur ? Maim
fe poffe coram Deo , fed non coram Ecclefia . bourg. in bifioria Calvinifmi lib. I. ad ann. 1535.
Aßerunt nempe , Martyrem effe po{{e coram pag. 33. id ipfum adnotavit , a Calviniftis vide
Deo, ex illo Joannis 15. v. 22. Si mom veniffem , licet inter Martyres recenferi etiam eos qui funt
& locutus fuiffem eit , peccatum non haberent : alterius fe&tæ, quam ipfi damnant: certum quip.
dummodo tamen Hæreticus ille moriens pro ve pe eft , Martyrum catalogo ab eis adfcribi Joan
ro articulo fit habitualiter (ut ajunt) difpofitus nem Hus, qui in facramento Euchariftia tran
ad omnia credenda , quæ fibi proponerentur a le fubftantiationem confeffus eft , quam ipfi negant.
gitimo proponente . Martyrem deinde dicunt non Quamvis enim Au&tor fupra citatæ apologiæ Re
effe futurum coram Ecclefia , cum Ecclefia non formatorum part. 1. cap. 12, impudenter refpon
judicet de internis , fed de externis ac fenfibili deat, ſibi, & ſuis ſatis eſſe, Joannem Hus ad
bus, ipfaque ab hærefi externa conje&turam in verfus Romanam Ecclefiam fuiffe debacchatum,
ferat, & pra-fumptiouem haere{is interna:; quem ut inter Martyres recenferi poffit ; nemo tamen,
admodum late docent Cardinalis de Lauræa in eft , qui non videat impudentem hominis ftulti
3. lib. fent. part. 2: tom. 3: difput. 2o, art. 1o. n. tiam, qui tali furore abreptus eft , ut Joannem
167. 5 feaq. & Verricellus de Apo/tol. Mi[hon. putet a fe , & fuis, in graviffimo articulo diffi
cit. tit. 1. quaeft. 28. Nec enim urgent San&orum dentem ex hoc folo Martyrem effe , quod cum,
exempla , quos Ecclefia colit tanquam Martyres, ipfo , &' fuis concordat in odio irrationabili &
utpote pro Fide mortuos, licet aliquid docuerint impio adverfus Romanam Ecclefiam, Romanum
Fidei Catholicæ adver fum, de quibus late Baillet que Pontificem . Jacobus Apoftolus inquit cap.3.
in præfat. ad vitas SS. §. 89. Ut enim ipfe in noti* v. 1o & feq. Quicumque autem totam Legem fer
num. 31. bene animadvertit , id intelligendum eft vaverit , offendat autem in uno, fa&u* eft omnium
de San£tis , qui ante Ecclefiæ definitionem ali vews. Qui enim dixit , Non mœchaberis, dixit δ ,
quid docuerunt , quod poft eorum mortem ab ANos occider. ®uod ß non maechaberi r , occidet au
EccleGa tanquam ha reticum & erroneum da tem, fačius estran/gre/Tor Legis. Ideoque, quem
mmatum eft ; inter quos eminet S. Cyprianus , admodum quicumque ex Charitate totam Legem,
de quo alibi locuti fumus, ut etiam re&te adno fervavit, fi poftea offendat in uno, Charitatem
tavit Eftius in 3. lib. fent. dift. 23. §. 13. Diligen amittit , & confequenter alia , quæ fervat , non…
ter in primus diftinguendum eft inter eo * , qui , re. fervat ex habitu Charitatis, cum Charitas confiftat.
tenta generali promptitudine credendi quidquid Eccle in dile&tione Dei ex toto corde , atque in obe
fia Catholica credit , per ignorantiam tamen in qui dientia perfe&ta erga illum ; fic qui omnia alia
bufdam Fidei dogmatibus errant , propterea quod credit, fed unum aliquid non credit a Fide præ
mondum fatis declaratum iij /it , ita Ecclefiam cre fcriptum , habitum Fidei fupra naturam amittit,
dere, Ö eos, ui, poli manife/tatam fufficienter Ec atque adeo, quæ credit, non credit ex Fide in
clefiæ doëtrinam, adhuc ab ea , , vel contrarium af fufa & fupra naturam, cum Fides in uno confi
ferendo , vel certe dubitando , diffentire eligunt , ftat , fcilicet in credendo omnia a Deo revelata;
quod Hereticorum eft proprium. Nam de illis prio in Scripturis fecundum Ecclefiæ interpretatio
ribus facilis eft refponßo , eor veræ Fidei commu in(?m , º

mionem cum reliqui r Catholicis , babere in ea parte 5 Ha&enus de Hæreticis : nunc de Schifma
doéìrinae Catbolicæ, de qua , quod verum efi , te ticis. Schifma itaque , quatenus ab Hærefi dif
nent Ö'c. de quorum numero fuit Cyprianus. Ab his, jun&um fit, quod raro contingit, nihil aliud eft,
inquam , exemplis nihil inferri poteft adverfus quam feparatio ab unitate Ecclefiæ , juxta do
ea, quæ ha&tenus di&ta funt, quippe quæ fibi lo &trinam Div. Thomæ 2. 2. quæß. 39. art. 1. Pro
cum vindicant quoad eos, qui formaliter Hære prie Schifmatici dicuntur, qui propria fponte & in
tici funt , cum pro vero Fidei articulo mortem tentione fe ab unitate Ecclefiæ feparant, quæ eß uni
ſubeunt. -
tas principalis; nam unitas particularis aliquorum
4 Hæreticorum mos eft fua Pfeudomartyrologia ad invicem ordinatur ad unitatem Eccle/je , ßcut
replere etiam nominibus illorum , qui fe&tæ ipfis compofitio fingulorum membrorum in corpore maturali
contrariæ adhæferunt. Molanus id refert in præ ordinatur ad totius corporis unitatem. Ecclefiae autem
fat. ad Martyrologium Ufuardi cap. 1o. Audio enim, unita * in duobus attenditur , fcilicet in connexione
in eis recenferi non unius tantum hæreticæ fe&e membroram Ecclefiæ ad invicem,feu communicatione,&
Pfeudomartyre , fed ad unam ufque omnium , quæ iterum in ordine omnium membrorum Eccle/íæ ad unum
boc tempore Romanam Ecclefiam obfcurare conantur. caput Ö'c. Hoc autem caput efi ipfe Cbrijìur, cujus
De Foxi mendaci Martyrologio fic loquitur Ala vicem in Ecclefia gerit fummus Pontifex. Et ideo
nus Copus in cit. di log. 6. cap. 16. pag. 82o. Hic Schifmatici dicuntur , qui fubeffe renuunt fummo
promiſcue video, non ſolum Zuinglianos, Luthera Pontifici, & qui membris Ecclefiæ ei fubjeéfis com
nos, Anabapti/tar, alio/que Hereticos , fed Ó in municare recufant ,
quos propter furtum , atque facrilegium , propter 6 In hujufce generis Schifmaticis procedunt ea ,
գսaՇ
 * LIB. II 1. C.AP. XX. 125
quæ in fuperioribus di&a {umt , morientem vide tur bis , qui credunt in eum . Item de Ludovico
licet in fchifmate Martyrem e{fe non poffe , et Alamando , feu Alamanno plura legi poßunt
iamfi moriatur pro Fide : moritur quippe extra apud Ciacconium in ejus vita tom. 2. pag. 842.
unitatem Ecclefiae, ideoque æternam falutem ha de qu9 præterea fic ait AEneas Silvius , qui ad
bere non poteft. Qjuia vero aliquando contigit , Pontificatum eve&us Pii II. nomen afïumpfit :
ut , duobus ad fummum Pontificatum ele&tis , In Arelate ad fepulcrum Ludovici Cardinalis San
fciffaque in duas faétiones univerfa Ecclefia, igno &#æ Cæciliæ ejus urbis Epifcopi , quem Bafileae in
retur, uter ex eis legitime ele&tus fit ; utque in confenfu Patrum vidimur Præfidentem, magna mi
hoc rerum eventu aliquis adhæreat ei , quem pu raculorum opinio orta efl , & invalidorum frequens
tat legitimum Pontificem, fed cujus poftmodum undique concurfur fpe fanitatis faéfus . Stetit au
ele&io minime legitima & canonica judicata eft ; tem Ludovicus in Concilio Ba(ileenfi adverfus
qui fic agit, revera Schifmaticus non eft . Schi Eugenium legitimum Pontificem, & Felicem An
ſmaticus eſſet in eo ſolum caſu , in quo, poſt tipapam confecravit , tum , fa&i cum pœnituif
quam ab habente jurifdi&ionem ftatutum eft , fet, ad Nicolai V. ipfus Eugenii Succefforis obe
minime legitimam fuiffe ele&ionem ejus , cui dientiam rediit, & Ecclefiæ unitatem reftituit,
adhærebat , ipfe nihilominus in ejufdem obe uti conceptis verbis legitur in Martyrologio Gal
dientia perfifteret , & alteri jam declarato legiti licano 16. Calend. O&#obris. Demum in teterrimo
mo Pontifici parere recufaret. Do&rina hæc eft fchifmate inter Petrum de Luna di&um Benedi·
Antonii de Butrio in traéï. de fchifmate , & Pe èfum XIII. & Angelum Corarium nuncupatum
tri de Ancarano in nonnullis allegationibu* juri* Gregorium XII. qui in Concilio Pifano, & fubin
ab eo fa&is pro Concilio Pifano , concordatque de una cum Joanne XXIII. in Concilio Con
Silvefter part. 2. in Summa in verb. Scbifmaticur ftantienfi depofiti fuerunt , ele&o in fummum
mum. 7. ubi fic ait: Si vero confiat, unum canoni Pontificem Martino V. magna pars Hifpaniæ Pe
ce eleéfum, alium vero non , qui non efl canonice trum de Luna, ſeu Benedictum XIII. tanquam
elečius , cum ſequentibus ſcienter eſ; excommunica verum & legitimum Pontificem colebat, aiiquæ
tur : ß vero dubitatur, qui fit canonice eleëfur , igno vero ltaliæ civitates Angelo Corario, feu Gre
rantia faéìi excufat ; ignorantia vero juris Civilir , gorio X!I. pariter tanquàm vero & legitimo Pon
aut Canonici, ad quod fcilicct fpe&at bujuf materiæ tifici adhærebant . Sanétus itaque Vincentius Fer
difcuffio, etß non excufet , cum eft tale jus , quod rerius Petri de Luna , ſeu Benedicti XIII. par
quis de facili fcire potefi per fe , vel per alium , tes fecutus , auctor etiam fuit Regibus Arago.
dum tamen habeat copiam peritorum , excufat ta niae, ut eidem adhærerent : quamquäm , (latini ac
men , ß eft tale, quod qui r mec per fe, nec per alior ejus obtinationem, & malas artes perpectas ha
fcire potefl , cum peritiffimor fallat, ό diverß con bere coepit . Ferdinando Regi Aragóniæ perfua
traria ſentiant , Et late proſequuntur Sanchez fit, ut ab ejus obedientia fe fubduceret ; edi&um.
lib. 2. in Decalogum cap. 36. num. 3. & 4. Cardi que publicaret , quo fibi fubditis diftri&e inhibe
nalis De Lugo de Fide difput. 25. fe&i. 3. num. 36. ret, ne illi , tanquam Pontifici quocumque præ
Caftropalao tom. I. de Charitate traći. 6. difоut. 4. textu adhærerent; tantaque fuit S. Vincehtii fan
pun&#. 5. num. 9. Idcirco fit , ut , fi hic pro Fide &itatis , eruditionis , & zeli pro tollendo fchi
Chrifti moriatur, debeat inter Martyres recen {mate fama , ut Patres generalis Concilii Com.
feri; fe enim habet inftar ejus, qui mortem pro ftantienfis congregati ad tollendum (chifma trium
Chrifto recepit , dum aliquod dogma crederet , illorum de Pontificatu contendentium , mif
aut doceret , de quo tunc impune difputabatur, fis Legatis, eum rogaverint , ut ad Concilium
fed po(t ejus obitum Ecclefia declaravit effe a veniret , fi poffet. Epiftola ad eum miffa extat
Fide alienum. Uno verbo, ficut materialis Hæ col. 658. tom.z. operum Joannis Gerfonii Cancel
reticus Martyr effe potelt, ita & materialis Schif larii Facultatis Parifienfis , qui eam compofue
maticus. rat, & tom. 1. thefauri novi anecdot. Patris Ed
7 Tria potiffimum exempla huic affertioni fuf mundi Martene col. 1749. Porro primum ex al
fragari poffe videntur. Inter Beatos a Clemente 1atis exemplis oftendit , fan&itati non obftare ,
VII. legitimo Pontifice adfcripti fuerunt Petrus fi aliquis bona fide procedens adhaeferit Ponti
de Luxemburgo, & Ludovicus Alamandus, jux fici , quem legitime ele&tum putabat , licet poft
ta ea, quae a Nobis di&ta funt lib. 1. cap. 39. m. illius öbitum hujus eleëtio fuerit damnata. Hu
4. De Petri {cilicet virtutibus plura legi poffunt jus generis eft etiam exemplum S. Pafchafii Dia.
apud Spondanum in continuat. annal. Baronii ad coni & Confefforis , cujus mentio fit in Marty
rologio Romano ad diem 3 1. Maji . Stetit enim is
an. 1387. num. 1 1. De miraculis vero ejus inter
ceffione a Deo patratis plura habentur apud Ba pro Laurentio contra Symmachum ; & cum S.
luzium in notis ad vita r Paparum Avenionen. tom. Gregorius lib. 4. dialog: cap. 4o. 6 41. ( tom. 2.
I. pag. 132o. etfi ipfe Petrus in Cardinalium coe oper.) referat, eum in fua fententia ufque ad diem
tum fuerit cooptatus a Roberto Genevenfi An fui exitus perftitiffe , credendum eft , eum ver
tipapa , qui fibi Clementis VII. nomen affum tente adhuc de ele&ione Symmachi controverfia ,
pferat . Mcrtuus eft autem cum annos vixiffet ex hac vita migraffe ; quemadmodum habetur apud
duodeviginti ; & ex fama quidem ipfius virtutum, Cardinalem Baronium in not. ad Martyrolog. ad.
ac miraculorum . Clementis Antipapæ , qui eum di&am diem. Secundum ex iifdem fupra relatis.
creaverat Cardinalem, exiftimatio non modicum exemplis patefacit, fan&titati obftare , fi aliquis
recepit augmentum, tefte Roberto Gervafio Epi legitimo Pontifici obedire recufet , tum eum an
fcopo Senecenfi in trači. de fcbifmate fol. 52. Sed te obitum fa&i non pœniteat. Ex tertio tandem.
Divina providentia approbat , Ö confirmat adhæ exemplo defumitur , verum Schifmaticum non
rentes , 5 obedientes Domino Clementi VII. per effe, qui in dubia fa&ti quæftione illi adhæret ,
miracu!orum corufcationem , prout patet de Domino quem una cum plerifque aliis fimilia fentienti.
Petro de Lucemborg Cardinali fa&o per Dominum bus legitimum putat Pontificem ; a quo tamen,
Clementem VII. cujus meriti r ® precibu r Divina recedit , ftatim ac deprehendit , eum talem noni
providentia valde multa miracula manifeſta opera eſſe . Quapropter quemadmodum Schiſmaticus
Ima
 126 DE SERV. DEI BEATIF, ET BEAT, CANONIZ.
materialis in prædi&is circumftantiis San&us effe
poteft, fic etiam Martyr effe poterit, fi pro Chri. Нр І О С L Е Т І А N V S . І о у І у S . Е1:
fto, & ejus Fide moriatur. M A X I M I A N V S. H E R C W L E W S
8 Pro vindicandis fuis Pfeudomartyribus Au
&or apologiae fupra memoratæ fcribit, veri Mar C A E S S. A V G G.
tyrii figna hæc effe ; fi ingens videlicet hominum A M P L I F I C A T O. P E R . OR I. E. N.
multitudo pro una eademque re moriatur; fi he
roicæ fortitudinis & conftantiæ , necnon pietatis in Т Ем. вт. о с с п о в N т в м
dicia in obitu non defint, fi demum ex omni ætate I M P , RO M >
& fexu inveniantur , qui mortem generofe fub
eant, uti fufe legi poteft ejufdem cap. I I. par. 1. Ет
cumque hæc omnia in fuis Pfeudomartyribus ad N O M I N E • C H R IST I A N OR U M
fuiffe contendat, infert , de veritate Martyrii ipfo
rum non eſſe dubit andum, D E L ET o. Q v I. R. E M p . B v E R.
9 Verum , ut eo, quo decet , ordine hujus af ᎢEBᎪ N T
Merti vis perpendatur , tria funt examinanda ; pri
mum eft , utrum praedi&ae qualitates in noftris
adfint Martyribus , fecundum, an adfit in illis, Eufebius Pamphili Cæfarienfis Epifcopus in lib.
quos ipfi Martyres , nos Pfeudomartyre , appellamus ; de Martyribus Paleſtine poſt enarrata Martyria
iertium, an eædem fatis fint , ut tutum de ve concludit cap. 13. pag. 437. Atque hæc funt Mar
ritate Martyrii judicium ferri poffit. tyria, que ocio annorum /patio in Paleftina perpe
1o Du&o itaque initio ab examine , an præ urata fuerunt. Hujufmodi noftri temporis perfecutio
di&a, qualitates in noftris adfint Martyribus, de fuit Ö'c. In quibus varia omnis generis certaminas
hoc ambigendum effe non videtur : in A&is fiqui eorum , qui pro pietate fortiter pugnaverunt, innu
dem finceris SS. Alexandri, & Epipodii apud Rui merabiles in fingulis provinciis Martyres praeftite
mart, ubi mentio fit SS. Martyrum Lugdunen runt. Tum in Menæis Græcorum, tum in Mar
fium , dicitur mum. 2. pag. 63. Plurimi dif?im£fi r tyrologio Romano , necnon apud Bollandianos
Paffionibus , atque nominibus ad fuccedentium me. ad diem 18. Martii pag. 617. tom. 2. mentio fit
amorias pervenerunt ; innumeros vero, qui vel indi decem millium Martyrum , qui Nicomediæ pro
fcreta cade concifi funt, vel vin&fi in ergafuli* de Chrifti confeffione gladio percuffi funt . Marty
fecerunt , infcripto , caeleftis vitæ liber tantum con rium denique S. Simeonis Epifcopi, & aliorum
tinet. Prudentius item in hymno de Martyrio S. plurimorum SS. Martyrum in Perfide fufe nar
Hippolyti Presbyteri Romani fic cecinit de Marty ratur a Sozomeno lib. 2. bißor. Eccl. cap. 9. at
ribus , qui Roma caeſi ſunt v. 1. que in cap. 14 pag. 63. tom. 2. edit. Vales. adji
Innumeros cineres Sanfforum Romula in Ur ciuntur hæc verba: Verum, ut fummatim dicam,
be cun&tor ejus temporis Martyres tam viros , quam
Vidimur, o Chrifti Valeriane facer ... mulierer, quorum nomina recoluntur, fedecies mil
1 1 Eufebius Caefarienfis Epifcopus lib. 8. bif?. le numero fuiffe perhibent , reliquæ vero multitudi
AEcclef. cap. 6. pag. 382. ubi defcribit perfecutio nis me numerum quidem iniri poffe. Huc etiam re
nem a Diocletiano, & Maximiano excitatam, ait: ferri poffunt, quæ a Nobis di&a funt lib. 1. bu
Tunc etiam Antbimur Ecclefiæ Nicomedienßr Epifco jus Operis cap. 4. mum. 14. adverfus fomniatam a
pus ob confeffionem Chrißi in eadem urbe capite trun Dodvvello Martyrum paucitatem . Sed de Mar
zatur eß. Huic adjunâa eft ingens Martyrum mul tyrum invi&a fortitudine & patientia fi quis alia
titudo δ'c. Alior quoque innumerabiles vinéfor , Ö* cupit, legere poteft Theophilum Raynaudum oper.
fcapbis impoßtos carnificer in profundum mare pro to. 4. in apolog. pro Chriftiana fortitudine lib. 5. feé}.
jecere &c. Vix jam iniri numerus poteß omnium , 2. cap. 8. num. I 5 1. δ' feqq. tum etiam La&an
qui deinceps in ßngulis provinciir paffi funt, Mar tium lib. 6. cap. 17. ubi inquit : speéfatæ funt fem.
tyrum , ac præfertim eorum , qui per Africam , Ö* per , fpe&anturque adhuc per orbem pænæ cultorum
/Mauritaniam ; per Thebaidem , & Ægyptum funt Dei, in quibus excruciandi, nova & inufitata tor
interfe8i. Et cap. 8. Illic enim viri prope innume menta excogitata funt . Nam de mortir generibu*
rabile , cum uxoribus , & liberis pro Servatoris no horret animus recordari, cum immanium beßiarum
ßri do&rina temporalem hanc vitam afpernati, va ultra ipfam mortem carnificina faevierit . Ha r ta
via mortis genera fuftinuerunt. De eadem perfecu men exfecrabiles corporum laceratione r felix , atque
tione hæc etiam habentur apud Sulpicium Severum invi&fa patientia ßne ullo gemitu pertulit. Hæc vir
11b. z. facrae hift. cap. 32. num. 4. Diocletiano & Ma tur omnibus populis , atque provincti * , & ipßr tor
ximiano imperantibus , acerbiffima perfecutio exor toribut miraculum maximum praebuit , cum Patien"
ta , quae per decem continuo r annor plebem Dei de tia crudelitas vinceretur. Concordant teſtimonia eo
populata eft ; qua tempeftate omni r fere facro Mar rum qui Chriftianam Fidem infe&tati funt , de
tyrum cruore orbis infeéfus eji : quippe certatim glo quibus apud Buddæum in Ifagoge bißorico-theolo*
riofa in certamina ruebatur, multoque avidium tum gica Lipfiae edita anno 173o. tom. 2. pag. 877.
Martyria glorioßr mortubu , quærebantur, quam nunc quique videntes eos nedum ad cruciatus gravif
Epifcopatus pravit ambitionibuf appetuntur. Nullis fimos, fed & ad mortem fubeundam promptos,
unquam magis bellit mundus exhauftur eft , neque id ad infaniam, confuetudinem , vel obftinatio
majore unquam triumpbo vicimur , quam cum de nem impie traducere aufi funt. Ceterifque omif
cem annorum firagibus vinci non potuimur . Mar fis, fat erit legere tomum tertium menßs Junii apud
mor extat , de quo Jacobus Caftellius in not. Bollandianos: ibi enim late exponitur mira inter
tormenta contantia Sanctorum Aurei, & Juti
ad Acta S. Reſtituta pag. 96. in quo ſculpta ſunt
hæc verba, quæ profeéto multitudinem Chriftia ni, Nicandri, & Marciani, Theoduli, & Tribu
norum in perfecutione Diocletiani & Maximia ni , Quirici , & Julittae , Leontii , Zofimi, &
ni pro Fide Chrifti occiforum maximopere often Montani , Manuelis , Sabelis , & Ifmaelis ; S«
dunt : tom. 5. jufdem manfr Junii ad dium 25. pag. 26.
& ſeq.
 L I B. III. C.A P. XX. „……… 127
δ' feq. ubi agitur de San&a Febronia; & tom.7. bendum non fit, ut aliquis adeo obftinate fuae
memßs Julii ad diem 29. pag. 4o. ubi agitur de hærefi adhæreat, ut etiam pro ea mori velit :
-San&o Calinico Martyre ; &. in toto demum addit vero, nullam Hæreticorum fe&am reperi
opere Bollandi, & ejus Continuatorum. Et huc -ri , in qua tot ex omni fexu & ætate mortui
-quoque referri poffunt- antiquorum Patrum di fint, & mortem conftanter fubierint, quot inter
, éta, Juſtini videlicet in dialogo cum Tryphone Catholicos id praeftiterunt. Quod cum fuerit ab
Judæo num. 1 Io.-pag. 2o3. ubi hæc habet : Sed Hæreticis noftri temporis bene perfpe&um, hinc
4uanto magis , magifque talia nobis infiguntur, eo fa&um eft, ut auda&er afferere inceperint, pri
plures alii Iper nomen Jefa- fideles , & pii fiunt . morum & antiquorum Martyrum innumerabilem
$}uemadmodum vitir , fi quis parter illaj amputet, numerum , qui ante fuam, quam ja&ant , refor
quæ fruéfum ferunt, ita proficit ; ut alios florem mationcm, pro Chrifto mortui funt , non ad
ter, Ó fruéiferos palmites rurfus proferat: Ter nos, fed ad ipfos pertinere; eo fcilicet quia mor
tulliani ad finem apologetici pag. 81. ubi ſic lo tui non funt pro afferendis illis dogmatibus, quæ
quitur : Piure , efficimur, quoties metimur a vobis. a nobis admittuntur, & ab ipfis rejiciuntur., Sed
Semen eſt ſanguis Chriſtianorum : Auguſtini de ci quam inane id fit, do&e de more oftenditur a
vitate Dei lib, 22. cap. 6. col. 661. tom. 7. oper. Cardinali Gotto tom. 1. de vera Eccleſia cap. 3.
ubi ait: Ligabantur, includebantur, cædebantur , $. 2. ubi fcite animadvertit, antiquos , Martyres
rorquebantur, arebantur, laniabantur, trucidaban. non poffe ab Hæreticis tanquam fuos vindica
tur, ό multiplicabantur. Hæc enim nedum fup ri , nifi probent vel eos mortuos fuiffe, ne ex.
ponunt Martyrum multitudinem , fed ulterius gr. venerationem Imaginum, aut Purgatorium ad
oftendunt, ex Martyrum multitudine nullum in mitterent, quod ipfi minime admittunt; vel fal
Chriflianam Fidem præjudicium, {ed femper ma tem mortuos fuiffe in ea perfuafione, ut cultus
jorem credentium & profitentium copiam deri Imaginibus præftandus non fit, aut Purgatorium
vaße. - - - - ". .
non detur: quæ porro ab ipfis nec hucufque
12 Tranfeuntes ad eos, quos Hæretici Mar probata funt, neque unquam probabuntur, cum
tyrer , nos Pfeudomartyrer appellamus, ultro qui certum fit, omnia, quæ creduntur a nobis, ab
dem admittimus, nonnullos eorum mortem in eis credita fuiffe: abfonum autem e(fet. conten
trepide fubiiffe. SciIicet mors Hieronymi de Pra dere, Martyres illos ad . nos non pertinere, eo
ga invićte & impavide tolerata narratur a Pog quia expreffe mortui non funt pro cultu Ima
gio Florentino in epiftola ad Leonardum Areti. ginum, vel Purgatorio ; tunc enim ea quæftio a
mum tom. 2. biff. Joan. Hu* pag. 533. & eodem nemine adhuc mota erat , ut idem Cardinalis
modo defcribitur mors Annæ de Bourg a Thua profequitur. -

no in buft. lub. 23. n. II. ad annum 1559. Item 13 Pro complemento præfentis capitis nihil
de Anabaptiftis hæc habentur apud S. Bernardum aliud fupere{t , quam ut verba faciamus de ter
ferm. 66. in Cantica n. 13, col. 15o2. vol. I. ' Mi tio, quod erat a Nobis propofitum, an prædi
rantur aliqui, quod non modo patuenter, fed & læ &tæ qualitates , multitudinis videlicet , morien
ti , ut videbatur , ducerentur ad mortem : fed qui tium , & invi&tæ mortis , fatis fint , ut tutum
minus advertunt , . quanta fit poteßas Diaboli mom de veritate Martyrii judicium ferri poffit . Qua
modo in corpora hominum , fed etiam in corda , quæ profe&to in re dicimus primo, prædi&tas qualita
femel permiffur poffederit. Nonne plus eft , ßbimet tes ex fui natura & indole ad veritatem .Mar
4ominem injicere manus , quam, id libenter , ab alio tyrii non fufficere ; Secundo, eas pro veritate
fußinere ? Hoc autem in multir potuiffe Diaholum, Martyrii noftris quidem Martyribus multum pro
frequenter experti fumus , qui fe ipfos , aut fubmer deffe , fed nullo paéto proficere illis, quos He
ferunt , aut fufpenderunt. Denique Juda r fufpendit terodoxi Martyres , nos. Pfeudomartyre , appella
fe ipfum , Diabolo fine dubio immittente. Ego ta mus. Di&tum eft ergo, prædi&tas qualitates ex
men majur exiftimo, magifque admiror, quod po fui natura & indole non fufficere ad veritatem
tuit immififfe in cor ejur , ut traderet Dominum , Martyrii , cum non defint latrones, & hornici.
quam ut femet ipfum fufpenderet. A Wiclefo de dæ, nec defuerint, qui , licet pro fuis crimini
mum, & Huſſo prodierunt Adamita in Bohe bus damnati, impavide tormenta, S mortem ſu
mia, qui lætantes ad mortem properarunt ; mul ftinuerunt, & fuftinent; cumque fæpe contin
tique alii noftris fere temporibus ex Heterodo. gat , nonnullos homines morten generofe fubire
xis fimilia praeftiterunt , de quibus apud Alanum pro diverfis do&rinis, quarum alteram falfam
Copum dialog. 6. fæpe cit. cap. 3. Attamen, ut e(fe neceffe eft , & confequenter alios pro- veri
cumque hæc fint, nulla fieri poteft comparatio tate, alios autem pro erröre mori ; Suarez in
inter numerum noftrorum Martyrum ab initio defenf. Fidei Catbol. lib. I. cap. 2o. n. 3. Ray
Ecclefiae ufque ad hæc noftra tempora, & nu naudus in tract. de Martyrio per peſtem part. 2.
merum eorum , quos Heterodoxi AMartyrer, nos cap. 4, num. 6. & 7. Alanus Copus in eit. dia
Pfeudomartyres appellamus ; eo vel magis, fi ani log. 6. cap. I. per tot. Fuit , id quoque adnotatum
madvertatur, numerum Pfeudomartyrum ab eis a S. Auguftino ferm. 2. in Nativitate S. Vincen
componi , tum illorum ratione habita , qui pro tii ( col. 1 1 io. tom. 5. oper. ) ubi ait: Diaboli
una fe&ta, tum aliorum, qui pro alia fe&ta mor cus, ό Seduétor Spiritur plerumque implet vel fal
tui funt, licet una ab aiia differat, atque adeo, laces vater, vel falfo f Martyrer fuos , ut tormen
una admittat, quod negaturab alia; quando con ta corporis vel ipß fibi ingerant , vel ingefla con
tra innumerabilis notrorum multitudo pro una temnant. Facile effet exempla cumulare eorum,
eademque re , pro iifdem omnino dogmatibus, pro qui propter {celera fua ad mortem damnati mor
ipfa inconcuffa & unifqrmi traditione fanguinem fu tem ipfam , atque tormenta invi&te fuftinuerunt.
dit. Baillet in proefat, ad hiſtor. de vitis Sanéto De Leaena fcilicet Athenienfi {cribit Tertullia.
rum §. 88. teftatur, non multa quidem, at ali nus ad: Martyre , cap. 4. pag. 192. Ceffit carnifici
qua tamen reperiri exempla nonnullorum Hæ meretrix ; Athenienßs , quæ confcia conjurationis ,
reticorum, qui mortem fubierunt pro fuorum cum propterea torqueretur a Tyranno, Ö non pro.
errorum defenfione ; ita nt inter iuspoffibilia ha didit conjuratos , ò' noviffime lingaam ಸ್ಟ್
come
47/2
 I 28 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
fiam in faciem Tyranni exfpuit , ut nibil agere fe quandoquidem, uti bene refpondit Eminéntiffi
fcirent tormenta, etf ultra perfeverarent. Anti mus Au&or, neceffe non eft , continuam effe
qua autem a recentioribus excipiuntur. Hiero multitudinem Martyrum , ut ea fit veræ Eccle
nymus enim Olgiatus, five ut aliis placet, Olea fiae fignum ; fufficit, eam non defuiffe , nec deef.
tus , Civis Mediolanenfis, unus ex eis, qui Ga fe, cum Tyranni veram Fidem perfequuntur ;
leatium Sfortiam Mediolanenfium Ducem inter idque eo magis , cum juxta do&rinam D. Tho
fecerunt , captus , & in cuftodia detentus, item mæ 2. 2. quæft. 124. art. I. ad tertium, Fideles
que mifere difcruciatus, ut cædis focios prode utique debeant omni tempore effe prompti ad
ret, commendans immo facinus (ociorum, nul mortem fubeundam pro Fide Catholica, fed eam
lum poenitentiæ, nullumque formidinis fignum a&u fubire non teneantur, nifi cum urget cafus
edidit; tum du&us ad locum horrendi fupplicii Fidei ejufdem confitendae. Examen autem caufae
impavide fe geffit , uti narrat Fulgofus lib. 3. Heterodoxi effugere cupiunt, ut ex allegato Au
diéf. & fa&i. memorab. cap. 3, Nudus igitur in di &ore apologiae fufe defumitur : vellent enim ,
fco protenfus, cruribur, brachiiſque ad difci pedes totum de veritate Martyrii judicium externis
de ligatis , cum eos , qui aſtabant, prœparate mor. prædi&is conje&uris & praefumptionibus inniti ,
ti r fpecies atque borror averteret , ipfe fpecioßs tum adjiciunt, de caufa controverfiam non ef
verbis, atque intrepida voce peraéfum facinus ex fe movendam, cum controverfia ifta non ita fa
tollent , nequaquam fe, quod tunc inßabat, fevum cile definiri poſſit, & interim deeſſe non debeant
mortis genu * curare , :ே A fummo igitur bu argumenta, quibus veri Martyres a falfis difcer
mero uſque ad medium pettus lanii falce diviſus, nec nantur. Ita nempe fentiendo, negari non po
verbis, nec voce mutata, vitam ßmul cum Catho teft, ipfos propofito fuo re&e infervire : ita au
lica ad Deum oratione finivit . Hiftoriam pariter {up. tem fentiunt , quia bene noverunt , fe caufa ce
re{fionis Ordinis Equitum Templariorum a fum cidiffe, fi non in folam Paffionem, fed etiam
mo Pontifice Clemente V. in Concilio Vien in hujus caufam pro veritate Martyrii inquiren
nenfi, & mortem Magno Magiflro, & plerifque dum fit ; illud quoque fciunt, non modo erro
Equitibus ob magna ab eis patrata fcelera infii- . res fuos effe ab Ecclefia, damnatos, fed etiam
&am fufe refert Natalis Alexander in hift. Ec {eparationem ab unitate Ecclefiæ a fuis Au&o
cleßaß. fec. x 1 1 1. & x 1 v. differt. 1o. quæft.2. art. ribus fa&am fuiffe, & fe obftinate in exfecrabili
1. num. 18. ubi hæc habentur: Magni Magiftri, contumacia perfiftere ; fciuritque præterea, fuis
�' aliorum ( Templariorum ) in perferendo igni ; Pfeudomartyribus obftare S. Auguftinum epiff.
ſupplicio conſtantia, ſeu pertinacia, eos inſontes fuiſ 185. ad Bonifacium Comitem , . ubi fic loquitur
fe , non probat . Extant enim & vetera , & re ( num. 8. col. 646. tom. 2. oper.): Ifti infaniunt ,
centia exempla hæreticorum, ô facinoroforum ho qui dividunt membra Chrifti , & exfuffiant Sacra
minum , qui mortem intrepidi a/pexerunt ; nec mi menta Cbrifti , & de perfecutione gloriantur; quia
mor aliquando vifa ef? externa fpecie fortitudo in prohibentur ifia facere legibus Imperatorum, quar
AMartyribus Diaboli, quam in Martyribur Chrifli , conftituerunt pro unitate Chrifti , ò jač#ant falla
ut Circumcellionum, Prifcilliani, Joannis Hus, Ör citer innocentiam fuam , & , quam non poffunt a
Plieronymi Pragenßs , aliorumque exempla notiffima L)omino accipere, ab bominibus quærunt Martyrum
teſtantur. gloriam. Sed & S. Cyprianus obftat in lib. de
14 Hucufque addu&a plane oftendunt, præ unitate Ecclefiæ col. 4o 1. Effe Martyr non poteß ,
dićtas qualitates ex ſui natura & indole non ſuf qui in Ecclefia non eft : ad regnum pervenire non
ficere ad afłruendam veritatem Martyrii : eae por poterit , qui eam, quæ regnatura eft, derelinquit .
ro noftris Martyribus favent , fed Pfeudomarty Addendum, Martyrium effe a&tum fortitudinis
ribus Hæreticorum non item. Non eas quippe ab hac virtute elicitum , & a Charitate impera
folas, uti faciunt Hæretici, fed eas una cum tum , juxta do&trinam D. Thomæ 2.2. quaeff. 124.
aliis rebus, & fignanter cum caufa Martyrii pon art. 2. quam communiter Theologi fequuntur .
deramus. Communis enim vero effe poteft & no Itaque , quomodo vero a falfa fortitudine difcer
ni poterit, nifi caufa examinetur, propter quam
{tris , & illis tormentorum invi&ta tolerantia ; at,
quia ( uti fupra diétum eft ) Martyrem non fa quis conftanter fe morti offert, cum & ipfi Phi
cit poena, fed caufa , mors, & invi&ta inter tor lofophi docuerint , fortitudinem ab iracundia ,
menta conftantia noftris quidem prodeft ad ve feu furore profeëtam effe longe diffimilem vera.
rum Martyrium , non autem alienis, quemad fortitudini ; quod vera fortitudine inclinet ad per
modum cx S. Joanne Chryfoftomo, & aliis ani ferenda mala , . & aggredienda terribilia honefta
madverfum eft. Multitudo etiam invi&te morien tis gratia, fortitudo autem ab iracundia , aut
tium teffera eft veræ Ecclefiae, fi caufa apta ad furore proveniens perferat mala, 8 aggrediatur
moriendum non defit ; quemadmodum ex S. A terribilia vindi&tæ cupiditate , vel propter amo
thanafio, aliifque Ecclefiae Patribus probat Theo rem , aut odium, nulla habita honefti ratione ?
philus Raynaudus cit. cap. 4 num 9. Inter Acta Quod fi figna aliqua externa veri Martyrii re
fincera & fele&a Martyrum colleéta a Ruinart quirantur, ea profe&o non defunt; miracula vi
Paffio invenitur SS. Montani , Lucii, & aliorum delicet , quæ juxta fufe probata in primo hujus
Martyrum Africanorum , quæ contigit fæculo Operis libro ab Ecclefia in caufis Martyrum re
Ecclefiæ tertio, ubi de S. Montano hæc haben quiruntur. S. Auguſtinus in ultimo libro de ci
tur num. 14. pag. 2o4. Hereticorum quoque fuper vitate , Dei Chriftianam Fidem ex iis miraculis
biam 5 improbam contumaciam retundebat, conte aftruit, quæ ab illam profeffis , & confeffis Mar
fìant eor , ut vel de copia Martyrum intelligerent tyribus ubique terrarum faéta commemorat. In
Ecclefiae veritatem , ad quam redire debeant. Plu quit enim ( cap. 9. col. 673. tom. 7. oper.): Pro
ribufque hoc idem argumentum profequitur Car ifia Fide mortui funt, qui haec a Domino impetra
dinalis Gottus cit. tom. 1. de vera Eccleſia cap.3. re poffunt, propter cujus momen occiß funt. Pro
§. 1. ubi Jacobum Piceninum ftrenue redarguit bac Fide praeceffit eorum mira patientia, ut in bir
afferentem, multitudinem Martyrum veræ Ec miraculi r tanta ißa potentia fequeretur . Subfcri
cleſia ſignum non eſſe, cum continuum non ſit; bit S. Hilarius lib. I 1. de Trinitate m. 3. col.1084.
Ill
 L I B. III. C.Α Ρ ΧΧ. 129
nimirum , Fidem Chriftianam approbari ex mi ter veros Martyres eſſe recenſendos; ſecus au
raculis, & praeſertim Daemonum expulſione ad tem Hæreticos, etiamfi omnes mortem & tor
Martyrum fepulcra: Non enim (ait ) negari jam menta invicta & pari modo ſuſtinuiſſent: Gio
Chriftur , quin Cbrifur fit, poteft, neque mundo igno. vanna La sforda fanciulla maritata ( come il Vol
rabilis effici. Hunc Prophetiæ volumina confignant; pe la chiama ) che preſe avverſione al Sacrifizio
hunc temporum quotidie proficiem r plenitudo tefta della Meſſa all'età di 1 1. anni ( per buone ragio
tur, hunc Apoftoiorum, ô Martyrum per virtutum ni, potete immaginarvi, in quella tenera età) ſic
operationes loquuntur fepulcra ; bunc potefta r nomi come ancora Agneſa Potena, e Giovanna Tronfil
da, moglie la prima d'un facitor di birra, e la
nis fui probat ; hunc immundi /piritus confiten
tur ; hunc punitorum Daemonum refonant mugi ſeconda d'un calzolajo d'Iſvico, riſolverono di an
tur. Aliaque plura Patrum teftimonia colle&ta dare ad ardere nelle fiamme per una viſione che
videri poffunt apud Petavium lib. 14. de Incarna diſſe loro d'avere avuta un certo Miniſtro, detto
tione cap. 13. ( oper. tom. 5. ) Haec porro funt Samuele, carcerato con eſſe: e un'altra donna, chia
externa Martyrii indicia, quibus noftra Martyria mata Roſa Notingamia, abbracciò per la ſteſſa ra
illuftrantur, fed quæ in Pfeudomartyribus Hae gione il detto Miniſtro, e baciollo in mezzo alla
reticorum prorfus deficiunt. Quare bene ait Car ſtrada, allorchè andava ad eſſer bruciato. In ſimi
dinalis Baronius cap. 1o. præfat. ad Martyrol. Rom. le maniera Andrea Evito lavoratore in Londra ,
Exhibeantur ab illi r ( hoc eft ab Hæreticis) illa all'età di 19. anni riſolvè di morire con Gio. Fri
JDivina miracula , quæ olim a Sanéìir Martyribus , teo carcerato nella torre, per quelle opinioni , per
Gentilibus non credentibur , deteftantibus , ac perfe, le quali il detto Friteo vorrebbe morire, ſebben non
quentibus , ut crederent, benedicerent, atque adora ſapeva quali ſi foſſero. Parimente Guglielmo Untero
rent, funt exhibita. Si tantopere conamini , ut vo lavorante in Londra, all'età di 19 anni fuggì via
bis affentiamur, vel unum faltem ex tanta Pfeudo dal ſuo Maeſtro, e avendo trovato una Bibbia In
martyrum turba Divinum miraculum editum de gleſe nella Cappella di Bornovudo, cominciò a leg
monftrate. Sed quid ? Numquid colligere poterunt ex gerla, e ſubito diventò Proteſtante in diverſe opi
fpinir uvas , aut de tribulis ficus ? Certe ex fen nioni, per le quali ei fu contento d'eſſer bruciato.
tentia Domini , Non poteft arbor mala bonor fru Di Ralingo Vaito, povero peſcatore nella Vallia,
êius facere. racconta il Volpe, che avendo egli udito poterſi ave
15 Libri quinque S. Irenæi Epifcopi Lugdu re dalla Sacra Scrittura una nuova dottrina, e diſ
nenfis & Martyris mendis expurgati , & au&ti piacendogli grandemente di non ſaperla leggere, man
novis fragmentis Graecis, editi funt Parifiis an. dò a ſcuola un ſuo piccol figliuolo; dal quale dopo
17 1o. Renatus Maffuet Monachus Benedi&tinus ch'ebbe imparato a leggerla a ſufficienza, ei l'aſcol
e Congregatione S. Mauri eos obfervationibus. tava con grande attenzione; e in breve tempo pro
ac notis illuftravit. Aliæ quoque virorum erudi fittò in eſſa di tal maniera, che il peſcatore comin
torum accefferunt adnotationes. Pro re, de qua ciò a farſi predicatore ; onde laſciata la ſua occu
nunc agitur, legi poteft adnotatio ad librum 4. pazione, andò qua e là per la Vallia col ſuo figlio
cap. 64. pag. 176. ubi congefta uridique erudi appreſſo, portando la Bibbia, ſulla quale egli pre
tione oftenditur Martyrium Dei donum effe , dicava in ogni città e in ogni oſteria, procurando
quod extra unitatem & charitatem Ecclefiae ne in tal modo di pervertire quei che non erano più
mini conceditur ; adeoque Hæreticos pro Mar ſaggi di lui ; nè potè mai eſſer diſtolto da quel
tyribus prædicatos, Martyres non effe, cum ex la ſua volontaria follia , finchè il Veſcovo di
tra Eccleſiam & unitatem, etiamſi invićte tor Cardiffa lo fece pigliare, e metter prigione; e poi
mentapatiantur, occumbant; & momentum non fu coſtretto a farlo bruciare, perchè ſtava oſtinato
in poena, fed in caufa effe conftituendum, quem nelle ſue capriccioſe opinioni, che erano tali, che
admodum ipfi Lutherani tandem agnoverunt , appena convenivano con qualunque altra ſetta. E
quorum verba eo in loco referuntur. Robertus finalmente Lorenzo Sandero, famoſo Martire dei
Perfonius Sacerdos Anglus , Fidei Catholicæ Proteſtanti, ſegnato a color roſſo nel loro calenda
egregius defenfor, tempore perfecutionis Reginæ rio; il quale eſſendo Prete ammogliato, e vedendo
Elifabethæ tra&tatum Anglico fermone confcri il ſuo piccol baſtardo, portatogli in carcere dalla
pfit de tribus Angliae converfonibus a paganifmo donna, da cui egli l'aveva avuto, ſi ſentì muo
ad religionem Chriftianam , Prædi&tum tra&atum ver sì teneramente verſo di lui, che diſſe agli aſtan
Sacerdos Morellus ex Anglico in Italicum fer. ti con gran veemenza di ſpirito: Qual perſona del
monem tranftulit, typifque Romanis edidit an. la mia vocazione non vorrebbe morire, per render
174o. Mentio fit in ejus par. I. cap. 12. nonnul legittimo queſto bambino, e provare, che ſua ma
lorum Anglorum , quos Foxius inter fuos Mar dre non è meretrice? E di queſti eſempi io potrei
tyres refert, quem Foxium ipfe vulpem appellat citarne moltiſſimi nella ſtoria del Volpe, per ma
tum propter verfutiam , tum quia in idiomate ſtrare, che forti motivi hanno avuto i ſuoi Mar
Anglicano Fox idem fonat ac vulpes. Opportu tiri di farſi bruciare; o piuttoſto con che poca ra
num Nobis effe videtur in hunc locum inferere gione, anzi ſenza veruna, ma per mera ſuperbia,
quæ de di&is Pfeudomartyribus a Perfonio tefte oſtinazione, e pazzia, ſi ſono gettati in braccio
contemporali narrantur; ut eo magis confirme alla morte, non altrimenti che i Maſſiliani, i Mon
tur quod a Nobis di&tum eft, quæftionem non tamiffi , i Circuncellioni , e Martiriani famofiffimi
ad mortem , fed ad caufam mortis effe referen Eretici.
dam : ex quo facile dignofci poterit , noftros in

Lib. III.
 13e DE SERV DEI BEATIF, ET BEAT. CANONIZ.
C A P U T V I G E S I M U M P R i Mi U M .
De Virtute beroica.
Gimus hucufque de caufis Mar quippe ea, quæ alibi diéta funt , Dubium, quod
tyrum: nunc opus eft agere de difputandum proponitur, conceptum eft his ver
caufis Confeforum tum Pon bis: An confiet de virtutibus Theologalibus, Fide,
tificum , tum non Pontifi Spe , & Charitate, ac de Cardinalibus Prudentia,
cum, itemque Virginum , & Juftitia , Fortitudine , ac Temperantia , Čy annexir
non Virginum, & Viduarum; in gradu heroico in cafu &c. Ö' ad effeétum Ö'c.
in quibus omnibus de virtu 2 De virtute Fidei mentio fit Sap. 3. v. 14. Qui
tibus quæftio inftituitur, & non operatur eft per manus fua , iniquitatem... dabitur
in quibus dubium de virtútibus æquivalet du enim illi Fidei donum ; Ecclef. 45. v. 4. In Fide,
bio de Martyrio , & caufa Martyrii in cau & lenitate ipfius Sanétum fecit illum ; & de Stepha
fis; Martyrum . Gloffatores juris Canonici do no A&tor. I 1. 24. Plenur Spiritu Sanéto , ò' Fi
cent, in Beatificando, & Canonizando multi. de. De Spe habetur Pfal. 4. Io. Tu, Domine, ßn.
plicem vitae excellentiam requiri. Ita fcribunt in gulariter in Spe conſtituiſti me; Pſalm. 25. 1. In Do
cap. Audivimur , Joannes Andreas num.4. Anca mino ſperans non infirmabor. Pſalm. 36. 3. Spera in
ran. num. 5. Zabarella pariter num. 5. Fagnan. Domino, Ö fac bonitatem. De Charitate dicitur ad.
num. 3. de Reliquiir , & veneratione San&orum . Romano , 5. v. 5. Charita r Dei diffufa eß in cordibus
Ponderant iidem Textum in cam. Miramur , diff. mofrir , & Apoftolus I. ad Corintb. 13. v. 1 3. ait,
61. in quo ita legitur : Cui pro laboribur mul hominem fine Charitate nihil effe : Si dißribuero in.
tis , pro moribus caftis , pro aéfibu* ftrenuis celfio cibo , pauperum omne , facultate r mear , Ö ß tradidero
ris loci præmium deberetur ; verba quoque a!te corpus meum , ita ut ardeam , Charitatem autem non
rius Textus in cam.9Juatuor, 12. quaeft. 2. ubi di habuero , nihil mibi prodeft. De Prudentia dicitur
citur: Oportet etiam præfenti teftificatione prædi, Proverb. 4 v. 5. Poſide Prudentiam .... ne dimittar
cari, ö bone fame preconiis non taceri; quemad eam , & cuftodiet te, dilige eam , & confervabit te ;
modum late profequuntur Gloffa in cap. unic. in & cap. 16. v. 16. Acquire Prudentiam , quia pretio
verb. Sedis Apoftolicae , de Reliq. Ö' venerat. San Jíor eft argento ; & Matth. Io. v. 16. Salvator in
&?orum , in fexto , Oftienfis in Summa lib. 3. eo quit: Efiote ergo prudentes ficut ferpentes. De Ju
dem titulo num. 3. Gofred. in Summa pariter eo ftitia Proverb. I 1. v. 4. Juftitia autem liberabit a
dem titulo num. 2. S. Antoninus in Summa Theol. morte ; Ecclef. 1.33. Fili, concupifcen* Sapientiam,
3. par. tit. 12 cap. 8. S. 1. Caſſaneus in catalogo glorie conferva Juftitiam , & Deus præbebit illam tibi; &
mundi par.3. confid.49. verf.Et haec bonita r , Mafcard. cap. 14. v. 17. Ante obitum tuum operare Jußitiam. De
de probat. concl. 262. n. 4. verf. pariter Et hæc bo Fortitudine Pfal. 17. v. I. Fortitudo mea Dominur.
nitas. Theologi docent, virtutes eſſe in Beatifi Pfalm. 27. v. 8. Dominur Fortitudo plebij fuae; Ifaiae
cando, & Canonizando neceffarias, fed in gra 1 2. v. 2. Fortitudo mea , Ö* lau* mea Dominur ;
du heroico; Scacch. de not. Ö. ſgn. ſanétit. ſeé. cap. 25. v. 4. Quia faétur et Fortitudo pauperi , For
2. cap. 4. in principio , Lezana confult. 1. n. 54. titudo egeno in tribulatione ; & cap. 4o. v. 3 I. Qui
Caftellin. de certitud. glor. San£for. in append. ad autem fperant in Domino , mutabunt Fortitudinem; &c
cap. 4. ubi. Non omne r juftor effe ab Ecclefia ca Job 17. v. 9. Tenebit juffur viam fuam , Ù* mundir
nonizandor , fed illor, qui heroicir virtutibu r ef manibus addet Fortitudinem. De Temperantia tan
fulfere : quod ipfum habetur in relatione fa&ta in dem Ecclef. 1o. v. 17. Beata terra ... cujus Principer
Confittorio (ecreto coram fan. mem. Gregorio XV. vefcuntur in tempore fuo ad reficiendum , Ö* non ad
a Francifco Maria Epifcopo Portuenfi S. R. E. luxuriam; & Eccli. 37. v.32. Noli avidur eſſe in omni
Cardinali a Monte anno 1622. fuper vita, fan epulatione , Ö* non te effunda r fuper omnem efcam.
&itate , A&tis Canonizationis , & miraculis tunc 3 Cumque juxta S. Dionyfium de Divinis mo
Beatæ, nunc Sanétæ Terefiæ . Verum , quia Ca minibus cap. 12. pag. 866. fan&itas nihil aliud fit ,
nonizatio , de qua agitur, virtutem poftulat gra quam ab omni immunditia libera, & perfe&ta ,
dus heroici , & præexcellentis , bunc attigiffe non & omnino immaculata munditia, & juxta S.
Jeviter virtute r Tereffe , quæ mox dicam , proba Joannem Chryfoftomum , ( five Auétorem qui
bunt . Id ipfum ante di&tum fuerat a Rotæ Au cumque fit certe antiquum bomil. in S. Lucam )
ditoribus in relatione ejufdem caufæ tit. de fan ad cap. 1. fanétitas fit apta circa Deum æquita ; ;
&#itate vite B. Tereſſe in ſpecie : Et quamvis qui nemo eft , qui non videat , pro ea requiri virtu
Jibet juftur totam illam gratiæ, virtutum , & do tes Theologicas Fidem , Spem , & Charitatem ,
morum connexionem a Deo recipiat , non tamen qui quæ immediate circa Deum verfantur juxta do
libet juffus ad eum pertingit gradum , quem ad Ca &trinam D. Thomæ 1. 2. qu.eft. 62. art. 1. in cor
monizationem Ecclefia requirit , fed qui multir pro pore , pro qua facit illud Eccli. z. v. S. Ö' feq. Qui
greffbur excellenter beroicarum virtutum exercitio timeti r Dominum , credite illi , fperate in illum ,
jußus evafit. Itaque ad bunc effeétum virtutes he diligite illum ; quæ virtutes Theologicæ vocantur,
roicae in Canonizandis requiruntur , Et quamvis vel quia, uti modo di&tum eft, circa Deum
non uno, eodemdue verborum tenore Theolo tanquam proprium obje&tum verfantur, vel quia
gi, & juris Canonici Interpretes loquantur, unus hominem quodammodo in Deum transformant,
nihilominus , idemque eft fenfus tum Theologo ac Divinum reddunt , vel quia a folo Deo in
rum, tum Juriflarum in re, de qua nunc agi funduntur, aut demum quia fola Divina reve
tur, uti bene explicat Contelor. de Canoniz. SS. latione in facra Scriptura nobis traditæ funt , cum
cap. 15. n. 9. Sed, cum aptiora fint verba Theo apud Philofophos fuerint incognitæ , juxta ea , quæ
logorum , Apoftolica Sedes in examine caufarum bene habentur apud Eftium in 3. lib.fent. diff. 23. §. I.
Servorum Dei illis utitur in difcuffione caufa Ceteræ virtutes aut funt intelle&uales , aut mora
rum Beatificationis , & Canonizationis : juxta les ; ab illis perficitur intelle£tus, ab his appetitus;
ab
 L I B. III. C. A P. X X1. 13 I
ab illis nemo fimpliciter bonus, ab his vero bo tur. Ariftoteles lib. 7. Etbie. eap. 1. agit de vir
nus dici poteft. Inter has nonnullae principales , tute heroica, docetque , hominem ficuti eft ali
feu Cardinale, vocantur, videlicet Prudentia, Ju quid medium inter Deum , & intelligentias fe
ftitia, Temperantia , & Fortitudo, vel quia funt paratas ex uno capite, ac bruta animantia ex
quatuor genera virtutum , quibus reliquæ virtu altero, ita , fi præcellat diuturno & perfe&o vir
tes tanquam fpecies fubjiciuntur , vel quia fin tutum ufu, ut du&um rationis fequatur, condi
gulæ verfantur circa id, -quod in unaquaque ma tionem exuere fenfitivam, & in purum fpiritum
vteria virtutis præcipuum eft ; ita ut ceterae vir elevari , ita ut ejus virtutes non humanæ , fed
tutes ad has , non ut fpecies ad genera , perti heroicæ, & Divinae cenſendæ ſint : at ſt ita vi
neant , fed ut minus principales ad principalio* tiis inſerviat, &impotenter abducatur effreni per
turbationum impetu, ut nullatenus rationem au
res, veluti profequitur citatus Eftius in 3· lib.
fent. diff. 33. §. 1. & hæ quoque ad Deum dire diat , videtur omnino humanitatem exuiffe , &
άæ ut ultimum finem pro fan&itate conftituen -quodammodo in brutum degeneraffe , & vitium
da neceffaria funt; veluti innuit B. Petrus Da illius non humanum, fed ferinum apparet. Do
miani lib. 2. epift. 18. pag. 135. per hæc verba: &rina hæc Ariftotelis illuftratur a char. mem.
AVobis pro modulo noftro pennæ funt infite , virtu do&to viro Cardinali de Aguirre in Pbilofopbia
te , fcilicet fpirituale , , quibus ß viriliter wtimur , morali part. 2. lib.7. cap. 1. Št acutiſime de mo
ad celeſtia ſublevamur ; & Hugo de Sanéto Wi re fuit ante ipfum expofita a S. Thoma ad lib.
&tore oper. t. 2. in opuſc. de fruttibus carnis c. 1. pag. *7. Arißoteli , le&f. 1. litt. C. ubi hæc habet : Con
1 14. a tergo virtutum Theologalium , & Cardi fiderandum eß, quod anima bumana media eft inter
nalium colle&ionem pro fan&itate conftituenda fuperiore , fubßantia r & Divinar , quibus commu.
explicat fequentibus verbis . Prima autem virtu nicat per intellectum, 5 animali a bruta, quibus
tum Humilitati Fidet accedit., quia impoffibile eß communicat in fenfitivi , potentìis . Sicut ergo affe
fine Fide placere Deo : & juftur ex Fide vivit. Sed êfione r fenßtivæ partis aliquando in bomine corrum
Fide quid proficir , fi Spe non quærit , quod Fide puntur ufque ad Aemilitudinem beftarum ..... ita
compleéîerij ? Quod enim nondum videmur, fperamur, etiam rationalis pari quandoque in homine perfici
& Spes non confundit. Quia vero fperando amamus, tur & formatur ultra communem modum bumanae
quod jam Fide tenemur , Spei Charita * fuccedit , & perfeéfionis , quafi ad ßmilitudinem fubftantiarum
fic Fides, que per dilestionem operatur, reste pro feparatarum , & hæc nominatur virtus Divina fu
cedit. Qualiter autem fe tret virtutes , id eß Spes , pra bumanam virtutem & communem . Addit et
Fides, Charitar, diltinguende tenendeque fint, Pru iam ideo Gentiles virorum illuflrium defun&to.
dentia docet & informat , Jußitia ornat , ò' con rum animas Heroer vocaffe. Concordat Francifcus
(ummat, Fortitudo retinet čr roborat, čy, ne ex Piccolomineus in traéf. de moribu , grad 6. cap. z.
currant in nimia , 9 ne incompetenter intra ſuor ubi fic loquitur : Heroes funt illu/tre , bomines ,
terminor coar&fentur , Temperantia moderatur & qui per eximiam aliquam virtutem conditionem funt
difcernit. Si ergo bar quatuor virtuter addar tribus adepti fuper bumanam præfulgentem, per quam ve!
fuperioribur, feptenarius ifte virtutum numerus ple preclaram ducunt vitam , vel vita funéti per ora
nitudinem feptiformi, gratie fair executoribus addu hominum celeberrime circumferuntwr . Et de viris
eit , per quam vutiorum compago diffolvitur, corpur heroicis juxta Ariftotelis do&rinam pariter ait :
ADiaboli fuperatur, & p£r femitam juß, tiæ fons & Hi dicuntur fupra bomunis conditionem elevari, quia
origo virtutum omnium aditur . Id bene explica ( ut bomini lucet ) fe Dit , fimiles præftiterunt : di
runt Rotæ A uditores in relatione caufae Servi Dei &fi funt ducere genus a Diir.
INicolai Fa&tor edenda in appendicibus , tit. de 6 De Gentilium virtutibus , & earum heroi
virtutibus in genere. - citate tra&ant etiam Theologi. Quaerunt enim ,
4 Virtus, ut colligitur ex verbis S. Auguftini an lnfideles lumine naturali tantummodo utentes
in 2. de libero arbitrio , eft bona qualita 1 mentir, qua poffint habere aliquam , vel aliquas veras & per.
reéte vivitur, qua nullus male utitur, quam Deus in fe&as in fuo genere virtutes, licet non merito
nobis fine nobir operatur: quam virtutis definitio rias æternae vitae, cum ad hanc gratia juftificans
nem ample{titur & pluribus exornat D. Thomas requiratur ; & an prædi&tæ virtutes ad gradum
1. 2. quaeft. 55. art. 4. Non eft hic animus fcri heroicum naturalem afcendere poffint, ita ut il
bendi tra&tatum de virtutibus , aut de virtutibus lis præditus vere Heros dici valeat ; & demum
Theolog, cis, vel de Cardinalibus. Theologi om an eorum aliquis eas unquam in gradu heroico
nes de iis agunt : quocirca hic a Nobis fermo habuerit, & jure fuerit non nomine, fed re He
tantum inftituetur de virtutum heroicitate , fi ros. Et in eo quidem, quod attinet ad quaeftio
'hoc verbo uti licet, prout opus eft in difcuffio nem, an Infideles lumine naturali tantum utentes
ne caufarum Beatificationis & Canonizationis, & habere poffint aliquam, vel aliquas veras & per
aliqua etiam innuentur de ipfis virtutibus five fe&tas in fuo genere morales virtutes, ficet æter
Theologicis, five ನ್ದಿ।
in particulari, ſed næ vitae non meritorias, fententia affirmans vera
quafi in tranfitu ; ut `videlicet in memoriam re & certa eft : fi enim Infideles poffunt honefta ope
vocentur : quæ fufe a Theologis in amplis vo ra facere, & in eis frequenter fe exercere, pof
luminibus de eis dicta ſunt. Utgue recto ordine {unt etiam habitus talium operum acquirere, & fi
procedatur , primo loquemur de virtutum he bi comparare , & fic per confequens veras & perfe
roicitate apud Gentiles, deinde de eadem apud &tas in fuo genere habere morales virtutes . S,
nos , & demum in quo confiftat fæpe memo Ambroſius (tom. 1. oper.) in Pſalm. 1. verſ. Et
rata heroicitas in re & ad effe&um , de quo a folium ejus non defiuet , hæc habet col. 757. Nam
gitur. - - virtutes ßne Fide folia funt: videntur virere , fed
* 5 Heroum , & heroicarum virtutum mentio prodeffe non poffunt ; agitantur vento, quia non ba
habetur apud Gentiles , apud quos He&or, Al bent fundamentum. Quanti Gentile , habent mifericor.
cides, Achilles, AEneas, Fabricius , Fabius, Sci diam , habent fobrietatem , fed fruéfum non babent,
pio Africanus, Regulus, Cato, Socrates, Plato, uia Fidem non babent ... Et aliqui Iudaei habent ca
Diogenes Cynicus Hcroum nomine compellan
ALib. III.
វ៉ាគ់ , fedulitatem in leéfione multam , & diligen
2. tiam ,
 I 32 DE SERV, DEI BEATIF. ET BEAT, CANONIZ.
»iam „fed, fine fručiu funt , Sanĉtus ergo Ambro & fine Gratia non producit miß praefumptionem ,
fius fnpn, negat , eas effe virtutes, fed folum ait, vanitatem , & oppoßtionem ad ipfum Deum loco
carere, fruétu fa!utis, quia pro æterna falute eis affe&fuum adorationis , gratitudinis , £5' amoris. Qua
non profunt. Ut Theologi fuadeant , poffe ab In dragefima o&tava ; Quid aliud effe poffumus , niß
fidejbus abfque Fide fieri aliqua opera moraliter tenebræ , niß aberratio, & n16 peccatum , ßne Fi
bonâ , utuntur, textu, Exodi cap. I. ubi , cum ob dei lumine , ßne Chriflo , & fine Cbaritate ? . '
lictrices Ægyptiæ mandatum accepiffent a Pha 7 Admiffo ergo , ut in Gentilibus modo ex
raone præfocandi in ipfo ortu omnes Hebræorum plicato veræ, virtutes morales reperiri poßint.,
mafculos , illæ, timuerunt Deum; nec fecerunt remanet , ut examinetur , an in eis aliqua ex
juxta præceptum Regis, fed mares fervaverunt ; virtutibus ad gradum heroicitatis afcendere, pof
quam quidem mifericordiam laudat Scriptura, fit ; & deinde, an nonnulli ex diétis Gentilibus
iiec eam Deus fine mercede temporali reiiquit; eas in gradu heroico habuerint, ita ut non abu
v. enim 3o. Bene ergo fecit Deus, abftetricibur..... five , fed, proprie Heroes fuerint, appellati, Et ,
ά', quia, timuerunt obßetricet Deum, ædificavit eis fpeétata quidem rei, natura, nihil videtur obftá
domor ; id eft prolem copiofam conceffit: utun re, quin inter, Infideles aliquis ex. gr. ex impul
tur textu Ezechielis 29. “ု့ ubi Rex Nabucho ſu honeſtatis pure naturalis ad conſervandam pu
donofqr propter bellum feliciter geftum adverfus dicitiam five conjugalem ; ſive virginalem non
Tyrios , ficut imperaverat Deus , mercedem tem femel, fed pluries fe morti exponat.: in quo pro
poralem recepit , terram fcilicet Ægypti, & ma inde rerum eventu non videtur effe dubitandum
nubias ejus: Dedi ei terram Ægypti, pro eo quod de virtute ejus heroica ; fic enim, agens ex rv&tæ
laboraverit mibi , ait Dominus Deut unde merito rationis diétamine ceteros ಫಿನ್ಲಿ'
S. Hieronymus in bunc locum fcribit oper, tom. 5. tes excellit in virtute Caftitatis, & Fortitudi
col. 353. Ex eo quod Nabuchodonofor mercedem ac nis. An autem aliqui fuerint inter Gentiles, qui
cepit boni operis , intelligimur etiam Ethnicor , ß virtútibus in gradu, heroico excelluerint , ita ut
quid boni fecerint, non abfque mercede pei judicio veri Heroes dici potuerint , quæftio non eft ad
preteriri . Unde 5 per Jeremiam Nabucbodonofor Theologiam, pertinens, fed ad, Hiftoriam : & in
Columba Dei appellatur , eo quod adverfus popu ea quidem opinio. eft multorum, ipfos non fuif
lum peccatorem Dei fervierit volutati. Legi poteft fe yirtutibus moralibus in gradu heroico prædi
D. Thomas 2. 2. quaeft. 1o. art. 4. &. plura pro tos, nec Heroes vere potuiffe appellari , cum ad
eadem fententia cumulata funt apud Suarez in conftituendum. Heroem colle&io omnium virtu
traći. de Fide, Spe i č, Charitate difput. 17. feći. tum moralium requiratur , quotquot vero apud
3. & apud Tournely in præle&f. Theolog. tom. 2. Gentiles própter alicujus virtutis moralis excel
de Gratia Cbrifii. Inter damnatas quoque Michae Jentjam Herois nomen confecuti funt, , aliis ut
lis Baji propofitiones , & alias pariter fubinde plurimum caruerunt virtutibus , & vitiis fuerunt
profcriptas nonnullæ reperiuntur, ex quarum da inquinati, quæ efficiunt , ut ftriàe Heroes digi
mnatione defumitur, opera Infidelium , licet non non potuerint. Cardinalis de Lauraa in 3. lib.
{int bona bonitate meritoria æternæ falutis, non fent, tom. 2. difput 5. art. 2. poftquam probavit ,
omnia tamen mala effe , vel indifferentia, fed bo poffe in Infidelibus reperiri veras virtutes mora
na eſſe poſſe bonitate morali. Inter Bajanas vi jes, docuit, regulariter eos habere non poffe vir
gefima quinta hæc eft . Omnia opera InfideJium tutes , omnes morales fimul jun&as ; concludit
junt peccata , ô Philofophorum virtuter, funt vitia.
que, neminem ex iis, qui Heroes dicti ſunt, il
Vigefima o&tava hæc eft: Liberum arbitrium fine fas, adeptum fuiffe ; & difp. 32. art. 7. poftquam
Gratiæ Dei adjutorio non niß ad peccandum valet. probavit nihil obftare, quominus inter Infideles
Trigefima feptima hæc eft : Cum Pelagio fentit , âliqua virtus heroica reperiri potuerit , inquit ,
qui boni aliquid naturali * , hoc efi quod ex naturæetfi aliqua virtus heroica in quibufdam Infideli
joli : viribus ortum ducit, agnofcit. Trigefìma o&a bus apparuerit, fuiffe imperfectam , cum in ge
va : Omni r amor creaturæ rationalit aut vitiofa eft nere virtutis naturalis moralis perfe&a undequa
cupidita , qua mundus diligitur , quæ a Joanne pro que dici non potuerit, Latius hoc ipfum profe
biJetur, aut laudabili , illa Charitas , qua per Spi quitur argumentum Cardinalis , de Aguirre in
ritum Sanéfum in corde infufa Deus amatur. Qua fraéí. de virtutibus , & vitiir , ubi poftquam dif
dragefima : In omnibus fui , aéiibur peccator fervit put. 12. дигејt. 1. Јеči. 3. č. 4. erudite demonitra
dominanti cupiditati . Sexagefima fecunda : Illa vit , virtutem heroicam morum non fuiffe re
diftrn£fio , qua opus dicitur bifariam bonum , vel ipfa, fed in fpeciem tantum in Ethnicis homini
quia ex obje&o & omnibus circumftantiir reétum bus , quos Romani venerati funt , tanquam fa
eß ô bonum ( quod moraliter bonum appellare con pientiæ & virtutis proceres , nec in Philofophis
fueverunt ) vel quia eft meritorium regni eterni eo Græcis, quos omnes contendi vitiis fuiffe inqui
quod ßt a vivo Chrißi membro per fpiritum Cha natos, eadem difput. 12, quaefl. 2. feéf. 3, ftatuit, &
ritatir , rejicienda eft , Inter profcriptas ab Ale probat poffibilem eife heroicam virtutem phil9fo
xando VIII. trigefima prima eft hæc: Neceffe eft , phice in homine mortali. Quocirca ab eis difcri
Infidelem in omni opere peccare. Aliæ confimiles men ponitur inter poffibilitatem , ut ajunt , &
profcripta: leguntur in Conttitutione fan. mem, a&tualitatem , feu, exiftentiam ; primam quippe
Clementis XI. quæ incipit Unigenitur (Bullar. tom. admittunt , fecundam autem rejiciunt; idemque
1o. part. 1. pag. 342.) Trigefima nona videlicet: Cardinalis de Aguirre in morali Philoſophia lib. 7.
Volunta r , quam Gratia non prævenit , nibil habet cap. I. num. 6. ait : Certe , ß diligenter evolveremus
luminis , nifi ad aberrandum ; ardorir , niß ad fe virtutes illar quorumdam Ethnicarum ſupra mema
præcipitandum ; virium , niß ad fe, vulnerandum. rata * , quæ heroicæ, & Divinæ habitæ funt , inve
Eft capax omnis mali , & incapax ad omne bonum. niremur plane., non modo ea epitheta non meruiffe
Quadragefima : Sine Gratia mibil amore poffumur , adeo illuftria , fed ne attigiffe quidem gradum foli
mù% ad noßram condemnationem. Quadragefima pri dæ, & perfe£fe virtutis , qua bomo fimpliciter pro
ma: Omnis cognitio Dei , etiam naturalis etiam in bus eft &c, Qui enim beroica virtute præditi cen
Philofopbis enbnici * , non poteft venire, miß a Deo , febantur; ea opera, exhibebant in oculis bominum ,
дие
 L 1 B. III. C.A P. XXI. I 33
que longiffimo intervallo viderentur excellere folitam di fortiſſime ſuperarunt ; Heroes denique tot
Honeftati r menfuram , quamvir , ß ferio , & juxta Confeffores, qui non humanam , fed Angelicam
veritatem examinarentur , fortaffe nec digna effent prorfus in terris vitam egerunt , ut late profe
fimplici appellatione virtutis . Idque fat (#me pro quitur Scacchus de not. & fign. fanéfit. feêt. z.
fequitur Theophilus Raynaudus tom. 4. de virtu εσΡ 4: Ρα8,154, & feqq. hinc fequitur, ut, ficuti
tibus, 5 vitiis lib. 1. cap. 1, feéi. 2. num. 82. &# in primo libro diximus, Sanétorum cultum a Mar
feqq, Inter opera S. Batili tom, 2 pag. 173. 9 tyribus drtum habuifíe, deinde fuiffe ad Confef
feqq. extat eruditus di&ti Patris fermo ad adole fores extenfum , ita in præfenti dicamus, profana
fcentes, quomodo poffint ex Gentilium libris fru voce ſanctificata, S& poſteriori uſu comprobata ,
&tum capere ; & pag. 179. refert , Socratem fum Herois nomen primum Martyribus, deinde Con
ma cum patientia toleraffe percuffiones quafdam fefforibus additum fuiffe . Unde Cardinalis De
in faciem fibi illatas ab homine ebriofo , & de Aguirre de virtutibus, 5 vituis diput. 12. queft.
inde ait num. 5. Illud enim Socrati* germanum , eß I. feéf. 1. num. 1o. allatis recitatis verbis S. Au.
præcepto illi , maxillam cædenti præbere oportere & guftini , adjicit : Hucufque Auguflinur ; quo præeun
alteram , nedum ulcifcamur no r . Meminit Alexan te, jam uſus longaevus invexit eam Heroum appel
dri , qui noluit afpicere filias Darii captivas, qua lationem non modo in Martyres , fed etiam in eor
rum incredibilis pulcritudo fuiffe prædicabatur, & Confeffores , qui eximii , & admirandis virtutibur
poftea inquit. Hoc fpeéfat eodem, atque illud , quod atque operibus longiffimo fpatio fupergreffi funt cete
qui afpexerit mulierem libidinofe,, quamquam adul ror homine , non modo impior , fed & pro&o , ac ju
terium opere non commifit, quoniam tamen concupi ßor , qui lentiori gradu boneffatem /equuntur. Re
entiam in, animum admifit} crimine non vacet . &e quoque adnotavit Efparza (de virtutibus mo
Narrat demum, Cliniam unum ex difcipulis Py ralibus in communi quæft. 5. illat, de virtute heroi
1hagoræ, npluiffe jurare, ut multam effugeret trium ca art. 5.), Verum, boc aditu per Augujìinum aper
talentorum Jicet non effet falfo juraturus; & poft to, pofteriore r Scriptore * abfque ullo fcrupulo dixe
hæc ita animadvertit: Præceptum , quo nobis jur re , dicuntque paffim Heroa r non modo Martyre , Cbri
jurandum interdicitur , ut, mibi videtur, edo&ius ;. fi, fed &, Confeffore r omni generis fuppares Mar.
faéta hæc, Gentilium a S. Doäore commendan tyribus præcellenti virtutum claritate , ßmuliterque
tur. Sed o;ationem reducamus, ad a&ionum bo dicunt beroica * virtuter ipfar , & operatione r vir
narum exempla. Putat , ex eis, viam aperiri ad tuofa * præcipuo fupremi cujufdam gradu , fulgore
noftra præcepta ſervanda : §)uare quifqui r in , hjr præeminente 1 . In Martyribus ut plurimum, fola
fuerit priur [eruditur præceptis illis tamquam quæ mors eft , in qua refidet heroicitas : in ea quip
fieri non ந்ே: , non denegabit amplius fidem. Sed pe una tanta quandoque heroicitas contingtur ,
bene agnofcit , illos qui ea perpetrarunt , vitiis quanta in omnem vel jam anteaétam , vel po(t
fuiffe inquinatos , ità ut Heroes, nullo modo di agendam vitam poterat extendi . In Confeffo
ci potuerint: Sed ad hoc idem , quod initio dice ribus vero heroicitas non parte aliqua contine
bam , rurfur revertamur, non omnia ex ordine , fed tur, fed totam refpicit vitam, refpicit obitum, &
folum quæ utilia funt, fufcipienda nobis effe. Tur. multiplex effe debet , multifque aëtibus & habitibus
pe namque fuerit, rejicere nos cibor exitiofar., di extenfa, ut infra videbitur. . . . "

fciplinarum vero , quæ animam noßram nutriunt, ' 9 Nomini , res fuccedit . Vera etenim virtus
rationem nullam habere , fed torrentis in morem, heroica , & quafi Divina , quæ ex di&is vix ,
quidquid obvium eft , trabenter , id in animum re aut ne vix quidem in Gentilibus locum habuit ,
condere. . * * is .** - , , ,, - fervata fuit uni populo Dei in Lege, veteri , &
8 Ha&enus de Heroibus , & heroica virtute Ecclefiæ Catbolicæ in Lege Gratiæ : quocirca
quoad Gentiles. Nunc ad Chriftianam religionem Abrahamus conftantiæ ac fidelitatis , Jofeph ca
tranfeuntes , aliqua de Heroibus , & de virtute fti moniæ ac pudoris, Job patientiæ invićłæ, Da
heroica exponemus , pra:fertim relata ad caufas vid manfuetudinis, Machabaei fortitudinis admiran
Beatificationis & Canonizationis.. S. Auguftinus dæ honor & exemplum ante Euangelicam Legem
lib, io de civit. Dei cap.21. (col. 256. tom. 7. op.) prædicantur; & poft adventum Chrifti Joannes Ba
poftquam animadvertit perfecutiones Fidelium ptifta omnimodæ innocentiæ, Apoftoli perfe&ionis
non modo non fu/ffe , perniciofas , fed Ecclefiæ Chriftianæ , Martyres fortitudinis , Confeffores
utiles , cum per eas numerus Martyrum imple. conftantiæ, Virgines pudoris intemerati exempla
tus fit ,. de Martyribus inquit : Ho , multo elegan admiranda præftiterunt . Heroicæ virtutis genus
tiur , 6 Eccleßafiuca loquendi confuetudo pateretur , Divinum & Theologicum ad eas tantum virtu
'noftror Heroe : vacaremur . Et paulo pòft : sed a tes coar&tatur , quas fupra omnem naturæ exi
contrario Martyrer nofiri Heroer nuncuparentur, ß, gentiam Deus animabus noftris infundit in or
ut dixi , ufu , Eccleßaßici fermonit admitteret , non dine ad obje&tum , feu finem fupernaturalem.
quod eis effet cum Dæmonibur, in aere focieta r , fed Tales non modo funt virtutes illæ inditæ a fo
quod eofdem Dæmone * , id eft aerea , vincerent pote. lo Deo, ut Fides, Spes, Charitas, quæ fpecia
fater. Coquaeus in notus ad hoc caput S. Augufli tim verfantur in ipfo Deo tanquam objecto, & fine
ni fcite obfervat , Herois nomen inanem quam immediato, fed etiam aliæ morales ejufdem fuper
dam gloriam præfeferre confueviffe , quam viri uaturalis ordinis, quæ non immediate verfantur
fan&ti fpernebant, & a qua religio Chriftiana ab in Deo ipfo , fed in alio obje&to fupernaturali ,
º horrebat ; quo fenfu S. Auguftinus ait, fe Mar inferiori , &, creato, quamvis mediate in Deum
tyres noftros fuiffe Heroas appelJaturum, fi Ec finem ultimum fupernaturalem, contendant & or
clefiaftica loquendi confuetudo pateretur. Cum dimentur. Sed, cum ratio & natura heroicitatis
que idem Coquaeus bene animadvertat , ff. non non ſit inſeparabiliter virtuti Divinae, ſeu Theo
nomine, faltem re Heroes fuiffe tot Chrifti Mar logicæ conjun&ta , alioquin quotquot virtutibus,
tyres, qui pro Fide mortem contempferunt , & Theologicis præditi funt propter gratiam juftifica
fanguinem profuderunt; Heroes quoque, fi non tionis, immo & Chriftiani in ftatu peccati reti- '
nomine, re fuiffe tot Virgines Chriftianas, quæ nentes Fidem , ac Spem Theologicam cenferentur
Diaboli tentationes, carnis irritamenta, & mün virtute heroica præditi, quod abfonum eft ; hinc
- fit ,
 I 34 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
fit, ut in his virtutibus natura fua Divinis , fi Subpromotor in tra&f. de heroicitate virtutum in
ve Theologicis tunc folum inveniatur ratio vir Beatificandir, & Canonizandi, requifita p. 33. Mat
tutis heroicae , cum attingunt fupremum illum thæuccius in pra&fica Theologico-Canon. tit. 2. e.
perfeâionis apicem , quo aliquis longiffime fu 1. num. 3. probat, heroicitatem Theologicam, ö"fu
pergreditur bonitatem aliorum juftorum , qui len pernaturalem effe eminentem quemdam gradum &
tiori conatu ad perfestionem Chriſtianam afpi fplendorem virtutis , ad quem bomo ex fpeciali Dei
rant : quod ipfum virtutibus moralibus applica gratia & motione pervenit ita , ut cum gaudio ad
tur, uti bene animadvertit fæpe citatus Cardina altiore t & perfeéfiore , gradus fupernaturale , mo
lis de Aguirre de virtutibus, & vitiis diſput. 12. veatur cum abnegatione fui , hoc eft cum pofipofitìo
quæft. 1. feéf. z. num. 19. & zo. De his , qui vir ne fui affeéfus circa bona , & commoda temporalia
tutibus attingunt perfectionis apicem , & ſuper & fenfualia . Pater Antonius Gonzalez ex Do
grediuntur bonitatem aliorum juftorum , prædi minicana familia dočtus & diligentifimus Poftu
catur illud Ecclefiaftici 3 1. v. 9. Quir efi bic , & lator caufæ S. Rofae de Lima , in fua elaborata
laudabimus eum ? fecit enim mirabilia in vita fua. informatione fuper ejus virtutibus num. 1o. έσ 1 1.
Omnes eofdem fufpiciunt , laudant , mirantur , ait , heroicitatem effe quamdam eminentiam vir
& quafi a longe reverentur, ficuti olim populus tutis in fummo gradu , ad quem homines ex Dei
Apóftolos, de quibus A&or. 5. v. 12. & 13. Erant gratia fùpra commune , aliorum vires evolant. Pe
unanimiter omne , in porticu Salomonis ; ceterorum trus Francifcus de Rubeis olim Fidei Promotor
ራŻ፴፬čነን2 ነ᎓¢ገን70 IFA conjungere illi * , fed magni.
in fuis animadverfionibus, quas exaravit occafio
ficabat eor populus : adeo nempe virtute fupra ce ne difputationis dubii de virtutibus in gradu he
teros eminere videbantur. Iidem dicuntur effe&ti roico S. Joannis de Cruce, Heroem Chriftianum
confortes Divinæ naturæ, juxta illud 2. Petri I. docuit effe eum , qui in Chriftianis virtutibus fe
4. & dicuntur habere fimilitudinem cum Chri exercet eminenti quodam modo , quo fuperet^
{to, uti loquuntur S. Thomas in libro moralium communem operandi modum ceterorum homi
cap. 3, & S. Bonaventura in 3. fent. dift. 34. qu. I. num , qui in eadem virtute fe exercent ; & Profper
Quæ tamen cum grano falis, uti dicitur, intel ' Bottinius Archiepifcopus Myrenfis ipfe quoque
ligenda funt ; qua de re infra , cum perfe&a par olim Fidei Promotor in fuis animadverfionibus
ticipatio & ſimili udo Dei, S. Chriſti fit omni exaratis, dum in facrorum rituum Congregatio
no impoffibilis; & quantacumque fit hominis per. ne proponebatur de virtutibus 蠶 Dei
fe&tio, femper immenfum quid atque infinitum Nicolai Fa&tor, poftquam probavit , non omnes
fit iflud, quo creatura diftat a Creatore. Quare operationes & a&us imperatos per babitum vir
S. Auguftinus de Natura & Gratia-{ cap. 33. col. tutis infuſa heroico, dici poſſe, ne promiſcue Fi
143. tom. iq. oper. ) Abfit autem ut ei ( loquitur deles exiftentes in Gratia , & laudabiliter ope
de Pelagio) dicamus , quod a quibufdam contra fe rantes Heroer dici poffent, uti fupra adnotatum
dici ait , comparari bominem Deo , ß abfque pecca eft , qualitatem heroicam reducit ad a&us illos,
ro effe afferatur, quaß vero Angelur , quia abfque qui excedunt operandi modum, quem viri, etfi
peccato ej}, comparetur Deo . Ego quidem hoc fen probi , ſectantur. In eamdem ferme ſententiam
fio: quia etiam cum fuerit in nobis tanta juftitia , defcenderunt facræ Congregationis Confultotes,
ut ei addi omnino nihil poffit , mon æquabitur crea quorum fuffragia, cum ageretur de virtutibus he
tara Creatori. roicis Servi Dei Cardinalis Bellarmini, typis edi
1o. Cohaerenter ad hac ſcribentes de Canoni ta fuerunt, in Pofitione ejufdem caufæ, quæ fu
zatione dicunt , heroicitatem effe eminentiam quam per eodem dubio proponi debebat , at propofita
dam aétur ex habitu Charitatis , & ejufdem gradus non fuit , dum ego fungebar munere Fidei Pro
intentionem quamdam , a quo operatione * potentia motoris. In fuffragio fiquidem clar. mem. Car
vum noßrarum ex imperio voluntatis babent , ut di dinalis Capifucchii tunc Magiftri Apoftolici pa
rigantur ad eminentiffimum fupernaturalem finem , 'fatii habentur hæc verba: Præmittendum ef?, vir
at de proximo illum attingant ; quemadmodum to tutem heroicam effe illam , quæ five ob excellentiam
tidem verbis heroicitas definitur a Schacco de not. operir, ßve ob circumſtantiam intervenientem, que
& ſign. ſanti. feci. 2. cap. 4. pag. 144 cum quo con opus difficillimum reddat, erumpit in aéfum fuperan
cordant late dedu&ta per Baldellum Theolog. moral. tem communem modum operandi bumanum , ita ut
tom. 2. lib. 2. de Spe, & Charitate diſput. 8. n. 18. tunc quir beroice operari dicatur, cum operatur fu
Apud Cardinalem de Lauræa in 3. lib. fent, t. z. pra communem hominum , etiam virtuofe operam.
difp. 32. ar. 3. num. 27. heroicitas Chriftiana di tium, conditionem. In fuffragio Patris Abbatis de
citur ille virtuti r gradur, perfeéfio, feu fulgor, δ' Mier Benedi&ini fic legitur : Ut brevitati confu
excellentia , quæ facit, ut homo circa materiam il lam , do&#rina r omittam. Quid ßt , & in quo con
hiur virtuti r fupra communem aliorum bominum ope fißat virtus heroica , vulgare ef?. Feftinanti fatis
randi modum operetur , & in hoc Deo ßmilif fit ; At dicere , virtutem heroicam debere excedere com
idque late profequitur Clericatus decif, mifcell. de. munes eo proportionali modo, quo magnificentia ex
cif. Io8, num. 2. Maderna queft. Theolog. tom. 2. eedit liberalitatem . Pater Martinus de Efparza
tra&?.6. quæß. 3. ar.z. num. 4. docet, a&ionem he de virtutibus moralibus in communi quaeft. 5. illat.
roicam Chriftianam effe illam , qu4 homo circa de virtute heroica art. 1o admit tit, Heroem eſſe,
nmateriam alicujus virtutir , & circumßantiis con qui plerofque alios homines reéte agentes fplen
Aederatis , valde arduam , propter Deum modo excel dore fuperat , & lande virtutis ; fed ait, id non
lentiori communem operandi modum bominum fupe fufficere ad omnimodam cognitionem heroicita
rante, ô fimili modo operandi Divino aliquam ope tis , quandoquidem ejus fubftantia non tangitur,
• rationem exercet . Lezana tom. 3. Tbeolog. tit. 4. fed exprimitur proprietas quædam accidentalis,
difp. 4. quafi. 1 1. pag..407. defcribens virtutem he ex comparatione duéta ; ita ut aliquid abfolutum
roicam Theologicam docet , effe virtutem excel præcedere debeat , in quo heroicitas fundetur.
lentiffimo modo maturam excedentem, ad Dei ßmili Plura idem Au&or in opere citato fubtiliffi
tudinem accedentem , & quodammodo Divinam ; & me profequitur ; fed in fuffragio fuo ad cau
concordat Michael Angelus Lapius olim Fidei ſam ſupra memoratam Servi Dei Cardinalis Bel
lar
 - L IB. III. C.AP. XXI. . * * I 35
1armini clarius rem explicat his verbis: Heroici virtute ; & tantum ac tale ;humane rationis fupra.
ta' virtutum non deprehenditur in Sančİir Confe/ paffiones, prædominium caufat in, omni materia , ut
foribus, ficut iu Martyribus , ex uno, vel altero nullum objeéfum , vim habeat , aut facultatem ad
apere exteriori valde arduo ac difficili atque mira Heroem deturbandum ab eo, quod a reéfa ratione
bili ; quia tale aliquod particulare opus paucis San fancitum fuerit. Hinc eft, ut virtus berouca Divi
&fi, Confefforibus, & raro occurriffe legitur, ό qui ma potiur effe , quam humana videatur.
bus occurrit , quique talia peregere , mom inde præ 1 1 Hæc funt, quæ habentur apud fcribentes
cipue eſtimantur, nec reputantur Heroes ſančiita de Beatificatione & Canonizatione. Nunc reli
ti , fed quia ante , & poft , maxime vero poftea quum eft, ut ea referantur, quæ per tinent ad
ufque ad obitum, perßitere in continua nunquamque praxim Sedis Apoftolicæ, & Congregationis fa
interrupta vita innocentis ſerie, peragendo omnia crorum rituum , cum quæftio inftituitur de vir
juxta præcepta & confilia Euangelica cum circum tutibus , & earum heroicitate. Porro in eo, quod
ſtantiis conferentibus ad ſummos apices perfectionis attinet ad præfentem infpe&tionem , ponderandum
quoad fubßantiam & modum ßngulorum operum , eft primo, quæftionem inftitui non de virtute ,
cumque firmo atque intenfo rerum omnium terrena aut virtutibüs pure politicis, fed de virtutibus
rum contemptu, ô pari cum adhaefione ad Deum Chriftianis ; cum illæ refpiciant fo]unm honefta
ac • Divina. Quæ quidem agendi ratio uniformiter tem virtutis intra fines honeftatis moralis con
ac invariabiliter longo tempore retenta ufque adeo fideratæ, hæ vero referantur vel a&ualiter, vel
prætergreditur humana maturæ fibi reli&#æ conditio virtualiter in ipfum Deum uti finem fupernatu
nem variabilem utique Ô inconfiantem multiplici ralem : fecundo, vim & naturam quæftionis non
ex capite, maxime vero propter affiduum paffionum af itui in virtutibus Chriftianis utcumque, fed
fultum ßbi invicem adverfantium per intervalla, con um heroicitate: tertio, heroicitatem nihil
tinuo vero pellicientium concorditer addelectabilia, b. aliud e{!e , quam operis excellentiam , quæ ab
tantumdem avertentium a tota boneftate , medum a ipfa operis arduitate ut plurimum caufam habet
fupremo boneftatis gradu : pretergreditur, inquam, & originem ; quæ enim communia funt & ordi
ufque adeo humanæ naturæ conditionem fublimis ea, maria, non ſunt excellentia, nec excitant admi
ac diu invariata agendi ratio, ut proxime accedat rationem , uti bene oftendit Maderna loc. cit.
ad fan&itatem Divinæ naturæ effentialiter invaria mum. 6. & 7. quarto, operis excellentiam , &
bilem , ideoque ad beroicitatem Euangelicam fe fola ejus arduitatcm judicandam effe habita ratione
fufficiat ; quia fe fola conftituit bominem perfeéfum circumftantiarum ; fi enim ex. gr. puer jejunet ,
ad eum modum , quo Pater nofler cæleftis perfe&us uti legitur de S. Nicolao Myrenfi Epifcopo ; id
eft . In Bellarmino autem noftro ita eminuit imcon utique erit aliquid excellens , at tale non erit ,
taminata ejufmodi vite ferier, Õ perfecti/jimuj quo ſi jejunium fiat ab aliquo jam viro fa&to; ſi
ad omnia & fingula agendi modur ab ipfa prope in Rex, aut Princeps infirmis miniftret in nofoco
fantia ufque ad pofiremum aetatis fuæ annum fe mio, uti legimus faétum a S. Ludovico Rege
ptuageßmum nonum inclußve , ut mullum in eo pec Calliarum , id habebitur pro opere excellenti ,
catum , vel etiam veniale perfe&fe deliberatum, fed at pro tali non habebitur , fi fiat a viro infimæ
meque ullu r imperfeéfionis maevus adverfur con/ìlua conditionis ; quemadmodum , has fimile{que cir
Euangelica , aut Regular Religioni r obfervari tam cumſtantias referendo, bene proſequuntur, Scac
1ongo tempore a quoquam potuerit. Quam in rem chus de not. Ü /ign. Janéf. Jeff. 2. c. 1. pag. 1 18.
non neceffe eft fingulo r aliquor tefle ; appellare, quia ð feqq. Matta de Canon SS. part. 4. c. 6. n. 7 I.
totum fummarium fcatet ejafmodi elogiis jurat1 , , Maderna de virtutibus in communi tom. 2. traé7. 6.
& aliis non quidem juratis, fide digniffimi* tamen, queji. 3. art. 2. num. 6. Matthaeucc. pra&#. Theo
& fidem certam facientibus propter præeminentem logo. Canon. ad cauf. Beatific. & Canoniz. pertra
deponentium qualitatem. Quid quod in generali to &fanda * tit. 2. cap. I. § 2. num. 39. quinto, in
tius vitae Confeſſione pro ultimo agone egre reperi re & ad effe&tum , de quo agitur, paucos aétus ,
re potuit Confeffaruur materiam fufficientem ad va licet heroicos, non fufficere ; cum multiplex ex
lidam abfolutionem ? Hic igitur incontaminatæ vi cellentia vitae requiratur in Canonizandis , uti
tæ longur & perfeétiffimu1 ac exemplaris agendi mo. loquuntur Canoniſta in ſuperioribus allegati, S&
du r pro omni flatu, omni tempore , ac loco conclu cum de virtutibus conftare dici non pofììt in
denter probat fe folo heroicitatem omnium virtu gradu heroico, uti loquuntur Theologi , fi mul
tum Cardinalis Bellarmini. Romæ quoque anno tiplices non proponantur actus a Dei Servis eli
1722. edita fuerunt nonnulla fuffragia Acade citi, qui qualitate heroica pra:diti ſint; veluti
miarum , ſive Univerſitatum Theologicarum Pa late oftendit citatus Scacchus de not. & ſign. ſan
rifienfis, Salmanticenfis, & Patavinæ in caufa èfit. feéf. 2. cap. 2. pag. 122. Ö eadem fe&fione
cujufdam Dei Servi Apparitii, de qua infra. Porro cap. 3. pag. 132. 9 pag. 13 S. & fatis apre in
in fuffragio Patris Nicolai de Buico de Spinazzola nuit Roſignolius de diſcipl. Chriſtianae perfečiionis
Minoris Conventualis & l'heologi primarii pro lib. 3. cap. 1. ubi fic loquitur : Quarta ratio con
Scoti do&trina in Univerfitate Patavina hæc ha fervandæ virtutis eß eju r perpetuu r ufu , Ö exer
bentur pag. 185. Admoneo, heroicum eſſe vocabu citatio ; eft enim virtur talentum illud Euangeli
lum a Gentilitate in Chrifliano, invečłum. Signi cum , quod nullo modo otiofum , relinqui permittit
ficat vero apud Cbrißianos virtuti r gradum, per Deur. Quare , ut obeantur virtutum officia, fum
feéfionem , Ö* excellentiam , qua bomo circa mate mopere vigilandum eſt, omniſque, que ffertur, oc
riam virtutis alicujur fupra communem aliorum ho caßo a vide arripienda : fiquidem in virtutis curri
minum operandi modum operatur, ô per hoc fit culo qui non pergit , regreditur : fexto, multitu
Deo fimili r δ apparet ; & in fuffragio Michaelis tudinem a&uum , licet heroicorum , fatis non
Verii Theologia. Doctoris & publici Dialectica effe , ut virtutes Beatificandi, & Canonizandi
Profefforis in. eadem Univerfitate Patavina , ita approbentur; fatis enim non eft , fi ex pluribus
legitur pag. 216. Virtus igitur heroica e(l habitur heroicis a&tibus , ex. gr. virtutis Fidei heroi
generalis compleéfen * , quod fummum eß* in omni cus habitus Fidei conprobetur , fed ulterius
イ IC
 136 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
requiritur, ut ex aliis a&ibus juxta modum in a&uum heroicorum meceffitate ad eas virtutes ,
in quibus Dei Servus, dum viveret , juxta fuum
fra explicandum habitus heroici aliarum virtu
tum Theologalium, & Cardinalium demonftren flatum & conditionem potuit fe exercere , quem
tur, juxta eumdem Scacchum in cit. traéf. feéf. admodum deducitur ex do&rina D.Thomæ z.z.
2. cap. 3. pag. 133. ubi fic loquitur : Remanet quæft. 152. art. 3. ad fecundum : Nil enim probi
igitur , omnium virtutum confiderationem , & aëfo bet , alicui virtuofo fuppetere materiam unius vir
rum confiderandorum in aétis Servorum Dei ad fe tuti r , non autem materiam alteriur , ficut pauper
ptem cum primis capita reduci debere , videlicet ad habet materiam temperantiae, non autem materiam
Mabitum virtutum infufarum , quæ funt Fides , Spes , magnificentiæ. Do&trinam hanc exornant Patres
Ö' Cbaritas , & ad habitur quatuor virtutum Car Salmanticenfes in curfu Theol. tom. 3. tra&#. 12. de
dinalium , feu moralium acquafitarum , que funt Pru virt. di/p. 4. dub.2. §. I. fub m. 23. ubi docent, ma
dentia , Jufłitia , Fortitudo , č9 Temperantia . Nam teriam alicujus virtutis poſſe eſſe dupliciter ali
reliqui omnes virtutum earumdem aétur ad hæc ca cui impoffibilem, vel abfolute & per fe, quia
pita reducuntur vel tamquam illarum partes fubje fubjeétum natura fua eft incapax talis aâus, fic
3}ive, vel tamquam partes poteßativæ , vel tam ut Angelus eft incapax paffionum, quæ funt
quam fpecies ad fua genera, ex quorum ratione & materia Temperantiæ, & Fortitudinis, & fuppo
natura , ex objecto , circumfiantiis , ac fine aé#a Ser fitum Divinum eft incapax peccati, quod e(t
vorum Dei figillatim in praxi expendenda , ac exa materia Pœnitentiae ; vel per accidens ex aliqua
minanda veniunt. Quæ tamen fic explicanda funt accidentali fuppofitione, ut conjugatus ex fup
& intelligenda , non ut in quolibet Beatifican pofitione ftatus non poteft habere materiam vir
do, & Canonizando opus fit, ut probetur exi ginitatis, cujus tamen erat capax abfolute &
ftentia virtutum tum Theologalium, tum Car per fe, & pauper , fuppofita amiffione divitia
dinalium in gradu heroico per multiplices he. rum , non poteft exercere magnos fumptus, qui
roicos a&us ejufdem generis ex unaquaque præ funt materia magnificentiæ, quos tamen abfolu
di&arum virtutum procedentes ; fed ut in omni te & {ecundum {e non eft impoffibile exercere.
bus & fingulis Beatificandis , & Canonizandis Sequitur Rofignolius de difcipl. Cbriftian. perfeéf.
per a&us multiplices heroicos probetur exiften lib.3. cap. 1. ubi hæc habet : Quinta indußria eft ,
iia virtutum Theologalium , & praecipue Chari ut ea r virtutes potiffimum exerceamur, ad qua* vel
tatis, in gradu heroico; tum quia illi, qui ra natura, vel Gratia promptiores fumus ; eam enim
tione eximiae perfectionis virtutum Theologica promptitudinem vel naturæ inferuit Deus , vel gra
rum fe integre devoverunt Deo ut fini fuperna tuito donavit ad hunc finem, ut ii * ipfis virtuti
turali, veluti fideliffimi fervi , & cariffimi filii , bur excellamus : Ö' ideo verißmillimum eft , ad ea
ficuti tota animi contentione fe exercent in vir rum perfeéîionem in primis vocare mor Deum, ut
tutibus Theologicis, ita per illarum illuftratio iis bene confirmati, quidquid difficultatis & laboris
nem & imperium eliciunt toto impetu & cona aliarum virtutum ufus babiturus eft, facilius de-.
tu a&iones virtutum moralium , uti loquitur inde fuperemur. Quod etiam de virtutibur cujufque
Cardinalis de Aguirre de virtutibur , & vitiis fatus & vocationis propriis intelligendum eß , ea *
difp. 12. quæß. 1. feéf. 2. n. 2o. tum quia Cha enim virtutes colere nor Deut vult , quibus niti
ritas eft vinculum perfe&ionis, tefte Apoftolo tur, quibufque perficitur munus vocationi * , in qua
ad Coloff. 3. cum de ea I. Joannt * cap. 4. v. 16. ab eo conßituti fumus . Ad rem profequuntur
fcriptum fit : Qui manet in Cbaritate , in Deo Collečtar. in cap. 1. in principio de Religaii , č
manet, ô Deus in eo ; eademque eft aliis virtu veneratione San&forum , Contelor. de Canoniz. SS.
tibus major juxta do&rinam D. Thomæ 1. 2. cap. 15. num. 1o. Pavin. in relatione caufe S
quæß. 66. art. 6. in corpore , ubi hæc habet : Cum Bonaventurae par. 4. art. 4 5 9. Simonett. in
Âutem tres virtute , Tbeologicæ refpiciant Deum relatione caufæ S. Francifci de Paula, §. Non
ficut proprium objeétum , non poteft una earum dici videndum, Auditores Rota: in relatione caufa
major altera ex hoc, quod fit circa maju* obje S. Andreae Corſini, par. 3. $. I. penes Lezaname
&1um , fed . ex boc, quod una fe babet propinquius conful. 1. num. 221. Matthaucc, loc. cit. num. 37
ad objeéfum , quam alia . Et hoc modo Charita ; eſt ubi bene obfervat, quod, fi quoad omnes vir
amajor aliis , nam aliæ important in fui ratione tutes heroicitas verificari deberet , fruftra agere
quamdam difìantiam ab obje&io: eft enim Fides de tur de caufs Anachoretarum, Religioforum ,
non vifis , Spe , autem de non habitis ; fed amor Conjugatorum, & Pauperum, cum ratione fta
cbaritati r eft de eo, quod jam babetur, eft enim tus Amachoreta fubfidiis temporalibus proximum
amatum quodammodo in amante , & etiam aman* juvare, Religiofi voto paupertatis obftri&ti indi
per affettum trahitur ad unionem amati ; & deni gentibus eleemofynas conferre , Pauperes magni
que quia ab eminenti Charitate fplendor & emi ficentiæ Chriftianæ aëtus elicere non valuerint.
mentiâ aliarum virtutum dependet , uti late ex Quocirca Pater Garzonius olim Procurator Ge
plicant Scacchus loc. cit. ſeči. 2. cap. 4. Pag. 147 neralis Ordinis Servorum B. Mariæ Virginis in
Pater Antonius Gonzalez ex Dominicana fami {uo fuffragio fuper virtutibus Servi Dei Cardi
lia in {ua Differtatione de heroicitate virtutum nalis Bellarmini typis edito, in ultima Poſitio
S. Rofae Limanae tit. De principio , forma , ô ra ne caufæ di&i Cardinalis fuper virtutibus ita
dice, ex qua virtutis promanat heroicitas, Caſtel fcripfit : Infuper, licet in Canonizando prærequi
lin. de certitudine glorie Sanăorăm in Appendice ratur omnium earumdem virtutum poffeffio, non ta
ad cap. 4. fe&i. 1. num. 12. Matthæucc. tit. 2. men eß neceffe, quod per aéiur fingulares verificen
cap. 1. §. 2. Probatis autem modo prædi&o vir tur, aut probentur ßngulæ in eminentia , quia non
tutibus Theologalibus in gradu heroico, necef omnes San&fi eodem modo per ßngula * virtutes bac
fe eft, ut probetur virtutum quoque Cardina excellentia fulfere , fed alter magis in una , quamos
lium , feu Moralium exiftentia non femper per in alia ; & ideo unius San&fi laudatur bumilitar ,
actus heroicos , fed quandoque per actus heroi alterius patientia, alius pauperta r , quia illis ma
cos, quandoque per aétus communes, reftriéta gis præeminebant , ac de illis faäum fuit maju*
expe
 L I B. III. C.A. P. XXI. - 137
experimentum. Quare in Canonizando fatis eß pro que hanc jam adeptur ef?, illam autem nondum erj*
batio earum virtutum in gradu eminenti & heroi confecutus. Nam in iis quidem virtutibus , quæ a
co, de quibus oblata fibi fuit occaßo, & fecundum natura ingenerantur in nobis boc evenire potef? ; in
conditionem, gradum, ac fiatum fuae perfonæ , juxt4 iis autem , ex quibus abfolute vir bonus nominatur
omnium Do&orum fententiam . Septimo, adnota. non poteft. Una enim cum prudentia , quæ una eft,
re quoque fas e(t, virtutum excellentiam per cetere omnes præfto aderunt. A qua fententia aliqui
a&tus, licet multiplices & heroicos , probatam Ecclefiæ Patres non recedunt , cum S. Ambrofius
dici non poſſe, ſi prompte, facile, 6 cum de lib. 2. de ofic. cap. 8. num. 43. col. 8o. tom. 2.
1e&atione prædi&ti a&us eliciti non fuerint ; vel oper. ita fcribat : Promptiur tamen nor jußo viro,
uti fufe demonftratur a Cardinali de Lauræa in quam prudenti committimur , ut fecundum ufum
3. lib. fent. difp. 32. art. 6. num. 77. quod ipfum vulgi loquar. Ceterum Saptentum definitione , in quo
late proſequitur Scacchus de not. Ó ſign. ſanétit. una virtur eft , concurrunt cetere, nec poteft fine
feéi. 2. cap. 4. pag. 1 5o. & 1 5 1. ubi hæc habet : Jußitia effe Prudentia ; & S. Hieronymus in epi
Facilitas Ö promptitudo potentie in producendis fola 66. ad Pammacbium hæc habeat (num. 3. col.
aáibus virtutum eft nota & fignum habitur jam 362. oper. tom. 1. ) Quatuor virtute r defcribunt
acquiſiti. Deleétatio demum in produéiione aétur eft Stoici ita fibi invicem nexa f Ö' mutuo cohaerente , ,
mota habitur jam acquißti & intenß. Denique , ß ut qui unam non habuerit , omnibur careat, Pru
deleéïationi conjun&#a fit fuavitas , quam aliquis ex. dentiam, Juftitiam , Fortitudinem, Temperantiam .
periatur in eliciendo aliquem virtuti f aéfum per or Nihilominus fi res ea, qua decet, diligentia exa
dinem ad finem fupernaturalcm. ex infinéfu Chari minetur, unufquifque facili negotio 'deprehen
tatis , bujufmodi fuavita r δ' deleéfabilitas ef? mota det , non omnino fubfiftere ea, quæ modo di
& fgnum heroicitatis, que ex fua natura prompti &ta funt , aut faltem affumptioni jam pofitæ nul
tudinem & deleéfationem quamdam cum fuavitate latenus obftare.
Prefat, ac generat in potentii: producentibur pro 13 De habitibus virtutum Theologicarum ,
prior a&ur. Idque pluribus aftruit Maderna in hoc eft de Fide , Spe, & Charitate, ólim quæ
curfu Theologic. tom. 2. tra&#. 6. de virtutibus in ftio erat inter Theologos , an una cum Gratia
communi quaeft. 3. de virtute beroica art. 2. n. 17. in Baptifmo infuoderentur. Plerique enim ante
Tandem , ut propofito de virtutibus heroicis du Innocentium III. exiftimabant, adultis cum ju.
bio affirmando refponderi poffit, oportet, ut He ftificatione -infundi habitus virtutum, præfertim
ros femper fuerit idem, hoc eft ut non defece Theologicarum , licet aliqui ex fpeciali ratione
rit , a femita virtutis ; uti docet Cardinalis de negarent, tales habitus parvulis in Baptifrnate in
Aguirre in traff. de virtutibur, 5 vitiis difp.12. fundi; veluti defumitur ex cap. Majoret , de Ba
quaeft. 2. fe&f. 2. m. 25. ubi fic loquitur: In quo ptifmo , & probat Suarez lib. 6. de Gratia cap. 8.
cumque autem gradu. babeatur virtur- beroica , non In Concilio Viennenfi fub Clemente V. habita
modo nullum permittit vitium , aut, a&#ionem deli fuit tanquam probabilior fententia aftruens, tum
beratam qualitercumque turpem, verum nec omiffio adultis Gratiam infundi , & virtutes, uti habetur
nem aćiionis cuju/piam bonefti/hme ô perfečjifime in Clementin. unic. de Summa Trinitate, ô Fide Ca
juxta circumftantia r perfone, tempori r, & loci , in tbolica . Cumque poftmodum in Concilio Triden
quibus oportuerit illam exercere . Itaquc mibil ab. tino feff. 6. cap. 7. de juftificat. fic decretum fit :
jeéfum , nihil vile unquam fecum admittit , neque Unde in ipfa juftificatione cum remiffione peccatorum
ullam morum imperfeéiionem, etiam culpa vacan hæc omnia /imul infufa accipit bomo perjefum C3ri
tem, ex plena deliberatione, fed femper & ubique ftum , cui inferitur, Fidem, Spem , & Cáaritatem;
retinet illam fublimitatem animi toto impetu ten probabile nonnullis admodum videtur, poft Tri.
dentis ad fummam honeftatem , & imitationem Dei ; dentinum de Fide effe , juftificatis dari habitus
quamvis in boc, ut dicebamur, ßt gradus fummur, infufos Fidei , Spei , & Charitatis : ita Suarez loc.
medius , & infimus juxta fummam, mediam, ô cit. Ş. I4, 8, Vega in Conc. Trid. lib. 7. cap. 6. Rur
infimam intenßonem habitur heroici , qui potef? in fus, amiffa per peccatum Charitate , nifi forte
tendi magis ac magi* ßne termino certo. Quod la peccatum fit Infidelitatis, certum eft, Fidem re
te profequuntur Pater Martinus de Efparza in manere; quae , licet informis fit , & non viva ,
tra&i. de virtutibus moralibus in communi quæß.5. nihilom!nus eft vera Fides . Quocirca in Con
illar. de virtute heroica pag. 2.o8. 9. Jeqq. Rom. cilio Tridentino cit. feff. 6. de juftificat. can. 2S.
edit. ann. 1674. ac Matthaeuccius loc. cit. §. z. fic decernitur: Si quis dixerit , amiffa per pecca
num. 35. quæ quomodo intelligenda fint , alibi rum Gratia , ßmul & Fidem femper amitti ; aut
explicabitur, quando videlicet tractabitur de pec Fidem, quæ remanet , non effe veram Fidem , lj.
catis; de quibus aliquando incidit quaeßio in exa cet non fit viva , aut eum , qui Fidem fine Cba.
mine caufarum Servorum Dei. ritate babet , non effe Cbriftianum, anatbema fit :
12 Dices, tum juxta Philofophos, tum juxta & licet ibi facrum Concilium folum de virtute
Patres Ecclefiae virtutes effe inter {e connexas, Fidei loquatur, ex ejus nihilominus do&rina ea
ita ut unam ex eis habens ceteras habere dicen dem feff. 6. de jußificat. cap. 6. ubi Spem in pec
dus fit ; atque hinc inferes, non effe neceffarium, catore agnofcit , In Spem eriguntur fidenter, Deum
ut de unaquaque virtute probationes particula Abi propter Chriftum propitium fore , fufficienter
res afferantur, fed fatis efe debere, ut una tan infertur, amiffa per peccatum Charitate, præter
tum ex eis probetur; qua probata, aliæ quoque Fidem remanere Spem , nifi peccatum fit defpe
probatæ cenfentur. Negari fane non poteft, Phi rationis . Quibus proinde præmiffis , connexio
lofophos fenfiffe , eum, qui habet unam virtu virtutum Theologalium inter fe non ab ip(a
tem , alias quoque habere ; uti defumitur ex Tul rum natura, ſed a Dei liberalitate, qui, quan
lio lib. 2. de officiis , & ex Ariftotele Etbic. lib. do aliquem fanat , perfe&te fanat, in prima ipfa
6. cap. ult. in fine ubi ait : Sed, ό boc eodem mo rum infuſione verificatur.
do dilui, ac refelli poteft ea ratio , qua difputare 14 Exclufa neceffaria connexione virtutum
poffit aliquis virtutes inter fe feparari. Non enim Theologalium inter fe, videndum eft de connexio.
idem ad omnes virtutes aptiffimus eft matura. Ita ne virtutum prædiétarum cum virtutibus moralibus»
Lib. III. & de
 138 DE SERV DEI BEATIF, ET BEAT caNONIz.
& de connexione virtutum moralium inter fe . fitam, & ex hujus amiflione alias amitti virtus
Adhuc fub Judice lis eft , an dentur habitus vir tes, quantum ad rationem perfe8tam & formas
tutum moralium , & fic an eorum fiat infufio lem virtutis. Cumque in Beatificando , & Cano
una cum habitibus virtutum Theologalium , S. nizando virtutes debeant , effe non imperfe&tæ ,
Thomas 1. 2. quaeff. 63. art. 3. quærit, Utrum ali fed perfe&ae, hinc fit, de earum connexione effe
que virtutes morales fint in nobis per infufionem : videndum , ut dignofcatur, utrum fuerint perfe
& affirmando refpondet, quia oportet , ut effe &tæ, an imperfeétæ ; atque adeo nqn fufficere pro
&us fuis caufis & principiis proportione refpon bationem unius virtutis , {ed omnium probatio
deant : unde , quemadmodum omnes virtutes tam nem requiri : non ita quidem, ut Beatificandus,
jntelle&uales, quam morales , quæ noftris a&i & Canonizandus debuerit in omnibus heroice fe
bus acquiruntur, procedunt ex quibufdam natu exercere, cum fufficiat, ficuti di&um eft, ut He
ralibus principiis in nobis jam exiftentibus ; ita ros fuerit in Fide, Spe , & Charitate , & eodem
neceffe eft, ut virtutibus Theologicis , quibus ad modo Heros fuerit in eis virtutibus moralibus ,
Afinem fupernaturalem ordinamur » quaeque nobis in quibus juxta ftatum fuum potuit fe exerce
a Deo conferuntur, refpondeant alii habitus di re, cum præparatione animi ad fic fe gerendum
vinitus in nobis effe&i , qui fic fe habeant ad in aliis ; fi occafio oblata fuiffet eas exercendi.
virtutes Theologicas, uti fe habent virtutes mo Quocirca S. Hieronymus, qui loc. cit. connexio
rales, & intelle&uales ad principia naturalia vir nem virtutum admifit , ita ut unam habens alias
tutum : & latiffime docent Patres Salmanticenfes habere dicendus fit, in lib. 1. contra Pelagian. n.
in curfu Theolog. tom. 3. traéf. 12. difp. 3. per to 19. (col. 7oo. oper. tom. 2. ) interroganti Crito
tam. Scotus contra in 3. fent. dif. 36. qaaeff. unic. bolo, Et quomodo legimur, qui unam habuerit , om
art. 3. præter virtutes morales acquifitas non ad me , videtur habere virtutes ? refpondet Atticus :
mittit in homine Fideli morales infufas : cum Participatione, non proprietate. Neceffe eß enim, ut
enim ipfe, & alii, qui eum fequuntur, dicant , In ßnguli excellant in quibufdam. Defumitur id quo
fidelem ad Fidem venientem, & juftificatum om* que ex doctrina D. Thoma 2.2. quae. 129.. art.
nia fcire, quæ di&at Fides , tum quod jufte & 3. ad fecundum , ubi connexionem explicat virtu
caße vivendum eft , & fortiter agendum aliquando tum , & docet , effe intelligendam non quoad
ex neceffitate, aliquando autem ex utilitate ob a&us , fed quoad animi difpofitionem ; quod ipfum
tinendi ultimum finem fupernaturalem Fide co repetit queft. 152. art. 3. ad fecundum , Uberrime
gnitum, & per Charitatem dile£tum; hinc infe materia explicatur a fæpe citatis Patribus Sal
Íunt, virtutes has morales infufas non effe ad manticenfibus cit. tom. 3. in 1. 2. D.Thomæ, qu.
mittendas , cum fine illis ipfarum a&tus ex di 65. difput. 4. Eftius in 3. lib. fent, dift. 36. §. 2.
&amine Fidei , & determinatione Charitatis ad ita fcribit : Quod autem negant interdum Patres ,
finem fupernaturalem dirigi valeant . Gloffa in in uno homine, etiam Sanéfo ,. omnes ineffe virtu
cit. Clement. unic. in verb. Sančiorum ac Dočio ter , quamquam de excellentia virtutum accipi po*
*um, de Summa Trinitate, ô Fide Catholica , u teß, aliis enim virtutibus excelluerunt Ö'c. poteft ni
tramque prædi&am refert opinionem : ex quarum hilominus & de virtutibus intelligi, in quantum funt
proinde contrarietate nemo eft qui non videat , babitur quidam, quibus expedite & deleéìabiliter ope.
certo aſſeri non poſſe, connexionem reperiri in ramur. ^'am ad hunc modum non funt omnes vir
ter habitus virtutum Theologalium , & moralium , tuter in iis , qui Cbaritatem babent , fed faltem fe
exemplo potiffimum parvulorum , qui (uti dictum cundum præparationem voluntatis ad ipfa virtutum
eß ) in Baptifmo recipiunt . habitus infufos vir opera loco & tempore exequenda ; ita ut in Cbari
tutum Theologalium ; fed juxta eorum fenten tate, tanquam in radice , omnes exißere dicantur ,
tiam, qui non admittunt habitus infufos virtu juxta illud Gregorii bomil. 27. in Euangelia : Ut
tum mòralium , hos abfque dubio recipere non anim multi arboris rami ex una radice prodeunt ,
poffunt. fic multae virtutes ex una Charitate generantur -
15 Simile judicium ferendum eft de connexio Hoc autem fufficere ad rationem virtuti , Cbriftia
ne virtutum moralium inter fe , cum experiem næ, quæ in Charitate radicaliter exiftenr cum aliir
tia conftet, aliquos effe humiles; fed non fortes. connexionem habeat , oßendimur ad dift. 27. lib. z.
Scribit enim S. Gregorius Magnus lib. zz. moral. Concordat Cardinalis de Lauraea in 3. lib. fent.
cap. 1. num. 2. (col. 697. oper. tom. I.) Saepe quof tom. 2. difp. 4. art. 5. num. 76. ubi concludit , in
dam pudico, quidem vidiffe nos contigit , fed non bu homine fimpliciter , feu perfe&e morali virtntes
milei, quofdam vero quaß humiles, fed non mife effe neceffario connexas; & art. 6. num. 97. vir
ricordes, quofdam quaß mifericorder, fed nequaquam tutes morales eſſe inter ſe hoc ſenſu connexas,
jußos , quofdam vero qua6 juftos, fed in fe potiur, ut habens unam veram virtutem alias habere de
quam in Domino confidenter. Ideoque connexio beat faltem præparatione animi , cum propofito
virtutum folum neceffaria effe videtur , ut fint videlicet implicito, aut explicito eas exercendi ,
omnino perfe&ae; quemadmodum profequitur idem fi occafio fuppeteret, adjiciens in cit. art. 5. num.
S. Gregorius loc. cit. ubi fic loquitur : Una ita 84. juxta praxim Sedis Apoftolicæ probandas ef
que virtus fine aliis aut omnino nulla ef?, aut im {e im Beatificando , & Canonizando omnes vir
perfe£ia. Ut enim , ficut quibufdam vifum eft , de tutes modo fupra explicato: Probatur ex faéfo ,
primis quatuor virtutibus loquar, Prudentia , Tem & praxi Ecclefie, quæ in Beatificatione ô Canoni
perantia, Fortitudine , atque Jußitia, tanto perfe zatione Sanétorum, tanquam perfeéforum virorum,
&ie funt fingule, quanto vici/im fibimet conjuntie; qui proponendi funt ad imitationem , non eft con
disjun&#æ autem perfeétæ effe nequaquam poffunt . tenta de probatione alicujus virtutis , fed exigit pro
Concordat S. Thomas 1. 2. Queſt. 65. art. I. in bationem omnium ( licet non ßt neceffarium , ut
corpore, ubi docet , virtutes morales confiderari femper eis ufur At Servus Dei Beatificandus , neque
poffe, ut funt imperfe&tae , & fic non effe con ut omnes fuerint in gradu heroico , quia Sanétur
nexas; contra vero connexas effe, fi confideren Hieronymus exißimat , id nunquam accidiffe). Suf
. tur uti perfeëtae ; & quæß. 73. art. 1. ad fecundum , ficiat autem nunc fcire, quod ii exifiimantur per
„ait, per habitum vitii amitti virtutem illi oppo fa&fj ab Ecclefia , qui virtuter omnes ಒra లో
,, ps
 L IB. III. C.A.P. XXI. I 39
£i digni ßnt Beatificatione. Concordat Matthæuc innocentiam venit Abel, ad docendam a iioni, mun
cius cit. tit. 2. cap. 1. §. 1. itemque D.Thomas ditiam venit Enoch, ad inßnuandam longa nimita
I. 2. quæf.66. art. 2. ubi, propofita quaeftione , tem /pei 9 aperi, venit Noe, ad manfetandam
Utrum omnef virtuter ßmul in eodem exiftenter fint obedientiam venit Abraham, ad demon/trandam con
equales, eademque refoluta, diftinguendo inter jugali, vite caftimoniam venit Ifaac, ad infinuan.
æqualitatem fpeciei , & æqualitatem proportio dam laboru r tolerant tam venit Jacob, ad rependen
nis, fecundo loco fibi contrarium argumentum dam pro malo bonæ retributioni r gratiam venit Jo
opponit : Præterea , ß omne r virtute r effent æque feph, ad oftendendam manfuetudinem venit Moyfer,
intenfe in uno & eodem , fequeretur , quod quicum ad informandam contra adverfa fiduciam venit Jo
que excederet aliquen in una virtute, excede fue, ad oftendendam inter flagella patientiam venit
ret ipfum in omnibur, aliir virtutibus . Sed boc Job. Ecce , quam fulgente , /iella , in cælo cernumur ,
patet effe falfum , quia diverß Sanéti de diver ut inoffenfo pede operij iter noftræ no&fi r ambule
J%r virtutibus præcipue laudantur, ßcut Abraham mur. Quocirca S. Antonius, Sanétorum eremi in
de Fide, Moyfes de manfuetudine , Job de patien colarum Pater, dicebat, non effe a quolibet fan
tia ; unde de quolibet Confeffore cantatur in Eccle &o viro omnes omnium virtutum præftantes
fia , Non eft inventur ßmilis illi , qui confervaret actus exquirendos, tete Cafiano lib. 5. de Intit.
Legem Excelff, eo quod quilibet habuit prærogati Caenob. cap. 4. Vetur namque efl Beati Antonit ad
vam alicuju r virtuti r. Non ergo omnes virtuter mirabilifque fententia , Monachum ... munime debere
funt æqualer in uno , & eodem. Sic autem argu ab uno quamvis fummo univerfa genera virtutum
mento refpondet : Ad fecundum dicendum, quod expetere. Alius enim fcient tae foribus exornatur ,
unus Sanëfur laudatur præcipue de una virtute , Ö* alter difcretionis ratione robufitu , communitur, alter
alius de alia propter excellentiorem promptitudinem patientiæ gravitate fundatur, aliuf bumilitati * , altus
ad aéfum umius virtuti r, quam ad aéfum alteriur. continentiæ virtute præfertur , altu , fimplicitati r gra.
Quod & ante D. Thomam dixerat S. Hierony tia decoratur, hic magnanimitati r , ille mifericordiae,
mus loc. cit. afferens, eum , qui habet unam vir ifie vigiliarum , hic taciturnitati , , ille laboris ftudio
tutem , ceteras habere participatione , & num. fupereminet ceteror. In rem eamdem re&e Theophi
18. idcirco neceffe non effe , ut finguli excellant lus Raynaudus oper. to. 8, de cultu Sanĉforum /pe
in fingulis: unde in Salomone fapientia, in Da ciali punéf. 2. pag. 485. Exornantur quidem fanéfi
-vid manſuetudo, in Elia, & Phinees zelus, in viri decoribus omnium virtutum ftatui fuo confen
Abraham Fides, in Petro perfe&ta dile&tio, in ` tanearum . Tamen , ßcut non omni 1 fert omnia tel
Paulo ftudium excelluit prædicandi. Optime S. lur , fed eft, qu.e aliqua ßngulari fruge commende
Gregorius Magnus præfat. in expoßt. libri Job twr ; ita Sanéti plerumque unius alicuju r virtutis
cap. 6. inquit ( col. 13. loc. cit. ) : Ut ergo no&fi r
Jíngulariter præfulgenti , decore nobilitantur , & , non
moftræ tenebra f fuo tempore editur , viciffimque per obtante virtutum omnium connexione .... una que
mutatur fellarum , radiu* tangeret , ad offendendam piam eft virtus , quæ in eis eminet atque præcellit.
C A P U T V I G E S I M U M S E C U N D U M.

In quo proponuntur , & explicantur nonnullæ quæftiones

ad beroicitatem Virtutum pertinentes.
TlX' di&is in capite præce nis , fpiritur fcientiæ, & pietatir, & replebit eum
denti virtus Chriſtiana, fpiritur timoris Domini: quæ dona Spiritus San
ut fit heroica efficere de &i funt habitus, quibus homo perficitur ad prom
bet, ut eam habens ope pte obediendum Spiritui San&o, juxta do&rinam
retur expedite , prom D. Thomae 1. 2. qu.eft. 68. art. 4. Idem Au&or
pte, & delectabiliter ſu art. 5. docet , ea dona invicem conne&i in Cha
pra. communem modum ritate , ita ut Charitatem habens omnia dona Spi
ex fine ſupernaturali , ritus San&i habeat , quorum nullum fine Cha
& fic fine humano ra ritate haberi poteft : & art. 8. probat, virtutes
- … tiocinio, cum abnega Theologicas eſſe praeferendas donis Spiritus San
tione operantis, & affe&tuum fubjectione. Unde &ti, cum ea regant ; fed in virtutibus moralibus
S. Ambrofius lib. 2. in Lucam cap. 1. num. 19. eadem dona virtutibus præferri ,. cum perficiant
( col. 1288. tom. 1. oper. ) , explicans illud , Ex , vires animæ in comparatione ad Spiritum San
furgen , autem Maria in diebus illi * abiit in mon- . &tum moventem . At , ad propoGtam quæftionem
tana cum feßinatione, inquit, Nefcit tarda moli ut redeamus, ei affirmando re{pondet Cardinalis
mina San&i Spiritu , gratia. Et de Apoftolis di de Lauræa, in 3. lib. fent. tom.2. difp. 32. art. 6.
citur in Aćfir 5. v. 41. Ibant ( A poſtoli ) gau de virtute heroica : communis enim virtus dat ope.
dentes a confpeétu concilii , quoniam digni babiti rari modo aliis communi, at heroica fupra mo
funt pro nomine Jefu contumeliam pati : & Sap.5. dum communem , & cum qualitatibus modo in
v. 4. Nor infenfati vitam illorum æftimabamur in dicatis, quæ haberi non poffunt , nifi ab altiori
faniam . Oftendunt enim hæc omnia , proprium principio, & nobiliori , & efficacius movente, &
effe virtutis Chriftianæ heroicae efficere, ut ea fic ab uno, vel pluribus donis Spiritus San&i :
praeditus operetur expedite, prompte, & delečta & fequitur Michael Angelus Lapius in differt. de
biliter, & cum abnegatione fui ipfius. Quæftio virtutum heroicitate in Beatificandis, & Canoni
autem , quæ ex his oritur, in hoc confiftit , zandis requiſita pag. 57. Contra Maderna in cit.
utrum virtus heroica Chrifliana, ut id præftet , curfu Tbeologico tom. 2. tr. 6. de virtut1bus in commu
annexum debeat habere aliquod ex donis Spiritus ni q. 3. de virtute heroica art. 2. admittit quidem ,
San&i , de quibus Ifaiae I 1. v. 2. σ. 3. Requie in Chrifto omnes operationes fuiffe ex donis Spi- .
fcet fuper eum , fpiritur Domini , fpiritus fapien ritus San&ti, cum ex citato loco Ifaiae de Fide Gt, •
tia , & intelleéius , fpiritur confilii , & fortitudi in ipfo fuiffe omnia praedi&a dona; admittit et
Lib. III. S 2. iam
 …”

I 4O DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.

jam quandoque ad aétus heroicos aliquod Spiri dem materia , ô fub eadem ratione formali , feu
tus San&ti donum concurrere ; fed contendit motivo verfantur ; & perfe£fio , quam addit vtrtur
mum, 13. non effe de neceffitate virtutis heroi heroica , folum efl , ut parum , aut nihil habeat
cae, ut annexum habeat aliquod donum Spiritus admiſtum vitii contrarii, 5 facilis & expedita ſit
San&i, per quod ea præditus ex Dei inftinétu ad ferventem ô perfeéfum aéfum virtutis elicien
operetur expedite & cum deleétatione ; fed ipfam dum , quæ perfeétio accidentaria manifefte eß.
virtutem fupra communem modum intenfam 3 Ex his quoque, quæ paulo ante dicta funt,
& perfeétam efficere , ut qui illa præditus eft , virtutem videlicet heroicam Chriftianam præfta
agat expedite , prompte , & dele&abiliter {upra re , ut agens agat prompte, deleétabiliter , cum
communem operandi modum , Porro prima fen abnegatione fui ipfius, propter finem fuperna
tentia eſt conformis doctrinae D. Thomae I. 2. turalem , quæftio alia oritur an virtus heroica,
quæf, 68. art. 1. in corpore, & ad primum , & ut talis fit, debeat effe virtus purgati animi ,
2. 2. quæft. 159. art. 2. ad primum , & in 3. fent. ita ut virtus, quæ non eft purgati animi , he
dift. 34. qu&fi. 1. art. 1. ad primum ; & bene ex roica effe non poffit. Pro cujus quæftionis re
plicatur a Rofignolio de dijcipl. Chrifiran. Perfeći. folutione prænotandum eft , juxt a Platonicos
lib. 3. cap. 2. Movet enim tunc Deus folu r per fe virtutes Cardinales dividi in virtutes politicas ,
ipfum animum hominis non folum per virtute , Tbeo purgatorias, purgati animi, & exemplares. Virtutes
logica 1 , & moraler infufa * , fed etiam per Spiri. morales, ſeu Cardinales in Deo ſunt eminenter
tur San&i dona , quæ in Ifaiæ libro numerantur , uti exemplaria; unde Pf. 1o. v.8. legitur de Jufti
Sapientia , Intelleétur , Confilium , Fortitudo, Scien tia, Juftur Dominur , & Juftitias dilexit , æquita
tia , Pieta * , Timor Domini , qui funt fupernatu tem vidit vultur ejur ; de Fortitudine Genef. 46,
rale , habitur excellentiffimi , femperque Charitatem verf. 3. Ego fum fortifsimus Deus , de Tempe
comitantur. Quamvis enim apertum aditum Deu* rantia Exod. 34. verf. 6. Deus ..... patiens, Ö
Àabeat in hominis animum per virtute , infufa r five multe miferationis , ac verax ; de Prudentia Job
Theologicar , ßve morales, ad quædam tamen altiffima 26. v. 3. Et Prudentiam tuam oflendiffi plurimam.
virtutis officia exercenda immittit in bominem alt : ffi Quamobrem optime D. Thomas 1. 2. quaeft. 61.
ma illa dona , quibu r quaß vinculis ßbi maxime art. 5. admiffa diftin&tione virtutum moralium
colligatum verfet in omnem partem animum Ö'c. in politicas , purgatorias , purgati animi , & ex
Appellarunt forfan hujufmodi aéfione , Philofopbi be emplares, docet , exemplar humanæ virtutis in
roica r &y purgati animi . San£fi Patre , Spiritua Deo. praeexiflere , ficut & in eo præexiftunt om
ler , Deifica ,, ô Divina , dixerunt. Qui enim boc nium rerum rationes, & fic virtutes , prout funt,
Divino Spiritu affiantur, non tam bomines , quam exemplariter in Deo, dici exemplare , . Profequi.
qua/3 Dii funt , qualer fuerunt Patriarchae , Propbe tur idem S. Do&or virtutes eafdem, prout in
tae, Apoftoli, & viri Apoßolici tam multi, qui homine funt ; & docet, politica r vocari, quod
ræf}antiffimorum horum numerum beneficio a mor fecundum eas homo re&te fe habeat in rebus hu
talibur & plufquam homines , & tamquam caelefter manis gerendis: quocirca de Salomone pruden
viri ſuſpiciuntur. -
ter regnum gubernante dicitur 3. Regum cap. 4.
2. Similis huic quæftioni alia eft, an virtus v. 29. Dedit quoque Deur Sapientiam Saio;;gni, Ö'
heroica differat ſpecie a non heroica. Negative Prudentiam multam mimis ; de Juftitia Pfalm. 7 I.
reſpondetur a Cardinali de Lauraea loc. cit. art, v, 1. Deur judicium , tuum Regi da , & Juftitiam
S. cum tam virtus Chriftiana heroica , quam non tuam filio Regis , judicare populum tuutn in Jufti
heroica ad fummum Bonum fupernaturale ten tia ; de Fortitudine Eccli. 7. v. 6. Noli quærere
dat , & heroicitas nihil aliud fit, quam perfe fieri Judex, nifi valeas virtute irrumpere iniquita
&io virtutis, quæ idcirco efficere non poteft , ut tes ; & de Temperantia Ecclef 1o. v. 17. Beata
hæc ab illa differa; fpecie. Hæc eft etiam {en terra , cujus Rex nobilis efl , & cujus Principe * ve
· tentia D. Thomae, qui 3. part. quaeſt. 7- art. 2. fcuntur in tempore fuo ad reficiendum , & non ad
propofita quæftione, Utrum in Cbrifto fuerint vir luxuriam. Item a virtutibus politicis tranfitum
-tutes , & affirmando refoluta, ita fibi ipfe oppo facit S. Doétor loc. cit. ad virtutes purgatorias,
nit: Secundum Philofophum 7. Ethic. virtur divi quarum ope pugna iaftituitur pro animi paffio
ditur contra quendam heroicum , five Divinum ba nibus rationi fubdendis. ; Pro his virtutibus pur
bitum , qui attribuitur bominibus Divini * : bic au gatoriis faciunt ea , quæ fequuntur . De Pru
tem maxime convenit Chrifio: ergo Cbrifiur non dentia. fiquidem Proverb. cap. 3., v, 13. legitur :
habuit virtutes , fed aliquid altius virtute. Cui op Beatur .... qui affluit Prudentia ; cap. 4. v. I. At
pofitioni fic refpondet: Ad fecundum dicendum , tendite, ut fciati * Prudentiam; cap. 9. v. 6. Ambu
quod habitus ille beroicur , vel Divinus non differt late per via * Prudentie ; & Matth. 1o. v. 16. Eft v
a virtute communiter diéfa , nifi fecundum perfe te ergo Prudentes , ficut ferpente r. De Temperantia,
&fiorem modum, in quantum fcilicet aliquit eft di Eccli. 3 1. v. 34. Qui autem abftinens eft, adjiciet vi
fpoßtur ad bonum quodam altiori modo , quam com tam ; Tobiæ 3. v. 16. Tu fcis , Domine , quia nun
muniter omnibur competat. Unde per hoc non oftem. quam concupivi virum , ό mundam fervavi animam
ditur, quod Chriftus non habuerit virtute r, fed quod meam ab omni concupifcentia ; ÜJob 3 I. v. 9. Si de
habuerit ea , perfeétiffime ultra communem modum, ceptum eft cor meum fuper muliere.... fcortum al
ficut etiam Plotimur pofuit quemdam fublimem mo terius fit uxor mea . De Juftitia Eccli. cap. 4. v. 33.
«lum virtutum ,- qua r effe dixit animi purgati. Con Pro jußitia agonizare pro anima tua , ô ufque ad
cordat Scotus in 3. ſent. diff. 34, queſt. unic. n. mortem certa pro Jußitia. De Fortitudine Tobiæ
22. In omni bonitate affignat quatuor gradu r , qui cap. 7. v. 13. Forti animo efto, in proximo eft , ut 4
funt ejufdem babitur in fpecie, fcilicet perfeveran .Deo cureri r. Purgatoriis demum rvirtutibus fucce
tiam , continentiam , temperantiam , & beroicam . dunt virtutes jam purgati animi, ita fcilicet, ut
Perfeé}iffima igitur virtus in eadem fpecie manens Prudentia fola Divina intueatur, Temperantia ter
eß heroica . Et profequitur Suarez in 3. part. renas cupiditates nefciat, Fortitudo paffiones igno
JD. Thomæ tom. I. quaeft. 7. art. 2. Virtur Beroica ret, Juftitia cum Divina mente perpetuo foedere
tom differt effentia a virtute communi , quia in ea focietur, eam fcilicet imitando, uti totidem verbis
! ... } : lo
 LIB. III. c.AP. XXII. ' ' 'I 4 I
Ioquitur S. Do&or loc. cit. Exempla hujus virtu quar folummodo Gloffa in clementina finali de Hé
tis animi purgati habentur in facra Scriptura : reticis inquit effe bominum totaliter purgatorum a
cum enim Job tot & tanta mala in bonis natu nmoleftiis paffionum , & virorum perfeéìiffimorum in
ræ perpeffus calamitatum nuntios recepiffet , mi hac vita. Id ipfum innuit Cardinalis de Aguirre
anime turbatus ait cap. 1. v. 2 1. Dominus dedit , in traéf. de virtutibus , & vituir difp. 12. quaeft. 3.
L)ominus abftulit . . . fit nomen Domini benediéfum , fe&i. 2. num. 18. Virtur beroica communiter cenfetur
Alia colle&a legi poffunt exempla a Cardinali de illa, quæ aliar purgati animi dicitur.
Lauraea in 3. lib. fent, r. 2. di/P. 5. ar. 3. cum no 6 At , admiffo , ut virtus purgati animi fit
bis fatis fit innuiffe prædi&tam virtutum divifio excellens & heroica , ficuti dixerunt Rotæ Audi
nem, de qua etiam loquitur S. Bonaventura in tores in relatione caufæ S. Terefiæ tit. de fan
3. fent. dift. 33. quæfi. ult. ubi ait : Virtute * Car- ' &fitate vitæ in fpecie &c. Hir itaque fuppofitir ,
dinales refpicuunt quadrifariam diftinéfionem , quia virtute r Beatæ Terefiae adeo excreverunt , ut di&7um
quedam funt exemplare , guedam politice , duedam beroicum gradum attigiffe judicaverimur , & quod
purgatoriæ , quædam animi jam purgati. merito cenferi debeant ex illo genere virtutum , quar
4 Pater Antonius Gonzalez ex Dominicana fa Divus Tho-na , virtutes purgati animi appellat ;
milia in cit. differt. de virtutibur heroicis S. Rofe hinc tamen inferri nequit , heroicam effe non
de Lima docet, virtutem heroicam non effe pur poffe virtutem , quæ non fit virtus animi pur
gatoriam, fed purgati animi, & fic virtutem in gati . Et initio dučto a citata Gloda in Clemen
ftatu unionis. Poftquam enim docuit, virtutem tina finali, de Hæreticis , in verb. Sexto quod fe &c.
heroicam effe quamdam eminentiam virtutis in ea quidem diftinguit virtutes in purgatorias , &
fummo gradu , & divifit virtutes in politicas, pur purgati animi , docens , virtutes purgatorias effe
gatorias , & animi purgati , dixitque, virtutem virtutes hominum nondum purgatorum a pa{fio.
communem refpondere viæ purgativæ , virtutem num infultibus, & fic non fumme perfe&orum,
purgatoriam via illuminativa, S virtutem pur fed ad id toto conatu tendentium ; virtutes autem
gati animi viæ unitivæ, ita concludit : Exinde er purgati animi effe virtutes , quibus præditi funt
go deducitur, quod virtur in via illuminativa non homines totaliter purgati a paffionum moleftiis :
eft heroica , fiquidem non operatur promptitudine & po(t quæ Gloffa fubjicit , id effe proprium Bea.
dele£fatione , fed difficiliter propter ignaviam volun torum in patria, vel pauciffimorum in hac vita
tatis nondum ardente amorir unione calefa&ae . So perfettiſſimorum. Sed, his traditis, citata Gloſ
Jum igitur virtur in fatu unionis hanc facilitatem fa docens ulterius , virtutes purgatorias effe vir
habet , quatenus operatur fupra communem modum tutes hominis imperfe&ti , hanc imperfe&ionem
faciliter, Ö ſine violentia, ſeu renitentia volunta retringit ad defectum majoris perfectionis, que
tis. Unde ficut communiter qui}ubet virtuofus in par. vel in Beatis in patria, vel in pauciffimis in hac
vir & minimir operatur , 1ta qui eft adeptus feli vita perfe&tiffimis , uti diétum eft , invenitur; eam
cem unioni r flatum , circa difficillima propter Dei vero non extendit ad defeétum heroicitatis pro
amorem continua promptitudine, tranquillo animo , Canonizatione requifitae. En verba Gloffæ : Hoc
ô quaß per modum naturæ verfatur. Idcirco inquit vifo, fciendum eft , quod dicere, imperfe&7i bomini r
divus Tboma * , & alui Auéìorer modo citati, quod effe fe exercere in aéfibu* virtutum moralium , re
virtus heroica non eft purgatoria , fed purgati ani primendo fcilicet impetum paffionum per judicium ra
zz2i , id eft , ef vurtur in ftatu unioni r . Ipfa vero tionis , & imperium voluntati 1 , boc efl bene di
umo ad Deum, in qua virtus heroica confiftut , non &fum, ß fumamur imperfeéfum pro nondum 5 alente
ef? ulla unio , quæ communiter per Gratiam fit in fummam perfe£fionem , ut priu 1 dixi , qualem fcili
•v1a purgatuva , Jed eft modu , unionis animæ jam pur cet habent Beati in patria , Ö qualem habuerunt
gatæ cum Deo per quemdam contaétum fubftantialem , pauciffimi in bac vita , fcilicet Cbriflu , Beata Vir
quo præfenr , & unitus fentitur. Tunc eft ifla unio , go, primi Parente, in ſtatu innocenti e , O forſen
quando potentiae fpirituales animæ , quantum permit alii ex privilegto fpeciali. Sed , / fumamus imper.
tit vitæ præfenti , ftatuj , Deo adhærent , inteileéfus fe&fum pro vitiofo , vel carente perfeéfione neceffa
per cognitionem pæne continuam , Ö* velut eviden ria ad falutem , boc efl hæreticum . Apoßolus enim,
rem , volunta r denique per amorem non tantum de qui perfeéìiffimu 1 fuit in via , reprimebat infultur
fiderii, ſed quodammodo fruitionis ; ſiquidem jam Dei carnal1um paffionum , unde dicut in prima ad Corin
(licet imperfeéfa , quia non eft clare vifu ) eft pof tbio r Ö'c. Item Jeremua : , ô Joanne , Baptifta , qui
feffio. - - -
fuerunt fan&ificati in utero , fecundum Theologo , ha
5 Pro intelligentia nonnulla effent hic expo buerunt fomitem inclinantem ad venialia , licet non
nenda de (tatu incipientium , proficientium , & ad mortalia , Č7 contra tale in/ulta r bellaverunt ;
perfe&orum, necnon triplicis viæ, purgativæ, il unde cantat Eccle/ia de Joanne Baptijia : Antra de
faminativæ, & unitivae: fed de his aliqua innuen ferti teneri, fub annis civium turma , fugiens peti
tur, cum infra traétabitur de oratione , interea fli, ne levi faltem maculare vitam famine poffer.
que ſatis eſt noſcere , heroicitatem virtutum Beatur Martimur legitur quod carnem fpiritui fer
moralium, ſeu Cardinalium juxra ſenſum citati vire cogebat. De Beato Benediéfo Gregorius dicit ,
Aućtoris dari non pofie, niti virtus fit purgati quod infultur carnali , tentationi r repreffit , projicien
animi ; cui eidem fententiæ adhaefit Petrus Fran do fe inter urtica r δ' fpina r , ut per vulnera cor
cifcus de Rubeis in fuis animadverfionibus fa pori r educeret ab anima vulnus menti r. Concordat
&tis in caufa S. Joannis de Cruce fuper dubio vir D. Thomas 1. 2. qu.efl. 61. ar. 5. in corpore , ubi
tutum in gradu heroico. En ejus verba: Expen docet , virtutes purgati animi effe Beatorum ,
dendum pariter erit , quod virtute , Cardinale , in gra vel aliquorum in hac vita perfe&iffimorum. Sub
du heroico funt, quando , pa/homum in/ultibus jam fcribuat tum qui de Beatificatione , & Canoni
purgatis , illæ a beo folum , & in fumma perfeëìio zatione , & de virtute heroica ad prædi&tum ef
me tenent amumam homini r , utpote fi Temperantia fe&um fcripferunt , tum alii , qui in facrorum
terrenas concupi/centia r ignoret , Fortitudo pafftofie* rituum Congregatione fuffragium tulerunt de vir
nefciat , Prudentia. folis Duvinir intendat , Juftitia tutibus heroicis Servorum Dei. Ad primam cJaf
mentem cum Deo perpetuo faedere conjunéîam teneat , {cma fpe&tant hi, qui fequ:;ntur, Almainus vide*
licet
 I 42 DE SERV DEI BEATIF, ET BEAT. CANONIz.
licet in tra&#. 3. de virtutibus moralibu r , & vitiir Dei Servi Cardinalis Bellarmini: Nec vero exi
oppo/îtis cap. 12. fol. 65. a tergo, ubi fic ait : An ftimandum ef?, heroicam virtutem effe illam , quæ
t1qui vocant gradum heroicum , quando ratione vir quis ita virtuofe operetur , ut motus appetitur fen
tutis funt ita fedatæ paffiones , quod fupra commu /itivi non fentiat , aut fine motibus naturalibus ap
nem bominum facultatem non infurgunt , puta pro petitus operetur. Ut enim optime docet San&iur Tbo.
pter affuefaéfionem in operibu 1 virtutis , vel quan ma s I. 2. quaeſt.59. art. 2. ſi paſſiones dicanturinor
do parum infurgunt ; nam efi fupra communem ho dinatæ affeé}iones , hæ non poffunt effe in virtuofo,
minum facultatem , quod non infurgant , vel quaß ita quod poft deliberationem ei r confentiatur : fi ve
non inſurgant paſſiones; Maderna in curſ, Theolog. ro paffiones dicantur quicumque motus appetitur fen
tom. 2. traéf. 2. quaeft. 3. de virtute beroica art. 2. fitivi , ßc pol]unt effe in virtuofo , fecundum quod
num. I I. Clericat. in decif. mifcell. declf. Io8. n. funt a ratione ordinatæ. Unde Ariftoteles in 2. Ethic.
I 1. Matthæucc. in praćfica Theologo-Canon. ad cau cap. 3. aut , quod non bene quidam determinant vir
fa , Beatificat. & Canonizat. tit. 2. cap. 1. num. 12. tute , impaffibilitater quafdam , & quieter , quoniam
& Cardinalis de Lauraea in 3. lib. fent. tom. 2. ßmpliciter dicunt , fed deberent dicere , quod virtu
difput. 32. art. 4. ubi docet primo, fimilitudinem tes funt quieter a paffionibus, que funr non ut opor
cum Chrifto , quæ ex heroicitate virtutis oritur, tet , Ö quando non oportet. Unde virtus heroica non
non confiftere in omnimoda ac perfe&ta purga removet paffione r , fed illas cohibet , & fuperat .
tione paffionum, ut fine ulla perturbatione quie Unde ô Apoßolus Paulus certamen fupponit in Chri
{cant , ficut erunt in Beatis, & ficut fuerunt in ftiani , Heroibur , ô in Sanéíis adverfur propriar
Chrifto Domino, & in Beatiffima Virgine : do paffiones , ut iidem æternam affequantur coronam ,
cet fecundo, fimilitudinem cum Chrifto , quæ Eum ait : Non coronabitur, nifi qui legitime cer
ex heroicitate virtutis oritur, poffe in hoc con taverit. Et hoc ipfum idem Apoßolus expertum fe
ftitui, hoc eft in purgatione fecundum quid, quæ dicit in fe ipfo , cum ßbi ßimulum carnis datum di
aufert radicitus fomitem , & paffiones , fed ita cit , qui eum colaphizet., Igitur virtutis haeroicæ ra
coercet , ut vix , aut leviter infurgant. Pro hu tio in eo fita ef? , ut homo Ð propriaj cohibeat paf.
jufce rei explicatione videtur prodeffe poffe, quod fìone*, & ita virtuofe operetur, ut fupra commu
a S. Gregorio defumitur lib. 2. moral. cap. 16. nem aliorum hominum, etiam virtuofe operantium,
(col. 49. tom. 1. oper. ) Nonnulli magnæ conflantiæ conditionem operetur , & cum quadam facilitate ,
Pbilofopbiam putant, fi difciplinæ afperitate corre δ' alacritate. Pater Garzonius Procurator Gene
pti i&tus verberum dolorefque non fentiant ; nonnul ralis Ordinis Servorum B. Mariæ Virginis in fuo
Ili vero tam nimis percuffionum flagella fentiunt , ut fuffragio edito in eadem caufa : Ad firmandam Ser
immoderato dolore commoti etiam in exceffum linguæ vorum Dei fan&fitatem juxta facrorum Canonum ,
dilabantur. Sed quifqui* veram tenere Pbilofophiam ô fummorum Pontificum fanéfiones neceffario qui
mititur, neceffe eft , ut inter utraque gradiatur: non dem prerequiritur eorumdem heroicitas, Ö eminen
ef? enim pondus veræ virtuti r infenßbilitar cordir , tia virtutum tam Theologalium, quam moralium ,
quia Ö' valde infana per ftuporem membra funt , quae feu Cardinalium , non tamen adeo perfeéfiffima , ut
& incifa dolere nequaquam poffunt. Rurfur virtutir ab omni δ' quacumque levi labe, aut animi , & paf*
cußodiam deferit, qui dolorem verberum ultra, quam ßonum titillatione fit omnino immunis & purgata ,
neceffe eft , fentit ; quia , dum nimia affliéfione cor cum ad hanc perfeétiffimam excellentiam folum per.
tangitur, ufque ad impatientiæ contumelia r excita veniant Beati im patria , & pervenerint Cbriftur Do
tur , Ö* qui per flagella corrigere male faéfa debue minur , Ö* Beatiffima Virgo in via ; verum illa ex
rat , agit, ut nequitia per flagellum crefcat . Con cellentia fuffìcienter requiritur, que haberi poteft ab
tra inſenſibilitatem quippe percuſſorum per Propbe Homine viatore , illa fcilicet, per quam elevetur ani
tam dicitur : Pertuffifti eos, nec doluerunt , at mur ad quamdam Divinæ maturæ perfeéfionem Ö*
trivifti eos , & renuerunt accipere difciplinam . participationem, ac operetur ob finem fupernaturalem
Contra pufillanimitatem percu(forum per Pfalmiftam fupra communem hominum modum ex Dei dono, ac
dicitur: In miferiis non {ubfiftent. inflinéîu. 1ta tamen, ut femper lu£fari debeat con
7 Ad fecundam pertinent claffem ( in qua et tra mundi , & tenebrarum poteßate* , contra quar
jam reponi poffunt Cardinalis de Lauræa , & habet occultam pugnam , per quam numquam viator
Matthæuccius, qui fuerunt facræ Congregationis quiefcit ; nec ejus, animur liber , aut omnino purga
Confultores ) Auditores Rotæ in relatione S. Petu , evadit , quia virtur in infirmitate perficitur : &
tri Regalati (quæ in appendicibus dabitur ) tit. fic omne , Sanéti, & ele&fi quaß in agone certarunt
de virtut1bus in genere , ubi ita fcripferunt : Vir ufque in finem. Sententia bæc autem retinenda vide
tute , autem habentur ab omnibus dupliciter: uno mo tur, non effe videlicet neceffarium , ut virtus heroi
do communi , & humano , & fic dicuntur virtute po ca fit virtus purgati animi; quod etiam confirma
Jiticæ, ex quo bomo eft animal politicum ; alio mo bitur ex iis, quæ infra dicentur, cum tra&abitur
do excedenter, feu eminenter, qua/ modo Divino, d9 de ærumnis atque tribulationibus Servorum Dei.
tales virtutes a Philoſopho heroice, ſeu Divinae appel. Uno verbo, promptitudo, alacritas, & delectatio,
iantur. Modus vero iße , feu ratio babendi virtute , hu quæ requiruntur , ut quis heroice operari dica
jufmodi heroica , eß duplex. Unus , prout homo eft inten tur, non excludunt paffiones, fed cum eis cohæ
dens ad talem perfestionem, quaß Divinam, 9 fic di rent, eoque magis fi fint in gradu remiffo; uti
cuntur virtutes purgativæ : alius vero, prout bomo affe confideranti patet, & explicat Rofignolius de di
cutus efl terminum di&#æ tendentiae , quantum poteft fcipl. Chriflian. perfe&. lib.3. c.3. Virtur efl moderatrix
habere in præfenti vita , & fecundum hoc dicuntur affeéîionum bominis. Hec ad omnes virtute , pertinet ,
virtutes purgati animi , quales babuit Beatiffima fed præcipue ad eas , quæ in coercendis paffionibus animi
Virgo, ô aliqui in hoc mundo perfeétiffimi Ö'c. Ad verfantur qualis eß Fortitudo , & Temperantia :
effeéium vero Canonizationi r, virtute r iftae purgati quare, cum dicitur virtur omnis perfeétio, ideo dici
animi non funt neceffariae , fed fufficit , ea r effe pur tur, non quia radicitur paffiones evellat , aut prorfur
gatorias , quæ funt pariter virtutes heroice . Car extinguat, fed quia earum vim & impotentiam fran
dinalis Capifucchius in fuo fuffragio alias cita git , & corrigit quidquid eft in illis exfuperantiæ .
to , quod protulit in caufa Beatificationis Ven. Conſonat doćtrina D. Thom. 1.2, 4.59. art. 2. & 3.
li
 * L 1 B. III. C.A P. X X II. T. * * ”﹑翠 事43
8. Aliquando Fidei Promotores, animadverfa to, dicit, triplici ratione melius effe & magis me
operis arduitate, quæ in conftituenda aëtione he ritorium idem opus facere cum voto, quam, fine
roica requiritur, controverſiam excitarunt , an voto; tum quia vovere eft a&tus latriæ, tum quia
a&io Chriftiana, ut heroica fit , debeat effe con ille, qui vovet aliquid, & facit, plus (e Deo fub*
filii, ita ut non fufficiat , fi fit a&io præcepti. jicit, quam ille, qui folum facit ; & demum quia
Nonnullos nimis rigidos cenfores aliquando audi. per votum immobiliter voluntas firmatur in bo
vi afferentes, ea, quæ fiunt aut ratione Inftitu no , quod ipfum latius pro(equitur contra Gentiles
ti, puta, fi Religiofus fervet quæ in Regula fta: lib. 3. cap. 138. num. 1. §. Videtur autem. Item
tuta funt , fi ab Epifcopo ea patrentur, quæ ipfi que potquam in 2. 2. queft. 124 art. 3. ad pri
facienda praefcribuntur in facris Canonibus ; aut mum , dixit , Martyrium non cadere fub præce
vi voti praecedenter emiſſii; bona eſſe & lauda ptum, nifi in hypothefi , in qua aliquis a Perfe
bilia, atque æternæ vitæ meritoria , fi non de cutore deprehenfus de Fide fua requiratur , quam
fint , quæ adeffe debent pro merito conftituen confiteri tenetur ; in fupplementis 3. parti , quæß,
do , ſed ad apicem heroicitatis pertingere non 96. art. 6. ad primum hæc habet : Ad primum er.
poffe ; juxta illud Luc. 17. v. 1o. Cum feceritim om go dicendum , quod fußinere mortem propter Chri
mia, quæ præcepta funt vobir , dicite , Servi inuti fum , quantum eft de fe , ef opus fupererogationi r ;
les fumus ; quod debuimus facere, fecimur : & jux mon enim quilibet tenetur Fidem fuam coram Perfe
ta aliud Mattb. 19. v. 21. Si vir perfeéîur effe , cutore confiteri , fed in ca/u eft de nece[/itate falu
vade, vende que habes, Ó da pauperibus ..... b tis, quando fcilicet aliquis a Perfecutore deprehen
veni, & fequere me. Verum ex prædi&is affum fur de Fide fua requiritur, quam confiteri tenetur;
ptio non evincitur , quia illud Lucæ prolatum nec tamen fequitur, quod aureolam non mereatur ,
eft ad fuadendam humilitatem , juxta illud S. Aureola enim non debetur operi fupererogationis , in
Bernardi (epiſt. 142. ad Monachos Alpenſes col. 148. quantum eft fupererogationis , fed in qnantum perfe
vol. 1.) Inutiles vos reputatis, & humiles inventi &#ionem quamdam habet: unde , tali perfe£}ione ma
eßir. Reéfa facere , & inutilem fe reputare , apud mente, etiamſ non ſit ſupererogatio, aureolam ali
paucor invenitur, & ideo multi admirantur. Hoc, qui mereretur. Demum ex do&rina ejufdem S.
inquam , boe prorfu* vor de illußribus reddit illu. Do&oris (ut alibi diétum eft ) habitus heroicus
ftriores , fanéiiores de fanfiis , ð ubicumque divul & Divinus non differt a virtute communiter di
gatur eß fermo ifle , replevit omnia odore fuavita '.&ta , nifi fecundum perfe&iorem modum, in quan
tis : & ferm. 17. de diverfis num. 1. (ibid.col. 1124.) tum fcilicet aliquis eft difpofitus ad bonum quo
Lucae locum allegatum propter humilitatem con dam altiori modo , quam communiter omnibus
cedit effe dicendum. Quod reéte animadvertit Car competat. Ex quibus omnibus infertur, ad con
dinalis Bellarminus controv. tom. 2. lib. 2. de Mo ..ſtituendum actum heroicum non eſſe neceſſa
machir cap. 13. num. 36. pag. 23 I. Adde, quod Do -rium , ut ejus materia fpe&et ad confilium ,
minus non ait : Servi inutiles efi* ; fed , Dicite : nec ab heroicitate excludi, quæ fiunt ex præce
Servi inutiles fumus. Vult enim nos bumiler effe, ptis, vel ex Inftituto, quod quis profitetur, aut
ô non ja&#are noßra merita. Sed ipfe tamen poßea ex voto, quod emifit , 6 cetera concurrant ne
dicit : Euge, ferve bone , & fidelis. Inutilem au ceßaria ad heroicitatemº conflituendam. S. Vin
tem fervum vocabit eum duntaxat , qui præceptis centius Ferrerius in fermone de S. Francifcoan.
mon obedierit, ut patet Matthæi 25. v. 3o. in pa te medium pag. 4o3. fic loquitur: Qui illam Regu
rabola de talentir. Inutilem ( inquit) fervum ejicite lam fervat , (ab eo videlicet fuis Religiofis præ
in tenebrar exteriores : illud autem Matthæi a Do fcriptam ) fanéfus eft , & quando moritur , poffet
mino indicatum eft tanquam aliquid ad perfe canonizari : fed vix de mille unus fervat. Coìcor
&ionem conducens , non quia in eo ftet perfe. dat Martinus Navarrus comment. 4. de Regulari
&tio ; quemadmodum explicat D. Thomas z. z. bus (tom. 2. num. 17. circa medium ): Adeo fufpi
quæß. 184. art. 3. ubi , propofita quæftione , Utrum cio , ό veneror Regulam illam altiffimam sanái;
perfeéîio confiftat in præceptir , an in conßliir, ea Francifci, ut obfervante , eam ad unguem, ô men
que reoluta modo mox afferendo, oppofitoque tem Aučioris reputem e/e quo/dam incruentor Chri
fibi textu allegato Matthaei , fic refpondet : Ad fi Martyrer . Jacobus Simoneta primum Rotæ
primum ergo dicendum , quod in illir verbis Domi auditor, deinde S. R. E. Cardinalis, in relatio
mi aliquid ponitur quafi via ad perfeéfionem , hoc ne caufæ S. Francifci de Paula hæc ad rem fcri
fcilicet , quod dicitur, Vade , & vende omnia quæ bit : Confiderandum etiam plurimum puto, effe Re
habes , & da pauperibus. Aliad autem fubditur , ligionem aréfiffimam , & in fumma paupertate con
in quo perfeétio con/ìjìit , fcilicet , quod dicit , Et ftttutam , quam ipfe admodum adolefcenr inßituit ,
fequere me. Unde Hieronymus dicit fuper Matthæum, ad extremumque vite obitum conſtanter obſervavit .
quod, non fufficit tantum relinquere, ideo Petrum ad In qua quidem Religione qui profecerint, cunéti, bo
jungit, quod perfeëfum eß, ideß , Secuti fumus te. minibus meliores effe exifiimat Augußinur , ut ba
Ambrofiur autem fuper illud Lucae 5. Sequere me, betur in can. Quantumlibet, 47. dijî, Quia, cum ex
dicit : Sequi jubet , non corporis greffw. Sed mentir voto & voluntatem, & potejìatem Deo fubjecerunt,
affe&fu; quod fit per Charitatem . Et ideo ex ipfo felicique neceffitate ad bonum compellantur, plus ce
modo loquendi apparet , quod conßlia funt quædam teris non profitentibus , feu voventibus mereri judi
infrumenta perveniendi ad perfeéfionem, dum dicitur: cantur. Porro aliter ratiocinando fequeretur ab
Si vis perfe&us effe, vade , &. vende &c. quaß furditas , quia fequeretur , nullum a&um heroi
dicat : hoc faciendo, ad bunc finem pervenies. Idem cum elicitum fuiffe a S. Terefia, cum fciamus,
S. Do&or loc. cit. in corpore docet, perfe&ionem eam peculiari voto fe obftrinxiffe id femper agen.
per ſe, S natura ſua conſiſtere in Charitate, di , quod perfe&ius cognoviffet. Vetus argumen
& fic in præceptis, fecundario autem in confi tum eft Sečtariorum vota impugnantium, heroi
liis, quæ omnia , ficut & præcepta , ordinantur 'citatem, atque adeo ipfam fan&itatem , non in
ad Charitatem. Idem pariter 2. 2. quæß. 88. art. obligatione , fed in libertate confiftere juxta il
6. propofita quæftione, Utrum magis ßt laudabile, lud Pfalm. 53. v. 8. Voluntarie facrificabo tibi , Ö*
& meritorium facere aliquid ex voto, quam ßne vo. confitebor nomini tuo Domine. Inquiunt enim vo
[3
 144 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
ta hanc libertatem auferre , & neceffitatem im rit in Canonizando. Conftat enim de Fide, Spe ,
ponere , & fic auferre heroicitatem , & {an&ita & Charitate, quæ infunduntur in Baptifmo , nec
tem. Fufe & do&te de more id refellitura Ven. non de virtutibus omnibus moralibus, quæ jux
Dei Servo Cardinali Bellarmino lib. de Monacbi r ta S. Thoma fententiam cum Charitate fimul
aap. 8. pag. 237. & fufius cap. 29. Et fumma omnes infunduntur, nec, nifi per peccatum mor
refponfionis eft, votura non auferre illam liber tale, amittuntur. Et , quia providus & do&us
tatem , quæ requiritur ad laudem , ad meritum , vir opponi poffe prævidit , per hanc viam proce
ad heroicitatem; cum ut plurimum libentius fiat dendo , omnes pueros poft Baptifmum & ante
& promptius quod fit ex voto , quam quod fit ufum rationis decedentes canonizari poffe , ad
ſine voto. Votum ſiquidem ex ſe la titiam gignit, verfus ea quæ a Nobis di&a funt lib. I. cap. 14.
cum ex magna charitate procedat , juxta illud 1. mum. 3. ut oppofitionem evitaret , & in fola vi
Paralip. ult. v. 9. Laetatufque eft populu* , cum vo taº innocentia heroicitatem conſtitueret , poſt
ta fponte promitteret : quia corde fuo offerebat eaquam probavit , ex innocentia vitæ inferri vir
Domino. Et quando res ipfa placet, & votum pla tutes Theologales, & Cardinales, his verbis do
cet, meritum operantis ex voto augetur, ſuperat &trinam fuam explicavit : Simul autem conßat δ'
que me eamdem rem operantis fine voto: quem in gradu heroico habuiffe. Nam , cum , hominem
admodum bene docet S. Thomas opufc. 1S. quod adultum abßinere ab omni prorfus peccato gravi
eſt de perfectione cap. 1o. &5 12. in omni genere per totam vitam , tum propter di
' 9 Pro capitis complemento fupereft , ut exa uturnitatem temporis , tum propter latitudinem ma
minetur affertio Patris Efparza in fuffragio fupra teriæ , tum propter arduitatem* ipfam rei duriffi
allegato, an videlicet Heros fit , qui toto tem mam humanae fragilitati nece[fitatem imponentis o
Pore vitæ fuæ innocentiam Baptifmalem confer nmner omnis , generis occaßone * fugiendi , illecebrar
άavit, ita ut immutabilitas ifta fatis fit ad con frangendi , tentationes fuperandi , fit per fe opus
ftituendam Euangelicam heroicitatem . De hac beroicorum omnium heroiciffimum , • quod vel inde
controverfia egerunt Rotæ Auditores in relatio patet , quod etiam inter San&or' tam pauci , id af
ne cauſa S. Aloyſi Gonzaga : Cum legitime con fecuti perhibentur , ut merito admirabundus inter
flet ( verba {unt ipforum ) Beatum hunc Adolefcen. rogaverit Eccleßaßicus ; Quis eft hic, &Iaudabimus
tem nunquam in toto vitac fue curriculo peccafe mor eùm ? Fecit enim mirabilia in vita fua , qui po
taliter , & in eo particulariter tam Theologica r vir tuit tranfgredi, & non eft tranfgreffus , facere
tutes, quam Cardinales eluxiffe ut infra dicemur ; mala, & non fecit : quis non videt , ad tantæ be
-non abs re fore judicavimur , ß ex eo , quod nun roicitatir apicem , niß per exercitium heroicum, ß
quam integerrimus Adolefcen* mortalis fe labe peccati minus omnium , ( quod non eft neceffe ) at certe ple*
polluit , in eo fupradiéfa , virtute r fuiffe , concludemur. rarumque , Ù* quidem præcipuarum virtutum per*
Profequuntur iidem Auditores in pra-diéta rela veniri non poſſe? ~ : . . . . .

tione heroicitatem virtutum deſumentes ab in Io Theorema hoc do&um , & ingeniofis pro
nocenti vita Beati, quem Confeffarii plene tefta fe&o argumentis firmatum mihi non videtur ad
bantur toto vitæ tempore nunquam mortaliter praxim in re, de qua agitur, • tuto* deduci pof
peccaffe, ut in di&ta relatione plene legi poteft. fe . Demus enim, continuatam innocentíam cer
Pater Andreas Budriolius Theologus Societatis to confequi virtutes non modo Theologales, fed
Jeſu alias a Nobis cum laude memoratus, & di etiam Cardinales ; demus , heroicum effe non
iigentißimus caufæ prædiéti San&i. Poftulator in tranfgredi , cum quis potuit tranfgredi, nec ma
fua elaborata & doćta informatione fuper virtu la facere, cum potuit ; demus , id difficillimum
tibus, & fuper toto ftatu caufæ , quam exara eſſe, cum tot in hac mortali vita ſuppetant pec
-vit, & obtulit facrorum rituum Congregationi , candi occafiones, quærimus , quomodo de hac
dum ego fungebar officio Fidei Promotoris , & continuata vitæ innocentia conftare debeat Ec
de exitu prædi&ae caufæ erat deliberandum , me- . clefiæ, quæ certiffimis inniti debet documentis ,
moratam afīumprionem Rotae Auditorum validis juxta alibi di&ta , ut aliquem coetui Beatorum ,
utique roboravit argumentis . Præmifit fcilicet , aut San&orum adfcribat. Tota vis neceffario erit
omnes San&os vel propter innocentiam, vel pro conftituenda in atteftationibus Confeffariorum ,
pter penitentiam Sanctos haberi, & fic duas ef. quibus tantum patere poteft , an Dei Servus mor
fe in Ecclefia vias, feu titulos homines canoni faliter unquam peccaverit : & fane ex prædi&is
zandi , innocentiam videlicet , & pœnitentiam ; atteſtationibus innocentia vitæ S. Aloyſii ab eo
fed titulum tutiorem Canonizationis effe propter dem Patre Budriolio comprobata eft. Porro, li
innocentiam , quam propter poenitentiam . Ani* cet a Nobis in ſuperioribus dičtum & admiſſum
madvertit enim , ab Ecclefia in Canonizatione ſit, Confeſſariorum atteſtationes non eſſe in hi
alicujus definiri , eum in gratia atque amicitia fce caufis rejiciendas, fed in magno pretio haben
Dei effe mortuum , ac propterea illis annume das ; duriffimum: tamen æquis rerum æftimato
randum, de quibus dicitur Apocal. 14. v. 13. Bea toribus videri poffet, tam grave negotium abfol
ti mortui , qui in Domino mortuntur: cumque , ut vere folis ip(orum teftimoniis. Ut tuto ergo Ec
Eccleſia id non temere , ſed prudenter definire clefia procedat, opus effe videtur , ut Confeffa
po(ìt, debeat ante de hac finali faltem fan&ita riorum affertionibus de innocentia vitae teftan
te. Canonizandi certa effe , conclufit , prudentius tibus teftes alii plures addantur, qui de fingula
ac tutius Ecclefiam judicaturam effe , obiiffe Deo ribus externis a&ibus teftentur, & de modo, quo
gratum atque amicum illum , qui gratus femper fa&i funt ; ut tuto definiri po(fit , Dei Servum
& amicus , gratiam & amicitiam perpetua vitæ Heroem , & heroicis virtutum habitibus prædi
innocentia retinuit , quam alium , qui ingra tum fuiffe. Quocirca S. Bernardus fcribens vi
tus olim & inimicus, gratiam deinde & amici. tam S. Malachiæ Epifcopi , pro ejus innocentia
tiam per poenitentiam recuperavit. Addidit, quod aftruenda & fan&itate teftes vocat, qui ejus ex
cum conſtet de perpetua vitae innocentia , con ternos a&us viderunt & noverunt cap. 19. col. 682.
ftat etiam de virtutibus Theologalibus , & Car vol. I. Ut enim taceam interiorem hominem ejus ,
dinalibus, ſeu moralibus , prout Eccleſia requi oujus pulcritudinem, fortitudinem , puritatem fati*
indi
 º Ι. Ι Β. ΗΙ Ι. C .Α Ρ. Χ Χ ΙΙ. I 45
indicabant more , ipfius , Ö* vita , ipfum exteriorem dem Rotae Auditores in relatione cauſae S.Aloy
ita uno femper modo, ipfoque modeftiffimo Ö' de fii Gonzagæ, & Pater Andreas Budriolius ejuf
cent ffimo, geffit , ut nil prorfus appareret in eo , dem caufæ Poftulator. Tam illi enim in fua re
quod poffet offendere intuente r .... At vero tm Ma latione , quam hic in fua , elaborata fcriptura ,
lacbia, quis umquam, etiamfi curiofiu , obfervavit , poftquam San£ti innocentiam , & a quacumque
deprehendit otiofum , non dico verbum , fed nutum ? culpa lethali immunitatem di&tis Confeffariorum
$at r manum , pedemve moventem fruftra ? Imrno comprobarunt , ex reliquis teftibus virtutes he
quid non ædificans in ejus inceffa , afpe£tu , habitu, roicas in eo fuiffe , per obfervaticnem præcepto..
vultu ? . . . Totum in eo difciplinatum, totum in rum & confiliorum fufe demonftrarunt . Quo
/gne virtutis , perfeëtionis forma. Quod fi quæftio , circa , ne aliqua obrepat ambiguitas, non t;u!!i
reftringatur ad vitae innocentiam íolis & veris cafus diftinguendi effe videntur. Primus eft , in
Confeffariorum di&tis comprobatam , unufquifque quo vitæ innocentia, proindeque im munitas a
facile deprehendere poterit , expofitam affum- peccato mortali folis comprobatur di&tis Confef
ptionem fufficere ad fummum pro conftituenda , fariorum : & quoad hunc cafum refpondendum
fan&itate coram Deo, non coram Ecclefia. effe videtur, id non fufficere pro Canonizatione
I 1 Et hæc explicatio fundamentum habet et quoad Ecclefiam militantem. Secundus eft , in
iam in doétrina eorum, qui voluiffe vifi funt , quo innocentia vitæ comprobata di&tis Confeffa
ſolam vitae innocentiam dictis Confeſſariorum
riorum , confirmatur di&tis aliorum teftium , qui
patefactan ſatis eſſe pro heroicitate conſtituen referunt , a Dei Servo elicitos fuiffe alios atque
da. Pater Eſparza in citato ſuo ſuffragio voluit, alios a&tus, quibus oftenditur, ab eo præcepta
heroicitatem virtutum in San&tis Confefforibus & confilia fuiffe impleta : & quoad hunc fecun.
non pendere , ficut in Martyribus, ab uno , vel dum cafum dicendum effe videtur, prædi&ta non
altero opere exteriori valde arduo & difficili , fufficere pro virtutum approbatione in judicio
fed a continua & nunquam interrupta ferie vi Beatificationis & Canonizationis, cum in prædi
tæ innocentis. Cumque hanc innocentiam con cto ſecundo caſu teſtes non probent qualitates
ftituerit in peragendo omnia juxta præcepta & promptitudinis, facilitatis , & dele&tabilitatis, quæ
confilia Euangelica, cum circumftantiis confe ex fu3radi&tis {unt , neceßariæ, ut aétus exifti
rentibus ad fummos apices perfe&tionis tum quo mentur heroici. Tertius cafus eft , in quo inno
ad modum, probataque vitæ innocentia Vener. centia vitae a Confeßariis afferta diétis teftium
Dei Servi^ Cardinalis Bellarmini, de , cujus vir confirmatur, qui a&tus exprimunt cum enarra.
tutibus diſputabatur, per atteſtationem Confeſ. tis qualitatibus, & cum obtervantia praeceptorum
farii, præceptorum deinde , & confiliorum ob & confiliorum juxta ftatum perfonae Servi Dei ,
fervationem per aćtus univocos & particulares vel Beati , & juxta circumftantias , in quibus ,
diçtis aliorum teflium comprobatos in eodem dum viveret , fuit conftitutus: & de hoc tertio
fuffragio deduxerit ; infertur, eum a declaratio cafu loquendo, non videtur aliquid deeffe ad ap
ne (upra expofita neutiquam receffiffe. Cardina probationem virtutum requifitum in ordine ad
lis de Aguirre in trast. de virtutibus; Ö vitiis Beatifigationem & Canonizationem . Licet enim
difp. 12. quaeft. 3. feéf 5. num. 49. hæc habet : non doceatur de a&tibus arduis in particulari ad
Cum vero exijîentta virtutum per fe inditarum*ne mirationem excitantibus, tota nihilominus vitae
чиeat exteríur apparere per fe ipfam , utpote диld feries , continuat aque innocentia per integrum
dam /upernaturale animo impre[/um , nec per a&#io vitæ curfum media inter pericula peccaudi, qui
*ne , interna r /upernaturale r , ad qua * immediare con btis expofiti funt illi , qui degunt in humanis ,
currit , fupereft, ut folum dignofcatur per eff. £fa , una cum exacta obervattia praeceptorum & con
five opera , aut a&#ione r externa r , Ö* verba juxta Gliorum, arduitatem conftituunt , & confideran
illud monitum Cbrißi Domini : Ex fruétibus eorum ribus admirationem ingerunt . Ad rem Pater
cognofcetis eos : Non poteft arbor bona malos Bartolus in vita Ven. Dei Servi Cardinali, Bel
fru&tus facere , neque arbor mala bonos fru&us larmini lib. 3. cap. 9. ait, populi errorem effe , &
facere. Quifqut r enim e Catholici r diuturno & con. etia.n aliorum , pro Sanétis eos tantum effe ha
fanti vitæ progrelfu invenitur femper agere juxta bendos, qui arduis poenitentiis corpus ſuum per
præcepta communia & peculiaria fui flatur, neque longum temporis fpatium afflixerunt : Talchè , fe
umquam omittere illorum obfervanttam , merito exi aveſſimo da poter dire, che il Cardinal Bellarmino
ftimatur præditur virtutibu r per fe tnditi r. Q-if. portaſſe indoſſo per ſettantanove anni un ciliccio ,
quis vero non præcepta folum , fed confilia Euange che il veſtiſſe quanto avea lunga la vita, e lo ſi
lica femper & toto animi conatu deprehenditur ob ſtringeſſe a fianchi con una gran catena di ferro ,
fervaffe ufque ad ultimum vitæ momentum , neque parrebbe loro udire un miracolo di virtù, e nol par
umquam declinaffe ab ea difficili ® anguffa via ver rà loro il dirne quel, che in fatti fu vero, che egli
* bo , fa&o , aut omiffione , idque judicio communi om per ſettantanove anni di vita mai non imbrattò ,
mium tantam vite perfeét tonem admirantium in mor neppur con una lieve macchia di colpa ventale de
- tali bomine, is fane probabiliter creditur fuiffe præ liberatamente commeſſa, la veſte dell'innocenza Bat
ditu ; virtutibur per fe índitif in gradu heroico ; im teſimale 9 c. Pruovtſi, e erederallo a sè ſteſſo, chi
mo etiam vurtutibur acquifiti r in eodem grtdu , quo nol crede altrui, quanta meno perfezion di virtù ſi
niam in bomine jußo confuetudo aëtionum bonefta richiegga a fottomettere, e domare il fuo corpo
rum vivida ô robußa abfque intermiffione ßmul con digiuni, con veglie, con battiture a ſangue, fi
auget moraliter virtutes per fe indita r , Ö* pbyfice no a lacerarſi le vive carni indoſſo, che a tenere
virtute , acquifita *. Eminentißimus ergo hic Au in ogni varietà d'accidenti gli affetti dell'anima
&or in citatis verbis judicium commune expo in tanta ſuggezione e ubbidienza allo ſpirito, che
fcit, quod aliter profe&to haberi non poteft , quam non ſi riſentano, non ſi muovano, non ſi faccian
ex ' plurium teftium di&is, qui de continuatis vivi, ſe non ſol quando, e quanto egli loro coman
extrinſecis actibus virtutum una cum ſuis cir da & c. Queſta non è perfezion di virtù, che dia
cumftantiis deponant . Denique concordant ii nell'occhio, nè meni gran rumore, anzi neppur ſi
Lib. III. fen
 146 DE SERV DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
ſente, come i gran fiumi, che quanto ſon più pro bus facilitatis & dele&tationis; nulla tamen fa&a
fondi, tanto corron più cheti. Ultimus demum men tione operum difficilium & arduorum a Dei
cafus eft, in quo, cum de vitæ innocentia non Servo patratorum : & in hoc cafu id ad rem ,
conftet, multo autem magis, fi de aliquo pec de qua agitur, fufficere non videtur, cum ex ali
cato, præfertim gravi conftiterit, teftes ſubſe bi dicendis, coram Ecclefia pro fan&itate pœ
quentem poenitentiam, & curfum vitae referen nitentis plus requiratur , quam pro fan&itate
tes, in fingularibus aétibus teftantur obfervatio. innocentis,
nem praeceptorum & confiliorum cum qualitati

C A P U T W I G E S I M U M T E R T I U M.
JOe virtutibus Tbeologalibus , Fid. , Spe, Charitate, & beroicitate
uniufcujufque ex iifdem,
iT in capite præcedenti innuimus, ani tate disjun&am ; non quod Charitas fit forma
I mus eft , aliqua de ſingulis Theo effentialis Fidei, alias Fides non diftingueretur
logalibus virtutibus , & uniufcujuf a Charitate, fed quia Charitas reddit merito
%\ que heroicitate referre : fed ut quam rios a&us Fidei, méritorios, inquam, vitæ æter
$i minima fieri poteft confufione pro næ, & beatitudinis ; juxta illud Apoftoli ad
cedatur ſit Galat. cap.5. verf.6, In Chrifto Jefu neque circum.
cifio aliquid valet , neque præputium , fed Fides , quæ
per Charitatem operatur: & in 1, ad Corinth, cap.
Ş, 1. 13. verf. 2. Si habuero omnem Fidem , ita ut
monter tram feram, Charitatem autem non babue
DE f I D E I v 1 R T U T E, ro, nihil fum ,
2 Operibus ergo, quæ ex Charitate Dei , &
ô ejut heroicitate , Proximi prodeunt, formata Fides comprobatur,
juxta illud Apoftoli Jacobi in epift. cap. 2. ubi
I Ides ab Apoftolo ad Hebræor 1 1. v. 1. de poft plura concludit verf. 26. Sicut enim corpus
l' finitur hoc modo: Sperandarum ſubſtantia /ìne fpiritu mortuum ef?, ita & Fides fine operi
rerum, argumentum non apparentium . Ceteræ, quæ bus mortua eft. Quocirca ad rem noftram bene
ab aliis proferuntur, Fidei definitiones funt ex docet Scacchus de not. Ö' fign. fanéfit. feéf. 3.
plicationes memoratæ definitionis ab Apoftolo cap, I. pag. 178. in caufis Servorum Dei eorum
traditæ : talis eft illa S. Auguftini: Fides eft vir Fidem effe ex operibus defumendam : Quoniam
tus , qua creduntur, quæ non videntur ; talis eft il igitur in confcribendo Dei Famulos in Sanétorum
la S. Joannis Damafceni : Fide r eft non inquiß. catalogo Fides neceſſario pra requiritur, Fides, in
tur confenfur ; talis eft illa S. Dionyfii : Fidei eft quam, formata & viva ac vera, necnon etiam
manenr credentium fundamentum, collocanr eos in tertitudo Fidei beatitudinir, & gloriæ Servi Dei
veritate, & in ipfis veritatem oftendens: quemad poß mortem, quantum fieri poteft, que certitudo
modum probat S. Thomas quæ[? 4. art. 1. his Fidei /% abfit ab aéfibus alicujus , opera illius bona
definitionibus allatis. In eadem 2. 2. quæft. 4. fore, nullo modo fufpicari poffumut , propterea no
S. Do&or alia plura inquirit : art. quippe 3. do ta fanéfitatis alicujus Dei Famuli ex ratione Fi
cet, Charitatem dici formam Fidei, in quan dei foli r ex operibus tantum elucefcit , tefte eodem
tum per Charitatem a&us Fidei perficitur, & Apoftolo loco citato in illis verbis: Quid proderit,
formatur ; art. 5. poftquam præmifit , crede Fratres mei, fi Fidem quis habere dicat, opera
re e(fe a&tum intelleétus a{fentientis vero ex im autem non habeat? Numquid poterit Fides fal
perio voluntatis; &, ut a&us hic fit perfe&us , vare eum ? Quaß dicat : Nequaquam eum falvare
duo requiri ; quorum unum eft , ut certiffime poterut. Si ergo Fide r fine operibur neminem fal
intelleétus tendat in fuum obje&um , quod eft vare poteft , plane conßat , notam veræ Fidei, quæ
verum ; alterum , ut certiffime ordinetur ad ul falvat bominem , expifcandam effe ex operibus bo
timum finem , propter quem voluntas affentit nis poß Baptifmum ; atque ex bis operibas bonis
vero ; docet, utrumque inveniri in a&u Fidei externis babitur Fidei talis , qualis requiritur in
formatæ, cum ex ratione ipfius Fidei intelle Dei Famulis canonizandis, expifcandur erit præ
&us femper feratur in verum, & ex Charitate, fertim ex operíbus, que a Charitate prodeunt, d9
quæ format Fidem, certiffime voluntas ordine a qua aétur virtutum omnium babent, ut ßnt in
iur in finem bonum; concluditque, Fidem for radu heroico. Opera enim hec is a&fir alicujus
matam e(Ie virtutem, & Fidem informem vir Dei Servi ſi aderunt, manifeſte probabunt argumen
tutem non effe , quia, licet a&tus Fidei infor to, in eo Dei Servo Fidem formatam extitiffe .
mis perfe&ionem habeat debitam ex parte in Quod ipfum late profecuti funt Rotæ Audito
telleétus, non habet tamen perfe&ionem ex par res in relationibus cauſarum S. Franciſcae Ro
te voluntatis: & art. 7. probat , Fidem per fe manæ part. 2. art. 13. §, Et licet ; S. Elifabeth
-effe primam inter omnes virtutes, cum nece(fe Reginæ Portugalliæ tit, de excellentia Fidei §.
fit, ut ultimus finis prius fit in intelle&u, quam Et licet ; S. Elifabeth Reginæ Portugalliæ tit. de
in voluntate ; voluntas enim in aliquid non excellentia Fidei §. Hujus Fidei ; S, Petri de Al
fertur , nifi prout `e(t ab intelle£tu apprehen cantara art. 4. §. z. S. lfidori Agricolæ tit. de
fum. Concordant ceteri Theologi diftinguentes excellentia Fidei num. 4. Servæ Dei Joannæ de
Fidem in Fidem formatam, & informem ; pri. Cruce tit. de excellentia Fidei §. 4.
mam Charitati conjunétam, ſecundan a Chari 3 Hinc ad opera & aétus externos deveniendo,
de
 L IB. 1 II. C.AP. XXHI. 147
de quibus tantum Ecclefia poteft ferre judicium , enim ita defendit Fidem , ut Augußinur? Qui, tot
nonnulla in fa&is confiftunt. S. Leo in ferm. de libror compofuit contra Hæreticor ? Qui r omnibur
- Nativit. Apoßol. Petri , & Pauli in append. tom. 1. modis , differendo, praedicando , fcribendo conviétor
pag. 189. S. Petri Fidem extollit ob externam Fi ah Eccleßa Hæreticos expulit, ut Auguftinus ? O
dei confeffionem, quam emifit de Chrifti Divi firmiffimam Ecclefiæ columnam ! O magnum Fidei
nitate: Ille primur ef? in Domini confeffione , qui propugnaeulum ! Merito proinde ab Ecclefia Malleus
primur eft in Apoftolica dignitate. Qui cum dixiffet, Hæreticorum nuncupatur ef?.
Tu er Cbriftur Filius Dei vivi , refpondit ei Je 4 Juxta do&rinam S. Antonini in Summa part.
fur : Beatur er, Simon Barjona , quia caro δ' fan 4. tit.8. cap. 3. §.7. Fides alicujus magna often
guis non revelavit tibi, fed Pater meur, qui in cæ di poteft primo, fi alta de Deo fentit; fecun
lis eß. Ideo beatur er , quia Pater meus te docuit do, fi caduca pro præmio æterno contemnit ;
nec opinio te terrena fefellit , fed in/piratio caelefti* tertio, fi in adverfis in Deo confidit, & non
inßruxit, ô non caro & fanguir , fed ille me ti deficit; quarto, ſi a bono opere non deſiſtit .
bi, cujus fum unigenitur, indicavit. S. Maximus Aliter res explicatur ab Hugone de S. Vi&ore
Taurin. in ferm. I. de Sanćło Latrone ( tom. 6. Bi oper. tom. 2. ferm. 35. pag. 235. ubi hæc habet :
bliot. Patrum pag. zz.) Fidem ejus colligit ex Fi Duo itaque funt , in quibus conftat Fide r , cognitio
dei confeffione, qua in cruce pofitus, Chriftum fcilicet , & affeéiur. Quorumdam Fides cognitione
filium Dei eſſe, confeſſus eſt : Mira res! Confitetur magna eft , affeéfu parva : quorumdam vero affeétu
Latro, quem Difcipulus abnegavit. Mira, inquam, magna, cognitione parva. Alii Fidem & cognitio
res ! Latro honorificat patientem , quem Judaj pro me , & affeéiu magnam ; alii cognitione , & affe.
didit ofculantem. Ab hoc pacis blandimenta vendun άu parvam babent. Verum , affe£tum magnum in
tur , ab illo crucis vulnera predicantur. Hec eft Fide magis laudabilem effe , quam cognitionem ma
Fidei plena devotio , ut , cum de vulneribut Domi gnam. Dominur manifefe oßendit , ubi Fidem gra
ni profluen* fangui* cernitar, tunc de poteftate ejus no /ìnapis comparavit , quod quantitate quidem par
venia poßuletur, cum videtur bumilitar , tunc ma vum eft , fed non fervore. H;nc mulieri Cbanan re
gis teneatur ejus Divinitar , cum morti addi&ius parum quidem fcienti adhuc, fed multum confidenti
putatur , tunc Regi r illi honorificentia deferatur. diéfum eft. Mulier, magna eft Fide r tua. At, ut
Idem que ſerm. 2. loc. cit. pag. 23. ait: Magna igi, clare procedatur in re , de qua nunc agitur ,
tur & perfe&a Fide r in illo Latrone fuit.T Magna hoc eft in exponendis regulis neceffariis, Turque
plane eft & admirabilir Fide r , quae Cbriftum cru tutum feratur judicium de hercicitate vırtu
cifixum glorificari magis credidit , quam puniri S. tum Servorum Dei , & fignanter Fidei , dici
Hieronymus in epitaph. Paulae Vidue Romane (t. mus , habitum communem Fidei Theologicæ
1. oper. col. 7o9. nmm. 22.) Fidem ejus demon dignofci primo ab externa confeffione eorùm ,
ftrat ab a&u extrinfeco , quo fe Hæreticis ad quæ in corde per Fidem creduntur : cum enim
verfam oftendebat : Tangam ergo breviter , quo juxta Apoftolum ad Roman. 1o. corde creda.
modo Hereticorum caenofor devitaverit lacur , ò' tur ad juftitiam , ore autem confeffio fiat ad
eor inftar babuerit Ethnicorum. Quidam veterator falutem, & Fidei confeffio fit præceptum affir
callidur , atque , ut fibi videbatur , do&fur δ' fcio mativum, Fidem aliquando confiteri , eft de ne.
lu" , me neſciente , capit ei proponere quaſtiones, ceſſitate ſalutis, quando videlicet per hujus con
& dicere; Quid peccavit infans , ut a Dæmone cor feſſionis omiſſionem ſubtraheretur honor debitus
ripiatur? In qua etate refurreéfuri fumus ? Si in Deo, & etiam utilitas Proximis impendenda jux
ipfa, qua morimur , ergo nutricibus poft refurre ta doćtrinam D. Thomæ 2. 2. queſt. 3. art. 2.
èfionem opus erit. Sin aliter , nequaquam erit re fecundo, dignofcitur ex obfervantia præcepto
furreéfio mortuorum , fed transformatio in alior. rum : tertio, • ex oratione ad Deum: quarto ,
Tum profequitur, narrando ejufdem £urfuris he ex cordis demiffione & obedientia erga Deum ,
terodoxas cavillationes ab homine hæretico Pau Ecclefiam Catholicam , & ejus vifibile caput Ro.
læ obje&as , & refert , fe ei refponfiones pro Ca manum Pontificem in omnibus, quæ pertinent
tholica veritate fuppeditaffe , deinde fubjicit num. ad credendum , & operandum propter falutem
25. Ex quo die ita caepit hominem deteflari , ò' æternam : quinto, ex Fidei dilatatione , aut fal
omne, qui ejufdem dogmati r erant ; ut eos voce pu tem eius deſiderio: ſexto, ex timore Dei: ſe
blica boßer Domini proclamaret. Et hæc dixi . . . ptimo, ex cultu Dei , & San&orum : o&avo ,
ut Fidem tante femine oſtenderem, que maluit ini ex horrore peccati, S penitentia eguſdem com
nmicitia r bominum fubire perpetua * , quam Dei of miffi : nono, ex patientia in adverfis : decimo,
fenfam amicitiis noxiis provocare . Demum S. ex lætitia in operibus bonis: undecimo, ex hu
Thomas de Villanova concion. 1. de S. Auguftino militate, & fui abjectione. Htem dicimus, habi
pag. 5o2. Fidei argumenta defumit ab ejus do tum heroicum Fidei ex iifdem a&ibus dignofci,
&trina, qua Hæreticos confutavit : Quantum, ob fi eorum videlicet frequentia fuppetat, fi facili
-

fecro, refulßt Fide ? Quantum Fidei contulit Au. tas promptitudo, & delectatio eos comitentur ,
gußinus ? Martyr enim in illo oppido, vel civita & fi ex circumftantiis, in quibus prodierunt,
re , ubi patiebatur, Fidem credentium confirmabat. aliquid arduum excellens adfuerit, quod admira
At Auguſtinus dottrina ſu a Fidem non in uno op tionem conciliet, & fic agentem elevet fupra
pido , fed in toto orbe defendit. Unde, ficuti majo communem operandi modum , etiam proborum
rir meriti efi defendere Fidem fanguine, quam ver virorum , ad quæ profeéto concurrit dónum Spi.
bo , ita etiam majorìr commodi eam in orbe, quam ritus San&ti, quod dicitur domum Intelle&fur , de
in urbe &c. Oppugnata eß enim Ecclefia priur a quo Pfalm. 15. v. 7. Benedicam Dominum , qui
leone in Tyrannis , & deinde a dracone in Hereti tribuit mibi Intelleéìum ; & Pfalm. 3 1. v. 8. In
cis ; nec minor fuit baec draconis perfecutio, quam telleéfum tibi dabo , & infèruam te in via bac ,
leonis. Sed quomodo vi&fur eß leo in Martyribur , qua gradieri*; firmabo fuper te oculor meor. Hu
ita & viétur eß draco in Doéìoribus. O quam gra jus doni naturam bene explicat S. Bonaventura
viffima fuit Augufiino pugna cum ifto dracone ! Quam in tract. de dono Intellectus (cap. 3. pag. 263. oper.
acerrimur exftirpator extitit Hæreticorum ! Quir tom. 6. ) Cum veritater neceffariae ad falutem fint
Lib. III. •
-
nobis
-
 I 48 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT, CANONIZ.
nobis abfcondite, & quaß, velatae tam in rerum vere ab eo , quod tenet , Ö* prædicat Ecclefia Catbo
maturis , quam in facri r Scripturis , quam in Di. lica , & facra Scriptura docet. Ex A&tis demum
vinis Sacramentir , & figuris , in tantum , ut in Canonizationis S, Paichalis de Baylon , & fignan
telle&ius humanus fine adjutorio fupernaturalis lu ter ex relatione Rotae Auditorum tít. de Fide
mini , non poffit ad ea r apprehendendar plene per. inter cetera pro ejus magnitudine argumenta ita
tingere, planum eft , quod neceffe fuit , ut Spiritus legitur : Magnam quoque in Vem. Dei Servo Fidem
Sanctus intellečiui humano fuperadderer aliquod lu eluxiffe Ö'c. ex hoc intelligi potefl , nam Frater
men fupernaturale , quo velamina diéfarum verita alioquin ignarus, rufticis educatus in Pabulis, nul
tum penetraret , & veritates abſconditas apprehen Ili , litterit imbutur, mirabili [ermonis profundita
deret, Ü ea r fic nobis manifeftaret ; quod utique te de rebus cælefiibus , & de profundiffimis Fidei
Spiritu , San&fur facit , dum nobis donum Intelle noſtre arcanis, & preſertim de ſacroſancto Redem
&ius inſpirat. * * - ptionis noftræ myfterio loquebatur, & hoc idem in
5 Qui hucufque di&orum probationes cogno fcripti * reliquit , audientefque in Fude confirmabat ,
fcere cupit, poterit id facile confequi, manu ad , ut deponunt tefte r &c.
mota ad tom. 2. in 3. lib. fent, Cardinalis de 7 En ergo, quomodo externa Fidei profeffio
Lauræa difp. 32. art. 9. §. unic. per tot. & ad eft a&tus Fidei, & ex ea habitus Fidei digno
tom, 2. Alexandri Maderna in QQ. Theolog. traċł. fcitur , & quomodo externa Fidei profeffio per
6. quaff. 3. art. 3. Infra nonnulla dicentur de fe&iori quodam modo exhibita, heroicum indi
{ludio orationis Sacramentorum frequentia, hu care poteft habitum Fidei.
militate, tolerantia in adverfis: hic autem ( ne 8 Quod di&um eft de externa Fidei profeffione,
a&um agere videamur ) nonnulla tantum affe applicari poteft ceteris a&tibus fupra indicatis, & ad
rentur exempla ex A&tis Canonizationum defum habitum Fidei relatis. Inter ceteros a&tus Fidei
pta, quibus ea, quæ a citatis Auctoribus di&ta propagationem, aut ejus defiderium , & fic zelum
íunt, poffunt confirmari & corroborari. falutis animarum enumeravimus. Nunc autem op
6 Ex A&is itaque Canonizationis S. Terefiæ, portunum effe videtur circumftantias exponere in
& ſignanter ex relatione Rota Auditorum ſu caufis præteritarum Canonizationum ponderatas,
per ejus virtutibus art. 3. hæc habentur : Illam ex quibus major operis perfe&tio defumpta eft, &
jidelicet circa myfteria noflræ Fidei babuiffe maxi fic heroicitas. In SS. Petro de Alcantara, & Te
mam quamdam certitudinem , ita ut nihil, quan reſia Fidei heroicitas ex deſiderio Fidei propagatio
tumvir clarum & evidens, adaequari valeret certi nis, & morum reformationis dcfumpta. eft. De
- tudini, quam circa veritate ; infallibiles noftræ Fi primo quippe legitur in citata relatione: Ponderatur
dei ipfa babebat: quod ipfamet in quadam relatione ad ejufJem Fidei excellentiam probandam in hoc Servo
fue vite fcriptum reliquit bir verbi, &c. quod Ö* Dei defiderium, quo flagrabat propagandæ Ftdei, Ö*
verbo abfque fcriptis fæpius confeffa fuit , ut pro converf'oni, Infidelium,in reformatiane provincia San
bant tefìe , &c. Apparet , Beatam Terefiam eo fir &#i Gabrielis, 5 redučfione illius ad fui primevam
regulam, ô in fundatione provinciæ Sanéii Jofepb
miur, ô fecurius myftertis Fidei adhæßffe , quo ea
fublimiora & obfcuriora ßbi videbantur; dicebat cum tanto rigore & aſperitate, ex qua totalie pro
ánim, ut in libro fuae vitæ &c. & de prædiéfi* vinciæ emanarunt , ut fupra retulimur ; quae omnia
deponunt tefie , &c. & infimul cum hac Fidei cer fuerunt dire&fa ad exaltationem Fidei , & ad con
titudine erat tanta cognitio , quam Beata Terefia verfionem Infidelium , ut notant &c. ad quem finem
Aabebat myßeriorum Catbolicæ Fidei, quod, ut no fui Religiofi zelo ardentis Charitatis, & n /um
tat Reverendiſſimus Tiraſonen ubi ſupra, quaſi al ma paupertate inßituti cum pænitentia , oratione,
ter Moyfer in/piciebat. Deum in. viſibilem Fide ad exemplo, 5 dočirina adjuvarent falutem animarum
eo viva, ac fi illum clare vidiffet : unde fæpe di totius mundi, ό converßonem totius Infidelitatis :
cere, folebat , fe non invidere illis , qui in hac vi De fecunda autem ita ibidem fubjicitur: Idem defu
ta oculi, corporeis Chrifìum Redemptorem noflrum mitur ex immenſo deſiderio propaganda Fidei, quofia
videre meruerunt. Videbatur enim ipfi , quod oculi r grabat, valde dolens Hæreticorum & Infidelium, qui
Fidei ipfum Deum præfentem in fan&iffimo Sacra 3arenter hac Divina luce damnabantur; Ö', cum huic
mento altari r intuebatur , ita ut quantum ad hoc zelo, Ö Fidei exaltationi apud ipfo r Heretieo* & In
gauderet illius Divina Præfentia corporali . Ex fidele , videret fe ipfam , tamquam multerem, operam
A&is Canonizationis S. Petri de Alcantara , & dare non poffe, fecit , quantum potuit , fundando ac
fignanter ex relatione Rotæ Auditorum in quar erigendo tot ecclef as , Ö monafteria Fratrum, ò Mo
tò articulo hæc fubduntur : Ad idem inducimur ex mialium iſtiur ſacre Religioni, non abſque Divino con
exteriori confeffione Ftdei fepiffime , & enixe ab ifto filio, tali intentione & fine praecipuo , ut in illi r Re
Servo Dei in decurfu vitae fue faćia , que exterior gula primitiva Beate Marie de Monte Carmelo cum
confeffio ordinatur ad fignificandum id, quod corde perfe&ione obfervaretur , & quod continua oratione ,
concipitur &c. Circa autem iftam confeffionem fa jejuniis, aliifque pænitentiæ operibus in prædiéfa Re
ciunt optime relata a teftibur &c. ubi , quod Fra gula contenti, Chriflus Dominus a fui * Religio/ * fum
ter Petrur de Alcantara in Fide , tamquam in fun me coleretur, ſicque Divino ſervitio traditi, magis
damento ceterarum virtutum , & principio noftræ acceptabile , ò' gratæ effent Deo eorum deprecationer
jufiificationis, habuit tantam firmitatem, quod , ß ở pænitentiae, quas offerebat ipfa, Ö7 in fua Reli
occaſio ſeſe obtuliſſet, non dubitaſſet pro unico pun gione offerri curabat pro exaltatione fanéíæ Fidei,
άo Fidei mori ; Ö quod in illo nihil erat ita cer Hereticorum σ Infidelium converßone , & pro de.
tum, evidens , & clarum, quod poffet attingere , fenforihur ejufdem Fidei Catbolicæ.
nec de longe, certitudinem , quam habebat, verita 9 Munera quoque, quæ a Dei Servis, dum
tis infallibilis nofiræ fan&iæ Fidei , contra quam viverent, praeftita funt, & occafiones, in quibus
wumquam tentationem babuit, quin potiur habebat fuerunt conftituti , & in quibus aliquid ftre
pro certo, quod Inim cur generi* bumani non pote nuum, & ultra communem operandi , modum
rat illudere animam diffîdentem de fe , & firmam gefferunt, Fidei heroicæ argumentum fuppedita-,
& fortem in Fide ; & quod nec revelationes pof funt. S. Pius V. in civitate Comenfi Inquifitoris
[ent illum vacillare facere, nec in minimum dimo, munere, dum in minoribus cflct, functus eft , &
· · · a fu.
 `
- “. L 1 B. III. c.4 P. xxIII. 149
a ſuprema Inquiſitione Romana delegationem bi viginti quinque millia, alibi integra oppida ac
particularem obtinuit, ut, juris ordine fervato, regiones, & alibi etiam ad centum ufque millia
procederet contra Harreticum cognomento Plan ad Fidem addu&a recenfeantur; inter quos plu
tam , qui plurium fuffragiis innixus præfici cu rimi infignes nobilitatis genere extiterunt, & non
rabat Epifcopatui Curienfi; & ut eadem Bergo nulli Reges atque Dynaſtæ , imminentibus ſæ
mi præftaret adver{us ejus civitatis Epifcopum piffime vitæ periculis, uti fatis conftare poteft ex
hæretica labe infe&um , & adverfus Georgium barbarie & ferocitate populorum , contra&toque de
IMedolacum virum eloquentia & clientelis adeo mum lethali morbo, quo occubuit , itineris labo
inftru&um, ut ab inferendis illi debitis pœnis In riofiffimi caufa, quod fufcepit ad Sinas . Haec ,
quißtores deterriti abftinerent : cumque San&tus & alia Rotæ Auditores in fuam relationem in
ille vir non modo Comi, fed & apud Helvetios, {eruerunt tit. de Spe , & ad eximia heroica Fi
& Bergomi, quæ fibi mandata fuerant , feliciter dei ſigna retulerunt: De zelo converſionis Hae
peregiffet , fpretis carceris & vitæ periculis, quæ reticorum, quo SS. Carolus Borromaeus, & Fran
ipfi imminebant, merito hæc ad Fidei excellen cifcus Salefiùs excelluerunt, alio in loco oppor
1iam pertinere diĉta • funt in relatione Rotae Au tunius agetur: cumque non omnibus Dei Servis
ditorum tit. de excellentia Fidei ; quam relationem oblata fuérit, dum viverent, occafio fungendi mu
per extenſum edidit Bzovius in tomo posthumo, Ö nere Inquiſitoris adverſus ha reticam pravitatem,
Concionatoris, aut Nuntii Apoftolici, & Miffio
'ultimo annalium Eccleſiaſticorum col. 1 162. S. Ja
cobus de Marchia prædicationis munus obivit (pa narii, uti etiam animadvertit Scacchus de not.
tio annorum quadraginta-, nec illud utcumque by Agn. fanfiit..fe5. 3. cap. 1. pag 181. opera pre
obivit , fed cum fervore adeo efficaci, ut languen tium effe videtur alia Fidei heroicæ exempla ex
tem in audientibus Dei timorem & cultum Di ponere, quæ a Dei Servis exhibita funt , occa
vinum inftaurarit , & hærefim , Fraticellorum de fione defümpta ab illis circumftantiis, in quibus
opinione nuncupatorum fuis prædicationibus tem juxta feriem vitæ fuerunt conftituti . S. Philip
pore fummi Pontificis Martini V. a provincia pus Nerius vitae curſum Roma: peregit: zelo Fi
Marchiæ Anconitanæ exftirpaverit ; & ab Euge dei ardebat defiderio in Indias proficifcendi , ut
nio IV. Inquifitor, hæreticae pravitatis creatus in in ea regione una cum quibuſdam ſuis alumnis
regnis Pannoniæ, & Hungariæ , infinitis prope* Euangelium praedicaret: ſed de contraria Deivo
modum exantlatis laboribus , non , fine magno luntate admonitus a quodam fan&to Monacho Ci
Catholicæ Fidei fru&u & incremento, commiffo ftercienfi , a quo confilium ea de re petierat ,
fibi munere fun&us eft: quæ omnia in relatione quippe po(t fufas ad Deum preces refponderat ,
ejus caufæ Auditores Rotæ heroicæ Fidei adfcri Romam effe debere ipfius Indias, heroicos aëtus
pferunt , quemadmodum videri poteft in tit. de Fidei in Urbe exercuit , cum in ea Palæologum
fide. Mira funt, quæ de prædicationibus S. Lu Apoftatam & Hærefiarcham , & Hebræos non
dovici Bertrandi narrantur a Rotæ Auditoribus nullos ad veram Fidem reduxerit , & alios in Fi
in relatione caufæ ipfius eod. tit. de Fide : non de confirmaverit, quemadmodum legitur in re
modo enim in exteris regionibus cum magno vi latione Rotae Auditorum tit, de Fide. Pro heroi
tæ difcrimine Fidem propagavit , & ad veram Fi cæ Fidei argumento iidem Rotæ Auditores in
dem quindecim hominum millia adduxit , fed & relatione caufæ S. Cajetani tit. de Fide , accepe
cum in ecclefia ruris de Albaida populo Dei ver runt, quod fere interierit præ dolore, cum civi
Bum euangelizaffet , & publica hominum pecca tas Neapolitana fan&tifimæ Inquifitionis tribunal
ta, ut fermonis materia fuggerebat , acriter re refpuit ; item, quod inexplicabili affe&us fit moe
prehendiffet , & intentata per famulum morte eum ftitia, cum facrum Concilium Tridentinum in
adigere voluiffet , ut quae publice dixerat revo terruptum eft ; & demum , quod fedulus indaga
caret ; magna cum benignitate & manfuetudine tor Joannis.Uvaldofi , & Bernardini Ochinani hæ
refpondit , fe mortem libenti animo fubiturum , refim detexerit : & in relatione demum caufæ S.
fed di&ta non effe revocaturum : cumque die fe Francifci Xaverii, de qua fupra , & in relationi
quenti idem Eques tormentum igneum præ ma bus caufarum S. Ignatii , S. Mariæ Magdalenæ
nibus habens illud adverfus San&tum explodere de Pazzis, & Ven. Dei Servi ( nunc Beati ) Hie
tentaffet , exclamando, Tu me , inique Frater, au ronymi Æmiliani tit. de Fide , quod longam, exi
de * reprehendere me ? fclopus in Crucifixum mu. miam, & laboriofam curam in tradenda do&tri
tatus eft , quo vifo, fupplex ad ejus pedes accef na Chriftiana , & rudibus in Fide inftruendis pra..
fit; at San&us ejus pe&tus Cruce fignans prohi {łiterint.
buit, ne alicui, quae viderat , patefaceret , cum 1o Cetera opera fupra indicata Fidem heroi.
triginta anni effent elapfuri, antequam aliquis hoc cam arguere poſſunt, ſi non ordinario, ſed per
fa&um effet ab eo fcifcitaturus , prout evenit . fe&tiori modo fupra pluries explicato exercean.
S. Francifcus Xaverius , inflante Joanne III. Rege [Ul I • - -

Lufitaniæ, in Apoftolicum Nuntium ele&us eft

a fummo Pontifice Paulo Papa III. ut in infu
lis, provinciis , & locis mox recenfendis confir
maret verbo & exemplo quotquot ibi Chríftia
nam Fidem fuerant amplexi, & eos, qui Fidem
ipfam nondum agnoverant , ad illam agnofcen
dam , colendam , & cuftodiendam invitaret & in
duceret. Porro in ora Pifcariae , in Comorino
promontorio, in ora Travancoridis , in infula
Manaria, & Ceylano , in Coromandelo , Mala
cae, in Amboino, in infula Moro, in Japonia ,
apud Sinas , & in aliis pluribus , & longe inter
fe diffitis Indiae regionibus, tanto cum fructu la
boravit, ut ab ipfo alibi duodecim millia , ali cedentibus : ita Gerfon. tom. 1, Par. 3, ubi agit de
§. I I.
De virtute Spei, & ejus heroicitate.
1 I F. fuccedit Spes, quae a Theologis defi
nitur , Virtus Tbeologica, qua voluntar fer
tur in Deum , ut ef? beatitudo noflra , difficilis ad
confequendum , fed quæ obtineri tamen queat Divi
mo auxilio , atque adeo mediis divinitur ad eum fi
nem in/titutir : ita Valent. tom 3. di/p. 2. gueß. I.
punéí. 1. Item Spes definitur, Certa exfpe&fatio futu
rae beatitudinis proveniens ex gratia, 5 meritis pre
е
 150 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT CANONIZ.
feptem virtutibus in tra&. de virtute spei col. 297. vita S. Antonii Abbadir (pag. 8o3. num. 9. tom. 1.
Rurfus Spes defcribitur , Habitus infufus , per quem oper. part. 2.) ubi Spei in Deum adfcribit celeber
voluntas firmiter tendit in Deum , ut in Bonum ar rimam vi&oriam , quam Antonius multitudine
duum futurum , confequi poffibule ipßur Dei auxilio : Dæmonum oppreſſus, & infliétis plagis pæne exa
ita Salmanticenfes tom. 3. in arbore prædicamen minis reli&tus reportavit : Hic adfum ego Atonius ;
tali §. 3. num. 18. non vefirar fugio plagas, etiamß plures inflixeriti* ,
12 De Spe agit D. Thomas 2. 2. quæf?. 17. per nihil me ſeparabit a Charitate Chriſti & c. Si con
tot. ubi art. 1. probat, Spem effe virtutem, cum Afiant adverfum me caßra , non timebit cor meum.
faciat a&tum hominis bonum, & debitam regulam Et S. Hieronymus in epitapb. Paulæ matris ad Eu
attingentem. Cum enim aliquid poffibile nobis, f?ochium ( oper. tom. I. col. 7o3 ) refert, eam me
ſit dupliciter, uno modo per noſmetipſos, alio diis in tribulationibus & anguftiis illud Ifaiæ pro
nmodo per alios, quando fperamus aliquid ut po( nuntiaße: 9\ui abla&#ati eftir a laĉïe , qui abfira&#i
fibile nobis per Divinum auxilium , Spes noftra ab ubere , tribulationem fuper tribulationem exfpe&fa
pertingit ad ipfum Deum, cujus auxilio inniti- - te , Spem fuper Spem ; & alia ufurpaffe ex Divi
tur; art. 5. oſtendit, eſſe virtutem Theologicam nis eloquiis defumpta: Quoniam tribulatio patien
cum ejus principale obje&um fit Deus; & art. 6. tiam operatur, patientia autem probationem , pro
effe virtutem diftin&tam ab aliis virtutibus Theo batio vero fpem , fpe , autem non confundit : poft
logicis , cum Charitas faciat hominem Deo in quæ & alia confimilia relata addit S. Do&or
hærere propter fe ipfum , Fides faciat hominem ( col. 7o5.) Hir ® talibus teftimoniis quaß arma
inhærere Deo, in quantum eft nobis principium tura Dei , & adverfur omnia quidem vitia, fed præ
cognofcendi veritatem, & Spes faciat hominem in cipue inftruebat fe contra invidiam fevientem , Ö*
hærere Deo, prout eft in nobis principium per patiendo injurias furorem rabidi peãorit mitigabat.
feétæ bonitatis, in quantum fcilicet per Spem 15 Spes eft effeéîiva dile&tionis . Cum enim qui
Divino auxilio innitimur ad beatitudinem obtinen fperat Bonum aliquod obtinere , fi fua virtute ,
dam. Idem S. Do&or art. 7. & 8. demonftrat, vel a fe ipfo obtinere non poffit , eum diligat ,
Fidem abfolute præcedere Spem, & in via gene cujus virtute & auxilio illud obtinere poteft, Spes
rationis Spem effe priorem Charitate; quod late idcirco caeleftis praemii eft caufa , qua diligimus
etiam explicatur in facro Concilio Tridentino feff. San&tos, & multo magis facit nos diligere Deum ,
6. cap. 6. de juſtificatione. tanquam principale obje&um futuræ beatitudinis.
13 Juxta S. Bonaventuram in 3. lib. fent. dif?. Spes eft deleéfationis produéiiva. Qui enim fpe
26. quaef. 4, duplici modo a&tus Spei elici pof rat, dele&atur Bono, quod fperat : & quamvis
funt, formaliter videlicet, & virtualiter ; & for Prov. 13. 12. dicatur, Spes , que differtur, affli
malis a&tus elici quoque poteft interius, vel ex git animam; caufa tamen afHi&ionis manat a di
terius: interius quidem, cum aliquis mentem ele latione præmii, quod fperatur: eo modo quo ma- .
vans in gloriæ æternæ contemplationem , illam ter de filio abfente & gaudet , & triftatur; gau
defiderat Divino auxilio, in quo confidit, adipi det, quatenus fperat, ipfum , quem amat , cum
fci ; exterius vero a&us Spei elicitur, cum verbis magno honore reverfurum ; triftatur ex dilatio
fe explicat aliquis ac dicit , fe fperare vitam ne, confiderans præcipue pericula, quæ regreffum
aeternam , idque cum debitis circumftantiis & fun impedire poſſunt. Spes eſt operationis perfectiva;
damentis. Virtualiter autem dicimus , aliquem cum conatum & operationem excitet, ut futura
elicere a&tum Spei , cum aliquod facit externum beatitudo obtineatur. Spes denique eft præmii col
opus, in quo a&tus Spei includitur, puta, cum lativa ; cum illud Pfalmi 39. 5. Beatur vir, cu
aliquis ex corde dolet de peccatis , aut aliquid jur eß nomen Domini Spes ejur , a S. Auguftino
enixe petit a Deo in ordine ad beatitudinem af ita explicetur, ut beatus fcilicet fit ille vir, qui
fequendam ; hæc enim non faceret , fi in Deo temporalia a Deo non fperat , fed ab eo tantum
.Spem non haberet. Seclufis proinde a&ibus in {perat æternam falutem . Haec de Spe habentur
ternis, de quibus (uti di&tum eft) Ecclefia non in Summa S. Antonini part. 4. tit. 7. cap. 2. §. 4.
judicat, in caufis Servorum Dei habitus Spei de Alias Spei qualitates idem S. Antoninus enu
fumi poterit ex a&tibus externis formalibus , aut merat §. 5. quas feliciffime explicat S. Gregorius
virtualibus , juxta ea quæ modo di&ta funt , & lib. 8. in Job cap. 7. his verbis ( col. 247. tom. I.
bene profequitur Scacchus de not. Ö' fign. fan&#. oper.) Eleéfur quifque vitam fuam quaß mercenarii
(eći. 3. сар. 2. dies penſans, tanto fidentius Spe tendit ad pramium,
14 S. Bafilius Magnus homil. 18. in S. Gordium quanto nunc robuſtius perdurat ad laboris incremen
Martyrem (oper. tom. 2 pag. 146. num. 5.) ejus vi tum. Qui fit. decurfur præfentis temporis , penfat ,
vam Spem defumit non modo ex fa&is, ex tole. dies cum operibus numerat ; ne a labore vacua tram.
rantia videlicet tormentorum, fed etiam ex ver feat vitae momenta, formidat, adver/fr gaudet, pa/.
bis vivam Spem exprimentibus media inter tor ßone reficitur, moerore refovetur ; quia fubfequentis
menta : Martyr vero conje&#ir in Deum oculis ani vitae praemiis tanto fe remunerari largius confpicut,
mam fuam demulcebat his facrorum Pfalmorum ver quanto pro amore illius quotidiani, ſe mortibus ve
bis : Dominus mihi adjutor , & non timebo quid rius impendit .
faciat mihi homo. Et illud: Non timebo mala ; 16 At , ad inftitutum noftrum proxime acce
quoniam tu mecum es , & ejufdem generit alia, dendo, habitus Spei communis primo & princi
quibus ad fortitudinem excitamur, que e facris elo paliter adjuvat & inclinat ad fperandum ultimum
quiis didicerat. Sed tantum abfuit ut mini* cederet, finem, id eft ad ipfum Deum videndum, & eo
aut perterreretur , ut etiam provocaret in femet fruendum; fecundario autem ad fperanda conco
ipfum fupplicia : Quid cun&#amini, inquit , quid fta mitantia praedi&um finem , hoc eft , media & au
tis ? Lanietur corpu r , torqueantur membra , perfe xilia ad illum obtinendum neceffaria. Item idem
*ant quofcumque voluerit ir cruciatus . Spem beatam habitus communis Spei adjuvat & inclinat ha
mihi me invideatis . Nam quanto magir tormenta bentem ad fpem fuam in Deo conftituendam in
augebitis , tanto majus mibi premium comparabi omni neceſſitate , & ad perferendum patienter
tir. Similia funt, quæ refert S. Athanafius is omnia adverfa propter vitam æternam. Habitus
ha
 L I B, III. C A P. XX1II. I 5.1
autem heroicus Spei adjuvat & inclinat ad fpe propter futura æterna Bona , & Chriftum fequen
randum finem ultimum, & media , fed cum ma do, & folum in eo omnem fiduciam collocando,
xima fiducia & ſecuritate obtimendi, ad ſpem firmam & excellentem Spem dicitur habuiffe :
fuam in Deo collocandam in omni neceffitate , magna quoque fui ipfius diffidentia, cum in nul
fed inceſſanter, alacriter, & firmiſſime , abſºlue lis fuis rebus prudentiæ fuæ innixus fit , fed ad
ullo prorfus dubio de eventu, & ad perferendum Deum fupplex per orationem confugerit : mira
alacriter cum conftantia imperturbata quævis ma & ardua, quæ pro Dei gloria , & animarum fa
la, etiam extrema, propter vitam æternam cum lute aufus , aggreffus , & profecutus eft : læti
aſſiduitate, promptitudine, delectatione , S per tia præterea & jucunditas , quam habuit in la
feverantia in a&tibus prædi&is , aut faltem cum boribus , in ærumnis , in perfecutionibus , quas
animi præparatione erga eos. Demum omnia o pro Chrifto, & Juftitia paffus eft . In relatione
pera bona Spem arguunt, & omnia opera bona quoque S. Francifci Xaverii , Poftquam tit, de Spe
eximia & fublimia Spem demonftrant eximiam, fa&ta eft commemoratio defpe&us temporalium ,
fublimem, & heroicam ; veluti late proſequuntur voluntaria perpelionis laborum, aggrelionis dif.
fupra citati Au&ores, videlicet Cardinalis de Lau ficilium , & quæ nec humanis viribus , nec au
ræa loc. alkg. art. 1o. &$ Maderna loc. pariter al xiliis fperari poterant, aut expediri , fecuritatis
leg. art, 4. in periculis, gaudii in adverfis, iidem Rotæ Au.
17 Heroicam Spem S. Terefiae Auditores Ro ditores fic concluferunt : Et hæc omnia probant ,
tae in relatione virtutum ejuſdem deſumpſerunt babuiffe ipfum eximiam Spem refpeétu præcipui obje
ex perfe&o modo fperandi , cum ipfum Deum £fi , quæ eft æterna beatitudo , in quam tendimus ,
tanquam finem, at reliqua creata Bona tantum 65 Divinum auxilium , in quo mitimur . Sunt au
modo fperaverit & amaverit , quatenus neceffa tem praeterea plura alia , quæ probant de Spe refpe
ria , vel magis conducentia ad Bonum æternum ĉiu objeĉ#orum minui principalium , quae tamen ad
confequendum ; cum in folo Deo toto corde fuo, beatitudinem ipfam fpeëiant , ut eft venia peccato
tota fecuritate , & abfque ulla dubitatione, aut rum &c. Et Spei argumentum nullum validius ef?,
baſitatione, ſed firmitate quemcumque timorem quam quod exercitio ducitur bonorum operum , Ö*
vanum & fuperfluam folicitudinem excludente fpe aélionibus virtutum, dicente Paulo, Sobrie, jufte,
raverit; cum ad eum folum in omni neceffitate & pie vivalnus in hoc ſaculo, exſpečtantes bea
& in quocumque periculo, tota animi fiducia hu tam Spem &c. Significat enim per id , virtutum
militer orando & indefinenter (upplicando confu exercitium ſeparari non poſſe a ſpecite eterne .
gerit ; & cum in eo & propter eum difficillimas Concordant aliæ relationes editæ in aliis caufis,
res fperaverit & confecuta fit , fuae videlicet Re & fignanter in caufa S. Ludovici Bertrandi, tit.
ligionis reformationem; licet mulier effet , pau de Spe , ubi fic legitur Hanc in Beato viro fuiffe
per eſſet, aegrotaret , omnibus humanis auxiliis conclufimur, cum ipfe in Religionem ingreffur in fo
eſſet deſtituta, efficacibus impediretur obſtaculis,lo Deo [peraverit, in mortis periculis , etiam poß
& pericu!a imminerent ; uti videri poteft in præ affumptum venenum , impavidus fpem in Deo col
di&ta relatione art. 4. tit. De firmiffima Spe B Te locaverit, ô diverforum generum tum adverfæ va
refiae. Similia funt ea quae ab iifdem Rotæ Au letudinir , tum illatos a Chriftianae Fidei hoftibus cru
ditoribus narrata & probata legimus in relatio ciatur fumma cum patientia toleraverit, folitus is
me edita in caufa S. Petri de Alcantara artic. 5. ægritudine illa verba ufurpare, Domine, hic ure,
cum ex teftium di&is referant, eum in omnibus hic feca, ut in æternum parcas ; & magir fe cru
fuis neceffitatibus ad Deum, in quo folo fpera ciari cupiebat ob certam fpem futuræ beatitudinis :
bat, ferventiffime confugiffe, difficilia propter Deum & in ea S. Thomæ de Villanova eod. tit. de Spe
aggreffum fuiffe, &, exantlatis in Domino labo pag. 5oo, pott Contelorium de Canoniz. Sandorum.
ribus, periculifque ejus auxilio fuperatis, refor De ingreffu in aliquam Religionem , de Profef
mationi provinciæ San&ti Gabrielis , & ejus re. fione in eadem emiffa cum omnium temporalium
du&ioni ad primævam regulam, & fundationi pro abdicatione, & de lætitia ex nuntio vicinae mor
vinciæ Sanéti Jofeph , & aliorum plurium mo tis proveniente quæri poteft, an Spes heroica di
nafteriorum ftrenuam operam navaffe, & eorum ci poffit. Ex ingreffu in Religionem , & rerum
alumnos ad perfectam induxie paupertatem, ex temporalium abdicatione , fi debitæ non defint
clufis videlicet quibufcumque reditibus , exclufo circumftantiæ, ut videlicet haec non fiat ex fine
quocumque adjutorio humano , & fola in Deo humano , fed ut Deo liberius & perfe&ius fer
firmiſſima ſpe collocata. Item in relatione cauſa: viatur, nemo eft qui non videat , Spem inferri
S. Cajetani tit. de Spe, 3 Fiducia in Deum, in poffe ; & etiam heroicam , dummodo impulfus
re & ad effeétum, de quo agitur , iidem Rotæ âliquis minus dignus , five humanus ad Profef
Auditores inftitutionem referunt , & fundatio. fionem non impellat aut alliciat, veluti animad
mem Religionis Clericorum Regularium Thea verterunt Rotae Auditores in relationibus caufa
tinorum talibus Conftitutionibus inftitutam , ut rum S. Francifci Borgiæ , art. 2. §. Item eadem
nec in communi Bona {tabilia poffidere, nec Fides; S. Pafchalis de Baylon , tit. de Fide, §.
eleemofynas quarere pofïent , fed , fola fpe in Ex quibus ; S. Thomæ de Villanova , tit. de ma
Domino contituta , de oblatis vivere debe gnitudine Fidei; §. Ulteriur ; S. Felicis a Cantali
J'€I]t . cio, tit, de Fide, verſ. Et terrena deſpicien ; S.
18 In aliis caufarum relationibus abiifdem Au Catharinæ de Ricciis , tit. de Fide , §. Tertio ,
ditoribus narrata funt , & probata ea , quæ fe ex perfetta; Servi Dei Juliani a S. Auguſtino,
quuntur . In relatione fcilicet caufae S. Ignatii cap. 5. de Fide , §. Primo, quod præceptum eft. Cla
afpera pœnitentia, quam fecit , de peccatis fuis, riora autem heroicitatis figna apparebunt, fi aliae
cum per Fidem cognoviffet , ad æternam beatitu accedant circum{tantiae . Affumptio clarior fiet
dinem peccatori aditum non patere, nifi per poe exemplis. Ingreffus S. Aloyfii Gonzagæ in Re
nitentiam , nec quis poenitentiam agat , nifi fperet ligionem Societatis Jefu inter heroicos a&us Spei
indulgentiam : perfe&a rerum temporalium renun merito adfcriptus eft a Rotæ Auditoribus in re*
tiatio: res quippe tcrrenas præfentes defpiciendo latione caufae, tit. de Spe: reli&o enim Marchio
Hat W.
 1 52 DE SÉRV. DEI BEJ i 1 IF. EI BEAT. CANONIZ.
ratu Gattilionenfi potmodum in Principatum ere mine , o Sponfe mi, accellit tandem temput optatum : .
cto, alacri animo, pofthabitis humanæ vitæ vo aequum eft , ut te videam : tempus eft , mi Domine , *:
luptatibus & deliciis , prædi&um Inftitutum am ex bac vita migrem : fiat, obfecro, juxta placitum
pléxus eft. Nonnulli Ecelefiaftici Prælati , ut vo tuum. Venit demum hora , qua boc exilio eripiar ,
Juntati Marchionis patris obfecundarent, eum hor ô te fruar, quem tam ardenter exoptavi. In Re
tati funt, ut aliam Religionem ingrederetur, cum latione S. Ignatii eod. tit. de Spe : Quod autem
in Societate dignitates , puta Cardinalatus, & fi Beatus Pater Spem firmam , & excellentem habue
miles , ex inftituto Religionis , abfque fpeciali s rit , probatum cenfuimur . Poft alia plura allega
praecepto ſummi Pontificis accipi non poſſint, pa ta argumenta dicitur : Ex fuavi mortis dele&fatio.
ter autem optaret , ne hæc juveni decora inter ne , quæ- continua in eo erat , ut deponunt tefle , Ö'c.
cluderentur . I!le vero intrepidus iter pedes ar quorum alter ex auditu ab ipfo Beato Jgnatio ait ,
ripuit ; &, poftquam Romam pervenit , hofpitio quod diéfa meditatio erat in eo adeo frequen r , ut
receptus a Scipione Gonzaga Patriarcha Hierofo ab ea debuerit mentem abftrahere , ne valetudini no
lymitano, poſtmodum ad Cardinalatus dignita. ceret ; nec enim illa continua propriæ mortis me
tem eve&o, nec per unicum diem differre voluit ditatio ßne ullo timore Ö' triftitia, immo cum fum
ingreſſum in Religionem . In relatione cauſe S. mo gaudio & deleéfatione potuit effe fine fecura ,
Joannis de Deo, tit. de Spe , & de Cbaritate in certa, 5 perfectiſſima ſpeconſequendi beatitudinem .
1)eum , & in Proximum, Religionis fundatio, & In relatione cauſe S. Petri de Alcantara eod. tit.
in eam ingreffus tanquam quid heroicum habita de Spe : • Hanc perfeétiffimam Spem in Deo foJo ex
funt, cum mirabilis præce{ferit ad Deum conver toto corde in gradu heroico demonßravit , quando se
fio; audita quippe concione infignis viri Magiftri grotur , propinquufque morti , de illaque a Medico
Avi!æ, carnem & Diabolum abjecit , mundavit corporali certificatu1 , hilari animo , geníbuf in ter
fe a peccatorum colluvie , in platea publica fe ra flexi f , oculis in Deum intentis , pronuntiavit il
coeno ac luto involvit , lapide percutiens pe&tus lud Pfa' riji.e : Lætatus fum in his , quæ di&ta
mifericordiam peccatorum , ac veniam a Deo de funt mihi , in domum Domini ibfmus . Ubi no
precatus eft, & habitus tanquam infanus, in de tanda eft lætitia , qua fuit affeétu r , quando mors
mentium valetudinarium dedu&tus, & fævis ver appropinquam f fibi fuit nuntiata , ô hoc quia , ut
º
beribus cæfus omnia æquo animo tulit ; neque dixit In domum Domini ibimus, quafi , certur de
timuit , quod faceret fibi homo , cum in Deo gloria , pro qua confequenda per tot ammor Ö totum
fberaret; nec refpexit in vanitates & infanias fal vitæ curriculum militaverat , Ö* quia }am videbat
fas, cum nomen Domini effet fpes ejus. In re finem laborum & portum peregrinationi r , & fe vi
latione cauſe S. Paſchalis de Baylon eod. tit.de cimum paradifo , ubi fatiaret fuum continuum defi
spe, pro Spei eximia: argumento narratur, quod , derium videndi Deum facie ad faciem : quæ omnia
licet ex paterna hereditate tenuem portionem con procefferunt ex illa perfeéhffima Spe , quam habebat
fequi poßet, oblatam tamen fibi heri divitis he in Deo, ô in fuis promiffionibu* fa&fi , diligentibu r
reditatern recu{arit , & Chriftum fecutus in ar fe . In relatione S. Aloyfii Gonzagæ tit. de Spe :
&iffimám Difcalceatorum S. Francifci Religionem In extremo vitæ confìitutus , Ö omni vivendi vo
ingreßus fit. Demum in vita S. Hyacinthi Ord. luptate fpoliatur , Patri Antonio Guelfuccio, qui il
Prædicat. . fcripta a Patre Severino Cracovienfi li curabat fuadere defiderium vitæ longiori * , ut Deo
Magiftro (acræ Theologiæ ejufdem Ordinis lib. I. diutiu r. poffet infervire , refpondit cum Apoflolo :
cap. 4. hæc de ejus ingreffu in Religionem S. Do. Melius eft diffolvi. Subinde petiit , ut ßbi ad Spem
minici habentur: Accedut Hyacintbuf adbuc Jaeculi magi r excitandam revocaret , in memoriam illud Pfal
converfarione detentus , & miraculi perpetratione , mi, Beatus vir, cujus eft nomen Domini fpes
Beatiffimique Dominici tanquam folis inflammanti* ejus; & non refpexit in vanitates & irfanias fal
,radiis accenfur , cum Beato Ivone Epifcopo commu {as: ô Illußriffimo Cardinali Bellarmino , qui eum
nicato confili0 , in corde fuo defttnat, abjeċÍif huma hortabatur , ut a Deo vitam longiorem pofiularet ,
ne converſationis retibus, Apoſtolice perfectionis ſe quo eju r exemplo ceteri infiruerentur, venia petita ,
innodare vinculis . Non eum familiae fplendor , non negavit , id exequi fe PoJe; quia non poteft ( inquit )
confanguineorum numerofita * , non Pontifict* antiqua major. a Deo in hominem conferri gratia , quam ad
confuetudo, non Canonicatus amor, non divitiarum fe illum vocare, dum in gratia reperitur ; in quo
copia, ron denique omnes totius mundi illecebre po gratiæ flatu tunc effe fperabat. Demum in relatio
terant a propofito piæ converjationis revoeare. ne S. Catharinae de Ricciis eod, tit. de Spe : Ter
19 De læto nuntio vicinæ mortis, & de ipfa tio ex ipfa tum mortis meditatione fine trißitia ,
mortis meditatione plura ad rem habentur in ci tum ad eam lætiffima prvperatione , & circumßan
tatis, & aliis relationibus Rotæ Auditorum . In tibus exhibita confolat 1one , quod non potuit effe ßne
relatione caufæ S. Philippi Nerii , tit. de Spe hæc fecura & perfe&iffima Spe , qua fcilicet , mortem ßbi
1eguntur : Per virtutem spei Philippus certiffime vi fore falutarem exceffum , & maximum lucrum , pu
' tam æternam fe confecuturum effe , fperabat ; ideo tabat. - :

libentiſſime de morte loquebatur, 5 per aliquot dier, 2o Spei Theologicæ refpondet donum Timo
antequam ex bac vita migraret , adeo libenter de ris , Timoris , inquam , non mundani , non fer
ea loquebatur, ut ex diéfi* geſtiſque appareret, ma vilis, qui , licet fit a Spiritu San&to, poteft an
gno íum gaudio exultare. In relatione S. Terefiæ, nexam habere voluntatem peccandi , fed filialis
art. 4, Septimo & ultimo arguitur, iſiam excellen & cafti, per quem ipfum Deum reveremur , &
te# $pem babuiffe Beatam Tereffam , in illaque uf refugimus nos ipfì fubducere: ex quo proinde in
que ad ultimum vitæ extremum perfeveraffe , ex ar fertur , Timorem filialem, & Spem fibi invicem
áentiffimo defiderio ex bac vita migrandi , ut fum cohaerere, cum per Timorem finalem non timea
mo Bono frueretur &c. Quam perfeéfiffimam Spem mus, ne. nobis deficiat, quod fperamus obtinere
morti proxima fatis aperte monftravit , cum mira per auxilium Divinum , fed timeamus , ne ipGi
fecuritáte eoram fanétiffimo Euchariffiae facramento, nos hoc auxilio privemus , juxta doétrinam D.
'quando illud Divinum Viaticum fufcipere volebat , Thomæ 2. 2. quæfi. 19. art. 9. ad primum . Cumn
juafi amore languens dixit illi verba hæc : O Do* que virtuti Spei refpondeat donum Timoris, <&
pro
 L I B. III. C.A P. X XII 1. I 53
pro heroicitate influxus requiratur alicujus do nihil cogitet, vel velit, quod Divinæ dile&ioni
ni Spiritus Sanĉti , influxus doni pro heroicitate fit contrarium ; & hæc perfe&io communis eft
virtutis Spei erit influxus doni Timoris, non cu omnibus Charitatem habentibus: cui fubfcribit
jufcumque, fed ejus, de quo modo di&um eft. S. Antoninus in Summa par. 4. tit. 6. cap.2. §.2.
§. III. 23 Gradus Charitatis erga Deum narrantur,
& exprimuntur a D. Thoma Opuſc. 61. a San
De virtute Charitatis in Deum, & ejus heroicitate. &to Bernardo lib. de diligendo Deum , col. 589. vol.
2Ι Haritas definitur, Habitur fupernaturalir 1. & a S. Bonaventura in Pbaretra Divini amo
inclinanr ad amandum Deum fuper omnia ris lib. 2. cap. 25. pag. 145, oper. tom. 6. Primus
amore amicitiae : quam definitionem late expli eft languere utiliter, juxta illud Sponfae in Cant.
cant Salmanticenfes loc. cit. §. 4. num. 2 1. & feqq. Fulcite me floribus , ftipate me malir , quia amore
De Charitate agit D.Thomas 2.2 queſt. 23. 5 langueo: fecundus eft Deum inceffanter quærere ,
ſeqq. ubi art. 3. probat, Charitatem eſſe virtu juxta illud Pfalmi Io4. v. 4. Quærite Dominum ,
tem, cum Deum attingat, & nos cum Deo & confirmamini, quærite faciem ejus femper : ter
conjungat, juxta illud S. Auguftini de morib. tius eft operari indeßnenter, juxta illud Genef.29.
Ecclef. cap. 1 I. Charita r eft virtur , quæ ( cum mo v. 2o. Servivit ergo Jacob pro Racbel feptem an
fra affeéìio efl reéiiffima ) conjungit mor Deo, qua mir , & videbantur illi pauci die * præ amori , ma
eum diligimur: art. 6. oftendit, Charitatem effe gnitudine : quartus eft fuftinere fine fatigatione ,
excellentiffimam virtutum , juxta illud ad Co unde Chriftus Matthæi 5. v. 1o. Beati , qui per
rinth. I. cap. 13. v. 13. Major autem horum eft fecutionem patiuntur propter juflitia m, quoniam ipfo
Cbaritar : & additur, quod attingit ipfum Deum, rum eß Regnum Cælorum : quintus eft appetere
ut in ipfo fiftat, non ut ex eo aliquid nobis impatienter, unde dicitur in Pfalm. 83. verf. 2.
proveniat: art.7. ait, veram virtutem fine Cha Quam dile&#a Tabernacula tua, Domine virtutum !
ritate effe non poffe ; licet enim dari poffit ali concupifcit , & deficit anima mea in atria Domi
qua virtus, quæ ordinetur ad aliquod Bonum mi: fextus eft currere velociter, juxta illud Pfal.
particulare, quod in fe fit verum Bonum , hæc 1 18. v. 32. Viam mandatorum tuorum cucurri ,
erit vera virtus , fed non perfe&a , nifi refera cum dilatafi cor meum : feptimus eft audere vebe
tur ad finale & fummum Bonum : & art. 8. menter , quocirca Propheta Pfalm. 72. v. 25. δ'
idem S. Do&or ait, Charitatem effe formam feq. ad Deum clamans ait : Quid enim mibi eft
virtutum, cum per eam a&us omnium aliarum in Cælo, & a te quid volui fuper terram ? defecit
virtutum ordinentur ad ultimum finem. Item caro mea , & cor meum, Deus cordis mei, ô pars
de Charitate ita fcribit Cardinalis Bona in tra&#. mea Deus in aeternum : o&avus eft ftringere indif
de principiis vitae Chriftianae (part. 2. cap. 49. oper. folubiliter, unde A poftolus ad Philipp. I. v. 2 I.
tom. I. ): Conßßit igitur fan&fitar in omnimoda /Mibi enim vivere Chriftur eft ; Ö' cap. 3. verf.2o.
puritate, 5 in immobili cum Deo unione, que ar Moßra autem converfatio in cæli r ejt ; & ad Gala.
&iffimo amoris nexu perficitur, cum expurgata ani ta r 2. v. 2o, Vivo autem ego jam non ego, vivit
ma ab omni rubigine terrenorum affećłuum , cun vero in me Chriflus : nonus eft fuaviter ardere ,
&fifque rebus celfior, eam jußitiæ perfeéîionem ad de quo in Pfalm. 38. verf. 4. Concaluit cor meum
epta eft , ut vere & fecure audeat dicere cum Apo intra me , & in meditatione mea exardefcet igni , :
folo : Quis me feparabit a Charitate Chrifti ? decimus eft ßmilitudo perfeéta cum Deo , eo mo
Tribulatio, an anguftia, an fames, an nuditas, do, quo creaturæ in hac vita competere poteft ;
an periculum , an perfecutio, an gladius ? Cer de qua fimilitudine in 2. Petri 1. v. 4. legitur :
tus fum enim, quia neque mors, neque vita , Per quem maxima, & pretiofa nobis promiffa do.
neque Angeli , neque Principatus, neque Virtu navit , ut per hæc efficiamini Divinæ conforte r na
tes, neque inftantia, neque futura, neque for turae. Petrus , ibi loquitur de iis, quæ Deus no
titudo , neque altitudo, neque profundum , ne bis per Chriftum donavit : funt autem ea om
que creatura alia poterit me feparare a Chari nia, per quæ homo efficitur principium opera
tate Dei, quæ eft in Chrifto Jefu Domino no tionum fupernaturalium, & moraliter perfecta
ftro Rom. 8. 35. Jejunia, eleemo/yne, caftigatio rum ; quarum ratione affimilatur in modo ope
carnir, ufus Sacramentorum, Ö" aliæ eju/dem ge randi fupernaturali Divinæ Naturæ , & declinat
meri r exercitatione * ad confequendam fanéìitatem ab operationibus concupifcentiæ & corruptionis,
plurimum valent, fed fine Charitate nibi! profunt , quemadmodum defumitur ex his ejus verbis loc.
quamvis in cibor pauperum omne , facultate r diftri cit. v. 2. Gratia vobir , & pax adimpleatur in
buantur , & proprium corpu r igni tradatur, ut do cognitione Dei, & Cbrißi Jefu Domini noffri, quo
cet Apoſtolu. 1. Corinth. 13. v. 3. modo omnia nobis Divinæ virtuti r fuae , quæ ad
22. Idem S. Thomas quaeft. 24. art. 8. quærit , vitam ô pietatem , donata funt per cognitionem
utrum Charitas in hac vita poffit effe perfe&ta , ejus , qui vocavit nos propria gloria & virtute ,
docetque, perfectionem tripliciter contingere poſ per quem maxima & pretiofa nobis promiffa dona
fe : uno modo, ut totum cor hominis a&uali vit, ut per bæc efficiamini Divinae conforter naturæ.
ter femper feratur in Deum ; & hæc eft perfe Et quia qui confors eft Divinæ Naturæ , & fimilis
&io Charitatis Patriæ, quæ non eft poffibilis in Deo in operando aétiones moraliter bonas & fuper
hac, vita, in qua impoffibile eft propter humanæ naturales, declinare debet ab operationibus concu
vitæ infirmitatem femper a&tu cogitare de Deo, pifcentiæ & corruptionis, additur v. 4. Fugienter
& moveri dile&tione in ipfum :, alio modo, ut ejus , quæ in Mundo eft , concupifcentiæ corruptionem.
homo ftudium fuum conferat ad vacandum Deo, 24 Cum Charitas in voluntate exiftat , Scacchus
& rebus Divinis, prætermiffis aliis, nifi quan. de not. & fign. fanéfit.fe&. 3. cap. 3. fapienter docet,
tum necefiitas praefentis vitae requirit; & ifta eft eam ab actibus externis effe defumendam , & fi
perfe&tio Charitatis, quæ eft poffibilis in via , gnanter ex zelo Divini cultus & honoris, ut nimi
non tamen eft communis omnibus habentibns rum Deus ab omnibus ametur & colatur ; ex defi
Charitatem : tertio modo, ut habitualiter aliquis derio moriendi, ut per mortem omnimoda fiat con
totum cor fuum ponat in Deo, ita fcilicet , ut junétio cum Deo; ex gaudio interno externis fignis
ILib. III. ęX~
 I 54 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
expreffo, cum de Deo fuerit fermo; ex pace in qui. rentio (pag. 168. tom. 1. oper. ) : Nihil obtines,
buſcumque adverſis, & ex lastitia , ſi contigerit ali nihil proficis , fæva crudelita * , Subtrahitur inven
quid pro Deo pati: unde de fe dicebat Apoftolus ad ti , tuis materia mortalir , & , Laurentio in cæ
λom.8. 35. & feq. Qui ergo nor feparabit a Cbaritate lor abeunte, tu deficus. Flammis tuir fuperari Cha.
Cbrifti ? Tribulatio , an anguflia, an famer , an ritatis Chrißi flamma non potuit ; Ö' fegnior fuit
nudita r , an periculum , an perfecutio, an gladiu r ?.. ignis , qui fori r uffit , quam qui intur accendit. Et
Certu , fum enim , quia neque mors , neque vita , de memorato S. Laurentio hæc habentur apud
neque Angeli , neque Principatur , neque Virtute , , Aučtorem fermonum in append. rom. 5. S. Augu
neque inftantia , neque futura , neque fortitudo , ne fiini ferm. 2o6. n. 25. cap. 23. col. 341. Corporali
que altitudo, neque profundum, neque creatura alia enim Beatur Laurentuu * laborat incendio, hinc amo
peterit nor feparare a Charitate Dei : & Rotæ re Cbriffi fuccenditur, inde Perfecutoris flamma tor
Auditores in relatione caufa. S. Francifci Xave quetur . Sed LDivinus Salvatoris ardor materialem Ty
rii tit. de Charitate in Deum, dixerunt eam pro ranni refringuit ardorem. At, quoniam agitur in
batam ex præcipuis iis indiciis , quibus latens in præfenti de Confefforibus, habitus communis Cha
animo clariſſime proditur; qua indici a eſſe di ritatis erga Deum ex omnibus a&tibus fupra ex
xerunt effe&tionem operum obligationis & con Scaccho defumptis comprobari poterit ; habituf
filii , Proximi dileétionem , Divinam converfa que Charitatis heroicæ erga Deum ex iifdem pa
tionem , fui ip{ius negle&tum , timoris extin&tio riter actibus dignoſcetur, ſi frequenter, ſi prom
nem , vitae mortifque contemptum, & perpetuam pte, fi alacriter, ſi cum delectatione, ſi in ar
Dei memoriam . duis , & cum vitæ , vel Bonorum periculo e mit
25 Cohærenter ad hæc S. Maximus Tauri tantur. Frequentiam a&uum expofcit Scacchus
nen. ( hom. 4. pag. 24, tom. 6. Bibliot.PP. ) S. loc. cit. pag. 2o8. Quia tamen a&fu* ifii Cha rita
Petri Apoftoli ardentem Charitatem erga Jefum tir frequentiores in aliquibus , minus frequenter in
his verbis expofuit : Ambulavit enim in mari Pe alii r effe poffunt , propterea neceffe erit , attemdere
trus magis dileéfione, quam pedibus . Non enim vi in bis Dei Servij , an a£fu , Cbaritatis , & Divi
debat , ubi pedum veßigium poneret ; videbat au mi amoris frequenter fuerint, an. de raro produéfi :
tem, ubi figeret veftigium Charitatir. In navi enim ex frequentatione namque aéfuum babitur Chari tati r
pofitus confiderat Dominum , & amore ejus duétur magir , vel munus intenfus haurietur, & ex aéti
Jefcendit in mare. Non cogitat labentes aquas , mon bur aliqui erunt intenfiore r , minur intenß , ac re ſº

fluenta currentia , Ö', dum Chrißum refpicit, non miffiores alii. Operis arduitatem etiam cum vi
refpicit elementum. Et Aućtor A&torum S. Agne tæ, & Bonorum periculo fufe exponit Cardina º
tis ( ap. Surium ad diem 2 1. Maji ) fic eam in lis de Lauraea in 3. lib. fent, tom. 2. difp. 32.
ducit Juveni illius amore capto refpondentem : art. 1 1. num. 33o. Aliud commanis Charitati , /í
JDifcede a me ... pabulum mortir ... quia jam ab gnum eß obfervantia Divinæ Legir, beroicæ vero
alio amatore præventa fum. Non potero ad contu Charitatis eft obfervantia cum Bonorum omniam ,
meliam prioris amatori r vel afpicere alium , & il etiam vitæ, periculo : & rurfus num. 337. Aliud
lum derelinquere , cum quo fum Charitate deviné#a . Charitatis communis ſignum eſt zelus Dei bonoris;
Et S. Hieronymus in epitaph. Paule ad Euftoch. beroicae vero eft fervem r zelur , quo nihil timetur ,
( col. 688. oper. tom. 1. ) defcribens ejus difcef nec ipfius vitæ periculum , ut Dei honori confula
{um ab Urbe , ut ad vifitanda loca facra Bethl tur. Promptitudo demum , facilitas, & delecta
emitica accederet, dilectionis Dei ſuper omnia tio, quæ funt comites heroicitatis , in virtute
nobile fuppeditat exemplum : Defcendit ad por. Charitatis, adfcribitur dono Sapientiæ, quod ,
1 um , fratre, cognati * , affinibur , & , quod bi , ma utpote praeftantifimum, refpondet Charitati vir
ju , eft , liberis profequentibus , & clementiffimam tutum nobiliffimæ, juxta ea quæ habentur apud
matrem pietate vincere cupientibus . Jam carbafa Salmanticenfes loc. cit. §. 4. num. 23. Sapientia
tendebantur, & remorum duéfu navi r in altum pro quippe donum Spiritus San&i eft fapor ille , ac
trabebatur. Parvus Toxotiu r fupplice r manu r ten dulcis guftus, qui in notitia & contemplatione
debat in litore. Rufina jam nubili r , ut fua , exfpe Divinorum , feu rerum Fidei credendarum &c
¢łaret nuptia ! , tacen, fletibu ; ob/ecrabat . Et ta agendarum obtinetur , juxta illud P/alm. 38. v.
men illa ßccor tendebat ad cælum oculos, pietatem jo. Judicia Domini vera Ö'c. defiderabilia fuper
im filior pietate in Deum fuperam 1 . Nefciebat fe aurum & lapidem pretiofum multum, & dulciora
matrem, ut Chrifti probaret ancillam. Torqueban fuper mel & favum. Quocirca Gùillelmus Abbas
tur vifcera , Ö', quaß a fuir membris diftrabere de natura σ dignit. Amor. ( inter opera S. Bernar
tur, cum dolore pugnabat : in eo cunéìir admirabi di vol. 2. col. 268.) c. 1o. n. 29. dixit : Guſtum
lior, quod magnam vinceret cbaritatem. Inter bo autem ( qui fit in Sapientia) fequitur quaedam fapo
ßium manus , ô captivitatis duram neceffitatem ri, dulcedo , quam in interiori fuo fentiens anima
mibil crudeliur efl , quam parentes a liberis fepara modo quodam fingulari, & ceteri* fenßbus incommu
ri. Hoc contra jura naturae plena Fide r patieba nicabili, que fufcipit, cunéfa difcernit, 9 djudi
tur, immo gauden r animur appetebat ; ô amorem cat, feque, omnefque fenfur vegetat Ö confortat.
filiorum majore in Deum amore contemnen r , in fo 26 Ad hæc referri poffunt , quæ de Charitate
la Eußochio, quæ & propoßti & navigationis ejus erga Deum habentur in A&tis Canonizationum ,
comes erat, acquiefcebat. Sulcabat interim navi 1 & fignanter in relationibus Rotæ Auditorum ,
mare , ©* , cun&fi r qui cum vebebantur, litora re quæ `adhuc extant , & quæ præcipue ad fequen
fpicientibus , ipfa averfor tenebat oculor, ne vide tia capita reducuntur, ad mentem videlicet fem
ret, quos ßne tormento videre non poterat. Fateor, per in Deum intentam , ad frequentem de Deo
mulla fic amavit filior , quibur, antequam profici piam locutionem , ad continuam conſideratio
fceretur, cunëfa largita eft , exhæredam * fe in ter nem Divinae bonitatis, & myfteriorum noftrae
ra , ut haereditatem inveniret in cælo . Plura alia religionis, & præcipue Paffionis Domini noftri
facile cumulari poffent , fi hic ageretur de Mar Jefu Chrifti , ad meditationes pro excitando in
tyribus; San&us enim Laurentius fic Tyrannum fe amore erga Deum , ad relationem in ipfum
alloquitur in fermone Sanéti Leonis de eod. S.Lau omnium cogitationum, verborum , & operum ,
ad
 • L 1 B. III. C A P. XX1II. ' 155
ad gravem moleftiam ob abfentiam Chrifti, ad intenfeque cogitant &c. Tertio , ad idem nos indúxit ,
obférvantiam præceptorum : & *confiliorum, ad quod ita Beata Tere/ia Deum fuper omnia propter ipfum
ecftafes & raptus ( de quibus alibi ) , & ad non folum amavit , ut gloriæ ejufdem Dei omnipbtenti, de.
nulla figna extrinfeca, * quibus aliquando Deus ſiderio arſerit, eamque augeri, ſumme ſummiſque la
{erworum fuorum internam Charitatem manifefta boribur curaverit tam in reformatione ifìiur Ordi.i
re dignatus eft, quorum nonnulla hic referen nir , illiufque propagatione, quam in mirabili do&ri.
tur, alia autem alio in loco narrabuntur. ma librorum , quor confcriptor reliquit, ac in omni
-

27 In relatione ergo caufæ S. Petri de A1 bur aliir fui r' aéfionibur ® virtutubur heroici, , ò'c.
caniara hæc habentur tit. de Cbarit. Idem defumi Quod etiam * demonßravit in affluétione, qua animumi
tur ex mente intenta , quam perfeveranter in Deum fuum vehementer cruciabat- multutudo Hereticorum,
habuit, ut fere numquam ab illiur præfentia , & Ö' arden r deßderium, quo de- illorum conve*ßohe fl *-*
Divin t conßderatione , & oratione recefferit , ad in grabat, & continua folicitudo, qua pro prædi&is fem
f?ar ardenter amantium, qui diu no&uque de perfo per Deum precibur efflagitabat, ut ipßur Dei gloria au
na dile&#a fideliter intenteque cogitant : quod in ißo geretur Ö'c. Quarto, aecedunt praediétis efficax pro
Servo Dei eveni [Je, probant tefte y &'c. Quæ verita* poßtum , curaque continua fui ipßur, fuarumque aétio
confirmatur ex propofito eficaci, b cura continua, num, ac cogitationum, qua ambulabat , de non offen
qua ambulabat, fui : ipßur, fuarumque aéfionum , dendo Deum fibi adeo dile&um nedum culpa veniali δ'
δ' cogitationum de non offendendo Deum fibi adeo levi, verum nec áéíu aliquo minori, perfeétionis ; ex
dile&#um, quod inter alia figna bene demonftravit , quo proceffit illud votum rarum ,* ac notatu dignum,
quando per trer annor continuo r femper inceffit ocu juod emifit, nempe femper agendi, quod inter multa,
li , claußr, ne videret occaßonem offendendi Deum , que illi occurrerent , gratius & acceptiur Deo fibi vi
ὸ diftrabendi fe ab illiur præfentia :-In relatione deretur. Quinto, ijiiur amoris Divini in Beata Te
S. Ifidori eod. tit, de Cbarit. Quod etiam proha. refia fortiffima vir offenditur ex moleßia gravi, qua
tur ex illa mente intenta, quam perfeveranter Iß ex Chrifti abfentia cor fuum tarhquam fagitta trans
dorur in Deum habuit, ut fere numquam ab illius fixum gerebat , ex qua animam exbalare fibi videba
præfentia, & Divina , conßderatione, & oratione tur , ita ut voces amoris /gna , cum abfentie dolo.
recefferit ad inflar ardenter : amantium, qui diu no rem auferre non poffet , ederet &c. Oétavo, quod aper
&fuque de perfona dile&#a fideliter, intenfeque cogi t iffime amorem Dei in eftimabilem erga fuam fponfam
" tant . In relatione S. Ludovici Bertrandi tit. pa -Tere6am arguit , fuit impetur amori r ultimur
riter de Charit. in Deum. S.epiffìme contemplationi nagnur , quem • morti proxima fenfit , ex quo potiur,
vacabat , indefeffus in oratione. perfiftebat , cum de quam ex vi morbi fe obiiffe , revelavit. In .rela
rebus Divinis loquebatur, adeo ejus anima & pe tione S. Ignatii eximia Charitas erga Deum com
&fu r Divini amoris aeftu fervebat ; ut ad omnia %ve probata fuit primo: ex fummo ftudio, quo cura
profpera, five adverfa fe paratum oftenderet, öm vit , propter Deum benefacere Proximo in fpi
nefque denique aétione , in Dei honorem dirigebat . ritualibus & temporalibus : fecundo, ab excellen
In relatione caufæ S. Mariæ Magdalenæ de Paz tia aliarum * virtutum : tertio, • ex maxima dili
zis eod. tit. de Charit. in Deum : Quidquid loque gentia, qua ftuduit, cor fuum mundum cuftodire,
batur, feu meditabatur , dirigebat ad Deum, cujus ita ut pluries in die maxima ಟ್ಗಳ್ಗಣ್ಣ
COn

•voluntati cun&#a fubjiciebat, afferent , numquam fe ' fcientiam fuam examinaret , etiam de erratis.in
aliquid faéfuram , quod præter illam effet , vel illi quotidiana meditatione, quarto, ex meditationi
quoquo modo adverfaretur &c. ^'ihil habebat jucun bus, & fignanter. ex illa , quam faciebat ad fe exci
diu r , quam defiderium , gt affidue. Lei cultus \ ό no tandum ad amorem fpiritualem ;.ad : memoriam
titia mortalium mentibùs increbrefceret δ augere quippe revocatis omnibus beneficiis & donis particu
tur: quapropter, quoties s legerentur gejia virorum -laribus fibi a Deo collatis , omnia fua & fe ipfum
Chriftiana pietate infignium, qui vel pro Dei vene cum fummo affe&u Deo offerebat : demum ex di
ratione, vel pro religionis incremento laborarent , rectione omnium cogitationum & verborum & ope
ipfa fanéto gaudio exßire videbatur , & gratia , rum in Deum , tamquam ultimum finem . Stre
agebat Deo, qui dignaretur admirabiliora operari per nuam praeceptorum & confiliorum obfervantia , fer
alior , quam per fe ipfam ; majorem, nempe ex aliis, ventia cum Deo colloquia, abjećtionem, cujuf
quam ex fe , Domino proceffuram gloriam arbitra. cumque timóris in periculis obeundis & arduis ope
batur. Acriter e contra affléiabatur, cum cerne -ribus aggrediendis, contemptam vitæ & mortis pro
<ret, Religioforum bominum coetu, Duvuno cultui in -pter Deum ;:afliduam de Deo cogitationem iidem
tepefcere , ô a ftric#iori illa femita declinare , per Rotae Auditores obfervarunt tanquam figna eximiae
quam primi ducer iter arripuerunt . In relatione Charitatis in Deum in relatione caufæ S. Francifci
«caufae S. Andreæ Avellini, tit. de Charit. Hanc Xaverii. Aliqua, ex prædi&is pariter recenfentur in
•ximiam.Charitatem Andreæ erga Deum probari cen relatione caufæ S. Francifci Borgiae ; & in relatione
fuimur, ex maxumo affeéîu ipßus erga Paffionem Do caufæ S. Aloyfii Gonzagæ tit. de Charit. in Deum
mini noßri Jefu Chriftt ; nam , ut teftes deponunt, erga hæc habentur: ' Rurfu* perfe&a in Deum Charitas
illam fuit maxima devotione accenfus , ita ut ingentem amanttffimuJuvenis ofienditur , ex quo, cum aliquem
-lacrymarum imbrem /olutur e(fet profundere , dum de ea de ipfos Deo loquentem audiret , veb menter accende
•verba faciebat : quod pro maxima amoris /igno accipien Batur, in facie , ita ut aliquando profunderet, lacry
dum eft , cum lacrymæ ex intimo amantis affe&u , ma 1 : quamobrem, Socii illum alio fermonibus dedu
amore languentis provocentur. In relatione S. Tere cere , 5 Superiore, prohibere cogelantur, ne conti
fiae faper virtutib. tit. de Cbarit. Primo ftius Divini nuo in rer Divina r cogitationem dirigeret , ad evi
amoris indicium manifeftum defumitur: ex ceteris,alii , tandum maximum corporis detrimentum . Demum?,
virtutibus , quibus, ulam Deus condecoravit. Secun ut, aliqua expqnantur extrinfeca figna internæ
do , hoc ipfum demonftratur ex mente intenta , quam ferventis dile&tionis & charitatis, præter lacry
perfeveranter Beata Tereffa in Deum habuit , ut fere mas, de quibus alibi loquemur , & * præter alia
numquam ab illius præfentia , & Divina confideratio eximia figna, de quibus alio in loco opportunius
ne , vel contemplatione recefferit ad infiar ardenter ſermo inſtituetur, in citata relatione cauſa S.Ma
amantium , qui diu noêfuque de perfoma dileéfa fideliter riæ Magdaleræ de Pazzis , narratur , eam æftuan
ILib. III. V 2, tem
 156 DE SERV DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
tem Divino amore aliquanto tanto impetu ferri 3o Virtuti Charitatis erga Proximum affigna
confueviffe , ut hortos & clauftra percurreret , ri folent quædam quafi partes potentiales, ut eas
veſtes dilaceraret , Moniales forte occurrentes vocant , Benevolentia videlicet , Beneficentia, &
ſanto furore raperet, percundtando, an & ipſae Miſericordia: ſed prima, prout eſt in ordine ad
hoc amoris ardóre fervefcerent; eafque , fi an ſupernaturalia, non diſtinguitur a Charitate, 8.
nuerent, amplederetur, ſi negarent, vehemen Beneficentia importat actus refpondentem Bene
tißime provocaret; aliquando etiam fontem pe volentiæ, & fic a Charitate elicitum; quocirca
teret, vel puteum, ut inter frigefcentes undas fola Mifericordia erit virtus diftin&a. S. Thomas
brachia & manus mergeret , & finum afperfione 2. 2. quaeft. 3o. art. 3. quærit , Utrum Mifericordia
recrearet : & in relatione caufae Servi Dei Ni At virtus ; & refpondet , Mifericordiam fignifica
colai Fa&oris tit. de Cbarit. in Deum , fic dici re dolorem de miferia aliena; tum , quatenus
tur: Huja, ardorii incendium tam violenter eluxit dolor hic eft motus appetitus fenfitivi , ait, Mi
e peétorí ^'icolai, ut illa fornace aéius fiare loco
fericordiam efie paflionem, & fic non effe vir.
neſciret, ſed, cum ob erigentem hiemem gelu acuto tutem ; contra autem effe virtutem , ß motus
aqua feviret, ipfe lacus & fontes ad extinguendor appetitus intelleétivi, juxta quem alicui difplicet
pòëîoris , aeßui impatienter adiret, & conječłur in malum alterius, a ratione regatur. Idem S.Do
undas in imis viceribus temperiem quereret ; que £tor art. 4. docet, per Charitatem nos Deo per
1amen unde, tamquam igne admoto, extemplo fer* affectum unitos eidem ſimiles eſſe, & per ſimi
vere videbantur, & penitus ebullire. litudinem operationis nos quoque Deo afiim ila
ri , quod fit per Mifericordiam : & quæß. 3 1. art.
, §. I V. I. oftendit, Beneficentiam efe actum Charita
pe virtute charitatis in Proximum, & ejur heroicitate. tis, & art. 4. Beneficentiam non effe (pecial em
yirtutem , . -

28 I” 1.Joannis 4. v. 21. legitur: Hos manda 3 1 Idem S. Do&or ( ut ejus do&rinam pro
- *. tum habemur a Deo, ut, qui diligit Deum , fequamur ) quæft. 32. art. 1. expiicat , quomodo
diligat & fratrem fuum : ex quo loco D. Thomas eleemofyna fit a&us, Charitatis. A flerit enim ,
defumit, habitum Charitatis non folum pertine eleemofynam effe opus, quo datur aliquid alicui
re ad dile&ionem Dei, fed etiam extendi ad di indigenti ex miferatione propter Deum , & fic
le&ionem Proximi ; uti videri poteft 2. 2. q. 25. dare eleemoſynam eſſe proprie astum Miſericor
art. 1 Idem S. Do&or ead. 2. 2. q. 44. art.7. ra diæ; fed, cum Mifericordia fit effeétus Charita
tionem docet , & modum dile&ionis Proximi ; tis , per confequens dare eleemofynam effe actum
vationem, quia ex Charitate diligere debemus alios, Charitatis per Mifericordiam exercitum ; & art,
cum fint nobis proximi , & fecundum naturalem 2. diftinguit genera eleemofynarum , ut aliquæ
Dei imaginem, & fecundum capacitatem gloriæ : videlicet ſint corporales, puta paſcere efurien
modum , quia debemus diligere Proximum pro tem, potum praebere firienti, vetire nudum, ex
pter Deum , ficut nofmetipfos : pariter propter cipere hofpitem , vifere infirmum , redimere ca
í)eum diligere debemus; cum deceat Proximo , ptivum, & fepelire mortuum; aliæ ſint ſpiritua nºt

non in malo , fed in bono annuere , quemadmo les, puta docere ignorantem , conſilium dare du
dum noßræ voluntati {olum in bonis fatisfacere bitanti , confolari triftem , corrigere peccantem , in
decet ; & quia Proximum diligere debemus, non parcere offendenti , ferre onerofos & graves , & ſt:
propter noftram utilitatem , yel dele&tationem , pro omnibus orare. Scacchus de not. & fign. /an fir,

fed `ficut bonum, volumus nobifmetipfis, £fit. feéf. 3. cap. 4. late exornat recenfita opera
29 Præceptum dile&ionis Proximi per totam mifericordiæ , & concludf, ab his ačtibus Cha
refonat facram Scripturam, Levitici quippe 19. ritatis in gradu heroico erga Proximum pot iffi ஆ.
legitur : Diliger amicum tuum ficut te ipfum : ubi mum fan&itatis, argumentum inferri , juxta iliud 扈
diäio amicum non fumitur late, fed fignificat Chrifti Domini Mattb. 25. v. 24. Venite , benedi i, |
Proximum; & Chriftus Dominus in Euang.Joan. &; Patri, mei, paffi!::: paratum vobis r*gnum a
cap. 13. verf. 34. inquit : Mandatum novum do conßitutione mundi. Ubi rationem quoque aiiignat 蠶間
•vobis , ut diligatis invicem , ficut dilexi vor , dedu&am ex operibus Mifericordiæ exercitis: mo **4%
ut & vos diligatis invicem . In hoc cognofcent netque prudenter idem Scacchus, de his in cau
omnes , quia difcipuli mei ef?is , ß dileéìionem ha -fis Servorum Dei effe inquirendum, fed juxta
buerit ir ad invicem. Plura videri poffunt apud In ftatum & conditionem uniufcujufque. Quæ enim
terpretes facræ Scripturæ, & fignanter apud Cor hujus generis præftari potuerunt ab Epifcopo ,
nelium ' a Lapide ad hunc locum, . quærentes ', a Principe, a Clerico Sæculari, a Parocho, vel
cur mandatum dile&tionis a Chrifto novum dica ab aliquo Dei Servo conjugato, præftari neuti
tur. Hæc eadem repetuntur apud eumdem Jo quam potuerunt a Serva Dei Moniali intra Clau
annem in Euang. cap. 15. v. 12. Hoc eft præceptum ftra, vel ab aliquo Servo Dei Regulari, qui pen
meum, ut diligatis invicem, ficut dilexi vor: quod det a nutu Superioris . * -

argumentum, idem Apoftolus profequitur in fua 32 Heroicum Charitatis exemplum in Proxi

prima epiſtola Canonica cap. 4. v. 7. Chariſſimi, mùm ex operibus Mifericordiae corporalibus de
diligamus nos invicem, quia Charitar ex IDeo eft. fumptum habetur in orat. zo. S. Gregorii Nazian
Et omnis , qui diligit , ex Deo natur efl , & cogno zeni de S. Bafilio Magno, tom. 1. oper. Ibi enim ,
fcit Deum. Qui non diligit , non movit Deum, quo poftquam defcripfit civitatem Cæfarienfem fame ,
miam Deur charita , ef?. In hoc apparuit Charitas rerumque omnium penuria miferrime laboran- -
Dei in nobis, quoniam Filium fuum unigenitum mi tem , & divitum in hac miferia crudelitatem, hæc
fit Deus in mundum , ut vivamus per eum . In boc habet pag. 341. Apertis enim per orationem fuam
eft Charitas , non quaß mos dilexerimur Deum , fed & coboriationes fuas locupletum horreir, facit ,
quoniam ipfe prior dilexit nor, ô mifit Filium quod eß in Scriptura , cibum efurientibus frangit ,
fuum propitiationem pro peccatis noßrir. Cariffimi, panibufque pauperes faturat, alitque eor in fame ,
J%/%c Deus dilexit nor, ô nos debemus alterutrum Atque efurienter anima r implct bonir. Quo tam dem
diligere. modo? Neque enim boc ad laudir cumulum parvi
| ነፖ7O ←
 L I B. III. C A P. XXIII. 157
momenti ef?. Nam, cum eos , quor fames vulnerat, prodigum judicarent ; præfertim quodam tempore ,
in unum coegiffet , nonnullos etiam Jpiritum ægre dum fames valida Aquitaniæ fine , vehementer affj.
trabentes , viror , feminas , pueros , fenes , miferabi geret , ac plurima* Galliarum provincia * peffilenter
lem omnem ætatem , omnia ciborum genera, quibu* 4r#aret , exbaufis jam in pauperum ufus erarii, ,
fames depelli folet , corrogamr , atque ollas legumi ô horret , quorumcumque proventuum, non mediocri.
num , falfique no/tratis obfonii , Ó ad levandam ter profligatis, mox etiam plurima facrarii vafa con
pauperum famem accommodati plenas proponens , ac fregit, inſignia eccleſiae ornamenta diſtraxit, corone
Ideinde Cbrifti , qui linteo præcinéfur Difcipulorum quoque , quam fibi Imperator Henricus ob fui memo
pede, abiuere minime grave ducebat , minißerium riam deftinaverat, non pepercit. Ut igitur tam acer.
ámitamr , ßmulque puerorum , ßve confervorum fuo bæ famis , in quibus valuit, temperaret inopiam, quid.
*rum ad eam rem opera utens , pauperum corpora quid hinc inde corradere potuit facaltatum, in fubften
ὸ anima , curabat , honorem nempe cum neceffaria ' tationes, & alimenta contradidit egenorum D.Thomas
alimento conne&enr , atque ipforum calamitatem u de Villanova conc. 2. de S. Martino Pontefice o con
trinque lenienr. Talis erat novus noffer Procura feffore pag. 548. Pietatis igitur, qua excelluit Di
tor , & fecundus Jofepb : immo etiam aliquid am vu* Martinus , illud eft tefiimonium, quod, praeter
plius babemur , quod dicamus. Ille enim ex fame omnes reditus Epifcopatus in boc folo confumptor,
quaeffum captat , ac per benignitatem Aegyptum emit, dimidiatum pallium cathecumenus dedit pauperi, &
ubertatis tempus ad fami , tempus difponem r δ ad. pallium integrum quod jam Epifcopus tribuut, gra
miniftrans , atque aliorum fomniis ad eam rem or tiffima Deo acceptiffimaque obfequia ufque adeo , ut
di natur. Hic autem gratis benignur erat , neque in in prima eleemofyna Cbrißus cum, Angelis apparens
boc tribuendi frumenti auxilio lucrum ullum capta ovanter circumftantibus diceret : Murtinus adbuc ca
bat , id unum fpeétanr, ut mifericordiam per mife tecbumenus bac me vefie contexit ; ® in fecunda ,
ricordiam ſibi compararet, ac per preſentem anno Angeli brachia ejus nuda pretiofiffimis manipulis au
ne largitionem futura bona confequeretur. Similia ro gemmifque contegerent, - * * ** * **

leguntur de S. Paula apud S. Hieronymum, de 33 Exempla heroicæ Charitatis in Proximum

S. Odilone apud S, Petrum Damiani, de S. Mar £x operibus Mifericordiæ fpiritualibus defumpta
tino Pontifice apud S. Thomam de Villanova. facile hauriri poffunt, ut a ceteris abftineamùs,
D. Hieronymus in epitapb. Paulæ matris ad Eu a fermone S. Fulgentii de S. Stepbano Protomar.
ftochium ( num. 5. col. 687. oper. tom. 1.): Qutd er tyre , tom. 9. Bibliot. PP. pag. 1o8. ubi obfervans,
go referam amplæ & nobilis domur , & quondam eum pro inimicis oraffe, & eorum crudelitatem
opulentiffimae omnes pænæ divitias in pauperer erg increpaffe , ait : Ipfa fanéta Charita , firmam fer.
gataj ? Quid in cunéfor clementuffimum animum, vavit in oratione patientiam , quæ rigtdam tenuit
&onitatem, etiam in eo*, quor numquam viderat , in correéfione cenfuram ; & ideo in oratione audiri
evagantem? Qui inopum mories r non illiar veftimen meruit lenita * , quia fine Cbaritate non fuit in cor
ti , obvolutus eff ? guir clinicorum non ejus facul reptione feveritas : ac per hoc , five orando , five
tatibus fußentatur eji ? Quor curiofiffime tota Urbe corripiendo , Cbaritatem Beatur Stephanus referva
perquirenr, damnum putabat, ß quifquam debilis & vit , quia utrobtque falutem errantivm cogitavie
efurienr cubo fuftentaretur alterius. Spoliabat filior, δ , judicio fanéie orationis oßendit, increpationem
& inter objurgantes Propinquor, majorem fe , einbe illam non fu'ffe odii, fed amoris . Hoc autem faciem,
•reditatem, Cbrißi mifericordiam, dimittere loqueba £ prafentibus Cbaritatem Beatur Martyr exìibuit,
zur. Et poft multa num. 15. col. 7oo.: Liberalitas & mtu!* nimir exemplum poßeris reliquit : demonfira.
fola excedebat modum. Et ufura , tribuent verjuram vit enim geminam Eccle/?artici difpenfatorit induflriam,
g*e?** f<£::; f::i:;ai , ut nulli ßipem rogántium ut ad corrigendum cujuslibet peccantis errorem ® non
denegaret. Fateor errorem meum :' eum in largiendo defit in ore correptio, ô ad Deum pro eo fupplex
effet profußor , arguebam tllud proferens de Apoftolo, effundatur oratio ; ut qui malum fecit, per increpa
Non, ut alius fit refrigerium , vobis autem tri t tonem de mali r confundatur, è per ora
bulatio &c. multaqve hujufcemodi , * quæ illa mira tionem apud Deum adjuvetur, ac fic ipfa Charitar
verecundia & fermone parciffimo diffolvebat , teßem ô in ore jußitiam fonet , ut errantem corrigat ,
invocans Deum, fe pro alluur nomine cunéia facere, & in corde patientiam fervet , ut pro errante ora
ὸ boc habere voti, ut mendicamr ipfa moreretur , tionem puro affe8u dilectronis effandat . Extant fer
ut unum nummum filiæ non dimitteret , & in fune mones S. Petri Damiani, afius de S. Fideli Mar.
re fuo aliena ßndone unvolveretur. Ad extremum tyre , qui dum in fæculari militia verfaretur, non
inferebat : Ego, fi petiero , multor inveniam , gui nullos ex commilitonibus ad Chriftianam Fidem
mihi tribuant . Ifte mendicanr, /, a me non ac convertebat; ait enim : (pag. 277. tom. 1. oper.):
ceperit , quæ ei poffum , etiam de alieno , tribue AMilitaribus quidem caftris intererat, fed caelef?t , mi
re, ô mortuus fuerit , a quo ' ejus anima require litie ßgna gerebat. Aramatorum denique videbatur cu
zur ? Ego cautiorem in re familiar eſſe eupiebam: neir admfceri, fed pro celefttbus caftris fociare fbi
fed illa ardentior Fide toto Salvatori animo jun aliene profeffìonis militer fatagebat. Quibus nimirum
gebatur, ô pauperem Dominum pauper fpiritu fe non terrena militiae baltheum, non temporalis ſtipendii
quebatur, reddens ei , quod acceperat , pauper pro donativum, fed celeftis promittebat Curie municipium;
ipfo effeéta. Denique confecuta efl quod optabat , & alius de SS. Donato, & Hilariano, ubi poftquam re
in grandi ære alieno filiam dereliquit , quod bucuf tulit. Donatum fuiffe a fuis parentibus Gentili
que debens, non fuus viribus, fed Chrift fe confidit -bus abje&um , inquit pag. 235. Sed poßmodum eos
mifericordia reddituram . Et infra num. 3. col. 717. & ad Fidel Chriſtiane Sacramenta perduxit, Ö inſu
Quid hac virtute mirabilius , feminam nobiliffimae ' per ad Martyrium fibi congrua ordinatione præmißt.
famuliæ magnis quondam opibur tanta Fide omnia Unde clara, fie inter Brator Martyre, jure cenfendus
dilargitam , ut ad egeftatem pene ultimam perveni efi , qui filiuf fimul, & pater eft Martyrum. Filius
ret ? S. Petrus Damiani in vita S Odilonis pag. utique per naturam ; pater per collatæ Fidei gratiam:
328. In erogandis præterea eleemofynis ita largur alius denique de S. Vitale Martyre (ordine fecun
erat , ut nonnulli , dum eum omnia difpergentem ß. dus) ubi , poftquam Urficinum in tormentis titu.
ne cunctatione conſpicerent, non diſpenſatorem , ſed bantem, ne a Fide deficeret, hortationibus ab eo
COI1
 158 DE SERV. DE1 BEAT1F. ET BEAT. C. ÆNONIZ.
confortatum & munitum narravit, hæc habet pag. 26. Quid enim prodeft homini , ß mundum univer.
187. O quam efficax: ô viva vox de ejus ore tunc fum lucretur, anime vero fue detrimentum patiatur,
prodiit ! §}uam fervida Charitatis flamma de vapo aut quam dabit homo commutationem pro anima fua ?
rato ejus pe&#ore æftuavit ! Noli , noli ( inquit ) Ur fic & Proximorum falutem procurare tenetur.
fícine Medice , qui alios curare confuevifti , te ipfum Heroicæ autem Charitatis figna & effe&us erunt
aeternæ mortis jaculo vulnerare. Nec in auditori r eor ea ipfa præftare, cum occafio fe offert, prom
frigida defcendere potuit, que per exhortationis ver. pte, facile, expedite, jucunde, non ſemeſ, nec
ba ex ipfo Spiritus San&it igne proceffit . S. Am bis , fed frequenter , & potiffimum, fi opera, quæ
brofius five alius Au&tor ferm. 53. in Natali SS. fiunt, ardua fint ; ita ut ex omnibus fimül conjún-,
Apoftolorum Petri , & Pauli num, 4. ( appendic. tom. &tis deprehendatur, fic operantem communem o
2. oper. col. 464.) exponit illud A&orum , efu perandi modum proborum hominum excedere ;
rienti videlicet Petro poft orationem circam bo uti late profequuntur allegati Auétores, Cardinalis
ram nonam vas quoddam uti linteum magnum de Laura a loc. cit, art. 12. & Maderna ar. 6.
de coelo demiffum apparuiffe , & vocem fuiffe au 35 Confue verunt Rota: Auditores in fuis re
ditam fic dicentem: Surge, Petre, occide , Ör man lationibus Charitatis erga Proximum a&us fepa
duca ; & hinc : occafione defumpta , ardentem fpi rare, fpiritales videlicet a tempporalibus. In re
ritalem Petri Charitatem fequentibus verbis pro. latione itaque caufae S. Terefiæ tit. de immenfa
{equitur: Mirandum, cur Sanéium virum pofi ora Charitate erga Proximor, obfervarunt primo im
tionem fames fequatur , cum foleat fame 1 oratione menfum defiderium falutis Proximorum, quos illa
depelli. Sed puro, Petrum poft orationem non cibum Deo confiliare , & Hæreticos maxime ad ipfum
efuriffe bominum, fed falutem , nec inedia vexatum convertere optavit ; fecundo, propagationem refor
effe. corpori r , fed inopia credentium laboraffe . Cum matæ Religionis Carmelitarum , ut Religioforum
enim Judaicus populus perfidu , & ingratur, illo Præ. labores, poenitentiæ; & continuæ orationes a Deo
dicante, Chrifto non crederet , famem quodammodo falutem animarum pereuntium impetrarent, ter
Petrus fui officii fuftinebat .... Efurienti illi , boc tio, converfionem nonnullarum perfonarum nobi
efi cogitanti in cordis fui fublimiori loco pro falute lium , quæ nefarie vivebant ; quarto, fummum ,
Judaici populi offertur va , diverforum generum ani quo torquebatur, moerorem, cum aliquis egre
malibus plenum, velut Divinitate dicente illi : Tu gius prædicator verbi Dei , & {alutis animarum
in Judæor folor. efuri1 , ecce famem Fidei tuæ cun operarius ex hac vita decedebat , quem moero
& arum Gentuum, diverfitate reficio . Nam utique per rem exhibuit potiffimum in morte S. Pii V. &
diverfa animalia colleéta in uno vafculo diverfarum viri illius Apoftolici Joannis A vilae ; quinto, fin
çjentium congregatio in una Ecclefia demonjîratur. gularem inimicorum dilectionem, 8 ſuorum per
Htem S. Gregorius Nazianzenus in cit. orat. in fecutorum , cum eorum defeétus , quantum pote
gaudem S. Bafilii Magni poft defcriptos errores, qui rat , excufaret, & de eis quemquam obloqui non
bus populus inquinabatur, narrat pag. 346. eum permitteret, pro eis a Deo veniam poftularet,
non modo fervidas ad Deum fudiffe preces, fed et & inceffanter pro iifdem oraret . In relatione S.
iam errantes, qui præfentes erant fevere corri. Mariæ Magdalenæ de Pazzis tit. de Cbarit. in
puiffe , abfentes fcriptis confutaffe , & omnibus Proximum , quoad fpiritalia narrarunt, eam non
3mnia fa&um , ut , omnes Chrifto lucrifaceret : dum duodecimum annum egreffam , nec adh uc
Eo, quidem , qui manus conferre auß fuerant , ar ingreſſam monaſterium conſueviſſe rudes puel
Amir linguæ comminus contundens ; eof, autem , qui lulas Chriftiana documenta docere, & domi fin
procul ab eo diffiti erant , Jagitti ex atramento con guiis diebus, feftis rufticana turba congregata ,
fe&ii , feriens, &c. Deinde , quoniam imperfe£fa res Orationem Dominicam, Saiutationem , Ange
left astio ſermone deſtituta, 5 ſermo ab actione re licam , & Apoftolorum Symbolum illi expone.
motus , idcirco aétionis fubßdium fermoni adjunge , re ; in ipfa autem adolefcentia, dum inter Mo
bat, alios videlicet adiens , ad alior legationem mit niales Equitum S. Joannis , morabatur , ægras
tens, alias accerſen; , admonent, arguenº increPanſ, inviſere ſolitan fuiſſe, ad Sacramentorum fre
minis infe&tam* , probris inceJem *, pro gentibus , pro quentiam hortari, & facra le&tione reficere, tum
urbibus, pro /ìngulis etiam hominibus certamen fu affidue Deo commendare animas Peccatorum ,
fcipiens , omne falutir genus excogitans , undecumque & Infidelium, affinium fervos, cognatarum fa
medicinam morbo adhibens. . . . * * mulas quacumque occafione ad fe accedentes fa
… 34. Alia plura, facile colligi poffent : fed ad pra Jutaribus documentis inſtruere; & cum gemini
3zim caufarum Beatificationis & Canonizationis nocentes furcarum poenam eſſent ſubituri, nec
ut, redeamus, communis Charitatis erga Proxi ad Deum converti vellent, fufis precibus a Deo
mum figna funt bona, temporalia ad aliorum fub impetraffe , ut, mutato confilio, veniam culpa
fidium erogare, propter eos corpus, fuum labori .rum expoſcerent, & pie in Domino morerentur
bus exponere , errantes corrigere , & ad. viam fa ita ut in ecftafi viderit alterum ex eis in Pur
lutis reducere, injurias acceptas condonare, fa gatorii flammas demiffum , & alterum fclicius
; lutem animarum - curare , & illis ea optare , quæ in Empyrei fedem translatum. In relatione S.
pro nobis optamus. Quocirca Mattb. 5. v. 7. le „Ignatii tit. de charut. ex proceffibus defumpferunt ,
gitur: Beati mifericordes , quoniam ipß mifericor eum , ubi ageretur de Dei honore, & animarum
diam confequentur ; & Matth. 18. -v. 15. Si autem falute , nullum recufafíe laborem , Proximos inter
peccaverit in te frater tuur , vade , & corripe eum ; fe diffidentes reconciliare conatum effe , curam
& in Pſalm. 14o. v. 5. Corripiet me juſtuſ in mi & folicitudinem habuiffe , ut rudes , & pue
fericordia, či increpabit me ; & Mattb. 5. v. 44. ri Chriftianam doétrinam difcernent ; omnes ,
Diligite inimicos veſtros, benefacite bis , qui ode : quos potuit , verbo & exemplo ad pœnitentiam
runt vor, Ö orate pro perfequentibur, ÖF calumni &. viam falutis ftuduiffe provocare; triginta an
antibus vos : cumque inter praecepta habeamus , norum cum eſſet , ut Proximos juvare poſſet,
Diliges Proximum tuum, ßcut te ipfum , quemad litteras didiciffe & ob defendendam Dei glo
modum homo tenetur falutem animæ fuæ ante riam , & Proximorum procurandam falutem
omnia procurare , juxta illud Mattb. cap, 16. v. graviter Barcinone flagellatum , & pæne ad
In QT
 L I B. III. C.A P. XXIII. I 59
mortem reda&am Deo benedixiffe, percufforibus ut inimicos diligamus, fui nepotis occiforibus ex
peperciffe, & pro illis oraffe. In relatione cau corde ignoviſle .
fæ S. Francifci Xaverii tit. de Charitate erga Pro 36 Noftrum hoc Opus in immenfum excre
ximum , ex A&tis hauferunt , eum toto vitæ fuæ fceret, fi fingulos arduos & heroicos a8us fpi
tempore pueris Chriftianæ Fidei elementa tradi ritalis erga Proximum Charitatis , qui in A&is
diffe, rudibus adultis Chriftianam Legem uberius San&orum occurrunt, commemorare vellemus,
explicaviffe , peccatores omni conatu ad officium five loquamur de a&tibus illis, qui narrantur in
revocaffe, Infidelibus, difcuffis errorum tenebris, bullis Canonizationum , five de aliis, qui expo
diem Euangelicæ prædicationis aperuiffe, teftibus nuntur in citatis relationibus Rotæ Auditorum,
allatis , qui de fingularibus a&ibus teftimonium five de ceteris, quos admirabundi legimus in pro
reddebant . In relatione S. Petri de Alcantara - ceffibus caufarum SS. Francifci Régis, Vincen
tit. de immenfa Charitate erga Deum , ô Proxi tii de Paulis, Camilli de Lellis , B. Hyacinthæ
mum, eum fuiffe indefeffum & eminentem Euan de Marefcottis , & Ven. Servi Dei Jofephi a
gelii prædicatorem ; & per plures annos in ejus Matre Dei , quorum omnium virtutes difcu(fæ
expoſitione deſiderio gloriae Dei, & converſionis & approbatæ fuerunt a fummis Pontificibus, dum
animarum fe exercuiffe ; tum pluries, & fere fem Promotoris Fidei munere fungebamur. Quocir
per pauperes ad portam monafterii pro eleemofyna ca, ut finem huic capiti imponamus, inter egre
accedentes non modo eleemoſynis refeciſſe, ſed do gia opera Charitatis in Proximum quoad corpo
ĉtrinam Chriſtianam docuiffe , illoſque famćtiffi ralia , continuæ vifitationes infirmorum , fervi
mis monitionibus , & confiliis aluiffe . Infignes tium hofpitalibus præftitum , morbi ex ea caufa
quoque S. Jacobi de Marchia & ferventes præ contra&i , non intermiffa ob eam rem ægrotorum
dicationes, & meretricum veras converfiones in cura, frequentes carcerum viſitationes, eleemo
re , de qua nunc agitur , ponderarunt Rotæ Au {ynæ pauperibus diftributæ non exigua, fed ma
ditores in caufæ relatione. In relationibus quo gna copia, fubtraétio rerum fibi neceffariarum ,
que SS. Philippi Nerii , & Cajetani plura refe ut fubfidium Proximo laboranti exhiberetur, ho
runtur de converfionibus peccatorum, laboribus fpitalium pro infirmis, colle&tis undique eleemo
exantlatis, & fufis precibus a Deo impetratis : fynis, collegiorum pro reëta juventutis educatio
& in relatione Servi Dei nunc Beati Hierony ne fundationes & inftitutiones , tanquam argu
mi Æmiliani mentio fit converfionis meretricum , menta & figna heroicae corporalis Charitatis in
& colle&ionis puerorum per vicos & plateas, qui Proximum , paffim leguntur in relationibus cau
bus non modo temporalia, ſed & ſpiritalia com ſarum S. Mariæ Magdalenæ de Pazzis, S. Fran
parabat. De hac ipfa puerorum colleétione men cifcæ Romanæ, SS. Petri de Alcantara, Pafcha
tio fit in relatione S. Ludovici Bertrandi , in lis de Baylon, Andreæ A vellini , Felicis a Can.
qua etiam additur eum fingultibus, & lacrymis, talicio , Philippi Nerii, Cajetani, Joannis de Deo,
& verberibus fanguine redundantibus , quæ fuo Ludovici Bertrandi , Ifidori , Ignatii , Xaverii ,
corpori inflixit , mulierem libidinis coeno inqui Aloyſii Gonzaga: , Franciſci Borgiae , B. Hero
natam ad bonam frugem revocaviffe : & in rela nymi Æmiliani , & Servorum Dei Nicolai Fà,
tione caufæ S. Andreæ Avellini , eum ab Archie &tor, Juliani a Sanáto Auguftino , prætermífiis
pifcopo Neapolitano ele&um , ut reformationi aliis, quæ habentur in relationibus Caroli Bor
cujufdam monafterii Monialium operam praefta romaei, Thomæ de Villanova , & in Astis SS.
ret, ab incepto opere non deftitiffe, licet in fa Francifci Salefii , & Alfonfi Mogrobefii, de qui.
cie vulnus a viro nequam ea de caufa accepe bus agetur , cum de virtutibus ftatui Epifcopo.
rit; & memorem vocis Dominicæ præcipientis , rum congruentibus fermo inftituetur.

C AP U T V I G E S I M U M Q U A R T U M.

