S.

^23 Vit

j.

t
f

1* "! ' n ..>^ .

flil-lktiirarir

sl>f.\_

WJJRCtfliP .

"Dv

HESacaS

\\
/*k

TACHENII
vH IPPOCRATES
C H I M I C V S,
i> R 1 G AT F. M &

OT TONIS

A Qj r 4 M Methode inaudita

Nouijftmi Sa/is Viperini antiquijjim* fundumeMu oflendens .

ED1TIO

Awior& Rienditior Accejfit ein/dem Authoris

SECVNDA
PRINCIPE

DE MORBORVM

TRACTATVi. S E N B C ^ IN ZVISTQl. ^A IS'iinqtuiii melius torqtiebis inuidos quam virtuci & gtorix inl'ciLiciido .

VENETIIS,

M.DC.LXXVIir.
&

Typis Combi

LaNouij.

SuperiorumPirmijfu, ac PriuUtgi.

Me legat inuitus nemo , non feripfimus Uli: Huic feripta eft, fiquem pagina

noftraiuuat.

SERENISSIMIS CELSISSIMIS PRINCIPIBVS ET DOMINIS.

Domino Georgio Wilhelmo lohanni Frederico Ernefto Augufio

AC

Fratribus.

DEI GR A TIA DVCIBVS Brunfuico Luneburgenfium,

&C.&C &c.
Dominis & Principibus fuis Clemencifllmis.

Ente mihifiepe fdpiufcj-y njoluenti, Streniil. ac Celftfs. Principe s^ Domini Clement ijfimijngentes Alexandriru liberalitatis cumulos, quibus Clementiffime jrequenter meexplcuifii.<,at<jybeafiis,qiiibits me Cel.V.ad njltim <vfqifpiritifi deuinxiis > fitbijt cogitatio' qua <veneratione ,quaue ingenij induftria Celf.V.iuxta deuotifjimi ant* mi mei obferuantia, aliaue falte grati animi conat,pro cgeis in * 3 me

g^^^^g
^^^B
re

EPISTOLA
tentat. Qaanuis auttm <veritas inmBa 3 fola fuifortitudine fit cmendahiiiSj fatify proprijs, eximpjfo 'viribus mumatur 3 nil enim fubfiflere pote quod in ipf e N.atuY<efiindamento>non folidcturjnuincibilif, hoc patracino inftmatur.-nihilominus mei [cripti puritas^Celf.V. dicata (3? confecrata,tanto Jplendore armata,gemwatoroborcaudaciusin lucem (ffl horninum confpet~tu prodtbit. Accipite ergo Serena fronte Sereniffim'hffiC elf.Principe s paruum hoc opu(cultim } nudo titulo, <vt non amare,faltem diligere pergatis,
ha&enuspropter inmdia reitt.

Celfit.Ve.
Venrtijs 167S

vfmdntifs.

Octhonem Tachenium.

<&

obfequentifs*

AD

DOCTISSIMVM

AVTHOREM,
Vere Philofophum per ignem (djf aquam .
TACHENIV S-

Per anagr. dempti afpiiacione At vinces. vel I hac tenus Quis neget antiquam Chimiam, fanumqjrc" pertum. Oiuinum Hippocratem quam coluiffe ferunt ? HAC iter ad fanfta natura; arcana patefcic , Hac fine vix dignum I aude parabis opus : Hac fine nil Medicus langueti in corpore prsflar Hac fine nil magni pharmacopola dabir I TENVS HACCEvia,Sophi^ docet illa labores Nee labor abfterreat, tetraue monftra iiinul. lmpiger excutias natura arcana Iatentis, Natura;myftes hiedoeet almus iter. Sudor.in ingrefiu faceor,cumtempore VINCES Atq; manuHefperidumcarpere poma datur . II Igne,& AquaTerra,Chimiftaatqjaere pregnins, Non potent partum non peperifiebonum . Quatuor hjeeetenim centro concludit in vno , Vulcano, ingenio dexteritate manus.

5 5

HI

i ir . Chimicusarte fuaclaud.t medicamen in vno Centi o,i quo rnorbum tota caterua fugit. Quid luuac inumeras MedicorQ audne cateruas Vnica cum morbis fit Mediana fatis > Hjiic vbi decumbens corpus peifenferit intus Viribus affumptis fit rediuiuus homo . Ingemo hanc raro cunftos doftiflimus Otto Artis Apollinea:laufq; decufq; docet. IV. Si veramrersrasportamChimifta repoftos Theraurosreperis,pauperiemqi fusjas , Nee modo pauperie poteris quoqjpelleremorbos Diuini digiti qui populantur opus . CIauem,qudportam refgras doftiffimusOtto Tradit, & ingenti tc inftruit arte fua . V. Otto Tacheniirs Per arngr. u O Titan huc efto! Hattenus uiienebris lacuerunt dogmata vera, Vmbram pro vero quid tenu fik [uat ? Sed nouus Adriaco qa > furgit TITAN Olympo Lumme Cimmenas difcutiet renebras, Candidusoq-uifquis veri penecrafia qusris HVC ESTO,radijs TITAN vb,q;fent. Spargere fi perpas orbi rua Ium:na TITAN Cantabit radians Iumen vcerovpolus . VIAdaureum libellum. Quo feror en mecum doftiffime vade Iibelle , Si mecum vadas non ego folus ero, Sic mecum vadet doctiffimatui ba fophorum Quos omnes paruo claudis in hoc opere Profundo natura; myfta?,amico candido ficouansapplaudit. Nicolaus Ziffius, Med: O. Anno quo TV leiV LVCeM . Das?

AD

AD LECTOREM
CANDIDVM ET ANTIQVISSIM-E Hippocratic*Doftrin* fludiofum .

PR^FATIO.

Ippocrates,fulgentif- vet t mm fimum Median* lu- fr'!'* *

culct 3 migmatibus ^fiun, tramt obuelauit, & prtcepta > in Om nibus dorin fu<e operibus > laconicd retulit ; adedt vtobjcura eins breuiias, & eloquia, dfcri> ptoribns,in variosfenfusdiftortafint > quorumquadatn Gale~ nus mirartis folerti, ac venu* jloordine, in capita difpofuu; quM verb > & prafertim>AVREVM LIBELLUM DE Dt, u4ET\At myfieri)i repletum ,in tafta reliqmt. D minus enim Senex , hos foliscbimi<e cultoribus delegauit,qu<t ars oli, & fortaffe Hippocratis feculo , naturalis philoiphia appelUbatur.Qui't * 6 enim,

PR^FATIO
enintiSenis rarijjima eloquia>aut ignem mllern ibidem > ment^-> percipietiniji in occulta hac Hip-

pocratica naturali dottrina fit exercitatusF ^Attejiante td RaizTiam. mundo(d) Vtcunque, logicus "! * 6 inquit: habeat profundum ingeniurh argumentabile,attt na turale Az rebus extrinfetis, ta rnen nunquam per aliqu rationem, qua: venit ad fenim, poterit direde cogix>fcere ,
nee
in

iudicarcquomodo ferne,

terra pu!Iulet,crefcar,& colligat fru&us: nifi cum doftrina experimentali, prius intraueritin NOSTRAM PHILO-

SOPHIAMNATVRALEM, & non lphifticam fermocinalem illam, qua: nafeitur Jogicis, per diuerfas prafumptiones phantafticas:qui cum prognofticatiombusiequelarum,contra vim natura:, facinnt muks pertinacitererra re , in fphifticatione mentis. Quid per noftram mechanic icientiamntelkftuseft rectL ficatusvi experientiae> refpectu oculi, <3c vera: notitia: metalis, itfid experienn noftrae ftant

AD LECTOREM. tafticasconclufionum ideque nee eas toJerant: fed omnes alias feientias, oftendunt, viuaciter intrare inintelled. Vnde deineeps inrelligimus per naturam intus illud. quod eil, & qule eft.Quia per talem feientiam intelie&us ftac denudatus fuperfiuitatibus& erroribtis, qui ipfum ordinaii remouent a veriratc, pro prer prafumptiones, & preiudicata.credita in conclufionibus Hincenim noftri ie direxerunt ad intrandum per quaJibet fcientiam,in omnem experientiam, per artem, iuxta natura curfum, in fuis VNIVOCIS PRINC1PI1S. Spagyria enim fola eft fpeculum veri intelle&us: monftratque tangere & videre veritateseamm, inclarolumine. Idedq; habertabulafmaragdina. Per hoc genus demonft randi, fugiet te, orr> nis obfeuritas, &c. Huius antiquifs. phihfopbiie fnndamenta indiguat Hip. in * ** fupra citatilibelliprincipio (a). uu ' Conftant fupra probationes phan-

PR.EFATIO
bcfub variarum an turn Opera tions pucis Jaltem difcipalis Tytagoricorum more indigita t ; Sic Baliiius mavirum fequutns rit rrium.Jb cereuijt cocliorie (a) & ph. ^i n . alijs rufltas laboribusnotaeri
""" VOluit .

Taracelfus autem, Z'ulgaria temnens > licet ab Ecclcjia barefe os damnatus, cum Hippoc. tarnen in Antiquiffima. Dotlrina confentit, ditla natura injlrub fpiritut *nenta>j'nb diuerlorumfpirituum Aiur 'uii-nominibus (b) infcenamProdu

idfmUm Reliqua turba antiquorum

mttrufa. philofophomm t ditla ^trcbite. C Hi'pM.i. clonua inftrumenta,fubficfo no-

ei'u.' mineRE-BIS> (quafi binasres oenderent ) a.b\conderunt\ binc natum eflilltid. Eft rebis in diftis , reiflima norma figuris. ali) fub alijs velamtnibus&c. Quibus refpondeo, quod non folum hacjed aliaquamplurimaperpendi , & altamentereuotui, ab hoc autem meo inliituto(ob rationem infra dicendam) auocari, nullo modopoffe;prafertim dum Heipubltca > cui om ni s,

AD LECTOREM.
nes, fortunarum noflrarum maiorem partem debemus, prodeffeputo; Hxcnimirum, natura tnrumenta, dum in lucemprofero Methodum certam>& apertam , batlenus paucisvifam, explofis ommbus ambagibus, &fallaci)s, ftmuloendo; aieb t>t *ALCHlMljl antiqui'fima, nobili(ma &arsne. cearia > ab ignans & rudibus oforibns>finecalumni')s,tutafubfijtere y & itliteratorum,flagitioforumque bominum latratus, inpofltruw emtarepoit. Nltlllu , Qtiid enim frequentius dva. virt boni JlilJimis illisgi^ctbusaudiatur, f """t m hit nojoLumin prmominatamundi liimina ,fedetiin eos,qui berlaus <? pictatis memores > difficultates, quas antiqu<(7^uminum injiar mihi jemper fitere colendt)pofHerutit>Uborumafduitte, & meditatione,obfcunta* tefque aperii efludent;qudmde. fertores,Empincos(adexperientiam tarnen tnuite confugiunt) praigtatoresappdiatiiitnb mi tlas addty apud imperitos^uoi miratus, tantam arrogtiam ca. dere poe in taniiUumfubiecl ) fr

PRV&FATIO.
aiiorumque colorum terripcratttra, ab ea prodijt. Sed quis omnia benejicia pro bumano vfu> ab bacarte exorta enarrare poteft i Tota feptentrionalis pfaga,vt & 'Patria tnea, huic artl quam plurimum debent,conficitur ibictTinifia. dem potus ex bordeo , quem cereuifiam appellant : Hordeum autem,vtdocct Galenus,parum coftum ventofitates efficit > oppUationes, meliufculi bullierif. Anqui autem nori, huius urtis opeab HippocrateedoBi* in ipfo hordeo>natur* inflrumen. ta excitarunt , & in nouum fe rnen tranfmutarunt} quodnon amplius bordeum, jed malt harn (a) nunc vocant: Maltbam iQn. Ualt trttamcoquunt, & iterumexGMU. citant interna inflrumeta adal. terationem, hac atlto vocatur fermentatio,quid fernere ndetur.Hacmetbodo,Hip:(icdocen. te,fitexeo faluberrimuspotus< ; Scdqmddtcodecercutfia}vuarum fucciis, perfe nunquam fiewt vinum, mfi arsconcurreret, ? mftrumetad oper.mdum in illo exitarentur. Sic ne-

AD LECTOREM.
neqnepanis,bacarte deficiente, v fieret vnquam, nifiinflrumenta natura in farina > proportio nal igne extcmo, er aqua, ex. citarentur-yCumverd in inutcem agere incipiunt , ex nom materudefettu , tnaa prim acefcit,& paulatim putrefcit,tande verminefcit: ,Ars verd inftrit. mentorum operationfretardat, vel impedit, vebementi calore auf frigore: opufque ab artice ad vitamfufientaudammortalibus neceariam, adfinemconducitur. *At, nonfolum alimenta > fed neque medicamentafalubria& magna virtutisbac artecarere pount,quod intcralia Tberiaca docett nifi enim in eo compofito t infinita natura inftrumenta fimplicium, per fernte ntationem invnumcoirent, & fic quiefceret, inutilis plant repenretur: ait enim 4uicenna:(ajdttl>\icztia.de l tx efie virtutis medicinam , *"/'" qua? fermentationent fit pal- ct{ , 4 . (a. Hac de caitfa, inuentor , in cbimicis operatiombus verfatus, & doius>additvinum,vtprotttptius opus perficiatur: perfer. menta-

PR.EFATIO
mental wnem emm tranf'nmtantur naturalis qutque , vt de vuarumfucco,cereuifia & parte not u me, Conuincit, aiunt, ratio ,& ipfa veritas , b<ec omnia tta fe habere, fed nouitates in pbilofophia & mediana, quas agitatis, oiuT.o . mineralia & metallica remedia, bumana natura admodum con traria, qua traatis, antiquita. tiignota, hoc e[t,quod inpugnetmus. Mundo introducere nouitates, impoffibilee,fed introduaa xtfpm. creatore , perficere, alterare , permifcere & componere-,docuit a nihil fit Hipp: (a) & arti conce'um efi V.n !"aT **' LinHm & P er Vanas altera. vtmm "per- tiones carta ; gramen per varias mixt* & alterationes fit cbiroteca ; & TtZLr ^iamgluten;fuccus florumper i.b. i d* alterationes fit mel, & hoc per <*<". alterationes byiromel , Litua. mspotus[uaui$mus , vino Hif. panico nil cedens; & tandern acetum , quod dein facile in aquam elementalemreuertitur. Fmmentum, per alterationem fit aqua ardens; variaftmplicia, mvnum congea permixta &

per

ADLECTOREM.
perfermentum
Tbertaca.

caf]ia,fena,mecboacanna,cremor tartari , & infinita aliafunt re gen a j quorum ille non meminir, no autem noua, udio[altem& longaexperientia,iny>[um,non* UnefmtJuvocatajmtsadevt, ff% cumfapiente exclamare audea- vht mus: nihil nouifubfolc^a/c. r^fi" quiderg),Hippocraticus tnuenit, htc d ""''"'"' rtcins Ecclefi &obftetricia manuperficit, iU tfi ca.l.v. 10. lud principiofutt ; oculiautem vcri non tt erant aperti, vt cognofcerent ea, Sei huic obietlioni,admodum eleganter refpondet Etenne Tajquier.

alt erat a, fiunt Sic po Hippocratem,

Dicitur eile nounsnobisParacelfus: ob idque Crimen, in oblcurum pellitur exilium Atnouus Hippocrates,nouus eftChrifippus,&ipfi Roma: Afclepiades, tempore quifquefuo. Qui nouadamnetis vereres damnetis oportet. Aut ifta, nihil eft, in nouitate, noui. Quo

PRiEFATIO
Quo ad mineralia & metallica remedia , neque lue nouiter in medicinam funt introducla, fei ab antiquis , Theriaca enim compositum antiquiflimum abfc

eaicinde plant meffieax eflet. ^rnm . ^Kermes, reeipit lapidem ta%tlh& aurum, metallorumperJetliffimum, & nobilifjimum . JdemMefue, compofuit pillulas exeodemlapide,inmelancbolta, mfania non inutiles,quasetiam recenttores, auro vel argenta obdueunt. ~tpud Lithuanos in Metropoiifnatnoui Argentifabrum ~irient um bominemrobuftum,calibem,ilUteratum, ade tarnen fdien meraorU, vt in linguafibi vfitata, quiequid fernel audiuerat, deverboad verbum fertrecitare noffet. Hicaiuuene, vfque ad 47. annum tunc temporis , quotidih{ab auetudine exiflimo)fumpferat partim de argenUlimatura , interlaborandumy fibtq; firmiter perfuadebat buius rjum fibi memoriam auxifle. Cmm*. Smaragdi,riibini,hy*clnhi,n5. ne tntram in varias eompofiones, quascordialesnommamus* Sul-

AD LECTOREM.
Sutpbur m pulmonum affetti* Sulf bus quotidxi prafcribitur d Dioi,ur

fcoride, fcriptore antiquiffimo, Laudatum. Ferrum ab antiquis celebra- ?. tur infplenis affetlibus > quo & hodie non fme fruu vtimur . >Apudantiquos aqua minerales* in magna fuert veneratione,& nos quoque in cafibus defperatis annuattm ad eas confugimus. Sedquiddefaledicentf abf- St. que quo vita bumana degere nequit : & quo in condiendis cibisvtimur quotidii, ene ttouum inuetumiaut babuerunt ne anttquieiusnotitiam \\At, non folume mari, & fontibus excoquitur; fedinfuperfuntmontes & miner natiui [aus Jotidt , marmorisinflar, in quibus lapidicinarum modo caditur renaf cens:quas in Valacbiay&prope Cracouiam ipfus vidi, maiufque Regum vetfigal , quam vltius rei : quod tarnen neque vegeta* bile , nequi animale dicipote: Erit ergo minerale. Sic ad externa: antiqui vnguenta, Emplafira, collyria & )tmilia > non ftne mineraltbus >& * tnetal-

PR^EFATIO
P'.umhum. metallis compofuerunt.Ex pltim. bot bimica arte cum aceto , compofnerunl ceruffam, pro vnguen. to, & Emplaro , qnoi al'oum appellatur.Ex plumbo fitlitbargyrttm ,ex quo fit Emplarum tnapb.trmacum, omnia hxc ab antiqnis excogitata . Ex cupro 0" aceto, eadem arfr k m. tPt fi ( jgr/tgo , bac in trat in vngHentum tgyptiacum, a j'ufco colorefic dictum, etiam vetcrum inuentum . Scd qrndin btsrecitandis tempHsconfumo; vetula. q'ttqne in ltaliaderidct buius artis perfecutoresj qud ftne ea ml quicqiuim wiienire illispof fibite eft ad capillam tingendum, Vinco verbo , quicqmd praclari, &pulcbri arte perficitur , abbuius antiquiljhn* pbiIofophi<e fundamentoprocedit , videntcs boc,vident-,at tarnen non cognofcunt. Uanc jiitpiditatcm admirattis Senex dicit (fuhmia voce ndcndo , feconuertens adfnos) nbr. i. d. Diuin.a mens edocuit , fua

a*t.

opera imitari.cognofcentes,

qwH'aciuut, Ted ignorantes.

fUiS^mitanuir: VerbaHippo-

cratis- T^pn igiturnouaprod. cere

AD LECTOREM.
eere tentant Hippocratici cbimi-ci; fed antiquitatvprobitifl'imi ab interitttreuocant. f^alidilfima autemremedia, / s l a qtu.fi u(a) obi)Ccrepergunt,ex mercu- fi , ,. rio,& antimomo,denotantigno-w.'y<'' rantiam cbimicorum, quorum ir. " x '"" vjhs abominabilis > & plermq; cn> bitgin per os non a'umuntur abfqiit-j 'ffm,i vitxpericulo. Ego ver ignorantiam non miror, hanc obfemo in omnibus profefombus, & prafertim in medicina,quam ab bac antiqu iffima arte , originem fump(ijfe paul pofl demonflrabo.Hinc mo. tusHippocrates (b) quod Me- b <lt /<*

dicinam vocat omnium actium nobiliflimam, Ted propter ignorantiam eorum_> qui eam male exeicent,elTe omnium viliimam. Ignorantia itaque e, omne mal um in mediana generare-.binc nlttbl maior inutdia, quam inter bos > ab Hippocrate

alienos, & diffehs,quorfacies eo crimineplermqucliuet, ade vt medicus nunc pa/fim litdibrio expofuus, comicis in face-

tias, & mundo in prouerbium * 2 iuerit.

PR^FATIO
iuerit. Vrohl vbi maicas qua fnlgebant olim apud fuos Mfculapijtvbi decor , vbi exiimatio & aftWiA, quamtantoperi committit>& commeniatHipa Attct*. poerates(a)> "Nj>(irof<eculo,vnus u ,t*. Vl np en di t altemm, ditla & fa cta taxat 3 rixatur, d tergo contradicit , qu<x non intelligit, fe tpfum apud ignaram plebem exlotlit,fordidafpelucelli. Si enim cbimiprincipia: td e natura mftmmentacumHtppocrate,ex dfftZlt," noftris furnis, pro medicin* funicfaria dornet o didicient,in tot errores, isvnt. & feas mediana non abi]f[et , veqnh bodih ceat diuifio; aur. git enim fet~l*tula,duplicem me. dicina matuens,chimicam feil. & Gdenicam > contra Senis decreta, quivnamjaltem doeuit: neaue Galenits huius fctla me. tninit-jnticfjippocratis& Galeni iogmata ntmis videntnr prolixa : Hmufmodipaucisregulis contenti, inrumentamediana ignorantes,& canonici d ptebeis &mulierculisaudire yolunt,& gattdent: quos tarnen Galenus , mi nulli (et?* erat addtftus, doWinaverd, &pmdentiaornatijmust

Ab LECTO&EM.
tifmu$,femosappellat: omne-s cnun addifcere voiebat, pifcatotes>& infimxfortis alios homittfh,& plebeos,& impentos all., a/ . dt mr qnandoconfuluit[a}(& quarh Fi : med'. Taracelfo id vrtio vertitur d /" Sennerto de cenfu cap.^i non folm, vt ' Hippocratis \enten~ tum (quem quoque nonpiguit, ex plebeisfctjcit ari,pr<eceptionu. libri princip.) ignorantiamfciL aufugeret, (ed vt verum a falfo difeernere pofjet . Cognofcebat ertimfoleniffimus hie vir,xgroto nihil calamitofius aeeiders poffe, quam median* fundamensjubJlruere credulitate, cogitatione, opinionem, inesrtitudinem,are* nam, paludem>fyrtem. Et licet Cdeni tempore philojophia naturalis > quam nunc cbimiatn dieunt , int er paueos, fitbfenti] iuramento oecultabatur, biuuz caufa tarnen, totarn tAegyptum perlujtrauit > vbi arsillatempeate floruif.id confirmatfummam viri curiotatem > & diUgentiaw.reduxnimirum inpatriam, diuerfa rara pbarmaca, ibidem accepta,interamicos medicos diribuit vtexperientia * 3 con-

PR^FATIO
eonjirmarentur; Sic de ignis mira efficacia fcripjit > de TheriaACif.t. ca(a)ad TiJoncTtile&udignami Summis laudibus extollit *Aefcbiron Empiricum eins praceptorem, a quo cancros vrere didun

-g*u.i*h<. Manebitttaque C ateno >VirO perfpicaciffimo fua gloria cui non minus quam Hippocrati, re4terentia,vtrertttn bonarum omnium caufisy acprincipe , debetur . Kfjturalis itaque pbibfopbia Hippocrati, quam nunc cbimiam .... . rotant,eflantiquiffima> deriua> tut mmirum a Graco nomine y **.* Hals ,<& %i'cbeo:id fonat falis fufio , Jen UquefalJiO > hmc jurrexit nomen Jilchimia, qua dtceretur arsfundend;falia; & t,*fMi er. reftL'Natura enim ipfa fruftum j.a n: F,-. producere non potefi, nifi jemi2IT*nd. dt numfalia interna (qus ojtendjm 4rtca.i. a oculim) interra quefcant; femel autem liquefaa,viciim agunt in inuicem , & m plant am aurgunt, ad fuosfines;& tuns diabore cehnt: Spiritusenim es mm. inquit Hippocr.(c)alter trahir, alter protcudit> idem autem

Tfrt

(b)

vterqj

AD LECTOREM. vterq; facit, & in vtramq;pat> temtendit (crefcit&vegetatur) & ficnaturam hominis imitantur. Semina autem tarn d natura admaturitatem dedu&a accipit philojopbus chimicus>ab Hippocrate edotlus, & in Ulis confide rat bina (falia) naturainflrumenta, ignem feil. & aquam, b*c,arte> ad agendnm compellit> liquando falia, iuxta natura legem, vtalcbimia docet ,fitque aliquii noui > quod prius non erat,vt exempli gratia l'uiT^JS^ in illo rurfus confiderat Htppoeraticus Thilof. & cbimicus na tura inrumenta , qitxporro cpellit obftetriciz manu , & falia liquat, naturamfcil. imitando, & iterum producitaliquidnoui, ijuod prius non erat, idque vofdmus^lCETVM, in illo notat cbimicus philofopbus, ignem /perare aquam, c enimprtcep. tore iubenti(a)quod nullnsfa- * D 'Jp ri <* por propna fcultate praspolJere debeat: aeidum tuncfuctrarm abfumit,<&rurfus diitidit, ignem ab aqua, fitque noua pro-

duio& e AQV>A ^iH~

TH^FATIO.DET^S qua poflmodum occulta actis ope in akali fixitur. Et fic pergtt curwfus HippocratiCits , permifccndo,& alcerando,donec mtetitum acquatui . Tandem amboinftrumenta, attt facultates , per repetitas falium fu/io. nes ad orcum reducit. Etlicii ignoranti videatur Hippocraii. cusbic noua proJuxiffe, verum non e,funt enimantiquiima; a hh. Dtc faliafaltem toties refmdtt, quoTheer.ii. ties UliISfatura concedit , quz lfac. h- tarnen vltra quartamreuolutioUn.&al. ' ... nemrepeterenon permittit, doforum (a) virorum tejiimonio, b >4 er. q. ratl0ne [ic diu ante: de qua nntinuit nunc jatis, iiHngnof- Hancfalium, repetitam fu !>"**&' fionem, Liquationem,<&exaltaara. tionem, abantiquis ^Ichimia nomine, dotatam: nonfolmiit cui.i.t veizetabilifedetiam in Mmeradut* . li(b) regno > locum habere, indicat fjippocrates (c)hac doftri-

d alt'**' Aurumoperantes/<?<*: eittf.m,. tutidunr> lauant, molliigne # Jjquant, forti enimnoncontmt,*rrtn. natui'j

OCc.quooendit H'pps. ti-viui ni (d)ignorantiam,& infeit iam eo"s """' -] rum, quiferibunt cbimiam exer-

cerj.

DA LECTOREM.
ceri, circa vilem metallorum,& miner arum fufionem > quafi b*c mollt igneliquefcerent: contra-

riumfatebitur, quivnquamvidit mineralia,metalla,& aurum fundi,autliqnari, quodfanhnon requnit mllern ,fedfortiimum ignem. T^onitquepbilofopbus bicmtelligit rdem banc mineruam>licet originem ab ea dcfumffit, quodatim indicat claro & intelligibili exemplo.Homo ait: Frumentum tnndit,Ianat,molir> &vbiignecoxit,vritur,& forti quidem igne in corpore a f h to (a)nonconflatur, verum mol- ,ri, r ,. ]i,aclento. Mollis itque erit philofoph orum cbtmicom ignisin extraio* ne ex animatiutnimineralium,& vevetabiliumfamilia ( Elixiria . ., paruj(b)neoterias): Omnia^/. gifl fimiliaefledom Hip: (c)di(-^fimiliaexiftentia ..Quamprim cDe dUu autemignis > mollttudinis gradum excedif.no atnpLiusefi pbilofopbor, fed artium; tunc enim res.nonpromouentur,obetricia manu, fed alterantur, docente id Magiftro,citato libro . Quicumqae igitur falia fundunt j

VKMF AT lO
dUntyaut tnolli, autfoni ign*li-

quant,omnes dependent ab antiquifma bac chimlcn philo fopbia: tgnorantiam itdq; er a an produnt,graniterq; impingunt > iuxta Hip: qui Thjrmacopasum ab bac arte excludunt-.Cumenim vegctabilia tundit, fuccumexpnmit,tnnc profeEib falia fun-

rf'f:peregrirsaver,&a!iena, non eoidem mores habentia regiorieprotrudit(iwta H>ppoc.) cum verb liquata falia condenfat cum faccbaro infyruptim, iunc pemnfcet, & alterat: Sic & hominis natura!?/' Senex > & omnes artescum humatia natura communicant.
Siitdquenaturaprtcrdit om<& ars Imitatur cum, *Vidtc*p. hamo non &'* f"b Sole (a) qui n. huim chimicam>&fallsfujoriamofliciliBtlli, nam in fe noncominea't, folus faltet Medicus Canonicus , qui Hippocralis dogmata , propter buius antiquiffimaartisignorantiam odit,fefeexcipit, ignan'Jimm enim efi buius diuinittis da ta fcientice,adebq; propter bttric *ndl ignorantem(b) Mediana repunem artem,

tatur inter omnes profefiiones

AD LECTOREM.
nes \\\inr\z:fundament enim,

qutpedem figat,non habet: de quo ait Seneca>Sempetdi:em, at nunquam ad veritatem perueniens. Hincfafume, qubd Gale- i^dcia cantm int. nus (a) twbis Hippocratem,om tjg, fy libnium bonorumDucem,loeuple^i"'^ venx du er. tilmisfcriptisconfirmat,& t'- /"? adu Er a. lies bonorum autorem fuis ref- ^'rAt f" cripttsproclamat> imoadnominis etemitatemcommendat,conJecratq;. Haciufta Galeni fententia memouit, vt nunquam, dorne vixero, all am in medicinx adbibendam, quam Hippocratis doilrinam, nonnifi cum ipfa na tura interituram,cenfeam.
Addofi quis antrat e-x noilris }cur ant,Cjuijfim.vn Wppcrnticam doftri' n*m a magnificis dfHinis decans tie ft im , & tanquxm neftndum qitod. dam, reprobutam, rurfus rerudendam eurem: atq; preti^fnm mfrgaritam diftis deminisproijciamfHttie ita ref* p,i/ideo, licet emm latrans, ftolidum, atq; ignarum tmlgus vttuftijmam hanc doCiriaam k vtneranda antiquitate pluribus triumphis nohilitatam nin mtelligatjUique inttlltliurum fit: n hilominus prudemibus dccl : s,*tq; truditis itafuit defiderata t vt L.biUiis hinc inde multotics fnerit rewfus i

PRJEF. AD LEGT.
afi cum txndem ad me redierit, vixprs.errorum multitudtne pro mco cpcrt ngnouerim, & prufertitn (\m\ Nobilii{imi,experientijfirr.i,aiq; exctl lent.flimi virl, Dominus Guerrierus Rolfinchius, *tq; D. lonnes Theodo rus Sther.kitis medicint profefferes Cclebtrrimi in Accademi* Itnt' mn folum udiofj. iuumtitti rtcommendarttnt ,/edinfuper etiam publicn Cathedra tm dignati funt f. que altemCauf*, ijuod aniiquiffim^ni) derinam ftudioforum xmort &gra. tia denuo correftiorem , emendatiortm^tq-, auBiorem in lucem tmiitcrt dt er eu Mus .

OC

O C CASI O SCRIBENDi:
C A P V T I.
Am ardua omnium Tantum fcicntiarum perfe- feit hm* 6fcacognitiocft, vt ?<"<<m_, ra,nprius tota hominis 'ffi't"cnte vita deficiat, quam , manu vcl vniusdifeiplinx certi mm. radicalem rationem, qua; difputa- '*'* bilis non foretex libris tantum cartaccis in vtftigare queamus. Afo funt Socratts cum omnes fame difei- tarnen rej* c'itndi . plinasficperfcrutatuseffec , tunc primum ab oraculo fapientiffimus omnium iudicatus cft>cum fe nihil feire palam fater&ur : quod mihi videtur Ecclefiaftes confirm3re Cap.8.F.ij.fmeUexi inquit: quod omnium optrum Dci nullant yofftt homo inuenire rationem^ aorum } qu&fiunt [ab Sole'. & quanto plus laborauerh ad qutrendum,tanto minus inueniat etiam dixeritfttptensfe no[ce,ncn poterit reperire.Hanc fciendi diflicultatem cognouit etiam diuinus Hippociatcs in Epifl. in noflra mediana vteamveritusnonfit

De-

2 TACHENII Dcmocrito per Uteros ingenue confiteri: Ntq'^ttnim quaniuinhi'j inquit iam fenexad artis medie l [ummant ptrutni . Et idem l.Aphor.i. vitam nimis brenepm vnica faltem feientia ex fundamentoaddifeendaagnouit. Hinc motus eft lib. i. de dK&ta vt honorariatque laud.ari iufferit omnes, qui inueftigarc cotiati nt fapientis Natur a epera,additque, quodimmtrito vllus aquis ipforum rtprtbendatM) propurea quod hs.c >nueuire non potutrit . Aliterlentit feriptor , qui Auguftanani Pliar. macoporam refermarc fcmni.1t; liic libcrexcufuseft Gour'ar, apud Guilielmnm Vorhoucn . Anno Domini 1 657 Huins libri occrfione clapfis diebus,amicnsmens l'pcdtatiffimus, Joannes De Lanou bibliopola cclcberrimus vrb:s pet'jt a me, vtrum opei x pren um iudicarem, vt hie pralo fubi jeeretur 8 &c.Ego quidem titnlum audincram,aticriptum hactenns non videram, otij enim tanti non fair, vt infimilibus tempusfallcrcm, hac occafioncinqiiam,fnccifiuislioris, dictum volumcm non fme admiratione euolui, & in hoc praiiam illamnorani confuetudinem qui* bufdamailmodum familirem, & con-

HIPPOCRATES. 3 contra H'ppccratis decwcum , vt quicquid probe quifquam. magno labore,& fhidio inuener!t,pofteritati & publico bono fcriptls ttadidcrit, illud ltati'm non quidem ratione & cxperientia , led monftruofis calumiu'j's 8c conuitijs apud ignarum vulgus traducant, lacerent& vilipendant, vt famam aliquam (Hcrofh-atofimilcs) ex allen! nominis rulna aucupari poffint.H's vtftigijs incedlr etiam Re formator Auguflaace Pharmacopcar, quinon (lumin vctercs,fed etiam in modernes Hippocratis & Galeni kquaces ita debachatur, vt nullum feie conuitium exeogitatl poflit, quo hesnon afpesgat : uem &. Cuicumolim peificiendimodum nurefp,*viperini fatis fub metaphora por- fi ' *rexiffem(apeite negaflem) nunc f< 3 ""' pro fucc proclnmat, im itflpo/iura tinpedire , ne puhl c> iuris 1fiat. Pharm.fol. 487- De quo ingenua: fateor feribam veritatem dicere, quiequid enlm olim medicos laborisamantcsillures reddidit, il lud ipfum impooresdolose adultcranc . Hos timuit meus Hippocrates , ca de caufa medicamentum antipcftilentia!e,qitofenex fibihonoresacquifmit , fubtieuit , coqud feliciter, & lecure curaA a ne-

'.

4 TACHENII uerat,vtteftanturepifto!De. Impoftorcs timuit Parncelfus, qui infanabilia corporis contagia mirifica artei'uftulit,vtfonatEpi taphium quod Salisburgi in Nofocomio apud San. Sebaflianum lapidi infculptum fpectatuv . Impofturam timuit noftrfs temporibus Lazarus Riuerius ea de caufaFebrifugum fub metaphora edidlt. &.c prudentiffime abfcondit Helmontliquorem , quem cum ParaceU Alcaheft appe'llat , qui tarnen abimpoftoribustutus non eft, pro eo enim a Reformator acetum fubftituitnrin app.j2. Hinc malo meo edojusj mcique psedagogns fadtus animo reuolui fiepius iftd Efchen reutet! ad Gratarolum : LcHiort iure [eis Bonorum
iaram [ententiam , tum prodito-

rem patria appellattimfurca dignumprocUmarut,qu; primus latorium (eft machina, qua fericum bomb'cinum fufis artificiofis in fi!a trahiturj in Germania Tridentifcikpr&parauit . Vnde non "finc caul'a fimui, ne pne torpore , & ignauia mea ad manus impoftorum dimanaret > ideoqueabfcondihacTrcnus, quod medicumnobilitat, & pracipue

H1PPOCRATES.

pue ne dignus aique i ndignus eandem fubirent fortem : importuna autem fcribae cfflagitatiophar.fot. 487.effecit vt ex magno experime.

torum

&

obferuationum mearum

cumv.lo excerperim, qua? (vt ndagio fertur) mihi canerem , inqne mei ipfius vfum deftinaram,adpu-

blicara vtilitatem nunc protulerimfcrnato tarnen Hermctls pra> cepto lib.Radic.quod nimirum fapientia Authoris mai'or debeat effe fuo libro * Pergo itaque gaudens quome rata ineuitabilia vocam, huneque laborem aflump liben- Stli Uli tlus; qUoerrantibusviamredtam da cent qui demonftrem, & in eandem fi forte & jrii&. aberrauerlnt, reuocem, vtetiam pi* cert* du Cent. qui antiquiffimam Hippocraticam artem ex ignorantia haftefrnus perfecuti errores quandoque tniomet*' emendent acfnpereinciplant; vt (hifie. & qui eam exercent natura: fundamentis firmatam intellexerint, vt ab impoftorum > & lophiftarum dolisj&fraudibus in futurum tuti finr. In hoc autem Labore potius caufx veritatem, quam locutionis ornatumqu.Tiiui , veiitatis enim fermo, ait Euripides, fimplex exiftit, nee intcreft in dicendis veris quali fermone vtamur, & ipfc Ci cero eloquentiam in Philofopho A 3 non

^i

i/.

''

<5 TACHEN1I non dcfiderat, niulro minusCelfuseamin medico , namcum.de jufitm *i ie agitur, inquli Plato, firtf ra eletanftm, gantiam aut rudftatem verborum ,r iV" U attendimusAkem vt rebus, & do\it find* ctrnaelatisnac . Ncc in air.cenns r*j. dlfputationes, aut odiefas altereationcs mc diffndamfed qiii'cquid fenfibus occultius fe obtnlir, illud vcibusdenudabo > &vcntatcm rcrnm plane nudam ante oculcs confpicientiumexponam, ade vt finguh's omnino,& cmm'businnotcfcauhiecbreuitatem optat,ncc jj'fputrt.ld ego feruabo. Huc ergo adefte veritatem fitientes ,flud!fi,vcsadniiranda & iueunda vt&tss ocul's afpfeietis manlbu.fque rrakfois , qua? abfconf-.,&oecultalonge a fenfibus hactenus ftctere.Nunc ipfum opus nggredior. Quinim'tumproperat ftrius " abfoluit. Cap. 2. REforni.itor ineipit dato fr
pei'ciiio. Nunc ait pbur.fo!.

48t. not conuerttmusad examinanumfalem Theriacahm anDificila uquort4m,cuiutvraparatio tarn in-f %'Z familit &abfurd* tfl , vt nullibi "tsMet . veterummplicitat dilueidiut atque

HIPPOCRATES.

quem Utaappareat &c. Sc paulo pcft.'.Animaliadunta.xatgatident fale volatili , & fere nilpr&ttr folam terram mortuam in violenta prteiptti calcinationepofife re!inquunt,im'o iudti'ie, & reit qua ahfurda filentio non _, caufd nun fatit exvoluenda,qodloco faliscommi*- cujfa *nis armomacum [ubfiitutrunt , rt fontes da. profcBovt Video nt tamillum in- nart . te!Ucla-,quia fal armomacustotusa tri auras pulfns e , & fic non de tliptris nee de fuo addito falequicquam Ulis remanf. heec ille. Mihiautem non videntur veteres hoc loco inculpandi abfurditatls&fimplicitatis, adevt feribx immatutam tcprehenfioncm perfetredebeant: fed priufquam , iudicentur audire oportet & alteram partcm,& indagarc,quid fit fal ar- Ridn'gv.i, <]it& moniacus veterum J & quaratio- rt ta reife nc loco communis iiludi'ubft'tue- MM di'lA Ht . rint? & in quem finem ''Sc vbi de- rninirm niquepccc.'rint , vtreformatoris initHi de. pracocem iram & r.ccrbam con- Hippe*; dutn /.I. temptionem peiferrc mereantur? Sei hfec onin'a vt clarj or fiant lmATJ'ttlhie 10 neccffetfllallum quoruiulam in- ria rairan-* timafubire, & exr.cic honim na- tflir % turam & differentiani,c x neeidentibus proprijs, & fenfibus cognitis nQn fyllogitoo logicali &fconA 4 iicr-

TACHENI1

Mee fi quid ttefeis > tt-

iitjuh >i ftirt er amm efi,

SaI armottutum .

naturali hiftoriaexaminare. Dico iraque & confirmo , an!malianon folum fal volatilc poffidere, fed prartcr kviVx opinionem & vcgetabilia omnia non habere natura neque granum quidem fr?Hs-fixi > fiifi arrc illud acquirant, cVprimo notioribus ordiar , Sc paulntim ad cctultiora progrediarNaturalem falem nrmoniaciim, vuerbus magno in vfu fu!(fet.ftaturPliniuslib.'.c.7.fm/rinquit: in Africainrtgionej Ctreniaca aA HmmonH temfhitn vfque, oblonghtftbit &[ub mrtnit. Id confirmat Diofcorides, quod fal armoniacus nationc lau latur^Hic fal eft conftans in igne fuo modo , fhpore muko fals-acidiore noftro fale comrauni eibario, vt oendam, & ob id mc dicinis vtilioreminuenernnt,ea prop rer hunc commendarunt vetercs prohacre. Sal autem Illud quod ad hos adfertur, non tft in oblongis glebis,vt neque efi naturale,fed componitur arte, ex naturali feil: fale, & alcali volatili rnimali'ilm,id doceteiusrefolutio iuxta Ariftotelss axio.

ucrtibJli, vel imaginarijs non ent'bus, fed plane experimentali; &c

H1PPOCRATES. 9 axioma.Diuiditur nimirnmina- h .. 1u r , cidumialislpiritnm , &etiamm2 i potejt akali volatile (omnia falfa induas txuu <diuiduntur lubftantias , in alcali "*" 0 de nimiium &acidnm, vt pauhtim |j' c '"-/? *" niechanice oftendam) qiUTambo ' feparata , &rurfusreconiun:a, faint fal armoniacum quod erat ante diuifionem. Acida pars habet omnes proprietates, vt illa, quas e falecommurii dlitiJhmir : Alcali veieiufdem eft eondirionisenrrt illo, quodexhnmanavrina fub. limatnr , minas tarnen fetulenUim : Vndeiufpicarj licet, qfuod non humanam fed Camelorum vrinam ad illiid compofitum elcgcrint:nam Camelorum vrinavt '**$<' notat Plinius fullonibus vtilior, quam rcliqnornm animalium > vr.de alcali ditior fit neceffe eft , fortaffe, quia vtreliquaanimalia fal non comedant : Commune tnimfalnon abluit . Nauficca-i cnim, Alcinot filia lauabat Hntea tx fnte in littore maris, vtferibit HomeruiOAjfc.\ib.6- verfu 85vique96. Fitautem L\\ armoniacum ar- ^iti. tificiale, eodemmodoficutfopo, vitrnm &cNatnra cnim imritatut artem & hxc naturam docet Hippoc.lib. i.dediart.ex acida nimiA S im

io

TACHENII

rum parte falis armoniaci&alcali vrina; camelomm(cx alcali fu 1iginis,& fpiricu falis acido commu nis fimilcfali armoniaco praepararipoteft } vrinaenimpermacerationrm diflbluit (al,& alcali vrine, quod ajias durum cnrfu, i*n auras abiret, comb'bit acidam falispartcm 5 ntqucficacciditasfalis & alcali vrinse vniuntur & in neutram creaturam c uertunttir,qnae maffa dicitur 8c eft fal armoniacum atch\c..Qj4o autem fimiles mo res kon habet H<p. cit, Uco ncque cum ttouo creato fale coticordat, fpontefcgregaturadfundum : fiu pernatantem falfum liquorem da rum coquunt, & dcfpumaiit, itcIiimque feccs fubfidere flnunt, deindc coagnlant in ptaccntam : quas eftfal armoniacum, quod ad nos adfertur. Vir** Huius fa&itii falis armoniaci vires (unt mirabiles , prajfcrt'm. quando per artem ad fummam puritatem deducitur , nam vtcro affcctis cum croco magno cum fructu propinant. po<t*- In aqua fpermatis rauaritm rer* folutum, &tepidc applicatumPo dagra? vehementiffimum cruciatumconfeftimtollit y vtdepodagtaalibn

HIPPOCRATES. ir Rcnum intolkrabilcm dolo renum dorem in,'.qua fambuci folutum to- /7. pideque in petijs lineis appli'catum vti! "lfimum effe deprehendi. Vnguentum componiturcon tra nodos & mollcs exerefeentias, quasNattasvocant, quod reeipie fal: armoniaci vnciam , Ceriiflic drach.tresCphoraedr. i. olei rofatiq. f. appli'catum refoluit Sc attenuatmateriam, deinde imponimrfoumraphani cctum ihftat cataplafmatis,& pereunt totfllitcr conftmumturque infenfibiliter. Nntx vero palpcbris adnata: loci ratione falarmoniacumron conuenit, fedoppodeldochCrolJ.j fatisfacit. Oculorum pariter vngues nit- Oculiram beculafque difeutit , in fimpl'ci VHl ui ' aqua folutum, & inftillatumfemelautbisindie. Fijfttur cum calcc viua,& per a. quacalidrurfus acalce faparatur atquein fal coagulatur,quod rurfusin humido locofacilc in liquo. 1 e fluit, in q uo mercuriii fublsmatum diffoluunt , folutum carta . , . Emporetica excipiunt , globulos ^' f *". formant, exficcant6c ex arena per Z, re r}) retortam in Qij fpiritum diftillare promittunt, operatio quidernfuccedit at gfusafeendit fub A 6 fub-

12 TACHENII
inblimati forma , ficut erat ante

difllutionem.
Idem
fal

armoniacum alcalf fi commiftum,& ex retorta fabulo impofita leui calore pnlfum edit purum vrinje fpiritum i vt de podagra clariore fermone olkndi. Adeoque hoc fal artlflciale non tft illud,quod vetcrespro fale thexe a?qua parte

liacalielegerunt, fed seeipiebant illud naturale , quod fub arenis (ftfiof) reperitur: vt docet PJinius citatoloco , quod fuo modoigni xefiftit, & non eitolat, vt factitiutn illud lupra ci'dlmn quemadmdum reforrnatorcx'ftimat,quod tarnen in progreffuclarius patcb;'t. Nunc priufquam progrediar dilucidius, quid fit alealt ? explicandumeft.
A:'cah fal quida*

Cap. 3.
*,/! in. T'N" !mt! nwi non d\ hie, vrdfcj. ft.ruvit JL tut, remabouo, autabeletr imnm mentis aicefcerc ,fedde rebus na^"" tiu-alibits,phyfic;s,inateriai;bu Sj & fenfunoiis dcmonOrationem aggredi. Safflt Fit itaque fal ka * herba kali> ma

HIPPOCRATES, 13 magna copia in ^gypto pvoueniente, qua; ibidem viridis exuritur,& ad nos transfertur,a quibufdam vocatur etiam foda , atumen Catinum,at vero nomine fal Kali appellntur , non rcperitur tamcn fal kali in Natura,nec in omnibus tribusrcgnis, nifi ab artifice ignis ope producatur, hinc trts habere patres hanc Virginem antiqui icripferunt: Natura feil. ignem> &Philofophum. Eft etiam fal kali compofiti pars, ^'"'' u vt reliqna falia virtutibus tarnen an , & feminalibus magna ex parte orba- vacum. tum , habet faltemmanifeiteab(terfiuam, faponariam & refolutiuam proprietatem:huiusinanitionis gratia quafi informe abforbet combibilque omnis generis acicki (impraegnationem dixerunt pa tres) hinc omniafalfa, qua^acida mortificant, vnico& generali no mine Alcalia appcllantur , reperiuntnrqne non foltim in vegttabilijfed infuper in Animali> & mincralifnmiiia > funt etiam inhistribtis multiplicia, fixa nimirum volatili'a, man! fc fta, occulta, me dia; natura:, & ex animalium partibns defumpta , quaradoculum (untdemonfiranda . Et prim notiori ineipiamj quod repciitur in

TACHEN T I qui quatentrs filex confideratur , ab imperiroquaiivnico frenoregerctur,virrarij autem periii Murancnfesobferuarunr eun'"*?'''^ .dem licet ab vtcro aut natali loco t* eibut exemptum ad centum Jibras andteet Cef- nuatim decem plus minuiue acmepoiita . ^uircre. Lide difeir Hippocraticus Jouis omniap'ena,&c etiam in am. bienre nurrimentum accipcrc: fed quamprimum ignis externus & arrificialis accedit, mox vel in vitrumliquarur , vel mox in calcem vertitur. In fiiice itaqnc deprehendit Hippocr. Philofophus duasdifferentes faculrares , a magiftro & tlodlorc IGNEM E T QVAM lib.l .de diaia fnis de caufis ita appellatas, qnje-fih'cem conftitucrunr quas per ignem debitum a Itcrat chimicus tranfmutatque in calcem,qnaeaIteratiovocaturincincratio fnie calcinatio: in palucrem enimfponteabit; vnde comnuu nomine calx appcjlatur. lAcidum Hocincinere vcl calce rurfus t.^1" 1' ul P ra nominatas duas faeuitates Natur* deprchenfasnuncfemel & inpofrineipia fterum femper pro maiore intclli1 f' mA ; gentia ACIDVM 6k: ALCALI <<Zml vbique nominabimus ab effecTru. Calx itaque habet in fe duo faHa,
r

in filice

igne conftantiffima,& vnamalte contrariam , cumqueirrigatur calx mncfalia foluuntur aguntqueininuicetn : Aleali abforbct Hominct agitquc in acidum,& hoc viciflim txman'ifettbfcura rffumitalcalinon quidem in de- ftis confiderauructionem Ted ad nonam gene- re non 0ri

Ha , Hippoc. duns facultatesacictli dum nimiruin & alcr.li, srnbo in fuis

HIPPOCRATES.

15

tgt in /ocis tjieud&m .

rationem quicquid in iila actio uerunt . apprebendunt non procul re- Hip.lib.l. cedensab eorum natura indiuant de dist* fccumvnain lapidcam duriticm, coagulaturque contrarium a con trario . Sic Mcfeaicumaut vermicula- MofetticTt tum opus ex quo huius Regia? fplendidiffimum & inaeftimabile Diui Marci vetuftiflimum templum conftructum eft , non alio quam ex calcis contrarietate & mucilaginefeminis lini compofi. to luto m conftans & perenne ccementumcolligatur. Ex Calci Similiter ex calcis contrarietate, 6" nullt & cafeo toties lauato, donec aqua fit mixtdcfluat !impida,vna celeriter con- cju/t Callas tiitis fit gluten adeo tenax vt ctiam pedum mortificat n>*pta vitrea vafe vniri pofilnt Sta- tjuti non tuariis,Anaglypticis>alijfqueartifacit Empla. de cl bus frmiliarifilmum. cuta fjtaif Calcis vivx fruo parui oui HUdanm rnagnitudine inxx plus minus aqua:
ne

16 TACHENII rt- aqua? bullicntis libras proicclo, acfr>itr/ms qufrit a q Ua ab alcali calcis rcfrige randi & mundificnndi vim raira* bilem > promouet cnti omnium fere vlcerum etiam in (ecrctis locis prafcrrim gallicarum celerrimam incarnationcm > fitcpide& frequenter in petijs lincis applicetur . Huic alcalizata? aqua? fi addattaimUa tiwtantillum ialis armoniaci atqj in vafe astie derineatur per noc"tem,induit caleftinum colorem, eftque multis aqua aphtalmicakcietifllma. Hancdecalce notitiam , fi ex Hippocrate didlciflet reformator, non i nftituiflct miferaalcali vipcrinicumcalccfixationem , vtlameiitabili vcce , in dlfcurfu de fa lc Theriacali dcclnrat pharmac. fok 485. Poflquam Hi ppocraticus Juxta legis natura:excontrariis facultatibns noraffct caircm petrificari , retoetnorat magiftri & dooris documcurum, quod nimiriimftmili.i fimitjbl debcantdjflbliii,& idrroni ] vm in aniffcialibusfed etiam Nrcuralibus prjefertim in medicins,cVcorpoilbnshumaflfe vt pSaidatiffl apparcbit Artts t&dmvR?mna Natur** hum*.
^Aqua,

nam imitamur & Concors concordi adh&rtn docci Hipp, IIb. 1. de diseta.
Jgnis & Av*ei feu oleum 0* AI-

H1PPOCRATES.

17

califitfapo. Cap. 4. CAlx

vt dixi habet duas diueriasfacultatesacidum nimirum & alcaH alcali habere folara iaponariam & abfierfham virtutan fiipra dixi, quam extrahere & fcpaiare docuerunt HippocratJci pti' fuumfimile.Itaque laponar Simiiufi nddunt calci A'eali faftitium ex 'mbus vcectabilibusexuftnm > in tripla /' ,i,"" r . ., . V Hipp, de proportione vt acida pars in calce /" in, mortificemr , & altera fno fimili Htmim jiquetur. Humcclantitaque unttUttm einer es alcaLz^atos , quibus cooperiunt calcem incxtin&am, ficquerelinquunr, donec calxdehifeat pro mutuaj a&ionis inditio ? tunc commifeent, cffundnntqiie aquam , vt maffa humidior fiat iuxta reguhm-.Salia non agert nifi diffoluta . Ex lmmida raaffa per fufficientem aqua quantitareni CXtrabunt alcali iixiuiale potcmil(lmum& igneum (igneum dico: confumpfit enim in raomento bullicns hoc lixiuium ebrium horninem cum laneis veftibus vt njl eius

TS
In tnagi.

TACHENH

einsrcpertum kvsth preter lincnm

ra

lit lytar< ccpifidc digno huius artis pro. jiyrium feffore ) quod igneum lixiuium tin^it ca. MsgiTtram vocanr, tanto alcali lpiku nigrt cotore^con- turataw vrouum impofitum non fule cuti fubmcrgatur.Ex cadcm mixtum quiaadurit fit & aliud lixiuium minus fatiua0- caufii* tum , quod oiulmnonfuftinct, tat.

fi

tut-

indufium, &durioraofla, vrac-

cum vlrJmo hoc oleum Ich pinguedinem (alcali coatrarium acidumenimocculnuncontinet, vt

paulatim apparebit ) primo cornmilcent (piopter ftws caufas) dum laponem ccquunt : coquunt inquam ler.to igne, donec albefcant, tunc adijciunt magimam intripla Et Auge- olei, vel pingucdinis proportione j'cit maitts oleum autem bulliendocoaguiat a minore alcali,donec in vnum corpus coeHipp. hb. X.de dt Ata anevteoncraria 8c pamixta, uunquamcnlmmtt: tn eodem lon. flunt/ed fentper & teantur IJipp. tb'd. N:cc(farium efl et tat qua ab ips [ecertiuntur ac produeumur dtffitvtliafitri : Ex alcali nim'rnm

maniftftaA' aciclo oeeukoin oleo fit aliquid ncT.trum falfi faporis : lingua quandoque explorant fapor dulcis fcntltur addunt magiftranvfi mordax, coquunt; do nec mordax alcali ab oleo fit abforptum 8c confumptum docente fic

HIPPOCRATES.
fic

19

Hippcc. alter trabit alter protrudu > tdtti autem vterquefaeit, Crinvtramque partem tendunt, O fic hominis naturam imitantur. P^ft plurima adhlbita remedia M'fcn, "H S.ipo Ltmollmit pcrtinaciflimam duiumquemtfcnteiij tumorem , cum Hypochondriorum flatibus a-mginofo vomitu & rucTr'bus, alui ft'pticitate , exceffiuis daloribus concomitant!bus,omnia di<ta neeidentia ab huius applicatione. paitcisablndehcris micigatafunt. Podaeiicodolorinon inutiliter p,j agritS in fpiritu vini dilTolutus applica- tmpfari tut. Efictir.nVEmplnflrnmex fapone ad plurium inrommoda npti-finr>um,vt de podftgr al.'bi, pedum callosctiam mirabiliter mollificat cmncmque dolorem toll it. Cum autem in Sapone verfa- Sapt Tufmur. Guriefis iniueunda non erit cafie c* inftrudKoquid fit SAPO NEA- nullit . POLITANVS qui conficitur ibi dem a Religiofis montis oliuetl. Ccquiturcx animalium feuo, per ignem prius dijigcnccr pclli cullsmundato, quanuisexoliuarum oleo non minus excellat. Accipiunt Imius mundati feui cxeropli gr.lib.x. lixiuij fupra didfci b.

