Scansione metrica del IV Libro dellEneide

Premessa
Dal momento che non credo esista ancora una scansione metrica completa, che possa
essere consultata online, del IV Libro dellEneide di Virgilio, mi sembrato opportuno
realizzarne una versione, per quanto semplice che sia.
La scansione rivolta a tutti coloro che, per un motivo o per un altro, si trovano a dover
tradurre, analizzare e ovviamente leggere il IV libro dellEneide, i quali potranno
consultarla per chiarire dubbi e incertezze.
Settembre 2014
Legenda
Le vocali e i dittonghi su cui cade laccento metrico sono muniti di accento grafico, di
sottolineatura e saranno scritti in grassetto, per facilitare la focalizzazione del tempo forte
(arsi).
Le sinalefi sono indicate per mezzo del trattino basso (_), in grassetto, posto tra una
parola e laltra.
Le cesure sono indicate per mezzo di due barre verticali (||) poste tra una parola e laltra.
N.B.: Dei dittonghi su cui cade laccento metrico stata accentata graficamente sempre la
seconda vocale.
Indice
Pag. 2 DE DIDONE ET ANNA SORORE (vv. 1-53)
Pag. 4 DE DIDONE AMORE INCENSA (vv. 54-89)
Pag. 5 DE IUNONIS ET VENERIS FOEDERE (vv. 90-128)
Pag. 7 DE DOLOSA VENATIONE (vv. 129-159)
Pag. 8 DE SECRETO CONUBIO (vv. 160-172)
Pag. 9 DE FAMA (vv. 173-197)
Pag. 10 DE IARBAE IRA (vv. 198-218)
Pag. 11 DE IOVIS IUSSU (vv. 219-295)
Pag. 14 DE DIDONIS INTERVENTU (vv. 296-330)
Pag. 16 DE AENEAE RESPONSO (vv. 331-361)
Pag. 17 DE REGINAE DIDONIS DESPERATIONE (vv. 362-392)
Pag. 18 DE AENEAE APPARATU AD DISCESSUM (vv. 393-407)
Pag. 19 DE EXTREMO DIDONIS INCEPTO (vv. 408-449)
Pag. 21 DE INFELICIBUS DIDONIS FATIS (vv. 450-473)
Pag. 22 DE MORTIS APPARATU (vv. 474-503)
Pag. 23 DE DIDONIS VENEFICIIS (vv. 504-521)
Pag. 24 DE EXTREMA DIDONIS VIGILIA (vv. 522-552)
Pag. 25 DE SUBITO AENEAE DISCESSU (vv. 553-583)
Pag. 27 DE DIDONIS IMPRECATIONE (vv. 584-629)
Pag. 29 DE DIDONIS INTERITU (vv. 630-666)
Pag. 30 DE ANNAE SORORIS DESPERATIONE (vv. 667-705)

IV LIBRO
DE DIDONE ET ANNA SORORE (vv. 1-53)
t regna grav || iamddum sacia cra
vlnus alt vens || et caco crpitur gni
mlta vir virts anim || multsque recrsat
gntis hons, || haernt || infxi pctore vltus
vrbaque nc placidm || mebrs dat cra quitem.

Pstera Phobe || lustrbat lmpade trras

mentmque_Aurra pol || dimverat mbram,
cm sic nanimam_dloquitr || male sna sorrem:
nna sorr, || quae m || suspnsam_insmnia trrent!
qus novos hc nostrs || succssit sdibus hspes,

10

qum sese_re ferns, || quam frti pctore_et rmis!

Crdo_equidm, || nec vna fids, || genus sse derum.
Dgeners anims || timor rguit. || He quibus lle
Ictats fats! || Quae blla_exhasta canbat!
S mihi nn anim || fixum_mmotmque sedret,

15

n cui m vincl || vellm socire iugli,

pstquam prmus amr || decptam mrte fefllit;
S non prtaesm thalam || taedaque fusset,
hic un forsn || potu succmbere clpae.
nna, fatbor enm, || miser post fta Sychai
cniugis t sparss || fratrna cade pentis,
slus hic nflext senss || animmque labntem
mpulit. dgnosc veters || vestgia flmmae.
Sd mihi vl tells || optm prius ma dehscat,

20

vl pater mnipotns adigt || me flmine_ad mbras,

25

pllents umbrs Ereb || noctmque profndam,

nte, Pudr, || quam t violo_at || tua ira reslvo.
lle mes, || prims qui m || sibi inxit, amres
bstulit; lle habet secm || servtque seplcros.
Sc effta sinm || lacrims implvit obrtis.

30

nna refrt: || O lce mags || dilcta sorri,

slane prpetu || maerns || carpre iuvnta,
nc dulcs nats, || Veners nec pramia nris?
d cinerem_at || mans || creds curre sepltos?
sto,_aegrm || null quondm || flexre marti,

35

nn Libya, || non nte, Tyr; || despctus Irbas

dctorsque_ali, || quos frica trra trimphis
dves alt: || placitne_etim pugnbis amri?
Nc venit n mentm || quorm consderis rvis?
Hnc Gaetlae_urbs, || genus nsuperbile bllo,

40

t Numidae_nfren || cingnt || et inhspita Srtis,

hnc desrta sit regi || latque furntes
Brcae. || Quid blla Tyr || surgntia dcam
grmanque mins?
Ds equidem_aspicibs || reor t Iunne seconda

45

hnc cursum_liacs || vent || tenusse carnas.