De virtutibus Cardinalibus, feu moralibus, Prudentia , Juftitia, Fortitudine,

Temperantia , & earum annexis, & de beroicitate
\ uniufcujufque ex ipfs.
Uemadmodum in capite pre teft , caditque fub ele&tionem & liberum arbitrium.
cedenti, cum ageremus de Prudentia alia eft carnis, alia fpiritus. Quocirca
virtutibus Theologicis, evi in epift. ad Rom. 8. legitur v. 5. Prudentia carnir
tandæ confufionis gratia, mors eft ; Prudentia autem fpiritur vitâ, ô pax ,
fingillatim de unaquaque quoniam fapientia carnis inimica eft Deo, Legi enim
egimus virtute , ita hoc Dei non efi fubjeéfa : quorum verborum fenfus jux
ipfum fieri debere cenfe ta Eftium in comment. loc. cit. e(t hic : Sapere ,
mus in capite præfenti , curare, providere ea , quæ carmis funt, mortem af
in quo de virtutibus Car fert , mortem meretur , utique æternam Ö'c. Sape
dinalibus , ſeu moralibus re, & curare ea , quæ fant Spiritus San&i concu
fermo inftituetur : quocica fit pifcentis adverfur carnem , parit nobis vitam æter
mam . S. Auguftinus lib. 1. contra Gaudentium cap.
§. I. 5. advertit , malos aliquando in facris Litteris
dici prudentes , fed nunquam innocentes . De
De virtute Pradentiae , ò' ejus partibus , ò' de ejuf. utraque Prudentia fpiritus, & carnis S. Bafilius
dem virtutis heroicitate . homil. 1 1. variorum argumentorum in principium Pro
verbiorum fic ait : Una ef? Prudentia proprii com
I Rudentia definitur Rečia ratio agibilium : & modi cuftor, ô alieni doli obfervatrix , qualem fer
ejus obje&tum eft id omne, quod agi po pens babet. Ille , ß quid periculi imminere viderit ,
C4s
 Ι 6ο DE SERV DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
caput fuper omnia eußodit. Ea videtur effe verfu bet , hoc medium eligi, ut virtutis alicujus ope
tia illa , quæ prona ef ad proprium commodum , ratio ad finem debitum dirigatur . Et quamvis
d5 ſimpliciores defraudandos ; quali Prudentia fuit prædi&i tres a&us fpe&tent ad virtutem Pruden
ille feculi prudens , & injußitiæ aeconomus apud Euan tiæ , a&us tamen Imperii proprie eft elicitus ab
gelium . Vera autem Prudentia eorum , que agenda habitu Prudentiæ, uti fufe explicat D. Thomas
funt, ô non agenda, cognitio efi ; quam ß quis re 2. 2. queſt.47. art.8.
&fe fe&fatus fuerit , nunquam ab officio , virtuteque 4 Ex partibus Prudentiæ aliæ funt integrales,
diſcedet. S. Thomas 2. 2. quaeft. 47. art. 13. tri aliæ potentiales , aliae fubje&ivæ, ut eas Scholæ
plicem Prudentiam diftinguit , & primam effe di vocant. Integrales, feu quafi integrales funt Me
她
cit quamdam Prudentiam falfam , vel per fimi moria , quæ eft præteritorum cognitio; Intelligen
litudinem di&am : cum enim prudens fit, qui be tia, quæ eft cognitio præfentium ; Docilita r , quæ
ne difponit ea quæ funt agenda, propter aliquem eft cognitio per alterius eruditionem : Solertia ,
bonum finem , ille , qui propter malum finem quæ eft cognitio per propriam inventionem ; Ra
aliqua difponit , quæ funt illi fini congruentia , t1o , quae eft cognitio parta per illationem unius
falfam habet Prudentiam. Secundam Prudentiam ex alio ; Providentia , quæ eft ordinatio aptorum
ait effe veram ; invenit enim vias accommodatas mediorum ad finem debitum; Circumfpeéîio, quæ
ad finem vere bonum : fed imperfe&ta e{l , aut eft animadverfio circumftantiarum negotii ; C au
quia illud bonum , quod accipit pro fine , non tio , quæ eft machinatio quædam adverfus ea ,
e{t communis finis totius humanæ vitæ , fed ali quæ obftare & impedire poffunt in producendo 此
cujus fpecialis negotii , aut quia deficit in prin aliquem virtutis a&um. Legi poteft D. Thormas
cipali a&u Prudentiæ, cum ea præditus bene ju 2. 2. quæft. 48. art. unic. -

dicet etiam de his , quæ pertinent ad totam vi 5 Partes poteftativae, five potentiales {unt qua
tam , fed non efficaciter præcipiat . Tertiam de fi quædam inftrumenta , per quæ a&us Pruden
nique ait Prudentiam veram & perfe&tam effe , tia perficiuntur, & funt Eubulia , cujus a&us eft
quæ ad bonum finem totius vitae reétis confiliis bene confulere ; Synefia , cujus a&tus eft judicare
dirigit , judicat , & praecipit : primamque Pruden fecundum leges communes; Gnome , cujus a&tus
tiam in folis peccatoribus reperiri , fecundam , et judicare ex altioribus principiis praeter com
quæ eft imperfe&ta propter finem particularem , munes leges fecundum rationem naturalem, prout
effe commwnem bonis & malis , & tertiam in cafus & circumflantiae expofcunt : de quibus fae
folis juftis reperiri. Hanc eamdem do&rinam la pe citatus D. Thomas 2. 2. queſt. 51. art. 1. Ở
te proſequuntur Rotae Auditores in relatione cau tribur feqq. -

fæ S. Lüdovici Bertrandi tit. de Prudentia, & in 6 Partes denique, quæ virtuti Prudentiæ fub
relationibus cauſarum S. Petri de Alcantara, & jiciuntur, funt quatuor ; Monaftica, quæ verfatur
S. Terefiaº, utrobique art. 7. & de vera Pruden circa bonum proprium ; OEconomica , quæ ver
tia dicitur Proverb. cap. 4. v. 5. Poffide Sapientiam , fatur circa bonum domus, vel familiae ; Politica,
poffide Prudentiam: ne oblivifcaris , neque declines quæ refpicit bonum civitatis, feu reipublicæ, aut
a verbis orir mei. Ne dimittar eam , & cuftodiet regni ; & Militaris , quæ dirigit in rebus belli
te ; dilige eam , & confervabit te. Principium Sa cis multitudinem ad tempus colle&am in ordine
pientiae poffide Sapientiam , in omni poffeffione tua ad patriam ab hoftibus tuendam , & eorum im
acquire Prudentiam. Arripe illam, & exaltabit te: petus repellendos , juxta D. Thomam 2. 2. qu.
glorificaberi, ab ea , cum eam fueris amplexatur . 5o. art. 1. & feqq. cui adhaeferunt Rotæ Audito
Dabit capiti tuo augmenta gratiarum , & corona in res in relatione caufæ S. Pii V. tit. de Prudentia ,
clita proteget te . impreſſa in tomo ultimo, & poſthumo annalium
z Prudentia hæc poftrema, de qua folum loqui Bzovii , & in relatione caufæ San&i Thomæ de
mur, norma eft virtutum omnium moralium, jux Villanova poſt Contelor. de Canoniz. SS. pag.552.
ta D. Thomam 2. 2. qu. 166. art. 2. ad primum , 7 Agentes de Canonizatione Sanctorum ,
& Theologicarum quoque virtutum eft regula , fignanter de heroicitate Prudentiæ cohærenter ad
& adminiftra exercitationis earum , ut late often ea , quæ , cum de heroicitate in genere ageba
dit Bernardinus Roſignolius Theologus Societa tur, dićta ſunt, docent , aćtus Prudentiae Chri
ſtianae communis eſſe conſultare , judicare , &
tis Jefu in trači. de aëtionibus virtutis lib. 2. cap.
2. & feqq. ubi cap. 5. pag. 244. hæc ad rem fcri præcipere de mediis in ordine ad finem fuperna
bit : Prudentiæ funt aéfione ; aliarum virtutum om turalem , & a&us Prudentiæ Chriftianæ heroicae
mium : neque enim eft Prudentia Cbrißiana perfeéfa , effe eofdem a&us exercere in ordine ad eumdem
/3 deßnt aliæ virtute * , immo ß vel aliarum defit finem , fed in rebus arduis , & facile , & expe
una . Ut ergo virtutum ßngularum quaß nota eft & dite, & jucunde : Cardinalis de Lauraea in 3. lib.
inſigne Prudentia, ſe viciſſim aitioner virtutum ſin fent. tom. 12. difp. 32. ar. 13. num. 386. Maderna
gularum tefle , & nuntiae funt Prudentiæ &c. quam Theolog. tom. 2. tr. 6, qu. 3. ar. 7, num. 7. Com
etiam ob caufam memfuram Prudentiæ collocat San munior quoque eft eorumdem fententia , prædi
&fu, Gregoriu* in aéfionibur aliarum virtutum, quia &am facilitatem, promptitudinem , & jucundita
mimurum , quanta ea fit , ex harum momentis intel tem ab habitu Prudentiæ , & a dono Spiritus
ligitur. San&i, quod dicitur Conßlii donum , caufam ha
3 A&us Prudentia: tres funt, Confultatio, Ju bere : in Divinis quippe Scripturis nomine Com
dicium & Imperium : perquirere enim media ac filii non folum ipfa confultatio fignificatur, fed
commodata ad confequendum finem formalem etiam judicium , & imperium ; unde Apoftolus
cujuslibet virtutis per medium accommodatum de Deo loquens ait epift. 1. ad Ephef. cap. I. v. 1 I.
ad hunc, vel illum finem fpe&tat ad Prudentiam Secundum confilium voluntatis fuæ : quod ad rem
per actum Confultationis · Confultationem fequi late exponunt Rofignolius de aéfion. virtutum lib.
tur Judicium: ftatim enim ac intelleétus ponde 2. cap. 1. pag. 179. Cardinalis de Lauraca in al
ravit rationes utriufque partis de hoc , vel illo legat. difp. 32. art. 3. Ş. unic. num. 381. 5 num. 383.
medio eligendo, ftatim decernit , tale medium Matthæucc. in praéfica Tbeologo.Canon. tit. 2. cap.
effe eligendum . Demum per aëtum Imperii ju 3. §. 1. num. 28. Demum concludunt, non effe
1I]
 L 1 B. III. C .A P. X X I V. I6r
in unaquaque cauſa cujuſcumque Dei Servi in orfim bellum inferret, & interitum moliretur ;
quirendum de fingulis partibus fubje&ivis Pru quod & feliciter præftitum eft , ita ut, uno pro
dentiae , fed de ea, aut de illis tantum , in qui ftrato & penitus deje&o, aliud in aciem provo
bus Dei Servus juxta vitæ tenorem potuit fe caverit , & , adverfæ virtutis exercitiis oppugna
exercere: Scacchus de not. & fign. fanéfit. fe&#.4. tione inftruéta , non prius deftiterit, quam, ex
cap. 1. pag. 234. S. Prudentia. pugnato vitio, virtus in animo fedem conftitue
8 Apud Cardinalem de Lauræa loc. cit. difp. rit, & ad reliqua pari pugna, vi&toriæque curfu
32. art. 13. colle&a habentur exempla, tum Mo perrexerit. Item in relatione cauſa S. Joannis de
nafticae, tum Oeconomicæ , tum Politicæ Pru Deo eod. tit. Prudentiam heroicam defumpferunt
dentiae. ldem Au&or loc. cit. n. 4o5. bene ani tum ex ceteris virtutibus, quibus excelluit, tum
madvertit , etiam juxta ea, quæ in fuperioribus ex eo, quod ita fuæ vitae modum difpofuit, ut
di&a funt, omnium aliarum virtutum heroica omnia removerit obftacula, quæ ipfum in via
rum actus ab heroica dirigi Prudentia, & ſic he Domini vel præpeditum, vel fegniorem reddere
roicæ Prudentiæ adftipulari, quæcumque de he potuiffent , Ad rem profequitur Matthæuccius
roicitate aliarum trium virtutum moralium Ju cit. oper. tit. 2. cap. 3. §. 1. num. 23. Hinc im
ftitiæ, Fortitudinis, & Temperantiæ dicentur . regimine fui Heros in monaßica Prudentia efl cen
IDe Prudentia S. Adelardi Abbatis Corbejenfis fendus , qui eam fenfibiliter demonftrat in modera
haec habentur in ejus vita fcripta a S. Pafchafio tione utriufque appetitus , fenfuali * , & rationi r ,
Ratberto apud Bollandum ad diem 2. Januarii in contemptu terrenorum, dirigens , quidquid cogi.
cap. 5. num. 16. pag. 99. Porro Prudentia tanta tat , operatur , & agit, in finem fupernaturalem .
illi inerat , ut fons confilii ex ejus animo manare Si ex exemplo vitae, humilitate , devotione , cete
videretur. Cernebat enim ßmul præterita , præfen riſque virtutum funčiionibus in admirationem eque,
tia , & futura , ut de ßnguli r prævideret , quid agen ac fui æftimationem & cultum viros etiam fapien
dum , quidve fequendum Dei conßlio monßraretur . ter ö probos rapiat öc. Si a/periora ö duriora
S. Gregorius Nazianzenus orat. 2o. de laudib. S. confilia , ac extraordinarias fupererogationir fun
Bafilii fic ejus Prudentiam commendat (pag.332. &fione r, ut potiffima media ad finem habendum , fu
tom. 1. oper. ) : Quis Prudentia perinde canus erat peraddat exaétiffime præceptorum obfervationi Ö'c.
etiam ante canitiem ? Quandoquidem hac re feneéfu vel ßmilia exhibeat , quæ a communiter prudenti
rem Salomon quoque definivit. Quis vel fenibus , bus praeſtari non ſolent.
«vel juvenibus æque venerabilir, non de noftræ tan 9 In iifdem Canonizationum A&tis Oecono
tum memoriae viris loquor , fed de ii r etiam , qui micæ pariter Prudentiæ non defunt exempla , &
longo ante tempore vixerunt ? Quis doéìrina propter fignanter in relationibus caufarun, SS. Jacobi de
more , minus, eguit ? Quis tamen uberiorem do&fri Marchia, Cajetani , Ignatii, Terefiæ , Philippi
nam cum moribur conjunxit ? Heroicam S. Pauli Nerii, & Maria Magdalena de Pazzis titul. de
IPrudentiam laudibus extollit S. Joannes Chry Prudentia, aut quia Ordines Regulares funda
foftomus bomil. 4. in cap. 1. epift. ad Romanor runt ; aut quia Regularibus fibi fubje&is ita præ
pag. 455. tom. 9. oper. Cum enim Apoftolus , fuerunt, ut eos ad viam falutis fa&is & exem
eos docendo , increparet de paffionibus ignomi plis reduxerint; aut quia falubria confilia præ
niæ . Chryfoftomus Prudentiam admirans ait : ftiterunt , quorum ope peccatores ad Deum con
Hic vero admiratione digna eft Pauli Prudentia : verfi funt, vel boni mirabiles progreffus in Chri
quo paéîo cum in rer duar contraria r incideret , ftianarum virtutum exercitio fecerünt ; quermad
utramque cum omni accuratione perfecerit. Volebat modum in citatis relationibus legi poteft. In re
enim & cafle loqui , ô mordere auditorem: hæc au latione quippe caufæ S. Ignatii affertur. teftimo
tem ambo facere non licebat , fed alterum alteri of nium fummi Pontificis Gregorii XIII. qui in
ficiebat. Si enim cafte loquarir , non poterir per bulla confirmationi r Inftituti Societatis Jefu ait ,
ftringere auditorem ; fin velis vehementer inceffere , Beatum Patrem Ignatium ad finem, quem fibi
rem , quam dicis nude , & clare proferre cogeri r . præfcripferat , defenfionis & propagationis Ca
Verum prudent illa , & fanéta anima utrumque po tholica religionis, animarumque profectus con
tuit cum accuratione facere , in naturæ momine Ö* yenientia media , Spiritu San&o cooperante, ac
accufatione augen r , & quaß involucro quodam illo commodaviffe. In relatione caufæ S.Tereſiæ ha
utenr, ut cafur effet loquendi modur. Deinde poft. betur, eam fuavi Prudentia & dexteritate ma
quam mulierer primum perftrinxerat , ad viror pro gnum opus , reformationis Ordinis B. Mariæ: de
cedit. Plura alia in Operis decurfu heroicæ Pru Monte Carmelo aggreffam effe ; prævidiffe, mul
dentiæ exempla proferentur, & nonnulla tantum -tos futuros effe adverfarios ; omnia Dæmonis
in præfenti defumentur ab A&tis Canonizatio impedimenta fuperaffe ; opus in Domino perfe
num. In eis itaque monafticæ heroicæ Pruden ciffe; leges , & Con{titutiones fanxiffe , cum tali
tiæ non defunt exempla. In relatione quippe cau temperatione fuavitatis, & aufteritatis, ut in eis
fæ S. Ifidori Agricolæ tit. de quatuor virtutibur condendis certo credi poffit Divino lumine fuiffe il
Cardinalibus , & fignanter de Prudentia Rotæ Au luftratam ; & demum, præcipiendo, & hortando,
ditores obfervarunt , electo per eum agricultoris eis mirifice ufam fuiffe in regendis monafteriis
officio honefto & laboriofo, ut fe & familiam Monialium , & Fratrum . In relatione caufæ S.
{uam alere poffet, fic horas diei diftribuiffe , ut Philippi Nerii narratur , eum prudentiffimum
primas matutinas Miffae audiendæ, vifitandis ec fuiffe in præftandis confiliis fpiritualibus ; fummos
clefiis , ferventiffimæ orationi , colendoque Deo, ipfos Pontifices Gregor. XIII. Gregor. XV. & Cle
applicaret , & reliquum diei tempus culturæ de mentem VIII. multos S. R. E. Cardinales, &
fignaret. In relatione caufae Servi Dei ( nunc Aulæ Romanæ Prælatos, ceterofque faluberri
Eeati ) Æmiliani eod. tit. de Prudentia, retnle ma & fan&tiffima ab eo in rebus arduis , & feli
runt, eum , ut fe liberaret a coeno vitiorum , cia confilia recepiffe. Demum ~in relatione cau
quo erat obrutus, fic rem aggreffum effe, ut fæ S. Mariæ Magdalenæ de Pazzis dicitur, aptif.
non omnia fimul jufto prælio adoriretur, fed fìma remedia fubminiftraffe , ut -vitia abjiceren
quafi fingulorum viribus divifione imminutis fe tur , & virtuti ampliffimus ೯೫
aperiretur , &
ad
ILìb. III.
 162 DE SERV DEI BEATIF, ET BEAT. CANONIz.
ad folidam animæ quietem fæpe adolefcentulas rum acceptione. Tertium eft, fi quis femper
revocaffe tentationibus obnoxias, quas Confeffa eodem modo fe gerat in quocumque loco : tam
rii ejus direétioni fubjiciebant. Exodi enim 28, publico, quam privato. Quartum Simplicitatis
v, 3. legitur: Et loqueri r cun&fi r fapientibur cor indicium oritur ex affidua hilaritate & alacrita
de , quos replevi fpiritu Prudentiae , ut faciant ve te vultus, quæ originem habet ab alacritate con
fief Aaron, in #ಛಿ। miniſtret mihi : fcientiæ : Tranquilla eft ( confcientia ) quia om
fuper quo tcxtu Gloffa hæc habet: Qui hanc ve nibus eft dulcis , & mulli gravit , uten , amico ad
ßem compofuerunt , quia primi virtutibus ftudue gratiam , inimico ad patientiam , cunéfis ad bene
runt , Ö aliis exempJa præbuerunt. Ad rem fub volentiam , & quibus poteft, ad beneficentiam , ut
jicit Matthæuccius loc. cit. num. 25. In regimine inquit Hugo lib. 3. de anima cap. 9. tom. 2. oper.
familie aconomica Prudentia ( praeditus ) in gra & ad rem bene proſequitur Matta de Canoniz.
du heroico dicendus eft, qui in ejus dire&fione pro fine SS.. part. 2. cap. 16. num. 22. Ö' feqq. Nec omit
fupernaturali obtinendo fummopere floret, dome/ticos ti poteft inter Simplicitatis indicia, fi quis pec
omnes in timore Domini , & morum difciplina di catum , aut culpam commiffam non excufet ,
ligentiffime educat Ö'c. quem adeo urget & folicitat fed candide fateatur . Similitudine ericii utitur
zelus falutis eorumdem, ut nibil prætermittat , quo S. Gregorius ad rem , de qua nunc agitur , 3.
in Deum affidue dirigantur, Hec ſimiliaque prompte part. Paſtoral. ( cap. 1 1. col. 47 oper. tom. 2 )
δ' dele£fabiliter agere communer regula , excedit , ad illa verba I(aiæ, Ibi habuit foveam ericiur ,
altioremque modum operandi præfefert. fic enim ait : Ericui quippe nomine impuræ mentis
1o Exempla denique Prudentiæ politicæ pro. fefeque callide defendentis duplicitar defignatur, quia
ftant in relationibus caufarum SS.Pii V. Caroli videlicet ericius cum apprehenditur, ejus & caput cer
Borromæi, & Thomæ de Villanova, de quibus nitur, ό pedes videntur , Ö corpus omne confpici
alio in loco tra&tabitur. tur ; fed mox, ut apprehenfus fuerit , femetipfum
1 1 In Euangelio Matthæi Chriftus ait cap. in ſphæram colligit, pedes introrſus fubtrahit, ca
Jo. v. 16. Efiote ergo prudentes ßcut ferpenter , Ö* put abfcondit ,' ö intra tenentis manus totum ß
fimplice , ficut columbæ: & in epiftola ad Roma mul amittitur, quod totum ßmul ante videbatur .
nos cap. 16. v. 19. legitur: Sed volo, vor fapien Sic nimirum , fic impuræ menter funt , cum in fuir
tes eſſe in bono, Ö ſimplices in malo. De Simpli exceffibus comprehenduntur : caput enim ericii cernitur,
citate loquitur D. Thomas 2. 2. quæf, io9. art. 2. quia , quo initio ad culpam peccator accefferit , vi
ad quartum, ubi Simplicitatem hoc modo defcri detur : pedes ericti con/piciuntur, quia , quibus ve
bit : Simplicitat dicitur per oppoßtum duplicitati , fiigiis nequitta fit perpetrata , cognofcitur : Ö ta
qua fcilicet aliquis aliud habet in corde , & aliud men, addu&#1 r repente excufationibus , impura men r
oftendit exterius . De eadem, ut eft conjunéta introrfus pedes colligit, quia cunëta iniquitatis fuae
Prudentiae , fermonem habet S. Gregorius lib. 1o. veftigia abfcondit ; caput fubtrabit , quia miru , de
in Job (cap. 29. col. 36o oper. tom. 1.) ubi ait: fenfionibus nec inchoaJe fe malum aliquod ofiendit ;
At contra fapientia juftorum eft nil per oftenfionem � quaß fphæra in manu tenenti r remanet , quia
fingere , fenfum verbis aperire, vera , ut funt , di is , qui corripit, cunéia , quæ jam cognoverat , fu
ligere, falſa devitare, bona gratis exhibere, mala bito amittenf involutum intra confcientiam pecca
libentiur tolerare, quam facere, nullam injuri« ul. torem tenet , & qui totum jam deprehendendo vide
tionem quaerere, pro veritate contumeliam lucrum rat, tergiverfatione prave defen/ionir illufur totum
putare , Sed hæc juftorum fimplicita r deridetur : quia pariter ignorat. Foveam ergo habet ericius in re
ab hujus mundi Sapientibus puritatij virtus, fatuitar probis , quia malitiofe mentis duplicitas fefe intra
creditur. Et S. Joannes Chryfoftomus, po(tquam fe colligen r abfcondit in tenebris defenßoni r. De
( hom.7. in Aëła Apofłolorum p. 59. oper. † 9.) laudi mum, ne as fcribentibus de Canonizatione om
bus cxtulit Simplicitatem ; Quis enim non obßu nino recedamus, in relatione caufa S. Francitci
pefcat, quis non miretur viden r hominem moribus de Paula de Prudentia, & Simplicitate Jacobus
ßmplicem ? Aut quis non devinciatur bomini nihil Simoneta Rotæ Auditor, deinde Cardinalis fic
fubdolum habenti ? Subjicit: Etiam , inquies, fed loquitur : Prudentem vero debere effe bominem fic
Prudentia eft opur. Sed quid aliud ef? Simplicita r , uti ferpentem, & fimplicem ßcut columbam , docet
quam Prudentia ? Cum enim nibil mali fu/picarir , JDivina Verita , Matth. io. Serpenti y prudent1a ef?
nihil mali parere poter. Cum nihil fers molefle , diligenter cavere a ſupplantantium inſidiis, non vi ,
non poteris injuriarum recordari. Contumelia te qui ; non fraudi locum relinquere ; fed columbæ fimplici
affecit , non doluifti i obloquutur ef?, nihil paffu* e * ; ta , eft nemini injuriam inferre, nulli dolor, aut
invidit tibi, non egre tuliffi. Via quædam ef? ad infidia , parare. Sanéíi namque viri , quæcumque
pbilofophiam Simplicita r . Ad complementum érgo agunt, in confpe&u Dei agunt. Et in relatione caufae
perfectae Prudentiae Simplicitas neceſſaria eſſe vi S.Philippi Nerii tit. de Simplicitate, poftquam di
detur: vera autem cordis Simplicitas in hoc com-. &tum fuit , eum præditum fuiffe maxima Pruden
fiftit , ut , exclufa quacumque duplicitate , qtua tia , tranfitu faito ad timplicitatem refertur , ex
quis aliud in ore , aliud habet in corde, in om ejus ore puram femper veritatem abfque ulla
nibus & fingulis a&tibus nihil proprium quæra fi&ione, aut dolo auditam fuiffe , mendacia pror
tur , fed aut Dei gloria, aut Proximorum fa fus horruiffe, & mendaces, aut fe excuſantes a
Jus , aut utrumque , culpis commifis fevere arguifle, & fummopere
12 Primum autem Simplicitatis indicium eft , lætatum fuiffe, cum , fe ab aliquo ftultum repu
fi quis æquali modo fe præbeat omnibus, & co tari, intelligebat : quod ipfum fufe legitur in ejus
ram omnibus, juxta illud Prov. 1 o. v. 9. Qui prima vita Au&tore Antonio Gallonio apud Bol
ambulat fimpliciter , ambulat confidenter. Secun landianos ad duem 16. Maji cap. 19. num. 227.
dum eft , fi quis eadem promptitudine omnibus pag. 524. Ornavit Deus Philippum fumma Pruden
tam parvis, quam magnis , tam pauperibus, quam tia , quæ maxime rebur ad Dei gloriam agendis ,
divitibus, cum prodeffe poterit, per opera Cha atque conßliis dandis eminebat. Hanc ille virtutem
ritatis inferviat , cavendo a quacumque per(ona. ut occultaret , ßmplicem fe , fultumque ßmulabat ,
t!!
 L I B. III. C. A P. XX1V. 163
ut tandem cum Apoßolo diceret : Nos ftulti pro pleta definitio Jußitiæ , niß quod aétur ponitur pro
pter Chriftum. Hoc ergo unum manibus , pedibuf habitu , qui per aéfum fpecificatur ; habitus enim ad
3ue obnixe conabatur, ut fummam Prudentiam fpe. aéium dicitur. Et, ß quis vellet eam in debitam
cie quadam affimulatæ fimplicitatis , atque fultitiae formam definitionis reducere, poffet fic dicere , quod
tegeret. Juftitia eft habitur fecundum quem aliqui r conflanti
& perpetua voluntate ju* fuum unicuique tribuut ;
§. , I I. & quaß eft eadem definitio cum ea, quam Philofo
phur ponit im 5. Ethic. dicens, quod Jußitia efl ba.
ADe virtute Jußitiæ , & ejus partibus , & ejufdem bitur , fecundum quem aliquis dicitur operativus fe
heroicitate. cundum eleéìionem jufii.
15 Juxta eumdem S. Thomam loc. cit. art. z.
I3 pºgjºgig fuccedit Juftitia , quae duplici cum Juftitiæ nomen fignificet æqualitatem , Ju
ter fumi poteft, large videlicet , & ftri ftitia habet , ut fit ad alterum , cum nihil fit
&e. Si large accipiatur, fumitur pro quocumque aequale fibi , fed alteri ; ideoque virtus Juftitiæ
virtutis a&u perfe&a undique re&titudine abfolunon modo ratione obje&i diftinguitur a virtuti
to: & juxta hanc fignificationem , viri boni inbus Fortitudinis, & Temperantiæ , cum Forti
tudo verfetur in ferendis doloribus, Temperan
facris Litteris viri jufti appellantur ; ait enim
Chriftus Dominus Difcipulis fuis Matth. cap. 6. tia in temperando a voluptatibus, non autem in
v. r. Attendite , ne Jufłitiam veftram faciati r co conftitutione æqualitatis inter duo diftin&a fup.
ram hominibur; & rurfus cap. 5. v. 2o. Nt/ abun pofita; fed etiam quod Fortitudo, & Temperan
daverit Juftitia veftra , plufąuam Scribarum , Čy Pba tia funt virtutes hominis ad {e ipfum , & Jufti
rifaeorum , non intrabitis in regnum cælorum. Quo tia eft ad alterum ut a fe diftin&um. -

circa, cum Genef. cap. 6. v. 9. Noe vir juftus ap 16 Juftitiæ partes dividuntur in fubje&ivas ,
pelletur, S. Joannes Chryfoftomus bomil. 23. (n. & potentiales. Partes, quæ fubjiciuntur Juftitiæ
5. pag. 2 12. tom. 4. oper.) fubjicit : Hac appella tanquam ſpecies generi, retinent & participant
tione ( jufti ) omnem virtutem compleéìitur ; hoc veram ac formalem rationem Jutlitiæ particula
enim nomen jufius confuevimus dicere de iir , qui ris per duplicem refpe&tum , vel totius ad par
omnigenam exercent virtutem : & D. Hieronymus tes ,. vel partium inter fe', uti fubtiliter explicat
ad Demetriadem addit, omnes virtutis fpecie uno citatus D. Thomas z. 2. quae/i. 61. art. 1. atque
Juftitiæ nomine contineri. Ad Juftitiam hoc mo hinc fit , ut Juftitia particularis alia dicatur com
do fumptam , quæ Juftitia legalis appellatur , mutativa , alia diftributiva. Commutativa fervat
pertinet obfervatio omnium legum : & hinc ori inter partes æqualitatem rei ad rem ; difttibutiva
tur inter Philofophos, atque Theologos infignis fervat aequalitatem proportionum, ut fcilicet uni
controverfia, an hæc Juftitia legalis fit fpecialis cuique detur fecundum fua merita , vel neceffi
aliqua virtus, & prorfus fejunéta a ceteris , an tatem: Čč deutraque Juftitia diftributiva , & com -
potius indiftin&a , & ex iliarum omnium fatel; mutativa loquitur Apoftolus ad Rom. 1 3. v. 7.
Jitio confurgens. Controverfia hac fue explica Reddite ergo omnibur debita, cui tributum, tributum,
tur a Cardinali de Aguirre in tračř. de virtuti. cui veiigal, vectigal, cui timorem, timorem, cui
bus , & vitiir difput. 1o. quæft. 4. feéf. 1. ö feqq. honorem, honorem ; Nemini quidquam debeati 1 .
ubi juxta D. Thomam in lib. 5. Etbic. leéf. 2. 17. Partes vero potentiales Juftitiæ recenfetur
& latius in 2. 2. quæf, 58. art. 5. & 6. docet , a D. Thoma , & a Theologis, Religio fcilicet ,
Juſtitiam legalem dupliciter accipi poſſe, primo Pietas, Obfervantia , Obedientia , Gratitudo ,
videlicet pro virtute quadam. fpeciali , quæ ex Vindicatio , - Veritas , Amicitia , Affabilitas , &
propria ratione fpe&tat bonum commune veluti ' Liberalitas. Omnes , enim hæ virtutes, cum in.
obje&um proprium , & in illud ordinat ceteras ter duo verfentur, & fint ad alterum , ad vir
peculiares virtutes inftar cujufdam caufæ univerf tutem Juftitiæ referuntúr , quamvis ex alio ca
falis; fecundo autem accipi poffe non pro cau pite a propria ratione Juftitiæ deficiant, eum ali
ſa univerſali intra genus virtutum , ſed pro effe quæ præfumant debitum , & proprie debitum, fed
&tu , nimirum pro qualibet peculiari virtute im deficiant a conftitutione æqualitatis, aliæ confti
perata, feu ordinata a Juftitia legali in bonum tuant æquale , fed a propria ratione debiti defi
commune reipublicæ : quibus præfumptis , in ciant, uti confideranti patebit , & bene explicat
fert , Juftitiam legalem, licet natura fua & effen citatus D. Thomas 2. 2. queſt. 8o. art. unic. qui
tia fit virtus peculiaris , & certæ cujufdam fpe etiam queft. 122. art. 6. docet, , præcepta Deca
ciei , extenfione tamen , five imperio & ordina logi ad Juftitiam pertinere, cum prima tria fint
tione non effe nifi virtutem gneralem. Nec enim de a&ibus Religionis , quartum de a&ibus Pieta
per hoc, quod Juftitia legalis, quæ eft virtus uni tis , & alia fex de aétibus Juftitiae communiter
verſalis in efficiendo, imperet ſeu ordinet pecu di&tæ , quæ inter æquales attenditur.
liares virtutes, Fortitudinem videlicet , aut Tem 18 De Religione fuſe agit D. Thomas 2. 2.
perantiam, in bonum commune legibus præfcri quaeft. 81, art. 1. & feqq. ubi docet , Religionem
ptum, mutatur natura Fortitudinis , , vel Tem proprie fignificare ordinem ad Deum : quocirca
perantiae ; fed folum iis additur expreffus ordo Religio definitur virtus , quæ debitum cultum
ead bonum publicum civitatis , invariata illarum Deo tanquam primo rerum omnium principio
{pecie & effentia. - -
exhibet . De Pietate agit idem S. Do&or 2. 2.
14 At, fi Juftitia ftri&te fumatur, eadem defi quæf. Io 1. art. I. & feqq. & quemadmodum Re
nitur : Conftanr & perpetua voluntas ju* fuum uni ligio eft quædam proteftatio Fidei, Spei, & Cha
cuique tribuens ; quæ definitio fumpta eft ex Ul ritatis, quibus homo primario ordinatur in Deum,
piano in l. juftitia , ff. de jußitia , & jure , eam ita etiam Pietas eft quaedam proteftatio Chari
que approbat, & explicat D. Thomas 2.2. queſt. tatis, quam quis habet ad parentes, & patriam.
58. art. 1. in corpore, ubi docet , prædi&tam de De Obſervantia tractat patiter 2, 2. quaeſt. 1 oz.
finitionem Juſtitiæ effe completam, fi habitus lo art. 1. Ö* feqq. Eft autem Obfervantia virtus cul
co aäus fubftituatur : Praedićia definitio eft can tum deferens Superioribus , & aliis perfonis ex
Lib. III. 2 cel
 164 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
cellentibus , quæ homines gubernant , vel ad vorum Dei inquirendum eſſe de Juſtitia, & par.
gubernandum ſunt idonea. De Obedientia tra tibus ejuſdem, attenta tamen conditione, è ſta
&tat idem Angelicus Præceptor 2. 2. quaeft. 1o4. tu uniufcujufque , uti etiam in fuperioribus a no
art. 1. & feqq. Ett autem Obedientia virtus, qua bis adnotatum e[t . Propterea in difcutiendi r Ser
exequimur aëtus a Superiore præceptos, quia præ vorum Dei Actis conſiderandum occuret, qualiter ſe
cepti funt. Gratia , feu Gratitudo virtus eft, quæ gefferint in obfervantua , Ö in exercitio a&ionum
benefacientibus gratiam rependit : & quia non Juftitiæ tam commutativæ , quam dißributivæ
quidquid debemus Deo, vel patri , vel perfonæ juxta Statuta Reipublicae , in qua vixerunt ; ita
dignitate præcellenti , debemus cuilibet , a quo tamen , ut nequaquam in quibufcumque Dei Ser
aliquod beneficium recepirmus , hinc eft , quod vi * omne j Juftitiæ aéfus ad cujufcumque Jußitiæ
poft Religionem, qua debitum cultum Deo im Jpeciem reguirantur ( guofnam aäius Juftitiae exe
pendimus, & Pietatem , qua colimus parentes , qui poterit folitarius , qui ab hominum commer
& Obfervantiam , qua colimus perfonas dignita cio feceffit ? ) fed , attenta conditione , & ftatu uniuf.
te pracellentes, fubfequitur Gratitudo, quae gra cujufque Servi Dei , Jußitiæ aéfus ab unoquoque il
tiam benefacientibus rependit ; uti diâum eft, & lorum requirantur , qui ftatui & conditioni illiur
bene explicat D. Thomas 2. 2. quaeft. Io6. art. 1. correpondere poterunt, Jive fubditus, five Preful ex
Vendicatio ſpecialis virtus eſt , & eſt inter par titerit is , de quo agitur , cui in primis diftributi
tes Ju{titia potentiales, & pertinet ad Peccato væ Jußitiæ ratio cordi effe debet. Sequuntur Ro
rum emendationem, Juftitiæ confervationem , & tae Auditores in relatione cauſa S. Aloyſii Gon
Dei honorem ; unde dicitur in I. Petri cap. 2. v. zagæ tit. de Juftitia , ubi fic locuti funt : Poft
13. Subjeéti igitur eftote omni humanæ creaturæ pro quam in Beato Aloyfio Prudentiam eluxiffe conclu*
pter Deum , five Regi quaß præcellenti, ßve Duci /mus , agemur de ejufdem Juftitia fecundum condi
bus tamquam ab eo miffis ad vindi&#am malefa&fo tionem , quæ potuit in illo , habita ratione perfone,
rum . Veritas eft , qua aliquis & vita , & fermone flatur , ò* temporis , reperiri : & in relatione cau
talem fe demonflrat , qualis eft ; & non alia de fæ Servi Dei Nicolai Fa&toris tit. de Jußitia ,
fe ja&at, quam quæ funt, nec majora, nec mi cum agerent de Liberalitate , quæ eft pars po
nora. De ea legitur in Pfalm. 14. v. 2. Qui in tentialis Juftitiæ, hæc dixerunt: Cum egeni r oper
greditur fine macula , & operatar Jußitiam , qui & divitia , impertiri, fibi non concefferit Religiofa
ioquitur veritatem in corde fuo, qui non egit dolum paupertas , his faltem auxiliis , quibus a Charitate
in lingua fua. Amicitia , five Affabilitas virtus locupletabatur, Proximum femper adjuvit , & al
eft , quæ convenientiam ordinis obfervat : cum tioribus bonis ditabat animor . Ecquis enim eft ,
enim homo naturaliter fit animal fociale , eum qui grati animi virtute in omnibus Dei Servis
oportet convenienter ad alios homines ordinari exquirere poffit fimilem illi , qua præditus fuit
in communi converfatione tam fa&tis, quam di S. Pius V. qui ad Pontificatum eveétus fe gra
&is , ut fcilicet ad unumquemque fe habeat , fe tum & liberalem plurimis exhibuit ob levia quæ
cundum quod decet. Demum, cum juxta S. Au dam in eum collocata munera, quorum ipfi fue
guſtinum in lib. de libero arbitrio ad virtutem rant obliti ? qui a Paulo IV. Purpura donatus,
jertineat bene uti his, quibus male uti poffumus ; cadaver ejus humili loco jacens in ædem S. Ma
& poffimus bene & male uti non folum iis3 quæ riæ fupra Minervam maxima pompa deferri juf
fit , atque in magnifico fepulcro recondi ; qui
intra nos funt, puta potentiis & paffionibus ani
mæ , fed etiam iis , quæ extra nos funt , rebus Carafenfes ejufdem. Pauli IV. affines proftratos
{cilicet hujus mundi nobis conceffis ad vitæ fu erexit , & graviffima Patrum fententia im prifti
{tentationem, idgue ad Liberalitatem pertineat; nam dignitatem reftituit , ejufdemque Pauli Fa
hinc e(t, quod Liberalitas inter virtutes, & par rniliares , atque Adminiftros partim reditibus au
tes Juftitia potentiales debet recenferi. xit, partim hofpitio excepit , partim fibi adeffe
19 Defumuntur hæc omnia ex D. Thoma 2. & miniftrare voluit : qui Joannem Hieronymum
2. queft. Lo8, ағr, т. $ Jeqq que& 109. arr, J. Albanum Comitem Bergomenfem egregium Sa
& feqq. & quæß. 1 17, art. 1. pariter, & feqq. ubi cra: Inquifitionis defenforem, cujus beneficio mor
etiam idem S. Do&tor explicat , quomodo omnes tem fibi ab Hæreticis paratam evaferat, Romam
i(tæ virtutes fint partes potentiales Juftitiae : & accitum Protonotarium Apoftolicum conftituit ,
hanc S. Thomæ do&rinam fufe illuftrant Sal Piceno præpofuit , & inter Cardinales numera
manticenfes in carf. Theolog. tom. 3. in arbore pre vit ; qui aulam Regiam prætergrediens ipfo die,
dicamentali , ßve generali divifione : omnium virtu quo poffeffionem Lateranenfis Bafilicae inierat ,
tum §. 7. δ' plurib. feqq. Maurus in curfu Theo inter circumfufam, multitudinem rußicum quem
log. tom. 2. quæß. 193. & fequuntur , quotquot dam agnovit , a quo ante annos fexdecim tugu
de Canonizatione fcripferunt , videlicet Scacchus riolo exceptus fuerat , cum ad necem ab Hære
de not. Ö ſign, ſanét, ſeč. 4. cap. 2. Cardinalis de ticis quæreretur, nihil hujufmodi cogitantem ac
Lauræa in 3. lib. fent. tom. 2. difp. 32. art. 14, cerfivit, & mille aureis ad duas Filias in matri
Matta de Canoniz. SS. part. 2. cap. 8. Matthaeuc monium collocandas , quingentifque ad proprios
cius in praéf. Theologo Canon. tit. 2. cap. 3. §. 2. ipfius ufus large donavit , ut ex Gabutio , &
Maderna in curf. Theolog. tom. 2, trai. 6. art. 8, Catena, & ex A&is Canonizationis ipfius defu
Auditores Rotæ in relationibus caufarum S. An II) It UlI , - -

dreæ Avellini cap. 8. Sančtorum Thomæ de Vil 2 I Sanétus Bernardus ferm. in Oéiavam Epi
lanova, Ludovici Bertrandi , Pii V. Pafchalis de phania ( num. 4. col. 81 1. oper. vol. 1. ) italo
Baylon, Cajetani, Petri Regalati, & Maria Ma quitur de virtute Juftitiæ : Eß autem Juftitia
gdalenæ de Pazzis tit. de Juflitia , & in relatio quædam ftriéta , & angufia valde , ita ut , quam
nibus caufarum Beat. Hieronymi AEmiliani , & cito pedem veteris , in peccati foveam cada r , nec
Servi Dei Nicolai Faétoris , eodem pariter ti præponere fe æquali , nec æquare praepofito, Hu
tulo. ju* definitio eft , reddere unicuique , quod fuum
2o Scite animadvertit Scacchus de not. δ' fign. eft . Altera latior , Ö* amplior Juflitia , nec æ
fančfit, feči, 4 cap. 2. pag. 247. in caufis Ser quare fe pari , nec inferiori præponere : ficut
ºn'ſ me
 L IB. III. C.ΑΡ. ΧΧΙ J?. 1.65
enim grandi r , & gravir eß fuperbia preferre fe pedibus non advoluta eß ? Per ßngulor San&o , Cbri
æquali , aut æquare prælato , ita magnæ Humi ftum fe videre credebat , & quidquid in illor con
|litatis eft inferiorem fe exbibere æquali, aut æqua fulerat, in Dominum fe contuliffe, lætabatur.
Jem inferiori. Maxima , & plena Juftitia eft fe in 24 Obedientia pariter ex di&tis pars eft po
feriorem exhibere etiam ipß inferiori : ficut enim tentialis Juftiriæ : heroicam autem Abrahae Pa
ſumma & intolerabilis ſuperbia eſt ſuperiori ſe prae triarcha: Obedientiam miris laudibus-profequitur
ponere, ita inferiori fe fupponere fumma & plena S. Zeno Veronenfis Epifcopus & Martyr ferm. I.
Jußitia eft. Quod Joanne r ait , Ego a te debeo de Abraham pag. io. Unicus ille filiur folliciti Senis
baptizari ; de prima fuit, quia fuperiori fe fubdidit. adhuc parvulur, cui pietar , & miferatio major de
Quod autem Cbriftus fecit, de plena Jußitia fecit ; betur, poſtulatur ad vittimam, cui ſi per huma
fiquidem ille fervuli fui manibus fe inclinavit. Ser nam fragilitatem aliqua in corpore infirmitar na
mo hic S. Bernardi refpicit illud Chrifti ad Jo fceretur, aut bumanus exitus contingeret , vix in
annem Matth. 3. v. 15. Sine modo : fic enim decet ejus cafibus pater vivere potuiffet , ß annir teneris
mor implere omnem Juflitiam. Et San&us ibi lo moreretur. Hic igitur infanr , e cujur vita pater
quitur de Juftitia, non ftri&e , fed large ; in quo nur affečtur , ė9 maternur pendebat , ad exploratio
fenfu ex fupradi&is fumitur pro quocumque aétu nem Fidei ſua Divina voce poſtulatur ad victi
virtutis , & fic etiam pro virtute Humilitatis, mam . Volo ( dixit Deus ) mibi fieri facrificium
de qua infra. Preffius de Juftitia loquitur S. Pe Abrabam tuir manibus in monte de Filio tuo : baec
trus Chryfologus ferm. 145. de Generatione Chriſti mihi vi&fima placet, hoc me fanguine deplacabir ,
tom. 7. Biblioth. PP. pag. 956. in illud Matthaei , iße meis Sacris debetur. Vade immolari , jam ju
Jofepb autem vir eju r , cum effet juftur &c. ubi be beo. Non contrifłat from tem devotiff¡mur Abrabam ,
ne conjungit Juftitiam cum Pietate, quae ex fu nec dolor patri lacrymar perfuaßt , fed exultat &
pradi&is eft pars potentialis ipfius: Quomodo ju gaudet . . Nec timuit, ne parricidium ei imputare
fur , qui conceptum fponfe duxit non difcutere ? Suf tur, fed magir , ut devotioni pareret , lætabatur ,
peéfi non exquirit caufam pudoris, conjugii famam boc juffiffe Deum. De filio boftia parabatur feftina...
non vindicat, fed requirit. Voluit occulte dimitte. Afcenditur in montem , omni myfterio, facrificioque
re eam. Hoc pio magis videtur convenire , quam difpoßto. Duétur • filius gaudenr , gaudente patre ,
juto, fed humano judicio, non Divino. Penes Deum patri , dextera feriendus &c. O Fratrer, fecura de
neque Pietar ßne Jußitia eft , neque fine Pietate Jußi votio ! O pater fpiritum captanr , corpu r vero ,
tia. Celefti fenfu fine bonitate equitas , fine æqui mortemque contemnem * ! O qui , fervum Domini ita
tate bonita r non babetur. Virtuter , ß feparatæ fue fe effe , meminerat , ut , patrem fe effe , nefciret !
rint, dilabuntur. Aequitas ßne bonitate fevitia ef?, Quamque Deo fit accepta virtus Obedientiæ ,
čr Jaßitia fine Pietate crudelitas. Jo/eph ergo me legitur in vita S. Doßtbei Monacbi appofita fer.
rito juftus , quia piu* ; & piur, quia jufius .'Deni monibus S. Dorothei pag. 139. Non multir pof?
que, dum ptetatem cogitat, crudelitate caruit, dum Eeati Dofftbei obitum diebus quidam fanéfu r , ac
caufam temperat, judicium cußodivit , dum vindi magnus Senex .... videre cupiebat Sanéfor , qui in
ĉïam differt , crimen evaßt , dum refugit accufato. eo cænobio vita defan&fi erant δ' dormierant. Ro
rem , fugit fententiam. gavit itaque Deum, ut id, quod petierat, manife
22 Adduntur nonnulla alia, quæ pertinent ad fare illi dignaretur, & vidit veluti in choro illor
partes potentiales * Juftitiæ. Dé infigni virtute affante , omne r, inter quo * etiam vidit & juvenem
Religionis Sanctæ Paulæ , dum loca fanéta in quemdam afiantem, & ait : Quifnam , obfecro, erat
viferet, teftis eft infignis S. Hieronymus in ejus juvenis ille, quem inter ceteror Patrer fanéfor affam.
epitaphio ad Euftochium (num. 1o, col. 692.loc. cit.) tem vidi ? Cumque forme illiu Jigna , b chara
Bethleem ingreffa , Ö* in fpecum Salvatoris intro &fere r accurate defcripfiffet , agnoverunt omnes , Do
ienr , poftquam vidit facrum Virginis diverforium , fitheum fuiffe , & Deum glorificaverunt admiran.
ô ftabulum , in quo agnovit bo* poffefforem fuum , tes, de qua vitae converſatione, de quo primo ſta
& afinus præfepe Domini fui &c. me audiente , ju tu , Ö* ratione vivendi ad quanta præmia , qua
rabat , cernere fe oculi , Fidei Infantem panni r in lemve menfuram tam brevi tempore pro fola dun
volutum, vagientem in præfepi Dominum , Magis taxat Obedientie indifeu1a obfervatione, čo abne
adorantes , Stellam fulgentem defuper, Matrem Vir gatione propriæ voluntatis pervenire promeruerit.
ginem, Nutricium fedulum , Paßorer noéte venien 25 Veritatem denique , & liberalitatem cum
te , , ut viderent Verbum , quod fa&um erat Ö'c. D. Thoma partibus Juftitiæ potentialibus adfcri
mixtifque gaudio lacrymis loquebatur : Salve, Be pfimus. Porro S.Maximus Epifcopus Taurinen.
thlehem , domus panis , in qua natur eft ille panis, fis-ferm. 6. de Sančło Cypriano in anecdotis Mu
qui de cælo defcendit &c. Et ego mifera, atque pec ratorii tom. 4. pag. 69. fic fatur de ejus veraci
catrix digna fum judicata deofculari prefepe , in tate : Fuit in eo cordir , ac linguæ ßmplex confen
quo Dominur parvuli r vagiit , orare in fpelunca , fur, atque indivifa focieta r. Nam quidquid ori ejus
in qua Virgo puerpera Dominum fudit infantem ? cordi r ipfiur fpiritur intuliffet , boc cun&#ir audien
Hec requies mea, quia Domini mei patria eft ; bic tibus fanèfa ejus lingua diétabat , ut ait Salvator,
habitabo , quoniam Salvator elegit eam. Bonus homo de bono thefauro cordis fui pro
23 De ejufdem S. Paulæ Obfervantia , quæ fert bona &c. Terribili r nimirum erat Cypriant
etiam ex di&tis pars eft potentialis Juttitiæ , ita lingua, quæ & integritatem peéfori r ejur, & illa
profequitur S. Hieronymus loc. cit. num. 14. col. omnipotentis Dei tremenda judicia peccantibus inge
698. Occurrente fibi fanéto , & venerabili Epifcopo rebat ; qui fe ita totum fanéfo in fermone funde
( Alexandriæ ) Ifidoro Confeffore, & turbis innu bat, ut nihil penitur in fecreto fui pe&ori , relin
merabilibur Monacborum , ex quibuf multor Sacer queret, quod lateret. Celeberrima eft etiam S.
dotalis , & Levitieus fublimabat gradus , lætaba Paulini Nolani Epifcopi liberalitas apud Patres.
tur , quidem ad gloriam Domini, fed fe indignam De ea inquit S. Ambrofius epiff. 58. (col. Io 13.
tanto bonore fatebatur. Quid ego narrem Macarior , oper. tom. 2. ) ad Sabinum : Paulinum ſplendore
Arfenior , Serapiona* , Ö* reliqua columnarum Cbri generis in partibus Aquitaniæ nulli fecundum, ven
fi nomina ? Cujur non intravit cellulam ? Quorum ditis facultatibus tam fuit , quam etiam conjugali
buf,
 I 66 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
hus, in hos fefe induilje cultur ad Fidem camperi, temnere , adverßtatis metum in corde fuperare. Re
ut ea in pauperes conferat , quæ redegit in Pecu proborum vero Fortitudo eft tranfitoria fine ceffa
niam , & ipfe pauper ex divite faéfus , tanguam tione diligere , contra flagella Conditoris infenfibi
deoneratus gravi farcina , domui , patriae , cogna liter perdurare, ab amore rerum temporalium , nec
tioni quoquè valedicat , quo impoßtus Deo ferviat. ex adverfitate quiefcere, ad inanem gloriam, etiam
Concordat S. Auguſtinus lib. 1. de civit. Dei cap. cum vitae detrimento, pervenire, maliti e augmen
no. Paulinus noßer Nolenßs Epifcopus , ex opulen ta exquirere , bonorum vitam non folum verbis ,
riffimo divite, voluntate pauperrimus , & copio//i ac morabus , fed etiam gladiis impugnare, in femet
me fan&ius .... ibi enim habebat omnia fua , ubi apfis fpem ponere, iniquitatem quotidie ßne ullo de
eum condere, & tbefaurizare ille ( fcilicet Chri ./iderii defećłu perpetrare.
fìus ) monftraverat. Præclare quoque S. Hiero 2S Porro Fortitudo quoque Chriftiana dupli
nymus epift. 118. ad Julianum (num. 5. col. 790. ci fignificatione fumi poteft, large videlicet , &
oper. tom. 1. ) ait: Nec eft , quod excufet nobili ftri&te. Si large fumatur, comple&titur omnes
tatem, & divitiarum pondera . Refpice fanéìum vi virtutes ; ideoque S. Profper lib. 3. de vita con
rum Pammacbium , & ferventiffimæ Fidei Pauli templ. cap. 2o. pag. 92. inquit: Animi Fortitudo
num Presbyterum, qui non folum divitia * , fed fe ea debet intelligi , quæ non folum diverßs pulfata
ipfo, Domino obtulerunt &c. A'obili* e * ; & illi , moleftiis inconcuJa permaneat , fed etiam nullis vo
fed in Chrifto nobiliore*. Diver , & honoratus : 5 luptatum illecebris reſoluta ſuccumbat . Sed, fi
ìlli, immo ex divitibus , ό bonoratis paupere* & ftri&te fumatur, Fortitudo definiri poterit Ha
inglorii, ô idcirco ditiores , & magis incliti , 4uia bitus , feu virtus firmans animum ad agendum ,
pro Cbrißo paupere* , č5 imbonorati. In vita au vel patiendum ea, quæ re&te rationi funt con
tem S. Antónii hæc de eo refert S. Athanafius fentanea. De Fortitudine ftri&te fumpta , & pro
(pag. 796. part. 2. tom: 1. ºper ..: Contigitque ut eft virtus fpecialis, fufe tra&tat D. Thomas
( quando fcilicet ecclefiam ingreffus eft ) , ut 2. 2. quaeft. 123. ubi art. 1. poftquam docuit, vir
juri, Euangelium legeretur , & audivit Dominum di tutem hominis effe , quæ facit bonum hominem,
vim; illi áixiffe : Si vis perfe&tus effe, vade , ven & opus ejus bonum reddit, dicit, id tripliciter
de omnia quæ habes, & da pauperibus , & ve contingere pofle ; uno modo, {ecundum quod
ni fequere me : & habebis thefaurum in cælis . ipfa ratio fanétificatur, quod fit per virtutes in
Antoniur porro , quaß divinitus immiffa ſibi eſſet
telle&tuales ; alio modo , fecundum quod re&itu
sanâorum memoria , & quaß fui cau/a leéfa illa do rationis in rebus humanis inftituitur, quod
fuiffent , egreffu£ quamprimum ex Dominico , qиаг pertinet ad Juftitiam ; tertio modo, fecundum
2 majoribus babuit poffeffiones ( erant autem illi
quod tolluntur impedimenta hujus re&titudinis
ayurá trecente fertiler , ēj perquam amaenae ) vica mn rebus humanis , ponendæ: & quia voluntas
ni, dono dedit , ne fibi , fororique moleftiam affer humana dupliciter impeditur, ne reëtitudinem
,ent. Mobilibus vero omnibus venditis , multam hinc rationis fequatur, vel ab aliqua re jucunda, vel
colle£tam pecuniam pauperibus dißribuit , Paucis Jo ab aliqua alia re difficili, concludit , fublatio
lum fororis caufa refervatis. Rurfus in Domini nem primi impedimenti ad virtutem Temperan
cum ingreffur, audivit Dominum in Euangelio di tiæ, {ecundi pertinere ad virtutem Fortitudinis.
cere : Nolite foliciti efie in craftinum . Nec ultra 29 Idem S. Dočtor art. 2. poftquam præmi{it ,
jllic remanere fufiinens , egreffus , illa quoque te nomen Fortitudinis dupliciter accipi po{fe, uno
nuioribus largitur eft. Sorore vero virginibus notis modo, fecundum quod abfolute fignificat quam
fibi, atque fidelibus commendata , atque ad Parthe dam animi firmitatem , & alio mcdo, fecundum
nonem tradita , ut illic educaretur, ipfe ante do quod fignificat firmitatem tantum in fuftinen
mum fuam afceticæ vitæ deinceps operam dedit. dis , & repellendis iis, in quibus maxime diffici
26 Alia ex facro Textu aćtuum heroicorum le eſt firmitatem habere ; ait, Fortitudinem pri
Jußitiæ, & annexarum virtutum exempla legi mo modo fumptam effe conditionem cujuslibet
poffunt apud Cardinalem de Lauræa loc. cit. In virtutis , fecundo autem modo acceptam effe fpe
iiujus autem Operis decurfu fe offeret occafio cialem virtutem : tum ad ulteriora progrediens
plura narrandi ex A&tis Canonizationum defum in explicando proprietates hujus virtutis, art.3.
pta ad Juftitiam , & ad annexas virtutes fpečtan probat, Fortitudinem effe circa timores , & au
tia: intereaque adnotare ſufficiat, heroicos eſſe dacias , cohibendo videlicet timores, & audacias
illos a&us Juftitiæ , qui ad eam , aut ad virtu moderando , & art. 4. 'eam verfari circa timo
tes illi aniiexas pertinent , fi prompte, facile , res periculorum mortis, cum maxime terribile
& cum dele&atione exerceantur, & præfertim inter omnia mala corporalia fit mors, quæ tol
jn materia ardua, veluti late oftendunt Cardi lit omnia corporalia bona, quod non folum art.
malis de Lauræa, Maderna , & Matthæuccius 5. oftendit procedere de periculis mortis , quæ
locis fupra indicati* • íunt in bello, íed etiam de periculis cujufcum
que alterius mortis : denique art. 6. propofita
§. III. quæftione , Utrum fußinere fit principalis aéîus
Fortitudini * , ait, difficilius effe timorem repri
De virtute Fortitudinis , ejus partibu* , mere , quam audaciam moderari ; & fic princi
Ö herocitate. paliorem aétum Fortitudinis effe fuftinere, id eft
immobiliter confiftere, quam aggredi.
27 Pº Juftitiam agendum eft de Chriftiana 3o Juxta do&trinam ejufdem S. Do&oris 2. 2.
Fortitudine, de qua S. Gregorius lib. 7. quaeft. 128. art. unic. nullæ funt partes fubje&ivæ
moral. ( cap. 21. col. 22 1. oper. tom. I. ): 4lia Fortitudinis, prout eft particularis virtus. Inte
juftorum , atque alia eft Fortitudo reproborum. Ju grales tamen non defunt : Fiducia videlicet , ut
forum quippe Fortitudo eft carnem vincere , Pro {cilicet aliquis promptum habeat animum ad ag
priis voluntatibus contraire , delectationem vite grediendum ; Magnificentia , quæ pertinet ad ope
præfentis extinguere , bujus mundi afpera pro æter ris executionem , ne {cilicet aliquis deficiat in
nis pramiis amare, proſperitatis blandimenta con executione illorum, quæ cum fiducia inchoavit :
P4
 L IB. III. C.AP.. XXI V. 167
Patientia, per quam animus bon frangitur trifti Bonorum, & vitæ periculo. Rurfus Fortitudinis
tia, nec a fua decidit magnitudine ; & demum Chriftianæ eommunis ačtus funt patienter mala
Perfeverantia , hoc eft continuatio boni operis fufferre propter Deum, calamitates, & dolores.
ufque ad finem. Si enim hæ coarétentur ad pro Heroicæ autem Chriftianae Fortitudinis a&us funt
priam materiam Fortitudinis, hoc eft ad pericula ea , & fimilia, immo acerbiora , & mortem ipfam,
mortis , ab Angelico Præceptore dicuntur partes quatenus opus fit, prompte & hilariter ferre,
integrales Fortitudinis; fed , fi referantur ad ali & propter Deum tolerare, uti concludunt cita
quas alias materias, in quibus minus periculi fit , ti Au&tores. Porro præter Fortitudinem , quæ
«erunt virtutes diftin&ae a Fortitudine fecundum virtus eft, datur etiam Fortitudo, quæ eft do
{peciem fuam, licet ei adjungantur, ficut fecun num fpeciale Spiritus Sancti, quod confolidat
darium principali . firmitatem , & depellit trepidatione naturæ , ita
3 1 Do&rinam D. Thomae. illuftrat Rofigno. ut fortis abfque ullo timore, immo cum lætitia
lius in ſuo ſape citato tractatu de actionibus vir mortem ipfam fubeat ; quæ forte præftare non
tutis lib. 2. cap. 1 1. in cujus initio, poftquam ex poffet fola virtus Fortitudinis, quæ, licet incli
pofuit, apud Philofophos Fortitudinis nomen & net ad fuperandum opus difficile, fola tamen vi
Jaudem tribui bellicae Fortitudini , ait pag. 296. rium imbecillitatem folidare nequit , juxta do&ri
JMajorem item campum Fortitudini bellicæ dat Cbri nam D. Thomas in 3. difi. 34. quafi. 3. ar 1. que
ftiana religio, quam forte Philofophia : nec enim , ß fiunc. 1. ad tertium, ubi fic ait : Virtus Fortitu
rem fuo pondere examinemur, Fortitudo bellica in dinis eft circa difficillima fecundum genus , non ta
anguftia* unius publici belli compellenda eft. Aft, aut men fecundum comparationem ad operantem , quia
effe poteft unicuique fuum bellum, imminet Cbriftia non excedunt vires ejur ; fed Fortitudo donum etiam
mo cuilibet , ac pio viro fuum ab Fidei Chriftia eft circa illa , quæ excedunt humanam fàcultatem .
mae , & virtutis hofte periculum : in acie nobi* ftan Maderna loc. cit. contendit, virtutem heroicam
dum eft , Ö', /, gladio non petendur boßis, fußinendur Fortitudinis ut plurimum habere annexum For
certe ejus impetur; difcrimen capitir fubeundum pro titudinis donum, fed poffe dari heroicam For
Fide , proque virtute. Cum res poftulat , vita , fan titudinem abfque prædiĉto dono; at Cardinalis
gwi/que fundenduj &c. Sed adhuc latius patet Fortitudo de Lauræa loc. cit. probabilius id negat, inhæ
Cbriftiana; munit enim, & corroborat hominem ad rendo principiis generalibus alibi expofitis de vir
verfuf quecumque alia vite diferimina. Late idipfum tute heroica.
Rotae Auditores in relatione caufe S. Maria Ma 33 Egregia Chriftianae Fortitudinis, & heroi
gdalenæ de Pazzis tit. de Fortitudine. En eorum ca facinora a Nobis in fuperioribus relata funt,
verba: Prudentiæ , & Juftitiae Fortitudinem fubde cum de Martyrio agebamus. S. Leo Papa in
re , operæ pretium eß ; quae , cum importet animi fermone 83. de S. Laurentio Mart. cap. z. ita fcri
firmitatem , in duplicem aéfum dividitur , in ag bit: Quam gloriofa polleat dignitate, etiam Perfe
grediendo fcilicet , & fuflinendo. Ad primum a&#um cutores ipfiuf fentire potuerunt, cum illa mirabili,
duo requiruntur , quorum alterum pertinet ad ani. animi Fortitudo de Chriſti principaliter amore con
mi præparationem ; & quoad boc ponitur Fiducia : cepta non folum ipfa non cederet , fed etiam alior
alterum pertinet ad operis executionem , ne fcilicet exemplo fue tolerantie roboraret. Sanctus autem
aliquis deficiat in executione illorum, quæ fiduciali./ Auguftinus ferm. 276. (cap. 2. col. 1 1 12. oper. t. 5.)
ter inchoavit ; & quoad boc fubne&itur Magnificen de S. Vincentio Martyre ita loquitur : Tanta
tia. Hec duo , /% ad propriam materiam Fortitu graffabatur erudelita , in Martyris corpore, ô fan
dinis coaréfentur, fcilicet ad pericula mortis, erunt ta tranquillitas proferebatur in voce, tantaque pae
quaß partes integrales ipfius , fine quibus Fortitudo narum afperitas feviebat in membrir . . . ut miro
effe non poteft. Ad alium aétum Fortitudinis , qui modo putaremus , Vincentio patiente, alium non lo
eft ſuſtinere, duo requiruntur, quorum primum ef?, quentem torqueri. Si fermo hic habendus effet de
ne difficultate imminentium malorum animus fran Martyribus, multa alia Forritudinis ipforum mo
gatur. Per tri/titiam , 9 decedat a fua magnitudi numenta hauriri poffent ex S... Ambrofio lib. 1.
ne ; & quantum ad hoc , ponitur Patientia . Aliud de Virginibus (cap. 6. col. 148. oper. tom. 2.) ubi
eft , ut ex diuturna difficilium paffione homo non fa
loquitur de S. Agnete ; ex S. Bafilio bomul. in
tigetur u/que ad hoc , ut defifiat ; & quantum ad Gordium Martyrem pag. 14 1. & homil. de Barlaam
hoc ponitur Perfeverantia . Quatuor igitur funt par Martyre (pag. 138. oper. tom. 2.) ; ex Beato Pe
te* Fort ut udum , integrales , nimirum quoad a&um tro Damiani ſerm. 17. qui eſt primur de S. Vitali
aggrediendi Fiducia, 9 Magnificentia, quoad affum Martyre, & ſerm. 3 I. qui eſt ſecundus de S.Apolli
fujiunendi Patientia , & Perfeverantia . Hoc ipfum mari Epifcopo & Martyre (t. 2. oper.) atque ex fex
iidem Rotæ Auditores profecuti funt etiam in centis aliis, qui de eximia Fortitudine Marty
relatione caufæ Servi Dei Nicolai Fa&or tit. derum loquuntur. At , quoniam nunc de Confef
Æortitudine , & in relatione S. Thomæ de Villa foribus tra&tatur , exempla Fortitudinis eorum
nova, eod. tit. poft tra&atum Contelorii de Ca infra narrabuntur , cum de aerumnis, & tribu
noniz. Sanétorum : quibus adhæferunt quotquot lationibus Dei Servorum loquemur. Ibi quippe
fcripferunt de Canonizatione San&orum , Scac memorabuntur ægritudines, lu&tus, infamia, do
chus videlicet de not. & fign. fanéf. fe?. 4. cap. 3. lores ex patria , propinquis, amicis, & alia fimi.
Cardinalis de Lauraea in 3. lib. fent. tom. 2. di/p. lia, quæ omnia Fortitudo præftitit, ut con(tan.
32. art. 15. Maderna in curfu Theolog. tom. 2. qu. ter ſuperarentur: itemque ſermo fiet de Santo
3. art.
пот. tir.9.2. Matthaeuccius
cap. 3. $. 3. in pračica Theologo Ca Job, de quo fic ait S. Ambrofius lib. 1. officior.
f
cap. 39. (num. 3o4. col. 52. oper. tom. 2.): Quid bo
32. A&tus Chriftianae Fortitudinis, ut eft com rum Sanéto Job vel iu virtute defuit , vel in vitio
:munis virtus, funt aggredi ardua juxta re&tam, obrepfit ? Quomodo laborem ægritudinis , frigoris, fa
rationem ob finem fupernaturalem in omni ma mis pertulit ? Quomodo defpextt faluti , periculum ?
teria five præcepti , five confilii. Heroicæ autem Mumquid rapini * divitiæ coacervatæ, de quibus tan
Fortitudinis a&us erunt prædi&a omnia aggredi ta in opił u ; affluebant ? Numquid avarittam /en/u | ,
prompte, faciliter, jucunde, etiam cum omnium autem voluptatij ftudia , cupiditatefque excitavit ?
Nu m
 168 DE SERV DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
Λ'umquid trium Regum injuriofa contentio, vel fer nodus , unanimitatis vinculum , propugnaculum f:n
vorum contumelia in iram excuffit ? &c. Quir igi #itatis. Tolle Perfeverantiam, nec ob/equium mer
tur tam fortir , quam Sanétur Job ? Interim hic cedem habet , nec beneficium gratiam , nec laudem
nonnulla exponentur de Patientia , & de Perfe Fortitudo. De S. Paulæ Perfeverantia loquitur
verantia Confefforum, quæ ex di&tis funt partes S. Hieronymus in cit. epitaph. ad Eußoch. ( col.
integrales Fortitudinis, & alia nonnulla ad For 718.): Mater tua audivit cum Abrabam , Exi de
titudinem pertinentia juxta morem ex A&tis de terra tua , & de cognatione tua, & veni in ter
fumentur præteritarum Canonizationum. ram, quam oftendam tibi ; & per Jeremiam Do
34 S. Gregorius dialog.lib. 4. cap. 15. ( col. 396. minum præcipientem : Fugite de medio Babylonis,
oper. tom. 2.) loquens de tranſitu Romulae An & ſalvate animas veſtras, G uſque ad diem mor
cillæ Dei fic fatur : Romula ea, quam Græco vo tis fue non ef reverfa in Chaldeam, nec ollas AE
cabulo Medici Paralyfim vocant , moleftia corporali gypti , & virulentias carnium defideravit , fed cbo
percuffa eft , multifque annir in leétulo decubans pae ris comitata virgineis civis efi Salvatoris effečia .
ne omni jacebat membrorum officio deflituta : nec Et in vita S. Hilarionis (tom. 2. oper. col. 17.)
tamen hæc eadem ejus mentem ad impatientiam poft narratam miram ejus abftinentiam , & vitæ
flagella perduxerant ; nam ipfa ei detrimenta mem aufteritatem , fubdit num. 11. Incredibili fervore
brorum faéfa fuerant incrementa virtutum , quia nentis , ut eo tempore quafi novus accederet adfer.
tanto follicitius ad ufum orationis excreverat , vitutem Domini , quo ceteri folent remiffiuj vivere.
quanto Ü aliud quodlibet agere nequaquam valebat. Tandem S. Athanafius in vita S. Antonii Ab
S. Hieronymus epitaph. Paulæ ad Euftoch. ( mum. batis (num. 93. pag.864 oper.tom. 1. par. 2. ) ait
1. col. 685. oper. tom. 1.) invi&am ejus inter do. de ejus heroica Perfeverantia: Sed ex iis efiima
Jores Patientiam commendat : Jnter dolori f acu te , cwjufmodi fuerit bomo Dei Antoniur, qui ab ado
leo r , quor mira Patientia fwfìimebat , quaf6 apertor lefcentia ad tam grandem ætatem , æquali fervato
fibi cælor afpiceret , loquebatur : Quis dabit mihi ad afceticam fìudio : nec ob fene&utem , lautioris
penna* ficut columbae , & volabo , & requiefcam ? cubi defiderio viéîur , nec ob corporis infirmitatem
TEgregium fa&um S. Romualdi invi&tam ejus Pa mutata habitur forma , nec ablutis aqua pedibus :
tièntiam comprobans refertur a B. Petro Damia nihilominur omnino incolumis perduravit . Illaefor
ni in ejus vita (cap. 4. oper. tom. 2.): Rudis , ό quippe oculo 1 , atque integro* babuit , ita ut re&fe
nullatenus ordine vita ſingularis inſtructus ... (lo videret : dentiumque illi ne unum quidem excidit ,
quitur de Marino ) plerumque de cella exienr una folummodo prope gingivas attriti erant ob grandem
cum Difcipulo paffim per latitudinem eremi , pfal fenis ætatem. Pedibus autem manibufque fanus omni
lem do , fpatiabatur , nunc fub ifia arbore vicenor , mo permanfit : & fane omnibus , qui varii , cibi r ,
nunc fub illa tricenos , vel quadragenos concinens Pfal lotionibus , variifque vefiibur uterentar, vegetior ap •
mos. Romualdus autem , quia fæculum idiota reli ~parebat atque omnino robuftior.
querat , aperto Pfaiterio , vix fuorum verfuum no 36 Cetera fuccedunt ad materiam virtutis For
ta , fyllabatim explicare volebat ... Marinus vero titudinis referenda, quæ ex Aétis præteritarum
virgam in dextera gerens , Romualdo e diverfo fe Canonizationum defumuntur. In relatione itaque
denti finiftram capitis partem fepiffime verberabat. caufæ S.Francifci Xaverii tit. de infigni Fortitu
Poß multa autem Romualdu , gravi admodum necef dine , narrantur ejus labores in peregrinationibus,
fitate compulfus , humiliter ait : Magifter , ß pla & navigationibus, quas pro Dei amore , & ani
cet , a dextero me deinceps tempore percute , quia marum falute fufcepit ab anno 1541. quo in In.
jam lævæ auris auditum funditus perdo . Tunc il diam navigavit , ufque ad annum 1552. quo diem
je tantam ejur patientiam admiratur , indifcretæ fe claufit extremum: narratur , quomodo , maxi
•veritatis temperat difciplinam. Et in eadem vita mis fuperatis difficultatibus, Japoniam attigerit,
cap. 49. falfam exponens accufationem de peffi quam ard ua & afpera non {olum alacriter ag
nno crimine adverfus eum oppofitam a Pfeudodi greffus fit , fed etiam conftantiffime, diuturnis &
{cripulo, inquit : Mox itaque difcipuli omnes ad graviffimis laboribus exantlatis ; animi hilaritate,
«verfu , eum irati , omne * infefti , alii clamant, Se impavido vigore , perpetua in Deum fiducia ,
aem impium laqueo debere fufpendi , alii dignum ju etiam in extremi & certiffimis vitæ periculis fu
dicant cum ipfa cellula ignibu* concremari . Quod peraverit. In relatione S. Pii V. eod. tit. de For
utique valde mirabile fuit , præfertim fpirituales viros titudine fignanter de ejus Perfeverantia, quæ pars
ex decrepito Sene , & ultra quam centenario tam ne eft Fortitudinis, hæc habentur: Hanc Piur ufque
farium feelur credere potuiffe , cui etiamfi volunta* ad mortem unico vite tenore oſtendit in arduis ope
Adeffet , natura tamen , & frigidus fanguis , & ari ribus ad Chrifti gloriam, ô Cbriftianorum utilita
dira ; attenuati corpori r hoc penitus demegaret. Sed tem exercendis , in quibus vitam in apertum difcri
credendum eß procul dubio , ad augendum Sanéìi vir? men fepius expongre non eft veritur. In relationeS.
ameritum hoc fibi tam gravir adverßtatis cælitur Joannis de Deo tit. de quatuor virtutibus Cardinalibus
accidiffe flagellum. Nam & ipfe afferebat , hoc in inter cetera pro oftendenda Fortitudine heroica
eremo, unde nuper abfcefferat , veraciter agnoviffe , exponitur , quomodo propter Dei amorem plu
(5 ad hoc deboneſtatis improperium ſubeundum ala rimas calamitates & anguftias impavido pe&ore
criter adveniffe . fubiverit, cum diu no&uque, licet frigoris, calo
35 Perfeverantiam laudat S. Bernardus epift. rifve urgerent moleftiæ, denudatis capite, pedi
129. (num. 2. col. 139. vol. 1. oper.) Et nunc quid bus, & tibiis huc illuc perrexerit, eleemofynas
veßat , cariffimi , n% , ut admoneamini de Perfeve pro pauperibus perquifiverit, eofdemque humeris
vantia , quæ fola meretur viris gloriam , coronam exceptos, in valetudinarium intulerit, excitatoque
virtutibus ? Prorfus abfque Perfeverantia nec qui incendio Granatæ in Regio pauperum valetudina.
pugnat , viétoriam , nec palmam viétor confequitur. rio, fefe in ignem conjecerit, ut infirmos e flammis
Vigor virium , virtutum confummatio efl ; nutrix eriperet. In relatione S. Jacobi de Marchia refertur,
ad meritum , mediatrix ad præmium ; foror eft Pa eum tumultuofis & fævientibus feditiofis ultro fe
tientiæ , conftantiæ filia , amica Pacir , amicitiarum objeciffe pro Chrifto , & inftantis mortis pe
- T1
 L I B. III. C.A P. XXIV. 169
riculis nequaquam perterritum, Euangelium Bar. quæß. 141. ubi art. 1. probat, Temperantiam ef.
baris praedicaviffe. In relatione S.Cajetani tit.de fe virtutem, cum maxime inclinet ad id, quod
Fortitudine, dicitur & comprobatur , illum in eſt ſecundum rationem : art. 2. oſtendit, eſſe
Urbis direptione fub Clemente Papa VII. cum , fpecialem virtutem; licet enim unicuique virtu
affumptis fociis, fe in collem Pincium recepif ti morali competat rationem ponere in humanis
ſet , & miles, qui eidem, cum ſaecularis eſſet , operationibus & pafîionibus , cum tamen Tem
infervierat, pecuniam & aurum poftulaffet , ipfe perantia refrænet appetitum ab iis, quæ maxime
que repondifer, fe faculari tatu divitem fui. hominem alliciunt , fpecialis eft virtus, cum fpe
fe, fed ante quatuor annos inopem pro Chrifto cialem habeat materiam: art. 3. propofita quæ.
evafìffe, milefque & ceteri commilitones ex hoc ftione, Utrum Temperantia fit folum circa concu
indignati, eum variis affe&um cruciatibus cru pifcentia * & deleéiationes , ait , ficuti virtus For
deliſſima tandem barbarie injecto in pudenda fu titudinis , de cujus ratione eft firmitatem præ
ne elevaverint; illum, inquam , tormentum hoc ftare, præcipue verfatur circa paßionem perti
mira animi, corporifque conftantia ac fortitudi nentem ad fugam corporalium malorum , fcilicet
ne libenter pro Chrifti amore fuftinuiffe ; & rur circa timorem, S ex conſequenti circa audaciam,
fus, Barbaris magno impetu eum fubinde ado quæ aggreditur terribilia fub fpe alicujus Boni ;
rientibus, dum inter Romanæ urbis ejulatus & ita etiam Temperantiam , quæ quamdam mode
querelas in fua ecclefia decenter ornata , prout rationem importat, præcipue verfari circa paf
temporum calamitas & anguftia patiebatur , co fiones tendentes in Bona fenfibilia , {cilicet cir
ram {an&iffimo Euchariftiae facramento proftratus ca concupicentiam & delectationem, & ex con
orabat , teterrimis carceribus inclufum mira ani fequenti circa triftitiam , quæ oritur ex abfen
mi conftantia in ipforum militum animos reli tia talium dele&tationum. Quia vero naturales
gionis ſpiritum inſinuare conatum eſſe, ſedato operationes , quibus natura individui per ci
que animo vinculis circumdatum fe geffiffe , per bum & potum , S& natura ſpeciei per conjun
inde ac fi proprium collegium habitaret ; ita ut, &tionem maris & feminæ confervantur, & earum
cum unus ex Ducibus ipfum una cum fociis dele&tationes confequuntur fenfum ta&us , & cir
Divina Officia recitantem obfervaffet , animique ca utrumque ufum nonnulla funt , quæ eum fa
tranquillitatem effet admiratus, qua nec in pro ciunt dele&tabiliorem , ficuti pulcritudo, & or
prio Choro magis frui potuiffet, non fiverit , natus feminæ, & fapor dele&abilis in cibo, &
jpfum amplius fub cuftodia fervari, fed liberum etiam odor ; hinc infert S. Do&or art. 4. Tem
dimiferit. Denique, ut exemplis virtutis Forti perantiam effe circa dele&tationes ciborum & po
tudinis finis imponatur, præter illa alio in loco tuum , & circa deleétationes venereas, ideoque
referenda, fatis erit le&torem remittere ad cete præcipue circa dele&tationes taétus, & fecunda
ras eorumdem Rotæ Auditorum relationes edi rio circa dele&tationes guftus, vel olfa&tus, ve!
tas in cauſis SS. Ignatii, Philippi Nerii, Ludo vifus , & magis circa guftum , quam circa alios
vici Bertrandi, Petri de Alcantara, Aloyſii Gon fenfus, cum guftus ta&tui propinquior fit ceteris
Z3932 e ſenſibus. Ad ulteriora progreditur iden S. Do
8 §. IV. &or. Quocirca art. 6. fcribit , Temperantiam ac
cipere neceffitatem hujus vitæ ficut regulam de
De virtute Temperantiæ, ejus partibus , le&tabilium , quibus utitur, ut fcilicet tantum eis
Ö heroicitate. utatur, quantum neceffitas hujus vitæ requirit ;
& art. 7. ftatuit, Temperantiam effe virtutem
37 U।।” locus inter virtutes Cardinales , principalem , feu Cardinalem , cu m delectationes
ſeu morales datur virtuti Temperan ta&us fint nobis magis naturales , & ideo fit
tiae. S. Ambrofius lib. unic de virginit. cap. 18. difficilius ab eis abftinere, & earum concupifcen
n. 1 14. col. 241. oper. tom. 2. hæc habet de Tem tias refra.nare ; & art. 8. Temperantiam , utpote
perantia Chriftiana Charitati innixa : Sacratæ moderantem folum concupifcentias & dele&tatio
winculo Charitatis, myſteriorumque contemplatione nes eorum , quæ pertinent ad ipfum hominem ,
caeleflium negligit corporis voluptate *. S. Augufti effe virtutem minus excellentem Juftitia , & For.
nus de morib. Ecclef. ( cap. 19. col. 7oo. oper. t.I.) : titudine , cum Juftitia , & Fortitudo pertine \

AMunus enim ejus ( Temperantiae ) eft in coercen ant ad Bonum multitudinis , & effe pariter mi
di * , fedandifque cupiditatibur , quibus inhiamus in nus excellentem Prudentia , & virtutibus Theo
ea , quæ mos avertunt a legibus Dei , & a fruétu logicis.
bonitatis ejus : & rurfus ( lib. 1. de liber. arbitr. 39 Partes integrales Temperantiæ dicuntur per
cap. 13. col. 58o. loc. cit. ) : Temperantia eft af fe&tiones quædam, quæ comitantur a&tum Tem
feétio coercenr, ô cohibenr appetitum ab iis rebus , perantiæ tam intrinfecus, quam extrinfecus, ita
quæ turpiter appetuntur. Eamdem virtutem Tem ut talis a&us omnino perfe&tus ab habitu prod
perantiae fic defcribit S.Profper , feu quivis alius eat Temperantiæ : quocirca hujus virtutis partes
Au&or ( lib. 3. de vita contemplativa cap. I9. integrales funt Honefar , & Verecundia. Partes
pag. 92. ): Temperantia temperantem facit , abfti fubje&ivæ funt virtutes , quæ ad Temperantiam
nentem, parcum , fobrium , moderatum, pudicum , tanquam ad genus fuum referuntur; & funt Ab
tacitum , ferium, verecundum . Haec virtur ß in ftinentia , Sobrietas , Caflitar , quæ etiam Pudici
animo babitat, libidine r frenat, affeéfus temperat , tia , & Virginita r appellatur. Partes potentiales
deftderia fančta multiplicat, vitiofa caftigat , om funt nonnullæ aliæ virtutes, quæ ex aliquo ca
nia intra nos confufa ordinat, ordinata corroborat, pite affines funt Temperantiæ, & ex alio capite
cogitationes pravat removet , inferit fanéfas , ignem a vera Temperantiæ ratione deficiunt: occupan
libidinofe voluptatis extinguit , animi teporem de tur enim hæ virtutes in cohibendis quibufdam
fiderio futurae remunerationis accendit , mentem pla appetitionibus circa quaedam dele&tabilia, non qui
cida tranquillitate componit, ô totam femper ab dem adeo vehementis dele&tationis , quemadmo
omni vitiorum tempeftate defendit. dum funt deleétabilia ta&us, aut guftus : & oéto
38 De Temperantia agit D. Thomas 2. 2. quidem funt , quæ
Lib. III.
Intere potentiales re
CCIl
 17o DE SERV DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
cenfentur, nempe Continentia , Manfuetudo , Cle Abftinentiam ex fuo nomine fignificare fubtra
mentia , Modeffia , Humilita r , Studioßta 1 , Eutra £tionem ciborum ; {ed hoc modo defcriptam non
pelia , & Simplicita *. Legi poteft D. Thomas defignare virtutem, vel a&um virtutis ; tunc fo
z. 2. quæf, 143. art. unic, & tam quæ in hoc pa lum fignificare vel habitum virtutis , vel a&um ,
ragrapho, quam quæ in antecedenti ex eodem cum a ratione regitur , quæ facit , ut abßinea
S. Do8tore deſumpta ſunt, fuſe exornant ſcri mus , ficut oportet , fcilicet cum hilaritate men
bentes de Canonizatione Sanétorum , Scacchus. tis, & quomodo oportet , fcilicet propter glo
videlicet de not. & fign. fanéiit. feéf, 4. cap. 4. riam Dei , non propter gloriam noftram : & art.
Cardinalis de Lauraca in 3. lib. fent. tom.2. di/p. 2. propofita quæftione, Utrum Abftinentia fit fpe
32. art. 16. Maderna in curf. Theolog. tom. 2. cialis virtus, afirmando refpondet, cum dele
trač, 6, quaeſt. 3. art. Io. Matthaeuccius in pract. &tatione ciborum abftrahant hominem a bono ra
Theologo-Canon. tit. 2. cap. 3. §. 4. Auditores tionis, & neceffe fit , fpecialem effe virtutem ,
Rotæ in omnibus fere relationibus editis in cau quæ militet contra impetum hujus paffionis .
fis Canonizandorum , fignanter autem in rela Eadem 2. 2. quæf. 149. agit S. Do&or de So
tione SS. Jacobi de Marchia , Joannis de Deo, brietate, ibique art. 2. oſtendit, eſſe ſpecialem
Felicis de Cantalicio, Aloyfii Gonzagæ, Petri virtutem , & fpecialem partem Temperantiæ ,
Regalati tit, de Temperantia , & in relationibus cum confervet bonum rationis adverfus fpeciale
caufarum B. Hieronymi AEmiliani , & Servi Dei impedimentum a nimio potu vini defcendens ,
Nicolai Faëtor eod. tit. de Temperantia. quod fuis vaporibus cerebrum perturbat. De Ca
4o Honeftas fic dicitur quafi honoris ftatus ftitate quoque , & Pudicitia, necnon de Virgi
ex Ifidoro lib. 1o. origin. & quia nihil dignum nitate, multa præclara habentur apud eumdem
eft honore præter virtutem , idcirco honeftum S. Thomam 2. 2. quaeft. 15 1. quippe art. 1. ait ,
generatim fumptum coincidit cum virtute; ne Caftitatem effe virtutem, cum per eam ratio
que hoc mod9 acceptum , eft pars Temperan concupiſcentiae refrenetur : art. 3. eſſe virtutem
fiae , aut alicujus virtutis, fed genus ad omnes, diftin&am ab Abftinentia, cum hæc fit circa de
& quid eas tranfcendens. Cum autem moralis le&ationes ciborum, illa autem circa dele&tatio
pulcritudo, five honeftas in illa virtute potiffi nes venereorum: art. 4. Pudicitiam ad Caſtita
mum eluceat, quæ id , quod turpiffimum eft , tem ordinari, non quafi virtutem ab ipfa diftin
tanquam fibi contrarium repellit, & Temperan &tam , fed ficut exprimentem quamdam circum
tia excludat ab homine carnales & brutas con ftantiam Caftitatis; Caftitas enim refpicit vene
cupifcentias & dele&tationes, hinc oportet , ut in ream commixtionem, & Pudicitia figna vene
ipfa Temperantia honeftas potiffimum fplendeat, reorum , puta afpectus impudicos, ofcula s &
& ipfi peculiari titulo tribuatur, & ejus pars ta&us : quæft. autem 152. art. 3. docet, Virgi
dicatur. ^ nitatem eſſe ſpecialem virtutem ſe habentem ad
41 De Honeſtate agit D. Thomas 2.2. queſt. Caſtitatem, ſicuti Magnificentia ad Liberalita
145. art. 1. & feqq. ubi , poftquam art. I. do tem; cum confervet hominem immunem ab ex
, cuiit , honeftum, proprie loquendo , idem effe perimento venereæ voluptatis , & habeat quam
cum 'virtute , art. 4. probat, Honeftatem fpecia dam laudis excellentiam præ alio , qui fe con
liter pertinere ad Temperantiam, non uti par fervat immunem ab inordinatione , ut loquitur S•
tem fubje&ivam ejus, vel virtutem adjun&am , Do&or, venereæ voluptatis.
fed tanquam partem integralem , & quamdam 43 1n eadem 2. 2. S. Doétor fufe explicat par
conditionem, cum ad Temperantiam pertineat tes potentiales Temperantiae: quaeft. quippe I 55.
repellere, quod eft turpiffimum & indecentiffi {ermonem facit de Continentia, ibique art. I.
mum homini , fcilicet brutas voluptates. De Ve ait, Continentiam non effe virtutem , fed quod
recundia tra&at idem S. Do&or 2. 2. quaeft. 144, dam mixtum, quod habet aliquid de virtute , &
ubi art. 1. propofita quæftione, Utrum Verecun in aliquo deficit a virtute ; fed, largius loquen
dia fit virtur, refpondet, ftri&te loquendo, non do, fumpta virtute pro quolibet principio lau
e(fe virtutem , cum virtus fit perfe&tio quædam , dabilium operum , dici poffe virtutem: item ,
Verecundia autem repugnet perfe&ioni; eft enim poftquam artic. 2. demonftravit, Continentiam
timor alicujus turpis, quod poteft exprobrari ; proprie verfari circa concupifcentias dele£tatio
fed lato modo loquendo, virtutem appellari pof hum ta&us, art. 3. ad primum docet, Conti
fe, cum fit pafio laudabilis, & communiter vir nentiam eis dele&ationibus refiftere , fed eas non
tus dicatur omne, quod e(t bonum & laudabile moderari , quod pertinet ad Temperantiam ,
in humanis a&ibus vel paffionibus: item art. 4, Clementia, & Manfuetudo conveniunt in hoc ,
ad quartum fcite confiderat, Verecundiam – non quod impetum iræ refrænant , fed differunt ad
effe partem Temperantiae , fed difpofitionem ad invicem , cum Clementia moderetur exteriores
jpfam , jacit enim prima fundamenta Temperan · punitiones, at Manſuetudo paſſionem iræ dimi
tiae, & incutit horrorem turpitudinis : & 3. par. huat. Utraque virtus eft , cum appetitum ratio
quæf, 95. art. 1. ad fecundum affignat difcrimen ni fubdat , & utraque eft pars Temperantiæ ,
jnter Verecundiam , & Pœnitentiam; licet enim cum ex di&is in quadam refrænatione confiftant ,
utraque malum refpiciat, Verecundia tamen re juxta doćtrinam faеpe citati D. Thomae 2. 2. 4.
fpicit turpe fa&um ut praefens, pro quo timet 157. art. 1. δ' feqq. Modeftia eft pars Tempe
confufionem, Poenitentia vero illud refpicit ut rantiæ, & ei adjungitur tanquam principali :
præteritum ; eft autem contra' perfeâionem vir. Temperantia quippe fe habet circa ea , quibus
tutis, ut aliquis in præfenti committat turpe fa modum ponere difficile eft, uti funt dele&tatio
&um , de quo oporteat verecundari ; fed non eft nes ta&us, & Modeftia modum ponit iis, quæ
contra perfe&ionem virtutis , ut aliquis prius funt mediocria, & quibus non ita difficile eft
commifèrit turpia fa&a, quorum oporteat eum modum ponere, ut idem S.Do&tor probat 2. 2.
pœnitere, ut ex vitio ad virtutem evadat. queſt. 166. art.1. De Humilitate infra agetur; ſo
42 De Abftinentia multa habentur apud D. iumque hic adnotare fas fit , Humilitatem effe
Thomam 2. 2. quæf, 146. ibi quippe art. I. ait, virtutem, cum temperct & refrenet animum ,
TiՇ
 ' L IB. III. CJA P. XXI V. 171
ºne immoderate tendat in excelſa, & Humilita & virgo . . . Efca autem ejus erant locufi.e , ò'
tem effe partem Temperantia , cum reprimat me foeffer. . . Que preclarior abftinentia, quam,
motum fpei , qui eft motus {piritus in alta ten /pretij vite bujur deliciir , fridulit vefci iocufiir,
dentis, juxta S. Do&orem 2. 2. quæß. 161. art. 1. ac melle filvefiri ? S. Gregorius Nazianzenus iá
& art. 4. Subfequitur Studiofitas, de qua idem cit. orat. 2o. in laudem San&i, Bafilii inquit pag.
D. Thomas quæß. 166. ubi art. 2. ftatuit. Studio 357. Qui r unquam tanta inedia fuit , pene etiam
fitatem effe partem potentialem Temperantiae , duxerim , qui r tam carnis expers ? Nam voracit.t
ficuti virtutem eidem fubje&am , gum revocet ter & faturitates ad eor abjecerat , qui ad bruto
voluntatem & appetitum a vana curiofitate, ita rum naturam propius accedunt , quorumque fervilis
ut aliquis cognofcere, aut fcire nolit, nifi ea , atque in terram prona vita efi &c. Neceffarii, tan
quæ expediunt & congruunt fuo ftatui & condi tum cibir , quandiu licebat , vitam tolerabat &c.
tioni. In ludis quoque poteft effe aliqua virtus; Suavi/fima caena 5 obfonium , panit, dy fal , no.
oportet enim aliquando adhibere remedium fati vum inquam illud condimentum ; òr potio fobria ,
gationi per aliquam delećtationem, intermiffa in & uberrima , quam nobis nibil laborantibus fonte ;
tentione infiftendi ufui rationis, quæ requies cum profundunt. Apud S. Gregorium Papam dialog.
ludo honefto habetur. Ut itaque homo refrene lib. 2. cap. I. col. 2o9. oper. tom. 2. narratur mi
tur ab immoderatione ludorum, circa' ludos ali rabile S. Benedi&i jejunium , qui in teterrimo
qua virtus habetur, quæ Eutrapelia vocatur , de. fpecu permanens ,, foli cognitus： cuidam Mona
qua idem S. Doéîor quæß. 168. art. 2. Parcitas cho, cui nomen Romanur, pane fibi ab ipfo de
denique, five Simplicitas, feu Moderatio virtus lato pér tres annos vitam afperrimam duxit. B.
quædam eft, per quam quis moderate utitur ex 'Petrus Damiani in vita S. Romualdi cap. 52.
ternis rebus ad corpus pertinentibus , ornatu , haec de illo teftatur: In Syria denique Vir vene
veftibus , omnique apparatu fecundum fui ftatus rabilis per feptem fere annor inclufos manfit Ö'c.
conditionem ; juxta ea, quæ fufe habentur apud Vivebat aufem , vergente jam feneéïute , nimis di
eumdem D. Thomam quaf?. 169. art. 1. ftri&fe , videlicet, cum jam ® ipß perfeéîi viri fo
44 His generaliter præmiffis, ut defcendamus lent remiffiur vivere , & aliquid fibi de fui propo
ad ea , quae ad noftrum pertinent præfens infti /íti rigore laxare. Nam per unius Quadragefimæ
tutum , in caufis .Servorum Dei , de quorum fpatium nihil aliud neque in cibo, neque in potu
virtutibus quæritur , judicium inftituendum eft penitus habuit , niß de modica farina ô pauci , ber
de virtute Temperantiae , & ei annexis ; ea ta bir forbitiunculam faciens , ex ea ad imitationem
men adhibita moderatione alibi fignificata , ut Hilarionis vixit. Quinque vero hebdomadibur nibil
inftituatur judicium, habita. ratione ftatus ipfo. aliud comedens , ad modicum fe infu/, ciceri , ad
rum & conditionis : quemadmodum animadver ftrinxit &'c. Si quando vero eum ex aliquo efculen
tit etiam Scacchus de not. & fign. fan&f. feéí. 4. tior, cibo gulæ vitium titillaret, mox accurate il
cap. 4 num. 281. Temperantia: Chriftiana , fed lum preparari precipiens, ori & maribus appone
communis , a&us erunt , ea exercere , quæ ad bat , Ö folum captant odorem dicebat : O gula ,
ipfam & virtutes ei annexas pertinent. Heroi gula , quam dulcis , quam fuavis modo ' tibi faperet
cæ autem Chriftianae Temperantiæ a&us erunt, . iße cibus ; fed ve tibi , ex eo numquam guftabis :
ea ipfa exercere,' fed prompte, 'expedite, & de. 5 fic intaitum ad cellarium remittebat. Denique
le&abiliter , cum difcrimine quoque corporalis S. Bonaventura in Legenda S. Franciſci , cap. 5.
falutis ac vitae , 'ex dono Spiritus San&i ; cum pag. 3o2. aper. tom. 7. hoc de ejus abftinéntia
donum Timoris virtuti Temperantiæ refpondeat , profert tetimonium: Cočia cibaria fanitatis tem
juxta D. Thomam 2. 2. quæß. 141. art. 1. ubi, pore vix admittebat , & raro : admiffa vero aut
propofita jam memorata quæftione, Utrum Tem. conficiebat cinere , aut condimenti faporem admix
perantia ßt virtur , propofitoque fibi tertio loco tione aquæ ut plurimum reddebat infipidum. De po
argumento, Cuilibet virtuti refpondet aliquod do- . tu 'quid dicam ? cum & de aqua frigida , dum fiti,
num : fed Temperantiæ non videtur aliquod donum aeftuaret ardore, vix ad fufficientiam biberet .
refpondere , quia jam in fuperioribur dona omnia 46 Succedunt ceteræ aufteritates adverfus car
funt aliir virtutibur attributa ; ergo Temperantia ném affumptæ, de quibus pariter infra tra&abi
non ef? virt ur ; fic ei refpondet : Ad tertium di. tur, cum agetur de carnis & corporis mortifica
cendum , quod Temperantiae etiam re/pondet aliquod tione , ubi etiam tum jejuniorum & abftinentia
donum , fcilicet Timoris , quo aliquis refrenatur a rum , tum ceterarum aufteritatum exempla con
deleéfationibur carnis , fecundum illud Pfalmi, Con gregabuntur ex A£tis Canonizationum defum
fige Timore tuo carnes meas. Donum autem Ti pta. Intereaque referre fatis erit , quæ habentur
moris principaliter quidem refpicit Deum , cujus of apud S. Joannem Climacum in fcala paradiß grad.
fenfam vitat, 5 fecundum hoc correfpondet virtu. 5. pag. 1 15. ubi affabre locum defcribit a fe vi
ri Spei ; fecundario autem poteft refpicere quecum. fum , quem appellabant carcerem Pœnitentiæ :
que aliquis refugit ad vitandam Dei offenfam. Ma Vidi quoſdam ex innocentibus illir reis totas nostes
×ime autem bomio indiget Timore Divino ad fu ad ufque mane fub dio immotis pedibur fiantes , Ö*
giendum ea, quae maxime alliciunt , circa quae eft miferabiliter cum /omno Ö natura lučiantes , vi
Temperantia : & ideo Temperantiæ etiam corref que hujur pæne fraéfor , dum nullam ßbi penitus
pondet donum Timoris . quietem indulgerent , immo fe ipfos graviter ad.
45 Plura de a&tibus heroicæ Temperantiae in. Æuc objurgarent , & convicii r infuper, ®' contu
fra exponentur, cum agetur de carnis & corpo melii r excitarent : alio * cælum intuente r , & il.
ris mortificatione. Nunc autem nonnulla dicenlinc opem cum lamentabili voce gematuque im
tur de jejuniis aliquorum Sančtorum, & de af plorantes : alior item, qui in precibus perfevera
fumptis a nonnullis ex eis adverfus carnem au bant, manus poß terga fceleratorum ritu revin
fteritatibus , quæ omnia ad heroicam pertinent &#i vultur alto maerore confufor bumi defigebant ,
Temperantiam. S. Ambroſius ferm. 52. n. 4. col. ut qui fe indigno, judicarent , qui caelum refpi
462. in append. t. 2, oper. de S. Joannis Baptiſta cerent Ö'c. Sedebant alii humi in pavimento fu
haec habet : Fuit utique jejunus , bumilis , parcut, per - cinarem Ü faccum , genibuffae
Lib. III. .
ಉಣ್ಣ tege
- 2. an? »
 172 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
bant , frontibur humum ferienter : alii affidue pe in gradu heroico ßnt neceffarii , propterea , dum fan
£}us tundebant , ' animæ fuæ ffatum primum , vi ctitatis argumenta inquiruntur in actis alicujus Dei
tamque præteritam , quam cum virtute traduxe Servi, primo Humilitati r habenda eft ratio ; ipfa
rant , revocanter. Ex his ergo alii pavimentum la enim efl caelefli , ædificii firmiffimum fundamentum,
crymis inundabant , alii lacrymarum fonte defiituti ipfa eft donum proprium atque magnificum Salva
fe ipfos diverberabant , alii tamquam in funere ani toris , quo fit , ut in quocumque Dei Servo maxi
mas fuas lamentabantur , nec magnitudinem doloris me perquirenda ſt. -

peétore poterant continere , & alia bujufmodi. Deinde 49 Humilitas duplex eft , quædam pure phi
profequitur pag. 1 19. Videre erat in illis linguas loſophica, nota lumine naturali, S non ordina
ardenter , Ö* pro ritu canum ex ore promiffa * : alii ta ad finem fupernaturalem : quædam autem Chri
in gravi Solis æftu fe cruciabant : alii frigore fe fliana, id eft nota per Fidem , & dire&ta ad fi.
torquebant : alii, cum modicum quid aquæ libaffent , nem fupernaturalem ; quæ rurfus duplex eft ,
defierunt, tantum ut ne fiti enecarentur: alii, cum quardam communis, & cuilibet Chriſtiano ſub pra:
panem guftaffent dumtaxat , illum rurfur procul ab cepto neceffaria , & ea eft , qua homo fuperbiam fu
fe rejiciebant, fe indignor di&fitanter, qui cibum hu git, id eft excellentiam honorefque fibi indebitos
manum fumerent , qui beftiarum opera e*ercuiffent. renuit ; quædam perfe&orum, qua homo non mo
Ubi fignum apud illo* rifur ? Ubi otiofae fabulæ ? do indebitos, fed etiam debitos honores rejicit,
Ubi fubitur furor ? aut ira ?... Ubi cura corporis ? feque omni honore indignum reputat , fpe&tata
Ubi vefiigium vanæ gloriæ ? Ubi deincepr delicia fua imperfeétione, propenfioüe ad peccandum , &
rum fpe* ? Ubi' de vino cogitatio ? Ubi vel pomi gu defe&u virtutis ad perfeverandum fine peccatis.
ßatio ? Ubi culinæ , & ollæ folatium ? Ubi gulae 5o Multiplices (unt Chriftianae Humilitatis gra
illecebra ? Omnium horum deinceps in omni præ dus . Juxta Gloffam fuper tertium caput Mat
fenti vita fper apud illos penitur fublata , & de tbaei v. 15. ad illa verba, Sic enim decet, nos im
leta erat. Et poft alia multa pag. 121. Erat vi plere omnem jußitiam : tres gradus Humilitatis af
dere , in illis genua , quæ ex affidua geniculatio fignantur , qui illum refpiciunt , cui humilis fe
mum confuetudine callum obduxerant ; oculor exefor , fubdit: Primus ef? fubdere fe majori , & fe non præ
ὸ depiler, altofque in finus capitis recedentes : ge ferre æquáli... fecundus gradus eß fubdere fe æqua
ma , habebant faucia r , Ö* ardore ferventium lacry /i, nec præferre fe minori ... tertius eß fubeffe mi*
marum adufta , ; vultufque pallenter , & emaciatar mori. Si gradus juxta ordinem a&tignum, quibus
facies , nihil a mortui * , ß conferrer , differentes ; ad perfeéîiffimum Humilitatis gràdum perveni
peétora plagarum i&tibus liventia , & e crebris pu tur, confideremus , feptem juxta S. Anfelmum
norum verberibus cruenta fanguinis ex pečiore re aflignantur: primus eft, peccatorem & contem*
jeéta , fputa . Ubi illic leétur quieti poßtus ? Ubi ptibilem fe effe , cognofcere : fecundus , de fuis
munditier, ô adverfus frigora veftis munimentum? peccatis & imperfe&tionibus dolere : tertius, illa
Rupta , & lacera omnia , & inquinata, fordibufque confiteri non tantum in facramentali Confeffio
vermium fcatentia Ởc, ne, fed etiam extra: quartus, velle , ut etiam
-

47 Inter partes potentiales Temperantiæ Hu alii defe&us noftros cognofcant, & in nobis effe
militatem, & inter partes fubjectivas Catitatem, . credant: quintus, patienter fuftinere , ut nobis
Pudicitiam, & Virginitatem efiuifieravimus : quo objiciantur ab alfis , & divulgentur; quidam enim ,
circa neceffarium effe videtur hic nonnulla de præ inquit S. Anfelmus , femetipfos fatis judicant ,
di&is fhnuere. De Humilitate habetur Màttb. & culpam ' fatentür, fed ferre nequeunt, ut tale
1 1. v. 29. Difcite a me, quia mitis fum, & hu quid ab aliis dicatur : fextus eft, ferre patienter ,
mulis corde : fuper quo Matthæi textu S. Tho fe pro fua culpa contemptim tra&ari : feptimus
mas 2. 2. quaeft.. 161. art. 5. ad quartum ita fcri de hoc gaudere . Demum ftatui poffunt gradus
bit : Dicendum, quod ideo Cbriftur præcipue nobis Hu Humilitatis juxta comparationem a&uum inte
militatem commendavit , quia per hoc maxime 're. riorum. ad exteriores, in quos redundant , vel ex
mavetur impedimentum bumanae falutis, que conf teriorum ad interiores , pro quibus difponunt :
ftit in boc, quod homo ad cælefia & fpiritualia ten & hoc modo confiderati , duodecim a S. Bernar
dit , a quibus homo impeditur, dum in terreni * ma do recenfentur. Primus gradus eft, corde & cor
gnificari ftudet ; & ideo Dominur , ut impedimentum pore femper Humilitatem oftendere, defixis inter
jalutis auferret , exteriorem celfitudinem contemnen ram aſpectibus; cui opponitur curioſitas. Secun
dam monßravit per Humilitatis exempla : & fic Hu dus gradus eft , ut pauca verba & rationabilia aliquis
militar eft quaß quaedam difpoßtio ad liberum accef loquatur non clamoſa voce; cui opponitur levitas
fum homini, in fpiritualia & Divina Bona. Sicut mentis. Tertius gradus eft , ut non fit aliquis
ergo eß perfeéîio potior difpofitione, ita etiam Cba facilis & promptus in riſu ; cui opponitur ine
ritas , ® aliae virtute r , quibus homo dire&fe move pta lætitia. Qjuartus gradus eft taciturnitas ufque
tur is Deum , funt potiores Humilitate. ad interrogationem, cui opponitur jaĉtantia. Quin
48 De Humilitate eſſe inquirendum in cauſis tus gradus eft tenere, quod "Regula Communita
Beatificationis & Canonizationis, concors ett Do tis, & Monafterii habet ; cui opponitur fingula
&orum fententia in cap. Audivimus , de Reliq. & ritas. Sextus gradus eft credere & pronuntiare
venerat. San&or. quod & adnotarunt Rotæ Au ſe ceteris viliorem ; cui opponitur arrogantia .
ditores in relatione cauſæ S. Franciſci Xaverii rit, Septimus eft fe ad omnia inutilem & indignum
de Humilitate, $. Et bec ſatis , & in relatione confiteri & credere; cui opponitur praeſumptio.
S. Raymundi part. 2. art. 2. S bene proſequitur O&avus eft confeffio peccatorum ; cui opponitur
Scacchus de not. & fign.. fan?, Jeff 5. cap.. 5. pag. defenfio eorumdem . Nonus eft , in duris & af
35 1. H.ec autem virtur Humilitati r eft adeo effen peris patientiam amplecti; cui opponitur ſimula
iiali , & perneceffaria in Cbrifti fe&tatoribus , ut ta confeffio. Decimus eft obedientia; cui oppo
totius ædificii fpiritualis ex Cbrißi dogmatibus ad nitur rebellio. Undecimus , ut homo non obfe
mormam Euangelicam confìruendi funda, entum effe quatur propriæ voluntati ; cui opponitur libertas ;
credatur &c. Cumque ad perfeéfam fanétitatis ratio Duodecimus eft Timor Dei ; cui opponitur pec
nem in quovis Fideli plurimarum virtutum aćfus candi confuetudo . Fufe hæc omnia traduntur a
D. Tho
 L I B. III. C. A P. X XIV. 173
D. Thoma 2. 2. quest. 161. art. 6. & quæſt. 162. mus : & juxta aliud ad Philipp. z. v. 8. Cbrißur
art. 4. ad quartum. - Humiliavit femetipfum faéius obediens ufque ad mor
5 1 Et , ne aliqua hinc ambiguitatis occafio tem , mortem autem crucis ; propter quod σ Deur
defumatur , operæ pretium eft adnotare , juxta exaltavit illum , & donavit illi nomen , quod eft
veriorem fententiam virtutem etiam Chriftianae fuper omne nomen. Quintus, in converfatione cum
Humilitátis pofitam effe in medio extremorum, aliis , & in confeffibus , fervata tamen ratio
hoc eft inter exfuperantiam , & defe&um. Quo ne muneris & dignitatis , inferiorem locum fibi
circa delinqueret, qui omnibus occurrentibus de fumere, juxta illud Luc. 14. Cum invitatu , fuerit
mitteret caput ufque ad terram , aut paffim , & ad nuptiar, non difcumba 4 in primo loco, fed recum
ubique clamaret, fe efe deteriorem quolibet pec be in noviffimo . Sextus, de honoribus & plaufibus
catore , ut defpe&ui atque irrifioni haberetur . fibi præftitis ex corde dolere , eofque declinare
Peccaret quoque, qui fciens ex principiis certis, exemplo ejufdem Apoftoli, qui 1. ád Corinth. 15.
aliquid effe malum , obaudiret cuilibet alteri, etiam v. 8. de fe ait : Noviffime aurem omnium tamquam
imperito, afferenti , id effe licitum ex nimia qua abortivo vifur eft & mibi ; ego enim fum minimur
dam animi dejeétione, qua putaret, fe omnibus ho Apoßolorum , qui non fum dignus vocari Apoftolur.
minibus effe inferiorem {apientia & prudentia. Sunt Septimus , nihil operari propter finem humanæ
haec excedentia & regulæ prudentiæ adverfantur. gloriæ, juxta illud Joan. 8. Ego autem non quero
Sed, quantum ad a&us interfios circa Deum, cum gloriam meam. O&avus, officia & dignitates, nifi
Humilitas præ aliis virtutibus moralibus potiffi cogente obedientia, aut vocante Superiorum au
nmum fita fit in eo habitu, quo quis defpicit fe &oritate , non accipere , juxta illud ad Hebr. 5.
ipfum, & demittit Deo cognito, ut Au&ori Bo v. 4. Nec quifquam fumit fibi bonorem, fed qui vo
norum omnium quæ in fe habet , & cui proin catur a Deo tamquam Aaron . Nonus , linguam
de honor & gloria reddenda. eft , in hac demif. coercere, nifi Dei gloria, rerumque fuarum, aut
fione nullus exceffus effe poteft, neque unquam Proximi neceffitas abrumpat filentium, juxta il
devenietur ad fummam perfe&ionem demiffionis; lüd Pfal. 38. v. 2. Dixi: Cuftodiam via , mea , , ut
cum inter Deum, & creaturam infinita fit diftan non delinquam in lingua mea. Pofui ori meo cußo
tia, nec unquam creatura aliqua ita fe Deo de diam. Decimus, non facile folvi in rifum, & ine
mittat , ut ille dignus adhuc non fit majori de ptam lætitiam, dicente Spiritu San&o Èccl. 2 1.
miffione creaturæ in infinitum'; quemadmodùm v. 23. Fatuur in rifu exaltat vocem fuam ; vir
conceptis verbis animadvertit Cardinalis de Aguir autem fapien, vix tacite ridebit. Undecimus, often
re in traéf. de virtutibus , & vitiir. difp. 4. feéî. tationem evitare in contentionibus, & diſputa. .
4. num. 42. & 43. & concordat D. Thomas 2. tionibus, & negotiis gerendis ; * ut eft Ecclef. 5.
z. queff. 161. art. 3. ubi , propofita quæftione , v. 13. Efto manfuetur ad audiendum verbum , ut
. Utrum homo debeat fe omnibus per Humilitatem fub inrelliga r , & cum fapientia profera r refponfum ve
jicere, in refponfione ad tertium docet, ini exte rum, & v. 15. Honor, Ö gloria in fermone fenfa
rioribus Humilitatis a&ibus , ficut & in a&tibus ti. Duodecimus, veftimentis vilibus & modeftis
ceterarum virtutum, moderationem eſſe adhiben uti , attenta tamen conditione dignitatis & mu
dam , & praecipue , fi , per Humilitatem alteri fe neris; unde legitur Ecclef. 1 1. v. 4. In veftitu ne'
{ubjiciendo , id vergeret in detrimentum illius , ' glorieri r umquam, nec in die bonori r tui extollarir.
cui fe fubjicit, quia ex hoc fuperbiret , vel ipfum Ultimus, in omni opere, geftibus, & di&is de
COIl (CITT In Cret . - . . -

miffum & abje&tum apparere , juxta illud David

-

52 Cum gradibus Humilitatis fupra recenfitis Pfal. 1 3o. v. 1. Domine, non eß exaltatum cor meum,
concordant a&us , qui præcipue occurrunt in'exa neque elati funt oculi mei, neque ambulavi in magni r.
mine caufarum Servorum Dei, de quorum vir 53 A&tibus hifce recitatis, fubjicit Matthæuc
tutibus agitur : quorum primus eft fincera fui cius in praéf. Theologo-Canon. tit. 2. cap. 3. §. 4,
ipfius abje&io , qua quis in fuis operibus bonis num. 87. fi de eis conftet , de virtute Humilitatis
reputat fe inutilem fervum, juxta illud Luc. 17. dubitandum non effe : in eo autem , quod atti.
v. 1o. Cum feceritis omnia, que precepta funt vo net ad heroicitatem , heroici erunt omnes præ
bis , dicite, Servi inutile , fumuf : quod debuimur fa. di&ti a&tus , fi non modo ad finem fupernatura
cere, fecimur. Secundus eft , fe omnibus viliqrem lem dirigantur, fed etiam prompte , deleëtabili
& inferiorem verbis pronuntiare , idque etiam in ter, expedite , & etiam in arduis materiis eli
timo cordis affe&u credere , & fa&is oftendere , ciantur , uti profequitur Cardinalis de Lauræa
juxta illud Pfal. 2 1. v. 7. Ego autem fum vermis, in 3. lib. fent. tom. 2. difp. 32. art. 16. §. 1. ubi
& non bomo, opprobrium hominum , & abje£tio ple Humilitatis heroicitatem adfcribit donis Timo
bir. Quod tamen cum debita moderatione intel ris Dei, vel Sapientiæ , & Concilii : quam ad
ligendum eft: nec enim , ut quis humilis fit , rem fubjicit S. Bernardus ferm. 34. in Cantica (vol.
debet fe peccatorem reputare pejorem quolibet 1. oper. num. 3. col. 1398.): Alii cum rancore bu
alio, cum Apoftolus abfque Humilitatis præjudi ' miliantur, alii patienter , alii & libenter . Primi
cio dixerit ad Galat. 2. v. 15. Nos natura Judæi, rei funt , fequentes innoxii , ultimi jufii . Et paulo
& non ex Gentibus peccatores ; fed poteft aliquid poft num. 4. Vis autem videre bumilem re&e glo
boni reputare effe in Proximo , quod ipfe non riantem , & vere dignumgloria ?. Libenter (inquit)
habeat , vel aliquid mali in fe , quod in alio non gloriabor in infirmitatibus meir, ut inhabitet in me
fit , ex quo potefl fe ei per Humilitatem fubji virtur Cbrißi. Non dicit , patienter fe ferre infir
cere., quemadmodum explicat D. Thomas quæf?. -mitates fua * , fed & gloriari , & libenter gloriari
16 1. art. 3. in corpore. Tertius eft, pròpriam vo in illi r , probam r etiam , fibi bonum effe , quod bu
1untatem abdicare , & eam Divinæ voluntati fub miliatur ; nec fufficere omnino, ut poffideat animam
jicere, juxta illud Luc. zz. v. 42. Verumtamen non fuam tamquam patienter humiliatus, niſ G gra
mea voluntar , fed tua fiat. Quartus, in ipfa obe …tiam accipiat tamquam /ponte bumiliatur.
dientia patientiam conftanter ample&ti , & ab ea 54 S. Ambroſius in cit. ferm, 52. de Sančio Jo
propter injurias nunquam recedere , juxta illud anne Bapti/la (num. 4. col. 462. oper, tom. 2. ) mi
1. ad Corinth, 4. v. 12. Maledicimur , Ö benedici ris laudibus ejus Humilitatem profèquitur: Quæ
major
 174 DE SERV DEI BEATIF,bant,ETne BEAT
major Humilita , in Propheta , quam , contem
c ANONIz.
oppidum funditur fubverteretur , ingreff;
ri i mollibu i veftimenti , pilorum afperitate vefti funt ad Senem, Ø , qua/ ad prelium profici/cen
ri ? Item S. Joannes Chryfoft. bomil. 1 1. in cap. ter, pofuerunt eum in litore. Qui cum tria Crucis
3. v. 1 1. Mattbaei in illud, Ego quidem baptizo ./igna punxiffet in fabulo , manufque contra tenderet,
vos in aqua in paenitentiam ; qui autem poft me incredibile diéîu eft, in quantam altitudinem intu
venturus eft , fortior me efl, S. Joannis Baptiftae mefcen* mare ante eum fleterit , ac dit? fremens ,
Humilitatem accurate perpendit ( num. 4. pag. & quaß ad obicem indignans paulatim in femet
153. tom. 7. oper. ) : Deinde quantum intervalli ipfum relapfum eft... Mirabatur omnis civitar...
' effet inter fe , &. illum declarans , ne videretur id Quod intelligen r Senex , in brevi lembo clam no&ie
ad-gratiam dicere, ex comparatione donorum que fugit , Ö', inventa poft biduum oneraria navi, per
ab utroque manarent , id peragit. Non enim fatim rexit Cyprum. S. Gregorius Papa dialog. lib. 2.
dixit , Cuju r non fum , dignus corrigiam calceamenti cap. 1. col. 2o9. oper. tom. 2: refert , interceffione
folvere ; fed poftquam baptifmi fui fimplicitatem po & precibus S. Bénediéti adhuc adolefcentis capi
fuit , & oftendit illum nihil plu* babere, quam quod fterium nutricis fuæ ad purgandum triticum a
ad paenitentiam . ipfor deduceret : meque enim dixit vicinis mulieribus commodatum, & infortunio
In aqua remiffionir, fed paenitentiae ; Cbrifli bapti quodam confra&um adeo in priftinum reftitu
fmum ponit ineffabili dono refertum . Ne, inquit . tum fuiffe , ut in. eo fracturæ veftigia inveniri
cum audir ipfum poft me venire, illum defpiciat , non potuerint. Poft hæc autem fubjicit : sed Be.
qaod poftremur venerit ; difce vim doni ipfiur , Ö* medi&fur plus appeten r mala mundi perpeti, quam
clare fcier me nec dignius quidpiam , vel magnum laudes , Ö* plur pro Deo laboribus fatigari , quam
protuliffe cum dixi , Cujus non fum dignus corri vitae bujur favoribus extolli, mutricem fuam occul- v
giam calceamenti folvere. Itaque cum audieri , ipfum te fugiens , deferti loci feceffum petiit , cui Sublacus
fortiorem me eſſe, ne putes id me per comparatio vocabulum eft , qui ab Romana urbe quadraginta
nem dixiffe. Neque enim dignut fum inter fervos fere millibur diftam r frigida r atque perfpicua r ema
ejus computari , immo ne inter ultimos fervor , fie nat aquar. B. Petrus Damiani ferm. 65. de Sanéto
que minifterii vel viliffimam partem obire. Quam Barbatiano Preſbytero & Confeſſore, oper. tom. 2.
obrem non ßmpliciter dixit calceamenta , fed , neque modum exponit , quo miracula fanationum abf
corrigiam , quod extremum omnium videtur effe - condebat, quæ a Deo interceffione ejus patra
Idemque S. Joannes Chryfoftomus exponens il bantur: Ad hoc, quippe pertinet, quod his , quibur
lud epißolæ ad Romanos cap. 1. v. 1 1. Defidero fanitatem reßituere cupiebat , fepe fuperponendum
anim videre vor , ut aliquid impertiar vobir gratiæ quid, velut «mplaßrum, fepe comedendum aliquid ,
ſpiritualis ad confirmandos vos, id eſt ſimul conſo quafi medicinale antidotum, conferebat; eo nimirum,
lari in vobis per eam , quae invicem eft , fidem ve ut opinor, ftudio , ut, dum herbarum virtur , vel
fìram , atque meam ; fic de S. Pauli humilitate medicinalium fpecieru*m potentia creditur, nequaquam
fatur ( bomil. 2. num. 4. pag. 44o. oper. tom. 9.): fanéfitatis fue viribus reftituta fanitas ad/cribatur,
ΛVon enim ßmpliciter dixit confolari, fed ßmul nor δ', dum ab eo medicina fufcipitur, magij Medieur,
eonfolari. Neque 1d illi fatis fuit , fed & illam quam Sanéfus , e(]e videatur &c. Alanus in fecun i.*
* mitigationem addidit , dicen * , per mutuam fidem , da vita S. Bernardi cap. 27. col. 1285. edita poft
veflram & meam. Papæ, quanta humilitas ! Se novam editionem operum prædi£fi. San&i exponit
ipfum his egere indicavit , feque illis indigere, nec judicium ab eo datum de nonnullis mirabilibus
illos folum ipfo opus babere, atque difcipulor Ma fignis a Deo fua interceffione patratis : Fa&#a
giflrorum loco habuit , nullam fibi prærogativam re funt aliquando figna per fanéfor bomines δ' perfe
jinquenr , fed aequalitatem magnam offenden 1. Com &foj? fa&a funt & per fi&for. Ego mibi nec perfe&io
munis eft utilitar , inquit , confolatione , egemur, ego mir confciur fum , nec fi&ionis. 'Scio enim , San&orum
veßra , vor mea. Et quomodo hoc? Per fidem mu mihi non fuppetere merita , quæ miraculis illußrentur.
tuam veftram , ô meam . Confido autem , nec ad eorum fortem me pertinere, qui
55 Huic capiti nunquam. finis inponeretur , virtute , multa r in nomine Domini operantur, ό a Do
ſi Chriſtiana heroicae Humilitatis quotquot oc mino ignorantur. Hec , ÖJ bujuſmodi crebrius ſecretiuf
currunt exempla referri deberent ex fuga glo que cum viri r fpiritualibus conferebat. Noviffime vero
riæ, dicet non exiguæ fe obtulerint ejus captan opportunum fibimet vifur exitum reperiffe. Scio ( in
dæ occafiones. Nonnulla tamen in præfenti ex quit) bujufmodi figna non ad fanéfutatem uniur , fed ad
, ponemus. Celebre eft illud S. Hieronymi in vi multorum fpeétare falutem , ô Deum in homine, per
ta S. Hilarionis Eremita num. 3o. col. 29. oper. quem talia operetur, non tam perfeéfionem confiderare,
tom. z. En ejus verba : Mirentur alii ßgna , quæ quam opinionem , ut in eo commendet bominibus , quæ
fecit ; mirentur incredibilem abßinentiam , fcientiam , illi creditur ineffe , virtutem. Demum de S.Franci
bumi/itatem . Ego mibil ita ßupeo , quam gloriam ſco hatcleguntur in Legenda S. Bonaventurae (cap.
illum, ό bonorem calcare potuiffe . Concurrebant 7. pag. 3o4 oper. tom. 7. ): Cum populi merita in eo
Epifcopi, Presbyteri, Clericorum , & Monachorum .fan&fitatis extollerent , præcipiebat alicui Fratri , ut
greges , Matronarum quoque Chriftianarum ( gran in contrarium verba ipfum vilificantia fuir auribus in
dij tentatio ), ό binc inde ex urbibur , & agris culcando proferret. Cumque Frater ille , licet invi
vulgus ignobile, fed & potenter viri , & Judices , tur, eum rufticum , & mercenarium , & inutilem di.
ut benediéfum ab eo panem , vel oleum acciperent. ceret , exbilaratur tam mente, quam facie refpondebat :
At ille nihil aliud, niß folitudinem , meditabatur. Benedicat tibi Dominur, Fili cariffime, quia tu ve
Et num. 4o. Ea tempeftate terræmotu totius orbir , riffima loqugris , Ö* talia filium Petri Bernardonis
qui pofl Juliani mortem accidit, maria egreffa funt decet audire. Si aliquis alia videre vellet Hurni
terminor fuos, ό , quaß rurfum Deus diluvium litatis heroicæ exempla, poterit ea legere colle&ta
minaretur , vel in antiquum cbaos redirent omnia , apud Cardinalem de Lauraea in 3. lib. fent. toma. 2.
naver ad prerupta delate montium pependerunt . di/p. 32. art. 16. & in relationibus Rotac Audi to
Quod cum viderent Epidauritani , frementer fcilicet rum in caufis Canonizationum, & fignanter SS.
fluétur, ô undarum moles , & monter gurgitum li Petri de Alcantara, Francifci Xaverii, & S.Fran
toribus inferri, verentes , quod jam eveniffe cerne cifcae Romanæ, ubi finguli a&us ponderantur.
56 Ut
 L 1 B. III. c.4 P. XXIV. 175
56 Ut ad Pudicitiam , & Caftitatem tranfea nis mee Angelus Satane, qui me colapbizet : & S.
mus, Pudicitia ad Caftitateín refertur, non qua Hieronymus de femetipfo ad Eufiocbium (cribit
fi virtus ab ipfa diftin&a , fed ficut exprimens (epif. 22. mum. 7. col. 92. oper, tom. 1.) Repugnan
quamdam Caftitatis circumftantiam , abftinentiam tem carnem hebdomadarum inedia fubjugabam : &
videlicet a quibufdam exterioribus fignis , inter col. 91. Pallebant enim ora jejuniis , & mens deß.
quæ abfque dubio recenferi debet frequens con deriis æſtuabat . - º

verfatio cum perfonis alterius fexus ; fuper qua 57 Catitas conjugalis duplici modo confide
re plura colleéla legi poffunt apud Theophilum rari poteft , in matrimonio videlicet rato, & in
Raynaudum oper. tom. 12. & praecipue pag. 27o. matrimonio confummato. Verum fuiffe matri
ô feqq. Caßitas virtus eft carnalium voluptatum monium inter Beatiffimam Virginem , & S. Jo
moderatrix, de qua Apoftolus 2. ad Corintb. 7. feph , certum eft ex {acris Litteris, & fignanter
v. 1. Mundemus mor ab omni inquinamento carnis , ex illo Matthei I. v. 16. Jacob autem genuit Jo
ð ſpiritus : & 1. ad Timoth. 2. v. 2. Quietam & fepb virum Mariae ; & v. 19. Jofeph autem vir
tranquillam vitam agamur in omni pietate & Ca ejuf , cum effet jußur : & v. 2o. Jofeph fili David,
ftitate. Triplex eft; conjugalis, vidualis, & vir noli timere accipere Mariam conjugem tuam; & v.
ginalis. De virginali Caftitate S. Auguftinus in 24. Et accepit conjugem [uam ; & ex illo Matthæi
libro de ſancta Virginit. cap. 13. col. 345. tom. 6. 1. v. 19. Jofepb autem vir ejus , cum effet jufiur ,
ô nollet eam traducere , voluit occulte dimittere
oper. ait : Virginalis autem integrita r , ©* per piam
continentiam ab omni concubitu ìmmunitas Angelica eam. Acceperat ergo eam in uxorem , cum ne
portio efi , & in carne corruptibili incorruptionis mo dimittere dicatur , quod non habet : & quam
perpetuae meditatio. Caftitas virginalis etiam apud vis Angelus Jofephi fufpicionem ex deprehenfa
Romanos in fumma fuit reverentia , ut in vir gravitate fedaturus dixerit , Noli timere accipere
ginem quacumque caufa fævire nefas haberetur : Mariam conjugem tuam, hæc tamen eft phrafis He
quocirca , ſi virgo morti eſſet addicenda , non braica a&tum continuatum fignificans , non in
prius interficiebatur , quam a carnifice , aliove choatum; quocirca perinde eft , ac fi dixiffet ,
vitiata, virgo effe defiiffet. Suetonius in Tiberio Acceptam conjugem ferva ac retine ; noli dimittere.
ita habet cap. 61. Immaturæ puellæ , quia more tra Illibatam Virginitatem eo in matrimonio ferva
dito nefar effet virgines frangulari , vitiatæ prius tam fuiffe, Catholicæ Ecclefiæ Fides affeverat ,
a carnifice , deinde frangulatæ : quod confirmat & admittunt ipfi Lutherani , & Calviniftae, qui
Tacitus lib. 5. ubi agit de Sejani Filia morti fervatam Virginitatem a Beatifima Virgine con
addiéta. Sed, cum plurimæ Virgines Chriftianæ fentiunt, fed nullo voto obftri&tam : quod tamen
fubierint Romæ Martyrium abfque hujufmodi non modo Patrum concordi adverfatur au&orita
pudoris detrimento , fateri oportet , prædi&um ti , fed etiam ipfius Virginis affertioni, quæ ab
fcelus fuiffe poftmodum antiquatum ; uti animad Angelo admonita Luc. cap. 1. v. 3 1. futurum eſſe,
vertit Cardinalis Baronius in notis ad Martyrol. ut Chriftum conciperet, Ecce concipier in utero ,
Rom. ad diem 3. Septembrir. Plura de honore Vir & paries filium, refpondit v. 34. Quomodo fiet iftud,
ginitatis apud Gentiles erudite colle&a legi po( quoniam virum non cognofco ? hoc eft, Quomodo con
funt in differt. Philolog. Joannis Frontonis de Vir cipere poffum in utero, ό filium parere , ß votum
ginitate honºrata, erudita, adorata, faecunda . Ca. Virginitatis em6? Pia quoque tradito eft , nul
ftitas denique virginalis aliis duabus præcedit : lum a S. Joſeph , ante matrimonium cum Ma
quocirca S. Thomas 2. 2. quaeft. 152. art. 5. fcri ria Virgine, cum alia femina fuiffe matrimonium
bit, Virginitatem eſſe excellentiſſimam in gene contra&tum , & fic eum quoque virginem mor
re Caftitatis , & Virgines dici illuftrioremTpor. tuum fuiffe : unde S. Hieronymus adverfus Hel
tionem gregis Chrifti per comparationem ad Vi vidium (num. 19. col. 227. oper. tom. 2-) Tu di
duas, & Conjugatas: & concordat Venerabilis Beda cir, Mariam Virginem non permanfiffe . Ego mibi
apud S. Vincentium Ferrerium in Sermone de S. Mar. plus vindico , etiam ipfum Jofepb virginem fuiffe
tba: Bona eft Caftita , conjugali 1: melior continentia vi per Mariam , ut ex virginali conjugio virgo filiur
dualis ; fed optima perfeétio virginalir . Exempla nafceretur , ß enim in virum Sanéïum fornicatio
heroicæ Cattitatis, conjugalis, vidualis, & virgi. non cadit, & , aliam eum uxorem babuiffe, non fcri
nalis colle&ta legi poffunt apud Cardinalem de bitur : & concordat S. Petrus Damiani opufc. 17.
Laura'a in 3. lib. fent. tom-2. difp. 32. art. 16. §. de calibatu Sacerdotum (cap. 3. oper. tom. 3.) Et,
2. ubi ait, a&us Chriftianæ Caftitatis heroicæ in ne boc fufficere videatur, ut tantummodo virgo fit
quovis genere, ſive Caſtitatis virginalis, ſive con Mater , Ecclefiae fide r efi , ut virgo fuerit σ iy ,
jugalis, ſive vidualis, eſſe ex ſine ſupernaturali, qui fimulatur eft pater. Quaerunt Theologi, quo
& abfque humano ratiocinio prompte, dele&abi modo verum matrimonium potuerit effe inter
liter, & expedite a&us venereos corpore & men Beatiffimam Virginem , & S. Jofeph, non ob
te fugere, quamvis cum periculo cujufvis corpo ſtante voto Virginitatis in anteceſſum ab ea emiſ
ralis incommodi, & etiam mortis. Idemque Au fo; & aptior eorum refponfio eft, Virginem, an
ctor loc. cit. num. 659. & Jeqq. propofita qua-tio tequam nuberet Joſepho, certa revelatione Di
ne, An ad effeétum, ut Caßitar heroica dici poffit, vina fuiffe admonitam, Jofephum nunquam ufu
debeat effe conjunéfa cum periculo vitae , aut Bono rum poteftate fibi tradita in corpus ipfius, nun
rum, aliorumve incommodorum, negando refpon quam debitum petiturum , vel quia votum Vir
det , quoniam plerique San&i heroice cafti fue ginitatis effet & ipfe nuncupaturus, vel quia Deu
runt : licet enim ada&ti non fuerint ad fervan mentem ejus a debito petendo effet averfurus s
dam Caftitatem prædi&is periculis , externis ta Aurea funt verba D. Thomæ in 4 fent. difi. 3o.
men & internis tentationibus validis, ex Dei do gueß. 2, art. 1. quefianc. 2. ad fecundum : Beata.
no & inſtinétu , cum dele&tatione, ſepe & fre Virgo, antequam contraheret cum Jofeph , fuit cer
quenter reftiterunt, & ad impediendas repellen tificata divinitur , quod Jofeph in fimili propoßto
dafque tentationes variis mediis fenfui ingratis erat ; & ideo non fe commißt periculo nubens : Et
ufi funt, juxta illud Apoftoli , de quo alibi, 2. 3. part. quaeft. 28. art. 4. idem S. Do&tor docet ,
ad Corintbio 1 12. v. 7. Datus eß mibi fimulus car Dei Matrem, antequam Jofepho ತಿ?೦೧ aD1O•
2.
 176 DE SERV DEI BEATIF. ET BEAT: CANONIz.
abfolute Virginitatem non voviffe , fed eam in ex fuis confanguineis nafcituros deferri, ardenter
optatis habuiffe, voluntatemque fuam Divino ar exoptabant. Scripturæ Poftulatorum , & Theo
bitrio commififfe ; tunc autem abfolute voviffe, logorum fuffragia legi poffunt : at judicium fa
-

cum fibi innotuit, hoc effe Deo acceptum, quod cræ, Congregationis erit exfpeétandum ex particu
ei manifeftatum eft , antequam ab Angelo annun laribus fa&ti circumftantiis potiffimum defumen
tiaretur ; acceptoque Sponfo , fimul etiam cum dum .
eo votum Virginitatis emififfe . Alia matrimonia 58 Caſtitas, ſeu continentia maritalis donum
in Ecclefia memorantur, in quibus fan&i conju Dei eft , uti bene exponit S. Auguftinus lib. de
ges illibatam ſervarunt Virginitatem. Cæcilia quip Continentia cap. 1. col. 297. oper. tom 6. dicens:
pe virgo Angelo Virginitatis fuæ cuſtode muni Dei donum effe Continentiam , primum dicimur, σ
ia , atque prote&a nupfit citra periculum Vale Prvbamur : &, paucis interje&is, fubjicit : Quoniam
riano , ſciens Angelum a petendo debito Vale ipfa quoque Caßitas conjugalis , niß contineatur ab
rianum aut avocaturum , aut congreffum mari illicito concubitu, non poteft cußodiri, utrumque A
talem impediturum , quod illi feliciter ceffit. In poftolus donum Dei effe prædicavit , cum de vita
bulla Canonizationis S. Chunegundis Imperatri utraque , id eſt 5 conjugali , & ea, que eſt ſine
cis Conßitut. 29. pag. 38. cod. Canonizat. habentur conjugio , loqueretur dicens : Vellem , omnes bomines
hæc verba: Qui ( fermo eft de teftibus examina ßc effe ficut me ipfum : fed *ufquifque proprium
tis) jurati dixerunt , quod , ficut ex celebri fama domum habet a Deo, aliur ßc 蠶 autem ßc.. Ca
Ö folemni fcriptura noverunt , Beata Kunegundir ftitatis conjugalis in matrimonio confummiato non
San&o Henrico Imperatori fuit matrimonialiter co defunt exempla ; & quidem non folius abftinen
pulata , fed ab eo non extitit carnaliter cognita . tiæ ab illicitis voluptatibus, in quo rerum ftatu
Unde, cum Dominus Imperator ageret in extremir, nullam haberet excellentiam fupra communem
Principibus , & Parentibus inquit de illa : Qualem Caftitatem, quemadmodum bene docet D. Tho
vmihi eam affignaffis , talem vobis eam refigno: vir mas 2. 2. quaeft. 152. art. 3. ad quintum, fed ab
ginem eam dedifiis , & virginem reddo. Apud Ni ftinentiæ a voluptatibus etiam licitis. Narrat enim
cephorum lib. 15. biftoriar. cap. 15. & apud Car Volaterranus lib. 22, commentar. Urbanor. in Urbano
dinalem Baronium ad an. 45o. mum. 17. narratur, V. Sanétam Francifcam Romanam, ut urentem
Pulcheriam Marciano nupfiffe , ð ad an. 453. n. libidinem reprimeret cumviro debitum conjuga
2o. & virginem mortuam fuiffe. Apud Surium le petenti reddebat , ardens laridum ad uterum
ad diem 9. Januarii fimilia leguntur de SS. Ju applicaffe ; quod ad infigne Caftitatis conjugalis
liano, & Bafiliffa, & fubjicitur n. 8. pag. 14o. exemplum referunt Rotæ Auditores in rela
auditam de cælo vocem fuiffe hæc verba promen. tione caufa' ipfius part. 2. art. 2. in fine. Apo
tem : Vicifti , Juliane viciffi , Alia virgine a con ftolus in 1. epifíola ad Corintb. cap. 7. v. 4. inquit :
nubia in Ecclefiafticis proftant hiftoriis , San8ti Mulier fui corporis poteftatem non babet , fed Vir:
videlicet Boleslai V. Polonorum Regis , qui Pu /ìmiliter autem Ö' Vir fui corporis poteftatem non
dicus inde di&tus, eft , & Chunegundis Belæ Hun Habet , fed Mulier. Nolite fraudare invicem , mififor.
garorum Regis filiæ ; Sanéti Conradi Regis filii te ex confenfu ad tempus , ut vacetis orationi : Ö*
Henrici IV. Imperatoris cum Mathilde ; & alia iterum revertimini in id ipſum, ne tentet vos Sa
plura addi poffent, de quibus apud Scacchum de tanas propter incontinentiam veftram: hoc autem dico
not. & ſign. ſantit. ſect. 6. cap. 6. pag. 476. & ſeqa. fecundum indulgentiam , non fecundum imperium.
: Alibi traćtabitur de matrimonio B. Luciac Nar Suadet itaque Apoftolus, ut Conjuges ad tempus
nienfis , in quo Virginitatem fervavit. Interea contineant fe, ut vacent orationi & jejunio: ex
adnotare fas fit , adhuc pendere in facrorum ri quo defumitur , eos laudabiliter & heroice fe gere.
tuum Congregatione , refolutionem dubii • fuper re , fi per totum vitæ tempus fe contineant , ut
virtutibus in caufa Ven. Servi Dei Sebaftiani de orationi vacent & jejunio; dummodo tamen ab
Apparitio Religiofi Laici Profeffi Ordinis Mino fit periculum incontinentiæ, & lapfus in adulte
rum S. Francifci de Obfervantia . Cum enim , rium , vel alias libidines, quemadmodum prædi
antequam nomen daret Religioni , duplex matri &um textum Apoftoli late explicant Eftius, &
monium contraxiffet , & neutri debitum reddi Cornelius a Lapide. Tempus duorum menfium
diffet , bon. mem. Archiepifcopus Myrenfis Fidei ab Eccleia indulgetur in cap. Ex publico, de con
Promotor , & ego fucceffor in di&o munere, il verſ. conjug. unicuique ex conjugibus ad ſuſpen
lum peccaffe diximus, non quia laudabilia quo dendam primam debiti redditionem , ut delibera
dammodo , & heroica dici non debeant matri re po[fit , an Religionem ingredi velit, & in ea
monia, in quibus , mutuo accedente conjugum Profeſſionem emittere. Item Tob. cap. 8. v. 4.
confenfu , nulla fit ejus confummatio , fed quia Tobias junior ſuam ſponſam Saram compellavit
de confenfu tam primæ , quam fecundæ uxoris his verbis: Sara, exfurge, ô deprecemur Deum ho
non conſtabat, S querimonia non defuerant con die , ô craj , & fecundum cras ; quia bir tribu*
fanguineorum prædiétarum feminarum , quod eis no&ibus Deo jungimur, tertia autem tranfa&#a no
debitum non redderetur , ex quibus inferebatur &fe in noftro erimus conjugio . Filii quippe Sanéto
prædi&i confenfus defe&us. Multa fuerunt a do rum fumus , & mon poffumus ita conjungi , ßcut Gen
&is Poftulatoribus allata, ut difficultati fatisfie ter, quæ ignorant Deum. Et cap. 6. narratur , quo*
ret. Suffragia quoque Academiarum Parifienfis, modo Angelus Raphael id ei fuaferat : Tu au
Salmanticenfis , & Patavinæ (ut alibi di&tum eft ) tem , cum acceperis eam , ingreffus cubiculum per
requifita , & Romæ edita anno 1722. fuerunt tres dies continenr effo ab ea , ò' nihil aliud miß
omnino concordia in afferendo, matrimonia non orationibus vacabis cum ea . Ipfa autem no&fe in
modo valida fuiſſe , ſed commendatione digna, cenfo jecore pifcis fugabitur Dæmonium . Secund4
mulierumque confenfum implicitum , aut expli vero mo&fe in copulatione fan&orum Patriarcharum
citum non defuiſſe , & querimonias a conſan admitteri 1 . Tertia autem mo&fe benedi&ionem com
guineis excitatas fuiffe , non quia uxores um fequeris , ut filii ex vobis procreentur incolume * .
quam de redditione debiti cogitaverint , fed quia Tranfaéfa autem tertia noéte accipier virginem cum
ipfi , pinguem Servi Dei hereditatem ad filios timore Domini , amore filiorum magis , quam libi
dine
 Ι. Ι Β. ΙΙΙ. Ο.Α Ρ. ΧΧΙΙΖ. . 177
dine duéfur, ut in femine Airshºe benediétionem in malum crimineris alienum; fed tanto magis gaude
filiis confequaris . Cui Tobiæ , & Saræ exemplo de tuo bono , quanto magis vide r, non tantum illo
San&am Birgittam, & Uifonem ejus virum fe devitari mala , fed quædam bona etiam fuperari .
pie & fanéte conformaffe , narratur in bulla Ca Nonnullæ Viduæ fuerunt im San&tarum album
nonizationis ejufdem San&ae Birgittæ (conßitut. relate a fummis Pontificibus, Elifabetha videli.
66. pag. 153. rod. Canonizat ): Et, cum infomul cet , quæ poft obitum viri fui nomen dedit San
convenire deberent , quamquam idonei effent ad vi &imonialibus Tertii Ordinis Minorum , de qua
riler amplexur , maritus videlicet in decimo o&fa fic Gregorius IX. loquitur in bulla ' Canoniza-.
vo , & fponfa in tertio decimo anno conftituti , tionis ( Conſtit. 45. pag. 74 cod. Canoniz.): O in
communi tamen voluntate Tobiam juniarem , & Sa clita Vidua , virtutum faecunda fobole, quae ftudenr
ram Raguelis imitati, annum continuum & ultra ex gratia confequi, quod a natura non poterat in
a concubitu abftinuerunt ; Deum humiliter deprecan dulgeri Öc. fic amabilem immortali Sponſo fe pre
ter, ut, / conjungi foret expediens, in commixtio buit ; Hedvvigis, quæ, mortuo Henrico conju
ne non peccarent, ô Deur illir talem prolem con ge , San&imonialis Ciftercienfis fuit , de qua fic
cederet, quæ ad fervitium ejuf effet. Simul poftea loquitur Clemens IV. in bulla Canonizationis
convenerunt in timore ac tremore, non libidini , fed. ( Conſtitut. 53. pag. 1o3. codic. Canoniz. ) : Ipſo
poßeritati vacanter , cum interim devota mulier denique Duce cbriftianiffime, prout afferitur, fpiri
nec jejunia, nec orationer , nec alia pia & folita tum exhalante , protinus ad illiu 1 , cujus pulcritu
opera præteriret. Probant autem hæc omnia Ca dinem fol & luna mirantur, tamquam libera, b a
ſtitatis conjugalis in matrimonio conſummato ex lege viri terreßri , foluta , familiare confortium am.
cellentiam, fi conjuges ab opere venereo abfti pliur afpiravit ; Birgitta , de qua multa heroica
neant, ut orationi vacent , exclufo libidinis pe referuntur poft obitum viri ab ea patrata in bul
riculo. In caufa B. Petri Forerii , dum agere la Canonizationis , ipGus edita a Bonifacio IX.
tur de ejus virtutibus, memini, me tunc Fidei Francifca denique Romana, de qua . Paulus Pa
Promotorem inter cetera oppofuiffe, de ejus Pru pa V. in bulla Canonizationis ( Con/tit. 82. pag.
dentia dubitari poffe, cum ejus [confilio multi 281. cod. Canoniz. ) Gc loquitur : Itaque , defun
conjugati ab a&tu conjugali per aliquot annos , &}o marito, paucis annir ante fuam dormitionem
immo & per totam vitam abftinuiffent, propter variis fervitutis, obfequiis non deftitit Cbriflo fa
periculum fignanter incontinentiæ, cui aliquos mulari. Proinde fančium clauftrali i vite propofi
obnoxios fuiffe , verifimile effe videbatur : fed tum folicite adimplere volem * , abfque more Obla
cum Poftulatores ftrenue refumentes, quæ modo tas , qua* ipfa Cbrifio pepererat , mudis pedibus adit,
dicta ſunt de Caſtitate conjugali, in aperto po ac, vinculo de, collo pendente , prona in terram ,
fuiffent, confilium ab eo non fuiffe datum nifi multifque cum lacrymi , , , quafi peccatrix indigna ,
illis, de quorum Continentia dubitare non po non tamquam earum parens , fuppliciter illa , orat,
terat, conſiliumque ipſum felici exitu non ca ut fe ipfarum numero adfcribant. , -

ruiffe , merito animadverfio ratione officii virtu

6o Hæc quoad* vidualem Caftitatem. Nunc
tes Beati propofita , in ejus laudem & commen autem , ad virginalem ut redeamus, pro rei com
dationem adverſa eſt. • * * *
plemento quærendum e(fe videtur, quomodo Vir
59 S. Hieronymus lib. I. in Jovinianum col. ginitas probari poffit : de ea quippe re in caufis ,
3 1 o. oper. tom. 2. exempla ex variis nationibus Servorum Dei aliquando tra&tatur. Medici, per
congerit , ut oftendat, etiam apud Ethnicos Ca phyfica principia procedendo, multa afferunt Vir
fbitatem vidualem magna in exiflimatione fuif. ginitatis figna tam in mafculo, quam in femi
fe , abftinentiam videlicet a fecundis & culterio na, quæ apud eofdem legi poffunt , & fignanter.
ribus nuptiis, mortuo primo conjuge : quod ar apud Gafparem a Rejes jucundarum quæftionum
gumentum late proſequitur Eſpenczus lib. 3. de elyfio campo quæß. 38. & 39. & apud Zacchiam
Continentia cap. 17. Juxta jura civilia, de qui in queſt. medico-legal. lib. 4. tit. 2. Quaft, 1. Ö
bus ad tit. Cod. de fecundis nuptiir , uxor fuper feqq. A&um fuit hac de re in caufa S. Thomæ
ftes jubebatur per annum defunčtum maritum de Villanova, & Virginitatis probationem Ro
lugere, & a nuptiis abftinere : fed, cum juxta tæ Auditores in relatione caufae ipfius defump(e
Apoftolum, mulier, viro fuo mortuo, foluta {it runt ex publica voce & fama, 8 concordi om
a lege viri fui , & nubere poffit in Domino , cui nium cohfenfu , quod fatis, effe dixerunt in ma
voluerit, merito ſacri Canones cenſuerunt, poſ teria difficilis probationis , • ut in di&a relatione
fe uxorem , etiam citra infamiæ notam, mortuo videri poteft tit. de Caßitate pag. 619 & feqq.
viro, intra annun luctus ad ſecunda vota tranſ poft Contelor. de Canoniz. Sanäorum. Latius hoc
ire, ut habetur in cap. 4. & 5. de fecundis nu argumentum profecuti funt in relatione S. Pii V.
ptiir ; ita tamen , ut, interdi&ta Parocho bene tit. de Temperantia, ubi , præmißa difficultate pro
di&ione fecundarum nuptiarum , quam Ecclefia bationis in demonftranda Virginitate, multum
dandam ftatuit in primis nuptiis, oftendat , fe detulerunt atteſtationibus Confeſſariorum , qui
cundas nuptias non æque fibi probari , ac pri excipientes ejus Confeffiones dixerunt, nullám
mas, ut in cap. I. & 3. de fecundi* nuptiir. Vi fe in eo deprehendiffe culpam lethalem, teftibus
duit atem ſecundis nuptiis praeferendam eſſe, nec ex publica voce & fama adhibitis, Chirurgis,
has tamen improbandas, late probat S. Augufti qui in fe&ione cadaveris retulerunt, fe eas cor
nus in lib. de bono viduitatis, ſeu in epiſt. adJu poris partes, quæ generationi deferviunt , inte
lianam viduam , atque inter alia ibid. cap. 4. col. gras inveniffe ufque adeo, ut infantis mundi
371. oper. tom. 6. fcribit : Quapropter hoc primum tiam & puritatem referrent. Alias quoque addi
oportet ut noverir , bono , quod elegifli, non dam derunt conje&uras defumptas ex ingreffu in Re.
mari fecunda f nuptiar , fed inferiur honorari. Nam , ligionem ab ineunte aetate, ex voto Caſtitatis
/ícut bonum fanéiae virginitati , quod elegit filia emiffo, ex odio adverfus vitia carnis, & mulie
tua , non damnat una r nuptia * tua * , fic nec vi res fornicarias, ex pudore eximio, cum nec in
duita r tua cujufdam fecunda * &c. Nec ita extolla * difcrimine vitae conftitutus paffus fit , pro fedan
bonum tuum , ut , quod malum non eß , tamquam dis veficæ doloribus partes generationi infer
ALib. III. * Z vien
 /
178 DE SERV DEI BEATIF. ET BEAT CANONIz.
vientes a Medicis videri, ex fobrietate infigni , pe maximum effet , fi eorum diétis, de quorum
& ex frequenti fumptione facræ Euchariftiae. De fanétitate ex tot aliis conftat documentis, fides
virginali quoque Caftitate tra&atum eft in cau non præftaretur. S. Ambrofius in orat. funeb. de
fa S. Philippi Nerii, & tam ex his, quæ in re obitu fratris lib. 1. num. 52. col. 1 128. oper. t. z.
latione caufæ ipfius dedu&a funt , quam ex aliis ejus Virginitatem prædicavit , & probationem a
modo enarratis inferri poteft, rem difficilis effe conje&turis, & præfumptionibus defu mpfit : Velut
probationis , in ea per conjecturas effe proceden quadam virginali verecundia fuffufur ora.... rarus
dum, nec unam, aut aliam fufficere, fed plu attollere o* , elevare oculor, referre fermonem, quod
res effe uniendas, ut ex omnibus fimul junctis pudico quodam mentis pudore faciebat , cum quo ca
de fervata Virginitate judicium ferri poífit. Ver ftimonia quoque corporis congruebat. Etenim inte
ba relationis Rotæ Auditorum in caufa S. Phi merata Jacri Bapti/matis dona fervavit mundo cor.
lippi Nerii funt hac: Virginalem Cafiitatem Phi pore, purior corde, non minus adulterini ſermoni r
lippus perpetuo confervavit, ut ipfemet manifefta opprobrium , quam corporis perhorrefcenr, non mi.
vit Francifco Buccæ ejus in Cbrifio filio, ut eum norem ratus pudicitize reverentiam deferendam in
dem ad Caſtitatem induceret, (9 Cardinali Baronio tegritate verborum, quam corpori r Caffitate. De
fuo Confeffario, ut in fummario Ö'c. Et etiam com ntque in tantum Caßimoniam dilexit , ut nec uxo
muni amicorum fama ab omnibur femper virgo eß rem expeteret , licet in eo non folum Cafiitati, ap.
reputatus , ut deponunt viginti novem teßer in fum petentia fuerit , fed etiam pietatir gratia. Miro au.
mario Ö'c. Adhuc adolefcen* quofdam, qui ipfum ad tem modo Ó conjugium diffimulabat, 5 jačiantiam
impuritatem provocare volebant, Dei verbo ad bo declinabat , tantaque erat diffimulatio, ut , nobis quo
nam frugem convertit , ut deponunt in fummario que urgentibus , differre magis confortium, quam
Ö'c. Laicus etiam , cum effet , a duabar puelli r in refugere videretur. Hoc unum itaque fuit , quod nec
ejur cubiculum ingreffit , ut ipfum ad impuritatem fratribur crederet, non aliqua cun&#ationis baefitan
converterent, oratione fe munienr fuit a Deo mi tia, fed virtutis verecundia. Nec diffimili modo
rabiliter liberatur , ut in fum mario &c. Vocatur S. Gregorius Nazianzenus orat. zo. de laudib.
Philippus ad cujufdam Cæfareæ domum, ut ejus Con S. Bafilii Magni ejus Virginitatem commendat
feffionem audiret, fuit ab eadem Cæfarea aperte ten & probat: Quir igitur magis , quam ille , aut Vir
tatus , ô ipfe ßatim , ut alter Jofepb , aufugit , ginitatem in pretio habuit, aut carnt leger impo
ό', licet illa per fcalam defcendenti fcabellum poft fuit; idque non fuo tantum exemplo, fed etiam per
1erga projecerit , ipfe tamen Divino proteéfus au ea , quibus operam dedit ? Cujus funt Virginum cœ
xilio illæfur evafit, ut in fummario Ö'c. Cum Con nobia ? Cujur præcepta illa litteris mandata, qui
feffionibus audiendis initium daret , raro feminarum bufcum omnes fenfur coercebat , tum membra omnia
Confeffione , excipere folebat , ô cum eis afperis Ö* componebat, ac Virginitatem vere colere admone
feverir. verbis utebantur , numquam earum vultum bat, pulcritudinem ab iis rebus, que afpefiu fen
infpiciens , ut in fummario &c. Et ob candorem fuae tiuntur, ad ea , quæ oculorum obtutum fugiunt ,
puritatis , etiam cum æger effet , nullam fui corpo. convertenr , atque id quidem, quod externum eft ,
ris partem paffur eß a quoquam videri , ut in fum debilitan r, flammæque materiam fubtrabenr , quod
mario öJc. In ejus corporis feétione fuit ipfe ma autem internum ® oscultum ef? , Deo qui folur pu
nibus ea s corporis partes , qua r indecorum oftendi rarum animarum fponfur eft , atque infomne r ani
vivo fuiffet , femel iterumque accultavit , ut in fum mas, /* modo cum claris lampadibus, 5 copiofa.
mario Ö'c. Idem etiam antea , dum lavaretur, ac olei alimonia obviam , ipß prodierimu r , fecum in
ciderat , ut in fummario &c. Ejur puritatis candor troducit , fpeéfandum offeren f ? Demum Virginita
etiam ex facie atque oculis emicabat , ut in fum tis prærogativa ab ea non aufertur, quæ ftuprum
mario &c. Ad Philippum accedentes cafiitatis ac pu per vim non patitur : Tyranno fiquidem minan
ritati, odorem ab eo emanantem fentiebant, ut in ti S. Luciæ, fe eam produéturum ad Iupanar ,
fummario Ó c. Familiariter converfantes cum Bea San&ta refpondit: Si invitam jufferis violari, Ca
to Philippo ob ejur. eximiam puritatem etiam ipß fìitat mibi duplicabitur ad coronam. Cum enim
fan&fitatem confequebantur , ut in fummario , &c. integritas membri corporalis per accidens ſe ha
Ob fuam etiam inßgnem puritatem ipfum purita beat ad Virginitatem ; immunitas autem a dele
tis odorem , 9 e diverſo immunditiae faetorem in &tatione materialiter, ut Scholæ loquuntur, fe
aliis fentuebat , ut in fummario Ö'c. Alumnor fuo f. habeat , & propofitum perpetuo abftinendi a ta
ad fervandam Caftitatem continuo adhortabatur, ad li, dele£łatione fe habeat formaliter & completi
monitionefque pro ejufdem confervatione utile, dabat, ve ad Virginitatem; hinc fit, ut fi aliqua `invi
ut deponunt in fummario Ö'c. ta conftupretur, corruptio iftiufmodi non magis
61 Virginitas ergo S. Philippi Nerii ipfius di Virginitati præjudicet , quam fi manus , aut pes
&o probata eft una cum ceteris adminiculis in corrumperetur, juxta doétrinam D.Thomæ 2. 2.
eadem relatione narratis; quod ipfum in S. Do queſt. 152. art. I. -

minico contigiffe, alibi videbitur: abfurdum quip

 L 1 B. III. C A P. X XV. 179

CAP UT V I GE S IM UM Q U IN T UM.

De Oratione, & ejufdem fpeciebus , & ejus neceffitate in Dei Servis

beatificandis & canonizandis.
Bl Um in fuperioribus de vir San&i videlicet Thomæ Epifc. Herfordienfis, (Con
Ş || tute Fidei ageremus , ſtit. 6o. pag. 132. cod. Canoniz.) Orationi vero in
mentio habita eft Ora fifiebat affidue S. Ludovici Epifcopi Tolofani (Con
tionis. Fides eft Oratio fit. 56. pag. 123. eod. cod.) In Orationibus autem
nis fundamentum ; qui fedulis , & devotis mentem ad Deum elevatam te
enim petit a Deo, pro nuit; S. Petri Caleſtini, (ibid. Conſt. 55. pag. 1 19.)
fitetur,fe credere, Deum Hic beatur vir, jam mortificatis fpiritu carnis de
poffe dare quod poftula Jiderii., & reprehr , fumme devotur Deo , orande
tur, & effe primum au affidue, animum ad Deum tenuit firmiter elevatum :
&torem omnis Boni ; im S. Philippi Nerii (Conft. 85. pag. 32o.): Interce
mo etiam credit , effe veracem & fidelem in eo tera , quibur ad hujufmodi Charitatis gradum per
quod promifit : unde Apoftolus ad Rom. 1o. v. venit Philippur , fummum fuit Orationis ftudium ;
14. Qaomodo ergo invocabunt, in quem non credide S. Cajetani (Conf. 94. pag. 449. ) : Orationi ita
runt ? Mentio quoque, faltem implicita, Oratio addi&iur , ut , quidquid a domefiici* negotii r , atque
nis habita eft in fuperioribus, dum ageremus de animarum procuranda falute , temporis aut otii fù
virtute religionis. Affe&us enim orandi cum pro pereffet , Orationi & meditationi daret ; S. Pafcha
cedat ex cauſa & impulſu colendi Deum, & ei lis Baylon (Conf. 96. pag. 473.) Quidquid temporis
offerendi mentem noftram , recognofcendo , & fibi ex obedientiæ præfcripto .... fupererat , totum
quafi per Orationem proteftando noftram indi id Orationi ô contemplationi ubique impendebat .
gentiam, obfequium erga ipfum , fervitutem & Sed , ut hæc via & ratione explicentur , operæ
fubje&ionem, & e converfo potentiam ejus, bo pretium eft nonnulIa præmittere.
nitatem ac providentiam erga nos ; affe&us hic 3 Oratio, quæ dicitur afcenfìo mentis ad Deum
inde ortus, eft a&us elicitus a religione, cujus juxta S. Joannem Damafcenum, vel collocutio
proprium munus eft cultum Deo reddere, juxta cum Deo juxta S. Bafilium , dividitur ex for
do&rinam D. Thomæ 2. 2. quæß. 83. ar. 3. & mula in mentalem , & vocalem ; in meditati
quæfi. 81. ar. 5. quam late exornat Suarez de re vam , & contemplativam, in publicam , & priva
ligione tom. 2. lib. 1. eap. 7. & bene proſequitur tam, & demum in Orationem laudis , Orationem
Cardinalis Bona in tra&atu etiam infra allegando gratiarum a&ionis , & Orationem petitionis.
de principiis vitæ Chrißianae part. I. cap. 5o. ubi 4 Oratio vocalis ea eft, quæ voce exprimi
ita de Oratione fcribit : In ea omnium virtutum tur, ita tamen , ut mens ori conjunéta fit ; alio
aéfus exercentur. Prima vero ante omne r occurrit quin, fi fine intentione & attentione fieret, Di
fides ; nemo enim oraret , niß crederet, Deum effe vinæ improbationi effet obnoxia , juxta illud
præfentem , & precer clamantium ad fe audire, eaf AMatth. cap. 15. v. 8. Populur hic labiis me bono
4ue po/e 5 velle, 6 jufe petimus, exaudire. Spes rat ; cor autem eorum longe eft a me. Quam ad
erigitur , quia maximam in Dei ope ô mifericordia rem animadvertit S. Auguftinus in Pfalm. I 18.
fiduciam babemus. Charita r excitatur Divinæ boni. (ferm. 29. num. I. col. 1353. oper, tom. 4. ): Cla
ratis confideratione , que urget nos ad ipfum fuper mor ad Dominum , qui fit ab orantibus , ß fonitu
omnia diligendum. Per eam difcimur adimplere om corporalis vocis fiat , non intento in Deum corde ,
nem juftitiam, Ő ju/torum prudentia omnia perpen qui dubitet inaniter fieri ? Si autem fiat corde , etiam
dere. Fortitudo exercetur , quia orans firmiter fía filente corporis voce, alium quemlibet hominem potef?
tuit fervire Deo, & pro ejus amore adverfa omnia latere, mon Deum. Oratio vero mentalis fine voce
tolerare. Temperantie aċtus eliciuntur , quia ment fenfibili expletur : quilibet enim in femetipfo ex
oranti, a terreni, Č, corporeir abhorrent, celi deli. peritur , quomodo omnia, quæ voce profert, in
ciar deguftat &c. Multis ergo virtutibur fulget, qui tra fe dicere valeat fine vocali pronuntiatione.
multum Orationi incumbit . Sed , cum in caufis 5 Diximus, hanc mentalem Orationem divi
Beatificationis & Canonizationis frequens fe of di in meditativam, & contemplativam. Medita
ferat occafio quærendi de Oratione Servorum Dei, tiva nihil aliud eft , quam cogitatio attenta alicu
neceffarium Nobis vifum eft , in hoc capite , & jus myfterii Fidei, vel cujuslibet rei revelatæ, quæ
in capite fequenti nonnulla de Oratione indicare. fit ratiocinando, & procedendo de una re in aliam.
2 Scribentes de Canonizatione Sanétorum di Meditatur aliquis ex. gr. Chrifti nativitatem :
cunt , ftudium Orationis maximopere in Canoni mente cogitat, quis fit , qui nafcitur ; & confide
zandis commendari , Ita docent Cardinalis de rat, effe Deum , qui homo fa&tus eft , & de hoc
Lauraca in 3. lib. fent. tom. 2. difp. 32. de virtute miratur ; confiderat locum , ftabulum videlicet ,
heroica art. 9. §. unic. num. 136. Matthæuccius in & miratur ; confiderat tempus, rigidiffimam fci
prači. Theologo Canon. ad cauſ. Beatific. 5 Canoni licet hiemem , & miratur , confiderat nafcentis
zat. tit. 2. cap. 3. $. 2. a num. 22. ad 27. & late paupertatem , quod vilibus pannis involutus ja
profequuntur Rotæ Auditores in relationibus cau ceat in præfepe , & miratur ; confiderat , eum fi
farum SS. Pafchalis de Baylon, Felicis a Canta ne offenſa materni virginalis pudoris, & ſine do
licio, Francifci Xaverii, Joannis de Deo, Petri lore ex matris ventre prodiiſſe, & miratur; con -
de Alcantara , Francifci Borgiæ, Jacobi de Mar fiderat cetera, quæ in ea contigerunt nativitate, &
chia , Caroli Borromaei , Pii Papa V. Francifcae ex horum omnium confideratione elicit a&um amo
Romanæ, & Mariæ Magdalenæ de Pazzis. De ris erga Chriftum natum , & in Deum praediéta
fumitur hoc ipfum ex bullis Canonizationum , patran tem.
Lib. III. Z 2 6~C)ra
 180 DE SERV DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
6 Oratio contemplativa , feu contemplatio de Tanta eß neceffitas Orationis, ut Fidei dogma fit,
finitur a S. Thoma 2. 2. quaeſt. 18o. art. 4. Con meminem fine ulla falutem confequi poffe. Quis enim
templatio Divinæ veritatij . Quod ut clare expli poteft Deum vocantem fequi , ni/i domo Gratiæ adju
cetur , ponamus , aliquem legere , vel audire alium vetur ? Ejur autem auxilium qui , poteft ßne Oratio
legentem hunc Fidei articulum : Filius Dei eft . ne promereri ? Idcirco docet Scriptura , oportere fem
incarnatus . Divinæ Gratiæ auxilio credit, eum per, Ö ßne intermiffione orare , quia femper δ in
effe verum ; mente animoque verfat Incarnatio omnibur auxilio Dei indigemur. Semper autem orat,
nem , & modum ejus ; pofitoque aëtu credendi , qui orandi tempora nullo umquam die prætermittit.
meditatur & confiderat veritatem illam , hoc eft 9 Ea ergo, quæ e(t inter Theologos difputa
Filium Dei effe incarnatum, in ea figens aciem tio ad hoc reducitur, an adfit præceptum priva
mentis, ipfam fimplici a&tu intuendo; tum huic tæ vocalis Orationis . Nonnulli ex Theologis
actui intellectus fuperaddit actum voluntatis , feu docent , nullum extare præceptum naturale , ne
affeétus & dile&ionis circa eam rem , Unde S. que Divinum, neque Ecclefiafticum Deum o
Thomas 2. 2. cit, quaeft. 18o. art. 1. ad primum randi Oratione vocali privata, cum praecepturm
argumentum, in quo contendebatur, contemplatio orandi fufficienter adimpleri poffit etiam per O
nem effe aćtum folius intellektus, fic refpondet: rationem mentalem, quemadmodum late probat
Ex hoc ipfo , quod veritas eß finis contemplationis , Suarez de relig. tom. 2. lib. 3. de Oratione vocali
babet rationem Boni appetibilis ô amabili , & de in communi cap. 6. & videtur effe ex mente D.
leéïanti r , ò* fecundum hoc pertinet ad vim appeti Thomæ 2. 2. cit. quæß. 83. art. 12. ubi ait: Ora
fjvam . • tio vero /íngularis efł , quae offèrtur a ßngulari
7 Demum publica Oratio ea eft , quæ fit a perfona cujufcumque ßve pro fe , ßve pro aliir
IMiniftris Ecclefiæ nomine Ecclefiæ : privata, quæ oranti r ; ® de hujufmodi Orationi ; neceffitate mon eft ,
fit a qualibet perfona privata, five pro fe, five quod fit vocalis. At alii ex eifdem Theologis docent,
pro aliis. Item ex terminis patet, quid fit Ora præceptum vocaliter orandi cuilibet Chriftiano
tio laudis, quid gratiarum a&tionis, quid petitio capaci effe impoſitum, & effe innixum exemplo
nis. Ad Orationem laudis pertinent nonnulli Pfal Chrifti , & praxi univerfalis Ecclefia , quemad.
mi , videlicet Confitebor tibi Domine Ö'c. Benediéfu* modum late profequitur Cardinalis de Lauræa
Dominur Deus Ifrael, quia vifitavit &c. Benediéîut cit. opufc. 1. de Oratione cap. 7. cum Chriftus Do
Dominus Deus meus , qui docet mamur mea r ad præ minus pluries vocaliter oraverit , & ab Apftolis
Jium Ö'c. Ad Orationem gratiarum a&ionis fpe rogatus Luc. I 1. v. 1. Doce no y orare , reíponderit
&ant alii Pfalmi , Laudate pueri Dominum Ö'c. Law Cum oratis, dicite: Pater noßer , fanétificetur no
date Dominum de cælir Öc. Laudate Dominum om men tuum : quo in loco abfque dubio fermonem
nes gentes Ö'c. Confitemini Domino, quoniam bonus habuit de Oratione vocali ; Matth. quippe 6. v.
&c. De Oratione autem petitionis locutus eft 7. inquit: Orante , autem , molite multum loqui ,
Chriftus Mattb. 7. v. 7. Petite, ô dabitur vobis ; ficut Ethnici ; & v. 9. Sic ergo vos orabitus: Pater
quærite , & invenietis ; pulfate , & aperietur vobis: noßer, qui es in cælis &c. y

& v. 1 1. Pater vefter, qui in cælis eft , dabit bo Io Verum , utcumque fit de hac controverfia,
na petentibus fe . cujus examen ea in re , de qua nunc agitur, fu
8 His præmiffis , quæ haufimus ex o&o opu perfluum effe videtur , cum percipi non poffit, agi
fculis Cardinalis de Lauræa de Crißiana Oratione, de aliquo Dei fervo beatificando, aut canonizan.
2d noftrum inftitutum quod attinet , duo certa do, qui, dum viveret , vocaliter non oraverit;
funt. Alterum eft , Orationem e(fe neceffariam , fatis erit adnotare, non cujufcumque vocalis Ora
ut æternam falutem confequamur , juxta plene tionis in Beatificando , aut Canonizando haberi
colle&tain Catholicisinftitutionibus Francifci Ama. poffe rationem, fed momentum tantum effe con.
ti Pouget tom. 2. pag. 613. S. 2. de neceſſitate Ora ftituendum in excellenti & perfe&ta, ideoque he
tionir , & juxta do&rinam D. Thomæ in 4. d. 15. roica vocali Oratione ; pro qua licet attentio fit
q. 4. ar, 1. quæfiunc. 3. ubi ait : Ad Orationem qui neceffaria quoad verba, quoad fenfum verborum,
libet tenetur ex boc ipfo , quod tenetur ad bona fpi & quoad finem , Deum videlicet , & rem , . pro
ritualia ßc procuranda , quæ non miß divinitus dam qua oratur, juxta ea quæ late docet D. Thomas
tur; unde alio modo procurari non poffunt , niß ut 2. 2. cit. quaeft. 83. art. 13. quæ omnia interna funt,
ab ipfo petantur: Et in refponf. ad primum fubji & ab Ecclefia dire&te cognofci non poffunt ; per
cit : Amor , qui maxime voluntarius eft , neceffarius fe&tio nihilominus & excellentia vocalis Orationis
ef? , fi quis velit ad falutis finem pervenire: ô hoc indire&te ab a&tibus externis hauriri poteft, puta
*modo etiam Oratio neceffaria efl , & fub præcepto ex lacrymis (de quibus infra), ex corporis com
cadent refpeéiu eorum , quorum voluntas fub neceffi pofitione, ex loco in quo oratur , ex tempore quo
tate praediéfa cadit. Alterum eft , de utilitate vocalis oratur, & orandi affiduitate , quemadmodum ex
Orationis non effe dubitandum , juxta eumdem plicat Scacchus de not. & fign. fanéfit. feéf. 5. c. 4.
D. Thomam 2. 2. quaeff. 83. art. 12. ubi docet , quæ Orationis affiduitas non eft certo temporis
utilem effe vocalem Orationem primo ad exci* fpatio alligata , cum, loquendo de privata vocali
tandam interiorem devotionem , fecundo, ut ho Oratione , tantum durare debeat , quantum requi
mo Deo ferviat fecundum illud totum , quod ritur ad excitandum interioris defiderii fervorem,
ex Deo habet , tertio ob quamdam redundantiam juxta illud S. Auguftini: Abfit ab Qratione multa
ab anima in corpus, vehementem fcilicet affe locutio , fed non defit multa precatio , ß frequenr
&ionem, juxta illud Pfalmi 15. v. 9. Lætatum perfeverat intentio. Quod laté exornant D. Tho
eft cor meum , & exultavit lingua mea. Idem pro mas loc. cit. art. 14. Suarez tom. 2. de relig. lib. 3.
fequitur ex Dominicana Familia Pater Ildefon cap. 7. Rofignolius de aéìionib. virtutis Ilib. 1.
fus Manrique in tractatu de Conditionibus Ora сар. 3.
tionis defunjpto ex littera S. Thomæ cap. 1. §. 1 1 Cohærenter ad hæc, pluribus aliis præter
1. & 2. De neceffitate autem Orationis ita fcri miffis, quæ facile cumulari poffent, in vita S.
bit pius Cardinalis Bona in {uo tra&tatu de prin Lucæ junioris Thaumaturgi ad diem 7. Februarii
cipiis vita Chriftiana: cap. 44. part. 1. pag. 43. tom. 2. cap. 3. num. 18. pag. 87. apud Bollandianos
hæc
 L I B. III. ' C.A P. XXV. 181
hæc habentur ex di&o Difcipuli ejufdem defum rificationis officium alia excipiebat Oratio : deinde,
pta : Cognovi, inquit, illum genua folo figentem , fole jam occumbente , aliam denuo exordiebatur, a qua
ac frontem illidentem terræ. Ad ßngular porro ge tandem fole diem reducente, deßfiebat : ac tum demum
nuflexiones publicam illam accinebat vocem. Tunc , illud ßbi oecinenr, In pacem in idipfum dormiam, &
velut fervore incalefcens, crebriores genuflexiones ad requiefcam ; quoniam tu, Domine, fingulariter
bibebat , inque illis durabat , donec, corporis virtu in fpe habitare fecifti me, fomnum perinde ac famu
te exbaufia ( neque enim illud pari conatu promptæ lum accerfebat, indulgebatque illi parciffime ad neceffa.
fpiritur alacritati infervire valebat ) fupinus cor rium duntaxat corporis ufum Oratio autem ejus erant
*ueret, diuque immotus permaneret. Sed & ita ef Pfalterium totum , & Mofaicæ cantione r , plagæque
ficax erat, nec pigritiæ indulgebat. Non fomno con dextera inf i&#æ peéfori ( nam ßnißra ad Deum tende
cedebat, fed furfum manus , corporifque pariter, at batur) Ö veluti rivuli lacrymarum panno/am detri
que animæ oculor habebat, confuetamque illam pre tamque lacernam irrigantes : bec vero excipiebat le
cationem , Domine miferere, tota animi conten &fio , atque meditatio Divinorum oraculorum. Incen
tione dicebat. Tum poß modicam illam corporis re fum quoque dextera prehenfum offerebat faepe Deo , ©*
miffionem iterum furgen r in pede 1 flabat, feque Ora fumu* (o qui * mirabilia Domini annuntiabit ? ) fine
tioni ad primam ufque diei lucem dabat. prunis ſublime ferebatur: alias vero audiebatur ſimul
12 In vita S. Romualdi apud eofdem Bollan Pfallere cum turba , /imulque, Alleluja, Jubjlcere .
dianos cit. tom. 2. Februarii ad diem 7. cap. 2. Longiffimo faepe tempore nibil omnino fomni oculi , vi
m. 7. pag. 126. fic legitur : Vere , quia Pater Sanétur debat , adeo ut triginta interdum no&fe , integra 1 , toti
Romoaldas fic erat in carne premortuus, fica mundo demque dies continuaret rogitan , Deum, expertem fo
penitur alienur , continue facris Orationibus, ô Di mni vitam ducere. Verum , Gratia intus loquente, ar
vini * laudibur erat occupatur. canum tacitumque refponfum accepit : Oportet , ali
13 In vita S. Pii V. apud eofdem Bollandia. quantulæ quieti te trada s.
nos tom. 1. Maji lib. 6. num. 32o. pag. 697. dici 15 Quia vero Dei Servi , vitæ a&ivæ negotiis oc
tur: Erat porro vehementer affiduur in ftudio fa cupati , vocali Orationi aliquando vacare non po
cræ precationir , quod fane cum ceteris omntbuf , tuerunt tempore , quo id efficere exoptabant, alias
tum præcipue Pontificibur ßngulari dicebat effe prae horas fubftituere conati funt , quamvis minus com.
/3dio. Ac propterea ante lucem in ea exercitatione , modas, ne a folita Oratione vocali ceffarent.
ftati, Sacerdotum precibur recitati * , ita defixus im Exemplum habetur in vita S. Stephani Fundatoris
mworari confueverat, ut ad /e interpellandum acce Ordinis Grandimontenfis cap. 3. apud Bollandum
dentes , mifi vefti , tra&#u ßbi reftitutus , aliquando vix tom. 2. Februar. ( addiem 8. cap.3. n. 17. pag. 2o7, ):
exaudiret, indeque recedens in Divina raptu , fæpe. Exceptis etenim Eccleßafiici Officii regularibur debitir,
numero videretur effe, neque percunéfantibus ad rem Agenda videlicet diei , & Beatiffimæ Mariae, ac Fide
fatis refpondere : quod quidem certo effervefcentis in lium defunétorum , a prima die , qua venit in eremum,
ADeum cb tritatir , antmique Divina patienti r erat ufque ad ultimum diem vitæ fuæ Ordinem de San&fa
indicio. Et num. 32 1. Ceterum banc ipfam orandi Trinitate cum movem leéfiontbu , , ò hori j Canonici r
rationem gravioribus in rebur conficiendis perpetuo ßngulis diebus ac noéf bus devotiffime celebravit . Pfal
Pi u r fervavit. Litaniar præterea , ftatafque prece* modiam vero, ό familiare 1 Oratione , jn tantum ama
in Apoftolico palatio, coram fe, niß graviter impe. bat , Ö gratiam illius excellentiffimæ contemplationis,
diretur , ac tota præfente familia, vefpertinis ho in qua Deu 1 meliu* cognofcitur, tam affluentem babe.
ari r quotidie pie recitari voluit. Nec interim tamen bat , quod nunc buju* dulcedine raptu r , nunc illarum
quidquam de iis , quæ ad officium pertineret fuum , occupatione detentur , frequenter biduo, aut triduo a
praetermittebat. Cogitabat enim, Pontificis munut corporali vacabat edulio. Verum , ß pro eorum collo.
effe præcipuum, pro deliéfi r ac neceffitat1bur populi quio , quibu* , fervata charitate, deeffe non poterat,
apud Deum intercedere , & propterea famultarem Ö* ea, quæ orando facere, vel dicere confueverat , ftatu
gratum fe oportere effe et , apud quem interceffor ef ti , hori j , five temporibu r quandoque non impleret , dif
fet conftitutur. Itaque ad mifcenda cum Deo collo ferri quidem poterant , non omttt . Poßquam enim ab
quia a negotiis recurrebat identidem, exemplo Moy eo , qui advenerant , recedebant , quæcumque bora tunc
j% r crebro Tabernaculum intrantis ö exeuntij , ut effet , antequam comederet , vel dormiret , omnta, quæ
intur a Deo difceret , quæ foris populum edoceret , de confueti * Orationibus neceffario intermiferat , cum
& qui intu r contemplatione rapiebatur in Deum , omni devotione reftituebat. Unde plerumque ufque in
foris bominum onera portans omnium faluti confu craflinum nullum fumebat cibum, Cbriff, Difci pulo.
Jeret. Ducere vero folebat , fe ad impofitum fibi o nur rum imitator veru r , qui propter: veniente 4 , ô red
egregie futinendum , fanéiarum precum fubfidio ve euntes manducandi fpatium non babebant.
bementer indigere ; ac propterea & publice , Ö fa 16 Exempla hucufque relata, & alia eis con
crir in caenobui * , Ö item a privatir bominibur af fimilia prodeffe poffunt his, qui in caufis Bea
/£due pro fe , reque Cbrißiana publica Deo fuppli tificationis & Canonizationis fuffragium præftare
candum curabat. 5eatiffime Virgini Dei matri ita debent , ut re&te dignofcant , quænam privata vo
fe devoverat , nullum ut ageret diem , quo , vel dum calis Oratio excellens, perfe&ta, & heroica, ar
fummur effet Pontifex , tantufque rebus occupatus , gumento ab a&ibus externis defumpto, dici pof
facri quod vocant Rofarii precationem non adhibe fit ; nec enim , uti etiam fupra di&um e{t , cu
ret : quem quidem precandi ritum alii r præterea jufcumque privatæ vocalis Orationis ea in re ra
multir , ut diximus Apoftolicæ Indulgentiæ doni r cu tio haberi debet. Cum autem in Oratione ani
mulavit. Sed pro mortui r , quod fibi magnis in pe madvertendum quoque fit , quis oretur ; Oratio
riculi , aliquando præfidio fui[Je teftabatur, pie rute etenim ad Deum dirigitur , ut ad principalem
que precart quotidie conſueverat . au&orem Gratiæ, & Gloriæ, & omnium bene
14 In vita denique S. Simeonis junioris Sty ficiorum , quæ ad illam conferunt , & uti ad cau
litæ cap. 6. apud Bollandianos tom. 5. Maji num. fam primam ; ad Sanétos vero dirigitur, ut fint
46. pag. 324. ejus Oratio fic defcribitur: Per in interceßores noftri apud Deum , & pro nobis im
tegrum pæne diem, ad boram fcilicet nonam ufque , petrent , juxta ea, quae a Nobis di&a funt lib. 1.
continenti vacabat Orationi : bora autem nona thu - cap. 1. & juxta late deducta per Suarez de reig.
* 07/7, 2,
 I 82 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
tom. z. lib. 1. cap. 1o. num. 6. non erit inop tis cum gratiarum actione fufcepife, teflibus
portunum hoc in loco controverfiam referre in Joanne Pico, Timothco Bottono in vita Savo.
facrorum rituum Congregatione excitatam , dum narole, Jacobo Nardo, & Bzovio ad an. 1498.
munere fungebar Fidei Promotoris , & ex pofi num. 23. Ex his autem, & aliis intulerunt, po
ta incongrua intercefforis invocatione petitam. tuiſſe Dei Servam abſque peccato privatas pre
17 Dei Serva in ditione Florentina exiftens, ces exhibere Savonaiolæ : Ad rem enim, de qua
annos nata decem & o&o, in privata vocali Ora nunc agitur, hoc eft ut a peccato excufetur ,
tione fe commendaverat Fratri Hieronymo Sa. qui privato cultu aliquem Defun&um, quem
vonarola Dominicana familiae alumno jam de putat apud Deum intercefforem, colit & vene
fun&o , ut a morbo, quo vexabatur, liberare ratur , fatis eft , ut maxime probabilis de ejus
tur. Ego tamquam Fidei Promotor oppofui , eam aeterna falute non defit opinio, juxta bene de
peccaffe: licet enim pro Hieronymo Savonarola ducta per Suarez de relig. tom. 2. lib. 1. cap.1o.
editæ fuerint apologiæ a Joanne Francifco Pico fub num. 24.
Mirandulano, a Marfiiio Ficino , & a pluribus s 19 Addiderunt iidem Poftulatores, alios quo
aliis , quorum di&ta erudite collegit Abraham que & fane cordatos fanétoque viros, hoc ipfum
Bzovius in annal. tam. 18. ad ann. 1498. n. 1o. feciffe, quod a Dei Serva fa&um eft. Narrat
conftat nihilominus , & ipfum , & duos ejufdem enim Bzovius ex probatis teftibus ad an. 1497.
focios fuiffe brachio fæculari traditos, ftrangula mum. 19. S. Philippum Nerium Imaginem Sa
tos laqueo, & flammis exuftos in urbe Floren vonarolæ in facrario fui cubiculi radiis in capite
tina anno 1493. poft editum adverfus ipfos pro circumdatam retinuiffe. De eodem quoque S.
ceffum a Patre Generali Magiftro Ordinis Præ Philippo Nerio narratur, excitata de do&rina ,
dicatorum , & a Romolino Epifcopo, poftea Car & libris Savonarolæ tempore Pauli IV. fummi
dinali Surrentino Judicibus ab Alexandro VI. Pontificis graviffima controverfia , ipfaque ma
Pontifice delegatis; ex quo proceffu quamvis nul gnis animorum motibus agitata tempore fummi
Jatenus conftiterit , aut Savonarolam egiffe , ut Pontificis Pii IV. illum preces ad Deum fudif
fibi a fociis revelarentur facramentales Poeniten fe , ne opera prohiberentur, & ut inconcuffa fta
tium Confeßiones, aut eum vitæ impuritate la ret eorum do&trina; antequam autem reportatæ
boraffe, prout nonnulli & ante obitum & poft vićtoriae mantium adveniret, Deo revelante, vi
obitum ejus aufi funt afferere ; legitimis nihilo &toriam cognoviffe , & exclamaffe : Heus, gratia r
minus conftitit documentis, necnon ipfius Rei agimus omne* Altiffimo. Vicimur , Fratrer. Fru
confeffione, illum Pontificiis non obtemperaffe fra contra Hieronymum, ejufgue doétrinam arieta
runt Adverfarii. Stat inconcuffa illa, Sanétiffimi
mandatis, audientes e fuggeftu faepius concitaffe
adverfus Romanæ Curiæ vitia, fe prophetam a que Domini nofiri judicio comprobata. Sic enim le
Deo miffum dixiffe , & alia nonnulla peregiffe, gitur in ejus vita fcripta a Patre Gallonio; in
de quibus apud Raynaldum in annal. ad ann. qua , quamvis faétum narretur, mentione Hie
1497, num. 17. & feq. & ad an. 1498. num. 1o. ronymi omiffa, re vera tamen revelationem con
& plurib. feqq. & apud Spondanum in continuat. tigiffe occafione difputationis, & reportatæ vi
annal. Card. Baronii ad an. 1498, num. 7. & 8. &toriæ de fcriptis Savonarolæ, non modo tefta
18 Multa profecto a Potulatoribus allata fue tur, Amplificator vitæ ipfius fcriptæ a Pico cap.
runt, ut oftenderent, fačtum nullarenus effe pro 13. fed etiam referunt teftes nonnu!li recenfiti
batum, Dei Servam preces exhibuiffe Fratri Hie in proceffu Canonizationis S. Philippi Nerii.
ronymo Savonarolar jam defunéto; tum ad ul- 2o Major Suffragantium numerus, & quidem
teriora procedentes , & omnibus omiffis , quæ pro fere unanimis, vim refponfionis agnofcebat &
innocentia Savonarolæ vindicanda a pluribus fcri confitebatur: fed , cum æftu difputationis nonnul.
pta funt, dixerunt, eum, dum viveret , fanéti li abrepti non modo virtutum in via & in obi
tatis fama claruiffe, tefte Philippo Comineo in tu, fed etiam mortis abfque legitima caufa Sa
memoriis lib. 8. cap. 2. Hoc ipfum fufius fcriptum vonarolæ & fociis illatæ, licet in tranfitu, ver
eft a Gotofredo in obfervat. ad diéfuma lib. 8. a ba facere cœpifsent, quod tamen mortis abfque
pag. 418. ad pag. 435. num. 2. a Francifco Guic fufficienti & legitima caufa argumentum non fo
ciardino in hift. Italiae, a Scipione Ammirato lum erat vero fundamento deftitutum , fed etiam
in hifl. Florentina, ab Antonio Maria Gratiano aut nihil , aut parum prodefse poterat pro vin
1n lib. de caßbur virorum illufìrium , a Cardinali dicando fa&o Servæ Dei ( prò hac quippe af
Rofenſi Joanne Fiſcherio oper. part. 5. a Timo fumptione fatis efse poterat & erat , quod Savo tº in
theo Bottono Peruſino in vita Savonarola , a narola pie vixifset , & in exitu vitæ pœnitentiæ
Sixto Senenfi in Bibliotheca , a Raynaldo demum , non ambigua figna dedifset, & mortem ea qua
& Spondano loci, citatis : ut interea filentio præ debebat Chriftiana humilitate acceptafset , & in
tereatur epiftola S. Francifci de Paula, de qua t. 2. vita & poft obitum fama de ejus fan&itate in
vite Hieronymi Savonarole in additionibur Joan crebuifset ) re delata ad {an. mem. Benediĉtum
nis Quetif Ordinis Prædicatorum tom. 2. pag. Papam XIII. placuit San&itati fuae, poftquam
53 1. quæ olim affervabatur in facrario ecclefiæ omnia fumma diligentia & prudentia examina
S. Cæciliæ Urbis, & modo cuftoditur in biblio vit , & poftquam omnia, quæ utrinque allata fue
theca familiæ Chifiae, quam commentitiam pu rant, a me tunc Fidei Promotore fideliter fcri
tat Papebrochius, fed uti veram vindicat vir fa ptis brevioribus commiſſa perlegit, ne de juſti
tis, eruditus, tunc Epifcopus Ravellenfis & Sca tia, vel injuftitia condemnationis Savonarolæ quæ
lenfis , Jofeph Maria Perimezzi differt. 1o. ad ftio jam olim excitata, & quafi extin&a revivi
vitam S. Francifci de Paula . Item dixerunt , Sa fceret , decretum edere, in quo, impofito fuper
vonarolam in communione fan&tæ Romanæ Ec prece a Dei Serva exhibita Savonarola ſilentio,
clefiæ deceffiffe, facra Exomologefi tam ipfum , ita ut ex ea nihil amplius deduci poffet pro, vel
quam focios humiliter confcientiam expiaffe , Eu contra ejus caufam , mandavit, ut ad ulteriora
charitiam recepife, oblatamque a fummo Pon in ea procederetur ; quod decretum fuit a fan.
tifice Indulgentiam Plenariam in articulo mor mem. Clemente Papa XII, confirmatum .
- 21 Ab
 º LIB. III. C A P. XXV, - I83
2 1 Ab[oluta relatione quæftionis in facrorum publicæ & communis Orationis vocalis ita locu
rituum Congregatione pertra&tatæ, reditus fit ad tus e[t (Conftit. 55. pag. 1 19.) Hic Beatur Vir ,
inftitutum. Succedit itaque privatæ vocali Ora jam mortificatis fpiritu carnis deßderiis , & repref
tioni publica & communis , de qua S. Thomas /3r , fumme devotur Deo , orando, affidue animum
2. 2. quæß.83. art., 12. ubi hæc habet: Communis ad Deum tenuit firmiter elevatum . Ipfe etenim ad
quidem Oratio eft , quæ per Miniftros Ecclefiæ in Matutinas laudes media noãie furgens , ip6r dičius,
perfona totius Fidelis populi Deo offertur ; & ideo Jegebat Pfalterium cum Litanta , & Colleéìir quam.
oportet, quod talis Oratio innotefcat toti populo , pluribus, crebis genuflexuonibus , & difciplini , durir
pro quo profertur: quod non poffet fieri , nifi effet carnem fuam cum vitiir, & concupifcentiir crucifi
vocalis ; & ideo rationabiliter inßitutum eft , ut gebat. In aurora vero AMiffa per ipfum celebrata ,
Minißri Ecclefi.e bujufmodi Orationes etiam alta vo uterum devote reicipiebat Pfalterium , ò' orare ufque
ce pronuntient , ut ad notitiam omnium poffint per ad boram tertiam non ceffabat: quæ eadem legun
venire. Certum eft de ea quoad aliquos urgere tur in bulla Canonizationi, San&i Ludovici Epif
Ecclefiæ præceptum, uti fignanter colligitur ex copi Toloſani. Item S. Bonaventura in Legenda
praecepto Clericis , & Religiofis Profeffis impofi S. Francitci cap, lo, pag. 3 13. oper.. tom. 7. ha:c
to de Officii Divini recitatione . De hac com habet: Solitur erat vir Sanétur Hora r Canonica ;
muni, publica, vocalique prece nihil eft , quod non minur timorate Deo perfolvere ,• quam devote.
in re, de qua nunc agitur, adnotandum effe vi Mam , licet oculorum, flomacbi , fplenir , & bepatis
deatur, cum huic publicæ, communi , vocalique aegritudine laboraret , nolebat tamen muro vel parie
Orationi congrue applicari poffint ea quæ modo ti inbærere , dum Pfalleret ; fed Horar femper ere
di&a funt de privata vocali prece. Summus Pon &fur, ô fine capucio, non gyrovagis oculis , nec cum
tifex Clemens Papa V. in bulla Canonizationis aliqua fyncopa perfolvebat. *

S. Petri de Morono , de fervore & excellentia

c A P U T v I G E s I M U M s E x TU M.
IDe mentali Oratione , triplici vita, aéiiva, contemplativa , & mixta , ftatibus
incipientium , proficientium , & perfeíforum , & aliis nonnullis
ad Orationem vocalem , &* mentalem pertinentibus.
ËTfi nonnulla de mentali privatæ vocalis Orationis. Similis autem viget di(
Oratione, & de medita putatio inter eofdem quoad mentalem Orationem ,
tione, č contemplatio hoc eft meditationem, (eu contemplationem. De
ne in antecedenti capite qua difputatione ut aliqua innuamus , dicimus ,
diĉta [int, alia tamen par. non effe pro falute æterna fimpliciter neceffariam ,
ticularia hic fubne&enda meditationem, & contemplationem. Salvator enim
effe videntur de Oratio. nofter interrogatus, Quid faciendo vitam aeternam
ne mentali , & aliis cum poffidebo ? refpondit : Serva mandata . Et iterum
ea connexis , quantum interroganti , quæ effent mandata , repofuit , nar
t tamen pertinere poteft ad
rando præcepta fecundæ tabulæ tantum : loqueba
caufas Beatificationis, & Canonizationis. tur enim cum Judæo credente in unum Deum,
2 Præftat Oratio mentalis Orationi vocali : quo & Sabbatum fan&ificante. Idemque Salvator in
circa S. Th. 2. 2. qu. 182. ar. 2. ad tertium fcribit : terrogatus a Legifperito, quod effet mandatum
Quanto autem homo animam fuam , vel alterius pro magnum in Lege , Dilige r ( inquit ) Dominum
pinquius Deo conjungit , tanto facrificiun eft Deo Deum tuum ex toto corde tuo &c. Diliger Proxi
magis acceptum ; unde magis acceptum efi Deo , quod mum tuum , ßcut te ipfum &c. In bis duobus præ
aliquis animam fuam, & aliorum applicet contem cepttr tota Lex pendet , Ö* Prophetæ : afferenti au.
plationi, quam aétioni. Et quidem David Pfalm. tem, Hec fervavi ab adolefcentia mea : quid adbuc
138. v. 14 fic cum Deo loquebatur: Da mihi in refiat? fubjecit : Si vis perfe&fur effe , vende omnia,
telieétum, & fcrutabor ìegem tuam , Ö cußodiam que haber , ô da pauperibu r . Quod & late expli
illam in toto corde meo , & v. 18. Revela oculor cat Suarez tom. 2. de relig. lib. 2. cap. 4. & fuſe
rneos, & conßderabo mirabilia de lege tua. Pfalm. profequitur Theophilus Raynaudus tom. 15. fuo
62. v. 7. In matutini's meditabor in te . Pſalm. 76. rum operum in opere, cui titulwr, Heteroclita fpi
v. 13. Meditabor in omnibuf- operibus tui*. Et Pf. ritualia pag. 158. Quocirca apud Hurtadum in tr.
I 18. v. 1 17. Meditabor in juftificationibus tuir . de vero Martyrio digreffion. 4. de Cboro Eccleßaßico
In ſuperioribus dictum eſt, neceſſarium eſſe omni ſect. 2. pag. 3o4. nota temeritatis inuritur propo
bus Deum orare. Hoc ipfum modo confirmatur fitioni enuncianti , neminem falvari poffe , qui
ex facris Litteris, cum Eccli. 18. v. 22. legatur; quotidie per aliquod temporis fpatium Orationi
Non impediaris orare ſemper; & Luc. 18. v. 1. Opor mentali non vacet. -

tet femper orare, ô non deficere . De hac porro 3 Dicimus item nullum urgere præceptum uni.
neceffitate orandi Gc loquitur S. Joannes Chry verfale mentalis Orationis, ita ut, univerfaliter
{oftomus (homil. 1. de precatione pag.78o, oper, e. loquendo, præcepto Divino, & naturali, orandi
2.): Nam quicumque Deum non precatur, neque Di Deum bene fatisfacere unufquifque poffit , oran
vino colloquio affidue frui cupit, mortuur eß, & ani do au t vocaliter, aut mentaliter. Totum id fub
ma fenfuque caret. Et poft multa fubjicit col. 781. tiliter explicatur tom. 2. Theolog. myfiico-fcbolaf?.
Et fieri quidem omnino non poffe , ut fine precibus Patris Seb:.ttiani a Conceptione Carmelitæ Di
vita cum virtute ducatur , perfpicuum effe omnibus ícalceati Congregationis H pana difput. 2. de
exißimo. Rurfus in fuperioribus di&um eft , di principio quoad Divinam contemplationem quæfi. 3.
fputari inter Theologos, utrum adfit præceptum Ab hac tamen regula excipiuntur , quicumque in
○a
 184 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
ea re aut ob fpeciale votum , quod emiferint , in contemplativa fe exercent, vivere dicuntur vi
aut ob Religiofum Inftitutum , cui nomen dede ta mixta; quocirca idem num. 128. fic profequi
rint , gravi aliquo peculiari præcepto obftri&ti funt. tur : Viri fan&fi , ßcut aliquando egrediuntur a fe
Sed cum iidem Theologi cujufdam neceffitatis , creto contemplationis ad a&#ivam vitam, ita rur
quam appellant fecundum quid , fæpe mentionem fur ab aétiva vita revertuntur ad fecretum intime
faciant, & res , quæ dicitur neceffaria fecundum contemplationi r , ut intus Deum laudent, ubi acce
quid , non fit abfolute requißta ab obtinendum perunt , unde foris ad ejus gloriam operentur. Sicut
effe&um , fed ad melius & facilius obtinendum, Deut vult, ut aliquando contemplativi egredianrur
loquendo de hoc genere neceffitatis fecundum quid, ad a&fivam vitam, ut alii r proficiant ; ita aliquam.
fatendum erit , meditationem , & contemplatio do vult , ut nemo eos inquietet , fed ut quiefcant
nem effe neceffarias, & fic fub implicito faltem in fecreto contemplationis fuaviffime. Hoc autem
confilio contineri. Certum quippe eft, dari con eft , quod dicitur in Canticis : Adjuro vor , filiæ
filium de acquirenda perfe&ione. Eftote ergo vo* Jerufalem , ne fufcitetit , nec evigilare faciati i ani
perfeéti ( ait Chriftus in Matth. cap. 5. v. 4S.) Ae
mam Divinæ contemplationi deditam, Orationibu r ,
' cut ô Pater veßer cælef?ir perfe&ur efi ; & Pau & Divinis le&tionibur occupatam. ' Item, vitam,
lus 1. ad Corinth. cap. 12. verf. 31. ait : AEmu contemplativam perfectiorem eſſe activa , deſu
lamini autem cbarifmata meliora ; & in Apocalypß mitur ex S. Gregorio in Ezechielem (lib. 2. homil.
cap. 22. v. 1 1. legitur: Qui jußus eß, juftificetur 2. num. 9. col. 1324. oper. t om. 1.), ubi refpiciens
adhuc, ô fanéfur , fanétificetur adhuc. Qjiod fi ad oraculum Chrifti Luc. I o. v. 42. Maria opti
confilium datur acquirendæ perfe&ionis, implici mam partem elegit, quæ non auferetur ab ea , hæc
tum per confequens datur etiam confilium me habet : Bene bar utrafque vita , duæ illæ mulierer
ditationis, & contemplationis , quod Religiofos Jígnaverunt, Martha videlicet , & Maria, quarum
potiffimum refpicit, quemadmodum etiam fatetur una fatagebat circa frequenr minifterium , alia vero
Hurtadus loc. cit. pag. 3o5. Verum efi , quod Reli fedebat ad pede, Domini, ò' audiebat verba de ore
gioß , e% refpeéfu illorum non ßt præceptum Divi ejus ; &, dum Martha quereretur, Dominus di
mum Orationir mentalir, aut meditationir , majori cit : Maria autem optimam partem elegit, quæ non
vinculo adflri&#i funt ad illam ratione fui ßatur , auferetur ab ea ... Neque enim bonam partem ele
qui eß Cbaritati , perfeéfio , ò* fervor, ac fpiritua. giffe Mariam dicit , fed optimam , ut etiam parr
ii , fuavitar , & promptitudo in omnibus bonis ope Marthae indicaretur bona. Plura a S. Thoma affe
ribur , & præfertim in his , quæ ad Divinum cu] runtur, ut probet, contemplativam vitam a&tiva
tum Ö* pietatem pertinent. - perfe&iorem effe , uti videri poteft 2. 2. quæß.
4 Porro, ut id facilius explicetur , nonnulla 182. art. 1. in corpore. Ex facris Litteris defumi
funt prænotanda. Primum eft , triplicem effe vi poffe videtur , Petrum plus ceteris amaffe Chri
tam , a&ivam fcilicet, contemplativam, & mix ftum , at Joannem plus ceteris a Chrifto amatum
tam ; & contemplativam quidem effe a&ivæ præ fuiffe: quocirca S. Aug. in Joan. tr. 124. n. 4. co}.
ferendam , & demum mixtam effe utraque per. 82o. oper. t. 3. fcribit : Illud etiam in bis duobus
fe&tiorem. Quod autem vita triplex fit , a&iva, Apoßolis Petro, ô Joanne quem non moveat ad quæ
contemplativa, & mixta, patet: qui enim inter rendum, cur Joannem plus dilexerit Dominur , cum
Fideles continuo , aut faltem frequenti vacant ipfumi Dominum plur dilexerit Petrus ? Ubicumque enim
exercitio operum mifericordiæ fpiritalis & cor fe commemorat Joannes , ut nomine fuo tacito ipfe pof
poralis, & affiduo virtutum exercitio erga Deum fit intelligi , boc addit, quod Eum diligebat Jefus ,
& Proximum, ſive opera ſint præcepti, ſive con quaß folum diligeret , ut boc ßgno difcerneretur a
filii , vivere dicuntur vita a&iva ; unde Au&or ceteri r , quor utique omnes diligebat. Qwid ergo, niß
incertus in tra&t. de modo bene vivendi ( cap. 53. ampliur fe dileétum, cum hoc diceret , volebat in
inter opera S. Bernardi vol. 2. col. 886. num. 126.) telligi? Qμæftionem autem folvit idem S. Augu
Soror cariffima , inter aétivam δ' contemplativam ftinus, cujus refponfum D. Thomas 1. part. qu.
vitam maxima eft differentia. A&#iva vita eß, pa 2o. art. 4. ad tertium paucis comple&itur : Vita
nem efurienti dare , verbum fapientiæ Proximor do astiva, que ſignificatur per Petrum , plus diligit
cere , errantem corrigere , ad viam humilitati, fu Deum, quam vita contemplativa , quæ fignificatur
perbientem reducere, difcordante, ad concordiam re per Joannem ; quia magis fentit præfentir vitae an
vocare, infirmor vißtare , mortuor fepelire, capti gußia r , & æftuantius ab eis liberari deßderat , む
vos & in carcere poſitor redimere, que ſinguli, qui ad Deum ire . Contemplativam vero vitam Deus
bufcumque expediat.difpenfare , neceffaria unicuique plur diligit, quia magis eam confervat ; non enim
providere. Illi , qui continuae , aut faltem fre fìnitur fimul cum vita corporis , ficut vita aéiiva.
quenti Dei ac Divinorum , & omnium rerum Quod denique vita mixta ex contemplativa , &
revelatarum confiderationi vacant, præditi Cha a&iva fit perfe&ior utraque, facile fuadetur , tum
ritate cum totali abdicatione feculi , puritate quia fi utraque bona eft & perfeéta fingillatim
cordis, & paffionum fubje&tione , vivere dicun fumpta, perfe&ior erit illa , quæ ex utraque com
tur vita contemplativa , uti profequitur idem ponitur ; tum quia Chriftus Dominus, Magifter
Au&or loc. fupra cit. Contemplativa vita ef?, Cba & Do&or nofter , virtutum omnium exemplar
ritatem Dei & Proximi tota - mente retinere , ab ac prototypum, in utraque vita fe perfe&iffime
exteriori a&fione requiefcere, foli deßderio Condito voluit exercere , quod ipfum præftitum fuit ab
ris inbærere : ita ut jam nibil agere libeat , fed , Apoftolis, & fubinde ab aliis San&is. Quare S. Au
defpeéìi r omnibur curis feculi, ad videndum faciem guſtinus de civit. Dei lib. 19. c. 19. col. 563. oper. t. 7.
fui Creatoris animur inardefcat : ita ut jam move primo dicit : Ex tribus vero illis vitæ generibur ,
rit carnis corruptibilir pondus cum moerore porta otiofo, aétuofo , & ex utroque compofito, quamvis ,
re , totifque defideriis optare bymnidicis Angelorum falva Fide , qaifque poffit in quolibet eorum vitam
choris intereſſe , appetere admiſceri caleſtibus civi ducere, & ad fempiterna præmia pervenire , interef?
bus, de eterna incorruptione in conſpectu Dei gau tamen , quid amore teneat veritati r , quid officio Cha
dere. Illi demum, qui ea peragunt, quæ modo rutatis impendat. Nec fic quifque debet eJe otiofur,
dicta ſunt, quique modo in activa vita , modo ut in eodem otio wtilitatem non cogitet Proximi ,
ነ᎓ፀር
 L 1 B. III. C A P. XXVI. 185
nec fic a&uofus , ut contemplationem non requi concupifcentiis ejur , quæ in contrarium Charitatis
rat Dei . Deinde declarans illud Apoftoli , Qui movent : ô boc pertinet ad incipienter , in quibus
Epifcopatum defiderat , bonum opus deßderat , pluri ' Charita* ef nutrienda , vel fovenda , ne corrumpa
büs docet, Epifcopum, qui eft in ftatu perfe&io tur. Secundum autem ßudium fuccedit , ut homo prin
nis exercendæ , debere pro opportunitate modo cipaliter intendat ad boc, quod in bono proficiat : &
vitæ a&ivæ, modo contemplativæ , & fic mixtæ hoc ftudium pertinet ad proficienter, qui ad boc prin
vacare. De hac mixta vita hæc leguntur, in bul cipaliter intendunt , ut in eis Cbaritas per augmen
1a Canonizationis S. Cajetani (94, pag. 446. cod. tum roboretur. Tertium autem ßudium eft , ut ho
Canoniz.): Orationi ita addiófus erat , ut quidquid mo ad hoc principaliter intendat , ut Deo inhæreat ,
a domeßicir negotiir , atque animarum procuranda & eo fruatur: ô boc pertinet ad perfe&or , qui cu
falute, temporis aut otii fupereffet , orationi & me piunt diffolvi, & effe cum Chrifiò. Eâdem repe
ditationi daret ; mane matutinar prece * maturiuf tit S. Doctor in refponf. ad tertium .
anteverten1 , ac vefpere ad multam noéiem oram * 6 Tertio prænotandum eft, per meditationem
ante aram maximam elevata in Deum mente tran utique acquiri aliquam conjun&ionem cum Deo,
figeret. S. Gregorius Nazianzenus carmen com confentaneam tamen conditioni , & qualitati me
potuit de vita fua, quod in folutam orationem ditantis, quis, fi fæpius de Deo cogitet, & a&us
verfum a Daniele Cardono editum eft apud Bol amoris erga eum eliciat , habitum acquirere po
landianos tom. 2. ad diem 9. Maji, ubi c. 2. pag.432. teft meditandi, de Deo cogitandi , & eum dili
exponitur, eum de inftituenda vita deliberantem , gendi, ita ut facile & prompte fine intermiffione
modo de bonis activa, modo de bonis vitae con de Deo cogitet , & eum diligat, & fic conjun*
templativæ fedulo cogitaffe , & tandem mixtam &ionem cum Deo acquirat, juxta illud Chrifti Do
elegiffe : Hæc omnia cum attentius mecum cogita mini Joan. 14. v 23. Si qui, diligit me, ſermo
rem, mediam inter folitarior, & aéîionibus deditor nem meum fervabit , & Pater meus diliget eum ,
viam tenendam ftatui , ut , quam bi ex contempla & ad eum veniemur , & manßonem apud eum fa
tione , & illi ex aéfione utilitatem capiunt , ego ciemus : ſed per contemplationem perfeSti con
quoque ipfe confequerer. templativi acquirunt unionem cum Deo ita per
5 Secundo prænotandum eft , apud Theologos fe&tam , ut in hac vita perfeétior dari non po£
de Oratione traćtantes farpe fermonem haberi eo fit. Unio hæc autem dicitur myfiica , id eft fe
rum qui funt in ftatu incipientium , aliorum qui creta , pra:ftantifiima , & fupernaturalis : & de
funt in ftatu proficientium , & aliorum qui funt ea loquitur S. Gregorius Nazianzenus orat. 1 1.
in ftatu perfeétorum, necnon triplicis viæ, pur ubi eam variis exemplis explicare conatur :
gativæ (ut eam vocant), illuminativæ, & uniti Quomodo filla aquæ modica multo infufa vino a
væ. Quocirca inter ceteras propofitiones Michae fe tota deficere videtur , dum ® faporem vini in
lis de Molinos profcriptas a fan. mem. Innocen duit & colorem , & quomodo ferrum ignitum ô can.
tio XI. vigefima fexta eft hæc : Tres ille viae , dent igni fimillimum fit priftina propriaque forma
purgativa, illuminativa, 5 unitiva , funt abfur exutum , & quomodo Soli r luce perfufu , aer in eam
dum maximum , quod diéfum fuerit in Myftica . dem tram formatur luminis claritatem , adeo ut non
In ftatu incipientium funt , qui juftificationem. jam illuminatus , fed lumen ipfum effe videatur ; fic
obtinuerunt, fed paffiones non habent ita mode omnem tunc (id eft , eo tempore, quo anima Deo
ratas, ut facile fuperare poffint tentationes, ita eft intime unita) in Sanéìir bumanam affeé}ionem
ut continua indigeant pugna ad confervandam & quodam ineffabili modo neceffe erit a fe ipfa lique.
exercendam Charitatem , vel alias virtutes , fine fcere , atque in Dei penitur transfundi voluntatem.
quibus ipfa effe non poteft : & ad hunc ftatum Perfe&a hæc myftica unio reperitur regulariter
pertinet via purgativa , quæ per fe tendit ad dif in perfe&o contemplativo, qui in vita piirgativa,
ponendam animam tum ad juftificationem a pec & illuminativa, id eft meditativa , & contem
catis præteritis , & ad fatisfaciendum pro illis , plativa diu exercitatus ex fpeciali Dei favore ad
tum ad præfervationem a futuris. Illi funt in infufam contemplativam eve&us eft . Facit hæc
ftatu proficientium , qui paffiones reda&as habent unio unum unitate fpiritus inter Deum , & ani
ad aliquam moderationem , ita ut a peccatis mor mam, juxta illud Apoftoli 1. ad Corinth. 6. v. 16.
talibus facile abftineant, fed difficile peccata ve Qui adhæret meretrici, unum eorpur efficitur ; & v. 17.
nialia evitent, cum temporalia eos multum de. Qui autem adhæret Domino, unur fpiritur ef?. Ex
le&tent , & mens variis phantafmatibus , & cor parte animæ caufæ morales & proximæ unionis
multis defideriis agitetur : & ad hos pertinet via duæ funt, perfe&ta videlicet contemplatio, & perfe
illuminativa, quae per fe tendit ad profeëtum vir &a Charitas, five amor Dei , juxta D. Thom. in
tutum , & majorem paffionum moderationem , 3. part. quaeft. 6. art. 6. ad primum : Unio noßra,
quæ non folum in gravioribus peccatis vitandis, ad Deum eft per operationem , in quantum fcilicet
fed etiam in levioribus minuendis , & in mora eum cognofcimur, ô amamur ; Et in 3. fent. dif?.
2. quæft. I. ar. 3. quæfiunc. I. ad tertium : Conjun
}ibus virtutibus exercendis præbeat facilitatem .
In ftatu denique perfe&orum funt, qui animum &iio animæ ad Deum per fruitionem conßßit in ope
habent a temporalibus omnibus ita abftra&tum , ratione intelleétur , & voluntatis. Ex parte vero
ut pace fruentes , nec variis defideriis agiten Dei, caufa proxima unionis eft influxus in ani
tur , nec paffionibus ut plurimum moveantur , mam contemplantem , qua fe illi oftendit fpe
fed in Deum fint principaliter intenti , & aut ciali modo in caligine per dona Spiritus San&i ,
ſemper, aut frequenter attenti : & ad hos per illuminans intellectum ad ſe ſublimiori modo
tinet via unitiva , quæ præcipue occupatur in cognofcendum, & inflammans voluntatem ad fe
unione cum Deo per amorem ex a&uali ufu & ardentiori modo amandum , & fimul animam il
exercitio illius. Fufe hæc explicat Suarez tom. 2. lam amans. De hac fublimi unione hæc legum
de relig. lib. 2. de Oratione cap. 1 1. num. 3. & cla tur in bulla Canonizationis S. Rofae Limanæ
re defumuntur ex Do&trina D. Thomæ 2. 2. q. (62. cod. Canoniz. pag. 4o9. ) : Anno etatis ſue
24. art. 9. Primo quidem incumbit homini fludium duodecimo elevata fuit ad fublimem illum contem
principale ad recedendum a peccato, è reſiſtendum plandi gradum , quem myftica Theologia unitivum
Lib. III. - A a appel
 *

186 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.

appellat . Inter manuales labore , intelleéfur aciem tum, amorem, & dile&ionem obje&i revelati :
immobiliter in Deum figebat , ita ut nec in vigilia , praeterea cum per acquiſitam non agnoſcantur
nec in fomno mentir ejus oculo caeleßit Spon/% ela. alia objeĉta, i,ே quæ antea per Fidem erant
beretur praefentia, que ita Juaviter occupabat inte credita; per infufam vero Deus non folum ea
riores animæ illiws vires , ut loquendo cum ipfo Deo oftendat, quæ antea fuerant credita, fed vel ea
intur , ßmul etiam alia quaeque neceffaria expedite oftendat cum novis circumftantiis & perfe&io
foris pertra&#aret, -
nibus , vel nova obje&ta revelet , novas eorum
' 7 Quarto prænotandum eft , duplicem a My fpecies infundendo : cum denique in acquifita
ſticis ſpeciem contemplationis aſſignari , acquiſi raro accidat ecftafis, feu perfecta alienatio a fen
tam videlieet, & infufam ; & contemplationem fibus, ea autem fæpe accidat in infufa , & poft
infufam appellari myfticam Theologiam , defpon a&um contemplationis acquifitae poffit homo re
ſationem anima cum Deo, oſculum Dei, ingreſ cordari eorum , quæ contemplatus eft , & aliis
fum animæ in Divinam caliginem , filentium , narrare ; fed poft a&tum infufae, qui eam habuit,
& otium , liquefaétionem animæ , anmihulationem, raro recordetur eorum quæ vidit , uti teftantur
experimentalem Dei cognitionem habitam de Deo B. Angela de Fulgineo, S. Terefia, SS. Petrus
per amoris unitivi complexum . Definitur con de Alcantara , & Joannes de Cruce . Denique
templatio infufa , & fupernaturalis , feu potius ſaepe memorati Theologi docent , infuſam con
defcribitur fequentibus verbis: Simplex intelleéiua• templationem interdum concedi perfe&is, inter
lis intuitur cum fapida dile&ione Divinorum, alio dum non perfeétis : conceditur enim aliquando
rumque revelatorum , procedenf a Deo fpeciali mo incipientibus , & proficientibus, qui utique per.
do applicante intelleéfum ad intuendum , ô volun fe&i non funt ; unde ait S. Gregorius (lib. z.
tatem ad intelligendum ea revelata , & concurrente homil. 5. in Ezechiel. n. 19. col. 1361. oper. t. 1. ) :
ad eos aétur per dona Spiritus Sanéìi , Intelleéfum , ΛVom enim contemplationis gratia fummis datur ,
& Sapientiam, cum magna illußratione intelleéîur , ô minimis non datur; fed fæpe hanc fummi, fepe
ό inflammatione voluntati* . Donum quippe In minimi , fepius remoti , aliquando etiam conjuga
telle&us , & donum Sapientiæ funt dona Spiritus ti percipiunt. Si ergo nullum eft Fidelium officium ,
San&i , quorum primum confiftit in lumine quo a quo poffit gratia contemplationt r excludi , quif
dam, quo intelle&us Fide præditus res a Deo re qui r cor intur babet , illußrari etiam lumine con
velatas ita intelligit , ut quafi clare & fine ob templationis poteft. Et paulo poft : Nemo ex hae
fcuritate eas intueatur ; alterum autem confiftit gratia , quaß de fingularitate , glorietur , nullur fe
jn qualitate quadam infufa , per quam anima in donum veri luminis exißimet habere privatum ,
tuens obje&um rewelatum , faporem guftat dul quia in eo , quod fe habere præcipuum putat , fe
ciffimum & fuaviffimum ex veritate illa cogni pe alter eß ditior, quem habere apud fe boni aliquid
ta , juxta do&rinam D. Thomæ 2. 2. quaeft. 8. non putabat .
art. I. ubi de dono Intelle&us ait, Proprium effe 8 Hæc a Nobis relata funt atque defumpta ex
doni Intellečius cognofcere fupernaturalia , que la opere ſupra citato Cardinalis de Laura a cum
tent in revelatis ; quemadmodum humani intelleétur nullum alium invenerimus, qui materiam Ora
proprium eft fub accidentibus cognofcere naturam rei tionis clarius, fubtilius, & tutius explicaverit.
fubftantialis, fub verbis /ignificata verborum , fub Relata autem funt, non animo traëtandi ex pro
fìmilitudinibur & figuris figuratam veritatem ; Et feffo de Oratione , non animo hic agendi ex pro
part. 1. quæß. 43. art. 5. ad fecundum, ubi de do feffo de contemplativis , non animo denique fta
no Sapientiæ fcribit : Hæc proprie dicitur Sapien tuendi folos contemplativos in Beatorum & San
tia, quafi fapida fcientia , fecundum illud Ecclefia &orum album effe referendos , tum quia in fu
fiici 6. v. 23. Sapientia enim doéfrinæ fecundum mo perioribus jam nonnulla adnotavimus de perfe
men eft ejus . Utrumque concurrit ad hanc con &ione vitæ a&tivae ; tum quia fcimus , plerofque
templationem, & facit , ut obje&tum a Deo re Beatorum & San&torum catalogo fuiffe adfcri
velatum clarius cognofcatur, & fuavius ac dul ptos, qui nullatenus fuerunt contemplativi , ut
cius ametur. Theologi docent , in pluribus con adnotavit idem Cardinalis de Lauræa de Oratio
venire contemplationem infuſam, S& acquiſitam, me opufc. 7. cap. 2. Licet contemplativa juxta Sal
& in pluribus differre : convenire quidem in ali vatoris oraculum ßt optima , Ö* ideo perfeéfior ,
quibus fubje&torum difpofitionibus, cum utrique quam aëtiva , non propterea in hac fola conßßit
contemplantes debeant effe exercitati in virtuti Öbrißiana perfeétio; rariffimi namque contemplatio
bus moralibus, & in vita purgativa; & in utriſ ni vacant , Ö* maxime infufe , ut notorium efl ,
que requiratur cordis munditia , feu ftatus Gra· innumeri vero meditationi ; & tamen complurer per
fiæ, impulfus Charitatis, auxilium Dei efficaci fe&io , experimur canonizari , licet in proceffibus pro
ter vocántis & adjuvantis : differre vero , cum eis fa&iir de infufa contemplatione non fiat mentio,
infufa (regulariter loquendo) requirat in fubje [ed de aliis virtutibus in gradu heroico, & de mi
&o contemplante multo plures difpofitiones, quam raculis fiat conftanr probatio. Sed modo relata eo
acquifita, ut videlicet per viam purgativam non animo a Nobis fcripta funt, ut Confultores Con
modo tranfierit , fed etiam multo tempore in gregationis facrorum rituum aliquid compendio
ea fe exercuerit , & per omnium virtutum mo {um præ oculis habere poffint ad meditationem
ralium exercitium fenfum rationi fubjecerit : cum & contemplationem pertinens, cum ſermo de
deinde in acquifita homo multo labore, & fum meditarione & contemplatione non folum fe of
ma cum difficultate, præviaque le&ione, vel con ferat in caufis Servorum Dei contemplativorum,
templatione, in meditatione alicujus obječti re fed etiam in caufis aliorum , qui non fuerunt
velati abftrahat fe a cogitatione aliarum rerum, contemplativi ; contemplari enim ad a&tum refer
ut quod revelatum eft , intueatur & amet ; at tur , & effe contemplativum notat habitum &
in infufa homo legens, vel cogitans, aut medi ftatum , juxta do&rinam D. Thomæ 2. 2. quaeft.
tans aliquod objektum revelatum fine fuo la 81. art. I. ad quintum , ubi fic loquitur: Religioß
bore, aut ftudio, abjeétis omnibus aliarum re quamvis dici poffint communiter omnes , qui Deum ,
„rum cogitationibus , a Deo elevetur ad intui colunt , fpecialiter tamen religioß dicuntur, qui to
£472
 L I B. III. C.AP. XXVI. 187
tam vitam fuam Divino cultui dedicant a munda iam judicium a tempore, quo Dei Servi perma.
mir negotii r fe abftrabenter. Sicut etiam contempla nent in Oratione meditando, & contemplando .
tivi dicuntur, non qui contemplantur, ſed qui con Sane mentalis Oratio , five meditativa fit , five
templationi totam vitam fuam deputant. contemplativa, diu durare non ſolet, attenta im
9 Examen Confeſſariorüm, & Directorum ſpi perfectione prafentis vitae; unde, cum Apocal. 8.
ritualium ( quod alibi. utile diximus ) in hifce v. 1. legatur , Faétum eß ßlentium in cælo quaß
caufis prodeffe utique maximopere poterit , ut media hora, San&tus Gregorius (loc. cit. bomil. z.
digno ſcatur, an Dei ſervi meditationi & con num. 14. col. 1327.) fic ait : Cælum quippe efl ani
templationi vacaverint , quales fuerint ipforum ma jufti , ßcut per Propbetam Dominus dicit , Cæ
meditationes & contemplationes, qualem fru&um lum mihi fedes eft , ò' Cæli enarrant gloriam
ex eis hauferint , an , & quæ in eis obtigerint Dei. Cum ergo quies contemplativæ vitae agitur in
vifiones & revelationes, de quibus fuo loco tra mente, filentium fit in cælo , quia terrenorum a
&tabitur . Hoc ipfum haberi poterit ex fcriptis &fuum ßrepitur quiefcit a cogitatione, ut ad fecre
ipforum Dei fervorum , fi fuorum Superiorum tum intimum aurem animur apponat. Sed , quia .
juffu ea fcriptis mandaverint, quæ ad fuas me hæc quies menti r effe in hac vita perfeéfa non pot
ditationes, contemplationes, vifiones, & revela: eſt, nequaquam bora integra factum in celo ſilen
tiones pertinent : & ex his omnibus deprehendi tium dicitur, fed quaß media hora , ut neque ipfa
poterit, an fuerint affidui ine meditando & con media hora plene fentiatur, cum præmittitur quafi,
templando, quomodo in diftra&ionibus & aridi quia mox ut fe animus fublevare cæperit , & quie
tatibus fe gefferint (de quibus infra), cum fint tij intime lumine perfundi, redeunte citiui cogita
communia etiam contemplativis. Defumuntur tionum firepitu, de femetipfo confunditur, J confu
hæc omnia ex fecunda relatione Rotæ Auditorum fu* cæcatur. Hæc tamen , & fimilia intelligi de
de virtutibus S. Terefiæ ar.* 2 1. §. 1. Quod ß veli bent (regulariter loquendo) de meditatione &
mur a tefiibur fide dignir petere , babemur ipfiufmet contemplatione acquifita , quæ non protrahitur
Beatæ tefiimonium in iir , quæ de fua propria Oratio nifi ex fpeciali Dei favore ad tempus longius :
ne , Ö* Contemplatione Divina in fuir libris fcri at contemplatio infufa, quæ non eft obnoxia im
pta reliquit. •Frequentiffima enim ejur mentis fuf pedimentis terrenarum cogitationum, tamdiu du
penfio, altiffima quies , ar&fiffima unio, creberrimi ra rat , quamdiu a Deo confervatur , uti bene ex
ptur, intime cbaritatis vulnera , vehementiffimi amo plicat Cardinalis de Lauræa opufc. 2. cap. 12.
ris impetur , fuaviffima Dei colloquia , tenerrima & opufc. 6. cap. 1o. de Oratione. Qgapropter in
blandimenta , quibus ipfius Scripta refperfa funt , bulla Canonizationis S. Ludovici Bertrandi 93.
fublimitatem Orationi r procul dubio Angelicae , at. pag. 443. cod. Canoniz. hæc habentur: Inter cete
que ad alios erudiendor abſolutiſſimam peritiam cae ra , quibuf ad fublimen perfe&ionis gradum per
Jitur infufam facile demonférant . Habemus etiam venit , fummum fuit Orationi mentali per quatuor
teßer majorer omni exceptione , & de hac re opti integras horas quotidie vacare, Dominicae Pa/ionis
me per diver/a temporum curricula infiručior, nem myfteria magno cum fervore , & menti , jubulo re
pe graver , doëtos , fpiritualer , Ö pios, quorum colendo. Hir poft meridiem contemplandi , Beatiffi.
plures Confeffarii ejufdem Beatæ, & inter illor ali ne Virginis gaudii r dimidiam horam addebat . In
4uos digniffimor Antiftites , quor mon femel in iffa bulla Canonizationis S. Pafchalis de Baylon 96.
velatione nominavimus , qui fuper hoc articulo opti pag. 473. ejufd. cod. fic legitur : Pervigil femper
me & latiffime deponunt , quibu* ipfa fuam Oratio mo&fe intempeßa no&furni , boris aderat ; ò', quam.
mem, gradur, Ö effečjus illius, gratia r ô favores vis perpetuis laboribus atque affliétationibus fatiga
Divinor , & ftatum, ad quem, medio Orationis flu tur , & pæne fraéfur , non niß pofl auroram rever
dio , afcenderat, fideli/fime pro majori animae fue fe tebatur in cellulam , toto eo tempore in Choro , vel
curitate ® direétione femper communicare curavit. eccle/ia inter meditandi delicias tradaé#o . In rela
£2ui omne r , faéto periculo de fpiritu ac doéìrina li tione caufæ S. Francifci Xaverii tit. de orand;
brorum hujus tantæ Virginis , eam non immerito ftudio hæc exponuntur : Ex affiduitate & fedulj
quafi fpirituali r do&rinæ Magißram a Deo optimo tate orandi inßgne plane in eo Orationis donum con
maximo Ecclefiæ fuæ datam fuiffe affirmant , ut jam vincitur ; nullis enim difficultatibus adeo premeba
fupra ar. 2. diximur . Deficientibus vero hifce tur, quin femper & ubique fecum , Ö cum Deo ba
probationibus, cum judicium defumendum fit ab bitaret ; non locus ullur , non tempus , non frequen
externis, primum defumi poterit ab ecftafibus , tia ad id importuna ; nullæ erant occupationer, mulla
& raptibus, fi forte contingant , de quibus alibi : tam ardua negotia , quæ illum ab boc retraberent ,
Sufpendebatur multotier ( verba funt S. Bonaven aut avocarent. Ergo quotidie ßatum tempus habe.
tura in Legenda S. Franciſci c. 1o. pag. 312. oper. bat per certum fpatium orandi , & meditandi, quod
zom. 7.) tanto contemplationis exceu, ut fupra fe numquam intermittebat , niß extrema neceffitate com
metipfum raptur , & ultra bumanum fenfum aliquid pulfus : & hoc a fe religiofe fervatum ut a fuis
fentienr , quid ageretur circa fe exterius , ignora quoque fervaretur , fevere exigebat , ut conflat ex
vet. Tranfien* namque femel per Burgum San&i Se Epißola illiur relata in Vita lib. 6. cap. 13. Quod
pulcri caßrum utique populofum , pro debilitate cor f, aliqua de caufa tempur illud definitum defluxif.
poris fubveétur afello , obvia * habuit turba , in eum fet occupatione , qua declinari non poffet interce
præ devotione ruente * : traéfus autem , & detentur ptum, aliud pro illo reponebat , &, cum aliter non
ab eir , compreffu r quoque , ac multipliciter attre poterat , noéiurnæ quieti fubtrabebat , ô boc ex
&fatur,' infenfibilis videbatur ad omnia , & , velut more , & certa lege fervatum : fubinde autem ali.
exanime corpus , de his , quæ fiebant circa ipfum , quando noétes integra r in Oratione tran%gebat , vel
nibil penitur advertebat. Unde , cum, jamdiu tran illarum partem majorem, &, cum facultas erat ,
Æto caßro , turbifque reli&ir , perventffet ad quod ob id fe in facra; ader conferebat. In proceffibus
dam domicilium leproforum , quafi aliunde redienr caufæ San&ti Aloyfii Gonzagæ legitur, eum per
caelefiium contemplator follicite requißvit , quando integras no&es in Oratione permanfiffe ; & in
propinquarent ad Burgum. Defumendum erit et bulla Canonizationis San&i Petri de Alcantara
ILib. III. - A a 2 90.
 188 DE SERV DEI BEATIF. ET BEAT, CANONIZ.
go. pag. 382. cod. Canoniz. fic narratur : Pro quo. num. 3o. fic legitur : Vifur fuit etiam frequenter,
vi, praecomio fufficeret referre illa, quæ de hoc viro cum cantaretur ille verfur in Completorio Quadra
fanéiiffimo dixit fan&iffima pariter virgo Terefia geßmali tempore, Ne projicias nos in tempore fe
Carmelitarum Reformatorum parenr, videlicet , ne ne&tutis, cum defecerit virtus mea, quaß raptur,
momento quidem diei ac mo&fit Petrum ab Oratio & in Oratione abforptus multis perfundi lacrymi, ,
me ceae; 9 , ne fomnus oranti obreperet, flexis quas de oculis videbatur .educere ptae mentis : &
genibus , cum quieti tandem indulgere cogebatur, ad paulo poft mum.3 1. Nam, quoties ftudere voluit ,
ligni fìipitem parieti infixum caput admoveret. Il difputare , legere , fcribere , vel diéfare , prius ad
liu* cella , eadem Tereßa tefte, pedum quatuor lon Orationis fecretum accedens profußs orabat lacry
gitudinem cum dimidio mon excedebat , adeoque de rnir pro Divinis inveniendi r in veritate fecretis ,
preffa erat , ut flexis genibus , & curvis femper bu cujus Orationis merito, ßcut de quaeßtir ante Ora
merit in illa hærere cogeretur. tionem accedebat dubiur , ßc poftmodum redibat edo
Io Aliæ quoque externæ circumftantiæ debi êtur. De Sanéto Poppone Abbate fic legitur apud
. ta animadverfione dignæ videntur, puta, fi Dei Bollandum (tom. 2. ad diem 25. Januarii cap. 14.
Servus orando vultum oftenderit tamquam flam mum. 58. pag. 65o.): Defiderii (fermo eft de defi
ma accenfum : quocirca Venerabilis Dei Servus derio lacrymarum) fui compos non pofi modicum
Cardinalis Bellarminus , qui teftis fuit in caufa effe&fur-, tantam compun&iontr a Deo gratiam efi
Canonizationis San&ti Aloyfii Gonzagæ , fic lo adeptus , ut eo , quo fæpe genu centier flexo die &
cutus eſt: Io l'ho viſto ſpeſſe volte infiammato nel noéfae Orationi incumbebat, omne lacrymis inundare
volto, e credo, che naſceſſe dal fuoco dall'amor Di pavimentum dederit. In celebratione proinde Muſſa
vino , che gli ardeva nel cuore ec. Queſta era la rum Cafubulam , qua induebatur, lacrymir bumeốĩa
comune opinione ec. de'Padri ſpirituali, e queſta cauſa bat , interque prandendum magis leéfione, quam co
aſſegnavano di tali infiammazioni. Item ſi mens meflione pafci amabar, ό vere pro lacrymis , quas
Dei Servi adeo fuerit orando in Deum eleva inde fundere folebat, cum Pfalmifta dicere babebat :
ta , ut in Oratione perftiterit media hieme , ab Fuerunt mihi lacrymæ meæ panes die ac noéte. De
fque eo quod frigore , quo ceteri omnes afflige S. Francifco narrat S. Bonaventura in ejus vi
bantur, afHigeretur. De eodem S. Aloyfio Gon ta , eum , orando , ita lacrymatum fuiffe , ut
zaga refert Pater Hieronymus Platus ejus Con oculi jam caligarent non fene&ute, fed lacrymis :
feffarius in vita , quam de eo fcripfit, illum de Vir autem Dei ( uti refert idem S. Bonaventura
noćte furgere ad orandum confueviffe, cum fo cap. Io. pag. 312 oper. tom. 7.) ſolitarius rema
la linea vefte ; & , cum frigore totus tremeret , nenf Ö Pacatus nemora replebat gemitibus ; loca
& eo Orationem interturbari vidiffet , rem (in fpargebat lacrymis , pećfora manu tundebat , (3 ,
quit) illam aggreffu* eft , quam etiam Dei gratia quafi occultius fecretarium ma&fu* , confabulabatur
confecutur fuit , quaß enim turpe reputaret corpori cum Domino fuo. Antiqui item & novi Teftamen
è5 carni ulla in re cedere, inſtitit prius attentioni ti fuppetunt exempla. In novo adeft exemplum
fpiritur augendae. Itaque , gelante jam corpufculo , Magdalenæ , de qua Lucæ 7. In veteri David
ac præfertim pedibur, ipfe tamen in Oratione ßne pfalm. 6. v. 7. lacrymans orabat: Lacrymis meir
ullo algoris fenfu perdurabat , idque fingulis no&ti ftratum meum rigabo ; & Pfalm. 55. v. 9. Pofuiffi
bus facere perrexit. De lacrymis tum in Oratio lacrymas meas in conſpectu tuo. Judith (cap. 8.
ne vocali, tum in mentali habenda eſt ratio . v. 17.) ad orandum cum lacrymis hortata eft po
In vitis Patrum colle&is a Rofvveydo lib. 1o. pulum in obfidione Bethuliæ : Dicamur flentes .
cap. 41. pag. 867. in vita Abbatis Pauli Nazar Domino, ut fecundum voluntatem fuam fic faciat
benfis fic legitur : Neminem vero memini me um nobifcum mifericordiam fuam. Ezechias in magna
quam vidiffe tanta confolationis , ac lacrymarum illa obfidione Jerufalem cilicio indutus cum la T

gratia ornatum , Stillabant enim ex oculis ejus ju crymis orans exauditus eft . Denique de lacry
giter lacrymæ. Et in vita Abbatis Thallelæi Ci mis S. Petri fic fatur S. Maximus Taurinenfis
licis cap. 59. pag. 872. narratur , eum fexaginta hom. 3. (Bibl. PP. tom. 6. pag. 23.): Petrus pro
annos tranfegiffe in vita monaftica numquam rupit ad lacryma , nihil voce precatur. Invenio enim
flere de(iftentem , cum jugiter diceret : Tempus quod fleverit ; non invenio , quid dixerit &c. Re
hoc nobis ad pænitentiam indultum eft , Ö* valde re &fe plane , Petrur flevit , Ö* tacuit , quia quod de
quiretur a nobis , ß illud neglexerimus . In vita S. fieri folet , non folet excufari , & quod defendi -non
Laurentii Juftiniani fcripta a Bernardo Juftinia poteft . . . . . . . Lacrymæ , inquam , tacitæ quod
no cap. 7. in principio operum ejufdem San&ii , fic ammodo prece r funt, veniam non poßulant , Ö* me
habetur de dono lacrymarum : Donum enim ba rentur, caufam non dicunt , & mifericordiam confe
buit lacrymarum, ut nemo fere aliur , cum poft pran диитtur. * ... .
dium aliquando federet, & de Divini r ( ut folebat ) 1 1 Agunt Afcetici de dono lacrymarum , &
/ermonem baberet familiarem , converfa r ad eo , qui docent, momentum non in ipfis Iacrymis , fed
aderant , ferventiori quodam mentis affeéfu , Quid in earum fine effe conftituendum ; & cavenda effe
(inquit) agam , Fratrer , qui agam , cum ad Judi duo extrema , alterum complacentiæ & arrogan
cem deducar ? Quid egi mifer , in quo fperare pof tiæ , ne lacrymans in lacrymis, fibi nimis com
/ím ? Nihil habeo, niß quod ad illius fanéfiffimi Li placeat, alterum pufillanimitatis & diffidentiæ ,
gni radicem provolvar, b plangam. Hac cum di ne forte putet , actum eſſe de ſalute & perfe *
º
»ciffet , totur folutus in lacrymaj eft, quas cum pro &tione fua , fi illae defint. Legatur Cardinalis
fuffus emififfet , & ereéìus vidiffet , nor, qui adera Bona in egregio tra&atu de difcretione, fpiri
mur , compungi, & illas lacrymas admirari, veri tuum cap. 7. in fine. Abbas Blofius in fpeculo
tur , ne quid ex bis laudis humanæ furriperet , Vi Monachorum pag. 663. divifione 5. numer. 5. ait ,
detifne (inquit ) has lacrymas ? Affe&fur cujufdam modum effe in lacrymis adhibendum , ne fpi
fenfualitatis fuerunt , non veræ devotionis , a qua ritus obruatur , fed aliquos effe , qui , adju
abfum longiffime . In vita S. Thomæ Aquinatis vante Spiritu Sanéto , jugiter lacrymari pof
apud Bollandianos tom. I. Martii cap. 6. pag. 669. funt : Bonur & dulcis eft panis lacrymarum :
- ali
 L. 1 B. III. C.A P. XX J’I. 189
aliqui tamen eo pane mentem nonnunquam obruunt mus fecundur, & nonage/imus fecundus restir, by
magis , quam reficiunt. Fletibus enim tamdiu , & in prima parte Toleti vigeſimus tertiu, teſti, , om
in tanta confraéfione atque agitatione infiftunt, do nes ifti tres fuper art. 37. fueruntque Confe/Jarii
nec Ö' fpiritu & corpore fub exercitio nimis ex iftiur Beatæ , qai miniftrantes illi fanétum facra
tenfo, aut intenfo fuccumbamt. Non tamen nega mentum Euchariftiae illiu* faciem refplendentem vi.
mur, aliquor effe , qui per difcretionem & Spiritus derunt ; & in tertia parte Tolet i . feptumu , teßis
San&i adjutorium diu utiliterque lacrymari pofftnt . ſuper 93. 9 in quarta parte ſeptimus ſuper 54.
Stephanus Tornacenfis epift. 176. pag. 39. Biblio dicenr , fe quadam no&fe vidiffe, quod habeat vuj
1 b. Patrum tom. 25. re&e ait : In Oratione lacry. tum luce clara praemicantem , Ö ex illo exibant
me fpontaneae ne rejiciantur fpontanee , ne cogan fplendores , ut radii deaurati , & boc duravit illi
1ur invitæ . Item jubet, ne ſint ſpectaculo ho per tempus unius bore , & quod, quando ceffavit
minum : Si fuerint orantis lacrymæ fpe£facula bo praediétus fplendor, videbatur exiftere in tenebri , .
minum, erunt offendicula , vel ridicula Angelorum. Sunt & alii tefte * de vifu affirmante * , quod, quan
Plura profequitur Joannes Climacus in fcala pa do Beata Terefia fcrubebat libro 1 , facies eju , • re
radifi gradu feptimo , & multa quoque de lacry ſplendebat ( ut ſupra art. 2. de-ſanétuate in gene.
mis colle&a legi poffunt apud Theophilum Ray re diximus ), & in Compul/oriali Abulen/, quintus
naudum in Herocliticit fpiritualibur tom. 15. pag. tefiir fuper 9. affirmat , fe vidiffe , fplendorem vui
15 I. & ex fupra dedu&is , & aliis , quæ apud tur B. Terefiae illuftrare totum Capitulum , dum in
citatos Aućtores cumulata funt, unufquifque fa eo exhortationem ſpiritualem ad Moniales faceret .
cile percipere poterit, non procuratum, nec af Alterum , ex A&tis caufæ memorati San&i Phi,
fe&atum lacrymarum profluvium, Orationis five lippi Nerii , ex opere videlicet Angeli Victo
vocalis, five mentalis, noo qualifcunque, fed ex rii typis Romanis edit9 anno 1613. in quo ce
cellentis , externum effe fignum & argumentum. lebris ille Medicus affectiones mox referendas
Quapropter S. Laurentius Juftinianus de caflo fupra naturam fuiffe. oftendit. Verba autem ejus
connubio Verbi, è9 anime cap. 18. pag. 28o. ita {unt hæc : Beatus Philippus Nerius Florentinur ,
fcribit : Hæc, & his fimilia ingeminans ( fermo Congregationis Oratorii Romani Fundátor, ab in
eft de anima aréte Deo conjunéta ) cbaritati ; eunte etate boni habitus & falubris , in fene&tute
lacrymas ubertim emittit , quia non valet effe , ubi , gracilis, non morbofus , in omni ætate circa vi&fur
quem diligit , effe novit. Præmittit ad illum: gemi rationem valde moderatur , vultu hilaris , fermone
tur ac fufpiria amoris tefie , &c. Haec nempe funt jucundur , ac facræ doétrinae ftudii , valde affiduu ; 2

fpiritualia Sponfae exercitia , cum dile£fiont * Verbi cum annum ageret fue etatus trige/mum, b Chri
erga fe memoria tangitur. Videatur Ven. Dei Ser ftianæ perfeéfionis defiderio vehementer ageretur ,
vus Ludovicus a Ponte Societatis Jefu, cujus fuppliciter ac frequenter Spiritum Sanétum invoca
Eeatificationis caufa jam eft introdu&ta , in ope. bat, ut ipfiu* ant mum fuis donis eumulare digna.
re, cui titulus Guida ſpirituale, ex Hiſpano in retur. Eo igitur tempore , cum in Oratione perfi.
It alicum idioma translato, & variis facræ Scri feret, atque ejus prece* a Deo , ut exciperentur ,
pturæ locis locupletato a pio quondam Præfule exoraret , tam valido fuit atque exuberante Divino
Alexandro Sperello trači. 1. de lacrymir cap. 17. amore fuccen/u* , ut id Perpeti ac fußinere cum
12 Aliquando demum Deus ipfe , qui mira minime fe po[Je animadverteret , ftatim, veluti ali
bilis eft in San&is fuis, nonnullis fupernaturali quam ardori nimio queritaret refrigerationi , me.
bus fignis, quam fit tibi fuorum Servorum gra delam, humi proternº, nudato peófore, coaé7u fue
ta & accepta Oratio, manifeftare dignatus eft , rit ; deinde illico fublevatu , exultanj , σ exuber. n ;
fplendore ex. gr. vultus, & aliis confìmilibus fi quid un peéfore curca finiftrum latur ad ov; galli
gnis, de quibus , utpote ad miracula pertinenti nacei magnitudinem abfque aliquo fenfu dolorij per.
bus, fuo loco tra&abitur. De S. Philippo Ne fenfit , oculis omnium intuentuum ab eo tempore
rio legitur: Sacrum vero faciem r , mira undique perfpicuum , non cafu , non percuffione, non externa
luce fulgere vifur eft. De S. Martino Epifcopo : violentia fa&fum. Hinc frequenter, fi memoria , ß
Dum •Sacramentum offerret , glohur igneus in capite verbum , ß contemplat to Livinarum rerum occur
eju* vifur eft. De Beato Ambrofio Sanfedonio : rebat , fervere cor , exultare, atque palpitare nuns
Miſſae ſacrificium tanto animi ſenſu, tamque vebe intenfius , nunc remifftuf , animadverfum ef?, arque
menti fpiritur agitatione celebrabat , ut omnibus ar peéfus interdum , totumque corpus concuti, 1 ºp

tubus concuteretur. In proce{fu caufæ S.Rofae Li calefcere. Vehementiam autem fervoris , ò' palpi
manæ teftes referunt , fe non femel vidiffe vul tationis compefcebat , mentem voluntarie diftraben.
tum ejur exardefcentem , & velutt flamma , ejacu do , & animum ad terrena revocando ; calorem ve
lantem , taliter quod Sacerdoti Hofliam facram præli ro , frigidiorem aerem interdum admitten , , quan
banti, ¿y Miniftro lavatorium de more offerenti neceffa - doque parum aquæ frigide affumen 1 leniebat ; eaque
rium fuerit manùm retrabere præ in/oluto ardore ex ratione , eoque modo ufque ad annum fui obitus
ejus facie promicante. • Duo autem fupernaturalia fi oétuagefimum perfeveravit. Hec fingula, dum Beati
gna nunc referre opportunum eft. Alterum de Senis affeétioni , caufa , ipfe frequenter percun&fan
fumptum ex A&is Canonizationis S. Terefiæ ter, prout opportuna, Jeu nece{aria fefe oferebat
art. 2, 1. fecundæ Relationis Rotalis de ejus vir occafio , ab ipfomet Sene verecunde referente, dum
tutibus §. 3. Hoc idem elicitur ex alio effeétu mi aliquo morbo corripiebatur , fæpiu , audivi ; quae ea.
rabili iftiur Orationi r , nempe , quod facie : Beatæ dem Federico Borromeo Cardinali exquirenti Bea
Terefiae , dum Orationi vacaret , ex colloquio Dei tus Pater narravit ,. ut teflatur Gallonius in illius
( ut de Moyfe legitur ) fæpius refplenduit , ut de vuta , & ego ab eodem Cardinali audivi. Pofiquam
vifu deponunt in prima parte Toleti tertiu * teft 1 r vero placide Vir ille Beatur nulla fere vexatur mo
fuper Io. & fecundu r fuper 47. dicit , quadam die leftia animam Leo reddidit oéfavo calenda , Junii
fe vidiffe Beatam prædi&fam emittere fplendorem die fefto fan&fffimi Corporis Cbrißi intra horam
quemdam ex facie fua ad inftar Soli * , ό in fecun fextam no&#i r , in /equenti noĉïe , dum corpu y in.
da parte primur tefiir, ό in tertia quartur teftir /piciendi , ac praedi&#arum affeó?ronum indagandi cau
fuper 14. & in quarta parte Salmantuni vêjuageß fa , multij viri j optimi * præfentibus , feéìum fuit ,
ab
\
 I 9o DE SERV, DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
ab iis bæc nobifcum fuerunt obfervata. Primum in ſtrictione ſolito duriorem & ſolidiorem. Pericar.
parte anteriore tboracis , in qua illa extuberatio dium , feu capfulam cordis ßne aqua ; folet enim
erat omnibus confpicua , infpiciebantur duæ coßæ ibi maturaliter reperiri. Venam arterialem duplo
ex mendafis fuperiores, quarta fcilicet, & quinta, majorem , č, duriorem . Pulmones a naturali fiatu
omnino fra&iæ, ac ita divife , ut par* a parte di parum diffimile r . Hepar mubil erat immutatum .
ftaret , & , quod mirum diéíu efi , nondum ex tanto Xeliqua inferius poßta tum propter tanti Viri bo
temporis intervallo , ut fieri folet, aliquo modo meftatem confulto omUfimu* , cum etiam nullum um
unitae, fed adeo diffanter & elevatæ, ut extrinfe quam affeéìionis cujufptam fignum in ipßs fuit ,
cur di&am extuberationem conftituerent , intrinfe /ícuti meque etiam in capite , quod ob eamdem cau.
cus autem finum majorem efficerent. Summo deinde fam integrum eft reliéium. Hæc efi bifloria fideli.
affetti deſiderio altius introſpiciendi, nam ex jam ter a me confcripta , atque bæc funt ea , quæ fue
manifeftis obfcura videre, & confiderare licebat , runt a nobis diligentiffime obfervata , dum feéìum
venimur percupide ad cor ipfum, tamquam ex illa fuit corpus hora noéfi * tertia in ecclefia San.
infueta fraéfura ßgnatum. Quod majur folito in <fae Mariæ in Vallicella feptimo calendas Junia ;
venimus , ejufque fubftantiam demßtate , atque con 1595. -

C AP U T T R I G E S I M U M S E P T 1 M U M.
De Sacramentorum frequentia , Pœnitentia videlicet , & Eucbarifiiae , in Servis
I)ei beatificamdis , &* canonizandis requifita. *
§

Rationi cohæret Sacra ſacramenti Poenitentiae : Et, ſuperſtite marito,

mentorum frequentia , cum ßngulis fextis ferijs confeffa fuiffet , pofi ejar
& ſignanter Poeniten tran/itum veram Confe/tonem femel faitem in die
tiae, & Euchariſtia: ho cum magna Contritione ßuduit iterare, tam amare º
rum enim Sacramento. levia , ficut alii graviffima , deplorant , Ö' nihil de
rum ufus, eft nota de fuir verbis , moribus ; cogitationibus , & aëtibus
le&tationis atque fuavi præteriens indifcuffum. In bulla Joannis XXII.
tatis internæ, & ex eo lata pro Canonizatione S. Ludovici Epifcopi To *
confequenter ufu con lofani , de eo, antequam affumptus fuiffet ad
furgit virtus religionis Epifcopatum , fic dicitur (pag. 123. cod. Canoniz. ) : !.

in gradu heroico. Scacchus de mot. & fign. fan In tempore namque ipfo , facramentali Confeffione º
&iit. fe&f. 5 , cap. 3. plura colligit; primum vi præmiffa , MiJas audiebat devote. Frequentis quo ſ
delicet, maximum effe fan&itatis argumentum, que fumptionis facra: Euchariítia mentio fit in
quod defumitur a frequenti ufu facramenti Pœ citata bulla Canonizationis S. Birgitta pag. 155.
nitentia , dummodo ufus non procedat ex care Singulis quoque diebus Dominicis , & folemnibus it iſ
monia , aut ex quadam confuetudine, quamvis cum devotione Ö' lacrymis fumpfit venerabile Chri เผืน
Servi Dei peccata venialia tantum commiferint : fii Corporis ſacramentum. De S. Catharina Se 1#4
fecundum, frequentem facræ Euchariftiæ „fum nenfi Pius II. in bulla Canonizationis pag. 185. l:
ptionem in Canonizando, & non modo freôuen cod. Canoniz. ait : Ad Communionem altari r , quæ **

tem , fed fere quotidianam in Dei Servo Sacer illi fere quotidiana fuit, quaß ad cæ}efie* nuptias ;)

dote, vel Epifcopo Miffae celebrationem non com
mendandam folum , fed in Canonizandis effe re
quirendam . Etenim p. 328. fcribit : Quemadmo
dum enim F:dele * , corporu um ßngulo r dies alimen
ta fubminiftrare , neceffarium putant , ita etiam
quotidie boc Sacramento alendae & nutriende ani
mae cura Dei Servts, ac Famulabus non abjicien.
da, fed diligentil/ime procuranda, & avide hoc Sa
cramentum fumendum erit ßve per frequentem 1llius
ſumptionem, ſi de aliquo Dei Servo laico agatur;
ſive per frequentem 9 quotidianam ad altare Sa
crificii oblationem , /, de Sacerdot ibur ageretur :
mam five ßt Epifcopus , ßve ßmplex Sacerdo* i * , ca
jus Acta examinantur, quotidiani Sacrificii oblatio in
quocumque illorum commendanda erit, nec folum com
mendanda, ſed quaſi neceſſario exquirenda in bis Dei
Servi , , de quorum cultu in ordine ad Canonizatio
nemo , five Beataficationem agetur. Denique addit
Scacchus, hanc fanétitatis notam ex frequenti
ſumptione Euchariſtia, S ex quotidiana Miſſae
celebratione defumptam fibi locum vindicare de
bere, {i conjun&ta fuerit cum debitis circumftan
tiis, devotionis videlicet , & præparationis ad fu
mendam Euchariftiam , & ad Sacrum faciendum.
2. Confirmantur , quæ a Scaccho diéta funt ,
bullis Canonizationum. In bulla enim Bonifa.
cii IX. edita pro canonizatione S. Birgittæ pag.
155. cod. Canoniz. hæc habentur de frequenti ufu
invitata eſſet , ſumma cum alacritate proficiſceba t?
tur. De S. Felice a Cantalicio Laico Capucci
no ita legitur in bulla Canonizationis ipfius (pag.
566. cod. Canoniz.): Confcientiæ Viri Dei Mode
ratores , Dominici Corporis fumptionem ter illi fin
gulis hebdomadis peragere folito per toto , quindecim
ante dormitionem annos , ob ejus ardentiffimum Cha
ritatis fervorem, quotidianam Divinae menſe per
ceptionem concedere, fanétum exißimarunt , ad quam
ßne uberrimo lacrymarum imbre numquam acceffit .
Quibus addi poffunt A&ta Canonizationis S. Te
refiae. In fecunda enim relatione Rotæ Audito
rum de ejus virtutibus art. 14. de religionis virtute
hæc enarrantur: Sexto ad idem firmandum mos in
duxere mira incrementa in anima ifiiur B. Virginis
ex augmento cultus Chriſti cauſata per quotidianam
Communionem viginti trium circiter annorum ex
do&iffimorum virorum confilio, Ö' fuorum Confeffa
riorum licentia , ut deponunt in Remifforiali Abulenß
quadragefimus fecundus teftir fol. 24o. & quadrage
ßmus fextus teftis fol. 296. & teftis quadragefimur
feptimur , & quadragefimur o&#avus , & quadragefi
mur nonur , Ö* quinquageßmus primur , omnes fuper
art. 73. Quo Divino paflu mirifice roborata , in cul
tu d9 Fide Jefu Chrifti in Sacramento exiftentis maxi
moj fecit progreffùr , ita ut per plures annos per Fidem
vivam non ſecus ad ſumendam Euchariſtiam accederet,
quam ß Chrifium ipfum corporeis oculis cerneret , ut
de
 - L I B. III. C A P. XXVII. 191
deponunt in fecunda parte Toletani primus teßis tius a Paulo ( ut habetur in proceffibus caufæ)
fuper 4. fol. 673. 45 hiflorie /upra citate ijtiur fingulis diebus facrificium Miffae •offerebat, & ,
Beatae, ô particulariter Pater Ribera lib. 4. cap, fi infirmitas non fineret ab ipfo facrificium o£
mz. Quam vero fuerit gratur Chrifto Beatæ Tere ferri, ei intererat, & facra Communione ani
ßæ bic cultus, elare apparet ex eo, quod frequen mam reficiebat ; Miifam autem celebrans tali
ter pof Communionem cum fulgore vultus ec/tafim animi devotione afficiebatur, ut qui præfentes
patiebatur, & propter interna Dei folatia corporis fuerant , ab ecclefia revertentes poft eàm abfo
Etiam dolores ei fuerunt remiffi, & , ex quo Com lutam dicerent, fe Miffam San&i audiviííe. ltem
nmunionem frequentare cæpit , ceffavit in illa qui in proceffibus caufae B, Alexandri Saulii Alerien.
dam vomitur, quem quotidie mane paffa fuerat , fis primum, deinde Papienfis Epifcopi, tefles re
ö' illam quotidianam Eucharißiæ fumptionem im tulerunt, ab eo quotidie Miffam fuiffe celebra.
pediebat, ut deponunt in Remifforiali Abulem6 te tam , prævia pia difpofitione , & facramentali
fli , quadragefimu* fecundus , ČJ quadrage/imus očia Confeffione. Denique externa quædam Divina
vus, & in Remiſſoriali Toletano vigefimus primur figna devotæ celebrationis Miffarum referuntur
tefis Epifcopus Tirafonen/#, ö teftis vige/imur in iifdem bullis . In bulla fcilicet Canonizatio.
tertiur illius Confeffariur, ό in Remifforiali Abu nis S. Thomae Epifcopi Herfordienfis pag. 132.
len/ teftir quadrageßmur nonur, & teftis fexagefi Orationi vero inßitebat affidue, ac fui fervorem Jpi
mur, omnes fuper art. 73. Et, cum quadam Do ritur demonßrabant in orationibus, ô celebratione
minica Palmarum poft Communionem, antequam Eu Miffe abundanter ex oculis lacrymæ defluenter. In
cbarißiam deglutiret, in ecftafim rapta fuiffet , pau bulla Canonizationis S. Petri de Alcantara pag.
lo poſt in ſe reverſa, viſum fuit ſibi os pretioſo 383. Sacrum quotidie peragebat tam ubere , in fie
Sanguine Chrißi plenum , totumque corpus eodem tur effufur , ut exitus aquarum deducenter oculi ejur
Sanguine tinêfum habere, ubi intima cum fuavita viderentur fons hortorum , & puteur aquarum vi.
te hæc verba a Jefu Cbrißo audivit : Filia , volo, ventium, que fiuunt impetu de Libano. In bulla
ut meur Sanguis tibi profit ; nec timeas , meam ti Canonizationis S. Cajetani pag. 449. Divinam rem
bi aliquando mifericordiam defuturam : ego illum faëturus totus in lacrymas effundebatur, feque eo
multis cum doloribus effudi, & tu ipfo (ut vide* ) minifierio indignum reputans, magne Matris, cu
magna cum voluptate perfrueris . Quod ipfa refert jus erat obfequentiffimur, opem implorabat , ut vi.
in libro vitae fue fol. 359. 5 deponunt in Remif vificum Agnum ea, qua decebat, devotione fufcipe.
foriali Abulen/ teftir quadragefimus feptimus fol. ret , concipiens dulciffimo quodam mentir obtutu ,
296. & teftis quadrageßmus o&favus , fol. 235. fu adeffe inibi Deiparam, quæ eleéìiffimum Filium pro.
per art. 73. ma ac munifica manu porrigeret. In bulla Cano
3 Ex iifdem quoque Canonizationum bullis , nizationis S. Francifci Xaverii pag..344. Cum ve
& A&is fuppetunt exempla tum fimplicium Sa ro facrofanċium Miſſe celebraret ſacrificium, fepe
cerdotum, tum Epifcoporum fere quotidie Mif numero a fenfibus ufque adeo abaliemabatur, ut nec
fam celebrantium. In bulla quippe Canonizatio Miniftri veftem fuccutienter, niß poft diuturnam mo.
nis S. Thoma Aquinatis pag. 136, cod. Canoniz. ram , excitare poffent, quin etiam aliquotier altius
fic Pontifex loquitur: Præmittebat Divina, ut ro cubito a terra elatur ab univerfa afiantium multi
boraretur in fcbola , cum ßngulis diebus , antequam tudine miraculi magnitudinem obftupefcente , ac Ser
leéîurus afcenderet cathedram , vel diftraheretur ad vi Dei fanéfitatem fufpiciente confpeéfus fuerit.
alia , Miffam unam celebraret , aliam audiret. In 4 Quod fi Theologica jam diäorum ratio
bulla Canonizationis S. Ludovici Bertrandi pag. quæratur, ea profe&o non deeft. Licet enim pec
433. Sacrum Miſſe facrificium celebraturus, Ange cata venialia non fint, uti Scholæ loquuntur ,
lucae puritatir candorem æmulari cupien r , quanta materia neceſſaria, ſed ſufficiens ſacramenti Poe.
vir carnis mortificatione , & mentir in Deum ele nitentiæ , eorum tamen confeffio utilis e(t &
vatione effet ornatur , /ibi nihilominur numquam fa pia, juxta cap. 5. Concilii Tridentini feff. 14. de
Paenitentia cap. 5. Venialia , quibus a gratia Dei
tis paratur videbatur effe . . A facrificando impedi
non excludimur, & in que frequentius labimur ,
tur, facra Eucbarißia reficiebatur, ut jugiter Cbri.
ftum in fe manentem haberet , & in eo ipfe quoque quamquam re&fe & utiliter citraque omnem prae
affidue maneret. In bulla Canonizationis S. Ray. fumptionem in Confeffione dicantur, quod piorum bo
mundi de Pennafort pag. 268. Sacrofanium Mif minum ufu* demon/èrat, taceri tamen citra culpam,
fe facrificium fere quotidie celebrabat. In bulla multifque aliis remediis expiari poffunt. Confeffio
Canonizationis S. Philippi Nerii pag. 3 19. Perpe nis venialium fæculo v 1 1 1. extat exemplum in
tuo atque ardenti fludio venerandum Eucharißiæ co A&is S. Segolenæ Abbatiffæ apud Mabilkonium
lebat facramentum , vel enim laicur , vel facerdos in ſec. 1 1 1. Benedictino, S in prima prafat. ad
celebrant, vel ægrotanr in le&fulo, illius quotidia illud. Narratur enim, San&am prædi&tam cui
na fu/ceptione reficiebatur. In relatione caufa S. dam Monacho, qui Sacerdos erat, omnia par
Andreæ Avellini tit. de religione §. Quo vero ; Et va minimaque peccata, fine quibus effe non pof
in relatione caufac S. Ignatii tit. de juftitia $. Sa ſumus, cum gravia deeſſent, lacrymando con
crificium Miffe confimilia habentur. In bulla Ca. feffam fuiffe. Quapropter, etiamfi referendi in
nonizationis S. Ludovici Epifcopi Tolofani pag. album Beatorum, aut San&orum fola patrave
124. Pontificatur etiam officium exercebat cum di rint peccata venialia, nemo eft qui non vjdeat,
ligentia Servus hic Cbrifli fidelis & prudent, Mif. finceram eorum confeffionem debitis circumftan
far dicendo affidue , devotiffime Ordine r celebrando. tiis non deftitutam , fan&itatis notam conftitue
In bulla Canonizationis S.Caroli Borromæi pag. re, & eo magis, fi frequentius expleatur : unde
295. ®uotidie Sacrificium Deo offerebat : & fufius S. Bonaventura in 4, fent. dift. 17. part. 3. art.
in relatione caufæ ipGus 2. part. art. 15. ubi : 2. quæli. 1. ait de peccatis venialibus : Quamvir
Carolum quotidie Miffam celebrare folitum affirmant autem de ratione fui generis non fit ea confiteri ne
plures teßer &c. poflquam ßngulis diebur confeffws ceffarium , tamen ea confiteri congruum eft maxi
fuerat fuos minimor defe&fur. Quibus addi pof me viris perfeéìis , quia utile eft multum , & pæ
na illis debita minuitur ex vi Clavium.
{unt bina alia exempla. Sanétus quippe Vincen
5 Fre
 I 92 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
5 Frequenti Confeffioni fuccedit frequens Eu. rum Beatificatione aut Canonizatione traâ,tur,
chariftiae communio, quæ apud antiqaos Fideles & de quorum virtutibus jam aliunde conßat y

abfque dubio fuit in ufu , cum in A£tis Apofto ex aliis videlicet probationibus , quæ oftendunt ,
lorum cap. 2. v. 42. legatur de Chriftianis prio eos in aëtibus heroicarum virtutum frequenter
ris fæculi: Erant autem perfeverantes in doéìrina fe exercuifle , & a peccatis abftinüiffe, 'notam
Apoßolorum, & communicatione fraéîionis panis , eſſe & argumentum ſanctitatis, & praecipue, ſi
ὸ orationibus. Saeculo Ecclefiæ quarto mos quo frequens ifta & quotidiana fumptio Coífeííárii
tidie communicandi Roma: obſervabatur; teſte ſeu Directoris ſpiritalis conſilio facta ſit. Quae
S. Hieronymo ( epiß. 5o. ad Pammacbium m. 15. tamen ita di&ta cenferi volumus, ut, fi förte
col. 225. oper. tom. 1. ) Scio, Rome hanc effe con accidat , aliquem Dei Servum a quotidiana ali
fuetudinem, ut Fidele r femper Cbrifti Corpus acci quando, S& frequentiſſima ſumptione Euchari.
piant ; quod nec reprebendo, nec probo. Huic mo ftiae reverentiæ & timoris gratia abftinuiße, nul.
ri, faltem pro Ecclefia Occidentali , fuffragatur lum indicium adverfus ejus fan&itatem, & ejus
æqualis Hieronymo S. Ambrofius de Sacramentis in ſuſcipienda Euchariſtia fervorem valeat ra
lib. 5. cap. 4, num. 25. col. 378, oper, tom. 2. fi tionabiliter defumi. Celebris eft epiflola 54. s.
tamen libri de Sacramentir funt ejufdem : Si quo Auguſtini (col. I25 oper. tom. 2. ) in quaexem
tidianus eft Panir , cur poß annum illum fumis , plo Zachæi, & Centurionis tum accedentem ,
quemadmodum Graeci in Oriente facere confueverun» ? tum recedentem ex caufa modo recenfita com
Accipe quotidie, quod quotidie tibi profit. Sic vi mendat num. 4. Neque enim litigaverunt inter fe,
ve, ut quotidie merearis accipere. Qui non mere aut quifquam eorum fe alteri praepofuit Zacbeuf , '
tur quotidie accipere, non mevetur poft annum ac & ille Centurio , cum alter eorum gauden , in do.
cipere : fi mores videlicet non mutet. Sacrum mum fuam fufceperit Dominum , alter dixerit ,
quoque Concilium Tridentinum frequentis Com Non fum dignus, ut intres fub te&um meum .
munionis defiderium exprimit feÜ.13. cap.8. Pa Ambo Salvatorem bonorificanter diverfo, & quaß
terno affeäu admonet fanéía Synodur , bortatur, ro contrario modo. Ambo peccati r miferi , ambo mi
gat, & obſecrat per viſcera mifericordiæ Dei no fericordiam confecuti . Sequitur D. Thomas loc.
jiri, ut omnes ô finguli, qui Cbriftiano nomine cit. ad tertium , ubi fic loquitur : Ad tertium di
cenfentur Ö'c. h.ec facra myfieria Corpori r & San cendum , qaod reverentia bujur Sacramenti babet
guinis ejus , ea Fidei conftantia & firmitate , ea timorem amori conjunctum : unde timor reverentie
Ânimi devotione, ea pietate & cultu credant & ve ad Deum dicitur tumor filialis , ut in fecünda par
merentur, ut Panem illum fuperfubßantialem fre te diéfum eft. Ex amore enim provocatur defide
quenter fufcipere poffint. Et feff. 22. cap. 6. Opta rium fumendi ; ex timore autem confurgit bumili
7et quidem facrofanâa Synodus , ut in ßnguli * Mif ta* reverendi: & ideo utrumque pertinet ad reve
fis Fidele r adßanter non folum fpirituali affe&fm ,rentiam hujus Sacramenti, -& quod quotidie fuma
fed facramentali etiam Eucbarifliæ perceptione com tur, & quod aliquando abfiineatur. Subfcribit Clau
municarent, quo ad eor fanèfiffimi hujus Sacrificii dius Efpencaeus lib. I. de adoratione Eucharißiae
fru&u , uberior proveniret . Materiam frequentis cap. 7. Joannes Major in 4. fent. dift. 9. gueft. 1.
Communionis optime de more explicat D.Tho quotidianam commendat Communionem , fi ex .

mas 3. par. quæß. 8o. art. 3. docens, duo circa ejus fumptione augeatur devotio : Si dicas ; quo
Euchariftiæ ufum poffe confiderari : unum ex tidie communicantem nec laudat , nec vituperat Au
parte ipfius Sacramenti , cujus virtus eft homi guſtinus , prout recitatur in cap. Quotidie, de con
nibus falutaris, ita ut utile fit fæpius, immo fecratione dift. 2. ex boc nihil fequitur, cum mul
quotidie ipfum fumere ; aliud ex parte fumen to laudabilius ßt quotidie communicare, ß qui , in ;:

tis, in quo requiritur, ut cum magna devotio fe devotionem reperiat erga Euchariffiam : & Joan *
ne ad iJIud accedat, ita ut , fi aliquis fe quoti nes Raulinus Cluniacenfis Monachus ferm. 8. de
die inveniat paratum , laudabile fit ut quotidie facramento Eucharifliæ fapienter monet, fieri pof
fumat. En verba S. Do&toris: Circa ufum hujus fe , ut quis, vacando a receptione Sacramenti ,
Sacramenti duo poffunt com/%derari : unum quidem illud deinde reverentius fumat , fed cavendum
ex parte ipfiur Sacramenti , cujus virtuf eſt homi effe , ne per hanc viam fubtrahatur habitatio ad
nibùs falutaris , & ideo utile eft quotidie ipfum fumere , bonum, ut ipfe loquitur: Sed, ß quis dixerit ,
ut bomo quotidie ejus fruétum percipiat &c. Alio ideo vacationem a celebratione, aut receptione Sa
modo poteß confiderari ex parte fumentis , in quo cramenti bonam effe , ut ipfa poflmodum reverentius
requiritur, ut cum magna devotione & reverentia & devotius, quanto rarius, impleatur, dicemus
ad boc Sacramentum accedat ; & ideo , ß ali ad hoc, quod boc eft poffibile ; fed poteft contingere
quis fe quotidie ad hoc paratum inveniat, lau ex adverfo, ut plurimum contingit, ut talis fub
labile eß, quod quotidie fumat &'c. Sed , quia mul traéfio removeat habituationem ad bonum, cujur
toties in pluribus hominum multa impedimenta hu effeé}ur eft fecundum Pbilofopbum operari deleéiabi
jus devotionis occurrunt propter corporis indifpofi liter. Item, melius & fructuoſius eſſe impellen
?ionem, vel animae ; non eft utile omnibus bominibu* te erga Deum Charitate , Miffam frequentius
quotidie ad hoc Sacramentum accedere, ſed quotieſcum ceiebrare, quam eam præ timore & reverentia
que fe ad illud bomo invenerit præparatum. Concor omittere, docet Roderic. in exercitio perfeéîionir,
dat S. Bonaventura in 4 ſent. diſt. 12. part. 2. ö virtutum religioſarum par. 3. tract. 8. cap. 6.
quef. 1. & confentaneum eft huic do&trinæ decre cum quo concordat D. Thomas loco fupra cit.
tum editum ab Innocentio XI. de quotidiana ad tertium , ubi , poft verba jam relata, quibus
by frequenti Communione die 12 Februarii 1679. docuit, pertinere ad reverentiam Sacramenti ,
ubi Paftorum diligentiæ remittit propter multi. & quod quotidie fumatur, & quod aliquando ob
plices confcientiarum receffus , ut frequentem , reverentiam abftineatur ab ejus fumptione, fub
aut quotidianam Communionem nonnullis fua jicit: Amor tamen, ô fpe * , ad quæ femper Scri
deant. Ex quibus proinde nemo eft qui non vi ptura no r provocat , præferuntur timori ; unde δ'
deat, bene deſumi, frequentem & quotidianam cum Petrus dixiffet , Exi a me, Domine, quia bo
Euchariftiae fumptionem in Dei Servis, de quo mo peccator fum; refpondit Jefus , Noli timere .
At
-
 L IB. III. C A P. XXVII, I 93
At haec, licet vera fint, nihil tamen obeffe pof cerdotem poffe omnino a confecratione licite ab
funt iis, quæ in fuperioribus di&a funt, cum ibi ftinere , nifi teneatur ex Cura fibi commißa ce
ſermo haberetur, non de longa abſtinentia a ſu lebrare, & Sacramenta populo præbere ; fed hanc
menda Euchariftia , fed de certa quadam intermif opinionem improbat fequentibus verbis: Hoc ir
fione quotidianæ Communionis, gratia timoris & rationabiliter dicitur , quia unufquifque tenetur uti
reverentiae erga auguftiflimum Sacramentum . gratia fibi data , cum fuerit opportunum, fecundum
6 QAæ modo ftatuta funt de frequenti & quoti illud 2. ad Corintb. 6. v. I. Adjuvantes autem ex
diana Communione, procedunt quoque in frequen hortamur , ne in vacuum gratiam Dei recipia
ti & quotidiana Miſſae celebratione quoad Sacerdo tis. Opportunita r autem Sacrificium offerendi non fo
tes, & Epifcopos, uti etiam ex modo di&is colli lum attenditur per comparationem ad Fideles Chri
gi poteft:& re vera, fi tempore Apoftolorum Fide fét , quibus oportet Sacramenta minißrari, fed prin
les quotidie Corpus Chriſti ſumebant, cur aſſere cipaliter per comparationem ad Deum, cui conſecra
re non debemus, Sacerdotes, & Epifcopos quoti* tione bujus Sacramenti Sacrificium offertur. Unde Sa
die Miffam celebraffe? S. Irenaeus vir Apoftolicus, cerdoti , etiamß non habeat Curam animarum , non
ῦ Apoftolorum fæculo proximus lib. 4. adv. haer. licet omnino a celebratione ceffare , fed faltem vide
c. 18. n. 6. pag. 25 1. hujus rei perhibet teftimonium : tur , quod celebrare teneatur in praecipuis feflir , Ö*
Ideo nor quoque offerre vult munus ad altare frequen maxime in illis diebu 1 , in quibuj Fideles commu •
ter ßne intermiffione. S. Andreas Apoftolus, uti le micare confueverunt. Ideoque, fi aliquibus diebus Sa
gitur apud Surium, ad diem 3o. Novembris tom. 6. cerdotes, & Epiſcopi celebrare tenentur , Dei
Proconfuli ipfum ad idololatriam adigenti his ver Servus fimplex Sacerdos, vel Epifcopus quali-et
bis reftitit: Omnipotenti Deo, qui unus ® verus eft, fere die citra obligationem Miffam celebrans, fi
ego omni die ſacrifico, non thuris fumum, nec tauro id faciat cum debita devotione, uti feciffe abfque
rum mugientium carnes, nec hircorum fanguinem, fed dubio credendus eft ( nec enim Beatificationis &
immaculatum Agnum quotidie in altari Cruci* facrifi Canonizationis caufa fuiffet introdu&a , fi aliqua
co, cujus carnes pofteaquam omnis populur Credentium irreverentiæ in facrificando legitima adfuiffet fuf
manducaverit... Agnus , qui facrificatur eß , integer picio ; aut ulteriorem progreffum caufa habere
perfeverat & vivur. A&a , ex quibus hæc de poffet , fi virtutum deeffent probationes) ex ea
fumuntur, genuina putant Baronius, & Natalis quotidiana, aut fere quotidiana Sacrificii celebra
Alexander. De eorum autem finceritate dubitat tione indicium & nota fanétitatis hauriri pote
Tillemontius in vita S. Andreæ, & præcipue mo rit . - -

ta fecunda ad eamdem tom. 1. ex quo potiffimum 7 In vita S. Ignatii fcripta a Patre Maffejo
nulla eorum mentio ante faeculum v 1 1 1. occur. Jib. 2. cap. 7. narratur, eum Romam veniffe una
rit : fed quæ in eis, uti di&a a S. Andrea, re cum ceteris Patribus Societatis anno 1538. & pue
feruntur, autumat ab ejus fenfu aliena non fuif ros & plebem Chriſtiana catechefi vicatim erudire
fe, S. Cyprianus epift. 77. col. 329. fic confola inftituiffe , & frequentem ufum facræ Confeffio
tur Martyres, qui in metallorum fodinas damna. nis , & Euchariftiæ reftituiffe Romæ primum ,
ti dolebant , ſe offerre non poſſe incruentum deinde in ceteris orbis Catho!ici partibus :
& fan&tum altaris Sacrificium : Sed nec in illo,
Alia multa propediem affecuti funt, tum vero præ
Fratre , dileétiffimi, aliqua potef? aut religionis , aut
cipue , ut facræ Confeffioni * , & Eucharißiæ frequen ;
Pidei jaéîura fentiri, quod illic nunc Sacerdotibur ufus , quo nihil eft bumano generi falutariur, Dia
Dei faculta r non datur offerendi Ö' celebrandi Sacri boli fraude jampridem extinétur , magno utique
ficia Divina. Celebrati r immo, atque offertis facri Chriftianæ reipublicæ commodo , in principe magi
ficium Deo & pretiofum pariter, Ö' gloriofum , Ö* fraque orbi r terrarum Eccleßa revivifceret : ex
plurimum vobis ad retributionem præmiorum caele quo deinde paulatim effeéfum efl , iifdem fcilicet
ftium profuturum, cum Scriptura Divina loquatur , Ö* adjutoribus , non folum ut in Italia, Gallia, Hif
dicat : Sacrificium Deo fpiritus contribulatus, cor pania , ceterifque Catholicis Europæ regionibus , ve
contritum & humiliatum Deus non defpicit. Hoc rum etiam ut in ipfa India , atque adeo in ulti
vor ſacrificium Deo offerti , hoc ſacrificium fine in mi* terris, ubi paulo ante feraler Demonum daper,
termiffione die ac mo&fe celebratis , boßiæ fa&fi Deo, & nefaria Sacra viguerant , jam nunc, ingenti bono
δ' vofmetipfos fanétar atque immaculata , vi3imas rum gaudio, per Pænitentiæ facramentum frequenter
exhibenter : quafi dicere voluiffet : Si , uti facie elutis animi fordibus , Divina paffim convivia cele.
batis, nunc quotidie Mifíam non celebratis, quo brentur. Contendit Launojus in opere de frequen- ,
tidie tamen , uti poteftis , Deo offertis facrificium
tis Confeffionis , & Eucharificæ Communionis ufu,
fpiritus contribulati . Ferunt, Cardinalem Cajeta atque utilitate , pag. 142. oper. tom I. par. 1. San
num docuiffe in comment. ad D. Thomam, Sacer &tum Ignatium in civitate Parifienfi non revocaffe
dotem numquam celebrantem non effe damnan frequentem ufum Confeffionis , & Euchariftiae ,
dum uti reum lethalis flagitii , fcd ad fummum dum ad eam urbem ftudiorum caufa advenit ,
venialis; at juffu S. Pii V. fententiam Cajetani cum frequens ille ufus jam increbuiffet , fed ,
fuiffe expun&am ex operibus D. Thomæ Romæ inftituta ibi Societate , revocatum ab aliis fovif.
editis . Innocentius certe Papa III. in cap, Dolen fe & auxiffe. Verum, utcumque fit de hoc, cum
tes, de celebr. Mi//ar. Presbyteros, & Praelatos gra Ecclefia in le&ionibus Officii , quod in die ejus
vibus verbis increpat, qui Miffarum folemnia vix fefto celebratur, hæc habeat , Sed in primis in
quater in anno celebrant. Sacrum Concilium Tri ter Catholicos inftaurare pietatem cure fuit : tem.
dentinum feff. 23. de reformat. cap. 14. loquens de plorum nitor, Catechifmi traditio , concionum ac Sa
fimplicibus Presbyteris hæc habet : Curet Epifco cramentorum frequentia ab ipfo incrementum accepere :
pur, ut ii, faltem diebus Dominicis , Ö' feftis fole Ignatio utique , & Societati ab eo inftitutæ uni
mnibur , ß autem Curam habuerint animarum, tam verfa debet Ecclefia propagationem ufus fre
frequenter, ut fuo muneri fatisfaciant, Miffa , cale. quentis Confeſſionis , & Communionis. San
brent. S. Thomas 3. part. qu. 82. art. 1o. quaerit, &tus quoque Cajetanus , qui ante inftitutionem
Utrum liceat Sacerdoti omnino a confecratione Eu- . ſua Religionis ſe Oratorio Vicentino adſcri
cbariftiae abßinere ; & refert , nonnullos dixiffe , Sa. pfit , Sodales ad frequentiam Sacramentorum
Lib. III. В b indu
 194 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
induxit , uti legitur in relatione Rotæ Audito feriorum cælefiium participer fierent, ex proximi, vi.
rum tit. de Charitate in Proximum, ubi hæc ha culis Presbyteror convocabant , qui ei r feftivitatem
bentur: Sodalibur quater in anno facra Communio laetitiae fpiritalis implerent . Non enim patiebatur
me refici folitis Euchariftiae facramentum in ßngulor idem Senex ( fermo eft de Pachomio ) inter eor
menfe , ipfe adminißravit ; idque vehementer adeo elle quempiam, qui Clericatus officio fungeretur. Di
portabatur, ut quamplurimi non folum qualibet heb cebat enim , multo melius effe atque commodius Mo
domada, fed etiam quibufcumque feftivi* diebus , & machis , non folum mullius prorfur bonoris quærere
feria fexta ad illud accederent. Quod ipfum refu primatur & gloriae , verum etiam occaßone r bujufce
mitur in bulla Canonizationis Conf. 94. pag. 448. modi de cænobii r amputare ; quoniam frequenter bine
Prae ceteri, id affecutur eft , ut Sacramentorum fre inter Fratrer contentiones ® æmulatione , inutiles
quentem ufum in Sodales primum , dehinc in alior naſcerentur ,
ferventiori , fpiritu introduceret , magno cum eo 10 Additur, non perpetuam, nec univerfalem
rum eompendio qui, elutis anime ſordibus, ad cae fuiffe memoratam difciplinam Monachos arcen
leße epulum accedebant ; quod propriis ipfe manibur di a facris Ordinibus , & a Sacerdorio . Cum
fæpe illis minißranr, identidem ad ejufdem amorem enim ex confuetudine Presbyteros vocandi, qui
ac fitim igniti r plane eloquiir , lacrymarum vi, ac Monachis Sacramenta miniftrarent , quidam et.
fufpiriis incendebat. Multa alia de quotidiana Mif iam non vocati impudenter accederent; & non
fæ celebratione a Nobis colle&ta funt in alio no nulli fcelerum adamifforum pœnitentiam agere re
ftro Opere poft editionem præfentis Operis de Ca cufantes , & ſic a Monafteriis expulfi, & ad Ur
néaizatione typis impreſſo de ſacrificio Miſſe par. 4. bem reverfi, Sacerdotio fraudulenter obtento, ad
fe5;. 2. num. 12. Monafterium, unde fuerant eje&i , redirent, ibi
8 De antiquis Monachis , Anachoretis, Ere que de extorta dignitate ſuperbientes Miffam ce
mitis , Solitariis quæri poteft , an , & quomodo lebrarent , Monachique id a·gre ferrent , & deli
facramenta Pœnitentiæ , & Euchariltiae fufcepe &torum ab eis patratorum confcii Sacris affiftere
rint , &, quatenus non fufceperint , aut raro fu recufarent, juxta ea, quæ habentur apud S. Cy
fceperint, quomodo nonnulli inter Sanétos adfcri rillum in epift. ad Epifc. Lybiæ, & Pentapol. pag.z 1 1.
pti ſint. Scacchus de not. G ſign. ſané#it. ſeć. 6. tom. 5. part. 2. hinc poftmodum fa&tum eft , ut ali
aap.. 5. pag 458. propoftam quationem fequentibus quis ex ipfis Monachis ad Sacerdotium affumi
verbis refolvit: Vetere r enim Orientale r Eremico coeperit , qui ceteris Sacramenta miniftraret. Id
la , feceffiffe in folitudinem omnino ab bominum con colligitur ex vita S. Apollinis , feu Apollonii :
fortio feparatos , ibique perduraffe per annor vigin Cum quadraginta annor Sanéfur Ertmita folis her
ti, triginta , ô plures hominibur omnino ignotor , bis vitam fuflentam * in eremo confumpfiffet , Deum
conßat ex veterum Patrum bißoriir . Nullo facra ei præcepiffe , ut antrum pro babitaculo eligeret, ibi
mento Pænitentiæ, aut Eucbarifie ufo r , nec curam que omne r exciperet , qui ei in manafiicir virtuti
aliquam Sacri audiendi eos habuiffe , legimus : ut buy fe inftruendor traderent . Cum vero jam aliquor
de S. Paulo primo Eremita , & de S. Antonio, quor difcipulo , baberet ,* die Pafchatis in antro Sacrificium
plure , annos hac ratione vixiffe , legimus ; de S. Deo obtulií e, čo fynaxim cum fuir celebraje. Co
Maria Ægyptiaca , de S. Macario Romano, necnon hærenter ad hæc teftatur Gennadius de Script.
etiam de Macario Ægyptio , & alii , pluribus , quo Ecclef. cap. 8. Theodorum fuccefforem S. Pacho
rum A&#a paffim in vuti, Patrum confcribuntur. Quæ mii in regimine monafterii fuiffe Sacerdotali cha
quidem fieri , & probari tunc fortaffe poterant, quan ra&lere infignitum : Tbeodorus Preubyter fucceffor
jo nec Chriftianorum loca frequentiora habebantur , gratiæ, & præpoßturae fupradiéti Abbatis Pacbomii.
nec Sacerdotum copia. Verum , ut diftin&te proce. Et apud Rofvveydum in lib. 3. de vitis Patrum
datur, difficultas propofita nullum fibi poteft lo pag. 499. litteris mandata funt, quæ fequuntur:
cum vindicare quoad Monachos , qui in mona Monachi habitanter in eremo Scytbiae (9 confenferunt ,
{teriis & cœnobiis fub Abbatis cura degebant , ut Pater Ifaac Prefbyter eis ordinaretur in ecclefia ,
nec quoad Lauritas, eos videlicet , qui a coeno quæ in ipfa eremo fita eft , ubi convenit die & bo
biis pergebant ad habitandum in lauris , hoc eft ra ftatuta multitudo Monachorum , qui in illa eremo
in céllis feparatis & extra cœnobium fub unius converſant ur.
Præfidis cura , nec quoad Inclufos , nec quoad 1 1 Ita ut de commoditate, ufu , & frequentia
Solirarios five Eremitas, qui habitabant non lon Sacramentorum quoad Monacbos , qui in mona
ge a monafteriis, aut vicis, vel oppidis, fed tan {teriis & coenobiis fub Abbatis, vel Præfidis cura
tum quoad Anachoretas eremi cultores, & Soli degebant , non obfcura nobis argumenta fuperfint;
tarios feorfum viventes, in fpeluncis & antris & eo magis, cum in Libro de vitir Patrum habea
habitantes, & longe a coetu aliorum hominum, mus, Monachos Sabbati die, & Dominico con
& ab urbibus & oppidis. -
fueviffe ad Ecclefiam accedere ; & apud Rufinum
9 Diximus, difficultatem nullum fibi vindica Aquilejenfem S. Paftor Monachus afferat , altaris
re locum quoad Monachos : licet enim Monachi Sacrificium fontem effe aquæ vivæ , ad quem Mo
juxta veterem difciplinam ut plurimum laici ef nachi, veluti (itientes cervi, die Sabbati, & Do
íent, & præ humilitate ad facros Ordines afcen minico accedebant , ut in eo refrigerium animis ,
dere recufarent, in ecclefiam tamen conveniebant , & medicinam contra ferpentis, hoc eft concupi
& ftatis temporibus Sacerdotem advocabant , qui fcentiæ venenum invenirent. Item, quamvis Ar
ipfis Sacramenta minifraret. Palladius in bifloria cani difciplina multa nobis documenta celaverit
Lauffaca c. 46. pag.72. apud Laurentium de la Bar facramentalis Confeffionis , in eo tamen , quod
re in vita S. Joanni r Eremitæ hæc habet : Lice attinet ad Monachos, præfto eft illuftre teftimo
bat autem cernere multitudinem eorum , qui cum nium S. Bafilii , qui in regulis brevioribuj propo
ipfo erant , Monachorum in eccle/ia veluti quofdam nit quationem , qua: eft 2.87. pag. 5 16. tom. 2.
juftorum cboro, lucidis veßilur indutor , & hymnir oper. Qui confiteri vult peccata fua debet ne confi
affiduis Deum glorificantes. Et apud Rofvveydum teri omnibus , & quibuslibet , aut quibus ? Cui
in vita S. Pachomii cap. 24, pag. 122. ſubjicitur: quæftioni fic refpondet : Peccata iir confiteri ne
Proinde, cum folemnitas ex more depofceret, ut my ceffe eft, quibus myfteriorum Dei concredita dif
pen
 L IB. I II. 0 JA P. X X!/H. I 95
difpenfatio eß: quod rurfus confirmat in refponf. . copo , fed habent Præpofitum, cui obediunt. Cel
ad quaeft. 229. pag. 492. ubi hæc habentur: Ser la uniufcujufque ab alia cella non modice diffita
vanda eft ratio eadem in peccatorum confeffione , eft. Aliqui ex ipfis funt Sacerdotio initiati, alii
quæ in detegendis corporis morbi adhibetur. Quem non , & frequentior eft numerus Laicorum , Ec
admodum igitur corporis morbor non omnibus pate clefiarn habent communem, refe&tam & exædifi.
faciunt bomine r, neque quibufvis , fed iis , qui bo catam noftris temporibus a bon. mem. Cardina
rum curandorum periti funt : ita fieri quoque debet li Cybo pietate & do&rina celeberrimo; in quam
peccatorum confeffio coram iis , qui curare hæc poffint. omnes conveniunt, orant, & Sacramenta reci.
12 Porro- nemo eft qui non videat , S. Bafi piunt : & fi qua eft inter eos , & antiquos Lau
lium verbis citatis loqui de facramentali Confef ritas differentia, ea effe videtur, quod Eremitæ
fione , utpote non unicuique, fed foli Sacerdoti Spoletini non prius degunt in monaſteriis Mona
aperienda. Pariter ex ceteris, quæ fuperius ad ehorum , vel certe ad id præftandum non funt
ducta funt , unufquifque facili nogotio colligere adftri&ti, quam in eremum fecedant, ut antiqui
poterit, Monachos in cœnobiis & monafteriis fub Lauritæ facere tenebantur: quod etiam defumi
Abbatis vel Præfidis cura degentes facramentorum tur ex vita S. Euthymii Abbatis cap. 15. apud
Poenitentiæ , & Communionis percipiendorum Bollandum ad diem zo Januarii n. 89. pag. 3 16,
commoditate non caruiffe: quod ipfum dicendum 20m- 2.
eft quoad Lauritas , & quoad Inclufos. . 15 Jam vero ad Inclufos oratio defcendat, eos
I 3 Tefte S. Cyrillo in vita S. Sabbæ apud Su videlicet , qui vel in monafteriis, vel extra mona
rium die 5. Decembri r tom. 6. pag. 159. num. 9. lau fteria , fed non longe ab his, fibi locum elige
ræ differebant a cœnobiis, quod in coenobiis illi bant ad habitandum, in quo claufi per totam
viverent, qui vitam exercebant communem , in vitam permanerent. Tres itaque erant horum
lauris vero, qui a congreſſione ſperatam & quie ordines; primus Monachorum, qui fe de licen
tam , unufquifque in cella diftin&ta. De Gerafi. tia Abbatis in cella monafterii includebant ; alter
mo Abbate refert Surius ad diem 2o. Januarii in IMonachorum ejufdem coenobii, qui ex Abbatis
vita S. Euthymii num. 57. pag. 329. tom. 1. eum , pariter licentia ab eo recedebant , & ad locum,
monafterio praefuiffe, cui conjuncta erat laura in quo fe clauderent, euntes, oraticni & con
feptuaginta cellarum : & quamvis non femper lau templationi vacabant; tertius eorum, qui ad fer
ræ monafterio effent vicinæ, inconcuffa tamen vandam vita innocentiam, vel ad poenitentiam
regula erat , ut nemo ad cellulas , feu lauras fuorum peccatorum agendam , Divino impulfu
tranfiret, nifi rudimenta virtutum in monafterio non longe a monafteriis & coenobis fe include
pofuiffet , & longo ufu confirmaffet , quemadmo bant , fub regimine alicujus Patris fpiritalis. Ho
dum reĉte animadvertit Thomaffinus de vet. & rum Incluforum exempla colle&ta legi poffunt in
nov. Ecclef, difcipl. part. 1. lib. 3. cap. 23. num. deciſ. de ſacram. Euchariſt. Theologico-legal. Joan
6. Quod ipfum defumitur ex citato S. Cyrillo in nis Clericati decif. 62. num. 25. Ö 26. Horum
Eutbymio apud Bolland. tom. 2. ad diem 2o. Janua vita deſcribitur a Palladio Galata cap. 69. pag.
rii pag. 316. num. 88. & 89. qui cum ibidem nar 758. apud Rofvveydum his verbis: Degunt in multa
ret , vivendi formam in lauris hanc fuiffe , ut quiete unufquifque per fe inclufur ... abfque eo quod
quinque diebus hebdomadæ unufquifque in cella fe videant invicem, præterquam in ßnaxi , De iif
manens fileret, nihil guftans , nifi panem & aquam dem plura habentur apud Giballinum loc. cit. cap.
& da&ylos ; & Sabbato, & Dominica in eccle 4 §. 6. num, 32. ubi probat , eos aliquando e fuis
fiam veniret, perceptaque Euchariftia, cočtoute carceribus egredi folitos, ut cum aliis in eccle
retur in cœnobio, & fumeret parum vini (quod fiam convenirent , & fignanter diebus folemniò
etiam confirmatur ex eadem vita S. Euthymii Ab. ribus, aliquando etiam confueviffe admittere ad
batis loc. cit. ) hinc fatis demoftratur, degentes collocutionem viros dignitate, aut fan&itate il
in lauris recipiendorum Sacramentorum commo luftres. Denique, omnes lnclufos commode re
ditatem habuiffe . Q;iod argumentum late profe cipere potuiffe , & recepiffe Sacramenta tum in
quitur Giballinus in difquifit. Canon. de claufura vita, tum in obitu , late oftendit Clericatus loc.
Regulari tit, de Afcetis inclu#r difquifit. 3. c. 3. $. 1. cit. num. 33. & duobus feqq.
m. 6. & feqq. & §. 2. ubi etiam probat , eos vixif 16 Succedunt Solitarii , five Eremita: habitan.
fe fub cura Præpofiti five Abbatis ; eofdemque (uti tes non longe a monafteriis, vel vicis, aut pa
di&tum eft ) Sabbato , & Djminica conveniffe in gis ; & de eorum quidem frequenti acceffu ad
ecclefiam ad fynaxim, & colle&am , nec ullum ecclefiam vicinam monafterii, in qua Sacramen
evocatum fuiffe e vicinis oppidis Sacerdotem, qui ta recipiebant, documenta non deficiunt. In col
Sacra miniftraret, fed vel Abbatem , vel Mona lationibus etenim apopbthegmat. Patrum apud Co-
chum Sacerdotio initiatum fupradi&a peregiffe . telerium monum, Eccl. Grace tom 1. pag. 49 1. de
14 Ut a ceteris abftineamus exemplis, extat Abbate Ifaaco refertur, Abbatem Ifaacum unum
hodie in Monte Luco apud civitatem Spoletinam ex folitariis Fratribus, qui non erat e numero Coe
harum laurarum exemplum. In lib. 3. dialog. S. nobitarum, & qui parvam geftabat cucullam, ab
Gregorii cap. 14. col. 361. tom. 2. oper. mentio fit ecclefia rejeciffe; quod putaret , eum effe faecu
S. Ifaac Abbatis, ejufque memoria recolitur in larem; & fub obtentu , quod locus ille effet lo
Martyrologio Romano ad diem 1 1. Aprilis. Sub cus Monachorum, In prato fpirituali , apud Au
ejus Regula nonnulli degunt Eremitæ in fupra &torem biftoriæ Monafler. Orient pag. 779. apud
dicto Monte habitantes, fed in cellis feparatis. Catiianum in collat. 18, cap. 15. & collat. 23. cap.
In comrnent. Pii Papæ II. lib. z. pag. 41. praedičtus 2 1. documenta proftant acceffus horum Solita
locus fic defcribitur : E regione ( loquitur de ci riorum ad vicinam ecc!efiam diebus feftis, ut de
vitate SpoJetina) Mons eft præruptus atque fub Sacramentis participarent . Morinus de facram.
limi * , in quo , velut in eremo Religione dicata, Paenit. lib. 2. cap. 17. num. 1 2. fuperius di&tis
Anachoritae famulantur Deo. Infunt & Monacborum fubfcribit: Ipfique Monachi omne r , /% in urbibus,
non nulla coenobia , in qu:bu r viri fun£timonia cele aut non longe ab iis ipfos verfari oportebat, ad ec
bre r degunt. Spoletini illi Eremitæ fubfur.t Epif clefiam cum cetera plebe , loco tamen primo, ut no
ALib. I 7 I. В b 2 bilior
 196 DE SERV. DEI BEATIF, ET BE 4T CANONIZ.
bilior gregis Dominici portio , feffuri conveniebant. poffint in Confeßione aperiri ; ut ipfe, dum Pro.
ltaque concludendum omnino videtur , dici non motoris officio fungebar, latiffirme profecutus fum
pode, antiquos Monachos, Anachoretas, Lauri in caufa Servi Dei Anachoretæ Gregorii Lopez,
tas , Inclufos , habentes copiam Sacerdotis, non quæ adhuc pendet in facrorum rituum Congre
frequenter fumpfiffe Sacramenta ; quemadmodum gatione. Ad hacc, ſi pra: infortunio , S huma
congeftis exemplis illuftrat Theophilus Raynaudus næ naturæ imbecillitate aliquis eorum in grave
oper. tom. 16, num. 1o. pag. 47. De permultis deni peccatum lapfus effet, ecquis eft , qui certo di
4ue antiquis Monachi, ô Anachoretis copiam Sa cere poffit, peccatorem a fpelunca vel antro non
cerdotis habentibus falfo afferitur , quod e[Jent im difceffiffe , ut fuam confcientiam facra Exomo
frequentes in ſumptione Euchariftie. logefi expiaret , licet id aut litteris mandatum
17 Reda&aque propterea difficultate ad eos fo non fit, aut faltem ignoretur , an litteris man
Jitarios Eremitas five Anachoretas , qui vaftif datum fit, cum non omnia a vitarum Scripto
fimas folitudines intrantes , & ignota nemora ac ribus; quæ a Dei Servis fa&a funt, fuerint lit
fecretas filvas adeuntes, ibi toto fpatio vitæ fuæ teris confignata; ut in re , de qua nunc agitur ,
herbis & aqua viâitantes, longiffime ab urbibus, fapienter animadvertit Epifcopus Sarnelius in
oppidis , & Monafteriis incogniti omnino vive epift. ad Hieronymum a Bafilicapetri poft cit. decif.
bant, de quibus S. Hieronymus , Theodoretus, 62. Clericati ? Quod autem attinet ad facram
& alii Scriptores antiqui loquuntur , eorum vi Communionem, ſcribit Sozomenus lib. 1. cap. 12.
ta fufe defcribitur a Petro Sutore de vita Car apud Valefium hujus folitariæ vitæ initia effe re
thußana lib. I. cap. 15. Jam vero quartum genur ferenda ad tempora perfecutionum , quas ut ef
Anacboretarum fubjungamur, eorum videlicet , qui fugerent, & ne pretiofum Fidei depofitum , &
folitudinem extremam coluerunt . Non enim vel co Deum æternamque beatitudinem perderent, non
mitem juxta fe habere , vel cum aliis etiam Ana nulli ex Chriftianis urbes deferere ada&i in an
cboretij fe continere , fed folitarie penitur agere , tra & fpeluncas fe receperunt ; quod vitæ genus,
certum illis erat. Ut enim purius ac perfe£fius con• fublatis Divino judicio Chriftianorum Perfecuto
templationi , vitæque fublimitati incumberent , fo ribus, alii poftmodum amplexi funt , ut Deo li
liufque amori Conditoris , quem fitiebant , jugiter in berius infervirent fegregati ab omnibus fæculari
haererent , nec haberent quidquam , quod eos a tam bus curis , & hominum commercio : teftatur au
fanto commercio diffeparare polfet , mortalium om tem S. Bafilius in epifi. ad Cafariam, 93, col. 186.
mium afpeétus confortiaque prorfu* devitabant . Et tom. 3. oper. tempore perfecutionum Chriftianos
horum quidam ita latuerunt , ut penitus ab homt recedentes ab urbibus fecum detuliffe Panem con
nibus ignorarentur. Alii vero fama quidem noti , fed fecraturm , ut eo vefci poffent : Quod autem per
vultibus incogniti, in abditis eremi latebris fefe oc fecutionum temporibus cogitur quis abfente Sacerdo
culuerunt. Denique hanc extremam vitam nonnulli te aut Diacono Communionem fua ipßur manu ac
perfeveranter perpetuoque tenuerunt. Alii vero , Poft cipere , ìd grave non effe fupervacuum eft oftendere.
Quam affiduo longoque tempore coluiffent, eam tan Idem S.Bafilius dicit, hunc fuiffe morem etiam
dem deftituerunt. Anachoretarum : Omnes enim in folitudinibur Mo
18 Hos itaque Solitarios probari non poteft machi , ubi mon efi Sacerdor, Communionem domi fer
ad ecclefias , utpote ab eorum habitatione per vanter , fuis ipforum manibus fumunt. Difciplinam
longum itineris fpatium fegregatas , ftatis tempo hanc Ecclefiafticam exornant duo ampliffimi Cardi
ribus acceffiffe , vel Presbyteris ad eos aditum nales Baronius in not. ad Martyr. Rom. ad diem
patuiffe : & ex hoc difficultas oritur , quomodo 15. Augufti, & Bona rer. liturg lib 2. c. 17. m.4.
confcientiam facramento Pœnitentiæ expiarent , Rurfus, cum ad abfentes etiam per Laicos in more
& facram reciperent Euchariftiam. Eorum mo effet ut facra Euchariftia mitteretur ( Dionyfius
res deſcribuntur a S. Auguſtino lib. 1. de mori enim Alexandrinus apud Eufebium lib. 6. cap.
bus Eccleſiae ( c. 3 I. n. 66. col. 71o. t. 1. oper.) Nibil 44. edit. Valefian. narrat , a Presbytero miffam
de iis dicam , quos paulo ante commemoravi , qui fuiffe Serapioni partem Eucharitiæ per puerum
fecretiffimi penitus ab omni hominum confpeéfu , pa laicum, qui eam aqua intinátam in os Senis infu
ne folo, qui eis per certa intervalla temporum af dit, paulo antequam animam exhalaret ; & apud
fertur , ô aqua contenti defertiffimaj terras inco Palladium in hiſt. Lauſaca cap. 9. & 52. loc. cit,
lunt, perfruentes colloquio Dei, cui puris mentibus refertur olim Monachos in folitudine habitantes
inbæferunt , & ejur pulcritudinis contemplatione bea non antea fumpfiife cibum, quam fpiritale ali
tiffimi , quæ miß San&orum intelleétu percipi non mentum animæ accepiffent , fan&tam nimirum
potef?. Nihil, inquam , de his loquar : videntur enim Communionem in cellis fervatam , quam Sacer
inonnullis res humana , plus , quam oporteret , defe dotes vel illis in ecclefia dabant, fi erant, vide
ruiffe, non intelligentibus , quantum nobis eorum ani licet ex coetu eorum qui ad ecclefiam conve
-mur in orationibus profit , Ö* vita ad exemplum , nirent, vel domos mittebant , fi ex aliorum cœ
quorum corpora videre non finimur. Sed hinc difpatare, tu erant qui omnino folitarii degebant) en duo
longum ô fupervacaneum puto; nam hoc tam excellen* modi, quibus Anachoretæ in folitudinibus viven
fafiigium fan&itatis , cui non fua fponte mirandum ô tes, & ab aliis omnino fegregati facram Com
£onorandum videtur, oratione noftra videri qui poteft ? munionem recipere poterant , & frequenter reci
19 Si ergo, tefte S. Auguftino, adeo excelfa piebant. Multa exempla ex probatis hiftoriis col
erat primorum Anachoretarum vita , falutaris leëta habentur apud Clericatum in allat decif.
Poenitentiæ facramento ad falutem illi utique non 39. & feqq. quibus oftenditur, aut pios & reli
indigebant, etiamfi in aliqua levia peccata inci giofos homines, Spiritu San&to movente & diri
difîènt ; cum juxta noftrorum Theologorum fen gente, ad Solitarios acceffiffe, ut eis Sacramen
tentiam peccata venialia non fint materia necef ta miniftrarent ; aut Angelos ipfos eis facram
· {aria, {eå fufficiens praedičti Sacramenti; & om miniftraffe Euchariftiam. Demum, juxta doétri
mia, quæ de utilitate Confeffionis , fignanter in nam Theologorum, duce D. Thoma 3. part.
articulo mortis, dici poffunt, hypothefim refpi quaeft. So. art. I 1. in corpore , facra Communio
ciant præfentiæ Sacerdotis , cui peccata venialia neceffaria eft neceffitate medii vel in re , vel in
VO
 L I B. III. C .A P. XXVII. 197
voto: Duplex eſt modus percipiendi hoc Sacramen gente, a frequentia communicandi excufahat defečius
tum, fcilicet fpirituali r , Ö* facramentali r. Mani Sacerdoti r , qui Sacramenta porrigeret ; quæ tamen,
feftum eft autem ; quod omnes tenentur faltem fpi cum fe dabat occafio, fumebant avidiffime. Et, ut
ritualiter manducare, quia boc eß Chrifto incorpo demonftretur, etiam San&os , de quibus loqui
rari. Spiritualis autem manducatio includit votum mur , a receptione Sacramentorum non fuiſſe un
feu deßderium percipiendi hoc Sacramentum ; Ð' ideo dequaque egregatos, documentum extat in bift.
fine voto percipiendi boc Sacramentum non poteſt Laufiaca cap. 33. apud Palladium loc. cit. ibi enim
bomini effe falur. Fruflra autem effet votum , niß refertur , Ptolemæum in eremum feceffiffe , ubi
impleretur, quando opportunita r adeffet. Itaque de perftitit annis quindecim , & abalienatus a doéìri
noftris Anachoretis ait , multis colle&is , Theo na & congreffione virorum fanéìorum ô utilitate ,
philus Raynaudus in oper cit. n. 1o. pag. 46. Alios continua Sacramentorum communione , a rečia via
in eremi latebris longiffime ab omnium convi&fu fe. ufque adeo receffit , ut , quod nonnuili dicunt impii,
pofitor, Divino Spiritu ad hoc genui vitæ illor a cafu omnia fieri , ij quoque infelix id fateretur.

C AP U T V I G E S I M U M O C T A V U M,

ADe Carnis , & Corporis mortificatione.

7|Um in fuperioribus age. graffaretur peftis in populum 1, Paral. cap.2 1. v. 16
§ Il bamus de virtute tem Ceciderunt tam ipfe ( videlicet David) quam majo
perantiæ , nonnulla di re * natu veftiti eilicii r proni in terram . Cum Rex
&a funt de jejuniis & Joram audivit, urgente fame, matrem comediffe
aufteritatibus , quibus filium , fcidit veftimenta fua & tranfibat per murum,
San&i fua corpora affli viditque omnis populur ctlicium , quo vefiitur erat ad
xerunt. Sed , cum de carnem intrinfecur, ut habetur 4. Regum cap. 6.
carnis & corporis mor v.3o. Judith vitam pœnitentem in viduitate agens
tificatione particularis cum puellis fuis claufa morabatur cap. enim 8.
fieri debeat & fedula v. 6. & habens fuper lumbor fuos cilicium , jejuna
animadverfio in caufis Servorum Dei de quo bat omnibus diebus vitæ fuæ præter Sabbata. Item,
rum agitur Beatificatione & Canonizatione , te Holoferne obfidente Bethuliam , induermnt fe Sa
fte Scaccho in verbis mox referendis, nonnulla cerdote * ciliciis , juxta ea, quæ leguntur Juditb
alia idcirco tum in præfenti capite, tum in fe cap. 4. v. 9. , Quoties Sacerdotes , & Prophetæ
quenti erunt adne&enda ad hanc ipfam . mate. prædicabant poenitentiam , populum hortabantur,
riam pertinentia. En verba Scacchi de not. & fign. ut cilicium affumeret. Ita Jeremias cap.4. v. 8.
ſanét.ſe&t.5 c.2. Geſta & Acta Servorum Dei non Mar Accingite vos ciliciis, plangite, & ululate. Macha
tyrum, quæ per ordinem adCanonizationem invefti bæi, ut habetur lib. 2. Machab. cap. 1o. verf. 25.
gantur, pofthabenda quidem erunt, in quibus nullum in anguftiis bellorum conftituti deprecabantur Do
ftudium circa carnis corporifque mortificationem ap. minum caput terra afpergentes , lumbofque ciliciir
paruerit. 9uamobrem nec fan&fitatij de bir fufpicio præcinéìi . S. Joannes quoque Baptifta Chrifti
nem babere convenit , nec de cultu, aut veneratione Praecurſor, dum praedicaret poenitentiam, habe
eorumdem in Ecclefia Dei , ut puto , agere licebit : bat veftimentum de pilis camelorum , & zonam
San&fitatem enim illorum tantum probat ac vene pelliceam circa Humbos fuos, ut habetur Matthaei 3.
ratur Eccleßa in non Martyribur , quor in carnis ca Sciendum eft quippe , duplicem effe formam cilicio
ftigatione & fenfuum mortificatione fiuduiffe compe rum ; unam videlicet effe quoddam indumentum
-rit. Quapropter nullas legimus in Ecclefia San£torum afperum e pilis caprarum , feu camelorum , aut
ßißorias, aut bulla * fummorum Pontificum latar pro aliorum animalium contextum , quod fan&i ho
San&orum Confefforum , aut Virginum Canonizatione, mines & Poenitentes fuper nudam carnem ferebant,
in quibus carni , & fenfuum macerandi ftudium in eif ad humeros & latera conftri&tum : alteram effe ca
dem plurimum , ut par eft , non commendetur. tellam , duobus circiter abhinc fæculis inventam,
z De jejunio habetur Tob. 12. 8. Bona eß ora inftar cin&torii ex filo ferreo, vel aurichalco, vel
tio cam jejunio, & eleemofyna. Jejunio ufi {unt argento compa&am, qua lumbi hominum Deo fer
Ninivitae, prædicante Jona, ut habetur Jon. c. 3. vientium & Poenitentium præcinguntur;& de primo
v. 7. Fa&tum enim fuit hoc præceptum a Rege : quidem ciliciorum genere loquiturJoannes de Janua
Hominer, & jumenta, & boves , & pecora non gu apud Du Cange in verb. Cilicium, ubi hæc habet :
flent quidquam, nec pafcantur, & aquam non bi Cilicium velamentum faétum de pilis caprarum , -vel
bant. Notat Tirinus cap. cit. Regem ullum fuiffe taxorum, unde tentoria fiunt, & mortui operiuntur.
Sardanapalum, & ſubjicit : Qui etſ perditiſſimus 4 His generaliter præmiffis quoad jejunia &
effet moribur, totufque luxu difflueret, auditi r ta cilicium, ut ad inftitutum noftrum redeamus ,
men Jonæ Prophete minis ... compunčius Ö' con. & re£tus ordo fervetur , primo inquirendum eft,
verſus eſt, egitque pœnitentiam cum omnibus ſuis quid fit carnis & corporis mortificatio; fecundo, in
AVintvitis , ac proinde parcitum illis a Deo. quibus confiftat ;. tertio, an fit neceffaria; quar
3 Prima mentio cilicii habetur Genef.37. v. 34. to, quomodo nonnulli Sanéti in ea fe exercue
ubi narratur, Patriarcham Jacob cilicio fe induit rint; ultimo, an, & quomodo ea adeo in Ca
fe , cum filium fuum Jofeph, quem fratres Ifmae nonizandis requiratur, ut fine ipfa ad ulteriora
Jitis vendiderant, credidit a feris devoratum : in eorum caufis procedi non poffit.
Sciffifque veftibus, indutus eß cilicio lugen r filium 5 Initio itaque duéto ab examine primi pun
fuum multo tempore. Frequens fuit ufus cilicii &i, facilis & obvia eft refponfio: nemo quippe
Regi David. Quippe Pfalm. 34. v. 13. - legitur: non agnofcit, carnis & corporis mortificationem
Cum mibi molefti e[Jent induebar cilicio ; & Pfalm.68. nihil aliud effe , quam curam & ftudium , adhi
v. ; 2. Et pofui vefiimentum meum cilicium ; & cum bitis opportunis cautionibus, ne concupifcentia
纪i
 /
DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
198
fpiritui obfiftat , & ei dominetur. San&us enim ut fe propriis manibus verberaret; atque ita quod
Petrus ait., carnalia defideria militare adverfus ammodo innuere velle videtur , noftrarum difci
animam : S. Paulus, legem membrorum legi men plinarum confuetudinem non effe omnino appro
tis repugnare , prudentiam carnis inimicam eſſe bandam ; praecipue cum flagellorum ictus dorſo
Deo , carnem concupifcere adverfus fpiritum , incuffi oculis officiant , methodufque flagellandi
& fpiritum adverfus carnem. Hoc inteftinum bel lumbos femorales ad venerem incitet, ut ipfe pro
Jum in nobis eft. Concupifcentia ex peccato eft , fequitur in cit. bifior. cap. 1o. quod ipfum argu
& ad peccatum inclinat , & in renatis ex fonte mentum late comprobare nituntur Joannes Hen
Baptifmatis reli&a eft ad agonem , ut ait Con ricus Meibomus pater, & Henricus ejus filius ,
cilium Tridentinum in decreto de peccato origina & Thomas Bartholinus in trač. de uſuflagrorum
}i. De hac pugna hæc habentur apud S. Profpe in re medica , & venerea, ô lumborum Ö'renum
rum, ſeu Pomerium lib. 3. de vita contemplativa officio. Cardinalis Baronius in annal. ad an. io56.
cap. 2. Piis comatibus nofirij refifiit ipfa concupifcen num. 7. Petrum Damianum non inftitutorem ,
mia vitiofa , non maturalı y , fed naturae moftrae indi ſed ſpontanea: verberationis propagatorem aſſerit:
ta pænaliter ό inferta , quæ peccato fa&a eft , & Eodem quoque tempore, etfi non eodem au£}ore Pe
peccatum, ß vicerit , facit. De ejus autem vi&to tro , tamet, certo propagatore , atque adverfus im
ria fubjicit Joannes Caffianus in lib. 5. de fpiritu pugnanter propugnatore , introduéìus eft in Ecclefiam
gafrimargie cap. 21. pag. 1 15. Inteßinum in nobis ille laudabilis u/ur , ut paenitentiæ caufa Fideles ver
quotidie geritur bellum. Devi&fo eo , omnia , quæ beribu* fe ipfos afficerent , flagellis ad boc paratis
forinfecas funt , reddentur infirma , ac militi Chri. idonei , exemplo Beati Dominici Laricati fibi fub
fii univerfa pacata erunt ô fubdita , Non habebimus diti fan&iffimi Eremitæ . Cumque Petrus Cerebro
adverfarium nobis extrinfecur metuendum , ß ea , fus Monachus ejufdem Beati Petri Damiani quo
que intra nos funt, /piritui devičia fubdantur. que difcipulus, ac nonnulli Monachi Florentini ,
6 Hinc tranfeuntes ad examen fecundæ quæ & alii Caffinenfes , impulfore potiffìmum Stepha
- ftionis , qua in re confiftat carnis & corporis no ex Monacho Caſtinenſi S. R. E. Cardinali ,
mortificatio , reſpondemus, conſiſtere in abſtinen fe averfos huic ufui flagrorüm oftendiffent , idem
tia, jejunio, cilicio, vigilia , chameuniis, fpon Damianus in fuis libris eorum rationes ftrenue
taneis verberationibus, quæ difciplinae dicuntur , confutavit, Animadverti præterea poteft , fpon
& fimilibus rebus, quibus caro affligitur. Paulus taneas iftas verberationes, quas difciplina , vocant,
Apoftolus in epift. 1, ad Corinth. cap. 9. v, 27. ait , fuiffe adhibitas a Guidone Pompofejano Abbate,
cafiigo corpus meum, & in fervitutem, redigo , ne & a S. Pompone pariter Abbate: quod utique fa
forte, cum aliis prædicaverim , ipfe reprobur efficiar; tis eft , ne Dominicus , & Petrus pro au&toribus
& in 2. epif?, ad Corintb, cap. 6. v. 5. modum fi haberi poffint ; uti bene adnotavit Mabillonius in
gnificans , quo corpus caftigabat , ait : In labori Præfat. 1. in fec. VI. Ord. S. Benedi&i num. 39. ubi
lur, in vigiliir , in jejunii , . Ideoque S. Hierony fcribit : Neuter vero ( loquitur de Guidone , &c
mus in commen ad cit. 1, epiſt. ad Corinth, ſic lo Poppone id addifcere potuerat ab exemplo Dominici
quitur col. 926. oper. tom. 1 1. Caftigo corpus meum , Loricati utroque junioris , multo minus Petri Da
& fervituti fubjicio per abftinentiam , Ö affÏiºłio miant , qui necdum ea de re fcripferat . Mabillonio
nem , atque laborer , ficut, alibi ait , in jeju autem adhæret Gravefon in hißoria Ecclefiaftica
niis multis , in fame , & fiti , in frigore , &. tom. 4. part. 1. decimi , & undecimi faculi colloq. 6.
auditate , in laboribur , & carceribus . Concordat Ρag: 121. 5 /εφ4.
Au&or commentarii in epiftolas S. Pauli S. Am 8 At, quidquid de primo inftitutore dicendum
brofio adfcripti (in 1. ad Corinth. cap. 9. v. 29. fit, certe antiquiores Regulæ monafticæ pro fa
col. 143, append. tom. 2. oper.): Caſtigare corpus , tisfactione peccatorum Monachum , qui pecca
eß jejunii , illud angere , ô illa ei dare , quæ ad vit , verberibus & flagris percutiendum (tatue
vitam proficiant , non ad luxum . Demum S. Au runt; &, juxta libros Poenitentiales, Poenitentes
guſtinus in tract. de cantico novo cap. 3. col.592, fe aliquando profternebant ad pedes Confeffarii ,
iom 6. oper. ait: Vide illum gubernatorem , eumdem ut ab ipfo virgis cæderentur : unde in vita S.
que viatorem Apoftolum Paulum : vide illum jumen Ludovici Regis Franciæ au&ore Gaufrido cap. 3.
tum fuum domamrem . In fame ( inquit ) & fíti , in apud Bolland. ad diem 25. Augußi tom. 5. legitur
jejuniis fæpius caßigo corpus meum , & in fervitu pag. 547. Nam poſt Confeſſionem a Confeſſore ſuo di
tem redigo. Ita ergo Ö' tu , qui ambulare defide fciplinam femper recipiebat , & infra. Hanc autem
ra 1 , doma carnem tuam , & ambula: ambula 1 enim , difciplinam exiflimo apud quemdam habuit Confeffo
J amar , non enim ad Deum paffibus , fed affeäibus rem , qui erat folitur fibi dare difciplina , nimis im
currimur . -

moderata r ô dura * : fuper quo caro ejus tenera non

7 Nulla apud citatos Patres mentio fit fpon. modicum gravabatur. Qaod gravamen nunquam illi
taneæ verberationis, nec ullum ejus in antiquio Confeffori, quamdiu viveret , voluit revelare : fed
ribus Ecclefiæ monumentis infra referendis fupe poft mortem diéìi Confefforis quaß jocando, & fub
reft veftigium. Quapropter dubitatio oritur, an ridendo boc alteri Confeffori fuo humiliter recogno
ea inter ceteros modos ab Ecclefia approbatos vit. Quibus pofitis , nemo e(t qui non videat ,
carnem & corpus mortificandi fit adfcribenda , pium, laudabile, & ſanctum eſſe, ſpontaneis ver
Morinus in tra&. de facram. Paenit. lib. 7. cap. 14. beribus fuum corpus afHigere ; uti bene profequi
mum. I. ufum flagrorum admittit aliena manu , tur Mabillonius loc. cit. num. 41. In fumma omnia
non propria corpori admotum. Jacobus Boyleau fatisfactionum 9 expiationum genera, que Paeni
hiftoriam edidit Flagellantium , five de reéto, ô tentibus a Sacerdotibus imponi poffunt , ò' a Cano
perverfo flagrorum ufu apud Cbrißianor , & in ea nibus funt præfcripta, ea fponte /ibi imponere & in /
totus eft , ut oftendat, Beatos Dominicum Lo fligere licere, non dubito.
ricatum , & Petrum Damianum au&ores fuiffe 9 Rurſus, ſi Petrus Damiani, Rodolphus Epi
diſciplinarum ſponte, ſeu propria manu inflicta fcopus Eugubinus, Dominicus Loricatus , Gual
rum ; & ante eos flagra quidem in ufu fuiffe , bertus Abbas Pontißarienfis fanĉtimonia: fama il
fed ita » ut quis ab alio vapularet, non autem, luſtres, ſpontaneis corpus ſuum Yºrber8ಣ್ಣ65
3II11 -
 * L I B. III. C A P. XXVII I. ' I 99
afHixerunt, ut ipfe Boyleau in hift. Flagellantium mentum adverfus - piam San&orum confuetudi.
admittit, fi nonnulli inter San&os relati hoc nem fe flagris & loris percutiendi, ne caro ad
ipfum præftiterunt ( ut infra videbitur ) ecquis verfus fpiritum concupi{cat. Quocirca ad rem
erit , qui fpontaneo flagrorum ufui , ejufque lau ſubjicit Jacobus Gretſerus de ſpontanea diſciplina
dabili confuetudini obloqui ulterius audeat ? Hos (lib. 2. cap. 4 pag. 44 tom 4. oper. ): Non enim
duces ( verba funt Mabillonii loc. cit. ) fequi non apta, aut valida eft ( inquit) hæc confecutio : Hæ.
inverecundum, aut fufpeéfum , immo perquam ho retici boe , vel illud fecere ; ergo illicitum ef?: Alio
morificum , & tutum effe , nemo jure negaverit. Ad qui texam & ego ha * , fimilefve confequentias : He
di poſſet veterum Avellinatarum, S. Eremita retici olim , præfertim Montanifiae, Quadragefimam
rum Camaldulenfium confuetudines fuiffe omni exaéfe obfervabant , & extra hanc quoque Jejuniis
no concordes in voluntariis verberationibus tum impenfe vacabant ; ergo illicitum eß Quadrageß
publice in Capitulo excipiendis, tum privatim mam , aut alia fata jejunia obfervare : Heretici
in cellula fibimet inferendis, juxta ea quæ refe Deum unum trinwmque colunt ; male igitur faciunt
runtur apud Abbatem Guidonem Grandum in Ortbodoxi , qui unitatem in Trinitate adorant .
differt. Camaldulenf. differt. 4. cap. 4. n.7. item , Uno verbo, quid non ex hoc principio, ß femel re
labente faeculo x 1 1 1. pium quemdam Eremitam cipiatur δ approbetur, concludemur, etiam adver
Perufinum, nomine Rainerium, Spiritu Divino fur iftos , qui nobis cantilenam de Flagellantibus
inftin&tum, nomine Dei Perufinos monuiffe , nifi occinant ; qui non damnati fuere propter flagella
poenitentiam agerent, fore ut univerfi mifera & ( neque enim ignorarunt illius temporis Ortbodoxi
fœda morte conciderent ; eofque hoc fermone Sanétorum canfuetudinem , qui flagellis fepius in fe
animadvertunt ) fed propter modum flagellationis ,
permotos fe , fumptis ad id loris, cædere per ur
bem inftru&o agmine incedentes coepiffe; tum circumftantia * , craffofque errorer, quibus incom
urbe egreffos, & ad vicina loca pergentes ex dita illa multitudo infeéfa erat . . . ( nam, qua
Thufcia in Marchiam deveniffe ; hunc porro re draginta quatuor articulor contra Eccleffam Roma
ligiofum modum pœnitentiæ ex urbe in urbem nam ab illis traditor, defenfofque fuiffe, tefiatur
tradu&um , ab Imolenfibus exceptum , & quafi etiam hæreticur Munfterur ) reje&i , damnatique
per manus Bononienfibus traditum , univerfam fuerunt Flagellantes ? Et paulo poft : Itaque admo
civitatem inflammaffe, Sodalitate inchoata, quæ dum inepta funt, qui Catholicor hoc Flagellantium
a recenti piorum ſimul coeuntium ſtudio Socie exemplo urgent. Quid enim tam fanétum, laudeque
ta r appellata , poft ab ipfa erga pauperes hofpi dignune, quod in abufum ab improbis verti nequeat ?
Λ'e ipfa quidem facrofan&a Sacramenta ab exilio,
talitate Hof} italis S.Mariæ vitæ nomen accepit,
pio Eremita Rainerio Peruſino ſupra memora relegatione tuta erunt , fi ita qui r infanire velit .
to, qui Bononiam venerat, magna ad rem il Si beneficia naturæ utentium pravitate perpendimur
lam adjumenta fubminiftrante , tefte Sigonio de ( inquit Seneca in fin. l. 5. qu.eff. mat. ) mihil non
Epifcop. Bononienf. lib. 3. Spernendæ autem funt noftro malo accepimur . Cui videre expedit ? Cui
oppofitiones petitæ a detrimento oculorum , & loqui? Cui non vita tormentum ef? ? Nihil invenie*
incitamento ad libidinem. Utcunque enim fit de •tam manifefi.e utilitatis , quod non in contrarium
probationibus, & exemplis relatis in bißoria Fla tram ferat culpa. Sic ventor quoque natura bonor
gellantium , & apud Thomam Bartholinum, aliof. futuror invenerat : ipfi illor contrarior fecimar :
que allegatos , hoc certum eft , ex centum ho omnes in aliquod mor malum ducunt. Et infra : Non
minibus , qui fe flagellant, vix unum inveniri , eft autem ßlentio prætereundum mendacium Hofpi
fi modo invenitur, qui ex flagello incitetur ad miani Calvinifte , qui in libro feßorum Gentilium ,
venerem: cumque reliqui nonaginta novem re ubi de flagellatione Spartanorum agit, fcribere au
belles carnis motus flagellando cohibeant , nemo det , Clementem V. Pontificem Romanum fub poena
eft qui non videat, pium hunc ufum licite ex excommunicationis latae fententiæ Flagellantibus , Ö'
prædi&ta ratione improbari non poffe ; & multo omnibur Chriftianir probibui/fe , ne de cetero publì
magis, cum ille , qui carnis rebellionem in ipfa cis fiagellationibu r wterentur, fed Paenitem , clam ,
verberatione experitur, non ſolum poſſit, ſed /% vellet , fe flagellaret : nihilominur tamen per Ita.
etiam debeat ab ea fe abftinere; quod ipfum fie liam, Hiſpantamque in primis eſuſmodi flagellatio.
ri debet etiam ab illo, qui ex flagellis adhibitis me* retenta r effe. Mentitur Calvinifla : non enim
vifus detrimentum capit } nifi forte uterque, ver prohibuit Clement quaſcumque publicas flagellatio
berationis locum mutando, fe ab utroque peri. me* , fed illas Flagellantium, qui varia , per urber
culo liberare poſſit. divagabantur, magnamque manum pof [e trabebant
jo Nec urget , quod a Clemente VI. edita eft non fine periculo feditionis , inconfulti r , quin Ö' in
Conftitutio adverfus Flagellantes, in qua veti vitis ac reclamantibus Eccle/ e Prefulibus, contem
tum eft , ne de cetero Chriftifideles verberatio ptoque Clero , & defpe£fir omnium Religioforum Or.
nibus utantur. Conftitutio enim edita eft adver dinum familiis. Qui profeéfo flagellationis modu;
fus eos, qui ex Hungaria ortum ducentes viri ob har Ö multa f alia * periftafer non potuit effe to.
& mulieres, per totam Germaniam {uperiorem lerabilis , præfertim, cum Flagellanter illi potiff
& inferiorem, Poloniam, Galliam, Angliam , & ma ex parte conſtarent ex rudi, agreſti, indotta ,
Belgium bis palam de die, fed fere fcurriliter, acu Ö' incondita multitudine , ßcut jam Anabapt ifiarum
leatis funiculis ad fanguinem ufque fefe flagellabant; feéia & faétio. Et bunc folum flagellationi, mo
uti fufe refertur apud Spondanum in continuat. dum probibuit Clemen r V. vel, ut Nauclerus ait ,
annal. Card Baronii ad an. 1349. num. 2. & ex Clemen* VI. Neque hunc retinuerunt Itali , aut Hi
eo apud Jofephum Binghamum tom. 3. de anti fpant , ut iße fabulatur : neque turmatim variar
quit. Ecclefiaft. lib. 7. cap. 3. §. 12. ubi etiam ille regiones , ßagellando, peragrant , ut faciebant Fla
narrat depravatos eorum mores, & impia & hæ gellanter, multoque minur perverfi 1 illis de flagel
retica dogmata , quæ profitebantur. In quo re latione perfuafionibus imbuti funt , quibus illi im
rum themate unuſquiſque facili negotio cogno buti erant ; fed intra eamdem civitatem in Procef
fcere poterit , nullum hinc deduci poffe argu fionibus publici * , cum varia templa religianirgratia
ad
 2ΟΟ DE SERV. DE1 BEATIF. ET BE.A.T. C.ANONIZ.
adeuntes , difciplinar faciunt , præcipue diebus Qua ad apicem Chriftiana perfe&tionis deveniat. Apo
drageßmae , illifque, quibus annua memoria Cbrifii ftolus (uti fupra vidimus ) corpus extraordina
pro nobis paffi & crucifixi recolitur. Hanc fagella. riis afflétionibus in ſervirutem redigebat; ne for
tionem nullus umquam Pontifex probibuit ; & , te, poftquam aliis prædicaffet, reprobus efficere
quoties boc diſciplinarum obtrestatores afferunt, to tur, hoc eft abjiceretur tanquam falute indi
tie a avii defle&funt. gnus , ex quo fecundum carnem vixiffet, contra
1 1 Ha&enus Gretferus, qui Joannem Gerfo quam aliis prædicaverat. Itaque, fi hæc de fe
nem accufat, ex quo fui ipfius verberationem fcripfit Apoftolus , poftquam ad tertium cæ
rejecit tanquam inhumanam & truculentam. Sed lum afcenderat , & in paradifum dustus arca
Theophilus Raynaudus oper. tom. 8. in mantiſſa na verba audiverat, quæ homini loqui non li
ad indiculum San forum Lugdunen/fum pag. 99. re cebat; unufquifque ab hoc exemplo inferre po
fert , Gerfonem timuiffe, ne fub umbra Pœni terit, non modo utilem, fed & neceffariam pro
tentium, qui fe cædentes S. Vincentium Ferre. Chriſtiana perfectione eſſe eximiam corporis mor
rium fequebantur, hærefis Flagellantium revivi tificationem ; quemadmodum argumentatur fun
fceret, aut latius diffunderetur ; & præterea non datiffimus Doétor Eftius ad cap. 9. cit. epif?. ad
omnia approbaffe, quæ fiebant a turbis di&um Corinth. v. 27. Deſumitur hoc ipſum ex doćtri
San&um comitantibus ; at ab eo nunquam fuif na S. Profperi lib. de vocatione Gentium cap. 28.
fe improbatum laudabilem ufum verberationum : ubi docet , excepto Chrifto, in ceteris homini
Itaque pro more fanéforum Patrum , qui ad alicu bus, donec caro concupifcit adverfus fpiritum ,
jus errori, extirpationem fecuriorem videntur inc;i & fpiritus adverfus carnem, immutabilem ani
inare in partem oppo/îtam , vifu , eft Gerfo minus mi fortitudinem non poffe reperiri ; quod probat
aequus in ufum flagellationi : . Et erant etiam ad evidenti argumento ex oratione Dominica, qua
jun&a quædam jn ufu , cui Gerfo adverfabatur, vel non folum ab incipientibus, verum etiam a pro
periculofa , vel improbanda. Nam paffim fiebat tunc ve&tiffimis San&is, inter quos Petrum nominat,
flagellatio publice, unde poterat vanita, 9 oftenta uniformiter Domino fupplicatur, & dicitur : Ne
tio obrepere. Turbae item fequebantur Sanĉ#um Vin mor inducar in tentationem , fed libera nor a malo.
centium ' per varia loca, quæ difcurfatione * non Alia Patrum teftimonia colle&ta legi poffunt in
vacabant incommodir repreben/íoni patentibus. Ab Ethica facra Hieronymi Dandini Societatis Jefu
folute autem ac fimpliciter loquendo, flagellatione , , Presbyteri lib. 1 1. cap. 2. & 3. & Bernardinus
etiam a fe ipfo, & ufque ad moderatum fanguinis Rofignolius ejufdem Societatis Theologus in
cffluxum, nec a Gerfone fugillatæ funt , nec potue trači. de diſciplina Chriſtianae perfečionis lib. 2.
runt fugillari. Demum de laudabili fpontaneæ cap. 12. confentanee ad fupradi&ta fcribit : Debet
verberationis ufu hæc habentur in relatione Ro. proficiens animo maxime affeéìus effe erga genus
1æ Auditorum in caufa S. Ludovici Bertrandi vitae feverioris , fuoque corpori ac fenfu, boc eft
(tit. de temperantia): Non immemor pracepti Da veteri homini eam vexationem Ö' mortificationem
vidici Pfalm. 2. Servite Domino in timore , & optare, quam vix, ac ne vix quidem poffit effice
exultate ei cum tremore ; apprehendite diſci-* re. Et paulo poft : Et fane , hanc eamdem fuiffe
plinam, nequando irafcatur Dominus , & per vitam , hoc efl vivendi rationem Jefu , intelligit ,
èatis de via jufta; Beatur Ludavicus adeo flagellir qui legit Euangelium, in quo , quam famem Ö* Ae
cædebat corpus fuum , ut non folum eju* difciplina , tim , quam inediam Dominus tolererit, quar vigi
fed etiam parieter confperß fanguine viderentur . lia 1 fufceperit , quanto, ut ita dicam, odio carnem
jEt haec multa folet commoda parere ; nam , tefte fuam innocentiffimam fanéfiffimam habuerit propter
San&o Cypriano in libro de difciplina , eft cußos falutem & inftitutionem noßram, quam femper ani
spei, retinaculum Fidei , dux itinert * falutaris , mo paratiffimur fuerit ad graviffima quæque mala
fomes ae nutrimentum bone indolis, magiftra vir noßri caufa expeéfanda & fußinenda, luce clarius
tuti , , facit in Cbrifto manere , femper ac jugiter int uemur.
IDeo vivere, & ad promiffa cælefia & Divina præ 13 Simile illud eft, quod a Philofophis, &
mia pervenire. Quod non incongrue poteft intelligi Theologis dicitur de virtute temperantiæ. Quam
de hâc corporis fiagellatione, ficut & fupra diétur vis enim non oporteat , ut quis virtute tempe
Prophetæ locur , ita ut nos hortetur , ut fenfu co rantiæ Chriftianæ præditus dici poffit , ut in to.
erceamur , ne extra reéfi meta , evagentur ; ut cor tum abflineat ab omnibus illis voluptatibus, quæ
pus, ne laſciviat, comprimamus, & , effrenatis licitæ funt, licet non neceffariæ pro vita confer
ejus motionibu* domiti r , caftigemus : quod bene prae vanda ; neceffarium tamen eft, ut ab illis etiam
fiat ille, qui fe cædit flagellorum aculei 1 ; & a li. abftineat , qui ad apicem Chriftianæ temperan
qui Religioß ante corporis flagellationem præmittere tiæ contendit ; uti bene ratiocinatur Cardinalis
jolent dičium verficulum Apprehendite diſciplinam. de Aguirre in diſput. Ethic. diſput. 6. de tempe
12 Examini primi , & fecundi pun&i fuccedit rantia quaeſt. 2. ſeci. 3. num. 26. pag. 299. Non
examen tertii , an videlicet carnis & corporis enim Cbrißiana temperantia , aut frugalitar aver
mortificatio neceſſaria ſit. Reſpondetur, praeter fatur voluptates illar , que licite nece[/aria funt
jejunia, & cetera ab Ecclefia præcepta , eam non vel vitæ ßmpliciter tuendæ , vel in hoc, aut illo
èffe neceffariam , ut homo falutem æternam con officio & conditione , aut uniufcujufque infiituto
fequatur. Non enim neceffe omnibus eft ( verba confervandae , quin potiur inclinat ad ea r modera
fuijt Cardinalis Bellarmini de feptem verbis Do te , feu mediocriter accipiendas Ö'c. Viri enim me
mini lib. 2. cap. Io) humi cubare, flagelli ad ſan diocriter temperati illa y admittunt , quotier nee bos
guinem ufque corpus proprium cædere , jejunare quo neftati , nec decori, nec demum officio, aut reéfae
tidie in pane & aqua, cilicium afperum , vel fer rationi contradicunt , quamvis neceíTariae non ßnt
ream catenam ad nudam carnem quotudie gerere , & nec ad vitam ßmpliciter tuendam , / nec ad bonam
alia id genus ad carnem edomandam , & cum vi habitudinem retinendam, comparandamve. Viri au
tii, ô concupifcentiir crucifigendam facere. Eft ta tem temperati in excellenti, aut eximio gradu ab iis
men modo infra explicando necefTaria , ut quis omnibus , aut fere omnibus voluptatibus conceffis , &
仍0鹰
 L I B. H 1. CJA P. XXVIII. 201
non neceffario abßinent , wt perfeéîiori vitae, ô ab 15 Concordant Bullæ Canonizationum. Affert
ſtractiori ſtudeant. Scacchus loc. cit. eas San&orum Bernardi, Ed
14 Sequitur , ut videamus, quomodo nonnul mundi Epifcopi Cantuarienfis, Thomæ Epifcopi
li San&i in fui corporis affli&ione fe exercue Herfordienfis, & SS. Clara , & Catharinae Se
rint . Theodoretus Epifcopus Cyri in Conclio nenfis. Addi poffet Bulla Canonizationis S. Fran
«Chalcedonenfi, & quinta Synodo Generali cau cifci Afifientis (pag.61. cod. Canoniz..) : Carnem
fa trium Capitulorum celeberrimus bißoriam fcri fuam, quaß filiam unigenitam, quae ipfum interdum
pfit religiofam , in qua refert vitas triginta Soli deceperat , cum Jephthe Domino in bolocauffum ob
tariorum Orientalium. Ex eo autem intelligimus tulit, igne fuppofito Charitatir , illam fame , fiti ,
oper. tom. 3. part. 2. S. Jacobum Niſibenum ſibi frigore , ac muditate , vigiliir multir , Ö jejunii r ma
ipfi toto vitæ tempore interdixiffe ufum ignis, cerando ; qua cum vitiis & concupifcentii ; crucifixa ,
proftratum humi difcubuiffe, nec veftibus ex la dicere poterat cum Apoftolo: Vivo ego, jam non ego ;
na confectis, fed caprinis pellibus ufum fuife; vivit autem in me Chrifius . Itemque bulla S. Pe
S. Julianum panem ex furfure miliario confe&um tri de Alcantara (pag. 382. ibid.): Per quadraginta
comediffe , & fere ab omni fpecie potus abftinuif annorum decurfum fefquiboram tantum fomno con
fe ; S. Marcianum, qui famis ac fitis morfus con ceffit. Jejunium amavit adeo , ut ad triduum ordi•
tinuo fuftinebat, femel tantum, ac leviter qua. marie , & ad oéfo aliquando dies inediam protraxe
libet die comediffe; S. Eufebium inje&am reni rit . Aſperrimo præterea cilicio armatur , braéiea
bus catenam ferream geffiffe , & annis quadra ferrea per viginti annor , præfixi, aculeis corpus di
ginta duobus fine potu vixiffe ; S. Publium fe lanians, bis in die fagellis in ſe crudelſſime animad
niorem , & Simeonem fe herbis tantum & fru. verten r , itinera , quamvis longiffima atque afperri
&ibus aluiffe; S. Theodofium Epifcopum, præter ma , capite femper deteéfo nudifque pedibus per aeßur
renes, cilicio & catena ferrea collum , & manus ὸ frigora fufcipien r , ita ut , cum nudum caput im
oneraffe; S. Macedonium hordeo folo annis qua bribus ô nivi exponeret , interdum capilli gelu con
draginta vitam fuftentaffe ; Abraham Epifcopum creti deciderent , 5 eſtate prefervida exurentibur
integro fui Epifcopatus tempore nec panem, nec Solis radii r capite vehementiffime cruciaretur: refpon
legumina guftaffe , nec aquam bibiffe ; & adeo dere folitur interrogantibur, cur dete&to capite fem
attenuatum continuis jejuniis San&um Eufebium per incederet , nefas effe , coram Deo te&#o capite
evafiffe , ut , emaciatis lumbis , zona ad pedes ambulare . Cum vetuftum ac vilem faccum abluebat ,
identidem difHueret. San&us Hieronymus Pau madidum corpori aptabat ; quin etiam in gelidam
li primi Eremitæ abftinentiam admirans , quod aquam, rigente hieme, fefe plerumque injiciebat. Præ.
palma nimirum vi&um , & veftitum Dei Famu ter bæc familiare illi erat , hieme fumma , urgente
lo præftaret, ut di&is fidem faciat , ftatim addit mivir frigore , depoßto pallio , fenefiram & januam
(num. 6. col. 5. tom. 2. oper.): Quod me cui impof cellæ referare, ut , frigidiffimo excepto aere ô gelu, a
J6bile videatur , Jefum teftor ô Sanéfor Angelor ejur, criur torqueretur caro , mox eximenda diri r cru
in ea eremi parte , quæ juxta Syriam Saraceni * jun ciatibur , cum fenefiram clauß/fet , Ö janua m . Eo
gitur , & vidiffe me Monacbor ô videre, e quibuf devenit bac feva maceratione membrorum , ut ex
unus per triginta annos claufur bordeaceo pane Ö* narratione San&fae Terefie arido © exangui corpo
lut ulenta aqua vixit. Alter in cifterna veteri ( quam re radicum arboris /peciem exhibuerit ; oculis autem
gentili fermone Syri Gubbam vocant ) quinque cary in cavum recedentibur , & fulcatis perpetuo lacry w
cis per ſingulos dies ſuſtentabatur. In vita S. Hila marum imbre genir, mirabile Pænitentiæ ßmulacrum
rionis idem S. Hieronymus ait ( num. 5. col. 15. videretur Ö'c. Magna quoque funt , quæ de car
eod. tom.): Herbarum ergo fucco & pauci r carycis nis maceratione leguntur in bulla Canonizationis
poft triduum vel quatriduum deficientem animam fu S. Roſae Limana pag. 4o7. cod. Canon. S quae prae
fentabat: poftquam retulit, eum a Satana fuiffe terea referuntur a Cardinali de Lauræa, qui uti
pertentatum libidinum incendiis: Titillabat itaque facræ Congregationis Confultor in ejus caufa fuf
fenfu* ejur, & pubefcenti corpori folita voluptatum fragium tulit. Narratio, quæ fequitur, defumpta
incendia fuggerebat. Cogebatur tirunculur Chrifti co eft ex 3. lib./ent. tom. 2. di/put. 32: art. 16, num.
gitare quod nefciebat , & ejus rei animo pompam 569. Hæc præ ceteris cellulam quinque palmorum
volvere , cujur experimenta non moverat. Iratur ita altitudinis, trium vero latitudini, frequenter inba
que fibi , & peéfur pugnis verberanr (quafi cogita bitabat. Cilicio totam carnem veftiebat . In le&fo
tione r caede manus poffet excludere): Ego (inquit ) extra cellulam ex lignir, faxi r , ac textuli, conf}ru
afelle, faciam , ut non calcitrer, nec te hordeo alam, &îo, Ö cervicali ex • lignorum quifquilii r referto cu•
fed paleis, fame te conficiam ae fiti, gravi onera babat . Funiculo ex clavo pendente capillos de no&#e
bo pondere ; per æftus indagabo ô frigora , ut cibum ligabat, ut , ß quando gravatum præ fomno caput
potiur , quam lafciviam cogiter. De S. Antonio or deorfum declinaret , præ dolore excttaretur. Cateni r
bis miraculo fcribit S. Athanafius in ejus vita (apud ferreis carnem ad vivum penetrantibus fuccingebatur.
Boland ad diem 17. Januarii tom. 2. cap. 2. pag. AMamur , quia albæ & decoræ apparebant , calce viva
1 23.): Inediæ autem & vigiliarum in tantum patienr ulcerabat. Corona aciculis perforantibur, Ó ſepe ſan
erat , ut incredulitatem viribu r vinceret. Permo&#a. guinem elicientibus caput redimibat. DifcipJinis ad fan.
bat in oratione fæpiffime , edebat femel in die pof? guinem ita dire fe excarnificabat , ut dorfum laceratum
foli * occafum ; nonnumquam biduo triduoque fic per femper ô plagatum geftaret. Oculor mordacibur liquo
manent , quarta demum die reficiebatur. Sumebat ve ribus cruciabat. Fere perpetuo vigilabat . Panevilif
ro panem , Ör fal, potumque ague perparvum : & fimo & modico reficiebatur; neque femper, fed inter
infra : Qaieti autem membra conceden *, junco con dum ingrati r malorum medicorum feminibus in eibo
texto atque cilicio utebatur, nonnumquam etiam fu utebatur. Palatum amari* nafturtij foliir , & gra
per mudam humum jacebat. Ad quæ fi aliquis alia matilie , ut dicunt , & felli , potu amaricabat , & vice
ab Ecclefiafticis hiftoriis exempla defumpta præ quadam famiei va , ebibit. Ingentibus iliorum, floma
oculis habere vellet , ea colle&a legere poffet apud chi, ¿y calculorum doloribur affli&#abatur. At ita
Cardinalem de Lauraea in 3. lib. fent. tom. 2. difp, corpus rationi fubegerat , ut nedum imperturbata , fed
32. art. 16, num. 55o. & Jeqq. lata ac geftiens Deum oraret , ut dolorer augeret.
Lib. III. - -
С с 16 Si
 2○2 DE SERV DEI BEATIF, ET BEAT CANONIZ.
16 Si omnia, quæ leguntur in relationibus Ro obfonii in menfa eum comedi{fe , quæ vix ad ho
tæ Auditorum , quæ ad præfens caput fpe&ant, minis fuflentationem fufficiebat , quem morem
effent in hoc caput inferenda , caput profe&to fervavit etiam , dum munere prædicationis fun
crefceret in immenfum. Nonnulla tantum affer geretur ; jejunium ita frequentaffe, ut , contra
re animus eft, ut dignofcatur, Sanétos, qui Ca &ta ftomachi debilitate, aliquando in morbum in
nonizationis hcnores con{ecuti funt , five Ponti ciderit ; fal in cibis non adhibuiffe , fed fere fem
fices, five Confeffores , five Virgines , carnis & per immiſcuiffe aloem fruticem amariffimum; an
corporis macerationi , voluntariis adhibitis afHi te ingreffum in Religionem vel fedendo dormiif.
ĉtionibus, maximopere ſtuduiffe. In relatione cau fe , vel in parva arca cubaviffe , & Religionem
fæ S. Pii V. formis impreffa in tomo pofthumo ingreffum fuper fcamno dormiiffe , & loco pul
annalium Abrahami Bzovii tit. de temperantia , vinaris duobus libris ufum effe , præter fponta
narratur, eum, licet fenem , jejunium fervaffe neas verberationes, & difciplinar , de quibus in
facro Quadragefimæ & Adventus tempore, & ce eadem relatione, uti fupra vifum eft . In rela
teris ftatutis ab Ecclefia diebus ; ingruentibus Ec tione demum S. Mariæ Magdalenæ de Pazzis tit.
clefiae neceffitatibus, fæpe fibi voluntarium jeju pariter de temperantia , exponitur, eam per quin
nium indixiffe ; tribus tantum hebdomadæ diebus quennium folo pane & aqua vixiffe , exceptis tan
carnes comediífe, & carnem fibi a Minifbris ob tum diebus Dominicis, quibus comedit cibos Qua
latam , inftante mortis tempore ; fed die quo a dragefimales ; aliis duobus fequentibus annis non
carne fibi temperare confueverat , licet contritis diſſimili modo ſe geſſiſſe, adhibito vini potu duo
cum amygdalis confufam , ne guftu perciperet , bus tantum diebus hebdomadæ ; in prima ætate
agnoviffe , & rejeciffe , & aftantibus dixiffe , fe facco ufam fuiffe pro culcitra ; per tres annos
per unum aut alterum vitæ diem nolle cuftodi nudis pedibus inceffiffe; nulla habita cujufcumque
tam per fexaginta annos vivendi legem revocare. frigoris ratione ; integras no&es orando tranfegif
In relatione caufæ S. Caroli Borromæi 2. part. fe; ferreoque cingulo & cilicio carnes contrivif
argument. 18. Rotæ Auditores hæc ex proceffibus fe. Atque hæc, & multa fimilia paffim haben
hauferunt , illum coepiffe primum femel in heb tur in relationibus , quas Rotæ Auditores exa
domada jejunare ; deipde feciffe jejunium quoti rarunt in caufis SS. Cajetani, Francifci Xaverii ,
dianurn ; poftea cibum ferotinum omififfe ; tum Joannis de Deo , Jacobi de Marchia , Francifci
paulatim abftinuiffe a vino, carnibus, ovis , & Borgia , Patchalis de Baylon, Andrea: Avellini,
pifcibus; & fibi ter vel quater in hebdomada je Felicis de Cantalicio , Aloyſii Gonzagae , Fran
junium præfcripfiffe ex pane & aqua ; eodemque cifcæ Romanæ , & Catharinæ de Riciis. `
modo totam Quadragefimam peregiffe , exceptis 18 Supereft, ut videamus, an & quomodo in
Dominicis diebus ; præterea macerationi mace Canonizando neceffaria fit carnis & corporis mor
rationem addendo, tempore Quadragefimæ etiam tificatio, ita ut, ea deficiente , ad ulteriora in
panem omiſiſſe, & ſolas ficus aridas, & in heb caufa procedendum non fit . Porro , fi quaeftio
domada majori folos lupinos in aqua madefa8tos fit de his, qui adeo a carnis & corporis afH &tio
comediffe ; quam vivendi rationem ufque ad obi ne abftinuerunt , ut illud nimis dilexerint , &
tum protraxit. Addunt , eum aliquando a, cibo cibo potuque , & aliis fenfibilibus defe&tationibus
& potu abſtinuiſſe fpatio horarum quadraginta , ultra neceffitatem aluerint ; nemo eft qui non vi
ီ|ိ tempore jejunus in oratione perfeveravit , deat, ex his inſuperabile derivari impedimentum,
& fingulis horis prædicavit ; infuper cilicium gef ne ad ulteriora in eorum caufa procedi pofììt ,
fiffe , ufum effe difciplina , & ultimis annis vitæ licet ea aliis operibus meritoriis & eximiis effet
dormiiffe fuper paleis, & aliquando fuper mudis pleniffime inftru&a. Sufficit enim corpori ( verba
tabulis. {unt S. Gregorii Nazianzeni orat. 44. ope. tom.
17 In caufa S. Francifci Salefii non fuit a I. Pag. 7o5. ) malitia ſua . Quid flamme ampliore
Rotæ Auditoribus exarata relatio , cum ex ali materia opu r eft , aut belluæ copioßori alimento, ut
bi di&is tunc mos prædi&tarum relationum ce(. eff enatior reddat ur? Optime S. Bafilius oper. tom.
faffet ; fed de ejus abftinentia & afHi&ionibus cor 2. pag. 181. Nec corporis habenda eß major cura ,
poris illuftre teftimonium perhibetur a Carolo quam quantum animæ profit &c. Nam omne fìudium
Augufto Salefio ejus nepote in illius vita fæpe Buc conferre , ut corpus quam optime fe habeat , non
citata lib. 5. pag. 239. Sed nec ob eminentem Epi Bominis eji femet cognofcenti , &c. Quid autem quis
fcopalem dignitatem indulgebat fibi , ut plerique fo dixerit de non perquirendi , ta&fu* gufiufque volupta
lent : quinimmo jejunium obſervabat rigidiſſime, ſcu t1but , m1/3 quod cogant eor , qui his captandis vacant ,
ticaque carnem macerabat fuam ufque adfanguinem ; ad ventrem, Ở ad ea que fub ventre funt, pecorum
fanguinolentam enim fcuticam fuam fepiuf Confef more pronos ac propenſos vivere ? Uno verbo, to
fario fuo viro integerrimo reficiendam dedit . At , tum corpur contemnendum eß ei, qui in ip/ius volu
ad relationes ut redeamus , in relatione caufae ptatibu r quaß in cæno molit volutari : aut tantum
S. Francifci Xaverii tit. de ftudio mortificationis , ei indu'gendum eß , in quantum , inquit Plato , pbi
ὸ operibus pænitentiæ, defumptis ex proceffu pro lofophiæ infervit : non longe aliter locutus , atque
bationibus , narratur, vinum & carnem in quo Paulus , qui monet , nullam corporis habendam cu
tidiano vi&u eum non adhibuiffe ; panis triticei ram ad cupiditatum materiam &c. Quapropter ra
ufum ab fe abdicaviffe in privata vita , & quo tione plane contraria corpur caftigandum eft Ö' co.
ties apud alios non vefceretur ; itinera , pedibus Bibendum, haud fecus ac impetur cujufdam belluæ ;
nudis inter vepres & fentes ambulando , & fti atque ii tumultu , qui ab ipfo in anima excitantur,
pem colligendo, confeciffe ; corpus fuum flagel ratione , veluti flagro , compefcendi funt, non au
lis æneo filo contextis ufque ad magnam fangui tem , habenis voluptati omnino laxatis , negligenda
nis copiam percuffiffe ; ad quatuor horarum fpa men f eft , adeo ut quaß auriga , qui ab equi r effre
tium fomnum contraxiffe , & reliquum no&tis mis violenterque agitatis abreptus ſit, ducatur. Idem
tempus orando, & contemplando , aut ægros vi quoque judicium crederem effe ferendum de iis
fìtando confumpfiffe . In relatione S. Ludovici Dei Servis, qui, licet fimilia non præftiterint,
Bertrandi tit. de temperantia , refertur , partem & a nimio corporis amore abftinuerint, corporis
- & car
 L I B. III. C.A P. XXVII I. 2O3
& carnis nihilominus macerationi , dum viverent, itaque corporis dilatant animam ad fuperiora , ò'
nullatenus vacarunt. Licet enim ex fupra di&is ad inferiora ne dilabatur, fringunt. Sic non inve
mortificatio per longa & non præcepta jejunia, mient anima , ubi fuæ affeéìionis per dilatetur aut
per extraordinarias vigilias, per chameunias, & quiefcat , quoniam inundaverunt aquæ tribulationis
verberationes fponte fufceptas, abfolute & fim fuper terram fenfualitatis , regredi compellitur cum
pliciter non requiratur, ut quis falvam facere columba ad interioris arcam quietis . Qui vero je
poffit animam fuam ; cum tamen requiratur, ut junii talis , atque tribulationum ceterarum afperita.
quis ad apicem Chriftianae perfe&ionis perveniat, tem a fe jugiter repulerit, mirabor, / non expers
& in Ecclefia militante non omnes, qui pie in erit elevate contemplationis, è5 ſi non aſſidue per
Domino moriuntur, fed illi foli , quos claris pro ima ferpet ejus animus , contentur communi modo
bationibus oſtenditur ad apicem Chriſtianae per cognitionis aliorum , ficut a communi ritu vivendi ,
fe&ionis perveniffe, in album San&orum referan vel ad tempus , non femet abducit. Videtis ergo quan
tur , dubitari non poterit de veritate afferti a tum fervit contemplationis virtuti, in qua felicita
Scaccho, qui loc. fupra cit. docuit, caufae Servi tem Philofopbi Pofuerunt , ip/a vičius afperitas .
Dei Confefforis filentium effe imponendum , fi Porro quid aget fortitudinis virtur, quid zelur ani
in ea defint probationes adhibitæ, dum viveret, marum, quid Sper, quid Fides , ô Charita r , vel
debitæ & congruæ corporis mortificationis. ut ipfe in hominibu* generentur, vel gemitæ confer
19 In fuperioribus vifum eft, quantum fan&i. ventur, augeantur , roborentur? Æßimo non magni
tati profit oratio, quantum contemplatio. Porro pendent corporis ja&uram , dummodo per eam finir
fi defit carnis & corporis mortificatio, difficile ad fuus babeatur. Ceterum attende tibi quid debea , ani
modum eft , ut contemplationi via aperiatur, te me fanitati, & curationi a vitiis, quando.
ſte Gerſonio (oper. tom. 2. in tract. de non eſu car Ut corpus redima r , ferrum patieri; & ignem,
mium apud Carthufienfer col. 726.) : Tribulationes inquit Nafo de rewed. amor. v. 229.