I W-

so TACHENII , lib.L. (notandum , lixiuiumita temperandum cffe vt ouum recens nntum placide defcendat ad fundum vafis, leniter folummodo rangst, q uod facile aducrtitur, fi oui filo alligati atque e fundo ex tra 6ti pondiis non percipiatur tum cft pro opere aptum 5 acita temperatum , Maglftramvocant) hxluium &feuum fupra ignem bulh'ant , contimiaqueagirationeligneo pnxillo ducanrur nc fundo adhereant, donec infpiffata Sc cofta fint , Alb initium per horce fpatiumdamnum non infertignis roaiufculus , quia materia aquo fior 5 poftea vero ignem remittere expedit tali gradu, vt faltem bullas emittat, interim inceffantcr manu diicatr materia tarn in fundo quam circiim latera per duas horas,tertia liora adbercbunt agitaculofila longa fubti)iaque,deinde tranfparentia cum bullis citiino colore apparentibus,cftque mtui. rationis fignnm,poterifque igncm Aibducerc : at exercitatusinarte detineat quo diucius eo melius (cautetarnen ne aduratur) in illo calore, id enim femper maiori lucro eft, donec fila longiufcula rotunda& fubtilia trahantur & fic coftura perfecta eft. Hunc

HIPPOCRATES. 2r Hunc per 2. q. vel plurcs anncs rurfus (plannt & coaglam,quam operationcm purgationcm vocant, hoc modo . Concidunt in fubtilcs, bradteas fiue rafhras, exponuntque fublimi aeri aprico, vbi Sol, Venti, ncbula; & pruinslibere peruagantur , pluuia caiwnt. Puluercm exficcatum aqua htirw&ant putcali (non falia) in largo lignco &fta humili vafe vt vafis labia faponis maflam non fuperet , iicrumque Solls ardore ficcatum, & in pulucremredadnm humt&ant iingulis diebus agitant,cxficcant;&vt prins in puluercm tcrunt , repetunteun. dem laborem foluendi fc: & coagulandijdoncc fetor plane pereat, paftaquenobilicr fiat. Ita prasparatustandem in faxi dmitiem exficcant , in pulucrem redueunt , affunduntqueaquam diftillatam , &info!atamperannum,c odoratiorfiet, de meliloto odorato.'quam aq_nwic Tripolo vocant, id eft, de trifollo odorato ) Sc riui'us exficcant , inpuluerem reducunt&hume&ant vt prius, donce alc & feui feu olei odor plane ablatus fit , quod fit quinta, vcl fexta coagulatione. Si vero in tarn diuturno temporis

22 TACHENII risfpatiofaponismnffa fol.'js feftucis, nuifcis dtturpata cfftr, tunc affundunt tanram aqua: meliloti copiamvtqur.fi (pifl'o oleo fimilis fit ad Solls calorem'had ignnn) & percolant raro laneo paiino , quem burnttum dicunt, flringunt, compiimiint,donec per coluin purus tranfeat, & i'ta ex (kamt , rur luique in puluerem comminuunr, quem denuo aqua rofarum aut alia odorata humectant , linteo cooperiunt ne labefa&etur a vclitantibus per aera,& hunc laborem bis ter ve! quater repetunt . Tandem addunc pcutioni huins mafla: nobiliflimaemofcum, ambram,zibetum(horum cltgart. tem proportioncm vide in riaui lubfinem Cap. 9.) hulus mixtura: accipiuntgranurn vmim laccari albiflfimi gra.decem diflbluti in mortarioio cum aqua rofarum & guttam fncci citri , atque mafi'a: adiiciunt, valculaimplent obtu rantque cr.itapergamenafcricio panno fuperucftiracftque magnatibus atque delicatis gratiflima merx. Quod fi Sapo tcmporis diuturnitatein vafis cxficcaretur repetito fuprad:'cT:o laborc humcciandi'sicil: & denuo exficcanduseft ad

HIPPOCRATES. 23 adcoiuiitentiammcllc Paulo daricrem. Notandum Saponcm annorum 5. perftdtiorem frrc 4. & huncmeliorcm tri um . Icem intet rffundendam aqnam octorifcram, non atira agitationc pinfand um, fedin quiere fmendum per diem & nc<5bem> vt paulatim intret humor non fecus quam fi creram humido cmollire veiks. Sal Maris, quianou efl corpus Sa! m. vaeuum, vti'unr alealia falia, cum tiu*n nun piiiguedincinSrpcncm non coa- fitfaf. gulatur , habet enim smbns facult.itcs difficulrer feparabiks' vt in Clauis capire quarco ex profeflb demonft raui. Vitium compcfiriur & dijfoluitnr. Gap. 5. Vltrum fit ex codem Silice, Sc eodemSalealcali , regula contraria , & non via Iium.iaavt iapo, (cd I'kcp. & ignea ftifione vel liquatione. Mifccnrurautcm tres aliqupndodiiajfaltem parres pulntris filicnm, cum parte vna falls alcali (& non eibarii aeidi) quod rodendo l.'quar filicem,& in fufionisigneabforbet > a4ca^nqu;.m

TACHENII

pars abforbec acidum lud quod

fikx procalcecontinet fupernatatque interim fufo filici quod vocatur vltrariis axungia aut fcl ^Antuen vitri.Altcra pars alcali coitcum fiUfidt mt . licc,(aturaturquedeeo, &qiua in dicamen- eodem confiftere nequeunt , vt */ docet Hippoc. euadunt ainbo in pellucidammaffam, aiuntqueartifices vitrum effe cottum . Alcali autem fupernatansacido faturatum ferreocochleari dcponum,illudque vitri fei dicunt, id proiiciunt, tanquampro vitroinutile infalfumem'mcommutatum eft pcrmixtione, ide pnftores pecoribus illudad lingtndum porrigunt , prxcipue in locis vbi Sal carius venditur . Hoc humido Coelofacilein liquoremabit, & Silicum puluisabeo fponte cxcidit , liqnor calore coagulatur in verum fal commnne,quod probat eiusgranulatio , &deindediftillatio. Fundus verovel fatx in vri. na? difficultatibuseft medicamentum nonconremncndum, non fecus quam fi lex ignitus& in aqua vel vinoextinchis vt docet H.irtmannus in praxi , vt&k<slerus Centuria quarta titulo Hydropicum. \ Hxc mtatlt aqua aliquando ^ friiftra

HIPP0CRAT;ES.2 S fruftra propinata mit , prafcrtlin quando lilex minore vcl majore quam parficcaloreexcandefcit,6c diiuetica illa vis perit,peritautem cum ignis calor filicem alcalizar, id cft quando ambs facultates in vnum coeunt, tunc ad vrins loca ncn pcrtingitratlone fixitatis,fmo & aha vrinam mouentia tunc tcmporis retardat , quatenusomaclii digcftionem , qua: eft ex aeido, peiturbat, fibiqueappro. priat. Et ideo veteres experunrvitium in filicum puluerem rcdticereper extin&ionem in aeidum falem cum felici fucceffu. Hanclcdi'.dioncni , &prapai-ationem plane Hippocracicam& ingcniofifilmam vocar reforinatormoie fuo ful. 752. phar. lerndenjem inutiler,tritpttim, & om ni iure txplodendam . Vtdeam in
Pbtlofopbi ptttatitif, Cr ftrmocma - f, f< rm ,, les, qui vera philo]opbia delhtuun- munfimofi

tur, & in quantas ruattt errorei , '"$" 'P vtnoHfolHmillii, qui pemtus na- ai'un, trAm-,eiufauepenciraUafcrutanIW, fed Cr ruicis ips, im b /ippit C tonjortbus, nee non vetuHs & anisfe deridendospropmem. Vitrum hoc modo praparatum (pergit feriba aculeis pungere) fine peB ri-

26

TACHENII

Tnntum riculo,aut dctrimento,ttgroto,l ctt "Tr^b 'H u d protinus nonfenftrit,cxhtberi ntuaotij minime potefi. tiit alten* Ego vero probr.bo contra fefor*t crti > niatrfsfmiolafhndamettca cum Tertut. . , .... n\ qui docuit vitn usnonem rccte icnfiffe,i!lumqnea columnisquibusillumfcribanfperfii , vindiocibo } & prnccipv.c contra illud:>'W vitrum hoc modo ptitparatuw , ptiepericulo aut detrtmento agrotts cxhiberinonpojftt. v.trum Aco'pe ergo vitrum darum, vndihaitt pHlgcSdtnn>iFHk!quccuin plur',& fH-mcm v ;tr o fimialcaliliquato , poftcal Per idem
'" en

UmidO lllud

xpOHC & IC'pC-

fwm b a - ries mcx totum vitrum rclbluiin ht rtfiiui aquam,l)uic<irx"undcuiffici'cnsacidum, idcitalcalicontrarfum, & puiuisfiit- caditfiiicum pulms . Hie puluis cum. amplins vitrum non eft fcd puluis inquamipfiusfilicis, quo fcn'ba abhorret , & fine detrimento a> grotis non exhiberi aflVrit: immcmor,fe Glictim ptrltiercm Reginis commendarc ad fa'&ls generarl nem in Appcnd.Rcgia fol.136. Vctcrcs feparandi artem mortalibus diuinitus conceffam ita exa&e non habebanr, vt in hoefeculo., per difcurfum tarnen cam cognofeebant , txtinguere ideft fiindere itaque caeperunt virri pollinem,

_ HIPPOCRATES. 27 l.ncm, incineribusftipitum fabarum , Quorum fal ex aeido falfus eft, vtfuolocoriftendam, fufio- Curhfuius nem repetebant fem per nouo cum reformator in veeinere , puluercmque vicri aqua qui terum #*abluebant , ita vt qiuelibetfufio &*rc ocutii fueritvitri vel eins alcali deilm geflans cT:io,illudque abluebant, & rurfus fuos inte* err*~ fufionicommittebnncdonec faba- rtm res non vi-* rum cinerum fal omne alcali de- ent ftruxmt Sc impalpabilem pnlueremrelinqucbat . Hie puluisfilicumeft ? non fecusquam ille,qui fupracum alcali liquatus ; & aeido praxipitatus , quemfaibaplebeis per os tutbexliiberi poffc non putat, Sc vtdixiReginislac generare promittir. HacinpKcparatlone quam re- SimpcsH. vera pr* formator tx ignauia & infeitia le~ paratto & wVk/ewappellut, latet prefun- tognitio f# homi danaturaliunuerumnotitia , vt us nis "Vitampaulatirpappnrtbit, & nullo mo propemod do eil aiTumprio eft timenda, vt fibi reqfti* falsedocctfcriba . Srdplurimurn rip. ignorantcsplurima tirnere neceffeeft. Sedcum c.uriofis oculis nil iuu cundmsquam Vitium rubinicoloretindtumfpeclare , mechanicamfichabeAccipe Aurichalci limati vnc. I. falis armoniaci vnc.iif.MerB 2 cu-

a8 TACHENII curiifublimativncias duas tttifccjindc phiolce rotundi ventris, hasc erecta non (tat , fed prona decumbat in arena, & qnando videris fublimatum afcendiffe, vcrte phiolam in caloie continuo,donec tota materia rubefcat, quod fit 8. horascirciterRerngerata & fracta phiola, ablucfalia cepida aqua acidum pulucrcm fparge fpra vi. trumfeu bullkns feu ignitum& intrat,& tingit pulchevrime. Sic quoque poffnmus liters feu figuras poto mannori calefactocum fanguine draconis infcribcrejcuiusacida pingucdo penetrat lapidisporcfitatcin, vrdeuopoliri pofllr, ignari veio cxiftimant miraculum & natura: opus. Idemficri pottft cum Gutta Gcm. Rumor neCdp'te. Cap. 6. CIrcumfertur modus cciendi ex calcinato filice diurcticam vim per alcali defh'uctionem> id cft per reguiam alcali contrariam cumacidis ipiritibus hoc modo.In fpiritum falis frunulatim iniiciuntcalccmviuam, qui ftatim.
ljia-

HIPPOCRATES. 29 magno impetu & vehement! cbnilltione abalcali calcis combibitur,phlegmainfipidumeuocant, Sc calcem aeido faturatam , in tri. quetrol'cucrucibulo leui igne liquant , liqucfactam in frigidum mortarium fundunt, frigefa&am. materiam tundiint (igneas fcintillastnnc fpargit) in pulucrem > ex quo aqua cada falfedinem eliciunt,purificant, coagulant, Sc rurfus Ipoote in liquorcm falfum defluere finunt non inutilem . Reperiuntur autem fophiflse&: impoftores > qui promittunt hunc liquorem per retortam diftillari, mifeent nimirum pradi&um li. quorem cum calcinatis filieibns &puluerizatisinquadrupla proportione, & diftillant aperto igne in aeidum fpiritum quem fpiritum calcis viuae Bafilii peruerfo nomine appellant. Sed videnmuseuiusfit filius diAus diftiilatns f^iritus, primo ni mirum abforptus futtfpiritusfalls abalcali vitrificante 5 & in igne conftantifllmo. Deindeacidapars filicis per aquam fuitfeparata &c reiedia fub fecumlarua. Tertio Aleali fixum filicis vel calcis haufic aeidum falis fpiriB 3 tum>

3o TACHEN rum,nil indefieti potdt.quam itoteriaialfa , eftenimcompofitacx acido&alcali. Quarto , mifccnt hoc falcnm ca]cinatisfilicibus,ideftcura calcc viua,alcali fixo prajdominante. Hanc mixturam VCgcnt igne validiffirno , (cd reucra alind nit cxtillat neque cxrillari pottfl quamacidmn volatilc quod cffudifliy'd cftVdcm fpiritus falis,quem alcali abforpfcrar. Hunc fpiritum,celcbcrrimiviri plurimi seftimatT in podagra &c lirhiafi tanquam quid finguJare, eucntns autem docct nil aliud quam falls fimplicem fpiritum cffc. Adeoqne Balitis male intellev.s , nonfcripfHimpoftoribus li cet abhisini'que pro falfario proclamams . Quadrat hie Comici d[~ ftum:Si fapis.,quod lcis,nefcis.

Vod hnc methodo quilibet proccflus,tamchimicus qua mcdicus,poffit ingnio & difeurfu Kttur probari > & verus falfo difeerni, nil guif fine expenfis vllis aut temporis quam k*~ het occulti perditione , poftquam imbntus in hacfulf- fuerishacHippocratica doctrina quam

Addolmc txamini*

HIPPOCRATES.

31

quambreuicompendiolo bic tra- lunari ,f/* i qnod, do,nec amplius poflls abimpofto- bo m tdict na ribus fophiftis & deeeptoribus fpeftattvt circuniueniri : imb bac lwethodo Hippocra. xico hac opciando, & Hbros feribendoper meth&do omnia tria regna, animale fcil.mi- mantfe ncrale & vegetabile, in hac natu- non fiat. rali Hippocratica vera & antiquiffima philoibphia rcc~t.o tram'te progredi fine errorc vllo , nee feduci in progieffufatebens .
O*

bcn'ediflmguh beneoeet, Cap. 7.

PRo

maiorc lumine & intelli-

gentia, operx pretium eilt alcalium differentiam , & quid fit

contrarittas vel aeidorumabforptio& imbibicio, priufquam progrediar, ad oculum demonftrare ftgnius ait pacta imtant anitnot demiffaper awres qmint qut June ocu 'isfubieftAfidelibus. Sunt antrat vtdixi varii gradns &fprc : cs falis alcli fixi, cpise ex vegetabiliumcinerJbus aed flammareerbcratis per lixiuiationcro edueuntur vt cap. 3 1. declarabo,vt ^"""ytartari Angularis priuilegii , tilfae, %,*'* coryli, ex onmiumquequereuum r H c generibus > & ex s vegetabilibus, <j<if. B 4 qua:

tmnes wo* tittntur .

l.Qll ff

tut quam rutx detcflc ,

tAlculium fixorum Tnira dijfe. itntia i

3i TACHENII quaeperNorucglam , Litilaninm & Mufcouiam in dcferris viridia in cineres alcal'zarcs exuruntur, imo ex qnaJibct licrba & 1,'gno fit per rcuerbfrationem Jongam ( id eft quando viua flamma c/ne. res quafi liquefacit ) alcali fixum. Item ex omnibus lierbis cal'd's & olerfis vt rofmarino, lauendula ruta &c. licet a prineipio harum alcali fityolatilius, omniatnquarn buiufmodi falia vnico verbo aciclis funt contraria, iliomnquedc. ru&iaa qucru.m differentiain eftendit ftqnens tabella. DilTolue femvno'*rh ij fubKmati ( quitxacidisfpjntibuscum ^rio vt alcali compefitus permixtione in falium eft mntatus) inaquacommuni diftillata vneiis quinquaginta,in particulam Mus clara? <b!utionis,guttatim,fedceleri lapfu (Ulla alcali tartari fixumfeft namqne liquor tartari fponte rcfolutus)quod in momento diuidit compofitiim, abferbet aeidum, & 5 illic petitfundum obfcureiubens. Ex aceti feeibus calcinatiselicitur per aqua, tartari alcali, & licet ex eadem vitecum vino fit produ cta, mercurium tarnen praeipitat ruti-

HIPPOCRATES. 33 riirilaiitem& fplendentem. Cum veroidem alcali ad rubedincm calcinatumfuerittunc pra> cipitatMercurinmcinnabariscontrira: coloris. Tartaro exufto fl calccm fuperaddis & alcali per lixiniationem extrahis piaeclpitat Merculinm rutilum . Bx herba kali exirnctum prxcipitat Mercurium multo obfeuriorern priore. Lixiuium quod faponarii magiftram vocanr, conftans ex calce & alcali quereuum edit Mercu riumobfenrerubentem. Ex Hifpaniaadfertur alcali incertum vtrum fimplex an compoGtum>Mercuriumtarnen praeeipitatfului coloris. Cum ver idem Mercurius precipitatur alcalibus ex herbis cephalicis vt rofmarlni lauendulx See. modelte calcinaris, hxc quidem funt alcalia>fed non cinernm rcuerberatorum , vt priora ideo multo volatilioia^eciunt tarnen Mercurium rubidum lucentem . Sic chelidon/a habet Alcali mirabik(vt non finemyfterio Iaudetut Paracelfo &' Lulli'o eius quintaeffentia, & vt Cadidonum dc&rinaliter admodam & prreB 5 claras

34 TACHEN1I clare laudetur ab K'ac Hollando dicente : qm hoc fal noit nouit nih.t vnqa*f in arte pntftabit ) quod deijcit mercurium rubicundiffmuim : vafculum cum hoc praxipinto ex incuria ncglexi neque liquoresn abfjci iuffi , poft menfcm circiter in liquoris fummitateiffloruit color aureus chelidonij flore non abnmilis ( ftn'arummore oltti coaluft) nonfine fpcdtantium admiratione. Cthtr fcK Exempla hax docent Alcalia vt mihi tat* talia retinere proprietates carcas rei, a qua dcfumpta funt ex Gcbri dorina &atcali quo ignea faeultate virtuteque ditius e promptiusacida bibere & rubicundioremdetrudcre mercurium. Htnc
Veruent tMit fuetus chcli-

Rofari) Autor . Qui nonguauerit faliunt faporeSyriHrjquamptruetlitt adoptaium ferntentum fermtnti . X.f fHtisi Sal fulfginfs & vol'atilfaorania nii , mercurium candidum & niuei coloris: ex d i<Sta fotutione prxcipi'tttrtuti tinttur* .

tant quod notandum.. Ex Tartari tintura quo perfe&oretanto candfdior cadit mercurius>ex viliore fiauus, & ex fale Tartari obfcure rubens. vt ofttndi . SeciTtumcuriofisaperui quod paucis permiffumeft. Salfaautemcuiufcumque funt

HIPPOCRATES. 35. gfncris mercurium non prxcipitanr, & quo falfis viciniora tanto minus acidis noccnt. In extmp'a* commune cibarium mei> curium ex d'&a folutioneL non pr^cipirat , & licet longiim tempus & acri flamma concremaretur, nunquam fitalcali vtncq; Salit mm ritt fub digtftionemutat naturam: eft ergo ex omnibus perfedt.'ffimum, #"'"" Sc non fine prxrogatiua fingulari vocatur ab Helmonte/<j/w/mmtm. Mulier quxdam deiecit vermem quinque vlnarum globi formem > cui datus fuit hauftus aqua? in qua tanttim falls marini folu. tum fuit quantum folnere aqua potuit,bina habebatcapita, vnum in globi medio. Aleali falls petra^ licet eius pri- ^tcn maorigofitexalcalivrinx, cum l"e t,r * fulphureautem inatcali fixatum quod fltcnm fufum ex iniedto per vices fulphure non ampliusardet ideo quodammodo turic fall'um fapit,quare mercurium fic folutum non praeeipitat. Huiusfalis.per folutionem Si p ttrt nt coaeulationem mundati datur ttiim B 6 fem
AI

36

TACHENII

Sil fnlmi. !>ans

ti)

ex caJida caufa , dolores minuit expurgat, & fitim fedat atque vrinam potenter mouet, fiequoque infebribus omnibus ardentibus eft remediiim nobile , non ingrati faporis. Sic Alcalia quoeunqae modo in falfum mutata mercurium non amplius praeeipitam vt docet fequensmechanica. Accipe nitri partes iij Aleali tartari exficcati partes i) , fulphuris part. j, puluizaac rhffce. Huius comporidrachmacirciter in cochleare vel aenco vel ferreo fupra carbenes accenfos teneatur donec maffa aeidum fpirare ineipiat, Aci- ' dum hc fumum amplccTritur alcali inuicemque faturataair.bo in falfum conutrtuntur, in hac falfa mnffa bullit vtrumque mlphur igneque perfeuerante flamma con cipiturqnx lub falina cuticula locum anguftum non perftrens., Idco cum magno fragore & ftrepitu in auraseiumpit , non fecus ' quampiiluispijn'us angufto loco inclufus , cuius granm incenfum oceupat fpatium centurn Sc viginti quinque millibus granorum maius Vvillebordio Snellio

fem vncia in fufncienti aqua difloliua ptiando in colicisdoloribus

HIPPOCRATES. & tefte . Materiam ver in margine cochleari piano relicTram ex alcali in verumfalCumtranfmutatameffe depreh endimus quiamercuri ex dicta folutione amplius non pnecipitat. Hoc ex jundamento etiam Ceraunochryfonflrepitum tdit cui'.n prtparatioitafe habet. AVrnmfolujturinaqua tc fu gia(ita d:cxa 3quod Aurum metallorum regem in aquam vidi renus reducat) conficitur ex aluminis vfti Hb. ij. & nitri clari b.> apertoque igne in aquam acidiffimam diftillatur: cum autem nulla fitacidorum actio in pinguia & fulphurea vt in progrcffumechani ce monftrabitur, idt6 in huius aqua vncijs iiij vncia vna falls armoniacifubmarmore contriti liqnandaefiS fitqueaqua fal fapo. ris In falfa hac aqua diffoluitur laminatum Aurum leui calore, dlffoluto gutrat im Sc paulatim inftillatur Alcali tartari fcu liquorisfalis tartari (die vt lubet/tantum vt aqua appareatclara, id eft rantum vt aeidnm njtti fpiritum alcali fit ab\Aurwn ans

II

38 TACHENII abforbendo ,,iac"taque nirr; &puri fulphurei regen eratio noita ,noua coniun6tic& vnio , prarceps in fundum eadem opera cadit flau! coloris,hxc autem farx feu fundus omni falfcdine tepida communi aqua abluta exficcetur admodum caute , facile cnim acccnditur, & impetu aerem ftrit validifTimumque ftrepitum edit non finc adantium periculo,infiar enim puluer'spyrii in orbem diffunditur maioreque violentia, vtpote ex nobilicri fulphurc & nitro mifccUa validiois non autcm dcorfum verfuspraxipitaturvtinexperti fcriptcresexirVmant . Accenfionis autem ratio non prouenit ex falis armoniaci & Mo rtui in compatibilitate vt putant, ledquiaipiritusnitriin alcali tartari reaflumit corpus Sc nitri nnturam(vt fuo loco, Sc in clauis fexto capite ex profeffo ad oculum dcmonftrauimus ) . Nitrumillud, cum auti fulphure aeido & pingi iundum , vnitum & exficcamm per aeque ac pnluis pyrius flammam coneipit. Ex nitro namque Sc fulphure pariformiter vterque pilluis componitur: ideoque fimiles mores habent, vt apparetetiam in croci metallorum prsparatio-

oe:

H1PP0CRATES. & ne : vbi lulphurAntimoniicum nitro firnili modo accendirur . Cum vcto maior qtiantitas al- Sic awum cah'inft!llatur,vtrn'trifp!rimm fu " />" peret, tuncfitinfaliiimmutatio, fa,is f luldcoquenulla amphus accenfio caiitarraficut & puluis pyrius, etil nifiade- ri /rr*c*/>i tatum not lit proportio iufta , accenfus non accendttur dilatatur in orberrnfed flacccfcit. redittnim jjurum hoc fulminant potefl fubiiman inflorts putchtrnmos haue in modum.. Fiat
in fal tfueet flamm* re

*Awri o*

vitreum vasfpheri-forma? quod reeipiens diennt decem vel duodeeim plus minus librarum aqua? capax, babeatque foramen in medfo vemris magnitudine fcripton; calami, os. reeipientisnon fitadmodum amplum 5fed iufte formatum > ori adaptetur cooperculum ex. argento aut cupro inflar pyxidum,igneinealefeat cooperculum & per foramen calamointrudatnrtantillum auri fulminantis quartana nfmfrum ptrtem grani cireker fic vt cadat in coopeiculurmitaaccenditunfbramen digito Claude, &parieti recipientfs adhasret pokiiicutus, qui fpiritum vini tartarifatum in aukuiu colorem tingit in cordile non

%AnAtran crotlit in lap. medicamcntofo

Sa! ex diu reticis

40 TACHENII non contemncndum. Ferrum non fit fulminans Jn aqua regia folutum vt fomniat Hartmannicomentarius in Crollii cordiale, quia fulphur fern' neque aeidum neque pingue eft ficut Auri,fed terreftris materia:, quare Horazio Aerius vocatur rubigo.vt clauiscap.8.oftendit. Nuncvnde digrtffus redeo. Fei vitri ( fuin de verre Gallice) compositum ex aeido filicis & alcali vegetabiliin falfum > mercu. l'ium non prareipitat. Sic Talci liquor (non oleum, vt vult ignara turba ammam enim jion concipit)mercurinm ex dieta folutionenon pra?cipitat,idcoialfusfitneceffeeft. Salia ex herbis diureticisOmni bus, vt ftipitum fabarum, geniftx Hypcriccnis. Herniaria: vrtics &c.omnia inquam funtexaeido falfi fajporifc & ideo mercurilim ex dieta folutione non preeeipitant, cum vero acri fhmma alcalizantur, tunc cadit rubieundus Hinc liquer, qitod veterumille doiflir.uis,qui vitrum ignitum iacineribus ftipitum fabarum Uqnpriiuflir & non in alcalizatis, rede vitri vftionem inftituerit contra rtformatoris opinionem.

De

De quo capit.5. Cincres , exclaflevulnerria- Slexv^ ritm, vt betoniere Agrimonias,py- ""*"'' xolx-, Vcronicce, StcUaria AlchimiiljE &c, omncs fundunt plane falfum falem>obid ad vitriffcatio neminepti , & mercurium flon prrecipirant, qui&ipfeeiufmodi ( i\ vt dicetur Ai o loco.Omnia autcm d5ta falia per ignem fufionis> mutant Dataram fiuntalcalia, vitr:r7cantur,& mercurium deiieit rutilism . Hinc Zoar fuperExq. dum notat quod ex quouiscinere vitrum paratur , id eft quando in alcali cincres redueuntur. Sal ahfinthiieft ex aeido falfus f^*T* & mercurium non praeeipitat, vt ; ' neque fpiritum vitrioli abforbet.vt docetreformator pbar fol.788.fub titulo/pin'/HJ vitrioli coagulatus , cnmvero per colliquationem alcalizatur, tunc vitrificatur & mer curium praeeipitat flauum 5 fpiritumque vitrioli alcalium morc abforbet. Hinc elicitur multa fortiori igne quam corr.m natura fut, fixari &C in neutrum verti . Fiunt itaque quam plurima folo ignis regimiue,non quod ex orco in lucem actutum generentur, vt cre dit vulgus Hippoc.doctrina;ignarus,

HIPPOCRATES.

41

Ul

42 TACHENII nis,fed faltem fimplici alterntione fubiefti vt docct magifter de iet: illique fciunt,qutintenium cum cxterno harmoniere coniungtre norunt. Vnde erudimini ,quod herbae oleofse omnes, & quae calidae dicitnnir atque pingucs funt, leui & fimplici incineratione fal alcali eduntfuo modo volatilc : cui fi Hippoeraticus propriam reddit pinguedinem cum i'piritu vini dilutam , conuertuntur arcanacolione in faIfumadmirabile,quod tunc Elixir partium vocatur a noVide RipU firismagnarum virium in medi um Bacco ana. Htm &c. Aliqvtando peritis manlbus,non tarnen fineHerculeo labore ignis alcali Vo ope magnaque diligentia, aicendit ta 1,1c . alcali volatilc grati odoris , adeo rarum lcueque,vt vix tangenri digito fcntiatur,aliqnando grifci,aliquando niuei color's, falini l'iporis,linguam fcricnh's, & penetran tis,ita fubtile, vt citra ignis irritamentum ab ^ petto val'e fpenre in auras abripiatut cum per fe ipfnm inigne conftans perfiitat per hu r jus alcali proprietatem inquarn fiunt plurimaverepotabilia, ita vt non lolum in corpora redire fit impflibile , fediniuperfieavinculis

HIPPOCRATES, 43 culis coagulatiomim liberaritur vt llbcrc ncbifcum colludere queant. Ex nueum Ex lii conuallii floribus afcen- iuglandt ditbrunni color.'s in capitis ;iffe cortieibus ftibus promptiflimum remedium rfr oleo fit Ex lauenduta in rubedinem vnguent contra vergens paraliticis non miuciin- Scrofulas exce&etifs dum. Sic ex cortieibus nueum iu- idem oltu tingit caglandium viridibus fe manifeuat pillnm i. limpidiflimiis liquor , non fecus gri coloris quam re&ificatus fnliginis fpiritus fed ex inte nuci* camphors odorem fpirans,horum gris bus menr omniumvimis eft Mu-rare fpiri lunio de* tus vitales, & inter cordialia medi- cerptis camentaadnumerantur, & mercurium praKi'picant lcuem fpon- %Ab oh du giofLim & candidifllmum. ilt. rofi Saliaetiam indiuerfa uanfmu- mariniper tantur ex fimplici & ruica.Com- plures men fes per os miionerqiiodfic probo : Con- fumpto pafunde ex. gi\ liquorem (aus abfin- raliticum thii,quem IdMacfdum oendf cum reittttnm ficut rounariniqui fuo modo alcali vo- vidi* & ab vnlatile efi,liquor fit bdteus & gra- Hione opnulatur in fai neutram,acquirit- ptbalfami Bh que vireslongedkierfas a. priere, contra etiam bal~ mercuriique liquorem turbat l- neii vtfbalms&npn preeeipitat. tur ex ca. CuriofulusqujErit, adquid me- pitibus ter dicotamoperofuslabor ? cuuei uecum . Vin rofm* pondet magier., quodmili pror- ak amate

f.,

ptaJcTuat^

44 TACHENII
fus modo homnisnaiuraoperatur,

cum qua omnes artes omniaqut artifiaa communicant, &medicus Iiuius doctrina ignarus defi-audjKcfluandoqucfuam intentionefnipropter attributacircnmtwttas C varias mutathncs, qua in multiplicibus humam corporis ventricklis contingunt . Verba Hippocratis. fuforia ars, alcallbus aci da abforbi docet. Cap. 8. ^Mnia mineralia cuiufcumO* quefuntgeneris, mequae

tallica corpora abfconfa gerunt,affociata funt acidis (fulphuri nimirum vario ) qua: impedhi-nt quo minus metallum ab im pur! tte fodinarum|fcgregaripoffit.In hac an

guftianeceffecftconfugere ad alcalia, qnscelerem pia'ftant opcm. In puluertm itaque reducunt minerale , idque alca commifcent ac in crucibulo fundum, fitMctnin fioncm nitro accelerant , quod f,-ecifttA- cum fofy 0 fu ]p nurc p.ccenditur, fic tieptr^Al. ... caU. P ro partedcrlagrat,pars vero cliui tartaroin alca vcrtitur. Hocalcali abforbet& combibit orane acidum ,quod metallum in fugan* vtrtcrtptiseffet, fed hac via Wtt in

in fufione petit, quem artift REGVLVM, id tft purum matallura

HiPPOCRATE.S.4f

fulphuribus ptiuum appellant : quodrurfus fub cupellaprobatoriacumplumboad puritatem vlterius deducunt: dcquo vidc docimafticos,mei (altem cft intentio de falium natura loqui. Dixi, metallactiamperftdtaabfw*** cum acidismincrallbusin fumumvcr- fa*it aciclo mi ti , quod inatgentocumplumbo neraiii fufo intcfta , quam cupellam vocant, fccta ex G'nere lauato maniftftumfir:in hoc fruftulatim fulphur inijce, cuius aciditas cum fitgit,ctinm metallumin fugam vertft , qodrecolligertlicet madido lintco pannoin Camino expanfo . Aliud cxperimentvimquo probantur mctr.lla perfecta ab aeidp mincrali in fugam verti , eft Cementum illud quod Regale vo- . um cantj&ccmpomturex commune Mido mt. man'no fale & laterum puluerc, ;. quo cum flratifkant aureas monetas cupro ligat.is,inhoccemento aurum fine fufione dimittitcuprum quod cum aeido falis fpiritu in fumum abit , fpiritus tarnen etiam de auro non nihil fecum aufert : fed cum fpirirus aeidus. auro grauats ccopercula teftacea tranfuolai'eteiuatterreum alcali

cali forbet ackium fumum, & au-

46

TACHEN1I

rnm iiretitur feg prajdpitatur > coopcrculifqueinfojerct, dum fpiritus hxc rodit , qua? pcftea conteruntur , cum argem viuo & r.qua , in haccontritionemercurius bibitaurum , illudque hero fuo ltddit, quandoper coriumab illofcparatur. Quemadmodum mineralia meKeguks talla ferenda in REG VLVM fiip.Antimi- duntur, eadcm via etiam ex Anti. **' monio Regulas prxciptmur : feilic. Antimonij Tartari ana lib i. Nitri lib.f. in puluertmcontere,& cemraifcc , & per vices hanc rnjxturam accende in crucibulo can. defa&o ad totius raaterise necen fionem, tunc additoignerufioois r.lcalibibit aeiditatem antimonij, rtgulique puri fegrcganuu-4. vnciaiSunt qi loco nitri fal marirtum aeeipiunr, fed vt dixi non fit alcalicum iulphure , ideoAntimonium ab eins aeiditate roditur & in ignis tortura eleuamr in bu.llas minufqnc cadit reguli . Hxc cxempla de p: aeci pitatione per fufionem cum alcali in via ficca fatisefleidico. Eft & alius praeipitandi modus via humida dictus cujus ex cmplUm

HIPPOCR.ATES. 47 eraplum t : Aleali quoddam in aqua folutum, vel commune pu rum lix'uium idem en't ficut fempu- vt dixi aeida abforbet,& fic mundificatetiam fal petrefeu Ni-. tritt** trum ab omni aeido , quod ideo cM'* r iores mcdici in angina t f,ifum , pro fummo rtfrigerante elege- & angin runt,ob id fa! pruntlla vocari cos- P lm *'"* pit ( quidamexignauispatribus, ^t Vnf "~ cum forte laudari a noflr.'s audiuiffet fal praacHse>atceiTitnc(5tu ad pharynacopolam-jc de fale prunella: quasfhiit num paretur ex prunis fiiueftribusveldemefticis? Hitnmna vulgo idiotis Sc mulietculis canonici vocari amant) ccquuntinquam n'trum in lixiuioalcal'zato,donec guttain frigido k ito vc feuitm corjfter, tuncin frigidum locum fe ponunc , fine effufione in aliud vas , &pcrnoc"lem in fln'as concrefeere permittunt niridifliDOBS Sc purffimas , quasfequente maneabluunr. Al eali enim omne aeidumnoeuum Sc inipu.i um ab illo abfovpuficut
tnhumano corpore etiam contingit H'ppoc. fic docente b. I. de

dseta. Nicri fic mundificati vires funt dminns Sc innumerabiles inomnibus feremoibis, qui refrige-

48 TACHEN1I frigerationis indigent . In alui ftipticitatecum febril! calore ccniunfcafitpotus humectans, refrigerans & lubricans oculi's & palato gratus e% nitro , Manna & aqua, proportione pro indicantisexigentia > Idem potus confcrt Aftmaticis, febricitantibus>&iucY;buscx acccnfis Hypochondri js. Vrinc ardori nittura licet mundificatum non prodeft, qud falforum more w'wx loca pertranfit , quod alcalibus non licet obrationes vbiqueexplicatas , & mercui-iumnon prajeipitat , ideo falls naturam hoc loco fequitnr. Hactenus de aeido & alcali in genere, nunc fpecialiterdcTartari alcali aliquid dicendum. alcalittr Priuilegiatunt jcali Tartari.
tari pr*rOm gatiH t

Cap. 9.

quod inter fixiora alcalia tartari gaudeat fingulari priuilegio, & licet fit corpus graue,terreftre,impurum, & fordibus J( inquinatum,digeiuim tarnen cum fit fere to quocumque metalloperdebitum tumifur tcmpUs u conuertit in mercurium Minimum r . .... t mtrm currentem,quodexpertus , meie rt . dulis

k !xi 1

fal

'IH

dulis pro veritate affirmo, id vera fi qui credere nolint, parum folicitum me reddit.

HIPPOCR.ATES.

4S

lngeniofus autem Helmont ind:catTra<2b. Potcft: medicaminm,parag.40. his veibis Sen inquit cruditatent Saturni pingoedtne fixorum faItumfolubtUm, ficque diuidi par tes cem$ott,vternannt argemunt (ideft meicuiium ) cwrtre permitnt. Quod autem pingue fal id eft Aleali calcinata metalla dlffoluat dpeent vrbis vetute r quje coquunt licargyium ideft plumbum caU cinatum in forti lixiuio ad denigrandos capillos , quod habec etiam Porta in Magia Naturali >. cui lixiuio inftillatus vitrioli fpiritus lixiuiale alcali infal conuertit, 8c (tatimeadie Jitargytum fub albipulueris forma, quem leniigne reduc in plumbum, & fecurus eris alcalia abfcondere in fuo venire metalla,npt a dfo. Ideo pergit Helmont:Ctlcinata acernma cum [nie urmomuco rtfoluto & tanaeo putrefafto dulcorAntur . Id cftvcrtuntur in mercurium currentem non amplius acrem vel mordacem, vt calcin ata,fcd linguacinfipiduni. C Accipc
paucis illud curiofis

50

forti foluti & cupro piecipitati (de quo poftea dicetur)vnciasquatuor falis armoniaci purificati per fub-

T ACH ENI I Aixjpe ergo Argenti in aqua

limationem repetitam vncias tres trtifce exa&e cum tanta aqua: quantitatevtfiant inftar pultis liquidx,quaj per 3 & plures menies ' relinquendaeft in tepido loco, va-" le bencclaufo,deinde rurfus exfic. call dcbct in Solls calore aut lentifTimo ignc alcali Tartari pari vncias

quatuor,

inde hiunili vitreo vafi largum Mercuriui fundum habentl, vrpuluisacquali^'l'iti ttr djftendi pditjcui adapta alembicnm vitreum j in fnmmitatc fo. raminatum, vt hnmiditas exhalcr, &fuppofito carbonum igne niblimabiturgrifeuspuluis , quircfrigeratis vafis digito ta&US fluft in currenrem mcrcurium. Hinc BafiliusdeTartarolib.d magno mundi miraculo. Durch meinen geit

in pulucrem, quem

rechen .

das

fiefich

vnd alle metalle gantz. verbre

chen

Qucmadraodumomnia fublunaria, experientiatcfte&antiquiflima Hippocraticadcclrrina iu-

1
HIPPOCRATES. 51 foffulciente ex duobus ACIDO nimirum& ALCALI conftare (vt in hocferipto ) mechanieeoftendana : id etiam de argento omnibufque alijs metallis intelligendumvolo . Hiiic enim noflro ar-. gentoaffuhim alcali tantum aeidt fulphuris per digeftionem Sc coclionem abforbfit, quantum mercurioinargentiftatupro fui conftanjja fatis cratJn 5 locumfuc- DUM* *ccflfit alcali ( adultcrium vocanc Philoi'ophi) quod abargenti aeido jfulphureampk6t'tur , perditideo foitnam& pulcritudinem, mutaturque in naturam neutrani ,idcirco liquatur lent.'ffimo igne ficut plumbum, vel ficut fal avmoniacutn cum filicum viua calce commiuiri(c!cquo fupra)vocaturque Luna <r Crollio Luna cernea quod cornuum inftar eultro fciffile fit. Cornea ha:c luna licet centies vtinmn aquacalida abluerctur , liquare-/!**** turque celeri fluxu ex tartaro Sc *' nitro, feparari tarnen ab inuicem poftibilc non effet, nifi in Saturni balnco , inquoquiequid argenti fupere,reditin integrum : Salia vercum plumbo in fcoriam Sc litargyrum quod etiam rutfus fimpiici fufione in plumbum reducitur. . Scoria vero qua: falia C x trnt

52 TACHEN1I erantin clementarapiunrur fimul cum Argcnti acido lulphnre,quod abforpferantSalTartari itaque eft medium inquoreuiuifeunt metalla & mineralia , licet per artem validum que ignem videantur plane deftru&a. Simili modo cum Alcn fit Aiercuriuscurrens, tx Antimonio . ACcipe mineram Antimon!) reduc in pulucrcm fuhrt lem hunc laua communi aqua donec aqua decurrat clan,exficca puluerem,huius reeipe ex.gr.lib.vi Aleali tartari puri libr. iii. (aus armoniaci libr. i(. mifee & cum vrina vetericlara pone in vitreum vas claufum per tres menfes in tepido loco, vt putrefeant, elapfo tempore,adde Almninis crudi puluerizati vnc. iiii. calcfs viua: puluerizata: libr. iiii. aecti diftillati libr. ii. mifee, fac globulos, quos n aeremodjeeexficca, diftilla tx retorta in magnum vas reeipiens, & decurret viuus mercurius in reciplentern, pars adlmebit collo rttort.-c, quam aceto ablue , hunc i ferua

HIPPOCRATES. 53 fcrua & pro Helmontis fecreta cinnabari vtere, de qua poftea Aleali tartari itaque videtur quodammodo typum repraefentarephilofophoritmchaos , in quo aiunt reuiuifcere eornm mercurium , de quo Paracelfus l\b. de Natura rerm. Regeneratio,!nquitj & renoua-' tio metallorum fit ira : quemadmodmhomo reditin terram,ex quaprimofuitdefumptus , Scka. rurfus in die ncuiffimo regenerabitur,fic & metalla iterum poffunt in mercurium (ex quo primo nata funt ; abire, & cum illo folui & mercurius fieri , & herum pec ignem (qui etiam iudicabit mundum) renafei & clarificari. Hac via, inquit, generantur lapides , de tin&une fpeciaks argenti vel auri.H?6tenus Paracelfus. Interea nemini Auetor ero vt fibi perfuadear fai Tartari quocumque modo preparamm Chaos Catholicon Philofophorum effe! licet metalla per illud in curreOtem mercuri um redeant, id paucis admonuiffeviium fuit

C 3

Hhc

53.

TACHENII

Hut auairdt elegant & fimplex vtiltfm* tarnt Argetm Calcinatio . ARgentom foliatum cum fulphuris flore eommixtum in crucihulo ignito calcinatum abit in puluerem granulatum , rnrfufqvte fubtiliter contritum cumfulphure vt priuscafcinatur reperatur Li bor caklnationls tcr, quaceriie , omncque txhatet fulphur , huiusfohibilisargenti granum in vitrenm fcyphum aqua: plenum proicdtum, defcendit paulatim ad fundum csemlei quafi coloris iuctindo fpi&acuto : per saffumptum in capitis morbis rapracHat, qi'a? Autores argtnto potabili afcribunt.
Votum in natura Jtmonfira tut ptr *Ktim

Vacua efli Alcalium Corpora

eendit . Cap. 10 Ilquori falfs Tartari affnnde j gmtarim fpiricum vitrioli doncc flrcpitusctffa > mixturam reducin Giftallos, vel totam exficca>& reperies fal, vitrioli naturam habens, vomitusmouensdrachmae pondere per os datum , & quando quid iuperbibitur , purgans

HIPPO,CRATES,55
gans perinferiora,non fccus quarh

crudutn album vitriolum. Albicans mucilago,qu3ein con-

iun&ione amborum Uquorum fubfidet, eftfimilis nigro (edimini ex vitriolo crudo affufo alcali cadenti , conftanfque in igne ficut colcotar, & fufioni refiens,adeoque non extartari falefed vitrioli fpiritu procedit. Hoc fal fi milcctur cum nitro & mercurio, eleuatur mblimatio rubra, cui fi fal marinum. addidetis fit fublimatus eorrofiuus. Poreft diftillari per fe fine additione ficut vitriolum naturale, lieet fegniusacidum emittat. Si itaque hoc faUquod tartarum. vitriolatum dicunt,poffidet vitrio li proprietates , &ideoregeneratumdicatur , oportet ergo alcali vacuum fuiffe corpus > fi fpiritus ex illo proprium fibi domicilium formare potuerit. T tttturi Multo pra:ftantior,& perfcdh'or vitritltth
fit

Tartarus vitriol atus

ex

vitriolo

crudo,inaqua(bluto,&cex liquo- ^"JHMit re tartari affufo,donec folutio non amplius turbetur, quod pun&um iaturationis cum trcdio reperitur, vnicanimiwim guttula fuperantis vevtit mifturam aut in vitriolum, aut in alcali. De quo H'ppocr. de C 4 diret.

ftctlitr

s-6

TACHENII

ti'ikt. Niwquam fimul m tcd.m, confiunt. Ciarum liquorem coa gla fecundnm artcm in criftallos ipkndcntes. Tartarus hie vitriolarusmulto ji-oblior eft piiore , co qncd in difiillatione per viokntumignem evitriciocupri liquasnen eleiiatur, fpirirtiiqUfc ommifcetur,ftemachoque ir.okftum eft. In hac aurem fimplfci via , alcali faltcm bibir fimph'cJfTnTiura illud naturale acidiim,qnod embrionamm mctnllnm peifluendo crodit. Eflquehcc aeidum illnd fimpkx '{de quo cap. 9. clatiis ) natura noftra; amicnni in aeidis fontibus,refocillans naruram bibemis,ventriculogratiflimum, licetquequein magna copia iiai'ftnm . De hoc breui'ffime diflerere decixui:Para celnis timen nartat de rnorbit Tartareis,q\.\oA in Pagnlo Veitin Helnet'.'E fltfons -, cuius fimilein roti'us roundi atnbitnta noncontinere. Si ergo ex fimpliciaffufionevacimm alcali induit vitrioli natnram , oportet vt fpiritus penes ic habestanimam , qua? aptum domicilinm fibi ex alcali foimare pofllr. Acida itaque fit feminalis virtus necefie efi, im in aeido confiere

fcr-

fermentum vniuerfale reroni , & acidaomniaefTe diaphoretica vlterius demonftrabo, eftque illud, quod olirn fanxit Magifter: Stmina fcilicct abduccrc materiam,

HIPPOCRATES.

57

quovolunt. nitri guttatimn.iu.vs nun r% alcali Tartari in momento fibi nerati fabricat aptum domicilium ex eo, fitquc Nitrum naturale frigidnm * flammam concipiens 5 &anginx
in Sic fpiritus

medium qua? ambo alias feparata cauftica erant, vt in auro ful minante oftendi. Eidemvacuo alcali tartari fiad- Salis Mari i riginf dideris fpiritum falis,poft coagula- rat tionem fit fal commune , quod rat, priufquamper validumigne in fpiritum profiliret. Idem vacuum fal Tartari fi combibit acetum ex viiro, diftillal tum, fit tartarus vini vulgaris om- Tartari t>j nes tartari proprietates habens, ex- rati cepto quod in humido facilius colliquefcit ex terrae ablatione . Hunc tartarum regeneratum, quem nonnulli vocaiif inepte fatis terram fotiatam philofophorum,) per folntionciw&:coagulationem mundificatum ab omni impuritate 1 per retortam vitream in arena pofitam,validoigne vrge; & eHcies olcum,& liqubrem ama-

1!

C 5

rum,

58 TA CHE NU rum, fimilem l'ill , qui ex crudo tartaroeUcitur reftrt tarnen ok* vini bonftatem, ex quo acetum faum fuit. Incredibiledi&u,quod acenim dfftillamm in fuo finu pinguedinem abfconditam habeat, & tarnen verum eftvfiil tartarihancnon habuifle conftat , eft enim fixiim * Sc per ignem probatum Roma: ex libra vna huius regenerati tartari olei drachmas fex elicui citrini coloris gratique odoris,, fedVenets Jibra vix drachirlam dedit, & nigri coloris graueque olentris.. lncredibileinqranb quod in acero diftillato etuceat non folum uw, (cd etiam Regio, nisqualitas . Expericntiaergo paretUpiritum, cfle vehieufum, Scdomicilium animar , atque vinculum coningensanimam cum corpore, quod porrode Podagra cap.6.potention argumenta mecliauice: deraonftrabo. Exdidbsetocec, nihil inciinlitis effegenerofoMedice quam ca nofee , & Cab amico lencio cculis ccmercjimnuquerraare qu*fenfus. communis pfone non eomprehcndil , & Natura procui f>oGta> funt . Non antem vj igna-

1
H1PPOCRATES. 19 ignarumvulgusdeblaterat, Mos fc.,qui arte diuina,& antiquiflima Hippoc. feientia , & veritate deletantur, centrumque rerum cognofeere udent, Mammona: in(eruircatque nil aliud intendere, quamaurum& argentum conficcrc:dum interim ipfi diu, noc~hi que continuo motu inquictudine moleftiis , & rixis agitantur& circumdueunturcontradicentes , atque tergo qua? nonintelligunt taxantes, fe ipfos apud ignarumvulgus extollunt, mifcri lucellifpe, atque fic propriam auri> & argenti auaritiam turpiter oendunt, manifefianr, & publicant . Condudens dico , quodqui'cquid oflendi de aeidis fpiritibusalcali

tartarhranfmutantibus ineo-

rum naturam ,illud ipfum de Om nibus reliquisaeidisfucefs inteiligendum effein aeido enimconfi. ftii fermenti vis atque propagatio-

nispoteftas, vtinprogreflupatebit ; in acidoconftiteieuatio at que attenuatio, tarn rerum, quam morborum : & per confequens aeidi ope res perficiuntur, & morbi dcpcWvmtm.Ruttus aeidos nido. ^far rofis fuperuementtsfanitatem ac/rrfttdocet Ma gier. C 6 Sa-

*>

TACHENII

Supercft oenderc quomodo j'pfr.m Tartari alcali, & quicquid j 11 copulari poteft in aqua? ele-

mentum per altem reducatur

Ohnrn

f' tarn,

M'ke ex .gr.aleum vel diftillatum, ,vel expreffnm iufta proporrione id t ft ad fatietntem. (vt de faponc dixi)cnm alcali tartari,mixturam diftilla ex nrena per vitream retor& redibit medietas

olei,altera

dlal

9hm aqua

cum tartaro id pondere aucto cognofees . Oleum igitur qr.od alias tcrum inflammabile Jhic conuerfum videbis in aqitam doriferam fi oleum ex aroma'_ -tum familia fuit . Hanc aquam rurfus ex aka phiola diftilla, &el*cies r.quamardentem:qua:denuo com alcali taitari in. aqitam elememalcm rcuertftur L Caput mortiuim fettremanens fil tartari in retQrra,ferrex rabulse impefui, & in pel lucidum liqnoremfluibat , quem exretortain arenampofiradj'ftillaui ad ficcitaicm , & tvjpto vafe remanens fal . iicruin in acte humido diffolui 6tgu laimiaa fetrea (qux quicquaai
. terra

.inedittas aqua erit: egreffurn olt rurfusmifeecum nono alcali vt lltpra , & l'epete diflillationem , ionec totura oleum conuerfum videbisin aquam relifta paucula

H1PP0CRATES.

6t

nnpatimr ) quod fit circiter 40, horis , & 11 reftat in tabula prasterquam tantillum Hmcfe faetis: liquorem iterato diftillaui jfcuto igncvt prius , donec nil amplius neque ftillans, neque fumans exibat, & rurfus idcm fal frr.6"ta rctortafuper ferrea lamina rcfolui, hafqueoperationes duodecies rei- Sal Turt* teraw\& totum fal tartari cohuer- rit aqua fum fuitin aqua; clcmcntum : a facibus in lamina reli&is fingulis viribus colkctiSpcr aqudiftillat omnem falfedinem extraxi , qua cumeundem proceffum vT fupra habui,ita vt totum fal tartari ficut aeetum ,oleum, & aqua ardcns in aquam infipicfem, & terram mortuam nullius faporis, aut odoris funtconuerfa, qua: terra , &aqua paulo ante fub falis forma erant , & caufticum refcrcbanr. Mirum dic"fcu.rquorfum abijr ignea Mtm , tcr vitalis vis -, &cauftica pottltas falis gmd ventartari aceti,oIe!\&:aqua? ardemis) ["J e *" meOf > Hrec tarnen virtus vel forma in ta " Ms. 7 igneconftansperfiftebat vfque ad reduftioncminelementa. Hanc fbrrnam filium Solis vocat Anonimusphilofcplnis , &inGencfi legitur Lumen Corput affumpftffe: quem filium Solis ego hie pro maiori intelligentia RECTORJEM

fi

TACHENII lubet,

REM voco, tu vero voca vt

Reformator fi alcaliuj fixorum notitiam habuiflet podagncis oleum Storni t Vtnt non promififfet : nam quicquid ole! a faponeftillat, laterino fimileeft 5 & nilde alcali vt podagrico appropriatoanodinocontinec. InAppend.fol.84. Similiter - & magnifici domini de-cani ridiculaque inepta focietas non furripiiiffent, de vei bo ad verbum prxdj'ctum reducttonis proceflum alcali in nquam, hancqueprofajetartari volatili fubdole,& fraudulenter mundo per im.pofturam, &inmedicinarcontumeli' no veVlitaflent, fi rnftico faltemmore alcalium notir'am babuiffent. Vtcx profeffo oftenditur cap.4.clanis. NuncHarpocratesdetaitarifaJefixomefilereiubet , neindoorumvirorumcuriofas inueftij gationesfiminiurius,qui multum laboris fumpferunt ad buius plenariam cognitionem, quod profefio medium eft viuificatinum

ignem ,form3m >Archeum mihi perinde nunc eft, nominumenim dmerfitasrem cifc diuerfam non tfficit:omnia fimilia effe concludo cum Hippoc.

mul-

HIPPOCRATES. 6* multarum rerum, id notnrunt Bafilitis,ParacelfusRipkus Lulli'us & alir,qui iltud veftibns fpoliaiunt,& pro foluente etegerunt ; quando quidemobicdtafuaflluminat , 3c viuiflcat,codem feremodo, vt alcali fixum hcrbarum ex trahit e calcinato filice aliud & fimile alcali>quodquidemnulloaliofapore ehccreficpoffibite5quamfuofimili, illudque miiltopotentius efficlt Sc vereinigneam natitrara connertit: fic notis ad ignota ficri debet progreffus vt Arfftoteles rede docuit. Hoc eft de quo exclmat loh: Baptiftavan Helmont de Febrib. cap.i5- 2J- DifcittiiK\uhldieluem aUquod-quod fit femper idem Cnatlut eris intim as rerum tffent!as,qi\od probatexemplo dum quafn't TracT:. deveibisherbis, & lapidibus; lapis oifragut y fixus , an calcinabilis , curat ot fr*Uum ajfumptumper ot > Cfqfiare mon Uthian & podagram ? Refpondco vfro incomparabili, reforrnatoris ifdiculum ALCAHEST ifcfccretumfoluensnil aliud effe quam ACETVM DISTILLATVM App. fol. 71. ex anigine, & licet rodat oftiocollam lapidem * rodcndo tarnen rl acquirit lapis prse-

4 TACHENII praeter propiietatcs aceti > vndc nonpergitad vrinaj loca , fcdin fiomacho illico prxcipitatur , vt panlo poft ad oculum dcmonfirabitur. Sal Tartan' itque haclenus vilibus veftibns iuam fcenam lufic, cum vtro philoibphi manu fpoJiatur,vtcompareatin forma nuda,&lucida tunc res,qua: ilcommittuntur, reducit in eandem ,.& fimilem fui matcriam , & quoniaminformc vt cmne alcali, accipitideo fbrmameius, quo cum vnitur (eft nimirum fal tartari me dium quoddam inter minerale, & vegetabile, ob idfacile amborum naturam ampleiturj & fic pergit See. Hie memoriam iub't , me olim lapLllos cancrorum , fic folutos in longa quotidiana febri pro, ponentem mulieri poculis medicis abhorrenti , interpellatum fuifle timidulo medico canonico tunc prgen te,effe,fciJicet id mi nerale ? &pcdculoplenum. Sed bxc de differentiaalcalium fixo
rutti indigitafle

fufficit-

ftr-

HIPPOCRATES.
Tergit ad

&

Alcalia Animalium volattlia. Cap. n. alcalia fixa

OVemadmcdum

acida omnis generis abforbcnt , & iuxta acidi naturam in falfum vcrtuntar, vt in precedentibns oftendi. Sicetiam alcalia vo-

lntilia omnium animalium ex

quibufcumque partibusper retortarrt nudo igne in magnum vas recipiens gradatim elicita acidr > quod affuderis > feminalem pro
prietrem imitantur. Vcfi vitrioli fpiritum affundes,fit illud volatile falfum, & vitrioli naturam fequi. tur. Si Nieri fpiritum, fit nitrum

ciufque naturam indit, & fiede reliquis aeidis intelligendum. Et quemadmodumvrina coiv Stu r<* tinetalcali volatile per fermentum ^'"'"L pmredinls fic fudor fanguis caro, {Jt ^lm offa > coi'nua, & carnes particularum animalium omnium ex diuerfo

virtutem loco innatam Gebri te-

fermento , quodlibetiuxta

ftimonio.

Et ficut de alcalibus fix's differentiam intrinfecam per merenrium fublimatum folutum, fic & volatilium effe fuam rempublicam in ptogreffu oftendapj. Om-

66
nimtiin ,

TA CHE NU

Omnium animalium alcali v,mnilm'a rinx,fanguinis,uidoris (etiamcalfade, / ftrpentum ranarum 8cc. 5 ex fuZOH'Z 4 pradi't praeipiraflt turnj, cor' . .folutione ,. r t
t

culorum omnium animalium)

,ra.

cam differentiam (quam oecultam vocant) notaritnt vetercs in alca libus, & infuper notarunt quod aeidis faturantur , &inaliqualem quodammodo conftantiam fir. mantur . Obferuarunt inqttatn alcali volatiletantnm de fale cire. niaco amplecT-h& abforberc,qmntam pro iui conftantia,& facuritate fufficit pro fale armoniacoartificiali, ita nim'nmi alcali vrinae-. 8t s*i arme, aeida parsd (Srifelis tarn ftrj&e I iacumar jpfa amplcxatafunt, vt perfedi. "/<> ' uortium non patiantur: Sal enim vrirKcin ignistorturafugamtentans'rpittfecu-m aeidam partem , quamforbet,& fimul mblirmntur

candidi colonsuta vtnullam difterentiam hac mechanica cernere licuit : adeoque di&a alcalianon funtfapoii's falfi,vrfcriba folaopinionedocere pnrfumit: Salfa enim vt oftendi 5 ex d.'<5h folutione non preeeipitanr. RccJpiunt autem di&a alcah'a formam inxta aeidi afmfiproprietatem vr dixi > &in progreffu clarius patebit. Mumialcm autern vcl fpeci'fi-

HIPPOCRATES.
in fal

armoniaciun vtcapke2.mechan'ice oftendi. Quod autcm fal commune, cibarium, vel marinum, voca vt lubcr,vel cireniacum, feuammoniacumvetemm br.beat aeidam partem extra ignem alcalibus communicabilem , id probatfequens mechanica. In fal marinum rcfolumm in aqua , ftillaliquonmtartari , & paucisab intle momentis videbis terream partem feparatam paulatim fnndum petcre , &alcaliad. dam falis partem amplc&i fleriqiie nouam falis marini regenerationem poft coagulationem. Vettres itaque his fundamentis fuffnlti eeeperunt m-atificaro viferas cum fale cireniaco, feu ar. moniaco natural! > quodcap.feeundo demonftraui, eo fine vt viperarum alcali comblberettanttim deacidofale, quanwm ufficeret> ne fponte in fugam abiret. Hanccompofitionem non fine lefii conkdtura fal theriacale appellarunr equod didicerantviperarumcarncsmulca venena fupcrare(im ingeniofo vipciino decodtonon ferne! Gallicam luem in delicatulis extinxi) confequenter ratione mumialis fermenti ean-

i-
68 TACHENH eandcm facultatcm alcali vlperinum conrincre dtbcre.'Gebri au toritre. Ha?c veterum contempFatio' non tarn infantilis , & abfurda, viderur, vtreforniator/o/. 481. in textu fcribillat , ipfus fane abfurdiormultoqud auorummemorandas excogitationes non intellcxerit. Qucd veroobijclt nonhabuiffi purificandi artetn ! verum quidcm eft,non propterea funt illis oahnnaeftruenrijEj nequc honor detrnhendus , mulro minus cachinno exponcndi: fic enim iubet. Doclormeus: fortafle poft multa fxcula dcridebitur, & reformator, quod tarn abfurda l'uo tempore feripferit , nunqu?menimdeerit occafio poitmillemillia annorum nona , & meliora irmeniendi, de Hb n"'q- zddifccndi, cb quod rcrum natura n*tur-c.}i facra fuanonfimul tradat: Ulms arcana nonpromifeue nee omni-' bus patent,reduila, CT in inferiore jacrarioclaufa : exquibus aliud htc atas, aliud quapo nosfubibit, aeeipiet . Audi Hippocratcm mcummultomodcftiiis deliac re loqiientem Hb. t. ditt. immerito vllus ipforum rtprehendatnr, inquit: propterea quodwuenire non

'

HIPPOCRATES.
pierat ;
xm'o

69

laudandt gous om-.nes, quod inuefligart conatifunt. His intelle&is videamus niiijc qualem prxrogatiuam, &.praeccilentiamhabeat fal viperinum reformatoris pra: vetcruminuentis, nam quod illi pixpararunt facili operatione,hkmagno fumptu, operofo labore.pompofa,&(olenni oflcntationeac triumpho Diftillatoviperino alcali ex retortafub titnlo proprio fo '. 486. rinn rcforPharm, affundit fpiritum falis aci- mato ris dum ad fatietatem compofitum /?/*<< exaeido, & alcali fit faJfum, quod """" legeartis in vitreo vafc coagulat in Tal marinum , ex quo fpjritus prolcdtuserat. Jftud (l-communc leu marinum ignenrena? fi prefferis,eleuatur in ial armoniacum artificialc , omneseiusproprietatts rubeiis, quod probat fequensmcchanica. Commifce puluerem falls tartari(id eft alcali tartari fixUm) cum aequali parte falis viperini Reformatoris , hanc mixturamdiftilla per retortam ex arena & videbis flatim alcali ex viperis per Collum afeendere, quia fix um alcali tarta ^Alcali vi. ri apprehendk falem acidum,& al ftrinfw cali ab aciijo liberatum calorisimpatiens in fugam abit, quod in recipien.