Qum tu_urbm, || sorr, || hanc cerns, || quae srgere rgna
cniugi tal! || Teucrm comitntibus rmis
Pnica s quants || attllet glria rbus!

T modo psce des venim, || sacrsque littis

50

ndulge_hspiti || caussque_inncte morndi,

dm pelag desavit himps || et aqusus Oron,
qussataque rats, || dum nn tractbile calum.

DE DIDONE AMORE INCENSA (vv. 54-89)

Hs dicts impnso_animum_nflammvit amre
spmque dedt dubia ment || solvtque pudrem.

55

Prncipi delbra_adent || pacmque per ras

xquirnt; || mactnt lects || de mre bidntis
lgifera Cerer || Phoebque || patrque Lyao,
Inoni_nte_omns, || cui vncla iuglia crae.
psa tenns dextr paterm || pulchrrima Ddo

60

cndents vacca media_nter crnua fndit

at ante_ra dem || pingus spatitur ad ras;
nstaurtque dim dons, || pecudmque reclsis
pctoribs inhins || spirntia cnsulit xta.
He vatum_gnara ments! || quid vta furntem,

65

qud delbra iuvnt? || est mllis flmma medllas

nterea_t tacitm || vivt sub pctore vlnus.
ritur nfelx Did || totque vagtur
rbe furns, || quals conicta crva sagtta,
qum procul ncautm || nemora_nter Crsia fxit
pstor agns tels || liqutque voltile frrum
nscius: lla fug || silvs || saltsque pergrat

70

Dctaes, || haert later || letlis harndo.

Nnc media_Anen || secm per monia dcit
Sdonisque_ostntat ops || urbmque partam,

75

ncipit ffar || medique_in vce resstit;

nnc eadm || labnte di || convvia quarit,
liacsque_iterm demns || audre labres
xposct || pendtque_iterm || narrntis ab re.
Pst ubi dgress || lumnque_obscra vicssim

80

lna premt || suadntque cadntia sdera smnos,

sla dom maert vacu || stratsque relctis
ncubat. llum_absns || absntem_audtque vidtque,
at gremio_scanim, || genitris imgine cpta,
dtinet, nfadm || si fllere pssit amrem.

85

Nn coeptae_dsurgnt turrs, || non rma iuvntus

xerct portsve_aut prpugncula bllo
tta parnt: || pendnt opera_nterrpta minaque
mrorum_ngents || aequtaque mchina calo.

DE IUNONIS ET VENERIS FOEDERE (vv. 90-128)

Qum simul c tal || persnsit pste tenri

90

cra Iovs coninx || nec fmam_obstre furri,

tlibus dgreditr Venerm || Satrnia dctis:
gregim ver laudem_t || spolia_mpla refrtis
tque purque tus, || magnum_t memorbile nmen,

na dol divm || si fmina vcta durum_est.

95

Nc me_ade fallt || veritm te monia nostra

sspects habusse || doms Karthginis ltae.
Sd quis ert modus at || quo nnc certmine tnto?
Qun potis pacem_aternm || pactsque_hymenaos
xercmus? Habs, || tot quod mnte petsti:

100

rdet amns Did || traxtque per ssa furrem.

Cmmunem_hnc erg populm || paribsque regmus
aspicis, || licet Phrygi || servre marto
dtalsque tua Tyris || permttere dxtrae.
lli (snsit enm || simulta mnte loctam,

105

qu regnum_talia || Libycs avrteret ras)

sc contra_st ingrssa Vens: || Quis tlia dmens
bnuat at || tecm malt || contndere bllo?
S modo qud memors || factm || fortna sequtur.
Sd fats incrta ferr, || si Ippiter nam

110

sse velt Tyris urbm || Troique profctis

mscerve probt populs || aut fodera ingi.
T coninx, || tibi fs animm || temptre precndo.
Prge: sequr. || Tum sc excpit || rgia Ino:
Mcum_erit ste labr, || nunc qu ratine quod nstat
cnfier posst, || paucs, || advrte, docbo.
Vnatum_Anes || unque misrrima Ddo
n nemus re parnt, || ubi prmos crstinus rtus
xtulert Titn || radisque retxerit rbem.
Hs ego ngrantm || commxta grndine nmbum,

120

115

dm trepidnt ala || saltsque_indgine cngunt,

dsuper nfundam_t || tonitr caelum_mne cibo.
Dffugint comits || et ncte tegntur opca:
spluncm Did || dux t Troinus endem
dvenint. || Adero_t, || tua s mihi crta volntas,

125

cnubi iungm stabil || proprimque dicbo.

Hc hymenaus ert. || Non dversta petnti
dnuit tque dols rist || Cythera reprtis.

DE DOLOSA VENATIONE (vv. 129-159)

ceanum_ntere || surgns || Aurra relquit.

t ports || iubare_xort || delcta iuvntus;

130

rtia rra, plaga, || lat venbula frro,

Mssylque runt equits || et odra canm vis.
Rginm || thalam || cunctntem_ad lmina prmi
Ponorum_xspectnt, || ostrque_insgnis et aro
stt sonips ac frna ferx || spumntia mndit.
Tndem prgreditr || magn stipnte catrva,
Sdonim pict chlamydm || circmdata lmbo;
cu pharetra_x aur, || crins nodntur in arum
area prpurem || subnctit fbula vstem.
Nc non t Phrygi comits || et latus Ilus

140

ncednt. || Ipse_nte_alis || pulchrrimus mnis

nfert s socium_Anes || atque_gmina ingit.