C A P :U T V I G E S I M U M N O N U M.

De modo adbibendo in carnis &' corporis mortificatione.

Uxta illa quæ fupra di Cbrifiianæ perfeéfionis lib. 2. cap. 12. ita fcribit.
&ta funt de carnis & cor Jejunia, vigiliæ, & aliæ hujufmodi corpori r affli
poris mortificatione , ea άione * non tam perfe£iio funt , quam inßrumenta
pertinet ad virtutem tem perfeëtionis , ut docet Caffianus , & confirmat san
perantig. Mediocritas au êfur Thomas : non enim corpus deprimimur, quia
tem temperantiæ, ficut ejuf demolitionem ac interitum appetamur , fed ut
& aliarum quarumlibet ejur deje&ione ac mortificatione nobis gradum ad
virtutum , inventu dif. virtutem perfeéfionemque faciamur. Eauenut igitur
ficilis eſt, cum uno dun corpus afligendum, quatenuridad perfectionem, con
taxat modo attingatur, fequendam confert. Adhæret Ludovicus Blofius Ab.
& fere innumeris ab ea recedi poffit ; unde in bas Lethienſis in inſtitutione ſpirituali cap. 2. 5.2.
proverbium abiit illud Poetæ : Medium tenuere Pag. 3o I. Corpus ergo fuum Afceta nimia abßinen
beati. Ut autem modus mortificationis carnis & tia , nimiifve vigiliis, atque afperitatibus ex pro
corporis adhibendæ in re, de qua nunc agitur , pria voluntate fufceptir non opprimat , neque rur
explicetur , prænofcere opus eft , corporis affli fum illud nimis blande curet , fed fanétæ difèretioni,
&iones non effe virtutes, fed inftrumenta virtu moderamen in omnibus ſervet, è9 aliorum ſani, con
tum, ideoque effe debita cum moderatione exer Aliis acquiefcat. Sequitur Dandinus in Etbica fa.
cendas ; non oportere , omnes in omnibus effe cra lib. 12. cap. 5. Quoniam carnem fuam nemo odio
aequales ; locum nonnullis ex eis omnino non ef Babet , fed nutrit & fovet eam , ultro concedam ,
fe , cum ex ufu proprii minifterii aliarum virtu eam moderate caßigandam effe , non occidendam a?
tum impedimentum derivari poteft , aut fingula perdendam , fed prudenter ac difcrete fubjugandam.
ritatis vitium ex aliquarum affli&ionum exerci Quibus confentit do&rina D. Thomæ infra me.
tio oriri; laudandas demum eas effe , quæ pru moranda. Nec omitti poteft do&rina S. Catha
denti Magiftri fpiritalis confilio adhibentur. rina Senenfis epifi. 36o. tom. 3. pag. 737, num 4.
2 Di&tum eft autem , corporis affli&tiones & Alcuna volta ſono molti che ricevano inganno nei
mortificationes non effe virtutes, fed inftrumen la penitenza. Queſto è quando la creatura ſi pone
ta virtutum; & ſic eſſe debita cum moderatione per principale affetto la penitenzia, ed attende più
exercendas. Poftquam Apoftolus ad Romanos cap. ad uccidere el corpo, che la propria volontà, colº
12, v. 1. dixerat, Obfecro itaque vor ... ut exhi dove ella debba uccidare la volontà, e mortificare
beatis corpora veftra hoßiam viventem , fanéìam , el corpo, e tanto amore vi pone, che non li pare
Peo placentem, fubjecit : rationabile objequium ve potere avere Dio ſenza queſta penitenza, gueſto fon
férum. Ad quem locum Gloffa interlinearis ha damento non è ſufficiente da ponervi ſu grandi edi
bet: Cum difcretione , ne quid nimi r. Concordant fizii, anco è molto pericoloſo e nocivo all'anima ,
Lyramus, & Theodoretus. Lyranus enim ratio e però non ſi debba ponare per fondamento ec. La
mabile explicat ita ut fic maceretur corpus , ut penitenza ſi debba pigliare per ſtrumento, č uſare
{ervetur, & vitia excludantur ; quia non debet cor per augumentare la virtù, e non per mortificare el
pus reddi ineptum ad debita opera & officia exe corpo, ma non per principale affetto. Chi fa altri
quenda. Theodoretus autem : Adhortatur, ut ( no menti, inganna molto ſe medeſimo. Et in dialog.
ftra corpora) fiant hoßia, & appellat hoftiam vi cap. 1o4. tom. 4. pag. 165. E però non debbono eſſer
ventem ; non enim jubet , ut ma&fentur corpora, fed ignoranti, ma debbono vedere, che la perfezione non
ut ßnt peccato mortua . Communis quoque hæc eft ſta ſolamente in macerare, nè in uccidere il corpo,
Afceticorum fententia. Rofignolius de difciplina ma in uccidere la propria e perverſa volontà.
Lib. III. C 2. 3 Di
 2C4 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
zº

3 Diétum eft , non oportere, ut omnes in om Et in epiftola ad Marinianum ( 32. lib. 1 1. eol.
nibus Dei Servis fint æquales. Ecquis enim eft 1 1 1 5. loc. cit. ) : Multum enim jam tempu r eft »
qui äßerere audeat , non effe Canonizationis ho quod furgere de leéfulo non valeo; nam modo po
nore decorandos Dei Servos, qui ſine cibo & dagræ dolor cruciat , modo nefcio quis in toto
potu jejunium ad quadraginta dies non protra corpore cum dolore fe ignis expandit, & fit ple
xerint , qui a Domino dimidium panis pro vi rumque , ut uno in me tempore ardor cum dolore
ctu quotidiano caclitus mittendum non exſpecta confligat, & corpus in me animufque deficiat. Quis
rint, qui ſolo pabulo ſanctiſſimae Euchariſtia non requireret in Dei Servo jam fene omnium cor
vixerint, qui toto vitæ tempore pedibus innixi poralium affli&tionum ufum, quem in juvenili ,
in columna non permanferint ; quia videlicet Moy aut virili ætate adhibuit ? S. Hieronymus in epi
{es , Elias , & Chriftus Dominus fine cibo & po ftola 52. ad Nepotianum num. 3. col. 254. oper.
tu jejunium ad quadraginta dies protraxerunt ; tom. 1. hæc fcribit : Omne r pæne virtute r corporis
quia, tefte S. Hieronymo, S. Paulus primus Ere mutantur in fenibuf , ò" , crefcente fola fapientia ,
mira dimidium panem a Deo quotidie miracu decrefcunt cetera , jejunia, vigiliæ & eleemofyn.e ,
lo recepit , ut viveret ; quia nonnulli non aliumchameunie, (id eſt ſuper pavimentum dormitio
panem pro vi&u fumpferunt, quam Eucharifti nes ) buc illucque difcurfus , peregrinorum fufceptio ,
cum ; quia aliqui in columnis pedibus innixi per defenßo pauperum , inflantia orationum perfeveran
multos annos permanferunt, aut habitarunt in tia , vifitatio languentium , labor manuum , unde
fepulcris, in carceribus; in ergaftulis ? Fuerunt præbeantur eleemofynae . Et, me fermonem longiur
hæc quidem a nonnullis San&is feliciter patra trabam , cunéta , que per corpus exercentur , fraéio
ta , verum a fpeciali Divino inftinétu ea certe corpore , minora fiunt.
manarunt : fcriptis quoque mandata funt, non 4 Di&um e(t, locum effe non poffe illis ab
ut imitationi exponerentur, fed ut in iis prædi ftinentiis, jejuniis, verberationibus , & ceteris
caremus infinitam Dei poteftatem & {apientiam , , corporis affli&ionibus , ex quarum ufu proprii
qui in Sanétis fuis mirabilis eft , & qui aliquan minifterii , aut aliarum virtutum impedimentum
do nonnulla præcipit, quæ fieri quidem vult ab derivari poteft. Sententia S. Bafilii cap. 4. Confit.
aliquibus, fed , quo confilio ea fieri velit, ho monaſt. pag. 544 tom. 2. oper. ita ample&tendam
mines interim vult latere, donec intremus in nobis effe continentiam , ut eam cum viribus
fan&tuarium ejus , & intelligamus in noviffimis corporis commetiamur. Sententiam hanc pluri
ilJius, quemadmodum bene advertit Rofignolius bus illuftrat Rofignolius cit. cap. 12. ubi poft
cit. cap. 12. §. Tertium caput. Nonnulli item plura concludit : Efl igitur fententia fanéti Patrix
San&ti a vino bibendo prorfus toto vitae tempo Hæc, fußentandum effe corpus , ut par fit oneribu*
re, vel plurium annorum fpatio abftinuerunt : Cbrißianæ vocationir , quæcumque ea fit , ferendis ;
ecquis autem erit , qui iccirco a Dei Servo, qui eaque in voluntariis jejuniis, vigiliir , & aliti cor
debilitate ftomachi , aut mala corporis totius , poris vexationibur regula fervanda , quæ nihil im
vel aliquorum membrorum affe&tione laboret , pediat munera reéfae , & ex Deo inftitute cujufque
tamquam neceffariam pro ejus Canonizatione vitæ. Concordant ceteri Ecclefiæ Patres; S.Hie
omnino exigat a vino abftinentiam ? Apoftolus ronymus videlicet epift. 125. ad Rufficum m. 7.
in epiff. I. ad Timotheum cap. 5. v. 22. ait : Te col. 93o. loc. cit. ubi ait : Jejunia moderata ßnt ,
ipfum caftum cußodi , noli adbuc aquam bibere , fed ne nimia debilitent ßomachum , & majorem refe
modico vino utere propter ßomacbum tuum , Ö fre. &#ionem pofcentia erumpant in cruditatem , quæ pa
quentem tuas infirmitate *. Quæ Apoftoli verba fic rens libidinum eft. Modicur ac temperatur cibus Ö*
explicat Eftius : Timotheu* , wt cafium femetipfum carni & animæ utili , efi ; S. Gregorius M. ( lib.
fervaret , carnis laſciviam aquæ potu reprimebat , 3o. moral, cap. 18. num. 63. col. 984 tom. 1. oper.)
δ' ita quidem , ut a vino prorfus abßineret non Sic enim neceffe eft , ut arcem quifque continentiæ
fìne difpendio fanitatis fui corporis . Dicit ergo ei teneat , quatenur non carnem, fed vitia carnis oc
Apoßolus : Quamvis cafitatis te admoneam , nolo cidat ; nam plerumque, dum plur jußo caro reßrin
tamen, ut in alteram partem pecce r , Ö aquæ potu gitur, etiam ab exercitatione boni operis enervatur,
valetudinem læda r. Nonnulli San&i ab efu car ut ad orationem quoque , vel predicationem non fuf
nium toto vitæ tempore abftinuerunt : ecquis ficiat , dum incentiva vitiorum in fe funditus fuf
autem erit, qui Dei Servum carnes moderate focare feßinat. Adjutorem quippe habemus intentio
comedentem reprehendere poffit. De San&to quip mi , internæ hunc bominem, quem exteriu r gefiamur ,
pe Antonino Archiepi(copo Florentino habetur ό ipß infunt motus lafciviae , ipfi affeéfur fuppe
apud Bollandianos tom. I. ad diem 2. Maji pag. tunt operationi , bonæ. Sæpe vero, dum in illo bo
328. carnibus ufum fuiffe ob languores ftoma fiem infequimur, etiam civem , quem diligimus ,
chi, perdices autem ſibi appoſitas non agnoviſ. trucidamur ; & optime demum S. T homas Theo
fe. Monachi Carthufiani a carnibus abftinent , logorum princeps rem acutiffime de more expli
fed ova comedunt. Religiofi Ordinis Minimo cat : cum enim Quodlibet. 5. art. 18. quæftionem
rum nec carnes, nec ova comedunt, cibifque inftituat, utrum bomo poffit peccare nimi, jejunan
tantum Qjiadragefimalibus utuntur: ecquis au do, vel vigilando , ait : Refpondeo dicendum , quod
tem erit, qui Dei Servum non Carthufianum, fecundum Philofopbum in I. Politic. aliter efl judi
nec Minimum arguere rationabiliter poffit , fi candum de fine , aliter de bir , quæ funt ad finem .
aliquando pro vi&tu carnibus & ovis ufus fit ? Illud enim , quod quæritur tamquam finir , abfque
IDenique multi San&ti ( uti vidimus ) corpus nmenfura quærendum eft; in his autem, quæ funt ad
continuis & magnis verberationibus afflixerunt : finem , eft adhibenda menfura fecundum proportionem
ecquis autem rationabiliter hujufmodi verbera. ad finem : ficut Medicur famitatem , quae eß finis
tionum ufum , expofceret in caufa Servi Dei , ejus , facit, quantumcumque potefi majorem ; fed ad
qui fimilis effet S. Gregorio de fe ita fcribenti Aibet medicinam , fecundum quod convenit ad fani.
ad Eulogium Patriarcham Alexandrinum ( epift. tatem faciendam. Ef? ergo conßderandum , quod in
35. lib. Io. col. Io64. tom. 2. oper. ) : Ecce enim fpirituali vita dileéiio Dei eft ficut finis ; jejunia
jam biennium pæne expletur, quod leéîulo teneor . autem , & vigiliæ, & alia exercitia corporalia non
дие
 L 1 B. III. C. A P. X XI X. 205
quæruntur tamquam finis , quia, ßcut dicitur ad rogenes nomine, qui ob nimiam auferitatem vitae
Komanor 14 Non eft regnum Dei efca & potus ; hydropicur effeéfur fuerat . Dicebat autem jugiter
fed adbibentur tamquam neceffaria ad finem , idef?
His fenibus , qui ad eum conveniebant vifitandi gra
ad domandar concupifcentia ; earnis , fecundum illud
tia : Orate pro me, Patres , ne interior homo hy
Apoftoli 1. ad Cor. 9. Caftigo corpus meum, & in dropicur fiat. Ego enim , ut in hac infirmitate diu
fervitutem redigo. Et ideo bujufmodi funt adhi tiur durem , Deum oro. Au&or vitæ S. Bernardi
benda cum quadam menfwra rationis , ut fcilicet con lib. 1. cap. 8 n. 41. col. 1o94 oper, vol. 2. nar
cupiſcentia devitetur , di natura non extinguatur, rat, eum fe excufafie , quod immodicis jejuniis .
fecundum illud ad Romanos 12. Exhibeatis corpo & macerationibus adeo corpus afflixiffet, ut fibi
ra veflra hoftiam viventem ; & poftea fubdit : ra mortem acceleraverit : Etß mimietate forfitam ex
tionabile obfequium veftrum. Si vero aliquis in ceffit ; piir certe mentibur non de mimietate , fed de
tantum virtutem naturæ debilitet per jejunia , & fervore exemplum reliquit. Quid autem eum miti
vigiliar , & alia bujufmodi quod non fufficiat debi mur excufare , in quo ipfe , qui veretur omnia ope
ta opera exequi, puta, Prædicator predicare, Do *a fua , non confunditur ufque hodie fe accufare ,
&for docere, Cantor cantare, & fic de aliir , abf facrilegii arguen * femetipfum, quod fervitio Dei &
que dubio peccat : ficut etiam peccaret vir, qui mi Fratrum abftulerit femetipfum , dum indifcreto fer
mia abßinentia fe impotentem redderet ad debitum vore imbecille illud reddiderit, ac paene inutile ?
uxori reddendum . Unde Hieronymu r dicit : De rapi Cardinalis Cajetanus in 2. 2. D. Thomæ quaeff.
ma bolocaußum offert, qui vel ciborum nimia egefta 147. art. 1. rem theologice perpendit, & docet,
te , vel fomni penuria immoderate corpus affligit &c. eum peccare , qui ex propofito abftinet, ut mo
Et S. Bernardus ( ut eft ibidem in argumento riatur, vel infirmetur; eum quoque peccare, fed
Sed contra) confitebatur, fe peccaffe de hoc, quod leviter, qui advertit , fe excedere , fed putat be
nimis corpu r fuum jejunando & vigilando debilita ne facere; eum denique non peccare, qui non
vit. Similia tradit S. Do&or 2. 2. in quaeft, 88. advertit, fe excedere. At, utcunque fit de hac
ar. 2. ad tertium : Maceratio proprii corporis , pu Cajetani doétrina, varii funt termini noftrae vi
ta , per vigilia , & jejunia , non eft beo accepta , tæ: alii videlicet fupernaturales, qui nobis a fum
miß in quantum eft opus virtutis ; quod quidem eft , mo Deo providentia admirabili fua conftituti
in quantum cum debita difcretione fit , ut fcilicet funt, quique nullo confilio & nulla arte produ
concupifcentia refrenetur, & natura non nimis gra ci poffunt , juxta illud Job cap. 14. v. 5. Confii
vetur : itemque in quæf. 146. ar. I. corp. ubi do tuifti terminor ejur , qui præteriri non poterunt .
cens, abftinentiam non efle a&tum virtutis , nifi Alii funt naturales, qui naturæ beneficio pro
ratione regatur, aſſerit, id voluiſſe ſignificare Di cujufque vario temperamento, corporis ftructu
vum Petrum illis verbis 2. epift. cap. I. v. 6. In ra, & vita firmis infirmive principiis, unicui.
fcientia autem abftinentiam miniftrate : Ut fcilicet que attributi funt. Non enim omnibus idem vi
(ita interpretatur S. Thomas) homo a cibis abßi tæ finis eft, fed alii alius pro temperamenti bo
meat , prout oportet pro congruentia hominum, cum nitate , vi&us ratione, falubritate cæli, & loci :
quibus vivit , & perfonae fuae , & pro valetudinis & hi naturales termini arte produci poſiunt ad
fue necefutate: practerea in quet. 147. ar. 1. ad quemdam temporis articulum. Denique alii funt
/ecundum , & quaeft. 1S4. ar. 3. in corpore , & alibi termini , qui ob inopinatos cafus nullis certis
fæpius. Præclare demum Guigo Abbas in tra&?. de temporum fpatiis inclufi, evenire in fingula mo
vita ſolitaria ad Fratres de Monte Dei edito in menta homini poffunt per eas, quæ inopinato
ter opera San&ti Bernardi cap. II. col. 219, n. 32. eventu accedunt , caufas vitam præripientes, vu!
oper. tom. 2. fcribit : Sunt & alia corporis exerci nera puta lethalia, lapſus, incendia, venena ;
tia , in quibus neceffe eft corpus laborare, ßcut funt qui termini ab Avicenna abbreviati vocantur , .
vigilie, jejunia, 5 alia bujufmodi, que fpiritualia quique interitum fubito afferentes, ut nullum
non impediunt , fed adjuvant , ß cum ratione Ö' dif habent certum tempus , quo eveniant , fic nuliis
cretione fiant Ö'c. Affligendum aliquando corpus eß, præfidiis produci poffunt ; quemadmodum docet
fed non conterendum ; num etiam corporalis exerci Baptifta Codronchius de Chrißiana Ö' tuta me
tatio ad modicum quidem valet , fed tamen utilis dendi ratione lib. 2. cap. 1.
ef?. Nec aliter S. Francifcus Salefius in introdu&}. 6 His præmiffis, tria pro clara quæftionis refo
ad vitam devotam part. 3. cap. 23 fcribit : Il difet folutione perpendenda effe videntur. Primum, an
to di queſta moderazione ne' digiuni, diſcipline, ci quis licite immodicas abftinentias, jejunia, vigi
licii, ed aſprezze rende inutili al ſervizio della Ca lias , labores , verberationes , atque fimilia exerce
rità i migliori anni di più perſone, come fece all' re poffit , ut moriatur, vel ut terminos vitæ natu
rales breviores fibi conftituat : & quoad hoc com
iſteſſo S. Bernardo, che ſi doleva d'aver uſata trop
pa auſterità: Et infra: Se la fatica che voi fare munis eft fententia Theologorum , quos infra me.
te, vi è neceſſaria, o molto utile alla gloria di morabimus Cajetano aflentientes, idiilicitum eſ
Dio, io amo meglio, che ſopportiate la pena della fe, & fieri non poffe fine gravi peccato. Secundum
fatica, che quella del digiuno. Queſto è il ſentimen eſt, an ex ſupradictis jejuniis, vigiliis, non modi
io della Chieſa, la quale per le fatiche utili al ſer cis verberationibus mors fequatur, aut abbreviatio
vizio di Dio, e del Proſſimo, diſobbliga quelli, che terminorum naturalium noftræ vitæ : & quoad hoc
le fanno, dal digiuno eziandio comandato. refponderi poffe videtur, id effe probabile , fed noa
5 Quid autem dicendum erit de iis, qui car certum, vel quia juxta Hippocratem, que ex longo
nem & corpus ita torquent extraordinariis af tempore confueta funt, etß deteriora fiant , affuetur
fli&tionibus, ut ab exercitio operum bonorum , minus molefia effe folent , quod longa exemplorum
quæ ex inftituto facere tenentur, non impedian ferie confirmat Gaſpar a Rejes in fuis queſtioni
tur quidem , fed tamen mortem fibi accelerent, bu r q. 93. vel quia novum non eft , fpeciali Dei
& vitae tempus brevius efficiant? De quodam providentia contingere, ut rigidiffimi Pœnitentes
Abbate Myrogene in prato ſpirituali Sophronii vitam ultra confuetos ceterorum hominum ter
cap. 8. pag. 858. apud Rofvveydum hæc leguntur : minos produxerint , quemadmodurn patet exemp!o
Senex quidam erat in eodem monafterio Turrium My SS. Pauli primi Eremitæ, Antonii, Arfenii , Eu
thy
 2ෆ6 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
thymii , Theodofii , Joannis taciturni, Quiriaci, ab omni fingularitate abftinuerint , ne forte o
Zofimi, & aliorum , qui vitæ maximis incom ítentationis vitio inquinarentur. De S. Thoma
modis attriti eam ultra centum annos produxe. Aquinate in bulla Canonizationis pag. 136. cod.
runt ; uti ad rem argumentatur Au&or Theolo Canoniz. legitur: Præterea vir Dei cibi r Religiofo
giæ Clauftralis formis Romani, impreffe anno 173 s. rum , veßime mtifque communibur contentur, conver
tom. 2. cap. 22. quefit. 6. pag. 335. Tertium e{t , fatione mitis &c. & in proceffibus caufæ ipfius
an , feclufa intentione fibi mortem inferendi, aut Bollandianqs tom. 1. ad diem 7. Martii c.5.
vitam abbreviandi , poffit quis licite afperum vi mum. 42. pag. 699. teftis fic afferit : Et erat ma
tæ genus ample&ti ob finem fupernaturalem , ut gnæ honefiatis, Ö pudicitie , Ö magne fobrietatis,
Deo videlicet inferviat, ut concupifcentiam fre numquam peten , fpeciales cibos , fed tantum conten
net , etfi prævideat, illud fibi effe mortem acce tur erat bi * , quæ apponebantur fibi , ò' illi r tem
leraturum : & in hoc vera eſt Theologorum ſen perate & fobrie utebatur : & alius teftis num. 47.
tentia , ea licite & cum merito fieri poſſe . Ita In cibo & potu fuit tantæ fobrietatis , quod fingu
Azorius infit. moral. tom. 3. lib. 2. cap. 3. que. 13. laritates ciborum non petebat , nec etiam cùrabat
Cardinalis de Lugo de ju/tit. 9 jur. tom. I. difp. de cultu veßimentorwm. Maffejus in vita S. Igna
1o. fe5. I. num. 32. & feqq. Filliuc. oper. moral.
tii Loyolæ lib. 3. cap. 12. hæc fcribit : Nullum edu
tom. 2, tra&#.29. cap. 4 num. 78. quaft. 8. Theo
lii, vel condimenti genur cuiquam indixit ; nihi!
phil. Raynaud. oper. tom. 14. pag. 275. num. 13.
umquam inter edendum eft quefur , licet per adju
torum inſcitiam incuriamve cibaria male cocta con
& ſeqq. & Auétor Theologiae Clauſtralis loc. cit.
ubi exempla profert San&orum, & cœtuum Re ditaque, vinum etiam fugienr , aut acidum præbe
gularium a Sede Apoſtolica approbatorum; qui retur : mibil denique ßbi proprie apponi voluit um
bus addi poffunt , quæ habentur apud Surium quam , & graviter adminiflrum aliquando puniit ,
ad diem 6. Maji de S. Hilario Epifcopo Arelatenfi quod uvæ racemum uni fibi praeter ceteror at tulif
mum. 1 1. pag. 82. Abftinendo vi&fu, operi inßßendo, fet : quæ fane peritur rerum æftimator haud ita le
itinera pedibus conficiendo ita fe tenuavit , fatiga via duxerit , ß hominis vel ætatem ipfam, cui mul.
vit , ex baafft , ut vix quadrageßmi o&avi anni ta dantur, vel infirmitatem valetudinis plura im
curriculum adimpleret. perantem, vel denique fummam inter fuo , potefla
7 Di&tum denique eft , fingularitatis vitium in tem , Ù licentiam , ut ita dicam, fuo arbitratu vi
corporis affli&tionibus & mortificationibus effe vendi confideret . De S. Thoma a Villanova haec
evitandum ; quod potiffimum fibi vindicat locum habentur apud Michaelem Salonem in ejus vita
in his, quæ palam fiunt, & quoad eos Dei Ser lib. 2. cap. 2. Non exceffit in cibo id , quod Religio.
vos, qui vitam fuam in aliqua Religiofa fami fus comedere folebat juxta ufum fue provinciae, lau
lia ducunt , S. Bernardus ferm. I. Dominicae fex tioremque menfam parari jubebat , dum cum aliir
te poli Pentecofien num. 3. col. 945. oper. vol. 1. fic fimul comederet . In vita S. Philipii Nerii lib. z.
ſuos Monachos alloquitur: Fugite obſtinationem , cap. 14. num. 6. hæc habentur: Diceva , cbe a ta
& nequiffimum vitium fingularitatis . Idem in tra&#. vola, dove ſi convive, ſi deve mangiare d'ogni co
de gradibus bumilitatis cap. 14. num. 42. defcribens ſa. Et ejuſdem libri cap. 17. num. 26. E però eſor.
Monachum ſingularitatis vitio infectum ſubjicit tava, che ſi fuggiſſe ogni ſingolarità , origine per
col.582 vol.cit. Turpe eft ei, qui fe fupra cetero , ja lo più e fomento di ſuperbia , maſſimamente ſpiri
&#at , fi non pluj ceteri r aliquid agat , per quod ultra ce tuale. Demum S. Thomas loquens de vita Chri
teros appareat. Proinde non fufficit ei, quod communir fti , & S. Joannis Baptiftæ dicit 3. par. quæfé. 4o.
monafferii Regula , vel Majorum cohortantur exempla. art. 2. ad primum : Utraqae autem vita eft licuta
A'ec tamen melior effe ftudet , fed videri : non melius Ö' laudabilir , ut fcilicet aliqui r a confortio bomi
vivere, fed videri vivere , geflit; quatenus dicere pof nam fegregatus abftinentiam fervet, & ut in focie
fìt , Non fum , ficut ceteri hominum . Pius fibi tate aliorum poßtus communi vita utatur ; Ö' ideo
blanditur de uno jejunio, quod, ceteris prandentibus , Dominur vo}uit utriufque vitæ exemplum dare bo
facit , quam ß cum ceteri , feptem die r jejunaverit. minibus .
De S. Joanne Climaco fc ripfit Daniel Monachus 8 Itaque concludendum eft , in Canonizandis
in vita ejufdem , ( quæ eft in Bibliot. veter. Patr. docendum effe de corporis affli&ione ; exceptis
tom. 1o. pag. 3S6.): In menfa nihil rejiciebat , quod iis, qui alicui cœnobitico Inftituto nomen dede
a vitae Religioſe inſtituto, legibuſdue non abborre runt , quos probandum eft , eas non omififfe af
bat, fed cibum ita modice fobrieque fumpfit , utigu peritates, quæ in Regula præfcriptæ funt : quoad
fare potiur , quam edere videretur. Atque ita , exi alios Dei Servos non unum affliélionis , fed va
fimo , fra&fo cornu fuperbiæ per fobrietatem quidem , rium effe modum , ut variæ corporum humano
fed brevitate prandii & cænæ , dominam volwpta rum conftitutiones, varia valetudinis ratio , va
1 em multt y exitiofam elufit . S. Bafilius in Reg. ria item ingenia, non ea dem omnibus ad virtu
brev. cap. 138. pag. 461. oper. tom. 2. interrogatio tes occafiones & incitamenta, cum plura aliqui
ni , an in familia Fratrum permitti alicui debeat, bus impedimenta opponantur, aliis pauciora. Qui
ut plus, quam ceteri , jejunet vigiletque ex pro cupit non errare , non arbitratu fuo , fed a!io
prio voluntatis arbitrio, refpondet : Cum Domi rum confilio in affumendis afHi&ionibus uti de
Inus dixerit , Defccndi de cælo , non ut faciam bet, quemadmodum ait S. Bafilius his verbis loc.
voluntatem meam , fed voluntatem ejus, qui mi cit. Quod ß quifptam exiflimat opur fibi effe a/pe
fit me, Patris ; quidquid qui 1 fecerit ex propria vo ritate majore, five in jejunii , five in vigiliir, 6
luntate ; id, cum facientis fit proprium, alienum eft ve in quacumque aJia re , patefaciat rei communi
a pietate: Et fequitur Caffianus lib. 5. c. 23. Quid præfe&is banc ipfam rationem , ob quam afperi
quid autem extra confuetudinem praefumitur , ufum tate majori indigere fe arbitratur : quod autem
que communem, ut vanitatis , & gloriæ , atque often ipßr probatum fuerit , obfervet . Sæpe enim alio
tationis morbo pollutum antiquiffima Patrum tradi. potius modo neceffitati ipßus confulere oportebit. Co
tio notavit . Quocirca in abîłinentiis & jejuniis hærenter ad hæc Afcetici his in rebus confi
quafdam Religiofas perfonas, quæ in album San lium Magiftri fpiritalis expofcunt . Illa (loqui
άorum relatæ funt , legimus ita fe geffiffe , ut tur Cardinalis Bellarminus loc. cit. hoc eft capite
4?! -
 LI B. I II. CJ4 P. XX IX. 207
antecedenti n. 12. ) enim laudabilia δ' utilia funt, minem. Refpondit autem Simeon : Tametß illa non
cum fiunt ab iis , qui poffunt , & non ßne confilio coinquinant hominem, nihilominus coinquinante , cogi
Magißri fpiritualir. Prudenter porro in Confti tationes excitant , ©"c. Mibi ipfe leges has fero, non
tutionibus Societatis Jefu part. 3, cap.2. pag. 13 I. alii *: mibi enim neceffita r incumbit ob juvenilem
ita fancitur : Corporis caftigatio immoderata effe aetatem tam afpere corpus meum tra&#andi. Sedulo
non debet , nec indifcreta in vigtliir ô abftinentiis , itaque hæc omnia perpendenda funt ab iis, qui
& aliis pænitentiis externi , ac laboribus , quæ & Congregationi facrorum rituum funt adfcripti ,
nocumentum afferre, 9 majora bona impedire fo ut , cum de carnis & corporis mortificatione Dei
lent. Ideo Confeffario detegi ab unoquoque convenit, Servorum tra&atur, prudens fuffragiuin ferre pof
quidquid in hac parte faciat: quod ipfum antea fìnt ; nec oblivifcantur eorum, quæ in fuperio
præfcriptum fuerat in cap. 49. Regulæ S. Benedi ribus di&a funt, non effe videlicet in caufis Ser
&i, ubi , poftquam Fratres fuos hortatus eft , ut vorum Dei Confeſſorum ad ulteriora progredien
tempore Quadragefimali aliquid aufteritatis adji dum , nifi conftet de [tudio mortificationis car
ciant, Et unufquifque fuper menfuram fibi indi nis & corporis. De viris fan&is , qui corpus &
&fam , aliquid propria- voluntate cum gaudio Sanéfi carnem macerationibus afflixerunt, haec haben
Spiritur offerat Deo, id eß fubtrahat corpori fuo tur apud S. Laurentium Juftinianum ( de difcipl.
de cibo, de potu, de fomno, de loquacitate, de feur monaſt. converſat. cap. 2o. pag. 183. ): Ipſi certe,
rilitate , fubjicit : Hoc ipfum tamen, quod unuf tamquam militer frenui , & zelatore r Dei , jejuniis
quifque offert, Abbati fuo fuggerat , Ö cum ejus corpora macerabant , & carnem prolixa inedia fub
fiat oratione & voluntate ; quia, quod fine permif jugabant , ita ut quaß vita deficerent præ laffitudi
fone Patris fpiritualis fit, prefumptioni deputabi ne ; leguminibu* namque, oleribu r , pane , & aqua
tur, 5 vane glorie , non mercedi : & id ipfum parce utebantur , Ö* ii , contenti, quibur natura fu
fuit etiam fcite adnotatum a Tillemont. tom. 7, flentabatur , fpiritualibur potiuj , quam corporalibus
in vita S. Antonii art. 4. San&a Terefia cap. 39. nutriebantur alimoniir. Sed ( heu !) temporibus mo
traćtatus, cui eſt titulus Cammino di perfezione, ſtris, refrigeſcente Charitate, 5 deficiente calore
fermonem faciens de immoderatis corporis cafti fpiritur , non eft , qui faltem dele&abilibur privari
gationibus, eas reprobat, quæ Magiftro fpiritali velit. Voluntarias quoque hafce mortificationes
non aperiuntur , aut quæ ad ejus imperium non Iate commendat S. Joannes Chryfoftomus bomil.
omittuntur: L'iſteſſo avviene nelle penitenze indi I 1. in epiſtolam ad Hebraos num. 3. pag. I 15. oper.
ſcrete e ſconcertate, per darci ad intendere, che ſia tom. 12. ubi fic loquitur: Sunt autem aliæ quoque
mo più penitenti, che le altre, e che facciamo qual bo/iie vere holocaufla, nempe fan£iorum Martyrum
che coſa. Se v'andate naſcondendo dal Confeſſore , corpora: illic fanéta , & anima, & corpus. Illa
o dalla Superiora, o ſe, dicendovi, che la laſcia magnum habent odorem fuaveolentiæ , Poter tu quo
te, non lo fate, è chiaramente tentazione . Modo que ß velis , tale offerre facrificium. Quid enim /?
frenum, modo calcaria neceffe eft ut prudens Ma 1gne corpus non combufferis ? Sed potes alio igne ; ut
gifter fpiritalis adhibeat. Adeo fervens fuit S. puta igne paupertatis volumtariae, igne affli&#ionis :
Aloyfii Gonzagæ {piritus, ut in ultimo vitæ ter licere enim delicate, lauteque , & fplendide vitam
mino conftitutus, & vehementi morbo attritus agere : laboriofam autem & acerbam vitam elige
facultatem poftulaverit fe flagellandi , vel faltem ne, & corpus morte afficere , annon eß oblatio bo
ut alius ipfum flagellis percuteret : quod pruden locaufii? Corpus tuum morte affîce, ô crucifige, ò'
ter denegatum eft , uti habetur in relatione Rio. ipfe quoque accipie r coronam hujur martyrii. Na:m
tali ( tit. de felici ejus obitu ): Tota die orationi quod illic operatur en/%y , boc bic faciat promta
& contemplationi vacavit . Tandem , cum litania ; animi alacrita r.
Beatiffimæ Virginis cum Patre Joanne Baptifla Lam 9 Iidemque facrorum rituum Congregationi
bertino fub vefperam recitaffet , a Patre Reétore adfcripti , cum agitur de carnis & corporis mor
petiit , ut ßbi Viaticum daret. Interim dum hæc tificatione Servorum Dei, regulis utique inhæ
agerentur , cum Pater Joannes Baptifla Carminata reant fupra indicatis, fed non ita faciles fint vel
Provuncialis Aloyffum inviferet , rogavit illum præ ad judicium ferendum de exceffu & nimietate ;
clarus Adolefcen* , ut foreas fupra leéîum pofitas vel quatenus aliquis exceffus , aut aliqua nimic
amoveri juberet , veniamque fibi daret , ut poffet fe tas ipfis appareat, non ita faciles fint, ut pu
verberibur afficere, aut faltem ut aliquis fe a ver tent , virtutum fulgorem ab eo exceffu penitus
offufcari. S. Hieronymus in epitaphio Paule oper.
tice ad pede * flagellis cæderet , permitteretque , fe
humi fuo fpiritum reddere Creatori. Quæ omnia tom. I. poftquam cruciatus & afHi&tiones ab ea
blando fermone Provinciali , denegavit . Ad offi fufceptas narravit , dixitque , menfuram prope
cium quoque prudentis Confe(farii animadverte sodum exceflìffe, fubjicit num. 2o. col. 7o8. Haec
re pertinet , an re vera impedimenta fubfiftant, refero, non quod inconßderanter & ultra vire , fum
ne quis hoc, vel alio afperitatis & pœnitentiæ ta onera probem &c. fed quod mentis ejus ardorem
modo uti poffit , ut ne neceffitatis corporeæ obten & deßderium fidelis animæ ex bac quoque probare
tu inferviamus voluptatibus , uti Ioquitur S.Bafi velim perfeverantia , decantantis Sitivit anima miea
lius cap. 4. Conftit. monaff. n. 4. pag.546. t om. 2. in te quam multipliciter tibi caro mea. Diffici
oper. In vita S. Simeonis junioris Stylitae cap. 2. le eft modum , tenere in omnibur. A uguftinus Va
m. 17. depud Bollandianos ad diem 24. Maji ..tom.5. lerius, di&tus Cardinalis Veronæ , in vita S.Ca
pag. 1 13. Joannes Monachus mortificationes cor roli Borromæi, cum quo longam habuerat con
poris voluntarias, quæ ab illo affumebantur , fuetudinem , hæc habet de ejus macerationibus
perfpiciens fic eum allocutus eft: Sufficiat tibi , ad poenitentiam fufceptis: Corpur caftigabat, ver
Pili , quod ab ipfi r incunabulis te Chrifto crucifixe ba illa Sanéii Pauli Apoftoli ponderanr , Ne ,
rir. Quid tibi cum hifce paenitentiæ exercitii r bu cum aliis prædicaverim , ipfe reprobus efficiar.
mana , vire r excedentibus ? Oportet Ö' corpori r cu Quamvis , ß qui r re&e confideret , multi , ratio
ram gerere , eique mediocrem fomnum , alimentum 'nibus , probabilibur illi r quidem , adduci potuif
que indulgere , ut ſufficere laboribus aſceticae vite fet , ut quem focium multorum laborum , &
poffit: neque enim cibus , & potus coinquinant ho Præclariffimarum rerum , quas gerebat, mobiliffi
?22 Ꮗ,
 aos DE SERP, DEI BEATIF. Er BEMT. caNONIZ
nma ejur anima habuerat , * & nunquam, aut per fan&itatis fama deceffit quidam Dei Servus no
raro rebellem expertus fuerat, minus dure tra&aret mine Laurentius, Converfus & Eremita, cujus
AMedicorum etiam monita audiem * , Ö* valetudini mentio habetur apud Gabrielem Bucelinum in
confulen 1. San&a Dei Eccleßa mira varietate vir Menologio Benedi&ino ad diem 18. Decembris .
tutum ernata , boc indulgentiffimo faculo, tali fo Juffu fummi Pontificis Innocentii IV. extru&us
brietatis , & cafligationis corporis exemplo fortaffe fuit au&oritate Apoftolica proceffus fuper ejus
indigebat , hujufmodi fiimulo plerique noflrum, ut vita & miraculis. Infignes corporis affli&tiones
tantae mollitiei, tantarum deliciarum , quibus dif. una cum multis aliis ad rem facientibus in pro
fuimur , & inerter ad rer cælefte , contemplanda ; ceffu continentur. Delituit ufque adhuc in ar
efficimur, indigebamus - Et Jacobus Alvarez de chivo Caftri San&i Angeli autographum, ex quo
Paz de perfe&#a contemplatione tom. 3. fol. 1247. exemplar duci curavimus, in appendices inferen
in fin. cap. 1 1. hæc habet : Aliquor etiam inveniet dum. Et quamvis multa in eo fint quae mira
ad extraordinarium vite modum , 89' ad magnar cula refpiciunt , de quibus hic non agimus, opti
corporis affli&iatione r vocator , qui per gratiam mum tamen exiftimavimus totum proceffum le
nmultum fupra naturam, & fupra communer homi &tori exhibere , ut dignofcatur, defumpto a mi
me * poffunt , quor oportet fufpicere , & reguli r com raculi argumento , quam fuerint Deo acceptæ
munibus non alligare ; fed potius , ut Deum voean. pœnitentiæ ab ejus Servo, dum viveret, per
tem fequantur, illis babenas laxare, Ö* in fua vo a&tae , & ut integrum ejus meritum appareat ,
catione relinquere. - -
cujus nomen hodie fere ab omnibus ignora
1o Anno 1243. ex hac vita non fine magna tll l' , - * .

C AP U T T R I G E S I M U M.
|
De imquifitione fuper ærumnis & tribulationibus Servorum Dei, quorum de
Beatificatione, &* Canonizatione traëiatur.
FUM in fuperioribus age herba, defecit germen , viror omnis interiit .
retur de virtute fortitu Quandoque etiam terrenis facultatibu* fpoliatur, de
dinis, aliqua diéta funt feritur ab amicir, traducitur per ora omnium tam
de tolerantia & patien quam illufur, defpicitur tamquam infanur , vit4
tia Servorum Dei in morefque ejur ubique infamantur, gravibur morbis
ærumnis ferendis. Ali corripitur, a Dæmonibur vexatur, δ', quodcumque
bi quoque a Nobis fuit fe vertit, nibil ei occurrit , niß affliétione r , irri
adnotatum , lib. videlicet /íone r, perfecutioner, ô plurima morti r imago. In
2. cap. 41. © 42. quaº parte vero fuperiori denfiffima caligine men f obfcu.
rendum eſſe in Beatifi ratur, languet volunta , nufquam invenien r confo
cando, an, dum viveret, perfecutiones paffus lationem , nec in Deo, nec in creaturis , omni r æftus
fit , & quomodo eas toleraverit , & hoc argumen amoris refrigefcit ; δ', quod graviffimum eft , tot
tum fuit nonnullis exemplis illuftratum . Alia tentationibus premitur, ut fibi fepius videatur dif
nunc addenda funt: & , ut eo quo decet ordine fidentiæ, blafpbemiir , ac defperationi confenfum prae
• id abfolvatur , primo inquirendum erit, quid fint
aerumnæ & tribulationes , de quibus hic agitur;
buiſſe. -

3 Ad hæc capita fere reduci poffunt ærumnæ

:
º

{ecundo, an Sanéti , dum viverent, fuerint eis omnes, & tribulationes Juftorum : cumque juxta
affeéti; tertio , quomodo eas toleraverint ; & ul expofitum ordinem nunc videndum fit , an San
timo, quid in his animadvertendum fit , quan &ti, dum viverent , fuerint illis affe&i , paucis ex
do A&ta Servorum Dei pro Beatificatione & Ca ponenda eft hiftoria patientifimi Job defumpta
nonizatione examinantur. ex facra Scriptura. Cum ille ab omni non mo
• z Ærumnæ porro & tribulationes, de quibus do operum, fed etiam mentis nequitia longe ab
in præfenti , nonnullæ ad partem fentientem , effet, convenerat enim cum oculis fuis, ne vel
„nonnullæ ad partem rationalem fpe&tant . Ad Virginem intuerentur ; confłituto Satana inter fi
partem fentientem pertinent morbi corporis, ja lios Dei, feu Angelos coram Domino, eodem :
i&ura Bonorum, famæ, amicorum, cognatorum, que Satana interrogato, an Jobi virtutes ani
tentationes carnis, Dæmonum vexationes, per madvertiffet , ipfoque refpondente, Jobum ita id
{ecutiones hominum malorum , & aliquando et circo fe gerere, quia Dominus in eum maxima
iam bonorum , ut infra explicabitur ; ad partem Bona contulerat, fed a juftitia receffurum, fi
rationalem ſpectant privatio illuminationum, & quid calamitatis paſſus eſſet ; permiſſum Satanac
Divinarum infpirationum , & confuetæ devotio fuit a Deo, ut de optimo viro experimentum 鬣
nis, tentationes contra Fidem , tentationes re fumeret, dummodo tamen ejus incolumitati non
probationis & defperationis, timor Divinæ dere officeret. Poft hæc Sabæi agros Jobi ingreffi ,
li&ionis, animæ ariditas , & ingens fcrupulorum agricolis cæfis , boves diripuere ; ignis e nubibus
multitudo: quemadmodum docet Cardinalis Bo demiffus eft , qui oves confumpfit ; tres Chaldaeo
na in traH. de diferetione [pirituum cap. 13. n. 7. rum turmæ camelos afportarunt ; & ejus filios
ubi hæc habet : Perficitur baec purgatio miris & & filias primogeniti fratris convivio accumben
acerb ffimis modis . Nam in parte inferiori priva tes domus vento concuffa oppreffit. Cumque Job
tur bomo omni ſenſibili dulcedine, lacrymae devotio fe nudum ab utero matris egreffum , nudum il
mir arefcunt , fontes gratiarum exficcantur , verti luc reverfurum ingemuiffet, & Deo benedixiffet,
tur æfłar in biemem , & qui pot abatur fonte volu qui omnia fibi tradiderat, & omnia etiam ab
ptatis , repletur in amaritudine dicens cum Tobia: ftulerat ; conftituto iterum Satana coram Domi
Quale gaudium mihi erit, qui in tenebris fedeo, no , & interrogato, an Jobi patientiam tot tan
& lumen cali non video? Et cum Iſaia: Aruit tifque calamitatibus confe&ti admiratus effet, ipfo
գսc
 L I B. III. C J4 P. X X X. 209
que refpondente, hominem omnia ultro dimit tat Olympiodor. ad cap. 1. Job , ubi : Valeant igi
tere, modo valetudinem ſervet, indicando, ſi tur, qui Scripturam banc tamquam confi&#am, at
Job ea deſtitueretur, a Domino eſſe defecturum, que ab bumana cogitatione profeâam , nec infpira
Deus indulfit, ut eum hoc quoque modo affli tam divinitur , criminantur.
geret, dummodo vitae parceret. Poft hæc itaque 4 Hiftoriæ Jobi ex veteri Teftamento defum
ulceribus affe&us eft , & tali morbo laboravit , ptæ fuccedit hiftoria Lazari ex novo Teftamen
ut eum Pineda ex duobus vel tribus fupra tri to defumpta. Ulceribus plenus, quæ canes lin
ginta morbis coaluiffe dixerit, & Bartholinus de gebant, ad januam Divitis jacebat : ejus autem
amorbis Biblicis duodecim morborum fpecies enu anima poft obitum ab Angelis delata eft in fi
meraverit. Additæ fuerunt uxoris increpationes, num Abrahæ , & Dives in Inferno fepultus ,
amicorum adminitiones, qui eum nequitiæ infi cum flammis cruciaretur , oculos elevans vidit
mulabant , fuadebantque, ut poenitentia ad Deum longe Abraham, & Lazarum in finu ejus roga
reverfus Divinam juftitiam humilis agnofceret . vitgue , ut fui mifereretur, & Lazarum mitte
Poft quae tandem cohibito Daemone , ne ei am ret , qui intingeret extremum digiti in aquam ,
plius officeret , ingeminatis facultatibus, & plu ut linguam fuam refrigeraret. Scimus interpre
rima prole adau&tum, & feliciſſimo obitu e vi tes in varias fententias ire , cum nonnulli exi
vis demigrantem Deus excepit. Ita , quidquid ftiment, eam narrationem effe parabolam , alii
Judæi, & Sećtarii impie aſſerere auſi ſint autu autem velint effe hiftoriam; quæ {ententia pro
mantes, narrationem geftorum Beati Job para babilior effe videtur, tum quia in parabolis per
bolicam effe atque confi&am ; inconcuffa nihilo fonarum nomina exprimi non folent , & Laza
minus ejus veritas fatis oftenditur ex verbis Eze rus proprio nomine defignatur; tum quia Chri
chielis , & epiftola S. Jacobi ; uti invi&te demon ftus nullam fumpfit parabolam ex rebus , quæ
ſtrat D. Thomas in prolog. comment, ſuper lib. in altera vita fiunt, fed ex rebus, quæ fenfibus
Job ( tom. 13. oper. ) : Videtur prædiéfa opinio funt obviæ; tandem quia in honorem hujus La
au&oritati facræ Scripturae obviare. Dicitur enim zari, quaſi Sanºti, S leproſorum patroni, plu
Ezechiel. 14. ex perfona Domini: Si fuerint tres ra variis in locis vetufta extant templa: abfque
viri in medio ejus, Noe, Daniel , & Job, ipfi eo quod validum adverfus hæc defumi poffit ar
jußitia fua liberabunt animas fuas . Manifeftum gumentum ex eo , quod Chriftus nomen Divi
ef? autem, Noe, ô Daniel bominer in rerum ma tis non expreſſit; cum id Divino conſilio fece
tura fuiffe; unde nec de tertio ejus connumerato , rit, ne illi videlicet infamiam , & fibi invidiam
fcilicet de Job, in dubium dehet venire. Dicitur et conflaret. Tum Jobi , tum Lazari ærumnas &
iam Jacob 5. Ecce beatificamur eor , qui fuftinue tribulationes perpendit S. Joannes Chryfoftomus:
runt. Sufferentiam Job Öc. Quo argumento pari Homilia quippe 1. in 2. ad Corinth. num. 5. (t.
ter utitur Titelman. ( in folut, dub. ante elucida 1o. oper. pag. 424 ) Job comparat Martyribus ,
tion. paraphraſtic. in lib. Job pag. 3. in principio): fcribens : Ecquem igitur Martyrem hic non æquet ?
Apud Ezecbielem quoque Dominus ait : Si fuerint immo vero fexcentor ? Nam per omnia rerum ge
in medio ejus tres viri , Noe, Daniel, & Job , ner4 tum luéìabatur , tum palmam obtinebat , mi.
ipfi liberabunt animas fuas. Manifefium efl , Job mirum per opes , per liberor , per corpus, per wxo
connumerari ipßs Noe , atque Daniel: de quibus cum rem , per amicos , per hoßer , per fervos ; nam bi
nullum ßt dubium , quin in rerum matura fuerint, quoque in or ejus infpuebant , per famem , per fom
d* quæ de eis narrantur , vere gefta fuerint , neque mia , per dolorer , per factorem ; ob eamque caufam
de Job dubitari merito potefi. Que enim effet illa dixi, eum non uni, aut duobur, aut tribus fed fexcen
non enti r cum emtibus connumeratio? Beatur infu tis Martyribur æquandum effe. Homilia autem I,
per Jacobus Apoftolus ipfum Job tamquam reale de Lazaro ( tom. 1. oper, pag. 720. ) atroces ejus
exemplum proponit dicenr : Ecce beatificamus eor , cruciatus & affli&iones enumerans , primam ait
qui fuftinuerunt. Sufferentiam Job audiffis , ò' finem fuiffe extremam ejus paupertatem , ut ne micas
Domini vidißir , quoniam mifericors eft Dominus quidem Divitis obtinere poffet ; fecundam, quod
& miferator. Pariter Eftius in comment. in cap. effet totus ulcerofus & tabidus ; tertiam, quod
5. epift. B. Jacobi verf. 1 1. ex eadem facræ Scri ab omnibus effer defertus ; quartam quod jace
pturæ au&oritate contra eofdem Se&arios infur ret ante fores Divitis quotidie fplendide epulan
git his verbis: Hinc duo difcimus adverfus Se&ta tis; quintam , quod Dives abundans rerum co
vio* quofdam motanda. Primum, ea, quæ de San pia eum nec afpe&u , nec colloquio dignaretur;
&fo Job fcribuntur, hiftoriam effe rei geftae, non ar fextam, quod nullum haberet ærumnae focium;
gumentum confiétum exhortationis , aut do&rine feptimam, quod illo ævo obfcura effet fides , &
caufa , veluti fit in comoediir ac tragædiit , ut Ana fpes refurre&ionis, quæ jam poft Chriftum cla
baptifiae volunt, ô veteres quidam Hebræi. Nam ra mire Fideles in doloribus fuftentat & robo
fiéfa exempla ferio non monent , nec , ß fiéfa nar rat; o&avam , quod hæc non femel , nec uno
ratio effet , conjungeret hunc virum Dominus Eze die, fed per plures dies eofque, continuos paffus
cbiel. 14. cum aliis duobu r , quorum jußitiam fibi fit ; nonam, quod ja&uram famæ tolerarit, cum
vehementer acceptam fuiffe declarat bis verbis : Si multi cenferent , illum tanta pati ob ingentia
fuerint trer viri ißi in medio ejus , Noe, Daniel, fcelera fua : quæ omnia, velut alter Job , for
čy Job , ipf juftitia fua liberabunt anima r fua r. ti & invi&to animo quafi adamas fuftinebat.
Idemque argumentum inter cetera addu&a pro 5 Tum Jobi, tum Lazari facra hiftoria fatis
confirmanda veritate hiftoriæ tanquam potiffi eſſe poſſet, ut tribulationum & aerumnarum ,
mum conſiderat Gravina de Catholic. preſcript. quibus aliquando Jufti affliguntur , & patientiæ
lib. 4. controv. 3. de verb. Dei fcript. ar. 5. ubi la ac tolerantiæ in eis perferendis cognitio haberi
tiffime affumptum comprobat, prout etiam plu poffit. Addi etiam poffet , Abrahamo Dei ami.
ribus aliis rationibus addu&is facit Titelman. lac. co bis ereptam fuifse uxorem , a Pharaone vi
cit. & quamplurimis relatis Jodoc. Cocc. in the delicet, & Abimelech; Ifaac Deo carum caeci
faur. Catholic. lib. 6. de facr. Script. Eccleßaß. ar.6. tate percufsum per multos annos fic vixiffe , &
Inter quos contrarium fentientes mirifice confu fic interiiffe , Jacob orbatum filio Jofeph per vi
Lib. III, D d ginti
 2 ΙΟ DE SERV. DEI BEATIF, EI BEAI CANONIZ.
ginti tres annos eum fleviffe. At, ut nonnulla fimum , & plane Apoftolicum, & Molanus in
etiam ex A&tis San&torum habeantur exempla , addit. ad Ufuardum ad d. 25. Jan. eximiæ fan&fi
ad alia tranfitum faciemus , fervata methodo in tatt r , & Bzovius in annalibus Eccleßaßicis ad an.
fuperioribus expofita . I 365. n. 14. Beatum appellat , & cujus vitam ,
6 Morbi corporis aliquando ex naturalibus cau etiamfi re vera Beatificationis honorem a Sede
fis proveniunt ; aliquando Deus eos immittit , Apoftolica adhuc confecutus non fit, a Lauren
ut homo mutet mores , & peccatum deferat, & tio Surio poft ejufdem opera editam , Bollan
ad fuum Creatorem convertatur , juxta iilud dus retulit in Actis Sanctorum tom. 2. Januarii
Pſalmi 15. verſ. 4. Multiplicatie ſunt infirmitates ad diem 25. cap. 37. narrat , fe ad Deum preces
eorum, poftea acceleraverunt ; & aliud Pfalmi 77. fudiffe , ut Elifabeth Staglin Religiofa Ordinis
verf. 34. Cum occideret eos, quaerebant eum , & re San&i Dominici , quam' tanquam Filiam {pi
vertebahtur, & diluculo veniebant ad eum , ô re ritalem ' colebat , morbo , quo opprimebatur ,
memorati funt , quia Deus adjutor eft eorum , Ö* levaretur ; fibique fuiffe a Deo per Ange
Deus excelfur redemptor eorum eß ; vel ut Jufti lum refponfum , fe illi morbum immififfe pro
in eis perferendis mereantur. Quinque enim modis fumma ejus utilitate, ut videlicet in præfenti vita
(inquit San&. Auguftinus apud Magiftrum fen maximam gratiam, & in futura multiplex præmium
tentiarum lib. 4. diftin&#. 15. ar. I. ) flagella con fibi compararet. Beatam Juftinam phthifi per an
tangunt , vel ut Jufti* per patientiam merita au nos triginta eadem ex caufa vexatam narrat Theo
geantur , ut Job ; vel ad cußodiam virtutum, ne philus Raynaudus in traċi. de Martyrio per pe
fuperbia tententur , ut Paulo ; vel ad corrigenda pec
ftem part. 1. cap. 2. num. 6. in fine ; ceterifque
cata , ut Mariæ lepra; vel ad gloriam Dei , ut de prætermiffis, in bulla Canonizationis S. Ludo
Cæco nato; vel ad judicium pœnæ, ut Herodi. Ali vici Bertrandi narratur, eum horribili ulcere
quando etiam ipfi Jufti fupplices Deo preces exhi in crure per multos annos , & vertigine capitis,
bent , ut morbis corporis vexentur , & aliquando & vifcerum pravis affe&ionibus, & aliis occul
etiam Deus permittit , ut a Dæmone inferantur. tis infirmitatibus , maxime per biennium ante
Nec enim Dæmon detrimentum aliquod noftris obitum, velut aurum in fornace, a Domino
corporibus afferre poteft , nifi Deo permittente. probatum ; & ut in bulla Canonizationis S.Ro
Quocirca S. Joannes Chryfoftomus homil. 28. al. fæ Limanæ refertur, eam faepe acutiffima angi
29. in Matthaeum num. 3. oper. pag. 337. animad na, afthma , permolefta ifchias , pleuritis, fto
vertens id quod legitur in Euangelio Matthæi c.8. machi, pericardii, inteſtinorum dolores, innu
v. 3o. &c. Dæmones videlicet fuiffe a Chrifto im. meræ convulſiones, & chiragræ, podagræ, &
mitfos in porcos ( Erat autem non longe ab illir arthritidis morbi frequenter occuparunt. Succe
grex multorum porcorum pafcenr. Dæmones autem dunt morbi , quibus Dei Servi ut afficerentur ,
rogabant eum dicentes : Si ejicir nor binc , mitte nos Deum exorarunt. Liduviges, five Liduina , quam
hinc , mitte nos in gregem porcorum ; δ' ait illis : nonnulli Beatam appellant, Virgo Schidami in
1te. At illi exeunte , abierunt in porcor ; & ecce Hollandia mortua eft anno 1433. Duodennis a
impetu abiit totur grex per præceps in mare , & mor plerifque ad nuptias expetita, fed fervandæ vir
tui funt in aqui r) hæc habet : Si quis vero dixe ginitatis cupida Deum ardenter exoravit, ut , fi
*it : Cur id quod petebant Dæmone * Cbriftur fecit , alia via avertendi conjugii non fuppeteret , to
cum in porcorum gregem ipfos intrare permißt ? tum fuum corpus morbis afficeretur. Magnus
Aefponderim ego, ipfum non id feciffe in gratiam autem morborum exercitus corpus ejus invafit ,
illorum; fed ut multa fic difpenfaret ; primo ut do & eo vexata fuit , fpatio triginta & o&to an
ceret eos qui a malignis hujufmodi tyrannis li norum. Apud Surium, & Bollandianos tom. z.
berati effent , quantam permiciem aferrent infi Aprili r cun&ta exa&e defcribuntur, ita ut admi
diatore1 hujufmodi ; fecundo ut difcerent omnes , ratione re vera dignum fit , quomodo , cum om
dæmonar ne quidem porcor invadere poffe , miß ipfe nia ejus membra inauditis doloribus effent ob
permiferit ; tertio, ipfo r graviora in bomines quam noxia, invi&tæ patientiæ figna prætulerit. Hu
án porcos perpetraturor fuiffe , niß in calamitate jus inclitæ Virginis meminerunt etiam Theophi
per magnam illam Dei providentiam fervati fuif lus Raynaudus loco citato num. 6. & Cornelius
fent . Qjiam ad rem profequitur S. Petrus Chry a Lapide in cap. 16. verf. 2 1. in Lucam , ubi
fologus fermon. 17. Quid poffunt præfumere Dæmo hæc habet : Lazaro ßmilis in doloribus & ulce
nes , qui ne porcor quidem contingere prævalent , ribus æque, ac in patientia fuit San&a Lyduvina
miß ei potefìa , Divina permiferit ? Cumque obvia Scheidamenfi, in Hollandia, quæ anno ætatis deci
fint eorum exempla, qui, contra&to ex naturali mo quarto in glaciem lapfa cofiam fregit , indeque
bus caufis morbo, a peccato refipuerunt , & ad ægra triginta & amplius annos decubuit, variis &
Deum converfi funt: Plerumque enim ( ait Gre continuis doloribus a Deo immiffis affli&ia ufque ad
gorius Magnus part. 3. Regul. Paſtoral. cap. 12. mortem , ut ei integram patientiæ coronam perte
tom. 2. oper. col. 5o. accepta falus carnis , per xeret . Lege vitam ejus apud Surium . Nimirum vo
vitia expenditur ; fed, cum repente fubtrabitur , luit Deus Lazarum, Job, Tobiam , Lyduvinam om
cum moleßiis caro atteritur, cum jam egredi ani nibus faeculis ßatuere «grotur & affliétis in fpecu
ma wrgetur, diu male babita quaß ad bene viven lum & exemplar patientiæ. Apud eofdem Bol
dum falur amiffa requiritur : aliorum exempla landianos tom. 4. Maji add. 19. proſtat vita Bea
afferemus, quos Deus morbis afflixit, ut patien tæ Humilianæ de Cerchiis , & in ejus cap. 5. le
ter ferendo non exiguam meriti me{{em collige gitur, ipfam a Deo impetraffe, ut morbus , quo
rent ; tum illorum , qui Deo preces exhibue juvenis impatiens opprimebatur , in fuum cor
runt, ut morbis afHigerentur ; deinde reliquo pus transferretur. In bulla Canonizationis S. Ro
rum, quos Deus permifit, ut a Dæmone mor fae Limana cod. Canoniz.. pag. 414. ha..c legum
bis cruciarentur. -

tur : Eodem zelo precibus tranftulis in fe Confef

7 Henricus Sufo Ordinis Prædicatorum , qui farii fui febrim , ut Concionatori r officio im perce
mortuus eft an. 1365. quem 'Surius in epiftola lebri folemnitate fungeretur ; quo convalefcente, tor
dedieatoria ejus operum ad Blofi*m virum fan&tif quebat Rofam , febris non fua. Item in relatione
Ca Ա
 L I B. III. C. A P. XXX. 2I I
caufae S. Catharinæ de Ricciis tit. de fortitudine, apud Joannem Tanner in vindiciis Patrir Ludo
haec habentur ; Hanc oßendit Catharina in admi vici a Ponte, qui examinavit & approbavit reve
rabili quadam patientia , quæ maxima eß fortitu lationes Ven. Virginis Marinae de Ecobar: tracf.
dinis lau* , cum per eam præfantior quis evadat, enim 3. part. de vita & fanéíitate praediéfae Virgi
quam expugnator urbium, ut babetur in Proverbiis mir num. 9. & feqq. omnia fufe exponuntur : &
cap. 16. & ait Divus Gregorius homil. 35. & qua Francifcus Valefius de facra Pbtlofopbia cap. 28.
acutiffimos morbor , & ignotam etiam ipßr Medi & Martinus del Rio difquifit. magic. lib. 3. part.
cir eorum vim, ac dolorum acrimoniam adeo tole 1. queft. 4. feét. 5. fufe explicant, quomodo Dæ
vavit , ut ne quidem conquefa umquam fuerit , mon , Deo permittente, fit caufa externa mor
fed læta fronte fufcipien r gratia r potius Deo redde borum.
ret , quaß ea ipfa pro donis ac beneficiis impetraf 9 Si ja&uræ Bonorum, famæ, amicorum , &c
fet inter anguftias é) prefJuras fuas , benedictionem cognatorum , nec non ludibriorum mentio ha
Dei viciriee patientia predicando, ad inſtar ſan benda effet , huic capiti finis vix imponi poffet :
&iffimi Job fortiffimi Atblete, ut per Divum Cy. fatis ergo erit hic retuliffe, quod in fecunda re
prianum de patientia ferm. 3. Divum Augu/łinum latione Rota. Auditorum de virtutibus S. Tere
de tempore ferm. zzz. Et de hac patientia deponunt fiae cap. 18. legitur, eam aliquando ita ab omni
tefter remifforiales decimus , undecimur, decimus ter bus dereli&am fuiffe, ut nemo ejus Confeffiones
' tius fuper zo. ό trigefimus fuper 15. Ferebatur enim, audire vellet ; in relatione caufae S. Joannis de
quamdam praecipue crurum incenßonem cum veficis non Deo tit. de quatuor virtutibus Cardinalibur , eum
fuiffe naturalem, fed voluntariam, & a Deo conceffam initio fuæ converfionis , cum fe mortificationis
pro fublevatione paenarum , quar in Purgatorio alique gratia in coeno volutaffet, apud plerofque demen
animæ patiebantur, donec luftrarentur: ideoque Me tem habitum, pueris præfertim luto , faxis , ac
dici profeffi funt , ultra naturae poteßatem videri omni injuriarum genere inſectantibus, ſummas
/íbi , & prædiéfae contefter Moniales affirmant, per. paffum fuiffe anguftias; in relatione caufa Bea
fenßJe fe flammar, atque ardorem quemdam prope ti Hieronymi AEmiiiani tit. de fortitudine , eum ,
ipfam , & in ejus cubiculo afluantem. Nempe Deus licet nobili genere natus effet , & pro patria pu
amrum patientiæ in Catharina igne probare ©* exa gnans fibi gloriam comparaffet , cum ad melio
minare voluit, ut fcriptum eft in Ecclefiaff. cap.2. rem frugem converfus ad colligendam ftipem pro
δ' per eam omne r alia r virtute r cuftodire , & ß orphanis craſſa tunica testus prodiret ſqualore &
gnare opera bona, prout hoc ßgnaculo patientiæ vi macie deformis, ludibriis , probris , fibilis, &
tæ fuæ a&fione r omner munivit Cbrißu r , ut lucu conviciis exceptum fuiffe, infequente a tergo ve
lenter docet Divur Cyprianur in ferm. 3. de bono lut amentem lafciviente puerorum turba ; deni
patientiae. Nec novum eft, aut inauditum, pro alie que in vita S. Ludovici Francorum Regis apud
•mi criminis expiatione fubire quempiam adhuc vi Surium ad diem 25. Aug. num. zo. Nuntium Co
wentem infernarum fupplicia paenarum ; cum eadem mitis Gheltriæ ad Ludovicum pro negotio expe
paffum fexaginta borarum fpatio Beatum Petrum Pe diendo miſſum, cum reverſus eſſet , & interro
pronum Senenfem Carthufiani ©rdinis referant pii at gatus, an Regem vidiffet , fubfannando refpor:
que fideles tefter Beatus Joannes Columbinus Jefua diffe : Vidi illum miferum Papilardum Regem gri
torum Inftitutor, & Beatus Nicolaur Albergatus Bo fea vefte indutum ad fcapulas capucium gejiantem .
nonienfis Carthufianus , & poßea fanétæ Romane Ec Sed jam ad carnis tentationes , & Dæmonum
clefie Cardinalir, ô major Paenitentiarius , quod ba perfecutiones fermone converfo , & deinde ad
bemur in vita Beati Petri prædi&?i auéfore Bartbo perfecutiones hominum malorum , & aliquando
lomæo Senenß Carthufiae Florentinæ Monacbo, typis etiam bonorum , cap. 14. prati fpiritualis refer
edita anno 1619. Nec abfimile votum fortaffe , at tur, quemdam Monachum a fpiritu fornicatio
que ftudium erat Divi Pauli, quando cupiebat, ana nis tentatum e Monafterio egreffum, ut fuæ li
thema effe pro fratribus fui * ; & imitatur cbarita bidini ſatisfaceret, meretricis cellam ingreſſum le
tem Chrifti primur poft Cbrißum , impiorum caufa, profum fa&um effe , qui videns lepram , conti
etiam tamquam impiur , aliquid perpeti optabat , nuo ad monafterium rediit, Deo gratias referens,
dummodo ipß falutem confequerentur, ut inquit Di & dicens: Idcirco Deur bac me caßigatione percuf
vur Gregorius Nazianzenur in apologetico orat. I. fit , ut anima mea falva ßt . Item cap. 19. ejuf
ô facit etiam diéfum illud Moyfir , cum Deo pro dem prati /piritualis Abbas Elias tetatur, Íe Dia
poneret : Aut dele me de libro vitae, aut parce po boli tentatione fuperatum e fuo, in quo habita
pulo buic . bat, loco difceffiffe, ut turpem concupifcentiam
8 De corporis denique cruciatibus a Demone, cum femina, quæ ab ipfo aquam petierat, exple
I)eo permittente, immi(fis celebre extat teftimo rer; ſed, urente graviter æftu libidinis , ecſtati
nium in vita B. Angelæ de Fulginio cap. 19. ubi cum fa&tum terram vidiffe apertam, & fe hiatu
eos fic ipfa defcribit : Corporis funt tormenta in terræ abforptum confpexiffe cadavera putrida ja
numera a multis Dæmonibus multipliciter excitata. centia & refoluta , adeoque foetida , ut præ ni
Vix enim credo, quod fcribi poffent infirmitate r δ' mio foetore in terram corruens, & gratias Deo
paffiones mei corpori r ; nam non remanet in me aJi agens ad locum fuum redierit . San&tus quoque
quod membrum, quod non borribiliter patiatur. Num Gregorius M. in vita S. Benedi&i cap. 1. num. 2.
quam enim fum ßne dolore, fine languore continuo, apud Bollandiamo* tom. 3. Martii pag. 278. teßa
fum debilis & fragilir , plena dolore , ita quod opor tur , eum graviter fuiffe tentatum carnis ftimu
teat , me continuo jacere. Non eft in me membrum, lo : cum enim feminam aliquando vidiffet , & ma
quod non ßt percuffum, tortum , Ö poenatum a Dae lignus fpiritus eam ante ipfius oculos reduxiffet,
monibus, Ö femper fum infirma, 9 femper tume tam urenti libidinis igne accenfus eft , ut volu
faéfa , ©* plena doloribur in omnibur membri r mei r, ptate vi&us fere deliberarit eremum deferere ;
ita quod cum magna poena poffum me movere , Ö* at fuperna Gratia adjutum , indumento repente
fum fatigata jacere , nec etiam ad fufficientiam pof abjećto, nudum fe inter aculeos fpinarum & ur
fum comedere . De confimili morbo , Deo per ticarum injeciffe , ibique tamdiu volutatum , do
mittente , a Dæmone immiffo mentio habetur nec per cutis vulnera vulnus mentis fanaret, vo
JLib. III. D d 2 lu
 2 I 2 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
1uptatemque traheret in dolorem. De eadem fe que farcini * , tunc demum omnes experiuntur arter;
mina S. Vincentius Ferrerius in fermone de S. ita fceleratus ille Dæmon , fimul atque videt, ali
Benedi&io ait , fuiffe gibbofam : Cœpit cogitare de quor multa collegiffe , videlicet jejunia, preces , elee
quadam muliere gibbofa, quam viderat in civitate ; moffnam , caßitatem , reliquafque virtutes omne, 3.

& in tantum tentatio augmentabatur, quod volebat ubi videt navigium noßrum plenum pretioß, pieta
dimittere eremum , & redire ad mundum ad inqui tis lapidibus, tunc irrumpit, undique thefaurum per
rendam diéfamgibbofam . Quid feciffet , ß fuiffet pul
fodiens , ut in ipßs portus oftiir fcapbam demergat,
cra ? Unde autem Ferrerius id hauferit, incom jamque nudos mor ad eum portum ejiciat. Et S.
pertum eft: quare plerique accipiunt narrationem Gregorius moral. 19. cap. 6. (tom. 1. oper. col. 6og.)
tanquam lepide a fan&to viro excogitatam. fuper verbis Job , Aqua* appendit menfura, pón
Io Tentationibus itaque carnis Dei Servi ur derans exemplum S. Pauli egregie docet, cur
gentur , & quidem five fint incipientes , five Deus tentati9nibus , carnis permittat aliquando
proficientes, ſive perfeóti, veluti late oſtendunt agitari viros fan&titate confpicuos: Hinc efi enim,
Cardinalis de Lauræa de oratione opufc. 6. cap. 8. quod ad confolationem noßram idem Prædicator egre
& Roſignolius in traſf. de diſciplina Chriſtian e per giu* de fe quaedam talia prodere dignatur dicen , ,
feéfioni , lib. 5. cap. 27. De hac eadem re tra&ta Video aliam legem in membris meis repugnan
tum eft etiam in capite de carnis & corporis mor tem legi mentis meæ, & captivum me diicentem
tificatione . Interea autem adnotare fas fit , S. in lege peccati , quæ eft in membris meis. Ad
Paulum Apoftolum non modo I. ad Corinth. cap. ima quippe pertrabit caro , me extollat fpiritur ;
9. v. 27. dixiffe , Caffigo corpu r meum , Ö* fervi ad fumma trabit fpiritur , ne proflernat caro .
tutem redigo ; ſed & ad Roman, cap. 6. v. 23. ſub Spiritur levat , ne jaceamur in infimis ; caro aggra
jeciffe : Video aliam legem in membris mei, repu vat , ne extollamur ex fummi r. Si , non fublevam
gnantem legi mentis meæ ; ô° in 2. ad Corintb. cap. te fpiritu , nos caro tentaret , perfeéfione procul
12. v. 7. Et, ne magnitudo revelationum extollat dubio tentationis fuæ in ima dejiceret . Rurfum
»me, data , efi mibi fimulus carnis meæ Angelus Sa vero, ſi non tentante carne , ad ſumma nos ſpiri
tanæ , qui me colaphizet ; propter quod ter Domi tus Jublevaret, in fuperbie cafu ipfa nos pejus fub
num rogavi , ut difcederet a me , ò' dixit mihi : levatione proſterneret . Sed fit certo moderamine,
Sufficit tibi gratia mea ; mam virtur in infirmitate at , dum unufquifque Sanétorum jam quidem inte
perficitur. De hoc Angelo Satanæ quæftio eft in rius ad fumma rapitur , fed adbuc tentatur exte
ter Interpretes, quis fuerit. Nonnulli putarunt, rius , nec defperationis lapfum , nec elationis incur
D. Paulum voluiffe indicare gravem capitis do rat; quoniam nec tentatio exterior culpam perficit ,
lorem , quo torquebatur: fed hæc opinio commu quia interior intentio furfum trabit , nec rurfum
niter rejicitur. Nonnulli id explicârunt de Ad intentio interior in fuperbiam elevat , quia tentatio
verfariis Apoftoli a Satana concitatis , ut ejus exterior humiliat , dum gravat . Sicque magno or
prædicationi , & piis conatibus obfifterent : at dine cognofcimus in interiori profeéfu , quid accipi.
hæc opinio uti minus probabilis habetur . Quo. mur , in exteriori defeéfu , quid fumut : ό miro
circa verior eft fententia , quæ id refert ad ve modo agitur, ut nec virtute quifquam extolli debeat ,
neris incitamenta , quibus urgebatur. Ita docue nec de tentatione defperare ; quia, dum fpiritur tra
runt Theophylaétus, D. Thomas, Lyranus: &, bit, 9 caro retrabit, ſubtiliſſimo judicii interni mode
quamvis gam rejiciant Faber,. & Erafmus tan ramine infra fumma , & fupra infima in quodam medio
quam indignam Paulo jam fene , fundatiffimus anima libratur. Bene ergo dicitur: Et aqua , appendit
nihilominus Do&or Eftius in comment. ad cap. menfura. Memoratu dignum eft colloquium habi
12. epift. 2. v. 7. ad Corinth. ita eofdem redar tum inter Palladium, & Abbatem Pachonem, cujus
guit: Rejiciunt quidem longiffime memoratam expo vitam prgdi&tus Palladius fcripfit in hiftoria Laufiaca,
ßtionem fimuli carnis Faber , & Erafmut , tam quam ex Græco in Latinum fermonem conver
quam indigna fit Paulo tali viro, eoque jam fene : tit Gentianus Hervetus Aurelius, ediditque Pa
fed qui miratur in Paulo fene carni ; incentivum , rifiis an. m 555. & habetur in vitis PP. ex recenfio
miratur & in Gregorio Nazianzeno, qui jam ſenex ne Rofvveidi lib. 8. Palladius ergo dicit , fe fuif.
de eo carnis fuae malo fæpe graviterque in fcriptis fe vexatum ab affe&ione cupiditatis erga foemi
fui, conqueritur . Loca funt in carmine adverfus car nas, & cogitationibus, & vifis no&turnis; parum
nem , & altero de calamitate naturæ fuæ, ©' tertio que abfuifle , quin propter tentationem e folitu
de rebus fuis , & in epifi. 96. Vide & Beatum Auguß. dine dem igraret : fed tandem latenter veniffe in
fer. 43. de verbi r Domini c. 9. Quamquam Paulus , folitudinem , & in ea quindecim diebus verfatum
quando hanc epiftolam fcripfit , annos habebat dunta fuiffe cum Pat ribus, & inter eos incidiße in fan.
xat quinquaginta feptem , ut Baroniur declarat t. 1. &um Virum Pachonem , cui ftatum fuum aperuit.
docen r eum interfeéfum, cum annor haberet fexagin. En verba interrogationis , en verba refpófionis
ta oéfo , epiftolam autem banc fcriptam undecim an cap. 29. Cum ergo inveniffem eum finceriorem, &
no* antea . S. Auguftinus lib. 6. contra Julianum magis verfatum in exercitatione , aufus fum ei
cap. 23. n. 7o. ( tom. io. oper col. 7o2.) narrat meum animum aperire. Dixit autem mihi ille San
olim fe arbitratum fuiffe , fummae dementiæ effe, &fui : Ne tibi videatur re r aliena . Hoc enim non
credere Apoftolum ftimulis carnis , & pravis con tibi accidit ob delicia r, otiumque , & negligentiam.
cup fcentiæ motibus fuiffe obnoxium, fed poftea Mam ô mores tibi ferunt teßimonium, & penuria
veritati fe ceffi(fe . eorum quæ funt neceffaria , & quod nulla fit bic
I 1 S Joannes Chryfoftomus homil. 3. in illud tibi confuetudo cum femini r. Sed potiur boc tibi ac
Vidi Dominum , tom 6. oper. pag. I 14. egregie ex cudit ab Adverfario ob ftudium virtuti r . Ef? enim
plicat , cur Dæmon fuis tentationibus vehemen triplex boftis qui impellit ad fornicationem. Ali
tius angat viros perfe&tos : Quemadmodum ( inquit ) quando enim nos caro invadit luxurians , b que
piratæ, qui mare navigtir infeflant, non tunc, ubi nimis laute & delicate eft curata . Aliquando autem
confpexerint navem de portu exeuntem , invadunt in mor infurgunt motus animi propter cogitatione r.
(quid enim hinc fruétur caperent , /% fcapbam ina Aliquando autem ipfe quoque Dæmom in mo , exercet ty.
nem demergerent ? ) /ed ubi redierit onu/ta , plena rannidem propter invidiam. Nam ego quoque mul
f4
 | L I B. III., C.A P. XXX.' 2I3
ta obfervant, boe inveni. Ecce me, ut vider, bo cap. 19. пит. I. ( toт. I. oper, col. 29. ) : Рer
minem fenem. Cum jam quadragefimum annum de idem tempus de fermone Domini in monte fecun
gam in bac cella, curam gerens meae falutis , & ad dum Mattbaeum duo volumina fcripß. In quorum
hanc ætatem pervenerim, tentor ufque in bodier primo propter id, quod fcriptum efl , Beati paci
num diem. Et juravit dicen ■ : Jam duodecim annir fici, quoniam ipfi filii Dei vocabuntur, Sapien
poftquam tranfegi annum quinquageßmum, nullam tia ( inquam ) congruit pacificis , in quibus jam
diem, nec noctem intermiſit, qua me non invafe ordinata funt omnia , nullufque motur adverfus ra
rit. Cum itaque fufpicatus effem , Deum a me re. tionem rebeJlir eft , fed cun£fa obtemperant fpiritui
ceffiffe , quandoquidem tanta in me Dæmom uteretur Bominis , cum & ipfe obtemperet Deo. Quod meri
poteftate, potius delegi mori abfque ratione, quam to movet, quomodo dixerim . Non enim cuiquam
vitio affe&ioneque corporis me turpitergerere. Egref provenire in hac vita potef?, ut lex repugnam r le
fufque a cella mea , Ö* obien f folitudinem, inveni gi mentir omnino non ßt in membri * : quandoqui
fpeluncam lænæ . In quam fpeluncam me nudum dem , etiamß ei ßc refifìeret fpiritur bominis , ut
immiß toto die, ut feræ egreffe me devorarent . in nullum ejur laberetur affenfum, non ideo tamen
Poßquam autem fuit vefpera , prout fcriptum eft , illa non repugnaret. Hoc ergo, quod diétum efi nul
Sol cognovit occafum fuum ; pofuifti tenebras , lum effe motum adverfur rationem rebellem, reéîe
& fa&a eft nox; in ipfa tranfibunt omnes be accipi poteft , id nunc agentibus pacificir, domando
ftiæ filvæ: catuli leonum rugientes, ut rapiant , concupifcentia * carnis , ut ad iftam pacem pleniffi
& quærant a Deo efcam fibi : egreffe ergo fere mam quandoque veniatur. Proinde, quod alio loco ,
in illa hora , & mafculur δ' femina me a pedibus cum eamdem fententiam Euangelicam repetens di
ad caput ufque odoratæ funt circumlingente r . Cum ×iffem , Beati pacifici, quoniam ipfi filii Dei vo
que expe&farem fore ut devorarer , a me recefferunt . cabuntur , adjunxi dicenr : Et ißa quidem in bac
Cum ergo illic tota noéie jacuiffem, non fui devo vita compleri poffunt, ßcut, completa effe in Apo
ratus. Exiftimans ergo Deum omnino mibi peper ßolis , credimur, fic accipiendum eß, non ut in Apo
ciffe , furrexi. Rurfus vero in cellam redii. Cum foli* hic viventibur nullum carnis motum arbitremur
autem fe paucis diebus continuiffet Dæmon, me eft fpiritui repugnaffe , fed haétenus hic ifia poffe compleri,
adortus vehementiur, quam antea , ut parum ab quatenus in Apoſtolis credimus eſſe completa, ea men
fuerit , quam blafphemarem. Transformatur enim fura fcilicet perfeéiionis humanæ, quanta in bac vita
cum effet in puellarn Æthiopiffam, quam in mea poteft efje perfe&io. ^'on enim di&fum ef?, Ifia in
juventute videram eßate fpicas legentem, ea mihi Aac vita compleri poffunt , nam, completa effe in
vifa eft meis infidere genibus : meque ufque adeo 4poftolis , credimur ; fed diétum eß, Sicut comple
commovit , ut putarem me cum ea coiviffe. Furo ta effe in Apoßolis , credimus : ut ita compleantur,
re ergo percitur, impegi ei colaphum : eaque /ic eva Jìcut in illis completa funt ; id eß quadam perfe
nuit. Hoc autem mihi crede dicenti. Biennio non &fione, cujur capax eft ifia vita , non ficut com
poteram ferre manus meæ foetorem. Cum ergo hac plenda funt in illa , quam fperamur , pace pleniffi
de caufa pufilli & abjeéti animi evafiffem, ô de ma , quando dicetur : Ubi eß morr contentio tua ?
me omnem fpem abjeciffem, egreffus fum perreranr Quod fi forte huic explicationi verba teßium
vaftam folitudinem, ό inveni parvam afpidem . adver(entur , eorum vero præfertim, qui fint
Quam cum accepiJem, eam admoveo meis genita omni exceptione majores, puta, Sacerdotes Con
Jibus , ut vel fic morfur morerer. Et cum ejur ca feffarii, fciendum eft, nonnullos Dei Servos ex
put virilibur applicaffem , ut quæ mibi fuiffent cau fpeciali gratia ad hoc caftitatis faftigium et.
fa tentationis , ne fic quidem morfur fum Gratiæ iam in hac vita deveniffe , ut motibus carnis ,
providentia. Poft hæc autem audivi vocem dicem & tentationibus non fuerint ad aliquod tem
tem mibi in mea cogitatione : Abi , Pacbom, decer pus , vel etiam toto vitæ fuæ tempore obno
ta . Ideo enim permiß in te tantam exerceri pote xii : ideoque Eftius poft verba, fupra relata {ub
ſtatem, ne tibi effet elatior Ö arrogantior ſpiri. jicit : Neque fane putandum eft bujufmodi fanéior
tur , perinde ac ipfe poffer banc fuperare affe&io viror a motibur carnis prorfu r liberos effe , licet
nem ; fed tuam agnofcere , imbecillitatem , ό in tuae id forte paucis quibufdam ßngulari privilegio fue
vite inſtituto nunquam haberes fiduciam, ſed recur. rit a Deo concelјит. Саliianus collat. 7. cap. I. tefta
rerer ad Dei auxilium. Sic autem admonitur Ö* tur , hoc caelefti privilegio fuiffe infignitum ,
confirmatus, ad cellam fum reverfus ; 9 deinceps Abbatem Serenum: Cui ( inquit ) fupra omne;
fedenr cum fiducia, ô nullam belli curam gerens , virtutes quæ non folum in ejus aéfu vel moribus,
reliquor die r egi in pace. Dæmon autem cum co fed etiam in ipfo vultu per Dei gratiam ita eß
gnoviffet meam ejus defpicientiam, pudore deincepr peculiari beneficio donum caßitatis infufum, ut etiam
affe&fui , ad me non acceffit ampliur. His verbir fe, ne ipßs quidem naturalibur incentivi, inquieta
cum ad lučam adverſus Satanam me confirmaſ ri vel in fopore fentiret : & cap. 2. Cum vidiffet
fet, Čj ad bellum inf!ruxi/Jet, Ö adverfur demo orationum ſuarum obtinuiſſe ſe vota, cunetoſque
nem fornicationis me para/Jet ac docuiffet, dimi/ft, aftur in corde fuo concupiſcentiæ carnalis extin
juben r , ut forti animo me gererem in omnibur. &fo* . Et apud Palladium in Laufiaca bißoria lib.
12 Dum munere furgebar Fidei Promotoris, 8. vit. PP. cap. 35. exponitur, quomodo Abbas
& agebatur de virtutibus nonnullorum Dei Ser Elias fuerit divinitus eo privilegio donatus ; item
vorum, dixi, in veriſimilia & hyperbolica eſſe que apud S. Gregorium in dialog. lib. 1. cap. 4.
nonnullorum te[tium di&ta , qui affeverabant , Pag. 1275. narratur, quomodo S. Equitius mul
hunc , illumve Servum Dei nullis carnis illece torum monafteriorum Pater per orationis ftu
bris fuiffe tentatum, & ad eum caftitatis apicem dium a Domino impetraverit, ut a ftimulis car
perveniffe , ut nec mentis, nec corporis rebel nis liberaretur ; & quomodo fubinde, ficuti vi
lionem unquam paffus effet. At hæc benigne ris antea præerat , ita coeperit poftmodum femi
explicari poffunt, videlicet intelligendo, non ita nis præeffe. In fecunda relatione S. Terefiæ fu
ut excludatur a corporis membris lex repugnans per virtutibus art. 12. de puriſſima virginitate o
Jegi mentis , fed ut excludatur dele&tatio & af caftitate hæc habentur : Numquam Beata Terefia ten
fenfus, uti docet S. Auguftinus lib. 1. retra&fat. tatione * carnis experta fuit , illa/que omnino ignora
v1.1 :
 2I4 DE SERV DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
vit , particularigratia & privilegio Dei, ut idem Re. δ' provolutus genìbus Cbrifti Crucem fºgnawit in
•verendifr. Tirafonenfij ipfius Confeffariu* teftatur. Ex fronte ; talique armatur caffide , & lorica Fidei cir
quo non femel evenit, quod , cum alique Moniales eumdatus , jacens fortius præliabatur , quodammodo
carnis ßumulis vexatæ illam pro remedio confequendo videre defideram r , quor horrebat audire , & follici
confulerent, illis refpondere foleret , aliam perfonam tis oculir huc illucque circumfpicienr: cum interim
confulerent , fe enim in hac materia confilium dare ex improvifo , fplendente luna , cernit rhedam fer
non poffe , cum hujufmodi motus Dei mifericordia ventibns equir fuper fe irruere : cumque inclamaf
numquam paffa fuiffet , ac proinde , cujufmodi effent, fet Jefum , ante oculos ejur repentino terræ hiatu
ignoraret. Item Ven. Dei Servus Cardinalis Bel pompa omnis abforpta ef?. Tunc ille ait: Equum ,
larminus de S. Aloyfio Gonzaga in proceffu Ro & aſcenſorem projecit in mare; & , Hi in cur
mano anni 1608. fol. 76. hæc narrat : Tota vita ribus , & hi in equis ; nos autem in nomine Dei
fua nullum umquam non modo in corpore fenfum , moftri magnificabimur . Multe funt tentationer
fed ne in animo quidem fuggeßionem, aut reprafen ejus , 9 die , nottuque varia Daemonum inſidie :
tationem ab bac virtute ( fcilicet caftitate ) alienam quar ß omnes narrare velim , modum excedam vo
fenfit ; quod plane apparet omnem humanam facul lumini r. Quotier illi nudæ mulierer cubanti , quo
tatem excedere : & paulo poft: Nam δ' corpus ipfum tier efurienti largiffimae apparuere dapes ? Interdum
omnis penitur motur expers fuit , & anima ita pu orantem lupus ululans, Ö vulpecula ganniens tran
wa , ut ne ullam quidem vel primam impreffionem, Aelivit , pfallentique gladiatorum pugna fpeéiaculum
aut imaginis alicujus indecencioris tenue objeéfum præbuit , & unus quaß interfeéius , & ante pede r
pateretur &c. Siquidem penitur igneraret , quid ef ejus corruen* fepulturam rogavit. In vita S. An
fent , Ö cujufmodi effent omnes ejus generis tenta tonii M. fcripta a S. Athanafio apud Bollandum
tioner . Hoc perpenſo teſtimonio , proſequuntur ad diem 17. Jansarii cap. 9. num. 53. tom. 2. pag.
Rota: Auditores in relatione caufae diéti San&ti: 129. hæc leguntur ab eodem S. Antonio relata :
Et boc confirmat Reverendus Pater Mutiur Vitelle Vidi aliquando Diabolum excelfum corpore , qui fe
fcur, dum inquit, quod ita nuncupata vota virgini. Dei virtutem ò* providentiam aufur ef? dicere , Ö*
tatis fervavit, ut toto tempore vitæ fuæ numquam ait ad me: Quid vir , ut a me tibi donetur, An
carni* ftimulum , aut pravam menti, cogitationem paf toni & At ego ſputaculum maximum in of ejus in
fur fuerit ; idemque comprobatur ex bir , quæ fcripta geminans , totum me in eum Cbrifti nomine arma
reliquit Pater Hieronymus Platur, ut referunt Pater tur ingeffi, ò* flatim ille procerur afpeétu inter me
Tamburellus , & Pater Alperiur , videlicet , quod dia * manus exolevit Ö'c. Sæpe quoque me a Dæmonibus
numquam carnis fimulor, aut impudica r cogita non denego verberatum. Canebam autem fic: Nullus
tiones expertur fuerit . Excellentiffima ergo & me feparabit , a charitate Chrifti. Ad cujur ve
infigniffima hæc prærogativa nonnullis San&is , cir auditum in fe invicem defurentes , non meo ,
dum viverent , - indulta eft; fed in examine cau fed Domini fugabantur imperio, qui ait : Vidi Sa
farum Canonizationis, cum de ea agitur , ma tanam quam quaß fulgur cadentem de cælo. Plura
gna cum cautela procedendum eft , ut videli alia eodem capite, ô cap. 12. legi poffunt : qua
cet non ita facile admittatur, nec ita abſolute tenus antem ad A&ta Canonizationum manus
rejiciatur; praecipue fi aliarum virtutum in gra admovenda fit in bulla Canonizationis S. Ca
du heroico probationes ncn defint , & magnum tharinæ Senenfis dicitur : Lu&#abatur frequen
illud privilegium juratis Confeffariorum affer tiffime cum Dæmonibus , multifque illorum moleftiir
tionibus confirmetur : licet enim rem ab ipfis vexabatur . In bulla Canonizationis San&i Phi
IDei Servis ut plurimum audiverint , piaculi lippi Nerii : Et , licet fepiffime antiquur noßri ge
tamen genus effet , juxta alibi di&ta , aut re neris hoftis borribili fe forma videndum offeren r
ferentibus, aut afferentibus fidem non præftare; deterrere ipfum conaretur , femper tam fortis Ö*
idque eo magis, cum etiam exclufa carnis tenta inviéiur de eodem gloriofe triumphanr , pacem ve
tione, potuerint illi Dei Servi aliis tentationibus, ramque tranquillitatem, qua fruebatur interiu*, re
dum viverent , tentari , ut in fìmili bene advertit D. tinuit. Alia confimilia paßim habentur in rela
Thomas 1. 2. quæf, 74. art. 3. ad fecundum , ubi tionibus Rotæ Auditorum in caufis S. Franci
hæc habet : Talir corruptio fomiti r non impedit , fci Xaverii tit. de fortitudine , S. Mariæ Magda
quin bomo rationali voluntate poffit reprimere fin. Jenæ de Pazzis , & San&ae Francifcae Romanæ
gulo , motus inordinato , fenfualitatis , ß præfentiat , par. 2. ar. 6. & 7. Quod fi a Spiritu San&to du
puta divertendo cogitationem ad alia . Sed , dum ho &us eft Chriftus in difertum , fi voluntarie fe
mo cogitationem ad alia divertit , poteft etiam cir. fubdidit tentationi, non ad confenfum , fed ad
ca illud aliquis inordinatur motus infurgere; ßcut , lu&am & vi&toriam, fi paffus eft , ut a Diabo
cum aliquis transfert cogitationcm fuam a deleéfa lo affumeretur vel {uper pinnaculum Templi ,
tionibus carnis , volens concupifcenriæ motur vita vel in montem excelfum , uti legitur AMatthæi
re , ad fpeculationem fcientiæ , infurgit quandoque cap. 4. fi hæc ab eo gefta funt , tum ut nullus,
aliquis motus inanis gloriæ impræmeditatur. quantumcumque fanćtus , fe putet immunem &
13 At , ad inftitutum ut redeamus , non fo fecurum a tentationibus, tum ut nos inftruat ,
Jum Dei Servi , dum viverent, ut plurimum fen quomodo Diaboli tentationes vincamus , uti
{erunt in membris fuis legem repugnantem men poft San&orum Hilarium , & Auguftinum do
ti , fed , Deo permittente , multas a Dæmone cet Divus Thomas par.3. queſt. 4.I. art. 1. ne
padi funt vexationes. Ia-vita Sandi Hilarionis mo profe&to mirari debebit , quod faepe in fa
fcripta a Sanĉto Hieronymo (tom. 2. oper. col. 16. cris hiftoriis, & A&tis Sančłorum ipfos legamus
n. 8. ) poft relatas tentationes, quibus Dæmon a Dæmone variis formis & apparitionibus fuiffe
eum vexavit , dum puer effet , fubjicitur : Quadam t62ntätOS .
mo&te infantum caepit audire vagitur, balatus pecorum, 14 Scriptum eft Luc. cap. 21. In patientia ve
mugitus boum, planéfum quafi muliercularum, leo f?ra poffidebitir anima r veßrar ; & de patientia S.
num rugitur, murmur exercitur , & rurfur varia. Cyprianus in lib. de bono patientiæ col. 499. ait :
rum potenta vocum , ut ante fonitu , quam afpe Patientia eß , quæ nor Deo Ö' commendat & fer
{u territus cederet. Intellexit Dæmonum ludibria , vat &c. Facit humiler in profperis , in adverßs fortes,
C0%
 ' L 1 B. III. C A P. XXX. 2I5
eontra injuria, & contumelias miter. Patientiæ Fidei Promotore, dum de ejus virtutibus agere
autem & manfuetudinis exempla paffim in A&tis tur, opus fuit temporarium caufæ filentium im
San&torum leguntur, five quando Gentiles, aut ponere, donec poneretur in aperto, qua ex cau
Haeretici, five quando improbi Catholici, & quan fa in carcerem conje&us fuiffet , & an vera ef
do etiam viri probi bonique' Catholici , fed de fent cetera , quæ nonnulli teftes de moribus S.
cepti, eos perfecutionibus affecerunt. Ad primam Joannis retulerant : nec refumi caufa potuit , nifi
perfecutionis claffem referri debent, quæ S. Fran poftquam ex authenticis documentis a Nuntio Apo
cifcus Xaverius paffus eft, cum Indis Euangelium ftolico Hipania ad facram Congregationem mif
prædicaret, de quibus in relatione caufæ tit. de fis confłitit, illum carceribus fuiffe inclufum eo
inßgni fortitudine ; quae S. Jacobus de Marchia rum opera , qui Ordinis Reformationi adverfa
deputatus a Nicolao V. Inquifîtor adverfus hae bantur; nec ullum, nifi ab inimicis & falfis te
reticos Fraticellos ab eis paffus eft , cum falfa ftibus, ceterarum oppoſitionum extare momen
eorum dogmata Catholicæ veritatis gladio confo tum , ut in fuo fuffragio fummo Pontifici Ale
deret, de quibus in compendio vitæ virtutum, & xandro, VII. exhibito , re mature diſcuſſa , &
miraculorum , necnon Aétorum in caufa Canoniza viſis videndis, retulerunt Cardinales Brancatius,
tionis ipfius ; quæ S. Pafchalis Baylon paffus eft, Franciottus, & Azzolinus; poft quæ fummus il
tunc, cum Britanniam venit , & hominum im le Pontifex cenſuit , ad ulteriora in cauſa eſſe
pie de Fide fentientium retudit audaciam , de procedendum. Denique fub eadem fecunda claf
quibus in relatione caufae ipfius tit. de Fide ; quæ fe cetera comprehenduntur, quæ adverfus S. Ca
denique S. Didacus a Canarienfibus paffus eft rolum Borromæum tum Romæ , tum Mediola
tunc, cum eos mortiferis fuperftitionibus impli ni , tum in Hifpaniis oppofita funt , de quibus
catos ad veram pietatis lucem traduxit , de qui in relatione caufae Part. 2. argum. 2o. & in rela
bus in ejus vita a Penia compofita lib. 1. cap. 12. tione caufæ S. Ignatii tit. de fortitudine.
& in bulla Canonizationis ipfius. 16 Ad tertiam fpe&tant claffem non tantum
13 Ad fecundam perfecutionum claffem {pe nonnulla, quæ in lib. 2. cap. 41. & 42. relata
&tant ea, quæ habentur in vita S. Benedi&ti fcri funt, fed etiam ea , quæ ex recentioribus A&is
pta a S. Gregorio Magno, cum una vice Florenº Canonizationum modo dantur. In relatione cau
tius Presbyter , & alia vice nonnulli Monachi ſæ S. Philippi Nerii tit. de patientia G manſue
venenum ei propinare tentarunt, de quibus cap. tudine, plura narrantur , quæ paffus eft a non.
3. & cap. 8. prædiéfae vitae . Ad hanc fecundam nullis Urbis primariis viris tempore fummi Pon
claffem pertinent jurgia Fratris Eliæ Vicarii Ge. tificis Pauli IV. & tempore fummi Pontificis Pii
neralis Ordinis Francifcani adverfus S. Franci V. cum aliqui eum accufarent , quod gloriam va- -
fcum Ordinis au&orem adhuc viventem , quem nam affe&taret, quia tempore Bacchanalium fe
coram multis Fratribus aufus eft traducere tan ptem Urbis ecclefias invifebat populi frequentia
<quam Ordinis excidium , & adverfus S. Anto- . comitatus; alii quod inepte loqueretur , cum in
nium Patavinum , quem carceribus mancipari ju( ecclefia fermones habebat. In relatione caufæ S.
fit, a quibus cum aufugiffet , & ad Sedis Apo Cajetani tit. de fortitudine , indicantur obftacula
ftolicae judicium confugiffet , judicio inftructo co ei oppofita tum a fummo Pontifice Clemente VII.
ram fummo Pontifice, res tandem definita eft , tum a Cardinalibus, cum fui Ordinis fundamen
remoto Fratre Elia a Magifterio Ordinis, quod ta jaceret . De nonnullis San&is legimus, fuiffe
«ei poft obitum S. Francifci collatum fuerat , fa eos tamquam de Fide fufpe&tos in tribunali fan
&taque novi Succefforis ele&ione coram eodem &tiffimæ Inquifitionis accufatos, & etiam ejus car
fummo Pontifice ; uti late habetur apud Wadin ceribus addi&tos. De S. Terefia in fecunda rela
gum in annalib. Minor. ad an. 123o. Sub eadem tione caufæ ar. 28. hæc habentur : Cum Hifpali
quoque claffe comprehenduntur calumniæ & ob noreretur, ipfa, & ejur fociae, fanétæ Inquißtionis
tre&tationes adverfus S. Vincentium Ferrerium, officio , multa eit imponendofalfa , denunciatæ funt.
de quibus apud Bollandianos in ejus vita tom. 1. Alibi narrabitur, quid S. Bernardino Senenfi con
Aprilir. Item ea, de quibus in fecunda relatio tigerit , qui a fummo Pontifice Martino V. uti
ne caufae San&tæ Terefiae fuper virtutibus art. 18. reus fuperftitionis ad Urbem vocatus e(t. Hifto.
Multa in civitate Abulae , ò' in ipfo monafterio , rici Societatis Jefu plene teftantur, S. Ignatium
in quo tunc morabatur , de illa maledice & ignomi bis in Hifpania carceribus fan&iffimæ Inquifitio
miofe fparfa funt , quin etiam coram fuo Provincia nis fuiffe inclufum, præcipue fub obtentu, quod
li in judicium fuit vocata , ubi plura ei obje&a fue ignarus Theologiæ reste non explicaret myſteria
runt ; & , quod gravius eft , in concionibur Prædi Theologica, & potiffimum differentiam inter pec
catores aliqui in eam invehebantur adeo aperte , ut cata mortalia, S venialia : Orlandin. in biſtor.
tantum ex momine Tereßam non appellarent. Quod Societ, Jefu lib. 1. num. 8. Ribadeneria enim in
fuit continuatum in prædi&#a movæ Reformationis vita Sanêf. Ignatii cap. 14. & 15. Bartolus in ea
inftitutione, quam dum incboare tentaret , graves , dem vira lib. 1. a pag. I 19. ufque ad 1 3 1. pri
& indignati tefter adverfur illam infurrexerunt, qui næ edit. 165o. Nonnullorum Dei Servorum ,
nmulta falfa crimina contra eam fparferunt, & con quos Deus permifit a Superioribus Ecclefiafti
tumeliofa verba ja&farunt, &' multa ô graver con cis deceptis injufte aliquando puniri , meminit
tumeliæ de illa fcriptæ fuerunt , quæ in multorum claræ memoriæ Cardinalis de Lauræa opufc. 6.
etiam graviffimorum manu r devenerunt. Item, quæ de oratione cap. 5. Aliqui Jußi a Superioribus et
gefta funt adverfus S. Joannem de Cruce, in cu iam Ecclefiafticis & fupremis male informati , (Deo
jus vita edita Brixiæ anno 1638. & in chronicis permittente ) purgantur & mortificantur , de qui
Ordinis tom. 1, & tom. 2. refertur, fuiffe carceri bur maxime inter Regulares longam poffem texere
bus claufum in civitate Toleti anno 1576. juffu Hißoriam . Idem advertit Theophilus Raynau
Fratris Hieronymi Toftati Commiffarii ele&i a dus oper. tom. 17. pag. 619. ubi quarit, an per
«Generali Ordinis Carmelitani. Cum enim hæc fecutio coenobitica fit omnium diriffima. Legi
innotui(fent facrorum rituum Congregationi, & poteft vita Vener. Abbatis Barrerii in fanéfua
oppofita fuiffent a Petro Erancifco de Rubeis tunc rio facri Ordinis Ciftercienß, p. 6o7. Taurimi edito
停仍雳0
 2I6 DE SERV. DEI BEATIF, ET BEAT, CANONIZ.
anno 17o8, ex qua colligitur, quomodo odio non Præfidis Generalis Religionis fuæ effe iterum af
nullorum fuorum Monachorum a quodam Apo fumendum ; quæ in dedecus fuerant relata , in ve
ſtolico Delegato per ſententiam fuerit condem ram tandem laudem converfa funt,nec tamen ullum
natus, & dignitate privatus; quomodo hæc patien ex his injuftitiæ crimen iis, qui decreta fecerunt,
tißime feptem annorum fpatio tulerit, & demum , rationabiliter opponi poteft. Romanæ urbis tri
commiſſo negotio Ven. Dei Servo Cardinali Bel bunalia , fummorum Pontificum Confiliarii, ipfi
!armino, cognita teftium fraude, annuente fum fummi Pontifices magnam utique adhibent dili..
no Pontifice , innocens declaratus ad honores & gentiam , ut ex veritate & juftitia procedant :
dignitates fit reftitutus. . refque ut plurimum , Deo dante, ex voto re&e :
17 Verum profe&o majora funt , quæ haben cedit ; fed , Deo ipfo permittente , contingere
tur in A&is caufae Ven. Dei Servi Patris Jofeph poteft ( & fane aliquando contingit ) ut præva
a Matre Dei Fundatoris Religionis Clericorum lente hominum malitia, juftitia coram ipfis ob
Pauperum Matris Dei Scholarum Piarum, in qua ruatur. Card. Baronius ad an. 1o49. num. 1 z.
caufa ipfe Advocati Confiftorialis munere fun narrare inftituens, quomodo S. Léo IX. {um
gens, pro ejus innocentia & fan&itate multa fcri mus Pontifex opera calumniatoruin infenfus fa.
bendo deduxi ; nonnulla adverfus ejus virtutes étus ſit B. Petro Damiani, exclamat: ſed o in
oppofui, ad munus Promotoris potmodum eve ßabilis interdum etiam in Ecclefiæ Antifiitibus iifdem
&us; & pro iifdem virtutibus deinde fuffragium fan&iffimis fabilitar mentis , dum , contrarii ven- '
tuli in generali facrorum rituum Congregatio ti * impellentibus , animum erga viror virtute præ
ne coram Benedi&o XIII. cui uti Cardinalis in ditor bene propenfum , in partem diftorquent adver
terfui, & in qua ejus heroicæ virtutes approba fam , ut , quem antea plurimi faciebant, jam con
tæ fuerunt , refponfo edito , quod idem fum temnant, & faftidio refpuant , quem colebant ! Ecce
mus Pontifex fubinde approbavit. Venerabilis il enim Petrus ille , bujus temporis magnum ßdu , Ec
le Dei Servus tradu&us fuit ad tribunal fan&if clefiae , Leoni Pontifici adeo carur , meritoque dile
ſima Inquiſitionis una cum Patribus Aſſiſtenti êtur ac cultm f , quorumdam calumniir apud ipfum
bus, Procuratore Generali , & Secretario Reli exagitatus cœpit ab æftimatione parta cadere atque
gionis; deinde inhibitum illi Præfidis Generalis vilefcere &c. Ac prolata apologetica epiftola ejuf
officium, & ex aliena Religione Viſitatores da dem Petri , fubdit: Sint ifia ad confolationem (quod
ti. Religio ab eo rite fundata fuerat cum emif fepe contingere folet) talia patientium , ad cautelam
fione trium votorum folemnium tempore Grego vero ejufmodi perpetrantium , ne facile r calumnian.
rii XV. at, hoc minime obftante, conceffum fuit tibur aures adhibeant, adverfus eos praefertim , quot
omnibus, qui in eadem degebant , ut ad aliam longior vita ante bene a&#a commendat. Item S. Gre
Religionem, etiam laxiorem, tranfire poffent ; gorius lib. 1. dialog. cap. 4. tom. 2. oper. col. 168.
Religio autem Scholarum Piarum reda&a fuit ad loquens de excelfis operibus S. Equitii , narrat,
inftar Congregationis Oratorii inftitutæ a S. Phi eum fuiffe apud Sedem Apoftolicam accufatum,
Jippo Nerio abfque ulla votorum emiflione , eam quod fine fufficienti do&rina & legitima auéto
que profeffis facultas conceffa eft affumendi ha ritate munus Apoftolicæ prædicationis fufcepif.
bitum Presbyteri Sæcularis, dummodo id fieret fet , & delatori calumniofo Pontificem fidem ha
intra fpatium quatuor menfium ; uti , colligitur buiffe ; tum miranti de hac re Petro fic inquit
ex Conſtit. 17. & ex Conſtit. 2o. Innocentii X. col. 172. Quid mirarir, Petre ? Quia fallimur qui
Bullar. tom, 5. & ſolum poſt obitum Dei Servi Åomine r fumu r ? An menti excidit , quod David ,
Alexander Papa VII. decrevit, ut Patres Con qui prophetiæ fpiritum habere confueverat , contra
gregationis Scholarum Piarum tria vota fimpli innocentem Jonathæ filium fententiam dedit , cum
cia caftitatis, paupertatis, & obedientiæ emitte verba pueri mentientur audtvit ?... Quid ergo mi
rent una cum juramento in eadem Congregatio rum , fi ore mentientium aliquando 1n aliud duci
ne perpetuo manendi , & anno tandem 1669. mur, qui Prophetæ non fumus ? Multum vero ef?,
fumimus Pontifex Clemens Papa IX. reftituit præ quod uniufcujufque Præfulir mentem curarum den
di&tam Congregaticnem ad ftatum Regularem & fita * devaftat ; cumque animus dividitur ad multa ,
titulum Religionis, cum emiffione trium voto jit minor ad ſingula , tantoque ei in unaqualubet re
rum folemnium, uti habetur Conßit. 2. ejufdem fubripitur, quanto latiu* in multis occupatur. Hæc
Pontificis in append. Bullar. tom. 6. ea non funt, in quibus fummorum Pontificum
' 18 Nemo eft, qui facile fibi fuadere non pof judicium Divino privilegio fultum falli nequit.
fit , quam multiplices & graves fuerint animad Sunt minoris ordinis, & in quibus impoffibile
verfiones, qua ex geftis adeo folegmnibus media non eft, ut aliquando putantes fe jufte procede
in Urbe , & intercedente fummorüm Pontificum re, proindeque fine culpa , injufte nihilominus
au&toritate quodammodo approbatis , adverſusin procedant . Præterquamquod , quemadmodum ,
nocentiam Dei Servi tum Fidei Promotor, tum pofitis circumftantiis, hæc duo inter fe cohære
Confultores facrae Congregationis propofuerunt. re poffunt, ut aliquis fine fua culpa reprehenda
Poftulatores fæpe cogitarunt de caufa deferenda: tur, & alius jufte reprehendat ; ita etiam , pofitis
ſed cum non ſine ſpeciali Divino praeſidio, mul circumftantiis, hæc alia duo poterunt cohærere,
torum annorum ſpatio pervolutis archivis, per ut includatur quis fine fua culpa carceribus , &
fpicue cognitum fuerit , non alia ex caufa fuiffe condemnetur, & hoc Judex fine injuſtitia decer
Dei Servum folemniter tradu&um ad aulam fan nat. Comprobatur hoc ex epit. ad Galatas cap.
&i Officii, a qua ftatim dimiffus eft , quam quia 2. ubi Paulus teftatur, fe in faciem Petro refti
falfo, fed verifimili, nonnullorum ex fua Reli tiffe , quia reprehenfione dignus erat , quod vide
gione teftimonio fuerat accufatus, quod fcriptu licet timens eos , qui ex circumcifione erant ,
ras quafdam ad tribunal fpe&tantes fubduxiffet ; Legalia obfervaret. Notifima funt quaeftiones
& cetera fupra narrata contigiffe, non ex ejus fuper hoc fa&o excitatæ, fed nonnulli fic rem
culpa, fed ex falfis, licet probabilibus, fimilium componunt , ut doceant, S. Petrum ab omni
teftium accufationibus ; quibus tandem bene exa culpa fuiffe immunem , eo quod Apoftoli juxta
minatis, decretum eft, Dei Servum ad munus loci & temporis circumftantias potuerint , omni
º Jurc
 L 1 B. III. C.A P. X X X. . 217 * *

jure Legalibus uti ; Apoftolum vero Paulum , miæ in Deum & San&os, injiciendi fibi manus,
his minime refragantibus , eum potuiffe repre feque perimendi , & dubitatio querulæ confcien
hendere , quandoquidem , cum præter S. Petri tiæ, medicinale confilium contra hæc mala non
mentem , fupremi Paftoris exemplo , Judaci, & admittentis. Capite autem 76. pag. 65o. animæ
Gentiles, & etiam Barnabas eorum lnftitutor , explicat ariditatem per hæc verba : Contingit et
judaizarent, nulla alia ratione Apoftolus Paulus iam plerumque ßudioßs devotionis , ut, dum magis
glifcentem errorem fe poffe cohibere exiftimavit , conantur habere devotionis gratiam , minur babeant,'
quam Petro, cujus exemplum ceteri fecuti erant, & , cum vehementius inftant , aridiore , , ô durio
refiftendo, & eum, quo ceteri cohiberentur, co rer corde fiant. De caufis , propter quas animæ
ram omnibus acriter redarguendo . Legi poteft Juftorum ærumnis & afHi&ionibus ad partem ra
Cardinalis Baronius in annal. ad an. 5 1. n. 33. &c. tionalem pertinentibus adeo mifere afHiguntur ,
19 AErumnis & :ribulationibus ad fen[um fpe trastat fupra memoratus Pater Thomas a Jeſu
&tantibus ſuccedunt aerumnae, afflictiones, & pur tom. 2. lib. 2. cap. 12. in fine. San&tus autem
gationes, quæ partem rationalem afficiunt , pri Bernardus ferm. 54 in Cantica num. 8. volum. I.
vatio videlicet illumir.ationum, Divinarum infpi col. 1457. praecipuam fubtractionis dulcedinis Gra
rationum, confuetae de votionis, tentationes con tiæ caufam rejicit in {uperbiam : A'on fine caufa
tra Fidem, tentationes reprobationis & defpera fane ab heri & nudiufiertius invafit me languor ifte
tionis , timor Divinæ dereli&tionis , animæ aridi animi, ô menti* babetudo , infolita quædam iner
tas, & ingens ſcrupulorum multitudo , de qui tia fpiritur . Currebam bene : fed ecce lapir offen
bus egregie Roſignolius de diſcipl. Chriſtian. per fonis in via; impegi, Č corrui : fuperbia inventa
feét. lib. z. cap. 2 1. Alii etiam funt fuperioribus ß. eft in me , & Dominus declinavit in ira a fervo
miie , affeétionis hujur, hoc eft , pußlla nimitati , ef fuo. Hinc ifta fierilitar anime mee, Ö devotionis
festur, (9 prefertim varia fcrupulorum genera, que inopia , quam patior. Quomodo ita exaruit cor meum ,
fane longum effet numerare , nec neceffe eft. At tin. coagulatum eß ßcut lac, faétum ef? ficut terra ßne
gamur tamen pauca ; binc enim magna ex parte or aqua ? Nec compungi ad lacryma , queo, tanta eft du
tum habent tentationes contra Fidem , quae aliquan ritia cordi *. Non fapit Pfalmus , non legere libet ,
do molefi/ime funt, curio/tater, Ö dubitatione de non orare delectat , meditatione, ſolita, non inve
praedeſtinatione propria, de Divina preſcientia, diffi nio . Ubi illa inebriatio fpiritur ? Uùu mentis fere
dentia & metur faluti, confequendae , vel ob occulta nitas , & pax , & gaudium in Spiritu Sanéto? Ideo
peccata, vel ob magna r difficultate r , quibuf obftruéfa ad opuſ manuum piger , ad vigilia ſomnolentur ,
cernitur via, impotentia paffionum animi & carnis , ad iram præceps , ad odium pertinax , linguae Ö*
ob quas etiam Apoßolur infelicem fe nominat, turba gule indulgentior, ſegnior obtuſſorque ad predicatio
δ' importunita , pravarum cogitationum , motionum mem . Heu ! Omne r monte r in circuitu meo vifitat
animi affe&ionumve , quibus fæpenumero an voluntate Dominur , ad me autem non appropinquat . Et poft
confentiamur, graviter ambigimur , vanæ gloriæ fi pauca , licet alias caufas non excludat , poti(fi
muli, fufpicioner, odia , remeraria judicia, formi mam tamen caufam effe fuperbiam, fic conclu
do dati ſcandali aut verbo aut facto, fama ablate, dit num. 1o. Nec dubiter , in caufa effe fuperbiam ,
& aliorum fimilium . De ceteris fupra memoratis etiamß non appareat , etiamfi nihil tibi confciur
aerumnis & purgationibus plura habentur apud fir : quod enim tu nefcir , fcit Deu r , δ , qui>
Myfticos , qui graviffimorum Patrum fententia te judicat, ipfe eft .... Numquid qui humilibus dat
docent, Deum incipientibus & imperfe&lis ali gratiam , humili auferer datam? Ergo argumentum
quando ſupernaturalia dona & ſuavitates libera fuperbiæ privatio eft gratiæ. Quamquam tamen in
liter communicare , & deinde fpiritualem cogni terdum fubtrahitur gratia , five retrabitur, non pro
tionem , & fenfibilem amorem , & devotione m fuperbia, que jam eft , fed que futura efi , ni6 fub
fubtrahere ; ita ut homo perinde fe pauperem in trahatur. S. Bonaventura loco ſupra citato, poſt
veniat & tepidum, derelićtum a Deo defolatum quam plura retulit de fruétu harum afHi&ionum,
que , ac (i nullam unquam notitiam ejus habuif fic tandem rem abfolvit : Purgat Deus aliquando
fet , licet paulo ante dives & opulentus cffet , corda devotorum per fubtraé#ionem illiur confolatio
multaque per omnes animæ facultates fuavitate ni* , cuju , carent ta maxima eft ei , afflt&fio ; ut ßc
fruens ; iis permiffis , quas paulo ante comme purgati aptiore * fiant abundantiori gratiæ percipien
moravimus, tentationibus. Res hæc mirifice ex de in prefenta 9 glorie in futuro, etiami banc af
plicatur a Patre Thoma a Jefu Carmelita Difcal flićtionem ſpecialis culpa merito non contrazerint .
ce ato oper. tom. 2. lib. 2. cap. 12. & ſeqq. S. Bo Cardinalis autem de Lauraea opufc. 6. de oratione
naventura de profetiu Religiof. lib. 2. cap. 2. (tom. cap. 8. ait , fructum paſſiva purgationis Juſtorum
7. oper, pag. 614. ) hafeefpecies tentationum enu effe gratiæ augmentum , fortitudinem ad patien
merat ; primam videlicet , fubtra&tionem & ino dum , unionem cum Deo , & æternæ gloriæ con
piam devotionis ; fecundam , difficultatem ad be fecutionem ; deinde , poftquam probavit, non fo
ine operandum ; tertiam , faftidium , quod quis lum incipientes , fed etiam proficientes, & per
experitur in omni bono exercitio; quartam , ten fectos hiſce tribulationibus obnoxios eſſe, ſpirita.
tatiouem impatientiæ contra Deum ; quintam , les & contemplativos fic confolatur : Non ergo
quam dicit magis periculofam , quando fubtra fpiritualey , Ù contemplativi horreant ejuj modi påf
&a ex longo tempore Gratia , inter anxia defi f3va , Purgatione * , ac tentatione j extrinfeca r, Deo
deria ejus recuperandæ, homo quafi laffus remit volente , aut permittente , five in corpore, five in
tit animum ab intentione quærendi , & obtentu anima immiffa * , neque ex boc putent, fe a Deo de
patientiæ definit ulterius quærere auxilia , cum reli&#91 , aut minime amari , vel odio baberi ; fed
indignante quadam humilitate cogitans , fe fore cogitent, Sanéto , omnes veteris & novi Teßamen
indignum tali Gratia, quod Deus illum ordina ti fuiffe a Deo purgato , ad gratiæ & gloriae ipfo
verit ad alia opera exteriora , quo fit ut defiftat rum augmentum. In vita B. Coletæ apud Bollan
ab interioribus; fextam denique , quæ plures in dianos ad diem 6. Martii cap. 15. num. 137. men
cludit, & eft haefitatio in Fide Catholica , vel tio fit fpiritalis defolationis cujuídam Religio.
defperatio de Dei mifericordia, fpiritus blafphe fæ , quam Beata fuavibus verbis allocuta indu
Lib. III. . Е е xit
 218 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT CANONIZ.
xit ad fortitudinem & conftantiam adverfus ten chus cap. 27 (lib. 1. tom. 5. Bibl. PP. pag. 887.)
tationem. B. Angela de Fulginio, uti legitur in Et de B. Maria Ognacenfi fcribit Cardinalis de
ejus vita , tormentum , quod ex his tentationi Vitriaco in ejus vita lib. 1. cap. 6. apud Surium
bus tulit, adeo extollit , ut dixerit , fe maluiffe ad diem 25. Junii : Tanta cum verecundia & ru.
omne genus martyrii fubire , quam talem pati bore, cum tanta contritione ſe oſtendehat Sacerdoti,
defolationem. Quid obtigerit S. Terefiæ, legitur ut Plerumque nimio cordis angore inßar parturien
in relatione fecunda caufæ ipfius ar. 21. Per ora ti : clamare cogeretur, tametfi etiam ab exigui , Ö*
tionem affecuta fuit perfeverantiam & continuatio venialibus culpi* &c. ßbi caufaret &c. sacërdotum,
nem in illa , ita ut per quinquaginta anno r , ut di Pedibus advoluta Jefe accufans, quædam bujufmodi
×imur, ab illa non defiiterit ; nec ariditate r δ de etiam cum lacrymis confitebatur , ad quae ìo; vix.
folatione , animæ, qua f per primo* viginti annos cir Potuimur a ri/u abftinere, puta quædam verba pиe
citer , Deo fic difponente ad ipfiu* probationem , paf rilia ». 74* in pueritia fe dixiffe recolen , dolebat .
fa fuit , ab oratione illam removere valuerunt . Sed firmitatem cordis, vigilantiam , & olicitu
Vincentius Puccinus Confeffarius S. Maria Mag dinefn habent fine anxietate , & imperturbati,
dalenæ de Pazzis cjus vitam confcripfit ex Ita ítabiles, & contantes incedunt per via m manda
lico in Latinum fermonem a Bollandianis con torum Dei. Inaniter autem {cfupulofi timent 3.

verfam ad diem 25. Maji , in cujus potiflimum comitem habent mentis inconftantiam, pufiIlaniî
cap. 6. multa ad rem , de qua nunc agitur, re mitatem ; tepiditatem, & omnis boni tædium, uti
feruntur , & fignanter , qucd per ariditatem fpi bene explicat Marcant. de tribunnali r. 1. traá. 5.
ritus fieret , ur ei tædio effent omnia Religio c. 6. 4u*it. 2. unde Joannes Trithemius lib. 1. ád
nis exercitia ; quod Dæmon ei conaretur per Monachos hom. 24. ait : Periculofa eft fcrupulofitar,
fuadere , nullum effe Deum , nec facram Eu que concientiam in errorem precipita : & Joannes
chariftiam adorandam ; quod accedens ad com Gerfonius lib. 4. de confol. Theolog, prop. 2. in f
municandum videretur fibi videre Dæmonem ne Par. 3 . . (tom. 1. oper. col. 173.) defcribens cru
quafi ipfam interfe£turum ; quod eam denique Pulos hujus generis, ait, quod inquietudinem men
IDæmon fæpe impelleret , ut Deum blafpbema ti, cau/ant , eamque fiu&iuare faciunt, a qua , ficut
ret & Sanétos. Tentationibus demum , de qui muſee morientes, perdunt fuavitatem odori r, 1d eſt
bus agimus, duobus annis B. Francifcum , decem aevotionis J amoris fentimentum. Optime Fraßen
Henricum Sufonem , & feptemdecim B. Mariam in Pbilofopbta Azademica t. 4. difp. 3. concl. 5. ubi, ,
Ægyptiacam fuiffe vexatos, ex S. Joanne de Cru- poftquam dixit , fcrupulofàm confcientiam dividi
ce refert Thomas a Jefu loc. cit. 14. in fine . Car \ in rectam , & perverfam , & re&am ex timore
dinalis Federicus Borromaeus in oper. de vera & Dei provenire, perverſam autem ex uno ex ca
occulta fan&fitate lib. 3. cap. 3. 4. & 5. multa ha 'pitibus fupra recenfitis, ait, confcientiæ re&ae &
bet de caufis ariditatis, de perfe&iffimo aridita timoratæ effc£tus effe puritatem & firmitatem
tis genere, S de remediis. cordis , vigilantiam & folicitudinem fine anxie.
2o Porro , ut aliquid de fcrupulis dicamus , tate } at contra confcientia fcrupulofe & perver
nemo eft qui ignoret , confcienfciæ divifionem fæ cffectus efle mali apprehenfiohem cum pertur.
ex parte obje&i duplicem effe, bonam videlicet , batione , inconftantiam cogitationis, in(tàbilita
aut malam , feu , quod idem eft , veram , aut tem operationis, & difidentiam de Dei bonita
falfam, re&tam , aut erroneam ; fed ex parte ope te. Permittit autem Deus aliquando hafce ten
rantis communiter dividi in re&tam , erroneam , tationes fcupulorum , ut occupemur in exercita
dubiam, probabilem , & ſcropuloſam : dubiam tione virtutum humilitatis, patientiae , manſue
porro, ad quam reducitur fcrupulofa , eam ef tudinis , charitatis ; uti cenfuit S. Terefia in
fe, cum quis anceps & fufpenfus, neutri contra epift. 3 1. ad fuum Fratrem Laurentium de Cefpede ; .
diétionis parti adhaerens , judicium retinet ; ita & fequuntur Alvarez de Paz de viétoria tentatio
tamen , ut , fi ex levibus & frivolis rationibus mum Par. 3. c. 12. Gilottus in libro, cui titulus De
judicium retineatur, non proprie dubia, fed fcru direëione confeientie forupulofe c. 7. U 8. Rofgn.
pulofa confcientia dicenda fit. Scrupulofitas, ut cit. cap. 2 1. §. Cau/e effictenter. Legimus auteih,
eam vocant , quandoque oritur a corporis habi nonnullos Sanétos fcrupulorum tentatione fuiße,
tudine ad timorem prona, uti eft humorum tem dum viverent , vexatos ; inter quos præcipue re
peratio frigida , quandoque ab ægritudine melan. cenfentur SS. Dominicus, Bonaventuira, & Igna
cholica , quandoque a tentatione Diabolica , quan · tius , Maria Magdalena de Pazzis, & Catharina
doque a negligentia corporalis regimiuis, puta Januenfis , de quibus Joannes Pontas in dié}ionar.
a nimia abltinentia , jejuniis, Šč vigiliis , & ali caſuum conſcientle in verb. Scrupuluſ, caſ. 1. verſ.
quando ex focietate aliorum fcrupulis laboran. Secunda cau/a. Quocirca Cardinalis Federicus Bor
tium , uti late docet & acutiffime explicat S. An romæus de vera & occulta fanéfitate lib. 3. cap. 6.
toninus in Summa Theologiæ tit. 3. cap. 1o. de con hæc de fcrupulis habet: Et , quamvis hic animi
fcientia §. 9. Sed, ne confcientia, ut dicitur, ve habitus non ßt u/quequaque perfeéiorum propriur, fed
re timorata, de qua in Proverb. 28. Beatus bo maxime incipientuum; fieri tamen poteft ita, permit
mo, qui femper eft pavidus , confundatur cum con tente Deo, ut ipß etiam perfeéiiffimi ita affeéìi repe
fcientia inaniter fcrupulofa: qui habent confcien riantur. Quamobrem non femper vere dicitur, ti
tiam vere timoratam , aliquando culpas agno mores infolitos , & anxietater 1lla , fcrupuloforum,
fcunt , ubi culpa non eft , inquit S. Gregorius communi verbo fic motataj , ingruere in eo, , qui
lib. I 1. epift. 64. (tom. 2. col. I 159.) ſe perpetuo /int adhuc incipientes , & minus perfeéìi , etiam/;
accufant. Hu militatis enim filia eft fui ipfius per plerumque tamen ita fefe re r babeat , -

petua accufatio &c. inquit S. Dorotheus doéfr. 1. 2 1 Poft hæc fupereft, ut videamus, quomodo
( tom. 5. Bibl. PP. pag. 9o5.) parva licet , errata fupra recenfitas omnes ærumnas & tribülationes
lacrymis abluunt: Sic anima , ß ardorem ex cupi San&ti toleraverint ; & quid quoad eas animad
ditate mundi colleéfum ßudiofe reftrinxerit , etiam vertendum fit , quando A&a Servorum Dei pro
valde parva errata pro graviffimi r ducens , lacry Beatificatione aut Canonizatione examinantür.
nma * multas continenter Deo offert , ait S. Diado. Porro de Sanétis omnibus prædicari potefl illud
-
Sa
 L IB. II 1. C. A P. X X X. 2I9
Salomonis Sap. 3. v. 5. 6. 7. 8. In paucis vexati, runt, in ipfa defolatione immoti perftiterunt, in
in multis bene di/ponentur; quoniam Deur tentavit nulla mortali creatura, vel negotio ſolatium per
eor , Ö* invenit illor dignor fe. Tamquam aurum peram quacfiverunt, fed in eo duntaxat verbo fe
in fornace probavit illor, & quaß holocaufti boftiam confolati funt , quod ipfe Chriftus dicebat : Fiat
accepit illor , & in tempore erit refpeéfus eorum . volunta r tua . Divinae Gratiæ auxilio tentationi
fulgebunt jufti , & tamquam fcintillæ in arundine bus Daemonis obftiterunt ; fuorum Magiftrorum
zo difcurrent ; judicabunt nationes, Ö dominabun fpiritualium confilio caufas defolationis inveftiga
tur populi r .... Fides eos docuit, Deum Servos runt ; fi ex culpa & negligentia procefferant,
fuos tentare, juxta illud Gem. 22. v. I. Tentavit Deur eas per pœnitentiam deleri & emendari curarunt ;
Abrabam ; & juxta illud Pfalmi 25. v. 2. Proba me , fi ex Dæmonis oppugnatione , fortiter obftite
Domine , & tenta me ; necnon juftum aliquando a runt; fi ex Divina difpofitione, patienter exfpe
peccatore mortificari , juxta illud Pfalmi 36. Con ctarunt, S non deſeruerunt, nec minuerunt ſtu
fiderat peccator jußum , & quærit mortificare eum ; dium orationis, fed auxerunt, exemplo Chrifti,
& juftos demum afHi&ionibus probari , ficut au qui fa&tus in agonia prolixius orabat. Petierunt
rum in fornace, fed Deum effe cum illis, jux a Deo, ut fieret voluntas ejus , & cogitarunt ,
ta illud Pfalmi 9o. v. 15. 16. Cum ipfo fum in ab eo immitti defolationes ad mentis illuftratio
tribulatione, eripiam eum, & glorificabo eum ... δ' nem, ad ampliorem rerum Divinarum cognitio
oßendam illi falutare meum . Durum quidem ali nem, ad humilitatem , ad fortitudinem , & ar
quando eis vifum eft , quod boni eos perfeque dentiffimam charitatem confequendam. Apte Car
rentur, juxta illud Pfalmi 54. v. 13. Ö' feq. Si dinalis Federicus Borromæus l. 3. de Chrifttanæ men
inimicus meur maledixiffet mihi , fuftinuiffem uti tis jucunditate cap. 3. fcribit: Moerorer etiam, at
que, Ö' f is, qui oderat me, fuper me magna lo que follicitudiner ipfe , in quibus verfantur , pro
cutur fuiffet abfcondiffem me forßtam ab eo. Tu ve priam quamdam jucunditatem habent ; manifefto fci
ro homo unanimis , dux meuf & notus meur, qui licet , & certiffimo femper utilitatis fruétu , quem
fimul mecum dulcer capiebar cibor Ö'c. Sed & hæc, tentamenta illa fecum ferunt : atque de eo fruétu
& cetera omnia patientiflime tulerunt, quod tri Divinum teßimonium extat inter monumenta rerum
bulatio patientiam perficit, patientia probationem, Beatæ Gertrudir : namque Dominur aliquando ßc
probatio fpem ; fpes autem non confundit, ut ex eam affatur fuerat : Vide , filia , permìtti errorer ,
Aëtis eorum San&orum , quorum in fuperiori & anguftia r , ut ferant humilitatir emolumenta fe
bus mentio habita eft , plene defumitur ; cum cum. Habet infuper ea difciplina emolumentum boc,
quibus concordant A&ta ceterorum , qui in Ca ut , dum fortuita aliqua culpa emendatur , pleræque
talogum San&orum adfcripti funt : interea filen aliae tollantur ßmul : ad eum plane modum , quo
tio prætereamus exempla Patriarcharum , Pro mortales plerique moventur ad eam manifeftam la
phetarum , & Apoftolorum , de quibus egregie bem tollendam, que manus inquina/et. Lavant eas
San&us Hilarius Pi&avorum , Epifcopus in Pfal. totas, amoventque perfečie ab iis fordes omnes , que
138. pag. 5o6. Domine, probafii me , & cognovißi alioqui paffim manfiffent , niß præcipua illa macula
me. Apoßolus , cum nor patientiæ, & fpei do&rina fædaffet manum. Cumque tantummodo fuperfit ,
erudiret , ait : Tribulatio patientiam perficit, pa ut aliqua indicentur de animadvertendis in exa
tientia autem probationem, probatio vero fpem , mine caufarum Beatificationis & Canonizationis
fpes vero non confundit. Et hæc quidem in San relata ad ærumnas & tribulationes, nonnulla id
&orum quorumque vita , atque operibus fuiffe cogno circo damnus, ut finem capiti imponamus.
fcimus , ut multir paffionibus , tribulationibufque 23 Tum alibi , tum in hujus capitis principio
jaéfati , probabile * Deo faéìi fint. Si qui r enim , adnotavimus , eos , qui fcribunt de Canonizatio
exulem Abraham , ėy in metu parricidii , Čy cali ne , afferere, examinandum effe in caufis Cano
batur , Ö in ceterarum paſſionum injuriir man/iffe nizationis, an Canonizandus, dum viveret, per
fidelem femper, meminerit ; / qui r fugam Jacob , & ſecutiones paſſus ſit, & an eas patienter tolera
praeter æftivorum dierum laborem bibernarum no&ium verit . Nonnulli affertionem hanc perpendentes
vigilia r in cußodit , ovium recordetur ; / quis Moy ita explicarunt , ut fibi locum vindicet , fi qua
fi y quadraginta annorum fervitutem , & in eo acer litas perfonarum , temporis, loci , & modi viven
ba plebis opprobria, & Magorum adverfur eum æ di potuerit eſſe perſecutionibus obnoxia. Ita Pa
mula r poteftater recenfeat ; intelliget , eo r patien vinus in relatione Canonizationis S. Bonaventu
tia , b confiantia fpei probatos non immerito id rae par. I. art. I. De Eremitir , qui nullam mole
effe praemii confecutor , ut in Abrahae femine gen fiam malorum hominum paffi funt , & fic probari
1er benedicerentur , ex Jacob Iſrael eſſet , Moyſes non poffunt in perfecutionibur patientiam propter
Pharaoni in Deum fieret. Longum eft paffione r cc Deum habuiffe , ficque in aêfibur patientiæ probati
terorum Patriarcharum, Propbetarum , Apoftolorum , non fuerunt , mec in aêfibu* jußitiae , cum nec ma
& beata , atque inviéfa illa Pauli in mari , in flu teriam ad hoc fuppofitam habuerunt, & tamen San
minibur, in terra, in folitudinibur , in Urbibus, in &fi dicuntur. Quod latius explicarunt Rotæ Au
proprii r, in exterir , in plagi * , in vinculis , in ditores in relatione caufæ S. Francifcæ Romanæ
carceribu r , in theatris Fidei documenta memorare. par. 2. art. 6. Et licet ex proceffibus non appareat,
Certe bor omne r patientia probabile r reddidit , per quo hæc Beata mulier perfecutione r pa(Ta fuerit ,
quam non erubefcendæ fpei fuae fiduciam probave prout neceffarium videtur in Sanéfo canonizando ,
γι/ηf , quodque ea , humiliter & cum charitate pertulerit ,
zz Ex A&is pariter San&orum plene defumi juxta notata in cap. 1. de Reliquiir , & veneratio
tur , non {olum eos adverfa fibi ab hominibus ne San&#orum , Jacob. Cafiel. de Canonizatione San.
illata fortiter , & æquanimirer tuliffe , fed ipfa čłorum qu. 5. principali verf. Quarto neceſſarium ;
quoque Domini flagella patienter toleraffe, cum tamen in hoc confideranda efl quaiita r perfonarum ,
eis præfentiæ fuæ confolationem fubtraxit , & tempori r , loci , & modi vivendi : nam in Eremi
adeo receffit , ut fi inter ipfum , & eos murus tir , & quibufdam , qui ab hominum commercii, re
Jatiffimus effet interpofitus. Tunc faffi funt, fe zncti vivunt, mimore , contingunt perfecutione * , quam
graviora commeritos eſfe , ſe in Deo abdide in aliis. Unde, cum Beata mulier non fuerit in fa
Lib. III. Е е 2 I W.
 -

22o DE SERV DEI BEATIF, ET BEAT. c ANONIZ.

tu patiendi perfecutioner, poteß ßne tali requifito ca dnm erit , an , & quas ærumnas , dum vive
nonizari. Explicatio hæc rationi innixa effe vi
detur , dummodo tamen coerceatur ad perfecu rent, paſſi ſint; qua patientia, qua charitate per
tulerint, probatione defumpta ex teitibus, `qui
tiones, quae ab hominibus infliguntur; quæ qui aerumnas & tribulationes perpectas habuerint, &
dem fub appellatione ærumnarum & tribulatio invi&tam eorum patientiam bene noverint. Quod
num ( uti diximus) comprehenduntur: fed, cum fi res fit de tribulationibus partem rationaIem
aliæ ærumnarum & tribulationum fpecies inve refpicientibus , earum profecto tolerantia, & de
niantur, quarum nonnullæ fenfum , nonnullæ ra eis vi&oria Confeffariorum & Magiftrorum fpi
tionem refpiciunt ( ut in fuperioribus diétum eft) ritalium teftimonio probanda eft , aut ipforüm
nulla fortaffe fuit, vel effe poterit Canonizatio. !Dei Servorum fcriptis , fi fuorum Superiorum
nis cau(a, in qua de aliqua ex ærumnis & tri juffu vitam fuam internam defcripferint: ceteræ
bulationibus ſupra expoſitis ſermo haberi non de. autem probati9nes per teftes externos , ex qui
beat. Qui vult venire poß me (inquit Salvator) bus virtutum in gradu heroico argumentum de
abneget femetipfium, tollat crucem fuam , & fequa ducitur , Confeffario diétis, & ceteris , quæ Dei
tur me ; & alibi legitur: Oportuit pati Chriftum , Servi de fe fcripferunt , validiorem conciliabunt
èy ita intrare in gloriam fuam. Quocirca S. Ber auctoritatem : Quod ipfum dicendum erit, fi pa
nardus ferm. 16. in Pfalm. Qui habitat fuper il riter ex teftibus demonftrabitur, Dei Servos fe
lud cum ipfo fum in tribulatione (num. 3. vol. 1. liciter fuperaffe tentationes eas fenfus , quæ te
col. 88o.) ait : Omne gaudium exifiimemu* , cum ftibus comprobari poffunt : quippe magis eft ve
in tentatione , varia r inciderimus , Fratres mei , rifimile , eum ærumnas & tribülationes ad ratio
non modo, quia per multa , tribulationer oportet no; nem {pe&tantes ftrenue fuperaffe, qui probatur fu
intrare in regnum Dei , fed quoniam juxta eft Do Perafle tentationes fenfüm refpiçientes , quam
minus bis , qui tribulati funt corde. Itaque in ci illum , quem non conftat, fenfùs ærumnas re&e
tata caufa S. Franciſcæ Romanæ fi defuerunt ho
toleraffe , quæ teftibus oculatis probari poffunt :
minum perfecutiones, non defuerunt maxima: tri nifi forte dicere velimus, inverifimile effe, eum
bulationes, quas invi&ta tulit patientia. Maritus internas fuperaffe, qui in externis tribulationibus
ejus in exilium pulfus eft , & multa temporalia fuccubuerit.
Bona tunc fuerunt amiffa ; cum interim inclita 24 Finis huic capiti imponitur aureis verbis
matrona patientia invi&ta diceret : Dominus pro. Cardinalis Bonæ de principiis vuae Cbrißianae c.21.
videbit : Dominus dedit , Dominus abßulit : fit mo Par 2. ubi ita fcriptum reliquit : Infidiæ, calumniæ,
men Domini benediéfum . Nec diffimili modo fe perfecutione * , & alia mala hujus vitae maximum bo
geßit in perferendis tormentis & infeftationibus num funt, & maxime diligendum ; quia in illi, nibil ef?
fibi a Dæmone illatis , quas iidem Rotæ A udi boni, nihil amabile præter Divinum beneplacitum , ad
tores art.7. partis fecundae fue relationis fue re quod, tamquam ad primum principium, cuné}a revocari
tulerunt ; quæque latius defcriptæ fuerunt a Jo debent, que carnt ó fanguini moleta funt . Et pau
anne Matthiotio ejus Confeffario in ejus vita lo ante : No* gaudere oportet, quod variis tribula.
Jib. 3. appud Bollandianos tom. 2. Martii. In ce tionibus, quaß quodam fcalpello, nos Deus expolire
lebri opere de imitatione Chrifii, five illud fit Jo dignetur , ut fublimiori loco in domo ejus colloce
annis Gerfonii Cancellarii Parifienfis , five Tho-. mur. Caftigat ille, quor amat, ne mundi profperi
mæ a Kempis , five Joannis Gerfenii Abbatis tate corrupti , a via falutir aberrent . Ideo mali
Ordinis S. Benedi&i , uti erudite oftendit Pater Homines bonit funt neceffarii , ut per illos , tam
Virginius. Valfechius Monachus Caßinenfis in dif quam Dei miniftror, exerceantur , ò' ad virtutem
fertat. Florentiæ impreffa anno 1724. hæc habentur affiduis afftéfionibus obdurentur. Legi poteft Silvius
lib. 2. cap. 12. Jefur habet nunc multor amatores tom. 1. pag. 367. ubi late oftendit , caufam pro
gloriæ cæleßis , fed paucos bajulatore , Cruci * ; babet ximam tribulationum , quæ Juftis eveniunt, non
multo , defideratores confolationis , fed paucor tribu eſſe conſtituendam in ipſorum peccatis , ſed in
iationis ; plure r invenit focios menfe , fed paucos gloriæ Divinæ manifeftatione. Opera omnia Ve
abßinentiae ; omnes cupiunt cum eo gaudere , pauci nerabilis Servi Dei Bartholomaei de Martyribus
volunt cum eo, aut pro eo aliquid fußinere: multi Archiepifcopi Bracharenfis Romæ edita funt an
Jefum fequuntur ufque ad fraéfionem panis , pauci no 1734. & in eorum tom. I. part. 2. de moribus
ufque ad bibendum calicem paffîonir . Inter paucos Prælatorum pag. 3o8. multa ex fan&is Patribus
Eeatificandi , & Canonizandi debent numera colle&ta funt ad oftendendam utilitatem tribula
ri : quocirca in eorum caufis fedulo inveftigan tionum in hac vita.

GA PU T
 L I B. III. C νΑ Ρ. ΧΧΧΙ. 22 I.

C AP U T T R I, G E S I M U M P R I M U M.

De nomnullis particulariter advertendis quoad dignitatum Ecclefiafticarum

adeptionem in caufis Servorum Dei , qui eas dum
viverent, obtinuerunt.
Hard. part. I. col. I 197. ) hæc narrat de fua ad
tutibus Theologalibus & Pontificatum ele&tione: Cum praediéius Dominus
Cardinalibus, quas di nofter Papa in eccleßa salvatoris fepulture trade
ximus requiri debere in retur, ortus eft magnus tumultu, populi & fremi
gradu heroico, cum de tu, , 6 in me qua; vefani infurrexerunt, nil di
earum approbatione qug cendi , nil confulendi facultatis aut fpatii relinquen
ftio inflituitur in facro. ter , violentis manibus me in locum Apoſtolici re
rum rituum Congrega gimini* , cui longe impar fum , rapuerunt. Nonnul
tione pro adfcribendis la alibi di&ta funt de fan&itate Vi&oris III. Ge
Dei Servis in album lafii II. & Gregorii X. lib. videlicet 1. cap. 41.
Beatorum atque San&orum; & quamquam mul num. 24. & n. 3o. & lib. 2. cap. 24. S. 36. Por
ta præterea fuperaddita funt, quorum in pracdi ro_teftis 9çulatus Leo Oftienţis lib. 3. "cap. 65.
&is caufis ratió habenda eft : neceffariu m nihilo teftatur, Vi&torem invitum ele&um fuiffe funí
minus videtur de aliis quoque habere fermonem , mum Pontificem anno millefimo o&ogefimo fex
quae in caufis Beatificationis & Canonizationis to, fed non confecratum ante millefimum o&o.
præteriri non poffunt, atque adeo fedulo ponde gefimum feptimum, cum poft quatuor dies ab
rari debent, pro ftatu , in quo Dei Servi , dum ele&tione Roma egreffus infighia Pontificatus
viverent , fuerunt conftituti. Tarracinae dimififfet , & Caffinum fe recepiffet ;
2 Initioque du&o ab Ecclefiafticis dignitati nec nifi coa&to apud Capuam Concilio Epifco
bus, & fighanter ab earum adeptione, hæc ha porum, vi&tus tandem precibus & rationibus Præ
bentur apud Scacchum de not. & /ign. fanéfit. fulum & Principum, qui adfuerant , præteritam
fe&7. 6. cap. 1. Quoties igitur A&#a Epifcoporum , elećtionem ; Crucis & Purpuræ reſumptione, fir
aut fimilium Servorum Dei conßderanda erunt Per maverit : Pandulphus quoque Pifanus familiaris
refpeéîum ad Beatificationem vel Canonizationem , Gelafii II. fummi Pontificis in hiftoria vitae ipfius
attendendum primo occurret, an appetentia Preſu ex recenf. Conftantini Cajetani pag. 4. hæc fatur
latur captus is , de quo agitur, ne dicam negotta de ejus affumptione ad Pontificatum : sicque in.
tione, quæ omnino illicita eft. Præfulatum autem , vitur ac reniten* Domnur Joannes Cajetanus in
•v:l dignitatem non appetiviffe, colligitur ex eo , Papam Gelafium , Spiritur San&fi gratia mediante,
quod invitur, nolenr , aut ad eam minime adfpiran* , bodie eft Ö' eleétus & ab omnibuÍ in fumma sedé
munus relu&#ando fufceperit fidelis Dei famulu 1 . Et locatus, cunctis Dei magnalia collaudantibus. No
qui hac ratione ad Epifcopatum aut fimilem digni tiffimus eft ele&tionis modus, qui contigit in af.
tatem Eccleßaßicam promovetur, vocatur a Deo fumptione B. Gregorii Papæ X. ad íummum
tamquam Aaron , atque fpeciali auxilio a Deo do Pontificatum. Erat enim extra Cardinalium Col*
ma certo certiur confequetur , qutbu r illam dignita legium , aberat a loco ele&tionis, erat Archidia.
tem re5te adminiſtret, utpote qui in ea aamtnifiran conus Leodienfis , &, cum Pontifex ele&us eß,
da non quefivit, que fua funt, fed que Jefu Chri erat in obfequio Chrifti trans mare in Syria apud
fi ; quia , non ut fibi confuleret , fed ut Deo infer Ptolemaidem cum Eduardo primogenito Régis
viret , dignitates acceptavit . Anglorum , tempus opportunum exfpe&ans, ut
3 Juxta ergo Scacchi fententiam in Dei Ser Hierofolymam cum ceteris peregrinis proficifce
vo, de cujus virtutibus agitur, non perfun&to retur. Alia plura confimilia facile cumülari pof
rie , fed exa&e inquiri debet , num optaverit , fent : fed filentio præteriri non poffunt alia duo
num curaverit, num libens & volens fe in Ec exempla, Sanétorum videlicet Cæleftini V. &
clefiafticam dignitatem ingefferit, an inícius , Pii V. Archiepifcopus Lugdunenfis , Epifcopi
nihilque cogitans ad eam vocatus fit , & invitus duo, & duo Sedis Apoftolicæ Notarii Petrum
acceptaverit, De S. Cornelio Papa & Martyre de Morono , qui Cæleftini V. deinde nomen af.
ita fcribit S. Cyprianus epiff. 52. ad Antonianum fumpfit , in eremo degentem Oratores adiere ,
col. 15o. Non, ut quidam , vim fecit , ut Epifco expofitaque adventus caufa , & Cardinalium fuf.
pur fieret , fed ipfe vim paffur eft , ut Epifcopa fragiis, qui eum in fummum Pontificem elege
tum coaétur exciperet. Joannes Diaconus in vita rant, e fcripto prolatis, ejus conftantiam in re.
S. Gregorii num. 44. ( tom. 4. oper. S. Gregor. fpuenda fumma dignitate infringere non potue
col. 38. ) refert, eum fugam arripuiffe , ne fum runt. Francifcus Petrarca lib. 2. de vita folitaria
mus Pontifex fieret : Quia palam egredi portar feéf. 3. cap. 18. fcribit , illum fuga fe fubducere
civitatis non poterat, a negotiatoribur exponen meditatum , fed accnrrentium populorum pieta
dum fe , diffimulato , ut fertur, habitu, callidur te ex ea retractum eſſe; nec vero aſſenſum un
impetravit , filvarum faJtus expetiit , cavernarum quam præftiturum fuiffe, nifi acceffiffent preces
latibula requifivit , in quibus , dum ab omnibus fum Caroli Siciliæ Regis , & Caroli Martelli ejus fi
ma follicitudine quæreretur, indicio columnæ fulgi lii pariter Hungariæ Regis, qui eo accurrerant,
de fuper fe jugiter e cælo dependentis agnofcitur , & Cardinalis Latini , aliorumque, qui hoc uni
capitur, trabitur, Ö' apud Beati Petri Apoßolo co remedio tetabantur fubveniri pote diuturnis
rum Principir templum fummus Pontifex confecra & maximis Chriftiani orbis incommodis, quo.
tur. S. Gregorius VII. in epift. 3. lib. 1. ad Gui rum rationem ajebant ipfum effe Deo redditu
bertum Archiepifcopum Ravennatem (tom. 6. colleéf. rum , nifi a Deo decretum & miffum Pontifica
tum
-
 22.2 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
tum acceptaret. De San&o demum Pio V. tum δ' Carolus V. tantam virtutem in Cantabrir delite.
in compendio virtutum exhibito occafione Cano fcere indignum rati, confilium de illo inter fanéíæ
nizationis ipfius, in Appendicibus iterum impri Romanæ Ecclefiæ Cardinale r cooptando certatim, in
mendo, tum in bulla Canonizationis fufe nar caffum tamen, quod poftea fepenumero quoque fa&um ,
ratur, nunquam ab eo quæfitum fuiffe , nec opta inierunt. Ignatiu* , qui Sociir aditum ad bonorer le
tum fupremæ dignitatis faftigium, fed Pontificali gibu* latis obftruxerat , Julii pedibus obvolutur, ne
oneri mira ſibi ſacri Collegii conſenſione delato invito atque infcio bonorem deferat, neve oblatum
non nifi poft fufas Deo ferventiffimas preces hu capere cogat , nafcenti Sodalitati hoc faltem benignur
millime collum fubmififfe : quod fa&um una cum tribuat , libello fupplice, & lacrymis coram exorat ;
omnibus fuis circumftantiis legi poteft in hifto & permagna Francifci lætitia impetrat, qui & grati
ria ejus vitæ compofita a Paulo Alexandro Maf animi tefter littera * ad Pontificem dedit : & in vita
fejo lib. 1. cap. 12. Item ad hanc claffem fpe&a Cardinalis Joannis Poggii mei concivis in conti
re videtur fa&um S. Philippi Benitii : cum etenim, muatione ad librum Onuphrii Panvinii de fummi;
mortuo Clemente IV. fummo Pontifice, Cardi Pontificibus , Ö' S. R. E. Cardinalibus , exarata a
nales inter fe diffiderent de fummo Pontifice Joanne | Antonio Petramellario meo pariter con
eligendo, a quibufdam pro Pontifice propofitus cive fufe exponitur, quomodo Apoftolici Nuntii
fuit Philippus tunc Præfes Generalis Ordinis Ser munere fungens apud Carolum V. Imperatorem,
vorum B. Mariæ, ob inſignem miraculorum fa mandante fummo Pontifice Paulo III. Franci
mam ; fed ipfe, re cognita, difceffit , & apud fcum Borgiam Gandienfium Ducem, poftea So
Montem Tuniatum delituit , donec alius ele&tus cietatis Jefu Præpofitum, hortatus fit, ut Car
effet , Beatus videlicet Gregorius X. uti referunt dinalitiam dignitatem, quam ei tum ob fingula
Archangelus Gianius, qui ea excerpfit ex hißo res animi dotes ac merita, tum quia Pontifex
ria S. Philippi, Ferrarius in catalogo Santorum ab Alexandro VI. illius gentili in Senatum ad
I/aliæ , ad diem 23. Augufti , Spondanus ad ann. fcitus fuerat, tum etiam Iob Imperatoris preces
1271. num. 5. Bzovius ad an. 1285, num. 18. Ray offerebat , acceptaret : at Francifcus refpondit, fe
naldus ad eumd. anm. num. 82. Pagi in breviar. immortales fummo Pontifici & Imperatori gra
Aom. Pontif. tom. 3. in vita Gregorii X. num. 5. tias agere & habere, femperque apud Deum tanti
Baillet in vita S. Philippi Benitii ad diem 23. Au beneficii oblati memorem fore; ſed ſe jampri
gufli. Concordant le&iones propriæ, quæ in Ec dem fæculo renuntiaffe, & agnoſcere fuos hu
clefia univerfali , die ejus fefto in ipfius hono meros impares effe tanto oneri ferendo. De S.
rem recitantur. In bulla autem Canonizationis Philippo Nerio ita legitur in relatione Rotæ Au
cod. Canoniz. num. Io3. pag. 543. hæc habehtur : ditorum exarata in ejus caufa ( tit. de mundi con
Philippur veterum Anacboretarum mores æmulari temptu ): Beatur Philippus dignitatem Cardinala
fluden 1 , in cryptam Montis Senarii Deo libertur tur a fel. record. Clemente VIII. fibi delatam recu
vacaturur quadriennium feceffit. Ceteris ejus virtu favit , ut plene deponunt tefter, ô patet ex refcri
uibus par fuit cordir humilita * , qua Patriæ Ec:le pto manu ejufdem Clementir fcripto in memoriali
fie Epifcopatum refpuit . Viterbium inde properanr quodam Beati Philippi per ipfum teftem ad eumdem Cle
poft piam dormitionem decefforis noflri Clementis mentem allato Ö'c. Recufavit etiam eamdem Cardi
Papæ IV. ubi per Ottobonum fan&7æ Romanæ Ec nalatur dignitatem prius ßbi fponte oblatam a Gre
cle 6.e Diaconum Cardinalem Sa ii Hadriani , fui gorio XIV. ut plane deponunt tefle *. Item obvia
que Ordini , Patronum fibi oblata Pontificia digni funt exempla Sanétorum , qui non ita facile induci
rate palam fe indignum profeffus , in folitudinem potuerunt , ut Epifcopatum , licet non appetitum ,
remeavit , ipfum Ottobonum ad tantum faftigium multoque minus petitum , fed fponte oblatum
aliquando evehendum , fed brevi eo potiturum , va acceptarent. Apud Socratem Ammonius Mona
1 icinatu r . A rchiepifcopus A ncyranus in noti r ad cbus dexteram fibi auriculam præcidit fperans ,
hanc bullam Canonizationis pag. 547. hæc habet : fe ea irregularitate eos deterriturum , qui ipfum
AM odus , quo vir Dei fermonem de Pontificatu in ad Epifcopatum rapere meditabantur. Et apud
eundo fibi faéium ab Ottobono Cardinali de Flifco Palladium in bißoria Lauffaca in vita ejufdem Am
modefli/jime declinavit , in Conflitutione èxplicatur monii adjicitur, quod, delata notitia auris am
ex veteribu r commentarii * , five proceffibuj fide in putatæ ad Timotheum Epifcopum , qui precibus
1egra de Philippi fan&fitate congefiis , ac Romæ in plebis impulfus eum Epifcopum ordinare volebat,
examen addu&#/ j , quo , nondum typis vulgator nor cum a propofito non defifteret , aliofque idcirco
ipfi verfavimur : & Rotæ Auditores in relatione ad Ammonium mififfet , qui eum per vim ad fe
caufae S. Philippi tur. de profundi(jima humilitate adducerent ordinandum , licet aure carentem ; hi
jta fcripferunt : Sed buju r Beati viri animi firmi re infe&ta recefferunt, audito juramento per eum
ta , magis eluxit , cum vacaret Sede r Epifcopi Flo cmiffo de lingua fibi excidenda , fi cogere vel
rentini , & populus Philippum pofiulavit Epifco lent. Rurfus apud citatum Socratem Nilamnom,
pum ; ipfe autem illico ab urbe receffit: έσ Viter habita notitia adventus Theophili Epifcopi Ale
bii, prima Sede vacante per obitum Clementis IV. xandrini, qui venerat , ut ipfum Epifcopalibus
cum Cardinales de Succeſſore eligendo non concorda infignibus exornaret, in preces effufus efHavit
rent, de Philippo tračiarunt, & id praecipue po/tula animam, enixius fugiens Epifcopatum , quam
runt Cardinalis Ubaldinus, Ö" alter Cardinalis Fli mortem. Synefius, ut ex ejus epiftola defumitur,
fcur Ordini , Prote&tor; fed clam aufugien r in va ne Epifcopus fieret , fe continentiæ, & Fideiini.
flam altiffimi montj * Jolitudinem fefe abdidit, ibi micum fimulavit ; raro quidem exemplo propter
que una cum focio diu delituit . 9Quae omnia depo circumftantias, de quibus modo agendum non
munt te/tes , Ö probant vitae manufcripte. eft , excufando, quodque idcirco, uti periculis
4 Quae contigerunt in ele&tione ad ſummum obnoxium, non eft ad imitationem proponendum.
Pontificatum , contigerunt etiam in ele&ione ad S. Paulinus Nolanus epift. 2. num. 2. pag. 8. lo
dignitatem Cardinalatus , & ad Epifcopatum . quens de fui eleétione ad Epifcopatum dicit , fe
De S. Francifco Borgia ita legitur in bulla Ca ad Sedem Epiſcopalem fuiſe multitudine ſtran
nonizationis cit. cod. pag. 537. Sed Julius Pontifex, gulante compulfum . San&tus Malachias, cum
parı
 Ι. Ι.Β. ΙΙΙ. C .Α Ρ. ΧΧΧΙ. 223
pari violentia Primatum Hiberniæ fufcipere co tagit. S. Petrus Damiani in epiß. ad Nicolaum II.
geretur, ut eft in ejus vita apud Surium : Ad quæ extat in principio opufculi 19. tom. 3. oper.
mortem ( inquit ) me ducitit , fed obedio fpe Mar ait , fe a Stephano Pontifice vim paffum , ut
tyrii . Paulinus in vita S. Ambro/$i narrat, eum Epifcopus fieret: Poß fan£iae memoriæ Domini Ste
tentaffe fibi aliquam incontinentiæ fpeciem op pbani veftri quidem deceffarir, mei autem Perfecuto
ponere ; fed, cognita pia fraude , viciffe priorem ris obitum ego a me protinus Epifcopatum non canonice
cafłitatis incorruptam famam, & Epifcopum, li traditum , fed viole nter inje£ium funditus abfcidiffem.
cet invitum, electum eſſe. S. Poſſidius in vita 5 De Pontificiae dignitatis & poteftatis excel
, S. Auguflini cap.8. hæc habet de ejus affumptio lentia differit S. Bernardus de confider. lib. 2. c.8.
ne ad Epifcopatum : Compulfur atque coa&in* fuc col. 428. oper, vol. I. Qui, e1 ? ( alloquitur Papam
cubuit, ô Epifcopatur curam , ô majoris loci Or Eugenium ) Sacerdor magnnr, fummus Pontifex .
dinationem fufcepit . De S.Fulgentio fic loquitur Tu Princeps Epifcoporum , tu bere , Apoßolorum ,
Au&or vitæ ejus. Tunc Beatur Fulgentius eligen tu primatu Abel , gubernatu A/oe , patriarcbatu
tium vota velociori praveniens fuga latebris incer Abraham , Ordine Melchifedecb , dignitate Aaron ,
tir abfconditur, nec quæfitur ullatenus invenitur : auëtoritate Moyfes , judicatu Samuel, poteßate Pe
& infra: Tunc aggregata violentæ multitudinis ma trus, unéfione Chriftus. Tu er, cui Claves tradi
mu repente Beatus Fulgentiwr in propria cellula re tæ, cui ove* creditæ funt. Sunt quidem & alii
pertur invaditur , tenetur, ducitur, ô Pontifex celi Janitores, 5 gregum Paflores; fed tu tanto
effe , non rogatur, fed cogitur. De S. Anfelmo fic glorioſius, quanto & differentius utrumque pre ce
fcribit Edimerus in ejus vita lib. 2. ( poft opera teris nomen bereditafti. Habent illi fibi affignatos
S. Anſelmi pag. 13. ): Audit bec ille ( Anſelmus greger ßnguli ßngulor; tibi univerß crediti, uni
videlicet ele&tionem fuam ) ® fere ufque ad exa unus. Nec modo ovium , fed ô Paflorum tu unus
nimationem fui contradicit, reluffatur, Ó ob/ftit . omnium Paftor. De S. R. E. Cardinalium digni
Prævalet tamen Ecclefiae Dei conventur. Rapitur tate plura habentur in Conftit. 19. Eugenii IV.
ergo, è9 violenter in vicinam eccleſiam cum bymnis Bullarii Romani tom. 3. part. 3. ubi poft plura
ὸ laudibus portatur magir, quam ducitur. Fa legitur §. 6. p. 22. Ipfo * præterea Cardinale r pro
ciunt quoque exempla eorum, qui oblatos Epi bonoris ac dignitati r eminentia partem fui corporis,
{copatus nunquam acceptare voluerunt, vel qui fummi Pontificer appellant. Ex quo fine ulla dubi
non acceptarunt , nifi ferio accedente Superio tatione oßenditur, poft caput Ecclefie , quod ef? Pa
rum præcepto. San&ti Bernardus, Thomaas de pa , contigua fui corporis membra , qui funt Fra
Aquino, Bernardinus Senenfis, Vincentius Fer trer ejur Cardinales , præ ceteri, Ecclefie membrir ,
rerius oblatos fibi Epifcopatus recufarunt , nec ac partibur honorari debere : & in concione Pii II.
umquam acceptare voluerunt, uti congeftis mo. in comment. a Joanne Gobellino compofitis rela
numentis oftendit Platus de bono ßatu Religiofo talib. 4. pag. 99. qua novos a. ſe creatos Cardina
rum lib. 1 cap. 38. Bernardinus Juftinianus in les allocutus eſt : Maxima, Filii , Ö excellentiſ
vita S. Laurentii Jußiniani cap. 4. teftatur, ter fìma dignitate donati efìis : ad Collegium Apoftoli
ei a fummo Pontifice imperatum, ut fuæ ad cum vocati, Confi;iarii noftri , & Conjudice * orbis
Patriarchatum electioni aſſenſum praeberet : Non terrarum erutis : inter caufam & caufam , inter
parere igitur non potuit Pontifici ter jubenti. Ja Janguinem & fanguinem, inter iepram Ö lepram
cobus Zenus Epifcopus Feltrenfis in vita B. Ni diſcernere vos oportebit : Succeſſores Apoſtolorum
colai Albergati cap. 3. fcribit , eum non ftatim circa thronum noßrum fedebitis ; vos Senatore t Ur.
morem geffiffe voluntati Cleri Bononienfis, qui bir, & Regum ßmiler eritis , veri mundi cardine , ,
ipſum in Epiſcopum elegerat; ſed quanto ille fuper quibus militantir offium Eccle/ie volvendum
ardentius infitebat, tanto ipum contan tius re ac regendum ef?. Demum ceteris prætermiffis ,
cu{affe : Per hunc modum cum integrum femeflre hæc de Epifcopis habentur in facrofan&o Con
Bononienſis Eccleſia Paſtore deſolata jaceret, illus cilio Tridentino ( feff. 23. cap. 4. de facramento
neminem , niß Nicolaum, volentibur, eo autem con Ordini r ): Synodus declarat , præter ceteror Eccle
flamtiffime detre&fante , nova r tandem artes civer fiafticor gradu r , Epifcopor, qui in Apoftolorum lo
excogitarunt , ut defiderio potirentur : operam enim cum fuccefferunt , ad hunc bierarcbicum ordinem
adhibuerunt , ut qui in ea Aeligione maxima au&o præcipue pertinere , & poßtor , ficut idem Apoftolam
ritate præftabant, quibus imperandi poteftat erat , ait , a Spiritu San&o regere Ecclefiam Dei. De fe,
illi ex aučłoritate precipienter, Nicolaum obedire , aliifque Apoftolis loquens inquit D. Paulus 2.
compellerent ; quibur cum non parere non poffet , ad Corintb. 5. v. 2o. Pro Chrißo ergo legatione
curam Bononienfis plebis affumere , & Epifcopus ef fungimur ; & S.Leo ferm.3. de anniverf... Affumpt.
fe coačłur efi. De S. Andrea Corūno communi Epifcopos Ecclefie principes nuncupat , & Apoflo
Cleri & populi fuffragio in Epifcopum Fefula lorum fucceffore r , ac poteftatis illorum participes ;
num ele&o habetur in bulla Canonizationis cod. & præclare Au&tor libri de dignitate Sacerdotali
Canoniz. pag. 528. eum , nuntio ele&tionis audi cap. 2. ( in append... ad oper. S. Ambroſii col.359.)
to, clam in Carthufiae Florentinæ feceffum au fubjicit : Honor igitur, Fratrer , & fublimita , Epi
fugiffe, Dei Matre exorata , ut fe ab ea digni fcopali, nullis poterit comparationibus adæquari .
tate liberaret : Illo diu quæfito, nec reperto , de Si Regum fulgori comparer , Ö* Principum diade
Præfuiis ele&tione mutando Clerur ô populus Fefu nati , longe erit inferiur , tamquam ß plumbi me
lamur confilium ineunt. Sed puer trimur caetum ele tallum ad auri fulgorem comparer ; quippe cum vi
&}orum ingreffus , Andream Epifcopum probe renun deas, Regum colla Ở Principum ſubmitti genibus
ciatum nequaquam mutandum , exclamat, inter Car Sacerdotum, ὸ exofculata eorum dextra , orationi
thufianos orantem delitefcere ; unde ad Fefulanam bus eorum credant fe communiri.
Ecclefiam de bonore Pontificali fubeundo apfe quoque 6 Atque ex his infertur , non modo illicitum
vifu monitur perducitur. A. beatae memorte Urbano effe , quod abfit , malis artibus prædi&tas adipifci
Papa V. deceffore noftro in Paßorali munere confir dignitates , fed etiam earum fimplex defiderium
matus , ove , fuas omni pietatis officio pafcere [a culpa non vacare, juxta illud San&i Auguftini
lib.
 224 DE SERV DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
lib. 19. cap. 19. de civit. Dei relatum in can. Romanæ Ecclefiæ, juxta Concilium. Tridenti
Qui Epifcopatum 8. quaeft. I. Locur vero fuperior, num fe/. 24. cap. 1. & Jell. 25. cap. 1. de refor
mat. ubi ftatuitur, ea omnia & fingula, quæ de
/3ne quo regi populur non potef?, etß ita teneatur ,
atque adminiftretur , ut decet tamen non decenter
Epifcoporum præficiendorum vita, ætate, & do
appetitur. Huc facit illud Apoftoli ad Hebræos &trina , & ceteris qualitatibus conftituta funt , exi
5. verſ. 4. Nec quiſquam ſumi ſibi honorem, ſed gi etiam debere in creatione Cardinalium fanétæ
qui vocatur Deo tamquam Aaron. Theologice res Romanæ Ecclefiae , quamvis Diaconi fint. Ex
examinatur a Divo Thoma 2. 2. quaeft. 185. qualitatibus ab Apoftolo indicatis aliquæ funt
art. I. ubi ait , tria poffe confiderari in Epifco negativæ, aliæ pofitivæ, ut loc. cit. v. 2. Oportet
patu , & fic in ceteris fupra recenfitis dignitatibus, ergo Epifcopum irreprehenßbilem effe , uniur uxoris
operationem videlicet, per quam providetur uti virum , fobrium , prudentem , ornatum , pudicum ,
Jitati Proximorum gradus altitudinem, & hono hoſpitalem, doctorem, non vinolentum, non percuſ
rem , qui gradus altitudinem comitatur; fubjicit forem, fed modefium, non litígio/um, non cupidum,
que, præfumptuofum effe appetere gradus celfitu fed fuæ domui bene præpoßtum , filios habentem fub
dinem; & , quamvis fecundum fe laudabile fit ditor cum omni caftitate. Si qui r autem domui fuae
appetere Proximis prodeffe , hoc ipfum tamen praeeffe nefcit , quomodo Ecclefiæ Dei diligentiam ba
etiam effe praefumptuofum, cum annexam habeat bebit ? Non neophytum, ne in ſuperbiam elatus in
gradus celfitudinem. Traditur hoc ipfum ab eo judicium incidat Diaboli. Oportet autem , illum &
dem S. Dočtore quodlibet. 2. queſt. 6. art. 1. & teftimonium habere bonum ab iis , qui foris funt ,
licet citatis locis doceat , hæc non habere lo ut non in opprobrium incidat , & in laqueum Dia
cum, ſi urgeat neceſſitas, addit nihilonminus Ven. boli. Repetit hæc eadem Apoftolus in epift. ad
Dei Servus Cardinalis Bellarminus in admonit. Titum cap. 1. cumque vix contingat , aliquem
ad Epifcopum Theanenfem nepotem fuum hæc, quæ di&tis qualitatibus omnibus effe praeditum, vel
fequuntur: At Sanéfus Thomar in loco fupra no faltem reputare poffe , fe præditum effe , hinc
tato fcribit , imminente manifeßa neceffitate, poffe fit , ut a nemine fine culpa memoratæ modo di
Epiſcopatum appeti . Reſpondeo, admonendos leſſe gnitates appeti poffint, juxta illud Ifidori Pelu
ambitiofor, ut manifefiam illam neceffitatem exfpe fiotæ lib. I. epift. 4. Non eft quorumlibet , vir præ
&fent ; quae ß tempore fuo non advenerit, ut tem clare , Epifcopatum appetere, verum eorum, quo
poribus noftris , & temporibur Patrum noftrorum rum vita ex Pauli legibus dirigitur. Apoftolus
non advenit , quiefcant , nec folum petere non au ante verba fupra recenfita dixerat: Si quis Epi
fcopatum defiderat, bonum opus defiderat. In Epi
deant , fed nec ullo modo appetere. Celebris eft ho.
milia tertia S. Joannis Chryfoftomi in A&a Apo fcopatu quippe cum procuratio contineatur Pro
ftolorum , ubi ad rem ait ( n. 4. pag. 28. tom. 9. ximorum falutis, Epifcopatus defiderium Ípirita
oper. ) : Si fcires enim Epifcopum omnium effe , lem. hominum profe&tum refpiciens , laudabile
omnium onera ferre oportere ; quod aliis irafcenti utique e(t & meritorium ; ut fuperius ex D.Tho
bus venia detur, illi vero minime ; quod aliis pec ma di&um eft , & confirmat S. Joannes Chryfo
cantibus excufatio multa , ipß vero nulla fit ; ad ftomus in epifi. 1. ad Timoth. homil, io. ( pag.
hanc dignitatem non accurriffe * : & in libro 3. de 598. oper. tom. 1 1. ): Si quis Epifcopatum defide
, Sacerdotio , poftquam confideravit , Apoftolum rat . Non improbo illam, inquit ; opus quippe re
Paulum in prima epifiola ad Corintbios , inter giminis eft. Si qui r hoc defiderio tenetur, ita ut
quos per diuturnum tempus Apoftolatus fui mu non imperium, & au&oritatem cupiat tantum , fed
nere fun&tus fuerat , dixiffe , in timore & tremo Præpofiti officium, non improbo. Bonum enim opur
re multo fuiffe apud illos, fubjicit m. 7. ( pag. defiderat . . . . Si qui r ita deßderat , utique deß
385. tom. I. oper. ): Si igitur ille, qui majora , deret. Sed, ne ex præéi&tis verbis occafio & an
quam præcepta Dei ferrent , praefiaret , Ö* nufquam fa arriperetur Epifcopatum defiderandi, Apofto
quæ fua erant quæreret , fed quæ fubditorum ; ita Jus ftatim fubjecit, öportere, Epifcopum effe ir
formidolofus erat , cum ad principatur magnitudi- . reprehenfibilem, uti obfervat S. Gregorius Ma
nem refpiceret , quid faciemur nor, qui fæpe noßra gnus in Paſtorali libro par. 1. cap. 8. Laudans de
quærimus , qui Cbrifti mandata non folum non fu fiderium , in pavorem protimur vertit , quod lauda
peramus , fed majori ex parte trangredimur ? vit , cum repente fubjungit : Oportet autem , Epi
Quocirca , ratione periculi , etiam a ceteris fcopum irreprehenfibilem e/Te. Idemque S. Grego
præfcindendo, nemo eft qui non videat , præ rius fcite animadvertit, in hiſce defideriis peri
diĉťas Ecclefiafticas dignitates tuta con{cientia culum effe , ne labor & opus, quod defiderans
defiderari non poffe , quemadmodum profequi animo verfat , ludibrium fìt, quo fe animus in
tur Cardinalis Pallavicinus in vindicationibus fummo fui cortice pafcat., & furtiva honorum
Societatis Jefu cap. 41. Ideo hæc munera averfari libido in animi penetralibus regnet : Sed plerum.
laudabile eft, non tamquam mala , fed tamquam fu que hi, qui ſubire magiſterium Paſtorale cupiunt ,
fcipientibus periculofa. Ita generatim ope* , domi nonnulla quoque opera bona animo proponunt ; & ,
matio, claritar nominis fuopte ingenio quidem bona quamvis hoc intentione elationi; appetunt , opera
funt, alioqui Deum non haberent auétorem , nec in turus tamen fe magna pertra&#ant , fitque , ut aliud
ter Dei beneficia numerarentur; ſed bona funt per in imit intentio fupprimat , aliud traétantis ani
quam lubrica, pedibufque non præcautis lapfum pa mo fuperficier cogitationis oftendat. Quod etiam
rantia. Idcirco tutiur , adeoque laudabiliur repu conſonat doétrinæ D. Thomæ ſupra memoratæ,
diantur, uti Lex Cbrißiana nos docet , ò' nonnulli qui docuit , praefumptuofum effe Epifcopatum ap
etiam ex Etbnici r cognoverumt. petere propter gradus celfitudinem , quae in, Epi
7 Apoftolus Paulus in epiß. 1. ad Timotbeum fcopatus defiderio comes eft fpiritalis utilitatis
eap. 3. qualitates exprimit, quæ in Epifcopo ne Proximorum , cui defiderans fe inhærere profite
ceffariæ funt , quæque multo magis neceffariæ tur. Aurea funt verba Cardinalis Bonæ in prin
effe videntur in Romano Pontifice, qui eft Epi cipiis vite Chriſtianae par. 1. cap. 43. Magna te
{copus Epifcoporum , & ex eadem ratione ex merita r Ecclefiafticorum ef?, qui, cum viribus careant
tendendæ etiam videntur ad Cardinales {anétæ ad onus Paßorale ferendum, illud tamen anxie quæ
runt 3
 L IB. If I. C.A. P. X X XI. 225
vunt, & fe illi fponte fubjiciunt , non vocati a Deo, ficatus abfque labe, & omnino licite, dummo
fed fpiritu elationis impulß, non, ut gregem pafcant, do fponte oblatus fit , acceptari poteft. In epi
fed ut ipß pafcantur, non ut regant, fed ut domi ftola ergo ad Jofephum tunc Hungariæ Regem , &
mentur &c. Ut autem fuae fuperbiæ velamen obten in Romanorum Regem ele&um ita fcribit : Ha vo
dant , libenter arripiunt , quod ait Apoftolur , Qui luto Dio Signor noſtro promoverci all'alto grado
Epifcopatum defiderat, bonum opus defiderat ; di ſuo Vicario in terra, e l'ha voluto in guiſa ,
nec tamen advertunt, quod, laudato deßderio, id , che per quanto i ſacri Elettori conoſceſſero molto
quod laudaverat, • in terrorem protinus vertit fub prima la noſtra inſufficienza, e Noi medeſimi l'ab
dens : Oportet autem, Epifcopum irreprehenfibi biamo in quel punto proteſtata con vive lagrime po
lem effe, fobrium ; prudentem , ornatum, pudi ſte fuori dal più profondo dell'animo, per difender
cum, hofpitalem, do&orem, modeftum. Et qui r ci dalle violenze di tutto il ſacro Collegio, ciò non
eft tanta præditur fan&fitate , ut poffit fe in omni. è baſtato per ſottrarci da un peſo, che ſempre più
bur irreprehenfibilem exhibere ©'c. Ac proinde ani ci riefce formidabile. Et in epißola ad Ludovicum
marum cura ſine manifeſta Dei vocatione acceptan XIV. Francorum Regem Chrißianiffimum : Quindi ,
da non eft , tum diu conßderandum, quid valeant conoſcendo Noi le proprie graviſſime imperfezioni ,
bumeri, quid ferre recufent. Non debet præeffe , qui ed incerti ancora della volontà Divina, abbiamo
non poteft prodeffe . Celebre eft opus Ven. Dei con forza di copioſe lagrime paleſata lungamente
Servi Bartholomæi a Martyribus Archiepifcopi la noſtra ripugnanza, ritardando il conſenſo ſino a
Bracarenfis, cui titulus eft, Stimulus Paftorum . quel punto, che contraſtato dalla coſtanza degli Elet
Illud meritis laudibus profequuntur, Antonius tori cominciava a paſſare per colpa d'oſtinazione
Poffevinus e Societate Jefu , Ambrofius Altamu nel reſiſtere allo Spirito Santo: ed allora fu, che
ra Ordinis Prædicatorum , & ex eodem Ordine convinti, voler Dio medeſimo nelle grandi opere non
Dominicus Gravina, Fernandez, Plodius, Fon ſolo eſſere, ma comparire ancora l'autore, ci la
tana, Marchefius, Echard. Bartholomæus autem fciammo condurre al Soglio Pontificio. Porro hæc
in eo opere ita fcribit : Nemo certe fe imaginibus oflendunt , in fummi Pontificatus acceptatione
eogitationum magna faéìurum proponentibus illude debitas non deficere circumftantias, fi quis eum
re debet, fed ex anteaéfa vita judicare , quid in non appetiverit , ſi oblatum recuſaverit, ſi ſuas
Epifcopatu a&#urur fit . Quomodo enim verbi gratia imperfe&iones Ele&oribus patefecerit , fi , eis
in culmine pofitur difcere, immo docere: poterit hu mihime obftantibus , a fuo propofito Eleâores
militatem, qui in imit non definit fuperbire ? Quo non recefferint: poft hæc quippe, fi recufans in
modo fe pro animarum ßbi creditarum falute pro ſuo ſenſu perſiſteret, obſtinationis notae eſſet ob
curanda impendere ac fuperimpendere volet , qui ani noxius, & voluntati Divinæ congruis fignis fibi
amæ proprie curam vix ullam habuit , totumque fe manifeftatæ obfiftere velle videretur.
terrenis cogitationibus & defideriis immerfit ? Qua 9 Quoad ceteras vero dignitates. Cardinalatus
ratione onùs illud Angelicit humeris formidandum videlicet , & Epifcopatus, fummi Pontificis præ
fuftinere poterit , qui fe ipfum in via virtutis cre ceptum fufficere debere videtur, ut eædem nul
bro titubantem vix. fuftentare valuit ? O ffultum , latenus -concupitæ , aut quæfitæ · acceptentur ; &
qui, cum ad caſum urgeatur ex oneribus propriis, pra cipue, fi, qua acceptationi obfiftere pofie e
Aumeros inconſiderate ſubmittit opprimendus alienis ! Xiftimabantur, fuerint, ipfi patefa&a. Beatus Al
JLegi pote(t vita praedi&ti Servi Dei Bartholomæi bertus cognomento Magnus ad Infulas Tarviſi
a Martyribus fcripta a Malachia de Inguimbert nas ele&tus eft , cui Humbertus Ordinis Prædi
Epiſcopo Carpentoractenſi, ubi par. 1. cap. 4. catorum Magifter, vir fane graviffimus, epifto
Hate exponit, quomodo Ludovicus Granatenfis, Jam fcripfit relaram apud Theophilum Raynau
vir magni nominis , & tunc Præfes provinciæ dum oper. tom. 15. pag. 121. in qua conſilia &
Lufitanae Fratrum Prædicatorum, fe fubtraxerit preces fecernit, a præceptis;, ac de præcepto lo
oneri Archiepifcopatus Bracarenfis, „ quem Requens moram etiam poft illud admittit, fed ad
gina Catharina Luſitania ei obtulerat, &quan tempus, indicans, fi ferium fit & perfeverans ,
ta animi demiſſione , quanta humilitate, quan ei pra-ſtandam eſſe obedientiam : Non maveant
ta haefitatione Bartholomæus eum acceptaverit, vor, obfecro, confilia & prece * Dominorum veßro.
indu£tus nedum precibus & fuafionibus , fed et rum de Curia quidem emanantia , in qua cito Ö*
iam præcepto obedientiæ fub pœna excommuni facile in fibilum atque derifum talia verti folent .
cationis, nifi acceptaret, denunciatæ ab, eodem ANon fiebant vos præcepta Papalia, quæ neminem
Patre Ludovico de - Granata, qui dono difcre efficaciur refiftere volentem cogere confueverunt ; nec
tionis fpirituum erat illuftratus, & Bartholomæi fan&a bujufmodi ad tempus inobedientia hominis fa
ſanctitatem bene noverat. mam lædere , fed potius augere folet. Qμam ad rem
8 Hucuſque addućta ſuadent, nec ſupremam ea quoque faciunt , quæ fupra di&ta funt de ele
Sedem, nec dignitatem Cardinalatus , nec Epi &ione San&i Laurentii Juftiniani ad Venetum
ſcopale faſtigium ultro eſſe appetenda, nec omni Patriarchatum, & . Beati Nicolai Albergati ad
no acceptanda animo libenti , fed debitis tantum regimen Bononienfis Ecclefiæ.
intercedentibus circumftantiis; de quibus idcirco Io Apud San&um Bernardum lib. 4. de con
quaeftio erit inftituenda, cum de Servorum Dei, fiderat. cap. 4 num. 12. col. 446. loc. cit. Eu
qui eas obtinuerunt, Beatificatione & Canoni genius Pontifex admonetur, ut invitos & relu
zatione pertra&abitur. Notum eft omnibus, qua &tantes affumat ad Cardinalatus dignitatem , am
animi conftantia Clemens Papa XI. oblatum con bientes autem rejiciat; tum longo fermone pro
cordi Cardinalium fuffragio Pontificatum per tres fequitur idem S. Bernardus dotes , quibus Car
dies a fe rejecerit, de quo etiam infra. Ita res dinales fulgere debent , de quibus aliqua indica
ab ipfo narratur tom. 1. fuarum epiftolarum , & buntur in capite fequenti : Itaque non volentes ,
Brevium, quæ a Nobis hoc in loco referuntur, neque currenter affumito, fed cunéfanter , • fed re
cum inde aliquid hauriri poffit, quod conferat nuenter , etiam coge illos & compelle intrare: in
ad rem, de qua nunc agitur, ad debitas videli talibus , ut opinor, requiefcet fpiritur tuut , qui
cet circumftantias, quarum ope fummus Ponti nøn Ént attritæ frontis, fedஜா , ſed timorati,
Lib. III. -

quz
 226 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
qui præter,Deum tantum timeant nibil ; nihil fperent , vatae vitæ confugium. In eadem quoque epiftola
nífia Deo. Summus Pontifex Pius II. lib.4. com idem Cardinalis fuam repugnantiam excufat, im
mentar. pag. 98. acriter conqueftus eft , de info, ' pofitumque fibi a fummo Pontifice præceptum.
.lenti - fui temporis plurimorum ambitione, qui de: acceptanda oblata dignitate his verbis expo
pro obtinenda Cardinalatus dignitate impuden nit: Non eft; quod queri poffis , Pater Sanétiffime,
ter inftabant: Nam quis efi Clericali characiere quod Sanêfitati •tuæ ipfe adeo videar relu&atus ;
infignitur, qui hon fe dignum Cardinalatus bonore fed , ß liceret , effet mihi jure expofiulandum, quod ,
dijudicet ? qui non petat ? qui non inſtet? & inter cum a Prædecefforibus tuis, qui me a privatæ vi
Candidator, ut ita dicamur, videri , & effe velit ? tæ portu abftrabere non femel voluerunt , tamen , ^
Nimium viluit hæc dignitas , quando vel pueri , eam quam deprecatur, effem , obtinuerim bonorum immu.
fibi deberi, exifiimant. Sed incidimus in more , ifio* : nitatem, a te vero, a quo magis amari fcirem ,
non poffumus prohibere petentes , non admittere fa neguaqaam potuerim impetrare , Jed quo mei aman
cile poffumur. Perpenfis fupra recitatis verbis , tiorem ( venia petita , dixerim ) eo violentiorem
totoque tenore ſententiae S. Bernardi, Ven. Cac expertus /im , cam per tuos feorfum abreptur , cu
far Cardinalis Baronius de Cardinalatus defide biculo claufus , vixque tandem , ut audirer, mul
rio egregie , locutus eft in epißola nuncupatoria tum roganr , admiffur ante confpe&um tuum Ange
pomi 7. fuorum, annalium ad fummum Pontificem lis reverendum , poft meam defenßonem , abs te re
Clementem VIII edit. Romane an. 1596. Quando fponfum illud unum tantum acceperim , quo robußa
quidem autem fermo incidit de Cardinali Baro voce diram anathematis protuliſti ſententiam, ſi
nio, fcire opus eft, eum fuiffe virum fan£lis mo amplius reßfierem, & niß penitur acquiefcerem .
ribus præditum, quique ante Cardinalatum , & guem non terruiffet , ac non penitur dejeciffet , at
in Cardinalatu pro Dei Ecclefia in concinnan que proftraet talis erumpens e caelo repente tanto
dis annalibus immentos propemodum exantlawit fragore tonitru* fulmen æternæ damnationis explo
labores, tefte Montacutio homine ab Ecclefia denſ 2 . -

Catholica fepofito, qui in apparatu ad origines I 2 Similia contigerunt ante aliquot annos ,
Eccleſiaſticas licet in Baronium, fcribere aufus fir, cum Clemens Papa XI. Cardinalium numero ad
fed infelici prorfus conatu , quemadmodum plu fcripfit , Venerabilem virum Jofeph Thomafium
ribus demonftravit Henricus Cardinalis Norifius Clericum Regularem , natalibus, virtutibus , &
in cenotapbiis Pifanir , hoc tamen de moribus & doétrina undequaque illuftrem & Repetere oportet
laboribus ejus ingenuum & illuftre edidit tefti quæ in ele&ione ipfius Clementis Papæ XI. ad
monium.in præfatione num. 62. Nec ulla aeta , (ta fummum Pontificátum contigerunt. Nuntio fi
lem virum ) erit emiffura , ßve molem & magni quidem delato, alto dolore preffus, quem mo
tudinem operis fpręfemur , feu rerum narratarum lefta febris fecuta eft, nil intentatum reliquit ,
varietatem , five methodum , ô difpofitionem faci ut Eligentium voluntati refifteret ; nec ceffit, nifi
1em &c. Quod ß qui deinceps ad parem laudem afpi poftquam quatuor infignes Theologi, inter quos
rent , in fecundir omnino, tertiifque confidebunt , eo memoratus Thomafius, concordi judicio validif
quod veßigia illius confeétentur , qui temporis præ fimis ex caufis judicarunt, non fine graviffimi
xogativa prior exemplo illi, praeivit confecutariy . criminis labe oblatum ipfi fummum Catholicæ
Et poft plura m. 75. Diffentire mibi neceffe eß fæ Ecclefiæ Pontificatum poffe dimitti; quemadmo
pius a Baronio: ô quidni liceat diffentire ? Caftrio , dum late refertur in ejus vita lib, I. pag.47. Ex
Torniello de la Pnente , aliis licuit , & moviffime, quo proinde fa&um eft, ut , recufante poftea
ac in primis , doéhffimo Petavio. Non tamen ita Thomafio delatam Cardinalatus dignitatem, fue
diffentiendum duxi, ut contumeliis incefferem & op rit ei ab eodem Pontifice præceptum , ne recu
probriis , quod noßri vellent, & non faéfum accu faret ; cum eædem prorfus rationes, quas in fuo
fantur zelatore r. Virum enim optime de Ec&lefia ſuffragio expoſuerat, ſuadentes, ut ipſe votis Eli
fica antiquitate meritum, quod negari nec poteft , gentium afienfum praberet, & fic Pontifex fie
nec debet , illuftri adeo nomini r celebritate , eminen ret , æque adverfus illum militarent , ne a Car
tiffima dignitate confiitutum , boneftum, probum præ dinalatu refiliret ; uti fufe refertur in vita me
terea , quod commemorant & fatentur etiam ipß morati Сardinalis Thomafii fideliter confcripta
ejus Adverfarii, in privata vita ,* ac rigide feve a Dominico Bernino cap. 17. Quapropter, fic.
rum , ac tantum non afceticum , mufquam niß bo uti Ecclefiafticæ dignitates appeti non poffunt
morífice compellavi , - nec debent, & qui appeteret, a peccato immu
1 1 Verba vero Cardinalis Baronii in modo nis non effet; ita ne ille quidem a peccato im
memorata epiftola nuncupatoria funt hæc : Ea munis eſſet , qui a ſummo Pontifice juſſus eas
quidem tam multa, dum quis prudenter perlegit acceptare, recuſaret; niſi forte certo ſciret ſeſe
( loquitur de fupra citato textu, & aliis qui in indignum , & minus habilem, tunc enim nullius
eodem libro S. Bernardi continentur) atque adeo imperio cedere deberet , nec tuta conícientia fuaº
magna , miraque, & difficilia, arduaque conſiderat, eleëtioni aſſenſum præſtare deberet, quemad
eademque plurima numero, ό diverfa recenfet , ac modum , congefta undique eruditione , profe
mente Jcrutatur eminentem, fublimemque, omnibus quitur Thomaſſinus de vet. 5 nov. Eccleſ. di
abfolutam numeri r fan&itudinem vitæ, quam exi fcipl. part. 2. lib. 2. cap. 66. ubi duo hæc fta
git duru r exa&for ab eo, qui eligendus eft Cardina tuit: Primo, qui infucata modeſtia 5 humilitate
lir, neceffe efl, ut timore perterritus , propriæ con imbuti ſunt, eor, abječia tandem pugnacitate, obe
fciur imbecillitati r , defpondens animum ( quod non dientiae ćr charitati jugo, Ordinитque /arcina cer
nifi cum fummo falutis aeterne difcrimine adeo cel vices infeéfere debere. Secundo, nulli cedendum effe
fa petantur) omnino refiliat , penitufque refugiat , vi & imperio, ß quis fibi notoriæ confcius ßt. in
atque etiam precibus periculum redimat, illaque Lot dignitatis , & babilitatis prorfus nullius ad tantum
verba proferat: Non poffum in monte falvari , onur geftandum. Septum tamen ô munitum quem
ne forte apprehendat me malum , & moriar. Eft que e[Je debere adverfur fcrupulofe confcientiæ ludi
civitas hæc juxta, ad quam poffum confugere , bria & morofitater. At, his prætermiffis, licet
parva , & falvabor in ea: quam jure dixerim pri omnino invitis, & in fua recuſatione perfiftenti»
- bus
 L IB. III. C.ΑΡ. ΧΧΧΙ. 227
bus dignitates Ecclefiafticae conferendæ non fint terit. Quare S. Carolus lib. I. epif?. 25. ad Epi
(quemadmodum fcite animadvertit fæpe memo fcopum Mantuanum fcripfit : In hac tua ad Ec
ratus Clemens XI. in fua Confiftoriali oratione , clefiam Mantuanam promotione eo major mi bi ſpes
quam habuit die 7. Junii 17o6. cum admifit Car eft, operam tuam quam fruéfuofiffimam , maximeque
dinalatus recufationem fa&am ab infigni Præfu falutarem fore, quo rer tota fimpliciur , finceriuf
le Gabriele Philippuccio: His omnibus attentis , que tranfaéta eß ßne ullo ftudio tuo Ö'c. Te porro
Beati Gregorii prædecefforis noßri exemplnm fequen boc tantum munus , atque honorem, quem non tibi
te , ; qui invitum meminem Epifcopale onus fubire affumpfiffi, fed Dei vocatu , atque invitatu obtinui
Apoßolica juffione coegiffe unquam reperitur ) præce ßi, magno animo geßurum , & ifiam vineam fane
pium tamen de nolentibus efficere debet volen magnam , atque infignem quam accuratiffime cultu
tes, uti legitur in can. Confuluit , dift. 74. Qua rum , atque ornaturum effe non dubito . Aderit la
propter , quia invitor fieri Eccleßaßica moderatio boranti Deus , & pulcbre fatir , atque irrigatis a te
gravitafque non patitur, ut ex nolentibus fiant vo ßirpibus incrementum dabit . Quærit S. Thomas
lentes , ordinatio illa poteft perficere : & multo ma 2.2. quaeft. 185. art. 2. utrum liceat Epifcopatum
gis, cum non niſi urgentibus rationabilibus & injun&tum omnino recufare ; & refpondet, ficu
gravibus caufis , ad præcepta deveniatur. Quo ti ad inordinationem voluntatis pertinet, ut ali
circa, ele&o memorato pio & do&o Præfule Phi quis fua fponte veli aliorum gubernationi præfi
lippuccio ad Cardinalitiam dignitatem in Confi ci , ita etiam ad inordinationem voluntatis per
florio habito die 17. Maji 17o6. ipfoque conftan tinere , ut aliquis contra Superioris præceptum
ter repugnante, ita ut omnia irrito conatu cef praedi&um gubernationis officium omnino recu
ferint, quæ juffu Clementis XI. adhibita qpera fet : tum in refponfione ad fecundum docet, fub
præftantium virorum , ut acceptaret , præftita funt; ditum non excufari , ne oblatum Epifcopatum
re fubinde difcuffa in Congregatione nonnulio acceptet propter impedimentum, quod per ipfum
rum S. R. E. Cardinalium , decretum eft , eum poteft , vel per Superiorem removeri ; fecus au
non eſſe cogendum: cum nulla coaglionis cauſa tem, fi impedimentum nec ab ip(o, nec a Supe
inveniretur, ficuti fufe legitur in ejus vita fcri riore tolli poffit. Item quodlib. 5. ar. 22. propoſira
pta a Joanne Mario Crefcimbeni, & Romæ edi quæftione, utrum melius faciat , qui confentit
ta anno 1724. Uno verbo, non nifi Deo vocan electioni canonicæ de fe fa&ae, an qui repugnat ;
te , ad Ecclefiafticas dignitates accedendum eft. refpondet, peccare illum, qui confentit ele&ioni
Qua autem ratione vox illa & vocatio Divina intendens animo aliquid temporale ; poffe recu
dignofci poffit, hoc opus, fic labor eft. Felices ſando mereri, ſi ex humilitate proprios conſide
profe&o fuerunt Præfules illi Ravennates , qui rans defeétus recufet ; poffe demum laudabiliter
ad ejus Ecclefiae regimen ab Aderito ad Seve acceptare , fi id faciat ex charitate fraterna , ut
rum indicio columbae elečtiſunt, de cujus hiſto falutem proximorum procuret ; fed, quia diffici
riæ veritate omnia congefta legi poffunt apud le eft , ut purgatum fe aliquis poffit agnofcere ,
Fabrum de Ravennatis Eccleſie monumentis pag Prælationis officium tutius declinari , iion tamen
346. a quo nullatenus eſſe recedendum, recte mo pertinaciter, cum aliquo modo {uperna voluntas
net vir fane eruditus Benedi&us Bacchinius Ab agnofcitur.
bas Ordinis Congregationis Caffinenfis in obfervat. 13 Finis huic capiti imponitur , afferendo ,
ad libr. Pontifical. Agnelli erutum ex bibliotheca praedi&tarum rerum examen in facrorum rituum
Efeng pag. 175. 9. 176. Felix Ravenna, qua: Ar Congregatione numquam omiffum fuiffe, quoties
chiepifcopos habere meruit vifibili caeleftique vo aëtum eft de virtutibus eorum Dei Servörum ,
catione electos , unde jamdudum vulgatum eft qui Ecclefiafticas dignitates, dum viverent, obti.
proverbium per univerfum orbem : Beata civita r nuerunt : & ita fa&tum eft in caufis SS. Pii V.
illa , ubi in ele&ione Pontificis Spiritur San&ius de Francifci Salefii , Alfonfi Mogrobefii , quæ jam
fcendit in columbæ fimilitudinem , & ordinatur il abfolutæ funt , necnon in aliis, quarum examen
le , fuper cujus caput refedit ; uti legitur in vita adhuc pendet, Innocentii videlicet XI. Cardinalium
S. Severi confcripta a Monacho circa Beati Pe Bellarmini , de Aretio, Thomafii, Gregorii Bar.
tri Damiani aetatem , & edita in append, cit. lib. badici, necnon Juvenalis Ancinae Epifcopi. Dum
Pontifical. pag. 14. At, fi confimilia defint Divi ageretur de introducenda cauſa Ven. Dei Serví.
næ voluntatis indicia, fuccedunt Apoftoli verba Innocentii Papæ XI. ipfe tunc fungens munere Fi
epif. ad Rom. cap. 1 1. v. 34. Qui r enim (inquit ) dei Promotoris ea oppoſui, qua leguntur in di
cognovit fenfum Domini, aut quir conßliarius ejus ctionario hiſtorico, è critico Petri Bayle tom. 2. -
fuit ? Quare non minus pie , quam fapienter, S. tertiæ editionis pag. 1546. ex quibus defumitur ,
Bernardus fuper hac re a Brunone Archiepifcopo eum aulicis malifque artibus , oblatis videlicet
Colonienfi defignato confultus refpondit (epift.8. collatifque perfonæ potenti muneribus, officium
col. 26. oper. vol. I.): Quaeris a me conflium, vir quoddam Prælatitium ; per quod ad Cardina
illuftris Bruno, an volentibus te promovere ad Epi litiam dignitatem facile perveniri poterat , obti
fcopatum acquiefcere debeas ? Quir boc mortalium de nuiße. Caufa autem Beatificationis, & Canoniza.
finire præfumat ? Deus forfitan vocat : quis audeat tionis ipfius numquam fane introdu&a fuiffet , nifi
diffuadere? Forte non vocat : quis appropinquare con providi Poftulatores conje&uris, præfumptionibus,
fulat ? Utrum vero vocatio Dei fit , an non fit , & validifimis argumentis oppofitionis levitatem de
quis fcire poffit, excepto Spiritu , qui fcrutatur et monftraffent . Nemo eft, qui ignoret , nonnulla
jam alta Dei, vel ß cui forte revelaverit ipfe ? Quod interdum de aliquo dici, quæ per ora horminum vo
fi ex San&is illis, quos ad eas dignitate divini litant tamquam vera, & tamen falfa deprehendun
tus vocatos fuiffe , eventus ipfe comprobavit, vix tur, cum eorum exarnen inftituitur : quo in nu
ullus reperietur, qui oneri humeros ſubjicere non mero reponenda eft ea res, de qua nunc agitur. Ex.
valde formidaverit , quique , quantum potuit, non tat in Bibliotheca Vallicellana Urbis vita Inno.
reftiterit, omnemque indußriam & conatum , ut centii XI. accurate confcripta du&u & conßlio
declinaret, non adhibuerit ; hoc Divinæ vocatio viri fane gravis Patris Carafini, qui Inftituto S.
nis, quantum conjicere fas eft , indicium effe po Philippi Nerii nomen dederat , & claræ fem
Lib. III, 2 per
 z 28 DE SERV DEI BEATIF, ET BEAT c ANONIz.
perque colendæ memoriæ Cardinalis Colloredi ex ſcienza vi confeſſiamo di non aver in vita no
eodem Inßituto, qui in Urbe degentes & ante ſira deſiderata mai dignità alcuna, eccettuato un
ipfius Pontificatum , & tempore Pontificatus, & Chericato di Camera, quale non ottennimo in tem
etiam longe poft ejus mortem cun&a fcire po Po d' Urbano VIII. noſtro predeceſſore. Lo ſteſſo con
tuerunt , quæ ad ejus gefta pertinebant . Vita fermò, eſſendo pur Pontefice, ad altri perſonaggi,
hæc confcripta fuit , antequam in mentem ali forſe per togliere il cattivo eſempio della favola,
cui veniifet agere de ejus Beatificatione & Ca ſoggiugnendo ancora ſpecialmente, com'egli nè con
nonizatione ; & libro quidem 1. cap. 2. agitur de regali, nè con induſtrie aveva procurato d'eſſere Car
fupradiéta fama, quod aulicis & malis artibus of dinale , e che a ..... non aveva mai fatto altro
ficium Prælatitium obtinuiffet, tum fubjiciuntur donativo, ſe non di due mule, quali gliele mandò
haec verba: Adeſſo però meglio informati c'inducia disci anni dopo aver avuto il Cappello in occaſio
mao a non tenerla in grado alcuno di probabilità, ne, che ritornò dal Veſcovado di Novara. Addi
coſtandoci del vero per relazione ancora di quelli tur, Bayle heterodoxum Scriptorem narrationem
che l'hanno inteſo dalla bocca del medeſimo Odeſcal praedi&am defumpfiffe ex fabellis , quæ a male
chi: il quale fatto Pontefice, negando una dignità Ec. feriatis non modo ore proferuntur , fed fcriptis
cleſiaſtica a certa perſona ambizioſa, fu arditamente mandantur ab Urbe ad exteras nationes , qüæ
interrogato da un'Ambaſciatore, che raccomandava que calumniis repletæ funt adverfus viros in
il pretendente, ſe egli per l'addietro aveva mai pre Ecclefiaftica dignitate conftitutos; & idem Bay
curato grado alcuno dalla S. Sede per li propri avan le alibi errat in vita prædi&i fummi Pontificis
zamenti. Ed il Papa, dopo eſſere ſtato alquanto Innocentii XI. Refert enim eum militiæ fæcu
ambiguo , ſe doveva a ciò riſpondere, manſueta lari nomen dediffe apud Polonos, vel apud Flan
mente gli diſſe: Signor Ambaſciatore, con tutta co dros , quæ abfque dubio falfa funt.

CAP U T T R I G ES I M U M s E CU N D U M.
De nonnullis in caufis Servorum Dei, qui fummi Pontifices fuerunt, fpecialiter
advertendis poft adeptum fummum Pontificatum, 6 regimen -

univerfalis Ecclefiæ affumptum.

Oftquam in capite ante mi de Ecclef fuburbic. differt. 2. cap. 5. pag.. 75
cedenti egimus de ad 5 feqq. & cap. 8. pag 1o6. Marcus Antonius Cap
vertendis in ingreffu ad pellus difput. z. de fucceff. Epifcopi Romani in Pon
Ecclefiafticas dignitates, tificatum B. Petri cap. 3. pag. 186. Hieronymus
in hoc & in ſequentibus Aleander de region. fuburbic. differt. 2. cap. 4. pag.
capitibus agendum erit 142. Cardin. Perronius in replicatione ad Regem
de advertendis & confi Angliae lib. 1. cap. 3o. pag. 174 5 176. Natal.
derandis , poftquam Dei Alexander bf?or. Ecclef. ad fec. 1 v. part. 2. differt.
Servi dignitates adepti 19. concluf. 2. Suarez in defenf. Fidei Catholicæ
funt : non quia ea, quæ adverfus Anglicanam feèiam lib. 1. cap. 5. num. 4.
in hoc & fequentibus capitibus dicenda funt , fi Ö' cap. 12. num. 9. Fagnan. in cap.' Licet 2o. num.
fola fint, fufficiant, ut tutum ferri valeat judi 28. de foro competenti. Quo proinde pofìto , in
cium de virtutibus prædi5torum Dei Servorum , fertur, in caufis Servorum Dei , qui , dum vi
quod attinet ad Beatificationem & Canonizatio verent, fummum Pontificatum adepti funt, præ
nem ; fed ut , fi in eis Dei Servus heroice fe ter alia inquiri debere, an & quomodo prædi&ta
gefferit , & aliarum virtutum frequentes aëtus edi munera impleverint , & quia fummus Pontifex
άerit, juxta ea quæ alibi di&a funt , tuto pede eft etiam Princeps ditionis fæcularis, & in terris
ad virtutum approbationem deveniatur; & e con fibi pleno jare fubje&is habet utrumque gladium ,
trario earumdem approbatio non decernatur » fi omitti certe non debebit inquifitio de iis , quæ
illa defint , vel etiamfi adfint , non tamen ad ad dignitatem Principis faecularis pertinent , &
gradum heroicum pervenerint. Si enim, ut quis fine quibus re&e Principatus fæcularis adminiftra
fit heros , ex alibi di&tis præcipue neceffe eft , ri non poteſt.
ut heroice (e gefferit in earum virtutum exer 3 De pertinentibus ad Epifcopi & Principis
citio, quarum exercendarum habuit occafionem ; ofhcium & dignitatem fermo in capitibus fequen
a fortiori idem dicendum erit de virtutibus, quas tibus inftituerur; &, quæ ibi explicabuntur , fum.
non modo ex oblata occaſione, ſed ex aſſumpto mo quoque Pontifici applicabuntur uti Epifco
munere debuit exercere. po , & Principi ditionis fæcularis: quocirca, cum
2 Initioque du&o a Dei Servo, qui dum vi hic tantum animus fit ea referre, quæ ad fum
veret , fummus Pontifex fuit , prænofcere opus mum Pontificem uti univerfalis Ecclefiæ Re&o
eft, fummum Pontificem Paftorem effe & Mode rem fpe&tant, aurea funt monita S. Bernardi ad
ratorem univerſae Eccleſiae, praeterea eſſe Epiſco fummum Pontificem Eugenium in libris de con
pum urbis Romæ , Metropolitanum provinciæ fideratione quos ei dicavit . Monet enim primo
Romanæ, Primatem Italiæ , & Occidentis Pa {ummum Pontificem, ne fe totum det fæculari
triarcham , quemadmodum copiofe explicant Car bus occupationibus, ſed ſciat, ſuum principale
dinalis Bellarminus controv. tom. 1. tit. de Roma munus effe ædificare Ecclefiam , docere populos,
no Pontifice lib. 2. cap. 18. circa medium', Mori & meditari in Lege Domini : ut lib. 1. cap. 4.
nus exercit. Ecclef lib. 1. exercit. 6. ð' exercit. 13. col. 416. vol. 1. oper. Quid ferviliur , indigniufque
Hallier defacris Ordinat.pag 723. art. 3. Sirmond. præfertim fummo Pontificì , quam non dico omni
de ſuburbicar. region. 9 Eccleſ. lib. 2. cap. 1o. pag. die , fed pæne omni hora infudare talibur rebus , &
299. idem Sirmond. in cenſura conječiura Anony pro talibus? Denique quando oramur ? quando doce
1774.J.
 L IB. III. C JA P. XXXII. 229
nu, populos ? quando ædificamus Ecclefiam? quando mi Pontificis edita poft volumen fuarum familia.
meditamur in lege ? Et quidem quotidie perfrepunt rium epißolarum. Poftquam autem retulit, inter
in palatio leges , fed Jußiniani , non Domini. Jufie omnia ejus officia folicitudinem omnium Eccle
me etiam iftud ? Tu videri r . Nam certe Lex Do fiarum primum locum tenere debere, ait, eum
mini immaculata convertens anima r. He autem non curare debere , ut fingulis Ecclefiis bonos Epi
tam leger , quam liter funt , Ö cavillationes .... fcopos præficiat, curetque , eos fuo muneri fa
Monet fecundo , ut præ ceteris virtutibus ftu tisfacere, &, fi opus fit , cogat . Poft haec mo
deat humilitati: lib. enim z. cap. 6. col. 426. num. net, me Ecclefiarum vacatio ad diuturnum tem
13. Si filius es Apoßolorum & Propbetarum , & tu pus protrahatur; ne perfonae bona Ecclefia , fed
fâc fimiliter .... Bonus fundus humilitas , in quo Ecclefia bonæ perfonae tradatur ; ne finatur, Pa
ømne ædificium fpirituale conftruéfum ... Nulla fplen flores ab Ecclefiis abeffe ; ne polygamia fpiritua
didior gemma, in omni precipue ornatu fummi Pon lis admittatur, hoc eft plures Ecclefiae uni com
tificir; Quo enim celfior ceteris , eo humilitate ap mittantur ; ne facile transferantur Epifcopi de
paret illußrior. Monet tertio, ne zelus totus fit una ad aliam Ecclefiam ; & ne Epifcopatuum
pro tuenda dignitate, & nihil , aut parum pro refignationes fine legitima caufa admittantur .
fan&itate lib. 4. cap. 2. col. 443. Vide r , omnem Ec Extant refponfiones Pontificis Clementis VIII.
clefiafticum zelum fervere fola pro dignitate tuen monitis Cardinalis Bellarmini, quibus oftendit ,
da : bonori totum datur , fanéìitati mibil aut pa fe omnem lapidem moviffe , ut quæ in monitis
*um. Si, caufa requirente , paulo fubmiffius agere » continebantur, fua non carerent executione. In
ac focialius te habere tentaveris ; abfit (inquiunt) libro Diurno Romanorum Pontificum ex recenfione
non decet, tempori non congruit, majeſtati non con P. Garnier extat formula profeffionis Fidei, quæ
venit, quam geras perfonam attendito. Et col. 442. ab ele&to in fummum Pontificem fiebat ; in qua
Fuerunt ante te , qai fe toto r ovibus pafcendit ex non modo Hæretici anathemate condemnaban
ponerent , Paftoris opere & nomine glorianter , ni tur, fed ele&tus pollicebatur, fe toto mentis ftu
bil fibi reputanter indignum, niß quod faluti ovium dio conſervaturum eſſe, quae Apoſtolici Praede
obviare putarent, non querentes que fua funt, fed ceſſores per Synodos & Decreta ſtatuerant , &
impendenter. Impendere curam , impendere fubftan. fe pro Fide Chrifti mori paratum pag. 5o. Profi
tiam, impendere & feipfor. Unde unus illorum : Et temur etiam , Nor fecundum illa , que a Predecef
ego, ait , fuperimpendar pro animabus vefirir. Mo foribur meis ftatuta fant , numquam aliquid novi
net quarto, ut Familiares habeat , qui fint bo contra Catholicam atque Orthodoxam Fidem fufce
nitate confpicui; fic lib. 4. cap. 4. col. 444. Ne te pturor; nec talia temerarie præfumentibus , fi oppor
dixerir bonum malis innitentem ; aut, ß bonu* fir , tunam fuerit etiam mori, Dei gratia Nor corrobo
bonitas tui folius quem fruéfum afferre potefl ? Quin rante, quoquo modo confenfum praebituror. Ex qua
to inftituit , quomodo fe gerere debeat circa di juramenti formula nemo eft qui non videat, præ
ftributionem dignitatum loc. cit. num. 1 1. δ' feq. cipuum indaginis momentum eſſe ஃே
Et ideo ß fieri poteß, viro* probatos oportere deli in zelo conſervanda & dilatanda. Fidei Catholi
gi , non probandor .... Curia bonos faciliur recipe cæ, Ecclefiafticæ difciplinæ inftituendæ & inftau
re, quam facere confuevit ... Itaque non volenter , randæ, & jurium Sedis Apoftolicæ vindicandorum.
neque currentes affumito , fed cunéfantes fed renuem 4 Confirmari id poffet exemplis Romanorum
tes : etiam coge illos ô compelle intrare .... qui Pontificum inter San&tos relatorum , qui cultum
præter Deum tantum timeant nihil, mibil fperent, habent in Ecclefia univerfali : nemo enim ex il
mifi a Deo. Monet fexto, quomodo fe gerere de lis eft , qui zelo Catholicæ Fidei, & Ecclefiaßi
beat cum Potentibus iniquis col. 45o. Ubi mali ca: difciplina: non excelluerit. Sed , cum obvia
tiæ junéta potentia eft , aliquid tibi fupra bomi ea fint, alia fubjiciemus exempla eorum Roma
nem præfumendum. Vultus tuur fuper facienter ma norum Pontificum , quorum nomen eft defcri
la . Timeat fpiritum iræ tuæ , qui hominem non ptum in Martyrologio Romano, quique ex ali
veretur , gladium non formidat. Timeat oratio bi dicendis Officio Eccleflattico coluntur in ba
nem , qui admonitionem contempſit . Cui iraſce filicis Urbis .
vi r tu , Deum ßbi iratum non hominem putet. 5 Die 28. Januarii colitur in Bafilica S. Pe
Totum egregium opus San&i Bernardi tranfcri tri Urbis S. Dionyfius Papa, & Confeffor, qui
bendum eſſet , cum pulcherrimis ſcateat & ſan Dionyfii Alexandrini Epifcopi apud fe accufati,
&tiffimis confiderationibus , quibus uti poffunt quod Filium Dei fa&tum , & non confubßantia
tum Fidei Promotor in examine caufarum , de lem Patri diceret , caufam in Rcmana Synodo
quibus agitur, tum quotquot fuffragium in eis difcuffit , & parochias Presbyteris in Urbe diftri
præftare debent. Sacrum Tridentinum Concilium buit, atque divifit.
ſeſſ. 24. in decreto reform. cap. 1. ſic reverenter 6 Die 29 ejufdem menßs colitur S. Zofimus
{ammos Pontifices alloquitur: Poftremo eadem fan&fa Papa & Confeſſor , qui Africanorum Concilio
Synodur tot graviffimis Ecclefiæ incommodis commo rum decretis adverfus Pelagianam hærefim fen
ta non poteft non commemorare, nibil magis Eccle tentiæ fuæ robur adnexuit, & ad impiorum ex
fíe Dei effe neceffarium, quam , ut Beatiffimur Ro cidium gladio Petri dexteras omnium armavit
manus Pontifex , quam folicitudinem univerfe Ec Antiftitum , & alia edidit decreta pro fervanda,
cleffe ex muneris fui officio debet , eam bic potif. five reftituenda aliquibus in locis Ecclefiaftica
fimum impendat , ut le&iffimo y tantum fibi Cardi diſciplina.
maler adfcifcat, ό bonos maxime atque idoneor Pa. 7 Die 3o ejufdem men6r colitur S. Felix Pon
flore r ßngulis Ecclefiis præficiat ; idque eo magis , tifex IV. hujus nominis, qui Catholicam do&ri
quod ovium Chrifti fanguinem , quæ ex malo negli nam in Galliis errore Semipelagianorum labefa
gentium , & fui officii immemorum Paftorum regi &am , petente Cæfario Arelatenfi Epifcopo, far
mine peribunt , Dominus noßer Jefu* Cbriftur de ma tam te&tamque fervavit , nefariamque damnavit
nibus ejus ßt requißturus. Ven. Dei Servus Car licentiam eorum , qui , Sacerdotali Ordinatione
dinalis Bellarminus nonnulla expofuit fummo fufcepta , ad fæcularis vitæ mores demigra
Pontifici Clementi VIII. de officio primario fum bant.
8 Die
 23o DE SERV DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ. -
8 Die 1o. Februarii celebratur feflum S. Aga præfedit, in qua Neftorius praedicans Chriftum
thonis Papæ & Confefforis , qui , provinciales ex Maria hominem tantum , non etiàm Deum
Synodos in Occidente haberi curavit , in quibus natum , eique Divinitatem collatam effe pro me
Monothelitarum caufa di(cuffa eft , & errores dam ritis, damnatus eft.
nati; coa&taque Synodo univerfali in civitate Con 16 Julius I. Papa & confefior colitur die 1 z.
ftantinopolitana, eofdem Hæreticos profligavit , Aprili r . Eo fedente , univerfus Oriens tumultua
& a Conftantino Pogonato impetravit, ut Ro batur ob hærefim Arianam , & Arianorum odium
mana Eccleſia a penſione liberaretur , quam in S. Athanafium Epifcopum Alexandrinum. Ju
Gothorum Reges Ariani perfolvendam. Roma lius autem in Synodo Romana , caufa ad exa
nis Pontificibus indixerant, antequam ordinaren men vocata, eum innocentem pronuntiavit ; &
t Ulr . -

immunem quoque a crimine declaravit Marcel

9 Die 13. ejufdem menfis Februarii colitur S. lum Ancyranum Epifcopum, qui in Antiocheno
Gregorius TI. Papa & Confeffor, qui S. Bonifa Concilio Epifcopatu privatus hærefeos fuerat con
cium ad prazdicandum Euangelium in Germa demnatus. In alia quoque Synodo Romana pro
niam mifit , duafque dogmaticas epiftolas pro fa fcripfit hærefium Photini ; & fub eo Pontifice in
crarum Imaginum cultu ad Leonem Ifaurum fcri Sardicenfi Concilio jus appellationum Epifcopa
pfit , Synodumque Romæ celebravit , in qua lco lium ad Romanam Sedem , quod eft Pontificii
noclaßarum hærefim comdemnavit , prætereaque primatus appendix, non inftitutum, ut nonnulli
anathemate perculit Anaſtaſium Pſcudopatriar male ſentiunt, ſed confirmatum , & ſolemniter
cham Contantinopolitanum. fub eo Pontifice executioni mandatum eft ; uti
1o Die 14. ejufdem menfis Februarii celebratur late videri poteft apud Cardinalem Perronium
feftum S. Vitaliani Papæ & Confe{foris, qui nul in replic, ad refponf. Magnæ Britanniæ Regis cap.3.
li labori, nullique pepercit induftriæ, ut Orien 17 S. Leo IX. colitur die 19. Aprilis. Innume
talem Eccleſiam a Romana ſeparatam, & Con ra porro ea funt, quæ ab hoc S. Pontifice gefta
ftantem Imperatorem Monothelitarum fautorem, fuerunt , in Synodo enim Romana Berengarium
& impii auétorem Typi ad meliorem frugem re Hærefiarcham condemnavit , quod iterum prae
duceret , religionemque in Anglia collabentem {łiţit in Synodo Vercellenfi ; ïn alia Synodo Ro
reſtit uit. mana Fermentaceorum Haerefim profcripfit; Ger
1 1 Die 25. ejufdem menßr Februarii celebratur maniam, Italiam fæpius, Galliam femel vifitavit
feftum S. Felicis III. qui Petrum Fullonem e & Chriftianorum mores, Conciliis habitis, inftau
Patriarchatu Antiocheno dejecit; Acacium Con ravit.
ftantinopolitanum Epifcopum Romam venire coe 18 S. Anaftafius colitur die 27. Aprilir. Ori
git, ut fibi obje&is in Apoftolicæ Sedis judicio genis erroribus Hære(eos notam inuffit , & Periar
refponderet ; & henoticum, five unitivum edictum chon libros !atinitate donatos a Rufino Aquile
ab Imperatore. Zenone editum rejecit ; uti late jenſi acerrimo Origenis defenſore proſcripſit. Jo
recenfet Pagi junior in ejus vita. annem Hierofolymitanum Epifcopum Rufini at
12 Die 2. Martii colitur feftum S. Simplicii que Origenis fautorem arguit, ut ex ejus epifto
Papæ & Confefforis, qui Leoni Imperatori fata la ad prædi&tum defumitur; & celebre eft elo
genti ut rata haberentur decreta Synodi Chalce gium , quo S. Hieronymus eum profequitur in
áonenfis , quæ pertinebant ad privilegia Ecclefiae epiß. 16. ad Principiam Virginem.
Conftantinopolitanæ , quod a prædecefforibus 19 Die 7. Maji colitur feftum S. Benedi&i II.
Pontificibus obtinere non potuerat , obftitit , mif fummi Pontificis & Confefforis. Ab Anaftafio in
{o ad eum Probo. Epifcopo Canufino Legato ; Jibro fæpe memorato de Romani Pontificibur lau
Romæ Synodum celebravit , in qua Timotheus datur tanquam paupertatis amator, humilis, man
Erulus, Petrus Fullo, Joannes Apamenus, Pau fuetus, patiens, atque largiffimus. Ad Hifpanos
lus Epheſiorum Epiſcopus damnati ſunt ; & Ze Epifcopos fcripfit pro receptione A&torum Sy
moni Hifpalenfi Epifcopo vices fuas in Hifpania nodi fextæ : cumque in apologia adverfus Hære
rum Ecclefiis delegavit ad curandam Canonum ticos a Juliano Toletano Epiſcopo compoſita non
executionem, & Ecclefiafticæ difciplinæ obfer nullos errores deprehendiffet , eos ftrenue redar
vantiam. guere non omifit. Macarium Antiochenum Pa
13 Die 16. Martii S. Zachariæ Papæ & Con iriarcham auétoritate fextæ Synodi a Patriarcha
feßoris feftum colitur, qui Romæ Synodum cele iu deturbatum ob hærefim , ab errore revocare
bravit pro reformanda Ecelefiaftica difciplina; & ' tentavit ; & a Conftantino Imperatore obtinuit ,
fecundam in, eadem civitate Synodum coegit , in ne abufiva poteftate confirmandi electos Pontifi
qua Albertus, &Clemens hæretici damnati funt. ces Romanos, quam ab Exarchis Ravennatibus
14 Xyftus hujus nominis III. qui Papa & Con abftulerat, & ad fe retraxerat , uteretur.
fefTor colitur die 28. Martii , dum adhuc Pres zo S. Pafchalis I. colitur die 14. Maji . Ad
byter effet Pelagianis in populo frequentiffim9 ana eum S. Theodorus Studita magnus Fidei Catho
thema pronuntiavit , fuifque fcriptis adverfus eo licæ defenfor litteras fcripfit, & per Dionyfium
rum errorem vehementer pugnavit ; ad Pontifi difcipulum mifit non fuo tantum nomine, fed &
catum eve&tus Julianum Pelagianum, qui plures quinque aliorum Præfidum monafteriorum, qui
libros contra S. Auguftinum fcripferat , molieba ob facrarum Imaginum cultum a Leone Arme
turque in Eccleſiæ communionem irrepere, for no in exilium pulfi fuerant, quibus eum excita
titef rejecit ; nihilque prætermifit, ut Neftorium vit ad opem ferendam Fidei periclitanti; neque
ad fuæ hærefeos damnationem perduceret. Pontifex deftitit, quibus potuit ftudiis, eis opem
15 S. Cæleftinus Papa & Confeffor colitur die ferre. Danorum quoque converfioni operam de
*7. Áprilir. Porro hic Cæleftium primarium Pela dit, tranſmiſſo ad eos Ebone Remenſi Archie
gii difcipulum totius Italiæ finibus juffit extru pifcopo, ut eis Euangelium prædicaret.
di; quofdam Divinæ Gratiæ inimicos, qui ad Bri 2 1 Die 25. Maji colitur S. Papa & Confeffor
tannas oras fecefferant , ab illo fecreto exclufit Bonifacius hujus nominis IV. qui non modo a
oceani ; & per fuos Legatos Ephefinæ Synodo Phoca Imperatore petiit , obtinuitque , fibi con
- cedi
 L I B. III. C.A P. XXXII. 231
cedi Pantheon nobile Romae delubrum Jovi Vin nodus confirmaretur. Decretalem ad Epifcopos Hi
dici a Marco Agrippa confecrafum , ut illud ex fpaniæ fcripfit, ut collapfam difciplinam refti
purgatum a fordibus antiquæ idololatriæ Beatif tueret ; Legatos £uos Conftantinopolim mifit ,
íimâ Mariæ Virgini , & omnibus. fan&is Mar eifque indiculum rerum agendarum dedit , poft
tyribus dicaret, üt folemniter dicavit ; fed etiam quorum adventum Joannes Conftantinopolitanus
in Romana Synodo repreffit eos , qui in Anglia Epifcopus Fidei libello fibi oblato fubfcripfit , &
Monachis adverfabantur, confirmavitque funda anathema dixit in Acacium , & ceteros Epifco.
tionem celebris monafterii Cantuarienfis. pos, qui in ejus communione perftiterant ; &
zz Die 2. Junii colitur feftum S. Eugenii I. Faufti Regienfis libros omni prorfus exuit au-^
Mummi Pontificis & Confefforis, qui Petrum Pa &oritate ; & poftrema volumina S. Auguftini le
triarcham Conſtantinopolitanum in communio genda ingeffit tanquam puriffimos fontes, ex qui
nem recipi volentem , & perplexas ejus litteras, bus doctrina Catholica de Gratia, & libero ar
quibus hærefim Monothelitarum involvere cona bitrio hauriretur. -

batur, ftrenue explofit; & Apocrifiarios, qui er 28 Die 1o. Septembrir colitur S. Hilarus Papa
rori Petri confenferant, tanquam prævaricatores & Confeffor. Fuerunt ab hoc Pontifice confir
condemnavit. -
mata Synodi Generales, Nicana, Epheſina, &
23 Die 12. Junii colitur feftum S. Leonis III. Chalcedonenfis ; & Concilium Romæ celebratum
Romani adverfus hunc fan&um Pontificem exe eft , in eoque a&tum de Ecclefiaftica difciplina ,
crandum facinus commiferunt : ipfum fiquidem & Hifpaniarum Ecclefiis, præter alia multa quæ
folemni ritu litanias majores cum univerfo Cle ob eamdem caufam ab' hoc fanéto Pontifice fa
ro & populo celebrantem multis plagis afflixe &a funt , & in Ecclefiafticis annalibus legi poffunt.
runt , oculos ei eruerunt, linguam præciderunt , 29 Die I 1. Septembris colitur S. Sergius I. Pa
& in cutodiam detruferunt: fed Divino mira pa & Confeffor. Invi&us fuit hujus Pontificis
culo per interceſſionem SS. Apoſtolorum viſum animus , cum Juftiniani Imperatoris * precibus
recepit , & ei lingua reftituta eft. In Synodo haudquaquam fra&us canones rejecit Synodi qui
Romae celebrata in baſilica S Petri libellum con ni(extæ : tali fiquidem impetu Imperator pro con.
demnavit Felicis Urgellitani Epifcopi, quem Al firmatione urgebat, ut Romam miferit Zacha
cuino direxerat , & iili, nifi refipifceret , anathe riam fuum Protofpatarium, qui Pontificem re
ma dixit ; item pro dogmate proceffionis Spiritus nuentem Conftantinopolim deportaret ; verum is
San&i a Patre , & Filio plura peregit . rimore perculfus ( noluerunt enim milites nefan
24 S. Paulus I. fummus Pontifex atque Con da juffa Principis exequi ) ad pedes Pontificis
feffor colitur die 4. Julii . Æterna funt digna provolutus veniam exoravit: & hoc ipfo fummo
memoria, quæ ab ipfo præftita funt ad vindi Pontifice Romæ fedente, finis impoßtus e(t fchi
canda jura locorum, atque patrimoniorum ad fmati Ecclefiæ Aquilejenfis de tribus, capitulis.
Sedem Apoftolicam pertinentium ; nec ullo mo 3o Die 2o. Septembris colitur S. Agapitus Papa
do omitti debet , quantum laboraverit tum lit & Confeffor. Africani Patres litteras dederant
teris fcriptis, tum miffis Legatis, ut Conftanti ad Joannem II. fummum Pontificem de Arianis
num Copronymum Imperatorem a fua in facras ad Ecclefiam redeuntibus, utrum ' fuis honori
Imagines impietate revocaret. bus eſſent reſtituendi. Praemortuo Joanne, lit
25 Die 17. Julii colitur fèftum S. Leonis IV. teræ redditæ funt Agapito, quibus refpondit plu
fummi Pontificis & Confefforis. Bafilica Princira ftatuens de Ecclefiaftica difciplina, cujus fuit
pis Apoftolorum incurfibus Saracenorum pate obfervanti(fìmus, fæpe laxamenta petentibus af.
bat. Novam ille conftruxit civitatem , quæ Leo fenfu negato . Barbarico imperio coa&tus Theo
mina appellatur, ut bafilicam moenibus ambiret. dati Gothorum in Italia Regis legationem ad
Oftiam profeétus eft , ut pugnantibus adverfus Imperatorem Juftinianum fufcepit . Conftantino.
Saracenos animos adderet, navalique certamine poli idcirco degens, Anthimum Conftantinopo
inito, claffis Saracenorum difperfa eft. Synodum litanum Epifcopum Eutychianis addi&tum , fru
præterea Romæ celebravit, in qua canones qua ftra obnitente Imperatore, Chriftiana commu
draginta duos ad difciplinam Ecclefiafticam fpe nione privavit , & Mennam Presbyterum in ejus
&antes promulgavit ; &, ut, jus appellationüm locum conftituit. In eadem urbe cum mortuus
ad fan&tam Sedem inta&tum remaneret, confir effet, Apoftolici Legati, quos reliquerat, com
mare noluit Concilium Sueffionenfe. ` municato cum Menna confilio, Concilium co
26 Die 28. Julii colitur S. Innocentius I. fum. egerunt , in quo conftitutum eft , ut quæ ab
mus Pontifex & Confeffor. Supereft adhuc De Agapito contra Anthimum , & haereticos Ace
cretalis hujus epifíola ad Vitricium , qua plura Ec phalos decreta fuerant, farta teéta permanerent.
cleſiaſtica diſciplina decreta firmantur. Alia ſu 3 1 Die 26. Septembris colitur S. Eufebius Papa
perfunt ejufdem Pontificis Decretale , , altera ad & Confeffor. Breve fuit tempus, quo S. Eufe
Felicem Nucerianum Epifcopum , tertia ad Epifco bius univerfalem Ecclefiam gubernavit : vixit
po* Macedoniæ, quibus addenda eft quarta data enim in Pontificatu menfes quatuor, & dies fex.
ad Synodum Toletanam , ut collapfae difciplinæ decim. Utcunque fit de nonnullis ejus epiftolis,
remedium præberetur . Refciffa ab ipfo funt , quæ fuppoßtitiæ apud eruditos habentur, fuper
quæ fuerant intentata adverfus San&um Joan eft ejus decretum apud Ivonem Carnotenfem par. .
nem Chryfoítomum ; & refpondens litteris Sy 15. Decreti cap. 35. quo nonnulla aftruuntur de
nodicis Conciliorum Carthaginienfis , & Milevi extrema Unctione adminifiranda. : - .

tani , & epiftolæ familiari quinque Epifcoporum, 32 Die 7. Q&fobris colitur S. Marcus Papa &
Pelagii dogma condemnavit ut regulæ Fidei con Confeffor. Vixit in Pontificatu menfes oéto, &
trarium, & eum, atque Caeleftium a commu fepultus eft in coemeterio Balbinæ. In libro de
nione feparavit, donec refipifcerent. vitij Romanorum Pontificum ejus Pontificatus
27. Die 9. Augufti colitur S. Hormifda Papa protrahitur ad annos duos, menfes o&to , & dies
& Confeffor. Sub hoc Pontifice Synodus Thef. viginti. Cardinalis Baronius ad an. 336. autu
falonicæ habita e(t , ut facra Chalcedonenfis Sy. mat, eum in Pontificatu vixifle menles novem
IIll.
 232 DE SERV DEI BEATIF ET BEAT. c ANONIz.
minus diebus novem. Pietas hujus Pontificis ple nam ha:refim in Dalmatia, & Piceno revivifcen
ne colligitur exmunificentißimis donis ab eo in tem damnavit tribus confcriptis epiftolis , quæ
ecclefias collaris, & ex infigni epitaphio a Da adpuc extant . Decretum pariter edidit contra
mafo Papa confcripto, ubi ejus virtutes indican. Manchaeos, ſub ſpecie vini non communicantes
tur : quod epitaphium relatum eft apud cita ea de caufa, quod vinum effe dicerent fel Prin
tum Cardinalem Baronium ad eumd. annum nu. cipis tenebrarum , & a Diabolo creatum. Ut
mer, 65, collapſam diſciplinam reſtauraret, Decretalem epi
3 Die 25. O&#obrir colitur S. Bonifacius I. ftolam fcripfit ad Epifcopos per Lucaniam , Brutios ,
Papa & Confeffor. Ab Eulalio contra ipfumfchi δ' Siciliam conftitutos. Adcommunionem admirtere
fma excitatum eft, quo extin&to, Bonifacius in recufavit Euphemium Conftantinopolitanum Epi
Sedem fuam reßitutus egit apud lmperatorem fcopum, quia e diptychis nomen Acacii præde
Honorium, ut in futurum Ecclefiæ paci profpi cefforis non expunxerat : decretumque edidit fin
ceret, ºne {chifmate novo poft fuum obitum fcin ceros libros a fuppofititiis difcernens , de quo
deretur. Pugnavit adverfus hærefim Pelagiano ſape in hoc Opere ſermo habitus eſt.
rum; & S. Augutinus libros contra duas epi 37 Die 28. Novembris colitur S. Gregorius III.
ftolas Pelagianorum ad eum mifit , ut ejus pro Papa & Confeffor, qui Leonem Ifaurum Impe
barentur au&oritate. Alia plura, quæ pro Ec ratorem Iconoclaftam ad faniorem mentem re
clefiaftica tuenda difciplina ab eo fa&a funt , ducere conatus, cum nihil profeciffet , convoca
colle&a legi poffunt in leéfionibus Breviarii, quæ to Romæ ConciJio facrarum Imaginum cultum
in Urbis bafilicis recitantur. Apoftolico decreto firmavit , & anathemate fe
34 Die 1o. Novembris colitur feftum S. Deuf riit Iconomachos . S. Bonifacio Germanorum
dedit Papæ & Confefforis. Cardinalis Baronius Apoftolo de nonnullfs quæftionibus interroganti
re&e fcribit, plane dolendum effe , tanti Ponti refponfionem mifit novem capitibus conftantem.
ficis fa&a Scriptorum inopia , aut certe termpo Eum quoque , cum Romam venit , gratanter re
ris injuria , ob{cura manfi(fe ; quæ quidem infi cepit ; & redeuntem muneribus comitatus eft ,
gnia fuiffe oportet, cum eum antiqüitus Eccle. & epiftolis datis ad Prælatos & Presbyteros om
fia inter Sančtos receperit , & annua commemo nium provinciarum , ad Optimates & populum
ratione ut San&um fuerit venerata. Singulare Germaniae, ad Epifcopos in Alemannia & Bo
miraculum ejus interceffione a Deo patratum jaria conftitutos , ut fan&is ejus laboribus, quam
eft, cum ægros invifens, unum ex eis benigne poterant, opem ferrent. Utque Romam ab ob
amplexus & ofculatus a lepra mundavit. Cleri fidione Luitprandi Langobardorum. Regis libe
maximam curam geßit, quem , cum imminutum raret, duplicem legationem ad Carolum Martel
& valde diftra&um inveniffet , plurimum auxit , lum mifit , & duplicem ad eum fcripfit epi
in priftinas fedes reftituit , & multis beneficiis ftolam. º

cumulavit . 38 Quinque funt caufæ Dei Servorum , qui

35 Die 13. Novembris colitur S Nicolaus I. fummum Pontificatum obtinuerunt, quarum exa
Papa & Confeffor. Photius, eje&o S. Ignatio , men affumptum fuit fervato recentiori juris or
Sedem Conftantinopolitanam invaferat: cumque dine; prima videlicet S. Petri Cæleftini, qui fe
Nicolaus Legatos Conftantinopolim mififfet , qui a Pontificatu abdicavit, & in album San&torum
minis concuffi, & muneribus ille&ti , Ignatii de relatus eft ; fecunda, B. Gregorii X. in qua ex
pofitioni fubfcripferunt , in ipfos Legatos tan alibi di&is virtutes jam fuerunt approbatæ, &c
quam prævaricationis reos fevere , animadver approbatus fuit cultus immemorabilis una cum
tit. Michaeli Imperatori , qui Photio patroci conceffione Officii & Miffae in quibufdam deter
nabatur, fortiter obftitit , donec , Deo permit minatis locis, pendetque judicium fuper mira
tente, delato po(t Michaelis cædem Imperio ad culis ; tertia, S. Pii Papæ V. quæ jam per fole
Bafilium, Photius e Sede eje&us eft , & San&us mnem Canonizationem completa eft; quarta ,
Ignatius reftitutus, ex fententia a Pontifice pro Servi Dei Innocentii Papæ XI. in qua fignata
lata, ut idem Sanétus Ignatius teftatur in epi fuit commiffio introdu&ionis, & nonnulla alia
ftola ad ipfum : Nam divinitus eveétur , Imperator pera&a funt , nec adhuc propofitum eft dubium
noßer ( inquit ) ut fideliffimus Filius vefter, tuæ íuper virtutibus; quinta denique, Benedi&ti XI.
San&itatis fententiam , & decretum executur utrum de cujus cultu immemorabiliº abfolutum eft ju
que, me, inquam, Ở Photium, pro equitate cau dicium in facrorum rituum Congregatione.
fæ tra&#avit. Lotharium quoque Regem Lotha 39 Edetur in Appendicibus relatio Rotæ Au
rii quondam Imperatoris filium , Caroli Calvi ditorum in caufa B. Gregorii X. ex qua plene
nepotem, Lotharingiæ , adjun&arumque regio defuimi poteft ejus zelus pro Fide Catholica .
num Regem, qui reje&ta legitima uxore Theut Palæologum enim Græcum Imperatorem, ut Fi
berga, Waldradam concubinam duxerat, iaten dem Catholicam profiteretur, ſuis laboribus in
tato anathemate ad faniorem mentem reduxit . duxit. Hoc ipfum præftitit erga Abagham Tar
Celeberrima eft caufa Rothaldi Sueffionenfis Epi tarorum Regem . Nullum non movit lapidem ,
copi cum Hincmaro Remeni Metropolita. Ven ut Terra {an&a vindicaretur e manibus Infide
tum eft in Synodo Sueffionenfi ad depofitionem lium . In facro generali Concilio Lugdunenfi
Rothaldi: cumque hæc in contemptum appella multa ftatuit , & opere complevit de morum re
tionis ab eo ad Sedem Apoftolicam interpofitæ formatione, de cultu Divino augendo, de Græ- .
fa&a fuiffet, Nicolaus fententiam Synodi refci corum reconciliatione, de Tartaris ad Fidem
dit, & vindex jurium Romanæ Sedis in R.oma reducendis, de facra expeditione obeunda pro
na Synodo decrevit, ut Rothaldus Epifcopali vindicatione Terræ fan&ae , de Romano Impe
bus veftimentis ornaretur, qui & pollicitus eft , rio firmando. Solicitudo omnium Ecclefiarum
fe ad refpondendum fuis accufatoribus præfto in eo præcipue enituit, ſtatuta concordia inter
femper futurum. - . Archiepifcopum Toletanum, & Archiepifcopum
36 Die 26. Novembris colitur S. Gelafius Pa & provinciam Narbonenfem , Toletanum pari
pa & Confeffor. Sanétus hic Pontifex Pelagia. ter , & Tarraconenfem , Archiepi(copum Lugdu
ՈcՈ
 L 1B. III. C.A P. XXXIII. 233
nenfem, & Capitulum, Methenfem Epifcopum, tutum, & miraculorum ipfius exhibitum, dum de
& Ducem Lotharingiæ, Eduardum , & Edmun ejus Canonizatione agebatur, in quo multa legi
dum filios Henrici Regis Angliae, Reges Bohe poffunt, & multo plura habentur in relatione
miæ, & Hungariae, Venetos, Januenfes, fa&tio Rotæ Auditorum, in qua ne illa quidem omit
nes Guelphorum , & Ghibellinorum, qui omnes tuntur, quæ pertinent ad Principis fæcularis di
inter fe diffidebant. De ejus liberalitate erga pau gnitatem. Ecclefiafticam enim ditionem ab exu
peres in Urbe degentes, de ejus fortitudine, cum libus & latronibus liberam fervavit, in gravi an
praecepit Jacobo Aragonia Regi, ut pellicem di nonæ caritate Urbi laboranti fubfidium præftitit
imitteret, cum Alfonfum Lufitaniæ Regem , qui centum millium aureorum, delato opportune
nonnullarum Ecclefiarum poffeffiones & reditus tritico ex Sicilia & Gallia; populorum commo
invaferat , fevere increpavit , multa in eadem re dis fedulo profpexit, & eorum querimoniis be
latione legi poffunt ; quemadmodum & plura ha nignam aurem præbuit ; viros probitate & do
bentur de invi&o ipfius robore in vindicandis &trina præftantes elegit, qui Judices effent, eof.
juribus Ecclefiæ Romanæ, cum præter alia Ca que officio fpoliavit, qui muneri deerant : ut in
folum Siciliæ Regem ad debitum fidelitatis ju terea filentio prætereantur, quæ geffit ut Urbis
ramentum pro Regno Siciliæ adegerit.' Epifcopus, cum Seminarium in Urbe inftitue
4o Multa de zelo falutis animarum, Fideique rit, ſacrarum aedium Viſitatores elegerit, omnia
Catholicæ, Ecclefiafticæ difciplinæ reftaurandae , ad cenfuram Concilii Tridentini revocaverit ,
& jurium Sedis Apoftolicæ afferendorum mo impudentiæ meretricum, & Hebræorum frenum
numenta a Poftulatoribus inferta funt in pro injecerit ; quae omnia una cum multis aliis legi
ceffus, qui extrućti funt, & inftruuntur in cau poffunt in citata relatione. Paulo II. ad fui no
ſa Servi Dei Innocentii Papa XI. a quorum minis memoriam nonnulla meditanti , quæ ad
narratione abftinemus, cum adhuc (uti diximus) Imperatoriam potius majeftatem , quam ad mi
de ejus virtutibus judicium prolatum non fit . nifterium Ecclefiafticum pertinere videbantur ,
De San&o autem Pio V. in A&is Canonizatio Cardinalis Papienfis fæpe memoratus intrepide
nis comprobatum eft, Italiam in veræ Fidei in hæc fcripfit : epift. 281. Opera autem æternitatis
tegritate ab ipfo fervatam, Galliam contra Ha in Pontifice funt vitam immaculatam præfare, la
reticorum conatus adjutam, Hifpaniam oppor pfam Eccleffe difciplinam erigere, refiituendæ liber
tunis fan&ionibus in officio retentam , Panno tati Ciericorum intendere , fic jufiitiae cultorem ef
niam contra Turcarum irruptiones munitam , fe, ut tamen mifericordiæ fit recordatio, in bonir
rem Catholicam in Germania, Belgio, Scotia , cauſis intrepidum ſe preſtare, non vultus, non mi
Anglia, ac Polonia plurimum reftitutam , & in ma* Potentum timere , potiorem vita confcientiam
Indiis etiam propagatam ; ita ut Clemens Pa ducere, in fpecula credita excubare, ad publicam
pa XI. in decreto, quod die 4. Augufti 171o. gregis falutem oculor femper intendere, nibil fuum
pro ejus Canonizatione protulit, fic de ejus vir credere , quod Chrifti non fit, meditari jugiter de
tutibus & geftis locutus fit : His porro impletir, miferir Cbriftiani r , qui proximi InfidelibuÍ funt ,
Sanĉtitas fua Öc. præfens Canonizationis ejuſdem præfidia bir mittere, incitare Principes ad capef
Beati Pii V. quandocunque faciendæ decretum expe fenda pro Fide arma , ducatum , ß opus fit , illis
diri & publicari mandavit, non tam ad novum & praefare, thefauror in piam hanc caufam effundere,
præclarum decur præfati Ordinis Fratrum Prædica Parcitate non impediri ; miffione Legatorum, profe
torum de Catholica Eccle/ìa optime meriti , quam êfione etiam propria , /, expediat , pacare Regna ,
ad majorem ipfius Apoftolicæ Sedir bonorem & glo nullibi ob caufam privatam diffenfióne r optare; co.
riam , ut ei his potiffimum calamitofis temporubur mari, ut minifterium Sedis ubique fit falutare, do
prædi&fi B. Pii , in quo eluxit religionis propagandae mi quoque bene compoßtum effe , non iracundum ,
perpetuum fiudium , in Eccleßaßica difciplina refi non, impatientem, non male de Minißris, qui jam
tuenda indefeffur labor, in exfiirpandis erroribus probati ſunt, eſtimare; partiri nočiem č) diem ad
affidua vigilantia , in di&#æ demum Sedis Apoftoli opus viciffim , & quietem Ö'c. Si quando a curis
cæ juribus vindicandis robur inviéìum , fpeciale , vacet , leãionem facram affumere , identidem feri
do maxime opportunum Ô nece/Tarium patrocinium bere , colligere , quae memoratu funt digna , labo
accedat. rare ad præfentem pariter , & futuram utilita.
41 Dabitur in Appendicibus Compendium vir fe ſº .
C AP U T T R I G E S I M U M T E R T I U M.

IDe nonnullis in caufis Servorum Dei , qui fuerunt Cardinales S. R. E.

advertendis poft adeptam Cardinalatus dignitatem -

ട \
Onnulli ex S. R. E. Car mum funt vitæ aliorum, de quorum Beatifica
dinalibus inter Sančtos tione & Canonizatione cogitatum non eft , nec
relati funt aut juxta an cogitabitur : & licet ex eis Nos aliqua fimus de
tiquum Canonizationis fumpturi egregia & plane heroica , ºid tamen eo
ritum , aut juxta recen animo a Nobis faétum effe cenferi debet , ut quae
tiorem, per Canoniza a Nobis proponentur, exemplis firmentur, non
tionem videlicet forma autem ut citra Sedis Apoftolicæ approbationem
Jem , aut æquipollen ullus cultus in eorum honorem inducatur. Nec
\l tem, alii inter Beatos enim novum eft , aliqua etiam heroica virtutum
' recenfentur, alii demum monumenta a geftis eorum defumi , qui pietate
cum fama fan&itatis obierunt. Caufæ Beatifica floruerunt, licet inter Beatos aut San&tos adhuc
tionis & Canonizationis aliquorum jam funt in relati non fint ; cum, omiffa etiam nece{fitate
troductae, & haétenus non reſoluta . Edita de judicii fan£tæ Sedis, pro fan£litate comproban
ILib. III. Gg da
 234 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
da in Ecclefia militante , non unus , aut alter, dinales adfcriptum a Stephano IX. quemadmo
aut aliqua feries a&uum heroicorum fufficiat , dum ex S. Joanne Laudenfi, & Leone Oftienfi
fed ex alibi di&is conftare neceffe fit de heroi oftendit Pagi in breviar. Romanor. Pontif. in o;.
citate virtutum Theologalium , & de heroicitate ta Stephani IX. num. '6. Hanc B. Petri Damia.
aliarum virtutum, in quibus Servi Dei occafio ni ele&ionem anno Io58. fa&am obfervavit Henf.
nem habuerunt fe exercendi; nihilque deprehen. chenius ad diem 23. Februarii, in commentario
di debeat, quod virtutum fulgorem minuat, aut prævio ad ejus vitam num. 24. De hac fui pro
deturpet. motione loquitur idem S. Petrus lib. 2. epifi. 1.
z Maximum quidem decus effet Cardinalium quam fcripfit venerabilibus in Chrifto fan&is
Collegii , fi de Cardinalatu S. Hieronymi quæftio Epifcopis Lateranenfis ecclefiæ Cardinalibus: tunc
efł reÍoluta. In ferm. 24. S. Auguftini ad Fratrer enim feptem Cardinales Epifcopi , Offienfis vi
in eremo, reietto in append. tom. 6. oper. col. 238. delicet, Portuenſis, Sanétæ Rufinæ, ſive Silvæ
Jeguntur hæc verba : Legimus enim , Fratre r ca. Candidæ, Albanenfis, Sabinenfis , Tufculanus ,
riffimi , Sanâum Patrem Hieronymum Cardinalem & Præneftinus Patriarchali ecclefiae Lateranenfi
fuiffe in eccleßa San&fi Laurentii Martyri r . At , inferviebant, & fingulis hebdomadibus per vices
Iicet Joannes Marquez in libro de origine Fratrum explebant munus Pontificis, & feptem Epifcopi
Eremitarum S. Auguſtini cap. 8. §. 2. probare co Cardinales hoc ipfum præftabant in Patriarchali
netur, praedićtos ſermones eſſe S. Auguſtini, con eccleſia S. Petri, & in Patriarchali eccleſia S.
cors tamen eft Eruditorum fententia , eos effe Mariæ Majoris ; quemadmodum defumitur ex
apocryphos, & S. Auguftino falfo adfcriptos . antiquo monumento apud Cardinalem Baronium
Cardinalis Baronius ad ann. 382. num. 25. &c. ad ann. 1o57. Beati Petri cognomento Ignei Or
eum excludit a Cardinalitia dignitate validis pro dinis Vallis umbrofae mentio habetur in catalo
fe&o argumentis. Concordat Cardinalis Bellar go generali Sanctorum, quorum nomina in Marty
minus, Ciacconius opufculum edidit de Cardina rologio Romano deſcripta non ſunt, collecto a Fer
Jatu S. Hieronymi , in quo plura pro eo refert rario ad diem 8. Januarii , & diem 8. Februa.
teftimonia . Andreas Vi&orellus in notis ad vi rii. Dubitabatur, an Petrus Pawefius Florenti
tam S. Damaß relatam in to mo primo Ciacconii , nus Epifcopus Epifcopatum per fimoniam obti
& Auguftinus Oldoinus eodem pariter loco refe nuiffet , & ad id dirimendum juxta morem tunc
runt , quæ hinc atque inde deducuntur ; quare temporis receptum B. Petrus Monachus Vallis
ad eos, le&tores remittimus. Die 18. Martii in umbrofæ ignem ingreffurus fic Deum precatus
Martyrologio Romano mentio fit S. Anfelmi his eft , uti narrat Abbas Defiderius, qui ad fum
verbis: Mantuæ, Sanéti Anfelmi Epifcopi Ö' Con fum Pontificatum eve&us Vi&oris III. nomen
fefforis . Lucenfis populus eum enumerat inter affumpfit , 3. lib. dialog, Oro , Deus omnipotenr ,
fanctos fuos Epifcopos, quem a Schifmaticis ex ß Petrur , qui Epifcopus dicitur, ßmoniaca ef? pe
pulfum excepit , fovitque populus Mantuanus , fte faedatur, ne Eccleßa tua ampliur polluatur, ju
& pie mortuum , San&ifque adfcriptum in urbis dicio San&i Spiritur offende virtutem , & illaefum
fuae Patronum elegit. Sacrum ejus corpus, quod me per bunc ignem tranßre concede. Quod ß nor
in majori altari Cathedralis ecclefiae fumma cum fallacia pleni , caufa invidiæ duéti banc contra eum
veneratione integrum ufque ad hunc diem fer tulimur quæfiionem , ardor iftiur ignis me tua gra
vatur , publice oftenditur, & magna accurren tia dereliétum confumat. Cumque Beatus hic Pe
tium religione colitur; quemadmodum teftantur trus per ignem illaefus omnino tranfìffet , Ale
Bollandiani in ejus vita, ad diem 18. Martii . xander Papa II. Epifcopum depofuit, juxta ea
Fertur, juffu Cardinalis Herculis Gonzagæ die quæ plene referuntur apud Cardinalem Baronium
ejus fefto facrum corpus indui confueviffe pur ad an. io63. Putat Cardinalis Baronius , B. Pe
pura Cardinalitia. Donefmundus in biftoria Man trum Igneum originem duxife a gente Aldo
tuana lib. 4. teftatur, eum fuiffe inter Cardina brandina. At, eum fuiffe deceptum ab juniore
les cooptatum ab Alexandro Papa II. nec defunt quodam Scriptore, qui ejus vitam edidit tempo
alii hoc ipfum narrantes: fed , cum Hiftorici non ribus Clementis VIII. fcribunt Ughellius tom. 1.
defint contemporales, qui ejus gefta, dignitates, Italiæ facrae , ubi loquitur de Epifcopis Albanen
& titulos , puta legationem Apoftolicam per uni fibus, & Pagi fenior ad an. I o63. num. I. quod
verfam Langobardiam , & cetera eidem ab Ale. ipfum late refumitur in refponfione edita nomi
xandro collata defcribunt, nullo fa&to verbo Car ne Patris Vitalis Martii ad quæftiones Vallum
dinalitiæ dignitatis, dubitatur a nonnullis, an brofanas cap. 2 pag. 36. Utcunque tamen fit de
vere dici poffit , eum fuiffe creatum Cardinalem hoc , certum eft , B. Petrum Igneum, qui per
ab Alexandro II. iidemque addunt, famam ade ignem mirifice tranfierat , hortante Comite Bul
pti Cardinalatus ex eo originem habuiffe , quod garo , a S. Joanne Gualberto , cujus erat di
in fuis legationibus & itineribus comitem habuit fcipulus, fa&um fuiffe Abbatem , & fubinde a
Cardinalem, vel quia ipfe , aut ejus faltem pa S. Gregorio VII. creatum fuiffe Cardinalem &
truus Canonici fuerunt ecclefiæ Mediolanenfis , Epifcopum Albanenfem , pluribufque legatio.
qui Cardinalium titulo honeftabantur, juxta ea nibus fun&um pie in Domino mortuum fuif.
quæ plene habentur apud Patrem Andream Ro fe , uti fufe habetur apud Cardinalem Baronium
ta Societatis Jefu in notitiis hiſtoricis bujur S. loc. cit. -

Anfelmi cap. 8. Veronæ editis anno 1733. Quod 4 In Martyrologio Romano ad diem 4. De
de Cardinalatu B. Andreæ de Comitibus Ordi cembris fit commemoratio S. Bernardi Cardinalis
nis Minorum San&i Francifci dicendum effet , & Epiſcopi Parmenſis : Parme Sančti Bernardi Car
quem nonnulli creatum Cardinalem ab Alexan dinali * , & ejufdem civitatis Epifcopi. Ex Brevia
dro IV. alii a Bonifacio VIII. teftantur, jam rio Monachorum Vallis umbrofæ habetur, eum
aa Nobis di&um eft lib. 2. cap. 24 num. I 59. Ö' Florentia oriundum , alumnum monafterii S.Sal
feqq. vii Vallis umbrofae , ab Urbano Papa II. fa&um
3 Sed , ut ab incertis ad certa tranfeamus , Presbyterum Cardinalem Tituli S. Chryfogo
certum eft , B. Petrum Damiani fuiffe inter Car ni, poftulatum fubinde fuiffe Ecclefiæ PG
PI
 I.1 B. III. CJAP. XXXIII. 235
Epifcopum, dum fungens Apoftolica legatione ad De S. Raymundo Nonnato inter Cardinales ad
eam venerat civitatem , & mortuum fuiffe an fcripto a Gregorio IX. egimus lib. 1. bujus Ope
no I 133. quæ omnia ex prædi&o Breviario de ris cap. 41. $. 5.
fumpta referuntur a Cardinali Baronio in motis 7 Cardinalis Bellarminus Cardinalium Sanéto
ad Martyrologium Romanum, ad prædiéfam diem 4. rum , vel Beatorum, aut faltem Venerabilium elen
L)ecembrir. Panvinius de Romanis Pontificibur in cbum fibi contexuerat , quorum virtutes imitari
Urbano II. hæc habet de Bernardo: Dominus Ber cupiebat , & inter eos recenfetur Hannibaldus
mardus Hubertur Florentinur , Thufcu* , Monachus , Hannibaldenfis Ordinis Prædicatorum in Presby
& Maximus Abbas Vallis umbrofae diaecefis Floren terum Cardinalem bafilicae XII. Apoftolorum ab
tinæ, Presbyter Cardinalis Tituli S........ poßea Urbano IV. fummo Pontifice affumptus anno
Epifcopur Parmenßs a Pafcbali II. Papa confe Domini 1261. De eo hæc habentur apud Ptole
cratur. Ex quo nonnulli anfam dubitandi defu mæum Lucenfem bifior. Ecclef. lib. 22. cap. 23.
munt , an Titulum obtinuerint S. Chryfogoni , ( tom. 1 1. Scriptor. rer. Italic. Muratorii col. I 153.) |
quemadmodum videri poteft apud Ciacconium in ubi de Urbano: Hic fecit duas Ordinatione r , in
ejus vita . De publico folemni cultu , qui erga quibus fuerunt creati duo Cardinaler, quorum unus
hunc S. Bernardum exhibetur , & utrum idem fuit nepo* fuur vocatur D. Anicberiur , alter fuit
dici poffit relatus inter Sanétos, an vero tantum nepos D. Ricbardi de Hanibaldis , qui vocatus eft
inter Beatos, licet San&us appelletur in Marty Frater Hanibaldur de Ordine Fratrum Prædicato
rologio Romano, alibi habebitur ſermo. rum , qui fuit Magißer in Theologia , & fuit vir
5 In Martyrologio Benedi&ino ita legitur de magnæ humilitatir & veritati * , & fanéius bomo,
B. Matthaeo Cardinali: Piſis depoſitio Beati Mat quem Frater Tboma r multum dilexit , fecitque fcri
tbei fanétæ Romanæ Ecclefiae Cardinalis, Albanenfis pta fuper fententias, que intituluntur Domino Ha
Epifcopi , Ordinis Cluniacenßr. Andreas Sauffajus nibaldo, quæ nibil aliud funt, quam abbreviatio di
in Martyrologio Gallicano o&#avo calenda ; Januarii &forum Fratris Thomae. De eodem plura haben
fic de illo loquitur: Qbitur fanétæ memoriæ Mat tur apud Ciacconium , Fontanam in theatro Do
tbei Albanenßs Epifcopi , Cardinali r δ' Legati , minicano part. 1. cap. 2. num. 2. Echardum tom. 1.
Apoftolici plane viri , qui natione Gallur , patria Scriptor. Ord. Dominicani pag. 261. Bermond. in
Remenfis , ex Clerico Laudunenfi, fubindeque Cano Bullar. ejufd Owdinis tom. 1. pag. 447. De S. Bo
nico Remorum Metropolis Monachus Cluniacer/r , naventura Balneoregienfi Epifcopo Cardinali Al
San&i Petri Difcipulur , a quo in ipfo converfionis banenfi non eft quod verba faciamus : Fufe de
exordio Lutetiam Parißorum miffus in $an&i Mar eo agunt Bollandiani tom. 3. Julii pag. 83o. Ex
tini campefirir a/eeterio Religionir babitum fufcepit hac vita deceffit anno 1 274. Cardinalis creatus
&c. Affiiétæ reipublicae Cbrißianæ eximiam profitit eft a B Gregorio Papa X. & inter San&tos fo
operam &c. Poftremo , Deo & Cælitibus impenfe lemni ritu relatus eft a Sixto Papa IV. ut ex
carur , bonit operibus diver , miraculis illuftrir , ejus Conftitutione defumitur. Ad diem 2. Ju
feliciter apud Pifa* in Domino obdormivit , San&o lii apud Ferrarium in catalogo generali Sanéforum ,
rumque, quorum præconia, dum viveret in terrir , quorum nomina non funt defcripta in Martyrologio
meruerat, confortia poft mortem in cælef?i beatitu Komano, defcriptum eft nomen B. Petri Diaco
dine adeptus eft. Matthæi vita fcripta fuit a Pe ni Cardinalis . Hic eft ille Petrus ,' qui dicitur
tro Cluniacenfi Abbate. Inter Cardinales fuit ad de Lucemburgo, qui a Clemente VII. Antipa
fcriptus ab Honorio Papa II. & ejus egregia ge pa creatus eft Cardinalis Diaconus Tituli San
fta fufe referuntur a Cardinali Baronio in an &ti Gregorii ad Velum aureum . Cultum habet
malibus tom. 12. in civitate Avenionenfi, tefte Molano in Natali
6 In Martyrologio Romano ad diem 6. Februa SS. Belgii, ad diem 2. Julii , permittente aućto
rii ita legitur : Bononiæ Sanéti Guarini Epifcopi ritate Sedis Apoftolicæ , juxta ea quæ alibi di
Cardinali i Preneftini vite fantitate confpicui , Vi centur. Item Batus Nicolaus Albergatus ex Mo
tam ejus fcripfit Auguftinus Ticinenfis, quæ ex nacho Carthufiano Bononiæ Epifcopus, & poftea
tat apud Surium tom. 7. ubi legitur, eum crea ampliffimus San&tæ Romanæ Ecclefiæ Cardina
tum fuiffe Epifcopum Præneftinum a Lucio II. lis a Nobis commemoratus eft lib. 2. cap. 18.
Romano Pontifice, necnon apud Bollandianos ad num. 16. Ó feqq. - -

diem 6. Februarii . Virtutum ipfius & fan&itatis 8 ln allegato catalogo ſanº torum Cardinalium
fuſe meminerunt Ferrarius in catalogo SS. Italia, extrućto a Cardinali Bellarmino defcripta funt
ad diem 6. Februarii, Molanus in addit. ad Martyr. nomina Cardinalium Fifcherii Angli ex Epifco
Uſuardi, Pennottus in hiſtor tripartit. Canonicor. po Roffenfi Cardinalis Presbyteri S. Vitalis a Pau
Regular. Ciacconius, & Oldoinus, & ex Scripto lo Papa III. creati anno 1535. & Roberti Po
ribus Bononienfibus Sigonius, Phaleonius, Bom ]itiani de Nobilibus, qui , cum effet annorum de
bacius, Aurelius de Anzis, Ghirardaccius, Lean cem & trium, a Julio III. inter Cardinales Dia
der Albertus, Mafinius . Colitur Officio in fa conos adfcriptus eft , uti pluribus exponitur in
milia Canonicorum Regularium Lateranenfium , hißor. Societ. Jefu lib. 3. in principio. De hoc in
& in familia Canonicorum pariter Regularium fra loquemur. De illo vero jam omnibus notum
S. Salvatoris . In eodem quoque Martyrologio eft , editis libris Catholicæ Fidei pietatem illu
l\omano ad diem 18. Aprilis fic legitur: Medio ftraffe, pravas opiniones Haereticorum, & maxi
lani Sanéfi Galdi ni Epifcopi , qui , concione adver me Martini Lutheri egregio volumine confutaf
fus Hæretico, expleta, fpiritum Deo reddidit. Por ſe, carceribus tandem incluſum una cum Tho
ro, hunc fuiffe inter Presbyteros Cardinales ab ma Moro , juffu Henrici VIII. Angliæ Regis,
Alexandro III. adfcriptum , habetur apud Fer ex præftanti viro & Rege in feram ac monftrum
rarium in catalogo SS. Italia ad predict, diem 18. mutati , caput fecuri impavide obtuliffe , abnuen
Aprilir; eumque fuiffe non modo S. R. E. Car tem affentiri legi, qua Rex fe dixit fupremum
dinalem , fed etiam Sedis Apoftolicæ Legatum, Ecclefiæ caput appellandum effe & habendum .
teftatur vita non multo poft ejus obitum fcri. Summus Pontifex Paulus III. ut Regi vere
pta , & a Bollandianis edita ad dictam diem . cundiam injiceret , & conftantiam & virtutcm
Lib. III. G g 2 FᎥ
 236 DE SERV. DEI BEATIF, ET BEAT. CANONIZ.
Fifcherii Epifcopi Roffenfis carceribus detenti , faéii participes obtinemur, dum nofmetipfo , certam
imbecilla valetudine gravique ætate & vinculo vivendi formam , atque fignaculum ceteri , Fidelibus
rum incommodis feffi remuneraretur , ampliffi exhibemur. Summus Pontifex Pius II. in con
mis ipfum laudibus cumulatum in Cardinalium cione quam habuit ad novos Cardinales a fe
Collegium cooptavit. At id, quod hcmines cre creatos, ut in ejus commentariis pag. 99. legi
diderant fedaturum aut remoraturum acerbita tur , fic locutus eft: Sint libri facri femper in
tem impetumque Regis, trucem & effrenatum manibus veftris ; die r mo&fefque aut difcite aliquid,
animum irritavit. Se perftri&tum quippe contu aut alior docete; opera efficite, per que lux vefira
melia eo honore reputans, Cardinalem fecuri coram hominibus luceat ; & denique tale , effote ,
percuti juffit, qui coram hominibus ante fuum quales effe debere Cardinales dijudicaßis , antequam
obitum Deum precatus , ut Regi cum profpero ipß hoc culmen afcenderetis. Item Jacobus Picco
& {ecundo vitæ curfu fanam & bonam redderet lomineus, Papienfis appellatus, inter Cardina
mentem. Ejufque caput , cui tributa paulo ante les ab eodem Pio II. cooptatus ad fe ipfum de
purpurei Galeri ornamenta debebantur , quo ma fuo Cardinalatu epift. 1. locutus eft : Infiituenda
jori ludibrio atrox fpe&aculum populo præberet , eft vita feverior , Ör vitae adjungenda major reli
prælongae haftae infixum in eodem foro juffu Hen gio. Quod in aliis eft mediocre , id in te effe cu
rici oftentatum eft , in quo truncum cadaver mulatum oportet , continuum ® conflamr. Opus bo
jacebat. num proprium tuæ profeffionis appareat ... A&#iones
9 Superfluum eft aliquid adnotare de S. Ca tuæ dignum in domo Dei famulatum oftendit. Et
rolo Borromæo a Pio IV. fummo Pontifice avun in epift. 32. ad Jacobum Volaterranum, qui erat
culo inter Cardinales cooptato, deinde Archi ei a fecretis : Precorque toto defiderio, ut hæc tan
epifcopo Mediolanenfi ele&to, præmiffifque præ ta dignita , mom fit mihi ad interitum animæ, mon
mittendis, & prævio omnium rerum diligentif Jt Ecclefe fue ad damnum. Adjuvo me ipfum ad
fimo examine , folemni ritu inter Sančtos relato virtutem , quantum fe adjuvare humanita r poteft ,
a fummo Pontifice Paulo V. ut ex ejus Con & animum firmo ad diligendam Sedem Apoflolicam,
fìitutione defumitur. Poft hunc extru&i fuerunt ad diligendam falutem gregis Dominici, ad tuendam ,
auétoritate ordinaria & Apoſtolica proceſſus ſu quantum per exilem hunc fpiritum licet, Romani
per Beatificatione & Canonizatione Ven. Servi Pontifici* majeßatem &c. Triftante Ecclefia , tri- .
Dei Franciſci Cardinalis Ximenes, & Ven. Dei fìor & ego. Eadem fecundi r fuir lætante, laetor &
Servi Cardinalis Roberti Bellarmini, in quorum ego . Nulli 1 illi affeëîus eft , quem ego flatim nam
caufis adhuc refolutum non eft dubium de virtu fentiam. Si inutili , minifter fum , fidelis fum ta
tibus. Signata quoque fuit commiffio introdu&io men. Si deeft doéìrina , non deeft voluntas : fi dee/?
nis caufarum Venerabilium Dei Servorum Car ingenium , defiderium præfto eft omnibus locis . PIu
dinalium Gregorii Barbadici , & Jofephi Mariæ ra de vita a Cardinalibus inftituenda, de mode
Thomafii , dum munere fungebamur Fidei Pro ſtia & frugalitate, de faſtu ablegando, de cura
motoris; & typis editæ funt vitæ nonnullorum fuæ Ecclefiae Titularis, de refidentia in Roma
aliorum S. R. E. Cardinalium pietate illuftrium, na Curia ftatuta funt a Leone X. in Concilio
Francifci videlicet Taurufii, Cæfaris Baronii , Lateranenfi , quæ legi poffunt apud Raynaldum
ceterifque praetermiffis , Gabrielis Palæoti , & in annal. ad ann. 15 14. num. 22. & feqq. Non
Marcelli de Afte, qui Nos praecefferunt in Epi nulla ex his repetita fuerunt in Concilio Tri
fcopatu Anconitano, & Archiepifcopatu Bono dentino feff. 25. cap. 1. de reform. quibus perpen
nienfi - ſis, recte ait Cardinalis Gabriel Palaeotus de con
Io Jam fupra aliquid di&um eft de qualitati fultationibus facri Confiftorii in concluf. 1. membr.
bus, quas S. Bernardus requirit in Cardinalibus, 4. Quonam modo, fimplicitar , modefita , ¿y fraga
quæ fufius legi poffunt in lib. 4. de confide lita r tantopere a Lateranenß ô Tridentuno Conci
rat. cap. 4. col. 446. vol. 1. oper. Dicit enim lio in Eccleßaßicir Præfulibus commendata, ab eo
eligendos , qui /ınt compo/ïti ad morer , proba. poterit Conßliaruo perfuaderi , cujus tunc ædes ex
ti ad fanćfimoniam , parati ad obedientiam, man quifito nimio fplendore fulgerent , men/aque lauta
fueti ad patientiam , fubječîi ad difciplinam , rigi quotidie apparatu redundaret ? Communior eft fcri
di ad cenſuram, Catholici ad Fidem, fideles addi bentium opinio , ab Innocentio IV. indultum
fpenfationem , concordes ad pacem , conforme , ad fuiffe Cardinalibus ufum galeri rubri. Legi pof
unitatem. Qui ßnt in judicio reéfi, in confilio pro funt Thomaffinus de vet. Ö nov. Ecclef. difcipl.
vidi, in jubendo difereti be. in convivio non ef. par. 1. lib. 2. cap. I 13. num. 7. & Pagi junior
fuß, in cura rei familiaris non anxii , alienæ non in vita Innocentii IV. mum. 3 1. Nicolaus de Cur
cupidi , fuae non prodigi, ubique & in omnibus cir bio Auétor contemporalis Innocentio IV. cum
cumfpeéft &c. Qui Regibus Joannem exhibeant , ab ejus fucceffore Alexandro IV. ad Affifienfem
Ægyptiis Moyſen, fornicantibus Phineer, Eliam ido Epifcopatum fuerit promotus anno 1258. hæc
lolatris , Elifeum avaris , Petrum mentientibu r , habet in vita prædi&ti Innocentii cap. 2. 1. Ponti
Paulum blafphemantibus , negotiantibu r Chriftum fex poft Concilium anno fecundo (loquitur de Con
&c. Qui orandi ftudium gerant ô ufum habeant , cilio Lugdunenfi habito 1 245. ) Cluniacum ivit
ac de omni re orationi plus fidant , quam fuæ in cum Rege Franciæ, & ipfius fratribus locuturur,
dußriae vel labori . Beatus quoque Petrus Da ubi Domuni Cardinale r primo capello* rubeor rece
miani lib. z. epifl. 1. ad Epifcopo r Lateramenßr perunt , /icut in ipfo Concilio fuerat ordinatum .
ecclefiae Cardinale , poft plura concludit: Quia igi Paulus II. eos donavit pileis rubeis , ut a cete
tur , dile3iffimi, non modo Sacerdote r , fed Sacer ris Prælatis fecerni poffent in cæremoniis facris,
dotum vo , decet effe Magißror ; neceffe eft , ut vi ubi non eft ufus galeri. Ita tradit Cardinalis Pa
ta veflra quædam fit linea , & velut adamanti, fi pienfis, qui particeps & ipfe fuit hujus facri orna
gnaculum , quod vivendi ceterir adbtbeat formam . menti, in commentar. lib.2. pag.37o. Cardinalibus,
Adamanuinum quippe figillum fuam ceteri , impri qui facris induti veßibus a Prælat 1 r inferiorum or
mut , a nulli, vero metalli r imaginem fumit &c. dinum, præterquam loco, non mofcebantur , ufum
Sic /îc videlicet cum Petro clave 1 Eccle/ìae merito Mitræ fericæ Damafceni operir , rubraque capitia
471
 L 1B. III. C.A P. X X XII1. 237
indulfit , quibus foli Antifiit4* Romani antea uteban in can. In nomine Domini , dift. 23. cum qua con
tur. Porro Gregorius X1V. anno 1591. rubro cordant aliac canonicæ Confłitutiones in cap. Li
bireto decoravit Cardinales Ordinum monaftico cet , de eleéf. in cap. Ubi majus periculum, eod. tit.
rum , qui ufque ad id tempus ufi fuerant bire in fexto, & in cap. Ne Romani , eod. tit. in Cle
tis ejufdem coloris cum vefte fua , ut habetur mentinis : & utcumque fit , an valida futura ef
ex decreto Conſiſtoriali edito poſt Conſtit. S. me 盤
ele&io in fummum Pontificem ejus, qui Car
morati Gregorii XIV. Bullar. Rom. tom. 2. Аu inalis non effet , qua in re affirmando refpondent
&or eft Nangius , Innocentium IV. Cardinales Cardinalis Turrecremata in cit. cam. In nomine Do
purpureo galero donaffe, ut indicaret, in perfecu mini , num. 9. & feqq. dift. 23. Silvefter in verb.
fîone Fidei & juflitiæ Romanam Ecclefiam, quæ ca Ele&fio tertio , num. 3. Summa Armilla in verb.
put efl omnium Ecclefiarum , præ ceteris debere ca Elečtio, num. 38. Formofin. ad rubricam de elečiio
put apponere, ß neceffe fuerit, cruentandum. Sub ne quefi.8, num, 13. & feqq. Fagnan. in cap. Li
fcribit Robertus Gagrinus lib 7. hiftor. Franc. cet, num. 14. Ö ſeqq. de eleé. Minnano in baß
pag. 1o9. ubi loquens de Innocentio , ait : Cardi* Pontif. jurifdici. trai. 2. fundam. 2. quefi. 8. Ş. I.
Inalibus infigne dat , quod capite perpetuo deferant, feći.6. 6. 2. Bonacina in trači. de eleći ione fummi
hoc eft, rubrum galerum; idque diligenter fervatur. Pontificis pag. 53. num. 19. cum tamen in coetu
guo Pontifex eos admonitor effe voluit parator omni S. R, E, Cardinalium non defint , qui fummi
tempore effe debere fanguinem fundere pro Cbrißiani Pontificatus dignitatem & officium re&te admi
populi libertate tuenda . Concordat formula con niftrare poffint, congruum idcirco omnino eft, ut
ceffionis galeri, qua utitur Pontifex , & de qua ex eis fummus Pontifex defumatur juxta citatum
lib. 1. facrar. cæremoniar. cap. 7. Ad laudem omni textum in can. In nomine Domini , ubi fic legitur
potentis, Dei, 5 ſanctae Sedis Apoſtolicae ornamen Eligatur autem de ipfiur Ecclefiae , (hoc eft Roma
tum accipe galerum rubrum , infigne ßngulare digni næ ) gremio , ß reperitur idoneus ; vel , ß de ipfa
tatis Cardinalatur, per quod deßgnatur, quod ufque non invenitur, ex alia affumatur: pluribufque pro
ad mortem & fanguinis effufionem inclußve pro exal fequitur S. Antoninus in fumma Theolog. part. 3.
tatione fanéíæ Fidei , pace & quiete populi Cbri tit. 21. cap. z. §. 7. Et in Conftit. 76. Sixti Papae
fiiani, augmento & ßatu facrofanéìae Romanæ Ec V. S. 2. Bullar. nov. tom. 4. part. 4 pag 28o. ha
clefſe te intrepidum exhibere debeas. Giuffanus au betur: Ex eorum corpore, numero, & Collegio ille
tem in commentar. de vita S. Caroli Borromæi te ipfe , qui cun&fir Paßoribus eft præficiendus , ac to
ftatur, eum non alio animo purpuram fuam fpe* tius Dominici gregis curam habiturur , fummur Pon
&affe , quam ut excitamentum quoddam ad tifex deligatur.
martyrium. Quod ipfum præftitum fuiffe a Car 12 Æneas Silvius tunc Cardinalis, deinde ad
dinalibus Baronio, Bellarmino, Berullio, & aliis {ummum Pontificatum eve&us nomine Pii II.
puluribus, tetatur Thomaffinus loc. cit. num. 8. apologiam fcripfit (quæ extat poft commentaria
Antonius Maria Gratianus in fuo opere de cafi Gobellini editionis Romanæ an. 1584.) ad Mar
bur virorum illuflrium , in vita Joannis Fifcherii, tinum Mayer, qui in nonnullis obtre&abat Cu
quem in carcere detentum paulo ante obitum riæ Romanæ , & inter cetera in faftu Cardina
fuiffe inter Cardinales cooptatum a Paulo III. lium. Verba Æneæ funt hæc pag. 736. Hos vi
fupra retulimus, hæc habet : Ferunt , non mul. ros Apoftolorum loca tenentes , Ö Senatorum Urbis
tor ante mortem dies perlatam ad eum Cardinala vicem implentes, & qui cauſas majores audiunt, fa.
tur fui famam, acceptamque læto animo fuiffe, di milia fequitur ex Epifcopi r , Abbatibur, ό viri, no
xiffeque , id purpurei coloris infigne datum Cardi bilibur, ac Doéforibur. Neque enim decet , eos , qui
malibur effe , ut meminerint , vitam atque fangui tanta dignitate præfulgent , veluti mendicos incede
nem pro fide erga Catholicam Ecclefiam non dubi re : babent enim Auditores , Magiftror aule, Magi
tanter profundere, idque unum fe honoris ejus mu fìror domus , Antecefforer , quor vocant Scutifero , ,
nus brevi impleturum . Et Cardinalis Gabriel Pa Difpenfatorer , Ö* qui minoribur officiir præfunt .
læotus de facris Con/ìjìorii confult. in concluf. membr. Λ'ec facile Cardinalir infra quadraginta famulos ba
3. pag. 344. [cribit : Cardinalitius habitus fangui bere poteft , & totidem ferme equor , qui cum reipu
meum referenr colorem , omniaque ejus infignia nil blicæ ferviant dier mo&#efque , non eft alienum , ß
aliud, quam , veluti fymbola quædam , debitam ab ex republtca vivant. Videmur in civitate Lubicen.
eo fidem , religionem , jujtitiam , publicæque rei ze f, qui Confulatum gerunt , omnes aureo fplendore
lum ufque ad ipfam fanguinis effufionem commemorant. longum famulorum ordinem poß fe ducere. Idem fa
1 1 Ex his, quæ hucufque relata funt , facile &íitant reliquarum urbium Confules , quamvis au.
colligi poterit , quid præcipue fit advertendum in rum non ferant . Apud Italiæ civitate , quantur fit
caufis Servorum Dei , qui Cardinalatus dignita Magißratuum faßus vix dici poteft . Compara igi
tem obtinuerunt. Sed , ut nonnulla pra&tica ad tur Cardinalatum , Ö* Confulatum , & illos orbi, ,
notentur, nofcere opus eft, nonnullos ex Cardi hos alicujus urbis vicem gerere fcito , & tunc in
nalibus extra Urbem degere , & regimini Eccle telliger , an fuperbur fit Cardinalium flatur. Ini
fiarum fibi creditarum præfici; nonhullos , immo quu r fis , fl parvae urbi | Rečłorer fuperbe incedere
majorem Cardinalium partem Romæ refidere , veJir , orbi r vero Magißratur humiliter: niß illud
mifi forte ad tempus abfint officio alicujus lega ufurpare velis , quia , quanto quis altiur afcendit ,
tionis fungentes . Cumque ea, quæ in fequenti tanto humiliur fe gerere debet : quod ad animam re
capite de Epiſcopis dicentur, applicari poſſint & ferendum eft , non ad ornatum exteriorem , qui fe
debeant etiam Cardinalibus, qui Epifcopatus ad cundum dignitatem geßandus ef?.
miniftrant , in hoc capite nonnulla indicabuntur, 13 Cardinalis Papienſis in epiſt. 541. ſcripta
quæ fpe&ant ad Cardinales in Urbe refidentes , paulo poft obitum Cardinalis Theanenfis ejus mo
nec omittentur, quæ fummi Pontificis ele&tionem deftiam Sacerdotalem his verbis extollit : Taceo
refpiciunt, quæ Cardinalibus omnibus communis vttam ejus privatam , modefliæ Sacerdotali r , ac
eft . A tempore quippe Nicolai Papæ II. jus Ro continenti e certiſſimum ſpecimen . Non quaſierat ſibi
manum Pontificem eligendi delatum eft ad Car Sacerdotiorum acervor , quos in plerifque dolemur :
dinales S. R. E. juxta conftitutionem relatam mom thefauror , qui nulli inventi funt . Cenfu erat
//ー
 238 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
fußinendae dignitati vix fuppetenti. Malebat non abun Lateranenfi fub Leone X. loc. fupra cit. primo
dare , quam adminißrationum multitudine animam decretum eft , ut ipfi juxta do&rinam Apoftoli
deprimi. Habitavit modicis ædibus , ut fcis , iifque fobrie , cafte , & pie vivant , & non tantum a
condu&itiir. Familia perfeveravit , ut mediocri fem malo, fed etiam ab omni fpecie mali abftineant ,
per, ita & frugi, è diligentia ſua bene inſtituta ut coram hominibus luceant ; fecundo, ut eo
domur tota nil pretioß umquam apparatur propo rum domus, familia , menfa, fupellex modeftiae
fuit. Eam nos fepe infpeximus. Aulaea cari pere fit & frugalitatis exemplum, contentique fint il
grinique operis , abacique argentei in gradus extru lis, quæ Sacerdotalem præfeferant modeftiam; ter
&fi , cafligata fupelleéìili exulabant. Domini virtu tio, ut , fi præfentes in Curia fuerint, per fe ipfi ,
te, non externis artibus ædes boneftabantur. Ipfe ſi vero abſentes , per Vicarium idoneum ſemel
vero culturæ corporis fui, atque omnis lenocinii me faltem in anno fuorum Titulorum loca vifitent ;
gligens , quam in alior requirebat , de fe primus quarto, ut fe oftendant domus & Familiæ fuæ
vitæ feveritatem præftabat . Menfa nihil exquißtum optimos Re&tores non modo circa ea , quae ex
babuit umquam , aut nimium. Cubiculum quoque nil trinfeca omnibus apparent , fed etiam quoad alia,
deliciofum ac molle. Vefiis erat , quam videbamur quæ intus latent abfcondita ; quinto, ut vigiles
quotidie, communis & modica. Denique difciplinam ſint pro Fide, & pro Eccleftaſtica diſciplina; ſex.
omnem domus , ò fuam eo vir jufius redegerat, ut to, ut , fi fint Legati de latere, Provincias, &
fatisfaceret cafiir animis , non deleéfare ambitiofos legationes commiffas omni vigilantia & cura per
oculo , poffit. Innumera funt, quæ recenfenda de fuis fe ipfos, & non per Locumtenentes, aut Officia
meritir effent , tam quidem magna , quam multa . les adminiftrent. Sub Julio Papa III. aótum eft
Sed confulto ea pratereo , quod magnitudine fua li de dirigenda in meliorem formam Ecclefiaftica di
brum requirerent : σ propoßtum mihi eft epiflolam fciplina, & in A&is Confiftorialibus haec ad rem no
ſcribere levatricem doloris, non vitae antea fae com ftram fcripta leguntur manu Marcelli II. tunc Car
mentarium texere. Idemque Cardinalis Papienfis dinalis. Cardinales aſſumpti cogitent ad qualem di
epiſt. 548. ſcripta Cardinali Mantuano exceſſi gnitatem Ö* munus vocati ßnt , & quod tamquam
vum luxum cujuſdam alius Cardinalis paulo an ;ucernæ in Ecclefia omnibus bono exemplo effe debent ,
te defuncti late exponit & improbat , & poſt hofpitales , pauperum amatores , & defenfore r. Sum
multa enarrata apud eum legenda , fic conclu mo Pontifici ſint ſubjećti. Ut libera conſilia ſine ali
dit : Biennio toto bic tantur fortunae fucceffus fuit, quo refpeétu dent. Titulos , & alia r ecclefias fibi
tam ut apparet fefiinatus , quam brevi erat cafu commiſſas frequenter viſitent, 5 , ſi qua reparatio
ru r. Quid ergo ex tanta gloria reliquum nunc, illone indigent , refarciant ac reftaurent . Familiam
mortuo, infpicimus ? Quid ex tante rerum faftigio modeftam babere ßudeant domi . Beneficia benemeri
confpicuum extat ? Vidimus illum, juxta verbum tis conferant, 3 preſertim Curata . Nec ob id ,
Scripture , exaltatum fupra cedros Libani: Tranf. quod Cardinale ; fint , putent , eis magis tranfgredi
imus nunc, & ecce non eft : Quærimus eum , leger licere : Sic habetur t. 21. par. 2. annal. Eccle
& non invenitur locus ejus. Defiit jam Cardina fiaft. Raynaldi ad an. 1554. num. 23.
1atu, tam properatur. Evanuere comitatus ingen 1 5 Ferdinandus Imperator arcanas litteras fcri.
ter. Conviviorum gloria periit. Apparatuum divi pfitTPio IV. fummo Pontifici de provehendo fe.
tiae ceffavere. Ludi in lacryma * verß funt. Ve jiciori Tridentini Concilii progreffu . Ex regeftis
ßium nullus illi efi ufur. Legationis amplæ frepi Vaticanis eædem defumptæ, nunc funt editæ in
tur non exauditur. Domus infinitæ pendent opera cit. tomo Raynaldi ad an. 1563. num. 37. En ea
interrupta , minæque murorum ingente* , aequataque rum verba : Deinde neceffarium eft , quod eligenter,
machina cælo. Quem capere paulo ante orbus totur id ef? , Reverendiffimi Cardinale, tales /%nt, ut ve
non poterat , premit nunc breve fepulcrum ; & cui lint ac poffint eligere Pontificem , cui Ecclefia Chri
de menß, cura erat tam folers , ex fe efcam vermi fi reéte tuto poffit committi : nam ( quod pace
bur praebet. Cui denique etiam ad luxum , vitæque Sanctitatis veſtre, 5 Reverendiſ Cardinalium di
delicia , conve?ita domus erat argento, auro , & fe &fum fit ) hoc tempore graviffimæ audiuntur quere
rico, bunc nunc vefiunt cæmenta Ö' calx . Qui* læ , quod nonnumquam creantur partim per aeta -
tanto exitu non admoneatur fue infirmitatis? Quir tem omni adbuc judicio deftituti , partim vero il
tanto exemplo manendum non cenfeat in lege Sacer Jitterati Ö' indo&#1 , qui , ut nibil poffunt in iis
dotii? Nil nimis conandum, naturæ vim non affe que ad regendam Ecclefiam fpeciant , confulere, fic
vendam. Mediocria femper quærenda. Percurramur in eligendo Pontifice privatar paffione* fequuntur ,
brevi, quæ animos noftros in hac dignitate fati ac bonorum & do&forum pia fuffragia impediunt ;
gant . Et in alia antecedenti epiftola , quæ eft 192. unde poflea neceffe eß , multa in Ecclefia fequi in
cum inopino infortunio jačturam paſſus eſſet per commoda. Summus Pontifex Pius IV. huic epiftolæ
magnæ partis fuorum proventuum Ecclefiaftico hujufmodi refponfum dedit editum apud eumdem
rum, ità fcripfit Cardinali Beffarioni : Sum quo Raynaldum loc. cit. fub num. 38. Quod vero ad
que admonitur, diſpenſanda juſtius eſſe, que nobir Cardinales attinet , Nos , ß quos in eum Ordinem
proveniunt ex altari. Carni 5 ſanguini non ita cooptaturi effemur , ejufmodi perfonas eligere fude
profufe indulgendum. In comitatu quo4ue alendo , remus , quale , Majefia* tua cuperet femper eligi ,
|comparandoque ornatu domeftico tam multa non in nempe quæ ό vitae , ac morum honeftate commen
fumenda . Bona bec nofira altaribus attributa , Pre darentur , Ö cum Doéìrina , tum ufu rerum , at
tia peccatorum effe , quibus redimi anima * dantium que prudentia ad participandas Sedis Apofiolicae cu
pia cura oporteat , & unftaurari domum orationis , ra r effent idoneæ : fed de creandis novir Cardinali*
ò egenos vagofque in domo r noßra r induci . Quae bu* nìbil cogitamus . Affumptaque deinde provin
cum non fiant, irafci graviter Deum , & fæpe hunc cia reformationis Cardinalium in ſacro Triden
exitum negligentibus dare, quem in me ipfo fum tino Concilio juxta fuíe relata in biflor. ejufd.
proxime expertur , ut videlicet adminiftrata male Concilii ſcripta a Cardinali Pallavicino , S& prae
etiam fuo permiffu dilabantur deteriu r. cipue lib. 23. cap. 7. Concilium feff. 24. cap. 1. de
14 Sacris legibus fupra indicatis plura ftatu reformatione decrevit , ut ea omnia , & fingula,
ta funt quoad Cardinales. In Concilio quippe quæ de Epifcoporum præficiendorum vita , æta
té ,
 L I B. II1. C.4 P. XXXIII. 239
te, do&rina, & ceteris qualitatibus alias in ea edidit, & lib. z. cap. 5. nàrrat, eum in vi&u
dem Synodo conftituta funt , eadem exigeren eamdem rationem tenuiffe, quam in Congrega.
tur in creatione Cardinalium, etiam ſi Diaconi tione Oratorii fervaverat , cibi & fomni parcif
fint, uti fupra di&um eft ; &, poftquam feff.25. fimum; tum , licet ei fummus Pontifex Clemens
cap. I. de reformat. decrevit, ut Epifcopi mode VIII. ædes in Vaticano parandas curaffet, at
ſta ſupellettili, 8 menſa, ac frugali vićtu con que ea quidem fupelle&ili inftru&as, 'quæ Car
tenti effent, quo faćtis & vitæ aćtionibus fe mu dinalem decebat , a priftina tamen paupertate &
neri ſuo conformes oſtenderent, modeſtiae, con humilitate nunquam receffiffe ; cum ligneam fibi
tinentiæ, & humilitatis exempla præberent, fub cellulam in eifdem ædibus componi jufferit, quae
jecit, hæc etiam pertinere debere S. R. E. Car nihil aliud continebat, quam le&ulum fuum bre
dinales: Quorum confilio apud fanétiffimum Roma vem ac fimplicem, feretri potius, quam le&i fpe
mum Pontificem cum univerfalis Ecclefiæ admini ciem habentem; ligneaque ſella, æreo catillo ad
fratio mutatur, nefas videri poteft , non iis etiam manus abluendas, lucerna, & atramentario ru
virtutum infignibus , ac vivendi difciplina eos ful di ex argilla ufque ad extremum vitae ufus fit.
gere, quæ merito omnium in fe oculor convertant. Cum, ut idem eodem capite narrat, ad Patres
Quam ad rem {ubjicit Cardinalis Palæotus de Oratorii diverteret, quod faepe faciebat , dimif
ſacr. Conſiſtor. conſultat. par. 4 queſt. I. pag.148. fis famulis, folus in antiquam cellulam fuam fefe
A'am, cum bi Cbrißianae reipublicæ cardines , recipiebat ; nec quidquam præ aliis in menfa habe
clarifima Ecclefie lumina fint babendi, oportuit , re volebat, præter loci dignitatem ; quinimmo
eor omnibus virtutum meritis ita fulgere, ut nihil ipfemet interdum linteo præcinétus, ceteris di
prorfus ad cumulatam tantæ dignitatis perfeéîionem fcumbentibus menfam ponebat, & cibos mini
in iis poffit deßderari : ßcuti enim in gemma, quo ftrabat ; & ad ecclefiam eorumdem Patrum ve
pretioßor eft , & elegantiore anulo inferta, eo dili niens, Miſſa ſacrificio peraćto, Euchariſtiam fre
gentius minima quaeque figna aut maculæ invefti quenti populo adminiftrabat ; Vefpertinis horis ce
gantur; fic Cardinaler , quo excelfiore in gradu funt lebrandis in Choro cum Presbyteris intererat , &
pofiti, infignioreque tum munere , tum habitu ac ti poft Vefperas e fuggeftu fermonem ad populum ha
tulo decorati , eo longiur ab omnibus prorfus vitio bebat. Quantam fuorum, & maxime domeftico
rum decuit fufpicionibus abeffe, ita ut virtutum rum curam haberet , idem Au&or cap. 5. pluribus
fuarum fplendore univerforum in fe oculor atque exponit, affertque teſtimonium Juſti Calvini, qui
admirationem convertant : & Sixtus Papa V. in annalium ab eo fcriptorum beneficio ex Hæretico
memorata Conftitutione 76. §. m. ait : Siquidem Catholicus fa&us hanc ei inter ceteras laudem ad
eorum vita ac mores ceteris exemplo effe debent , fcribit : Ambulat inter fuos non quaß dominus , fed
verba pro oraculir, monita ac præcepta ab univer parenr. Eminet , excellit tum virtute & gravitate
ßr Cbrißianis regula & norma reéfe vivendi, re elatior alii r ® excelfior; cetera par omnibus: & boc
&feque fentiendi exiftimantur, ab iir , quaß fapien faltem major , quo melior. Juxta eum maxima
tiffimis Magifirir , Eccleßaßicæ difciplinæ forma fù quier , tantum ubique ßlentium , & tam altur pudor,
fcipitur, quæ ad more r vitamque omnium Fidelium ut ad parvor penate , & larem anguftum ex domo Prin
componendor longe lateque diffufa propagetur. Quod cipiº modeßiæ & tranquillitatis exempla referantur.
fi hæc ad amuffim ferventur ac fiant, inutile Hæc ille, qui, ut Cardinalis domum diligenter in
profe&to erit celebre di&um Bartholomæi de Mar fpexerat, ita in ejus laudes effufus domum ejus ap
tyribus , de quo in ejus vita typis Romanis edi pellavit omnium virtutum , pietatifque facrarium.
ta pag. 32. Cum enim in Coucilio Tridentino Inter pia opera ab eo publice inftituta citatus Au
confuleretur, an Cardinales reformatione ege &tor lib. 3. cap. 13. narrat, eum non dubitaffe ju.
rent , Apoftolica libertate refpondit : Illuflriffimi fto fœnori accipere pecuniam ufque ad fummamfe
ac Reverendiffimi Cardinales indigent illuftriffima ac ptem millium aureorum , & intra anni fpatium
reverendiſſima reformatione. -
eam expendere pro inftauranda & reficienda facra
I 6 Virtutum , quibus ha&entis Cardinales ful fui Tituli æde SS. Nerei, & Achillei, quae ruinam
gere debere diximus, & de quibus idcirco in minabatur. Similia quædam legi poffunt in vita
caufis Beatificationis & Canonizationis ipforum Ven. Dei Servi Cardinalis Bellarmini fcripta a Pa
quærendum eft, fatis apta occurrunt exempla in tre Fuligatto, & fignanter cap. 19. & in alia ejuß.
vitis aliquorum ex ipfis, qui pietate fuerunt in dem vita fcripta a Patre Bartolo lib. 2. cap. 1 z. Cum
fignes , & aliorum , in quorum caufis proceffus quibus concordant allata in proceffibus ordinariis,
jam confe&ti funt. Abftinemus a vita illorum re & Apoftolicis , necnon atteftationes Cardinalium
cenfenda, quos noftris ipfi oculis confpeximus , poft ultimam prædi&tam vitam impreffae, qui ejus
dum fpatio quadraginta fere annorum in Ro virtutes, dum Romae moram fecit, dimiffo videli
mana Curia verfati {umus. Abftinemus a recen licet Archiepifcopatu Capuano, præfentes mirati
fendis ceteris exemplis, quæ ex geftis aliorum funt , inter quos Cardinalis San&tæ Sufannae Sci
Cardinalium , qui in fuis Epifcopatibus vixe pio Cobellutius ita ait: La dignità del Cardina
runt, fumi poffent. Redučtoque fermone ad Car lato non mutò in lui altro, che quello, che non era
dinales, qui Romæ vixerunt, agmen ducat Ven. compatibile colla decenza dello ſtato; Cardinalis
Cardinalis Baronius, qui Ven. Juvenali Ancinæ Francifcus Dietrichftain : Modum vivendi notavi
ipfum ad paupertatem hortanti fic refpondit : femper modeftum ô religiofum , cui menfe appara
§aod paupertatem fuader, optime quidem faci , ; fed tus re/pondebat &9'c. Cardinalis Cremona. De fide
fcito , me effe pauperrimum : quod ß forte quidem rius Scaglia: Effetto della ſua umiltà ancora fu ,
brevi /%m moriturur , mullam habeo, quam meis re che coſtituito in tanto grado menò ſempre in tutto
linquam , bereditatem , miß ipfam paupertatem, ac quello, che non ripugnava allo ſtato, la vita che
proinde neminem puto fore mihi beredem, cum de averia tenuto privato Religioſo dentro al Chioſtro;
teflentur banc omne 1 . Tu , cum veneris , videbi , , Cardinalis Alexander Urſinus : Tralaſcio la pover
ridebiſque, ſub purpureis indumentis latere panno tà, colla quale veſtiva di ſotto, il riguardo, che in
fum. Hieronymus Barnabeus Congregationis Ora in ogn'altra coſa aveva, ſe vi erano ſpeſe a recidere,
torii Presbyter teftis oculatus ejus vitam typis acciò poteſſe maggiormente ſpendere in ”। Et
1 գuis
 24O DE SERV DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
fi quis alia confimilia de Ven. Dei Servo Car neglexit , aut negligit Peritorum confilium in rebur
dinali Jofepho Maria Thomafio no(cere vellet, arduir, olim ex Clero affumendo confiliarior , ve!
qui poft adeptam Cardinalatus dignitatem fem cogendo Concilium ex finitimis Itali r Epifcopi * , ac
per in Urbe , licet modico tempore, vixit; quam tandem ex facro fanéfae Romanæ Ecclefiæ Cardina
modefta videlicet , & humilis fuerit ejus fupel lium Collegio. Atque , fi novis & recentioribus
lex; quam fan&e fuam familiam gubernaverit ; vetera addenda fint , eadem profe&o non defi
quam egregia monumenta reliquerit tum pieta ciunt . In libello infcripto , Diurnum bibliotbecae
ris, tum Ecclefiaftica: liberalitatis in fua ecclefia Vaticanae , & in recompilatione canonum Cardinalis
titulari SS. Martini & Silveftri ad Montes ; le Deufdedit fic Papa proteftatur : Si quæ vero emer
gere poterit ejus vitam fideliter confcriptam a ferint contra canonicam difciplinam , Ego cum Fi
Dominico Bernino, & fignanter cap. 18. ¿5 19. liorum meorum fanéfae Romanæ Ecclefie Cardina
quæ omnia Nos ipfi , & Nobifcum alii omnes , lium confilio , direćłione , & rememoratione mini
qui tempore eximii hujus Cardinalis Romæ mo ferium meum geram , ® emendari curabo. Et S.
rabantur, & adhuc fuperftites funt , admirabun Leo IX. in epiftola ad Michaelem Epifcopum fcri
di conſpeximus. bit , Clericos Romanæ Ecclefiæ Cardinales ap
17 Legitur in Deuteronomio cap. 17. v. 3. Si dif pellari , quod Romano Pontifici proxime focia
ficile ô ambiguum apud te judicium effe perfpexe ti confortio, illi omni fua ope , induftria , ftu.
ri* inter fanguinem & fanguinem, caufam & cau dio, labore , obfequio famulantur & inferviunt.
fam, lepram Ö lepram, Ö Judicium intra portar Quæ omnia aperte demonftrant, S. R. E. Car
tua r videris verba variari ... venienfque ad Sacer dinales effe fummi Pontificis confiliarios, quem
dotes Levitici generis , & ad Judicem , qui fuerit admodum, late oftendit Mauclerus de monarcbia
illo tempore : quaerefque ab ei r qui indicabunt tibi Eccleſiaſtica 2. par. lib. 4 cap. 12.
judicii veritatem , & facies quodcumque dixerint , 19 Hæc refpiciunt ut plurimum Cardinales in
qui præfunt loco , quem elegerit Dominur ..... fe Urbe exiftentes, qui Confiftoriis & Congregatio
querifque fententiam eorum .... Qui autem fuper nibus interfunt , in quibus negotia ad Sedem
bierit molenr obedire Sacerdotis imperio, qui eo tem Apoftolicam & {ummum Pontificem delata ad
pore minißrat Domino Deo tuo , & decreto Judici, , examen vocantur. De confilio ergo fummis Pon
morietur. tificibus præftito inquirendum e$ in caufis eorum
18. Textu hoc Deuteronomii fummus Ponti Servorum Dei , qui , dum viverent , Cardinalitia
fex Innocentius III. utitur in cap. Per venerabi dignitate fuJferunt , & in Urbe moram traxe
lem , Qui filii ßnt legitimi , ut explicet Cardina runt. Cardinalis Papienſis in epiſt. 48. qualitates
• lium officium. Poftquam enim ait, locum a Do exponit neceffarias, ut quis re&tus Confultor di
mino ele&tum Sedem effe Apoftolicam, Judicem ci poſſit: Quaerendum eſt , quale veri ſit & quale
conftitutum fupra Sacerdotes Levitici generis effe hujus Cardinalis confilium. Nempe qui reéîe confu
fummum Pontificem, fubjicit, Sacerdotes Levi lere vult , induere ante omnia debet veram erga il,
tici generis Cardinales effe fanétæ Romanæ Ec lum charitatem , cui accedit confultor, ut, quid de
clefiae. Sunt autem Sacerdote * Levitici generi r Fra ceat ò' expediat , J¡ne malignitate timetwr ò' do
tres noftri , qui Nobis jure Levitico in executione ceat. Proxime huic liberam gerere & mentem δ'
Sacerdotalis officii coadjutore * exißunt. Ad horum linguam. Ut nulli alieno affeéfui , nulli fuæ cupidi
proinde officium præcipue pertinet , confilium tati inferviem r , ßmpliciter loquatur , quod fentit .
præftare fummo Pontifici. Cardinalis Jacobat. de Hæc vera eft , ni fallor , re&fe confulentium via ,
Conciliis lib. 4. art. 2. num. 29. fcriptum reliquit : quam mox ut egredimur , non tam ad falutem , quam
Eft officium Dominorum Cardinalium femper fuade ad peßem adjungimur. Et in epift. 28o. De Cardj
re Domino Papae , ut ponat pacem & quietem ìnter malium officio pauca nunc audi. Confulere nemo be.
Principe , Cbriftiano* . Item pro reformatione Ec. ne poteß, qui idem non fapiat . Sapit nemo , niß
cleae, ¿9 ad extirpandas herefes, errores, fchif qui a Deo fapientiam habet . Loquitur Scriptura :
mata. Gondif. Villad. de Card, que#. 5- num. 15. Dominus dat fapientiam, & ex ore ejus pruden
& feq. Cardinalis , acceptando officium , quod prin tia, & fcientia. Ex Deo igitur erunt fua conßlia ,
cipaliter in confulendo verfatur, tacite videtur fa nec proferet lingua , quod timor Domini ante non
teri fe fuffìcientem ad illud ; & , quando Ecclefiae probet. Defideria quoque , ß qua eum privatim te
utilita r poftulat , non debet prætermittere , quod mu nent, pofi habeat publicis , nihil fuum credenr , quod
meri r fui eft. Cardinalis Palæotus in allato tra&a commune non fit . Et de Cardinali Beffarione in
tu part. 1. queft. 6. pag. 5o. late probat , Cardina epifl. 127. fic ait : Sed illud quantum eß, quod fem
les effe confiliarios natos fummi Pontificis , cum per meditatur aliquid, ό proponit Pontifici , quod
munus hoc eorum dignitati annexum fit, & pro ad communem rem vel Cbriftianorum , vel Ecclefiae
inde teneri etiam non requifitos ex natura officii ubi faciat. Nulli r capitur alii r ftudii r . Non vagatur,
res poftulat , fummo Pontifici confilia præbere. non otiatur, nec abire tempus per inertiam finit .
In citata Conftitut. 761. Sixti Papæ V. Eidem Salutaria funt omni tempore, quæ operatur. Vide *
Pontifici in executione Sacerdotalis officii, Ö' in di de noftri r effe , qui frequenter in agri r ßnt , confe
rigenda ipſa Eccleſia Catholica, cui praeeſt, conſilia &fentur crebro prata & fonter , ¿y indulgeant vena
rii & coadjutore r affiftunt, quafi oculi Ö' aure , Ö'c. tui , Ö*, cum domi funt , convivii r & confabula
Quorum opera Ö' neceffaria , & plurimum fru&uo tionibus die r ducant inutile r . Huic Patri mibi! ef?
fa univerfe reipublicæ Cbriftianæ, in fecundi , rebur borum ; fed , ß quid publicum aliquando accidit fi
ornamento Ö' commodo , in dubiir præfidio ö' ad deli alicujur curandum diligentia , adhibetur hic fem
jumento effe poffet. Demum bon. mem. Fr. Aloy per ad providendum primus . Quanto ſtudio id pe
fius Lucinus olim Commiffarius Generalis fanéti ragat, teftes mor fumur , Ö* tefli , frequenr talium
Officii in Urbe , poftea S. R. E. Cardinalis, vir demandatio. Nifi enim injunéfa perficeret , non tam
fane doćtus, in fua differtatione, in qua vindi crebro injungeret Pontifex . Neque enim negligenti
cat privilegia Romani Pontificis , typis Venetis opus unum, libenter demandamur fecundum . Acre
impreffa anno 1735. pag. 167. Nullur ex Romanis judicium eju r , & mem* prompta , & voluntar ad bo
Pontificibus , cum oportuit , & cum oportet , aut mum fef}imam , abfolvit mature quaeque difficilia. Car.
dina
 .L 1B. 1II. CJA P. XXXIII. 24I
dinalis Papienfis in fua declarnatione habita adver cet ei non omnia placitura eſſe, praenoſcerent, le
fus Joannem Cardinalem Atrebatenfem, dimisto gi poteft in vita Cardinalis Bellarmini fcripta a Pa.
Confiftorio , uti habetur in ejus epift.48. fe excufat , tre Fuligatto cap. 31. & in altera ejufdem Cardina
quod aliquando venationi indulgeret , eam conde lis vita fcripta a Patre Bartolo lib. 2. cap. 13. &
mnans in Epiſcopo, & admittens in Cardinali, fi in vita Cardinalis Baronii fcripta a Patre Bar.
potiffimum eam exerceat valetudinis caufa : Plebem mabeo lib. 2. cap. 1. In citato tractatu Cardinalis
Cardinali, non curat. Praecepta quotidiana Paro Palaeoti de ſacro Conſiſtor. conſultat. par. 2. qu.3.
chiani r non dat. Ad nullum miniflerium Sacrorum pag. 63. late probatur, religionem & debitum Pa
ſe populo exhibet. Solo conſilio Apoſtolicae Sedi ad pæ obfequium in nullo a Cardinali lædi, qui re
fcriptus , inßar quoddam feculari , Principij habet. bus a fummo Pontifice propofitis confulendo dif
At, cum idem Papienfis Cardinalem Beffario fentit. Poft Alvarum Pelagium de plančiu Ec
nem laudibus efferat, quod abftinens a venatio cleſiae Platus in citato tractatu de officio & di
ne domi fe contineret, publicifque negotiis affi gnitate Cardinali* cap. 27. hoc aureum pro
due vacaret , fatis hoc effe debet , ut quæ ab eo fert documentum : Sunt interdum, qui, cum Pon
dićta ſunt de Cardinalibus, ad ecs extendi non tificis animum in aliquam partem inclinatum vi
poffint, aut debeant , de quorum virtutibus agi dent, ob metum offenfionis non audent loqui, quæ
tur quoad Beatificationem & Canonizationem . fentiunt , potiufque prætextur aliquor inducunt ad ejus
Quocirca , perpenfa Papienfis epiftola , re&e ait judicium approbandum : qua diffimulatione nibil potef?
Thomaffinus de vet. Ö nov. Ecclef difeipl. part. effe deterius. Nam etiam in quovir bomine vitiofa
3. lib. 3. cap. 46. fub num. io. Non ir ego fum , effet; multo vero turpior & injußior in iis , quo , pro
qui obnitar cenſoribus indeflexi s, qui venationem ne fuo officio ac munere veritatem profiteri oportet. Item
6i* quidem caußr , valetudini , videlicet , aut recrea in cap. Fundamenta, de ele&i. in 6. legitur: Decet
tionir , fatis purgari Ö' emaculari poffe exißimant. namque ipfi Romano Pontifici, per Fratres fuor fa
Sunt naevi certe aliqui, quor obruit quidam virtu croſančia R. E. Cardinales, (qui ſibi in executione
tum nitor eximiur , quibufcum coaluere , & quarum officii Sacerdotalis coadjutores aſſiſtunt) libera prove
tuitioni ipfimet famulari videntur. Sed navi tamen nire confilia. Decet , ipfius nullo modo vacillare ju
ſunt, & quidem tanto magis conſpicui, quanto di dicia, ut Fratres ipfos nullus fecularis Poteftatis
gnita , eorum eminentior efi , qui illis inficiuntur . metus exterreat , nullus temporalis favor abforbeat,
Ceterum , ad rem redeundo , fæpe citatus Car mullus eit terror immineat , nibtl eor a veri con
dinalis Palaeotus part.5. quaeſi. 1. pag. 22 1. non /ìlii foliditate removeat ; quin, cum per ipfum Ro
nullos laudat S. R. E. Cardinales, qui ad Pon manum Pontificem in quibufcumque negotiis contin
tificatum fubinde eve&ti funt; ^quique in Domi. geret eorum peti confilia , in confulendo per omnia
no libertate ufi fuerant, cum ad præftandum liberi , eidem Romano Pontifici in omnibur, quæ pro
confilium effent adhibiti : Nam Callixtum III. qui tempore imminent , libere confulant & affiflant : quæ
Patrum noßrorum , aut fuperiori ætate vixit, le profečto demonftrant, nullatenus repugnare reli
gimus , cum Cardinalis effet , eam in dicendi , fen gioni & debitæ erga fummum Pontificem veneratio
tentiir libertatem cum gravitate conjunéfam femper ni , fi aliquis ex Cardinalibus in confilio præftando
retinui[fe , ut fine a(fentatione , feu timiditate , fed ejus fenfui adverfetur; dummodo id fiat cùm debita
magna modeßia & libertate , quod conducere puta humilitate, abfque temeritate & fuperbia, & non
bat , loqueretur. Marcellum i tem Cervinum , quem ex imperitia, fed cum folida ratione. Hieronymus
plerique noftrum agnovimus , & ad fummum Pontifica Manfredus in traéf. de Cardinalibus cap. 1o. ait : De.
zum evečtum Marcellum II. appellatum fcimus , cer bent quam conjunéiiſſimi eſſet cum ſummo Pontifi
tum eß, tum aliis in rebus , tum præcipue quo tempore ce , eique in omnibus fubjeéîu effe & parere , ut mem
de alienandir Ecclefie Romanae Bonif aliquando agere bra capiti ſuo, nec proterve ei contradicere, teme
tur, non folum vehementer illi conßlio obftitiffe , ritate , aut fuperbia, aut fudio contradicendi; ma
verum etiam aliis Cardinalibur, ne affentirent, nul jori enim nexu cum illo conjun&i funt , quam qui
14 prorfur maximorum Principum , ßve aliorum , libet alius cujufcumque generi *. Et Gondiffalvus in
qui repugnabant , ratione habita , perfuafiffe. Paulam traéf. de Cardinalibus cap. 7. addit: Debent cave
vero IV. qui pauci r abhinc annir e vita deceffit , re, ne , male confulendo, Papam errare faciant ,
notum eft , tunc, cum Cardinali r effet , ad eam , quia ita delinquit confulent , ut faciens , idque non
qua pollebat, facundiam , infignem etiam in dicenda pu folum , ß fcienter, fed etiam , ß per infcitiam ma
blice fententia, & omni fermone libertatem addidiffe. le confuleret ; quia , admittendo hoc officium, quod
2o Confimilia exempla colle&a legi poffunt in principaliter verfatur in confilio dando, videntur
tra&?. de officio Ö dignitate Cardinalis compofito profiteri, fe effe peritor & fufficientes ad illud .
a Hieronymo Plato Societatis Jefu cap. 12. In Unde fit , ut merito eis imputetur, ß aliquid poflea
relatione caufae S. Pií V. tit, de fortitudine ha per imperitiam faciant.
betur, eum, privatis rationibus pofthabitis, apud 21 Do&trina autem non modo neceffaria eft, cum
{ummum Pontificem Pium IV. confiliorum fem Cardinalis in ſenſum abit diverſum a ſenſu ſummi
per libertate ufum fuiffe , ut propterea ab ædi Pontificis, fed quoties opinatur, & fuam profert
bus Palatinis, Aulicorum fraude eje&tus, multa fententiam : Ip6 denique ( verba funt Sixti fummi
difficilia & maxima incommoda toleraverit : &
Pontificis in faepe memorata Conftit. 76.) Ipfi deni
in tit. de temperantia exponitur, illum ad fum
que vere ſunt ſal terre, ac lucerne poſite ſupercan
mum Pontificatum eve&tum non modo non agre delabrum, ut inter fanguinem & fanguinem, caufam
tuliffe , quod fibi in Confiftorio Cardinalis San Ö' caufam , lepram & lepram difcernat , ac doéìrinae
&tæ Severinæ fefe oppofuerit, fed eidem , omni opportunitate & veritate infirma confirment, difrupta
bus audientibus, gratias egiffe , atque ex obe confolident , depravata convertant , luceant omnibur,
dientiæ virtute præcepiffe, ut libere in rebus om
qui in domo Domini habitant , ac primae buic Sedi affi.
nibus fenfum fuum explicaret. Qua animi forti fienter cunĉřoj Pafiorer , dum in gravioribur negotiir
tudine in rebus arduis fe gefferint Cardinales eamdem Sedem confulunt , ejufve opem implorant ,
Baronius , & Bellarminus in monitis & confiliis fuo judicio, confilio, 9 austoritate inſtruere, di
fummo Pontifici Clementi VIII. , propofitis, li rigere , ac docere non ceffent. Cardinalis autem
Lib. III. ' ]Ꮋ Ꮒ Pa
 i.