70

TACHENII

cipiente Sc collo retorta: purum>&

(plendiduminuenies . Ffcc idem cum fale armoniaco vulgari , mifce nimirurncumaequaii parte alcali fix i tartari, ftilla vtdixi,& nullam differentiamdeprcliendcs Adeoque quod veteres cum falis corpore ,Sc fubftantia ,illud ipflttH reformator cum falis fpiriru maiorecum labore expcnfis j & fumptu pcrficit : &fiveteiumfal viperinum erat inutile vt fcribilJat , reformatoi-is eandcm habet prarogatiuam , acinutile paritcr cric. Cumvero Jftud Aleali ex fale armoniaco vulgr!, & alcali tarta ri commixtis vt dixi, fuen't eleuafiim,tuncbabebis fpirimm feu al cali vrinai puium,sficcum,qucm feriba ineptiffime (piyitum fallt artnoniaci fatfum. Sicnt &eadem ftpiditate illud acetum, quod ex faiina cum fale armoniaco commixta exretorta di'ftillat, )/<*>* falis armoniact aeidum appellat inappetidice ad aUimaduerf. fol. 7Z.& 74. Addirquc hanc fefquipedatem craffitiem :biambofpiritus ex fale armoniaco aetdus & falfas ( & tarnen ambo neguttam qufdem de fale armoniaco continentj

HIPPOCRATES.

71

ricnt ) tx vno [ubtetlo licet produttt ; fibi inuntm tarnen contrari) nt,ac fimul tunUi/efe mutuo de(truunt : proptereapbarmacopai falfa , " aeida diinguerefcianr. Sed reformator pharmacopsos admodum ruftice defaporibus informat , imdocerealiosprxfiimit,quodipfe ignorat. Interalia autem-. & infinita mihi ttftis eft aauiitH qua Minderen ad auditum Hajc aqua pro fundamento ha bet vrinam, & acctum:hanc mixtionem non folum reprobat feriba, quatenus ruftico modo credit > finc vltcriore inquifitione/*//, & tici dum 1 int er fe plane dtjlrut : ignorans quod deftru&io vnius fic generatio alrerius,fic opiniones faul, vi fimia catulos fuos ample6titur, fedirifupa'conuitijs, oppiobrijs, &cahunnijs afpergitvirum optimum , qui experienciam candidc,&finefuco publico bono communicauit. H'snon obftantibus raore fuo in "pptndicejo'.7,i6. ficlcribillat: praterplurima ab/urda vidto acetum & vrinam affundi, qut inweetn plane contraria (unt : nam vnna auimalis difttllata pra&et fpiritumfalinum acrem , -acetofo^ rntfl jpintuum omni um deruito.^ rem.

m.

rem.Hxc'le.

72 TACHENII

Ha&enus autcm demonftrauimus, vrina: fal volatile nullo mo

do effe falfum, fed alcalizatum &C ob id acido commiftum fleri ex hisduobus faporcm falAim : ex commiftioncigituf alcali volatilis viinae, Sc aceti diftillatiitidem vo latilis , qua:ambo minquam concrefcunt, ncquecoagulantur,fit dim'llabilis,faIuts,&penetrantilTimus liquor, vt dubitem an in na SintUone,& dolo tura fit aliquid fubtilius ( fimplici re corneam commiftione)inantiqua oppilatunictm tione . ca decaufa Mindereninperuadit , geniofijTimus iete, Sc finceto iu& mapu- dicio hunc in obauditione & au. Im altes in pupiK* ditus difficnltatc Jaudat, 8c propoet VAtiolit nit,e quod falfus fit fiidor,& vo ibidem re- latilis natural ortne,& inindu USas nifi vteuolandofecumrapercr excreinustera(xi dijjhl. menta a fanguine degeneiato hinc uit. inde detenta fub humorum vocabulo : non fecus quam fal armo. niacum ( quod falfum oftendi, & volatile ) cuicunque rei copulari poteft,& fublimando fecum rapit, vtprobabitur. Proprer fymbolum: ergo l\xc diftillata falfa & volati lis aqua membranam tympani per uadit im lubenter admittitur. Salfum dixi, huncfpiritum 8c experientia demonftrabitur, Mercu. . liutn

HIPPOCRATES. 7J rium cn;m ex fepi'us nominata folutionenon preeeipitat, ficut&: reliquafalfa , qua iuxta Galeni fententiammcidunt , attenuant difeutiunt exerementa , ficcant , */ virtutemcolligunt,&roborant,& ?"* "" idln rudi falis mole, quid ni fpiri- ''*" '*"tus hicfubtiliffimusfalfus? Iudiceiununc pcriti.non nemdigne perftriogitur iiic ab impoftoiumuubaMindcierus ille do&!flimus,qui experimentum candide , &fincfucopcfteritacinon fine graiii fundamento rcliquit Scriba Hippocratcmmale intellex'it. Mtdicum Iaqkpr&ceptio:IL btllo ratione vttmtm alterum nun quam inuiiose calumniaxurut fic tnim atiimi impottmiam pro. dtt. Nunc redeo vnde calamiim de* dinauerat aqua Minderen, nimfrumad fic-em , ex quafal viperinupa reformatoris fuitdiftillatum, quam caput mortuuimdieunt {Ted indigne ) peefetdm jllud a fale armoniaco vulgari , equofpifitus vrinx prole&us eft : ;nd caput mortunm ex aeido & aiaaK efl compefitum , erirque fine dubio ialfi faporis,f!Cutfal vipermumreformatoris,vt & vulgare fal armoniacuro > vtfxpius dictum > &r D often-

Jt

fl

74 TACHENII oftenfum eft . Diffolue dictum caput raortuum in fufficicntiqnantirate aquscommunis , facvtfeccs run dum petaitt, dmm liquorcm lciii calore coagula ad .ficcitatcm in fal albitm:Hoc fal cum bolo comni commiice quadrupla propor-. tioneinfubtiliflimum puluercm, quem ex reterta vitrea luto ebdueta nudo igne vrge in mngnum vas reeipiens in ipiritum aeido lalfum , quicumfiigcncraiionis artificialis, mercurium ex fupradi-, 6ta folutincnon prxcjpiWt:qua. remedicinis per fe, vt &c m'ncialibus quibufdam deftruendis non inutilis : peradta autem hie vnica operatione , pars tnrtari inaqi: elementumredit , &c falls armo-, niaciaeiditas fibi noiinm corpus Sp.f* i rc ; n ^ u ; t ex eademfalis tartnri parrtaumit tcquaemaus kibliman,& fepara* capus in ri poteft vt in fui prineipio . tawtro. Qiuerit curioflus> quarchoc loco eli'citur fpiritus ex alcali tat tari fixo innctocumaeido, & fu pra itidem ex alcali filicum fixo iundo cum aeido faiis fpiritunon fuccedit ? cui refpondeo alcali tartari per vehementem ignem plane in nihilum abire, vt alibi oftendi, ca de caufa furile cum ibeio ia fpi-

HlPPOCRATES,

fpintum rapi : Sed filiciun alcali quia conftans in igne, potius cum adiunc-to in vitrum verri.
^Alcali volatile quomodo ab ani-

malidr eorum parttbus fcfareiur. Cap. 12. DIxi

toc
h i ni

fudorem a natucali pro- infenbilu i fu m 111 li, fic u t etla m ter tr&nfomnia aliacompefita ex aeido Sc pirate aus alcali conftare, ipfa veina non cx- alAutum ptrinde cepta:prcbatur bac mechanica, hie eft , vnde Accipe lixiuiumiflud , in quo dicitur fei-dida indufia fuerint rblummo- quod non do macerata , Sc abluta (non co- facit fudor id dfcum, neque calefs&um ) hoc li. praftat terwiivdtr xiuium indcpliioltc longi &ftrici colli & arqualis, apponealembicum ncgligcnter faltcm , & in digeft'onis calorc loca , & videbis afeendere alcali mdoris odore > Sc fiipore limilc illi, quod ex viina non putrefa&afiiblimatur. Hoc alcali non feparatur fu* dore, quem falTum ortend!, nifi eins Jpor diuidatur,qui conftat ex dort* aeido Sc alcali ambobus volatilibus,ficiitinaqua Minderen non folum>fed vbique ertendi . Lixiuiumigiturfixum eft alcali Sc li quidum > quod ficut a proprietre P 2 varen"

in cxamineaqiue Minde Sudortm voco aut

:co,fa

Jl-

76

TACHEN1I

Sudir fiU. fus & [inguii.

Vmlx

Sudorcmfalfum , volatilem& plngucm, de propterea penetran tem crcfcluentem obferuaui iter faciens currilibtis equis (qitos poftam vocant)& licetcrura dcfeiidi oereisex felet'flimo corio conl'utis, & cera perundis,neque pluuiam, nequeaquam admittentibusjequorum tarnen mdor vaporis modo exhalans eas penetrauerat, ita etiam cueniffe notaui ma gna: conditionis Comitibt'S . Ad euitandum autem huiufmodi incommodum, vnguentum excogltauiinftarvernicis , quod alias aquis fortibus refiftit:tunc in feeundoitinereminus quidem incommodi primis diebus fenfi : fubfequentibus ver fudor non folum vernicem penetrauerat, Ted qur>m partemvapor retigeraf, plane dlfi'oluerat Hinc didici fuderem ob id a natura falfiimefledcbere , vt refolueret fordes in viuentibns hinc indecoagulum fufeipientes. Ne autem quid omittatur in gratiam viatorum ,&iter fielentium,priufquamprogrediar,defciibam lupra nominatam vernicem , quae

& acida (orbet, fic & hie aeidam fudoris partem, & ideo alcali fugax ab aeido diiiii'nmaltm petit , & frigidum locura.

Vacuumeft,

quarficparatur. Oleum linicoquitur in cupreo vafc donec ex libra 12. vnciar remaneant ciiciter5.vncix,Recipe huiuspartem vnam &duas partes lixiui] ordinr!]' non fortis , mifee &adignem calefac , fic linimen acquirit la&is formam,quo adhuc fumante & calido cum penicillo oerea: 3. vel ad fummumquater obliniridcbent. Facile admodum eft, fed iter facientibus nihil commodius. Qiiomodo autem omnium anlmalium fudor , &quicquidin iefibiliter exhalat & expirat,im id ex quoanimalconftat falfedinem acquirat,non nihil diiucidius explanabo folius falis viperini gratia. Huiusinuentorem me effe profiteor,vtvtcrepentiliamomo: Et licet proprer paruum lucellum in hoc theatro raulti homincs imperiti,homines natura: Inftrumentorum& Hippocraticcefeientiae r des , ignauiqueconfederint, qui non fine nominis mei detrimento,nefcioqu.idimprouidis & inexpertis obtruderint , feiant tarnen leclores me ante Clauis(vbnteger habetur proceffus) publicationem, nulli mortalium clar fermone expofuiffe : in cuius confirmationem D 3

HIPPOCRATES.

77

78 TACHENII nem addam fequentem amicairt Epiftolam . Natura & artis Hermetict udiopimo Ottoni T*chenio Marcut j4ureliut Seuertnus rem btne agere ..
EpioU

Vam bencuo!enr"oe tra^nnte

mihi prefenrcm re ipfa comperi., Quaproptcr & faJis tili viperini' dtfiderfo meo vixfignificato,continuo f.uisfecifti: de quo, quam plurimas, humankati tuargratias ago.O viinam,fi liberet forte fortunavadofamHadrinm cum flo rentiffirna Parthenope ccmucarc, non equidem ab re & emolumentotuo putarinv Acctditqucd lcdlilTima Matrona >quam caligantcmNeapolivifitrifti, ab eatc die fomperauit ab inituta tua per'cgrinaiione pfaereptum .. Quoniam vei vipercum mihi dommi tradidifti , & vipercum ipfc reddam: volumeninqusm, de viperae natura veneno,medicina Patauinismeformis edititm > quod i magnifico Typorum magiftro Paulo Frambotto, meis bis often-

H1PPOCRATES. 79 fis literis qua>fibis meo nomine. Impcrtiet autemliberius , liqui dem obferuationes multoe frugis, quam ex vm viperino feceris diu, commnnicaturus , te rcceperis, corrttori clariffimo IoanniRhodio amico meo fpc&atiffimo, qui firesferat , addere valebitoperis calci . Vtinamautem &aliquam praparationem falls viperei deicriptionem coagmentare de tuo poffis . Salisegovolatisapparatnm >ex Ioanne Vepfero pQilii, quamqua'ntum ipfc probes, indicato i & mecjererumvehementinsdeincepsamato , qui te hon obfcnrecolo,acNeapli, fiquid aliud exopto, fed quam ,aut quandoeius mihi fajlicitatis fpem cxliibes ? nequeenimharctuaforet infrndofa feges . Optimcvale: NcapoliidibusMaij Anno 1650. Salucre te iubet illuftriffima Mitrona, Capicij Rcgentis vxor, cui vipennum ad iumentum obtulift:. Sed ad quid Dodtorum viro-' rum tcftimoniaadducoJ Scriptum prsefens titis denotat eiufmodi fal cum omnibus requifuis eins ne quidem per fomnium ante me reformatori in mentem veniffc ,poffem pvoprijseiusliteris ad mc D 4 datis

: "' Kl'lll I

80 TACHENII datis oftendere, nifi honori eins parcerem, & nifi alia quam ha&enus natura & actis fundamenta produxeritad huius faliscognitionem nunqnam pcrncniet: Et non folumillc,fcd nequidem alij quicquidinfolcnterjambitiofcjgioricfo vano fermone iacTritent. Digrcfftis eram ab alcali fepajr^AUaii tione. Dictisitaqueaditingendiun fanguinti quoitficutvtina& fudor , fic& volar ile fanguis cum adhuc cak't .pcteft. purum Tnercurtti lixiuio comm'fceri, & inde f libli- 1 fracipttAt mari alcali . -Cum vcro idem fanAndidum guis abfquc lixiuio exficcatusigne valido ex retcnadiftillatur ,t unc in caprte moituo relinquit mu!tum falls afiquantulnm fixl. Volatile alcali prnccipitnr niercurium ex fa:pius n-ominata folutione in album puhterenVfal vero minime. Hincliquet, nifi perlixiuiale &fixum alcali aeidnm ex fanguinc combibatur;alcali voJatileianguinis propriam aeiditatem quoquevolatilemarripit , &inignis regimine fixantur in falftim , vt ha?c mechanica demonflrat. Ne autem noua veritas nouum mihi odium pan'at,operac practium effe puto, priufquam progrediar, ctiam oftendere huius felis funda menta Hippocratem non latuiffe:

is

HIPPOCRATES. 81 enim in aurcis iftis libdlis de direta dick. Conft.tuunturquidtmtum ani- Cum igt mt reuxi m antutaliaomniatum homoipfe ad princi* ex duobus difftrtntibus quidem fa~ Pia natura cultateconcordibusvero 0" com- ha cognoui modis vfulGNE & AQVA. H*e tunc artem ijpt vi ambo fuicientiafunt , tumalijs ramait ~4 omnibai , tum mutuofibi ips,v- mitnn* trumque vero fearfim ncquc bi it(i,ncqut vllialttri [ufficitns t . Hacil!e. Has duas facultates IGNEM & AQVAM adduxitPhilofophusC dcttot mens in quorum finu omnia illacontinentur ,quscunque neceffaria fint ad gcnerat'onem & tranfmutationem abfohiendam. Subdit autem paulo poft , 1GNEN haue non effe culiflarium fed ex multo nobiliore faQua i.ul. milia:dum fic \oquitut: Homo fru. tut explawen tum tun au , lauat , mol'tt > " nare ten m tibi tgnt coxit, vtitur C? forti qui- tauit I* dem IG NE tu corpore hh confla- qttalia fin9 tur ; verum MOLLlac LEN- demonfir* tit. Hif. TO Quis autem fic mollisignis in rebus omnibus in progrefluapparebitjvide etiam cap.si.Clauis.
Js

P 5

Atk

22

TACHENII

Act Ahm occultunt fit manftum .

Cap. IIHippatr. vocat ignt fr fibi foli nm fact t ; hinc appctitut limintattum, qu* alcalU i t vt appare

CAnoinvcntticulo habitat aci3 dum volatile niuiquam deficiens , cniusbenefitioalimenta qua: omnia nullo txcepto alcali volatilifuntreferta (vt paulo poft ocndam ) inchilum vclfuccum primo acefcentem & paulatim in ialim id eft matiuum vcrmatur, Sc tranfmucantur : Hoc acidum habeatneventriculns ex fe , aut aliundcnon cft huins loci>a!ibi ta rnen fatislueide indigitabo i hoc loco fatise,vtaciditatemad oculum demonftrem, primo autorit re Sc deindc experientia. Htppocratcsinquit: 6. u4p. i. in Iongis UuitAtibus inttinorum ruEltiS aeidi fuperueniant , qui pnus nontrnt.bonum : Quininu'rtim redijt ftomacho aeiditas qua eibus in cbiliim vel fuecum vitalem tranfhuitatur , titne neceflarioredit etiam fanitas. H'nc falfaturar omnes atque eiborum cemdimenta ad acuendiim appctitum aeida funt,vt fuecus. citri, granati> auranti), omphacii,tartarus yampina vitis & fimilia , qux ta rnen,

HIPPOCR.ATES.

8?

mcnoinm'ainter fe magnam habentdifferentiam, de quibus nunc difi'ercre ad cuicandam prolixitatemfuperfedeo. Videatur tarnen ca,p. 10. Huius ackii amiiTi reflituendi gratia in morbis, inftituerunr ve-> teres fyrupos aeidos oxifaccaray acetum aqua mixtum, & fimilia , quorum beneficioftomachus reficeretur ne ali'mentum vtvt parce a'ffumptum fimpli'ci tepore putre. feeret , quod tarnen paucis animaduertitur, pnefertim qui putrefactionem & chilificationemidem efiefibi perfuadent. Nunc memo ria: oecurrit quidam ex noua fecta,qui non infimus fibi videbatur febncitantiacidavalde appetenti fub peena mortis fuecum limon, vt crudum,piohi buit,cui praeferipfit fy ru pum acetofum fimplicem: mirabar quod acetum cum faccaro coctum pro alterante concef (erat , fucctim vero limonunw quem appetebat,non: qui refpondit eleuata voce:quod iuleb acetofusexaqua &c faccaio cpnficcretur . De quo Medico loquitur meusHippocrateslib. i. de diaeta: Siconfltttitiancmab initio nonetgnofeet, &id quod in corpore dowinatur>HOtl{oterit ea, qut. horui-

D 6

84

TACHENH

niconducunt, offcrre Reditautem ftomacho aciduni a longo morbo preffo, autfponte, autingcnio Meici arte. *4trtphia Sic vidimus Atrophiam vniuerfalemin quadragenario virocum deit&a appetentia fanari folo tartaro crudo, quem fumpfungulo mane reliqua acida odio habebat, argumentoex alcali proueniffe. Item per plures menfes decumbentem faeminam vidi cum prorato appetitu &cibi naiifea, qua inter infinita acida fuecum aurantiorum defiderabnt , fed quia itli curartre & afliftenribus denegatus fuit, praetimoreabco abftinuit , tandem licentiam adepta q'uotidic dinerfa comedens, paucis ditbus ("ana euaflt. Horum exempla in praxi plurima oecurrunt. Memini me v'fitaffc nobilem feminam febricitanteru, qua: acida omnia fugitbat , piper faltem flagjtans, cuius ori ventriculi applicari iuflfi catnplafma ex piperis pulueFe&melle eompcfnuraoptatiflimo fuccefl'u.. Vt atttem ab txperiencia dictum traacbi acniirmeognofcamus: bibatfanus imtnp qu ; Cpiam ieiunc la&i's hauum, & ilice iftud reuomat, tunc aeidurn jicnvilum lingiu pereipiet r fed

HIPPOCRATES.

85

Infupcr videbit lac in reciitu femicafeatum, quafi acetum illi infperfum fuiflet (fimile fcre acfdum rcperitur in natura , quod in vitro

omnealimentum inkclum 4. vcl 5.horarumfpatio admoto fimpliei debitoque calore in lacleum chilumexacido falfum tranfmutatincundofpe<5fcaculo , quod ad cculurndemGnurarepoflimi} hu- Pr'mtit 1* iusobfcuri gratlflitni tamcn acidi "'' opecoerceturvipennum alcaliad habet
fllOSrineS. feientiam

Sed nullus fapor coagutat fac */< nifiaeidus , qui in triplicicftge- l"tJZ"i nere. /*>/* Primoin ventrieulo fano om- <***'** rum animah'um viv.entium latet aeiditas , qua tarnen nonfolum fimpliciter coagutat , fed in ipfa coagulationc imprimit fpeeificam vitalem vim ipfius animaKs , qua; quamnisin aeidoconfiftat, dirrert tarnen quouis aeido, cum alibi > in vniuerfo mundo fimili's nonrtperiatur, conrinetque in fe quicquid indiuiduianiiVidV habet & in futuriiBi quamdiu viuet, habebit: cum hoc aeido inquam chificatur lac, & in alimentum reeipitur: -incanenimirumindit canis fia Ruadm-. turam &x hsc tarnen Hippcerarl- w- 1** cado&riaa cumnon t huius lo:

86 TACHENII ci, indigitaffefufficit, alibienim mechanice oflendi acidum fpirinun vbique effe vehiculum ? Sc vinculumanima: ciiius bencfitio corpori ailigatiu atque coniungitr. Secundo in ftomacho anima- lium aegrotorum acefcit quidem lacfednonimpiimitur vitalis carndter,quiaimpeditur morbo, propterea aciditas fit pinrefa6tiua , qua:non nutn't,fed malumuget: Hac raiione Hippocrates mcus 5. Aphor.6.1a6fc!svtumprohibet. Tertio coagulatur lac tum manifcftis, tum omnibus acidis vcl ex minerali clajfe xt funt fontcs aciduli, vitfiolum in fubftantia,fpiii* tus vitripH, fulphuris, falis, nitii: Vel Coagulatur in animalium parte vnica&fola >Ventriculoinqttam omnium 5 & nulla alia in parte>manifefto argumento, quod perceptibileacid in reliquis ani malium partibus non admittitur , St fi cafu irrepferit, fit fhtim morbofum & exitiale. Sanis itaquc folis ventriculis inhabitat acidum, quod quia lac generaliter coagulat Diofcoride Coagulttm Sc a Collum vulgo in Italia Conaglto appella'*"' tut. lm omnium aui um ventriculi habent di&um acidum ita

abun-

HIPPOCRATES. S7 abundans,& ita potcns, vt nlfi frequenter arenulas vel larerum fragmenta comcdant, quibusillud refixnent, fuperabundansaridunv elabens ex iilorum ftomachoreliquasdigeftioncstiub.it : vndcAtrophiampatiuntur, &nunquam pinguefcunt . Velcoagulaturi'rgetabilium fuccis vt limontim , aurantiorum, berbcrum, aceto,& quibufcumq;acidumfpirantibns. Lac etiam fponreacefcit ( ficut reliqui fucci tarn vegetabilium quam animaliiim cum in putrefaclionem tendunt, im nil putrcre neque generari poteft noui,nifi prascedat aciditas ) &tnnc etiam coagulatur, fcrumque feparatur,. quod occultum gerit alcali volatllc cuiusrationerefrigerat,, aluumque fubducit,diftillatumvero nit horum * led opinione potius quam ratione propinatur: Sc non fecusfe habet quam (uccus rofarumexprefsus,quiaLuumfoluit,aqua veodiftillatairon:quia plun* mis odoregrata, Sc intima confolatur ideointer cordialiaenurneratur. .Ambaehje facultatesin facte faHO Sc integro latent occultacideoque occultum etiam falfum in lacle conficiunt > Sc eft caufo qua fal cuiuf-

iT alcali in Ulf im.


88 TACHENII
Salfa Uc cuiufcunque fit generis autnatuJfrin "nt ia ^ ' autani fi c iale>laC~tinOxiam Jr,$ u >,t. ron ac )fcrt . mi0 j'pfc m eiXUritlS lublimatus compofitus ex acidis mineralibusfupra dictis, vitriolo nimirum nitro & fale , quorum acidum ab argcnto vii'.o vt alcali abforptum in exccllcns falfr.m mutatur , ladti nullum damnum jnfert. Hincpatet, falfaquidem attenuare mucilaginofa compofita, acidavero licet occulta diflblucre res, & vbique tarn in macro quam microcoCmo per fermentationis actum in neutra tranfire. Calcu!umrt(oluit, &componit. Cap. 14. DIxl
praecedente capitulo, perceptibile, vel manifeftcaci dum extra ftomachum efl'c morbofum > haneque afkrrionemcalculicompcfitiodocet , quem pro maiore lumine mechanice reiolusm & irerum coinponam. Accipe cnlculum vefica excifum vel fponte renibus clapfum drachma; vnius vel altcrius ponder'e,perindeeft, Imncindevitreas retorta; noua ac muada (calculus non fit in puluerem contritus, fed ea

talcuti utlyfil

ea lo

HIPPOCRATES. 89 magnitudine > vtin retorta: colnon hreat) retortam in arena locato, cui appone receptaculnm mundum ac nouum , vrgemoderatoignc,ficprimocxtillabita!cali ftmilealcali vrina, nullius tarnen odoris , & paulopoftfubliman.tr ficcior pats,qua retorrn? collo adhx-rcbit, ambcsfpiritusliquidum fcil.& folidum mifce,acdiligenter vafculo vitrco cera obturato ferua, alias in aperto in auras fugax abiretjdcquoHippoc. de dicet. [corfim tieque fibi, neque vlli altert (ujficiens eft. In frigefacta retorta reperies calculi frnftula eadcm forma, qua pofita fuerint , ade tarnen leuia fpoivgiofa & friabilia > vtfidigito leuiter faltent tctigen's in pulueremconcidant , ficut cadauera in fubterranea Roma : Quibusfruftulis integris rurfiis affuderis abftra&um & referuatum alcali > corpus priftinum non affumunt e quod proprium acidumcoagulatorem inuifibilem , quem alibi RECTOREM vocaui, amiferint, vtin falistarrari examine mechanice etiam demonftraui : ar humecla fpongiofam materiam in re torta reftitantem cum fpiritu vitrioli rectificato Sc omni aqueo hu-

po TACHENII
humido priuo , .ftatimqe alcali affunde, fic codcm momcnro iilic coagulatuicalculusfimilis illi, quem in cxamen traxifti , non aiiod fpiritus vltrioli fit calculi faber.fed quodfine acidocalculos noncoagulari , cftendere volui vifibiliargumento , nifi alcali, inquarn, indi&o cadauere icperiat acidum fpecificum,quod illud liget, aiu vinciat,fimul concordent ait magifter, calculus coagulari nequit, folum enim non perfiftir, fed iuxta eius naturam in auras a.aoht:feorfimenir neque bi, ne que vlli altert fufficere docuit Migifter. Hinc difcitur , quod calculus non coagulatur, neque in vcfica, neque in renibns,n! -fiab vrinae al cali , am alcali lori,& particulari &f c fe immilcente, i<!eo neceflario in maffam cocunt, & coagulantur , vt vbique in amborum coniun&ione oftenfum eft , & quicquid non procul ixeedens ab eonun natura,illud appiehendunt atquefecumcoagulant,vrdecalcefoluta & coagulata fupra dixi, & experientiafirmat: hinccalculi ruffi coagulati fam vna cum paucalo
acido indebitc-,inpertincntcr, aut per efrortm ibidem degenerante,

HIPPOCRATES. 9r eulo (anguine ibidem ex erofa Ve na ab acido loci deflucnte , funtqncideofriabiliores,alij candidiores,eo quod mucilaginemalTociatamhabeant, & proptereaduriores. Hoc eft quod admfraturfenex & pcritiffimus chimifta Hippo. crateslib.l.dedxta. H&citafiunt per diuinam neceffiiatem, nefciunt tarnen quid faciunt : vnurnquodquifatum deffinatam expler. Idfonatambosd;'c~tos fpiritus aut facuttates in quocunque loco coni undns neceffario concrefcere, Sc eoagulari , atfeiunclasin natura nihikfficere , cum perfifterenequeant ideo nequtbi , neque alijs fufjicientes ejfe . Aeidum itque maniftfium extra (tomachum in quocunque locoextirerit, morbof um Sc

natura batnana odiofui

HaecdcctrinaSenis eft veriffima, quotidie enim in praxi obferuantur calculi in omnibus corpo ris vacuitatibusconcrefcere quo cunque aeidum per errorem cum alcali coneurrerit, v.t in pulmonibus,in iecore,vena portn, vretcribus,inteftino colo,in bilisquoque vcfTcula: contiv-vacutiffimum Galenum,qui docet: lapidem in vefca O" rtnibm dantaxat calorc ajeit,

ii

mv\
i *P"

92 TACHENH t>afci,\\b i.delocisaffcctts. Calculusitaque omnium animalium (de quo hie fi. rmo J non habet in fua compofirionenifi aeidum coa. gulatoiem&alcali ambo volatili'a ,vt &fanguinem aut mucilagi. nern . Cum vero in veficafellea coagulatur > apprehendit loci feccura ibidem repertum , Sc amarefeit eftque illud, quodvoluit magierlib. I. dedutta Atccdtnttbus tili* huc,h:s vero illuc,& /* ter (e permixtis . See. Hinc crudimur quantum valere poffit in morbi's periculofisaqua lapidi porcino affufa in feile hiftn'cis inuento ? quem tarnen fummis laudibus extolliinc medicinae inftrumenta ignorantes, mirum autem quod hunc lapidem vt igneum non timeant,cum a fei le amarefeat, quod hr.c/benus non jwiimaduerrcrunt. Sed huiuslapidisabhuio fiqiiicquara prodeffet, profe&o vnica fellis guttula cuiufcumque viliiTimi pifciculi muko prxftantior effer,quam 2o.lapillorum ablutiones, c quod piieis ficiitde Hiftrice dicitur, nunquam jegrotat. Snfurrantcsaudiojfi lapis praeter amarorem alias vires non obtinet, quare hunc aegrotis obJatum probo: Refpondeocum ma-

HIPPOCRATES. 91 mag'ftro, cum nimlrum in acutis nonilt certa prsedic"tio,ideofiab alijs fnggcftum ratione, experientia,& aiitoritatereijcerem, &a:ger moreretur viliorcm mc medicumterram nunqunm , & nufquam effe pafftfram. Ex coagulatione inque calculi nunc elucet quid lithontribon > cantbarides.f,tnguisk'poris,vuipis, &fimiliain lithiafiprofeccrint hactenus ? Proptcrea rede fcntit Paracdius calculum (8c nodofpodagr ) inftar tartari coagulari bin-s facultatibus iuxta Hr'ppoctatis doctrinam ACIDO nimirum & ALCALI, (ccumquccoagulare feces euafdard ibidem cafu repcrtas: Et CiMtnus Hb. 7. Mdhok. contra fc nicfque tc ftatur , cognita caufa f dle efferemed ; um itmenire : Sed quicquid lapidum cancrorum, iudaici, filicum, ciprinorum, percarum & fimilium puluere tenus, vel aceto faltem aut imaginario veneria fpiritu folutorum ad cal culum per os fumitur , combibit quidem coaguli antecedentem caufamid eft aeidum errans,quod oftendi, coagulatum autem calcu lum non minuit. Sic etiam falfa , pro aeida parte fui

ll

94 TACHENII mi impediunt quidem calculi concretionem > quarcnus alcali NiUlnafu vri 11^ abfumunt& abforbent, ita T4/1 /- vt crrans acidum in corpore non fi dount inueiiiat alcali, quo cum fe con. fapientes, coagulare poflit quam JoU ftrin^ere& r a 11 , ipli rem * nun tarnen concretum calculum iju*m falfa non difiluunt. fcrid, k Quod antem fal commune feu 1' f Hum marinumvrina* alcali & reliqua habet cotn* ,, , ,. r ' alcaliaaniimljimiin fe combibat f e/. Sc nbfcrbeat, fupva in falis armoniaci praparatione cftendi , Sc nuncalia mcchanica demonflrabo. Notumcft , quod carnesquorilmcunquefint animalium confeniantiir ad tempus communi fale : paucis abindc diebusinliqoorcm falfum fanguineum deflucnte hunc liquorem ccquc Sc defpuma , huius libram circiter jnde retontt vitrea; Sc blando jgne omnehnmidum eucca , vltimo obrue retortam arena ;. Sc ignem uge , tunceleuabiturinrc-torta: collum alcal! carnis volatile,vrina: alcali admodumfim'ile , quod fal commune ratiorue fux aciditatis ex carne attraxit &abforpfit, fola maceratione paucorum dierum. Eodem modo fal,quod in cibis comedimus , qwotidie abfumerc Sc com-

HIPPOCRATES. <?s comfcibere fuperfluum alcali in Salis caiiit.itibus fcu ventricuiis (vt ait gnittt Hippoc.) hinc i'nde collt&is tranfpirationiiiieptum,neceffeeft , & ratio iuadet;irno& expcrientiarc. nimmagiftra fd confirmat: ex vrina enim facili methodo fublima tur alcali , &fal maris ficuti comeflii manet in fundo eadem via, vt iam de falfo carnis liquore oflendi, quipercoagulationem & iolutionem in purum fal marinumreduci poteft,vt nonfineratloneab Helmonte Talium fuminum apclletur , quia nunquam tranfmutatur,fed vbique conftans per.manet . Vnde colligere licot, quod fal mortalibusdatum fittanqunm neceffariumfanitatis & vitx fuftuitaculum: quare Bafila'us hoc falneceur.rium aroma vocauit. Ex d'ctis &oftenfis nunc liquet rntchanica nertffitate, quodacidum naturale & digeftionibuspras fidensin folo habitat piimario ftomrcho feil, in reliquis autem vifeeribus per errorem aut lapfam aut ibidem degeneratum continuo morbofum fieri, vnde magifterdemedicinispurgantibus:Acidos eibos fi quis citra delcftiim ac inconfiderateexhibeat,nihil conv modi perficiet. Cal-

di-

96

TACHENII

Calculus ergo nondiffoluitur nifl mcdio fapore inter acidum 8c alcali,eoquod isfapor miuatur in vrinam inttgris viribus , intimis gratus,vt dictum cft,debetque efle fubtilis,adeo vt Jibcrecundta peruadat. Hanc foluendi methodum voca contrario, vcl a fimili non errabis , per firmlia enim morbus oritur & per fimtlia obUta ex morbis fanatur , fanxiuit olim Hippocrates de locts in fjomine.
Magnet i~ ca vi id contingip

Aleali enim fi trahir acidum feil acidum fi deftruit alcali fimili &

contrario eiufmodi r.ctio perpetuproccdi't: Ecquis aiius cuius vis k&x quam Hippocrat. hunc nodum nobis diflbluerec ? Hippocratem itaque in mediana directorem,&in reliquo vita: curfu egreglum praeeptorem non fine caufa commendat nobis Galenus ad Glauconem. Alibi o(tcndi,Aiirum, Antimonium &c.quia pingnia &fulphuicaab aeidis non diflblui fed folummodo falfis : Sic etiam in calculum quia coagulatumcum feeibus , quac pingius atquefulphurea? funt, ob id aeida vnlgaria agerenequeunt. At fpiritus falls marin! vltimo reuerberij igne expnKusquincque pure aeidus fed falfus

fali'us quodammodo-exiftit, hie,

HIPPOCRATES.

97

inquam, non folum aururo, Sc antimonium, fed etiamcalculura in vitro diflbluit ; quod nullus alius diilIatusfpiritus,quodfeiam effieit. Atcalculofi, vt plurimum ineurij negligunt in prineipio remedia , donec calculus Organa continuo motu eroferit , & infiammarit ,kteoimpoffibile eft,di6tum falis fpirjturn illis pcopinare, qaicum falfus fit , organa erfa pertranfeundo vrinam folito mpr. daciorem facit, quare in hoc ftatu nil nifiinfipida alcalia, quae aeida Catculm loci refraenarc poffint, adhibenda, P" 1""'"" vt lapidum fupra nominatorum n " *{% pulueres>-atqueftrutionnm ouo- id,pue nun cortices , mucilaginofa & repottjn oleofa cmnia , qua? fubinde cum *"*" ir* cicerura dececto funt propinan- catar da, inter omnia tarnen nil premptiusquain nymfeas lernen depre hendi, quod non folum vreterura contracturamrelaxat, (cd infuper dolorem admirabiliterplacat. Diffolui olim ftrutioum ouorum cortices in fupradicto falis fpiriiu > huneque peregeini faporis liquorem multoties in parua dofi ingenti cum fruetu non folum ca'lculofis>fed etiam hydropicis ptopinaui . E Ge-

$; V

98 TACHENII Generofus eques feptuagenarius calculofus, atque podagricus vtebatur fcquenti f^tidiflimo olco, quod tarnen in fecretis habuit. T}t oleiiuniperi , Terebintiana dr 5. fuccini > -& feminis petrofelini ana ync.f. Hocaffundebatfupcr myrrhae vnc. ij. maftiches & aloes ana vncj.& fulphuris. drach. ij. puluerizata rurvus ex retbrta in arenam pofita diftillabat, in extillatum infundebat margar. prxp. dr. vi. cro. ci drach.iij.cubebardrach ij. Dehocoleode tertio in rertu diem in ciccrum decocto fumcbat 6. ad xij .guttas : calculos vidi eietos per plurimos cicerum ma. gnitudine, & fme vi lo incommodo,vt ipfe affirmabat. Sic vidlmus in hydrope & vrinx penuria non fine minore fxtorefedcumfruc~t.it bibi qnotidie infnfum fpiritum vini ex rafani taleoiis . Vt &in nn'na: total! fupprcffione rafannm contufum alli gari fub axilis, & fubter genubns bono fuccefln. Eft & fpecificum rerriedium vitriolatnm quod iunioribuscalculumvcficae plane tollit fine recidina, eodem remedio fanatur et a AftmaperftcT;e,vt&Epilepfia ex infe-

H1PPOCRATES.
Infcris ortum duccntia.

99

Rts inaudita & admirabilis Umenantiquiffima. Cap. 15. OStendi in ftomacho acidum, oftendi eti'am calculttm, vrinam uidorem &fanguinem, carneq; falfa effc: fic etiam oftendi, quomodofalfusfapor ab alcali fixodiuidatnr, vtnimirnmalcalia volatilia ab aeido libeientur.Nunc meum erit demonftrare, quomodo vrina fudor fanguis &c.ialCum faporemacquirant? Alimentaomnia , & quiequid nutrit,parum habentacidi,& plurimum alcali volacilis , tantum fc.acidi vt alcali colligat, ne euanefeat {bi tnim foli (ufciens non efl) in dictum alcali agit ftomachi aeiditas, fitquefalfus iuccus,_ qui codem opere imprefius vitali fpccificocara&ereilliwsanimalisvocatur chilus: Liic non tranfit meferaica, im non admittitur nifi Sic " ll" falfumfaporcm (id eft matumm ) "JfZ'l induat, alias fieret intimis odiofus tum fufc -,_ atquemoleftus adeoque ftoma. /' '*' chi aeiditas viuificatchilum, vtnu. ' L Tu *j" tritioni ataptus ;: HincHippoc. Z, Ht, ' E 2 de

ioo TACHENH
Sttmubi dttes .

Vrinx fatiorttmfal-

Yr'm* morientium carttfait.

humoribus: Vt in ammannhus jlomachus alit, ctlefacit, rtfrigerttt c invigttmbilibut terra. . Id fonat, ftomachum efie omnium adtionum prxfidem qua? in cor pore contingunt folius aeidi vicalis gratia ibidem latentis . Potator um & helluonum vrl nam(proptercopiam potus, quem ingurgitant,mingunt finguKs bo vis , prxfertim* vino Rhenano aquofo ) non exift'moperomncs venarum dudlus tranfire , aliss tin&adecurreret, huiuCmcdi vrinacolore licet aqua: fimpl'cis fimilis 5 attamen falla eft ficutilla, qure tin<5fca a moderato potu gcneratur,quod probat lixiuium aicalizatum,vtde fudoreoftendi. E contra morienres licet paiu cum atque tindtum mingant,(all'cdinetarnenomnino caret eoium viina (praeter commune (al,fi eins quid iri eibis affumpferint) meeffe eftitaque falfum geiwrari dtbereab ImprciTioneaeidi vitalis in ftomacho fedentis, quod morientes deferit paulaiim. Hacex obfcruationc luce meridiana clarius patet,vitale inftrumentum in (anis, quo ali'mentuni imprirnitur ac velutibalfamatur, priufquam pyloroeJabitur,neputrede

HIPPOCRATES.ior
UtfcatjVt dixiex Hippoc.effe ACI- Pttttc hiDVM > quo cum in ipfoflomacbo miw b*chilus (ouiun am feminis granum *>* , reprefentans)debetfalfusfcii.V- ft"" 1"

nicoverbo, exacidoftomachi&: alimcnto fitfalfus chilus, falfa vrina'etiam in i js, qui in Alpibus folo lncte viuunt nunqnam fal deguftantes)falfus fudor,(anguiscarnes & offa,imipfa alui cxciementa.: Quorum tarnen alcali licet centiesrccV'ncaretur, paucis abinde lioiis iteium induit fetorcmpriftinum fermenti lcci vel occulti acidirationeincffco inteftino latenSalUee*tis . Vnde verincanturqiiarcap. feruare pntccdente dix'wquod alcali cuiuf- '^frlltacunque reihabeat, conferuetque umreit in fe occultum acjdum fenfibus in ?"<*</"> perceptibile totius animalis vel f J* ct "' paitis,ex qua defumitur : Qnare her Paracelfus antiajiffiraa H ; ppocratica fcientia ilkiminatusliquoremprocalculo foluendo , ludo fpecificatpropterfymbolum , vel propterloci fermentum ,id quod nobis reuelare licet. Cum vcro ftomacbi acidum it potensfit,vt alimenti alcali fuperet, & in falfum ambo non tranfmutentur , aciditate cafu intro recepta&ad fanguinem perreptante, ftatim filmt febres pleuritides,

E 3

fan-

Hiuritidit rtmt dia.

loa TACHENII fanguis enimtunc temporis em'ffus in grumos concrefcit, e quod fuperans acidum alcali cogitnon fecus quam acetum lac, vt fuo loco oftendi,co agulat: Hoc in cafu veteres noftri indagarunt pleuritidis fpecifica remedia > ftomacho familiariffiraa, Sc quxabundant alcali voktili 5 quo acidum errans confcftim abfumcre poffent: ex illoiuna claffe funt fanguis hirci fuc'cus cichorei fihteftris, priapus cerui vel tauri,femina carduorum, Sc fimilia. Non omittendus fpiritus vini faturatus camphora Sc croci tintura,cuius 2o.plits minus guttis in vneijs duabus olei lini recenter expreffi datis indnbitate fananrur omnes pleuricici, hv.b & quos anima iamiam expirare timebatur . Suntqui etiam i fyr. florum papau. erratici, vel oleo amygdalino propinnnt, fed ol. lini fpem nunquam fefellit,etiamfangu;ne non cuacuato , camfora riimirum eft alcali volatile , quod ftatim aci dum putrefadtiuum & erodens abforbet,vt fuo locode camfora didlums fum . Vnica ergo guttu la aeidi in fanguinem fi perreptat, ftatim morbus in promptu eftSvt mechanice patuit.

pu eft
tei

ad tu b

c,
M
TU

pr

k
O] p

; ci q a ii d v
0

h
ti d

r
{

i
c

t
1

Vn-

HIPP0CRATES.I03 Vnde Uquet ' auguftiffimitm pundum,in quo fanitas confiftit, tftque iftud punctum Galcni temperamentum ad iuftitiam vel ad pondus Hb. i. de temperamentis quodabfqueHippocratica docfcrina potius imaginamur,quam quod rcucra exiftat.HInc Hippoc. Corpora ad fummum vigorem progrejfa non \>er(iftunt , (edvelut aqaa lanit librata in contrarius*
Munt.

Inftrumentum itaque vitale 3auc feminalis virtus ( voca vt lubct ) omnibus ttibus regnis !m6 eoruni particulis&mufculisineft , fpeciale feil, fermentum aeidum ,
quod

autem particulisomnibus oeculte inhabitat,atteftante id Hippoob. de arte : Homo inquit non habet

ftomachomanifefte,teliquis

vnuwuentriculnrnfedplureSj& omnis mufculi[uuM<ventriculum habcnt.VenxxicwYi autem proprietas eft in aliud ens tranfmutare duarum facultatum ope, aeido nimirum inato,& alcali acquifito, ficetiamintelligendumhoc loco iubetmeus Hippoc.inquicns lib.i. dediaeta. Secant bomtnes hgnum perferram , alter trabit,alier protrudit,fic & hominis natura. Acidiun itaque dictum , tarn occul 4 tum

XatUfai Jahr , niu rritio e Wpystra*

104 TACHENII quam maniftftuminventriculis, affumens alcaij, quodafijnenti modo i||:.ibitur,tral>it &trahitur, idemque facit vtrumque: & quicquld eci - .n natura? non repiignatjcumijs coagnlatnr, crefcit in meiern > qua* jicT:io vulg.irrtcr nutritio: mneiftro vero NATVRALTS LABR-dicftnrHb. t. dediaeta . Homo inquir fanus tjfe non pott, vieiiam laborer: opor tet autem ,veltpar e lAdedicum iabonim <vim perrofeere , tum NATVRyi l>tPM, tum corum , qr.i per Vit fiunt & qm ex ip/is carna in angmtvtum prdparant : vtdefapone , vitro &ca)cerudibus exemplis Hippoc- au&oritare narrai. Sedcum vfitata? d'ctionesH'ppoeratis obfciiritatem breuirate pnefeferanr, in fubfcquentibuscapituliscopicfius clariufque proponentur, dum particularim refeca! u'mtis j qua hie vnnierfim propofufmns , qui'biiscognofces<rAm in omni re milem vt docet cum Magiftro & Dotiere roeo in" Aureo carminc vcncrabiJIs Pytagoras. Cum itaque in ftomacho omne ingcfturninfalfumvolatile tranfmutari debear,clii]usautempropter
tum

^* HIPPOCRATES.I0J tcrerroremvelintusgenitum, vel * \>pr. ab extra aduentitiurn, velnimis, '"", ' & vel minus acefeat, vtin potaton- ct>lat , , busvidimus, quiafliimptaquan- "< fucdoquepervomitumreijciunt aci- ?<*r'"i * dum redolentja , & non propor- j^"^'. tionatur,tunc fit alimonia: & fubfcqtientibnsventriculisineptus, Sc importuna aeiditate per meferaica perreptante, tunc totum corpus inxqualiter calet, & quoniamalimentum difproportionatum eft, fieri etiamineptum exhalationi ift necefle . Neceffarium e docet Magifterptaecitato libro , qutab ipfo fectrnuntur ac produeumur diffimilia fieri &c . Vnde ex vfu dieimus pors effe obftrudtos, ideoque tranfpirationeprohibita, neceffariofequi febrim vel morbum . Hincomnismorbus iuxta cttguUt Hippocrat. de Natura hominis^""' 0' coniutirgenerahter vel in mate- gutar , * ria coagulata vel foluta magis vel hu dtubui minus , differtque iuxtaqualita- "W'' tem faporum, quorum numernm "'f^j, infinkumrecenfetdeveteri medi- m^oir, cina & in .Aphot.i.Riitlur acidum , qui prius non erat, nidoroflt fuperttenientem, bonum pronunciare : Qiiod fonat, non in omni morbo foluto ex.gr. alui fiuxu totalitci" deeffe omacho aeidum viE 5 tat

xo6 TAGHENII
tle fermentixm , fed quandoque degenerare , & falis erodentis na-

turam indaere, ftomachi pylorum ftimulare, atque fic concrtta foluert . ldeoque eiufmodi fluxusfolo ladte fuperantur, eo quod lac facilime falscommifcetur ( vt fupra de lacte mechaniceoftendi)vifque erofiua eluitur,& fic (oluta mrfus coa%u 'an Magiftri fenfus eft. Vnde fequitur, fi proponionatum acidum & alcali cum deblto calore omnibus in ventriculis conueniant concordem ait magifter de dieta Concordt adharerc ac affiderefine pj?<* & diffidio : NTVRALEMLABOREMperfici, & carnes in augmentum crefcere vocaturq; Galeno ha*c actio teperamentumad iuftitiam : Pariformiter quoque perficitur Si coagutatur fmegma , quod & ipfum fi quandoque difproportionatur, fit crudum atque morbofum, debetque fuo fimiJi rcjolui^c rurfum fuo contrario ,vt fuo loco oftendi,ad fnitatem reduei, recoqui,&in falfum coagulari. Hkc pro falium volatilium ortu &generatione , in animalium familiaad hanc rerrtfpectantia indigitaffe fr.fficiant, nifiquis obficere vellet , quod nobis falfa co-

me-

medentibus cxinde fieri falfa volatilia ,quod tarnen fupraimpoffibilecftendiratione faiis conftantiffimae natura;: cum Tal ficut comeditur,ira reperitur in vrina,forma atque natura immutata citraquc vllam ftlialterationem, quod cuicunque facilime experiri licet, ex vrinE nimirum infpiffatione, calcinatione ,folutione,& coagulatione reperirurfal granulatum, & purum, fictu inculina quotldie vtimur. Viuuntetlam Fiominesin alpibusex fimpJici la&e, quorum ta rnen vrina acido & alcali non caret , & licet eiusfal in falis forma concrefcat,non tarnen granulatuc, vtfal marinum fed cubiforme, neque eft in igne conftans, fed leuf calore fugit ab igne,vt expeiientia declarat, Centratio vnlus tlteritis derutiio . Cap. 16. OStendi ex f udote, vrina, fanguine,carnibus &c. modmu akali elickndi, dixi etlam , qncxt alcali in commeftibibus in fto. jnacho in falfum volatile mutari debeat , ficut in fubfequentibus vcntliculis omnibus,quorumnu-

HIPPOCRATES.I07

ms-

108 TACHENI1 inerus multiplex cffe confirmatur Hi'ppcc. b- dearte,cumqueiftud (ali'um pcnfum fuum perfecerit tunc firhul cum diffidtnte , aut pw gnatittttit Magifttr dt ditia id cft cumvn&uofo excremento tranfpirar,& in elcmcntaabripitur,non fccusquam reliqua omnia fublunaria , quommcxempla dedintpra de fixo fale tartari,oleo,fapone &c. qua; pcftquam per artem in ialinm perfeclum redubafuerinr, ac it viui infcruiuetint in aquam & terram rrfus rcdeunt; quasta mcn generatio & deftru&io ma^ nifcftiusapparcbi. Bibatur, vel leuiter voluatur in ore tanttllum vitrioli martis (cu jus praeparationem Tyrocinii fcriptores luculenter docent ) St paruo temporis fpatio nigrefcit lmgua , ita vt nigro vi ftita videatur holoferico , cujus quia pori fcmper turgent cxhalationibus occulte falfis, qvx vel cum faliua permifcentur, vel in auras abripiuntur. Ideo vitrioll martis aciditas ftatira atque arripit lalliim in }iHgua,mcdiuiditur&;alcalifaliue bibit acidum'vitrioli,cokorar fern caditin linguae poros,his inbsrer, lingunmque nigricantem rcddir. Ne autem credas^metibi fabula$

HIPPOCRATES.iop . narraffe , cn rurfusad ocularem demonftrationem acccdo. Piflblue vitriolnm martis in aqualiinpida,c!aramqueinfohitiO' nemguttatim ftla alcali vrinae vel fudoris 5 qua? cum (aliifx alcali idem funt , in momentocolcotat fcrri cadit in m'grum fnndum > quem lingua? ha;rentem cftendi. Sic cuncla nlcalia d'mcrfo ta rnen colore vitriolnm prascipitant, atque in falia priorediuerfa commutant, vt in Tartaro vitriolato manifeftauij & nunc pau^ cisoftendam.
las

'

rChelidonia?."! vrxcl . fFlaui.

Lauendute- g" Viridis. Al Abfintij. I marti* Ctrinantis. ca ^Rofmarifli. S-foIut jObfcurioris. li. /Taitari. J infun-/Atri: du1 m virid:obfcun Sanguinis colovirid:manni | Viperinum.j ris
Sal ft'pitum fabaruip in flauedinem illd conturbat , &i pft horaquietcm ocraex imo eleua-

tur. Sal commune vt perfc<'iTr-

iio

TACHENII

mttra falium, in quo aciditasprarualet, mifcetur cum vitriolo, hocque non deftrujc. Vt neque $ uibmatus, qui eft
fal

vitriolum non turbant. Sola itaquc alcalia vitriolum prxcipitant in varij coloris fun dos , qui tarnen omnes in atrum

artificiale, vt

& acida

qusque

defledhwt, & quia

fixa alcalia

in

animali viuenti non reperiuntur, erunt ftaque alcalia volatilia, qua: in vinis vitriolum in obfcurum feu nigrum prxcipirant colorem, hjecque indefinenterfub ialina forma , poftquam vfui inferuierint , e nobis continue tranfpirant, exhalantque,docenteid Magiftro de morbis popularibus. Quam diu inquir viuitur , ho minis totum corpus efl cxpirabik, & confpirabilt, & quicquid eXpirat occulte falfum efle docct me dia nicafupra adoculumdemonftrata , illud autem falfum non folumad externum corporis habitum euaporat, fed maior pars ad inteftina procurnbityjuod fic pro-

batur. Bibito vitriolum martis in aqua folutum,& videbis alui excrementa vel nigra vel viridis &c tin&aeodemmodo ab alcali diuerfo

HlPPOCRATES.ni
Uctfo praecipitata, vt in tabella paulo ante mechanice oftendi. Si-

mtltprorfusmodaopcratur homi nis natura , cum qua omnes artet omrtaque artificiacommunicantx doctt hiippoc.de di&ta . Sedin externo corporis habitu vitriolum folutum non prarcipitatur ab ef fluuijs falfis , ad inteftina itaque maior erit confluxus. Vrinaveto non tingitur nigra vitrioli martis vfu: quiacoicotar prxcipitatur, priufquam liquor ad mefaraica rapiatur, ita vt deneceffitate per inteftina fluere cogatur S\ itaque ad inteftina confluit excrementornmmaxima pars a natura in exilium profcripta, & aliquando per errorem vinculis coagulationumin locis indebitis detinentur illa , vel vt cum FerneHo loquar , in prima corporis regione, neceffe eft omnino,vt medicamento foluente ad exitum promoueantut : quare mihi non videtur,omnefolutiuummedica. mentttm in omnibus morbis reprobandum velabdicandum , vt quidam exiftiroarunt : ntque ad p ur^tMi* cannalefcentiam vt credit prafti- fnai*d corum medicorum maior pars. M** * Sola fatis funt yt habet Hippoc. lib.de arte. Kunc

112 TACHENII
Nunc ad acidula viiiiolatn,qu;tr ab indigentibus potanda.funt in ipfarofioi^is actione , id eft baurienda: funt aqua? ab ipfb viuifico

OppiUtil quid t

di.

fnte 5 narftfi pallidum defluxe. rint ,tunc attio ceffat, fpiritus acidus a ferro iminaturo abforptus fatifcit, & cum foluto praecipitatur in ocram , qua: non obfcurum (cumabalcali non fit praicipitatum ) fcd flaucfcentem fiuidm exhibet > ficutomni vitriolofcrrum ferenti contingit. Fns autem licet in magna copia potaretur, ftomacho tarnen auide abnp'tur , &tuncalcaliex mefenterii morbofis glandulis confeftim &quan*inagneticavi per pors ( ftante perfpirabilirate Hippoc.)ad acidum fontem in ftomachumconfluit,ibidem colcotar prcecipitatiir in nigri vel viridis See. coloris fundum'iuxca ibidem latentis alcali morbefi feminalem Proprietten!, vt in tabella oftenQuando verogkifldulanon al. cali , fcd aeidttate morboiaturgent, vt in Hypochondriacis, \\xc fimiliter mit ad ferrum immaturum, ficut aeida quarque , & tun cadit coleetar nigri coloris, quod alui exerementa tcftantur-Notan,

dum

H1PP0CRATES. 113 dum autem,quod acidulajdiaphragma non tranfcendunt , idco morbisthoracis ac pectoris ifi ab inferis foueantur , nullo modo conferunt. Medicns canonici (cx Jiti. gandi inftrnmmtis ab Aroftotile dincs, Nob'li patritio vrbisHypochondriaco ad portandum curabat paucis abhinc annis fontcm fern vcnam rodentem,ex tridentrnoag.ro , qui fpiritum rodentcm expivare timens , mflit fnte impletis vitre's kigenis longo collo oleum fuper addi*, ofculumque cum ccra obfignari, & demper veficam bouinam ligari,iuccut!ebatquc togam gandens quod uibtili argmentatione fontis fpiritum irretiuiffet, quem vt fpiritum vini confiderabat ( idcotxclamataudax at ingeniofus Helmont trahtu de catharri deliramentis.Ra* rum effe Medicum in Europa ) Hie fi Hippocraticam veram fcoi coluiffer, & natura? librum verfaffet, non tarn turpiter lapfuseffet, <vt neque mtdicina otnnium ar. tium viliffima nflimaretur fjippde lege: cognouiffet,inquam, acidum non expirare, fed ab actione in ferium tandem defiecre, neque tunc cxhalare, fed fub forma feeis ambo

itl

ir
Claudin. <lt ingttfiu ad infirmas de na tum.
tUTA 91M

4 TACHENII,
fund um petere> quem

ambo

och-

Tarumr. gnaminti & virium habe t fal-

fittu.

ramappellant. Non fatis qnoque mirari poffum oflentatorum quorundam garrnlorum nugas,qui fomemdiftillare & ex fundo hariolari eadem ftupiditate apud ignaros promittunt. Sed diuites fic dimittunmr inanes. Spadana e mulroaci'dJor, & li cet roferlt venam fern , Uli luper e tarnen quxdamaciditas,propterea fe afportari aliormm permittit. Huius fontis fama per celebris mouebatante decennium circiter NobilemVicentinum, vtcurjosd fontis naturam proprio fanitatis ratione perquireret , cuibreuiter proprietates, & quibus morbis conferret, deferipfi, runc tempon's cum fereniffimo Georgio GuilielmoDuce Brunfuico Luneburgenfidehinc iter in Germaniam inferiorem inftitui . NobiKs domum reuerfus forte retulit Ciuitatis medi'co , qua: de fonto diximus : hiclongamexarabatepiftolamfub formaconfilij ad clariflimum ac prarflMiflimum virum DominumTlieodorumkonerdingiumdoctiffimum Ducis Ardriatr um, quam tarneapertam dirc-

I din in me ret: Im hu qu im
COI

ris; ini
toi

Pr

pr; fet ni co ua re: m ig rn

ac cc
fil

IT

fl

c c

HIPPOCRATES.HS
direxit ad manus ipfius D>icis ac

in marginc pofitum erat nomen meum vt intuenti ftatim fe offer ret:Legens Dax indignatus contra lmnc Mala Cretanv.Noftin inquit huius epiftoL-e faiptorem iniquum?Quod cum negauiiTenrbonum,inquit,omen, quod vulgo contemneris, &conuitijs laceraSempir ris:Leeito inquit ac porrige Do- prtelari mino'Konerdingio, vt Sc Mi fcrip- ir fapientor innotcfcat . lr.comparabihs tis homi* ee inprinceps calumniatori aures non nis dirartmt prcebuit : fed ac fi nunquam legif- ar.tiqui im fet,fe gcflit. Totum antem folium peritoru-n ilnifi conuitia , & calunmias calnmnias ani continebat,me accufans,quod no- magno mo ptrui uam Philofophiam introduce- facirc . rem,qux tarnen cum nil aliud nifi malignum animum & ftupidam ignorantiam manifeftent , redierunt ad ortum. Scd ad rem. Quemadmodum vitriolum 8C aqua: omnes,qua: ferrumfolutum continent pra:cipitantar per alcaliinobfcure nigrum fundum: fic&ipfe vitrioli fpiritus acidiilimusvt vt re&ificatus metalli ta rnen immatuvi liquamen contin et ,quod probat alcali lnfullatio , ftatim enim iftud liquamen, vt colcotar in fundum obfeurum cadit, fupernatansveroclarusliquor

Nee grata t facieh tui giUfitiul abifl, ffart.