135

Qulis ubi_hbernm Lycim || Xanthque flunta

dserit c Delm || matrnam_nvisit Apollo
nstaurtque chors, || mixtque_altria crcum

145

Crtesqu Dryopsque fremnt || pictque_Agathrsi;

pse iugs Cynth graditr || mollque fluntem
frnde premt crinm fingns || atque_mplicat aro,
tla sonnt umers: || haud llo sgnior bat
Anes, || tantum_gregi || decus nitet re.

150

Pstquam_alts ventum_n monts || atque_nvia lstra,

cce fera sax || deictae vrtice cprae
dcurrre iugs; || ali de prte patntis
trnsmittnt curs camps || atque_gmina crvi
plverulnta fug glomernt || montsque relnquont.
t puer scanis || medis in vllibus cri
gadet equ || iamque_hs curs, || iam praterit llos
spmantmque dar || pecora_nter inrtia vtis
ptat aprum_at || fulvm descndere mnte lenem.

DE SECRETO CONUBIO (vv. 160-172)

ntere magn || miscri mrmure calum

160

ncipit, nsequitr || commxta grndine nmbus;

t Tyri comits passim_t || Troina iuvntus
Drdanisque neps Veners || divrsa per gros
tcta met petire; || runt de mntibus mnes.
Spluncm Did || dux t Troinus endem

165

155

dvenint. || Prima_t Tells || et prnuba Ino

dnt signm: || fulsre_igns || et cnscius ather
cnubis summque_ululrunt || vrtice Nmphae.
lle dis prims let || primsque malorum
casa fut; || neque_enm speci || famve movtur

170

nc iam frtivm || Did || medittur amrem;

cniugim vocat, hc || praetxit nmine clpam.

DE FAMA (vv. 173-197)

xtempl Libya || magns it Fma per rbes,
Fma, malm quo nn || alit velcius llum:
mbilitte vigt || virsque_adqurit endo,

175

prva met prim, || mox sse_attllit in aras

ngreditrque solo_t || caput nter nbila cndit.
llam Trra parns, || ira_nritta derum,
xtremam,_t perhibnt, || Coeo_nceladque sorrem
prgenut pedibs celerem_t || perncibus lis,

180

mnstrum_horrndum,_ingns, || cui qut sunt crpore plmae,

tt vigils ocul subtr || (mirbile dctu),
tt lingua, || totidem_ra sonnt, || tot sbrigit aris.
Ncte volt cael medi || terraque per mbram
strdens nc dulc declnat || lmina smno;
lce sedt custs || aut smmi clmine tcti,
trribus at alts || et mgnas trritat rbes,

185

tm fict || pravque tenx || quam nntia vri.

Hac tum mltiplic populs || sermne replbat
gadens t paritr || facta_tque_infcta canbat:

190

vnisse_Anen || Troino snguine crtum,

cu se plchra vir || digntur ingere Ddo;
nnc hiemem_nter s lux, || quam lnga, fovre
rgnorum_mmemors || turpque cupdine cptos.
Hac passm dea foda virm || diffndit in ra.

195

Prtinus d regm || curss detrquet Irban

ncendtque_animm dicts || atque_ggerat ras.

DE IARBAE IRA (vv. 198-218)

Hc Hammne sats || rapt Garamntide nmpha
tmpla Iov centm || lats immnia rgnis,
cntum_ars posut || vigilmque sacrverat gnem,

200

xcubis divom_aterns, ||pecudmque cruore

pngue solum_t varis || florntia lmina srtis.
sque_amns animi_t || rumre_accnsus amro
dcitur nte_ars || media_nter nmina dvom
mlta Iovm manibs || supplx orsse supnis:

205

Ippiter mnipotns, || cui nnc Maursia pctis

gns epulta tors || Lenaum lbat honrem,
spicis hac? || an t, || genitr, || cum flmina trques,
nquiquam_hrrems, || caecque_in nbibus gnes
trrificnt anims || et innia mrmura mscent?

210

fmina, qua || nostrs errns || in fnibus rbem

xigum preti posut, || cui ltus arndum
cuque loc legs dedims, || conbia nostra
rppulit c || dominum_Anen || in rgna recpit.
t nunc lle Pars || cum smivir comittu,

215

Maoni mentm mitr || crinmque madntem

sbnixs, || rapt potitr; || nos mnera tmplis
quppe tus ferims || fammque fovmus innem.

DE IOVIS IUSSU (vv. 219-295)

Tlibus rantm dicts || arsque tenntem
adiit mnipotns || oculsque_ad monia trsit

220

rgia_et blits || fama meliris amntis.

Tm sic Mrcurium_dloquitr || ac tlia mndat:
Vde_age, nte, || voc zephyrs || et lbere pnnis
Drdanimque ducm, || Tyri Karthgine qu nunc
xspectt || fatsque dats || non rspicit rbes,

225

dloquere_t || celers defr || mea dcta per aras.

Nn illm nobs || genetrx pulchrrima tlem
prmist Graimque_ide || bis vndicat rmis;
sd fore qu gravidam_mperis || bellque fremntem
talim regert, || genus lto_a snguine Teucri
prderet c || totm sub lges || mtteret rbem.
S nulla_ccendt || tantrum glria rrum

230

nc super pse su || moltur lade labrem,

scanine patr || romnas nvidet rces?
qud struit? At qua sp || inimca_in gnte mortur

235

nc prolem_soniam_t || Lavnia rspicit rva?