24: DE SERV DEI BEATIF, ET BEAT. c ANONIz.

Palaeotus in tra&#. de facr. Conßßor. jn concluf. perpetuam oftendendo fummam Ximenii reveren
membr. 4. pag. 349. oſtendit, tria Cardinali ad re tiam erga Sedem Apoftolicam , teftimonio Ro
&a re&eque confulendum effe neceffaria, rerum manorum Pontificum comprobatam , & durum
peritiam, benevolentiam, & loquendi libertatem : verbum interpretando , quafi nihil aliud dicere
& poftquam attulit illud Ciceronis, Si quis Gram voluerit , quam fummum Pontificem Leonem X.
maticum ſe profeſſus barbare loquatur, aut / abſur debuiffe admoneri , qui Gallis adhærere potius
de camat is qui fe baberi velit Muficum, eo turpior fit, videbatur, quam Hifpanis.
quod in eo ipfo peccet , cujus fcientiam profitetur; 22 Sixtus V. in allegata Conftit. 76. de Car
concludit, Cardinalem in dandi confilii ratione dinalibus ait, eos legationibus in provinciis gu
peccantem hoc turpiorem effe , quod in officio, bernandis , & in gravioribus rebus fæpe ad Re
cujus magifter effe debet , labitur, artemque con ges & Imperatores perfungi. Qua integritate Mar.
ſiliari profeſſus in conſulendo delinquit. Mode tinus Presbyter Cardinalis tempore Eugenii III.
ftia quoque cum gravitate in proferendis fenten Daniæ legatione fun&us fit , quam conftanter
tiis requiritur ; fed tunc magis modeftia & humi munera recufaverit , ita ut pauperior redierit,
litas neceffariae funt, cum Cardinalis loquitur co quam iverit , S. Bernardus lib. 4. de confiderat.
ram fummo Pontifice , & ab ejus fenfu alienus cap, 5. col. 447. vol. I. oper. admirabundus teſta
eft , cui tamen intelleétum fubjicere tenetur , tur : Quid dicis mi Eugeni ? Nonne alterius feculi
poftquam ab ipfo Decretum prolatum eft : aliud res eft , rediffe Legatum de terra auri fine auro?
enim eft tempus loquendi, aliud tacendi; aliud Tranfiffe per terram argenti, ô argentum nefciffe?
tempus antecedens, quo res proponuntur tra&an Donum infuper, quod poterat effe fufpe&um, illico
dæ, aliud fubfequens, quo res jam fatis tra&a rejeciffe ? ... O ß talium daretur virorum copia qua
tæ & excuffæ funt ; nec de iis agit fummus Pon ler perfìrinximur nunc, quid te feliciur ? Quid illo
tifex amplius tanquam deliberandis, fed Decre jucundius feculo? ... O /, viderem in vita mea Ec
to fuo illas firmat & concludit , Ad primum tem cleßam Dei talibus innixam columnis ! O /, Do.
pus fpeétat libertas loquendi, a modeftia & hu mini met Sponſam cernere m tante commiſſam fidei,
militate non fejun&a; ad fecundum pertinet obe tantæ creditam puritati ! B. Nicolaus Albergatus
dientia, ut pluribus in locis fui tra&atus de Con Bononiæ Epifcopus , & S. R. E. Cardinalis in
/£f?ori^ oftendit Cardinalis Palæotus. Cardunalium fuis legationibus ad Venetos & Florentinos con
exempla , qui fuis confiliis a Romani Pontificis ciliandos , ad Venetos & Ligures pacificandos,
opinione intrepide recefferunt , & nonnulla fa ad Gallos, & Anglos, ad Bafileenfe Concilium,
&a , quæ minus laudabilia ipfis videbantur, libe ad Germanos, quam pie , quam fanâe , & quan
re improbarunt , nec ob id a fummis Pontifici to cum profe&u Criftianæ reipublicæ fe gefferit,
bus tanquam ipfi infenfi habiti funt , fed mu teftis eft Jacobus Zenus Epifcopus Feltrenfis Au
neribus decorati, colle&ta legi poffunt in tra&a &or contemporal,s in ejur vita . Platus in cit.
tu Plati de officio & dignitate Cardinalis cap. 28. traéf. de dignit. & offic. Cardinalu cap. 32. loqui
Nonnulla fupra di&a funt de fummo Pontifice tur de Cardinalibus Legatis , qui provinciæ ali
S. Pio V. intereaque addere fas fit, quæ de Ven. cui tempore pacis gubernandæ præficiuntur , &
Dei Servo Cardinali Bellarmino refert Pater Bar profitetur, fe nihil dicere velle de integritate ,
tolus in ejus vita lib. z. cap. 6. Diceva il fuo vo juftitia, & continentia tum in pecunia , tum in
to alla preſenza del Papa con umiltà e modeſtia, aliis rebus, cum hæc communia fint etiam fæ
ancorchè quello, che doveva dire, non foſſe intera cularibus Magiſtratibus; additgue , ſpecialem in
mente conforme alla mente del Papa : così ne par eis effe debere pietatem & lenitatem , ita tamen
lano i proceffi, Additque Pater Fuligattus in ejuf ut fegnes & remiff non fint in tuenda juftitia,
dem vita cap. 31. Bene ſpeſſo non ſi ſapeva che in puniendis fontibus, in comprimendis malefi
coſa foſſe più ammirabile in lui, la modeſtia, o la ciis. De legatione Bononienfi adminißrata a Car
dottrina. Il che fu avvertito anche maggiormente, dinali Beffarione fermonem habet Cardinalis Pa
quando avanti il Papa doveva ſpiegare il ſuo pa pienfis epiß. 127. Miffur deinde Bononiam Legatur,
rere con acquietarſi ſenza repliche, exiandio dove difficilem Præfidatum fecunda fama adminißravit.
la ragione era per la ſua ſentenza , riſerbando il Nulle in eo fordes, nulle rapine , nulle cogitatio
farlo capace privatamente, ogni volta che lo ſtima ne , privatæ rei magis, quam publicæ invente funt.
va neceſſario, e che la coſa l'aveſſe richieſto 3 c. Civitas ad tumultum prona eft, ut nofi , paffa an
Con queſti termini di riverente oſſervanza verſo i te ejur acceffum crebras cum emiffiones , tum etiam
Pontefici in particolare è da ſtupire, come ſeppe con caedes civium. Hoc regente, mil tale auditum. Con
giungere la libertà di dar loro conſiglio intrepida tinuit in officio omnes , indulgenr cuique, quod indul
mente , dove lo conſtringeva la conſcienza, ed al gendum per honeftatem fuit. Prenfatio perfonarum,
tri non ardiva di farlo, per non guaſtare i propri atque horum cura , illorum negle£fus , quæ induxe
intereſſi. An autem modeſtiae, humilitatis, debi runt olim in multar civitater nofère ditioni r fedi
taeque fubjectionis fines excefferit Ven. Dei Ser tioner graver atque odia , procul ab eo fuerunt. Un4
vus Francifcus Ximenes de Cifneros Archiepi in omne r equitate occafionem mali bujus fuftulit.
fcopus Toletanus , & S. R. E. Cardinalis, qui , Magno , ut parvo, patere ad fe aditum voluit ; &
tefte Gomefio, ait , effe fummum Pontificem , quemque , qui vellet lamentari , per fe & petere ,
fi opus foret, interdum perterrefaciendum , quem ô privatam rem agere . In benefaéfis intrepidum
admodum a fe nuper fa&um fuerat, cum libe femper fe praeftitit . Xanto Bentivolo potentia fa.
riori epi(tola eum admonuiffet , ut fe erga Re ófonis fue, que una Bononie poterat, aliquando
ges Hifpaniæ indulgentius gereret , judicium fit infolefcenti fic reftitit in oculis populi, ut & cete
illorum, qui fentefitiam fuam proferre debebunt ris exemplo effet, ¿r nofcerent alii, non deeffe ani
fuper ejus virtutibus , quæ adhuc a facra Con mum Præfidi ad tuendam dignitatem officii.
gregatióne approbatæ non fuerunt. Fa&a eft enim 23 Ele&io fummi Pontificis commune nego
oppofitio a Profpero Bottinio Archiepifcopo My tium eft omnibus S.R.E. Cardinalibus, five moram
renfi Fidei olim Promotore in fuis animadverfio trahant in Urbe , five refideant in Epifcopatibus,
nibus, quam evadere Poßulatores conati funt , quorum gerunt adminiftrationem , dummodo hi,
10OI*•
 . LIB. H.I. C.A P. X XXIII. 343
mortuo Pontifice, ad Codclave accedant, prout quam facere , admittere, aut attendere, quod ab hoc
accedere tenentur, ceſſante legitimo impedimen Propofito alienum fit, vel per quod eleétio retarde.
to. S. Antoninus in 3. p4rt. Sum. Tbeolog. tit. tur, aut libertati fuffragandi quoquo modo officia
21. eap. z. §. 8. quærit, an Cardinales tenean tur per fe , vel alium, direéte, aut indire&fe, quo.
tur omnium optimum eligere in fummum Pon vir colore , pretextu , vel ingenio audeant, feu pre
tificem ; & affirmando refpondet, afferens, pec fumant. Memorandum porro e(t exemplum hun.
care, qui idoneum eligit, meliori poſthabito : quam fatis laudati Ven. Cardinalis Baronii, de
quod cónfirmat Manfredus in libello de Cardina quo in epiftola Cardinalis de Joyeufe Regi Gal
iibus cap. 7. δ' cap. 26. & Albanus in eod. tra&i. liarum fcripta inter epiftolas Cardinalis du Per.
queſt. 1 1. Platus in allato ſape tractatu de di ron pag. 353. fertise edit. Parif. an.: 1629. Agtum
gnit. σ offic. Cardinalis cap. 31. ex do&rina ejuf fuerat in Conclavi, & conclufum de eligendo in
dem S. Antonini notat, id eſſe intelligendum, fummum Pontificem illo, quem Cardinalis Ba
fi fpes fit, eum, qui melior, aut optimus judi ronius reputabat indignum. Solus contra omnes
catür, ad Pontificatum pervenire poffe; nam , Baronius pugnavit & obftitit, cun&ofque ab eo
fi defperetur, quia major pars alio inclinet , & eligendo retraxit. En verba citatæ epiftolæ ex
in hunc pauci, vel nullus, tunc ait , licere al Gallico in Latinum translata: In hoc rerum fa
teri ſuffragari, etiamſi minus bono, dummodo tu ( ceteris videlicet jam paratis ad eligendum )
fimpliciter bono : additque, meliorem non intel magnus advenit Baronius , qui hac in re magnur
appellari poteft , quique cum jam proteßatur effet ,
ligi [eum, qui fan&ior fit , & magis pietati ac
fe nunquam effe adoraturum bominem praedi&um ,
réligioni deditus, fed qui magis idoneus eft Ec
clefiæ gubernandæ, dummodo in eo non defit niſi ultimum, alta voce exclamavit, alloquendo mul
ea virtus, probitas, atque integritas , quæ in titudinem Cardinalium congregatorum , fe velle, ut
gregis Dominici Paftore defideratur. Confirman fua verba , quæ erat prolaturus , nota effent pofle.
tur hæc omnia ex formula juramenti , quod fin ritati ; ufufque verbir Pfalmi, Scribantur hæc in
gulis vicibus a quolibet Cardinali fuffragaturo generatione altera , ait, dignitate fummi Pontifica.
praeftatur, dum aftat altari, & fchedulam depo tus eum effe indignum, quem ceteri eligere vole
nit in calicem magnum ad recipienda fuffragia bant ; magnum vulnus Ecclefiae in ea eleâione in.
paratum. Verba juramenti funt hæc: Teftor Cbri figi ; fe nolle fcbifma facere , fed fe ultimum futu
j?arm Dominum , qui me judicaturus eft , me elige rum effe in ejus adoratione. Tunc vidimur ferven
ve, quem fecundum Deum judico eligi debere , & quod tem zelum pro Dei bonore , & exemplum fati , ra
idem in acceffu præftabo ; uti habetur in Confti rum , quod unus Cardinalis in ipfo a£fu adorationir,
tut. 19. Gregorii XV. Bullar. tom. 3. Nec omit ceteros afpicienr pro eleétione deliberator, loqui aufur
ti poífunt graviffima verba Clementis Papæ XII. fit tanta libertate.
in Conftitutione, quam edidit anno 1732. ' pro 24 Superfluum eft aliquid addere de fummi Pon- '
bono Conclavis regimine: Ceterum , tametß opur tificatus deſiderio, quod ſine peccato a Cardinali
non effe in Domino confidimur , urgente Nor tamen haberi non poteft , cum fuperius de hoc argumento
Paftoralis officii debito, ac præcipuo , quo tenemur, a&um fit. At reticeri duo infignium Caröinalium
boni puhlici deßderio, Cardinales nunc & pro tem fa&a non poffunt, alterum Cardinalis Baronii,
pore existentes per vifcera mifericordiæ ejuſdem Do qui, cum ſummi Pontificis mandato non timide,
mini nofiri Jefu Chrifti, & per efuñonem fui pre. & ( uti dicitur) intra dentes fuam fententiam in
tioß fanguinis enixe rogamur, hortamur, obfecra fcriptis expofuiffet de Sicula Monarchia , litteri,
mur, ô monemur , ut tunc potiffime , dum fcilicet datis ad Antonium Talpam de opere fibi demanda
de creando Romano Pontifice agitur, ferio perpen to & compofito, hæc habet : Ego vero id libentiffj
dant rei , quam gerunt , gravitatem , minifterii , me facio, eo maxime nomine, quod hanc rem baud me
quod per eos trattatur, magnitudinem, ac perſona, diocrem utilitatem mibi allaturam effe confidam , ni
quam in Ecclefia Dei fußinent, dignitatem ; fedulo nmirum ad bumilitatem fervandam ; quandoquidem Hi
que cogitent , fe in renuntiando fupremo ip/iuf Ec. fpanis ea præbetur occaßo, ut in folemnibus Comitii,
clefie Re;iore Divine mentir interpretei confiitu ( fiquidem eo perventum fuerit ) adverfo , atque in
tos , nudaque omnia & aperta effe in oculis ejus , fenfou mihi fefe oftendant : que ref non parum moment ;
cai folemnis Ü arstiſſimi jurisjurandi religione fi Habet apud me. Cumque jam tempus adveniffet no
dem fuam promiffuri & obligaturi funt ; neque aliud vi Pontificis eligendi, & a Principibus, iifdemque
effe forfam poffe in omni eorum vita faéfum , de quo amiciffimis viris etiam atque etiam rogaretur , ut
tam arduum atque difficile eir futurum fit rat1o ex iis, quæ {cripferat de Sicula Monarchia, nonni
nem reddere eterno juftoque Judici fempiterna vel hil immutaret, quod ea nimirum ratione, quæ.
præmia, vel fupplicia decreturo. Itaque etiam fub cumque illi ad Pontificatum obtinendum obfta.
ADivini interminatione judicii eifdem Cardinalibur bant , tolli omnino videbantur , conftanter nega
præcipimus itidem & mandamur, ut in fuffragiis vit , fe quidquam unquam admiffurum, quod viam
ferendis , ac aliir omnibus Ö ßngulis eleéfionem quo
fibi ad Pontificatum fternere poffet : idemque exi
modolibet concernentibur , folum Deum præ oculis ha mius Cardinalis ele&o Leone IX. in aliis litteris
benter , ® non fua, fed que Chrifti funt , queren fcriptis ad eumdem Antonium Talpam fcribit: Quod
tes religiofe, /incere, ö libere, humanis guibu/que fpeétat ad novum fanéium Paflorem , de hoc libere glo
artibus , faéfionibus , partium ftudiir, omntque de riabor in Domino Bonorum omnium auéfore, quod ,
:
|3
mum carni r affeéfu , ac privatis commodi r , Ö de
fideriir remoti r, atque Principum fæcularium inter
cum ante Comitia de me provehendo frequenter agere
tur, ego quaß per cuniculos agere cœpi pro Cardinali
ceffionibus , ceterifque mundanis refpeéìibus , ac et. Florentiæ, ut a me omnium animor averterem, eas
iam grati animi , Ö cujufvi , alterius neceffitudinis via negotium dirigen* , per quam deinde ad finem per
titulo minime attenti r , & poflpofitir , fefe gerant ventum eft ; placuitque Domino, ut ego ipfe , qui coe
ad eligendum eum, quem univerfali Ecclefie fru peram , ipfe perficerem. Cumque nondum elapfo
&fuofe utiliterque gubernandæ idoneum fecundum Deum menfe Leo IX. e vivis exceßîÍÏer , & Cardinalibus
3udicaverint: ac memores fupradič#arum Conftitu iterum in Conclave ingreffis, multorum fuffragio
tionum , paenarumque in eis contentarum ne quid fe Pontificem defignari vidiffet , quid ab eo præfti
ILib. III. Hh 2 tum
 244 DE SERV DEI BEATIF, ET BEAT. CANONIZ.
tum fit, ne Pontifex fieret , fufe Jegi poteft in ejur quoddam negotium magnarum difcordiarum cau
vita c. 8. In fine autem tomi XII. annalium , quem fam inter Sedem Apoftolicam , & potentißimum
dicavit Paulo V. qui in eo Conclavi fummus Regem, effet ad leges fummi juris, an potius
Pontifex ele&us eft , ait pag. 9oo. edit. Rom. 1607, aequitatis pertra&taturus. Hac fuper re tentatus
Fratrum fententia interclufur , cunéìifque evadendi & excuffus , nihil voluit refpondere. Interroga
remediis deftitutu, t-edio vita gravatus fupra mo tus, quodnam confilium effet novo Pontificida
dum , ultra virer , in illa ærumnofa cum Jeremia turus, ſi conſuleretur, reſpondit ſe ei dičturum,
erupi fæpe lamenta, Vae mihi, mater mea, qua ut preces toto corde ad Deum funderet , qui
re me genuifti virum rixae , virum difcordiæ in eum dirigere dignaretur in eam viam , quæ glo
univerſa terra ? Cum vero his tenerer vallatus an riæ fuæ, & Sedis Apoftolicæ incolumitati effet
guftiis , Ö a Deo tantum , qui eß folum omnipo profutura. Converfifque Suffragántium animis
tenr , præfiolarer auxilium, ecce ßatim ex infpera in Cardinalem Pignatellum , qui ad fummum
ta cataftrophe faéfa eft rerum repentina , ficut & ad Pontificatum eve&us Innocentii XII. nomen af
miranda mutatio . Excitatu r namque tamquam dor fumpfit, pius & vere Venerabilis Gregorius Car.
»niens Dominur clamore fuorum, qui laboranter erant dinalis Barbadicus, ftatim ac ad primum ejus /
in remigando, feflinus exfurgens imperavit vento & amplexum acceffit , ferio monuit, ut in eo nego
nmari , & faéfa eß tranquillita r magna, atque diéfo ci tio lento gradu procederet, non ſtricti juris, ſed
tius miro confenfu omnium ecce provebitur Paulur tam epichejae leges fervaret, quas aptiores ipfe autu
quam e maris ereptus tempeftate falvus in Cathedram mabat , & magis accommodatas felici ejus expe
Petri, cui una cum univerſa Eccleſia Catholica feliciter ditioni, gloriæ Dei, & Sedis Apoftolicæ profpe
acclamamur : Paulo Papæ V. a Deo ele&o falus ô vita. II tatl . -

Ut alibi di&tum eft , introdu&a eft caufa Beati 25 Et hæc funt , quæ curfim potuerunt adno
ficationis & Canonizationis Ven. Dei Servi Gre tari, ne caput hoc in volumen excrefceret. In
gorii Cardinalis Barbadici Epifcopi Patavini. Dum fupradi&is ergo, & aliis pluribus facile obviis ,
de [ignanda commiíîione agebantur, & de fama & in laboribus quoque pro Ecclefia & pro Sede
virtutum & miraculorum res erat, ego ipfe tunc Apoftolica exantlatis momentum conftitui pote
fungens munere Fidei Promotoris , & quotquot rit , cum agitur de caufis Servorum Dei , qui :
aderant, non fine lacrymis audivimus Cardina dum viverent, Cardinalatus dignitate potiti funt
lem de Polignach mirabili & fuaviffima, qua pol non quia ( ut diximus) ea fola fufficiant pro vir
lebat, eloquentia narrantem in Congregatione tutibus approbandis, fed ut , fi cetera non defi
ordinaria facrorum rituum, quæ contigerant in ciant, & in fupra narratis Dei Servus heroice
Conclavi, in quo ele&us eft Pontifex Innocen fe geferit, tu tum de heroicitate virtutum judi
tius XII. quæ ipfe bene noverat , utpote Con cium ferri poffit : a quo profe&to abftinendum effe
' clavifta, ac proinde omnium , quæ gerebantur , videretur, fi cetera adeffent , & in his, quæ fta
optime confcius. Narravit ergo, fufficientem Suf tum perfonæ refpiciunt, Dei Servus defeciffet,
fragantium numerum in ele&ionem Cardinalis aut heros non fuiffet. Aliquid dicendum effet
Barbadici confenfiffe ; fed hoc defuiffe unum , de erogatione redituum Ecclefiafticorum , fed de
quod ncnnulli ex Ele&oribus fcire ab eo vellent , his infra commodius agetur.
utrum ele&tus in fummum Pontificem , magnum

с А в U т т в І с в s 1 м u м о U А в т U м.
De iis , quæ in caufis Servorum Dei , qui Epifcopi fuerunt , advertenda funt
pofi adeptam Epifcopatus dignitatem.
Lerique abfolutiffimi Epi nislao Cracovienfi , & ex coetu Archiepifcoporum
ſcopi in album Sancto Thoma Cantuarienfi , quod nunc fermo fit de
rum poft refervationem Confefforibus, Stanislaus autem munus Paftoris
harum caufarum Sedi impii Regis facinoribus execrandis exercens Mar
Apoftolicæ {olemni Ca tyr occubuerit , & Thomas martyrium fubierit
nonizatione relati funt , pro juribus fuæ Ecclefiæ tuendis.
Udalricus Auguftanus , z Si exeinpla requirantur. virtutum antiquio
Benno Miínenfis , Ber rum Epifcoporum, qui aut juxta antiquum Ec
nuvardus & Godehardus clefiæ morem in album San&torum relati funt ,
Hildesheimenfes, Gerar aut Canonizationis honorem a fummis Pontifi
dus Tullenſis, Hugones duo, Gratianopolitanus cibus obtinuerunt, ne talia quidem deefle com
& Lincolnienfis , Malachias Hibernenfis, Ofmun pendiofa narratione de eorum virtutibus oftendi
dus Saresberienfis , Otho Bambergenfis , Petrus poteft . De vita exemplari S. Eufebii Epifcopi
Anagninus, Richardus Ciceftrienfis, Thomas Her. Vercellenfis & Martyris , hæc habentur apud S.
fordienfis, Virgilius Salisburgenfis, Ubaldus Eu Maximum (inter anecdota Ludovici Antonii Mu
gubinus, Willhelmus Briocenfis , Vulftranus Wi ratorii tom. 4. ferm. 6. pag. 78.) : Erat utique vi
gornientis, Andreas Fefulanus , & cum his Lu ta illi Cbriflu r , quia per fpiritualium virtutum tra
äovicus Tolofas, & Francifcus Gebennenfis, unus mitem gradien r , abfque Chrifto vivere nefciebat .
Patriarcha, Laurentius videlicet Juftinianus , '& Erat ei Ö' mori lucrum, quia , fi damno praefentis
complures variarum gentium Archiepifcopi & Pri vitæ tranßret e feculo ad Cbriftum pergen * , caeli
matés, Edmundus fcilicet Cantuarienfis , duo fe noverat divitia , lucraturum Quæßvit vi
Willhelmi , Bituricenfis & Eboracenfis, Lauren venr Chrißum , cum falutaria ejur praecepta cuflo
tius Dublinenfis, Thomas Valentinus , Antoni diem , , indivifam Verbi cum Patre afferuit unita
nus Florentinus, Carolus Mediolanenfis , Thuri tem. Acquißvit eum morien r , cum ad focietatem
bius Limanus; dmiffis ex coetu Epifcoporum Sta regni ejus corporis mortem tran/ívit : & quia unam
Pa
 -- - LIB. 111 cAP. xxxIII. 245
patris , Filiique, ßcut eff , . fubßantiam non nega tione mortem libentiſſime oppetierunt. De Con
vit , exilia , carcerem , verbera , famem , fitimque fefforibus loquimur. Omitti vero non pote{t in
fußinuit , quæ omnia fideliter fuperam* , vitam quam ter Modeftum Præfectum Valentis Imperatoris
[dilexit, invenit, ô mortem quam non timuit , trium Ariani , & S. Bafilium M. in afferenda Fide Ca
bavit. Nam quid eft aliud calcare mortem , quam , tholica adverfus Heterodoxos, & in refiftendo vo
$ivendo fideliter , vitam poffidere, poft mortem , & luntati Præfe&ti , qui ipfum ad partes Arianorum
obeundo , cum Fide perpeti , fanéfi nominis tenere adducere conabatür. En verba S. Gregorii Na
momoriam &c. Sermone 9. de eodem S. Eufebio zianzeni in orat. 2o. pag. 349. num. 74 oper. tom.
pag. 88. hæc habet : Cum in hac urbe (fcilicet 1. ubi memoratum refert certamen : Hac oratio
Vërcellarum) difpenfante Deo , fummi gradum Pon me commotur Praefeétur , ac majori ira fuccenfur de
tificii ſuſcepiſſet, ut univerſo Clero ſuo ſpiritua fubfellio furrexit , atque afperioribus verbiae cum eo
iium infiitutionum fpeculum fe calefie , preberet , agere perrexit. Quid? Poteßatem banc non pertime
omnes illos fecum intra uniur feptum habitaculi con fci * ? Cur vero pertimefcerem ? inquit Bafiliur. Quid
gregavit ; ut, quorum erat unam atque indiviſum fiet ? Quid patiar? Quid patierus ? intulit ille : u
in religione propofitum , fieret vita việĩafque com mum e tam multis , quæ meæ funt poteftatir. Quæ
munia; quatenus in illa fan&#i||ima focietate given nam haec? fubjunxit Bafilius : fac enim tnteJligamur.
di invicem /bi elent converfationis fue 5 judices Bonorum , inquit ille, profcriptionem , exilium, cru
δ' cufiode , ; & , dum alter alterius bumilitatem ciatur , mortem . Tum Bafiliur. Si quid aliud ba
prefert, caftitatembo ber, id nobis minitare: Horum enim, que adbuc com
patientiamcontinentiam fiupet, fu/Picit
laudat , miferantis animi prædicat 2

memorafii , nihil nqr attingit. Quonam modo? in

nitatem, jejunia vigiliaque miratur, omne aº quit ille. Quoniam, inquit Bafiliur , Bonorum pro
omnibus áífíerent, qüod in fe finguli non babebant • fcriptioni obnoxiur non efl , qui nibil habet : niß
guæ cum ita effent, in univerforum tamen peάρ forte laceris Ö detritis bifce pannis indiges , ac pau
72 bonorum omnium plenitudo magni ejus £*/£ cis libellis , in quibus omnes mihi facultate, ô co
bii de fonte manabat , atque ita fiebat , ut » dum piæ funt. Exilium autem haud eognofco , qui mullo
in Divina præcepta exemplis fe mutui* excitan* • loco circumfcriptur fum , ac neque terram banc ,
in diverforio illó non tam hominum effet congreg4 quam nunc incolo, meam babeo , Ö* eam omnem ,
tio, quam virtutum. S. Bernardus quoque in yi in quam projeéfus fuero, pro mea duco : immo , ut
ta S. Malachiae Epifcopi Hibernenfis cap. 19. ita reéìiur loquar , univerfam terram Dei effe , fcio ,
de ejus fan&is moribus loquitur (col. 682. oper. cujus advena ego fum & peregrinus. Jam tormen
vol. 1.): Ut enim taceam interiorem bominem eju* • ta quid accipere queant , cum corpus de/%t ? mifi for
cuju, pulcritudinem, fortitudinem , puritatem fatis te primam plagam dixeris ; bujur enim foliur pener
ináicabant morer ipfius & vita , ipfum exteriorem te arbitrium & poteftar eft . Mor , porro beneficii
ita uno femper modo, ipfoque modeftiffimo & decen mihi loco erit ; citius enim me ad Deum tranfmit
tiffimo, geffit, ut nil prorfus appareret in eo , quod tet, cui vivo , & munere meo fungor, maximaque
poffet offendere iutuenter. Et quidem Qui non of ex parte mortem obii, & ad quem ju•mpridem pro
ìendit in verbo, ille perfe&us eft vir . 4f vero pero. Quo fermone obftupefa&fur Præfe&fur, Nemo,
in Malacbia qui umqùam , etiamß curioffu* ob/er inquit , me ( nomenque fuum adjunxit ) ad hunc uf
varit, deprehëndit otiofum, non dico verbum » fed que diem ita eft allocutus, nec pari verborum liber
mutum ? Quis manum , pedemque moventem frußra ? tate. Neque enim, ait Bafiliur , fortaffe in Epifco
Immo quid non ædificant in ejus inceffu , aſpeciu , pum incidifii. Alioquin hoc prorfus modo differuiffet
habitu, vultu ? Denique vultùs hilaritatem nec fu pro hujufmodi rebus in certamen venien , &c. Et S.
fcavit maeror , nec levigavit rifur . Totum in eo Bernardus ferm. 2. de S. Malachia Epifcopo Hiber
difciplinatum , totum infigne virtutis , perfe&ioni r menß ejus propagandæ Fidei zelum fic extollit
forma. Per omnia ferius , fed non aufteru* ; remij (col. 152. vol. 1. oper.): Poſuit ſine ſumptu Euan
fus interdum , diffolutus numquam . Negligen* ni gelium , replevit Euangelio patriam , fuorum maxi
ßi], etß pro tempore multa diffimulam * • g)aietur fae. me feralem edomuit barbariem Hibernorum , levi
pe, fed minime aliquando ottofu* &c. Demum, S. jugo Chrifti în gladio fpiritul exterar fabdidit na
Cregorius Niffenus Magni Meletii Epifcopi An tiones , ufque ad extrema terræ reßituen1 heredita
tiochiæ egregias virtutes his verbis commemorat tem fuam illi. O minifterium fruétuofum ! O mini
(pag. 1o23. tom. 2. oper.): Cum primum bene no frum fidelem ! Numquid non per ipfum Fílio ef? pa
Ëàtà, ac modefia illa Ecclefia ( fcilicet Antioche terna adimpleta promiffio ? Numqutd non hunc olim
na) virum vidit , faciem vidit ad imaginem Dei intuebatur Pater, cum ad Filium loqueretur : Da
vere formatam, vidit dileéìionem fontis modo fca bo tibi gentes hereditatem tuam, & poffeffionem
turientem, vidit gratiam labiis circumfafam , ani tuam terminos terræ ? Quam libens Salvator reci
mi demiffionis fummum gradum, Poft quem amplius ptebat , quod emerat , & emerat pretio fanguinis
quicquam cogitari non poteft , vidit man/uetudinem fui , ignominia cruci * , horrore Paffionis ! Quam li
Atque clementiam , qualis in Davide fuit; qualis in bem , de manibu* Malachiæ , pro eo , quod gratis
Salomone, intelligentiam atque prudentiam ; qualis muniftraret ! Ergo in minißro quidem gratum erat
1n Moyfe, bonitatem ; qualis in Samuele , perfectio munus gratuitum , in minifterio autem placita con
nem; qualis inJo/epho, continentiam Pudicitia**** verfio Peccatorum. Grata , inquam & placita, in mi
qualis in Daniele, fapientiam ; quemadmodum ma niftro ßmplicitar oculi; in miniflerio autem falur populi.
gnus Elia r , zelo Fidei præditum ; ßcut ſublimir 4. Egregium porro folicitudinis Paftoralis erga
Joannes , integritate corpori r ornatum 5 ficuti Pa* oves fìbi commiffas S. Paulini Epi(copi exem
lus, inexfuperabili preditum dileći one . Vidi tor plum legitur apud S. Gregorium Papam dialog.
Bonorum circa unam animam concurfum , 4'pore lib. 3. cap. 1. licet de ejus veritate nonnulli quæ
beato vulnerata eft , cafio bonoque Sponfum Juum {tionem moveant , quod vel Vandali tempore S.
amore atque benevolentia profequuta dilexit. Paulini nunquam Italiam ingreffi fint, vel fi jux
3 Non eft hic locus exponendi inviétum ro ta Cardinalem Baronium ingreffi funt anno 429.
bur, quo nonnulli fan&i Epifcopi, effufo fangui quo tempore S. Paulinus erat in humanis , in
ne, pro Fidei Catholicæ defenfione & propaga verifimile videatur ipfum annorum 76. & infir
mi
 346 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
mitatibus laborantem in Africam trajeciffe, ut manus jam proxima cruenti carnificir. Ita fe Mar
-filium viduæ liberaret. At, utcumque fit de hoc, tyrem cogitabat futurum, ut effe non oblivifceretur
narrat idem S. Gregorius, Paulinum , ut filium Epifcopum , magis curanr , quam rationem Paftorum
viduæ a Vandalorum captivitate redimeret , in Principi de commiffir fibi ovibus redderet , quam quid
Africam trajeciffe, feque pro illo in fervitutem Infideli Proconfuli de Fide propria refponderet .
tradidiffe. Verum ex Divina revelatione cogni 5 Si omnia virtutum elogia, quibus Epifcopi
tus, quifnam vir effet, datague ei optione pe inter San&os relati fulferunt, quaeque leguntür
tendi quod vellet , ut in patriam fuam cum ma in bullis Canonizationum , poftquam mos indu
gno munere reverteretur, ipfe ita refpondit (loc. &us eft in eis referendi, quae ex A&is defumun
cit. col. 281. oper. tom. 2. ): Unum eft, quad mi tur, effent in hoc caput inferenda, caput hoc
hi impendere beneficium poter , ut omnes civitatis contineret magnam partem codicis Canonizatio
meae captivor relaxes. Qui cun&ii protinù r in Afri mum editi ßudio & opera Archiepifcopi Ancyra.
cana regione requißti cum onufis frumento navibus ni : quocirca nonnulla tantum, quæ per com
pro venerandi viri Paulini fatisfaéfione in ejus co pendium virtutes attingunt, opportunum tran
mitatu laxati funt .... ficque faéfum eft , ut omni fcribere exiftimamus. In bulla itaque Canoni
potentis Dei famulur Paulinus vera prædiceret , & zationis San&i Richardi Ciceftrienfis in Anglia
qui fe in fervitium folum tradiderat, cum multir Epiſcopi pag. 99. cod. Canoniz. edita ab Urbano
a fervitio ad libertatem rediret ; ìllum videlicet IV. ita legitur: Ipfe namque vocatus ad regimen
imitatur, qui formam fervi affumpfit , ne nos ef Cicefirienßs Ecclefiae faéìus eß folito magi, vigil ad
femur fervi peccati, cujus fequens veftigia Pauli curam , non fegnis ad opus , fuavis ad mores. Ex
mur ad tempus voluntarie fervus faéius eß folus , tunc fuit ei pauperum cura major, babitur abje
ut effet poftmodum liber cum multis . De fupra &fior, geftur ô affatur bumilior. Ex tunc ille in
memorato S. Malachia Epifcopo S. Bernardus perfecutionum perpeffione fortior, in libertati r Ec
ferm. 2. loc. cit. fic ad rem loquitur : Qui quaß clefia/lice defenfione confiantior, in juflitie cen/ura
unus omnium paremr vivebat omnibus. Quaß galli inflexibilior, in oratione ferventior, in eleemofyna
na pullos fuos , fic fovebat omnes , & in velamen rum largitione profùfior , in proprii corporis caßi
to alarum fuarum protegebat. Non fexus , non etar, gatione rigidior, diftriéfior in obfervantiæ difcipli
non conditio difcernebatur, aut perfona. Deerat ne na, in carnis & fpiritus luéta prudentior. Et in
mini, expanfo omnibus gremio pietatis . De qua bulla Canonizationis S. Francifci Salefii pag. 373.
cumque tribulatione clamaretur ad eum , propriam loc. cit. edita , ab Alexandro VII. Integras Epifco.
*reputabat ; mifi quod in fua patienr, in aliena com pi parrer fufcepit , cavere ne grex , aut diœcefir ,
patiens erat , plerumque & impatienr. Nonnum improborum , Hereticorum“ue more luporum in/;.
quam ßquidem repletur zelo pro aliis , in alior mo diantium incurßbur pateret, ordinare Clerum , fîa
vebatur, ut eripiens inopes , & reprimen r fortes tuere familiam religioßs moribur compoßtam , fan
confuleret proinde omnibus in falutem . Et latius &forum Patrum veterumque Epifcoporum exempla
in ejus vita ( cap. 8. col. 672. loc. cit. ) : Mo fibi proponere, cunéia Epifcopalis vitae momenta
nere communiter, ſecreto arguere, fiere per ſingu fuis virtutibus funëfionibufque animare , Synodum
lor, nunc afpere nunc leniter convenire, prout cui cogere, Eccleßaßicæ difciplinæ leger vel reftituere
que expedire videbat. In quibus per hæc minus pro vel fancire, ac potiffimum Catholicæ religionis fin
feciffet, cor contritum & bumiliatum offerebat pro ceritati confulere, qua morer Catholicorum infor
eis. Quoties noéter tota r pervigiles duxit extendens mando , qua Seéfariorum dogmata evertendo , qua
manus in oratione ? & , cum venire ad ecclefiam decepta , oves ad ovile reducendo.
mollenr , per vicor Ö platea y occurrebat invitij , Ö' 6 At, ut ad particulares a&tus defcendamus ,
circumuem r civitatem perquirebat anhelur , quem de quibus fedula inquifitio facienda eft , cum ad
Chriflo acquireret . Sed ô foris rura ö' oppida ni examen vocantur caufae Servorum Dei, qui ,
hilominus faepius percurrebat cum fanéfo illo comi dum viverent , Epifcopi fuerunt; in folemni exa
tatu difcipulorum fuorum, qui numquam deerant mine, quod confecrationi Epifcopali præmitti
lateri ejus. Ibat , & erogabat vel ingratir caelefti* tur , mulia fane indicantur, quorum potißimum
tritici menfuram ; nec vehebatur equo, fed pede* habenda eft ratio, dum agitur de virtutibus .
ibat , Ù in boc virum fe Apoßolicum probanr. Je Confecrandus enim interrogatur . Vir ea, quae
fu bone , quanta paffus eft pro nomine tuo bellator Scripturis intelligis, plebem, cui ordinandus es ,
tuus a filii , fceleratis , quanta fuftinuit ab ii* ipAer , ô verbi , docere, ô exempli* ? Rurfum : Vjs effe
quibus & pro quibus loquebatur bona tibi : ®uis di femper in negotii r Divini r mancipatur , ò' a ter.
gne exprimat , in quantis vexatus , quibus affeátur remi* negotiis , vel lucris turpibus aliemur, quantum
fit contumeliis , quibus injuriis laceffitur, qaotie* te humana fragilita , concefferit poffe ? Atque his
laxatus inedia, quoties affiičius in frigore Ở nu aliifque interrogationibus Confecrandus refpondet
ditate ? San&tus autem Auguftinus in natali S. per verbum Volo.
Cypriani Martyri | ( ferm. 3o9. al. 12. inter ad 7 Epifcopus Rhutenenfis Ludovicus Abelly in
ditos a Parifien/. num 4. tom. 5. oper. col. 1248.) encbiridio Epifcopalis folicitudinis hæc habet in
narrat, quid ille folicitus de ovibus fibi commif commentariis ad prædi&tam primam interroga
fis egerit pridie ante martyrium : Cum in alium tionem : Epifcopus in Ecclefia inßar benigni cujuf
diem dilatus ( fcilicet ad martyrium ) apud Cu dam fiderir , non modo in fe SoJi , jußitiæ ac ve
foder effet , atque illuc fe multitudo Fratrum , ac ritatir radior excipere, fed Ö' eor in populum Chri.
Sororum congregans pro foribus pernočiaret, culto fianum refundere , animafque fibi creditas luce illa
diri puellai precepit. Quanta intentione confideran cælitur accepta illuftrare tenetur. Si etenim do
dum ! Quanta laude prædicandum ! Quanto praecomio ceret , & non faceret, adverfus ipfum urgeret
commendandum eft ! Vicina corporis morte , non mo monitum S. Hieronymi in epif. ad Aepotianum
riebatur , in animo Pafloris vigilantia Paftoralir , ( num. 7. col.26o. tom. 1. oper. ) Non confundant
ὸ cura tuendi Dominici gregi , ufque ad extremum opera tua fermonem tuum, ne, cum in ecclefia lo
vitæ hujus diem mente fobria temebatur; nec excu querij , tacitur quilibet refpondeat: Cur ergo haec ,
tiebat ab animo diligentiam fideliffimi difpenfatoris quæ dicis ipfe non facis ? Et quod quidem atti
Ile t
 L I B. III. C.A P. X X XI V. 247
net ad verba ( di&um eß enim, Epifcopum de trum Græcorum & Latinorum explicationes apertæ,
bere verbis docere ) facrum Tridentinum Con /ìmplicer, nullo ornatu, magna facilitate, nimirum
ciiium c. 5. feff. 2. δ' feff. 24. c. 4. ait , facram præ ut agnofcam , effe rudium & idiotarum catecbefet .
dicationem præcipuum munus effe Epifcoporum, Porro, quanto cum labore & patientia SS. Ca
& eam ab ipfis omnino exercendam effe , nifi fue rolus Borromæus & Francifcus Salefius pium o
rint legitime impediti. Concordat Concilium La pus docenda: Chriftiana: doctrina: promoverint ,
teranenfe in cap. Inter cetera , de Officio Judicit or & pueris & rudibus Fidei myfteria, & cetera ad
dinarii. Dei Servus undequaque fpe&abilis Aloy falutem neceffaria in univerfa ipforum diœcefi
fius de Granata fevere Epifcopos redarguit, qui, ipfi explanaverint , refertur in opere de vita &
omiffa verbi Dei prædicatione, totos fe conver officio Epifcopi Romæ a pio Sacerdote edito, an
tunt ad forenfia judicia, uti videri poteft in ejus no 1719. part. 1. §. 28. De vigilantia quoque S.
concione ad Paftores : Quid hoc monftruofiur , ut Caroli Borromæi, ne ullus error Fidei Catholi
noftrorum Prælatorum omnis pene cura & follicitu cæ adverfus in animas fibi creditas irreperet ,
do in hoc uno cauſarum ſtudio conſumatur, nobiliſ teſtimonium perhibet Epiſcopus Rhutenenſis ſu
Ama prædicandi farcina (ac ß nibil ad eos pertine pra citatus in enckirid. Epifcopal, folicitud. cap.7.
ret) aliir commiffa ? Qua fronte , qui fummum in Quæ quidem & plurima alia aque ad Fidei Ortbo
Ecclefia gradum obtinent, qui ipfius Dei vicefgerunt, doxa conſervationem utilia luculentiſſime praſtitit
qui ad fpiritualia, ô Divina traéfanda (ut fpiri ipfe Divus Carolus ; qui, cum Hæreticorum pro
tualer , ac pene Divinor omnes reddant ) potiffimum vinciæ Mediolanenß adjacentium viciniam , tamquam
deſtinati funt, ad abjećiiffima hec , reliéfo Divini gregi fuo valde periculofam , reformidaret , dici vix
verbo minißerio, fe dimittant? Venerabilis Dei Ser poteft , quantas curas impenderit, ut boc contagio
vus Bartholomaeus a Martyribus in citato Opere, fum malum a fuis ovibus averteret , quot præcau
cui titulus, STIMULUS PASTORUM, 2. part. c.7. tiones adbibuerit, que antidota 5 alexiaca prepa
poftquam attulit illud Pfalmi, Ego (ait Chriftus) raverit adverfus peßiferor illius afflatur. Id plane
conftitutus fum Rex ab eo fuper Sion montem fan teſtantur ſaluberrima decreta ſuper bac re ab ipſo
&fum ejur predicans præceptum ejur , ait: Quid hic edita , que in ejus Aëfis videri poffunt . Et de S.
diciti r: otioß Paßores , qui cathedrar prædicandi am Francifco Salefio legitur in bulla Canonizatio
bitis, & officium ac munus prædicandi negligitir ? nis ipfius : Sie cetera virtutum genera exercuit Cha
Chriftus fe dicit eonßitutum Regem ad prædicandum; ritatis æßu fuccenfur , ut , feptuaginta'Hereticorum
vor autem dicitis , non poffe'vor fimul regere & millia Ecclefiæ Catbolicae fubjeciffe , ßt fama vul
Prædicare? Poterant quidem utrumque Patres noftri gatum .
Gregorius , Ambroßur, Auguftinur &e. regebant Ec 8 Supra recenfitus S Carolus Borromæus, ut
clefiar fuar, prædicabant , fcribebant &c. Quod ß per Divinis negotiis ſemper eſſet intentus, & potiſ
impedimenta utrumque praeſtare non potetis, alia per fimum gregis commiffi curæ, cum ad regendam
alios exercete, vobis vero docendi officium refervate. Mediolanenfem Ecclefiam acceffit, Majoris Poe
SS. Gregorii, Ambrofii, Auguftini exemplis alia nitentiarii officium, Archipresbyteratum bafìlicæ
fuperaddi poffent omnium aliorum Epifcoporum, S. Mariae Majoris Urbis, Ordinum Regularium
qui canoni San&orum adfcripti funt, aut de quo complurium , Regnorum, & nationum honorifi
rum Beatificatione aut Canonizatione tra&atur. centiffimas clientelas, quas vocant Proteéîioner,
Unum autem aut alterum afferemus, illud vide reliquit ; uti legitur in bulla , & in A&is Cano
licet, quod habetur in bulla Canonizationis S. nizationis ipfius . Petrus Blefenfis de infiitut. Epi
Caroli Borromaci pag. 293. loc. cit. In predicatio fcopi cap. 4. Epifcopum admonet , ut, fæculari
me verbi Dei tam frequens erat beatus Pontifex, ut bus reli&tis, fe totum ad Divina convertat : Va
plane in omni patientia & doćirina impleret mini cuum a fecularibus negotiir oportet effe animum
ferium fuum, vigilando, laborando labore pene in Divinæ fervituti r obfequio mancipatum . Magnis
credibili , ita ut quadraginta horarum folemnibus pre addi&#us es ? Noli minimis occupari. Minima vero
cibus continuo perfiften* im jejunio & vigilia, fingu ¿Y vilia ea funt , que ad feculi quaftur , &' non
/ir horis ad populum admirabili patientia fermonem ad lucra pertinent animarum. Synefius Epifcopus
Aaberet. Ven. Dei Servus Cardinalis Bellarminus Ptolemaide in Africa ſanétitate conſpicuus in epi
in admonit. ad nepotem contr. 3. plura differuit de ßola 57. adverfus Andronicum pag. 199. fic loqui
obligatione, quam habent Epifcopi Euangelium tur de Epifcopis, qui aliquando fe rebus fæcu.
annuntiandi, &, quod fcriptis expofuit, opere im laribus involvunt: Nec Epifcopos damno , qui ne
plevit. Cum enim effet Archiepifcopus Capuanus, gotiis deßinentur; fed cum noverim vix me borum
qualibet Dominica & quovis die fefto, exceptis alterutrum affequi poffe , qui utrumque præftare pof
duobus menfibus anni, menfe videlicet Septem ſnt , eos admirari ſoleo . Non eff id mearum vi
bri & meafe CO&obri , quod tunc pauci ad eccle rium duobus ut Dominis ferviam. Sin aliqui repe
fiam accederent, fermonem habuit ad populum riantur, quibuf ne mentis quidem ad inferiora de
magno cum fru&u audientium, ut fufe refertur fcenfur detrimentum afferat, merito illi poffunt Sa.
in ejus vita a Patre Bartolo lib. 2. c. 8. Ad hoc cerdotes fieri , & preeffe civitatibus, Solaris ra
ipfum quoque refertur, pueros & rudes Chriftia dius, quamvis cænum contingat, purur, nec inqui
na do&trina , & neceffariis ad falutem imbuere. natur manet. Ego /3 idem fecero, fontibur , ac ma
Rofignolius iu traėî. de a&łionibur virtutir lib. 1. ri opus habebo. Synefius hic pericula recenfet ,
c. 14. haec habet : Concionari Epifcoporum eß, δ' quibus Epifcopi expofiti funt, dum munera quæ
quidem proprium & præcipuum munus , ac fimul ca dam faecularia affumunt , quorum caufa opus
tecbizare , tefte Sanéïo Augufiino ô Sanéto Cyrillo eft, ut fe curis fæcularibus involvant, & fic a
Alexandrino, quorum etiam alter librum difciplinæ Divinis abftrahantur. An autem omnia prædi
bujus a fe diligentifime confcriptum infcribit de ca &a optime præſtita ſint a Ven. Dei Servo Car
tecbizandis rudibus , alter inftitutionem parvulorum dinali Ximenio Archiepifcopo Toletano, judi
edidit. Catechefes extemporanear appellat fuor libros cium fit eorum, qui in examine virtutum ipfius
San&fur Cyrillus Hierofolymitanus , in quibur expli fuffragium præftabunt ; nobifque interea fatis ef
candis fedulo verfabatur: & extant multorum Pa fe poterit favorabile judicium de eo Prolಣ್ಣ
4.
Q
 248 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT, CANONIZ.
Gomefio in ejus vita lib. 2. cap. 4o. his verbis :
ANeque enim tam ingentir ditioni r Princep r, qualir
.Arcbiepifcopur Toletamur eß, folum concionibur ad
populum habendit , paerifque facro Oleo . ex Cbri ponere pro tuendis Ecclefiæ juribus , & Eccle
ſtiano ritu eonfirmandir, Ó eleemoſyntº diſtribuen
dir , aut vicis fue diaecefeor peragrandit , templif.
que invifendit , & id genus aliis , quae certe magni
momenti , ejufque muneris funt, contentur effe de
bet , fed excelfiffima quæque concipere , * expeditione r
in Mauror adornare , litoribu* nofiris ab bofìium
incurfibus tranquillitatem parare, totiur Regni mo
lem fußinere, tumultuantes populos fedare, Reges ,
ut præclara conentur, adhortari, do&or homines
& ingenia provehere, difciplinæ nitorem reftituere ,
rem litterariam pro viribus juvare, mores denique
pravor corrigere, bellum vitiir omnibus indicere ,
eorumque prorfu , radicer exftirpare. Quæ omnia ad
eo cumulate Ximenius praefiitit, ut ad fummum fa
fìigium ea dignita * tunc perdu&a inclinationem ,
quam videmur , minata videatur. Quæ tamen di
&ta ita intelligenda funt, ut nullum fibi vindi
cent locum quoad eas curas, quas nonnulli Epi
fcopi affumere tenentur, ob temporale dominium ,
quod in nonnullis locis obtinent fuo Epifcopa
tui annexum ex Imperatorum, vel Regum do
nationibus, aut alio quocumque titulo. In eo
quippe rerum ftatu , ut jus fui Epifcopatus tu
eantur, quædam facere debent , quæ ad fæculum
potius , quam ad fpiritalem gubernationem per
tinere º poße videntur; nec 1d {anĉtitati officere
poterit, fi omnia rite componantur, nec Prin
cipis majeftas Epifcopali humilitati detrimentum
afferat. Petrus Venerabilis Cluniacenfis Abbas
lib. 2. epiß. 43. ita alloquitur Gofridum Cata
launenfem Epifcopum : Quid Ö' illud, quod, cum
tantae urbi non folum Epifcopum , fed & Principem
neceffario vor effe oporteat , nihil de Monacbo vin
dicet Pontifex ( Gofridus enim Monachus erat ),
mibil de religione Princeps ufurpet , nihil de prifco .Thomæ Herfordienfis pag. 1 32. cod. Canonizat.
Ordine mundus furetur?
lo viverent , b in fančia religione perfifferent . In
bulla Canonizationis S. Caroli Borromæi legi
tur, paratum fe illum oßendiffe animam fuam
fiaftica reftituenda & confervanda au&toritate ;
licet alioquin mitiffimus & clementiffimus effet
vir, ita ut calumnias, contumelias , & graves
patientiſſime tulerit perſecutiones, & oblata ali
quando indicia proditionis vitæ fuæ neglexerit ,
litterafque nec refignatas flammis tradiderit. Ad
ditur, quod tribunalia fua omni ftudio, & præ
ſertim viſitandi aſſiduitate non ſolum a quavis
labe iniquitatis , fed etiam fufpicione immunia
praeftitit : & in relatione Rotae Auditorum edita
in ejus caufa, fan&titatis argumentum defumitur
ex au&toritate Eccleſiaſtica ab eo conſtanter ma.
gnis in periculis defenfa , & ex cultu juftitiæ in
tribunalibus Eccleſiaſticis ab eo ftrenue promo
to; quemadmodum videri poteft in fecun da par
te argum. m 1. & argum. 21. Notum eft quippe
omnibus , quomodo , affumpta a S. Carolo pro
vincia ei a Sede Apoſtolica demandata reforman
di Ordinem Fratrum Humiliatorum , Hierony
mus Lignana Præpoſitus S. Chriſtophori Vercel
lenfis , & alii fcelerati ejufdem Ordinis in necem
fan&i Cardinalis confpira verint , & Hieronymus
Donatus Farina ejufdem Ordinis Apoftata , na
&us loci & temporis opportunitatem , in eum ,
vefpere de more in facello cum familia precan
tem, fclopum igneum exonerarit, telorum par
te ad veftes ejus obtrita, parte utrimque in prc
ximo defixa , Carolo interim orationem ince
ºptam profequente ; quemadmodum legitur in bul
la Canonizationis , in citata relatione Rotæ Au
ditorum part. 2. argum. 14. & in bulla 1 19. S.
Pii V. Bullarii tom. z. in qua fuftulit & extin
xit Ordinem praedi&torum Fratrum Humiliato
ru m. Joannes XXII. in bulJa Canonizationis S.
eum his laudibus extollit : Jura vero fua Eccle
-

9 Adminiftratio juftitiæ, defenfio jurium Ec fie defen/abat indutut ju/itia ut lorica . Paratur
clefiae , robur in ple&tendis criminibus , pruden namque pro ßbi commiffo grege animam ponere , non
tia in componendis diffidiis partes funt muneris timunt in hoc Principem, nec Magnatem. Alexan
Epifcopalis. Cumulate & heroice hæc omnia præ der Papa VII. in bulla Canonizationis S. Tho
{\ita fùnt a S. Antonino, in cujus bulla Cano mae de Villanova pag. 359. cod. Canoniz. Nam &
nizationis pag. 227. cod. Canoniz. ita legitur: In inviétum animum ìn tuendi , Ecclefiae juribus , Ö*
adminiftranda juftitia nullu* Judicum eo tempore il Ecclefiaftica reftituenda ô confervanda au&oritate
li comparari potuerat , ita ut præfatur Nicolau* oftendit , illis verbi r ufu r , fe gloriofam magis mor
prædeceffor appellatione r , qua , a fuis fententiis ad tem , quam odibilem vitam ampleéfi, nec fupplicia
Sedem Apoßo?icam deferri contingeret , nulli alteri pro Eccleſiaſtica immunitate ex debito Paſtorali, of
committi, fed ad eum ipfum examinandas remitti ficii in libertatem vindicanda timere, aut fugere :
mandabat, ratur , hominem ab omni odio, amici quod ex animo diéfum oftendit, cum Regio Muni
tia, prece, pretio, aliifque omnibus , quæ judican ftro minitanti rerum temporalium exfpoliationem
tium `animos in fententiis diéi undis perturbare ac imperterrite refpondit : Tunc magi r locuples ero ,
pervertere folent, penitus alienum effe. Caufa r omne r cum temporali fubßdio liber ad cælum laetur, remi
Ad eum delata , concordia componere , aut celeri fen grabo . Commendatur denique S. Laurentii Ju
tentia definire ftudebat. Cujus judicio fere omnes ftiniani juftitia in bulla Canonizationis ipfius
propterea acquiefcebant , quia id ab ore ſančfiſſimi vi pag. 55o. loc. cit. Viri jußitia inde patuit , quod
ri, Deo ſic inſpirante, procedere exiſtimarent. In nihil umquam ab illo judicatum # ejuf
corrigendis vitiis emendandifque deliéfit ingenti ute demque ſententie inappellabules habite ſunt . Item
batur feveritate, ita tamen ut in eo mifericordia de prudentia in componendis populorum | difìdiis
cum jußitia conjunéta effe videretur. Fidei , & Ec mentio habetur in bulla Canonizationis S. An
clefiajticæ libertatis defenforem fe præbebat acerri drea Corſini pag. 528. eod. cod. Beatae memorie
mum, nec ullius minas formidabat... Clerum refor Urbanus Papa V. cognito Divinæ Gratiæ dono , quo
maverat, ac populum correxerat, pravofque civitatis F. fulanus Epifcopu 1 in componendis populorum di
more remendaverat , ludor omnes prohibito* atque dam fcordiij pollebat , Legatum Bononiam mituit , ut dif
fidentia peéfora mitigaret , ferocefque civium ami
matos fuffulerat , fuperfluo, mulierum ornatur reftrin
mo* fle&ieret. Andrea , Pontificis juffir obtemperam *
acerat, ac fere omnium cordibus devotionem fpiritualem
illuc proficifcitur, ubi tumultuanter venerandi Præ
infixerat, quandoque freno, quandoque vero calcaribus
pro animarum ò temporum qualitate utenr , uf , femo fuli , auéforitate, & verborum dalcedine capti , mox
tir ſeditionibus, ſub Dei timore, 5 charitatis &e depofitis armis , in concordiam reducuntur , pau£is ,
qut
 LIB. III сАР. xxxти. 249
qui àdverfabantur, atroei morbo •orreptir, qui tan oper, vol. 1. ) fcribit: Prudenter itaque cogitafiir ,
dem meritir Beati Andreæ liberati ab omni odio Sacerdotale onus , Epifcopale opus , curamque Pa -
quieverunt. Huc facit illud Concilii Lateranen ſtoralem digne non poſſe adminiſtrari ſine conſilio -
fis III. in cap. Irrefragabili , de offic. Judic. ordi Porro memoratis duobus Confiliariis ab Henrico
nar. ſub Innocentio III: Irrefragabili Conſtitutio ele&tis, concludit : Horum acqutefcendo conßliis ,
ne fancimur , ut Ecclefiarum Prælati ad corrigen nec preceps eris in fententia, nec vebemens in vin
dum fubditorum exceffus , maxime Clericorum , & diéìa , non in corrigendis remiffior , non feverior in
reformandos mores prudenter ac diligenter intendant, parcendis, non puſillanimis in exſpectandis, nec ſu
nè fangui, eorum de fuis manibus requiratur: quod perfluus in vićtu, nec notabilis in veſtitu, non ci -
ita tamen intelligendum eft , ut modis debitis tus ad promittendum , non ad reddendum tardus ,
expleatur, quos explicat S. Laurentius Juftinia nec prodigus dator.
nus in opere de regimine Prælatorum : Non pa 1 1 Inter Domeftigos & Familiares oportet ut
viformiter Paftores animarum , & Reges gentium , Epifcopus non nifi eos adfcifcat, qui fint pro
ae feculare, Principer Subditor gubernare oportet . batæ vitæ, & omnis turpitudinis non modo la
Sane Principibus cum terrore licet gerere, Ecclefa be , fed & fufpicione vacent. Inter cetera, quæ
ſtici, vero Praſulibus cum charitate & lenitate ; Apoftolus tanquam neceffaria in Epifcopo requi
illi, tamquam Domini1 , ifiis autem ut Patribus ; rit, illud eft , ut ßt fuæ domui bene præpoßtus :
illi, cum feveritate punire , iftis vero cum modera quod utique conftare non poteft, fi ejus Fami
nmine, ô mentis compaffione corrigere ; illis jug4 liares & Domeftici infolefcant, fi bonis mori
lare & perimere, ifiis autem , omni crudelitate fe bus præditi non fint , & fi errantes ab ipfo non
mota , delinquenter revocare ad vitam , ut emen corrigantur & puniantur . Apud Caffiodorum
dentur. Additque S. Thomas in quæfiion. difput. variar. lib. 1o. epift. 5. (tom. 1. oper. pag. 16o.)
guef. unic de correăiene fraterna art. I. Prepo Theobaldus Rex hæc innuit Theodofio fuo Fa
Âti Ecclefiarum in Ecclefiis conßituti funt , ut non miliari: Ut quicumque ad domum moftram mofcitur
parcant, objurgando peccata , quia ad eo* Pertinet pertinere , & curæ tuæ probatur effe commiffus , mul
charitativa correciio, fed continua. lis praefumptionibus infolefcat , quia folus dicendus
1e Cohæret his, quæ modo di&a funt, ele&io ef ille meur, qui legibus potuerit effe tranquillus .
Miniftrorum, atque Confiliariorum , necnon Fa Augete formam noftram per patientiam veßram. Si
miliarium. Quod olim Moyfi populum Ifraeliti quis babuerit cum altero forte negotium, ad com
cum inter deſerta dirigenti, & gubernanti ſocer munia jura defcendite. Fora vor tueantur, non ini
ethro confilium dedit, uti legitur Exod. 18. v. qua preſumptio. A domeſtici sinchoare volumus di
i8. hoc unicuique Epifcopo fuggeri fumma ra fciplinam , ut reliquor pudeat errare , quando no
tione poteft : Ultra vires tuas eft negotium . Solus fris cognofcimur excedendi licentiam non præbere .
illud non poteris fußinere. Provide autem de omni Beatus Nicolaus Albergatus Bononienfis Epifco
plebe viro, potentes , & timentes Deum , in quibus pus, & S. R., E. Cardinalis fummis effertur lau
ſit veritas, & qui oderint avaritiam , 5 conſtitue dibus a Carolo Sigonio in bißoria, quam de vi
ex eis .... qui judicent populum. Inter præcipuos ta & gefiis ejus confcripfit , quoniam etiam ante
Paftoralis fólicitudinis Adminiftros primus eft Vi Cardinalatum viros probatiffimos inter fuos Fa
carius Generalis. Quanta fuerit S. Caroli Bor miliares adfcripfit, uti videri poteft cap. 5. Eru
rormæi diligentia in eo eligendo, legi poteft in ditis bominibus , aut laudem aliquam ingenii cultio
ejus vita fcripta ab Epifcopo Novarienfi lib. i. rir habentibus mirifice ßuduit, atque eis non folum
cap. 6. Magnâ quippe fedulitate omnes pæne Ita in anguftiis rei familiaris præfto fùit , fed etiam ,
liæ provincias per fe, vel per alios luftravit, ut quos idoneor effe judicavit , ad Eccleßaßicor hono
eum reperiret, tandemque audito nomine Nico res dignitatefque provexit &c. quorum duo ex ipfius
lai Ormaneti Sacerdotis, qui antea Matthæi Gi domo, quaß ex quadam doéfrinæ ac fanéiitatis of.
berti Veronenfis Epifcopi virtutibus omnibus Pa ficina progreffi, deinde Pontificatum maximum fune
ftoralibus ornatifimi confliorum particeps fue. adepti ; unus Tbomar Sergienenßr, quem ex dome.
rat, & poſtmodum Reginaldo Polo Cardinali in ftico puerorum magifiro J6bi ad ferihenda r epifłola r
Angliam proficifcenti rebus illius Ecckefiæ com miniftrum aJump/it, ac Poft dignitate canonica de.
ponendis operam dederat, & tunc ab humanis coravit ; alter vero AEnea r Silviur Piccolomineus
cupiditatibus alienus parochiam quamdam rura Senenßs , quem in legationibus non tam peregrina
lem in dioecefi Veronenfi regebat, nihil non fe tionum atque itinerum comitem , quam a&ionum δ'
cit, ut eum fibi adjungeret, cum quo vafliffimæ confiliorum adjutorem participemque habuit. Nico
diœcefis Mediolanenfis, immo totius provinciæ laus V. ille, hic Piu* II. in Pontificatu vocatur .
curas partiretur. Teftatur idem Scriptor vitæ S. Porro in relatione Rotæ Auditorum edita in
Caroli lib. 5. cap. 3. & 7. eum in primordiis caufa S. Pii V. tit. de prudentia fubjicitur : Pon.
Epifcopatus viros alios pietate, difciplina Eccle tifex vero faéfu* Domeßicor omnes convocato, ad
fiaftica, do&rinaque præftantes felegiffe , & fibi pietatem religionemque compleéfendam, , ad invidiam
adjunxiffe , quorüm confilio in dioecefis admini atque odia deponenda hortatus eft. Nolle enim fe
itratione uteretur. Scriptor vitae S. Hugonis Lin quemquam inter Familiares, niß fpeéfatae virtutis
colnienfis Epifcopi apud Surium die 17. Novem probitatifque , retinere; in quibus imitatur ef? cla
bris teftatur, eum, fufcepto Præfulatu , primam ros illor viros Auguftinum, Gregorium, Bafilium ,
curam & folicitudinem adhibuiffe , ut viros fa δ' alior , ad quorum prudentiam δ' fan&itatem
pientia & fcientia inftru&os, atque in timore Dei commendandam, rečam familie inſtitutionem refe
probatiffimos fuo lateri adjungeret: Ut viros fa runt Scriptores . -

pientia & fcientia inßru&or , atque in timore Dei
probatiffimo , fuo lateri adhiberet , quorum confilio
& auxilio fretur Paßorale munus fuum perquam
ßrenue adorfus ef?: & S. Bernardus epift. 42. feu
traéf. ad Henricum Senonenfem Archiepifcopum de
moribus & officio Epifcoporum cap. 1. ( col. 468.
Lib. III.
12 Ad Miniftros, non autem ad Familiares,
pertinet manum apponere ad regimen & guber
nationem Ecclefiæ & diœcefis; quod ipfum di
cendum eft de propinquis, & fanguine jun&is
Epifcopo. S. Ambrofius in ipfo ad Epifcopatum
ingreffu fic vitam inftituit , ut curam rerum do
~ Ii Im©
 >

258 DE sERy. DEI BEATIF. Er BEAT, cANONIz.

mefticarum Satyro fratri reliquerit , & fefe to ret , & negotiis, quæ proponebantur, providére.
tum fpiritalibus Ecclefiæ curis penitus mancipa Petru* Diaconur, quem a vobis eleétum afferiti, ,
verit. At, cum Satyrus frater effet fpeétatiffi omnino , ( ut dicitur ) /implex eft ; & mo/iir, quia
mæ virtutis, & peritiffimus in rebus agendis ac talis hoc tempore in regiminis debet arce confìitui,
moderandis, unde & ipfum S. Ambrofius con qui non folum de falute animarum, verum etiam
{ultorem atque arbitrum habere confuevit, quem de extrinfeca fubjeéforum utilitate & cautela feiae
admodum teftatur in oratione , quam habuit in effe follicitus . Ita legitur in can. Petrus , difi. 39.
ejus funere, non idcirco id normam & regulam De S. Ambrofio S. Auguftinus lib. 6. Confefio
conftituere debet, ut fratrum, & propinquorum fmum cap. 3. ( tom. I. oper. col. 121. ) hæc ha
opera ceteri Epifcopi utantur tum in redituum bet : Non enim quærere ab eo poteram , quod vole.
adminiftratione , tum in Ecclefiæ gubernatione, bam , ßcut volebam , fecludentibus me ab ejus aure
quin immo tutum , & fortg neceffarium eft, ut atque ori* catervi* negotioforum hominum , quorum
a prædi&tis propinqui arceantur: Non confenta 4' infirmitatibus ferviebat , cum quibus quanáo non
parenti di meſcolarſi nel governo della Chieſa & c. erat , quod Per exiguum temporis erat , aut corput
E ciò deve eſeguire il Prelato. Ordini egli colli ſuoi reficiebat neceffariis fußentaculis, aut leétione áni
miniſtri, e dia buon ricapito a tutte le coſe del Ve mum. Item in annai. Cardinalis Baronii ad an. 375.
ſcovado, che ſono coſe di Dio, nè i parenti vi s' num. 24. de eodem S.Ambrofio fubjicitur : Epi
impaccino & c. I parenti, benchè ſiano congiunti per fcopum requirentibus omnibus, in omnibus fe para
ſangue al Veſcovo, nelle appartenenze del governo tum exhibuit , ut nemini ad eum aditur effet ali
dello ſpirituale ſi hanno da tenere per eſtranei; W cr quando interclufus , mullius ofii velum effet oppan.
ba ſunt piiſſimi citati Auctoris in opere de offi fum , nec, qui ad eum duceret, effet alicujus e Cu
cio & vita Epiſcopi Roma, edito anno 1719. S. bicularuit officium requirendum. In compéndio vir
24. Ven. Dei Servus Cardinalis Ximenius ad tutum & miraculorum S. Pii V. edito, cum age
Archiepifcopatum Toletanum eveétus, fratres fe retur de Canonizatione ipfius, ita legitur: Tojus
cum habitare permifit . Alter eorum nomine in eo fuit , ut Subditorum commoda Trovideret ,
Bernardinus in Religione S. Franciſci, cui no quorum querelas ſuppliceſque recurſus quantovis ſa
men dederat , haud mediocriter pius, non mo nitatis fue difpendio, data cuilibet fandi copia ,
do confiliorum particeps, fed totius familiæ pri Prolatague audiendi patientia a mane ufque ad ve
mus conftitutus eft. Inter eos fubinde fimulta ſperas pene quotidie excipiebat .
tes exortæ funt, ita ut Bernardinus non modo 13 Tenetur Epifcopus fuam diœcefim vifita
aufus fuerit libellum fcribere quadraginta & am re. Vifitationis autem fcopus eft fanam Ortho
plius rerum capita continentem , quibus Archi doxamque doctrinam, quando opus fit, expul
epifcopi mores, familiæ luxum & intemperan fis harefibus, inducere, bonos mores tuéri, pra
tiam falfo & immerito {ugillabat, Med & ad allain vos corrigere, populum cohortationibus & ad
credibilia paene fcelera prolapfus, fratris ægro monitionibus ad religionem, pacem, innocen
tantis cubiculum ingreffus , arrepto pulvinari , tiamque accendere , & cetera, prout locus & oc
quo ejus caput fulciebatur, os obturarit , & tan cafio feret, ex Vifitantium prudentia ad Fide
ta vi guttur utraque manu furibundus compref: lium fru&um conftituere ; uti colligitur ex can.
ferit , ut omni facultate miniftros inclamandi Decernimur , ex can. Epifcopum , 1o. quæß. 2. &
adempta , qui in proximo cubiculo excubabant, latiffime ex Concilio Tridentino feff. 24. cap. 3.
vix non animam Archiepifcopus efHaverit. Ada de reformatione . Apud peritos antiquitatis Ec
&us idcirco fuit eum compedibus vin&tum Tu cleſiaſtica conſtat, viduata Eccleſiae Viſitato
rigios oppidum juxta Toletum amandare, ut in rem Epifcopum dari confueviffe : nec enim tunc
cœnobio vitam fordidam, ut meruerat , tradu Eccleſiæ vacantes Canonicorum curæ demanda
ceret ; & ab eo tempore, amicorum fruftra preci bantur . Hoc jure utebatur fummus Pontifex
bus adhibitis , hominem amplius videre noluit, uti Metropo!ita in fua dioecefi Urbicaria ; dele
nedum alloqui , aut in familiam recipere. Al gabat enim Epifcopis vicinis vifitationem Eccle
varus Gomefius in hiftoria de rebus geffis Cardi fiarum vacantium : & antiqua hæc canonica di
nali r Ximenti univerfam rei feriem exponit , & fciplina de Vifitatore Epifcopo a Metropolita de
ex ea tum Petrus Francifcus de Rubeis , tum ligetido , cu n aliquis Suffraganeus Epifcopatus
Proſper Bottinius Fidei Promotores non conte vacaret , in toto fere Occidente viguit ; veluti
mnendas defumpferunt animadverfiones , cum late oftendit Francifcus Nicolai Epifcopus Ca
in facrorum rituum Congregatione ageretur de putaquenfis in difertat. biftorico-canon. de Epifco
virtutibus di&ti Cardinalis, de quarum approba po Vifitatore , Romæ impreffa anno 171o. Ad Epi
1ione adhuc (uti jam diximus ) nihil decretum fcopum autem Vifitatorem inter cetera pertine
eft. Nec vero ab admi{fionibus , & negotio bat ómnem curam adhibere , ut farta téta Ec.
rum expeditione poteft Epifcopus fe liberum e clefiaftica permaneret difciplina , quemadmodum
xiftimare , quod miniftrorum , & ceterorum ad defumitur ex S. Gregorio lib. 2 epift. 43. indi&#.
jutorum, etiam idoneorum, ope & auxilio fre 1o. (oper. tom. 2. col 6o5. ) ad Felicem Epiſco
tus fit. Plinius de Trajano ait : Nulla in au pum Acropolitanum. En ejus verba : Quoniam Ve
diendo difficulta r , nulla in refpondendo mora : au lina , Buxentima , & Blandana Ecclefiæ, quæ tibi in
diuntur ftatim, dimittuntur ftatim . S. Bernar vicinio funt confiitute , Sacerdotii nofcuntur vaca
dus lib. 4. de conſider. cap. 6. col. 449 vol, I. re regimine , propterea Fraternitati tuæ earum fo
oper. queritur de quotidiana audientia , quæ præ lemniter operam vifitationis injungimur , illud præ
ftatur adminiftratoribus rerum temporalium; quæ omnibus commonentes , ut , ubi præfatarum Eccle
tamen non ita facile datur ceteris, qui ob fuas fìarum , five diaecefeor earum vel Diaconi , ßve
ſpiritales indigenti as inſtant audiri: Quotidianas religiofe perfonæ inventæ fúerint , diffrièfe cano
expenſas quotidiano reciprocamus ſcrutinio, 5 con niceque ut vivant , modis omnibus fiudebis. Sed ,
tinua Dominici gregij detrimenta nefcimur. S. Gre. utcunque fit de hac vifitatione , quæ ab Aula
gorius Petrum quemdam ab Epifcopatu rejecit , receſſit , redactoque ſermone ad viſitationem ,
quod , ut ferebatur , poſtulationes audire nefci quam Epifcopi ipfi, Sede plena, ftatis temporibus ad
IAQIʼ
 L I B. III. C.A P. XXX I V. 251
normam facrorum Canonum, & facri Concilii retur, ſi non perſonaliter attendat ſuo gregi. Non
Tridentini locis fupra allatis explere debent, in enim quilibet ovium dominur, fed ille tantum , qui
bulla Canonizationis S. Caroli Borromæi pag.293. pafcit fua *, vocatur Paftor. Alioquin Principes ha
cod. Canoniz. fic de viſitationibus ab eo fufceptis Benter multor ovium greger , quor per alio* pafcunt,
Paulus V. fummus Pontifex loquitur : A fre Paßorer ovium effent, quod eß falfum. Epifcopus
quenti vifitatione ecclefarum 5 populorum fue diae autem eft vere Paßor , juxta verbum Domini ad
ceßr , ac provinciæ, vel aliarum etiam diaecefum , Petrum, Pafce oves mear. Cumque refidentia præ
cum ab Apoſtolica Sede demandabatur, nullis incom cepta fit, ut Epifcopus operetur, hinc eft, quod
modis aut periculi r deterreri vel retardari potuit, Epifcopus ille fuo munere re&e non fungitur ,
non «Ĥu , mon algore , aut noëîurnir tenebri r, non qui refidet otiofus, juxta monitum Patrum Con
præruptis & afperis Rhaetorum, ô Helvetiorum cilii provincialis Remenfis anni 1564. cap. 1. Ne
montium mive & glacie rigentium, neque aliir deni quis defun£fum fe munere fuo putet , /% otio/ur in
que multis & gravibus difficultatibus. Sed vir Dei Eccleſia reſideat; quoniam praecepto Divino manda
charitate, quæ 鷺 pellit timorem , & omnia fu tum eft omnibur, quibus animarum cura commiffa
finet , omnibus fuperatis , etiam cum fuae vitæ di eft, oves ſua agnoſcere, Sacrificium pro bis offer
fcrimine, increpando, obfecrando, predicando, 6' re , verbi Divini ô Sacramentorum adminifiratio
exemplo atque auéforitate perfone, haerefer, mul me , & bonorum operum exemplo pafcere. Et in
taque alia graviffima vitia, ô abufur, præfertim bulla fæpe citata Canonizationis S. Caroli Borro
a Clero per Chriſti Gratiam ſuftulit. Et Benedi mæi ita fubjicitur: Itaque, Urbano fplendore δ
&us XIII. in bulla Canonizationis S. Turribii amplitudine reliéfi r , bonur operarius in meffem ,
pag. 579. loc. cit. ait : Limanam gentem moribus quam fufceperat , Mediolanum difcedit , ubi partes
fæde corruptam, variiſque ſuperſtitionibus turpiter fuas in dies magis implendo, agrum illum malitia
inquinatam, ad Chriſtianam pietatem alacriter ex temporum vepribur turpiter deformem ac filvefcen
colendam fummo fiudio traducere contendit , rebuf. tem in eum refiituit. nitorem , ut Eccleßam Medio
que Ecclefie Limana difpofitis , diaecefim , b fa lanenfem præclarum exemplar redderet Eccleſie di
cram provinciam nudi r pedibus totam lußravit : fciplinæ. Hoc autem cum a fe præfente præßandum
unde faéfum , ut ineredibi}is Turribii charitas vi cerneret , numquam a refidentia difceffit , niß co
tia, 5 mutua odia, que paim dominabantur, ex aéiur , aut concedente Sede Apoßolica , vel feniore
animir fuae plebis prorfus evelleret . Alia illuftria Epifcopo fue provincie approbante.
exempla Epifcoporum, qui fummo cum labore 16 Epifcopus eft ordinarius minifter facramen
& fru&u fuarum dioecefüm vifitationes expleve ti Confirmati onis. Quamvis enim Sacramentum
runt, colle&ta legi poffunt in cit. encbiridio Epi hoc, abfolute loquendo, neceffarium non cen.
fcopalis folieitudinis , Au&ore Ludovico Abeily featur ad alternam falutem obtinendam ; cum ta
Epifcopo Rhutenenfi cap. 8. feét. I. men tot periculoſae occaſiones, & mundi carniſ.
14 Synodum cogere munus eft Epifcoporum. que illecebræ undique ad peccatum folicitent ,
Id enim præfcriptum eft in can. Quoniam ; in can. quemadmo dum fibi maximum damnum inferunt.
Abbater 18. quæf. 1. & in Concilio Tridentino ii , qui gratiam hujus Sacramenti fibi oblatam
ſeſ. 24 cap. 2. de reformatione: Maximum quip. vel per ignorantiam parvi faciunt, vel per focor.
pe bonum ex Synodorum coa&ione defcendit, diam negligunt, vel indigne illud fufcipientes
quemadmodum explicant Patres Concilii provin facrilegii reatum incurrunt, uti late docent S.
cialis Colonienfis anni 1549. Synodorum convo Thomas 3. par queſt. 72. art. 11. ad tertium ,
catio omnibus medetur, quæcumque vel officiorum S. Bonaventura in 4. ſent. diſt. 8. art. 3. qu. 2.
negleátur , vel pravita * morum in parocbiar inve Hugo de San&o Vi&ore de Sacramenti, iib. z.
*it, & Parochor ad majorem ſedulitatem excitat , par. 7. cap. 3. ita Epiſcopi a gravi peccato immu
a vitiis & defeéfibus deterret, quæcumque in Ec nes profe&o non funt, qui facràmenti Confir
clefii * corrigenda funt, aperit , ò* reformat in me mationis debitam adminiftrationem , & ejus di
Íiorem fatum & ordinem. Qjuapropter in citata gnam fufceptionem tanquam inftrumentum ma
bulla Canonizationis S.Caroli Borromæi cit. loc. xime idoneum ad avertenda mala gravidima a
ita legitur : Quantum in Ecclefe fue recta admi grege fibi credito omittunt. Poftquám ad Apo.
mißratione praßiterit , fati, declarant synodi mul. ftolos delatus eft nuntius , provinciam Samariæ
te provincialer , ac diœcefanæ, ejufque Ecclefiae A. verbum Dei recepiffe, ejufqüe populos fuiffe ba
éforum edita volumina , que Sacerdotum manibus ptizatos in, nomine Jefu, ad eos miferunt Pe.
teruntur, Č regendi Ecclefas dočirinam abunde fup trum & Joannem , qui eis facramentum Con
peditant. Et in bulla Canonizationis S. Thomæ firmationis conferrent , quemadmodum legitur
de Villanova pag. 359 cod. cit. Eccleſiaſticam enim Aëfor. cap. 8. v. 14. Cum autem audiffent Apoßo.
difciplinam , & Latcorum morer, coaéta Synodo pro. li , qui erant Hierofolymir, quod recepiffet Sama
vinciali, muitis affeéfus injuriir , inßauravit. Et ria verbum Dei , miferunt ad eor Petrum ô Joan
in bulla Canonizationis S. Turribii pag. 579. cod. cit. nem , qui , cam veniffent , oraverunt pro ipfir, ut
Tum vir Dei probe gnarur, nihil aptiur ad difci acciperent Spiritum Sanétum ; nondum enim in quem
plinam , & Euangelii femina, que bonum fruéìum qaam illorum venerat , fed baptizati tantam erant
*redderent, in agro Dominico feminanda , quam fa in nomine Domini Jefu . Tunc imponebant manu,
cra Synodorum Statuta reperiri , mox ad Prefbyte fuper illos , & accipiebant Spiritum sanéium. S.
rorum , & Confratrum Epifcoporum diæcefana, ô Hieronymus in dialog. adverf Luciferian. antiquam
provincialia Concilia identidem celebranda omnem memorat confuetudinem Epifcoporum excurren
fuam folicitudinem vertit, quae bujus etiam sedis di ad loca , in quibus erat , qui facramentum
Apoßolicæ munimine roborata, multa σ probatif. Confirmationis reciperent : Eccleßarum effe con
/ima habuit. fuetudinem , ut ad eor , qui longe in minoribus ur
15 Succedit refidentia, de qua in Concilio Tri bubus per Presbyteros ô Diaconor baptizati funt ,
dentino ſelſ 6 cap. 1. de reformat. & feſſ 23. cap. Epifcopur ad invocationem Sanéti Spiritu, manum
I. Ad rem Cajetanus in 2. z. D. Thomæ qu. 185. impoßturur excurrat. Pariter in vita S. Turribii
art. 5. hæc habet : Pafior nec nomen Pafiori, me Romæ edita anno 1276. 0ಣ್ಣಣ್ಣ Canonizatio
Lib. III. -
1 2. ſº IS
 252 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT CANONIZ.
nis ipfius lib. I. cap. 14. narratur, nulli peper nus, dum erat Archiepi(copus Capuanus, opere
ciffe labori , nullo periculo, nulli incommodo , impleverit , quod fcriptis de facra Ordinatione
ut omnibus degentibus in vaftiffima dioecefi Ar docuerat, legi poteft in ejus vita fcripta a Pa
chiepifcopatus Limani facram Confirmationem tre Fuligatto cap. 23. pag. 192. Praeter admini
conferret ; ita ut multorum opinio fit, decies ftrationem facramenti Confirmationis , & colla
centena circiter hominum millia ipfius manibus tionem Ordinum aliæ quoque Ecclefiafticæ {um.
fuiffe facramento Chrifmatis confirmata : & con. &iones ab Epifcopis peragendæ funt, quæ fi omit
cordat bulla Canonizationis pag. 579. cod. cano. tantur, ecquis eft , qui Epifcopum a culpa ex
niz. Unde Cbrißianitat illarum partium, Deo faven. cufare poffit? Anno 1561. cum Lovanienfibus
te , mirifice auéfa eft , ita ut ad nongento , & eo typis Ivonis Carnotenfis Decretum evulgaretur,
amplius mille Fideles falutari fonte Venatur ipfe do&us Au&or nonnullos Epifcopos fevere arguit
unus Per manuf impofitionem Cbrifmati, facramen. propter earum omiffionem : Quotufquifque umqùam
to confirmaverit. vel portiunculam aliquam officii attigit fui? Ecquir
17 Tranfeamus ad Ordinum collationem. Ma altaria unxit , ecclefia* dedicavit, Virgine , facra
nu* cito nemini impofuerir, inquit Apoflolus in vit, Paenitentibu* , illußratifque manum impofuit ?
epift. 1. ad Timotbeum cap. 5. Joannes Mofcus Ecclefiarum confecratio nefcio quid fan&üm ,
Scriptor v 1 1. faeculi in opere, cui titulus, Pra ac religigne Chriftiana dignum fpirat; quemad
tum fpirituale , refert, S. Leoni M. ante fepul. modum bene obfervat Martene de antiq. Ecclef.
crum SS. Apoftolorum Petri & Pauli deprecan ritib. tom. 3. ltb. 2. cap. 13. De S. Carolo Bor
ti pro fuorum peccatorum remißione Petrum romæo Giuffanus in ejus vita, lib. 8. cap. 1o.
Apoftolum apparuiffe , eique dixiffe: Deprecatur fcribit, eum viginti quatuor annorum fpatio ,
fum pro te Dominum , a quo tibi condonata funt quibus Mediolanenfem Cathedram tenuit, tre
Peccata , fic tamen, ut obnoxius adbuc fír reddendæ centa , & eo amplius tum altaria , tum tem
apud Deum rationis temerariæ manuum impoßtio pla confecraviffe, & intra o&odecim dies qua.
ni*. De facra Ordinatione peragenda fic loqui tuor decies facram hujufmodi funétionem óbi
tur S. Gregorius epiß. 49. ad Adeodatum Prima viffe . •

tem Numidia lib. 3. indi&# 11. ( col. 66o. oper. 18 Sequitur collatio Beneficiorum. Perfonis
tom. 2. ): Eftote ergo præcipue in Ordinatione fo. autem magis idonéis Ecclefiaftica Beneficia con
liciti; eorum enim , qui in facro funt Ordine collo. ferenda funt. Quare Innocentius III. in cap. I.
candi , prius vitam morefque difcutite ; Ö', ut di ut Ecclefiaftica Beneficia ßne diminutione conferan
gno* buic officio adhibere poffitis, non vohir potentur , ait : Non ex affeétu carnali, fed difcreto judi.
tia, aut fupplicatio quarumlibet furripiat perfona cio debuifii Eccleßaßicum officium , Ö* Beneficium in
rum . Ante omnia autem cautor vos effe oportet ut perfona magis idonea difpenfare , Sacrum Tridenti
& c. nulla preveniat in Ordinatione venalitas. Ven. num Concilium feff. 24. cap. 1. de reform. ait, eof
Dei Servus Cardinalis Bellarminus in admonit. que alienis peccatis communicantes mortaliter pec
ad nepotem controv. 5. fcribit , Epifcopos imitari care, niß quos digniorer, ô Ecclefiae magi, utiles
debere fan&os Pontifices Romanos, qui in pri ipß judicaverint. . . . præfici diligenter curaverint.
mordiis Ecclefiae parciffimi erant in ordinandis Cardinalis de Lugo de juff. & jur. difp. 35. n. 12,
Epifcopis , licet Ecclefia Roinana etiam inter re&te animadvertit , Tridentinum non impofuiffe
Perſecutores ampliſſima eſſet & copioſiſſima. Et novam in hac re obligationem, fed antiquam ex
:
l

.in opere de gemitu columbae lib. 2. cap. 5. ait, ex plicaffe , quæ oritur ex lege naturali : & inter
facilitate manus imponendi fa&um effe , ut boc propofitiones damnatas ab Innocentio XI. die z.
tempore fit prope infinita turba Clericorum , quo. Martii 1679. quadragefima feptima hæc eft: Cum
rum plurimi mon , afpirant ad facro , Ordines , ut fit dicit Concilium , Trudentinum , eor alieni r peccatis
Dominu 1 pars eorum, fed vel ut fubtrabant fe a communicantes, mortaliter peccare, qui , niß quor di :
Foro feculari , vel ut fubfidium quaerant vitæ tem gniore r , Ö* Ecclefiae magir utiles ipß judicaverint,
porali r, vel ut ad bonores Ecclefiafticor afcendant ; ad Eccleßa , promovent , Concilium vel primo vide
atque hinc fit , ut multi circumeant cum magna ja tur per hoc digniores non aliud /ignificare velle, niß
&fura Ecclefiafticae dignitati * fordidi , ac o/?iatim dignitatem eligendorum , fumpto comparativo propo
mendicante r , alii vero, quod multo graviu* efi , fit ivo ; vel fecundo locutione minur propria ponit
culpa fua etiam Sacerdote r inveniantur in publicis digniore r , ut excludat indignor , non vero digno * ;
carceribu r , vel cateni r alligati in triremibur cum vel tandem loquitur tertio , quando fit concurfus .
ultima fece hominum ad remor trahendor aſſidua fu Nova methodus quoque ab eodem facro Triden
fligatione cogantur. Huc facit illud Patrum Con tino Concilio fel]] 24. cap. 18. de reform. ftatuta
cilii Lateranenfis fub Innocentio III. Paucor ido.eſt in collatione Eccleſiarum parochialium: Per
neor ô probator habere fatius ef?, quam multor in a&o deinde examine , renuntientur quotcumque ab his
utiler , atque adeo ipfo vitæ genere perniciofor . ( ſermo eſt de Examinatoribus ) idonei judicati
Concordat aliud in can. Tale r, diff. 23. Melius fuerint ætate, moribu r , doéfrina, prudentia , ò' aliis
eß enim Domini Sacerdoti paucor babere Minißror, rebus ad vacantem Ecclefiam gubernandam opportu
qui poffint digne opur Dei exercere, quam multor mir ; ex hifque Epifcopus eum eligat , quem ceteris
inutile r, qui onus grave Ordinatori adducant. In magi r idoneum judicaverit , atque illi, & non alteri,
facrofan&o Tridentino Concilio Decreta extant collatio Ecclefiae ab eo fiat , ad quem fpe£fabit eam
praecipua fuper collatione & fufceptione Ordi conferre. De S. Carolo Borromæo hæc habentur
num , digna, plane , quæ quam exa&tiffime fer in bulla Canonizationis ipfius : Severur tamen ar
ventur. Quocirca in primo Concilio Mediola biter erat in expendendi , meritir perfonarum , cum
nenfi tit. de facramento Ordinis habetur: Cum de Eccleßaßicis Beneficiis , & officii r conferendis a
Tridentina Synodur accurate complexa ßt omnem geretur ; Beneficia enim , niß magis idoneir , non
diligentiæ rationem, quam in conferendit Ordinibus dabat , neque in illi , difpenfandir ullatenus a fa
adhibere debent Epifcopi, ut Ecclefiae idoneo , Sacer crorum Canonum difpoßtione recedebat. Et in am
dote r , aliofque Miniftro , habeant . Quam porro pliffimo Cardinali Federico Borromæo apud
exa&te Vener. Dei Servus Cardinalis Bellarmi Ciacconium in Sixto V. proponitur exemplum ,
quod
 \

- L I B. III. C .A P. XXXI V. - 253

quod ceteri imitentur Epifcopi in collatione Be Concilium feff. 25. de Regularibus , ò' Monialibur
neficiorum: In conferendis Sacerdotiis librator di cap. 1o. jubet Epiſcopos diligenter attendere,
ligentiffimus Candidatorum merita magis penfabat , ut San&timoniales femel faltem fingulis menfi
quam vota ; bumerit aptabat onera in/pe&or virtu bus Confeffionem peccatorum expleant, & facro
tis, non gratie. fan&am fumant Euchariftiam: & cap. 5. eifdem
19 De Confeffariorum ele&ione, & Monialium mandat Epifcopis, ut Claufuram San&timonia
regimine nonnulla dicenda funt. In Concilio Tri lium, ubi violata fuerit , diligenter reftituant ,
dentino feff.23. cap. 15. de reform. cautum eft , &, ubi inviolata eft, confervari maxime curent.
ne ullus Regularis poffit Confeffiones Sæcula Quod autem attinet ad earum regimen, fapien
rium , etiam Sacerdotum , audire , nec ad id tiffimum eft monitum Ven. Dei Servi Juvena*
idoneus reputari, nifi aut parochiale Beneficium lis Ancinæ Salutiarum Epifcopi , cujus Beatifi
obtineat , aut ab Epifcopo per examen , fi illi vi cationis caufa pendet in facrorum rituum Con
debitur eſſe neceſſarium, aut alias idoneus judi gregatione. In ejus enim vita lib. 2. cap. 8. hæc
cetur. In primo autem Concilio provinciali Me habentur: Avvertite (eos Dei Servus alloqueba
diolanenfi part. 2. peragendi examinis ratio infi tur, qui Monialibus praeerant) Avvertite , ſono
nuatur: In iis probandis hanc rationem babeant Epi Vergini, ſpoſe di Criſto : conviene conſervarle .
fcopi , ut pii , bene morati, doâi, prudenter, pa Fate opera, che regni Criſto tra loro, e non en
tienter , de animarum falute foliciti ô fideler cu tri il lupo; e ſe alcuna di eſſe a caſo diviene in
fode* ßnt eorum , quæ in Confeffione dicuntur, pro fetta, procurate d'ajutarla quanto prima , accioc º
f

veéfa etiam ætate, præfertim illi, quibus Confeffio chè non danneggi le altre. Fate, che oſſervino pun
ne* mulierum erunt audiendae. Et Cardinalis de Lau tualmente le Regole, ſpendano bene il tempo, e leg.
raea in tra&#. de facramento Pænitentiæ difput. 2o. gano libri fruttuoſi : che le aiutino alla perfezione
num. 4o. poftquam hæc, quæ fequuntur, præmi Religioſa, che profeſſano. Exacta ergo obſervantia
ſit: Paenitens ſepe ignarus eſt, neſcitgue peccato in Monialium regimine Epifcopo injungitur; ita
rum circumftantia *, & fæpe luxuriam confitetur non tamen, ut frequens & folitaria cum eis converfa
diffinguen* fpecies , fepe numerum non exprimit, vel tio nullatenus admittatur. De S. Auguftino refert
dolorem debitum non habet, aut propofitum, quorum S. Poffidius in ejus vita cap. 26. Etß forte ab
defe&u facit nullam Confeffionem : fi autem Minifter aliquibus feminis , ut videretur , vel falutaretur ,
caret fcientia , non poteft fuccurrere tali Paenitenti, rogabatur , numquam fine Clerici* teftibus ad eum
neque curare, ut debito modo fiat Confeffio ; fubjicit intrabant , vel folus cum foli* umquam eft locutus ,
num. 53. Unde infero, graviffime etiam peccare Epi niß fecretorum aliquid intereffet. Hanc ad rem ob
fcopor , & alios Prælator , qui taler Sacerdotar ſervat Eraſmus in epiſtola dedicatoria ad Archie
ignorantes fuir ovibus præficiunt. Ven. Dei Servus pifcopum Toletanum : Collegia mulierum , quæ in
Cardinalis Bellarminus conc. 8. §. 2. σ 3. mala jìituerat, raro, admodum inviferet , nec omnino cum
enumerat, quæ a malis Confeffariis caufam ha ulla femina mifceret colloquium , miß præfentibus
bent: Ifii fua imperitia či fuperbia corrumpunt po Clericis , aut aliir matronis , niß forte quid effet
pulos , & eis veræ pænitentiæ viam præcludunt . arcani, quod unius auribus effet committendum.
Λ'ec enim effet hodie tanta facilitar peccandi , fi non z 1 De veneratione & obfequio erga fummum
effet tanta facilita r abfolvendi. Porro ut digni affu Pontificem & Sedem Apoftolicam habenda eft
mantur ad Ordines, ad Beneficia , & officia, ea ratio in examine caufarum Servorum Dei , qui,
profunt , quæ ftatuta funt a facro Concil. Trident. dum viverent , Epifcopali dignitate fulferunt. In
feff. 23. c. 18. de Seminariis erigendis. Quocirca in {olemni examine , quod confecrationi Epifcopali
bulla Canonizationis S. Caroli legitur, eum pue praemittitur, Conſecrandus interrogatur: Vis tra
ris, & adolefcentibus civitatis & diœcefis , tum ditione r Orthodoxorum Patrum , ac decretale r fan&fae
Clericis , tum laicis, necnon Helvetiis, & Rhæ. ὸ Apoßolicæ Sedis Conßitutione r veneranter fufci
tis moribus & litteris informandis, itemque Pres pere, docere , ac fervare ? Cui interrogationi re
byteris Sæcularibus in regimine animarum eru fpondet : Volo . Confonat alia interrogatio : Vir
diendis Seminaria & Collegia inftituiffe . Et in Beato Petro . Apoftolo , cui a Deo data eft poteßa r
bulla Canonizationis S. Thomæ de Villanova, ligandi atque folvendi , ejufque Vicario Domino no
tria erexiffe dicitur Collegia, quæ pinguibus do f?ro Papæ N. fuifque Succefforibus Romanis Pontifi
tavit proventibus , primum Valentiæ , alterum cibus fidem , fubjeéfionem , Ö* obedientiam fecundum
Compluti , tertium Oriolae , a quibus viri tum canonicam auéforitatem per omnia exhibere ? Et
Probitate , tum do&rina præftantes plurimi pro huic interrogationi Confecrandus 'pariter refpon
diere - Et in proceſſibus cauſa. Ven. Dei Servi det : Volo . Supra memoratus Ludovicus Abelly
Cardinalis Francifci Ximenes Archiepifcopi To. Epi(copus Ruthenenfis in opere citato de vene
letani extetibus, Hitoricis, fummorumque Pon ratione, & obfequio praeflandit ab Epifcopo erga fum
tificum Apoftolicis litteris comprobatuim eft , mum Pontificem fic ait : Porro hæc fubjeéîio & obe
eum, licet tantis negotiis effet diftentus, ftudium dientia , quidquid Heretici , vel Politici obloquam
nunquam prætermififfe Complutenfis Academiæ tur, non ullius humani refpeétar, aut proventur in
erigenda & augendae; eccleſiam Collegiatam S.S. tuitu , mon Jervili metu, non adulatorio , aut fuper
Jufli & Paftoris, intercedente au&oritate fummi ſtitioſo cultu, ſed libero, religioſo, ac pio affettu,
Pontificis, adjunxiffe eidem Academiæ , ut ejus ficut ab omnibus Catholicir , ßc maxime ab ipfis
ecclefiæ Beneficia Magiftris & Profefforibus ad facri* Antiflitibur Romano Pontifici , tamquam fu.
Re&toris arbitrium cenferrentur; præter decem & premo Ecclefiæ capiti , defertur ; idque, ut Ecclefia
feptem Canonicatus Sacerdotales , & duodecim fìicae bierarchiæ ab ipfo Deo præfcriptur ordo ferve
portionarios inter Profeffores Academiæ dißri tur, utque fummi & æterni Paßorum Principis fu
buendos , quos ipfe aere proprio dotavit ad fum pereminen i magnitudo in eo, cui vices ſuas deman
mam ufque aureorum centum & quinquaginta |davit , clarius innotefcat , & ipfe Chrifu , Domi
millium , quæ ad hunc finem collegerat , & in mur im perfona Vicarii fui agnofcatur tamquam a
arce Uxedana depofuerat. - Deo Patre conflitutus fupra omnem Principatum ,
2o Quoad regimen Monialium, Tridentinum ὸ Poteßatem , Virtutem , Ö* Dominationem , Ö*
- 07, те
 254 DE SERV DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
omne nomen , quod nominatur non folum in hoc fe qui magis arguentem , quam adulantem probaret.
culo , fed etiam in futuro, omniaque fub pedibus ejur Stravit omne , quo utebatur. Infigne Regium . De
fubjeéïa videat . Joannes XXII. in Extravag. Ut flevit in eccleßa publice peccatum fuum , quod ei
Pralat orum , de majorit. b obedien. debita vene aliorum fraude obrepferat ; gemitu & lacrymis ora
rationis defe&tum erga Summum Pontificem ait vit veniam. Quod privati erubefcunt , non erubuit
effe virtuti religionis oppofitum : Et ipforum (hoc Imperator, publice agere poenitentiam ; neque ullus
eſt Prælatorum) ad Chriſti Vicarium indevotio, pofiea dies fuit , quo non illum doleret errorem .
religiofitati quippe contraria, non immerito arguen Item apud Surium ad diem 17. Novembri r nar
da. Sinceram venerationem erga fummum Pon ratur , S. Hugonem Epifcopum Lincolnienfem
tificem & Sedem Apoftolicam a S. Carolo Bor Richardo Regi reftitiffe, qui Epifcopos & Præ
romaeo femper exhibitam teftatur Giuffanus in latos Angliæ in unum : convocari jufferat a Can
ejus vita. De virtutibus & miraculis S. Benno tuarienfi Archiepifcopo, ut illis indicaret , Re
nis Epifcopi Mifnenfis in Saxonia agunt Bollan gem pecuniis indigere , & cupere ab iis adjuva
diani tom. 3. Junii pag. 446. & Matthaus Raderus ri . Reftitit autem fan&us Præful animadvertens,
in Bavaria fanéta t. 3. pag. 185. fecundæ editioni r & in pauperculam plebem ea ratione gravari ; & ad
bulla Canonizationis ipfius edita ab Hadriano VI. Regem properans adeo eum fua magnanimitate
narratur, quomodo, vigentibus magnis inimicitiis perculfit, ut & mitiffimo animo ejus objurgatio
inter S. Pontificem Gregorium VII. & Henricum nes acceperit, & eo abeunte, Rex , ad fuos con
IV. Imperatorem , & Imperatori parentibus non verfos dixerit : Si omne r Epifcopi tale r effent , ni
{olum Principibus, fed etiam univerfis Germaniæ hil adverfus eos poffent ßve Rege * , ßve Princi
& Galliarum Epifcopis, folus Beatus Benno De pes .
creti Imperatoris auditor non fuit, immo Impe 23 De reditum tandem erogatione , proinde
ratorem , & Marchionem Mi{nenfem hoftes reli que de eleemoſynarum largitione quaerendum eſt,
gionis judicatos cenfuris affecit, conje&tufque ic cum agitur de Dei Servis, qui Epifcopi fuerunt.
circo in vincula , non multo poft in priftinum Cumque reditus in duplici fint differentia, alii vi
ftatum eft reftitutus. delicet , qui proveniunt ex Bonis patrimonialibus,
22. Omitti non poteft, cum agitur de Servis vel quafi patrimonialibus, alii , qui proveniunt
Dei Epifcopis beatificandis aut canonizandis, e ex Bonis Ecclefiafticis, & Bonorum quidem pri
xamen , quod {e gefferint erga fæculi Principes, mi , & fecundi generis Ecclefiaftici dominium
cum quibus (ut fæpe accidit ) quæftiones inter habeant , poffunt eorum reditus fibi retinere ,
cedunt. Aureum eft monitum Cardinalis Bellar vel etiam aliis pro libito elargiri ; ita tamen ,
mini ad nepotem controv. 7. Hæc re * videtur boc ut non fint immnnes a peccato, fi eos minus
tempore effe lapis offenfionis & petra fcandali , Ö* recto ditribuant affectu . Deducitur hacc regula
valde difficile eß ßc libertatem Ecclefiafticam defen ex can. 39. & 46. inter eos, qui Apoftolici dicun
dere, ut indignationem eorum non incurramus , vel tur: Ut Epifcopi , quae propria ipforum funt , va
/3c eam negligere , ut non incurramur in offenßonem leant in quoſcumque placuerint heredes tranferre ,
dei, & ejus Vicarii . Duo in re tam ardua mihi vt tamen ad alior rer Ecclefiæ minime tranfeant .
occurrunt. Primum , ut nihil temere , & fine matu Deducitur quoque ex can. Epifcopi , ex can. Ma.
ro confilio agamur , Ö', ß nobis non adfint in præ mifeßa , ex can. Si manifeßa 12. quæß. I. & eft
fentia viri periti , quorum confilio fidere poffimur , do&rina D. Thomæ 2. 2. qu.eft. 185. art. 7. ubi
fcribamur , ß tempus patitur ; ad abfente r . Alte quærit , utrum Epifcopi mortaliter peccent , fi
rum , ut ßc vivamur , ut intelligant Principer, vel Bona Ecclefiaftica, quæ adminiftrant , pauperi
Principum Adminißri , nor non quærere occafione r bus non largiuntur : refpondet enim modo, qui fe
cum illis rixandi , fed folo Dei timore & amore quitur, quóad Bona patrimonialia , vel quafi pa
duci , ut libertatem , Eccleßaßicam defendamur , & trimonialia: Propriorum Bonorum verum dominium
alioqui eorum amicitiam optare ô magnificare ; Ö' babent , unde ex ipfa rerum conditione non obligan
ve vera conemur officii r δ' beneficii r amicitiam il tur, ut eas aliis conferant, fed poffunt et r vel /ibi
lorum diligenter confervare & nutrire: multa enim retinere, vel etiam aliir pro libito elargiri : pof
Principe * faeculi amici r Epifcopir concedunt , quae funt tamen in earum difpenfatione peccare propter
non concederent iis , quor adverfarior fibi effe fciunt, inordinationem affe&us , per quam contingit , ve!
aut credunt. Porro , ut a reliquis abftineamus quod fibi plura conferant , quam oporteat , vel alii r
exemplis , cum S. Ambrofius eo modo fe gef etiam non fubveniant , fecundum quod requirit de
ferit in concertationibus, quas habuit cum Impe bitum cbaritati r. Non tamen tenentur ad reftitutio
ratoribus Valentiniano & Theodofio, quae vole nem , quia hujufmodi res funt eorum dominio depu*
bat , aſſecutus eſt , & Eccleſiaſtica jura abſque fatae .
eorum indignatione propugnavit . De concerta z4 Porro non defunt exempla SS. Epifcopo
tione ab ipfo habita cum Imperatore Valentinia. rum, qui Bona etiam patrimonialia in pios &
no hæc leguntur apud Theodoretum lib. 4. cap. fan&os ufus erogarunt . De S. Ofmundo . Epi
7. Paucis poß diebur elapßr , cum divinur Ambro fcopo Saresberienfi in Anglia Calliftus III. in
fur multa cum libertate Imperatorem alloquenr , bulla Canonizationis pag. 169. cod. Canonizat.
nonnulla reprehendiffet , quæ a Magifiratibur haud ita loquitur : De Bonis a Deo fibi collatir in Re
rečte fatta effe videbantur, refpondit Imperator : gno Afigliæ tunc in fuis primordiis tenuem & exi
Hanc tuam libertatem jam pridem cognitam babe lem ({ermo eft de Epifcopatu Saresberienfi ) no
bam . Sed licet eam probe noffem , non folum non va quadam fundatione , ac ampla fui patrimonii
contradixi, immo affenfum præbui ordinationi tuæ. dote, d9 largitione ditavit previa , fcilicet terras
De prohibitione autem ab eo faéta Imperatori 6 po/fe/iones fui Comitatus Dorfetis , Ó que ad
Theodofio, ne Ecclefiam ingrederetur, niti pera ipfum alia r legitime pertinebant. Et Paulus Papa
&a poenitentia criminis admiffi in miferanda Thef V. in bulla Canonizationis S. Caroli Borromæi
falonicenſium cæde , fic fcribit idem S. Ambro pag. 294. cod. cit. ſic proſequitur : Eoque proceſſit
fius in oratione , quam habuit in ejus funere pauperibus fubveniendi fludium ! ut Uritanum Prin
(num. 34. col. 12o7. oper. tom. 2.): Dilexi Virum , cipatum reliquum patrimonii fui , nec tenuis redi
! My 2
 L 1 B. HII. C JA P. X X XIV. 255
tws , dißraheret , ò' quadraginta millium fcutorum Bonarum funt difpenfatorer, (loquitur de Epifco
pretio , quamvis vili , inde percepto, diverßs piir Pis ) ad difpenfationem autem requiritur bona fi
Iocis Mediolani tantum pecuniæ pauciffimis horis de* fecundum illud 1. ad Corintbior 4. Hic jam
attribueret. quæritur inter difpenfatores, ut fidelis quis in
25 Egregia funt hæc SS. Antiftitum fa&a ; veniatur. Sunt autem Bona Eccleßaßica non folum
quæ, licet maximopere commendanda fint , eo in ufu* pauperum , fed etiam ad cultum Divinum ,
tamen laus progredi non debet, ut , fi quis E 5 nece/itates Minifrorum expendenda &c. Si ergo
pifcopus juftis ex caufis de rebus fuis patrimo di#inó#a fint Bona , que debent in ufus Epifcopi ce
nialibus teſtari voluerit favore conſanguineorum, dere, ab bis - gue ſunt pauperibus, G Minifiris ,
id fit habendum infuperabilis obftaculis loco , & cultui ecclefie eroganda, & aliquid fibi retinue
quoties de ipfius virtutibus approbandis quæftio rit, Epifcopus de his, que fant páuperibus erogan
inftituatur pro Beatificatione aut Canonizatio da , vel etiam in ufum Miniftrorum, aut in cul
ne. Si etenim Bona ex Majorum teftamento tum Divinum expendenda, non eft , dubium, quin
debeant in familia remanere , abſonum effet , contra fidem difpenfationis agat, ô mortaliter pec
Dei Servum ea diftrahere. Quapropter Caro cat , & ad reftitutionem teiietur. De bi, autem ,
lus a Bafilicapetri penes Surium ad diem 4 No que funt fpecialiter fuo ufui deputata, videtur ef
vembris hæc refert de S. Carolo Borromæo : A fς eadem ratio, que eft de propriis Boni , , ut fci
Majoribus accepta Bona, que fideicommith jure ma licet Propter immoderatum affe&um & ufum peccet
mere in familia neceffe erat, Francifco Borromæo quidem , ß immoderata fibi retineat, ό alii, non
Comiti patruo reliquit, eique patrueles fuor Cami fubveniat , ßcut requirit debitum charitatis. Si ve
tes fubßituit Renatum, & Federicum, qui quidem , ro non funt prædiëta Bona difiinéîa, eorum diffri
Francifco ante Carolum mortuo, ei fuccefferunt . batio fidei ejus committitur; ô", ß quidem in mo
Cumque S. Francifcus Salefius in teftamento dica deficiat , vel fuperabundet, potefi boc fieri abf
una cum fratre adjutore in Epiſcopatu Geben que bonæ fidei detrimento... si vero fit , multus ex
nenfi infimul condito Anicii die 6. Novembris ceffuf , non poteft latere : , unde videtur bonæ fidei
1622. fratri Equiti Hierofolymitano legaffet an repugnare , & ideo non eß abfque peccato mortali .
nuos florenos 'ducentos & fex, filiis alterius fra S. Doctor diftinguere videtur cafum a cafu , ca
tris præmortui Dynaſtæ Boeſiaci, & Villarogeti fum videlicet, in quo diftin&a fint Bona, quæ
aurea ſolarea bis mille, 8 patrimonialium he debent in ufum Epifcopi cedere, ab his, quæ
redem inftituiffet Ludovicum fratrem fuperftitem funt pauperibus , & Miniftris, & cultui ecclefiæ
Dynaftam & Baronem Salefium, Torrentinum , applicanda, ab alio cafu , » in quo reditus Epi
& Tullianum cum ſucceſſiva vocatione majoris fcopales ita inveniuntur difpofiti, ut Bona, quae
natu ex filiis mafculis illius; deficiente autem debent in uſum Epiſcopi cedere, non ſint di
linea mafculina, vocaffet in infinitum majorem ftinéta ab his, quæ funt pauperibus , & Mini
natu ex mafculis defcendentibus a fratre præ ftris , & cultui ecclefiæ eroganda; idemque S.
mortuo; & Anonymus quidam fan&itatem Fran. Do&or concludere videtur, in primo cafu idem
cifci Salefii ob idipfum acriter impugnaffet, dum judicium ferendum effe, quod prolatum eft , dum
de ejus virtutibus quærebatur in facrorum rituum agebatur de Bonis patrimonialibus, quorum ero.
Congregatione, Petrus Francifcus de Rubeis tunc gatio, fi fit inordinata, peccato noii caret, fed
Fidei Promotor juffus pro veritate fenfum fuum non obligat ad reftituendum ; in fecundo autem
aperire, poftquam demonftravit, Bona, de qui cafu , fi Epifcopus multum excedit , applicando
bus teftatus Francifcus fuerat, non fuiffe ex re fibi , quæ effent pauperibus, aut ecclefiæ appli
ditibus Ecclefiafticis. quæfita, conclufit', ex præ canda, ad inftar mali adminiftratoris & difpen
di&a teftamentaria ordinatione nihil inferri po( fatoris peccat contra juftitiam , & fic ad refti
fe adverfus heroicas ejus virtutes . tutionem tenetur : quod dilucidius explicat in
26 At , fi de Bonis Ecclefiafticis, vel de re epift. 2. ad Corinth. cap. I 2. le&#. 5. ubi , cum
ditibus ex Bonis hujufmodi perceptis loquamur , fibi id oppofuiffet, Videtur , quod male fecerint
quamvis certum fit , Epifcopos , . qui habent re Principer , & alii , dando divitia , Prælatis ; re
ditus Eccleſiaſticos ampliores his, qui pro con fpondet: Dicendum eft , quod non dederunt Præla.
grua eorum fuftentatione neceffarii funt, teneri tur propter /e, fed propter paupere , ; & ideo non
in pauperes, & alios pios ufus erogare, juxta dederunt ei * , /ed pauperibur . . . Prælatis autem
Textum in can. Fratrem noftrum dift. S6. Dic er dantur, tamquam pauperum difpenfatoribur.
go ( nempe Epifcopo Mariano ) ut non /ibi cre 27 Hæc autem innuiffe fatis fit : quandoqui.
dat , folam leéfionem & orationem fuffícere, ut re dem, five obligatio erogandi fuperflua in paupe
motur nibi} ftudeat de manu facrificare , fed largam res & ufus pios caufam habeat a charitaté, five
manum babeat , neceffitatem patientibus fuccurrat , a juftitia, certum eft, eum, qui hac in re mo.
alienam inopiam fuam credat , quia , /% boc non ha dum excefferit vel fuperflua non erogando, vel
bet, vacuum nomen Epifcopi tenet ; cum quo con fibi plus impendendo, quam rei neceffitas, aut
cordat alter Textus in can. Florentino, dij?. 35. dignitatis grad'is expofcerent, eum, inquam ,
ubi Archidiaconus Florentinus in facra fcientia dici non pofle virtutibus excelluiffe ; immo ad
verfatiffimus ab Epifcopatu , rejicitur, quod ab verfus aliarum virtutum heroicitatem ex prædi
eleemoſynis elargiendis alienus eſſet ; quaeſtio ta &to abufu redituum Ecclefiafticorum infupera
men adhuc fub Judice remanet, an obligatio fu bile conftitui obftaculum. S. Bernardus epiß. 2.
perflua diftribuendi in pauperes , & alics pios num. I 1. col. 12. vol. 1. oper. Ecclefiaticos om
ufus a charitate oriatur, an a juftitia, ita ut nes in unius Fulconis perfona fic interpellat :
qui non diſtribuit, teneatur ad reſtitutionem . Conceditur ergo tibi , ut , fi bene defervir, de altario
Fagnanus in cap. Si qui r , de peculio Clericorum viva * ; noh autem , ut de altario luxurieri * , ut de
ftat pro obligatione ex charitate : Cardinalis Ca altario fuperbia * , ut inde compares tibi frena aurea ,
pifucchius controv. 3o. ftat pro obligatione ex fella * depiéfa , Ö'c. Denique quidquid præter neceffa
juftitia : & hæc effe videtur fententia D. Tho rium viéium ac ßmplicem vefiitum de altario retines,
mæ , qui loc. cit. hæc habet: Sed Eccleßafiicorum tuam non eft , rapina eß , facrilegium eß. Et ferm.
23. 1n
 256 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT, CANONIZ.
23. in Cantiea (col. 1348, num. 12.): Timeant Cle. (tom. 3. part. 3. Bullar. nov. pag. 397.) : Et eum
rici, timeant Miniftri Ecclefie , qui in terris San minime deceat , affines confanguineor , præfertim
άorum , quas poffident, tam iniqua gerunt , ut fti Benemeritor & ope indigentes , negligere , fed illi,
pendiis, qua ſufficere debeant, minime contenti, ſu providere juffum & laudabile fit , non propterea ta
perfiua, quibus egeni fufientandi forent , impie fa men vel Beneficiorum multitudine , vel Eccleßaßi
crilegeque fibi retineat , & in ufus fue fuperbiæ atci, reditibus ita eos impleri, convenire arbitramur,
que luxuria vičium pauperum confumere non verean ut ceteri damnum ex hujufmodi largitionis intempe
tur. Duplici profeéto iniquitate peccantes , quod & rantia patiantur, 5 inde ſcandalum naſcatur. Sta
aliena diripiunt , & Sacris in fuis vanitatibus & tuimus itaque , ut Ecclefiarum Bona temere non ef
turpitudinibur abutuntur. Et declamat., in illud Euan fundant , fed ea in piis & fanétis operibus expo
gelii, Ecce nor reliquimur omnia , hæc habet: Res nant ; quorum caufa magni & optimi reditur per
pauperum non pauperibur dare , par facrilegii cri fanéfor Patres ftatuti & ordinati fuerunt. Et in
men eſſe dignoſcitur. Sane patrimonia pauperum fa nocentius Papa XII. Conftitutionem edidit ad
cultates Eccleſiarum , 9 facrilega eis crudelitate :moderandas donationes & diftributiones redituum
furripitur, quidquid fibi Minißri Ö' Difpenfatores , Ecclefiafticorum in confanguineos, vel affines Ro.
non utique domini , vel poffefforer , ultra viéîum mani Pontificis, feu eorum loco adle&os: Quod
accipiunt , & veftitum . Nec enim ordinavit Dear /, fratres , nepotes , confanguinei , vel affinet , feu
Bis, qui Euangelio ſerviunt, de Euangelio quœrere, eorum loco adleéìi five adfciti præfata inopia labo
aut habere delicia r , vel ornatum ; fed vivere , ait raverint , poterit Romanus Pontifex pro tempore
-Paulur , ex eo , ut videlicet ßnt contenti alimenta exiften* pro timorata fua confcientia illorum раи
corporis , non irritamenta gulae , aut incentiva libi. pertatem eodem omnino modo fublevare , quo pau
dinis , & quibus tegantur, non quibus ornentur, ac perum extrameorum inopiæ fubvenire fas eß &)'c. Eam
cipere. Et epifi. 42. (col. 47o. cap. 2. num. 6.): in redituum & proventuum Eccleßaßicorum difirj
I)icite Pontificer , non quidem in San&io, fed in fre butione eis facienda fervari volumus moderationem,
mo quid facit aurum? . . . . Hoc, me etiam ta ut non niß juxta eorum merita , Ö* non ultra con
cente, etß non Curia Regum , tamen penuria pau gruam pro gradus vel dignitatis , quem vel quam
perum clamat &c. Nobis frigore σ fame mifera* un Ecclefia obtinuerint, nullo ad confanguinitatem,
biliter laborantibus , quid conferunt tot mutatoria affinitatem , feu adleétionem erga Romanum Ponti
vel extenfa in perticis , vel plicata in manticis ? ficem habito refpeéiu , fuftentationem , ejufmodi re
Noftrum eft , quod effunditir; mobij crudeliter fubtra ditus & Proventur Eccleßaßici ei , dißribuantur :
/ìitur, quod inaniter expenditir . Et mor enim Dei & fi , exigentibus meritis, aliquem ex eis affu
plafmatio , & mo* fanguine Cbrifii redempti fumu* . mi contigerit ad fublimem Cardinalatus digni
INos ergo fratre f veftri. Videte, quale fit de frater tatem, idem Pontifex in citata Conftitutione de
na portione pafcere oculor veßros. Vita noftra ce crevit , ut ex Beneficiis qiiibufcumque , & Pen.
dit vobis in fuperfiuas copiar. Noßri, neceffitatibus ſionibus ei ſumma annua aſſignetur non excedens
detrahitur , quidquid accedit vanitatibur veftris . verum valorem annuum duodecim millium (cu
Duo denique mala de una prodeunt radice cupidita torum monetæ Romanæ. Nec enim fas erat Pro
tis, dum 6 vos vanitando peritis, & nos /polian pinquos Romani Pontificis a dignitate Cardina
do perimitif. De temperantia in menſa , ſupel latus arcere, cum multi ex eis fuerint, & fint,
le&tili , & vefte fan&orum Epifcoporum exempla & effe poffint moribus & do&rina illuftres.. Ne
defumi poffunt ab his, quæ leguntur de SS. Am mo eft qui merita ignoret Ven. Dei Servi Car
brofio, Augutino, Martino, Paulino, Epipha dinalis Bellarmini. Hic autem fuit filius fororis
nio, Germano , Hilario , Athanafio, Bailio, Marcelli II. & inter Cardinales cooptatus fuit a
Gregorio Thaumaturgo, Gregorio Niffeno , Jo Clemente VIII. Nemo qui non ſciat ſanétitatem
anne Chryfoftomo, quæ fumma diligentia colle S. Caroli Borromæi , qui Cardinalium Collegio
&ta fuerunt a Thomaffino de vet. Ö nov. Ecclef, adfcriptus fuit ab avunculo Pio IV. Nemo qui
diſcipl. part. 3. lib. 3. cap. 34. & ſeqq. perfpe&os non habeat pios & fpe&abiles mores
28 Quæ di&a funt quoad erogationem eorum, Roberti Nobilis, qui a Julio III. propatruo crea
quæ ex reditibus Epifcopalibus fuperfunt , ultra tus eſt Cardinalis, quique conſummatus in bre
modeftam Epifcopi fuftentationem , evitari pro vi explevit tempora multa , ut ex ejus vita col
fe&to non poffunt , fi impendatur pro nepotibus, ligi poteft, formis Urbini iterum impreffa anno
& confanguineis ditandis ; immo , fi non vali 1728. opera potiffimum & ftudio Bernardini Narii
dius , faltem æquale hinc derivatur obftaculum meritiffimi Præfulis , & olim a Secretis facræ
adverfus virtutes Dei Servi , qui fuit Epifcopus. Congregationis Boni Regiminis.
Sacrum Tridentinum Concilium feff. 25. de re 29 Statuta in Sacro Concilio Tridentino , &
form. cap. 1. ita loquitur : Omnino vero eis (id in allegatis Conftitutionibus' fuum habent fun
eft Epifcopis) interducit , me ex reditibus Ecclefiæ damentum in re&a , antiqua , & conftanti Ec
conſanguineos familiareſque ſuos augere ſtudeant, clefiæ difciplina: ex quo proinde fit , ut non defint
cum & Apoftolorum canones prohibeant , ne rer Ec exempla illuftris moderationis a fan&is Epifcopis, &
clefaſticas , que Dei funt , confanguineis donent , optimis fummis Pontificibus adhibitæ erga Propin
fed , fi paupere , fint , ii * , ut pauperibur, diftri quos & affines. In vita S. Laurentii Juftiniani fcri
buant , ea r autem non diftrabant nec diffipent illo pta a Bernardo Juftiniano ejus nepote ita legitur cap.
rum caufa ; immo , quam maxime poteft , eos fan 5. Primum illi de pecunia infiitutum fuit , ut nul
&ia Synodus monet , ut omnem bumanum hunc erga lum penitus ſibi cum fratribus eſſet commercium &'c.
fratres , nepote r , propinquofque carnis affeéfum , un Illud in amoris fraterni fignum retinuit , ut in Pa
de multorum malorum in Ecclefia feminarium ex fcbate , Ö* Nativitate Domini , & fefio Apoftolo
tat , penitus deponat. Concilium loco fupra cita rum Petri Ö' Pauli eor donaret duobus panibur ex
to id extendit ad omnes habentes Beneficia tam farinæ fiore confeéìir. Poft mortem autem fratrum idem
Sæcularia, quam Regularia , necnon ad S. R. E. tributum mibi femper pendit . Quin potius & a
Cardinales : quod ipfum quoad Cardinales jam fratribus adjutur ipfe eft pecunia grandi in bullir
fuerat dccretum a Leone X. Conjtit. 8. §. ao. Apofìolicis Epifcopatus , & a me deinceps non mi.
710
 L1B. 1II. CJA P. XXXI!”. 257
nori, prefertim cum ad Patriarcbatu m evečius efł. munere Fidei Promotoris oppofui , eum favore
Summorum Pontificum Clementis IV. Martini ſuorum conſangnineorum Penſiones tranſtuliſſe
VI. Urbani V. Hadriani VI. Marcelli II. egre Ecclefiafticas , alteram videlicet fcutorum qua
giæ moderationis erga carnem & fanguinem exem tuor centum fuper Ecclefia Capuana , alteram
pla late referuntur a Thomaffino loc. cit. part. fcutorum ducentorum fuper Abbatia Nonantu
3. lib. 2. cap. 46. num. 8. & feqq. & a Theophi lana. Cui animadverfioni Poftulatores fatisface
lo Raynaudo operum tom. 12. in opere, cui titu re conati funt , demonftrando , prædi&tos confan
lur, Mala e Bonis Ecclefiae , pag. 217. & feqq. guineos paupertate laboraffe , nec fan&itati repu
ubi addit exemplum Benedi&i XII. relatum in gnare, fi de Eccleſiaſticis reditibus conſanguineis
hiftoria Pontificum Gallorum, qui Avenione fe pauperibus fubveniatur, dummodo id fiat mode
derunt , per Bofchetum edita : & quomodo er rate, id eft ut non indigeant , non ut ditiores
ga eofdem fe gefferit S. Pius V. plene habetur fiant ; juxta do&rinam D. Thomæ 2. 2. quafi. 3 1.
in relatione Rotae Auditorum edita in caufa Ca art. 3. ad primum, & quæß. 185. art. 7. ad fecun
nonizationis ipfius, tit. de temperantia ; & in vi* dum. Horum Venerabilium Dei Servorum cau
ta Cardinalis Bellarmini fcripta a Patre Barto fa adhuc pendet in facrorum rituum Congrega
!o lib. 3. cap. 7. Votum affertur ab illo nuncu tione , nec ulla fuper eorum virtutibus prodiit
patum Deo die 26. Septembris 1614. Voveo Deo ufque adhuc refolutio. Et in caufa Ven. Servi
omnipotenti in confpeéfu Beatæ Virginis Mariæ, & Dei Innocentii Papæ XI. cum de ca introducen
totiur caeleftis Curiæ, quod , ß forte ( quod non cu da ageretur, allati funt a Potulatoribus tetes
pio , ô precor Deum, ut non accidat ) ad Pontifi referentes, quod & notorium in Urbe erat, ipfum
catum affumptui fuero, neminem ex confanguineis nedum fuo unico ex fratre nepoti aliquid de Bo
vel affinibus meis exaltabo ad Cardinalatum , vel nis Ecclefiae , aut Cameræ Apoftolicæ non con
temporalem Principatum, vel Ducatum , vel Comi tuliffe, fed etiam fevere mandaffe, ne ad haben
tatum , vel alium quemcumque titulum , neque eo* da qua dam licita & conſueta admitteretur emo
ditabo , fed folum eos adjuvabo , ut in ßatu fuo ci Jumenta, quibus præcedentium Romanorum Pon
vili commode vivere poffint . Amen , amen . Hoc vo tificum nepotes potiti fuerant.
tum feci , mon quod damnem eo , Pontifice r , qui con 3 I Si a Dei Servo , de cujus agitur Beatifi
fanguineor vel affines idoneor ô dignos ad Cardi catione , ad amuffim ea omnia fuerint obferva
nalatum evexerunt, fed quia exißimavi , hac tem. ta, quæ modo di&ta funt de redituum Ecclefia
pora ita requirere ad majorem Dei gloriam , & fticorum erogatione, nihil erit , quod in exami
Ecclefiae faciliorem reformationem , & fanéfæ Fidei ne caufæ ipfius (fi de defe&tu loquamur ) oppo
propagationem. ni poffit. At , fi fermo de heroicitate inftitua
3o Item , cum præfcriptæ a Tridentino , & tur, neceffarium effe videtur , ut aliquid adfit
aliis Conftitutionibus moderatione in re de qua extraordmarium , aliquid arduum , & non com
nunc agitur , nihil aliud fint, quam antiqui ju mune ceteris probis Epifcopis , qui bene rediti
ris declarationes , de eis quærendum erit non bus Ecclefiafticis utuntur. De S. Exuperio To
modo in caufis Servorum Dei, qui poft eas vi lofae Epifcopo S. Hieronymus ad Rufficum ita
xerunt , fed aliorum etiam, qui ante eas pie in loquitur : Sanéfus Exuperius Tolofe Epifcopus ,
Domino mortui funt . In caufa Ven. Servi Dei vidua Sareptenſi, imitator, eſuriens paſcit alios,
Francifci Cardinalis Ximenes Archiepifcopi To & ore pallente jejuniis fame torquetur aliena , omnem
1etani Petrus Francifcus de Rubeis & Profper que fablantiam Chrili viceribus erogavit. De B.
Bottinius Archiepifcopus Myrenfis Fidei Promo Elphego Archiepifcopo Cantuarienfi legitur, quo
tores oppofuerunt illi nimium erga carnem & modo captus a piratis Danis maluit carcefes ,
fanguinem affe&um , cum Joanni fratri Eleono. cruciatus, & mortem experiri, quam ut res Ec
noram filiam Joannis Zappatæ Domini Bara clefiæ, quas pauperum effe dicebat , in fuam libe
jarum prædivitem ftuduerit matrimonio loca rationem expenderentur. In vita B. Petri Da
re, & Benedi&to fratris filio uxorem dare Pe miani apud Bollandum die 23. Februarii pag. 424.
tronillam Mendoziam neptem ex forore Ducis cap. v 1 1. num. 38. tom. 3. hæc habentur : §}ui,
Infantadi , cui ipfe Ximenius magnam attribuit in veftiendis nudi * , in reficiendi, egenit , in viß.
dotem ex amplis reditibus & poffeffionibus ac tamdis ægroti Promptior illo potuit effe umquam, ...
quifitis, dum Oranum expugnavit , & guberna turba pauperum Epifcopalia lumina quotidie frequen
tioni Regnorum præfuit ; ut refert Gomefius lib. tante ? Fortunatus Pi&avienfis Epifcopus fcripfit
I. pag. 954. & 955. qui etiam lib. 5. pag. io6z. vitam S. Germani Parifienfis Epifcopi . Extat
narrat, neptem Mendozio nupfiffe , quamvis ve apud Surium ad diem 28. Maji pag. 326. num. 75.
ritus effet, ne dos prægrandis ab ipfo expofcere tom. 3. En verba: Ceterum , quantum eleemofynì,
tur. Cui animadverfioni Poftulatores fatisfacere fuerit prodigus , explicari nan poterit , nec /, to.
conati funt , oftendendo , nuptias praediétas non tiur populi vox in unum fe conglutinet , qui fre
fuiffe ab ipfo quæfitas, fed exceptas, cum effent quenter poft juge cilicium contentur una tantum ca
oblatae , eo tamen animo, ut Academiam Com fula , vel tunica , quidquid erat refidui , nudo pau
plutenfem, cœnobia , & cetera pia opera ab ipfo peri tribuebat, ut inops calefteret , largitore algen
fundata contraétis illuftribus affinitatibus juvare t ; te. Apud eumdem Surium ad diem 26. Mart;;
rurfus , dotes non ex Bonis Ecclefiafticis , fed de B. Ludgero Monaterienti Epifcopo pag. 259.
aliunde quæfitis fuiffe conftitutas ; & in confti num. 32. tom. 2. hæc habentur: Omnem cenfum ,
tutione dotis, cum neptem nuptui tradidit Men qui in hereditate ejut propria , vel in Epifcopo col
dozio, ferio ponderaffe , an excederet , & pium ligebatur, mox dißribuere ftuduit . Guigo qüintus
Antiftitem dedeceret ; ut profequitur Gomefius Prior Majoris Carthufiae fcriptis mandávit vitam
loc. cit. Religiofe timebat , ne propter nobilitatem Hugonis Epifcopi Gratianopolitani inter San&os
generi , , & bene fundata * divitias majorem dotem folemniter relati ab Innocentio II. Extat etiam
Bernardinus poſceret , quam par eſſet a Chriſtiano hæc vita apud Surium ad diem 1. Aprili, pag.
δ' pio Antißite numerari . In caufa Ven. Servi 7. num. 17. loc. cit. En ejus verba : Eleemojyij?
Dei Roberti Cardinalis Bellarmini ipfe fungens fane fuit & per fe diligem executor , ò' in álii,
Lib, III. K k etiam
 258 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT CANONIZ.
etiam fervidur exhortator. Exceptis enim domus fuae meticum jamdiu in piis u/bus confumpffet, que
duntaxat nece/fita tibur , cunéia paene , que confequi pauperrimæ fupelle&fiii fupererant , inter paupere;
poterat, non in thefauror congerebat ; pofterorum vel Familiares partitus eft. Oblitus vero cujufdam Com
diffipanda litibus , vel confumenda luxibur .... di mentariem/%r patri familta r egeni , cubile , in quo
ftrubuit laetur egentibus . In Bulla Canonizationis ægrotan r jacebat ; cum nil aliud ipß fupereffet , ei
S. Ludovici Tolofatis Epifcopi edita a Joanne donavit , & tunc, quod fuum erat , auferret , bor
XXII. pag. 124. cod. Canonizat. ita legitur : Ipfe tabatur: at, remuentibu r Familiaribus ipfum fuper
enim viginti quinque pauperibu r, quo* im fua domo foream pomere , ut fieri poftulabat , mira bumilita
reficiebat , quotidie aquam infundebat manibus , ma 1 e per vifcera Jefu Cbrifti a Commentarien/, ejuf
nuque fua ipfi , fercula apponebat , ac panes fcinde dem cubilis ufum ad mortem ufque precatus efi, ut,
bat , eifdem etiam genu flexo , in ipßr Chrißo fer qui aliis pauperibus totus vixerat , in alieno dece
vire , ac ipfum recipere fe dele&fan 1. In bulla Ca dens pauperri mur moreretur. Et in bulla Canoni
monizationis S. A ntonini edita a Clemente VII. zationis S. Franciſci Saleſii pag. 374. loc. cit.
pag. 227. cod. cit. fubjicitur: Semper aliquid de ne idem Pontifex profequitur: Abfijnentiam vero, ae
ceffarii , ufibus fuis detrahent , ut largior erga pau frugalitatem tam in viéfu quam in vefìitu fevere
pere , ac liberalior effe poffet &c, Cumque omne r retunuit , ut & fibi modum flatueret , ac Jargius alio
jmenfae fue Arcbiepifcopalis fruëìus , reditur , atque rum inopiae fubveniret. Namque hoc verae' cbarira.
proventur in pauperum alimoniam, Virginum dote , ti* ingenium eft , ßbi detrabere , aliis addere. Sic
atque hofpitalium fuffentationem , aliofque pios uſur menfæ impoßta fercula ad pauperes ablegabat , fublj
erogaffet , ac pro temporum angufiiis effet pauperum gacula, interula*, fimilefque panno , fibi dempto, ad
copia, & nihil aliud fupereffet , unde pauperibu* ipβ, aliorum operimentum traducebat , Immo fupelle&#;.
do indigentibus fubveniri poljet, a Prijato Eugenio, lem argenteam, candelabra , urceolor, anulum ipfum
¿y, recolende memoriae Nicolao V. ac Callifio III. Paftoralem oppignoravit, ne pauperer dolerent Tpo
び Pio II. Romamir Pontificibu r /imiliter predecef tergº
puellis , quam poterat , amplam erogabat , ne
foribus noßris , quibus ob vitae fan&itatem carus ipfarum pudicitia periclitaretur. Peregrinos , ac Re -
@rat , non parva , pecuniarum ſummar in hujujmo: ligiofo* viros , tanquam fratre * , domi excipiebat .
di pior uſus convertenda recipietat, caque Pauperi Omne * demum egeftate preffor non contraéìa manu
}a ; ipfius diftribuebat. In bulla Canonizationis S. folabatur , & tam copiofe , ut , cum regionem late
Caroli Borromæi edita a Paulo V. pag. 294. cod. fames ac alimentorum inopia invafiffet , neminem
cit. dicitur : In eleemofynis dandi* ita Je geht, ut, Itipe fruiratum pretermiferit, fingulis egenir fami
in hoc opere præcipue abundaffe , merito dici poffit , liis certa tritici copia attributa. -
ac difperfiffe ô dediffe pauperibus びc. Cum oero 32 Beatus Petrus Damiani in epi(tola ad De
peßilentiam in civitatem び diæcefim Domtnu r m
fiderium Abbatem pag 64o.. cap w 1 1. opafe. 33.
,,ifjet , & gregem fibi commiffum bonu* Pafiormi oper, omn. narrat , Regulari Conftitutione præci
ferabiliter affligi cerneret , ut egenorum calamitati piente, ut Abbatis menfa femper fit cum hofpi.
temporalibus etiam auxiliis proſpiceret, vel argen tibus, confuetudine receptum fuiße , ut Abbas
tea vaſa, ſtragulam , aliamH** vefiem, ofiiorum ¶ጋሮ▪ femper tres pauperes juxta fe in menfa haberet.
3a , propriique demum lečiuli folatium dedit . In bul
Petrus Blefenfis in litteris ad Hugonem Redigenfi, ;
la Canonizationis S. Thomæ de Villanova edita monafierii Abbatem nimis fumptuofam & fpiendi
ab Alexandro VII. pag. 36o. loc. cit. legitur : 4deo dam redarguit nonnullorum Abbatum hofpitali :
enim fuit in paupere*, liberali r , & parcu r erga fe tatem : Quid de hofpitalitate dicam ? Quae merito
ipfum , ut , quo egenti , quorum fe parentem gere koftilitar potiu*, quam bofpitalita , cenferetur. Cbri.
bit, largius ſubvenire, laceras indusret veſſes, qua* fur enim caufam ei non præßat , fed inanis gloriæ
,, ojrii, manibus farciebat, unicum Pileum, proprio obtentur. Demum poft plura concludit : Sumptus
ì/ui domi affervaret , cubiculum fioreis veßitum in tam deteffabiles & enormer non de labore aut pa
.%ieret, fuper farmentis in terra quiefceret » fepe trimonio noftro fiant , fed de eleemofynis Fidelium,
раирerer cönviva , ex eadem patina cibum fumere de oblationibus atque Decimir, de tributi, egentium
e, mitteret ; ipfe vero adeo Parce comederet , ut fe animarum, de exaéfionibus pauperum, de obventio
mio Ö infirmitate confeâus, unico, eoque modico fer nibus etiam Placitorum. Qui in fudore vultur pa
culo menfam infīrui permiferit , Ö* OEconomo fecur me noftro vefci debuimur, labore , miferorum nobis
cum precibus fuadenti fæpiur refponderit , iniquum ufurpamur ad deliciar, atque in crapula & ebrie
eſſe, ut ſervus pinguiori cibo фиат Domini fui tate fudorem bibimur alienum. Integra fere epifto
paupere, vefceretur , Lintea e proprio cubili de la refertur a Chriſtiano Lupo tom. 5. ad V. Con
jumen: , ö indu: fe ipfum exuens, ea pauperibus cilium Romanum pag. 193. ubi fubjicit, eam effe
largiebatur びc. Tandem his multi/que aliis ፖ77čነፖ¡ ▪ legendam Epifcopis, Abbatibus , & Canonicis ,
tis pienus in febrim incidit , ac cum peculium do aliifque Decimas poffidentibus.

- C AP UT
 …L1B. III. c.A P. Xxxv. · 259

с А в u т т к і G в s і м u м о u і м. т u м.
º - º º e o - - º º

* De nonnullis advertendis in caufis Servorum Dei Ecclefiafticorum in inferiori

gradu conftitutorum, & fignanter Regularium , dum dé
eorum Beatificatione 3° Canonizatione tractatur.

Olemni ritu, & juxta re. ricatum vocati fint, quomodo in eo vixerint ,
centiorem Eccleſiæ di an muneri ab ipfis fufcepto probe fatisfecerint,
ſciplinam duo Presbyte. præter ea quæ alibi diximus effe neceffaria, ut
ri Sæculares nulli Re quis inter San&os recenfeatur, hoc eft nunquam
ligioſe Congregationi ad intermiffum exercitium a&uum heroicorum, cu
dićti in album Sanéto jus fulgori nullum præjudicium allatum fit. Di
rum relati funt, Ivo vi &tum eft autem, perpendendum effe modum ,
delicet Trecorenfis , & quo ad Clericatum vocati funt, an videlicet per
Joannes Nepomucenus, .oftium intraverint, quemadmodum bene expli
fed, cum poftremus hic cant Patres Catechifmi Romani compofitores tit.de
inter Martyres recenfeatur, folus in hac claffe facram. Ord. pag. 197. Illi autem ofíio in Eccle
remanet 'Ivo . Ex familiis deinde Regularium Aam introire merito dicuntur, qui a Deo legitime
Propagatores & Conditores primarii eodem ritu vocati, Eccleßaßica munera ejus uniur rei caufa
San&tis adfcripti funt Bernardus Claravallenfis , fufcipiunt, ut Dei bonori inferviant. Neque tamen
Joannes Gualbertus, Stephanus Grandimonten. Boc ita accipiendum ef?, qua/3. eadem lex æque om
fis, Dominicus Prædicatorum , Petrus a Moro nibur non ßt impoßta. Hominer enim ob eam rem
no Caeleftinorum ( cujus fub nomine Caeleftini conditi funt, ut Deum colant , quod præcipue Fi
V. in fuperioribus mentio fa&a eft ) Francifci deles , qui Baptifmi gratiam confecuti funt, ex to
duo, Minorum, & Minimorum, Ignatius Socie. to corde , ex tota anima , & ex toti r viribus præ.
tatis Jefu Presbyterorum, Philippus Nerius Ora ßare debent. Verum qui Ordinis facramento initia
torii , Joannes de Deo Fratrum Hofpitalitatis ri volunt, hoc fibi proponant, opu* eft , ut non fo
pauperum infirmorum, eximii Parentes, quibus lum Dei gloriam in omnibur rebur quaerant , quod
ex alibi dicendis addendus e(t Cajetanus Cleri quidem cum omnibur, tum maxime Fidelibus com
corum Regularium Theatinorum Fundator. Ab mune effe conftat, fed etiam ut alicui certo. Eccle
bates Benedićtini ſuccedunt Sanétorum faſtis in Jie minifterio addičti , in fanč#itate Čy ju/titia illi
fcripti ritu , quo fupra, Robertus víåélicet Ca ferviant. Nam , ut in exercitu omne , quidem mi
fedei , Sturmius Fuldenfis, & Gerardus Silvae liter Imperatoris legibur parent , fed inter eos ta
majoris; & ex familia Fratrum Prædicatorum men aliur Centurio , aliur Præfe&fur eß, alii alia
Thomas de Aquino, Raymundus, Vincentius munera obeunt ; ita , quamvis omnes Fideler pieta
Ferrerius, Hyacinthus , & Ludovicus' Bertran tem 9 innocentiam fe&tari omni fludio debeant ,
dus, omiffo. Petro a Verona, utpote inter Mar quibur rebus maxime Deus colitur, eo , tamen, qui
tyres recenfito ; ex familia Fratrum Minorum Ordinis Sacramento funt initiati , precipua quae-.
Jacobus Picenus, Joannes' a Capiftrano, Bernar. dam, munera & funéìione r in Ecclefia exequi opor
dinus Senenfis , Didacus a S. Nicolao , Petrus tet ; nam b Sacra pro fe ip6r, čo pro omni po
Alcantarentis, Patchalis a Baylon, Francifcus pulo faciunt, ô Divinæ Legir vim tradunt, ad
Solanus; ex familia Inſtituti Eremitarum S. Au eamque prompto & alacri animo fervandam Fide
guftini Nicolaus Tolentinas, Joannes a S. Fa les hortantur ò infiituunt , ô Chrifti Domini Sa
cundo ; ex familia Capuccinorum Felix a Can cramenta , quibar omnis gratia impertitur & au
talicio; ex familia Servorum Beatæ Mariæ Vir. getur, adminißrant , & , ut uno verbo comple&fa
ginis Philippus Benitius, Peregrinus Latiofus ; mur, a reliquo populo fegregati, in omnium longe
ex familia Clericorum Regularium Andreas Avel maximo & præf}antiffimo minißerio fe exercent.
1inus; ex familia Patrum Soc. Jefu uterque Fran Concordant Patres Concilii Colonienfis primi
cifcus, Xaverius, & Borgia, Aloyfius Gonza par. 1. cap. 9 I. Quo affeéfu , ac propoßto accedant
ga, & Stanislaus Koftka : quibus addendæ funt Ordinandi , videndum , accurateque inveftigandum ,
San&imoniales, fumendo hoc nomen ftri&e, & num videlicet Dei caufa tantum , an potius fuæ com.
large, Clara videlicet Affifienfis, Catharinæ duæ, moditatis gratia , querenter que fua funt , non que
Senenfis , & Bononienfis, Rofa a S. Maria, Te Jefu Chrifti. Quid enim eft fua quærere, mon quæ
refia a Jefu , Maria Magdalena de Pazzis, Agnes Ghriſti ſunt ? niſi cum tales non gratis Deum dili
Politiana, Francifca Romana , & Margarita a gunt , non Deum propter Deum quærunt , temporalia
Cortona ; nec omittendi videntur Eremitæ, qui , fequenter , lucris , inhiantes , & bonores expetente, .
fuperna afHante Gratia, uni Deo copulati cæ Quifquis ergo talis ef?, non ovili Cbrifti idoneum Pa
1eftem in terris vitam duxerunt, Guillelmus , for futurur, fed mercenariur. Quibus addi poteft S.
Theobaldus, & Simeon unus, & alter, Padoli Hieronymus ad Nepotianum de Vita Clericorum una
ronenfis, & Trevirenfis, quatenus ille tamen cum aliis plene cumulatis in Catholic. fnftitut. Ama
non fit inter Beatos tantum recenfendus, juxta ti Pouget tom. 2. cap. 7. de ſacram. Ord. S. 3. Di
ea quæ a Nobis relata funt lib. 1. cap. 44. num. &tum eft etiam quærendum effe, quomodo mauneri
1o. & feqq. quod ipfum etiam de Guillelmo. di affumpto fatisfecerint: quod non folum fibi vindi
cendum effe videtur, juxta pariter a Nobis ani. cat locum quoad Ordinum receptorum executio.
madverfa lib.I. cap. 9, num. 11. nem, juxta ea, quæ fuperius ex Catechifmo.Ro
z In Clericis autem .& Presbyteris Sæculari mano expofita funt, & quoad exemplum vitæ illi•
bus nulli Religiofa: Congregationi addi&tis inda batæ, juxta monitum Concilii Trident. Seff.22. cap.
gandum præcipue effe videtur, quomodo ad Cle 1. de Reform. Sic decet, omner Clericor in fortem Do
Lib. III, 2 ſºy
 2бо DE SERV DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
mimi vocator vitam morefque fuos omnes componere , tamque cognofcere, poteft in eadem infiitutione Re
ut habitu , geftu , jnceffu, fermone, aliifque omni-' 燃
omnes magifterit illius a£fur invenire , quia
bur rebus nil, nifi grave, moderatum , ac religione anéius vir nullo modo potuit aliter docere, quam
plenum, : Levia etiam delicia, que in vixit. Quæ porro de hac Regula, & ejus præ
ipßs maxima e([ent , effugiant , ut eorum aéfiones ftantia & au&oritate dici pofsunt , fufe profecu
cunéìis afferant veneratuonem ; fed etiam quoad tus eft Haeftenus in difquifitionibus, In bulla Ca
officia affumpta, puta, fi Dei Servus fuerit Ca nonizationis S. Dominici pag. 71. cod. canoniz.
nonicus, fi Parochus , fi Vicarius ; quippe in legitur: Novum Prædicatorum Ordinem jnftituie
his etiam indagandum eft, quomodo fe gefferit, meritis , ordinavit exemplt r. In bulla Canoniza- •
quomodo Choro infervierit , quomodo Conftitu tionis S. Francitci de Paula pag.. xox. Ejefdem
tionibus Capitularibus obtemperaverit, quomodo etiam Ordinis Inftitutor, & Generali, Corre&ior
Ecclefiafficis proventibus ufus fit ; &, loquendo exiftem * omnium fe infimum ( quoad poterat ) ex
de Parochis , an (trenue & heroice fuo officio bibebat ; & ad omnia etiam fervilia opera, ut δ'
funéti fint , cum Parochis quadantenus applica ceteris humilitatis præberet exemplum, defcendere

icopis.
೧. , quae fuperius di&a funt de Epi non dedignabatur ; Et in bulla Canonizationis S.
- . . . . Jgnatii Pag. 334 Denique non ſolum vanam mun
3 Confirmantur hucufque deduta ex Astis da gloriam , fed fe etiam, ipfum egregia magnanimi
caufæ S. Ivonis , relatis apud Bollandianos ad tate cantempft. Kenuntiatus enim Praepaftur Gene
diem 19. Maji , ubi nedum exponitur, quam fue ralis Societati * , tamdiu td muneri , /ubire recufa
rit affiduus in Confeſlionibus excipiendis , in vit, quoad ejus Confeſſarius ei, ut demandatum
Miffis recitandis , in concionibus ad populum reciperet officium , imperavit. Et poft receptum mu
habendis, in eleemoſynis diſtribuendis, in jeju mus , ut e3i , quo* in Conftitutionibur ad bumilita
niis & poenitentiis , in tolerantia adverforum , tem hortabatur verbo, firmaret exemplo, primum
fed etiam quomodo munus Vicarii Generalis af quidem in coquinae , minijìeriit , aliquot verfatus eft
fumptum expleverit : Fuit in vita fapien f & lit dies , tum docere aggreffus eff pueros , & ruder do
peratus Officialis primo Archidiaconi Rhedonenßs , èfrinam Chrißianam. Ceterum, loquendo de au
d* pofiea Dominorum Alani , & Gaufridi Epifcopo &oritate , qua Religio fundata eft, & de ejus
rum Trecorenßum . In quibus officiis fan&fe & ju utilitate, ceffare hodie videtur quælibet contro
fe fe habuit , unicuique jußitiam celerem faciendo yerfia , .cum fine auétoritate Romani Pontificis
fine deleâu & differentia perfonarum , & litigaa novæ Religipnes inftitui non poffint. Antobius,
te s , & alior diffenßonem habenter ad pacem & can Bafilius, Augutinus Auctores Religionum fue
cordiam pro viribus reducebat. Pro pauperibus , vi. runt , nec ullam, leguntur: a Pontifice approba.
dair, orphanir , ceterifque miferabilibus perfonis gra tionem quaefiviffe , cum nondum extaret jus Ec
fir poftulabat , & ipforum caufa* fovebat , ô ad clefiafticum id praecipiens. Cum autem circa an
corum defenfionem fe offerebat etiam non rogatus : num I 17o, Pauperes de Lugduno Ordine quem
unde pauperum & miferabilium perfonarum Advo dam Religiofum inftituiffent , {ed multis admix
catur communiter, vocatur, - - * tis fuperftitionibus & hærefibus, eorum fe&ta ab
4 In caufis Fundatorum , atque Reformato Alexandro III. reprobata eft , ut fcribit Abbas
rum Ordinum Regularium quaerendum effe vi LJrfpergenfis in cbronico ad an. 12 12. Hoc exem
detur, qua au&oritate , quo fpiritu du&i, qua plo excitati SS. Francifcus & Dominicus volen
prudentia provinciam eam aggreffi fint , quem fes fimiliter novos Ordines inftituere, fuo judi
finem iis in rebus habuerint ; an regimen con cio confidere noluerunt, ſed a Romano Ponti.
cupiverint ; &, quatenus non concupitum obti fice confirmationem petiverunt & obtinuerunt ;
nuerint , quibus modis illud exercuerint, & an quemadmodum refert Cardinalis Bellarminus to.
aliquid humanæ gloriæ eam in rem irrepferit ; z.. controv. lib. 2. cap. 4. Paulo poft hæc fum
an Religio ab eis fundata, aut reformata utilis mus Pontifex Innocentius III, in Concilio Ge
fit, & gloriæ Dei conducat; an Regulas, quas nerali Lateranenfi prohibuit , ne quis de cetero
{tatuerunt , ipfi obfervaverint. Zelus ab omnibus novam Religionem inveniat, fed , quicumque ad Re
prætexi poteft, fed zelus fine prudentia & fcien 1igionem converti voluerit , unam de approbati , af
tia nihil proficit, immo nocet, juxta illud S. fumat , quemadmodum legitur in cap. Ne nimia ,
Bernardi ferm. 49. fuper Cantica ( col. 144o. oper, de Religioßr domibus Matthæus Parifius ad an.
vol.1. ): Importabli abſue ſcientia eſt zelus &'c. 1246. ita fcribit de hoc ftatu Concilii Latera
§}uo igitur zelus fervidior, ac vehementior fpiri nenfis : Poß Ordiner Prædicatorum, ô Minorum
tus , profufiorque charitas , eo vigilantiori opus feien initiatos & authorizatoſ, irrefragabiliter ſancitum
tia eſt, que zelum ſupprimat, ſpiritum temperet , & ftatutum fuit , affenfum Fratribur Cardinalibus
ordinet charitatem. Ponderari ad rem poffunt , cum tota facri Concilii univerßtate præbentibus ,
quæ de regimine a Patribus tradita funt. San me. ex tunc ampltur novi Ordines adinvenirentur ,
&us enim Gregorius Paßor. Par. 2. cap. 6. col. 2o, vel adinventi admitterentur, ne fcilicet autbentici
tom. 2. oper. fcribit : Cun&fi , qui præfunt , non in ac jam recepti Ordines vilefcerent fpreti, ô fimi
fe poteftatem debent Ordinis , fed æqualitatem pen liter damnificati , Cumque, non obftante pradi
fare conditionis ; nec praeeffe fe hominibur gaudeant, &to Conciliari decreto, variæ nihilominus ac no
fed prodeffe : fubjicitque S. Ifidorus Hifpalenfis væ quotidie Religiones inftituerentur, uti profe
lib. 3. fent. cap. 42. Qui præficitur ad regimen, ta quitur idem Parifius, B. Grcgorius Papa 影 in
liter erga difciplinam Subjeéforum præftare fe debet , Generali Concilio Lateranenfi, relato in cap, un.
ut non folum auéìoritate, verum etiam humilitate de Religioßs domibus in fexto, inhibuit, ne aliquis
clarefcat. Ut a ceteris abftineamus, quæ facile de cetero novum Ordinem aut Religionem adinve
cumulari poffent , in vita S. Benedi&i fcripta a miret, vel babutum novæ Religionis affumeret , pro
S. Gregorio cap. 36. hæc habentur: Scripfit Mo. bibitis & revocatis Religionibus & Ordinibus Men
nachorum Regulam difcretione præcipuam , fermone dicantibus poft Concilium Lateranenfe adinventur , qui
Juculentam, cujus ß quis velit fubtilius mores vi nullam Sedis Apoßolicae confirmationem obtinuiffent ,
Re
 · · L1B. III. C.AP. XXX//. : * * 26 г
Requiritur ergo Sedis Apoßolicæ approbatio , in Canonizationis S. Raymundi, pag. 263. poftquam
fundatione novæ Religionis, Melchior Canus de retulit, {olemnem, ab eo emiffam fuiffe profef.
Ioc. TbeoJog. lib. 5. cap. 5. docet , hac in re judi fionem in Ordine Fratrum Prædieatorum, dum
cium fummi Pontificis falli poffe, cum non fo ageret, annum, circiter quintum fupra quadrage
lum a fcientia, fed etiam a prudentia dependeat. fimum, fubjicit : Quod ut omnibus admirationi fuit ,
Ejus opinio communiter ab aliis rejicitur, cum Bominem genere nobilem , doctrina preſtantem, af
fummus Pontifex aliquam approbans Religionem , fluentem Bomir , dignitate & fama celebrem , fufce
eam toti Ecclefiæ proponat uti veram vitam ad pto Religioſe vite Inſtituto, ſpontaneam pauperta
comparandam Chriftianam perfe&ionem ; qua in tem opibus, fuique contemptum honoribus & com
re ejus judicium debet effe certum : nec vero ob modi* prætuliffe. Ita ejus exemplo complures litte
ftat , quod nonnullæ Religiones jam approbatae , rati, ac ßudiis do&rinifque dediti nobiles viri eum
fuerint deinde fuppreffae ; cum per fuppreffionem dem Ordinem funt amplexi, ac propterea magnum
non reprobetur ſtatus Religionis, ſed declaretur, ea Religio in di&#a , civitate fufeepit incrementum.
Religiofos illius Ordinis confilia Euangelica, & Urbanus VIII., in bulla Canonizationis S. Fran
vota re&te non obfervaffe , vel illis pravas con ciíci Xaverii Pag. 342. Cumque Lutetie commora
fuetudines admifcuiffe ; uti late oftendunt Leza retur, in familiaritatem Sančři Ignatii infinuatus,
na tra&i, 1. de Fide difp, 8. quefi, 5. Tannerus ac poßmodum in Socium ipßur, qui ad id ardenti
in 2. 2. D. Tbomae difp. I. quæß. 4. dub. 7, An bus precibus a, Deo ad ingentem, Ecclefiæ utilitatem
dreas Lao in tragi, de ſummo Pontefice, dub, 4 $. praeßandam poftulaverat , adfcriptur , eoque duce ,
Colligitur tertio, cum feqq. Marchefius de Capite ingreffur, erat, aréiam viam ,, quae ad vitam duce
vifibulis Ecclefia , dub, 5, $. 5, per tot, Domini bat. Ut enim, fpiritu vivíficaretur , carnem fuam
cus a San&iffima Trinitate de fumma Pontifice , ad aptiquorum fam&forum Patrum exemplum feve
cap. 19. §. Quinta conclußo , Gregorius de Valen riffime mortificaverat ., Innocentius XII. in bulla
tia de Romano Pontifice, quaeft. 6. §. 41. • Canonizationis S. Patchalis Baylonii pag. 471.
5 Succedunt Monachi, ceterique Regulares .. 4 teneris annit, inßgne futuræ fanâitatis /pecimem
Atque in examine caufarum horum Dei Servo dedit &c. Simplex ,, re&tur, ô, timens Deum , et4.
` rum , qui Religiofam , in Claußro vitam , duxe te ßmul , ô virtutibus crefcebat Pafcbali , &c. Ar
runt , nonnulla videntur fpecialiter adnotanda . dore itaque Religioß ínßituti , quod paupertate, &
EHorum primum eft , an fan&a: vocationis ad fta obfervantia præfaret, ab ineunte ætate, fuccenfus ,
tum Religiofum indicia præcefferint : nec enim airca annum falutis millefimum quingenteßmum fe
hodie viget antiqua illa difciplina , juxta quam æageßmum quartum voti «compor efficitur. Benedi
infantes, qui mönaßerio a parentibus offereban &us XIII, in bulla Canonizationis. S. Peregrini
tur , monafticam, vitam neceffario ample&ti de Latiofi: Quem , licet, chrißtane educatum , atque a
bebant , de qua Textus in cam, Monachum ; in teneris annis Deiparæ Virgini fpectali fudio addi
can. Quicumque ; in can. %uem progenitore* 2o. &fum , tamen corrupti feculi more, eo abduxerunt
quæß. I. & in cap. Cum virum , de Regularibus ; -&c. ut Philippum Benitium &c. alapa in faciem
nam ex difciplina hodierna fì quem parentes in percuteret . Fθilippo tamen pro hoftibus fui, Deum
fantem monafterio offerrent, cum decimum quin axorante, Peregrinur admiffi criminis dolore taéîus
tum ætatis annum attingeret , monendus effet , flevit amare, ac Philippum extra civitatem prope
an egredi vellet e monafterio; &, fi egredi vel re adiens veniam fupplex deprecatur eft ; inque viam
let, ei eſſet concedenda egrediendi licentia, jux falutis a pio viro duëìus , Regulæ Fratrum Servo.
ta Textum in can. Illud 2o. quaeff. 1. & in cap. rum nomen daturur monitu Deiparæ Virginis atque
Significatum , de Regularibus. Secundum, de quo Angelo comite Senas , que eß civitat Virginis , fla
inquiri debet, eft , quomodo Regulas & Confti tim profeéïur ef?, ubi novum plane hominem indu
tutiones Religionis obfervaverint . Tertium , an cem omni genere pænitentiæ fe totum Deo dicavit,
ita vixerint, ut vere a mundo fegregati dici po ut praeteritum facinur undequaque expiaret. S. Tho
tuerint. Quartum , an, fi forte a Religione egref mas 2. 2. queß. 189. ar. I. docet , Religionem
ſi ſint, utpote ad Eccleſiaſticas dignitates voca ingredi non folum expedire iis qui funt exerci
ti , humilitatem Religioſam conſervaverint , & tati in præceptis , ut ad majorem perfe&ionem
vota Religiofa , quæ cum ftatu , affumpto coale veniant, fed etiam iis qui non funt exercitati,
fcere poterant, obfervaverint. | ut facilius peccata vitent , & perfeétionem affe
6 De indiciis {an&ae vocationis ad Religionem quantur ; & in volumine primo operum S. Bernar
loquitur Leo X. in bulla Canonizationis S. Fran di extant plures epiftolæ, quibus nonnullos hor
cifci de Paula pag. 2oI cod. Canoniz. Infigne fpe tatur ad clauftralem & Religiofam vitam ample
eimen ſanéitatis future preſeferens, ſolitudinem Gr &tendam. Hujufmodi eft epißola Io4. & aliæ, quæ
JReligionem diligere , ac orationibus & jejuniis affi fequuntur. -

due vacare caepit : que cum ejur parenter animad 7 De obſervantia Conſtitutionum Religionis,
vertiffent , ipfum annum circiter decimum tertium cui Dei Servi nomen dederunt , fufiffime agit
agentem, juxta votum per eor emiffum, Domui San Scacchus de not. & fign. fan&i. fe&i. 6. c. 4. & quæ
&*• Francifci civitatis San&i Marci obtulerunt . ibi aßerit , late, confirmat allatis ampliffimis te
Sixtus V. in bulla Canonizationis S. Didaci pag. ftimoniis bullarum Canonizationis praedi&orum
234. cod, cit. Adolefcenr ex medio Babylonis fugiens , Dei Servorum. Aſſerta Scacchi ſummatim expo
boc eft ex laqueis & periculis feculi, paenitentis ha nemus, at prædi&as fummorum Pontificum bul
bitu indutur , in propinquam folitariam ecclefiam las, ne a&um agere videamur, qui legere cupiet,
una cum pio quodam Sacerdote ſpiritualis vitae du eas vel in codice Canonizationum legere poterit ,
ce & focio feceffit &c. Poß aliquot vero annos, ut vel ipfarum verba , quæ ad rem faciunt , apud
fe aréfioribut vinculis Chrißo aßringeret , & a eumdem Scacchum. Afferit itaque Scacchus, fan
mundi tempeßatibus quam longiffime difcederet , & &itatis notam peculiarem in aliquo Dei Servo
fub /иavi obedientia jugo Deo /ecuriur & fručuo Regulari ex tribus capitibus effe defumendam ,
/ïur ferviret , in poruum Seraphica Sanéìi Franci ex progre{Iu videlicet illius de virtute in virtu
fci Religionis confugit , Clemens VIII. in bulla tem ratione ftatus Religiofi, ab exa&a obfervan
tlà
 262 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIz.
tia & cuftodia votorum , qua nuncupavit , quan indaginem feveram adhibendam effe, cum agitur
do Profeffionem emifit , & denique ex vigilan de Servis Dei Regularibus Beatificationis & Ca
'tiffima obfervantia & cuftodia illorum omnium, nonizationis caufa; additque, plurimum ad Re
quæ tam in Regula , quam in Conftitutionibus ligiofi perfectionem conducere, fi colligat fe ipfum
{ui Ordinis continentur, five præcepta fint , five intra fepta non tam monafterii, quam etiam cel
non . Duplex ab eodem Scaccho ratio, affertur : !æ, iis dando operam ftudiis, quæ Inftituti, quod
altera eft , quod illi, qui ab Ecclefìa canonizan profitetur, propria cenſeantur, 8 praeſertim ora
tur, proponuntur ut norma morum ; quapropter , tioni, ac le&ioni facrorum librorum , quibus ho
fi aliquis contemptor aut violator fui Inftituti , mo perfe&e inftruitur ad regnum Dei. -

etiam in minimis, a fummo Pontifice beatifica ' 8 Uti di&um eft , Scacchus affertiones fuas
retur aut canonizaretur , videretur Ecclefia fal plene confirmat autoritatibus fummorum Pon
tem non reprobare hujufmodi tranfgrefiones, nee tificum in bullis Canonizationum. Nos alibi non
in Canonizandis requirere omnimodam perfe&io nulla addemus quoad paupertatem , & obedien
nem, qualem in Difeipulis requirit Chriftus di. tiam. Quæ ab eodem Scaccho dicuntur de ca
cens : Efiote perfe&i, ßcut & Pater veßer caeleßir -ffitate , & fobria frequentatione alterius fexus ,
perfeéius eft. Altera defumitur ex hoc, quod a&us 'illuftrari facile poffunt argumentis undique col
virtutum illorum Regularium, de quorum Bea le&is a Gonzal. in cap. Inbibendum, num.8. & feqq.
tificatione five Canonizatione agitur, gradum he de cohabit. Cleric. & mulier. & a Theophilo Ray
roicum attingere debent, quem gradum non at naudo tom. 12. in traéf. de fobria alterius fexur
tingerent a&a Servorum Dei , nifi* in eis fplen frequentatione per facror , & Religiofor homines ,
deret exacta Regulæ, Constitutionum , & Infti -ubi oftendit , omnes {acros homines tali necef
tutorum omnium obfervantia'. Profequitur Schac •fitati effe obnoxios, etiamfi fint Confeffarii, et
'chus, afferendo , Religiofum in obediendo adeo iamfi fint fenes & annofi, etiamfi fint perfeéti,
caecum effe debere , ut , nulla habita nifi liciti &' quam vis mulierès ſint ævo detritæ, & defor
& honefti ratione, nulloque difcriminé eorum quæ -mes; uti 'legi poteft pag. 266. & feqq. & pag. 274.
fibi a Superiore injunguntur , eidem omnino prom & feqq. S. Hieronymus ita Nepotianum , & unum
pte & libenter debeat óbedire ; magnamqne obe quemque facrum hominem alloquitur (epiß. 52.
diendiae pcrfe&ionem effe, fi aliquis voluntati Su num. 5. col. 257. tom. 1. oper.): Hofpitiolum tuum
perioris obediat, licet non denunciatæ, atque adeo aut raro , aùt numquam mulierum pede, terant .
etiamfi id quod proponitur , non fit præcepti , *Omne , puella , ô Virgine r Cbrißi aut æqualiter igno
{ed confilii. Ven. Dei Servus Alfonfus de Oro ra , aut æqualiter dilige. Ne fub eodem te&#o man
fco, de cujus heroicis virtutibus favorabile judi fites , nec in preterita ca/litate confidas . Nec Da
cium latum eft a facra Congregatione, & a fum vid fan&fior , nec Salomone potes , effe fapientior .
mo Pontifice nuper confirmatum , & in cujus *Memento femper , quod paradiß colonum de poffef
caufa, dum effem Fidei Promotor, confuetas exa fione fua mulier ejecerit. Illuftris eft quoque ejuf
ravi animadverfìones , ita fcribit de obedientia -dem S. Hieronymi locus ad Eufiocbium num. 7.
jm libro certam. boni ad finem par. 4. cap. 3 I. pag. col. 91. cit. tom. de fe ipfo fic loquentis , licet
189. Si corpus tuum fpiritui, Deo opitulante, fa a confortio feminarum effet remotus , & pœni
begifii : fi confcientiam tuam , in qua gaudium tentiis attritus : O quoties, ego ipſe in eremo con
gloria ßta eft , expurgare ftuduifti ; 6 denique pro fiitutur & in illa, vafia folitudine, que exufia So
virili claufuram monafterii fervafti, obedientia ti Ji r ardoribu r , borridum Monachi * præfat habitacu
bi opus eft , fine qua cun&#a Religioß opera vacua lum, putabam, me Romani r intere[fe delicii f,! ...
funt , tefle Sanâo Auguftino . Quid multa ? Melior Horrebant facco membra deformia , ÖJ fqualida cu
eß obedientis , quam vi&fime, veluti Samuel Sauii tir fitum Ethiopicæ carnis obduxerat. Quotidie la.
Regi locutus efi. Felix Monacbur, qui toto peéto crymæ, quotidie gemiuus ; & , ß quando repugnan
we obedientiam diligit, eamque in omnibuſ, etfi mi tem fomnus imminens oppreh/et , muda humo o/a
nimir, rebus fervat. Hic fane cum Cbrißo Jefu Pa s vix herentia collidebam. De cibis vero Ở potu ta
tri obediente ufque ad mortem oraculum hoc fixum C cum etiam languehter Monachi aqua frigida
' babeat in corde , femper & ubique dicens : Sicut utantxr, ô coëfum aliquid accepiffe, luxuria fit...
mandatum dedit mihi Pater, fic facio, Non do Scorpio\um tantum fociur , ô ferarum, fepe cborir
mum quam volo , habito. Non veßem quam cupio, intereram puellarum ... δ' menr deßderiis eftuabat
induo; fed pannofa , quam Prælatur mihi præftitit , in frigido corpore, ô ante bominem fua jam in car.
utor. Non minifterio, quod cogitavi, honorifico fun ne premortww m /ola libidtnum incendia bwl}ieōant •
gor; fed , obedientia omnia moderante , Fratribus Idem Theophilus oper. tom. 17. pag. 25o. 5 ſeqq.
aneis infervio . Ha&tenus Orofco. Scacchus au congefta de more undique eruditione , oftendit ,
tem profequitur, aferendo, Religiofum adeo ca indecens effe Religiofis aulas frequentare ; quod
ftum effe debere , ut nec nutu oculorum , nec ad folitudinem a Scaccho infinuatam referri po
verbis aliquid in moribus illius fufpicari liceat , teſt. Cardinalis Pallavicinus in vindiciis Societa
quod cordis munditiam non redoleat , omnem tis Jefu cap. 51. accufationi intentata: contra fuum
que idcirco mulierum familiaritatem, etiam con Ordinem de fuppofita nonnullorum aulæ frequen
fanguinearum, ab eo effe declinandam. Denique, tatione ita refpondet: At , quatenur accufatio ea
aupertatis voti obíervantiam adeo ftrićte Reli dem Societatis Inftitutum , aut Moderatores per
giofo effe confervandam , ut fan&am pauperta ßringit , innocentiffimor perftringit. Inftituto enim
tem non folum teneat & obfervet , fed etiam nulla major cura , quam Sodales a rebur profanir
amet, ample&atur, & ita comple&atur, ut ne abfèrabere. Huc fpeéfant interdiéfione r illae, ne quir
que in veftitu, neque in fupelle&ilibus cellæ ali noßrum tutor fieret ,' vel negotiorum rerumque ci
quid appareat, quod paupertatem non redoleat: vilium utcumque procurator ; ne ulliur rei gerem
nihil fibi proprium vindicet, ne in libris quidem de, quantumvir piae , curam affumeret , aut ad eam
aliquid velut proprium retineat ; immo ardentif fumendam fe propenfum ofienderet , Prefide incon
{ime វ៉ែ inter pauperes pauperrimus fie fulto ; ne Procerer ac Magnater adeat fine fummi,
ri, Concludit denique Scacchus, horum omnium f, in ea Urbe fit , Praepofiti venia. S. Thomas
• οριψε,
 L IB, II1. C,A P. XXXV. 263
opufc. 19. contra impugnantes Religionem cap. 19. de, vende que haber , & da pauperibur, 5 habebír
caufas recenfet, propter quas aliquando poffunt thefaurum in cælo ; & veni, fequere me : Art. 4.
Religiofi cellam deferere, & aulas adire : & Po probat Continentiam perpetuam requiri ad per.
ftulatores , do&trinæ S. Thomæ innixi, aliquando fe&ionem Religionis, cum ad ftatum Religio
diluerunt oppofitionem a me propofitam , dum nis neceffaria fit remotio eorum , per quæ homo
officio Fidei Promotoris fungebar adverfus Dei impeditur, ne feratur omnino in Dei fervitium :
Servos Religiofos, de quorum virtutibus in fa art. 5. probat, etiam Obedientiam requiri ad
crorum rituum Congregatione agebatur, quod Religionis perfeótionem, cum ſtatus Religionis
aulam frequentaffent. Verba autem S. Do&to fit quædam difciplina, vel exercitium ad eam ten
ris funt hæc : Ut ergo appareat , quid in ißa con dendi, & quicumque inftruuntur, ut perveniant
troverßa ßt tenendum , fciendum , quod fanéfi viri ad aliquem finem, oporteat ; ut , quafi difcipuli
aliquid propter fe quærunt , aliquid propter alio* : fub magiftro, alicujus du&um fequantur : art.
propter fe quidem quærunt , Cbrifio per contempla 6. probat, ad Religionis perfe&ionem Pauperta
tionem inhærere, vel in boc mundo, quantum prae tem, Continentiam, & Obedientiam debere vo
fenti r vitæ infirmitas patitur, vel in futura vita , to firmari, cum ad ftatum perfe&ionis neceffa
ubi cum pleniffime contemplentur: fed propter alior ria fit obligatio ad ea quæ funt perfe&ionis, quæ
interdum coguntur a defiderata contemplatione di Deo fit per votum : art. demum 7. Ù 8. pro
fcedere, 9 fe actionum tumultibus implicare. Sic bat, in di&is tribus votis confiftere perfeétionem
ergo ô in deßderio habent quietem contemplatio Religionis, & inter tria vota potiffimum effe
nir , Ö* tamen propter falutem Proximorum patien Obedientiæ votum , cum per illud homo Deo
ter fußinent laborem aêfioni r. Unde Paulur Pbi offerat aliquid majus , videlicet voluntatem, quæ
lipp. 1. Coarétor e duobur, defiderium babens dif potior eft corpore, quod homo offert Deo per
folvi , & effe cum Chrifto, permanere autem in car Continentiam , & rebus exterioribus, quas ho
ne neceffarium propter vor. Gregoriur etiam in ho mo offert Deo per votum Paupertatis.
mil. 42. fuper Ezech. ait: Menti Sponfum fuum Io Vera a fæculo fegregatio, quæ ab obfer
fortiter amanti una ſolet eſſe conſolatio, ſi per hoc, vantia voti Panpertatis, & Obedientiae caufam
quod ipfa a vißone differtur, aliorum animæ per habet, fecum fert voluntatem omnino adverfam
ejus verba proficiant , & ad caeleftem Sponfum amomuneribus , & dignitatibus affumendis in Reli
gione, & eo fortius extra Religionem , nifi de
ris facibus imardefcant. Et hac neceffitate contin.
git , quod Sanéíi quandoque multitudinibus fe ingebitæ adfint circumftantiæ. Huc referri poffunt ,
rant , ô Magnatum gratiam & confortia quærant, quæ alibi di&a fünt de fuga San&orum , cum ad
mon favore bumano vel potentia dele&fati , fed ut Epifcopatum vocarentur, quorum nonnulli erant
Religiofi , & Monachi. Huc itidem referri pof
plures ad viam falutis trahere poffint, quia , ut di.
cit Auguftinur 8. Confeffionum, Multis noti, mul funt, quæ habentur in bulla Canonizationis S.
tis funt auéìoritati ad falutem, & multir præeunt Raymundi de Pennafort, ubi non modo legi
fecuturir ; quia, ut ipfe infra dicit , Plus boßi* tur, eum recufaffe dignitatem Archiepifcopatus
vincitur in eo, quem plur tenet, & de quo plures Tarraconenfis fibi a Gregorio IX. delatam , fed
tenet. Plus autem fuperbor tenet nomen nobilitatir, etiam dimififfe Officium Confeffarii ejufdem Pon
& de his plures nomine auétoritatis . Ideo , urgen tificis ; necnon Pœnitentiarii , & demum Magi
te Cbaritate, mobilium , & auéforitatem babentium ftri Generalis fui Ordinis, poftquam illud per
Sanéti confortia quærunt, ut per eo , pluribu , pof. biennium adminiftraverat. Huc denique poffunt,
ßnt proficere ad ſalutem ; G', n/ hoc facerent , quæ narrantur de Ven. Cæfare Cardinali Baro
effent merito arguendi. Concordant ea, quæ ab eo nio non Monacho, non Regulari, fed tantum
dem S. Dočtore traduntur 2. 2. queſt. 187. art. Presbytero Congregationis Oratorii , cum fum
2. De S. Bernardo hæc habentur , in ejus vita mus Pontifex Clemens VIII. eum adfcripfit in
fcripta a Gaufrido Monacho (cap. 2. num. 5. ter Protonotarios Apoftolicos fupra numerum .
col. I 134. oper. vol. 2. ) : Deßderaverat tamen abIn epißola nuncupatoria tomi v I I. annalium ad
initio , omni modo fubtrahere fe negotiis , & nuf eumdem Pontificem ( edit. Romane an. I596. ) fic
quam egredi , fed i£x monafterio reßdere. Quod Ö' Cardinalis de honore fibi delato conqueritur :
poftmodum , ex defe&u corporis occaßonem invenif Viciffi tandem animum refra&farium, atque flexißi
fe fe reputans opportunam, aliquando ßatuit , Ö* cervicem ferream , fed, fateor, non domuißi, ut
aliquandiu tenuit , donec illum exire coegit neceffi
impoßtum honoris jugum æjuo animo ferrem , quod
ta r gravis Ecclefiæ Dei , ®* fummi Pontificir , at.
ad ſingula ferme momenta ( ſcit Deus ) a me ex
que omnium Abbatum fui Ordinis juffio , quibus per cuffiffem , ß licuiffet : & !atius in epißola ad Anto
omnia tamquam Patribu r deferebat ipfe omnium nium Talpam quam Hieronymus Barnabeus in
Pater: & legi poteft ejufdem S. Bernardi epi feruit in vitam prædicti Cardinalis lib. 2. cap. 3.
ftola 2 I. ad Matthæum Legatum col. 38. oper. Ab ea quippe colligitur, quam fortiter Pontifi
vol. 1. ci reſtiterit tum per ſe, tum per magni nomi
9 Illuftrantur præterea memoratæ Scacchi af nis interceffores. Ceterum poft dignitatem af
ſertiones dočtrina prædiéti D. Thomæ 2, 2. quæſt. fumptam ( ut eft in eadem epiftola ) a Valli
186. ubi art. I. probat , Religionem fignificare cellanis aedibus non exivit , nec priftinum vitae
ftatum perfe&ionis, cum faciat, ut homo pror inftitutum mutavit, facrafque Confeffiones , uti
fus inhæreat Deo : art. 2. probat, eum qui fta prius , excepit , & in Oratorio, ut prius, fer
ftum Religionis affumit , teneri operam dare, ut mones habuit : Venerunt ad me per hos dier Car
habeat Charitatem perfe&tam , & fic omnia il dinale , aliquot , alii per nuntior me vißtarunt .
la , quæ in Regula ftatuta funt, quam profef Ego vero domi hahitu meo utor, meoque cubiculo:
fus eft , & quibus ad perfc£tionem pervenitur , etfi enim Patres aliud cubiculum adjungere volue
præftet & exhibeat : art. 3. probat , ad acqui rant , tamen acquiefcere nolui. Famulum unum ac
rendam perfe&ionem Charitatis Paupertatem vo. cepi , quemdam nimirum ex mei * in fpiritu filii r,
luptariam effe primum fundamentum , juxta il qui extra æde r noßra r degit : præter hunc retineo
lud Matth. 19. v. 21. Si vis perfeéìus effe , va Amanuenfem meum: quotidie mane im eccleßa Con
, fef
 264 DE SERV DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
feffiones audio, ut folebam: uno verbo idem fum , 12 Summus Pontifex Innocentius III. anno
qui fueram ; domeßicor, ut ne alio , quam Patris 12oo. Epifcopum Pennenfem fevere objurgavit,
nomine me appellent , ferio admonui. quod ex Abbate Ciftercienfi fa&us Epifcopus Ci.
1 1 Univerfa Ecclefia tam Orientalis in Synodo ftercienfis Ordinis obfervantias non cuftodiret ,
v 1 1 I. OEcumenica contra Photium can. 14. quam quemadmodum colligitur ex ejus epift. tom. I.
Occidentalis in Concilio generali Lateranenfi fub lib. 5. pag. 666. Ta&fi fumus dolore cordis intrin
Innocentio III. can. 16. Monachos ad Epifcopa. fecu* & gravi maerore turbati, quod tu, ficut ac
tum promotos obligat ad deferendum habitum cepimur, in injuriam Ordinis tui, & infamiam
Regularem: quæ fan&io legitur in cap. Clerici Ordinationis noftræ agis in pluribus ut apoftata ,
officia , de vita ô boneft. Clericorum. Docet D. qui tefte Scriptura , Vir imutilis appellatur. Si enim
Thomas 2. 2. quæf. 88. art. 1 1. ad quartum , diligenter attenderer, quod de te Monacho non ßm
& queſt. 185. art. 8. Religioſos aſſumptos ad plici , fed Abbate duximus in Epifcopum affumen
Epifcopatum teneri ad Regulares obfervantias , dum .... eam debere , fervare tam in vita, quam
quæ non impediunt officium Pontificale, quod moribus honeftatem, quæ ad falutem tibi proficeret ,
ipfum ad eofdem Regulares ad Cardinalatum & fubditis ad exemplum. Verum, de quo miramur
eve&tos extenditur, juxta ea quæ habentur apud mon modicum Ö* movemur, propriæ conditionir ob
Dominicum de San&o Thoma de Ecclefia Cbri litur , quod poft acceptum Epifcopatum quædam il
fti , & Papa fe&f. 18. quæf?. 9. tom. 1o. Max. licita liceas b expedias, que Fratrum Citercien
Biblioth. Pontificiae. Ac de hujus fententiæ veri fium obfervantia reputat inbonefia, piéturata fel.
tate abſonum eſſet dubitare poſt editam a Bene la , Ở chirothecis uteris fericatis, amplo te galero
di&o XIII. Conftitutionem anno 1723. quæ in corona* , & carnibus publice ufque ad faturitatem
cipit Cuffoder. Poftquam etenim ipfe Regulam te reples, ei forfitan per inſignia hujuſmodi compa
Ordinis Fratrum Prædicatorum , quam fuerat randus , de quo data ei tunica pellicea, ſcriptum
profeffus , ad amuffim obfervaverat per totos effe legitur : Ecce Adam fa&us eft, ficut unus
quinquaginta tres annos , quibus onus Epifcopa ex nobis, fciens bonum & malum.... Memini
le fuftinuit , quod ipfum præftitit toto tempore, mus quidem , & tu debuera r meminiffe, qualiter
quo in fummo vixit Pontificatu , hæc fubjecit in receffu tuo coram Fratribus noßris dißri&fe tí
in prædi&ta Conftitutione : Statuimus atque fan bi duximus injungendum , ut Cifiercienßs Ordinis
cimus , ut ex Monaffico, Regulari, ô Mendican obfervantias cußodirer, cum Pontificalis fufceptio
tium Inſtituto ad Epiſcopalem , ſeu quamcumque dignitatir non abfolveret te a voto, ex qua, licet
aliam dignitatem, etiam S. R. E. Cardinalatum , cum bonore fit , ßc onus ßbi magis auxerit , ut Re
jam eveči, ό in pofterum evebendi univerßr δ' ligioni nihil penitur deperiret, per quod ejur babe
fingulis fue Regulæ officiis & obligationibus , quæ na* taliter relaxare r. Ideoque Fraternitati tuæ per
Pontificale , ßve cujufcumque alterius dignitatis , Apoßolica fcripta mandamur, atque præcipimus ,
aut Cardinalatur officium minime impediant , per quatenus .... ita corrigat vitam tuam ; & te fis
petuo fubânt . In Conftitutionibus Societatis Je obfervantiae Regulari conformer, ut non rediiffe ad
fu cautum eft , ut fi Socius affumatur ad di feculum , fed in feculo potius ipfum & pompar ejus
gnitates extra Societatem, promittat, fe auditu contemnere videarir. Alioquim , cum admonitio præ•
rum confilia Præpofit, Generalis, eademque exe ce/Terit , de cetero vindiĉïa fequetur.
cuturum , fi fibi meliora videantur, veluti late 13 De Petro Eremita ſeu Monacho de Mur
docent Vafquez 1. 2. difp. 165. cap. 8 num. 89. rone, fumpto cognomine a monte Murronis ,
in fin. Sanchez lib. 6, in Decal. cap. 6, num. 15. fub nomine Cæleftini V. in {ummum Pontifi
Suarez tom. 4. de Religione trači. 8. lib. 3. de cem ele&o , & deinde inter Sanétos adfcripto nar
AReligioßs mutantibus flatum cap. 17. num. 8. Car ratur, eum induci non potuiffe , ut equo vehe
dinalis Pallavicinus in vindicationibus Societatii retur. Itaque humili afello fedens Aquilam per
Jefu cap. 36. ό pluribur feqq. Cohærenter ad hæc rexit , ut ornamenta Pontificalia fufciperet, a
prohibitum effe legimus Monachis & Regulari Carolis patre , & filio Regibus Siciliæ, & Hun
bus ad Epiſcopatum aſſumptis teſtamentum fa gariæ, aliifque Magnatibus dedu&tus, prædi&tis
cere ſive de rebus acquiſitis ex proprio labore Regibus afini frena tenentibws. Quocirca Jaco
& induftria, five de rebus acquifitis jure here bus Cardinalis Diaconus S. Georgii ad Velum
ditario, uti legitur in cam. Statutum 18. qu. 1. aureum in præfatione ad poema de S. Cæleftino
nifi fummi Pontificis accedat difpenfatio, quem apud Bollandianor ad diem 19. Maji ita de eo ce
admodum profequuntur S. Thomas 2. 2. quæß. cinit:
185. art. 8. ad tertium , & S. Antoninus in Sum Intumidur vilem Murro confcendit afellum ,
ma 3. par. tit. 2o. cap. 2. §. 7. verf. Si tamen Regum frema manu dextra lævaque regente
ex conceffione . Memini, in caufa B. Alexandri Pontifici r. º

Saulii ex Congregatione Clericorum Regularium Quod ab eo fa&um fuiffe explicat Petrus Car
S. Pauli Barnabitarum, ad Alerienfem , deinde dinalis de Alliaco in ejufden Pontificis vita lib.
ad Epifcopatum Papienfem affumpti , dum Pro 1. cap. 1 1. ne a monafticæ humilitatis propofito
motoris officio fungerer, duplicem, & quidem recederet : Hoc autem ab eo faéfum efl , non qui
non modicam , excitatam fuiffe difficultatem , al dem fuperba ßngularitate, quaß alio * , qui aliter fe
teram , quod, licet Regularis, teftamentum con cerant , reprobare voluerit ; fed fingulari humilita
didiffet , & hæc fuit de medio fublata per exhi te, qua a fan&#æ rußicitati r monafiica confuetudi
bitionem facultatis teſtandi ipſi conceffæ a fum ne nec facile mec cito avelli potuit. In bulla Ca
mo Pontifice Gregorio XIII. alteram, quod non nonizationis San&ti Pii V. ex Ordine Prædica
fervaffet modum in facultate præfcriptum , & torum ad fummum Pontificatum eve&ti fan. mem.
hæc quoque de medio fublata fuit a Poftulato Clemens Papa XI. ita locutus eft: Nihil enim de
ribus, qui oftenderunt, conditum ab eo fuiffe priſtina Religioſe vite ſeveritate remiſerat, dem
teſtamentum ad cauſas pias, ſervatis ad amaſ ptifque Principatus infgniis, 5 externo dignitatis
fim quoad fubftantiam & modum præfcriptis in fplendore, in mentis receffu privatam agebat: quod
Indulto Gregoriano, ipſum late proſecuti ſunt Rotac Auditores in re
la
 L I B. III. C.A P. X X XV, 265
latione caufæ ipfius tit. de temperantia. Alia non de /%t ; nihil de officiir, nibil de cantu, nibil de prolixio.
funt exempla fàn&orum Epifcoporum ex Monachis ri Cluniacenfi pfalmodia quarumlibet curarum prætex.
aut Regularibus affumptorum , qui eodem modo in tu reliquit. Servabat in palatio inßituta Clauftri. De
Epifcopatu vitam traduxerunt. Au&or vitæ S.Ful Ven. Dei Servo Cardinali Franciſco Ximenes de Ci
gentii Epiſcopi Ruſpenſis cap. 18.89 19. ( ſub initio fneros Toletano Archipraefule, Hifpaniarum Pri
operum ejufdem pag. 18.) hoc de ejus vita in Epifco mate, magno Regni Cancellario, fupremo Fidei
patu profert teftimonium : Sufcepit interim Beatur Inquifitore, S. R. E. Cardinali, & univerfæ ditio
Fulgentiur Epifcopatum fine aliqua ambitione cum ma nis Hifpanicæ Gubernatore certa monumenta fu
xima devotione... Nec ita faétur eft Epifcopur , ut effe perfunt, eum, licet annum feptuagefimum ætatis
deßßeret Monacbus ; fed, accepta Pontificis dignitate, fuæ exceffiffet , & in varias corporis infirmitates in
profeffionis præteritae fervavit integritatem. Servata cidiffet , nedum jejunía & abftinentias per Eccle
vero profeſſionis integritas plus ornavit Pontificis di fias indi&tas, fed etiam per Regulas Fratrum Ordi
gnitatem. Numquam denique pretiofa veßimenta quæ nis Minorum S. Francifci de Obfervantia, cujus
ßvit, aut quotidiana jejunia prætermißt, aut conditor profeffor erat, demandatas obſervare conſueviffe,
fuaviter cibor vel inter bofpiter manducavit, aut di habituque & cingulo per di&os Fratres geftari folito
fcumbendo faltem requiefcere, & refolvere rigidum pro no&e indutum in le&um fe recipere : quarum rerum
poßtum voluit ; fed una tantum viliffima tunica , ßve notitia delata ad fummum Pontificem Leonem X.
per æftatem, five per hiemem, patienter indutur. ipfe animadvertens , Cardinalis vitam & falutem
Orario quidem, ficut omne r Epifcopi, numquam ute magno adjumento Ecclefiæ Catholicæ futuram ef
batur; pelliceo cingulo, tamquam Monachur, uteba fe, virtute fan&tæ obedientiæ per litteras Apoftoli
tur. Sic ftudio humilitatis ambitionem veßium fugie cas ei præcepit, ut a prædictis abſtineret : Precipi
bat, ut nec ipfa calceamenta fufcipiens Clericorum mur & mandamur, ut de cetero, quamdiu in humanis/
aut ultimis caligir in tempore biemi * , aut caligu vixerir , diebur jejuniorum prædi&forum, fextir feriis
lir in tempore æftatis uteretur . Intra monafte & majoris hebdomadæ fanéfæ duntaxat diebus exceptir ,
rium fane interdum folear accipiebat , frequenter nu carnibur & aliis fementinam originem ab eis trahenti
dir pedibus ambulabat . Cafulam pretiofam, vel fu bur vefci & uti debear, quibus diebus tres Cbrißi pan
perbi coloris , nec ipfe habuit , nec Monachor fuor ha peres reficiendo omne jejuniorum meritum confequarij ,
bere permifit . Subtus cafulam nigello, vel laéfinio perinde ac / ad litteram jejunia ipfa fervare r δ adim
pallio circumdatur inceffit. Quando temperies aeris in pleret , & ipßr quoque diebur fuperiur excepti * , dum
vitabat, folo pallio intra monafterium eft coopertur. Medicorum confilio tui corpori r faluti expedire decerna
Scapulis vero nudis numquam a nobi* vifus eft : nec de tur, carnibur δ' ab eis originem ducentibus tibi ßmili
poßto faltem cingulo fomnum petivit. Suae autem conti ter vefci ac uti liceat , necnon , babitu ßve tunica la
mentiae , Deo tefie , fiduciam gerenr , in qua tunica dor nea 5 cingulo predictis per te dimiſſis, linea duntaxat
miebat, in ipfa facrificabat ; & tempore Sacrificii mu tunica in leéfo ßndonibuf five lint ei 1 lineis frato cuba
tanda effe corda potiur , quam veßimenta, dicebat. re atque dormire, ac alia r in premiffir , & eorum ali
Huic beatiffimo Sacerdoti nullur aliquando extorfit , cu quo, Medicorum, qui tui corporis valetudinem cura
juulibet generis carnes accipere, fed fola ßmpliciter ole bunt, libero conſilio & ſuaſioni parere attue obedire
ra , ptifana * , & ova , quamdiu fuit juvenir , fine oleo : poffis ac debea r. Alia plura erudite colle&ta legi
poftquam vero fenuit , fuperfufo oleo manducavit ; ideo poffunt apud Thomaffinum de ver. & nov. Ecclef.
oleum perfuafa , accipere , ne caligo prævalenr oculo difcipl. part. 3. lib. 2. cap. 5o. per tot.
rum, le&ioni r impediret officium. A vino autem fa 14 Neque in examine Servorum Dei Monacho
nus ſemper abſtinuit. Si quando vero, compellente in rum & Regularium omitti poteft indago , an ad mo
firmitatis neceffitate , vino modico uti compulfur eß, nafterium redierint, dimifTo aliqua de caufa Epi
calicibu i plenir aqua Juperfundent guidpiam meri, nec fcopatu : id enim palam faciet, eos non irrepfiffe ad
faporis ejus nec odoris jucunditate fruebatur. Antequam Epifcopatum, ut hac vita Regularem obfervan
vigiliæ nuntiarentur a Fratribur, ipfe femper corde Ö' tiam deferentes, extra fua Clauftra vitam duce
corpore vigilans aut orabat , aut legebat, aut di&#abat, rent. Ad monaſterium redierunt S. Caeleſtinus V.
aut cuicumque fpiritali meditationi folus vacabat , quia dimiffo Papatu , S. Gregorius Nazianzenus , & B.
fe per diem filiorum Ecclefiæ neceffitatibus occupari ju Petrus Damiani , dimiffo Epifcopatu ; celebreque
giter ſciebat. Ad agenda i cum ſervis Dei vigilias in eft exemplum Ardicini junioris a Porta, Alerienfis
terdum defcendebat , fed privatar apud fe vigiliaj fîu Epi(copi & S. R. E. Presbyteri Cardinalis renun
diis , quibu* dixi , multo laudabiliur exercebat. In tiati ab Innocentio VIII. qui, annuente Pontifi
nullo autem loco vifur efi fine Monachi , babitare: pro. ce, dimiffis dignitatibus, vetus propofitum confu
pter quod a civibur Rufpenfibus hoc primum beneficium giendi in facram Camaldulenfium eremum execu
ordinatur Epifcopus poftulavit , ut fabricando mona tioni mandavit. Quibus, aliifque permotus fan.
fterio locum congruum darent &c. ... Si quando ad/e mem. Benedictus Papa XIII. in citata Conſtitutio
videndor , jubentibus duntaxat Prioribus venirent, non ne, quæ incipit, Cufiode* , præcepit , ut Monachi
ut hofpites , fed quaß unius Congregationis hominer fu & Religiofì, qui Epifcopatu fibi collato quacum
fciperentur. Beati vero Fulgentii Epifcopi provißoni que de caufa fe in poterum abdica verint, Clautra
bus communiter gubernati, Patrem fpiritalem ßmplici fuae Religionis repetere omnino teneantur & de
venerarentur affe&u, Ac Beato Fulgentio Angula difpo. beant. Summi Pontificis au&oritate Henricus de
mente, ne, fufcepta regendorum farcina Clericorum , Joyofa a Religione Fratrum Capuccinorum trans
confolationem perderet Monachorum. Petrus Venera latus fuit ad Fratres Ordinis Hierofolymitani inter
bilis Cluniacenfis Abbas lib. 2. de miraculis cap. 14. Sacerdotes hofpiralis, eique indultum eft , ut ,
encomium facit præftantiffimum Matthæi ex Mo bello durante , defendendi caufa Catholicam reli
nacho Cluniacenfi ab Honorio II. evečti ad fubli gionem & provinciam Occitanam, curta vefte in
mem dignitatem Cardinalis Epifcopi Albanenfis. dui , & arma geftare , & exercitui præeffe , & pro- .
En verba Petri : Prove&#ur ad fublimem Pontificalis vinciarum adminiftrationes, regimina & prafe&tu
Ordinis gradum nibil de Monacbo quorumdam more di ras, & alias quafcumque dignitates faeculares tam
mißt ; fed, ficut de Beato Martino legitur, eadem in militares, quam civiles accipere, & obire poffets
corde ejus humilitas , eadem in veftitu ejus vi}ita man Cum tuo nomine Nobis fuerit expofitum ( verba funt
JLib, III. Ll Bre
 266 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
Brevis Pontificii ) pluribufque teflimoniis graviffimis quales funt Eremitæ Camaldulenfes, Montis Co
aliunde confirmatum , præfentiam & operam tuam ronæ, & Montis Senarii: & cum hi fint veri
in ea adminiftratione adeo effe neceffariam, quod , Religiofi , nihil de illis occurrit fpeciali nota di
fς ab ea removereris , religio ibi Catholica , bij prae gnum. Secunda fpecies eft eorum Eremitarum,
fertim turbulentis temporibus , maxime periclitare
qui vivunt in Congregatione quadam, & modum
tur &c. Nor banc praecipuam religionis caufam attenent vivendi approbatum ab Epifcopo. Hi ve
tendentes & c. Compoſitis rebus, admonitus Hen re & proprie non poſſunt dici Religioſi, ſed tan
ricus, fui egrefus e Capuccinorum Religione tum large & minus proprie. Do&rina eft Divi
caufam ceffaffe , ad Religionem reverfus e(t, & Thomæ , eos teneri continentiam ſervare, & eſ
mira facundia conciones habuit ad populum jux fe Epifcopo fubje&os, uti videri poteft in 2. 2.
ta morem fuorum Religioforum. Cardinalis de quaefliom. n86. art. 1. ad tertium , & in 4. fent.
Oſſat epiſtolar. tom. 1. epift. 23. pag. 433. memi dif?. 27. in expofitione littere, ubi fic ait : Eremi
nit difpenfationis conceffae pro exitu a Religio tæ etiam , quamvis obedientiam non promittant ,
ne Capuccinorum, 5 t. 3. ep. 18o. pag. 338. men tamen votum continentiae habent amnexum, ô ex
tionem facit regreffus ad Ordinem. ' Dominicus mora fecundum determinatum tempus eorum votum
de Thou lib. 122. fa&um fic narrat : Catharina uxo folemnizatur. Quoad hos fpecialiter quærendum
re Efpernonii forore defunéta, monafiicam vitam in erit , an promiffam continentiam fervaverint , &
Capuccinorum coenobio ante duodecim annor profef regulas fibi ab Epifcopo præfixas exa&te adimple
fus fuerat , & poft Antonii Scipionis fratris ad Vil verint. Tertia fpecies eft eorum, qui quamvis
Jamurium extinéìi mortem fummum armorum im nullam Religionem profeffi fint, nec vivant in
perium a Septimaniæ Ordinibur bonorifice delatum communione aliqua, au&toritate tamen Epifcopi
fu/eeperat , ac poft pacificationem , refumpto Sančfi . funt addiéti fervitio alicujus ecclefiæ, & de ejüs
Spiritur torque, etiam Tribuni Equitum dignitate manibus habitum Eremiticum fufcipiunt, & fub
a Rege fuerat ornatur. Rurfus mundi curarum per illius obedientia vivunt : & quoad hos nihil occur
teſur, cilicium Lutetiae 8. Id. Mart. ſumpfft, & rit animadvertendum , quod in examine A&orum
concionibus publice babitis, magnam fui admiratio Dei Servorum peculiariter confiderari debeat. UI.
nem concitavit, Éupentibus pleri/que , hominem in tima demum {pecies eft eorum Eremitarum, qui
aula longe a libris educatum tam cito felicitate in non funt addi&i ecclefiae fervitio au&loritate alicu
genii & doćium & eloquentem Eccleſ aftem evaſſ jus Prælati, ſed in eremum fecedentes in eo degunt,
fe. Alii regreffum ad Ordinem Capuccinorum habitu Eremitico ad libitum fufcepto. S. Thomas
adfcribunt lacrymis piæ matris, Regis exprobra 2. 2. qu. 188. art.8. agit de vita folitaria, & docet ,
tionibus, Pontificiis admonitionibus , & ipfius eam , fi rite re&£eque affumatur, præeminere vitæ
etiam fynderefi. Legi poffunt Morer, in diéfio fociali ; fed effe periculofiffimam, fi abfque prævio
nar. biffor. littera I. in verbo Joyofa in fexto , exercitio affumatur, nifi per Divinam Gratiam fup.
Mezzaray in compendio ehronologico hiſtor. Franc. pleatur, quod in aliis per exercitium acquiritur.
tom. 6. pag. 199. Ejus vita compofita fuit a Do Quocirca, ſi ad examen deducatur cauſa alicujus
mino Calliere , ubi etiam plura narrantur de fe Eremitæ quartæ, aut etiam tertiæ fpeciei, fedulo
Jici ejus obitu. quærendum erit, quam ob caufam ab hominibus
15 Quæ di&a funt de Regularibus quoad pro fecefferit , & folitudinem petierit ; qualis fuerit lo
fe&um de virtute in virtutem, & quoad obfer cus, inquo vitam traduxit, an afper, an ita remo
vantiam fuarug, Conftitutionum, locum etiam tus ab hominum confortio, ut commoditate carue
habere dicenda funt quoad Moniales, de quarum rit recipiendi Sacramenta; qualem habuerit fuæ
agitur Beatificatione & Canonizatione; uti pro con(cientiæ Re&orem ; quales peregerit poeniten
{equitur Scacchus de not. & fign. fanétit. feéf. 7. tias ad fenfus retundendos, & fe ipfum, quantum
cap. 2. Eadem denique, fervatis fervandis , confide fieri poteft , humiliandum ; uti pluribus profequi
randa erunt in examine alicujus Moniali * , quæ cum tur Scacchus de not. Č9/ign. fančtit. feči. 6. cap. 5.
fanétitatis opinione deceiffet, que in aliquo Servo pro quo argumento faciunt etiam ea, quæ a Nobis
Dei Regulari conßderanda diximus : non omiffa ob fuperius di&a funt de carnis & corporis mortifica
Mervantia Claufuraº , utpote praºcepta a Bonifa tione a Dei Servis affumenda, & quæ referuntur
cio VIII. in cap. Periculofo, de ftatu Regularium , jn vita B. Nicolai de Rupe Anachoretæ Subfilvani in
in 6. & a facro Concilio Tridentino feff. 25. de Helvetia edita a Petro Hugone Presbytero Societa
Regularibus cap. 5. Adverfus , quam licet impie tis Jefu , de quo a Nobis tra&tatum eft lib. 2. cap 24.
Erafmus in vita D. Hieronymi referens ejus foro m. 8. δ' feqq. Caufam feceffus Alexandrae feminæ
ris converfionem hæc impudenti calamo effude folitariæ in eremum exponit Palladius in vitir Pa
rit: Sub idem ferme temporis Hieronymi foror Vir trum lib. 8. cap. 5. Interrogata quippe Dei Famula
ginis Inßitutum arripuit , infiigante Juliano quodam. a Melania Romana, cur fe claufiffet, refpondit :
Sed multum & boc diffimile ab harum conditione , Quidam infano mei amore tenebatur , ò', ne eum vide
quas hodie ferreis cancellir, ceu ferat indomitat , rem, vel moleftia afficerem, vel in invidiam vocarem,
ìnclufa , tenent. Non quod damnem publicam confue malui, me vivam in hoc monumento inferre, quam of
tudinem, fed quod doleam huc denique delapfam Chri fendere animam , quæ faéfa eft ad Dei imaginem. Loci
fianorum pietatem, ut Virginis integrita r clauftris afperitatem memoravit S. Onuphrius apud S. Pa
ferreis , & repaguli, murorum ßt extorquenda, cum phnutium ejus vitæ Scriptorem. Maximum labo.
ea demum religio fit accepta Chrifto , non quæ vi rem in defertis locis effe , non dubitatur , ubi ne
extunditur, fed que ultro a volentibus offertur; ne
ceffaria deficiunt. Tam caufam feceffus , quam lo
mo tamen eft qui ignoret, fan£tarum Monialium cum, vitam contemplativam , & pœnitentias in
clauſuram ex inſtitutis Eccleſiae Catholicae eſſe
re , de qua nunc agitur, late exponit Bonifacius
yoluntariam. Quocirca nihil aliud fupereft pro IX. in bulla lata pro Canonizatione S. Birgittæ pag.
capitis complemento, quam ut aliqua innuantur 152. cod. Canoniz. ubi poft alios relatos Ecclefiæ fta
de Eremitis. Quatuor autem funt fpecies Eremita tus tranfitum facit ad Anachoretas, five Eremi
rum , Prima eft eorum, qui emittunt tria vota tas, & ait : Etiam Anacboretæ, & folitudinis acer
fubftantialia in aliqua ex Religionibus approbatis, rimi ac eremi Seč#atores blandimenta, ð
- ed
ಶ
 L 1 B. AI1. C.A P. X X XV. 267
fed veneno/f mundi vana fpeéïacula fugienter, ut fe ritatem, qui templum vifitaturi accedebant , con
curi ad patriam pervenirent, latibula petierunt ; tra latronum infidias pro viribus confervarent .
č antrir abditi, parvo č) rudi vičiu, featurientir Templarii idcirco di&i funt, uti refert Archiepi
aquæ & levi potu carnem propriam macerantes , ícopus Tyrenßis Guillelmus lib. 12. cap. 7. Pri
Ö Satane flimulos reprimentes , palliaſtro, vel teg mus Ordinis Magifter fuit Hugo de Paganis .
mine hirto amiéfi , ut plurimum nudis pedibur, & Circa idem tempus Raymundus de Podio Equi
fqualida bamo, aut féramineo cubili feffa membra tibus, qui hodie Melitenfes dicuntur, Regulam
fomno refoventes, in ſacra contemplatione, & ſuper ftatuit, nonnullofque addixit fervitio hofpitalis
me majeßatis laude vacantes Deo (fupple) inferviunt. in urbe Hierofolymitana, alios autem tuendae
16 Decet D. Thomas 2. 2. quæf?. 188. art. 3. Fidei , & incolumitati peregrinorum ad loca fan
poffe aliquam Religionem inftitui ad militan &a venientium pugna & armis, vindicandæ. S.
dum , non quidem propter aliquid mundanum , Bernardus librum compofuit de laude novæ mili
fed propter defenfionem Divini cultus, & pu tiæ ad Milites Templi, ex cujus cap. 4. defumi
plicae falutis, vel etiam pauperum & oppreffo poteft, quid inquirendum effet , fi ageretur de
rum. Anno 1 1 18. quidam nobiles ex Equeftri cauſa alicujus Servi Dei, qui Ordini Militari
ordine, ſervata caſtitate, S obedientia, & ſine nomen dediffet. Gallica quoque lingua eft liber,
proprio arbitrio fe vi&uros profeffi funt fub au qui in Italicam converfus Romæ prodiit anno
&oritate Patriarchæ Hierofolymitani, qui eis im 17 13. De praecipuir obligationibur Equitum Meli
peravit ut vias & itinera ad peregrinorum fecu tenfium . Hic, ubi occafio ferret, confuli poffet.

C AP UT T R I G E S 1 M U M S Ex T UM.
De advertendis in caufis Laicorum , & præcipue eorum, qui Imperatores , Reges ,
aut fupremi Principes fuerunt, dum de eorum virtutibus agitur in facrorum
rituum Congregatione , Beatificationis & Camomizationis gratia.
EMCtum eſt haćtenus de Ec. lixius autem, quo un&io refertur, fuppofititium
clefiafticis: nunc eft a
apud Scriptores Gallicanos habeatur; & brevius,
gendum de Laicis, in -in quo nullum de ea re fit verbum, exiftime
ter quos Reges quoque tur génuinum : editumque fuerit tom. t. Biblio-,
referuntur . Quamvis thecæ … Labbeamæ , & . in annalibur Cointii ad an.
enim Reges facra inun 533. num. I. & feqq. veluti animadvertunt Pagi
gantur un&ione, nutlo fenior ad an. 541. num. I 1. & Gravefon. in hift.
tamen modo referri po{.Ecclef. tom. 2. pag. 3o8. hinc fit, ut de veritate
\äమష funt in claffem Cleri prodigii tam illi, quam alii Gallicani Auétores
- ' corum, ſeu perſonarum dubitare non definant ; idque multo magis, cum
Ecclefiafticarum. Di&um eft Reges inungi: non Avitus Viennenfis, Papa Anaftafius, S. Nicetius
inunguntur autem Chrifmate, quo Epifcopi , fed Trevirenfis, Gregorius Turonenfis , Fortunatus
fimplici oleo benedi&to, hoc eft oleo Catechu in vita S. Remigii. de Baptifmo Clodovei loquen
menorum. Rurfus Epifcopi in capite inungun tes', nullum de 'mirifica ampulla , & facra un
tur ; Rex autem inungitur in- brachio dextero &ione verbum faciant. Natalis Alexander in bif?.
inter jun&uram manus, & junéturam cubiti , at Ecclef. fec. v I. cap. 4. art. 3. inter cetera , qui.
que inter ſcapulas, ut habetur in cap. unic. de bus utitur, argumenta, ut fuadeat , prolixius S.
facra unétione , in quo etiam myfteria expla. Remigii teſtamentum apocryphum eſſe & ſup
nantur : quod ipfum late profeqauntur Pela pòfititium, animadvertit, in eo dici, Regem Clo
gius de plančiu Ecclefie lib. I. cap. 56. Camil doveum un&um fuiffe. Ait enim , un&tum non
lus Borellus de Regis Catholici præſtantia cap. fuiffe, ut Rex fieret, cum decimum quintum
49. num. 27. & de eadem un&ione loquitur regni annum ageret, fed ut fieret Chriftianus .
Pontificale Romanum de benediétione & coronatio Quod fi un&us in Regem effet , non fuiffet ifle
ne Regis. Quinam fint Reges, qui `{acro oleo ritus omiffus ab ejus pofteris , cum tamen nemo
inunguntur, videri poteft apud Azorium imfit. ex Regibus primae ftirpis un&us legatur. Jaco
moral. part. 2. lib. 1 1. cap. 5. quæft. 3. Apud bus Longueval Societatis Jefu tom. 2. bif?. Galli
Aimonium de geßis Francorum , & alios legitur, canæ pag. 23 1. ut fe ab his omnibus expediat , &:
facri ampullam Chrifmatis ore columbæ cælitus traditionem Ecclefiae Remenfis, eximiamque fuö
advenientis allatam effe, cum S. Remigius Re rum Regum prærogativam defendat , animadver
morum Epifcopus Clodoveum Francorum Re tit, apud Hincmarum, & in antiqua Miffa S.
gem ( quem nonnulli inter Beatos recenfent , Remigii narrari, quomodo, cum vellet ipfe ægro
quos fequitur Theophilus Raynaudus tom. 15. to conferre facramentum extremæ Un&ionis ,
in opere, cui titulus, Heteroclita ſpiritualia, pag. ampuHæ vacuæ oleo mirabiliter repletæ fint } quo
248. ) facro fonte Baptifmatis, & Fidei Sacra oleo cum unétus fuerit Clodoveus , re&e afferi
mentis initiaret ; quo facro Chrifmate Rex prae tur , un&łum fuiffe oleo e caelo delapfo. -

di8tus facratus eft, ejufque exemplo Succeffores 3 Di&tum eft etiam, Reges, licet oleo facro
Francorum Reges ejufdem cæleftis ampullæ pe unctos, non eſſe inter perſonas Eccleſiaſticas re
renni , nec umquam deficiente facro oleo ha&te cenfeados , quod optime explicatur ab Hallier de
nus confueverunt inungi , ut apud Cardinalem facris ele&#ionibus part. 2. cap. 1o. ar. 5. S. 4, num.
Baronium ad an. 499. Unétionis Clodovei Re 18. pag. 1o33. Nihilominus quacumque un&ione mons
gis mentio fit in teftamento , quod adhuc extat, ita Rege , facri efficiuntur , aut fam&fi , ut Eccleßa
San&i Remigii. ßici Ordinis exinde cenfeantur , aut Eccleßaßicam»
2 At , cum bina extent diéti teftamenti exem aliquam exinde habeant poteßatem ; tum quod pote
plaria, alterum prolixius, alterum brevius; pro ſtas nulla Eccleſiaſtica per unitionem tradatur; ſed
Lib. III. Ll 2 per
 268 ADE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
per manus impofitionem eo fine ufurpatam, vel in que Afeclis circumventus, Athanafium Alexan
ſtrumentorum ſingulorum Ordinum traditionem: un dria pulfum in exilium deportandum jufferit .
Aiio vero ad folam perfonæ fan&fitatem ac venera Legi poteft Cardinalis Norifius in append. ad hiß.
tionem deſignandam & efficiendam, ſeu ad diſponen Donatiſtarum pag. 674 tom. 4 oper.
dum bominem ad Sacramenti condignam receptionem 5 Verum , fi eorum, qui juxta præfentem Ec
conferatur; tum quod Imperatorum unč#io nec eo clefiæ ritum Imperatores & Reges San&orum
fine fiat (prout fupra vidimur) quatenus Ecclefiafli. canoni adfcripti funt , mentio haberi debeat ,
ca minifteria Imperatoribur, vei Regibus traéfare Henricus I. Imperator, & Germaniæ Rex II.
Jiceat , fed potius , ut ad Ecclefiae defenfionem ac pro hujus nominis ab Eugenio III. Eduardus An
teéîionem fe tamquam inun&o r pugiles ardentiur gliæ Rex ab Alexandro III. Chunegundes Im.'
exfurgere & præ]iari bella Domini debere noverint peratrix ab Innocentio III. Ludovicus IX. Gal
δ'c. Unde a [exta Synodo Trullama Imperatores liæ Rex a Bonifacio VIII. Leopoldus Auftriæ
Laicis accenfentur, licet ceteris majori prærogativa Marchio ab Innocentio VIII. ut ex eorum bul
donentur. Jidem quoque a Nicolao I. inter Laicor lis collıgitur, inter Sanćłos folemniter canoni
numerandi docentur, nec Divinis , fed profanis me zatos formali Canonizatione relati funt. De duo.
gotiis intendere monentur & c. Quare non crude in bus Regibus Canuti nomine appellatis, utpote ~

telligendus efl Petrus Damiani, dum quintum Sa martyrio fublatis, hic non agimus. De eis habi
eramentum inun&ionem effe Regis afferit , fumpto ta eft mentio lib. 1. cap. 9. num. 3. Deeft ( ut
fcilicet latiffime nomine Sacramenti. Hanc autem alibi diximus) bulla Canonizationis S. Eli(abeth *
~~
mirifice commendat . . . deinde iffa fubjungit : Ex Reginæ Lufitaniæ, quæ ab Urbano Papa VIII.
tunc exuitur Rex •veftimen:: r fuij , & oleo fanéfi-. fervatis fervandis, & formali Canonizatione ad
ficationis afpergitur, ut typico rore perfufur cæle dita eft San&torum faftis juxta documenta a No
fiis unguenti plenitudine glorietur. Sacråmentis er bis allata lib. 1. cap.9. n. 1 1. & in Appendicibus
go hanc unéìionem adnumerat , quæ duodecim mu edenda in calce hujus tertii Libri. De S.Margarita
mero ßatuit , ea r omnes Sacramenti momine donan * * Scotorum Regina, & de S. Stepbano Hungariæ
Ecclefiafticas cæremomia r, quæ quocumque modo Ec- , Rege , & de pertinentibus ad eorum æquipoflen
clefiæ membra diffinguerent , coordinarent inter fe , tem Canonizationem legi poffunt, quæ a Nobis
ô in aliquo gradu conßituerent, vel in fublimi quo. allata fuerunt cit. lib. 1. c. 4z. §. 7. & 8. De Ser
dam ßatu collocarent : quo fenfa unéiio Regum Sa vis Dei, five Beatis Regibus , atque Principibus,
cramentum dici poteft , licet non in Ecclefiafticae , in quorum caufis facrorum rituum Congregatio
fed laicae dignitaiis apice fa/picientem conftituât. cultum approbavit, & in quorum honorem fa&a
. 4 Poft hæc autem ut veniamus ad Reges & eft conceffio recitationis Officii & celebrationis
Principes, qui in album Sanĉtorum relati funt, Ven. Miffae videri poffunt , quæ a Nobis allata fuerunt
IDei Servus Cardinalis Bellarminus in opere de of lib. 1. c. 24. §. 5. ubi a&tum eft de B. Ferdinan
ficio Principi * Cbrißiani lib. I. cap. 22. hæc ha do III. Rege Caftellæ & Legionis, cui cogno
bet: Ex tanto numero Imperatorum, Regum , Prin mentum San&ti , & §. 14. de B. Amedeo Duce
cipum abfolutorum, qui vixerunt his mille & fex „Sabaudiae III. Amplior ' effet catalogus hic , fi
centir amnis in Eccleßa Chrifii , in numerum San Summates, & excelſi Proceres eſſent addendi ,
čłorum relati pauci//imi funt , cum Principum fpi necnon illi, qui, Principatu reli&o, in Clauftra
ritualium, id eft Epifcoporum , fere infinitur, fit nu fe receperunt. Ab Alexandro quippe III. San
merur. Sane in Martyrologio Romano , inveniuntur &torum faftis adfcriptus eft B. Theobaldus Ere
Epifcopi San&fi circiter nongenti. Principes vero mita, ut ex ejus Conftitutione defumitur , qui
fæculi Sanéti folum viginti. De eodem argumen Theobaldus ex Campaniæ Comitibus in diœcefi
to ita loquitur Scacchus de not. ό fign. fanéfit, Senonenfi ortus erat : ab Urbano V. San&is ad
feé}. 6. cap. 2. pag. 399. De Regibus ac Principi fcriptus eft B. Elzearius de Sabrano in. Gallia
lur , qui per martyrium fanéìam Ecclefiam fangui Narbonenfi Aufoyfii Dynafta , & Ariani in Apu
ne purpurarunt , non loquimur in præfenti , fed de lia Comes ; cumque Urbanus ab hac vita , non
bis , qui carnis maceratione & fanéii , operibus vio expedita bulla Canonizationis, deceffiffet , . Gre.
]enter, ut ita dicam , cælum rapuerunt. Inter bo* gorius XI. eam expediri juffit , ut ex ejus di
penes antiquor Sanéfur Jofaphat filius Regis Ar plomate colligitur. Birgitta Nericiæ in Suecia
memiæ adeft. At inter recentiores Sanétur HenricusPrinceps a Bonifacio IX. fuit inter San&as re
I. Imperator , Sanéfur Ludovicus Franciæ Rex., lata. A Clemente IV. fanétarum Viduarum ca
Sanéíus Stepbanu , Rex Hungariae , San&fur Caßmi. noni adfcripta eft B. Hedvvigis Bertholdi III.
ru r filius Regi r Poloniæ, Sanétur Edmundus Rex Comitis Andecenfis, Moraviæ Ducis, atque Hi
Angliæ, Sanétus Leopoldus Dux Auftriae, ô alii ftriæ Marchionis filia, Henrici Barbati Poloniæ
plures recenfentur , quorum nomina paffim in hifto & Silefiæ Ducis uxor, ac poftea San&imonialis
riis Eccleßaftici , & Martyrologiis referuntur. Theo. Ciftercienfis : fe recepit enim inter Moniales di
philus Raynaudus oper, tom. 8. & ſignanter in &ti Ordinis, & earum Conftitutiones ad amuf
eo, ubi agit de titulo fpeciali cultur San&orum fim obfervavit , licet Religiofam profeffionem
pag. 57o. ® feq. longum refert elenchum San non emiferit , ut videlicet largiori manu fuas
&torum, qui dum effent in humanis, Imperiali divitias in pauperes erogare poffet , ut ex bul
aut Regali claritate fulferunt , aut fupremi ali la expedita defumitur. Margarita de Sabaudia
cujus Principatus dominatione potiti funt. In Tertii Ordinis S.Dominici, Salomea Regina Ali
ter eos pag. 588. O feq. recenfet Contantinum ciæ Monialis Ordinis S. Claræ, Chunegundes Re
Magnum , & Carolum Magnum . Quid de Ca gina Poloniæ Ordinis quoque S. Claræ, Joanna
rolo M. fentiendum fit , jam a Nobis di&tum eft filia Alfonfi V. Regis Lufitaniæ Religiofa Ord.
lib. 1. cap, 9. n. 4. loquendo autem de Conftan S. Dominici , Terefia, & Sancia Moniales Ord.
tino M. inter Sanćtos recenſetur a Græcis in Ciftercienfis filiæ Sancii I. Regis Portugalliæ
Menologio die 2 1. Maji. Eccleſia vero Latina cultum habent in ecclefiis & locis particuJari
eum Sanétorum faftis adnumerare recufavit, quod bus, approbato in earum caufis cafu excepto a
fub finem vitæ ab Eufebio Nicomedienfi , ejuf decretis Urbani VIII, uti oflenfum fuit lib. z.
сар.
 L 1 B. III. C .A P. XXX V 1., 269
cap. 24. & alibi quoque oftendetur, indultum in 45. v. 5. fic fratres, qui eum vendiderant , in
earum honorem a Sede Apoftolica fuiffe cultum genti pavore concuffos alloquitur: Nolite pavere,
Officii& Miffae.Sed cum in capite praefenti animus neque vobis durum effe videatur , quod vendidifii*
fit ea tantum exponere, quæ fpecialiter anim me in his regionibu* ; pro falute enim veftra mifit
advertenda videntur in caufis Regum & fupre ne Deus ante vor in Ægyptum. Et v. 8. Non ve »

morum Principum, qui Principatum retinuerunt féro conßlio, fed Dei voluntate huc miffus fum , qui
ufque ad obitum, reli&is ceteris , qui Principa fecit me quaß patrem Pharaonis , ò' dominum uni
tum dimiferunt , ut fe in Clauftra reciperent , verfe domus ejur, ac principem in omni terra Ægy
& quorum fan&itas ex iis potiffimum , quæ in pti . Cumque poft obitum Jacob parentis, fratres
Clauftris gefferunt , defumitur; hinc fit, ut non iterum metuentes ad eum acceffiffent, dixerunt ,
ab his, fed ab illis argumenta fumamus, necnon uti legitur Genef. 5o. v. 16. Pater tuus præcepit
& ab aliis, qui apud Hiftoricos egregiarum vir nobis , antequam moreretur , ut haec tibi verbir il
tutum laude floruerunt ; non ut affertionibus no. lius diceremus: Obfeero, ut oblivsfcaris feeleris fra
ftris fan&titatis prærogativam eis afferere velimus, trum tuorum , & peccati atque malitiæ, quam exer
qui in album San&orum Ecclefiæ judicio relati cuerunt in te. Nor quoque oramus , ut fervir Dei
non funt , fed quia ( ut alibi quoque di&um eft) patris tui dimittar iniquitatem banc : ... - & pro
non inopportunum Nobis effe videtur , exempla mi adoranter in terram dixerunt : Servi tui famur.
aliqua.fublimiorum virtutum colligere etiam ab At Jofeph ad hæc repofuit , uti Scriptura pro
iis, qui aliquos earum a&tus ediderunt , quamvis fequitur v. 19.: Nolite timere. Num Dei poffumur
eorum nomina in Beatorum aut Sanétorum ca reßßere voluntati ? Vos cogitafir de me malum ; fed
talogum relata non fint. ADeus vertit illud in bonum , ut exaltaret me, ficut
6 Nonnulla quoque a veteris Teftamenti Re in præfentiarum cernitir, ô falvos faceret multor
gibus, quorum fan&itas in facra Scriptura com populos. Nolite timere; ego pafcam vor ; & *par
mendatur, haurientur, puta, ex S. Jofеph Patri vulor vefiror . Confolatufque eß eor , & blande ae
archa, cujus innocentia vitæ & morum fummis leniter eft locutus . Addi poteft ejufdem Jofeph
laudibus commendatur in lib. Genefeo* , cuique exemplum temperantiae , & caftitatis heroicæ .
Pharao fuam poteftatem regiam , quam habebat Cum enim effet pulcra facie , & decorur afpe
in Regno Ægypti , plene communicavit, uti ha èfu , uti loquitur Scriptura Genef. 39. & uxor
betur Genef. 41. & quem Philo Hebræorum do Putipharis eum per fingulos dies folicitaret ad
&iffimus in lib. de ejus vita fcribit, creatum fuif adulterium , caftiffimus juvenis eam a {celere
fe a Pharaone Proregem, vel, potius Regem to multis rationibus . avertere : curavit , fed tam
tius Ægypti, necnon ex geftisMoyfis primi Du dem aliquando, cum ab illa fe cogi videret , re
cis Hebræorum , Jofue fecundi Ducis Hebræo liéio in manu ejus pallio fugit δ' egreffur eß fo
rum, ex David, Ezechia, Jofia, & Jofaphat He ras. De manſuetudine Moyſis, & virginitate Jo
braeorum Regibus , & Juda Machabæo fummo Sa fue Hebræorum Ducum præclara habentur ex Di
cerdote & Principe Hebraeorum , Ut enim ani vina Scriptura : de Moyfe quippe legitur Nam.
madvertit citatus Cardinalis Bellarminus in prae I z. v. 3. Erat enim AMoyfe r vir mitiffimus fupra
fat. lib. 2. fupervacaneum non eft cognofcere , omnes homine * , qui morabantur in terra. Cumque
quid in republica Hebraica Teftamenti , veteris in Divinis Scripturis nulla fiat mentio filiorúm
egerint Principes five Reges , licet hic & nunc Jofue , S. Hieronymus afferere non dubitavit , eum
quæftio fit de Regibus & Principibus ad rempu virginitatis palma fuiffe decoratum. Etenim lib.
blicam Chriftianam novi Teftamenti pertinenti 1. adverfus Jovinianum num. 22. tom. 2. oper. col.
bus ; cum in veteris Teftamento. promitteren 273. poftquam multis probavit Jofue virginem
tur Bona temporalia & præfentia , quibus fu fuiffe, concludit dicens: Moyfes moriens plangitur
tura & fpiritualia fignificantur ; novum autem a populo Ifrael , Jefus autem quaß viéîurur non plan.
Teftamentum Bona fpiritualia promittat in prae gitur; nuptiæ enim finiuntur in morte, virginita , poß
fenti tempore, Gratiæ donet virtutes , atque in mortem incipit coronari : Nec omitti poffunt, quæ in
primis patientiam in tribulatione, ſed in futuro eadem facra Scriptura leguntur de manfuetüdine,
gloriam & gaudia fempiterna: &, juxta S. Au íančtitate vitae, & poenitentia David poft admiffa
guftinum in epift. I4o. ad Honoratum , de Gratia peccata. De manfuetudine quidem celebre eft illud
novi Teftamenti (tom. 2. col. 43o.) & alibi frequen Pf. 131. Memento, Domine, David, Ö' omnis man
ter, viri Hebræi, qui , viventes in Teftamento ve fuetudinir ejur. Pro ejus fanétitate facit illud P/al.
teri contempſerunt temporalia, & ſpiritualibus noo. Non proponebam ante oculor meo* rem inju
adhaeferunt , floruerint , quidem. tempore veteris /tam : facientes prævaricatione r odivi. Non adhœfit
Teftamenti, fed ad Teftamentum novum quodam mibi cor pravum : declinantem a me malignumfnon
modo pertinuerint. Quocirca in Pontificali Ro cognofcebam. Detrahentem fecreto proximo fuo, bunc
mano , cum agitur de benediéfione Ö' coronatione perfequebar. Superbo oculo , & infatiabili corde ,
Regir, Metropolitanus , aut alius Epifcopus, qui cum boc non edebam. Oculi mei ad fidele , terre, ut
eum coronat, orat Deum, ut Rex coronatus , fedeant mecum: ambulam r in via {immaculata , bie
Moyfis manfuetudine fretus, Jofue fortitudine mu mihi miniftrabat. Commiffoque gravi peccato adul.
nitus, David humilitate exaltatus, Salomonis fa terii fimulque homicidii, multa in facris Litte
pientia decoratus, Deo in omnibus complaceat , ris de eximia ejus contritione , confestione , &
& per tramitem juftitiæ inoffenfu gradu femper fatisfa&tione per opera pietatis habentur. Ad con
incedat . tritionem pertinet illud Pfalm. 6. Laboravi in ge
7 Porro multa heroicarum virtutum exempla mitu meo , lavabo per ßngular no&fes leétum meum,
paffim occurrunt in geftis eorum Regum & Prin lacrymis meis ßratum meum rigabo. Ad confeffio
cipum , quorum fan&itas ex facra Scriptura de. nem oris non folum pertinet, quod libera voce
fumitur. Et re vera quodnam illuftrius charita dixit Prophetæ Nathan : Peccavi Domino; fed pa
tis erga Proximumi , vel dileétionis inimicorum lam in oratione exclamavit Pfal. 5o. Miferere
exemplum haberi poteft eo, quod in facra Ge mei, Deus , fecundum magnam mifericordiam tuam;
nefi legitur de S. Jofeph Patriarcha? Cap, enim ć7 ſecundum multitudinem miſerationum tuarum dele
2雳·
v,
 27,o DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
iniquitatem meam. Amplius lava me ab iniquita in Sacerdotes, ut ipfe fuis manibus vinum inter i
te mea , & 4 peccato meo munda me. Quoniam Sacra, libaque,& thura illis fubminiftraret; unum
iniquitatem meam ego cognofco , & peccatum meum quemque eorum domi fuae inviferet , nequid ex ‫ال‬
contra me ef* femper . . Denique ad fatisfa&io neceffariis rebus deeffet ; & no&u plerumque, vel ‫الامم‬
nem per opera poenitentiae refertur illud P/alm. in ipfa hieme , nudis pedibus accederet ad tem ဖွံ့'
34. Induekam me cilicio, č humiliabam in jejunio pla, in quibus vigiliæ ab ipfis celebrabantur. Vi t

animam meam. Cui fuperaddi poffunt flagella a ta S. Henrici Imperatoris extat fexto tomo antiqu. Ca
Deo immiffa , quae ipfe æquo animo tulit , & leéiion. Henrici Canifii ; & de eo quoque plura
fumma cum patientia . Ut enim habetur lib. 2. habentur apud Bollandianos tom. 4. Julii. De S.
Regum cap. 13. Amnon ejus filius ab Abfalom Chunegunde Imperatrice ejus uxore plura refe
fratre occifus eft. Abfalom contra eum confpi runtur in annal, Benedići, tom. 4. pag. 42 1. 3.98.
ravit, ejecitque ex urbe regia, & publice expan & apud Bollandianos tom. 1. Martii pag. 381. Ex
fo tentorio , ipfius uxores inceftavit . Poft hæc tant bullæ Canonizationis utriufque (uti fupra
Abfalom magno cum patris dolore occifuseft in di&tum eft ) & in ejus teftimonium perhibetur cón
prælio. Semei ipfi Regi David maledixit maledi fervatæ integerrimæ caftimoniæ ufque ad finem vi.
étione peſſima quaſi uſurpatori alieni regni.Demum tæ, Cumque, inftigante humani generis inimico, fu
ipfe David ab urbe regia fugere coa&us eft , & fuga fpicio quardam contra Chunegundem exorta fuifet,
adeo repentina, ut nudis pedibus, aperto capite, ipfa , ut fuam innocentiam demonftraret, fuper
& fiens per montem. olivarum iter fecerit. ignitos vomeres nudis pedibus inceftit , & proceßit
8 Succedunt exempla ceterorum Principum & illæfa. Epifcopus Chartuitius vitam S. Stéphani I.
Regum, vel qui poft Chrifti adventum pietate Regis Hungarorum edidit , quam Laurentius Su.
floruerunt, licet catalogo Santorum non ſint rius elegantiori flylo exornavit. Rex, ut eft in
adfèripti, vel qui virtutibus adeo excelluerunt & ea, dabat operam eleemofynis, vacabat precibus,
miraculis, ut ab Ecclefia fuerint in album San crebro adhaerens eccleſiae pavimento cum lacry
&torum relati. Theodofii Imperatoris pietatem S. mis Dominum orabat, ut animi fui propofitum
Ambrofius extollit in oratione funebri de ejus ipfe ad effeétum perduceret , ut, qui fine illo ni
Jaudibus habita ad populum ( num. 3o. coJ. 12o6. hil poffet efficere , ejus opitulante providentia ,
oper. tom. 2.): Convertere , inquit , anima mea in bona , quæ facere decreviffet , cum virtutum im
requiem tuam , in quam feßinavit intrare Theodo cremento etiam re exequi valeret. Poßea fequun
Aur. Et num. 32. Abfolutwr igitur dubio certami, tur morum reformationes , quæ ejus exemplo fa
me, fruitur nunc augußæ memoriæ Theodofius luce &æ funt: nec omittitur , eum tanta fuiffe mife
perpetua. Et num. 39. Manet ergo in lumine Theo ricordia & pietate erga pauperes Chrifti , ut nul.
dofiuj , ô San&orum caetibus gloriatur . S. Pauli lum unquam hofpitem & peregrinum abfque ali
nus Nolae Epifcopus in epift. 28. ad Severum col. quo folatio a fe difcedere paffus fit; & ad recrean.
175. loquens de laudatione fua in Theodoſium, dos egenos quotidianas expenfas abfque intermif
ait : Non tam Imperatorem , quam Cbrifli fervum, fione fieri jufferit. Alredus Rhievallus Anglus Mo
non dominandi ſuperbia, ſed bumilitate famulandi nachus & Abbas Ciftercienfis Ordinis circa annum
potentem, nee regno, fed fide Principem predicarem. 1 164. vitam confcripfìt S. Eduardi Regis Anglo
Et S. Auguftinus lib. 5. de civ. Dei miris laudi rum ab Alexandro III. inter Sanétos folemniter
bus ejus effert fidem & pietatem, quem dicit in relati. Dicitur fuiffe pater orphanorum, & fupra
bello magis orando , quam feriendo pugnaffe. De humanum modum pecuniæ contemptor. Nullus
ejus infigni poenitentia ob crimen commiffum in unquam eum vidit aut inflatum fuperbia, aut ira
cæde Theffalonicenfium nonnulla in fuperiori efferatum , aut gula dehoneftatum : inftantibus au
bus di&a funt . Tiberius Imperator cum Jufli tem Regni Proceribus de fucceffione folicitis, ut
no regnavit ut Cæfar annis tribus: folus autem uxorem duceret, cum ea convenit de fervanda ca
ut Auguftus annis quatuor. Tefte Gregorio Tu ftitate, prout re vera fervavit. Ab Innoc.VIII. in
ronenfi lib. 5. cap. 19. cum Juftinus Imperator , ter San&os (uti vidimus) relatus eft Leopoldus
amiſſo ſenſu, amens effectus eſſet, & per ſolam Auftriæ Princeps; & in bulla Canonizationis p. 197.
Sophiam Auguftam Imperium regeretur , popu cod.Canoniz. Pontifex fic effatus eft: Prætendant nunc
Ji Tiberium Cæfarem elegerunt . Quam autem bujur feculi amatorer ad peccata excufanda conju
fuerit ille in eleemofynis diftribuendis liberalis & gales , familiares , civìles , aut regali r folii mole
mifericors, narrat idem Gregorius: refert enim, fiat , feculi illecebrar , ò* tentationes &c. Leopol
eum ftatim multa de thefauris, quos Juftinus con di nobili, Principij conjugati, ac multorum filiorum
gregaverat, pauperibus erogaffe ; & Auguftae in ac fubditorum cura irretiti clariffimo exemplo ad
çrepanti, quod Rempublicam in paupertatem re monemur, ut , omni excufatione femota , per haec
digeret, & intra breve tempus difpergeret , quæ temporalia ita caute ambulemur, , ita fanèfe mo*
jpfa multis annis collegerat, refpondiffe, opes Fi exerceamus , ut æterna non amittamus , alleéfi fpe
fco non effe defuturas , prout re vera non de momentaneæ hujus profperitatis , perpetuitate gloriae
fuerunt , fi ejus pecuniæ in pauperum eleemo caelefii , non fraudemur; fed, mundi molefia r, ille
fynas, & redimendos captivos erogarentur. Jo cebrat, aut dignitate, contemnendo , ad;cælefiem pa
annes Dubravius Olomucenſis Epiſcopus in hiſto triam totis viribus contendamur.
via Bohemica lib. 4. &. 5. virtutes exponit S. Wen 9 Nimis profe&o longum facerem , fi in hoc
ceslai Bohemiæ Regis , & præ ceteris ejus reli caput ea infererem , quæ de virtutibus S. Ludo
gionem . Cum etenim ab Othone Imperatore , vici Regis Francoruu habentur in ejus vita con
íjuem liberali hofpitio exceperat, faéta fuiffet ipfi fcripta a Gaufrido de Belloloco ejus Confeffario,
poteftas petendi quidquid fibi petendum a Caefa aut in bulla Canonizationis ipfius : quanta vide
re putarët , non gloriofa, non ambitiofa poftu licet cura filiorum educationi vacaverit , quanta
lavit, prout Cæfar fibi fuaferat, fed fibi tantum humilitate pauperibus inferviverit , quanta pieta
concedi precatus eft brachium S. Viti ex Gallia te fuis ipfe manibus mortuorum cadavera fepe
in Saxoniam translati, in cujus honorem eccle liverit, infirmis miniftraverit , pauperibus }arga
fiam ædificavit; tantum autem fuit ejus obfequium fubfidia praeftiterit, pœnitentiis corpus affixerit,
& in
 / L 1 B. II1. C.A P. XXXVI. 271
& inftar Religiofi ad Miffiones profe&i ad feli !orum ab eis affumptorum juftitia , de re&a
cem Turcarum converfionem incubuerit. Similia gubernandi ratione , de exemplo denique bono
occurrunt in hiftoriis, quæ gefta referunt B. A rum operum , quo populos fibi fubje&os ad pie
medæi III. Ducis Sabaudiæ, & S. Cafimiri Re tatem & religionem excitarunt. Præclare Plinius
gis Poloniæ filii, cujus vita confcripta fuit a Gre in Trajani paneg. cap. 45. Vita Prineipis cenſura
gorio Suueviciski Cathedralis Ecclefiae Vilnenfis eß, eaque perpetua, populorum . Ad hanc dirigun
Canonico . Amedeus quippe charitatem & man tur, ad hanc convertuntur ; nec tam imperio illis
fuetudinem Patriarchæ Jofephi æmulatus, ftatim opus eß, quam exemplo. Et, ne a facris difceda
ac mortuo Ludovico patri in Ducatum fuccef. mus , S. Gregorius VII. lib. 7. epif?. 5. Canuto
fit ; Philippum fratrem, quem pater auxilio Re. Daniae Regi obedientiam fibi & obfequium ficuti
ĝis Galliae carceribus includi curaverat , in vin Vicario Chrifti per Legatos praeftanti hæc in(i
di&tam odii , quo Amedeum profequebatur , & nuavit : Animadvertere Aequidem Excellentia tua de
infidiarum, quas adverfus ipfum paraverat, non Bet , quod, quanto pluribus fapereminet & domina
modo e carcére eduxit, fed in Gallias profe&tus tur , tanto magif Abi fubditor potefi exemplo fuo
cum Rege egit , ut Margarita filia Ducis Borbo aut ad deteriur, quod abfit, infleéîere, aut ad fa
nii ei in matrimonium conjungeretur; ipfe au mum conßlium ignavor etiam provocare. Quod o
tem partem imperii fui eidem donavit. Ejus pa ptime profequitur Lačtantius lib. 5. Divin. infiit,
tientia maximopere enituit in ferendo epilepti cap. 6. de juft. Et , quoniam mores ac vitia Aegis
co morbo, quo laborabat ; ejus mifericordia in imitari , genus obfequit judicatur, abjecerunt omner
pauperibus alendis, & liberaliffime veftiendis , & pietatem, ne exprobrare fcelur Regi viderentur, ß
in minifterio ad eorum menfam, quod fuis ma pie viverent. Sic affidua imitatione corrupti Divi
nibus exercebat ; ejus pietas in peregrinatione af num fa , reliquerunt , & paulatim male vivendi con
fumpta una cum uxore Jolanda, ម្ល៉េះ
in quo fculpta eft Imago Chrifti (& de quo ali*
fuetudo mor faéfus efl ; nec jam quidquam ex ante
cedentis fæculi pio ® optimo ßatu remanßt . Sed,
bi) venerationem præfens adhiberet', in qua pe explofa jußitia , Ör veritatem fecum trabenr, reli
regrinatione vitam cum morte feliciter commu uit bominibus errorem, ignorantium , cæcitatem.
tavit. Addit Au&or vitæ S. Cafimiri, eum de 1 1 De zelo Moyfis primi Ducis Hebræorum ha
clinaffe luxum vefłiurn , & le&i mollitiem tan betur, quod offenfam Deo illatam ulturus ( po
quam peccati fomitem ; nuda ufum humo pro pulus enim, eo abfente, fecerat fibi idolum Vi
cubili , & ex horridis equorum Setis comparato tuli aurei ) Levitis armatis jufferit , ut obvios
cilicio , & aliis verberum afperitatibus teneram quofque Ifraelitas occiderent , fačta fubinde cæde
carnem afHigere confueviffe ; fumma diligentia viginti trium millium Ifraelitarum : ita legitur
quoſvis inopes ſublevaſſe , jacentes erexiſſe, af, 32. Exod. & in lib Num. cap. 25. v. 5. cum : filii
fii&os recreaffe, oppreffos liberaffe ; virginem tan Ifrael iterum peccaffent adorantes idolum Beel
dem mortuum effe , cum monitus , ut vitae tu phegor, clamavit Moyfes : Occidat unufquifque pro
tanda cauſa, tori virginalis conſortium admitte ximos fuos, qui initiati funt Beelphegor Öc. Ở oc
ret, oblatum confilium exequi recufarit. Admi ciß funt viginti quatuor millia bominum ; & cun
randa denique gefta S. Elzearii de Sabrano fufe &i Principes populi fufpenfi funt in patibulis.
exponuntur in bulla Canonizationis edita (uti fu Jofue fecundus Dux Hebræorum, qui jufferat ,
pra di&um eft ) a Gregorio XI. Apparet inde ejus ut , capta Jericho , omne aurum & argentum ,
potiffimum in pauperes mifericordia, corporis af quod in ea repertum fuiffet , confervaretur in Dei
fli&iones, jejunia, & jugis oratio ; fed illud ma ahefauros, & reliqua omnia deftruerentur in Dei
xime mirum, quod cum uxorem haberet ætate honorem ; quique lapidari jufferat virum nomi
juvenem, & nobilitate præclaram , ab hac vita ne Charmi , qui clam abftulerat aliquid auri &
tamen, illa inta&ta , migravit ; ut ipfa retulit , argenti , & nefcio quæ alia Deo dicata, & omnia
& Elzearii Confeffarius comprobavir. Bona ejus, id eft tabernaculum, oves , boves ,
1o Hæc, & alia plura nullo negotio colligi pof & afinos , & omnem fubftantiam ejus flammi$
fent ex authenticis, quæ fuperfunt , monumen cremandam tradiderat ; in fine vitae imcredibili ar
tis virtutum heroicarum , quibus Principes in dore hortatus populum ad perfiftendum in reli
San&orum album relati fulferunt; inter qüae non gione unius veri Dei, ita infixit in cordibus au
ultimum profe&o fibi vindicant locum ea, quæ dientium zelum religionis , ut Scriptura dicat :
ad virginitatem, ſeu illibatam pertinent caſtita Servivitque Ifrael Domino cunéfis diebus Jofue ô se
tem, aut quæ fpe&tant ad humilitatem. Multa niorum, qui longo vixerunt tempore pofl Jofue. Hæc
quippe fuperbiae incitamenta, multæ voluptatum habegtur Jof. 6. 7. 23. © 24. v. 3 1. De fe David
illecebræ Reges & Principes obfident; រ៉ែ Geneſ. Rex & Propheta fcribit Pfalm. ioo. v. 7. In ma
cap. 1 z. legitur: Cum itaque ingreffus effet Abrabam tutino interficiebam omnes peccatores terræ, ut di
Ægyptum , viderunt Ægyptii mulierem (Saram) fperderem de civitate Domini omne r operanter ini
quod effet pulcra nimir , & nuntiaverunt Principer guitatem. Nec prateriri poſfunt, qua de zelo ve.
Pharaoni , & laudaverunt eam apud illum, & fubla rae religionis fan&orum veterum Regum Ezechiæ,
ta eft mulier in domum Pharaonis. Verum , præ Jofia , & Jofaphat in facro Textu leguntur. Eze
termiflis illis , quæ San&tis omnibus communia chias Gquidem purgavit Jerufalem ab omni foe
funt , & quæ neceffaria omnibus exiftimantur , ditate idololatriæ, uti habetur 4. Regum 16. ne
qui in album Sanétorum ab Ecclefia referri de que folum civitatem purgavit ab omni cultu fal
bent, veniamus ad ea , quæ peculiariter inqui forum Deorum, fed incredibili labore & fumptu
renda funt, dum agitur de virtutibus Regum & reftituit altare Domini , & facrificia {ecundum
Principum, Beatificationis & Canonizationis gratia. Legem Domini , & omnes facros ritus & cære
Scacchus de not. 5 ſºn. ſančfit. ſeči. 6. cap. 2. monias, ac totam denique faciem veræ religio
monet , ſpecialiter inquirendum eſſe de zelo Fi nis renovavit , non parcens labori aut fumpti
dei Chriftianae confervandæ, &, quatenus occa bus: quæ omnia legi poffunt lib. z. Paralip. 29.
fio fuppetat, propagandæ , de cultu erga Deum, b 3o. Joſias imitatus efi Ezechiam ; Regnum
de obedientia Romano Pontifici debita , de bel enim ab omni idololatria purgavit, altaria com
buffit,
 272 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT, CANONIZ.
buffit , idola abftulit , quemadmodum legi poteft gis, cognomento San&i , qui adeo exarfit Catho
eit. lib. 2. Paralip. 34. & 4. Regum 23. ubi Di licæ Fidei zelo , ftudioque ejus religiofi cultus
vina Scriptura teftatur , fimilem illi non fuiffe tuendi ac propagandi, ut Hæreticos infe&tatus ,
ante eum Regem , qui reverteretur ad Dominum quos in nullo Regnorum fuorum loco confifte
in omni corde fuo , & in tota anima fua , & in re pafius eft, fuis ipfe manibus ligna comburen
univerfa virtute fua, juxta omnem legem Moy dis dammatis ad rogum admoverit ; praetiterit
fis. In eodem denique lib. 2. Paralip. cap. 17. v. que, ut in Cordubenfi , Giennenfi , Hifpalenfi
3. & feqq. de Rege Jofaphat fic habetur: Am aliifque urbibus, Maurorum jugo ereptis Catho.
bulavit in viis David patris fui primis , & non lica Religio revivifceret. -

fperavit in Baalim, fed in Deo patrir fui , & per 14 Amor erga Deum in Rege David quantus
rexit in præceptis illius , & non juxta peccata If effct , inde apparet ubi ait Pfal. zz. v. 8. Tibi di
rael. Curavit præterea, ut multi viri do&i mit ×it cor meum : Exquißvit te facies mea ; faciem
terentur in partes Regni , qui peragrantes per tuam , Domine, requiram . Item Pfal. 3o, ver. zo.
cun&as urbes Juda, populos erudirent circa le Quam magna multitudo dulcedinis tuæ , Domine ,
gem & præcepta Dei; quodque præcipuum eft , quam abfcondifii timentibus te ! Item Pfalm. 33.
ip(e Rex abiit in Berfabee, & ufque ad montem v. 9. Guftate , & videte , quoniam fuavi , ej? Lo
Ephraim,& ad Dei veri,cultum populos revocavit. minu* . Item Pfal. 41. v. 3. Sitivit anima mea ad
12 Concordant cetera, quæ ab Hiftoricis nar Deum fortem vivum: quamde veniam , арpare
rantur de Theodofio & Tiberio Imperatoribus , 5o ante faciem Dei ? Item Pfalm. 76. v. 3. Renuit
quorum paulo fuperius habita eft mentio . Ve confolart anima mea ; memor fui Dei , ò' dele&a
tuit Conſtantinus Magnus Daemonibus hoſtias im tus Jum. Item Pfal. 72. v. 25. Quid mibi eß in
molari . Julianus impietatem renovavit. Jovia cælo, & a te quid volui fuper terram Ö'c. Deus cor
nus, cum Imperio potitus eft , fimulacrorum cul qi s mei , & pars mea Deus in æternum. Item Pf.
tum prohibuit. Valentinianus eifdem legibus Eu 85. v. 4. Lætifica animam fervi tui , quoniam ad
ropam præclare gubernavit. Valens adverfus do te, Domine , animam meam levavi ; quoniam tu ,
&trinæ Apoftolicę propugnatores bellum perpetuum Domine, fuavis, & mitis , & multæ mifericordiæ
geffit ; & toto tempore, quo regnavit , Gentiles non omnibus invocantibus te ltem Pfalm. 1o3. v.34.
deftiterunt ignem in aris accendere , libamenta & Ego vero dele&#abor in Domino . Addidit David
hoftias fimulacris immolare : quæ omnia Theo amori erga Deum pietatem & religionem erga
dofius exftirpavit radicitus , & fempiterna obli ea, quæ Dei funt : præparavit enim thefauros
vione obruenda curavit. Eutychius erat Epifco immenfos, ut magnificenti(fimum Templum ædi.
pus regiæ civitatis Conftantinopolitanæ, vir do ficaretur ; uti habetur lib. 1. Paralip. cap. 22. v.
ârina & libris editis illuflris , fed, quod majus 14. Ecce ego paupertate mea præparavi impenfar
e(t, opinione fan&itatis atque miraculis clariffi Domus Domini ; auri talenta centum millia , Ö*
mus, & Tiberio Imperatori gratiffimus, quod ei argenti mul;e millia talentorum ; eris vero & fer
Imperium prædixerat, ut Euftathius in ejus vi ri non eft pondus , vincitur enim numerur magnitu
ta- teftatur. Inter Eutychium , & S. Gregorium dine , ligna Ör lapides preparavi ad univerfa im.
folemnis difputatio inita eft de carnis refurre&io pendia. Hujus veftigiis, quantum potuit , inhæ
ne, eam Gregorio afferente, & Eutychio impu rens S. Henricus Imperator Bambergenfem ec
gnante . Gregorius homo externus , non ultra clefiam fundavit , & alias Epifcopales Sedes re
Í)iaconatum initiatus, nulla fcriptione celebris , paravit , quemadmodum habetur in bulla Cano
nullo miraculo edito illuſtris, nullo beneficio nizationis, cum qua confonant, quæ ex ejus A&is
Imperatori aftri&us; & tamen , ftatim ac Tibe apud Surium leguntur eruta ex manufcriptis co
rius cognovit, opinionem Eutyichii hærefis labe dicibus , & edita per Jacobum Gretferum : Cum
infe&afî effe , non folum eam cenfuit rejicien que Cbrißianiffimur Rex Poloniam, Bohemiam , Ö*
dam, fed librum ab eo confcriptum cremandum Moraviam tributarias feciffet ; ob reverentiam san
exiftimavit. Res fufe exponitur ab ipfo S. Gre
&#1 Laurentii Martyris , conculcationem Ö* deftru
gorio lib. 14, moral. cap. 19. ubi, poftquam nar &fionem Merfeburgenßs ecclefiæ cæpit pio intuitu mi
íavit difputationem a fe initam cum Eutychio , fericordiæ & pietatis refpicere , & ad mihilum re
ſic concludit num. 74 (tom. 1. oper. col. 466 ) : dačam in aedificiis, 5 miniſterialibur , in ſecula.
Cum pia memoriae Tuberiur Conßantinur Imperator rubus poſſeſſionibus, in Eccleſiaſticiſ ornamentis, in
fecreto me, ð illum ( Eutychium) fufcipiens , quid prißinum gradum Pontificalis dignitati r , ficut Deo
ánter no, áifcordiæ verfaretur , agnovit , & utriuf & Sanéto Laurentio voverat, ßuduit reßaurare : nec
ue partis allegatione penfans , tumdem librum , prius ab operibus mifericordiæ deftitit , quoadufque
quem de Refurre&#ione fcripferat , fuit quoque alle ad antiquum fiatum dignitatis , Ö priftinum bono
gationibus deßruens , deliberavit in fammis cremari rem religionis ex integro perduceretur. San&us Ste
debuiffet. -
phanus I. Rex Hungarorum, ut eft in ejus vi
13 Cetera pro hoc eodem argumento exem ta apud eumdem Surium , primus Hungariam ad
pla, quæ ex A&is Canonizationum defumi pof Chrifti Fidem convertit, & primus ecclefias ibi
fent, `colle&a legi poffunt apud Scacchum loc. cit. dem erexit, provincia diftributa in decem Epi
fe&i. 3. cap. 2. ubi `verba inferuntur defumpta ex fcopatus, ere&aque Ecclefia Strigonienfi in Me
ipfis Canonizationum bullis. Intereaque pro re , tropolim , petita a fummo Pontifice faculta
de qua nunc agitur, fcitu digna funt , quæ na£ te ; in civitate , quæ Alba dicitur , infignem
rantur in vita S. Ludovici Regis Galliæ ca P. 6. condidit bafilicam Beatiffimæ Virginis ; in urbe
apud surium ad diem 25. Aug. Fidei propagationem Hierofolyma Monachorum cænobium exftruxit,
fummopere fitiebat. Itaque , fi quid ab Inquißtori ditavitque vineis & prædiis, unde eis quotidiani
jus , quod ad Fidem pertineret , effet ad eum rela vi&us copia fuppeteret ; in urbe regia Conftan
tum, id , aliir negotiis omnino pofthabitit , audie tinopolitana mirifici operis ecclefiam fabricavit ;
bat, č) inſtar Phinee, magno zelo in Chriſtiane Fi & Romæ fub Protomartyris Stephani titulo duo
dei {violatores animadvertebat . Additque poffunt decim Canonicorum collegium condidit , rebuf
gefta B. Ferdinandi III. Caftellæ & Legionis Re que neccffariis inftruxit , addito hofpitio Hun
ga
 L 1 B. II J. CJA P. X X X J7 I. 273
garorum , qui orationis caufam Romam ad Bea aut faltem tali nota inurendus fit artieulur, in
quo nonnulla fanciuntur parum honorifica fan
ti Petri Apoſtolorum Principis limina venirent.
S. Eduardus Rex Anglorum votum emiferat pe &tæ Sedi , utcumque fcripferit Natalis Alexander
regrinationis fuſcipiendæ ad limina Apoſtolorum - in bi?, Ecclef.. fee. x) 1 1. 5 x 1 v. tom. 7. pag. 289
Urgente ex ejus abfentia periculo feditionum , ubi , reje&a reliqua parte Pragmaticæ, ultimum
fummus Pontifex eum a voto abfolvit ; ita ta tantum caput admittit tanquam verum. Contra
men , ut expenfas, quas ad iter paraverat, pau univerfae Pragmaticæ veritatem facit, quod ea
peribus erogaret , & cœnobium Monachorum in tantum lucem afpexit anno 146 1. duobus vide
honorem San&i Petri Apoftolorum Principis aut licet fæculis poft obitum S. Ludovici, tunc cum
novum conftitueret, aut vetuftum repararet & Senatus Parifienfis confugit ad Ludovicum XI.
& quod de ea nunquam habita eft mentio, cum
augeret, conftituta de fuis reditibus Monachis
alendis annona. Monafterium aedificiis ac poßeß memorabiles illae diſſenſiones vigerent inter Bo
fionibus regali liberalitate ab eo au&um eft, im nifacium VIII. fummum Pontificem, & Philip
petrata a Nicolao Pontifice confirmatione ea. pum Pulcrum Galliæ Regem , licet utrinque plu
rum , quas fecerat, donationum, obtentaque no ra, quam oportebat , fcripta fint , & millies fe
vorum inſignium privilegiorum conceſſione pro obtulerit occafio Pragmaticam allegandi, quem
Abbate, & Monachis. Gaufridus in vita $. Lu admodum bene animadvertit Thomaffinus Au
dovici Regir Francorum teftatur, ab eo extru&as &tor Gallus de vet. Ở nov. Eccl. diſcipl. part. 2.
domos & hofpitalia , monafteria Religioforum , lib. 2. cap. 33. num 4. & part. 3. lib. 1. cap.43.
multa Dominicanorum & Francicanorum con fub num. 17. §. Adde ô viri*. Contra veritatem
dita a fundamentis coenobia, in qualibet civita vero ultimi articuli facit, quod Pragmatica plu
te & caftello Regni fui domos congruas & op ries fine eo typis impreffa eft ; quod tempore
portunas paratas, ut in eis pauperes cæcitate la fuppofitæ editionis S. Ludovicus ex fummi Pon
borantes vivere poffent , certis affignatis proven tificis confilio fe parabat ad fecundam expeditio
tibus; Abbatiam denique Regii Montis Cifter nem in Terram fan&am ; & quod tunc temporis
cienfis Ordinis ab eo conditam, & ditatam. Bea Ecclefiæ Romanæ præerat Clemens IV. natione
tus Ferdinandus III. Caftellæ & Legionis Rex, Gallus, ab omni avaritia , & carnali in cogna
capta Hifpali, templum Maurorum expiatum , tos affećtu alieníffimus, quorum occafione Bona
& Chriftianorum dedicatum Sacris infigni Ar Eccleſiaſtica fæpe cumulantur & dilapidantur ;
chiepiſcopatu, honeſtiſſimo Canonicorum & Di. ita ut inverifimile omnino fit , fuo Edi&to fan
gnitatum collegio regia & religioſa liberalitate &um Regem fißere voluiffe affertam Romanæ
exornavit , & alia 'deinde in urbe templa & cœ ' Curiæ rapacitatem, Beneficiorumque & Bono
nobia erexit. Beatus denique Amedeus III. Dux rum Ecclefiafticorum ufum, cum poffet ad ipfum
Sabaudiae magnificentiam fuam & pietatem de fumrnum Pontificem confugere , eique fui Re
monftravit in publicis ædificandis hofpitalibus & gni damna, fi quæ effent , exponere ; cum, fi.
monafteriis, in ornandis & pretiofa fupelle&ile quid tunc temporis exigebatur ab Ecclefia Gal
ditandis ecclefiis, auro , argento , & gemmis ad licana, non ob alium finem exigeretur, quam
colendam memoriam Principis Apoſtolorum ero ad parandum ipfi Regi fubfidium in bellica ex
3 (1S . peditione. Præterquamquod ecquis eft, qui fibi
8 15 Succedit obedientia erga Romanum Pon fuadere poffit, Regem, qui anno fubfequenti mo
tificem. Theophilus Raynaudus tom. 15. in ope. nitum modo relatum filio dedit , quique, addu
re, cui titulus, Heteroclita ſpiritualia, pag. 248. &o avi fui Philippi Augufti exemplo, qui ab Ec
agens de fan&itate Clodovei ( quem ipfe Ludo clefiafticis injuriam fibi fieri malebat, quam cum
vicum appellandum effe contendit) Regis Fran eis contendendo Ecclefiam fcandalizare, hæc ad
corum a S. Remigio Epifcopo Remenfi bapti didit: Si * diligenr , quod omnes Subditi tui juftitia
zati haec habet : Obfervantiam vero in Sedem San ô pace fruantur, maxime autem perfonae Ecclefia
&fi Petri, quæ obfervantia eft germanus charaéter fticæ & Religiofae ; & paulo poft: Ama igitur , o
Catholiciſmi, prodidit Clodoveuf, tranſmiſſa ad fili , perfonat Eccleßaßica r , & ferva pacem eorum ,
Hormifdam Papam corona magni pretii. Caroli M. quantum poteris, Regem, inquam , potuiffe an
Ludovici Pii Imperatoris & Regis Francorum , no proxime antecedenti articulum eum edere Ro
& multorum in Regno Galliæ Succe(forum ve mano Pontifici, ſanctae Sedi, & Eccleſiaſtico coe
nerationem, obedientiam , & merita erga Sedem tui injuriofum ? Legi poteft Au&or Gallus in
Apoftolicam ex Ecclefiæ annalibus longa profe tra&fat. de libertatibus Ecclefiæ Gallicanæ lib. I.
quitur oratione Mauclerus de monarchia tom. 2. сар. 15. -

quarta parte, lib. 7. cap. 5. & plurib. ſeqq. In vi 16 Ad bella quod attinet, legi poffunt fu(e
ta S. Henrici Imperatoris memorantur, quæ ab dedu&ta apud Hugonem Grotium de jure pacir,
ipfo præftita funt , ut debitam exhiberet Bene ô belli lib. I. cap. 2. ut oftendatur, bellum Di
di&o VIII. fummo Pontifici venerationem, & vino juri non repugnare, hoc eft nec veteri, nec
cum ipfe Romam acceffit , & cum Benedi&tus novo Teftamento. Auferam ( minatus eft Deus
Alemanniam ingreffus eft, ut Bambergenfem Ec populo fuo ingrato, & fuorum beneficiorum ob
clefiam vifitaret. Innocentius II. S. Leopoldum lito ) auferam fortem , & virum bellatorem, Ju
Auftriæ Principem venerationis erga Romanum dicem , & Propbetam, quorum loco effeminati do
Pontificem caufa peculiarem San&i Petri Filium minabuntur eis , Ö corruet populur: uti habetur
appellavit, ut in bulla Canonizationis legitur . apud Ifaiam cap. 3. Quapropter Reges etiam fan
Inter alia denique monita, quæ S. Ludovicus &i bellarunt pro Fide & ejus propagatione , pro
Galliae Rex quafi hereditariam {ucceffionem te tutamine dignitatis, pro defenfione fuæ ditionis,
ftamento filio fuo reliquit, præcipuum eft illud : & fuorum populorum tutela ; uti animadvertit
Si * devotus & obediem , matri noflrae Romanæ Ec Scacchus loc. cit. fe&#. 6. cap. 2. Immo Theolo
clefiae , & fummo Pontifici tamquam Patri fpiri gi paffim docent, teneri Principes aliquando fub
tuali ; ita ut aut apocrypha omnino habenda fit poena culpæ mortalis gerere bellum non folum
Pragmatica fanéfio , quæ ejus nomine circumfertur, ad defenfionem, fed etiam ad offenfionem , ur
Lib. III. Mm gen
 274 DE SERV DEI BEATIF, ET BEAT. CANONIZ.
gente videlicet periculo temporali , aut fpiritali 1iis atque Germaniir galea.tor ac loricator ad bella
fuorum populorum ; uti videri poteft apud Schia procedere , facinus execratias fcripfit epißolam ad
ram in Tbeologia bellica lib. 1. difficult. 7. Jofa Firminum Epifcopum , qwa deplorans mundi hujus
phat Rex pugnavit cum Moabitis, & Ammoni mala , præcipue vero difcordia , oboriri folitar in.
tis, qui fibi Syros adjunxerant. Rex Ezechias ter Imperatore r atque Pontifice r , fic vult munera;
bellum geffit cum Sennacherib Rege Affyriorum, eorum effe diftinéta , ut nec Imperatores attingant,
Judas Machabæus , de cujus in Deum pietate que funt Sacerdotum , nec Sacerdoter , que funt Im
hæc habentur 2. AMachabæor. cap, 15. v. 18. Erat peratorum , ut bella traéfare, & alia id genus ,
enim pro uxoribus , & filiis , itemque pro fratri quæ ipßr omnino refervat. Tum recitatis epiftolæ
bus , & cognatjr minor folicitudo ; maximur vero verbis, addit num. 14. Hucufque de his Petru ! Da.
ô primus pro fan&fitate timor erat Templi , ftre fmiani , cui Catholica dogmata penitur adver/antur,
nue adverfus hoftes pugnavit. Plenæ funt facræ quibus hærefir errore notantur omne *, qui ab Ec
Litteræ virtute bellica fortium & illuftrium Du clefia Romana Cathedra Petri e duobus alterum gla.
cum , qui prælia præliantes pro Deo, pro ejus dium auferunt, nec, ni/; ſpiritualem, concedunt .
Lege , & cultu, juftiffimi atque religiofiffimi ju Cardinali Baronio adhaeret Cardinalis Bellarmi
dicati funt. Philo Judæus in fine libri primi de nus in opere de Scriptoribur Eccleßaßicis , dum
vita Moyfis illorum bella, juftiffima nominando, loquitur de B. Petro Damiani. De utroque gla
prædicavit. Similia habentur apud Origenem bo dio ita loquitur S. Bernardus lib. 4. de confide
mil. 26. in Jofue , cap. 3 1. & S. Ambrofius lib. ratione cap. 3. col. 444. vol. 1. oper. alloquens
1. officiorum , cap. 19. bona certamina Moyfis , Eugenium III. Aggredere eo , ( fermo eft de per
Jofue , Gedeonis, & aliorum probatæ fidei Du verfis Chriftianis, qui fuis feditionibus Ecclefiæ
cum vi&oriis nobilitata commemoravit. Theo pacem turbabant ) fed verbo, non ferro. Quid tu
dofius Imperator, cognita morte Valentiniani denuo ufurpare gladium tentes , quem femel juffur
Imperatoris, & Eugenii tyrannide , in Europam e * reponere in vaginam ? Quem tamen qui tuum
exercitum traduxit. Tiberius Imperator, cujus megat , non fatis mibi videtur attendere verbum
{uperius mentio habita eft , ingentem coegit ex Pomini dicenti * fic : Converte gladium tuum in
ercitum centum quinquaginta turmarum equi vaginam. Tuu ; ergo ô ipfe, tuo forfitam nutu ,
tum le&tiffimorum , quorum armis Chofram pe etſ non tua manu, evaginandus . Alioquin, ſi nul
nitus profligavit. Celebre eft evitandi prælii cau lo modo ad te pertineret d9 ir, dicentibus Apofto
fa duellum oblatum a S. Wenceslao Rege Bo lis , Ecce gladii duo hic, non refpondiffet Domi
hemia Ladislao Curimeni Principi, in que An mus : Satis eft , fed Nimis eft. Uterque ergo Ec
- 蠶 miniſterio Ladislai contumaciam in ob clefiæ, & fpiritali , fcilicet gladius , & materiali 1 ;
equium convertit, Henricus I. Romanorum Im fed is quidem pro Ecclefia, ille vero & ab Eccle
perator adverfus Poloniam, Bohemiam , & ce J%a exercendu r eft , ille Sacerdotis , ir Militis ma
teras adjacentes regiones Sclavorum, qui fines nu, ſed ſane ad nutum Sacerdotis, G. juſJum Im
Regni fui vaftabant, militem paravit . S. Stepha peratoris . De utroque praedi&to gladio eodem mo
nus I. Hungarorum Rex caftra movit adverfus do fentiunt fummi Pontifices Gregorius IX. in
Conradum Imperatorem, qui, tranquillitate per epifiola ad Germanum Patriarcham Confiantinopoli
turbata, Pannoniæ infefta tulerat figna. Expe tanum , & Bonifacius VIII. in cap. Unam fan
ditiones S. Ludovici Galliarum Regis in Terram &fam , de majorit. Ö' obed. Ceterum B. Petrum Da
fan&am , bella, captivitas ejus omnibus notiffi miani materialem gladium fummo Pontifici non
ma funt. Notiffima quoque funt bella adverfus abftuliffe, fed tantum S. Leonis IX. fa&tum repro.
Mauros a B. Ferdinando III. Rege Caftellæ & bafe , qui in Apuliam perrexerat, & expeditioni
Legionis fufcepta , & feliciter expedita: & apud militari adverfus Normannos interfuerat ( a qua
Hiftoricos habetur , Amedeum III. Ducem Sa nec vi&tor evafit , fed fugato partim, & partim oc
baudiæ mififfe in Peloponnefum exercitum fatis cifo exercitu, in quodam caftello ab eis obfeffus
copiofum , ut ea regio a Turcarum furore de eft) pluribus oftendere conantur Cajetanus in fcbo
fenderetur ; promptum quoque & paratum fe liir ad cit. epift. Advocatus Thomas Montecatinius
exhibuifle ad opes & vitam fundendam , cum in refponfionibus ad meas animadverfiones, dum
fummus Pontifex Pius II. Concilio Mantuano ego Promotoris Fidei officio fungens refifterem
præfidens Principes Chriftianos ad bellum facrum petitioni Ordinis Camaldulenfis, qui Officium ,
contra Mahumetanos invitavit ; & exercitum de & Miffam B. Petri Damiani fub ritu Doćioris
mum coegifie , ut Regnum Cypri , fi poffet , re petebat, de quo infra; & Pater Vitalis Martius
cuperaret , quod, expulfo Ludovico a Sabaudia in reíponfione ad quaeftiones Vallumbrofanas Fi
Rege legitimo, Soldanus Ægypti invaferat au delis Soldani cap. io. n. 19. Ö feqq. Autumavit
xilio potiffimum Jacobi nothi Nicofiae Epifcopi , igitur Beatus Petrus competere quidem Romano
qui , dimiffa dignitate Epiſcopali, ei adhæferat . Pontifici etiam materialem gladium , fed eum
E. Petrus Damiani non probaffe vifus eft , quod vel propria manu, vel aliorum fe præfente , &
S. Leo Papa IX. adverfus Normannos bellum tamquam belli Duce mandante, non effe adver
gefferit, ut in epifl. 9. ad Oldericum Epifcopum fus hoftes exerendum . In citata epiftola idem
Firmanum lib. 4. legitur , ubi etiam negare vi Damianus objicit S. Leoni IX. faétum S. Gre.
detur, Romano Pontifici jus effe gladii tempo gorii: Ngmquid hoc legitur, vel egiffe, vel litteris
ralis. De hac Beati fententia judicium profer docui(Te Gregorius , qui tot rapina , ac violentias a Lon
tur a Cardinali Baronio ad an. 1o53. num Io. gobardorum ejî feritate perpeffu , ? Ille enim in epi
ubi de Bennone fchifmatico loquens , ait : Sicut ftola ad Sabinianum , de qua in Can. Si in morte 23.
ifle non eft audiendur, ita quae Petrus Damiani in q. 8. fic loquitur : Si in morte Longobardorum me
bis , adverfu r eumdem Leonem militaribur copiir mifccre voluiffem , hodie JLongobardorum gen * nec
fe mifcentem /cript, in bis que aferit examinan Aegem , nec Duce r , n^c Comite * haberet , atque in
da funt an in omnibur veritate fubfijiant . Cum enim fumma confufione effet divifa ; fed, quia Deum ti
ipfe effet mæren , animo, ac lugen , eremi incola , meo , in mortem cujuflibet bomini , me mifcere for
quod frequenter audiret , Epifcopo , aliquor in Gal, mido. Quæ Sanéti Gregorii verba, fi una cum
CC (C
 I, IB, 1II. C.AP. XXX!” I. 275
cum ceteris ejus fa&is fedulo ponderentur, fupra folutio fa&a effet, manere velle , Chriftianis aliis
indicatæ explicationi non obftant , quemadmo libertati priftinæ reftitutis. Cum ipfo tandem li
dum Gratianus poft can. Ut pridem , & can. Sup beratus exercitus fuit , & ad fuum Regnum re
pliciter 23. quaeſt. 8. bene proſequitur: In regeſto meavit; ubi poft aliquot annos ad incrementum
etiam legitur , quod Beatur Gregorius civibur Thu Catholicæ Fidei , & liberationem Terræ fan&ae
fciæ, ut contra Longobardoj arma pararent, man votis ardentibus adfpirans, in ipfius Terræ fub
davit, ô militibus ftipendia decrevit. Hoc ergo fidium iterum fignum Crucis affumpfit. Ad re
exemplo , ð' premi/ir auétoritatibus claret, quod giones Infidelium feliciter pervenit; adverfus Sa
Sacerdotes, etſi propria manu arma arripere non racenos pugnavit ; & ob labores multos, quos
debeant, tamen vel bir , quibus bujufmodi officia tulit, morbo oppreffus ad Dominum migravit .
commiffa funt , perfuadere , vel quibuslibet , ut ea Apud Othonem Frifingenfem lib. I. de Frid. cap.
arripiant, fua austoritate valeant imperare . Pa 34. & feq. habetur, Ludovicum juniorem Fran
ter Chriftianus Lupus ad Concilia generalia 5' corum Regem Principibus Regni aperuiffe con
provincialia tom. 3. pag. 365. quarit, quifnam filium ad Loca facra pergendi. Regni Principes
Romanorum Pontificum primus affumpferit jus S. Bernardum confulendum decreverunt , ipfe
gladii, nec alienum ad fui defenfionem vocave que accerfitus cum refpondiffet, tanti momenti
rit, fed proprium confcripferit exercitum . Fami negotium ad Romani Pontificis examen effe re
geratam profert epiftolam Leodienfium adverfus ferendum, & Eugenius Pontifex annuifset , ex
Pafchalem II. in qua?fixerunt, fuiffe S. Greg.VII. citatis ad tranfmarinam expeditionem multorum
Porro, S. Greg. VII. militiam habuiffe , pluribus animis , Deo permittente , expedirio non ex vo
oftendit idem Lupus ; at, S. Leonem IX. militaf to fucceffit. Pax ( inquit ) Ö non eft pax. Pro
fe, & fic ante tempora S. Greg.VII. Romanos mifimus bona , & ecce turbatio ; verba funt S.Do
Pontifices probat habuiffe militiam , concludit. &oris lib. 2. de conßderat. ad Eugenium cap. I.
que, Gregorium VI. au&orem fuiffe militiæ Pa col. 42 1. Quanta autem fuerit ejus triftitia fu
.palis , cum Italia latronibus plena effet , Laici per hoc, patet tum ex ep. 288. quam in le&to
omnes S. Petri poffeffiones invafiffent , Papalis forfan ex animi ægritudine decumbens hac de
excommunicatio fperneretur, & Henricus III. re fcripfit, tum ex epißola Joannis Abbatis Ca
Imperator Germanicis bellis occupatus auxilium femarii ad Bernardunm ipfum , quæ eft inter Ber
negaret ; & tandem ait, nullum Romanum Pon nardinas 386. vol. 1. oper. in qua virum fan
tificem armatum unquam exercitum duxiffe , nifi &tum, quem ob finiftrum expeditionis eventum
S. Leonem IX. & Joannem XI. qui, tefte Luit. audierat affli&tum , confolatur. S. Auguftinus in
prando Ticinenſi, cum juvenis eſſet, ſe ſpectan epifi. 189. num. 4. ( tom. 2. col. 698. ) ad Bo
dum populis exhibuit clypeo & lorica indutum , mifacium Comitem Africæ ait , errorem maximum
fed fine militia,, quæ tunc nulla erat in Eccle efse, afserere , nullum hominem caftris & ar
fia Romana . -

mis afsuetum , gratum e(se Deo : Noli exiftima

I7 Verum, utcunque fit de his, noftri non re, neminem Deo placere poffe , qui in armi « bel
eft inftituti ea recenfere , quæ neceffaria funt , licis militat. In his erat Sanéfus David, cui Do
ut bellum juftum dici poffit, & quæ in bello et minus tam magnum perhibuit teßimonium : in his
iam jufto cavenda funt : paucis enim omnia in et iam plurimi illius temporisJufti : in his erat Ö*
dicantur a D. Thoma 2. 2. quæß. 4o. art. 1. ubi ille Centurio, qui Domino dixit : Non fum dignus ,
docet , tria ad juftum bellum requiri, au&orita ut intres fub teéium meum. Porro qui plura ve!
tem videlicet Principis, cujus mandato bellum let de caufis juftis bellorum, & de his, quæ ca
geritur ; caufam juftam , ut fcilicet illi, contra veri debent in bellis a Principibus Chriftianis ,
quos bellum movetur, oppugnationem merean legere pofset Mauclerum de monarcbia fæculari
tur ; & rečtam bellantium intentionem , .fcilicet Chriftiana 3. part. lib. 5. cap. 8. & feqq. ufque'
ut bonum promoveatur, vel ut malum vitetur. ad finem. -

Tantum monitum afferemus S. Ludovici filio IS Omnia , quæ hucufque di&a funt , & quæ
datum , quod Joinvilius cap. 89. ex A&tis Col pro capitis complemento dici pofsent , de jufti
legii Rationalium in urbe Parifienfi in ejus vi tia fervanda, & bono exemplo Subjectis exhi
tam inferuit: Cave , bellum gera * adverfus Cbri bendo, tum etiam quæ de uxoribus Regum ad.
flianum quemquam, miß ex multorum conßlio , & ita, denda forent, colle&ta funt in Pontificali Ro.
j3 bellum evitare non poffir. guod/ bellum habea1 , ab mano de benedičłione Čy caranatione Regis. Anti
flime ab Eccle/jafiicis , Ö* iis , qui tibi nihil mocuerunt. ftes enim Regem coronandum admonet, dicens:
San&us hic loquitur de bello adverfus Chriftia Primum pietatem fervabis. Dominum Deum tuum
nos, quod fufcipi ex fola neceffitate vult: at res tota mente ac puro corde coler. Cbrijìianam reli
aliter fe habet, cum agitur de expeditione ad gionem ac Fidem Catbolicam , quam ab incuna
verfus Infideles; ipfe enim S. Ludovicus vivifi pulis profeffuf er , ad finem ufque inviolatam retí
cæ Crucis fignaculum in Terræ fan&tæ fubfidium nebir, eamque contra omne r adverfantes pro viri
affumpfit , & fere cum toto exercitu in Soldani bur defender. Ecclefiarum Prælati* , ac reliqui , Sa
& Saracenorum manus incidit. Cumque in con cerdotibus condignam reverentiam exhibebir. Eccle
ventionibus fubinde propofitis additum fuiffet , /3afticam libertatem non conculcabir. Jußitiam, ßne
ut ipfe Dei negaret Filium , & extra Fidem ejus qua nulla focieta * diu confiftere poteft, erga omnes
eſſet, ſi conventiones a ſe factae non ſervaren inconcuffe adminißrabit , bonis præmia, `noxiis de
tur, id afferere forti animo recufavit , fruftra bitat pana, retribuendo. Vidua i , pupillor , paupe
obnitentibus Pi&taviæ & Andaviæ Comitibus eo rer , ac debile r ab omni oppreffione defende s. Omni
potiffimum obtentu, quod ei & ceteris Chriflia bur te adeuntibu r benignum, manfuetum, atque af
nis mortis periculum immineret. Oblatum quo fabilem pro regia tua dignitate te praebebij . Et ita
que ipfi fuit , ut e carcere exiret , ceteris Chri te gere r , ut non ad tuam , fed ad totius populi uti
ftianis remanentibus in vinculis donec pecunia litatem regnare, præmiumque benefa£forum tuorum
pro eorum liberatione foluta effet ; at fanétus mon in terri * , fed in cælo exfpeéfare videarir. In
Rex prompte refpondit , fe in carcere , donec traditione gladii evaginati Artiſtes proſequitur :
Lib. III. - Mm z Acci
 276 DE SERV DEI BEATIF. Er BEAT. CANONIZ.
Accipe gladium de altari ſumptum per noſtras ma peribus mifericors Ở affabilis, viduis, pupillir, &
mur , licet indigna r , vice tamen ô auéforitate fan orpbanis diligentiffimam curam exbibeas. Et hæc
&#orum Apoßolorum confecratar, tibi regaliter con funt præcipua, quæ præter cetera omnibus in
ceffi.m , nofiræque benediéfioni r officio in defenßonem San&orum album referendis communia, ponde
fan£tae Dei Ecclefiæ divinitur ordinatum ; & memor randa effe videntur in caufis Servorum Dei, qui,
eflo ejus , de quo Pfalmifta propbetavit dicen r : Ac dum viverent , regali dignitate fulferunt : & qui
cingere gladio tuo fuper femur tuum potentiffi plura ad rem , de qua nunc agitur, cumulata,
me : ut in boc per eumdem vim æquitatis exer allatis undique exemplis & au&oritatibus, lege.
ceas, molem iniquitati, potenter defiraar, 5 fan re vellet , manum admoveat ad tom. I. Maucle
&#am Dei Ecclefiam , ejufque Fideler propugne * ac ri de monarcbia part. 3. lib. 1. ufque ad 7.
protegas , nec minus fub fide falfor , quam Cbri 19 Bina extant Concilia , Parifienfe videlicet
ftiani nominis hofter execreri r ac difperga r , vidua r fextum , & Aquifgranenfe fecundum, in quibus
'& pupillor clementer adjuver ac defenda r , defola plura ftatuuntur ad noftrum inftitutum 'perti
ta reftaurer, reftaurata conferver, ulcifearis inju nentia. In cap. quippe I. Ö' 2. Concilii fexti
fia , confirmes bene difpoßta ; quatenus hæc agendo , Parifienfis ex S. Ifidoro dicitur, Regum mini
virtutum triumpbo gloriofur , jußitiæque cultor egre fterium maxime pofitum effe in Ecclefiæ tuitio.
gius cum mundi Salvatore ßne fine regnare merea ne ; cap. 3. Judices miniftrofque probos a Regi
rir. Verba Antiftitis, quibus coronandum Re bus eligendos docet, alioquin ipfos coram fupre
gem admonet, repetuntur in benedićtione Ö' co imo Judice reos fore; cap. 4. docet, pietatém,
ronatione Reginæ . Cum ei dat coronam, hæc ha juftitiam , & mifericordiam effe Regni fündamen?
bet: Accipe coronam gloriæ , ut fcia 1 , te effe con tum ; & cap. 5. monet Reges, ut Regnum fibi a Deo
fortem Regni , populoque Dei femper profpere con traditum credant, illudque fecundum ejus volunta
ſulas, 5 , quanto plus exaltaris , tanto amplius tem gubernare fatagant : demum in cap. 3. fecundi
humilitatem , diligas ô cuftodia r im Cbrifio Jefu Concilii Aquifgranenfis viginti quinqué canones
Domino noßro: &, cum dat ei , fceptrum , ait : continentur, quorum plerique gemini funt iis, qui in
Accipe virgam virtutis ac veritatij , & eßo pau fupradi&to fexto Concil. Parifienfi conditi leguhtur.

с А в U т т к 1 с в s 1 м U м s в Рт м u м.
De advertendis in caufis Virginum , Conjugatorum, Viduarum,
atque Peregrinorum . . **

Lura in fuperioribus di
rent. Et ideo Petrum , quem invenit matrimonio
&ta funt de caftitate Vir
junëfum , non feparavit ab uxore. Joannem tamen
ginum, Conjugatorum, volentem mubere , a nuptiir revocavit. At , cum
atque Viduarum, quæ S. Auguſtinus in fine citati operis ſatis aperte
iccirco abſonum eſſet indicet , S. Joannem a nuptiis vocatum, non
hic repetere. Theophi quod reliquerit uxorem quam duxerat , fed quia
lus Raynaudus tom. 8. eam prorfus non acceperat, plur amatum , quod
in opere de tituli* cultur neque uxorem duxerit , Ö ab ineunte pueritia ca
Jpecialit San forum pag. fiffimus vixerit ; adhærendum effe videtur com
- - 559. longum recenfet muni Veterum fententiæ, quæ eum cælibem fuif
catalogum Sanãorum Conjugatorum , Conju fe affirmat. Legi poteft Cardinalis Baronius ad
gum in conjugio virginum , Virginum extra an. 31. num, 3o. Ó Jeqq. Memoratam fententiam
eonjugium, & San&orum atque San£tarum, qui, ample&tuntur ex Patribus Epiphanius baeref. 58.
mortuis marito, aut uxore , in viduitate perfti §. 4. Chryſoftomus de virginitate cap. 82. Caf
terunt. Idem Auctor punct. 14 pag. 574 inter fianus collat. 16. cap. 14. Ambrofius de inftit.
Virgines in conjugio recenfet juxta aliquorum Virg. cap. 7. Paulinus epiff. 5o. Exemplis autem
fenfum ( quem tamen ipfe non ample&titur ) relatis fuperiori cap. 24. num.57. eorum qui vir
S. Joannerii Euangeliftam, quem volunt fuiffe ginitatem in matrimonio fervarunt, addi poteft
fpohfum , fed abfque conjugii ufu , e nuptiis in illud S. Amonis, qui , uxore confentiente , cum
Cana Galileæ a Chrifto abdu&tum. S. Augufti ea vixit decem & o6to annis , nec matrimonium
nus in praefat. in Joannem Euangelifam hæc ha unquam confummavit; ut in ejus vita legitur
bet : Iffe fiquidem eft Joannes , quem Dominus de apud Palladium in hißoria Lauffaca.
flu&tivaga nuptiarum tempeftate vocavit ,_& cui 2 De Mulieribus conjugatis Guyet de fefiis
IMatrem virginem virgini commendavit. Ex quo propriir SS. lib. 2. cap.8. quæft. 28. ita loquitur:
rum contextu verborum manavit opinio, S. Jo A'on ad exprobrandum dixerim , nulla r hujufmodi
annem Euangeliftam fuiffe maritum , & virgini reperiri in tabulir Eccleßaßicis , fed , nefcio quo id
tatem in matrimonio fervaffe. Subfcribere vide fato accidit, ut omne r vel mariti r fuperftiter fue
tur D. Thomas 2. 2. quæß. 186. art. 4. ubi , rint , adeoque ad Viduarum ftatum pertimeant , vel
propofita quæftione, an perpetua continentia re mariti * ipfir adjun&#æ una ßmul cum iis , eadem
çuifatur ad perfe&ionem Religionis, poftquam que die recolantur.
firmavit, perfe&ionem non folum paupertatis , 3 Theophilus Raynaudus loco ſupra citato ,
fed etiam continentiæ introdu&tam effe a Chri punéto videlicet 14. num. 4. inter fan&tas Viduas
flo Domino, fubjicit ad primum : Et ne alicui recenfet S. Mariam Magdalenam. Ex nonnullis
fpes perveniendi ad perfectionem tolleretur, a/um enim monumentis autumat, mortuo marito, vi
pfit ad perfeéîionis flatum etiam illor, quor inve duam juvenem, & fui dominam licentius ali
Vnit matrimonio jun&for. Non autem poterat abfque quanto vixiffe, quam deceret piam mulierem ,
injuria fieri , quod viri uxores defererent , ficut abf non vero quibufvis, aut etiam pluribus fui co
que injuria fiebat, quod omnes divitias derelinque piam feciffe , db Marthæ fororis & Lazari fra
tſ1S
 L I B. III. C. A P. XXX V I I. 277
tris convi&um , ac teftatam Magdalenæ nobili. regredientibus de platea oratio occurrat , antequam
tatem. At , licet in Ecclefia Occidentali a fæ feffio; nec prius corpufculum requiefcat , quam ani.
culo v I 1. invaluerit opinio , unam eamdemque ma pafcatur.
feminam fuiffe eam , quæ Jefu Chrifti pedes in 5 In epifiola ad Demetriadem 13o. num. 4 col.
ædibus Simonis Leprofi unguento fovit, quæque 971. loc. cit. laudat rudem ami&tum , & vi&us
pretiofo unguento! perfudit caput ejufdem in Be continentiam, eoque magis , quod illa effet no
thania, dum apud Lazarum diverfaretur ; cum bilitate &jdivitiis pollens: Incredibilis animi forti
tamen non defit , qui Mariam Magdalenam, Ma tudo, inter gemmas & fericum , inter eunuchorum
riam fororem Marthæ, & Feminam criminofam & puellarum catervas , & adulationem ac minifteria
doceant tres fuiffe inter fe diftin&tas mulieres ; familie perſtrepentis , Ö exquiſitas epulas , quas
aliique velint , Mariam Magdalenam , & Femi amplæ domus præbebat abundantia , appetiffe eam
nam criminofam unam eamdemque feminam ef jejuniorum laborem, afperitatem veßium, viéfus con
fe fed a Maria forore Marthæ diftinctam , eo po tinentiam. Admirabundus refert , eam pro fer
tiffimum obtentu , quod Peccatricis nomen, quo vanda virginitate oblatas refpuiffe nuptias, aviæ
in Euangelio compellatur, proftitutam mulierem & matris indignationem nihil metuentem , quæ
defignans , alienum omnino fit ab ea mulieris etiam fan&tæ neptis & filiæ voluntati libentes
indole, & ab iis geftis, quæ forori Marthæ tri poftea præftiterunt affenfum ; fic num. 5. Cum
buuntur , quemadmodum late explicat Augufti jam nuptiarum appropinquaret dies , òr futuro ma
nus Calmet differt. in tres Marias , hinc eft, quod trimonio thalamus pararetur, ſecreto Ö abſue ar
fupra di&um S. Mariæ Magdalenæ exemplum Vi bitris , noéfemque babens pro folatio, talibus fe fer
duis tuto non fuffragatur. Ceterum alia multa, tur armaffe confiliis : Quid agi* , Demetriar ? Cur
& quidem notiffima fuffragantur , inter quæ il pudicitiam tanto pavore defendis ? Libertate opus
lud B. Mariæ de Capite, vulgo nuncupatæ de la eſt 5 audacia, quc ſic in pace metuis , quid face
Cabeza , uxoris S. Ifidori Agricolae , de qua fu rer in martyrio perpetiendo ? Quae tuorum vultum
periori lib. 2. cap. 24, §. 27. Hæc enim fuperftes ferre non potes , quomodo fußinere , tribunalia Per
fuiffe videtur marito , quemadmodum colligitur fecutorum ? Præcepta poftea fubjicit , quibus ad
ex vita S. Ifidori Agricola. Auctore Joanne Dia fan&itatem Virgo inftruatur; initiumque ducit a
cono edita a Bollandianis ad diem 15. Maji cap. 2. poenitentia, & a corporis mortificatione, quæ ta.
4 Ad inftitutum ergo ut redeamus , multæ men moderata fit , ut num. 1o. Poft cogitationum
funt S. Hieronymi epiftolæ , quæ rei , de qua diligent 1//imam cautionem , jejuniorum tibi arma fu
nunc agitur, prodeffe poffunt. In epiftolis fiqui menda ſunt , Čy canendum cum David: Humiliavi
dem ad Euſtochium, & ad Demetriadem docet, in jejunio animam meam , & cinerem tamquam
quomodo virginitatem debeant cuftodire, in epi panem manducavi. Et num. 1 1. Neque vero im
ftola ad Furiam, eam hortatur, ut in viduitate moderata tibi imperamur jejunia, & enormem cibo
perftet , & ad fecundas nuptias non tranfeat; & rum abftinentiam , quibu , fatim corpora delicata
in epiftola ad Celantiam matronam, earm inftruit, franguntur, & ante ægrotare incipiunt, quam fan
quomodo inter honores, divitias , & onera ma èfe converfationis jacere fundamenta. Modum in
trimonii vitam fančte & religiofe ducat . In epi finuat , quo divitias fuas debeat erogare , num.
ftola itaque ad Euftochium 22. num. 8. col. 92. 14. Alii ædificent ecclefia * , veftiant parieter mar.
oper. tom. 1. ait, ad cuftodiam virginitatis primum morum cruflir, columnarum moles advehant Ö'c. non
quidem abftinendum effe a vino : Si quid itaque reprehendo , non abnuo. Unufquifque in fenfu fuo ab
in me poteft effe confilii , ß experto creditur , boc undet. Meliufque eß boc facere , quam repofitir opi
primum moneo, hoc obtefior, ut Sponfa Cbrißi vi hu* incubare. Sed tibi aliud propoßtum efl , Chri
mum fugiat pro veneno. Hec adverfus adolefcentiam ftum vefire in pauperibus , vifitare in languentibus ,
prima arma funt Dæmonum . Deinde a confortio paſcere in eſurientibus, ſuſcipere in bis qui tetto in.
Matronarum m. 16. Nolo , babeas confortia Matro digent , & maxime in domefticis Fidei , Virginum
marum ; nolo , ad mobilium domos acceda r ; & num. alere monaſteria, ſervorum Dei, è5 pauperum ſpi
17. Sint tibi fociæ, qua , jejunia tenuant , quibus ritu habere curam, qui diebus & no&fibus ferviunt
pallor in facie eft , qua r & ætas probavit & vita. Domino tuo. Hortatur , ut, licet nulla re indi
Tum præcipit fubje&tionem parentibus , rarum geat , lanam habeat in manibus , & pollice fta
egreffum in publicum , & pœnitentiam cit. num. minis fila deducat ; ut non modo otium fugiat,
col. 99. Efto fubje&#a parentibus , imitare Sponfum fed etiam aliquid habeat, quod Chrifto offerat,
tuum . Raro fit egreffur in publicnm Ö'c. Accepto mum. 15. Haec obfervant , Ö* te ipfam fervabit ò'
cibo , cum te in leétulo compofitam dulci , libidinum alia f : & eris magißra fanéf.e converfationir , mul
pompa concufferit, arripe fcutum Fidei, in quo igni tarumque caßitatem lucrum tuum facie *, Scriptura
tæ Diaboli extinguuntur fagittæ .... Carnir amor dicente : In defideriis eft omnis anima otiofi . Nec
ſpiritus amore ſuperatur, deſiderium deſiderio reſtin idcirco tibi ab opere ceffandum eft, quia , Deo pro
guitur; & num. 1S. Lava per ſingulas noctes le pitio , nulla re indiger ; fed ideo cum omnibur la.
&fum tuum, lacrymis tuis fratum tuum riga. Vi borandum eft , ut per occafionem operis nihil aliud
gila , Ù* fi* ficut paffer in folitudine. Multa de cogiter , niß quod ad Domini pertinet fervitutem .
mum infinuat de oratione m.37. Poft hæc, quamquam Simpliciter loquar. Quamvis omnem cenfum tuum
Apoßolus , orare no* femper jubeat , Ö* Sanétis etiam in paupere * diftribua r , nihil apud Cbrißum erit pre
ipfe fit fomnus Oratio, tamen divifa orândi hora , dehe tiofiur , niß quod manibu r tui * ipfa confeceri , vel
muj babere, ut , fi forte aliquo fuerimus opere detenti, in ufus proprior, vel in exemplum Virginum cete
ipfum mor ad officium tempus admoneat . Horam rarum , vel quod aviæ, matrique offeras , majora ab
tertiam , fextam , nonam , diluculum quoque , Ö* eis in refeć#ionem pauperum pretia receptura.
vefperam, nemo eß qui nefciat. Nec cibi fumantur, 6 Alia plura in cit. epißola ad Demetriadem le
mi/i oratione præmiffa ; nec recedatur a menfa , niß gi poffunt. In epißola vero ad Furiam 54. bona
~/referatur Creatori gratia. Noćfibus bis terque fur refert viduitatis, & ad eam fervandam hortatur
gendum &c. Egredienter de hofpitio armet oratio ; his verbis , num. 15. col. 29o. loc. cit. Si habe r li
be
 278 DE SERV. DEI BEATIF, ET BEAT. CANONIZ.
beros , nuptias quid requiris ? Si non baber, quare effe patranda , quod licita quædam omittantur :
expertam non metuir fterilitatem , čo rem incertam num. 22. Cave, ne ß jejunare, aut abftinere coepe
certo præferr pudori &c. Aut , ß evenerit , ut ex ris, te putes jam effe fanétam ; hæc enim virtus ad
fecundo marito habea r filior , domeßica oritur pu juméntum eft , non perfeéiio fanéiitatir. Magifque
gna, inteßinum prælium . Non licebit tibi amare id providendum eft , me tibi hoc , cum licita conte
libero r , nec æquis afpicere oculis quo r genuifi. Clam mna * , fecuritatem quamdam illicitorum faciat. Quid
porriger cibos : invidebit mortuo ; Ö', niß oderij fi. quid fupra juflitiam offertur Deo , non debet impe
lior , adhuc eorum amare videberi r patrem. Quod ß dire jufiitiam fed adjuvare . Quid autem prodeft ,
de priore uxore fobolem baben r domum te introdu tenuari abftinentia corpus , ß animur intumefcat fu
×erit , etiamfi clementiffima fueris , omnes comoedi, perbia ? Quam laudem merebimur de pallore jejunii,
ὸ}mimographi , & communes Rhetorum loci in nover /3 invidia lividi fimus ? §}uid virtutis habet, vinum
cam ſeviſſimam declamabunt . Si privignus langue non bibere, & ira atque odio inebriari? Addit, ra
rit , & condoluerit caput , infamaberis , ut venefica ; ' tionem habendam effe non confcientiæ tantum ,
ß non defleris cibos , crudelis ; ß dederis , malefica fed famæ , & nihil effe committendum , quod
diceri * . Oro te , quid habent tantum boni fecundæ aliis occafionem fuppeditet detrahendi , num. 23.
nuptiæ , ut hæc mala valeant compenfare ? Exem Beatur eß, qui tam fanéte tamque graviter difpo
plum proponit Annae Prophetißae filiae Phanuelis fuit vitam fuam , ut de eo ßnißri aliquid me fin
de tribu Afer , quae a fua adolefcentia ufque ad gi quidem poffit , dum adverfus obtreétatorum libi
o&oginta quatuor annos viduitatis onus fuftinens dinem pugnat meriti magnitudo , nec fingere quif
a Templo non rece{fit , diebus ac no&tibus in quam aufus eft , quod a nullo putat effe credendum.
ſiſtens jejuniis & obſecrationibus: monet, ut je Quod ß id affequi difficile atque nimir arduum ef? ,
juniis fe dedat & vigiliis, num. 7. Ardentes Dia faltem hanc adbibeamus vitae nofiræ diligentiam ,
boli fagitte, jejuniorum č vigiliarum rigor reftin ne mala mente, occaſionem inveniant detrabendi ,
guendæ fum*. Ut pauperibus fubveniat , num. 12. ne ex nobis fcintilla procedat , per quam adverfus
Illi r tribue divitia r tua r , qui non pbafides aver , mox finiftræ famæ flamma confletur: alioqui fruftra,
fed cibarium panem comedant , qui famem expellat , irafcimur obtreéiatoribus noftris , /% ei ipß obtre-'
non qui augeat luxuriam. Intellige ſuper egenum & &fandi materiam miniftramur . Hortatur tandem
pauperem. Qmni petenti te da , fed maxime dome ut vacet orationi , num. 24. Eligatur tibi oppor
• fiici r Fidei . Nudum vefii , efurientem ciba , aegro tumur , & aliquantum a familiæ flrepitu remotus
tantem vißta. Ut abftineat a confortio juvenum locus , in quem tu , veluti in portum , quafi ex
five domi , five extra domum, & ab omni luxu , multa fempeftate curarum te recipias , Ö* excitator
num. 13. Juvenum fuge confortia. Comatulos, com foris cogitationum fuêius fecreti tranquillitate com
ptor , atque lafcivor domus tuæ te&#a non videant. pona *. Tantum ibi fit Divinae leéfionis ßudium ,
Cantor pellatur ut noxiur. Fidicina r , Ö* pfalteriar, tam crebræ orationum vice , , , tam firma ô preffa,
& iftiufmodi cborum Diaboli, quaß mortifera Sire de futuris cogitatio, ut omnes reliqui temporis oc
narum carmina , proturba ex ædibur tuis. Noli ad cupationes facile bac vacatione compenfe r.
publicum fwbinde procedere , & , fpadomum exercitu 8 Tranfcribendæ effent integræ S. Hieronymi
præeunte , Viduarum circumferri libertate. Peffimae epiftolæ, fi quæcumque notatu digna funt, quæ
confuetudinis eft , cum fragilis fexu r , & imbecilla que ad Virgines , Conjugatas, aut Viduas perti
aetas fuo arbitrio abutitur , ® putat licere quod nent, effent hic le&toribus exhibenda. Qyui cete
libet. º
ra fcire cupit , citatas epiftolas legere poterit.
7 Demum in epißola ad Celantiam matronam Mos tranfeamus ad ea , quæ ex A&is Canoniza
168. quæ ab ipfo petierat , quomodo vitæ fuæ tionum defumuntur . Sæpe citatus Scacchus de
curſum dirigere deberet in conjugio conſtituta, not. & /ign. fan&it. feét. 7. cap. I. præter cetera ,
fic refpondet, num. 2. col. 1o89. tom. cit. Petis quæ in omnibus Canonizandis requiruntur, mo
mamque, ô folicite ac violenter petis , ut tibi cer net, ſpecialiter eſſe inquirendum in Virgineſae
tam ex Scripturis fan&i r præfiniamur regulam , ad culari , de cujus agitur Beatificatione & Cano
quam ordine r curfum vitæ tuæ, ut, cognita Domi nizatione, qua promptitudine, facilitate, gaudio,
mi voluntate , inter honore r feculi , & divitiarum & voluptate perpetuam virginitatem fervare pro
illecebra *, morum magis diliga , fupelleéiilem , atque pofuerit , qua animi fortitudine oblatas nuptias
ut poffis im conjugio conßituta non folum conjugi reſpuerit, quanto ſtudio ſolitudinem ama verit ,
placere , fed etiam ei, qui ipfum indulfit conjugium. quomodo corpori caftigando ftuduerit, facræ le
Poftquam autem multa protulit de obfervantia &tioni fe dederit , ab hominum commercio abfti
mandatorum Dei, docet moderationem in fer nuerit, veftium vanitatem oderit , & erga pau
mone effe adhibendam , num. 18. Sit igitur inten peres mifericors fuerit.
tu, ac vigilant , & adverfus peccata femper arma 9 Omnia hæc fingula elucent in A&is earum
tur animur tuur . Sermo in omnibur moderatur Ö' Virginum, quæ in Beatarum & San&arum al
parcus , Ö qui neceffitatem magis loquendi indicet, bum relatae funt. De S. Catharina Senenßi apud
quam voluntatem. 6rnet prudentiam verecundia ; Surium die 29. Aprilis hæc habentur : Quadam
quodque præcipuum in feminis femper fuit, cunéia r die fecretum petiit locum , & , flexi, utrifque hu
in te virtutes pudor fuperet. Diu ante confidera , militer genibur , fic precata efl Beatiffimam Matrem
quid loquendum fit ; & adhuc tacens provide , ne Cbrifti. O Virgo facratifima, que prima inter fe.
quid dixiffe pæniteat. Verba tua ponderet cogitatio, minar perpetnam Domino virginitatem voviſii, qui
ὸ lingue officium animi libra difpenfet . Humili te voluit effe matrem unici filii fui , obfecro beni
tatem effe colendam , num. 2o. Nihil haheas hu gnitatem tuam, ut , non attentis meritis meij , di
militate præftantiur , nibilque amabiliur . Hæc ef? gneris mibi fponfum dare filium tuum , quem to
enim præcipua confervatrix , & quaß cuftor que tis animi vifceribus concupifco; & ego promitto ò'
dam virtutum omnium ; nihilque ejl , quod no r ita illi & tibi , quod nullum umquam alium admit
& hominibus grator , Ö Deo faciat, quam fi vitæ tam fponfum , fed virginem me illi perpetuam
merito magni , bumilitate infimi fimur. Illicita non confervabo , Ita feptem annos nota , Cbrißo
/pow
 L I B. III. C A P. XXX}^ II. 279
fponfo immortali fuam dedicavit virginitatem , id letur focia ab Adamo: Mulier , quam dedifti mi
que voto coram Deo folemni. S. Ambrofius_San hi fociam ; & Apoftolus Paulus 1. ad Timotheum
&am Agnetem fic exhibet alloquentem filium cap. 3. agens de eleëtione alicujus Conjugati ad
Præfe&i Urbis, qui eam dpibus, cultu pretio Epifcopatum hæc habeat : Suæ domui bene præpo
fo , & aliis muliebribus irritamentis ad nu fitur , filios babent fubditos, cum omni caftitate ; &
ptias folicitabat ( vite num. 3. ap. Bollandianot Petrus Apoftolus in prima Canonica cap. 3. di
ad diem x 1. Jan. tom. 2. pag. 35 1. ): Diferde a cat : Muliere , fubditæ ßnt viris fuir , ut, ß qui
me , fomes peccati ( virginitatem enim voverat ) non credunt verbo , per malierum converfationem ß
nutrimentum facinoris , pajulum mortis , quia ab ne verbo lucrifiant, conßderanter in timore fanéîam
alio amatore præventa fum &c. Ipfi me tota de ' converfationem ; Idem exponens morum honefta
votione committo, quem cum amavero cafia /um , tem & modeftiam, quæ Conjugatas decet, fic
cum tetigero munda fum , cum accepero, virgo fum. profequatur : Qaarum non fit extrinfecur capilla
In bullis Canonizationum SS. Catharinæ Senen tura , aut circumdatio auri, aut , indumenti vefti
mentorum cultur , fed, qui, abfconditus eft cordis ho
fis , & Claræ de Affifio illuftria extant exempla
feceffus a mundi ftrepitu, dum adhuc effent in mo, in incorruptibilitate quieti ® modeft fpiritur,
puerili ætate , & antequam Religioni nomen da 4ui eß in confpeéiu Dei locuple*: fic enim aliquan
rent. Cetera profequitur Scacchus, allatis exem do & fanâae mulierer ornabant fe fubjeéìae propriis
plis præteritarum Canonizationum, quæ apud eum viris. Hæc, & alia complexus eft Clemens IV. *

legi poffunt . Non videtur autem omittendum id, in bulla Canonizationis. S. Hedvvigis uxoris Hen
quod Beatus Raymundus de Capua fcripfit de rici Barbati Poloniæ & Silefiæ Ducis pag. 1o3.
S. Catharina Senenfi, de abftinentia videlicet 'a cod. Canoniz. Cum clarae memoriæ Henrico Duce
corporis cultu , & a mundo muliebri, dum ad Poloniæ matrimonium duxit legit tme contra hendum ,
huc effet inter Sæculares : Cœperunt & parentes , in quo, tripartirum bonum conjugti falubriter con
δ' germani ejus ignari propoßti illius de ejus tra fervando, ßc prudenter fe geffit , qaod toru fidem in
&#are conjugio. Mater quoque ad ßudium excolendi violatam cuſtodiens, 5 prolem in Dei timore ſu
corpori r eam bortari , ut poffet Procerum oculis effe fceptam erudien r, ab ipfo Duce, cui non præcipiti
gratior ô amabilior. Sed illa memor voti fui , licet voluptatis affe&u, fed difcreto femper inhaefiffe ju
id parentibus pro illorum reverentia celaret , nihil tale dicuo creditur rationis , , quoufque eft affumptu 1 de
facere voluit ;, non enim bominibus , fed Deo modi r om medio, per ſeparationis injuriam non divertit, li
mibus placere contendebat . Ferebat'id mater ejuf mole cet , ut orationi Ö' contemplationi vacarent devo
fe, Ö', cum per fe illam movere non poffet , filiam tius, torum ex pari voto & conſenſu unanimi per
Bonaventuram , quam Catharina impenfe amabat , ut multa annorum curricula habuerunt fequeßratum ,
ei perfuaderet, hortata eft : & illa quidem multis viis cum Creatori * fuo minur ob/equi valeat ad plura
ejus tentam * animum , tandem eo adduxit, ut da diffraéíus animur, ô viro placere cupien r mulier
ret operam aliquando corpori r ornando , nihil tamen in bis, que Dei funt, interdum fegnior habeatur .
interim remittens de propoſito ſervanda integrita. Apud Surium ad diem 23 Julii de S. Birgitta
tis. Hunc autem culpam poftea non femel tantir hæc enarrantur : Ftluor fuos Burgitta cum multa,
cum ßngultibus δ' lacrymis confeffa eß, ut videri follicitudine ö diligentia educavit, eo/que, ceu aqui
poffet graviffimo fe fcelere obftrinxiffe ; Ö' ornatum la provocans ad volandum pullos ſuos & ſuper eos
corpori adhibere adeo enorme peccatum vifum ef? volitans, unguibus caſtigationis, Ö fane doćirine
oculis Catharine, ut fepe dixerit: Ego quidem nec radii r Solis juftitiæ objecit, adbibens illis præcepto
Tartarum puto fufficere buic peccato puniendo. -rer, qui eor in Fide & moribur inßituerent . In
1o Succedunt Conjugati: & prætermiffa qui bulla Canonizationis S. Francifcae Romanæ pag.
dem virginitate in matrimonio fervata, de qua 232. cod. cit. fummus Pontifex Paulus V. ejus
alibi a&tum eft , fæpe citatus Scacchus fe&f. 6. vitam in ftatu conjugali ita defcribit : Curis fa
cap. 6. ſapienter monet, in Dei Servis conjuga miliaribur a fpiritualibus minime diftrabebatur , fed,
tis, de quorum agitur Canonizatione, fpeciali rebus domefiicis difpoßtis , non egrediebatur foras
ter effe inquirendum , quo ftudio familiam in cum Dina, ut videret filias alienigena 1 , fed ipfar
Dei timore educaverint , uxorem videlicet, li horas in fecreto cubiculi fui, devote orando 9 me
beros, & reliquos dometicos, fiquos habuerint;ditando, quotidie tranſgebat. Abſtinebat ſpectaculis,
quomodo fingulos in officio continuerint ; num nuptiarum celebritatibus , non ingrediebatur domum
prudenter & moderate cum eis fe gefferint ; quo.
convivii , neque etiam cognatorum ; ejufque obleéïa
modo rem familiarem adminiftraverint, & fic in menta & deliciæ erant, eccleßa , ό bofpitalia fre
operibus mifericordiæ , eleemofynas pauperibus quentare, verbi Deu prædicationibus & Divini , Of
largiendo, fe exercuerint. In eo autem, quod ficiis cum devotione intendere. Et paulo poſt: Non
attinet ad mulieres conjugatas , fubjicit idem illi etiam , dum in conjugio vixit , quamquam no
Scacchus, ſpecialia ſanétitatis argumenta deſu bili & opulento viro collocatae, ferica , non auro
menda effe ex virtute manfuetudinis erga mari contexta, fed vili, & lanea vefh r. Et rurfus pag.
tum , focrum, & totam familiam, ex modeftia , 281. Et quemadmodum Sara obediebat Abrabæ, fic
& contemptu mundi muliebris, ex folicitudine ullo viro femper obediens fuit. De S. Monica ma
in regenda & gubernanda domo, liberos nimi tre ſua hacteſtatur S. Auguſtinus lib. 9. Con
rum, ſervos & ancillas in Dei ſervitium & ti fe/ionum cap. 9, num. 19. ( tom. 1. oper. col. 164 ):
morem dirigendo , ex cultu religionis, atque piis Tradita viro fervivit veluti Domino, Ö fategit.
exercitationibus in his , quæ viro quantum ad eum lucrari tibi , loquens illi moribus fuis , quibus
jura matrimonii non officiunt : nec omittendum, eam pulcram faciebar , ©" reverenter amabilem at
fi forte vir Infidelis fan&ificatus eft per mulie que mirabilem viro. Ita autem toleravit cubilis
rem Fidelem , hoc eft vel ad veram religionem injuria 1 , ut nullam de bac re cum marito baberet
per eam , vel ad bonam frugem & fan&os mo. umquam ßmultatem. Exfpeéîabat enim mifericordiam
res traductus eſt. -

tuam fuper eum , ut in te credens caftificaretur .