116 TACHENII qiiorcoagulaturin Tartarum vitriolatum , vt fupra oftendi fuo loco. Qiiapropter qui vttrioJi fpiritu in dcntlbus dealbandis vtuntur, valdcernun, roboratquidemde biles gingiuas,fcd dcntcs inficit tenaci/fimaflauedine , ficut vltric. lum ipfum hos nigricanres reddic propter colcerar, quod alcali nwnifeat: ratio eil, quod indtfinenrer ac neceffario aliquid e nobls ex halatmadoris fpecie alcali repletum > quod mecbanice cap. fuo oftendi',idemexplrans alcali etiam circa dcntium alucolos colcotar ex dl<5to fpiritu fepnrat, quod den. ribus firmiflime adhsret, eofque flaues reddit . Qiiare feiant, qui munditiei, vt decet, ftudentad id pneftarc falls fpiritns, in momento enimvnicoquefncttu dentes candidlffimoseffieit. Ira etiam eburnta? imagines vetuftate defardarae nitidiffima'fieri poffunt diclo fa lls fpiritu, atimque aqua abluen dum cft,nc a:rugo contrahatur. Quomodo antem fiat fpirltus vitrioli, abunde docent Tyrocinii feriptorcs, Sc nunc omnlbus notif. fimumeft,illeveroqui per 6. dies Sc noctes condnua flamma expellitur , & dein.de ex vacuacupclla

HIPPOCRATES.H7 pellare&ificatur , reliquis prceferendus eft. VTumtarninternum quam externum docet Angclus Sala admodam eleganter , cui addoardentesveficas,qua;ai;quandotam sP !r - vi ~ virorumquam feminarum labra '"' '' oris defcedant , cum in fuiortu prurireincipiunt,fi leuiter faltem tctigeris fpiritu vitrioli acidiffimo licet non re&ificato , &quando percipitur morfus finiplici aqua ablueris, ceflabit progreflus Wa rum t aciditas enimbibit & abfumit alcali in labris vrens. Sic etiam in turpiflirsa capitis Fr/W furfurat'one fine pruritu, nil prae- *' ta t"" ftantiusquam fi humcdtemr Ca put femel aut bis cum tantillo fpi ritu vitrioli rcfarum aqua vel alia diiuto, vt vix aciditas percipiatur. Cum pruritu vero coniuncta, album rtcentis oui per concuffioncm in aquam conuerium , & prurienti loco inundtum celeriimefanat. Ambuftorum priufquamvcfica Amhu ? aclcuctur , ftatim extinguit ardorcm,& deinde aciditas fimplici abluituraqua. Succus autem Carpac mirabil'scft in hoccafu, vidi puerum 5 cuius totafacics puluete pyrio acceufo fuitcombufta, folo fucco

JU

VWM 118 TACHENH

fucco cxpx ad perfe&am falutcm reduci citra cicatriccs. Vtimur etiam fpiritu vitrioli re.
Spfmus 1

rbkma vitritti.

cT:ificatojnfpafmoquotidiead 4. guttulas In appropriata quadam aquaoptimolucceffu . Mcrcator amicus a fpafmo fuit valde tentatus vt quoties lbmnum capere incipiebat ex. conuulfiuis motibus expergifcebatur , cui ruftica aperuit hocamulctum : ducatur/quit filum cannabinum a viraginc ( feu mala fa?mina vtdicitur) hoc circunaliga nudumcorpus vt os ftomachi attingat , alioque filo Vtrafquetibias : ex quo nunquam hadtenus per plurcs annos fpafmumpaflus cft , quam pn'mum autemdeponit filum, ftatim rcdit fpafmus rationem addcre non libet, huiuslocicnimnon cft, le. gatur autem Helmont de magncticavulnerum curatione. Sic & pruritus oculorum lucubratoribus valde mokftum malum, extinguitur vnica gutta fpir. vitrioli diluta in aquas fimplicis ciaras fem vncia , atque oculis bis vcl ter inftillata. Phlegma non minus vtiliffimum plurimos & praftantiffimos vfus haber, fcriptoribusvero ncgle&um , eius potus plurimuivt

con-

confert Omnibus diflblutis morbis,dyfenteriaediarrhceae,fanguinis fputo febri coniundto, etiam podagricis doloribus tani intra quam extra. Sic vlceribusomnibus,vulneribufq-,in petiis tepide applicatum vt SC ha^morroidum dolori aedoqueinflammatione>tarn in tus quam extra miro modo, refrigerat enim Sc dolorem lenit. Sunt qui in fecreto Iiabent amuletum in bjemorroidum infolentijs geftatum 5 Craflulx fcilicetfeufabariradicem non fine fruetu. Alii fomentum ex floribus (arnbuci inftimunt, quod miro modo extollunt. AridumColcotar.quod ex aere cUa*r. nihil bumidi amaxerit, quod Ca put moituum vitrioli inepte vocat fcriba,etiaminfinitos habet Sc egregics vfus. Cecidite lictojfxniina generofo vino ebria qnx dexterum carpum alJifit ad vrinale de maiolica fic diclo,illoquc ictu amputatis loci venis, fanguineque copiofe exfiliente animo defecit s & promortua attollebatur,non potuit fifti fanguis,nifidi&i capitis mortui affatim applicato puluere & obligato,fanguis ilHcftetit,chirurgicis de r> reme-

HIPP0CRATES.H9

!l

diisianata.

Eidem

120 TACHENII Eidemcapitimortuofe arido colcotariaffundefpiritum vini dephlegmatum, qui cum fit pinguis &fuipureusbiblc fpatio 34. I10icum ramm nefcio quid inuifibilis vitrioli fulphuris anodini, firque remedium apopkdticum txcellens Ablutum autcm colcotar fiuc terra vitdoli dulcis in cbirurgia infinites ha betvfiis , eftque bafis vngueti fclopetarii Fejicis VVvr zii > modum autem parandi han c terram Audio abfcondit, fit autem facilime hoc modo: vitriolum nimirum in fole exficcatum vel Romanum,vel aliud, quod ferro fit Vitriol' diuesjindituolte terrae cilfuo co*'"*.. P'' opercitlo commilfiiris oblutatis, grttiffima ponaturad lgnemrota?, vt paulamtrx . tim candeat, deindeobrue carbonibus,ac ita permitre in igne, donec non amplius naribus percipias fulphureum odorem, frigefa<a oila, reperfes vitriolum tuuaj, vt fanguis rubrum, cui nffunde, aquamj&ablucvitriolatumfaporan omnem 5 vfquedum puluis plane infipidus fit, quem exficca, eftque terra vitrioli dulcis,quam VVvrzius in fecreto habuit, Om nibus vlceribus aecomodatum remedium, applicatur diuei fimode iuxta indigentiam . Intrar quo,

que

HIPPOCRATES.I2I Aquainablutionisrurfus in Vi um coagulare potcs , 8c ad idem aut ad aliud opus leferuarc Tantillum vitrioliin phlegraate vel aqure communis quantiratc dilutum,vt dulccin quau faporcm litiguac referat dupiicatis petijs Uneis exceptum $c tepide fecdum artem, & cum iudiao applicatum ingentiavlcera,&vulnera paiu teinporis fpatio mundiflcat, & incarnat.
triol

que in Crollij oppodeldoch.

Filrioli occAonet\ftr%it rtforma* xorii impouras dttegere.

Cap. 17. FErrum

feHchaty&em^nqiiit in Mantiffa nullo alio menruo quam vitrioh C [u'phuris fpi. in gtiiuinitm vitriolumfotutpolfe. Vbi notandum Mantiffam Tiif- JgJ ca lingua additamentum dici > jW quod finevllo vfu cft. Sicfane re-

11

formatorisMantifla, in qua nil aliud quam receptula hjnc inde exccrpta malt; intdle&a, nugis vana aequo inaniapromiflarepcries. Ferrum diflblult in fpir.vitiioli, & in vjtriolum coagulait, quod F ne

II
T

i-i-a TACHENII
fine iiidicio vocat naturale, atque in fpiritum diftillari iubet, graiiffi-

miiaporis , ignorans hunc (pir.

nil aliud effe,& nil aliud effc poflV,

tum ,

quameundcm vitrioli fpir.quem affudit,&quern poft diftillationcm a ferro re&ificauit: in hoc labore non folum nil acqnirit, fed repeti. ta diftillatione tandem in aquam ihfipidam atque ejementalem reuertitur , vt de laletartari fuo loco oftendi > &ideo alias vires illiadfcribere non audet, quam vulgaresjfciliceteffe grati faporis: adeoquehic labor praeter impolkuam inutillseft , &c mantilLx nomcn confirmat. Tinctoribus vcromagno vfui effe nunc cftendam , &c hacoccafione-ctiam ad vegetabilium alcalia paulatim procednm. Dixi, neque acidum, neqnefalfum,ncque vllumalium faporcrrt vitriclum deftrucre nifi alcalin:fed fuccus tx gallis immaturis coit cum vitriolo in nigrum, quia deftruit , &affumit eins acidum , adeoque hunc luccum effe ex alcalibuspatct. Hoc modo fiuntatramcnta, & cmncstipcturai nigrac>irnb quando vitrioli aciditas gallarum alcaliad fufficientiam non combinit (quod fit quando ex galhs nimis^

ma-

HIPPOCRATES.I23 maturis pluuiaque ablutis-alcali ex pirat , vt omnibus vcgttabiJibus coutingit(falfedo cnim cxbalatin acre exficcatisj vc fuo Joco ) tunc vitrioliaciditas crodit pannos > vt quafi mareidi fiant, & vulgus clamitat Ja robbae bruggiadanelU twta. Sic ctiam literse (ctlptx atramento ex dictis gallis cc&o pallefcunc , quia pranialensaciditas viciioli gallarum debile alcali a. plimia &aere femiconfumprum debellat>iimiliprormsmodo : vt aeidus fpiiitus quilibet mineralis fcripturae oblitus flatim nigrum colorem (i<J cfi alcali) deftruit &c abiumit . quem rmfus aliud alcali potentiusreducir. Sic fcriblto cum aqua,in qua vitriolumferreum fic folutum,cum- ?$*?" queexaruic,nulluni faintuneve- ^'" "~ ltigium apparebit, oblme fcnptiim gallarum fimpiici infufione , & momento harum alcali aeidum bibit j fcripturainque nigricantem reddit, qua: aeido potenti vcl aqua forti ftaeim dclcmr , alcali nimi rum ab aeido confumpto . Riufns imbuc cartam cum al cali fixo>quod itecum abfumicacidurn>iter/iunque apparebit feripmra. F 2 Ex

Capillum tiigrumtin fuar.

124 TACHENII Ex didtis nunc patet, quod v'itriolum non tingit, nifi acidum cius ab alcali quodamfit abfumptum. Vt autem gallarum alcali fiat perfe&ius, perunge faltem gallas pinguedine, veloleo quodam , quod in lento cinerum calore cum alcali coeat, relinque ibidem in olluIa,doncc videris gallnsquidem nigtiores fnclns, non autem in carbones redaclas , tunc alcali harum erit tingendo promptius 3i huiufmodi vftarum vncia plus' dngit,quamalias libra,imo per fe fineviti'iolotingunr,coquod pingnedoearum alcali per ignis caloremmaturauit. SimilialcalivoTatili & oeculto abundantquam plurima vegetabilia, vt femper-viuum maius, fafc. uia, granatorum, atquciuglandium viridium cortices Sic. (ficos, antequam maturi fiant macerant fxmina: in olco in fulis calore, hocqueoleo tingunt capillum ni gnlm) hxc omnia vitrioli acidum abfumunt, Sc ab eo colcotar pra*cipitant plus minus nigrum iuxta alcali naturam. Non omittendum , quod magni nominis vir natura; myftcria anx'c perquireas mirabatur , cum

au-

HlPPOCR.ATES.ny
audiuiffet,quoddomiceIla ex Gyr.ccco in au!a fumpfiffet per os granatorum corticcs, qui adfiringcre vniuerfal'ter iudicantur, nihilominus illi menfes per multum

tempns deficientesprouocaue-v nixtat rant,non fecus quam filueris ru & diffus ta, feu crettcus dietamus &c. cui Itirmtur cum oendiffem copiofum alcali, *'#* A* quo featentdidt! cortices>& ctiam '* "' mcnfuira obfimetienemorigine traxiffe exaeidomorbofo, quod alcali corticum abforpfetar, tnirri defiuit. Notandum vitriolum artificia- ( ypti cum Je lazurcnm>quodCypriciitn ine- /// fit pteappellant , cum gallis licetto- <* t/r. fiis non nigrefeere, fed cum corti. eibus granatorum tingiere in obl'cureflauum. Fit autem ex cupri bracteis per fpin'tum vitrioli aut falpburis:pcft folntionemin frigido coagulatur in lapillos oblonges, angularcs, difficile rcfolnbiles , scdifiillationibusinutilcs , nihil enim exprimitur, quam flagma, quod affudifli,ficuttitillud, quod reformator ex ferro componerc docet in ca pitis principio,e6quod immaturo nilpbure plane defiituitur . Hoc cum vrina viridefeit, & cum alcali emfdern vrinas preeipitatur in funF 3 dum

xi6 TACHENIT dum laztueum per fufioncm in cuprum rcdens. J>ic & atrugo (quatenus ex am* turocupro & actro ) non nigrefc't cum gallis, fed fit fpadicci coloris, fiiUata dat fub pace reformatcris fcio atque ncetum a* terrimum* coinperio exinde nil nifi acetum diftillari pcffe, e quod remanens caput mortuum poft dlftillationem in purum cuprum per fufionisignern reducitur , dequofuo loco pl ura. Vndeliquet, quod neque xs vftnm cum toftis gallis nigram tincturamproducit , vt Alexius Pedemonranus mulicrculis promittit , quocum tarnen feanx'x crttttm . torqucntb'sorisad capios dem". Strandes quicqtvid cnim illfufmodi compofitio tingit , folis gallis adfcribendum,& non vfto rcii Viti'iolum autem cypricom eft klc meta- vere Hermaphroditicum , & na phora de turalisacidi & ferrei,& cnprei fulveneris-,^ martis con phuris ditiffimum , ob id femper cubiti* non humidum, & nunqnam per fe in inerte qua lapiilosconaefeit, promptiflime drare vide* ob id cum gallis nigrefeit , argurnento, quod Veneris, & Martis natura: fit panieeps ( vitriolum enim veneris finc Matte cum gal lis non nigrefeit,vt oftendi). Fer rum cnim <3" cuprum fanguint &

HIPPOCRATES.I27
titmuitate funt coriiuntla , vt ma{ B.:filius de v'dno\o,debetistacere? <y tarnen notare ,phrimum mint

& f&minai hocarcanum, inquit

tntere . Hoc vitriolum in aqua diflblutum fului eft coloris , in illo difloluitur aesvftum, yel cupri lamina, vel ferrum antiquu', tunc in lapillos conerefeit, fitque vendibile , .medicinis tarnen infex'.as.

Album illud deGofliria, vt& illuddeCarinthiaparticipantqui- ouu f*r* dem Martern & Venercm non ta- ceivomimen funtopulentaimmnturoful- '''* phureferri,obidadmodumpigr T a m"vin nigrefeuntcum gallis:huiusfolu- devitrMn tl guttula cum gallarum fueco mixta fupra cartam cadensfacit iridem varij coloris , poftquam exaruit. Iftud album nobile eft vomirorium,de quo viele Croium . Vitriolum vero Romanm quod ferro eft ditiflimum , licet pauperfpiritu, feu naturali aeido, lingit prompte immaturi ferri ra tio ne Sic vitriolum ait!ficiale,quodfit ex ferri limatura cum fpiiitu vi- ^rtifid. triolb vel fulphuris,eadempromp- U vitrMZ titudine tingit,& ideo tinetores in defectu vitrioli dulcis, adduntvirtiolo mordaci ferri limaturam , F 4 qux

128 TACHENJI
qua; plane ab ifto mordaci, & hufjido vitriolo diflbluitur , & fic ulc'cfcit, fitqueadtingendnm ap.
U'us

Cnem mar til.

Sjtnguit ve ntrit > ir mtrtit

. Crociis martis (qui fit ex art'ficiato vitriolo , in ccoperto crucibuloignito, donec rubeic-r Solu tus in falls (piritn, ac digefi r.s cum vini fpirituacquiritauream colorern-, fitque medicameimun nobi le in colica, ; 5rcro,ant.'quis oppilationibus hcrnia &c. Herniarum plures funtfpecies , nafcunrurin hoc affectu plerumque flatus propria partls indifpoimone,quorumgeneratio m'fi hoc , autfimili remcdio per os sflumpto fmpcdiatur.niinquamfanatur hernia. Huiusfoluti croci martis gutta faltemin fem-vncia decocTu, vel xtracti gallarum complctiffimum fit nigrum : cffuiKleliquorem,& aqua clara cluc vafcuium, hxc ablatio tibi dabit ametifti colorem. Guttula prion's in cartarn cadens,poft fpontane.im exficcationemeditcolorcsvarios, vt pauonis caiidam,curiofis oculis valde dcledabiles. His periucundis expcrimentis olim cum non fine fructu infudarem, vidi digitos colore purpureo tin&osjficincontingir ex auro fo-

iuto

HIPPOCRATES.129 , pcrlcucraui'tquetintiuaperaliquordies, hanc Bafilius (angtiincm ventris CT martts appellat, & non fine rationc, eandcm accurate obferuare , & tacere iubet. ^T sAnrum Anrnmaqua regia corrofum r.c in vitrioli formam coagulatum, tingit,vt dixi, digitos purpureo colorc , & cum gallarum infufione fit inftar mccini flaui liquor, quo cum larga manu oblinc cartam, in qua poft exficcationem tinctura lucet vt vernix. Siergoauri , velpranominatl Ptnijt*i croci martis folutio,tingitxquali*"" ter magnamconuenientiam intrinfece vt habeant , ncceffe eft conhmdt's ergo his duobus per colliquationem. fit fubiecTtum rairabile, ex quo Poterius fuum pul- 1 uerem feil, fulphur metalfornm vel hydroticum, velaurumdiaphoretienm, fic placuit appellare praeparauit. Cuius adkio eft, nonaluumlaxare , non vires labefa&are,vt Scammonea , Elateriurrt &c. verum ineidendo, feparando, atque natiuum calorem adfuuando . Operaturiftudrcmcdinmim nobisSolis inftar erndos humores coquendo,& fuperfluos infenfrbiliter exficCandojfic f l uxiones-om-? s i F 5 nes
Ivttoin regia aqua

130 TACHENII
nes. tollit , pmtifaos nobillon'bus

*'tatn'i

icburconciliit, acdemum repa rat vires, feaque membra leuat. Videaturde hoc pulucre Centur.j Poreri jcurationum infignium. Dolore , atque animj moeftitia languentem aoui virum, qui poft cxnam bina auri folia cum borraginis conferua deglutiebat,& breui anlmum, & fomnnm cum alacritate,& virium robore recepir. Priufquam autem per os affu. mitur, oportet vtfplendor per excandefeentiam ab auro tollatur, niii enim hoc flat non folum tunc negatur aeido :, & molli igni in ftomacho fedenti ingreffus > fed ctiam ipfis falf-acidis, & corrofiuis regalibusaquis. Hanc Hippocraticarfcienti'^ notitiam > & Cognitionen! prius addifceredebuiffttreformatorjpriufquam in anrum , tarn ludicre , & iniquescontra veteresruftico mo do debacharetur. Argentum In aqua fort! ex nitro, &alummecoiTofum gailartuninfufonon mutat naturamr haemiftura fi liniaturcarta,po(t biduumquadibet litera nJgra argenteo fplendenti filo circuadata vifitur ,quod finealcalinoncontingit. Hinc rarusilleintelliget, quarc

HJH'POCRATES. 131 quare metaphorice aurum mafculum & argentum fenrnam vocarunt veteres noftri : gutta huius foluti, fi largamanu in cartam cadit, duck vltra argenreum filum,aliud c^Aaneicoloris,qClaii Audio j'ta dep<&um cffet amsno fpcdaculo. Scorpionis> aut c'uiufuis infcdh' Scerfianis iftui mtde vcnenofi morfus > aut pun.clra, tur tirgcif-' licet in turaorem cleuata per la- tum^. mellam,aut monetr argenteam fuperligatam ftatim cedit vt & tumor, &ardor. Sunt qui ante tempus deformantur caniric, cuius vitium faemineofexui valde incommodat poflunt aiKem dictum vitium cse lare argento in aqua forti foluro s.A fatietatem,humefadtafcil.fcopulafetacea priusin aquarofarum optima diftilhta ( non diAillata enim habens alcali, argentum prxcipitat ) quam denuo excute ne humore fitebria, hascfcopula ita humefaeta leuiter apprehendat folutionem argentf, rurfufque excutiatur,ne gutta cadat,quainvnge capillos canos, qui non fta tim nigrefeunt, fed poffridie, nihilominusdiefequente ablui debet caput lixiuio, & fapone, fic pulcherrima inducitur nigredo tres F 6 menfes.

i?2 TA CHE NU perdurans . Elapfo d:<fto tempore repetenda cd operatio, & totiesquoties neceffitas vrget. Cauendumtft in operatione, ne cadat gutta liquorisin faciem, macula emm nigrj inuritur vix per 4.dies delebilis. Sin autem cafn eeeiderit, ftatim perungito locumoleo quodam hocenimimpedit pro parte ftigma,nc valde penetrarepeffit. Obferuandum etJ3m, ne fcopula argenteo liquorc humefadba ca pitis cutem attingat , vrit enim Sc maculas nigras infert,quare tranfuerfi digiti (patio cutem ne tangas, Jiquorenim poft ablutionem ca pitis paulatim vfque ad capillorum radicem fpontc ferpit. In fufeum autem colorem capilli tinguntnr gallis teftis cum lalearmoniacoinaq.foluto in Hnimenti formam temperatis, perungitur vbique p& polt horam abluitur non lixiuio,fed fapone. In Fuluum pariter cum rhabaibaro eodem modo aqua falis armonjaci txttato . Poftea abluendumtft. . Ststnnhm , Exftanno , & phimbo in falis & flamlH fermam cum aeidis redactis cum gallarum fueco , vt & omnibus aliisaJcaJibus caditniueus fiindus, id
meni'es.

alcaliacombibuntacidum &metallum pctitfundum immutato colore, adcoquc non poffnt did vitriola, vt reformator exifti* mar. Ex ftanno,mercurio, fulphure, \Aurum & feie armoniaco fit aureus co- fcri[ttrunt Ior,qui dicitur aururn mufaicum > feu fcriDtorium hoc modo . Ex mercurio , eftannofitainalgama,iud lauant cum fale,& aqua calidain mortario lapideo cumpl. ftillo ligneo, donec aqua effluat clara. Peftea li'quefaciunt fulphur / liquatoadduntfal armoniacum in pulucrem contritum , mouent continue fpatula ferrea, donec refriiceritjiTiaffam in puluerem cortterunt in eodem lapideo morta rio, &adduntamalgama , hanc mixturam ptime mixtam fublimant in Cucurbita vitrea optlme hitata nudoigne-j vteinnabaris, ori adaptatUEcooperculum fer> mim in medio foraminarum quod ilo rtrrco aperiri, &claudi pro exigentia pbflk, paulatimcrcfcaclgnis , &vfquead brunnicatem incandeicat Cucurbita , aliquandoextraheclaunm , feuftiKun>fi fumat, ptrge tali eafore, fi rjon^obtuca foramen luto, & pec.
id eft,

HIPPOCRATES.I33

ge

134 TACHENII dito calorc lublimaic . Tan dem aperi wn s, fi color placct auter ignem 5 fi non, perge per mediana horamdonecpeifecTtnm acqilirat co]oi'em,cooperculumfit benc lutatum,ne fpecies euanefeant. Ex hut kS Q_a; de ftanno, & plumbo ficri fiti, vt pofmntrcmediaabali sdieta , &c turba ext- fcr ;ptafunt, ea repeteie mihi naufi"at. feaE int , vmim fairem monendum eos, qui fal faturni diftillant in fpiritum&oleum , exiftimantes ex plumbo harc prouenire, longefalli , ab aecto enim illa exoliuntur , non fecus quam alcali tartari aceto impi^gnato contingerefupraoftendi. MiteHtiut Meixuriuscum aeidis folutns & recoagulatus 5 cum didto gallarumfueco , fegnitetflauefeit au. rumimicans > quod abijs notandum,quorum inrereft. Mcnaoraui tunc temporisCofmopolita? veiba, Tradtatude fulphure: ex mercurio,\n^\iix-,ommit ftrficcrt pottris , qui habet in-fe fulpbur fuum proprium bonum [teundum magis, & minus depuraJum,& decoum ^natura. Quare alcali iarl 5 &excellentisope, cuius fupra mentionemfeci,mercurium mundificaui in calore fosfub fihem menfis Maij- Accidit Vt
gc

HS
;hippocrates. 135
vtchirurgosarnicus petijt prxcipitatum, quem Hartmannus in notis ad Crollium Arcanum Corallinum vocat , fed cum huins vfum, tarn intus, quam ab extra minimi femper faciens , ideo in promptu non habui, attamen petitori , fatisfacere volens diffolui prcedictipurgatimercurij fcin.vnCiara in nitri fpiritu , in noua vitrea, Sc mundiffima rctorta. Poft eiusdiffolutionem vidi in fndo fecem nigram , vnde indignatus quafi negligenter omnia inipexiffcm 5 commoui retortam , fed fex tardum motum oftendebat, quare effudi liquorem , in aliam retor tam , puluerem in fundo grauem ablui,& fupra carbone cum nftula fuforia(vt aiunrjin granum puriffimi auricolliquaui. Condimen. tum hoc,fapidum fore faltem prudentibus licet delaflatis non dubito.. Igitur ex feptem metallis in acido folutis ferrum & argentum eumgallarum fucco tingunt colore nigro, im6 argentum etiam fine grdlis eiulquenigredoapparet , tunc cum iam acidi fpiritus euanuerint. Reliqua metatla licet foluta, & recoagulata virrioli fa de ludunt, vitrioli tarnen aiones non

Imfoflata in Regia f hrm ac. x

noncdunt > vtreformatorexiftimat : caufam perpende fi potes, eam enim fcire iniueundum non cft. Vnde liquet, quod fal volate fme alcali gallaritm,ccrticum granatorum, vel herbajtcim vulnerariarum non tingunt nigro colore, nifi cum ferro in minerali aeido foluto. Aliud notabile, quod naturalis aeidus fpiritus purus, non a quoquoacquiri , aut haben poteft, namdiftillatusexvitriolo , &vtrunque rec"h'ficatus , nilnquam deferitmetalliliquamen , neqite ab eo praeeipitari poteft vllo alcali vulgari modo , in his nimirum rurfusfe veftirnouocorpore, reditquein vitriolum, quod erat, vt fuo locooftendi . Paracelfus ta. men quodammodo purum laudat illum prope paguliira Veitin in Heluetia,vt fupradixi. Rerum examen pertranfiui, vt Mediana; Senatui patefiat, quam ignofanterfcribacalnmum in veteres^noftros ftrinxit, & quamindigne fibi reformatoris titulurh arrogauit, qiiinelcirfuum magifterium ftminis Kermcs nil aliud eile,quam terram aluminis, qvx ex ipfis granis metu vacui acicium oeeul-

t;<5 tachenii

^MM HIPPOCRATES.137 didir.

occultum forpfit , quatenus pro prium aeidum in alcali urcari per.

Vtgetab'ilium tutchanica itiflramenta vfiendit ingenert .

Cap. 18. VEgetbilia omnia non mi nus , quam animalia faabent iiiftrumcnta fua vitalia-,quibus vtuntur ad horum incremenium,& propagationem In femirte igitur tanquam ouo,vel ftomacho dormit fpeeificum aeidum cum pufillo alcali pro Mi fuftentatione rduce Teil, facultates 1GNIS & AQVA,vt aitMagicr. Cum vero in terrain proijcitur> tunc humido foluitur , &calido excitatur a fomno , aeidum vt igneum, ineipit agere in alcali,feu aquam , illud Rtdlorcalorisope informat , & ficinuifibilireraei dum affumit alcali, & alcali vieif-

fimioibetacidum , ttiviramque Fermenti parier tendunt fermenti modo : Zlm'ftuJ?,, imnonceflant , -donec curfum occuiui prafixum ad fines fuos abfolue- JW. rint, Spiritus an fenex aller trahit,Ucrprotrudit &c. Humidum cuiufcimque vege-

tabi-

fermtntH ferurndo trrftit

> &alcall, inalijs praedominatur alcali , in alijsacidum , acidumtftnotiffimum , alcali vcro hactenus paucis cognitum > quod in exprcflb vuarumdulcifucco vt not'flfimo ad oculum nuaecftcndam , in quo prinajs quidem diebus RECTOR. dormit , (cd paulopoftadmouet mechanicainflrumenta , acidiirn ihcipit rodete alcali, hoc abforbec acidum,fitque actio, & pugna vchemens , quam feruendo fermentationem appellamus , & in illa pugna perfeuerant, donec acidum vtmafculumvicerit alcali, in illa pugna ambae facultates fapores feilieet, inftrumenta mechanica,vel architechonica ( voca vt lubet), vcl etiam Archeus, calidum ranatura See. patiunturingentem cladem, fiiquc intemecio vigorefa aeidi ab alcali abfoepti, Sc peflundati , ac tandem fatifeentia ambo cadiuu mutuo amplexit in cadaiicr,(vinirefpedhi) quod Tartarus nppcllatur . De hoc ait BafiKuj, quiafefegregauit , fequitur bitic meliorem partem in vwo reliquiffe. _ Tartarum hunc ex retoeta fi diftillaueris, aeidum excitatur a calore > & rurfus ineipit agore in a 1cali,

tabilis coniinct -icidum

138 TACHENII

HTPPOCRATES.n?
cali 5 illud viciffim in acidum, fitquc noua fermentatio, ob id Icn-

tiifimoigneagendumcft, & licet recipiens vas vt vtingens, & maXTlUriijferrricntationistarnen incondenfabilis oder ( Gas vocac Helmont) perci'pitnr longe,non fecus, quam in ipfiusvini fermentatione , vicit tandem alcali acidum, illudque plane abfoibct, & ambo pro maiore parte fixantur, quorum RECTOR fub incondenfabili odore ad nuim chaos rediit. Liquor >& oleum in reeeptaeu- . loiaturata funt alcali volatili egregij vfus per fe a paucis tarnen cogniti DiillatUrn hnnc liquorem Spiritus vna cum o!eo faetido, fi rnrfus ca- Tartart piri mortno rer.ffuderis, tunc alcali volatile , quodliquor, & oleum continebant, abfoibeturabaeido in capite mortno,& fixarur: quod autem rurfus tunc extillat, erit aqua: elemento vicinius,&minoris ifficacia^non fecus quam fpiritusvitrioli vulgaris fupra ferrum diftillatus,vt fupra notaui. Reformator vero in fuo inutjli additamento Afantiff* Hermeti* ca (Ltto fol- 745- vt vbique fic ctiam hie grauiter impingit s ait enim:

i 4

o TACHENI1

enim : Vulgaris fp,ritustart/ir;; qui fao reilo capite moriuo non rifttficatut, nullit raUompiopuro fpirtru tartari htberi debet . Ex hoc fuo rcct'ficato fpiritu Tartan componit medicamentum profccto commi(erabile,quod vocat in MWtffafol.jso. mtxturam de tribus cxmimralibus fpiritibus . Primo, alcali voladlein Tart.iro faturat cum acido fulphuris anrimonij , idque vocntjptntum antimonij tartarifatum , fi forte fortuna aliquid alcali volatilis adluic fuperefief,en,quid agit 5 illud deinde mortificar cum aceto ex arrugine, & acido vitrioli: vnde hasc di/pendiofa, fed artificiofa & inutilis compofitio coiiftat ex aquaelcmentali, & aceto : Hanc mixturnm antiqui Pofcam nominarunt, huic reformator nil nifi fetoremtartari addit. Spiritus autcm tartari prudenti Hippocratico diillatits non eft acidus , fed fufa amarus, & alcali volatilifaturatus ,qui fpiritu vi* triolifibiaffufo ita incakfcit , vt lagena vix manibus contineri pofiit,euidentiargumento,qiiodacidum vitrioliagat, 8c alcali tartari abforbeat, non lecus quam calci

viu

HIPPOCRATES.I4I viua: fiaquaaffundatur, contingit, nam quemadmodumin calcis calefaftionc falia moriuntur,& in ueutrum degenerant; fic quoque defpiritutartari cum acido quocunquecommifto intelligendum cffe docet Hippocrates de dieta > ptrrnixta atterantur . Redconunc vnde digreffus ad chimicara id eft fapientiflimam vini fermentationcm > cuiusNATVR^ LABORIS (vcrba Hipp.) caufa,tartarus fe fcgregam't, atque in fundum vtcadauercecidit.Huius vini acidlcas per vniucrfum \iquorem diffufa palato, eft admodum grata refpectu alcali , quo cum amicitiaminiuit, aeidumque temperat in fuauiiTimum faporem y quarein Vitium reftitutione omnibus reliquis cordialibuspracfertur,atque a veneranda antiquitate (enum lacappellatumfuit. Tandem aeidum ficut vbique mafeuli arma gerir, r urfus infenfibilem pugnaminftituir,paulatim alcali fuperac,& liqilor magis raagifque guftancem linguam pungit,donecalcali plane fuperatur, &tuncacemm communi nomi ne vocari eaepit. Cuius ad 2- vel 3. vnciaspitri hauftusin naufeofo febris acceffuj non.

14* TACHENII non folum per fuperiora, & fnferiora euacuat , fed infuper aeuit oppreflumftomachi fermentum, vtalcali'zatum morbum vinciat, &fuperet. Aquo per alembicum fi feparatur fubtile fpiiTo, acetum diciturdiftillatum . Spiffuro vero feil fundus in alembico, fi adhuc per ignem nudum concrematur , tibi dabit per elixiuiationcm, Sc mundificationemalcali tarrari purum > nonfecus quam praeber ex ipfo vino tartarus combuftus & mundificatus , multi credercnolutvunt vtimpoffibile in tanto feil, aeido alcali fuperefle: eftque id quod voluitphiiofopinis, impoffibile dari materiam , cui non (abfit aliqrm forma . El Hippoc. fine arte non repeririin natura aeidum purum fine alcali mixtum,& vice verfa. i. dedixta, fepiusinculcat. Huicalcali puro fuperadde toties acetum diftillatum , &euoca infipidumplilegma,donecacetum eiufdem faporis diftillando egrediatur, argumento alcali aceto faturatumeffe , Sc ntf aliud effe, quam rartarum vini regeneratum cumomnestartari a&iones edat, per retortam enim diftillatus dat oleum pin^ue , Sc aquam ama. ran;,

HIPPOCRATES.I43 rpm , nonfecus quam tartarus communis, vt fupracap. 10. & in clauis cap.6.decanosedocui N hilominus putatitij magnifici Domini hunc taitarum . Pro fate cjJttitiaHvni fecretiimo , contra oranetn veritatem , poft pcfuo decore in perpetitum cri men pofteritati in proximi detrimentum laudare, fubfcribcre& approbarenon erubcfcunt.TiurMrus enim,ii\qu\t Bafilius , quiafe fegrcgauit meliorem parttm in vtno reiiqnit.Sk quoqucacetum, quo alcali tartari faturatur , ampliusvinumdicincquit , quiainquit idem B filius contrartam babetfacultatemcumvino , qucd cuilibct pharmaceutices tyroni noriffimum , vino cnim per diitillationcm feparatur fpin'cus primo j phlegmaremanet in fundo: acetum autem primo dimittit phlegma, cV i'piritus vltimo afcendit . Quare liccfal pluresannos ante decancrum nimiam fapientiam, foliatam tartari terram , &c non fal cffentiale vini vocarunt fcriptores. Hunctartarumin additamento D ""-* inutili, quod mantiffam volunt, ^"Z. vltima edit. fol. 337. Sal xorum etfenttalt Vini, vocant vacui, & alca-

alcalizati dcctores : adduntquef feto vino lege ariii, nulla prorfus

T44 TACHENII

re peregrinaadtifta paratum :

rum cum Crollius ante fxculura fcre in Bafilica Chimica idejn prorfus praeparare docet,vocatque ial tartaii accto impraegnarum vtiturque in florum antiraonii corredtione?ntqut fit ex vino, vt oftendi. Et infuper huius tartari ope_* promittunt veram martis tirttlu' rata Martigcni Scarabasi >qua? ta rnen ficut piascedens cum meto aceto paratur >&ideo nihil aliud effe,quam terram aceto corrofam, ficprobo. Accipe ergo vitrioli mattis vti docent in Sole > vel leni calore in Rifum u- album pulucrem cxficcati ,&: tar nen amki fari regenerati ( quem ante di&i Dolores approbant , & Salno ftrum effentmlt vini e foio vino fege artts,nulla prorfus re perigri<jd</i><?,credunt y'ana.Tartanim hunc accto faturatum,& beneexficcatura > in rnortario reduc in puluerem,cui adde vitrioli martis puluerem,banc m'xturam expande in largo fendo vitrei vafisfquadrata? verbi giatia lagenx ) os vafis clau-

proh iupiter! quot verba, tot men. dach.Sal noftrum ! quomodo ve-

Claude ccra , ne hutnidus aer intret, & paucis diebus in nibicun-

HIPPOCRATES.I45

diflimum colorem praecipltatum videbis. Hunc antiquiflimum pracipitandi modum , fcriba cum Omni bus Alis Magiftris, & approbatoribus nunqu intellexit, vulgatifllmus tamen eft, & onmibus pharmaceiuices difripulis notiflimus in prxparatione Magifterionim ciuftaceorum,cxcmpii gr. coraliorum in accto folutorum > in colus claram folutioncm inftillantfpiritum vitrioli, veluilplmris >q oi cum potentiorc s, & nobi. Horts accto fint,il!ud de pcffeflione deciuttt , & Abi coralia appropriant, quod txponderepoft cxficcationemcognofcitunliquor. vero Aipernatans nil aliud tft > quam vitrioli phlegma,& acetum, qnodeiusdiAillatio probat. Simili prorAis modo, ait mens Hippocr. intmtl'ita Vera martit imperitorum Dcctorum contingk: fpiritus enim vitiiol", qui fer- ^nin* rumcorrofit , cum fitpotentior !>*<,'accto,deijcit i\\ex [atenoftroef- trat * ltf~ ftnttale vini, & tart;.ium Abi affo. '""' '"* ciat vtpote fadliorism 'lis. Aceto aiuem vt alten* parti , falls nofiri eifern min vini> m'l Aipcrefl, quam

fer-

Spir. vini
tx actio

Spir. rini reffificatui magna vir tutts.

146 TACttENti' ' ferrum,quo cum te affociat, & ab ipforubeicit , eoquodfoUeffetiequcum :conc!udit Hippoc. de dia? ta. En extorris focietatis vera mmrtistinftura,cum vcto illorum fale ejfentiali vitii praparata, quam fuisfaltem in aurem clanculuiivfufuil'ancqnid ni! monfcS.n.partutiuntjfcddetcdta impoftra, & lavuadenudatanaicitur ridiculus mus,ferrumfeil,in acet folutum fabris ferrari js notiffimum. Exreferuato phlegmateaceti fletartari abftra&o per phiolam longi colli euoca pingtic , & fulphureum ardens aquolum > quod vulgo aqua vif dicirur , viridis eft coloris, attamen cum reliquis fpiritibus ex vino diltiUatis in virtute concordax: vnic veibo balfernura cftin comparnbile vene rum putridarum >aliorumque affectuum. Viuit fcptuagenarius negociator aqua. vit, hie patiebatur pluresanniiam Amt elapfi , ingens frigus in fmiftro fcemore, vt puncturas non fentirer, frigus paulatim defeendebat verfus genu rn dern fentirecaepit nefcio quid currere inftar pifi rotundi , & ilico

HIPPOCRATES.

147

ilico intumuit crus,ceciditquci&u oculi in terram . Hie vnetus fuk r.qua v'.tx ri&ificata: (qua? ad manus erat j apud ignem carbonunj fort! fridtione afpetis linteis , vt rres vneix confumerentur,die fequente fuircx'it,6c fanus, & vegetus hodie per plateas obambulat.

Noui militem qui in obfidione Cra'tae vulnus in brachio acce^ pit .-quod per ineuriam ira exafperatum erat,vt brachiumdcponcrc chirurgi inflituerent , liic autem potiusmorimallens , quam fine brachio viuere , dolens , & gartgrena tumefactum brachium perguttabat fpiritu vini tccTtificati de. ncctumor& dolor ceflaret,hodic que viuit cum brachio fofpes. Quomodo autem fpiritus vini cum colcotare fiat Apoplcfticum medicamentum fupra enarraui Viridis ante nominatus vini Spir. vm fpiritus , reditquoqueinaquam /> ?<" elementalem > quandoaliquoties percohobiaab alcali tartari euocatur , & tandem alcali fix um quoquein aquarn fimplicem repetitadiltillatione , totaque vini fubftantia in aquam , & terram elemcntalem,omni (apore,&odo. re priuam tranfit. Sic rector paulatim fenbus noftris externis in G 2 nihi-

Damitit fpiritits tuus in tm nibus ff fielt, cap.

13.

148 TACHENII um recidic, ita vt botrio tion itiucniat opus, quod eperatus e Z)f/:Ecclef.c.3.v.ir.Patethinc, quod vuuarumiuccus, nlcali 8c acidum , in quibus RECTOR habitat, confcruault per varios cafus,multaquedifcn'minavfqne ad vltimam fui annihilarionem. Hinccanit facer Poeta : ablato fpiricu omnia in puluerem fuurrt abeunt, &euandcuntPfal. 104.
nihil V.29-

Sal Urturi Hocaddamprocorollarioluifiptrat 4. i us capitis: Quod fal tartari cxficquam fft catum reparat aqueam partem a tun villi.

fpiritu vini,
8c

puriflimus cuadir.
exf

fiinillumproi;citur:

Defertam & incultam viam

Unat,

Cap. 19.

Corrupth Omnibus mutut in(er ft efi, tnattri tnmtre & minor n maiort . Hippecr,4e

'mt*.

OVod pracedente capirulo m vnaiumfuccocftendi, iL ludipfum de omnium vegetabilium fuccis inteHigerrdum oft , omnibusfiquidem intft acidum, & alcali magis, & minus, vt Hippoc. &expenentia docent, ea ta rnen diffcrentia, quod in lll's, qua: frigida appellamus, prasdominatur alcali, & non funt fcrmentabilia, nifi extcrnoacido,autcalore excirentur: qua: veio calida dicimus,

HIPPOCRATES. 149 mus,in i js acidum pramalet, Sc ob id facefermentefcuntj vcin progrcffuapparebit. Qitorundam etiam vegetabiliilm fuccus eft vicinior fixo alcalij&ideocum acidis miiierallbus coit,ficiU oftendi in gallarum fticco, femperviuomaiore, granatorum corticibus, femine furnach , myrobalanisnigris , citrinis &c. quare interniserofionibus vt dyfenterijs conducunt. Quorundam eft multo delicatlus alcali >ea propter acida mineralia illud confeftim tibfumunt , quatenus iunt nutritiua , &animalium digefiioniaccommodata, id enim confiftit in mitiori,& fub. vulnertri* tiliffimofpintualiacido , horum cenfus funt pyrola , alchimilla betonica farfara&C. qua: vulneraria cb id vocari crrperunt, quorum alcali obortam iniuftm aciditatem in omacho, vt & in vulncre minuunt, inhibent, atquc arcent , quiaacidltasomnis extra ftomachum noxia eft moibofa atque putredinis comcs , quam vulgus ab effcctu calorem dich, fcbres enim excitat,& vulnera putrefacit. Acidum illud vt caloris, & putrefa&ionisinirium obferuarunt, G 3 quam

i5o TACHENII qnarnplurimi pcriti cbirurgi irr vulneratisrea de caufa illos proliibcnt vini vfu, &riete, ne fubrih's, & vaporabilis vini aciditas malum augeat. Di&arum herbarum vnlncrariarum alcali non fit manifeftum cum scidis mineralibus , qua; id. proptci adnaram graeilifatem abfumunt : fcdquoniamdi'ctavulneran'a funt nutritiun, idd'rco eoMurgtn rum ^^jfu ;fi n3. ;]jbus lUltritilllS et jua na , . ... ,, _ , tura.. & mitioribus acidis feaffcaar. Vtirnurenim falefauirni frfto cumaceto diftillato, qafa animaStl faturl.'um digcftioni non relrdtitur* nt eri de. Set tx mi~ ideo propinatur in Tuffi ficca , in accenfis, humidifque h'pochondriacis paflionibns See. pia-parandi modumticcent Tyrocinijfciiptorcs ,nnnqimm ex lyrargyro pr.rari deber , cuprnin cnim admiftum liebet, & ideo per os da rum vomitum uiouct . Exicrne ttiamvtiiTiui-in omnibus inflarninatlonibuscum prun'tu coninnftis ,vt (erpentlbus vlceribus , & fcabiciitam in f:.cie,qiiamalibi diuerfimode applic?ro, vc 1 fimplicitcr d'raclima in lib-vna aqua? plan taginis-fluta , vel criam mixra cum oleo rofato, quantum feil. olcipotcftdiflbJui,&c. Huius.

HIP.POCRATES.i5i Huius falis faturni drachma diffoluitur in tribus vncijs circiter aqua* diflillatcE, qua alcali volatiIa non habeat (de quibus poftea) rei'marini fcil.lauendula:,, ruta>.> vel rofarum &c. permitte vt feces fidant , ha*c (lutio fapore dulcis tft, & plumbumabfconfum continet. In hoc folutum fal fatnrni , & pcllucidum liqiiorcm flilla fticr cum darum di&arum herbarura vulnerariarum,& ilic lactefciu argumento , quod alcali, herbae abforbet aeidum ex plumbo,quod paulatim ad vafis fundum defeendit. . Supra oftendi alcali fixum ex cineribus ptxcipitare mercurium in aeidis raineralibus per artem folutum. , . Ec alcali , vel fucenm Giliarum> corticuiT.que granator&c quia cinerum alcali vicinius, pra>
cipitare Vitriol um-. tum

Sicctiam invulneribusobbor-

aeidum , mitiffimumalcali

requirit,& ideo mitius examen . Paracclfus, eceukum illud ber- PtlrAcel barum alcali primus obfmiauit, [ci-ntin /ei 4. lyticA qui barum gradus minutiffime,& CO rVOiHT71* fortaffe fimiliexaminedidicit.ob- "'

feiuauitqjinvulneribusputredines G 4 ex

Ek
152 TACHENII
prouenj'i'e,quas fcquebarur febrilis calor , & vulncruin cerruptio, ea de caufa primiWnex aeido

quam, potioncs vulncrarias pnefcripfit,& f a-licirer d'ftamaeiditatem, & pntredinemcoereuir, vocaiiicque ide eas
bas

vulnerariasher Et licet Iohannes Tagaiiltfiis

in corporeinflammare, extenuare,eiufqueeruptionem e vulnerc txcitare. Tarnen cum fimplicia vulne-

Gal!us,& Gabr'el Fnllopiusltalus Medio clariffimi, & Chirtirgi excellenc'flimi in vulnerum curatione poriones vu'lnerarias dam. nent,& cxpJodere conentur, affe rentes eas fuo calore fanguinem

raria non cuiiibet chirmgo nota > & fine diftin<Sione , &alcaligra-

dus cognitione prx/cribaniur

(omnibus enim adire Corinthum feiii vel non contingir J experientia etiam femarist vi cera,fr vul d'x potioncs comprobata*finr, erafanan qnibus Paracelfus etiam pulmo num vJcera felicitcr /anauit , vt bus.pulmoum vulne hiftociarteftantr , non minus & hsffticns febresfvt nos quoque ex>< yxf^r/t, "vlcira ve. perti fumus, vt pcftea diecrur) orinn, ra- riundasex vniuerfali , & (blida*l dhttur rum partium inepta aciditate,vnian.
co verbo

calorisnomineappellata.,

M8KX9I

HIPPOCRATES.I53 ta,quam d"6ta alcalia longe promt.'us kc"teabuimunt,& abfcibenv, vt fuo loco oftendi, & ipfa fanat!o docet, nos idto potionesvulnerarias , incurationevulnefnm merito retinebimus, &viurpnbirrius. Aciditatemeffecaloris , & doloris eaufnm obferuarunt cum chirurgis quamplurimi emiin&'io resmcdici. Crnftaccaqucomnia, fttcificum magis,& minus prompte vel rar- "^ ^ r m deiuxta proprictatemacida com- '."uTtrh blberej&abfumere. Et eft ratio, r dcm<mquaiecomuCeruivnafem-vnrtbUe i cia ad integram in aquis refrire ''"' * . b rantibusfeliciciim fucceffu ftbn- umepucitantibns propinatur. Nam ficur fritw.m* cornu Ccrui reliquaque ernfta- /> cea ex aceto abforbent, & combi. bunt aeidum volatitem falemj fic aeiditatem in febribus tollere , &c abfumere non ftne magno animi gaudio animaduerterunt :nammili prorfus modo operatur homi* nis natura , concludit fummus Hippoc-dediaeta. Praetervulneraria funt,& oc- ccuiu <dcultiora , &volatiliora alcalia in "'* vegetabilibus, qua: refrigerantia jiominamus,vt lacT:uca,portulaca, farfara , intyborumgenera ,quo>rum alcali valde eft fugitiuum, & G 5 re-

154 TACHENII rcpcritur folum in earum fucc's Sc aquis d:ftj]lat's,vnde elicitui: hui'uimodi hcrbns exficcatas nul lius eflfe valoi'is,qa!a earum alcali expirauic mm ttfn Sic Sc aqua difllllata ex rannferanns nun fpermate ( torum fperma fi tlcsR - patientia vtcn's ex balneo elenauntnt . wr -n p Uram a q Uam reliis grarmlis nigiis, Sc aridis , quae non funt reilcienda) abundat occulto volatili alcali y quo plnmbum ex didta folucione ilico prarcipitat, i'mo promptfus,& copiofius,quam vlla aqua alia rtfrigcrans , quare magst cft aeft'manda in plnrimis: r.ffeftibus calfdj's fic d:'d:is ex pecuhariacido obortls: defperatam vteri harmorrnagiam feliciter huius aqua? pom fanatam noui, quatenus appropriatam aciditatem fangufnis prirao abforbet > poea inh;bet,&arcerfptrmatu Ha?c ctiam aqua parti podagra ranarum dblemi applicata>miromodo pla*2'", candoauxiliatur> quntenusacidi. tatemattrahjt, mortificat, &akerat.Cum vero dolor veliementior fentitui'jtunc aciditas cft in mafori copia, Sc vfgore, idtcq ue alcali lnoitifTcante maniflftiorc opus cft, vt traclatu de podagra mechaakeofiendam ..

Vn-

HIPPOCRATES.I5? Vndeerudimini, podagrici ciolejriscafara non ex catanho rleieeiulente, fed ex aeido prouenire alias a tuuantibus-,0- nocentibnS fumena t frincifttlis indicao > vt Auicennadocet. Quarehanc aquam antiquiffiroae Hippocratica: mediana; interpretes femper in maxima veneratione habent, & habuerunt Crollius , Sennertus, Sala yTentfelius, Hartmannus,Riuetius, atque al quamplnrimi celeberrimi dcct'ffimi vin\& maxima; famas praHci.qut tarnen omnes nequitier titulo afperguntur defide,& igna ua decanornm turba , quafi lisec aqua catarrhumf vt aiunt) qui ad articulos defluxit,repelleie:. Sed cum valiala , & maniftfb ratio in promptu fit, hanc fc. aqua catarrhum, fi quis eft, non tatba re , fed aeidum podagricum ma gno jegtotorum folaminemortificare,& tranfmutare praeter experientiam rationem confirmantem y iubfcribitclariimorumvirorum audtoritas >ideo contumeliofum nequitiae timlum , quo Anftriaca, &Noricadecanorum focietas afper?it proenomlnatos nobiliffimos Medicina: profeffores>ad ottum remittimus. G 6 At

tT
156 TACHENIl At non foJum aqua; ex refrigerantibusherbis dlftillata; alcali oc tultum contincnt,fedetiam aqua commnnis>putealis, vel fluminis, cuius ratione nutrit animalia ^f? 7i4 - plantnfqueomxies. Aqttafimplex *"' vutrit->& in aqua tflmagnum fecrecum,ait Hermes . Nurrireautemnon poteftaqua,nifi habeat alcali nutritimtm , quod probat Hipp, mechanice 1. b. de dlxta,; his verbis. TtrtHm 4Fcrrum,ir\q\iit, ignitum-, & in tidum. aqua txtinFtum acquirit robur . Ferrum enina habet nimium volatilisac'idi,quofpontein fcoriam, & ferruginemabit, cum vero acidum fern ab alcali aqua; combibitur, tunc magis refiftit. Sic fabri cultrarii,& gladiorum pmmgunt opus comunm rafura, cum la candefaciunt laminas in igncdoncc rafura colliquefcat,& alcali ferro communicetur,fitque ide rcbiiftius . Ha;c tftcaufa,vc iranfcuntes iuxta eorum cfficinas,noniiunqiiam cornuum vfto mm feetorem pcrcipiant. Y*&* al"t Facile autem probatur ineffc a,*i nntinti. qua; communi alcali occulrurn periupracKctam falls iturni foltttionern, qi'aeabaqiwemftillaiionc ilic ladtefcit> argumento, quod alcali

alcali aceto ( quo plumbum iolittum erat) iungitur, plumbumque

H1PPOCRATES.I57

deferitur.

Simili prorfus modo contlngit argento in aqua fort! foluto, nara additaaqua communi ftatim laftefcit, cum vcro eadem aqua di uillatafuerit, argenti fohvtionem amplius non rurbat: argumcnto, alcali per diftillationem iam feparatum effe. Qua de caufa Iohan Baptifta Porta lib.$.magi& naturalis cap.%.

iubetaquam bis,

vel

terdiftillari

pro arboreex argento, & mercurio,quam vulgus fat inepte philo, fopliorumappellat.Qyiare etiam
diftillatce aqua?
ex

cephalicis

fic

&is , neque argentum , neque plumbum exfupra nominata fo-

di-

lutione prscipitant , quns dixi etiam in fuccis alcali non conti, nere. Adeoque illa folum aqua ex refrigerantibusdiftillata , &: com munis non diftillata contincnt alcall volatile , huiufqUe ratione aqua nutriat neceffc eft. Hinc La~ antius hb. i. cap.j.aqua lunt, omnia. Quod anrcHippoc. Tha ies Milcfius fortaflis antiquifTima lue arte etiam cognouie tefte Lacrtio in Talctc Sic Hermes aatiquif

158 TACHENII
tiquiffimus : ^qua,ii)quk, eflfflfceytibilis nutnmenti in hominibus,& altjf. & /ine aqua nonope. ratur natura. Qtioni'nm de aquis rcfngerantibus eft fermo;,non praetereundus abufusaqujE rofarum > quamrefrigerarevniuerlaliter dicunt, qua? tarnen opinio hac mechanka reprobatur . Venen' js hec>vt& oranes rere aqua?) ciifti'llancur excupreoinftrumento f nonnunquam flanno intuspblini'to, quandoqueob vetuftatem itannum eft confumptum^hanc aquam propinant pueiis,quia vermes enecac>& expellir, nonnunquam ctiam vomitum mouct,hanc operatfonem, & vir. tutem aqua: rofarum vulgus adfcribit. At aqua rofarum nonell frigirumnon efl ds natura piane , fed temperafa, frigida n "pcr pium habetenimoccultam, &infcnfii 'V",f"J' t bilem aciditarem infeparabilem, Ji.ttat* . q Ua nun q llam dcfti'tuitur vfque ad fui annihilationem: cum ergo per cupreum alembicum fluir,occulta eins aciditas abradit de cuproquaidam atomcs,qua; inuifibiliteraquarcommffcentur :visne videre cuprum ^ Stilla in portiunculamhuiusaqu.^ vnam velalteram

HIPFOCRATES.is? ramguttamalcalivrina; &ilico> tota aqua viridtfcit, eoquod fubtiliffifmt ac'ditnsaqua auidius arripitfubtili'iTimumalcali fibi magis fimile, quam metallum , quod ideo paulatim in viridem fundum cadit, 8c aqua a cupro feparata vomitumampliusnon mouet , neque vertnes necat, eritque fimilis illi, quae per virrea vafa djftillatur . Fundum autem viridem cxficca, atque liqua cum borrace, redibitquein cuprum. Nonfolum autem herba: vul- /" - .'"^ nerarj'ae , & refrigerantes habent l'*i at'"' occultum alcali nutritiuum , fcd entuunt: etfam ol'era omnia, ob id expetun- c "la '" Vax. ftomachi acido cxcedcnte; Xm'tuui Eftque hoc alcalicaufa, qua raro 'UmVJgt inebriantur , qui ante ftrenuam <. jt. potationembrafficamccc-tam co- <* ** medunt alcalienim harum her- '*,." '"!" barum ficut temperat acidum vini nt . inebriatiuum in ftomacho , ita etiam acidum vulneribus obortum abfoibet,&: abfumit. _ Quare autem qnardam fimplicia , vt millefolijfuccusHjEmorrhoidibus, Fumariat tero, Brufci vrinx, Guaiacum lufvenercar, aliaque qiianplurima _ alijs fpecia- 7^* 1 iter eonferant > vt & in quo conti- m fiat purgantium facultas, ea nunc hk

Obitio:

StlutU .