Nviget; hac summa_st, || hic nstri nntius sto.
Dxerat. lle patrs magn || parre parbat
mperio:_t primm || pedibs talria nctit
area, qua sublmem_als || sive_aquora spra

240

se terrm rapid || paritr cum flmine prtant.

Tm virgm capit: hc || anims ille_vocat rco
pllents, || alis sub Trtara || trstia mttit,
dt somns adimtque_et || lmina mrte resgnat.
lla frtus agt vents || et trbida trnat

245

nbila. Imque volns apicem_t || latera_rdua crnit

tlants dur, || caelm qui vrtice flcit,
tlants, || cinctum_dsidu || cui nbibus tris
pniferm caput t || vent pulstur et mbri;
nx umers infsa tegt; || tum flmina mnto

250

pracipitnt senis t || glaci riget hrrida brba.

hc primm || paribs nitns || Cyllnius lis
cnstitit; hnc || tot praecps || se crpore_ad ndas
msit, av simils, || quae crcum ltora, crcum
pscoss scopuls humils || volat aquora ixta:
hat alitr, || terrs intr || caelmque, volbat
ltus harnosum_d Libya || ventsque secbat,
mtern venins ab av || Cyllnia prles.

255

t primum_lats || tetigt maglia plntis,

Anen || fundntem_arcs || ac tcta novntem

260

cnspicit; tque_ill || stelltus ispide flva

nsis ert || Tyrique_ardbat mrice lana
dmissa_x umers, || divs quae mnera Ddo
fcerat t || tenu tels discrverat aro.
Cntinuo_nvadt: || Tu nnc Karthginis ltae

265

fndamnta locs || pulchrmque_uxrius rbem

xstruis? He || regn || rermque_oblte turum?
pse dem || tibi m || clar demttit Olmpo
rgnatr, || caelum_t terrs || qui nmine trquet;
pse_haec frre iubt || celers mandta per aras:

270

Qud struis? At || qua sp || Libycs teris tia trris?

S te nlla movt || tantrum glria rrum
[nc super pse tu || molris lade labrem],
scanim || surgntem_et sps herdis Ili
rspice, cu || regnum_talia || Romnaque tllus

275

dbetr. || Tal || Cyllnius re loctus

mrtals viss || medi sermne relquit
t procul n tenuem_x || oculs evnuit aram.
t vero_Anes || aspctu_obmtuit mens,
rrectaque_horrre comae_t || vox facibus hasit.
rdet abre fug || dulcsque relnquere trras,
ttonits tant || monitu_mperique derum.
He quid agt? || Quo nnc || regnam_ambre furntem

280

adeat dfat? || Quae prma_exrdia smat?

tque_animm || nunc hc celerm, || nunc dvidit lluc,
n partsque rapt varis || perque_mnia vrsat.
Hac altrnant || potir sentntia vsa_est:
Mnsthea Srgestmque voct || fortmque Serstum,
clssem_aptnt tacit, || socisque_ad ltora cgant,
rma parnt || et, qua rebs || sit casa novndis,

290

dssimulnt; || sese_ntere, || quando_ptima Ddo

nsciat t tants rump || non spret amres,
tmptatrum_adits || et qua mollssima fndi
tmpora, qus || rebs dextr modus. || cius mnes
mperi laet parnt || et issa facssunt.

295

DE DIDONIS INTERVENTU (vv. 296-330)

t regna dols || (quid fllere pssit amntem?)
prasenst || motsque_excpit || prma futros,
mnia tta timns. || Eadem_mpia Fma furnti
dtulit rmar classm || cursmque parri.
Savit inps anim || totmque_incnsa per rbem
bcchatr, || quals commtis || xcita scris
Thas, ubi_adit || stimulnt trietrica Bccho
rgia ncturnsque || voct clamre Citharon.
Tndem_his Anen || compllat vcibus ltro:
Dssimulre_etim spersti, || prfide, tantum
psse nefs || tacitsque me || decdere trra?

305

300

285

nc te nster amr || nec t || data dxtera qundam

nc moritra tent || crudli fnere Ddo?
Qun etiam_hbern || molri sdere clssem
t medis propers || aquilnibus re per ltum,

310

crdels? || Quid? S || non rva_alina domsque

gnots peters, || et Tria_antqua manret,
Tria per ndosm || petertur clssibus aquor?
Mne fugs? || Per ego_hs lacrims || dextrmque tum te
(qundo_alit || mihi im misera || nihil psa relqui),

315

pr conbia nstra, || per ncepts hymenaos,

s bene qud de t meru, || fuit at tibi qucquam
dlce mem, || miserre doms || labntis et stam,
ro, s quis adhc || precibus locus, || exue mentem.
T proptr Libyca gents || Nomadmque tyrnni

320

dere,_nfens Tyri; || te prpter endem

xstincts pudor t, || qua sla sdera_adbam,
fma prir. || Cui m || moribndam dseris, hspes?
Hc solm nomn || quonim || de cniuge rstat.
Qud moror? n || mea Pgmalin || dum monia frter
dstruat at captm duct || Gaetlus Irbas?
Sltem s || qua mih de t || suscpta fusset
nte fugm subols, || si qus mihi prvulus ala
lderet Anes, || qui t tamen re refrret,
nn equidem_mnin capta_c || desrta vidrer.