1 1 Quæ di&ta funt , Scacchus confirmat facri Erat vero ille præterea ficut benevolentia præcipuus ,
Textus auétoritate , cum Genef. 3. Heva appel ita ira fervidus. Sed noverat bæc non refiflere irato
- φιγ9 »
 28o DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
viro, non tantum faéto, fed ne verbo quidem. Jam tione difficultas moveri poffet. Apoftolus autem
vero refra&io, ό quieto, cum opportunum videret , re{picit morem Judæorum , & locorum vicino
rationem fa&fi fui reddebat , ß forte ille inconfide rum , qui fordidos pedes ex itinere adventan
*atiur commotus fuerat . Et paulo poft num. 2o. tium hofpitum lavabant ; quod ob(equium legun
Socrum etiam fuam primo fufuriis malarum ancil tur etiam Abraham & Lot Angelis hofpitio re
Jarum adverfus fe irritatam fic vicit obfequii r , per ceptis exhibuiffe Genef. 18. & 19. Chriftus qno
feverant tolerantia & manfuetudine , ut illa ultro que dixit Pharifæo Luc. 7. Aquam pedibus meis
filio fuo mediar lingua r famularum proderet , quibus non dedifii ; & ipfe {uorum Difcipulorum pedes
unter fe , ό murum pax domeßica turbabatur , ex lavare non eft dedignatus. Cumque nomine San
fpečiaretque vindiéiam . Et infra num. 22. Deni &orum Fideles comprehendantur , & præfertim
que etiam virum fuum jam in extrema vita tem Ecclefiæ Miniftri, & Euangelii Prædicatores, im
porali ejus lucrata eß tibi , nec in eo jam fideli quibus fan&itas magis elucet, & per fynecdochen
planxit, quod in nondum fideli toleraverat. Demum fub lotione pedum omne genus humilioris obfe
in relatione caufæ S. Elifabetha, Reginæ Portu quii , quod Sanétis præftari folet, comprehenda
galliæ Auditores Rotæ referunt, Dionyfium Re tur , nemo eft qui non videat , relata a Scaccho
gem & ejus maritum-fan&iffimæ conjugis exem optime concordare cum Apoftolica do&rina. In
plo permotum & viétum benevolentia, qua filios culcat Apoftolus educationem liberorum , de qua
illegitimos, quos ipfe fidei conjugalis oblitus ge profe&o fedulo inquirendum eft in omnibus pa
nuerat, profequebatur, ad meliora confilia ani rentibus, uti , præter fupra dedu&ta , ex facra Pa
mum adjeciffe: Quibus aéfibur tam Regem vicit , gina exempla fuppetunt. De Job quippe legitur,
confufumque reddidit, ut bonitate & patientia , & eum vigilaffe fuper cogitationibus filiorum fuo
charttate beste Regine motus, ab omniluf ſuis im rum ; & eamdem vigilantiam habuiße dicitur To
pudici , & illicitis converfationibur fe retraxerit , bias de filio fuo, & Helcia de Sufanna : & in
& Reginam uxorem magno amore profecutus fue libris Regum Heli Sacerdoti ira Dei denuntiatur
rit, ô matrimonii leges obfervaverit. Et juxta di ob vitam filiorum , qui Sacerdotium patris in quae
&#um Apoßoli Pauli , fan&ificatus eft vir Infidelis flum verterant , quamquam plerumque eos pater
per mulierem Fidelem. increpaſſe referatur ; ſed levior objurgatio non
1 z Profequitur Scacchus , quæ pertinent ad fatisfecit difciplinæ , ita ut inter facros Interpre
Viduas, ut videri poteft fe&f. 7. cap. 3. ubi adno tes adhuc hodie quæratur, an Heli damnatus fit,
ravit , in caufis earum inquirendum e(fe de di fuper qua controverfia legi poffunt utrinque de
' ligenti filiorum educatione , fi quos genuerint ; du&a a Cornelio a Lapide ad lib. 1. Regum cap.
de feceffu a fæculi turbis, aut faltem de ftudio 4. Poß quæ, ad nottrorum San&orum exempla
erga illum & voluntate ; de carnis & corporis quod attinet , & fignanter fanétarum Viduarum,
mortificatione ; de religione & pietate erga res S. Auguftinus hæc refert de Monica matre fua
{acras, & Sacrorum Miniftros ; & de charitate lib. 9. Confe/hon. cap. 9, num. 22. Nutrierat filior
erga pauperes : quæ omnia confirmat allatis exem tot zes eos parturiens, quoties abs te deviare cerne
plis præteritarum Canonizationum : Ne actum bar. Item, quantum ftuduerit curandis filiis S.
agere videamur, le&torem ad Scacchum loc. cut. Amelberga Vidua , fat fuperque declarat fanéti
rémittimus, & pro di&orum confirmatione tex tas eorum apud Surium ad d. 1o. Jul. Ex ea na
sum afíerimus S. Pauli in epif. 1. ad Timotbeum tus ef Beatus Adelbertus Camera cen6s Ecclefe Prae
cap. 5. ubi Timotheum inftruit , quem dele£tum fui fan&fiffimus , cujus geßa plena miraculis & vur.
hâbère debeat in Viduis honorandis , id eft alen tutibus ufque in præfen * in eadem forent Ecclefia .
- &is & fuftentandis publico fumptu Ecclefiæ, quæ Itemque quatuor Ueo dicatæ fororer, Reinildi* ,. Pha
{ußentatio nomine honoris idcirco fignificatur , raildis, Ærmelendis, G Gudila . Et infra: Cum
quia fiebat cum teftimonio virtutis earum, quæ autem filiæ ejus ab infantia vitam caftiffimam du
£ic alebantur , quemadmodum indicat Eftius ad cere conßitui/Tent , licet multi Regni Procere f pro
locum citatum num 3. Verba autem Apoftoli funt pter nobilitatem ὸ oper illa , fibi matrimonio jun
bazc loc. cit. v. 3. ¿y feq. Vidua f honora , que ve gere percuperent, maluere virginitatis tenere propo
re Viduæ funt. Siqua autem Vidua filios , aut ne* jtum , & sponfo immortali Cbrifto Jefu adhærere
potes babet , difcat primum domum fuam regere , potiur, quam mortalium hominum conjugii; copwla
δ' mutuam vicem reddere parentibus ; hoc enim ac 7i. De Sanâa quoque Hedvvige profequitur Su
ceptum eft coram Deo. Quæ autem vere Vidua eft , rius ad d. 15. Oétobr. num. 1. Ex ea igitur tam
5 defolata , fperet in Deum , & infiet obfecratio fan£}a radice fan&fi quoque rami prodiere, & bon4
nibur ¿y oration1buy no&fe ac die. Nam que in deli arbor bono, fruéìus protulit: qui enim ex eis (id
cii, ef?, viven , mortua ef?. Et hoc præcipe , ut irre e( ex Hedvvige, & ejus viro Henrico) nati funt ,
prebenfibile, fint. Si quis autem fuorum , & maxime do Divino cultui dediti fuere , eumque pro viribu f aug
£mefiicorum, curam non babet, Fidem negavit , & eft mentarunt . Et alibi adnotatum eft , claruiffe mi
Infideli deterior. Vidua eligatur non minus fexaginta raculis Catharinam filiam S. Birgittæ, & matris
annorum, quæ fuerit unius viri uxor , in operibus bo Canonizationem promoviffe.
nir refiimonium babenr, 6 filio, educavit , ß hofpitio 13 De Servis Dei Peregrinis agit citatus Scac
recepit, fi Sanâorum pedes lavit , ß tribulationem Pa chus de nor. ¿y fign. fanºfit. fe&#.. 6. cap. 7. mo
tientibus fubminißravit , ß omne opu ; bonum fubfecuta netque, inquirendum eſſe de peregrinationis cau
•f. Detra&a ætate fexaginta annorum, quæ juxta fa, de licentia obtenta peregrinandi , de geftis in
fenfum Cardinalis Cajetani certa & ftatuta dici peregrinatione, de frequentia Sacramentorum ,
tur, non ut admittenda eligatur in numerum Vi de corporis affli&ionibus & laboribus in peregri
duarum, fed ut ceteris præficiatur , contra fen natione exantlatis ; & affert tanquam tritum il
tientibus aliis Interpretibus , eam ætatem ftatui lud, Peregrinus aut m unquam , aut tarde fanétifica
pro Vidua, non uti ceteris præficienda , fed uti tur ; de quo in celebri libro de imitatione Chrifti
fumptibus Ecclefiæ alenda ; reliqua concordant lib. 1. cap. 23. Qui multum peregrtnantur, raro fan
cum his, quae fupra ex Scaccho retulimus , quem & ficantur, Calvinus, & Magdeburgenfes , & Clau
admodum confideranti patebit. De pedum lo dius Taurinenfis facras peregrinationes exfecrati
funt,
 L I B. III. C.A P. XXX V II. *.281
funt ; at earum pietatem & religiofitatem latif. grinationes fufcipiant ; quemadmodum pluribus
fime propugnarunt Thomas Waldenfis tom, 3. profequitur Theophilus loco cit. pag. 217. Ama
tit. 15. Cardinalis Bellarminus de cultu San&forum tus Pouget in infitut. Catholic. tom. 2. pag. 955.
lib. 3. cap. 8. Gretferus in quatuor libris de pere plura exponit de peregrinationum utilitate , fi
grinationibus , ubi multa fcitu utilia reperiuntur, fanéte expleantur, & de earum periculis, fi quis
Theophilus Raynaudus tom. 15, in opere, cui ti eas incaute aggrediatur: &, fi fas eft facris mi
tulut, Heteroclita Ipiritualia, pag. 2 1 3. 5. feqq. fcere profana, celebris eft epiftola 28. Senecæ
Et quidem a primis Ecclefiæ fæculis in more po ad Lucilium , ubi oftendit, animum , non, cæ
fìrum fuit , ut Fideles proficifcerentur ad fepul lum mutandum effe, & , quamvis terræ & ur
cra Martyrum , & ad loca præcipuorum myfte bes recedant , vitia tamen fequi peregrinum &
riorum operatione * confecrata. Apud Eufebium errantem, ad quemcumque locum ipfe pervene
hißor. Ecclef. lib. 6.° cap. I I. hæc habentur: Hac rit . In eo vero, quod attinet ad Beatificationes
igitur vißone , tanquam Divino admonitur : oraculo & Canonizationes, vel agitur de Dei Servis ,
Alexander cum ex Cappadocia, in qua primum Epi qui aliquam peregrinationem pietatis gratia per
egerunt; & quoad hos omnia a Scaccho indica
fcopus fuerat ordinatus, Hierofolymam profeéfus fuif
fet , tum orandi , tum locorum vifendorum gratia : ta, erunt fedulo perpendenda, una cum aliis a
& in lib. 3. de vita Conßantini cap. 42. hæc re Servo Dei peregrino geftis ante & poft peregri
fert de S. Helena : Nam cum illa debitum piæ af. nationem ; peregrinatio fiquidem non omnem ejus
fe&ionis munus Deo omnium Regi perfolvere decre vitæ .curfum , fed partem tantum comple&itur :
viffet , & pro filio fuo , tanto fcilicet Imperatore ,vel agitur de Dei Servis, qui aut integrum vi
ac pro filiis ejus Cæfaribus Deo cariffimi* nepotibus tæ fuæ curfum, aut majorem ejus partem pere
fuis gratias cum fupplicationibus agenda , fibi effe grinando expleverunt ; & hi quidem , fi, virtuti
fatuiffet , quamvis affeéta jam atate, tamen juve bus eminuerint, poterunt effe fan&i coram Deo,
mili animo properavit mulier ßngulari prudentia , fed Canonizationis honorem in Ecclefia militan
ut Terram veneratione dignam perluftraret , ò' Orien te vix obtinere poterunt, cum fere impoffibile
tis provincias , urbefque, ac populos cum regali qua fit teftes reperire, qui de eorum geftis teftimo
dam, follicitudine , ac providentia inviferet . Poft nium reddere poffint ; nifi forte fecum peregri
quam vero Servatoris noftri vefiigia debito cultu nando teftes duxiffent , qui poft eorum obitum
venerata eß, prout olim Propbeticus , fermo prædi interrogati de neceffariis teftari poffent. S. Gau
xerat : Adoremus ( inquit ) in loco, ubi ftete dentius Epifcopus Brixienfis homil. die dedicat.
runt pedes ejus; continuo pietatis fuæ fruétum po bafilicæ Concilii SS. ( in colle&#. veterum PP. Eccl.
ßeri, etiam dereliquit : & S. Joannes Chryfofto Brix. pag. 34o. ) hæc habet de fuis itineribus :
mus in epift. ad Corintb. 2. cap. 12. bom.26. (tom. Quid.... de quadraginta Martyribus dignum loquar,
Io. oper. pag. 625. ) hæc ait de peregrinatione ad qui fe itineri meo, cum per urbes Cappadociæ Je
fepulcra Martyrum : Hæc quippe fepulcra aliis Im rufalem pergerem , fideles comites præbere dignati
peratorum fepulcri* multo fplendidiora & venerabi funt. Beatum Contardum ex illuflri Eftenfium
liora faéta funt. In illi r, enim mira folitudo, in familia nonnulli peregrinantem comitati funt .
Bis ingens bominum frequentia &c. Atque hic qui Ingravefcente morbo, comites coeptum iter, ipfo
dem Imperator fubditor fuos Præfe&o ita fubjecit , auëtore & hortatore, profecuti funt , & ipfe fan
ut ei liberum fit alior folvere, alior vinculi , aftrin '&te Bronæ obiit , ut ex ejus vita apud Bollan
gere. At Sanétorum offa nom miferam banc abjeétam. dianos ad diem : 16. Aprilir plene defumitur. * Si
que poteßatem habent, verum illa multo majorem. de S. Gaudentii Canonizatione , aut de Canoni
Dæmoner enim fiftunt , ô excruciant , acerbiffimif zatione B.Contardi juxta præfentem Ecclefiæ di
que illus vinculi r eos , qui aftri&fi funt , folvunt {ciplinam poft eorum obitum agi debuiffet, exa
&c. ideo nemo eft qui peregrinationem umquam im mini fubjici potuiffent teftes itineris comites , &
ire fußineat , ut Imperatorum aulas videat : con qui •morti præfentes fuerunt : fed, cum cafus con
tra multi plerumque Imperatores peregre profe&fi ſimiles raro contigerint, & credi poſſit, rario
funt , ut hoc fpe&faculo fruerentur. Alia ex facro
res futuros effe noftris temporibus; repetimus ,
Textu pro íacris peregrinationibus argumenta peregrinos, qui aut totum vitæ curfum , aut ma
colligi poffunt. Abfalon enim lib. 2. Regum cap. jorem ejus partem peregrinando perfecerunt, fan
15. v. 7. ait David patri fuo : Vadam, ô reddam &tos effe poffe coram Deo, fed ex probationum
•vota mea , quæ vovi Domino in Hebron. Et in defe&tu vix de eorum Beatificatione aut Cano
Euangelio Lucæ cap. 2. legimus, Beatiffimam nizatione judicium inftitui poffe coram Ecclefia.
Virginem , & San&um Jofeph confuetudinem , Experientia conftat , quibus implicentur difficul
& Legem Mofaicam fingulis annis ad Templum tatibus, qui poft vitam in peregrinationibus tra
Hierofolymitanum acceffiffe , ad quod etiam ac du&tam , matrimonium contrahere cupientes ,
cedebant Gentiles, ut in eo Hebræorum Deum co probare debent , fe aliud antea matrimonium
Jerent ; quemadmodum colligitur ex Euangelio non contraxiffe ; & in aliquibus rerum circum
S.Joannis cap. 12. inter quos fuit ille Eunuchus ftantiis videmus, eos admitti ad juramentum ,
Candacis, de quo in A&tis Apoftolorum cap. 8. quod vocant fuppletorium , ut fui ftatus liberta
Inter A&a Ecclefiæ Mediolanenfis, & fignanter tem oftendant, indicta poena contra polygamos,
in Concilio quarto par. 1. de religioſis peregrina. fi , aliud præcedens matrimonium fuiffe ab eis
tionibus , multa indicantur de modo, quo facræ contractum, conſtiterit. Si pro uno a tu vitae
peregrinationes expleri debent. Sufpe&tæ porro probando tot in peregrino occurrunt difficulta
funt mulierum peregrinationes, nifi vel illuflri tes, quot quantaeque occurrerent, fi de fingulis
loco natæ, vel ob copiofum comitatum æque fo ipfius geftis ageretur, eorumque effet inftituen
ris fecurae fint , ac fi domi hærerent , vel ni(i da probatio?
ex ſpeciali Dei impulſu prudenter probato pere

Lib. III, Nn С А
 282
DE SERV DEI BEATIF, ET BEAT caNONIz
сА Р ш т т к і е в s i м и м о с т А у ш м.
De obitu, Servorum Dei , de quorum agitur Beatificatione
&* Canonizatione. .
Oftquam de virtutibus, tes , ac denique illa ipfa , . quibus fe Deo morituri
earumque heroicitate , commendant , ut illorum exemplo non folum Fide
quibus Canonizandi , les formam abeundi ex hoc mundo ad celum bau
dum viverent · praediti riant , fed ut ex his fignis habitur virtutum Euan
eſſe debuerunt, necnon gelicarum , Euangelicaeque perfeč#ionir ac fanč#itatis
de pecialiter adverten mota* babere poffimus. -

dis , pro ftatu uniufcu 3 Denique concordant decreta generalia Ur

juſque Dei Servi, de bani VIII. In proceffibus faciendis illud maxime Ö'
cujus agitur Beatifica præcipue obfervandum eß, ut videatur exitur vitae
- - tione & Canonizatio illi** , qui petitur canonizari ; quoniam , cum , ut
ne, multa jam di&a funt , remanet, ut videa dici folet , exitur aéfa probet, ß finir vitæ illu
mus de eorum obitu. Inter præcipua , quæ fe ßris fit , & fanétimonia plenum , & publica præfer
duko funt advertenda in caufis Beatificationis & tim teftificatione notatur , argumentum erit , quod
Canonizationis Servorum Dei, eft ipforum obi a&fiones antea&#æ poterunt effe fan&iae : έσ ideo in
tus: favorabili quippe de virtutibus heroicis de formandir articulis videndum eß, qualis fuerit vi
liberationi parum profuiffet, continuatum earum tæ exitur , Ö* qualibur circumftantiir fanéíitatis fit
exercitium, dum viverent, oftendiffe , nifi ma munitus; nam in hoc articulo magnum caufae pon
nifefta earum indicia, ex iis, quæ in obitu con dus conſiſtit. -

tigerunt , apparerent. Fuit hoc fapienter adno 4 Illuftrantur hæc omnia argumentis ab Ec
tatum a Ven. Dei Servo Cardinali Bellarmino clefiaftica hiftoria petitis. S. Poffidius Calamen
• * - - - - - - -

in fuffragio, quod edidit in caufa Canonizatio fis , Epifcopus vitam fcripfit S. Auguftini Hippo
nis S. Franciſcae Romanae, & formis impreſſum nenfis Epifcopi , & cap. 3 1. exa&iffime defcripfìt,
eft in Appendice X. primi Libri. Quamvis enim quanta pietate & fanátitate , & peccatorum poe
San&oram , qui cum Cbrißo regnant in cælis , tam in nitentia ' fe ad mortem præparaverit : Sane ille
gen * fit numerur, at Sanétur Joannes in Apocalypfi Sanétur in vita fua prolixa pro utilitate ac felici
aixerit , Vidi'turbam magnam, quam difiumera. tate ſančiae Eccleſiæ Catholicæ divinitus condonata
re nemo poterat ; tamen pauci funt, quor Deus vixit annis 76. in Clericatu autem , vel Epifcopa
Angulari providentia elegit, ut ei r per Vicarium tu annis ferme 4o. Dicere , autem nobis inter fa
fuum in terri, publici decernantur bonorer. Neque miliaria colloquia confueverat , poft perceptum Ba
enim ad banc excellentiam fatis eft , ut coram Deo ptifmum etiam laudator Cbrißianor , & Sacerdote*
fan&i /înt ; fed oportet , ut certiffimis documentis abfque digna ô competenti poenitentia exire de cor
probetur, eor , dum viverent , vere fan&#itatis glo pore non debere. Quod & ipfe fecit ultima , qua
ria aliir præluxiffe , & in eadem fanéíitate diem defunéius eſt, ægritudine : nam ſibi juſſerat Pſalmor
extremum claufiffe , ò' demum poß mortem car Davidico * , qui funt pauciffimi , de pænitentia fcri
nir anima, eorum ad æternam beatitudinem perve bi , ipfofque quaterniones jacens in leéfo contra pa
miſſe . rietem pofitor diebus fuæ infirmitatis intuebatur ,
2 Fufius hoc argumentum profequitur Fortu-/ δ legebat , & jugiter ac ubertim flebat : & , ne in
natus Scacchus de not. ® fign. fanéfit. fe&f. $.tentio ejus a quoquam impediretur , ante dies fer
cap. 6. ubi fignanter hæc habet : In extremo au me decem , quam exiret de corpore, a nobis poftu
tem agone & luéta in Dei Servis ac Famulabus lavit præfentihus , ne quis ad eum ingrederetur, niß
habitur virtutum, eternorum defiderium, ö tem iis tantum horis , quibus Medici ad infpiciendum
poralium contemptur aperte cognofcttur ; ac proinde intrarent , vel cum ei refeéiio inferretur. Et ita
omnia diligenter confideranda veniunt , quæ in illa obfervatum ac faéîum eft : & omni illo tempore
rerum omnium ultima linea contigerunt, in Aéti* orationi vacabat. Verbum Dei ufque ad ipfam fuam
nimirum piorum virorum, de quorum cultu & Bea extremam agritudinem impretermille, alacriter, &
tificatione aut Canonizatione in Ecclefía agendum fortiter, fana mente fanoque confilio in ecclefia præ
erit . Cum enim virtur fit habitur, ut jam diéfum dicavit. Membris omnibus fuij corpori r incolumi* ,
probatumque extitit , & in babitu, non in aétu vir integro adfpe&u atque auditu , Ö* ut fcriptum eft ,
tutis ratio fit conftituenda, ut omnes Philofophi ac nobis aßantibus ò' videntibur, ό cum ea pariter oran
Theologi docuerunt , propterea in extremo agone in tibus , obdormivit cum Patribus fuit , enutritus in
primis micant ac fplendent virtutum habitur in vita bona feneéïute ; ô nobis coram pro ejus commen
acquiſiti, quando mimirum naturales ſenſus, 5 na danda corporis depoßtione Sacrificium Deo oblatum
turaler potentiae tam interiorer, quam exteriorer , eß , ò' fepultur eß.
morbi violentia præpedite , impediuntur, quo minus 5 S. Hieronymus vitam edidit S. Pauli Ere
fua r exerant operatione r. Tunc enim quofdam aéfur mitæ, ubi refert mirabilem adventum S. Anto
quafi involuntario 1 ab habitibur longo virtutum ex nii ad ipfum , & mortis, quam Paulus divinitus
ercitio acquifitir provenire non dubitamus ; ac pro habuit, præfcientiam : Olim te, Frater, in ifiir
pterea ab illius extrem agonir a&ibus virtutum regionibus habìtare fciebam (fic Paulus Antonium
habitur jam acquißti cognofcantur neceffe eß. Hac allocutus eft ) n. 1 1. (tom. 2. oper. col. 9. ) olim
de caufa Servorum Dei in agone po/ìtorum aêta te confervum meum mibi promiferat Deur. Sed ,
omnia attendenda diximus ; verba videlicet, corpo quia jam dormitionis meæ tempus advenit, & , quod
vir motur , motur oculorum , fufpiria , ß quæ edide. femper cupiebam , diffolvi & effe cum, Chrifto , per
rint, 9 reliqua figillatim, tam que contra hotem aéto curfu, fuperef? mibi corona jußitiæ, tu miffur
proferunt, verba , quam etiam hortatoria ad affan es a Domino, qui humo corpufculum meum immo
- - e.
tega* ,
 Ι. Η Β. ΗΙΙ. C .Α Ρ. Χ ΧΧΚ ΙΙΙ. 283
immo terræ terram redda y . Tum vifionem narrat, 1 14. At , utcunque fit de his, idem S. Gregorius
quam habuit Antonius, animæ Pauli in cælum re refert , quomodo S. Benedi&tus orans, & ere&tis ad
ceptæ , & alia denique prodigia, quæ in obitu con cælum manibus, animam efHaverit ; fimulque pro
tigerunt : Cumque jam dies alia illuxiffet , Ö* trium digia narrat , quibus a Deo oftenfum eft , ejus ani
horarum fpatio viam remeaviffet ( fermo eft de An mam ad cæleſtem viſionem admiffam fuiffe. En ver
tonio, qui ad fuam eremum perrexerat, ut pallium ba S. Gregorii n. 37. ( apud Bollandianor ad diem
fumeret fibi a S. Athanafio Epifcopo olim dono da z 1. Mart. tom. 3. pag. 587. ) : Eodem vero an
tum, quo corpus S. Pauli involveret) vidit inter no, quo de hac vita erat exiturus , quibufdam di
Angelorum catervar , inter Propbetarum & Apoßolo fcipuli , fecum converfantibus , quibufdam longe ma
zum choror , niveo Paulum candore fulgentem in fu. nentibu* fanétiffimi fui obitur denuntiavit diem ;
blime tonfcendere. Et flatim in faciem fuam pro præfentibur indicent , ut audita per filentium te
cidens , fabulum capiti fuperjaciebat, ploranfque & gerent , abfentibus indicans , quod , vel quale eis
ejulan r ajebat : Cur me, Paule, dimittis ? Cur in. fignum fieret , quando ejus anima de corpore exiret.
falutatur abis? Tam tarde motur, tam cito rece Ante fextum vero fui exitur diem, aperiri fibi fe
dis ? Referebat poßea Beatur Antonius , tanta fe pulturam jubet. Qui mox correptus febribur, acri
velocitate , quod reliquum erat viæ , cucurriffe , ut caepit ardore fatigari. Cumque per dier ſingulos lan
inſtar avis pervolaſſet . Nec immerito , Nam intro guor ingravefeeret, fexta die portari fe in Orato
greffus fpeluncam, vidit, genibus complicati r , ere rium a difcipulis fecit , ibique exitum fuum Domi
ſta cervice, extenſiſque in altum manibus, corpus mici Corporis & Sanguinis perceptione munivit ; at
exanime: ac primum & ipfe , vivere eum credenr , que inter difcipulorum manus imbecillia membra
pariter orabat. Poßquam vero nulla , ut folebat , fuftentan r , ereéìis in cælum manibus ftetit, & ul
fufpiria precantis audivit , in flebile ofculum ruen * , timum fpiritum inter verba orationis efflavit. Qua
intellexit , quod etiam cadaver San&i Deum, cui fcilicet die duobus de eo Fratribur, uni in cella
omnia vivunt, officiofo geftu precabatur. Hucufque commoranti , alteri autem longius poßto , revelatio
San&tus Hieronymus , qui etiam fubinde refert, unius atque indiffimilis vifiont r apparuit. Viderunt
duos leones ex interioris eremi parte currentes mamque, quia ftrata pallii * , atque innumeri * coru
ad cadaver S. Pauli {ubftitiffe , haud procul coe fca lampadibur via reéfo Orientis tramite ab ejus
piffe humum pedibus fcalpere, & arenam certa cella in cælum ufque tendebatur. Cui venerando ha
tim egerentes, unius hominis capacem locum bitu vir defuper claru , affiflem * , cujus effet via , quam
fodiffe, & S. Antonium in eo corpus S. Pauli cernerent, inquifivit : illi autem , fe nefcire , pro
depofuiffe, & tumulum ex more compofuiffe. feffi funt. Quibus ipfe ait : Hec eft via , qua dile
6 Ab eodem S. Hieronymo fcripta eft etiam 8?us Domino cælum Benediétur afcendit. Tunc ita
vita S. Hilarionis Monachi, in qua nec pauper que fanéti viri obitum , ßcut præfentes difcipuli vi
tatem, in qua mortuus eft , nec humilitatem , derunt , ita abfenter ex /ìgno, quod ei r praediéfum
nec ultima, quæ protulit, verba omifit. Habe fuerat , agnoverunt. Sepultus vero eft in Oratorio
tur enim num.44 (tom. 2. oper. col. 39.) Igitur Beati Joannis Baptifle, quod , defiru£ia ara Apol
octogemo etatis fue anno, cum ab/ens efet Hey lini r, ipfe conftruxit. Qui & in eo fpecu , in quo
cbiui, quafi teßamenti vice brevem manu propria prius habitavit , nunc ufque , ß petentium fides exi
fcripfit epißolam , omnes divitia , fua , ei derelin gat, miraculis coruſcat.
quenr, Evangelium feilicet , & tunicam facceam , 8 S. Gregorius Nazianzenus orat.zo. in laudem
cucullam, & palliolum . Nam Minißer ejus ante S. Baſilii ( tom. 1. oper. pag. 37o. ) ſic de ejus
paucos die , obierat. Venerunt itaque ad ægrotantem morte effatur: Cum ferme mortuus & exanimir
ae Papho multi religiofi viri , & maxime, quod eum eſſet, maxima que ex parte vita perfunctus, circa
dixiffe audierant, jam fe ad Dominum migraturum , extremo , fermone r robuftior fit, ut cum pietatis
δ' de corporis vinculi , liberandum. Sed ô Conftan verbis abfcederet , ac fideliffimis fuir cultoribus ad
tia quædam fanéta femina, cujus generum & filiam Eccleßafticor gradu r provehendi r manum & fpiri
de morte liberaverat unêfione olei . Quos omne f adju tum præberet , ut ne Sacrario fraudarentur, quor
ravit , ut ne pun&o quidem borae poß mortem re difcipulor, atque in Sacerdotio adjutorer habuerat .
fervaretur, fed fatim eum in eodem hortulo terra Poftquam autem retulit, poftrema ejus verba
operirent ficut veftitur erat , in tunica cilicina , & fuiffe, In manur tua r , Domine, commendo fpiri
cuculla , ô fago rufiico. Jamque modicur calor tepe tum meum, & fubinde animam lætum exhalaffe ,
bat in pečłore , nec , preter fenfum , quidquam vivi addit: Non ante tamen, quam facrofan&a doéfri
hominis fupererat ; & tamen, apertis oculis, loque ma eor , qui aderant, nonnihil inßruxiffet , extre
batur: Egredere, quid times ? Egredere , anima mea, mifque alloquii , meliores effeciffet .
quid dubitas ? Septuaginta prope annis fervifti Chri 9 Vitam denique S. Malachiæ Epifcopi Hiber.
flo , ô mortem time , ? In haec verba exbalavit fpi niæ S. Bernardus Abbas fideliter confcripfit. Cum
ritum. < deveniffet ad exponendam ejus mortem, ait cap.
7 Extat apud Bollandianor vita S. Patris Bene 3 1. num. 7o. col. 695. oper. vol. I. Monachis me
di&i fcripta a S. Gregorio Magno , in cujus cap. dicamenta adhibentibus & fomenta, eum dixif
37. nedum fui exitus præfcientia ab ipfo Fratri fe , cum fciret tempus inftare fuae diffolutionis:
bus denuntiata exponitur, fed alia quoque refe Sine caufa hæc, fed charitate veftri facio quidquid in
runtur; quomodo fcilicet jufferit , fibi fepultu jungiti s. Fratribus autem afferentibus, non opor
ram aperiri, quam eximia pietate fe muniverit tere de vita diffidere , cum nulla mortis figna ap
perceptione Corporis & Sanguinis Domini , Via parerent , refpondiffe, n. 71. Oportet , hoc anno Ma
tico videlicet, aut fub utraque fpecie, qua ra lacbiam exire de corpore : ecce appropinquat die r ,
tione infirmis aliquando traditum eft ex veteri quem, ut optime nofir, optavi femper ipfum fore
difciplina, aut fub unica tantum fpecie, cum juxta diem refolutionis meæ : tum juffiffe , fe facro Oleo
Antiquorum loquendi morem unica tantum fpecies ungi, fumptoque Viatico, fe Fratrum orationi
panis fuerit defignata nomine Corporis & Sanguinis bus, & Fratres Deo commendaffe; neminem tamen
Dominici, teſte Mabillonio in annal. tom. I. pag. de ejus vicina morte fufpicionem tunc habuiffe ,
* JLib. III. Nn 2 CUl IIl
 2.84 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
cum mortis- indicia nulla effent, mum. cir. Alto ipfe fuum jam confummaturur curfum , Deo gratia ;
de folario defcendebat pedibus fuis , & rurfum ni- agenj , addidit : Nunc laetur ad agonem propero, nu
bilominus fuis pedibu* afcendebat , & dicebat mor dur cam nudo, mil habens unde tenear, firenue lutia
tem effe in januir. Qui* bunc hominem crederet mo turur : jufitque , fe facro Oleo muniri , Ö Cle.
riturum ? Solus ipfe , & Deus id fcire poterant . rum vocari , cui , fumpto / fan&fiffimæ Euchariftiae
AWon vultur pallidior, non macilentior videbatur , facramento, fanéíitatem vitae , & perpetuam erga
non rugata frons , non reconditi oculi, non mares Jančiam Sedem Apofiolicam obedientiam ex teſta
extenuatæ , mon contraéfa labia , non adufli denter, mento legavit. Demum femel adhuc fub fpecjebus
non collum exefum & gracile , non curvi bumeri , facramentalibur venerari cupien r Deum Salvato
non caro exinanita in corpore reliquo. Febrim de rem , quem mox facie ad faciem fefe intuitu.
inde invaluide, & unumquemdue fuum judicium rum ſperabat, in ſuo cubiculo ſanctum Sacrificium
reprehendiffe , nec ulli amplius dubium fuperfuif. confici, ό interim fibi Dominicæ Paffionis Euange
fe de obitu Malachiæ ; eumque oculos levantem lium fecundum Joannem legi voluit ; eoque cum al
in circumftantes hæc protuliffe verba, mam. 73. ta contemplatione audito, ac mira pietate Ö' hu
Defiderio defideravi , inquit , boc Pafcba manducare militate auguftiffimo Sacramento, erga quod femper
apud vos. Gratiat ago fupernæ pietati, non fum devot ſimus extitit, ad elevationem adorato, prae
fraudatur a defiderio meo &c. Habete, inquit, cu gaudio vim lacrymarum profundens incboavit Can
ram mei; ego veſtri, ſi licuerit, non obliviſcar . ticum , Nunc dimittis fervum tuum , Domine ,
Licebit autem . Credidi in Deum , & omnia poffi fecundum verbum tuum in pace ; eoque abfoluto ,
bilia credenti. Amavi Deum . Amavi vos , Ö cba fubdidit : In manus tua r , Domine, commendo fpi
ritas numquam excidit . Et fufpiciens in cælum , ritum meum . Quæ cum diceret , expiravit die o&a
Deus , inquit , ferva eor in nomine tuo ; non fo va Septembrir vefpere Nativitatis Beatiffimæ Vir
lum autem eor , fed & omner, qui per verbum ac ginis , cuju r , dum viveret , amore languebat , anno
rninißerium meum tuo fe mancipavere fervitio. De falutit millefimo quingentefimo quinquagefimo quin
inde imponen * mamur fingulis , & benedicens omni to, ætati , fuæ fexagefimo oéfavo . Eadem omnino
bur, paufatum ire jubet, quia nondum venerat bo referuntur in relatione Rotæ Auditorum , quam
ra ejus. Demum circa mediam no&em , congre in ejus caufa exararunt, & quam Contelorius
gatione tota Monachorum aftante, & Pfalmos integram edidit poft fuum tra&atum de Canoni
& hymnos canente , feliciter ex hac vita migraf. zatione. Hicque obiter fas fit aliqua adnotare de
fe anno ætatis fuæ quinquagefimo quarto, loco pio ufu legendi morientibus Paffionem Domini ,
& tempore, quo præelegit & prædixit, num. 74. quem maximopere commendat Durandus in ra
Malachiar Epifcopur , 5 Legatur fančie Apoftolice iionali lib. 7. έap. 34. Ejus memoria habetur in
Sedis , velut e manibus noßris affumptus ab Ange antiquo Breviario Montis Caffini manufcripto
li1 , feliciter obdormivit in Domino, ô vere obdor tempore Abbatis Oderifii tit. Officium, ßve ob
mivit. Vultu* placidus placidi exitur indicium fuit , fequium circa morientem . Ibi enim poft admini
δ' quidem omnium oculi fixi in eum : nemo tamen , flrationem {acramentorum Pœnitentiæ & Eucha
qui, quando exivit, advertere potuiffet. Mortuur riftiæ fubjicitur. Deinde legantur ante eum Paffioner
vivere, δ', vivens mortuus putabatur: adeo nil in Domini. Concordat antiquum Breviarium apud
fercidit , quod alterutrum diflerminaret. Eadem vi Martene lib. 5. cap. 9. num. 19. de antiquis Mo
•vacitas vultu* , ferenita ; eadem , qualir apparere macborum ritibu r . Plura alia colle&ta legi poffunt
folet in dormiente. in eruditis notis ad fermonem 4. de Purgatorio
1o Suffragantur exempla ex ipfis Canonizatio ſan. mem. Benedicti XIII. Et in vita S. Frodo
num A&tis petita , quorum nonnulla operæ pre berti Abbatis Cellenfis in 1 I, fec. Benedi&#. par.
tium effe cenfe mus hic inferere. In bulla Cano 2. pag. 634. mum. 22. ita legitur: Univerfo , denuo
nizationis S. Thoma！ de Villanova in c0d. Can0 jubet adeffe difcipulor, dumque ante eum Textus Paf
miz. pag. 361. refertur, qua hilaritate vicina mor fionis legeretur Dominicæ , fub oculi * omnium fan
tis nuntium receperit ; quomodo omnia , quæ fu &#a anima earnis exuta velamine felici deceffu cæ
perfuerant, mandaverit pauperibus diftribui ; quid leftia penetravit.
poft recepta Ecclefiæ Sacramenta Clero com I 1 In relatione Rotæ Auditorum in cau{a
mendaverit ; quam pio mentis affe&tu in ofculo Canonizationis S. Caroli Borromæi 2. par. art.
Domini mortuus fit ; & quæ poftrema demum 22. narratur , eum , quafi praefcium propinquæ
fuerint ipfius verba : Cumque orans & vigilans mortis, ad Montem Varallum fe contuliffe , ubi
exfpe&taret adventum Domini fui. Epifcopu* Sego piis meditationibus, jejuniis, vigiliis, & pecca
bricenfi , , ultimum adventare vitæ terminum , nun torum Confeffione generali fe ad mortem præ
tiavit : cui exbilaratus gratia r egit , Ö" addidit : paravit , & incredibili humilitate fubinde Eccle
Lætatus fum in hi * , quae diéfa funt mihi : in do fiæ Sacramenta recepit: Paulo antequam a Domi
mum Domini ibimus : ufurpan ; etiam illud Sanéfi no vocaretur Carolu r veram poft tot labores quie
IMartini , Si adbuc populo tuo fum neceffariu1 , non tem recepturus , ad Montem Varallum diaecefir No
recufo laborem , Sin minus , cupio diffolvi , & effe varienfis , ßcut diu optaverat, facella ejus facra ,
tecum. Tum vero, cum per OEconomum quinque que Paffionem ð fepulturam Domini repraefentant ,
millium aureorum fummam fupereffe fignificaretur , vißtaturur fe contulit : quindecim dierum fpatio
eam pauperibus diftribui mandavit ; eumque intelle ibi moratur , orat ioni, piis meditationibur , Divi
xiffet , omnibus civitatis pauperibus abunde effe fub nis contemplationibu r , Ö* alius fpiritualibus exer
ventum , Ö* adhuc mille Ö' quingentor aureo* reli citiis deditur , jejunii r , vigiliir, dormitatione in
quos eſſe, ad immortalitatis bravium terren is om terra , ό mudi r tabulis carnem jamdiu multir afpe
nibus affeiibur expoliatus anbelan, , fie conqueftur ritatibus caftigatam amplius maceravit ; & , quaß
ef} : Cur me bic detinetir adbuc , ne ad fruendum bo propinque mortir præfcius , Confeffionem generalem
mum, quod mibi paravit Dominur , evolem ? Pro ßumiliter fecit , Ö quotidie de more Miffam cele
perate , opus abfolvite , ne ipfe diutius hic in labore bravit ; Ö', quamvis febris tertiana fuperveniffet ,
anxius detinear, ſed tandem in pace Chriſti requie confueta exercitia non omifit. Quibus abfoluti * ,
fcam. Et certior faétus , jam omia confumimata , verfur Aronam itinere fufcepto , paroxyfmis in
‘J4
 z L f B. I I I C V4 P. X X X V I I 1.
285
vadentibus , Canobium pervenit , inde Afconam , pur optatum, 5 bora, qua ex boe exitio eripiar,
ut incboatum Collegium ftabiliret , ficut fecit. Inde & viam vitae ingrediar ? Cui Medicur refpondit :
reverfus Canobium, poftea Aronam , & mox Medio Pater mi, cito ifla hora adveniet ; jam enim appro
janum petivit ; ubi , ingravefcente febri , poftquam pinquat. Quo audito a viro fanëto , inenarrabili le
incredibili & quadam inexplicabili devotione & pro fitia fuit affeéïur, qua , & maximo jubilo conver
funda humilitate Eccle6e Sacramenta recepiffet , die fu, in Deum, bilarique vultu dixit cum Regio Pra
pertia Novembri r circiter tertiam boram mo&fi r an pbeta : Lætatus fum in his , quæ di&ta funt mi
no Domini 1584. ætatis vero anno 47. inchoato , hi: in domum Domini ibimus..Sequenti die , fum
tamquam alter Martinur , quem in munere Pafto mo mane fuit illi minißratum facramentum extre
rali multum fuerat imitatur, placido fine quievit in me Un&tióni;, quod extrema devotione & reveren
Domino. tia fufcepit, maximaque cum compoftione fue perº
12. In relatione caufæ San&i Petri de Alcan fonâ, & quaff nullam infirmitatem haberet , ipfemet
tara tit. de feliciffimo obitu, plura referuntur: pri cum Minißro δ' aliis alternatum Pſalmos recita
mo quidem ( ut ibi dicitur ) licet ultima infirmi bat, o ad imitationem fui Patrus Serapbici Fran
tate laborans, nunquam Divinum Officium præ cifci voluit fpiritum paupertatis etiam in morte de
termifit ; fecundo, ea no&e , quæ præceßit admi monßrare , ita ut moreretur cum eadem pauperta
niſtrationem ſanctiſſimi Sacramenti, jugiter ora te , qua fuit natur . siquidem neque illum unicum
vit; tertio , enixis precibus {uorum peccatorum babitum, quo utebatur, in morte voluit habere ; il
veniam a Deo poftulavit ; quarto, incredibili fpi ]o namque exutu, petiit a Guardiano in cbaritate »
ritus fervore facrum Viaticum recepit ; quinto , ut aliqüo veteri habitu illum fepulturæ mandaret ;
lætatus eft, nuntium audiens vicinæ mortis ; fex fecitqùe , fuo , Filio, & Fratres vocari » illifjae
to, magna reverentia extremæ Un&ionis facra obfervantiám Regule , õ obedientiam debita” $*
mentum excepit ; ultimo , ante obitum mirabili perioribut commendavit ; videnfque , quia venire* ho.
vifione San&iffimam vidit Trinitatem , Beatiffi ra tranfeundi ex boc mundo ad eternº gaudia , il
mam Virginem, & San&um Joannem Euangeli los bracbiis plenis charitate amplexur fuit ; impar
ßam. En verba relationis Rotalis : Evenit ita tivitque fuam benediéiionem , Quib* peraăis , ser
que, quod ultra infirmitater, quibμr femper Dei Fa vus Dei quievit, è in bac quiete ºrº fe ipfum
mulus affe&fur vitam ducebat , fupervenit illi quæ nec manum nec pedem moven* ſtetit per longum tem
dam febris , ex qua credidit fe moriturum; δ' per pori, fpatium; &, quando ab hac quietf v£jf • 4*
zit Fratribu, 3 Filii mei, non videti* Santiujimam
die , , quibus duravit, etiamß effet in extremo debi Trinitatem , & Dominam meam glorio6jimam Ꮴir
Jir, numquam tamen Divinum Officium dicere præ
termifit. Et, cum vidiffet Religiofor affliétor, cæ ginem Mariam , b Divum Joanne" Evangeliſtan?
pit illos confolari dicens : Nolite, filii mei , fiere : Ét illiu, vultu; fuit plenus quadam celtffi lætítia;
jam erat tempus , in quo Deus mifericor* miferi & hac Divina vißone, genibur flexit , è9 predican
Σordiam mei haberet : petiitque in illo vefpere fa do, & monendo fuo, Fratres (ut notat B*4* M4*
cramentum Euchariftiae /ibi miniftrari ; čy , cum boc ter Terefia cap. 27.) by proferendo alíquºs Pfalmo
differretur ufque ad fequentem diem de mane, totam rum verfus , fpiritum Deo reddidit , remanentibus
illam no£fem in dulciffima oratione & contempla. oculi, corporei, ita , claris & lucidi* , wt omnibus
tione conſumpſit, 5 , copioſis lacrymis e dolore & admirationem cauſaret, ſicque perftiterunt, ufquedum
contritione peccatorum effu6r, fepius verba Pfalmi. corpus fepulturæ fuit traditum. - -

/?.e repetebat dicens : A mplius lava me ab iniqui i3 Spiritalium quoque vifionum , Præfcientiæ
tate mea, & a peccato meo munda me. Et qua obitûs,'immunitatis a`vexationibus malignogufa ,
/, maximir culpi r involutur , ò' tamquam ille, qui fpirituüm, verborum ad Sorores aftaate$- habi
pœnitentiam per tot annor continuo r δ' valde au torum mefitio habetur in relatione caufæ S. Fran
fieram Ö* rigidam non egiffet , ita deprecabatur Deum, cifcae Romanæ ut, ex fequentibus defumitur; 4fft
ut magi , & magis illum lavaret ; Ö' a peccati r grotahat initio menßs Martii an. 1440. Baptiß4 de
mundaret : quibur verbi r ex illo Divino affe&fu pro pontianis filius Serve Dei Francifce in domo Tran
lati r, Fratre r præfenter ædificationem maximam fen fiiberina fita prope eccclefiam Sanèfe Martyrii C*
ferunt , quin & illt r fuere occafio confußonis , vi. íiiie. Francifeaae domo congregationis Con/ororum,
dendo Patrem fuum , qui totum curfum fuae vitæ in quam paulo ante inßituerat, eo anxia properavera*»
inferviendo Deo , & in oratione , & Divina con £t filiüm infirmantem confolaretur , & ad hunile?
templatione , & pænitentia confumpferat, in fine ita peccatorum Confeffionem faciendam exhortar*£**- Poſt
culpa r lacrymis lavare , a Deoque petere , ampliur Quam autem pio & materno officio perfuncta, defe
Ö' ampliur ab illis mundari : quibus vir fan&#ur ad 3o ad eamdem domum in Cbrißo Filiarum? redire
debat: Caßiga me , Domine , non fecundum peccata vellet, Presbyter Joanner Pater ipfius fpirituali* •
mea , fed fecundum magnam mifericordiam tuam . cui affidue confitebatur, ô aôione * omne; /aaf 4?
Ego enim fpero, per merita tuae fan&iffimae. Paffio que cogitationes explicabat , confiderata illiu*, cgr.
mir a te falvari. Venit igitur die r , ô illud fan poris : debilitate, eidem præcepit , ne recederet ; fed
&fiffimum Viaticum cum venire agnovit , quamvis Apud filium perno&aret , Francifca , tametß id £gre
debilur , & quaß paralyt 1cur non valens moveri , tuliffet , obedientia tamen virtute coaéia , %**
flatim abfque alicuju r adjutorio genuflexur, vinétif fibi injunétum fuerat, in domo fili i fui remanfit .
que manibur, incredibilique fpiritur fervore illud Di Eadem noéte, graviffima fuit febri correpta ; luce*
vunum Sacramentum adoravit, Ö fumma cum vene te aurem die, eumdem Patrem fpiritualem advoca
*atione , lacrymis , & reverentia fufcepit , petiitque, ri juffit , qui de rebus gerendis , Ecclefieque Sacra
fibi fuo tempore facrofan&um extremæ Unêfionis fa mentis venerabiliter fibi minißrandis curam g***
cramentum miniflrari ; Ö' oculis fixis in Chrifto cru vet : & ita totus iue, die, dilapfus eß. Noèfe vero
cifixo, quem ibi babebat , vultuque fereno & quaß mox fequenti, fan&iffimas habuit vifione * ? vidit enim
igneo ex fpiritu; fervore, ò in maxima quiete, ò quafi salvatorem lumanaium, incredibili claritate fulg”
in ecftafim , ô abfortus in Deum remanfit per lon tem, & innumera fan£iorum Angelorum multitudine £?*
gum temporis fpatium ; pofteaque , accedente Medi mitátum fibi dicentem, tempus effe , ut ad Patriam d*
co , ab illo vir Dei quæßvit : Quando veniet tem /ìderatam veniret cum fociis fuis epulari ad convivium
jam
 286
DE SERV. DEI BEATIF, ET BEAT. CANONIZ.
jamdudum fibi præparatum . Huic fingulari revela Dicite Sorori Magdalenæ, ut , quam v. vens obedien.
tionis beneficio aliud atque aliud dulciffimum addi tiam præftitit , eam fedulo præftet moritura , illum.
dit Altiffimus ; quoniam boc totofuæ ægritudinis tem que opperiatur, donec, expleto facro altaris mini
pore ufque ad felicem tranfitum , Gratia ßbi Divi fterio, Moniale ; facro Pane reficiat . Quo executo
na favente, nullas malignorum ſpirituum viſiones ha præcepto , quæ ufque ad boram illam obmutuerat ,`
huit , & diem obitur fui antea præfcivit : id quod quaß tunc expergifceret ab interitu , fubriden , ait :
Patri fuo fpirituali non occultavit , cui fui corporis Benediétur Deus : fibique potum poflulavit , ò', quo.
tabernaculum infra feptem dies proxime futuror de ufque Sacrificium compleret , ô Monialer a facro
ponendum denuntiavit , ficut fibi a fuo Sponfo Chri convivio recederent , animam morata non receffit a
fio fuerat demonßratum. Hora igitur fui obitur jam vivir, fed ufque ad finem fortiter decertans , pro do
infante, & Patri fpirituali , ò' Filiabur fuir quar loribus tanti r æterna folatia receptura , ad caeleffia
in Chrißo genuerat , fermonem bortatorium Ö ar regna tranfivit die 25 Maji anno 16o7.
dentem fecit , eafdem exhortando, ô verbis confola. 1 5 Plura , & pæne infinita alia facile cumu
£oriis propter fuum obitum materno affeétu demul lari poßent defumenda ex facris hiftoriis , San
cendo: nam ad Divinum amorem eas inflammavit , Ö* &torum vitis, Canonizationum bullis, & ex ope
ad Dei omniporenti, timorem concipiendum incitavit , re Joannis Severani Presbyteri Congregationis Ora
ad materaam fanèfiffimam & mutuam charitatem , & torii , qui congefta undique eruditione , tra&a
inter fe unionem perpetuo confervandam incendit , ad tum compofuit de pretiofa morte Juftorum : fed ea,
fortiter perferenda , tribulatione r , ô bumani Inimi quæ fupra relata funt , indicaffe fatis fit, ut omnibus
ci generis tentationer vincendar , Ö* ad omnia mun pateat , in caufis Beatificationis & Canonizationis
di pericula fuperanda ( Divina Gratia præveniente) magnum conftituendum effe momentum in obitu
roboravit , &, quod efl maximum ®* præcipuum, ad Servorum Dei,& omnia effe diligenter ponderanda,
Jefu Cbrißi vigilanter fe&fanda veftigia magno cona quæ in eo rerum eventu contingunt. Fortunatus
tu, ô fermonit efficacia animavit . Hæc ita gefla Scacchus loc. fupra cit, docuit , motus oculorum ,
fuiffe, contefiantur in proceffu fignato C. fuper ar. & fufpiria effe confideranda. Fuit hoc fedulo ani
58. repetitivo fol. I io. quinque tefie r, in quibus eft madverſum in cauſa S. Andreae Avellini. Cum
/Mabilia uxor Baptifiae de Pontiami 1 filii ejufdem Fran enim prædixiffet, fe in extremo agone habiturum
cifcae, qui præfenter omnia confideraverunt. Sed ne effe validiffimum certamen cum humani generis
- que fefellit eam Divinum oraculum : nam eodem die, hofte , qui præfentes, erant , Andreæ vultum ,
quo fibi revelatum fuerat fe morituram, pacifico fi quafi indu&ta pavoris ac moeroris nube, infufca
me in Domino requievit. Fuerunt hæc omnia fan&fo tum viderunt ; cumque , pugnæ tempus ab eo
rum Patrum infìituti r , qui pia r Religiones conftitue di&tum adeffe rati, frequentiffimas pro eo preces
-runt , valde conformia ; illi enim, paulo antequam ad Deum fudiffent , converfis ad Imaginem de
de bae infelici vita ad felicem ό beatam a Domi votifiimam e cubiculi pariete pendentem oculis,
no vocarentur, ßmilibur prorfus fermonibu* alumno* confuetæ hilaritati redditus , placida ferenaque
fuo , hortabantur, ut in omni virtutum genere fefe facie ex hujus vitæ pelago ad æternum tranqüil
exercenter , Ö* veftigia Chrifti Domini feéìanter , litatis portum feliciter evolavit ; uti legitur in
AJriffimo femper famularentur, & in Romanæ Ec compendio caufæ ipfius ad calcem primi Li
clefte obedientia Catholiciſque dogmatibuſ firmuter bri . Similia funt ea , quæ leguntur in vi
retinendi r perfeverarent. Circumftantibus igitur , ©" ta S. Comitis Elzearii Confefforis apud Surium
amare flentibus praediéfi , Serve Dei Fliabu* , illa, die 27. Septemb, cap. 33. pag. 389. Ad extremum
oculi, in cælum intentir , & animo orante ßmul & jam in agone pofitur vultum præfetulit valde terri.
ore, in Domino obdormivit. . btlem , unde colligi liceret, eum in magno verfari la
-

* = i4 Demum præter cetera , quæ in obitu S. bore ob quaedam illi objeéfa . Atque fub ejufmodi
1Mariac Magdalena de Pazzis contigerunt , mira confli£fu exclamavit : Magna eft Dæmonum vir ;
bile exftat heroicæ, qua vivens fuerat infignita , fed eam penitur enervarunt virtur & merita facro
obedientiæ indicium, de qua in relatione ejus cau fanéfae Incarnationi , Ö Paffionis Jefu Cbrißi . Et
<{ae tit. de feliciffîmo. obitu : Beatiffima certe hæc Vir poft paululum rurfus exclamanr, Plane, inquit , vi
go, quæ nullo pondere gravit , ad celefies illas, nec ci . Po/i aliquantum temporis fpatium cum ingen
Âllô tempore interituraj felicitate , eve&#a, fuam glo ti clamore dixit : Totum me Divino judicio com
riam contemplatur σ Deum. Quinque menfium fpa mitto. Atque , his diéfis , reparatus eft vultus ejur ,
tio jam agrotaverat , cum fan&#i/hmo illo Viatico ô quodam rubore atque ſplendore multaqu elegantias
mùnìta , facræ Unéfioni corpus expofuit , & Panem perfufus ; atque ita reddidit fpiritum. Cardinalis Fe
manducávit Angelorum ; tantaque animi demiffione dericus Borromæus de vera & occulta fanétitate lib.3.
a cun£ti, æque Monialibur veniam popofcit, ut ad cap. 16. ſapienter monet, inter imania vulgi ad
pias lacrymas eque traberet univerfas. Per id tem fcribendum effe nonnullorum fermonem, qui af
pur, quo mortem , præftolabatur, ut viveret ; facrar ferunt, aliquem bene mortuum effe , cum ex
preces duntaxat , Pfalmos δ' hymnos concini, ma. hac vita difceffit inftar pulli , vel trimuli infantis;
gnopere exoptabat ; de Deo loqui , futuram vitam male autem mortuum, fi {e{e moriens foediffime
7meditari voluerat : omnique mortis timore difcuffo, contorfjt . Porro admittit ipfe , terriculamenta
in ſola Dei miſeratione fiduciam applicuerat, ſingu multis objici , qui flagitiofe vixerunt, & folatia
1ar Moniale r ufque ad extremum fpiritur ambelitum aliis offerri, quorum vita innocens fuit ; fed con
confolata , ò' religiofo amoris incremento profecuta. ftanter negat, ex quiete corporis, five agitatione
Noste illa, que diem beati interitus anteceſſit, Con firmum deduci poſſe argumentum adjudicandum
feffario affiienti circa horam feptimam dixit , ut re de animæ falute , vel exitio. Sæpe , ait , agita
/iquam ho&tem quiefceret ; adbuc enim futuro mane tiones & furores morientium a fola naturali cor
illa, viveret . Altera die lucefcente , poft aliquam mo poris conditione & temperatura proficiſci; & in
ram pene , patientiffimam Monialem faétam , Divinum viris probis aliquando Dei voluntate perturbatio
Sacrificium celebraturus jam chlamydem induebat & nes contingere , ut anima purgetur, & ut aftan
ſtolam, quando a Monialibus interpellatus, ut mo tes ad veram poenitentiam traducantur ; quod mul
rituram denuo repeteret, his fere verbis refpondit : tis exemplis confirmat . Facit huc fententia S.
Atha
 L 1 B. II1. C JA P. XXXV1II. 287
Athanafii, five alterius antiqui Au&oris , quæf?. tur, fic orat Ecclefia : Deur, qui confpicis , quia
io5. ad Antiochum tom, 2. pag. 292. ubi propofìta ex nulla noſtra action e confidimus; & in Collecta
quæftione: Undenam videmus , Juftos aliquos diu fecreta Dominicæ fecundæ Adventus : Ubi nulla
tius in extremo vitæ balitu anima pugnare º ји fuppetunt fuffragia meritorum , tuis nobis fuccurre
dicari ; contra autem peccatores interdum quiete ô præfidiis ; & in Canone poft Confecrationem : In
cito mori? Refpondetur: Omnia quidem Dei judi tra quorum nos conſortium, non aſtimator meriti,
cia cognofci non poffunt ; ideoque nec nos hæc curio fed veniæ , quaefumus , largitor , admitte . Quod
fe inquirere decet. Si quid tamen conjeéîare vale late explicant Thomas Stapletonus de merit. oper.
mus , refpondemus , pior viros vel ante mortem vel cap. 14. lib. Io. pag. 37o. Cardinalis Bellarminus
in morte cruciari, ut mor , qui ea videmur, timea lib. 5. cap. 7. de juftificatione, & paffim alii .
mus , & emendemur . . Fortaffir autem San&ii, ut 17 Adeo exaéte in examine obitus Servorum
bomines , levi aliquo defe&u inquinati , hujufmo Dei , & omnium quæ in illo accidunt, procedi
di cruciatu, quo in morte afficiuntur, perfette pur tur, ut Profper Bottinius Archiepifcopus Myren
gati , puri demum decedunt. Facit & illud San&i fis olim Fidei Promotor in animadverfionibus fa
Gregorii Papæ lib. 24. moralium in cap. 34. Job &is in caufa • Ven. Servi Dei Pauli Buralis S.
mum. 33. (tom. 1. oper. col. 776.): Quid ergo facient R. E. Cardinalis oppofuerit , ipfam Romæ gra
tabulæ, ß tremunt columnæ ? Aut quomodo virgulta viter aegrotantem Viaticum ad ſe delatum mani
immobilia ftabunt , 6 bujur pavorir turbine etiam bus recepiffe , & facram Particulam propriis ma
cedri quatiuntur ? Solutioni ergo carnis appropin nibus ori admoviffe . Licet enim exempla San
quanr , nonnunquam terrore vindiéfae etiam Jufti ami &orum non defint , qui hoc ipfum fecerunt, uti
ma turbatur. Cui & ß quid tranquillum in bac de S. Marciano Epifcopo & Martyre habetur apud
vita fapere potuit , mortis articulo interveniente Bollandianos tom. 3. Martii in Aétis Martyrii S.
concutitur , ut jure dici debeat : Abominabilis fit Secundi cap, 2. num. 6. de Cedmone Angliæ Mo
ei panis in vita fua, & animæ ejus cibus ante nacho, ut apud Lipomanum in vitis Sanéìorum
defiderabilis: Vel certe propter pavoris poenam hoc, rom. 1. in vita Ildæ Abbatiffe., de S. Valentino
quod illic fubditur : Apprópinquavit corruptioni Epifcopo Paffavienfi apud Bollandum tom. I. Ja
anima ejus, & vita illius mortiferis. nuarii pag.371. de S. Edmundo Cantuaria Epi
16 Addit idem Scacchus verbis fupra recen fcopo apüd Vincentium Bellovacenfem in fpecul.
fitis, examinanda effe verba Servorum Dei, qui hift. lib. 32. cap. 85, & ex Eccleſiaſticis documen
bus fe Deo morituri commendant. Dum mune tis certum fit, facras Particulas a Sacerdotibus
re fungebar Fidei Promotoris, in examine caufae fuiffe etiam Laicis traditas , qui communicaturi
cujufdam Servi Dei oppofui , eum in extremo eas ori admovebant ; juxta ea quæ late habentur
agone fe Deo commendaffe, fpem fuam in ejus apud Cardinalem Bonam rerum liturg. lib. 2. cap.
mifericordia tantummodo conftituendo, exclufis 17. num. 3. & num. 7. Martene de antiq. Ecclef.
operibus , quæ in vita peregerat . Dixi enim , ritik. lib. 1. cap. 4 art. 1o, num. 8. Morinum de
certum effe ex Fide , Juftos per opera pietatis facr. Ordination. part. 3. exercitat. 12. cap. 3. id
vere ac proprie mereri , juxta illud Matthæi 5. tamen pofterioribus Ecclefiæ Conftitutionibus,
verf. 12. Mercer veftra copiofa eft in cælis ; & a & multó magis contraria confuetudine abrogatum
fan&o Concilio Tridentino feffion. 6. cap. 26. ana eſt. Sed, excitata a Poſtulatoribus qua-ſtione,
themate damnatos effe , qui afferebant , Juftos an recentior illa prohibitio de non fumenda pro
non debere pro bonis operibus, quæ in Deo fa priis manibus Euchariftia Sacerdotes comprehen
éta fint , exſpeētare & ſperare æternam retribu deret eam extra Miffam fufcipientes , tandem
tionem a Deo per ejus mifericordiam , & Jefu animadverfioni plene refponfum eft ex fa&ti cir
Chrifti meritum, etiamfi bene agendo, & Divi cumftantia. Cum enim facrum Viaticum ad Dei
na mandata cuftodiendo ufque in finem perfeve Servum Sacerdotali chara&ere infignitum, utpote
raffent ; & can. 32. fimili poena damnatos effe , Epifcopum , delatum fuerit ab eo, ad quem de
qui afferebant, hominis juftificati bona opera ita ferre fpe&abat, & æger, eo confentiente, manibus
effe Dei dona, ut non fint etiam ipfius juftifi exceperit , & hoc modo Communionem receperit,
cati merita; vel ipfum juftificatum bonis operi fupradi&us confenfus tanti roboris eft, ut ab a&tu
bus, quæ ab eo per Dei Gratiam fiunt, non ve quamcumque, etiam leviffimam, culpam excludat;
re mereri augmentum Gratiae, vitam æternam , uti late oftendit Cardinalis de Lugo de facram.
& ipfius æternæ vitæ confecutionem , & gloriæ Eucharif. difp. 18. feči. 1. num. 32.
augmentum , fi in Gratia decefferit. Sed ftrenue 18 Nonnullis Dei Servis , & San&is a Deo
a Poftulatoribus refponfum eft , ab eodem facro mortis dies revelatus eft ; at aliis revelatus non
Concilio feff. 6. cap. 9. doceri , ficuti nemo pius eft. Nonnulli fuerunt immunes a Dæmonis ten
de Dei mifericordia dubitare debet , fic quemli tationibus, uti fupra vifum eft de S. Francifca
bet , dum fe ipfum & fuam infirmitatem refpi Romana : alii vero tentationibus fuerunt obno
cit , de fua Gratia formidare & timere po(fe ; &
xii. Ut ceteros prætereamus, infidias & Dæmo.
cap. 16. quia in multis offendimus omnes, unum nis tentationes, quibus Satanas obruere conatus
quermque, ficut mifericordiam & bonitatem, ita eft S. Martinum , narrat Sulpicius Severus in
feveritatem & judicium ante oculos habere debe ejus vita; & , quatenus antiquis recentiora adden- '
re : ideoque, propter ambiguitatem propriæ ju da effent `exempla , refert Thomas a Kempis
ftitiæ, & periculum inanis gloriæ, Dei Servum 1n lib. de difciplina D. Fulgentii cap. 4. Dei Ser-
fiduciam totam in fola Dei mifericordia & be vum Rupertum de Silvia Ordinis Canonicorum
nignitate repofuiffe . Quapropter dicitur Da Regularium fuifse in agone tentatum a Dæmo-`
nielis cap. 9. verfic. 18. Neque enim in juftifica ne, qui ei apparuit fub forma cujufdam fui Re
tionibus noftri , profernimur precer ante faciem ligiofi paulo ante defun&i , quique laudabilia a
tuam, fed in miferationibur tuis multis ; & Lu prædiéto Ruperto gefta fideliter expofuit , ut eum
cae 17. verfic. 1o. Cum feceritis omnia , que peccati inanis gloria reum conſtitueret, & con
pracepta funt vobis , dicite, Servi inutiles fumur ; fimile eft illud , quod de S. Ignatio narratur a
& in Colle&a Dominicæ , quæ Sexagefima dici Maffejo in ejus vita lib. 1. cap. 1o.. Item ( uti fu
pra
x
 288 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT, CANONIZ.
pra vidimus ) nonnulli Dei Servi , aut San ficio , illam San&i Martini dirigeret ad Deum ora,
&ti hilari corde vultuque fereno mortem ex tionem , Domine , ß adhuc populo tuo fum neceffa
fpe&tarunt ; alii, ea adventante , magno terrore riur , non recufo laborem ; fumma antmi demiffione
perculfi funt. Apud Surium tom. 4. & apud Li ye 1t : Non fum ego Sanétur Martinus , nec me
pomauum tom. 6. legitur, Arfenium Eremitam , tale** umquam exiftimavi . Quod fi me vobis mecef
cujus habetur commemoratio in Martyrologio Ro farium reputarem , perditum crederem. Demum non
mano die 19. Julii , fiere coepifse , dum fenfit fe nulli , quæ a fe in Domino fa&ta fuerant, aftanti
mori ; & Fratribus requirentibus , numquid ti bus retulerunt. Sanctus quippe Bernardus moriens
meret , refpondiffe , fe vere timere , & hunc ti ait : Tria vobis imitanda commendo, quæ in fladio quo
morem femper habuiffe ab eo tempore , quo in cucurri , me pro poffibilitate mea memini obfervaffe.
foJitudinem fecefferat . Simile eft inter recentio AMinaj fenfui meo , quam alterius , credidi. Læfur de
res San&tos exemplum S. Francifci Salefii : cum lædente vindiéîam non expetivi. Nemini fcandalum
enim Menardus quidam ipfi ægritudine laboran. facere volui ; Ö ß quando incidit, fedavi ut potui ;
ti ultima pietatis officia præftaret , & oftendere uti legitur in vita fecunda S. Bernardi au&ore
conaretur , illuftriores Sanétos mortem expaviffe , Alano cap.3o.. ( inter opera ejufd. Sanéfi vol.2.) Et
Franciſcus reſpondit: Non immerito formidabant. S. Dominicus moriens fuis Fratribus aperuit, fe
Et ad verba fcripturæ, O mors , quam amara eft virginem mori, uti habetur apud Thomam Mal
memoria tua , profecutus eft. Homini habenti pa vendam in annal. Ord. Prædicator. cent. 1. part. 3.
cem in fubftantiis fuis. Teftis ett Carolus Augu pag. 368. Contra , S. Joannes de Cruce fibi memo
ftus Salefius in ejus vita lib. 1o. pag. 462. Præ rari a circumftantibus , dum moreretur , paffus
clare Cardinalis Federicus Borromaeus de vera Ö' non eft ea plura , quæ paffus fuerat in fui Or
occulta fanéfitate lib. 1. cap. 12. fcribit, nonnullos dinis reformatione ; dixitque , fibi memoranda tan
Dei Servos , dum, repentino mortis metu & hor tum effe fua peccata , & Paffionis Chrifti meri
rore occupantur, maxime triftari & timere, quæ ta , in quibus confidebat ; uti teftatur Pater Phi.
triftitia & timor per totum antea vitæ curfum il lippus a San&o Paulo in ejus vita lib. I. cap. 39.
lorum animos nunquam invaferant ; fed in ipfo Di&ta hæc & fa&a Servorum Dei, & San&orum
mortis articulo omnia evanefcere , & tranquilie inter fe difcrepant : fed in examine caufarum Ca
mori : Atque ideo difpofitionem eorum ( verba funt nonizationis non videtur ab eis argumentum de
Cardinalis) ego tunc maximopere cenfeo effe laudan fumi poffe , ut ftatuatur , mortem alicujus Servi
dam ; quippe cum eodem tempore duo magna mune Dei non fuiffe fan&timonia plenam , quod non
ra a Deo impetrarint , bumilitatis nimirum unum , nulla cæleftia figna defuerint, quæ in obitu alio.
alterum fortitudinis in tantæ neceffitati, tempore . rum San&tornm apparuerunt ; vel quod ab eo
Timorem vero ipfum crediderim poffe proficifci vel aliquid di&um vel fa&um fit , quod alii facere
ab Dæmonum arte, vel etiam immediate ab Divina aut dicere noluerunt. Poteft enim effe pretiofa
voluntate, vel denique ab conditione naturali, quæ, in confpe&u Domini mors ejus , in qua figna
quam maxime potefl , abhorret ab ultima illa diffo non apparuerunt, ficut alia in eodem confpe&u
}utione mortalis hujus fabricæ & elementarir. Rur pretiofa fuit, in qua figna contigerunt , cum ea
fus nonnulli fe promptos exibuerunt ad vitam a voluntate Divina pendeant. Rurfus aliqui Dei
protrahendam , ſi ſuorum ſpirituali ſaluti eſſent Servi morti proximi , non in femetipfis gloriam
neceffarii : Domine, fi adbuc populo tuo fum necef tes , fed in Domino, aliqua dicere & facere vo
fariur , non recufo laborem : fiat voluntar tua ; Juerunt, quæ alii dicere & facere noluerunt præ
verba funt S. Martini morientis relata a Sul timore fe exponendi periculo inanis gloriæ. Ideo
picio Severo in epiff.3. Fuerunt uti vidimus, ea que ex ceteris rebus defumendum erit judicium
dem adhibita a San&o Thoma de Villanova ; de pretiofa Servorum Dei morte ; quæ fi non
quod profe&to mirum effe non debet , cum ea in defint , neque di&ta, neque non diéta, neque fa
concione prima de eodem San&o Thomas ipfe hoc &ta , neque non fa&a modo expofita , nec alia
laudaverit encomio: O præclaram vocem ! o admi his conſimilia validam oppoſitionem conſtituere
rabilem cbaritatem ! Quid minus ifle Moyfe , vel poterunt ; quinimmo utraque Servorum Dei me
Paulo perfonuit ? Moyfes , pro populo deleri de libro ritis poterunt ſuperaddi - -

vitæ, Paulus , pro Fratribus anathema effe a Chri 19 In decretis quoque generalibus Urbani VIII.
ßo, Martimur , pro commiffis fibi ovibus differri a fupra relatis advertendum decernitur, an obitus
gloria , non folum fußinet , fed , ß opus eft, petit Servorum Dei publica præfertim teftificatione fue
ὸ obfecrat. Jam jam in paradifum pedem pofue rit notatus: quæ verba intelligenda funt & ex
rat gloriofus Antifter , ò' libenter extrabit ipfum , plicanda de fama fan&titatis in obitu, & de pio
ut Fratribus fuit ferviat. Litur optatum diu jam populorum concurfu ad funus , & multo magis
fecurus tenebat , Ö* amore Filiorum redit ad pela de prodigiis aut miraculis , fiqua funeris occa
gui , atque pro dileéìi r ovibur, velut bonus Pafter, fione contigerunt . Horum quippe non modica
iterum exponitur naufragio. Contra S. Francifcus habetur ratio in caufis Beatificationis & Cano.
Salefius fupra memoratus nunquam adduci po nizationis, uti defumitur ex bulla Canonizatio
tuit, ut ea proferret , licet ei fuiffent infinuata nis S. Birgittæ §. 24. Canonizationis S. Cathari.
a Patre Joanne Forerio Societatis Jefu Provin næ Senenfis §. 13. S. Antonini §. 28. S. Didaci
ciali Lugdunenfi, tefte fupra relato Carolo Au §. 16. S. Hyacinthi §. pariter 16. S. Raymundi
guſtino Saleſio in cit. vita lib. 1o. pag. 463. Sed $.42. S. Thomae de Villanova $. 23. S. Francifci
adhortatur ef? ampliur Forerius , ut eam Divi Mar Salefii §. 16. S. Petri de Alcantara $. 14. S. Ro
tini orationem recitaret : Domine , ß adhuc populo fæ Limanæ $. 45. & paſſim ex relationibus Ro
fuo fum neceffariu r , non recufo laborem. Numquam tæ Auditorum , qui , in enarrando obitu Servo
autem induci potuit ad recitandam ; immo vero in rum Dei , non omiferunt publicam fan&itatis
quiebat : Servus fum inutilis , inutilis , inutili* . famam , pium populorum concurfum, & fiqua
Et in bulla Canonizationis S. Philippi Nerii hæc contigerunt prodigia & miracula , quibus Deus
habentur: Cumque ægrotaret aliqaando , atque ip eorum mortem illuftrare dignatus fuerit .
/um obfecrarent affantes , ut , fuorum faltem bene 2o Pro capitis complemento fupereft , ut fer
In O
 LIB. I11. C.A P. XXXVIII. 289
mo transferatur ad genera mortis , de quibus 22 Secundo, nonnulli aliquando Dei Servi
propter aliquos eventus, qui in illis contigerunt , moriuntur, non recepto Euchariftiae facramento
difputari poteft, an talia fuerint , qualia effe de per modum Viatici. Porro, fi aliquis potuiffet
bent, ut ita mortui in Beatorum & San&orum Sacramenta recipere in ultimo vitæ exitu , &
album referri poffint. non recepiffet, nemo eft qui non videat, abfo
21 Primo itaque nonnulli Dei Servi aliquan num effe de ejus Beatificatione & Canonizatio
do mori cupiunt, & moriuntur, nullo aftante: ne agere, etiamfi de heroicarum virtutum ex
& quidem , fi alia figna felicis obitus non defint, ercitio ufque ad obitum fufficienter contaret ;
& eo magis, fi aliqua prodigia obitum comiten quemadmodum docet Fortunatus Scacchus de
tur, nullum ex ea folitaria morte defumi pote not. & ſign, ſanétit. ſett. 5. cap. 6. Sacramento
rit argumentum, quod eorum Beatificationi ob rum etenim ufur Chriftanis omnibus , & Dei Ser
ftet aut Canonizationi. De obitu S. Romualdi vir ef? adeo neceffarius in fine vitæ, ut hi * in ex
Abbatis hæc leguntur in ejus vita fcripta a Bea tremis caruiffe , non dico fu/picandum effe de illo
to Petro Damiani cap. 69. Quadam igitur die cæpit rum, ſalute qua in Dei manu eſt poſta, ſed ſal
paulatim corporis virtute deftitui , &', ingruente mo tem nulla ratione agendum effe putarem de illorum
lefia , gravius fatigari. Sole itaque jam ad occafum cultu Beatificationis aut Canonizationis , niß certo
vergente , præcepit duobus Fratribus , qui aftabant, conftaret , Dei Servum , aut Famulam omnia in
ut fora r exirent, cellulæ poß fe januam clauderent, extremis faltem petiiffe , fufcepiffeque pro loco &
celebraturi vero fibi matutino , hymnos ad eum dilucu tempore Sacramenta. At , fi Dei Servus Viati.
lo remearent : cumque illi de ejur fine folliciti , vel. cum non recepit, vel quia exiftimatum fuit , il
uti inviti exirent, non ftatim ad quiefcendum prope lud ei propter vomitum quo vexabatur, non ef
rant, fed, ne Magiftrum obire contingeret , anxii {e adminiftrandum , aut quia ea ip{a die qua mor
pretio/ thefauri talentum prope cellulam latenter ob tuus eft , facramentum Euchariftiae, licet non
fervant.Aliquandiu igitur commorante * , cum deinceps per modum Viatici, receperat ; fi de aliarum cir.
curioßs auribus attentiur aufcultarent , ò' meque mo cumftantiafum concurfu non dubitetur, obitus
tum corporis , neque fonum voci audirent, jam, quod talis haberi poterit, qualis requiritur in Beatifi
evenerat , veraciter opinanter, impulfa Janua , candis & Canonizandis. Primo modo mortuus
velociter irruunt , lumen accendunt, Ö beata ani e(t S. Francifcus Salefius, tefte Carolo Augufto
ma in cælum rapta , fupinum jacere fanétum ca. Salefio ejus nepote in vita fæpe citata lib. Io.
daver inveniunt. Jacebat itaque velut negle&ta tunc pag. 46o. Apoplettico ſtupore correptus immobilis
calefi* margarita , in fummi poßmodum Regi , decubuit, ita tamen , ut expergefieri interdum pof.
ærarium bonorifice reponenda. Nimirum qui fic ob fet , quo tempore præclaræ ab eo fententiæ extor
:e iit , ut prædixit ; illuc tranfivit , quo fperavit. quebantur. Et pag. 462. Media nočie muita fui
|De obitu Sanati Joannis de Deo Inftitutoris finis indicia exbtbuit : quare ad parochialem Sacer
|a Ordinis , Fratrum Hofpitalitatis , pauperum infir dotem ecclefiae Divi Michaeli * , qui fanéîum Oleum
morum fimilia habentur in relatione Rotæ Au afferret , feßinatum eft. Is fuit minißer Sacramen
º
w qitorum tit. de. fama ô communi opinione fan ti Deagius Claudii Villani Curionis Vicarius , qui
lei &fitatis §. Hæc porro, & in bulla Canonizatio eum bora diei Sanéforum Innocentium prima un
nis ejufdem : Jam vero humanæ vitae fpatium fe xit ; G', dum rite peragit , ſančius Præſul ad om
liciter emenfum , 5 tempus refolutionis fue in nia verba re/pondebat . Exa? i r Sacramentalibur
º ßanr, non minur. pius & felix obitur die o&ava cæremonii * , circumdari fibi brachium dextrum volui?
Martii anno falutis milleßmo quingenteßmo quin. fuo Rofario , e quo multa pendebant benediéfa numif
quagefimo terminavit. Le&#o enim infirmatur de mata, que jampridem Roma , ö Laureto detulerat.
cumben r , omnibus Ecclefiæ Sacramentiae ab ipfo Viaticum ex bibere vifum non eft ad rem , eo quod
met Granatenſt Preſule rite ſanéteque refectus , vomitibus obnoxius effet. Dum munere fungebar
affifienter omne r dimifit , viribufque in extrema vi Fidei Promotoris, in difcuffione dubii fuper vir
tæ periodo licet defìitutus , propriis indutus veßi tutibus in caufa B. Vincentii a Paulo , in album
bus interim e leéfalo profilienr, ac provolutus in ደ°+ San&orum poft primam hujus Operis editionem
nua , manu Ö* corde Imaginem Salvatoris crucifixi, a Clemente XII... folemniter adfcripti, oppofui ,
q uem fervide vivens dilexerat, perßringens , inclina ei non fuiffe Viaticum adminiſtratum. Poſtula
to ad ejus pede , capite , obiit in ofculo Domini , quem tores pluribus demonflrarunt , verofimile admo
etiam mortuus tenuit , nec dimißt ; ac in eadem cor dum fuiße, Viaticum ab eo fuiffe receptum ; &
poris conftitutione ab iifdem affiftentibu r ad eum paulo ad ulteriora progredientes comprobarunt, Bea
pofi redeuntibus repertur , fex circiter boris , quoufque tum illa ipfa die , qua mortuus eft , Euchariftiae
inde dimotus fuiffet , mirabiliter permanfit, odorem facramentuum recepiffe, & fic iterum Euchari
mire fragrantem diffundenj . Item quodammodo fi ftiam ea ip£a die per modum Viatici recipere non
milia ea funt , quæ in obitu S. Caffii Narnienfis. debuiffe : licet enim aliquando una eademque die
contigerunt, teſte S. Gregorio homil. 37. in Euan bis Miffa celebrari poffit , fi poftulet neceßitas,
gel. ubi, poftquam retulit, divinitus fuiffe moni juxta Textum in can. Sufficit , de confecrat. dift.
tum de fuo obitu in feftivitate SS. Petri & Pau 1. & in cap. Confuluifti, de celebrat. Miffarum ; pu
li, eumque ad feptennium , expe&taffe ; ac tunc ta, fi aliquis Sacerdos duabus parochiis præfe
demum morbo tentatum , cum Miffas feciffet , &tus eflet ita inter fe diffitis, ut grex unius pa
ac Sacerdotes fuos ac minißros de fervando vin. rochiæ commode adire nequiret ecclefiam alte
culo charitatis admonuiffet ; Subito , ( inquit tom. rius, & ibi {acrificio Miffae intereffe ; tunc enim Pa
I. oper. col. 1633. ) inter ipfa fan&a exhortationi r rochus, ceteris deficientibus Sacerdotibus, poffet
verba, vo:e , terribili clamavit. dicen * : Hora eft : eadem die in utraque ecclefia, Epifcopo id permit
noxque affiftentibur ipfe fuis manihus linteum de tente & approbante , ſacrificare , Gonzalez in diéto
dit, quod ex more, morientium fibi contra faciem. cap. Confuluifti num. 2. Pirhing. in lib. 3: Decretal.
tenderetur ; quo tenfo fpiritum emìfit. tit,41. §. 1. n. 2. Engel. eod. tt. 41. n. 3. Paſqualig.
Lib. III. Oo de
 29o DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
ae Sacrificio novae Legir tom. 1. quaeß, 386. Barbo. cerdoti r manibus Divino Sacramento, editi, baud
fa ad Concil. Trident, felf. 22. cap. 8, num. 27. vulgaribus pietatis & devotionis indiciis, e le&o
de facrificio Miffe, Fragoſ de regim. Chriſtiane furgere , quantum per vires licuerat, conatus fue
reip. lib. Io. difput. 2 1. §. 7. num. 6. verf. Dixi , rit, non, niſ humi ſtratus, Dominum glorie in
circa medium, tom. 2. Bellet. diſquiſit. Cleric. par. fui corporis hofpitium fufcepturur : quibus ò mor
2. S. 29. num. 3. Nicol. lucubr. juris tom. 2. lib. bi adverfarius impetur , & superuort r obftitere præ
3. tit. 41. fub num. 2. Pax Jordan. tom. 1. elucu ceptum. Itaque , fufceptis Eccleße Sacramentis , per
brat. lib. 4. tit. I. num. 79. tamen extra facri aliquot horas aliquatenus conquie/cens, tum ex:Re
ficium Miffae , juxta Ecclefiae confuetudinem , & ligiofir virir , tum ex Saecularibus in ejus cubicu
communem Do&orum opinionem non eft per |lum introeuntibus , atque ab eo benediëiionem pofiu
miſſum bis eadem die communicare, urgenteet lantibus , ßngulos ille fe penitus agnoviffe indicanr,
iam periculo mortis ; ita ut juxta fupradi&ta , fingulorum vota paternæ benediéiionis munere digna
qui mane recepit Euchariftiam ex devotione , tus eß. Et quatenus etiam vis cognofcendi de
eam iterum recipere non poffìt ea ipfa die per ficiat , qui cognitionis defe&tus fuperveniat poft
modum Viatici, fi incidat in periculùm mortis ; recepta Ecclefiæ Sacramenta, & alia cun&a præ
uti late profequuntur Suarez tom. 3. in 3. part. miffa, quæ præmitti debebant , nullum ex hoc
D. Thom. Quaſt. So, art. 1 1. diſput. 69. ſe&#. 3. validum argumentum contra pretiofam mortem
Cardinalis de Lugo de Sacramentis di/p. 16. Je&#. defumi poffe videtur . Apud Surium etenim
3._num. 5o. by [eqq. Merat, tom. 3. di/put. 35. tom. 2. Toffinianum in bißoria Serapbica, Seve
Ječi. 2. num. 4. Layman oper, moral, lib.5, tra&#. ranum de pretioßs mortibu* Jußorum legitur, Bea
4. cap. 5. num 4. Tamburin. in opu/culis, in me tam Coletam Monialem S. Claræ, quæ in Bel
1 bodo expedite Communionir cap. 5. Š. 6. n. 1o. gica, Celtica, & Narbonenfi Gallia multa con
23 Tertio, aliquis quandoque Dei Servus mo ftruxit monafteria, poft recepta Ecclefiæ Sacra
ritur , i&u apople&tico percuffus: & quidem , fi menta, déto & quadraginta horis in le&o per.
vis cognofcendi integra in eo perfiftat, etiamfi manfiffe nihil loquentem , neque videntem , ne
ufum loquendi amiferit , dummodo cetera figna que ulla corporis parte geftum vel fignum eden
non deficiant , mortuus dici poterit eo genere tem, nihilgue mutato colore, feliciſſime in Do
mortis , quod ejus Beatificationi & Canonizatio mino obdormiviſe.
ni non obftet. De morte S. Andreæ Avellini 24 Quarto, aliquando contingere poteft , ut
hæc referuntur in bulla Canonizationis ipfius aliqui Dei Servi moriantur morte fubitanea, & fic
pag 5 13. cod. Canoniz. Verum, octavum jam ſu nedum Viatico non recepto , fed nullis editis fi.
pra a&iogeßmum fuæ ætatis annum, qui erat noftræ gnis, ex quibus de eorum obitu tutum ab exter
reparationiſ milleſmus ſexcenteſmus oãavur, at nis indiciis ferri poffit judicium , In facra Scriptura
tingem * Beatur Andrear , primo mane e flrato fur legimus Abraham , Aaron, Ifaac, Jacob, Jofeph,
gens , ac facellum ingreffur , Ö* Sacerdotalibus de Jofue, Samuelem, Moyſen, Mathathiam, To
more ornamentis indutus, ad aram Miffae facrifi biam, & alios Juftos in fuis le&ulis mortuos fuif
cium celebraturus acceffit. Ubi vero rem Divinam fe, & filiis & populis falutaria reliqui{fe documen
agere cæpit , ad illa verba , Introibo ad altare ta; contra vero fubitanea morte occubuifle Pha
Dei , ita repente apoplexia percuffus fuit, ut , niß raonem cum fuo exercitu , item eos, . qui gulae
Miniſter Sacrificio inſerviens jam jam labantem vitio irretiti carnes AEgypti concupiverant, &
fuppoßta manu fufientaffet , in terram corruiffet , ß alios, qui Terram promiffam blafphemaverant :
corruere utique poterat fortis ille fenex, quem fe in Pfalmo autem 72. v. 19. legitur: Subito defece
me£fus Cbrifto occupaverat fervientem, δ quem ex runt , perierunt propter iniquitatem fuam ; & in
trema dies Salvatori invenerat militantem. Adfue Proverbiis cap. 29. v. 1. Viro , qui corripientem du
*e protinus affantes. Tum Patre r bac de re moni ra cervice contemnit, repentinus ei ſuperveniet in
fi fuper venienter , illum in ædem templo proxi teritur. Sed hæc quamvis ut plurimum ita con
mam adduxerunt , © facrir exuerunt ve/irbur. Plu tingant, abfonum tamen effet, in quocumque cafu
ra fubinde , fed frußra , adbibita fuerunt medicami repentinæ mortis afferere, fic morientem mori da
ma. Nam violenta morbi rabies omnem ei loquendi mnatum . Exempla repentinæ mortis, fed fan&tæ ,
ufum abftulerat, illaefa tamen in totum difcernendi colle&ta legi poffunt apud Cornelium a Lapide ad
facultate; quod per data ab eo ßgna plane comper cap. 4. Sapientiæ v. 6. Joannes Mofcus, five So
fum fuit : motibus nempe quibufdam ac mutibus , ut phronius in Prato fpirituali, cujus honorifica men
ad aram majorem perduceretur, ardenr oftendit de tio habetur in A£fione 4. Synodi Nicænæ , quæ pro
/ìderium , ut fianj coram illa , & in ea confumpta cultu venerabilium Imaginum contra Iconocla
Deo univerfa mortificati fui corporis bofìia , extre ftas celebrata eft, hæc narrat ( lib. 1o. cap. 57.
mu* , qui fupererat, ό morituro tunc in peétore apud Rofvveydum. ) : Quadraginta fere milliaribu*
vitæ ignis tepebat , quemadmodum viven r exar ab Aegis civitate Ciliciæ Styliter erat nomine Si
ferat, Divino quoque morienr extingueretur amori. meon. Hic fulgure percuffus interiit. Abba r ergoJu
Cum vero Superior, an ſuſcipienda Euchariſtia gra lianus Stylites Prejbyter præter confuetudinem fuam
tia id expeteret , interrogaffet , annuit ille iterato jnfolito tempore dixit difcipuit * fuis : Mittite thy.
capitis flexu ; nec a motibus defijîere ©* quiefcere miama in tburibulum. Qui dixerunt ei : Dic nobi*
vifu r , niß cum hoc de negotio fe idem Superior il caufam , Pater ; orabantque , ut diceret eis . Senex
|li fati faéfurum fpopondiffet , poftquam fcilicet, quod autem dixit : Quia modo Frater meus Simeon 4
erat tunc opportunius , in cubiculum ægrotans afpor fulgure dejeéîus interiit , & ecce tranfit anima ejus
tatus fuiſſet. Eo perdučius, ac leếtulostratur, Me cum tripudio & exultatione. Dißabant autem ab
dicis , qui jam adverserant , mulla em falutis fpem invicem milliaribus fere vigintiquatuor. Petrus Su
dantibu* , fed intra pauca , hora r ægrum moriturum tor de vita Carthufiama lib. 2. traéf. 3. cap. 5.
pronuntiantibu r , fanéfiffimo Viatico, extremaque de narrat , fex probatæ vitæ Monachos Carthufia
inde Un&ione munitu , fuit . In tanta vero fpiri nos ex hac vita deceffiffe nivibus obrutos , &
tuum perturbatione , /ìngulari Dei beneficio ita men unum tantum ex iis poft duodecim dies vivum
fe femper libera permanfft , ut, vifo a longe in Sa inventum , & integro fenfu pollentem ad Cr ül机一
 L IB, III. CJAP. XXX!” III. 29 г.
fuiffe deportatum, ibique poft nonnulla prolata il terzo è, che non ha di che lamentarſi il pecca
verba miram dulcedinem redolentia , & recepta tore, quando tal maniera di morte gli avviene ;
Ecclefiæ Sacramenta, fuaviffimo Dominici Cor poichè, ſe Iddio non impediſce ne'Giuſti il corſo del
poris ſapore ſatiatum placidiſſimo fine quieviſſe. le cauſe naturali, quando richiedono, che queſti muo
Theophilus Raynaudus oper, tom. 12. in Hoplo jano di morte repentina, molto meno deve impedir
theca contra ictum calumnia, ſerie 3. cap. 29. pag. lo, o alterarlo in chi per tanti titoli merita con
674. admittit, mortem fubitaneam & inopinam , tal modo di morte anche l'Inferno. Haec ipſa per
'& Sacramentis deftitutam excitare poffe in aliis fe vera funt , cum fan&us coram Deo efle pof
metum pro iis, qui fic mortui funt, necnon in fit etiam ille , qui fubitanea morte correptus oc
iis, qui vivunt , juftum defiderium declinandi cumbit, nullo propter impotentiam exhibito fi
talem e vita exitum; fed contendit , nec judi gno pœnitentiæ, aut defiderii facræ Euchariftiae
cium, nec vehementem fufpicionem æternæ mor recipiendae. Cum autem, ut quis fan&tus in Ec
tis de fic morientibus formaripoffe. Contendo ta clefia declaretur , externa figna deeffe non de
men, calumniam effe ultra fanétum pro fe ipfo de beant, quod ea de externis tantum judicium fe
fìderium, ô nonnullum pro fic excedentibus metum rat ; difficile admodum effet , ut fic moriens Ec
( præfertim cum vita non adeo compo/ita praeceffit) clefiaftico judicio inter Beatos aut Sar&tos re
progredi ad judicium , vel vebementiorem fufpicio cenferetur. Difficile diximus, non impoßibile :
nem male fortis fic obeuntium; alioqui paterent ca fi enim de virtutibus heroicis conftaret ufque ad
lumniæ plerique Sanétorum eo fine conclufi. Res obitum continuatis ; fi quæ in obitu defuerunt ,
profunde explicatur a Patre Didaco de Cordu. non voluntate fed necefiitate defuiffe conftaret;
ba in fuo libro, cui titulus, Ajuto de' moribon ſi ſupernaturalibus ſignis & prodigiis Deus di
di, ubi part. I. cap. 9. his verbis materiam con gnaretur prædi&am mortem illuftrem reddere ;
cludit: Piene finalmente ſono l'iſtorie di ſimili eſem mors prædi&ta, kcet fubitanea & inopina , Bea
pj ne tempi paſſati e ſcorſi; e l'eſperienza ben l' tificationi & Canonizationi obftare non deberet.
inſegna ancora ne preſenti: nè deve cagionar ma Beatus Jordanus proximus a S. Dominico Ordi
raviglia, che Dio Signor noſtro alle volte ne' San nis Prædicatorum Generalis, cum navigans Hie
ti, e Servi ſuoi queſte morti repentine permetta ; rofolymam, tempeftate navi fraéta , flu&tibus hau
imperocchè oltre le ragioni ſopra accennate, ve ne ftus repentina morte mortuus effet , multique
ſono ancora dell'altre, una delle quali è, che è co mirarentur , & dolerent tam {ubitum & triflem
ſtume della Divina provvidenza non diſpenſare, ſe tanti viri cafum ; apparuit ipfe magna luce æque
non rare volte, nell'ordinarie leggi della natura ; ac Cruce infignitus, dixitque : Exivi ex hoc fe
poichè non parrebbe ragione di buon governo, ſe calo ad gloriam Beatorum , & inter Apoßolorum ,
ſpeſſo, e ſenza molte e graviſſime cauſe rompeſſe la choro , , ® Propbetarum eveéfu* fum: & rurfum :
legge dalle cauſe naturali, e non faceſſe buoni i lo Hoc firmit er tenea r , nec dubiter, quia falvus erit
ro privilegi. Quindi è, che ſe alle volte è conna omnir, qui ufque in finem Domino noftro Jefu Cbri
turale alla compleſſione ed agli umori di alcune per flo fervierit ; uti habetur apad Leandrum in ejus
ſone ſante e giuſte il morire di morte ſubitanea , vita, quæ extat apud Surium die 13. Februarii.
non altera perciò Iddio il corſo ordinario della na Et Simeon Stylites , non ille celebris, de quo
tura, ma laſcia, che queſta naturalmente operi : Theodoretus , fed alius, de quo fupra, fulgure
percuffus interiit, at ejus animam Julianus Sty
perciò, quando nelle ſante litanie domandiamo a ſua
ADivina Maeſtà, che ci liberi da morte ſubitanea lites vidit exultantem in cælum afcendere , uti
ed improvviſa. A ſubitanea & improviſa morte etiam fupra diétum eft .
libera nos, Domine, con tal domanda non chie 25 Concludimus præfens caput exemplis pre
diamo, che ci liberi da morte repentina, che nata tiofae mortis tum Beatæ Julianæ de Falconeriis,
ralmente ci può avvenire, ma da quella, che ve cujus virtutes & miracula fuerunt difcuffa & ap
mendo all'improvviſo coglie alle volte l'uomo in di probata tempore , quo ego fungebar munere Fi
ſgrazia ed inimicizia di Dio. Poichè, quando l'uo dei Promotoris, Canonizatio autem poft primam
mo ſi trova in grazia, non è cattiva tal ſorte di hujus Operis editionem pera&a eft a Clemente
morte, anzi ne Giuſti è gran benefizio, ed un pe XII. cum a Benedi&o XIII. jam prolatum fuif.
gno dell'eterna ſalute per i pericoli della morte , fet Decretum de tuto ad Canonizationem pro
che ſpeſſo ſi ſperimentano, da noſtri nemici cagio ceffu ; tum etiam Servæ Dei , five Beatæ Imeldæ
nati: la qual verità c'inſegnò lo Spirito Santo , ex mea Lambertinorum familia. In caufa Cano
quando diſſe, che il Giuſto la paſſerà bene in qual nizationis B. Julianæ exhibitum fuit authenticum
ſi voglia ſorta di morte, che gli avverrà. Dal che monumentum exaratum decem & o&o diebus poß
s'hanno a cavare tre neceſſariſſimi avvertimenti : ejus feliciffimam in Domino dormitionem . En
il primo è, che la più importante diligenza ed il verba monumenti : Memoria fit , quomodo Soror no
miglior apparecchio per ben morire è procurare di ßra Juliana decem oéfo retro diebu* . mortua cum
ſtar ſempre l'uomo in grazia ed amicizia di Dio; Sponfo fuo Jefu evolavit ad Cælum, & fuit fic :
imperocchè, ſtando in queſto modo, qualunque ſorta Septuagenario major , diris macerata in fłomacho
di morte non ſolo non deve ſtimarſi cattiva per le voluntariir paenitentiir , jejuniis , catemir , ferreo cin
perſone giuſte, ma più toſto felice ed avventurata: gulo , flagellts , vigilti * , inedia , nec recipere, nec re.
il ſecondo, che la Divina provvidenza, acciò ſtia tinere cibum amplius poterat , quando Sacratiffimo
mo ſempre vigilanti ed accorti, ed ancorchè a noi Corporis Cbrifti Viatico ut fe orbatam agnovit , quan
abbia con la vita conceſſo il libero arbitrio, cipo. tum doluit , quamtum lacrymata eft ! Itaque Patrem
ne contuttociò avanti gli occhi il pericolo, che v'è Jacobum de Campo Regio humillime precata eft , ut
di morire all'improvviſo; dal qual pericolo non faltem San<ftffimum Sacramentum coram fe in Py
vuole che ſiano eſenti nè i Giuſti, nè i peccatori , xide deferret , ut fa éfum eft. Cum autem apparuit
anzi che tutti ſiano a tal ſorta di morte ſogget Sacerdos portans Corpu r Domini , ßatim illa in ter
ti; e queſta vigilanza aſſai chiaramente c'inſegnò ram ßravit fe in modum Cruci r , & adoravit Do
Criſto, quando ci diſſe, che in qualſivoglia ora ve minum . Vultus autem ejus faéfu r eft tanquam vul
gliaſſimo, poichè niun'ora è per la morte ſicura : tus Angeli . Cupiebat illa , quod non licebat , fe con
JLib. III. Οο 2 jan
 292 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
jungere cum Jefu fuo, Čr ofculari ilium ; at renuit dunt , fuper carnem circa cor inventam fuiße po(t
sacerdos . Ergo fupplex rogavit , ut fuper peëius ejus obitum Imaginem Chrifti crucifixi. Ex Ca
fuum fornaceum extenderetur velum, & fuper illud flora de Galutiis, & Egano Lambertino nata eft
Hoflia fupra pomeretur. Voti compos effeċİa efi , 4t Imelda , cujus nomen a Cardinali Gabriele Palæo
( ob ßupendum Miraculum ! ) vix Hoftia attigit to recenfetur in catalogo Beatarum civitati, Bono.
amantiffimum illud cor, quod difparuit, nec ampliu* nie edito ad calcem Archiepifcopalis Bononien/s. Of.
inventa efl. Juliana autem , ßmul ac Hoftia difpa fa ipfius ab ecclefia S. Jofeph extra urbem transla.
ruit, blando ac ridenti vultu, tamquam ß in ecfta ta funt ad ecclefiam S. Mariæ Magdalenæ in urbe,
/%m raperetur, in ofculo Domini moritur, cunéfi* & apud Moniales in cœnobio prope templum reli
mirantibus , qui ibi aderant , fcilicet Sorore Joan giofe cuftodiuntur: ea enim fecum Moniales ipfæ
na , Sorore Maria , Sorore Elifabeth, Patre Jaco- • detulerunt, cum a coenobio S. Joſeph tranſierunt
bo, & aliis ex domo . De hoc eodem prodigio ad coenobium S. Mariæ Magdalenæ. Imelda vix
loquuntur Nicolaus de Piftorio , Paulus de At annum undecimum egerat ; cumque ad facratif
tavantibus, ceterique Hiftorici Ordinis Servorum ſimam Euchariſtia menſam accedere vereretur,
JBeatæ Mariæ Virginis, & Raphael Maffejus, Mi in pias & lacrymofas preces effufa, Divina pror.
chael Pocciantius , Silvanus Razzius, Thomas fus ope recreari meruit, Hoftia cælitus demiiffa,
de Verona, Philippus Ferrarius , Archangelus poft cujus fumptionem feliciter expiravit anno
Cianus, Abraham Bzovius, aliique a Poftulato Domini 1333. Scriptores & Annaliftae patrii una
ribus cumulati , qui in Scripturis pro Canoniza nimiter rem exponunt, quæ latius etiam refer
tione Beatae Julianae de Falconeriis exaratis ad tur a Bollandianis ad diem 12. Maji.
C A P.U T T R I G E S I M U M N O N U M.
De ponderandis a Fidei Promotore, & a Confultoribus facrae Congregationis ,
cum dubium proponitur, & difputatur de virtutum beroicitate ,
& fignanter de peccatis , quæ aliquando occurrunt
in perſcrutanda ſerie vitae ſervorum Dei.
UM fuperius ageretur de Officiis SS. Nicolai Tolentini, & Felicis de Va
SR || virtutum heroicitate , lois; & concordant bulla: Canonizationum S.P...o
diximus, heroas eſſe il fæ Limanæ, S.Thomæ de Villanova , S. Thomæ
los , qui in virtutibus Epifcopi Herfordienfis: Mifericordia ab infantia
Theologicis , & in ce fecum crevit erga pauperer, juxta illud Job 31. v.
teris virtutibus ipforum 18. Ab infantia crevit mecum miferatio.
ſtatui conſentaneis, non 3 Hæc San&os ab infantia refpiciunt : fed , cum
N. ſemel, non bis, ſed fre nonnulli , qui propter poenitentiam canonizantur,
quentiffime fe exercue in puerili , & adulta , & plus quam adulta ætate
* runt, ut fupra ceteros peccata commiferint , & alii quoque peccata mor
probos, & in via juftitiæ ambulantes homines , talia , aut venialia admiferint, etiam po{\ quam
ab humero & furfum , ut dicitur, fuerint eve fanétitatis viam ingreffi funt, five ingreffi ab in
&i , nihilque in ipforum vitæ curfu inventum fantia fint , five ab adulta, & plus quam adulta
fuerit , quod virtutum fulgorem obfcuraret. Plu ætate; hinc fit , ut pro integra materiæ explica
ra quoque a Nobis allata funt de virtutibus con tione opus fit in præfenti habere {ermonem de
fentaneis ftatui uniufcujufque. Ex quo proinde peccatis ante converfionem , & de ceteris poft
fit, ut in dubio virtutum duo præcipue fint ad converſionem commiſſis, ſive mortalibus, ſive
vertenda a Fidei Promotore & a Confultoribus venialibus . -

{acræ Congregationis; alterum , an virtutes ad 4 Pleroſque ab Infidelitatis tenebris, & a pec

gradum heroicitatis afcenderint ; alterum, an ea catorum coeno, Divina Gratia adjutos, ad ve
rum fulgor eclipfim paffus fit ob alia quædam ritatis lucem , & ad apicem fanétitatis devenif
ab eis, dum viverent, gefta. fe , res eft adeo nota, ut probatione non indi
z Senfus & cogitatio humani cordir in malum geat. De peccatis, quæ a Dei Servis commiffa
prona funt ab adolefcentia fua , uti legitur Genef. 8. funt , antequam ad Deum converterentur, quæ
v. 2 1. Qμocirca in facro Eloquio Tobias lauda ritur, an , & cur habenda fit ratio, cum de eo
tur, cap. I. v. 4. Tob. quod cum effet junior... rum virtutibus affumitur difputatio. Eorum no
tionem habendam effe, pluribus oftendit Theo
mibil tamen puerile geffit in opere : & de ipfo le
gitur v, I o. quod pater eum ab infantia timere philus Raynaudus in bagtalog. exotic. tom. 9. pag.
Deum docuit , ©* abßinere ab omni peccato. Eccle 3o6. de S. Maria Aegyptiaca differt. 5. Nulla igitur
fi a autem nonnullos San&os laudibus extollit , San&orum injuria , magna autem Rei gloria , an.
quod morum innocentia & gravitate a teneris teriore , San&orum lapfu r referri Ö' verbo δ' fcri
annis futuræ fan&tiratis indicium præbuerunt. Ita pto poffe , evincitur & auétoritate Ö' ratione : au
legitur in le&ionibus propriis , quæ ab univerfali &toritate quidem , cum in novo Teftamento re
Ecclefia recitantur in Officiis SS. Antonii Ulyf ferantur negatio Petri, incredulitas Thomæ, pro.
fiponenfis, Bernardini Senenfis, Vincentii Fer bra Pauli, peccata Matthæi, & fcelera San&i La
rerii, Petri de Alcantara, Norberti , Raymundi tronis ; ratione deinde', ne fi eorum peccata igno
INonnati, Brunonis , Francifci Salefii. Ac futu raremus, in eam credulitatem adduceremur, eos
ræ quidem fan&itatis indicia in ea tenera ætate fuperioris naturæ , ac Divinæ fuiffe; quæ opinio ab
colliguntur ex negle&tu puerilium ludorum , fæ eorum imitatione tamquam impoffibili peccatores
culi illecebrarum , raifericordia in pauperes, ab revocaret. Ad rem facit au&toritas S. Auguftini
ftinentia; quemadmodum defumi poteft ex le de Natura ό Gratia cap. 35. tom. 1o. col. 144. )
&tionibus quæ recitantur ab Ecclefia univerfali in ubi Pelagii vcrba recitans ait : Qaorumdam fane
¢ኃç¢ፆ/2•
 . L I B. HII. C JA P. X X XIX. - 293
exempla, quor peccaffe legimur, non ideo fcripta tacuiffet. In ea quæftione , quæ eft inter Theo
dicit qui fanum fapit , ut ad defperationem non logos, utrum in Judicio univerſali una cum me
peccandi valeant , & fecuritatem peccandi nobis quod ritis revelanda fint etiam peccata Juftorum, &
ammodo præbere videantur, fed ( dicere pergit Au in qua negando refpondent Magifter fententiarum,
guftinus) ut difceremus vel paenitendi humilitatem , & Viguerius, & probabilius affirmando refpondent
vel etiam in talibus lapfibus non defperandam falu SS. Thomas & Bonaventura, animadvertit Sua
tem. Quidam enim in peccata prolapß defperatione rez in 3. part. D. Thame tom. 2. queſt. 59. feći. 7.
plus pereunt , nec folum pænitendi negligunt medi memoriam peccatorum nullum effe&uram effe do
cinam, ſed ad explenda in boneſia & nefaria deſide lorem, aut triftitiam in Beatis , nec ex eorum
ria fervi libidinum &9 Jceleratarum cupiditatum manifeftatione ipfos pudore aut triftitia effe af
fiunt , quaß perdant , ß non fecerint , quod infiigat ficiendos , cum harum paffionum non fint capa
libido, cum eos jam maneat certa damnatio. Adver ces; utiturque exemplo S. Petri , & S. Magda
fus bunc morbum nimium periculofum & exitiabi lenæ, qui fciunt , quotidie in Ecclefia fua pec
lem valet commemoratio peccatorum , etiam in quae cata publice prædicari, de quibus tamen gaudent ,
Jufli, Saněřique prolap6 funt . Palladius S. Ewa cum id cedat in majorem Dei gloriam .
grii difcipulüs in fuà fæpe memorata Lauficana 5 Faciendos effe fru&tus dignos pœnitentiæ ,
hiftoria apud Rofvveydum lib. 8. cap. 22. defcribens legitur Matthæi cap. 3. & ab eo dignos poeniten
vitam Abbatis Mofis hæc habet : Fuit quidam tiæ fru&tus fieri, qui in dolore cordis tantum af
Moyfes nomine, Aetiopr genere, niger , fervur cu. fligitur per poenam , quantum deliquit per cul
jufdam qui gerebat rempublicam , quem , propter m0 pam, annotavit Cardinalis Hugo fuper Matthæum
rum improbitatem, 9 latrocinii crimen, Projecit loc. cit. Ex his autem palam fit, non modo op
ejus dominus ; dicebatur enim etiam ufque ad cæder portunum, ſed neceſſarium eſſe in examinandis
progredi: cogor enim dicere faéfa ejus improbitatis ,
geftis Servorum Dei, qui ante fuam ad Deum
ìut poftea ofiendam virtutem ejus pænitentiae. Mel converfionem fuerunt peccatorum fordibus inqui
chior Canus de loc. Tbeolog. lib. 1 1. cap. 6. con nati, eorum notitiam habere, ut dignofci poffit,
firmat hæc omnia exemplo Euangeliftarum: Qai an , & quos fru&us fecerit poenitentiae , an di
autem res humanas a Divis , quorum hißoria* fcri gnos, an heroicos, & quanto tempore in eo fe
benda , fumunt, alienas fore cenfet , ii , Divos ip lici ſtatu poenitentiæ permanferint . Quapropter
fo , ne bomine , quidem fui[Je , videntur credere. Quan Summi Pontificis Urbani VII[. prudentia fum
to fapientius Euangelife faciunt , qui vel in ipßs mopere commendanda eft : cum etenim cujufdam
Apoftolis , quor eramus vitae totius exemplum habi Dei Servi mors tempore Pontificatus ipfius con
turi, nec affe&ius naturæ imbecilliorer , nec cafus tigiffet , qui peccatis irretitus olim ab Inftituto
etiam graviores diffimulant. Concordat S. Franci Regulari , cui nomen dederat , per apoftafiam
fcus Salefius ( ferm. 15. Dominicae Palmarum ): recefferat, & fubinde ad cor rediens plurium an
guindi è, che non ſi faccia punto d'ingiuria a 'San norum fpatio laudabilem & ar&tiffimam duxerat
ti, quando ſi narrano i loro peccati e colpe, ſcri poenitentiam, & San&itatis fama confpicuus ab
vendoſi ancora le loro virtù. Ben fanno quelli, che hac vita migraverat, mandavit, ut juridicus pro
ſcrivono le vite loro, un gran torto agli uomini, ceffus confe&tus fuper ejus criminibus, & apofta
celando i peccati e le imperfezioni de Santi ſotto fia in Archivo catri S. Angeli claufus & Sigil
preteſto di onorarli, ommettendogli per dubbio, che lis fignatus affervaretur, numquam aperiendus ,
ciò diminuiſca, e pregiudichi la ſtima , che ſi ha nifi juffu Pontificis pro tempore viventis, & cum
della loro ſantità. E infallibile, che ciò non è ben caufa Beatificationis ipfius promoveretur , quæ
fatto , anzi a roveſcio fanno torto a Santi ſteſſi, tamen nunquam promota eft. Res tota acute
ed a tutta la poſterità. Celebre eſt dictum S. Hie explicatur a S. Gregorio hom. 2o. in Euange
ronymi epiß. 77. ad Oceanum , ubi laudando Fa lia col. 15 19. n. 8. t. 1. his verbis: Ut enim fecun.dum
biolam ad poenitentiam converfam ait ( num. 3. dignor pœnitentiæ fruéfus loquamur, fciendum eft ,
col. 454. t. 1.). Non laudabo converfam , niß prius quia quifquis illicita nulla commifit , huic jure conce
ream abfolvero. Cardinalis Bellarminus de officio ditur, ut licitis utatur, fieque pietati r opera faciat ,
Principir , in vita S. Jofeph Patriarcbae optime ut tamen , ß noluerit , ea , quæ mundi funt, non re
colligit , ab eo non fuiffe ullum peccatum com linquat. At , fi quis in formicationis culpam , vel
miffum , quandoquidem facra Scriptura nullum fortaffe , quod eft gravius , in adulterium lapfu , ef?,
ejus peccatum commemorat : Neque refponderi re tanto a ſe licita debet abſcindere, quanto ſe memi
&fe potef? , non ideo Jofepbum expertem omnis cri nit ® illicita perpetraffe ; neque enim par fruéïur
mzini, vixiffe , quia Scriptura fanéta nullum ejus boni operis effe debet eju r qui minur , Ö* ejur qui am.
crimen detexit ; Spiritus enim Sanéfu r in Scripturir pliu , deliquit , aut ejus qui in nulli * , & ejus qui in qui
fuis neque adulatur. improbir , neque Jußis peccan bufdam facinoribus cecidit , & ejus qui in multis efì la
tibur parcit, δ' ubique tam bona , quam mala ope pfur. Per boc ergo , quod dicitur, Facite dignos fru
ra detegit, ut S. Gregorius in principio libri fecun &tus pœnitentiæ, uniufcujufque confcientia convenitur,
di moralium docet . Hinc non folum Davidi, Pro ut tanto majora quærat bonorum operum lucra per pae
phetæ fan&fi adulterium^ό bom:c:dium aperte de nitentiam, quanto graviora ſibi intulit damna per cul
fcribit , fed etiam Saulis reprobi virtute * , quibur pam . An autem pro conftituendo digno fru&u
initio regni fui floruit, non minus diiucide emar pœnitentiæ , non quoad San&titatem coram Deo ,
ravit . Et quemadmodum San&i Petri Fidem , Ö* fed quoad San&itatem coram Ecclefia , aliqua
charitatem in Chriftum eximiam prædicavit , fic et temporis ratio, quo converfus ad Deum in he
iam negationem trinam cum juramento minime tácuit. roica poenitentia permanfit, habenda fit , non ita
Igitur, cum veridica δ liberrima Spiritus San&fi vox facile definiri poteft. San&us Latro per totam an
peccata filiorum Jacob in medium protulerit , ut ince te vitam fceleftus , fan&te nihilominus mortuus
fum Ruben, crudelitatem Simeonir Levi , fornicatio. eft, & eum Ecclefia colit tanquam San&tum. Jux
nem Judæ, & odium filiorum Jacob in ipfum innocentem ta alibi di&a , Martyrum catalogo multi reperiun
fratrem eorum Jofepb , certe , fi Jofepb ipfe in aliquo tur adfcripti, qui ufque ad mortem fuerant {ce
deliquiffet , Spiritur San&fui in Scriptura fua id minime leribus inquinati. Hæc autem probare videntur,
pro
 294 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
pro conftituendo fru&u digno poenitentiæ quoad fed omnes unum idemque præmium fuiffe con
fan&itatem , etiam in Ecclefia militante , non fecutos.
temporis rationem , fed a&uum qualitatem effe 6 Peccatis ante converfionem commiflis pec
perpendendam. At, feclufis Martyribus, in quo cata fuccedunt , quæ aliquando a Dei Servis com.
rum obitu tanta colligitur heroicitas, quanta in miffa funt , poftquam vel ad Deum per poeniten
omnem vel antea&am , vel poftagendam vitam tiam converfi , vel ad heroicam vitam a com.
poterat extendi, omiffoque San&i Latronis exem £muni proborum hominum vivendi modo progref.
plo , licet Confefforis & non Martyris ( ut alibi fi funt . Baillet in difcarfu generali ad bifioriam
explicabitur) qui per proximam paradiſi promiſ Sanéiorum §. 36. nonnulla aüda&er refert San&o.
fionem fuit a Chrifto in cruce canonizatus ; Ec rum peccata , & in adnotationibus fub num. zo.
clefia , quæ in Confeffore canonizando non fo animadvertit , memoriam exftare peccatorum, &
lum mortem, fed & vitam imitationi Fidelium quidem gravium, commifforum a S. Aligio, ſeu
proponit, non brevem , & a&tu uno colle&tam , Arigio Epifcopo Lugdunenfi , quem nofinuili fe
fed intenfam, longam , & multiplicem , exten runt contenfifle infidiis adverfus S. Defiderium
famque per multos aétus & habitus heroicitatem Epifcopum Viennenfem, & ejus cædi; & præterea
requirit . Sed in eo , quod attinet ad tempus , infenfum fuiffe S. Romaricó inftanii coram Re
res nec eft definita , nec facile definiri poteft ,
gina Brunichilda pro Bonorum recuperatione ,
cum fieri quandoque poffit , ut quis confumma*quibus injufte fuerat fpoliatus , nec poenitentiæ
tus in brevi expleat tempora multa , & multam ullum exftare monumentum . In Märtyrologio
gloriam Dominus in illo faciat , ut condemnet Ecclefiæ Lugdunenfis ad diem 4. Augufii hæc ie
Juflus mortuus vivos impios , & juventus cele“ guntur: Lugduni , Sanéii Arigii Epifcopi & con
irius confummata longam vitam injufti - Dum fefforis , qui rexit præfatam Eccleßam anno, o&io,
munere fungebar Fidei Promotoris & intereram men/e* fex ; obiit enim quinquagefimo ætatis fue an
Congregationi facrorum rituum , nonnullos Con no. In 9pere Sammarthanorum, cui titulus, Gal
fultores audivi afferentes pro virtutum approba lia Cbriftiana, tom. 4. pag. 4o. hæc habentur: Arj
tione opus effe, ut Dei Servus per fpatium fal diu* , qui & Arediur , & Arigiur , vir fuit, ß ve
tem ultimoru m decem annorum fuæ vitæ heroi ra funt quæ de eo proferunt Scriptores Eccleßaßici
' ce vixerit, five res fit de Dei Servo , qui ante illi aut coævi aut fuppares , fceleftus pluriumque crimi
converfionem multis fuerit criminibus obnoxius, num reu* ; ß vero Ecclefiæ Lugdunenßs cultui, tra
ſive de Dei Servo, qui citra gravia crimina, ſed ditioni , Č monumenti cum recentioribus Aučioribur
non heroice antea vixerit. Quocirca Thomas Mon Sanétus & in Beatorum ordine collocatur. Fredegarius
recatinius celebris fuo tempore in patrocinio præ & Aimoinus eum memoratorum criminum partici
ftando caufis Servorum Dei in Romana Curia pem afferunt . Cointius eum plene purgat a cri
Advocatus , in fatis ampla informatione ab eo mine, & falfitatis arguit Scriptores, qui in eum
exarata fuper virtutibus B. Alexandri Saulii ait : ftilum acuerunt. Severtus narrat, eum e vefti
Sane curfur viginti duorum annorum in Epifcopa gio ad exitum ufque vitæ acerbiffimum pœniten
jibus officiis produétur , non efi adeo brevis , ut ß tiæ genus in fe fufcepiffe. Vindicatur quoque S.
toto hoc tempore virtutibùs heroicis refulfiffe conßet , Arigius a Theophilo Raynaudo in indiculo SS.
opus quoque fit antea&#æ vitæ opera inquirere. In caufa I.ugdunenfium tom. 8. Sed , utcumque fit de hac
, Venerabilis Joannir Francifci Regis , anni decem in hiftorica controverfia , hoc certum efse videtur,
Miffionibur Apoßolicis fummo labore , ac charitati* in examine Caufarum Servorum Dei (erio efse
zelo peraéîi exiflimati fuerunt fufficientes ad decer advertendum, num pot converfionem, fi pot
nendum de ejus virtutibus. Cum autem affertionis peccata commifsa ad Deum converfi fint , an
rationem exploraffem , nec ul!a unquam mihi al poft heroicos mores ab iis fufceptos ; poftquam
lata fit, a propofìta fententia non recedo , quæ communem ceterorum proborum hominum vi
diuturnam expofcit quidem heroicitatem, abfque tam duxerant, aliqua peccata commiferint , &
ulla tamen temporis definitione : ideoque , ubi am novos dignos poenitentia: fructus dederint. In
cafus contingat , unufquifque in caufa fuffraga Cauſa S. Bernardini Senenſis excitatum eſt Du
turus, perpenſo antecedentis vitae Servi Dei cur bium , an peccaffet, quod Amedei cujufdam (de
fu, videre debebit , an vel diuturni ratione tem quo alibi fermo habitus eft) Mediolani fcholas
poris , quo heroice vixit , vel ratione qualitatis Computi Regentis fententias in concione repre
a&u um , quos breviori tempore exercuit , ille in hendiſſet : reque ſerio & mature diſcuſſa, Nico
ter Heroas poffìt adfcribi , & inter San&os in laus V. Summus Pontifex per fpeciale diploma
Ecclefia colendos recenferi, juxta illud S. Joan 18. Calen. Maij 1447. declaravit , nullum propte
nis Chryfoftomi lib. de reparatione bominis , Non rea mortale, feu veniale peccatum ab eo fuiffe
temporis longitudine , fed affeéfur finceritate poeni commiffum , fed eum potius exinde gratiam &
tudo cenfetur. Sanétus Hieronymus in comment. animæ fuæ merita acquifiviffe , úti habetur apud
ad cap. 2o. in Matthaeum (tom. 7. oper. col. 152 ) Bollandianos tom. 5. Maja pag. 3 15.
* Joquens de vineæ operariis hæc habet: Mihi vi 7 Alia, & fane multa, cumulari poffent exem
dentur prim.e horæ effe operarii Samuel , & Jere pla, ex quibus memorati examinis neceffitas aper
mia r , & Baptiffa Joanne r , qui poffunt cum Pfal te defumitur : fed , ut examinis , quo fubfecu
miffa dicere , Ex utero matris meæ Deus meus ta poenitentia probetur , neceffitas magis appa
estu. Tertiae vero bore operarii ſunt, qui a puberta reat, ponderanda funt verba , de quibus in Eze
te fervire Deo coeperunt. Sextae horæ , qui matura, chiele 18. v. 2 1. Si autem impius egerit paenitentiam...
atate fufceperunt jugum Chrifli. Nonæ, qui jam decli omnium iniquitatum ejur , qua r operatur efl , non re
nante ad fenium . Porro undecimæ, qui ultima feneéfu cordabor: & ibidem 33. v. 12. Impietas impii non noce
te. Et tamen omne r pariter accipiunt præmium, licet di bit ei , in quacumque die converfus fuerit ab impietate
verfur labor fit . Ex his quippe verbis defumitur , o fua. Colligitur ex his , Deum peccatorum , de
mnes laboraffe, & multis aétibus operam fuam præ quibus Juftus conteritur , ita non recordari , ut
ftantes habitibus virtutum præditos fuiffe ; item, ea puniat ; & præterea merita per peccatum fub
laboris tempus in omnibus æqualem non fuiffe , ſequens mortificata, revera per Contritionem re
VIs
 Ι Ι Β. ΙΙΙ. C .Α Ρ. ΧΧΧ 1Χ. 295
vivifcere: recordaretur enim Deus peccatorum, doquidem eft occafio humilitatis atque majoris
fi merita non revivifcerent. Sed adhuc quæftio diligentiæ .
eft inter Theologos, ad quem Gratiæ & gloriæ 8 Juxta S. Thomam cit. 3. par, quæft. 9o. ar.
gradum merita Jufti per peccatum mortificata re 4. poenitentia dividitur in poenitentiam ante Ba
vivifcant. Nominales enim docent, hominem in ptifmum, poenitentiam mortalium , & pœniten
fua refurre&tione fpiritali Gratiæ gradum recipe tiam venialium ; & coharrenter ad haec in re ,
re, qui Contritioni refpondeat ; & præterea do de qua nunc agitur , pœnitentia a Nobis dividi
nari tota fan&titate, qua præditus erat ante fuum tur in poenitentiam peccatorum ante converfio
peccatum. Domincus Sotus afferit, pœnitentem nem, in poenitentiam mortalium commifforum
ut unum , unum gradum Gratiæ præteritæ , & poft converfionem, & in pœnitentiam venialium.
unum novum ratione præfentis .Contritionis re Porro , Juftos aliquando peccata venialia com
cipere, & tandem omnes antiquos, fi eum fum mittere , colligitur ex Scriptura Proverb. 24. v.
me poeniteat. Silvius , aliique fuftinent , homi 16. Septies enim cadet Jußus , & refurget ; Eccl.
nem per poenitentiam ad eum folum Gratiae fan 7. v. 2. 1. Non eft enim homo juffur in terra , qui
&ificantis gradum refurgere , qui præfentis {uæ faciat bonum , ô non peccet ; Jacobi 3. v. 2. In
Contritionis intenfioni conveniat. Diffidium au multis enim offendimur omne r ; in prima Joannis
tem hoc, licet refpiciat fan&titatem coram Deo, cap. I. v. 8. Si dixerimur, quoniam peccatum non
fimul indicat , quid agendum fit in declaranda babemus , ipß mor feducimas , & veritat in nobis
fan&itate coram Ecclefia, in qua , fi heroicitas non eft. Si itaque etiam Jufti in peccata venia
attendatur, prout attendi debet, fatis non erit , lia labuntur, modo videndum eft , an in caufis
ut vel converfus ad Deum poft crimina patra Canonizationis de iis inquirendum fit . Inquiri
ta, vel Heroes, qui fubinde alia peccata commi debere, certum effe videtur, non quia, quatenus
ferunt, poenitentiæ figna dederint, fed effe ne aliqua inveniantur , obftaculum præbere poffint
ceffarium videtur, ut tot & tales exteriores a&us declarationi & approbationi virtutum in gradu
Chriftianarum virtutum & poenitentiæ ediderint, heroico, juxta ea quæ a Nobis deduéta funt lib. 1.
ut, quantum fas eft, cognofci poffit, utrum ad cap. 14. num. 1o. fed ut dignofcatur, num fuerint
eum fan&itatis gradum redierint, in quo coram peccata venialia ex furreptione, an ex propofito;
Ecclefia erant conftituti , an ad majorem afcen num aliqua , an multa ; & utrum Dei Servi ,
derint , aut in inferiori gradu perftiterint ; jux dum viverent , curaverint ab eis abftinere ,
ta ea quæ habentur apud S. Thomam 3. part. quantum fas erat , & pro illis fatisfacere . Si
4u«ft.89. ar. 2. ubi agit de revivifcentia meritorum enim aliqua peccata venialias ex furreptione , &
apud Deum, quæ fuerant per peccatum morti aliqua forte confulto fuerint commifsa , nec po
ficata: Secundum quod motur liberi arbitrii in pæ. fterior defuerit pro eis vitandis cautela , & piis
mitentia eft intenßor , vel remiffior , fecundum boc operibus pro eis fatisfaétum fit , durum & ab
Pænitenr confequitur majorem , vel minorem Gra fonum abfque dubio videretur, Dei Servum he
tiam. Contingit autem, intenfionem motus Poeniten roicis geftis illuftrem , ob eam folam caufam
tis quandoque proportionatam eſſe majori Gratie , a Beatificationis & Canonizationis honore re
quam illa , a qua ceciderat per peccatum , quando movere. De Moyfe, quem inter fan&os Reges
que autem æquali , quandoque vero minori ; ό ideo veteris Teftamenti fuperius adfcripfimus , quæ
Paenitens quandoque refurgit in majori Gratia, quam ritur , an ullum peccatum admiferit . Duo le
Prius babuerat , quandoque autem in æquali , quan guntur in Scripturis , quæ peccata videri potue
doque etiam im minori. Quapropter, fi ab exter runt, homicidium patratum, de quo Exod. 2. &
nis fubfecutis virtutum a&ibus defumitur , illos titubatio quædam , cum aquam de petra educe
in eo fan&itatis ftatu, in quo erat , perftitiffe , re a Domino jufsus e{set , de qua Num. zo. Sed ho
nec uberiores fruétus edidiffe, præteritæ quidem micidium Scripturâ non reprehendit, fortafse quia
ante peccatum laudabilis vitæ ratio haberi pote faétum fuit ad defenfionem Hebræi innocentis ab
rit ; juxta eamdem. S. Thomæ do&rinam cit. 3. AEgyptio violenter oppreſſi. Quapropter S. Au
part. quaeft. 89. art. 5. Ad tertium dicendum , quod guftinus, qui lib. 22. contra Fauftum cap. 7o. exi- .
ille , qui paenitentiam refurgit in minori charitate, ftimavit, homicidium illud fuiffe culpabile , ta
confequetur quidem præmium affentiale fecundum quan men poftea fcribens quæftione r in Exodum retra
titatem charitatis , in qua invenitur ; habebit tamen &tavit fententiam illam fuam priorem , & Moy
gaudium majus de operibus in prima cbaritate fa fen a criminis culpa defendit . Titubatio vero
&fif , quam de operibus, quæ in fecunda fecut, quod peccatum fuit, propter eam quippe iratus Domi
pertinet ad præmium accidentale. Sed maxime du nus juffit , ut Aaron interiret , & Moyfes afcen
bitari poterit, an fic agendo heroes fuerint, San deret montem Abarim , videret Terram promif.
ctis, ſeu Canonizatis in Eccleſia militante ad fionis , ibique moreretur, nec Terram Chanaan
ſcribendi; cum hi poſt lapſum acriores ad cur ingredi poßet , ut ex cit. lib. Numer cap.2o. Ör
rendum refurrexiffe dicantur, uti loquitur S. Am 27. & ex lib. Deuteron. Sed , cum uterque non
brofius apolog. 1. David cap. 2. num, 6. (tom. 1. violenter, fed naturaliter mortuus fit & fola pec
col. 677.): Sanéti autem Domini , qui confummare cati poena fuerit , ut non ingrederetur in Terram
pium certamen geftiumt , Ö currere curfum falutis , promiffionis, quemadmodum colligitur ex cap. 1.
fìcubi forte ut hominer corruerint naturæ magis fra v. 37. Deuteronom. ubi Moyfes ait : Nec miran
gilitate , quam peccandi libidine , acriore y ad cur da indignatio in populum, cum mihi quoque iratur
rendum refurgunt , pudori, fiimulo majora reparan Dominur propter vos dixerit : Nec tu ingredieri, il
tes certamina , ut non folum nullum attuliffe aefli luc , fed Jofue filius Nun minißer tuus ipfe intrabie
metur lapfu r impedimentum , fed etiam velocitatir pro te ; ex his plerique Sacræ Scripturæ Inter
incentiva cumulaffe . Huc facit fententia eorum pretes defumunt , peccatum Moyfis non fuiffe
Theologorum, qui docent , permiffionem pecca lethale , fed veniale. Quod fi in examine cau
ti in prædeftinatis effe prædeſtinationis effećtum, fæ, dum res eft de virtutibus in gradu heroico,
cum eis profit ad confequendam gloriam , quan
*
multa occurrerent peccata , licet venialia, fre
quen
 296 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
guenter & confulto commiffa , & refipiícentiae ac marum. Ita levia peccata plangebat, ut illam gra.
fatisfa&ionis probatio deeffet , rationabiliter a vir ?i/ưa?ram cruminum crederer ream : & Rofignoiius
tutum approbatione videretur effe abftinendum. de affion, virtut. lib. 1. cap. 5. pag. 241. Quäre pru.
Facit huc do&rina D. Thomæ I. 2. quæß. 89. gentiffimi cenfendi & appellandi funt vir, illi jan.
art. z. ad tertium : Dicendum , quod illi qui funt èfi , qui ear de fe ipßr paena , fumebant , cum in
abftra&#i a cura temporalium rerum, etß aliquando re parva peccaffent , quas mor , nec etiam cumgra
venialiter peccent, tamen levia peccata venialia com viffime labimur , fubire folemur. Tale , fuere $an.
mittunt , 5 frequentiſſime per fervorem charitatis êius Francifcus , Sanéta Catharina Senenfis , & muí.
purgantur : unde tale , non Juperaedifícant venialia , ti alii , quos referunt Ecclefiafiici Htftorici, vel pro.
quia in ei r modicum manent. Sed peccata venialia pter verbum , quod imprudenter exciderat, vel pro
1pforum, qui circa terrena occupantur , diutiur ma pter oculum inaniter conjeéfum , J%milemque a£tam
ment , quia non ita frequenter recurrere poffunt ad leviffimam culpam in omne ætatis tempus ita fe
hujufmodi peccata venialia delenda per cbaritatis ip/o* acerbe caftigaffe , ut ad magnam admirationem
fervorem . S. Cæfarius Arelatenfis Epifcopus in intuenter traducerent .
fermone de verbis Apoftoli, qui olim S. Augufti 9 Dum effem Fidei Promotor , & perpende.
no adfcribebatur , & nunc eft 1 o4. in append. ad £em nonnullorum teftium di&a , præcipue Con.
tom. 5. oper. ejufdem Auguftini, peccatorum mor feffariorum , qui afferebant, huiic' aut illum Dei
talium & venialium mentionem facit, & poft enu Servum vel toto vitae tempore, vel longo tem
meratas nonnullas fpecies peccatorum venialium Pore poſt converſionem elapfo, a quocumque pec
fubjicit: Hec enim, Ở his fmilia ad minuta pec, cato veniali fuiffe immunem , ofipofui cominu.
cata pertinere, non dubium eft , quæ, ficut jam di nem Theologorum doátrinam , qui docent, ne
xi, enumerari vix poffunt , Ö a quibus non folum minem per totam vitam , aut per diuturnum
populus Chrißianus , fed etiam nullus Sanéforum im tempus ex folis auxiliis, Gratiæ habituali anne.
muni , effe potuit aliquando, aut poterit. Quibus pecca
xis , poffe omnia peccata venialia colle&ive, ut
ti * licet occidi animam non credamus , ita tamen eamajunt, fumpta vitare ; uti apparet ex Scripturæ
velut quibufdam puftulis , & quaß borrenda fcabie re tetibus fupra allatis, item que ex Concilió Mi
plentia deformem faciunt , ut eam ad amplexus il levitano II. cap. 6. ( tom. 1. colle&i. Harduini col.
lius Sponſi caleſtis, aut vix, aut cum grandi con 1218.): Flacuit , quod ait Sanäus Joannes Apoflo
fufione venire permittant , de quo fcriptum eft : Apta lu* , Si dixerimus, quia peccatum non habemus,
vit fibi Ecclefiam non habentem maculam , aut nos ipfos feducimus, & veritas in nobis non eß ,
rugam. Et ideo continuir orationibus , Ö frequen quifqut* fic accipiendum putaverit , ut dicat , pro.
tibus jejuniis , & largioribus eleemofynis , & præ pter bumilitatem oportere dici , nos babere pecca
cipue per indulgentiam eorum , qui in nos peccant , tum , non quia vere ita eft, anatbema fit. Optime
affidue redimantur, ne forte ßmul colleéfa cumulum S. Auguftinus de Natura & Gratia cap. 36. n. 4z.
faciant , Ö* demergant animam : non quia per pec col. 145. oPer. tom. I o. fcribit : Si omne r illo, San&io,
cata venialia San&i & Jufti coram Deo definant Sanéia * , cum hic viverent , congregare poſſe
effe jufti, quemadmodum explicat Concilium Tri pnus , & interrogare, utrum effent fine peççato, quid
dentinum feff. 6. de juftificat. cap. 1 I. Licet enim fuiffe refponfuros putamus ? Utrum boc , quód' ifie
in hac mortali vita, quantumvir Sanëfi & Jufii , 4icit ? (Pelagius videlicet ) An quod Joannes Apo
in levia faltem Ö quotidian4 , quæ et tam venialia fiolus ? Rºgº vºs, quantalibet fuerint in hoc corpo
dicuntur , peccata quandoque cadant, ron propterea re excellentia fanéfitatis , ß hoc interrogari potüif,
definunt effe jufti ; nec quia ex multis peccatis ve ſent , nonne una voce clamaſſent: si dixerimus 2

nialibus omnino conftitui poffit unum mortale quta peccatum non babemus , no , ipfo , decipimur ,
peccatum , veluti probat S. Thomas I. 2. quaeft. & verita* in nobis non eft . Caffianus coljat. 22.
88. art. 4. fed quia ad mortale difponunt , ut cap. 13. Pag. 77o. utitur textu Proverb. Septie , in
idem docet art. 3. & late profequitur Roderic. die cadit Jujtu *: quamvis verbum in , die nec in
in exercitio perfeéîionis & virtutum religiofarum Hebræo , nec apud Septuaginta, nec in Latinis
part. 3. traëì. 6. cap. 5. Legitur enim Eccle/. 19. vulgatis emendatioribus legatur , fed ad rem ait:
v. 1. Qui fpernit modica , paulatum decidet ; ſub Manifefie Scriptura pronuntiat, Septies in die ca
jicitque S. Gregorius lib. io. moral, cap. 1 1. (col. dit Juftus, & refurgit. Quid enim aliud eft cade
349, oper, tom. 1.): Ex vanitate . . . . ad iniqui re , quam Peccare? Et tamen , cum dicatur feptier
tatem ducimur, cum prius per le via delicta deflui cadere , nihilominus pronuntiatur Jußur. Nec jaſti
mur , ut , ufu cunéia lævigante , nequaquam poft tiæ ejus præjudicat lapfus fragilitatis humanae, quia
committere etiam graviora timea mus. Nam , dum multum intereft inter ju/ii , ό peccatori , bomini r
moderari lingua otiofa verba negligtt , more inoli lapfum . Aliud eft enim admittere mortale peccatum ,
tæ remiffioni , capta , audax ad noxia prorumpit &c. & aliud efi cogitatione , quae peccato non careat ,
si enim curare parva negligimur, infenfibi luer fe. Praeventri , vel ignorantiæ , aut oblivionis errore ,
duéti audenter etiam majara perpetramus . Joan aut facilitate otioß fermonis offendere, aut ad pun
nes Thaul. inſtit. cap. 2. detrimenta enumeratex &fum in Fidei theorta aliquid bae/ètare, aut fubtii;
peccatis venialibus in animam redundantia ; & S. quadam cenodoxiæ titillatione pulfari , aut neceffì
Hieronymus in epitaphio S. Paulæ mum. 15. col. tate nature aliquantiſper a ſumma perfeółione re.
699. tom. 1. oper. re&ìe indicat , quomodo San&ti cedere. Hec enim fun t feptem lapfuum genera , in
fe gefferint in expiatione leviorum peccatorum : quibus Sanëtus licet nonnunquam cadat ,Tamen ju
Mollia , etiam in graviffima febre, leéfult firata non ftu effe non deßnit; quæ, quamvis levia videantur
habuit , fed fuper duriffimam humum , ftrati* cili ac parva, tamem faciunt, eum fine peccato effe non
cioli r , quiefcebat ; ß tamen illa quie + dicenda eji , poſſe. L)enique S. Thomas 3. par. quaeſt. 79. art.
que jugabur pene orationibus dies nocfefque junge 4. cum fibi oppofuiffet illud Joannis , Si dixeri
bat, illud implens de Pfalterio, Lavabo per fin mus , quia peccatum non babemur , ipß nor feduci
gulas no&es le&tum meum , lacrymis meis ftra mus , refpondet : Dicendum quod illud verbum non
tum meum rigabo . In qua fonter credere * lacry eft intelligendum , quin aliqua hora poffit bomo effe
ab
 LÍ B. III. C.A P. XXX1X. 297
abfque omni reatu peccati veniali r, fed quia vitam dum quamdam inter bominer converfationem proba
iftam Sanéfi non ducunt fine peccatir venialibus : at bilem atque laudabilem , quam nuilur hominus ju
que in eo , quod attinet ad longum tempus , idem fie pofet in accufationis 5 criminationis găerelam
S. Do&or I. 2. quaeft. Jo9. art. 8, ait : Non autem vocare , quam propterea in Dei confpeéfu Zacbariar,
poteft homo abftinere ab omni peccato veniali propter ejut uxor habuiffe referuntur, quia in ea homi
me r nulla diffimulatione fallebant, fed, ut appare
corruptionem inferiorir appetitur ſenſualitatis , cu
jur motur fingulor quidem ratio reprimere potefl , bant bominibus , ita noti erant oculis Dei. Non au
& ex boc babent rationem peccatj , & voluntarii , tem diétum eft hoc fecundum illam perfeéfionem ju
non autem omne * ; quia , dum uni reßj?ere mititur, flitiæ , in qua vere atque omnimodo immaculati per
fortaffir alius infurgit , & etiam quia ratio non femper
fe&ique vivemur. Nam & Apoßolu , Paulur dixit,
Poteft effe pervigil ad hujufmodi motur vitando. fecundum juftitiam , quæ ex Lege ef?, fe fuiffe ßne
Io Addidi , hominem juftum ex {peciali pri querela , in qua Lege etiam Zacharia r ßne querela,
vilegio, & auxiliis Gratiæ extraordinariis poffe converfabatur ; fed hanc Apoftolus jußitiam in fer
omnia peccata venialia vitare, juxta illud S. A u. coribus & detrimentis deputavit in comparatione ju
guftini lib. 2. de peccator. merit. ô remiff. cap. 6. • ftitiæ, quam fperamur , & quam nunc efurire ac fitire
num. 7. (col. 43. oper. tom. Io.) Si a me quaratur, debemus , ut ea quandoque faturemur in fpecie , quæ nunc
utrum homo fine peccato poffit effe in hac vita , con eft in Fide , quamdiu Juflur ex Fide vivit. Cumque
fîtebor, poffe per Dei Gratiam, & liberum ejus ar ſpeciale privilegium immunitatis a quolibet pecca
bitrium . Concordat Concilium Tridentinum feff. to etiam veniali S. Auguftinus in fola Beatiffima
6. de juftificat. can. 23. Si qui r hominem femel jufli Virgine admiferit , licet non condemnaverit eum ,
fìcatum dixerit amplius peccare non poffe , neque Gra. qui alios præter eam dixiffet omni peccato caruif
tiam amittere , atque ideo eum, qui labitur & pec fe , uti colligitur ex libro de perfeéfione juftitiae
cat, numquam vere fuiffe juftificatum ; aut contra cap. 2 1. (col. 189. tom. cit. ): Poßremo , ß , exce
| poffe in tota vita peccata omnia , etiam venialia , pto illo capite noftro &c. afferuntur vel fuiffe , vel
vitare , nifi ex fpeciali Dei privilegio , quemadmo effe in hac vita aliqui homine , jußi fine aliquo pec
\ dum de Beata Virgine `tenet ecclefia , anatbema ßt. cato Ö'c. non nimis exißimo reluétandum . Scio enim ,
Hoc ipfum, quod de Beatiffima Virgine di&um quibufdam effe vifum, quorum de hac re fententiam
eft a Concilio Tridentino, fuerat antea di&tum non audeo reprehendere , quamquam nec defendere va
a S. Auguftino de Natura & Gratia cit. cap. 36. leam ; idcirco dubitandum effe dixi , an fides te
Cum enim Pelagius, ut fuum dogma probaret, ftibus præftari poffit afferentibus, hunc aut illum
quo poffe homines, fi vellent, afferebat fine omni Dei Servum aut poft converfionem, aut quod gra
effe peccato, multorum utriufque fexus exempla vius eft , toto vitæ fuæ tempore talibus vi&ricis
protuliſſet, qui in Scripturis non modo non pec Gratiæ extraordinariis auxiliis fuiffe præventum ,
çaffe, fed etiam jufte vixiffe referuntur, quales ut a quolibet peccato veniali fuerit immunis.
fuerunt Abel, Henoch, Melchifedech, Abraham I 1 Ut alibi vifum eft , Gerfonius in traéf. de
&c. & adjunxiffet etiam feminas Deboram , An examinatione doctrinarum par. 2. conſiderat. 3. col.
nam matrem Samuelis &c. & ipfam etiam Do. 16. oper. tom. 1. hujufmodi Confeariorum atte
mini ac Salvatoris noftri Matrem ; cum hæc, in ftationes reprobavit, & dubitare vifus eft , an
quam, de Beatiffimæ Virginis ab omni peccato effent in materia Canonizationis admittendæ :
immunitate Pelagius affirmaffet, Auguftinus ita Sunt Confeffores , qui de nonnulli * , quor vel quas
refpondit n. 42. (col. 144. loc. cit.): Excepta ita audiunt , verba facuunt in bonum: O quam pura
que San&a Virgine Maria , de qua propter bonorem men , ! quam integra ! quam fine mortali deli&#ο! Ef.
Domini, nullam prorfus , cum de peccati, agitur , fem tali , utinam cum mei f fimilibu* ! ^'on adver
baberi volo quæfiionem ; unde enim fcimur , quid ei tentes qui taliter agunt , fe per indireéium culpare
plus Gratiæ collatum fuerit ad vincendum omni ex reliquo r confitent e s ei * , quor non ita prædicant ,
parte peccatum, quæ concipere, ac parere meruit ſimul 5 occaſionem dant ſuis laudibus, non quali
quem conftat nullum habuiffe peccatum ? Ceteras tercumque , fed in Confeffione mentiendi. Effet hic
puras creaturas a labe peccati immunes non fuiſ babendus ſermo latior, preſertim in materia Ca
fe pronuntiavit , ut ex ejus verbis fupra re nonizationis, 5 teſtificationis ſumpte per Confeſſores.
latis apparet , & late profequitur Petavius Theo At , retenta fanétæ Sedis, & facrorum rituum
logic. dogmat. lib. 14, de Incarnat. cap. 1. n. 14. De Congregationis praxi , quæ alibi a Nobis propu
Noe, Daniele , & Job, Ezechiel. cap. 14. ait ab gnata e[t , admittendi videlicet , & fidem præ
imminente quadam iracundia Dei folos poffe li Ítandi atteftationibus Confeßariorum , cum agi
berari. Cum itaque Scriptura Dei tam magnum tur potiffimum de virtutibus Servorum Dei, ne
de eis perhibuiffet teftimonium, citatus S. Augu ceffarium effe exiftimo, nonnulla quoad eas fub
ſtinus in libro de peccatorum meritis cap. 1o. col. jicere , in quibus de immunitate Servorum Dei
47. oper. tom. 1 o. quærit , an fuerint fine pec a peccatis teſtimonium profertur. Nonnulla ſi
cato, & refpondet : Nam Noe , ficut legimur, fuit quidem de immunitate a mortalibus peccatis lo
aliquando ebrius , quamvis abfit ut fuerit ebriofus ; quuntur, quod nihil habet commune cum re
Daniel vero poft orationem , quam fudit Deo, de fe præfenti. Ad hanc claffem pertinent atteftatio
ipfe dicit cap. 9. Cum orarem , ô confiterer pecca nes Confeffariorum , Fratris videlicet Archange
ta mea , & peccata populi mei Domino Deo meo : li Blanchi ex Dominicana familia Theani pri
ubi fua fiumul, & populi peccata commemorat ; mum Epifcopi , deinde Cardinalis , & Hurnberti
& Job pluribus in locis (quos ibidem refert, & Locati ex eadem familia Epifcopi Balneoregen
expendit Sanétus Auguftinus) fe peccatorem pro ſis, qui S. Pii V. Confeſſiones exceperunt, teſta
nuntiat. De Zacharia & Elifabeth Luc. 1. v. 6. tique funt, fe nullam in eis lethalem culpam depre
legitur : Erant autem jufli ambo ante Deum, ince hendiffe , uti legitur in relatione caufæ praedi&ti
denter in omnibus mandati r δ' juftificationibus Do S. Pii V. a Rotæ Auditoribus exarata tit. de tem
mini fine querela : quod citatus S. Auguftinus in perantia. Eodem modo locutus eft Cardinalis Bel
lib. de Gratia Chrifti cap. 48. col. 25 1. oper. tom. 1o. larminus in fermone, quem habuit anno 16o8.
ait: Diéfum enim eß quantum mihi videtur fecun. Romæ in Anniverfario S. Aloyfii Gonzagæ ,
Lib. III. ' Pp գսcւռ
 298 DE SERV DEI BEATIF, ET BEAT. CANONIZ.
quem cítarunt, & laudarunt Rota: Auditores in in certa aliqua materia nec venialiter peccaffe
relatione caufæ di&ti San&i: Beatur Aloyfius man aut toto vitæ fuæ tempore, aut poft converfionem.
dati? Dei Ö' Ecclefi.e toto vitae tempore ita exa S.Bernardus in vita S.Malachia cap.19. ( col.682.
&fe paruit ; ut judicio Confeffariorum , qui ejus ge vol. 1. oper, ) At vero in Malachta qui s umquam ,
merales Confeffione r audiverunt , quorum unus ego etiamfi curiofius obfervarit, deprehendit otiofum ,
fum , numquam lethale crimen admiferit , atque per non dico .verbum , fed mutum, quis manum pedemque
Aoc nullum præceptum violaverit. Et cohærenter moventem frußra ? Immo quid non ædificam 1 , in ejus
ad hæc in Congregatione habita die Io. Novem inceffu , afpe&u , habitu, vultu ? Cumque privile
bris 1612. fuper eadem caufa conclufit , omnes gium hoc, licet infigne , nullatenus comparari
Sanétos vel propter innocentiam , vel propter poe poffit privilegio Beatiffimæ Virginis non ad unam
nitentiam {anƐtos haberi, at B. Aloyſium pro materiam reftri&to, fed ad omnem peccatorum
pter utrumque fimul poffe beatificari ad fimili venialium materiam extenfo, fi omnia adfint ,
tudinem S. ' Joannis Baptiftae ; quinimmo, cum quae adeffe jure debent , ut atteftationibus fides
memoratus Cardinalis in prædi&ta atteftatione adhibeatur, fides eis non erit deneganda, uti be
caftigate locutus afferuerit, fe quidem in gene ne ponderat Cardinalis Gottus Theol. tom, 3. in
rali Confeffione nullum peccatum mortale inve primam fecundæ partis dub, io, quaeft. 1, §. 2. num.
niffe , {ed in eo quod attinet ad primos feptem 17. & feqq. & huc faciunt ea, quæ a Nobis di
annos vitae Beati addiderit, Ma quanto poi alli &a funt in eo capite, in quo egimus de illis Dei
primi ſette anni, ne quali non viſſe con quella co Servis , & Sanéh *, qui carnis illecebra , experti non
gnizione di Dio, colla quale viſſe poi, lo tengo per funt. Generales demum & immodicæ nonnullo
conghiettura; perchè non è probabile, che nell'in rum Confeffariorum atteftationes commode ex
fanzia peccaſſe mortalmente, maſſime eſſendo preor plicari poffunt de immunitate a peccatis veniali
dinato da Dio a tanta purità; excitata controver bus non ex ſubreptione & inconſiderantia, ſed
ſia, cur dixerit, ſe ex conjectura autumare, non de peccatis ex objeĉto venialibus, & plena deli
fuiffe ante feptennium a Beato commiffum pec beratione patratis, uti profequitur citatus Car
catum mortale , opus fuit , ut Pater Ceparius dinalis Gottus loc. cit. §. 2. num. 13. Efto autem
alibi cum laude memoratus caufæ Poftulator fcri tenendum fit , hominem nec poffe vitare omnia pec
pturam exararet, in qua oftendit, Cardinalem cata , quæ ex genere funt venialia , per totam vi
fic teftari debuiffe, aut quia primum vitae fepten tam , aut diu, quia bomo jufius non femper opera
nium non cadit fub legem Confeffionis , juxta ri poteft , ex fervore cbaritati:r , feclufo {peciali pri
late deducta per Azorium inftit. moral, to, I. lib. 7, vilegio, non adeo tamen certum eft , quin ab aliqui
cap. 4o. qu. 6. aut quia pueri ejus ætatis, licet bus in dubium revocetur ; immo mon defunt qui affe
ratiocinatione non careant , carere dicuntur ufu rant , fuiffe aliquando homines tantæ perfeéîionis , ut
rationis, & ſic a peccato immunes cenſentur , numquam , vel fere numquam in peccata ex objeéfo
juxta late deducta per Vaſquez par. 2, tom. I. diſt, venialia ex plena deliberatione lapß ßnt , fed in e4
41. n. 15. & queſt. 89. diſi. 149. cap. 1. n.1. Non tantum , quæ per ignorantiam , aut fubreptionem con
nullæ atteftationes referunt , nullam in Confef tingunt. Animæ namque puriffimæ, quales Apoßoli ,
fione fuiffe abfolutionis materiam : fed, fi funt San&fu* Jofeph, Sanétur Joannes Baptifta , fumma,
atteftationes Confeffariorum, qui vel generalem diligentia Ö fumma cautione declinarunt ea omnia ,
Confeffionem non exceperint, vel aliqua tantum quibu r Deum offenfum iri certo moverunt. Fufius hoc
vice , aut vicibus interpolatis confcientiam Ser argumentum profequitur Jacobus Alvarez de Paz
vorum Dei in ſacramento Poenitentiae ſcrutati de exterminat. mali, to. 2. lib. 1.par. 1.cap. 9. pag.6 I.
fint , nemo eft qui non videat , ex eis ad pro ubi fubjicit : Conjice oculor, quaefo, in Francifcum ,
bandam immunitatem a quocumque peccato ve. in Dominicum , in Bernardum , in Ignat ium no
niali per longum tempus non poffe argumentum fèrum , & in alior ßmiles San&for , ό videbir , te
defumi . Nec enim novum eft ( uti fupra indi manifefiam injuriam illis facere, ß de ipfis , quod
cavimus ) aliquem per modicum tempus a pec fcienter & de indußria peccata venialia fecerint ,
catis venialibus abftinere poe. Nonnulla: atte cogitare r. Et paulo poft : Interrogemur itaque vi
ftationes narrant, vix in generali Confeffione ror fam&fos , Ö obteftemur illos per nomen Domini ,
fuiße abfolutionis materiam, cujufmodi attefta cui fe totos commiferunt, ut dicanf nobis fine ullo
tio fuit B. Raymundi in vita S. Catharinæ Senen lædendae humilitatis timore , an aliquod peccatum
ſis cap. 6. pag. 48. Io certamente rendo a lei que veniale non ex infirmitate, fed ex indußria Ö ex
ſta teſtimonianza avanti Iddio ed alla ſua Chieſa, malitia per aliquot annos commiferint : Ö', /3 dixe
che avendo udito più volte le ſue Confeſſioni, e qual. rint , quia longo tempore, aut numquam, aut vix
che volta anche la Confeſſione generale, non ho mai ex malitia peccarunt , credamus eis ; funt enim te
trovato, ch'ella abbia commeſſa alcuna coſa contro fter omni exceptione majores, & eo; in hoc ſequi &
i Divini comandamenti. E di più io dico, che la imitari conemur. Hanc ad rem re&e fcribit S. Gre
trovai così monda dalle colpe veniali, che a gran gorius moral. lib. 18. cap. 5. col.561. oper. to. I, ad illa
pena d'alcun picciolo inciampo mi poteva accorgere verba Job: Neque enim reprehendit me cor meum in
nelle ſue Confeſſioni quotidiane. Imperocchè è mani omni vita mea : Ac ß aperte dicat, nequaquam fe fecif
feſto non ſolamente a ſuoi Confeſſori, che erano di fe reminifcitur, unde in fuis precibus confundatur. Sed
ſua uſanza, ch'ella non mai, o rariſſimo ne ſuoi quæri poteft , quo paéfo a corde fuo reprehendi fe dene
parlari cadeva in fallo . Prætermiffo autem , quod gat , qui fe peccaffe fuperiur accufat dicem * : Peccavi ,
particula illa vix fufficientem materiam arguit , quid faciam tibi, o cuftos hominum ? vel , Certe,
& fic aliqua peccata venialia ; ponderandum eft, fi juftificare me voluero, os meum condemnabit
eas atteftationes immunitati a peccatis veniali me. Sed fciendum , quod funt peccata, quæ a Juftis vi
bus ex alia ratione prodeffe non poffe , quod non tari poffunt ; & funt nonnulla , quæ etiam a Jufti*
teneamur peccata venialia in Confeßione aperi vitari non poffunt. Cujus enim cor in hac corruptibili
re , licet laudabiliter fiat, uti faétum fuit a S. carne confißen r in finiflra cogitatione non labitur, vel
Catharina Senenfi, & paffim ab aliis San&tis . /) ufque ad confenfus foveam non mergatur? Et tamen ,
Aliquando in atteftationibus legitur , Dei Servos Haec ipfa prava cogitare, peccare eft : fed, dum co
፪*¨
v
 L I B. III. C.A P. XXX 1 X. - 299
gitationi reſtitur, a eonfuſione ſua animus libera rebus accidiffe , qua* jam perfeâas pronuntiaverunt
tur Ö'c. Re&e ergo is , qui peccatorem fe confeffus Fit boc 5 in edificiir , 5 in pitiuris , 5 in vehi
eft, nequaquam fe a fuo corde reprebendi confitetur; bus , & prope in omni genere artium &c. Sic δ'
quia , etß, qua illicita fortaffe cogitando, defuit um illi San&i verfabantur ante oculos Dei tamquam fi
quam reâitudini , forti tamen mentir certamine re me culpa , tamquam perfeéìi , tamquam Angeli. No
ßitit eogitatieni. Caute tamen praedi&ae & con verat autem, quid illis deeffet , qui vindicabat in
fimiles ConfefIariorum atteftationes funt exci omnes affeéiiones eorum . Optime Suarez tom. 3.
piendæ; & valde timendum eft, ne etiamfi coar de Gratia lib. 9. cap. 8 quæftionem hanc illu
&entur ad immunitatem a peccatis venialibus ex ftrat : poftquam enim num. Io. ftatuit , regulam
propofito commiffis , & non ex fubreptione propter Fidei 'effe , neminem. in tota vita mortali T poffe
humanam infirmitatem , non undequaque tutæ omnia etiam venialia peccata vitare, nifi ex fpe
habendae fint. Legitur in Pfalmo 98. v. 8. Domi ciali Dei privilegio; & num. 18. Jutos & fan&tos
ne Deus noßer , tu exaudiebas eos ; Deus , tu propi homines, quantumvis perfe£tos, in hac vita non
tiur fuifi eis , & ulcifcens in omnes adinventione* omnia peccata venialia vitaffe ; & num. 24. ne
eorum; & S. Auguftinus ibi ponderans , ea re mini praeter Virginem deberi aut poffe tribui pri
ferri ad viros perfe&tos fupra a Domino lauda vilegium carendi per totam vitam peccato venia
tos , Moyſen , Aaron , & Samuelem , quærit , li; num. 25. docent, non folum per totam vi
quomodo ulcifcatur in adinventiones eorum (n. 12. tam, fed ne per notabilem quidem ejus partem
col. Io67. oper. tom. 4. ): Noverat , ibi forte Deus poffe de aliquo San&lo cum fundamento affirma
aliquid, quod purgaret, quia & quod perfeéium jam ri , eum caruiffe omni peccato veniali , etiam
videtur hominibur, illi perfeéîioni adhuc imperfeéium per fubreptionem; quod num. 27. extendit etiam
ef?. Pleraque faciunt Artifices , Ö* ofiendunt imperi ad peccata venialia deliberata : ita ut brevi tantum
tis; 6°, cum jam judicaverint imperiti effe perfeèia, tempore poffit Juftus per communia auxilia vitare
expoliunt illa Artificer, qui noverunt adhuc quid il omnia peccata venialia, ut {ubjicit n. 28. addens
lis deßt, ut mirentur bominer tantam expolitionem m.29. breve hoc tempus ad diem unum reftringi.

C A P U T Q U A D R A G E S I M U M.

De nota ja&antiæ & vanæ gloriæ, de qua fæpe difputandum occurrit in

examine virtutum . Servorum Oei.

Talibi vifum eft , ali rius fortaffe protulero, quaefo, ut non ja&#antiæ vi
quando Dei Servi, Su tio, fed edificationir veftrae depromptum fludio cen
periorum juffu, vitam featis; quia vobis tam ftudiofe quærentibus , nibil de
fuam defcripferunt, in veritate exißimo fubtrahendum. Arbitror enim infiru
qua laudabiliter a fe ge êfionis vobis aliquid poffe conferri , ß paulifper, hu
ſta narrarunt, & prae militate fepoßta , ßmpliciter omnem propofiti mei pa
terea retulerunt chariſ tefecero veritatem. Confido enim , quia nec apud vos
mata & dona fibia Deo de libertate diéìorum cenodoxiæ notam, neque apud
collata : alii , fi fcriptis confcientiam meam de fuppreffione veritatis quoddam
hæc non ediderunt , ore mendacii crimem incurram. Apud Palladium in bi
tamen retulerunt aut Confeffariis , aut fodali ſtoria Lauſiaca (cap.58.lib.8. edit. Roſvveydi ) Abbas
bus, aut aliis hominibus: in quo rerum thema Anuph ita focios alloquens inducitur: Benediéìus
te dubium excitatur, an jaêtantiae feu vana glo Deus , qui mibi hæc quoque fignavit , Ö* veßrum vitae
riae peccatum commiferint . Porro San&orum inftitutum , & adventum ... Ex quo Servatoris nomen
exempla, qui hæc & fimilia fecerunt , non de profeffus fum in terra, ex ore meo non eft egreffwm men
funt. Apoftolus Paulus in epift. 2. ad Corintb. c. I I. dacium. Humani cibi nihil fumpß, me caelefti alimento
ó 12.a fe geta, & viiones, & revelationes Do alente quotidie Angelo ... Haec, ό multa alia narranr,
mini fuſe proſecutus eſt. Job c. 29. v. 14. de ſe tertio die tradit animam ; eamque ßatim fufcipientes
ait: Jußitia indutus fum, & veftivi me, ficut ve Angeli , &. chori Martyrum in cælor fufiulerunt, ipfir
fimento & diademate, judicio meo. Oculus fui cæco, ' videntibus , & hymnos audientibus. Et in eadem hi
& per claudo . Pater eram pauperum , & caufam, floria cap. Io. Pambo Abbas eximiæ fan&itatis,
quam nefciebam , diligentiffime inveftigabam. Ezechias morti proximus fic ait : Nec memini , me ab ali.
ab Ifaia admonitus de vicina morte , fic Deum al quo panem grati* datum comediffe , nec me in banc
locutus eft, ut habetur Ifaiæ cap. 38 v. 3. Ob Åoram paenitct alicujus fermonir , quem dixerim. Ab
fecro, Domine , memento, quæfo, quomodo ambula bas Guillelmus in vita S. Bernardi lib. 1. c. 4. n.
verim coram te in veritate & in corde perfeéîo , & , 23. col. 1o86. oper. vol. 2. de eo fic fcribit : Qüid
quod bonum eft , in oculis tuis fecerim. Sara Tobiæ quid in Scripturi* valet, quidquid in ei r fpiritualiter
uxor, uti legitur Tobiæ cap. 3. v. 16. fic de fe co femtit , maxime in /jlvi r δ in agris , meditando &
ram Deo locuta eft : Tu fcis, Domine, quia num orando fe confitetur accepiffe ; & in hoc nullo , aliquando
quam concupivi virum, ό mundam fervavi animam fe magißros babuiffe , niß quercut & fago * , joco ilio
meam ab omni concupifcentia. Numquam cum luden. fuo gratiofo inter amicos dicere folet : Continuator
tibus mifcui me , neque cum bis , qui in levitate amw
autem vitæ fubjicit lib. 3. c. 3. ( num. 7. col. 1 135.
bulant , participem me præbui. Item Nehemias, ut vol. cit.): Nam & confeffus eß , aliquando ßbi me
in 2. Efdrae cap. 5. v. 19. ait : Memento mei, Deusditanti vel oranti facram omnem velut fub fe po
meus , in bonum , fecundum omnia , quæ feci populo „fitam ë） expoßtam apparui[Te Scripturam. S. Anto
huic . nius , ut refert S. Athanafius in ejus vita c. 68.
2 Succedunt ceterorum exempla San&orum . pag. 846, cum a diſcipulis rogaretur, non dubitabat
Abbas Joannes apud Caffianum collat. 19. cap. 3. eis communicare dona cæleftia , quæ a Deo rece
pag. 7o2. ait: Idcirco , ß quid elatius , immo libe perat : Nec fpiritualibus filiis pura in Cbrißo anima
ALib. III. Pp 2 оссиl
 3oo DE SERV. DEI BEATIF, ET BEAT. CANONIZ.
occultare quidquam volebat , S.Onophrius Paphnu his verbis: Utinam fuftineretis modicum quid inß
tid expofcenti fua gefta omnia candidiffime ape pientiæ meæ ; quæ fic Eftius in commentar. decla
ruit , ut idem teftatur in ejus vita cap. 2. quam rat: Loquitur autem ad hunc modum , mon quod ve
fcriptis confignavit, apud Rofvveydum lib. 1. pag.99, ra effet infipientia 6c gloriari , quomodo ipfe glo
Severus Sulpicius cap. 26. vitæ San&i Martini riari intendit , ut propterea fußinendus effet tamquam
teftatur, fe eam fcripfiffe ex iis, quæ fibi & aliis fem fultam faciens, fed quia gloriari & laudare fe
interrogantibus ipfe patefecerat ; ejufque vitæ par ipfum vulgo judicatur effe opus , hominis infipientis
tem fcriptum fuiffe | etiam vivente S. Martino', ac vani , efque re vera tale , niß jufla aliqua ne
teftatur Baronius. De S. Ignatio Societatis Je ceffitas excufet. Unde Sapien * præcipit Proverb. 27.
fu Fundatore in le&tionibus Officii habetur, cla Laudet te. alienus , & non os tuum : Sed , etß
ris adeo illuftrationibus eum fuiffe recreatum , jufta ratio cogat aliquem , ut fe ipfum laudet, ßcut
ut poftea folitus effet dicere : Si facræ Litteræ hoc loco Paulum , non tamen evadet , quin apud
non exßarent, fe tamen pro Fide mori paratum ex eos , qui caufam faéfi vel ignorant , vel non com6
Bis folum , quæ fibi Mamrefe patefecerat Dominus . derant, habeatur infipien t : & propter hoc Apofto
Item in fexta le&tione fecundi No&turni diei o&ta lur in confequentibus , ubi laude , fuaj explicat, mo
væ S. Dominici in Breviario Ordinis Prædicato do in/ípientem , modo quaß infipientem fe vocat .
rum faétum hoc exponitur, quod etiam poft alios Qgapropter nemo non videt , opus effe aliqua
refertur a Malvenda in annal. Ord. Prædicat. cen nofcere, ut tutum ferri poffit judicium, quoties
tur. 1. part. 3. pag. 368. En verba le&ionis: Dein , caufæ examinantur Servorum Dei, quis res fuas
adfcitis duodecim ex fenioribur & præftantioribur egregias aut fcriptis mandarunt, ut aliis retule
Fratribur, Priori Conventur Bononienßs generaliter runt ; judicium , inquam , de a&tu hoc, utrum
omnia peccata confeffa , eft ; Exomologefique facro ri vitio , an virtuti fit adfcribendus, vitio videlicet
tu peraéfa , 1lli r aftantibus dixit : En , Fratre r ca inanis gloriæ , quod ab Apoftolo reprobatur ad
riffimi , in hanc ufque diem ullibata mihi virginita , Galat. 5. v. 26. Non efficiamini inanis gloriæ cupi
/ingulari Dei munere confìitit ; quam ß vos etiam di ; & ad Philip. 2. v. 3. Nibil per contentionem ,
perſanéte colueritis, 5 vite munditia, 9 odore cla neque per inanem gloriam ; confonatque illudJoann.
ræ famae mirum in modum promovebimini . In re 8. v. 54. Si ergo glorifico me ipfum , gloria mea
latione Rotæ Auditorum in caufa S. Philippi Ne • nibil eft.
rii tit. de virginali caffutate dicitur: Virginalem ca 4 Ante Eftium fuiffe hoc quoque receptum a
fiitatem Philippus perpetuo confervavit, ut ipfemet S. Joanne Chryfoftomo , deducitur ex his quæ
manifeftavit Francifco Bucc.e ejus in Cbrißo filio , fcripfit in Pf. 13o. Cum enim David dixiffet 1. Reg.
ut eumdem ad caftitatem induceret. Denique in vi cap. 17. v. 36. Et leonem & urfum interfeci ego fer
sa S. Terehe cap. 27. pag. 97. fufe exponuntur , vus tuus ; & plura alia egregia fa&ta celebraffet ;
qua ei dičta fuerant de ſe ipſo a S. Petro de & Pfalm. 1 3o. v. I. ceciniffet , Domine non eft exal
Alcantara : ei enim narraverat pœnitentias a fe tatum cor meum, neque elati funt oculi mei ; me
jugiter pera&tas. Ipfa etiam S. Terefia in Fun moratus Chryfoftomus poft allatam propriæ lau
dationibus cap. 32. teftatur , Servam Dei Catha dis prohibitionem ait pag. 571. oper. tom. 5. Quo
rinam de Corduba ( quam utpote fanétiffimis mo modo boc ergo ignoravit Propbeta , & nunc gloria
ribus præditam , & Chriftianis virtutibus illuftrem , tur, non apud duos , aut tres , aut decem , fed apud
maximopere commendant Philippus a San&iffima univerfum orbem terræ ? Gloriatur autem dice* * , Sum
Trinitate par. 3. Myfticae tr. 2. ar. 2. in principio, bumilis , ô moderatus , Ö* mirandum in modum hu
Gafpar a S. Michaele tom. 1. lib. 4. cap. 14. in fi mili , , ac fimplex : hoc enim ßbi vult aliud abla
me ) non dubitaffe referre gratias fibi a Deo col &fatus fuper matrem fuam. Quare ergo boc facit ?
latas: Dirò quello che da lei udirono alcune perſo Quoniam re r quidem non eft omnino prohibita , im
ne, e le noſtre Monache di S. Giuſeppe di Toledo, mo vero nonnumquam eft neceffaria , atque adeo non
dove ella entrò a vedere, e come con molte Sorelle numquam incidit , ut non, ff gloriemur , fed , ß non
parlava con ſemplicità, così faceva con altre per gloriemur, fimus infipientes. -

fone , perchè era grande la Jua femplicità, /chiet 5 Modo laudatus Eftius in comment. ad diétum
tezza, e fincerita. Et San&ta demum Catharina cap. 1 1. advertit , Deum neque præcipere , neque
Adurna Flifca , vulgo di&ta a Janua , Religiofo confiliari homini, ut laudet fe ipfum , fed alicu
petenti mirabilia aperuit quæ Deus in fe effice bi prohibere , ficuti prohibet jurare. Quocirca
re dignatus fuerat , tefte Matthia l`anner Car ante omnia neceffe e(t , ut videatur, quid fit id,
thufiano in ejus vita cap. 38. quod refertur a Dei Servo, de quo gloriari vi
3 Si quis ex modo relatis , & aliis fimilibus detur, juxta do&rinam D. Thomæ 2. 2. quaeft.
exemplis crederet, abflue jaêtantia & vanae glo I 32. art. 1. Si enim gloriaretur de re caduca &c
riæ vitio poffe unumquemque fua laudabilia ge fragili, de peccato vana gloriae non eſſet dubi
fta palam exponere , deciperetur. Sapiens præci tandum : Poteft autem gloria dici vana . . . . ex
pit Proverb. 27. v. 2. Laudet te alienur , Ö* non o* parte rei , de qua quis gloriam quærit , puta , cum
tuum ; extraneus , & non labia tua, Au&or. apolog. qui r quærit gloriam de eo, quod non eft gloria dignum ,
moral. fub nomine S. Cyrilli editus a P. Baltha /icut de aliqua re fragili & caduca . Eadem quæ
fare Corderio lib. 2. cap. 28. poft plura alia dedu ftione art. 3. docet, inanem gloriam effe pecca
&ta ait : Sed ad quid te lauda 1 ? Certe, ß motu1 e r , tum mortale ratione materiæ, de qua quis glo
agi , fuperfluum ; ß non motu 1 , memento , quod la riatur, puta fi glorietur de aliquo fa&to , quod
tere deffderat vera virtu r . Verum nec tempu r lau Divinæ reverentiæ fit adverfum . Si autem res
dandi quemquam efi , donec vivit ; nam commenda. non ſit fragilis & caduca, ſed vere ſit gloria di
tio vera non præterit , quam poffeffe virtuti, æter gna , fcrutanda eft intentio loquentis , aut fcri
mita , flabilivit. Laudet ergo te or alienum , accu bentis de fe ipfo: Sicut enim (inquit S. Grego
fet te of tuum ; hum ilitati i te approhet virtur, dier rius moral. 12. cap. 3 I. col. 4o5. tom. 1. ) gravis
te commendet ultimur, Õ eternui : & Paulus Apo culpa efl fibi boc hominem arrogare quod non eft ,
ſtolus in cit. epiſt. 2. ad Corinth. cap. 1 1. v. 1. an fic plerumque culpa nulla eft , fi humiliter bonum
tequam º laudibus fuis loqui incipiat , ufus eft dicat quod eß ; unde fæpe contingit , “Jಿ+
јији
 L 1 B. III. c.4 P. x L. 3ої
jußi habeant verba ßmilia , fed tamen femper cor 12. v. I. Samuel pro calumnia depellenda, (Ecce *

longe diffimile : &, allato exemplo fuperbi Phari audivi vocem veftram , juxta omnia, quæ locuti efiis
fæi, qui dicebat, Jejuno bis in Sabbato ; & Regis ad me) & v. 2. innocentiam totius vitæ fuæ ex
Ezechiæ ita Deum ornatis, uti fupra di&tum eft , pofuit loquens ad univerfum Ifrael : Itaque com
Obfecro , Domine , memento , quaefo , quomodo am verfatur coram vobis ab adolefcentia mea ufque ad
bulaverim coram te in veritate, ô in corde perfe. hanc diem , ecce præfio fum. Loquimini de me co
&fo , fic concludit l. c. Ecce Pharifeur fe juftificavit ram Domino , & coram chrifto ejur, utrum bovem
in opere , & Ezecbia , juftum fe effe afferuit etiam in cujufquam tulerim aut afinum , ß quempiam calu
cogitatione; atque unde ille offendit , inde ifte Dominum mniatur fum , ß oppreffi aliquem , ß de manu cu
placavit. Cur itaque hoc, niß quia omnipotens Deus jufquam munus accepi , & contemnam illud bodie ,
fìngulorum verba a cogitationibus penfat , & in eju* refiituamque vobis. Item A&ior. 15. v. 4. Paulus
auribus fuperba non funt, que humili corde proferuntur ? & Barnabas ad profe&um audientium publice an
uia vero intentio hominis non patet homnibus, nuntiaverunt converfionem Gentium , & mira
fed foli Deo , animadvertenda funt nonnulla, cula quæ Deus per eos fecerat : Cum autem ve
quorum ope, quantum homini fas eft, loquentis' niUent Hierofobmam, fufcepti funt ab Eccle/a, Ø
aut fcribentis intentio patere poffit . Si itaque ab Apoftolis , & Senioribus , annuntiantes , quanta
neceffitas egregia fua facinora , & gratias fibi a Deo , feciffet cum illis : & v. 12. Tacuit autem om
Deo collatas narrandi aut fcribendi non deerit , nis multitudo , & audiebant Barnabam & Paulum
credi poterit , re&am fuiffe intentionem fcriben narranter , quanta Deus feciffet figna & prodigia in
tis aut narrantis, Ifidorus Pelufiota lib. 3. epift. Gentibus per eos . Et S. Gregorius lib. 19. moral.
278. pag. 61o. rationem reddens, cur Pharifæus cap. 23. num. 36. col. 623. tom. I. explicans illud
ob verborum arrogantiam apud Deum offende Matth. cap. 9. Videte , ne qui r fciat , de manife
rit , Job vero, qui plura & fublimiora de fe pro ftatione gratiarum a Deo receptarum , & bono
tulit, gloriam affecutus fit , concludit in hunc rum fuorum , operum concludit: Occultentur ergo
modum : Frigidum enim atque infulfum , ut efl , fìudio, neceffitate publicentur , & eorum occultatio
ita etiam videtur laude , fua * prædicare, cum mul fit cußodia propria , eorumque publicatio fit utilitar
la urget nece/itas . At , f, quis, que minime conve aliena . Qui autem ex Theologis de hoc argu
nit , audiens , in bujufmodi fermones invitus incidat , mento fcripſerunt, tanquam honeſtas & laudabi
in eos , qui hanc neceffitatem attulerint , culpa quo les caufas admiferunt pro fui commendatione tum
que conferri debet . Ac propterea Divina fententia infamiæ depulſionem, & rep#rationem æſtimatio
eum , qui nullius contumeliis incitatus juftum fefe nis, tum profe&tum {piritualem aliorum. Ita Măr
promanciarat , aliofque omnes condemnarat , ac ne cant. in tribun. Sacram. tom. z. tra&. 2. tit. 4.
præfentem quidem Pablicanum veritur fuerat, repu ſect. 1. quaeſt. 3. S. 4 regul. 1. in primo & ſecundo
diavit. Eum autem , quem neceffita r ad hoc impu cafu pag. 337. Theophil. Raynaud. oper, tom. 4.
lerat ( quid enim , quod ad ßimulandum ipßur ani lub. 6. fect. 2. cap. 18. de Humilitate circa materias
mum facere poffet, Amici prætermiferant )? ampli/ ipfo ejus nomine notata r num. 259. & feq. & fa
ßmi* laudibus coornavit . Plutarchus opufculum vet doctrina ſaepe citati S. Gregorii, qui lib. 18.
confcripfit, Quomodo quis fine noxa commendare fe moral. cap. 7. num. 14. col. 562. hæc habet : Sam
ipfum queat ; ubi accurate recenfet varias occa &fi viri , quoties de fe aliquid fequentibur, innote
fiones , quibus quis fine labe evulgare apud alios fcunt, morem Creatoris fui imitantur: nam Deus
Bona fua poffit ; puta , fi ageretur de calumnia qui nos prohibet, ne proprio ore laudemur ... pro
depellenda : Se • ipfum autem abfque culpa reprehen ficere laudibus nefcit ; fed, dum fuam nobis magni
J%oni , laudare aliquis poteft, primum , ß calumniæ tudinem narrat , noflram ad fe imperitiam fublevat ,
aut accufationis depellendæ gratia id faciat ; item, & bona fua loquendo no r edocet , quæ omnino bomo
fi id fieret ad profe&tum aliorum : Quoniam au non cognofceret /3 de fe tacere voluiffet öc. Morem
tem non modo cura dolorem aliorum ô invidiam , ego fui Creatoris imitanter fan&fi viri, nonnumquam
fed etiam cum eorum utilitate ufurpandæ nobis funt quædam de fe , ut audienter infiruant , non ut ipß
noftrae laude * , ne hoc agere, ut no * laudemur , fed proficiant , manifefiant ; dº tamen in bir alta fe
eo ipfo aliud aliquid moliri videamur, primum hoc confideratione cußodiunt , ne , dum alio r a terrena
con/7dera, an excitandi fiudii , emulationifgue vir intentione erigunt , ip6 in terren e laudit appetitio
tutum gratia apud auditores aliquis fe ipfum lau ne mergantur.
dare poffit . Concordat Dantes in Conviv. Vera 7 Verba quoque eorum , qui de fe loquuntur,
mente al principale intendimento tornando, dico, co diligenter funt examinanda , an fobrietatem &
me è toccato di ſopra, per neceſſarie cagioni lo par modeftiam redoleant , an ex eorum contextu con
lare di ſe è conceduto, ed intra l'altre neceſſarie ca jici poffit , loquentem quafi invitum de fe & re
gioni due ſono più manifeſte. L'una è, quando, ſen bus fuis loqui , & demum an omnia referat ad
za ragionar di ſe , grande infamia e pericolo non ultimum finem , hoc eft ad Dei gloriam S. Pau
ſi può ceſſare. E allora ſi concede per la ragione, lus fe ipfum laudare incipiens in cit. epiß. ad Co
che delli due ſentieri prender lo meno reo è quaſi rint b. femel atque iterum recidit , & ter fe ex
prendere un buono. E queſta neceſſità moſſe Boetio di cufat : primo enim cap. 1 1. v. I. ait, Utinam fu
ſe medeſimo a parlare , acciocche ſotto preteſto di ßimereti r ; fecundo fe. vocat infipientem, uti vidi.
conſolazione ſcuſaſſe la perpetuale infamia del ſuo mus ; & tertio fubjicit, Sed & fupportate me , &
eſilio, moſtrando, quello eſſere ingiuſto, poichè altro v. 2. æmulor enim vo 1 ; & rurfus , cap. 12. v. 6.
ſcuſatore non ſi levava. L'altra è, quando, per ra Parco autem , ne qui , me exiftimet fupra id quod
gionare di ſe, grandiſſima utilità ne ſegue altrui per videt in me , aut aliquid audit ex me . Quocirca
via di dottrina . E queſte ragioni moſſero Agoſtino S. Joannes Chryfoftomus ferm. 26. (tom. 5. opufc.
nelle Confeſſioni a parlare di ſe: & congeſta undi pag. 336. edit. Front. Ducaci) Apofiolum commen
que eruditione profequuntur Miazzonius in apo. daturus oftendit , quam gravate ad fuas laudes
logia Dantis tom. 2. lib. 4. cap. 45. č5 46. & Men defcenderit , & eum comparat equo, qui præru
doza in Viridario lib, 3. problem. 9. ptum clivum invitus & timens cogitur tranfìli
6 At, ad facra ut redeamus, lib. 1. Reg. cap. re : Quemadmodum equu* præcipitium al1quod prae
ንኄ4←
 3oz DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
ruptumque clivum tran/turur fe colligit, lua6 bune eujus judicium non eft certum ; tertio, ex parte ipfia,,
uno faltu exfuperaturus foret : verum profundum qui gloriam appetit , qui videlicet appetitum glorie
defpiciens biatum fubjacere , obfłupefcit metu , contra fue non refert in debitum finem, puta ad bonorem
biturque , deinde quum fentit equitem vebementius Dei , vel Proximi falutem. Multa, quae fupra di
wrgere, rurfum aggreditur, idemque quod antea per &a funt paucis fideliter expofuit Pater Petrus Ri
fert, neceffitatem & vim indicanr , fubfifiit aliquan badeneira in vita S. Ignatii: poftquam enim plu
diu, binnitum muffitans fuper oram foveae ; refumpto ra, quæ ab eo audivit, retulit, fic fubjicit lib. 5.
tandem animo, fe ultro fidenter adigit : Sic & Bea cap. 3. Pag. 476. Di rado, e non ſenza gran cagio
tur Paulur, veluti fé daturus in præceps , in lau ne delle coſe proprie ragionava, ſe non era per cu
dum fuarum recitationem, femel atque iterum , ac rare alcun'anima afflitta, e col ſuo conſiglio eonſo
tertio, & fubinde fepius ret rocedit. Sanétus autem larla, ovvero per inanimire col ſuo eſempio i ſuoi
Gregorius moral. loc. cit. num. n 3. de eodem S. Compagni, e ricorarli contro le difficoltà, che loro
Paulo haec habet: Ille Prædicator egregius verita /, offerivano. Ut omnia prædi&a apto cónfirmen
tis contra Pfeudoapoftolos loquens, dum virtutes exi tur exemplo , ad calcem hujus Libri operæ pre
mias operationis fuæ pro difcipulorum eruditione mâr tium effe cenfemus edere epiftolam Beáti Jóan
raret , dum , tot fe pericula tolera(fe coacervata per nis Taufignani Ordinis Jefuatorum Epifcopi Fer
fecutione , defcriberet , & poß haec, ufque ad tertium rariæ, quæ manu propria Beati confcripta con
cælum, rurfumque in paradifum raptum fe effe , me fervatur in archivo Patrum Carmelitafum Ex
moraret , ubi tanta cognofcere potuiffet , quanta lo-. calceatorum prædi&tæ civitatis, in qua, occafio
qui omnino non poffet , erat de fe adhuc fortaffe ad ne calumniæ fibi impa&a apud Ducem Eften
nmirabiliora locuturus , fed ab humana laude al fem , fua laudabilia gefta commemorat humili
ta ſe conſideratione temperans ſubdit : Parco au bus verbis, omnia bona faéta ad Deum tanquam
tem , ne quis me exiftimet fupra id quod videt auêtorem referendo. Inter opera S. Baſilii tom. 2.
in me, aut audit aliquid ex me , Habebat ergo pag. 156, extat homilia vigetima de Humilitate.
adbuc dicendum de fe aliquid , qui parcit dice San&us hic Do&tor num. 3. ponderat illud Jere.
re ; fed egit utrumque Do&ior egregius , ut δ' loquen miæ 9. Ne glorietur fapiens in fapientia fua , by
do que egerat, difcipulos intrueret, 5 tacendo, Jefe ne glorietur fortis in fortitudine fùa , ò ne glorie
intra humilitati , limitem cuftodiret. Nimir mam tur dives in divitii; /uit .... in hoe glorietur, qui
que effet ingratur , ß de fe difcipulis tota reti gloriatur, ß cognofcit ac intelligit, quod egofim Do
eeret ; ò fortaffe m*mis incautus , ß de fe tota vel minus. Et poftea fubjicit : Hæc efi fublimita , bo
difcipulis proderet. Sed mirabiliter, ut di&fum eft , minis, hæc eft g!oria atque majefias , vere cognofcere
egit ut rumque , ut loquendo , erudiret vitam audien quod magnum eft , eique adhærere, & a Domino glo
tium , & tacendo, cußodiret fuam. Eftius ad cap. riae conquirere. Ponderat etiam illud Apoftoli 1.
12. cit. epift. ad Corintb. ponderans verba fupra ad Corintb. I. Cbriftu* faéius eß nobis fàpientia a
allata : Parco autem , ne quis me exiftimet fupra Deo, & juftitia , & fan&ificatio, ô redemptio; ut,
id quod videt in me , aut aliquid audit ex me, fic quem admodum fcriptum eft , Qui gloriatur, in Do
ea explicat : Ab bujufmodi magnis & glorioßs re mino glorietur. Et poft hæc addit : Hæc eß enim perfe
cenfendis ( revelationibus videlicet) abftineo veßri &#a ac integra in Deo gloriatio, cum quis non ob fuam
caufa ,. ne quis propter illa plus mihi tribuat , ac juftitiam extollitur, /ed novit defiitui fe quidem vera
majorem exifiimet , quam mea faéfa quæ videt , & jufiitia , verum fola in Cbrifium Fide jußificatum effe.
meus fermo quem audit , me effe declarant. Nam , Totus eft Bafilius in hac homilia, ut id oßen
ut annotant Greci, ſ vićiima, ei maiture , tam dat. Per quæ confirmantur quae modo di&a funt
quam Deo, voluerunt Lyftrenfer propter claudum fa de bonis omnibus, quæ ab hominibus fiunt, ad
natum Aétor. 14. & fi Melitenfer Deum appellabant , debitum finem referendis, ideft ad honorem Dei,
quod viperam de manu illaefur excuffiffet A&or. ul. & Proximi falutem . Et quia San&us ait , ho
timo , quid non tandem honoris ei impendiffent bo minem fola in Chriftum Fide juftificari , ne id
miner , 6 praeterea magnificar illa y revelationer eir fimpliciores inducat in errorem , notabilia funt
manifeftaffet ? Denique relatio ad ultimuim finem, verba Juliani Garnier ad diétum locum lit. E : No.
hoc eft ad Dei gloriam, ex eodem Apoftolo cap. tandum igitur, Bafilium id ßbi in bac oratione pro
J 1., v. 3o. epift. 2. ad Corinth. plane colligitur: Si ponere , ut oftendat, nos in noßris operibus gloriari
gloriari oportet , quæ infirmitatis meæ funt , gloria non poffe. Quare boc dicit , etß jejunas , etfi ßipem
bor. Senfus enim horum verborum , juxta Eftium erogas , etß alia id genus reäe facir, non propterea
{æpe citatum , eft, illum gloriari noluiffe in fi juftificabere; fed accedat, oportet , Fides ; non quod
gnis & miraculis, quæ plurima ediderat , quæque Fides fola fine operibus juftificet ; fed quod ad ju
Hominem mundo fpe&tabilem & gloriofum redde ftificationem neceffario requiratur.
re folent , fed in infirmitatibus , hoc eft in iis S Hucufque adduéta confirmantur exemplis
quæ paffus fuerat , utpote talia , propter quæ apud fupra relatis; fiquidem in iis neque opportüna
homines minus pios quifque contemptibilis habe occafio, neque caufæ defuerunt , & fignanter fpi
ri folet , & in quibus maxime declaratur virtus ritalis utilitas audientium, & pudor & modeftia
Chrifti. S. Gregorius cit. lib. 19. moral. cap. 23. fuerunt comites narrationis . Sufficere ergo de
num. 36. col. 623. ait : Aliquando fanéfi viri & co berent : Quia vero, cum res eft de caufis Canoni
*am hominibur compelluntur bona facere , aut eadem zationis, nihil eft prætermittendum, quod eruendæ
bominibus fua faéta narrare, fed ad eum finem om veritati prodeffe poffit , præter ea quæ hucufque
nia referenter, ut non ipß eifdem operibur , fed Pa. di&ta funt, opus erit fedulo inquirere, an Dei Ser
ter eorum , qui in cæli r efl , debeat glorificari : & vus, qui fua mirabilia enarravit , alia non exi
S. Thomas 2. 2. quaeft. 132. ar. 1. poftquam do gua veræ humilitatis figna prætulerit, & in aliis
cuit , vanam gloriam dici uno modo ex parte virtutibus excelluerit: fi enim ex aliis documen
rei , de qua quis gloriam quærit , ficuti de aliqua tis de ejus humilitate ceterifque virtutibus con
re fragili & caduca ( uti fupra vifum eft ) addit , ftet, facile , ut infra dicetur, aliis fupra expofi
dici quoque vanam aliis modis: Alio modo ex par tis non deficientibus circumftantiis, qu£ ipfe de
te ejus , a quo quis gloriam quærit ,, puta homini * , fe dixit , exiftimari poterunt immunia a labe fu
per
 ив. ти слР. х1. 303
perbiæ, & vanæ gloriae ; uti bene explicat Ni e i ratti, che aveva avuti ſino al terzo cielo. Ma
colaus Lancic, tom. 1. opuc. 8. cap. 1o. pag. 269 egli faceva queſto, perchè allora così conveniva, ed
Ego ſane exiſtimo, Dei peculiari conſilio & inſtin era di biſogno per l'onore di Dio, e per l'utilità
&fu , in humilitate, & contemptur fui amore funda de Proſſimi, a quali ſcriveva, acciocchè così lo te
tos, O cognitione vilitatis fue clara imbutos , ac neſſero e ſtimaſſero per Appoſtolo di Criſto, rice
proinde a vanæ gloriæ & ja£iantiæ /piritu alienif veſſero la ſua dottrina, e cavaſſero frutto da eſſa.
ſimos interno Divino impulſu excitari ad manifeſtan E diceva queſte coſe di ſe con un cuore non ſolo
da , arcana Ö ßngularia Dei dona /ibi conceffa : videt diſpregiatore dell'onore, ma anche amatore del di
enim amatrix animarum Divina Sapientia multum ſpregio e dei diſonore per Gesù Criſto; perchè quan
inde & Divinæ glorie , & auxilii animarum acce do non era neceſſario pel benefizio de' Profimi , f
dere ; ideo facit, ut fepe, nil minur , quam talia, ſapeva egli molto bene impiccolire ed abbaſſare, di
cogitantibur Dei Servir, dicantur ab eis ea , quae cendo di ſe, che non era degno d'eſſere chiamato
ipß ßudio deprimendi fe reéte occultabant , & mulli Appoſtolo, perchè aveva perſeguitata la Chieſa di
nota effe cupiebant ; fed ir , in cujus manibur funt Dio, e chiamandoſi beſtemmiatore, ed il maggiore
noßra corda , ob fines fibi notor, ô nobis etiam ali de peccatori: quando gli venivano occaſioni di di
qua ex parte manifeßor ea propalari vult per Ser ſonori e diſpregi, queſto era il ſuo guſto e la ſua
vos fuor , quæ propalata effe ab omnibus fere exi allegrezza .
miis Sanétis, legimur in eorum geflis in beneficium 9 Quæ di&a funt de narrantibus , fibi vindi
Ecclefiæ annotatis. Optime in rem hanc Pater Bar cant locum etiam in fcribentibus : & quoad fcri
tolus in vita Cardinalis Bellarmini lib. 3. cap. 1o. bentes præterea videndum erit , num fcripferint
Concioſſiacoſachè, come avviſai poc'anzi, alla pro confilio aut juffu fuorum Superiorum; qui enim
videnza di Dio s'appartenga di far sì, che per edi fcriptis mandaret abfque confilio aut juffu fuo
ficazione della ſua Chieſa, per gloria del ſuo no rum Superiorum , quæ fibi in virtutum exerci
me, per contezza de meriti de' ſuoi Servi ſe ne tio, vel gratiarum Divinarum receptione infi
riſappiano certi più rari effetti della ſua Grazia in gnia obtigerunt , inanis gloriae , aut impruden
eſi, i quali altrimenti ſe ne anderebbon ſotterra con tiae notam evitare fortaſſe non poſſet. Quocirca de
eſſi, nè convenendoſi di metter ſempre in ciò mano hujufmodi confilio acjuffu quæfitum ett in caufis
a miracoli, il modo più ſomigliante al naturale è Servorum Dei Alfonfi Rodriquez , Cardinalis
muovere e indurre internamente eſſi ſteſſi a manife Bellarmini , & Oro(co, qui res fuas fcriptis com
ſtarſi. Così oltre a tanti altri, che ne ſappiamo, miferunt; -

il ſantiſſimo Patriarca Domenico, e più da preſſo 1o Habendus effet hic fermo de nonnullis Dei
a noi S. Filippo Neri rivelaron la loro virginità, Servis, qui viventes afferuerunt , fe poft obitum
quegli a ſuoi Religioſi, queſti a ſuoi figli ſpiritua per folemnem Canonizationem in Sanétoru m al
li: e dove lo Spirito di Dio induce e trae i Santi bum eſſe referendos. De S. Franciſco de Paula
a paleſare di ſe eziandio coſe grandiſſime, non è legitur, dixiffe Joanni Mediceo ad fe advenien
poſſibile, che vi entri e ſi tramuſchi lo ſpirito del ti cum Laurentio patre, qui eum jufferat San
la vanità; e allora tanto è, che parlino ad un po &i manus deofculari : Ego Sanétur ero, cum tu eris
polo intero, quanto ad una, o due perſone . Queſti Pontifex uti habetur in chronici , Ord. Mi nimorum,
dunque, e quanti altri uomini di notoria ſantità & in vita di&ti San&i fcripta a Fratre Ifi.doroTo.
ban, com” efi, manifetato di fe, ch” eran vergini, ſcano lib. 3. cap. 4. pag. 339. S. Vincentius Fer
ſarebbe temerità il penſarne altro, che averli a ciò rerius Alfonfo Borgiae fibi accedenti dixit , ut
indotti un particolare inſtinto dello Spirito Santo, vitam caftam & pudicam, quam inceperat, pro
e[Jendo la prefunzione per effi . Idem confirmat Ro fequeretur, ex quo potiffimum ampliffimam in
deric. in exeritio perfeéìionir, ό virtutum religio ter mortales dignitatem adepturus effet, fibique
Jarum Part. 2. tračf. 3. cap. 29. La riputatione de poſt obitum maximum honorem eſſet allatur us ;
ve eſſere da noi deſiderata, e dobbiamo rallegrarce & e fuggeftu concionem habens, cum inter aftan
ne ſolamente, in quanto è neceſſaria per l'edifica tes comperiflet S. Bernardinum de Senis adhuc
zione de Prºſſimi, e per far frutto in eſſi, e per juvenem & ignotum, dixit, inter auditores fuos
la maggior gloria ed onore di Dio Signor noſtro & c. effe hominem ex Ordine Fratrum Minorum,
In queſto dunque ſi conoſcerà, ſe tu ti rallegri dell'
qui do&rina & exemplo futurus erat vir fingula.
autorità e della riputazione per il bene dell'anime,ris, & qui, licet juvenis effet , fibi feni in hono
e per la gloria di Dio, o pure per te ſteſſo, e per re Ecclefiæ effet præferendus; uti habetur in vi
il tuo proprio onore ed autorità. Se, quando ti ſi ta S. Vincentii apud Bollandianos ad diem 5.
porge l' occaſione d'umiltà e diſpregio , l'abbracci Aprili r, & apud Gabrielem Fiammam in eadem
molto da vero e di buon cuore, e ti rallegri in eſ. vita lib. 4. de vitir Sanéìorum . De fua futura
ſa, è buon ſegno & c. Ma ſe , quando ti ſi porge Canonizatione fæpe locutum e(fe S. Philippum
l'occaſione d'umiltà, e d'eſſere poco ſtimato, la ri Nerium, refert Jacobus Riccius in ejus vita lib.
cuſi, e non la ſopporti bene ; e ſe , quando non è 4. cap. 1o. & S. Andreas Avellinus accedens ad
neceſſaria per l'utilità de'Proſſimi, ad ogni modo ti domum Aloyfii Carafae Principis Stiliani in urbe
rallegri della riputazione e della lode degli uomini, Neapolitana , cum ejus adventum tubicines tu
e la procuri, queſto è ſegno, che anche nel rimanen barum fomitu excipere vellent, eo honore recu
te ti rallegri per quel che tocca a te , per il tuo fato, inquit, fimiles honores fe poft obitum ex
onore e riputazione, e non puramente per la gloria {pe&tare ; & cum aliquando effet in templo Ca
di Dio, e per l'utilità de'Proſſimi ec. Ed anche il tbedrali ejufdem urbis, tempore quo celebraba
lodare uno ſe ſteſſo può eſſere coſa buona e ſanta, tur feftum in honorem S. Thomæ de Aquino,
ſe ſi fa, come ſi deve ; come vediamo, che S. Pao uti Patroni & Proteétoris civitatis, cujus ftatua
lo, ſcrivendo a quei di Corinto, comincia a lodar in uno ex loculamentis ejus templi fita erat ,
f, e a raccontare grandezze di ſe, riferendo gra videns loculamentum , quod erat e confpe&u ,
tie grandi, che il Signore gli aveva fatte, e dicen effe fine ftatua, prædixit fore, ut fua ftatua poft
do, che aveva travagliato e faticato più degli al obitum in eo reponeretur , quod inter San&tos
tri APpoſtoli, e comincia a narrare le rivelazioni civitatis Prote&tores effet ad fcribendus; ಅಣ್ಣೆ ha
Če
 3o4 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
betur apud Joannem Baptiftam Caftaldum in ejus non ceJaret . Quod confirmat S. Antoninus in
vita, & apud Francifcum de Longobardis in am Summa par. 2. tit. 4. de inani gloria cap. 1. §. 4.
notat. ad epifl. 69. S. Francifci de Paula num. 9. A'on prohibet ßmpliciter Dominur, opera bona fieri
Sed, cum joannes ilie Mediceus ad Pontifica in manifefto coram hominibus , fed ne fiant illa im
tum eve&us nomine Leonis X, Francifcum de tentione , ut laudentur, id efi propter vanam gloriam.
Paula folemni ritu inter Sančtos retulerit, & Al 13 Ideoque non ftatim ac ex A&is caufæ ha- '
fonfus ille Borgia, affumpto nomine Callifti III. bebitur, ut aliqua, aut multa opera bona & egre
Pontifex fa&tus Vincentium Ferrerium tertio fui gia a Dei Servis palam & coram hominibus fa
Pontificatus menfe canonizaverit , quæ Canoniza &ta fuiffe, judicium ferri , aut legitima fufpicio
tio fa&a eft fex annis poft eam S. Bernardini ingeri poterit de oftentatione feu vana gloria ;
Senenfis , licet Vincentius triginta annis ante S. fed quantum fas eft homini , inveftigari debebit
Bernardinum deceſſiſſet , & S. Andreas Avelli agentis intentio , quæ fi ad propriam Iaudem fue
nus inter San&tos Prote&tores civitatis Neapoli rit dire&ta , de vitio non erit dubitandum ; fe
tanæ fuerit repofitus , unufquifque facili negotio cus autem , fi fuerit ad Dei glorificationem
comprehendere poterit, prædi&is in rebus fuiffe relata ; tunc quippe certum erit, opus fuiffe Deo
digitum Dei , & ea non ad vitium jaétantiæ, fed acceptum . Cumque cor hominum Deo pateat,
ad ſpiritum propheticum eſſe referenda. fed hominibus abfconditum fit , in noftro re
Ί I Accidit aliquando, ut quædam egregia ope rum themate non poterit intentio defumi, nifi
ra a Dei Servis palam & coram populo fa&ta ex reliquo vitæ curfu ejus , qui opera bona pa
fuerint : & hinc ftatim quæftio excitatur de lam exhibuit & coram hominibus ; ita ut, fi
fumpta ex illo Mattb. cap. 6. v. 3. Te autem fa ex reliquo vitæ curfu conftet de ejus fan&ita
ciente eleemofynam , nefciat finiftra tua quid faciat te , præiumendum jure fit , nihil aliud ipfum
dextera tua , ut fit eleemofyna tua in abfcondito ; quæfiviile fic agendo , quam Dei gloriam quæ
ô Pater tuur, qui videt in abfcondito, reddet tibi : præfumptio haberi non poterit , fi ex reliquo
& v. 6. Tu autem cum oraveris , intra in cubicu vitae curfu verae fančtitatis indicia colligi non
lum tuum , & claufo offio, ora Patrem tuum in ab poffunt. Optime res explicatur a San&o Grego
fcondito; & Pater tuus , qui videt in abfcondito , rio lib. 8, moralium (cap. 48. num. 83. col. 283.
reddet tibi. Opponitur enim ja&tantiæ aut vanæ , tom. 1.) : Occultanda Junt ergo que agimus , ne bec
gloriæ vitium, ne dicam hypocrifis , quam exe in hujus vitæ itinere incaute portantę, latrocinan
cratur Jeremias cap. 9. U cap. I 1. & Chriſtus Do tium fpirituum incurßone perdamur. Et tamen Ve
minus damnat Mattb. 23. v. 13. Væ autem vobis , ` rita 1 dicit: Videant opera veftra bona , & glo
$czi&ae , © Pòarifaei hypocritae . . rificent Patrem veftrum , qui in cælis eft . Sed
• 12 Verum, ut in judicio ferendo æqua lance aliud eft profeéïo, cum in oßenßone operij gloria quæ
procedatur , operæ pretium eft adnotare , Chri ritur largitori t , aliud , cum lau* privata concupi
ítum Dominum Mattb. 5. v. 14. ita dixiffe : Vor fcitur de domo largientis. Unde Ö' rurfum in Euan
efìì , lux mundi. Non potefi civitas abfcondi fupra gelio bæc eadem Veritas dicit : Attendite , ne ju
*nontem pofita. Neque accendunt lucernam , & po ftitiam veftram faciatis coram hominibus, ut vi
nunt eam fub modio, fed fuper candelabrum , ut lu deamini ab eis. Opus ergo noftrum cum hominibur
ceat omnibus , qui in domo funt. Sic luceat lux ve offenditur, in cordij prius examinatione penfandum
fra coram hominibur , ut videant opera veftra bo eft , per ejufdem offen/ionts f?udium quid quæratur .
Δa, & glorificent Patrem veftrum , qui in cæli* eft. Si enim danti r gloriam quærimur , etiam publicata
Monentur hic a Chrifto Apoftoli, & omnes eo nofira opera in confpeétu illius occulta fervamus. Si
rum affeclæ, ut fatagant tam verbo , quam ex vero per hæc nofiram laudem concupifcimu r ,, fora r
ab ejur confpeéfu jam fufa funt , etiamß a multis
emplo virtutis aliis prælucere: quocirca , ut hgc
ignorentur. Sed valde perfeéforum eß , ßc , oßenfo
capüt quintum conciliemus cum capite fexto » di;
cendum eft, bona opera coram hominibus fieri opere, auéforis gloriam quærere , ut de illata lau
debere , ut ex eis fiomines Deum glorificent , de privata nefciant exultatione gaudere . Tunc fo
non aùtem ut operantes ab hominibus glorifi lum namque innoxie hominibus laudabile opus often
centur, & fic captent vanam hominum laudem, ditur, cum per deſpeč um mentis veraciter laus im
Фuо сари: fextuma v. I. fpe&tare videtur : Atten penfa calcatur . Quam quia infirmi quique perfeéfe
dite, në jujiitiam vehram faciatit coram hominikaj, contemnendo, non fuperant , reflet meceffe eft , ut bo
ut úideamini ab eis ; alioquin mercedem non habebi num , quod operantur, abfcondant. Sæpe enim ab ipfo
tis apud Patrem veftrum, qui in cælis eft. Cum er ofienfionis exordio propriam laudem quærunt , fepe
go facis eleemofynam , noli tuba canere ante te, Ji vero in ofienfione operis auéforis patefacere gloriam
áut bypocritæ faciunt in fjnagogis & in vicis , ut cupiunt , fed excepti favoribus in laudis propriæ cu
Bonorificentur ab bominibus. Id re&te explicatur a piditatem rapiuntur ; cumque femetipfos dijudicare in
S. Gregorio3. par. Paftor. (cap. 35. col.96. t.2 ) terius negligunt , fparfi exterius ignorant quod agunt,
guid efi ergo, quod opus noßrum & ita faciendum eorumque opus fuæ elationi militat, atque hoc fe im
ej} , ne videatur, ό tamen , ut debeat videri , præ pendere obfequio largitoris putant. Sequitur S. An
cipitur , niß quod ea quæ agimus ,_ & occultanda toninus loc. cit. Et , quia illi , . qui funt imperfeéìi ,
fùnt , ne ipfi laudemur, & tamen oftendenda funt , funt fatis inclinati ad laudem bominum procuran
at laudem caeleffi r Patris augeamus ? Nam , cum dam , ideo , ut docet Gregoriur in moralibus , ta
mo , juflitiam noßram coram Åominibur facere , Do les , fiqua bona faciunt fingularia extra communia
. minus prohiberet , illico adjunxit : Ut videamini ab & neceffaria ad falutem , occulte facere debent , ne
eis: Et , cum rurfus videnda ab hominibus bona ope inanis gloria inficiat intentionem ; ficut fecit Beatur
ra noßra praeciperet , protinus fubdit . Ut glorificent ANicolaus , cum providit neceffitati convicini tribus
Patrem veftrum, qui in cælis eft . Qualiter igi vicibus occulte projiciem r per feneßram in domum il
fur videnda effent , vel qualiter non videnda , ex liur non modicum auri , ut nuptui traderet trer fi
ſententiarum fine monſtravit , quatenus operantis liar nubiler, qua * præ paupertate intendebat profti
»men , opus fuum ô propter fe videri non quaere tuere, ut inde cum ipfis viveret. Sed viri perfeéfi,
ret , Ö tamen hoc propter cæleßit Patris gloriam & qui funt poßti in exemplum aliorum , debent in
ри
 ` ` L1B. III. C.A. P. XL. 3o 5
publico bona facere etiam Augularia , ut inde popu gnia apparent una cum inſcriptionibus in angu
li ædificentur, Ö*-ad fimilia provocentur ; ficut fecit lis ædium ab eo in Urbe affignatarum tribunali
Beatur Pater Dominicur , qui in domo quarumdam fanétiffimæ Inquifitionis. Apud Cardinalem Baro
matronarum hofpitatuf, quæ Hæreticis adhaeferant , nium in annal. ad an. 324. n. 1 17. eximiis laudibus
qui fub pelle ovina aufteritatis , ut lupi , anima r exornatur modeftia Conftantini Imperatoris, qui,
earum devorabant, dormivit per totam Quadrage licet ecclefias innumeris beneficiis cumulaffet , no
ßmam fuper tabulam, manifefte portavit cilicium , luit tamen in eis infcriptiones apponi , quibus bene
jejunavit in pane & aqua, ut vel fic exemplo fue ficiorum , a fe -collatorum memoria ad pofteros
paenitentiæ verae, non ßmulatæ illas de errore re tranfmitteretur: Illud memoria dignum eß, quod ,
duceret , quod & faétum eft. cum tam celebres & infigne , memorias in honorem Dei
14 A controverfiis & difputationibus propofi atque Sanéforum tum Romæ , tum in alii , plurimis
tis non longe abeft alia controverfia , quæ ali orbis Romani locis Conftantinus erexerit, in nulla ipfa
quando etiam excitata eft in examine virtutum rum modeßiffimu* Imperator reperitur fui nominij me
Servorum Dei, de fuae familiæ ftemmatibus, aut moria titulum infculpfiffe, contempfiffeque Cbrißianif.
de fuis nominibus appofitis in templis, Capellis , fimum Principem, quod alii ante eum Imperatore j ma
hofpitalibus, publicis ædificiis, aut etiam facris gno ftudio affeétaffent, quorum, qui omnium optimur
fupelle&ilibus , ipforum au&toritate, aut ære con a Gentilibur babebatur, Trajanus, quod in operibus
ftru&is & elaboratis; an hæc videlicet ja&antiae, fingulis a fe ereéfit affixiffet titulum fui nomini r , idem
aut vanæ gloriæ indicia fint. Si hæc contingant , nofter Conftantinus (ut auéfor eft Aureliur Vi£for ) il
in(ciis ipfis Dei Servis ( nec enim novum eft , lum eo dićłerio lepide quidem Ö urbame derißt dicen r ,
id accidere poffe) nulla fupereft occafio dubitan Trajanum effe herbam parietinam , nimirum, quod,
di de vana gloria. Carolus 'a Bafilicapetri Epi ficut illa , paffim reperiretur muris inhæren , . • Con
{copus Novarienfis in bißoria S. Caroli Borromæi cludendum eft itaque, laudabilius effe, & magis
lib. 7. pag. 472. hæc refert: Cum in fummis por perfe&tum ab hujufmodi appofitione ftemmatum &
ticibus ædium Canonicalium infculpta infpexiffet in Infignium abftinere, quemadmodum poft longam
fignia Borromaeja , faëła jußit excidi , Ö in pofte difputationem concludit Gabriel Cardinalis Palæo.
rum facienda probibuit ; quæ tamen , curante nemi tus de Imaginibus facris & profanis lib. 2. cap. 5o.
ne , Caroloque amplius non advertente , in ipfo ope §. Exifiimamur ; & late profequuntur Marefcallus
ris principio remanferunt. Fieri ergo poteft , ut in lib. de juribus honorificis pag. 157. fub tit. de zonis
inſciis Dei Servis, ipſorum ſtemmata apponan funereis, Merbeſ. in ſumma Chriſtiana par. 1. qu. 22.
tur, vel ut, ipfis etiam relu&tantibus, perfiftant ; pag.283. §. Decentius , Theophilus Raynaudus tom.
& ex modo relatis defumi poteft , fic rem fe ha 15. in heteroclit. ſpiritual. pag. 134. lib. 1. ſet. 2.
buiffe in candelabris quoque argenteis ab eodem punéf. 3. m. 17. ubi ait : Non efl igitur femper ò ubi
S. Carolo Borromæo dono datis bafilicae Libe que anomalum, 5 ad pietatem heteroclitam referen
rianæ, cujus erat Archipresbyter, in quibus et. dum, quod quis facro donario affigat fua Infignia ;
iam hodie apparent Infignia familiæ Borromææ, quamvis , per fe loquendo , fit minus perfeétum , quam
ac in publicis ædificiis, & fignanter in fcholis / abfque po/ìtione nominis fui in terri , fui, uni gioriæ
publicis Bononiæ conflruétis, dum Legati de la Dei formaliter & explicite ſerviretur. Minus lau
tere munere fungebatur ; idque eo magis, cum dabile eft , fed honeftum & commendatione etiam
toto fere tempore, quo di&um munus exercuit , dignum effe poteft, propria ftemmata & Infignia,
Romæ apud fummum Pontificem Pium IV. mo & inſcriptionesponere, ſi id fiat abſque ulla ſuper
ratus fit , & civitatis Comitatufque gubernatio biæ aut oftentationis intentione ; fi fobrie fiat; fi
effet apud ejus Prolegatum Cæfium Epifcopum ut ceteri excitentur ad opera fimilia facienda, fi
Narnienfem. At, fi ftem mata & nomen , fcien ut perenne exftet monumentum patrocinii, quod
tibus & volentibus Dei Servis, appoſita ſint , quis implorat, San&torum , in quorum honorem
Thaulerus ferm. I. in Dominica očiava poft Tri ædificium conftruxit. Itaque , ß quis efi ( profequi
mitatem fine ulla dubitatione damnat eos, qui íua tur Cardinalis Palæ9tus l. c. pag. 37o.) qui baec figna
Infignia vel veftibus facris , vel aliis rsiji་
ad ponere in eccle/iis , & rebu 1 facri r adjungere cogiiet,
templorum ufum deftinatis appingunt . Mitius illad in primis eft iili curandum , ut fe ipfum coiigat,
judicium fertur a Nicolao Alemanno de Latera ô diligenter finem excutiat ; utrum alior exemplò fuá
nenfibur parietinit cap. 3. pag. 13. 5 cap. 7. p. 39. . im exornandi * ecclefii* incitari velit, utrum fe San£to
ubi , allata antiquitate ufus , nomen & ftemmata illi commendet , illumque fibi Patronum adfcifcat ; a»
apponendi fubjicit : Scio, hanc nonnullorum cenfo vero fe ö' alio * vocet ad imitandum fan&i, Martyri,
riam effe feveritatem , qui omni titulorum , imagi fortitudinem, patientiam , & alia præclara fa&fa; an
num, Ó inferiptionum ufui interdióium modefiie ut Aučtori, deſiderium appareat; cupienti, ceterorum
1egibus volunt , Ö de Majorum fanétitate gravita animo , ad Dei obfervantiam bij pi&#uris & ornamen
teque probe ac digne fentire fe putant , cum fua * ti r excitare; an ab bominibus petat , ut Deum pro fa.
illos imagine , vel piéfa r vel fiéfa , poni minime paf. iute ipfiu* , qai opu * illud curavit faciendum , precen
for fuiffe contendunt ; memoriæ vero clarorum vi tur, an vero communem mundi errorem fequatur, &
rorum ad poflero r derivandæ unum fati r effe arbi. popularem ac levem vanitatis auram captet. Cui ad
trantur reéie faéforum teflimonium. Verum enim hæret Theophilus Raynaudus tom. 4. de virtutibu ,
vero Majores noſtri probitate & modeſtia inſignes, & vitus lib. 6. ſee?. 2. cap. 16. (J tom. 8. in San
eam confuetudinem , ut parce , ita citra vitupera &foJoanne Benediéfo pun&#. 1 I. Demum vanum efl &
tionem ufurpa[Je ifior etiam cenforibu r videri pof vitiofum praediéta facere ad hominum gloriam ca
funt. Exftant ad hanc diem imagines ad vivam ptandam, ut rccte ait S. Antoninus in Summa par.
expreffe , qua* fibi pofuerunt Innocentiur II. in ba 2.tit.+.cap. 1. Jul 3. 4. Adhoc vitium ( fcilicet ina
fílica Calliftiana fub Janiculo ; Pafcbali r I. tranr nis gloriae) pertinet , quod aliqui faciunt ecclefia , , bo
Tiberim ad Sanćłe Cecilie, Ö ad Sanćłe Praxe ſpitalia, Capellas, Calices, Paramenta cum Armie
dis in Exquiliis . Idem Nicolaus Alemannus alia fuit , quando hoc faciunt , ut laudentur. Pfalm. 5;
fubdit exempla ; quibus addi poffet exemplum S. Gloriabuntur in te , Domine, omnes qui diliguiit
Pii V. Familiæ quippe Ghisleriæ infculpta Infi nomcn tuum. In te inquit , non in fe. ' -

Lib. III. Գգ С А
 306 DE SERV DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
c A P U T QU A D R A G E s I M U M P R I M U M. . . .
De nonnullis aliis rebus, de quibus in examine caufarum Servorum Dei frequens
fe offert occafio difputandi ; de nonnullis regulis adbibendis, ut tutum de
geffis a Dei Servis feratur judicium ; & de quibufdam extraordinariis
aäionibus, quæ a fpeciali Dei impulfu faéiae afferuntur. イ

Uando Epifcopus facrum aliquando reprehendiffe: fed, cum occulta pec.

Presbyteratus Ordinem cata non humano modo, fed ope revelationis
confert, annuntiat Cle Divinæ cognoverint, legi præcedentis privatæ ad
ro & populo, fe Dia monitionis in eo rerum eventu non erant adftri&i .
conibus velle prædiétum Paffim in vitis San&orum fimilia gefta leguntur ; &,
facrum Ordinem con ut a recentioribus abftineamus,Palladius in bift.Lau
ferre, & utitur his ver /îaca publicam narrat reprehenfionem fa&am a S.
bis : Sed , ne unum for Ammone , a Macario Alexandrino, ab Eulogio
taffe , vel paucos aut de Presbytero ob occulta peccata, quæ ipfi fupernatu
cipiat a/en/fo, vel fal rali modo noverunt. Sive auteim reprehenfio pri
1a# affeéîio, fententia eß expetenda multorum. Ita. vata fit , five publica, nova inftituitur quæftio de
que, quid de eorum a&ibus aut moribus noveritis , verbis adhibitis , utrum nimis lenia, an nimis fe
quid de merito ſentiatis, libera voce pandatis, br vera fuerint ; cujus quæftionis refolutio a qualitate
ßit teßimonium Sacerdotii magis pro merito , quam perfonarum , quæ reprehenduntur, pendere vide
affe&ione aliqua tribuatis. Si quis igitur habet ali tur. S. Auguftinus ferm. 83. de verbis Domini n.8.
quid contra illor, pro Deo , & propter Deum , cum col. 45 I. to. 5. poftquam dixit, Si peccatum in fe
fiducia exeat, 9 dicat: Veruntamen memor ſit con. creto ef#, in fecreto corripe ; 6 peccatum publicum
ditionir fue. eft & apertum, publice corripe, ut ille emendetur, &
2 Dum agitur de virtutibus Servorum Dei , ceteri timeant; & in expofitione epiß. ad Ga latas
Beatificationis & Canonizationis gratia, requiri cap. 6. comitatem & benignitatem in reprehenden
tur fententia fmultorum, hoc eft illorum, qui do commendavit; tračiatu tandem Io. in Joan
funt adfcripti Congregationi facrorum rituum, nem n. 9. col. 372. tom. 3. ait: Unumquemque Chri
qui invitantur, ut libera voce pandant, quid de fianum zelus domus Dei , comedat ..... Vides fra
eorum a&ibus, & moribus ex A&is & proceffi trem currere ad theatrum ? Probabe , mone, contrißare ,
bus noverint. Non admonentur , ut memores /3 zelus domus Dei comedit te. Vide , alior currere , &
fint conditionis fuae, hoc eft abftineant a levi inebriari velle ?.. Probibe quos potes, tene quoj potes,
bus, & gravioribus tantum infiftant : quinimmo terre quor poter, quibus poter, blandire : noli tamen
ad ipforum officium pertinet omnia exponere ; quiefcere. Amicus eft , admoneatur leniter; uxor eft ,
ut in re adeo fublimi tutum , feratur judicium , feveriffime refrenetur; ancilla ef?, etiam verberibus
& ut perfpicue conftare poffit, an Beatificandus compeſcatur. Quoad perſonas in dignitate conftitu
fuerit Heros. Hinc fit, ut in eodem judicio plu tas S. Francifcus Xaverius epißolarum lib. 4. epiß.4.
ra proponantur, quæ Nobis animus non eft in prudenter monet , ne privatas quidem admonitio
præfenti fingillatim profequi, nonnulla tantum nes effe adhibendas, nifi aliquis u(us & aliqua præ
attingemus, quorum frequentior occafio in cau via familiaritas aditum ad eas munierint ; & cum
ſarum examine ſe offert. * -
adhibentur, ait eas femper frontis ferenitate ac rifu
3 In A&is Servorum Dei teftes fæpe referunt , dris, & multo magis humanitate verborum , amo
peccatores fuiffe ab illis reprehenfos. Si fuavi rifque declaratione mitigari debere. At hæc mode
ter id fa&um fit , dubitatur de inertia Servi Dei , ratio locum habet apud eos, qui neque cum perti
& videtur opus Dei feciffe negligenter ; fi forti nacia, neque cum fcandalo peccant : fi enim perti
ter a&um fit , dubitatur, ne modum reprehen naces effent, licet occulti, & multo magis fi publi
fioni præfixum excefferit, de quo in can. Tam ci peccatores effent, & ex afperitate verborum
Sacerdotes 24. quaſi. 3. & in can. Non putes 22. fruétus fperari poffet, abfonum profe&o effet , Dei
quaff. 25. Vulgata eft diftin&io inter peccatorem Servum redarguere , qui ea in reprehendendo
occultum , & peccatorem publicum : fi enim pec ufus effet. Ideoque idem ipfe San&us Francifcus
cator occultus eft , fecreta debet præcedere ad Xaverius hoc modo fe geffit, cum res poftula
monitio, antequam annuntietur Ecclefiæ, juxta ret, tefte Turfellino in ejus vita lib. 4. cap. z.
præceptum Chrifti Matth. 18. v. 15. Si autem Sentiebar, turbulentos, arrogantes, immodico/que fui
peccaverit in te frater tuus , vade & corripe eum e/timatores acriter de fui i arguendoj erroribut , ër
inter te , 5 vipfum folum , Si te audierit , lucratur feveritate, ac , ß opus foret, animadverfione coer
cris fratrem tuum. Si autem te non audierit , ad cendos , ut virga difciplinæ ingeniorum pervicaciam
bibe tecum adhuc unum vel duo r , ut in ore duo. domet. Huc refpiciunt, quæ in facris Litteris ha
*um vel trium teßium flet omne verbum . Quod ß bentur: Chriftus enim Dominus Pharifæos publi
non audierit eos , dic Ecclefie. Quod fi peccator cis, continuis, & acerbis objurgationibus exagi
publicus fit , nulla tunc privata admonitio eft tavit ; S. Joannes Baptiftae fuperbo Regi inceftum
denuntiationi præmittenda, juxta illud Pauli A publice exprobravit, Juda ofgue coercuit his ver
poftoli ad Timotheum 1. cap. 5. v. 2o. Peccantes bis Mattb. cap. 3. v. 7. Progenier viperarum, quis
coram omnibus argue, ut , & ceteri timorem ha demonftravit vobis fugere a ventura ira ? S. Pau
beant: & ad Titum cap. 1. v. 13. Increpa illos dus lus dixit Galatis ad Galat. cap. 3. v. 1. Infenfa
re, ut fani fint. Itaque peccata publica, ait Di ti Galatae, quis vos fafcinavit non obedire veritz
vus Thoma s 2. 2. quaefl. 33. art. 7. in corpore , ti ? & Elymæ publico fedu&tori Astfor. 13. v. Io.
publice, effe redarguenda. De aliquibus San&tis le O plene omni dolo & omni fallacia , fili Diaboli ,
gitur, eos occulta peccata publica admonitione inimice omnis jußitiæ, non definis fubvertere via t
Oo
 L I B. III. C A P. XLI. 307
Domini reâas ; & S. Stephanus fortiter in Judæos tia fumma facientes ea, que in nobis funt , utilem
infurrexit Actor. 7. verf. 5 I. Dura cervice, illis medicinam adhibeamus , ut faltem tandem ali.
incircumciſis cordibus 5 auribus vos ſemper Spiritui quando ad veram fanitatem redeant : Alanus Epi
San&io refißitis . Quocirca apte S. Gregorius in z. fcopus Antifiodorenfis in vita, quam fcripfit, S.
part. Paſtor. cap. 1o. col. 3o. tom. 2. ſcribit: Non Bernardi cap. 26. col. 1284. vol. 2. narrat, quomo
nwlla autem funt vehementer increpanda , ut , cum do S. Bernardus Abaelardum, cujus {cripta non
culpa ab au&#ore non cognofcitur quanti fit pon erant Fidei confona , exceperit : Solita bonitate de
deris , ab increpantis ore fentiatur . Et cum ßbi fideranr, errorem corrigi, bominem non confundi ,
quis malum , quod perpetravit , levigat , hoc con fecreta illum admonitione convenit. Cum quo etiam
tra ſe graviter ex corripientis aſperitate pertime tam modefte tamque rationabiliter egit , ut ille quo
fcat. Quae tamen omnia fibi locum vindicare di que compunctus ad ipffus arbitrium correcturum fe
ci debent, donec peccatores remanent in fua per promitteret univerfa. Summus Pontifex Leo X. fuae
tinacia. Quod fi refipuerint , & fuam culpam agno manfuetudinis erga Martinum Lutherum meminit
verint, paterno tunc affe&tu funt recipiendi. De in bulla 44. S. 6. pag. 491. Bullar nov. t. 3. par.
canus Bracarenfis nefcio quid commiferat : pro 3. in qua ipfum & ejus errores condemnavit: Quod .
pter quod gravem indignationem fui Archiepifco vero ad ipfum Martunum attinet, (bone Deus ! ) quid
pi Batholomati de Martyribus offenderat. S. Ca. non fecimus , qutd paternae cbaritati , omißmus, ut
rolus Borromæus nomine etiam fummi Pontifi eum ab bujufmodi erroribur revocaremus ? Poflquam
cis Pii IV. enixe Archiepifcopo Decanum com enim ipſum citavimus, mitius cum eo procedere vo
mendavit in fua epiftola eidem fcripta die 3. Aprili r lenter, illum invitavimus &c. Et Carolus Auguftus
anni 1565. & impreſſa tom. 1. oper. praedicti Bar Salefius in vita S. Francifci Salefii fui patrui lib. 3.
tholomæi edit. Rom. pag. 1o8. En verba: Facere pag. 107. & pag. 124. magna refert humanitatis fi
non poffum , quin Reverendiffimae Dominationi tuæ gna, quibus ille Theodorum Bezam allocutus eft :
Decanum fuum feparatim commendem , quem ego , & pag. 136. hæc fubjicit de eodem S. Francifco:
quantum ex ipfiur fermone potui perfpicere , cognovi ΛΝon deerant quidem & hi Religio% viri , qui eum mi
ipfius percupidum. Non enim Reverendiffimæ Domi nur reputarent ad Hareticorum conver/ionem idoneum,
nationi tuæ reßßere, fed in illiur veterem gratiam eo quod non fati 1 acriter, inquiebant , in eor inveheret,
per Sanéiiffimum Dominum reduci voluit ; & quam fed velut aliquid ab iis metueret, lento procederet greffu.
vis apud eam fuboffenderit , ut humanæ naturæ eft Verum his de judiciis ipfe certior per amico , fuos faétur,
imbecillitas quædam , interdum vitia utilius eß cor ajebat fe experientia jamdudum comprobaffe, ex lenita
rigere, quam acrius emendare , vel ne peccantibus acer te majorem femper emergere utilitatem , & viam
bitas fupplicii reditum ad virtutem intercludat , vel Hanc meliorem facilioremque effe. Hæreticor, ut funt
ne propenfiores ad iracundiam , quam ad levitatem fuperbiffimi , non facile verbir atrocibur cogi .
effe videamur, vel ut fit apud nos non jußitiæ fo* Nonnulli pro lenitate, nonnulli pro feveritate in
lum , fedaliquis etiam mifericordiæ locus. Nunc habet redarguendis Hæreticis S. Auguftini textus colle
Reverendiffima Dominatio tua, in quo ejus fe huma &i legi poffunt apud Cardinalem Baronium in
mitar , & virtur exerceat. Huic igitur ß fe placabi annal. ad an. 42o. ubi obfervat S. Do&oris modum
lem præbuerit , & quem olim filii loco dilexerat, ad agendi in fpiritu lenitatis, manfuetudine , & ani
eam reverfum paterna item cbaritate fuerit complexa , mi demiffione cum Hæretico recens prodeun
edet preclarum exemplum fapientie fue ; quemque te , & adhuc non obdurato , feveritate interim
a re&io officio culpa deflexerat, graviffimi r & mo non omiſla cum inveteratis, obſtinatis, & peni
niti r č preceptir in curfum barum laudum revo tus refra&ariis Hæreticis. Et juxta has regulas vi
cabit , quod erit San&iffimo Domino gratum , ac mi detur judicium eſſe ferendum de lenitate , aut
bi gratiffimum. feveritate, qua Dei Servi ufi funt in corrigen
4 Confimilis eft huic quæftioni alia quæftio , dis Hæreticis; hoc addito, ut videatur , an eos
quæ aliquando excitatur, cum agitur de Dei Ser Tribunalibus Ecclefiafticis denuntiaverint , fi res
vis, qui Hæreticorum converfioni operam dede fit de Hæreticis, qui verfantur in Regionibus ,
runt : fi enim in fpiritu lenitatis eos exceperint: in quibus Hærefes impune non graffantur, & in
de fortitudinis defe&u, fi increpando, de impru quibus potiffimum San&iffimæ Inquifitionis edi
dentia redarguuntur. Monet Apoftolus, hæreticum &a fuum obtinent robur , juxta quæ Hæretici
hominem effe corripiendum, & poft unam & al funt denuntiandi. Hærefis enim gravi(fimum ma
teram corre&ionem devitandum; uti habetur in lum eft , & contagione glifcens veluti cancer : id
epiftola ad Titum cap. 3. v. 1o. Hereticum hominem circo medelam fpecialiffimam expofcit , quæ ut
poft unam, & fecundam correétionem devita: quod plurimum a folo Judice Ecclefiaftico haberi pot
S. Joannes Chryfoftomus bomil. 6. in diéfum c. 3. eft, ad quem confugiendum eft, etiamfi frater
pag. 765. tom. I 1. intelligit de eis Hareticis, de na corre&tio non præcefferit , ut in criminibus
quibus nulla refipifcentiæ fpes eft : Contentione r au occultis , quæ vergunt in damnum graviffimum
tem contra Hæreticor dicit effe vitandar , ut me fru Communitatis . Ita docet D. Thomas 2. 2.
flra laboremur cum nihil hinc lucri proveniat. Finir quef. 33. artic. 7. Ở quodlibet. 11. quæft. 1o.
enim in mibilum vertitur. Cum enim quis ita perver art. I 2.

fu* eft , ut quidquid evenerit, fententiam non mutare 5 San&i Patres, qui fcripferunt adverfus Hæ
reticos , aliquando id præftiterunt fevero & acri
decreverit, cur fruflra labora r in petra femem jacens ?
Idem San&tus Joannes Chryfoftomus bomil. 3. in modo, aliquando in quodam fpiritu lenitatis er
cap. 1. Gen. pag. 18. oper. tom. 4 diligentiam om rores ipforum detegendo & reprobando, non dif
11em pro converſione Haereticorum eſſe adhiben fimulatis iis rebus, quas in ipforum operibus ap
dam, ftatuit : Ne omittamus proponere eis do&rinam probatione dignas invenerunt . S. Epiphanius in
Scripturarum , fed omne impendamus ftudium , ut ab epifl. ad Acacium , & Paulum num. 1. oper. tom. 1.
errore liberati , ad veritat m reducantur. Nam licet quam San&us adhibet pro præfat. ad Panarium ,
adbuc praeoccupati erroribus ßnt , ejufdem tamen cu rationes affert , ob quas acriter adverfus Hæ
jus nos generis funt, & par efl ut magnam eorum reticos fcripfit : Ad hæc vehementer a vobis po
curam habeamus , nunquam torpefcentes , fed diligen ftulo , ut ß quid forte reperiati , ( quanquam mo*
Iib. III. գ 2 illud
 308 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
;]]ud adeo mori* eft nobis vellicare quempiam , aut funt , non animo afferendi3 fas;}iwhc'ëße Hærea
in eum di&#a jacere) verum ß pro ardentiffimo no ticos laudare , etiamfi quid bqni.in eorum ope
firo adverfus hærefe* ßudio , & ut leäores ab iis ribus reperiatur; obftat enim, oraculum Clemen
deterreamur, concitatius aliquid dixerimur: ut Pu tis VIII. in inftru&ione addita, ad regulas. Indi-,
ta 6 impofiorer, circulatores , aut mifero* aPPelle cis tit. de correéfione librorum §. 2, ubi.fic legitur &
»mur, id velitis ignofcere. Nam & ipfa certaminis , Epitheta honorifica , & omnia in laudem Hæretico
ac difputationis neceffita; ejufmodi laborem nobis im. rum dičfa deleantur : quocirca Bafilius Pontius
pofuit, quo ab illis le&iores avocarentur ; utique il lib. 7. de matrimonio cap. 1. num. 6. nonnullos
îorum fùnéìiones , myßeria, ac dogmata ab in/iituto reprobat Catholicos Erafmi argutias laudibus pro
noßro aliena effe, atque interdiéfa conflaret. Et in fequentes: Pudet me , dum Catholicos ita Eräfmi
fine Panarii in compend. Fid. expoſ. num. 19. Pag amore affe&io* video : mos enim illius arguta , ine
1 1 oz. Neceffe habuimus ifliufmodi illaj appellare ver Ptia* admirante * , reddidimut illußrem dignum qui
bis, ut ab ea fufpicione quorumdam revocaremus ani lateret , & Cimmeriis oblivionis tenebris cum amni fua
mos , quod in illorum diéìis fa&ifque divulgandi : , prole fepeliretur. Di&ta funt igitur dumtaxat, ut
apertam nullam animi noflri /ignificationem dediffe confirmetur , quod in præcedenti paragrapho
miur, nos ab impia cujufque hereffs opinione non ab conftituimus , a rerum circumftantiis potiffimium
Aorrere. S. Baſilius oper. tom. 2. pag. 189. 5 ſe11. pendere , utrum Hæretici reprehendendi fint fe.
bom. 24. fcribens contra Sabellianos, & Arium, veritate , an lenitate : cum ab eadem caufa ma
& Anómæos, pag. 195. num. 7. adverfus eos ex maffe dicendum fit, ut Patres nunc uno, nunc
clamat his verbis: Sed ne finamus , fiultitiam eo alter9 modo , reprobato tamen femper errore ,
rum , qui fe omnia mente fua comprehendiffe putant , fcripferint adverfus illos. - -

confutátione carere. Nobis igitur refpondeant &c: 6 Aliquando etiam accidit, ut a malevolis &
& in fine homiliæ : Adeo infipiens es , ut ne ab peccatoribus calumnia Dei Servis, dum vive
ipfa quidem voce ad dignas fpiritu notiones deduca* rent, oppofitæ fint. Itaque, fi calumnias repel
Ve. S. Bernardus epiß. 9o. ad Innocentium II. fcri lere , & famam fuam tueri curarunt , exempla
bens de Petro Abaelardo, ait , eum ab ineun opponuntur Sanétorum , qui calumniis impeiiti
te ætate in arte diale&tica lufiffe , & fubinde tacuerunt, &, calumniantibus non ee repon
infanire coepifíe in explicatione fan&arum Scri dendum, docuerunt ; fi vero curam fui nominis &
pturarum. Alia fimilia proftant eorumdem Pa bonæ famæ negligentes , tacuerunt, traducuntur
trum exempla. Contra vero S. Hieronymus de uti proditores propriæ famæ , pro qua pugnare debe
Origene, & Tertulliano mitius loquitur : Etenim bant. Ecclef. cap. 41. v. 15. legitùr : Cùram babe de
in apolog. 3. contra Rufinum (num. 27. col. 556, to. bono nomine ; boc enim magis permanebit tibi , quam
2.) ait : In Tertulliano laudamur ingenium , fed da mille thefauri pretioß& magni ; & in can. Nolo, iz.
mnamus hærefim; in Origene miramur fcientiam Scri. quaefi. 1. Qui fidem * confcientia fue, negligit famam
pturarum, & tamen dogmatum non recipimus falfi fuam , crndelis efi. Quam ad rem fubjicitür in can.
zatem: & in epif. ad Tranquillinum nedum Ori Mon Junt 56. 1 I. 4uefi. 3. Non funt audiendi, fi
genis & Tertulliani , fed etiam Novati , Arno ve viri fanéìi , ßve feminæ , quando, reprebenfa in
Bii, & Apollinaris confimili modo meminit (n. 2. aliquo negligentia fua , per quam fit ut in malam
col. 35o. tom. 1.): Ego Origenem propter eruditio veniant fufpicionem, unde fuam vitam longe abeffe
nem fic interdum legendum arbitror, quomodo Ter fciunt , dicunt , fibi coram Deo fufficere confciunt tam
tullianum, Novatum, Arnobium, Apollinarium &c. &c. Proinde quifquis a crimintbu* flagitiorum at
ut bona eorum eligamur, vitemufque contraria &c. que facinorum vitam fuam cußodit , fibi bene fa
Λ'ec enim propter doéìrinam ejur prava fufcipienda cit , quifquis autem etiam famam , & in alio , mi
funt dogmata ; nec propter dogmatum pravitatem, fericors eft ; nobis enim neceffaria eft vita noßra ,
ſ, quoi commentarios in Scripturas ſančías utiles aliis fama noßra. Contra S. Ambrofius ferm. 17.
edidit , penitus refpuendi funt : & in epiß. 84. n. 2. in Pf. 1 18. (col. 1 19o. oper. tom. 1.) ad illud, Li
col. 5 19. pronuntiat fe in variis libris jam editis bera me a calumnia bominum , poft calumniæ gra
faepius impugnaffe Origenem : Legant in Ecclefia vitatem amplificatam , ait , Chriftum Dominum
fien commentario * , replicent in epiftolam ad Epbe tacendo gloriofe de calumnia triumphaffe ; & de
fio , tria volumina , & intelligent , me femper eju* eo Chrifti filentio lib. 1o. in Lucam n. 97. col. 1525.
dogmatibus contraille; & num. 3. In le#ione Ifaie, tom. cit. fic profequitur: Sequitur admirabilis lo
jn qua duo Serapbim clamantia defcribuntur , illo in cur , quo fubeundæ æquanimiter injuriae, moralis infun
terpretante Filium , Ù Spiritum Sanäum , nonne ego ditur patientia pečloribut humanir. Accufatur Domi
deteßandam expofitionem , in duo Teftamenta muta mur, & tacet ; & bene tacet, qui defenfione non indi.
vi ? Habetur liber in manibur ante viginti annos get. Ambiant defendi , qui timent vinci. Non ergo ac
editur & num. 7. Apollinarius contra Porphyrium cufationem, timendo, confirmat ; fed defpicit, non re
egregia fcripfit volumina : probo laborem viri, licet fellendo &c. Sed quid de Deo loquar? Sufanna tacuit,
fátuum in plerifque dogma contemnam. Confitemini ô vicit ; melior enim caufa , quae non defenditur ,
ὸ vor, in quibufdam errare Origenem, ό vim ul ô probatur. Hujus autem quæftionis refolutio ,
tra non faciam &'c. Cum hæc rejeceriti * , & quaß collatis utrinque Patrum aučtoritatibus, haben
cenforia virgula feparaveritis a Fide Eccle6e, tuto tur apud Theophilum Raynaudum tom. 12. in
legam cetera , mec venena jam timebo, cum antido Hoplotheca contra iéfum calumniæ fe&i. 3. cap. 1. in
tùm præbibero. Extat apud Baronium ad an. 878. fine pag. 683. Ibi enim late oftendit, fas effe uni.
m 6z. epiftola Nicolai Papæ ad Carolum Regem cuique calumniam fibi irrogatam depellere, nec
Franciæ, in qua mandat , ad fe deferri quod ea in re ullum effe peccatum , eximiam autem
dam opus Joannis Scoti, quem nonnulli Gallo. perfeétionem , & majorem cum Chrifto Domi
rum , & præfertim Florus quorumdam eorum no, & inſignioribus Sanctis congruentiam eſſe in
reum accufaverat ; cujus epiftolæ hæc funt ver eo, qui a repulfu abßinet , & calumniis grava
ba : Cum idem Joanne r iicet multae fcientiae effe tus filet : quod tamen fic explicat, ut fibi vin
prædicetur, olim non fane fapere a quibufdam fre dicet locum in eorum eventu , in quo quis ra
quenti rumore dicatur. Porro hæc a Nobis diéta tione muneris , aut alieni boni , calumniam re
pel
 L 1 B. III. C.A P. X L I. 309.
pellere non teneatur; fi enim tunc taceret , & rem; & lib. de precep. & difpenfat. col. 524. vol..
calumniam repellere non curaret , officio deeffet : I. hoc ipfum confirmat : Forte vult aliquis de Clu.
quod ipfum late profequitur Rofignolius de aëiion. niacenſbus Inſtitutis ad Ciſtercienſium ſeſe ſtringere.
virtut. lib. 2. cap. 14. §. Quod multo magir . S. paupertatem , eligen* præ illi r nimirum confuetudi
Thomas quodlibet. 5. art. 26. quærit , utrum Re mibus magis regulæ puritatem. Si me confulit, non
ligiofi debeant tolerare fuos oppugnatores ; & confulo : & has affert rationes. Primo propter fcan
refpondet , decere , perfe&os viros æquo animo dalum ipforum , quos deferit: deinde quia, certa pro
ferre fuas injurias , fed pati non debere , ut dubiis relinquere , tutum non ef? ; forfitam enim hæc
ipforum ftatus impugnetur, cum impugnatio hæc tenere poteß , illud non poterit : tertio fufpeéîam ha
vergat in Dei injuriam. beo levitatem , qua id fepe quod facile volumus ,
7 Inter gefta Servorum Dei aliquando legitur, antequam probemus , experti jam molumus, uno pro
eos pro delinquentibus, & ad exilium vel ad mor pe momento id ip/um & cupientes , d9 re/puentes
tem damnatis preces fuas libenter exhibuiffe , ut tam leviter, quam & irrationabiliter , quales uti
ab impa&tis poenis liberarentur ; & ftatim dubium que non paucor frequenter experimur, femper, quod
excitatur , an a via perfe&ionis declinaverint , non babent , cupienter , & quod habent fàftidien
quandoquidem dicuntur voluiffe impedire curfum te* . Si magna utilitas , aut neceffitas cogat ,
juftitiæ. Celebris eft fuper hoc argumento epifto tranfitus ab una ad aliam Religionem laudabilis
la S. Auguſtini 153. alia'ſ 54. ad Macedoniam c. effe poterit , tefte D. Thoma 2. 2. quæß. 189.
I. num. 3. col. 525. oper. tom. 2. Quærenti enim , ar. 8. at tranfitus ille a S. Bernardo probatur ,
quomodo ad officium Sacerdotale pertineret in qui ab animi levitate procedit. S. Nicolaus de
tervenire pro reis, & quomodo culpæ focius non Tolentino fuerat Öanonicus Regularis, antequam
fit habendus, qui eum velit impunitum , quem Ordini Eremitarum S. Auguftini nomen daret ,
º: fcit effe obnoxium culpae , fic refpondet : Nullo uti referunt S. Antoninus in cbronicis 3.par. tit.
modo ergo culpas , quas corrigi volumur , approba* 24 cap. Io. in Princip. Pennott. in biftor. tripart.
nur , nec, quod perperam committitur , ideo volu lib. 2. cap. 73- num. 4. S. Hugo Lincolnienfis Epi
mur impunitum effe , quia placet ; fed bominem mi ſcopus Inſtitutum Canonicorum Regularium de
ferantes , facinus autem feu flagitium deteftantes , ſeruit , & Carthuſianam ſubivit aſperitatem .
quanto magis nobis diſplieet vitium , tanto minus Obvia funt aliorum San&orum confimilia exem
volumur , inemendatum interire vit iofam Ở c. Non pla , quæ plene congerit Thomas de Herrer in
eß igitur iniquitatis , fed potiur bumanitatis focie re/pon/. Pacific. ad apolog. de pretenfo Monachatu
tate devin&#ur , qui propterea efì criminis perfecutor, Auguftiniano S. Francfci re/ponf. 3. a num. 63. ad
ut ßt hominis liberator. Morum porro corrigendorum 7o. Ó num. 83. Pag. 44. O feqq. & pag. 51. S.
nullus aliur , quam in hac vita, locus eß ; nam poft Thomas de Aquino ut nuper a nonnullis di&um
hanc quifque id habebit , quod in hac fibimet conqui eft , antequam Religionem Fratrum Prædicato,
ßerit. Ideo compellimur humani generi r cbaritate in rum ingreffus effet , Monachus fuerat fub Re
tervenire pro rei* , ne ißam vitam ßc finiant per gula S. Benedićti in mona(terio Caffinenfi ; fed
fupplicium, ut , ea finita, non poffint finire fupplicium. id fundamento caret , cum Caffinum quinquen
Eodem pertinent ea, quæ habentur in ejus vita nis du&tus fuerit educandus in aliorum nobílium
a Poffidio fcripta cap. zo. & notis illuftrata a Jo puerorum confortio, juxta morem jam receptum
anne Salinas Canonico Regulari Lateranenſi, ut pueros educandi in fcholis Monachorum, quemad.
ex ejus cap. 2o, defumitur. Exempla quoque SS. modum fcite animadvertit Juftus Fontaninus Ar.
Ambrofii , Flaviani, Gregorii Nazianzeni, Mar chiepifcopus Ancyranus in cod. Canoniz. in notis
tini , Hieronymi , qui fupplicibus precibus pro ad Bullam Canonizationis S. Thomæ Aquinatis,
reis fubPræfidum gladio periclitantibus apud Im S. Joannes Gualbertus , ut narrat Cardinalis Ba
peratores egerunt , memorantur a Cardinali Ba ronius ad am. io5 1. num. I. Monafticum Inftitu
ronio in annal. ad an. 398. n. 92. Ở feq. S. Ber tum antecedenter fufceptum dereliquit, ut effet
nardus famofum latrocem ab imminenti morte au&or & Inftitutor novi Ordinis Monachorum
liberavit , ipfum in fuum monafterium recipien Vallifumbrofæ. Similiter San&i Dominicus , &
do, & Comiti Theobaldo acriter de hac re con Franciſcus de Paula, alter ab Ordine Canonico
querenti refpondit : Tu illum decrevera r brevi fup rum Regularium., alter ab, Ordine Minorum ,
plicio , Ö momentaneo interitu conſummari : fed in quos fe receperant, exierunt, ut novo Ordi
ego eum faciam diuturno cruciatu, & morte longiffi ni initium darent. Et Petrus Sutor de vita Car
ma mori. Tu furcis appenfum per unum , aut per t buffana lib. 1. cap. 6. ftrenue vindicat eos Cano
plurimo* die r mortuum in patibulo manere permit nicos Regulares, qui a fuo Inftituto recedentes
teres : ego crucifixum per annos plurimor faciam in fuerunt comites Sanéti Brunonis in fundatione
paenir jugiter vivere δ pendere. Ipfum quippe in novi Ordinis Cart hufiani: Non tranfitus genera
duit habitu monaftico, & fpatio multorum anno liter prohibetur, fed tranfeundi temerita r. Tranfit
rum detinuit , & gravibus afflixit pœnitentiis in mo autem temere non tantum qui levitatis caufa , feu
nafterio Claravallenfi , uti legitur lib. 7. vitæ S. Ber primario fubitoque impetu , fed etiam qui indigna
nardi cap. 15.inter opera ejufdem San&fi vol.2.col. I 2 19. tione , vanitate, aut alia quavi r paffione fuperatus
8 De Dei Servis , qui alicui Inftituto Regu alio fe transfert . At vero, ß quis difcreto fervore,
lari nomen dederunt , dubitari folet , an aliquo de majoriſaue Jančiitati, zelo vere concitatus ſuam ve
fećtu notari poſlint, fi ab una Religione ad aliam lit carnem diutius affligere , vivere devotius , contem.
tranfitum fecerunt , fi aliquando promptam Su plationi magis incumbere, Deo firmius adhærere , Ö*
periorum mandatis obedientiam n^n præititerunt, demum majora Religioni , exercitìa feétari , poteft ille
demum fi Inftitutum , quod profeffi funt, adeo aréfius propoßtum arripere. Nec ab una ad aliam
laudibus extulerunt, ut ceteris dixerint præferen Religionem tranſire dicendi ſunt , qui ab una
dum . In eo autem, quod attinet ad tranfitum Familia ad aliam ftri&iorem ejufdem Ordinis
ab una Religione ad aliam , S. Bernardus in apo tranfeunt ; uti bene confideratum fuit in caufa
log. ad Guillelmum Ab. eum improbat , etiamfi a Venerabilis Servi Dei Fratris Michaelis a San
laxiori tranfitus fiat ad ftriätiorem & perfc£tio &is, qui a Familia Calceatorum Sanétiffimæ Tri
111

്ബ
 3 по DE SERV. DEI BEATIF, ET BEAT. CANONIZ.
nitatis Redemptionis Captivorum tranfitum fecit iis, ad quae obligatur ; alia perfeâa, qua obedit in
ad Ordinem Difcalceatorum ejufdem Religionis: omnibus licitis ; alia indifcreta , qua obedit etiam
cujus Servi Dei virtutes in gradu heroico anno in illicitis; & juxta eumdem S. Do&orem quod
1742. a Nobis fuerunt approbatae. libet. 1o. art. 1o. Superiori obediendum eft in his,
9 In eo, quod fpe&at ad promptam Superio quæ funt juxta regulam Religionis , & in iis ,
rum mandatis obedientiam, multa funt Patrum quæ ad regulam reducuntur; at quoad alia, quæ
di&ta de cazca obedientia Superiornm mandatis ad regulam nullatenus reducuntur , obedire non
exhibenda : In contraéfu enim obedientiæ ( verba eſt de neceſſitate obedientiae, ſed de perfe&tione.
ſunt Petri Bleſenſis epiſt. 131. pag. 1o43. tom. Nemo eft proinde qui non videat, non effe fta
24. Bibl. PP.) non habet difputatio, aut difcepta tim judicandum , Dei Servum , qui Superioris
tio locum; mam , ß in difcuffionem feu fü/picionem en præcepto non obtemperavit , in virtute obedien
quæ tibi funt mandata, deduxeris , ad lignum fcientiæ tiæ, aut in obedientiæ perfe&ione defeciffe ; fed
boni & mali manum prævaricationis extendis. Nimis præceptum Superioris ponderandum effe atque di
delicata eſt bec obedientia tranſiens in deliberativum fcutiendum, antequam aut favorabile , aut con
genus caufæ: non efi hoc in auditu auris obedire, non trarium de actione Servi Dei judicium proferatur.
eft bec Regularis obedientia fine mora, fed afiutia ter 1o Optime Pater Rodericus in exercit. perfe&f.
giverfatrix , & aperta fuperbia ; & apud Caffianum & virtut. religioſar. par. 2. tr. 5. c. 6. ubi agit de
lib. 4. cap. 4 1. habetur: Stultum te fecundum Apo obedientia , quam Regulares fuis debent exhibe
£oli fententiam facias in hoc mundo , ut ß fapiens , re Superioribus, ait : Non ſi chiama cieca, per
mibil fcilicet difcernens, nibil dijudican ex his, que chè abbiamo da obbedire in qualſiſia coſa , che ci
tibi fuerint imperata ; fed cum omni fimplicitate ac venga comandata, ſia, o non ſia peccato, che que
fide obedientiam femper exbibear, illud tantummodo ſto ſarebbe errore, e lo dichiara il noſtro Padre (lo
fan&fum , illud utile, illud fapiens effe judicanr, quid quitur de S. Ignatio) nelle Coſtituzioni ; ma ſi
quid tibi vel Lex Dei , vel Senioris examen indixe chiama cieca, perchè in tutte le coſe, nelle quali
rit : tali enim infiitutione fundatus fub hac difci non ſi vede peccato, abbiamo da obbedire ſemplice
plina poteris durare perpetuo , & de cænobio mullis mente e ſchiettamente ſenza inveſtigare, nè cercare
tentationibur Inimici , nullis faéfionibus devolveris . cagioni di quello che ci è comandato, preſupponen
Exempla fuppetunt, quæ fuadere videntur, et do, che quello, che ci ſi comanda, è ſanto e confor
iam in rebus aperte illicitis effe fuperioribus obe me alla Divina volontà, e contentandoci di queſta
diendum. Simeon Metaphraftes apud Surium ad ſola ragione, che è obbedienza, e che ce lo coman
diem 1 1. Septembris tom. 5. narrat , Theodoram , da il Superiore. Et cap. 7. S. Gregorio e S. Ber
quæ fub fpecie viri inter Monachos vitam age nardo dicono molto bene, Non ti ha da comandare
bat, a Prælato miffam fuiffe ad hauriendam aquam mai coſa cattiva; ed in coſa , che ſia peccato, è
ex lacu cum evidenti vitæ periculo propter Cro chiaro che il Suddito non ha da obbedire: ma il la.
codilum in eo lacu degentem , & omnes eo ac ſciare di fare qualche coſa buona, perchè l'obbedien
cedentes dilaniantem : apud eumdem Surium ad za te lo proibiſce, ſi deve fare ec. I Superiori
diem 1. Augußi tom. 4. legitur , Elftanum Mona vietano alle volte certe coſe, le quali di natura lo
chnm juffum ab Abbate manum injeciffe in bul ro ſono buone, o perchè non convengono al Suddito
Jientem aquam , ut ex imo cacabi nefcio quid per allora, o per provare la ſua virtù ed obbedien
extraheret : & in in vita S. Benediéfi fcripta a S. za. Nec vero urgent exempla fupra recenfita :
Gregorio cap. 7. refertur, lapío Placido Monaco propofita enim funt, ut per ea intelligamus, quan
in lacum , S. Maurum juſſu S. Benediäti ad ei tum Deo placeat, obedientiæ virtus & fimplicitas;
præftandum auxilium fuper aquas cucurriffe , & & ut nobis imitanda non quoad fingulas circum
Placidum liberaffe ; exortaque fübinde contentio ftantias, fed folum quoad perfeâionem & fimpli.
ne inter Benedi&um , & Maurum , afferente vi citatem juxta communes & ordinarias leges obe
delicet illo id effe obedientiæ adfcribendum, hoc dientiæ. Conftat enim, aliquando Spiritum San
autem affirmante id effe meriti S. Benedi&i at &tum movere homines juftos, ut fupra commu
tribuendum , in hac humilitatis amica conten nem & ordinarium curfum virtutum mirabilius
tione Placidum liberatum dixiffe, cum ex aqua operentur ; qui modus operandi in exemplum et
traheretur, fuper caput fuum fe vidiffe Abbatis iam nobis proponitur, non ut illum eumdem mo
IMelotem ( Monafticam videlicet Cucullam , uti dum operandi imitemur, fed ut illius admiratio
interpretatur Hælftenus in difquifitionibus ; aut Pal ne moti ſaltem perfectionem virtutis aſſequi con
1ium , uti interpretatur Mabillonius ) & , Abba tendamus ; quemadmodum late explicat Suarez
tem fe ex aquis reducere, exiftimaffe. Ceterum loc. cit. num. 33. `--

Superiori aliquid mandanti contra Legem Divi 1 1 Demum aliquando Dei Servorum fimplici
nam non eft obediendum, quemadmodum fancitur tati ignofcendum eft, fi laudibus fuam Religio
in can. Si is qui praeeft, 1 1. quaeft. 3. Si is qui præ nem extulerunt fupra alias Religiones ; aut eo
ef fecerit , aut cuiquam, quod a Domino probibitum rum verba benignam aliquam interpretationem re
ef? , facere jufferit ... Sanéìi Pauli Apoftoli fenten cipere debent ; aut adfcribi poffunt flagrantiffimae
tia ei ingerenda eß dicentis : Etiamß nor , aut An charitati , qua Ordinem fuum profequebantur .
gelur de cælo euangelizaverit vobis , præterquamquod fua Religione Fratrum Minorum fic locutus
<vobis euangelizavimus , amathema fit : nec Abbati eft S. Bonaventura in opufc. de myftica Theologia
Monachus obedientiam præftare debet , fi aliquid cap. 1. partic. 2. (pag. 7o2. oper. tom. 7.): Tertio
contra Regufam præcipiat, juxta celebrem epifto illud, ad qu0d vacatur, recolat ; quia eum mon ad
lám S. Bernardi ad Adam Monacbum ; cacca au Regulam Beati Augufiini, vel Benediéìi , Redempto-,
tem obedientia excludit prudentiam carnis, non * i* gratia revocavit, fed ad illam facratiffimam , '
prudentiam fpiritus, quemadmodum late profe quam ipfemet elegit, quando duéfus efi in deferto, ubi
quitur Suarez de relig. tom.4 lib. 4. cap. 15. n.27. quadraginta diebus & noâibus continuis jejunavit ,
Juxta D. Thomam 2. 2. quaeff. Io4. art. 5. ad ter & in maxima paupertate per mundum praedicavit , &*
tium , obedientia trifariam diftinguitur, ut una fit faluti omnium ardewtiffime intendit , & Præcurfor
fufficiens ad falutem , qua quis fciJicet obedit in fuus proprie inßituit , & ipfam in fe ipfo ፎ' 250
>
 LIB. III. C.A.P. XL 1. 31 I
δ' nobis fervandam monßravit. In tantum alii, re Regularem non effe San&is adfcribendum ratio,
giminibus bac Regula eft fublimior, in quantum do ne peculii. Cenfuit idem Damiani, licet fortaf.
&#rinam humanam Divinum eloquium praeexcellit . fe minus re&e, Leonem bellando peccaffe, & hoc
De unoquoque, fan&o Confeffore canit Ecclefia : minime obftante, effe fan&um propter alia egre
ANon eft inventur fimilis illi , qui confervaret legem gia quæ præftitit opera; cenferem & ipfe , Dei
Excelſi. Et ad rem bene ſubjicit Cardinalis Pal Servum Regularem virtutibus heroicis præditum
lavicinus in vindic. Societ.Jefu , cap. 48. Superbum poffe canonizari, etiamfi peculio ufus fit , non
erit, tuam aliquam interiorem, tibique cum paucis quia peccatum ufus peculii ceterarum fulgore vir
communem dotem conditionemve fufcipere, veluti co tutum obrutum fuerit, fed quia excellentia & ma
gnationem ac fanguinem. Laur enim illa in paucor jor perfe&io, quæ ex peculio defumi non poteft,
divifa magnam partem pertingit ad te. At , ß Or a ferie aliarum a&ionum derivatur. -

dinem tuum aliquot hominum millia complexum ma I 3 Tranfitum facientes ad regulas , quarum
gni eftimaveris , quota pars tua erit ? ope tutum ferri poteft judicium de geflisServo
12 Gravior profe&o eft difficultas , quæ ali rum Dei, pramittimus doctrinam Theologorum,
quando adverfus votum paupertatis proponitur , qui docent primo, a&us humanos bonitatem ab
& a me propofita fæpe fuit in Caufis Servorum objecto, a circumſtantiis, & a fine operantis de
Dei Regularium , ob non obfervatam vitam com {umere : fecundo, aâum ex obje&o bonum, fed
munem, & poffeffionem peculii aut ipfi a con ex fine, aut ex circumftantiis malum, totum ef
fanguineis affignati , aut fuis laboribus quæfiti ad fe malum : tertio , miffa quæftione, an dari pof.
verfus Conftitutiones facrorum Canonum, & fa fit aëtus humanus indifferens in individuo, com
cri potiffimum Concilii Tridentini feff. 25. de Re muniorem tamen effe fententiam, dari aëtus hu
gular. & Monial. cap. z. Editum fuit Romæ an manos ex objecto & ſpecie ſua indifferentes, hoc
no 1695. opuſculum, cui titulus Trattato della eft nec definite bonos, nec definite malos, qui
vita comune, quod a celebrioribus Theologis fuit que confequenter bonitatem habent , aut mali
approbatum. In ejus cap.2o. circumftantiæ & con tiam ex bono , aut ex malo fine : quarto , bo
ditiones enarrantur, in quibus ufus peculii , non nam intentionem , boni videlicet finis, ex prava
obftante Concilio Tridentino, poteft effe Religio medii ele&tione vitiari ; fi quis enim ex intentione
fis permißus. Prima eft, ne illud habeant titu efficaci dandi eleemofynam ftatueret furari , ut
lo dominii, fed fimplicis ufus. Secunda, ut ac eleemofynam daret , intentio illa ex ele&tione ta!is
cedat tacita, aut expreffa Superiorum licentia . medii, nempe furti, fieret mala , & vitiaretur :
Tertia, ut fit moderatum , & non fuperfluum . quinto , boni finis intentionem non auferre a pra
Quarta, ut fit immixtum ceteris Bonis monafte va ele&ione malitiam } ex quo fit, ut ea , quæ
rii . Quinta , ut peculii conceflio fit revocabilis {unt intrinfecus & per fe mala , ex nullo bòno
ad Superioris mandatum . Sexta , ut Regularis fine cohoneftari poffìnt , tefte San&o Auguftino
eo non utatur, niG pro rebus licitis & neceffa in libro contra mendacium cap. 7. num. 18. col. 456.
riis. Septima, ut peculium non habeat penes fe. tom. 6. ubi ait : Intereft quidem plurimum, qua cau
fed fit in manibus publici Officialis a Superiori. fa , quo fine , qua intentione quid fiat ; fed ea quae
bus deputati. O&ava, ut fi Religiofus aliquid pe conßat effe peccata , nullo bonae caufe obtentu, nul
tat a di&o Officiali, rem exprimat, quam fibi dicit lo quaß bono fine, nulla velut bona intentione facien
neceffariam. Nona, ut hic vivendi modus fine fcan da funt &c. Cum vero jam opera ipfa peccata funt ,
dalo non poffit immutari. Decima, ut conceffio ficut furta , ftupra, blafphemie, vel cetera talia ,
tacita, aut expreffa fa&a fit ob juftam & rationa. quis eft qui dicat , cawfis bonis effe facienda, ut vel
bilem cau(am. Paucioribus verbis res abfolvi po( peccata non fint , vel, quod eß abfurdius , jußa pec
fet , afferendo , licitum effe poffe ufum peculii, cata fint ? Qai* eft qui dicat, ut babeamus quod de
fi ab Ordinis Conftitutionibus a fummo Pontifice mur pauperibus , faciamus furta divitibus , aut te.
approbatis permiffus fit, fi Regularis eo utatur in ftimonia falfa vendamur, maxime, Ae non inde ia
caufas licitas, aut neceffarias a Superiore appro nocentes læduntur , fed nocenter potius damnaturi,
batas ; fi ejus ufum ita habeat, ut paratus fit il Judicibus , eruuntur ? Quod ipfum late profequi.
lud refignare apud Superiorem, ftatim ac ei id fue tur D. Thomas 2.2. gu.11o.ar. 3. Ultimodocent
rit præceptum. B. Petrus Damiani, qui S. Leonem Theologi , intentionem boni finis minuere malitiam
IX. fummum Pontificem infimulavit ob bellum pravæ ele&tionis, ut idem docet S. Augußinus 1. c.
geftum adverfus Normannos, his verbis ufus eft cap. 8. his verbis: Dicet aliqui, ergo æquandur eſt fur
(lib. 4. epift. 9. circa fin.): Ad bæc fi quis objiciat, quilibet ei furi , qui mifericordiæ voluntate furaiur?
bellicis ufibus Leonem fe frequenter implicuiffe Pon. Quis hoc dixerit ? Sed horum duorum non ideo efi qui.
tificem, veruntamen fanéium effe : Dico , quod fen fquam bonur , quia pejor eft unut. Pejor efi enim, `qui
tio, quoniam nec Petrur ob boc Apoßolicum obtinet concupifcendo , quam qui miferando furatur. Sed, fi fùr.
principatum , quia negavit ; nec David idcirco pro, tum omne peccatum eft , ab omni furto eß abfiiiiem
pbetie meretur oraculum , quia torum alieni viri in dum. Concordat D. Thoma 2. 2. quaeff. fupra cir.
vafit ; cum mala , vel bona non pro meritis confi art. 2. ubi de mendacio ait: Quanto bonum inten.
derentur habentium , ſed ex propriis debeant quali tum efi melius , tanto magis minuitur culpa mendaci;.
tatibu* judicari. In re, de qua nunc agitur , fi 14 Hæ funt regulæ a Teologis præfcriptæ de
meus fenfus exquireretur, non in omnibus, fed bonitate & malitia a&tuum humanorum, eædem
in aliquibus uterer memorata fententia B. Petri que per confequens regulae erunt adhibendae , cum
Damiani: dicerem enim, fan&itatis argumentum de geftis Servorum Dei quæftio inftituitur in fa
in Dei Servo Regulari non eſſe deſumendum a crorum rituum Congregatigne : obje&um quippe
peculio , & ejus ufu; non quia ejus ufum cen geftorum, circumftantiæ, finis , & cetera fupra
{eam, improbandum , quoties debitæ adfunt cir expofita fedulo ponderanda funt, cum dubiùm
cumftantiæ , fed quia fanétitatis argumenta ab oritur de bonitate , aut malitia. Praeclare id ex
a&tibus heroicis funt defumenda. Uno verbo, cen plicat San&us Joannes Chryfoftomus homil. 16. in
{uit Damiani , Leonem non fuiffe fanétum, quod epift. ad Romanos num. 1. Pag. 6o 4. tom. 9. Quem
bcllum gefferit ; & ipfe cenferem., Dei Servum admodum ergo dum vide , ullum ( fcilicet S. Paulum)
ር ! Ý•
 31 2 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONI2.
circumcidentem, ô facrificantem, non ideo ipfum da aut inaniter apud fe gloriantis , aut gloriolam foris af
mnar ut judaizantem ; fed ideo illum magi r corona * feétantis bumanam. Cui exemplo adhæfit etiam S.
wt alienum a judaifmo ; ßc & cum vider illum Philippus Nerius, quemadmodum colligitur ex Pe•
optantem amathema effe , ne ideo turberis ; fed ideo tro Jacobo Baccio in ejus vita lib. 2. cap. 14.n.8. Ama
maxime illum celebrato cum caufam optandi didice va la politezza , e gli diſpiaceva ſommamente la
ris. Nifi enim caufa r examinemur , Heliam bomi> fordidezza , ed in particolare ne” veftímenti ; onde
icidam dicemus, Abrahamum aut non homicidam mo ſpeſſo diceva quel detto di S. Bernardo : Paupertas
do fed etiam filii interfeéforem. Itemque Pbinees & mibi femper placuit, fordes vero nunquam. Contra
Petrum cædis rurfum accufabimur , nec de ipßs folume de S. Job Tertullianus de Patientia cap. 24. pag.
Sanéíir, fed de Deo etiam , qui hanc non fervat regu 203. ſcribit: Diſſecabatur malur, cum Job immun
lam, abfurda multa fufpicabimur. Ne igitur hoc ac dam ulceris fui redundantiam magna equamimitate
cidat in fimilibus omnibus , Ö* caufam , & mentem , diffingueret , cum erumpentes beftiolar inde in eofdem
ô tempus , & omnia ad rem defendendam apta col fpecuj , & pafiur foraminofe carnir ludendo revo
1igenter , fi res examinemur. Maximus Imperator S. caret. Rem fimilem de S. - Francifco Affifinate
Martinum faepius evocavit, receptumque in pa narrat Jacobus Pamelius Tertulliani Scholiaftes
latium valde honoravit. Regina ab ejus pedibus num. 75. De S. Hilarione fcriptum eft, eum nec
avelli non poterat , a quo poft multas relu&ta faccum, quo femel amiétus eft , umquam lavif.
tiones, ccnfentiente etiam & rogante ejufdem vi fe, nec mutale, cum fupervacaneum efe dice
ro, obt inuit, ut, remotis omnibus miniſtris, ſo ret, munditas in cilicio quaerere. Odeardus deni
la praeberet convivium . In ſecundo dialogo Seve que in vita S. Thomæ Cantuarienfi* cap. 25. hæc
ri Sulpicii de virtutibu r B. Martini cap. 7. Po(t habet : Cilicium poft mortem martyrio obitam fca
humianus fic interrogat Gallum : Illud ubi eft , tere tot pediculis eft deprehenfum , ut martyrium 1!
quod nulla umquam femina ferebatur propiu* adfi lo. tolerabiltu * videretur. Omnia enim hæc, licet
tiffe Martino ? Ecce ifta Regina non folum adftitit , inter fe diverfa, bona, & meritoria effe poffunt,
fed etiam minif}ravit. Et ve#eor , me 1fto aliquantulum fi a bono fine proceſſerint, & congrua acceſſe
fe tueantur exemplo, qui libenter feminis inferuntur. rint circumftantiæ , quemadmodum bene obfer- -
Ad hæc Gallus refpondet , locum , tempus , & vat Cardinalis Bona de difcret. /pirituum cap. 7.
perſonam conſideranda eſſe; item, Martinum Im num. 5. Aêfiones item & verba non in fe ipffi con- .
peratoris & Reginæ precibus invitum obfecundaf Jíderanda funt, nec referenda ad Sančforum exem
fe, & debuiffe id facere , ut claufos carcere li pla, fed ad principium ßve motivum, propter quod
beraret , & exiliis damnatos reftitueret, poft quæ /íc operatur & loquitur . Nam Sanéfus Martimur
ita fubjicit: Videant enim, quia Martino femel tantum morti proximus dixit : Domine , fi adhuc populo
in vita jam ſeptuagenario, non Vidua libera, non Virgo tuo fum neceffarius, non recufo laborem. At bæc
lafcivienr, fed fub viro viven} , ipfo viro pariter fup eadem verba proferre noluerunt San&i viri Pbi/ip
plica nte , Regina fervivit (9 minifiravit .“ H.ec edenti pus Neriut , & Francifcur Salefiu* , ille motus cba.
adſtitit, non cum epulante diſcubuit, nec auſa eſt parti ritate , ifte bumilitate , Sanéfus Francifcus fultum
cipare convivium , fed deferebat obfequio. Difce igitur aliquando fe finxit , ut fperneretur; aliquando vefiem
difciplinam: ferviat- tibi matrona , non imperet ; & ofculandam porrexit, ut bonoraretur , non ipfe qui
ferviat , non recumbat ; ßcut Martha illa miniftra dem , fed Deuf in ipfo. Sanéfus Hilarion munditiem
vit Domino, nec tamen eß adfcita convivio , immo in cilicio non requirebat , quam Sanéfur Bernardus
prælata eft minißranti , quæ verbum potius audiebat. optavit & commendavit. Ut reéfum igitur judicium
Sed in Martino if?a Regina utrumque complevit , & feratur, difquirere oportet , quo fpiritu quifque du
minißravit ut Martba , ô audivit ut Maria. Quod catur, quo principio innitatur, quodnam verborum ,
f quis boc uti voluerit exemplo, per omnia teneat & aéfionum proximum ac proprium motivum ßt .
exemplum : talis caufa fit , talifque perfona , tale 'Sordes , fi ad carnis mortificationem adhibean
obfequium, tale convivium , & ìm omni vita femel tur , laudandas cenfet Cardinalis de . Lauræa in
' tantum. » * … 3. lib. fent. tom. 2. di/put. 31. artic. 1o. num.
15 Pro eorum , quæ ha&enus diximus, con 505. .. . . ."

firmatione refumi poffunt , quæ fuperius fcripta 16 Cum his concordant cetera , quæ paffirn
funt de relatione & manifeftatione fuorum bono occurrunt in geftis Sanétorum . S. Ambrofius
rum operum, & Divinorum charifmatum fibi a Optimates aliquando ad prandium invitavit. Co
Deo collatorum, quæ a Dei Servis faéta aliquan mes enim Arbogaftes ja&avit, fæpius fe menfae
do eft. Rurfus refumi poffunt , quæ di&ta funt ab eo adhibitum fuiffe: ^'offe fe virum , & dili
de fuavi , aut acri peccatorum , aut hæreticorum gi ab eo , atque frequenter cum illo convivari fo
reprehenfione a Dei Servis fa&a ; & de quo præ litum. Ita Paulinus in vita San&i Ambroßi num.
ter alibi relata legi poteft Rodericus in exercit. 3o. col. 8. append. ad tom. 2. operum ejufdem San
perfection. & virtut. religioſar. par. 3. t r. 8. c. 19. &#i.. Contra, S. Martinus exemplo S. A mbro[ii
Addi poteft , nonnullos San&os fua corpora af interpellatus a Vincentio Galliarum Præfe&to, ut
flixiffe , citra tamen ullam immunditiem , non in monafterio prandio ab eo adhiberetur, recu
nullos alios immunditiem ipfam quæfiviffe. De favit id facere , tefte Severo Sulpicio dialog. 1.
S. lgnatio ſcribit Maffejus lib. 3. vite cap. 12. cap. 25. Memini , ' Vincentium Præfe&um , virum
Munditia , in viéíu cultuque dilgxtt ; fed facile r , & egregium , & quo nullur fit intra Gallia * omni vir*
nequaquam exquifita * ; cujufmodi & viatorem , & tutum genere præftantior, dum Turono , præteriret ,
Chrifti famulum decent. S. Hieronymus epifl. zz. a Martino fepius popofciffe , ut ei convivium in
ad Euftochium (lib. 2. num. 27. col. 2o9. tom. 1.): fuo monaßerio daret ; in quo quidem exemplum Bea*
Veftis nec fatis munda, nec fordida; & num. 29. ti Ambrofij Epifcopi præferebat , qui eo tempore
Mec affeéfatæ fordes , nec exquißtæ munditiæ conve Confule , , , Ö*. Præfe&os fubinde pafcere ferebatur :
niunt Cbrißiano. Gaufridus Monachus in vita S. fed virum altioris ingenii , nequa ex boc vanita* ,
Éernardi cap. 2. ( num. 5. col. I 134. vol. 2.): In ve atque inflatio obreperet , noluiffe. Ab una Charita
fubur ei paupertar femper placuit, fordes numquam. tis radice mores hi fpecie diverfiffimi efflorue
Aimirum , animi fore indices , ajebat, aut negligentis , runt ; & quod Ambrofius bono fine du&tus præ
{titit ,
 L 1 B. II 1. C.A. P. XL 1. 313
flitit, Martinus a bono fine du&us agere noluit, teftatur , S. Bonifacium Martyrem , qui Othoni
concurrentibus potiffimum diverfis omnino cir III. Imperatori languine conjunétus erat, iter Ro
cumftantiis; ficuti bene explicat Thomaffinus de manum nudis pedibus confeciffe , Domefticis co
vet. 5 nov. Eccl. diſcipl. par.3. lib. 3. cap.34. n. mitantibus, quibus femper præibat , Pfalmifque
8. Si vero non acquievit Martunus , cum ultro ob decantandis vacabat, licet Romam peteret , ut E
vius prodiret Ambrofius Optimatibus fecum pran pifcopus ordinaretur : Toto illo itinere vir vene
furis , nihilo magis id fupendum eft , quam quod Jo rabilir cum omnibus quidem , qui eum fequebantur ,
anne r nec manducans nec bibenr, ô Cbrifiu , men pedefter ibat ; fed ipfe jugiter pfallem , , ® ceteror
fe cum Publicani , accumbenr, eodem tamen utrobi Ionge præcedent nudis femper pedibug incedebat. Decere
que collimabant , ut omnibur omnia fierent , quo nonnulli exiftimant, ut qui publicam fuftinet per
omne * Deo lucrarentur . Ambro/íur civilem Ö* fonam , exteriori quodam cultu niteat, qui a va
humaniorem vivendi rationem , monafticam Mar nitate quidem remotus fit , fed tamen , conferat
tinus profitebatur. Morer in fpeciem diverfiffimi , ad vindicandam a contemptu dignitatem. De hac
ab una Charitatis caeleſti radice effioreſcunt . Paee re plura colle&a legi poffunt apud Sperellum in
fius & Efaias fratres , facultates diviferunt fi traéf. de Epifcopo par. 2. cap. 33. fub §. 3. Fere
bi a patre divite mercatore reli&as. Alter ex eis omnes pofterioris ævi Epifcopi , qui fan&itatis
omnia difpergens dedit monafteriis & ecclefiis , fama illuftres fuerunt, decenti, non fordida ve
& cum artem didiciffet, ex qua fibi panem para íte ufi funt, & aliqua, fed modefta fupelleåili.
ret, exercitationi operam dabat & orationi. Al Et quamvis a fanétis prioris ævi Epifcopis hac
ter nihil difperfit ; fed fa&o fibi monafterio , & in re recefferint , non ob id aut hi , aut illi funt
paucis affumptis Fratribus, quemlibet excipiebat improbandi, fed & hi & illi maxima commenda
hofpitem, quemlibet curabat ægrotum, cuivis pau tione digni funt, cum omnes pro fuarum a&io
peri dabat. Ambobus mortuis, propter diverfum num fine, & primario, uti dicunt, obje&to felix
vitæ inftitutum inter Fratres incidit contentio , habuerint regimen populi fibi commiffi; & non
quaenam ex prædi&is fuiffet melior ratio vitæ : nulli quidem pæne dixerim fordidam elegerint in
reque delata ad Pambonem , ut fuper ea refpon veftibus & reliquo apparatu humilitatem , utpo
fum daret , refpondit ille, utrofque effe perfe&os te populi ædificationi tunc magis accommoda
apud Deum , cum alter fum&tus effet munere tam ; aiii vero modeftum quemdam cultum ex
Abrahæ, qui omnes excipiebat , alter fufcepiffet trinfecus affumpferint, tanquam, mutatis rerum
firmiffimum zelum Eliæ Prophetæ, ut Deo pla circumftantiis , •magis aptum ad vindicandam a
ceret. Refponfum Fratribus non fatisfecit. Cum * contemptu dignitatem. Alii e thefauro fuo pro
que Pambo, uteos fedaret, expectare juffet, ferentes nova & vetera, decentem in veftibus or
üt de eis haberet revelationem , quam ipfis poft natum , modeftamque fupelleétilem hominum ocu
modum aperiret, poft nonnullorum dierum lap lis obtulerunt , & ab eorum confpe&u remoti ,
fum tandem dixit , fe utrumque fimul vidiffe in interiori lacera vefte ufi funt , & a quacumque,
Paradi(o, licet diverfum vitae genus , dum vive. licet modefta, fupelle&ili abhorruerunt. Ex A&tis
ret, exercuiſſent, cum ab una radice utrumque SS. Thomæ de Villanova , & Öaroli Borromæi
vitae genus manaffet . Ita legitur in vita Pæe exempla facile defumi poffent. Affumpto ad Ar
fii & Efaiæ a Palladio fcripta in bißor. Lau chiepifcopatum Toletanum Ximenio, narrat Go
74 C4 • -
mefius, eum afello , quo folebat, vehi voluiffe,
17 De S. Martino ad Epiſcopatum Turonica aut pedibus iviffe medium inter fui Ordinis Re
Ecclefiæ evocato & expetito refert Sulpicius Se ligiofos, nullis aularis parietes ornaffe, uno ver
verus in ejus vita cap. 9. nonnullos Epifcopos , bo , quemcumque exteriorem cultum abhorruif
aliofque, licet paucos, ejus ad Epifcopatum affum fe , ita ut fummus Pontifex Alexander VI. per
ptioni repugnaffe , quod fordida vefte indutus effet, fuas litteras Apoftolicas in forma Brevis eum fic
& crine deformis: Pauci tamen , & nonnulli ex Epi admonendum eſſe cenſuerit : Hortamur te , ut ,
fcopi r, qui ad conftituendum Antißitem fuerant evocati,
poftquam te fanéta Sedes Apoflolica de inferiori ßa.
tu ad Arcbiepifcopalem dignitatem evexit , quem
impie repugnabant dicentes fcilicet contemptibilem effe
perfonam , dignum effe Eptfcopatu hominem vultu deadmodum te interiori confcientia fecundum Deum
ſpicabilem, veſte ſordidum , crine deformem . Non vivere intelligimur , de qua plurimum gaudemur,
fine Divino prodigio tandem ejus ele&tio fuum ita extrinfecu* juxta condecentiam fatur tui ,
habuit effe&tum; & de ipfo poft adeptum Epifco habitu fcilicet , familia , & ceteris ad dignitatis de
patum ita profequitur Sulpicius cap. Io. Jam ve corem convenientibus , te habere & confervare coneris.
ro, fumpto Epifeopatu, qualem fe quantumque prae Poft hæc mutata eft facies rerum, & quæftio ad.
ftiterit , non efi nofiræ facultatis volvere. Idem enim huc refolvenda fupereft , an in hanc mutationem
confiantiffime perfeverabat , qui prius fuerat. Eadem damnabilis exceffus irrepferit. Fidei Promotores
in corde humilitas , eadem in veftitu ejus vilitar in examine caufae prædi&ti Servi Dei exceffum
erat ; atque , ita plenus auéìoritatis & gratiæ im oppofuerunt , cum veftes affumpferit pretiofis pel
plebat Epifcopi dignitatem , ut non tamen propofi libus, quas Zebellina 1 vocant , fuffultas , ita ut
tum Monachi virtutemque defereret. De S. Mala Concionator e publico fuggeftu verba faciens ei
chia Archiepifcopo Armacano in Hibernia S. Ber exprobraverit, quod tunicam ferret tanti pretii,
nardus in ejus vita cap. 19. num. 44. col. 6S2. vol. ut alendæ dimidiæ egenorum parti totius Tole
1. hoc illuftre profert teftimonium : Cum exiret tanæ Ecclefiae fufficeret . Refponderunt Poftula
ad prædicandum , cum peditibur pede * & ipfe ibat , tores, hinc moderationis & humilitatis Ximenii
Epifcopu* & Legatus ; & mox de Epifcopis fui argumenta eſſe deſumenda, cum Concionatorem
ævi fubjicit : Equos afcendunt cum turba hominum humaniſlime ad menſam invitaverit , inter epu
gratis manducantium panem, 5 non ſuum . Mala las illius orationem laudaverit , & de animad
chia , /eptu* fanétorum Fratrum collegio pedes cir verfione in fe fa&ta gratias egerit ; oftenfoque ci
cuit portant panes Angelorum, quibus fatiet animar licio , . quod cuti appofitum pro interiori tunica
efuriente r ...... O virum Apoftolicum ! Beatus Pe geftabat , fatis apte patefecerit, fe qujdem homi
irus Damiani in vita S. Romualdi c. 27, oper. t.2. num cculis Pont:ficium fplendorem & ornatum
1 Lib. III. - R r oſten
 314 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
oftendere, at intus Francifcanam paupertatem & terit mala fuiffe, de eorum malitia ferendum erit
humilitatem cuftodire , Tota rei feries fufe nar Judicium, feduloque inveítigandum, an ceterarum
ratur a Donio bifor. Cardinal, tom. 3. pag. 29. virtutum fulgorem obtenebraverint. Additur, S.
num. 78. Additque Gomefius , eam pretiofam ve Bernardum loqui de iis, quæ perperam aéta de
ftem Ximenio dono datam a Beltrano Metinenfi prehenduntur; præfens autem quæfiio eft de iis,
Regio apud novum orbem Senatore , tribufque de quibus dubitatur , utrum bona, an mala fue
ducatorum aureorum millibus æftimatam, fuiffe rint : de quibus S. Thomas 2. 2. quae. 6o. ar. 4.
per aliquot dies ab eo retentam , ne videretur fcribit: Ideo, ubi non apparent manifefia undicia de
çfferentem contemnere , fed paulo poft ad eum nalitia alicujur , debemus eum ut bonum babere, in
remiffam morbi prætextu , quo laborabat, quafi fibi meliorem partem interpretando quod dubium eft. Non
parum commodus eo tempore ejufmodi cultus effet. nullos aliquando audivi facrorum rituum Con
18 In ſuperioribus dićtum eſt, malitiam ačtus, gregationis Contultores aíserentes, id fibi vindi
& fic pravæ ele&tionis a bono fine minui . Hæc care locum, cum in examen vocantur opera Ser
eadem regula retinenda effe videtur in examine vorum Dei jam canonizatorum , fecus autem ,
caufarum Servorum Dei , fi aliquis aëtus occur quando res eſt de ſcrutinio geſtorum a Dei Ser
rat a canonicis regulis diffitus, modo tamen bo vis canonizandis. Hæc autem diftin&tio inter Ca
no fine fuerit cohoneftatus. Pontifices & Conci nonizatos, & Canonizandos mihi nunquam pro
lia aliquando probarunt, ab Epifcopis & Abbati. bata fuit: a&iones fiquidem & opera Canoniza
bus milites fubminiftrari ad regni defenfionem \. torum , non poft , fed ante Canonizationem edi
San£ti præterea nonnulli Epifcopi in caftris per ta funt , & eorum examen Canonizationi præcef.
manferunt,ut Sacramenta adminiftrarent, Nonnul fit ; ex quo fas eft arguere , latum fui(se ante'
li Epifcopi hos limites prætergreffi funt, cum ipfi ag Canonizationem judicium de eorum bonitate, &
mina duxerint, armis tamen non præcinéti, nec acie fic dubium in meliorem partem fuifse explica
pugnantes. Id fa&tum fuiffe a S. Uldarico Auguftano tum . Qjuocirca , in praxi , fi aliquod dubium oc
Epifcopo, refert Surius in ejus vita ; nec alia fimilia currat, refolutio petenda videtur a reliquo cur
defunt fanétorum Epifcoporum exempla. De hifce fu vitæ, & ab aliis a Dei Servo geftis . Utque
faćtis loquitur Thomaffinus de vet. Ở nov. Ec res fiat clarior exemplo; ponamus, ab aliquo Dei
· cleſ diſcipl. par. 3 lib, 1. cap.4o. num. 14 Sed nec Servo verba fuifse prolata , de quibus dubitari
iilad abborret a vero , fanéfiffimor nonnumquam vi poffit , an ad jačtantiam debeant referri. In hoc
ros potuiffe tantifper ab orbita reéfa defle&fere , Ö* rerum eventu (uti etiam fupra diétum eft ) vi
canonicarum regularum obfervantia accurata , five * dendum erit , an ex reliquis a&tibus defumatur,
per incogitantiam, ſive torrente abreptos conſuetu eum habuifse virtutem humilitatis in gradu he
dinis , ßve ut , nefcio quo cbaritatis blandimento, roico. Quod fi ex aliis a&tibus id conftet , du
accommodarent fe Principit voluntati, ex quo ube bii interpretatio tabit pro aétus bonitate . In
riores pofiea fruéfus fperarent ad Ecclefiae dignita. quodam fuffragio jam typis edito & prolato
rem ô falutem redituros. Et fi non ad hanc eam in caufa cujufdam Dei Servi fic argumentatus
dem , faltem ad fimilem claffem referri poffunt eft Pater Miroba!lus Clericus Regularis Thea
nonnulli exceffus , de quibus Guillelmus in vita tinorum ſacrae Congregationis Conſultor : Ha
S. Bernardi (lib. 1. cap.8. num.41. col. 1o94 oper. ju/modi a&#ionej cx /e indiffrente funt , folum
vol. 2.) Porro, fi nimietas in eo reprebenditur fan que corrumpi ac infici poffunt ex fine, quatenus non
87i fervoris, habet certe apud pia , mentes exceffus fìnt fa&iæ ad Dei gloriam , fed ad propriam. H.nc ,
ifle reverentiam fuam ; quia quicumque fpiritu Dei cum duos fines potuerit Servus Dei babere in bis
aguntur, multum verentur in Servo Dei reprehende: a&fionibus , unum bonum , fcilicet ut manifeftentur
*î nimium ftam, nimietatem . Habet & facilem apud opera Dei in ipfo; & alterum malum , fcilicet pro
Bomines excufationem, cum vix audeat quifquam eum priam excellentiam fupra omne id quod dicitur Deus ;
condemnare , quem Deu* juftificat , tam multa , tam confiderandum erit , qualem intentionem qualemque ex
ſublimia cum eo & per eum operando. Felix, cui ßis finem habuerit. Certe , Servum Dei babuiffe pra.
folum reputatur ad culpam , quod ceteri præſumere vam intentionem pravumque finem, nec prefumitur
fibi folent ad gloriam &c. In quo Servus Dei , etß nec probatur. 1mmo præfumitur & probatur aperte ,
nimietate forßtan exceffit , pii , certe mentibus non ipfum intendiffe tamquam finem , majorem Dei glo
de nimietate, fed de fervore exemplum reliquit. riam. Nam, cum in reliquus aéfionibus per totum
19 Quid autem dicendum erit , cum , penfa vitæ curfum bujufmodi finem habuerit, præfumitur
tís ómnibus penfandis, & animadverfis omnibus etiam, illum eumdem finem in his aéîionibus habuif
animadvertendis , adhuc dubium fupereft de bo fe. Simili modo in eadem caufa fuum protulit
nitate, aut malitia aëtus? Eritne in judicio Ca fuffragium Pater Ildefonfus Mier Benedi&inus ejuf
nonizationis fumenda interpretatio , quæ faveat , dem facræ Congregationis Confultor: Laus pro
an quæ adverfetur bonitati a&us ? S. Bernardus pria fecundum Theologor efi aéîio indifferens, cujus
fer. 4o.fuper Cantica num.5. col. 14 15. vol. 1. ait : malitia, feu bonefias ex fine penfatur . Unde, cum
Etiamfi perperam aéfum quid deprehenda 1 , nec ßc Servus Dei fit in poffeffione profundiffimæ humilita
judice , Proximum, magis autem excufa. Excufa in tis concludenter in fummario probatæ, rogarem ocula
tentionem , fi opus mon poter; puta ignorantiam , tiffimum Promotorem, quare eam cafu, quo adßt, adfcri
puta fubreptionem, puta cafum . Porro aučtoritas bat vantati ? Hac, & ſimilia in Servo Dei ad majorem
hæc S. Bernardi , fi rei , de qua nunc agitur , Dei gloriam, ô utile animarum debemus referre, aliter
accommodaretur , quodlibet de virtutibus Dei temerarie judicabimur. Cohærenter ad hæc multum
Servorum examen, quod affumitur Canonizatio proderit ánimadvertere, utrum in Dei Servo , de
nis gratia, infringeret atque fubverteret. Ea pro quo dubitatur, an aliquo vitio fuerit irretitus , ad
deffe poteft Beatificandis & Canonizandis, fi, dumfuerint ea, quæ vitium illud folent comitari. Exem
viverent , eo modo fe gefferunt in judicio feren pli gratia, filiæ inanis gloriæ funt inobedientia ,
do de geftis aliorum. Non fic autem res fe ha jačtantia, hypocriſis, contentio, pertinatia, diſcor
bere poteft , cum agitur de geftis ab ipfis , & dia, & novitatum præfumptio , juxta D. Tho
dum eorum examen affumitur. Si enim confti mam 2. 2, qu. 132. àr. 5. Si enim hæc in Dei Ser
УО
 L I B. III. C A P. XLI. 3I 5
vo defuerint, & oppofita in eo inventa fint, va res inftin&tus Divino pro Fide tuenda fe in ro
lebit interpretatio , quae excludat vitium inanis gum ardentem injeciffe ; & in eodem capite res
gloriae. Facit ad rem id, quod legitur de S. Fran periculo plenas narravimus demandatas nonnul
cifco de Affifio • apud Pifanum in lib. Conformi lis Monachis a fuis Abbatibus , & Superioribus
tatum & apud Waddingum in annal. Minor. ad a Divino Spiritu fic incitatis. Alia plura facile
an. 1212. num. 7. ubi hæc habentur : Turmatim cumulari poffent , de quibus fermonein habet S.
omnes ad eum ( fcilicet ad S. Francifcum) confue Franciſcus de Sales in tract de amore Lei part.
bant, quidam veftimenta tangebant , alii etiam pe 2. tom. 3. cap. 12. Sed hic fatis erit indicaffe, co
dum veßigia venerabantur; & qui ipfum attre&#a. gnofci poffe, talem impulfum ad opera mirabi
re, vel manus aut pedes ejus ofculari poterant , fe lia & non confueta effe a Deo ex iis , quæ fe
liciffimos fe reputabant, omnemque fibi poffibilem bo quuntur , & quæ ex eodem Cardinali Bona loc.
morem exhibebant. Unde faéfum eff , ut Socius ad cit. fumuntur. Primum eft , fi ex reliquo vitæ
miraretur valde , fed inde validiur , quod vir fan curfu conßet , Dei Servum excellenti prorfus
&fur honorificanter non repellebat . Simplici proinde Sanétitate fuiffe illuftrem : item , fi ex eodem vi
audacia admonere voluit , fugiendor bominum bono tæ curfu habeatur, omnia adverfa, quæ fibi con
rer , dicen r : Pater , non animadvertis quæ circa tigerunt, patientifime tolerafe: item, fi ex con
te fiunt ? Non attendis ad iftor applaufur bumanor? je&uris & externis circumftantiis hauriri poffit ,
Tantum abeft , ut bor pro Cbrißiana humilitate re impulfum fuiffe adeo vehementem & efficacem,
pellas , ut potius ex affeéiu humano videarir in eif ut cor & mentem valide traxerit & rapuerit ;
dem complacere. Quænam hæc, Pater, complacentia cujus rei luculentum extat exemplum in Con
tam aliena a Dei Servis ? Cui vir fan&fur majo verfione Apoftoli Pauli: denique , fi pacem &
rem admirationem incuffit hac fua refponßone : Li • tranquillitatem poft a&ionem infolitam & inufi
cet plurimur tibi videatur mihi honor impenfus ; tatam Dei Servus habuerit. Proderit præterea, fi
attamen fcia r me reputare bor parum , aut mibil aliquid fupra naturæ vires contigerit, & infolitæ
mihi exhibere illius bonorir , quem deberent impen a&ioni fuerit fuperadditum: unde Suarez loco al
dere. Ad hos fermones infirmi Socii pene moti funt lato argumentatus eft , præceptum S. Benedi&i
pedes &c. Cujus ut fubveniret infirmitati humilis injunctum S. Mauro, ut accederet ad praſtandam
Pater fubjunxit : Vide , Frater, & intellige : omnem opem S. Placido, qui in flumen lapfus fubmer
hanc reverentiam ad Deum remitto, nihil illius mi fionis periculo erat expofitus, ab impulfu Divi
bi tribuo, nec approprio ; fed me ipfum confervo , no profe&tum fuiffe ; quandoquidem S. Maurus
& confirmo magis in fece meæ humilitatis & vilita non modo Placidum a morte liberavit , fed mi
tir. Veluti lapideæ fatuæ, aut ligneæ effigier quibus debi ro prorfus modo per aquas , tamquam per ter
tur offertur cultur , nec tamen binc extolluntur, 'aut tu ram , ambulavit : In cbronicis Ordinis Serapbici
ment , fed fub eadem permanenter materia , omnem colle&tis ex S. Bonaventura , & aliis Au&oribus
bonorem tranfmittunt ad fuor prototypos , propter quor probatiffimis per Patrem Damianum Cornejum
adorantur. Nemo quippe eft qui non videat , ra part. 1. vite S. Franciſci lib. 5. cap. 2o. narratur,
tionabile dubium de bonitate , vel malitia a&tus San&um Patriarcham Francifcum in Civitate A(fi
in hominum mentes irrepere potuifTe , fed pro fienfi ultima infirmitate detentum di&affe epifto
bonitate latum fuiffe, & ferri debuiffe judicium, lam , quam tranfmitti volebat ad nobilem Matro
confiderato reliquo vitæ curfu S. Franciſci, ha nam Jacobam Settefoli nunc temporis Romæ de
bitaque ratione tot illuftrium exemplorum ab eo gentem, in qua eam rogabat , ut ante ultimam
editorum heroicæ humilitatis, necnon exclufionis hebdomada diem Aſſiſium peteret, fi ipſum ad
ceterorum vitiorum, quæ fuperbiam comitari fo. huc vivum videre cupiebat , & nonnulla pro {ua
lent. fepultura neceffariam fecum deferret; San&tum
zo Major itaque difficultas reduci poteft ad deinde a di&tanda epiftola repente ceffaffe, & af
quafdam res fingulares & infolitas , quæ aliquan feruiffe , Matronam non longe a conventu fuo
do occurrunt in examine caufarum Servorum diftare , & fecum, quæ requirebantur, deferre :
Dei. Sufpe&us eft ille impulfus , quo quis mo cumque rem probaffet eventus ( Matrona enim
vetur ad aétiones inſolitas & inuſitatas . Divina ftatim advenit , & neceffaria fecum detulit) ip.
quippe providentia, quæ viam communem infti fam , nulla habita ratione Claufuræ, in Conven
tum admiffam , fuifque pedibus provolutam , edi
tuit pro omnium falute, quos fervare decrevit ,
tis grati animi & lætitiæ fignis , Francifcum con
ducit omnes ut plurimum per iter planu m , re
&um , & ufitatum. Sed , cum ex facris Litteris
folatum efíe. Porro, fi quis totam rei geftae fe
riem perpendat , nonnulla infolita abfque dubio
conftet, Spiritum Dei movere nonnunquam ad hu
jufmodi res mirabiles, quæ communem operan reprehendet , fed cum & vicinum Matronæ ad
di modum excedunt, non ftatim talis inftin&us ventum Sanétus fuperno lumine cognoverit , &
damnandus eft . Cardinalis Bona de difcr. fpirit. matrona fimili modo vicinæ mortis S. Francifci
cap. 7, num. 6. id confirmat exemplo Abraha- , admonita fit , quidquid infolitum , & inufitatum
cui Deus præcepit, ut filium immolaret ; exem excogitari poteft , non uti fufpe&um habendum
plo Ifaiae , cui mandavit, ut nudus per vicos & erit , fed ad Spiritum & impulfum Dei tuto po
plateas civitatis ambularet ; exemplo Eliæ , cui terit referri. Nonnulla hic addenda effent de iis,
infpiravit , ut ignem e cælo peteret , quo quin quae a Deo præcipi poffunt , etiamfi præceptis
quaginta viri conſumpti ſunt; exemplo Danielis Decalogi , & legi natura adverfentur. Mandavit
& Simeonis, quos incitavit ad vitam in columna Deus Propheta: Ofee: cap. 1. v. 2. Vade , fume ti
degendam. Addi poffunt exempla fanélarum fe bi uxorem fornicationum , & fac tibi filio, fornica.
minarum , quas fexum occultaffe legimus, Atha tionum, quia fornican , fornicabitur terra a Domi
nafiam , Apollinariam , Marinam , Fochinam , mo. S. Thomas 1. 2. quaeft. ioo. art. 8. ad tertium
Euphroſinam, Theodoram, Margaritam, de qui docet , Olee accedentem ad uxorem fornicariam,
bus apud Cardinalem Federicum Borromæum lib. vel mulierem adulteram , non effe moechatum ,
3. de vera & occulta fan&itate cap. 1 2 Cum de aut fornicatum , cum accefferit ad eam , quæ fua
martyrio ageremus, diximus, nonnullos Marty erat , juxta mandatum Dei , qui eft auctor inftis
„Lib. III, R r 2 tu
 316 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
tutionis matrimonii ; & 2. z. queſt. 154 art. 2. pra allatae, quæ etiam aliorum au&oritate con:
ad fecundum ait, ficut Abraham non peccavit , firmari poffunt . Reliquum etenim vitæ curfum
cum vellet filium occidere , quia obedivit Deo , fan&titate illuftrem, & præfertim virtute humili
ita nec Ofee peccaviffe , fornicando ex præcepto tatis præclarum, pro re de qua nunc agitur, pon
Divino ; neque talem concubitum fornicationem derat Caftellinus de inquifit. mirac. in Canonizat.
proprie dici debere, licet fornicationis nomen fum Martyrum pag. 34. & profequitur S. Francifcus de
pferit. Alii Interpretes facrae Scriptura: manda Sales loc. cit. cap. I3. Vehementiam & efficaciam
tum Dei ita explicant , ut Ofee fuerit impera impulfus acute explicat Ven. Servus Ludovicus
tum , ut in uxorem acciperet mulierem, quæ an a Ponte in ſuo opere, cui titulus , Guida ſpiri
te nuptias corpus vulgaflet , ita ut matrimonio tuale , part. 1. traċł. I. c. 23. Ş. 5. De pace deni
copulata a turpibus deinde abftineret, cujus pro que & tranquillitate, quae pot actionem infolitam &
pterea filii effent legitimi, quamvis propter pri inufitatam in Servo Dei remaneat , loquitur S.
ftinam matris proftitutionem proftitutionis filii Gertrudes Inſinuat. Divin. pietat. l.4.c. 13. p.5o9.ad
deinde fuerint nuncupati. In fcholis nonnulli ex medium, remque eamdem bene exornat S. Francifcus
Theologis docent, Deum poffe cujuslibet præce de Sales all.c. 12. Uno de migliori contraſſegni della bon
cepti gratiam facere , & (ut ipfi loquuntur) Deum tà di tutte le iſpirazioni, e particolarmente delle
in omni præcepto Decalogi , & legis naturæ po{ ſtraordinarie , è la pace e tranquillità del cuore,
fe difpenfare : alii docent, pofle difpenfare in præ che le riceve, perchè lo Spirito Divino è veramen
ceptis fecundæ tabuiæ, non vero primæ , in his te violento, ma di una violenza dolce, e ſoave, e
videlicet , quæ tangujnt Proximum ; non vero in piacevole. Quibus addi poteft ipfa operis infoliti
iis , quæ tangunt Dcum: alii demum docent , felicitas , uti profequitur Cardinalis Borromæus
Deum poffe difpenfare in præceptis affirmativis cit. cap. 12. ubi poft relata exempla Sanétarum,
fecundæ tabulæ , non vero in negativis. Sed, ut quæ fexum occultaverunt , & periculum , cui
cunque fit de his , quæ ad Scholafticas difputa alia femina eſſent expoſita , fi praediétarum ex
tiones libenter amandamus , in eo quod attinet emplum imitari vellent , fubjicit : Cum autem
ad rem noftram, quæftio reduci poteft ad res in talia fieri Divina Majefia r voluit , fcit eadem ita
folitas , & a communi ufu remotas, quæ aliquan difponere omnia , & præparare abfque ullo damno &
do occurrunt in examine virtutum Servorum Dei ; impedimento, ut facile appareat , opus illud Divi
& quoad cas fufficere poffe videntur regulæ fu num effe , mom bumanum. * º

c A P U T Q U A D R A G É SI M UM SE CUN D U M.
- De Gratia gratis data. *

j, Elebris eft apud Theolo quod unaquæque virtus tanto excellentior eft , quam.
gos Gratiæ divifio , ut t o ad altius bonum ordinatur. Semper autem finir
alia fit gratum faciens, potior eft bis , quæ funt ad finem . Gratia enim
alia gratis data . Gratia gratum faciem , ordinat hominem immediate ad
gratum faciens eft do conjunétionem ultimi finir . Gratiæ autem gra
num fupra naturam gra tis datæ ordinant bominem ad quædam præparatoria,
tis a Deo conceffum , finis ultimi , ficut per propbetiam , & miracula ,
ad propriam & ſpiritua Ö' ali« bujufmodi homine * inducuntur ad boc, quod
lem uniufcujufque falu ultimo fini conjungantur: & ideo Gratia gratum fa
- - tem primario & per ſe cie n r eft multo excellentior , quam Gratia gratij dista .
relatum , quo quis Deo gratus & acceptus reddi 3 Gratiae gratis data enumerantur ab Apoſtolo
tur, five formaliter, ut fcbolæ loquuntur, fi fit in I. ad Corinth. cap. 12. v. 4. Diviſiones vero
gratia habitualis fantificaris, five difpofitive ac Gratiarum funt , idem autem Spiritu r ; Ö' divißo
præparatorie , fi fit gratia aétualis . Gratia vero me ; minißrationum funt , idem autem Dominur ; Ö*
gratis data eft ipfa quoque donum fupra natu divißone , operationum funt , idem vero Deus , qui
ram gratis a Deo conceffum , quod non facit per operatur omnia in omnibur. Unicuique autem datur
fe gratum habentem illud , fed quod principali manifeßatio Spiritu , ad utilitatem. Alii quidem per
ter refertur ad aliorum utilitatem . Primus in Spiritum datur fermo fapientiæ;alii autem fermo fcien
ter Theogolos, qui de hac Gratiæ divifione lo tiæ fecundum eumdem Spiritum ; alteri F: de r in eo
cutus fit , fuit Alexander de Ales in 2. part. dem Spiritu ; alii gratia fanitatum in uno Spiritu ;
quaefl. 73. quem fecutus eft D. Thomas I. 2. alii operatio virtutum, alii prophetta, alii difcretio fpi
quaeff. 1 1 1. art. I. Duplex eft Gratia : una quidem , rituum, alii genera linguarum, alii interpretatio fermno
per quam ipfe homo Deo conjugitur , quæ vocatur num. Et v. 27. fubjicit : Vor autem effi ; corpus Chrißi
Gratia gratum facienr . Alia vero per quam unur ô membra de membro. Deinde numerans minifte
bomo cooperatur alteri ad hoc , quod ad Deum re ria & operationes membrorum Ecclefiæ ait : v.
ducatur . Hujufmodi autem domum vocatur Gratia 2S. Et quofdam quidem pofuit Deu 1 in Ecclefia :
gratis data , quia fupra facultatem naturæ , & fu primum Apoftolo , , [ecundo Propheta 1 , tertio Doéfo
pra meritum perfonæ homini conceditur. Sed, quia res , deinde virtute r , exinde gratia , curationum ,
non datur ad hoc, ut homo ipfe per eam juftificetur, opitulatione r, gubernationes , genera linguarum , in
fed potius , ut ad jufìificationem alteriu ■ cooperetur, terpretatione r fermonum. -

ideo non vocatur gratum faciem r. Idem re&te pro 4 Poftrema hæc concordant cum primis , ex
fequitur Viguer in inflit, Theolog. tit. de Gratia cepto Apoftolatu. Ideo quærendum hic efie vi
Divina cap. 9. 5. 1. detur, cur Apoſtolatus inter Gratias gratis da
2 S. Do&tor art. 5. quærit , an Gratia gratis tas non enumeretur, quod ipfum quæri poteft de
data fit dignior , quam Gratia gratum faciens , Sacerdotio , & aliis Sacris Ordinibus; funt enim
& quæftioni fic refpondet : Refpondeo, dicendum , hæc omnia a Deo , & dantur in aliorum utili
º . . [a
 , L 1 B. III. C. A P. * X LII. 317
tatém. At refpondetur, omnia prædi&ta effe dona hil hahet communè . Quare ad textum Mattba;
Dei, & conferri ad aliorum utilitatem, fed Gratias fupra allatum SS. Gregorius & Hieronymus ita
gratis datas dici non poſſe, cum ad eſſentiam Gra profequuntur; ille quidem moral. 2o. cap. 7. Qua
tiæ gratis data pertineat, ut fit fenfibilis & evi nimirum fententia quid datur, intelligi , niß ut in
dens in fuis effe&ibus. Quocirca Theodoretus ad hominibus charitatis humilitar, non autem debeant
ea verba Pauli loc. fupra cit. v. 7. Unicuique da virtutum figna venerari ? Unde nunc fan&a Eccle
tur manifeftatio Spiritur ad utilitatem , ait : Non ßa, etiam fiqua fiant, Hæreticorum miracula defpi
dixit gratia , fed manifeftatio . Gratia enim datur cit, quia hæc fanéiitatis fpecimen non effe cognofcit.
etiam nunc iis , qui fan&iffimo Baptifmo digni ha Probatio quippe fanétitatis non eft figna facere, fed
bentur, fed non evidenter. Tunc autem protinus & unumquemque, ut fe, diligere, de Deo autem vera,
variis linguis loquebantur , & miracula faciebant , de Proximo vero meliora , quam de femeptifo, fen
ac per ißa confirmabantur , Ö* do&rinæ veritatem tire ; mam quia vera virtus in amore ef?, non au
edocebantur. Concordat S. Joannes Chryfoftomus tem in oßenßone miraculi : Hieronymus vero col.
hom. 29. in epiſt. 1. ad Corinth. (pag. 258. tom. 1o. 41. tom. 7. Propbetare, ό virtutes facere , Ö* Dæ.
oper.) Charifmata feu dona vocans manifeftationem 7monia ejicere, interdum nom ejus meriti eß , qui ope
Spiritur. Quia enim Apoftoii hoc primum ßgnum ac zatur; fed vel invocatio nomini * Chrifti hoc agit.....
ceperunt , Fidele r quoque acceperunt linguarum do. ut licet hominer defpiciant figna facientes , tamen
num ; neque hoc folum , fed & alia plurima. Nam Deum honorent , ad cujus invocationem fiunt tanta
ὸ mortuos multi fufcitabant , Ö* Dæmone r pellebant. miracula. - -

Materia hæc fufe explicatur a Cardinali de Lau 7 At, hifce minime refragantibus , dicendum
raca in 3. lib. fent. tom. 4. di/put. 19. art. 1. 5 2. eft , Gratiarum, quæ gratis dantur , habendam
ubi Gratiam gratis datam fic definit : Eft donum effe rationem in judicio Beatificationis & Cano
Dei fupernaturale fine meritis homini datum , nom nizationis, fi in eo præter illas conflet de virtu
facienr per fe gratum habentem illud, principaliter tibus in gradu heroico , & de innocentia vitae
ordinatum ad Ecclefie utilitatem, externo aliquo ß Servi Dei. Comitatus quippe virtutum patefacit,
gno manifeftativum , quod Spiritur San&us operetur eas non fuiffe tantum collatas in utilitatem alio
per illud. - rum, fed in teftimonium etiam fan&itatis prædi- .
5 Gratiae gratis data communes ſunt peccato &ti Servi Dei, qui illis præditus fuit ; & eo ma
ribus , & Juftis , juxta illud Apoftoli 1. ad Co gis, cum, licet Gratiae gratis data per ſe non fa
rintb. I 3. v. 1. Si linguis bominum loquar, ô An ciant gratum , per accidens, tamen & di{pofitive.,
gelorum Öc. / habuero prohetiam... // habuero om ( ut loqui folemus ) id efficere poffint , juxta il
mem Fidem , ita ut monter transferam, Charitatem lud ad Romano r 8. v. 28. Scimus autem , quoniam
autem non babuero, mibil fum: quod ipfum habe diligentibu r Deum omnia cooperantur in bonum : &
tur in Euang. Mattb. c. 7. v. 22. Multi dicent mi juxta aliud Proverb. 16. v. 4. Univerfa propter fe
bi in illa die : Domine, Domine , nonne in nomine metipfum operatur eft Dominur . Communis hæc
tuo prophetavimus , & Dæmonia ejecimus , Ö in no eft Scribentium opinio. Salmanticenfes t. 3. curf.
mine tuo virtute , multa r fecimus? Et tunc confite Theolog. im arbore prædicamentali §. I 7. mum. 164.
bor illis : Quia num, quam novi vor ; difccdite a Quia negari non poteft , vìrtute r valde difponere Ö*
me, qui operamini in ; quitatem . Quorum omnium juvare collationem prædiéìarum Gratiarum ; & ideo
ratio eft, quia opera fpeétantia ad Gratias gra ut plurimum non peccatoribus , fed Jufft r conferun
tis datas non pertinent per fe ad voluntatern , tur , & in San&orum Canonizatione habent fecun
nec illius re&titudinem poftulant : cumque idcir dum locum poft virtuter. Matta de Canonizatione
co nec ex fe pendeant a Gratia gratum facien SS. part. 3. cap. 24. num. 5. docet, illarum haben
te , poffunt ab illa feparari , & a peccatoribus dam effe rationem in judicio Canonizationis: Quo.
fieri , fi Deus velit. Neque enim hoc aut in re tiefcumque plene conßat de operibu r pietatis , & de
ipfa repugnat, aut ullo modo dedecet , quemad virtutibus in gradu heroico , atque innocentia vitae
modum reéte raciocinatur Suarez tom. 1. de Gra illius Servi Dei , de quo talia prædicantur. Mat
tia , prolºgom. 3. cap. 4, num. 1o. & profequitur hæucc. in pra&#. Tbeologo-Canon. ad cauf. Beatifi
Viguer loc. fupra cit. Gratia gratis data differt a cat. & Canonizat. tit. 6. cap. 6. num. 9. poftquam
Gratia gratum faciente, primo quia hæc poteft fla docuit, nullum Gratiarum gratis datarum donum
re cum peccato mortoli, 5 ſine Charitate & c. Gra eſſe aptum ad praebendum teſtimonium de ſan
tia autem gratum facien f non potefl ftare cum pec &titate vitæ, & meritis alicujus Dei Servi , ita
cato mortali , aut origtnali , peque ßne Charitate ; conc!udit : Sed tunc verum ßgnum erit ßngulari ;
quia implicat contradu&ionem , quod aliqui r gratur favoris , Ù Divine dilcºiioni r, datum jue intuitu il
Jít , & babeatur odio, quod fit per peccatum morta lius vire, Ö ad eja s famćfitatem evalgandam, / de
le. Ex quibus via aperitur duplici controverfiae , eo probentur virtutes morales, ċJ Theologice in gra
quarum prima eft , an in jiidicio Beatificationis, du beroico. Scacchus de not. Č /gn. Sančfit. Jeć?.
\ & Canonizationis habenda fit ratio harum Gra 8. cap. 3. pag. 609. de Gratis gratis dat is ait:
tiarum gratis datarurn , fi inveniatur , aliquem Licet non dire&fe , undi reéìe tamen aliquod fan&fita
IDei Servum eas a Deo recepiße ; altera eft, an tis argumentum educi poterit , ß virtutes in gradu
ſi deficiant , ad ulteriora progrediendum ſit in heroico adfuerint. Optime Lezana in Summ. Theo
caufa Servi Dei , in qua deficiunt. - log. farr, tova. 3. /ive traći ata de Fide, Spe, Cha
6 Initioque ducto a prima controverſia, pri tate, Prudentia, Fortitudine, 5 Gratis gratis da
ma facie refpondendum effe videretur , Grátiæ ti , , tra&i. 4. difp. 4. quaeji. 1. v. Quo tamen p. 356.
gratis datae nullaan habendam eſſe rationem in docet, de eis difquiri in facrorum rituum Con
caufis Servorum Dei, de quorum agitur Beatifica gregatione , cum agitur de Beatificatione , & Ca
tione & Canonizatione ; licet ea Servi Dei , dum nonizatione Servorum Dei , Ö* fequenti quaeff. 2.
viverent, præditi fuerunt. Judicium quippe Bea. dub. 3. verſ. Nihilominus dico pag. 36o. quod con
tificationis & Canonizationis eft judicium fan£ti ferant ad probandam fanétitatem , & fic ad Ca
tatis innocentiæ morum , & virtutum heroica nonizationem , fi eis præditi fuerint Dei, Servi
rum , cum quibus ex di&tis Gratia gratis data ni virtutibus hcroicis illuftres. Meminit quoque Le
Zā

s
 *

3.18 LE SERV DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.

*¥ana praxis Apoftolicæ Sedis defumptæ ex bul præftitum fuit in caufa S. Vincentii de Paulis,
lis Canonizationum , & relationibus Rotæ Au providique Poftulatores refponderunt, Gratias gra
ditorum ; quod ipfum etiam a Nobis infra de tis datas non effe neceffarias ad tatuendum tu
demonſtrabitur, cum ſingillatim de unaquaque tum de virtutibus judicium, nonnullas tamen ex
Gratia gratis data fermo inftituetur : & id ipfum eis in di&o Dei Servo non defuiffe . En verba
pariter infra comprobabitur, cum agetur de Pro ipforum : Quamvis Gratiæ gratis datæ non fint ne.
phetia , de Ecftafibus, & Raptibus. ceffariæ ad probationem beroicitatis virtutum, ideo
8 De his , quæ ha&enus locuti fumus , non que non ßt neceffe , iir dotatum fuiffe Vincentium
eft magna controverfia inter Fidei Promotorem, a Paulo , ut intelligatur , eum heroicitatis gradum
& Poftulatores caufarum. Licet enim Fidei Pro attigiffe , attamen plura referemur momenta , ex
motores fæpe in fuis animadverfionibus (quod quibus colligere erit , Servum Dei decoratum doni , ,
etiam a Nobis fa&um eft, dum prædiäo mune de quibus hic agitur. Eodem modo res fe habuit
re fungebamur) oppoſuerint, quaerendum eſſe de in caufa B. Alexandri Saulii, in qua Poßulato
virtutibus heroicis , nec ullum ftatuendum effe res provinciam affumpferunt demonftrandi, eum
momentum in Gratiis gratis datis, reſpondenti fuiffe præditum nonnullis Gratiis gratis datis, fed
bus nihilominus Poftulatoribus , prædi&las Gra addiderunt, fe non admittere earum neceffitatem,
tias non folas &. fejun&as , fed conjunétas cum poftquam conftitit de virtutibus heroicis: Verum
virtutibus in gradu heroico illußrandæ profuiffe non acquiefcimus (ajebant ) quod, fi non extarent ,
fan&itati , Fidei Promotores non inviti affumpfe deficerent neceíTaria ad decernendum de virtutibus Ser
runt examem Gratiarum gratis datarum , & in vi Dei. item in cauſa S. Camilli de Lellis, cum
facra Congregatione de eis latum judicium eft , a me tunc Fidei Promotore di&um fuiffet, de
non quidem per dubium feparatum a dubio vir ficere Gratias gratis datas, quæ in dubio virtu
tutum , fed {ub eodem dubio, nulla quidem vel in tum fecundario requiruntur a facrorum rituum
dubio, vel in refponfione fa&a mentione Gratia Congregatione, ab ejus caufæ Poftulatoribus ita
rum gratis datarum, fed habita in difcuione cau refponfum fuit : Omittimur certare , an in Cano
fæ earum confideratione tanquam fignorum ma nizandi * exiftentia præfatorum donorum , faltem
nifeftantium praefumptionem virtutum in gradu fecundario, fit neceffaria. De boc videant illi, in
heroico, virtutum , inquam , Theologalium , & quorum caußr promovendir hæc forte dona defide
Cardinalium , . de quibus in canfis Confefforum rantur . Nos libenter accipimur conditionem , Ö*
ex alibi di&tis preffum & exa&tum affumitur exa infententiam R. P. D. Promotoris de/cendimus ;
3men . -
quia in faéio nihil magis certum habemur , quam
9 Controverfia ergo, quæ remanet inter Fidei Venerabilem Camillum non in uno tantum gratia
Promotores, & Poftulatores caufarum, adfecun rum genere , wt vult Apoflolus , fed ìm pluribus re
dum ex propofitis capitibus pertinet , quando vi fulfi/e. -

«delicet in aliqua caufa alicujus Servi Dei defi 1 1 Ex his autem , quæ hucufque addu&ta funt,
ciunt Gratiae gratis data, an in ea ad ulteriora nemo eft qui non videat , propofitam quæftio
progrediendum fit. Utque res fiat clarior exem nem non poffe dici definitam. Si in ea vero meus
plo, ponamus , Dei Servum fuiffe praeditum vir qualifcumque fenfusexquireretur, dicerem, tuto
tutibus heroicis , & aptas non deficere earum pro pede ad ulteriora procedi poſſe in cauſa Servi
bationes: ponamus præterea, nullum in procef Dei , hoc eft ad difcuffionem miraculorum poft
ſibus extare veſtigium alicujus Gratiae gratis da obitum , fi in ea adeffent legitimæ probationes
tae ; nec enim prophetavit, non habuit donum heroicitatis virtutum , quamvis nullæ adefsent
linguarum, non interpretationem fermonum, ca probationes alicujus Gratiae gratis datae; cum ex
ruit ecftafibus , & raptibus, uno verbo , nullam alibi di&tis virtutes & miracula poft obitum fint
habuit Gratiam gratis datam : in hoc rerum ftatu duo tantum requifita fubftantialia in judicio Bea
quæritur , an tutum de ejus virtutibus heroicis tificationis & Canonizationis, quemadmodum col
ferri poffit judicium , ita ut, eo abfoluto, tran ligitur ex cap. Venerabili, 52. de teftib. & attef?.
fitus fieri poffit ad difcuffionem miraculorum poft ubi Honorius III. ita loquitur: Difcretioni veßrae
ejus obitum fecutorum , quorum approbatione fe mandamur, quatenu* teftes, quos Abba * , & Mona
cuta , ad Beatificationem, & fubinde ad Cano cbi Sanéti Martini Ciflercienßs Ordinis fuper vita
nizationem deveniendum fit ; an potius fufpenden ô miraculi r piæ memoriæ M. Abbatis monafterii
da fit reíolutio dubii virtutum , impofito filentio fupradicti duxerint producendos, examinare fingilla
caufae , nullaque data facultate proponendi fub tim curetir. Idem Honorius in bulla Canonizatio
fequens dubium de miraculis poft obitum ejus in nis S. Willelmi Bituricenfis Archiepifcopi fic in
terceffione a Deo patratis; nec enim ex alibi di quit (pag. 5o. cod. Canonizat.): Dedimus in man.
&tis fas eft fufpendere refolutionem dubii fuper datis , ut, cum opera pietatis in vita , & miracu
virtutibus, ut interim de miraculis videatur; fed lorum /igna poft mortem ad boc, ut qui r reputetur
dubium de virtutibus eft refolvendum , antequam fanéfus im militanti Ecclefia , requirantur, licet ad
miraculorum examen aſſumatur, quemadmodum ſančitatem animae opera ſola ſufficiant in Eccleſia
videri poteft lib. I. hujur Operis cap. 27. triumphanti ; diligentiffime inquirerent de utroque ,
Io Salmanticenfes loc. fupra cit. poftquam do ô quæ invenirent, fideliter redigenter in fcripta , ea
cuerunt , habendam effe poft virtutes rationem ΛVobis trafmitterent fub fuorum munimine /igillorum ,
6ratiarum gratis datarum , fubjecerunt : Sed , quia quatenus per eorum relationem inflruéfi in negotio
ad beatitudinem conſequendam neceſſarie non ſunt, ipſo ſecurius, Domino inſpirante , procedere vale
idcirco neque illarum defeétus defeéfum fanéíitatis remus. Per eadem veftigia proceffit fummus Pon
oßendit. Matthæuccius in opere pariter citato num. tifex Gregorius IX. in bulla Canonizationis S.
2o. ait, Fidei Promotores, præter virtutum he Antonii Patavini pag. 65. cod. Canonz. in qua fic
roicitatem, majoris cautelæ caufa aliquam Gra locutus eft : Licet ad hoc ut aliquis fanétur fit
.tiam gratis datam confueviße requirere. Fateor, apud Deum in Ecclefia triumphante, fola fufficiat
me, dum praedi&um officium exercerem , memo finalis perfeverantia , juxta illud, Efto fidelis uf
ratam non omififfe animadverfionem . Id a meque ad mortem , & dabo tibi coronam Yi
ad
0C
 L IIB. III. CJ4 P. XLII. 3 Ig
hoc tamen ut fan&ius habeatur apud homine , in Ec tis: Immo non omnibur Sanétis ifta tribuuntur, ne
clefia mi;itante, duo funt neceffaria , virtuar morum , perniciofiffimo errore decipiantur infirmi exiftimanter,
δ verita , fignorumm , merita videlicet & miracula , in talibus fa&is majora dona effe , qaam in ope
ut hæc & illa fibi ad invicem conteftentur , cum ribus juftitiæ , quibuf æterna vita comparatur .
nec merita ſine miraculis , nec micacula ſine meri Ex qüibus proinde bene inferri pofse videtur ,
tis plene fufficiani* ad perhibendum inter bomine * non efse caufae Servi Dei filentium imponendum ,
teſtimonium ſanctitati. Se d cum merita ſana pra fi in ea defint Gratia gratis data , dummodo non
cedunt , & clara fùccedunt miracula , certum præ defit probatio virtutum in gradu heroico. .Qua
bent indicium fanéi itatis , ut nos ad ipfius venera propter S. Joannes Chryfoftomus bomil. 24. in
tionem inducant, quem Deus ex meritis preceden cap. 7. Matthaei , poftquam dixit , earum elargi
' tibu* , & ßgni r fulfequentibus exhibet venerandum. tionem in praedicationis Euangelicæ exordio fuif
Quocirca A n&tor Tractatus de Canoniaatione San fe necefsariam , fubjicit , pag. 3o 1. tom. 7. Timea
&torum ad Cardinalem Montis Regalis cap. 3. in mur itaque , dileéìi , & multam infiituende vite cu
quo agit de examine faciendo per Judices dele ram impendamur, neque putemur minus nos habere ,
gatos, poft allegatos antiquiores juris Canonici quia figna nunc non facimur . Nihil enim umquam
Profefsores in comment. ad cit. cap. Venerabili , de amplius ex fignis nobis reddetur , ßcut nihil minus ,
teßib. Ö' attefiat. Ancaranum videlicet, Felinum , eo quod figna non edamus , ß virtutibus omnibus de
Bellameram , Imolam , Zabarellam , Butrium , muí operám. Signorum quippe debitores non fumus ;
ita concludit : Examen ad duo capita revocari de pro bona autem vita & operibus Deum habemur de
bet , ad vitam , & miracula. bitorem. Idque multo magis, cum in nulla Cano
12 Addit Suarez , Gratias gratis datas etiam nizationis bulla, aut telatione Rotæ Auditorum
Juftis conferri , licet non omnibus, cum ad com omittatur narratio virtutum & miraculorum poft
munem Ecclefiæ utilitatem necefse non fit , ut obitum, in pleraſque inſertæ fint Gratiæ gratis
Jufti omnes miniftrent aliis , vel ut per fpecia datæ, fed in aliis magnum fit earum filentium :
lem gratiam ad operandam aliorum utilitatem ex quo argui poteft, nonnullas fuifse peraétas Ca
fubleventur, quemadmodum videri poteft loc. fu nonizationes, licet Dei Servi , atque Beati , dum
pra cit. num. 8. ubi etiam præclaram affert S. viverent , Gratias gratis datas a Deo non habue
Augutini auctoritatem lib. 3. queft. 79. fic dicen III]t . -

C AP U T Q U A D R A G E S I M U M T E R T I U M.
IDe Sermone Sapientiæ, & de Sermone $cientiae, Gratiis gratis datis.
Ermo fapientiæ differt a pertinet ad Gratiam fermonis . Idem profequitur
fermone cientia , que Viguer loc. fupra cit. verf. 1. ubi bene animad
madmodum colligitur ex vertit, Apoftolum fupra citatis verbis non com
verbis fupra recitatis A prehendere fapientiam & fcientiam , quæ funt do
poſtoli 1. ad Corinth. cap. na Spiritus San&ti : Non dixit Apoftolus , Alii da
12. v. 8. Alii quidem per tur fapientia, alii fcientia, alii Fide r ; fed fermo
Spiritum datur fermo fa fapientiæ , fermo fcientiæ σ fermo Fidei . Debet.
pientiæ , alii autem fer ergo fic Apoßolus intel!igi : Alii dutur fermo fapien
-e ---
mo/cientiæ fecundum eum tie, hoc ef?, fpecialiter movetur , & datur ei fa
dem Spiritum. Quocirca culta , utendi dono fapientiæ, ß ßt in Gratia ; & ,
S. Auguftinus lib. 12 de Trinit. cap. 14. num. 22. /í non fit , datur facultar, ut abundet fermone , &
col. 923. tom. 8. fcribit : Tamen ubi (Paulus) di perfuadere poffit per caufa , altiffimas ea quæ perti
cit, Alii quidem per Spiritum datur fermò fa nent ad manifeflationem Divinorum. Alii datur fer.
pientiæ , alii fermo fcientiæ fecundum eumdem mo fcientiæ, boc efi movetur, ό datur ei faculta*
Spiritum , haec utique duo fine dubitatione diftinguit, manifeſtandi ea que funt Dei, per creaturar.
licet non ibi explicet , quid interfit , ò' unde poffit ' 3 Sermo ergo fapientiae eft externus fermo Di
utrumque dignofci : quod ipfum repetit lib. 13. cap. vinorum , quo quis fine humano ftudio & labo
19. & lib. 14, cap. I. ~, re ita de myfteriis Divinis differit , ut appareat,
2 S. Thomas 1. 2. ueff. 1 1 1. art. 4. in refponf. Spiritum San&tum in eo loqui , & nemo valeat
ad quartum docet , fapientiam & fcientiam non illi contradicere, & per quem increduli conver
cenferi inter Gratias gratis datas , qua ratione tuntur ad Fidem, credentes in Fide firmantur
enumerantur inter dona Spiritus San&i prout fci Et fermo fcientiæ nihil aliud eft , nifi fermo feu
licet mens hominis bene movetur per Spiritum locutio de rebus moralibus relatis ad falutem
Sanétum ad ea, quæ funt fapientiæ & fcientiæ, aternam prompte fine humano tudio & labore
fed cenferi inter Gratias gratis datas, qua ratio prodiens fcripto , aut verbo ; ex quo audientes
ne fignificant quamdam Tabundantiam fapientiæ conjiciunt, eum non effe ex humana virtute, fed
& fcientiæ 5 ut homo poffit non folum in fe ip(o Divina. Thomas Bozius de fignir Ecclefiae lib. 6.
re£te fapere de Divinis , fed etiam alios inftrue ſign. 2o. cap. 3. ſcribit: An vero ſermo ſcientiae ſit
re, & contradicentes convincere. Et 2. 2. quaeſt. a Spiritu Divino , an ab induftria bumana , digho
177. art. 1. poftquam repetiit quod alibi ddcue fcitur ex efficacitate & virtute , qua fit , ut audi
rat, Gratias videlicet gratis datas dari ad utili. tore r accendantur ad officia maximarum virtutum
tatem aliorum, fubjicit : Cognitio autem , quam & Cbrißianarum, non ex elegantia & arte oratio
?? ſ.
aliquis a Deo accipit, in utilitatem alterius conver
ti non poffet , niß mediante locutione ; & quia Spi 4 Deſumitur id ex doćtrina S. Auguſtini lib.
ritu Sanéiur non deficit in aliquo , quod pertineat 14. de Trin. cap. 1. num. 3. col. 948. tom. cit. ubi ,
ad Ecclefiae utilitatem , etiam providet membrir Ec poftquam recitavit definitionem fapientiæ a Cice
clefiae in locutione &c. qaod efficaciter loquatur, quod rone traditam , ut fit videlicet huma೧೫ 1
&
 32 o DE SERV DEI BEATIF, ET BEAT. CANONIZ.
Divinarum rerum fcientia , confiderans poftea , v. 1o. legj mus, Stephanum eleétum in Diaconum
Apoftolum diftinguere fapientiam a fcientia, ait : coepiffe tali fpiritus vehementia de Chrifto concio
Verum fecundum hanc difliné}ionem, qua dixit Apo nari, ut Rabbini, Cyrenenfes Libertini, Alexan
folur , Alii datur fermo fapientiæ , alii fermo drini, S& Aſiatici diſputantes cum eo non poſſent
fcientiæ, iffa definitio dividenda efi , ut rerum Di refiftere fapientiæ, Ö Spiritui , qui loquebatur. Huc
vinarum fcientia proprie fapientia nuncupetur , hu etiam referri poteft fublimis illa concio in die
manarum autem proprie fcientiæ momen obtineat ; Pentecoftes habita ex tempore a S. Petro pifca
de qua volum. 13. difputavi. Et porro progrediens, tore illitterato, de veritate miffionis & Divini
ut explicet videlicet , quarum rerum humanarum tatis Chrifti, defumptis argumentis ex Pfalmis &
fit fcientia , ait, Non utique quidquid fciri ab bo Joele, quos nunquam viderat , tanta verborum
fmine poteft in rebus bumanis, ubi plurimum fuper affluentia & vehementia, ut ad veram Fidem tria
vacaneæ vanitatis , & noxiae curioßtatis eß , huic hominum millia perduxerit. Theodoretus ad ci
fcientiæ tribuens , fed illud tantummodo , quo Fide* tatum locum Apoftoli, Alii quidem per Spiritum
faluberrima , quæ ad veram beatitudiuem ducit , gi datur fermo fapientiæ, fic loquitnr : Sermonem fa.
gnitur, nutritur, defenditur, roboratur, qua fcien pientiæ vocat non eloquentiam , fed veram do&ri
tia non pollent Fideles plurimi , quamvir polleant nam, cujus ipfe etiam Divinum Apoftolus gratiam
ipfa Fide plurimum . Aliud eft enim fcire tantum acceperat , Ö Divinus Joannes Euangelifta , & Di
modo, quid homo credere debeat propter adipifcen viniffimus Petrus Apofìolorum fummum , & Marty
dam vitam beatam quae nonniß æterna eft ; aliud rum primus Beatur Stephanus. Neque enim potuif.
autem fcire , quemadmodum hoc ipfum Ö' piis opi fent bomines pifcatores , & manu fibi vuéfum pa
tuletur, & contra impios defendatur, quam proprio ranter , Ö* litterarum plane ignari & concione , ba
appellare vocabulo Scientiam videtur Apoftolur. Quo.
bere , Ö' fcribere, Ö' que dicebant , Ö' fcript1, man
circa Scacchus de not. & fign. fan&#. feéf, 8. cap.
dabant , vi maxima implere, niß a Divino Spiritu
5. pag. 632. hæc habet : Per fermonem fapientiæ veram fapientiam accepiffent.
in verbi , allati, ex Apoßolo Cornelius a Lapide in 7 Addi poffunt pro confirmatione hucufque
telligit fücultatem explicandi myßeria Fidei , Trini di&torum , differentiæ videlicet inter {ermonem
tatis videlicet , Incarnationis , Prædeßinationis , & fapientiæ & fcientiæ , & eorum qualitates , ea
alia &c. Per fermonem autem fcientiæ intelligit fa quae fufe habentur apud Suarez tom. I. de Gra
cultatem explicandi ea, que ad mores, Ó ad agen tia , prolegom. 3. cap. 5. num. 1. & feqq. & apud
da pertinent, nimirum ad Philofophiam moralem , Cardinalem de Lauraa in 3. lib. fent. tom. 4.
ô facram Theologiam praéticam. Hac enim ratio difput. 19. artic. 4. & 5. ubi etiam animadver
ne fcientiam a fapientia difiinxit S. Augufiinus. tunt , has Gratias gratis datas fermonis fapien
5 Cetera , quæ fuperius dicta funt quoad fa tiae , & ſermonis ſcientiae non conferri per ha
cilitatem loquendi de myfleriis Divinis, & cete bitus , fed per a&tualem Spiritus San&i motio
ris rebus moralibus, quæ ad a&ionem pertinent, nem . Verum , ut nonnulla pro re , de qua
ita ut appareat, Spiritum Sanétum in eo , qui nunc agitur , ex A&tis Canonizationis exempla
differit , loqui ; cui nemo valet contradicere, per promantur , de S. Vincentio Ferrerio in bul
quem increduli convertuntur, & credentes in Fi la Canonizationis pag. 177. cod. Canonizat. hæc
de firmantur, & peccatores ad bonam frugem re fcripta funt: Tantur in eo Gratiae fulgor apparuit ,
ducuntur ; defumuntur ex verbis Chrifti Domini tanta Spiritus Sanéíi abundantia in eo fuit , tot
Mattb. cap. 1o. v. 17. Tradent enim vor in Con de ore prædicantis fpecioßjjimæ veritatis pondera pro
cilii , ... & ad Praefides ô ad Rege , ducemini pro cedebant , ut ingentij multitudini * Judæos, im Lege
pter me .... Cum autem tradent vos , molite cogi etiam peritiffimo * , qui Cbriftum pertinaciter venif
tare, quomodo , aut quid loquamini .... Non enim fe negabant , ad Fidem Catbolicam converteret ; ò'
vos eft , , qui loquimini, fed Spiritur Patris vefiri, effìcaciffimos multor ex et * Prædicatores adventur
qui loquitur in vobi , ; & alibi Luc. cap. 2 I. v. 14. Cbrifli, Paffionis , ac Refurreéfionis , & pro Cbri
Ponite ergo in cordibus veflris non premeditari , quem fi nomine mori paratos fecit. Tanta in ipfo viro
admodum refpondeatij . Ego enim dabo vobi* o* & Divino fuit au£forita* dicendi , tantaque gravita r ,
ſapientiam, cui non poterunt reſiſtere & contradi ut terrenis rebus luxuique deditos homine, adeo Ju
cere omnes adverfarii veftri. Hinc Auétor comment. dicii futuri timore concuteret , ut terrena defpice
in epiß. S. Pauli, inter opera S. Hieronymi tom. I 1. rent , Ö amarent celefiia , ac levitates & luxus
ad illa verba Apoftoli fæpe memorata, Alii per omnium in Dei provocare; affeéfum. In bulla Ca.
Spiritum datur fermo fapientiæ, hæc habet col. 93o. nonizationis S. Ludovici Bertrandi (Pag. 435. cod.
Sapientiæ fermo eft, fapienter & apte ac rationa Canoniz. ): Rapiebat audientium mentes ; neque enim
biliter loqui : Ö' poffe differere , vel docere quod no hominis , fed Angeli fpiritum verba ejus redolebant
rit ſane. Qui ex dono habet ſapientiae, ſine ſuo co ὸc. Sub Monte San&ae Marthæ Indorum accolarum
natu loquitur & labore: ô nemo illi , ßcut Beato circiter quindecim millia fuis prædicationibus ad Fi
Stephano, prævalet contraire ; ad utilitatem Ö in dem converſa baptizavit Öc. In Inſula Sanéti Tbo
credulorum, ut credant ; & credentium , ut firmentur. mæ, dum furente * Pagani, arreptis lapidibus , vi
6 Sermonem fapientiæ fibi a Domino datum ro fanéio necem intentant, monitus ut fugeret, con
defcribit Apoftolus in 1. ad Corinth. cap. 2. v. I. flantiffime renuit , folaque Divini verbi effìcacia du
& feq. Ego, cum veniffem ad vos Fratres , veni cento; ex aggre[]oribuj jugo Cbrifti fubjecit . Gau
non in fublimitate fermonis , aut fapientiæ, annun fridus Monachus in vita S. Bernardi Ab. lib. 3.
t ian r vobis ueftimonium Chrifti ; non enim judicavi , cap. 3. mum. 7. col. I 135. vol. 2. hæc de ejus fer
me fcire aliquid inter vor, niß Jefum Chrißum , & mone profert : Quam vero placabilem , & perfua
bunc crucifixum. Et ego in infirmitate , & timore fibilem , quamque eruditam linguam dederit ei Deur,
& tremore muluo fui apud vo *. Et fermo meus , ut fciret quem , Ö* quando deberet proferre ferm o
& prædicatio mea non in perfuaßbilibus bumanæ fa nem, quibus videlicet confolatio , vel obfecratio ,
pientiæ verbis , fed in oßenßone Spiritus ό virtu quibus exhortatio congrueret , vel increpatio , noffe
tir , ut Fide , veftra non fit in fapientia hominum, poterunt aliquatenus , qui ipfius legerint fcripta, et /3
fed in virtute Dei. Item in A&is Apoftolorum cap,6, longe minus ab eis , qui verba ejus fæpius audie
Ý፱ ፲,ያ` .
 L 1 B. III. C.A P. XLIII. 32 I
runt. siquidem diffufa erat Gratia in labiis ejas , puritatem, innocentiamoue admirandam, non in per
& ignitum eloquium ejus vehementer, ut non pof fuaßbilibus bumanæ fapientiæ verbis , fed in efficaci,
fet ne ipfius quidem fiylus , licet eximiur, totam il quamvis non eleganti , fermone fcientiæ cæleftir.
jam dulcedinem, totum retinere fervorem. Mel & 8 Salmanticenfes tom. 3. curf. Theolog. in ar
lac fub lingua ejur, nihilominus in ore ejus ignea bore predicamentali S. 17. ad Gratiam gratis da
lex, juxta illud Cantici Canticorum , Sicut vitta tam fermonis fapientiæ, & fermonis fcientiæ re
coccinea labia tua , & eloquium tuum dulce : De ferunt, & quidem merito, fcientiam infufam ,
his Gratiis gratis datis Rota Auditores in re ut ex eorum verbis num. 166. plane colligitur .
latione caufæ Ven. Servi Dei Nicolai Fa&or Ad hanc etiam Gratiam fpeéîare videtur , eum Deus
tit. de donis & gratiir, ita locuti funt : Sermo aliquibus fcientiam ßve naturalem , five fuperna.
fapientiæ illi conceffur dignofcitur in eo, quod ßne turalem , difiinĉiam tamen a donij Spiritu; San
Aumano ßudio, Divina operante Gratia , vi ora èfi , ad erudiendos alios infundit ; quia talis fcien
tioni, ref Divinas ¿y fempiternar , que funt fupra tia non eft per fe connexa cum Gratia gratum fa
omnem captum, ad aliorum utilitatem doéiiffime & ciente , & fic referenda eft ad Gratia , gratis da.
eruditiffime explicabat. Sermo fcientiae ex eo depre tat. In libro 2. hujus Operis cap. 25. num. 8.
henditur, quod omnes ad fe venientes optimis in & feqq. multa di&a funt `de fciehtia infufa, &
fruebat confiliir, ignoranter illuminabat , & plura de San&is, qui eam habuerunt. Ceterum ex il
documenta ferviendi Deo præbebat , ac fuit verbis la efficax argumentum pro {an&itate probanda
ὸ colloquiis moret bominum componebat . Hoc fumi non poteft , fed tamen ejus habetur ratio
ipfum argumentum latius profecuti funt in alia in judicio Beatificationis & Canonizationis, fi
relatione cauſa. B. Juliani a S. Auguſtino cap. probatio non defit virtutum in gradu heroico .
12. Quarrit S. Thomas 2. 2. Queſt. 177. art. 2. Abftinendo autem ab inutili repetitione eorum ,
an Gratia fermonis fapientiæ & fcientiæ perti quæ loc. cit. di&ta funt, nonnulla hic fuperad
neat etiam ad mulieres; & refpondet, pertinere ad dentur. Theologi , fcientiam infufam duplicem
unum privatim, vel paucos familiariter alloquen effe , dicunt, aliam per fe infufam, aliam infu
dos, non autem ad totam Ecclefiam alloquendam ; fam folum per accidens. Per fe infufa ea eft ,
ita ut, fi mulieres Gratiam fapientiæ, aut fcientiæ quæ virtute naturali acquiri non poteft a crea
habeant, eam adminiftrare valeant fecundum pri tura, fed a folo Deo in creatura imprimi &
vatam do&rinam, non autem fecundum publicam . caufari debet ; & hæc abfolute & fimpliciter di
Juxta Dei ordinationem conditio fexus feminei citur ordinis Divini , & naturain excedit. Scien
eft, ut fit fubditus viro, atque mulieres in ec tia vero infufa per accidens illa eft, quæ viri
clefiis taceant, ut habetur Geneß* 3. & I. ad bus humani ingenii acquiri poteft , fed re ipfa
Corintb. 14. Quare 1. ad Timotheum 2. v. 1 1. le non acquiritur; & hæc aliquo modo fupra na
gitur : Mulier in ßlentio difcat cum omni fubje turam effe dicitur ex parte principii, & modi ,
άione : docere autem mulieri non permitto. Ex qui quo caufatur. Thomas a Jefu oper. tom.z. lib.6.
bus bene infertur , Gratiam fermonis fapientiae cap. 3. ait , fcientiam per fe infufam poffe a Deo
& fcientiæ non convenire mulieribus ad uten hominibus in hac vita communicari , & com
dum ea publice, totamque Fidelium multitudi municatam fuiffe Beatiffimæ Virgini probabiliter
nem de rebus Fidei & falutis alloquendam. Ma. exiftimat, licet non per modum habitus; & pro
ter Salomonis, ut eft Proverb. 4. & ult. Salo babile quoque putat , fuiffe aliquando fan&iffi
monem puerum docuit. Similia habentur de An mis viris conceflam per modum a&tus. Scientia
na matre Samuelis I. Regum 2. de Abigail m. itaque infufa ea eft, quæ non per proprium la
Argum 25. de muliere Thecuitide 2. Regum 14. borem ac ingenium acquiritur, fed fola implo
Judith & Efther , atque aliæ quædam mulieres ratione Divini auxilii infunditur in hominem ,
non vulgarem habuerunt Gratiam fermonis . qui antea nihil fciebat ; quemadmodum docet S.
Tribue fermonem compofitum in ore meo in confpe. Thomas 1. 2. quaeft. 1 13. art. no. ad tertium ,
&tu Leonij , oratio eft Efther cap. 14. v. 13. Ex ubi addit, infufionem hanc fcientiæ effe mira
quibus omnibus deducitur, Gratiam fermonis culo adfcribendam : Dicendum , quod fapientiam δ'
fapientiæ & fcientiæ pertinere ad mulieres, ut fcientiam homo natus eft acquirere a Deo per pro.
familiariter alloquendo, unum vel plures eru prium ingenium & ftudium ; ô ideo, quando præ
diant : atque ita Gratiis gratis datis fermonis fa ter hunc modum homo fapient vel fciens efficitur ,
pientiæ & fcientiæ S. Terefiam a Deo fuiffe il eft. miraculofum . Hoc explicat S. Antoninus in
luſtratam , late demonſtrarupt iidem Rota, Au Summa Theolog. tom. 3. tit. 5. cap. 1. §. 1. exem
ditores in relatione caufæ ipfius fuper virtutibqs plo fumpto' a fanitate corporum ægrotantium ,
art. 22. §. 2. De fermone fapientiæ & fcientiæ & animarum, quæ in peccata lapfae funt. En
nmulta ordine colle&ta legi poffunt apud Tho ejus verba: Sicut enim Deu* fecundum communem
mam Bozium de Jignis Ecclefie cit. lib 6. fign.2o. legem corpora fanat , mediantubus naturalibus me
& fign. 2 1. ubi innumera affert harum Gratia dicinis , & confiliir Medicorum , & animas pecca
rum gratis datarum exempla; & num. 12. fic tis languidas curar, mediantibus medicinis fpiritua
fcribit : Sed , ut aliquid aliud fpeciatim dica libur Sacramentorum , & Sacerdotibus ea conferen
mus bic, e quo fiat illuftriffimum , fcientiæ fermo tibus ; ideo ifta debet procurari fibi , qui vult fana
nem fui/Te efficaci[/imum, producamus in medium ri, quamvir aliquando præter communem legem Deus
exempla aliquorum , ac fatis fint tres ex diverßs fanet aliquor in corpore fine medicinis miraculofe,
provinciis, 5 quorum fuere Intituta diverfa. Fran & in antma fine Sacramentis : Ita fecundum cur
cifcur Affifias Italur , Francifcur Xaverius Hifpa. fum folitum, docet bominem fcientiam Deur, me
mu r , Bonifaciur Arcbiepifcopus Moguntinus Anglus ; diantibus Magifirir , ô laboribur , & exercitiir di.
primur Diaconus , fecundus Sacerdor, tertius Epi fcipulorum bi , vacantium, quamvis Apoßolor do.
fcopus . Cujuslibet ifiorum, quaefo , legantur Aëta , cuerit omnem veritatem feu omnem fcientiam ffne
ô videbimur ab eo innumera bominum millia a fœ bumana induftria ; unde Hieronymus dicit : Quod il
diffimis vitiir, a luxu , Ö* vita perditiffima revo lis , fcilicet Apoftolis , fuggerebat Spiritur Sanétur,
catos ad vitam fan£fiffimam, ad Cbriftianæ Legis boc aliis confert quotidiana ೪
Domini medi
Lib. III. ſ fa
 322 DE SERV DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
tatio. Quemadmodum enim poteft homo mini bus, vel horis, præmiffifque certis cæremoniis &
ſterio ſenſuum , phantaſiæ, & intelleétus agentis ritibus fuperftitiofis , & etiam , fi extra tempus,
producere in fe fpecies obje&orum omnium, quæ quo loquitur de aliqua fcientia , ut alios doceat,
cognofcere voluerit , multo melius id poterit fa nequaquam recordatur eorum, quæ dixerat , aut
cere fine operatione phantafiæ & fenfuum. Quo docuerat. Hæc nequitiæ figna funt : Atque hæ
circa lib. 3. Regum cap. 3. v. 1 1. ita Deus Sa notæ funt præcipue ( verba funt Scacchi loc. cit.
lomonem allocutus eft: Poftulafii tibi fapientiam pag. 639. ) ex quibuf colligi queat, an aliqui ba
ad difcernendum judicium ; ecce feci tibi fecundum bitus ſcientiarum infuß a Deo /nt, an a Dæmone
fermonet •uor, & dedi tibi cor fapien , & intelli provenerint. Nec mirum, cum tefte Tertulliano
genr, in tantum, ut nullus ante te Aemilis tui fue in apolog, cap. 22. operatio Daemonum ſit bomi
rit, nec poſt te ſurrecturus Jit. mis everfio , & tefte S. Petro Chryfologo ferm.
9 Porro, licet Dæmon infundere non poffit I 1. Diabolus fit mali auétor, nequitiæ origo, re
in humanam mentem novas rerum fpecies, vel rum hoflis , fecundi homini r femper inimicus.
habitus fcientiarum, intelle&tum tanen huma I 1 Diximus in fuperioribus, opportunum ef
num reddere valet fubtiliorem & meliorem quo ſe, & quodammodo neceſſarium modo indicatas
ad fun&iones ingenii & judicii per commodiores fubjicere notas; id enim materiæ integritas po
organi diſpoſitiones, ita ut extet ſcientiae, ſeu ftulare videbatur. Non autem diximus abfolute
artis nullo præcedenti ftudio acquifitae, fed tem neceſſarium, cum moraliter impoſſibilis ſit ca
pore breviffimo receptæ operæ Dæmonis exem fus, quo in facrorum rituum Congregatione de
plum. Itaque in vita Sanéti Norberti, apud Su prædiétis notis agendum fit. De Gratiis fiquidem
rium cap. 2o. atque in magno Chronico Belgico gratis datis tra&tatur, cum dubium proponitur
Francofurti edito inter Scriptores Germanicos de virtutibus heroicis , nec earum difputationi
Piftorii tom. 3. pag. 149. ita fcribitur: Apud Ni locus effe poteft , nifi fama fan&itatis legitime
«wigellam puella per annum vexata adducitur coram probata præceßerit , cum qua ftare nequit, ut
Λ'orberto, & ipfe fuper eam Euangelia multiplicat. ícientia Servi Dei fuerit ope Dæmonis acquifi
ADæmon vero Cantica Canticorum a principio ufque ta. In eadem facrorum rituum Congregatione
ad finem per or puellæ recitat , & poft a verbo ad controverfia de fcientia infufa ad fequentia ca
«verbum interpretatur Romana lingua , & deinde in pita reducitur, an videlicet de eximia conftet
Teutonica totum exprimit. Alia cumulantur apud fcientia ; an ars humana pro ea edifcenda præ
Majolum in diebus canicularibus tom. I. ubi agit cefferit ; demum , an ejus habenda fit ratio in
de Sagis pag. 596. & apud Scacchum de not. & judicio Beatificationis & Canonizationis, uti fu
fign. fànéfit. fêf. 8. cap. 5. ubi narrat, Venetiis pra diétum eft. -

quemdam Scotum fuiffe , qui , Dæmone adju · 12 In citato libro 2. hujus Operis cap. 25. n.
vante, publice conclufiones ex omnibus fcientiis 9. mentio fa&a eft nonnullorum San&orum ,
fummo cum audientium omnium ftupore defen Bernardi videlicet , Ludovici Tolofani, Thomæ
debat , & fimilia Barcinone contigiffe in puella Aquinatis, Bonaventura, Thomae de Villano
quindecim annos nata: quibus de rebus Marti va, & San&tarum Catharinæ Senenfis, Terefiae ,
nus del Rio lib. 2. difquifit. magic. quaft. 24. & Rofæ de Lima, qui omnes fcientia infufa a
pag. 1o8. ita fcribit: Peter forte , an ergo queat Deo donati funt. Nunc alia ex A&is præterita.
ADæmon arter , atque fcientia r aliqua , docere? A'ihil rum Canonizationum ſuperaddenda funt. In bul
dubitandum , poffe , ß velit , & finatur a Deo, per la Canonizationis S. Didaci pag. 235. cod. Ca
locutionem nempe ô manifeftationem fui conceptus , noniz. hæc habentur: In ea igitur Schola ( vide
mon tantum fi in forma vifibili appareat & homi licet Spiritus Sanéti) divinitur eruditus vir , alio
mi loquatur, quod non negat Divus Tboma* , fed qui plane rudir , Ö' litterarum minime fciens , ad
etiam interna locutione Ö fuggeßione intelleétu il mirandum in modum de rebur Divinis loquebatur,
lußrato ; non enim vudeo , cur hæc illuminatio , quæ fenfufque mirificos proferebat, ita ut viri eruditif
jm malum finem tendit , Dæmomt ßt adimenda , cum ſimi, qui in ſacrae Theologiae ſtudiis aetatem contri
haec cognituo non referatur in Deum , nec ullam men verant , ſummopere obſtupeſcerent : illudque memo
tir vera fiat purgatione: quare , utrum dicenda ßt riae traditum eft, ô gravi teßimonio comproba
illuminatuo , an illufio, an quo alio indigitanda mo tum , doéfor & pior viror, cum abftrufa r & per
amine, ut, verbi gratia , nuda veritatis manifefta difficile r quæftione r ad res Divinas , animarumque
tio, fane quæfiio de nomine futura eft. Hinc fit , falutem pertinentes cum eo familiariter communi
ut , nedum opportunum, fed quodammodo ne carent , id ab bomine litterarum experte cumulate
ce(farium fit , notas explicare, quibus dignofci didiciffe , quod in celeberrimis Academiir a magni r
poteft, utrum qui fcientiam aliquam fine labore Doéìoribus addifcere nequiverant. In caufa Cano
& humana induſtria acquiſivit, acquiſiverit au nizationis S. Ignatii de fcientia infufa a&tum eft,
xilio Dci , an ope Dæmonis. quemadmodum colligitur ex relatione Rotæ Au
-

1o Ex moribus itaque & vitæ inftituto ejus, ditorum tit. de temperantia , ubi ita fcripferunt :
qui fcientia potitur, primo dignofci poteft , a Magna rerum fpiritualium cognitio, quam habuit
quo fpiritu illa peritia & cognitio profe&a fit : in faciendi r fuir Exercitiir fpiritualibur &c. ex
fecundo ex qualitate ipfius habitus ; fi enim fcien leétione di&#orum Exercitiorum fati r apparet. Et ,
tiæ ad Dei cultum, Fidei Chriftianæ amplifica cum dićfa Exercitia fint pietate Ö fa né#itate ple
tionem , aut Proximorum utilitatem dire&tæ non ma, Ő ad fpiritualem profe&ium utilia Ö falu
fint , fufpicari licebit , earum habitus a Dæ bria, ut ex fententia Inquifitoris Vicarii Urbi* , &
mone generatos: tertio ex earum ufu ; fi enim facri palatii Magiftri atteftatur Julius III. in fui*
dirigantur ad Dei contumeliam , Proximorum litteris Apoßolici , confirmationis di&orum Exerci
damnum , temporale lucrum , auram populorum, tiorum , faéiaque fuerint eo tempore , quo diéfus
gratiam Principum , omnia ad Diabolum, tam Beatus Pater erat idiota & litterarum expers , ut i
quam auctorem , erunt referenda : ultimo de que cogimur fateri , diºfam cognitionem 5 lumen
mum , fi qui fcientiam profitetur, non eam pror fupernaturaliter infufa potius, quam acquifita fuif
fus in fua habeat poteftate , fed ftatis folum die. fe : pofthabitis nimium feveris nimavಣ್ಣ ԱՏ
 z

L1B. III. C. A P. X L HI. , • •

323
bus, quibus nonnulli fuadere conati funt , S.Igna num. 32. id refert non modo ad fcientiam ac
tium libri Exercitiorum au&orem non fuiffe; qua quifitam, fed etiam ad fcientiam infufam : Di
de re Bollandianitom. 7. Julii die 3 I. S. 6. Pag.419. gnum plane eft exiftimare , eam, quam difertiffi
n. 55. fapienter fcripferunt: In parvo illo quidem, mam fciret , per Gentiler Pbilofophos , quibus urbs
fed nervofo Exercitiorum fpiritualium elogio, quod Alexandrina abundare folebat, Maximinum cona
in boris fanéìis canonicis , poftquam effet diéìum tum effe a Cbrißiana religione divellere , ipfamque
de iis, que Sanco Manrefe patefecerat Dominus; eos omnes tum fcientia, qua egregie imbuta erat ,
mox ita recitat Ecclefia: Quo tempore homo litte tum etiam divinitus infpirata fibi fapientia fupe
rarum plane rudis admirabilem illum compofuit Exer. raffe. Scimus, magnam effe controverfiam de
citiorum librum, Sedir Apoftolicæ judicio, Ö om A&is hujus S. Catharinæ : dicebatur enim mar
mium utilitate comprobatum : ex illo , inquam , elo tyrium paffa {ub Maxentio, uti perpendit Gale
gio conßitue, quid ex communi Ecclefiae fenfu fit ſinius in Martyrologio, in notat. pag. 186. & lo
tenendum circa tria ißa quæfita, 'nimirum a San co Maxentii Maximinum fubftitutum fuiffe ,
&3o Ignatio Manrefe degente anno 1522. librum quemadmodum profequitur Cardinalis Baronius
ifium fuiffe compofitum. De prædi&o libro Exer in not. ad Martyrol. Rom. ad diem 25. Novem
citiorum fpiritualium S. Ignatii fufe agit Sua bri r . Scimus , eumdem Cardinalem Baronium
rez tom. 4. de religione lib. 9. cap. 5. ubi nar certamen S.Catharinæ Virginis & Martyris defum
rat, S. Francifcum Borgiam , fingularem S. Igna pfiffe ab Eufebio lib.8. cap. 27. juxta verfionem
tii difcipulum , & illuftre fan&itatis exemplum , Chriftophorfonii; at id non placere Papebrochio in
non Julio III. uti forte per errorem Amanuen epbemeridibu* Græco-Mofcbis , quas priori tomo
fis di&tum eft in citata relatione Auditorum JMaji præfixit , ad diem 25. Novembris , nec Pagi
Rotæ, fed Paulo III. fupplicaffe , ut eam exa feniori ad an. 3o7. num. 16. Scimus præterea ,
minari curaret ; poftea , commiffo examine Car univerfam controverfiam , refumptam fuiffe ab
dinali Burgenfi, & Epifcopo Salutii fuo Vicario eodem Papebrochio in refponf. ad exbibitionem er
Generali, & Ægidio Fofcarario facri palatii Ma rorum fibi oppofitorum a P. Sebaftiano a S. Paulo,
giſtro, iiſdemque referentibus, librum eſſe pie in refponf. ad art. 1 1. Sed, cum propofitum No
tate ac fan&itate plenum , & valde utilem ad bis non fit de hac quæftione judicium ferre, rem
aedificationem & fpiritualem profe&tum Fidelium, expofuimus, prout eft expofita in Breviario Ro
litteris Apoftolicis fuiffe approbatum & confir mano; ut ex ea videlicet colligatur, poffe in
matum, & Apoftolici fcripti patrocinio commu Dei Servo ſcientiam reperiri una cum ſcientia
nitum. Pendet adhuc in facrorum rituum Con acquifita , & tunc quidem fcientiæ infufae pro
gregatione caufa Canonizationis Beati Juliani a bationem ex eo defumi poffe , quod fcientia fi
S. Äuguftino. Exarata fuit a Rotæ Auditoribus nes excefferit fcientiæ acquifitae ; uno verbo, quod
ejus relatio, & in cap. 12. narratur, eum fuiffe ea præftiterit, quæ per fcientiam acquifitam præ
in Religionem receptum tamquam Fratrem Lai ftari non potuiffent.
cum , & latinum {ermonem numquam didiciffe, ' 14 Ars quædam reperitur, quæ Notoria dici
fed idiotam prorfus & litterarum expertem fuif tur, in qua, præmiffis nonnullis orationibus ,
fe ; tum explicatur, quomodo faétus obviam cui aliifque, quæ ad pietatem fpe&are videntur, ja
dam peregrino loqui coeperit de rebus Divinis , &tatur, omnes difciplinas liberales illico difci .
& hærefes improbare adeo do&te & fubtiliter, ut De hac agit S. Thomas 2. 2. quaeff. 96. art. 1.
Litterati Do&orefque valde graves melius loqui ubi oftendit, artem prædi&am effe illicitam &c :
non poffent ; & quomodo Theologis difputanti inefficacem. Inter colloquia Erafmi unum eft, cui
bus de quæſtionibus Gratiæ, & peccati origina titulus, Ar* notoria. De ea autem fic loquitur
lis, ita eas expediverit, ut nullus infignis Ca ( col. 849. oper. tom. 1. ) Audio, artem effe quam
thedraticus refpondere aptius poffet : atque hinc dam notoriam, quæ boc præßet , ut bomo minimo
ſcite concluditur, de ſcientia infuſa non eſſe du negotio perdifcat omnes difciplinar liberaler. Quod
bitandum. audio , vidiffi codicem ? Vidi , fed vidi tantum, quod
13 Si quis plura quaerit , de aliis videlicet San. non effet Do&oris copia. Quid continebat liber ?
&is, qui fcientia infufa præditi fuerint, manum Variar animantium formar , draconum, leonum ,
admovere poffet ad opus Bagattae de admirandi, leopardorum, varioſque circulo , Ö in bi deſeri
orbis Chriſtiani tom. 1. pag. 17o. & 172. ubi con pta r vocer partim græcar, partim latinar, partim
gefta funt multa exempla San&orum tum viro bebraica*, aliafque barbaricarum linguarum. Intra
rum , tum mulierum. De S. Catharina Virgine quot dier pollicebatur titulur difciplinarum cogni
Alexandrina legitur , Maximini juffu accerfitos, tionem? Intra quatuordecim .... Nofline, quem
undique fuiffe do&iffimos homines, & magna eis quam per ißam artem motoriam evafiffe doéìum ?
propoſita praemia, ſi conviétam a Chriſti Fide ^'equaquam , neque quifquam alius vidit unquam ,
ad idolorum cultum perduxiffent: quod contra aut vifuru* eft, niß pofteaquam viderimur , aliquem
accidit; nam plures Philofophi, qui ad eam co per Alchimiſticam evaſſe divitem; & in fine: Ego
arguendam convenerant, vi ac fubtilitate ejus aliam artem notoriam non novi , quam curam ,
difputationis tanto Jefu Chrifti amore funt in amorem , & affiduitatem : quo Erafmi teftimonio
cenfi , ut pro illo mori non dubitaverint: cum recitato, concludit Thiers in tract. de ſuperſti
que Maximinus blanditiis ac promiffis eam de tione tom. 1. part. 1. lib. 4. cap. 2. actum eſſe
fententia deducere fruftra conatus fuiffet , poft de arte notoria ex fola experientia, practer ea,
quæ ex facra Theologia adverfus eam defumi
varia tormentorum genera ſecuri percuti impe poffunt. r

ravit. Cardinalis Baronius in annal, ad an. 3o7.