160 TACHENII hie enarrare nrmis operofum efi'ct, lampada tradidiffe fat eft ; hoc feripto filtern occulta hactenus falia manifeftnreinvita mincrua co?6tifumus. Sufurroncs hie audio, e quod per plnmbum folutum vegetabilium alcalia volarilia dtmonftrarecontendam , cum etiani Calla quaeque plumbum ex hacfolutione prarcip;tent (id nimirum eft, quodintegrocapitulo antea confeffi fumils) hac tarnen cum difTerentia , quod plumbum cum laie deiectum cadit palueris forma, darum fupernatans diftilla, &babebis acetum , quod plumbum folutum tenebat, cadi'tautern ex aceto,q uia fal aceto affinius, & leuius poru)ere,q,uam plumbum. Sed mifee alcali herbarum, vel potius ftilla fuecum dietarum. herbarum in illud folutum plumbi, & videbis plumbuni non pvxcipitantercaderepulucris forma , fed fieri inftar pu!tis;dfftijla autem fupernatantem liquorein, qui tibi non acetum, fed aquam infipldam dabit: manifcftoargumento,quod herbarum alcali aeiditatem ?.bforpfit. Quantum tuminis Hippocratica hxc doctrina addat medico, tarn

HIPPOCR.ATES.i6i
tarn in componendismedicamentis,ne vnum alten' ohfit( im fim-

pjlciumviruismiro modo . Ha fcientia cxaltari pcfTTt ) quam etiam in morbis fannndis,htdicent i]li,qui('aporesdiftinguere,gemo derte inuerterenoruntr quodadhucvnico vrticae exemplo elen dere fatis erit. Hiec recens, & madida vrit, & Vrt '<* *n * veficat , ficcataadftiingir,&fan- l}f" % guinem fiftit.Succnseiufdem coagulatur in foluto plumbo in offam nigrnm qfajnirfusinalcali fixo confcftim diluitur in obfeu. rum penetrabilem tarnen colorem:inde difciturvrtic arefadt, &coctin lixiuio alcalizato (dulci tarnen, ficut fseminae dieunr) ca, nitiem impedire,fiquoquodiecapilli cum eo peetantur . Succus cum vitriolo in gnunos concrefeit flauefeentes , quicurnfpiritu eiufdem vitrioli iterum diffoluunturin pellucidum liquorem. Huiufmodi examen , aut non valde diffimile forfan inftituit Salomon [apient.tibro cap. 7. v. 21. inquiens abfeanfa virtwes rad>cum'-, & virgultorum differeniias didici a Sapiei/a omnium artifice. Sic edc&us difputauit cedra libani , vfque ad hyffopum, qut de

tz TACHENII
panete tgreditur 3. Reg.a..v. 33. Non cnim eft credibilcquod vir grauis, & in omni fentia iihiminatus verba hinderet de qualitativ bus,& gradibus imagjnarijs,quo$ lingua metiri promittunjt noftri Botanicijbo? inq.uam diel non poffnnt^bfconfa: virtutes. Hoctft,quod voluit Atnaldus ! de Villa noua licet cb alias caufas eiusopera corrcclione indigeant in apbor.vbi in prompt habentur fimpcia, inqujt, dolum effe, fi quis compofins vtatur. Spiritualis plantar um reprafetttatio . Cap. 20. EXdict's , & oftenfisemergit fimdarnentm,quo procederedtbearplantarum Ip'ritualis reprrefematio , de qua Qnei'cetanus in libello contra nonyiruun cap. 2 3 .fe enim vidiffe ait apud Medtcum qutndam Cracomenfem, qui adeo eleganter ein eres cuiujuis plant itapp arare norat , earumque [piritus omnium facultatum atttores exaeliime conferuare.quarumfupra triginta va/cultsdiuersviireis. hermetiCQ figtllo okfignatis habebat , Vtfiquis rogaret fibtrofam > aut Calendulas demen-

Ir

HIPPOCRATES.i^
monrartyfunccinerem iMus cum vafculo-,cuius fpeciem ejftt editurus-, vafcttlorof&tittiloinfigniio vafis fundiim luctrtis. admouit^vt aliquantultumtntepefcerct , tune tefnnjfimus acimpAlpubisille ci vil ex fi pertm rof* fpeciem tmittebat, qua*nfenfim*(refcere t vegerari , acfotmam.penitustO' tins ro fioridg, vrnbram, ac figuramexprimere videbat. Htcautem vntbraiis figura > vafe ab kneremoto, rurfusin (hos cineres rehbebatur: Hoc arcanumfumtnoudio pcrqH.fiut-, nunquam ta^ mtn afjequi potut. Hax ille Hippccratico Philofopho hac Vaipu r pbntarum fpiritualisrdulcitatio "* tn nonvlqueadeo diffic.i.s y.dctur, * pi-t(tvtimquandonon violeiuo, fer<<? <ra. fcd rholli igt proccdir, natwam imitandovt magifterdocct. Modura cuiiofis hie apponam, quem tarnen h; erius experientia nondum confirraate potui, proptec huius loci ineommoditatem Oftend! exHippocrate ad ootllum AC1DVM , & ALCALI antiquiifima natura.* prineipia omnibus (ublunaribus inefle , hxc cumaitificismanunon dcftiucta iaceant > fcd follus natura? regiminiuibiiciantur, tunc iftud fnbie.

i<5 4 TACHENII ctum crefcir, & vegetatur,vtteftatur abkc"t : ffimus filex.de quo fuo locodix!. Hoc ergo fi crefcit, & vegetatuiMicccfleiftvtacidum,& alcali habeanr quoddam , quod operationes ad fuos fincs dirigat Iftud autem eft quod Magifter lib. de carrribus immortale prominciar,&cun&a intelligere&c. & de dia-ta animam vocat , fuo (igni ideft) acido fpiritui infeparabiiiter vfque ad fui annihilationem iundtam 5 imo fpiritum effe vehicnlum animae, atquevi'ncn!um, cuius beneficio corpori coniuugltur, & alligatur. Illud immortale vel diuinum Hippocratis, Redlorem alibi voNatural in omni re caui, tu voca,vt lubet, modo rem fimiUm da percipiamus,nam de verbis nemicuerunt. nilitemmonebo . Hos rres Her HermcliPy tagoras dre. mes anriqulffimus Phllofophus vocauit corpus, fpiritum, & ani poeaaue HipfocrAt. mam 9 & lia?c tiia neceffe eft vt lateant vnita in terreno illo corpo re , quod figuram feminis nobis reprefentat. Huius feminis ex. gr. papaueris flore pleni colligatur libra femis codofereno, qucdtemperatoloco conferuari debet in futurum ver: tunc vefperi obieruanda codi claricas , qua; promjttir ferenain

10.

HIPP0CRATES.15
nodfcem 5 qua fernen exponendum

eft larga vitrea elcuata crepidine tabula,ne deeidere poffit,& locanda in pratum, authomim vario-

rumflorum
cem (n!
fi

>

& herbarum fera-

cnim terra facti* fertilis, y^cuU

fterilemcolligesrorcm) manean- f t runt a ;t te folis ortura rcre madldum fe- Qi'rtir, men curiosc de tabula vitrea demere > Sc in phiolam huic rei aptam ofeulo ceca-Wne cbfignato feruare debes, nerosexpirct,fed femine combibatur > ros enim adeo leuis eft fpiritibus ( quos oeculte aeidos, & volatiles in cap. fequenti imo oecultura vita; cibum, vt Cofmopolirae verbfs vtar, oitendanvin acte impra*gnatus,vt cum inclufus in ou! tefta faerit,& appofitus hafta? oblique pefitje? tunc ou Solis calore eleuatur ad fummitatem hafte >vt docet Hil. debrandus in Magia naturali. Deinderurfusfercna nofte tabulam cum Jeminlbus exponere debes in didbo prato, vt rorem feminahauriant , qua: iterum ante folis omni) in phiclam d'&am obfignabis,nefugiatros, fic femina paulatim a rore haufto turgere incipisnt,acidum, & alcali rote &fuperum influxu vires acquirek , rtdorc dirigente, ficfxpofitio &re-

fj

\66 TACHENM ' & rcpcfitio tamciiu rcpctantiM-do; nee germinationis, & vitaliratis figna edant Interim dum harc fiunt, oportet in eodem prato cum mundis Kna teis fupra ligneis baculis expanfis, rorem colligere , Seih vafe vitreo optime claufo cuodire, qui, dum quiefeit, deponit (in s feces ( puluifculoper aeravolitante) luiius puri roris tantum iuperfunde i'eminibus,vt digitum tranfuerfum. plus minus feie fuperemineat, & fic colloea in balneum v.iporofum . Raimundusenimin Tefta. mentodoeet cap. 24. Hiud quod facit Natura , So'is,& ellarum (a'ore , hoc idem facti arsper cntirtm ignih dum taltier temperettir, vt non fuperet wttitem motiuam-, & tnformat uam , qua r in materia influxa defuper . Quarc ignis admodum caute .regendus, nanvnquitTurba: fi compositum, fiufquam oportet, regaturj.umen eius a pelago defumpum extingttitur. Priufquam vero in balneum collocetur , claude phiolx ofeulum liquato cum fulphurc , acidum &alcali, humido &calidc, fota tunc inuicem agere ineipiunr, Jiberabunturque a terreo feminis '. i cor-

HIPPOCRATES. 167 corpore; quo includuntur,& dierum cLUriculo heec naturalis compofitio in fummitateviridelcct,(icut aquis ftagnantibus per ambientem aeftatis calorem , & in vmbra latentibus contingit: fub viridiifta pelle peificitur tuncvnio facultatum, quas & volatiles, & vna cum re&ore ab aeidoinfeparabilcs ( perle mori nefeientesait Hipp de dixta) oftendi, quam vnionem confermchtationem appellarc licet. Domicilium, feu feminis cor pus , niortuafubftantiaerit,quae viriditatem , ideft fermentationis bullas cum liquore fuperfluo in fe,dicrum curfu abforbet (vt videmusin Ihgnis viride cfflorefccntibus ) , vertiturquepaulatimin puluerem lubtilifTlmum cineri fimilem, pcftquam maturiratem acquifiuit. Hoc vafculum cum intepucrit, Vt vidit Quercctanus fine dubio roris leuitas confermentata cum rectore, & facultatibusleminum cleuabit papaueris iconem. . VafisofcnlunifT vitro colliquatum fuerit nunquam peritum iri. exiftimo: & fi fortaffe practica de verbo ad verbum fpeculationem i-1on fcqttaturjob id requiro folertem,

Halt nitrti t ab exha laiiimfu. tridu vri. na & va. rij'fibi cmixtis ,

Homurtculus . Para cetfi.

x68 TACHENII rem, & ingeniofum experimentatorem. Hactenus vt dixi mihi peti etil um faciendi locus commodusVenetijs non eft, nequeerit, propter defcdhim foecundi,& puri lorisqui tiubatuf ab halinitroindefinenter hie fpirante , vt muri omniui a:dium teftamur ; res enimipfe pirpetuo halinitrocommiftus infectus reeidit. Humfmodi fpiiitualis rcrum regencratio a Paracelfo in naturali Hippocratica docln'na illu. minato fub Homunculi generationc oecultata fuit. N-mi (pintus rerum , fopborum Homunculus eft > ait Conrad, in dmphit. fol. 21 1. quem Sencrtus^ confevf.& difctnf.cap. 4. vt & alij mediana; fatrapa? huius dotrinacignarifeeundum literam inrellexerunr, atque virum vtimpium blalphemarunt, &in exiliumprocripferunt. Addo,quod invniuerfa philofophantium fchola ctiam magno cumlabore nihil reperiatur, quod myfterium refurrtdionis clan'us nobis ad oculum demonftrare poffit , quam natura;propria inftrumentaab Hippocratico quis quilijs mundata , rurmfque reconiun(a,reunita,& regenerara;

my.

HIPPGGRATES.if<? myfterium per huiufhiodi rmXU ralia demonftrabileiffct.

fi

Dittainfummam contrahk . Cap. 2. ALcali&acIdum volatllc in vegetabilium familia per ignem concremantur in fal fixum> ve! in plane alcalizatum. Modum quidcin verbis magnificis promktit reformator in ^M*ntta Her petica fol. 788. nirilibi tarnen reperibilem Interim vituperat fali'a,quorum cineres c fulpnurecombiirtur, reprehenditque Hartmanuum in appetidicc fol. loi. vt peflimur fcripioreift,tique intptius doceri , inquit, quamfaliaa!ca'-ta aeidis mtfeere. (quafi ipfenon deeuiffct alcali viperinum cum aeido fplritu falis mifecre: vt etiam fpiritum vi^rioli cum falc abfinthij alcalizato fub titulo fpiritus vitrioU coagulttus in mannffafol. 788. & ruifus fol. 100. in Apptndice fummis laitdibus iterum extollit huiufmodimixtafalia ) &c paulo poft iterum admittit cineres cum fulphurecaldnari. Infcius fub incertitudinc domina, quid eligen-' dum?

Seien-

170 TATHEN II , Scitndum cuMuillm vegetabile habere fal fixum , cuiufcurque ^Atr vUt\ ^ c gencris,nificomburatur r<5tuaKfit' li igne , ir vt acidum vrendo in alcali ,&viciffim alcali in acidum agere, Sc apprchenderequcat>vt in vini ifucco,& einstattr.ro cftendi. Tcftis mihi h-ft fignura putridum , licet hoc fumftt fkrdio in cincrcsredc'gefisqueunq-, ignc, fal tnnun cxirric 'rion elicits acidumenrm, &alcliambo vo. litirJa-db^tereuintVabfumpta , 8c nilnificadaucr inutile reliqucre: fi'ii verocombunffttur ante patusfr.(5r : oncni,tuncll'btb;s intern . Principalc ftndiiffft , & labor itaque erit in hoc opOix:, vt herba fint recentes,& minirhe ftrccidje 5 tunc nimirum concremnndc,mnata humiditas cum bullit, (oluit acidnm,&: alcali,qnae foluta agunt in inuiccm , vmira apprehend't aliud , & ambo fixantur iuxta concreti proprietatem,parsantun quaecumflamma cflug't , 8c ab acido non arripitur in tetram ftiliginam coagulatur, &camini Fullfinis fpiramentoadhaeret, ex qua facili gtntrali9 methodo volatile alcali clicies , nunquam autem fal fixum . Quomodo autem fuligo per diftillationcm in volatile Wcalj j ; rediu

HIPPOCRATES.I7I
rcducatur, quod per es afl'umpul aeidos vaporcs in melancbolicis, & vrerinis affc&ibusanimalem fpirltum in fuis cellulis perturban ttsilicrefncnat, docetKeslerus Hartmannus,& alij. Ferment* Vegetabilium concremationis ti (jHtd rtus fermentatiovocari meretnr; trn firm tantnr niminim arnbo prineipia natura; in vnum artificiale, vtinfaponaiia, evitraria arte rudibus cxemps fupra cflentli. S'rnih fror jus mode^it Magi ll'er ded'&ta^ycratur hominis na tura &c. Exemplum fit abfintbium viriSal ahtf* de,ilUld viridekibcamino, vtllo thtj. co nperto accenditur, flamma impediendaift fummoftudio, fatifq-, eritincinefesconuciti , qui poft eoncremationem in larga ollaterrea,& humili, vtl fupra ferrca da ta; orar tabula,vcl lamina, accenfis fubtus carbonibus in fornacula venti>vt portulaclaudi, &aperiri pro neceffitatequeat, fpatulafcrrea femper mouend'ifunt, donce optime albtfcant,quos faeco linco acuminato , vcl pauci funt Car la: acuminata:impone, Sc aquam communem peifunde , qua; inde tranfcurrensfalcpraegnans , lixi-

inumvocarar. H 2

Hoc

172 TACHENII Hoc percolatum lixiiiium in fartagineferrea fnon vr.6ta In culina) cderiibullitionecoagub, 8C conftringein mafftm, &quando iftarmdlisfpiffdcit, affidne fpacula moueto , c exficcabitur in puluerem grHenm , qucmfhtim olla: non vitreatcc, luper fornacuki vent!,claufooftiolo, impone, ac obruecaibonibusminutisjVtfenfimincalefcatfal ad brunnitatcm vfque, non autem liquefcat> refriSht fallt gerataolla, proi;cc lal in vltreum vncU4.- vas,vtfuffkitntiaqi)adiffoIuatur, V. ubT r mouebaculo lieneo al!quotics,& ptimi de. lolutum quicfcere permirte 2., vcl t'fithfit g.dies: darum liquorcm feribus iine vchcmenti motionecffundc. Sc in plumbeo , vcl vitreo vafe in arena pcfito aquam cxbalarc fine bullis permitrc, donec falina cuticula i'upercrcfcat. Tunc remoucto vafculum , Sc fcqucnti manecollige fplendentia grana falls , qua? aqua limpidaceleri motu abiuenda, & cxficcanda i'unt. Remanens lixiuinm iterum arcnarimpone , vtaquaexhalctvt pridemadcuticulam : ambo ha?c faa coniunctim in vno vafculo vitreo funt afferuanda, qua: dicto modo parata referunt fui concreti

afin.

VI-

HIPPOCRATES.173 Vlci'mohoclixinio vrinaeei lhporis, Sc faetulentt odoris vtuntur plurimi pro pedum lotionc con tra podagra: dolores.quod acidum morbofumtrahat opcimo fucceffu : allj pro vitris abluendis referUant.

,ac

Hceceftfacilis, & naturalis ra tio parandi vegetabilium falia, quaenunquamliqupfcunt per fe, neqite ingrati funt faporls . Libra lunus cineris fandet fere vncias quatuor falls puriffimi, fed aridalumherbarumcinerum Hb qua tuor vix dabunt falisvnciam . Vbi igiturobferuandum, quod fucculentx, vt cochlearia, fumaria &c. in candente furno bene obturato incinerari debent > vt&fabaria, feucraffula : huinsfuccusrecens expreffus confeftim fanat ferpiginesinfacieoboms. Alcalia Munt ex vegetabilium incinerationefimilimodo , quorum tarnen qncedam facile in liquorem vertunturje quod vacua fint.ob idexaere , quo ineft occultus vits cibus,exfatiarioptant, Vt fupra oculanter oftendi, quare eiufmodi non coagulantur nifi calore ignisaut folis : quadrat hie Cofmopolitfententia traft. 5. CongtUtw'omnis aqua ( alcali ) H 3 CA-

174 TACHENH
calore,fi e nefyiritu: congela'ur frigore,habet fpirituv>(acidurn) & licet de nobiliore coagulatione loquatur, natura tarnen in omni re fimiliter operatur Pytag. fententia Reformator cineres coqnendos Sz lUiuium infpiflpndum ad fic. citatem , & poca fufionis igni fine difcretione committondum docct Mdntiff* //. 789. fic loco falls vegctabilis,ftm.pcr inane, & caufticumalcalieuadit : falenim abfinthij mndamentali fuo pun cto cft exacido falfum,& non pla ne in igne conftans,vt oftcndi; (in verofnfionem patiatur , tunc aguntiniiuv'cem ambx facultatcs, & in alcali fixamur , ficut Omni bus arte paratis falibus conting'r. fn.. Igitur ex (blo ignis regimine frfar fuli . alteranturres 1 mutant nomcn , tut virtutem,& efficaciam . Et harc eft caufa,qud vires fall um ab ignaro pra:paratorum nunquam fint xquaks , quando nimirum alcalizantur,laudantur ab imperito (cxr.fal abfinthij) in colica profuifi'e (quae-tunc ex acido crat,quod al cali combibcratj cum vcro ex aci do falfilm, & fup modo vo latile a perito prxparatur,vtoftendi flomacho ,. & pcrtinaci'oppilationL pro-

HIPPOCRATES.I7?
procttftreftquc bafispro cacthtcli-

co puluere Quercetani . cauiam eiTorlSjhumoiibus noxijs adl'cribunt. Abfinthi j falls fcmpulum dilToIuunc in media vncia aqux eiufdem jcuiadduntfem vnciam oki recentis amygd. dulcium > conquaffant in vitreo vafculo, vtiacl'sco!oremreferat,buncpoumi non inutiliter pueris contra vei> mcspropinant. Sic mnlra fiunt fixa , fi debito calore,8ciuxtafubie&i perpeiTio.ncm, & fuis requifitis tractentur > quae alias tfl'ent volatilia , alium nimirumcalorem, & inftrumentarequiritfanguinisfixatio: aliud ingenium.quando nitrnm, & ar. o UM ip. fiuhfftnicumfixantnr : aliiu\,quando f" diuin T torum nitrumin (piritum conuer ^cf;;ut;. titur: alia uquifitt.qiundoami- h<:p. dtmonium, Sc uilphur fixa mar , fic uu etiam alia eil operatio laliuvn,qu;e prifquamfixantr , omniafunt volatilia , vt in ligno putrido oendi. Haeccft ratio , quarc ligna , ex quibus componunt naues bellicas VenetiiapientifTimi , &pru- Vmtti .dentifTimi Patres aquis fnbmergi &">>fi iaornatiflimo, acinftrudriflimo armamentario veve nuindi miraH 4 culc

i 7 <5 TACHENII culo iubeant recentia per plures anncs , ne (cil-aerillapenetret, fiantque iub aquis ade conftantia,& fixa, vt faxa neixulcntur. Sin vero in aere flaccefccreincipiant, priufquam iiibmergantur, debent prius modefle aduri , vt aeidum, & alcali in inuicemcolliquentur,&quafi incruftentur, fic perfecnla non conT.mpuntur,nequeputrd'cunt . Sc incruantut pali, qui in terram difigr.ntur pro fundamentis magnificomm xdlficiorum nemarcefeant. Hortulani in viciiv's ipful'sin cinercs redticunt berbas in aerc arefa&as , venduntque cinercs pbarmacopoljsfnb bona fide, qui cum partim , am nihil falisexinde cliriant reprebendunt horticultorcs,qivod fc.cineres nullius vtilitatis fuerint! rcfpondenr,qucd inter tranfpomndum ,a cintribtis aqua marina fal abftulcrit, faeiieid cre dum plurimi aliam caufam ignorantes . Cum antem vegerabilium recentium cinercsacri flanama colli'quantur>tunc fane in ignea cbullitioneacidum , &: alcali feinuicem appreliendunt ,vt fit in Lituania,Scandia,&Mufcouia, &fixanturin faponaria } vel vitrifican-

czr\tia?vr Zoarfuper Exodur no. taait: non l'ecuj,quamrefbrmator fal r.bfinthii percolliquatlonem facultatum ruftico modo ( in Man-

HlPPOCRATES.i?7

tilfafol.jSg. Medicinaeinutili)vitrificaredocet,huinfmodi tarnen alc.ilizatumfalabfinthio ,&concrct.'s, priufqium plebco tra&abanturnon infuit,vt oftendi. Sin veroalcalia exmerecephalicis foh't prieparata , & cum propriisolcis diftillatis iufta proportione> debitorequifitotempore artificiofa, occultaqnecirculatio-

ne, idoneovafecoquantur,dant ens mirabile.Sicoleum cinnamomiabforptum proprio alcali ( ve. Albus feilieet fpoliat) tfficit in pa- ralifi , fimilibufque morbis,quantum de illo fperatur. Oleum Tartari volatile, & pingue cum proprto alcali iufta proportionefpifcefcit,vt fapo. Hoc exemplum de tartaro cum reformator olim oretenus per modum informationis me attdiuiffct, ftatimcoxit alcali vlperinum cum oleo tartari divterfa: na tura? ruftico more , imo minore cum cbferuatione: cc&ioneem'm in phiola longi colli cum alcali faponis confiftentbm acquifwit : hie tamen amieam infcrmatiu.

H 5

nera

Uli

17S TA CHE N IT nem mihi virio vertit in acimodum longa cpiftola fcribillans O'eitm tartari quod affdtre ifjfifti 5 pictam omninbnaturam tnduit, taque efpiflitudint-,dum refnxittVt fcindipojfit , ita aimadutrto,mepemtusdeceptum tfguitm: [(-verum qttidem eft , me feepiut fr-firutet ex ori d om in. vers aucttuitjt , fant m'trn , t r r * in- mUurr. qd hutus jalis prtparatio tttvenuja gtns lume >n Chttma prabeat &c. euadunt Dtbuerat oppid, fi tntum in ccrebello habuiffet falls, vt huius fnfpiffationisneceflaiiam catifam perquifmiflet , fed ftatim illnd , quod ignoratjfae! , Cr impouram /o/^87.f/Tf,declamat.Q_uem.admodum autem animaduertit huius infpiffationis caufam vulgo, &: rponem conficiermbus notiffimam , fic ctiam animaduertir qua- reformare (omni'at Am'gc ergo aurcs, omne ok,. vt & pinguedincs occultnm ha bere aeidum, in quodaguntalcaOleum /* lia,illudqueabfumunt,alias nunterinum quam fapo fieret: oleum enim A\eflacidumy ftillatuiB oliuarum, rodit, foluitq, &ealefacit ar gentum infcnfibiliier, cum ilii inketum per breiic tempus fuerit , quod niTiaciditasilliincfict:, non contingeret : remanensfpifium 5 ferrum rubigine melius P r x-

^K AI

HIPPOCRATES.t79 prsfeftlftl , quatenus per diftllla-* t'ioncm przfattitn aeidum eft ablatum: vertiturqnetandem acto fgne in cavbonem alcalizatum, quod probatur affufione aeidi cuiufdam . Etcft,'nitio,quarearmamentarii vrbis nobiTflima? prafe* il'i, priufquamarma perungenda. curent, oleum ad medietatem fere leni igneeuaporarefmunt. Sic vulgus'in acerbis dolpribus oleum oii(plerumque exaeidis) expetit oleo <"rhmfp?r inungi > quod ardet coram imagi- %Zjf nibus, idque dolorem mitigat , hauegratiam (upeiftitiofi GrjecicE populi attribuunt imagi ni, ante quam ardet lampa. Caufa tarnen eft, quod illud fpiffum in lampade per fiammam amifit mbtiliorem aeidam partem: fpiffum remanens non facile ardet, qula fubtiliaeido eft euaciiatum , quare impatiens inanitionis notto aeido faturari rurfusoptat , illudque reperitin membro dolente.boc extrahierecipitque in fe, & dolor- ceffat, aut faltem mitigatur. Oleum antiquifiTmuminduerc Balfami naturam,clamitatvulgus, quia oleumcentum annorum in Brixienficaftellofublenat multos oleum ve~ doloribusexacido: obvmifta- "" i** r ' tem enim alcali- niperau.it aeiduun, r "" tJ " ..j H 6 binc

180 TACHENII hinc tandem rancefcit: quare veneranda antiquitas ifl compofi tionibS pro externo vfu oleum vetusinftituit. Eadem ratione poma putrid Ptmafutri mag's rtfrigerant , quamccdla, qnje idco anodina appellamus , quiaalcali oppreflit arid um, nee in diftillationeardcntem fpititum edunt,ficut fermentata. Butyrum rtccns,plus habet alcali ,quam acidi,ide magi'srefriTtfrigtram gcrat,quam oleum. Vnde contra ariditatess ckfifluras, tarn labioium,quam manuum,quas hyberro tempore plurimis magno funt inccmmcdo:fac hoc vngttttttt?. Accipe cerae noua? fem- vnciam, Hqutfac leui igne , cui adde vn ciam butyri recentis ,poft infunde 3. vel 4. circiter vnciasvint gcnerofi,&: mifce.vt viniim lavtet mixturam:remoue ab ignc,vt refrigefcat,vinumque feparatum fit: pin. gucm mafl'am forma in glcbulcs, & vtere. Hoc vnguentiim etiam forunculorum ardorem ,& dolo rem miro modo mitigat, & refrigerat.HincfehoIa Salernitana. Ltnh & huH(Et*i > fcluti finc jcbrebutjrum. Nee butyi-iimcoaguhtur, nifi lac ptiBsaccfcat, & fi in butyri confc-

;.

ftionem

'fl

HIPPOCRATES. 181 dtioncm alcali fixum iniiciatur, vt acidum impediat, no fit butyrum acidum enitn dtbet coagulare alcall. Idtfl(piritum haet,co*gulaiur frtzide,ait Cofntofolita^uah diceret,fi acidum habet. Sic & falia alcalizata facilime in aere aperto d.'ffluunt , & foluuntur: fed quamprimum ff unditur acidum,vt alcali fuperet, indurefeunt &coagu!antur. Sulphurinfua pjnguedine oc- Siilpb* cultutn habet acidum,& ideo non folum in oleo.. fed etiam in alcali promptiffim diffoluitur , runquam autem in manifefte aeido licet potentiflimo , quod potius iulphurispinguedoabfoibet , SC repetito cohobio in alcali vertrtur, quod fumiuenduli tunc fulphur fix um vocant, & auaris irnperitis illud philofophorum efft, veib's raagnifieis perfuadere conantur, quia ficutmetallumin igne Buit,ncc accenditur, in aper to autem acre cum peffimo fartorediffluit. Cum vero accenditur ante fixationemfub vitren magna eaitatc, tunc oeculta famofa aeiditas condenfatur in fuecum aeidiffinium > quem fulphurisfptritum diautf>qui eft no.ua creatura tot

ifti

cxlo,

182 TACHENII cxlo diucrfa priore. Lsudatur autem (ulphur DioSuiphurin fcoride in pulmonum affcdfcibustiftinif adduntqueaieffe ammam eiuf^iTp'/m- demrintelligecLimabHi'ppocratitum,ftir*t co euacuatur, &c in terraminfipiy.etdorem dam lacleamque fixntitr -, tne futndum jnankionis fic impatiens , rurfufque fuo fimili cxfatiari defide* ratrauide iraque combibic, & abforbet pulmonum aeida putrefadiua , quae c-apite defcendere_ contenditvulgus At fine di'6ta prasparatione dictis arfeikibus plane inutilereperitur, id quotidie inpraxiexperimur . Ha;c autem terra peritis lac fulplniris merito -appellatur , peifTcitqucplurima, quarCrolliustitulo eius fubferip-.
fic.

In empfemateautem fine febre poteft exhiberi integra drachma pro dofi fnlphurismundi quotidie bis , & apoftema ( vtvocant ) maturaturcelern'me. Sic quoque intuffi aliifque fine febre thoracis affectibus cum iride florentin a,& faccaro in puluen's formanonfine fru&u propinant > febre enim ab. fente, abeft etiam aeidunj erodes, & tunc fulphur purum quod occulte acidum,vcligneum oftendi audacter propinaW ad morbi
rai-

HIPPOCRATES. i8?
maturationem vtque . S'c qnoque fulphuris externa inurctio fcable, qua: ex alcali frlgido tft,celerrime exterminat ' aeida: vero vel calida; cum vehementi pruritu coniunctxnil prodeft. D'illa qucqneacctum (cuneffe oleum pinguc, Sc aquam ardentemefiendi ) fxces atidas in Cucurbita refiitantes compe lleex retorta , Sc exibit aeidum potentius priorc, Sc oleum pinguc:: Ca put mortuitm ex retorta redue in cincres, exhis aqua communi al cali elicito , quod proprium acetnm iterum combibit,&abforbet: ex pblcgmate quod abftrahis , fit aqua ardens ex alcali, &c aeido , habefque tartaruin regeneratum Omnia i See. Sic ontnia in omnibus , idefl omnibus aeidum , Sc alcali vbique deprehendes . Camphora ( de qua acriter difputatur, vtrum calida an frigida ) ^Aqttx ftir-tft alcali volatile, & refn gerat po tis odor fretenter in oleo amygdalino. dulei quem* ~A foluta,quaniumrieri potefi , vidi trephiam cum actrpraeputium tumidum , Sc inflarn- biimis d* matum cum indieibi dolore loribus conftim huiusinundtione tolli: ncrat. HcU de lt. cfique camphora ab ipfa natura mant thia rab. propria pinguedine faturata, ficut $} P*rar* ab arte fimilia fieri oftendi' . Fa> 7

tenteta

184 TACHENiI tentcm enim, & rodcntem aqua: fortis aciditatem, qua; odore folo iuffocatqLiafi, in fc combibir, ac cum ca olei formam ludit,non autem cumacido benigne fuaui, &c grato(acetofcii.vt&reliquisfuccisaeidis) quodnotandum. Eodem modo malignum venenelumintimisfsetens, & rodens iuffocans illud aeidum, quod in acu tis per venas hincindefiueluar, & patientes fine intermiflione cxanimat, camphora per es data paulatim in fe abforbet. Qiiare in defperata pleuriride diffoluitur in fpirituviniquantumpoteft, Sein alio vafeulo habeas tamundem vini Ipiritum croci tin&ura faturatum, hos fpiritus confunde, ac inifee : huius mixturasfcriipulus in-oleo lini recentisexhibitaetiunquam fcfcllit, vcl in oleo amygdalino.aut fyr. flor.papaueriserratici lini autem oleo vnica dofl femperfelixfequiturfacceffus : qitia fpiritus vit.ilis fic purior , & alacrior> acquiritque vigorem, quod inter pneclaros practicos primus obferuauit Auicenna, vnde re<e eam: Theriacam (antra veneria CdlidaappellatfCelebratque.Spiritus j inqpiit , vitalisacquirit eib ta Itthiiluatem , & lumimtatem vt-

HiPPOiCRATES. 185
vehementem , & proptereaUtiftcat, CT confortat . Addo non rcipondere vulgatum illud.

Carnfhort per Ares, caflrat oder t mores. Nam qtiotquot noui , qni il- Si Uqw Inm fordibus per fublima- ***"* r - / r* c tte erubttionem punncant ( RefinatcrcsrtAm dicunturjtam Venctijs, qua Amflerodami, qurum tota domus nilnifi camphoram fpirat , funt falaciflimi, & fatcundltfimi, & fi proprio; confcflioni fldes non ha betur , in teftimonium voca numerefnm eorum prolcm. Camphora c foluta in aqua forti ,& cum aqua limplici pra'dpitata,vcl potius redr,&a,fkfapo , quo cum mulierum manus perungantur, & poea aqua abkam* tur,abfumir r.credincm illam, quae cutem exafperat , redditqueeas molliculas lacleafque,ornamentiifingulare muliebri fexui: Quin
& fanorum queque curam venujta'is caufa fufeipiendam effe : da.

cetMagifter
Infupcr

praeeep.

fit pafta

domeica, ex mica panis cdidi,& cxfemine papaueris alba c lafte contufis,quacum manus, &bra-

familiaris , &

libello.

chla

i$6. TACHENII
chia vefpericnbitii eundo pcrungCint, lk fcquenteraaoefint !mmida ablutione danunt , fic alabaftri candorcm n-ferunt

Quemadmodum campfiorenlvolatil nulluni trahit, str bet acldm,nificum quo concordati ficutmagnesnil aliud quam femunrfk etiam alia fexccnt3,qu? ibla Chimia dctcxit, &ab Hippc+ trte appropriat.i vocari catperunt, quo eniminqui't, de prifca medicina acidum falfum &e. pluribus , &appropriatispcrmifccntur to mitiora,& mcliora cuadere. Hancautem facram fcientiam nonex cartaceis , fed ex ingcnti natura: libro didicit. In Elba enim parua infula 20- miliaria italica complectens ferro diaes per plurima fecwla fcmutJ fuit er u tum &liouie quoque eru'tur , fernst enim eduito ad 20. anncs denuo nouum renafcitur,qu'iamater tra hit ex multi ventris fpiritu in aere habitante ,quo cumconcordat fiKum folis ferreum,qui corpus dieriimcurfuaffiimir, &in nil aliud quam in ferrum maturatur. In Carintbia vitrioli mater, feu alcali,]'nanis , &vacua > trahens multi ventris fpiritu , quo cum concordat, fitprsgnans,& paueis abinde
cali

HIPPOCR.ATES.i8* abindeanniseruitur album vinioInm, "on fecus, quatn in okraria Patauina , vt in Clauiscap. 2. ex proftffonotaui: natura enim nouittxaquain terra frudhis produecre, & ex aere illis fppeditare vit:iin,aicCofmopolitatrrcl:.Il. Sic argentum viuum a fordibusmundum, eeuacuatUrfij fit matcr, & inane alcali, libero acri txpefitum .trahitex multi ventris fpiritu id quo cum concordat, vt cap. 17. narraui , illa enim trahit Regem non Rcx ipfam ait Bernhardus: diflich enim tffe perordines j& poteftates facra: literae docent , & multiplex experientia omniura rerum magiftra in macroeofmo quotidie fineintermiffione tcftatur -, vndc Cnlid. in aere tfi'e r.idiccs mum nonfine fundamentoreliquit, Ars imitatur naturam , in pulucrem reducit partem vnam antimonij , & tres partes nitripuri, hos puluerc-s mifect , & per vi s accendit,vtdeflagrct vti cum ni tro eins fulphur , maffa albaabluitur > &C erit Antimoniumcuacuatum,& inane alcali, vocaturqj diaphortticum . Iud euacuatum antimonium >nifi obtmato vafe eoniu"uetur,dierum curfu iteriim lata-

188 TACHENII famraturfim'ilifpin'tu, quem perdidjt , itautquod pridem fiiit hydroticum,ru]fus fic vomiriuum:adeoque nitri aeiditas, q uam in ao cenfione haufic , nonc-ftiili propria,neque cum illo concordat. Simili prort'us modo,a>rHippoc. operatur hominis natura per os enim affnmptum, cum reperit in *Jpl r friA microcof.multi vcmn's fpiritii,quo tum tjUid fit Hip[o- cum concordat >illud axrrahit,pori aati tunc relaxantur, fitque diapboreticum, vocaturque ab H : ppocrate appropriatum: gaudetenim natu ra fua fimili natura, illamque re tinet, & in illa l;etatiir,magisqii, fi in corpore humano hinc inde erraret. Nulllbi igi'tur Antimonium iftud vadium , & diaphoreticum vfui eft, nifi in morbis, qui aliquid aeidi veneni,aut occulri.aut mmifefti prxftfeit,vteft peftis,caufonts, petechiales,ac apoitemata in terna varia, quoeunque locoextitetint, horum enim venenofum aeidum fabrum antimonium trahit , & forbet :ideoquepori rela xantur, vrinavel mdorfluit, alias nunquam. Htnc $<*/?//* in repetitione amiqui/ftmilapidisfol.mi hi 80. Pulmsie, inquic, in/ignes pofidet vires, a i txterm inandoi veti-

vttiratos mulios , & ex v'ceraios tnorbos &c. Quorum nimirum aciditates funt putrefadiua;, & dcaioricx, cas nimirum hie puluis combibit, atqueconfumit, &vt dixi pororum contrn&ura relaxatur. Hac rationc reeipitur in em. plafhum > quodbaibaro nomine cppodeldocb voent paracelfus. Hanc natura: r.ctionem vulgus exficcare vocat: infcnfibilem enim euacuatione, perfpiratione tranfpirationcm,diffolurionem,&coagulationem ab Hippocrate toties inculcatam capere vix poteft. Quare veneranda antiquitas ea fimplicia , qua: aeida illa initatiua ciicumcor oborta ab(umunt,cardiaca appellauir ad d'iftin&ionem illorum j qvx in alijs corporis humani preuineijs alia abforbent : diftircia cnimiunt ordine, &pottftate. Aliud ergo reidum eft , quod Antimonium alcalizatum cembibir: aliud,quod pcrla* in palpitationecordis : alind,quod lapiilicancrorum in vulncratis, & contufis * aliud, quod criftallus in diolera,$ diaphragmatistenfione , quo in rabkm vfque, infirmos perdueuntur,abfumit,& abforbet. Falfum dt,quod decanorum focie-

HIPPOCRATES.I8?

Crifiallus alcaliz^ata tarnen btbit mordax excrc mentum diaphra*ynatis

190 TACHENII fecietas in vltima cditione fol. 196/uMcripfit'criftallurninteina crodere, &perforare> quienunquam per es datur,neque prarferibitur nifi prarparata i. e. a&uali ignetoticscahdefata,& in frigida t'Xtincta, donec friabilis fiat. deinde fub marmorefubtiliflfimcconrrica, tunefaneaeidaquaeque fub artificis manu bibit, fic quoque in microeofmo, fi propinatur,acidnm > quodcumilloconcordat. auidiflfime arripit , ik a rabiofo dolore potacoremlibcrat, non k. chs , quaminfansplorans taceta rcdelefcabilifibi. . Aliud aeidum , quod ferntrh marurum in obftruct's , & laxis: aliud,quod immarurum in hypoebondriacisquibufdam affeetbus trafest j&cduck. Aliuci 5quod fanguis hirci, deris apri 5 priapus cerul in pleuritic's, paripneumoniacis,& tuflTentibus: aliud quod vegetabilinni alcalia volatiliainhecticis : aliud, quod lapis bezaar in opulentorum animideliquio. Bezaar fi cum tantillo cincre teritur manu impefita, & cinis viridefeit optimus, & naturalis eft > cotrajfact'itius.Sicilli,qui ingentis molis,& pretij eftendunrur 1 repeliim-

HIPPOCPvATES.191 liunturinvacca Indica , &nnllamccmparationem cum bezaar haben:. Edoardo 'Inopulentorum,dixbnniml dc- Regt t data liquio , ntfi cnim eximio pretio f u ,trach. lapidisrefpondensfitproportioad m* . vic acidumiliudcxci'um, &inorbo- & M" dr" ConaliA fum fruftra propinatur.Hinc Cra- torcm to, fc nullam opem ab eins frequenti exhibitione animaduertere petuifle , quod verum ciTefdle niilii peifuadco , prefertim dum grana tciius propinatur, vtlibti fuadent. Notarunt hunc defc&um cum Ciatone plurcscmun&iorcs vrbis prrdtici, qui occidenraleprarferibnnt , non quod pradtantiorfit oriental:,iedquod vilior fit pretio, &; idt maiori dofi exhlbetur. ..Communis namque opinio {fi,fudorcm vrinamque propellerc, quod tarnen non centingit nifi ea quantitate pfopinetur, vt acidum morbofum , quod cum illo concerdare debct,plane abfumpfcril > vtnotauitHerculesSaxonia cap-de febribusfcfttferis maxima: fama: praefcicus. , Vulguscnimconfiderat, hunc lpidtm ( vt & quamplurima fim pliciajagcre in corpore, ficut cuneus a mallco compulms , non ani'

i9i TACHENII
auimaducrtens,quod cxtranco faporeper lapillum(auteiuscom. par).ibmmpto , poroi um contraSturam relaxari , Sc tunc totum corpus per le u-anfpirare, vt Hippoeratesdoeuir. Aliud inquam acidum,quod alcali tartari tarn fixum,quam volatile in obdurato mefenterio bibit : aliud quod oftiocolta in cffium fkcluris: aliud quod coralia ab vtero laxo, Sc falkUJE decobum abfuraunr, & abforbent. Sed nimis operoliim cflet, atq; nimiam in molem exerefeeret feriptura , fi appropriatorum catalogum bic enarrare vellem: quarc concludo cum fjippoc.i. de data : tufiConcors concordiaffidtt , &adb*ret, fruftra horiun poteftas indiftinetc, Sc fine ordinc in morbis efferuntur, quia vuumquodque locum fuir feruar,a,dcaquefuo modo intelligentiam, vt habeanr, necefletft ,t quod ftomachi infitum proprium, &manifi.ftum aeidum, quod mechaiii eeeftendi , quo eibus in vitalem fuecumcoquitur, &tranfmutatur.dicta alcalia non combibunt, im6 non intrant,fed potiusaeuue fbrtificant, & augent,quod admirationedignum.

'r

Hinc

HIPPOCRATES.I93 Hinc liquccqnodqu.Tlibet ad- M'ertHfdicas,velaun:(vocavtlubet)expe- "' ."TS <at,iequiturquelubens, & cum Jactda , , patientiafuum conueniens com- //u/v. par(Gcut vitrioli euacuata terra ita ?' /"* Carinthiafuamimpresnationcm, f"'J ,"'' vclupranotaui) cumquoalteran, f ant ,j am tranfmutari, & adhrcrere gaudet, mtrbofo neque alter um alterius familiam tur * i u " c perturbat: hac ratione Microcof- audiofif. mi dornen homo adeptus eft . Et m ; 0i,fe ru<t Hermes in tabula,qi:e l*uperis> ha?c te icct ? & inferioribus infunt. ud ttmap Ha,'C funt medicinae fundamen- :" ,, ta> tuxta hominis naturam-.vt priti inueri'ores tarn inuentnmt-,iudtcaruntquc aritmdignam, qutt DEO adfcriberetur , quem.idmodum ercceptum, vtdocet Senex devuert mediana; JVmcmm,in9,vtit,citato libro ficcum,neque humiduuuneque caliduni,ncque fri gid um ckc.fed f:ipores,quos recentet ibidem cauitatibus , & ventricUlis ine ffe otlend't lii- de artty inquiens, corpus hu "U/ium plures habetvemricnlo<( i.c.hpores) quot>notnnt illi,qmbui h&c res eurtt crit. Et paulo peft. Ex prard^clisOm nibus nulluni dt , quodoculis conlpicienti videre, ac eegnofeere contingit; quapropter etiamOB-

sev-

194 TACHENII h*c fant SCVR A mihi appellata funt, non Attribut* tarnen quod obfcura pcrmaneant, "T&i'n. & nos vincant, fcd quantum pof**' fibilecftjcogndcantur, & fiipc* vtri* /ro^rcntur: poffibileautemtftHippnter i**' cratico Philofopho, quantum aediHturmore ixor* afff grorum natura? ad confidcran. (fm ai dum conferunt, & quantum eodent, fr* rum, qui perfcrutati funt, natura: tef. liliro ad pcrfcrntandum aptae funt . CVM MVLTO ENIM LABO RE, ET NON MODICO TEM PORE PR^ OCVLIS VIDENTVR , ET COGNOSCVNTVR j Qujecumque enim oculorura confpectum cr&tgiunt , ca MENTl OCVLIS obcinentur, &fuperantur. Harumabfconfarum virtutum (Sapjentisverba ) taminmacro, quam microcofmo , quampluri. ina Hippocratls autoritre, quantumcompcdij breuitas permittit, luce clarius ad oculum demonftraui; non tarnen eo fine vt Hippocraticusquilqnam banc dedtrinam coram idlotis txercear, atque oftentct, MAGISTRO id admodum grauiter prohibente de prif* ca. medicina. Mihiqukiem,^af, nr.xime* videtur , qui de hac arte differcre inituir, quaeplcbeisn0t.3fu.nt, di.

cerc

H1PPOCRATES.I95 cerc dcberc cum de nullo alio, vcl quasrete , vel diccre conueniat, quam de morbis , quibus ipfi tentantur. Id (onat fi alia memineris, qua excrementitios quatuor humores pro morborum caufa , & hos iuis miniftris, & fatellitibus v5tos noueducerepromittis { hisnimirum gaudent) eris deiertor, tmpirlcus, pnracelfirta&c.cum igitur MAGISTER ignarcs hos focios & pkbecstimuerit! tuuat Hippocratlcum illudCcmici freqnenter ruminare qttodfas riefeis : quaie lequendum vt plures , & fentiendum vt pauci Ar i. indicat \. Topic. Ex dl&ls nunc concludere li cet , ne longius, quam pnr tu, vagcmunAlcaacmnia effe corpora inania,& vacua: nam fixum alcali ex aeido fixo filicis i'aturatum fit petra, vt in calce oftendi. Et idem fixum alcali filicis cum fufionis ignem patitur, tranfit in vitrum Idem alcali fixum filicis, humida via cum ceculto aeido pingui ad maturltatexTi cccTrum mutatur in faponem > vt fuoloco prolixe eftendi. Vegetabile alcali, fixumtartari nimirum > faturatum falis fpifitu I 2

T96 TACHENII commune, omnes eins pro prietres habens.Inueteratx Eburnes fculptiirje, & imagines fpiritu falis perun&ae , poftea forti lixiuio abluenda eft aeiditas, deinde aqua detergcndumlixiuium , tandem poliri pumice, & tripolo indigent, fic vetufhtem deponunt. Idcmvegetabilealcaliaeido vi. trioli faturatum, coagulatur in vitriolum , quod tartarum appellant vitriolatum,& quanuis Reformatoris numerofa cohors fubferibat, aeidum i'ulphuris per campanam non differre ab aeido vitrioli, ve rum non eft,fed ficutacida omnia retinent , & conferuant feminis Nihil in proprietates ad elementavfquc, mund* mu vtdevinooftendi , fic etiamhic ri >fed om acidusliquor : cum enimroferit ni A tran. . Trtf- naturale corpus , ex. gr. arenam pfieg' in py* ignem nondum expertam , runc m andro. ex co naturale fulphur fublimatur. Aleali vegetabile fixum aeido fpiritu nitri faturatum tranfmu, taturinnitrum frigiduril > flammam coneipiens , & anginaeretnedium , quae ante coniun&ionem validacauftica erant. Idem alcali aceto vini fatura tum, vertitur in tartarum, omnes ciusproprietates habentem, diftillatur
fit fei

latunn oleum p'ngue , & in a< quam amaram. Eftqueillud,<]od fal vxni effentiale noftrum null* yrarfut rc peregnna adtcEU decanorum focietas adorat. Simili prorfus modo , docet, tneus Hppocrates procedtre ettam hominis naturam , queealimenta alcali volatili repleta per aeidum ventriculi primum in aeidum cbilum , & in fubfcquentibusin falfum commutat ioxta proprietates acirli oeculti, quod cauitates in feeuftodiunt , vr fuis in locis claris verbis , & mechanicc demonftraui. Sic alcali ab alui feeibus fepa- remmta ratum , licet centies re&ificetur, l,ci > attamenfponteturbatuv, &rein- m " l "> duir,quodperdidit. _ *** Abvn'naealcali odor infepara biliseft,fic fudoris alcali ab nomi ne fano, non faxtet &c. Sic aliud eft aeidum, quod calculum coagulat,vt indiffolutione oftendi. Aliud eft aeidum, quod inoffibus alcali indurat , & luftentat, aliud inlanguine, aliud in venis> aliud in capillis , aliud ineffevnguibus neceffe eft,& ratio di&itat: aasjiimirum generaretur quid-

HIPPOCRATES.J97

ljbetexquolibet. I 3

Ora-

198 TACHENII
Omnes mufculi inquit H'ppoc* siib.de arte proprium fuum ventriculum habent: indicare volens qitamlibct coagulationem fpecificara requirere etiam fpecificum coagulatorem > qui'quamuisoccultiis acidus tarnen meehanka neceffitate effe debet> vt Jn oleo feuo, ladfce&c. oftendi, alias nihil vnquam in vniuerfo coagularetur . iVcqif^^fubiungi'ccitato UbroDcdtor mms, qut dtftafunl torum qmcquam eculis intuemi eonfpicere licet y idfonat: nifiin H.'ppecraticaarte Gs exerciratus feripta mea non intelliges. Hippocratcs itaque deprehendit ea>qua? natura?-& artis imperio grato cenfenfn fubicfta funt , in lioc cardine immobflia dedtrina; fundamenta ftatuenda cffe,ex his enim omnum mechanicaiii pro greffus,& caufauim explicationes ade firm'ter deduxit, vt fi omnes cartaed libri cum eorum fetiptoribusinterirenr,ex ingenti natura Jibromnesartcs furfus hac methodoaddifeerentur. Vnde liquet, quot fabuia? viro optimo fint adfcripfa? ! qua; ne quidenl per fomnium illi in mentem venerunt, imbquamplurima fub eius nomine, quajnon quadrant

HIPPOCRATES.I99 drantcum profunda eius fapientia itavt fi iamreuiuifceret,non fmeratione ca legendo erubefcerct. Permixtionem , & alterarioncm, quam in alcalibusfixiscum acidisdcmonftraui. eam etiarh de alcalibvis volatilibusomnium anl, rnalium intelligendam iubct mens H : ppoc./.i. de di&ta . Aleali enim volatile cuinfcunque animalis faturatum ex fpiritu aeido vitrioli , induitvitrlolinaturam, verum cum non habeat colcotat ferri >praecipitaturcumgallarum fueeoin purpurei coloris fundum albo vitriolo fimilimum. Idemalcali volatilecum fpir.falis fit fal armoniacum, cum fpiritu nitri fit naturale nitrum &c_ Exd.'ctis nunc luce men'diana Sfiritm clarius patet , fpintunuffe vehi- **/ culumam'mce, &vincu!um, cu- *""" Jus beneficio corpori coniungitur, nam fineanima fpiritus (nformare alcali non poffet. Quwe Lactttius Hb. 2 ..... quAque in (ua Corpora rurfumdiolurt natura, nequt ad rtihtlum interimai res. Sic alcali volatile cum aceto volatili fit falfus liquor diftillabilis penetrantiffimus, vt in aqua Mindereri oftendi, & de reliquis aeidis I 4 fuccis

200 TACHENII fuccis Omnibus idem intelllgerv dumeft : ficut enim alcalia fixa fiuuvacna, & inania corpcra, fic ctiam volatilia omnium ani'ma liimi > quorum prapararioncm docet qui'dtm rcformator, & fubicribit numercfa focietas, qua? tamen,ficucalcalia ipf , admodum vacua cft ; vndc Hippoc. meus in dulctm rifumccmmcuis, inquir, hb.i.dt di&ia, Ntfcwnt quid fa ctum > fed deftwatumfaium tx~ pltnt . S*i vipin Alcali itaqre viperinum varum,fitfj ciuim, & inarecorpus turatur cmmunt e tj am vacna tiuba > flonani/cbmum
c j ct1tefkff

4 o 6>

n)asno

ja

bore, & fumptu acido falis fpir'tu: quid aliud, quomfslis communis prcl( s cxi/idc generari pottfl ? En fucus, ikimpcftura, quamadulatrix focietr.s tanto labore rndern inuenit , de qua ante victoiiam triumphsnsfcribit: Ncc velim tibi qttifquiscs, perfuadeasaliam ejje viamfixandi . Hec diclo metu torpens pallfdoniam recam't inquicns ( fubmifla vcce ) fi tarnen quifqu'S ejfet , qut maiorem in hiJce iaboribus haberet txperientiam i ipanfam prabeo vt boni publiei eaufa,i//a , qua in hacre txpcrtus e , fecum common non

pa-

HIPPOCR.ATES.2or pattarur.Mcum corculum ! mens lnolliculus cafeus ! quidni ? Eia age,optemperemus fratres focietatis cupiditati, bene xdepol narrat, ah quantum non meretur de republica medica : quod pliarmacopccis acidum, & falfum in append, jo'.75.tam politu le difcreuerit. Puerilem fcntentiam declarat . Cap. 22.
lgnh >tam BRcuiter nunc percurram aci- internus > da, qusfocietasdocetfalfis quam exeffe contraria in append. fol. 52. ttrnus ori quam tarnen dottrinam cum re- nariuscrea liquis f'uperius oftenfis falfifli. toris frtfef natura mani)& ignorantia: plenam initc. r librum fXnio, vtpen'gnem (qui profeffor pltcaifnetjy publicus,&iuflus iudex vocaturr ttmtt diadiak&icaenim lianc diferetionem lefticerHttf non habet, ea faltein feientias re- ERGO pertas, &veras, in quouisfcibrli methodice, rede&clare magna vtilitate proponere,& tra&are nouit) feiuatis voeibus vfu reeeptis demonftrabitur. Salinm autem faporcs,quantum vifttm fuiepro in te IHgentia prafentis compendioli, fnpra diftinxi. Capenitri , &faliscommunis mai-inianavndasquatuor-, &a1 5 1-

II

soi TACHEN1I luminis vncia&duasifiat puluis>cul tuperadde aquam fimpliccm quantum fat'sprofalium folurione (quje non agunt nifi foh.ua ) 8c habeb's liquorcm falfum, cui adde auri foliorumduas fltem drachmas> mifcc aurum cum falibus, & eoque in oUa vftreata ad ficcitatem>fub finem uge ignemjdor.ee odorem aqua? fortis inflar (piret >, iic mixtura? falfedo aurum erodit: alham maffam i&olta diffolue aqua ccmmuni, fohmunqu'efcat vitreo in vafedonecfaKm fatces fubfideantdarum per inclinationem cffunde: huic ciarar folutioni guttatim inftilla alcaliquoddam jfixum refolutum,ex.gr liquorem tartari qul ftatimabforbetfubtiUores acldos fpiritus , & ilicau rumcaditcotorispurpurei. Hac in operatione fal non ob* fuitacidis fpiri'cibus vtdcetapprobatoria turba, fed alealitartari acidum abforbens , compofituui deftruxit. ( Eat'em via Ted maiori impetu diftillataaqua ex nitro, & alumine>qitam fortem dieunt in qua fit folutum fal marimim aurum diffoluit , nifienimfalin aqiiaforti aeidiffimadiffoluiuuvaurumnon corroderetur. Non

^mimm^

HIPPOCRATES.203 Non iraque dcflruit fal acidara aquam fortem, neque in ficca, ne que in humida via, fed ei vigorem addit fale armoniaco fimilem: HincBafilins W*t im Adler wird gefun den Klaar Das fleckt *' mitraucb gamz, vnd gaar. Hinc liquet, aurnm non diffolul , vel potius corrodi , nifi . fa'fis liauoribus: quare autem acidus falisfpiritushocfoluit? dixi,& ftendi luo loco, quod nimirum fpiritus rodendo, redit in id, quod erat a natiuitate,idcftin fal. - Aliud periueundum experirucntnm oculis obijciam > quo oflendam falfa aeidis non efle contraria . Ex vittioli exficcati libh's tiibus.nitri Kbris duabus, communis fulphuris florum vneijs fex ,& lalis communis libris quinque , Sc laterum puluerc, quantum fatis > ne falia cum fulphure fundantur mifceejfii&e, &dift'illa aquam ex arena faltem, in hanc aquam fine pvaemiiTa redbiflcatione impone aureosnummos , & intrabreue tempus in tepido loco, videbrs aquam aureo cotore tindtam, qua effunde,& aliam fuperadde, & ice. 1 6 tum

MAi

2c 4 TACHENII rumdetineinlcco calido, doncc fatis fit tincta: aquas tindtas conjfundc in aliam phiclam 5 atque in illam r.qu.'m pcne laminam argcnti priv.s tarnen cnpellati, tunc aureo colore rireta aqua fiatim nigrtfcir,paucilquemriritnt'stotum argentum inuifib.'iirer d'ffoluitur 5 cad'tqi'etotumin calcem nigram quam piriti in arte fine contradirJoneaurum diennt. Notandum, quod aqua ab anro non nfca> argentum nen diffoluit, im. ne tangit quidem : Hinc afilius de argento,traft, deyrofrittanbuiflanetarum. JMetn feelmtingei,vnd rutintn leib fixbtehmtim Konig z.u getigt &c. Aurecs nummes nbluc, hos reperies aliquanriilum pallidiores, led partim , aut nihil de pendere sunififle , hoeexperimentum eft coiidcratjoue digmira. Cum vero fupradidtasfpeciej igninudOj&aperto d'ftiaticris , addendoplusdc farina latcrum, tunc fanc non extrahit tineturam 5 fed tottim nuritm plane diffoluitur. Hoc inquam experimentum licet inutile prima fronte viV ieatur, iueundum tarnen t ft, &

roagm

HiPPOCRATES.205 magni iw menti , fine falc non fuccedit 5 adccque lal acidis h :s fpiritibus nilnotuit, neque eosdciiixit,vtintrmisimbelliiq;turba vocifcrat. Sic etiam aqua fortls commu- >Anfmtrf nisacidiffimaex nitro, &alumi- ><* ne, vel viuiolc, non rodit, neque \Z''"Z difioluit antimonumi crudum , ve t mM uU, fedfuperadde huic aqua: tarttUm rubrh, hot falis fufijideft nuuidi, de puri pal- m,i * f lu~ ta fundit uerizati, quantnm folucre poteft, *urwm\ hanc aquam fuperfunde antimonicgroiTo modo faltem contufo i ad fpeciem granorum milij circirer, & ilico leni calore agit in antimonium, cuius purum crodit, cuiflatim aquam frigidam mperadde , &videb's fulphur fepara* tum, quod aqua: forti inftar picis fupernatat . decquefalacj'difffivx aqns forti non obfuk, neque defti rclionis figna edit. Notandum, qnod fingulis viefbus vltra duas drachmas antimonij foiuetenetentes , namin maiore qiuint'tate nonbene reg: po teft , i'Ic fulphur ab aqu.i fMfa queque corroditur , &c in facces verttur. Hocfulphurablue aauafrigida ab omni aciditate,& a(f ftu firaile etil communi > nifi quod patium

2o6 TACHENII ft- rum viridefcit , cuius granifm trifugum vnum) vc ] akcrnm fi diffolucris in oleofcorpionum fimplici, addito parurhfpiritus vini camphorad, atquecum hocdorfi fpinam 5 carpos manuum, plantafque pedum vnicahora ante paroxifraum inunxeris, febrcs intermittentes tertianas omnes tolles. Hoc dt fulphur illud antlmo nij, quod Hdmont extrahi iuber, traft, de verbis btrbxs-, CT lapidtbus , quodvix a vulgari difcrepat vifu, nifi quod partim inviriditatemvergat: fac cinn*barim , inH t imety u ; t t Scio quod plurimf anxie, & magna mquietudinefde torquent in hacoperatione* quamcurlofis clarofermonenuncaperiam. Funde hoc antimonijfulphur leniffimp igne in feireo cochleari , fufi fulphuris ex. gr. fem-vnclx, adde mercurij drachmas fex > plusminits non refert ( fulphur cnim tantum recipit , qnantum mortlficare potdt)mifce continuo fpatula ferrea, donecrefrixen'nt, niaflamreducin pulucrem (quam accendufitcarboneignito,vtfuperfluum fulphur deflagret in commupt Cinnabaris operationc ) tu vero ne perdas praetiofum fulphur inde retorts largo tollo, largo
oirum

largOjinquam,collc, nc cbturetur cinnabari afcendente, & per gracius ex arena pelle, tunc quod iuperfluum erit , aut de mercurio, aut de fulphure > id per retorr.-e Collumdecurrit,quodcolligito, & uge ignem,vt cupella candeat,

HIPPOCRATES.207

cinnabariselcuabitur.