330

325

DE AENEAE RESPONSO (vv. 331-361)

Dxerat. lle Iovs monits || immta tenbat
lmina_et bnixs curm || sub crde prembat.
Tndem paca refrt: || Ego t || quae plrima fndo
numerre vals numqum, || regna, negbo
prmeritm || nec m || meminsse pigbit Elssae,

335

dm memor pse me, || dum spritus hs regit rtus.

Pr re paca loqur. || Neque_ego_hnc abscndere frto
sprav (ne fnge) || fugm || nec cniugis mquam
pratend taeds || aut hac in fodera vni.
M si fta mes || paterntur dcere vtam

340

aspicis || et spnte me || compnere cras,

rbem Trianm primm || dulcsque merum
rliquis colerm, || Priam tecta_lta manrent
t recidva man || posussem Prgama vctis.
Sd nunc talim magnm || Grynes Apollo

345

talim Lycia || iussre capssere srtes;

hc amor, hac patria_st. || Si t Kathginis rces
Phonissm || Libycaque_aspctus || dtinet rbis,
qua tandem_Asoni || Teucrs || consdere trra
nvidia_st? || et ns fas xtera quarere rgna.

350

M patris nchisa || quotins umntibus mbris

nx opert terrs, || quotins astra_gnea srgunt,
dmonet n somns || et trbida trret imgo;
m puer scanis || capitsque_iniria cri,
qum regno_Hsperia fraudo_t || fatlibus rvis.

355

Nnc etiam_nterprs divm || Iove mssus ab pso

(tstor utrmque capt) || celers mandta per aras
dtulit; pse dem || manifsto_in lmine vdi
ntrantm murs || vocmque_his aribus hasi.
Dsine mque tus || incndere tque querllis:

360

talim non spnte sequr.

DE REGINAE DIDONIS DESPERATIONE (vv. 362-392)

Tlia dcentm || iamddum_avrsa tutur
hc illc volvns oculs || totmque perrrat
lminibs tacits || et sc accnsa proftur:
Nc tibi dva parns, || geners nec Drdanus actor,

365

prfide, sd durs genut || te catibus hrrens

Cacasus Hrcanaque_admrunt bera tgres.
Nm quid dssimulo_at || quae me_d maira resrvo?
Nm fletu_ngemut nostr? || Num lmina flxit?
Nm lacrims victs dedit at || misertus amntemst?
Qua quibus nteferm? || Iam im nec mxima Ino
nc Satrnius hac oculs || pater spicit aquis.
Nsquam tta fids. || Eictum ltore, egntem
xcepi_t regn || demns || in prte locvi,
missm classm, || socis a mrte redxi.

375

He furis incnsa ferr! || Nunc agur Apllo,

nnc Lycia sorts, || nunc t Iove mssus ab pso

370

nterprs divm || fert hrrida issa per aras.

Sclicet s supers labor st, || ea cra quitos
sllicitt. || Neque t tene || neque dcta refllo:

380

, sequere_talim vents, || pete rgna per nda;

spro_equidm medis, || si qud pia nmina pssunt,
spplicia_hasurm scopuls || et nmine Ddo
sape vocturm. || Sequar tris gnibus bsens
t, cum frgida mrs anim sedxerit rtus,

385

mnibus mbra locs ader. || Dabis, mprobe, ponas;

adiam_et hac mans || venit mihi fma sub mos.
Hs medim dicts || sermnem_abrmpit et aras
agra fugt seque_x oculs || avrtit et afert,
lnquens mlta met || cunctntem_et mlta parntem

390

dcere. Sscipint famula || conlpsaque mmbra

mrmore refernt thalam || stratsque repnunt.

DE AENEAE APPARATU AD DISCESSUM (vv. 393-407)

t pius enes, || quamqum lenre dolntem
sland cupit t || dicts avrtere cras,
mlta gemns || magnque_animm || labefctus amre,
issa tamn divom_xsequitr || classmque revsit.
Tm ver Teucri_ncumbnt || et ltore clsas
dducnt tot navs. || Natat ncta carna
frndentsque fernt rems || et rbora slvis
nfabricta fuga studi.

400

395

Mgrants cerns || totque_ex rbe runtis,

c veluti_ngentm || formcae frris acrvom
cm populnt hiems memors || tectque repnunt:
t nigrm camps agmn || praedmque per hrbas
cnvectnt calle_ngust, || pars grndia trdunt

405

bnixa frumnta_umers, || pars gmina cgunt

cstigntque mors, || opere_mnis smita frvet.

DE EXTREMO DIDONIS INCEPTO (vv. 408-449)

Qus tibi tm, || Did, || cernnti tlia snsus,
qusve dabs gemits, || cum ltora frvere lte
prspicers arce_x summ || totmque vidres

410

msceri_nte_oculs || tants clamribus aquor!

mprobe_Amr, || quid nn mortlia pctora cgis!
re_iterum_n lacrims, || iterm temptre precndo
cgitur t supplx || anims submttere amri,
n quid inxpertm || frustr moritra relnquat.

415

nna, vids tot || properri ltore crcum;

ndique cnvenre; || voct iam crbasus aras,
pppibus t laet || nautae_mposure cornas.
Hnc ego s potu || tantm sperre dolrem,
t perfrre, sorr, || poter. || Miserae_hc tamen num
xsequere,_ nna, mih; || solm nam prfidus lle
t colere,_rcans || etim tibi crdere snsus;

420

sla vir molls adits || et tmpora nras.