Lib. III. Sſ 2 С А
 sia DE SERV DEI BEATIF. E7 BEAT CANONIZ.
cAPUT QUADRAGEsiMUM QUARTUM.
De Gratiis gratis datis , Fidei , fanitatum , & operationis virtutum.
Ides numerata inter Gra ternam, & ( ut loquuntur ) intenfivam certitu.
tias gratis datas ab Apo- dinem ejus , fed quafi . extenfivam perfe&ionem
ftolo, juxta nonnullos, cognitionis Fidei quoad modum concipiendi, per
eft certiffimus affenfus fuadendi , & defendendi do&rinam Fidei non fo
principiis Catholicæ Fi lum coram Tyranno Fidem impugnante , fed
dei , qui in Euangelico quoties fe offerat alia qua libet occaßo confiten
Do&ore eft præfumen di, vel proponendi Fidem altiori modo ad alio
dus. Sententia hacc eſſe rum potiffimum utilitatem. Alii denique volunt, '
videtur D. Thomæ 1. z. Fidem, prout eft Gratia gratis data, effe expli.
quæf. 1 I 1. art. 4. ubi de candam de Fide particularium revelationum, quae
Fide, prout eft Gratia gratis data , ait: Opor aliquibus fæpe fiunt ob aliquam communem Ec
tet enim, quod ille, qui debet alium inßruere in clefiæ utilitatem : pertinent quippe tales revela.
aliqua fcientia , primo quidem ut principia illius tiones ad aliquam Fidem, faltem privatam, quæ
fcientiae ſnt ei certiſſima ; Ö quantum ad hoc poni non poteft effe, nifi Gratia gratis data.
tur Fide * , qui efl certitudo de rebu r invißbilibus , 4 Fufe hæc legi poffunt apud Suarez tom. 1.
que fupponuntur ut principia in Catbolica doctri de Gratia , proiegom. 3. cap. 5. num. 9. & feqq.
* ma . Tum fibi fecundo loco opponit, Fidem nu Cardinalis autem de Lauræa in 3. lib. fent. tom.
merari non poſſe inter Gratias gratis datas, quan 4. difput. 19. art. 6. docet primo, Fidem, prout
.doquidem eft Gratia gratum faciens: Gratia gra eft Gratia gratis data, non effe habitum fcien
tis data diftinguitur contra Gratiam gratum facien tificum, feu peritiam , per quam quis poteft alios
tem ; fed Fides pertinet ad Gratiam gratum fa Fidem docere; quia vel haec acquiritur labore
cientem, quia per ipfam juflificamur, fecundum il & ſtudio, S. Gratia gratis data eſſe non poteſt;
• lud Rom. 5. Juftificati igitur ex Fide ; ergo inco vel fine labore & ftudio acquiritur, & tunc erit
venienter ponitur Fide* inter gratiar gratis data r, quidem Gratia gratis data, non tamen Fidei ,
fræfertim cum aliae virtutes ibi non ponantur, ut fed fermonis fcientiæ, vel fapientiæ, juxta ea
Spe r , ô Charita r. Sic autem refpondet oppofi quæ fuperius di&ta funt. Docet fecundo, Fidem,
tioni : Fides non numeratur inter Gratia , gratis prout eft Gratia gratis data, non effe firmum
datar , fecundum quod eft quædam virtur juftificans affenfum, qui habetur circa res Fidei; hic enim
bominem in fe ipfo ; fed fecundum hoc, quod im non refpicit bonum aliorum , fed bonum haben
: portat quamdam fupereminentem certitudinem Fi tis. Docet tertio, Fidem, quæ inter Gratias gra
, dei, ex qua homo fit idoneus ad in/lruendum alio * tis datas ab Apotolo reponitur, non confiftere
de bis , quæ ad Fidem pertinent. Spes autem & in peculiaribus revelationibus , quas Deus alicui
Cbaritar pertinent ad vim appetitivam , fecundum communicat; revelationes fiquidem ifła non funt
quod per eam homo in Deum ordinatur. manifeftatio Spiritus pro aliorum bono, quem
2 Alii putant , Fidem, prout eft Gratia gra admodum requiritur in Gratia gratis data. Do
tis data, effe Fidem miraculorum, de qua idem cet quarto, valde probabile effe, ut Fides, pro
Apoftolus I. ad Corintb. cap. 13. v. 2. Si habuero ut eft Gratia gratis data, fit fervor & conftan
omnem Fidem , ita ut montes tran feram : cum tia illa Fidei , quam Martyres exhibent coram
enim hæc Fides miraculorum effe non poffit Tyranno, juxta illud Aëtor. 5. v. 41. Ibant gau
Gratia gratum faciens, dicenda erit per confe dentes a confpeétu Concilii , quoniam digni , babiti
quens Gratia gratis data. Sententia hæc quoque funt pro nomine Jefu contumeliam pati. Ex hac
innititur do&rinæ D. Thomæ 2. 2. qu. 178. ubi , etenim conftantia provenit utilitas Ecclefiæ, cum
propofita quæftione , Utrum ßt aliqua Gratia gra innumeri , Apoftolorum & aliorum Martyrum
tis data ad miracula facienda ; ipfaque affirman vifa conftantia, ad Fidem converfi fint, ipfique
do refoluta, hoc fibi quinto loco proponit argu Milites, carcerum Cuftodes, & Judices exemplo
mentum : Operatio miraculorum confequitur Fidem commoti martyrium pari confeßionis conftantia
vel facientis ; fecundum illud ad Corinth. 13. Si fubierint. Docet denique quinto , probabilius ef.
habuero omnem Fidem , ita ut montes transfe fe, ut Fides Gratia gratis data {it ea, cujus vir
ram , ßve etiam aliorum , propter quor miraculas tute patrantur quædam miracula , fiducia vide
fiunt ; unde dicitur Matthaei 13. Et non fecit ibi licet in Deum ad impetrandum , quæque idcir
virtutes multas propter incredulitatem eorum. co dicitur patrativa miraculorum. Probat autem
Si ergo Fides ponitur Gratia gratis data, fuper Eminentiffimus Au&or affertionem au&oritate S.
fluum eft , præter hoc ponere aliam Gratiam gratir Joannis Chryfoftomi bomil. 29. in cap. 12. epift. 1.
datam , operationem fignorum. Sic autem oppofi ad Corinth. (pag.263. oper. tom. 1o. ) ubi fcribit ex
tioni refpondet : Ad quintum dicendum , quod ope plicans illud Pauli fupra citatum : Fidem non banc
ratio miraculorum attribuitur Fidei propter duo ; dicenr , quæ dogmata fpeéîat ; fed Fidem fignorum , de
primo quidem, quia ordinatur ad Fidei confirma qua Chriftus dicit : Si habueritis Fidem , ut granum
tionem ; fecundo, quia procedit ex Dei omnipoten finapis, dicetis huic monti , tranfi hinc, & trans
tia , cui Fides innititur : Ö' tamen , ficut præter ibit. Et hanc petebant Apoßoli dicente 1 : Adde nobis
Gratiam Fidei neceffaria eß Gratia fermonis ad Fidem. H.ec enim mater fignorum ef?. Probat etiam
Fidei inftru&ionem , ita etiam neceffaria eft opera au&oritate Theodoreti in eumdem locum ita loquen
tio miraculorum ad Fidei confirmationem. tis: Fidem hic non hanc dicit communem, fed illam ,
3 Alii per Fidem intelligunt conftantiam in de qua paulo poft dicit: Etfi habuero omnem Fi
Fide. Alii per hanc Fidei Gratiam intelligunt, dem , ita ut montes transferam . Propter ea m
non fimplicem Fidei affenfum , vcl aliquam in enim quæ tunc erat Infidelitatem, multa ejufmodi
\ . mi
 ' ' LIB. III. c.4 P. XLIV. - ' 3,;
miracula faciebant ad admirationem , per hæc il credibilis. Confirmatur autem convenienter per mi
lor deducentes ad veritatem . Explicat deinde , racula: cum enim illi , coram quibus fiunt , vident
-quomodo Fides hæc fit Gratia gratis data, cum ea fieri a folo Deo fupra omnem naturæ creatæ fa
-fit manifeftatio Spiritus, & Ecclefiæ afferat uti cultatem , Divino munere adjuti, inducuntur ad fa
litatem ; multi fiquidem ad Fidem ejus intuitu pernaturalem veritatem, pro cujur confirmatione pa
convertuntur, aliique in Fide confirmantur: con rrantur, ampleéfendam , & folidantur ad eam , quam
cluditque, Gratiam hanc effe a&ualem quamdam /unt amplexi, firmiter retinendam. Igitur ficut ad
Dei motionem, cum per a&uale Dei auxilium , Fidem Infidelibus proponendam opus eft Gratia fer
etiam feclufo habitu, omnia prædi&a poffint haberi. monis , ita ad Fidei recenr annuntiatæ confirmatio
* 5 Juxta hanc explicationem , Gratia Fidei fere nem opus eft miraculorum exhibitione. -

unum & idem eft cum Gratia {anitatum, & ope 7 Gratia hæc miraculorum non eft quippiam
- rationis virtutum. Suarez loc. cit. num. 16. ait , manens in anima per modum habitus : princi
Gratiam fanitatum folum fignificare, quod verbi pium fiquidem operandi miracula extendit fe ad
proprietas præfefert , hoc eft curationes mirificas omnia quæ fupra naturam fieri poffunt ; ideoque
• a morbis corporis, & operationem virtutum om non aliud eft, quam Divina omnipotentia, quae
nia alia opera mirifica comprehendere, quae fu nulli creaturæ , nullive puro homini communi
pra naturam funt , & fiunt vel circa homines , cari poteft. Si enim virtus faciendi miracula fem
vel circa alias res fenfibiles . Eodem fere modo per adeffet habentibus Gratiam miraculorum ,
rem explicant Salmanticenfes in arbore prædica ipfi femper facere poffent miracula, quando vel
mentali virtutum S. 17. fub num. 166, tom. 3. lent , quod utique falfum eft. Matthei 17. v. 18.
ubi, loquentes de Gratia miraculorum , hæc ha Apoftoli interrogant: Quare nor non potuimur eji
bent : Dividitur autem in gratiam fanitatum , ut cere illum ? Chriftus autem refpondet v. 2o. Hoc
cum miracula fiunt ad remedium moftræ corporalis autem genus Dæmoniorum non ejicitur, niß per ora
falutis Ö vite: Ö in operationem virtutum , ut tionem & jejunium . Rurfus Elifeus non potuit
cum folum manifeftant Divinam omnipotentiam , fufcitare filium Viduæ per fui baculi applicatio
eaque manifeßatione Fidem confirmant . Doétrina nem , uti habetur 4. Regum 4. Legi poteft D.
hæc eft etiam D. Thomæ 2. 2. quæf. 178. ar. I. Thomas quæfi. 6. de potentia ar. 4. Quare Gratia
, ubi , propofitajam fupra indicata quæftione , Utrum miraculorum in hoc confiftit , quod cum Deus
fìt aliqua Gratia gratis data ad miracula facienda , alicui ipfam tribuit , interdum movet ejus rnen
eaque (uti diximus) affirmando refoluta , hoc tem ad faciendum aliquid, quod confequitur opus
fibi quarto loco proponit argumentum : Miracu mirificum ; interdum vero conta&u alicujus rei
lofa reparatio fanitatis per Divinam virtutem fit ; ad ipfum pertinentis , interdum oratione , pia no
ergo non debet dißingui Gratia fanitatum ab opera minis ejus invocatione , locutione , aut aliquo
tione virtutum. Oppofitioni autem ita refpondet : ipfius externo aétu utitur tanquam inftrumento.
Ad quartum dicendum, quod Gratia fanitatum com Ita, conceptis verbis Silvius loc. cit. Di&um eft,
memoratur feorfum , quia per eam confertur' homi miraculorum Gratiam per modum habitus nulli
mi aliquod beneficium , fcilicet corporalis fanitati r, puro homini communicari : Chrifto quippe ut ho
præter beneficium commune , quod exbibetur in omni mini , feu humanitati ejus data eft perpetua &
Abur miraculis , ut fcilicet hominer adducantur in conftahs operatio virtutum & miraculórum, quia
I)ei motitiam. Fufe & optime Cardinalis de Lau-, libera fua voluntate poterat miracula operari ,
raea in 3. lib. fent. tom. 4. di/put. 19. art. 7. Ö' quoties opportunum judicabat ; & ad hoc ſem
8. ubi ait , licet aliquando in facra Scriptura per paratum habebat ñeceffarium Divinitatis con
promifcue fumatur Gratia fanitatum cum ope curfum , etiamfi humanitati nulla effet qualitas
ratione virtutum , juxta illud Aéfor. 19. verf. permanens indita , quæ phyficum principium ef
.1 1. Virtutefque non quaslibet faciebat Deus per ma fet miraculorum ; uti optime adnotavit Suarez
mum Pauli, ita ut etiam fuper languidor deferrem tom. I. de Gratia , prolegom. 3. cap. 5. num. 17. &
• tur a corpore ejus fudaria , & femicinãtia, ô recedebant /eqq. -

ab eis languores , Ö* fpiritus nequam egrediebantur; 8 Addit Suarez, permanentem Gratiam , &
Gratiam nihilominus fanitatum proprie effe fa frequentiam miraculorum in principio Ecclefiae
-cultatem , qua quis ante oculos Dei virtute cu fuiffe neceffariam ; juxta illud Aétor. 5. v. 12.
rat morbos corporum ; & operationem virtutum & 14. Per manus autem Apoßolorum fiebant figna
effe facultatem , per quam quis poteft evidenter : & prodigia multa in plebe .... Magis autem auge
& fenfibiliter operari magna miracula , quæ ad batur credentium in Domimo multitudo virorum 4c
fanationes corporum non pertinent. - mulierum Ö'c. & Marci cap. 16. v. 2o. Prædicave
6 Atque ex his ad alia tranfeuntes dicimus , runt ubique (Apofloli) Domino cooperante, d5 fer
dari in Ecclefia Gratiam miraculorum : Spiritus monem confirmante feqaentibus fignis. Itaque ait S.
enim San&us Ecclefiæ fuæ providit in his, quæ Gregorius bomil. 29. in Euangelia (col. 1571. t. 1.)
funt utilia ad falutem : quocirca, ficuti notitia, Sed haec neceffaria in exordio Ecclefiæ fuerunt ; ut
quam quis divinitus accepit, in notitiam aliorum enim Fide r crefceret , miraculis fuerat nutrienda :
perducit per donum linguarum , & per Gratiam item, eamdem Gratiam etiam hodie permanere
fermonis , ita per operationem miraculorum fer in corpore Ecclefiae , non quidem in certis ac
monem prolatum confirmat , ut fiat credibilis , definitis perfonis , fed in iis , quibus talis a&ua
juxta illud Marci cap. ult. v. 2o. Et fermonem lis Gratia conceditur, quando & quomodo vult
confirmante fequentibus fignis . Ita D. Thomas loc. Spiritus Sanétus. D. Auguftinus de civit. Dei lib.
cit. quod ipfum bene profequitur Silvius in 2. 2. 22. cap. 8. poftquam meminit miraculorum. a
JD. Thomæ quæß. 178. art. I. Deur fufficienter pro Chrifto faétorum, fubjicit (col. 663. tom.7. ) : Nam
videt Eccle/iæ in iis quæ funt utilia ad falutem fuo etiam nunc fiunt miracula in ejur nomine ßve per
rum: atqui ad Ele&#orum falutem non illud folum Sacramenta ejur , ßve per orationes vel memoriar
pertinet, quod falutaris doéìrina eis proponatur ß. San&orum ejur. Et Thomas Bozius de fignis Ec
ve per donum linguarum , ßve per Gratiam fermo clºſe lib. 5. cap. 1. & ſeqq, ſgn. 11, magna & in
nis , fed etiam quod illa ßc confirmetur , ut fiat finita propemodum recenfet miracula
~
Hollಣ್ಣ
hi
* . * * - CC
 326 DE SERV DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
fce temporibus edita in, propaganda fan&a reli ejufdem Apoßoli mente, ut quis habeat Fidem , qua
gione ; ut interim fìlentio prætereantur cetera an montes transferat , & Charitatem non babeat.
tiquiora , de quibus fan&i Patres teftes oculati 1o Dices: Si etiam a peccatoribus fieri po£
fidem fecerunt, Irenæus videlicet lib. 2. de baeref. funt miracula, miracula non erunt neceffaria in
cap. 66. Chryfoftomus ferm. 67* Hilarius lib. in judicio Beatificationis Servorum Dei , & in ju
conßantium Imperatorem , Gregorius Nazianzenus dicio Canonizationis Beatorum . At facilis e(t
orat. 18. Theodoretus orat. 8. adverfus Graecor » refponfio : tum quia licet Gratia miraculorum
Hieronymus in libro contra Vigilantium. aliquando peccatoribus collata fit , & poffit con
-

9 Vulgatum eft apud Theologos , Gratiam mi ferri ; plerumque tamen Juftis tantum, & San
raculorum eſſe Gratiam gratis datam , eamque &tis communicatur , uti animadvertit Suarez de
idcirco nedum Juftis, fed etiam peccatoribus ali Gratia tom. I. prolegom. 3. cap. 4. num. 1 1. tum
quando conferri: Duvallius de ſuprema Romani quia in judicio tum Beatificationis, tum Cano
Bontificis poteßate in Bibliotb. Max. Pontif. tom. nizationis non aſſumitur examen miraculorum ,
3. pag. 421. Gonzal. in cap. Audivimus, num. 9. nifi prius de virtutibus in gradu heroico confti
de Relig. Ö venerat. Sančiorum , Majolus in die • terit, aut de martyrio ; quemadmodum adnota
bus canicularibus ad tit. Vaticinia pag.534. Theo vit Scacchus de not, 5 fign. fanatit. feat. 8. cap.
philus Raynaudus oper. tom. 15. in heteroclit. ſpi 1. pag. 569. & bene explicat Arauxo in decif.
ritual, num. 12. Ó feqq. pag. 265. Contelorius de moral. traéf. 3. quaeft. 23. num, 24. ubi hæc habet:
Canoniz. SS. cap. 2o, num. 5. O feqq. Rocca eod. Igitur præcipue ex virtutibus heroicir, concomitan
trač. cap. 9. aliique paſſim. In ſuperiori cap. 42. rer vero δ fecundario ex privatis vifionibur ô mi
mum. 5. relata funt verba Chrifti Domini cap. 7. vaculis ad nominis invocationem patratis , fumitur
Matth, dicentis, fe non noffe eos, qui iniquita efficax teftimonium fanëìitatis illius , qui albo Ca
tes operati funt , licet in nomine fuo prophetaf nonizandorum eft adfcribendur, ut bie verum babeae
fent , & Dæmonia ejeciffent, & virtutes multas tritum axioma : Singula que non profunt , /mul col
feciſſent; necnon Apoſtoli 1. ad Corinth. 13. di lečia juvant .
centis, fe nihil effe fine Charitate , etiamfi Fi 1 1 In prima hujus noftri Operis editione in
dem habuiffet , per quam montes transferret . ' boc cap. 44. lib. 3. multa alia expofuimus de mi
Additur modo explicatio Eftii in comment: ad di raculis, quæ fieri poffunt etiam a peccatoribus.
êium locum v. 2. ita loquentis : Nam fane ficut ln fecunda autem, & in hac tertia ejufdem no-,
Apoftolo nulla repugnantia eft, aliquem linguarum , ftri Operis editione opportunius efse exiftimavi.
aut propbetiæ dono , aut notitia myßeriorum , atque mus ea ad quartum tomum transferre, ubi age
fcientia excellere , quæ fuperius nominata funt , aut tur de miraculis, quæ fa&a efse dicuntur ab In.
in egenos effe profufum , aut corpus fuum flammir fidelibus, δ' Hæreticis ; cum materiæ feries &
tradere pro Cbrißi nomine , quæ poßea nominantur, ordo id expoſcere videantur.
& Cbaritatem non habere ; ita nihil repugnat , ex

C APU T QU A D R A G E S I M U M Q U IN T U M.
IDe Gratia gratis data Propbetiæ.
I వౌ Rophetia eft futurorum
tertio libro de veritate religionis Chriftiane cap. 1 I.
:oitingocærp at aliquan §. 1. Prophetiam autem efse futurorum præco
‫ پیانویسا‬-కళ
£\j\\)'}| do extenditur ad præ gnitionem , defumitur ex I. epift. Petri cap. 1. v.
§4) ſºft| terita, quorum nec me io. De qua falute exquifferunt, atque fcrutati funt
*<| moria , nec certa figna Prophetæ, qui de futura in vobis Gratia propbeta
extabant, & ad præſen verunt , fcrutantes , in quod vel quale tempur figni
tia loco diftantia & oc ficaret in ei r Spiritur Cbrifti , prænuntiam r ea r , quae
culta, & ad internas cor, in Cbriflo funt , paffiones , Ö* pofieriorer gloriar ,
dium cogitationes , ita quibus revelatum eft. Item, prophetiam aliquando
ut Propheta fit , qui di extendi ad praeterita, quorum nec memoria, nec
vinitus cognofcit ea, quæ longe diftant a fenfu certa figna extabant , comprobatur ex illo Joan.
& naturali cognitione hominum , & ea poteft 4. v. 18. ubi Salvator dicit Samaritanæ : Quin
manifeſtare . Quocirca Matthaeuccius in pračí. que enim viros babuifti , & nunc, quem haber, non
Tbeologo.Canon. ad caufa * Beatific. & Canonizat. ef? tuus vir. Refpondit quippe mulier v. 19. Do
traéf. 3. cap. 3. art. 2. §. 4. num. 45. ita Gratiam mine, video, quia Propheta er tu. Et pergens ad
gratis datam prophetiae decribit: Prophetia ef Gra. civitatem clamat v. 29. Venite , & videte homi
tia , qua mediante quir poteft certo cognofcere & ma nem, qui dixit mibi omnia quæcumque feci. Deni
nifeftare ea, quæ cognofcere alia * non poffet abfque que, prophetiam extendi ad praefentia loco di
`aéîuali revelatione particulari Dei in illir circum itantia & occulta, & ad internas cordium cogi
flantiir , in quibus illa eognofcit , ßve ßnt futura, tationes, demonftratur ex illo Pharifæi Luc. 7.
/ìve præterita , ßve abfentia , & occulta præfentia , v. 39. Cum enim Mulier peccatrix ad Jefum ac
aut fecreta cordium , & internæ cogitationes. Quod ceflifset comendentem in domo Pharifaei , & ftans
re&te profequitur Scacchus de not. 89 fign. fanči. retro lacrymis coepifset rigare ejus pedes Phari
fecf.8. cap. 2. & adhaerent Martinus del Rio dif. fæus intra fe dixit : Hic, fi effet Propbeta , fciret
quifit- magicar, lib. 4. cap. 1. quaeft. I. per tot. & utique, quæ & qualit eft mulier, quæ tangit eum ,
fignanter in §. Dixi tertio, Philomarinus in traéf. quia peccatrix eft. Di&um eft etiam, Prophetam
de revelationibus tract. 1. cap. 1. fec. 5. Torreblan divinitus cognofcere ; Ifaiæ quippe 41. verf. 23.
ca, de magia lib. 1. cap. 1. de prophetia a num. 34. Jegitur: Annuntiate quæ ventura funt in futurum ,
afque ad num. 52. Cardinalis Bona de difcretioiie G ſciemur; quia Dii eftir vor. Er epift. 2. S. Pe
/pirituum cap. 17, num 2. & Cardinalis Gottus tri cap. I. v. 21. Non enim voluntate ಒn , al
4/4
 LIB. III. c.4 P. xLv. 327
lata eft aiiquando prophetia, fed , Spiritu San&io in mo, e S. Gregorio nell'omel. 1. in Ezech. quando
fpirati, locutì funt fan&i Dei bominer. Quo per Parla di coſe paſſate, o preſenti, benchè occulte, per
' tinet illud Caffiodori in præfat. ad Pfalm. cap. I. chè non ſono lontane di tempo, perde il nome di profezia.
(oper. tom. 2. pag. 3.) ubi ſicdeſcribit prophetiam : 3 Prophetia conſiſtit in cognitione, & in co
Prophetia eft a/piratio Divina , quae eventur rerum gnitorum manifeftatione. Et cógnitio quidem fua
aut per facta, aut per dicta quorumdam, immobili pte natura præmittitur; nemo enim poteft de ali
veritate pronuntiat. qua re- loqui, nifi eam agnofcat : fed , cum Gra
2. Propheta ergo eft , qui aut futura prænun tiæ gratis datæ fint manifeſtationes Spiritus in
tiat , aut præterita, vel præfentia patefacit cete aliorum utilitatem , hinc fit, ut in prophetia co
ris abfcondita, quamvis communiter, & ut plu gnitioni fuperaddatur manifeftatio, juxta Divum
rimum prophetia ad futurorum prænuntiationem Thomam 2. 2. cit. quaeft. 171. art. 1. quinimmo
retringatur. S. Thomas 2. 2. que/lion. 171. art. in ratione Gratiæ gratis datæ manifeſtatio præ
3. docet, propheticam cognitionem ea omnia com cellere dicenda eft cognitioni, veluti late often
prehendere , quæ in fuperioribus di&ta funt , tri dit Cardinalis de Lauræa in 3. lib. fent. tom. 4.
plicemque eorum effe gradum : unum eorum , di/p. 19. art. 9. §. 1. Juxta eumdem S. Thomam
quæ funt procul a cognitione unius hominis , fed loc. cit. art. 2. cum prophetia pertineat ad cogni
non a cognitione omnium hominum ; aliquis enim tionem , quæ fupra naturalem rationem eft, con
homo fenfu cognofcit quæ funt fibi præfentia fe fequens eft , ut ad prophetiam requiratur, quod
cundum locum , quæ tamen alius humano fenfu , dam lumen intelle&tuale cxcedens lumen natura
utpote fibi abfentia , non cognofcit : fecundum le rationis, juxta illud Michææ 7. v. 8. Cum fe
gradum effe eorum , quæ excedunt univerfe co dero in tenebri * , Dominus mea lux eft. Quapropter
gnitionem omnium , non quia natura fua cogno Prophetarum cognitio , fi confideretur ex parte
fci non poffint, fed propter defe&um cognitionis Dei, continet quodammodo Divinam & increa.
humanæ, ficut eft ex. gr. myfterium Sanctiffimæ tam aëtionem, quæ revelatio, feu locutio Dei ap
Trinitatis: ultimum demum gradum effe eorum , pellatur : fi vero eadem prophetia confideretur
quæ funt procul ab omnium hominum cognitio ex parte Prophetæ, hoc eft quatenus ab ejus in
ne, quia in fe ipfis non poffunt cognofci , ut telle&tu , medio prædicto lumine , vitaliter elici
contingentia futura, quorum veritas non eft de tur, ibique manet , dicitur vifio , & auditio, jux
terminata: concluditque, quia quod eft univerfe ta varios refpeétus ad Deum ut revelantem, &
-& per fe, potius eft eo, quod eft peculiariter & ut loquentem ; quod re&te explicant Salmanticen
per accidens, ad prophetiam maxime proprie per fes tom. 3. curf. Theolog. in arbore predicamentali
tinere revelationem eventuum futurorum , & af $ 17. Jub. num. 17o. .

fert illud S. Gregorii fuper Execbielem ( lib. 1. 4 Porro , ut Propheta cognofcat , opus eft ,
bom. I. tom. I. col. I 173.): Qaia cum ideo pro ut ejus intelleétui ea repræfententur, quæ debet
phetia di&#a fit , quod futura prædicat ; quando de cognofcere , & aliis manifeftare : hæc autem re
præterito , vel præfenti loquitur , rationem fui præfentatio triplici modo fieri poteft. Primo fe
mominis amittit. Quod late profequitur Domi cundum exteriorem fenfus perceptionem , ut fi
nicus Gravina Divi Thomæ difcipulus in ope oculis corporeis aliqua fpe&acula appareant, vel
re, cui titulus, Lapi r Lydius , lib 2. de vifio auribus voces percipiantur, & inde fpecies tran
ne prophetica cap. 25. Pater Nicolaus Baldellus Cor feant ad imaginationem & intelle&um . Exem
tonenfis Societatis Jefu Theologus, qui in Biblio. plum eft in Daniele, qui vidit fcripturam parie
theca Scriptorum Societatis Jefu appellatur Vir tis , uti legitur Daniel. 5. Secundo modo per fen
egregie doêtur, duofque edidit Theologiæ moralis fum internum , quando etfi foris nihil apparue
libros , editurus tertium quoque jam paratum , rit , aliqua imaginationi repræſentantur , & inde
nifi fato præreptus, fuiffet ; dum erat in huma tranſeunt ad intelle&tum, ſive hoc contingat, in
nis , fuit magifter fpiritalis cujufdam Arfiliæ Al fundente Deo imaginationi novas omnino fpe
tiffimi viduæ Tiburtinæ , quæ anno 1643. mortua cies, quarum obje&ta neque oculus 'vidit, neque
eft non fine fama fan&itatis . Poft ejus obitum * auris audivit ; five novo modo ordinando , quæ
Baldellus notitiam virtutum ipfius , & Gratia in ea per habitum exiftunt a fenfibus acceptæ .
rum gratis ei a Deo datarum narrationem ſcri. Exemplum eft in Jeremia, qui vidit ollam fuc
pto expofuit Patri Mutio Vitellefco tunc Socie cenfam a facie Aquilonis , uti habetur 1. Jere
tatis Jefu Propofito Generali. Narratio prædi&a miae. Tertio modo fecundum repræfentationem
Romæ inter manufcripta Patrum Societatis Jefu omnino intelle&tualem , cum Deus fine motu &
fervatur: cumque ejus exemplar ab ipfis Patri ope fenfuum internorum vel externorum novas
bus magna cum humanitate Nobis dono datum fpecies intelligibiles in intelleétu producit , vel
fit , dum Romæ morabamur , pleraque ex eo in antiquas a fenfibus acceptas ita modificatur atque
re præfenti defumemus, allatis ipfis Au&oris ver difponit , ut fine opera phantafmatum veritatem
bis: Deveſi dunque ſapere , che ſebbene la profezia intelligibilem repræfentent ; uti Jate oflendit D.
ſi ſtende a tutto quello che può manifeſtarſi col lu Thomas 2. 2. quæß. 173. art. 2. Cumque cogni
me Livino, in che s'appoggia, o queſto ſia qualche tio eo fit perfectior, quo magis a fenfibus abftra.
miſterio ſoprannaturale, o coſa già paſſata, o pre hitur , hinc fit , ut perfe&iffimus gradus prophe.
ſente , o da avvenire , ma occulta a chi profeta , tiæ fit tertius , in quo cum fenfu nulla eft com
come inſegna S. Tommaſo nella 2. 2. quaeſtion. 17 1. municatio; medius fit , de quo fecundo loco ha
art. 3. e ſebbene il vocabolo di profetare, che vien bita eft mentio; & infimus de quo primo loco
derivato dal veder di lontano, ſi può accomodare a locuti fumus ; ut idem S. Do&or profequitur z.
tutto quello, che ſi vede, e per ſe ſteſſo dovrebbe non 2. quaeft. 174. art. 2. Ö 3. Addunt Salmanticenfes
eſſer veduto, come lontano da chi lo vede, come in loc. cit. num. 17 1. non. efle hujufmodi gradus ita
ſegna il medeſimo al luogo citato art. 1. con tuttociò diftinguendos , quafi fecundum aliquem eorum ipfa
particolarmente ſi dice eſſer Profeta , cbi intende e Prophetae cognitio conſiſtat in ſola ſenſatione ex
predice le coſe future, e che ſon lontane in quanto terna, vel interna ; femper enim pertingere de.
al tempo. E la profezia, come ſoggiugne il medeſi bet ufque adjudicium intelleétus ; fed diftinguen
- dos
 328 DE SERV DEI BEATIF Er BEAT c ANONIz.
dos eatenus, quatenus in fupremo cognitio intel /\u£ in libro de caelefti hierarchia , quia quicquid a Deo
le&ualis non ducit originem a fenfibus , neque eft , ordinate procedit, juxta illud Apoftoli: Quæ a
ab illis dependet , fed magis ab intelle&u ad fen Deo funt, ordinata funt. Ordo autem Divinæ fa
fus redundat ; quando in aliis duobus cogaitio pientie eft, difponere infima per media , Ö media
& repræfentatio originem trahunt a fenfibus vel per fuprema. Cum igitur inter Deum & bominem
fimul internis, vel fimul externis, a quibus pro Angeli medii /int , ab ipfo Deo illuminationes pro
inde dependent & denominantur. Concordat Car pbeticae per Angelicos Spiritus fubminiftrantur , qui
non tantum ad diverfas apparitiones interius phan
dinalis de Lauraca in 3. lib. fent. tom. 4. di/P. 19.
art. 9. §. 2. ubi ait, frequentius Deum revelare .tafiam illußrant ô commovent, fed etiam intrinfe
Prophetis per Angelos, quæ manifeftare debent, cur Prophetas alloquuntur. Qaibur etiam fepenume -

non forma fenſibili ſenſui exterño, ſed per ſpe ro exteriur fe in humana figura exbibent ; futura
ciem ſenſibilem ſenſui interno, ſeu phantaſia prænuntianter , & de multis peragendi , eos inßruen
ac imaginationi, vel per fpeciem intelligibilem in ter .. Cardinalis de Lauraca, loc.cit. 5. 2. ait, non
telle&lui tantum, & non fenfui; additque, fi lo repugnare, ut Deus ipfe per fe loquatur Prophe
cutio fit pure intelle&ualis , ita ut phantafia ni tæ, docens eum illa quæ debet manifeftare, Pro
hil operetur , obje&a debere fieri præfentia per phetam fcilicet alloquendo, ficut alius homo cum
ſpecies intelligibiles, alioquin nec intelligi, nec Propheta loqueretur, vel ei apparendo fub forma
cognofci poffent ; feque ignorare, an id umquam hominis, juxta illud Ifaiæ cap.6. v. 1. Vidi Dominum
acciderit, ut fcilicet per folas fpecies intelligibi ſedentem ſupra ſolium excelſum 5 elevatum .. Sera
les , & per folam locutionem intelleétualem Deus pbim ftabant fuper illud, fex alæ uni , & fex alæ alteri
per fe immediate, vel per Angelos Prophetis lo &c. Regem Dominum exercituum vidi oculis meir. Et
cutus fit, ea revelando quæ manifeftare debebant : volavit ad me unur de Seraphim , & in manu ejus
ſubjicitque Cardinalis .ே in cit. trađ. de diſcr. calculur quem forcipe tulerat de altari , & tetigit
fpirit. cap. 17. num. 3. adhuc difceptari inter Scho or meum, & dixit : Eccg tetigit hoc labia, tua Ö'c.
lafticos & Myfticos, an detur, vel dari po(fit in Et audivi vocem Domini dicentis : Vade , & dices
hac vita mortali pura vifio intelle&ualis abfque populo huic. Idemque Eminentiffimus Au&or ad
interventu phantaſmatum. mittit, Deum regulariter Prophetas allocutum ,
5 Prophetica revelatio fit per Angelos, cum , & nunc etiam alios alloqui per Angelos, ea re
juxta illud ad Romanos 13. v. 1. Quæ autem funt , velando quæ debent prædicere , feu manifeftare:
a Deo ordinatæ funt . Divinitatis ordo habeat , quod re&e exornat Martinus del Rio difquifit.
ut infima per media difponat , Angeli autem me magicar. cit. lib. 4. cap. 1. quaeft. 1. §. Solet ut plu
dii fint inter Deum , & homines. Quapropter rimum ; idemque, allegato S. Gregorio in lib. 28.
iliuminationes & revelationes Divinæ, & fic pro moral. cap. 2. docet Cardinalis de Turrecremata
phetica cognitio , quæ fit per illuminationem & in prologo ad revelatione * S. Birgittæ cap. 4. Scien
Divinam revelationem , ad homines deferuntur dum , inquit, quod duobus modi r loquutio Divina di
per Angelos, quibus agentibus ut Dei miniftris, citur. Aut per femetipfum namque Dominus loqui
prophetica revelatio, licet eorum minifterio fiat, tur ; aut per creaturam Angelicam , ejut ad mos ver
IDivina dicenda eft , juxta eumdem S. Do&orem ba formantur Ö'c. Niß enim Angeli quædam interna
2. 2. quaeft. 172. art. 2. Hinc Genef. 16. Angelus munciantes ad tempus ex aere corpora fumerent » éx
loquitur ad Agar ; Genef. 19. Angeli Lot alloquun terioribus profeéîo noßri r obtutibus non apparerent ;
tur; & Genef. 22. verf. 16. Angelus loquitur ad & fequitur Torreblanca de magia lib. I. cap. I.
Abraham : Quia fecifi hanc rem , & non peperci de propbetia num. 4o. Solet Deus hanc virtutem ,
ßi filio tuo unigenito propter me , benedicam tibi , mediatore Angelo, bominibus infpirare, in affampto
ό multiplicabo femen tuum ; & Luc. 1. v. 19. An fcilicet corpore , vel apparitione tantum fpirituali
gelus apparuit Zachariæ inquiens : Ego fum Ga. ὸc. Sed ex eo negandum non eft , poffe Deum , ß ve
Briel, qui afo ante Deum, & miffus fum loqui ad lit , ipfum immediate bominis mentes illußrare.
te, ô hæc tibi euangelizare ; idemque Gabriel ad 6 Dividitur prophetia multipliciter; vel ex par
Beatiffimam Virginem miffus, ei altiffìma Incar te luminis; vel ex parte obje&i , five rei cogni
nationis & Redemptionis myfteria revelavit. Mal tæ ; vel ex parte medii , fcilicet fpecierum, quibus
ta alia fimilia exempla colle&a legi pofsunt a Pe fit repræfentatio; vel ex parte modi cognitionis.
tro Joanne Olivario in fuo traĉtatu de prophe Ex parte luminis dividi poteft in perfe&tam , &
tia, & fpiritu prophetico tit. de Angelica prophe in imperfe&am. Prima eft, per quam certo co
tia ; ubi poft plura ait : Nemo eft igitur qui neget gnofcitur non modo res revelata , fed ipfa reve
propbetiam effe Angelicam , & illam quidem veriffi. Iatio } & cognofcitur, Deum effe qui revelat ; &
imam. Immo funt qui exifiimant , univerfam pro hæc fola dicitur abfolute & fimpliciter Prophetia :
phetiam , medio Angelo , effe infpiratam. Alibi fa per fecundam vero, quamvis aliqua veritas nota
&a eft mentio Hieronymi Savonarolæ Ordinis Præ fiat, non tamen ita certo, neque fatis percipi
dicatorum. Affertas ejus virtutes , & fan&itatis tur, a quo fiat revelatio, & utrum fpiritus pro
opinionem , nullo a Ncbis prolato judicio, reli pheticus, an proprius loquatur ; & hæc vocatur
quimus in eo ftatu , in quo funt; & juftitiam fen Infiinéîus propbeticus, cui ex modo, quo fit , non
tentiæ, qua morte multatus eft , admifimus. Lon repugnat, falſum ſubeſſe. Ex parte objecti cogni
ge poft ejus obitum controverfia excitata eft de ti dividitur in prophetiam comminationis , prae
operibus ab eo confcriptis. Damnatus fuit ejus fcientiæ, & prædeftinationis. Prima eft , per quam
liber de veritate propbetica ; fed perftat adhuc aliud Deus revelat aliqua futura , quæ cognofcit non
opus ipfius minime condemnatum , videlicet Com. in fe ipfis, vel ih aliquo decreto abfoluto , fed
pendium revelationum ; ut in præfatione vitæ ipfius in ordine fuarum caufarum, & in decretis condi
auëtore Jo. Francifco Pico, Parifiis edita anno 1674. tionalibus, quæ poffunt per alia decreta abfoluta
legitur in citato autem compendio revelationum to. impediri : qüare fenfus revelationis non eft , talia
1. pag. 224. ita fcripfit: Notandum eft autem , quod abfolute fuiura effe, fed folum fore ex vi caufa
hac exteriores apparitione * necnon imaginariar , Deur rum ad eam determinatarum , in quo clauditur
Angelico minifterio efficit , ut inquit Sanéfus Diony. hæc conditionalis, Nifi defuper impediantur; quam
WIS
 -

LIB. III. c 4 P. xLV. 329

vis Prophetæ fæpe praedi&am conditionalem non ex Torreblanca cit. oper. de magia lib. I. cap. 1. de
plicent , fed videantur loqui abfolute. Secunda eft , Prophetia num. 54. - -

per quam Deus revelat futura dependentia a libero 8 Subje&tum prophetiæ funt Angeli boni, dæ
arbitrio creato, quæ videt præfentia in æternitate. mones, viri , mulieres, pueri , Ethnici , feu Gem
Tertia eft, cum revelat, quæ ipfe duntaxat fa&turus tiles ; nec in homine , ut fit fubje&um prophe
eſt, cernitgue præſentia in æternitate, & in decre tiae , aliqua naturalis diípofitio requiritur , dum
tis abfolutis. Ex parte medii, feu fpecierum , qui modo intelle&u & fenfu polleat aptis ad manife.
bus revelata repræfentantur, dividitur prophetia in ftandum ea, qua: Deus fibi revelavit, bonitas au
intelle&ualem, imaginariam , & corporalem ,jux tem morum quamvis multum conferat ipfi pro
ta ea quæ fupra di&a funt. Ex parte denique modi phetæ, tamen non eft ei abfolute neceffaria , ut
cognitionis, dividitur in eam , quæ fit abfque alie habeat donum prophetiæ. De Angelo res eft ma
natione a fenfibus, quæ retinet commune nomen nifefta : Angeli enim fua naturali: perfpicacitate ,
prophetiæ, & in eam , quæ fit cum tali aliena futura libera & contingenti a praenoſcere non poſ
tione a fenfibus, quæ vocatur Raptus , de quo funt, nec cognofcere valent præterita , quorum
infra. non perceperunt præfentiam , quæque nullum fui
7 Addu&a in paragrapho præcedenti conceptis reliquere veftigium, uti contra Durandum com
verbis legi poffunt apud Salmanticenfes loc. fu muniter docent Theologi , neque fecreta cordis
pra cit. num. 173. & feqq. quorum affertiones in alterius five hominis, five Angeli . Quando er
omnibus & per oinnia funt uniformes doétrinæ go Deus Angelo revelat futura , præterita , aut
D. Thomæ in 2. 2. Quæß. enim 173. art. 4. quæ præfentia , ut homini ex. gr. manifeftet , juxta
rit , utrum Prophetæ femper cognofcant ea, quæ ea quae fupra dicta funt, Angelus Propheta fit.'
prophetant ; & refpondet, veros Prophetas, quo Plura ex Divino Textu colle&tâ funt teftimonia
rum mens divinitus illuflratur , non folum co a Petro Joanne Olivario in traći. de prophetta ,
gnofcere, quæ fibi revelantur, fed etiam cogno & fpiritu propbetico, ubi de hujufmodi prophetia
fcere, ea a Deo fibi revelari , juxta illud 2. Re ait : Quare boc genus propbetiæ fublimiu r eft , atque
gum 23. verf. 2. Spiritur Domini locutus eji per excelfius omnibus alii , ; nobilior enim proph. tia eft
me &c. Item S. Dočtor queſt. 174, art. 1. expli mobilioris creaturae. Ad Dæmonem quod attinet,
cat diviſionem prophetiae in prophetiam praede licet ille certo non poffit futura praedicere , ni
ſtinationis Dei, praſcientiae, 8 comminationis: hil tamen obftat, quin Deus eo uti poffit , ut
& cit. queſtion. 173. art. 3. propoſita quaeſtione, manifeftet futura, præterita , & præfentia, licet
utrum vifio prophetica femper fiat cum abftra occulta. Idcirco Luc. 8. v. 28. Dæmon ille , ut
&ione a fenfibus, docet non fieri abftra&ionem a vidit Jefum, procidit ante illum , & exclamans
fenfibus, quando aliquid repræfentatur menti Pro- ' voce magna dixit : Quid mi bi , & tibi efl , Jefu
phetæ per (pecies fenfìbiles ; nec opus effe , ut Fili Dei altiſſimi º Obſecro te; ne me torqueaf .
fiat alienatio a fenfibus exterioribus, cum mens Præcipiebat enim fpiritui immundo , ut exiret ab bo
Prophetæ illuftratur intelligibili lumine, aut forma mine. De mulier:bus, & pueris cxempla extant
tur intelligibilibus peciebus, fed abftra&tionema in facro Textu: Maria quippe foror Moyfi ap
fenfibus neceffariam efe, quando fit revelatio pro pellatur Prophetiffa, A nna Samuelis mater pro
phetica fecundum formas imaginarias. Suarez in phetiæ dono prædita fuit, Elifabetha Joannis Ba
tračí de Fide diſp. S. ſeči. 4. late oſtendit, ačtum ptiſta mater ex Dei revelatione Mariam Dei ge:
prophetiæ debere effe certam cognitionem non nitricem agnovit & confeffa eft , & quatuor Vir-.
tantum rerum revelatarum, fed etiam ipfius re gines Philippi Diaconi filiæ prophetabant. Et qucd
velantis, ita ut eam recipiens poffit certum ju attinet ad pueros, Samuel puer a Domino voca
dicium ferre, Deum effe qui fibi revelat, & per tus audivit ab eo , quæ erat prædiéturus in per
confequens poffit difcernere , quid fpiritu Divi niciem Heli Sacerdotis , & filiorum , & totius do
no, quid vero humano ipfe loquatur, cum non mus ejus; proindeque dicitur I. Reg. 3. v. 2o.
poffit effe judicium certum & firmum rei reve Et cognovit univerfu r Ifrael a Dan u/que Berfabre ,
latæ , nifi eadem firmitate & evidentia judicetur , quod fideli , Samuel Propheta effet Domini : & Da
Deum effe revelantem. Quare , cum Prophetæ niel , qui erat unus de tribus pueris , quos pro
affirmabant res fibi revelatas, affirmabant etiam , fuo famulatu Nabuch delegerat , intelligentiam
Deum fibi revelare, juxta illud , Hec dicit Do vifionum & fomniorum a Deo recepit , & Regi
minus ; aut , Sermo Domini faéius eft; aut, In ve declaravit fomnium & vifionem, uti habetur in
ritate mifit me Dominur ad vo * : additque , hæc ejus lib. cap. i. cap. 3. & cap. 4. Demum Balaam ,
procedere in cognitione vere prophetica , non au qui erat Gentilis, rogatus a Balac Rege, ut ma
tem in illa , quæ dicitur effe ex inftin&tu pro lediceret populo Ifraelitico , noluit id facere , fed
phetico, cum poffit Spiritus San&tus movere ho ei benedixit ; Rege autem conquerente , cur bene
minem interdum ad aliquid judicandum, ita ta dixiffet , dixit ( ^Vumer. 24. v. 13.): Si dederit mi
men ut certo nequeat cognfocere , an inftinétus bi Balac plenam domum fuam argenti & auri, non
ille fit a Spiritu Sanéto ; & tu.oc, cum judicium potero præterire fermonem Domini Dei mei. Et poft
certum non fit , neque vera erit prophetia. Item hæc prædixit adventum Meffiæ v. 17. Orietur Stel
de cognitione vere prophetica fcribit Savonaro!a la ex Jacob, Ö' conſurget Virga de Iſrael, & percutiet
(in cit. compend. reveiation. pag. 223.): Deus quod Duces Moab , vafiabitque omne , filio 1 Setb. & v. 19.
dam lumem fupernaturale Prophei e \infundit , quod De Jacob erit , qui dominetur, & perdat reliquia , civi
eft quedanº participatio fue # . Вх фио tat 1 1 : & tandem prædixit vaftationem Affyriæ ,
in revelationibus idem Propheta duo difcernit , id & Palaeftinæ per Romanos futuram, qúemadmo
eft ô quod ipfa revelata vera funt , & quod a dum legitur in lib. Num. 24. Ex D. Thoma hæc
Deo proveniumt . . Tantæ vero effìcaciae efl boc lu fere omnia defumpta funt 2. 2. qu. 17 1. ar. 6. &
tnen , quod de duobu r praedi&#: 1 1ta certum facit Pro late profequuntur Suarez in cit. tr. de Fide di/p.
phetam , ßcut lumen naturale certor reddit Pbtlofophor 8, ſeół. 7. Cardinalis de Laurata in cit. diſp. 19. ar.
de veritate primorum principiorum , & quemlibet 9. 5. 3. & Cardinalis Gottus de vera religione tom. 3.
kominem , quod bis duo funt quatuor. Cui adhæret eap. 1 1. §. 2. num. 6. S. Thomas l. c. ut fuadeat.
Lib. III. T t Gen
-

33o DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.

Gentiles effe prophetiæ capaces, Sibyllarum uti farium , fycomoror vellicantem, & Prophetam facit.
tur exemplo, quæ diferte myfteria Trinitatis, In Quod fi fuperaddatur, Deum dignatum effe com
carnationis Verbi, Vitæ , Paffionis , & Refurre&tio municare donum prophetiæ hominibus omnis æta.
nis Chrifti , & ejus miracula memorarunt ; qui tis & fexus, ducto argumento a poteriori, unuí
bufque, licet Gentilibus , & feminis , prophetiæ quifque facile cognofcere poterit, nullam requiri
donum a Deo datum fuiffe in præmium'virginita difpofitionem naturalem , ut quis fit capax prophe
tis, autumat S. Hieronymus lib. 1, adverfur Jovi tiæ ; quemadmodum infert Cardinalis de Laüræa
nianum num. 41. col 3o6. tom. 2. ubi ait : Quid re loc. cit. $.3. num. 26o. Gravina loc. fupra cit. pro
feram Sibylla* , Erytbraeam , atque Cumanam, & o&o phetiam ab ufu prophetiæ diftinxit , & merito: pro
reliqua *? Nam Varro decem fuiffe autumat, quarum vfu quippe prophetiæ requiruntur intelle&us , &
infºgne virginitas eſ: , Ö virginitatis præmium di fenfus interni, vel aliquis externus; cum prophetiæ
vinatio. Eodem utitur exemplo Cardinalis de Lau donum fit manifeftatio Spiritus in utilitátem alio
ræa loc. cit. num. 248. Suarez autem illud reijce rum. Quocirca licet femel Deus ufus fit animali ir
re videtur, cum fatis fibi non conftare dicat, qua rationali, afina videlicet, ut corriperet Balaam Num.
les fuerint Sibyllæ. At, cum Sibyllarum oraóula 22. & 28. nunquam tamen eft ufus irrationali, vel
ab antiquis Patribus , & Au&oribus Ecclefiafti mortua creatura, ad manifeftandum futura , vel
cis laudentur, licet non omnia, quæ o&o libris præfentia occulta. S. Hieronymus fuper Matthæum
Sibyllinis , qui extant tom. 8. Bibliotb. Patrum , indicat , aliquid interdum forte fuperveniens impe
continentur, tanquam genuina habenda fint, ab dire fpeculationem prophetiæ : Tempore illo, quo
fonum effet ea quæ a fan&is Patribus & Au&o conjugales a$us geruntur, præfentia Spiritu Sanéti non
ribus Ecclefiafticis priorum fæculorum laudantur, dabitur, etiamß Propheta effe videatur, qui officio ge
& in quibus ponunt firmiffimum præfidium Chri nerationis obfequitur . Perpenfa autem hac Divi
itiana religionis adverfuse Ethnicos , inter apo Hieronymi au&toritate , S. Thomas cit, art. 3. ad
crypha amandare , uti late oftendunt Natalis Ale tertium ait , propheticam revelationem, & fic ufum
xander in hiſtor. Eccleſ, ſeculi 1. cap. 12. art. 17. prophetiae impediri poſſe per naturalem indiſpoſitio
& in differt. I. ejufdem feculi , & Cardinalis de nem , fed eam a virtute Divina removeri, quæ eft
Aguirre in Tbeologia S.Anfelmi tom. 2. difputation. prophetiæ caufa. Suarez illud quoque animadvertit
53. fe£f. I. & feqq. Cafaubonus veritáti horum de Fide difp. 8. cit. fe&#. 7. mum. 2. Deum prophe
oraculorum Sibyllinorum refragatus eft . Blon tiæ au&orem quamcumque indifpofitionem natura
dellus hoc ipfum latiffime prættare conatus eft. lem vincere, aut removere poffe , quatenus in, ho
At Eudemon Joannes lib. i. pro Baronio cap. 5. mine reperiretur. In eo vero, quod {pe&at ab bo
oppofita trenue confutavit; & contra Blonde nitatem morum, fæpe memoratus S. Do&or art.
lum Joannes Caferius laudatus a Daniele Hue 4 ait, prophetiae donum non requirere per ſe con
tio in demonftrat. Euang. 9. §. 1 o. feliciter pugna. junctionem cumDeo per Charitatem, & fic aliquan»
vit , & ex ipfis Sečtariis Ifaacus Voflius-lib. de do non modo non fan&is , fed etiam peccatoribus
Sibyllinis oraculis in hac parte receffit a parente communicari. Addit , prophetiam pertinere ad in
ſuo Gerardo Voſſio, qui in opere de Poetis Gre telleétum, & ( uti fæpe di&tum eft ) dari ad uti
cis cap. 2. prædi&ta oracula contendit effe fuppo litatem Ecclefiæ, ficuti dantur aliæ Gratiæ gra
fititia : quod quidem ex parte tanquam verùm tis datæ ; & aliquem per morum malitiam impedi
admittitur , prout carmina Sibyllarum extant a ri poſſe, ne prophetet, ſecundum paſſiones animae,
multis jam faeculis interpolata : fed id tamen non & a&iones exteriores : cum enim ad prophetiam re
impedit , ne plurima illorum , & præfertim a quiratur maxima mentis elevatio adfpiritalium con.
primis Patribus laudata , germana fint , & nulla templationem, hcc impediri poteft per vehementiam
tenus apocrypha . paffionum, & per inordinatam in rebus exterioribus
9 Jam vero, ut reliqua perfequamur, de qui occupationem . Quæ a D. Thoma di&ta funt ,
bus fupra fermo habitus eft . S. Thomas 2. 2. malos videlicet homines habere poffe Gratiam gra
quæf, 172. art. 3. quærit, utrum ad prophetiam tis datam prophetia, confirmanturex jure Canoni
requiratur difpofitio naturalis ; item ar. 4. utrum co in can. Multæ autem , ubi : Propbetia , quæ in ma
bonitas morum requiratur ad prophetiam. Por li , hominibus et iam fieri folet : & in can. Prophetavit
ro quod attinet ad primam quæftionem , docet, I. qu. 1. Propbetavit Ö Saul malus Rex, & tunc pro
ficuti prophetia eft ex infpiratione Divina , & pbetavit, cum David fančium perfequeretur. Non er
Deus, qui eft caufa univerfalis in agendo, non go ſe jačtent, qui forte ſine Charitate babue rint hoc mu
praefumit materiam , nec aliquam materiæ difpo. nu , Dei fanétum , fed videant , qualem rationem babitu
fitionem, fed poteft fimul & materiam & difpo ri funt cum Deo, qui fanétis non fan&fe utuntur. Qg a
fitionem & formam inducere , ita eum poffe fi propter in oratione , quam coram Cardinalibus fan
mul animam creare , & in ipfa creatione eam &iffime Inquifitionis Pater Bernardinus Paulini Lu.
difponere ad prophetiam , & dare ei gratiam pro cenfis Ordinis Prædicatorum habuit anno 155S.
phetandi. Quocirca Gravina in opere, cui titülus tempore Pontificatus {an. mem. Pauli Pape IV. que
Lapis Lydius, (lib. 2. de viſione prophetica pag. 236.) oratio Typis Parif. edita eft in 2. tomo vitæ Patri r
Loquevdo vero de fupernaturali propbetia, non requiri Hieronymi Savonarole pag.572. dum ageretur de pro
tur ulla difpoßtio, niß quantum ad ufum. Quod non fcribendis ejufdem Savonarolæ libris, ita fubdit: Ora
requiratur difpofitio in introductione propbetie, proba adunque, ſe Fra Girolamo fu ſanto, o triſto, io non ne
tur, quia auéfor & caufa effîcienr propbetiæ eß Deus. parlo; baſta, che non è impoſſibile, ch'egli foſſe Pro
Deus autem in produéfione cujufcumque formae non exi. feta, eſſendo, come ſi ſa, date e conceſſe le profezie an
git materiam difpoßtam , nec indifpoßtam impedit, cora ai triſti. Scite Calmet in prolegomenis ad Pro
cum poffit ßmul & femel difpoßtionem caufare , & for pheta 1 ar. 3. narrat Rabbinos in ea fuiffe fententia ,
fmæ introdu&ionem , ut patet in fufcitatione mortui. ut fpiritus prophetiæ nunquam refederit nifi defuper
Pro quo etiam facit illud S. Gregorii M. Bom. homines fàpientia, divitiis, & potentia praeftantgs ;
3o. in Euangelia num. 8. col. 158o. tom. I. ubi fcri eofdemque gratiam prophetiæ retuliffe ad indo
bit: Implet namque (Spiritus San&us) citharædum lem, ftüdium, & varias exteriores rerum caufas :
buerum , & Pfalmiffam facit. Implet paßorem armen quos idcirco ftrenue redarguit , cum ཀ༩:༣|་མ་ཟ
IO
 L 1 B. III. C.AP. XLII. 331 * -

Prophetarum pars fuerit tenuiffimi cenfus; cum ni, & ait : Hæc dicit Dominur. Antea ergo Eli.
exemplis conftet, aliquando Deum locutum fuif feus ignorabat , quod Dominus ei locutüs non
fe per fceleftiffimos homines; cum prophetiæ do effet. Sunamitis afHi&ta ob mortem filii, ut 4.
num gratis omnino a Deo concedatur citra hu Reg. 4. confugit ad Elifeum , at ille cafum né
manæ induftriae meritum ; quamquam alioquin fciebat : Dominur celavit me, δ' non indicavit mi
nec ftudium, nec indefeffam mentis intentiofiem bi. (I. Reg. 16.) cum Samuel miffus effet a Deo
excludat, vehementefque animæ agitationes ali ad ungendum aliquem ex filiis Ifai , non indi
quando prohibuerint San&i Spiritus impreffio cavit , quis effet ex feptem : quare , introdu&o
nem. Celebre eft in hiftoria faeculixv. faétum Joan 'Eliab, Samuel conjeétans ex vultu & ftatura ,
næ Darciæ, puellæ Aurelianenfis vulgo di&ae ob eum effe ele&um , ait Domino v. 6. Num coram
liberatam obfidione Aureliam. Quid ea porro Domino eft Cbrtftur ejus ? & dixit Dominus ad sa
gefferit, ut rebus affli&is Caroli VII. Franco nuelem : Ne refpiciar vultum ejur, neque altitudi
rum Regis fubfidium ferret adverfus Anglos , nem faturæ ejur ; cumque fubinde ceteros intel
notum eft ; ejus quippe du&u Aureliae folüta eft lexiffet non fuiffe a Deo ele&os, quod nihil de
obfidio; ejus armis tota regio fuba&a eft-inter illis a Deo audiviffet , adduéto tandem Davide
Bituriges, ac Parifios; ejus confilio Remenfes parvulo, hæc verba habuit v. 12. Ait Dominus :
in poteftatem recepti funt, & Carolus Rex apud Surge, unge eum , ipfe eft enim. Item Daniel. z.
eos coronatus eft; ejus impetu Talbotes füga cum Nabuch fententiam protuliffet de nece om
tus, & ejus caefus eft exercitus; ejus audacia nium Sapientum Babyloniæ, nifi fomnium fuum
Parifienfis porta cremata; ejus folertia atque in interpretaretur, Daniel omnia declaravit, quæ
duftria res Francorum in tuto pofita funt : per fomnium Regis prænuntiabantur. Cumque
uti pluribus refertur in commentar. Pii II. lib. 6. alterius fomnii , interpretationem Nabuch a Da
Quomod6 autem fa&um fit, ut Virgini rufticae , niele quaefiviffet , hic coepit intra femetipfum ta.
& quæ greges patris fui ducebat, ducendi exer citus quafi hora integra cogitare , & cogitatio
citus cura commiffa fit, mon aliter explicari po nes ejus conturbabant eum , & deinde a Deo
teft, quam fi ad fpiritum propheticum refera illuminatus illud explicavit , uti habetur cap. 4.
tur; quo fuiffe præditam, deprehenfum eft judi Hifce exemplis utuntur paffim Theologi, ut al
cio Theologorum , & Do&orum Parifienfiüm . 'latam firment ac ftatuant affertionem, quam et.
Viderunt enim , occultas cordium cogitationes iam per fua principia roborat D. Thomas 2. z.
illam introfpexiffe, eique Gallorum cladem illo qu. 17 1. art. 2. ubi ait , Jumen propheticum in
ipfo die, eaque hora qua contigit, non obftante effe animæ Prophetæ per modum cujufdam paf
locorum diftantia, fuiffe revelatam. De Catho fionis, vel impreffionis tranfeuntis, & fic men
lica puellæ religione , ejus inter caftra virginita tem- Prophetæ femper indigere nova reve!atione
te, & bonis ejufdem moribus nulla eft dubita ad inftar difcipuli, qui nondum adeptus princi
tio ; cum [ententia Petri Chauconii Bellowaco pia artis, indiget ut de fingulis inftruatur. Le
rum Epifcopi, qui eam magiæ, hærefis, & pro gi etiam poteft Scacchus de not. & fign. fanéfit.
ditæ virginitatis infimulaverat, tanquam injutta fe&#. 8. cap. 2. n. 585. Ad rem fubjicit Calmet ( cit.
refciffa fuerit aućtoritate Callifti IlI. fummi Pon art. 3. pag. 5o9. tom. I. ): Tandem, ſi Dei Spiri
tificis ; ut plene refertur apud Spondanum in tur præfto femper Propbetis fuiffet , ut quid pbrafer
continnat. annal. Card. Baronii ad an. 1430. n. 3. Ö ille in eorum fcriptis familiariffimae Spiritus Do
feqq. apud Bzovium ad eumdem annum tom. 15. an mini, five, Manus fuper me ? Hec fane argumen
mal. & apud Martinum del Rio difquifit. magic. to funt apertiffimo, ait S. Hieronymus in Ezecb. I I.
lib. 4. cap. 1. qu. 3. feéf.6. §. Septima regula. Cum ob humanam fragilitatem, & vitæ hujus neceffita.
tamen de puella- fanĉtitate , & heroicis virtuti tes interdum (Spiritum San&fum) receffiffe ab eis.
bus nunquam fa&us fit fermo, nedum judicium 1 1 Ex his, quæ hucufque di$ta funt, colligi
de eis prolatum , hinc inferre licet, prophetiæ tur, ad effentiam veræ prophetiæ pertinere, ut
donum poffe a fan&itate effe fejun&um. * JPropheta non folum cognofcat quæ fibi revclan
Io Di&is addendum eft, nullum purum ho tur , fed etiam , Deum effe, qui revelat , nullam
minem habuiffe cognitionem propheticam in ha in Divina prophetia naturalem difpofitionem re
bitu, vel poteftate fua , priufquam a&tualem re quiri; prophetiae donum non requirere per ſe con
velationem , aut motionem a Spiritu San&to ac jun&tionem cum Deo per Charitatem , & fic ali
ciperet per infpirationem ac locutionem Divi quando fuiffe etiam peccatoribus communicatum;
nam. Di&tum eft , nullum purum hominem co prophetiam demum nulli puro homini fuiffe per
gnitionem propheticam modo prædi&o habuiffe, modum habitus datam: quæ omnia doéte exp!icat
ut Chriftus Dominus exciperetur, qui ex vi unio citatus Pater Baldellus in cit. MS. fequentibus ver.
nis hypoftaticæ habuit etiam in via fcientiam ` bis: Iddio, come cauſa onnipotente, non richiede alli
beatam & inditam , per quam cognovit omnes ſuoi effetti particolar diſpoſizione nella materia, che
veritates, quæ revelari poffunt hominibus per li riceve; ma con ugual facilità inſieme coll'effetto pro,
prophetiam ; & ita potuit ex propria & habitua duce ancor, quando vuole, la diſpoſizione e materia.
!i , feu permanentc fcientia prophetare , nulla ex Quindi è, che per il lume di profezia non ſi richiede
pe&tata revelatione vel locutione Divina . Rur diſpoſizione particolare, o compleſſione determinata
fus certum eft , nullum Prophetam , excepto fem nel ſoggetto, a cui ſi concede, ma può profetare, come
per Chrifto, licet inßgnem , & qui plures acce a Dio piace, chiunque ſi ſia, conforme ſoggiugne S.
perit propheticas revelationes, ita recepiffe ex Tommaſo nella 2. 2. queſt. 172. art. 3. purchè abbia
habitu donum prophetiæ , ut quamcumque rem per altro natura capace d'intendimento, e ſiano da lui
occultam cognofcere , aut de illa pro fuo arbi lontane quelle paſſioni dell'animo, che aſſorbiſcono in
trio prophetare poffet. Elifeus 4. Reg. 4. v. 27. torno ad altro oggetto tutte le forze apprenſive, come
dixit : Dominur celavit a me, Ö non indicavit ſono particolarmente i diletti dell'atto carnale, de'quali
mihi. Cum autem prius ignoraret , quid Regibus ſi dice ne' ſacri Canoni da S. Girolamo nel cap. Con
refponderet, juffit adduci Pfaltem ; cumque ca nubia 32. qu. 2. che non ſi dà in quel tempo lo Spirito
net et Pfaltes, fa&a eft fuper eum manus Domi Santo nè anche ai Prºf
Nè queſto ſolamente s'
Lib. III. t 2 ! ¡¡•
 332 DE SERV DEI BEATIF. ET BEAT CANONIZ.
intende di qualche diſpoſizione quaſi abituale e per. prende, pronunzia, o fa, come appariſce in Caifa,
manente, che debba ſupporſi nel Profeta: ma anche del quale ſi dice in S. Giovanni al cap. II. che per
dell'attuale, e tranſeunte, qual forſe potrebbe Pare eſſer Pontefice di quell'anno, prophetavit, quod Je
re l'eſſere alienato ed aſtratto da 'ſenſi: poichè nè fus moriturus erat pro gente, & non tantum pro
anche queſta è neceſſaria o per ricevere l'influſſo del gente, fed ut filios Dei, qui erant difperfi , con
lume profetico, o per l'intendimento formale della gregaret in unum. E queſto lume profetico non fu
coſa, che per quel lume ſi manifeſta, come ben no in lui, ſe non un iſtinto a dir materialmente quel
ta S. Tommaſo nella 2. 2. queſt. 173. art. 3 e Ie parole: Expedit, ut unus : moriatur homo pro
perchè il lume profetico, ſecondo il medeſimo nella populo , & non tota gens pereat. E4ueße, come
queſt. 171. art. 2, non ſi concede come abito e for ſi nota da S. Giovanni nel luogo citato, a ſemet
ma permanente nell'anima, come è la luce nel corº ipſo non dixit. E come inſegna S. Tommaſo al
po ſolare, ma come paſſione tranſeunte, come è il luogo citato art. 4 nè anche inteſe quel, che ei di
lume nell'aria. Quindi è, che non ſempre i Profe ceſſe, nè preteſe in verun modo di profetare, come
ti hanno lo ſpirito di profezia a ſuo talento; S& mota S. Agofino de cur. pro mort. cap. 12. &c. Ma,
aliquando, come dice S. Gregorio nell'omel. I. in quando coſti, la profezia e rivelazione eſſer da Dio,
Ezeccb. prophetiæ {piritus deeft Prophetis , nec non per queſto arguiſce di certo gran ſantità nel Pro
femper eorum mentibus præfto eft. Nel qual mo feta, in quanto la ſantità conſiſte nell'eſſere amico
do ancor Eliſeo nel 4. lib. dei Regi cap. 4 di quella di Dio, e nella Grazia, che ſi chiama ſantificante. An
donna Sunamite. Anima ejus in amaritudine eft , & zi ſecondo S. Tommaſo al luogo citato, può anche ſtar
Dominus celavit a me, & non indicavit mihi. ſenza eſſa, e in anima peccatrice; poichè nè l'atto
E lo ſteſſo nel cit.4. lib. dei Regi cap.3. eſſendo da ſteſſo d'intendere per il lume profetico richiede di ſua na
Cioſafatte Re di Giudea interrogato, non altrimen tura l'eſſer congiunto con Dio per Carità, e il fine,
ti ottenne lo ſpirito per profetare dal Signore, ſe perchè ſi concede, cioè l'altrui utilità, conforme a
non con farſi condurre un Cantore, e Sonatore di quello di S. Paolo nella prima lettera ai Corintj cap.
ſalterio, cioè con cantare e ſentire le lodi di Dio, 12. Unicuique datur manifeftatio fpiritus ad utili
e per mezzo di quelle impetrarlo, come S. Grego tatem, può conſeguirſi ſenza eſſere in grazia lo ſteſſo
rio avverte nel luogo citato. E queſto ſteſſo aſſai ſi Profeta. Onde ſappiamo, che profetò anche Caifa Pon
dichiara ancor col modo comune di parlare, che uſa tefice iniquo e ſcellerato. E appreſſo S. Matteo al cap.7.
la Scrittura, parlando de Profeti: Locutus eſt Do a quelli, che ſono per dire al Signore, Nonne in nomi
minus ad Prophetam &c. Fa&um eft verbum ne tuo prophetavimusº è egli chiaramente per riſpon
Domini ad Prophetam &c. che ſolo eſprime ma dere: Nunquam novi vos. Sopra il qual luogo ancor
nifeſtazione e lume attuale, ed impreſſione tranſeun S. Girolamo nota, che prophetare, & virtutes face
te, e non abituale e permanente. In oltre di qua re, & Darmonia e ſicere, interdum non eſt meriti
naſce, che non per queſto, che uno è Profeta cono ejus qui operatur, fed vel invocatione nominis
ſce tutto il futuro, nè può di tutto profetare, ma Chrifti hoc agitur, vel ob condemnationem eorum
ſolo di quello, che attualmente gli manifeſta il lu qui invocant, vel ob utilitatem eorum qni vident
me profetico, come nota S. Gregorio nel luogo cita & audiunt. Contuttociò ancor la profezia, che ſi ore
to, e S. Tommaſo nel luogo parimente citato. An dina all'utile altrui, ſecondo il medeſimo S. Tommaſo
al luogo citato, può arguire nel Profeta molta modera
zi tal volta per l'uſo grande, che ha qualcuno di
zione di paſſioni interne, e di eſterne operazioni, pot
Profetare, dice qualche coſa, e penſa dirla col la
me profetico, e ſolamente la dice con il proprioche richiede l'elevazione della mente alle coſe Divine,
fpirito , e *' inganna: Aliquando Prophetæ, dum e queſta vien impedita dalla veemenza delle paſſioni, e
confulunt, dice S. Gregorio, ex magno ufu pro dalla diſordinata attenzione alle coſe eſterne. E ſiccome
phetandi quædam ex fuo ſpiritu proferunt, & fe ſi legge nel 4. lib. dei Regi al cap. 4. che i figliuoli del
ex prophetiæ {piritu dicere fufpicantur. Sed , ne Profeti abitavano con Eliſeo quaſi al deſerto, acciò le
error poffit accidere , per Spiritum San&tum ci diſtrazioni ed occupazioni della città non impediſſero
tius corre&i , ab eo, quæ vera funt, audiunt , il dono della profezia, così è neceſſario per il me
& femetipfos, qui falfa dixerunt, reprehendunt. deſimo dono, che almanco ſi goda l'interna ſolitu
E come inſegna S. Tommaſo al luogo citato art. dine, e il deſerto dell'anima.
5. ſe bene il lume profetico, quando è perfetto, ti 12 Concordat Silvius in 2. 2. D. Thomæ tom.3.
ra ſeco certezza grandiſſima, che è da Dio, e ſen Quaefi. enim 17 I. art. 5. docet, mentem Prophetæ
za pericolo d'errore, o d'inganno; contuttociò, ſe dupliciter a Deo inſtrui: uno modo per expreſſam
è imperfetto, e ſolamente un certo iſtinto, che il revelationem ; altero per occultum inftin&tum : &c
Profeta ſi ſente a profetare, può facilmente manca quantum ad ea quæ priori modo Propheta cogno
re di tal certezza. E in tal caſo può occorrere , fcit , femper difcernere poffe, quid per fpiritum
che il Profeta penſi parlare per iſtinto di Dio, e propheticum dicat, quid per fpiritum proprium ;
parli di proprio iſtinto, e dall'evento riprenda ſe quia certiffime illa cognofcit , quæ ipfi expreffe
ſteſſo di falſità, come abbiamo detto. E forſe in revelata funt , & omnino certus eft , fe illorum re
queſto modo può eſſer occorſo tal volta, che da di velationem habere a Deo : quantum vero ad ea quæ
verſe perſone ſiano ſtate pubblicate rivelazioni di Propheta non cognofcit nifi per occultum inftin
coſe contrarie, come per eſempio, che la Beatiſi &tum , non femper difcernere poffe, quid ex fpiritu
ma Vergine ſia ſtata, e non ſia ſtata conceputa ſen prophetico loquatur, quid ex proprio ; & fic inter
za peccato originale, e pure una ſola di loro ab dum contingere , humani effe tantum cordis fugge
bia avuta vera rivelazione, e l'altra abbia cre ftionem, quam Propheta putabat effe fuggeftionem
duto d'averla, e veramente abbia parlato di pro a Deo venientem. Et quæ/t. 172. art. 3. ftatuit ,
prio ſentimento, e non per iſtinto di Dio. Nel me non requiri diſpoſitionem naturalem ad prophe
deſimo modo, quando il lume di profezia è imper tiam , cum prophetiæ donum , facultatem homi
fetto, può il Profeta eſſer moſſo ad apprendere in nis excedens, detur a Deo , non ex virtute alicu
ternamente, o a parlare, o a far qualche coſa, che jus caufæ creatæ , fed prorfus independenter ab il
Iddio voglia ſia ſimbolo e ſegno di coſa futura, ſenza che la : & explicans do&rinam D.Thomæ docet , ab eo
egli intenda il vero ſignificato della coſa, che ap non negari, poffe aliquam fpiritalcm difpofitionem
Præ
 , L I B. II 1. C.A P. XLp^ 1. 333
præcedere luminis prophetici fufceptionem , puta feratur ad utilitatem ejus qui illam recipit, fi ta
£levationem mentis inDeum, orationem, Jejunium, £men quandoque detur a Deo, ut fit in fpiritalem
&fimilia, quibus aliquando legitur fan&os viros u falutem Prophetæ, tunc vel prius, vel fimul cum
fosfuiffe, Danielem videlicet, ut in fuæ prophetiæ gono prophetiæ Deum illi dare Gratiam gratum
cap. z. & Elifeum, uti habetur 4. Regum 3. Item facientem. Et qu. 171. ar. 2. probat, prophetiam,
m
ar. 4. demonftrat, bonitatem morum non requiri feu lumen propheticu , per fe, & ex fui ratione,
ad prophetiam, & fic eam poffe in aliquo effe fine non effe habitum ; poffe tamen ex Divina virtutê
Gratia gratum faciente, ac per conſequens ſine Cha Perpetuo in aliquo confervari, uti faétum eft in
ritate; additque, licet prophetia per fe recta non re Chrifto Domino.
C A P U T Q U A D R A G E S I M U M S E X T U M.

In quo di£ia in capite præcedenti confirmantur; 3° nonnullis, quæ proponi poffunt,

difficultatibus reſpondetur.
Onnulli ex Philofophis gitationes eorum Jefus, nullufque potef? videre co
divinandi munus animæ gitationes eo rum , niß folu, Deus ; ergo Chriftus
adſcripſerunt , quaſi il Deus
3
eft , qui fcrutatur corda, & probat renes.
Quoad Theologorum affértioiies, S. Thomas
la ex fuis principiis vim
quamdam adjunctam ha 44*/f. 16. de malo ar. 3. docet, aliquando cogita
beret præfciendi futura. tiones hominum dignofci ex corporalibus fignis ;
Alii ex illis docuerunt , timentes quippe pallefcunt, verecundi erubefcunt,
animum a fenfibus ex & paffio a Medicis deprehenditur per cordis immu
' peditum , ut in fomno fo fationem , quæ ex pulfu percipitür : quo præmiß
praeſertim, & in fine vi , ait , multo magis Dæmonem eo modo cogno
tæ, mirabilia fentire, & non raro loqui futura, fcere cogitationes hominum, quam cognofcat ho
quæ vera effe eventus fubfequens compr9bavit : mo; tum addit, quia id, quod cadit fub ordine
Èxtendunt id etiam ad melancholicos : Qgod fi fuperioris caufae , non poteft caufa inferior co
fuperaddantur oracula Pythii , & Delphici Apol gnofcere
illa quæ
, fed folum caufa fuperior movens , &
movetur; & voluntas interius non po
linis, Dodonaci , & Ammonii Jovis , Trophonii
Antri, Boryfthenis, Herculis Columnarum , & tuit ab alio, quam a Deo moveri, cujus ordini
fimiliüm, ex prædi&is omnibus inferri poffe vi immediate fubeft ; voluntarias idcirco cogitatio
detur, tum a&uum internorum , tum futurorum nes non poffe vere cognofci a Dæmone , neque
contingentium cognitionem & præfcientiam, non a quovis alio, fed a folo Deo , & ab homine
effe foli Deo refervatam, fed naturaliter ab ho volente atque cogitante. Repetit hæc eadem S.
mine haberi poffe, & etiam ab Angelo five bo Do&tor queft. 8. de veritate ar. 13. ubi poftquam
no, five malo. Adverfus hæc autem tum, Divi iterum dixit, cogitationes cordis ex corporalibus
na teftimonia , tum Theologorum affertiones , fignis dignofci pofie, fubjicit, hoc ipfum contin
tum demum placita Philofophorum funt Nobis gere poffe , fi ex actuali cogitatione, in qua ali
exponenda. - -
quis meretur , vel demeretur, mutatur quiodam
2 Quoad teftimonia Divina , repetimus illud modo ftatus agentis; hanc quippe, ait, mutatio
Ifaie 41. v. 23. Annuntiate, que ventura funt innem ab Angelis cognofci, abfqtie eo quod tamen
futurum, & fciemus, quia Dii efiis vos. Addimus cognofcatu r cogitatio ipfa particularis , {ed tan
tum in toto genere ; cum ex multis
illud Ifaiae 46. v. 9. Recordamini ( inquit Deus) & diverfis
prioris faeculi, quoniam ego fum Deus , & non eft cogitationi bus eodem modo quis mereatur , vel
ultra Deur, nec efi ßmili* mei, annuntian * ab exor demcreatur, gaudeat, vel triftetur : & 1. part.
dio noviffimum , & ab initio, quæ necdum faéfa funt; queſt. 14 ar. 13. oſtendit , contingentia duplici
item illud Danieli r 2. ubi , poftquam dixit, nec modo confiderari poffe , in fe ipfis videlicet , գսa
Magos , nec Aruſpices poſſe indicare quid futu prout ratione jam aétu funt , & in fuis caufis , & fic
rum portenderet fomnium a Rege Babylonio vi non funt determinata ad unum; neminem
fum , ſubjicit v. 28. Sed eft Deus in cælo revelans autem poffe habere nifi conje&turalem cognitio
myfteria, qui indicavit tibi, Rex Nabuchodonofor ; nem contingentium efectuum in fuis caufis, &
quæ ventura funt in moviffimis temporibus ; rurfus folum Deum cognofcere omnia contingentia ,
aliud 2. Paralip. 6. v. 3o. ubi Salomon fundens non folum prout funt in fuis caufis, fed etiam
ad Deum preces , ait : Redde unicuique fecundum prout unumquodque eorum eft a&u in fe ipfo ;
vias fuar , qua , noßi eum habere in corde fuo ; tu itaut, licet contingentia fiant in a&u fucceffive,
enim folur nofli corda filiorum hominum. Jeremiæ a Deo tamen non fucceffive cognofcantur, cum
quoque 17. v. 9. dicitur: Pravum eft cor omnium , fubdantur Divino confpe&ui fecundum fuam præ
έσ infcrutabile : qui r cognofcet illud ? Ego Dominur fentialitatem , uti loquitur S. Do&or , quamvis
fcrutam r cor, Ö' proban * rene r. Demum de Chri futura fint contingentia fuis caufis comparata :
fto Joan. 2. v. 25. dicitur : Opus ei non erat , ut& quaeff. 57. ar. 3. propofita difputatione, utrum
qui * tefiimonium perhiberet de homine : ipfe enim Angeli cognofcant futura : refpondet , futura ,
fciebat, quid effet in homine : & Matthæi 9. v. 4. quæ neceffario ex fuis caufis proveniunt, puta,
Cum vidiffet Jefui cogitationes eorum . Quare S. folem oriri cras, certa fcientia cognofci , & co
Hieronymus ad di&um cap. 17. Jerem. col. 96o. gnofci ea quoque, quæ ex fuis caufis plerumque
oper. tom. 4. fubjicit : Simpliciter accipiamus , quod proveniunt , fed per conje&uras ; hunc autem
nullur cogitationum fecreta cognofcat , niß folus Deus. modum cognofcendi futura, effe in Angelis mul
Et ex cognitione cogitationum h9minum arguit, to magis, quam in hominibus, cum rerum cau
Chriftum non purum hominem effe , fed Deum : fas univerfalius & perfe&tius cognofcant ; tum fub
Si autem de Salvatore dicitur : Videns autem co, jicit, ignota cis penitus effe, quæ ex caufis fuis
pro
 イ

334 DE SERV DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.

proveniunt raro , ficuti fortuita : futura vero in Propbetis concionantibus excerpunt , & nunc le&io.
fe ipfis a folo Deo cognofci , five futura fint , nibus refonantibus carpunt : ita & hinc fumenter
quæ neceffario proveniunt , vel ut plurimum , fi quafdam temporum fortet , æmulantur Divinitatem,
ve fint fortuita ; cum Deus omnia videat in fua dum furantur divinationem. Ad id quod fupra di
' æternitate, quæ fimplex eft , & toti tempori ad &um eft, Dæmonem videlicet poffe , quæ in re
eft , & ipfum concludit ; quae cognitio intelle&ui motiffimis regionibus geruntur , cognofcere , &
Angelico convenire non poteft , cum intelle&us tam celeriter nuntiare , ut diu ante præcognita
creatus deficiat ab æternitate Divina. Cohæren
effe ab ignaris putentur , referri poteft illud Äpol
ter ad hæc iidem Theologi docent , non poffe lonii, qui , tefte Philoftrato in ejus vita, Ephefi
Dæmonem certo prædicere ea, quæ funt omni exclamavit , eo tempore Domitianum Romæ in.
no libere futura; poffe ex his, quæ certo novit, terfici, unde magnam fibi opinionem Divinitatis
multa probabiliter & per conje&uram prædicere; apud homines comparavit ,- quatenus futura co
poffe certo pradicere quaecumque dependent a gnofceret & prædiceret . Simile quid refert de
caufis neceffariis, quæ ab aliis caufis naturalibus quodam Cornelio Gellius lib. 15. noét. Attic. cap.
impediri non poffunt; poffe Dæmonem præterita 18. & de quodam alio Ammonius lib. 3. annal.
omnia memoria retinere, quæ vel aliena relatio. сар. 22.
ne accepit , vel coram ipfo gefta fuere ; poffe fcire 4 Demum quoad Philofophos , ipfi bene do
res præfentes obfcuras, quæ exteriore a&u pro cent , hominis animæ nullam inditam fuiffe fa !

dita funt, puta fecreta furta , & fimilia, quae ho cultatem futura cognofcendi . Cum enim homo
minum cognitionem fugiunt; (pontaneas hominum res cognofcere non poffit , nifi vel per fe exiftant ,
cogitationes cognofcere non poffe , nifi figno ali vel per fuas caufas ; quæ autem futura funt, ad
quo extrinfeco manifeftatæ fint ; & demùm pof. huc nec in fe , nec in fuis caufis exiftant , fed
fe incredibili celeritate ea, quæ in remotis regioni a voluntate Divina folum pendeant ; cumque nul
bus gerunt, tam cito denuntiare, ut diu ante præ lum obje&um cognofci poffit , nifi per illius fpe
di&a ab ignaris , putentur , quemadmodum Iate cies, & non exiftentis nullæ fint fpecies; inferunt,
profequitur Anaftafias Epifcopus Nicænus quaf. futura a folo Deo , & non ab homine cognofci
23. in facram Scripturam , & fufe explicant Mar poffe. Quapropter re&te Philoftratus fubdit: Omnis
tinus del Rio difquft. magicar. lib. 4. cap. 2. Mat divinamdi ars `maturae metaj excedit , & humane
ta de Canoniz. SS. Par. 3. cap. 1. num.45. & ſeqq. menti nullo modo pervia, cum ad hujuſmodi aſcen
£aphael de la Torre in 2. 2. D. Thomâ quafi. §§. fum impoffibile ßt ut feratur, niß diéfante Deo, aut
art. 2. difp. I. pag. 1 14. edit. Colonien. aniio 1633. Dæmone plerumque falfa fuggerente, licet aliquando
Arauxo declf moral. trafi. 3. 7uefi. 23. num. 93. vera , ut fìultor aréfius irretiat. Iidemque Philo
& ſeqq. & Thyraeus de apparitione intellectuali ii4. fophi admittunt, facile dari poffe, ut prudens &
4. cap. 13. num. 14 S. Auguſtinus de civit. Dei folertiffimus aliquis , & rerum ufu expertus ali
Jib. I. cap. 32. narrat , Dæmonem prævidiffe pe quid affequatur , & de iis , quæ ventura funt ,
ftis ceffationem ; & Coquæus in moti, ait , Dæ. judicium proferat, dummodo ea a caufis vel ali
amonem prædicere poffe , quæ fa&urus eß, & for quo modo manifeftis, vel non ita occultis dedu
te prævidiffe ceffationem peftis, quam ipfe, Deo ci poffint ; & bene explicant, quomodo a melan
permittente, immiferat , &-fic facile avertere po cholicis, aut morti proximis aliqua eventura præ
terat : & lib. 12. de Geneß ad litteram cap. 17. col. dićta fit , quæ re vera contigerunt , abfque eo
3o8. tom. 3. part. I. arguit fore, ut Dæmon ho quod hinc inferatur , ullam animæ infitam effe
minem non tentaret, ſi non conječturalem, ſed facultatem futura prædicendi, aut quod foli Deo
certam haberet ejus animi cognitionem : certif. futurorum cognitio non fit fervata. Legi po{funt
Ami* tamen indiciis apud mox conßitit , enuntiata r Vallefius de facra Pbilofopbia cap. 3o. & Gafpar
a Dæmonibus cogitationes bominum ; qui tamen, f; Rejes in jucundarum quaeſtionum Elyſio campo quaſt.
virtutum intermam fpeciem poffent in bominibus cer 27. & Zacchias queſt. Medico-legal. lib. 4. qu. 5.
mere , non tentarent , ficut illam in Job nobilem ac art. 1. Apud S. Gregorium lib. 4. dialog. cap. 26.
mirabilem patientiam procul dubio ß poffet Diabolus col. 4o9. tom. 2. legitur quidem : Ipfa aliquando
eernere , nollet a tentato utique fuperari. Et S. Tho animarum vi , fubtilitate fua aliquid prævidet : Et
mas 2. 2. quæfi. 172. art. 5. Ö 6. admittit, Pro in eod. cap. & cap. feq. quofdam cafus proponit,
phetas Dæmonum aliquando loqui poffe , & præ quibus oftendit ; morti proximos aliquando futu
dicere ex infpiratione Divina, Deo utente malis ra prænoviffe & prædixiffe ; quod ipfum ante do
ad utilitatem bonorum , & fieri poffe , ut Dæmo cuerat Plato in apologia , ubi Socratem ita indu
nes ex bonorum Spirituum revelatione, Deo per cit loqucntem : In illud tempus incidi , quo homi
mittente , aliqua futura revelent. Legatur Silvius ne r folent maxime ventura prædicere, cum jam mo
in 2. 2. D. Thomae tom. 3. ad dičiam quaſi. 172. rituri funt ; & concordat Tullius lib. I. cap. 3o.
art. 6. ubi ad D. Thomæ doétrinam illuftrandam de divinatione , ubi hæc habet : Divinare autem
ait , Balaam , cujus ampla fit mentio in libro morienter, etiam illo exemplo confirmat Po/ídonius ,
AVumerorum , fuiffe Dæmonum Prophetam , fed quo affert , Rbodium quemdam morientem Jex æqua
prophetias , quas enuntiavit in di&o libro, fmif ler nominaffe , & dixiffe , qui primus eorum , qui
fe a Deo, qui ficuti interdum revelat futura ho fecundus , qui deinde deinceps morituruj effet ; & tam
minibus Fidelibus quidem , fed impiis, ita quæ Plato, quam Ariftoteles dixerunt , majorem di
f dam revelare poteft Infidelibus,Dæmonumque cul fpofitionem divinandi in fatuis, & flupidis, & in
toribus, prout ad aliorurm ædificationem expedire melancholicis reperiri, quam in ceteris, qui funt
judicaverit. Optime hæc omnia explicantur a Ter fanæ mentis . At hæc bene explicantur non de
tulliano in apolog. cap. 22. pag. 55. Omni r (inquit) vera prophetia, fed de divinatione connexionem
Spiritur ales efi : boc Argeli, & Dæmones . Igitur quamdam habente cum fuis caufis naturalibus .
momento ubique funt . Totur orbir illis locur unur Quocirca Raphael de la Torre loc. ſupra cit. qu.
•f. Quid ubique geratur, tam facile fciunt , quam 95. ar. 1. difp. 2. in refponf. ad tertium fcribit:
•nuntiant. Velocitas Divinitas creditur , quia fub A'on abnuimur , effe quofdam homine r magis difpo
ßantia ignoratur ... Diff o/itione, etiam Dei & nunc J%tos ad divinandum , id efl , ad prædiccndo*
ди0 -
 L 1 B. III. C.Α Ρ. ΧΙ.ΚΙ. 335
quofdam naturales ex agnitione fuarum caufarum na ancor un' altra meno perfetta, che è dalla natura,
turalium , cum quibus habent naturalem commißio e un altra peggior, che è dal Demonio; e a quel
nem. Huju/modi funt homines an argumento com la poſſono appartenere tutti i futuri, che hanno de
memorati. Nam ſicut bruta divinatione naturali ma terminazione nelle ſue cauſe, ed a queſta tutte le
gis pollent , quam homines , utpote a quibur folent coſe, che poſſono eſſer ſapute dal Demonio. E ſolo
Åomines figna eventuum maturalium defumere ; pifces di queſti effetti debbonſi intendere alcuni Filoſofi ,
quidem folent nautis incautis tempeftates præmon che ammettono aſſolutamente la profezia dalla natu
ßrare, aver agricolis , armenta bubulcis , pecora pa ra, e principalmente dall'influſſo de'cieli; ed aggiun
f?oribus ; nam datur eß brutis infiinéîus quidam na gono, che richiede una certa diſpoſizione e tempera
tura pro prudentia : ßc inter bominer fatuis , & ru mento d'umori, per meglio apprendere le impreſſio
dibus , ac amentibus data eft divinatio naturalis pro ni celeſti, come dichiara Alberto Magno nel lib, 3.
prudentia. Caufa hujus eß, quia ßcut bruta majo de anima tr. I. cap. I. ed Ariftotele in probl. fe&.
rem babent affinitatem cum caußr corporalibus ; fic 3o. num. 1. da certa temperie d'umore malinconico,
inter homines ii , qui fatui , Ö ßupidi funt , parum che per ſorta ſi riſcalda intorno all'organo della im
diffident a brutis in fuis aéfionibus. De moribundis maginazione, ed alla ſedia della mente, dice avve
dicimus, fi divinant que per naturam ſciri non pof nire: che molti ſono guidati da iſtinto linfatico, e
funt, ea prænofcunt & prænuntiant, Deo illuftran dal medeſimo eſſere ſtate moſſe le Sibille, e le Bac
te eorum menter divinitur ; & boc eft , quod loc. che, e tutti quelli, che ſi credono eſſer moſſi da iſpi
cit. probat Gregorius adduéìis tribus , aut quatuor razione Divina; non già perchè l'umor malinconi
exemplis . Sic legitur Jacob egiffe Genef. 41. jam co da per ſe ſolo abbia potenza d'illuminare l'inten
morti appropinquanr, ficut & Moyfes Deuteronom. dimento intorno alle coſe future, o naſcoſte, ma per
33. At vero , f: morituri predicunt futura , que cer chè ha virtù di tener le forze dell'animo ben rac
tas caufas naturales habent, id faciunt , quia ali colte dagli altri oggetti, e di diſporre a meglio ri
quando ea bora, impeditis fenfuum motibus , menr cevere le mozioni ed impreſſioni, che vengono dalle
ad intra colligitur, ac meliur & exaëiiur contem cauſe di fuori, come chiariſſimamente inſegna il me
platur , quia variis & multiplicibus motibus fen deſimo Ariſtotele nel lib. 2. ad Eudem. cap. 9. do
fuum neque perturbatur neque diftrabitur. ve dice , che i fanatici per l'apparenza che hanno
5 Apud Ivonem Carnotenfem, in opere, cui di varie coſe, e quelli che predicono le coſe future,
titulus, Decretum , quod ad exemplar manufcri non hanno da per ſe ſteſſi il fare e il dire quel che
ptum bibliothecæ S. Vi&oris Parifienfis caftiga fanno o dicono, ma ſolo da cauſe ſuperiori e più
tum Fronto Canonicus Regularis S. Genovefæ potenti. E per queſte ragioni medeſime ſi può dire,
che avvenga, che queſta ſorta di profezia più ſi par
Parifienfis edidit, par. 1 1. tit. de incantationibus
Haru/picum cap. 7I. 5 feq7. ex dočtrina S. Augu tecipi nel tempo del ſonno, che del vegliare, più
flini multa defumpta funt de prædi&ionibus Dæ dagli uomini ſcemi, ſtupidi, e rozzi che da quelli
monis, quibus minime obftantibus , demonftra di mente ſana ed erudita, e più da quelli, che ſo
tur, eum nec intimas hominum cogitationes cer no vicini alla morte, dai matti furioſi, e ſimiglian
to cognofcere po{fe, nec futura contingentia tuto ti, come nota Ariſtotele de divin. per ſomn. ad
poffe prædicere : Aliquando autem non quæ ipfi fa cap. 1. & 2. perchè, mentre l'animo ſi ripoſa dagli
ciunt, fed que naturalibus fignis futura prenofcunt, oggetti ſenſibili, come nel ſonno , e mentre ſon po
quæ figna in hominum fenfur venire non poffunt , che le immagini e ſimiglianze dell'altre coſe diſtrag
ante prædicunt. Neque enim , quia prævidet Medi gono l'animo, come negli ſcemi, ſtupidi, e rozzi,
cur , quod prævidere nefcit huju r artis ignarus , ideo che per queſto molto s'accoſtano alle beſtie; e final
jam d vinur babendus efl. Quid autem mirum , ß, mente mentre ſi gode o per gli umori, o per la ceſ,
quemadmodum ille in corporir humani vel perturba ſazione dalle altre cure miglior diſpoſizione alle im
ta vel modificata temperie, feu bonas feu malas fu preſſioni di fuori, non può non eſſere, che queſte non
tura , prævidet valetudine * , fic Daemon in aerit af ſi prendano e non ſi apprendano meglio. Anzi per le
feétione atque ordinatione ßbi mota , mobi* ignota , ſteſſe ragioni ancor Iddio, quantunque non abbia bi
futura r prævidet tempeftate * ? Aliquando Ö' homi ſogno (come abbiamo detto) per il lume profetico,
num diſpoſitiones, non ſolum voce prolatas, verum di aſtrazione ed alienazione da' ſenſi; contuttociò be
etiam cogitatione concepta * , cum figna quædam ex ne ſpeſſo queſta cagiona, e maſſime quando il lume
animo exprimuntur in corpore, tota facilitate per è molto perfetto e intenſo. E non è dubbio, che co
difcunt, atque hinc etiam multa futura prænuntiant , sì viene ad operare molto più conformemente alla
aliis videlicet mura , qui if?a difpofita non noverunt . noſtra natura , la quale , quanto più s'occupa in
Sicut enim apparet concitatior animi motus in vul un'affare, tanto è forza che ſia diſoccupata da
tu , ut ab bominibus quoque aliquid forinfecu* agno gli altri. E forſe ancor per queſto il Profeta Eliſeo
fcatur quod intrinfecur agitur ; ita non debet effe nel lib. 4. dei Regi al cap. 3. feceſi condurre il can
incredibile , ß etiam leniorer cogitatione , dant ali tore, e ſonatore delle lodi di Dio, acciò in quel mo
qua figna per corpus , quæ obtufo fenfu bominum co do più raccoglieſſe la mente , e meglio ſi diſponeſſe
gnofci mon poffunt , acuto autem Dæmonum poffunt. alle impreſſioni e manifeſtazioni profetiche . Deveſi
Hac , atque hujufmodi facultate multa Daemone * fu però intorno a queſta natural profezia ben'avverti
tura prænuntiant , cum tamen ab ei r longe 6t alti re con S. Tommaſo al luogo citato, che non ſi poſ
tudo illius propbetiæ, quam Deus per fanétor An. ſono a lei riferire, ſe non quegli effetti , che ſono
gelo r fuor , Ö Propheta , operatur. determinati nelle ſue cauſe naturali, e tutti indif
6 Pater quoque Baldellus in cit. manufcripto ferentemente, o ſiano neceſſari, o contingenti; e, o
ea omnia, quæ fuperius tradita funt , clariffime ſi debbano porre per cauſe naturali, o ſolamente per
explicat his verbis: Contuttociò, oltre quefia pro la potenza e volontà di Dio, non ſi poſſono riferi
fezia Divina, che ſi occupa intorno a tutte le co re in altra profezia , che in quella , che aſſoluta
ſe , che poſſono manifeſtarſi da pio, e debbono di mente chiamaſi Profezia, ed è Divina. Queſta ſo
ſua ragione eſſer occulte al Profeta , e particolar la contiene verità certa ed infallibile per il lume
mente intorno ai futuri contingenti, e liberi, ne ri di Dio, in cui s'appoggia; e l'altra , che è natu
conoſce S. Tommaſo nella 2. 2. queſt, 173. art. 1. rale, nè anche gli affetti naturali che predice, può
!
/
pre
 336 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
predir come veri, ſe non per lo più e ſotto la condi 3 12. tom. 8. ait : Futura vero accurate praedicere
zione, che le loro cauſe non s'impediſcano. Se bene unius immortalis naturæ eft. Quod ß id Dæmones
appreſſo S. Agoſtino nel lib. 12. de Geneſi ad lit aliquando fecerunt , in/ípientes fallendo, fecerunt :
teram cap. 13. tom. 3. non è mancato chi abbia unde & vaticinia eorum femper fùlfa deprebendum.
detto, che ſi ritrova nell'anima per ſe ſteſſa una tur: alterum eft , quod callide & ambigue futu
certa virtù d'indovinare e prevedere tutte le coſe: rorum vaticinia ab eo prodita funt. Quare Ci.
e queſto, ſecondo S. Tommaſo al luogo citato par cero de divinat. cap. 54. lib. 2. ait : Callide enim
che abbia detto Platone in conſeguenza de' ſuoi prin qui illa compofuit ( oracula ), perfecit , ut диоа
cipj, ſecondo i quali riceve l'anima la cognizione cumque accidiffet , prædiêfum videretur, bominum
3 di tutte le coſe, non perchè ella ſteſſa l'acquiſti per & temporum definitione fublata. Adbibuit etiam la
mezzo de ſenſi, ma perchè la partecipa dall'idee ; tebram obfcuritatis &c. Optime Tertullianus poß
e queſta per la congiunzione del corpo, più e meno verba recitata fubdit: In oraculis autem quo in
s'oſcura e s'annuvola, ſecondo la diverſa impuri genio ambiguitates temperent in eventur (loquitur
tà del corpo. Queſto però nè da Sant'Agoſtino, nè de Dæmonibus) ſciunt Cræſ*, ſciunt Pyrrhi . Cræ
da San Tommaſo vien' approvato , e dalla ſteſſa fus enim , cum oraculum Apollinis confuluiflet,
eſperienza è convinto di falſità; ſecondo la quale num arma adverfus Perfas moveret, Oraculum
ognun prova, che non ſolo le coſe future, ma nè refpondit , ut refert Eufebius lib. 5. cap. 1o. de
anche le preſenti conoſce, ſe per i ſenſi non gli ven preparat. Euang juxta verionem. Trapezuntii:
gano propoſte: e ſe foſſe nell'anima virtù naturale Intrepidus / Craefut Halim tranfmiferit amnem ,
d'indovinare, ſarebbe ancor'ella ſoggetta alla vo Imperium Perdet magnum , Regnumque fuperbum:
lontà di ciaſcheduno, come ſono le altre potenze d' qua ambiguitate verbi perdet deceptus Croefus
intendere, e potrebbe ognuno a ſuo volere indovina bellum Perfis indixit , arbitratus, Regnum Per.
re; il che ſimilmente l'eſperienza convince per fal farum fuis armis devaftandum, fed ipfemet fuum
ſo. Non è però da negarſi in alcuni una particolari Lydiæ Regnum infelici belli eventu perdidit. Si
abilità dalla natura a indovinare per conghietture mile quid contigit Pyrrho Epirotarum Regi, qui
le coſe avvenire, anche libere. E queſta da S.Tom cum idem oraculum confuluiffet , utrum adverfus
maſo al luogo citato ſi dice perfezionarſi ed acqui Romanos pugnans vi&or futurus effet , ambiguum
ſtarſi per la via ſperimentale, ed eſſer grandemen hoc audivit refponfum , quod apud Tullium loc.
te principiata dalla perfetta immaginazione, e chia cit. legitur:
ra intelligenza. E Ariſtotele nel lib. de memor. Ajo, te AEacida Romanos vincere poe:
S& reminiſc. chiaramente ammette una certa ſcien quo fa&tum eft, ut vi&toriæ fpe excitatüs, adver
za, che egli chiama ſperativa e indovinativa del fus Romanos pugnaverit ; fed ab illis vi&tus am
futuro, e vuole, che a proporzione riſponda a quel bigui oraculi fenfum fua didicit jaétura. Hinc pro
la facoltà, che ſi ſcopre in alcuni più, che in al inde fa&tum eft, ut apud fanæ mentis homines,
tri, di ricordarſi delle coſe paſſate, e di ſentir le etfi Gentiles, oraculorum fides effet adeo prola
preſenti. Quanto poi all'ultima ſorta di profezia, pfa, ut nihil inter eos effet contemptius . Por
che è dal Demonio, lo ſteſſo a proporzione deveſi phyrius, qui librum fcripferat de philofophia ex
intendere, che già ſi è detto della naturale, cioè , oraculis petita , vanitatem oraculorum confeffus
che non ſi ſtende, ſe non a quello che al Demonio eft , uti videri poteft apud Eufebium præp. lib.6.
può eſſer noto ; e queſto ſteſſo non può moſtrare ſen cap. 4. & hujus quoque rei teftis eft Origenes
za continua temenza d'inganno, poichè s'appoggia lib. 7. contra Celfum , ubi ita fcribit : Dico igitur
ſolamente nell'opra e virtù del Demonio. E ſe be de modo enumerat i r oraculi , poffe nos ex aué}ori
ne a queſto non è permeſſo, che egli operi immedia tate Arifiotelis 5 Peripateticorum multa proferre,
tamente nell'intelletto, aſſai però gli è permeſſo , Pythiæ , ceterifque fidem abrogantia : poffe item ex
cb ei manifeſti formando viſioni immaginarie, o an Epicuro, ejufque feéfatoribus tranfcribere , quid de
cor parlando ſenſibilmente, come nota S. Tommaſo bis fentiant , oßendereque , quod ipß Græci nibili
al luogo citato. E in queſto modo purtroppo è gran pendant Græciæ Oracula , vel celebratiſſima. Præ
de il numero de' ſuoi Profeti, come appariſce nel lib. clarum quoque eft La&antii teftimonium lib. z.
3. dei Regi cap. 18. dove i Profeti di Baal ſono Divinarum inftitut. cap. 17. In Oraculis autem vel
numerati 35o. e i Profeti delle ſelve 4oo. quando maxime fallunt, quorum præfigia , profani a veri
Elia diffe ad Acaz : Congrega mihi Prophetas tate intelligere non poffunt ; ideoque ab illis attri
Eaal trecentos quinquaginta, Prophetafque luco bui putant & imperia , & viéìoriar , & opes , &
rum quadringentos &c. eventur profperor rerum.
7 Denique Dæmon, Divinæ gloriæ æmula 8 Ceffaffe hæc Dæmonum oracula in adven
tor, eamque ftudens imitari , petentibus refpon tu Chriſti, S& ſignanter celebre Oraculum Del
fa vel ex antris, vel ex ftatuis dedit ; quemad phycum , narrat Suidas in verb. Augußus , & Ce
modum pluribus oftendit Villalpandus tom. 1. drenus in compendio Nicepb. lib. I. cap. 17. Re
part. I. in Ezechielem cap. 2. & part. 2. cap. 27. ferunt quippe, fic a Dæmone, qui apud Del
tom. 2. & de extrema viſione Ezechielis lib. 1. cap. phos oracula reddebat,
fto Imperatori : refponfum fuiffe Augu
- a

2. & lib. 3. cap. 1o. & tom. 3. de urbe ac templis

lib. 3. cap. 29. Iis porro refponfis fi aliquando in /Me Puer Hebraeur, Divos Deus ipfe gubernanr ,
ternas hominum cogitationes revelavit , aut fu Cedere ſede jubet, triſtemdue redire ſub orcum.
tura prædixit quæ evenerunt id præftitit modis Ari ; ergo debinc tacitus abfedito noftri r.
jam fupra explicatis, & præcipue per fcientiam Adduntque, Auguftum Romam reverfum aram
conje&turalem , juxta ea quæ plene etiam haben in Capitolio erexiffe hac infcriptione : ARA PRI
tur apud Majolum in tra&. de vaticinii , tom. I. MOGENITI DEI. Idem putatur effe locus in
colloquior. pag. 5 17. & feqq. Et quidem quod ea Capitolio, ubi nunc bafilica Beatæ Dei Geni
ad ſummum ad ſcientiam conjeëturalem ſint re tricis Mariæ di&ta hac de caufa ARA CAELI .
ferenda, ex duobus dignofcitur: alterum eft, quod An autem id ad regulas feverioris Criticæ fit ad
prædi&iones falfæ ut plurimum fuerunt ; unde mittendum , non eft loci hujus inquirere. Legi
S. Joannes Chrytoftomus homil. 19. in Joan, pag. poteft Antonius Vandale differt. 2. de
t? by 1
 LIB. III. C A P. XLV 1:
etbnieerum duratione atque interitu. Cafaubonus
exereit. 1. ad apparat.annal. Card. Baronii ex Plu
tarcho, qui duos de ceffatione oraculorum libros
edidit, lüculenter probare conatur , poft nati
vitatem Chrifti oracula Delphis petita fuiffe , ne.
que defiiffe eo in loco reddi, fed tantum defiif
fe verfibus reddi. Silentium quoque Juftini Mar
tyris, Tertulliani, La&antii , Minutii Felicis ,
Origenis, qui pro Fidei Chriftianæ defenfione
apologias exararunt, horum (inquam) omnium
filentium de ara in Capitolio confecrata Unige
- 337
nito Dei prodigii prædi&i minuit fidem , quem
admodum animadvertit Pater Gravefon in tra£f.
de myßeriis δ' annis Cbrifti differt. 8. Denique qui
plura fcire velit de antiquis oraculis , & de inter
di&a tum Angelo, tum homini futurorum contin
gentium cognitione, manum admovere poteft ad
novifimas con/ \º; , & controverſ;as
ad Fidem potiffimum, & tribunal fanéíi Officii per
tinentes Jacobi Pignatelli, & fignanter ad con
fult. 81. '83. 84. ē 85. tom. 1.7 Cofmopoli apud
Dominicum Puteanum editas anno 171 I.

CAPUT QUADR AG ESI M U M SEP T I M U M.

De Gratia gratis data Propbetiæ , quod attinet ad caufas Beatificationis
& Canonizationis.
Pus fuit ea præmittere , Francorum ferio monens, ne Gerardum Abba
quæ in præcedentibus tem a monafterio S. Medardi expelleret, & Pon
capitibus di&a funt, ut tium contra fas in fan&i loci adminiftrationem
via aperiretur dicendis introduceret , prophetico fpiritu ei dixit, fi præ
in capite præfenti ad no dicta fecifet, ante obitum e Reguo efe extru
ftram materiam Beatifi dendam , necnon morituram in contemptu &
cationis & Canonizatio aerumnis: quod fane fa&um eft , cum fuerit a
nis pertinentibus. Fuiffe Regni confortio amota , & in pagum Pontinum
femper a temporibus translata, ubi poft diuturnam calamitatem ple
- Apoftolorum in Eccle bejo more mortua eft, atque fepulta. Alia non
fia , ac perfeveraffe in pofterum fpiritum prophe fuperaddimus exempla, quæ tamen fi quis requi
tiæ, abfque controverfia apud omnes eft : de quo rat, manum admovere poterit ad lib. 6. Thomæ
& Juſtinus Martyr in dialogo cum Tryphone pag. Bozii de fignis Ecclefiæ cap. 2. & ad lib. 4. Ba
3o8. hæc ait: Apud mor enim bucufque etiam pro gattae de admirandis Orbis Chriftiani cap. 2. §. 1.
pbetica extant dona , unde & vos intelligere debe Nonnulla dumtaxat ex A&is Canonizationum de
ris, que olim in genere vefiro ( de Judaeis intel fumpta indicabimus. In bulla Canonizationis San
Jigit ) fuere, ea effe in nos tram rlata. Ac , quem &fi Petri de Alcantara ita legitur: Propbetico lu
admodum apud vos fanéforum Prophetarum tempo mine remotiffima locorum & temporum fpatia præ
re etiam Pfeudoprophetæ erant : ita & apud nor per dixit . In bulla Canonizationis Sanéhi Francifci
multi funt falfi Doéfores , quor cavendor effe no* Xaverii : Prophetico etiam Spiritu Deur Servum
idominur mofer præmonuit. Et pag. 3 15. (inquit) fuum , quem in lucem gentium dederat , illumina
apud nos videre & femina *, & mafculos dona a verat. In bulla Canonizationir San&fi Pafcbalis
spiritu Dei habentes. Extant plura San&torum fir de Baylon : Propbetico etiam Spiritu afflatur non
ma vaticinia Spiritu Dei prolata. San&us enim mulla futura, & præfertim ægroti r integram vale
Gregorius lib. Io. epift. 36. indiéf. 3. poftquam de tudinem , fani, infirmitatem , fibique & aliir mor
ploravit res Italiæ , & mala quæ Italia patieba tem predixit. In bulla Canonizationis Santi e Fran
tur ab amicis & defenforibus, nempe Miniftris cifcae Romanæ : Patem r etiam fuit Cæleftir Gratiæ
Imperatoris, & fignanter Juliano Scribone, ait dono fecreta cordium cognofcere. In bulla Canoni
(col. Io66. tom. 2.) Sed molite de talibur omnino zationis Sanċie Marie Magdalene de Pazzis: Pa
contrifari, quia qui poß mor vixerint, deteriora riter Spiritu Prophetico dotata ex Divina reve
tempora videbunt ; ita ut in comparatione fui tem latione futuro , rerum eventus prænuntiavit , & quæ
poris , felices nos affiment dies habuiffe. Veridicus dam in locis remoti r faéfa , Ö* di&a, tamquam
autem Propheta inventus eft S. Gregorius : fub praefen* , vidit , & audivit. In bulla Canonizatio
hæreticis enim Imperatoribus infelicius Ecclefia nis Sančte Roſe Limane : Joannes Villalobor So
vexata eft , additumque eft malum omnium ma cietati , Jefu jurata fide teftatur eft , fuo fe expe
ximum , ortus nempe nefandiffimæ fe&ae Mahu rimento Spiritum Propbeticum in ea deprehendif
metanæ, ejufque graffatio atque dominium in fe, aperiente illi Virgine arcanum negotium, quod
univerfum pæne Chriftianum orbem. In hifto. aliter ac caelitur innotuiffe non poterat Ö'c. Et
ria quoque Ecclefiaftica celebres funt prædi&tio poft relata alia plurima vaticinia fubjicitur :
nes S. Columbani de Regno intra triennium ad Plurima alia hujufmodi, ac etiam nobiliora , com
Clotharium deferendo ; S. Gerardi de vita & Re memorantur huju 1 Sponfe Chrifti vaticimia . In
gno intra triennium auferendis Uvoni Tyranno , bulla demum Canonizationis Sanétæ Margaritæ
qui adverfus Petrum Hungariæ Regem infurre de Cortona : Tanto preterea , 5 tam miro lu
xerat, quemque Henricus Germaniæ Rex intra mine illußrari meruit , at cordium fecreta , quod
tempus prænuntiatum debellavit , & morte affe uniur Dei eft , rimaretur, & confcientias homi
cit, Petro reftituto; S. Annonis Archiepifcopi num apertiur infpiceret , peccata in remotis et
Colonienfis, qui libere Henricum II. Imperato iam partibus offendentium cum dolore , & lacry
rem arguens, ejus obitum anno fequenti futu mi, retegeret . Omitti non poffunt binæ aliæ
rum fignificavit ; S. Gregorii VII. quem Hugo propheticæ prædi&iones , de quibus habita eft
Abbas Cluniacenfis teftatus eft fuas internas co ratio in caufis Canonizationis , quæ ad exi
gnoviffe cogitationes; S. Arnulphi Abbatis & poft tum perdu&ae funt tempore , quo munere fun
ea Epifcopi Sueffionenfis , qui Bertam Reginam gebar Fidei Promotoris , San&i videlicet Pii
feu Bertradam potius pellicem Philippi Regis V. & San&tæ Catharinæ de 0ni In cau
Lib. III. u fa
 338 DE SERV DEI BEATIF, ET BEAT. CANONIZ
fa fiquidem S. Pii V. rite probatum eft. Divi num. 12, & fic in judicio Beatificationis & Ca
nam illi immiffam fui(fe cognitionem , per quam nonizationis; ut & bene adnotarunt Auguftinus
clariffime refcivit diem atque horam , qua nava Triumphus de poteftate Ecc/efiae quaeft. 15. ar. 4.
lis vi&oria a Chriftianis adverfus Selimum Tur Cardinalis Bona loc. cit. Scacch. de not. & figi.
carum Tyrannum ad AEchinadas infulas fuerat fa néiit, feéf. 8. cap. 2. per tot. Lezana de Fide,
reportata, eamque iis, qui fecum aderant, pate Spe, b Charitate tom. 3. trači. 4. difput. 4. de
fecit ; qui, cum menfem , diem , horamque no Gratia Dei qu£fi.7. §. Ex quo etiam , Pignatellus
taffent , ubi poftea certus de vi&toria nuntius ad confult. 193. num. 7. & feqq. tom. 1o. Cardinalis
venit, illam , uti Pius ipfis prædixerat , eveniffe, Gottus de vera religione tom. 3. cap. 11. S. 3. num.
apertiffime cognoverunt. In caufa autem S. Ca 1o. Auditores Rotæ in relatione caufæ S. Pii V.
tharinæ de Bononia eodem modo probatum eft , tit. De aliis indiciis fan&fitatis , in relatione cau
ab ea prædi&tum fuiffe , Hannibalem Bentivo!um fæ S. Terefiæ fuper virtutibuf ar. 22. §. 4. in re1a
pugnaturum adverfus Philippum Ducem Mediq tione cauſae S. Philippi Nerii tit. de prophetia, in
lanenfium vi&orem fore, & quidem eo prorfus relatione caufæ S. Mariæ Magdalenæ de Pazzis
modo , quo poftea veridicum ejus vaticinium tit. de dono prophetice , in relatione cauſæ S. Lu
monftravit eventus; rurfus , regiam urbem Con dovici Bertrandi , & in relatione cauſæ S. Paſ
ſtantinopolim caſuram eſſe, prout cecidit, in ma chalis de Baylon tit. praedi&#o. Nec enim abfur
nus Mahumetis II. poft bimetrem obfidionem dum eft , prophetiam , quippe Gratiam gratis da.
5pfo pervigilio Pentecoftes anni 1453. ut nemi tam , aliquando dari peccatoribus, & fæpius Ju
nem lateret, ruinam Græcorum propter ipforum ftis indulgeri ; quemadmodum perpendit Calmet
adverfus Spiritum San&tum blafphemias jufto Dei in prolegom. ad Prophetas a: 4 pag. 5 I 1. Ultro
judicio fuiffe permiffam. Dicitur Mattb. I 1. v. quidem fatemur , vitæ frugi atque modefæ chara&fe
13. Omnes enim Prophetæ, & Lex ufque ad Joan. rem non neceffarium effe finceræ prophetiæ argumen
mem prophetaverunt : non quia prophetiæ donum tum : cum mota ßnt virorum quorumdam fceleftiffi.
non effet etiam futurum tempore Legis Gratiæ ; morum. exempla , quibus Deus , in promendi r oracu
conftat enim , Apocalypfim poft Joannem Ba lis fui * , inßrumenti r efl ufur , ut cum Balaam , ô*
ptiftam fuiffe Joanni Euangeliftæ revelatam ; Caipha faéfum fcimus : fed hæc rara funt exempla .
conflat ex Aći. Apofiol. cap. i 1. b cap. 2 I. Aga Quem fequitur Cardinalis Bona de difcret. fpirit.
bum , & quatuor filias Philippi prophetaffe; & cap. 17. nwm. 7. Ideo hoc donum a Deo ut plurimum .
ex 1. ad Corinth. I.4. & ad Ephef. 4. multos fuif bominibus fantiis tribuitur. *

fe in primitiva Ecclefia Prophetas ; fed dicitur, 3 Si ergo de vitæ pietate , fan&is moribus, &
omnes Prophetas & Legem ufque ad Joannem virtutum heroicitate Servi Dei, quantum homi
prophetaffe , quia ufque ad Joannem prophetave ni fas eft , non dubitetur, & Poftulatores pro
runt & promiferunt Ühriftum, ejufque regnum ; vinciam affumant demonftrandi, eum fuiffe etiam
at Joannes primus clare & diferte coepit prædi a Deo illuftratum dono prophetiæ, ipfa prophe
care regnum cælorum, & Chriftum Judæis digi tica di&ta erunt ad examen revocanda ; & primo
to demonftravit : uno verbo, Legis & Propĥe quidem perpendendum erit, an ea veritati & pie
tarum ordo ceſſavit in Joanne per adimpletio tati Chriftianæ fuerint conformia; fi enim aliquis
nem, non per deftručtionem. Ex quo infertur, occultum, feu futurum aliquid prædixiffet , even
fuiffe, & effe , & futuros effe in Ecclefia veros tufque prædi&tioni refpondiffet , fed veritas pie
Prophetas, etiamfi modo prædi&to Prophetarum tafque a prædi&ione abfuiffent, tantum abeß ,
ordo in Joanne ceffaverit, uti adnotarunt in cit. ut ille poffet haberi pro vero Propheta , ut po
cap. I 1. Matth. Cornelius a Lapide verf. 13. Na tius de ejus probitate dubitandum, & adverfus
talis Alexander num. 1o. Thomas a Jefu oper. ejus affertam fan&itatem ceteris innixam proba
# om. 2. Par. 1. enucleationir Theologiæ myſticæ S. tionibus judicium ferendum effet. Tradidir hanc
Diony/i quief. 24. Torreblanca de magia lib. 1, regulam Dominus in Deuter. 13. verf. I. Si fur
cap. I. de prophetia num. 59. & feqq. Et eft do rexerit in medio tui Prophetes , aut qui fomnium
étrina D. Thomae 2. 2. quei. 174 ar. 6. ad ter vidiffe fe dicat , Ö* prædixerit fignum atque porten
tium , ubi , faéta fibi oppofitione citati textus tum , & evenerit quod locutur eft , Ö* dixerit tibi :
Matthæi, Lex & Prophetæ ufque ad Joannem pro. Eamus , & fequamur Deo, alieno , quos ignora * , &
phetaverunt , ita refpondet : Dicendum, quod Pro fervtamur eij, : mom audier verba Prophetæ illius , aut
phetæ prænuntiamtes Chrifti adventum , non potue fomniatoris ,- quia tentat vos Dominus Deus vefter ,
runt durare, niß ufque ad Joannem, qui præfentia ut palam fiat , utrum diligat i r eum , an nom , in ta
liter €brifium digito demonfiravit : & tamen, ut to corde Ö in tota anima veflra. Dominum Deum ve
Hieronymus ibidem dicit , non hoc dicitur, ut pof? fìrum fequi mini, & ipfum timete ... Propheta au
Joannem excludat Prophetar. Quod latiffime pro tem ille, aut fi&or fomniorum interficietur. Et quæ
fequitur Confalvus Durantus Epifcopus Feretra dićta funt de pradičtionibus-veritati & pietati Chri
nus in traff. de vifonibur cap. 1. pag. 18. （ 19. ftianæ contrariis, fibi quoque locum vindicare
tom. I. ante revelatione , S. Birgittæ. debent, fi faéta fit vanitatum & inutilium rerum
2 Gratia prophetiæ ex alibi di&is eft Gratia prædiétio: quapropter Ifaiæ 48. verf. 17. legitur
ratis data-ex genere fuo. Nulla ergo in Beati Hæc dicit Dominus Redemptor tuur Sanéfus I/rael :
cationis & Canonizationis caufis habenda erit Ego Dominur Deus tuus , docenr te utilia , guber
ratio prophetiæ, fi probatio virtutum heroica nans te in via, qua ambulas. Et ad 1. Corinh. 14
rum non præcefferit. Præmiffis autem probatio verf. 3. Apoftolus ait : Nam qui prophetat, bomi
nibus virtutum heroicarum, prophetia a Deo da nibus loquitur ad ædificationem, ô exhortationema ,
ta cenfetur homini tum propter utilitatem alio Ö conſolationem. Cardinalis Cajetanus 2.2. Queſt.
rum , tum propter propriæ mentis illuftrationem, 174. ar. 6. quærit, an omnes qui creduntur Pro
& de ea maxima habenda erit ratio pro fan&i. phetæ, audiendi fint in iis, quæ dicunt fe ex fpi
tate arguenda , juxta doćtrinam D. Thoma: ritu Prophetiæ habere. Refpondet autem , duplicis
2. 2. quæß. 172. ar. 4. ad primum, a Silvio il generis effe a&us humanos, quorum nonnulli fpe
luftratam, & a Nobis relatam fuperiori cap. 45. êtant ad publica officia, & præfertim Ecclefiaftica ,
ut præ
 L 1 B. 1 II. C.AP. XLVII. 339
ut praedicare, celebrare , fententias ferre in ju latum conftet ; /; ortum bomini * , cujut ipfe nomen ,
dicio, & fimilia ; & quoad hos ait quæftionem vičiorias, res gerendas, obitumque prenuntiaverit; /*
eſſe reſolutam in cap. Cum ex injuncto, de Here prodigium aliquod præfentis temporis circumßantiir
tieir , ubi dicenti , fe invifibili miffione a Deo prorfus repugnanr ; nihil ego tunc bumani fufpicor,
miffum, publica fides negatur , nifi miraculo , fed omnia ad Deum duxerim veferenda . Scacchus
vel fpeciali Scripturæ teftimonio id confirmet . in traff. de not. 8 Agn.. fan8f. Jeff. 8. cap. 2. pag.
Alii a&us humani dicuntur privatarum perfona 593. & feq. ad rem, de qua nunc agitur, multas
rum ; & de his loquendo diffinguit inter Prophe ex relatis notat circumftantias: Ac propterea, quo.
tam qui eos præcipiat aut fuadeat juxta univer tier inter A&#a alicujus aliqua talis praediéfio con
fales Ecclefiae regulas , & Prophetam qui eos diri Aderanda occurrit , circumßantiar attendenda * arbi
gat præter Ecclefiafticos mores : & quóad primam tror ; nimirum , ß præfumptus Dei Servu* aliquid
hypothefim ait,quemlibet in fenfu fuo abundare pof predixerit comminatorie 5c. praſertim ſ prediétio
fe, ut a&tus fuos dirigat juxta arbitrium Prophetæ ; ni additæ fuerint particulæ forte, forfitan , fortaf
quoad fecundam hypothefim concludit, Prophetam fe, fieri poteft , & aliæ hujufmodi, quæ formidinem
non effe audiendum ; cum bonum, & malum in a&i de oppofito fubindicant &c. verba temere , ac nullo
bus humanis fecundum congruentiam, & incon confilio prolata manifefte commonférant . Quæ vero
gruentiam ad Divinas, humanafque, & præcipue conjeéîuraliter prædicuntur ex antecedentibus , vel
Ecclefiafticas leges attendatur ; qu6 facit ifud Apo. fimilibus Ö'c. vel rationibus formatir per aliquem
ftoli in epift. 1. ad Theffalonic. v. 19. Spiritum no difcurfum ex antecedentibur , & confequentibus &c.
iite extinguere ; prophetiar nolite fpernere : omnia cun&a conje&uralem pradiétionem fuiffe fubindica
autem probate: quod bonum eß , tenete. Do&rinam bunt , non autem fpiritum propheticum &c. Hujus
Cajetani illuſtrat Arauxo in deciſ. moral. tr. 3. propbeticæ prædiéìionis in A&#ir Servorum Dei ex
queff. 23. num. 63. 9 feqq. Adharet Hurtado in parte perfonæ prædicentis notæ & figna funt pietas ,
reſol. moral. par. I. tract.5. cap. 6. 5.6. Allatoque ô fanâitatis fama certa, faltem ex moribus. In
íupra memorato Deuteronomii textu Calmet in ter que figna precipuum locum tenet terrenorum Bo
prolegom. ad Prophetas loc. cit. ita loquitur : cau norum ό divitiarum contemptus , bonorum & di
tiores etiam contra Pfeudoprophetarum, ô Confi&ho gnitatum fuga. In Hebræorum certe republica ni
rum miraculorum aßur nor reddens Jefu* Cbrißus hil auguftius, quam Prophetarum dignitas: Ipß
iMattb. 7, 15. & 24. judicium de illis ex eorum ope ei r erant Pbilofopbi ... ipfi Sapienter , ipß Theo
ribus infpeéfit & doéfrinam capiendum præcipit. Si logi , ipß Propbetae , ipß Doéìores probitatis atque
Angelur de cælo aliter ac doéìrinam ab Apoftolis tra pietatis , ait S. Auguftinus de civ. Dei lib. 18. cap.
ditam docuerit , bunc diri, devovendum Apofiolur 41. n. 3. col. 524. tom.7. oper. Ineft in eorum fen
ad Galat., 1. 8. mandat. Nibil igitur babenda funt tentiis gravitas, periodorum majeftas , vis & ef
nmiracula , nihil impleta oraculorum fides , ß re&ae ficacia talis emicat, qualem numquam fraus & im
fanaeque doctrine poftura affequetur. Procul ab eorum di&tis eft am
formi, non fuerit.traditae a prifcis ‫سح‬Prophetis con biguitas ac dolus. Raro argumentis, & aliis ad/
4 Secundo, fi abfit quælibct fufpicio, & quæ perfuadendum artificiis ufi funt, fed tanquam le
a Propheta prædiéta funt , confentanea fìnt do. gatione Dei fugentes, imperiofa quadam gravita
ctrinae Chriſti, Apoſtolorum, 8 Eccleſiaſtica di te , ad Principes, & populos locuti funt. Lucri a.
fciplinæ, & legibus Ecclefiae, examinandum erit, mor , & facra auri fames eos abfque dubio non
an ea, quæ prædi&ta funt , humanam latuerint inva(it; cum a cogendis divitiis animum adeo ha
cognitionem , quemadmodum funt internæ ho buerint alienum, ut amore muneris fui obeundi
minum * cogitationes, & quemadmodum funt fu quandoque neceffariorum pro vitae fuftentatione
tura contingentia, juxta ea, quae fuperius di&a obliti fuerint. Et, fi aliqui fecus fe gefferunt, non
funt. Item an pradicens, exfignis, conjecturis, Prophetis, fed Pfeudoprophetis adfcripti funt, de
experientia conjećturalem quamdam fcientiam ha. quibus Michæas cap. 3. v. 3. Comederunt carnem po
bere potuerit eorum, quæ prædicit . Rurfus an puli mei, Ö pellem eorum deſuper excoriaverunt ; &
dubitando , puta adhibitis verbis forte , forfitan verf. 5. Qui mordent dentibur fuis , ò* prædicant pa
effe poterit, futura revelaverit ; an etiam in re cem ; & , fi quis non dederit in ore eorum quidpiam,
velando & prædicendo , pro di&orum confirma fan&ificant fuper eum prælium : id eft indicant ei
tione humanis ratiociniis ufus fit ; an , haec pe prælium. Ceterarum , quas indicavimus, qualita.
ragendo , aliquid humani paffus fit , puta fpem tum teftimonia non defunt Au&orum. Cardina
aliquam temporalis commodi habuerit, vel ha Iis enim Bona de difcr. fpir. cap. 17. pum. 5. hæc
bere potuerit , aut mente commota locutus habet : Falfi Prophetæ mente commota loquuntur ,
fit ; & demum an vere , fi non omnia , fal quia Demonis impetum , a quo impelluntur , ferre
tem aliqua cognoverit eorum , quæ propheta non poffunt. At qui a Deo aguntur , placide , bu
vit. Haec omnia quippe fubtili indagine quæren militer , Ö modefie proferunt . Idque confirmat
da effe videntur , antequam de vera prophetia autoritate S. Joannis Chryfotomi bom. 29. in 1.
judicium feratur. ad Corint. dicentis: Proprium eft fal/, Prophetae emorae
5 Conftant haec luculentis Scribentium affer. effe mentis , vim pati ac neceffitatem , pelli , trahi ,
tionibus. Calmet etenim in cit. differ. ar. 4. pag. raptari, tamquam furentem. Verum autem Propheta
5o9. ait: Ad prophetiam fpeéfat rer prorfu* laten non ſic, ſed cum mente ſobria, 5 cum modeſta ae
ter aperta quadam certaque fide revelare , quamquam temperante conßitutione , & fciem 1 , quæ loquitur, dicie
alioquin nullam babeant cum caußr fecundi, atque omnia. Mentis & fenfuum impotes erant Sacerdotes,
naturalibus conjunétionem. Nihil enim contra natu & feminæ Sacris Deorum initiatæ, nec loquendi li.
rae leges audet Afironomur , ß futuram folis ecly beram habebant facultatem , fed tanquam mera au
pfim ; nihil Philofophur , /, pendentem a caufir fºbi tomata agebantur. Veri autem in Lege Dei Pro.
exploratis effeéfum prædixerit. Verum ß Vatem prae. phetę quietum & placidum Spiritus San&i illapfum
dicentem audiamur fortuitum quemdam effeéfum, ex recipiebant , fui compotes erant, tranquillitate ac
caußr liberi * , & in utramque partem difpoßtis pen ferenitate mentis gaudebant, debita in Deum obfér
dentem; id autem pluribus ante feculis ab illo reve vantia indućtiloquebantur, & ſuperni Spiritus du
Lib. III. -
W u 2 &tum
 34o DE SERV DEI BEATIF. EI BEAT. CANONIZ.
&um fequebantur, quemadmodum pluribus exponit a gravißimis circumftantiis morbi Regis Eze
Calmet , im cit. differt. ar. 3. Denique loquendo chiæ, & a culpis Ninivitarum; quibus 'circum
de vera cognitione eorum , quæ prædicuntur, ftantiis, & culpis deinde commutatis , avertit
quærit S. Thomas 2. 2. quæßion. 173. ar. 4. utrum Deus quod ab illis Prophetis fuerat prædiâum,
Prophetæ femper cognofcant ea quæ prophetant; prout fe fa&urum Deus aperte teftatus eft in iftis
& refpondet , in revelatione prophetica mentem prophetiis comminativis, dicens Jerem. cap. 18. v.
moveri a Spiritu San&o, & moveri ad aliquid 7. Repente loquar adverfam gentem , Ö* adverfas
apprehendendum , ad aliquid loquendum , & ad regnum, ut eradicem & deßruam & difperdam illud.
aliquid faciendum , & quandoque ad unum, quan Si pænitentiam egerit gens illa a malo fuo , quod
doque ad duo, quandoque ad tria prædi&ta ; item locutus fum adverfum eam , agam & ego paeniten
aliquando mentem Prophetæ moveri ad aliquid tiam fwper malo , quod cogitavi , ut facerem ei. De
loquendum, aut ad aliquid faciendum, cum, vel his prophetiis comminativis, &conditione adſtri
fine intelligentia eorum , quæ loquitur, vel fa ctis agit S. Thomas 2. 2. quæſtion. 171.ar. 6. ad
cit ; concluditque, quando aliquis fe moveri co fecundum. Agit quoque de eifdem Cardinalis Caje
gnofcit a Spiritu San&o ad aliquid fignificandum tanus 2. 2. quaeft. 173. ar. 4. ubi docet, Prophe
verbo, vel fa&o, hoc proprie pertinere ad pro tam, cui revelatur aliquid futurum in caufis ,
phetiam ; quando autem movetur, & non cogno evidenter cognofcere illud futurum in catafis il
fcit , non effe veram prophetiam, fed inftin&tum lis, fed non oportere ut fciat, an exire ex cau
propheticum, de quo aliquid fupra dičtum eft , fis debeat , & exiftere, & ex vi illius propheticæv
{k aliquid mox dicetur. cognitionis , ambiguum remanere in ejus mente,
\ 6 Tertio, fi omnia adfint, quæ in duobus an an illud fit futurum, necne ; adveri autem Pro
tecedentibus paragraphis expofita fuerunt, ut tu phetæ nomen fufficere, ut cognofcat evidenter ,
tum de vera prophetia feratur judicium, opor fe prophetare de illo, quod fibi eft revelatum ,
tet demum ut videatur , an occultum id quod licet cetera non cognofcat. Optime Silvius in 2.
a Propheta revelatum eft, tale fit, quale ab ipfo 2. Divi Thome tom. 3. que?. 171, ar. 6. ad fe
revelatum fuit ; & an futurum contigens ab ipfo cundum. Addit Savonarola in cit. compendio re
prædiétum eo modo evenerit, quo ab ipfo præ velationum, nec Jonam, nec Ifaiam falfos , Pro
di&tum eft. Regula hæc defumitur ex Deuterono. phetas fuiffe, cum hic Ezechiæ Regi (uti di&um
mio cap. 18. verf. 2 1. ubi Deus ita loquitur : eft ) mortem minatus eft , 'ille Ninivitis everfio
Si tacita cogitatione refponderir , quomodo poffum nem prædixit poft dies quadraginta, quamvis nec
intelligere verbum , quod Dominus non efl locutus ? unum , nec alterum contigerit ; quia peccata Nini
boc babebit fignum : Quod in nomine Domini Pro ve merueraat, ut poft quadraginta dies deftrueretur,
pheta ille prædixerit, ô non evenerit, hoc Domi & difpofitio corporis Ezechiæ talis erat, ut eum ad
mur non eft locutur, fed per tumorem animi fui Pro mortem duceret, quam via naturali evadere nom
pbeta confinxit, & idcirco non timebis eum. poterat ; Propheta autem , qui a Deo inftruitur,
_ 7 Nonnullæ hujus regulæ funt limitationes . debet Deo fimpliciter obedire, & futura prænun
Prima eft, fi prophetia non fuerit abfoluta, fed tiare eo modo, quo fibi a Deo præcipitur. Quod
comminativa duntaxat, & conditione temperata, late proſequitur Viguer loco ſupra citato cap. 9.
ດູຕວະ videlicet aliquam conditionem expreſſam , §. 1. verf. 2. verfur finem.
aut tacitam conjun&am habet. Prophetia quip 8 Poftquam D. Thomas 2. 2. quæß. 173. ar.
pe hæc profertur a Prophetis juxta leges Divi 4. docuit , non effe perfe&tam prophetiam, fed
næ juſtitiæ, poſitis præſentibus circumſtantiis, & inftin&tum propheticum , cum quis a Deo move
hominum demeritis, quibus poftea commutatis', tur , & non cognofcit fe efle a Deo motum ,
Deus avertit quod fuerat prædi&um. In quo pro fubjicit hæc aurea verba: Sciendum tamen , quod ,
inde rerum themate vera eft & Divina prophe quia men r Propbetae eft inftrumentum deficiens , ut
tia , licet non acciderit, quod a Propheta præ diéium efl , etiam veri Prophetæ non omnia cogno
di&um erat futurum. Res bene explicatur a Va fcunt , quæ in eorum vifir , aut verbir, aut etiam
lentia in tra&f. de rebur Fidei , in analyfi Fidei faéti , Spiritur Sanéfus intendit. Non repugnat enim ,
Catholicæ lib. 8. cap. 5. §. ad quartum , pag. 76. revelationem effe veram , & a Deo , & falfam
Dicit enim, Deum per propbetar folitum effe præ ejus explicationem effe ab homine, qui eam ali
muntiare non modo id quod, omnibur confiderati r , ter, ac Deus intelligit , interpretatur. Ludovicus
futurum eft : fed etiam id quod , attendendo ad ali junior Francorum Rex defiderium fuum pergen
quar inferiores caufas , ut ad merita bomunum &c. di ad loca facra Principibus Regni aperuit , &
vere judicari potefl effe futurum , tametß ex volun ipforum confilium exquifivit, qui rem deferen
tate Divina, 9 ſpectatis omnibus cauſis, ſecus fu dam ad S. Bernardum Abbatem exiftimarunt .
turum ſit. Vaſquez in 1. 2. D. Thomae tom. 1. Accerfitus Abbas tanti momenti negotium ad
quaeft. 19. ar. 1o. cap. 3. in fine docet, hujufce ge Romani Pontificis examen ftatuit referendum .
neris effe revelationes de propria, vel de alterius Id magnopere laudavit & probavit Eugenius Pon
damnatione , hoc eft non femper effe abfolutas, tifex, qui fuam au&toritatem ei impertitus eft,
nec abfolute intelligendas, fed ut plurimum effe ut prædicaret , & animos cun&orum commove
comminativas, eoque fine a Deo fa&as, ut timore ret, cum tanquam Apoftolus aut Propheta ha.
fententiae peccatores convertantur. At fi quis exem beretur apud omnes Galliæ & Germaniae popu
pla prophetiarum quærit, quæ non fuerunt abfolu 1os. Quocirca non folum ex Romano Imperio ,
tæ, exemplum eft in Jona Propheta cap.3. v. 4. qui fed etiam ex vicinis Regnis, id eft Occidentali
miffus a Deo ad Ninivitas dixit eis: Adbuc quadra Francia , Anglia , Pannonia excitati populi &
ginta dier, & Ninive fubvertetur ; & in Ifaia cap.38. v. nationes Crucem affumpferunt, & facræ expedi
1. qui ait Ezechiæ Regi Juda lethali morbo in Heéto tioni nomen dederunt , uti plene habetur apud
decumbenti : Morieri, tu, ô non viver. Neutrum Othonem lib. 1. de Fid. cap.34. ð' feqq. Expedi
enim horum evenit, nec ob hoc illi Prophetæ fal tio pluribus fignis & miraculis confirmata exitum
{a prædixerunt , cum illorum prophetiæ non ef habuit infelicem: vincentibus fiquidem Infidelibus
fent abfoluta , fed conditione adftricte , pendentes jufto Dei judicio Chriftiani milites ೧೮ಕ್ಟ್ರ
& S.
;
 * L 1 B. III. c A P. XLVII. 341
& S. Bernardum, quem prius magno honore om mentes non femper irradiat , quia , ßcut de San&io
nes profequebantur, omnes damnarunt tanquam Spiritu fcriptum efi , Ubi vult , fpirat; ita fcien
Pfeudoprophetam & impoftorem. Porro ipfe lib. dum eft, quia & quando vult , afpirat ..... Quod
2. de confiderat. cap. I. (vol. I. oper.) hæc habet : omnipotens Deur ex magnæ pietatis difpenfatione di
Si neceffe fit , unum fieri e duobur , malo in mo* /ponit, quia, dum prophetiæ fpiritum aliquando dat,
*murmur hominum , quam in Deum effe. Bonum mi & aliquando fubtrahit , prophetantium mentes Ö*
bi , ß dignetur me uti pro clypeo. Libens excipio in elevat in celfitudine , Ö cußodit in bumilitate , ut Ö*
me detrabentium linguas maledicar &c. Diximus accipienter fpiritum inveniant , quid de Deo fint , Ö*
pax, & non eft pax ; promifimus bona , & ecce tur rurfum propbetiæ fpiritum non babenter cognofcant,
batio . Tum ad fui defenfionem fubjicit : Quaß quid ßnt de femetipfir. Confirmat hoc ipfum hom.
-
vero temeritate in opere ifto , aut levitate uß / mus. 1. in Ezecbielem num. 15. col. 1 18o. tom. 1. ubi
Cacurrimur plane in eo, non quafi in incertum , fed ait : Aliquando vero prophetiæ fpiritur Propbetis deeft ,
l
jubente te (fcilicet Eugenio Pontifice) immo per nec femper eorum mentibus præfio eß ; Ö' num.
8.
te Deo ; & obje&is fibi hominum improperiis, Un 16. Sciendum quoque eft , quod aliquando Prophe
!.
de fcimus , quod a Domino fermo egreffur fit ? Quae tæ fanéìi dum confuluntur , ex magno ufu pro
figna tu facir, ut credamus tibi ? ita refpondet eum phetandi quædam ex fuo fpiritu proferunt, & fe hæc
dem alloquens Eugenium : Non eft , quod ad ifa ex prophetiæ fpiritu dicere fufpicantur. Res autem
ipfe refpondeam : parcendum verecundiæ meæ . Ref Theologica trutina examinatur a D. Thoma 2.
ponde tu pro me, ö pro te ipfo, fecundum ea que 2. quæf. 171. art. 5. ubi docet, mentes Prophe
audifti & vidifti: quibus verbis modefte defignattarum dupliciter a Deo inſtrui, uno modo per
miracula a fe fa&a in prædicationis confirmatio expref[am revelationem , altero per inftinčtum
nem. De veritate ergo revelationis, & prophe occultiffimum, quem interdum etiam nefcientes
tiæ dubitari non potuit, nec poteft; fed fumma humanæ mentes patiuntur; additque, Prophetam
& incommutabilis Divina veritas non fuit ab ho maximam evidentiam habere eorum, quæ fibi re
mine intelle&a , & aliud hominum , aliud Dei velantur , & non aliorum , quæ per inftin&um
confilium fuit ; cum homines, qui terrena fapiunt , cognofcit ; cum difcernere non valeat , utrum hæc
gloriam, divitias, & Regni Hiero(olymitani re cogitaverit aliquo Divino inſtinctu , an per ſpi
ceptionem fibi propofuiffent , & Deus æternam ritum proprium, nec omnia, quæ cognofcit Di
eorum falutem , qui in illa expeditione pro Fi vino inftin&tu, evidentia prophetica eidem mani •
de & Ecclefia mortui funt. Rem hanc S. Ber feftentur ; talis enim inftin&tus eft quiddam im
nardo aperüit Joannes Cafemarii venerabilis Ab perfe&tum in genere prophetiæ, uti etiam fupra
bas epift. 386. inter ea r S. Bernardi , in qua fic fuſe diétum eft .
ad eum fcribit (num. I. col. 346. vol. 1.) Diétum 1o Hæc vera funt , & clare fuerunt explica
eft mihi, Pater cariffime , quod de hac re, quæ non · ta a Patre Baldello verbis relatis in capite ante
ita profpere , ut forfitam volebatir , contigit, (de cedenti . Sed ne in difcuffione caufarum Beatifi
via vero Hierofolymæ loquor) multum triflamini : cationis & Canonizationis aliqua fubrepat ambi
eo quod Ecclefia Dei , vel gloria non , ßcut defide. guitatis occafio, nonnulla addenda effe videntur:
rabatis, accrevit ; Et , poftquam expofuit , rern & loquendo quidem de prophetiis comminativis
profpere eveniffe , non fecundum hominum defi atque conditionalibus , fciendum eft , ab eis non
derium , fed fecundum Dei propofitum, hæc af refpici res præteritas , aut præfentes, fed tantum
fert num. 3. Sed ne in dubium veniat quod dico , futuras, & quæ ab hominum meritis, vel culpis
quaß Patri meo fpirituali in Confeffione aperio, quod pendent ; uti late explicat Thyraeus in traéfatu
Patroni loci noftri Beatur Joannes Ö' Paulus fepius de apparitionibu* lib. 4. cap. 14. & bene profequi.
tur Suarez de Fide difput.8, feči. 4. num. 9. Do
mor vißtare dignati funt , quor ego fuper bac re in
terrogari feci , & hujufmodi fententiam refponderunt,
cet Melchior Canus de loc. Theolog. lib. 2. cap.
dicebamtque , multitudinem Angelorum , qui cecide 4. in refponf. ad tertium , comminativas prophe
rant, de illis , qui ibi mortui funt , effe reftaura tias , uti tales , bene a Prophetis cognitas fuif
tam : & hoc S. Bernardi exemplo utitur Cardi fe, fimulque , mutatis rerum circumftantiis , fuo
nalis Bona in cit. cap. 17. de difcr. fpir. ut rem potuiffe effe&tu , carere: Refponderi brevius poteß,
.
3.
de qua nunc agimus, confirmet. Sequitur Gra
vina par. 2. im praxi, quomodo verae a falfir vißo
ejufmodi prophetia * comminat oria r effe ; ßc enim
Scholaflici vocant . Id quoniam Propbetae inteliige
nibus Ö* revelationibuf difcerni poffint , lib. 2. cap. -bant , ( nam intelligentia opus eß in prophetia ),
4. pag. 19 I. ubi etiam prædi&tionem feu prophe nminime faliebantur . Quin potiur fide quidem bona
tiam vindicat S. Vincentii Ferrerii de fi ne mun fuo miniflerio fum&fi, exißimabant tamen , commi
di jam imminente , S. Antichriſti adventu , de -matione r mutatis poffe moribur commutari : ob eam
qua eadem prophetia S. Vincentii legi poteft S. • enim caufam Jona 1 nolebat Ninive fubverßonem
Antoninus par. 4. bißor. tit. 23. cap. 8. §. 3. praenunciare , quod Divinam putabat mifericordiam
· 9 Di&um fuit fuperius, prophetiam non dari Ninivitis pænitentibus effe flećřendam. Thyræus lo
per modum habitus : atque ex hoc tertiæ regu co citato vult , non omnes Prophetas cognofcere
la, limitatio dcfcendit , poffe videlicet continge in fimilibus rebus , quæ ab hominum pendent
re , ut quæ a vero alioquin Propheta prædicta meritis , abfolutam Dei voluntatem , , & alios
funt , non vera reperiantur, quod videlicet ipfe eam cognofcere , vel cognofcere potuiffe unica ,
reputaverit , fe ex revelatione Divina prædicere , vel multiplici revelatione. At , utcunque fit de
licet inftin&tu duntaxat prophetaverit . Otho fu his, cum pendente Beatificationis & Canoniza
pra citatus non admodum favere {olitus S. Ber tionis caufa , incertum fit , num Dei Servus
nardo in lib. de geffit Friderici c. 6o. ut infelicem exi fuerit, an non fuerit verus Propheta , nec ul
tum memoratæ expeditionis excnfet , inter cete -lum prophetici doni eidem collati Divinum ex
ra ait, (piritum Prophetarum non femper fubef tet teftimonium , non videtur haberi poße ra
fe Prophetis. Aptius res explicatur a S. Grego. tio prophetiæ comminativae , nifi oftendatur ,
rio lib. 2. dialog. cap. 2. 1. ubi ita fcribit (col. 248. Dei Servum cognoviffe indolem prophetiæ , &
tom. 2.) : Propbetie Spiritus , Peire , Propbetarum etiam ejus exitum. Qgocirca , fi afferatur præ
di
 342 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT, CANONIZ.
di&io everfionis civitatis, demonftrandum erit ,
velationis & prophetiæ pluribus miraculis dixit
prædicentem non modo cognoviffe , civitatem comprobatam : Evidenter enim (inquit de S. Ber.
poffe fubverti, aut non fubverti, pro populi fci nardo) verbum boc prædicavit , Domino cooperan
licet aut pœnitentia peccatorum , aut obftinatio te Ö ſermonem confirmante ſequentibus ſignis. Sed
ne , fed omnino effe eam re ipfa fubvertendam, quamtir , & quam multiplicibur fignis ! Quanta vel
quod populus poenitentiam minime erat a&urus; numerare , nedum narrare difficile foret. Nam Ö*
aut e contrario non effe fubvertendam , quod eodem tempore fcribi ceperant, fed ipfa demum Scri
populus poenitentiam utique a&urus erat , & even ptorem numerofitas fcribendorum, é9 materia fupe
tum prædi&tione plane refpondiffe: alioquin aper ravit Au&orem ; nimirum , cum aliquando una die
ta errori via patere poſſet. Quocirca Gravina in viginti, feu etiam plure r ab incommodis variis fa
fuo opere, cui titulus Lapis Lydiur ad difcernen marentur, nec facile ab bujufmodi dies ulla vaca
das veras viffones, lib. 2. cap. 23. egregie ad rem ret. Denique plure r eo tempore Cbriftur per Servi
fubjicit : Circa autem bar comminatione r , nota , fui taétum & orationem ex ipßr etiam matrum ute
quod dupliciter Deur enuntiat per Propbeta r profpe ris cæcor videre, claudor ambulare, aridor conva
za , vel adverfa ; uno modo revelando mutationem lefcere , furdor fecit audire, ô mutor loqui, mira
eorum , ad quor dirigitur prophetia , pro quibu r , vel bilius refiituente Gratia , quod minus praefiitum fue
contra quor prophetatur ; altero modo, mihil de bac rat a natura. Addit Gaufridus loco citato , ea
mutatione revelando. Si fiat revelatio primo mo ipfa die , qua nuntius advenit diffipati exercitus
do, erunt certi pariter Prophetæ, quod non muta Chriftianorum, Deum interceffione S. Bernardi
bitur fententia Ö'c. fecundo vero modo, ß mibil re miraculum edidiffe : Accidit autem , ubi primum
veletur de mutatione fententiae , remanebit incerti de ejufdem exercitur diffipatione lamentabili, intra
tudo, an Deus fit mutaturus fententiam & c. Opor Galliam infonuerat rumor , ut illuminandum Dei
tet ergo, ut fignum praediéfum fit efficax & cer Famulo filium cæcum offerenr pater multir precibus
twm , ut innotefcat pariter, fententiam non effe vinceret excufantem. Et imponens Sanéfur puero
mutaturum: alias , ß fiat enuntiatio abfque ißa re manum, orabat ad Dominum, quatenur , ß ab eo
velatione , apparebit falfitas , enuntiando id , de quo verbum prædicationis illiur exierat , ß prædicanti
non eft revelatio immutabilitatis , vel mutabilita Spiritur ejus adfuerat, in illius illuminatione ofien
tis .... Unde, quando quidam , qui fe faciunt Pro dere dignaretur. Dum vero poft orationem oratio
pbetas , annuntiant alicui mortem , & fimilia , quæ mis preſtolaretur effectum, Quid facturur ſum ? ait
pofiea non eveniunt , debent effe certi pariter, quod puer : video enim. Attollitur illico clamor aftan
illis fuit revelata fententiæ mutatio: δ' eft nota tium: plures enim non modo e Fratribus , verum
bilis advertentia. Concordat Picus lib. 9, cap. 5. etiam e Saecularibur aderant, qui, ut puerum vi
ubi ait , falfitatem prophetiæ deprehendi, fi quis dere videntem , multipliciter confolati, Deo gratias
abfoluta fub conditione proferat, aut , fi , quæ referebant. . - .
conditionem habent , abfolute pronuntiet , nul I z Supereft, ut aliquid indicetur de his, qui
la habita conditionis intelligentia, quæ ad com inftin&tu prophetico prophetant, & quorum proin
minativam prophetiam requiritur. de prophetiæ aliquando non refpondent. Ut au
I I Poft hæc, ut veniamus ad prophetias, in tem in his prophetiis Dei Servus, de cujus Beati
quibus Propheta rem non intelligit juxta Dei ficatione & Canonizatione agitur, non modo ex
mentem , ex quo fequitur , eventum ab eo præ cufari poffit, fed etiam haberi uti vere Prophetans,
dićtum non reſpondere; crediderim, cum grano neceffe eft, ut de ejus corre&ione conftet. S.Gre
( uti dicitur ) falis, tutoque pede effe proceden-'
gorius fuper Ezechiel. poftquam dixit ( uti fupra
dum. Licet enim ex fupradi&is non repugnet , vidimus) fanétos Prophetas ex magno ufu prophe
revelationem effe veram , & a Deo, falfamque tandi quædam ex fuo fpiritu prædicere, & fufpica
ejus explicationem effe ab homine, qui eam ali ri, ha ca ſpiritu prophetiae procedere, ſubijcit loc.
ter, ac Deus intelligit , interpretatur, uti exem cit. n. 17. inter veros, & falfos Prophetas hanc effe
plo S. Bernardi demonftratum eft; ne aliquid ta differentiam , quia Prophetæ veri,ß quid aliquando per
men erroris fubrepat, crederem, fimiles prophe fuum Spiritum dicunt , hoc ab auditorum mentibuf
tias in re & ad effe&um , de quo agitur, non per Spiritum Sanétum eruditi citius corrigunt. Pro
effe admittendas, nifi earum veram qualitatem phetæ autem falß, δ' falfa denuntiant , Ö alieni a
JDeus miraculis illuftrare dignetur , miraculis Sančio Spiritu in fua falfitate perdurant. Exem
( inquam ) quæ propheticam prædi&ionem fub plum eft in Nathan Propheta Domini notiffimo,
{equantur; tunc quippe figna funt Divini fermo qui regnante Davide floruit in Ifraele, maxima
nis, uti bene explicat Thyræus de apparitione in Davidi jun&tus neceffitudine. David de Templo
telle&łuali lib. 4. cap. 18. num. 1 3. čº plurib. feqq. Domini ædificando cogitabat, & Nathan , uti le
Et ita quidem rem fe habuiffe in prophetia S. gitur lib.2. Reg. cap. 7. v. 3. ait illi : Omne, quod eft
Bernardi, colligitur ex Gaufrido Monacho in vi in corde tuo , vade, fac, quia Dominur tecum eft. Por
ta ipßus lib. 3. cap. 4. num. 9. & Io. vol. 2. ope ro eadem no&te Dominus Prophetæ imperavit , ut
rum, ubi non modo antecedentia, fed etiam fub ad Davidem regreſſus ei nuntiaret, Templi con
fequentia miracula exponit. Poftquam enim ape ftruendi gloriam non ipfi, fed ejus filio effe confti
ruit confilium Dei in ea expeditione confenta tutam. Affumptionem hanc pluribus profequitur
nee ad ea , quæ fupra retulimus ex epiftola ve Cajetanus 2, à qu«fi. 171. ar. 5. & etiàm exornat
nerabilis Abbatis Cafemarii ( Quod ß placuit D eo Fucechius Ordinis Fratrum Minorum in refponf.
tali occaſione plurimorum eripere, ſi non Orienta ad Leonardum Ordinir S. Auguftini in caufa Hiero
lium corpora a Paganis , Occidentalium anima , a nymi Savonarolæ, in ejus vita tom. 2. pag. 58.
peccati r, qui r audeat dicere illi, Quid fecifli fic ? 13 Aliqua hic dicenda effent de alienatione a
Aut quis re&fe fapien r illorum magis non doleat , fenfibus, quæ contingit aliquando Prophetis , &
qui ad priora , vel pejora forte prioribur fcelera re quæ fit cum aliqua inordinatione naturae; quae
dierunt , quam eorum mortem , qui in fruéfibur pœ que idcirco oftendit, ipforum prophetiam a Deo
nitentiæ purgata r variis tribulationibur Gbrifto ani caufam non habere, fed de hoc infra tra&abi
£mam reddiderunt ? ) veritatem & divinitatem re tur , cum agetur de Ecftafi, & Raptu.
 • L 1 B. III. c A P. XLVIII. 343

c A P U T QUADRAG E s IM UM o cT Av UM.
De Gratiis gratis datis Difcretionis Spirituum , Generum Linguarum,
& Interpretationis Sermonum.
j|Ifcretio fpirituum duobus mur, qui plene fciunt fecernere cogitationes ò' af
modis exponi poteft: pri fe&iones fuæ rationalis animae, ut rationalis eft ,
nus eft, ut fit cogni ab illis , quæ funt animales , videlicet in fenfu com
tio cogitationum cor nuni , vel organo phantaße. Quem invenies , pre
dis, veluti exponit D. cor, ex timentibus Deum, peccataque fugientibus ,
Thomas 1. 2. quæft. I 1 1. qui femper & in omnibus ad liquidum profpiciat ,
art. 4. ubi docet, Gra dum tentatione r vigent , ß fenfu r eorum fit tantum
tiam prophetia~, & Gra modo in imaginatione , vel confenfu in ratione ?
tiam difcretionis · [piri Adeo non facile eft difcernere fenfum a confenfu .
- tuum referri ad Fidei §}uanto plus habet difficultatis probatio quadrupli
confirmationem , manifeftando ea, quæ folius Dei ci* prænominati Spiritur, dum videlicet infiméfur
e{t fcire, qualia funt contingentia futura, quæ re unus vel infpiratio vehemenr tangit mentem, ß fit
fpicit prophetia , & occulta cordium , quæ refpi a Deo, vel ab Angelo bono, aut malo , vel a pro
cit di{cretio {pirituum . Si difcretio fpirituum hoc prio fpiritu bumano. Rurfur portio daplex , fupe.
primo modo intelligatur, erit unum & idem cum *rior , & inferior , adfcripta eß. Cujus fentire divifionem
prophetia, hoc uno difcrimine, quod prophetia perfe&fe dat illud verbum Dei , quod pertingit ufque ad
per antonomafiam dicetur de cognitione futuro diviſionem anime ac ſpiritus Heb. 4. 12. Qualem in
rum , & difcretio fpirituum erit cognitio cogita fe divißonem paffa erat , quæ exclamavit : Magni.
tionum cordis, quemadmodum bene animadver ficat anima mea Dominum Luc. I. 46. debinc
tit Suarez. to. I. de Gratia, prolegom.3. cap.5. n.36. fecernen , fpiritum ab anima fubjunxit : Et exul
2 Secundus modus eft, ut difcretio fpirituum tavit fpiritus meus in Deo falutari meo •
fit judicium quoddam, per quod homo re&te di 4° Duplex via eft , per quam ad fpirituum di
fcernit inter varios motus , de quibus dubitari fcretionem perveniri poreft : aut per regulas vi.
poteft , a quo fpiritu proveniant, bono, an ma delicet , quæ a Patribus afceticis, & myfticis ,
lo, quando vel ad mores, vel ad do&rinam ex ſeu contemplativis Theologis aſſignantur, quae
citamur five interius & inviGbili modo, five ex labore & induftria humana difcuntur ; quod, pro
terius per homines docentes confulente{ve, aut prie & ftri&e loquendo, non pertinet ad Gra
per Angelos fenfibiliter loquentes vel apparen tiam gratis datam diſcretionis ſpirituum; aut per
tes; five hæc contingant homini in fe ipfo, five fpecialem inftin&tum & motionem Spiritus San
in aliis ad communem Ecclefiæ utilitatem : & &i , qua homo abfque humana induftria fpiri
hoc fecundo modo S. Joannes Chryfoftomus bo tum a £piritu difcernit, & hoc eft , quod ad fu
mil. 29. in epiß. I. ad Corinth. tom., 1o. pag.264. pradi&am Gratiam refertur ; uti bene animadver
explicat donum difcretionis fpirituum : Quid fibi tit Cardinalis de Lauraea in 3, lib. fent tom. 4.
vult difcretiones fpirituum ? Scire quis fit , fpiri. difp. 19. ar. 1o. §. 2. n. 361. Adverte , qaod, præ
tualir , qui r non fpiritualrr ; quis Propbeta , qui, ter Gratiam grati f datam difcernendi fpiritur a Deo
deceptor. Explicationem hanc ample&itur Cardi. infafam, datur etiam arr & modur cognofcendi eor
nalis Bona de difcret. fpirit. cap. 2. mum. z. ubi per humanam prudentiam. Unde Patres afcetici, ô
fic loquitur: Alii reéìiur docent , difcretionem fpi myftici, feu contemplativi Theologi multas affignant
rituum in peculiari motione •Spiritur : San&i confi regular difcernendi fpiritur , feu cogitationes tam
fere ad difcernendum inter varios motus , a quo propria * , quam aliena *. Ideo miror, quod aliqui
fpiritu proveniant , bono, an analo , five ad mores confundunt utrumque modum difcernendi fpiritus ,
fpe&fent , five ad do&rinam, five quis interius &r ô putant , effe eamdem Gratiam grati, datam, de
invifibiliter moveatur & excitetur, five, exterius qua cum Paulo loquimur, quia hæc non acquiritur
per hominer docentes & confulentes, aut per Ange labore ® induftria humana , fed a Deo confertur bo
Jor fenßbiliter loquenter vel apparentes : & bæc eß mini de ea non cogitanti , & bec infallibilis eft ,
gratia difcretionis, quam inter gratis data , fepti. non vero humanu r ille modur. Quapropter difcre.
2mo loco recenfet Apoftolus , quæ a Spiritu San&o tionis fpirituum nihil aliud erit , quam mentis
mon omnibus datur, fed quibuf , & quando vult , illuftratio, qua perfufus homo facile & fine er
ad difcernendo* fpiritur non folum in fe ipfi, fed rore dijudicat , a quo principio tum proprii , tum
etiam in aliis ad communem Eccle/je utilitatem . alieni motus & cogitationes ad ele&tionem per
Sequitur Suarez loc. cit. num. 38. & fequentibus. tinentes excitentur, quid fcilicet a bono, quid
3 Difficultatem difcernendi fpiritum bonum a ve a malo fpiritu fuggeratur. Gratia hæc au
fpiritu malo exponit Gerſonius de probat. ſpiri tem, ficut & reliquae gratis datae, in Chrifto fo
tuum col. 42. oper. tom. I. ubi fic ait : Ef? enim lo per modum habitus fuit, ut communiter do
Spiritur Deus , Spiritur Angelur bonus , Spiritus cent Theologi ; ceteris autem datur per modum
4ngelur malur , Spiritus humanus tam rationali , , a&us , five motionis tranfeuntis, aliis rarius ,
quam animalis. Poteft autem fimili , vißo fpirari aliis frequentius, afpirante Divina gratia, quan
per quemlibet hunc Spiritum fuo modo, longeque do & quomodo vult , uti late oftendit Cardina
diverſo. Sed, diverſitatem faciliter percipi quedam lis de Lauraea loc. cit. $. 1. eademque , utpote
Jimilitudo non ßnit apud inexpertor talium, qui ne ex primario & interno fine, non ad propriam
que per ſe ipſos ex acumine ingenii, neque per eru fanétificationem , fed ad aliorum ædificationem
ditionem in Theologis vel Phyßcit difciplini r, ne tributa: & fic Gratia gratis data etiam in ma
que per aliorum traditionem friunt talia diſtingue lis reperiri poteft ; fed , cum infufio luminis fu
re. Certe nec mirandum , cum pauciffimos invenia pernaturalis ad cam neceffaria requirat mentis
tſ3 Il
 344 DE SERV DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
tranquillitatem & pacem internam , quæ in ani quenter noßris linguis magnalia Dei. Stupebant au
mo terrenis affe&ionibus perturbato locum non tem omnes , & mirabantur ad invicem dicenter :
habet, hinc fit, ut pleramque in folis Juftis in Quidnam vult hoc effe ? Cumque Divinæ fapien- ,
veniatur, juxta ea quae fufe legi poffunt apud tiæ placuerit per eos homines orbem terrarum
Cardinalem Bonam de difcret. fpirit. cap. 2. n. 4. Chrifti Fide imbuere, quorum cultus & vi&us,
5 Apud eumdem Cardinalem Bonam cit. cap. & fcriptio & locutio fimplex effet , ne in tanto
2. n. 3. exempla referuntur San&orum , qui Gra opere fibi aliquid vindicare poffet humana fa
tia gratis data difcretionis fpirituum fuerunt a cundia, vel au&oritas ; hinc infertur, Gratiam
IDeo donati. In relationibus Rotæ Auditorum , generum linguarum non conferre, ut eam ha
quas exararunt in caufis SS. Petri de Alcanta bens eleganter ornate loquatur idiomata pere
ra, & Philippi Nerii mentio ejufdem habita eft ; grina. Unde Apoftolus 1. adCorinth.I. v.2 I. Pla
&, dum munere fungebar Fidei Promotoris, in cuit Deo per ßultitiam prædicationir falvo , facere
animadverfionibus a me fa&tis in caufa Servi Dei credentes. Et potea v. 27. Que fulta Junt mun
Alfonfi de Orofco ingenue admifi, eum prædi di, elegit Deu , &c. ut non glorietur omnis earo
&a Gratia gratis data fuiffe divinitus exornatum , in confpeéfu ejus : Et cap. 2. v. 1. Veni , non in
allata au&toritate facpe memorati Cardinalis Bo fublimitate fermonis , aut fapientiæ. ltem v. 4
næ in cit. tra&#. cap. 5. fub num. 2. ubi de eo fic Sermo meus , & prædicatio mea non im perfuafibili
loquitur: Eodem fpiritu imbutur Ven. Alfonfur de bur bumanæ fapientiae verbis.
Orofco Ordinis S. Auguftini numquam induci potuit, 7 Quanam ratione, & quomodo fa&um fit ,
ut Magdalenam a Cruce Cordubenfem , cujur vitæ ut Apoftoli loquentes ab omnibus intelligeren
fìngularis fama totum repleverat orbem, alloque tur, difputatur inter Do&ores. Duobus etenim
vetur ; tandemque innotuit , eam fpiritu fuperbiae modis potuit hæc Gratia illis communicari ; uno
delufam fuiffe. Idem ei accidit cum Moniali Luß. modo ex parte audientium , altero ex parte lo
tana, quae ßigmata in manibu* , pedibu* , & latere quentium; vel enim praedicantibus Apoftolis una
fi&#a oftentabat. Petrum quoque de Pedrola , quem tantum verborum prolatione & uno idiomate ,
tamquam Propbetam omnes colebant , ad fuum col fimul ab omnibus hominibus diverfarum lingua.
loquium admittere noluit , cum alioquin benigniffi rum; qui aderant, intelle&i fuerunt; vel Apo
mus effet : & hic poftea a fupremo Fidei tribunali ftolis ipfis infufae funt fpecies & notitiæ diverfa
extremo fupplicio punitus eß. Et, quamvis in ii( rum, linguarum , & data eis facultas loquendi o
dem animadverfionibus addiderim, non effe præ 1mnibus illis, non fimul & ejufdem vocis forma
di&tae Gratiæ gratis datæ habendam rationem , tione, fed fucceffive & juxta occafiones. Quæ.
ut tutum ferri poffet de virtutibus judicium , {tionem hanc examinat S. Thomas 2. 2. quæf. 176.
bene tamen a Poftulatoribus refponfum eft, cui ar. 1. ubi docet, neceffarium fuiffe, ut donum
refponfioni etiam facra Congregatio adhaefit, ejus linguarum a Deo Apoftolis daretur, cum mitte
habendam effe rationem , cum aliunde de ipfius rentur ad alios inftruendos, & pauperes effent,
heroicis virtutibus conftaret. -
quibus proinde difficile fuiffet invenire, quia fua
6 Gratia generum linguarum inferior eft Gra verba fideliter aliis interpretarentur, vel aliorum
tia prophetiæ, juxta illud Apoftoli 1. ad Corinth. verba ipfis exponerent; deinde oppofito fibi , Deum
14. v. 5. Major eß qui prophetat, quam qui loqui potuiffe facere , ut una lingua loquentes ab om
mur linguit, Per eam Gratiam non affequitur ho nibus intelligerentur, & fic eos non habuiffe pe
mo , ut omnino eleganter & ornate loquatur ritiam loquendi omnibus linguis ; ita refpondet :
idiomata peregrina , fed tantum juxta commu Ad fe cundam dicendum , quod quamvis utrumque
nem modum ipfe loquens ab aliis intelligi pof fieri potuiffet , fcilicet , quod per unam linguam lo
fit , & ipfe poffit alios intelligere. Datur enim quentes ab omnibus intelligerentur, aut quod omni
ad utilitatem aliorum , fcilicet ad propagandam bus linguis loquerentur: tamen convenientius fuit ,
Fidei do&rinam: pro qua re neceffe non e(t , ut 4uod ipß omnibus linguis loquerentur , quia hoc per
loquens elegantiam calleat linguarum ; fed fatis iinebat ad perfeéîionem fcientiæ ipforum , per quam
eft, ut cujufque gentis linguam vulgarem no non folum loqui, fed intelligere poterant , quæ ab
fcat. San&is Apoftolis fuiffe collatam Gratiam aliis dicebantur. Si autem omnes unam eorum lin
generum linguarum , colligitur ex Aétis Apoßo guam intellexiffent , hoc vel fuiffet per fcientiam
lorum cap. 2. v. 2. & feqq. ubi S. Lucas fic fcri illorum, qui eos loquentes intelligerent , vel fuiffet
bit: Et faéfur eft repente de cælo fonus tamquam quaß quædam illafio , dum aliorum verba aliter ad
advenienti* fpiritur vehementir , ô replevit totam èorum aures proferrentur, quam ipß ea proferrent.
domum , ubi erant fedenter , & , apparuerunt illis 8 Facit pro explicatione S. Thomæ illud S.
difpertitæ linguae tamquam ignir, feditque fupra fin Pauli 1. ad Corintb. 14. v. 18. Gratia * ago Deo
gulor eorum; ô repleti funt omnes Spiritu San meo, quod omnium veftrum lingua loquor. Facit
&fo , & cæperunt loqui variis linguir, prout Spiri etiam ratio ab eodem allata, quod hoc donum
tur Sanéfur dabat eloqui illi r. Erant autem in Je non tantum neceffarium fuerit, ut auditores in
rufalem habitantes Judei viri religio/ ex omnina telligerent Apoftolos loquentes, fed etiam ut Apo
tione, que fub cælo eft. Faéfa autem hac voce , (loli intelligerent alios Infideles fibi loquentes ,
convenit multitudo, & mente confufa efl , quoniam eorum interrogationibus refponderent, & propo
audiebat unufquifque lingua fua illor loquenter . fitas folverentT difficuJtates. Huic fan&i Doéto
Stupebant autem omnes & mirabantur dicenter : ris fententiæ fufe adhærent Suarez tom. 1. de
Λ'omne ecce omner ißi, qui loquuntur, Galilei funt ? Gratia, prolegom. 3. cap. 5. a num. 47. ufque ad n.
Et quomodo mor audivimur unufquifque linguam no 55- Scacchus de not. & /ign. fanéìit. feéf.8. cap.6.
ſtram, in qua nati ſumus ? Parthi, 5 Medi, 5' Viguer loco fupra cit. cap. 9. verf. 8. Salmanticen
AElamite, & qui habitant Meſopotamiam, Judeam, fes in curfu Theol. tom. 3. in arbore predicamentali
δ' Cappadociam , Pontum, & Afiam, Pbrygiam, & $. 17. n. 168. & ſeqq. Thyraeus de apparitione vo
Èampbyliam, Ægyptum , ò* parter Lybiæ, quæ ef? ?ali' lib. z. cap. 14. omnefque fatentur , fieri po
circa Cyrenem, & advenæ Romani , Judæi quoque, tuiffe, & fórtaffe etiam fa&um effe , ut juxta
čy Profelyti , Cretes, 5 Arabes audivimus eos lo varias rerum circumftantias aliquando Apoftoli
Ul Ill CQ
 - L 1 B. III. C.AP. XLVIII. 345
unico idiomate loquentes, ab omnibus, licet varia uno ſanctorum Patrum Anaſtaſio Protodiacono, cu
rum linguarum ,'auditoribus intelligerentur. Quos ju, fupra meminimus , qui Patri buic fuerat fami
ſequitur Matthaeuccius in prači. Theologo-Canon. ad liarir , & moeffitiæ caufam interrogavit. Ipfe vero
caufar Beatificat. Ô Canoniz. tit. 3. cap. 3, ar. 2 . ſuam in diſcendo tarditatem expoſuit, cui ſubridens
§. 5. a m. 55. ufque ad 62. Optime Silvius in 2.2. Sanéfus , Aperi or (inquit ) tuamque mibi linguam
D. Tbomae qu. 176. ar. 1. Non efi negandum , quin extende : & , quem penes fe habebat , pannum no
aliquando acciderit , ut dum unur una Jingua loque vum proferens, circumfricanſque, & abstergens eam,
retur, intelligeretur ab auditoribus diverfæ ac pe expurgata pjngui quadam atque limofa vifcofitate,
regrina linguae, veluti cum Petrus elata voce con. difparuit ; fimulque evigilavit , qui dormiebat, Pre.
cionatur eſt ad multitudinem miſcellaneam.... Sed sbyter. ' Confirmavit autem , quod ex illa die tan
dicimur , hoc non folum Apoftolis , fimilibufque San tam fenferit in ea dialeéfo intelligendo facilitatem,
&fi* collatum ; quin potiur etiam boc affirmandum tam expeditam, ßve in legendo , five in addifcendo
exiflimamur , quod varii r ipfimet linguit loqueren obfequentir ad nutum linguæ facundiam , ut ipfe fibi
tur, prout erant omnes , ad quos oportebat eos loqui • admirationi effet , Deique erga fe curam, atque San
9 Habuit Chriftus Dominus abfque dubio per άorum gratiam obflupefceret. In paralipomenis ad
fe&iffime fcientiam omnium linguarum , fed non vitas SS. Pacomii , & Theodori, ad diem 14.
oportuit, ut omnibus linguis loqueretur, cum Maji, apud citatos Bollandianos cap. 3. refertur
uni tantum genti prædicaturus effet , videlicet S. Pacomium corrigere volentem quemdam ho
Judæis ; uti animadvertit D. Thomas loc. cit. ad minem Romanum , quod Latino & Greco fer
tertium , & perpendit Thomas Bozius de figni * mone uteretur , quem ipfe ignorabat , linguæ tan
Eccleff.e lib. 6. fign. 22. cap. 5. n. I. Silvius loc. cit. tum peritus Ægyptiacæ, per tres horas ad Deum
explicat D. Thomam, & ait, verifimile admo fudiffe preces , ut Fratri auxilio effe poffet , & char
dum effe, Chriftum Dominum publice & pro con tam e cælo confcriptam delatam fuiffe, quam ut
cione alia lingua ufum non fuiffe , quam quæ perlegit, omnium mox nationum linguas perdi
erat familiaris populo Judæorum , cum ad eos dicit ; cumque fubinde ad Fratrem acceffi(fet ,
folos ipfe per fe ad prædicandum veniffet ; fed additur ab Auétore, cum abfque ullo errore tam
eumdem privatim , occafione ita requirente, fuif. Romana , quam Græca lingua ufum effe , Fra
fe ufum variis linguis, dum in Ægypto Genti tre obftupefcente. De S. Vincentio Ferrerio te
les alloqueretur; ipſumque loquentem ad t urbam ftimonium hoc profertur a S. Antonino 3. part.
ex diverfis ' nationibus conflatam , uti habetur Sum. hiftor. tit. 23. cap. 8. §. 4. Hoc autem ftupen
Joan. 12. vel alloquentem Tribunum , & cohor dum erat , & Apoftolica Gratia, quod prædicans in
tem militum Romanorum, junétis Sacerdotum idiomate vulgari Catalonico intelligebatur etiam ab
Principibus, & Magiftratibus Templi, & Senio. aliis nationibus illud ignorantibus . Concordat Hen
ribus, ut ibidem 18. & Luc. 22. etfi ufus fit una ricus Spondanus in continuat. annal. Card. Baro
lingua, nimirum Syra, Hebræis tunc familiari , mii ad am. I 4o3. num. 7. Hoc denique cun?i , Euan
ab omnibus præfentibus fuiffe intelle&tum, etfi gelicis Prædicatoribus a temporibur Apoßolorüm præ
non omnes linguam Syram callerent. At non fan r , quod patrio ac vulgari fermone Catalonico
folum Apoftolis, fed etiam aliis plerifque Gra concionam , intelligeretur ab exterir nationibus il
tia gratis data generum linguarum a Deo data eft lum ignorantibus, audireturque non ſolum a loco
ad Fidelium utilitatem & ædificationem . Extant proximir, verum etiam e remotiffimis , a doéfi , ,
exempla colle&ta a Bagatta in oper. de admiran δ' indo&fis , a nobilibus , Ö* plebeji r ; Ö', quantum
dis orbi r Chriftiani tom. 2. pag. 153. Nos autem cumque prolixe fermocinarentur, nemo tædio affice
hic nonnulla fubjiciemus, ex quibus dignofci po retur. Et in relatione caufae S. Franci(ci Xaverii
terit, tam primo, quam fecundo modo nonnul ita locuti funt Rotæ Auditores ad tit. de dono
]is fuis Servis a Deo collatam fuiffe Gratiam , linguarum Ö'c. Claruit linguarum dono Xaveriur ,
de qua nunc agitur. In vita S. Sophiæ, five nam δ' linguir diverfarum gentium, qua , non di
Cadoci Epifcopi Beneventani & Martyris edita dicerat , cum ea r Euangelii caufa adiret, eleganter
a Bollando die 24. Januarii tom. 2. cap. 1. pag. atque ita expedite loquebatur , ac ß ibi natur Ö*
6o4. ita legitur: Cadocur tandem Jerufalem per educatur effet ; & contigit non raro, ut concionan
venien r , loca fanéfa vfitavit , cui & Dominus gen tem eum diverfarum nationum bomines fua quifque
tium idioma , per qua , tranfivit , contulit, variif lingua loquentem- audiverit. De S. Aloyfio Ber
que lingui r loqui cæpit. In vita S. Teliai Epifco trando hoc ipfum refert Thomas Bozius loc.cit.
pi Landavenfis apud eumdem Bollandum ad diem m. 3. Inter epiftolas S. Francifci Xaverii ( editas
9. Februarii cap. 2. num.8. pag. 3o9. tom. 2. hæc a P. Horatio Turfellino poft vitam ejufdem San
habentur : Viden r amorem Divini verbi flagrare &ti ) epiſt. 5. lib. 3. pag. 1o5. idem ſic de ſe lo
in cordibur eorum , cum linguæ eorum penitur ex quitur : Faxit Deus , ut ad Divinarum explicatio
per* fuit , miro modo follicitudo & anguftia preme nem rerum , Japonicam linguam condifcamur quam
bat eum. Ut tamen populo fupplicanti , & illorum primum : tum demum aliquam Cbriffianæ rei navabi
voto ſatisfaceret, ſacras Scripturas exponere coe mur operam. AWam nunc quidem inter eor , tanquam
pit , & unufquifque adftantium illum fua lingua lo mutæ quædam fatuæ, verfamur. Multa enim illi de
quentem audivit : idemque donum collatum ejus nobis & dicunt & agitant , ad quæ nos fcilicet obmu
fociis, San&is videlicet David, & Paterno, te tefcimur, patrii ipforum fermonis ignari. In præfen
{tatur idem Au&tor loc. cit. Surrexerunt ergo Da tia in linguæ huju* percipiendis elementis repuerafci
vid, ô Paternur , & prædicaverunt populo, omni mur. Jacobus Piceninus ex his infert verbis, eum
bufque in fua lingua perfeéte intelligentibus eo 1 . In dono linguarum præditum non fuiffe. At eum
Patfione SS. Viginti Martyrum Lauræ S. Sabæ ſtrenue refellit Cardinalis Gottus tom. 1. de vera
apud Bollandianos ad diem 2o. Martii cap.7. m.73. Ecclefia cap. 2. §. 4. n. 44. cum San&tus potuerit
pag. 177. narratur, quomodo unus ex illis cupi uno tempore linguas non callere, & tempore fub
dus difcendi Græcam linguam, ut Scripturarum fequenti a Deo dono linguarum infigniri, uti
Je&ioni vacaret, eam nullo modo difcere potue contigit in Apoftolis, quibus linguarum donum di
rit: Verum prolabens in fomnum vißtatur eft ab vinitus collatum eft non ftatim ab initio vocationis
IL j5. III. Хх ipfo
 º
f

346 DE SERV DEI BEATIF, ET BEAT caNONIz.

ipſorum ad Apoſtolatum, ſed quando ſuper eos pretari fermonem eft verba unius idiomatis per
Spiritus San&us defcendit. alterius verba exponere, quod fieri poteft fcripto,
ro Non videtur effe dubitandum, poffe, Deo vel voce. Secundo modo interpretari fermonem
permittente, fimilia a Dæmone fieri : poteft enim, non eft verba unius idiomatis per alterius verba
dum movet vocis inftrumenta, ea fic movere, ut exponere, fed myfteria docere, quæ in verbis la
quam linguam voluerit , pronuntiet ; & poteft tent, & fæpe non intelliguntur ab iis, qui figni.
etiam ex aere formare diverfas fpecies repræfen ficationem verborum non ignorant ; quemadmo
tantes auribus audientium verba , quæ loquens non dum bene docet Suarez tom. 1. de Gratia , prole
profert : quocirca in vita S. Hilarionis refert S. gom. 3. cap. 5.,num. 55. & feqq. Ad primum mo
Hieronymus, quemdam melancholicum, qui Sy dum referri debet verfio feptuaginta Interpretum
riaca verba loquebatur antea, curatum ab eo fuif ſacræ Scripturae , qui ſub Ptolemaeo Philadelpho
fe, Dæmonem fugando; & tritum eft, inter fi juxta communiorem opinionem, non ex turbidis
gna Dæmonis quempiam obfidentis, nullum cer rivulorum lacunis , ſeu ex vulgatis & populari
tius dari , quam fi mulier aliqua, aut rufticus , bus libris Chaldaicis, Syriacis, & Samaritanis co
& indo&us de myfteriis Theologicis difputet , quæ, dicibus , fed ex puris Hebraicis fontibus verfio
antequam obfideretur, ignorabat, aut Graece, He nem fuam concinnarunt , quemadmodum folidis
braice, Latine, Germanice, aut alio linguarum rationibus evicit Joannes Morinus adverfus Rab
genere exotico lcquatur ; uti notat Gafpar a Re binum Azarium ; five hanc verfionem fecerint feor
jes in Elyßo jucundar. quaff. campo quaff. 27. ar. 4. fim, & totidem in cellulis inclufi, velutiautuma
Quocirca , fi de hac Gratia gratis data generum runt Juſtinus, Irenæus , Cyrillus Hierofolymita
linguarum difputatio occurat in facrorum rituum nus ; five congregati in publico quodam loco ,
Congregatione occafione difcuffionis caufæ alicu ſeu in magna baſilica, ab omni tumultu & ſtre
jus Servi Dei, de cujus agatur Beatificatione & pitu remota, veluti probabilius cenfet S. Hiero
Canonizatione , & a Poftulatoribus afferatur, eum nymus. Ad fecundum modum fpe&ant, quæ ha
fuiffe præditum dono linguarum, hoc eft plures bentur de SS. Apoftolorum Interpretibus; Petrus
Iinguas divinitus calluiffe, oportebit, ut virorum enim Marco Interprete ufus eft, & Paulus Ti
proborum teftimonio oftendant, eum linguis , de to Interprete, de quo in 2. epif. ad Corint b. cap.
w quibus agitur , nunquam dediffe operam , & ex 2. v. 12. inquit: Cum veniffem autem Troadem
iempore peritum apparuiffe, & expedite eis ufum propter Euangelium Cbrifti , & ofiium mibi apertum
fuiffe, cum occafio fe obtulit, uti monet Mat effet in Domino, non habui requiem fpiritui meo, eo
thaeuccius in pra&#.. Theologo-Canon. ad caufay Bea quod non invenerim Titum . lnterpretes fiquidem
tificat. & Canonizat. tit. 3. cap. 3. ar. 2. §. 5. ifti operam fuam Apoftolis, & fic Titus Paulo,
num. 68. & profequuntur Rota: auditores in ci praeftabant, vel cum , ipfis alicui genti loquen
tata relatione caufa S. Francifci Xaverii tit. de tibus, puta Romanis, in auditorio effent alii qui
dono linguarum. Si vero a Poftulatoribus afferi Latinum fermonem penitus ignorarent ; tunc
tur, Déi Servum unica lingua loquentem fuiffe enim officium Interpretum defiderari videbatur,
a pluribus diverfarum linguarum , tanquam pro vel cum captu difficilia iidem Apoftoli loque
pria ipforum lingua loquentem, auditum , neceffe bantur, quia tunc Interpretum erat ea expla
ê(t, út teftes afferantur afferentes, fe eum au nare ; vel uti poft longam difputationem conclu
diviffe fuo idiomate loquentem, puta Latino , dit Cardinalis Baronius in annal. ad an. 45. n 37.
aut Italico &c. & alii infuper teftes afferantur 12 Cardinali Baronio adhaaret Suarez loc. cit. m.
diverfarum Nationum, qui referant, fe eumdem 61. & ſeqq. fed Eſtius in comment. ad cap. z. epiſt.
tunc loquentem, & fua lingua utentem audivif2. ad Corintb. putat, percipi non poffe, quomo
fe, Germanos videlicet Germanica , Hifpanos do munus Interpretis uno vel altero ex di&is mo
Hifpana, Gallos Gallica, Anglos Anglica lin dis fuerit a Tito exercitum , & quomodo Pau
gua, & fic de ceteris ; & præterea ut omnes cgn lus potuerit magno affici moerore, cum Titum
áordent in re, de qua Dei Servus locutus eft , Troade non invenit , & fic ejus opera modo ex
juxta ea, quæ habentur apud Auditores Rotæ plicato uti non potuit. Ait enim , Paulum tunc
joc.cit. Præter haec animadvertendum erit , an in prædicaffe in regionibus Afiae, Achajae , & Ma
ufum harum linguarum vanitas aliqua irrepferit , cedoniæ, in quibus lingua Græca communis erat ;
puta, fi id fa&um fit ad captandam populorum , item, Paulum linguarum fcientiam Divino mi
íeu Principum auram, aut ad colligendas pecu raculo affecutum , pari facilitate Græcam linguam ,
nias, vel honores, an loquens vana locutus ſit; qua Hebræam , pronuntiaffe , & propterea impro
hæc enim oftenderent a Deo variarum lingua babile effe, eum propter abfentiam Interpretis,
rum ufum non proceffiffe. Quod fi loquens ma quo forte non egebat, adeo animo difcruciatum
gnalia Dei locutus eft, fi linguis ufus fuit, ut fuiffe, ut Troade reli&a , abiret in Macedoniam
jeccatores, vel infideles converteret , figna hæc illic fuum Interpretem qua fiturus. Addit, Apo
êrunt certiffima, eum fuiffe dono linguarum a ftolos apud multitudinem prædicantes, fermonem
Deo donatum , & rei hujus habenda erit maxi fuum captui multorum accommodaffe , & fecre
„ ma ratio in caufis Beatificationis, & Canoniza tiora myfteria in tempus refervaffe , quo trade
tionis, præfumptis potiffimum probationibus vir rent ea capacioribus & Fide prove&tioribus. Qua
tutum in gradü heróico, uti animadvertit Matta re idem Apoftolus in 1. ad Corintb. cap. 2. v. 6.
de canoniz. ss. part. 3. cap. 4, n. 18. & 19, Mat: ait: Sapientiam autem loquimur inter perfeéìor : &
thæuccius loc. cit. num. 68. Scacchus de Moti* , & cap. 3. v. I. Non potui vobis loqui , quaß fpiritua
Agn.fanfit. Jeff. 8. cap.. 6. pag. 649 libus : fed quaß carnalibus : tamquam parvulis in
11 Ultima Gratia gratis data, de qua loquitur Chrifto lac vobis potum dedi , non efcam : nondum
Apoßolus, eft Interpretatio Sermonum , quæ duo enim poteratis. Atque ex his infert idem Eflius,
bus modis explicari poteft ; unus eft , ut Interpre Paulum Tito non indiguiffe pro explicatione my
tatio Sermonis ad fignificationem verborum refe fteriorum , & rerum obfcurarum; concluditque ,
ratur; alter eft, ut de fenfibus & myfteriis in ſpiritum Pauli requiem non habuiſſe, quando
verbis inclufis intelligatur. Priori modo inter Titum non invenit, quod eum Corinthum mi
- ferat ,
 LIB. III. c A P. XLV 1 II. 347
ferat, ut fibi nuntiaret , an Corinthii jam fe eos premiht epifiolam, que viam fibi ad eos fler.
correxiffent. Adhæret Cornelius a Lapide ad cap. meret , defe&iufque Corintbiorum corrigeret . Hæc
2. epift. z. ad Corinth. ubi hæc habet : Fuit & autem retuliffe fatis fit : in eo enim , quod at
alia caufa, cur Paulur Troade perrexerit in Ma tinet ad caufas Beatificationis, & Canonizatio
cedoniam adoccurrendum Tito, quod fcilicet a Tito , nis, difficile admodum mihi effe videtur ,' ut fe
quem Corinthum fubmiferat, avebat cognofcere fa offerat occafio differendi de hac Gratia Inter
tum Corintbiorum , antequam Corinthum , uti pro pretationis Sermonum. Licet enim contingere
miferat, rediret. Unde cap. 7. verf. 6. dicit , fe pofit, & faipe contigerit, ut abfque humano
in Macedonia confolatum fùiffe in adventu Titi re ftudio fuerint ab aliquo Dei Servo explicata ab
ferentis Corinthiorum fietum, & defiderium Pauli . dita Scripturarum Myſteria, id non ad Gratiam
videtur autem Titur renuntiaffe Paulo, necdum ef Interpretationis Sermonum, fed ad Scientiam in
fe maturum tempus redeundi €orinthum. Unde Pau fufam , de ( qua fupra ) pertinebit.
lur iter fuum ad Corinthior diftulit , & hanc ad

CAPUT QUADRAGESIM U M NoN UM.

De mentis Exceffu, Ecffaff, & Raptu.
Oft Gratias gratis datas rir , ut fpiritui, quod demonßrandum ef?, demon
agendum eft de Excef fretur. Ecftafim ergo quis pati dicitur, cum ex
fu mentis, Ecftafi , & tra fe ponitur ; quod duplici modo contingit, &
Raptu . Ecftafis enim fecundum vim apprehenfivam , & fecundum vim
ad aliquam ex Gratiis appetitivam , ufi paulo poft ex D. Thomæ do
gratis datis reducitur » &trina demonftrabitur. Ecftafis in facultate, quæ
tamquam aliquid eis an cognitioni defervit , dicitur effe formaliter ( ut
nexum, uti animadver loquuntur ), quia ex interna unius rei medita
tit Matthaeuccius in Pra tione abftrahitur intelle&us ab aliis; in potentia
- - &#ica Theologo-Canonica appetitiva caufaliter, affe&us enim vehementia ノ

ad caufas Beatificat. ό Canoniz. tit. 6. cap. 6. n. 19. abforbet animam , nec finit fui juris effe. Ita
Agitur autem prius de mentis Exceffu , Ecſtafi , D. Thomas 1. 2. quaſt. 28. art. 3. Reſpondeo di
& TRaptu, quam de Vifionibus, Apparitionibus , cendum , quod ecftafim pati aliqui r dicitur, cum ex
& Revelatiónibus, vel quia non femper Ecftafi , tra fe ponitur: quod quidem contingit & fecundum
& Raptui Viſiones, Apparitiones , Divinaeque vim apprehenfivam, ®* fecundum vim appetitivam.
Revelàtiones debent effe conjun&ae, cum hæ a Secundum quidem vim apprehenfivam aliquis dici
Deo concedantur , quibus ipfe vult, uti bene tur extra fe poni , quando ponitur extra cognitio
advertit Cardinalis de Laura a Opaſc. 5. de Ora nem fibi propriam, vel quia ad fuperiorem fubli
tione, cap. 8. §. Dico primo, vel quia , quando matur, ficut homo , dum elevatur ad comprehenden
Vifiones, & Apparitiones a Deo fuis Seryis in da aliqua que funt fupra fenfum ¿y rationem, di
dulgentur, ut plurimum eis indulgentur in Ec citur ecfta/im pati , in guantum ponitur extra con
ftafi & Raptu 'conftitutis, uti fapienter profe naturalem apprebenßonem rationis & fenfur; vel
quitur Cardinalis Bona de diferet, fpirit. cap. 14· quia ad inferiora deprimitur, puta , cum aliquis in
num. 1. Quia vero at plurimum nihil homini reve furiam , vel amentiam cadit , dicitur ecfiafim paffu* .
latur, nifi prius extra fenfus raptus fuerit , & vi Secundum appetitivam vero partem dicitur aliqui*
/%o five apparitio aliqua praecefferit , ideo prius de ecftafim pati , quando appetitus alicujus in alterum
ecfiafi & raptu, deinde de vifionibus , & apparitio fertur , exien f quodammodo extra fe ipfum . Pri
nibus , demum de revelationibus traétabo . De Ec mam quidem ecflafim facit amor difpofitive , in
ftafi & raptu fufe agunt Theologi in 2. 2. D.Tho quantum fcilicet , facit meditari de amato ; intenfa
mæ, & fufius Myftici. Nos autem hic nonnul autem meditatio unius abßrabit ab aliis : fed fecun
la de matura & indole ecflafis, nonnulla de ejus dam ecftafim facit amor dire&?e. Illuftratur dc&ri.
ſpeciebus, & de ejuſdem ſignis afferemus: dein na hac a Jacobo Alvarez de gradibu: Contempla.
de , quæ ad caufas Beatificationis & Canoniza tionis lib. 5. part. 3. cap. 8. Anima autem in ec
tionis pertinent , breviter exponemus. ftafi , cum fit virtutis finitæ, aliquando omni fen
2 Sünt, qui ecftafìm vocant mentis exceffum. fuum ufu defiituitur, nec prafentia cernens, nec
Sic S. I fidorus lib. 7. etymol. cap. 8. fic S. Au voces loquentium percipiens, veluti explicat Hen
guftinus de Geneß ad litteram lib.8. cap. 25. col. ricus Harphius lib. 2. Theologia myſtice par. 3.
241. tom. 3. part. 1. quo loco de Dei locutione cap. 37. & in ea potentia dumtaxat vegetativa ab
fcribens ait : Intus ei quippe loquitur Deus miro aëtibus fuis non ceffat , cum non fit cognofciti
& ineffabili modo, neque per fcripturam corporali va: nam , ceffantibus ejus operationibus, ceffa
bur inflrumenti; affixam , nec per vocer corporali ret nutritio, quæ femper animali eft neceßaria ,
bus auribus infonanter, neque per corporum fimili uti docet citatus D. Thomas 2. 2. qu. 175. ar. 5.
tudines , quales in fpiritu imaginaliter fiunt , /icut ad tertium : Dicendum, quod vire , animæ vegetabi
in fomnij, vel in aliquo exceffu fpiritur , quod lij non opera ntur* ex intentione animae , ßcut virer
Græce dicitur Ecfiaß r , & nor eo verbo jam utimur fenfitive, fed per modum naturæ; Ö' ideo non requiri
pro Latino. De ecftafi quoque loquitur S. Au tur ad Raptum ab eis alfra&fio, ficut a potentii j fen
guſtinus lib. 2. ad Simplic. queſt. 1. col. Io4 n. 1. fìt uvi * , per quarum operatione 1 minueretur intentio
tom. 6. ubi defcribens ecftafìm ait : Ecftafis cum animæ circa intelleéiivam cognitionem . Hoc ipfum
fit menti r alienatio a fenfibus corporis . Et rurfus ab eodem S. Do&tore traditur de veritate qu. j 3.
in Pfalm. 67. mum. 36. col. 683. tom. 4. fubjicit : ar. 4 & late exornant Suarez de religione tom. 2.
Ecfiafir mamque eft mentir exceffus : quod aliquando lib. 2. cap. 18. n. 6. Ö ſeqq. Raphael de la Torre in
pavore contingit , nonnumquam vero per aliquam 2. 2. D. Thome tom, 1. qu. 95. ar.6. difp. 14. verf.
revelationem , alienatione mentir a fenfibus corpo Dico quinto, Gravina in Lydio lapide lib. 2. de
Lib. III. w
Хx 2. ес
‫م‬
 /
º

348 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.

ecf?a6 & raptu cap. 3o. Thyræus de apparitione in rata; cum ipfe Apoftolus fe nefcire teftetur. S.
rellečiuaii lib. 4. cap. 4. & praefertim num. 6. O feqq. Thomas 2. 2. queß. 175. art. 5. docet, non fuif
Nec in ecſtaſi ſive naturali, ſive daimoniaca (de fe neceffarium , ut in ftatu Raptus anima Pauli
quibus infra ) anima feparatur a corpore, utcun fuerit omnino feparata a corpore , fed categorice
que exiftima verit Plato lib. 1o. de republica , ubi non refpondet, an ita fa&um fit. At Silvius fu
refert, Herum Armenium pro mortuohabitum , per eodem art. 5. interpretans tum S. Auguftini,
anima redeunte, revixiffe , & præmia & poenas tum S. Thomæ au&toritatem , dicit, illam effein
alterius vitae enarraffe; & utcunque afłeruerit Pli telligendam de inquifitione , qua- quæritur certa
nius lib. 7. biflor. natural. cap. 52. ubi teftatur , cognitio, non de ea , qua folum probabilis ; &
Hermotimi Clazomenii animam , reli&o corpore, hanc potius favere opinantibus animam Pauli non
errare folitam multa annuntiaffe , quæ , nifi a fuiffe a corpore feparatam, cum S. Do&or tum
præfente, nofci non poterant ; & alii apud Bodi in hoc , tum in fequenti articulo doceat , proba
num lib. 2. Damonom. cap. 3. Hæ quippe fabulæ bilius effe, animam in corpore manfiffe, quod fe
ſunt, & ludibria Daemonum, cum ſolius Dei ſit paratio non eſſet neceſſaria.
mortuos fufcitare, & fola virtute Divina anima 3 Juxta D. Thomam Raptus aliquid addit fu
ad corpus, quod reliquit, redire poffit , juxta il pra ecftafim ; addit enim violentiam, ut ipfe do
lud Apoftoli 2. ad Corintb. cap. 1. v. 9. Ut non ß cet 2. 2. quaeft. 175. art. z. ad primum : Dicendum ,
nus fidentes in mobir , fed in Deo, qui fufcitat mor quod Raptus addit aliquid fupra ecfiafim: nam ecfa
tuor. Gafpar a Rejes jucundar. quæfiion. Elyfio cam /3r importat ßmpliciter exceffum a fe ipfo , fecun
po quaeft. 81. num. 4. docet , nulla naturæ, aut dum quem fcilicet aliquis extra fuam ordinationem
Dæmonis poteftate fieri poffe, ut anima a corpo ponitur; fed Raptus fuper hoc addit violentiam quam
re feparata ad illud redeat ; &, fi aliquando id dam . Indolem Raptus, prout differt ab ecftafi ,
contigiffe vifum eft , ad virtutem Diabolicæ fu juxta mentem D. Thomæ late explicant Arauxo
perftitionis referri debere, per quam, fenfibus li decif. moral, tra&#. 3, queft. 23. num. 6o. Scacchus
gatis, hoc eft obftru&is femitis, per quas fpiritus de not. & ſºn, ſančfit. ſeči. 8. cap. 3. Conſalvus
animalis a cerebro ad partes fenfiferas permeat , Durantus in cit. tract. de viſionibus cap. 3. pag. 51.
retraëtoque eodem fpiritu ad fenfum communem, - Caftellinus de inquißt, miraculor. in additamento
ibique retento, ne ad exteriora migrare poffet , univerfali de ecf?a/% mum. 8. Antonius ab Annun
•& fic fenfuum externorum a&ionibus impeditis, tiatione in difceptatione myftica de oratione & con
corpus cadaveris fpeciem præferulit ; ut de Lap templatione quaeft. 2. art. 8. Silvius in 2. 2. D. Tbo
piorum, & Finorum ecftaff fcribit Olaus Magnus, mæ tom. 3. quæß. 175. art. 1. ubi docet , ad Ra
qui, dum certo loco manerent modo prædi&to fo ptum non requiri violentiam , fed fufficere , ut
porati , varia tamen loca fe peragraffe, falfo ar aliquid reperiatur fimile violentiæ . Melius res
bitrabantur, ac multa a Dæmone Magiftro enar exponitur a Cardinali Bona de diſcret. fpirit. cap.
rabant, quæ eodem tempore longinquioribus in 14. num. z. in fine his verbis: Hoc eß autem difcri
locis contingebant , ftupentibus interea indo&is , men, quo inter fe dißinguuntur Raptur, ό ecfta/%r;
& autumantibus, animam a corpore feparatam ad nam hæc fuaviur mentem a fenßbur abflrabit , ille
corpus rediiffe. Anima ne in ecftafi quidem Di fortiur & cum quadam violentia , ita quod Raptur
vina a corpore feparatur: licet enim certum fit, hoc ecßaß addit, quod vim quodammodo affert ani
in ea poffe virtute Divina animam a corpore fe. mæ, eamque celerrime ac potentiffime a femfibilibus
parari , & iterum ad corpus redire, quod an in avellit , & ad invißbilium intelleéîualem infpeéiio
· fe contigerit , cum ecítaßim & Raptum paf nem & amorem impellit , ac furfum tollit. Apud
fus eft , Apoftolus fe ignora(fe. faffus:eft in 2. Myſticos violentia explicatur de violento corpo
epif. ad Corinth. cap. 12. v. 2. Scio , bominem in ris motu , cum alienati videlicet in altum elevan
Chriffo ante anno ; quatuordecim (ßve in corpore me tur, & interdum fic a terra elevati per aliquod
fcio , ßve extra corpus , nefcio ; Deus fcit ) raptum tempus manent ; cui explicationi adhaeret Cardi
hujufmodi wfque ad tertium cælum, & fcio , hujuf nalis de Lauræa opufc. 5. de oratione cap. 6. in prin
modi bominem (ßve in corpore, five extra corpus , cipio. Hæc autem indicafle fatis fit , cum jux
mefcio ; Deus fcit ) Ö'c. neceffe tamen non eft, ut ta eumdem Cardinalem de Lauræa , ecftafis &
feparatio, animæ a corpore ecftafi Divinæ conjun Raptus paffim promifcue fumantur: quo d ipfum
&a fit , cum Deus ratione immenfitatis fit præ quoque fuit animadverfum a Confalvo Duranto
fens omni animæ, & fic ipfi revelare poffit , quæ in allat, tra&. de vißonibu* cap. 3. Supponendum hic,
vult in ecftafi revelare, abfque eo quod eam fe tamquam certum , Doéfore r Theologor ecflafim , men
paret a corpore ; & cum de tot Prophetis ecftafim tis exceffum , & Raptum in eodem fenfu interdum
paffis , & de tot aliis Dei Servis hac alienatione ufurpaffe , ac etiam in facris Litteris pro eodem
fæpe donatis nunquam legamus , eorum animas quandoque accipi ; & a Patre Baldello in citato ope
ab ipforum corporibus fuiffe feparatas ; uti late re manuſcripto his verbis: Dall'eſtaſi così dichiara
oftendunt Suarez loc. cit. num. 7. in fine, Corne ta non differiſce nelle ſacre Scritture l'ecceſſo di
lius a Lapide ad cap. 12. epifi. 2. ad Corinth. Mar mente, ed il ratto, ma tutte queſte coſe ſi prendono
tinus del Rio diſquiſit. magicar. lib. 2. queſt. 29. per le medeſime, come ben nota S. Tommaſo. Se
S. Cenſeo quarto, Zacchias quaeſt. Medico-legal. lib. bene il nome di ratto pare, che eſprima un non ſo
4. tit. 1. quaeft. 6. num. 16. Ö' feqq. Cardinalis Bo che di forza e violenza, come nota il medeſimo. E
na de diferet, Jpirit. cap. 14. num. 1. Gravina loc. per tanto più propriamente ſi attribuiſce all'intellet
cit. lib. 2, num, 3o. affert. 3. Confalvus Durantus to, che alla volontà. Siccome anche il patire for
in trač7, de vifonibus cap. 3. pag. 57. ante revela za e violenza più è di quello, che di queſta, ſecon
tiones S. Birgittae, Cardinalis de Laura'a in 3. lib. do lo ſteſſo ſanto Dottore.
fent. tom. 4 difput. 2o. art. 23. num. 972. & Jeqq. 4 Aliquid fuperius diétum eft de ecftafi & ra
Loquendo de ecftafi & raptu S. Pauli Apoftoli ptus, naturali videlicet, dæmoniaco, & Divino.
S. Auguſtinus de peccato originali cap. 23. ait, im Porro divifio hæc defumitur ex do&rina D. Tho
prudentem effe inquifitionem , an in raptu, qui mæ 2.2. quæß. 175. art. 1. Hujufmodi autem abftra
ipfi contigit , anima ejus fuerit a corpore fepa áio, ad quaecumqüe fiat , potèft ex triplici caufa
¢Qእ¥▪
 L 1 B. III. c.A P. XLIX. 349
<ontingere. Uno modo ex caufa eorporali, ßcut ac part. 2. in vita S. Petri art. 34. ejufdem hiftoriæ
cidit in bir, qui propter aliquam infirmitatem alie veritatem innumeris tum Patrum , tum Hiftori
nationem patiuntur. Secundo modo ex virtute Dae corum teftimoniis docte ac erudite confirmat ;
monum, ficut patet is arreptitii . Tertio modo ex afferitque , fine folido fundamento nonnullos de
virtute Divina , '& fic loquimur mune de raptu , ea re dubitare ; tum addit , fe malle cum Arno
prout fcilicet aliquis Spiritu Divino elevatur ad bio , Cyrillo Hierofolymitano, Legatis Liberii ,
aliqua fapernaturalia cum abftraéìione a fenfibus , fe Ambroſio, Auguſtino, Iſidoro Peluſiota, Theo
cundum illud Ezecbielis 8. Spiritur elevavit me in doreto , ceterifque Patribus decipi, quam eofdem
ter caelum , & terram , Ö* adduxit me in Jerufalem fatuæ credulitatis infimulare : idqué etiam profe
in vifione Dei. Naturalis autem ecftafis eft , quæ quitur Calmet in differt, de Simone Mago §. Certamen
a caufis naturalibus caufam habet , ex. gr. ex illud. Addit Torreblanca, alibi recenfitam Magda
morbo, quem Medici Catochen feu Catalepfim vo lenam de la Crux e terra per Dæmonem,fpe&antibus
cant; nam eo correpti, omni fenfu & motu de omnibus, fuiffe elevatam, ut videri póteft lib.2.
ftituuntur, ac in eo fitu, quo deprehenfi fuerint, de magia cap. Jo. num. 37. Divina demum ecfta.
: rigidi & immobiles manent , apertis & immotis fis eft , cum Deus per fe, vel per Angelum bo
oculis, vigilantis figuram retinentes, licet omnis num aliquando rapit hominem , & a fenfibus alie
fenfuum fun&io fopita fit . Ex vehementi quo nat, ut liberius Divina contempletur : & in hac
que imaginatione ecftafis naturalis oriri poteft ; virtute Divina corporis a terra elevatio dari po.
tunc enim confluunt fpiritus animales in cere teft , non quia hæc habeat neceffariam connexio
brum, proindeque fenfuum exteriorum functio nem cum ecftafi aut raptu a vehementi Divina
nes ceffant, & quo intenfior imaginatio eft , eo contemplatione manante, fed quia, cum hæc ec
major fpirituum copia cerebrum obfidet , & fic. ſtatica contemplatio Divinorum aſſimiletur , &
fortior fit & longior abftra&io . Hinc Platonem quafi fit inchoatio ejus, quæ futura eft in bea
legimus Philofophicis fpeculationibus ita quando. titudinem animarum , Deus, ut id doceat , hoc
que fuife intentum, ut enfuum ufu careret; & fpeciale donum aliquando concedit raptis; quod
nota eft etiam S. Thomæ Aquinatis abftra&io , donum eft quædam imperfeéta participatio dotis
qui Regiæ menfae accumbens, conclufum effe ad agilitatis , quam corpora gloriofa obtinebunt.
verfus Manichæos, exclamavit. In hac naturali Hæc eadem Divina ecftafis a Deo immitti po
ecftafi non fit , ut corpus a terra fublevetur . teft, nulla præcedente hominis meditatione feu
Quocirca Zacchias quæß. Medico-legal. lib. 4. tit. confideratione, qualis fuit illa , de qua Genef. z.
1. de miraculis quaeft. 6. num. Io. fcribit : Sed alii v. 21. Immißt ergo Dominus Deua foporem in Adam:
preterea funt Ectatici, qui a terra in ecfia/* ele & poteft etiam a Deo dari , ipfo videlicet homi
vantur, ut quaß in aere librati permaneant . . Hoc nem movente & illuminante ad confiderandum
autem (quidquid conati fuerint nonnulli affirmare) ex. gr. aliquod Fidei myfterium, ita ut , auxilio
is naturali ecfiaß eß ab omni veritate alienum : Divino perfeverante, & homine attentius & vehe
contra naturæ enim propenfionem omnino eft, cor mentius confiderante, idem a fenfibus alienetur :
pus grave a centro propria virtute fublevari , nec folum primus modus, fed etiam fecundus ad
ὸ in aere fußineri. Dæmoniaca ecftafis eft, cum Divinam ecftafim eft referendus; cum fufpenfio
Dæmon ligat fenfus, & vias obſtruit , per quas & alienatio a ſenſibus ex efficacia Gratiae deſcen
fpiritus a cerebro in ipfos fenfus exteriores dif. dat, quamvis naturaliter ex priori Gratia prove
funduntur, excitatque in phantaſia & in facul niat, & una ab alia naturaliter profluat . Theo
tate cogitante alicujus objecti, five negotii vehe logi , Myftici , Philofophi, & quotguot de mate
mentem cogitationem. In hac ecftafi contingere
: poteft corporis a terra elevatio; nec enim id ejus
efficaciam & poteftatem excedit. Jamblicus de vi
ria Canonizationis fcripferunt , confirmant ea quæ
ha&enus diéta funt . Inter Theologos Suarez de
religione tom. 2: lib. 2. cap. 15. per tot. Arauxo
ta Pythag, cap. 28. interprete Ludolpho Kufter edi dec. moral. trači. 3. quaeſt. 23. §. 3. n. 60. Raphael
ta Amftelod. anno 1707. pag. 1 12. tamquam fa&um de la Torre 2. 2. Quaeſt. 95. art. 5. diſp. 13. & diſp.
notorium refert , Pythagoram una eademque die 14. §. 92uarto argumento , Confalvus Durantus de
a remotis regionibus in Italiam , & ab Italia in vu/ionibus cap. 3. pag. 55. & pag. 59. ante revelatio
171 Siciliam ope utique Dæmonis translatum fuos nes S. Birgittae, Gravina in lapide Lyfio lib. 2. cap.
difcipulos iis in locis exiflentes allocutum fuif 28. pag. 253. Cardinalis Bona de diſcret. ſpirit.
º fe ; quod ipfum habetur apud Origenem lib. 6. cap. 14. fub num.4. Cardinalis de Laurara opu/e 5.
contra Celfum , Angelus bonus, ut legitur Daniel. de oratione cap. 6. advert. 3. & feq. Inter Myfticos
14. Prophetam Habacuch capillo capitis appre S. Franciſcus de Sales in tragi. de amore Dei 1.
; henſum ex Judaea Babylonem uſque aſportavit , . 2. tom. 3. cap. 5. δ' cap. 6. Inter Philofophos Zac
Deo jubente : Deoque permittente, Simon Ma chias quaeft. Mdico-legal. lib. 4. tit. 1. quæß. 6. n. 7.
gus a Dæmone in aera eve&tus eft , ita ut vola O Jeqq. Gafpar a Rejes in jucundar. quafi, Elyfio
re videretur : quem tamen , ad Beati Petri Apo campo quæf. 81. num. 3. & feqq. & inter eos, qui
ftoli preces a Dæmonibus deftitutum, in terram de Canonizatione fcripferunt , citatus Cardinalis.
ftatim præcipitem corruiffe, atque extinétum de de Lauraea in 3. lib. fent. tom. 4. difp. 2o. de mi
bitas fcimus pcenas perfolviffe. Legi poteft Car raculis ar. 23. num.942. Ó plurib. feqq. Matta de
dinalis Baronius in annal. ad an. 68. num. 1 3. Ö* Canoniz. SS. par. 3. cap.4. num. 3. Ö plurib.ſeqq.
feqq. cum aliis ad rem fufe colle&tis a Rocca de Matthaeucc. in pra&#. Theologo-Canon. ad caufa y Bea
Canoniz. SS. cap. 14. Henricus Valefius in anno tific. Ô Canoniz. tit. 3. cap. 3. ar. 1. n. 2. b feqq.
tat. ad cap. 15. lib. 2. hiſtor. Eccleſ. Euſebii Cefa 5 Addimus, quæ Pater Baldellus fcripta reli
rienßr fubdubitare videtur de volatu Simonis Ma quit in opere alias citato, & numquam typis edi
gi , & de tota hifloria certaminis cum Apoftolo to, ubi clare triplicem ecftafis fpeciem, naturalem
Petro, quippe qui afferat, Eufebium eo loci de videlicet, dæmoniacam, & Divinam explicat. Ali
certamine ipfo , de volatu , & de interitu nul qua profert de fplendore vultus, quo aliquando
lum verbum feciffe , Irenæum etiam , ac • Jufti Ecftatici illuftrantur, de longa a cibo abftinentia ,
num ea de re filere . At Tillemontius tom. I. quam nonnulli Ecftatici fervarunt; fed dc his a Nc
bis
 sso DE SERP DEI BEATIF Er BEAT c.ANONIz
bis fiet fermo, cum de miraculis tra&abitur. Idem tornando, manifeſtava quel che da altri non potea ſa
Au&or in loco mox referendo aliqua tangit de hifto perſi, che da chi foſſe ſtato preſente in luoghi lontani;
ria Septem Dormientium , Maximiani videlicet, ed a ſuo guſto più volte così vagando, fu alla fine tro
Malchi, Martiani, Dionyfii , Joannis , Serapionis, vato da nemici il ſuo corpo, e bruciato, fu tolto all'
& Conftantini, quorum feftum commemoratur in anima per ſempre l'albergo per il ritorno; e di molti
Martyrologio Romano ad diem 27.Julii, quos non altri appreſſo il medeſimo Plinio, ed altri Iſtorici. Ed
nulli dicunt, Dormienter fuiffe appellatos , quod in quei modi, che la natura talvolta impediſce l'uſo
temporibus Decii ufque ad ultima tempora Theodo de ſenſi, può impedirlo ancora il Demonio nelle ſue
fiijunioris intra fpeluncam claufi, fomno capti ad eſtaſi, cioè, ſerrando le vie, per le quali dal cuore
ducentos fere annos re vera dormierint: at alii wo e dal celabro paſſano gli ſpiriti animali ai ſenſorj,
lunt, Dormienter fuiffe appellatos, quod temporibus e da queſti le ſpecie al ſenſo comune, come avviene
Pecii martyrium confummarint intra fpeluncam nel tempo del ſonno; o pure, raccogliendo e ritirando
claufi, ac demum, fpecus oftio referato, inventis al di dentro i medeſimi ſpiriti, occupando i ſenſi e le
eorum corporibus, velut redivivi apparuerint; vel potenze interne in qualche altra operazione, e laſcian
ea de caufa, quod juxta confuetum Divinæ Scriptu do l'eſterne abbandonate, come avviene, quando atten
ræ loquendi modum Dormientes appellentur, qui diamo intenſamente a qualche penſiero, che non vedia
pie & religioſe vita funti ſunt. Utramque ſenten mo, nè ſentiamo chi ci paſſa davanti, o chi ci parla.
tiam Cardinalis Baronius exponit in moi. ad Mar E ſe bene all'eſtaſi e ratto non ſi richiede al medeſi
tyrol. & in pofteriorem proclivior eft ; fed primam, mo modo, che s'impediſcano e leghino le potenze ve
congefta undique eruditione, tuetur & late pro getative e vitali, come ſi legano le ſenſitive e anima
pugnat vir Nobis fingulari amicitia jun&us, & fa li, conforme avverte S. Tommaſo nella 2. 2. alla фи.
ma. inter Litteratos clariffimus Jofeph Simonius 175. a. 5. ad tertium, perchè le vitali non richiedono
Aftemanus in Biblioth. Orient. tom. 1: pag.335. Ü attenzione o dell'anima, o di qualche potenza comu
Jeqq. Poft primam hujus noftri Operis editiónem, ne, come la richiedono le animali; contuttociò per l'
Romæ anno 1741. publici juris fa&a eft San&orum accidente di ritirarſi e richiamarſi gli ſpiriti al di den
Septem Dormientium Hiſtoria ex Ectypis Muſei Victo. tro per quella operazione tanto intenſa, che ſi fa nella
rii expreffa , quæ fecundam tuetur opinionem. Haec eſtaſi, vengono impedite non poco ancora le operazioni
autem indicaffe fatis fit. Verba aútem Patris Bal. vitali, cioè, la concozione e nutrizione, come chiara
delli ſunt hac: Quanto alle cauſe dell'eſtaſi e ratto, mente appariſce in chi dopo il cibo ſubito attende allo ſtu
tre ne vengono aſſegnate da S. Tommaſo nella 2. 2. alla dio, o ad altro eſercizio di mente. E queſto tanto è comu
queſt. 175. art. 1, cioè, Dio, il Demonio e qualche di ne alle eſtaſi diaboliche, quanto alle Divine, ſe Dio in
ſpoſizione corporale. Perchè, ſe bene una intenſa atten queſte con modo particolare non ſuppliſce. Ma che ſo
zione alle coſe Divine con aſtrazione dai ſenſi e dalle migliante aſtrazione ed alienazione dai ſenſi poſſa avve
potenze animali non può eſſere ſe non da Dio, ſicco nire ancor da cagioni corporali, il che dicevamo poterſi
me ſolo da lui è ogni altro penſiero di bene, che giovi aſſegnare ſecondo S. Tommaſo come terzo principio dell'
alla ſalute; contuttociò l'eſſere talvolta aſtratto dai eſtaſi, chiaramente s'intende da quel che inſegna il Filo
ſenſi, o ciò ſia, perchè l'animo tutto ſi occupi in altro ſofo nel libro del ſonno e del vegliare al cap. 2. dove di
oggetto, o perchè ſenza altro intendimento ſemplicemen ce, non ogni legatura o impotenza deſenſi eſterni eſſer
te ſi privi dell'uſo de ſenſi, può venire ancora dal ſonno, ma ſol quella che vien cagionata nel primo ſen
Demonio, e dalle cauſe corporali, E non è dubbio, ſitivo, cioè nell'organo del ſenſo comune dai vapori
che dal Demonio ſono le eſtaſi e i ratti del ſuperbi Con del nutrimento. Ed aggiugne, oltre queſta ancor molte
templativi, come avvertiſce il Gaetano nella 2.2. al altre eſſer le maniere di legare ed impedire le potenze,
la qu.95. ar. 2. e delle ſtreghe, e de'maghi, quando e renderle impotenti alle ſenſazioni, cioè il deliquio e
in un luogo rimangono come morti, ed ingannati dalle mancazione, la pazzia ed il furore, che, come avver
finte apparenze, che il Demonio ha loro compoſte e fab tono gl'Interpetri, e particolarmente Temiſtocle nel
bricate nella immaginazione, e ſi penſano d'eſſere ſta lib. de ſom. & vig. al cap. 8. qualche volta è di tal
ti in vari luoghi, e d'aver fatto a ſuo guſto varie co ſorta, che non laſcia nè vedere nè udire, anzi nè an
ſe. Così deve intenderſi quel, che d'un certo ſi narra che ſentire i dolori de morſi, co quali lacera le ſue
nelle iſtorte Settentrionali di Olao Magno al lib. 3. cap. carni medeſime il furioſo. E finalmente lo ſtrignere e
17. che, eſſendo richieſto da chi bramava ſaper di lon comprendere certe vene del collo. Ed è certo, ſecon
tano, che coſa foſſe de' ſuoi amici, o nemici, meſſo ſo do i Medici, che dalla oſtruzione e oppilazione dei ven
pra l'incudine un certo ſerpe, o una ranocchia di bron tricoli del cerebro, e di quelle vie, per dove corrono gli
zo, che appunto teneva come iſtrumento, o ſegno delle ſpiriti, che ſervono al ſenſo e al moto, ſi cagiona l'
ſue arti e malefizj, poi percoſſa la col martello a nu apopleſſia, ſecondo la quale ſi cade in terra ſenza l'uſo
mero certo di colpi, e con certe parole di qua e di là ri de ſenſi e di quemoti, che ſi chiamano volontari. E
voltatala, cadeva egli in terra, e come ſenz'anima ſecondo l'eſperienza nelle donne bene ſpeſſo avviene per
reſtava in eſtaſi; e ritornato in ſe narrava, quanto varie indiſpoſizioni dell'utero, che reſtino come morte
altri gli di mandava, come ſe di perſona a tutto foſſe e ſenza ſpirito, come avverte Plinio nel lib. 7. al cap.
ſtato preſente. E al medeſimo modo ſi hanno da inten 52. e ſecondo la medeſima eſperienza, ſe qualche ner
dere, eſſer occorſi que caſi, ne' quali ſi dice appreſſo i vo, iſtrumento del ſenſo, vien legato nel mezzo, ſolo
Gentili, eſſer tornato taluno da morte a vita, e co la parte di ſopra e più vicina al cervello è partecipe
me di viſta aver paleſato varie coſe d'orrore e di ſtu di ſentire, perchè ſola è partecipe dell'influſſo degli ſpi
pore: come di quello appreſo Platone nel lib. Io. de riti, e non la parte inferiore e più lontana, per la ra
Rep. che, eſſendo ſtato ben dieci giorni fra cadaveri gione contraria d'eſſer tolta la comunicazione degli
morti nella guerra, e portato a caſa da ſuoi per eſ ſpiriti. E per tanto ragionevolmente dee crederſi, che
ſere più degnamente ſeppellito, mentre ſtava per eſſer ancora in ogni altro modo, che impediſca il concorſo degli
bruciato e ridotto in cenere, conforme al coſtume, tor ſpiriti, cagioneraſſi naturalmente da cauſe corporee la
nò in vita, e raccontò d'aver vedute varie coſe; e privazione del ſenſo e del moto, che vediamo nell'
di quell'altro per nome Ermotimo appreſſo Plinio al eſtaſi. E forſe in queſto modo può dichiararſi quel,
lib. 7. cap. 52. che, laſciando eſanime il corpo, dice che di ſe racconta Cardano nel lib.8 de variet. al
vaſº andarerrando con l'anima in varie parti, e poi cap, 43. che a ſuo talento e a ſua voglia andava in
eftaff ,
 !'.
L 1 B. III. c.4 P. xLix. 35 I
eſtaſi, e talmente reſtava fuor de'ſenſi, che appena preſſo Marſilio Ficino nel lib. 13. della Teol. Platon.
udiva leggiermente le voci di chi parlava, ſenza pe. al cap. 2. che talvolta, dal naſcer d'un giorno fino
rò capire quel che diceſſe, nè punto ſentire, ſe veniva al naſcere d'un altro, in piedi ed immobile ſe ne ſta
tirato da chi ſi foſſe, ancor forte e gagliardamente, va con gli occhi fiſſi in un medeſimo luogo, e ſenza
nè il dolor della podagra, quantunque intenſo. E ſpie batter palpebra, ſempre penſoſo ed aſtratto. Così d'Ar
gando egli ſteſſo come ciò gli avveniſſe, ſoggiunſe, chimede raconta Livio nel lib. 25. ab Urb. condit.
che ſentiva il principio di tale effetto dalla parte di che eſſendo intento a non ſo che figure Matematiche da
dietro del cerebro, che ſi chiama cerebello, e diffon lui deſcritte nella polvere, non ſentì il tumulto de'
devaſi per la ſpina del dorſo, e gli pareva vicino ſoldati, che ſaccheggiavano la patria, ed a lui ſteſſo
al cuore di ſentire una ſeparazione, come ſe l'ani vennero addoſſo e l'ammazzarono. E, per non di
ma ſi partiſſe, e quaſi una particella ſi apriſſe alle ſtendermi in queſto cogli eſempi de Gentili, i quali ſi
forze e alla vita; nè poteva così fermarſi, ſe non poſſon veder appreſſo Ficino nel luogo citato, e ap
Poco tempo, e con gran forza, ch'ei ſi faceva. E preſſo i Conimbricenſi nel 3. de anima al cap. 3. qu.
non è dubbio, che ſiccome in alcuni ſi trovano tal 8. art.3. così leggiamo di S.Tommaſo d'Aquino nel
volta muſcoli e nervi particolari, che non ſi trova la ſua vita, che ancor alla menſa di S. Ludovico Re
no comunemente negli altri, e per tanto a lor ſi con di Francia, dimenticatoſi del luogo e della maeſtà del
cedono muovimenti di certe parti del corpo, che ad perſonaggio, battendo con la mano ſopra la menſa,
altri ſono impoſſibili, come quelli appreſſo S. Agoſtino fuori di ſe, e fuor di propoſito diſſe, ch'era conchiuſo
nel lib. 14. de civitate Dei al cap. 23. che muovono contro de'Manichei. Un'altra volta, dovendo per con
le orecchie a ſua voglia, o ciaſcuna, o ambedue, e ſiglio de'Medici farſi un cauterio in una gamba, la
quelli che ſtendono e ſporgono dinanzi alla fronte i porſe con generoſità, e inſieme tanto attuoſi in altri
capelli della teſta, ed altri ſimili, così in Cardano penſieri, che niente ſi avvide del fuoco. In altro tem
potè trovarſi qualche particolar diſpoſizione di ner po, ſtando in cella ſcrivendo, talmente fu rapito in
vetti e di membrane; per mezzo delle quali ſtrigneſe quella contemplazione, che non s'avvide, che la can
i meati degli ſpiriti animali , e impendiſſe loro il dela acceſa, la qual teneva, eſſendo già conſumata,
corſo, dal che poi ſeguiva la mancanza de ſenſi e quaſi gli abbruciava la mano. Parimenre alcuni vogliono,
della vita. Lo ſteſſo avvenne a quel Prete per nome che Scoto per un'eſtaſi, ſtando un giorno e più aſtrat
Aeſtituto, di cui racconta S. Agoſtino al luogo cita to da ſenſi e come morto, diede occaſione ai poco pra
to, che a ſuo piacere, e a richieſta di chi deſiderava tici di penſare, che veramente ei foſſe morto, e di
veder cogli occhi propri un tale ſtupore, al ſemplice ſeppellirlo, come ſi legge nella ſua vita ultimamente
ſuono di finte voci, come di chi ſi doleſſe e lamen ſtampata in Venezia avanti le ſue opere nell'anno
taſſe, talmente s'alienava da ſenſi , che ſenza ane 1617. Ma quello, che aggiugne il medeſimo Marſilio
lito, e come morto, non ſolo non ſentiva chi lo ti Ficino nel luogo citato, che eſtaſi ancora fu quel ſon
raſſe o pungeſſe, ma nè anche chi col fuoco l'abbru no lunghiſſimo di 5o anni, che dormì Epimenide Cre
ciaſſe, ſe non dopo per la piaga, che reſtava, e le tenſe Filoſofo, o pur (come vuole Apulejo, e con eſº
voci più chiare di chi parlava, ſolo diceva d'aver ſo il Baronio ai 27. di Luglio) d'anni 57. per que
ſentito come di lontano. E forſe que finti ſuoni di fio principalmente non pare da crederf, percbê l'efia/?
lamenti non ad altro ſervivano, che a ſvegliar l' ſolo impediſce le potenze animali, e non le vitali,
umore malinconico, il quale non poco giovava allo e come non eſtingue il calor naturale, così non di
ftringere le vie e i meati degli ſpiriti: e ſiccome l'apo ſtrugge la nutrizione, nè toglie il biſogno del nutri
pleſſi a ſecondo i Medici impediſce ancor l'anelito, e mento; onde non può tanto tempo in tal'eſtaſi con
quando è men forte e laſcia men'occupati i ſenſi e ſervarſi la vita. E in queſto modo, come coſa ſo
i nervi d'alcuni ſenſi, ancor laſcia, che debolmente pranaturale, ſi racconta nell'Eſodo al cap. 34 che -
per quelli ſi ſenta ; così potè a Reſtituto impedirſi l' Mosè 4o. giorni parlando con Dio, panem non co º

anelito, e non affatto impedirſi l'udito, che non ſentiſ medit, 8 aquam non bibit. E di Gesù Criſto dice
ſe le voci, ſe non come lontane. E come tutto queſto S. Luca al cap. 4. che, ſtando nel deſerto 4o. giorni,
ſi ſperimenta bene ſpeſſo ancor nel ſonno da quelli, che nihil manducavit illis diebus . Or fe il fomno di
a lungo riſpondono in propoſito, e fanno molte opere, Epimedine poteſſe ſalvarſi per eſtaſi, ancor per la
come ſe foſſero deſti, ſolo perchè dai vapori non ſono ſteſſa dovrebbe ſalvarſi quella di quel putto appreſſo
ben impediti e legati tutti i ſenſi, così può avvenire Plinio nel lib.7. cap. 52. che ſtracco dal caldo e dal
ancora nell'eſtaſi, che più ſi leghi un ſenſo, che un' viaggio diceſi aver in una ſpelonca dormito 57. an
altro. Ma non è dubbio, che queſto modo d'andare in ni, e poi deſtatoſi, come ſe foſſe il giorno ſeguente,
eſtaſi, che chiude le ſtrade agli ſpiriti animali con modo eſſerſi maravigliato della mutazion delle coſe , che
volontario di nervetti e membrane, ſolo è di pochi, trovava. E pur in queſto, per eſſer putto, e non
ſiccome a pochi, e fuori dell'ordine della natura ſi con Filoſofo, non pare ragionevole porre l'eſtaſi e le aſtra
cedono ſimili nervi ed iſtrumenti. Quell'altro può eſ zioni dai ſenſi per l'attenzione della mente al ſuo
ſer più facile e più comune, che quantunque reſtino aper intendere. Dei ſanti Sette Dormienti , dei quali ſi
ti i meati per il corſo degli ſpiriti, ſiano però richia celebra la feſta ai 27. di Luglio , per aver molto
mati e raccolti i medeſimi ſpiriti al di dentro, e le patito ſotto Decio per la ſanta Fede, ed eſſerſi ve
potenze comuni interiori tutte ſi occupino per qual ramente ripoſati nel Signore, ancora il Baronio nelle
che inteſa operazione della mente, ed in tal modo gli annotazioni al Martirologio di quel giorno reſta dub
organi eſteriori reſtino abbandonati ed impotenti. Nè bioſo, ſe veramente ſi debba dire aver dormito in
zo' è alcuno, che in ſe ſteſſo non provi, almanco in par una ſpelonca da 2oo. anni, cioè dai tempi di Decio
te, ciò eſſer vero, quando per qualche attenzione che fin'agli ultimi tempi di Teodoſio il giovane, come
abbia molto inteſa e profonda, non vede nè ſente chi vuole il Metafraſte, Niceforo, Cedreno, Gregorio Tu

:. è preſente e gli parla. Dal vedere in tal caſo per poco roneſe, e altri ; o pur aver trovato il nome de'
tempo e leggiermente impediti i ſuoi ſenſi può ciaſcuno Dormienti ſolo perchè avendo ſotto Decio conſumato
facilmente comprendere, come in altri naturalmente il martirio, con eſſere chiuſi in una ſpelonca, ſi tro
accada il medeſimo per maggior tempo, e più fortemen varono i loro corpi , e come riſuſcitati di nuovo
te, quando ſono più attuati e più poſti in qualche pen comparvero, e furono detti Dormienti ſecondo l'uſo
. ſiero. Così di Socrate racconta Platone nel Simpoſio ap della Scrittura, che la morte de Santi chiama ſon
雳0e
 332 DE SERP. DEI BEATIF, ET BEAT: CANONIz.
no. Ma, fe ammettiamo in qualcheduno tal comº te Juſtorum; cioè di quella, che niente operando col
Pleſſione, che dalle fiemme che ha nello ſtomaco, e le potenze inferiori de ſenſº eſterni, riſpetto a quel
per le vene in gran copia, ſi nutriſca, nè abbia per le è come la morte, e ſolo operando colla mente cir.
molto tempo biſogno o appetenza d'altro cibo, come ca Dio, in Dio ſolo è pura vita. Se poi all'aſtra
avviene agli orſi, ai ghiri, ai nibbj, e a molti al zione e alienazione da ſenſi ſi aggiugne qualche al
tri degli animali appreſſo Alberto Magno nel lib. 7. tro accidente firaordinario, come l’effere il corpo fol.
de animal. cap. 3. pag. 87. che buona parte del ver levato da terra, l'eſſere il volto riſplendente, e coſe
no ſi ſtanno addormentati nelle grotte, e ſecondo Avi ſimili, che ſpeſſo leggiamo eſſer accadute a molte eſtaſi
cenna appreſſo Rodigino al lib. 13. cap. 24. può av de Santi, dovraſi dire, che tal'eſtaſi ancora , in
venire ancora agli uomini: facilmente in queſti ta quanto alla ſoſtanza di queſti accidenti, eccede l'or
li potrà concederſi, per quanto ſpetta a queſto capo dine comune della Grazia: ſe però non diciamo, che
del biſogno del nutrimento, eſtaſi lunga, poichè Alber ancor negli ſplendori l'ecceſſo è ſolo ſecondo il mo
to al luogo citato, di sè ſteſſo racconta di aver ve do, e non ſecondo la ſoſtanza, in quanto gli ſpiriti
duto in Polonia una donna, la quale ſpeſſo paſſava animali, che nelle eſtaſi più ſi accendono e J% purifi
li 3o giorni ſenza alcun cibo, e un uomo di com cano, per eſſer ſangue più ſottile e più caldo, mol
pleſſione malinconica, il quale nel medeſimo modo paſ to ſi accoſtano alla natura del fuoco, e per avere in
ſava le ſette intere ſettimane con ſolo prendere ogni sè ſteſſi qualche luce, hanno ancor forza di rendere
due giorni un poco d'acqua. E aggiunſe il Rodigino vie più lucente e riſplendente quella parte, alla qua
lib. I 3. lect. antiq. al cap. 24. dall' fiorie moderne le concorrono in maggior copia, com'è la faccia, e
ſaperſi di certo, che uno per due anni continui non in queſto principalmente gli occhi, i quali, eſſendo
mangiò punto, nè bevè; e nella Spagna eſſere ſtata di materia traſparente e quaſi di criſtallo, meglio ri
una donna, che ſenza altro mangiare, con ſolo ber cevono e rendono il lume. Anche negli uomini ſpe
qualche volta dell'acqua, ſoſtenne la vita , ed era culativi o contemplativi ſi vedono gli occhi d'ordi
già d'anni 22. Ma, comunque ſia, quanto al tem nario particolarmente riſplendere: e in qualcheduno
po e alla lunghezza dell'eſtaſi, ſe può durare qual, ſono ſtati di tale ſplendore, che hanno illuminato an
che anno, o ſol qualche giorno, o qualche ora, aſ cor l'aria, e dato a vedere anche il mezzo giorno
ſai pare dichiarata dalle coſe già dette la dottrina nelle più denſe tenebre della notte, come può di Ti
di S. Tommaſo, che l'eſtaſi, in quanto dice aliena berio Ceſare vederſi appreſſo Plinio nel lib. I 1. al
zione ed aſtrazione da' ſenſi, può eſſer eagionata non cap. 3. e di sè ſteſſo racconta Cardano nel lib. 8. de
ſolo da Dio , ma anche dal Demonio, e da cauſe var. al cap. 43. il che tutto non riferiſce, ſe non
corporali, e a queſte ben riduce Ficino nel luogo ci - negli ſpiriti animali molto ſottili, e nella temperie
tato, e Fracaſtorio nel lib. 2. de intell. e il Colle e diſpoſizione degli occhi e del cervello . Ma ſe lo
gio de'Conimbricenſi nel 3. de anima al cap. 8. Le ſplendore è ecceſſivo, come quello di Mosè nell'Eſodo
compleſſione malinconica, che, ſeguendo in gran par al cap. 34 nella di cui faccia non potevano gli Ebrei
te la natura della terra, che non mai ſi ſpande, co fiſſar lo ſguardo, e quel di Criſto nella trasfigura
me gli altri elementi, ſi ritiene quaſi ſtretta in ſe zione , quando refplenduit facies ejus ficut fol, &
ſteſſa, e molto diſpone al raccoglimento dell'animo, veftimenta fa&ta funt alba ficut nix, non può ri
e per mezzo di queſto ancor all'eſtaſi. Per la qual ferirſi in cagione naturale, ma in ogni modo ſi ha da
cauſa ancor'Ariſtotile in problem. ſe&t. 3o. ebbe a concedere, che ſia miracoloſo, come della chiarezza
dire, tutti i grand'uomini, e ſegnalati in qualſivo di Criſto afferma S. Tommaſo nella 3. parte alla qu.
glia profeſſione eſſere ſtati malinconici. E da tutto 45. art. 12. e ſe aggiugniamo, che ancor di ſpecie
ciò d' avvantaggio ſi può raccorre, che anche, quan e di natura ſia diverſo dallo ſplendore naturale dei
i do viene tal'eſtaſi o aſtrazione agli uomini ſanti per corpi, come della medeſima, e univerſalmente della
l'attenzione alle coſe Divine, talmente ha da dirſi, chiarezza dei corpi glorioſi afferma lo ſteſſo nel luogo
eſſer da Dio, che quanto alla ſoſtanza, non eccede l' allegato, e nel 3. delle ſentenze alla diſp. 16. qu. 2.
ordine della Grazia, che comunemente ſi dà per tali ad ſecundum & quartum, come anche appreſſo il
penſamenti, ma ſolo l'eccede in quanto al modo; poi Suarez nel tom. 2. ſopra la 3. part. alla diſt. 33.
chè penſamento di Dio tanto intenſo, che aſſorbiſca ſeſ. 1. non potrà eſſer dubbio, ch'egli ſia ſopra ogni
tutte le forze dell'anima, non è d 'ordinario conceſ forza di cagione naturale, e ſolo per ridondanza del
ſo a tutti quelli che ſtanno in Grazia, ma ſolo a la chiarezza e lume interno dell'anima, ſiccome la
pochi, ſecondo il beneplacito della Divina bontà, e chiarezza dei corpi beati , ſecondo S. Agoſtino nell'
ſecondo le diſpoſizioni di ciaſcuno. E non è dubbio, epift. 56. a Dioſcoro, e S. Tommaſo al luogo citato.
che, ſe al ſemplice ſentir ragionare di Criſto bam Nè a queſto ripugna, che tale ſplendore corporalmen
bino, del Divin Sacramento, del Sangue ſparſo, e te ſi veda, perchè le coſe ancor diverſe di natura e
delle piaghe del ſuo ſacratiſſimo Corpo, dell'afflizion di eſſenza poſſono muovere e terminare un medeſimo
della Madre, dell'unione con Dio, della gloria de' ſenſo. Ma l'altro effetto di vederſi talvolta nell'eſtaſi
Beati, e coſe ſimili, ſi vede in un tratto aſſorta un' ſollevato il corpo da terra a grande altezza, e ſoſte
anima e cavata di sè, tiene di tali coſe gran lume nuto nell'aria per molto tempo, non pare che poſſa
e gran chiarezza comunicatale dal Padre de lumi , con apparenza ridurſi nella natura; perchè, ſe bene
e in virtù di queſta alla prima propoſta per il ſen gli ſpiriti animali, per eſſer di qualità e leggerez
ſo dell'udito ſubito arriva al di dentro, e tanto ſi za di fuoco, hanno qualche forza di rendere leggie
moſtra arrendevole a Dio, che quaſi ad un cenno ſu ro, come appariſce nei morti, i quali, per eſſer da
bito vola nel ſuo ſeno. O cominci tale aſtrazione quelli abbandonati, ſi ſentono più gravoſi e peſanti,
dalle potenze apprenſive, o da quelle diſcendendo al non poſſono però in modo avanzare la gravezza dell'
le appetitive, o pur cominci da queſte e ſaglia a elemento predominante, che ſollevino il corpo e lo ſoſ
quelle, non può eſſer ſegno di gran ſantità, cioè di tengano in alto, e determinatamente lo fermino a tan
ta altezza. Per tanto ancor queſta ſi ha da ridurre nel
grandiſſima ſoggezione dell'anima a Dio, e della gran
-y
la forza di Dio, che inſieme ſolleva lo ſpirito ed il
diſſima forza, che in lei eſercitano gli oggetti Di
vini. Queſta è, ſecondo S. Bernardo nel ſerm. 52.
corpo. E queſto ſenza alcun dubbio ha da tener
ſopra la Cantica, la morte de' Giuſti, che deſidera
ſi più vero, che ciò, che ſecondo i Caldei riferiſe Mar
va il Profeta dieendo. Moriatur anima mea mor ſilio Ficino nel lib, 3. della Teol. Platon, al cap. 4. eſſer
Çር0Ý'•
 L | B. III. C JA P. XL 1 X. 353
occorſo a Zoroaſtro, e approva ſecondo i Platonici poter vebementi, cum deordinationum natur e contineat, no*
occorrere naturalmente, che l'anima in Dio rapita tft a Spiritu Sanćło: čj. 6militer, # cum denudatio
ſi riempia di luce, e queſta diffonda per mezzo del ne pudendarum partium fiat ex parte perfonae aliena
corpo, ed in tal modo lo renda leggiero, e lo porti fae , niß adeffent operientes ; boc enim Ö' contra ba
in alto, come la ſtoppa ſi vede portata dalla fiam neftatem morum , & contra naturæ ordinem eß, quo
h ma. E ſe aggiugniamo quel che egli ſoggiugne ſe niam motus tali, membrorum ad deordinationem natu
condo la ſentenza del medeſimi , che in queſto modo re ſpečiaret, etiamſ nudatio pudendorum non eſſet
ſi può dire eſſere ſtato rapito Elia nel carro di fuo nata fequi. Unde oportet advertere in hujufmodi alie
co, e S. Paolo al terzo cielo, e che ſimilmente ſa nationibur , ß interveniat aliquid indecen , fecundum
ranno rapiti dopo il Giudizio univerſale i corpi glo motus intrinfecor, vel extrinfecor, five fit indecentia
rioſi, non ſolo dobbiamo ciò rifiutare per men vero, naturæ, five indecentia morir, quoniam tunc non eft
* ma ancora per falſo del tutto, e degno di peggior nota. alienatio prophetica , fed infirmitatir, vel fiéfionis ,
5 Jam ad figna veniamus ecftafis tum matura vel illufionis diabolicæ, aut naturaliter animalis, ex
lis, tum dæmoniacae, tum Divinæ. Ac præmit nimia meditatione alicujur. Huic adhærent Gravi
tentes nullius ecftafis habendam effe rationem , quæ na in lapide Lydio lib. z. cap. 28. §. Verum in bis
fit levis, fed gravis dumtaxat, qua videlicet cor faltibu* , Confalvus Durautus de vißonibus cap. 3.
repti omnino exterioribus fenfibus deftituuntur, pag. 58. Caſtellin. de inquiſition. miraculor. in addi
& tamquam mortui apparent, dicimus, figna na tamento univerfali de ecfia/, num. 19. & 2o. Matta
ruralis ecftafis ea effe , quae funt figna morbi, ex de Canoniz SS. par-3, cap. 4, n. 32. Thomas a Jeſu
quo ecftafis naturalis oriri poteft. Rurfus fi ecftafis oper, tom. 2. cap. 8. dip. 3. $. Quinta regula; & opti
determinatum habeat tempus fui impetus, fi Ec me Larrea in dec. de revelationibus par. 1. novar.
ftaticus in paralyfim, vel in apoplexiam , vel in decif. Granat. num. 57. ubi pro argumento diabo
alium confimilem morbum progreffu temporis la licæ ecftafis hæc habet : Quotier in ecßaßm bic bomo
pfus fit, ßi poft ecftaßm laßitudo quaedam , & mem rapiebatur, quod in illo fepiur ufitatum erat , non
brorum pigritia, mentis & intelle&us offufcatio , fereno vultu aut bilari fronte, ut alii, fed aliquibus
rerum præteritarum oblivio , pallor & livor fa fignit extraordinariis , ô per os fanguinem fpuendo
ciei , & animi triftitia fuccedant, figna hæc erunt eveniebat , quæ non funt quidem veftigia illorum, qui
ccftafis naturalis, uti late oftendit Zacchias quaeft. a Deo rapiuntur, ć, Numinir afflatu delečiantur
AMedico-legal. lib. 4. tit. 1. quæß. 6. Circumftantiæ Signum quoque diabolicæ ecftafis erit , fi Ecftati-.
quoque oftendere poffunt, an ecftafis fit natura cus rapiatur aut alienetur, quoties vult ;. nemini"
lis: fi enim quis ecftaticus fiat, dum a&tu aliquam enim datur ecftafis per modum habitus , fed Divi
rem terrenam concupifcit , dum fubito alicujus na Gratia ad fe animam trahit , quando vult &
eventus pavore aut triftitia corripitur, de ecftafi quomodo vult. Pignatellus confult. 151. num.76.
naturali non erit dubitandum . Sic Ifaac Genef. ö ſe 4. & ſignanter num. 79. tom. 8. ſi ab ecſtaſi
27. v. 33. advertens, fe pro Eau benedixie Ja pro arbitrio fuo ceffat , vel ad certam vocem revo
cob, & hunc conftituiffe dominum illius, expa catur ad ſenſus, niſi forte vox eſſet Superioris ex
vit Ifaac ftupore vehementi , & ultra quam credi obedientia vocantis: fi ille, qui ecftafim patitur,
poteft. Sic Jacob Genef. 45. v. 26. audiens, Jofe in ecſtaſim raptus loquatur mente turbata, quaſi
phum , quem per annos viginti tres mortuum cre a&tus ab alio , & quafi alius loquatur per eum :
diderat, vivere, & effe Proregem Ægypti , quaß de fi poft alienationem non recordetur eorum , quæ
gravi fomno evigilan r ... ait. Sic in 2. Paralip. cap. dixit cum effet alienatus , & ea , quæ dixit, repe
9. v. 4. de Regina Saba vidente magnificentiam Sa tere nefciat: fi demum in locis publicis, & übi
fomonis, & ejus fapientiam experta, dicitur: Non major eft hominum concurfus , quis frequenter ra
erat præ ßupore gltra in ea fpiritur. Sic demum 1; pitur ; Dæmonis enim eft in externis quibufdam,
Regum. 25. de Nabal, qui negaverat Davidi fugienti & quæ hominibus patent , gloriam quærere. De
viétualia, & audiverat ab uxore Abigail, Davidem quodam Reftituto Presbytero hæc narrat S. Augu
effe contra fe iratum, dicitur v. 37. Emortuum eft ſtin. lib. 14. de Civit.Dei cap.24 (col.375.to.7.) Presby
cor ejur intrinfecur , & fùétur eft quaß lapi*. Demum ter fuit quidam nomine Reßitutus in Paraecia Calamen
ad ecftafim naturalem pertinere dicendum eft, fi J%* Ecclefie, qui , quando ei placebat (rogabatur autem ,
quis alienetur a fenfibus, & ecftaticus fiat, dum ut hoc faceret, ab eis, qui rem mirabilem coram fcire cu
Muficam audit: de fimilibus enim Muficae natu piebant) ad imitata, quaſi lamentanti cujuslibet homi
ralibus effe&tibus teftatur Caffiodorus variar, lib. inis voce ; ita fe auferebat a fenßbur , & jacebat fimil
2. cap. 5. Seneca lib. 3. de ira cap. 9. & fuſiſſime limus mortuo, ut non folum vellicanter, aut Pungen.
Calmet in differtatione de Mu/ica Veterum , & po ter minime fentiret , fed aliquando etiam igne ureretur
tiffimum Hebræorum. - admoto fine ullo doloris fenfu , nißpoßmodum ex vul
6 Circumftantiæ præterea patefecere poffunt , nere : quod ad Dæmonem effe referendum , opti
an ecitafis fit daemoniaca, puta, fi homo perdi me oftendit Confalvus Durantus in cit. traéï. de
tæ vitae, aut in a&u peccante, in ecftafim aut Ra viſionibus cap. 3. Pag. 54 ubi fuſe impugnat Carda
ptum alienaretur. Item fi ecftafis fieret cum ma ni fententiam, qui auda&ter dixit , po(fe hominem
xima humanorum membrorum diftorfione , & naturali fua vi, quotiefcumque voluerit, rapi,
corporis motu incompofito . Optime Cajetanus & in ecftafim elevari. In quadam Puella Cæfarau
in 2. z. D. Thomæ quæft. 173. art. 3. Nota aureum guftana, ut teftatur Martinus del Rio difquifit. ma
verbum , Divinam conditionem : fcilicet talis alie gicar. lib. z. queft. 25. adeo frequentes erant Ra
natio a fenfibus non fit in Propheti* cum aliqua inor ptus, ut ad libitum raperetur: quod ex pa&o cum :
dinatione naturae ; ό multo minur fit cum aliqua Dæmone inito, dum oves pafceret , Cæfaraugu
inordinatione boneftatir , aut moris . Spiritur enim ftanus Epifcopus proceffiffe detexit. Zacchias lib.
Sanéfur, qui auéfor eft alienationis requifitæ ad pro 3. gueſt. Medico-legal. de morb, ſimulat. Queſt. 6.
phetiam ßcut & prophetiæ ipßus , non eft auéfor deor uti teftis oculatus ait , fe fæminam vidiffe hy
dinationis naturæ, aut moris ; quoniam Gratia fecun pocritam tam apte & appofite fe in ecftafim
dum genus fuum , & naturam & morem perficere , raptam effingentem, ut admirationem fpe&anti
non deftruere minuere aut violare nata eft : Ö' pro bus afferret , cum ftaret , extenfis brachiis in
pterea alienatio a fenfihur ; cum cordis faltu fenfibiliter Crucis modum, palpebris immobilibus, oculis fi
•'. III. Yy xis
 354 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
xis per horae fpatium , & interdum veluti ad cæ externi: Ecftaticus in ecftafi Divina non loqui
lum advolatura corpus attolleret , & mirum in tur nifi cæleftia , quæ aftantes ad Dei amorem
modum extenderet , vultum in mille. colores vel excitent; ad fe reverus, humilis & quai pudo
iëtu oculi commutaret, quafi mortua langueret, re confufus apparet ; caelefli quadam lætitia per
citoque rubore perfunderetur, & velüti animo dé fufus, hilaritatem in facie, & fecuritatem in cor
ficiens ad fe ipfam redire fimularet. Similia ha de oftendit ; de circumftantium præfentia minime
bentur apud Scacchum de not, & /ign. fanêf. feét. gaudet, timens, ne propterea in fanétitatis opi
8. cap, 3. de quadam Magdalena Crucia Cordu nionem veniat; idemque Ecftaticus ut plurimum,
benfi faga famoía , Cardinalis de Lauraca in 3. dum orationi vacat , vel inter audiendum Sacrum,
lib. fent. tom. 4. di/put, 2o. de miraculir art- 23. vel poft fumptam Euchariftiam , vel dum fermo
mam. 998. fapienter admonet , cavendum ab Ec nes audit de Deo , aut paradifo, ecftafi corripitur,
ſtaticis, qui in ecſtaſi poſiti eiulatus non huma aut mente excedit. Martinus de Rio loc. cit. refert,
nos, fed ferinos emittunt , qui horrorem indu quamdam Dei Servam Burgis in Caſtella ſuperſti
cunt ; dæmoniacas enim cenfet hafce ecftafes , & tem anno 1585. fæpe in Raptum elevatam fuiffe,
fe id aferere experientía edoétum . Raphael de 'cum Euchariftiam receperat, & ad fe reverfam ve
la Torre in 2. 2. quaeſt. 91. art. 6, diſput. 16. do recundiæ plenam & pudoris confueviffe fe celerri
cet ſuſpectos eſſe Ecſtaticos, qui in ecſtaſi poſi fme domum in conclave recipere. Scacchus quoque
ti ad infufurratam auribus certam vocem , vel Joc. cit. fimilia narrat de S. Catharina Senenfi. Pa
quid fimile, expergefiunt, ac fi a fomno excita ter Francifcus Marchefius ex proceffibus Canoniza
rentur ; cum enim excitatio a cauſa fuperiori pro tionis S. Petri de Alcantara, ejus vitam infra alle
ficifci debeat, hoc eft vel a Deo, vel a Dæmo gandam edidit; cumque cap. 13. lib. 4, Divinas ec
ne ; & a Deo proficifci non poffit , cum ad rem ftafes & Raptus , quibus San&tus corripiebatur ,
nullam valeat, præterquam ad vanam vulgi ad dum Miffam celebraret , expofuerit, hæc ad rem no
mirationem, infert, eam Dæmoni adfcribendam: ſtram ſubjicit: Spogliatoſi poi deſacri abiti, ſenza di
quod autem attinet ad Ecſtaticos, qui, Prælato mora ſi ritirava nella cella; e quantunque foſſe nel cam
jubente, ab ecftafi reveriuntur , fubjicit , caute minare grave e moderato, nondimeno in tale occaſione ac
procedendum effe , nifi reliquæ concurrant circum celerava il paſſo fuor di modo; e alle volte andava cor
ſtantiae oſtendentes, ecſtaſim eſſe Divinam, prae rendo come vento, con ammirazione di chi lo vedeva,
cipue cum aliquando Prælati illam vocem profe per giungere quanto prima alla ſtanziola, dove quali
rant, oftentationis gratia , & abfque ulla neceffi foſſero i favori celeſti, la ſua umiltà non permiſe che
tate . Demum ſigna aperta ecſtaſis daemoniaca ad alcuno foſſero paleſati; ma i Religioſi dagl'infocati
funt, fi in ea fuadeatur aliquod malum ; vel fi ſoſpiri, e dalle acute grida che dava, argomentavano
bonum fuadeatur , non tamen fuadeatur ad bo che foſſe ſingolarmente favorito dal Signore. Divini
num finem ; vel fi Ecftaticus poft ecftafim tur præterea Raptus non funt prolixi , fed fæpe breves,
batus permaneat: licet enim in ecftafibus, appa* juxta ea quæ habentur apud Cardinalem Bonam de
ritionibus , & Divinis revelationibus (ut infra # fpirit. cap. 14. num.6. & apud Thomam a
demonftrabitur) aliqua turbatio dari poffit , & da Jefu oper. tom. 2. difp. 3. cap.8. §. Quarto confide
ta fit, eadem tamen nec vehemens eft, nec mul rari debent. Antecedentia demum, concomitantia,
tum durat, & Ecftatici in dele&tatione quiefcunt, & ecftafim fubfequentia fedulo examinari debent. Si
· Magna animadverfione dignum eft exemplum re enim de Ecftatici virtutibus non dubitetur, fi quæ
]atúm a Patre Ribadeneyra in vita S. Ignatii de ecftafim comitata funt, concordant cum iis quæ
Loyola lib. 5. cap. I o. ubi narrat, Patrem Regi modo retulimus, ſi Ecſtaticus poſt ecſtaſim in cha
naidum Dóminicanæ familiæ virum gravem con ritate, in humilitate , & ceteris virtutibus magis
veniffe Romæ S.. Ignatium , & ei coram eodem magifque profecerit , de Divina ecftafi dubitandum
Patre Ribadeneyra expofuiffe, Bononiæ in cœno non erit ; quemadmodum animadvertit Confalvus
bio feminarum fuæ curæ commiffio extare Vir Durantus in tr. de viſion. cap. 3. pag. 69. Cum ſen
ginem orationis virtute præftantem , & quæ adeo Jîbus reftituuntur, qui in ecfta/$, vel raptu ad fuperna
íæpe alienabatur a, fenfibus , ut neque admotum turalia videnda divinitur elevantur , tunc magir eo
ignem fentiret , in manibus ftigmata haberet, per rum menter Divino lumine illuftratas , ac cælefii fa
föfsum latus, & caput veluti compun&tum fpinis pientia imbuta , animadvertunt, & tunc illuftratione,
atque transfixum , a quo etiam fanguis manabat; Ac dileéfione Divina anima repletur, ac ineffabili li
& a S. Ignatio quæfivifse, quodnam ejus efset de quefaéfa dulcedine in cæleftem quemdam ßatum emergit,
hujufmodi rebus judicium.» Ipfumque refpondif è5 tanto ſe bumiliorem exhibet, quanto ad altiora my
{e , ex fignis expofitis illius tantum habendam fieria elevatur , ac magis fe ad vitæ puritatem , & per
Effé ratiofiem, quod Virgo, ut fuerat narratum, febiam fui abnegationem difponit, 5 ad pretiofiora do
promptidimam exhiberetSuperiorum mandatiš obe na fe preparat, Idem profequuntur Matta de Cano
áientiam; cumque Reginaldus deinde difcefíiffet, niz. SS, par. 3. cap. 4 ſub num. 3 I. Scacchus de
& inceptum fermQnem S. lgnatius profecutus ef not. 5 ſign, ſanct. ſect. 8. cap. 3. infine, Cardina
fet, addit Ribadeneyra, ab eo concluſum demum lis de Lauræa opufc. 5. de oratione cap. 7. §. Dico
fuiffe, ea figna poffe effe a Deo , & poffe etiam ef tertio, Cardinalis Bona' de difcret. fpirit, cap, 14. in
fe a Dæmone, qui fimulatis rerum atque adum fine, cujus hæc funt verba : Nullum autem certius in
bratis imaginibus, mortalium mentes vanitatum dicium ecftafit verae ac fupernaturali r , quam ß morer
ſpetatrices per corpus ſape deludit, Poſt Cajeta ejus , qui rapitur, cum boc Divino munere confentiant ,
num bene adnotavit Silvius , in 2. 2. D. Thomae ut fupra diximus ; ß nimirum mundum contemnit, ß
tom.3. queſt. 173. art. 3. eos, qui ecſtaſi corripiun ejus pompas & vanitates deteßatur, ß efficax Deo fer
tur , lóquentes fub perfona Chrifti , vel alicujus viendi propofitum babet , /? fe indignum ea Gratia repu
San&i, quafi a&tos ab illo, aut feduci , aut fe fat, fi majorem in die! progreffum facit, fi ex intima
ducere. .' cum Deo unione crefcit in eo bumilitar,abnegatio, odium
7 Signa denique Divinæ ecftafis peti potiffi fui,& amor Dei, Adde Matthæuccium in pra&f,Tbeo
mum debent ex moribus ejus , qui in ecftafim logo-Canon, ad cauf, Beatific, & Canoniz. tit 3. cap.
rapitur. Ecftafis autem Divina fit cum maxima 3. ar. 1. num. 15. & plurib.feqq. & Thomam a Jefu
compofitione totius hominis tam interni , quam oPer. tom. &, difp, 3. cap. 8, in fine §. Dಾಜ್ಯ llX•
 *

- L1B. III. C.AP. XLIX. 355

8 Juxta Richardum de S. Vi&ore lib. 5. de con dunt Raptus 6 ecftafes , fuccedit illa mirabilis per
templatione cap. 5. ecftafis Divina ex triplici capite aera tranfportatio, qua corpuf , grave licet , animæ
provenire poteft; ab admiratione videlicet, ma ferventis motibus rapitur. Operarius tanti effe&ius
gnitudine amoris , & magnitudine exultationis : ef? mifericors Dominur , qui bujufmodi Gratiam non
folet niß viris fumme contemplativir concedere. De
quod late explicat Henricus Harfius lib. 3. de my
fiica Theologia cap. 39. Magnitudo admirationis dit eam Sanč? e Terefie, Ö largitur efi Sančio Pe
eft , cum anima fupra fe ipfam ducitur, & Di tro de Alcantara , ita ut oranr in Choro , & in Dei
vino lumine irradiata, & in fummæ pulcritudinis contemplatione abforptur ufque ad laquearia fpiritur
admiratione fufpenfa, a fuo ſtatu excutitur, & in ardore ferretur . Sæpe ad radices arborum genufle
fublimia elevatur. Magnitudo amoris eft , cum »cur , fupremo* ramor , veluti avis volando, attin
mens humana tanto caleftis defiderii igne fuccen gere videbatur. Aliquando ab horto ad eccleßam fu
ditur, ut amoris intimi flamma ultra humanum bito impetu ducebatur. Si quis de Deo fermonem co
modum crefcens animam a priftino ftatu refol ram ipfo agebat , dabat novis exceffibus menti r oc
vat, & in fuperna attollat . Magnitudo demum caßonem . Sæpe coram Cruce lignea orant , bracbiir
i. jucunditatis eft , cum mens hominis, internæ fua in modum Cruci r extenßs , multum fupra terram
vitatis ubertate imbuta , quid fit , quid fuerit , eveéfus , omnium tranfeuntium , & pafiorum admi
penitus oblivifcitur, & in fupernum quemdam af rationem movebat . Apud Surium in vita Sanéti
fe&tum translata, a fe ipfa alienatur. At his re Thomæ Aquinatir ad diem 7. Martii num. 9. ita
li&is , quæ ad Myfticos pertinent, & quæ, utpo legitur: Admiranda fuit fanéìi viri inter orandum
te interna, Ecclefiæ judicio non fubduntur, non animi pieta , ô devotio ; Ö cum fe daret rerum Di
nulla remanent dicenda de a&ibus externis , ut vinarum contemplationi, adeo perfepe vifus eft men
clarius explicentur quæ fupra di&a funt . Supe te in Deum fublimiter exceffiffe , ut corpus pariter
l rius dictum eft , in ecftafi naturali quamdam fuc in aere fufpenfum videretur . Rotæ Auditores in
: cedere membrorum laflitudinem. Zacchias quaeff. relatione cau[ae S. Tereßae tit. de Divinir donij Д
JMedico-legal. lib. 4. tit. I. num. 32. id ecftafi natu gratiis art. 2 1. §. 2. elevationis a terra memine
rali adſcribit , & ab ecſtaſi ſupernaturali exclu runt : Raptam fuiffe confiat, & quod aliquando adeo
dit. Concordare videtur Confalvus Durantus cit. vehementibus fpiritur elevationibus rapiebatur , ut
traéf. cap. 3. ubi ait: Corpus ejur , qui ad Divinâ etiam in altum & aera toto corpore fubtolleretur.
contemplanda ßc elevatur, non ex tunc, quemadmo Similia leguntur in relatione caufæ S. Francifci
!, dum videbatur, imbecillum ac debile, fed robußum, Xaverii (tit. de Charitate in Deum): Sæpe divi
ac viribus fepenumero potem r relinqui. Quod re&e mitur elevabatur a terra , & cum femel in boc mo
notant Rota: Auditores in relatione caufa. Ser do deambularet per hortum haben - manus in petto
vi Dei Nicolai Fa&or tit. de donis , & gratii, num. re, dicebat : Satir, Domine , fatis eft. Alia plura
81. Et poftquam in ecßaß perfeveraverat , ad fuor habentur in relatione caufæ S. Philippi Nerii :
fenfur redibat, fed cum integra valetudine ò' robo. Dum autem munere fungebar Fidei Promotoris,
re ad quofcumque labores perferendo* . At hæc ita in facrorum rituum Congregatione difcuffa fuit
explicanda funt, ut fiant in corpore po(t ecfta cauſa Ven. Servi Dei Joſeph a Cupertino ſuper
fim aut Raptum, fecus autem, dum ecftafis aut dubio virtutum, quod poft dimiffum a me Pro
Raptus durant, juxta illud Danielis 1o. v. 8. Vi motoratus officium feliciter fuit refolutum , in
di vifionem grandem hanc , & non remanfit in me qua teftes omni exceptione majores & oculati
fortitudo , fed & fpecies mea immutata eß in me, celeberrimas a terra elevationes , & ingentes vo
& emarcui , nec habui quicquam virium. Vi etenim Jatus retulerunt de eo Servo Dei ecftatico &
mentis in rerum Divinarum contemplatione de raptu'.
fixa, calore quoque vitali ad mentis fun&iones 1o Rurfus in fuperioribus di&um eft , inordi.
contra&to , & vehementia amoris in partem fen natos corporis motus & minime decentes, ecfta
fitivam redundante, neceffe eft, obtundi vires cor fis diabolicae fignum effe . Aućtoritatibus id ad
poris , & illud frigefcere, pallefcere, & infirmari . ftruentibus, & relatis fuperiori num. 6. addimus
Caffianus collat. 19. cap. 4. perfonam Abbatis Jo au&oritatem Silvii in 2. 2. D. Thomæ quæf?. 173.
annis ita loquentem inducit : Itaque pio Domini art. 3. quæ licet pertineat ad Prophetàs, vindi
noftri munere memini me in hujufmodi Raptum fre cat tamen fibi locum etiam in Ecftaticis & Ra
quenter excellum, ut oblivifcerer, me farcina corpo. ptis. Ibi enim poftquam docuit, alienationem a
ree fragilitatis indutum, mentemgue meam ita om fenfibus, quæ contingit Prophetis, non fieri cum
ner exteriores ſenſus ſubito reſpuiſſe, & a cunétis aliqua inordinatione naturæ , fubjicit . Hæc do
materialibat rebus omnimodi , exulaffe , ut neque ocu &#rima valde utili r eft ad difcernendo , fpiritur , num
Ji neque aure r meæ proprio fungerentur officio , ò' ex Deo ßnt , qui fe hominibus venditant tamquam
ita Divini r meditationibur ac fpiritualibur tbeoriis propheticos . Cum enim Spiritur Sanéfur boneßatem
animur replebatur, ut fæpe, ad vefperam cibum me maturalem , & bono , morer non violet , fed perfi
percepiſſe, neſcirem, ac ſequenti die de beſterna ab ciat ; altenatio a fen/bus , que a Spiritu Sanófo
folutione jejunii penitus dubitarem . Et S. Terefia eft, fit abfque in ordinatione naturæ , ac etiam abf
in caſtro animae manſion. 6. deſcribens pathemata que deordinatione hone/tatis Ó bonorum morum .
hominis in ecftafim rapti, ait, calorem deficere, Et propterea alienatio a fenfibus , cum cordis pal
intercipi refpirationem , nec minimum halitum pitatione fenßbiliter vehementi, cum deordinationem
ſive motum percipi, accedere omnium membro naturæ contineat , non eft a Spiritu Sanéto , ait bic
rum rigorem & frigus , pallorem in vultu , & Cajetanus . Et ßmiliter ß tali r alienatio fiat cum
omnia mortui vel morientis fymptomata. indecente corpori r mutatione , jaéîatione , vel de
9 Item in fuperioribus di&um eft , in ecftafi nudatione , ßve ea indecentia fit contra bonor
: dæmoniaca corpus a terra elevari poffe ; & hoc morer , ßve contra maturam , non eft propheti
ipfum multo magis contingere poffe in ecftafi Di ca, fed vel diabolica , vel ex bumana , aut ani
vina, Thomas a Jeſu oper. tom. 2. diſp. 2. cap. 8. mali paffîone , vel ex infirmitate . Concordat
pluribus San&orum exemplis in ecftafim rapto Hurtado part. 1. variorum traéfatuum traéf. 5.
rum confirmat. Aučtor vitæ S. Petri de Alcan cap. 5, refolut. 54. S. 23. num. 1o8o. Admiti
tara lib. 4. cap. 1o. pag. J97. hæc habet : Succe mus hæc Omnia fuperiori num. 6. & rurfus libenter.
Lib. III. -
Y y 2 ad
 356 DE SERV DEI BEATIF. ET BEAT CANONIZ.
admit timus; ſed addimus, caute eſſe intelligen uti fupra di&um eft. Clamorum fine horrore men.
da, ita ut non quilibet infolitus motus corporis tio fit in vita Beatæ Angelæ de Fulgineo cap.32.
tanquam inordinatus & indecens habendus fit . & in vita S. Petri de Alcantara, fcripta a Patre
Richardus Vi&orinus de contemplatione lib. 5. cap.Francifco Marchefio Jib.4. cap. 2. Ö' cap. 13. Huc
14. comparat Ecftaticum pifci in aquis ludenti , facit illud Joannis Caffiani in collat. 9. cap. 27.
& fupra aquas exfilienti . In vita S. Philippi Ne ubi ait: Frequenter enim per ineffabile gaudium ®'
rii lib. z. cap. 1. refertur, eum , dum Miffam ce alacritaten ſpiritur, ſaluberrimæ compuné#zoni fru
lebraret , adeo aliquando corpore fuiffe agitatum , &fur emergit , ita ut etiam in clamorer quofdam in
ut fuppedaneum altaris tremeret. Idem, ut eft' tolerabilir gaudii immen/state prorumpat, ö cellam
in eadem vita ibid. dum inciperet Offertorium vicini jàcunditar cordir ô exultationis penetret ma
Miffae , tali gaudio exultabat , ut quafi paralyti gnitudo. Demum negari non poteft , in ecftafim
cus videretur , & aquam vino in Calice mifcere raptos, loquendo de ecftafi Divina & fupernatu
non poffet, nifi brachio altari innixo ; in eleva rali , aliquando loqui: Anno 16oo. Pater Virgi
tione ſacrae Hoſtiae brachia elata remanebant ex lius Ceparitis, alibi a Nobis cum laude comme
tenfa , ita ut per aliquod temporis fpatium ea ad moratus, Societatis Jefu Theologus, Confeffa
fe retrahere non poffet ; aliquando demum poft rius erat S. Mariæ Magdalenæ de Pazzis, & So
confecrationem adeo fpiritu exultabat , ut extre 1'orum , extra ordinem , quidem , fed cum facul
mae digitorum pedum parti innixus, choreas du tate quotidie, ſi vocaretur, adeundi. Aloyſii Gon
cere videretur. Alia in eadem vita occurrunt , zagæ nunc inter San&os relati vitam {cripferat,
& paffim in vita S. Magdalenæ de Pazzis ; itaque quam eis legendam dedit, partemque digiti, quam
in bulla Canonizationis ejufdem ita legitur ( pag. Reliquiam dono defiderabant , donavit . Cum
395. cod. Canoniz. ) Interim mira corporis agili autem Maria Magdalena Reliquiæ particulas So
tate per Clauſtra ferebatur, dilacerabat veſtes, 3' roribus divideret, repente animo a fenfibus ab
procul abjiciebat quidquid illius in manur incurrif ſtracto, & in ecſtaſim Divinam elevata, mira
fet. Cumque in difputatione dubii fuper virtuti bilia protulit verba per intervalla , quæ fupremum
bus Ven. Servi Dei Fratris Michaelis a San&is gloriæ gradum Aloyfio datum in cælo ampliffi
a Fidei Promotore, ut evinceret illius ec(tafes me patefecerunt. Oëtodecim teftes fa&um retu
non fuiffe Divinas, oppofitum fit , eum ab ora lerunt. ex Monialibus, quæ aderant. Nonnullæ
tione, in qua eas paffus erat , recedere confue. ex eis verba fcripferunt, quæ a S. Maria Mag
viffe clamantem, curfitantem, & vim ac impe dalena fuerant prolata : exhibitoque ipfi folio ,
tum facientem in ea quæ fibi tunc occurrebant, in quo ejus verba fuerant ab adftantibus fcripta,
illa ample&entem ac ftringentem, non potuerunt multum illacrymans, quod occulta Dei dona vul
hæc obftare approbationi virtutum, quibus .fane gare cogeretur, juffu Archiepifcopi Florentini ,
non modicum præfidium allatum eft a prædi&is qui eam ob rem in cubiculum venerat , in quo
ecftafibus inter Divinas recenfitis; ex quibus aper ægrota jacebat, interpofito juramento fasta eſt ,
te dignofcitur, non omnes motus corporis info omnia in folio defcripta , effe vera, prout in eo
litos, fed tantum vere indecentes, maxime vero narrabantur, ut ex proceffibus faétis in caufa Ca
inhoneftos, ecftafis diabolicæ fignum effe ; at pu nonizationis S. Mariat Magdalenas de Pazzis lati[
re infolitos , fi cetera concurrant, poffe ad ec fime comprobatum fuit in caufa Canonizationis
ftafim Divinam referri. Jacobus Alvarez de Paz S. Aloyfii Gonzagæ a Patre Andrea Budriolio
tom. 3. col. 143 1. agens de Ecftaticis , ex Philone Societatis Je(u Theologo & prædi&tæ caufæ dili
hæc fcribit: Quæcumque anima impleta fuerit gra genti & do&to Poftulatore. Denique regula eft ,
tia , gaudet confe/tim , č ridet , exultat4ue; bac ut verba obferventur, quæ ab Ec(taticis referun.
<batur enim ita, ut vulgo ebria videatur infamire tur una cum omnibus circum tantiis, veluti, con.
rapta extra fe &c. Efi tamen quaedam ebrietar et geftis undique exemplis, oflendit Pignatellus con
iam fobriorum , qui bona meraca hauriunt , Ù pro fult. 15 1. n. 94, tom. S.
pinatione r a perfeéfa virtute accipiunt. Ad rem 12 Ex dictis infertur, Ecſtaticos & Raptos ſu
noftram Matthæuccius in oper. cit. tit. 3. cap. 3. pra naturæ vires, memoriam habere eorum , quæ
ar. 1. n. 18. re&e difcrimen ponit , inter a&us in in ecftafi & raptu eis contigerunt ; quod concor
decentes, & a&tus inufitatos: concluditque, illos dat cum iis, quæ fuperius di&a funt , dum fer
ecftafi Divinae obftare, hos non item. mo haberetur de ecſtaſi naturali & diabolica, in
1 1 Demum in fuperioribus di&um eft , ecfta quibus diximus rerum dari cblivionem . Concor
fis diabolicæ fignum effe , fi quis loquatur mente dat Silvius in 2. 2. D. Thomae tom. 3- qu. I73. ar. 3.
turbata , & ecſtaſis Divinae ſignum eſſe, ſi Ecſta ubi docet, veros Prophetas , aut Ecftaticos non
ticus verba habeat in Dei laudem redundantia. eſſe cenſendos eos , qui a ſenſibus alienati, du-
Thomas a Jefu cit. difp.z. cap. 9. docet, dici non rante alienatione loquuntur aliqua tanquam vi
poffe alienatum , vel raptum , qui liber eft ad lo fa, & poftmodum nefcientes quid viderint , refe
quendum , vel tacendum , & intelligit verba quæ runt fe ad ea quæ dixerunt, dum effent alienati.
1oquitur; & fi hæc accidant , alienationem a fen Sed, ne hinc aliqua ambiguitatis & erroris occa
fibus non effe perfestam, fed imperfectam. Gra fio oriatur, operæ pretium eft animadvertere ,
vina cit. lib.2. cap.28. dicit , inter Ecftaticos , non juxta doctrinam S. Terefiæ in libro de caßro inte
nullos dici jubilatorios, nonnullos eruptores; ju riore cap. 4. ſi Deus per viſionem imaginariam
bilatorios effe , qui in ecftafi & raptu faliunt ; aliqua in ecftafim Rapto revelat, ea remanere
eruptores , ' qui in verba erumpunt. Cardinalis de impreffa memoriæ, & Ecftaticum ad fe redeuntem
Lauræa cit. difp.2o. de miraculis ar. 23. n. 998. nar poſſe ea narrare; ſi vero ea revelet per viſionem
rat, Servum Dei Jofeph a Cupertino confuevif intelIeétualem , ea quidem remanere in mente
fe quemdam clamorem emittere, cum in ecfta impreffa , ut in oblivionem cadere non pofiint , at
fim aut Raptum elevaretur ; & tum Gravina , Ecſtaticum ad ſe redeuntem ea referre neſcire:
tum de Lauræa verba clamoremque in ecftafi Di. eademque Sanéta in caſtro animae manſſon 6. cap.4.
vina admittunt tanquam ineffabilis gaudii & ala & vitæ fuæ cap. 2o. & 2 1. docet animam , cum fibi
critatis figna, fi verba fan&itatem refonent, mo poft Raptum reddita eft, nihil eorum quæ vi.
£o clamores & ejulatus horrorem non inducant, dit, pofle aliis referre, neque eorum 1660ಕ್ಡ,
Ill 11
 ".