Frigefactisrebusfrange retortam, cinnabarim reducin puluerem,quam feptiesadhuc fublimabis perfeidoneo vmeo vafe , vel retoita,& habtbis inrentum* Eadcm via , & methodo, fit CiK 4 ti, etiam cinnabans vulgaris cum v igani fulphurecommunijfedfuierepe- wtitione fublimationis. Studio Helmonf bic fubticuit * ,ftrtndt. niercuriumnonvulgarem, fed ex deuguntw jpfo antimonij corpore defump- w tumeffedebere, ad quid namque "fi'S**' maurem ijtl^tmfms-, (upeiflna nm hatc induftria ? cumeadem cinnabaris fublimatur poit diftillationem butyri antimonialis,nifi mercurius antimonij hie reqirireretur ? CHRISTALLVS tttigitur ins rubini cotorem,u cum crudo antimonio rubrfs punetis notato, cum portiuneulaauripigmenticommixto,& puluerizatis cementetur. Ventura caueas, alias dehifeft, aut dif-

2<>8 TACHENII diffringitur. Rulandus parauiffe Timm baJfamumex antimonij fulphuro, non leuj'seftconic&Lirailli , qui h unis fulphuris poteftatem cxpertus cft. Non omittendum hoc loco > quod Regiilus antimonij non .corroditur abacido fulphuris, vcl vitrioli, & fi cogtur audio igne, fuMmatur in tenuiflimum l'ulplmr. At fpirirus nitri Imnc regu lum conueriit in candidiffimum puluerem , qi;i in claufo vafe primo IcntiiTimo,& paulatim audio igne fixatur in pulueremrubieunr .-. dum- Hicpuluis Paracelfovo* tZTrl catur ANTIMONII TINCTVvintimouj RA 5 qua:poftlcparationemacorP oix,EXTR ACTVM TINCT V RAappellari ca?pit:vtdoccrcap.J> lib.i.Chirurgiae magna:. Qiiomodoergopote peraettumextrahi antimonij tindtura, qite vitro nodum i'ncft \ vc inutil'sfocietasin M-uitiffa inuti in perpetuumcri men , & proximi detrimentura
fubfcribit;&;

approbat.

Qu*

HIPPOCRATES.ac-9
Qua ncccnt doctnt. Cnp. 23. EXb?tctuisofienfis operado- V*j *% , n'bus,qna.'omnesacidis, & B?i , p,f, falfis peificiuntur, millibi apparuit nt ricuU flltcriusdci-udio , fedeamusad ^'"fj Rapfodiam , qu?m.iciibafupccbd titulo Mewtifjam Htrmettcam vocat, vt propra de 6hina crudian-)ini,vbi fefeeftert. Mercurijfubliwiau corrofim Vera prsparatio . Vinum vendibile ( aitPoeta) Hedera n?n indiget , quare huic tituk) addattir veraprtparatio no vidcoiSufpicorne reformator more confneto hac vana promifllone nc b's dolese impoaat , eamus jllicbuiam. Mcrcurtus ',inquit, ff*//(matur cumfalc, &vitriolo,mirum quod non timeat aeidi vitrioli deftrvt&ionem i"ale , fed quia ficab alijsferiptum inuenit [altem addit: vitriotum caute cal' cinaridebtre , ne priuetur aeido fmritu . Sibi vicletur hie aliquid ma^ni momenti admonere : vt etiam q.od [ublimatio bis terue reittretur OHis fpeciebus fale,(cil. & vitriolo ' fcd ad quid beec repetita

^^H

2To TA CHE NU titafublimatiocumnoufs fpea'ebus? mercurius enim femel faturatusacidis fpiritlbus hos non clcferit, vt nouoseiiifdem natura: &c effentia: reinduar, adquid ergo reiteratur labor ? piaecipUe fi verum cft,vt eft verifTimum, quod in na tura omnia reguntnr certis numeris, ponderibus , & menfuris iuxta illud Poeta:. E modus in rebus , [um certi deniquefines, Quos vltra , citraque nequit > con/iere reum. Sxetiam mercurij natura acldis fpiritlbus ferne! faturata abforpfit,& combibir, quantum perferr, &quantum indigeta prima fublimatione , & licetcenties deinds rcfublimetur, aut per fe aut cum nouis fpeciebus, feraper manet idem fublimams ineicurius,adcoque reiterare laboremeft tempus, &fpeciesiniuilitcrperdere . Huc alluderevideturSapienris illud in prouerbijs cap. 20. verf. 10. Abominabileapud Dcum pondus , & pondus, menuirn, Sc menfura. Scio, multisexpetimodum fublirnandi mercurium ob metum, nevenaiehincinde, admiftumhabeatarfenicum , quod ta rnen vtpericulofa merxj mercurio in

HIPPOCRATES.2U
ineiusfublimatione addi nequit, prcptcr fubtile venenum , quod fnblimandofpirat , acopcratores fuffocat : eiufmodi autem vene num fubtile proprio periculo oftendam . Olim cum arfenicum Iohnnis Agricolae fuafu toties fublimare tentarem > vt tandcm fixum in vafis mndo permanetet , tunc enim tcmporis, ob fciendi di fidcrium uec fumos, nee vapores, aut quiequam periculi timueram,poft multas fublimariones cum vas aperuiffem > infpirauf aurani palato,adefuauem, dulcem,acgra- Mur it . tarn vt cumadmirationeantea uamtm nunquam fimilcm experros fue. c ' ncrii "\ rim, fcd poft remihoruhm ftoma- , ^ " chumdolentem -, &contrr.ctum ^r/. fenficum omnium membrorum ui)imfr vtne conuulfione, refpiraui d'fficulter, f""~* cenlur fanguinem minxi cum indicibili ' ardore, fubito peft, colico dolore correptus , totufque contractus eua per fefquihorft fpatium : late, &c oleo rc ftltutus, medioeriter ine habui > febris tarnen len t a bxftiese fimilis , per integram hymiemmeafflixit ' quam extinxi vulnerarium berbarum decoctis, & efu cymarum brafficae , aqua bulliente tabefactaium, aurantioratn

LI

mm fucco , o!eo &mod!cofa!e conditarum: im extenuata natu ra appctibat hunccibum , vt vix horam CCD expcclarepotuerim: bifquc remedijs perfecrc conualui. Cebtr de Atnon cbftantepcn'culo, funt argento ig'&'B- qi'iftnnnum purum in puluerem liui di exurunfs h.'cpuluisnuSlavulgari fnprier.j. artein ftannum reduci potcft, eil ' arfenico tarnen fit fcoria > ex qua de hat fingulari artificio purum argentum cum lucro eruitur . Hancfeparationisartem feiuit & exereuit Sigifmtindus VVan eines VVondfiedlenfis in Voitlandia cumingenti emolumento, ita vt anno 1464. ibidem Hofpitalc fplendidijlimum asdificauerit, l'nftituen'tque, vt narrat Galparus Brufchius , quod Sc hodie cum epitapluo dj'&i ciuis confpicitur . Quod ex fbnno per arfenictim eliciatur argenrutn: cfirmat Da ums in apologia contra Eraftum in i.volum theatrichimiofol.29. qui videattir. Fixatur arfenictimcum tartaro, vtdocet VVurtz , qui liquor, fi cum acidoquodannn candidiffimum puluerem pi rccipitatur, abluatur. &vngucntis idonefs permifceatur,vlceiibusmalignisconfert;

if TACHENII

WS

HIPPOCRATES.il? fcrt: funt qui huins pulucris quartatn grani partcm in htemortoidum maximo dolore , non finc fructu propinant. Cum auripigmentum fit arfenici fpecies, hoc loco pcrapte infcsentiurn putaui Turcamm Pfylouum,Rnima ;ri!sdi<iun,quod **/>* itala: famlna: efflagitant , &perplurima ingtnia hadlenus anxie torfit, fb crcdulitate aliquid fingularis arcani fubcffe : ait enim Autor quidam. In Turcarum dominio miner-alequoddamRufma illis di&um inuenitur, qod agendi prsftantia omnibus pfylotris iure debctantcponi : liccr enim admodumfit temperatum, nee partem, cui adhibctur,vrat,pilos tarnen celcriter, Sc finc dolore perdlt, Sc loca leuia, glabraqnereddir, nuilo remanentepilorum veftigio. Sed vt ad votum npplicetur,debetin unuiffimum pollinem leuigari , & cum portione media Calcis vira'in aqua dilui . Hanc mixtur Turcxa: mulicres. paulo ante balnel,aut hypocauftiingrefsu partibus cbftxnis, & axMlisadhibent, quas depilarc&perpetuo dabras manerc ckfiderant. 1 Eft autem rufma fcoriae ferri

mul-

2i

4 TACHENII

multum fimile.fed leuius,nigr!us > 8c quidpiara exuftum referens, vt ex Bellonii cbferuationibus cap. 33-lib.3.nan'atur.Hxc ille. Ad inftantiam cuiufdara perfonae>d;<5tum Turcarum Rufma,per

igncm,&aqwamcxaminauiimis Sc deprehendimushuius bafim auripigmentum cffe, idcm nimirumquo ,&lcalia:B3lneatoresin Hypocauis pro pfylotro vtuntur. Rufma enim cum calce viua commixtum , atque aqua per fusfz, fcetorem fpiratfimiJemauripigmcnti, Sccakis mkiurae Rufma fi fublimatur per (e , afeendit rubinus veri auripigmenti. Adeoque Rufma Turcarum, cum facit operariones auripigmenti, nil aliud e, quam auripigmcn tum concludit Ariitoteles. Terram autem, auriplgmento, adduntpinguem> atram , atque cretofam Turcarum balneatores * pro medktate feie, vt cauftica , &t mordax vis per mixturm refre;netur, cautius, Sc cum maiore iudic'io quam Italic Balneatores, qui applicanc auripigmentum eil calcemixt inuicem, fine pingui lexra > iu vt fi nimis fupra eurem mo-

HIPPOCRATES.2I5
moretur,vrit,& cxulcerat, non fine dolorc&ctuciatu. Hxc de aiv fenico expofuiffe curiofis,fateft. Nuncadmercurium, vndedigreffus, redeo, qui fublimatur hac propordone. Mercurii,feu argentiviuijlibras 28o.jtantum.n.pendetfarcina vnica, vt in ouinfs pdlibus ex Hydria aduehitur. Mercurii fublimatilib 20. falls communis, & falis petrae ana lib.ioo. capitis mortui refer uati b. 50. vitn'oli rubificati lib. 400. omnia feparatim debent in puluerem reduci fub lapide molaricalcante. M'Xtiot
hoc

modo .

MErcurius. viuus, & fublimai uis,portioq;f;iliscommu nis? & fas petia, prius debent co. mifceri, &quantumuis faliafint an'da fadta per exficcationem > ab hac mixtura tarnen ftatim madefiunt proprer mercurii, & nitri frigiditatem > qua; ilic humidum in aere condenfat , & eft caufa, vt madefiat materia , fic mercurius intermifcendum cum dictis fpeciebus moritur , & in puluerem vertitur, cui uiperadditurreliqua pars folium,perge raifcendo ligonc ferreo,

ai TACHENII
ferreo , doncc mercuriusnullibi viuus apparear. Haec miftura eft humidiffima, cuifiaddcre vellts vitriolum rubificatum aridiffimum > combibcretinmomento iftam humiditatem, &in faxi duritiecouertcrentur. Oportet itaque loco rubificat'i vitrioli > commifccri cpuc mortuum , aut rcferuatum de priorefublimatione , aut de aqua foiti,perinde hiceft, ll modice ficcatur nn'xtura, quam tunc dcbetis per cribrum agitare in pulucrem non adeo minutnm . Cribratus puluis tunc commodc mifcetur cum v'triolorubificato. Iam habes mixturnm,qtia cum impleri poflunt 16. vaw vitrea magna,lagena forma (quarta pars fit vacua) qua: locentur in C3pitellis , & (ublitnabis mercuriumex cineribus ( minime vcro apcrto igne , vt nugatur ignara pltbs in Mantiffa) in 4. furnelIis,quorum quilibet contineat 4. vafa vitrea, quibusappone alembica , negligenter fakem cum fuis receptaculis. Ign*s mbkctus per 24. horas fit kntiffimus,inillo tempore > falia diflbluuntmercurium , ipiratquc inilla actione odor aqua? tbrtis, qui

HIPPOCRATES.2T T qui pulmoni valde nocet, iroo in. fpirantem feie fuffocat.ficutCripix odor puteolis prope Neapoluncanem.Poft 2 4 .horas odor perijt,&tunc afcendere.velfublima. ri ineipit mercurius faquamfortem collige, qua? fortificatur cum alijs fpeciebus , adhibeturque in mercurij prjeeipitatione, nonautem proali,s vfibus ) calore illo perfeuerandum eft , donec merciuium in forma placentae (uo capite mortuo feparatum in furhino vidcas , quod fit plerumque quinto die,fi ignem bene rexeris. Frifefadtis rebus propter graue pondus fublimati , Iponteuiffringuntur vitrea vafa ( fragmentafeparati'm collige, habent enim aliqirid fublimati, quod abrade, quo cumalia vice mercurius currens, hirciflcari debet) cauc a;rinere,ne perrimas deeidat fupra placentas, quas curiosd f.mb.ibr.s manibus prehendunt, aefeponunt, pancs vocant, quorum quilibet pendebit circiter 2$.libras>plus minus iuxta capacicatem vafis, quod plus, vel min us de mixtura capk bat, itavt ex 280. pencomercuri) viui , & 20. fublimati coiiiges fublimati lib.tercentum,&cfcoginta. Crellit itaque in pondere mercurius

viuus

218 TACHENII
viuus 80. libras , non quidcm ex aeido vitrioli rubificati, vtexiitimat fcriba,quod obid caute calcinandum docet, fed folo falecomTic probo. Sublimetui: idem mercurius cum eadem proprtione nitri, & vitrioli rubificati,abfque(alecommuni, & mercurius afeender rubeus, nllque ponderis, neque corrofiui acq'uiiiuit,idq;cft(>0//j' Ar canum corallinum. Rurfus adde huic rubro fublimato tantundem faHs marini, quantum nitri erat, vrge moderatoigne , & eleuatur infubmatumcorrofmum , augeturque illud pondus,quod fupraindicaui. Adeoque vitriolum non addit pondus mercurio , fed faltcm ac1iurrgitcir.vt mixmra fit fpongiola, vt &nefaliafundantur : nitrum vero,vt diflbluatur, 8c hsc de fublimato fufficiunt, pergam ad praecipitata.

muni,quod

.Aictnlim corlUnum Crvllij

Mintruit munum moutt. Cap. 24. OStendi,quod vitriolum, & nitrum mercurio, nec corrofiuum > nec pondus, in eins fublima-

HIPPOCRATES.2,9 hmatione addant , idem etiara nunc m cius praecipitationedemonlirabo. . Elarergoapcrto igne aquafortis ex vna parte ni tri , &qnatuor vitnoli rubificati, vel cum calci- Mtrcmri*, n*ti , vtiubentincauti dolores, ?'?'<ha?c aqua di'ffoluat argcntumvi- '"* uum, quantum foluere pote, folutionem euapora ad ficcitatem , infineaugeaturignis , vt fundus capicelLr fere candcat, (ic in vafis fundo foetebk pnluis rubeus prxcipitatus fplendens,nilqueacquifi nie ponderis, neq ue q nid corrofiuo fublimarofim>'lc Cafa cfl,quod nitrum fulphurcum,eleiiatl'u]phur vitnoli, qujc coniun&im aguntfaltem in (uum fimile , WcftinfLilplmrexternum roercurij , adebque crefecre in pondere mercurius nequit, vt nec " corrofiuam. vim fublimato fimiJcm induere. Quod autem mercurius vulgl habeat fulphnr cxternum,& feparabile de effentia mercurii vltra Cebri b. 2. (umm& perfeil, aliorumque fapientumteftimon)*a,docet etiam experientia, hlc & vbique certiffim3 rerum magiftra, fequente mechanica. Mercurium mundum , & P u-

K z

rum

220 TACHENH
tlti proprio

lfHurc

rum immittae phiola; plan! fundi, vt ique hunccooperiat, orisau. guftifllmi, coqucinarenapn'mo lcnto, & moderato igne , poftca fortiori , eogradu,vtmercurius afcendere nitaturquod fi id contingat, fimplicimotufac, vtrccidat, hacvia finevlla aliaadditione prceter cxternum ignem , fit praecipitatus rubeus fplendcns, fiinilisilli , qui cum aquafcrtiex nitro,& vitriolo prscipitatus fuit. Hie praeeipitatus, neque pondere diminuirur ,nequeaugetur,quatenus proprium fulphur illum mortificauit, & rubefeeit, non fecus > quam aqua fortis ex nitro fulphureo, & vitriolo quoque fulphureo oendi . Sulphuris nimitum proprium eft rubificare mercurium, vt in cinnabaris piajpara. cionemanifcum fit , ideoquein pondere nihil augetur, id quod noris attente confiderandum.: plurimumenim inttrifi. Hunc pKccipitatura rubrum, velperfe , vcl cum aqua fortifo5tum>cornmifcecum marino fa!e, Sc vrge compositum moderato igncjtunceleuabitur in ponderofum,& corrofiuumfublimatum. Adeoque vitriolum caute calcinatum i praecipitatisdi5tis, nihil aliud,

HIPPOCRATES.au aliud , quam fulphuris odorem contribuit. Sx prxcipitatus ille,quem Crollius Turbith minerale appellat, turhUi quatenusfit cum fpiritu vitrioli, vel fulphuris finc nitri additione, non rubefo't, eoquod borum pin guedo fulphurea fine fulphureo nitro non manifeftatur, fcd prop rer fymbolum,fulphurcum, quod habent , agunt in mercurii fulphur, & ideo non rubefeit, fed folumflauefcit, nequepondnsacquirit , poftquam alaminofusiapor,aquacalida ablutus fuerif; Vires omnium diclcrum praecipitatorum, funt quales, vomitus mouent gingiuas corrumpunt, &repetiris viribus ffumpti vim execrandum ptyalifmum promouent. Hinc Htlmontdeftbrib. c. 15 . quam diu mercurius vulgi reiiificari poteft , non eft boni viri remedium . Nam ficut omnia pharmaca funt veneria refpectu noftri , & non exerementorum j nofquepotius, quam morbos ipfos adoriantur, fic & pia?ripitatus vulgaris mercurii. QyiareHippoc. mes de mtdicsm.purgantibus: Nemo medentum per affumpta laxatina fpondere au4et fanationem. Et licet inexperta,& ignara
K 3 de-

322 TACHENII decanorum turba mercurio per fe prxcipitato adfcribat vi'm fudoriferam , falfiflimumtarnen cfl, & fidesecrum affertioni non adbibenda , qiilapervoJatile fulphur prxcipitatus , &rubincauis eft, adeoque femper idem mercurius erit Sulpbnr ver externum per alcali quoddam nobile, magno in genis arte ab eo licet fequeftratumfuit > vacui tarnen impatiens nirfus paruo temporis fpatio no tiere fimili reinduit k,docente id Afagifiro dediata-Xeotm, ncque fibi , nequevllialiifi'fficit, im& praeterca confirraat id Geber reliquormnque fapientum turba : quarc admodum eleganter nuri fecuh dutor fol.cjo.yfatttrrms auui illius,\nq\.\x. tllum ex mtra ira in id,qi ftrae,iteruf commutai: ^iqutfuft Et proinde pplypikilos hie r ",( 'i n ' m igneus fpiritus & menmrfi nclSoo.&Tmen ac j eprus ^ jjr^ c ( ta fe j, a |3tre

fjuantum von nox'ta corpora, tar dant > Vir-

norunt illi,qui has iranfierunt <t rumnasah Cofmopolica. Cum vero mercurius mnndus, &c puii's proturbith,pra:dpitauir cum ncidovltrioli , qiudpcrfcx dies, &ric<6tesignevehement! (Iimoj& natura poffibilidiftillatur, tunc fane acquirit didto acido ad-

HIPPOCRATES.ia? admirabilemconftantiam, & pra?ftat quam plurima, qua? Crollius illi adl'cribit: liquet ex didcis , quo perfeiore fulphure prjccipitarur luercuri us, cb raaiorem acquircre conftantiam. Mercurius deargento refufcitatus, &c in eodem momento perfeo fulphuri reconiunctus , & mundificalus , inter coquendum varios , &admirabilescolores in vitri parkte, & in ipfa materia oftendit,eodem fere modo vt chalybi Culphureocontingit fub artificis manu pro lubitu : Aurora ta rnen philofophorum non eft, heque credat quifquam, hunc praecipitatum effe panaceam illam > quam vidit Crollius apud MichaelemSendiuoium, cuius norrien cxprcflit in pnrfatione parrs fextar medio fere , liter's maiufculishincindefpatfis fub bis veibis apud Adagnumaiiquem cui in xtemum bent f!t,Cum prtmis egrcgium HeiiocAntharum borEtZ,em,nam in Cknfto quiefcentem cuiuSmadi LEN'it Denique couf Venerum latitare temFOrum

currlcVliS , quianontft permateriam primam vniuerfalem redn. c~his in materiam primam : qua: autem fit materia philcfopborum K 4 pri-

-<

j. ti rinnt

2J4 TACtfENII prima , prx'terHippocr.indigitat

teria pr'ma, confumit in tempore quiequid ex ea ptfedtium frrit: Hinc A ntiqui.Samrnmn de'nrare propricsfilio. r ,Hixerunt , vtte(tatur VenerebilisPytasorns: omiiefecretunvgf> 5cft in faturno, materia,de qua nunc fos. Sulpliur iraqi'.c externnm mereurii,efle causa vomitus, & fafiuationis, non autem fpiritus corrofiuosj quibus piajcipitattir, docet

frimlt'dax nobis Onidiut Mttamcrp, b. 15. tcmpns edax rcrum id fcnat ma-

ideft in ant'qu/Tima, & prima

aeidum ccrrofir.um potentiflfimum ex vitriolo . Afihtionem meam probat inurdtio cum ipfo iricrcurio viuo , qui guftnm non afficit, nec ciiis quiequam fulphure! lingua pereipitur, attamen cxternum mercurii fulphur aeidi/fixnum cflepalam fit,quod in phi'ola plani fundJ pr.tcipitatnr ruber non fecus , quam fi aqua forti acidiffima , & luiphureapracipitaretur,vtcitendi. ProvndHoneitaqueprimocutem penetrat aeidorum more,deinde perreptat ad vemriculos, [tu cauitates mufculorum in/anisfpi. rhu turgidas.fjippoc.de artc.wnc feeundo ftatim > vel tertio die langue.

HIPPOCRATES.ai*
guefccre incipiunt vncti, tarn fani, quam jegri.-mercurio lfm perin-

deeftjpcrfcneranstortor vnguendo , donec tandem Omnibus in ventriculisacidumoccultum, & nlcali, vel facultates ,vtloquitur mens Hippoc. quas ibidem oftendi naturali latmre operanres deftruat,diftemperet,&alienet. Aci. dum illud fulphuris mercurii, abfcrbet ventriculorum alcali , & eiusfocium alias occultum acerrimo veneno acidius, & manifeftumreddit, ficvna facultateextindta , acidum veneno auctum pergit operando retrogrado mo do, refoluitquecaufticortommore, omnealimentum in putrid um liquamen, illud virtns vitalis,qua? fupereftjvel ipfa natura,voca vt lu. bet expellere tentans per loca commoda, & apta,partim per Aidoresdiflipat, partim purgatoria vi per aluum deturbat magnis torminibus. Vnde liquet, quare multi per falluationem fanati poft longum temporis interuatlum in priftinum morbum, aut peiorem relabantur, maligna feil, difpofition in corpore relicta. Dentesautem, &gingiuasocculta, ac venenofamercurii aeidiK 5 tas

II

*x6 TACHENII tasprimnrio Jaedft , ficut reh'qus acida putrefacliua fcorbuto tefte qixegingiuasdiffblnunt, ac neruofuro genus accendum,tunc fanguis ibidem acefeit, putrefcitomni faetore olentis tanto contagio, vt & labia eins conta6tu vlcus contrahant, & intus buccae vlcerentur , idqtie non folum ab eins ex terna vndtionecontingit, Ted etia mercurjiis viuus in pauca quantitate repetitis vieibus per os affumptus idem prssflat , vrteftatutexperientia, notaiuntqueRondeletius,atquePlatetus. Huiuscenfus funt pilul ex mercurio viuo Barbaroflic d'6he . Hie qnadrat verfus ille antiquus Mathefii in Sarepra . Ttrram mercur yprodu&a tut' talla venino , Efleferum , vtrum e % uilni virus habet . Hincpatet , quid fentiendnm fit de hocmlphurcquod hac tempeftate , perquorundamfatrapaMitetimerumora huiusRegi&fnbcreditla, " d """c fi rmacl ue pollicitatfone illuftris, TJLUn'l Wallis, atque vitalis aui> triftem uacuZ qui- diruni trircutentum, fareidumque dem eti halitum fpirar, Inde mens Hippoc. famum &q,alta voce cxclamat. Hie

HIPPOCRATES.227 I c ratio rcddi poflct, quare in auratores , & qui mercurij, mmum infpirant, plcrumque temporum progrtffu, auttremunc aut artubus contrahunmr , fed cum non fit huitfs loci,ea hie pra> tereo. ; Mercurius proinde ex Argento regeneratus 5 licet per integrum annumdiuerfo igne in fupranominata phiola plani fundi coctiis, nullo tamen gradu per fe preeeipitari poffe notaui, adeoque regene. ratum huiufmodi mercurium fulphure illo externo carere, medianicaneceffitatepatet , cuius abfentia fudores mouet, blandeque a&iones fuas perficit. Naturalis ergo mercurius, ma Separetur ab gno ingenio in partes fuas effen- fjririt* aqua v$ tiales diuifus , & reconiunus puttefeat > cumnouo , & perfeo fulphure * appamkimr biettum omnis mirabi- Ttatgrany redu litatij verba funt. H. C Agrip- in poea catfp.exal kala vnitatis: fed de eo nunc pluri- ta in a" busageremeiinftituti noneft n'ifi qua* frftquatenus vulgatje medicinae in- etat tuntnuh feruiredebeat intra limites me gerc verba Cof% continebo. ..' , mopolitA Patetex di<5Us>quod nee vitrio- trau J. lnm, necfulphur, cuiiiicunquefit generis,vel vim corrofiuam fublimat fimileni, vel pondus addat, K 6 vt

V-

228 TACHENII vtnobisimponit turba fcribillantio cb i'd vuiolum cause tffe calctvandum , xcfpirituspertant , bis enim mercurius in mblimatione non i'ndigf t , fedfaltemhumido vitrioli fulphurcquod eleiiarur, vt A ixi a fpiritu nitri,amboqueJun cea agunt folum in mercurii fulphur extern um , offiirgitqucau. &o igne inpulutrcm rubrum non corrofiuum. qutmHufcrus & Crolliu.s Paracclfi Arcanum corallinum crediderunt : hiautem eins meinem non fntellcxerunt > idecque iunt in opiniene falfi. Cum vero vitriolo , & nitro fiiperadditur fal marfnum , tvinc mercurius albefeit, fit corrcfiuus Aib)imatus,crtfcitquein pondere, vt fuo Iccoiupra eftendi. Corrcditur, vt dixi,mercurius aqua fort! ex vitriolo 3& nitro, vel alurfYine, & nitro, quae aqua poft mercurii diffolvrionem euaporatur ad (iccitatem, in fmeigneforti adhibito, vt vafis fnndns candeat, fic in matrac/o rt rnanet pulu's rubeusrbinrrntore mercurius prjpeipitatus d'ftus . Hie i ulu*sefcha.rot'cuseft,quare craffasfcrdcsvlcerum , &callos fetrahit, hyperfrrcefin omnem ftreniic abfumit &c. Mer>

HIPPOCRATES.22JJ Mercurium hunc in aqua forti folutum ,clcharoticum nimirum, rodtntcm, Sccaufticumiubet fcriba mifceri cum cmplaftro de ranis anodino Vigonis fol.68r. quia ni mirum abfurdum inuentum effe putat mercurium faliua mortiflcare, quafiloan de Vigo ignoraffet modum foluendi in aqua forti, ?|Ui vulgaris pratcipiiati inuentor uit.ea de caufa,& hodi'e vocacur Vigonis. Hie pcftquam ex merenrio efcharoticum pratparare doeuiffet > nunc queque ex eodem mercurio anodinum emplnftrum > ad mitigandos artuuni dotores a virulenta lue obortes prreparare docet . Conimifcuitauttm mercu rium viuum cum rebus dolorem mitigantibus: iuffititaqueillum mortificari faliua, & oleo lanrino: quod fit in memento quafi,&poftea reliqu'singredientibus fuperaddi, &in emplaftriformam rcduci. Hanc Vigonis mortificationem cacliinnoexcipitrcformator , euertirque textum , & fententiam viri opti'mi: infuperaddit conuicia,& calumnias, locoque mercurii villi addit caufticum fine ab-

hitionevlte > velignisintenfione pro

2 3

o TACHENH

pro fpirituum acidorum faga > fed dum adhuc liquor efiyubet axungia? oleoque nv'fceri 5 & ad confiiftcntiam cmplr ftri concoqui Ex firctibus ergo cognofeetis

j-eformatorem Auguftan.-c phac

macopeae carerc omni diftinguendi pericia,quia inter Efcaroricum, & Anodinum,magnnmcft diferimen, ait enim mercurium corrc.

fiuuminaxungiaco6tum , dulcem ficrlj attamen Condyloma ca, arquecollofns putridas earnes abfumere: qua; contradi&io refpon-fum non meretut , quia propria confeflio eam condemnat, opera enim ignis probant verum ignem, & mercurius condylomata abfumens, eft verus praecipitatus 3 quia facit opera prseeipitati adeoque co&oris emplaftrum efearoticum, Vigonisanodinumdici nequit , quia toto cxlo aduerfatur inuentoris fententiae. Pluradehacmateriacap.7 clauis. Cum in mercurio verfamnr, pergam eadem via oftendere Tai fun aeido non contrariare, vt fcribillant. Vbi feiendum mercu rium, cum alcali reprefentet, ncq-, fublimari, nequeprseipitari poffe nifi acidis,quajcum per alcali.non autem per fal ab eo feparantur, tunc

tuncrecurritidem inercurius, qui erat antequam prarcipirabatur > cuiarexemplum quilibct, cui baec res curae cft , ante oculos habet in mercurij \hx fic d/dfci praparationc,qujE fit hoc modo . 5i cum mercurij lublimati (quem falfum oftendi) p. ij. commifceatur pars vna antimoni j pulueris forma, ilico acidi fah'ni fpiritus defemnt mercurium, &rodunt purum antfmonij reguhim quialcalieft metallicum ,8c leuioris molis, quam mercnrius ,& eft caufa, quare hunc deferunt. Ha?c miftura cum ex retorta propellitur , decurruntdidtifpiritus acidi faturati regulo fpluto in forma butyri, diciturque oleum antimo nij corrofiuum, quod bis, vel ter , debet ad puritarem reftificari In hoc oleo rc&ificato macerantperiti adamantes> qui ex accideti in generatione maculasctraxcrt,& illufirantur pulcherrime. Hoc oleum fola illinitione circulari cfl cettiffimnm remedium gangraena?, quam arcet fana parte>vt docct Harrmannus in praxi &notisin crollium . Gangnna enim alcali vrens eft, caretque aci clo vt'tali, quod hoc modo loco reftiiuitur.

HIPPOCRATES.a

Cui

2 3

i TACHENII
fi

affuneaditque pukiis n:rus,leiiis, & candidiffimus, qui totics noua aqua abluitur, vt guftu infipidus ftt, dicitui'queinepte mercurius vits > cuitis 7-grana cum vino hauavomitum, atque feceiTura mouent, in difficili partu diuinum fane rcfugium : vocatnr etiam puluis Algerotri. Mercuri'us autem, qui ab acidls & corrofiuis fpiriti'bus negledhis CinnabrttU adoritur ab acido fulphure antintimtnij moiiij, & iterumconituuntoccultum falfnm, quod in cadem retorta ab ignis intenfioneeleuatur in cinnabarim ,quaeetiam bis, vel ter, perfemblimaripoteft, &fit medicamentum in epiJepfia non contemnendum. Cinnabaris haec , cumalcali quodam commifcetur , & exrc. torta igne vehementiore pcllitur , tunc alcali bibit fulphur antimoni]*5& mercnrius redit currens fine perditione virium , vel facultatum. Aurum itaquc non foluitur fine faleinacidis, vt neque antimoniutn, im ncque ipfe mercurius: ergo fa! non deftruit acida, vt nee vice verfa, Myftcrium operofa minema
Cui oleo aqua limpida

ditur, dlluitur aciditas In

ea

H1PPOCRATES.23? nerua aperuit contcmplarori'bus natura? arcanorum non iniucundum. Tandem fal fi cum aeidis inimiciriam, aut oculram ,aurapertam iiaberet, id fane fielet manifeftum in folo bntyro antimoniali adeo fenfibili , vtfi vnica fairem aqua; guttula ineideritin illud , ftatim nedi fpiritnsaquae fefe aflbciant, & folumm antimoniumalbefcit. Ac in dictum butyrum inijce (al commune natura)e,vel artificiale, vclalia falfa eriam inquantitate nilfane mouebitur,neturbabitur quidem, tantumabeft,vt illud deftrueretur.
DiBa cumfatiis cempotiit.

Cap. 25. IN
aqua eftendi alcali , nunc porro ignem aeidum effe me-

chanice demonftrabo. Reforma toria turba docet crocum martis , quem aperitiuum vocar, cum aei

flmma, quem adftringentemappellitat, ignorans quod, & ignis fiararaafu aeida 3 vnde&hiccrocusfimilis erit priori: hunc voca, vel adftringen& alium crocum in fola

dis pra?parare

quem probo: docet

Katar* in omni re fi. milis

234 TACHENII gentem,velapen'entem iuxta cffectum> quem poft fe relinquit, &, non a praepai'atione.Ferrumenim quoeunque modo praeparatum per es affumptum habet facultatem roborandi, quia combibitacida errantia , ex. fblene ortum dilcentia, &c idem rerrum referat obfirutioneshypochondriorum,atquemulierum menfes promouet. adeoque fenum perfeaperit , & adftringit iuxta peidum , quod cum illo concordat. Plura vide in Gauls cap.8. Aciditatem communicantflam. mx omnia combuftibilia , qua? flammam edunt ,vt ligna,frutices, herba; Sic. Hanc inflammabilem aciditatem diuenditat in Appendice fol.73.profpiritu falls armoniaeiaeido , & hoc lccoillam plane ignorat. Multis videbititrme, hoc loco patadoxa proferre-, qud ignjs flammamaeidamdiettte, im6~ repeto, ignem accedere piYixime ad ialis tntutam conftantem ex alca. H 5 & aciuo, tapropter t& raordicans,acris>acctofus, ineidens, (ubtilis, penetrans, pnm^uicorruptibilis, incombuftibilis, & eil illud , quod corruptionc prs/eruat: Sc ficutinfale aeidam partem lepa-

rauii

^^fa^~*

HIPPOCRATES.2?? raui , eamnuncetiaminfl;imma fcparabilcm effe , hac mechanica oftendam. Pliunbiim exuritur aidis liPlumbum gnis in mininm > plumbi IIb. ioo. fit minium poftquam in minium conuertuntur , reperiuntur centum, & dccem : quaeritur vnde mininm acqu'fiuit dccem libras ? profcAo nil ci luperadditum ftlit , nifi fola flamma, haec ergo afftimpfitcor pus in pIunibo,hoc autem corpus, quod plunibum auxit,ex flafnma eft aeidi faporis -, id probat fequens mechanica Diftlaex retorta vitrea aperto igne illud ipfum Kgnum,quo cum plumbum exufferis, & exti'Habit li. queraeidi fapor!s,quifiluperfundatur plumbo Inminato eroditipfotfl,6i rodcndo ccagulr.mr, ideoquependereaugetur plunibum . Hicacidusquor r'hmma: forma plumbum lambit , eiquecommifcctur,fix:uurquein atcali. Rcfundc minium in plumbum, i habeb's centum libras vtpn'us, adeoquedec'em libtx non erant, necminium, necplumbum, fed aeidum ignis ope ligno cxpulfum. Hoc autem cum non fit de natura plumbi, cum co non colliqiidcit > cum autem fibi Jolifuffidensnou eft>

236 TACHEN1I tft, vtaitHippoc fugitinplumbi reductione in elementa, vtdefaie tartari, oleo, aceto, & reliquis fupra oftendi. Hoc alcali artificiatum ex plilbo in minium conuerfum cum igne, & aeido vegetabili. Tlumbum Vel idtm plumbum cum aeido lithnrmineraliinlithargyrium , ficum oleo, vcl pinguedinecoxeris, tunc alcali forbet oecultum aeidum pinguedinis, cknutritur, & aei dum vieiffim in alcali , Sc coagu knturinneutrum. Sic fit emplaftrum tiiapbannacon,vt, & de cerufla, reliquaque huius cenfus, vt in fapone oftendi, cujus infpiffationiscaufa hactemisreformatori ignota fuit, vt teEmplar* a tur in epiftola ad me, quod ni *ntLl?fil mirum oleum tartari pingue cum inn, chivji- alcali picis infpiflabatur(vtcap.ai) arte pa Sc pharmacopeis bnec fecund um dum artem coquenda fetibit. Intermetalla autem nil reperitur , quod cum aeido quoquo promptius in amicitiam coeat , quam plumbum, iuxta aeidi enim fpeciemmutatformam , non fecus j quam vegetabiliumalcali, vt A10 loco oftendi. Aceti vapoi ilhid in candidam vertiteeruffam: aeidum in flarn-

ma,

HIPPOCRATES.237 ma,in rubrum mini um, cum acido fuiphuris in ig ne vertitur in nigrum , quod plurnbumvftum dicimus , cumacidismincralibus varijs commixtis mlithargyrium duplex vertitur,cum acidoargillx flaua: in vitrutn buxei coloris,cum acido argillx nigra: in fufcum co. lorem vitreum vftulatut { adi Vitrarios) ea de cauia, qui metallorum fufioni , & purificationiudent,illud honorant,-quod omnis gencris aeida abforbeat, Sc meral. lum ab omni macula purum , in probatoria cupeila relinquar. N6 in inopportune hiefoluitue queftio cxpernfllmi metallorum probandorum perohemiam Ma- Ldt*,iv., giftri Lazari Efjceri, quam inlolu- ks fmt l tarn Philofophis difcutiendam re- fi'* linquit. _ Cur ni'mirumcupella probato ria xs , vn cum impofitisante operationem , & peft ponderata grauicr fit pcft,quam prius J Hanc fbluo ex fundamento na turalis Hippocraticje derina? , quod nimirum cupelJa probatoria p*araturex cinere Ioto,& omnifaliedine priuo : vel paratur ex ofli. fifoUur bus combuftis , quxin cineribus nihil falis relinquunt,adeoquecupcllajjtam ex ciaeribus,quamofli-

bus

^^^

bus fa&is alcali inanc

238 TACHENII
>

&

vacuum neque-

reprefentant , cum vero ex lege

natura;

foli,

& inanes effe

unt,antequam in vfum vocantur replentur humido aere,vt de alcalibus cftcndi . Cum autem Ignis admoueturhuius potentior aciditasexpellit debilem humidum aercm fibique Imperium ,&po(Teffionem arrogat,fic alcali faturatur ignis arido,coagulatur,fixatur, cupcllifquepondusadditur,non fecus > quam aeiditas ignis in plum-

bocoagulaiurprominio, illique
pondus addit Ex eodem fundamento mint pi.
lula? plumbea;, quibnsvtnntur, qui auium venatione dek&antur , plnmboliquefaffcoiuperaddunt auripigmetum fulphureum > & feui tantrilum, Sc ex ferreo cochleari roftrato in aquam frigidam continuato filo effundunt, & totum plumbum vertitur in fphae. rulasmaiores, & minores,quas cribro in claffes diuidunt. Quare autem auripigmentum > &non commune fulphur fuperaddunt ? ratio eft,quod hoc flammam edit, Sc plumbum combureret : illud autem ftrmumfaltem fulphureumemittitaeidum, cui plumbum vt alcali aufculcat, illoque

HIPPOCRATES.239 queiaturarioptat, ideo eleuatur quafi fermenti more in iiquida forma:vt autcm in effufioneliquidiusfiat,adduntfeiuim . Sic veteres notarunt ex acido inchoariin viuemibus omnes inflammationes, atteftante id Hippocratc de prifca niedicina. In homine, inquit, tneacidumy acerbum, acid'Jfimum ,aliaquefexcentaiquttpro copia,& viribus varias habent facu/tares , excogitarunt propterea ex plumbo varia vnguenta, &emplaftra, quoacidum illud abfumerent , &quofepius dicta vnguina mucantur,ranto cclerius acidum confumunt , ma* lurnque tollunt : hanc acidi abfumptionem pro vtrfgi captu refrigerare vocamus-,quatenuscalo ris caufam mortificat. Procorollario huius capltisdicc,quod ab imperiofo ign-is acido, quam plurima veniuntin lucem, quae alias ocu]isfepulta,& abfconfamanerent, vtoftenditcoraliorumt'ndfcura. Cor a Horti Nudo igue reueibera coralia tinffur* integra ex.gr.vncias i a.per 6. dies, &no<es ( pericus eodcmvtitur ignc pro (p. vitrioli diftillat: & reperies vncias 15. ideft tribus vncijs aucta, & in puluerem fubtiliffimum

fimuni motatfc. Hjc augmentum nil aliud eft, nifiacidumexflamma,quod coratia diflbluit, & cum ipfis coagulatur > & fixatur aeidorum more in falfum .

240 TACHENII

risacetum diftillatum > bullas non emittit, vtalias contingit in cotaU lis non reuerberatis , ac'doenim ex igne (untfaturata acetum dif(oluit
TinCtuta h*c reffer eji,vet *rchtu%. qw cum comltorum vita

Huicfalfopuluericum affude-

corallorumpuluerem , in

P*r> fafu
mbuUt , tnAgnarum v irium,mt ri nefeienst ti yutde in igne , vi in vina ojlcadi.

pellucidum , femiaeidum liquorem , qui licet pellucidusj vt fimplex acetum diftillatum > & fine colore, latentem tarnen habet fanguineam rubedinem quam affufio Spir. vitrioli>qu'iper6. dks,& nc6Us>vltimo,&natura? poflibili igne fit expulfus,in momento maHanc rubedinem non introduxit,neque acetum , vtneque fpiri-

nifeftamreddit.

tusvitrioli , alias femperrubefeeratur . Oportet ergo mechanica in corallis clam latitaffet, & igm's ope ad maturitatem perdu&a fuiflet , de qua nunc pluradiflerere , lubens fuperfedeo ; fatls eft, quod cont ra fomniatamdectrinam , aeidum hoc corallorum falfum non denectflitate,vthec rubedo ret mixtura, quando magifterium ex corallis, vulga.fi modo prrepa-

ftw- "

r
HIPPOCRATES.2 4 r nwfle, hommquetin<uram in. ignc conftantem nie oendiffe, quam porro ingenio feparabis, &: fc ipfa laudabit. Spiritus vini tnrtnrizatus, etiam ex ncn vis tin&uram extrab.it . Sic quoque antimonij florcs ^ tim ,. candidiflimi ex regulo fublima- nmmfix. ti TychouisBiahej quommmeminic Sennerms tra&atude pefie. , in reuerberij igne,paiilan'm tarnen admoto fixantur plane , &deinde lubidum acquirunt colorem, non fecns , qnamilludin fpiritu nitti corrofunwiius uipra meno.nem frei. Simi!itcr> & antlmomuffi crudutn fixatur eodcni tr ; cl^mento in candidiflnnr.in pultxrcm , non fecus , quam illud ,quod cum tribus nirri panibos in antimoriruth diapboreticum exuftum, &calcinatumift, dcciiusscdt.ovfu , 8c quid prjefi.tre poflit in med?cina> fuo locoeendi. Acida itaque ign's flnmmanon fluinpkimbimi,nn(, 'm<n;>i 1-n,veliquaquealcalin diflbtuJtifed& ipftimfeiTiimin fubtfh'ffkmimpulucrem, quemerocUmi tart'sppellamus , qur d tarnen fit ut veliqua metalla reduc'bile. non ft, proptereaHoratius illud c Ic.naL tum >

24* TACHEN1I tum, fterilemvocat, rubiginerv hujus occafione de eius propric ta tibus qux-dam dicenda. .fr&cipitat onis modos, C ntccjfttates indtcat. , DE Cap. 26.

Fern propnetatibns, & a. <5h'onibus,quas, &quomodo eas perficiat in bumano corpo

re,multi multa dicunt fcriptores. quorum catalogum rccenfct in iteit'v.s-Scnnertuittb.3.p,2.fcr.2, cap.j. pauci vcro rem tetigerunt propter Hfppocratica; dettrina infcitiairi) dicnm autem quomodc adfiringat, velquomodo laxet. Ferrum adftringit manififte , idequeflomachum > &c vicinia qnceque roborat: conuenit itaqiK dyfepter*'se , lientcrae , diarrhcea? qmnibufquemorbis laxis , &diffolucJs&c Qiiibus reclamari au dio , quod ferrea medicamenta mulicrum nicnfcs proinoueant, rcftaurentqueiecinoris > &lientil defettus, adecque hinc potms laxarc, q unm adringere. Quibusrefpondeoin nobis nimirum , nonraro oberrare , fal quoddam rdblucum, genitum ex acido

HIPPOCRATES.243 acuio , & alcali minus inuicem F'rren me. concOTciamibuscompcfitum, ob dicamutt* id diaphxeitil,&tranfpirationi inepcam, nequemedicamentispurgantibus aulcultare, vt expcrientia docet, voca hoc vc placct, luimorem plane exerementitium, vel in prima , vel in vltima corporis rcgioneexiftentem , cuiusfiue vterus,hepar, lien, rencs, pancreas, mefenterium , vel ftomachus fit produ6tor,idem nunc eft. Sumptoitaque ferro , quod vt fupramechanieeoftendi , omnia aeida faeiiime combibit, lic fal illud nouum liquidum,acetofum. ad Ferrum prseeeps mit, eique adha?ret,vt illud difibluat. Indiffolutionisactu d :&um acetofumfal , velacttofus humoc exeretnentitius , dum ferro adheret,illudque rodit.coagulatur tuxA tafaporisfpeciem, vel in nigrum > Velin vi'ride liquamen , vtaluiexcreta teftantur: non fecus,quam idem ferrum fub artificis manu diffoluiturinfpin'tu vitrioli fic viride, fi in aceto, folutiorubefcit: natura enim,tam in macro, qnam microeofmo ijfdem infirumentis operatur,docet Magiftrr. Cum vero ferrum in aeido naturali ftomacho valde grato liL 2 quo

cenfus aciduli ferro l'mmaturo

prxgni, & potatur, penitus admirtuntur ad intima huiufmodi liquores , & abl'umuntur, ferrum vero vt di'xi alimoniccincptum ab acido feparatur.alcali acTrione , commifto , in qua fegregationc confluunt didti falf-acidi humorcs ad ferrum* tili

quore diflbluitur , vc funt hufns

244 TACHENII

vna per inferioraexturbanrur. Simili prorfus modo contingit argentoinaqua forri foluto , in Jianc folutionem, cupii lamclla; inijciuntur , tunc ftatim aeidiras aqua: fortis deferir argemum 5 Sc rodit cuprum. Rurius in i 11ud folutum a cilpro viride, lamine ferri rnittanvjfic aeidi fpiritus aquaM'upro l'aturati, confluunt ad ferrum, illndque rodunt, cuprumque depon nur, quia ferrum facilioris folurom's quam
Ferr mit tat ur in cu frum.

adlmenr, atque

cuprum.

Goslaricnfcs ruftici hl aqnani vitrioiiruprei pixgnam proijciiic, ferrum antiquuro,illiidfuo tem pore in cuprum mutatum, extrahunr.vendunt , quia per fufionem cuprum euadit , haue metamorphofin, plurimi veram trn fmutationem cfl'e crediderunt, vt Sc hodic creditur, vt feripta do&orum vi-

mz^zs?-

HIPPOCRATES.245 virorum teftantur. At penitius infpiciendo , aqua natnraliacidoprjEgna , pctoirtit cupri mineram immaturam, qua rodit in vitriolatum cuprei fuccum, cum vero acidus hie fpiritus reperitferrum, quod leuiuseftcupro,iioc rodit, &eodemmodo vt iupra eftendi , indiffoluti ferri locum fuccedir cupvum, adecqiie; non tft tranfmutatio , fed neceffa-' ria prateipitatio. Ita in liumano corpore contingere mechanica rntio.&: neceffitas di&itat, prsTertim cum natura in omni refimllis exiftat , vtSenex; doeuit. Nifi enim exerementitius luimor euifdam fem-aeidae natnra,& fapbris cffet,ferrumin cor pore , non difiblueretur in viride, vcl nigri'.mquamen, vtquotidie oculis intuemur,&etiam cap. 16. manifeftamechanica oftendi : & nifiexcrementa diclo colore tingantur, iam ferrum, ferrcaeqnc aque inconfiderate propinantur, non enim reperit humorem idoncum,quofoluatnr , tunc fand ferrum adftringit, licet inelyta: facultatis mediese Vienenfis crocus martis aperiens affumptus per os fuiffet . Curiofus videat Clauis cap. 8. L 3 Wem

vfui ir * Infus.

246 TACHENII Idem intelligendum tfi , de acidis fpiritibus, vt vitrioli,fu Iphuris, nitri, falis&c. hi nifi rcperiantalcalicrrnns in corpore humano a vitahlate profcriptum >& cb id morbofum , quodacidosfpiiims infecombibat , &vnain falfam vrinam mutentur , plusnocem, quam profunt , tuncenimproximum ftomachialimcntum, nir ia fiiaaciditateinfic:unt , &akndo inep tumreddunt. Medicus anu'cua Roma? anno l^-pcft's tempore , cniusquoquc de podagra mentionem feci , prsefmtationis gratia vttbatnr fpiritu fulpluiris in copia:hicArthrifi cns eiiafu poftmodum nonnTi alcalianimaliumreftitutus . Aleali cnim ccmb.'b't aeidum errans, per corpusdifperfum,quod, ventricuculis manifefta neida non perferentibus,dolorem,&:moibum O cltabut docenteid fjippoc. dtrntdicinispttrg'ibus.Acidos c bos,fiquis citra dtlettum , ac inconfideraie txh beat, nihil commodt per. ficienr . Hac prxcipitationis neccfTitate factus eft magna? HetvuriiE Ducis, clauus aureus , quem Feldman* dus Primus. P. M. fcquenti teftimonio, quod cum clauo Floren-

HIPPOCRATES.247 t'xfpetatur,ornaiiit. D LeonardusTurneiJfer ,ctauum ferrcum , me pr&fcnte, ac vidente lgnecalefaElum, ac oho imi*um, : n aurum conuertit.Rom* dif 20 Nouembr.poprandtum . Huinfmodi clauos aliquotits lndendo propria manu parauw mus. Quivero metalla vulgari,&: ruflico modo trndtant, iisvideturimpoffibilisferri, & auriconglucinatio,credunt itaque pro certo huncclauum vere ex ferro in aurum tranfmutatum cffe, huius opinionis caufam confirmt.quod aurum ferro non adhaereat, imb aurum liquatum illud in momcnto,ficut fulphur corrodat,& in rubiginem verrat. Conne&iturautem fcrrum an. ro , per praecipitationisnectffitv tem, vtdixt, nlmirum eo fundamento, quo fcrrum cupium pra> cipitac . Scca igiturclanum ferreum in duas partes, extremitatem humeti faltem faliua , &ftatimtange luimidam pnrtcm cum cupreo vitriolo , &inip(opuncto fern extremitas rubetcit, acquiritqne cupri naturam. Cuproautcmfacilime aurum affociatur. Cupreo huic ferro adapta cufL 3 pi-

Sieut fulphnr ctmmune i c aurum fer tum in tubiginem vertit.

Oluten fit ex cupre* moneia, vel ex aur* & ttrirento colhtjuatu

248 TACHENI1 pidem ex auro pnro facitam,cum-' qucborrace , & aurea foh'datura (glutineauri) in cavbonumccmmcdoigne mcre folito colliqiiato & habebis clauum aureuin ranrazfumae. Hunc Tnrneifserus tinxit ferrugincfufo qua anrum abfcondit, ac magno Principi(finedubio) manibustradtandum obcul't , qui ita Jarnatus , poitiffimo quoquo ferrum diiudieabatur, qucmigne calefccit , ac In oleum quoddam (vt ait teftimonium ) intinxit, quo aftu abluit ferruginem , & aur'urri apparuit. En artif5cium,fi artiricii nomine oignum . Sed redcamus ad ferrum, q und affnmpcumperos, libcrac ab abftntdt/onibus fupra di&o excremcnus.obortis, & apcrit per accidens,abforprokil.coagulatorc, acido errante, c natura profcripto , ncn tarnen quod per fe proin. dedcfinat eeconftrithuern , & rc boratiuum. Diaphrag Apentergo poteate fpecifica, ma non a& aypropriata , quatenusiepcrit fwtdit . acidum degeneratum , hypochondriis movbofnm , qnod abforbct, vtpote illi gratum , & appropriatum , acvnperinferiora dctiubantur. Cm-

H1PPCRATES.249
Conringit ver'o qualitate /ircunda , dum (eil. nonfoluitur morboib Hypochondriorum aci. do , tunefaneeiusvfus valdenocuus, & ab Auicenna redte inter veneria connumeratur, vt inClau is cap.8.ex profeffo notaui. Notandum > quod viuiolum manisnon fic offerendum in laxis , & diffolutis morbis febiem comitem habentibus. NuxCaJfa. Cap. 27.

CVprum, dixi.abacetovertl in oeruginem, hancftillare iubttrcformator./^wm,inqiiit> in Appendict fol. 72. me mentionem feeiffe , cuiufam menflrui leeret 1; hoc menflruumqtianquam Tr 'Jf " /*iubebatmaltgnorum , tngrattt- itm ,l, morumque cueulorum canwa in- invuitu-.m wdia, tnter fecretiora arcanorum ?"*''' "'fenmadetmert , nee tarn cito 1 r ,,, twto< . meridianavt lucem emitti; dum tarnen omntm vindiblam , \ngratttudinis , & odij , vnde mihi pro btntfitiji tniuriosi iatis , Dto rehnquendum, fuadet rette fattorumconfetentia , vt bonitattpub'- et, , rempraemgratam, fpiritum prtnominatum, public 1 iu ris factum > cui magna remedio-

tum

z5

o TACHENII

rum pars tanquam co nM<t y non exigui. innitetttr . Quid nunc docct Rcgius noftcr Dcctor ? fpirieum venera , O" m.enruum[ecretum !( Rifumteneteamici)quod proprer indignos deo'nere dtcreuerar. Vah,impolita rudltas ! fed qui's vnquarn in hoc viro ranram liberaliratem, torque benefitia pro publico bono qnajfiui(Tet,nifi ipfe fe manifeftaffet ? O curas hominum , o quantum efl in rebus inane f Centum, & plurcs anni funtelapfi, ex quo Bifilius Valentinus > hanc aceti diftillationem in vulgus edidir (in l'ibello quem infcribit Manudutlwnem meicint Jdiomate Germanico , & rurfus jmpreflb Francofurti apud Lucam lerinisanno 162J. <w quarto) fubtirulo:Vera Perlarum Solucio: Hunc reformator a Bafih'o muuianit, fupprcffo Autorisnomine ibique deverboad verbum habe, tur, 3c huncnonfoluni vendirat, pro foluentc vn iuerfali, fed (infuper fuumfingit efle inuentum , fcribillatque:Spiritus nofler venf ris ) &pro LIQ.VORE ALKAHEST m Fharmac. Regia fol. 170. Adeo vt non fine farali praentuitiatione Iobannes Fredencus Bauz

HIPPOCRATES.25T wzrcfornator?snomen digniffimo Anagrammate Pharmacoyx'x piaefixit, quod ibidem vickri poteft. Addit auiem reformator (ine ^Ad qti'td crubefeentia . Hie laudatifmus-inconemfurvpfpirttusinmedicina , nonfolum- nx tuofa i la, magnarumvirium eft , cum p/~ Ooriofti <rjp Itpricis , Apopleclicis, J-Iyericis v naufeofa .fjjpochondriacii [urrtm'e opitule. egia copofit ionei , tur, legitime, ac debitiexhibitus-, acetum verum etiam tanquam LIQUOR omnibus gratwv ALKAHEST'fehabet , CS-von harte hahet Vt re'iqut fptritus aeidi , qui [oU utndopatiuntur , & derunntur , pnteftate. inque aliud ens conuertantur &c. VtinamBafilius,dumdittillare docebat hoc acetum , impoftores timuiffcfrficutHfpocrates, Paraccli'us, & reliqui: reformator hoc pro LIQVORE ALKAHEST-, non venditaffer,imbnec tot encoroiis illud decantaffct,vt nec mun do, tarn fraudulentcrimpofuiflet. Hoc acetum quouis pretio redimendum luadet , additque fequentia magnifica verba , qvae ptopterca albo notabis calculo, icicet. Hoc letlor amice fruere fecre- Turpe e Doffori ch fo,inqu!t> & fauore mei, profideli culpa, re~ communicAtionc beneuote perfe- darguit if

ucra.

.-!L 6

Pioh

ft#m i

2 TACHENII Pich Iupiter : huc adcfte per. fcrut itorcs acerrimi , vobis illuftratumeft fecrctum nufquim ab aliquofcriptismandatum. Sed ridet natura,pro veritate nunc pudendacommenta docere : funt, qui fine magno labore,tempore, & famptu fimilem > im potentiorem liquorem ex aceti matre in inagnum vas, recipiens diftillant, quem tarnen pro Alka lieft non prorlamant. Videamusnuncfubiectum, ex quo reformator mffernbile, mirabe volui diccrc ; foluensj& laudatifTimumAk" heft diitillatjdignoque nomine fibi approprint , appellatq; SPIR1TVM NOSRVM VENER1S. llludefi xrugo,vcl aesviridtj, cjuod fic fiticupri laminar cum vinaeeis iam acefeentibusconduiv ttir : harnmaciditasrcdendocuprum, cum eo coagulatur in Tal, fi_ ein cmni aeido rodendo continit i vt de plmiibo , & corallis ad oculum demonftraui Iftud viride cum aceto diftillato mundificat reformator , inde fanenil aliud, qnamacetumextillarepotcft, vt Baiilius candirie fatetur loco fupra citato : nonfecus, quam fpiritui vitrioli eutnic , qui rodendo cu;. prum
25

HIPP0CRATES.2?? prum vertitur in vitn'olnm, quod fi diillatur,iiil aliud, nifi idem vitrioli fpiritus, fei) ftngma, quodaffudifti ,tlicirur,-itixta illud,nemo dar,quodnon habet Reroanens caput mortuum, vel faeces funde in tigillo , addito pauxillo nltri,&rartari, &redit cuprum ,qncd fuit,priufquamcum aceto in xs viride erofum eilet. En fecreta, &aicana materia, quam Reformator fuperflua liberalitate , probonopublicocommunicare volit, & quouis prei.e redimentm fuadet. Hocftcnth, inquit,/rf rt leclor amice . Apage hiscum impofUiris,quas vulgus ridet ijfquefidemnen ha bet, qui norit fecreta, non effedetegenda, nifi in parabolis, aegorijs,imtaphor.'s, involucris, & fimilibr.s figuris in omnibus feientijs : fic taffix feci'tque Pytagoras, Orpheus, Hippocrates,omnefque antiqni vates, &Ph!lofophi, quorumftudium femper fuit natural feereta, van" js snigrnatibus , & in volucriscbtegerc, in auribus inpientum , ne loqnaris, inquit Sa piens , quiadcfp'cientdc&rinam cloquij tui. SicIohannesPicus,libro dedignitate hominis, PytagorasjPUtj Bottius, Macrobius,

Cor-

ti

-254 TACHENII Cornelius Tacitus &C. omncs v nicoore fanciunt, fecreta non tue detegcnda, eb vtdigne impcdianturincligni. Scdage nonne minore cum labore , &dilpendiovti licet aceto fimplicitcrdiftillato, cum fit vna tademque res i Nonne Tyrocinfj iaiptores, fal perlarnm > & coraliorum prxparare docent cum Spiritus aceto diftillato.&pofteaabluerc? tum di. ejusKimen ablatio munlisrepenilUtum -tur , acidanimirumcoagalantur ,ft. cum folutoi vt vbique oftendi: vt autem paucis in fummam contraharn.- acetum diftillatumcommu ne & fpiritus vtnerii reformatorisnon iunt nifi aqua impraegnata faleacido volatili ,&fi illudquicquam rodit , coagulatur confeim, quodpofteapercombuionem fixatur in alcaii. Qulern praerogatiuam habet, nunc magifterium corallorum, & perlarnm reformatoris praalijs , quaTyrociniaponunt ? id far.e docet fpiritus vitrioli, vel fulphutis, qui praeeipitat vtrumque: cuius ratio dt, quod potentioraeiditasapprehenditfolutum,&inillo cpagulum fufeipit, & ob id etiam ponderecrefcit, quamexinderepetere non licet,nifi violento igne.