, soror, tque_hostm || supplx adfre suprbum.
Nn ego cm Danas || Troinam_excndere gntem

425

Alide irav || classmve_ad Prgama msi

nc patris nchisa cinerm || mansve revlli:
cr mea dcta negt || durs demttere_in aris?
Qu ruit? xtremum_hc || misera det mnus amnti:
xspectt || facilmque fugm || ventsque ferntis.

430

Nn iam cniugium_nticm, || quod prdidit, ro

nc pulchro_t Lati caret || regnmque relnquat;
tmpus inne pet, || requim spatimque furri,
dm mea m victm || docet fortna dolre.
xtremam_hnc or venim || (miserre sorris),

435

qum mihi cm dedert, || cumultam mrte remttam.

Tlibus rabt, || talsque misrrima fltus
frtque refrtque sorr. || Sed nllis lle movtur
fltibus at || vocs ulls || tractbilis adit:
fta_obstnt || placidsque vir || deus bstruit aris.

440

c velut nnos || validm cum rbore qurcum

lpin borea || nunc hnc || nunc fltibus llinc
ruere_nter s certnt; || it strdor et ltae
csternnt terrm || concsso stpite frndes;
psa_haert scopuls || et quntum vrtice ad aras
atheris, || tantm radce_in || Trtara tndit:
had secus dsidus || hinc tque_hinc vcibus hros
tnditur t magn || persnsit pctore cras;

445

mns immta mant; || lacrima volvntur innes.

DE INFELICIBUS DIDONIS FATIS (vv. 450-473)

Tm vero_nfelx || fats extrrita Ddo

450

mrtem_ort: || taedt cael || convxa turi.

Qu magis nceptm peragt || lucmque relnquat,
vdit, tricrems || cum dna_impneret ris
(hrrendm dict), || latics nigrscere scros
fsaque_in bscenm || se vrtere vna crurem.

455

Hc vism null, || non psi_effta sorri.

Pratere fuit n tects || de mrmore tmplum
cniugis ntiqu, || mir quod honre colbat,
vlleribs nives || et fsta frnde revnctum:
hnc exadir vocs || et vrba vocntis

460

vis vir, || nox cm terrs || obscra tenret;

slaque clminibs || ferli crmine bbo
sape queri_t || longs in fltum || dcere vces;
mltaque pratere || vatm praedcta prirum
trribil monitu_hrrificnt. || Agit pse furntem

465

n somns ferus Anes; || semprque relnqui

sla sib, || sempr longam_ncomitta vidtur
re viam_t Tyris || desrta quarere trra:
Emenidm velut || demns videt gmina Pntheus
t solm geminum_t || duplics se_ostndere Thbas,

470

at Agammnonis || scaens agittus Orstes

rmatm facibs matrem_t || serpntibus tris
cm fugit ltricsque || sednt in lmine Drae.

DE MORTIS APPARATU (vv. 474-503)

rgo_ubi cncept || furis evcta dolre
dcrevtque mor, || temps secum_psa modmque

475

xigit t maestm dicts || adgrssa sorrem

cnsilim volt tegit c || spem frnte sernat:
nven, || germna, vim || (gratre sorri),
qua mihi rddat em || vel e me slvat amntem.
cean finm iuxt || solmque cadntem

480

ltimus Athiopm locus st, || ubi mximus tlas

xem_umer torqut || stells ardntibus ptum;
hnc mihi Mssyla gents || monstrta sacrdos,
Hsperidm templ custs, || epulsque dracni
qua dabat t sacrs || servbat in rbore rmos,

485

sprgens mida mlla || soprifermque papver.

Hac se crminibs || promttit slvere mntis
qus velit, st alis || durs immttere cras,
sstere_aqum fluvis || et vrtere sdera rtro;
ncturnsque movt mans; || mugre vidbis

490

sb pedibs terram_t || descndere mntibus rnos.

Tstor, cra, || des et t, || germna, tumque
dlce capt, || magics invtam_accngier rtis.

T secrta pyrm || tecto_nterire sub aras

rige_et rma vir, || thalam quae fxa relquit

495

mpius, xuvisque_omns || lectmque iuglem,

qu peri, || supermpons: || abolre nefndi
cncta vir monumnta iuvt || monstrtque sacrdos.
Hac effta silt; || pallr simul ccupat ra.
Nn tamen nna novs || praetxere fnera scris

500

grmanm credt, || nec tntos mnte furres

cncipit at gravira timt || quam mrte Sychai.
rgo issa part.

DE DIDONIS VENEFICIIS (vv. 504-521)

t regna, pyr || penetrli_in sde sub aras
recta_ngent taeds || atque_lice scta,

505

ntendtque locm serts || et frnde cornat

fnere; || super xuvis || ensmque relctum
ffigimque tor || locat had || ignra futri.
Stnt ara circum_t || crins effsa sacrdos
tr centm tonat re des, || Erebmque Chasque
trgeminmque_Hecatn, || tria vrginis ra Dinae.
Sprserat t || latics simultos || fntis Avrni,
flcibus t || messae_d lunm || quaerntur anis
pbents herba || nigr cum lcte venni;
quaritur t nascntis equ de frnte revlsus

515

510

t matr praerptus amr.

psa molm, || manibsque pis || altria ixta
num_exta pedm vincls, || in vste recncta,
tstatr moritra des || et cnscia fti
sdera; tm, || si qud non aquo || fodere_amntis

520

crae nmen habt || iustmque memrque, prectur.