L I B III. C. A P. X L 1 X. 357
nifi confufa & generali quadam cognitione ; ut di, & voluntatis, id eft amándi, quos habet in
fi quis intimum Regis cubiculum , vafs , tabulis, ecſtaſi, mereatur. Cardinalis de Lauraca loc. cit.
flatuis, aliifque pretiofiífimis ac mira arte difpofi n. 499. ait, Ecftaticum mereri in a£tibus ecfta
tisornamentis refertum ingreffus fuerit, eaque om fim pra-cedentibus, cum liberi fint, & in obje
nia fimul in oculos incurrant, fieri non poteft , ut &o verfentur, fine , & circumftantiis bonis, fic
de fingulis poftmodum in tanta rerum copia & va uti funt ceteri a&tus religionis, & Fidei ; non
rietate recordetur. In capite ſequenti de viſione mereri autem in a&tibus, qui in ecftafi contin
imaginaria & intelle&uali agetur. Hæc autem ad gunt, cum non fint liberi. Suarez cóntra lib. z. de
notäffe fas fit, ne vel ex defe&u perfe&tae memo veligione tom. 2. cap. 2o. num. 5. & feqq. ftat pro
riæ, vel ex defc&u poteftatis ea referendi , quæ libertate a&tuum , & fic pro eorum merito; eum
Ecftaticus vidit, inferatur, ecftafim non fuiffe fu que fequitur Pater Antonius ab Annuntiatione
pra naturæ vires, quemadmodum advertit Pigna in difcept. myftica tra&. 4. quaeft. 2. ar. 9. & adhae
tellus cit. confult. 15 1. n. 81. to. 8. cum Deus re ret Gravina de viſione intellettuali lib. 2. cap. 18.
ferendi poteftatem non indulgeat Ecftatico, nifi Sed , his omiffis , de quibus etiam plura haben
prophetare debeat , & ad utilitatem aliorum ea tur apud Patrem Thomam a Jefu oper. tom. 2.
fevélare, quæ in ecftafi vidit. Quocirca in raptu part. 1. enucleationes Theologiæ myßicæ S. Dionyfii
Apoftoli Pauli ipfe de fe ait 2. ad Corintb. cap. quaeft. 27. cum ut plurimum ecftafes iftae Divinae
12. v. 4. Et audivit arcana verba , quæ non licet bo non cuilibet Fideli , nec mediocriter fpiritali, fed
mini loqui; qua de re Tertullianus in lib. de præ tantum perfe&tis & in fpiritali vita confirmatis,
fcription. cap. 24. fcribit : Fuit conditio eorum , ut & fic virtutibus & fignanter Charitate perfpicuis
血
Inulli hominum proderentur . Idemque confirmat a Deo dentur , uti videri poteft in A&is SS.
Cardinalis de Laura a in 3. lib. ſent. tom. 4 di Francifci, Dominici, Antonii , Bonaventuræ ,
fput. 2o. de miraculir art. 23. num. 931. Catharinæ Senenfis, Terefiae ; ab ecftafi Divina

: 13 Reftat, ut dicamus de ecftafi & raptu , per confequens, accedentibus heroicis virtutibus,
quod attinet ad caufas Beatificationis & Cano in caufis Beatificationis & Canonizationis, licet
nizationis. Illud ergo in primis probandum eft , non dire&te, ut Scholæ loquuntur , indire&e ta
ecftafim non fuiffe naturalem ; quod præcipue men aliquod fanétitatis argumentum educi pote
fiet oftendendo, nullam praeceffiffe infirmitatem , rit ; uti late probant. Cardinalis de Lauræa loc.
. aut aliam caufam, a qua ecftafis naturaliter po cit. num. 99 1. Scacchus loc. pariter cit. pag. 6o9.
tuerit provenire. De ecſtafi dæmoniaca in eo re Matta de Canoniz.SS. par. 3. cap.4. ſub n. 31. $.
rum themate vix ratio haberi poteft, cum in Muito magis, Matthaeuccius in pra&#. Theologo
comprehenfibile fit, viros fama fanétitatis illu Canon. ad cauf. Beatificat. & Canoniz. tr.3. cap.3.
ſtres, quorum cauſa non introducuntur, niſi con ar. 1. n. 16. Et, quamvis ecftafes a Deo proxime
ftans fama virtutum & miraculorum judiciali via immiffae abfque prævia applicatione & vehementi
& ratione comprobata præcefferit, ecftafim dia hominis attentione , mirificæ dici po{fint, item
bolicam paffos fuiffe ; nifi forte id Deus permi que illæ, quæ homini adveniunt ex fuperno au
fiffet, ut humiliores redderet , juxta ea quæ ha xilio operanti, & firmiter Divinis apprehenfis ad
bentur apud Cardinalem de Lauræa opufc.5. de ora hærenti ; ab Apoftolica Sede tamen nunquam pro
tione cap. 6. verf. Dico tertio , ubi probat, inter miraculis fpecialibus approbantur, uti allata pra
dum viros contemplationi deditos, per ecftafes xi facræ Congregationis, refert Cardinalis de Lau
dæmoniacas decipi poffe ; vel nifi in ecftafi inter ræa loc. cit. m. 967. nifi forte aliquo fupra natu
ceffiffet ea quæ complacentia dicitur & Juxuria ram figno comitante contigerint, puta fplendo
fpiritalis, quæ contingit, cum Dei Servus refpi ris in vultu , & fimilium ; tunc enim fplendor
cit, tanquam finem principalem , confolationem ipfe , & radii e vultu manantes, tanquam mira
& deleétationem, quam in exceffu experitur, non cula approbari poffunt, uti profequitur idem Emi
autem Dei gloriam, quemadmodum animadver nentifs. Auélor in opufc. de oratione cap. 6. pag.
tunt Confalvus Durantus in cit. tra&#. de viftoni 3o9. Et binc ef?, quod, ut jam per anno r fere tri
but cap. 3. pag. 52. & Scacchus de not. 5 fign. ginta expertur fum , cum agitur de Canonizatione
ſanctit. ſett. 8. cap.3. pag. 6o8. Sed ha c cum in alicujur Servi Dei, ô fit fc:utinium , de miraculis ,
terna fint , non poterit Ecclefia certo fcire , ea inter ea non adnumerantur ecßafe* , nifi evidenti
non interce(fi{fe , nifi per teftes & cetera monu aliquo fupernaturali figno fint adminiculatae. Hæc
menta certo cognoverit virtutes heroicas ejus , prædi&tus Auétor tradit, poftquam docuit, con
qui ecftafim paffus eft. Exclufa vero ecftafi tum templationi acquiſitae non eſſe conjunctam ecſta
naturali, tum dæmoniaca, & pofitis fignis ecfta fim aut Raptum ; cum aliquando adeo vehemens
fis Divinæ, juxta ea quæ fuperius dicta funt , poffit effe contemplatio , ut naturalem ecftafim
de qualitate Divinitatis in ecftafi non erit du pariat ; & licet ad a&tum utiliter contemplandi
bitandum , uti folide argumentantur Rotæ Au 1pecialis gratia requiratur, quando tamen per
ditores in relatione caufæ S. Francifcæ Romanæ eam jam habitam Ecftaticus in a&tu contempla
par. 2. ar. 1o. & in relatione cauſae S. Cathari tionis eft , valeat etiam fuo conatu intenfiffime
Inæ de Ricciis tit. de ecſtaſ. eo in actu applicari, ex quo alienatio ſeu ecſta
14 Conſtituta qualitate ecſtafis, ipfa per fe , fis fequi pote[t.
tametfi Divina , & a folo Deo immiffa, non confert I 5 Pater Baldellus in opere fuo manufcripto
ad probandam fan&titatem; cum paffio hæc nec loquens de ecftafi Arfiliæ Altiffimæ jam fupra
fan&tificet , nec fit effe&us Gratiæ fan&tificantis , memoratæ optime demonftrat, quomodo ejus ec
fed reducatur ad Gratiam gratis datam . Quo ftafes fuerint Divinæ , & quomodo ipfius fan&i
circa, ut ejus ratio habeatur in judicio Beatifi tati probandæ conferre poffent , licet inter mira
cationis & Canonizationis, oportet , ut in Ec cula non cffent recenfendæ, & natura aliquid ad
ftatico probetur fuiffe heroicas virtutes ; tunc enim eas contulerit. En ejus verba : Ma per conßdera.
erit fanétitatis fignum , & amoris hominis ecfta re le coſe già dette, particolarmente in Arſilia ,
tici in Deum, & e converfo amoris mutui ipfius certiſſimo è, che ſpeſſo ella era rapita fuori di sè,
Dei in ecſtaticum. Quaritur inter Theologos, non ſolo quando nella orazione più s'internava, ma
an Ecftaticus in aétibus intelleétus, id eft viden ancora al ſemplice ragionare e ſentir ragionare delle
\ coſe
 338 DE SERV DEI BEATIF, ET BEAT. c ANONIz.
coſe di Dio. Talvolta reſtava fredda e gelata nelle zata a prorompere in grandi ſoſpiri e ruggiti: tal
parti del corpo con poco ſegnº di polſo ed anelito. Tal volta pareva, che s'ingrandiſſe in modo, che non ca
volta per lo contrario s'infocava, ed accendeva ſi tan piſſe nel petto: talvolta, che foſſe come trinciato da
to, che per tutto il corpo ſudava, e ſempre per buono molti raſoi, e comunicaſſe il dolore per tutta la vita
ſpazio di tempo reſtava immobile, nè ſentiva chi la Non dubito, che foſſe da Dio, e dalla Grazia, dalla
chiamaſſe, o tiraſſe. Quando poi a sè tornava, ſi tro quale ſempre ſono i buoni penſamenti e deſideri: ma cre
vava grandemente indebolita di forze, vergognandoſi, do, che quanto alla ſoſtanza, non paſſaſſe queſt'ordine
ſe era ſtata da altri veduta e notata: dimandava loro della Grazia, e oltre il buon'abito, che ella aveva di
aumilmente perdono, e ſi ſcuſava con dire, che fra mol penſare ſopra le coſe di Dio, veniſſe ancor'ajutata dal
te altre indiſpoſizioni ancor queſta pativa di addormen la natura e compleſſione ſua, ſecondo la quale le appren
tarſi, e fra molti altri mancamenti aveva ancor que fioni e gli affetti furono aſſai grandi, e molto operaro
ſto di mala creanza di non attendere, con chi tratta no ancora nel corpo, come di farla ammalare, ſe aveſ
va. Non era l'eſtaſi in lei delle ſole coſe apprenſive, nè ſe avuta qualche triſtezza, e di farla anche venir me
delle ſole appetitive, ma dell'une e dell'altre. Ora co no, come talvolta è occorſo, per la partenza di qual.
minciando dall'une, ſi terminava nell'altre; e ora co che Padre ſpirituale - Splendori nel volto, o ſolleva
minciando dall'altre, ſi terminava nell'une. Per tan mento da terra, per quanto io ſappia, non le ſono oc
to ſentiva nel cuore corporalmente paſſioni grandiſſime, corſi: ma non da queſti ſoli ſi deve miſurare la ve
e queſto talvolta pareva che l'affogaſſe; onde era for rità dell'eſtaſi, e la grandezza della ſantità.

C A P U T Q U I N Q. U A G E S I M U M.
De Viſionibus, & Apparitionibus.
Ifiones non femper ecßaG tera prætereamus , quemadmodum habetur in
eſſe conjunctas, bene ani Bißoria Moyfir , Deus per novem vices locutus
madverfum fuit a Car eſt Abrahamo: prima, cum relićta patria, juſſit
dinali de Lauraea. in fe. ipfum proficifci in terram Chanaan ; fecun
pe cit. opuſc. 1. de ora da , quando eamdem terram femini ejus pro
tione cap. 8. ubi, poſt mifit, poftquam mandato Domini paruit ; ter
quam afferuit , ecftafi & tia, cum eamdem promiffionem repetivit , quod
raptui, aut fimplici con fa&um eft, poftquam Lot cefferat terram Sodo
templationi non femper morum ; quarta, cum eidem Abrahamo promi
eſſe aut neceſſario con, ſit poſteritatem, quae ſua multitudine eſſet aequa
jun&as viGones, apparitiones, atque revelatio tura ftellas cæli ; quinta, cum præceptum dedit
nes, hoc ipfum comprobat tum a priori , ( uti Circumcifionis ; fexta, cum tres Angelos huma
dicitur ) , tum a pofteriori : a priori quidem , na fpecie hofpitio excepit ; feptima, cum juffus
cum in facra Scriptura nufquam vifiones & appa eft filium cum ancilla ejicere juxta votum uxo
ritiones promiſſa alicui perſonarum generi inve ris; o&ava , cum Ifaac filium juffus eft immo
niantur; a poteriori, cum quamplures Contem Jare ; nona, cum eumdem immolare prohibitus
plativi, 8 ſignanter contemplatione acquiſita , eft. Innumeræ {unt aliæ Dei locutiones per appari
quamplures Ecftatici aut Rapti nec vifiones nec tionem fa&ae in veteri Teftamento. An autem, &
apparitiones, nec revelationes habuerint, aut ha in quibus vox tantum audita fuerit , & nihil vifum,
beant , fed fimplices illuftrationes & illuminatio & in quibus Deus loquens non modo auditus, fed
nes, juxta objc&a, quæ contemplantur. Idem vifus fuerit, non eft in præfenti examinandum. Ad
Auét or in eod. cap. ait , vifiones dici poffe reve notare autem fas fìt ; externam Dei vocem auditam
lationes, & contra , fi de rebus occultis, five fu fuiffe modo per nubem, modo per ardentem ru
turis, ſive præſentibus, ſive præteritis ſint; at bum, modo per ignem, modo in turbine, modo
que ex parte quidem Dei , vel deceptoris Dæ in fibilo, modo de Propitiatorio, modo de cælo,
nmonis prædi&ta oftendentis dici poffe revelatio modo per Urim & Thnmmim. Pars fuperior Arcae
nes, & ex parte recipientis viſiones. Cardinalis Propitiatorium dicebatur, Operculum , Operto -

Bona in tra&. de difcret. fpirit. cap. 15. m. 2. ait , rium, Oraculum. Operculum hoc duo Cherubim
vifionem , & apparitionem pro una & eadem re conſtituebant ex auro non fuſili, ſed malleis ducti
fumi ; fed eam effe differentiam , quod apparitio li, fe mutuo afpicientes, & alas fibi mutuo tam
dicatur, quando noflris obtutibus fola fpecies ap quam manus præbentes ; & ex hoc Propitiatorio
parentis fe ingerit, fed, quis appareat, ignora Deus promifit Moyfi fe locuturum: & ex eo loco
tur ; vifio autem , cum externæ apparitioni ejus locutum effe, colligitur Num. 7. & quoad Urim &
intelligentia conjungitur : & Bordonus medit. 13. Thummim , quemadmodum certum eft , in Urim
de miraculofa apparitione Sanéforum m. 2o. rem fic & Thummim Deum in rebus gravibus, dubiis , &
explicat , ut apparitiones * dicantur vifiones ex inopinatis ad Ecclefiae , vel reipublicæ falutem fpe
parte videntium rem mirabilem. &antibus a Rege, aut a Principe, vel a Synedrio s
2 Deum invifibilem fub vifibili & fpe&abili
interrogatum , quæ facere oporteret , per fummum &
forma aliquando in veteri Teftamentc apparuifSacerdotem revelaffe, uti colligitur ex lib. 1. Regum
fe, certum eft. Per undecim vices id contigif.
c. 23. & c. 3o. ita incertum admodum eft, quid ef
fe , dicitur. Prima fuit , cum primis Parentibus;
fent Urim , & Thummim , utrum videlicet effent
fecunda, cum . eorum filio Cain; tertia, cum duodecim gemmæ Rationalis cum infcriptis duode
Noe; quarta, cum Agar ancillae; quinta, cum cim Patriarcharum nominibus; an litterae ex nomi
Abrahamo ; fexta, cum Lot , feptima, cum Ja nibus Divinis, vel ex luminibus duodecim Patriar
cob; o&tava, cum Moyfi; nona, cum Jofue ; cbarum lucentibus ; an duo verba Rationali infcri
decima , cum Gedeoni ; undecima, cum paren pta DOCTRINA, & VERITAS, an inflrumen
tibus Samfonis apparere dignatus eft. Variis quo íum concavum decore fabricatum ; an fimulacrum
que antiqui Teftamen:i exemplis docetur, Deum parvulum ad humanam fimilitudinem formatum ,
externa voce locutum effes & auditum. Ut ce quod intra concavas Rationalis plicaturas fummus
Q
N 3
 L I B. II 1. C.A P. L. 359
Sacerdos gereret ; de quibus latiffime Natalis Ale pore aereo, Deojubente, apparuiffe, licet incan
xander in bißor. Ecclef. veteris Teftamenti ar. 3. tationes a Pythoniffa fuiffent pera&ae. Quemad
§. 9. num.8, ô feqq. & apud Calmet in diéìionario modum enim,exercente Balaam fuas incantationes,
Biblico in verb, Urim & Thummim , & apud Lamy Deus illi apparuit, non vi incantationis, fed præ
de Tabernaculo lib. 3. feéf. 4. ubi rem ita explicat, veniens & impediens effe&um; ita, exercente Py
Deum videlicet eam vim indidiffe Pe&orali fummi thoniffa incantationes fuas, Deus eas præoccupa
Pontificis, ut fuerit inftar Oraculi, efficiendo, ut vit , mittendo animam Samuelis, & impediendo
ex fplendore gemmarum Pontifex agnofceret, quid incantationis effe£tum. Di&um eft autem, qua
effet Deo acceptum, & quid polliceretur . tenus Pythoniſſa ſuas feciſſet incantationes, cum
3 Hæc quoad corporales Dei viſiones & appa fuftineri poffit, eas nonfuiffe adhibitas, fed Deum
ritiones in veteri Teftamento. Nunc autem , ut Pythonifiam incantationes magicas precibus Sau
cetera profequamur, quæ ad imaginarias & in lis adhibere meditantem præveniffe , & Samuelem
telle&uales ejufdem Dei , Angelorum , & anima fua virtute evocaffe : quocirca cit. cap. 28. lib. 1.
rum in veteri Teftamento pertinent apparitiones Regum non legitur, Pythonifsam incantationes
ponimus triplicis generis effe vifionem & appari adhibuifse ad evocandum Samuelem; fed, cum
tionem, corporalem', imaginariam , & intelle Saul a muliere petiifset, ut fufcitaret, dicens v.
&ualem, de quo infra ; deinde dicimus , inter ima I 1. Samuelem mibi fufcita, Samuel apparuit ; ad
ginarias apparitiones Dei in veteri Teflamento re diturque: Cum autem vidiffet mulier Samuelem ,
cenferi utique debere illud , quod legitur 3. Regum exclamavit voce magna, & dixit ad Saul: Quare
3. cum Dominus apparuit Salomoni per fomnium, impofuifti mibi ? quafi mirata, quod Samuel abf.
üt poftularet, quid vellet ; necnon illud Efiher que fuis incantationibus apparuiset. De propo
cap. 1 1. ubi habetur, per fomnium apparuiffe Mar ſita quaeſtione agit D. Thomas I. part. queſt. 89.
dochæo voces & tumultus & tonitrua & terræ ar. 8. ad fecundum , & & 2. 2. quæß. 95. ar. 4. ad
motus, Inter exempla intelle&ualis vifionis recen fecundum , & quæf, 174. ar. 5. ad quartum, ad quos
feri debent vifiones omnes & apparitiones, in qui S. Do&oris locos le&torem remittimus; & inter
bus certum eft, Deum locutum fuiffe & appa recentiores erudite rem profequitur Calmet in dif
ruiffe, & incertum, an externa forma vifus, & fert. de Samuele per vifum Sauli objeéîo : & plura
humana voce locutus fuiffe dicatur, Talis fuit erudite colle&a habentur apud Natalem Alexan.
i!la, quæ defcribitur 4. Regum cap. 3. cum tres Re drum in buftor. Ecclef vet, Teftamenti tom. 2.pro
ges , Rex (cilicet Ifrael , Rex Juda, & Rex Edom , poſit. unica.
Econtra Regem Moabitarum pugnaturi , & penuria 4 Dei apparitiones in veteri Lege juxta com
aquæ laborantes in deferto Idumææ de volun muniorem Theologorum fente tiam non fuerunt
tate Dei Eliſeum interrogaverunt: Facta quippe ſu perfonales, fed imperfonales, uti loquuntur: nec
per eum eft manus Domini, & ait v. 16. Hæc di enim Deus ipfe apparuit corpore a fe affumpto,
Icit Dominus : Facite alveum torrenti r. Cumque fed id effecit per Angelos, qui fuam perfonam
tunc Elifeus fomno correptus non effet , aut ima fuftinuerunt, veluti tale probat Durantus de vi
ginatione, nec legatur, Deum fpectabili forma fionibus cap. 4. ubi oftendit , quomodo dici poffit ,
apparuifTe , aut viva & externa voce locutum effe, iDeum apparuiffe , licet Angelus fub perfona Dei
nihil aliud remanet, quam ut afferamus, Deum ejus apparuerit corpore fibi formato ; & quomodo po
menti ineffabiliter effe locutum. Talis fuit ea, per tuerint Angelis in apparitionibus dicere: Ego fum
quam Propheta intellexit , quæ revelare debebat Dominus Deur tuur : quamvis Prophetæ haec alia
Joas Regi Ifrael, de qua 4. Regum 13. Toftatus tom. verba ufurpare confueverint : Hæc dicit Dominus.
1. in Exodum quaeft. z. fuper cap. 1 1. regularh ftatuit Subſcribit Thyraeus de apparitione viſibili lib. 1. cap.
generalem, ut fcilicet Scriptura loquatur de appari 23. ubi de vifibili Dei apparitione in veteri Te
tione, five locutione Dei intelle&tuali , quotie ftamento ait, Deum per fe nunquam corpus af.
fcumque a Prophetis dicitur : Hæc dicit Dominur , fumpfiffe ; & quando in veteri Teftamento dici.
Et in eo , quod attinet ad apparitiones Angelorum , tur vifus , apparitiones omnes vifibiles Angelo.
& animarum in veteri Teftamento; apparuerunt rum minifterio & opera, qui corpora fibi apta
Angeli ftatim , ab orbe condito primis humani runt & affumpferunt, Deique perfonam fuftinue
generis poft Deum au&oribus , cum Dei perfo runt, fuifte fa&tas. Corpora cum dico, aerea intel
nam futtinuerunt , & variis rationibus cum Pa. ligo : quia corpora , quæ mortalibus fefe exhi
triarchis egerunt, uti pluries habetur in lib. Ge bent vifibili fpecie , oportet, ut facile componan
nefeos ; & Legem Dei non hominum tantum , fed & tur & formentur, & capacia fint colorum huma
Angelorum miniſterio ad Judaeos delatam eſſe, le norum, & ut , cum deponuntur aut diffolvuntur,
gitur A&#. 7. Onias Sacerdos & Jeremias Prophe nihil fui, quod in oculos præfentium incurrat, poft
ta, ut in libri r Machabæorum , longe poft mortem fe relinquant ; ut idem Au&tor probat in eod. tra&i.
fe per vifum obtulerunt Judæ Machabæo, & eidem cap. 18. Ab Angelis quoque , qui dicuntur admini
ad debellandos impios patriæ hoftes animum ad. ftratorii Dei Spiritus, formatæ funt voces, quibus
diderunt. In cap. 28. lib. 1. Regum legitur, Sa. Deum aliquando diximus in veteri Teftamento
muelem , excitatum a mortuis, Sauli apparuiffe , fuiffe locutum . Ea quippe, quæ Moyfes Deum
& quæftio eft , num fuerit anima Samuelis, quæ locutum effe dixit Exod. cap. 2o. v. 1. Locutujque
apparuit, an aliquod fpe&rum Samuelem repræ efi Dominus cunétor fermones hor : Ego fum Domi
fentans. S. Auguſtinus lib.2, ad Simplicianum queſt, nur Deus tuus , qui eduxi te de terra Ægypti : Apo
3. rem in utramque partem difputat, & videtur af ftolus in epift. ad Hebræos c. 2. v. 2. Angelis tribuit
ferere, utrumque poffe affirmari. In libro Eccle Si enim qui per Angelor diétur ef? fermo, faéfu , ef?
/ìaftici cap. 46. pro laude Samuelis ponitur, quod, fírmus , & omnis prævaricatio & inobedientia ac.
poftquam dormivit, notum fecerit Regi , & often cepit juftam mercedìt retributionem, quomodo mor
derit illi finem vitæ fuæ: cumque nulla effet Samue. effugiemus , f tantam neglexerimus falutem . Con
lis laus, quod Dæmon, affumpta illius fpecie, & cordat cap. 7. Aéf. Apoftol. v. 53. Accepifiir legem
Saulem allocutus effet , & eum decepiffet, perfua in difpofitione Angelorum , & non cuflodißis . An
dendo fe effe illum, qui non erat, hinc multi geli quoque caufæ fuerunt efficieutes apparitionum
inferunt, veram Samuelis animam, affumpto cor imaginariarum veteris Teftamenti , & præcipue ea
rum ,
 36ο DE SERV. DEI BEAT IF. ET BEAT. CANONIZ.
ruin , quæ in {omno contigerunt. Angelus enim raliter non cognofcit, nifi habentia formam in ma
in fomnis apparuit Jacob Gen. 3 1. & juffit, ut teria. Manifeftum eft , per naturam & fimilitu
relinqueret domum Laban, & rediret in terram dines rerum materialium, claram Dei vifionem
nativitatis fuae. Angelus fuit , qui dormientem haberi non poſſe; & Dei cognitionem, qua per
Eliam monuit , ut furgeret, & comederet 3. Reg. fimilitudinem habetur , non effe cognitionem Dei
19. Et , quamvis Gen. 22. dicatur, Deum Abraha per effentiam, five effentiæ Dei. Iidem quoque
mo in fomno fuggeffiffe, ut filium immolaret , Theologi paffim admittunt, poffe Deum via ex
ex eodem tamen capite v. 1 1. defumitur, hæc ab traordinaria, & fpeciali privilegio hominem in
Angelo præftita fuiffe ; Ecce Angelus Domini de cæ hac mortalitate ad claram Dei vifionem extól
Jo slamavit dicent: Abrabam, non extenda , manum lere : a lege quippe operandi, & cognofcendi ope
tuam fuper puerum.... Nunc cognovi, quod times ra fenfuum, Deus naturæ au&or & dominus po
[)eum , & non pepercißi unigenito filio tuo propter teft aliquem folvere, aut remorando fenfus ex
me. Fufe hæc omnia profequitur Thyraeus de ap. ternos, ne agant ; aut dando intelle&ui lumen
paritione vocali lib. 2. cap. 15. & praeſertim a n. 6. gloriæ per modum tranfeuntis, vel per modum
de apparitione imaginaria lib.3. cap. 15. & ſignan permanentis, uti dedit Chrifto. An autem res
ter a num. 24 ldem lib. de apparitione intellečiuali ita fe habuerit in fupra recenfita vifione Pauli ,
cap. 1o. ό duobus feqq. latiffime examinat, num quemadmodum & in alia Moyfis, de qua Au
Deus in revelatione , & locutione intelle&uali mer. 12. & Exod. 33. adhuc inter eofdem Theo
per fe loquatur, an per alios; &, poftquam præ logos -difputatur. Placet autem fententia S. Au
miſit, in hiſce intelle&tualibus viſionibus, appari guftini , qui in lib. 12. de Geneß ad litteram pro
tionibus, revelationibus, & locutionibus fpecies pendet in opinionem affirmantem ; quod etiam
ineffe, quæ rerum revelatarum {unt imagines ; indicat epiß. 1 12. nunc I47. cap. 13. Eamdem fe
ineffe lumen, quo illuftratus intelle&us res ipfas quitur S. Thomas I. par. qu. 12. ar. I I. ad ſecun
cognofcit ; & rurfus fpecies effe duplicis generis, dum , & 2. 2. qu.175. ar.3. & in 4. difi. 49. qu. 2.
vel enim nove conferuntur, vel prius habentur, ar. 7. ad quartum , & quintum, & qu. 1o. de veri
fed in Dei locutione novum ufum accipiunt ; tate ar. 1 1. ad primum; non ita tamen, ut Moy
item , lumen novum fupra naturam aut accede fes & Paulus effentiam Dei viderint quoad om
re ad naturale & congenitum, aut non accedere, nia myßeria, & ut habuerint plenam Dei vifionem
fed naturali quadam loquentis induftria juvari : quoad omnia , ita ut beati fa&i fint, fed ita ut
concludit , novas fpecies, quæ a Deo revelantur, eorum vifio media inter vifionem Beatorunm , &
a folo Deo conferri, non ab Angelis (quod ipfum vifionem aliorum Prophetarum fuerit, nec ea
afferit de lumine, quod nove intelle&ui commu permanens, fed tranfiens . Proindeque mirum
nicatur ) & per Angelus fieri novum ufum fpe. eſt, Silvium in I. par. ar. 1 1. & Natalem Alexan
cierum jam habitarum , & intelle&tus illuftratio drum commentar, in 2. ad Corinth. alioquin fidos
nem , quando novum lumen non confertur. Pe D. Thomæ difcipulos, ab ejus in hac re fenten
trus Cunarus lib. 3. de republica Hebreorum cap. 3. tia recefîiße.
in ea eft fententia, ut , quando in facris Litteris 6 In novo quoque Teftamento multas habe
dicitur , Deum apparuiffe , id non fit intelligendum mus Chrifti Domini apparitiones: fe quippe vi
de Angelo tanquam Dei Legato, fed potius de Ver fibilem & fpe&tabilem tribus temporibus exhi
bo Divino , feu de fecunda Sančtiffimae Trinitatis buit, primo poft nativitatem ante paffionem ,
Perfona, quæ fub fpecie humana fefe Patriarchis fecundo poft refurre&ionem, tertio poft fuam ad
jam tum vifibilem oftendebat. Hunc fequitur Ber cælum afcenfionem . Poft nativitatem, & ante
nardus Lamy in apparatu Biblico pag. 26. & noviſſi paffioném apparuit paftoribus in præfepio, qui eum
me Pater Gravefon in bift. Ecclef vet. Teftamenti to.
adoraverunt; & Magis, qui munera obtulerunt;
2. colloq.2. Sed a prima fententia non eft difceden Judæis, & Principibus Synagogæ, qui illum in
dum, utpote a Patribus , & Theologis fcholafticis Templo difputantem audierunt; claudis, carcis ,
late propugnata. Quare, Patrum verbis recitatis, & furdis, qui ab eo greffum , lumen, & audi
fubjicit Cardinalis Bona de diferet.fpirit. cap. 19. n.3 . tum receperunt ; mortuis, quos ad vitam revo
in fin. Quaecumque leguntur Divinae manifeſtationes , cavit, ut ceteros omnes fileamus, qui illum an
J6ve Theophanie , perAngelo faćře funt , eorumque te paſſionem conſpexerunt; corpus quippe habe
minifterio ad Patres noftro* dimanarunt. Summa in bat verum, non phantafticum, & per virtutem
boc veterum Patrum concordia ; nec difcrepant ab fuae animæ poterat maniféftare fe, quoties vole
eorum fententia principer Scholafticorum. bat. Poft refurreétionem Chriftum Dominum fae
5 Succedunt vifiones & apparitiones, de quibus pe pluribus apparuiffe, colligitur ex Euangelio
in novo Teftamento. Inter has celebris eft ea Do. S. Matthæi cap. 26. ex Euangelio S.Marci cap. 18.
&oris gentium Pauli , de qua in 2. ad Corintb. 1 2. & ex Euangelio S. Joannis cap. zo. Rodulphus de
ubi ait , fe ufque ad tertium cælum fuiffe raptum , vita Chriſti par. 2. cap. 81. quatuordecim fuiſſe
& audiviffe arcana verba, quæ non licet homini dicit has apparitiones, quarum decem tantum
loqui . Alia in novo Teftamento, Apoftolorum Euangeliftas meminiffe putat. At Maldonatus in
Principis vifio extat A&#or. 1o. v.Io. ubi fcribitur: cap. 28. Mattkei tredecim in facris Litteris ap
Cecidit fuper eum mentis exceffus : & S. Joannis Apo paritiones fe inveniße dicit. Verum, utcumque
ftoli Apocalypfis plena & referta eft vifionibus & fit de numero, quando Chriftus poft refurre&io
apparitionibus. Quaeſtio eſt inter Theologos , an nem , & ante afcenfionem apparuit, ejus appa
aliquis homo in ftatu viæ , Dei effentiam viderit; ritiones fuerunt perfonales, licet diebus refurre
& quæftio procedit de puro homine, mam Chriftum &ioni proximis Difcipulis Emmauntem apparuerit
Dominum Dei effentiam vidiffe , dum inter mor fub forma peregrini , & Magdalenæ fub forma hor
tales degeret , a primo inftanti fuæ conceptio tulani: Chrifti namque voluntate fola fieri pote
nis, Fide certum eft , cum a primo inftanti fuæ rat , ut fuum corpus abfque ullo novo miraculo in
conceptionis fuerit Beatus. Communis eft eo tuentium fenfus immutaret ; uti poft Maldona
rum fententia, hominem purum in ftatu viæ ad tum admonet Durantus in traéf. de vifion. cap.
claram Dei viſionem naturaliter pervenire non poſ. 4. Poft afcenfionem vero ad cælum non omnes
£e; quandiu enim anima permanct in corpore, natu Chrifti apparitiones, de quibus in novo Tefta
ՈCIl
 L I B II 1. C A P. L. 361
mento, fuerunt imperfonales : verifimile tamen micilium Chriſti, ubi, tanquam in proprio re
admodum eft, perfonalem fuiffe illam , de qua gno & throno, habitat & refidet ; fed hinc non
Apoftolus 1. ad Corintb. 15. v. 3. Tradidi enim infertur, eumdem immobilem ſemper ibidem per
vobis , in primit quod & accepi, quoniam Cbrißur manere. Joannes Major in 4. diff. io. queß. 4. in
mortuus eft pro peccatis noßris fecundum Scriptu ea eft fententia , Chriftum , ex quo in cælum
ras , & quia fepultus eft , & quia refurrexit tertia afcendit, nunquam cæleftem locum deferuiffe, &
die fecundum scriptura*, & quia vifur eft Cepbae, tamen interdum in terris vifibili forma apparuif
ô poft baec undecim, deinde vifus ef? plufquam quin. fe per veram præfentiam fui corporis, exiftendo ,
gentir Fratribus ßmul ... deinde vifur ef? Jacobo, nimirum fimul in duobus locis modo ( ut ajunt)
deinde Apoftolis omnibur, noviffime autem omnium quantitativo & circumſcriptivo. Suarez in 3. par.
tamquam abortivo vifur eft & mibi. Contigit hæc Divi Thome tom. 2. que/. 58. art. 4. in fin. air,
vifio aliquibus annis poft afcenfionem : cumque fimpliciter & abfolute verum effe, Chriftum poft
Apoftolus dicat Chriftum a fe vifum, ficut fue. afcenfionem aliquando in terra fuiffe , incer
rat vifus a Cepha , a Jacobo , & a plufquam quin tumque fìbi effe , an tunc a cælo abfuerit , nec
gentis Fratribus, & Apoftolis omnibus , & in 1. IlC .
ad Corintb. 9. v. I. ex hac apparitione & vifione 7 De vifionibus & apparitionibus, quæ legun
Chrifti probet , fe non minus Apoftolum effe , tur in hiftoriis Ecclefiafticis , multa habentur
quam ceteros: Non fum ( inquit) Apoftolur ? Non apud Martinum del Rio lib. 2. difquifition. magi
me Chriftum Jefum Dominum noßrum vidi ? fuadent car. quæß. 26. & apud Gravinam in lapide Lydio
hæc omnia, vifionem hanc & apparitionem fuif. a pag. 29. ufque ad pag. 65. Ne aétum itaque age
fe perfonalem; quamvis probabiliter ceteras, quæ re videamur, de nonnullis tantum apparitionibus
poſt Chriſti aſcenſionem contigerunt, apparitio hic tra&abitur, quarum praecipua mentio habe
nes perfonales non fuiffe dici poffit ; uti late often tur apud Theologos. Prima efl S. Benedi&i , de
dit Thyraeus in traà. de Chrifii apparitione imper qua S. Gregorius in ejus vita cap. 35. Vidit enim
fonali cap.8. S. Ambrofius in Auxent. de bafiiici, omnem mundum veluti fub uno folis radio col
érc. num. 13 col. 866. oper. tom. 2. apparitionem le&tum, ante oculos fuos addu&tum ; & dum in.
Chrifti narrat fa&am S. Petro Principi Apoßo tenta oculorum acie lucis fplendorem afpiceret,
lorum : Idem Petrur poftea , viéfo Simone , cum vidit animam Germani Capuani Epifcopi ab An
precepta Dei populo feminaret, doceret caßimoniam, gelis in cælum deferri. Mirante autem Petro ( vi
excitavit animor Gentilium. Quibus eum quærenti. ta enim S. Benediâi fcripta eft a S. Gregorio per
bur, Cbrifiane anime deprecate fant, ut paalifper modum dialogi ) & quærente, quo ordine fieri
cederet. Et quamvir effet cmpidus paffionis , tamen poffet, ut mundus omnis ab homine uno vide
contemplatione populi precantis inflexus ef? . Roga retur, S. Gregorius refpondet loc. cit. col. 272.
batur enim, ut ad infit uendum & confirmandum po. tom. 2. oper. Fixum tene, Petre, quod loquor ; quia
pulum fe refervaret. Quid multa ? No&te muro, egre animæ videnti Creatorem angußa eß omni r creatu
di capit, b videns ſibi in porta Chriſtum occurre ra. Hæc autem verba , quæ cum aliis in textu
re , Urbemque ingredi, ait: Domine , quo vadis? Gregoriano legi poffunt , anfam Theologis præ
Refpondit Cbrißus : Venio, iterum crucifigi . In. bent inquirendi, an in hac vifione S. Pater Be
tellexit Petrus ad fuam crucem Divinum pertinere nedi&us viderit effentiam Dei . Sandeus , Hae
*efponfum. Chriftus enim non poterat iterùm cruci. frenus, Angelus de Nuce affirmanti adhærent fen
figi, qui carnem , paffione fufceptæ mortis , exuerat tentiæ; & hoc ipfum afferitur ab Erafmo Gat
&c. Intellexit ergo Petrur, quod iterum Cbrißu, cru tola Abbate S. Matthæi Servorum Dei , & Caf.
cifigendur effet in fervulo, itaque fponte remeavit. finenßis archivi Cuftode , viro erudito & do&o
Interrogantibur Chriftianir refponfum reddidit , fla in part. I. hiſtoriae Abbatia Caſſinenſis per ſecula di
timque correptur per crucem fuam bonorificavit Do. ftributae , feculo primo pag. 5. San&us autem Tho
minum Jefum . Refertur hoc ipfum in Aéti, san mas 2. 2. quæft. 18o. art. 5. ad tertium vult , ex
άorum Proceffi, ô Martiniani , quæ , licet mi. verbis Gregorii non colligi , a Benedi&o Deum
nus fincera apud nonnullos habeantur , tantum in illa vifione per effentiam fuiffe vifum, fed per
abeft , ut id aliquid detrahat fidei San&i Am. illuftrationem Divini luminis facile fieri potuif.
brofii , ut eam mirifice augeat , cum hinc defu fe , ut omnia viderentur. De hac eadem vifio
mi poffit , eum a certis monumentis narratio ne loquitur S. Do&or in quodlib. qu. 1. ar. I. ubi
nem fuam haufiffe, quemadmodum re&e adver : poftquam præmifit, impoffibile effe ut mens hu
tit Tillemont. not. 39. ad vitam San&i Petri . mana corpori unita eſſentiam Dei videat, niſi ho
Romæ adhuc exftat quædam ædicula facra , in mo moriatur , vel fic alienetur a {enfibus , ut
hujus apparitionis monumentum, quæ dicitur: nefciat utrum fit in corpore, an extra corpus,
DOMINE QUO VADIS? Panvinius de septem qucmadmodum de S. Paulo legitur, ita conclu
Urbis eccleßis pag. 13 1. Severanus in eod. traéí. dit: Beatur autem Benediétur , quando illam vißo
part. 1. pag. 462. Hanc autem apparitionem Chri nem vidit ; nec huic vitæ funditus mortuus erat ,
fti fuiffe perfonalem probabile a nonnullis repu nec a corporeis fenfibus alienatur ; quod patet per
tatur, de quibus Pignatellus confult. 99. num. 8. Aoc, quod dum adbuc in eadem • vifione perßßeret ,
tom. 9. Utcumque fit , fi ea fuit perfonalis quæ alium ad idem videndum advocavit , ut idem Gre
Sanéto Paulo obtigit , & quatenus ea quoque gorius refert : unde manifefium eß, quod Dei effen
fuerit quæ Sanéto Petro, quæritur a Theologis, tiam mon vidi?.
an Chriftus e cælo in terram defcenderit .T S. 8 Alia apparitio , de qua hic dicendum eft ,
Thomas 3. part. quæß. 57. art. 6. ad tertium non eft Chrifti Domini : in Sacramento altaris fub
improbabile putat , tunc Chriftum ad tempus fpecibus & formis peregrinis & inufitatis . Mul
cælum reliquiffe, & ad terras defcendiffe : licet ta in hiftoriis referuntur hujus appartionis exem
enim in Scripturis legamus , Chriftum ad cæ pla: modo enim in facra Hoftia vifus eft homo,
luam afcendiffe , & federe ad dexteram Dei, & de modo pars hominis, modo infans, modo fanguis.
fcenfurum extremo Judicii die , uti habetur A&or. Exempla colleéta legi poffunt apud Thyræum in
I. & 3. haec tamen folum probare dicuntur , trači. 2. de apparitionibus Sacramentalibus cap. 11.
locum cæleftem effe proprium & permanens do ô feqq. apud Bozium de fignis Ec clefiae lib, 14.
Lib. III. Zz сар, 7.
 362 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
cap. 7. apud Theophilum Raynaudum oper. tom. tavit, Serpentem loquendi officium non per na
6. in opere de apparitionibus in Eucharifti.e facra turam , fed aliqua fupernaturali operatione âccepif
mento §. 5. apud P. Chriftianum Lupum in ora fe, ut ait D. Thomas I. part. quæß. 94. art. 4.
tione de miraculoſo Sacramento tom. I 1. oper nove ad fecundum ; & interrogavit , cur fruétum , quii
edit. pag. 366. apud Peniam in vita S. Raymundi erat in medio paradifi , non comederet : ipfaque
de Penmafort lib. 1. cap. 26. & apud Cæfarium Ci refpondente, id fibi a Deo prohibitum fuifîe, ne
ftercienfem lib. 9. illufìrium miraculorum cap. 2. Ö' forte morerentur, dixit Genefeos cap. 3. v. 4. Ne.
3. S. Thomas 3. par. quaſt. 76. art. 8. propoſitam quaquam morte moriemini ; fcit enim Deus , quod
examinat quæftionem , & docet , dupliciter con in quocumque die comederitis ex eo, aperientur ocu
tingere poſſe talem apparitionem; primo ex par ii veßrt, & eritis ßcut Dii , fcienter bonum , &
te videntium, faéta in eorum oculis tali immu malum. In novo autem Teftamento Chrißus Do
tatione , ac fi expreffe viderent carnem , vel fan. minus fe tentandum Diabolo præbuit, ut ad fu
guinem, vel puerum , nulla exiftente ex parte Sa perandas etiam tentationes ejus , mediator effet
cramenti mutatione ; fecundo, fa&ta mutatione in non folum per adjutorium , verum etiam per
ipfis fpeciebus Sacramentalibus. Primum autem exemplum , uti loquitur Sanct. Auguftinus lib.4.
modum contingere afferit , quando unus videt ap de Trinitate cap. 13. In tentatione itaque , de
paritionem , & alii non vident; & fecundum mo qua in Euangelio San&t. Matthæi cap. 4. & in
dum accidere docet , quando fub tali fpecie puer, Euangelio S. Lucae cap. pariter 4. Dæmon Do
caro, fanguis ab omnibus videntur , & non ad mino apparuit , & oftendit ei regna mundi, pro
horam , fed per longum tempus. Porro tam pri mittens, fe ea daturum , fi fibi adorationis fi
mo, quam fecundo modo vult, Chriftum in Sa gna exhiberet. Porro apparitionem hanc , af
cramento remanere : primo quippe modo nulla fit ſumpto a Daemone corpore aereo, contigiſſe,
immutatio ex parte Sacramenti; ſecundo modo, docet Arauxo in decif. moral. tra&#. 3. qu. 23.
remanentibus dimenfionibus , quæ funt aliorum num. 1 o4. Apparitiones quoque poteft facere in cor
accidentium fundamenta, corpus ipfum Chrifti fub pore aereo , quod adeo condenfatum efficere poteft ,
Sacramento remanere dicendum eft ; abfque eo ut kumanum videatur, & illius perfonae , quam val#
quod ulla deceptio vel primo, vel fecundo mo repræfentare : de Fideque certum eft , has apparitio
do ex apparitione oriatur , cum apparitio fiat , me* feciffe Ö'c. quando Cbrißum in deferto jejunan
ut manifeftetur, vere corpus Chrifti effe in Sa tem in figura bumana tentavit : quod late profe
cramento. Do&trinam D. Thomæ late illuftrant , quitur Durantus de vißonibus cap. 2. §. Verum ,
& fequuntur Theophilus Raynaudus loc. cit. §. ut haec corporalis vißo, & cap. 5. §. Etenim & Dæ.
9. P. Philippus Maria a S. Paulo Carmelita Di mones , & adhæret Rocca de Canonizat. San&for.
{calceatus in tra&f. de facrir apparitionibus §. 1. P. cap. 15. De imaginariis viſionibus & apparitio
Paſſerinus in 3. par. D. Thomae queſt. 86. art. 8. nibus, quæ fiunt opera Dæmonum , ait Cardi
cap. unic. & bon. mem. Cardinalis Cienfuegos in nalis Bona de difcret. fpirit. cap. 16. num. 2. Ha
z račt. de Vita abſcondita, ſeu ſpeciebus Euchariſticis bet quoque Diabolus Propbeta * fuor & fomnia
velata difp. 2. fe&f. 6. §. 1. num. 1o 1. & feqq. Ab tores , quorum ipfe phantafiam commovet, multaque
Henrico Epifcopo Lucionae, vulgo Lufon , editæ in ea repræfentat & fuggerit. Et cap. 19. mum. 7.
fuerunt quædam Eccleßaßicæ conferentiæ habitæ a In vivo ; etiam transfigurantur , fpeéfraque objiciunt
Curati, & Prejbyteris ejuf dioecefir. In quinta au. feu oculis , feu phantafiae, Ö ßmulacra atque imagi
tem parte harum conferentiarum , conferent. 12. ne* rerum feu perfonarum ; & ficut de Proteo fabu
quæf?. 2. late oftenditur, hominem naturæ viribus lamtur Poetae, in omne , forma * fe vertunt , ut mi
mon poffe videre corpus Chrifli fub fpeciebus pa fero, mortale, feducant δ' perdant. Qua de re plu
nis & vini in Sacramento altaris, & quejt. 3. agi ra alia legi poffunt apud Pignatellum confult. 55.
-tur, de prædi&tis mirificis apparitionibus , quæ ali num. 2. Ö 3. tom. 4. phantafia quippe poteft effe
quando contingunt in eodem Sacramento, puta caufa multorum effe&tuum, & multarum tum mu
pueri , fanguinis , aut carnis ; & ibi late confir tationum, tum perturbationum in corpore tam
' mantur & explicatur citata D. Thomæ do&rina. alieno, quam proprio, excitando fcilicet, & dirigen
De eis quoque ita loquitur , & teftimonium per do alias animi facultates movendi & mutandi vim
hibet Jacobus Cardinalis de Vitriaco : Quoniam habentes: proinde videmus, imaginationibus paren
bujur Sacramenti profunditar incomprebenfibilir (9' tum fœtus fæpiffime fignari ; imaginatione cibi
admirabilir omnem excedit intentionem , credere præ lautioris falivam in os afcendere ; imaginantes fe
cipimur, difcutere probibemur. Propter quod Domi aliquibus morbis laborare , interdum in eofdem
mu r , ut infirmorum fidem circa hoc Sacramentum morbos incidere; denique per imaginationem ſa.
Ibæfitantium roboraret, variis miraculorum argumen pe videri quæ non videntur, audiri quæ non au
tir ipfius oftendit veritatem. Etenim ßmilitudo car diuntur, fentiri quae non fentiuntur ; quemad
mis cruente in altaris Sacramento frequenter often modum fcite animadvertit Thomas Fienus in
fa eft a Domino. Cujufmodi propriis oculi , in mo tra£f. de viribus imaginationis quæß. 8. De vifio
nafterio Præmonßratemfir Ordinis apud villam, quae nibus & apparitionibus ex naturali cauſa proce
Brenna nominatur , in Regno Franciae infpexi dentibus multa infra indicabuntur defumpta ex
}7{ Ꮭ .
opere mſ. P. Baldelli. In viſione vero, ſive ap
9 Ha&enus de cæleftibus vifionibus. Nunc au paritione pure intellectuali nulla deceptio inveniri
tem aliqua de aliis vifionibus & apparitionibus, poteft , uti animadvertit Cardinalis Bona in alleg
quæ a Dæmone , vel a caufis naturalibus proce tr. cap. 15. ſub n. 3. Nulla in bac falſitas, nulla de
dunt, dicenda funt. Transfigurat etenim fe Dae ceptio effe poteß. Reliquæ erroribus & illußonibu* fubje
mon in Angelum lucis. In veteri Teftamento Dæ &fae funt. Et cap. 18. n. 2. Huic autem vißoni pure
mon in corpus Serpentis intravit , & quafi in or. intelleéîuali nulla poteft diabolica illufio intercedere ,
gano certa ratione moto , collifo, & modulato ßve rerum in intelleéîu repræfentatio per fpecies a Deo
vocem humanam, ut potuit, effinxit, veluti ex infufa , conßderetur, five judicium de rebus iifdem, quod
ponunt S. Joannes Chryfoftomus, Procopius, & fit per lumen defurfum venien r a Patre luminum ; nam,
S. Auguftinus apud Cornelium a Lapide in cap. cum bæc duo a fenfu Ö' imaginatione non pendeant ,
3. Genefeot. Hevam ergo allocutus eft , quæ pu nulla eft creatura , quae poffit fe illis immifcere •
Աl
 - ' ' L I B II 1. c JA P. L. 363
Qui plura fcire cupit de Dæmonum , five malo quella di Ezechiele al c. 37. quando vide il campo pieno
rüm Angelorum vifionibus & apparitiohibus, Thy d'oſſa de'morti, e riſuſcitato in un tratto un grande eſer
ræum legere poterit in tra&i. de spirituum appa cito; quella d'Iſaia al c. 6. quando vide Dio nel Trono,
ritione cap. 9. ed i Serafini,e l'altare, donde fu preſo il carbone per mon
io Ex hucufque di&is infertur, multiplicisge dargli le labbra; ed altre molte di altri Profeti. E ſecon
neris effe vifiones & apparitiones; nonnullas na do il medeſimo Dionigi Cartuſiano nel libro, che ei ſcrive
turales, ut pote caufam habentes a caufis natu. de cura pro mortuis gerenda al c. 1o. dellofteffo ge
ralibus, nonnullas præternaturales, ut pote a cau nere comunemente ſono quelle, nelle quali i morti ap
fis praeternaturalibus procedentes; item vifionem pariſcono in ſogno, ed avviſano, che altri diano lo
præternaturalem triplicem effe, corporalem vide ro ſepoltura, e coſe ſimili; ed al cap. 12. quelle al
licet, imaginariam, & intelle&ualem. Corpora tresì, che, ancor vegliando, vedono alcuni, che ſo
lis nomen tam tribuitur illi', quæ vifus , quam gliono eſſer turbati dei ſenſi, come i frenetici, e fu
quæ aliorum fenfuum minifterio fit, juxta illud rioſi. E ſe per ſorte in ſimili viſioni occorre vederſi
S. Auguſtini lib. 10. Confeſſ: cap. 35. (col. 189. qualche coſa futura, o altra, che per natura e na
tom. 1. oper.): Ad oculor enim proprie videre per tural concorſo di fantaſmi e di ſpecie non poſſa ve
tinet. Utimur autem boc verbo etiam in ceterirfen derſi, ſolo vuole che ſi veda per opera degli Angeli,
ſibus, cum eos ad cognoſcendum intendimus ... Di così volendolo o permettendolo Dio. Del terzo gene
cimus autem non folum , vide quid luceat, quod fo re finalmente fu quella di S. Paolo, quando vide l'
li oculi fentire poffùnt , fed etiam vide quid fonet , eſſenza Divina ſenza verun concorſo di fantaſmi o
vide quid oleat , vide quid fapiat, vide quam du ſimilitudini immaginarie. Or, per occorrere talvol
rum fit. Imaginaria , quam S. Auguftinus fpiri ta queſte tre viſioni ſopra l'ordine comune del noſtro
talem vocat, fit per fpecies, feu figuras & ima apprendere, e darci a vedere le coſe di Dio, meri
ines rerum in ipfa phantafia exiftentes , quæ tamente da S. Agoſtino nel luogo citato al cap. 28.
ei, vel Angeli operatione ita difponuntur, ut e da S. Tommaſo nella 2. 2. alla queſt. 175. art.
propofitum obje&um clare repræfentent , infufa 3. ad tertium ſono inteſe per i tre cieli, ſopra de'
luce fuperna ad intelligendum, quid fignificent; quali fu rapito S. Paolo, e ſopra de quali ſi vede
& fit etiam per novas fpecies nufquam antea re Iddio. Nè altro, ſecondo il parere di queſti Santi,
ceptas, (ed a Deo, vel ab Angelo immiffas; & deveſi intendere per il ſuo ratto al terzo cielo, ſe
hæc imaginaria vifio contingere poteft vel in vi non eſſer egli ſtato innalzato al perfettiſſimo modo
gilia, vel in fomno . Intelle&ualis demum vifio d'intendere Dio, cioè , ſenza immagini e ſimilitu
eft clariffima rerum Divinarum manifeftatio, quæ dini. E benchè di queſte viſioni le ultime due poſſo
in folo intelle&u abfque figuris & imaginibus per no e ſogliono cagionarſi dalla prima , come nel Re
ficitur ; fitque, vel cum mens humana Spiritus Baldaſſarre appreſſo Daniele il veder colla viſta del
San&i Gratia illuminatur, ut ea intelligat , quæ corpo quella mano cagionò il vederla ancora in aſ
corporali five imaginaria apparitione fenfibilibus ſenza colla viſta immaginaria , ed in oltre il ve
fignis repræfentata funt , vel quando immediate der cogli occhi della mente, che coſa ſignificaſſe; contutto
per fpecies intelle&ui a Deo infufas Divina my ciò la prima non ſuol cagionarſi dalle ultime due. Co
Íteria percipiumtur. Rurſus viſionis corporalis, & sì la viſta di Dio intellettuale, che ebbe S. Paolo,
imaginariæ præternaturalis duplex alia fpecies eft, non cagionò viſta immaginaria o corporale del me
cum una a Deo, alia a Dæmone procedat. De his deſimo: nè la viſta immaginaria, che ebbe S. Pietro
vifionis & apparitionis divißonibus plura haben del lenzuolo, o gli altri Profeti dell'altre coſe, ca
tur apud D. Thomam 2. 2. qu. 174. art. 2. apud gionò viſta cogli occhi del corpo. Aggiugne S. Agoſti
Cardinalem de Lauraea in opufc. 5. de oratione cap. no nel luogo citato al cap. 24 che queſte tre viſioni
8. apud Cardinalem Bonam de difcret. fpirit. a hanno fra di ſe il ſuo ordine di perfezione e diſcen
cap. 15. ufque ad cap. 2o. apud Gravinam in la denza, dicendo, che il primo della viſion corporale,
pide Lydio lib. z. cap. 1. & plurib. feqq. apud Thy come più imperfetto, ha biſogno del ſecondo della vi
raeum de apparitione vifibili lib. 1. cap. 2. apud Mat ſione immaginaria, poichè non operano i ſenſi eſter
tam de Canoniz. SS. part. 3. cap. z. & apud Du ni ſenza il concorſo delle potenze interne. Il ſecondo
rantum de vißonibur cap. z. per totum. ha biſogno del terzo, acciocchè ſia certo nel ſuo giudi
1 1 Et quia P. Baldellus de his omnibus latif. zio intorno alla coſa immaginata ed apparente. Il
ſime, & ſatis aperte diſſeruit in citato manuſcri terzo finalmente, come perfettiſſimo, ſe bene d'ordi
pto, operæ pretium effe cenfemus, hic ejus ver nario è ſempre accompagnato dal ſecondo, poichè in
ba inſerere: Non meno pericoloſe, ed eſpoſte ad in queſta vita ſenza fantaſmi non s'intende, non ha pe.
ganni ſono le viſioni, che talvolta nell'eſtaſi , e rò di quello biſogno, e può di ſua natura eſſerne ſen
fuor dell' eſtaſi occorrono. Per tanto ancor di que za, come fu in S. Paolo. E ben inſegna S. Tomma
ſte è bene intendere i modi e le cagioni , per poter ſo nella qu. 12. de veritate ar. 3. che queſte appari
con certezza e ſicurezza formar giudizio della vera zioni, o viſioni immaginarie, ſe occorrono mentre ſi
virtù e ſantità. Deveſi dunque ſapere, come infe dorme, ſi chiamano Sogni; ſe occorrono mentreſi ve
gna S. Agoſtino nel lib. 12. de Geneſi ad litteram glia, ma ſtando l'uomo aſtratto da ſenſi, ſi chiama
al cap. 6. tom. 3. S. Iſidoro nel lib. 7. dell'etimol. no Viſioni: e tanto nel ſogno, quanto nella viſione vien
al cap.8. S. Tommaſo nella 2. 2. alla queſt. 175. l'anima trattenuta da ſoli fantaſmi o in tutto, o in
art. 3. ad primum , & tertium , e Dionigi Cartu parte, e in quelli ſi ferma, come ſe foſſero non imma
ſiano de Judicio anima all'art. 26. pag. 238. che di gini e ſimilitudini delle eoſe, ma le coſe medeſime. E
tre ſorte ſono le viſioni, cioè, corporali cogli oc in queſto il ſogno o viſione è differente dalla profezia, ſe
chi del corpo, immaginarie coll' immaginazione e per ſorte ancor queſta viene con ſimboli e ſimiglianze di
fantaſia, intellettuali col ſolo intelletto. Del primo coſe, che l'anima del Profeta non ſi ferma nei ſimboli
genere fu, quando Mosè vide ardere il roveto , e e ſimiglianze, ma paſſa più oltre col lume profetico,
non bruciare; come anche quando il Re Baldaſſarre, mercecchè, conoſcendo quegli eſſer ſimboli ed apparen
in Daniele al cap. 5. vide la mano, che ſcriveva ze, arriva ad intendere ancora le coſe per quelle
nel muro. Del ſecondo fu quella di S. Pietro, negli ſignificate e adombrate, come ſi dice in Daniele al
Atti degli Apoſtoli al cap. 1o. quando vide il len cap. 1o. Et verbum revelatum eft Danieli , in
zuolo; quelle di S. Giovanni nell'Apocaliſſe al cap. 1. tellexitque fermonem ; intelligentia enim eft opus
, Lib.III. Zz 2 in
 z

364 DE SERV. DEI BEATIF. ET, BEAT. CANONIZ.

in viſione. Le cagioni di queſte tre viſioni ſono quel preſenza di molti ha raccontato, che, patendo ella
le ſteſſe, che di ſopra ſi ſono aſſegnate nell'eſtaſi, cioè, di non sò che male ed indiſpoſizione di cuore, mes
Iddio, il Demonio, e qualche qualità corporale; per tre al buio ſtava ſvegliata, ſentivaſi intorno al cuo
chè ſe bene il terzo modo è libero dal ſecondo, ed è re un non ſo che movimento de vapori, che forſe
puro intendimento ſenza ſervizio di fantaſmi, e non erano la cauſa del ſuo male; e poco dopo tanto ſpie
può eſſere in queſta vita, ſe non da Dio, che ſolo può cata e diſtintamente ſentiva le voci, come di un buon
impedire la conneſſione ed ordine naturale delle potenze, concento, che ſenz'altro avrebbe affermato, quello eſ
contuttociò quando è congiunto con quello, può eſſer ſer vero, ſe non foſſe ſtata certiſſima, ch'ella era
cagionato dallo ſteſſo principio. Ne occorre più a lun ſola e in camera iontana da Muſici. D'un'altro ſo
go provare, che tutte queſte ſorte di viſioni poſſano certo, che eſſendo in letto, ed alterato per aver pre
eſſer da Dio, eſſendone chiari eſempi di tutte nella ſo un non ſo che poco di ſugo e d'infuſione di Sola
Scrittura. Ne è difficile a credere, che non ſolo le tro furioſo, vedeva nel muro uccelli belliſſimi e di
viſioni immaginarie, ma ancor le corporali poſſono mille colori; e l'apparenza era tanto gagliarda, che
eſſer dal Demonio, potendo egli alterare i fantaſmi, in preſenza di molti ſtendeva la mano per prender
e muovere gli ſpiriti nel noſtro corpo, ne mancan li. Ma di queſte viſioni ingannevoli, che nella in
dogli modo di far travedere ancora cogli occhi e ſenſi terna immaginazione, o ancor negli occhi corporal
eſterni, come in fatti ſuol fare alle Streghe e Negro mente appariſcono, non ſi poſſono rendere altre mi
manti. E non è dubbio, che ſiccome per diverſi ſe gliori ragioni di quelle, che rende S. Agoſtino nel cit.
greti della natura fanno ancora gli uomini burla de lib. 12. de Genefi ad litteram al cap. 25. ed Ari
gli altrui ſenſi; ed a ſuo guſto molti dei Saltamban ſtotele nel libro de ſogni al cap. 2. cioè, che nell'or
chi fanno parere una coſa per un'ultra, così, e mol gano ſteſſo del ſenſo occorrono varie mutazioni intor
to più può il Demonio, o portando di lontano molti no all'oggetto ed accidenti ; e per ragione di quelle
corpi veri e oggetti ſenſibili, o di nuovo producendoli il giudizio che dà la potenza, è imperfetto e man
per le loro cauſe, o ingannando con aggiunta di cor chevole, e non è altrimenti corretto da altra poten
Po aereo i ſenſi eſterni, e cagionando da quelli aſtra za ſuperiore e più verace. E quanto alla prima ca
azione e alienazione, ed alterando per gl'interni i fan gione, non può dubitarſi, che non ſolo le mutazioni
taſmi, e facendo quelle apparenze, che occorrono nei ed accidenti dell'oggetto, ma ancor quelle della po
ſogni, come bene ſpiega il Gaetano nella 2. 2. alla tenza e dell'organo poſſono baſtare a cagionare diver
queſt. 95. art. 2. e quelli che trattano delle ſuperſti ſità nel conoſcere. Così a chi naviga par che ſi muo
zioni. Ma forſe più difficile potrebbe parere ad alcu vano i lidi e le montagne perchè ſi muove la viſta;
no, come le viſioni ſi cagionaſſero da cauſe corpora e a chi muove nell'occhio la dirittura, ed il ſito della
li, ſe per l'immaginarie non aveſſimo in pronto l' pupilla, ogni oggetto par doppio; e ſe due dita della
eſperienza dei ſogni, che altro non ſono, che appa medeſima mano ſi ſoprappongono, ogni coſa con quelle
renze fantaſtiche per lo più cagionate dal moto ed toccata par due, e come due viene ſtimata, ſe la viſta
ancontro di varj fantaſmi, per i vapori, che cagio in tal caſo più verace del tatto non corregge l'errore.
mano il ſonno, e per le corporali l'eſperienza dei mat guanto alla ſeconda, è coſa certa, che per queſto nei
ti, e frenetici, e febbricitanti, che per diverſe indi ſogno pajono vere e reali le coſe ſognate, perchè vengo
ſpoſizioni dicono vedere e ſentire quel che in effetto no rappreſentate come vere e reali, e non ſi avverte,
e realmente nè vedono ne ſentono. Di un certo Me a che potenza ſi rappreſentino, e ſe veramente i ſenſi e
dico per nome Teofilo racconta Galeno nel lib. 3. de ſterni, a quali appartiene il primo giudizio, ſiano ſciolti
ſymptomatum differentiis al cap. 3. che avendo in e liberi per l'operare, o pure legati ed impediti dal ſonno.
teſta una poſtema nella parte dinanzi del cerebro, ſa Per tanto rappreſentandoſi alla ſola immaginazione
viamente riſpondeva a quanto domanda vaſi, ma gran o ſenſo comune, come ſe inſieme ſi rappreſentaſſero ai
faſtidio ſi prendeva, perchè in un canto della ſua ea ſenſi eſterni, così da quella ſola ſono giudicate e cre
mera dice a ſtarſi non ſo quanti trombetti, che con dute, come ſe inſieme ſi giudicaſſero dagli altri ſenſi:
il ſuono continuo l'aſſordavano, nè vi era di caſa nè queſto errore viene avvertito e corretto da altra
chi li cacciaſſe; eſſendo però in effetto, che non vi potenza ſuperiore. E forſe a queſta ſeconda ragione
erano nè trombetti, nè ſuono. Lo ſteſſo Galeno nel ſi può ridurre l'eſperienza apportata di Cardano, men
lib. 4. de locis male affectis al cap. 1. racconta di tre vedeva a ſuo volere ciò che voleva; poichè Pº
sè, che trovandoſi in un grandiſſimo ardor di feb teva per l'efficacia della immaginazione vivamente
bre, gli pare a vedere nelle veſti degli Amici, che lo applicarſi ad ogni oggetto, ſenza avvertire, ſe in
viſitavano, certe feſtuche di color nero, e certifioc ſieme allora circa il medeſimo operaſſe col ſenſo, ed
chi; e facendo egli forza colle mani di levarli , e in tal modo ſognarſi, ancor vegliando. Ed a quella
non trovando, o prendendo niente, ſenti, che gli prima può ridurſi quell'altra di chi per il ſolatro
Amici di queſto accortiſi diſſero tra di loro : Ve vedeva uccelletti sì belli nel muro, e di chi per la
dete, come queſt'uomo va raccogliendo feſluche, e febbre vede animali; poichè i vapori, de quali è pie
levando fiocchetti: allora ſubito appreſe il ſuo peri ma la pupilla , poſſono così determinar le ſpecie di
colo di dare in freneſia, e diſſe: Ajutatemi, o Ami quelle linee, o altro ſegno che nel muro realmente ſi
ci, che io non frenetichi. Ariſtotele nel libro deſo trovi, ſiccome ſe l'occhio aveſſe colore, a quello ſteſſo
gni nota, che nelle febbri bene ſpeſſo per poca ſimi determinarebbe le ſpecie degli altri oggetti. E per tan
glianza, che facciano di animali o d'altre coſe, po to diſſe Ariſtotele nel 3. de anima text. 4. che ancor
che linee compoſte nel muro, ſi rappreſentano come l'intelletto, per intendere ogni coſa, debet eſſe im
veri animali nel medeſimo muro ; e talvolta, ſe l' mixtus, quia alienum juxta apparens prohibet &
apparenza è maggiore, ancor ſi ſtende a quelli la obſtruit: così, ſe l'occhio ha mala diſpoſizione de'
vapori, e malamente riceve le ſpecie, può facilmente
mano: e avvertiſce, che ſpeſſo ai putti, quando la
determinarle a modo diverſo. Cogli ſteſſi principi di
notte ſono ſvegliati, e cogli occhi aperti, ſi danno
a vedere varie apparenze, per le quali non ſolo te
chiara Avicenna nel lib. 3. al tratt. 4 e con lui gli
mono, ma anche ſi cuoprono per paura e ſi naſcon altri Medici, ed Averroe nel lib. 3. al cap. 4o le
ſtrane apparenze, che occorrono ai malinconici, quan
dono ſotto i lenzuoli. Di ſe ſteſſo racconta Cardano
do l'umor freddo e ſecco di compleſſione è in tal pre
nel lib. 8. de var. al capo 43. che a ſuo volere ve
deva ciò che voleva: Cum volo, video qua volo. dominio ſopra gli altri, che dà principio a quella
E una perſona aſſai degna di fede più volte e in infermità, che dal medeſimo umore prendendo il no-.
* - e 1776 x
 - * * . * e
-
L 1 B. III. C.AP. L. 365
me, da tutti ſi chiama malinconia. Rendonſi, dice dalle diſpoſizioni degli elementi poſſono venire, c6
egli, per la malignità di tal'umore gli ſpiriti ani me ſono le malattie, le pioggie, i ſereni, e coſe
mali, ed i ventricoli del cervello, ne quali riſiedo ſimili. Queſte ſteſſe mozioni, che i noſtri umori, e
no le ſpecie immaginarie, ed i fantaſmi, di ſoſtan i corpi celeſti in noi cagionano mentre dormiamo,
za aſſai opaca e tenebroſa, ed in certo modo per cagionano ancora, ſecondo Ficino nel lib. 13 della
dendo la gentilezza e ſottigliezza della ſua com Teol. Plat. al cap. 2. S. De Fatidicis & Prophe
pleſſione aerea, che per natura è lordovuta, diven tis, continuamente, e mentre vegliamo; ma noi ,
tano quaſi ſalvatici. E d'indi naſce, che ancor le per eſſere diſtratti in altri affari, non gli avvertia
ſpecie ed i fantaſmi, che in loro rimangono, pren mo. In quella guiſa appunto, come non vede e non
dono vizio, e rappreſentano gli oggetti, non come avverte chi paſſa, quando uno ſta con molta atten
ſono, ma formidabili ed orribili, e ſempre cagio zione in qualche penſiero. E non ſi ſentono comu
nano timori ed orrori. Così per il contrario, ſe gli nemente le mutazioni, che di continuo ſi cagionano
ſpiriti, ed il ſangue è chiaro è ſottile, ancor le ne' noſtri corpi dai corpi celeſti, quanto al mancare
ſpecie ed i fantaſmi ſono chiari, e rappreſentano o creſcere di qualche umore. E non per altro ſi av
gli oggetti al naturale, cagionando allegrezza . E vertono più facilmente nel ſonno, ſe non perchè in
a quel, che avverrebbe nella pupilla e nell'occhio, ſe quel tempo ſi vaca dall'altre cure. Se bene in mol
aveſſe colore, che ( come diceva ) tutti gli oggetti ti, che di ſoverchio ſono dati al piacere, o troppo
farebbe apparire dello ſteſſo colore, lo ſteſſo avvie ſi riempiono di cibo, o con ſoverchia ſollecitudine
ne negli ſpiriti, e ventricoli del cervello, che ſe attendono alla repubblica, o agli ſtudi, e contempla
condo la lor chiarezza e ſottigliezza, o pur ſe zione, non mancano in quel tempo altri fantaſmi,
condo le tenebre e groſſezza, fanno altresì appari che gl'ingombrano l'anima, e non la laſciano at
re a ſuoi ſenſi interiori oggetti chiari e allegri, o tendere alle mozioni del cielo, per le quali è neceſ
pure oſcuri e da temerſi. All'una e all'altra inſie ſario particolarmente il ripoſo e la quiete degli
me di queſte cagioni ſi poſſono ridurre l'eſperienze altri tumulti. Anzi non ſolo non poſſono ſentirſi
di Teofilo Medico, dei frenetici, e matti, dei putti, le mozioni del cielo, ma nè anche quelle di Dio,
quando la notte ſono deſti e temono, di quello, che º non ſia l'animo ben quieto . Onde le viſioni, che
udiva i concenti, e altri ſimili. In effetto alla ſola da lui hanno i Santi, per lo più o le hanno nell'
turbazione e alterazione de ſenſi le riduce S. Agoſti eſtaſi, o nel ſonno, o in altro sì fatto modo di quie
no de cur. pro mort. al cap. 12. non perchè vera te e vacanza da ogni altro operare. E non è dubbiº,
mente sì fatte viſioni e ſenſazioni ſiano corporali, che da tutto il ſopraddetto intorno alle cauſe delle
e nell'occhio o nel ſenſo, poichè di fuori non v'è iviſioni chiaramente ſi vede, quanto difficile ſia poter
oggetto, che poſſa muovere l'organo eſterno, ma per diſcernere e giudicare determinatamente, ſe ſono da
che ſono immaginarie, e per qualche corporal diſpo Dio, o dal Demonio, o pure da cauſa materiale e
ſizione, che ſia nell'organo dell'immaginazione, vie naturale, che ſia in noi, o fuor di noi, e inſieme
ne ſvegliato più toſto un fantaſma, che un'altro ; quanto ſi debbano con diligenza eſaminare, per non
e queſto ſteſſo per la medeſima diſpoſizione diverſa prendere errore in materia sì grave e importante.
mente ſi altera e rappreſenta, non laſciando, che per Sono alcuni per compleſſione naturalmente a quelle più
le altre potenze poſſa darſi giudizio più verace. A diſpoſti, che gli altri; come le donne, ſecondo Alberto
queſto medeſimo riduce Ariſtotele nel luogo citato, che, ſMagno ſopra il libro di Ariſtotile de ſomn. & vig.
come ciaſcuno è diverſamente diſpoſto per le paſſioni tract. 2. cap. 6. che per l'umidità facilmente ricevono
dell'animo, così è eſpoſto ad eſſer più facilmente ingan ogni impreſſione; e i malinconici, Jeeondo Marſilio Fi
nato ne' ſenſi, e burlato, per così dire, dai loro og cinio nel lib. 13. cap. 2, che per la ſiccità non laſciano
getti. In tal modo (dice egli chi ſta in paura ad ogni ſcorrere l'anima a molti oggetti, e le mozioni, che rice
ombra che vede, vede il nemico, e chi ſta in amore, vono, fortemente ritengono; e tutti quelli, che hanno
vede l'amato, perchè vien moſſo conforme alla diſpoſi gli affetti e paſſioni veementi, ſecondo Ariſtotile nel lib.
zione e paſſione da qualſivoglia benchè debole ſimiglian de ſomn. al cap. 2. E in queſti oltre la forza natura
za: ſiccome nelle febbri è moſſo l'occhio per la diſpoſi le, che ha in tutti l'immaginativa, di comporre, ed
zione dei vapori, ancor da poche linee che ſiano nel accoppiare inſieme fantaſmi diverſi, o a caſo, come ne'
muro, a veder animali, nè altre potenze correggono ſogni, o per leggiera occaſione, come in tempo di tur
l'errore, per eſſere tutta l'anima aſſorbita nella veer bazione e paſſione, facilmente può aver luogo ancora il
menza di quell'affetto e paſſione. Onde non è maravi - Demonio, che ben ſi ſerve delle noſtre nature contro di
glia, ſe ancor' in vigilia ſi preſta credenza alla ſua noi, o pure ancora l'Angelo buono, così volendolo o
immaginazione, come ſi preſta nel ſogno. E da queſto permettendolo i Dio. E a queſto modo S. Agoſtino nel
conchiude S. Agoſtino nel luogo citato, che nè la prima luogo citato, ſolo per opera d'Angioli, vuole che oc
ſorte di viſione corporale, nè la ſeconda d'immagi corrano comunemente quelle, nelle quali qualcun de'
maria può eſſer certa e ſicura di errore, ſe quella morti dichiara dove ſia il ſuo corpo, e dove voglia
non vien confermata dal teſtimonio degli altri ſenſi, la ſepoltura. Indi aggiugne, ciò utilmente alle vol
e queſta non viene eſaminata dall'intelletto. Il che te ſolerſi da Dio volere o permettere, cioè, o per
ancora non tacque Ariſtotele nel capo e libro allegato, qualche conſolazione di quei vivi, ai quali appare
quando diſſe, che la cagione di ſimili inganni ſi è, per tiene il morto che appariſce, o per mantenere nell'
chè non ſi giudica per quella potenza, che è Princi uman genere il pio uffizio di dar ſepoltura. E nel
pe, come ſuperiore e verace, ma ſolamente per quel luogo citato al cap. 1 I. a queſto propoſito racconta,
la, nella quale ſi fanno i fantaſmi e le apparenze. A che, ſtando egli in Milano, ad un Giovane, che per
: queſte cauſe corporali ſi debbono ridurre ancora gli umo eſſer erede teſtamentario di ſuo padre già morto ,
ri del noſtro corpo, che hanno determinata conneſſione era forzato a pagar di nuovo un certo debito che
con certi fantaſmi, e le diſpoſizioni materiali degli ele già un'altra volta era ſtato pagato dal padre, ap
menti cagionate dai corpi celeſti, che hanno conneſſione parve in ſogno lo ſteſſo padre, e gl'inſegnò le ſcrit
coi noſtri umori, come appariſce dai ſogni, che buona ture del pagamento. E circa il medeſimo tempo in
parte ſono cagionati dagli umori, e dal cielo ancora, Cartagine ad Eulogio ivi maeſtro di Rettorica, e
ſecondo S. Tommaſo nella 2. 2. queſt. 95. art.6. E per già ſcolare di S. Agoſtino, apparve detto Santo, eo
tanto lecitamente da quelli ſi poſſono congbtetturare e me di poi riferì lo ſteſſo Eulogio, e l'informò ſo
Predire quegli effetti, che dagli umori medeſimi, o pra l'intelligenza di un luogo aſſai oſcuro di Cice
3'0
 366 DE SERV DEI BEATIF ET BEAT. CANONIZ:
vene, ſopra il quale Eulogio era molto anſioſo. Di altre erano vere, ed altre falſe, aſſolutamente af,
più al cap. 12. del luogo mentovato, che in un luo ferma S. Agoſtino nel luogo citato al cap. 13. il tut
go vicino ad Ippone un certo uomo ruſticano per no to eſſer occorſo per turbazione di fantaſmi e ſimi
me Curma, eſſendo infermo, ſtette per molti giorni litudini cagionata dal male, aggiuntavi per Divin
come morto, non avendo ſe non queſto ſegno di vi volere qualche opera d'Angiolo o buono, o reo per
ta, che ſi ſentiva debolmente reſpirare, ſe qualcu quelle parti di vero, che non potevano per natura
Amo gli aveſſe tenuta per qualche tempo la mano al indovinarſi. Finalmente in ſimil modo par che di
la bocca; e finalmente, quaſi ſvegliandoſi da un pro chiari il medeſimo S. Agoſtino, come un certo Gio
fondo e lungo ſonno, Vadaſi ( diſſe ) alla caſa di vanni Monaco al tempo di Teodoſio il maggiore ad
Curma ferraro, e vedaſi quel che ivi ſi faccia, per una Gentildonna, che grandemente deſiderava veder
ehè io in ſuo cambio ſono ſtato condotto ai luoghi lo, mandò a dire, che l'avrebbe veduto la notte ſe
de'morti, e ora ſcoperto l'errore, ſon rimandato , guente, ma in ſogno. E così veramente fu veduto,
mentre egli è chiamato là. E veramente trovoſi , e diedele quei ricordi, che conveniva. E ſe bene ivi
che in quello ſteſſo momento era morto Curma fer non nega S. Agoſtino, che per Divina virtù real
raro, quando era tornato in sè quell'altro Curma. mente in corpo e anima poteſſe apparire, contutto
Aggiunſe di aver veduto in quel medeſimi luoghi, ciò aſſai accenna, tutta l'apparizione eſſere ſtata
ch'egli chiamava de'morti, ancor molti altri, che da fantaſmi e ſimilitudini moſſa e cagionata nei
nominava; che da un certo Prete fu ivi avviſato, ſenſi e nella mente di quella donna per opera d'An
ſi battezzaſſe in Ippone per mano di S. Agoſtino; e giolo, ſenza che il Monaco per allora nient'altro
finalmente, che ancora fu introdotto in paradiſo , ſapeſſe, e ſolo per il dono di profezia che aveva,
ma che ivi gli fu detto non poterſi fermare, per aveſſe predetto quel che in effetto doveva occorre
che non era per anche battezzato. Ma perchè fra re, non con preſenza reale o azione ſua, ma ſolo
queſte coſe, che queſt'uomo narrò d'aver veduto , con preſenza immaginaria, e opera d'Angiolo.

CAPUT QUINQUAGESIMUM PRIMUM.

De diſcernendis Viſionibus, & Apparitionibus.
jUcimus initium a vifio ret Cardinalis Bona de diferet. fpirit. cap. 2o, n.3
nibus & apparitionibus, Conßderanda corporis conßitutio , ex qua plerumque
quæ naturales , utpote a animi more , pendent. Etenim facile decipi poffunt,
cauſis naturalibus proce qui parum firma valetudine utuntur, qui turbidæ ac
dentes, quodammodo di vebementis imaginationis ſunt, qui atra bile abun
ci poffunt , uti in fupe dant , que depravare phantofia m folet , variafque
riori capite vifum eft . imagine r turbatis fenfibus imprimere, adeo ut vi
Porro , ut dignofcatur, gilanti ßbi fomnia fingant, atque ea fe videre &
*| an viſio & apparitio, de audire exiſtiment , que non vifu nec auditu per
*' qua quaeftio incidit, fue cipiunt . Ex longa item inedia, crebrifque jejuniir ,
rit naturalis, ſedulo examinandum eſt, an ali ac immoderat i 1 vigilii* , exficcato cerebro, diffipa
qua caufa naturalis praecefferit , ex quá vifio & iifque fpiritibus , ' inania phantafmata repraefen
apparitio procedere potuerint: in agrotis etenim, tantur , quibus illufa men* tamquam Divinis reve
& phreneticis, in iis qui nigro humore five me lationibus pertinaciter adhaeret . Addit idem Au
lancholico affetti ſunt, in iis qui atra bile abun &tor, rationem habendam effe ætatis ; cum fe
dant , in iis qui vehementibus – cogitationibus & nes, exhauftis viribus, {aepe delirent ; & pueri ,
affe&ibus agitantur , facile contingere poteft, ut qui cerebro humidiori funt , facile commovean
putent, fe aliqua videre quæ non funt , & ut eis tur, & falfa pro veris apprehendant. Sexus præ
aliqua apparere videantur quæ non apparent, quæ terea videtur habenda ratio ; cum feminæ naturæ
tamen a fe vifa & caelitus demonftrata praedica fint humidioris, & ex vehementia cogitationum
re confueverunt . Bartholomæus Medina in 3. & affe&uum putent fe videre quod cupiunt ; &
par. D. Tbome q. 25. ar. 3. regulam prœdictam af quod ab animi perturbationibus nafcitur, quæ in
fert his verbis: Aejtumanda eft quoque corporis tem ipfis vehcmentiffimæ funt, a veritate credant ori
peratura, fanitas, Jtudium ; cum ö egroti multi, ri; uti notant Valgoner in Theologia myftica q. 3.
& ipß phrenetici , ob intentionem animi nimiam exor. diſp. 5. ar. 6. n. 3. Medina in 3. part. D. Thomae
bitantes vide quando que fe putent 5 audife, que qu. 25. art. 3. §.T)ecima regula , Cardinalis Bona
nunquam aut oculi* aut auribus perceperunt. Igi cit. cap. 2o. n. 4. Martinus del Rio difquifit. ma
*ur , & quo animi ejus feratur impetus , & arden gic. lib. 4. cap. 2. qu. 3. feéf. 3. pag. mihi 125. Arau
fi ne vel amore vel odio incitatu r fuerit, percon xo deciſ. moral. tr.3. qu. 23. S. 2. n. 3o. 5 3 I. &
vandum ef? &c. Infpiciendum eft diligenter, an qui 1ate omnia prædi&ta comple&tendo, profequitur
patutur vißone r , ßt nigro bumore affe&fus , id ef? P. Antonius ab Annuntiatjone in difceptat. my
melancholico, vel nimia macie confe&fur. ANam qui fica de oratione & contemplatione tr. 4. qu. 2. ar.5.
cbolera migra laborant , & qui fenio, aut nimia Quæ tamen a Nobis di&a cenferi debent, non
macie funt confeć#i, fepenumero decipiuntur. Et hinc
quod putemus, vifiones omnes & apparitiones,
eft , quod fenes ad extremam decrepitam delirant . quas feminæ referunt fibi contigiffe , inter natu
Bene Philamarinus de Divinis revelationibus tr. 1. rales recenferi ( fcimus enim, plures, eafque fu
cap. 2. n. 4. Pag. 147. Et non ſolum ex perturba pra naturam contigiffe Sanétis Birgittæ, Catha
tione mentur , fed etiam ex corporis indifpofitione fina- Senenfi , Terefiae, Maria: Magdalena de Paz
tale , efféfus baberi poffunt. ^'am ß atra bilis mul zis , Rofe Peruviana , Catharina de Ricciis, &
£am excedat , ß inedia vel vigilia multum corpus Beatæ Angelæ de Fulginio: quocirca Matthæuc
extenuavit , ß cerebrum fit laefum , vel pbantaßæ cius in pra&f. Theologo-Canon. ad cauf. Beatificat.
organum turbatum , poteft accidere, quod ifti etiam & Canonizat. tit. 3. cap. 3. ar. 2. §. 2. n. 32. re&te
vigilante , dicant fe videre , audire, guftare Ö'c. quod ait : Non ſunt apparitiones & viſiones improbande,
vere nec vident , nec audiunt , nec guftanț. Adhaº ex quo mulieribus accidant. Cui accedit Tanner
雳
 LIB. III. CJA P. L.I. 367
in examine prudentiae P. Ludovici de Ponte in exa & diabolicistractabitur. Magna cum cautela quo
minandis revelationibus Marine de Eſcobar tr. 1. que in hacº materia fomniorum procedendum ,
cap. 7. a m. 3. u/que ad finem ) fed ut accuratior juxta Scholiaftem Climaci ad grad. 15. num. 39.
promoveatur indago ob rationes fupra, indica ubi ait: Magna prudentia adbibenda efi in iis , quæ
tas, cum res eſt de viſionibus & apparitionibus, in fomno ufuveniunt: quin potiur , quia inconftanr
quae feminis obtigerunt. Celebre eft exemplum eft eorum ratio, omnino negligenda eft ; paucorum
S. Monicæ. Piiffima hæc mulier optabat e libi enim eorum dijudicatio. Et , cum maxima illorum
dinis coeno Auguftinum filium educere, & de pars temere & fortuito fiat ex varia & incom
futuro ejus matrimonio cogitans defiderabat ali pofita fpirituum animalium , & fpecierum fenfi
quid fibi per vifum oftendi. De ea vero S. Au bilium per cerebri anfra&us vagantium agitatio
guftinus lib. 6. Confeff. cap. 13. col. I 3o. tom. 1. ita ne , merito facræ Litteræ præcipiunt, nullam eo
fcribit: Et videbat guedam vana Ö phantaftica , rum habendam effe rationem, juxta illud Levit. 19.
quo cogebat impetur de bac re fatagentis bumani v. 26. Non augurabimini , nec obfervabitir fomnia ;
fpiritur , & narrabat mibi : & quamvis fubjiciat, juxta aliud Jeremiæ cap. 29. v. 8. Ne attendatis
non cum fiducia, qua ſolebat, cum tu ( loquitur ad fomnia veftra, quæ vos fomniatis ; & juxta il
de Deo ) demonſtrares ei, ſed contemnens ea; id lud Ecclef. 5. v. 6. Ubi multa funt fomnia , plu
tamen fa&um eft , quia Gratia difcretionis præ rimæ funt vanitate r. Rariffima denique funt fo
dita erat , & fciebat , quid intereffet inter Deum mnia Divina, quæ futura portendant, cum non
revelantem , & animam fomniantem, quod om nifi ob aliquam infignem caufam, quæ ad publi
nibus utique datum non eft. cam fpectet utilitatem, immitti foleant , veluti
2 Antequam a vifionibus , & apparitionibus , obfervat Cardinalis Bona de difcret. fpirit. cap,
quæ a caufis naturalibus manant, recedamus , 16. num. 4. Materiam hanc infomniorum la
licet certum fit , a Deo aliquando fomnia im tiffime pertraċtat Gaſpar a Rejes in jacundar.
mitti ( Deus enim per fomnium Abimelech Re quaeft. Elyfio campo quæß. 37. ubi explicat qualita
-gem Geraræ admonuit, ne tangeret uxorem Abra tem fomniorum naturalium, quæ a caufa exter
hae ; Jacob in fomnis myfticam fcalam vidit , & na procedunt : ait enim, aerem ambientem per fe
Angelos per eam afcendentes & defcendentes ; nullo modo fpecies fubminiftrare aut movere pof
Deus in fomnis apparuit Laban præcipiens illi, fe , ut ab ipfis phantafia excitetur ad aliquid per
ne quidquam afpere contra Jacob loqueretur, uti cipiendum , fed folum difponendo, quatenus vel
habetur in lib. Genefeo* ; cum aliis ex veteri & poros obftruit, vel humores attenuat, ut in caput
novo Teſtamento deſumptis, & relatis a Du ferantur. Et quod attinet ad influxum corporum
ranto in tra&#. de ví/íonibus cap. 9.) multa tamen cæleftium, non admittit, eum ad fomnia concur
funt fomnia , quæ a Deo effe videntur , fed re rere poffe, niſi humores mutando & diſponendo ;
vera a caufis naturalibus procedunt ; uti expli impoffibile quippe autumat, ut novæ fpecierum
cat Vallefius de facra Philofopbia cap. 3o. pag.z49. formæ in phantafia virtute infiuxus cæleftis im
Admonemur fepe per infomnia, quid fimur fa&u primantur, fi exteriores {enfus prius illas non
*i. Nam fepe de rebur agendis coepta interdiu co perceperint. Apud Alexandrum ab Alexandro dier.
gitatio per fomnum continuatur, inveniunturque tunc genial. cap. 1 1. & lib. 3. cap. 26. multorum fo
tempori r accommodatiffima ad finem media , quæ cum mniorum , quæ vera obfervata funt , exempla le
expergefaéfi* placent , opere exequimur, putante , , guntur, & apud Cardanum lib. 4. de infomniis , &
nor a Deo admonitor, quid faéfo opus ßt : caufa apud Quercetanum in diætet. cap. 2o. Ex infomnis
vero talis eventur eft naturalir. Nam utrumque di humores & morbos cognofci poffe , admittunt Hip
#orum, confultatio fcilicet , & fenfur minutularum pocrates 1. epid. com. 3. text. 1. com. 2. de humo
paffionum meliur multo accidit dormientibus , quam ribus , & Galenus in libello de præfagio ex infomniir.
vigilantibus , ß modo fomnus placidus fit , neque Sed , quod attinet ad fomnia , quæ aliquid verum,
fnultis craffifque vaporibus conturbetur. Juxta D. , quod fubinde accidit , refpiciunt, ea ad cafum ut
Thomam 2. 2. quæf.95. art.6. duplex eft fomnio plurimum referenda funt , quemadmodum notat
rum caufa, interna, & externa. Interna rurfus Fracaftorius lib. 2. de intelleét. Quir efi enim (inquit
«duplex eft ; una animalis , cum hominis phantafiae Cicero lib. 2. de divinat. cap. 59.) qui totum diem jacu
ea in fomnis occurrunt, circa quæ vigilantis cogita • lan * non aliquando collineet ? Et cetera fomnia, quæ
tio & afectio verfari confueverunt ; altera corpo Medici obfervant , folas corporis difpofitiones in
ralis, cum ex interna corporis difpofitione aliquis dicare po{funt, uti late profequitur Gafpar a Re.
motus ipfi conveniens in phantafia efficitur: ex jes loc. cit. & bene adnotavit Zacchias quæß. Me
terna quoque duplex eft , * corporalis videlicet , -dico.legal. lib. 4. tit. I. num 34. *

& fpiritalis, corporalis ex. aere continente, vel 3 Succedunt vifiones & apparitiones praeternatu
impreffione cæleftis corporis ; & fpiritalis a Deo, rales, quarum nonnullæ a Deo , nonnullæ a Dæ
vel a Dæmone procedere poffunt, a quibus dor mone caufantur, nonnulla: in fomnis, nonnullae
mientis phantaſiam immutari poſſe, nemini du in vigilia contingunt. Terribilis porro diabolica
bium eft ; quemadmodum late explicat Gravina vifionis cafus narratur a S. Antiocho bomil. 84.
in lapide Lydio, lib. 2. de viſione imaginaria cap. tom. 12. Biblioth. Patrum pag. 265. Fuit in Mon
6. difficult. z. & fufe profequitur Philamarinus ' te Sina Monacbar quidam , qui celebre adeo edidit
in tra&. 1. de Divini , revelationibus cap. I. qui fuæ continentiae fpecimen, ut in cellula multo, vi
bus adhaeret Hurtado tom. 1. trač#at. varior. tr. xerit annor inclufu r . Poßremo multi varii , revelatio
5. cap. 6. refolut. 56. num. 1 155. & feqq. ubi te nibur Dtaboli Ö' infomnii , illufu r , ad Judaifmum
ftatur , doétrinam D. Thomæ defumptam fuiffe delapſuſ eſ? & carnis circumciſionem . Cum gi
ex operibus SS. Gregorii, Ifidori, & Nyffeni . tur Diabolur haic. identidem vera quædam info
Hinc autem eft, quod fi quæftio inftituatur de mnia demonßraffet , & veluti obje&a illecebra in
viſione & apparitione, ſeu revelatione, qua con efcaffet 1ll1ur obfcuratam mentem, moviffime oculis
tigiffe dicatur, in fomno, fedulum non fit omit ißiur objicit copiofam turbam Apofłolorum , Marty
fendum examen caufarum naturalium, a quibus rum, aliorumjue omni generis Cbrißianorum den
{omnia procedere potuerunt, præter cetera quæ ſiſſinis tenebris & omni dedecore oppletam. Parte
infra indicabuntur, cum de fomniis Divinis , oppoßta Moy/en , Propbetas , populum 499 Ju
£0
 368 DE sERV DEI BEATIF, ET BEAT. c.ANONIz. *

deorwm ( Deo alioqui invifum ) offert fplendida ad* virtutes non modo perfeveraverint, fed ad fubli
modum luce confpicuor , inque gaudio & hilaritate miorem gradum afcenderint in ea perfona, cui
vitam traducenter. Hec cum fpeéfaffet mifer, in contigerunt vifiones & apparitiones, de earum
veßigio furrexit, dereliétoque fanéìo illo Monte , qualitate fupernaturali & Divina non erit ullo
in Palefìinam ufque pervenit. Reéfa contendit in modo dubitandum. Quocirca S. Gregorius lib. 1.
ANoara , Ø Lybiadem afyla Judaeorum. Cum iftir dena dialog. cap. I. col. 156. tom. 2. ita fcribit: Mens
raſſet , que ſibi viſe fuiſſent , Diabolicas apparitio autem, quæ Divino Spiritu impletur, habet evi
mes , circumcifus efi , ac profe[fus Judaifmum ac dentiffime /igna fua , virtutes fcilicet ® humilitatem,
cepit uxorem , inque omnium profpeétu adverfur que f utra que perfecfe in una mente conveniunt, li
Cbrißianor edidit, dogmata propugnator faétur Ju quet, quod de præfentia San&ii Spiritur teßimonium
daicae fuperftitionir. Hunc ego vidi , ac plerique Mo ferunt. Additque S. Macarius Ægyptius homil. 1 o.
machorum ; neque enim quatuor anni funt a morte (Biblioth. Patrum tom. 4. pag. 1 15. ) : Anima ,
illius , qua mifere perruptus eß . Multa a Do&o quæ vere Deum ac Cbriftum colit; etiam infinita
ribus indicantur de fignis, quibus Divinæ vifio jußitiæ opera ediderit &c. Et ß varia`Spiritus
nes a dæmoniacis fecernuntur. Aurea eft do charifmata , aut revelatione r ac myßeria cæleßia com
&rina Gerfonis in tra&#.. de diflin&#.. ver. vifion. a fequi meruerit ; propter immenfam ö* in/atiabilem
falfir (fign. 4. col. 53. tom. 1. ) Hoc eft primum erga Dominum dileétionem, ita fe gerit apud fe ,
præcipuum fignum inter figna nofiræ monetae fpi ac ß mibil adhuc obtineret. Præterea, formis di
ritualis difcretivum. Monitione r omne r itaque in fcrepare Angelorum & Dæmonum apparitiones ,
*rinfecae, omne , infinéfur vehementer, omni , reve volunt ; Angelis enim {olet unica effe, nempe
latio, omne miraculum , omnis amor ecftat icus , humana; Dæmonibus multiplex, vel hominis ,
omnis contemplatio , omnis Raptus , omnis denique vel beftiarum : a columbae tamen , vel agni fpe
nofira interior, exteriorve operatio, fº humilitar cie abftinent , tum quia myftice Spiritum San
præcedat , & comitetur , & fequatur , ß mibil eam &um , & Chriftum defignant ; tum quia hæc ani
perimen r mifceatur , ( crede mibi) fignum habent , malia felle carentia, truculentis Satana mori
quod a Deo funt , aut bono ejus Angelo, nec falle bus non conveniunt : & ad formam humanam
ris. Adhæret Tanner cit. tra&#. cap. 7. num. 4. quod attinet, fi eam Dæmones affumunt , atra
ubi, loquendo de vifionibus feminarum, hæc ha ut plurimum eft, deformis, mutila, inufitata ,
bet : Diu latere fiéfio etiam feminea non poteft; /3. & quæ malum fub ea Spiritum latere demon
quidem ubicumque profundtime humilitatis non fue. ftrat. Forma bruti vel monftri non nifi Diabo
rit fundamentum , cito quidquid fuper illud fuerit lo convenit, cum anima ſeparata, etiamſ da
adificatum , non abfque ignominia ruit : at , ubi fin mnatorum fint , quando, Deo permittente, vi
cera enituerit bumilitas maxime in omnibus necef ventibus apparent, eam formam affumant, ex
ſaria, qui Deo ſoli, puro, nudo, caftiſmoque ( ut qua cognofci poffunt. De Dæmonibus La&antius
ita dicam) affe&u inberent , in quocumqae fexu etiam lib.2. c. 15. ita fcribit : Hi, ut dico , Spiritur conta
inveniantur, neque decipiuntur, meque decipere va minati ac perditi per omnem terram vagantur, & fola
tium perditionis fue perdendis hominibus operan
lent : In dialogis S. Catharinae Senenſis cap. 71.
tur. Itaque omnia infidiis , fraudibus , dolis , erro
ita legitur: Egli è neceſſario, che nelle mie viſio
ribur complent ; ita ut, permittente Deo, ali
mi l'anima ſi faccia ſempre più umile. Et infra :
La verità fa ſempre l'anima umile, la bugia ſu quando fe transfigurent in Angelos lucis , &
perba. Et apud Cardinalem Bonam de difcret. Chrifti Domini, Beatiffimæque Virginis, &San
fpirit. cap. 18. §. 5. Nullum certius indicium ve &torum perfonam fæpius affumere aufi fint, uti
ræ vißonis, quam bumilitar. Veritati innixum late oftendunt Villalpand. in jure fpirituali pra
eft monitum Domini Alphonfi Epifcopi Gien &#co lib. 1. cap. 2- num. 34. Raynaud. de apparit.
nenfis, qui in epiftola Solitarii ad Reges cap 6. 1n Eucharif?. Sacram. quæfiiunc. 9. §. Ad primum
pag. 272. tom. 2. revelat. S. Birgit tae ait: Signum , que6tum , Scot. in Phyfica curiofa lib. 2. cap. 34.
ín quo difcernuntur vifione r miniftratæ a bono fpi §. 1. verf. Nec humanam tantum formam , Cardi
ritu, vel a malo, eft fruétur ille, & opera quæ nalis Bona de difcret. fpirit. cap. 19. num. 7. Id.
procedunt ab illi 1 vifionibus feu revelationibu r , quia que tanta calliditate & verfutia fecere, ut vi
Jecundum Euangelium non poteft arbor mala fructus ros etiam probatæ virtutis non femel in erro
bonos facere Ö'c. A fru&ibus enim eorum cogno rem induxerint : quodque notatu dignum eft ,
{cetis eos Ö'c. Ideo quando-videm, us, quod ex ta aliquando in fuis vifionibus & apparitionibus bo
Jibus vifionibus , feu verbt * revelati ; men , illumi num perfuaferunt, ut majus bonum impedirent ,
narur Ö'c. convertuntur bomines vittoſ ad virtuo & ad aliquem a&tum virtutis hortati funt , ut
fam ô religiofam vitam &c. de malo ad bonum , facilius incautos deciperent, & fucceffu tempo
& hoc in multu r perfoni r , & diu perfeverat, tunc ris ad horribiles lapfus fenfim inducerent ; a qui
certiffimum ßgnum efl , quod tale , vißoner ô re bus ut caveatur, tum orationis præfidium , tum
velationer, que talem fruâum germinaverunt &' virorum prudentum , & in difcretione fpirituum
produxerunt, non a Diabolo , fed a Spiritu San&fo verfatorum confilium e(t neceffarium, ut infra
potiur proceffere, quæ facere Diabolo impoffibile eft, exponetur. Thyræus in tra&f. de Cbrißi apparit.
immo totum contrarium procedit a vißonibus feu Sacramentali cap. 22. fermonem habens de appa
potiur illufionibus fui , . Confueverwnt enim deviare ritione Chriſti Sacramentali ſub peregrinis ſpe
Abominem a Fide Catbolica , a bonis moribus Ö'c. ciebus, num. 1o. ita fcribit : Clarum eft appari
Prædi&is ceteri inhærent , proptereaque docent, tionum harum Dæmonet au&ore r effe poffe... Cer
Divinas viiones & apparitiones efe dignocen te Alexander Alenſis, Ö Gabriel Biel illaf opera
das a perſona cui contingunt, a modo quo con Demonis credunt perfeéîar, in quibur vifa caro ,
tingunt, & ab effe&ibus qui ex eis fequuntur . aut fanguir temporis diuturnitate corrupta fuerunt.
Si enim perfona cui contigerunt, virtutibus præ Et num. 1 1. Nos profeéfo fa&#a , aliquando non fa
dita fit , fi nihil in vifione aut apparitione fit, cile negaverimur : fi enim Demone*, Cbrifti fpe
quod a Deo avertat , quinimmo fi omnia ad Dei ciem atque imaginem, abfente Sacramento , aliquan
cultum relata fint, i pot vifiones & apparitio do exbtbuerunt, quid prohibet , exhibeant , prefen
nes humilitas, obedientia, ceteræque Chriftianæ te ? Apud Bollandianos ad diem 23. Junii lib. i.
саP. 3.
 L 1 B. III. CJ4 P. L I. 369
cap. 3. num. 3o. vite S. Marie Oigniacenſis ſcri vita S.Antonii Abbatis fcripta a S. Athanafio, ubi de
pta a Jacobo de Vitriaco narratur, Damonem apparitione Angelorum hæc habet ( n. 35. pag.
jn Angelum lucis fe transformaffe , & fub fpe 823. tom. I. ): Horum tanta benignitas eft , ut ß
cie pietatis in fuis apparitionibus homini cuidam quis pro conditione fragulitatis humanæ miro fuerit
fuafiffe, ut a quibufdam vitiis abftineret , & quæ eorum fulgore perterritur, omnem continuo ex cor
nam bona faceret , ea fpe ut eum deinde duce de auferant metum. Ita Gabriel cum Zacbariæ lo
ret ad alia mala, quæ machinabatur , Maria di queretur in Templo, ô Angeli, cum Divinum Vir
xit, apparitiones illas effe Damqnis illufiones; ginir partum pafioribus nuntiarent, ô qui Domi
&, homine refpondente, id effe non poffe, cum nici corporis agebant excubiar, fecuri, videntium
apparens fibi bona plurima facienda fuafiffet , fe mentibur ofiendenter , ne metuerent , imperabant ;
Maria ad folita orationis arma confugiens, pe netus enim non tantum ex pavore animi, quan
des Domini rigat lacrymis, cælum precibus in tum ex magnarum rerum fæpe incutitur afpe&u .
ftanter pulfat," nec facit finem, donec ille im Et num. 36. Si igitur pofi timorem horrori conce.
poftor cum multo gemitu & pudore ipfi no&e pto fuccefferit gaudium, & ad Deum fiducia atque
in cellula fua oranti aftaret; quem illa com ineffabilis charitas , veniffe fciamus auxilium ; quia
mentitio praeditum ſplendore intuens ( pag. 644.) fecuritas animæ, præfentir majeßatis indicium eft.
Tu quis es ? inquit, ac quod eß nomen tuum ? Ille Sequitur D. Thomas 3.par. qu. 3o. ar.3. ad ter
vero , elato ut erat vultu , eam torvis oculis in tium , ubi docet, perturbationem accidere non
fpiciem 1 , Ego fum , inquit, quem tu , malediéfa , folum in vifione corporali, fed etiam in vifione
precibur tuis compuliffi venire ad te, meum enim imaginaria; cum enim fupra fe ipfum elevatur,
amicum per violentiam auferr, S. Bonaventura de pars ejus inferior debilitatur : & quod attinet ad
Prof Relig. lib. 2. cap. 75. pag. 648. tom. 7. ait: timorem Beatifima Virginis, & ubfecutam con
„Non videtur autem prætereundum , quia quidam de folationem ipfi ab Angelo annuntiatam , perpen
cepti a feduéforii, Spiritibus , vel propriis falfir fo exemplo modo relato S. Antonii, fubjicit: Et
opinionibur, putant fibi apparere in vißone vel ipfum propter boc, ut legitur in vita Antonii , non diffi
Chriftum , vel ejur gloriofiffimam Genitricem. Scri cilis eß beatorum Spirituum, malorumque difcre
bit S, Jacobus Apoftolus in epißola cap. 3. v. 17. tio. Si enim poß timorem fuccefferit gaudium , a
de Divina fapientia : Quæ autem defurfum eft fa Domino veniffe fciamus auxilium ; quia fecuritas
pientia , primum quidem pudica eft, deinde pacifica , animæ, præfentis majeftatis indicium eft. Si autem
modefta , /uadibilij , bonir confentienr., plena mife incuffa formido permanferit , hofiir. eß qui videtur:
ricordia ,. & fru&ibus bonis : & Do&oris mate quod ipfum fufe admonuit in epift. 2. ad Corinth.
riam explicantes ajunt , licet interdum Divinæ cap. I I. & in cap. 4. Job le&. 3. Sequitur Marti
vifiones & apparitiones afferant in principio ti nus del Rio difquifit, magicar lib. 2. quefi, 26.
morem aliquem vel perturbationem, in progref ſeci. 3. pag. 234 & conſonant Villalpand. in jure
fu tamen jucundas effe , fapidas, dele&čabiles , ſpirituali pračico lib. 1. cap. 4. num, 74. & ſeqq.
& tranquillitatem in animam inducere: contra ubi fic loquitur: Ideo Divinæ apparitiones & re
Dæmoniacae , fi a principio turbant, eodem mo velatione 1 , licet principio timorem incutiant , pof
- do profequuntur; vel fi ab initio alliciunt, & ea fuavitate leniuntur ; quo vel folo Divinam fuif
fuaves apparent, in progreffu tamen femper tur ſe revelationem poſſet credi; nam, cum conſolatio
bant , & videntem perturbatum relinquunt. Hinc ad animæ interiora fiat , a Dæmone non potef? præ
Genef. 15. v. 12. de Abraham legitur: Cumque fol ßari . Ideo poft ejus apparitionem, quantumvis in
occumberet, ſopor irruit ſuper Abraham, è5 borror fpeciofa forma videatur, non confolatio, fed bor
nmagnus , & tenebrofur invafit eum : fed cum Deus ror ſolet remanere. In dialogis S. Catharina Se
ſtatim ei fauſta praedixiſſet, in tranquillitatem nenfis cap. 7 1. ita legitur : Se tu mi domandafi ,
addu&us eft. ltem Genef. 28. cum Jacob in fo a che ſi può conoſcere, che ſia più dal Demonio ,
mno vidiffet fcalam e terra ad cælum innixam, che da me º Io ti riſpondo, che queſto è il ſegno :
& Angelos afcendentes & defcendentes per eam, che ſe ella è dal Demonio, che egli ſia venuto nel
& Dominum innixum fcalae, timuit & excla la mente a viſitare in forma di luce, come detto
mans dixit (v. 17.): Quam terribilis ef? locum ifte ! è, l'anima riceve ſubito nel ſuo venire allegrez
fed , auditis confolationis Divinæ verbis, erexit za, e quanto più ſta, più perde l'allegrezza, e ri
lapidem in titulum , & votum Domino vovit . mane tedio e tenebre, e ſtimolo nella mente, offu
Zacharias Sacerdos, ut ' ucæ cap. 1. v. 12. legi ſcandoviſi dentro. Ma ſe in verità è viſitata da
tur, cum vidiffet juxta aram Templi Angelum, me Verità eterna, l'anima riceve timore ſanto nel
turbatur eft videnr , & timor irruit fuper eum : primo aſpetto, e con eſſo timore riceve allegrezza
Beata Virgo Maria, cum falutaretur ab Ange e ſecurità con una dolce prudenza, che non dubitan
lo (v. 29.) turbata eft in fermone ejus , & cogita do non dubita ec. Ed allora eſce dal cammino dell'
bat, qualis eſſet ifta ſalutatio : & de paſtoribus orazione e viſitazione mia con allegrezza e gau
turris gregis habetur Angelum Domini ftetiffe dio di mente ec. Or queſto è il ſegno, che l'anima
fupra illos , & claritate Dei circumfulfi(fe illos è viſitata da me, o dal Demonio, trovando quan
(cap. 2. v. 9. ) ® timuerunt timore magno. At hi do è da me, nel primo aſpetto il timore, 5 al
timores ftatim ceffarunt, cum Angelus dixit Za mezzo, 5 al fine l'allegrezza e la fame delle vir
chariæ (cap. 1. v. 13.) A'e timeas , Zacharia, quo tù; e quando è dal Demonio, al primo aſpetto è
miam exaudita eft deprecatio tua , Ö* uxor tua Eli l'allegrezza, e poi rimane in confuſione e in tene
fabeth pariet tibi filium ; & Gabriel Mariae ( cap. bre di mente. Optime Gravina in lapide Lydio
1. v. 3o. ): Ne timeas Maria; invenißi enim gra lib. 3. cap. 7. ubi animadvertit, triftitiam etiam
tiam apud Deum ; & Angelus paftoribus (cap. 2. aliquando, permanere poffe in apparitionibus Di
v. 1o. ): Nolite timere * ecce enim euangelizo vo vinis, fi fermo fit de triftitia, qùæ ad pœniten
bis gaudium magnum & verf. 13. Faéia eft cum tiam inducit, fpiritumque efficit contribulatum,
Angelo multitudo militiæ cælefi* laudantium Deum , fed Deo placentem; & latitiam quamdam per
& dicentium : Gloria in Altiffimis Deo , & in ter manere poffe etiam in vifionibus diabolicis, fed
ra pax . fejun&tam ab ardenti defiderio virtutum, & præ.
4 Hæc confirmantur ex his, quæ leguntur in fertim humilitatis. Cetera , quæ in fuperioribus
Lib. III. A aa dićta
 37 o DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
dićta ſunt de conſiderandis perſona, modo, S. rum prædi&arum inutilitatem ; fextam rerum fu
effe&ibus, ut dignofcatur, num vifio & appari perfluitatem; feptimam fomniantium impietatem,
tio fint a Deo, an a Dæmone traduntur com uti videri poteft cap. 13. & poft hæc in feq. cap.
muniter a Dočtoribus, Duranto in trađ. de vi. 14. docet neceffe , ut contraria illorum, quæ mo
ſionibus cap. 1 1. Medina in 3. par. D. Thome qu. do di&a funt, infint in iis quæ Divina dici de
25. ar. 3. Roſignolio de diſcipl. Chriſtiane perfeół. bent ; neque tamen id fufficere, ut pro Divinis
lib. 3 › cap. 2o. Cardinali Bona de difcret. /pirit. habeantur, fed neceffe effe pro re de qua nunc
cap 19. n. 7. п. 9, č. но. & cap. 2o. nиm. I. & agitur, ut res , quæ in fomno revelantur, tales
feqq. Cardinali de Lauræa opufc, 5. de oratione fint, quarum certa cognitio {olius Dei munere
cap. 7. §. Dico tertio , & feqq. & cap. 8. §. Dico hominibus contingat, & talis fit mentis huma
tandem , Patre Antonio ab Annuntiatione in di næ motio, qualem , folus Deus efficere poffit .
fceptat. myftic. de oratione & contemplatione tr. 3. Sequitur fufiffime Durantus in traéf. de vißoni
qu. 2. ar. 5. n. 3o. Ở feqq. fufe & optime Tan bus cap. 9. & hanc effe Theologorum fententiam
ner in tra&#. de prudentia P. Ludovici de Ponte in teítatur Gafpar a Rejes cit. cap. 37. num. 42. fed
examinandir & approbandis revelationibus Marine clarius Cardinalis Bona in tra&#. de difcret. fpi
de Eſcobar cap. 3. tračí. 1. Philamarino in tract. rit. cap. 16. docet a Dæmonef fomnia effe , quæ
primo de Divin. revelat. cap. 2. & 3. Matthaeuc inutilia , fuperftitiofa, & vana fuggerunt , oua:
cio: in praéf. Theologo Canon. ad cauf. Beatificat. Ö* ad malum quovis modo provocant 3 quæ occul
Canonizat. tit. 3. cap. 3. ar. 2. §.2. n. 23. & plurib. ta manifeftant ad folam curiofitatem , vel ad ina
ſeqq. Patre Paſſerino in 3. par. D. Thome qu.76. nem fcientiae oftentationem fpectantia, qua: futura
ar. 8. cap. unic. m. 5. ubi paucis verbis fubjicit : prædicunt , quæ <poftea ex eventu : falfa digno
Ad videndum, an fint a Deo, con/derandæ ſunt fcuntur, quae incompofita & turbulenta funt ,
perfona videns , modur apparitionir, fruétur illius, quæ * ftatim evanefcunt ac diffipantur ; & contra
& hujufmodi aliæ circumflantiæ ; Auditoribus Ro Divinorum ſomniorum indicia effe res ipſas,
1æ in relatione caufæ S. Francifcae Romanæ par.2. quæ per fomnium innotefcunt, fi ejus generis
4??. 2 I. ** * * * * - " . .
fint , ut nonnifi a Deo poffint revelari , qualia,
5 De aliis ad rem, de qua nunc agitur, fa funt arcana.cordium , abdita Fidei myfteria , fu
cientibus infra habebitur ſermo, cum de viſio tura contingentia, quae pendent a libero arbi
nibus & apparitionibus quoad caufas Beatifica trio . Addit , Deum, cum ſomnia immittit ,
tionis & Canonizationis tra&abitur, necnon cum mentem illuftrare , & voluntatem fic afficere ,
de revelationibus agetur. Interim vero fatis erit ut illis firmiter hæreat, & certo fciat, a Deo
nonnulla in tranfitu fubjicere de vifionibus & appa effe, nec ullo : unquam tempore eorum oblivi
ritionibus , quæ contingunt in fomnio , quæ fomnia fcatur : concluditque, tutius indicium ex rebus
a Deo, vel a Dæmone caufam habere poffunt ; in fomnio oftenfis defumi, quam ex modo quo
de modo dignofcendi in vifione, & apparitione , fomnia contingunt , cum Deus aliquando ea pla
•quæ fit fupra naturam , quænam fit Divina , & cidiffime, aliquando cum corporis commotione
quænam fit pure Angelica ; & deinde, an quo efficiat, aliquando det fomnium , & non ejus in
ties Spiritus aliquis apparet , Chriftum , vel Bea telligentiam, aliquando intelligentiam, aliquan
tam Virginem, aut aliquem San&orum repræ do clare & aperte res in ſomnio manifeſtet, ali
fentans, ipfi liceat adorationis, aut venerationis quando obfcure & per ænigmata. Sequitur Tor
figna adhibere. . -
re in 2. 2. D. Thomae quaeſt. 95. art, 6. diſp. 6.
6 In fuperioribus nonnulla allata funt exem 7 Jam vero, quod examinandum reftat , quo
pla Divinorum fomniorum . Alia facile addi poß modo Divina apparitio ab Angelica fecernatur ;
funt , cum Genefeos 37. Jofeph filius Jacob in hoc e(t quibus fignis palam fieri poffit, per An •
fomno duas illas habuerit vifiones , quæ fratri geli apparitionem Deum repræfentari , vel An
bus narratæ, fuerunt caufæ fuæ perfecutionis , gelum ipfum apparere abfque Dei repraefentatio
& venditionis; vidit enim fe cum fratribus in ne , Theologi nonnullas fuppeditant regulas .
campo , ligare manipulos, & manipulum fuum Prima defumitur ex re , quæ in vifione & ap
ftare , & a manipulis fratrum adorari; & alia paritione geritur: fi enim ea proprie Deo com
vice vidit, folem, lunam , & ftellas undecim petit, judicandum eft, Angelum fub perfona Dei ,
adorare fe : & Jofeph Mariæ Sponfus, ut legi apparuiffe ; fi autem proprie competat Angelo,
tur în Euangelio Matthei cap. 2. v. I3. in fom tunc Angelum ipfum apparuiffe dicendum eft ,
nio exiens e Jerufalem revelationem habuit: Ac & eam apparitionem effe pure Angelicam. Exem
cipe puerum , ô matrem ejus , Ö* fuge , in Ægy plum Divinæ apparitionis eft in apparitione fa.
ptum ... Futurum eß enim, ut Herode, quaerat pue &ta Adamo, cum Deus eum interrogavit , ubi
?um ad perdendum eum ; & alia vice , dum effet eſſet, Serpenti maledixit, & Hevae pœnam infli
in Ægypto, defun&o Herode, item apparuit ei xit ob Divini præcepti tranfgreffionem: hæc fi
Angelus in fomnis, & dixit v. 2o. Surge , & ac quidem apparitio, licet fa&ta minifterio Angelo
cipe puerum ô matrem ejus , & vade in terram rum , apparitio ipfius dicenda eft , cum id di
Ifrael; defunéti funt enim, qui quærebant animam gnofcatur ex fuprema Judicis au&toritate & po
pueri. Habet quoque Diabolus ( uti diximus ) teftate eo a&tu exhibita. Exemplum apparitio
Prophetas fuos & fomniatores, quorum ipfe phan nis pure Angelicæ eft in Angeli apparitione, cum
tafiam commovet , & multa in ea repræfentat fe focium Tobiæ exhibuit ; & in apparitione Ga
& fuggerit ; atque occulta quoque eo modo, quo brielis Archangeli, cum Beatae Mariae Virginifu
poteft , quandoque detegit, implens animum no turam Divini Verbi lncarnationem prædixit :
xia fuperftitione , & perniciofis illufionibus deci hæc fiquidem Angelis competebat. Secunda re
piens. Thyraeus in lib. 3. de apparitione imagina gula defumitur ex modo & au&oritate verbo
ria , feptem notas exponit fomniorum , quæ Di rum. Exemplum defumitur ex lib. Genefeos cap. 16.
vina dici non poffunt: primam rerum, quæ fo v. zo. ubi , cum Angelus Domini apparuiffet
mniantibus occurrunt , perturbationem ; fecun Agar, fic ei locutus eft: Multiplicans multipli
«lam earum falfitatem ; tertiam earum levita cabo femen tuum , & non numerabitur, præ multitu
tem ; quartam ipfar um malitiam; quintam re dine. Cum enim Deus folus hoc polliceri poffet,
ille
 * L I B. III. C.A P. L 1. 371
ille profe&o erat , qui promittendo apparuit , & verſia reſpiciente Chriſti appāritionem in judicio
per Angelum locutus eft ; quare Agar dixit : Tu particulari , pro capitis complemento nihil aliud
JDeur vidifii me. Divinam, & non pure Angeli fupereft, quam ut aliquid indicemus de ultima
cam fuiffe apparitionem Abrahamo fa&am , quan propofita controverfia , an, liceat Spiritum ado
do ei imperavit , ut filium immolaret, deducunt rare, aut venerari , qui Chriftum, vel Beatam
Theologi ex modo & au&oritate verborum. Le Virginem, aut aliquem Sanétorum repræfentat.
gi poffunt Valentia in comment. ad 1. par. S.Tbo. De hac quæftione agit Gravina in lapide Lydio
mæ difp. 4. quaeft. 2. pun&#. 2. Stephanus Bubalus Iib. 2. cap. 3. difficult. 3. At non deferenda vide
in comment. Angelic. ad queſt. 5 1. I. par. S. Tho tur clara S. Thomae dočtrina in 3. /ent. difi. 9.
mae quaeſt. 1. difficult. 2. §. 8. Durantus in trađ. quaeft. I. art. 2. quæfiiun. 6. ad tertium, ubi ita lo
de vißonibus cap. 4. §. Pergimus nunc, & feq. Chri quitur: Dicendum , quod non potefi Diabolus in fpe
fto Domino duplici ratione convenire , atque cie Chriſti apparens ſine peccato adorari, niſi ſit
deberi poteftatem judiciariam, quarum altera ex conditio aéîu explicita; non enim fufficit folo babi
hypoftafi Divina, altera ex ipfius meritis peti tu , quia ipfa novita , rei infolitæ conßderationem
tur, certum eft. Poteftas hæc autem judicandi attentionem requirit, ßcut dicitur de Beata Vir
non modo in univerfali judicio exercenda eft , gine , quod cogitabat. Sequitur S. Bonaventura
fed etiam exercetur in judicio particulari, cum in 3. fent. dift. 9. art. 1. que?. 6. ubi, propofita
unufquifque ex hac vita decedit. De Chrifto Do quæftione, An cultus latriae poffit exbiberi adver
mino quæritur, quomodo judicium particulare fario Cbrifti , fic refpondet : Dicendum, quod bo
exerceat , an per fe ipfum , ita ut ipfe fenten nor latriæ poteft exhiberi adverfario Cbrißi dupli
tiam pronuntiet , & hos ad fupplicia damnet , citer; aut ßmpliciter, aut fub conditione. Si fim
iilos vocet ad præmium ; an Angelus ejus no pliciter, dico, quod non poteft effe fine peccato ...
mine hæc exequatur, ita ut judicandi non pro nec excufatur ratione ignorantiae, babet enim tri
xime a Chrifto, fed ab Angelo Chrifti Vicario plex adjutorium, per quod potef? errorem evitare .
& Legato ſententiam accipiant. Autumant non Primum efl remedium praemonitionis facræ, Scriptu
nulli , id Chriftum exequi per Angelos, qui funt re , quæ multotier dicit , quod multi in momine Cbrifti
Spiritus adminiftratorii; in quo rerum themate venturi funt mendaciter. Secundum efl remedium
apparitiones illæ Angelorum non pure Angeli orationis internae, qua ad Deum debet homo recur
cæ, fed Divinæ effent dicendae. Alii vero ani rere, ut cor ejus illuminetur. Tertium ef? fufpen
madvertentes neceffe non effe, ut præfens fit Ju Jío credulitatis fue; non enim debet homo omni fpi
dex ad fententiam ferendam, item neceffe non vitui credere , fed probare, qui ex Deo funt. Qui
effe , ut fententia feratur per fenfibilem vocem \ enim cito credit in talibur , levi , eft corde ; ô for
C quandoquidem locutio & auditio fpiritalis loci taffir etiam infiatur corde, dum ad tales vifione r
diſtantia non impediuntur ) volunt una cum & revelatione , idoneum fe effe exiftimat &c. Si
Abulenfi quafi. 23. in cap. 24. Matthæi, Chriftum autem adoret fub conditione , hoc poteß effe dupli
venire in morte uniuſcujuſque, non ſecundum citer; aut quia efl illa conditio habitudinaliter, aut
præfentiam vocalem, fed fecundum efficaciam , attualiter conſiderata, ſive appoſita. Si attualiter,
per quam fit, ut unufquifque fuum ftatum agno ßc non adorat ipfum Luciferum, fed magis Cbri
fcat , & imperium & fententiam Judicis audiat, fium ; quia non fiat adoratio, niß ßante conditio
& ex vi illius ftatim tendat in locum fuis me. ne , Ö ad eum refertur adoratio, ad quem refertur
ritis debitum. Quod late profequitur Thyræus adorationi r implicatio . Si autem illa confideratio
in tract. de apparitione Cbriſti in judicio particu ſit ſub conſideratione ha bitudinali, hoc modo non
lari cap. 26. -
fufficit ad vitandum peccatum idololatriæ.
8 At , utcunque fit de hac poftrema contro.
CAP U T QUIN Q U A G ESIM U M S E C UN D U M.

De Vifionibus, & Apparitionibus quoad caufàs Beatificationis

* & Canonizationis.
==iiOftquam de vifionibus & pingues & extenuatos, picas plenas & vacuas .
%*j} apparitionibus diximus,
: aperientes , quomodo
naturales a praeternatu
ralibus fecernantur, &
quomodo Divinæ a dæ
moniacis differant, re
ćtus ordo expoſcere vi
detur, ut de eifdem vi
" ſionibus & apparitioni
bus, quod attinet ad caufas Beatificationis &
Canonizationis, agamus.
2 Communes funt bonis & malis vifiones & ap
paritiones, quamvis Divinæ : quocirca Cardinalis
Bona in fæpe citato tra&atu cap. 19. n. 1. ait : Om
nes autem feu viones feu apparitiones in hoc con
veniant , quod bonis & malis communes funt , nec,
quifpiam fan£tior aut perfeétior altero habendus eß.
quod illi Spiritur appareant, ifle hoc dono deßituatur,
Gentilibus quoque , & fceleftis vifi ones & appari
tiones Divinæ contigerunt. Pharao vidit boves
Lib. III.
Balaam magus, cum iret ad ma!edicendum popu
lo Dei, locuta aſina, S renuente ulterius incede
re, vidit A ngelurn , evaginato gladio, contra fe
f antem. Baitaffar filius Nabuch vidit in convivio
manum incognitis chara&eribus fcribentem : & iis
aliifque exemplis ponderatis, concludit Cardinalis
de Lauræa in opufc. de oration. cap. 7. f.is verbis:
Vifione r , Ö revelatione r , etiam divinitur conceffe ,
mon femper funt figna fanéfitatis in eo , qui ea r acci
pit . Igitur non fuit neceffarium , ut Deu 1 ßatueret ea *
concedere contemplantibus , etiam ecfìaticis , Ö* raptis .
Uno verbo, viiones, apparitiones, revelationes
inter Gratias gratis datas recen[entur ; & hinc fit ,
ut etiam peccatoribus dari poffint , juxta ea quæ ple
ne habentur apud P. Antonium ab Annuntiatione
in difceptat. myftic. de oratione & contemplatione tr.4.
queft. 2. art.6. num. 34. & plurib./eqq. Cum fupe
rius ageretur de ceteris Gratiis gratis datis, di
ximus, eas effe communes probis, & improbis,
fed fæpius a Deo iis dari, qui probi funt, & vir
A aa 2 ill
 372 DE SERV DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
tutibus emicant. Dicimus hoc ipfum de vifionibus aedificatione Proximorum : tum etiam approbatione
& apparitionibus fupra naturam , uti etiam ad tantorum graviffimorum virorum tam litteris , quam
notavit Thyraeus de apparitione intelleétaali lib.4. prudentia , virtute , & Puetate confpicuorum , quor
cap. 9. num. J 3. & feqq. ubi ita fcribit : Integri fuperius non femel nominavimur, præfertum ar. z.
tar prohitafgue vite Deo occafonem præbuille vi cum de fančiutate in genere ageremus, inter фио:
deatur, ut familiarius cum quibufdam ageret , & Præfules , Magftro£ facræ Theologiæ, illiufque pu
fe fuaque ipfis communicaret , qui jam fe totos Deo blicor Profeffores , & fere omnes ejufdem Beatæ Vir
Livinifque obfequiis mancipaffent. Hinc eß, quod ginis Confeffaruos reperimus , quibus eadem Beata
San&orum , Ö Dei amicorum loco etiam nunc ha favores ® gratias , quas in oratione & raptibu,
beantur, quibus Deur revelationibus fuis locutioni `Deus illi conferebat , femper confulere ac manife
bufque Divinis adefl , & qua r olim faéfas fcimus , ftare curabat , ut ipß omnia illi examinarent, fibi
vix alii , Sanéìis hominibus faéfa r credamus. Tan que conflium preberent, 6 dijudicarent, an in di
dem afferimus, prætermistis viſionibus & appa &#i * favoribus Divinis aliquid illußonis fugiendum
ritionibus naturalibus, quarum non videtur ul reperirent , quos confulebat cum determinaiione &
la habenda effe ratio in caufis Beatificationis & refolutione potius infequendi confilium ipforum , i/.
Canonizationis; omiffis item dæmoniacis, de qui lifque fidem majorem adbibendi, quam praediéìi , re
bus nulla fufpicio effe poteft , cum res eft de velationibus ; dicebat enum , quod in obediendo fui,
yirtutibus Dei Servorum, Beatificationis & Ca Confeffarius errare non poterat , prout in credendo
nonizationis gratia ; ut enim alias diétum eft , revelationibus & vifionibu*. Unde ex praedi&o tam
non agitur de virtutibus, nifi præcefferit legiti. exaéio examine iftiu* fpiritus bujus Beatæ Virgi
ma fama virtutum atque miraculorum , cum qua nis , ipfiufque vifionum ac revelationum, & illarüm
ftare nequit fufpicio focietatis cum Dæmone ; approbatione a tot viris inßgnibus & eruditis , non
aſſerimus (inquam ) ad inſtar Gratiae gratis da videtur dubitandum , prædiéfa , revelattone , ô vi
ræ, habendam effe in caufis Beatificationis & fones eje veras, 5 procedere a fpiritu bono &
Canonizationis rationem vifionum & apparitio vero , non autem ab illuforio & falfo. ^'ec eo mi
num , quæ funt præter naturam; pofitis tamen mur ijiæ revelatione , & vifiones probari videntur,
qualitatibus jam indicatis, quibus vifio Divina quod de illis potiffimam atteftationem defumamur ab
ſecernitur & diſtinguitur a naturali, & damo ejufdem Beatæ Virginis Terefie fcriptis in praedi
niaca ; & comprobatis virtutibus heroicis, quem &tis fuij libris , & a decem Confeffarii, illius , qui
admodum di&um eft , cum loqueremur de cete de auditu ab eadem deponunt ; nempe Epifcopu , ca
ris Gratiis gratis datis. Quinimmo, ſi in cete laguritanus Dominus Petrus Manfo, Ö" Epifcopus
ris Gratiis gratis datis neceffaria eft probatio , Turafonenßs Domunus Didacus de reper, ô Epifco
per quam conftet , præceffiffe virtutes heroicas , pus Abulenfis Frater Don Joanne , de lacuebar, δ'
quamvis Gratiæ prædi&tæ probari poffint etiam Epifcopum Segobienßs Domunus Petro de Caffro, Ö*
per alios teftes , & per alios teftes probentur , Magifier Frater Bartholomæus de Medina , Magi
multo magis neceffaria dicenda erit probatio ea fler Dominicus Banner , ô Magifter Didacur de Jan
rumdem virtutum in vifionibus & apparitioni gua , Ordinis Prædicatorum , & Pater Ægidius Gon
bus, quæ alio modo probari non poffunt , quam zalez de Avila , ô Pater Henricu* Enriquez , &
ex di&to ejus, qui vidit , & cui faéta eft appari Pater Hieronymus de Ripalda Societatis Jefu , prae
tio ; cuique proinde in re propria teftanti fi fi ter alios inßgner viros feptus nominator : quia, ut
des eft adhibenda , nemo eft qui non videat , jam probavimus in relatione miraculorum art. 3.
teſtantem debere eſſe omni exceptione majorem, revelationes 5 vufones unico tefe fide digno pro
& per confequens virtutibus heroicis præditum. bantur , Ö cum ex satura rei alii tejier dari nam
Præterquamquod, fi ex di&tis in vifionibus & poffint , nec ab alio, quam ab ip/omet, quem Deur
apparitionibus dignoſcendis & ſecernendis opor fimilibus favoribur pro/equi dignatus eft, probari
tet , ut habeatur ratio perfonæ, cui faéta eft ap poffint, materia fubjeéfa facit , ut eifdem Beati , ,
paritio, modi, effe&tuum fubfecutorum, heroicae quibus contigerunt , & illorum Confeffariis de auditu.
profe&o virtutes folæ funt , quæ perfonæ quali ab ipß, ßandum ßt , ut in termini r fuit firmatum
tatem & effe&tus fubfecutos poffunt patefacere in relatione S. Franciſcae par. 2. ar. 12. de viſioni
& aperte indicare, bus Ở revelationibus; G conducunt plurimum fir
3 Plura caufarum Beatificationis & Canoni mata in relatione Sanºfi Raymundi par. 2. art. 8.
zationis exempla facile afferri poffent, in qui verf. Nos tamen. Et eo maxime , cum ex fupra
bus modo fupra explicato habita eft ratio vifio dićłi r clare & evidenter conffet de eximia fublimi
mum & apparitionum. Præ ceteris autem pon que fam&fitate , necnon de miraculi , multi , & ma
derandum proponimus exemplum caufæ S. Te gnt , a Deo operati r, meriti r & interceffione ifiiur
refiae. Juxta morem tunc temporis receptum edi Beatæ Virginis Terefie , quæ operantur inter alia ,
ta fuit a Rotæ Auditoribus relatio de ejus vir ut illius du&#i , Ö fcriptis major fide , fit adbiben
tutibus; & poftquam ar. 2 1. §. 4. Ö' 5. fa&a eft da. Et quod Deus tam familiariter per medium vi
exa&ta relatio vifionum , apparitionum, & re ve ßonum Ö revelationum cum fideliffimi , amici r loquatur,
lationum , iidem Rotæ Auditores ita fubjece illifque fua fecreta manifeftet , non eft novum neque in
runt : Quod autem bujufmodi vifiones ô revelatio ufitatum. Divina enim Majefta , civitate r ulla y fum
me * , & ceteræ omnes , qua r Beata Terefia habuit , ditus everfura, his verbis amico fuo Abraham loquitur
prout in fuis libri , fcriptæ apparent, fuerint ve Genef. cap. 18. Num celare potero Abraham, quæ
ræ , & a Spiritu Sanéto procefferint , nubilque ba gefturus fam ? Et in Amos Propbeta cap. 3. ßc legi
buerint illu/ionis, nec participationis /piritus ma tur : Non facit Dominus Deus verbum, nifi reve
ligni , facile nobis perfuafum fuit primo ex fan&fi laverit fecretum fuum ad fervos fuos Prophetas.
tate excellenti , ό virtutibus beroicis ffius Beatæ ApoftoJo , etiam Dominus, Joannis cap. 15. hit verbis
Virginir , ut ex omnibur articuli r bujus fecundæ eß affatu 1 : Jam non dicam vos fervos, fed amicos,
Partir clare conftat : item Ö ab effečfibus refultan quia fervus nefcit, quid faciat Dominus ejus. Vos
tibus ex eifdem vi/ionibus Ö revelationibus, nem autem dixi amicos , quia omnia , quæ audivi a.
pe bumilitate profunda , & incremento amori, Di Patre meo nota feci vobis. Et omnes fere San
vini , & reliquarum virtutum , nec non utilitate & &for , maximae Ordinum Fundatores , Divinis vißo
- кі
\ *
*

/
 L 1 B. III. C. 4 P. LH. 373
nibur δ' revelationibur illuftrator fuiffe legimur, ut in boc feculo vifio tua, tota mercer mea Domine
in libris bißoriarum San&forum Benediéfi , Bernardi , Deus , & fufficut . Quid ad me de vißonibus tui,
Dominici , σ Francifci , & aliorum, qui præ ma in hac vita ? Et paulo ante : Opponet forhtan ali
nibus babentur, in quibus innumere vifiones ac re quis ex Apoßole jubente, Nolite ( inquit ) fpiritum
velationes , aliique favores Divini tam ipßj fanéíirextinguere Tbeff. 5. 19. Si ßt ergo vifio a Spiri
Fundatoribur, quam aliquibus eorum difcipulis col. tu San&io, quæ nihilominus repelliuur, quid boc eft,
lati, fcripti reperiuntur. Abfque dubio itaque Deus niß Spiritui Sanéto reßßere , fuamque mafcentem,
cum fuis amicit familiariter loquitur , & bis ma Gratiam fuffocare ? Sed profeéïo Spiritur San&us 2

xime favere folet, quos ad opera grandia eligit , qua. qui ſe dat humilibus, nequaquam ex bumiliatione ,
Jis fuit Beata Terefia , quam & Fundatricem uniur quam prædiximur , fe fubtrahet : intrabit potius ,
perfeółiſſimae Religionir , & Magiſtram ſpiritualis čy in beneplacito Jao deducet vičtor fuper excelfa
doëìrinæ a Deo optimo maximo datam fuiffe confiat, animam hanc in oculis fuit vilem, ό abfque uila
ut fupra art. 2. de fanèfitate in genere probavi raga fitionii. Confonant documenta S. Philippi
??? MJ .
Nerii in ejus vita fcripta a P, Petro Jacobo Bac.
4 Cardinalis Bona in fæpe citato tra&atu cap, cio lib. 3. cap. 2. num. 2o. ubi inter cetera hoc
2o. num. 5. qualitates recenfet , quæ fuerunt in de vifionibus & apparitionibus legitur : Conſiglia
viſionibus , apparitionibus , & revelationibus S. va, e molte volte comandava a ſuoi, che le riget
Terefiæ, dicens, ab eis, tanquam a Lydio lapi taſſero con ogni potere: nè dubitaſſero per queſto far
de, ceterarum valorem effe explorandum . Pri diſpiacere alla Divina Maeſtà, perchè queſta è una
mo ergo, ut ibi narrat, femper timebat diaboli delle prove da conoſcere le vere dalle falſe viſioni:
cas illufiones; ita ut nunquam vifiones petierit , S. Vicentius Ferrerius traéi, de vita fpirituali cap.
aut defideraverit, quin potius Deum excraverit , 12. apud Gravinam fubjicit: Tale namque defide
ut fe duceret per viam confuetam , hoc folum rium non poteft reperiri abfque radice ® fundamen.
optans, ut in fe fieret Divina voluntas : fecun to fuperbiæ & præfumptionis , immo tentationis cu.
do, quod licet foleat Dæmon præcipere, ut quæ riofitatis erga re* Divina * , nec fine aliqua vacil
revelat nemini dicantur ; illa femper a Spiritu fi latione, 5 fluctuatione Fidei: idque, allato teſti
bi apparente audiebat, ut communicaret cum vi monio S. Terefiæ, & aliorum Magiftrorum vi
ris doĉtis: tertio, fuis Directoribus exaếtiffime obe tæ ſpiritalis, profequitur Gravina cit. oper. par.
diebat, & poft vifiones magis proficiebat in cha 2. lib. 2. сар. 18. /

ritate & humilitate : quarto , Jibentius cum illis 6 Idem dici poteft de ceteris circumftantiisbe.
agebat, qui erant minus creduli , & eos dilige ne ponderatis a ſupra citato Cardinali Bona, in
bat, qui fibi perfecutiones inferebant : quinto, in viſioni bus , apparitionibus , & revelationibus S.
ejus mente fumma erat tranquillitas & jucundi Terefiæ : de neceffitate quippe eas communican
tas, & in corde fervens deſiderium perfectionis : di cum viris do&tis, non credulis, fed potius ti
fexto, ab eo, qui intus ei loquebatur, reprehen midis , aliqua indicantur a S. Bonavenrura Joc.
debatur de imperfe&ione, fi quam habebat : fe cit. Querant Juper bis confilium Sapientum folum
ptimo, cum ei di&um effet fore , ut fi quæ ju modo , & paucorum. Inter cetera figna , quibus
fta funt a Deo peteret , ea indubitanter obtine vifiones, apparitiones , & revelationes S. Birgit
ret , multa petiit, & femper obtinuit : o&avo , tæ inter Divinas relatæ funt , adfcribitur &Til.
quicumque cum illa verfabantur, nifi prava di lud , quod omnia judicio Sapientum fubmitte
fpofitio obftaret , ad amorem Dei excitabantur : bat, tefte Cardinali a Turrecremata in prologo ad
nono , vifiones & apparitiones ut plurimum ei diéfas revelationes cap. 2. ubi hæc (cribit; omnia
contingebant poft longam & fervente: crationem; examini , judicio , 5 correctioni Patri* fpiritualir,
vei poft fufceptam Euchariftiam, & in ea accen. & aliorum £;ritualium Patrum, & fapientum Præ.
debant ferventiffimum defiderium patiendi pro latorum Ecc!efiae offerenr humiliter fubmittebat : &
IDeo : decimo, carnem flagellis ac ciliciis cafti. Joannes Gerſon loco citato col. 4o. ſalubre hoc
gabat, & gaudebat in tribulationibus, murmura monitum pro Confeffariis , & Magiftris fpiri
tionibus , & infirmitatibus: undecimo , folitudi talibus animarum fcriptum reliquit : Cave er
nem amabat, abhorrens ab hominum converfa go , quifquis erit auditor , aut confultor , ut non
tione, & avulfa ab omni humano afectu: duo applaudas tali perſone, non obinde laudes eam ,
decimo, tam in profperis, quam in adverfis fem. non mireris quaſi ſanctam , dignamaue revelatio
per eamdem animi tranquillitatem fervabat : ul nibus atque miracult r . Obfifte potius , increpa
timo, nihil unquam in ejus vifionibus & appa dure , fperne eam cujus fic exaltatum eft cor , Ö*
ritionibus viri do&ti obfervarunt, quod a regulis elati funt oculi, ut ambulet in magnis Ö* mirabili
Pidei & Chriftianæ religionis effet alienum , aut bur fuper fe , ne digna ßbi videatur , quæ non bu
quod in illis pofiet reprehendi. mano aliorum more operetur falutem fuam , per do
5 Quæ di&ta funt de vifionibus non petendis, étrinam ſcilic et Scripturarum, & Sančforum , cum
aut defiderandis confirmari poffünt au&oritate S. di&amine rationi r maturali r , niß confilium babere
Bonaventurae in trač7. de Prof. Relig. lib. 2. cap. præfumat , ô putet nedum ab Angelis , fed a Deo,
76. pag. 649. tom. 7. cujus hæc funt verba : Aliir medum femel in meceffitatibus , fed pæne jugiter, ve
autem videtur effe fecuriur , talia non quærere , ob lut in quotidianir c?llocutionibus . Talem admone ,
latis non cito credere ... Aliquando et tam oblata , non fublime fapere, fed fapere ad fobrietatem ; quo
velut minu , fruéìuofa , parvi pendere , ut , ß vera niam veriffime ait , qui dixit : Superbia meretur
/3nt , fe habeant indifferenter ad ea ; ß falfa , non illudi &c. Enarrentur exempla fanéforum Patram,
innitantur eis, ne decipiantur : item Gerſoni au qui curiofitatem hujufmodi vifionum, vel miraculo
Storitate in tract. de probat.ſpirituum col.41. tom. rum pernicioftffimam fallaciftmamque refugerunt. A
I. ubi docet, eis effe humiliter renuntiandum , qua fe Auguftinus liberatum in fuis Conféffionibus
& formam renuntiationis affert his verbis : Di gloriatur in Domino ; Quam præterea Dominur Bo
catur reverenter cum Petro : Exi a me, Domine, naventura abborrendam nimis effe determinat , to
quia peccator fum , Luc. 5. 8. quia vili , fum , toque conatu repellendam nunc orationibus , nunc im
quia vißonibus tui * indignus fum , qua r hic neque crepationibus , feu flagellationiba , propriæ menti , ò'
quæro, nec accepto, fed repello . Sit in cælo , non corporis . Exemplo illiuj , qui ut **
ºpya
 374 DE SERV DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
fkperb, ae , quæßvit , & obtinuit a Domino, ut per ö cruce /înt conjuneia : nam , 6 nec antecedenter ,
tre , menfes dæmoniaca vexaretur obfeffion*. Concor vel concomitanter, vel faltem fubfeuenter fint bæc
dant Philamarinus de Divinì r revelat. tr. 1. cap. ad invicem connexa , valde fufpeéf.e funt tales re
3. num. 7. 5 ſeqq. ceteriſque allegatis, Gravina velationes & prophetiæ . Fundamentum , quia baec
part. 2. cit. oper. lib. 1. cap. 7. dona dantur ad manifeftationem Fidei , ò utilita
7 Mentis fummam tranquillitatem , amoris Di tem Ecclefiæ : Fides autem maxime oßenditur fuper
vini incrementum , continuatn humilitatem Car omnia alia figna ex mortificatione ô patientia
dinalis a Turrecremata in prologo ad revelat. S. Cbrißiana ; hi r enim crevit maxime Cbriftiana re
Eirgittæ cap. 2. extollit tamquam figna Divinæ ligio , quibus mundus viéîus eft & proculcatu , .
vifionis & revelationis : Sapore quodam internæ Oportet multo ergo magis his moviffimi* tempori
dulcedinis aficiebatur, &9 Divini a morir incendio ve bus ad ba* notar refpicere , quam ad quævis alia
Bementius infiammabatur & c. Quanto altiori lumine, mirabilia , ut fciamur , mum haec dona a Patre
d9 copiofore Divine illutrationis /plendore elevaba luminum defcendant . Ipfe Fidei noßræ auéfor Je
tur, tanto profundioris humilitatis effecta confiteba fus Chriftus , Apoßoli , DD. Eccleffe nihil aut pa
tur Deum Patrem lu^minum , a quo eft omne datum rum de eju/modi viftonibus prædicarunt , fcrip/e
optimum , & omne donum perfeéfum defcendit , Ö* runt , inculcarunt , fed totam Chriftiani edificii
laudibus glorificabat , & benedicebat continuir. Ger baffin in charitate , in humilitate , mortificationi
fon de diftiné. ver. vi/onum a falffs col. 46. oper. buſ , Ö' perſecutionibus perferendis conſtituerunt :
tom. 1. ait : Eß igitur bominibur faluberrimum com & aliorum converfionem , tanquam fignum Di
filium, contra tale , Daemonum illufiones pondus hu vinae viſionis & apparitionis , Épiſcopus Gien
militatis obfervare, fe reputare intelleciu pariter ór nenſis in opere infra citando cap. 6. pag. 272. ha
affeétu indigniffimum , qui fuper alior homine , reve. bet tamquam Divinitatis indicium : Et ideo ,
Jationem accipiat , qui præ aliis a Deo mirabiliter quando videmur , quod ex talibuj vtfionibus , feu ver
vifitetur ; &9 fi que talia praeter folitum evenire cir bis revelatis men illuminatur, intelleétur G con
ca eum contigerit , rejiciat a fe cum fanéìo , humi fcientia videnti illufiratur , & vita ejus corrigitur &
li , verecundoque pudore . Deputet talia vel læfioni emendatur, convertuntur bomine r vitioß ad virtuo
propriæ phantaße ; & fe babere aliquod fimile pbre fam & religiofam vitam , Ö de guerra & odio ad
neticis, G maniacis, aut melancholici reformidet; pacem , de fuperbia ad humilitatem & obedientiam,
vel caveat , ne propter enormitatem præcedentium & de malo ad bonum , & boc in multij perfoni r ó*
peccatorum datur fit in reprobum fenfum , ut tali diu perfeverat. Tunc cert iffimum fignum eß , quod
bus illufionibus feducatur. Si talia fint Diaboli ma tales vifones 5 revelationes , que talem fruffum,
chinamenta ſeu tentamenta, ex humilitate bujuſmo germinaverunt & produxerunt, non a Diabolo, ſed
di evanefcent ; aut ß velit Deus , quod in his tole. a Spiritu Sanéfo potius proceffere , quæ facere Dia
zandis exerceatur, non mocebunt. Si vero fit Divi bolo impoffibile eft , immo totum contrarium proce
?a revelatio, non fièía humilitas pie renitenr , ma dit a viſionibus , ſeu potius illuſionibus ſuis .
gir præparabit locum ad ipfius fufceptionem , Ö* au 9 Amor demum folitudinis ab hominum con
dire merebitur, Amice, aſcende ſuperius, Luc. 14. verfatione ad rem , de qua nunc agitur, confide
quanto in loco plus infimo recumbere conabitur. Ma ratur a Larrea in nov. decf. Senatus Granat. par.
gifter Joannes de Avila in tra&atu , qui infcri 1. mum. 61. & 62. ex quo etiam infert , merito
bitur , Audi filia , cap. 52. fic inftruit confilium in fupicionem adduci vi fiones & apparitiones,
quaerentem de ſuis viſionibus & apparitionibus : quas ille, qui habuit , paffim e vulgat , & ceteris
Si humilior evadis , & verecundus de culpi, &y de aperit : Videntur hujufmodi vifionum fidem exuere ,
feétibus commihr, & cum majori reverentia & tre bunc bominem , etfi fincerum , aliquali elatione jaéfa
more coram infinita magnitudine Dei, nec deſideria re revelatione r , & facile quibufcumque referre , quod
concepifti vana communicandi aliis, quod a Deo re merito poffet in fufpicionem adducere &c. Quod per
cepifti , fentifque cor tuum quietum , immo magis , tinet, ut omnibus Divini favoris vefiigia Ö* figna
quam antea , & in tui cognitione perfiffis , ficut an facile effutiat & communicet , nihil magis alienum
tequam revelationem babere , , aliquale fignum eft , a Sanétorum fiudto & profeffione : plures quippe ve
quod fit a Deo &c. Quando autem efi Diaboli fraur, vir illußrati vißonibus id maxime curarunt femper
Qmnia e contra eveniunt, quia in principio, vel in celare, ô, ß ab aliquo perciperentur, fecretum in
fine vifioni r aut revelationis fentit anima, quod va jungere. Notanda funt verba paffim evulgat : com
ne defiderat de rebur illis loqui cum proprii affima. municatio enim cum viro probo , vel ea inten
tione judicii , reputam * , quod Deus in ullo magna tione, ut profit animæ ejus, cui vifio aut appari
operaturu* fit , nec babet guftum in conßderatione tio exponitur, nullatenus interdiéta dici poteft .
fuorum defeéfuum , nec vult ab aliquo reprehendi : Quocirca S. Tereſiae in ſua vita c. 7. pag. 27. hac
& Beatæ Angelæ de Fulginio dubitanti de fuis habet: Non ſo io, perchè ſi abbia a permettere, che
viſionibus, apparitionibus, & revelationibus, Do per le converſazioni e affezioni umane, benchè non
minus Deus ita dixit : In hoc cognofce me effe , ſiano molto buone, ſi procurino amici con chi sfoga
qui te alloquar , quod pro eo tempore nec diverti re, e per più godere di quelli vani piaceri; e a chi
Poteri* ad aliquod aliud cogitandum , etiamfi veli , , comincia da dovero ad amare e ſervire Iddio, non
nec inani gloria affici ob id , quod accipi * ; & alia ſi permetta conferire con alcune perſone i ſuoi guſti
vice: Externa figna, que a me petis, quod ego fim e travagli ec. Quando l'amicizia che vuol avere con
qui te alloquor, incerta ſunt , & fraudi ſubjeéfa . ſua Maeſtà, e da dovero, non tema di vanagloria ec.
Sed nunc dabo tibi fignum adeo certum , ut non pof Gioverà a ſe, e a quelli che l'udiranno, e ne uſci
fit Dæmon imitari : & illud efl defiderium quoddam ranno più ammaejìrati. Huc referri poffunt , quæ
adeo accenfum , & vebemen , mei caufa fuftinendi la alibi dićta funt de jaétantia & vana gloria. Ad
bores & contemptu r , ut æque libenter videa , , te revelationes proprie pertinet, quod dictum eft de
contemni, atque alii vident , fe honorari. confonantia cum regulis Fidei & Chriftianæ per
8 Carnis caftigationem , & mortificationem ex fe&tionis : & ideo de ea habebitur fermo , cum de
poſcit Gravina cit. oper. part. 2. lib. 1. cap. 17. revelationibus traétabitur. Ven. Dei Servus Ludo
fequentibus verbis : Infuper difcutiendum e# , án vicus de Ponte cap. 24. in duce fpirituali traéí. 1.
baec afferta dona & chariſmata, cum mortificatione fupradi&tas omnes qualitates , quibus Dಣ್ಣ vi
10
 L I B. III. C A P. L I 1. 373
fio a dæmoniaca fecernitur, pluribus exponit, quas fallacis fpiritur valeat obfufcari , maxime cum jam
repetit Tanner. in oper. eit. traët. 1. cap. 9. ipfà de hoc alias fuerit in Regno Suettæ diligenter
1o Quocirca, præfens caput concludendo, di examinata per Prælator , ac Viror fpirituales , δ'
cimus, vifionum, & apparitionum nullam in cau AMaglftror in • Tbeologia , per quos fuit determina
fis Beatificationis , & Canonizationis habendam tum , quod ifta. Gratia fit Divina , ® a Spiritu San
effe rationem , nifi virtutum heroicarum proba &#o divinitur ei data Ö'c. Iterum in Neapoli in præ
tio pra¢cefferit ; & , ut optime Gravina 2. par. oper. fentia Domini Bernardi Arcbiepifcopi, & trium Ma
cit. lib. I. cap. 5. δ' cap. 14. nifi præcipue exitus giftrorum in Theologia , δ'. aliorum plurium Mi
vitæ illius , cui contigerunt vifiones , apparitio litum , & peritorum Virorum , me tefle , ißa Gratia
nes, & revelationes , fuerit illuftris , & fan&imo.
fuit approbata. S. Terefiæ fpiritum probarunt S.
nia plenus. Qjiod fi hoc neceffarium eft in cau Petrus de Alcantara, S. Francifcus Borgia, Jo
fis Beatificationis , & Canonizationis , (ut alibi annes Abulenfis, Baltaffar Alvarez, Dominicus
probatum fuit ) fpeciali jure fibi vindicat locum Bannez, & alii probiffimi & do&tißimi viri. Tres
in caufis eorum, quibus , dum viverent , vifio funt caufæ Beatificationis & Canonizationis, in
nes, & apparitiones obtigerunt , teſte Epiſcopo quibus , dum munere fungebar Fidei Promoto
Ciennenfi in lib. infra cit. cap. 6, p.272. ubi hæc ha ris, de vifionibus & apparitionibus actum eſt, vi
bet : Sextum ßgnum eft , quod... a Deo fint , & non delicet S. Catharinae de Ricciis, Ven. Dei Servi
a maligno Spiritu (viſiones ), morr, ſeu finis lau Jofephi de Cupertino, Ven. Dei Servi Alfonfi de
dabilis, 5 virtuoſur perſonae videntis viſiones. Nam Orofco; quibus alia addi poteft, poft dimiffum a
fciendum eft , quod, quando aliquæ perfonae a vifio me Promotoratus Fidei officium , videlicet S.Ca
nibur , feu potiur illußonibur, fub fpecie lucir longae tharina Januenſis: & in omnibus praedictis non de
væ deceptæ fuerunt , oßendente eis Diabolo multa ve fuerunt ampliffima teftimonia virorum pietate &
ra , ut in fine in uno falfo ea* deciperet, communi doctrina praſtantium, qui, omnibus perpenſis, judi
ter femper invenimus in fcriptura fanéiorum Patrum , cium tulerant de qualitate fupernaturali vifionum
quod if?i fic deluß, in aliquo errore , vel morte ma & apparitionum, quas probe noverant ex converfa
la, aut fubitanea , aut ßne perceptione in fine ipfo tione cum eis, quibus contigerant , & earum com
rum Sacramentorum a Diabolo extinčii funt . Et municatione fibi fa&ta pro dire&ione & confilio.
boc voluit Deur femper aliis patefacere, ut a ßmi 12 Addidimus, nec ſilentium eſſe cauſis impo
libus illuſionibus coloratis doceret eos cavere. Sed per nendum, nec eas effe contemnendas , in quibus
contrarium in Sanctis ſuis, qui Divinis viſionibus adfunt plenæ probationes virtutum in gradu heroi
feu revelationibur in vita eorum confolabantur & il co, fed defunt vifiones & apparitiones. : Hæ quip
Iuminabantur, Deus in eorum morte operari folitus pe fe habent ad intar ceterarum Gratiarum gra
eft. Quia in vita eorum femper eos protegendo dire tis datarum: quare Sanétus Vincentius Ferrerius
scit , ac ipfor multis virtutibus & miraculi r ador (un tract. de vita ſpirituali cap. 13. ait: Non ba
navit. In morte quoque per aliquam ßngularem gra bear magnam æftimationem vifionum earum, & fen
tiam, quaß quodam approbationis judicio, eos miri tumentorum, nec raptuum : immo fi dicerent tibi ali.
fice clarificavit . Item aerimus, vifiones & appa quid , quod 6t contra Fidem , & contra facram Scri
ritiones non poſſe pro caleſtibus & Divinis ha pturam, aut contra bonor more * , abhorrea r earum
beri , nifi præterea eis infint eæ qualitates, quæ vifionem & fentimenta , tanquam fulta * dementiar,
{uperius commemoratæ funt: & demum, nec fi & earum raptur ßcut rabtamenta. Ideoque, quem
lentium effe imponendum , nec caufas 'eas effe madmodum (falva exiftimatione caufarum , in
contemnendas, in quibus, licet evidenter probatae quibus Gratiæ gratis datæ defunt , fi virtutes he
, fint virtutes heroicae, vifiones tamen & appari roicæ adfint) diximus Gratias gratis datas red
tiones deficiunt. -

dere illuftriores virtutes in iis caufis, in quibus

1 I Alibi di&um eft , vifiones & apparitiones Gratiae iftae : abundant ; hoc ipfum dicendum e(
non poffe probari , nifi di&o , vel fcripto ejus, cui . ſe cenſemus de viſionibus & apparitionibus , ſi
faéta dicitur vifio feu apparitio : Confeffarii quip illi, quibus obtigerunt, virtutibus heroicis præ
pe, & fpiritales Magiftri , quorum depofitiones diti fuerunt ; uti profequitur memoratus San
excipiuntur , & quæ funt omnino neceffariae , fuam &us Vincentius Ferrerius loco citato his verbis :
trahunt originem femper ab ea perfona, cui vi Tamen ß dicant (loquitur de revelationibus &
fio aut apparitio fa&a eft . Virtutes , virtutum apparitionibus) ßve judicent in boc, quod ef? fecun.
incrementa, & multæ ex qualitatibus fupra recen dum Fidem, & fan£tam Scripturam, ô fecundum
fitis, quarum ope caeleftes vifiones difcernuntur, fanéìor & bonor mores ; noli fpernere, quoniam fper
ab aliis teftibus peti poffunt : fed, cum nonnullæ merer quod eft Dei ; tamen non confida , totaliter , quia
ex eis folo Magiftrorum fpiritalium di&o proba fepe, maxime in tentationibur fpiritualibur, falff
ri poffint , non poterit caufa Beatificationis & Ca tas inducitur ſeu abſconditur ſub ſimilitudine boni,
nonizationis abundans viſionibus & apparitionibus ut Diabolus poffit fæpe & melius mortale venenum,
felicem exitum habere, nifi fpiritalium Magiftro J%ne fufpicione diffundere : & ideo credo , quod plus
rum teſtimonia de qualitate viſionum & appari placeat Deo , quod vifione r , & fentimenta , & Ra
tionum accedant , & niſi infuper conſtet de eo ptur , qui , fecundum quod diéfum eft , habent fimi
rum probitate, prudentia, & experientia. Cardi litudinem veritati r & bonitatir , dimitta , ire pro
nalis a Turrecremata in prologo ad revelationes tanto , quantum valent ; mifi contingant aliquibur
perfomir ratione fanéiitatis , 5 difcretionis, acea
S. Birgittæ cap. 1. do&iffimos viros recenfet , qui
eas bene perpenderunt & examinarunt. Alfonfus rum bumili r probitati* , de quibuf certum efl , quod
Epifcopus Giennenfis , & poftea Eremita proba praedici e perſonae non poſſunt decipi per illuſiones
tiflimus , & comes itinerum S. Birgittæ fupra cinec per ingenium Diaboli. - - -

tatus in prologo ad lib. 8. revelationum cap. 6. pag.

13 Dices, vifiones, apparitiones, & revelatio
268. hæc refert de approbatior.e virorum doéto nes , & earum qualitatem ex aliis capitibus di
rum de Divinis viſionibus, apparitionibus, & re fcerni poffe , de quibus mentio a Nobis fa&a non
velationibus prædi&tæ Sanétæ : Clara , ô notorie eft. Si etcnim perfona, cui contigerunt, fit In
manifefta eß ißa Gratia Divina , præfatæ Beatæ Do fidelis, apoftata. a Fide , arreptitia, in exercitiis
minæ divinitus gratis data , quod mulla fufceptione Ípiritalibus nowitia , fuperba , ambitiofa , carna
- lis,
 376 DE SERV. DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
lis, ebriofa, iracunda, fimultates exercens, hy. cio hære{is adfuerit ; quemadmodum obfervat Car
pocrita, haec argumento funt, omnia a Daemo dinalis Albitius de inconflamtia in Fide cap. 4o.
ne proceffiffe, quemadmodum pluribus profequi. num. 141. & feqq. cumque noftrum hoc Opus ,
tur Torre in 2. 2. D. Thome quef8-95. art. 3. qualecumque ſit, examen cauſarum reſpiciat Bea
di/p. 3. in 3. claff. fignorum. At refpondetur, præ tificationis & Canonizationis, quæ pertraétantur
di&tarum qualitatum examen fibi vindicare locum, in facrorum rituum Congregatione, abfonum pro
cum agitur de vifionibus, apparitionibus , & re fe&o fuiffet, de prædi£tis vitiis & peccatis fermo.
velationibus in tribunali ſanétiſſimae Inquiſitionis, nem inftituere. Cum enim de vifionibus, appa
ut ftatuatur , an perfonae, cui contigerunt , tam ritionibus, & revelationibus, deque earum qua
quam illufæ, Magifter fpiritalis prudentia prædi litate agatur, poftquam fatis conftat de virtuti
tus fit affignandus ; an in aliquo loco clauden bus, earumque fama , hinc clariffime apparet ,
da fit a ceterorum commercio fegregata propter de iis , quæ cum virtutibus, earumque famia coa
fufpicionem affe&tatæ fan&itatis; an , & quæ illi Jefcere non poffunt , agi a Nobis non debuiffe.
abjuratio fit indicenda: quatenus videlicet fufpi
C A P U T U L т I м u м.
De Revelationibus,
*

Å\Uamvis , dum fuperius tum agitur, non proponitur Ecclefiæ, fed folum
ageretur de vifionibus & fit peculiariter alicui perfonae , five id quod re
apparitionibus, ſaepe et velatur, non cedat in bonum commune Ecclefiæ,
iam fermo habitus fit de five etiam in bonum Ecclefiæ cedat , juxta ea
revelationibus, quoniam quæ habentur apud Scacchum de not. & fign. fanéf.
(ut infra dicetur) com. feé}.8. cap. 4. §. Hi, præconfideratis , & apud Va
munia ſunt revelationi lentiam commentar. Theolog. tom. 3. difp. 1. queſt.

-
bus multa ex iis, quæ 1. pun&i. 1. §. 5. §. Ceterum , & feqq. Non ergo
ad vifiones & apparitio Hic agitur de revelafionibus , quæ fa&tæ funt
nes pertinent; operæ prg. Apoftólis & Prophetis , quibus Fides Catholica
:
tium nihilominus vifum eft, nonnulla éxpofiere innititur , juxta do&rinam D. Thomæ 1. Part.
ad ipfas revelationes proprie pertinentia, Omnes queff. 1. art. 8. ad fecundum , ubi ait : Innititur
viſiones & apparitiones eo potifſimum tendunt, Enim Fides noßra, revelationi Apoßolis & Prophe
ut aliquid occultum hominibus reveletur five ad tis fabiae, qui Canonicos libros ſcripſerunt, non au
falutem & inftru&ionem, fi a Spiritu bono funt, rem revelationi, / qua fuit aliis Doéìoribus faéia .
five ad perniciem & condemnationem, fi a ma Fides quippe noftra non crevit quoad fub(tan
Jo , uti notat Cardinalis Bona de difcret. fpirit. riam , Jicet nunc quædam explicate credantur ,
cap. 2o. num. 1. cui accedit Scacchus de not. òy quæ antea latebant , veluti pro(equitur idem S.
\ fign. /anêf. feéf. 8. cap. 4. pag. 617, ubi ait, reve Ðo&or 2. 2. quafi. 1. art. 7. ubi propofita quæ
`lationem effe, quoties aliquid hominibus mani ftione, Utrum articulis Fidei fecundam fucceffionem
feftatur, quod prius erat incognitum : & quam temporum creverint , ita refpondet: Dicendum eft ,
vis in qualibet vifione aliqua Tfemper manifefta quod, quantum ad fubßantiam articulorum Fidei , *::1
tio fiat, ea tamen fatis non eft ad conftituendam non efî faéium eorum augmentum per temporum fuc
revelationem ; nam qui videt , aliquando rei quam ceffionem , quia quacumque pofteriores crediderunt ,
videt , fignificationem non intelligit ; quando in continebantur in Fide præcedentium Patrum , licet
telligit, habuiífe dicitur revelationem. In A&*. Apo jmplicite. Sed quantum ad explicationem crevit nu
ftol. cap. Jo. narratur, S. Petrum in exceffu men merus articulorum , quia quædam explicite cognita
tis vidiffe cælum apertum , & vas quoddam de funt a pofierioribur, que a prioribus non cognofce
{cendens, uti linteum magnum de cælo quatuor bantur explicite. Sermo coar&avur ad privatas re
initiis in terram fubmiffum, in quo erant omnia velationes, de quibus idem S. Do&or 2. 2. qu.
quadrupedia, & ferpentia terræ, & volatilia cæ 174. art. 6. ad tertium ita loquitur : Joannes etiam
li , & audiviffe dicentem, ut furgeret , & occide librum propheticum confcripfit de fine Ecclefie , ట్రో
ret, & manducaret. Haefitavit Petrus intra fe , finguli, ` temporibus non defuerunt aliqui propbetis
quidnam effet vifio, quam vidiffet: cumque eam fpiritum babentes, non quidem ad novam doéìrinam
non intellexiffet , venit in Joppen , & cum in Fidei depromendam , fed ad bumanorum a&iuum di
troiffet in domum Cornelii Centurionis , & ibi re&ionem. Item (quemadmodum diximus) vifio
multos inveniffet ex Gentilibus , qui ipfum ex nes & apparitiones effe triplicis generis , natura
fpe&tabant, ut verbum Dei audirent , tunc co les videlicet, daemoniacas, & caeleſtes ſeu Divin as,
gnovit, quid fibi vellet vifio lintei , dixitque illis ita hoc ipfum dicimus de privatis revelationibus
v. 28. Vo* fcitis , quomodo abominatum ßt viro Ju Movra de incantationibus ſect. 2. cap. 3. n. 2. Car
dæo conjungi , aut accedere ad alienigenam ; fed mi dinalis Albitius de inconft. in Fide cap. 4o. num.
hi offendit Deus , neminem communem aut immun 132. ö feqq. Naturales funt, quæ originem habent
dum dicere hominem. Petrus antea viderat , & au aTcaufa naturali , ab atræ videlicet bilis abundan
diverat ; fed vifio indolem revelationis non in tia, a corporis inedia a nimiis vigiliis , a cere
duit , nifi cum Petrus eam intellexit . Demum bro læfo , a turbida , & plus æquo vehementi
Arauxo in deciſ. moral, traći. 3. Queſt. 23. 5. 2. imaginatione, veluti late exponit Torre in 2. 2.
num. 32. hæc habet: Pro eodem accipiuntur vifio, D. Thomæ qu. 95. ar. 3. difp, 3. in 3. claff. figno
& revelatio , cum hoc folo difcrimine, quod reve rum, & fequuntur Martinus del Rio difquifit. ma
1atio fupponit vifionem , & addit fupra illam ejur, gicar. lib. 4 cap. 1. quefi. 3, feci. 2. num 4. & Phi
4uod videtur, intelligentiam, juxta illud Danieli, 1o. Jomarinus de revelation. trači. 1. cap. 2. num. 4.
Jntelligentia enim opus eß in vifione. Dæmoniacæ funt , quæ a Dæmone procedunt »
2 Revelatio privata , de qua in præfenti tan cum Dæmon non modo mala , fed etiam aliquan
do
 L I B. III. C.A. P. U. L.T. • *. 377
do nonnulla bona revelet, ut incautos fubinde de tis impoftoribus nonnullas fuiffe confi&as ; quar
cipiat , & vel a majori bono avertat, vel ad malum to, non ceffaffe noftris temporibus verarum re
impellat , uti late exponit S. Gregorius lib. 32. mo velationum particularium donum ; ultimo, in eo
ral.eap. 17. & lib. 33. moral. cap. 2. col. 1o76, tom. I. rem verti ut re&e examinetur & perpendatur ,
ad illa verba Job , Omnes beßiæ agri ludent , & de quænam ſint particulares revelationes, quæ ad
praedi&tis dæmoniacis revelationibus multa colle&a Deum tanquam Au&orem poffunt referri. B. Hil
legi poffunt apud Larream part. I. decif. Granaten. degardis, B. Litgardæ, B. Angelæ filiæ Regis Bo
in ultima decifione de revelationibus num. 8. δ' feqq. hemiæ , SS. Gertrudis, Birgittæ, Terefiae , ad rem
apud Martinum del Rio cit. feét. 2. in principio, & de qua nunc agitur , commemorantur revelatio
Philamarinum traéf. I. cap. 2. num. Io. inter quas nes, de quibus in citata decifione Larreæ num. 5.
recenferi forte poffunt nonnullæ, quæ ab Hæreticis Id late proſequitur Theophilus Raynaudus tom.
tum antiquis, tum recentioribus tanquam fibi faétæ 15. in opere, cui titulus Heteroclita fpiritualia punêf.
narrantur , nifi potius inter ipforum mendacia fint 5. pag. 154 eodemque ſpectant adducta per Hur
adfcribendae. Celebres illæ funt, quas protulerunt tado traéf. varior. tom. 1. traåi. 5. cap. 6. refo
Cherintus, Montanus, & ejus Prophetiffa, necnon lut. 54 §. I.
Lutherus, Caroloftadius, Thomas Munzerus, & 4 Cardinalis a Turrecremata in prologo fui de
Anabaptiftae. Celeftes demum Divineque private re fenforii ad revelatione r S. Birgittæ figna refert, qui
velationes illæ funt, quibus Deus aliquando aliquam bus cæleſtis revelatio diſtinguitur a daemoniaca .
perfonam illuminat & inftruit vel âd fuam , vel ad En ejus verba : Primum fignum eft quando judicio
aliorum æternam falutem. Cæleftis revelationis ex. magnorum virorum & expertorum approbatur. Se
emplum defumi poteft ex epift. 1 1. S. Cypriani, ubi cundum ſumitur ex parte effectus, qui ex revelatio
revelationem fibi fa&am a Deo de futura De ne in animo eſus perſonae, cui ſit, relinquitur; quando
ciana Perfecutione fequentibus verbis exponit pag. fcilicet in ea devotioni r & humilitati * præcipue,
186. {Nam & illud offenfum ef?, quod fedéret Pater. glorie Dei ex hujuſmodi revelationibus profectus au
familias , fedente fibi ad dexteram juvene, qui juve getur. Tertium eft ex parte materiæ, quando in om
mis anxius , & cum quadam indignatione fubtriftis nibus di&#is ejur reperitur verita 1. Quartum ex par
nmaxillam manu fuftinens mœßo vultufedebat. Alius te formae eſt conformitar ad Sacram Scriptura m .
vero in finiftra parte confifiemr, rete portabat , quod fe Quintum ex parte perfonæ eft approbata fanétita r.
mittere, ut circumftantem populum eaperet , minaba Sapienter monet Suarez in traéf. de fide difput.3.
tur. Et cum miraretur, quid hoc effet, ille qui vidit, fe&t. 1o. num. 7. initium in revelationibus defumen
dictum eſt ei, juvenem, qui ad decteram ſic ſederet, con dum effe ab accurata indagine , an id, quod re
trifari & dolere, quod præcepta fua non obfervaren velatum dicitur , fit contrarium Fidei Catholicæ,
tur; illum vero in ßnißra exultare, quod fibi dare aut bonis moribus; ita ut , ftatuta ejus unifor
tur occafio , ut a PatrefamiJiar poteßatem fumeret mitate tum facris Litteris, tum bonis moribus,
feviendi. Hoc prius longe oftenfum ef?, quam tempe tunc tantum locus aperiatur aliarum qualitatum
fas vafitatis bujus oriretur . Et vidimus imple examini, quod omnino indecens & fuperfluum ef
tum , quod fuerat oßenfum, ut dum Domini præ fet , fi primum illud fundamentum defeciffet :
cepta contemnimus , dum datæ Legis mandata falu Hec igitur effe debet prima probatio ; poftea vero quan
taria non tenemur , facultatem nocendi Inimicus do conftiterit , materiam non effe contrariam Ca
acciperet , & minus armator , & ad repugnandum mi tbolicæ Fidei , aliae conjeéfuræ & /igna adhibenda
nat cautorja&iu retit operiret , Oremuj infianter, &r Junt.
affiduir precibus ingemifcamur . Nam & hoc nobis *, 5 Confenfus ergo rerum revelatarum cum fa
non olim per vifionem, Fratre , cariffimi, exprobra cris Litteris, cum Divinis & Apoftolicis traditio
tum/ciatis , quod dormitemur in precibus , nec vi nibus, cum moribus & definitionibus Ecclefiae , te(
gilanter oremur. Idemque S. Cyprianus futuram ſera eſt praecipua Divinarum privatarum revelatio
pacem fibi divinitus revelatam in ead. epift. Cleronum, non quia ftatim ac aliqua revelatio conformis
fuo patefecit pag. 287. Denique ad minimum famu eft facris Litteris , Apoftolicis traditionibus, &
Iam fuum , & in deliéfi* licet plurimis conßitutum, moribus , & definitionibus Ecclefiae , tanquam
& dignatione ejus in indignum, tamen ille pro fua Divina & cæleftis habenda fit ; fed quia, ftatim ac
¢irca no* bonitate mandare dignatur ef? . Dic illi aliquid in revelatione apparet , quod prædi&is ad
( inquit) fecuru* fit , quia pax ventura eft , fed quod verfetur, rejicienda eft inter mendacia, & Dæmo
interim morula eft , fuperfunt adhuc aliqui, qui pro nis illufiones. Ait enim Apoflolus ad Galat. cap. 1.
bentur &c. Diffimulare bac fingula, ό apud con fi Angelus de cælo nobis euangelizet præter id, quod
fcientiam meam folus occultare Tnon debui , quibus accepimus anathema eſſe; & idem Theſſalonicen
unufquifque noßrum & infirui, & regi poffit. fibus epiß. 2. cap. z. v. 14. edixit : Tenete traditio
3 Centuriatores Magdeburgenfes privatarum re me* quar didicißir , & ad Hebræos cap. 13. v. 9.
velationum extra Canonicos libros vagantium ho Doéìrinis variir ô peregrinir, nolite abduci. Idem
ftes infenfiffimi eas penitus eliminare conantur, quoque dicendum eft de revelationibus , in qui
& Melan&thon eas ifiter fabulas & fuperftitiones bus aliquid continetur contrarium unanimi fan&to.
enumerat. Inter Catholicos Henricus de Haßia , rum Patrum, aut Theologorum fententiæ: omnium
& Sibyllanus, licet admittant nonnullas revela enim Patrum unanimiter idem feptiendum fenten
tiones veras, ac divinitus fa&tas extra Canonem , tia falli nequit in Fidei difcernenda materia. Qua
nonnullas tamen factas nonnullis feminis, quam propter in Concilio Tridentino feff. 4. in decreto
vis fanétitate confpicuis , docent non effe pro de editione & facrorum Librorum ufu , fpecialiter fub
bandas, aut acceptandas pro veris, vel a Spiritu poena anathematis prohibitum eft , ne quis Scri
San&o diétatas, ut infra videbitur. At Gravina pturam facram contra unanimem fan&orum Pa
in cit. lapide Lydio, evidenter oſtendit adverſustrum ſenſum interpretari audeat: & quando Theo
Centuriatores, primo, admittendas effe varias re logi fummo confenfu docent, aliquam doëtrinam ex
velationes particulares & privatas, defumptis ex principiis Fidei deduci , in re Fidei aut morum , ita
hiftoria Ecclefiatica validifimis argumentis; fe firmum præbent argumentum, ut ei contradicere
cundo , multos alios Hæreticos fruftra tentaffe hæreticum fit , vel {alterm hærefi proximum. Pro
has veras revelationes eliminare; tertio, a mul inde in Clementina unica de fumma Trinitate Pa
ALib. III, B bb TrES
 378 DE SERV DEI BEATIF, ET BEAT c.ANONIz,
tres Concilii Viennenfis ftatuunt, opinionem illam, micare Matri fuæ in utero, quod gloriofa & confum.
illam , quæ dicit, tam parvulis quam adultis con mata felicitate nafceretur ; & hoc decuit ipfum fa
ferri Baptifmo Gratiam informantem, & virtu cere , quia decuit eum Matrem bonorare ; ergo fic
tes, tanquam probabiliorem , & Doétorum Theo fecit, Conßat , quod conclufio hæreticalis efi ; & ta
Jogiæ magis confonam & concordem effe Catho men praemiffe communiter affumuntur a nonnullis in af.
licis eligendam , Hic vero advertendum et, una fertionibus fuis confirmamdiu, Vicefima veritas : Cbri.
nimem Patrum confenfum non effe mathemati fus non communicavit Matri fue , ßatim dum conce
ce fumendum, ita ut ne unus quidem ex omni pta vel nata eft, ufum perfeéiae rationis, ' quamvis
bus omnium temporum Patribus defit, fed mo hoe potuiſſet, Ö ſºfeciſſet, decuiſſet : Ö oppoſitum aſſe
raliter, ita ut fit confenfus omnium , vel fere rere , fcribendo vel prædicando, eß penitus temerarium;
omnium . Itaque Cardinalis Perronius in erudita ad Jìcut & quod nunquam fomnia verit , aut quod in omni
majori r Britanniæ Regem refponßone fic unanimem fomno femper aëiu Deum contemplata fuerit hic in via.
Patrum confenfum explicat: Tunc unanimir Patrum Quod autem ex fcripturis fanéfis au&ioritatem non ha
confenfur cumulate probatur æftimari debet, cum fin bet, junge nec ex probabili ratione, eadem facilitate con
gularum nationum eminentiffimi in alicujus rei affer temnitur, qua probatur. Vicefima prima veritar: Cbri
tione confentiunt , ita ut inter illor nemo, qui fem fus potuit conferre dile&fiffimæ Matri fuæ cognitionem
per Orthodoxus femperi Orthodoxis adhafit , di(/en lucidiffimam totius decurfus vitæ fuæ, & Filii, con
#14?, fefiim dum nata eft ; & , ß hoc feciffet , utique decuif
• 6 Porro quæ di&a funt de revelationibus, quæ fet ; ergo fecit : temerarium eft , & contrarium fan
adverſantur Scripturæ, Apoſtolicæ traditioni, una &fi* Do&ioribus boc inferre.Contrarium infuper videtur
nimi Patrum atque Theologorum confenfui , Evangelicæ doétrinæ, fic afferere faéfum effe ; fiquidem
debent fibi etiam vindicare locum , fi de reve perditus fuit Jefus, ignorante Maria, &Jofeph... Vige
lationibus agatur, in quibus aut aliquod malum /ìma tertia veritar ; C hriftur , ß perquiritur a talibur,
fuadetur, aut , fi aliquid bonum fuadetur, fua cur Matrem fuam honoravit in gratiis ifti , & non in
detur tamen, ut fit majoris boni impedimentum, alii, omnibus, quibus poterat ? Refpondeas : Qui* e * o
vel fi bonis mala mixta funt ; item, fi in reve bomo, ut inveßige , fenfum Domini ? Qui r es , ut con
Jationibus mendacia , aut contradi&tiones inve /iliariu , ejur fia , ? Quis es , ut praefumas dicere , cur
niantur; ſi inutilia & curioſa revelentur; ſi id ita facis ? Ponat ergo humana loquacita * digitum ori
quod revelatum eft , poterat humana ratione de fuo, & terminis fuis contenta fit.
prehendi;, fi in revelationibus aliquid reveletur, 7 Quid autem dicendum erit de revelationibus,
quod, licet Divinam potentiam non excedat, non in quibus aliquid continentur adverfum , non una
eft tamen conforme fapientiæ Dei , & aliis ejus nimi, ſed communi Patrum , aut Theologorum
attributis , puta fi quis diceret fìbi revelatum , {ententiæ, in quibus nova continentur, in quibus
mundum movendum effe motu re&o, Angelum ali aliquid dicitur revelatum , quod adhuc eft fub ju
quem in nihilum verti debere , iterumque crea dicio Ecclefiae, in quibus quis afferit fibi aliquid
ri; fi tandem aliquid futurum reveletur, quod a Deo laxatum in lege aliqua communi five natu
non erit. Videri poteft Gerfon in traé}, de diffin rali, five Ecclefiaftica ? Hurtadus in traét. de deli
ctione verarum revelationum a falſis ſigno 4 col. &fit generantibus fufpicionem in Fide traéf. 5. cap.
54. oper. tom. I. ubi hæc habet: Animadvertere ne 6. §. 14. num. 957. dicit, non rejiciendam tan
«quaquam omittamur , quod aliqua fic fe babere pof quam diabolicam, fed fevere examinandam effe
funt , ut quamvir non fint palam Ö* dire&fe obviam. illam revelationem , in qua aliquid continetur
tia five contraria Divinae omnipotentie, que per contra communem Patrum & Theologorum
Scripturam facram extollitur, quin abfolute poffint fententiam. En ejus verba : Revelatio , quæ eft
fieri ; funt nihilominur refellenda tanquam inania, & contra communem Patrum , & Tbeologorum fenten
fatua, 9 Divina ſapienti e incongrua, nec cuneo tiam ; non illico ef£ diabolica , fed tamen majori
veritatis legitime formata , fed aliunde protra&#a ; attentione & examine rigidiori indiget. Hunc fequi
quemadmodum ß quit diceret, fibi effe revelatum , tur Martinus del Rio difquifit. magic. lib. 4. cap. I.
quod totur mundur movebitur cras motw re£fo , quod quæß. 3. feét. 4. ubi, cum fibi oppofuiffet , in non
unus Angelut annibilabitur, poßmodum recreabitur , nullis revelationibus aliqua reperiri non confen
non adducendo aliam utilitatem : quod quilibet Præ tanea di&is Theologorum, In illarum diéfi * quæ
latorum debet falu* & nudus incedere, & bajulare dam occurrunt minus fecundum communem Theola
crucem materialem fuper bumeror fuor , alia tata gorum ſententiam conſentanea rationi び veritati :
peribit Ecclefia. Talia , inquam , velut delira , & fic refpondet : Negamus , in earum revelationibu*
Divina revelatione indigna , ſtatim abjicienda ſunt. quidquam reperiri, quod Catbolicæ Fidei finceritati
ANeque enim relucet tantummodo in Divini r operibur palam repugnet , vel cum ea confijîere nequeat . Si quùd
potentia : fed bonita , & fapientia , quam effudit forte communiori Scholafìicorum fententiæ repugnat ,
fuper omnia opera ejur. Omnia ( inquit ?falmifia ) 'non ideo confeßim da mnandum ut erroneum, cum
in fapientia fecifli. Cum Gerfone concordant Mar pie ô prudenter intelleétum fuis quoque probatis 4u
tinus del Rio, Gravina, Philamarinus, & cete äioribur, ô rationibus non abfurdi , ftabiliatur. Mat
ri, quotquot de revelationibus fcrip(erunt ; qui thaeuccius in pract. Theologo-Canon. ad cauſ, Beati
bus adhaeret Arauxo in decif. moral. trai. 3. quefi. fic. Ở Canoniz. tit. 3. cap. 3. art. 3. num. 6. S
23. §. 2. a num.28. ufque ad 4 1. idemque Gerfo feqq. pluribus fuadere conatur, revelationem pri
nus in epift. de fufceptione Humanitatis Chrifti la. vatam, falfam & dolofam aut tamquam ad de
te oſtendit, periculis plenas eſſe revelationes il cipiendum conflatam exiftimari non debere , quod
las , in quibus aliquid manifeftatur, Scripturæ aut in ea reveletur myfterium aliquod , aut ali
Patribus nullatenus confonum , & a ' quadam qua circumftantia etiam de Chrifto Domino,
decentia tantum dedu&tum. En verba Gerfonis vel Beatiffima Virgine , aut expreffe non decla
col. 452- oper. tom. I. Decima nona veritas : Chri rata per Scripturam , traditiones, vel Sedis Apo
fus ß afferetur aliquid ad extra facere debere, quia flolicæ definitiones, aut in fcriptis Patrum non
decet eum /3c facere, fallitur afferenr modo taéto ; contenta. Addit non adverfari definitionibus Pon
quia præfupponit, quod ef æque vel plus ignotum , tificum, Patrum, aut Theologorum do&trinas illas,
wt / quis ita paralogizet : Cbrißus potuit commu quæ aliquid explicant, quod ab eis
-
xicaleon
- ĉlt »
 f

L I B III. C.24 P. U L T. 379

eft, & de quo ipfi filent; & concludit, non re finitionibus Ecclefiae , aut in quibus aliquod ma
pugnare ; quin alicui particulari perfonæ aliquid lum ſuadeatur; cum, antequam ad ulteriora in
reveletur, quod adhuc eft fub judicio Ecclefiæ ; caufa procedatur, earum examen fìt affumendum,
& affert exemplum quæftionis Theologicæ inter imponendum eft filentium caufæ Beatificationis &
Thomiſtas, & Scotiſtas, An, Adamo non peccan Canonizationis juxta legem decretorum Urbani
te, Cbrifur veniffet ex vi præfentir decreti ; & VIII. in fecundo libro late explicatam. Si vero in
ait, non effe coercendam Dei potentiam , ut revelationibus aliqua inutilia & curiofa occurrant,
veritatem illius controverfiae alicui revelare non tanquam revelata; fi aliquid in illis contineatur
poffit. Et quia prævidet , fibi opponi poffe do adverfum communi Patrum aut Theologorum fen
&rinae novitatem, fubjicit, novitatem eam effe tentiae ; fi aliquid novum in eis infit, aut revela
cavendam, per quam nova do&rina inducitur , •tum dicatur, quod adhuc fit fub Ecclefiæ judicio,
quæ aliam Fidem, aut vivendi regulam praefcri aut aliquid infolitum fuadeatur, exiftimarem ,
bit , vel diffolvit Chriftianam difciplinam, aut eas habendas effe tanquam fufpe&as, & ut pluri
nocet faluti animarum , & in ipfarum perniciem mum procedentes ab ideis & opinionibus, quæ in
tendit. P. Joannes Cortefius Offorius Societatis Servis Dei ante revelationes erant , ut infra expli
Jeſu in ſuo celebri voto ad Inquiſitionem Hi cabitur: in quo proinde rerum themate caufæ Bea
ſpaniae tranſmiſſo ſuper revelationibus Serva Dei tificationis & Canonizationis non erit imponen
Mariae a Jeſu de Agreda motivo 5. totus eſt in dum filentium , fed ad ulteriora procedi poterit;
afferendo, non effe rejiciendas privatas revela ita tamen, ut in earum approbatione nihil in
tiones propter ullum ex prædi&tis capitibus, cum, feratur , ex quo colligi poffit Apoftolicam Se
non obftantibus prædi&is, approbatæ fuerint re dem, eas approbando, ilJis talem voluiffe imper
velationes SS. Birgittæ, & Mariæ Magdalenæ de tiri au&toritatem , ut revelatis abfonum omnino
Pazzis. Rejiciendas contra alii cenfent revela fit refragari; juxta ea quæ mox fubjiciemus , ubi
tiones, in quibus aliqua res dicitur revelata , fapientiffimi Cardinalis a Turrecremat a verba nar.
quæ adhuc eft fub opinione : Gravina in Lydio rabuntur, quibus ipfe revelationes S. Birgittæ ap
lapide lib. 2. cap. 5. regul. 1. cui adhaeret Arau probavit. Quod fi revelationes afferantur , non ita
xo cit. qu. 23. n.38. Denique, quod attinet ad re tamen frequentes, cum fola frequentia eas fufpe
velationes, in quibus Deus laxamenti aliquid ali &tas reddere poffit , quemadmodum ex S. Franci
quibus dediffe dicitur ex lege communi , five na fco Salefio adnotavit Cardinalis Bona de diferet.fpi -
turali , five Ecclefiaftica, quin vere effe poffint, rit. cap. 2o. n. 5. quæ piæ, quæ fan&tæ, quæ ani
non dubitatur. Conceffit enim Deus Abrahamo, marum faluti proficiant , & a quibus abfint da
ut filium fuum occideret , juxta ea quæ alibi mnofae & fufpe&tæ qualitates fupra expofitæ ; tunc
ponderata funt ; fed eis publica fides non effet tuto pede in prævio illo judicio, in quo fcripta Ser
adhibenda, nifi aliquo vero miraculo, aut aper vorum Dei examinantur, poterit pronuntiari, mi
5.k to facræ Scripturæ teftimonio firmarentur, jux hil in eis effe , quod obftet progreffui caufae. Sed in
ta definitionem Innocentii III. in cap. Cum ex ulteriori judicio, in quo Poſtulatores contendunt,
injun&fo, de Hereticis , quam late exornat Torre virtutes ob fingulare donum revelationum illu
in 2. 2. D. Thomæ quæf?. 95. art. 3. difp.z. affert. ftriores effe ; ut videatur, an huic affumptioni
3. ò* feqq. Huc referri poffunt, quæ habentur locus fit, examinandæ funt ceterac qualitates, de
: in controverfiis, quæ fuerunt occafione ele&io quibus fupra habitus eft fermo, cum ageretur de
nis Urbani VI. Nam, cum Anglici, ut often viſionibus & apparitionibus . -

derent , ejus caufam effe meliorem , afferrent re 9 Cum ageremus de viſionibus & apparitioni
. velationem cujufdam Eremitæ Angli, qui dice bus, diximus, in earum examine , & ut cæleftes a
bat , fibi celebranti oftenfum fuiffe in Hofhia fa
crofan&a , Bartholomæum Barenfem effe verum
naturalibus & daemoniacis ſecernantur, habendam
effe rationem perfonæ cui contigerunt , modi quo
Papam , fic eis refponfum eft : Quod non meruit contigerunt, & effećtuum poft eas fecutorum. Ho
: Aoc fuggeri, quia , ut tefiantur Canonicæ fanétio rum item omnium habendam effe rationem , ut ju.
nes , talibur fuper bujufmodi invifibilibur ofienßoni ftum feratur judicium de revelationibus, & de ea
bus credendum non eſt, niſi per oſtenſionem miracu rum qualitate, docuerunt Cardinalis de Turrecre
li , vel Scripturæ teßimonium fpeciale hoc probent. mata in Prologo revelation. S. Birgitte, Cardinalis
Aliter etenim ex Hereticorum ßmilem ißi vitam Bona l, c. c.2.o. Alfonfus Epifcopus Giennenfis in
ducentium falfa affertione Fide r noßra fepius tur prolog. ad eafd. revelation. S. Birgittæ, dočtus Epi
baret. Sic legitur in monumentis colle&i r a Ba ſcopus Sueſſionenſis Joannes Joſeph Languet in di
luzio tom. 2. vitarum Paparum Avemionenfium col. fcurfu præliminari ad vitam Matri, Margaritae Ma
912. Et, cum quidam ex iis, qui tunc tempo riæ in civitate Parißenß editam anno 1729. Gravi
ris ajebant , fe familiariter loqui cum Deo , ad na in 2. part. fai operir in preludio 2. par. ultima
º eumdem Urbanum acceffiffet , eique dixiffet, fibi *egula , & in eadem fecunda parte per totam .
jam annis quindecim contemplationi vacanti in Io Rurfus, dum ageremus de vifionibus & ap
eremo Divina revelatione patefa&um, ipfum e(. paritionibus , animadvertendum diximus , an qui
fe Pfeudopapam, cum narrationem fuain nec fi eas habuit , petierit , aut defideraverit, an eas
gno viſibili, nec ſacrae Scriptura teſtimonio con cum viris dočtis communicaverit, an ejus mens
firmaffet , tormentis coa&us eft fateri , fe fuiffe remanferit tranquilla & jucunda, an ab omni
mendacem, & feveram Urbani juftitiam fui(fet fpecie jaêtantia abhorruerit , an in humilitatis vir
expertus , nifi vi&us precibus Prælatorum Gal tute excelluerit , an corpus caftigaverit : & haecea
Jorum, qui apud ipfum erant , vitam ei donaf. dem eſſe in examine revelation um ponderanda,
fet , quemadmodum ex Gobellino refert Ray docuerunt Doctores ſupra citati. Scacchus de not.
maldus ad an. 1386. §. 9. & ſign. ſandit. cit. cap. 4. ſett. 8. pag. 626. prae
8 Hæc funt, quæ habentur apud Au&ores de di&ta omnia egregie comple&itur : col]igitur e se
materia hac tra&tantes. Quod vero attinet ad fam di ctis, in revelationibus examinandi, conſide
caufas Beatificationis & Canonizationis, fi affe randam effe perfonam , cui fiunt ; cujus more , prae
rantur revelationes contrariæ facris Litteris, Di cipue infpiciendi cam ßnt , primum Fidei Catholicae
vinis & Apoftolicis traditionibus, moribus & de Jìnceritas , Ö' Sedi Apoßolicæ obedientia examinan
Lib. III. Bbb 2 da
 DE SERV DEI BEATIF. ET BEAT. CANONIZ.
da eft ; deinde , quæ vitæ integritat, quae in verbis comitan * , & fubfequens. Hac regula reéie exami
ac fa&fir modeftia ac fanétita , an a Deo fefe de nata, omnia confonant ; & moraliter efl impoffibi
.guibu/cumgue a&#ionibur erudiri , temerarie ac ja le, quod anima profunde bumilit, culpabiliter, illu
£f abunde præfumant , an confilia & judicia aliorum datur. Quod ß aliquando illufà legitur , nan eß
fpernant , an forii Curios fimulent, intus Baccha culpa fua , fed Deus fua providentia ordinat ita ad
malia peragant Ö'c. Sufpeéfa efl etiam fanéfita * il majorem humilitatem Ö' cognitionem fui иt non ex
lorum , qui facile ac praecipitanter revelationibur tollatur magnitudine & multitudine revelationum, r
fibi faéfit fidem adhibent, inconfultis Theologis ac Sic enim dicebat Paulur 2. Car. 12. m. 17. Ne ma
Confeffario Ö'c. Ö' illorum, qui revelationes a Deo gnitudo revelationum extollat me, datur eft mihi
fibi immitti deßderant ; nam viri do£ti , & valde fimulur carnis meæ Angelur Satanæ, qui me cola
fpirituales omnia hujufmodi defideria & petitione ; pbizet. Legi poteft quidquid ex Gerfone defum
tam revelationum , quam miraculorum valde im ptum colleâum fapienter habetur in cit, difcurfu
probant. Durantus in trađ. de viſion. cap. 11. Epifcopi Sueffionenfis n. 15. & feqq. cum quo
pag. 12. fufe prædi&a omnia exponit. En ejus plene concordant fcripta a Tanner in Prudentia
verba : Unde ß cum quifpiam revelationum gratii, P. Ludovici de Ponte in examinandis revelatiani
doniſque locupletior fit, eo inveniatur humilior, 9’ bus Marina de Eſcobar tract. 1. de modo exami
ad omnem fui defpicientiam prpmptior, quia videt , mandi revelationes . . .
quod abfque fuir meritis ißa recipiat, fignum evi 1 I Communia funt revelationibus ea, quæ fu
dens eft , quod non illuditur, & quod a Deo reve perius di&ta funt de vifionibus , & apparitionibus,
latione* ille procedunt ; & paulo poft: Divini au de lætitia videlicet mentis in principio, quæ de
tem Spiritus figna funt , quod loquatur in nobis ß. inde in moerorem convertitur, & de horrore ,
ve per fe , ßve per Angelum , cum falubrir cogita qui deinde in dulcedinem quamdam internam
tio verfatur in mente de caßigando corpore, bumi. tranfmutatur ; quemadmodum enim ex primo fi
liando corde , fervanda caßitate, ô fratribur ex gno defumi diximus, vifionem & apparitionem
hibenda charitate , feu etiam ceteris virtutibus ac eſſe daemoniacam, & ex ſecundo eſſe Divinam,
quirendi* , confervandir, amplificandis. Multas ex ita hoc ipfum afferimus de revelationibus , jux
praedi£tis circumftantiis exponit Cardinalis Bona ta ea quæ plene habentur apud Martinum del
$e difcret; fpirit. cap. 2o. num. 2. Ut conflet reve Rio difguífit. magicar. lib. 4. cap. 1. que/#. 3. S.
lationem a Deo effe, infpiciendum eß, an habeat con Quinto advertendum. Communia quoque funt re
ditione*, qua* fapientiæ a Deo revelatæ Jacobur velationibus cetera, quæ di&ta funt , dum loque
4poftolus tribuit dicens : Quæ autem defurfum eft remur de viſionibus & apparitionibus ; diligen
fapientia, primum quidem pudica ef?, pura fcili tiffime videlicet examinandas effe eas, quas fibi
eet , Ö abfraéfa ab omni carnali G terrena volu fa&as feminæ afferunt, veluti adnotarunt Mar
ptate : deinde pacifica , femperque tranquilla , & cum tinus del Rio cit, lib. 4 cap. 2. guef. 3. feć#.3.
nemine contendens, modeſta 5 compoſita in habitu, in principio, Philamarinus de Divin. revelation.
geftu , & converfatione : fuadibilis, aliorum fcilicet traéí. 1. cap. z. n. 13. non quia fexum femineum
judicio facile cedenr : bonis confentiens , eorumque a revelationibus cæleftibus & Divinis excluda.
ſententie acquiefcen r : plena mifericordia , Ö fru mus, fed ut infinuemus, quemadmodum infinua
èfibus boni * , id eft , bonis operibus, atque in om vimus, cum fermo erat de vifionibus & appari
ne * indigente * opes fua , abundanter effundem * : non tionibus, in mulierum revelationibus eſſe reve.
judican r , ficut plerique faciunt , qui aliorum morer lationis qualitates accuratius perpendendas. San
€.fa&ia difjuirunt, & perperam interpreta ntu*: fine &ta Terefia in vita cap. ult. ita loquitur: Et Plu
/imulatione, fine dolo 5 fraude, fimplex O fince. re , funt feminæ, quam viri, quibus Deu 1 gratia* ifia*
ra. He ſunt note, bi charačieres vere ſapientie, impertitur. Hoc etiam audivi a fanéio Fratre Pe
hæ virtutes ad qua , excitat Divina revelatio. Quod tro de Alcantara. Atqwe & ego experimento com
Jº ad liteſ, ad contentioner, ad curas ſeculi, ad peri ( dicebat ille ) ea , majores profeétur in hoc
vanitatem, ad fuperbiam, ad pertinaciam ea que fpirituali itinere facere, quam viri. Cujus rei gra
revelantur, impellunt , procul dubio a carnali Ö' ves caufa , adducebat, quale r importunum effet mo
mundana /apientia, que non percipit , que funt Spi do referre , omner quidem femineam conditionem Præ
ritur Dei , vel a Spiritu maligno oriuntur. P. An ferenter. Divus Thomas 2. 2. guefi. S2. ar 3
tonius ab Annuntiatione in difcept. myf?ic. de ora cum fic tertium oppofuiffet argumentum his ver
tione 5 contemplatione q.2.ar. 4. n. 22. 5 ſeqq. ait, bis, Si contemplatio eſſe tpropria cauſa devotio
parum tutam cenferi revelationem , fi qui eam nir , oporteret, quod illi qui funt magi* apti ad
habuit , fit propenfus ad eam ceteris communi contemplationem, effent etiam magis apti ad devo
candam , excepto Re&ore fuo fpiritali, quamvis tionem ; cujur contrarium videmur , quia devotio
obtentu majoris gloriæ Dei ; rurfus, fufpe&am frequenter magi r invenitur in quibufdam fimplici
eſſe revelationem , fi ipfam præceßit aliqua dili. bur viris, ô in femineo fexu, in quibuf inveni
gentia orta ex defiderio talem habendi revelatio. tur contempl ationi, defe&fur : ergo contem*latio non
nem; & demum, fufpicione magna laborare revela eft propria caufa devotioni r ; fic argumento re
tionem , quam viri do&ti ad examen vocantes, fal fpondet : Ad tertium dicendum , quod fcientia , &
fam exiftimaverunt; fi qui illam habuit , non quidquid aliud ad magnitudinem pertinet , occafio
obſtante praediéto judicio, ei velit mordicus ad efl, quod homo confideret de fé ipfo , Ö* ideo non
hærere . Finem effe maximopere advertendum , totaliter fe Deo credat. Et inde eft , quod huju/.
ob quem revelatio aliis indicata eft, monuerunt modi quandoque occafionaliter devotionem impediunt ,
Martinus del Rio difquifit. magicar. lib.4. cap. 1. ῶ in fimplicibus , Ö* mulieribur devotio abundat »
gией. 3. /*&# 6 num. 1. & Philamarinus de reve elationem comprimendo. Si tamen fcientiam , &
!ation. cap. 1. traéf. 3. n. 4. Omnia paucis verbis quamcumque aliam perfeétionem homo perfe&fe Deo
complexus eft Hurtado tra&i. 5. de deli£fit gene fubdat , ex hoc ipfo devotio augetur. Probant au
zantibus ſuſpicionem in Fide cap. 6. §. 15. n. 965. tem hæc omnia, poffe pias feminas Divinarum
Ego vero omnia ifta comprehendo boc uno princi. revelationum don6 infigniri , & plures forte ex
Pro. Bona vita, boni morer, virtutum omnium eis, quam ex viris illas habuiffe, & habere po£
exercitium , & fuper omnia bumilita , anteceden , , fe ; fed ex hoc non evincitur, aut omittendas ef
fe

~
 IL I B. III. C A P. UL M. . 381
fe confuetas diligéntias in eärum examine , aut dio revelationum pag. 478. cum earum defenfio
majores non effe adhibendas , quam in examine nem afumens fcripfit : Cum ergo que a me pre
revelationum, quæ viris obtigerunt, pofita vide di&ta funt, nec Fidei, nec bonis moribut , nec ra
Jicet fexus debilitate , quæ eas facit magis illu tioni naturali adverfentur, Ö verifimilia fint, ut
ſionibus obnoxias; veluti late praeter ſupra alla multis argumenti r diverßs temporibus offendi, quin
tos oftendunt Torre in 2. 2. D. Thomæ quæfi. 95, etiam bominer ad pte vivendum inducant , ficut ex
art. 3. difp. 3. in 3. claff. /gnorum , §. Sexus , Gra perientia compertum eß; fequitur, ut levitatis cri
vina in lib. ad dicernendas veras a falfs revela Imine argui non poffit quifquis ea faciliter credide.
tionibuſ part. 2. lib. 1. cap. 1. Joſeph Acoſta in lib. rit. Torre in 2. 2. Divi Thome quaeft. 95. art. 3.
2. de noviffimis temporibus cap. 1 1. Matthæuccius difp. 2. acriter impugnat fententiam Joannis de
in praèf. Theologo-Canon. ad cauf. Beatific. Ö' Ca Salas, & dicit eam proximam errori, & ftatim
noniz. pertraéiandas tit. 3. cap. 3. art. 3. num. 18. ac prælo mandata fuit , abrafam juffu Tribu
Et hæc quoad figna , quibus fecernuntur cæleftes malis {an&iffimae Inquifitionis propter triftes even
a naturalibus, & da moniacis revelationibus, di tus, qui ex ea potuiffent oriri : quod late pro
cta ſufficiant. ſequitur Gravina par. 2. oper. cit. lib. 2. c. 2. $.Du
12 Quæres autem primo, an illi, quibus fiunt bitatio graviffima. Non fufficit ergo probabilitas,
revelationes privatæ , fi certo eis conftiterit , a fed requiritur evidentia Divinæ revelationis, ut
Deo effe, teneantur illis firmiter affenfum prae quis ei fidem adhibere poffit ; & eo magis, fi in
bere , & affirmando refpondetur, juxta adnotata materia revelata aliquid contineatur contra præ
in fuper. lib. 2. cap. 32. num. 12. Sola controver ceptum Dei, aut Ecclefiæ. Exemplum eft in lib.
ſia remanet inter Theologos, de qua lib. 2. cap. 3. Regum cap. 13. in quo Propheta Dei occifus
19. num. 12. an quæ reteguntur in privata reve eft a leone , quia fecit contra certam Divinam
latione , fint obječtum Fidei Divinæ Theologi. revelationem, quam habebat de non comedendo
cæ. Nonnulli fiquidem putant, eum , cui fa&a in Bethel v.9. (Non comede , panem, neque bibet aquam,
eſt revelatio, non poſſe , nec teneri tali revela: nec reverteris per viam, qua venifli ) adhærens pro
tioni credere ex Fide Catholica, qua Chriftiani babili revelationi, quam alter Dci Propheta, li
fumus, cum in ambitu obje&i , ( üt loquuntur) cet malus vir, fe habuiffe dixerat , Deum vide
formalis illius non contineatur, fed ex alio fpe licet. conceffiffe, ut comederet v. 18. Et ego Pro
ciali lumine fuperno vel Fidei particularis , vel pbeta fum fimili, tui , & Angelur locutus eft mihi
prophetiæ, aut difcretionis fpirituum. Sententiæ in fermone Domini dicem * : Reduc eum tecum in do
huic fufe adhæret Arauxo decif. moral. tr. 3. qu. mum tuam, at comedat panem , & bibat aquam. Fe
23. num. 35. & feqq. Alii volunt , revelationem fellit eum, ô reduxit fecum : fuper quo facræ Scri
privatam etiam ex parte rei revelatæ credi debe pturæ textu ita ad rem ratiocinatur Toftatus qu.
re ab eo, cui fit, Fide Divina Theologica ; & 15. Quia Deus : locutus fuerat ipfi viro Dei , quod
confequenter quacumque revelantur a Deo, ef non comederet in Betbel, ideo non debebat credere con
fe obje&um materiale Fidei Divinæ, cum prima trarium, quoufque tam clare conf?aret fibi , quod Deur
Veritas revelans fit ratio propria & proxima af dixiffet ißud, ßcut conftabat fibi , quod Deu* dixerat ,
fentiendi omnibus quaecumque revelantur a Deo, quod non comederet in Bethel; fed ifiud conftabat fibi
five privato homini , five toti Ecclefiae, & five per revelationem manifeftam. Ergo, quoufque conftaret
revelationes reſpiciant bonum commune, ſive pri ifiud per fimilem revelationem , non tenebatur, id eft,
vatum: & huic fententiæ adhæret bon. mem. Car non poterat credere. Nec omitti poteft , quod fi
dinalis Gottus Theolog. Scholaſtico-Dogm. tom. Io. de Fide Divina loquamur, qua plerique docent,
quaeſt. I. dub. 3. § 2. eum ad credendum teneri , cui fa&a eft privata
23 Quæres fecundo ; an fatis fit probabilitas revelatio, profcripta omnino dici poteft fenten
revelationis, ut qui eam habet, debeat aut pof tia, quæ probabilitatem Divinæ revelationis tan
fit ei fidem præftare , & ab ea regulam fuorum quam fufficientem admittit . Sacrum Concilium
morum defumere: quod eft idem, ac quærere, an Tridentinum feff.6. cap. 9. ita loquitur: Sicut ne
fi quis ex indiciis , conje&turis, aliifve argumen mo pius de Dei mifericordia , de Chrifti merito , de
tis probabiliter putet, Deum fibi aliquid revela( que Sacramentorum virtute ¿5 eficacia dubitare de
fe , debeat , aut poffit fidem huic revelationi adhi bet ; fic quilibet , dum fe ipfum , fuamque propriam
bere, ita ut poffit a&tus proprios, vel alienos di infirmitatem č9 indiſpoſitionem reſpicit, de fua Gra
rigere juxta id quod fibi judicat revelatum. Joan tia formidare & timere poteft , cum nullur fcire va
nes Salas I. 2. tom. I. tr. 8. difp. unic. fe&f. 5. n. leat certitudine Fidei, cui non poteß fubeffe falfum ,
5 1. opinatus eft , fufficere probabilitatem revela fe Gratiam Dei effe confecutum. Si autem fola pro.
tionis, ut quis ei poflìt fidem adhibere , & fic reve babilitas revelationis ſufficeret, poſſemus per in
latis aétiones fuas , aut aliorum conformare . ternos & iteratos a&us Contritionis Fide Divi
Exemplum profert Sacerdotis, qui probabili fun na credere, nos effe Gratiam Dei confecutos, cum
damento putaret , fibi a Deo revelatum effe , ut id probabiliffime eruatur ex illa propofitione re
matrimonium contraheret , & concludit eum pof velata univerfali , contritum Gratiam affequi , &
fe matrimonium contrahere , & uti difpenfatio ex altera fatis probabili, nos effe vere contritos.
ne illa Divina dubia , & tantum probabili Hur Idcirco inter propoßtione r die 2. Martii 1679. da
tado inter tr. var. refolut. moral. tr.5. de deliétis mnatas ab Innocentio XI. vigefima quinta eft hæc :
generantibus fufpicionem in Fide cap. 6. §. 7. num. Affenfus Fidet fupernaturalir, ô utili r ad falutem
876. diſtinguit inter revelationem privatam de ali ſtat cum notitia ſolum probabili revelationis , im
quo bono faciendo, aut malo vitando, & revela mo cum formidine , qua quis formidet , ne non ßt lo
tionem laxamenti , ac difpenfationis ( ut loquun cutus Deus .
tur) in materia præcepti : & quoad primam ait, 14 Quæres tertio, quid dicendum fit de iIIis ,
unumquemque in ſuo ſenſu poſſe abundare, & ſic ad quos revelationes diriguntur, vel de aliis , ad
fidem adhibere po{fe revelationi etiam probabili quos non diriguntur, an , & quam fidem eis de
ratione materiæ, in qua nullum adeft periculum ; beant adhibere. Tertium hoc quæfitum differt a
fecus autem quoad fecundam. Hoc fenfu locutus , duobus primis, cum prima duo refpiciant perfo.
fuiffe videtur Hieronymus Savonarola in compen nam , cui fit revelatio , & hoc tertium ad alias
per
 382 DE SERV DEI BEATIF. ET BEAT, CANONIZ.
perfonas pertineat , ad eas videlicet , quibus re ritur Sanéíi in Divinis revelationibur ordinario : quod
velatio dirigitur , & ad alias, quibus non dirigi fane nimis multum de auétoritate & opinione fan
tur. Cardinalis de Lugo de Fide difp. 1. fe&#.. I 1. &tarum Cbrißi Sponfarum ef? decerpere . Huc facit
docet , illum , cui proponitur & denuntiatur re formula approbationis fa&tæ a Cardinali de Tur.
velatio illa privata, debere credere & obedire Dei recremata revelationum S. Birgittæ tom. 1. prae
mandato, ſive nuntio, ſi proponatur cum ſuffi diétar. revelat. (cap. 6. art. I.): Plane omnes & ßn
cientibus argumentis; Deus enim illi loquitur , gulor (loquitur de libris Revelationum) accurato
faltem per alium , ac proinde ab eo exigit fidem : fatis ftudio juxta vires mea r examinavi , & nullum
ex quo fit , ut fidem teneatur adhibere Deo il eorum pie ô modeffe intelleéfum reperiens facræ Scri
1am exigenti. Concordat Arauxo in decif. moral. pturæ, aut fanéforum Patrum adverfum fententiis ;
tri 3 queſi. 23. S. 2. num. 5o. dummodo non ha fed confonum b conformem fatis reputo unumquem
beantur pro fufficientibus nifi illa argumenta, de que, ô omne r eor juxta eorum modeftam & piam
quibus fuperius fermo habitus eft. Quod autem intelligentiam effe admittendor , & poffe legi in Ec
attinet ad ceteros, ad quos revelatio non dirigi clefia fan&a Dei eo modo , quo multorum aliorum
tur, tam Cardinalis de Lugo, quam Arauxo af Dočforum libri, by Sanéforum hiftoriæ , Ö Legen
ſerunt , eos non teneri reipſa credere tali reve de licentiantur legi Fidelibur . Quocirca Vafquez
lationi ; nec, fi credant , talem affenfum poffe ef. 3. part. tom. 2. difput. 1 17. num. 77. bene fub
fe Fidei Catholicæ , aut Divinæ, cum non inni jicit : Revelatione r quoque Sanéfæ Birgittæ proba
tatur Divino feftimonio, quod eft ratio forma tæ fuerunt &c. quia tamquam piae , & abfque ulla
His & propria Fidei Divinæ; non refolvitur enim fuperfitione prudenter a populo recipi poffint. Opti
proxime in ipfa revelationem fa&am perfonæ pri me Salmanticenfes tra&#. 17. de Fide difput. 1.
vata ; cum non conſter, niſi ex ſola narratione num. I 15. -Ex quibus proinde fequitur , poffe
~ referentis ; neque in revelátionem, ut vocant, me aliquem , falva & integra Fide Catholica , affen
eliatam , cum non dirigatur ad illos , neque Deus fum revelationibus prædiétis non præftare, & ab
1oquatur cum illis. Refolvitur ergo folum in hu eis recedere, dummodo id fiat cum debita mo
manum teftimonium ejus, qui refert aliis fuam deftia, non fine ratione , & citra contemptum .
privatam revelationem : quare, cum illis defit ob Dum Romæ annis præteritis ageretur de refu
jectum formale Fidei Divinae, aſſenſus non po menda caufa Tira(onen. 'Beatificationis & Cano
teft effe mifi folius Fidei humanæ. nizationis Ven. Servæ Dei Sororis Mariæ a Jefu
15 Quæres quarto, quid dicendum fit de re de Agreda , & de ipfius revelationibus examen
velationibus privatis a Sede Apoſtolica approba inſtituendum eſſet, Theologorum Seraphicae Re
tis, ex. gr. Beatae Hildegardis, & San&tarum Bir ligionis, & caufæ Poftulatoris opus vulgatum eft
gittæ , & Catharinæ Senenfis. Porro lib. z. cap. typis Cameralibus impreffum anno 173o. ubi pag.
32. num. 1 I. diximus , prædi&is ' revelationibus , 297. hæc habentur : Tbeologi, & Myftici fatentur,
etfi approbatis, non debere, nec poffe a nobis ad. quo revelatione r privatæ, quamvis probatæ & re
hiberi affenfum Fidei Catholicæ , fed tantum Fi ceptae, etß ab illis , qui tales revelationes patiun
dei humanae , juxta regulas prudentiæ, juxta quas tur, credi debeant, apud alior contrariæ (fermo eft
Pradičta: revelationes funt probabiles, & pie cre de fententiis, quæ di&is revelationibus adverfan
dibiles. Nonnullos loc. cit. allegavimus Au&ores: tur) eamdem retinent probabilitatem , quam ante re
nunc alios addimus. De affenfu Fidei Catholicæ velationem habebant. Hurtado in fupra cit. traéf.
hifce revelationibus non adhibendo, ita loquitur 5. cap. 6. S. 5. num. 836. & [eqq. pot relatas ap
Melchior Canus de locis Theolog. lib. 1 z. cap. 3. probàtiones revelationum S. Birgittæ faétas a fum
concl. 3. Quia vero mihil Ecclefiae refert ea credere, mis Pontificibus, fubjicit : Non enim volant ifi
as non , que Brigidae , Catharineque Senenfi wifa fummi Pontificer, quod hujufmodi revelationibus non
funt , nullo certe modo ad Fidem illa referuntur . poffimus diffentire : fiquidem Cardinalis Turrecrema
Cardinalis Cajetanus tom. z. opufculor. traći. 3 I. £a, qui fuit validur defenfor harum revelationum ,
cap. 1. Catholicis revelationibus , que face funt δy refert præfata verba Pontificum ...... diffenßt
Apoftoli t , Ö* Prophetis, docet effe inhærendum, tam revelationi Sané} e Birgittæ fa&#æ , quod Virgo Bea
quam Fidei noftræ fundamentis : at revelationibus ta fuit concepta ſine peccato originali, ſcribens tra
privatis, quæ fa&tæ funt San&is, licet approba &fatum integrum, quod fuerit in originali concepta.
tis , ait tamquam probabilibus effe inhærendum : Notanda funt verba fupra relata Cardiiialis a Tur
Revelationibuſ Catholiciſ inhaeremus , tanquam necef, recremata in approbat revelation. S. Birgit. Pie ac
farus , ita qaod fe hæreticum comprobat , quicum. modefle intelleéfum ; quæ forte refpiciunt ea quae
que pertuna citer alicui earum adverfatur. Revela habentur lib. 4. di&far. revelation. cap. 132. mum.
tioni autem faéfe San&fi t , quorum do&rinam Ec 5. ubi inducitur Chriftus Dominus Sanétam al
cleßa fufcipit , tanquam probábilibur , inhaeremur , loquens , & de malis Sacerdotibus conquerens :
ut Divuf Auguftinur , Thomafque fcripferunt, ô ma Perdiderunt clavem , qua miferir deberent aperire cæ
giftra rerum experientia continuo teflatur. Concor lum ; necnon alia , quæ habentur lib. 7. cap. 7.
dat Martinus del Rio diſquiſit. magicar. lib. 4. num. 4. ubi fic legitur ; Dico, quod veri Presbyte
cap. I. quaeft. 3. feéf. 4. ubi hæc habet: Henricus de rj funt , ©* vere conficiunt corpus Cbrißi filii mei
Haffia , & Sibyllanus , ambo Catholici , ambo reli omne r illi Sacerdote r, qui non funt hæretici, quam
giofi , fed , ut verum dicam , nonnibil audacer, vo vis alias ßnt pleni multi r aliis peccatis . Benigna
Junt , Divæ Birgittæ, & fimilium revelatione , non quippe & pia interpretatione, quæ modo relata funt,
debere baberi pro induhitanter veris , nec acceptari explicari debuerunt, hoc et , malos Sacerdotes
tamquam a Spiritu San&fo editar. Qui ß hoc intel perdidiffe clavem, qua miferis deberent aperire cæ
ligerent de certitudine Fidei Catbolicæ, ejufque ve. jum , non quia, fi poteftate data utantur, debi
*itate, item de editi r a Spiritu San&o di&tante... ta intentione, ac materia intercedente una cum
fane verum dicerent. Sed puto, neminem paulo pru forma , valide non abfolvant , fed quia Sacer
dentiorem tale quid unquam opinatum . Argumenta dotibus malis adminiftratio Sacramentorum jure
%uoque illorum , cum longe tendant ulteriur , indi prohibetur; item, Presbyteros ha reticos non con
c4nt , eos longe aliud voluiffe, fcilicet , loqui de cer. ficere corpus Chrifti, non quia, fi rite & re&te
fitadine humana, feu morali, & de dičiamine Spi initiati fint , & intentionem habeant , & utantur
- de
 L 1 B. III. C.A.P. ULT. 383
debita materia & forma, valide non confecrent, fub illuftonibus viftonum & revelationum Magi
fed quia illis conficiendi & confecrandi exerci firam in Ecclefta conftitui[[e, Ö epiftolis propemo
tium jure pariter prohibetur , quemadmodum ex dum dogmaticis fcribendi , totam dediffe. Quibus , &
plicat Durantus ad cit, capitula revelationum. Apoßolatu fuo prophetico miferum Gregorium dece
16 Quares quinto, an aliquar irrepferint apo pit, eumque , ut Romanam refidentiam importune
cryphæ inter revelationes, quæ funt approbatæ. refumeret , fub pretextu fančiutatis compulit . Ex
Di&tum eft approbatæ ; de ceteris etenim, quæ quo fecutum eft fchifma borrendum in Eccleßa , fru
approbata non ſunt, nulla eſſe poteſt difficultas, &*ur ingens feminilis fanéiitatis : & nihilominus ca
Revelatio quippe , quæ appellatur Pauli , apo nonizata eft. Quis talium Canonizationes approbet ?
crypha eft ; revelatio , quæ appellatur Thomae , At fcelefti hujus nebulonis verba ad amuffim
apocrypha ; Revelatio, quæ appellatur Stephani , profigat Arauxo deci/ moral. traăi. 3. au. 23. Ş.I.
apocrypha ; uti bene animadvertit Joannes de num. 26. ubi oftendit , S. Virginem Spiritu Dei,
Ragufio Ordinis Prædicatorum Procurator. Ge & jubente Romano Pontifice, munus quod exer
neralis in oratione habita in -Concilio Bafileenß cuit, obiiffe; Gregorium in translatione Sedis
tom. 12. editionis Labbeanæ pag. io86. Itaque de non fuiffe deceptum, cum ad eam teneretur ;
approbatis loquentes, affirmando refpondemus : fchifma ab eadem S. Catharina fuiffe prædi&um ;
quocirca , apocrypha cenfetur Revelatio a non egreffum e Gallia, & ingreffum Romæ hujus
nullis adfcripta Beatæ Coletæ, in qua dicitur S. Pontificis feliciter fucceffiffe, prout prænuntia
Anna tres habuiffe maritos; uti late oftendunt verat ; Gregorii e Gallia receffum caufam fchi
Canifius lib. 1. de Beata Virgine cap. 4. §. Eft ſmatis non fuiſſe.
autem, & Lorinus ad cap. I. in Aéfa Apoftolorum : 17 Quæres fexto, an contingere poffit, ut ali
apocrypha declarata fuit Revelatio quæ fa&a af quis San&tus habeat revelationes non a Spiritu
feritur S. Birgittæ a S. Michaele, & Elifabeth , Sancto Immiſſas, ſed ortas a proprio judicio &
uti videri poteft, apud Cardinalem Albitium de ratiocinio, quatenus intelle&us ejus pia affe&io
inconſt. in Fide par. 1. cap. 4o. num. 13o. 5 14o. ne ductus, & imbutus opinionibus de re aliqua,
Circumfertur quoque Revelatio S. Catharinæ Se quæ pietatem redolet , judicat , fpiritum fibi ef
nenfis de Beata Virgine concepta in peccato ori fe Divinum, cum tamen invincibiliter fallatur.
ginali , de qua nonnulla habentur apudS. Anto Jam fupra, cum ageretur de fpiritu prophetico,
ninum part. 3. hiftor. tit, 23. cap. 14· Sed , cum diëtum eft, aliquando fan&os Prophetas, dum
inter vifiones, & revelationes S. Catharinae col confuluntur, ex magno ufu prophetandi, quæ
le&tas a B. Raymundo Capuano nullum prædi&tæ dam proferre ex fuo fpiritu , fufpicantes, hoc ef
fe ex fpiritu prophetiæ. Pari ergo ratione fieri
revelationis veftigium reperiatur, non levis hinc
oritur fufpicio, eam fuiffe fuperadditam, atque poteft, ut aliquis Sanétus ex anticipatis opinio
ideo inter apocryphas effe recenfendam ; uti la nibus, aut ideis in phantafia fixis aliqua fibi a
te oſtendit Cardinalis Gottus in tract. de vera Deo revelata putet , quæ a Deo revelata non
Ecclefia tom. 1, cap. 3. 9.7, num.. 15. & rectifi funt. Ita Hurtado cit. trači. 5. de deličiir gene
me exponit Martinus del Rio difquifit. magicar. rantibuſ ſuſpicionem in Fide cap. 6. §. 5. m. -834.
lib. 4. cap. 2. queft. 7. feč#. 3. $. Joanner Fran & feqq, Affert exemplum revelationis S. Birgit
ciſcus. Gerſon in trači. de examinatione doćirina tæ, quæ fibi revelatum dixit, Chriftum Domi
rum par. 2. conſiderat. 3. in fine col. 16. oper. to. I. num, cum flagellaretur & crucifigeretur , veren
narrat, Gregorium XI. morti proximus cum eß. da ſua obtexiſſe velamine ſibi oblato; cujus con
fet , dextera tenentem facrum Chrifti Corpus pro trarium docent plures fan&i Patres, quos refert
teftatum effe coram omnibus , & monuiffe, ut & ſequitur Suarez tom.2. in 3. par. diſp. 36. ſect.
caverent cum a viris, tum a mulieribus fub fpe 4. §. Nihilominur. Non defunt profe&o fcriben
cie religionis loquentibui vifiones fui capitis ; quia tes Chriftum Dominum tempore -flagellationis &
per tales ipfe feduétur , dimiffo fuorum rationabili crucifixionis verenda habuiffe velamine te&a; &
confilio, fe traxerar , Ö Eccleßam ad difcrimen viri hiftoriæ profanæ periti probant , eos, qui in
fohiſmatiſ imminentis, miſ; miſericors provideret crucem agebantur , nudos e cruce pependiffe , fed
Sponfus Jefus. Spondanus ad an. 1378, num. 2. verenda velamine te&ta habui ffe: Menoch. de re
putat, iis verbis Gregorium intelligere voluifse publica Hebreorum lib. 6. cap. 2. Totatus para
fuafiones Petri Aragonii, ac SS. Birgittæ , & dox. 5. cap. 42. Salmeron som. Io. traff.35. At
Catharinæ Senenfis. At Natalis Alexander in que ex praecepta horum opinione Hurtado exi
vita hujus Pontificis falfam exiftimat prædi&am ftimat , memoratam S.Birgitta: revelationem fuam
narrationem a Gerſonio expoſitam, cum Auðtor originem habuiffe, vel habere potuiffe. Nicolaus
-primæ vitae Gregorii , qui erat ipfi coætaneus , Lancicius tom. 2. opuculorum pag. 49. potita re
de ea non loquatur ; &' Gregorius fpiritum S. velatione S.Catharina Senenfis de Beata Wirgi
Catharinæ probaffet, eamque prophetiæ dono au ne concepta in peccato originali, ita loquitur ,:
&am faffus effet, quando ipfi votum de petenda Si vere oratio illa fuit faéfa a San&a Catbarina,
Urbe occulte fa&um, & Pontifici foli ac Deo id eam dixiffe non Deo revelante, fed ex proprio
notum , divinitus fe agnoviffe monftravit. Legi fpiritu & fenfu , tamquam que fuit filia fpiritua
poteft Pagi junior in breviar, geflor. Roman. Pon lir Patrum Dominicanorum , a quibus hanc fenten
tif. tom. 4. in vita Gregorii XI. in fine. Ac Ger tiam edoéfa fuerat. Sciendum autem ef?, quando
fonius quidem SS. Virgines Birgittam, & Ca perfonae aliquæ piæ abflra&#æ a fenßbur, aliquid lo
tharinam non nominavit. Marcus Antonius de quuntur, fepe ea r loqui ex proprio fenfu , & aliquan
Dominis Gerfonium referens, memoratas [an do ballucinari. Hoc nimir certum efl , & fciunt ta
&tas mulieres recenfuit. En ejus verba indigno lium rerum periti, ô conftat ex btftorii, Ecclefia
Apoftata digna de republ. Ecclef. lib. 7. cap. 5. ßicis aut bentici * , & ego.poffem nominare quafdam
mum. 62. De Catharina Senenß procul dubio loque ex Sedi r Apoftolicæ decretir relata r in numerum
batur Gregoriur, ό id motum erat Gerfonio ; fed Sanêfarum , quarum diéfa & fcripta in raptibas
eam nalunt nominare. Eß enim in hiftoriis noto- ' & ex raptibuf derivata legi magnis hallucinationi
rium, femellam illam , contra regulam humilitatir , bus refperfa , ideoque non permiffa imprimi. Bol
que Sanctos decet, 5 contra preceptum Apofoli fe landiani in parergon ad vitam S. Mariæ Magda
ie
 384 DESERV. DE1 BEAT. ET BEAT. CANON. LIB. III.C.AP.UL7.
lena de Pazzis , ad diem 25. Maji pag. 246. to. 6. velationes non faciant Deo gratiorer, aut Proximo
probant, Raptus poſſe eſſe ſupra naturam, & utiliores . Adhaeret Martinus del Rio difquifit.
ipſa ſubſtantia Divinos, ſed in ſuis circumſtan magicar. lib. 4. cap. 1. quaeſi. 3. ſe&#. z. §. Objíciat
tiis conformatos ad ſpecies naturaliter præceptas, forte aliquis . At quemadmodum cum de ceteris
quæ a Deo reli&læ funt in eo ftatu, in quo Gratiis gratis datis fermo habebatur, di&tum eft ,
erant, quandoquidem id nihil intererat ad finem earum habendam effe, rationem in judicio Bea
fibi propofitum. Exemplum afferunt revelatio tificationis & Canonizationis, fi de virtutibus
num fanétarum mulierum , in quibus aliquando conftet in gradu heroico, quoniam, licet prædi
Chriftus tribus clavis cruci affixus apparuit, ali &tæ Gratiæ a Deo aliquando conferantur etiam
quando quatuor ; item aliarum, in quibus S.Hie peccatoribus, fæpius tamen Juftis conferuntur ;
ronymus cum leone aftitit, aut S. Jacobus vifus ita hoc ipfum afferendum Nobis effe videtur de
eſt peregrinationis inſignibus indutus : autu revelationibus, quemadmodum bene animadver
mant quippe , a Deo proceflìffe ferventiffimas eas tit Matthæuccius in praéí. Theologo . Canon. ad
meditationes Pafiionis Chrifti, pios eos affe&tus cauf. Beatuficat. & Canonizat. tit. 3. cap. 3. ar.3.
erga SS. Jacobum , & Hieronymum , {ed Spiri mum. 25. Quocirca concludendo dicimus, in ju
tum Sanétum novam certamque revelationem dicio Beatificationis & Canonizationis oportere ,
dare noluiffe de numero clavorum , quibus Chri ut examen præcedat diétarum revelationum, &
ftus cruci affixus eft. Ceterum neque S. Hierony ut a facra Congregatione declaretur , in eis ni
mus, dum viveret, comitem habuit leonem (falfum hil contineri contra Fidem , vel bonos mores ,
enim eft , S. Hieronymum obvium habuiffe fibi neque aliquam do&rinam novam , vel peregrinam ,
1eonem valde rugientem, & qui in pede infixum aut a communi fenfu Ecclefiæ & confuetudine
haberet calami aculeum, faniemque a vulnere aliena , ad normam decretorum Urbani VIII.
genitam abfterfiffe, & pannum pedi ejus alligaf & juxta ea quæ adduximus lib. 2. cap. 32. Per
fe , leonemque fanatum nunquam ipfum dimit aëto examine , approbatifque revelationibus, ne
tere voluiffe ; cum id non S. Hieronymo , fed ceffe eft , ut in alio judicio conftet de virtuti
Abbati Gerafimo contigerit ) fed cum leone bus heroicis. Expedit, & forte neceffe eft , ut
pingitur, quia tanquam leo rugiit adverfus Hæ exploratum fit de judicio ejus, cum quo Ser
reticos , quemadmodum legi poteft apud Cardi vus , aut Serva Dei revelationes fuas commu
nalem Baronium ad an. 42o. & S. Jacobus, dum nicarunt. . Durantus in traéf. de vifionibus cap. I I.
:in humanis erat , peregrinationis infignibus ufus meminit judicii lati a probatiffimis viris de re
non eft , fed eo modo pingitur, ut intelligatur velationibus S. Birgittæ, Eugenius Pontifex, ut
effe is , qui Callaico littore peregrinantibus fre probaret , an revelationes S. Hildegardis Virginis
quenti celeberrima colitur peregrinatione . In effent a Deo , viros idoneos ad eam tranfmifit ,
corde Beatae Clara de Montefalco mirifica ap qui ipfius fpiritum examinarent, quemadmodum
paret informatio inftrumentorum Paffionis Chri legitur in ejus vita fcripta a Theodorico Abba
fti, & trium clavorum, quibus cruci affixus di te lib. I. cap. 4. apud Laurentium Surium ad
citur. Cornelius Curtius Auguftinianus in libel diem 17. Septembris: At Papa fummæ difcretio
lo de clavir Dominicir rationibus, & au&oritati nis , auditu tante novitatis attonitus , cum Deo
bus , & Imaginibus oftendit, non tres, fed qua fciret cunéfa effe poffibilia , rem diligentius invefti
tuor : fuiffe prædi&tos clavos . Teftatur, fe cor gare gefiens venerabilem Virduni Prefulem, Ở cum
IBeatæ Claræ vidiffe , & deinde fubdit : An , quia eo Adelbertum Primicerium, aliafque perfonas idoneas
Diva illa talem de Crucifixo meditationem inßi dirigit ad cænobium , fub quo eadem Virgo tot an
tuit , ßatues , talem quoque crucifixionem fuiffe? Non nis degebat inclufa , ut fine firepitu, vel curioßta
arbitror , ß fenfu tantum communi non carer. Hæc tis acumine, quid rerum effet , ab ipfa fcifcitaren
inßrumenta non ad Cbrifii Paffionem demonßran tur. Quibus bumiliter inquirentibus cum illa fim
dam, fed ad ferventem Claræ amorem pofferir de pliciter quæ de fe erant, aperuiffet, ad Apoftolicum
clarandum calata funt: hifque perpenfis, addunt redierunt , Ó magna tpfiur, magna cunéforum aftan
Bollandiani loc. cit. Deum non efse dignatum tium ex/pecfatione, que audierunt , retulerunt -
Claræ phantafmata ad normam fibi notæ veri Concordant quæ habentur apud Schaccum de nob.
tatis aptare & corrigere; cum id nihil faceret & fign. fanéiit. fe&f. 8. cap. 3. ubi ait fufpeélam
ad fpiritalem fruétum , quem eo miraculo cm. efse fan&itatem illorum , qüi facile revelationi
rabat. - - - bus fibi faétis fidem adhibent inconfultis Theo
18 Quaeres ultimo, an in judicio Beatificatio logis , & Confeffario. Præter hæc ex proceffibus
nis & Canonizationis habenda fit aliqua ratio videndum eft , an qualitates adfint, quæ in fu
revelationum caeleſtium, & Divinarum. Conte perioribus narratae funt, & quarum ope difcer
lorius de Canoniz. SS. cap. 5. n. 17. & ſeqq, do nitur, num revelationes fuerint a Deo, an non :
cet, ex revelationibus non inferri ſangtitatem . & quatenus de hucufque dedu&tis plane conftet,
Scacchus de not. 5 ſign. ſančit, ſeti. 8. cap. 4. in judicio Beatificationis & Canonizationis ha
pag. 622. ita fcribit: Nullum autem fanétitatis benda erit ratio revelationum, utpote quæ illu
argumentum ex ſolis revelationibus ſumi poſſe ad ftriorem reddunt fan&itatem; uti notavit Arau
effeéfum Beatificationis & Canonizationis alicujur, xo in deci, moral, traéf.3. quaeft. 23. n. 17. Quan
certo conßituendum efi , quia fatis dubium eft & do revelationes ac vi/oner conjunète funt cum mi
difficile judicatu , num revelationes ßnt a Deo Ö'c. raculorum dono, & vite ſančiitate, maxime que
Quinimmo, etiamfi probabiliter conftaret , revela in heroicis fplendet virtutibus , valde ad probatio
tiones , de quibus agitur, a Deo extitiffe , nondum mem fanéíitatir conducunt, ut patet ex vitir San
tamen folidum erunt fanétitati r argumentum , cum èforum , & relationibus , ac proceffibus Canonizan
in iis non conſiſtat Chriſtiana perfectio .... nec re dorum.

F I N I S.
A P P E N D I C ES
Q U I N Q U E

M O N U M E N T A
с о м в L в ст в N т в s
JA D H U N C

TERTIUM LIBRUM
P E R T I N E N T I Aa
 ----·
*
*
··
:·• • • •; |-* *
*
… *！
*
… •• •
w ·
º
·
*（~~~
º
-----
* -
* . .
·
*, … （ º. a. ~~~）;|
· * **

*
• • ••
}，
*
•
\\

* -
*
*（~~）;*
----| 1
… -* * …
* . …
*…
: ••
* *
* * *|-·-º-,
ſr
*.
* *
|-·|
**** •
*

º,
*
§ . *--
に ……!* …
:+
*
----
****v.
：-）---- ！*
 387
A P P E N D 1 X P R I M vA.

в р i s т о г. А
M A R I Æ. S T U A R T AE
Jacobi V. Regis Scotiæ filiæ , & Angliæ Reginæ ad Summum Pontificem
º Sixtum V. data.

Cujus fa£ia eft mentio in cap. 13. num. 1 o. ex Gallico autograpbo.

J ESUS MA R I A
`-- Ꮠ;

Pater San&e .

Uandoquidem Deo placuit omnes Angelos & Archangelos, San&um Pe

º per {uam Divinam provi trum paftorem, meum fingularem intercefforem,
dentiam certum in Eccle & fpecialem advocatum, Sanétum Paulum gen
w

fia fua ordinem conſtitue tium Apoftolum , S. Andream, & omnes San
re , ex cujus præfcripto &os Apoftolos, San&um Georgium , & in uni
voluit, ut fub ejus Filio verfum omnes Paradifi San&os & San&tas, me
Jefu Chrifto Crucifixo o femper vixiffe in hac fide, quæ eft Ecclefiæ uni
mnes in illum credituri , verfalis Catholicæ, Apoftolicæ, & Romanæ, in
& qui baptizarentur in no qua ego regenerata femper in animo habui de
mine San&tæ Trinitatis re bitum meum San&ae Sedi Apoftolicæ per{olvere
cognofcerent unam Ecclefiam univerfalem & obfequium , cujus defiderii, non fine magno ani
catholicam pro Matre, cujus mandata , fub pœ mi mei dolore, non potui juſtum praeſtare te
na damnationis, un a cum decem praceptis Le ftimonium San&itati Veftrae, per hanc meam
gis debemus obfervare ; requiritur ut unufquif captivitatem , & propter longam quoque corpo
que , qui ad vitam afpirat æternam, hic ocu ris infirmitate m . Sed cum nunc Deo placuerit,
lum habeat fixum. Cum igitur ego ex Regibus San&iflime Pater, permittere propter mea, &
& parentibus in eadem Ecclefia baptizatis orta hujus infelicis Infulæ peccata, ut ego ex Angliæ
fim , & ipfa quoque fimiliter baptizata, & ulte & Scotiae fanguine Regio fola jam reli&a, quæ
rius , licet indigna, ab uberibus matris eve&ta hanc fidem profitear , fim poft viginti annorum
ad Regiam dignitatem , un&a quoque & confe captivitatem, in ſtricto carcere concluſa, S de
crata ex ejufdem Ecclefiae au&oritate , & per nique ad mortem condemnata per Ordines &
ejus miniftros, ac fub illius alis, & in ejus gre hæretica Comitia hujus regionis; uti hodie mi
mio nutrita & educata, atque per eam inftru hi fuit fignificatum ore proprio Baronis Bu
ćta de illa obedientia per omnes chriftianos ei cher(t, per Annam Pauletum meum cuftodem ,
debita , quem illa, Spiritu San&o dire&a, ele. quendam Dereum Drurium equeftris ordinis mi.
git : fecundum antiqua decreta, & ordinationes litem, & Secretarium nomine Beal eorum \Re.
primitivæ Ecclefiae , ad Sedem Apoftolicam, uti ginæ nomine , qui & mihi præceperunt , ut me
noftrum in terris caput , cui Jefus Chriftus in ad mortem obeundam pararem, & ad me con
fuo ultimo teftamento Petro loquens de hujus fo landum obtulerunt unum ex fuis Epifcopis ,
Ecclefiæ fundamento, faxo videlicet vivo , pote & quendam Decanum (Sacerdotem enim , quem
ftatem dedit ligandi & folvendi pauperes pecca habebam, jam diu mihi abftulerunt , & penes
tores a vinculis Satanæ, per fe aut fuos mini fe nefcio quo in loco detinent) exiftimavi meas
ſtros ad id deputatos, ab omnibus criminibus & effe partes primum ad Deum converti , & de
peccatis per nos commiſſis & perpetratis, fi nos inde rem omnem mea manu San&itati Veftrae
iilorum poeniteat, & quantum in nobis eft, fa fignificare; ut licet non poffim hæc ante mor
tis pro illis faciamus, poftquam illa fecundum tem ad notitiam vefiram deducere, faltem pot
Ecclefiæ ordinationes fumus confeffi : ego teftem meam mortem ejus caufa & occafio ei innote
appello meum Salvatorem Jefum Chriftum, bea fcat ; quæ fane caufa , fi res tota bene perpen
tam Trinitatem , gloriofam Virginem Mariam , datur & confideretur , eft fubverfìo religionis i1
JLib. III. Сс с 2 lo
 388 JA P P E N D L X
19rum, uti dicunt, in hac Infula per me ma defenfione meæ Religionis Catholicæ Apoftoli
chinata, & ad meum favorem attentata tam per ' cæ, & Romanæ, & redu&ione eorum , qui in
proprios eorum fubje&os San&itati Veftræ obe hac Infula funt fedu&i ; & proteftata fuerim ,
dientes, qui eifdem fe fe inimicos declararunt , me eo cafu libenter reli&uram omnem titulum ,
quam per exteros , & præfertim Principes Ca omnemque dignitatem Regiam, & omnem ex
tholicos , & meos propinquos; qui omnes ( uti hibituram honorem , omneque fervitium eorum
ifti exprobrant ) meum ad Coronam Angliæ jus Reginæ, fi illa defiftere vellet , & abftinere a
tuentur, meque talem nominant in fuis oratio Catholicorum hominum perfecutione. Ut bre
nibus , in Ecclefiis, & per earum Miniftros hu vis fim, protetor hunc effe (copum, ad quem
jus nationis, qui mihi fubje&ionem- & obedien collineavi femper, ex quo tempore in hac re
tiam profitentur. Remitto San&itati Veftrae , ut gione moror ; nec ullo teneor regnandi defide
confideret hujus judicii . fequelam , & præjudi rio, aut aliena occupandi mei lucri caufa ; cum
cium; eamque rogo, ut curet preces ad Deum morbo & longa calamitate ita frä&ta & debili
ferri : pro mea mifera anima , & pro illorum tata fim , ut nullum jam reftet defiderium me
quoque animabus , qui mortui funt , aut mo in aliis hujus mundi rebus implicandi , quam
rientur vi ejufdem aut fimilis judicii; Eleemo in Ecclefiae fervitio, & animabus hujus Infulae
fynas quoque diftribuat ad Dei honorem ( & , Deo lucrandis ; ad cujus rei teftimonium in
idem fieri ab Regibus curet ) illis, qui ex hoc hoc vitae meae fine non omittam praeferre falu
naufragio vivi evadent., Et cum mihi animus tem publicam privato com modo carnis & fan
is fit , ut , fecundum Ecclefiæ conflitutiones , guinis. Vos itaque rogo , non fine dolore vel
peccata mea confitear ; poenitentiam, quantum morte ipfa acerbiori, quem concipio ex perdi
in me erit , faciam ; meum viaticum recipiam , tione mei filii , ut poftquam illum modis om
fi meum obtineam Capellanum, aut alium le nibus conati eritis lucrari , tanquam verus Pa
gitimum Ecclefiæ Miniftrum , qui hæc mihi Sa ter ( uti fuit San&us Joannes Euangelifta illi
cramenta adminiftret , & fi ille mihi defit, cor adolefcenti, quem a confortio latronum retra
de contrito & poenitente me proſterno ad pedes xit ) accipere dignemini tandem omnem eam
San&titatis Veftrae , & Deo confiteor , & omni au&toritatem in eum, quam ego vobis poffum
bus San&is , ac Paternitati Veftræ me indignam dare ad illum cogendum ; & fi vobis placuerit ,
eſſe peccatricem, & damnationis aeternae ream, appellare Regem Catholicum, ut vos adjuvet
nifi Deo propitio placuerit, qui pro peccatori per temporalia, & ut communi veftro confi
bus mortem obivit , me recipere ex fua infinita lio tentetis eum matrimonio alligare . Quod
mifericordia ad numerum pauperum peccatorum fi Deus propter mea peccata permiferit, ut ob
. p Genitentium , & ad fuam mifericordiam ; vobif ftinatus perfiftat, cüm nullum fciam effe Prin
que fupplico, ut hanc meam generalem fubmif cipem hodie, qui magis pro religione conten
fìonem & humilitatem recipiatis pro teftimonio dat , aut majoribus polleat viribus & modis ad
Ameæ intentionis, & animi adimplendi reliqua ad procurandam redu&tionem hujus Infulae , quam
- normam , ab Ecclefia ordinatam, & præceptam , Regem Catholicum , `cui ego quoque plurimum
fi id mihi permittatur; ac mihi veftram detis debeo & obftri&a fum, quia ipfe me unus fuis
abfolutionem generalem , uti noftis & fcitis effe & nummis & confiliis juvit in meis neceffitati
: requifitum ; & confultum ad Dei Gloriam, Ec bus, fub veftro arbitrio totum jus , quod ego
clefiæ honorem , & falutem pauperculæ animæ habere poffum ad hujus Regni regimen , fi meus
-meæ ; inter quam & Dei juftitiam interpono filius obftinatus extiterit extra Ecclefiam , ei
fanguinem Jefu Chrifti pro me crucifixi, & pro dem Regi Catholico defero. Si vero reduci po
omnibus peccatoribus ; ex quibus ego me effe terit , cupio illum per Regem Catholicum &
unam maxime execrabilem confiteor, cum refpi meos propinquos Guifianos juvari & defendi ,
cio infinitas , quas ab eo gratias recepi , & ma eorumque confiliis dirigi , eique per meam ul
le recognovi & impendi ; quæ res me remiffio timam voluntatem præcipio, ut illos, poft San
-nis indignam reddit, nifi me audacem faceret &titatem Veftram , Parentum loco teneat , & ex
ejus promiffio , qua omnes peccatis & calamita eorum confilio & confenfu affinitatem contrahat
tibus fpiritualibus oneratos ad fe invitat, ut ab cum una ex his duabus familiis ; utinam autem
eo fubleventur, & ejus mifericordia juventur , Deo placeret , ut dignus haberetur, qui gener
ut juxta ejus mandatum ad eum veniam , meam fieret Regis Catholici. Ecce cordis mei {ecre
que farcinam portem ; quo per eum exonerari tum , & finem meorum in hoc mundo defide
poffim , ad exemplum filii prodigi ; & ulterius riorum ; quæ tendunt , uti Ego exiftimo , ad
ad pedem Crucis ejus libenter offero meum fan Ecclefiæ commodum , & meæ confcientiæ libe
guinem pro defenfione Ecclefiæ ejus, & fideli er rationem. Et hoc exhibeo ad pedes Sanétitatis
ga e:um zelo; fine cujus reftauratione ego nun .Veftræ , quos humillime exofculor. Narrabitur
qu?.m vivere defidero in hoc fcelerato fæculo . vobis , quomodo fuerim nuperrime capta , &
Præterea, Pater San&te , cum nulla mihi in hoc quæ aëta fint contra me & pro me ; ut, ubi ve
mundo fint relicta bona, fupplico Sanctitati Ve *ritatem intellexeritis, calumniæ, quas mihi Ec
f.ræ , ut mihi a Rege Chriftianiffimo impetret , clefiæ hoftes impingere volent, postint per vos
mut ex mea dote æs alienum a me contra&tum refelli, & veritas rerum appareat, ob quam cau
diflolvatur , & ftipendia dentur fervis meis pau fam, qui has perferret, ad vos miſi. Poſtremo
peribus ac miferis, & fiat anniverfarium funus peto Sanétam benedi&ionem veftram , & ulti
pro anima mea , & omnium Confratrum no mum Vale dico San&itati Veftræ, & Deum ro
ftrorum , qui pro hac jufta caufa obierunt : nec go, ut vos fua gratia munitum diu fervet, ad
enim aliud mihi peculiariter propofitum fuit , Ecclefiæ commodum , & veftri gregis affli&ti ,
uti mei pauperes fervi in ifta mea calamitate præcipue hujus Infulæ, quem hic relinquo val
mecum præfentes vobis teftabuntur, & affirma de difperfum , nifi Dei mifericordia & veftra pa
bunt , quemadmodum in hæreticorum horum terna follicitudo fuccurrat. Ex Fodringhay hoc
conventu meam libenter vitam obtulerim pro die 23. Novembris 1586.
Ex
 P. R. I. M. JA. 389
Excufet fcriptionem hanc apud San&itatem rarii effe exploratorem. Sunt fane falfi fratres •
Veftram brachii mei infirmitas. Audio non fine Spondeo vero illos, quos ego commendavi effc
magno meo dolore malos rumores de nonnul- integros.
lis, qui ifthic funt apud San&itatem Veftram ,
qui fiipendia ab hoc Ordinum ftatu recipere di
cuntur, ut Dei caufam prodant; & in ea re Veftræ San&itatis humillima & devota filia
Cardinales quoque implicantur. San&titati Ve
ftrae remitto, ut id examinet, & obfervet ocu Maria Regina Scotie
lis attentis quendam Sanéti Joannis Dominum , Dočiaria Francie,
quem plurimi fufpicantur magni hujus Thefau *

A P
 ვიo
JA P P E N D I X S E C U N D JA.

S. D. N. URBANO PP, VIII.

Japoni, feu Ordinis B. Francifci Fratrum Difcalceatorum ,
Camonizationis viginti fex Martyrum Relatio '
Trium Sacræ Rotæ Auditorum deputatorum
JOANNIS BAPTISTÆ COCCINI Decani.
ALFONSI MANZANEDI Patriarchae Hierofolymitani.
PHILIPPI PIROVANI Auditoris.

In qua Proceffuum aéta , & probationes expenduntur, & judicium fuperCanonizatione

facienda interponitur
Ad præfcriptum Sacrorum Ritualium S. R. E.

Cujus fepe faéia eft mentio, cum de Martyrio ageretur.

B E A T IS SIM E PATER
si\X ultimis Terræ finibus in Pater, bene aptantur verba Cæleftis Sponfi Can
tuum confpe&um prode tic. 8. Soror noßra parva eft , & ubera non ba
unt hodie invi&i Fidei bet: quid faciemur Sorori noftræ in die, quando
pugiles, Chriftianae Reli alloquenda eft ? Ecclefia enim ifta Japonenfis par
gionis teſtes , conſtantes va eft , & ubera non habet : parva non folum
Catholicæ veritatis affer annorum ætate, fed exortæ témpeftatis grandi
tores: Tuæ San&titatis fo ne percuffa : ubera denique non habet , quia Mi
lio fe fiftunt formofi in niftros , & Doćiores Evangelicos perfecutionis
ftolis fuis, in acceptoglo pruina partim martyrio fuftulit, partim in late
riantes vulnere, ipſis hono ribus abdidit, unde non nifi furtim , & in occul
rifico, aliis falutari. Ad remotiffimas enim Or to teneros adhuc filios Chriftiano la&te nutrire
bis plagas progreffi , ut Chrifti nomen portarent poffit. Quid enim faciemus Sorori noftræ in die,
coram Gentibus, tolerarunt fortiter ufque ad quando alloquenda eft ? nempe quando a Tyran
confummationem gloriæ duriffimam quaeftionem, nis de fide fua interroganda eft ? Remedium eft
& Divino quodam ufi doétrinæ compendio pro in promptu : Si murus efl, ædificemur fuper ea pro.
{alutifera gloriofi nominis confeffione ita occu pagnacula argentea. Martyres enim Ecclefiam ,
buerunt, ut plurimos ex mortifera infidelitatis ficut columnæ , fuftinent. Habet jam Ecclefia
caligine ad luminofam vivificae fidei profeffio Japonenfis plurima Martyrum propugnacula, non
nem erexerint. Et nimirum, cum illi cenfendi dum tamen argentea , nempe hujus Apoftolicæ
fint vere fidei Magiftri, qui & fidem proprio Sedis approbatione honorata. Quod fi a S. V.
fanguine confirmant, & plures pariunt Chrifto obtinuerint ifti primi Martyres , o quot alii ad
difcipulos monendo, quam docendo ; ita proba fidem allicientur odore iftius Portæ cedrino ! Et
tum eft in horum Martyrum tormentis, in re maxime quando viderint iftos Martyres defcribi
motiffimis Indiis plures Chriftiano nomini ex in Cedro , Apoftolicæ Sedis calamo numquam
Cruce , quam ex Cathedra , aggregaffe difcipu jam abolendos, ficque in dies magis , ac magis
Jos, dum infignes Magiftros viderunt, eam fi propagabitur in illis partibus fides ; quatenus vi
dem , quam verbo docuerunt, Sanguine rubri derint Magiſtros, qui doctrina , proprio ſangui
caffe . Iftos defenfores fidei hodie Beatitudini ne , & exemplo meruerunt in Santorum nume
Veftræ præfentamus , ut etiam in ultimis finibus ro referri, & a San&itate Veftra declarati: tunc
terræ perfpiciat , quales habeat Chriftiana Reli enim libentius impofterum Deo fervient viventi,
gio forte* Athletas , & quantum undique Ca illique foli honorem, ô gloriam dabunt, qui ha&e
tholica fides fufcipiat incrementi , & quantum nus immolarunt perituris .
in illis partibus propagetur, & dilatetur. Quæ Ut jam igitur ad rem deveniamus, & in hac
magis abfque dubio augebitur, dum novella illa Relatione debitus ordo fervetur , illam in tres
fidei germina viderint fuos Magiftros San&torum articulos diftinčtos, & feparatos dividendam du
honore celebrari , & quam ab eifdem hauferunt ximus. -

do&trinam , in publico eorumdem cultu firmiter In primo namque articulo de proceffibus re

approbari. Japonenfi enim Ecclefiae ifti novellæ, mifforialibus , & compulforialibus , & qualiter
cujus triumphum narraturi fumus , Beatiffime fuerint legitime fabricati, agemus; ibique de exa
IIIIIIC
 S E C U
N D JA . 391
mine teftium , & quod fuerint valide examinati, fuit expeditum , dire&um D. Archiepifcopo de
oftendemus , deinde ad proceffum cormpulforia Goa, ſeu Gonen. & Epiſcopo Machanen. ſive
lem devenientes, & ad fcripturas, & alia docu Chinen. fimul cum duabus Dignitatibus , feu al
menta compulfata. Quæ omnia demonftrabimus tera illarum de prædiétis Ecclefiis , per ipfos
legitime, &, fervatis fervandis, de Jure confe Pra-latos refpective eligendis. -

&a , ita ut Jura fic compulfata effe in forma Di&ae Remifforiæ fuerunt Iper di&um Procu
probanti appareat. -
ratorem praefentatae cuilibet di&orum Judicum ,
In fecundo vero articulo principali de Marty qui illas, & Jurifdi&ionem fibi in illis commif.
rio, & caufa notiffima illius, & qualiter San&ti fam acceptarunt , & quilibet illorum nominavit
Martyres in illo fuftinendo fe habuerint. Conjudices juxta ordinem fibi datum {in di&is
In tertio autem articulo, in quo alias folet litteris, & unufquifque Epifcopus, & Conjudex
tra£tari de miraculis, probabimus, quod illa non deputarunt Notarium pro Remiſſoria ſibi dire.
funt neceffaria in martyribus; ultra quod prae &a exequenda, quin & Curfores, qui veniunt
terea enarrabimus aliqua in illorum morte an in forma de fideliter exercendo, defignaruntque
tea , & poftea fecuta, quæ licet non firmemus locum audientiæ, dies & horas pro audientia ;
fuiffe miracula, & ne contrarium quidem affir & fic procefferunt ad di&um examen quilibet in
mare audeamus , ea tamen tanquam mirabilia fuo Diftri&tu , & ut late apparet in Regifiro.
proponemus. Et in quqlibet fupradi&orum proceffuum Re.
mifforialium teftes fuerunt legitime examinati ,
A R T I C U L US P R I MUS. cum unoquoque illorum proceffuum fuerint ad
inftantiam di&ti Procuratoris relaxata Monitoria
De proceffibur remifforialibur, & examine teftium, contra teftes examinandos, quibus illa fuerunt
necnon de proceffibus compulſorialibus. præfentata, & cuilibet di&torum teftium citatio
in forma fa&a ad di&tum effe&um , & teftibus
T\Ommiffa nobis a fel. rec. Paulo V. caufa coram Judicibus produ&is in locis, diebus, &
1 Canonizationis iftorum Servorum Dei , de horis affignatis, fuit per Judices ab illis rece
anno 1616. prout in Commiffione , de qua in Re tum juramentum de veritate dicenda , & fuerunt
giftro fol. 2. & ex fubrogatione fa&a R. P. D. Pi interrogati prius per interrogatoria Fiſcalis, de
rovani loco bon. mem. Illuftriffimi D. Cardina inde vero per Articulos Rotuli, & in fine fimul
lis Sacrati tunc Rotæ Auditoris, de qua conftat cum di&tis Judicibus , & Notario caufa: fe fub
ex Commiſſione obtenta ad inſtantiam Miniſtri fcripferunt, ut apparet ex depofitione cujuslibet
Generalis Ordinis San&i Francifci expedita die ipforum. -

4. Februarii 1625. & de illa apparet in Regiftro Et in quolibet di&orum Proceffuum Remif
fol. 92. & per nos humiliter acceptata Juriſdi forialium fuit deputatus alter Notarius, qui cum
&ione nobis per datas Commiffiones tributa, depu Notario originali caufa aufcultaret, & collatio
tavimus in Notarium caufæ Quirinum Farinam naret di&um proceffum , a quo Notario- fic ad
Rotae Notarium , qui praeftitit Juramentum de jun&o fuit prius a Judicibus receptum Jurameni
fideliter exercendo, prout in eodem. Regiftro fol. tum de fideliter collationando. Qua collatione
7. & 8. & fer. fer. ad inftantiam ejufdem Patris fa&ta, & diverfis copiis cujuslibet diétorum pro
Generalis, & illius Procuratoris , de cujus Man ceffuum tranfumptatis, fuit illis, omnibus adhi.
dato conſtat in Regiſtro fol. 37. fuerunt expedi bitum decretum judiciale, & ab ipfis Judici.
tæ Litteræ Remifforiales diverfae, ut patet ex bus , & ab eifdem. Notariis fubfcriptüm , & tan
fequentibus. dem mandarunt, dićtos proceſſus claudi, & fi
In primis Inftrumentum Remifforiæ fuit ex gillari, prout fuit fa&um , & quod confignaren
peditum pro nova Hifpania, dire&tumque DD. tur Portitoribus ad illos trafportandum ad Cu.
Archiepifcopo Mexicano, & Epifcopo Ilaxcalen. riam . Qui Portitores jurarunt in forma de dicta
fimul cum duabus Dignitatibus, aut altera ea tranfportatione fideliter facienda , prout apparet
rum eligen, a prædičtis Prælatis, ut in Regi, ab eventu fic fuiffe fa&um , & di&tos proceffus
firo fol. 5o. - - Remifforiales ad nos perveniffe, ut de omni
Secunda Remifforia fuit expedita pro nova bus contat ex Regitro, & de quolibet illorum
Hifpania, & Civitate Oppidangen. dire&a .Epi proceſſu . -

fcopo Ilaxcalen. & duabus Dignitatibus ejufdem Ex prædi&is fuimus in fententia, quod præ
Ecclefiæ, feu alteri earum eligen, ab eodem E diéti proceffus Remifforiales effent in forma pro
pifcopo . -
banti, & quod teftes in illis addu&i effent iegi
Aliud Inftrumentum Remifforiæ exeque n. in time examinati. - -

Regno Japonico dire&um Patri Vicario Provin Ex dictis procefibus fic ad Nos tranfporta
ciali Ordinis San&i Dominici ejufdem Regni , tis, ad inftantiam di&ti Procuratoris juffimus ,
& Fratribus Joanni de Rueda , & Hyacintho illos recognofci , & aperiri , & interpretari de
Orfanel, vel aliis duobus Patribus ejufdem Or
dinis in eorum defeétum, feu alteri illorum fub
ಕ್ಡಾ೦
in Latinum fermonem , prout fa&um
ult .

rogandis in Conjudices, in Regiftro fol. 59. De Proceſſibuſ Compulſorialibur.

Fuit illa Remifforia conceffa pro Regno Ja
ponico dire&a Vicario Provinciali Societatis Je
fu , & duobus Patribus di&ae Societatis, feu al
IS Litteris
Remifforialibus conceffis pro In
l fulis Philippinis e Decretis D. Archiepifco.
teri illorum, ut in Regiftro fol. 68. po Manilien. & duabus Dignitatibus illius Ec
Alia Remifforia fuit conceffa pro Infulis Phi clefiae, feu alteri illarum per ipfum Archiepi
lippinis, & fuit dire&a D. Archiepifcopo Mani fcopum eligen ut in diéfo Regiro fol. 75. con
liem. & duabus Dignitatibus illius Ecclefiae, feu ceditur facultas eifdem Judicibus compulfandi
alteri illarum per ipfum Archiepifcopum eligen quafcumque Scripturas , & Inftrumenta perti
dis , ut in Regiftra fol. 75. - -

nentia ad hanc caufam ; & cum ibi apud Con.

Tandem & aliud Inftrumentum Remifforiale ventum Sanéti Francifci reperiretur tantummodo
Søn
 392 …A P P E N D I X
Sententia Originalis per Imperatorem lata con Didacus Qjuizai habitator in Ufaca', & refide.
tra iftos San&os Martyres, & quædam Epißola bat in Domo Societatis Jefu Japonen.
miffiva , quam fcripfit D. Petrus Martinez So Paulus Suzuqui Hofpitalariüs in Hofpitali
cietatis Jefu Epifcopus Japonen. qui fuit præfens Fratrum Difcalceatorum, oriundus ex Oari ,
Martyrio di&tórum viginti fex Seryorum Dei , Prædicator , & Interpres di&orum Fratrum.
directa P. Provinciali Sanâi Francifci Provin
Gabriel Regni de Ize, Doxicus di&orum Fra
ciæ Philippinarum; iftarum duarum Scriptura trum ætatis 19. annorum.
rum tantummodo per di&tos Judices fuit fa&a Joannes Quizuja Japonen. oriundus ex Mea
compulfatio, & credimus , legitime fa&um fuif. co vicinus eorumdem Fratrum.
fe , quia conftat de præfentatione di&arum Lit Thomas de Ize Danqui, oriundus ex Mea.
terarum fa&a legitimis Procuratoribus, de quo co , & Interpres eorumdem Fratrum.
rum mandatis jam fupra diximus conftare, quin Francifcus, oriundus ex Meaco, Medicus, &
etiam de acceptatione Jurisdi&ionis per di&um lnterpres eorumdem Fratrum.
Archiepifcopum , necnon de deputatione dnorum Thomas Cofaqui, qui in Miffis minißrabat
Conjudicum Dignitatum ejufdem Ecclefiæ, & Fratribus, ætatis |1 5. annorum Japonen.
illorum acceptatione, ac de deputatione Nota, Joachin Saquijor, oriundus ex Ufaca Japo
rii, & Curforis una cum illorum Juramento , nen. Coquus di&orum Patrum.
& de defignatione loci, diei ; & horarum pro Bentura, oriundus ex Meaco, qui, cum ef
a&ibus faciendis , de citatione illorum, penes fet puerilis ætatis, recepit Baptifmum ; poftea
quos Scripturæ compulfandæ reperiebantur, ut vero, cum remanfiffet Orphanus, reincidit in
illas exhiberent , & de illarum exhibitione per eamdem Idololatriam , fed tandem , cum illi
eos fa&ta, de decreto Judicum extra&ionis & in memoriam adduxiffent , quod erat baptizatus,
compulſationis, & inſertionis in actis una cum fe reconciliavit San&tæ Ecclefiae , mediantibus
inſertione ſubſecuta, de recognitione dićtorum di&tis Fratribus, & manfìt apud ipfos.
Jurium fic exhibitorum, & de Decreto Judi Leon Carazuma, oriundus ex Voari Japonen.
cum , quod Scripturæ compulfatae aufcultaren præcipuus Interpres di&orum Fratrum.
tur cum Notario ad hunc effe&um deputato , Mathias Japonen. oriundus ex Meaco, qui in
& jurato, & compulſatas dićtas Scripturas man travit in locum alterius Mathiæ, qui erat ab :
darunt Judices figillari , & claudi, & tradi Por fens, quando fuerunt capti fupradi&i Martyres.
titori fideli cum folito Juramento ad effectum Antonius Doxicus, oriundus ex Hangataqui,
tranfmittendi ad Urbem , prout in effe&u fue qui miniftrabat in Miffa di&o Patri Commiffa.
runt tranſportata , S& de Mandato Noſtro con rio, ætatis 13. annorum , filius Patris Chini ,
fignata Notario Caufa apertae, & recognita, & & Matris Japonen.
de Hifpano in latinum Sermonem tradu&ae per Ludovicus Doxicus Japonen. oriundus ex Voa
Interpretem ad id deputatum. ri , ætatis duodecim annorum.
Ex quibus vifum fuit nobis, di&as Scripturas Paulus Yuaniqui, oriundus ex Voari, & vi
legitime fuiffe compulfatas, quin & effe in for cinus in Meaco .
ma probanti, Michael Cozoqui , oriundus in Regno de Ixe,
vicinus , & Familiaris di&orum Fratrum.
Petrus Suqueixein adau&us, qui cum affociaf.
Λ'omina , Patria , & Numerus ißorum Beatorum fet Martyres, illorum Cuftodes illum in catenam
/Martyrum. miferunt , & tandem cum illis fuit crucifixus.
Coſmus Raquya, oriundus ex Regno de Voa
Sti San&i Martyres fuerunt viginti fex, quo ri , & habitator in Meaco, occupatus in fervi
rum fex fuerunt Ordinis San&i Francifci , tio pauperum Hofpitalis di&torum Fratrum .
& iftorum tres erant Sacerdotes , reliqui erant Francifcus Campinten adau&us, qui cum af
Laici, & ex praedictis. fociaffet di&os Martyres a Meaco, cum aliqua
Fr. Petrus Baptifta Sacerdos, & Concionator refe&ione fuit miffus in Catenam a Cuftodibus,
Commiſſarius oriundus ex Oppido de Sant Eſte & crucifixus cum ceteris Martyribus.
van in Dioec. Abulen. in Hifpania. Quamplurima notatu digna San&itatis vitæ,
Fr. Martinus de la Afcention , alias de Aguir B. Martyris Fratris Petri Baptiftae potuiffemus
re Sacerdos, & Concionator , & Le&or Sacræ hic adducere ; attamen, quia effet nimis proli
Theologiæ, oriundus ex Oppido de Vergara in xum, illa remittimus legenda in Hiſtoria Japo
Provincia de Guipuzcoa in Hifpania. ni, quam fcripfit Frater Marcellus de Rivade
Fr. Francifcus Blanco Sacerdos, & Concio neyra ejufdem Religionis D. Francifci Difcal
nator, oriundus ex Comitatu de Montery Dioec. ceatorum in lib. 6. & in alia, quam fcripfit de
Aurien. in Hifpania. iftis Martyribus Japoni Fr. Joannes de San&a
Fr. Franciſcus de S. Miguel, oriundus ex Op Maria Provincialis Provinciæ de S. Joſeph Di
pido de la Parilla Dioec. Palantin. in Hipania. fcalceatorum , quam direxit Catholico Regi Hi
Fr. Gundifalvus Garzia Laicus, oriundus de fpaniarum Philippo III. & in alia Hiftoria Re
Bazain in India Orientali , & filius Patris Lufi gnorum Japoni, quam fcripfit Pater Ludovicus
tani , & Matris ejufdem Indiæ. \ de Gufman Societatis Jefu in fecunda illius par
Fr. Philippus de Jefu, alias de las Cafas Cho te , & maxime in lib. 13. quibus in locis legi
rifta, oriundus ex Civitate Mexici in nova Hi tur defcripta Vita San&a cujuslibet aliorum quin
fpania, cujus Pater, & Mater erant Hifpani. que Fratrum Difcalceatorum, necnon Vita cu
Alii tres erant Societatis Jefu, nempe juslibet aliorum viginti Martyrum, & maxime
Joannes de Goto Doxicus, id eft, Scholaris in Hiftoria Fratris Marcelli de Rivadeneyra ,
Patrum Societatis Jefu ætatis decem, & novem qui omnes in hoc exercitu militarunt pro Fide
£AinnOrU1nm . -
Catholica fub vexillo fui Prælati, Ducis , &
Paulus Micki Fr. Societatis Jefu, & Concio Magiftri Patris Petri Baptiftæ, ad quas Hiflo
nator, & Japonen, rias circa hunc Articulum nos remittimus.
4R
 S E C U N /O J.A. 393
88. 89' fal. I 15. in Proc. Japonen. fol. 3o dy in
A RT I cv Lvs s Ec UN D vs. Proc. Chinen, fol. 35, Ö fol. 4o. , Ô fol. 46. čr
fol. 5 1. 89' fol. 62. (5 fol. 78. U fol. 89.” dy in
De Martyrio , Ö* caufa illius , Ö* qualiter San&i Proc. Manilien. fol. 5o, & fol. 6o. © foi. 68. ¿y
Martyre , in illo fußinendo fe babuerint. fol. 92. 5 in Proce0u Oppidangen. fol. 3o & fol.
41. Ö fol. 5o. & de auditu , & fama plures alii
Dº! Pater Commiffarius pervenit ad Ja Teftes, qui omnes deponunt , iftos 26. Marty.
ponem cum legatione fibi commiffa a Gu res Martyrium fuftinuiffe pro Fide Catholicâ,
bernatore Maniliæ, & cum accefliflet ad Impe & illius Confeffione , & Prædicatione. Ad cu
ratorem pro fua legatione fignificanda , illique jus caufæ probationem non credimus opus eſſe
litteras di&ti Gubernatoris dediffet , & lmperator Teftibus , cum habeamus ipfius Tyranhi Sen
admiratus paupertatem iftorum Fratrum , & ve tentiam , quam contra iftos San&os Martyres
ftitus illorum adeo humilis, & poftquam Tyran protulit tenoris fequentis.
nus cum illis fecit demonftrationes magni favo Poftquam Imperator annis præteritis prohi
ris, cœpit ifte barbarus loqui fuperbe , cogitans buit Legem, quam Patres docefit, nonnulii Pa
ſuo barbaro favore vincere animos invincibiles tres , qui vocantur Legati Luzoni , & habitant
di&torum Fratrum , & cum ifta fuperbia lmpe in Curia , . prædicant di&tam Legem ; ideo ipfi
rator petiit , quod Gubernator , & illi de Ma una cum Japonenfibus ad eorùm Legem cón
nilia ipfum recognofcerent tamquam vafalli , verfis condemnantur , qui fimul funt numero
dando, prout tales, ipfi tribntum annuum . Cui viginti quatuor ; crucibus affigetis Nangafaqui .
P. Commifarius, mediante (uo Interprete, re Et quia in futurum fua Majeftas iterum , &
fpondit, quod Rex Hifpaniæ non recognofcebat cum majori rigore prohibet hanc Legem , hoc
alium , nifi folum Deum Regem Cæli, & Ter fcitote , & jubete , quod cum rigore fervetur
rae , & quod , cum ipfe in fua Epiftola , quam iftud mandatum. Et fi forfan aliquis di&lo man
fcripferat di&to Gubernatori , afferuiffet , velle dato contraveniet, ipfe contraveniens cum tota
amicitiam cum Rege Hifpaniæ , & Gubernato illius generatione mortis pœna puniatur . Da
re Maniliæ , nulla ratio admittebat petere abtum die vigefima lunæ undecimæ primi anni æta
ipfis tributum. Unde Imperator, convi&us præ tis vocatæ Eviocho . Qyæ Sententia hodie ex
di&a ratione dixit , quod volebat amicitiam cum tat apud Conventum San&i Francifci Manilien.
illis de Luzon , hoc eft, Philippinarum , & , at Originalis, & fuit interpretata coram Archiepi
tenta ifta demonftratione amicitiæ , Fratres illi fcopo Manilien. & Conjudicibus, medio juramen
dixerunt, velle reftare in illo- Regno, quod Im to, per P. Fratrem Joannem de Angeli Domi
perator admifit , & obtulit illis dare fitum in nicanum , & P. Garziam Garzes Jefuitam , &
~ fua Curia ad effe&um , ut fabricarent Domum, duos alios Chriftianos Interpretes. Peritos Japones
& dixit, effe homines valoris, & æftimare quam. per dictos Judices nominatos, utin Proceſſu Com
plurimi illorum amicitiam. P. Commiffarius cum pulforiali Manilia fol. 145.
fuis fociis fe contulit ad Civitatem de Meaco , Lata prædiéta Sententia , de juffu , & man
ubi Imperator continuo refidet , & juffu illius dato Imperatoris ifti San&i Martyres fuerunt ca
fuit illis affignatus locus pro ædificando Mona pti in fuo Conventu Civitatis Meaci, & porta
flerio , prout ædificatum fuit , & Ecclefia fub ti ad carcerem publicum trigefima Decembris
invocatione San&tæ Mariæ Angelorum , quæ in 1596. ad quam capturam faciendam fuerunt ap
fe(tivitate gloriofi Patris San&i Francifci fuit pofiti Cuftodes Ecclefiæ , & magno rumore , &
benedicta, S celebrata prima Miſſa, ibique con apparatu armorum illam fuerunt ingreffi , & in
tinuo recitabantur horæ canonicæ tam diurnæ , illa hora ifti Sati&ti Martyres erant in Choro de
quam no&urnæ , & celebrabatur Sacrum Miffae cant antes Vefperas , & coeperunt gratias agere
Sacrificium , & in oratione , difciplina, & jeju Deo , & inter fe collaetabantur de liftobono, &
nio femper Fratres exercebantur ; & Pater Com beneficio, quod , moriendo pro Chrifto , fpera
mi{farius fecit ædificari prope Monafterium duo bant , & illi Satellites cœperunt illos funibus
Hofpitalia , alterum dedicatum San&tæ Annæ , ligare , & erat admirabilis patientia , & lætitia
alterum vero San&to Jofepho , in quibus cura San&torum , & inhumanitas , & crudelitas Gen
bantur leprofi , & alii infirmi maxima cura , & tilium , & dolor , & lacrymæ Chriſtianorum .
diligentia Commiffarii , & Sociorum , quin & Tunc San&ti Martyres præ gaudio, & lætitia coe
fumma caritate ; * quæ opera fuerunt maximæ perunt canere Te Deum laudamus, ficque liga
importantiae ad converßonem plurimorum..." Ni ti fuerunt miffi in publicum carcerem , ex quo
hilominus Imperator non ſciebat de dicta con fuerunt erepti , & de mandato Tyranni fuit am
verfione , nec quod Patres prædicarent publice putata unicuique illorum pars auriculae , & pro
Euangelium , nec quod baptizarent, prout facie. majori ignominia fuerunt portati per plures Ci
bant , & in dies converforum numerus augeba vitates illius Regni , nempe per Civitatem Mea
tur , quod cum ad aures Tyranni Gubernato chi, Fugimi , & Ufaca, & alias ufque ad Nan.
rcs , & quidem Faranda Eviemon pervenire fe gafaqui; & eft notandum, quod licet in Sentem.
ciffet , Tyrannus valde iratus ifta relatione , & tia viginti quatuor, tantum crucifigendi legan
recordatus fuit , paucis retro annis fub poena tur , nihilominus alii duo , nempe Francifcus ,
ultimi fupplicii Prædicationem Fidei Catholicæ & Petrus , in itinere BB. Martyribus adhæfe.
rigorofe prohibuiffe , & tunc de novo aliud fi runt, qui in via illis aliquam refe&ionem mini
mile Decretum contra Servum Dei Fratrem Pe ftrabant , qui duo fuerunt capti a Cuftodibus ,
trum Baptitam , & Socios , & contra Japonen & confitendo, fe effe Chriftianos, fuerunt cum
fes, qui illis adhaerebant, & Chritiani facti fue reliquis Martyribus ligati , & crucifixi , ut di
runt, promulgavit, & contra ipfos exequiman cunt Tetes Jub articulo 6. ó 24. & fignanter
davit hac tantum de caufa, prout deponunt 1S. Joannes Rodriquez Eratiel in Proc. Mexicano fu
Teftes de certa {cientia examinati in Proceffu per art. 28. fol. 12. S. Thomas Agnes in Proc.
Kemi0oriali Mexicano fol. 48. Ö fol. 64. ¿y fol. Chinen. fuper eodem art. fol. 81. & Chriftophorus
Lib. III. D d d Mer
 394 A P P E N D I X
Mercado ín Proc. Manilien. fuper eodem art. fol. dem Proc. fol. 122. & alii plures de auditu , &
96, & per totam viam, qua fuerunt perdu&i , fama publica,
ad patibulum, femper fuprafcripta Sententia cui Poftea vero, Crucibus in alrum elevatis, Mi
dam tabulæ affixa & alta præibat ante illos: qui niftri Imperatoris unumquemque Martyrum duo.
Beati Martyres tam in carceribus , quam per bus iêtibus lanceæ percuflerunt ; altero i&u a la
viam , & in ipfo patibulo conftantiffime ufque tere dextero ad humerum finiftrum, altero ve
ad mortem Fidem Catholicam prædicabant , ut ro a latere finiftro ad humerum dexterum , &
deponunt 19. Teftes de fcientia , & vifu fuper femper Beati Martyres Fidem , pro qua morie
art. 25. in Summ. num. 6. ficque poft longam bantur , prædicabant , & Deum laudantes ani
viam plenam ærumnis , & calamitatibus, & igno mas illi coronandas dederunt fub die quinta Fe
miniis , & frigore San&i Martyres pervenerunt bi uarii 1597. ut deponunt de vifu teftes triginta
ad Civitatem Nangafaqui, - tres, nempe Petrus Montoya in Proc. Mexicana
Ubi advertendum e(t, quod quidam puer vo fol. 53. Joannes Baptifta Aguirre in eodem Proc.
catus Antonius ætatis 13. annorum , qui in Ec fol. 7o. pag. 2. Joannes Mendoza in eodem Pro.
clefia Fratrum in Miffis illis miniftrabat , & erat ceffu fol. 92. Joannes Rodriquez Curiel in eodem
illorum Doxicus, nempe Scolaris, cum jam du Proc. fol, 12 1. Joannes Ponze de Leon in eodem
ceretur ad patibulum cum ceteris , parentes il jol. 148. Chrifłophorus Garzia in eodem Procefu
lius illi obviam venerunt , & cum lacrymis pro fol. 133. pag. 3. Michael Maura in Proc. Japonen.
miferunt illi omnia illorum bona, fi a fide de fol. 5 1. Antonius Martuda in eodem Proc. fol. 5 1.
fifteret; quibus ipfe refpondit : Quæ mihi pro Yto Joannes in eodem Proc. fol. 55. Cagi Lauren
mittitis, omnia funt temporalia, quæ vero Chri tius in eodem Proc. fol. 88. Emmanuel Gonzalez
ftus mihi promittit , funt æterna; & iterum Pa in Proc. Chinen. fol. 36. Antoníus Garzes in eo.
tre eadem replicante , Antonias propria vefte dem Proc. fol. 42. Duarte Ferreira in eodem Proc.
fe exuens dixit parentibus : Ecce veftem , quam fol, 52. pag. 2. Francifcus Gonzalez in eodem Proc.
mihi dediftis, vobis reftituo, nudufque , & lætus fol. 58. Simon Ferreira in eodem Proc. fol. 69.
ad crucem properavit , illamque pluries deofcu pag. z. Chriftophorus Gonzalez in eodem Proc.
Jatus, & amplexus fuit , decantans hymnum Te fol. 47. pag. 2. Salvator de Melo in eodem Proc.
ÎDeum laudamus , ut deponunt Teftes fuper art, fol. 75. pag. 2. Thomas Agnes in eodem Proc.fol.
27. Summ. num, 8. nempe Petrus Montoya in 8o. pag. z. Petrus de Monteacuto in eodem Proc.
Proc. Mexicano fol. 53. Joannes Baptita Aguirre fol, 91. Francifcus Acolta in Proc. Manilien. fol.
jn eodem Proc. fol. 7o. Joannes Rodriquez Curiel 55. Petrus Sotelo in eodem Proc. fol. 63. Ferdi
in eodem Proc. fol. 1 zo, pag. 2. Joannes Ponze de nandus Garzia in eodem Proc, fol. 7o. Laurentius
M. 'on in eodem Proc. fol. 147. Siloday Joannes Galli in eodem Proc. fol, 77. Chriftophorus Mer
, n Proceff. Japonen, fol. 39. Yto Joannes in eodem cado in eodem Proc. fol. 96. Michael de Sofa in
Proceſſu fol. 54. Chriſtophorus Gonzalez in Proc. Proc. Oppidangen, fol. 33. pag. 2. Joannes Anto
chinen. fol. 47. Franciícus Gonzalez in ProceUu nius in eodem Proc. fol. 44. pag. 2. Joannes de
cbinen. fol. 47. Francifcus Gonzalez in eodem Proc, Ja Crux in eodem Proc. fol. 54. Petrus Itamifo
fol. 57. pag. 2. Salvator de Melo in eodem Proc. mi in Proc. Romano fol. 47. pag. 2. ſuper 22. art.
fol. 63. pag. 2. Simon Pereyra in eodem Proceſſa Thomas Jacaquinoco Floye in eodem Proc. & ar
fol. 69. Thomas Agnes in eodem Proc. fol. 8o. ticalo fol. 53. & alii plures de auditu , & fama
pag. 2. Franciſcus Acoſta in Proe, Manlienſ fol, publica,
54. pag. z. Petrus Sotello in eodem Proc. Mani Ifti San&i Martyres pleni caritate , & refe
]ien. fol. 63. ceterique omnes Martyres gratias &i vinculo illius perfe&ionis vitam præfentem ab
Deo agebant , quia jam venerat hora , in qua omnibus magis amatam contempferunt , & mor
pro Chrillo , & illius Fide moriebantur , alii tem aliis magis odiofam pati elegerunt , & teftes
pfalmos, & hymnos canentes, alii vero in Cru Fidei Chriftianæ fua morte fleterunt , opere te
ce prædicantes, & in particulari ipfe Pater Com ßificando, & oftendendo Fidem Chrifti , & verita
mifíarius Dux , & Magifter ceterorum , & Mi tem illius, quæ veritas fuit fui Martyrii caufa,
cki Paulus Societatis Jefu dixit in Cruce fua & perfesta ratio, illius confiftit in eo, quod mor
nativa lingua Japonica : Peto ab omnibus præ tem fuftinuerunt propter Chriftum , oftendendo
fentibus audientiam : Ego fum Japonus, & Fra ex operibus Fidem fuam, & imitando
Dominicam, v
Paffionem
ter Societatis Jefu , & tantum modo morior, quia
prædicavi Legem Chrifti Domini Noftri , & mo
rior lætus pro jfta caufa , & habeo hanc mor
tem pro fingulari beneficio, & gratia, quam Deus A R T I C U L U.S. T E R T I U.S.
in me operatus eft , & in hac hora poteritis cre
dere , quod non mentior. Certifico vobis, quod In quo demonftrabimur, non effe neceffarium in Mar
non eft alia via falvationi hominum, nifi Fides 1yribus probari Miracula.
Chriſtiana. Et quia iſta Lex mandat parcere Ini
micis, ego ex nunc parco Imperatori , & omni Atio autem iftius affertionis ea eft , quia
bus illis culpatis in mea morte ; quia defidero Miracula ideo requiruntur in Confe{fore ,
quod omnes falvi fint. - quia figna, quod ille fuit Servus Dei , & per
Et omnibus viginti fex crucibus extenfis fu venit ad Cæleftem Patriam ; fed fic eft , quod
per terram , in ipfis impofuerunt corpora Mar Martyr dicitur quafi Tefti* Fidei Chriftianae
tyrum , & illis manus, pedes , & collum anulis juxta Divum Thomam fuper 3. quæf. 68. art.
ferreis circumdederunt ; quo tempore Pater Com 4. in corpore , per quam Fidem nobis vifibilia
miffarius Miniftrum , & Satellitem rogavit , ut per inviſibilia contemnenda proponuntur, ut di
clavis ferreis pedes , & manus perforaret , ut de citur ad Hebr. I I. ad Martyrium ergo per
Ponunt duo reftes fuper art. 29. Summ. n. 7. nem tinet , ut homo teftificetur Fidem , oftendendo
pe Joannes Baptifta Aquirre in Proc. Mexicano opere , omnia præfentia contemnere , ut ad fu
Jol. 71, pag. 2. Joannes Rodriquez Curiel in eo türa , & invifibilia bona perveniat , juxta illud
Ja
 S E C U N D JA. 395
Jacobi 2. Ego oßendam tibi ex operibus Fidem meam, bene diſponentur, quoniam Deus tentavit illos, &
& ut idem D. Thomas ubi fupra art. 2. ad 2. invenit digno* fe , & quaß holocaußi hoftiam acce
dicit, quod nullus pervenit ad vitam æternam, pit illos . Igitur non eft opus aliis fignis mira
nifi abfolutus ab omni culpa , & reatu poenae , culofis in Martyribus, quos Deus invenit dignos
Quæ quidem univerfalis abfolutio fit in perceptio fui , & quafi holocaufti hoftiam accepit illos.
ne Baptifmi, & in Martyrio , propter quod di Unde & iftam Conclufionem , quod non fit
citur, quod in Martyrio omnia Sacramenta Ba opus Miraculis ad Canonizationem Martyrum ,
ptifmi complentur, fcilicet quantum ad plenam non relatis fuperioribus doctrinis, & rationibus,
liberationem a culpa , & poena; fequitur, Cælos
adducit , & tenet Auguftinus Triumphus de Po
ingreffum effe ergo in Martyribus Teftibus Fidei teſtate Eccleſiae queſt. 16. art. 3. in reſponſione ad
Chriftianæ, & teftificantibus Fidem operibus ; & 2. ibi: Sed pati pro Chrißo, ô pro Confeffione Fi
fic ſtante hoc figno, & abſolutione univerfali a dei eft per fe caufa fanäitatur. Unde, ifta exiften
culpa, & pœna , fequitur, non . effe opus alio te abfque omni figno miraculofo , debet aliquis
figiio defumpto ex miraculis ultimis , quia , ut pr9 Martyre canonizari. Idem tenet Joannes Ffan
nötat idem Divus Thomas 2. 2. quæf. 124. art. cifcus Pavin in Relatione Canonizationis San&fi Bo
3. in corpore , Aëtur virtutis poteft conßderari fe naventure 2. part. art. 2. quem refert, & fequi
cundum quod comparatur ad primam motivum , quod tur Petrus Ridulphus Epifcopus Senogallien. in
eß amor caritatis , ©* ex bac parte praecipue ali Vita ejufdem Sanéis Bonaventure lib. 1, fue Hito
qui, aétur babet, quod ad perfeéiionem vitæ perti rie Serapbicæ fol. 94. Idem tenet Fr. Angelus Roc
neat , quia, ut Apoftolus dicit ad Coloffen. 3. Ca ca in Commentar. de Canonizatione Sanétorum cap.
vitas eft vinculum perfeéîionis. Martyrium autem 35. ubi firmat , quod caufa finalis Martyrii eft
inter omnes a&us virtuofos maxime demonftrat defenfio , atque Confeffio veritatis Fidei Chri
perfe&ionem caritatis, quia tanto magis oftendi ftianæ. Qua caufa exiftente , nulla alia inquifi
tur aliquis aliquam rem amare , quanto pro ea tione pravia, nulloque Miraculo intercedente,
rem magis amatam contemnit, & rem magis odio pro Martyre quis canonizandus eft , atque vene
fam eligit pati . Manifeftum eft autem , quod randus. In eamdem fententiam venit Ludovicus
inter omnia alia bona præfentis vitæ maxime a Turrianus in trač, de Fide diſpat. 17. dub. 2. &
mat homo ipfam vitam , & e contrario maxime in Compend. Bullar. fub Alexandro III. Bulla 4.
odit ipfam mortem, & præcipue cum doloribus Scbolio 2. & fub Innocentio IV. Bulla 2. Scholio
s corporalium tormentorum ; & ſecundum hoc pa 1. Nec Doétores Canoniftæ aliud fentiunt in cap.
tet, quod Martyrium inter ceteros a&us huma 1. de Reliq. & Venerat. Sanétor.
nus eft perfe&ius fecundum fuum genus , quafi
maximæ caritatis fignum , juxta illud Joannis 15. De aliquibus mirabilibus , que evenerunt ante , Ö*
IMajorem caritatem nemo habet , quam ut animam poft AMartyrium borum SS. Martyrum.
fuam ponat quis pro amicir. Martyr igitur , mo
riendo pro Chrifto, demonftrat perfe&ionem ca Rimo, quod ftatim atque fuit captus Fr. Pe
ritatis, & dat illius fignum evidens , & quod ma- ` trus Baptifta cum Sociis , apparuit Come
net in Deo , & Deus in eo , & juxta illud 1. tes in modum harparum, & crucium , qui vide
Joann. I. Deus Caritas eft , & qui manet in ca batur inchoare a Philippinis verfus Civitatem
vitate, in Deo manet , Ö* Deuf in eo. Unde, cum Nangafaqui , ubi erant crucifigendi , & duravit
Martyr, moriendo pro Chrifto , det fignum ma per no&em , quoufque Martyres pervenerunt ad
ximæ caritatis , & quod in illa permanferit , {e locum Martyrii , & numquam amplius vifus fuit;
quitur , non effe opus aliis fignis miraculofis ; quod probant teftes de vifu , & certa fcientia fu
præcipue quia, ut dicit Divus Thomas d. quæft. per art. 5o. nempe Petrus de Montoya in Pro.
68. art. 1. in Concluf. Martyrium eft aéïur virtu ceu Mexicano fol. 43. & Joannes Baptita Aguir
tir , quo aliquit contra perfequentium impetur firmi re in eodem Proc. fol. 59. & Joannes Rodriquez
ter in jußitia , & veritate permanet . Et ibidem Curiel in eodem Proc fol. I 12. qui eft conteftis ,
art. 2. in corpore dicit , Manifeftum effe , quod mar & allegat fuprafcriptos duos teftes Petrus Sotilo
tyrio bomo firmiter confirmatur in bono virtuti r , in Proc. Manilien. fol. 59. Ferdinandus Garzia in
dum Fides , & Jußitia non defint propter immi eodem Proc. fol 87. Chriſtophorus Mercado in eo
mentia pericula mortir. Unde dum Ambrofius in dem Proc. Manilien. fol. 88. Joannes Antonius in
Sermone 14. ante finem dicit : Martyrer Principer Proc. Oppidangen. fol. 88. Joannes de la Cruz in
Fidei funt , interceffore r Mundi , præconer Regni , eodem Proc. fol. 44. & alii plures teftes de auditu.
cohereder Dei. Ergo , quibus ifta competunt, non Secundo , po(t carcerationem Martyrum in d.
eft illis opus miraculis in fignum, quod gaudent Civitate Meachi evenit quidam terræmotus per
Regno Cælefti , ad quod fufficit , ut fint cohe {patium trium horarum , & multa Templa Deo.
redes Dei. -

rum corruerunt ; quod probant teftes de auditu ,

Ulterius, quia legitur Matth. Io. Qui me con. & certa fcientia fuper art. 7. nempe Petrus de
feffus fuerit in terrir coram bominibu r , ò' Ego con Montoya in Proc. Mexicano fol. 45. Joannes Ba
fitebor eum coram Patre meo : ergo , fi Chriftus ptifta Aguirre in eodem Proc. fol. 61. Joannes Ro
in his verbis promifit confiteri coram Patre Æ driquez Curiel in eodem Proc. fol. I 13. Michael
terno illum, qui in terra confeffus fuerit ipfum Moura in Proc. Japonen. fol. 29. cum aliis pluri
coram hominibus, fequitur , non effe opus alio bus teftibus de auditu , & fama publica.
figno miraculofo in Martyribus ad hoc , ut af Tertio , poft eamdem carcerationem in di&a
firmari poffit , eos effe Cives Cæleftes, cum ipfi Civitate Meachi , evenit maximum aquarum di
pro confeffione Chrifti , & illius Fidei mortem luvium, in quo plures utriufque fexus periere ,
fubierint , & cum Chriftus dixerit , Ego confite ut probant plures teftes de vifu , & certa fcin
bor eor coram Patre meo. tia fuper art. 8. nempe Petrus de Montoya in
Et in 3. Sapient. dicitur : Et ß coram homini Proc. Mexicano fol. 45. Joannes Baptifta Aguir
bur tormenta paffi funt, tamen fpe* illorum immor re in eodem Proc. fol. 6 1. Joannes Rodriquez Cu
talitate plena eft , & vexati in pauci r , in multis riel in eodem Proc. fol. 1 18. Michael Moura in
' Lib. III. D d d 2 Pr0c .
 3.96 ...A P P E N D I X
Proc. Japonen. fol. 29. Francifcus Gonzalez in Proc. fol. 93. Joannes de la Cruz in Proc. Oppidangen.
Cbinen. fol. 55. Salvator de Melo in eodcm Proc. fol. 5 1. & alii plures teftes de auditu , & fáma
Chinen. fol. 61. Thomas Agnes in dicio Proc. Chi publica. -

nen. fol. 78. Petrus de Monteacuto in eodem Proc. O$tavo, quod Aves rapaces in illis partibus
fol. 88. & alii plures de auditu , & fama publi nominatæ Mafcanguis , quæ in loco Martyrii
C2 . corpora damnatorum affueverunt dilaniare , &
Quarto, poft capturam etiam prædi&am San carne eorum pafcebantur, San&orum Martyrum
&i Seraphici Francifci Imago Sanguinem exfuda cadavera , licet illis proxima fuerint, nullatenus
vit, ut probant teftes de vifu , & fcientia fuper illa tetigerunt , non fine circumftantium admi
9. art. nempe Petrus Montoya in Proc. Mexica ratione ; ut probant teftes de vifu fuper articulo
mo fol. 46. de fama publica, & quod non potuit 17. nempe Joannes Baptifta Aquirre in Proc. Me
videre propter impedimentum ortum ex nume *1cano fol. 65. Petrus Montoya ibidem fol. 49.
rofitate gentis, Joannes Rodriquez Curiel in eo Joannes Montoya in eodem Proceffu fol. 88. Joán
dem Proc. dičto art. 9. fol. I 14. qui deponit de vi nes Rodriquez Curiel fol. 1 16. Item Joannes in
fu , & plures alii ibidem de auditu , & fama pu Proc. Japonen. fol. 54. Chriftophorus Gonzalez in
blica. Proc. Chinen. fol. 46. Duarte Ferreira ibidem fol.
Quinto, Corporibus Martyrum in Cruce pen 5 1. Francifcus Gonzalez ibidem fol. 56. Salvator
dentibus, quædam Mulier infidelis ad extremum de Melo ibidem fol. 62. Simon Pereira ibidem fol.
vitæ, loquela non folum, fed & aliis corporali 68. Thomas Agnes in eodem Proc. fol. 79. Petrus
bus fenfibus amiffis, dedu&a , quadam particula de Monteacuto ibidem fol. 89. Petrus Sotelo in
Crucis Patris Petri Baptiftæ ori illi applicata , Proc. Maniliem. fol. 61. Ferdinandus Garzia ibidem
in inftanti loquelæ fuit reftituta , & Sacramen fol. 69. Laurentius Gal. ibidem fol. 75. Hierony
tum Baptifmi inftantiffime petiit , fuitque ab eo mus Pacheco ibidem fol. 82. Chriſtophorus Mer
dem Patre Petro Baptifta adhuc vivente , licet cado ibidem fol. 94. & alii plures de auditu, &
Cruci affixo , fanitati corporis , & animæ medio fama publica.
Baptifmi retituta . Probant tetes de vifu fuper Nono , poftquam di&i Martyres, &inter ipfos
art I 1. Petrus Montoya in Proc. Mexicano fol. 47. d. Pater Commiffarius Frater Petrus Baptifta ,
& de auditu , & fama publica Joannes Baptitia fuerunt crucifixi , pluries di&tus Pater Petrus Ba
de Aquirre in eodem Proc. fol. 63. Joannes Men ptifta fuit vifus, dereli&ta Cruce, celebrare Mif
doza in eodem Proc. fol. 47. Melchior de los Vi. fam in fuo Monafterio de Nangafaqui , illique
os in eodem Proc. fol. 97. Michael de Soufa in miniftrare di&tus Antonius , qui fimul cum illo
Proc. Oppidangen. fol. 29. Joannes Antonius in eo crucifixus fuerat , indutus vefte alba , & audie
dem Proc. fol. 4o. Joannes de la Cruz in eodem bant canticum quafi cæleftem, quamvis non vi
Proc. fol. 49. debant canentes, & hoc deponunt propriis oсu
Sexto, poft triduum pendente in Cruce Cor. lis vidiffe Joannes Rodriquez Curiel , & Joannes
pore Fratris Petri Baptiftæ, fanguis cum omnium Baptita de Aquirre in Proc. Mexicano fuper art.
ftupore , & præter humanum captum abundan
ter effluxit . Probant teftes de certa fcientia, &
de vifu fuper art. 14. Joannes Rodriquez Curiel
in Proc. Mexicano fol. 125. Joannes Ponze de
n8. ifte fol. 66. ille vero fol. I 16. qui fuper art.
24. dixit , qua!iter ivit ad vifitandum locum ifto
rum San&torum Martyrum , & refpiciendo cru
cem diéti Patris Petri Baptiftæ , invenit , quod
.
Leon in eodem Proc. fol. 142. Michael Maura in non erat in Cruce , & magna admiratione quæ
Proc. Japonen. fol. 29. qui etiam dicit , poft tres fivit a Cuftodibus , ubinam erat Corpus di&i Pa
menfes fanguinem emanaffe ex latere fupradi&i tris Petri Baptiftæ, qui refponderunt, quod fæ
Fratris Petri Baptiftæ. Chilodai Joannes in eodem piffime eveniebat , quod non videbatur in Cru
Proc. fol. 37. Antonius Martuda in eodem Proc. ce , & quod poftea , tranfa&to aliquo fpatio tem
fol. 5o. Sancujege Martinus in eodem Proc. fol. 61. poris, iidem Cuftodes videbant idem Corpus in
Safioge Leon in eodem Proc. fol. 64. Chriftopho eadem Cruce . Unde idem teftis fuit reverfus
rus Gonzalez in Proc. Chinen. fol. 45. Duarte Fer magna cum celeritate ad quærendum diétum Pa
reira in eodem Proc. Chinem. fol. 5 1. Salvator de trem Petrum Baptiftam ad locum, in quo prius
Melo in eodem Proc. fol. 61. Francifcus Acofta in eum viderat celebrare Miffam , & jam illum non
Proc. Manilianen, fol. 5o. Hieronymus Pacheco in invenit ; & teftis iterum reverfus fuit ad locum ,
eodem Proc. fol. 82. Joannes de la Cruz in Proc. ubi crucifixus fuerat, & illum invenit in Cruce
Oppidangen. fol. 5o. & alii plures teftes de audi. eodem modo , quo Martyrium in illa pa[fus fue
tu , & fama publica ibidem. rat ; & cum tefte iverunt plures Chriftiani , de
Septimo , quod Corpora iftorum Martyrum , quorum nominibus non recordatur , fed dixit ,
etiamfi per bimeftre in Cruce pependiffent , e hoc fuiffe , & effe publicum , & notorium tam
rant tamen facie formofa , ac fi animata fo inter Chriftianos , quam inter Infideles. Idem de
rent - Probant teftes de vifu , & certa [cientia ponunt de auditu , & fama publica plures teftes ,
fuper art. 16. Petrus Montoya in Proc. Mexica nempe Petrus Montoya in Proc. Mexicano fuper
no fol. 48. Joannes Baptiſta de Aguirre in eo art. 18. fol. 49. & Joannes Mendoza in eodem Proc.
dem Proc. fol. 65. Joannes Mendoza ibidem fol. d5 fuper art. 18. fol. 89. Melchior de los Reyes
88. Joannes Rodriquez Curiel ibidem fol. 1 16. ibidem fol. 99. Martinus de Lezama ibidem fol.
Joannes Ponze de Leon in eodem Proc. Mexica 1o7. Chriſtophorus Garzia ibidem fol. 13 n. Joan
no fol. 144. Chilodai Joannes in Proc. Japonen. nes Ponze de Leon ibidem fol. 145. Ferdinandus
fol. 38. Duarte Ferreira in Proc. Chinen. fol. 5 I. Garzia fuper eodem art. in Proc. Manilien. fol. 69.
Salvator de Melo in eodem Proc. fol. 62. Simon Laurentius Galli in Proc. Manilien. fol. 76. Mi
Ferreira ibidem fol. 68. Petrus de Monteacuto in chael de Soufa fuper eodem art. in Proc. Oppidan
eodem Proc. Chinen. fol. 89. Laurentius Galli in gen. fol. 3 1. Joannes Antonius ibidem fol. 42.
Proc. Maniliem. fol. 75. Petrus Sotelo ibidem fol. Joannes de la Cruz ibidem fol. 52. & quod Sa
61. Hieronymus Pacheco ibidem fol. 82. Chri tellites , & Cuflodes, Martyrum multoties vide
ftophorus Mercado in eodem Procefu Manilien. runt poft diëtum Martyrium Crucem Patris Pe
tri
 S E C U N D JA. '397
tri Baptiftæ vacuam , & poft aliquod fpatium Petrus buc rediret , poffet ßne nova commiffione ra
temporis viderunt eu:mdem P. Petrum Baptiftam tione Charaéferir , quem habet indelebilem Sacer
in eadem Cruce , ut probat de auditu a Cufto dotalem, Sacramenta miniftrare, in 4. dift. I. guaeft.
dibus Petrus Montoya Juper art. 24. in Proc. Me 5. art. 7. t
xicano fol. 52. & dictus Joannes Rodriquez Cu Cum autem teftes non exprimant principales
riel ibidem fol. 1 19. & complures alii relati in Miffae fun&iones , quod confecravit , & quod ad
Sитаriа тит, I I. adorandum propoſuerit Corpus Chriſti, poſſemus
_ Quo faéto ita probato , & fuppofito , poteft fortaffe dicere, quod exhibita fuit tantùm vifio
firmari , hoc magnum miraculum fuiffe , cum illa Servi Dei Paramentis Ecclefiafticis induti ,
excedat vires naturæ , quod homo jam mortuus & ad Altare per modum celebrantis, ad often
recedat de loco Martyrii ad locum Altaris , & dendam Sanétitatem , & meritum ipfius Marty
celebret Miffam , maxime cum Deus a princi ris, ad declarandum, quam acceptum fuerit Cru
pio Homines elegerit Miniftros ad conficienda , cis Sacrificium ab eo exhibitum, & quam fimi
& miniftranda Sacramenta, non autem Cadave litudinem habuerit cum Sacrificio Altaris , ad
ra elegerit . Quamvis verum fit , quod poterat commendandam in illis Partibus devotionem er
tunc eligere Angelos bonos ad tale minifterium, ga Miffam , & ad decorandam novam illam Spon
vel quamcumque aliam intelle&ualem creaturam , fam Japonen. Ecclefiam , cui omnis decor ab in
juxta Divum Thomam 3. part. quaeft. 64. art. 7. tur, fcilicet a Corpore , & Sanguine Sponfi in
Νec obftat, quod Deus elegerit homines a prin Ara facrificati. Multa alia poffunt confiderari ,
cipio ad conficienda , & miniftranda Sacramen. ad quæ talis apparitio aptiffimum effet medium ;
ta, non vero cadavera, quia hic eft confideran & utcumque fit , ex fupradi&tis videtur quædam
da anima , cui in Sacerdote remanet character res mirabilis, immo & miraculum maximum.
perpetuus, & indelebilis, juxta Divum Thomam, Ex quibus omnibus concludendum judicavi
ubi fupra quæß. 63. in corpore , ò' im refponfione mus, caufam iftam effe in tali ftatu , ut juxta
ad 3. ubi , quod ; quamvis poft hanc vitam non S. R. E. Ritum, & Sacrorum Canonum difpo
zemaneat exterior cultus , remanet tamen finir il fitionem (fi San&itati Veftræ placuerit) poffit
liur cultur , & ideo pofi hanc vitam remanet cba procedi ad iftorum Famulorum Dei Canoniza.
raéfer, & in bonis ad eorum gloriam , & in ma tionem, & in numero Sanétorum adfcriptionem
lis ad eorum ignominiam. Sed fic eft, quod ani in forma Ecclefiæ confueta. -

ma poft hanc vitam confiderari poteft in corpo

re dupliciter , vel affiftens tantum , vel infor Joannes Baptifta Coccinus Rotæ Decanus.
mans ; fi tantum affiftat , particularem exigit
commiffionem a Deo , ut modo humàno , & A. Patriarcha Hierofolymitanus Rotæ Audi
fenfibili Sacramenta miniſtret; fi vero informet toris Lin's.
corpus mortale, quale erat, in cafu propofito, &
ordinaria poteftate miniftrare potuit Sacramen- . Philippus Pirovanus Rotæ Auditor.
ta , quod de Beato Petro, fi rediret in vitam ,
expreffe tenet Soto in hæc verba : Immo , ß D.

Α Ρ ΡΕ Ν.
 398 -* -

JA P P E N D F Х т Е R 7 1 4 -*

D E M A R T Y. R. I O S E R V I D E I

- JOSAPHAT CONCEVITII
JA R C H 1 E P I S. C. O P. I P O L O C E N S I &

Ad San&iffimum Dominum Noftrum

U R B A N lJ MI V III,
Pont. Opt. Max.
R E L A T I Ο

• JOANNIS BAPTISTÆ COCCINI Decani,

PHILIPPI PIROVANI & w

CLEMENTIS MERLINI.

Ex Proceffibus fuper Canonizatione formatis extra&ta,

Cujus faéfa ef? mentio, cum de Martyrio agebatur.