Nulla

H1PPOCRATES.255 Nulla ergo differentia eftinter fpiritum Actum Veneris , & acetum communiter diftillatum, n'fi quod hoc dilutius,& aquoflus fit, quod viginti argnraentis in Clauis cap. 6. contra Inclytar facultatis Vienenfis membra probau'r, qua Pharma*. Regiam ftudicse (notetur diftio ftudiosejperlegerunt,attamen nihil de mediana , quam profltentur , inclytailla membra viriiia intellexerunt , vt teftatur Dccanus in cenfura . Siccine Dec proximo , & Veri >JS>femiI tjuu ptiera tt!, fatisfacit fcriptor, vt peierat in uerjt,et cre animaduerfionibus ? Hxc'me funt dcrt,foftea dmutmionts ex vera rattone , & nun oportet Cic.prt X* expericntia confcriptd,nemim ta bir, ptflh,. rnen adhuc vifs , vel animaduer- 21. ad folatlumgeneris humani, vt habet prmfatio appendicis . Itane fallendus, & delndendus, Harus, cui promittitur in dedicatoria, quod ignoratur : genuinam fei). componendorum medicamentor tnetbodum, G" vtatam ab errorlbus mundare , ne populus inaris difpendium , & valetudtnis f&peChi dice il (pius prt:ipitetttr,vt hac in par vero nun t* <" te^ fubditi f&hciusviuant: ven- affdttca, mi maraui ditarefcil.acetum pro Allcahtft? glie del tua Harccincstillaq omiffis nego. fudaretdif IjM neetarijs in vulgus, cum tan- fi Dantt to

25 TACHENII

labore profeitafunt'ivt loquitui epilogus. Sedfcriptor , aceto fuo ebrius nonccffat mirandacantare: fpirilusnofter ventris , inqttit, in appen.fo'. S^-txtrabtt ex chalyb iimatura adflrmgenter tinEiuram. Hem quid audio! noua res! quafi non quoduis acetum cum ferro h'mato non rubefceret ? Fat bris ferrarijs notiflimum. ^Acetum Paulo.ante fol.798.in Hermetin fern ca mant'ffa inutili docet , quod T'rT' rubtfcit. ^ocusadflringens(o !a reuerberaSpir. ante tione, nulla aLare adrxta , exavitritli cliffime prapararipote , nuncvt vilfulph. aceto fidesadhibeatur , concedit ctflgulatur tum tu in vtrumque . Quid iftudtftaliud, quam impertinenter, & ignoran vitrhfr ter nugari?im docere falis,& aceti contrarietates,& vtrumque non cognofcere. Porto magnifici Domini De- Ca ni,inclytaque membrafubfcr'pferunt, acetum feil, feu fi&um fpiritum vencrisinfignes,& falubcrrimas v'res a cupro mutuatas pofTldere:I Jane tarnen affertionemhoc loco nuneeorum dux Jmag ; fter,& focius aperte negt : inqiens m Anmaduerf.de Thenaca: Vttrlolum venereum, faporem habet ingnitcr adfiringenttm*naufean, vo.
1o

HIPPOC RATES

257

vomi'umque in yarua ttiam qua-: titate comtnouens , vt ingensjufpi-

clofit , venenur quoddam huic vitriolo commixtum effe , atqtie ob id hoc ipfum minime aptum cenfeo, vt huic comyofitioni iungatur, Adcoque faluberrimas vires, quas cuprum pro fpiriui veneria pcfliderepeierat , hoc loco nunc rctr: 6t >t, & venenum effe contra ftip-tortsiufte reclamat. Hac nimii rationc. (npremo Cditore cauuim cft , vt venenum cupri in igne fit conftans, & cum volatile nxeto non ateendat, ne per igflra nute menftruum fecreturn , tothis Auftt'-'K innocens populus, (ecrcteiugularetur. Quotitulo autem magnifica ha;c focietas, miniftri natura; ofl3 J cium adminiftrauerit , hactenus paucis ex prcpiia fubferipta confefluone , adoculumoftendam , exindereliqua dc&rina eorum , facilimeinteHigitur. Magiftra natura > in artuum vehementifliimis galiieis doloribus, indicat miniftris , vnguentum mercuriale anodinum , in eorum mitigatione applicandum, hi ver fidti'jpro indicato anodino afferunt mtrcttrium corrouum , toto n M ca;locontrarium . interim vili jw.682. pkbe

*s4pol. fil.

116.

2S8 TACHENII pkbetarnen canonici audire volunt. LanguensPodagrica n.->tura ex acido,affcrri, &appiicad fibi indicatinfipidumalcali, aeidumabfumens, vt eftnqua fperman's ranarum,& huiui'modifimilcditfUvero miniftriindicatum negant, refpondentquedolenti Dom i na: na tura? effe contra mcthodum,"prriculoft plenum opus a/e<c , ancipttis (ctlicet euentus , repellentia dmouerc<y vefaniam, & nequitiam fimul arbitramur , hwufmodimplicibuscatarrhum repellerr:vide,&cap.i9.buius libii. Et rurfus, natura peregrino acido, fcbri'Ji accenfa, indicat, effe illudacidumcomb'bendum cornu Cerui, fimWbufqitecruftaceis, In vero tniniftri ( rationales feilieet )
titi?erc Konpoffe.

^ipol. fil. aiunt ad locum atEtum tatia ycr-

Natura , anodino apoplccVco fuecumbens, fibi pofeit aitxiliurn ab nromitico fpirituali odore : pu. tatitii vero miniftri afferunc fetidum tartari , &fntnrni falls diftilPhtrmac.latum liquorem, fubtitulo^ **'* f ' L ApopkEticamintrths.Uon fecns, quam ftolidus feruus ,cui fitiens, Herusindicaret , afferri fibi potum,hic vero obtufi, & afinini in. teile-

HIPPOCRATES.259 tellcctus porrigeret faetidam matvilam : fimiles funt ifli fajpius nominati natura fidt-i miniftii,vt per totum (criptum natural: fermonc, atquc mechanice dcmonftraui. Exitus afta$rob*t. Cap. 28. SCiendi dtfi.lerlo PhamiacopaeamRegi'm rtformatorc irigenti glorioln: .priiritu confcriptam, multifqne nbfurdirntibus re. plctam cuolui: prcmittit Rog'bus, fulphur vtirtolt narcoticum , fub t\m]o,Laudani fol.849. Ted de lioc veiedici pottft : Rex euafit fati ope , & non yStrioli uilphure narCt:cc,qucd nullibi in totoieceptarorum volumine reperitur. Sicfctiam Regina pvomittit ludum prxpaiMtum ad generandum lac, quem uunquam vidit > aut agnou!t,hinc vulgo in prouerbium a.ffif.'nentins'vt mtAicits. Hoc eins fulphur, illiulque klduspraeparatus parriam non mu tant , ncquetransmarecummt, dulceillis nataiefolum , vbi nata funt, inccrtbroic. reformatoris ibi perpetn luvrent. In TumptuofiiTima appendice Rc-

z6o TA CHE Nil Regime Pharmcopae'ar, fplendido apparatu decorata: non lcgo Rege digna>nifi meras imponras ,8c inomnibns feie cempofitionibus Mag erium norum folbilcq: vanaoftentatio, ycl tpfi Heraclito rifum rnouendo effrt , quod ta rnen nil aliud cft,nin perla:,&: coralia cumaceto corrcfii 5vt cuilibet pharmaceutiecs Tyroni fatis norum eft . Ipfus autem deridet, Si cachinno cxclpitferiptorum longa reeepta, in ylppend. ad dnimaduerf. fol. $3. fed quis vnquam vidit,aut legit longiora , quaminhacAppendicei quisinconcinniora? E. xemplum fit illuci compefitura , quod fpeciofo titulo p Mar um Kegiarum tnfcribitfol.izi. , vbi faneopj'umomncscftVdtus > quos promittit, forum edir, ad quid ergo aurnm corrofum ? cuius fimplicis nulla eft cognatio cum opio , columna pilularum . De hi's canit Homerus. Pharmaca mixta, falubria raulta,&noxiamulta. Profcdt congreffiones fimplicium, ad ignari lubitum fac~he,Reges infatuant,& exanimant, occafioque mtdendi^in momtnto labilis inttrtis comeihris praterire fa cti:

i^^^_

HIPPOCRATES.2I
cit'.ocet M*g<fter l.Afh.i. Vnicnm hoc addo: receptorum

combinatores , tanquam.fortilegos confnlo fugiendos, & propelkndos, qui fus prcdigiofis compoGtionibus de maus noris negociaiimr,& fuper vitam noftram mittnt forte: impofllbileeft, inquam.vel faltem difficile,vt de fola vrtica oftendi, aliquid ceni atuerepoffe , nifi fola opinione, planeque ignoratur ,quodnam in tet tot remedia profieuum fueiit. Quoticfcunque autem fingulx res intentum non hnbent,tunc nimiriuncompofitioneindigent, vt depotionibusvulnciariis , de tinclutis, & atramentis, 1 uculenter demonftraui , &adhucvnicotxemplooftendam. Sitfallue fucci pars vna , vitrioli martis pars media, bec ambo commifta,fubiconigr;cant: alcaU enim occultum fakjiaaworioK acidum abfotbet:pcfthoram aeidum minerale, & nobilius fuperat debilealcali vegctabile,&compositum, virideicit, cui adde adhuetres partesvitrioli , tunc non mduitnigriun colorem ( vt ratio fuaderet) fed alcali fc affociat vohtiliaeido, Sc vitriolum in oeram vcrtlt, Beut coiitingit, quando fpiritusfubtilis ab

262 TACH-ENIT abacreconmrnitur, &dcficiunt: verum quo digredior, quum fcia, fcrcndum effc , quodmutarinequit. Reformator tarnen affidue huinfmodicompofka cum fuauitate commendaf. in sippend.fol. 38., ffticesfane effent Mtdici , C <tgroti, inquit, mtliamedica-' mentaillts juppettrent , qutvere REGIA furtt-, & tarntxiguopretto,vtettam tnpauperum vfusdif penfari See. Eia,age qnidnirperfpicuum, ra^iqua^in riffimum, 6k Inaudicumimpeftutapruin. vx cxcmp i um fic AQVA AN\T n "" TAPOFLECT1CA, quamir-fis Regibus , & Regia: Aula: Magnatibus,vnice praeferibitfminime autemeiuibus Auguftanisconcedit) & cognomine M1NERALIS appellar,quam tanken nil nifi acetum adaquatum , cV nequidquamde aliqua minera continerc: fic probo. Cremorem Tortari , & antimoni) miner am per r et ort am ,'gne moderat0 diftillat, moderatus au. rem ignis ex hoc compofito ,tartari folum phlegma educere poteft c quod antimonii aeiditas , in cius Pulphure confiftit, vt cap. fuo eilendi: hoc fulphur ab aeido tar-. urif

HIPPOCRATES.26?
tan, neque via humida, neque ficca,vllo modo difi'oluitur, fin veib vrgeaturpaulofottiore igne , nil aliud , quamflorcsindecolliges: quicquid ergo tx hoc compofno ftillat,nil aliud quam plilegma tar. tari d\:hnins accipe vntiasjex. Syir tus vener:s (qi\tm prxcedentecapite , & inGaui viginti Argumentis, mcrum acetum diitillatum efle,cftend'i^ vnctauret.
Sptritusjaturnt #rdcntts(h\.mc

non folumcap.17. fed ctiam cap. lo.accriinflammabilem>pinguedi. nemefle, luceclarius demonftta111) vnciam vriam (emts . Spiritus vitriolt volatilis [ul. f/bfrei , abacidofuofpirtturethficart , ide feparati ab aadttate (eft ergo vicrioli phlegma fecorera lirlpluuis h.xbcr\s)vnctas tres. M'l'cc ri> aeque vfui adhiberiiu her Endymion. Tctam haue fumptuofam,Regibus tolisadfcriptam compofitionem nil aliud efl'e, quam acetum adaquanun, adeoque meram impofturam, patet per examemnihilominus tarnen Rcgtbus aegris admodum prvfuinrum (ubferibit magnificus dominus Decanus > tu cen/ura. Hac ex aqua, fimilibufque ridi-

culis

3 6 4 TACHENII culiscompofmonibuselucet, reformatoris Augitftana: PharmacopcEE mirafimplicitas, &in me diana excciandacredulitas: quicquid enim rudes,& ignaui focii iniutarrarunt kvibx , i 1lud extern, ploproraro , &arcanoremedio amplcxustft , &exindeRegium fciiicet opus ineptiarum plenurq compilauit. Apparethinc, nemi nem non ex maliti'a, fed ex mera ignorantia,i& infcitia, innumerabiks errores fcripfiffe, quarepotiuseft commiferationcquam re prchenfione dignus. Minelyta ttta medic&faculta. tis Vttnntnfis membra , qua ab initio adfinem ( ideft omnia) ttdioseptrtegerunt, vt teftatur vlti. mx editionis cenfun : Hxc inquam muliebria mcmbra,fi lc6ruram,feu ttxtuni mtellexiflent.non fe tarn turpker , Sc euirme geffiffent:fe doctores, Sc artis profeflforesfingunt , attamen praeter cnlumnias fefe mundo inertcs,atquc nil feientes manifeftant, ad prr.&icam itaque accedunt, ficutafinus ad-faenum , nefeiens ad quid roflram porrigat, n.'fi quantum fenfusexteriores , fineintelk&uper vifum, & guftum ad pabulum dedueunt. Hec inquamimmania } laxa-

: laxaqae mcmbraincudi funtreddenda, Horati j mafu, am ad ponQuarc

ad vos nie

HIPPOCRATES.2^5

temafininumableganda.

nui pharmacopaei , vt iudicetis, Sc calculd faciatiSjVtrum huiufmodi

conuerto, ingc-

fumptuofa inutilia > laboriofaque opera , exmeroacetocompofita hm in officinis praparanda , & permitcenda?&: vtrum huiufmodi impouure Regibus, vel magnatibus, fed an nepaupetibusquidem
fint pra?fcribendae?fi enim tepore fupputetis
>

vafa,inqua

ftrumenta, artifque requiflta cum

& nil aliud

auctoactto fit impedendo? Nne praftat, tarn Regi, quam pauperi in hoc cafu ,quem Deusauertat, obuium aceti vulgaris, quam hoc rectctnm artificiatum, & magni pcndcns ? fin veroexiguopretio haec , & fimilia abfurda compofita difperfabitis. Tttnciabor ein damno , crefcirque morralis e^eas. Ci ccaflis, vanifque opinionibus, rcformatore hinc inde cmifTis, diutius iinmorari vellem ,
Scd

acetum lucramini,vbinam quxfo, reperiturpauper(vt ait)qui huiuf modi siiptus pro recccio,& prctio

numerus dicendorum nimis creceret, quodnon folumexpertus

eft

Lucas fcric eft

%66 TACHENII 'eximi.us, & eruditiiTimusD.D. kius refti- Lucas SchrocRins,qui in examine tlllt *4HgH animadueifionum , in priftinam fianam rharmac. dignitatem fraudatam Auguftanam Pharmacopaeam , non fine magnolabore , &induriarei* tuit , fed etiam ex primo fyrupo\ fatis manifefium fiet. Hie vt, & requi fuere ab antlquitate lauenti, vt cuique indiuiduo propinari poffenr,& etiam ad promptitudinem,& compendium officinae.fed cum perquamplurimi odores,pr?fertimfpicae, 8c wfx (rofxodor affumptusiugulauit virum nobilemRomae , febre tertiana inter na ttente, laborantem eaque non periculo(a:citatSennertus nofier > deindicatislib.5.par.2.fct.i.cap. 6. exHoratio Eugenio) eegri concoquant , neque fine ftomachi fubueifione, & eru&atione petferant, im digt flioni reluctentur, vt apparet in eibis nimio aromate Htminlei' cond'tis,qui fiomacl fermentum tut vtilifsi peffundantjhinc eibum fimplicem, mus fim- faluberrimum laudarumveteres. flex: nur. uatio fapo~Hanc ob caufam , etiam pro hoc rumpeflift fyrupo Abfinthium ponticum 5 vt ra . Ptin, minus odorumelegerunt, atque 1H.u.t.si fimul cum fpica, Sc rofa, in vino 9' veteri coxerunt, vt vni cum vini fpin'tu, cui odor. facilime aflbciatur,

HIPPOCRATES.a67
tur, peniuisabfcederet,quod pro bat tucci cydoniorum addicio: nifi enim hxc veterum intentio fuiifet,huius fyrupi loco, in vfum vocaflent

puminlplflabanr.

vtinD.'ofcoride videre eft b. Tcap.49. Remanens cum lacharo cano fitu defendcbant, & in fyru-

cydoni'ten,&abfynthiteu,

S;c quoquediuerfa vina (Imul commixta, & potata, vt infiimptuc lis conuiuijs fieri folet>non folumK(.(5tori(quemcap. 15 inore ventriculifcdentem ex fjiypoc. de humoribns oftendQmagnum laborem>& mok ftiam adferunt eorum oi/Jr*. vnione, Ted infupet incbriant facil- ' iiem

nonnnnquam '""' s "~ vo- 'xlZu. 1. mitum rcijduntur: cum ver ea- /*/' rundem vuarum fucci multifor mes, & varijT per fermentationem couniuntur , tuncexdiucrfisre. ftoribusfitvnicusfalubris &ftomachum non tedcnspotus: queadmodum ex diuerfis fimplic:'bns ? per fermentationem counitis fix Tbcriaca , cui vnicus RccTror prjedominatur , &c idep ab Anicenna eins virtus in decuplo augeri reftatur . Cum autem inftituti mei norj fit hie vt dici folet, lapillum in lit M a tovt

lime, &

furiofa

in delicatulis, & inaffuctis per

268 TACHENil

^ t,H to" ^ ;s ollcn i erc ' {mmc: ncLilrtm ruminnnitumeffe conflat prceci1 . %

cum hoc fcribendi gcnus na. Sc gcniorcpugner, merxdct midimon- nu ; s tjj ut ; us immorari, quaproprere caUm ter calamum laiti repono . m* Habes kftor vetuftiiTima: H'ppocraticx mediana: fundamenta, quae(cien'culidlkerijs, calumnijs, falfifquercccptuiis, &impofuuis definiere tentai"iint,qiiormu ftupiditatem nullus fanare potift, cume arrogantix & infeirix perueniflcnt , vtfeHippccratcm iuperafffferiptitarunt: refpondere illisadtb cratipeifinum,ac fiqu's afino fabulam narraret: Auorc Galen. I ib. 3. Nut. {acut. cap. 10. Qiiarc null um his calumnir.ntibus rcfponfym prxbendum cfle, ait magter lib. de arte; qw turpe efife retur (ine vllo profeclu , multa verba Facere , Sc max'ir.e ppud ftultutn vu!gus,apud quod,& ipfc Hippoc. ignarus fuithabitus , vt lib.x.de j/trtief.t$x.\,Gbiaeeidiffefrteri non erubefeie. intcioiiA Antiquiffimam hanc naturabjtatfpeci- lemfeientiam, in omni refimtiiJui $nf". io/ai comprehenditmagierdc m*t aledi d<<e.ta,h'\svcYh\s'.[eminaic\\.ducere maitriam , quo volunt, nosautem pro maiorel limine , aeidum inignotam in pue" ,

Zfufnxi. tnra,

HIPPOCRATES.2^9 Jnformare alcali exprcfTimus.H's, inqnain,paucisvctuftl(Timamediux Antiqulflima fundamenta, fi me intellcxiftis abfoluta con< eordantia, fimilirudineperpetua, & immutp.bili,ex natura? decrcto, & H'ppocrate meo,harmonica, & mcchan?caratiene, fumma neceifitate inter (c conuenire debcre> oftendi. Hunc natura;, Si artis confen- i>v fyfii fum,cfim olim fimiolus, fictufque UngtiASvt ? nofter amicus ab exemplis capere, ejfugHm Attamtn neque perciperepotuifl'et,jnfurgit caballus C vn cum putidula focietate, & in- nerefus nun arcanis rabidi inuadit , mcrdet curat latrtt tut infe~ calumniatur , fefequealijslonge cjiieni c, ttUi. anteponit,^vt per totum fcriptum > ineptiflime approbatum apparet: ficquxlibetauis , iuxtamodula men icftri fui cantat , fecundum illud Terentit in Atlfis att, i. fctn. 2. Homi'ne impcrito nunquam quicquam iniuftius , qui ni'fi quod ipfe facit , nil reum putat. FINIs PRlAftsE PART IS. Oftende meliora potes, 8c tunc carpemea tibiquegratiashabebo. M 3 IN-

Index eapitum in Hippocrate chi-

micocontentorum.
fcribendicapl-

OCcafia

pt(-I

>ui nitnium profirat ftriui abfoluit .

*ap'2 6 *Alcali fal quid fit tap J Ji Jgnii & aqua )ft* oleum > r alcali fitfapa
"~">P 4 17

il

Vttrum compenitur^fr di/p)lnitur,cap.1 23 Jtumor fte capire,cap.6 38 $ui bent difiinguitybene docet^ cap.j. 31 fhforia Ars 5 alcalibus acida abfrbt docet > cap.S 44 Priuiltgiatum alcali tartari,cap <? 48 Vachu ejfc atcalium corpora,cap.io 54 Tergit ad alcaliaanimalium voUtilia cap, il 6f KAlcalivolattle y tsunrnodo ab an'unali cb* fartibus feparttur,cap. II 75" xAcidum tecultum fitmaniftftum,cap.l} 81 Caiculum refolitittfr componit,cap. 14 88 JIM inaudita > Sr admirabilis tarnen antiqjuifsima.cap. 1$ 99 Ceneratiovnius altiriusdeftrulfiot cap-i I07 Vitritli occafiontipergit impojluras dettgere, cap. 17 111 Vtgetxbilium meebanica inrumtnta ofitndittcap.1% 137 Dtertam ir ineultatn viam explanat . cap. . '9 I48 Spiritualis plantarum nprefenuti , cap.to 161 Dilta infummam etntrabit, cap. 21 16) Fuirilcmfentintiam dectarat,cap.2t 201 Ja* nteent decint, cap.fi 20 9 Mmerua manum m0uct.cap.2q Sl8 Dittacum falhiscomponit,cap.2$ 23,J traeipitationis modus, r ncccfiitates indicat,rap.z6 4 JVxCa^i cap.Xf 249 Exitus affaprobahtap.iS 2f?

O T-

OTTONIS
TACHENII
HIPP0CRAT1S CHIMICI

Secttnd* Partis .

ottonTs
TACHENII
Secund* Partis.
HIPPOCRATIS CHIM1CI
Prolegomena MORBORVM PRINCEPS. Efideeft, inprincipio fahm fuifle dluifionem aquarumfopcriorum ab inferioribus, fepaVationem nimirum fnbtills afp!ffo,lucistcnebris, te il aem nimirum fpiritum a fuliginofo corpore:HiripoeratiIGNEM ab AQVA >alijs purum ab impuro, & in termiras noftrls j acidum ab alcali. Hoc iane fuit omnium mag!- De >*< ftrorum Magiri opus , lumincfi t '" kilicetfpiritus 5 Diuino vcrbo prodeuntisjfolusenim igneus, Sc luminoftis fpiritus , Hppocrati cunttafcitns fegregare heterogeneapotuit , qui dcnfiorcs parrcs deorfum verfiis pn-Ecipitauit: HoM 1 ir.-

274 VROLEGOMENA.
mogeneam ver materiam, & fpiritui proximiorem, in lumen immortaleconftrinxlt , atque coninnxit: dcnfiorem partem humidam, & aqueam effe , ratio ex'igebat,vtiJi corpus conrinuum diduci)ac extendi poflet. Humor enim omnium rernm , corporumque gluten eft,ac ferrumen. Ignis vcro in humorem agens calefaciendo hunc calefacit - Ignis enim inftrumentiimcalorcft , cuiiisopcduo oppofita vno eodemque lbore operatur: Immidam quipp8 naturam, dum terreftri feparat, illam rrcfacicndo, hanc condenfat, ita vt infinita fere rerum , & plantarumgenerainlucem > &huma> nnm fuppellectilem producerct. dl Optimc ergo Hippocrates , hcrc cin'o elementa IGNEM , 8c AQVAM omnia pofle, omnia ill's inctffi affirmauit: primo liqui dem bina? qnalitarcs mafcunae,. calidi, Ik. ficci, ab altera tetidem femincx, frigidi , & humid! effluentes, in m'xtorm gen'eratioreconcnrrnnt,& emm'fcentur : tx parte nimirum prioris motns, ad generationcm in mU'ndb clementali>vnde vita: ex parte pcfterioris motns ad corruptionem > vnde mors. Quem-

Hb. i imta

vrolegomena.

27?

Quemadmodum autcm OpifeK diuinuslpiritusin principio feparan.it fubtile a fpiffo, fic, & hodie ipfa natura omnipotentis Creatolis miniftra quotidie,& indeflnenterrefoluitj&coagulat: cunctaque numero,pondere, & menfura miniftrt : feparat cnim aquam a terra , refoluendo illam vaporis modo in nubium regionem : & rurfus ibidem illam condenfat > vel coagulatin pluuiam, rorem> niuem, pruinam &c. faecundcehu cisturgida : foluit iuquamterrx pinguedinem, vt fpirituale pabulum radicibus fuppeditct , quod depaftum in caulem,corticem,ramos>frud:us,fubftantiamdeniquc corpoream condenfando migrat. Idem artificium natura in animalibus exercet: nam cibus,& potus quosillaadhibet > refoluuntur in fuccum, deindein carnem, c offa &c.augentur , &condenfantur ficque labens indiuidnorum reparatur ftru&ura . Itaque omni confufa rerum femina,dicYis duobus inftrumentis rarefaciendo , fcil.& condenfando de potcntia in adtum natura educit : edudba per conftantem alterationis rotnmvcrfanscoigulandorefoluta-, Sifolutacoagulando , hjecinfe-

M 6

rio.

riora tra6tat,& conferuat. Ars na tura: aemula in fuis refolut'ionibus, Sc compofitiombns, fimile experituiv'nquit Philofophus. Adeoque feparandi,acdiaidendiarscft , omniumartiumantiquiffima,pra:ftantifTima,nobilitTTma,quam cumDeus ipfe aborigine exercnit, & naturaeconunendauit , natiiraliqueinftinctu hominibus inplantauit, vt eam exercerent in hac mortalitate ad vitam,& fanitatem luftent.indam,vt perquam neccffnrinm: SACRAM ide Antiqui itg'ptii CHYMIAM,& Grarci SPAGYRIAM, proprer eius praftantinm , aeexcellentiam vocancrunt,tefteBerofio : Qua? nomina nil aliud fonant, quam cum prndentia foluere,& eoagulare .ficut facit ipfa na tura indifinenter, tarn in Macro > quam M'crocofmo. Quicquid ergo Natura ab initio produxit , &in pc-fterum produ cta. c ft, SACRA hac PROTOCHYMICA ?rte produet : Iv.c Methode, alt Hermes, Mundus creatuseft . Cum autem creara enneta tum patiantuf. infirmitates , qua; nil aliud cfle polTunt, quam aut opti ci diffoliukvmt peffimicoagula-

276 prolegomena:

tlO

ho uei na erf ra. Pri xx co:

dt: Mi rui ni: cl: die en tid m< ni< tns U eil ne sie Int hc fci vfi ric

vi

TROLEGOMENA. 277 rio. Jude nata cft neceflitas, qiue di*ta. *?M ,,X' * homines coegir inquirere , &inuenire Medicum 5 & Medicinam : nam ante feparandi artem non erat mcdicinae fuppellex in ter ra, vt neque medicusiuxtaSacri Philofophi textum 5 ordini natu ra , & humaraeimbecillitatiaccommodatum,alis enimici'raus: dixit,& faia[ittit:8cc. Verum enim ver cum i'pfa Medicina in fui origine admodum rudis euer, vt fingulorum ruorborum finguli aduocarentur medici:vndecoaluerat multitudo medicorum ita & errorum . Artis cnim prascepta mutabantur quotidie j &fatiscopio*cfincfunda. mento natura: collt&a erant Plj. nio Andere. Medicameiitavcrbj quibusa?tns illa vtebatur , licet non nifi ex hcc acecrfercturattaraenneque eins coagulum, nequecremor, vt neque ferum, non nifi perfpagyricam, vtl ftpnratorinm artem, vilatenus habebantur :id quod, & in hodiermun diem, nonfoliimln fero , (edetiam in Omnibusrebus vfui iiumanodtftinatis > necefia. ricxperimur. Tandem H'ppocratesCous ta~ riflimi doni virfiiiccrioris mcdlcina;

78 TROLEGOMENA.
eins acerrimus vindex > Afclepiadum familijE antefignanus, totiufque Grarcire lumen, (apientiatfmgularis medicusj, quem veterum lcientifllmis ita approbatum,fum. roifque clacum prarconijs legimvis, vt Diuinum virumappellare nondubitauerint , hi*c inquam cum per vetuftiflimam SACRAM feparandi artem Natura inftrumenra Rarefaciendi , & Condenfandididiciffet , &quod SPAGYRIAfola vera: Medicinac de vtteri matereffet;impofllbile cxc'amat, Mtdidna eumme dicinam intelligere poffe, qui Naturae opera, eiufque inftrumenta non cognouerit . Qiiare omni ftudio annitatur, vtcognofeat, fi modo eorum aliquid, qua; fieri debent, rede praeftare velit, quia Natur* cognitio MedJco om Ifidtm. nino neceffaria eft. Idebmedicus Natura; minitter , fua prudentia obuiam ire conuenit, morbis inftantlbus, & naturis, & anni temporibus,& setatibus COAG VLATA folaendo, &SOLVTA coain ureo gulando, ficut facit ipfa natura in carmint omni re vbique fimilis :additj>ytagor. Hac namqueratione vel maxime quod moleftiam exhibet, de Noiar,, frotffc Haecque mihi curandi Humana ratio videtur : indicare yolens fibi

PROLEGOMENA. ij$
fibiinoccultis referunfle,propris inftrumentis metiri Naturam, &C tantum folcrtibus per fpagyriam patefactie , qua: Mathematkis demonftrationibus non cbediunt. Hxcque pro generali methodo, prudenti fatis dixiffe , exiftimat. Prudentia autem , qua Hippocra- Ub.%.M.C tes fuit dotatus, Galeno tefle, Na 9tura: eft intelligentia . Qiiare medendi feienriam omm'um poftremam ( vt ex paucis eius genuinis feriptis conftat) maxime occuluiffe , omnesanriquiffimadiiora: teftntur, vt nulli in iifdem verfato, dubium effe poflit. Spagyria itaque fola eft radix, & fundamentum Antiquifllroas Hippocraticx mediana; (fit veritati venia) bjecvna foluir, &coagult,tm in m.icro,quam in microcofmo,cftque fpeculum veri intelk&us , monftratque quemodo tangatur ,.&' videsrur veritasin chro liirjrfneXuIlioficatteftante: T //* m 26. Huiusfoliusratione medifi olim fuerilluftrts:idque vnum \tt\?ou tant , S>c\evbiim\\\uA(creauittl- Hclmontlum s4 l >i//i'*>its ) & addirum mand.itumilliu.s , quifolns tflmifericors. -lubet enim ncsfiibindiclfone peenje infernalis obedire pr<tpo. fitis :&id quidera prseeptum eft. Std

dt Lege

280 VBOLEGOMEtiA . SedkonorAparcntes, bouorameicum auguftius eft, quam obedire : cum cogamur etiamobediie minoribus.Medicus cnim dicituf quod fit mediator intcr vitxPrincipem>& moncm.Nunc verb matreinterempta , in fectasconcifa nil abkctius, nil vilius : cb quod fetatii omninb aduerfam,& contrnfiam Hippocratis legibus cbferuantes difciplinam impune , proteru, indccore Sacrofan&am medicinam fummum& maxime venerandum Omnipotentis donum dicl:eriis,facetiis,& prarpcfteris auxiliisinfament, vt mcdendi puritasin controucifias , rixas, coniecturas, &iactantias infandum labierit. Hinc progenninata cft illis infelicis monamento, conditi infcriptio: Ttbfl fe inedicorum periifle. Sanguineiserg lacbrymis dcploranda effct calamitas hatc ab iis ,quiH;ppoc.&Ga]enifilins('e efleglorlantur , & horum magiftrcmm faniffimam doctrinam non combibunt, fed quod ncfas> alios ficurientes abarcent. Falfum cnim cft, quod fcribiilant fcctarii > & ftoiidi contemptores Diuinaz gratie, SPAGYRIAM nouum in. uentum effe j nihilque coinercii

cum

TROLEGOMENA. 28 r cum mediana habere, cum tarnen contrarium finguh's momentis vbiqne c-xperimur. Hxc namque etiam ruditer miniitrata Natura JRftrumentis indefinenter veieur: quid enim tft euacuare , aperire, purgare &c quam SOLVERE? hinc purgantia, vt talia , folunua dieuntur. Quid Tncraflar<e>corjroborare , qumCOAGVLARE? fed rbutuntur ignari Natura; inftrumentis, atqueterminis artis,vt allquando fatis valid'is foluentibus repetitis contra magiftri mentem, corporis fubftantiamfbluant, atque putidis exerementis fubmer- d pe ur ^[ d t 'f' gant . VtunturfingulishorisNa Purgunt* tura; inftrumentis , atque per fpagyrica: artis trudhis diuitijs, deliciis oppipareaffluunt,& diffluunt, eandem tarnen vilipendere,atque calumniis infetari apud vulgi plebemminquam , & nufquam cefiant. Nsfctunt quidfadunt : ait magifter, dant fine rhente fonos, dant caffa,& inania verba. Quidenimfunt fyrupi Apozemata potiones ,decocT:a, diftillatas aquar,& inftruraenta medi'ca qiu-equein Myropoliisproftantia , qua foluta, & coagnlata ? Quid facharum 5 mel, quid cera, & oleum, quam per artem fpagyricam fepa-

I
Cum tim. tri
mmph. ^In

282 TROLEGOMENA. parata fcecibus, Sc terreftritate ? Imoipfaextircta caflia , tnrtari crcmor, potio clara, quam magi{tralemdicunt, atqnevulgariaremedia , qua? in vrbe vluquotidianotraciant, &pra:fcribunt,prKpararinullo modo qneunt , nifi fpagyricumartificium concurrat. Nonne acetum,panis,vinum,& quiequid in humanos cedit vfus cademoperatione contiuue pra> paratur? quis cft,qui pro fiti fedanda non lxtetur bibere limpidum Iianftum, atque a fa?cibus feparatum ? In huncfinemnonfolum Magnates huius Regia?, fed per to. tarn Italiam vtunrur fpecie tophi, per quem aquas licet featurientes, Sc limpidas ruriiim percolant, vt clariores, atque leuioresfiant, h" omnes vtuntur feparatoria arte , atque fpagyri titulum vix eftginnt. Et licet vinum pucinum, atque Goslaricnfiscereuifia, pro generis excelientia femper turbidafint,per eandem tarnen artem terreftreitate, & refidentia femota, fiunt flia uiflimi,& falubcrrimipotus: ElVq-, rudis>& ruftica horum prsparatio Bafilio Valentino Paradigma Na turalis philofophire > atque tpagyricaeartis. Quid

TROLEGOMENA. a8 3 Qnid de falediccntjcuius nemo fere mortalium. exors efle potefl: paraturnealio modo , quam per fpagyricam artem,ldc ft, per humidi a fieco feparationem? jEternus rerum Pirens primus artem exereuit D'uini Verbl virtaxs-, nos vet inde edoctu'r, & iuffit, Mincruse manum admOere : quareHippoc. Diuina mens edo- Hb i. ditt cuit-, jua opera imitari, tognefecnte: qua factum , Cr ignorantts qu& imitsntur.Qaid aliudfonantprudentiflimi chymico-Mediciverba, quam quod huius artis Ar.ftor fuitipfeomnipotensDEVS ? qui omnibus fublunaribus , ramaninialibtis,mirieralibus,qumvegetabilibus RESOLYTIONIS & CON DEN SA TIC NIS inftrumenta, pro eorum augmento, & decremento indidit. Ide qiioque eadem lineafubiungit: Omniafimilia [um , omniaqueperfimilia inflrumenta Uborantjicet ignaris difmiliaetppareant . Sic&ipfa Mediana , de qua nobis fermo cum Spagyriam pro fundamento habent,nil aliud facit, quam SO L. VERE, &c CO AG VLARE, ieu vr alibi doeet Magifter , addere & fubtraherc, & qui hoc ignorat, ma;>,Paracels fe habet ad verum

ii

me-

284 VROLEGOMENA.
mcriicum 5 tanquamcoquuspr-

prHic. JJ3

cornm,ad coquum Princ'pum: Gc necfruftra cxcelfi ingenii Lulusreliqu't: Nuriquam fcientiaerit, vel ars , n\fi primo inchoetut, Q" incipiatur a fms certis principe: vt non immcrir Mathiolus fcribere aucteat: Neminem medicimi abfolutum c(Te poffe, im ne medioertm quidem , qui in fpngyria non fit exercitatus: nam liac vna Diana; lampade prudens medicus pluscernit, quam vulgaris aperto Sole: Patet id tx variomm prceclariffimornm virorum feriptis, qui Numinum inftar femper mihi funt colendi, cum rationem alicuius obfeurs rei reddereconantur adfpagyriam , quam non intelligunt,confugiunt. Vnicum oftendani exemplnm , quod cum ad medicinam fpe&et, minime omittendum Anfelmus Boetius de Boot, Rudolphi Secundi lmperatoris Medicus cap. 193.11b. 2. de lapide Bczaar basc habet. Q^i id non capit,ptrf>CKdatfpirttusvitrioli& fpiriius tartttri antipathiam,vterque tnim torum aeidiffimus, & acutiffimusefl,fimifcetis, vtrtufq; acrimonia ptrit. O"l$quorrtdditttrinfipidus. Nobiliflimus,& praeftanti/fimns

hie

hie vir, cum videret fpirit vitrioli ab alcali tarrari abforpeum in vitriolum verti, credebat ambos liquores aeidos fpiritus efle , & ab

TROLEGOMENA.

285

inu'icem in fapore nihil differre: fed fpiritus rnrtaii,qaocunq-,mod6 diftiilatus, non aeidus, fed amarus exiftit , ncqueinfipidiisabillofit ipir.vitiioli,fedfemper idem,adeoquecaditeius antfpathiaemechanica. Apparetexinde, vetuftiffiniam dominam, facramquefeientiam,ad quam appeJlat,nunquam falutaffe, adeque plurimas tabu las , fub fpagyria? vmbra poftcritati narrafle, neceffe e(t: redte ide indicat Tabula fmaragilina , per hoc genus demonflrant fugtet te ernnis ob[cur trat. His antiquiffmils fundamentis timore depofito fnperftrunminfllibilem, & nunquam a ratione declinanttm prsdentem Hippocraticam Mtt!iodum,neque latum vnguem Natura; operationc, vetcrumque firmiffimadodtrina difecdam , vtiliflimum enim femper mihi vifumfuit , prajfertimin a~ dtuaii mediana?parte , in qua de propria , & preximi falute agitur, Senecac conuliutn fequi,vt prdes, & fani'tatis con/eruand^ ftudiofus, relidis iuniorura riuulis,fontesfc-

etc

286 PR0LEG0MEN4. ^ ftetur,& adeat>exquibuslimpida non caenofam aquam fcaturiente hauriet. Concludo ine hoc com. pendiolo, nulluni alium parron . feu defenforemcligere, quam vos piudentes,paucos, & Hippocraticx rnedicinas Alumnos, improbis enim,& vctufti/fima fcientia; igna r'is, atq ue Dccanis placere nunqu ftudui. Proptere ordinem hie n feruaui, fcoiaftico more, fed quomodo fluit akerum ab altcro. Ve. flra crginteren\quum prudentes :is , 8c arteH'ppocraticadigni, quashaenuthodo folius charitatis ergo tradidi , multa profcqui gratia. Quod fi forte ah'qua pras rermifimus > vel inconcinne diximus, optime feimus, nil effe tarn ornatum , quod expolirivlterius non pofllt,nec tarn plenum, quod incrementumaccipcrc nequeat . His prxmiiTis ipfum opus aggredi pergam: Antiquitateenim, Ni bilitatem, prasftantiam,& necefficatem fpagyrica? artis, modeftising'eniijffatis lucide hueufq; o. ftendilTej&confirmafle videor, atque paulatim in fubfequentibus dariora euadent.

OT-

OTTONIS
TACHENII TRACTATVS DE Morborum Principe.
C A P V T I. Odagrajetymo.&fl propric pedum exprimatur dolor, ta rnen membrorum abvnoappellationc defumpta, pro om ni arrhriride podagra vulgo intel ligenda venit; idque fortaffe cum ficri maxime foleat,vt feie prim, ac frequentius pedes hoc morbo corripiantur > fintqueratb immu nes, dum alii afficiuntur articuli. Hincfit , vt quam plurimorum fim confuetudinem fequutus, qui artlnit'dis hiftoriam enarraturi fuos quoque traetatus podagrx inferipferunt. Sunt qui cailfam humoribus incertis du&ibus capite defluentibus ?,dlcnbunt.Alcibis,& potibusfalia tartarea ineffe hariolantur , licet vifecrafintbeneconituta >

288 TACHENII tuta , tartarea tarnen excrementa ad articulos a Natura detrudi . Al ab Hepate, & liene ataxia dcprauatis in venis , & arceriis humorempodagricum gfgni, huncque defeenfu naturali labentem vix ,abfque periculo repelli poffe, fed rc<5ra properare ad generat'ionis vifecra afleuerant . Al tarn intra,qnam extra venas humorem arthriticnm depiliere : al alia fomniantes di&Hiiunt , qiue hoc loci relatu digna non puto . Ha: , auteiuimodifluxionespro podagrac caufa, a fcrlptoribuspaffim ailignarae leguntur. Huiuimcdi intet medicos feio, diflenfio, atque receffio ab antiquiffima Hippocraticadoctrina , curationem non folum d'fficilem, (cd plane impoitibilcni ha. curntion'u dtenus reddidere;vbi enim decauin.tium., fa non fatisconftat, curatio rette b inftitui non poteft . ct&niti* Fernelius lib.6.de partium morbis fymp.C.i8.conqneritur ex huiusrei ignoratione haftenus do lorem articub.rem , pro ineurabili dereli&um e(Te , nuneuparique medicorum opprobrium.P^r plurimos Interim curatos fffe folius Natura; opefine vlla defluentium humorura manifefta euacuatione-,

MORB. PRINCEPS. 289 tartari icfolutione, fincque yifccrum intemperatorum correctione , fedaliquandofolaanimi paffione,terrorc,gaudioSee. docemur hlftorijs Hildani, Solenandri,Cardani,plurimorumque fide dignorum virorum, ac experientia. Itaque ngu'orum de podagra (cribeittium, vniuetfasGngulatim hicenumerareopiniones, n\l eflet aliud , quam multiplicium errotum ciunuium , inutili pompa coaceruare:quin im (abfit veibis mendacium ) non opinioncs variascolligercm > fed Autoruin diuerfa nominafolummodo recen. ferem j it nimirumfibi inuicem fubferibentes vix diffimilia proferunt, vtvnum fcriptoremqui perluftraucrit , millc im omnesfe perluftraffcvnepollicentejcredat: tarn pauci nempe funt , qui ali quid noui de fuo vtiliter moueant. Rede ergo HippocS quis omnia. de duu > fimHia facitytjullaadertt deleBatio. Proptere de bis partim folliciuisalijs,quibuslibet,hanearenam relinquo. Abomnibus tarnen ge nerali vocabulo Arthritis appellatur.Vnde Galenus 6. Aphorif. 28. feribiteos, qui Arthritide , ideft omnium articulonun doloribus corN
nc ,vcl

\ \
mihi

Hipp t er. fradiffori

Hipp.
Arte

de

290 TACHENII corripiuntr, prim fieri podagricos. Articiilaris morbus,*?' Magier>cum dctinet corporis articuTos,igis,& dolor inuadit,prehenditetiam acutus, & ad alium, atq; alium etiam articulum vchemcntiores, & leuiores dolores decumbunt:pedum verb dolor bis Omni bus , qua: circa atticulos contingunt, violentior quidem exiftit,& maxime diuturnus, quique xgetrime foluitur: praefertim, fubtungit,\n fenibus,aut qui circa articulos callos tophaeeos concretos habenr,aut qui aerumnose viunnt, ficcam aluum habentes:biquidem fanifleri nequeunt,humana mente, quantumegonoui: quiequid enim homini contigerit , quod medicinae inftrumenta fuperet, id nefperandum quidem eil ab arte medica euinci pofle. Quiveroiuuenise , <*f circa articu'os nondum callos topha eeos habet concretos , & aecurati Vtuitt&iaborisamans e, Qr animnm bonutn habet ad obediendum-,proudiorumratione,hic fane Medtcum lNTELLiGENT EM natlus [anart foterit. Harc iJle. Sxua me neceflitatc cogente, mul-

MORB. PRINCEPS. 291 multum diii, nchiqueanxius inquifiiii , quifnam ille intellieen mcdiciis cfl'ct,qui faltcmin iuene crudcliffimam, licet non harreditanam podagram fanare poffct ? Effctne (dicebammihi) forfitan die , qui latinasiinguasfermonis elegantiam ad vnguem callet ? Num qui in aliqua ftfta confenuifsct? Numqnichymicus, vel mcthodicus, vel dogmaticus, aut illc, qui a plebe Canonicus audire ambit, autille,qui plenusannoruro, & experimentis,nummis,& fermonibus graui's , de domo in domum, cum fanitate vcnali difcurrit ? Mox illic cognoui Morbormn Principe m podagram neutiquamrequirerefcaarium , aut rationalem medicum, fed Hippocraticum, qui 1NTELLECTVALIS dicaturjn& fit: e qud umnes fapieutiores vetercs, iuniorefque medici Hippocratem , totius Gra> cia: lumen.non folum Magiftrum. fed infuper in naturali fcienria,Diuinum femper honorarunt , Sc colueruntj tatus fum ad nunc nodum foluendum Interpreternnul luni Hippocrate ipfo. clariorem,& finceriorem inuentnm iri. Ad hunc autem inquirendi laborem me compulit ipfius morbi N 2T ini

292 TACHENTI iniqua natura, qux non fotam lu. xu diflblutos Veneri (c. & Baccho cmancipatos J vt fert communis friuola opinio , efle fcilicet podagram veneris,& bacchi filiam ) ve rum etiam fceminasvirgines , Sc maxime abfiemios,vt & religiofos Capucinos , atquc operariosmiferrime viuentes, frequentifilme excruciar, infefiatque* Et quamuis piim vt plurimum pedesinuadat: attamen crcbr in morbi infultu , plures pichendit articulos, refque cb fa*peredit, vt vix vlla fit articulorum> ac oflitim ip corpore compages,qux morfco hoc libera fit, vt merito Lucianusdicat, quod malnm hoc,affli6tum,& miierum corpus manibus ab extremis , inextremas pedum plantas exeruciat, im in progrefi'u cretam, calccm ,tophoique fe producta profcrt ,&in monftrom. petrofum , quandoque tandeni hominemipfum deformat , ha;c eft, inqnam, cecafio, qua multum folicitus j pluricfqueinfomnis huius mali caufam, cum remedio per quiiere decreucrim : & preferti'm dum eins vehementes cruciatus, mulioties Amicus nofter fuent tx.pertus. Itaquecumconftet jpodagram ado-

MORB. PRINCEPS. 293 adokicentem > & nouellam fanabilemeffe fine manifcfta euacuatione, viriumque confternatione ex praealkgatis teftibus , idcirc meam quoqe experientiam vetuftiflimaHippocratica doctrina, rationc ,*& auctoritateiiiffultam c tencbris in lucem,ac vfumnunc pro bono publico cmitrcre volui. Cum autem difficile fit iudicare de aliqua re,or igine, & generatio nc ignota,oportet,priufquam caufapodagraeelucefcat , natura? inftrumenta operationes,atque operationum officinas enumerari, vr auxiliam indigentibus, clara lucc patefiat.quomodofcil.re in omni, ac labore podagra non excepta, natura fapientiffima fibi fimilis fcmper fit: id nosin hoc corripendiolo adimplerepropofuimus > remotis in aos cbtrectatione, conuitijs,accalumn!js,vt nuda protegatur vcritas , & antiquifllma Hippocrattca medendi ratio, Om nibus prudentibus de veritatem amantibuseniteat, quare de eins ortu ,progreffu,cognitione, & cttratione non indignafeitu proferre l.dcdUt* promiitimus : f"qi/7enimMagifter: Qui conftitutionem ab initio non cognouerit , & id quod in corpore dominatnr , non potent

N 3

ca,

294 TACHENII
ea,qua; homini conducunt, cffcrre. Scito igitut (pergit Scnex)pto
lia

fundamento, non folum aru'maomnia, fed criam hominem ipfum ex duobus facultate qttidctn diuerfis, vfu ver confentientibus conftarelGNEnimiriim-, & AOyAiquas duo fimul iunc~h,tum ali]somnibns , tum fibi l'nuicem fatis efle : Alteruni ver feorfim , neque fibi, neque cufquam alteri fatis cffe pcffe . Horum igiuir vtrumquc hanc obtincre faculratein ignem fiquidem omnia fbtai permouere > aquam ver omnia perpetubnutrire.
Jgnlt primumi Natur* princi~

pinm.

Cap. 2.

HIppocratfcitm hunc N antra: Ignem , nemo fibi iuee caelefti alienum fingst. Sacer enim Philofoplms in Genta non ignis, ledlucismentioncmfacit. Hunc duplicemeffequilibet prudens animus coniedtarefacile potclt, vniuerfaiemnim'rum>& parricnlarem,fiue indiuiduum. Ignis vniuerfalisfontem in Sole efle teftatur Hermes inqufens , omnium formarumnaturalium patereftSol . Exinde peromnes
par-

MORB. PRINCEPS. 295

pavtes vniuerfi vndique diffundi-

tur . EtHippoc. omniaintotum M>- dtear gubernat hatc,& illa,nec vnquam "*"' quiefcit. AlijquePhilofophi illum lanquam Animammundi, Natu ra; Motorem,generandique facultateminfpirantem admirati (um: cftqtie Natura? perpetuus motor cognofcitur folummodo ex cius operationibus atq; mutationibus : quare oculiscarneisvifibilis nullo pa&o eft, nifi ad placitum ( vt vu!c Cofmopolita) artificis , attamen per Philofophum corporum Ca> leftium propenfiones, ac virtutes fuauiter mouet,globum hunc no. firum rerum generationi deftinatum pullificofemine imprargnat, fouetque implicatas explicat na tura vires, elemcnta miket, mate. riaminformat , ac omnibus feminibus vires infundit ; ideque ab tih-iew Hippocr. boc titulo vecatur cali- '<" dumfe. atque immottalc >quod vo'.uitcundta intelligere ornare, videre,& audire,femirequeomnia tamprjefentia, quam futura. Et Orpheuscecinit in hymn's: Ntrn tua tiatnram rerum prudentia tnutat . Ex hac igitur vna re eun&a in Natura fluxiffe cum Philofopbis credendum eft. Itaque ne mo miretur, cur Sol xternus pra> N 4 ftan-

296 TACHENII ftantiffimam kW. fiij ipfins imagincm,cuius ipfc fculptor eft, Solem caelcftcm tantis dot'bus condecorauit ? in co enim tabernaculum fuum ftabilire decreuic. Adroirandnm fane nrcanum natura? > quaevnicoinftrurr.cnto contrariascfficitoperationes : ge ner at feil. &corrnmpit,fo!u!r,& coagulat, vt in cancrorum lapidibitsraanififte clncct : plumbum mollitie donar,quam ferro adimir. Infummi,perriot, & deruir, cuius deftruetionis caufam Poet temporisedacitati deuonet. Hanc ver H j>pocratici Philofoplii ab vnicoinfenfibili ,ac imiifibili aeido fpiritu, vnieoSolisfilio prefieifei > re ipfa cognofct;eiufmodiinBifibilisipiritus acitlus fummo in filentio cuiicta componir, & ornar, pcificit, &c deuorat, ac conlum't; idque non folura intelligendum eft de animalibns , ac quibufuis egc-raby.bus,verum etiam de (o. lidifllmis lapidibus, atque nutalli's, lentiffima licet riu'oa; idcque Paracelfo Heluetico idiomate hh.ievirt i>us tnem* fuit Al-gaift appellatns , qua; diiror cap tio totum ipiritum fonat: bic poft dcefate. fuam coagulationem melior eft habendus per Cofmopolitam ter ra vniueifa . Helmont veio tibi per-

MORB. PR1NCEPS. 297

perfuafit, diftillariexmcrcurio aqueum liquorcm , quo cum Cor pora omniatangibilia reducf poffe

in primam materiam , huncquc Paracelfum barbaro vocrbulo more iuo Alkahcft vocaffe. Si vcro verbum diftillari accipiatur in f'enfu myftico, tunc iuxta vcterum iententiam non inepte locutus eft nam (vt paucis multa concludam) cfficacemeffetradiderunt in fru6tus globi inferioris,necnon fpiritusfublunares miraculose , omues de quo plura proferre noftri inftituti non eft. Particularem autera hunc igne Ignispurti cuiliber mixto , ac indiuiduo, in- cularn uiilbiiiterquidemnon tarnen in pereeptibiliter ineffe ac viuere mamque particularem feientiam UbMflAti habere nobis fatendum eft, hieque bat eft ille idem , qui ab Hs'ppocrate fpiritus, flatus, ventus, &aer eft appellatus , cnius verba hc ad ponere minime grauabor : fun* damentum enimcontinent Anti' quiffimae Medicinae . Sicenim habent. Spiritus quidem, qui in corporibus funt,f latus voetur, qui ver extra corpus funt , aer, quifane maximus tftin omnibus,quecorpoiiaccidunt, & Auftor, & da.

N 5

mi-

298 TACHENII
minus . Quare operx pretlum cft ciusporentiam diligentius perfpi. cere.V entus enim ipfius aeris fluus,& vnda exiftit. Quando igitur mulius aer fortcs flu&us facit, tunc, &arboresradicitus'euelluntur, & mare vndis exsftuat, fpiri

tuumpotentiaitacogente, Gena ues onerariac in altum iadtantur; talem itaque vim in ifta exercet, etiamfioculisminime fit confpicuus , & tantum confideratione cognofeatur , Sc effeclnJ fuo fiat manifeftus.Q^autemfine hoc fit tandera,aut cui rti non adefllOntne cntm,quod inttr C*lum,&ttr ram e , fpiritu rep lernt e . Hie & Hycmis,& aeftatis caufa cft. In Hyeme quidem frigid us, & condenfatus,in jeftate autem mitist Sc tranquillus. Quin,& Solis,& Lo ra , & Aftrorum omnium curfus per bunc fpiritum procedunt.Etenim igni fpiritus nutrimentum praebet>qno fi ignis priuetur,viuerc non poffit. Et Solfs perpetuiim curfum aer perperuus , &tenuis' conferuat.Verum neque mare ipfum fpiritus exfors effe omnibus manifeftum effe puto, nonenimr' viuere natantia animantia poffent, fi non fpiritu partieiparent, fi nonperaquam, & ex aqua fpiri tum

MORB. PRINCEPS. 299 attraherent: Et Luna? in eo fedes eft, ac fundamentumhicq; terra vehiculum > neque quicqu vfquam fpiritu huius eft vacuum. Atque hactenus quidem quantum aer alijs commodet,diximus. Mortalibusautemvitae > &morborumaegrotis,folusiseft Autor . HxcHippoc. Hie particularis fpiritus veluti riuulus emanans ab 1H0 vniuerfali omnia ad amuflim in fui Microcofmo peragit, qua Pater eius Sol in Macrocofmooperatur : vbi enim calor fpontaneus , Motus naturalis aut vita hofpitatur, ibi (wam ignein Naturam oecultaffe fuademur , quem Senex clariore dt iitt fermone his fequentibus verbis de clarauit. Homo , inquit , frumentura tundit, lauat, molit, eoque igne fubacto vtitur: neque vehementi quidem igne in corpore conflatur,verum molli ac lento. Exdictis igitur lucetHippoc.non tantis laudibus extollere artificialem , comburentem, ac depredantem ignem jquem excelfi ingenii LulKus inter gygantes , Sc mundi tirannosconnumerat, fedigneum benigni caloris fpiritum , quiluirvinis>calorifqueviuin*ci, non foN 6 Iura
turn

300 TACHENII
tarn pancm vel frumcntum infpirationc beat, fcd infuper ipfius panis portionemin fpirituale ali*

Kitt"'

menrumtotius indiuidui pra*parat,atque tranfmutat. Qiicmadmodum enira ignis vniuerfalis ex Sole in omnes vniuerfi partes diffanditur , iifque vitaniac~rionefque communicat,ac conferuat: ita etiam ignis parricularis microeofmi cuiuslibet (licet bicfolum loquatur fenex de Homine , vt abioluto vniuerfi ima. guneulo) exeorde vt Sole huma ne, 8c virce humans fedefluit per ynitiermm corpus , in illoenim reconditur fernen omnium par tium ( vt paulatim enodabitur ) tarn folidarum, quam fluidarum: hie prineipio ftatim vi illamul. tiplicatiua a fummo opifice fuit ditatns , quamfinonhaberetnon foffet augtre qti.cquam : In fano enim ventricnlo fe eibo fnmpto immifeet , quemtandemperacia operatione in liquidam fcquacem tabftanriam, vitalemque fuecum vulgato nomine chylum reducit, quo indi es proprium indiuiduurn reficiendo muitiplicat , in vtero factum, in ouopullumeffingit,in ueulis videt, in digitnm extremita ibus tangit, in auribus audit, in lingiu

MORB. PR1NCEPS. 301 linguaguftat , in hepate proptec creditam ibi antiquitus fnnguificationcm, fpiritum naturalem cu- dir, in renibus vrinamfegregat, in vnguevnguificat, incapillis (qui non funt vulgo ex excrementis Natura, fed verar, prudentis, vitalifque aecretionisprodudtum, vt morbofa Polonica Plica teftatur ) capillifioat ( fit venia verbo) idem decaeterisiuccisconcretis , organifquc intelligendum eft . Quid tander fine hoc fit, aut cui rei non iru>& ade i Omne enim, quod inttrCoelum 5 & terram includi. tur acid fpiritu hoc repletum eft. Velmnfculusquidem omnis fuu ventriculum> feulnfitum ignem fermentum vitale , vel fpecialera Operatoren) (voea vt lubet) nsdfcus eft, qui agenda intelligit, & intelUa per^<>,!de6queomnia iuxta fuam prudentiarn exornare potis eft . Ad fummum ignis euniua > H;pp terat. qua: funt in corpore, feraodulo ;,/,. t . it ad vmutrfi imit&tionem , parua H*t* cum magnis , & magna cum par- >> uis, difponit, atque componit; in hoc enimfita funt prudentia , irir crementum, motus, imminutio,, pcvnwtatio,fomnus, &vigilia &c. Hie vno verbo omnia in totum,& fingulatimguberaat, & haec, &r la,

302 TACHENII la, nee vnquam quiefeit. Proinde hunc i'gneum , gnarumque fpiritum euneta fibi agendafeientem veten'bus , vetn. ftiffimifquePhilofophiasprineipibusdiuinumatquecceleftem no de morfo minarein votis mit . Hinc Senex: fatr Nofcc hominibus conutnit >nonaliunde nobis voluptatesjM'tiahrifus,&iocos,quam hinccontingere, nimirum quando fpirittis di&us in fuo primordial!ftatu, falina feilicet pinguique volatilitate perma. i\et.Ittmque do'ores,moleias,tri* TtAtgr* eitr".ex *. itias, & tiulatus: quando nimi* tum per feruoris excandefeentiam . tr C4H' in cauflicam naturam deflectit, ic$ non fecus , quam fupra didtus Hippoc. ignis mollis in frumenti grano per artificiofam fermentationem exaltatus in flammeum fulphureum ardens, & caufticuin degenerat: Quem tarnen magnirici domini tanquam nefandum , quodvel#xeusftupor exeuderit, vel vefana ebrieras vomituriens reiecerit,&cantu, & rifti ridiculo,& ruftico deturpant,eijciunt, explodunt. Horum conatns omnes me plaeida mente ncgligere Iiortatur Doftor meusjinquiens: Obferuatc maxime oportet,necum fimili.

bus

II m
fedtantum neceffarijs confabulcris: fubmerfienim funt in profun de ignorantiae > &prEdila mini ma percipiunt;ita vt fe medicl no- \ r? c$" i: mine indignos re ipfa compro- ' ' ' bent , Meritb igitur eorum meru dacem , ac petulantem linguam vetuftiflima fcientia refrarnauimus: eoque ipfo oftendimus diuinura huncatque ccelefiem Ignem (timore abie<5to)FILIVM iure dici SOLIS, atquevicarium, &non ^^ tantum omni um rerum agenda- rum f m ; rum gnarum > fed infuper etiam tum, t *. acidum effe, ac pinguem Au&ori- cidun> '" tate,ratione, & manuali experien- uif * tiainantiquiflims medicinae $0riam > & obtreftantium oblatrar\ tiumquc erubefcentiam vfque in trepide , in Claui noftra firrmuimus,qu veritatis amantem ledto rem remittimus,ne ferne] di&a fa> piuscum taedio repetamus:Itaque nifi in eius principio pinguis, & a- di4t eidus, rerumq;agendarum gnarus eflet, in fubfequuturis fructibus dibx virtutes, proprietatefquepalam non patefierent . Seddelgnc fatis^ui,dum feoifim, neque fibi nequealijs prodeft , ide comes aqua eft in auxiliura adiungenda.
MORB- PRINCEPS. 303 busplebeis,de rebus Ulis ignotis,

I
!