DE EXTREMA DIDONIS VIGILIA (522-552)

Nx erat t || placidm carpbant || fssa soprem
crpora pr terrs || silvaque_et sava quirant
aquora, cm medi || volvntur || sdera lpsu,
cm tacet mnis agr, || pecuds pictaque volcres,

525

quaque lacs lat liquids || quaeque_spera dmis

rra tennt; || somn posita || sub ncte silnti,
lnibnt curs || et crda oblta labrum.
t non nfelx || anim Phoenssa neque_mquam
slvitur n somns || oculsve_aut pctore nctem

530

ccipit: ngeminnt cura || rurssque resrgens

savit amr || magnque_irrum || flctuat astu.
Sc adeo_nsistt || secmque_ita crde voltat:
n quid ag? || rurssne procs inrsa prires
xperir || Nomadmque petm || conbia spplex,
qus ego sm totins || iam ddignta martos?
liacs igitr classs || atque_ltima Tecrum
issa sequr? || quiane_axili || iuvat nte levtos

535

t bene_apd memors || veters stat grtia fcti?

Qus me_autm, || fac vlle, || sint ratibsve suprbis

540

nvisam_ccipit? || Nescs heu, || prdita, ncdum

Lomedntea || sents periria gntis?
Qud tum? Sla fug || nauts comitbor ovntis,
n Tyris || omnque man || stipta merum
nferar t || quos Sdoni || vix rbe revlli,

545

rrsus agm pelago_t || vents dare vla iubbo?

Qun morere_t merita_s, || ferrque_avrte dolrem.
T lacrims evcta mes, || tu prma furntem
hs, germna, || mals oners || atque_bicis hsti.
Nn licut || talami_xpertm || sine crmine vtam

550

dgere, mre fera, || tals nec tngere cras.

Nn servta fids || ciner || promssa Sychao.

DE SUBITO AENEAE DISCESSU (vv. 553-583)

Tntos lla su || rumpbat pctore qustus.
Anes celsa_n pupp, || iam crtus endi,
crpebt somns || rebs || iam rte partis.

555

Huc se frma de || volt redentis edem

btulit n somns || rurssque_ita vsa monre_est
mnia Mrcuri simils, || vocmque colremque_
t crins flavs || et mmbra decra iuvnta:
Nte de, || potes hc || sub csu || dcere smnos

560

nc quae t circm || stent dende percula crnis,

dmens, nc zephyrs || auds spirre secndos?
lla dols || dirmque nefs || in pctore vrsat,
crta mor, || varisque_irrum cncitat astus.
Nn fugis hnc praecps || dum pracipitre potstas?

565

Im mare trbar || trabibs || saevsque vidbis

cnlucer facs, || iam frvere ltora flmmis,
s te his ttigert terrs || Aurra morntem.
Hia_age, rmpe mors; || varium_t mutbile smper
fmina. Sc fats || noct se_immscuit trae.

570

Tm vero_Anes || subits extrritus mbris

crripit somn corps || socisque fatgat:
Pracipits vigilte, || viri,_t consdite trnstris;
slvite vla cit. || Deus athere || mssus ab lto
fstinre fugm || tortsque incdere fnis

575

cce_iterum_nstimult. || Sequimr te, || sncte derum,

qusquis es, mperique_iterm || parmus ovntes.
dsis || placidsque iuvs || et sdera calo
dxtra fers. || dixt vagnaque_ripit nsem
flminem || strictque fert retincula frro.

580

dem_omns || simul rdor habt, || rapintque runtque;

ltora dserure, || latt sub clssibus aquor,
dnix torqunt spums || et carula vrrunt.

DE DIDONIS IMPRECATIONE (vv. 584-629)

t iam prma nov || spargbat || lmine trras
Tthon crocem || linquns || Aurra cuble.

585

Rgina_ speculs || ut prmum_albscere lcem

vdit et aquats || classm procdere vlis
ltoraque_t vacus || senst sine rmige prtus,
trque quatrque man || pects percssa decrum
flventsque_abscssa coms || Pro Ippiter! bit

590

hc. Ait t nostrs || inlserit advna rgnis?

Nn arma_xpedint || totque_ex rbe sequntur
dripintque rats || ali navlibus? te,
frte cit flamms, || date tla,_impllite rmos!
Qud loquor at ubi sm? || Quae mntem_insnia mtat?
nfelx Did, || nunc t facta_mpia tngunt?
Tm decut, || cum scptra dabs. || En dxtra fidsque!
Qum secm patris || aint portsse pentis,
qum subisse_umers || confctum_aette parntem!
Nn potui_breptm || divllere crpus et ndis

600

sprgere, nn socis, || non psum_absmere frro

scanim || patrisque_epulndum || pnere mnsis?
Vrum_ancps pugna || fuert fortna. Fusset:
qum metu moritra? || Facs in cstra tulssem
mplessmque fors flamms || natmque patrmque
cm genere_xtinxm, || memt super psa dedssem.
Sl, qui trrarm || flamms || opera_mnia lstras,
tque_harum_nterprs || currum_et || cnscia Ino

605

595

ncturnsque_Hecat || trivis ululta per rbes

t Dirae_ltrics || et d morintis Elssae,

610

ccipite_hac || meritmque mals || advrtite nmen

t nostrs audte precs. || Si tngere prtus
nfandm caput c || terrs || adnre necssest
t sic fta Iovs poscnt, || hic trminus haret:
t bello_adacs popul || vextus et rmis,

615

fnibus xtorrs, || complxu_avlsus Ili

axilium_mplort || videtque_indgna surum
fnera; nc, || cum s sub lges || pcis inquae
trdidert, || regno_at || optta lce frutur
sd cadat nte dim || medique_inhumtus harna.