B EAT1sS1ME PATER
ΣμOn fe Regem duxit quovis Quos etiam quia non fine procurata prius vi
Regno digniſſimus Vladis &tima peragere folebat antiquitas, ecce feliciffimam
sui laus , nequc diadema fuo Hottiam affert Jotaphatum Concevitium Archie
imponi capiti gloriofum pu pifcopum Polocenfem, quem nuper inimiciffimi
tavit, niſi cum inclinare il Eccleſiae Romanae perduelles crudeli ferro matta
lud potuit ad pedes, Bea runt. Verum quot inflixere ei vulnera, tot ape
tiffime Pater, tuos, & ad ruere fimul orâ, quibus & Tibi conftantiam Fi
Solii Apoftolici gradus, qui dei fuæ, & Tuam mundo au&oritatem , pro qua
bus gloriæ culmen afcendi afferenda Tibi pariter, ac Cælo cecidit, lucu
jus di&urum fe fuis, neque lentiflime conteftatur. Spirat hic quoque ejus
hoftibus opportune indi&urum bella, neque pro odor fuavitatis, quem tantopere in Sacrificiis
fligaturum indi&a fperavit, nifi, ut olim Sapien amabat Deus, & ad Apoftolorum limina, unde
tiffimi Judices ac fortiffimi Duces Jofue, Gedeon , vigor effluxit, famam promeritorum ejus afflari
ac David infidentem Propitiatorio Deum implora videmus. Tanto minus mirum effe debet, fi San
bant , fic ille Sančtuarium Vaticanum, & in eo Su guinis ejus virtus in proximo Hæreticorum , &
premum veritatis Oraculum adoraffet. Proptereae Schifmaticorum folo Fidei tam multas, ac fir
remotiffimis Sarmatiæ regionibus afpera non magis mas radices agat, in agro autem Catholicæ pie
algentibus nivibus , quam bellis ardentibus tem tatis tam amplos Spei, Caritatis, Virtutumque
peftate Virum allegavit & genere , & virtute bel omnium fru&us incredibiles gignat.
li, togæque primarium , qui Regni potentiffimi Jam ut vitæ fuæ cæleftis caufam in terris apud
fidem ab heroicis ufque florentis Ecclefiae tem Te, Pater San&iffime, perageret, en adeft Jo
poribus receptam , & fervatam cælefti rurfus im faphatus Concevitius Archiepifcopus Polocenfis,
bueret Romani Pontificis Sacramento. Ut Regis qui parum eft ratus, quod ab ineunte ætate ,
excelſiſſimi corde, quaſi per oſculum Oratoris ſui quicquid ingenii, & ac virium habuit , per exem
tranfmiffo, omnia ipfius vota, confilia, fpes, & pla humilitatis, prudentia~, caritatis iu Catholi
aufpicia Petri acclinata pedibus, & Sacrofan&ae cæ Religionis gratiam effunderet , fa&us omnibus
Sedi , hoc eft , inconcuffo univerfæ Religionis omnia ; Sanguinem demum profundere voluit pro
fundamento niterentur. Inde invićtiſſima Polo uno Ecclefiæ Capite, hoc e(t, pro Tui Sacer
morum natio, & fperare bella feliciter, & tra&a dotii Principatu. Ille autem Sanguis, jufto Abe
re felicius coepit, majores etiam votis vi&orias li fa&tus quodammodo confanguineus, ad aures
cónfecuta. Sed triumphum ducere non fe putat Dei per Tuas clamat de terra, neque aliis ad
in gloriæ Capitolio, nifi Sceptra Tibi, & corda Cælum vocibus, quam occiforum fub Altare Dei
fubinittens Sacrofan&tos Apoftolicæ Sedis trium clamantium : Vindica Sanguinem noftrum , Deus no
phos adaugеat. fter, expofcit hic quoque Sanguis vindiétam : non
Ca IIl

_`
 T E R T 1 J4. 399
eam tamen , quam de nefariis parricidis per acer Ad quam Pontifex de plenitudine poteftatis
biffima fupplicia vindex innocentum jure fumas; procedere poffet etiam fine ullis proceffibus ju
Jofaphatus enim Chrifti morientis fpeciem in diciali rigore fabricatis, quod prætitit Leo III.
morte præ fe ferens interfe&oribus fuis extremo qui anno 8o4. Guiberto Sacra decrevit cum fo
non tam vitae, quam amoris refpiratu mifericor lo libro vita eguſdem Guiberti conſcripto per
diam , veniam apud Deum anhelabat , donec , Marcellinum Presbyterum, ut teftatur S. Lugde
deficiente linguae fpiritu, elata Crucis in modum rus in Epißola ad Riufridium Epifcopum Traje
dextera, benedicens impiis divinam clementiam &fenfem cap. 9. & fecutus eft Alexander III. dum
advocabat ; fed illam Sanguis hic implorat vin Eduardi Angliæ Regis Canonizationis Sententiam
diétam, Beatiffime Pater, qua gloriofi Ecclefiae uno pariter miraculorum libro inſpecto, & Lit
Martyres vindicari folent, ut , fi proculcatus ab teris Innocentii II. pronuntiavit, ut refertur in
extremis Erebi quifquiliis fuit , & tenebris igno Relatione Sanéiae Francifcae Romanæ part. 2. ar. 12.
miniofis addičtus, Tu Supremus Cæli Sacerdos verf. Alexander Papa III. & patet ex Bulla Cano
in candelabro illum exponas radiati verticis luce nizationis in Bullario novo tom. 1. inter Bullas
fulgentem, ut mortis ierrenæ dedecus in æter Alexandri III. in ordine prima, fuitque etiam pon
næ honorem vitae commutatum pronunties, ut deratum in Relatione S. Hyacinthi cap. de Sanči
purpura profufi Sanguinis candidatam Martyris tate, verf. Nec eß novum , & obfervavit Cardi
ftolam apud homines etiam illuftres, ferreamque nalis Baronius Annal. tom. 9. fub anno 8o4. & tom.
fecurim mortis ejus inftrumentum ad juftiffimæ 12. anno I 161. necnon etiam Joannes XV. in
veritatis incudem refingas in auream, & immar Confiftorio Cardinalium in Palatio Lateranenfi
cefcibilem gloriæ coronam, quam circumdu&am Anno Chrifti 993. in San&orum numerum adfcri
vertici Poloni Martyris imponi per Te capiti fuo pfit S. Uldericum ex le&tura duntaxat cujufdam
Polonorum Natio exiftimabit. libelli de Vita , ô Miraculir ejufdem Sanéìi , ut
Hoc autem te poe, ex Divinis Oraculis con habetur in Diplomate Canonizationis , relati per
fitentur omnes ; fed & velle, ex eo etiam affe Baronium in Annal. t. 1o. fub ann, 993. & Grego
quimur, quod Antecefforum Tuorum infiftens rius VI. atque Adrianus II. canonizarunt Solam
moribus, & inftitutis Nos Joannem Baptiftam Anglum primum Abbatem Monafterii Solembac
Coccinum Rotæ Decanum, Philippum Pirova ciani , & Walburgam Sororem San&i Wibeldi ,
num, & Clementem Merlinum Rotae Auditores præviis duntaxat informationibus & precibus E
antiquiores veritatis hujus examini , & caufæ pifcoporum, ut teftatur Dernath. in Tabulir E
ampliffimæ tra&ationi præfeceris. In qua hodie pifcoporum Aurelianen. num. 5. & feq. & latius de
relaturi fingula , quæ expendimus fuper a&is , ducit Molfef. Confult. 46. num. 23. 24. δ' feq.
& proceffibus , rei totius Summam in quatuor lib. 2. Quod eo magis recipiendum videtur, ubi
partes divifimus. Quarum in prima agemus, an agitur de Canonizatione Martyrum, quibus Sa
a&a ipfa teftata fint publica juris forma, & ra crificia offerre , & Commemorationes , feu annua
ta teftium fide - In fecunda de Martyrio , & re natalitia , necnon Agapas publico cultu celebra
quifitis ad illius perfe&ionem. Tertia feriem in re primævæ mos fuit Ecclefiæ, flatim ac in Ta
nocentis Vitae, & Paſſionis , ſeu Martyrii Joſa bulas per Notarios apud A&a dies felicis eorum
phat Arcbiepifcopi comple&tetur, Quarta demum tranfitus, Pontificibus approbantibus, relatus fue
admiranda quædam poft ejus mortem eventa pro rat, ut colligitur ex Tertull. in Libro de Corona
fequetur. Militis , D. Cypriano Epift. 34. č 37. D. Augu
ftin. ex traéf. 84. in Joannem, & ex pluribus aliis
De Proceſſuum validitate, Ở probationibus San&torum teftimoniis, quæ congeffit Card. Ba
ron. in Notis Martyrologii cap. 4. per totum.
P A R S P R I. M. A. Attamen Ecclefiaftico, & laudabili hujus Se
dis Apoftolicæ more introdu&um fuit, ut nullus
Uamvis Canonizatio San&orum non innita in album Sanétorum referatur, nifi per A&a in
, tur principaliter teftimonio humano, nec publica juris forma , & per proceffus , ac publi
proceffibus, aut probationibus inde defump cae fidei documenta conftet de illius San&itate,
tis, fed præcipuo San&i Spiritus afflatu , & in aut Martyrio, fuper quibus antea fedulo, & exa
fallibili Divinæ veritatis affiftentia, ex qua Papa &te inquirendum effe, decernunt Summi Pontifi
eirca Canonizationem errare nullo modo poteft, ces. Prout etiam teftatur Cardinalis Turrecre
ut tradit Divus Thomas Quodlib. 9. art. 1. Tur. mata in cap. I. de Confeerat. dift. 3, Bannes ad D.
recrem. de Ecclef. queft. 5 1. num. 73. Ö' de Confe Thom. in 2. 2. quaeft. I. art. Io. dub. 2. & fuit an
cratione dift. 3. in princ. num. 22. Ambrof. Ca notatum in relatione S. Andreæ Corſini part. 3. §. 1.
tharin. de certitud. glor. San&i. lib. 1. per totum, verf. Circa primum. Quod etiam quodammodo
Bannes ad Divum Thomam in 2. 2. quæß. I. art. fervatum fuifTe animadvertimus ab ipfis nafcen
1o. dub. 7. Covar. var. refolut.lib. 1. cap. 1o. num. tis Ecclefiæ Præfulibus , & primum a San&o
13. & fuit diétum in Relatione Sanéti Bonaven Clemente Romano Pontifice , a quo licet publi
turæ par. 2. art. 9. atque in aliir; ideo ad ipfum cus venerationis cultus decerneretur Martyribus,
folum Papam fpe&at Canonizatio San&orum , & ftatim ac eorum obitus fuerat per Notarios in
dicitur a&us illi refervatus, ut per plures Con A&tis exceptus , tamen antea exa&a adhibebatur
ciliorum Canones , & Summorum Pontificum Epi diligentia in perquirendis , & probandis ipforum
ftolas Decretales cautum fuit, & fignanter in c. San&torum Martyrum mortibus in profeffione fi
de Reliq. & venerat. Sanétor. cap. Audivimur c. Cum dei , & rebus geftis , & feptem Notarios confti
ex eo , eod. tit. cap. Venerabili , de Teft. c. Si quis per tuit idem S. Clemens I. qui curiofe dies obitus
Superbiam , 3o. diff. cap. Placuit, de confecr. dift. 1. eorumdem, & gefta colligerent, quibus præerant
cum aliis congeftis in Relatione San&fi Caroli part.z. totidem Diaconi, qui a Notariis fcripta, qualia
de Sanctitate argum. 24. & late comprobat Cardina ea demum effent , probarent, Pontifici nota fa
lis Bellarminus de Beatitudine , & Canonizatione SS. cerent, atque in Ecclefiaftica Monumenta recon
cap. 8. Molfeſ. Conſ. 46, n. 10. & 14, lib, 2. derent, prout teftatum habetur in Libro de Ro
1724
 4CO JA P P E N D I Χ
mano Pontifice ſub nomine Damaſi edito, 8 poſt famam San&itatis miraculorum , & martyrii Jo.
D. Auguft. lib. 2. contra Faufium cap. 2 I. Ö de faphati ne dum ipfos , fed & Poloniæ Regem , An
Brev. cap. 5. & D. Gregorium in Regeft. Epißo tiftites , & Proceres pluribus Epiftolis exhibitis, &
larum lib. 12. cap. 9. tradit Cardinalis Jacobat. Synodorum Provincialium Regni Poloniae fup.
de Concil. lib. 1. art. 5. num. 7. ubi , quod Io. plicationibus denuntiaffe , & inftanter commen.
cum di&orum Notariorum , qucs Clemens I. daffe , prout exigitur per Canoniftas , & praefer
Papa inftituit ad confcribendas res geftas Mar tim per Hoftien. in cap I. num. 2. Jo Andr. num.
tyrum , hodie obtinent Protonotarii Papae ; & 3. Butr. & Abb. num. 5. de Reliq δ' Venerat.
latius comprobat Cardinalis Baronius in Annal. Sančior. Malvet, de Canoniz. Sančior. dub, 4 num.
tom. 1. fub anno 55. num. 19. & in Martyrologio 1. 49 Jequ. Molfef. conf. 46, num, 1o. lib. 2. & fir
cap. 1. per totum, 5 in Annotat. ad 2. diem Apri matur in Relatione Sandii Hyacinthi pag. 4o perf.
lis , ubi , quod Martyres poft difcuffionem , & Nec ideo , č） Sanćţi Ignatii part. 1. de validitata.
Pontificum approbationem vindicati Martyres di Proceffuum, verf. Et maxime. Quem Libellum
cebantur , & ante vindicationem hujufmodi ne remifit S. V. ad Sacram Congregationem fuper
fas erat Reliquias alicujus Martyris venerari , Ritibus Ecclefiafticis, refcripfitque, ut procede
quafi tunc ad inftar Servorum vindi&a manu retur, prout petebatur , ut ex Litterir Kemiffo
nmifforum per vindicem, hoc eft, Summum Pon rialibus diéto Proceffu fol. 2. & fequ. cujus Com
tificem, in libertatem publici cultus affererentur, miſſionis, & Reſcripti vigore deputati fuerunt
ad tradita per Paulum in L. An apud fe manu ab eadem Congregatione Judices Subdelegati Ar
mittere , ff. de Manumiff. vindi&#. & Juftinum in chiepifcopus Polocen. & eo abfente , vel impe
I. Difcretir , C, Qui teft. fac. poff. dito, Archiepifcopus Chiovien. & Halicien, nec
Hinc propterea, Beatiffime Pater, cum annis non duo Superiores Monafterii Mohilovien. &
elapfis increbrefceret in dies magis, ac magis fa
Polocen. dicto proceſſu fol. 2. & eiſdem Judicibus
ma Martyrii , & Sanititatis Jotaphati Concevitii
præfcripta fuit forma fervanda in Confe&ione
Archiepifcopi Polocenfis , & a Reverendiffimis proceffus diéio proceffu fol. 2. ad 12. Quas qui
Cardinalibus S. Congregationi de Propaganda Fi dem Litteras Remifforiales Reverendiffimus Do
de Præpofiris, necnon a Rege , & univerfis Re minus Raphael Corfack Epifcopus Halicien. Pro
gni Poloniae Proceribus , totoque utriufque Ri curator in caufa præfentavit di&tis Judicibus fub
tus Latini, & Græci Clero Catholico enixe in die 2o. Martii 1628. illafque Judices accepta
ftaretur fuper hoc decerni , ut exciperentur pro runt , ut in proceffu fol. I. & 2. unde dicebatur
bationes, annuit piis poftulationibus S. V. & An fatis probata eorum jurifdiétio : Do&. in cap. Si
tecefforum fuorum veftigiis inhærens mandavit , is, cui , de Off deleg. Roman. conſ. 353. num. 8.
caufam Martyrii Venerabilis Præfulis Jofaphati pro Veracell. deci/.234 num 4. part. 1. Rota decif.
dationibus inftrui, & teftimonia recipi pro eo , 2o. de conceff. præbend. & decif. 6. deleg. in nov.
qui mortuus in profeffione Nominis Jefu Chri cum aliis; & poft acceptatas , & apertas Litte
{ti vere dignum fui teftimonium reddidit Deo, & ras Remiſſoriales deputarunt in Notarios DD.
Euangelicum Inftrumentum Sanguine fuo velut Albertum Branviezki, & RR. PP. Sebaftianum
obfignavit, apud incredulos teftificatus , fe effe Cacinski , & Germanum Hoftilouski Presbyteros
Paftorem bonum , qui animam iuam pofuit pro Ordinis Sanéti Bafilii, & in Nuntios, feu Cur
ovibus fuis ; ideoque, caufa per S. V. remiffa ad fores elegerunt RR. DD. Abrahamum Hryn
Congregationem Reverendiſſimorum Cardinalium zuezki, & Martinum Treinski, qui ſolemne prae
fuper Ritibus Ecclefiafticis, fuerunt ab eadem Con ftiterunt juramentum de fideliter exercendo of
gregatione decreta: , & relaxata: Littera: Remif ficio, & perficiendo proceffu , necnon deputarunt
foriales , & Compulforiales fub die 25. Menfis locum loci , nempe Ecclefiam Cathedralem Po
Septembris anni 1625. ut in Proc. Polocen. fol. 2. ' locen. Sanétæ Sophiæ nuncupatam Polociæ, Vi
in quarum executionem fuit in Civitate Polocen. & tepfci , vero Ecclefiam Parochialem Ritus Græ
Vitepſcen. fabricatus proceſſus, & teſtes examina ci Beatiffimæ Virginis diétam, diefque, atque ho
ti. Qui cum præfentatus fuiffet coram eifdem DD. ras affignarunt pro faciendo proceffu , nempe om
Cardinalibus , & Protonotario Sacræ Congrega nes dies , omnefque horas ab octava ante meri
tionis, apertus fuit , & recognitus, ut conftat ex diem ufque ad tertiam pomeridianam cujuslibet
Regifiro Aétorum in Urbe fa&io; caufa demum fuit hebdomadæ non impeditos aliquo Fefto in hono
commiffa nobis tribus antiquioribus Rotæ Audi rem Dei , vel Sanétorum ejus, & fucceffive pro
toribus Joanni Baptitae Coccino Decano, Philip nuntiarunt , ſe eſſe Judices competentes juxta
po Pirovano, & Clementi Merlino , ut coaftat requifita , nedum in Litteris Remifforialibus ,
ex Decreto exbibito : cumque a nobis fub die 8. fed etiam a Jure communi pro validitate pro
Aprilis 163o. propofita fuiffet difputatio fuper va ce{fus R.emifforialis , ut notant Veftr. in prax.
liditate proceſſum, -
cap. 3. mum. 7. lib. 6. Severol. de remiT. cap. 3o.
Agentes pro Jofaphato Archiepifcopo affere d5 31. O cap. 33. num. 2. Ó 4. Verall. decif. 266.
bant, depoſitiones teſtium vigore Remiſſoria exa num. 1. part. 3. & de prædi&tis omnibus apparet
minatorum in Civitate Polocen. & Vitepfcen. & in proceJu Polocen. fol. I. 5 2. Ö fequ.
proceffum effe in forma probanti , eo quod fer Quibus pera&tis , per Judices deventum fuit
vata fuerint omnia , quæ in Litteris R.emiffo ad examen centum , & fexdecim Teftium , in
rialibus ad validitatem, & legalitatem proceſſuum quo examine nos deprehendimus fervatam non
praſcribuntur, & de jure communi exiguntur, fuiffe in pluribus formam Litterarum Remiffo
& fi qui aderant defe&us, per Refcriptum S. V. rialium , & aliquas Juris communis folemnita
in fanatoria Commiffiome emanatum undequa tes , nempe , quod omiffa fuerunt Interrogato
que fublatos fuife. -
ria in Rotulo Remiſſoria propoſita, ſuper qui
Conftat enim , Re verendiffimos Cardinales Sa bus refpondere debent Teftes , ut validum fit
cræ Congregationis de Propaganda Fide Suppli examen : Doct. in cap. 2. S. Tefies , de Tefi.
cem Libellum S. V. obtuliffe , ut habetur in Lit in 6. Ö' cap. Cum caufam , eod. tit. Signorol.
ferii Remi[oriaiibus in proceUu Polocen. fol. 2 & com/. 19. mum, 1, & fuit di&tum in Camerinen.
Во.
 T E R T I JA. 4OI
bonórum 2o. Martii 1589. coram Penia , & in Andrea Corſini, par. 3. de modo probandi, S. 3.
Relatione Sancti Raymundi ar. 2. verf. Et con verf. Satis etiam facile. Præfertim , ubi conftat
fequenter . Multorum Teftium ætas in Proceffu de bona fama in Vita Servi Dei, de cujus Ca
non fuit defcripta, prout requiritur, cum defe nonizatione agitur : tunc enim rigor examinis
dus aetatis , puta pubertatis, regulariter repel Teftium minus videtur attendendus, ut obferva
lat a teftimonio ferendo , L. 3. %. lege Julia runt Pavin. in Telatione Sančt, Bonaventurae ar.g.
f. de Teff. Hell. de Teflib. num. 21. Campeg. conf. 46, num, 3o. & 41. lib. 2.
eod, trači. Reg. 112. Alex. conf. 19. num. 12. Completo Teftium examine, Proceffus fuit ab
lib. 7. Depoſitio eorumdem non ſecreto, 8 ſeor folutus, fubfcriptus a Judicibus, & Sigillis mu
fim emanavit, fed palam , & publice , audiente nitus, aufcultatus, & collationatus cum aliis No
toto populo, & Procuratore Caufae , contra di tariis , & deinde ab omnibus tribus itidem fub
fpofitionem Textus in cap. Venerabili , in fine de ſcriptus, juxta trad. per Veſtr. in prax. lib. 6.
Teſtib. Doct. in cap. Si quando , eod. tit. Franc. cap. ult, num. 1o. & latius in Relatione Sančii
Marc. decif. 9oo. num. 1. & fuit notatum in Raymundi ar. 8. per tot. & praecipitur in Litteris
Relatione Sancti Ignatii par. 1. in princip. $. Cen Xemifforialibus . Et licet Portitori jurato nom ap
fuimur. Nec per Notarium fuit excepta per ex pareat , fuiffe confignatum, ut mandabatur in Lit
tenſum, ſed ſummatim , & in compendium per terii Remifforialibus ; attamen, cum idem procef
modum hiftoriæ eorum depofitio , quod a Jure Íus claufus, & obſignatus Sigillis Judicum per
non probatur per Teftim. non conflito de con R. P. Nicolaum Novatium Ordinis San&i Bafi
fraria confuetudine, ut tradunt Hoftienf. in cap. lii ad Urbem delatus fuerit , in Sacra Congre
Mibil obftat , num. 2. σ feq. & ibidem Canoniftæ gatione Rituum præfentatus, coram DD. Com.
communiter de Verb. ſignif. Felin. in cap. Cum ſtantino a Ruere Protonotario Sacrae Congrega
in tua num. 2. de Tefib. Hayl. obferv. io4. num. 5. tionis apertus , & de mandato bo. mem. D. Car
part. 1. cum aliis &c. dinalis Mellini per duos Teftes formiter recogni
Verum Caufae Patroni , qui validitatem Pro. tus, ut conftat ex Regiftro in Urbe confecfo.
ceſſuum tuebantur, reſponderunt, conſtare, per Dicebatur , fuiffe fatisfa&um formæ Littera
ipſos Teſtes rite, ac recte praeſtitum fuiſſe jura rum Remifforialium , quæ , cum indu&a fuerit
mentum ( exceptis aliquibus inferius recenfen ad certum effe&um, ut proceffus fideliter defe
dis ) in quo jurejurando tota fere vis , ac fub ratur ad Urbem , poteft per æquipollens adim
ftantia Teftimonii confiftit l. Tefiium , l. jujju pleri , & impleta dicitur , dum intentus habetur
rand. cap. de Teſtib. cap, ſº teſter 4. queſt. 3. cap. fidelis delationis effectus ad trad. per Mantic. de
bortantur 3. quaeft. 9. c. nuper, Extravag. de Tefi. tacit. & ambig. lib. 7. tif. 15. mum. 42. Rota co
Verall. decif. 266. par. 3. & fuit diâum în Rela ram Card. Seraph. decif. 3o9. n. 1. 5 decf. I413.
tione Sancti Raymundi ar. 7. verſ. Ad-ſeptimum, num. 13. 5 deciſ diverf. par. 1. deciſ. 267. num.6.
& alibi ; & exhibuerunt Commiffionem Sanato ό in termini, Canonizationi , {cripfit Molfef. conf.
riam per S. V. fignatam quoad prædi&os defe 46. num. 36.39. & 41. lib. 2. : . . .

&tus, per quam illos non effe fublatos omnino, Ceterum contra formam probantem iftius pro
& abolitos, dubitare nefas eſſet, cum Papæ ni ceffus objiciebatur per R. D. Promotorem Fi
hil ſit impoſſibile de jure poſitivo, quod immu dei, non conſtare de Mandato Procura Epiſco
tare poteft , revocare, difpenfare, & fäcere, quod piº Halicien. qui uti. Procurator in hac caufa com
fa&um habeatur pro infe&o , cum vicem Dei paruit . - •
gerat in terris , fitque fupra jus, contra jus, & Refpondebatur autem ab Agentibus pro Ser
extra jus, ejufque, & Dei idem fit Confiflorium, vo Dei Jofaphato , id non óbftare , tum quia
ut inquit Cardinalis Hoftien. in cap. quanto , de in Caufa Canonizationis, uti caufa pia, & cau
Translat. Prelat. cap. nulli far 19. dif. cap. cun fa publica, nempe Fidei , ac Religionis, quili
èfa per mundum , 9. quæfi. 3. cap. nemini, 17. qu. bet de populo, & multo magis Epifcopus com
4. Abb. late in quaß. 1. mum. I. 2. δ' 3. Unde parere poteft , Tiraquell. de pia caufa, privil. 15 1.
inferebant, attenta hac Commiſſione Sanatoria, & traditum fuit in Relatione San&i Ignatii, par.
Tetes vigore Remiforia: in Proc. Polocen. & Vi I. de Proceff. §. Eo maxime, necnon in Relatione
tepfcen. fuftineri , excipiendo tamen Teftes 1 3. Sanéii Franciſci Xaverii, par. 1. tit. de validita
34. 35. 36. 37. 62. 68. 75. 77. 79.8o. 81. 86. te , & legalitate Proceffuum , §. Secunda difficultar ;
99. Jo 1. I 1 1. I 13. 1 14. 1 16. quos conftat non tum etiam quia di&us Epifcopus enuntiatur Pro.
juraffe. ln quorum depofitione nullam po(fe fun curator Archiepifcopi Polocen. qui , cum fuerit
dari probationem principaliter, & de per fe, ad præfens in omni cafu , ideo vel cenfetur tacitum
mittebatur ; fed aliquando folum poffe pro ad dediffe Mandatum , vel certe ratificaffe omnia
miniculo defervire. ipfo praefente gefta: Innocentius in cap. ex par
Quam illationem fulciebant informantes pro. re , & ibi ceteri Canoniftæ , de Refcrip. Alex.
Servo Dei Jofaphato , ponderando , quod defe in l. Sepe num. 93. f. de rejudic. Caffad. decif. 3.
&us oppofiti contra Teftes verfari videntur cir mum. 5. de procur. Quam ratificationem fufficeré,
ca rigorofas Juris folemnitates, ex quarum omif & fupplere defe&tum Mandati , refolutum fuit in.
fione non vitiari examen Teftium , dum cetero praeallegata Relatione Sančft Ignatii , $. Accedit
quin illud pera&um fuerit juxta formam cap. Ve etiam ;. tum demum quia Inftantia primam per
nerabili, de Tef?ib. cenfuerunt Majores noßri in Sacram Congregationem de Propaganda Fide fa
Aelatione Sanéíi Hyacintbi tit. I. de probatione Pro
&ta in hac caufa videtur habenda pro fufficienti
ceffuum , verf. Sed non propterea vitiatur . Et in Mandato ad not per Caſtellanum de Canoniz.
hifce Caufis Canonizationum procedendum effe Sančior. guefi. 8. in princ. Malvet. eod. traći. сар.
de bono , & aequo circa examen Teſtium , &, Refiat quartum , num. 1. & fuit dedu&um in Re
quantum fieri poteft, fuftinendos effe Proceffus, latione Sancti Hyacinthi, fol. 4o. Ö in Relatione
& probationes , di&um fuit in eadem Relatione Sanéti Francifci Xaverii, par. 1. in princ. §. Præceß.
Sanéìi Hyacinthi , tir. de probatione Proceffuum , Л# 7иоgие.
verſ. Sed leven , fol. 48. Ö in Relatione Sanéji Infuper opponcbatur ab eodem R. Promoto.
' iLib. III. Eee re
 4O2 ...A P. P. E. N. D 1 X
re Fidei , deficere in hac caufa informationes & eo magis procedere dicebatur quoad Teßes re
COrdinarii, quæ regulariter defiderantur , & præ cognofcentes proceffum , de quorum Juramento.
mitti folent ante proceffum au&oritate Apofto teftatur Notarius, per verbum juravit &c. feu
lica conftituendum , ut tradiderunt Pavin.in Re medio ejus Juramento recognovit &c. ex qua dif
latione Sančti Bonaventure, par. 2 atr. 7. Maſcard. pofitiva affertione , tamquam refpiciente a&um
de probat. concluf. 262, num. 58. Molfef. conf. 46. de præfenti , & coram fe geftum , infurgit legi
num. 2o. lib. 2. necnon etiam, quod in Conftru tima Juramenti probatio , ut dixit Rota apud
&tione proceffus ultra Archiepifcopum Polocen. Card. Seraph. decif.857. num. 25. Ó 26. & co
& alios duos Judices in Remifforiis deputatos in ram Card. Cav. deci/. 322. num. 5. 9 in recen.
tervenerunt etiam alii , ut puta Epifcopus Me decif. 393. nwm. 9. & apud fan. mem. Greg. XV.
tonen. Suffraganeus Vilnen., & aliqui alii , qui et declf.368. num. 5. & in d. Squillacen. Abbatie co
iam fe fubfcripferunt proceffui, ut in fol. 36. I Am me .

Atqui pro diluendo obje&o proponebatur con Ex quibus omnibus, & potiffimum attenta Com
fiderandum , quod in Litteris R.emifforialibus fi mificne Sanatoria S. V. aftruebatur a Caufae
gnanter indultum fuit , ut hujufmodi probatio Patronis validitas Proceſſus peraćti Polociæ , &
nes, & proceffus au&oritate ordinaria fa&i omit Vitepfci , & inftabatur pronuntiari, illum effe in
terentur, neque deberent exfpe&ari . Qgo vero forma probanti , & Teftes rite , & re&e fuiffe
ad interventum aliorum praeter Judices deputa examinatos. - .

tos animadvertebatur , ad cautelam in hac cau Quo vero ad alium proceffum in Urbe inftru
ſa ultra Litteras Remiſſoriales directas Archie &um , habita ejus diligenti difcuffione fub die 1z.
pifcopo Polocenfi , expeditas etiam fuiffe alias. Augufti 1633. contendebatur ab iifdem Agentibus
Remifforiales dire&tas Epifcopo Vilnen. & in ejus Caufae , duos Teftes , nempe Epifcopum, Nola
defe&tu Suffaganeo ipfius , & aliis Judicibus, quæ num , & Nicephorum Rhutenum examinatos per
etfi non habuerint effe&um, exiftimarunt tamen Epifcopos S. Agathae , & Terracinen. fuiffe va
illi Judices de partibus, ad majorem fidem , & lide examinatos.
folemnitatem proceffus plurimum conferre , fi Quoniam de Jurifdi&ione di&orum Epifcopo
omnes illius conftru&ioni intereffent ; unde in rum Sančtæ Agathæ , & Terracinen. examina
trat Conclufio, quod , ubi in proceffu adhiben torum conſtat in Proceſſu fol. 2. ex ſpeciali de
tur cautelae, & folemnitates non necefaria , fi putatione, S. Decreto Sacra Congregationis ſu
illæ minus legitime fiant , non tamen vitiatur, per Ritibus Ecclefiæ juxta notata per Do&. in
proceffus, qui fuftineri poterat abfque ordine il c. Is, cui, de Offic, deleg. Roman. conſ. 333, n. 8,
lo fubftantiali , cap. bonæ il 2. ubi Abb. num. 8. Verall, decif. 324. num. 4. part. I.
de Ele&. Felin. in c. Cum ordinem num. 2. in fin. De legitimo Mandato Procura: P. Nicolai No
de Refcript. & admiffum fuit in Relatione S. Ray vatii, ad cujus inftantiam fuit fabricatus procef
mundi, art. 4. verf. Neque efl novum , & in fin. fus, in di&o Proceffu fol. 1. conftat ex publico In
Art. I. e
ftrumento ad l. Imperator, ff. de Stat. bom. Ful
Demum impugnabatur validitas examinis Te gof. conf. 186 num. 3. Cravett, conf. 35. in fine ,
ftium ex eo , quod de Juramento aliquorum Boer. d. 186, num. 6.
Teſtium non conſtat, niſi per verba relativa De citationibus Teftium ex relatione Nuntii ,
Notarii, videlicet præftito Juramento teftatus &c. Bart. in l. Haec autem §. I. mum. 2. ff. Quibus ex
ex qua enuntiativa non videtur oriri fufficiens caufis, Catr. conf. 81. num. 3. lib. 2, Marant. de
Juramenti probatio, prout de enuntiativa Teftis citat. num. 54. & 55. necnon etiam de Citationi
juratus dixit Gloff. , in cap. Ut circa , de Eleéf, bus fa&is , & executis erga R. P. D. Promoto
quam paffim fecuta, fuit Rota, ut apud Verall. rem Fidei ad viden, jurare, & examinari Teftes
decif. 173. 5 286. par. 2. 9 d. 295. par. 3. 9 in juxta formam Decreti a Sacra Congregatione fu
recent. decif.633. num. 4. par. 2. rec. cum aliis con per Ritibus Ecclefiafticis emanati', ut in Proc.
geftis, in Squillacen. Abbatiæ zo. Novembris 163o. fol.8. de his omnibus liquet.
CO ra IT) TTC - Juramentum Teftium probatur ex atteftatio
Cui obje&o Agentes pro Jofaphat cum diftin ne Notarii per verba de præfenti , juxta Gloff.
&ione fatisfacere nitebantur , nempe , quod aut in cap. Ut circa verbo præfétto, de Ele&#. in 6. Card.
Notario fimpliciter dicitur Tefiis juratüs , & tunc Seraph. d. 867. mum. 25. & 26. cum aliis fupra
procedunt Decifiones fuperius allegatæ aut vero allegatis d. Proc. fol. 9, Ö, 12.
dicitur cui delato Juramento veritatis dicendæ, velEt examen peractum fuiſſe prœſente Subpro
cum Juramento examinatur &c. quæ verba refe motore Fiſcali juxta proteſtationem R. Promo
runtur ad a&um de præfenti, hoc eft , ad ipfum, toris , & primo fuper Interrogatoriis per eum
examen, prout in cafu propofito funt, verba cum dem datis , ac deinde fuper Articulis produ&is
Juramento teßatur &c. & tunc fatis probatur Ju a Procuratore Caufæ, conftat itidem ex attefta
ramentum Teftis ex hujufmodi enuntiativa , ut tione Notarii, & infpectione procefus, quem No
cenfuit Rota coram bon. mem. Cardinali Cav. tarium fuifle fpecialiter deputatum ad excipien
decif. 322. & in præallegata Squillacen. Abbatiæ co dum Aĉta pra·diĉta , colligitur ex ipfamet depu
ram me, junéto præfertim , ut hic, Judicum in tatione in Proc. fol. 18,
terventu , ex quorum præfentia præfumuntur Ex quibus itidem deducebatur validitas iflius
omnia folemniter a&ta , & folemne Juramentum proceffus in Urbe coftru&i.
ta&is Scripturis , fuiffe interpofitum , fatis di
citur, tunc probari per relationem Notarii. Ita
Bald. in l. Juri jurandi , num. 2. verf. Sed pone ,
c. de Tefiib. Menoch, conf. 114, num. 3. Rota in
recent. def. 34 num. I. O decif. 7o4. num. 2. Ó 4.
par. 1. & coram bon. mem Cardinali Cav. decif.
322. num. 6. & apud Card. Mantic. decif. 35 I.
num. 3. & in præallegata Squillacen. Abbatis. Qgæ
De
 7" E R T I A. 403
quis bominum , 1 1. quæß. 3. & differitur in diéïa
Aelatione B. Tbomae de Villanova cap. 1. five ut
De Martyrio, ô caufa, ac Requifitis Martyrii, ut ſit perfecta, libera, S omnino immaculata mun
quis pro Martyre canonizari poffit. ditia, ut definit S. Dionyf. de Divin.Nomtn. cap.
12. quam definitionem fecuti fuerunt Majores
P A R S S E C U N D A. noſtri in Relatione S. Bonaventure par. 1. art. 7.
in fine, in Relatione S. Francifcae Romane Part.
An&itatem effe fundamentum Canonizationis, 2. art. 1. in fine & alibi.
B. P. communis Theologorum , 8 Canoni Hanc San&itatem utroque modo acceptam ,
ftarum probat fententia, cum & ipfa Canoniza nempe uti virtutum excellentiam, atque uti om
tio definiatur effe , publicum Ecclefiae Catholicæ nimodam munditiam eminentem, ipfi ineffe Mar
teftimonium ad præfcriptum San&orum Cano tyrio, ex SS.Patrum.teftimoniis, & Scholaftico
num editum a Summo Pontifice Romano de ve rum Theologorum rationibus fatis fuperque pro
ra, & certa San&itate , atque indubitata gloria bari, Nos animadvertimus, fingulas virtutes pon
Famuli Dei jam defunti, qui in Catalogo San derando. -

&orum ab Univerfali Ecclefia colendus propona De Fide enim id exploratum eft , Martyr quip
tur, ut colligitur extraditis communiter per Ca pe dicitur teftis , qui teftimonium reddit Fidei
noniftas in cap. I. de Reliq. ® Venerat. San&for. Chrifti, juxta illud A&. Apoft. 1. Eritis mibi te
è9 cap. Unico eod. tit. in 6. & ſignanter per In f?es in Hierufalem , & Divi Pauli ad Hebr. 2. Et
noc. num. I. Jo. Andr. num. 4. Cardin. Zaba hi teftimonio Fidei inventi probati funt , & obfer
rell. num. I. Abb. num. 5. & ex Summitis , & vavit S. Auguftin. Conc. zo. in Pfalm. 1 18. ubi
per S. Antoninum in 3. part. tit. 2 I. cap. 5. $. ait, Martyris dulciffimum nomen Græcum effe , fed
de Canonizatione, Jacob. Caftellan. eod. tr. part. 1. Latio donatum , quod Cbrißianæ Plebis auribus fua
Card. Bellarmin. de Beatitud. & Canoniz. Sanct. viter fonaret , quam Latina vox tefìis , & Serm.
lib. I. cap. 7. in princ. & fuit di&um per Pavim. 14. de verb. Domin. inquit . Ideo Martyres Fidei
in Relatione S. Banaventure, in princ. U part. 1. examinatoria nuncupantur a Lucifero Calaritamo ,
art. 8. & 9. atque in Relatione s. Raymundi, par. faeneratio Fidei a S. Maximo, Mater ipfius Fidei.
2. art. 2. & alias fæpius in Relatione S. Francifce Et Martyres ipfi principes , & au&ores noftrae
Romane part. 2, art. I. & alias faepius , in quo Fidei, holocaufta, vi&imæ, Chrifto primæ vi&ti
potiffimum Sacrofan&a hæc Canonizatio a Lege mæ cognatæ oblationes, præconia Euangelicæ ve.
veteri trahens originem , ut colligitur ex Eccle ritatis, Legis expletio a fieruntur a D. Ambrof.
faſte cap.44. & notat Card. Bellarmin. de Sanč7. Augutt. Gregor. Nazianz. S. Ephrem, S. Cyprian.
Beatit. lib. 1. cap. 7. ab Apoftolorum traditione & tradit D. Thom. in 2. 2. quæß. 124. art. 2. &.
accepta , & a Romana Ecclefia conftanter ufur ibidem Expofitores communiter .
pata differt ab Apotheofi , feu Deificatione, qua De Spe Martyrum conftat ex Sapien. cap. 3.
Ethnici , & praefertim Romani , fuos fibi Divos ibi Et ß coram hominibur tormenta paffi funt, ta
peculiari quodam , & fuperftitiofo ritu , de quo men Spes illorum plena immortalitate eft , & ve
per Herodian. lib.4. de reb. gefi. Roman. conſtitue zati in paucir, in multis bene difponentur, quoniam
bant. Illi enim nefarios fæpe homines, & mul ADeus tentavit illo , , & invenit illos dignor fe , Ö*
tis fceleribus refertos in Deorum numerum re quaß holocaußi hoftiam accepit illor, & ex Proverb.
ferebant , eórum flagitia celebrantes , & probra cap. 14. Juflus fperat in morte fua ; quod loqui de
convertentes in facra, atque tribuentes vitiis exem Martyribus, communiter ibi fentiunt Scribentes,
plo divinitatis excufatam licentiam, ut re&e fcri & fignanter S. Bonaven. necnon S. Ambrof. in
pſit D. Auguſt. de Civit. Dei lib. 8. & ult. & Se Serm. de S. Nazario 14. plene Tertull. in Scorpia
neca, quamvis vel Ethnicus , vel dubius Chri co cap. 6. ubi , quod manfiones multæ apud Pa
ftianus, de brevitate vitæ cap. 16. & animadver trem , de quibus Joann. cap. 14. funt tamquam
fum fuit im præallegata Relatione S. Raymundi par. fecunda folatia, & extrema præfidia Spei , & di
z. art. 2. verf. Hoc enim potiffimum. micationis Martyrii, S. Auguft. fufe in Pfal. I27.
Sanétitas autem , quamvis diverfimode a Sa S. Cyprian. in trađ. de laude Martyrii, Philo Car
cris Doctoribus definiatur , & firmitas in bono placeorum Epifcopus fuper Cantica afferens , Eccle
a plerifque dicatur, & derivetur a verbo Sancire, fiam Chrifti Sponfam Martyres habere tamquam
quod erat apud Ethnicos fanguine hoftiarum foe perfe&ores fuae Spei apud Cæleftem Sponfum ,
dera firmare, è ſtabilire, ut ex Tit. Livio in funtque aurea prorfus verba S. Ambrofii in hunc
Hiſtor. ab Urb. cond. a Plinio Hiſt. natural. lib. 22. fenfum in diéfo Sermone de S. Nazario 14. ibi, a
cap. 2. Martiano in tit. de rer. diviſ, alia:Que re Martyribur , dum morti r tolerantia indubitanter ex
ferantur diverſae deſcriptiones , & acceptiones cipiatur, Spes immortalitats evidenter aſſeritur ;
Sanétitatis in luculenta Relatione B. Thomae de Vilnumquam enim hanc vitam tam conftanter expende
lanova cap. I. per totum ; tamen ad effe&um de rent , nifi e/e alteram incomparabiliter beatiorem
cernendæ Canonizationis accommodatior, & ma perfetta definitione ſentirent.
gis etiam confentanea menti Canoniftarum in cap. Charitatem autem informare ipfum Martyrium;
1. de Reliq. Ö' Venerat. San&or. videtur illa San. nemo eft vel in Sacris Litteris leviter verfatus,
&titatis deſcriptio deſumpta ex Div. Auguſt. in qui ambigat, ju ta illud Joann. cap. 15. Majorem
lib. de Do&rina Chrißiana & S. Thoma in 2. 2. cbaritatem nemo habet, quam ut animam fuam po
quæft. 81. art. 8. late Cajetanus, ut fit virtus ge nat quis pro amicis fuis , ac D. Pauli ad Rom.
neralis continens omnes virtutes in gradu excel 15. Virtute enim patimur ex dile&fione in Deum :
lenti , five omnium virtutum excellentia, Theo & poft Divum Cyprianum de laude Martyrii Ter.
logicarum fcilicet, & Moralium, Fidei, Spei , & tull. in Scorpiaco cap. 13. Ö 15. D. Auguft. de
Caritatis, necnon Prudentiæ, Temperantiæ, Ju verb. Apoſt. Serm. 15. cap. 12. Ö Serm. 5o. D.
ftitiæ , & Fortitudinis, per quas mediate , & im Greg. in Cantic. cap. 8. luculenter, & doćte com
mediate ordinamur erga Deum membra Chrifti, probat D. Thomas in 2. 2. Queſt. 124. art. 3.
juxta di&tum S. Hieronymi relatum in cap. Si Hincque Martyrium Charitatis confummationem.
Lib. III. Ee e 2 dixit
 4O4 A P P E N D I X
dixit Ciemens Alex, Strbmat. 4. eap. z. & pleni μt , quæcumque funt in hoc terrarum orbe , conte
tudinem Charitatis appellavit Tertull. im Scorpiaco mnerent , velut quæ mibil habent ßabile, illa autem
cap. 6. ubi etiam fubdit, quod Charitas vere ex toto, peófore adamarent , que fermone ullo exprimi
cudit Martyrem ; trefque virtutes : Theologicas non poffunt ?
jun&im, in Martyrio potiffimum commendari , San&titatem vero , quatenus eft omnimoda ,
docet S. Auguft. in enarrat. Pfalm. 68. & novif. & immaculata munditia, contineri in Martyrio,
fime P. Raynaud. de Martyrio per peftem part. 4. comprobat vulgatum illud Theologorum, & Ca
cap. 2. per totum. noniftarum, axioma, quod Martyrium implet vi
Morales autem virtutes, nempe Prudentiam, cem Baptifmi , w cujus Sacramenta omnia com
Juftitiam , Temperantiam , & Fortitudinem , fa“ plentur in eo , & peccatorum omnium rubigo,
mulari, atque inhærere Martyrio , deprehenditur ac labes abftergitur ,: gratiaque facrificans vere
ibidem ex traditis per SS. PP. & Theologos. eonfertur , ut habetur in cap. Baptifmi vicem ,
Et quidem ineffe Prudentiam , colligitur ex è5 cap. Catechumenum de conſecrat. diſt. 4. & tra
Tertulliano in Scorp. cap. 5. ex D. Auguſt. in dit D. Cyprian. Epiftola, 79. D. Auguft. de Ba
Serm. 44. & ex D. Gregorio Nazianzeno Orat. ptifm. lib. 5. cap. 22.) δ' de Civitate Dei lib. 13.
18. ubi ait: Martyrium negotiationem effe omnium cap. 7. Tertull. de Baptiſm. cap. 16. ubi acute
prudentiffimam, quia exigui Sanguinis pretio Cele Martyrium vocati Baptifmum , qui fecundis ma
fe Regum emitur , & brevia , ac fragilia bona cum culis non inquinatur, D. Thom. in 3 part. qu.
fempiterna gloria commutantur. 87. artic. 1. Leſſ. de Juſt. G. Jur. lib. de For
Le Juftitia tradunt D. Cyprian. de laud. Mar titud. dub. 4 art I. тит. 54. δ' 56. ubi, quod
tyr. afferens, Omnem rećiitudinem in eo expleri, gratia per Martyrium .confertur in inftanti ter
D. Hieronym. in Pfalm. 1 15. D. Bonavent. Sap. minativo vitae, tamen, intrinfeco , non extrinfe
cap. 3. D. Greg Nazianz. Orat. 18. qui notant co; ideoque Martyrium quafi Novaculam crimi
verba illa Sap. cap. 3. Juftorum animæ in manu num , & culparum dixit D. Auguft. in P/al. 51.
Dei funt , ad Martyres proprie effe referenda , d9 Serm. 6. de verb. Dom. * *
quippe qui tribuunt Domino , quod acceperunt Ex hisperpendimus emanaſſe jure merito com
a Domino, & imaginem a Deo acceptam San muniter receptam Conclufionem*, ut quotief
guine fuo reftaurantes, ac repingentes jus fuum cumque de Martyrio, & cauſa Martyrii per le
quodammodo reddunt Chrifto, in cujus teftimo gitima documenta apparet , quis Dei Famulus pof
nium occiduntur, atque ejus confummant , ac fit canonizari, & debeat pro Martyre coli, ac
fupplent pafiiones. . . venerari abfque aliqua difcuffione San&itatis, quip
Temperantia in Martyribus etiam affulget , pe quod Martyrium univerfam in fe continet.
dum maximam omnium dele&tationem appetitus San&itatem : ita tradit Hoft. im. cap. 1. de Re
vitæ moderantur , feque in bono rationis pofito liq. & Venerat. Sanâor. Caffaneus in Catalog. glor.
in veritate , & juftitia confervant , ut loquitur Mund, part. 3. confid. 49. 9. Et ad probattonem »
D. Thom. in 2. 2. Queſt. 124, art. 1. dumque verf. In Martyribus enim , Caftell. de Canonizat.
vitæ hujus defideria vicerunt , eos Domini pro. San&or. quefi. 5. num. 6. Auguft. de Ancona de
pitiatio coronat , ut inquit D. Cyprian. fepe cit. Poteß. Ecclef. quafi. 26. art. 3. in refponf. ad fecun
opufc. de Laud. Martyrii . -
dum argumentum, Rocca de Canoniz. Sanĉ#or. cap.
Fortitudo vero adeo urget in Martyrio, ut i1 3. per tot. Turrian, ad D. Thom. in 2. 2. difputs
Jud proprie dicatur a&us Fortitudinis tamquam 17. dub. 2. & fuit di&um per Pavin. in Relatione
virtutis elicientis , prout dicitur a&tus Charitatis S. Bonaventure par. 2. ar. z. & in Relatione S. Di
tanquam virtutis imperantis , & Fidei tamquam daci par. 3. c. 6. verf. Itaque folum , & noviffime
finis , in quo per Fortitudinem quis confirma in Relatione fa&a S. V. pro Canonizatione xxvi.
tur, ut docet D. Thom. in 2. 2. quafi. ■ 24. ar. Martyrum in Japonia Difcalceatorum Ordinis San&fi
2. per totum , & ante ipfum plene D. Ambrof. Francifci de Obfervantia art. 3. per totum.
de Offic. lib. 1. cap. 41. Div. Auguſt. Serm, 13. Quam affertionem adeo veram e(fe , dicebant
tom. 1o. pag. 719. Pro qua Martyrum Fortitudi Agentes pro caufa Venerabilis Jofaphati , ut in
ne toties Divus Paulus gratulatus eft Catholicæ Martyrum Canonizatione , ubi Martyrium fuit
Ecclefiæ , ut in z. Theffalonic. 1. Gloriamur in concludenter probatum, non exigatur etiam Mi
vobis in Ecclefiir pro tolerantia veßra , ò' fide in raculorum patratio , & inquifitio, prout regula
omnibus perſecutionibus, b preſſuris, quar ſuſtine riter requiritur in Canonizatione Confefforum ,
ris oftentamen ju/ti Judicii, ut digni babeamini Re juxta Gloff in cap. Unico, verb. Sedis Apoftolicæ,
gni ejus , pro quo patimini ; & tot exempla cru & ibi omnes Canoniftæ de Reliq. Ö' Venerat. SS.
ciatuum , & crudeliffimæ carnificinæ fingillarim in 6. cum enim miracula perpendantur tamquam
expreſſa per Gallon. de Martyr. Cruciat. & Lu figna , & indicia San&itatis, & gratiæ apud Deum ,
dov. Cerd, ad verſ. Sacr. cap. 128. necnon per cap. Verum , dift. 2. cap. Quærendum , de Paenit.
Earon. in Martyrolog. paffim defcripta præcelfen difi. z. in Martyrio , quod eft certa San&titatis
tem in Martyrio fortitudinem faris oftendunt. demonftratio, non eft opus fignis, & conje&turis,
Quam virtutum moralium complexionem in 1. Ille , aut ille, §. Cum in verbus , ff. de Leg. 3.
Martyrio junctim exprefit egregie Theodoret. con l. Continuus, $. Cum ita , ff. de eerb. oblig. l. 2.
tra Graecos, ibi: Martyribus rer aete in vita non cap. de Legib. Et Martyribus cultum San&tis de
folum Fortitudinir , fed Jußitiæ, Temperantiae, ac bitum prömifit fummus, & primus Martyr Chri
Prudentuæ Fidem conciliant . Qutd enim effe illir ftus Matth. cap. 1o. Qui me confeffus fuerit (tefti
temperantuui poffit , qui noluerunt ab inceptis illi , , monio fanguinis) in terris coram hominibus ,
dogmatibufque difcedere , que bona effe crediderunt ? ego confitebor eum coram Patre meo , & coram An
§}uid, vero fit illis jußiur , qui Divina munera fibi gelis ejus , ut obfervavit D. Cyprian. de Laude
exfe&io jugulo compararunt , fuaque ipß corpora pro Martyrii, Tertull. in Scorpiac. cap. 9. D. Bernard.
eo tormentis omnibus objecerunt , qui Cruci corpus in Serm. 5. de Martyr. & San&a Mater Ecclefia
fuum pro nobis tradidit ? Quid vero prudentiur, quid prius venerari cœpit, & colere Fefta Martyrum,
fapientius dici queat iis , qui boc confilii captarunt, quam Confefforum, ut poft S. Clementem Pa
pam
 T E R T I A. 405
pam lib. 8. Conft. cap. 39. tradit Card. Bellar extingui , ex D. Auguft. quod Axioma potius
min. de Cultu San&i. lib. 3. cap. 16. verf. Dico 2. evincit , non effe exigenda miracula . Di&um.
Unde per miraculorum difquifitionem non eft vero Do&oris eft intelligendum fecundum jura,
in controverfiam revocandus, Martyris Cultus , quæ allegat Roman. conf. 2 1 1. num. 5. Parif.
præfertim quia, miracula regulariter a Deo fieri conf. 128. num. 28: lib. 4. Put, decif. 228. num.
folent, vel ut veritas confirmetur , vel ut viri 2. lib. 2. Rationes autem nullas affert , fine
alicujus Sanétitas comprobetur, & Nomen Chri quibus Di&tum ejus. cadaver potius opinionis,
fti glorificetur ; Deus enim per miracula tefti quam opinio cenferi debet , argumento l. Cum
monium perhibet pro fuo Famulo Confeffore , Ratio ff. de Bon. damn. l, Cum Pater $. dulciſſimis,
ut traditum eft a Divo Thoma in 2.2. quæf, 178. ff de Leg. 2. cap. Conſuetudo, diſt. 1. Et in con
& a Canoniftis , in cap. Nec mirum , 26. quæft. trarium urget communior fententia pluribus ar
5. cap. Venerabili de Tef. cap. Cum Marthæ §. gumentis, & au&oritatibus fuffulta. Probabiliter
Quaeſiviſti , de Celebrat. Miſſ. Bont. de Teſt. in que dubitari poteft , verba illa Hoftienf. Sed tan
verb. Qualitar. Porro Martyrum Sanguis Evan tum quæritur de miraculir, & caufa Martyrii le
gelicam veritatem magis., ac magis confirmat , genda effe, Sed tantum quæritur de Martyrio, & caufa
& ipfi funt Cæli, qui enarrant gloriam Dei , Paffionir : ibi enim Hoftienf. , voluit conftituere
ut eleganter fcribit D. Ambrof. in Serm. 23. & differentiam inter Martyres , & Confeffores. .
Epißola 54. lib. 7. qui propterea, dum fufo San Et tamen , data illa le&tura , nullum effet dif
guine teftimonium perhibent Deo non videntur crimen , & ibi Hoft. ſeparat difcuffionem mi
egere teftimonio miraculorum ab ipfo Deo, quem raculorum a caufa Martyrum , , . ponderando ,
confortio paffionis clarificarunt., & ipfum Mar & quod idem Hoft. in cap. de Reliq. ® Venerat,
tyrium majus, quam univerfa miracula , reddit Sanêf. poftquam differuit de requifitis in Cano
teftimonium Divinæ potentiæ, præfertim apud In mizatione Confeſſorum, & ſignanter de miracu
credulos, quibus proprie data funt figna , que lis, fubdit : Hic autem ordo non femper fervandus
madmodum fcribit B. Apoft. I. ad Corinth. 14. eft, ô maxime quando agitur de Martyrizati r pra
quod optime expreffit D. Cyprian. in lib. de du Fide, illi enim confueverunt faciliur , & leviur ex
plici Martyrio ,. five quifquis fuit Au&or illius pediri ; nullumque de miraculis, & eorum necef
Opufculi, ibi Semper efficacius fuit Sanguinir pro fitate verbum facit . Ne ideo, inconftans dicatur
fufi teftimonium, quam miracula : quot enim mor. Hoftienfis tam prudens, ac- folidus Do&or ; fa
bor infanabiler verbo fanarat Dominur ? quot cæ cile credi poteft, illud verbum de miraculis , vel
cor illußraverat ?, quob mancor , paralyticor, ac de incuria Imprefforis, vel Scriptoris irrepfiße. Et
bilem reftituerat ? quot exanimer ad vitam revoca ideo {ufpicatus eft Modernus Faventinus de Mar.
•verat? & tamen pauci credebant. in eum ; ò' au tyrum Canoniz. puntf. 3. num. 1o. Vel certe Ho
diebat : In- Beelzebub ejecit dæmonia. Cæterum , ubi ftienf. opinio temperanda eft , ut miraculorum
deventum eß ad Sanguinem, ibi dejeéîum ef?. Sata probatio non fit neceffaria fimpliciter , & abfo
mæ, Regnum , ibi fubaéfur ef? Mundur , & Fider Jute , & ubi de Martyrio , & caufa plene con
enientata magit effloruit , quam miraculis illuflra ftat, fed folummodo fecundum quid, ut fcilicet
ta : & demum tot præcipui honores , quibus clarius conftet de San&itate Martyrii, vel ut pro
Deus , & San&a Mater Ecclefia ufque a pri batio circa Martyrium coadjuvetur . Do&ores
mordiis nafcentis Fidei folos promovit Marty autem fe&tatores Hoftienf. cum illius duntaxat au
res, recenfiti per San&um Gregorium Nazianz. ctoritate, S juribus per eun allegatis nitantur,
Orat. 2. de 4o. Martyr. D. Auguft. Epiftola 137. non funt obftaculo fententia fupra comprobatas.
ô de Civitate Dei cap. 27. lib. 8. Theod. lib.8. Ceterum ,' ut præmiffa de fufficientia proba
contra Graecor , D. Cyprian. Epift. io. I 1. 12. tionis Martyrii ad effe&um , ut quis poßit cano
& 22. promereri videntur hanc prærogativam , nizari, locum fibi vindicent , animadvertendum
ut abfque miraculorum difcuffione in San&orum eſſe dicebamus, ad eſſentiam Martyrii potiſſimum
numerum referantur, prout compertum eft, Ec tria requiri ; primo, ut aliquis mortem fuftineat;
clefiam pro Martyribus venerari S. Joann. Ba fecundo, ut voluntarie fuftineat , & illam acce
ptiſtam, SS. Innocentes, S. Quiricum, quinquen ptet ; tertio , ut eam fuftineat propter Fidem:,
nem S. Adau&um , & alios innumeros , quos vel, alium virtutis a&um in Deum relatum , in
nulla patraffe miracula conftat. Et Chriftus Do quo ufqne ad finem perfeveret. Quæ omnia col
minus in Tribunali Crucis hanc veritatem do liguntur ex traditis per D. Thom. 2. 2. queſt.
cuiffe videtur, dum Latronem inter San&os af I 24. per totam , & ibidem Scribentes communi
feruit , ftatim atque credidit, quippe quod , qui ter, & ex definitione Martyrii allata per Jo. Vi
Chrifto commoritur , nullis miraculorum fignis guer. in Inf. Theolog. tit. de Fortitud. cap. 6. §.
egeat. Et hæc Sententia retenta etiam fuit, & 1. verf. 2. ut fit voluntaria mortis perpeffio, five
approbata in præallegata Relatione Sanétorum 26. tolerantia propter Fidem Chrifti , vel alium vir
Martyrum , qui paß funt in Japonia. tutis aëtum in Deum relatum ; de quibus, requi
Nec praedi&is refragari videtur Hoft. in Summ. fitis debet per plenas , & concludentes probatio
tit. de Reliq. & Vener. Sanéí. num. 4. in fine , nes apparere. *

ibi: De Martyribur autem non fit tanta examina Mortem effe de ratione Martyrii , co!ligitur
tio , fed quæritur tantum de miraculis , & caufa , ex D. Augufł. in Serm. de S. Cyprian. Ø ex
propter quam paffi funt , quem fecuti funt Au Serm. 49. de pluribus Martyribus , Origen. lib,
&or Candelabri aur. cap. 17. mum. 7. Azor Inf?. 3. comment. in Job , Card. Baron. in Annal.
Moral. lib. 5. par. 2. cap. 6. $. Si vero, Maſcard. tom. 1. ann. 58. mum. 94. & Juculenter tradit
de probat. concluf. 262. num. 9. quoniam Ho Div. Thom. in 2. 2. Queſt. 124. art. 4. prom
ftienf. propofitio , & fequacium juribus , & ra ptaque eft ratio, quia, cum Martyr antonoma
tionibus eft deftituta ; nam alleg. cap. Baptifmi ftice Teftis Fidei Chriftianæ dicatur , ut nomi
vicem, & cap. Catechumenum, de Conſecr. diff. 4. natim habetur in Apocalip. 2. Antipa , Teflj*
ubi habetur , in Martyrio tota Baptifmi Sacra meus fidelis , qui occifur eß apud vos , fummum
menta compleri , & peccata non remitti , fed Deo teftimonium perhibere tenetur vitam im
pen
 '406 JA P P E N D I X
pendendo, qua nihil carius effe homini comper tyr. cap. 3. 5. 4. ubi reprobat contrariam Senten.
tum eft , , & cum Martyrium fit a&us maximæ tiam Conincki , & Neotericorum ; & hac de cau
Charitatis, debet illa oftendi ex vitæ impendiojux fa aliqui etiam Theologi putarunt, San&os In
ta fententiam Domini: Nemo babet majorem Cha nocentes, quos Ecclefia veneratur tamquam flo
ritatem , quam ut animam ponat quir pro amici* res, & primitias Martyrum , & Paffionis Chri
fuis . Hincque fit , tres Pueros Babylonios in ca. fti præcones, ct:: teftimonium , quod nondum po
mino ignis immiffos, & non exuftos, Danielem terant eloquio , perhibuerunt Paffione, ut fcri
Leonibus praedam fa&um , fed illaefum , ac S. perunt Origen. & D. Augut. & alii , non efe
Joannem Euangeliftam in ferventis olei dolium formaliter Martyres, cum defuerit a&us volun
immiſſum, ſed non extinétum, in Tabulis Marty. tatis, fed tantum materialiter ;. quæ tamen opi
rum a Romana Ecclefia non recenferi ; quia, nio magnos habet contradi&ores . Et eos , qui
licet voluntas non defuerit Martyrio, tamen ex refìftunt, & nituntur adverfus Perfecutorem , a
tremus exitus defuit voluntati , ut per D. Cy quo patiuntur, prout Milites pro Fide occum
prian. Epiftola 32. & 58. in quo contraria Mar bentes, improprie effe Martyres, tradit Theodo
tini de Magiftris fententia omnino eft rejicien ret. Balſam. in Comment. S. Baffl. can. 13. Baron.
da, prout illam noviter refellit Pater Raynau in Martyrolog. fub die 19. April. ubi, quod Pho
dus de Martyrio, part. 2. cap. 1. S. 4. Ö 5. cas Imperator tentavit , olim Milites in bello
ad 10. cæ{os adfcribi inter Martyres, quemadmodum Eth
Dum vero aliqui a SS. Patribus Martyres ap nici aras in bello occifis erigebant , fecundum
pellantur , qui pro Chrifto vexati tantum fue Dionem in Tiviano, fe huic ejus ftudio Orien.
runt, non mortui, ut S. Felix a D. Auguftino, tales Epifcopi reftiterunt nixi Canone 13. San&i
S. Euftachius a S. Joann. Chryfoftomo, S. Ma Baſilii. -

ximus a D. Cypriano , & alii , id debet intel
1igi , ut illi effent Martyres defignati , de qui
• bus per D. Cyprianum Epißola 1 z. & 22. atque
alibi fepius , vei fecundum antiquum ufum Ec
cleſiae id procedit , S improprie, non proprie,
de Martyrio habitu , non a&u . Prout etiam
aflertio illa communi Theologorum calculo re
cepta , quod San&iffima Virgo Deipara vere ,
& formaliter Martyr fuerit, ut tradunt D. An
felm. Bernard. Epiphan. Ephrem , Damafcen.
aliique congeſti per Canitium de Virgine Deipa
za lib. 4. cap. 23. Spinell. eodem tr. cap. 1 1. num.
I. & fequ. intelligi debet , ut vera omnino fit,
quicquid Abulen. Sotus , & alii in contrarium
dixerint; quia dolores, quos ipfa tempore Paf
fionis perpeffa fuit , nedum æquarunt mortis
naturalis dolorem , fed potius excefferunt , ex
quibus, Deo fpecialiter juvante, non fuit inter
feéta ; & San&iffima Virgo , uti ab ordine to
tius naturæ excepta , cognata Deo , atque illi
quodammodo æqualis, San&iffimæ Trinitatis com
plementum , ac nobile Triclinium , Theotocos ,
ut paffim in Sacris OEcumenicis Conciliis nun
cupatur, non eft communibus regulis metienda,
& præcipuam , ac ab aliis Martyribus diftin&am , &
nobiliorem coronam Martyrii obtinuiffe , do&e ,
* & fplendide comprobat Rev. Pater Magifter Ri
chardus S. Palatii Theologus in Nomenclatura lau
dum Virginir .
Acceptatio etiam mortis requiritur in Mar.
tyrio , & voluntaria ejufdem tolerantia ; quia,
cum fit a&tus virtutis , debet effe omnino vo
luntarius , ut inquit Div. Thom. in 2. z.
4u4fi. 24. art. 1. in princ. & Philofophorum eft
incuffum axioma , alioquin mors poena dicere
tur , non Martyrium ; & volitio, feu accepta. & Alexandro, S. Paphnutio , aliifque pluribus
tio debet effe plufquam habitualis , aut inter
pretativa tantum , atque adeo quæ aliquando fue
rat a&ualis , & vere exercita , perfeverans {al
tem moraliter, prout dicitur de Sacramentis , &
paffim per Theolog. in traêf. de gratia , ô me
rito. Ita poft Div. Thorm. docet Suar. tom. 3
3. part. difput. 2. num. 52. Leff. de Fortitud.
cap. 1. num. 24. Unde fit , eos, qui dormientes
occiduntur pro Chrifto , non effe proprie Mar
tyres, nifi materialiter; homo quippe dormiens
non eft proprie voluntarius , fecundum Arifto
telem lib. 3. Moral. cap. I. & tradit Leffius de
Fortitud. dub. 3. num. 24. P. Raynaud. de Mar
Ex his fequitur , Chriftifidelibus permiffum
effe fponte , ac libere ex in{tinĉtu San&i Spiri
tus, & dum gravis, & proportionata caufa con
currit , fe exponere Martyrio pro :Chrifti nomi
ne tempore congruo fuftinendo , & hujufmodi
mortem patientes effe vere Martyres, qui & di.
ftin&o , ac peculiari nomine , nuncupabantur ,
hoc eft, Profeffores, ut , poft D. Cyprian. docet
Baron. in Annot. Martyrolog. ad diem 2. Januarii.
In quam fententiam videtur fcripfiffe D. Paulus
ad Hebraeos cap. 12. Curramus per patientiam ad
propofitum nobis certamen , afpicienter in Au&orem
Fidei , & Confummatorem Jefum , qui propofito
fibi gaudio, Crucem fußinuit , confufione contempta.
Ubi Gloffa pro certamine exponit Martyrium ,
& id docuit S. Auguft. lib. 1. de Civit. Dei cap.
26. quem fequitur Div. Thom. in 2. 2. quæfi.
128. art. 1. argum. 2. ubi Cajetani contrariam
opinionem Martini de Magiftr. uti perniciofam
refellit, & docet , per hujuſmodi ſpontaneam
oblationem proprie non dari Tyrannis occafio
nem injufte agendi, fed ipfos ex a&ibus virtutis
illam defumere , dumque imponitur Idolorum
adoratio, nec ea poteft evitari, nifi per mortis
acceptationem , per aquam, vel ignem , utique
id licitum effe : quod praeftiterunt San&ae Foe
minae, quæ pro fervanda Pudicitia fe in fluvium
projiciendo, & aliter mortem fibi confciverunt,
ut narrat D. Auguft. de Civit. Dei lib. 1. cap.
26. Quarum Martyria coluntur a Catholica Ec
clefia, innumeraque ex Tabulis Ecclefiafticis fup
petunt exempla Servorum Dei , qui fe volun
tarie obtulerunt Martyrio, prout de S. Sebatia.
no, San&a Catharina Virgine, San&a Eufrafia ,
S. Bonifacio, SS. Jufto, & Paftore , SS. Prifco,
narrant Martyrologia , & recenfentur per Ba
ron. in. Annalib. ab anno 85o. ad 853. Cele
brifque eft Hiftoria Martyrum Cordubenfium ,
quos defendit S. Eulogius, qui poftea , & ipfe
fuit Martyr , in Opufculo nuncupato , Memoriale
Martyrum , ut in Bibliotbeca SS. Patrum tom. 7.
.
& ille folus cum Epifcopo Cordubenfi reftitit
Pfeudo Concilio, Corduben. in quo damnati fue
runt di&i SS. Martyres , quia fponte Martyrio
fe obtulerant: quod Conciliabulum fuit poftea
ab Ecclefia Catholica Romana reje&ura , & il
li Martyres recepti, & in Libro SS. Martyrum
notati , ut animadvertit Baron. in Amalib. fub
4停炒●
 T E R T I A. 4O7
anno 852. Monita autem, & SS. Patrum di&ta, cenfuimus conftare debere plene., & concluden
quibus fuga fuadetur, & provocationem Marty ter, ut quis tanquam Martyr poffit canonizari;
rum damnare videntur relata in cap. Adverfita* quam probationem videtur exigere gravitas Cau
7. quaſt. 1. cap. Sciſcitaris 7. queſt. 3. procedunt, fæ Canonizationis , quæ eft de majoribus Cau
ubi defit gravis, & proportionata caufa ad fu fis Fidei, ut inquit Gloffa in cap. 1. de Reliq.
gam, atqüe a Martyrio fubdu&tione fere culpo & Venerat. Sanéìor, necnon humani judicii con
fam effe , exemplis , & præceptis SS. Patrum ditio Hypocritarum , & Pfeudoprophetarum fal
oftendunt Do&ores præallegati , & concurrente laciis , & deceptionibus expofita, a quibus ca
jufta caufa, ut puta multorum falute , effe de vendum effe, monuit D. Matth. c. 7. hoc eft,
præcepto {e offerre Martyrio , docet S. Thom. plenæ probationis medio , quæ lumen plenum
in 2. 2. quaeft. 125. art. I. ad 3. Sanchez in Summ. veritatis appellatur a Bald. & æquiparatür luci,
1ib. 2. cap. 34. num. 15. & fuit di&um in Relatio in qua perfe&e videmus, l. Per hanc, num. 1. c.
me Beati Pafċhalir tit. de Fid. verf. Et hanc tan de Temporibus , ô repar. Appell. ita ut Apes a
dem . -

Vefpis difcernantur , ut inquit TertulI. adver

Demum de ratione Martyrii effe , ut mors fus Martin. lib. 4. hoc eft, veri Martyres a Pfeu
fuflineatur propter Fidem , vel alium virtutis domartyribus , quos Hæretici Montaniftae , Do
a&um in Deum relatum , aperte probant D. natiftæ, Novatiani, Ariani fibi fæpe finxerunt ,
Auguſt. de Civit. Dei lib. 1. c. 26. D. Thom. & adhuc fingunt , ut poft D. Auguft. Theodo
in 2. 2. quafi 124. art. 5. per totum , & hoc in ret. & alios acriter fcribit Baronius in Prælud.
dicant verba D. Matthæi cap. 5. Beati, qui perfe Martyrolog. cap. 1o. Ex quibus , & aliis rationi
cutionem patiuntur propter Jußitiam , cujus appel bus, etiam ubi agitur de Canonizatione alicujus
fatione veniunt omnes virtutes , ut poft Arifto Confefforis, Sanĉčitatem effe plene , & conclu
telem lib. 5. Eth. cap. 1. & 2. docent ibidem com denter probandam , tradunt Canoniftae in cap. I.
muniter Interpretes, quatenus tamen referuntur , ὸ 2. de Reliq. Ö' Venerat, San&#. Caftell. de Ca
& refpe&um habent ad Deum Fide operante ; noniz, quefi.7. S. Quero qualiter, Malvet, eod, tra&#.
alioquin pro Philoſophia morali, non pro Chri cap. 1. num. 15. & cap. 4. 62. & 72. & fuit di&um
(to quis diceretur pati , ut obfervat poft alios per Majores noftros fæpius , ut in Relatione S.
Leff. de Fortitud. lib. I. dub. 3. verf. Denique de* Francifci de Paula , §. Viden. in Relatione s. Hya
bet ; eftque vulgatum Axioma : Martyrem non cinthi , & in aliis congeßis in Relatione S. Andreæ
facit pæna, fed caufa , paffim a San&tis Cyprian. Cor/%ni part. 3. §. 3. per totum.
Auguft. Greg. Hieronym. ufurpatum, ubi, quod
poena eft communis Latroni., & Hæretico , fed De Martyrio Servi Dei Joſaphat Archiep. Polocen.
caufa difpar; quod late exornat Baron. in Annal. 35 qualiter in illo fußinendo fe gefferit.
Ecclef. fub anno 426. Sic exploratum eft , Abe
lem , Machabæos , S. Joannem pro Religione , P A R S T E R T-I. A. . . . .
atque Tyrannorum reprehenfione , necatos fuif
fe , gloriofas Virgines Luciam , Agnetem , Ur Ofaphatus primum Monachus, S. Bafilii , &
fulam pro fervanda Virginitate occubuiſſe , ha deinde Archiepifcopus Polocen. antea Joan
bentes in una hoftía duplex Martyrium , Pudo nes Concevitius, natus eft Udolomiricæ anno a
ris, & Religionis, ut inquit S. Ambrof. de Vir Partu Virginis 1584. ex Gabriele, & Marina ho
gin. lib. 1. & Babylam, atque optimos Pontifices neftis Parentibus orthodoxis Catholicis vinculo
Felicem, Joannem , necnon integerrimos Epifco Matrimonii rite copulatis, & Sacro Lavacro Ba
pos Stanislaum Polonum, & Thomam Cantua ptifmatis Catholico ritu fuit initiatus, atque pie
rienſem, alioſque plures recenſitos per Boz. de ab iifdem educatus, ut deponunt fex Teftes in
Potef?. Ecclef. c. 14. lib. 6. pro defenfione potefta Proceffu Polocem. nempe primus , qui eft o&oge
tis, & libertatis Ecclefiafticæ interemptos fuiffe. narius, fecundus , tertius , & quartus, qui fùnt
Et quidem S. Babylas Patriarcha Antiochen. pri Confules Civitatis, & plufquam faxagenarii , &
mus fuit , qui pro Ecclefiaftica libertate , ac po quintus, ac fextus, ut in fol. 22. 23. & 57. In
teftate vitam pofuit , & quia de Templo Philip ipfa pueritia piis moribus inftitutus præmaturum,
pum Imperatorem expulerat , manibus propriis ac præcox adeq ad Religionem oftendit ingenium,
in pe&us ejus adaétis, ut advertit S. Joann.Chry ut vacaret adidue orationibus , & , quotidianis ~ ~

foft. relatus a Bozio de Potefl. Ecclef. lib. 3. cap.8, precibus , quibus cum Deo converfabatur in fe
Tempore autem Valeriani Imperatoris multos ceffu Templi Sanétæ Parafceves , ubi & in de
Presbyteros, & Diaconos, pro caritate miniftran pingendis , formandifque Sanäorum Imaginibus
tes peftis lue laborantibus demortuos uti Mar operam dabat , tamdiuque interdum in Sacris
tyres colit Romana Ecclefia fub die 28. Februa Ædibus commorabatur, ut follicitos faceret Pa
vii , & vere fuiffe Martyres , do&e probat P. rentes ob fui abfentiam ; unde ipfe Joannes tam
Raynaud. in tra5. de Martyrio perpeftem. Quem quam exemplar virtutum , atque egregiæ indolis
admodum etiam decem , & quatuor Chriftianos ceteris etiam prove&tioris ætatis Adolefcentibus
renuentes parere Edicto Principis per Quadra proponebatur, ut teftantur iidem primus, & ter.
gefimam carnium efum præcipientis necatos in tius Teftis in Proceffu Polocen. fol. 22. Poft quas
Bulgaria fuiffe veros Martyres, docet B. Theo præproperæ pietatis , ac San&imoniæ prolufio.
dor. Studita in Sermon. Catecbift. Serm. 63. nes, cum ufque ad annum Chrifti 16o4. eum
His concurrentibus, perfectum re vera dicen dem vitæ honeſtæ tenorem fervaffet , 2o. ætatis.
dum effe Martyrium, pronuntiant Theologi, & anno Religionem S. Bafilii ingreffus eft , & in
Canoniftæ, quotiefcumque patiens fit in ftatu gra ea profeffus in monattica perfečtione , & vitae
tiæ, vel faltem habeat legitimam ad gratiam dif San&t;mgnia ingentes progreffus fecit, claruitque
pofitionem, quæ in attritione confiftit ex fenten eximie Moralibus , ac Theologicis Virtutibus ,
tia D. Thomae 3. par. quaeſt. 87. art. I. & late Divinis rebus , & affiduæ orationi , corporis ca
probat Lefſ. de Fort. dub. 4. per totum cap. 1. ftigationi , ipforumque librorum le&ioni valde
De Martyrio autem cum requifitis praedi&is addi&tus, ut comprobatur in teftimonio quatuor
Ꭲe
 4o8 VA. P. P. E. N D 1 x
Teftium in Proceffu Polocen. nempe 32. qui eft frigidiffima illa Regione incedebat . Ita affir.
Conful, fol. 34. & Teftis 57. & 59. fol.43. quo mant teſtes 15. 61. 68. 71. & 72. qui addit
rum alter eft Sacerdos Societatis Jefu , alter etiam , antequam procederet ad Sacramentales
Monachus Ordinis San&i Bafilii , & 7 I. Teftis Confeſſiones excipiendas , conſueviſſe flagello ſe
fol. 58. adeo ut paucos poft annos, affumpto Jo verberare . Virgini Deiparæ fe fe totum devo
{epho Vilnenfi Archimandrita ad totius Ruffiæ verat, cui nedum Aras erigi, Feſtivitateſque
Metrepolim, Jofaphatus in ejus locum fuffe&us folemniter celebrari curavit , fed & femetipfum
creatus fuerit Archimandrita Vilnen. Quo in exaótifimum caftitatís obfervatorem inftar Tem
munere fumma cum prudentia fuas optime im pli exhibuit , ut dicunt teftes 59. & 73. Pau
plevit partes , atque omnibus omnia fa&us , ob peres adeo fovit , ut eorum veluti Parens ha
penuriam Sacerdotum unitorum folus omnia pe beretur, numquam eos dimifit affli&tos , & ju
ne Ecclefiaftica munia obibat , Divinis Officiis bebat aliquando tot erogari eleemofynas , ut
aſſidue intereſſendo, Confeſſiones Sacramentales nihil relinqueretur in penu , iifque ægrotis in
excipiendo, frequenter concionando , & immen Nofocomio jacentibus omnia exhibebat carita
fa cum caritate , qua omnes homines diligebat , tis officia, le&tum conftruens, cibum miniftrans,
ut de San&o Petro inquit S. Clemens Papa E pedes deofculans , & mundans , quos & fermo
pißola 1. falutem omnium procurando, ut tefti ne falutari , & fpiritu lenitatis confolabatur, ut
ficantur in Procefu Polocen. Teftes 59. 68. qui deponunt teftes 15. 16. 61. 64. qui fuit dif
eft Archiepifcopus Polocen. ex Ordine S. Bafi penfator eleemofynarum Archiepifcopi , & ait ,
lii, Alumnus ipfius Jofaphati , 69. qui eft Epi cum olim pauperi Viduæ nihil erogandum fu
fcopus Metonen. ac 71. necnon Teftes 53. & pereſſet, juſſiſſe, Pallium Epiſcopale oppignora.
56. Sacerdotes Societatis Jefu, & Teftis 61. Ar ri , teft. 69. & 71. addentes , confueviffe dare
chidiaconus Ordinis S. Bafilii , & comes Paffio eleemofynam rufticis, & aliis mendicis poft Con
nis Jofaphati, atque alii in eodem Proceffu. feffionem Sacramentalem apud fe expeditam ,
Donec de anno 1619. poft Gedeonem Archie ut ad Sacramenta illos alliceret , 94. inquiens ,
pifcopum Polocen. idem Dei Famulus invitus vel inimicis fuiffe amiciffimum , 97. qui dicit ,
ad Archiepifcopatum eve&us fuit , ut ait teftis Archiepifcopo fibi delatam annuam eleemofy
69. in Proc. Polocen. Quam ejus humilitatem nam per Palatinum Vitepfcen. illam nec tan
ponderat etiam teftis 16. fugamque meditabatur gendo Pauperibus in Xenodochiis , carceribus ,
exemplo antiquorum Epifcoporum . Ad quod aliifque piis locis totam diftribuere confueviffe.
muniis tali cum pompa, & majeftate, Populi Cathedralem Polocen. Ecclefiam plurium mil
que alacritate exceptus fuit , ut nemo alius , lium fumptu abfolvit , & fere a fundamentis
ut deſcribitur in proceſſu fol. 19. Incredibile di reftauravit , ac Monialium Sančti Bafilii Polo
&tu eft, quantum in hac dignitate zelum , & ca ciæ Monafterium erexit , ut ajunt teftes 9. 66.
ritatem oftenderit totus in corrigendis, & com 68. & 71. In confanguineos vero adeo conti
ponendis corruptis, & depravatis Populorum fuæ nens , & parcus fuit , ut aliquando pro datis
Dioecefis , moribus, omnium Confeffioni audien alteri eorum 4o. Florenis doluerit , quod in
dae publice , & privatim, domi , & foris expofi Pauperes potius non diftribuiffet , ut deponit
tus, {uavibus verbis Peccatores excipiens , quæ teſtis 15.
verba penetrabant , & lacrymas extorquebant, Jura Ecclefiarum , necnon Epifcopalem Ju
ut deponunt præallegati teftes 53. 55.61.62. & 68. rifdi&ionem vehementer tutatus eft , bonaque
in proceffu Polocen. Abufus multos circa Sacra Ecleſiaſtica a Sæcularibus ufurpata vindicavit,
mentorum adminiftrationem fuftulit , & frequen ut afferunt teftes 7. qui eft fupremus Judex Po
tiam Sacramentalis Confeffionis inftituit, ut de lociæ , 68. qui eft Archiepifcopus Polocen. 7 1.
ponunt tetes 53. & 103. Orationi afidue vaca & io8. qui fubdunt , olim Archiepifcopo Jofa
bat, adeo ut fingulis no&ibus furgeret ad oran phat oblata fuiffe per Schifmaticos triginta cir
dum , & implorandum cum gemitu ," & lacrymis citer millia- Florenorum , ut fineret præfici re
pro converfione Schifmaticorum Divinam opem, gimini Ecclefiarum Presbyteros Schifmaticos ,
matutinæ etiam Pfalmorum recitationi femper quam facrilegam impiorum petitionem rifit Ar
interveniendo, ut ajunt teftes 59. 61. & 73. de chiepiſcopus inquiens , animarum ſalute, non
vifu fubdens , fe fubinde clanculum pariter au pecunia fibi opus effe , & donum Spiritus San
diviffe Archiepifcopum in precationibus claman &i vendi non debere . Maximus fuit Evangeli
tem: Domine Deus, da unionem Ecclefie Santiae , cæ veritatis, & unitatis, ac Primatus Romanæ
δ' converßonem Schifmaticorum : 63. 68. & 71. Catholicæ Ecclefiæ propugnator, ac praeco , &
qui ponderant , Archiepifcopum confueviffe pri in comprimenda Hareticorum , & Schifmatico
mum omnium furgere ad Matutinum , ita ut rum perfidia , qui Summum præfertim Roma
{æpius ipfe pulfaret Campanas pro Monachis num Pontificem , & poteftatis ejus plenitudinem
convocandis, poftquam etiam fuerat ad Archie audacioribus urgebant calumniis, & probris , in
pifcopatum promotus; inter orandum autem fae Cælum ponentes os fuum , & Chriftum Domi.
penumero fe flagris cædebat ufque ad fanguinis num dilacerantes, atque in eorum converfione,
effufionem, adeo ut pavimentum etiam cruore & aggregatione ad unitatem Catholicam egre
confpergeret, præfertim antequam Sacrum cele giam navavit operam . Unde & in hanc cau
braret , præmittendo facrificium Deo gratum , fam faepiffime concionabatur , & affidue difputa
nempe fpiritum per poenitentiam contribulatum. bat pro unione, ad quam Schifmaticos poft dif
Quapropter etiam cilicio ultra 2o. annos ufque putationes balandis etiam verbis, & Libris Ca
ad mortem abfque indufio corpus afHixit, num tholicis eifdem diftributis , revocare ftudebat ,
quam carnes comedit , raroque pifces , & legu in conviviis, & in privatis allocutionibus totus
minibus ut plurimum vefcebatur , aquæ potum in hac unitate Ecclefiæ, & primatu Sedis Apo
adhibendo , quoufque ob- ftomachi imbecillita flolicæ , in quo toto tempore, quo Archiepi
tem alio etiam potu uti coa&us fuit, fuper nu fcopatum , rexit, vere univerfa ejus defudavit
da terra fæpe cubabat , & nudipes hieme in induítria , ut deponunt teítes 7. & 3o. ajens,
- olim
 T E R T I A. 409
olim Archiepifcopo pro unione difceptanti Schif. tuor oculati teftes in Proceffu Polocen. nempe
maticos fuafiffe , ut ille recognofceret Patriar Io8. Nobilis Polocen, & 61. qui ambo fuerunt
cham , quo facilius eos ad fe traheret , quibus Familiares Præfulis Jofaphati , comites Paffio
refpondit : Recognofcat Patriarcba Papam , & ego nis , & vulnerati ab iifdem Parricidis Schifma
vecognofcam Patriarcham : & iifdem ipfi mortem ticis, & 93. teftis honefta Matrona, quæ e Ve
minitantibus fubdidiffe : Pro Cbrifto mundo mo ftibulo Templi B. Mariæ vidit , quando Servus
riar : 32. 57. 69. qui eſt Epiſcopus Meteonen. Dei in Aream Curiæ fuæ extra&tus occideba
2. 1o1. & 1o6. qui duo poſtremi advertunt, tur , & I I. teftis A8tor deputatus ab Archie
aliquando Archiepifcopum oftendiffe ex ipfis Schif pifcopo contra Schifmaticos teftatus eft , fe fta
maticorum Sclavonicis Libris comprobari , Rhu tim, audita Servi Dei morte, veniffe Vitepfcum
tenos antea folitos reddere obedientiam Βoma Corpus propriis manibus in Tumbam compo
no Pontifici ; ex qua affidua Antiftitis opera , fuiffe , fanguine ex vulneribus adhuc defluente ,
Deo bene juvante, fa&um eft , ut in triennio , idemque per flumen Dunam advexiße Polo
quo Archiepifcopatum rexit Polociæ , quæ an ciam , ut in Proceffu Urbi r . 2. teftis Sacerdos
tea graffabatur Schifmatis lues pro majori par Rhutenus de auditu a Fratre fuo germano ,
te extin&a fuerit , & cum creatus Archiepifco qui interfuit trucidationi , & vulneribus male
pus paucos Polociae inveniffet Fideles , tempore habitus fuit, exa&iffime narrat hanc Hiftoriam
mortis pauciores reliquerit Infideles , ut di&um mortis Archiepifcopi Jofaphati. Poft quam tru
fuit de San&o Gregorio Thaumaturgo Neoce culentam Antiftitis occifionem fævientes adhuc
fareæ Epifcopo. Ita deponunt fex teftes in, pro in examine Corpus Schifmatici illud per Aream
ceffu Polocen. nempe 29. & 3 1 . Proconfules Po Domus Epifcopalis, & per Civitatem Vitepfcen.
lociæ, & 43. necnon 63. & 7o. Alter Decanus raptarunt fune ligatum , & ſolo cilicio tectum
Bychovien. alter Archidiaconus albae Ruffiæ , ignominiis , & proculcationi facrilegæ Plebis o
atque etiam 71. qui omnes, excepto 7o. teftan mnis fexus , omnifque ætatis expofuerunt , &
tur, fe ab Hærefi , & Schifmate ad Fidem Chri demum ad ripam fluminis Duna protra&um ex
fti , & Catholicam unionem opera ipfius Jofa altiori loco præceps dederunt , & poftmodum
phati converfos fuiffe , & 63. teftis exprimit no infeliciter demerferunt, ubi jacuit per (ex dies,
mina quatuor aliorum induftria ejufdem Archie ut deponunt teftes Io. 83. & 84. & omnes
pifcopi redu&orum ad San&am Sedem, additque Vitepfcenfes , atque alii Schifmatici in teftimo
29. teſtis, cum ad Eccleſiam accederet, Antiſti nio clara , & elata voce ſuper hoc unanimiter
tem in Porticum prodiiffe , & manu ejus appre dato , relato in Proceffu Polocen. fol. 76. 77. ¿Y
henfa, dulciffime collacrymatum fuiffe , excla 79. & ipfi Commiffarii Apoftolici affirmarunt
mando: Deur, ecce errantem inveni Ovem , Tibi in Proceffa fol. 85. dum loca omnia fanguine Jo
eam commendo : 7 1. vero teftis fubdit , tot per faphat , fparfa , vel miraculis clara , crucibus,
Servum Dei converfos fuiffe ad Fidem Catho vel aliis fignis diftinxerunt , necnon Epifcopus
licam, quot modo funt uniti Polociæ, quod idem Nolanus tunc Poloniæ Nuntius, & Archiepifco
affirmat 2. teftis Sacerdos Rhutenus in Proceffu pus Metropolitanus totius Ruffiæ enarrant in
Urbis juxta 6. fol. 13. & 73. teftis ait, quod mul Litterir ufque de anno 1623. ad S. V. datis .
ta millia animarum fuis Concionibus , difputa Quam Schifmaticorum fævitiem vel ipfi Hoftes
tionibus , & induſtria convertit ad Catholicam Archiepifcopi , feu potius Catholicæ Fidei de
Religionem. teftati funt , ac ingemuerunt maledicentes Sica
Et ex Catholicæ Fidei incrementis maxime riis, & ſanguinem innocentis Præſulis ſuper il
afHi&tabatur humanæ falutis hoftis , efferataque Jos inclamantes , & demum etiam ipfi Parrici
ejus rabies effervefcebat agnofcens , Jofaphatum dæ, atque univerfus Populus Vitepfcen. publica
Archiepifcopum quam, brevi dominium , pqffef facinoris confeffione , ac veniæ petitione deplora.
fionemque animarum omnium Chrifto propaga runt , funtque etiam fere omnes Parricidæ Schif
turum fuiffe , atque Hærefim univerfam ejeétu matici, antequam capite ple&terentur, ad falutem
rum . Unde Homines nefarios Schifmaticos ex animæ revocati , ut habetur in Proceff. fol. 85.
citavit, ut, faéta confpiratione, ad necem quæ & deponunt tefles 63. & 68.
rerent Chrifti Famulum , & fortiffimum pro Fi Igitur de perfe&to hujus Servi Dei Martyrio
de bellatorem , atque , ut ipfi vocabant , ani plene , & concludenter conftare afferunt Agen
marum Prædonem interimerent. Quod impium tes pro Venerabili Jofaphato ; probatio fiquidem
facinus per tres vices moliri aufi funt Vitepfci , mortis deducitur ex depofitione di&torum trium
nempe fub die 6. Augufti 162 1. dum Sacra teftium oculatorum 61. 93. Ö' 1o8. qui utique
operaretur, in die Pentecoftes anno 1622. dum fufficiunt ad l. Ubi numerus , ff. de Teff. c. In om
optimus Præful piorum Chriftifidelium agmen , mi negotio eod. tit. Rota decif. 2o9. mum. 3. par. 1.
ſeu Proceſſionem inſtitueret , & de anno 1622. diu etiam firmatum fuit in Relatione San&i Fran
Menfe Aprili in Prætorio , dum publice legere ciſci de Paula Ş. Videndum , in Relatione Sanéti
tur Privilegium a Regia Majeftate Polonia: Jo Hyacinthi fol. 51. verſ. Superioribus annis , & in
faphato Archiepifcopo conceffurn , in quo Pro aliis, ubi, quod fufficit etiam unus teftis de cer
feffio Fidei ejufdem in Catholica unitate aftrue ta fcientia cum duobus de pub!ica voce, & fama,
batur , ut narrant plures teftes infra , cum de jun&tis aliis teftibus de auditu a perfonis , quæ
probatione hujufmodi feditionum agetur, recen mortem viderunt, quorum multi funt in procef.
fendi : fed tandem de anno 1623. 12. Novem fu, & fceleris patratores id faffi fuerunt , & pu
bris fcelefti Schifmatici, adjuvante quodam Smo blico fupplicio poenas luerunt. Circa quam pro
tricio Pfeoudo-Archiepifcopo Polocen. excitato ex bationem placuit etiam, Beatiffime Pater , hic
induftria tumultu, atque impetu fa&to in ædes recenfere integram depofitionem teftis I o8. focii
Archiepifcopales, poft Familiarium cædem , to Paßionis Servi Dei Jofaphati feriem fa&ti dili
tiuſque Supellettilis everſionem, capite Archie genter referentis.
picopi fecuri disjecto, facrilegum Parricidii ce Interim , inquit , Schifmatici , occupata jam
lus immaniffime perfecerunt , ut deponunt qua per vim tota Curia Archiepifcopali , cæ{is om
Lib. III. Fff nibus
 4. I o JA P P E N D I X
nibus Famulis, totam diripiebant fupelle&ilem. ceptatio prædi&a deducitur etiam ex antecedenti
Auditis his clamoribus, Antiftes procedit e Ca defiderio Martyrii , quo ardentiffime flagrabat
mera, &, claufis ipfe foribus, Sacratiffimæ Cru Servus Dei , fuper quo deponunt teftes 9. 15.
cis fignavit effigiem : me a finiftra parte illi , 27. 61. 69. 71. & Io8. in Procefu Polocen. af.
inquit te(tis , aftante , pro more fuo dulciffime ferentes, Archiepifcopum quodammodo mortem
Hoftes allocutus fuit : Filioli , quare famulos fuam prædixiffe his verbis: Ego difcedo Vitepfcum
meos cæditis ? Si aliquid contra me habetis, ec pro Martyrio : & ab amicis monitum , ne illuc
ce adfum . Tunc ex oppofita Camera eruperunt proficifceretur, quia Schifmatici erant illum in
duo , & , ut Servum Dei ftantem viderunt , al terfe&turi , a propofito Vifitationis Epifcopali
ter , Servo Dei ftringente in modum Crucis ad munere defiftere noluiffe , & aliquando dixiííe ,
peétus manus, fufte caput petiit , fecuri divifit fe optare mori, cum Eccleia Cathedralis fue.
alter ; proftratum vero quotquot in atrio fue rit reparata , prout poſt reparationem contigis,
runt omni telorum genere confodiebant, & con familiariaque, & creberrima verba fuiffe in ore
tundebant. Elevata tamen Servus Dei manu in illius , dum a Schifmaticis perfecutionem pate
rer media vulnera exclamavit ; O Deu r meu* ibi retur : Utinam Sanguinem pro Domino meo
que globis fclopetariis Caput Sacrum trajiciunt , fundere poſſim: cupio diſſolvi, & eſſe cum Chri
& iterum fuflibus cædunt . Cumque Corpus ve fto : non poffum melius mori , quam pro veré
ftibus exuifent, & cilicio indutum confpexifent, tate San&ta : faxit Dominus rneus , ut fim dí
ex hoc fufpicati , quod occifus fuiffet alius , & gnus Sanguinis effufione : atque aliquando in
non Archiepifcopus , totam Domum perquire Concione ad illa verba, Omnis , qui vos occide
re cœperunt, ut Archiepifcopum invenirent, do rit &c., dixiffe ad Populum : Vos mibi minita
nec ex tefte ipfo , quem ad Corpus recognofcen mint mortem , & ego vobis dico, non effem felicior,
dum adduxerunt, certiores fa&i fuerunt, vere Ar quam ß per manu r veßra r pro Fide Catbolica oc
* chiepifcopum ipfum , & non alium , fuiffe occifum. ciderer . Scitote ergo, me paratiffimum effe ad mo
Cum qua depofitione adamuffim concordat fe riendum pro veritate. Quibus Caritatis , & For
cundus teftis in proceffu Urbis de auditu a Fratre titudinis ftimulis non tam femet ad Martyrii
germano tefte ibidem de vifu ; & 6 1. teftis in eo coronam excitabat , quam laceßeret, fupplicii
dem proceju Polocen. comes itidem Padionis Jofa que moras vehementer increparet, fe ad certum
phati , qui fubdit , fe , dum Servus Dei occidere exhibendo paratum Servatoris exemplum fecutus,
tur , pofitum fuiffe in terram fuftibus cæfum , qui, cum per atram noétem minime videretur ,
vulneribufque affe&tum in area Domus , & in Coe. ſe Judaeis manifeſtavit , prout S. Baſilius his
meterio, afferens : Ipfam meam vitam miraculum verbis S. Gordium Martyrem luculenta Oratio
cenfeo; fcio enim, me ita caefum fuiffe , ut na. ne celebrat , & ſimili praeconio S. Gregor. Na
turaliter neque minima particula carnis, offium zianz. Orat. 3. commendat Martyrium Marci E
que manere integra poffet. Teftatur veftis mea, pifcopi Arethufii voluntarii Chrifti Athletæ; &
hoc caput meum cicatricibus pleniffimum : & , San&iffimos Antiftites Ambrofium , & Thomam
quod maxime rem auget præfentem , cum ante Cantuarienfem imitatus eft , qui pro defenfione
hæc verbera multis diftinerer valetudinis incom
Jurium Ecclefiæ , & Catholicæ Fidei fanguinis
moditatibus, nunc Dei gratia optime valeo, ut proprii effufionem fitiebant , ut ex Tabulis ge
ab obitu Servi Dei nullo modo vexatus fuerim, ftorum eorundem compertum eft , & annota
nifi quod fanguinem interdum fpuam ; hoc ta tum fuit in Relatione S. Caroli in argum. 1 1. ad
me fine ullo dolore , & valetudinis detrimento. finem , necnon & exempla tot Martyrum , qui
Addens paulo poft : Ipfo die mortis Servi Dei , fopitorum veluti Canum , hoc eft, Fidei Ho
cum jam Schifmatici Curiam Archiepifcopalem ftium aures vellentes non extimuerunt in are
invafifIent, Familiares Archiepifcopi defenfionem nam prodire ut Martyrii gloriam confummarent,
parabant , fed Servus Dei prohibuit omnino, ne complentes di&tum illud : Juftur , ut Leo, confi
vel vulnerarent aliquem ex Parricidis, vel globodenter agit : de quibus fupra meminimus in fe
trajicerent . Et hoc fuit in caufa , quod Schif cunda parte hujus Relationis ſuper ſecundo Marty
matici , viribus fumptis , ardentius infliterint , rii requiſito.
Portam Curiæ fregerint , Domum occupaverint , Caufam vero mortis ( quæ eft tertium requi
ac me , & D. Emmanuelem Cantacufenum cum fitum Martyrii ) fuiffe Catholicæ Fidei , ac S.
tota Familia cæciderint: nullus tamen ex nobis R. E. & Petri Primatus defenfionem , San&iffi
mortuus eft ; quod quidem Servus Dei in vita me Pater , deducebatur ex pluribus, nempe, quia
prædixiffe mihi videtur, cum fæpius nos mone decem & quatuor Teftes fingillatim recenfendi\
ret , ne timeremus, nobis fi ille Martyrio affice fuper hoc fignanter deponunt, comprobantes o
retur, Non peribit, inquiens, ex vobis quifquam. dium ingens Schifmaticorum in Servum Dei ,
Voluntarie autem per Servum Dei , & ab{. eo quia Catholicæ unitatis , & veritatis propu
que ulla refiftentia mortem acceptatam fuiffe , gnator effet , & Schifmatis infe&tator , adeo ut
quod pro fecundo Martyrii requifito a nobis fu ter confpiraverit,t in ejus necem ; & poft mor
pra deduëtum fuit , plene probari dicebatur ex tem Archiepifcopi plurima a Schimaticis data
iifdem teftibus 1o8. & 61. necnon 2. in Proceffu fuerunt figna lætitiæ, & contemptus, ac contu
Urbis in iliis verbis: Antiftes pro more fuo dul meliæ in Sacrum Antiftitis Cadaver; communif.
ciffime hoftes allocutus eft : Filioli , quare Fa que fama , & reputatio illarum Partium, quod
mulo r meo r caeditir ? Si aliquid contra me babeti r, hæc fuerit caufa mortis, aftipulatur per Teftes
ecce adfum * & aliis paulo ante recenfitis verbis in Proceffu Polocen. qui unanimiter affirmant ,
teftis 6 1. ibi , Cum jam Schifmatici Curiam nulla alia de caufa fuiffe occifum Jofaphat Ar
Archiepifcopalem &c. unde colligitur, piiffimum chiepifcopum , quam pro obedientia Summi Ro
Præfulem prompte adeo , & libenter fanguinem mani Pontificis, pro defenfione Primatus San&i
fuum tradidiffe , ut eo graffantem Schifmatico Petri, & Sedis Apoftolicæ, pro Fide Catholica ,
rum luem extingueret inflar Ovis cccifionis co & fanéta unione , funtque , Supremus Polocen.
ram deglabrante non aperientis os fuum : & ac Palatinatus Judex afferens , quod nullam aliam
C A Ulº
 T E R T I 4。 41 I
/

caufam in eo inveniebant Hoftes , 59. Igume ticis ; Teftimonium enim inimici in favorem ini
nus Monafterii Cercienfis Ordinis Sanéti Bafilii mici non rejicitur, fed majorem habet veritatis
a defun&o Præfule in Religionem receptus, 61. praeſumptionem , ad tradita per Dec. conſ. 163.
fidus comes Pationis Jofaphati inquiens cum la num. 11. Cravett. conf. 6, num.62. - -

crymis, & fingultu : Denique vivus ipfe Teftis Odium atrox Schifmaticorum in optimum Præ
fum , & fanguine etiam proprio teftor, Servum fulem, & minas mortis, necnon infidias, & con
Dei pro Fide Catholica , ac S. R. E. & Petri fpirationes inftru&tas in odium Fidei , & unionis
Primatu mortem oppetiiffe, 55. Teftis Sacerdos Catholicæ per Joſaphat profeſſæ probare viden
Re&or Collegii Polocen. Societatis Jefu, qui ne tur teftes quamplures in proceffu.
dum Fidei defenfionem caufam mortis fuiffe a De odio quidem deponunt , teftes in Proceffu
ftruit , fed & vitam Jofaphat vere fuiffe confor Polocen. 32. Conful, Polocen. 7o. 71. 9o. 9 1.
mem vitæ Sanétorum, ipſumque Virtutum om Io7. quorum 7 1. ait , fe fuiffe id expertum di
nium fpeculum extitiffe, & enituiffe , tanquam fcedentem cum Archiepifcopo , quos Schifmatici
Solem in tenebris Schifmaticorum , luculenter lapidibus impetentes clamabant : Occide , fubmer
teftatur, 65. itidem Sacerdos Societatis Jefu Col ge , fidem noftram fublaturi veniunt ; aliifque
]egii ejufdem Vicarius , 68. Archiepifcopus Po modis, & injuriis infe£tabantur; & teftes 3 1. &
locen. 69. qui eft Epifcopus Metonen. dicens pro 71. narrant, confueviffe Schifmaticos maledice
Primatu Petri interfe&um , quod etiam afferit re Antifłiti , vocando illum animarum prædo
Epifcopus Halicien. qui etiam recenfetur in Pro nem , & raptorem , quod anfam illi præbuit o
ceffu pro Tefte 69. cum quibus etiam concor lim refpondendi: Faxit Dominus Deus, ut ani
dat 7o. Archidiaconus Albae Ruſſiae , 71. Igu mas veſtras rapiam, & in Calum deducam ; cui
menus Monafterii Polocen. Ordinis San&i Bafi Schifmaticus, Strangulaberis. Subdidit etiam ,
lii, qui fuit comes Jofaphati in multis itineri aliquando Archiepifcopum per Schifmaticos de
bus, 72. Igumenus pariter Monafterii Mohilo pićtum fuiffe fub Dæmonis perſona præacutis un
vien. ejufdem Ordinis San8i Bafilii afferens, de cis animas , ad Inferos trahentem, addita , fu
nique caufam mortis illius nullam aliam fuiffe perſcriptione Idiomate Rhuteno Dus Zochuat,
præter defenfionem Fidei Catholicæ , & obedien hoc eft , Ánimarum Prædo. Et , quod auget
tiam Romani Pontificis, 9o. qui afferit , Schif odii probationem, ipforum Schifmaticorum Con
maticos fibi etiam , & aliis mortem minitatos juratorum contra Jofaphatum fa&a fuit defcri
eſſe, qufa Joſaphatum amarent, & colerent, & ptio, & finguli folverunt tres groffos Polonicos ,
eumdem pro Fide Catholica Romana , & Apo ut in albo abominabilis confpirationis defcriberen
ftolica, ac Primatu S. Petri, & Sedis Apoftoli tur, ut fignanter dicit Teftis Io. in Proceffu Polocen.
cæ interfeétum fuiffe , 94. 1 oo. & Io8. focius in De minis mortis illatis Archiepifcopo, nifi de
Paffione , uo9. Judex Caftri Vitepfcen. qui ait, ftitiffet ab unione promovenda, deponunt in Pro
ſe pluries interrogaſſe Schiſmaticos , quid eſſet ceffu Polocen. Teftes, 18. olim Familiaris Jofaphat
in caufa tumultuum , quos excitant in Archiepi de auditu ab ipfis Schifmaticis dolentibus , fe non
fcopum , & paffim refpondiffe: Quia Papam re occidiffe illum ante annum 1623. 71. & 79. qui
cognofcit, & nos Papiftas efficere conatur: fub ait , dixiffe olim , Archiepifcopttm, Scio, quod
dens in fine : Hunc Servum Dei agnofco in me velint occidere, fed & Sanétos Patres pro
Martyrem tamquam pro Fide, & Primatu San veritate occiſos eſſe ſcio .
cti Petri interfectum : & 1 14.Teſtis dicens, nul De infidiis , tu multibus, & feditionibus fæpe
lam caufam mortis in illo fuiffe , quam quod fæpius per Schifmaticos contra Servum Dei ex.
fuerit cum S. R. E. unitus. Additque praediétis citatis conftare videtur ex depofitione plurium
61. Teftis , hac de caufa Schifmaticos infidias teftium . Primo fub die 6. Augufii 162 1. in Ec
fæpius ftruxiffe: Cæde, occide Latinum, Hære clefia Collegiata Vitepfcen. Sacra operaturus a
ticum, Papiftam , clamitafle; & 71. Teftis, qui Schifmaticis tanto impetu percuffus fuit Servus
fuit Confeffarius optimi Antiftitis, & tamquam Dei, ut parum abfuerit, quin occideretur: ita
confcientiæ illius gnarus, non nifi pro Primatu , deponunt tres oculati Teftes, 61. Famulus Ar
Sedis Apoftolicæ, & Ecclefia Catholica , quod chiepifcopi , io3. & 1o6. & 61. addit , tunc per
adeo cupiebat, Sanguinem fudiffe. Quae etiam Scbifmaticos Confeffarium Archiepifcopi , & OE
confirmat totius Ruffiæ Metropolita inquiens , conomum, feque ipfum fuftibus male habitos
nullum in Regno Poloniæ reperiri , qui contra fuiffe . Secündo de anno 1622. poftquam Schif
rium dicat ; iifdemque cohæret etiam depofitio matici Antiftitem in die Pentecoftes Proceffionem
1. & 2. Teftium in Proceffu Urbis , quorum al Fidelium inftituentem • pluribus affecerunt contu
ter eft Epifcopus Nolanus olim in Polonia Nun meliis , latere illum impetieruut , progreffumque
tius affirmans, ipfo inftante , poft caufam legi ulterius excitato tumultu impediverunt, ut de
timis probationibus inftruétam capitali morte me vifu teftantur di&i 6 1. & 1 o7. Teftes: atque
ritas de Parricidis fumptas fuiffe poenas ob pa alias, Sacrum Archiepifcopo celebrante , Diaco
tratum facinus necis Archiepifcopi ex caufa Ca num miniftrantem, facrumque panem ad Altare
tholicæ Religionis illatæ : alter vero Frater Fa deferentem colaphis percufferunt, adeo ut obla
muli Archiepifcopi addit , unum ex Schifmati ta in terram dimiferit ,. ut idem met Diaconus ,
cis Parricidis in carceribus conftitutum , inter qui eft teftis 6 1. affirmat, Demum & eumdem
rogatum ab ipfo tefte de caufa mortis Jofaphati Archiepifcopum per infidias trucidare, & præci
Antiftitis refpondiffe, non nifi pro Fide Catho pitem , ponte altifiìmo in fluvium dare cogita
lica , & unione interfe&tum fuiffe . Quod idem runt, & in Prætorio Vitepfcen. conje&tis infimul
multi etiam Catholicæ Fidei Hoftes, Judæi, & pileis ( in fignum conjurationis ) arreptifque ar
Hæretici teftati funt, nempe 79. So. Judæi 83. mis, necem jam jam Servo Dei intentarunt in
99. I 13. Calviniftæ, & 85. Anabaptifta , quo clamanfes, Arcbiepifcopum jam latinizare , ut
rum depofitio in favorem Fidei admittenda de afferunt teftes 61. 82. 1o3. & alii ; de quibus,
cernitur per Alexandrum IV. in cap. in favo infidiis monuiffe Antiftitem, ait teftis 1o 1. a quo
vem Fidei , ô cap. Contra Chriftianos , de Hære & gratias recepit, & refponfum illud: Non ti
Lib. III. Ff f 2– n) CQ

へ
 412 JA P P E N D I X
meo mortem; faxit Deus, ut fim tam felix, ut Fama nimirum illius Martyrii, & communis
coronam merear Martyrii , opinio , & reputatio omnium , qui Servum Dei
Tertio de anno 1622. menfe, Aprili * , cum Ser tamquam Chrifti Martyrem venerantur, de qua
yus Dei in Prætorio convocatis Civibus Polo deponúnt decem Tetes in Procefu Polocen. nem
cen. palam legi feciffet Privilegium fibi a Regia pe 59. 68. 69.71. 72. 77. 1o3. Ör 1o9. & duo
Majeftare Poloniæ pro Archiepifcopatu colla Teftes hic in Urbe examinati , atque univerfus
tum, in quo proteftabatur , fe effe & futurum Populus Polocen. unanimi viva voce affirmavit,
ufque ad mortem in unione S. R. E. ftatim , Seryum Dei pro Fide Catholica, pro Primatu
facto tumultu, proclamarunt, ſe non eſſe uni S. Petri , & Obedientia Summi Pontificis , pro
1os, neque illum in fuum Paftorem agnofcere , unione Ecclefiæ Græcæ cum Sacra Romana Ec
adeo ut pauci Catholici, qui aderant, in maxi clefia , & amore falutis animarum occifum fuif.
mo vitæ periculo fuerint , & ipfe Archiepifcopus fe; atque Archiepifcopus Polocen. cum toto fuo
yix mortem evaferit. Ita deponunt tres oculati Clero, S& Epiſcopatu clara, & elata voce, aſtan
.Teftes in Proceffu Polocem. nempe 1 o. qui eft Vi tibus , & acclamantibus fuis , Servum Dei in
cepraetor. 1 1. Vicenotarius, & io6. quorum Io. fuum, & totius Archiepifcopatus Patronum fum
ait, tunc etiam Schifmaticos in vitam Servi Dei pfit pro Canonizatione S. V. fupplicans ; quod
duas fœminas inftruxiffe , ut eum e Prætorio di idem praeſtiterunt clara itidem , & elata voce
fcedentem cultris confoderent; 1 I. ait , ab hu Epifcopus Halicien. Coadjutor Metropolitæ Chio
jus feditionis tempore femper Schifmaticos con ven. nomine Metropolitæ, ac pro tota Metro
juraffe in mortem Antiftitis , & conjurationem; poli Ruffiæ, Re&or Collegii Societatis Jefu Po
poftremo effe&u fortitam Vitepfci multo ante locen. pro toto Collegio, * necnon Magiftratus
perficiendam fuiffe Polociæ, fed Dominum Deum Palatinatus Caftri , & Civitatis Polocen. ut ha.
mifericordia fua avertiffe hoc malum ab illa Ci betur in Proc. Polocen. fol.7o. Quæ fama, & conftans
vitate, 106. Teſtis ſubdit, in Piastorio auditum totius Populi teftimonium in Canonizatione San
fuiffe Schifmaticorum clamorem : Hic fidem no &torum plurimi femper faéta fuit, argumento
fram deffruit ; occidamur euvo; & fimilia verba cap. Quatuor , 12. quaeft. 2. c. Si opus hominum ,
teftatur fe publice audiviffe, teftis fecundus in 2. quæſi. 3. l. Decurionum, C. de pæn. Caſſad. de
Proceffu Urbis , juxta 13. dum comitabatur Ar ciſ. 2. num. 13. art. 3. Simonett. in Relatione S.
chiepifcopum in Vifitatione Dioecefis , addens , Francifci de Paula, in Prooem. verf. Plurimum
' quod multo ante Schifmatici interfeciffent An quoque , & fuit di&tum in Relatione San&i e Fran
tiftitem , nifi metu Regiae poteftatis averfi fuif ciſca Romana, Part. 2. art. 9. & bene animad
fent a fcelefto facinore, quod deinde perpetrarunt verfum , & probatum fuit in Relatuone B. Tbome
Vitepfci , dum nullus ibi aderat Minifter Regius. de Villanova cap. de fama Sanéiitati r. Immo fa
De ſaevitia, & contumaci odio Schiſmatico ma in facto recenti per Teſtes legitime probata
rum etiam poft mortem in Venerabilis Viri Ca facit femiplenam , in antiquis vero plenam, &
daver, teſtantur de viſu Teſtes 32. Conſul, 33. concludentem probationem, praeſertim junétis ad
Notarius, & 93. honefta Matrona , afferentes , miniculis, ut tradunt Canoniftæ in cap. 1. de
Viros, Pueros, Foeminas ex omni ætate pedibus Reliqu. & Venerat. Sanéior. & dixit Simonett. in
caput calcaffe, barbæ, & capitis capillos evulfif Relatione Sancti Franciſci de Paula, verſ. Pluri
fe, expuiffe in faciem , aliifque ignominiis affe mum quoque , fol. 31. & verf. Fama , fol. 4. in
ciffe; & 32. exprimit, quod Schifmatici mor Relatione S. Raymundi, part. 2, art. 1o. ver/. Su
tuum elevarunt, & jam ere&um ita alloqueban pradićtis, in Relatione Sanāi Hyacinthi cap. 2.
tur : Numquid non dies Dominicus eft hodie ? verf. Et quamvis , fol. 24. & in Relatione Beati
Concionari te oportet, Archiepifcope , ficque ali Petri de Alcantara, part. 3. in primo, 5 ſecundo
quantulum Servum Dei irridentes poft eumdem Miraculo , -

ad terram alliferunt. 33. Teftis addit , Fæminam Teſtimonium Synodi Provinciæ Gnefnen. ha
Servi Dei barbam vellentem viſu privatam fuiſ bitae Anno 1628. die 22. Maji , præfentibus to
{e, & adhuc fuperftitem effe , ac cæcitatem fuam tius Regni Poloniæ Epifcopis, & eorum Vica
ex praedićta caufa ortam, cum lacrymis fcelus riis, ubi Jofaphat a Schifmaticis pro Religione
fuum deflendo, confiteri. Quam ultionem faepe Catholica interemptum Patronum Regni nuncu
Deus adverfus Martyrum contemptores oftende pat, & S. V. fupplicat , ut dignetur in Sanéto
re confuevit , ut notant Tertull. lib. ad Scapul, rum numerum referre.
cap. 3. S. Joann. Chryfoft, lib. contra Gentil, de Tot Epiftolae Epifcoporum Rhutenorum tranf
Babyle gefiit, & S. Paulinus Epifi. 2. ad Vieiri miſſa Reverendiſſimis Cardinalibus Sanctae Con
cium exclamans : O Chrifti ineffabilis bonitas , gregationis de Propaganda Fide, necnon incly
quantum in fuo , oßendit affeétum ! Injuriam Confef tæ memoriae Sigifmundi III. Poloniæ Regis, &
foris fui non tulit impunitam , qui fuis Crucifi. Sereniffimæ Conſtantiæ Poloniæ Reginæ, Sere
×oribur rogavit ignofci. Contumeliam Martyris ßa niffimi Wladislai , tunc Principis, modo Regis
* tim ultus eft, qui paffîonem fuam noluit vindica feliciter regnantis, D. Leonis Sapia Palatini Vil
re , Ex quibus omnibus de legitima Martyrii cau nen. D. Francifci Seumi Tifchievicz Palatini
fa, hoc eft , Fidei Chrifti , necnon Sedis Apo Trocen. D. Alberti Stanislai Radivil Sacri Ro
ftolicæ , & Catholicæ Unitatis defenfione, con. mani Imperii Principis , Supremi Cancellarii
ftare exiftimabant , ac tuebantur Patroni caufæ Magni Ducatus Lituaniæ, atque etiam Epifto
pro Jofaphato, præfertim quia hujus veritatis læ totius Palatinatus Polocen. & Palatinatus Vi
aliunde petita confonare videntur Teftimonia , tepfcen. Archiepifcopi Metropolitæ totius Ru(.
& adminicula , & probationes , quæ, fi per fe fiæ, & Epifcoporum Vilnen. & Metonen. atque
non fufficerent, debent conjungi ad hoc, ut ple Commiſſariorum Apoſtolicorum directae S.V. &
na probatio ex illis colligatur, ut dixerunt Alex. aliæ Reverendiffimis DD. Cardinalibus Franci
con/.1 I. in princ. lib. 4. Cravett. con/.2 16. n. 12. fco , & Antonio Barberinis Nepotibus S. V.
& in his terminis animadverfum fuit in Relatione tranfmiffæ, eorum zelum pro caufa optimi Præ
B. Thomae de Villanova , tit, de Virtut. cap, de Fid, fulis advocantes , in quibus afferitur , Servum
Dei
 T E R T I A. as
Dei ob fingularem în propaganda , tuendaque altiori loco præcipitatum , ut dicunt Tefles 1o.
Orthodoxa Fide conftantiam , ac fervorem glo 83. & 84. atque in loco humidiffimo reconditum,
rioſa morte occubuiſſe, S Suffragia luculenta ut dicunt in Vifitatione, & tamen integrum, at.
Martyri ejus præftantur gaudio expreffo , Eccle que, incorruptum inventum fuit, non citra aftan
fiám Rhutenam diu ftepilem novi Martyris San tium, cleri nempe utriufque ritus, Magiftratus,
guine irrigatam effe , atque ad hanc S. Sedem & fere totius Populi admirationem, Miraculum
fluentum ejus Sanguinis tranfmitti , & pretiofam id effe teftantium. Necnon accedunt alia mirabi
mortem fortiffimi Athletæ extollunt ea folum de lia Signa , quae poft mortem hujus Servi Dei ac
caufa , quia Cathedram Petri impenfe colebat , ciderunt in ſequenti parte recenſenda.
conflanter profitebatur , & alios ad eam verbo, Unde , his fimul jun&is cum probationibus, .
& opere mânuducebat ; multaque ibi referuntur eo facilius ab Agentibus pro Anti(;ite Jofaphat
miranda, & gloriofo Martyri cultus, & venera rii afferebatur, de illius Martyrio, & caufa Märty
fatis conftare .
tio fupplicatur , & prope jure fuo exigitur » in
quo vota totius Regni Polonia conſpirare con * Defenfionem autem Fidei effe germanam, &
fìanter affeveratur . In quibus Epiftolis , atte legitimam Martyrii caufam , explóratum eft ex
ßationibus, & precibus piiffimorum Principum , traditis ſupra in 2. part. de Martyrio, & ſignan
Antiftitum, & Populorum multum momenti pofi ter Martyrium pro unitate fervanda, & prò re
tum eft ad probandum Martyrium,&Caufam Mar du&ione Schifmaticorum ad Matris Eccléfiae fi
tyrii, ad not in cap. Venerabili: de Tefib. Simo num Deo gratiffimum effe, graviffime confirmat
niet. ' in Relatione Sanéii Francifci de Paula , in Dionyf. apud Eufeb. 6. Hißor. cap. 37. ubi ait,
Proaem. verf. Plurimum , & Illuftre, & per Pavin. Oportere, omnia incommoda pati potiù;, quam Ec
in Relatione Sanči Bonaventurae, part. I. art. Io. clefiae difcidiffe concordiam : & fæpißime docuit S.
d5 in Relatione Sancti Raymundi, par. 1. ar.5. &' Cyprian. magnus unitatis præco, & Schifmatis
par. z. ar. 1o. & faepe in aliis . -
infe&tator, ut obfervat P. Raynaud. in traé}, de
Frequens Fidelium devotio ad Venerationem Martyrio per peſt. cap. 4. S. Schiſmati Martyrium
sepulchri hujus Servi Dei tamquam Martyris , vanum, & ſequitur Baron. in Annot. ad Marty
& Reliquiarum ejus Cultus , de quibus praeci roleg. ad diem 19. Julii , ubi multum extollit Mar
tati Tetes loquuntur, & fignanter. 11. 53: & tyrium ob unitatem fervandam , & iIIud plus ha
59. quod San&itatis , & veritatis Martyrii in bere commendationis , quam quod fufcipitur, ne
dicium eft , & veteri Ecclefiæ confuetudine re Idolis immoletur, & monet, inter celebres Mar
ceptum ex D. Auguſt. De Civit. Dei lib. 22. c. 8. tyres annumeratos fuiffe eos, qui adhærentes S.
Theodoret. lib. 8. de Curat. Graec. affe&#. circa fi Joanni Chryfoftomo tunc exulanti , occifi funt
nem, Doét. in cap. 2. de Reliqu. ô Venerat. San Conſtantinopoli, cum nollent communicare cum
&}or. & fuit di&um in Relatione San&fi Raymun Arfatio intrufo, atque Schifmatico, quorum dies
di , par. 2. ar. 9. verf. Et quamvis, & in Rela natalis agitur die 12. Januarii.
tione Sancti Caroli , par. 2. de Sančt. argum. 24. Ceterum probationes fuperius allatæ per Re
&y in Relatione B. Thomæ de Villanova , cap. de verendum . Fidei Promotorem pluribus impugna.
Frequentia populi ad Sepulchr. Atque etiam Voti bantur obje&is.
væ Tabellae ad Sepulchrum Servi Dei appenfae , Quo enim ad fa&um occifionis, Primo oppo.
de quibus ex Vifitatione relata in Proc. fol. 69. nebatur, neminem ex Teftibus interfuiffe in lo
ad finem , infignia funt San&itatis præftantia , co Vitepfci de tempore mortis Archiepifcopi Jo
j1lum, in cujus houorem dedicantur, Virum ef faphat. Secundo neminem fufficientem ratiónem
Me Deo gratum , mofque fuit antiquus in Eccle reddere di&ti fui.
fia fufpendendi has Tabellas beneficia accepta te Quo vero ad caufam Martyrii objiciebatur
ftantes, ut docet D. Auguft. de Civit. Dei lib. 22. Primo, duos tantum Teftes hic in Urbe exami
cap. 8. & fuit di&tum in Relatione Sanéti Hyacin natos, nempe fecundum in primo Proceffu, & ter
tbi de Miraculit pag. 28. tium in fecundo Procefu , deponere de confefio.
Demum pramiffis altipulatur integritas Corpo ne unius ex Parricidis afferentis, (olum ex cau
ris, quod conftat fpatio quinque annorum incor fa Fidei per ipfos illatam fuiße mortem Archie
ruptum, cute offibus fuperextenfa , confervatum pifcopo, fed non effe Conteftes circa perfonam.
fuiffe , membraque etiam tra&tabilia , & tam Secundo , ' non reddere fufficientem di&i ratio.
quam viventis He&i, ut ex Vifitatione fa&ta per nem. Tertio , alios Teftes effe fingulares. Quar
Judices RemifIoriales in ProceIu Polocen. fol. 68. to, Teſtes de publica voce , 8 fama non bene
quam incorruptionem , & flexibilitatem San illam concludere.
&titatis indicium eſſe, compertum eſt ex traditis Quibus obje&is fatisfeciffe putabant, qui cau
per D. Auguft. Confeff. lib. 4. cap. 7. & fuit di fam Martyrii inftruebant pro Archiepifcopo in
&tum in Relatione B. Pafcbalit Baylon in 3. Mi frafcriptis refponfionibus. -

raculo, in Relatione Sanéíæ Terefie in tit. de ex Ad Primum circa fa&tum mortis dicebatur ,
Æumatione Corporis ad finem , in Relatione Sanéíi immo 61. & 1o8. Teftes interfuiffe Vitepfci oc.
Francifci Xaverii in primo Miraculo poft mortem, cifioni Archiepifcopi , & ipfos Teftes vulneratos
δ' in Relatione San&fi Ißdori in primo Miraculo etiam fuiffe , & 93. fuiffe pariter præfentem , af- .
pofi mortem ; circa quam incorruptionem aliqua ferentem fe vidiffe , dum Prae{ul ` occidebatur,
mira per Vifitatores Apottolicos obervata fue junéta depofitione 2. Teftis in noviffimo Proceffu
runt. Primo quod Veftitus Corporis fericus mi Urbis teftificantis de auditu a Fratre, qui inter
nus putrefaélioni obnoxius, quam Corpus , in fuit , & comes fuit Paffionis Arcbiepifcópi , nec.
ventus fuerit totus pjitridus . Secundo , quod non publica voce , & fama , fupplicio' publice
Schifmatici, vifa integritate Corporis, non fine fumpto de Parricidis Schifmaticis , atteftatione
acrymis peccatum fuum detetati fint , & , fe Regis Polonia: , aliorumque Principum in Epi
futuros Fideles unitifiimos , conclamarint. Ter ftolis datis ad S. V. & aliis pluribus argumentis ,
tio, quod idem Corpus fuerat per 6. dies fub quibus a Caufæ Patronis fupra aftruebatur ve
altiffimis aquis ulnarum 15. fubmerfum , & ab ritas iftius fa&ti §. Igitur de Martyrio ; quibus
ad
 4I4 JA P P E N D I X
additum fuit , 83. Teftem fuiffe præfentem , qui tís dedu&tis ex antecedentibus , fubſequentibus ,
ait occifum fuiffe , ipfo Tefte eminentiori loco & concomitantibus caufa occifionis, nempe odium
Tragœdiam (funt verba Teftis) fpe&ante, & con fidei, atque unionis cum Romana Ecclefia, de
fcientia ipfum torquente , quamvis effet Calvi fumitur ; quippe quod , uti non cadens fub fen
nifta , & Teftem 85. pariter Hæreticum , qui fum dire&te , fed in animo confiftens, per teftes
vidit Schifmaticos impetum facientes pro occi dire&te , & immediate probari non poteft , cap. A no
dendo Archiepifcopo, & deinde ipfum occifum . bis l. 2. de Sent. excomm. Felin. in cap. Signifi.
quibus confonat etiam Teftis 8o. Judæus , qui cafti num. 2. de Homicid. Rota apud Card. Mantic.
deponit , fe cum aliis Judæis , dum Servi Dei d. 213. in princ. Št coram ſančta memoria Gre
vidit ignominiofam mortem , fummis profecutum gorio XV. decif. 239. num. 4. Ratio autem per
fui{fe lacrymis , & cum Schifmaticis exprobraffet teftem afferenda fat eft fi implicitereddatur, &
innocentis mortem, refponfum fuiffe, ut fileret , colligatur ex ipfius depofitione, Butr. in cap. Cum
ne & fibi mali aliquid fieret . Unde ex his Te cau/am, num. 18. Imol. num. 7. Abb. num. 8. de
ftimoniis circa fa&tum occifionis infurgere etiam Teſt. Cagnol. in l. I. num. 129. ff. Si cert. pet.
adminiculum, aſſerebatur ad l. 9)ui ultimo, f. de Rimin. Jun. conf. 34o. num. 91. lib. 3.
paen. Marfil. in l. 1. Š. Divu , ff eod. Cephal. Tertium objeétum , nempe fingularitatem te
conf. 227. num. 3 1. quo tamen adminiculo nec ftibus oppofitam , afferebatur non obftare ; tum
opus effe , ftantibus- aliis Teftibus fupra recenfi quia , ubi non agitur de probando certo a&tu fpe
tis, quorum nedum duo, fed unus duntaxtat de ciali , fed in genere, probandum , eft id , quod
certa fcientia cum aliis duobus de publica vo refulfat ex a&tibus fpecialibus ; ut in cafu præ
ce, & fama ſufficerent, ut ſupra deducebatur di fenti, odium Fidei , & unionis in Schifmaticis
&#o §. Igitur de Martyrio . Immo addebatur ab caufam dediffe morti Archiepifcopi Jofaphat , ad.
Agentibus pro Venerabili Jofaphat , in cafu præ mittuntur teftes fingulares deponentes de pluri
fenti ex depofìtiope etiam Judæorum , & Schif bus aëtibus particularibus , ex quibus refultat uni
maticorum fufficientem refultare probationem , verfale, DD. in cap. £)ualiter, & quando, de Ac
quia in favorem Fidei etiam Hæretici , & Ju cufat. Cattr. conf. 51. num. 2. lib. 2. Abb. conf.81.
dæi admittuntur ad teftimonium ferendum , ut num. 8. plene Rimin. Jun. conf. 7. mum. 27. &
refcripfit Alex. IV. in cap. In favorem Fidei , & fequ. Ö' mum. 132. ubi loquitur in terminis Cano
cap. Contra Chrifiiamo 1 , de Hæretic. in 6. ut fu nizationis , & fuit di&um in Relatione B. Thomae
pra etiam fuerat animadverfum ; & hujufmodi de Villanova , in tit. de Virtut, cap. de Fid, ô cap.
Teftes omnino fupplere, & probare, junctis Te de Caritate in Proximum , atque in Relatione B.
ftimoniis Chriftianorum , & præfumptionibus , Catharinæ de Ricciis , part. I. de Proc. in fine ,
confuluerunt Cravett. conf. 73. num. 18. Ó feqq. verf. Minus etiam tum etiam quia teftes fingu
Ofach. decf. 72. num. 5. Afflict. decif. 2 I4. num. lares fufficere ad probandam animi declarationem
3. & fortaffe dici poteft : Jofaphat erat lux, fed tradunt Catr. conf. 395, num. 1, lub, I. Cravett.
tenebræ illam non comprehenderunt , & in mul conf. 73. mum. 33. Rota apud Card. Mantic. decif.
titudine virtutis fuae mentiti funt ei inimici 313- num. 5. 9 decif. 323. num. I.
fui. Ad ultimum refpondebatur, famam plene , &
Ad fecundum refpondebatur, Teftes, qui fue concludenter effe probatam ex decem teftibus re
runt præfentes in iis, quæ fačta funt , & quæ cenfitis, ubi de illius verificatione a&tum fuit in
immediate fenfu corporis percipiuntur , non te §. Fama nimirum ; & reddunt fufficientem ratio
neri di&i fui rationem reddere, Bart, in l. Solam, nem di&ti , dum , ab univerfo Populo Jofapha
num. 3. & 14. Salyc, num. 3. Caítr. num. 6. C. de tum reputari Martyrem , affirmant, juxta 'tradi
Teft. Hell. de Tef. num. 134. Lanfranc. num, 2o. ta per Anan. conſ. 1. num. 8. Alex. con. 166. n.
d5 22. Viv. Opin. 898. num. 1. & in terminis Ca 9. lib. 6. Ö' in Relatione B. Thomae de Villanova
nonizationis firmat R.. P. L. Contelorius de Ca cap. de fama Sanéfitatis in fine ; & in præfenti ca
moniz. Sanéìor. cap. 25. num. 72. Alios vero Te {u adfunt publicæ acclamationes totius Populi
{tes de publica voce , & fama reddere fufficien certatim confluentis ad afferendam veritatem Mar.
tem rationem , ut infra dicetur. tyrii piiffimi Præfulis, ut in Proceffu fol. 72. δ'
Quo vero ad probationem caufæ Martyrii , ad 79. & adeft Vicepalatini Vitepfcen. cum univer
primum obje&um refpondebatur , probationem fo Populo Vitepfcen. publica fceleris deteftatio,
inon deduci folum ex illis duobus Teftibus, im ac deploratio uberrima , veniaeque , ac poeniten
mo fuper Tefte 1. Proceffus Urbi, nullam conflitui tiæ pro tanto facinore humilis fupplicatio , ut
poffe vim , quippe quod illius validitas non ad in eodem Proceffu fol. 85. & de ea deponit etiam
mittebatur, ſed ſubſtantiam probationis conſiſte Teftis 68. qui eft Archiepifcopus Polocem. Qui
re in aliis decem , & quatuor , & pluribus Te bus omnibus famam fatis e(fe probatam , & ce
fłibus fingillatim ponderatis , dum fupra retuli tera objeĉta fublata , praetendebatur a Caufae Pa
mus San&titati Veftrae , quæ deducebantur pro tronis pro Antittite Jotaphato.
* juftificanda caufa Martyrii §. Caufam vero mor
#1ſ.

Ad fecundum objectum dicebatur, præfatos Te L)e aliquibus Signis mirabilibus, quæ evenerunt poft
mortvm Servi Dei Jofaphati.
ftes circa caufam deponere per bonas rationes ,
nempe quia fciebant odium atrox, quo Schifmatici
rofequebantur Antiftitem, conjurationes in eum P A R S Q U A R T A.
醬, injurias illatas , minas mortis ex caufa
unionis cum S. R. E. exultationem poft ejus Uamvis pro Canonizatione Martyris Mira.
obitum , fævitiam in ejus Corpus habitam , &
quia in Archiepifcopo nulla alia aderat mortis
Q. ſimpliciter, S abſolute non exigan
tur, ut deducebatur fupra in fecunda par
caufa : & ipfi Schifmatici faepius faffi fuerunt , te hujus Relationis , S. Quam aſſertionem ; atta
fe fitiffe Sanguinem Præfulis, tamquam deftruen men , Miraculis magis etiam illuftrari Marty
tis eorum feétam. Quibus cxterioribus argumen rium , certum eft , Beatiflìme Pater . Deus e
1) I m »
*
 T E R T 1 JA. 41 5
nim, mira opéra faciendo circa San&orum Cor fuit ponderatum in Relatione Sanéíæ Francifcae
pora Martyrum , teftimonium perhibet , fibi non Romane in Miraculo 5. Santii Caroli in Miraculo
perire, quod moritur , & abundantiorem hono 11. & 13, & in Relatione B. Catharine de Ric
rem exanguibus Reliquiis hominum circumpo ciir Miraculo 1.
nit , ut inquit D. Auguft. in Serm. de San&o A graviffima febri e&tica fe reftitutum fuiffe
Vincentio , & innuit Prudent. Hymno quinto Perife fanitati interceffione Servi Dei , affeverat teftis
pbanon , & multos , Martyres Miraculorum tefti 63. Re&or Collegii Societatis Jefu, & a febri
imonio effulfiffe, liquet ex Tabulis Ecclefiafticis, pariter fe liberatum dicit teftis 18. Qualis fana.
& ex Martyrologiis , & animadvertit S. Greg. tio pro miraculo adduéta fuit in Relatione Sané}ae
Nazianz. ad Julium , ibi: Ab his Dæmones pel Francifce Romane in Miraculo 7, in Relatione
lmntur, morbi curantur, apparitiones, & prædi Sanêfi Caroli Miraculo 3. & 1o. & in Relatione
&liones; quorum vel fola Corpora idem poffunt , Beatæ Catharinæ de Riciis Miraculo 3. ό 6.
quod Animæ, five manibus contre&entur , five Quæ miracula reftitutarum fanitátum quam
honorentur; quorum vel folæ Sanguinis guttæ , vis per teftes fingulares recenfeantur , & regu
atque exigua Paßionis Signa idem poffunt, quod lariter ad probandum miraculum non ſuffici at di
Córpora : idemque oftendit vetuftiffimus Chriftia &tum unius teftis , Butr. in cap. Cum oporteat
norüm , immo Ethnicorum etiam Imperatorum 12o. de Accuſat. Martin. Laudenſ. de Canoniz.
concurfus ad SS. Martyrum Sepulchra , tamquam Sancti Bernardini verſ. Rurſus vero, Vincen. Ca
ad bonorum omnium fontes uberrimos , & inex ftellan. de Canoniz. Sanêf. quæß. 7. verf. Quare unur
hauftos opum , & Miraculorum Thefauros , ut teftis , attamen nonnumquam teftes fingulares
late diſſerit S. Joann. Chryſoſt. Orat. 65. 5 Ho deponentes de facto proprio , S. de miraculo
mil. 26. in 2. ad Corintb. S. Bafilius, S. Eulogius , in fua perfona patrato admiffos fuiffe ad pro
& alii paffim. banda miracula, dicebant Agentes pro Jofaphat,
Ideo` haud incongruum effe exiftimavimus , juxta opinionem Colle&arii in cap. 1. num.7. de
Beatiffime Pater , breviter referre S. V. aliqua Reliqu. Ö* Veneratione Sanétorum , ubi Vincentii
Miracula, quæ Divinam potentiam interceffione contrariam opinionem refellit, & Collectarium fe
Servi Dei Jo[aphat operatam fuiffe , enarrant plu cuti fuerunt Pavin. in Relatione S. Bonaventuræ,
res, teftes, ut ex ventilatione Proceffus nos depre part. 2. art.4. Simonet. in Relatione Sančti Fran
hendimus, & a Caufae Agentibus deducebatur. cifci de Paula , verf. Sed tamen eft contrarium ,
A fluxu enim fanguinis , quem paffus fuerat Molfef. conf. 46. num. 63, lib. 2. praefertim concur
per duos annos , voto ad Servi Dei Sepulchrum rentibus indiciis , & conje&turis , vel fama, ex
çoncepto, fe liberatum fuiffe , ait Teftis 5o. & quibus poffe Judicem fidem adhibere di&o unius
ab eodem morbo, quem irremediabilem Medici teftis, poft alios fcripfit Menoch. de arbitr. Jud.
dixerunt Sufannam convaluiffe , voto ad Servum caf. 99. in fine. Rota apud Card. Seraph. decif.
Dei emißo, teftatur 66. Teftis Pater Sufannæ, 676. num. 1. Ö' 2. & nempe in Romana Dotis 1 m.
qui eft Nuntius deputatus pro fabricando Pro Decembris 1634. coram me , atque in Relatione
&e(fu, cujufmodi fanatio Miraculo adfcripta fuit B. Thomæ de Villanova , tit. de Virtutibus , cap.
in Relatione S. Raymundi in 6. Miraculo. 2. de Cáaritate. Quod relinquendum eße arbitrio
Ab ophthalmia, & extremo oculorum morbo Judicantis, qui , inſpecta qualitate, & idoneitate
fanitati Te reftitutos fuiffe , deponunt 12. & 27. teftium , natura miraculi , & penfatis omnibus
Teftes : ille, voto ad Servum Dei concepto, circumftantiis , ftatuere debet , quæ, & quan
hic ta&u cilicii ejufdem; quam fimilem fanatio. ta fides unico tetti fit adhibenda , juxta 1. Te
nem miraculofam effe , di&tum fuit in Relatione ßium Fide , §. Ideoque , ff de Tefltb. prudenter mo
Sančie Francfce Romane in tertio Miraculo pofi nuit R. P. D. Contelorius de Canoniz. Sané#or.
mortem , in Relatione Beati Thomæ de Villa nova cap. 18 num. 27. in fine , & fuit animadverfum
in quarto Miraculo poft mortem , in Relatione San in Relatione Sané. Raymundi, part. 2. art. 8. per
&}; caroli Miraculo quarto poft mortem. tot in Relatione S. Franciſcae Romanae, part. 3.
Ab extremo Paralyfiae morbo fe curatum fuif art. 2. Muraculo 8. & art. 2. Miraculo 9. atque
fe interceffione Jofaphati profitetur teftis 8. & ab in Relatione Sanétu Caroli , part. 3. Miraculo 4.
eodem morbo ftatim liberatum fuiffe Nobilem & in aliis . Idque potiffimum pendere a S. V.
Polocen[em taĉtu ftrophioli tinĉti fanguine Servi arbitrio afferebatur, cujus Anteceffores Leo III.
IDei, narrat teftis 53. Re&or Co!legii Societatis Innocentius III. Alex. III. Joannes XV. Boni.
Jefu, & de liberatione Filii ab eadem infirmita facius IX. Leo X. & alii admiferunt teftimonia
te deponit teftis 23. Quam fanitatem, citra mi fingularia in miraculorum, & Sančtitatis proba
raculüm reddi non pofe, Medicorum judicio, & tione , ut dedu&tum fuit fupra in principio primae
dogmatibus refolutum fuit in Relatione Beati partis hujus Relationis , & habetur per Simonet.
Thome de Villanova , Miraculo Jeptimo poft mor in Relatione S. Bonaventure, part. 2. cap. 4. & per
tem , & facit Matth. c. 9. & A&t. Apoft. c. 9, Pavin. in Relatione S. Francifci de Paula in fine,
A lethalibus vulneribus ftatim ad fanitatem re & late in Relatione S. Hyacinthi, fol. 4.
ceptos {e fuiffe , votis ad Jofaphat interceffionem Super quibus tamen probationibus circa mi
conceptis, afferunt teftis 18. & 3S. Qua!is fana racula cum Agentes pro Venerabili Jofaphato
tio ad miraculum relata fuit in Relatione Sanêf.e non multum infifterent , tranfivimus ad excuf
Francifcae Romanæ in 14. Miraculo poft mortem , fionem Prodigiorum , & Signorum quorumdam
& in Relatione Beati Thoma de Villanova de Mi admirabilium poft mortem Præfulis fecutorum ,
raculo 3. poft mortem. quibus videtur Deus voluiffe comprobare veri
A contra&tione manuum , & pedum, qua per tatem ejus Martyrii , & vertere opprobrium e
quatuor annos laboraverat , in continenti conva
jus in honorem , juxta votum Pfalm. 1 18. Au
fuiffe interceffione Archiepifcopi Jofaphat, affirmat fer a me opprobrium , Ö contemptum , quia Mar
teftis 46. & a claudicatione 7. annorum , teftis tyria tua exquißvi ; ita enim loco verbi teflimo.
25. Quæ miracula effe , videtur deduci ex ver nia legit D. Auguft. & in hunc fenfum accepit
bis Evangelii : Cæci vident , claudi ambulant : & diétum Pfalmum Concion. 9. & hujufmodi figna
loco
 416 JA P P E N D I X
Hoco miraculorum fuerunt ponderata in Relatio re B. Jacobi de Marchia, ut fuit ponderatum-in
me 26. Martyrum Japonen. art. 3. per totum : fi Relatione San&ii Francifci Xaverii in 4. Miraculo
miliaque prodigia Romæ contigiffe poft mortem poft mortem.
ApoIIonii Senatoris Martyris fub Commodo Im Quinto cum Servi Dei corpus Vitepſci defer
peratore, perpendit Baronius in Annot. ad Mar retur ab Ecclefia ad navigium Polociam Duna
tyrolog. ad diem 28. Aprilis , de quibus contende flumine advehendum , & tranfire accidiffe juxta
bant Patroni cauſa adeſſe plenas, & concluden Synagogam Calvinifticam , calix, qui fupra fere.
tes probationes. trum fteterat , fponte fua in verfus eft, funiculis
Primo enim in die mortis Servi Dei Jofa omnino irruptis , quibus hinc inde ferico fere
phat vifa fuit fuper Civitate Vitepfcen. impen trali fuerat alligatus, cum femper antea immo
dere denfiffima nebula fanguinea , quæ totum tus ftetiffet , etiam cum de monte afperrimo de
Vitepfcum cinxit , ufque dum Corpus ex aquis ferretur. Ita de vifu deponunt fex tetes , hoc
fluvii , in quibus demerfum fuerat, & fex dies eft i 1. 32. 4o. 98. 1o2. & 1o3. de auditu ve
Jatuerat, a Schifmaticis extra&um fuit , ut tres ro, & publica voce, S& fama teſtes 91. & Io 1.
oculati teftes affirmant in Proce[/u Polocen. nem in Proceffu Polocen. In qua calicis everfione Deus
pe 1o3. Io5. & 1o6. quaſi Cælum ipfum fan mirabiliter manifeftare voluiffe videtur , in Ser.
guinariae , & Parricidæ Urbi poenas minaretur , vo Dei etiam defun&to adhuc vivere zelum Do
& recens Paftoris Sanguis clamaret adhuc ad mus Dei , ut quem vivus oderat malignantium
Schifmaticos , ut ad Romanæ Ecclefiæ gremium Hæreticorum coetum , etiam mortuus a commu
redirent , & Schifmatis labem detergere facra elu nione calicis arceret : quod tunc di&um fuifíe
vione pararent. - ab aliquibus ferventioribus Fidelibus , addit 1 1.
Secundo vifa fuit fplendida , & corufcans Ser teftis in fine depofìtionis.
vi Dei facies , poftquam e fiumine extra&tus Sexto demum , quod maximum eft veri Mar.
eft , qualis numquam vifa fuit , dum viveret , tyrii argumentum , mors Antiftitis multorum Hæ
adeo ut Angelicum referat afpe&lum , quamvis reticorum converfionem ad Fidem operata fuit,
antea a Schifmaticis multis modis deformata ejufque Sanguis inimicos quoque fuos convertit
fuiffet. Ita inquiunt fex teftes in Proce[u Polo ad pacem , ut non dividatur , aut folvatur vin
cen. nempe 7. 32. 54. 88. 9o. Io8. atque ipfi culum Caritatis, ut habetur Proverb. cap. 16. Nam
Vitepfcenfes , aliique Schifmatici in teftimonio de Schifmaticis ipfis Perfecutoribus , quod fere
alta voce unanimiter dato depoſuerunt, ut in omnes fceleftum facinus deteftati , & innocentis
Proceffu fol. 76. Ö' 79. ubi , quod Corpus poft cruoris effufionem publice deplorantes ad Eccle
extra&ionem ab aquis vifum fuit infìgniter pul fiæ Catholicæ unitatem revocati fuerint , depo
chrum, & elegans , & contra naturalem, Servi nunt teftes 1o. fubdens , ante mortem Præfülis
ÍDei colorem rubicundum. Quæ quidem claritas multos fuiffe Schifmaticos, & illo occifo , rarif
gloria vultus appellatur ab Apoftolo 2. ad Co fimos, & nullum Schifmaticorum Templum Po
¥intb. c. 3. & àmoris Dei fignum , juxta illud locia , & Vitepíci, 32. 53. 68. 69. 1o7. & 1o8.
Deboræ in Cantico Judic. c. 5. Qui autem diligunt in Procefu Polocen. & in Inftrumento Vi/tationis
Te , ficut Sol in ortu fuo fplendet, ita rutilent : fact e per Commiſſarios Apoſtolicos fol. 68.
quæ legitur data Moyfi Exod. cap. 34. & San&o Unde vere perfequentium Judicium Servus Dei
Bernardo fecundum Surium in ejus Vita lib. 3. c. I. viciffe videtur , ut fcriptum eft : Et vincas cum
neenon B. Ludovico Bertrando, ut habetur in ejur judicaris ; quod ad Martyres D. Ambrof. refert
Aelatione in 3. miraculo , cum aliis per Graff. conf. in Serm. 23. Qgræ reducum animarum acquifitio
17- num. 3. de Sent. excomm, lib. 5. non nifi merito Martyrii eft adfcribenda ; Mar
Tertio fuper Corpus interfe&i Antiftitis, & fu tyr enim Chrifti , tamquam granum frumenti ca
per locum fluminis , ubi fuerat demerfum , lu dens in terram , poftquam mortuum fuerit , mul
Imen de Cælo ]apfum afpicientium oculos per tiplicem fru&tum affert. Quod & S. Leo, & S.
flringens, feu quamdam flammam e flumine pro Profper S. Leonis Notarius egregie exprefferunt :
gredientem vifam fuiffe , teftantur 4. tettes in ille in Sermone I. Natal. Apoft. Petri, ô Pauli
jProceffu Polocen. nempe 9 I. 93. Io3. 1 Jo. & in illis verbis: Non minuitur perfecutionibus Eccleßa ,
Proceffu* Urbis teftis 1. & 2. juxta 24. de pu fed augetur , Ö femper Dominicus ager fegete ube
blica voce, & fama. Quod prodigiofum videtur , riore vefìitur , dum grana , quæ fingula cadunt ,
& Martyri proprie conveniens, quippe quod S. multiplicata mafcuntur: hic vero in lib. Sent. ibi.
Joann. Chryfoft. in Homil. de Machabæis vocavit Mortibus Martyrum , ô Sanguine occiforum San
1Martyres illuftriores multis folibus , & magnis &forum incraffata eft terra , & , ßcuti agri de cine
Juminaribus clariores, & conferunt Carmina D. re , & viliffimis excrementi r vires ubertatis affu
Greg. Nazianz, in Jambico 18. munt, ita cruore cæforum Cbrißi Martyrum totur
. . . . . . Orbem totum fæcundatus eft Mundur , ut undique feger Ecclefiae
Fulgore complent , Siderum in morem , illiur , creſceret, 5 inſererentur Celo, qui deputabantur In
Ma&#atus eft qui , Martyres clariffimi . ferno. Unde & Tertull. c. ult. Apolog. Sanguinem
Quarto in vifitatione Corporis , feu exhuma Martyrum vocavit femen Chriftianorum , S. Au
tione lacrymæ manantes ex oculis , & fudor e guft. in Pfalm. I4o. fimum, quo foecundatur Ec
fronte profluens confpe&us fuit , ut habetur in clefia, S. Juftinus potationem, qua fit vinea Do
Relatione Viſitationis in Proc. fol. 69. & affir mini uberior, Origen. in Joann. tom, 9 quamdam
mat 68. Teftis, qui eft Archiepifcopus Polocen. hæreſis, &infidelitatis Theriacam, & præſentiſſi
quaſi Schiſmaticorum pertinaciam deploraret, & mum Antidotum . Hanc vero Perfecutorum , &
adhuc defudaret pro eorumdem reduétione ad Tortorum converfionem , & ab impietate ad pie
finum San&ae Matris Ecclefiæ ; necnon in eadem tatem revocationem inter mirabilia per Martyres
Vifitatione deprehenfa fuit in Corpore Jofaphat edita recenfendam effe , monuerunt S. Ephrem
magna flexibilitas, perinde ac fi vixiffet , atque in poßrema Orat. de Martyrio, S. Auguft. Serm. 63.
adhuc fpiraret : quæ uti mirabilia San&titatis in de diverf. Theodoret, lib.8. contra Græcos : & hu
dicia confiderari folent , & traduntur de Vorpo jufmodi impiorum juftificationem miraculofam
ар
 T E R T I A: 417
appellat S.Gregor. Homil. 29, in Buangel. Matthei tatem habes, decernere, an is inter Divos pu
ſubdens, ha cmiracula tanto majora , quanto * blice fit referendus, ut non excludatur a cogho
{piritualia, & per quæ non corpora, fed animae mine Caelitum , qui tot jam meritis in Caeli Gen
fuſcitantur, & S. Auguſt. in Pſalm. 70. & lib. tem conceffit, & qui pugnam pro Tui etiam
22. de Civitate Dei cap. 8. parificans refurre&io Nominis dignitate acerrimam iniit , atque vi&to.
ni mortuorum fucitationem animarum, & Con ' riam de Tuis ipfis Hoftibus, profufo Sanguine,
verfio. ad Chriftum , Septemdecim Præfe&orum reportavit , meriti donetur plaufu Triumphi. Pro
carnificinæ recolitur in Tabulis, Ecclef. inter mi-. quo & Magna Polonia, & Lithuania,- Ruffia
racula San&a: Martinæ, multaque alia exempla que maximo cum Rege providentiam Tuam im
fuppetunt ex A&is Martyrum, & id miraculum plorat, ut in unius Martyris confecratione Ca
e(fe, fuit approbatum in Relatione Sanâiae Fran tholici omnes fui provocentur, ftimulo addito ,
ciſca Romanae in Miraculo 13. circa converſionem atque, hortamento Martyrii, &, quo tempore
cujufdam Turcæ. -
tanto virtutum lumine Terra collucent, Caelum
Hæc habuimius, Beatiffime Pater, quæ de Jo etiam ipfum novo 'illato Sidere ad clariffimos
{aphati fortiffimi Præfulis rebus in vita geftis , Septentriones condecoretur, quod & tenebrico
& morte in Chrifti gratiam pro Sedis hujus de fam Hærefum , & Schifmatis in iis Regionibus
fenfione fufcepta, ejufque virtutis in Cælo re ' caliginem diffipet, Ecclefiae gloriam augeat, &
}
ceptæ Signis ex publica fide referremus. Tuum - ஆ etiam, ac felicitatem Tui Principatus il
luftret .
jam eft, Beatiffime Pater, qui Divinis au&ori
|

ºf

Lib. III.
 A18 * * *

м Р P E N р x g и и кт и
P R O C E S S U S
AucToR1TATE APosToLicA coNFECTUS
-
° S U P ER | V I T A E T M I R. A C U LI S
- SERVI D EI - -

L A U R E N T I I
Co NVERs 1 ET EREM ITAE,
Pe quo in fuperiori Cap. 29. mum. 1 o.

Р R АЕ м і т т 1 т U R
Vita Beati Laurentii, prout fcripta in quodam Libello, ex Sacrario
. Reliquiarum Monafferii Sublacenfis S. Scbolafficæ reperitur.
ſ 5]Uit quidam Eremita in Val votionem, quam habes erga me : & fic difparuit
le Sublacenfi, nomine Lau vifio. Eadem no&te apparuerunt trina vice uni,
rentius , Vir vitae abftinen nomine Thomæ de Cerbaria : & miffus fuit ad
tiæ, & mirabilis in pœni prædi&um Eremitam , ut quidquid fibi diceret ,
tentia fupra humanum ge perficere curaret. Et ita per di&um Thomam
nus. Quatuor circulos fer fa&a fuit Capella in honorem gloriofæ Virginis
reos portavit in Corpore Mariæ: & multa miracula quotidie ibi fiunt per
fuo ; unum circa pe&us, interceffionem gloriofæ Dei genitricis Virgiuis
alios in manibus ac pedi Mariæ ; ad laudem Domini Noftri Jefu Chrifti ,
bus: & per triginta annos qui vivit & regnat Deus benedi&us in fæcula
in uno antro fedens, nufquam difceffit. Beata fæculorum. Amen.
Virgo Maria pluries fibi apparuit. Accidit una Item in alio Libro legitur. Ego Laurentius
no&ium, quod fibi apparuerunt tres Mulieres veni ad locum iftum anno Domini M. CC. 1X.
ad confolandum eum ; & dixit una illarum, fci Menfe Decembris, die fexta decima : Tempore
licet Beata Virgo Maria : Hic habitabo; & mihi Domini Innocentii Papæ, & Romani Abbatis
faciam fieri unum Oratorium propter tuam de Sacri Monafterii Sublacenfis.

P R O C E S S U S.
N nomine Domini Amen. Nos Joannes hu ftris alterum Scriptorum ipforum apud di&i Mo
milis Alatrinus Epifcopus, & Frater G. di nafterii , & reliquum penes Anagninae Eccle
&us Prior Sanéti Bartholomæi de Trifulto lite ſiae ſacriſtias deponere procuretis conſervanda in
ras Apoftolicas recepimus in hunc modum. In. illis ufque ad noftræ beneplacitum voluntatis ,
nocentius Epifcopus Servus Servorum Dei Ve refcripturi Nobis quidquid fuper iis duxeritis fa
nerabili Fratri Epifcopo . . . . Alatrino, & di ciendum. Datum Laterani 4. Cal. Decembris ,
le&o Filio Priori Monafterii Sanéti Bartholomæi Pontificatus noftri anno primo . Hujus itaque
de Trifulto Alatrina: Dioecefis falutem, & Apo au&oritate mandati ad Monafterium perfonali
ftolicam benedi&ionem. Ad audientiam noftram ter acceffimus Sublacenfe, & tetes fuper vita,
fide dignorum relatione pervenit , quod propter & miraculis fratris Laurentii Morrebottis teftes
merita propria Fratris Laurentii , cujus corpus receptos infrafcriptos , & eofdem examinavi
requiefcit juxta . Monafterium Sublacenfe, Do mus diligenter anno Domini millefimo ducen
minus Jefus Chriftus multa, & magna eft mi. tefimo quadragefimo quarto, Pontificatus D. In
racula operatus. Cum, itaque, Viri tanta memo nocentii IV. Papæ anno primo , Indi&ione fe
ria non debeat apud homines deperire ; Nos fu cunda , Menſe Februar. die 2o. Dominus Ma
per hoc plenius certificari volentes, diſcretioni ginardus Miles Sublacenfis juravit fuper vita ,
veſtræ per Apoſtolica fcripta mandamus, quate & miraculis di&ti Fratris Laurentii , & interro
nus ad dičtum Monafterium perfonaliter 'acce gatus dixit de vita, quod cum ipfe Frater ef
dentes , & habentes præ oculis folum Deum , fet oriundus de quodam Caftro Apuliæ , quod
de vita, & miraculis fratris ejufdem ' inquiratis Fatiolum vocatur, quod fitum eft inter Siponti
diligentius veritatem, & quæ inveneritis, fideli nam Civitatem , & Fogiam; contigit , quod idem
ter in fcriptis redigi , & fcripta refcribi denuo Frater, ficut ipfe narrabat pluries ipfi tefti , ca
per manum publicam facientes , fub Sigillis ve fu accidente homicidium perpetravit, & uare ad cor
fé«
 Q U JA R T JA. 4 IQ
redienj , poenitentia dudur , limina B. Jacobi Apo tam fuam finivit ibidem : addidit etiam ipfe te
foli vifitavit , deinde rediens permanfit apud fan ftis, quod virtute charitatis idem frater pollebat,
&fum Angelum de poft lacum duobus annis pro pœ & licet pauper, pauperibus ita compatiebatur ,
nitentia facienda ; deinde quia non videbatur ßbi , ut quæ habere poterat , libenter & liberaliter
quod in eodem loco ad plenum poffet pænitentiam eifdem erogaret, ita quod quadam vice cum ca
agere , ficut propofuerat, petiit antrum , quod de rum effet tempus, quemdam pulchrum appara
AMorrebottis vocatur, prope fpecum Beatiffimi Bene tum facerdotalem, quem habebat, vendidit , &
diéîi, ibique fe includens per aliquot dies, exceptis partem pretii , fcilicet centum folidos eidem te
pauci r, incognitur permanfit ; aliquando tamen pa-• fti , & cuidam alii , nomine Cervicali , tradidit
ßorer, qui pecora fua cußodiebant , ibidem juxta pauperibus, & magis indigentibus erogandos. Ava
antrum panem ßbi dabant , & ipfe raro exienr ritiam autem idem frater deteftabatur adeo, quod
berbas fibi pro cibo nihilominur colligebat : Tan quemdam dicipulum fuum fratrem Thomafium
dem cum ad notitiam hominum de Sublaco , nomine a fe ejecit , eo quod avaritia duétus plu
referentibus paftoribus, deveniflet, coeperunt ad ra peteret , & acciperet , quam idem Frater Lau
ipfum confluere viri, & mulieres vi&ualia de rentius præciperet. De miraculis dixit, quod cum
ferentes : hæc omnia dixit fe ab ipfo Fratre eſſet vinculo excommunicationis ligatus a tem
pluries audiviffe. Item dixit, quod tempore pro pore Honorii, & annis pluribus in adulterio per
cedente ar&#avit praediéfa , frater vitam fuam in manfiffet, acceffit ad Fratrem Laurentium vifi
fpecu illa , feu antro , corpus , ô carnem faam du tationis caufa, & cum deveniret ad Iocum , qui
riffime maceranr , femel in die tantum reficiens , & dicitur Scabelle , qui eft prope fpecum S. Bene
tunc pane, ô, aqua ; dixit etiam fe vidiffe , quod di&i , fubito lumen oculorum amifit cadens in
utebatur lorica fub tunica , & circulos ferreo, babe terram, nec fe poterat fuftineré, unde petiit a
bat duo, in quolibet bracbio , & in cruribur , & fociis fuis, qui cum ipfo erant, adjuvari , & cum
tibiis ßmiliter quatuor , & in ventre unum ; in non poffet ab illis a tanto periculo liberari, re
capite vero babebat circulum habentem in fuperiori levari, nec ante procedere poet, nec retrocede.
parte duar. virgas ferrea , in modum crucis , una re, tum fe commendavit fratri Laurentio, pro
quarum protendebatur ab occipite -ufque ad frontem, mittens ſe poenitentiam recepturum de commiſ
aliæ vero ab aure ufque ad aurem , in quo depen fis, & ftatim confortatus cœpit ire, ut poterat,
\\
debant duæ laminæ ferreæ ab utraque parte , fcilicet & cum paululum procederet, & caccitate praedi
una , que fere ufque ad mandibulas protendebatur &a & dólore liberatus eft. Deveniens , ad Fra
in quarum qualibet erant quinque elavi affixi intrem Laurentium retulit ei omnia , quæ in via
terius aculeos habenter , ut ß forte aliquando ca
paffus fuerat , cui Frater Laurentius dixit : Me
put ad dormiendum deponeret , punétur ab eis ci rita Santiſſimi Benedicti, & Santi Romani, per
tiur elevaret ; unde contingebat , quod appodiatur quorum loca tranfiti, te a tanto periculo libe
rupi utcumque requiefceret , & dormiret. Dixit et rarunt ; & præcipiens ei , ut , ficut voverat, pœ
iam fe audiffe a difcipulis ejusdem Fratris , de nitentiam ageret de commiffis , ille fe hoc fa
quorum nominibus non recordatur , quod ß ali &urum eidem fratri promifit. Interrogatus de tem
quando circuli rumperentur, mittebat ipfor ad refi pore dixit, quod menfe Septembris proximo præ
ciendum , & reintegrator reponebat in membris , de terito funt completi novem anni, & in hoc fue
quibus ceciderant ; & idem teftis vidit aliquando runt præfentes Oddo Frater, & Cervicalis de Su
in Caftro de Sublaco apportari circulos ad re blaco; & addidit, quod cum ipfe teftis effet alio
folidandum . Item dixit , quod antequam poneret tempore in adulterio conftitutus, acceffit ad Fra
laminar cum clavis circa mandibular, utebatur pro trem Laurentium, exponens idem quomodo in
cervicali quodam lapide acuto ad modum inferioris adulterio jacebat, cui Frater Laurentius fuafit,
parti , incudis fabri , fecundum quod ipfe teftis quod poenitentiam ageret , & vitam fuam emen
pluries vidit, quod maximam familiaritatem cum daret ; ipfe teftis dixit eidem Fratri : Roga Deum
di&o fratre habebat. Interrogatus quot annir du pro me, ut det mihi aliquam infirmitatem, ut
xit ißam ar&fiffimam vitam idem frater in fpecu , fic caftigatus debeam emendari; promifit tainen
illa , dixit , quod decem anmir ad minus , ficut cre eidem fratri, quod infra o&o dies acciperet poe
dit; poft ea vero, ficut audivit idem teftis, Do nitentiam : tandem in fine o&o dierum, cum non
minus Ugolinus tunc Hofienfis , & Velitrenfis Epi dum pœnitentiam accepiffet , bene coenatus cum
fcopus , qui poftea fuit Papa Gregorius , perfonaliter Presbytero Thomafio, fanus & incolumis intra
acceffit ad Fratrem Laurentium caufa vißtandi eum vit lectum , & cum poft fomnum evigilafet , fen
dem, & cum inveniret diétum fratrem in fpecu il tiens fe multum debilitari, concitus cum diffi
la manentem graviter affluéfum , idem Dominus di cultate furrexit, & vocans Presbyterum eum
acit eidem Fratri, quod propter ita indifcretam affii. dem, cum eodem intravit Ecclefiam S. Andreæ
&#1onem poffet potius demereri, quam mereri : de Sublaco, & cum eſſet ante Crucifixum , nec
Aec fuafit ei, quod vitam fuam difcretam duceret , bene expedite poffet loqui, dum confiteretur pec
graviſſimam duritiam temperaret , cui dictus cáta fua , vox ad eum redire coepit , & cœpit
frater obediem *, de praediéfa afperitate aliquantulum aliquantulum confortari , ita quod cum judicatus
relaxavit, ita ut vinum biberet , & olera , & le effet a Sacerdote, vocem cum viribus per Dei
gumina manducaret ; & talem vitam per triennium gratiam recuperavit : cum poftea iviffet ad di&um
fuflinuit , ßcut credit : tandem cum ad tantam de fratrem Laurentium , & eidem omnia, quæ fibi
bilitatem deveniffet , quod neque leéfo furgere , nec acciderant , per ordinem enarraffet , audivit a
in partem alteram fine adminiculo fe volvere po. Fratre Amato difoipulo, & ferviente ejufdem Fra
tuiffet , aliquando carnibus utebatur, ficut idem tris, quod ipfi rogaverant Deum , ut infirmita.
teftis ab eodem fratre audivit . Interrogatur quot tem ei tribuerent corporalem, qua vexatus ani
annis in eodem fpecu permanfit , refpondit , quod ma fanaretur. Interrogatus de tempore, dixit ,
in tripartita tali vita, ficut fuperius diftin&tum quod funt tres anni. Interrogatus de menfe , di
xit , quod fuit menfe O&obris, refidente Domi
eft , triginta , ò* tribus , annis , ficut ipfe frater
afferebat, ở eo amplius permanens, glorioſe vi no Gregorio in Sede Apoſtolica.
Lib. III. G gg 2 Cervi
 \

420 JA Pº Pº: E. Nº Dº I X
... Cervicalis juravit, & interrogatus ſuper vi per annum lumine oculi finiftri privatus fui{fet,
ta, & miraculis fratris Laurentii, de miraculis acceffit ad fratrem Laurentium ad fuafionem
dixit , quod cum quadam die irct cum Domi uxoris fuæ nomine Benedi&tæ; & fa&o ab eodem
mo Maginardo , & Oddone fratre ipfius Magi fratre fuper oculo infirmo figno Crucis, lumen,
nardi ad Fratrem Laurentium vifitandum , & quod amiferat , fuit fibi continuo reftitutum .
jam perveniffet ipfe cum duobus fratribus ante Interrogatus dixit , quod cum quidam nomine
di&lis ad locum, qui dicitur Scabelle prope fpe Alitaffus de Toccanello alio tempore effet apud
cum B. Benedi&i , in eodem loco ipfe Magi ſpecum Morræ de Bottæ , & portaffet bertas
n ardus dixit Oddoni Fratri {uo , & ipfi tefti : . cum panibus, & depofuiffet eafdem bertas ante
Juvate me , quia totus mundus circumvolvitur, fpecum inter fontem, & coquinam ejuſdem lo
ut mihi videtur, & lumen non video, nec ire ci, acceffit corvus, & extraxit inde partem pa
poffum , & fic ipfe teftis , & frater ejus hinc nis , quam poftmodum volitans afportavit, quo
inde ceperunt eum, fuftentantes, ne rueret per fa&o ftatim frater Amatus fervus fratris Lau
rupem , cui, ut ipfe credit , dixit Oddo frater rentii nunciavit fratri Laurentio quod fecerat
ejus ; Fac votum Deo , & Servo Dei Fratri corvus, cui dixit Frater Laurentius: Frater noli
Laurentio, & forte liberaberis; quod cum fecif. curare, quia corvus panem, quem abftulit, Ali
fet ille fuftentatus ab eis, manibus, & pedibus taffo protinus reportabit. Interrogatus quomodo
cæpit repere , & poft aliquantulum fpatium con fciret, quod frater Laurentius ita dixiffet fratri
fortatus, ereétus ibat fine adjutorio, & fic per Amato dixit , quia audivit , & fic poft modicam
venit ad Fratrem Laurentium , cum quo mora moram corvus panem, quem abftulerat, ad lo
tus , & diu loquutus, fanus exivit de fpecu , ubi cum reportavit. Interrogatus quibus præfentibus
iacebat Frater . Laurentius, & ad propria lætus hoc fa&um eft, dixit, ipfo præfente, & uxore
remeavit cum, fociis memoratis , De tempore fua , & fratre Amato, Aditaffo, & aliis, quo
interrogatus dixit, quod oéto anni funt , & eo rum nomina non recordatur. lnterrogatus de
amplius: de menfe non recordatur, nec de die, tempore , dixit, quod funt viginti anni , & am
& hoc fuit, tempore Domini Gregorii Papæ. De plius. Interrogatus de Papa, dixit, quod erat
vita ipfius fratris , interrogatus dixit , quòd idem Honorius : de menfe, & die non recordatur. ,
frater permanßt in fpecu ijla , ubi mortuus efi , per Benedi&ta uxor Matthæi de Afide juravit, &
triginta tres annqs , & amplius , qui dum vive interrogata fuper miraculis fratris Laurentii di
re t , & pauper effet , de paupertate fua quod po xit, quod cum Matthæus vir ejus, pateretur in
terat, pauperibus , & indigentibus erogabat; un oculo uno, ita quod non videret ex eo lumen,
de de pretio cujufdam paramenti facerdotalis , dixit ipfa teftis viro fuo, quod iret ad fratrem
quod vendiderat, eidem tefti , & Maginardo mi Laurentium , & rogaret eum , ut imponeret fi
liti de Sublaco centum folidos pauperibus tribuit bi manum ; qui acquiefcens confilio uxoris ac
erogandos , & ipfi eidem tefti quædam alia tra ceffit ad ipfum fratrem, rogans, & fupplicans,
didit pauperibus nihilo minus eroganda. /ut imponeret fibi manus; qui rediens ab eodem
Oddo Frater D. Maginardi juravit, & inter recepta fanitate fanus, & hilaris ad propria eß.
rogatus dixit, quod cum idem cum D. Magi reverfus , & videt nunc vir multum ab illo ocu
nardo fratre fuo fupradiéto , & quodam alio no lo , quem habuerat infirmum , ficut unquam
mine Cervicali iret ad fratrem Laurentium vi vidit , & hoc dixit mulier, tam ex vifu , quam
fitandum, cum perveniffet ad locum , qui dici ex affertione viri fui . Interrogata de tempore
tur Scabelle prope fpecum B. Benedi&ti , di&tus dixit , quod bene funt quindecim anni, & am
Maginardus dixit eidem tefti , & Cervicali : Non plius , de menſe , & die nec recordatur , nec
poffum ire, neque video ; qui cum idem teftis dixit Papam . Item dixit, quod cum quodam alio
dixiffet , Revertamur ergo, ipfe refpondit , Nec tempore ifte teftis effet apud Morram de Bot
ante ire, nec retrocedere poffum, cui ftatim di tis , cum viro fuo Matthaeo , vidit quemdam
xit idem teftis : Fac votum Deo , & Servo ejus nomine Alitaffum de Toccanello portantem ber.
fratri Laurentio, & forte liberaberis; quod cum tam cum panibus , qui cum deponeret eam
feciffet , ftatim cohfortatus cæpit ire, & fic ad apud locum nominatum in terra , venit cor
locum, ubi morabatur Frater Laurentius, deve vus , & extraxit intus fruflum panis albi' de ipfo
nit, qui omnia retulit ipfi fratri Laurentio quæ facculo , & evolitans afportavit , quod cum nun
acciderant in via , & diu cum ipfo loquutus , tiaretur per fratrem Amatum fervientem fuum
fanus rediit , & cum prædiétis Oddone fratre , fratri Laurentio dixit ei frater Laurentius: Fra
& Cervicali la tus & incolumis ad propria re ter non fit tibi curæ , quia cito Corvus repor
meavit. De tempore dixit , quod funt jam bene tabit , quod abftulit ipfe. Interrogata quomodo
novem anni , ficut credit , & fuit tempore Do fciret , quod frater Laurentius ita dixerit , di
mini Gregorii Papæ : de menfe , & die non re xit , quod ita retulit ei frater Amatus ; nec
cordatur : de vita nihil fciebat , nifi ex auditu. mora magna tranfaéta , reverfus eft corvus , &
Matthaeus de Afide juravit , & interrogatus panem , quem afportaverat , reportavit . Inter
dixit, quod frater Laurentius moratur fuit in fpe rogata , qui fuerunt in hoc præfentes , dixit ,
cu Morebottis per triginta tres annos , ßcut cre quod ipfa teftis, Matthæus vir ejus, frater Ama
dit , ò' audivit , & vidit ipfe tefit ipfum fra tus ferviens Fratris Laurentii , & Frater, Tho
trem jacentem in ipfa fpecu , habentem , ut audi mafius & Alitaffus. Interrogata quot anni funt,
vit , in capite circulam ferreum habentem in fupe dixit, quod funt decem & o&o, & amplius: de
riori parte duar virga r ferreas in modum Crucis , Papa , menfe , & die non recordatur . Addidit
una quarum protendebatur ab occipite ufque ad etiam ipfa teftis , quod cum quodam tempore ,
frontem ; alia vero ab aure ufque ad aurem ; et poft mortem fratris Laurentii in auricula pate
iam audivit , quod ille circulus retro ab occipi. retur ita , quod nihil audiret ex ea , datum
tio habebat uncinum, cui adne&iebatur lorica , quam fuit ei a quodam fratre Petro de Roëta tantil
idem frater, ut dicebatur , portabat . Interrogatus lum de ligno tabulæ , in qua frater Laurentius
de miraculis dixit , quod cum ipfe teftis quafi jacere confueverat , & mifit lignum in auricu
lam ,
 Q U A R T A. 421
}am , & ftatim ipfa mulier per mifericordiam nenti di&a Sublaciana reftftufa eft prißinæ fani
Dei plene recuperavit auditum. e
tati. Interogata de tempore , dixit , quod in Dé
Eodem die Maria uxor Nicolai di&i Bucca cemb. hujus anni , die Dominico, & erat Papa
micena juravit , & interrogata fuper miraculis ipfe, qui nunc eft. De præfentibus dixit, quod
fratris Laurentii, dixit , quod cum ipfa teftis in interfuit ipfa teftis, Sublaciana, & Frater Ama
mamilla finiftra graviter pateretur, & quod qua tuS. -

libet tertia die frigus, & calorem vehementer Eodem menfe die 21. Joannes de Amicojura
fuftinens febrem pateretur, acceffit ad locum, vit, & interrogatus fuper vita, & miraculis fratris
ubi jacebat Corpus fratris Laurentii ufque ter Laurentii dixit , quod cum pateretur in brachio
tio, & refpexit illud, & invocato Chrifti no finiftro, ita quod nec levare illud poterat, ne
mine, mamilla ipfius teftis eft priftinae reddita -que deponere , multiplicem adhibuiííet medici
fanitati. Interrogata, qui fuerunt præfentes , di nam, nec fanari potuiffet , acceffit ad Fratrem
xit quod Nicolaus vir ejus, & Maria de Girar Laurentium ; qui , fa&o figno Crucis, liberatus
do. Interrogata de tempore , dixit quod poft mor eft adeo, quod bene utitur eo, ficut alio. In
tem ejus, ante quam effet fepultus , {cilicet hoc terrogatus, qui erant præfentes, dixit, quod Pa
anno in menfe Augufti. ter, vel Mater fua, nefcit tamen pro certo quis
INicolaus di&us Buccamicena juravit , & in eorum. Interrogatus de tempore, dixit fe nefci
terrogatus dixit, quod cum Maria uxor fua gra re : interrogatus de PP. dixit, quod erat PP. Gre
viter in mamilla pateretur, ita quod febricitaret gorius. Addidit etiam, quod cum alio tempore
frequenter, acceflit ipfe teftis cum .uxore fua ad idem teftis quadam no&e fanus, & hilaris le&um
locum, ubi jacebat corpus fratris Laurentii, an intraffet, accidit ei quaedam infirmitas, qua tan
te quam effet fepultum, & invocato Chrifti no tum gravatus eft , quod nec loqui, nec fe mo
mine, uxor fua fanitatem in mamilla recepit ad vere poterat, nec etiam aliquem cognofcere ; pa
ta&um particula; veftis di&i fratris Laurentii ; & rentes fui voverunt eum Beatæ Mariæ de Mor
dixit idem teftis, quod duabus vicibus viderunt ra Bottis, & fratri Laurentio: cum aliquantulum
Corpus Fratris Laurentii, ante quam mamilla melioratus effet, acceffit cum altero Parentum
uxoris fuæ plenam reciperet fanitatem. Interro ad Fratrem Laurentium , & fa&o ab eodem fra
gatus quot fuerint præfentes, dixit , quod ipfe tre {uper eo figno Crucis, plene reftitutus e{*
teftis, & uxor fua , & Maria de Girardo. Inter fanitati : de tempore non recordatur, de PP. di
rogatus de tempore dixit , quod fuit hoc anno xit, quod erat Papa Gregorius.
in menfe Augufti; & Papa erat ifte , qui nunc Mabilia mater ipfius Joannis juravit, & inter
eſt D. Innocentius. rogata de miraculis Fratris Laurentii dixit , quod
Maria de Girardo juravit, & interrogata ſu cum Joannes filius fuus pateretur in brachio , ita
per miraculis Fratris Laurentii dixit, quod cum quod nec levare illud, nec deponere poterat,
ipfa teftis accederet cum Maria uxore Nicolai vir fuus Joannes duxit ipfum Joannem filium fuum
Buccamicena, quæ in mamilla graviter patieba ad Fratrem Laurentium, qui per Dei gratiam
tur, ad locum, ubi corpus fratris Laurentii ja ab eodem loco fanus rediit , & credit ipfa teftis
cebat, eadem mulier, quæ in mamilia patieba firmiter, quod per preces, & merita fratris Lau
tur, in loco eodem , invocato Chrifti nomine, fa rentii. di&us filius fuus reftitutus fuerit fanitati:
nitatem in mamilla ad plenum obtinuit. Interro de tempore & Papa non recordatur. Item addidit
gata quot fuerunt præfentes, dixir, quod ipfa te ipfa. teftis, quod cum quodam alio tempore di
ftis, & vir Mulieris patientis , & illa, quæ paffa &tus filius fuus quadam no&te le&um fanus intraf
eft , & alii quamplures : dixit etiam , quod ipfa fet , accidit ei quædam infirmitas, qua tanturn
teftis cum aliis teftibus nominatis Nicolao, & gravatus erat, quod nec levare, nec movere fe
Maria viderunt Corpus totum fratris Laurentii poterat , nec etiam aliquem cognofcere, ipfa, &
infepultum. Interrogata de tempore, dixit , quod vir fuus voverunt eum San&ae Mariæ de Morra
hoc anno fuit, menfe Augufto. lnterrogata de Bottis , & Fratri Laurentio ; & cum aliquantu
Papa, dixit, quod fuit Papa Innocentius, qui lum melioratus eſſet, ipſa teſtis ivit cum dicto
nunc eft. Joanne filio fuo ad fratrem Laurentium , quem
Sublaciana juravit, & interrogata ſuper mi filium introduxit frater Amatus ad fratrem Lau
raculis fratris Laurentii dixit , quod cum ipfa te rentium , & inde rediit {anus, & incolumis. Inter.
ftis in fcapula dextera, & brachio pateretur adeo, rogata de tempore , & Papa, non , recordatur ;
quod non poterat ducere illud , acceffit ad fepul credit tamen quod per preces, & merita fratris
crum fratris Laurentii , ubi invocata Chrifti Laurentii fanatus fuerit. - *

pietate, frater Amatus tetigit locum doloris cum Eodem menfe, die xxi. Joannes de Amico
circulo, que m frater Laurentius, dum viveret, juravit , & interrogatus fuper miraculis Fratris
deportaverat , & ftatim plene reftituta eft fa Laurentii dixit, quod cum filius ejus Joannes
nitati. Interrogata qui fuerunt præfentes, dixit, de Amico pateretur in brachio, ita quod nec
quod ipfa teftis , & frater Amatus, & Bona levare illud , nec deponere poterat , duxit eundem
matertera fua. Interrogata de tempore , dixit filium fuum ad fratrem Laurentium , & fa&o
quod fuit hoc anno in quadragefima Sanéti Mar fuper eo figno Crucis, ab eodem fratre libera
tini de die Dominico, & erat Papa, qui mo tus eft: de tempore , & Papa non recordatur .
do eft. , Item addidit, quod idem filius infirmus adeo
Bona matertera Sublacianæ, juravit, & inter mente captus erat alio tempore , quod neminem
rogata dixit , quod ipfa ivit cum prædiéta Subla cognofcebat , & quod panem fibi porre&tum pro
ciana ad fepulcrum, ubi jacebat Frater Lauren jiceret ; idem teftis , & uxor ejus voverunt di
tius, & ibi invocato nomine Jefu Chrifti , fra &um filium fuum Deo, Beatæ Mariæ, & Fra
ter A matus tetigit locum doloris Sublacianæ , tri Laurentio ; & recepta melioratione , uxor
quæ patiebatur graviter in fcapula dextera, cum fua , ut credit, duxit eumdem filium fuum ad
circulo, quem portaverat Frater Laurentius , dum Fratrem Laurentium , qui reverfus fanus appa
viveret , ficut idem Amatus dicebat ; & inconti ruit . De tempore , & Papa non recordatur. ,
*
- Amato
 422 JA P P E N D I X z

Amato Philippi de Turris Alatrinæ Dioecefis Bellitia filia praedi&ae D. Marottae juravit , &
juravit fuper miraculis fratris Laurentii , & in interrogata de miraculis fratris Laurentii , dixit,
terrogatus dixit; quod cum ip{e pateretur per an quod cum D. Marotta mater fua fluxum fangui
num unum in pede cancrum, ficut fibi a pluri nis per annum unum , & eo amplius continue
bus dicebatur , nec medicamentum falubre po pateretur , ficut ipfa teftis fciebat , & videbat ,
tuiffet ab aliquo invenire , tandem acceffit ad quia habitabat cum ea , & propter ipfam infir
Fratrem Laurentium, quem cum videre non pof. mitatem graviter quotidie effet affli&ta, vidit , &
fet , licet cum magna inftantia poftulaffet , de - audivit , quando Marotta mater ipfius teftis man
mum quod pro petenda falute infirmitatis fuae davit Ægidiæ nepti fuae , quod deferret ei de
advenerat fratri Amato, & fratri Petro difcipu pannis, qui fuerant fratris Laurentii ; quæ Ægi.
lis di&i fratris Laurentii expofuit, qui frater Ama dia ftatim ivit , & portavit de pannis praedi&i
tus eidem infirmo refpondit, quod frater Lauren fratris, & ipfa tefte vidente Ægidia eadem por
tius mandabat ei, ne per triduum pedem difco rexit di&tæ Marottæ , quos cuin ipfa Marotta
periret , nec aliquod medicamentum apponeret ; imprimeret ventri fuo , faciens fignum Crucis
& quod poft triduum cum Dei adjutorio fana cum eifdem , & per aliquantulam moram ibi te.
. retur; qui fidem verbis fuis adhibuit , & incon. nuiffet , invocato Chrifti nomine , & meritis fra
tinenti meliorationem fenfit ; ita quod poft tri tris Laurentii fiducialiter, continuo mater ipfius
duum plene reftitutus eft fanitáti . Interrogatus teftis ab infirmitate, qua tenebatur, fanata fuit.
de tempore, dixit quod jam funt fex, vel feptem lnterrogat a de tempore , dixit , quod fuit hoc
anni : de Papa dixit, quod erat D. Gregorius. præfenti menfe Februarii poft mortem fratris Lau
Petrus Pizutus de Turri Dioecefis Alatrinæ ju rentii.
ravit fuper miraculis fratris Laurentii , & inter. D. Beraldus miles Sublacenfis maritus di&ae
rogatus dixit , quod vidit Amatum Philippi ejuf. D. Marottæ juravit , & interrogatus dixit, quod
dem Caftri gravi infirmitate pedis laborantem ; cum di&ta Marotta uxor fua fluxum fanguinis
quod Amatus cum iret ad Fratrem Laurentium, continuo pateretur per annum , & amplius , &
ficut ipfe dicebat, per mifericordiam Jefu Chrifti propter eamdem infirmitatem eadem mulier gra
meritis fratris Laurentii ipfe rediens poft paucos viter afflicta eſſet , invocata Chriſti miſericor
dies fanus, & incolumis apparuit ; & ille Ama dia fiducialiter , eadem mulier cum pannis, qui
tus, qui fanus faétus eft, ad fuafionem ipfius te fuerant fratris Laurentii , confifa meritis ipfius ,
ftis acceffit ad Fratrem nominatum , cujus me fignavit ventrem {uum mulier, quæ patiebatur in
ritis , & interceffione qui infirmus fuerat , fana : firmitatem prædi&tam, & continuo illa mulier ab
tus eft, ficut firmiter credit ipfe teftis. Interro infirmitate , quam patiebatur , eft dimiffa. Inter
gatus de tempore, dixit, quod jam funt fex anni: rogatus qualiter fciret hoc, dixit, quod vidit mu
de PP. dixit, quod erat D. Gregorius. lierem illam per annum, '& eo amplius infirmam,
Eodem menfe die 21. Domina Marotta uxor quam nunc ipfe fanam videt. Interrogatus fi vi
IDomini Beraldi Militis de Sublaco juravit fuper dit quando aliquid de pannis prædi&ti fratris obla
nmiraculis & vita Fratris Laurentii , & interro tum fuerit uxori fuae, dixit , quod non vidit ipfe,
gata dixit, quod cum ipfa teftis fluxum fangui fed audivit ab uxore fua , filia , & nepte fupra
nis pateretur continue per unum annum , & eo {criptis. Interrogatus de tempore dixit , quod fuit
amplius, & propter infirmitatem eamdem gravi hoc menfe Februario.
ter quotidie affligeretur, accepit de pannis, qui Eodem menfe die 22. Bonushomo Carolinus
fuerant fratris Laurentii , & cum ipfis fignum de Sublaco juravit fuper vita, & miraculis fratris
Crucis ventri fuo fiducialiter impreffit , tenens Laurentii; & interrogatus dixit , quod cum ipfe
eofdem fuper fe pannos ad tempus; & fic Divina haberet manum valde tumidam per fex hebdo
Clementia faciente , meritis fratris Laurentii , madas, adeo quod nec cum ipfa fignare fe pof
quem fiducialiter invocavit, ab eadem infirmita fet , nec aliquid operari , & multa medicamina
te plene fanata fuit ' Interrogata de tempore, appofuiffet in ipfa manu, nec fanari potuiffet ,
dixit, quod fuit in menfe ifto Februario , po(t acceffit ad fratrem Laurentium, & rogavit eum,
mortem fratris Laurentii. Interrogata qui fcirent ut pro falute fua Dominum exoraret , qui fra
infirmitatem fuam , & liberationem ipfius, dixit, ter Laurentius, faéto fuper manu ejufdem infir
quod neptis fua Aegidia, filia fua Bellitia , & vir mi figno Crucis, dixit eidem infirmo , ut acci
ejus, quæ paffa fuit. Interrogata quis vidit , vel peret tria brachia candelarum , & ad honorem
fcit pofitionem pannorum, dixit, quod prædi&a Chrifti , & B. Virginis , cujus Purificationis fe
neptis fua /Egidia. ftum in craftinum imminebat , eas accenderet ,
Ægidia neptis diétæ D. Marottæ juravit ſuper & ad honorem ejufdem Virginis tres pauperes
miraculis fratris Laurentii , & interrogata dixit, reficeret ; quod totum cum di&tus infirmus de
quod cum D. Marotta amita fua continue fluxum vote perfeciffet , poft triduum plene reftitutus
fanguinis per annum , & eo amplius pateretur, fi eft fantitati, & ita bene laborat cum illa manu,
cut ipfa teftis fciebat , & videbat , utpote quia habi ficut cum alia . Interrogatus de tempore dixit ,
tabat cum ea, & propter ipfam infirmitatem graviter quod quatuor anni funt ; de Papa dixit , quod
quotidie eſſet afflicta, ipſa teſtis ad prœceptum ejuſ èrat P. P. Gregorius . lnterrogatus qui fcirent
dem D. Marottæ acceffit ad Arcam propriam , in iftud, dixit, quod frater Amatus erat præfens ,
qua habebat de pannis , qui fuerant fratris Lauren quando frater Laurentius fignum Crucis fibi im
tii , & eidem D. Marottæ tradidit eofdem , quos pofuit, & D. Gratianus miles Sublacenfis, cum
cum D. Marotta recepiffet , cum eifdem pannis quo idem teftis ivit ad fratrem Laurentium , &
fignum Crucis impreffit ventri fuo , quos cum ibi üxor ipfius teftis fcivit infirmitatem , & fanita
dem per aliquantulam horam tenuiffet , invoca tem ipfius ,
ta Chrifti mifericordia, & meritis fratris Lauren D. Gratianus miles juravit fuper vita , &
tii, diâa D. Marotta priflinæ eft reftituta fanita miraculis fratris Laurentii ; & interrogatus di
ti. Interrogata de tempore dixit , hoc menfe Fe xit , quod cum ipfe teftis iret caufa vifitandi
bruario poft mortem fratris Laurentii. fratrem Laurentium, Bonushomo Carolinus ivit
Cll IIl
 w Q U. A R T A. 423
cum ip(o tefte ad locum prædi&i fratris & ipfe ftis acceffit ad eum , & dixit ei, quod fi ve1
teftis vidit eumdem Bonumhominem habentem let, ipfa fignaret latus ipfius patientis cum ca
manum tumidam introeuntem in fpecum , in pillis Fratris Laurentii, quos ad peritionem ipfius
qua jacebat frater Laurentius & pluries audivit mulieris frater Amatus miferat ei , ficut ipfa
ipfe teftis, di&um Bonumhominem dicentem : mulier afferebat , cui mulieri D. Gratianus re |

Frater Laurentius fecit fignum Crucis in manu fpondit; Timeo, cum fim homo peccator, cum
mea infirma , & per Dei gratiam fanatus fum ; capillis tanti viri tangi; tandem acquieſcens di
& idem teftis vidit eum poftea fanum, quem &to mulieris, fuftinuit, quod mulier imponeret
prius viderat patientem in manu. Interrogatus fibi manum , quæ accedens propius tetigit latus
de tempore, & die, dixit , quod non recordatur, patientis cum capillis di&i fratris, & fa&o fi
{ed credit , quod funt quatuor anni , & fuit tem gnaculo fàn&ae Crucis, dicente eadem muliere
pore D. Gregorii . orationem Dominicam, in ipfa hora idem teftis
Gemma uxor di&i Bonihominis Carolini ju invocavit nomen Domini , & fratris Laurentii
ravit , & interrogata dixit, quod vidit manum fiducialiter, & poft paululum dormivit, qui evi
dićti Bonihominis viri ſui tumidam, & infirmam , gilans mifericordia Dei, & meritis fratris Lau
quam poftea fanam vidit ipfa teftis. Interrogata rentii fanus fa&us eft. Interrogatus de tempore
quando receperat fanitatem in manu vir ipfius dixit , quod fuit menfe O&obri proximo præte
teftis, ficut dicebat idem vir, ivit ad fratrem rito, ficut credit, & erat Papa D. Innocentius,
Laurentium, qui fecit fignum Crucis fuper ma qui nunc eft.
nu infirmi , & mandavit, quod faceret tria bra D. Catelgrima uxor D. Gratiani juravit fu
chia candelaru m ad honorem B. Virginis, & per miraculis fratris Laurentii; & interrogata
portaret candelas ad Ecclefiam ipfius, &' refice dixit , quod cum ipfa teflis videret virum fuum
ret tres pauperes, quod cum feciffet prædi&tus D. Gratianum dolore lateris graviter laboran
vir fanatus, eft ab infirmitate fua , & refe&tio tem, cui multa medicamina, quæ fecerat, non
-nem pauperum ipfa vidit : de tempore non re profuerant , dixit eadem teftis viro fuo: Do
cordatur, nec de Papa. mine, fi vis, ego ponam de capillis, qui fue
, - Eodem menfe die vigefima fecunda D. Gra runt fratris Laurentii , & Deo dante fanaberis,
tianus Miles juravit fuper vita & miraculis fra qui dixit ; Cum fim homo peccator, timeo fa
tris Laurentii , & interrogatus dixit , quod di cere , quod dicis: tamen vi&us inftantia mulie
&tus Frater Laurentius fuit oriundus de quodam ris, & dolore nihilo minus vehementi, fuftinuit
Caftro Apuliae , quod Fatiolus vocatur, quod humiliter, quod capillis prædi&is locus doloris
eft fitum inter Sipontinam Civitatem , & Fog. tangeretur ; di&a vero mulier invocavit Chrifti
giam . Interrogatus qualiter fciret, dixit , quod nomen ; & fa&to figno Crucis fuper locum do
ita retulit fibi frater Laurentius , & etiam idem loris cum oratione Dominica, vir ejus poft pau
teftis fuit in prædi&to Caftro, & audivit hoc idem lulum obdormivit , quo evigilante , Dei mife
a quibufdam habitatoribus ipfius Caftri, quod fe ricordia , & méritis fratris Laurentii , quem ille
dicebant fuiffe vicinos ipfius, & dicebant ipfum vir, & mulier fiducialiter invocaverant , ad ple
fuiffe fimplicem Angelicum , Ö ßne malitia , qui num fa&tus eft fanus ipfe miles . Interrogata quo
teftis audivit ab eodem fratre, quod ipfe frater modo fcit illos fuiffe capillos fratris Laurentii ,
venit ad Sanéfum Angelum de poft Lacum , ubi ali cum quibus tetigit locum doloris viri fui: re
quantulo tempore babitavit , quo loco poßmodum fpondit , quia eidem miferat per fratrem Ama
dimiffo , petiit loeum, qui Morrabottis dicitur , tum propter devotionem fratris Laurentii , dum
prope fpecum B. Benediëìi, & per aliquot dies in adhuc viveret, quod ipfe frater caufa devotionis
cognitus fere permanfit , ficut dicebant , exceptis mitteret eidem teſti de capillis, ſeu pannis, qui
paftoribus, qui pafcebant oves {aas in loco eo frater mifit ei de capillis fuis, ficut ip(a firmi
dem , quod dabant fratri eidem de pane fuo, & ter credit . . Interrogata quo tempore : fa&us eft
videbant eumdem fratrem berba , colligere, qua , man fanus vir ejus a dolore lateris, dixit, quod fuit
debat. Ex relatione poftea paftorum homines de , poft mortem fratris Laurentii : de menfe, & die
contrata coeperunt confluere ad ipfum fratrem non recordatur. .
portantes eidem vićtualia; & cum ſapius ipſe Joannes filius D. Gratiani juravit , & inter.
teftis acceffiffet ad di&um fratrem, cujus fami rogatus fuper miraculis fratris Laurentii , dixit
liaritatem habebat, vidit circulum ferreum, quem ipfe teftis, quod cum D. Gratianus Pater ejus
-idem', frater babebat in capite , & in circulo illo dolore Hateris graviter laboraret , vidit , quan
erant in ſuperiori parte due virgºc ferree, una do Catelgrima mater fua tetigit latus Patris fui
quarum protendebatur a fronte ufque ad occipitium, cum capillis fratris Laurentii, ut ipfe credit; &
altera vero ab auricula ad auriculam: dixit etiam nomine Domini invocato, fa&o figno Crucis
jpfe teftis, quod vidit alios circulo r , qui fiebant cum diétis capillis cum oratione Dominica , me
in Caflro Sublacenß, ô dicebant. ibi , quod erant ritis fratris Laurentii, quem invocaverat pater
Fratrir Laurentii , quos volebat mittere idem fra fuus prædi&us , fanus fa&tus eft. Interrogatus de
ter in bracbia, & alia membra fua ; audivit et tempore, dixit , quod fuit poft mortem fratris
iam dici, quod idem frater loricam tenebat in dor Laureritii: de menfe , & die non recordatur : de
fo fub tunica: audivit etiam dici a Ventura filio Papa dixit , quod erat D. Innocentius, qui nunc
Bonihominis de Genna, quod Pater fuur Bonu 1 bomo eft. Interrogatus, qui interfuerint curationi D.
dedit ipß Fratri Laurentio unam loricam, quam Gratiani, dixit, quòd ipfe teftis, mater fua, &
idem frater indueret : dixit etiam ipfe. teftis , quod Theodora foror fua. -

fcit fratrem Laurentium multam babuiffe cbarita Bona filia de Sublaco juravit , & interroga
tem, ό moram feciffe in loco nominato per tri ta fuper miraculis fratris Laurentii dixit , quod
ginta tres annor , ubi gloriofe finivit vitam faam : cum ipfa teftis apoftema intus in ore haberet ,
Addidit etiam ipfe teftis, quod cum poft mor. quo graviter adeo affligebatur , quod vix loqui
tem Fratris Laurentii dolorem lateris graviffi poterat , & falivam deglu tire , accepto de li- .
nmum pateretur, D. Catelgrima uxor ipfius te gno tabulae , in qua jacuerat aliquando frater
Lau
 424. JA P P. E. .N ‫מ‬. I X
Laurentius, ficut ipfa credit, illud cum, lingua fratris, Laurentii , & intereffet 'funeri : ejus, po
fua , in hora vefpertina. vix tetigit , & fic con fuit ipfe teftis manum fuper Corpus ipfius fra
fifa de mifericordia Dei, & meritis fratris Lau tris defun&i, . & düxit , eam fuper carnem pro
rentii , quem fiducialiter invocavit pro falute priam fuam a nudo, quæ vefìcis plena erat, a
fua , noste ſequenti dićtum apoſtema fra&tum guibus veficis fanguis exibat, & continuo caro
eft, & fic ipfa teftis ab ipfa infirmitate, qua te ipfius teftis fanata eft. Interrogatus, qui fue
nebatur , continuo fanata fuit . Interrogata qui runt præfentes miraculo panum, & vini fupra
fuerint confcii infirmitatis , & fanitatis ipfius , di&o, dixit , • quod Boneinfigna , qui nunc eft
dixit, , quod Diliata cognata fua , & Nicolaus Prior San&i Joannis de Sublaco,- & Nicolaus
Nepos ipfius, & alii plures. Interrogata de tem fupradi&us , qui fregit panem, & plures alii. ,
pore, dixit , quod fuit in capite jejuniorum hu Boneinfigna Sacerdos Prior S. Joannis de Su
jus anni poft mortem, fratris Laurentii. blaco juravit fuper vita , & miraculis fratris Lau
Diliata juravit , & interrogata fuper miracu rentii , & interrogatus dixit , quod cum ipfe te
lis fratris Laurentii dixit , quod vidit quando {łis iret proceíiionaliter in fefto S. Marci in Li
Bona filia cognata fua pofuit in ore fuo de li tania majori cum Clero, S populo Sublacenſi
gno, quod dicebatur effe de Tabula, in qua ja ad fpecum Beatifimi Benediâi, completa pro
cuerat aliquando frater Laurentius , & apofte cefficne , Benedi&us Archipresbytér Sublacenfis
ma poft paululum, quod illa Bona filia habebat dixit eidem tefti , & quibufdam aliis Clericis
in ore, per mifericordiam Jefu Chrifti, & me Sublacenfibus: Eamus, fi placet, ad Morram
rita fratris Laurentii fra&um eft , ficut audivit de Botte, & fratrem Laurentium vifitemus; qui
ab illa, quæ patiebatur, clamante de no&te ; & cum venifIent. ad. locum nominatuun , ubi erat
fic ipfa teftis de mane confurgens vidit ipfam frater Laurentius, poft habitum colloquium cum
fanatam. Interrogata,a de tempore, dixit , quod eodem , tam di&tus Archipresbyter, quam ipfe
fuit prima hebdomada jejuniorum hujus anni teftis, petita licentia a fratre Laurentio, vole
poft mortem fratris Laurentii. bant recedere cum Clericis, & aliis hominibus,
Benedictus Archipresbyter Sublacenfis juravit qui omnes erant numero triginta ; fed fratre
fuper vita, & miraculis fratris Laurentii , & in Laurentio magnis precibus inftante apud eos ,
terrogatus dixit, quod cum ipfe teftis cum mul quod ibidem. pabulum fumerent charitatis cum
titudine copiofa in fefto S. Marci in Litania ma omnes & finguli longo itinere effent fatigati ., .
jori iret proceſſionaliter ad ſpecum Beatiſſimi precibus prædi&ti fratris humiliter annuentes di
Benediâi, completa procefiione , ipfe teflis, & fcubuerunt omnes, quibus difcumbentibus tres
cum eo aliqui clerici & feculares caufa devo panes in clibano co&ti parvuli, quorum quilibet `
tionis accefferunt ad fratrem Laurentium circi vix uni homini fufficeret ad edendum, & unus
ter triginta, qui poft colloquium habitum cum fuccineritius parvulus , cum paftütia de feminc
praedi&o fratre, licentia petita ab eodem , vole canapis faéta , funt appofiti, & dum frangeren
bant ad propria reverti, qui frater Laurentius tur prædi&ti panes , & paftutia , inter manus
magnis precibus inftitit apud eos, qucd pabu frangentium ita creverunt , quod larga manu
lum charitatis acciperent omnes Clerici , & fe Divjna' faciente omnes difcumbentes habuerunt
culares, qui venerant fatigati ; qui annuentes abundanter: fragmenta vero, quæ fuperaverunt
voto , & precibus fratris nominati, difcubue his, qui difcubuerant, per manus fratris Amati
runt , quibus difcumbentibus appofiti {unt tres paítoribus fupervenientibus erogata fuere. Item
panes parvi, quorum quilibet vix fufficerët uni dixit, quod de uno flafcone vini , qui vix uni
homini , in clibano co&ti , & unus fuccineritius fufficeret ad bibendum , biberunt omnes abun
parvus , quos quidam Presbyter nomine Nico danter . Addidit ctiam ipfe teftis, quod dum
laus Joannis S. Petri ad mandatum di&ti Archi ipfe comederet , & biberet cum aliis Sublacenfi
presbyteri capit frangere, & inter diſcumbentes bus in loco nominato; frater Laurentius appo
dividere, & inter manus frangentis Divina lar diatus ad feneftram manibus jun&is orabat , &
gitate, ita prædi&ti panes creverunt intantum , oculi ejus erant ante difcumbentes. Sumpto ita
quod cum una paſtutia de ſemine canapis fa que cibo , & potu , omnes , qui difcubuerant ,
&ta , fatis parva , univerfi , & finguli abundanter læti furrexerunt, & rogati a prædićto fratre Te
funt refe&ti , & fragmenta , quæ fuperaverunt Deum landamus alta voce cantaverunt. Dictus
ipfis difcumbentibus, paftoribus fupervenientibus frater rogavit eos, qui jam difcubuerant , dicens:
erogarunt. Item dixit , quod de uno flafcone Nolite quæfo amplius hodie fumere cibum,' quia
vini, qui forſitan uni ſufficeret competenter, cibum Domini accepiftis; fic ipfe teftis eo- die
tam ipfe teftis , quam alii difcumbentes biberunt amp;ius non comedit. Interrogatus qui fuerint
abundanter. Dixit idem teftis, quod cum ipfe præfentes, dixit, quod ipfe teftis , Benedictus.
cum aliis difcumbentibus comederet, frater Lau Archipresbyter Sublacenfis, & alii plures. In
rentius ad femeftram fpecus fuæ comedentes, & terrogatus . de tempore dixit , quod non recor
bibentes refpiciebat , manibus jun&is orabat, & datur - • *

rogavit eos, qui difcubuerunt , dicens : Nolite • . Eodem menfe die xx 1 1 1. Benedi&tus Prior ,
quaefo fumere hodie aliüm cibum , quia cibum & Sacerdos S. Petri de Sublaco juravit fuper
Domini fufcepiftis. Sumpto itaque potu, & ci vita, & miraculis fratris Laurentii ; & interro
bo cum gratiarum a&ione, omnes, qui difcu gatus dixit, quod cum ipfe te(tis, in fefto S. Mar
buerant, viſo tanto miraculo, alta voce Te ci in Litania majori iret cum Clero, S populo
Deum laudamus cantaverunt , & læti ad pro Sublacenfi proceffionaliter ad fpecum Beatiffimi
pria funt reverfi. Item addidit ipfe teftis, quod Benedi&i, finita proceffione , & officio, idem te
adeo refe&us fuit cibo, & potu illius diei, quod ftis cum quibufdam Clericis , , & Laicis Subla
coena non indiguit, nec coenavit. Interrogatus cenfibus circiter triginta ad Morram Bottis cau
de tempore, dixit, quod bene funt xxv 1. vel fa vifitandi Fratrem Laurentium perfonaliter ac
xxv 1 1. anni. Item addidit ipfe teftis , quod cum ceffit, quo vifo, & falutato , & habito cum eo
ipfe effet apud Morram de Botte poft mortem dem colloquio ,- & licentia pctita ad propria
ΙG
*
 º

Q U A R T A. 425
redeundi, idem frater magnis precibus inftititit Pater cum uxore fua , & eadem filia poft mor
apud eos, ut fatigati ex longo . itinere ibidem tem ipfius fratris, antequam fepeliretur, accef
pabulum fumerent charitatis, cujus precibus ii fit ad eumdem locum , ubi frater mortuus jace
dem annuentes omnes difcubuerunt, quibus Vir bat ; & acceptis de capillis, qui fuerant fratris
Dei juffit apponi tres panes parvulos, quorum Laurentii , di&ta filia fua fecit cum ipfis ipfo Pa
quilibet vix uni fufficeret , in clibano co&tos, & tre vidente fignum Sanétæ Crucis fuper infirmi
unum ſuccineritium parvulum, cum una paſtu tatem praedictam, & continuo per Dei gratiam,
tia parvula de femine canapis, quam cum præ & merita fratris Laurentii cæpit convalefcere ,
di&ò fuccineritio pane mulier Lucia portavit ad & fanata eft. Interrogatus de tempore dixit ,
di&um fratrem. Dum itaque frangerentur pa quod fuit hoc anno poft mortem fratris Lauren
nes, & paftutia, quos frater Laurentius juffit tii . Item addidit ipfe teftis, quod cum dolorem
apponi per fratrem Amatum , inter manus fran magnum pateretur in collo per annum, & am
gentium ita fluentes panes creverunt, quod lar plius, adeo quod caput in partem alteram fle&e
ga manu Divina faciente omnes difcumbentes re non poffet , tandem acceffit ad fepulchrum
abundanter habuerunt ; fragmenta vero, quæ fu fratris Laurentii, ante quam clauderetur, cum
peraverunt , paftoribus fupervenientibus eroga uxore fua , & filia antedi&a, & acceptam humili
runt. Addidit etiam ipfe teftis, quod de uno ter, & cum magna fiducia manum ipfius fratris de
Flafcone parvulo vini , qui vix uni fufficeret , funéti duxit , & pofuit fuper collum fuum in loco
omnes refe&i funt abundanter , & dum prædi&i doloris, & continuo per Dei gratiam, & merita
comederent, & biberent , oculi fratris Lauren praedi&i fratris plene reftitutus eft fanitati.
tii {łantis ad feneßram [peluncaº , & orantis jun Nicolaus de Signore juravit , & interrogatus
&is manibus erant intendentes ad eos. Interro fuper miraculis fratris Laurentii dixit, quod cum
gatus fi vidit praedi&am Luciam portantem pa filia fua Jacoba quatuor magnas fcrufulas habe
nem fuccinericium cum paftutia ad diétum fra ret in gula , & eadem filia tantum dolorem pa
trem, qui poftea fuit appofitus cum paftutia di teretur, quod aliquando per biduum , vel tri
fcumbentibus, dixit, quod vidit, quia iverat cum duum manducare non poffet, acceffit eadem puel
eis ad di&um , fratrem . Sumpta vero comeftio la ad fepulcrum fratris Laurentii, ubi fa&o fi
ne ipfe teftis cum 'aliis fociis 'fuis, vifo tanto gnaculo Sanëtæ Crucis , ficut ipfa puella dice
miraculo, Te Deum laudamus cantaverunt ; & bat, per fratrem Amatum , mifericordia Dei in
fic gaudentes , & lati ad propria funt reverfi . terveniente, meritis fratris Laurentii eft reddita
Sed cum adhuc effent ibidem , ficut dixit idem ſanitati. Interrogatus qui fuerint praeſentes, di
teftis, ipfe frater monuit illos, qui manducave xit , quod ipfe teftis vidit ipfam Jacobam in lo
rant apud eum , quod illa die a cibo, abftine co di&to, fcilicet apud Morram de Botte, prius
rent, qui teßis dixit, quod illa die abftinuit , infirmam, poftea famam, cum qua etiam vene
& cœna non indiguit. Interrogatus de tempore rat Bolnagura filia fua , quam ipfe teftis vidit
dixit, quod non recordatur de Papa dixit , quod ibidem. Interrogatus de tempore dixit, quod fuit
tempore D. Honorii fuit. Interrogatus de præ hoc anno poft mortem fratris Laurentii.
fentibus, dixit, quod interfuit Benedi&us Ar Bonagura juravit., & interrogata fuper miracu
chipresbyter Sublacenfis , & Boneinfigna Prior lis fratris Laurentii dixit, quod cum Jacoba fo
S. Joannis, & ipfe teftis , & plures alii. ror fua quatuor magnas quafi fcrufulas haberet
Eodem menfe die 23. Belle vedere mulier de in gula, a quibus magnus fætor exibat, ex qua in
Sublaco juravit fuper miraculis fratris Lauren firmitate ita gravata erat, quod vix poterat fumere
tii , & interrogata dixit , quod cum ipfa teftis cibum, acceffìt cum patiente ipfa teftis ad locum
fiſtulam pateretur per triennium continuo in co fratris Laurentii, ubi fa&o fignaculo Sanëtæ Cru
xa, & multa medicamina appofuiffet, nec pro cis fuper ipfam patientem per fratrem Amatum,
fuiffent eidem , tandem cum maxima difficulta qui vovit di&am Jacobam Deo, & fratri Lau
te , de mifericordia Dei confifa, acceffit ad fe rentio, invocato nomine Chrifti , & ipfius fra
pulchrum fratris Laurentii, ubi acceptis de ca tris, di&ta Jacoba ex infirmitate, quam patieba
pillis, qui fuerant praedi&i fratris, per manum tur, convaluit . Interrogata de tempore dixit ,
fratris Amati, appofuit fuper infirmitatem fuam , quod fuit hoc anno poft mortem di&ti fratris.
& ipfa mulier continuo liberata eft. Interroga Benediéta Odriſii juravit ſuper miraculis fra
ta qui fuerunt praefentes, dixit , quod Pater, & tris Laurentii, & dixit, quod ipfa teflis acceffit
Mater fua, Guielminus, & Marotta. Interro cum Jacoba filia Nicolai de Signore , quæ gra
gata de tempore dixit, quod fuit hoc anno poft vem morbum in gula patiebatur, ad fepulcrum
mortem fratris Laurentii. Item addidit ipfa te fratris Laurentii, ubi frater Amatus , invocato
ftis, quod cum di&tus Guielminus Pater fuus Chrifti nomine , & meritis fratris Laurentii , cui
dolorem pateretur in collo, adeo quod caput in eam fiducialiter vovit, fecit fignum San&tæ Cru
partem alteram non poffet fle&tere, ipfe Pater, cis fuper infirmitate praediétæ Jacobæ, quæ per
& eadem teftis accefferunt ad fepulcrum fra Dei gratiam fuit reddita fanitati . Interrogata ,
tris Laurentii, ante quam clauderetur & vidit qui fuerunt præfentes, dixit, quod ipfa teftis ,
eumdem Patrem fuum patientem introeuntem Bonagura foror puellæ, frater Amatus , & alii
in locum fepulchri di&ti fratris, & inde vidit plures. Interrogata de tempore dixit, quod fuit
eumdem fanum exire. hoc anno poft mortem fratris Laurentii.
Guielminus de Sublaco juravit fuper miracu Podem menfe die 23. Thomas de Morra
. * lis fratris Laurentii , & interrogatus dixit, quod juravit fuper vita, & miraculis fratris Lauren
cum filia fua Bellevedere pateretur per triennium tii , & interrogatus dixit, quod cum quadam
continuo fiftulam in coxa , & multa ei medica po&te boves Patris fui cuftodiret tempore hye
mina adhibuiffet, nec profuiffent eidem , licet mali. in crypta Morræ Polinæ pofita in monte
multa expenderit in eifdem , tandem vovit eam. Rom. dormientibus duobus fociis fuis , vidit
Deo, & Fratri Laurentio, quæ cum bis iviffet tres mulieres flantes fuper ipfum , quarum al
ad locum ipfius fratris, dum viveret , tertio idem tera dicebat ei : O Thoma ſurge , & propera
Lib. III. - Hh h - velo
 426 JA P P E N D I X
velociter ad calcariam, quae eft faéta ad Mor dit ipfe teftis, quod vidit loricam in dorfo fratris
ram Bottis, de qua mihi domus debet ædifica Laurentui fub tunica , quia magnam familiarita
ri, quia calx ipfius calcariæ perit: qui cum fár tem habebat cum ipfo. Item dixit, quod mor
rexiffet , & iter agere cæpiffet jam quafi per fta tuo ipfo fratre, ipfe te(tis vidit tn fronte fratrir
dium eq. cæpit intra fe dubitare præ nimio fplen Laurentii quoddam fignum rotundum rubeum, feu
dore, credens fe a maligno piritu ele illuum, fanguineum, fuper quo Fratrem Amatum interroga
& ad focios fuos adhuc dormientes reverfus eft , vit , quodnam boc effet ; & if dixit: Jam nolo te
& cum federet nimio timore turbatus, audivit nere occultum id, quod adbuc nemini dixi, Frater
iterum vocem illarum mulierum quafi animo inquit, Laurentiur, dum viveret quolibet anno mi
irato dicentium fibi : are ' reverfus es ? jam ki præcipiebat in feßo Parafceves , quod ferrum
nos eramus tecum in via, quare dubitafti ? & fic candens imprimeretur fronti fue , quod cum ipfe
ſurgens caepit ire, & cum i viſſet quaſi per duo frater Amatus facere recufaret , idem frater Lau
ftadia eq. dubitans præ timore nimio ad cryptam rentiur arripiens ferrum candem r proprii , manibus
reverfus eft , cui tertio una de fupradi&tis mu fuæ fronti imprimebat : unde dicebat di&us fra
lieribus dixit : Vade indubitanter, fequemur enim ter Amatus, quod credebat ip(e , quod id, quod
te ; & quia primo, & fecundo non obedifti man cccultum fuit hominibus in vita , poft mcrtem
datis meis difcalcea te , & perge difcalceatus , & ipfius viri Dominus hominibus revelaret. Inter
accipe poenitentiam de fornicatione, quam com rogatus qui fuerunt præfentes, qui fignum præ
mififti , & obedias omnibus mandatis fratris Lau dictum viderunt , dixit , quod Frater Joannes de
rentii , & præcipias ei, ut conftruat ibi Eccle Celano Monachus Sublacenfis , & Frater G. &
fiam nomine meo, ita quod unus fons ab una frater B. Item dixit, quod cum ipfe grav , fììmum
porta, & alter ab alia oriatur, cujus Ecclefiae dolorem pateretur in corpore fuo, mandavit uxo
latitudo fiat ad modum San&ti Joannis de Ar ri fuæ Mariæ, ut pannum , qui fuerat fratris
cu; qui cum vellet. fuos focios excitare a fom Laurentii, quem ipfe teftis acceperat a fratre B.
no, & minime poffet , cæpit ire per loca deter fulpenderet fuper le&tum ipfìus patientis; quod
ta, invia, & fpinofa, frangens nivem ufque fe cum feciffet mulier, idem infirmus levans ocu
re ad genua difcalceatus, ut receperat in man los fuos ad pannum appenum, recommenda vit
datis. Divina interim favente gratia, fine læ fe Deo, & fratri Laurentio, & fic ab infirmi
fione aliqua ad calcariam de no$te perveniens ; tate, qua tenebatur, eſt di miſius, & hoc fuit
}icet fibi dies clarus præ nimio fplendore vide hoc anno pott mortem ipfius Fratris in prima
retur, cum inveniſſet calcem dićtæ calcariæ li hebdomada jejuniorum de menfe Februarii , &
quefa&am, & diffluentem quafi per duos paf dixit , quod hoc bene novit uxor fua .
fus, cæpit undique maceriam magnis lapidibus Maria uxor Thomæ de Morra juravit fuper
aedificare, & tam magnum lapidem Divina gra miraculis fratris Laurentii, & interrogata dixit ,
tia apponebat, qui vix alias per tres homines quod cum ipfa febre continua laboraret , ad gu
poffet apponi: conftru&a maceria, frater Ama Íìum pomi,' quod Frater Laurentius eidem mi
tus in aurora veniens ad eum , credens ipfum ferat jjer virüm fuum , & potum aquæ fontis
effe fpiritum, fignavit fe figno Sanétæ Crucis , Morræ de Botte , quam vir ipfius teftis depor
cui Thomas dixit: cur te fignas ? Chriftianus taverat ab infirmitate, qua tenebatur gratia Dei ,
fum, ficut & tu; & fic ambo perrexerunt ante & meritis fratris Laurentii eft dimiffa. Item ad
cryptam in qua frater Laurentius manebat ; Fra didit, quod vir ejus ad afpe&um panni, qui fuit
ter yero Laurentius vocavit frater Amatum , ut fratris i.aurentii, quem ipfa teftis ad juffum vi
introduceret ad eum Thomam prædi&tum , quem ri ſui ſuper lecto ſuſpendit, miſericordia Dei ,
adhuc non viderat, nec audierat , cumque Tho & meritis fratris Laurentii ab infirmitate do
mas intraffet cryptam, frater Laurentius ofcu loris corporis , qua tenebatur , extitit libera
1atus eft eum dicens ei : Multas paffiones hac tus. Interrogata quis fcivit hoc , dixit , qugd vir
no&e paffus es, cui Thomas dixit : Ut di&tis fuus. Interrogata de tempore fanitatis viri , di
meis firmiter credas, tres mulieres, quæ in hac xit, quod fuit in prima hebdomada jejuniorum
no&e vifibiliter mihi apparuerunt, dederunt mi hujus anni , -

hi hoc fignum , dicentes: Tribus diebus panem Agnes uxor Boamundi juravit fuper miracn
non comedifti , fed tantum herbam , quæ dici lis fratris Laurentii, & interrogata dixit , quod
tur Petrafimula , fumpfifti pro cibo , & pro ni cum effet paralytica, ita quod fpumam per Qs
mia ficcitate, quia non biberas per triduum , evomeret, & aliquando notitiam amitteret, poft
herbam palatoriam evulfifti de petra , de qua quam fe vovit Deo, & fratri Laurentio, mife
etiam aqua emanavit , de qua bibifti , & nunc ricordia Dei, 8 fratris Laurentii meritis a di
largi(fime emanat in eodem loco ; & omnia , &a infirmitate fanata eft ; quod cum per virum
quæ ei acciderant eadem no&e , per fuum nuntiatum effet fratri Laurentio , dixit ei
ordinem
enarravit. Dixit etiam, quod eo tempore, quo idem frater, quod fingulis annis in Purificatig
Ecclefia ibi ædificari debebat , orta e(t incon ne Beatæ Virginis tres pafceret pauperes, & tria
venientia inter Magiftros, & eos , qui ibi con luminaria candelarum ad Ecclefiam B. Virginis
venerant ad Ecclefiam conftruendam . Frater deportaret. Interrogata qui fcirent hoc, dixit ,
Laurentius vocavit ad fe prædi&tum Thomam , quod vir ejus. Interrogata de tempore , dixit »
& pofuit lapidem in manibus fuis, dicens : Po quod jam funt quinque anni tempore D. Gre
ne Japidem iftum in Ecclefiæ ædificio, ficut ti gorii Papæ. -

bi per mulierem mandatum fuit ; qui accepto Boamündus vir diéta Agnetis juravit fuper
lapide proceffit ad locum afpere multum, volens miraculis fratris Laurentii , & interrogatus di
confiderare, in quo loco deberet ponere lapi. xit , quod cum uxor fua Agnes paralyfis effet
dem ; & continuò lapis de manibus ejus elapfus infirmiiate percuffa , ita quod per os fpumam
eft , & collocatus ; fuper quem Ecclefiam con emitteret, & memoriam perdidiffet ad tempus ,
ſtruere caperunt. Interrogatus de tempore, di poft paululum fuafit virö , ut iret ad fratrem
xit , quod funt xv 1. anni & plus . Item addi Laurentium , quia intercederet ad Deు pro
1p1a ;
 Q U. A R T JA. - 427
pfa ; qui cum iviffet , & infirmitatem uxoris Sinibaldi contra&os ; quem poftea fanum vidit
fuæ prædi&o fratri nuntiaffet, idem frater dixit per miſericordiam Dei, & merita fratris Lauren
ipfi tefti, ut per fingulos annos in fefto Purifi tii, ad quem Pater fuus deportavit, ficut dixit
cationis Beatæ Virginis tres reficeret pauperes , ipfe Pater pueri eidem tefti . Item addidit ipfe /
& tria luminaria ad ejus Ecclefiam deportaret ; Berardus, & fuo facramento dixit , quod Joan
& confidebat de Dei mifericordia idem frater , nes filius ipfius teftis ita erat contra&tus mani
quod uxor di&i teftis a diéto morbo de cetero bus , & pedibus , & brachiis quod nullo modo
non percuteretur ; & fecundum verbum ipfius fe poterat exercere ad opus aliquod faciendum.
fratris mulier eft ab ipfa infirmitate dimiffa. In Du&us eft idem Joannes a Patre • ad fratrem
terrogatus de præfentibus dixit , quod ipfe , & Laurentium ; & arrepto itinere eundi ad fra
uxor: de tempore dixit , quod jam funt quinque trem Laurentium , ftatim cæpit idem Joannes
anni , & erat tempore D. Gregorii Papæ. meliorari; qui Joannes per fratrem Bartholum
Eodem menfe die 24. Sinibaldus de Sublaco familiarem prædi&i fratris in Ecc!efiam , man
juravit fuper vita , miraculis fratris Laurentii , dante fratre Laurentio, eft portatus, & invoca
& interrogatus dixit, quod cum Matthæus filius to ibi nomine Trinitatis, prædi&us Joannes con
ejus adhuc puerulus jaceret de no&te in cunis , tinuo reftitutus eft priftinae fanitati . Interroga
alte ad ftaturam unius hominis in terram ceci tus qui fuerunt præfentes, dixit , quod ipfe te
dit adeo graviter , quod officium dextri lateris ftis, & Joannes filius ejus, qui fanus fa&us eft,
amifit, ita quod pes fere natibus adhærebat , & & frater Bartholus. Interrogâtus de tempore di
manus contra&a fuit ; qui teftis multa medica xit, quod jam eft annus elapfus, Apoftolica Se
mina eidem puero adhibuit, fed nihil profuit ei de vacante.
dem puero. Demum di&tus teftis cum uxore fua Joannes filius Berardi di&i Joannis de Bene
praedi&um puerum ad fratrem Laurentium ap di&to juravit fuper miraculis fratris Laurentii ,
portavit, qui frater Laurentius, ipfo tefte viden & interrogatus dixit , quod cum ipfe teftis adeo
te , infirmam manum pueri contra&am contre manibus , & pedibus contra&us effet , quod fe
&tans, fignum Crucis fuper puerum fecit , & mi nullo modo juvare poffet , nec aliquod, opus
fit eum per fratrem Petrum difcipulum fuum exercere , & etiam in collo graviter pateretur ,
pannis Altaris involvi , quo faéto, ipfo tefte vi Berardus Pater ejufdem teftis vovit ipfum con
dente, puer incontinenti plene per mifericordiam tra&um Deo, & fratri Laurentio, qui infirmus
Dei reftitutus eft fanitati ; præcepit inde di&us ftatim poft votum emiffum fe melius habere cæ
frater di&o tefti , quod fingulis annis in fefto Pu pit, ita quod per fe fine adjutorio humano, ad
rificationis B. Virginis fex pauperes pafceret, & jutore Deo, ad locum fratris, Laurentii accef
tria luminaria candelarum ad Ecclefiam B. Vir fit , ubi frater Bartholus difcipulus ejufdem fra
ginis deportaret. Interrogatus qui fcirent hæc , tris, accepto libro de mandato fratris Lauren
dixit quod frater Petrus , & frater Amatus di tii, fecundum quod ipfe difcipulus dicebat , in
fcipuli di&i fratris, & uxor fua, quae puerum in vocata Dominica pietate , oravit fuper caput in
firmum detulerat {anum recepto nomine Juliana. firmi , & gratia Dei , & meritis fratris Lauren
Interrogatus de tempore, dixit , quod jam funt tii continuo manus, & brachia, & omnia mem
fere o&o anni , & erat tunc PP. D. Gregorius. bra {ua infirma priftinæ funt reddita fanitati , cui
Eodem menfe die 24. Juliana uxor Sinibaldi fanato frater Laurentius, ficut dicebatur, cibum
juravit fuper miraculis & vita Fratris Lauren dari juſſit, qui confortatus laetus ad propria re
tii , & interrogata dixit , quod cum ipfa teftis meavit. Interrogatus qui erant præfentes, dixit,
haberet filium nomine Matthæum adhuc puerum quod ipfe teftis , Berardus Pater ipfius , frater
in cunis pofitum , idem puerulus de no&e ceci Bartholus, & frater Amatus, & Joannes de Afi
dit de cunis ex alto ad ftaturam unius hominis da. Interrogatus de tempore dixit , quod fuit in
ad terram ; qui puerulus adeo ex cafu graviter præterita proxima Qgadragefima.
eft collifus, quod dextri lateris officium amifit ; / Magifter Joannes Celanenfis Canonicus , &
manus enim pueri penitus contraéta erat, & pes Clericus S. Mariæ Sublacenfis juravit fuper vi
ejufdem fere natibus adhærebat; cui puerulo cum ta, & miraculis fratris Lurentii, & interrogatus
parentes multa medicamina adhiberent , nullum dixit, quod ipfe teftis vidit Joannem filium Pe
tamen eorum profuit eidem ; tandem portatus tri de Celano habentem ulcera per juncturas,
eft idem puer a parentibus ad fratrem Lauren & inguina, & alias partes corporis , quae^ ulce
tium, quem puerum Pater fufcepit in ulnas fuas, ra, ut dicebatur, erant gutta falfa a quibufdam
& fratri Laurentio ad locum , in quo jacebat. vocata, ab aliis phlegma faifum , ab aliis vero
idem frater, præfentavit ; quem puerum figna Jepra ; qui puer ulceribus plenus graviter afHi
vit idem frater fignaculo San&tæ Crucis, & ma &üs duëtus eft a Matre ad locum fratris Lauren
num pueri contre&tavit, ficut dixit ei vir fuus, tii , ut audivit ; qui puer intravit in fpecum ,
& frater Petrus difcipulus ipfius fratris ad præ ubi jacebat corpus prædiéti fratris , & niidus vo
ceptum ipfius involvit eum in panno Altaris, ut lutavit ſe ſupra ſepulcrum ipſius, S. ſic per Dei
dicebatur ; quem puerum ab Ecclefia extra&um gratiam , & merita fratris Laurentii reverfus eft
mox fanum recepit ipfa mater . Interrogata de fanus, & ipfe teftis vidit eum fanum. Interro
præfentibus dixit , quòd frater Amatus, frater Pe gatus de tempore dixit , quod fuit hoc anno poft
trus, & vir ipfius teftis , & dixit ipfa teftis, quod mortem fratris Laurentii . .
multi Sublacenfes viderunt manum , & pedem Genua uxor Petri de Celano juravit fuper
contra&um , & poftea viderunt fanumt. Inter miraculis fratris Laurentii , & interrogata dixit ,
rogata de tempore dixit , quod bene funt fex quoad Joannes filius ejus erat ulceribus plenus ,
anni.) & ex ulceribus fanies , & putredo ad terram de
Berardus Joannis de Benediéto vicinus Sini fluebat, & credebatur ab ipfa muliere , & qui
baldi prædi&i juravit fuper miraculis fratris Lati. bufdam aliis, quod puer effet omnino leprofus,
rentii , & interrogatus dixit, quod ipfe teftis vi ita quod fi aliquandò di&a Mater filium ulce- !
dit ' pedem , & manum Matthæi pueru!i filii diétiJ/ rofum lavaret , non permittebat eadem , quod al
: Lib. III. -

H hh 2 tçr
~

-
 428 v4 P P E N D I X
ter ejus filius in ipfa aqua lavaret pedes fuos : tiam ejufdem fratris deportavit , cui puero im.
di&us puer per nimio dolore non poterat pati pofita manu , frater Laurentius fignum Crucis
veftes ; imo tempore nivis & frigoris dorfo fuo fuper eum edidit, & oravit, & fic puerum.red
propria veftimenta repellens nudus fedebat ; & didit ſanitati, mandans patri ſuo Thraſymundo
fi aliquando refumeret yeftes, eædem veftes fa Civi Tiburtino, fcilicet Patri pueri, quod annua
nie, & quafi quibufdam cruftulis carneis a cor tim pro falute filii fui in fefto Purificationis B.
pore ulcerofi defluentibus infe&tæ implebantur , Virginis x 1 1. pafceret pauper es , & totidem in
cui ipfa mulier multa medicamina appofuit, fed fefto S. Andrea. , & Iria luminaria candelarum
nullum di&o ulcerofo profuit : tandem di&um ad Ecclefiam S. Mariæ , & totidem ad Ecclefiam
filium eadem mulier ad locum fratris Lauren S. Andreæ deportaret. Interrogatus qui fuerunt
tii portavit confifa mifericordia Dei, quod filio. præfentes, dixit , quod D. Ugolinus miles Sub
fuo fanitatem impetraret ; qui puer mane , ro lacenfis, Thrafymundus Pater pueri fanati , &
gante matre, per fratrem Amatum fratri Lau Magifter Joannes de Theobaldo, & ipfe teftis .
rentio extitit præſentatus; & impofita manu pue Interrogatus de tempore dixit, quod jam eft an
ro per fratrem Laurentium , ficut di&um eft nus, & amplius, Apoſtolica Sede vacante.
eidem tefti per, fratrem Amatum , fanies ceffare Joannes de Theobaldo de Sublaco juravit
cæpit a corpore pueri infirmi , quem mater læ. fuper miraculis fratris Laurentii , & interroga
ta recepit; cui mulieri frater Laurentius per fra tus dixit, quod cum Francifcus nepos carnalis
trem Amatum mandavit , quod de cetero eidem ipfius filius Thrafymundi Civis Tiburtini gra
puero nullum impenderet medicamentum , fed vem infirmitatem pateretur, & fere die noctu
committeret illum Deo , & B. Virgini ; quæ male que clamaret , & aliquando Matri propriæ ma
attendens mandatum fibi fa&um , ad fuggeflio lediceret , & contra Deum etiam murmuraret ,
ņem cujufdam capit medicamina quarere , & ita quod a multis Dæmoniacus putaretur , ipfe
imponere nato fuo, qui puer recidivam paffus eft teftis cum aliis confifus de mifericordia Jefu Chri
paffus pejora prioribus : mortuo vero fratre Lau fti, & meritis Fratris Laurentii, ad eumdem fra
rentio, di&tus puer cum Matre ad locum diétum trem prædiétum puerum deduxit , cui frater Lau-
du&us acceffìt ; qui puer per manus Armanni , rentius manum impofuit , & fignaculo Crucis edi
ipfa tefte vidente , ad corpus fratris Laurentii to fuper ipfo, idem frater oravit , & fic puer ,
defun&i fubmiffus eft , & per puerum nudatum qui infirmus fuerat, eft redditus fanitati . Item
manus ipfius defunéti a circumftantibus eft de addidit , quod Pater Francifci pueri fanati pro
du&a, & fic fanies a corpore ejufdem pueri per mifìt fratri Laurentio , quod annuatim in feftq
mifericordiam Dei, fide Matris operante , me S. Mariæ pafceret duodecim pauperes , & face
ritis fratris Laurentii omnino ceffavit , & puer ret luminaria Ecclefiæ S. Mariae . Interrogatus
eft redditus fanitati . de præfentibus dixit , quod fuit Pater pueri fa
D. Ugolinus juravit fuper vita , & miraculis nati, Dominus Ugolinus miles Subiacenfis , Pres
fratris Laurentii , & interrogatus dixit , quod byter Laurentius confobrinus ipfius tefìis, & ipfe
cum Thrafymundus Civis Tiburtinus haberet teftis . Interrogatus de tempore dixit, quod jam
filium quemdam , qui præ infirmitate nimia cla eft annus, & amp!ius, A poftolica Sede vacante.
mabat , & die no£tuque ftridebat, ita quod con Eodem menfe die 24. Joannes de Vivaro ju
vicini ejus vix poterant præ clamoribus nimiis ravit fuper miraculis fratris Laurentii, & inter !
requiefcere : habito fuper hoc cum quodam Me rogatus dixit, quod cum ipfe teftis iret ad Mor
dico Alatrino nomine G. confilio, hic fecundum ram de Botte gratia fratres, & Laurentium vi
artem fuam judicavit puerum vermem habere in fitandi , dum iret , invenit quemdam virum Sub
ventre ; & volebat proinde pueri ventrem aperi lacenfem Alexandrucium nomine ad portellam,
re, ut vermis exiret, quod Parentes ejufdem pue qua venitur a ſa.... mano ſupra ſpecum B.Be
ri nullatenus fieri concedebant ; ipfe vero puer nedi&i triftem ultra modum , & clamantem , quia
clamabat fortiter, & dicebat : Apportate me ad equus oneratus, quem idem ducebat ad fratrem,
Fratrem Laurentium, qui cum ad eum du&tus Laurentium, dilapfus a via cum onere fuerat ;
fuiffet , antequam perveniret ad locum , cæpit & du&tor equi valde ftupens, & quafi immemor
fe melius habere , & cum deveniret ante præ fui façtus credebat, quod omnia perdita effent ,
fentiam di&ti fratris , di&to fratre Laurentio fu quæ equus portaverat ; qui equus per xxv. paffus,
per puero diutius orante , & præcipiente Patri & dimidium per devexa montis, fìcutf idem teftis
ipfius pueri, ut annuatim in fefto Virginis Ma menfuravit cum Gregorio Clerico S. Petri, cir
riæ fex pauperes , & in fefto S.Andreæ totidem cumvolvendo ſe cum onere ſuo prolapſus ſine
reficere procuraret , quod ipfe facere promifit li. barda, & omni onere idem equus ftabat ere&us;
beraliter , & devote , de mandato di&i fratris, portaverat enim idem equus utrem olei , qui e
puero cibo refe&o, ad propria remearunt ; qui facco elapfus , facco in arbore liano, pendente ,
puer intra paucos dies. reftitutus eft priftinæ fa non eft læfus: vafa teftea plena pura farina non
nitati ; & addidit, quod videbatur fibi Dæmo ſunt laeſa; nec diminuta farina, ſeu ſparſa; uva
niacus, cum Deum, & San&os fuos, & homi paffa non eft paffa læturam ; nec minuta in va-,
nes blafphemaret. ſis teſteis poſita, tortiles aatem, & piſces deco
Presbyter Laurentius S. Petri Sublacenfis ju &ti quafi ex toto fine laefura integri remanferunt.
ravit fuper miraculis fratris Laurentii, & inter Quæ omnia idem teftis recollegit . Reli&o ita
rogatus dixit, quod cum Franci(cus nepos con que di&to Alexandrucio, idem teftis ad fratrem
fobrinus ipfius teftis adeo gravem infirmitatem Laurentium pervenit, quo tefte moram aliquan
pateretur , quod die no&tuque clamans Deum , tulum trahente , du&or , equi nominatus cum duo
& Sanétos ejus , & homines blafphemaret , & bus tabellionibus Tiburtinis, ficut illi dicebant, cum
propter hoc idem teftis, & alii plures Dæmo equo, & onere fuo pervenit. Interrogatus de tem
niacum crederent eumdem , confifus de miferi pore, dixit , quod non recordatur . Interrogatus
cordia Dei , & meritis fratris Laurentii idem qui fuerunt præfentes, dixit , quod ipfe teftis, & di
teftis cum aliis eumdem infirmum ad pra:fcn &tus Alexandrucius , & Gregorius Clericus S. Petri ..
Grc
 ! Q U A R 7”。4。 429
Cregorius Clericus S. Petri juravit , & inter cruris poterat pervenire ; impofitus ipfe puer fu
1'ogatus dixit , quod vidit quod quidam Stepha per afino, deportatus eft ad fratrem Laurentium ;
nus Francutii Civis Tiburtinus in quodam fuo & quia ipfe frater Laurentius confueverat. in
equo apportabat oleum in utre, quod quidam de Quadragefimali tempore affidue vacare filentio ,
Tiburi fratri Laurentio mittebant ; cumque de cum eodem fratre colloquium habere non po
veniret in quodam arido loco fuper fpecum S. tuit , fed per fratrem Amatum familiarem fuum
Benedi&i, equus cecidit, ficut dicebat du&or equi, fratri Laurentio extitit nunciatum , ut patienti
in illa plaia valde lubrica, petrofa, arida , fru miſericorditer ſubveniret; qui cum de mandato
te&is plena, & per viginti quinque paffus & di ipfius fratris puerum in Ecclefiam duceret, fa&a
midium diligenter menfuratos, ficut idem teftis oratione ab ipfo fratre Laurentio, & ejus bene
vidit , quando menfurabant , quia ip(e menfu di&ione recepta , puer difceffit ; tertia vero die
ravit cum Joanne de Vivaro , ad modum pilæ fequenti per Dei gratiam reftitutus eft prißinæ
fe volutando lapfus eft , & per Dei gratiam equus fanitati ; & addidit , quod mandarum fuit ei per
fratrem Amatum ex parte fratris Laurentii, quod
illaefus , uter cum oleo, & alia vafa fi&ilia, quæ
fuper equum fedebant, illæfa, & fine difperfio tres reficeret pauperes. Interrogatus de tempore
ne rerum remanferunt. Interrogatus qui fuerunt dixit , quod bene funt decem anni , & erat PP.
præfentes ad hoc, dixit , quod Joannes de Vi Gregorius.
varo, & Joannes Rainerii de Tibure. Soria uxor Joannis de Plaja juravit, & inter
Eodem menfe die 25. D. Joannes Canonicus rogata de miraculis fratris Laurentii dixit, quod
Celanenfis, & Clericus S. Maria: Sublacenfis ju cum filius ejus Petrus nomine cecidiffet , & oc
ravit , & interrogatus dixit , quod cum Petrus cafione ejufdem cafus magnum dolorem incurre
puerulus nepos carnalis ipfius teftis in tefticulo ret ; ita quod crus, in quo dolor imminebat , in
graviter pateretur , qui tefticulus valde croffus tantum abbreviatum eft , quod vix ad medium
erat , ita quod idem puer ruptus ab hominibus alterius cruris poterat pervenire : impofito ipfo
putaretur , puer idem tandem portatus ad cor fuper afino , maritus ejufdem teftis , ficut ipfe
pus fratris Laurentii, quod in fpecu adhuc jace retulit ei , duxit ipfum ad fratrem Laurentium,
bat inſepultum, miſericordia Dei, 8 meritis prae quo redeunte, per gratiam Dei , & merita fra
di&i fratris idem puer, qui infirmus fuerat , de tris Lautentii , ficut ipfa firmiter credit , di&tus
;་ཝdia༔ infirmitate convaluit . Interrogatus qui filius ejus reverfus eft fanus. Interrogata de tem
uerunt præfentes, dixit, quod idem teftis, puer , pore dixit , quod jam funt decem anni , & erat
qui fanatus eft , frater Joannes de Celano , & tempore D. Gregorii P. P. -

Frater Joannes de Ranulf, Monachi Sublacen
fes, Joannes pe&inarius, & alii plures. Interro
gatus de Papa dixit , quod erat D. Innocentius ,
qui nunc eft ; de die dixit , quod fuit in crafti
no Affumptionis B. Virginis. -
Dulcis Mater Petri pueri juravit, & interro
gata dixit , quod cum ipfa teftis portaret filium
fuum Petrum in. tefticulo graviter patientem ,
qui ruptus ab hominibus dicebatur , ad locum
fratris Laurentii, ubi corpus ejus adhuc jacebat
inhumatum, idem puer infirmus , ipfa tefte vi
Mabilia uxor Joannis de Amico juravit , &
interrogata dixit, quod cum Petrus filius Joan
nis de Plaja cecidiffet, cujus cafus occafione crus
ejus adeo eft abbreviatum , quod vix ad medium
alterius cruris poterat pervenire ; portatus eft
ipfe puer a Patre ipfius fuper afino ad fratrem
Laurentium , ficut ipfe Pater dicebat , & per
Dei mifericordiam , & merita fratris Laurentii,
{icut ipfa firmiter credit , di&tus puer infirmus
eft redditus fanitati : de tempore non recorda
I Ulf • -

dente, per manus quorumdam intromiſſus eſt in Petrus filius Joannis de Plaja juravit , & in
fpecum; qui mifericordia Dei , & meritis Fratris terrogatus dixit, quod cum ipfe teftis effet puer,
Laurentii, fide ipfius mulieris operante , de in & cecidiffet , cujus cafus occafione crus ejus dex
firmitate , qua tenebatur, plene convaluit . ln trum adeo abbreviatum eft , quod vix ad medium
terrogata : qui fuerint præfentes , dixit, quod di alterius cruris poterat pervenire ; deportato ipfo
&us Magifter Joannes Canonicus Celanenfis, & puero fuper afinum ad fratrem Laurentium, per
di&tus Joannes Pe&tinarius , & alii plures. Inter fratrem Amatum denuntiatum extitit eidem ; qui
rogata de tempore dixit , quod fuit de menfe Amatus cum de mandato ipfius fratris puerüm
Augufti hujus anni, die dominico , & erat PP. eumdem in Ecclefiam deportaret; fa&ta oratione
D. Innocentius , qui nunc eft. a di&to fratre Laurentio , ficut idem Amatus ei
Joannes Pectinarius juravit, & interrogatus di retulit, idem puer difceffit melioratus , & poft
xit, quod cum Petrus filius Dulcis prædi$tæ, & triduum priftinæ eft redditus fanitati . De nu
nepos carnalis Magiftri Joannis Canonici Cela mero annorum non recordatur; dixit tamen, quod
i: nenfis in tefticulo graviter pateretur, adeo quod fuit in Quadragefima . Interrogatus qui fuerint
| |
ruptus a pluribus diceretur , tandem portatus eft præfentes , dixit , quod ipfe teftis, Pater fuus,
idem puer ad corpus fratris Laurentii , quod in & frater Amatus. `
fpecu adhuc jacebat infepultum , & ipfo tefte vi Eodem menfe, die 25. Melior de Sublaco ju
dente intromiffus eft in fpecum ; qui puer per ravit fuper miracufis fratris Laurentii , & inter
mifericordiam Dei , & merita fratris Laurentii rogata dixit, quod cum ipfa haberet filium trium
de di&a infirmitate plene convaluit . lnterroga. annorum , & ipfe filius ejus tanta infirmitate
tus de tempore dixit , quod fuit hoc anno in gravaretur per decem hebdomadas , quod pedes
menfe Augufti , & erat PP. D. Innocentius, qui natibus adhærerent , & pedibus claudus omnino
nunc eft. -

maneret ; deportatus a Matre , & Sophia avia

Joannes de Plaja, juravit fuper miraculis fra pueri prædi&ti ad locum, in quo frater Lauren
tris Laurentii , & interrogatus dixit , quod cum iius manebat, fratre Laurentio ipfum puerum in
filius Petrus nomine cecidiffet , occafione cujus manibus recipiente , & diligenter tra&ante , ac
cafus magnum dolorem incurrit ; ita quod crus, pro eo Dominum fuppliciter exorante , ficut'fra
in quo dolor nimius imminebat, in tantum ab ter Amatus eidem tefti dixit , ejus precibus re
breviatum eft , quod vix ad medietatem alterius ftitutus eft priftinæ fanitati . Interrogata de præ
ſen
 43o JA P P E N D H X
{entibus dixit, quod ipfa teftis , & Sophia focrus rentii noviter tunc defun&i : Sanéte Laurenti
fua tulerunt puerum ad locum fratris Lauren redde mihi filium meum , redde mihi filium meum.'
tii , & frater Amatus præfentavit eum fratri Divina clementia, & meritis prædi&ti fratris Lau
Laurentio, ficut ip(e dixit eidem tefti . Interro. rentii dićtus puerulus plene recepit fanitatem.
gata de tempore dixit , quod jam funt fex an Interrogata de præfentibus, dixit , quod ipfa te
ni, & amplius; de Papa non recordatur. ftis Sophia prædi&a, & Maria Nicolai. Interro
Sophia focrus fupradi&ae Melioris juravit , & gata de tempore dixit, quod fuit hoc anno poft
interrogata dixit , quod cum Melior nurus fua mortem fratris Laurentii, die Dominico menfis
haberet filium trium annorum nomine Gualte Augufti, erat autem hora nona.
rium , & ipfe Gualterius tanta infirmitate gra Maria Nicolai juravit, & interrogata dixit,
varetur per decem hebdomadas, quod pedes na quod cum ipfa teftis effet in domo Sophiæ præ
tibus adhærerent , & pedibus claudus omnino di&læ, vidit , quando Leonardus impegit forti
maneret, deportatus a Matre Gualterius , & i ter caput fuum in caput Nicolai pueruli fupra
pfa tefte ad locum, in quo frater Laurentius nominati , Benedi&a nepte prædiétæ teftis Be
manebat, Fratre Laurentio ipfum puerum re nediétæ, ac forore ejufdem teftis impellente Leo
cipiente, ac pro eo Dominum fuppliciter exo nardum eumdem ; qüi puerulus, ficut eidem te
rante, ficut frater Amatus eidem tefti dixit , ejus fti vifum fuit, extin&us apparebat , quia non
precibus, ut firmiter credit , reftitutus eft pri erat ipfi puerulo color, nec halitus; quem pue
ftinæ fanitati. Interrogata de tempore dixit , rum Mater ipfius pueri accepit in brachiis ; &
quod bene funt feptem anni . Interrogata de præ accedens ad oftium domus propriæ cæpit cla
fentibus dixit , quod ipfa teftis, & Melior fupra mare cum lacrymis dicens: San&tæ Laurenti red
di&a tulerünt puerum ad locum fratris Lauren de mihi filium meum ; & ftatim dixit ipfi tefti
tii,-& frater Amatus præfentavit ipfum fratri ipfa Sophia: Curre, & voca Benedictam º aviam
Laurentio , ficut eidem te(ti dixit. tuam, quia mortuus eft filius meus. Quæ: Be
Sophia uxor Nicolai de Giezia de Sublaco nedi&a vocata per teftem eamdem velociter ve-'
juravit fuper miraculis fratris Laurentii , & in nit , & accepit puerum in brachiis fuis de bra
terrogata dixit , quod cum haberet filium quin chiis Sophiæ plângentis, dicens eidem : Noli ti
que hebdomadarum, & pofuiffet eum in le&o , mere , quia San&üs Laurentius reddet tibi filium
alter filius ejufdem teftis major impulfus a qua tuum : quæ Sophia , elevatis manibus, oculis ,
dam puella cum capite fuo percuffit caput pue ac facie laniata dire&is ad locum , ubi jacebat
fi parvuli jacentis in le&o. adeo graviter, quod corpus fratris Laurentii noviter defun&i , iterum
eidem matri videbatur extin&us, ita quod nec cum lacrymis clamare cæpit : Sanéte Laurenti
halitum aliquem perpenderet in eodem. Eadem redde mihi filium meum, redde mihi filium meum;
teftis, hoc vifo, accepit eumdem puerum , quem & ftatim di&us puerulus, refumptis viribus, &
extin&um reputabat , & projecit inter brachia lente fugens mamillam, pietate Dominica, me
Eenedi&tæ convicinæ fuæ, dicens eidem : Mulier ritis fratris Laurentii ad plenum eft redditus
videtur tibi mortuus filius meus?quæ refpondens ait: fanitati. Interrogata de præfentibus dixit , quod
Tace , tace, noli timere ; & eadem teftis ta&a ipfa teftis, Benedi&a avia , fua, & Sophia ma
dolore intrinſecus, cum fide magna , extenſis ter di&i pueri. Interrogata de tempore dixit , quod
brachiis , dire&a facie & oculis ad locum ubi fuit hoc anno poft mortem fratris Laurentii ,
jacebat corpus fratris Laurentii noviter tunc de die Dominico menfis Augufti in hora nona.
fun&ti , fortiter clamare cæpit cum lacrymis : Eodem menfe die 25. Oddo Philippi de Ter
San&te Laurenti redde mihi filium meum , red rà Bottis juravit fuper miraculis fratris Lauren
de mihi filium meum ; ad cujus clamorem puer, tii , & interrogatus dixit, quod cum ipfe pate
qui videbatur extin&us, ftatim cæpit flere, & retur in cruribus guttam falfam , acceffit ad fe
mamillam fugere, licet lente : & continuo gra pulcrum fratris Laurentii , orans humiliter , &
tia Dei , & fide Matris , & meritis fratris Lau petens per ipſius merita ab infirmitate ſua Di
* entii di&tus puerulus eft priftinæ redditus fani vina mifericordia liberari, rogans etiam fratrem
tati . Interrogata de tempore dixit , quod fuit Joannem de Celano Monachum Sublacenfem ,
hoc anno poft mortem fratris Laurentii , die Do quem ibidem invenit, ut cum pannis, qui fue
minico menfis Augufti , & hora erat. quafi no rant fratris Laurentii , ejus infirma crura tan
ma ; & de Papa dixit , quod erat D. Innocen geret; quo facto per ſupradićtum Joannem, di
tius, qui nunc eft. Interrogata qui fuerint præ &us teftis cæpit ab infirmitate fua meliorari ;
fentes, dixit , quod Benediéta fuprafcripta , & tandem ad confilium cujufdam di&us teftis me
' Maria. filia Nicolai Pe&inarii. dicamenta humana appofuit infirmitati fuae , fed
: Benedi&a Mulier Sublacenfis juravit , & in ex tunc pejora prioribus eft perpeffus. Demum
terrogata dixit, quod cum ipfa teftis vocata fuif culpam fuam humiliter recognofcens vovit Deo,
{et a Sophia fuprafcripta, & veniffet ad domum & fratri Laurentio, de cetero fe non appofitu
ejufdem Sophiæ, invenit eamdem Sophiam triftem , rum medicinam humanam , iterum invocans
plorantem, & dicentem ipfi tefti : Ecce filius meus Deum, ut per merita fratris Laurentii fibi fa
mortuus eft : quæ reftis fufcepit puerum inter bra nitatem reſtituere dignaretur; qui per Dei gra
chia de brachiis, mulieris plangentis , & dixit ei : tiam, & merita ipfius fratris , ficut ipfe teftis
Noli timere, noli timere , dicens eidem plangen firmiter credit, ad plenum reßitutus eft fanita
ti : Quomodo eft mortuus filius tuus? & illa : ti. Interrogatus de tempore dixit , quod fuit
Leonardus, inquit, filius meus allifit caput fuum hoc anno poft mortem fratris Laurentii , & erat
a* caput Nicolai pueruli, quem tu vides , Be. Papa D. Innocentius, qui nunc eft. Interro
medi&a nepte tua impellente eumdem. Miferi gatus, qui fcirent prædiéta , dixit, quod di&tus
cordia itaque Domini puerulus di&tus leniter cæpit frater Joannes fcit de ta&u pannorum fratris
refumere vires, & mamillam fugere, matre pueri Laurentii.
clamante, levatis manibus , dire&a facie, ac o Frater Joannes de Celano Presbyter, & Mo
culis ad locum , ubi jacebat corpus fratris Lau nachus Sublacenſis juravit, & interrogatus di
… Xlt 3
 Q U JA R T A. 43 I
xit , quod cum ipfe teftis effet in fpecu, in qua Eodem menfe die 26. Bona filia Anibaldi de
jacebat corpus fratris Laurentii inhumatum, vi. Sublaco juravit fuper miraculis fratris Lauren
dit Oddonem Philippi de Rocca Bottis intran tii , & interrogata dixit, quod cum ipfa teftis
im,
tem in fpecum eamdem , in qua' manebat idem effct paralytica, & oéto vicibus, ficut ipfa bene
!!!, teſtis, qui humiliter di{cooperiens crura ulcero. recolit, ab eadem infirmitare male torqueretur,
t; adeo quod fpumam per os emitteret, vovir fe
{a, rogávit ipfum . teftem , ut duceret de pan
nis, qui fuerant fratris Laurentii, fuper crura Deo , & fratri Laurentio, & patre ipfius teftis
炮 uicerófa ; qui teftis acquiefcens precibus fuis , poftmodum eunte ad fratrem Laurentium , &
circumduxit de pannis fratris Laurentii fuper orante eumdem fratrem pro filia fua infirma ,
ulcera patientis, qui infirmus miſericordia Dei ficut eidem tefti retulit ipfe Pater, ex tunc per
de infirmitate convaluit , & eft redditus fanita. Dei mifericordiam , & merita fratris Laurentii,
ti, ficut dixit idem teftis , & apparet in oculis ficut ipfa teftis firmiter credit, penitus ab infir
plurimorum. - mitate ... qua tenebatur , eft dimiffa, & priftinae
-

Presbyter Benedićtus Prior S. Petri juravit eft reddita fanitati. Interrogata quanto iempore
fuper miraculis fratris Laurentii , & interroga paffa fuerit praediétam infirmitatém dixit, quod
tus dixit, quod cum Joannes filius Girardi Fal. per duos annos . Interrogata quantum tempus
cillæ in coxa graviter pateretur, ita quod per eft, quod convaluit? dixit, quod jam funt duo
{e moveri aliquatenus non valeret , impofitum , anni , ficut credit. Interrogata qui viderint ipfam
& ligatum juvenem fuper afino, eumdem ipfe teftem prius infirmam prædi&a infirmitaté, &
teftis cum Patre infirmi ad fratrem Laurentium poftea liberam ab eadem, refpondit, quod mul
deduxit ; fuper cujus infirmitate figno Crucis ti , inter quos funt Parentes fui, & Floritia
edito ab ipfo fratre, & pede infirmi fupra pe avia fua, & Gemma amita fua.
&us fratris Laurentii pofito, ipfo tefte tenente Nicolaus Pe&inarius juravit, & interrogatus
puerum , & vidente, _ac orante fratre eodem , dixit , quod cum Bona filia Anibaldi effèt pa.
juvenis mifericordia Dei ex infirmitate coxae ralytica , & mala torqueretur, ficut idem teftis
convaluit. Interrogatus qui fuerint præfentes , vidit , adeo quod fpumam per os emitteret, Ani
dixit, quod ipfe teftis, Girardus Pater pueri , baldus Pater ejus infirmæ , & idem teftis ad
& puer, qui fanatus eft . . Interrogatus de tem. fratrem Laurentium infimul accefferunt, cui pa
pore dixit, quod bene funt tres anni, & erat ter dicta mulieris, ip(o tete vidente, & au.
P. P. D. Gregorius, & fuit de menfe Januarii. diente, dixit, quod Bona filia fua paralyfim pa
Girardus di&us Falcilla juravit, & interroga teretur , a qua fæpe torquebatur , rogans eum
tus dixit, quod cum Joannes filius fuus in vi dem fratrem, ut pro ipfa filia fua infirma ad
gilia S. Nicolai ftaret ad officium, tantus do Dominum intercederet, cui fratres Laurentius:
lor in femore ei fubito incurrit, quod nec fta Vade , inquit, & fac votum Deo, & B. Virgi
re præ nimio dolore poterat, flebat etiam, & ni pro filia tua ; & annuatim in fefto Purifica
ftridebat ; & cum ipfe Girardus quadam no&e tionis B. Mariæ pafces novem pauperes ad ho.
dormiret , vidit per fomnium quemdam pulcher norem ipfius Dominæ, & tria luminaria porta
rimum vetulum , & dicebat ei : O Girarde por bis ad Ecclefiam ejufdem , & fic fpero, inquit
ta filium tuum Joannem ad fratrem Lauren idem frater, in Domino , quod filia tua, quæ
tium ; & fic a fomno excitatus eft; & in fe. infirma ett , reddenda fit fanitati : quod cum Pa
quenti die inſimul cum D. Benediëto Presbyte ter di&ae infirmæ promitteret fratri Laurentio
ro S. Petri, pofito puero fuper afino, cæpit ar fe fa&turum , quod ipfe præceperat eidem, præ
ripere iter, & antequam deveniret ad locum , di&ta mulier eft reddita fanitati. Interrogatus qui
juvenis cæpit melius confortari. Cum autem de fuerint ibi præfentes, dixit, quod ipfe teftis, &
veniffet ad di&tum fratrem Laurentium, impofi Anibaldus Pater infirma: . Interrogatus de tem
to femore di&i juvenis fupra pe&us ipfius `fra pore dixit, quod credit, quod fint tres anni.
tris Laurentii, ipfe frater in oratione diutius Presbyter Joannes de Cammorata juravit fu
permanfit, & fa&o fuper ipfo femore figno fan per miraculis fratris Laurentii , & interrogatus
&ae Crucis , praedi&us Joannes illico a di&o do dixit, quod cum ipfe haberet filium nomine Pe
lore liberatus eft ; præcepit autem ipfe frater di trum paralyticum, & diu pro fanitate ipfius la
&o Girardo, ut annuatim faceret colendam in boraffet, nec confilio, vel adjutorio alterius præ
fefto S. Mariæ, videlicet quod pafceret tres pau diátus filius ejus potuiffet liberari, impofito pue
peres, & tria luminaria faceret. Interrogatüs de ro in quodam afino, ad fratrem Laurentium
tempore dixit, quod jam funt tres anni, & erat ambo accefferunt ; fed ante quam ad cryptam ,
P. P. D. Gregorius. Interrogatus qui fuerint præ in qua frater Laurentius permanebat, deveni
fentes, dixit, quod ipfe teftis, Presbyter Bene rent, di&tus puer tanta virtute corroboratus eft ,
di&us , & puer, qui fanatus eft. quod fine adminiculo patris fui, quod ante fa
Anibaldus de Sublaco juravit , & interrogatus cere non valebat, ad prafentiam fratris Lauren
fuper miraculis fratris Laurentii dixit , quod cum tii devenit; qui cum dictum puerum palparet
filia fua Bona effet paralytica, adeo quod fpu manibus, & preces pro eo funderet Jefu Chri
mam per os emitteret, acceffit ad fratrem Lau fto, a di&ta infirmitate continuo liberatus eft .
rentium , & rogavit ipfum pro filia fua , a quo Interrogatus qui fuerint ibi præ(entes dixit, quod
confilium , & mandatum recepit , ut in fefto ipfe teftis, filius fuus infirmus , frater Amatus,
Purificationis B. Virginis novem pauperibus ci & frater Bartholus. Interrogatus de tempore di.
bum tribueret , & ad ejus honorem tria lumi xit, quod fuit hoc anno in menfe Augufti , pa
naria faceret ; qui cum facere promififfet , ab rum ante mortem fratris Laurentii.
ipfo fratre benedi&ione recepta, continuo Bona Matthia de Afida juravit fuper miraculis fra
ab ipfa infirmitate liberata eft . Interrogatus de tris Laurentii , & interrogata dixit , quod cum
tempore dixit, quod bene funt duo anni. In ipfa teftis mamillam dexteram valde , tumidam
terrogatus qui fuerint ibi præfentes, dixit , quod haberet , adeo quod propter hoc pannos proprios
ipfe teftis , & Nicolaus Pe&inarius. circa mamillam eamdem fcinderet, quia ipfam
1mâ
 432 JA P P E
N D I X
mamillam fic inflatam propter dolorem vehe adjuvari, duâus eft ad fratrem Laurentium per
mentem fub vefte non poterat continere, acceß ipfum teftem, & uxorem fuam Benedi&am, fa
fit eadem teftis cum D. Qrlando viro fuo , & &toque figno Crucis fuper puerum ab ipfo fra.
Bona filia fua , & fratre Joanne de Barna Mo tre cum Cruce, quam habebat in crypta idem
nacho Sublacenfi ad fratrem Laurentium, eum frater, oravit pro puero Dominum, & di&us
dem fratrem pro fua infirmitate rogatura ; cui Puer a di&o cancro liberatus eft. Interrogatus
cum eadem teftis per fe loqui non poffet , idem de tempore dixit, quod bene funt o&o afini :
frater mifit , ficut ipfa credit, ad eamdem infir de præfentibus dixit , quod ipfe teftis, . & Bene
mam per fratrem Simonem de Ordine Mino dićta uxor fua. -

rum crucem, & circulum ferreum , quem cir Benediâa uxor Laurentii juravit, & interro
culum, ut dicebatur, idem frater portaverat in gata dixit, quod cum ipfa teftis haberet filium
capite, cum quibus figno Crucis edito fuper ma nomine Gualterium, cujus pueri cancer os ad
milla patientis a fratre Simone nominato, mox eo corroferat, quod tres dentes ex ore patientis
ipfa mulier mamillæ fuæ plenam per mifericor cum aliis offibus ceciderant, hunc filium mater
diam Dei meruit recipere fanitatem. Interroga in ciftam mifit , & eum viro fuo ad fratrem
ta de tempore dixit , quod non recordatur, & Laurentium deportavit ; quem di&us frater cum
dixit, quod erat PP. D. Honorius. Cruce, quam habebat in crypta fua, fignavit ,
Bona filia prædiátæ D. Matthiæ juravit, & ficut deណ្ណ teſti retulit vir ſuus, & ſic per Dei
interrogata dixit , quod cum ipfa teftis faepe vi gratiam di&us puer fanatus eft ex illa hora .
diffet mamillam diétæ Matris fuae tumidam , Interrogata de tempore dixit, quod non recor
:
quod fub vefte ipfa mater mamillam non poffet datur : Interrogata quanto tempore paffus eft
continere , fuafum eft mulieri matri fuae in ma infirmitatem di&us filius fuus, dixit , quod bene
milla patienti, ut iret ad fratrem Laurentium per annum .
pro mamillæ inflatura fratrem rogatura eumdem ; Nicolaus Pe&inarius juravit fuper miraculis
qua infirma cum accefiffet cum ipfa tete, & fratris Laurenti , & interrogatus dixit , quod
D. Orlando Patre ſuo , & D. Joanna de Barna cum ipfe teftis vehementem dolorem capitis pa
Monacho Sublacenfi ad locum , ubi diétus fra teretur , ita quod propter hoc fæpius caderet in
ter habitabat, & adventum fuum eidem fratri terram, acceffit , ad fratrem Laurentium, quem
w
per Joannem de Barna prædi&tum nuntiaret , rogavit , ut imponeret fibi manum , & prò in
idem frater miGt ad eamdem D. infirmam cru firmitate fua , quam idem teftis eidem feriatim
cem , & circulum unum , quem idem frater por expofuerat, ipfe frater Dominum precaretur .
* taverat, ut dicebatur, , per fratrem Simonem , Qui frater impofita manu fuper eodem infirmo,
& Fratrem Petrum, quibus fignata Domina per fignaculum Crucis edidit , fuper eum , mandans
Dei gratiam eft reddita fanitati. Interrogata de eidem, ut in fefto Purificationis Beatæ Mariæ
tempore dixit, quod non recordatur. Virginis annuatim pafceret tres pauperes, & tria
Theobaldus de Sublaco jurawit fuper miracu luminaria portaret omni anno ad Ecclefiam Do
1is fratris Laurentii , & interrogatus dixit , quo minæ ejufdem ; quod tefte di&to fratri promit
cum ipfe haberet puerum in cunabulis tunc no tente, per miſericordiam Dei continuo eſt ſa
mine Bartholum, modo Laurentium , habentem natus. Interrogatus qui fuerint præfentes, di
ulcus in fcapula , quod vulgo dicitur fiftula, li xit , quod Anibaldus audivit , quod ipfe. teftis
<et multa medicamina eidem puero fuiffent ex expofuit infirmitatem fuam di&o fratri, & vi
hibita, non poterat alicujus auxilio liberari ; un dit idem Anibaldus, quando frater Laurentius
de apportavit eum una cum ux9re fua Bona ad fignavit ipfum teftem fignaculo S. Crucis , &
fepultúram fratris Laurentii; ejufque fuffragi9 mandavit , quod pauperes pafceret , & luminaria
húmiliter implorato, puer per Dei gratiam ab ad Ecclefiam deportaret. Addidit etiam ipfe te
illo ulcere liberatus eft. Interrogatus de tempo ftis, quod frater Laurentius præcepit eodem die
re dixit, quod fuit hoc anno poft mortem fra Joanni filio ipfius teftis, qui cum eo iverat ,
tris Laurentii. Interrogatus de praſentibus, di quod fi Pater fuus præmoreretur , ipfe faceret ,
xit, quod ipfe, & uxor fua. quod Pater promifit. Interrogatus de tempore
-

Eodem menfe die 26. Bona uxor Theobaldi dixit , quod funt tres anni , & plus; de Papa
de Sublaco juravit, & interrogata dixit , quod non recordatur. - -

С
cum ipfa haberet filium in cunabulis tunc no Anibaldus juravit , & interrogatus dixit, quod
mine Bartholum , modo Laurentium , habentem cum ipfe teftis accederet cum Nicolao Pe&ina
ulcus, quod vulgo fiftula dicitur, in fcapula, li rio, & Joanne filio ejufdem Nicolai ad fratrem
cet multa medicamina eidem puero fuiffent ex Laurentium , idem Nicolaus expofuit eidem fra
hibita, cum non potuiffet alicujus auxilio libe tri infirmitatem capitis, quam habebat ; quo au
rari, apportavit ipfa teftis ipfum puerum cum dito a diéto fratre, impofita manu ipfi Nico
Theobaldo viro füo ad locum fratris Laurentii, lao, & fuper eodem edito Crucis Signaculo ,
vir fuus detulit ipfum puerum ad fepulturam ipfius di&us infirmus, ficut poftea retulit ipfi tefti ,
fratris, ficut vir fuus ei retulit, ejufque fratris, continuo extitit liberatus ab infirmitate, qua te
ſuffragio humiliter implorato, puer per Dei gra nebatur. Interrogatus de tempore dixit , quod
tiam ab illo ulcere liberatus eft. Interrogata de non recordatur. - -

tempore dixit , quod fuit hoc anno poft mortem Joannes filius Nicolai Pe&inarii juravit, &
fratris Laurentii. Interrogata de præfentibus di interrogatus dixit, quod cum ipfe teftis cum Ni
xit, quod ipfa, & vir fuus. colao Patre ſuo, S. Anibaldo accederet ad fra
Laurentius piſtor juravit , & interrogatus di trem Laurentium, qui pater vehementem dolorem
xit, quod cum Gualterius filius ejus in ore fuo capitis patiebatur, ita quod aliquando, ficut idem
cancrùm haberet , qui intantum os ejus corrofe teftis vidit, cecidit ad terram, id expofuit fratri
rat, quod jam amiferat duos dentes, & omnes Laurentio; & idem frater, ficut Pater ipfius te
alios dentes videbatur ex hac infirmitate amiffu ftis eidem retulit , fecit fignum , Crucis fuper
rus, & cum nullo medicorum remedio poffet ipfum patientem, mandans ei, ut annualಣ್ಣ
ра
CC
 z
/

Q U A R T A. 433
fceret très pauperes in fefto Purificationis ad ho nomine Trinitatis , & meritis fratris Laurentii,
norem Virginis, & tria luminaria ad ejus Eccle fecundum relationem prædi&ae mulieris , eadem
fiam deportaret ; quo mandato recepto, pater mulier , quæ prius fine duétore ire non potuit ,
teftis fanus fa&us eft, ficut retulit ipfi filio, cui nullo fe ducente, per Dei gratiam eft reverfa ,
filio frater Laurentius præcepit, quod fi Nico & cum in reditu tranfiret per rivum fuperius
laus Pater ejus præmoreretur, ipfe teftis annua nominatum , ponens pedes fuper lapides , ipfa
tim pafceret tres pauperes, & portaret tria lu tete vidente, fine pedum infufione tranfivit ,
minaria, ficut Pater ejus promiferat. Interroga nullo eam ducente ; & cum intra(fet domum
tus de tempore dixit, quod non recordatur ; de ipfius teftis di&a filiam, quam ibidem febrici
Papa dixit , quod erat PP. Gregorius. tantem dimiferat, ofculata , eft dicens: Gratias
Eodem menfe die 26. Leonardus rumpens pe ago Deo , o filia, quia video faciem tuam, &
tras juravit {uper miraculis fratris Laurentii , & dixit viro ipfius teftis: Pulcram domum fecifti,
interrogatus dixit,t quod cum mulier quaedam de & bonas video ibi trabes; Dominus te faciat ea
Podio de Mortario, cujus nomen ignorat , cum uti : & dixit etiam ipfa teftis, quod cum fequen.
Patre fuo, & Filia fua Maria ducentibus eam ti mane recederent, pater illius, quæ cæca fue
hofpitaretur in domo ipfiu$ teftis, prædi&a mu rat , dixit ei: Vis, quod ducam te ? refpondit
lier, cujus nomen ignorabat, erat lumine oculo ei , non; ego enim per Dei gratiam per me
rum orbata, adeo quod nec domum ipfius teftis ipfam veniam, & eadem tefte vidente cæpit fine
videbat, nec etiam ficus fibi oftenfas; imo nec du&tore redire. Interrogata de tempore dixit ,
rivum quemdam, qui ante domum ipfius teftis quod fuit hoc anno poft mortem fratris Lauren.
tranfit, licet ibidem lapides fint pofiti , ubi pe tii. Interrogata qui erant præfentes, quando mu
des poffint ponere tranfeuntes, ne fe infundant: lier caeca ivit, & reverfa eft videns, dixit, quod
di&a proinde mulier lapides illos non videns, pe ipfa teftis, Leonardus vir fuus, & Maria vici
des tranfeundo in aquam immifit : fequenti vero na fua. -

die eadem mulier cæca cum Patre ad fepulcrum Maria vicina fupradi&i Leonardi juravit, &
fratris Laurentii acceffit , &, ficut eadem mulier interrogata dixit , quod cum mulier quaedam ,
poftea eidem tefti narravit, cum fuit ante fepul cujus nomen ignorat , de Podio de Mortario
crum praedi&i fratris, vidit lampadem ardentem cum Patre fuo, & Maria filia fua ipfam ducen
fuper idem fepulcrum ; & invocato ibi nomine tibus , lumine oculorum crbata duceretur ad fe
Trinitatis, & meritis fratris Laurentii, fecundum pulcrum fratris Laurentii , hofpitata eft in domo
relationem praedi&tæ mulieris, & Patris, eadem Leonardi convicini ejufdem feflis; quæ mulier
mulier, quæ fine du&ore ire non potuit, nullo adeo erat cæca , quod cum rivum tranfiret, qui
fe ducente per Dei gratiam eft reverfa; & cum currit ante domum di&ti Leonardi , fupra quém
tranfiret per rivum fuperius nominatum, qui eft funt lapides pofiti , ut homines commodius franf.
ante domum ejufdem teftis, ponens pedes fupra eant, pedem in rivo pofuit , & infudit, non vi
lapides fine infufione pedum tranfivit , ipfo tedens lapides; & cum uxor di&ti Leonardi porri
fte vidente ; & addidit ipfe teftis, quod cum eageret fibi ficus, non vidit ; & cum revertéretur
dem mulier ipfius teftis domum intraffet, di&am poftea di&ta mulier, quæ cæca fuerat cum Pa
filiam, quam ibidem dimiferat, ofculata eft di tre fuo , fequenti mane vidit eamdem mulierem
cens: Benedi&tus Deus, quia video te, Filia, & tranfeuntem fuper lapides di&ti rivi, nec fe in.
dixit ipfi tefti : Pulchram domum fecifti , Domi fudit , & audivit eamdem mulierem dicentem ,
nus permittat te ea uti. Interrogatus de tempo quod per Dei gratiam , & merita fratris Lau
re dixit, quod fuit hoc anno poft mortem fra rentii ipfa, quæ prius cæca fuerat, videbat. In.
tris Laurentii , & de menfe non recordatur. In terrogata de tempore dixit , quod fuit hoc anno
terrogatus, qui erant præfentes in domo ipfius p9ft mgrtem fratris Laurentii, & hoc fcivit præ
teftis, quando mulier cæca prædi&a ivit , & re di&tus Leonardus & uxor fua.
verfa eft videns, dixit, quod ipfe teftis , uxor Eodem menfe die 27. Corradus de Podio de
fua, & filia, & Maria vicina fua. Mortario juravit., & interrogatus fuper miracu
Eodem menfe die 27. Maria uxor Leonardi lis fratris Laurentii dixit , quod cüm haberet
fuprafcripti juravit , & interrogata dixit, quod ipfe teftis filiam nomine Bonam, quæ oculorum
cum mulier quaedam de Podio de Mortario, cu lumine erat orbata , rogatus ab eadem duxit eam
jus nomen ignorat, cum Patre fuo , & Filia ad fepulcrum fratris Laurentii , & fa&a ibidem
IMaria nomine ducentibus eamdem mulierem , oratione, per Dei gratiam , & merita fratris
quæ erat lumine oculorum orbata, hofpitare Laurentii, ficut ipfe teftis firmiter credit, præ.
tur in domo ipfius teflis, & Leonardi viri fui , di&ta filia fua Bona vifum recepit, adeo quod
& prædi&ta mulier adeo effet cæca , quod nec quæ fine du&tore venire non potuit, per fe ipfam
domum ipfius teftis videbat , nec etiam ficus fi fine humano adjutore ad propria eft reverfa .
bi porre&as ab ea, imo nec rivum , qui ante Qui Pater tam per nuntios fuos, quam per fe
domum ipfius teftis tranfit , licet ibidem lapi ipfum etiam eamdem poftea requifivit, & per
des fint pofiti, ubi pedes poffint ponere tranf Dei gratiam invenit eam ita videntem, quod
euntes , ne fe infundant in aqua , di&ta mulier operatur neceffaria fua, & vadit etiam fine du.
cæca lapides illos non videns, tranfeundo pedes čtore per Caſtrum Curcuruli, ubi habitat. In
. in aquam immifit ; Jicet ab eadem tefte praedi terrogatus de tempore dixit , quod fuit hoc an
&um fuiffet eidem, quod aquam tranfibat inde. no P9ft mortem fratris Laurentii. Interrogatus
Sequenti vero die diimiffa in domo ipfius teftis qui fcivit ipfam Bonam fuiffe cæcam, & poftea
praedi&a Maria filia fua febricitante , cæpit ea. in reditu a fepulcro fratris Laurentii vidiffe, di
dem cæca, Patre eam ducente, ire ad Sepul xit, quod idem teftis, & Maria filia ejufdem
crum fratris Laurentii, & ficut eadem mulier Bonæ, & Leonardus de Sublaco, & uxor fua ,
poftea eidem tefti retulit, ftatim cum fuit ante in quorum domo in eundo, & redeundo hofpi
fepulcrum praedi&i fratris , vidit lampadem ar tati fuerunt , & Maria convicina eorum, & piu
dcntem fupra idem fepulcrum; & invocato ibi res alii . Z
Lib. III. Iii Joan-'
 434 .A - P P E N D 1 x
Joannes Oddonis de Pontia juravit fuper mi Eodem menfe die 27. Petrus de Afide juravit
raculis fratris Laurentii , & interrogatus dixit , fuper miraculis fratris Laurentii , & interrogatus
quod cum ipfe teftis fere per feptem menfes ru dixit, quod cum Jacobus gener fuus gravem in
pturam pateretur in inteftinis, adeo quod tume firmitatem pateretur , adeo quod frequenter ca
fa&ionem ad modum pilæ fupra pe&tinalem ha. debat in terram , & attonitus mugiebat , ut bos,
bebat juxta inguen, nec fine difficultate poterat fecundum relationem Melioris filiæ fuæ uxoris di
operari , acceffit ad fepulcrum fratris Laurentii &ti Nicolai, idem teftis cum prædi&o genero {uo
devote Divinam exorans clementiam, ut per me ad fratrem Laurentium acceffit , rogans eum, ut
rita di&i fratris ab infirmitate fua, ipfum digna pro di&a infirmitate generi fui Dominum exora
retur mifericorditer liberare ; & fa&a oratione , ret : qui frater, faéta oratione, mandavit ipfi Ni
incontinenti per Dei gratiam caepit meliorari; & colao, ut annuatim in fefto Purificationis tres
infra paucos dies plene reflitutus eft fanitati. In pauperes pafceret, & tria luminaria candelarum
terrogatus de tempore dixit , quod fuit hoc an ad ejufdem Virginis Ecclefiam deportaret ; quod
no poft mortem fratris Laurentii de menfe Septem cum ipfe Nicolaus patiens facere promififfet, ab
bris. Interrogatus qui fcirent prædicta, dixit , quod
infirmitate prædi&a protinus eft fanatus , prout
nullus; adeo autem dixit quod tenebat fecretum, idem afferit Nicolaus. Interrogatus de tempore
uod nec etiam revelavit uxori. dixit, quod bene (unt duodecim anni. Interro
Eodem menfe die 27. Maria de Come(}abulo gatus qui erant præfentes, dixit, quod ipfe teftis,
juravit fuper miraculis fratris Laurentii , & in & Nicolaus gener fuus. -

terrogata dixit , quod cum ipfa teftis haberet fcru Nicolaus de Afide gener prædi&i Petri jura
fulam in palpebra oculi dexteri, acceffit cum Jo vit, & interrogatus dixit , quod cum ipfe timo
anne , & Barnaba filiis fuis ad locum fratris Lau re perterritus ad vifum duorun mortuorum de
rentii, rogans eumdem fratrem per fratrem Bar. Afide, quos in vita cognoverat, gravem infirmi
tholum familiarem fuum , ut pro falute infirmi tatem incurriffet , adeo quod frequenter in ter
tatis fuæ prædi&tæ Dominum precaretur ; qui mifit ram caderet , & attonitus jaceret , ita quod ut
fibi per di&um fratrem Bartholum de aqua, in bos mugiebat , fecundum relationem Melioris uxo
qua di&tus frater Laurentius oculos fuos laverat, in ris fuae , cum ipfe non audiret mugitum ; accef
fcutella, in qua folitus fuerat comedere , fecundum fit cum di&to Petro focero fuo ad fratrem Lau
relationem ipfius fratris Bartholi ; poflquam ipfa rentium , rogans eumdem, ut pro falute fuæ in
teftis lavit de aqua illa oculos fuos, fa&to fuper firmitatis Dominum precaretur: qui frater faéta
oculo infirmo per fratrem Bartholum figno S. oratione mandavit eidem tefti, ut in fefto Puri
Crucis, infra paucos dies per Dei gratiam , & ficationis B. Mariae annuatim tres pafceret pau
merita fratris Laurentii , ficut ipfa firmiter cre peres, & tria luminara candelarum ad ejufdem
dit, plenam infirmitatis fuae praediêtae adepta eftDominæ Ecclefiam deportaret ; quod cum idem
fanitatem. Interrogata de tempore dixit , quod teftis di&o fratri- facere promififfet , ab infirmi
non recordatur , nec de Papa . Interrogata quis tate prædiéta per Dei gratiam protinus eft dimif
fuerit præfens, dixit , quod ipfa teftis, & frater fus. Interrogatus de tempore dixit , quod bene
Bartholus. funt duodecim anni . Interrogatus de praefenti
Barnabas filius di&ae Mariæ juravit, & inter bus dixit , quod ipfe teftis , & Nicolaus focer
rogatus dixit , quod cum iret cum prædiéta Ma ſuus. - - -

tre fua, & Joanne fratre ipfius teftis ad locum Eodem menfe die 27. Juliarius de Pontia jura
fratris Laurentii , pro eo quod di&a Mater fua vit fuper miraculis fratris Laurentii, & interro
habebat {crufulam in palpebra oculi fui , ipfe te gatus dixit , quod cum ipfe infanus , & furiofus
{lis, & frater rogaverunt ipfum fratrem Lauren adeo effet, ut vix poffet ab aliquo retineri; tan
tium, ut pro falute di&ae infirmitatis Matris ipfius dem a fuis confanguineis funibus ligatus ad
teftis Dominum precaretur : quid dixit eis: Ego fratrem Laurentium du&tus eft ; qui cum fuper
mandabo fratri Bartholo, ut ipfe oret fuper eam ; ipfum devote Dominum exoraret , ab ipfo furo
quod cum feciffet frater Bartholus, ipfo tefte vi re , & infania in domum propriam reverfus eft li
dente , per Dei gratiam infra paucos dies diéta beratus. Interrogatus de tempore dixit, quod non
Mater ipfius teftis plenam infirmitatis prædi&tæ recordatur. Interrogatus qui fuerint præfentes ,
obtinuit fanitatem. Interrogatus de tempore , & dixit , quod Joannes de Cicerone , & Joannes de
Papa dixit , quod non recordatur . Interrogatus Dono , qui nunc mortuus eft .
de præfentibus, dixit , quod ipfe teftis , & frater Nicolaus igitur de Pontia juravit , & interro
Bar tho!us. > gatus dixit , quia vidit diétum Julianum furen
Joannes de Comeftabulo filius fuprafcriptæ Ma tem, & funibus ligatum; quem avunculus ipfius
riæ juravit , & interrogatus dixit , quod cum iret furiofi nomine Joannes de Dono duxit , ut fir
cum Matre fua Maria , quæ habebat fcrufulam miter credit , ad fratrem Laurentium , & in rever
in palpebra oculi fui dexteri, & cum Barnaba fione ipfius vidit diétum Julianum ab ipfo furore
fratre ipfius teftis ad fratrem Laurentium , roga liberatum. Interrogatus de tempore dixit , quod
verunt eumdem fratrem , ut pro di&ta infirmitate funt decem anni , & erat P. P. D. Gregorius.
Matris fuæ Dominum precaretur : qui frater mi Joannes Franci juravit fuper miraculis fratris
fit ad di&tam mulierem fratrem Bartholum cum Laurentii , & interrogatus dixit , quod cum ef.
aqua, in qua laverat oculos fuos, ut frater Bar fet paralyticus , duétus eft per fratrem fuum Bar
tholus dicebat ; & fa&ta oratione per ipfum fra tholum ad fratrem Laurentium ; qui præcepit ei ,
trem Bartholum , & Matre ipfius teftis lavante ut annuatim in fefto Purificationis S. Mariæ
oculos fuos de aqua praedi&ta, per Dei gratiam in pafceret feptem pauperes; quod cum idem teftis
fra paucos dies di&ta Mater fua plenam ab infir. facere promififfet , a di&ta infirmitate liberatus
mitate prædi&ta obtinuit fanitatem. Interrogatus e(t ; fed quia id , quod promiferat , facere non
de tempore dixit, quod non recordatur. Interro curavit, iterum ab ipfa infirmitate vexatus eft ;
gatus qui fuerint præfentes, dixit, quod ipfe te fed poftea poenitentia du&lus juffa tanti Patris
ftis, Barnabas frater fuus , & frater Bartholomæus. efficaciter implevit, & poftmodum ex integro re
fti
 Q U JA R T A. 435
ftitutus eft priftina: fanitati. Interrogatus de tem mo peccator, fed mifericordia Jefu Chrißi o6.
pore dixit, quod jam funt feptem anni. Inter tinere poteritis poftulata; confidite, idem inquit ;
rogatus qui erant præfentes, dixit, quod ipfe te de Domini pietate ; & Nicolaus vir Gemmæ
ftis, & Bartholus frater ejus. -nominatæ ad honorem B. Virginis in Purifica.
Stephanus de Ro&to juravit fuper miraculis tionis ejufdem fefto annuatim duodecim pafcat
fratris Laurentii , & interrogatus dixit, quod cum pauperes, & fex candelas portet ad Ecclefiam
haberet quoddam ulcus in facie, tenens, ab au ejufdem ; & de totidem pauperibus, & candelis
ricula ufque ad os, propter quod magis appete pro falute obtinenda Gemmæ fororis ejufdem
bat mori , quam vivere, accefíit ad fratrem Lau teftis eidem eadem mandata mandavit ; quibus
rentium ; & fa&o ab eodem fratre cum lingua promittentibus, fcilicet ipfo tefte, & viro mulie
propria fuper ipfo ulcere figno Crucis, idem te ris, facere mandata fratris Laurentii tam libe
ftis a di&to ulcere extitit liberatus. Interrogatus re , quam libenter , per mifericordiam Dei, &
de tempore dixit , quod bene funt quindecim precibus fratris Laurentii Gemma prædi&a ab
2 nnl . *
infirmitate fua , qua tenebatur, & Dæmone, qui
Bonushomo Beraldi de Pontia juravit fuper vexaverat eam, ficut credit ipfe teftis, eft dimif
miraculis fratris Laurentii, & interrogatus di fa, & priftinæ eft reddita fafiitati. Interrogatus
xit, quod cum Beraldus Pater ipfius teftis ja de tempore dixit , quod bene funt feptem an
ceret in domo propria paralyticus, & multa me ni : de Papa dixit , quod erat D. Grego
dicamina adhibuiffet , quæ non profuerant ei. rius. Interrogatus qui fuerint praeſentes, di
dem , acceffit ipfe teftis ad fratrem Laurentium, xit , quod ipfe teftis, Nicolaus Miccinus vir di
cui fratri narravit feriatim infirmitatem Patris êtæ Gemmæ , & Magi(ter Admulfus diétus Ni
fui , rogans eumdem , ut pro falute di&tae infir blus.
mitatis Patris fui Dominum precaretur, & ipfe Eodem menfe die ultima Gemma Magiftri
frater dixit eidem tefti , ut annuatim in fefto Brancatii juravit fuper miraculis fratris Lauren
Purificationis B. Mariæ tres pafceret pauperes , tii , & interrogata dixit , quod cum quadam
& ad honorem ejufdem tria luminaria candela no&te fibi obviaffet, ut fibi videbatur, quidam
rum ad ejufdem Ecclefiam deportaret ; quod confanguineus fuus, qui occifus fuerat , nomi
cum ipfe teftis facere promififfet, pater ipfius , ne Lofridus, tanto timore fuit perterrita, quod
qui patiebatur infirmitatem praedi&am , ab ipfa gravem propter hoc incurrit infirmitatem , a
infirmitate per Dei gratiam , & merita fratris deo quod caput , & cetera membra corporis
Laurentii, ut firmiter credit , plene extitit li. agitabat , & graviter etiam torquebatur a fpi
beratus. Interrogatus de tempore dixit , quod ritu immundo. Tandem cum ab Oliberio fra
ſunt tres anni. Interrogatus de praeſentibus di tre fuo , & Nicolao Marito ad locum fratris
xit, quod ipfe teftis, Joannes de pp. de Pon Laurentii deportata fuper jumento fuiffet, cum
. tia, & frater Amatus. deveniret ad locum, gravius fuit a {piritu im
Eodem menfe die 27. Oliverius Magiftri Be. mundo vexata, adeo etiam ut injuriofa verba
nincafa de Pileo juravit {uper miraculis fratris contra eumdem fratrem proferret , dicens : Lau
Laurentii , &interrogatus dixit , quod cum Gem rentiuncule , Laurentiuncule, & caput allideret
ma de Pileo germana ipfius teftis quadam no ad parietem , domus, dicens illis, qui eam ap
&e, ficut illa poftea retulit eidem tefti , obviaf portaverant : Ubi , & ad quid me duxi(tis`?
fet cuidam Clerico confanguineo fuo, qui mor Tandem cum maritus, & frater ejufdem pa
tuus fuerat, adeo eft timore vehementi perter tientis, fecundum quod fibi retulerunt , intraf.
rita, quod in infirmitatem eodem incidit vehe fent ad fratrem Laurentium , & rogarent eum,
mentem; torquebatur enim manibus, oculis, & ut pro falute ipfius Dominum precaretur, idem
ore, furiofa apparens, voces varias clamans fac frater eifdem præcepit , ut in fefto Purificatio.
pius emittebat, aliquando latrabat ficut canis , nis B. Virginis duodecim pauperes , dum vive
balabat ficut capra , & hoedus, aliquando croci rent, & valerent, quilibet eorum pafceret , &
tabat tanquam cornix , feu cornicula , feu cor fex luminaria candelarum ad ejufdem Dominae
vus , aliafque miferabiles voces eadem mifera Ecclefiam deportaret ; quod cum facere promi
emittebat : tandem idem teftis cum viro Gem ſiſſent , per miſericordam Dei , & merita fra
mæ patientis fuper quodam jumento imponens tris Laurentii , ut ipfa credit ab infirmitate ,
eamdem, ad locum fratris Laurentii deduxit , de qua tenebatur, extitit liberata . Interrogata dé
pofita ad terram de jumento mulier fupra . no I[ .
Pore dixit , quod funt feptem anni, ut cre
minata ante locum, ubi frater Laurentius jace
bat, cæpit eadem clamare fortiter contra illos , Nicolaus di&us Miccinus juravit , & in
qui duxerant eamdem : Ad Laurentiunculum , terrogatus dixit , quod ipfe teftis , & Olibe.
inquit, me duxiftis, Laurentiunculus me ejiciet? rius Germanus Gemmæ uxoris {uæ duxerunt
non me ejiciet, inquit, non me ejiciet ; & alli ipfam Gemmam fuper quodam jumento ad
debat caput de parietem domus , juxta quam locum fratris Laurentii ; eo quod , cum ob.
jacebat, contorquebat manus, & pedes, & alia mul vius fuiffet ipfi Gemmæ fecundüm relationem
ta mala, & turpia in fuo corpore exercebat , ita ipfius quidam confanguineus fuus de no&e ,
quod ab hominibus ftantibus inibi mulier fic ve qui occifus fuerat , propter hoc eadem Geml
xata dæmoniaca cenferetur. Prædićtus itaque te ma gravem infirmitatem incurrerat , adeo quod
ftis , & vir ejufdem mulieris ad lacrymas moti caput , & cetera membra agitaret , & gra
fuper miferiam ejufdem miferæ mulieris, intra. viter torqueretur , in tantum quod ab ipfo
verunt cryptam , & ad fratrem Laurentium do tefte , & pluribus aliis Dæmoniaca putare
lentes expofuerunt ea, quæ acciderant Gemmæ tur ; nam ibidem conftituta injuriofa verba
fupra nominatæ , rogantes ipfum , ut pro infir contra eumdem fratrem protulit dicens : Lau
In a Dominum precaretur ; quibus frater -Lau rentiuncule , Laurentiuncule , allidens caput
rentius inquit : Non meis meritis, cum fim ho fuum parieti , dicens his, qui eam duxerant : Ubi,
Lib. III. - I ii 2. & ad
 436 JA P P E N D + X
& ad quid me- duxiftis? Itaque rogaverunt di tate, & aliis operibus pietatis; qui fere ufque ad
&um fratrem Laurentium, ut pro falute ipfius triginta quinque anno * , ßcut credit ipfe tefir , is
gemmæ Dominum precaretur : qui frater man nobili fua fpecu reclufus vitam gloriofe finivit. '
davit eidem tefti, & Oliberio prædiéto, ut an Dominus Herricus monachus , & re&tor, Sub
nuatim quilibet eorum ad honorem B. Virginis lacenfis juravit fuper vita , & miraculis fratris
in ejus Purificatione duodecim pafceret paupe Laurentii , & interrogatus dixit , quod ipfe te
res, & tex luminaria candelarum ad ejudem ftis vidit fratrem Laurentium morantem in fpecw
Ecclefiam deportaret ; quod cum facere promi Morrae Botui * , qui babebat circulum in capite fer
fifie nt , fa&a oratione per di&um fratrem , mi reum habentem defuper dua , virgas ferrea * in mo
fericordia Dei , & meritis fratris Laurentii , fic dum Crucis connexa s ; ab anteriori parte babebat
ut ipfe firmiter credit , prædi&a Gemma ab in nafile idem circulur ufque ad medietatem maß de
firmitate prædi&ta extitit liberata . Interrogatus fcendens : a pofteriori vero virga ferrea procedebat
de tempore dixit, quod bene funt feptem anni ; ita , quod nec ante , nec retro bene poffet fieéfere
de Papa dixit , quod erat D. Gregorius • caput; vidit etiam ipfe teftis eumdem fratrem ba
Dompnus Giego Diaconus, & Monachus Sub bentem circulor in brachiis , & tibiis, & in gu
lacenfis juravit fuper vita , & miraculis fratris la : audivit tamen a pluribur , ô credit , quod
Laurentii , & interrogatus dixit , quod cum fra babebat circulos circa genua , & in ventre , & quod
ter Laurentiu r , qui propter bomicidium , quod com deferebat rete de funibus , & laricam. Addidit et
miferat , B. Jacobi Apofloli liminibur vißtati * , de iam ipfe , teftis , quod duo fontes , inter quos
veniffet ad S. Angelum de poft Lacum , Ö ibidem fita eft Ecclefia B. Mariæ, poft adventum fratris
moram aliquanto tempore feciffet , ßcut idem fra ipfius ad locum Morrae Bottis miraculofe ibi
ter retulit ipß tefli , tandem volens vitam ducere orti fuerunt. -

aréfiorem, Monaflerium petiit Sublacenfe; ubi re Menfe Martii die tertia Maria Ferraria jura
ceptus a fratribus , poß biduum afcendit cu-n ipfo vit fuper miraculis fratris Laurentii , & interro
tefte , & Domno Oddone de Incalga ad montem gata dixit , quod cum ipfa teftis fcrufulam habe
JMorrae Bottis , ubi locum eligen , ar&iffimum , fpe ret in manu ad modum ovi , acceffit ad locum ,
cum quandam fri&fiffimam intravit, in qua vix ubi jacet corpus fratris Laurentii , & frater Ama
jacere poterat , niß ipfo fratre cum eodem tefie tus, accepto circulo, quem frater Laurentius ,
cum macga ferrea operante , eamdem complanaf ficut dicebat, in collo portaverat , & fa£to Signo
fet ; pofitur in ipfo loco borribili que;ndam circu Crucis cum oratione Dominica fuper fcrufula
lum ferreum , qui carnes jam fregerat , in ven ejufdem mulieris, manus ipfius mulieris coepit
tre portabat ; quem circulum ipfe íefíis cum plu tremere fortiter ; & Divina mifericordia facien
ribut aliis bene videbat ; nam veße depilata , & te, & meritis fratris Laurentii , ficut ipfa bene
fraéfa , non poterat tegere circulum, quem frater credit, & fcrufula ipfa omnino deftruéta fuit ,
occultum effe credebat : in manibus etiam, pedi & manus ejufdem mulieris eft reddita fanitati -
bus , & collo circulo , ferreor geßabat , babens idem Interrogata de tempore dixit , quod fuit hoc an
frater nihilominur , ßcut credit tefii* ipfe, tre , ca no penultima die menſís Februarii. Interrogata
tena* ferreas ; una quarum a carnibus pro braci qui fuerint præfentes, dixit, quod Pater ejus •
li utebatur; alteram vero habebat in coxit ; ter & Maritus.
tia vero illa , quae erat pro bracili, illi, quae erat Joannes Ferrarius juravit fuper miraculis fra
in coxa , jungebatur . Induebat a carnibus idem tris Laurentii , & interrogatus dixit , quod cum
frater retiaculum funibus contextum , fuper quo lo Maria filia fua haberet fcrufulam croffam in
ricam babebat ferream , quam , ßcut dicebant, mi manu , acceffit idem teftis cum eadem ad locum
/ît eidem fratri Dominus Adinulfur de Mathia ; fratris Laurentii, ubi frater Amatus, accepto
in capite vero habebat coronam ferram croffam, de circulo, qui fuerat fratris Laurentii , ficut dice
/uper duabus virgis ferreit in modum Crucis con bat frater Amatus, fecit Crucem fuper manum
uextam , a qua duo uncini ab utraque parte au patientis, & ſic per miſericordiam Dei, & me
rium dependebant, quibus adneéfebatur lorica , qua rita fratris Laurentii, ficut credit ipfe teftis ,
idem frater induebatur; a parte vero anteriori ea deftru&a fcrufula, manus Mariæ filiæ fuæ eft
dem corona nafile habebat , ßcut galea, quam mi reddita fanitati. Interrogatus qui fuerint præfen
liter in capite geßant : cibus ejufdem fratri , erat tes, dixit , quod ipfe teflis, Maria filia fua , &
tantum panir, a qua , omni tempore jejunan 1 re Fledericus vir Mariæ, & frater Amatus. Inter
ficiebat , fe in fero fielli , ja m exorti r. Siquando rogatus de tempore dixit , quod fuit die Sabbati
idem frater fibi vellet pro aliquo fefìo pitantiam proximo præterito menfis Februarii præfeotis an
facere, in aquam calidum fal, ò de femine fe ni , &. dixit , quod erat PP. D. Innocen
muculi mittebat , fic agen r diem fef?i ; & hanc tius 1 v. -

vitam durffimam fere ufque ad decem δ' ο&fo an Fledericus Maritus di&ae Mariæ juravit , &
nor continuavit 1pfe frater, ficut credit ipfe teßis : interrogatus dixit , quod cum Maria uxor fua
poßmodum autem moleßia ßomachi fraéíur , ò' to fcrufulam croffam in manu haberet , ipfe teflis
to corpore languidu , , utpote qui fine adjutore fe acceffit cum eadem ad Iocum fratris Lauren
in aliquam partem jam movere non poterat , de tii, ubi frater A matus difcipulus ejufdem fra
gravi duritia aliquid relaxavit. Dixit etiam ipfe tris, accepto circulo, qui fuerat fratris Lauren
teftis, quod idem frater caput adeo obfeffum ha tii , ficut ipfe dicebat , fignavit manum infirmam
buit , & plenum pediculis, quod mirum erat ; Mariæ uxoris ipfius teftis , quæ manus ftatim
cujus caput in cute ir,finita foramina demonftra ac fuit ta&a ab ipfo circulo , cæpit tremere
bat , capillis rafis , & remotis ab eodem. Dixit fortiter ; & deftru&a fcrufula , Dei gratia , &
etiam ipfe teftis, quod duo fontes, quorum unus meritis fratris Laurentii , ut ipfe teflis credit,
eft ab una parte Ecclefiæ, alter ab altera juxta eft reddita fanitati . Interrogatus de tempore
ſpecum Morræ Bottis, poſt adventum ejuſdem fra dixit , quod fuit die Sabbati proximo præte
tris 9rti fuerint miraculofe. Addidit etiam, quod rito menfis Februarii præfentis anni, exiftenti
ipfc frater charitate fervebat, pollebat hofpitali bus apud Sublacum Nuntiis Apoftolicis, Domino
Epi
a
 Q U A R 7 JA. 437
Epifcopo Alatrino, & PrioreS.Bartholi de Tri Monaſterii Sublacenſis , prae nimio dolore vem.
{ulto pro di&i fratris miraculis inquirendis. In tris rupturam fupra pe&inale paffus eft , quam
terrogatus de Papa, dixit, quod ille erat , qui duobus Monachis, fcilicet Joanni de Rocca, &
nanc eft. Interrogatus de præfentibus dixit, quod David oftendit : tandem ad fratrem Laurentium
ipfe teftis, Maria uxor fua, Pater ipfius Mariæ, accedens eumdem rogavit, ut pro falute infirmi.
& frater Amatus. tatis fuæ Dominum precaretur ; & fa&o ab eo
Gregorius Ricii juravit fuper miraculis fra dem fratre tribus vicibus fuper ruptura Signo
tris Laurentii , & interrogatus dixit, quod cum Crucis, ab eadem infirmitate convaluit. De tem
effet quadam no&e in fpecu fratris Laurentii pore dixit, quod jam funt tres anni. Adjecit et
coram ipfo , & gravatus fomno dormiret, exci iam , quod cum magnum dolorem capitis pate
tavit eum di&us frater Laurentius dicens: Gre retur , ita quod ab oculis præ nimio dolore aqua
£ori furge , & vade ad Ecclefiam, & roga Deum, deflueret, quamdam infulam , quæ ejufdem fra
& Beatam Virginem , ut dignetur parcere cui tris fuerat, quam idem teftis penes fe habebat ,
dam miferæ mulieri, quæ filium fuum fcienter capiti fuo impofuit , & fic per Dei gratiam ple
opprimit in hac hora: qui teftis de mandato ip ne extitit liberatus. De tempore non recordatur.
fius fratris incontinenti intravit Ecclefiam , & Adjecit idem teftis, quod ipfe fratrem Lauren
rogavit Deum prout fcivit; reverfus tandem ad tium docuit Alphabetum , & partem etiam Pfal.
di&tum fratrem, dixit ei di&us idem frater: Gre terii, qui frater Laurentius docente fe magiftra
gori non dubites fuper fa&o, quod tibi dixi, quia intentione, cum nefciret grammaticam , poftmo
cras ante quam recedas hinc, audies certitudinem dum latino eloquio, licet fimplici, orationes plures
hujus fa&ti; fa&o autem mane, antequam ipfe compofuit, quas in {criptis redigi fecit. .

teftis recederet, venit quidam Tallaferrus nomi Prater Befiedi&us Prior, & Sacerdos fpecus S.
ne Pater fratris Amatiº fervientis fratris Lauren Benedi&i juravit fuper vita, & miraculis fratris
tii , & nuntiavit ita eveniffe. in Caftro fuo no Laurentii, & interrogatus dixit, quod frater Lau
mine Canturano, ficut frater Laurentius prædi rentius commorans in ſpecu de Morra Bottis vi
tam flri&iam agebat ; nam idem teflis vidtt eum.
×erat, nomen nihilominus exprimens Mulieris ,
dem fratrem babentem circulum ferreum in capite
quae filium fuum fcienter opprefferat no&e , &
fa&um in modum Crucis , & aliam in colle, alio*
hora illa. Interrogatus de Papa, & tempore di
xit , fe non recordari . -
in utroque brachio, alior in tibiis , alior etiam is
Eodem menfe die feptima D. Joannnes Pres coxis , ò' alior in armis : vidit etiam quo in al
byter , & Monachus Sublacenfis juravit fuper tero armorum adeo circa circulum caro excreverat ,
vita , & miraculis fratris Laurentii, & interro ' quod carne fra&a. fanier effluebat ; Ö' idem teßis ad
gatus dixit, quod frater 1 aurentiur fuit de quo petitionem diéii fratris eumdem circulum removi*
dam Caßro Apuliæ, quod Facielum vocatur , Ö* ab armo, ό in amovendo manus ipfiu* tefti* fan
pro facienda paenitentia vifitavit limina B. Jacobi guinolenta fanie funt infe&f.e ; circulum vero , quem
Apoftoli , & inde rediens locum eremiticum petiit , frater di&fur in ventre portabat, oculis non vidit ,
qui vocatur S. Angelur de poß lacum, & ibi . per fed manibus propriis pannis mediantibus attre&#4.
aliquot dies Deo fervienr , ad aréiiorem agendam vit ; vidit etiam idem tefti* eumdem fratrem fe
paenitentiam , ficut idem frater eidem teßi narra <rentem loricam in dorfo. Interrogatus quanto tem
vit , ad Morram de Botte veniens , inibi devote pore fuit idem frater in fpecu , dixit quod per tri
per triginta duos annor, ô ampliur Domino de. ginta anno , & ampliur ; nam tempore D. Inno
fervivit : qui frater operibus mifericordiæ inten centii Papæ III. exiftente in Monafterio Subia
dens , verbo , & exemplo pariter ad fe venien. cenfi Abbate Romano , venit idem frater ad lo
tes ædificabat: adeo enim intentus erat carita cum illum . " . .. . . " ?

ti , & eleemofynae , ut quæ fideles fibi caufa Menfe Martii die o&ava frater Amatus difci.
devotionis donabant , tempore neceffitatis pau pulus fratris Laurentii juravit fuper vita , & mi
peribus erogaret : jejunabat fere omni tempore , raculis fratris ipfius, & interrogatus dixit , quod
pane, & aqua contentur, ficut idem teflir credit , cum ipfe effet difcipulus ejur, & fuiffet cum eo vi
utpote quia eum fepiffime vißtabat : vidit etiam ginti quatuor annis , & ne ceffaria minißrarer , vj.
ipfum ferentem circulum in capite, ô in collo , dit quod idem frater in vigilia Sanétorum , quatuor
& in tibiis , & in brachiis : audivit etiam ab tempor. & trer dier in bebdomada in pane crpffo
eodem, quod in ventre, ô credit, quod in coxir jejunabat , Ö* aqua , & fe reficiebat poß alior fra
babebat circuior, & loricam fuper nuda nihilomi trer in fero; alior vero dier in cibo Quadragefima
mus deferebat. Item addidit idem teftis, quod cum li jejunabat ; fed de diéfa afperitate poflea relaxa
:
º
per decem & feptem annos ipfe adeo vitio incon vit propter infirmitatem ßomacbi , Ù* proprii cor
finentiæ laboraret , quod nec monitis Abbatis pori r debilitatem : vidit etiam idem tefi* circulum ,
fui, nec minis etiam ab eodem vitio poterat re quem frater Laurentiur gerebat in capite , & vidit
vocari; tandem in fe reverfus prædi&um fratrem circulor, quos idem frater habebat, quatuor in ma
humiliter deprecatus eft , ut pro liberatione ipfius mibur , Ö* bracbii * , quatuor in coxi r , Ö* tibiir ,
: a tam peftifero morbo Divinam Clementiam exo unum in collo, catenam ferream in ventre, & aliam
raret ; quod cum prædi&us frater feciffet , ex tunc circa lumbos pro bracili , & loricam ferream a car
per Dei miſericordiam, & ejuſdem fratris meri nibu* , quam ipfe difcipulur feptie r lavit pro rubi
ta, ficut credit , ab eodem vitio plene extitit li gine , quam eadem lorica trabebat ex fudore : addi
beratus, intantum ut cum quadam noéte in lo dit etiam idem teftir , quod circulu f , quem habebat
co quadam folus exifleret, mulier illa, cum qua in capite , ex pofteriori parte uncinum habebat , cui
peccare confueverat , importune fe ingefferit , adne&febatur lorica , quam frater geßabat : vidit et
trahens eum per pannos ; qui invocato Divino iam aliud ferrum idem tefli , , quod frater Lauren
auxilio, in memoria habens fratrem Laurentium tius canden fronti fue impreit in die Parafceves,
fine labe peccati fugit , & evafit . Interrogatus quod idem frater ad juffum fratris Laurentii vebe
de tempore dixit, quod bene funt novem anni. menter calefecerat ufque ad candorem. Sed cum in
Item addidit idem teftis , quod cum effet Prior tantum debilitaretur , quod non poffet fe fine
*
adju
 r

438 JA P P E N p I X 0 U A R T A.
a8jutorio v61vere , ad fuggeßionem ipfius teftis circulum in collo, ô loricam, quam idem tefti, vi
depofuit tot pondera ferri , eo quod ' ipfe teftis dit , quam idem teftis fepe refecit ; reveftivit , Ö*
eumdem tanto pondere oneratum folus revolve expoliavit fratrem eumdem ; vidit in capite ipfius
re non valebat. Item addidit quod erat caritate fratris fignum, quod impreffum erat ex circulo fer
plenus, & pauperibus compatiens cum hilaritate reo , ò' corona ferrea, quam ipfe frater in capite
maxima eifdem , quae poterat, erogabat: ita quod portaverat , ßcut credit ipfe tefiir, quem circulum,
aliquando purpuras fibi datas , & aliqua vefti & coronam idem tefti* fepe in manibus tenuit : que
menta Altaris cum apparatu Sacerdotis vendi corona in modum Crucis faéia defuper a parte pd
feriori uncinum babebat, cui lorica confueverat ad
juffit , & pretium eorumdem pauperibus eroga--
ri : etiam cultello fæpe pauperibus erogari juffit. ne&fi : vidit etiam ipfe tefti* fratrem prædiéîum ,
dixit etiam, quod in £uadragefima majori, ό tri licet infirmum , fepe jejunantem vigilia B. Virgini r,
bus diebus in feptimana filentium, ficut poterat, te 4poflolorum , & aliarum facrarum vigil. & quatuor
nebat ; mulieres ad colloquium nullatenus admittebat. tempor. in pane , & aqua, & alio tempore in cibo
Item dixit ipfe teftis , quod eo tempore , quo quadragefimali. Sed cum idem frater infirmitate gra
aqua Tiberis, & aliæ aquæ in urbe excreverunt, vatus effet , adeo quod per undecim dies nullum fu.
inundatio aquarum in crypta , ubi frater Lauren meret cibum preter aquam guètaratam , de prædiéia
tiu* jacebat , intantum inundavit , quod dixit ipfe duritia poftea aliquid relaxavit. Adjecit etiam idem
difcipulus ipß fratri : De neceffitate te oportet exi tefiir , quod multa mulier intrabat ad eum , & in
-re extra cryptam , quia jam non poffum vincere i tempore quadrageßmali nullum extraneum ad collo
Pfam aquam, licet multam ejecerim ex bac fpecu , quium admittebat : tenebat etiam idem frater filen
& vires meæ defecerunt : cui dixit frater Lauren tium aliis temporibus certis boris, in quibus nec et
tius : Frater votum vovi , quod nec ignis , nec aqua, iam fui* familiaribur miß maxima neceffitate cogen.
feu alia tribulatio me feparabit a črypta ifta : fa te loqui volebat. Adjecit etiam idem teftis, quod
ciat Deus de me velle fuum ; δ' f?atim exivit idem di&us frater caritate plenus , licet pauper , de
teßis , & poft paululum reverfus invenit, quod aqua his , quæ habebat, indigentibus erogabat : aliquan
omnino ceffaverat ex di&o loco , ita quod pavi do etiam idem frater juffit vendi quamdam pur
mentum ipßus loci ficcum appareret . Addidit puram fibi datam, & tubalias altaris, & pretium
etiam , quod paulo ante horam tranfitus fratris pauperibus erogari: qui etiam de eleemofynis fi
Laurentii cum effet fecum in crypta idem teftis, bi datis quamdam mulierem apud Sublacum fe
audivit dulcem fonum ad modum campanarum cit maritari . Adjecit etiam idem teftis , quod
parvularum, quafi de pe&ore ipfius exeuntem , quædam mulier uxor Romani de Sublaco vexa
qurantem per tantum fpatium , quod poffet de ta fuit a Dæmone , quam idem teftis de man
cantari Pater nofter quatuordecim vicibus ; & fic dato fratris Laurentii cum Cruce , quam habe
poft paululum die Dominico fummo mane in bat frater Laurentius, fignavit ; quae per mife
craftinum poft feftum S. Affumptionis B. Mariæ ricordiam Jefu Chrifti, & virtutem S. Crucis ,
migravit ad Dominum . Item dixit ipfe teftis , & merita fratris Laurentii , ficut ipfe credit, ex
quod cum poft mortem ipfius fratris gravem do titit liberata. Interrogatus quanto tempore fuit
1orem capitis pateretur , impofito panno capiti ipfe teftis cum prædiéto fratre, dixit , quod per
fuo , qui fratris Laurentii fuerat, ftatim ab ipfo decem annos. -

dolore extitit liberatus . Item dixit , quod cum Et ego Jacobus Sacrofan&ae Romanæ Eccle
ipfe teftis adeo vehementem tinnitum aurium cum fiae Scriniarius di&a fuprafcriptorum teftium re
dolore Pateretur, quod audire non poffet , figna ceptorum in præfentia D. J. Epifcopi Alatrini ,
vit aúres fuas figno Crucis cum pannis di&ifra & fratris G. Prioris S. Bartholomæi de Triful
tris , & continuo fanatus eft. Item adjecit idem to, & mei Scriniarii , de ipforum mandato in
teffis , quod quaedam mulier uxor Romani de publicam formam redegi, & mei nominis fignum
Sublaco a Dæmonio vexata, vivente adhuc fra feci.
tre Laurentio , venit ad locum ipfius fratris, quae
per miſericordiam Dei, & merita fratris Lauren
tii, ut ipfe credit, poftea extitit liberata.
Menfe Martii de o&ava frater Deudato Sacer
/霹
ol s)
dos, difcipulus quondam fratris Laurentii jura
vit {uper vita , & miraculis fratris Laurentii , & Sumptum ex fuo originali, quod fcriptum in
interrogatus dixit , quod cum ipfe manerat fecum volumine membraneo extat in Archivo Caſtri
fepius in crypta , ubi jacebat frater Laurentiur , & S. Angeli : & per me infraſcriptum diligenter
jaceret in ipfa cum eo, & minißraret eidem, vi collatum concordat . In quorum fidem &c. die
dit circulos quatuor, quo* babebat in manibus , Ö* 3o. Oĉtobris 1742.
bracbiis ipfe frater Laurentiur , & quatuor circu
lor, quor idem babebat in coxis , & tibiis , & ca N. Antonellus ejuſdem Archivi Prefectus.
tenam ferream , quam habebat circa lumbos , & unum

A Ꮲ.
 /

439
JA P P E N D I X 9 U 1 N T A. 3

E P I S T O L A
B. J O AN NIS T A USIG NAN I
O R D I N IS J E S U A T O R U M
E P I S C O P 1 F E R R A R I Æ

C O N S C K. 1 P T A

D U C L E S T E N S I,
De qua fupra habitus eft fermo cap. 4o. num. 7.

-ఫిల్డ్ర-ఫి-శశిథిః-శిశఃఃః-శిశశిఃశి-శిఖిపిఃః-- ఃశి-శిశశిఃః-శిశిఃశి-శి శిశి

L. A U D A T O S I A G E S U C R I S T O

:
º
Illuflriffine Princeps poft bumiles commendationes &c.
i Mperocchè l' Accufatore de Sono appreſſo criminato alla S. V. de diſone
Fratelli, e ſeminatore del ſtate carnale, è però che la negativa, cioè non
la Zizania Satanas per le eſſer vero, non ſe potrà provare, ſe non per l'ope
membra fue me pare fe re, ed effetti contrarii, confidome nella Divina
fia ingegnato, Illuftrifïimo Miſericordia, nella quale ſolo mi rallegro, S&
Principe , in detrimento glorio poter chiaramente moſtrare non eſſer in
del bene della carità, S& me quelle nefande operationi, & benchè la vi.
fcandalo noftro, & de que ta mia ſia infermoſiſſima, pur rendo gratie a
ſta Chieſa di ſolvere tra Dio, che ha fatto con meco queſta miſericor
Fº la Signoria Voſtra, 8 me dia ch'io ho in orrore ſopra tutte le coſe orri
Servitore di quella el vinculo della Pace, ſono bili el peccato mortale, S. teſtimonio mi è Id
coſtretto almanco per lettere ( dato che più vo dio conoſcitore de' miei ſegreti, ch'io con ogni
lentieri, e più pienamente lo faria a bocca ) agilitade piuttoſto m'elegeria ogn'altra miſeria
ſatisfare con aſſertione della verità, ad Eſſa Vo di queſta vita, che la miſeria del peccato, S&
ſtra Signoria rendendo me certo per la benigniſ. piuttoſto vorria , che diſcendeſſe el foco dal
ſima voſtra umanità, S. innata bontade, che co Cielo, che me devoraſſe, S che m'abbruciaſſe
noſciuto avrete el vero della innocentia mia, & l'incendio della concupiſcenza carnale. Sallo Id
la malignitade di detrattori la Signoria Voſtra dio, ch'io non mento, dinanzi al quale io par
ne renderà amplifiimamente la gratia fua, & la lo, & dinanzi al cui tribunale io ſo per lo fer.
in
ſua gratioſa faccia riſerenerà ſopra di me. mo dover eſſer giudicato, che dopo molti peri
r: Dicono inter catera, che in pubblici & priva coli, S tentazioni, non mi vergogno di confeſ
ti ſermoni ho detratto alla fama della Signoria ſare la mia infermitade orando io a Dio inſtan
Voſtra: Supplico a quella voglia conſiderare le temente, che piaceſſe alla ſua bontade liberar
Perſone, che tali coſe reportano, S. voglia ave mi da quella ignominioſa paſſione etiandio ſe
re piena informazione della veritade. Per certo gli piaceva per morte corporale obteni contro
non ſe potrà mai dire col vero, ch'io in mie ogni mio merito, è impetrai già ſono più an
ni dalla larghezza della ſua bontade, che più
prediche parlaſſe della S.V. ſe non con honeſtade,
& reverentia, e con private perſone per lo ſimilenon ſento ſtimuli carnali, S ſopita, S addori
me ingegno honorarne, e di ſcuſare, ſe niente mentata pare ogni concupiſcentia, & tanto m
foſſe allegato accuſabile. Sallo Iddio, ch'io de fa a vedere qualunque bellezza corporale, quan
ſidero alla S. V. alla Caſa d'Eſte, ed alla vo to che uno capo de Aſino. Queſto ſo, che è
ſtra Cittade ogni eſaltazione, S gloria, S per Divina guardia ; ma quando Eſſo retrarrà la
chè più non poſſo, quello poco, che mi è poſ mano, io ſarò non ſolamente huomo, ma be
ſibile faccio nelle mie inferme orazioni, 5 ma ſtia. Perdonimi la S. V, forza me fanno li miei
scime nell'offitio della Meſſa faccio ſempre ſpe detrattori dire, 8 produrre in luce l'opere mie,
ciale , & intenta oratione per falute , & falva quali io deſideravo naſcondere, 8 porre ſolo nel
tione de V. S. & della Caſa voſtra, 8 di que Divino coſpetto, a cui ſolo deſidero piacere, S&
ſta Voſtra Cittade. -

al quale ſenza ſimulatione io ſervo benchè in

fer
 44O JA P P E N D I X 0 U 1 N T A.
fermante nello ſpirito mio, ingegnandomi di fa & anche ogni mia virtute eſtimo molto piccola,
re degni frutti di penitentia, nella quale ſono & è così in veritade, come quello, che me veg
pochi giorni, ch'io per la viſitazione della Di gio dilungato dalla perfetione della Caritade, S&
vina mifericordia non pianga in amaritudine d' dal fervore dello Spirito, & dal zelo di Dio,
anima i peccati miei: Faccio più quareſime l' & dalla prudentia, & ſapientia, & dalla perfe
anno: tre, o quattro volte la ſettimana m'aſten tione della virtute, le quali me converria avere
go: dormo ſempre veſtito in ſaccone di paglia: , ſingolarmente in queſto ſtato, S& grado de di
ſollicitamente mi levo la notte all'oratione, S& gnitade, lo quale richiede perfetione Angelica .
a dire el mio offitio, & ad orare per lo Popo A'unc autem ha levato contra di me el càlcagno
lo: due volte al giorno, ſe per infirmitade di uno, che fu già mio Cappellano, el quale io
corpo non foſſe impedito, caſtigo col flagello el aveva coſtituito Signore della mia caſa. Prego
corpo mio, el più delle volte per inſino alla ef, la S. V. che ſe voglia informare delle ſue con.
fuſione del Sangue, come potrebbono atteſtare ditioni. Coſtui, ſuſcitato che m'ebbe in caſa
quelli, che lavano i panni, che porto a carne, ſette, º partialitade, dividendo la famiglia do
e'l teſtimonio porto con meco nelle proprie car po molti ſcandali per ſua impatientia s'è parti
ni peſte, 8 piagate, che ſpeſſe volte ſento aſſai to da me, e da poi ſtando per ſe per mezzo de
pena in andare. Gratie ti rendo Signore mio , amici, me pregò, ch'io lo ritoglieſſe. Quando
che queſta miſericordia con meco ha fatta non vidde, che del tutto io nol voleva, diſſe una
per opere di mia giuſtitia, ma per la tua ſchiet cotale parola: ( Riceveme, che per te non ſe
ta bontade, che ſai, ch'io ho rinontiato a tut fa, ch'io me ne parta ſcandalezato, che te fa
ti i piaceri di queſto Seculo etiamdio a molti rò tanto ſcandalo, che guai a te ) & bene ſi è
ſolazzi honeſti per conformarme alla tua Paſ sforzato di obſervare la promeſſa: Ego vero ſa
ſione, é per quella molto più, mentre godo lutare tuum expeétabo Domine: La cui malignità
ſecundum interiorem bominem, delle pene & af in ciò appare, che non ſolamente egli non di
fitioni , che de' piaceri, e ſolazzi mondani. Tu ca vero, ma coſe finte per ſue corrotte ſoſpi
ſai, che andando per via, ſtando a menſa, S& tioni, ma non etiandio ſerva ordine alcuno del
qualunque operatione me faccia, me sforzo im la Evangelica, & Canonica Communitione (Ap
pirme di te, è ſempre averte nella mia memo preſſo dire il male non dove poſſa giovare, ma
ria, nè in quella permetto ſtare cogitatione, nè dove faceva ſcandalo in ſovverſione, 8 ſcanda
repreſentatione, le quali io intenda abbi da of lo di tanto Popolo ) Ora Dio convertalo a ſe
fendere li occhi della tua Maeſtade: Niuna co
in veritade, & perdonile queſta colpa.
-
ſa creata, nè onori, nè diletti, nè ricchezze de Troppo ſaria lungo a riſpondere per lettere
ſidero, ſe non ſolo te, Creatore mio. Tu ſai, alle ſue calunnie. Ma loco, è tempore ſpero ſa
che l'è tuo dono, 8 così è vero per la gratia tisfare a chi vorrà intendere la veritade.
tua, & di ſubito lo perderò, ſe tu nol guardi. Al fatto della diſpoſitione di beni del Veſco
Per lo tuo amore, poicchè a queſto loco fui aſ vato, ſupplico alla S. V. che alle mie ſpeſe el
{unto indigniffimamente me fono sforzato quan legga, chi veggia la ragione dal dì, ch'io en
to è ſtato poſſibile alla mia pocchezza admoni trai in queſto loco per inſino al preſente, S.
re, & riprendere, S corregere queſto Chierica non dubito ſi moſtrerà chiaro quanto la luce
to, & queſto Populo, S ognuno trarre alla via per me non eſſere ſtate ſpeſe queſte rendite, ſe
della ſalute, S mai non ho admonito niſſuno non in debiti uſi , come è in pagare debiti ,
de coſa, che io non me ſia ingegnato prima , colte, ſalarii, riparazioni di caſe , eleemoſine ,
& poſſa obſervare in me. Non è in mia Con ſpeſe quotidiane pro vićtu, Ö veſtitu familie .
ſcientia, che a niuno mai faceſſe calunnia, nè Et ſe il contrario ſi trova, io voglio duramen
inganno, nè a niuno mai tolſi il ſuo, mondo te eſſere corretto; In Chriſto Domino feliciter
d'ogni ſimonia, e baratteria. Domandaſſe la fa valete.
miglia di caſa, e tutti i domeſtici miei dal mag Illuftri Dominationi Veftræ &c. totum
giore inſino al minore, quale ſia la mia con committo.
verſazione. Signore Iddio mio non me ſcrivere
a peccato queſto dire, che ſai, ch'io nol dico
per jactanza, ma perchè non ſia in me beſtem JOANNES immeritus Ferrariæ Epifcopus.
miato il nome tuo, c la religione conculcata;
º

Finis Libri Tertii.