620

Hac precor, hnc || vocem_xtremm || cum snguine fndo.

Tm vos, Tyri, || stirpem_t || genus mne futrum
xercte_odis || cinerque_haec mttite nstro
mnera. Nllus amr || populs || nec fodera snto.
xorire_aliqus || nostrs ex || ssibus ltor,

625

qu face Drdanis || ferrque sequre colnos,

nnc, olm, || quocmque dabnt || se tmpore vres.
Ltora ltoribs || contrria, || flctibus ndas
mprecor, rma_arms: || pugnnt || ipsque nepotsque.

DE DIDONIS INTERITU (vv. 630-666)

Hac ait t parts || animm || versbat in mnis,

630

nvism quaerns, || quam prmum_abrmpere lcem.

Tm brevitr || Barcn || nutrcem_adfta Sychai,
nmque sum || patria_ntiqu || cinis ter habbat:
nnam, cra mih nutrx, || huc sste sorrem;
dc corps propert || fluvili || sprgere lmpha

635

t pecuds secum_t || monstrta picula dcat.

Sc venit || tuque_psa pi tege tmpora vtta.
Scra Iov Stygi, || quae rte_incpta parvi,
prficerst anims || finmque_impnere cris
Drdanique rogm || capits || permttere flmmae.
Sc ait. lla gradm || studi celerbat anli.
t trepida_t || coepts || immnibus ffera Ddo,
snguinem volvns || acim || maculsque tremntis
nterfsa gens || et pllida mrte futra,
nterira doms || inrmpit lmina_et ltos

645

cnscendt || furibnda grads || ensmque recldit

Drdanim, || non hs quaestum || mnus in sus.
Hc, postquam_liacs || vests || notmque cuble
cnspext, || paulm lacrims || et mnte morta
ncubutque tor || dixtque novissma vrba:

650

Dlces xuvia, || dum fta desque sinbat,

ccipite_hnc animm || meque_hs exslvite cris.
Vxi_et qum dedert || cursm Fortna pergi
t nunc mgna me || sub trras || bit imgo.

640

rbem praclarm statu, || mea monia vdi,

655

lta virm poens || inimco_a frtre recpi:

flix, he || nimim felx, || si ltora tantum
nmquam Drdania || tetigssent || nstra carnae.
Dxit et s || imprssa tor || Morimur inltae,
sd morimur at, || sic sc || iuvat re sub mbras;

660

hariat hnc || oculs ignm || crudlis ab lto

Drdanus t || nostra secm || ferat mina mrtis.
Dxerat, tque_illm || media_nter tlia frro
cnlapsam_spicint || comits || ensmque crure
spmantm || sparssque mans. || It clmor ad lta

665

tria; cncussm || bacchtur || Fma per rbem.

DE ANNAE SORORIS DESPERATIONE (vv. 667-705)

Lments || gemitque_et fmine ulultu
tcta fremnt, || resont || magns plangribus ather,
nn alitr || quam si_mmiss || ruat hstibus mnis
Krthago_at || antqua Tyrs || flammaque furntes

670

clmina prque_hominm || volvntur prque derum.

Adiit xanims || trepidque_extrrita crsu
nguibus ra sorr || foedns || et pctora pgnis
pr medis ruit c || morintem nmine clmat:
Hc illd, || germna, || fut? || me frade petbas?
Hc rogus ste mihi,_hc || igns araque parbant?

675

Qud primm || desrta querr? || comitmne sorrem

sprvist morins? || eadm me_ad fta vocsses:
dem_ambs || ferr dolor t||que_eadem_hra tulsset.
Hs etim || strux manibs || patrisque vocvi

680

vce des, || sic te_t || posit crudlis abssem?

xstinxt || te mque, sorr, || populmque patrsque
Sdonis || urbmque tum. || Date vlnera lmphis
bluam,_xtrems || si qus || super hlitus rrat
re legm. || Sic fta grads || evserat ltos

685

smianimmque || sin germnam_amplxa fovbat

cm gemitu_tque_atrs || siccbat vste crures.
lla gravs oculs || conta_attllere rrsus
dficit; nfixm || stridt || sub pctore vlnus.
Tr sese_ttollns || cubitque_adnxa levvit,

690

tr revolta torst || oculsque_errntibus lto

quasivt cael || lucem_ngemutque reprta.
Tm Iuno_mnipotns || longm miserta dolrem
dfficilsque_obits || Irm || demsit Olmpo,
qua luctntem_animm || nexsque reslveret rtus.
Nm quia nc fat, || merit || nec mrte perbat,
sd misera_nte dim || subitque_accnsa furre,
nndum_ill flavm || Prosrpina || vrtice crnem
bstulert || Stygique capt || damnverat rco.
rgo_Irs croces || per calum || rscida pnnis
mlle trahns varis || ad advrso sle colres
dvolat t || supr caput dstitit: || Hnc ego Dti

700

695

scrum issa fer || teque_sto || crpore slvo.

Sc ait t || dextr crinm secat: || mnis et na
dlapss calor t||que_in vntos vta recssit.

705