304 TACHENII dquafecundum Natura priniiyium. Cap. 3. IGniobeditaqua , &eft natura media intcr denfum 5& tenue, inter terram ;&aerem: tnenftru natura? > corpus volatile multipliceminduensfiguram. Luna, in. quit Heimes, eft humorum domina,atque rerum mater. O mirabilisNatura,txamat Cofmopolita, qua; nouit ex aqua in terra fructus producerc mirabiJes , & ex aere Ulis fuppeditare vitam . Ecquis vnquam crederet fimplicem nubis aquam in fe continere omnia , quxmundus ha bet , lapides dm es, falia, terram, ignem, cum tarnen per fe fimplex apparcat aqua ? Aqua inquam faeminex N\turae,fimplex,vacui impatiens , ab initio volatilis fa&a fuit , vtpeiiusaei;eiuseleuatos vaporesinnubkim regione exciperet, inilla (veluti in ipongia)fpii ritiiale ne&ar FILII SOLIS, quem <vtntu<in venire(uoportal, imbibitur, & vtmafculum formale, vnit-rfalcqne prineipium auidiffi. me> & tfiagnetlea quadam vi ad fe prahlt, quo fufcepto,aiU intumefeunt, & prolifico femirte mediante

te tepore impragnata: rurfus (iib aqua: , roris, pruinaeque figura in terra: gremium relabuntur Hac natural! diftillntione,&co-

MORB. PR1NCEPS. 305

hobatione, aqua in fe abforberopulentiflimiim ijlud neetar om. nium rerur feminibusrefertum, itic menftruitm mundi ab arcanornm Myft's vocatur. Nam dum bare circulatur, rotantur pariter, iuiceptacontentaque fcmi'na, quae vtpote fpiritualia , proprio menftruo indiuifim adliasrem , vtfic vaporis modo optime coinniifeeantur, ad generatlonem, nutritionemque corporum aptiflima. HocDiuina: mentis artificio(vt Lullij verbis vtar ) terra: vbertati confultum mit, &ficcitati, qua: fterilitatemminabatur, largo humorcreparauimeft . Solaitaque aqua ad 'irrigandumterra: gremiii circulatur, autveriusin inferiori acris regiene, tanquam in alembico afeendit, defeenditque, vt per cohobationcs,& rciteratasdi'ftillationcs exuberatafiipeiiorum , & inferiorum vir conftquatur, ca;kftique imbuta nedtare terra: finunicfficacius emolliat,ac prolifi. ca vittute impragnet. Aqueus itaque vapor in aere , fufeipit Solis fllio primum for ma:

30 TACHENil
ma' figillam: non poffa autem a-

ixtrtlt. 6.

U>]>(ec.

qua acidum di&um fpiritum in ventrem fuum rccipere, & abforbere, nifi vacua forct, vimquc in fehaberetattratiuam , quamnos nunc , &in pofterum cumalijs philofophispro malori limine Al eali nominabimus. Quemadmodum autem igni prineipio virtus informatiua,atquc multiplicatiua indita eft , vt fupra dixi: fic ctiam aqua prineipio vi tracliua, atque magnetica eft dotata , nifi enim dieta facultas prineipio illis ineffer, eornm fruusin pofte rum eiufmodi facultatem non haberent, quam tarnen ineffe mechanice paulatim demonftrabo ; Imprxgnatam itque aquam ex aeido fpiiitu falfam fieri neceffe eft , licet prineipio guftu non pcrcipiatur.Hinc non abs reScali ger ita concludii: Materia vna ab alia diuerfa non eft , nifi per aduenientem formam , qua fit hoc aliquid. Aqua itaque Natura: fubiectii primum, in quo primus labor impenditur, omnium ita cft'qualitatum l"uiccptibilis:vt fanguis,fel,atqne per vomitum, quandoquereiedbus amarus fuecus (quem btlem axillre jokmus) non nifi aquei hu-

MORB. PRINCEPS. 307 humores fmt,figillati Ipecifico aci clo fulphureo, feil pingui fplritu, in fimplici aqua: elemento radicem habente, vt patct in aqua foni acidiffima,caunicavirtute predita:in aqua ardcnti oleis &c. qure cundta frigidam aquam pro fundamento,& radice vni'ce habenr,vndequoqucfacili negocio inillam remeant, acido ablato : vt docuii Hippoc.Chimic cap.8. Eft ergo aqua potus vniuerfalis, quem anima!ia,vegetabilia,Sc mineralia quselibet fuo modo bibunt, caque nutriuntur Dextre de hac At Hi ppoc.Ht^c duo elemeta IGNEM & AQV AM omnia poffe, omnia Ulis inelTe affirmauit;abignefiquidem prima; qualitates mafeulinae calid!,& ficci, ab aqua totidem faemininas frigldi, & humidi effluen. tes in mixtorum generationc conenrrunt , &commi(centur, Nuilus igitux antiquiffimneveritatis Alumnus aquam nutrire negabit, nifi ineptiimi domini alibi notati, & iam dudum ab Hippoccatica l'chola explofi , quorum nomina feriptis noftris tnterferere indigna femper arbitrati fumus ; videant linguaces ifti, ne in Creatorem rerum omnium vana (ua feurrilitateiniurij fint , atqueid, quod

it4t

308 TACHENII
quod ftti pulchrum,& bonnm vifum fair, vitupcrcnt, & calumnijs

infe&entur contra Pfalm. 114. quo laudatiir Dens, quod omnia in (apientiafccerit.
px ignis, & aque congreffu, fit fal 2\Jaturs Fcrmentum imiuerfale , & bumiam radicale .

Cap. 4. POftquam cxHippocdoftrina demonftraui aquam cffej menflruum Natura , in fecomple&ens feminales , & formales virtutes , quas Sole tanquam mafculeo formal! , vniuerfalique principiomutuatnr: Nuncporr ex eadcm oftenderc pergarn , ex isnis & aqi'ce congreffu fiari fal Natur, cum fcorfim, neque fibi , neque ajijs fufficiant. Irrepic in hominem (pergit Senex)infma, ignis, & aqua; temperamentum babens : vbi notandum, Philofopbum, non loquf de niete humana fupra an natural) lu eis radio Tbeologormri more, Ted veterum confuetudinc.de vniuerfali Natura;fermento: Ouandoquidem, inquit, Anirnns in omnibus
ani-

lili.l.devi &u\ ratit-

MORB. PR1NCEPS. 309 animatis idem e[i , nunquamqwefcit , diuiditur tn ylures, & maiorcu& minores , " pauiioresfiunt , idcoque quando inflatu r/r TEM. VLRAMENTVMvocuuit. Etcnim poftqoam r.qncus faemineus vapor Cceieftia, feu fpiritualia, & mafculinarerum femina tx aere hauferit,ftatimincipit ignis in aquam agcwe, eamque ornare > atque mouere: & aqua ab illabente igne in alimentum abfumi. Ex folenni hoc matrimonio Nobiliffimaprolesgeneratur , qnz cum Hermaphrodita fit, paiticiparede qualicate, difpofitione,& proprie tre parentumneccffc cft , eade caufa vnico veibo IGNIS- AQVA cxprimitur. Cumverbomnia falia,tam naturalia,quam artificialia ex igne*& nqua,leu aeido, & alcli cempefitione coalcant, liinc fit vt hnnc factum SAL COMMVNE Myftx nominancrint , hac prajeipua ratione, qubd vbique in montibus, vallibus, terraeque mar'fqueinquilinisreperiatur , quo fine , & homo ipfe viuere , Sc ali quid in mundo fubfiftere non poteft; in eo enim latetomnium rerum permanens humidum radicale . Hoc autem commune fal cum vulgi cognitione remotum
fit,

310 TACHENII fit, atque in xternum ita fit mar. furum, ideinfi^niuerePhilofophi decoro titulo SAUS PHILOSOPHORVM>quoabfente,& ari otiofa liieret, & ipfa natura jntfficaxqilocunque ab opere feriaretur . Eft infupcr VNIVERSALE BALSAMVM, quo cundta neceflario feruantur > &pra;(eriiantur. Et quid ex vna in aliam tranfit mateiiam,eamque in fui naturam tranfmutat, quodcorpcri non li cet , ob id quoque ANIMAM MVNDI appellauere Cum vcr mwquam in eodem ftatu permanear, nequc vnquam quiefcat, idcircb fubinde fuperatignis,& tum malculi arma gerit, fubind^ fsmina , & tum FERMENTI VNL VERSALIS epigraphen fortitur , quandd vcr tandcm pacifieam vnionem poffidet HVMIDVM RADICALE apud fcriptorcsaudit. Hoc inquam defluens in Ii$c inferiora femi'na eisleges , vitam atquemultiplicatiuamvim communicat : Eftque ipfa forma vel Natura , quajperAriotelemdclcribiturprincipium motus, quietis,ac~tionis , 8c vhx eins , in quo c,cuicura,dirccl:io, &conferuatio corporis fui,non fecus ac Naut* comiflie puppis dcmandata cft. Hoc

MORB. PR.1NCEPS. 311 Hoc inuifibileNatura fal, vel fal commune, quod Hippocratcs Calidum tmmortale , er omnia de carn'ibat fciensy C?*ar<i/appcll3t,pera% theris plagam vndequaque com ftanterdiflluens ad terracentrum, abfente ctiam Sole per diem,& luna per ncdtem , per opaciffimas vfque tenebras iugiter properat cuncta ditans dotibus,'quas fecum fert, ad generationem neceflarijs :
Quid [ine hoc fit tandem , aut cui rei non ade ? Rerum eftmille-ar-

tlfexjcorqueomnium rerum : feit emendare metalla: mineras corrigcrv.animalia inttlletlum docere : ^*fi"*flnouittam diuerfa florum genera in herbis > & arboribus vnus c-ffingere'.illifque praeeffe omnibus: ptens eft aerem corrumpere , ite rumque emendare : eftomnium odorum in mundo art'ifex : omniumque eft exeolor pidfcor colorum &c. in multas formas vettere nouit materiam facram '"Hy"""" prudens, venerabilis, &cuncta ' l "" leiens: Defluititaquein heec inferiora fermentum vniucrfale , ignis 6c aquse temperamentum habens , vnde eins nutrix terra eft , cuius corpus ide inftar fpongiae per-

niumnonnctaufanatura plafmauit,

Je natura expauasmu'tacontingunt, quia {ucH vniutrfa terra nafcentia copiofiorem vir tut em exterra attrahunt, quam fecum parentibus attulerunt: idequoqueSAL VEGE TANS , & omnia fascundans cognominarLint. Hoc itaque tarn mafculinf , quam femmini generis Naturas fal afoliscalore in aicali reueiberatum (id autem quomodo fiat, in Clauiscap. 3. mechanice oftendi) magispaffiui, quam actiui vires agere, fnngiqae fapienter fxminx munijs tunc deprehcndicur,ide. quemutaco maiculi officio delectabilisfororfilij Solis , vel vnico nomine Aleali indigitatnr Myftis:ca prafertlm rati'one, qud In fe,\t yaciuim, immrtaleillud calidum , & aeidum ex acre rurfus auide excipiat; Ide quoque SALISSAPIENTI/Eelogioin/igniuere. Adeoque Natur primus labor n aliud eft quam pinfere SAL, acdein.de ALCAU q u d pri-

mauit , vthuicfacilispateretaditus , quo in illa sptior fieretad pullificationem particularium feminum . Etquiafubic&um viras eft,& fedcs, ide Humidum radicale vniuerfale dici meruit: id voluit Hlppocrares quando inquic,

I2 TACHENII

MORB. PR1NCEPS. 318 primam omnium rerum matcriam fuppeditat, multiplicatinain vim in ieipfo habens atque fcientiam, qua nouit Elephantum dentes cb prxconceptas deftinationis adducere,& donare illiufmodi adamantes duiitie, & quia huius falis origo dcriuatur a Sole, ide dixerunt antlqui SLE & SOLE ni hii in mundo vtilius : fal iftud natura: Soliscalore.vtdiximus, reuerberatuirinalcali, eaderaque adtione iftud fecundat liq,multiplicatiuam viminfundit . Hinc diicimus , res omnes in vniuerfo non alio modoproduci poffe , nifi per acidnm,& alcali,qux coniun- cUuh c-f. <a j humidum ladicale conftituunt , cuiuscompofitionemfapientiffiim Natura vnico avtlficio in magno mundi laboratorio prse. parat. His vcftigiisinceditars , imitaturque fapierflimam magiftr : comburit leni igne vegetabilia, illaque in cinercs , quosHcinde ocriorc fiamma cxurit, donec acicUtns, fcu forma rci in alealt inuertatur : Aleali hoc tali laboremagneticam vim trahendi nouum acidum>(eu occultum,feu manifeftumnaneifeitur ; vtputa oleum occulteacidum , iunetum alcall O co-

V$ TA'CHENII coquitur in laponem falfum;quod autem oleum acidum fit , cikndi mechanice in Claui. Et idcm alcali filicibns iunu deratu.vi pro acida falis parte benefitio funusinmar f10 nis ignis in vitrum vcrtitur , *""""* quod cffe falfum Clanis cap. 3. ad oculum explicat. Vnde Hippccr. JWtbi placer, vt ad omnem artent an mum attendamus. Quaicmihi qnoque inglorium noncxlimo, fi (Natura docente) per docimnflicamartem digeftionum cfficinas adiuerim : vtvtinepriiTiinidomirii fineerubcl'centiaobiiciant, me fcilicetfclccmin alienam nie dem mittererquibusrdpondet M ig'fter in Epiftola: hi Jlre is tmyentiarA prafeferentes , cum fmt t^norar,res , quod melius e , damn<tnt. Quomodo autem. ars imitetur Nitnramin fali'um , &a!calimn pirrparatione,& vtviceuerfa alcalia, rurfusin vai-Wfaliatranfmutenturcitnrx Clnuis 3.5. &6.cap. 1stis kreide demonuratur, qr. veritatis ainanteiri ketorem remittimns. Aleali itaque, feil vim attradb'uam in omn'um feminum profundnm demerfit Omniporens, vt eins attracl:u,more magnetico, fuperiorum Virtutes hC deducerentur:

MORB. PR1NCEPS. 515 tur. tnformationis ?d: adh cclebrarcnt:gl-fceremquein fal vnicum Hermaphroditicuiti mafculini,& fcrninjni generis fexu pollens,& hoctftillud vnum,dequo fatur Hermes , omnia ex RE VNA , fiiintque 1 ascduo vnum Homogeneum confenticns. fibiq. concordans ; idtqueamicabilitec in opere generationi'sit fim.ul coeunt, vtinfeparabilirertandem vniantur, quo ppftt in fegetes, Sc frii<5tus paulatim erump :naria Refurgatnunc mercenTria,Im bcllisqjfccietasmis cum afTeclis,& reprobet tanquam nefandum quoddam , cLftcmhunc,atque diuinum fpiritum veterum antiquitatctottriumphis nobiliutuni. Refurgat upida illa reprobatoria> lidicnla turba , pergatque Diui num Numen vlterius calumnijs cbfcurare, quod tarn a facris, qua prophanis Philofophis inillonun monumentistot laudum praeco nijs fu"t femper debite exornatum,atque celebratum.Audiant in vnftiflimaNatura: fchoJa magnii Hippocratem natural! ("ermone tiocentem,ex hoc inuifibili diuino totum munduiii, &quicquid fub cseli ambim continetur, exortum Htrinti, efle: Ab hac vna re omues res na r O 2 r*

U<5 TACHENII tjunr,pexvniuedalem teil. Acidi, 8c Aleali confermemationem . Ita quoque, & morbos omnes hui'us foliusREIpropaginem , &foboJem efle, & ab hac VNA RE mo. doquoqueomnia exoriri doctrina.&Mippocratica auetoritate demonmabo. x
ignis-, CT qu& congreffu quoennqut in loca.feduiontm, vtntumjutexm citari .

Cap.

%.

IGnemacidumeffe , in Clauis cap, 8.euici; quomodo au rem aeidum alcali coniunchim fedirionem ac ventum exritcr, ram in niacro > quam microeofmo nunc demonftrabo. Ventils, mquit Migifter ipfiusaerisflurusatque vnda exiftit .Nocandnm rurfus quod aer,flatus, ventus >fpiritus,Hippocrari fynonyma fintjvtfupra pnriter monui . Iubet autem nos ad omnem artem animum adhiberej omnes fenim artes cum humana natura communkare docet. Prudens ergo Podagricus obferuet communem praeparationemTar tan vitriolati, ex fpiritu vitn'oli, & alcali

alcnli tartari, vtex liorum ambo-

MORB. PR1NCEPS. 317

nun coniun&ione illicb feditio excitatur, & ventus, qua* angnfto lccoconftringi nequeunt,propter fortes flucT:us,quos facit,acnifi os vafis apertum liinret , impctuofo aerisfludcudiffiliret , fpiritus potentia it cogente. Ventus ex his excitatusvolatilis acidi affufi na. turam fequitur , quare frigidus cmnin non eft , zephiroque alfimilaripoteft. Cum verb idem fpiritus volatiil alcali vrinae affunditur eodem motu ex ambobus feditio excita tur, & ventus ita frigidus, vt hunc viribus cum Borcaconfene poffimus. VcntorumJaluOerrtmits,\i. it mt!lt lilppoc.eflaquilo. Htc contraria fa rt auer efficit quem nobis exhibet fpiritus falls calcem viuam impctu rcdentis , hie tepidus, & humidus, vraufter,cft. Varijexcitanturventi cum variaacetumrodit alius cum foluit cancrorum lapillos, alius cum alia cruftacea minuit, quitarnen omlKSventiinfalubrcsnonfunt. Alij plane ptrnitiofi funt : fi enim fpiritus nitri guttatim,fedceleri lapfu in Antimonij butyrum deeidat, itcrumque mor interietta iubinde poftea akernatim reO 3 af-

II

II

3*8 TACHENIT affundatur.rotiesexcitatur ventus, nedam frffocatiiuis , quin im qualem Canis cripta pro) eNeapoh'm inccffantct eructat) apopkxiam 5 attonitumq-,mcrbum caiifarepotisfit. Reperiuntur qucque venti, qul per nareshauftiftrangulanr. Aqua fortis argentum rodens cm'ttic ventum qul attrrdtus non foturft pulmonem Iredit, icd quandoque et'iarnatrophiam infert, & ventris tormina prodncit:quapropter eiuf modi laooribns ineumbentes fa?pis d'c"lis tentantur ifirmitatibus. SofritUS fulirfniris . vA vitrinK, ferrum rodens flatnm fpi'rat pittr.'dum , ita vt ab eins haufto odore vifecra centremifeant. Ventum quoque hatat maturarum vuarnm fuecus exprcfTus, ex neido , & alcaliparirer cum carte risconftans : Sc licet nullaineo fenfibilis aeiditas pereipiatur :qu pnmum tarnen fponte intepuerit, (iormiens in illo aeidum redere incipitalcali , &alcalirurfusampkcTri aeidum: cxquapiignaorittir motus , qui vulgo paffim fermentatio dicitur,quia reuera fue cus fernere videtur: ab hoc motu acr ibidem detentus fortes flu&us facit:

MORB. PRINCEPS. 319 facit: & nificoncinentia vafa effent aperta diffringerentur, fpirixnum poientta ita cogcnte : hie per inipiritionem in cettarijs claus hauftus , fenfusomnes htbetat, mentemqueperturbat, non aliter> quamqui exfermenrefeente cereuifia in ecliatiis claufis ekuatus jnebri.it, (uffocatque. Differunt venti l'ecundum naturam locovum -, quibus excitantur , vnde patet tor effe ventorum genera, quo: mnt in orbe loca:fmgula cnim propriorum feminum inccmprehenfibili thei'auro opu. kntaumt-,hincceniventi,&:ftatce temptftates ex certls prouineiis ftabiliter erumpunt in macrocofmo, qus fane loca vniucrfali fermento nunquam quiefetnte ab fidue locupletantur: horuracaufa inftabil'bus faecundariineipienti. busaquis , non aeri perfeattribuendaeft > decenteidMaglftro de aere,aquis>& locis. Spiritus ergo feu H'ppocraticumDiuinum ventorum ve) flatuumeaufaexiftit , cui enimrel nonadeft ? quoeunque cnim in loco aeidum, & alcali iunguntur. ibi ventum excitari neceffeeft: & quo eorum maior copia, ac celerior coniunetn > c copiofiorem, O 4 &im-

?2o TACHENII cxfuriiimpetuoorcm ventum < gere cxperientfaartiflcialis mechanice ha dien s oftendkifi eivm Jdi*ta noncxcitnrctur in princ:pio con iundtionis, ncquc deinceps in fru ctibus ejtoitari pcfl'et. Cum ergo in macrecofmo,
mtfqiie fructibus Iixccomineant. vtabignis, &aqflxconiur.6b'one venti feltibres ata infhlubrcs gcncrentnrjicieir,ttiam fic k habere in microcofmo docet Mag.'rrcr;cum Natura hie, & vblque pereadem inmumenta operetur; namde&ctibus air, cum q uis varics, & diu*?. milesinterfeeibos (omnesenim ex i'.cido, Sc alcali conftanr) .iffuiit 5 feditionemmouent, & ventum 5 qnia Amt inrequalia, alia ciiius,aliaquc difficilius ccqunntur: c um muitorum autem eiborum ingeftione nectfTe tft, & inultuin fpiritum ingredi.Omnia enim que eduntur, &bibumur, fpiritusin corpus iuferuntfqnia quicqnid intcr crel u m, & terrani eft, fpiritu repletum eft) aliquando plures, aliquandopauciores, id autem inde inaniftftum fit, quodpkirimis eruetationes poft eibos , & potus cuenirefolent, diTcurrente nimirumaereinclufo , vbi perruperit bul]as,quibiisfueratinc]ufus.

ex<
P1

nn

'

les
ve ^ l ^e j
Jr

}} <r

n1

JJi
Cl

Rde

J? "' ir ^ " n ^ ^ c a

MORB. TRINCEPS. 321 Rudeac omnibus notiffimum txcmplum proponit Hippoc. de piirao,& generali ventriculo,infiauate volens, vb'ique&in fubfequentibus ventriculis vfei', digeftioum cfficinisetiam flatus natura les vel falubrcs, & non naturales vel vitiofos excitari poffe : cum quilibet mufculus infitum fuum venthculumhabtat, cuiusalcali, dum trahit defiinatum fuum occnlte acidum, & proportionatum alimentum,tunc NATURALIS u>n-* LABOR fine ftrepitu quidem fuccedit, non plane tarnen abfque flatu.-nam pifcis etiam fi frigidus, &inaquaanuelitucarens,nihilominus quandoqueeru&at bullas, qua; non incommodant, fedeius naturalis laboris, fcu placida: digeftionis flatus manifeftant; non fecus,atque naturali,& tacito labore ex vino acetum, am ex cafeo fine Qrcpitu,nonautcmfine flatu, vcrmes fiunt . docente id Magiftro: 4t *4fff Qiice quidem ventriculus fuperat, %n<\mt , qureque corpus recipir, ca nee flamm , nequetorminaexcitant . Atfi ventriculusnon fupe~ "t , v '!' tl" rat,ab lus,& flatus non naturales tat #,*. Sc tormina , cetcraque id genus mim contingunt . Adeoque prudens, acidu,mollifqueigniseuneta geu O 5 ber-

pa TACHENII bcrnans , qua: in corpore contingunt in ventriculi ore habirare neceffeeft. Alius itaque excitatur ventus ab eduliis in fano ftomacho primario,alius in ileo,aliusin aliis inrcftinis, alius in colo,alius ftercorarius, qui per candela? flammam dimiffus flammam concipit, alius in vefica, alius &alienx conditiodeatibus nis in Hydrope, cuius venter, ait Afaz'ter, penitus euacuatus, inde Hyirtr tf rriciui fpatium rurfus repletur. Hxcefti'llav.'sfpiritualis > cxclamat Helmonr quolibet folle potentior, quam in penetralibusgerimus, cuius potentinmquctid'e admiramur nunquam fciuimus, & vix per demonftrationem admittereadacti credimus : Qu"idnam aliud ,per<*tt Sencx, praeter fpiritus locftm impleat ? Quidue aliud fi non fpiritus tarn cito implere poflit?Sic & Apoplexia,Epilepfia &c. ex aliis, & diuerfi faporis,&odoris fiatibusoriuntur, nimirum quando flatus frigidi (vel inebriantequalitatepraditi vt in Canis cripta)& copiofi carfies fubierint, atque inflauerint (Hippoc. phrafis eft)hi enim corporis partes ftupidas reddunt . Etfi quidem multi flatus totum corpus permeant >

MORB PRINCEPS. 323 mennt, totus homo attonitus redciitur (vtin fuffocatisacarbonibus fferi foletjfi ver partemaliquam pars illa . Atque vbi quidcm flatus Uli diicefferint,morbus ceffat, vbi vei permanferint , permanet& morbus , liaecautem ficfe habere continuae ofeitationes indicant. Sic in propofito noflro cum ftomacln generalis infitus mollis ignis , feu multi vefltris fermenti pars , qua: fynouije pratfidet , in aliamindolcmfitmutata : velvc cumHippoc. lequar alios mores induerit, atque fynouiam irradiauerit,fhtim feditionem excitari,Sc flatus neceffe eft 5 non fecus quam fi acidum,& alcali coniungantur 5 vtde fpiritu vitviolu& alcali tartari pauloantedixi.Ex haedemon- dtfln'Ms ftratione concludit Hippocrates obfirmatorum,i/r5i/,c^inha;rentium morborum (inter quos podagra ) flatibuscaufamdepcndere>cuiuis effc maniftftum exifli. mo: horum enim omnium fpttttus traiedtio caufa eft , hie enim vbi crudus(ideftaeidus , de pen dula falfum faporem adeptus) ad loca tenera, inaffueta , nee prius attafta Incubuerit, ad inftar fpicul'i inflxi cames fubit: adeqiie pro dolore podagrico, vn cum neido O 6 etiam

3*4 TACHENII mX
F

ctiam vcntum in eodem tramite concurrere neceffe eft. Vcntofum hunc acidum fpiritum podagr dolens caufam effe,

&nullatcnus humorem e capite per liuineros, & vniuerfumcor pus vfque ad pedum digitos deicendcntcn^fed eclerem, fpiritualernque a&ionem notarunt com Hippcc. plurcs prarftantiffimi viri abexperientiaedecti, interquos Guainerius, & Matthias de Gradibus , qui ventofitatis feu flatus, memionemfecerunt - Et Carda nus matcria arthritidis caufa cfl1 qiir.fi fpi'ritus , qucmLacianusin Tragopodagra fumma cum prudentia,& dedrina ANIMATVM appellat. Cum vero multi ventris aeidus fpiritus prfmo, & generali ventriculo inliabicans nulla labe feater, atque cum fubfequentibiisventriculis concordat,!ll]'fqneproportionatus eft, atque in omnes mariuiisfluitjvel radiatur,tunc tacke infenbiliteriin trnnquilfa qtiiete, & otio, NATVRALILABORE, Sc actione procedit : non iecns quam tacito labert-, & fummo fiJentio ouumadpullum procedit; e quod fpiritus ilfe > feu ignfs na\^x, feu Hippocraticum diuinura in

MORB. TRINCEPS. 325 in rebus abfconfum unquam quiefcat , fed iugirer ad finem foum tendat, properetque abfque vlla vehementi feditione , motuque , vocaturque in homirn'bus anitatis temperamentum Opti mum . Ex dittis concludit Helmont iefet^tftomachi vita eundtis totius dige- <' ftionibus prafidet , vteunque in abditas vel etiam remotas latebras difperfis , id nimiiumcft ANIM./E fingulari radiationi propriumvtpotequa; folo nutu, atq; mandato quoquo verfus cbedientiam coadram imperat, &aquouis fibi deberi inu'&eexigit. Vnde paritcr fequiuir, eundem vigorem vitalem dataii quoquo ver fus : erroneoque du&ueiufdero exoibitationes tranfplantari morbifice vfque ad vltimcs djgitos. Quae autem fit ifta imperans AMJMA > fcqutnti capitulo declarabo. ^iat'tquijfima duo pr'tnclpia ft GNEMfc. & jiQV^MSnritum fiue fjippocr. dtuintim tontintri . Cap. 6*
' Gnis ait Hi'ppoc. omnia L & aqua omnia, & per

ornat, omnia rui-

ie

du

3 2 TACHENII nutrit, & paulo poft : Corpus hu manuni 5 vbi temptrationem ex tenuiffimaaqua , & rariffimo igne adeptum merk , faluberrimum habitum ide cfficit. Ignemoftendiacidum: atque in illa aciditate habitare prdentem anlmam , docct mechanfca quodnimirumfibiex alcali fabrlcat,fonnat, ornatquedomicilium fimile ilh" , ex quo defumpta fuerat. Solius enim anima? eft opeia. tio Philofophorum fententia , ab vna feil, materia in .alias feextendendi , eafqueconuertendiinmi Naturam. Non poteft autem animaqutendit peruenire propter difconuenientiam, nifi fpiritu mediante, quieft quafi non corpus, fed quafi iam anima , fiue quafi non anima, & quafi iam corpus. Adequeanima datfpin'tui effc,& fpiritus eft anima; capfula , feu vehiculum, aut vinculum, euius bcnefitiocorpori iungitur, & ferruminatur . Carterum nulloingeriio, nullaarte, nullaindufhia, nullaqne diligentia fpiritus,& ani ma poffunt ab inuicem feparari, diuino obftante decreto, ne homo inueniatopus, quodfeceratDeus Eccl.cap.3.v.i i vt in Claui.'per al cali rartari demonrauimus.

Cum

MORB. PRINCEPS. 317 X. de Cum autemoculis pluscreden- lib. di*t* dum,qum opinionibus, Hippoc. fic docente, expedir,vtorationcm clarius, ac mechanke ad oculum demonflremus. Spiritum, vel nitri, vel (aus, vel vitrioli, qiti vtvt rc6tificatus femper nimirum odus tft, & igneti&affandepuriffi. 1110 alcaf tartari, donec peratta vtrimquefaturatione ftrepitns Cef fet: fac exhalare humidum fuperflaum vfque ad cuticulam,& fpiritus(fit nitrijquem p.ffudifti in alcali, in frigida ftatione fe format, SC ornat (vcloquitur Hippoc.) in nitrum naturale, verum, flammam concipiens, & angina* remedium prorfusidem , ex quo illeacidus fpiritusproliciebatur : folaigituc anima dicli nitri potuit fe extenderein alcali,illudqueconuertere, ornareque in fui natnram, e autem ncn potuit peruenircnifi per eiufdem nitri fpiritum , quo veluti oportuno vehiculo anima voto potitur Eftquehxc anima, Hip- minima pocr. diuinum , quod omni igni rum tjt feu acido iemper,& inleparabiliter dtUMHW Hi Pf' ,r adbaerer, per quod omnia mundi mirabilia,tam in morbis, quam in fanitate perflciuntur , quodque fp'ritu feparari impoffibile hafte. nusoftendi , & in pofterum vU terius

328 TACHENII reriusoftendam. Vanum itque eft ab auri callAurum ce,vel abaurofbatominutimue ""> dimit concifo,etianifiinaureavitrea,vel 'diMdiftii ferrearaolaquantumuis PliilofoUnd phicaannosjvel milJeteratur,atteratur, conreratur. Sc fi vltra vis fnperconteratur qnicquam humidi ex fe vnquam ex Anglica plana retorta iri exrillatum , id namque perpetu eft impoflibe > quccnnquctandem vrgeaturigne: quod tarne Quida/xi in EpiftolaNarure Curlofis"dicata fine erubefcentia fcribillare nontfmer; pr.Tterca va num paritereft , praedictam aurt calcem.vdpcrmilleannoscontritionembaciam, effe vnquam fe dimifluramanimam propriam,/eu mcram tincturam in fpiritum vi lli vtvt redfcificatum ; Tinctura enim auri, corpus fuum fcquitur, & ab illoneutiquam feparaw, vt homo non umeniat opus , quod fecerat Dens: Hax namque cftartis illufio, ipfis artificibusincognita. Mola autem philofophicarerereidemprorfus mihi eft cum Lu ciano, ac hgont philofophari : idtft luftica opera liibire, quod philofophorum non eft, hi enim non baiuli, fed Natura: opera fagaciingenio fcquuatur; quippequariuxta. Her-

MORB. PRINCEPS. 329 Hermetem vtrobique fuauiter , non opcratorum more agk , vt hcc compendiolo per folutionis, & coagulationis naturaliainflru. menraprudentibusfatis lucide ofienfum cft. S'c nee niiritm fulminans oc- Erjchelrefin . docet cnlte acidnm,vn cum cocto,per- Hipeocr* fi clo, puriffimeque vitro (cuius Chim.c. 7. p.irs akali cft)contritum,licetcele. ri fufionetranfeat in corpus opa- purpurei pr&paracum ( qt'.odamaufon fiuevuig tio xAnri fmahum vocanrjpurpnrei colorisfabrorum & inflnirs pene dixerimtindhuar, fecretum : attamen auri an'ma ex vitrea %AnU maffanon augetur, quiaiupremi per mam auri* conditorisdecretocautumeft , ne tranfmapraeftantfornatura in deteriorem tajfe Bra* degeneret:it.nec anima filicis,nifigadinum IJ81. pur* per fuum fpiritunwanfiiin alcali blici vilia vege tabile, neque ex co augetur ad metalla m petream indolem , quam, vitrum purum du rum nar~ vocamus vt }.cap. Clauis. rat DullibQuemadmodum autem vege- nusy Hifia* tabilium anima in nullo alio nifi ricus huius . in vegetabih'um regno uget ur : Regia Et mctallorum anima nifi in rae- Firmat Har tals : in auro enim femina funt id lan dm auri, canit Poeta : fic anima homi TraSI. da nis in nullo alio nifi in nomine \Alchim. augetur, concluditMagifter. In difjfictilt. yuar cuius ventriculo habitat aeidus parte ta. fpiritus(vt Clauis cap. 9. )qui vinCU'
de diatA

\l

Tytag. xA nimarttm migrath quid

330 TACHENII culum, & vehicnlum anima: c ft , vtdixi - Homo igiturcomeftum gallum gallinaccumccctum (cuiuscorpus alcali cflcincitrtop-au lo antecapituio Clauiseiiic') conncrrit, Sc tranfmutnt In Tai natu* ram,& ram corpus>qum fpiritus, Sc anima iftius hominis augctur: Et nifi anima prudcns, cun&aqne fciens fpiritui fcrruminata cflct gallum gallinaccum rranfmunre in humanam natu ram non poflert nam anima dat fpiritui cdc, cftque loliits aniir.ac in aliam rem kk cxtcndere, atque iniui regnoaugere, & multiplicarc. Etviceverfa , figallusgallinaceus Dodtorem comedat,eius ani ma fefe extendit, atque dodtorem in fui naturam conuertit,ita vt qui pridem in cathedra dictabat, iam galii vocem cdat , ex i'upra didto fundamcnto.Hac racione animam vnius entis intrare , alteriufque exirc,Pytagoricidixerunt. Si hxc ft funt, vt reuera funt, qua ratione, & veritateinept'ffima lbcietas potcft per acetum ani mam leparare a cupro: & falfa dotrina , & ftaudulcnto fcrmone vulgo,& iuuentuti imponere. VideClauemcap.6. Hie qupque elucet craffus etror

MORB. PR1NCEPS. 33*

ror lci'iptoriim,qni quadrupcdum fahguine in humanas venas rrans. rafo,fe non folum curare mcibos,

ctiam hac rat'one feneiurem rctnrdnreaibitrati funt,cimohffimi hi Magiftri,Hippocrntis decretum non confidtrarunt, quod nimirum anima hominis in nullo alio, quam in homine augcri poffit . Sienimcomdh'biliainprimo ?.c vniuerfali ventriculo (quo inhabitat prudens >omniaquc fcicns nctor 5 feil fpiritus acidus, animae infeparabilitc t iunt) non animantur, in fcubfequentibusventri culis erroicm neutiquam cmen- lil. 1. ctf. 2. dt -vfu dnrl poffcGalcnus notat, ratio di- ftrtiMm* dtitat, Sc expenentia rerum M igiftra, Scmendri ncfcia confirmat, atquedemonftrat. Multum >inqutt , diffcriintparticula:anima- Iournat lium 1 quoniam ipfce animse diffe- des fcauat runt. Quare ijs honorem, & glo- 1667. riam, quam pro transfufionisfan- M'fe '"' guinis inutili iniftnto fibi dcberi "'' ambiunc, lubcntts relinquimus. Et quemadmodum in macrocolmi fingulis mineris, plantis, earumque diuerfis particul!s,&ventriculis aqua de die in diem guttatim > certo pondere , menfnra& propoitione fiipradidto prudenti (ulphureo fpeciali fpiritu , & anima
fcd

ma, voca arcbeum vt lubet, & ab alio nullo multiplicarur, coagulatur>& in eornm naturam cogitur, it'etiam in microcofmo, fc vniuerfouumano corpore, particulis omnibns , fingulifque mufculis (quilibetenim luum habet ventriculum ) prasfidet acidus iile animatus, & pinguis fpirittis, qui languinem illis appropriat, ornatqiie iuxta indigentiam , equodisin nullo alio > quam in bomine repede Ulis in titur. Corporis enim pars minima, himint inquitMagifter > aliquomorbo afficitur, eam effeftionem ,qualifcunquetAndern faerit , totum cor pus fentit , quod minima pars cor poristademomnia habet , qu&& maxima. d* mfi. Mefues alt: R habarbamm, ex midie*. q llo purgandi vis cxtrr.cta eft,anicefdsR 1 ;* mam perdidicadeque propria facultasrhabaiban, agrimoma;, abmhij , in nullo alio repen'tur, quam in rhabnrbaro , agrimonia, abfinthio &c. Ridiculaitaque funt fimplicium fuccedanea in Thcriacam, ah'nfque compofitionesfubftituta. Anima enim cfl mi domi. cihj architcta,qua: Tibi fabricatur conueniens, acconimodatuinquc inftrumentum ex ThemilTo:citat Scaliger; & idem 307. fc&. 29.ipfa

3> TACHENH

na-

MORB. PRINCEPS. 333 natura in animali omnin anima eft,ipfa fibi fabricatcalces,dentcs, cornua ad vitam tuendam> itaque ijs vtitur, & feit quo fit vtendnm modo fine obiecto aut phantafia vlla. Error itaqvie eft , quid pro quo fubftitutre : fanguinem nimirum quadrupedum fanguini fufficere humano,qui tantummedo in no mine reperitur , in alioqucnullo , neque venarum fanguis, arteriarum fanguini refpondet , c quoci diuerfis rcdloribus fubinde fubfit ex fiipra dieta ratione.- fic ctiam in difpenfatorijs legimus pro cerui adipe, caprarum fubftltutum, aliaq; quam pliuimaabfurda,Uanc frau dem hochoneftovocabulo, quid pro ^ff,appellare confueuerunt. Contra pertinaeiflimam, antiqnam > & defperatam Vieri haemorragiameumiam omnia con* clamatacffent, afinini ladtis vfus fuitprsferiptus : cuius locosegra deeepta , via eft duos feie menks kc"te vaccino fine frudtu ; verum venditoris fraude ( quid pro quo ) deteeta bibit afininum , ex quo breui perfecta fanitate conualuit: non qitia lac iftud folummodb prima qualitate humecter,refrigeret, vdnutriatj idenimprorfus prte-

334 TACHENII prarftar,& vaccinnm, fed ebquia vtrumque Hippccraticum djuinum>morbique, remeciijquefibi inuicempermifta inter fe cognofcuntur atqne concordant (ideft acidummorbofumvtcri vcnas erodeiiSi non aufcultr.bat alij, nifi alcaliafinin! ladfcis ) qiweconcordantiabubulonon'intft , vtpraxis prafcns edocet: longe quippe vtrorumque eft alia natura , vt paulo ante de immano, ouilloqne fanguine monfhauimus ; vfque adcbquid pro quo, nequchic, neque alicubi locum habere queat. In alia vteri hrrmorragia, nee afininuralac , nee aliud quiequam remedij profuit , nifi potus aqua: fpermatis ranarum, vt alibi notaui. Siergoanima eft Ali domicilij architedba, morbosomnes, atqne fingulos, cum fint inter fe diuerfi, diftinftas, Sc dfuerfas habere animas neceffe eft, eftque illud,quod H :ppccratcs in morbis diuinum deflttitus vocauhteuienim rei non a(,aut quidne eo fit tande m ? Hunc fpiritum eundia fcientem> ram morborurn,quam remediorum effe fabrum, docet Magiftcr citato bro Mortalibiis,i^a/xvitae,& mrborum cegrotis folus is eft auetor. Ergo

MORB. PR1NCEPS. 33 j Ergo& podagras auctor non eft humorexcrementitius icapitedefluensjfed fpecialis, animntns inaL fibilis fpiricus,pro cuiusexacta cognitionehunctra&atum ex pauperum commlferatione, & in proximi nectiTItatem confcribimus. Naturt, & jjrtis inflrumenta ytr ignem , 0" aquam exylicantur. Cap. 7. VNiucrfalem ignem cundta fcientem, omnium rerum animam, occultum atqnc inuifibilem acidum fpiritum ex Sole proficifci 1 quem aqua: in matrimonium iunctum fermentum vitale rum conftituere, & omnia, qua: numdus habet, in fe comprchendere, ex Hippocrate demonftrauimus: Hxc tarnen omnia prudenti medico non (ufficiunt , tum ad Cognitionen!, cum ad curatione, nifiinfuperetiam hominis natu ra m exrie cognofcere, & djiudicare diccerit , vt att Afagifier cognofcerequidem ex quibus ab initio conftitutus eft , dudicare vtio > qua: in ipfo partes domi nium obtinent : fienim ab initio con-

^6
I

TACHENII

conftitutionem non cognofcat, & id quod in corpore dominatur , non potcft ca,quaj homini conducunt, offerre. dcAUta Omnia igitur tum animantia', tumhomo ipfe ex duobus facultate quidem diuerfis , vfu ver

confentientibusconftant IGNE

fcilicet,& AQVA.Qd.x duo fimul iunfta,tum aiiis omnibiiS) tum fi-

biinuiccmfatis funt: vtrumq; ve r ftorfim, nequefibi ipfi, neque cuiquam alreri facis effe poteft.

Horiim igitur vtrumque lianc obtinentfacuItatem,IGNIS liqui dem omnia femper mouere . AQVA vei omnia fcmper nutrire Haftenus Hippocrates. Nutritur autem homp viuens duplfcinutrimento/f,gif,corporeo nempe , & fpirituali, fine hoc autem illud parum ad vftam cnnfert. Nifienimacidumvitale, feu mollis ignis in ftomacho,corporeoalcalinutriatur , facilime amboinruinamcadunt , &vice verfa nifi alcali faturetur difto Ipirituali ,vita!iqueacido, perdit luitrimenti virn , atque in cadauer refoluitur Etenim ficut oftendi in rnacrocofmo ab aJcali trabi magncrica vlrtute Solis fili um, huncque rurius

MORB. PRINCEPS. 337 reuerberari a calore in murimentunr. ficetiamabhomine per infpirationcm pabulum illud fpirituale(quod cccultum vite cibum vocat Cofmopoiita) attrahitur per pulmonem recH ad microcofmi centrum Cor , quod bicSolisviccm gerit , atquefedes eft humidi radicalis 3 & focus; vbi natura; humanae ignis prim accenditur , vtinClauiscap. 9. demonftratuni eft , attraumq; vita: pabulum in alcali fuo modoreuerberando fixatur, atque rurfus indefinenter attrahkur,formaturquehumiditmraciicaie, quod penesfg habetomnia,qujEhominera conftituunt. Et quemadmodum ex hac VNA REomnes res Macrocom natx mntjvtfupra ex Hermc-re notauinuis:Sicquoqueexhac VNA REomnes particula; M'crocclmi nal'cunmr, vnde quxlibet particu la rurfus claudat in (eparticulariter VNICAM REM eceffe eft: Ventriculi partium idequc qunciibet particula rotundooredici hacratione poteft Microeofmus, cuicuitqut vero p&rti prtnctyio non inertt vnica hac res, deineeps ugen non potent : con- dt ditttd cluditMagifter. Prudens illc humanae natura P Piinfus in alcali

WS TACHENII Piinceps omnia feien f, qnx 'n cor pore conringunl , i'ndefincnter fua ab arce impera'ns 5 facultatefque omnes, ccettraqueorgana harmo nier mouens , vitam &motum omnibns in microeofmo ventiiculisplus minus cnique pro fingulorum exigentia infpirar, fufeipiuntqueea, qu&incidunt, aitMagifter . Inde fir,vr vniuerfalisventriculus,qui rcliquis omnibns pra> fidere cognofeitur , vltali aura feu multi-ventri fpiritu rcpletus fit, qui cum neqne folus effe , neque fibifoli fufficerevaleat , nppetcre Tranfm*. alcali(fcu cibum) pro Ali multiplitat,>nema catione incipir,qui eibus attra<Xus> i'JT*"i*' ctit Gate. & affumptus rc(blnitur,& fermen HS coflio- tatur dicto aeido fpiritu in mamm profi- teriam primam,vt ita dicam: in ileifeentem laautemfermentatione , eadem totiulfub fianti* vi. queopera , infunditnr pra*d;c~ta: materiae anima,qr.ae fvldixi) fernper ipiritui infcparabiliteradhaerer , tranihuitaturqueinacidtim lacteum vitalem fuecum comChjlus efi fmeus vi- muni nomine chylum, cui rurfus lalii omnia generationi, aut nutritioni neceffaria infunt . Differt autem dictum fermentum aeidum natu rale ab alijs acerofis , quiafeilieet quaepenetrat eadem etiam opera volatizat: fpiritus autem aectofus arti-

MORB. PRINCEPS. 33? artificialis quilibet diflbluendo ipfemctcoagulatur, & fixatnrChylum autem manifefle acidum cffe mechanice demonftranit olim HippocratesCIiimicus, Ctf.il. ita vt vel quilibet plebcus aciditatem fatcri compcllatur:Cum ver iiicacidusfuccus inintima , noti nlfi errorc admittatur : admiflus cnim ranguriam in vrina genclat, colicamininteftinis > podagram in iuruuris, fcabiem in pel le , propterca aeidkatemdeponcre priufquam inrranea fubcar, necefse habtt,Mdorem,f"ngumem,vrinam , l'aliiiam&c.faifaefleexperientiadocet, oportet itque, vt etiamchyhisfaliusfiat.ante quam adintimaprogrecatnr* Non poteft autem aeidus chylus lalfum inducre faperem nifi in alcali , cujus proprietaseftiuxta fui pnncipij indolcmacidavirtutc magneticaattraliendi , & in falJiimcommutandi , vt In'nc inde mechanice doeuimus, ideirebper mefenterij multiplicia vafa > alcali ditiiTuna tranfit, (vt per potatas acidulas , ipfumque vitriolumad oculum oftendit H'ppoc.Chimicus) cum quoconcerditer coputa tur , falfumquerancinduitfapoi'em > vt omni aciclo alcali iunfto P 2 in

340 TACHENII
in mncroceftno , &artinaalib!JS

contingit. Hadteniis Anatome patentes du&usibidem , per quos chylus fluere poflfit, nondura vidit, vnde hinceuincitur totus chylus vitali auraturgidusin vaporem ita volatilem ( vtdixi) refolu.i, fubtiliarique, vt iblidam membranam per. uaderenullo negotio poffit, al ; s aiimenti noraine ab Hippocratico medico vocari non licet, fic docente Mwftro Alimentum eft, quod in fpiritualesvapores conuerfum cft, talibusnutriunturfpiritus vi* talesadliuorum autorcs Natura imitatur anem, & htc yurfus JNaturam . Hinc cuilibet Hippocratico difdpulo manifefle innotefeit in artificiali com'undtione cuiufcunque aeidi, & alca. li (quse feorfim more fui princ'pij nihil noui prodneunt) amborum licet purifllmorum, plures tarnen faeces propter nouam generarionem &infalfumtranfmiitarionemoboriri , quaein tepore, & quietefalfonouofubfident , & faecum forma ad rundum vafisdefeendendo feparantunidem eriam intra microeofmum in naturali coniunctioneacidichyli cum alcali hinc inde per multiplicia- in

me-

MORB. PRINCEPS. 341 mcfenterio vafa difperfocontingere dtbet,cum natura vbique per ilmilia inftrumenta opcrctur: fepa. rantur inquara pura ab impuris proprer nouam generationem : Non enim potc-ft , itiquit Magi- dum fter,ld quod fimiles mores non ha bet , in codem locopermanere; multaidcircconcurrnnt alitna nonfoluma, didta coDiundkione & neceffaria noua gencratione,fed etiam proptcr homimim intemperantiam , quxd'icnanlkcernantur hoftilemdabunt fuccitm > qucm\fitato vocabulo crudum, vel Impurumappellamus , lentarnm fcbrium aliorumque contu- Meftnteyij mtrbti 9enim ibtdem velut ignot a^oquod vitalis aura* fymbolo deftituan' tur, cu'ius chara der fal fus c de fapor,abunde oftenfuscft: proptere innidorofum , feu amarumrao cum , quem bilemavpcllatefole- ie v '! eri mus (ait SenexJin fi'mplicitepore mti """t conuerti neccffe eft . Cum enim per jatemperantiam fermentum vitale , feu ignismollisin ftomacho importune cogatur, omnijucceffu priuabitur.Permixta verb inverka Hip. ttr fe cognofcuntur. per. Salfus bicvapor exacido a'.cali-

P 3

que

34

2 TACHENII

> abHepatisventn'culo rurfusaffugitur, ib'quein liquorem condenfrnr, qui vnlg fanguisdicitur,eitque(vtpotevolatilis, & vaporoius) aqua microcofmf ( vt de macroeofmi aqua quoque dictum cft)cmnium fuccorum, mufculoram , venarum,. eapillrum &c. femina compleftens.vitaiifq ue fpirftus kdes, iuxtafacra , qui pervenastanquani per riuulos decurrens irn'gat toram microeofmiterram. Et quemadmodum macroco mi feminibus ineffe virturem tranfmutntiuamaqua! > ex d'db's clrui't , waetati facla trahitura

que compofitus

tetur in herbas mfllccalidas/icrcs, amaras, dnlccs > aeidas, in dpi das, frigidas, aliafqueinfinitas feie, diUerfi quafquefaporis ( taceo colores ) quam particu laris prudens ignisfeu intelligentia latirnns occultoartificioin feminum ventriculis txornar,3daptat, multipli'catque, & fi quod fuperfliuim eft, he rum rarefit , & in forma vaporfs exhalar. Sic ctiam in microeofmi feirunibus,feu minimis mufeulis,quorurn quilibet fuum vtattfeufurti habet, abfconfa latet ratio vitaiis , feu

kll

MORB. PR1NCEPS. 34? feu particularis inuifibili'sintclligcntiae ignis* feu virtustranfmi.uatiua fanguinls(dicvt lubtt)quj inde iarei(us trahitur fingulis, atque condenfatur in diuerfas mille particulas, quae tranfmuratiVfl virtus , NATVRALIS LA BOR , vel partium veniriculus Hippocratidicitur: quivtiicuique dm* lecum perficit, quo allabentia /fctptuntur , qu& verbfuperua, & -utrfos mores habtnt e re^tone yrotruduntur. Nonobfciue idem j. ^ightr. Galenus: finguias corporis partes, 39vtliuim nutrimentum, itaetiam cxcrementum habere , & iuperfluum , derel'dum naturae partis humoremeffe,docet: Etidebtomm corpus perfpirabile, adnotau!t Sencx , vt l!bcre,fincq;impcdimento,quod innte ert, dlffluere poffet : quibusaddit Philofophus natura; motus>*9if>continuus, acindefcffus eft ; non minus in partibus, quam in toto; agit enim IIa femper, otij impatiens, adc vt fi momento quiefcerct, rueret fabrica vniuerfi,quc legi motus perpetui mancipata eft ; neque ere il im terra ftans.mare pacatum, aer tranquillus,quia moueri non percipiuntur,proptereaomnin quiek\xnz;no fecusar homo dormiens: P 4 gutes

mi^^mmm

mm^~

344 TACHENII
quiesillaa.onts remiffiocft , nun Amijfto vel ttkmiN&taxi introrfvirt\ng"r, quocunquc tempore Or gana i'ua mouet , nee ab rPrione vnquam defifttt: i'pfa etiam cadauera mctiimcorruprfonis patiiiturjviuentiaaiucm,licet non loca. )i,crganico trnen nguntvnhrdtenus ille. Si'blunsit &firmat H!ppocrateshancdodhini ir.HOMO wquit , edens fannsr ffenon poteft,nifi etiam LAEORET : opor tet antun, vtpareft, LABOR VM vim perr.cfcere , raifi NATVRAL1VM 5 qui carncs in a ugmentum prsparant(fttperraref3:ionem,& condenfationem/cquenti capitulq cfknd'itur) tumecmm> qui per vim riunt,& carnes exunuant (vt paleftrica, ligni. fecium, & fimili.i) quorum plurima de dirtta recenfet, cuilibet etiam fatis abunde nota. Naturalesd'&as duas operatio. ncsimitarurars; qna: nequitqu}dem femina jpfa facere,illrumta rne n acidc,feu feminali virtute, ab ipfo humidoradicali, fegrega'ta (fi jndiget) pro ipfo femine vtitur, in quo acido,cuiii.fcunquerei fit,occulie latitatpartirularis ratio , & intcl)igentia,feuvirtns tf anfmutatiua, noniecusj quam in prinefpio
UlOj

non ror:orone adaiinocz. fteVvViO poporVM IAvm

i,&
u

lo per fvt iiin) :ennotfn.

]Uii-

ab :(fi >in oc& itapio

>

MORB. PR1NCEPS. 345 fi cum illo acido (fpiritu nimirum nltv\)quod fcor(im,t3cqtte fibi,neque ais fufficit , alcali (tartar'i)iungatur,acidumillud, trahit alcali NATVRAL1 LABORE in i'ui dominium(femina, *<j7,Magierducuntmateriam * quvolunt ) fitque coagulum iuxta acidi naturam , & qmt diuerfos mores babtnt regionc[egregantur, aut ad vafis rundum, vt ante dixi, aut in vaporis forma exhalant > vt in Clauis 6. capite multiplicibus exemplis mcchanice demonratum cft. Diuiniautem Numinis calumniatores, ab Hippocraticaveritate expulfi,& prudentiae fchola iamdudum eieti 5 nunquam intelligeredebent, qiaetGtusMedicorutn chorus cum Omnibus fuis fe&is inrellexit; omncs fcilicet humanas inuencioncsvt ait Afagier iin <*&>*** & ipfaaitificiaomnia , qua aut fnnt, erunt, aut impofterum repcliriqueant, nonnifi natura operationibus, acveftigijsinniti, ea quod prudens hxc Magiftra in fuo officio errare nunquam potuit,nifi loci vitio vd artificis igno rantia, quod per fequens mechanicumexemplum Diofcorides oftendit.
fuo, nam

P 5

Cu-

^^

346 TACHBNII Cupri hminxi iiquit, in locumt aridumcumvinaccisacefcentibus condunmr > ha?ca|fcidi'tasrodendo rarcfacft cuprum,& condenfantur ambo In falinum corpus, quod aes viride vocatur humidum quod fuperfluirmeft,exhalat . perfocilis eftlabor > & in fuo gencre pcrfeura opus,quia ars imifatur natu. ram. Siveridemctiprum vn cum i.-fctem vinaceis in locmn httmidumconderetur , nona?s viride, fedliqnamendaretinutile , erraretque natura loci vitio. Et idem laminato cupro, fi plures aeidos (uecos affundaSjVt puerilitcr decanorum turba edocet, fit tantummodo , vtcxillafinelege mifcellaconfufiofurgat fnter fnccos illos , quorum vnns alium pr.-eoccnpat,donec tandem,& iile,. qui reliquos fitperar. , aconflitu fatifeat; cumque cnprum alacriter amplius aggredf nequear, idein tnrpiscolons arruginem conden fantnr, nonquidemnatura?, fed ineptiffimorum dccTromm errore,qui ignoiant, quid imitentur tuuin.t Vnde rnifns Magtertqax natu ra conftituit , ea fem per redte habent: qua: ver rdes ptebei, nunquam,

MORB. PRINCEPS. 347

Rarefaffio, & condtnfatio,Ntturx inllrumtnta, O" artis-, Po

dagra caufan* manifcant . Cap. 8. SIcuti coufufo Chao finguUe vniuerfi partes commixta: potentia inerant,qiuis Diuini fpiritus opifex in aclum feparauit,& rareficif. haneque Operationen! veteresPhilofophi GracoSPAGYRIAM : Et Paracelfns morefno MYSTERIVMmagnum nominauit, neque reuen inepte eft lo-. cutus, licet eius fenfusapluribus non pereipiatur. Sic & hodie fingula rerum indiuidua multi ven* tris fpiritui potentia infunt, vt fapra oftendimus, priufquam in lucem edantur; ideb radices rerum in aere effe do&rinaliter admodum ac praclare feripfit Calid. Itaarti, qua; fapientifllmx Na tura (imiae , commifeere licet multos.ac diuerfosaeidos fpiritus, eofque in vno valeulo confundcre in vnum Chaos fiue multiventrem (piritum: Huic fpiritui affunde alcali tartari ad faturationis puntum,quod cum vicem mateP 6 rix

*&S5

'i*>-"**un

t'\x Ibbeat, abdncitur in natur.im

348 TACHENII

fpirin > vtHippocratcsloquimr, (uperfluum hnmidum perexhalarionem fegrega,doneccnticuiadcf11per coaguletur , vt in Clauis cap. 6. doeuij & in frigide locorepciics hoc naturali SPAGYRICO j'eu feparatorio labore tot diflin&as falium fpecies, quot aeidos lijuores confndifti vlliim ci'tra errorem: equd dvx forme in vno fubit&onon coneurrant , neque eonoenirc peffint ob rationem fuperius d.'ctm, cumvervnusiliorum langt t , eins produdtum fcl in forma quoque hibefcat necee eft. Difcat hinc Diu'ni Nnminis reprofaatoiia turbn/piritus illos lucis natura: fc'ntillam in fe recondere, intelligentiamque ex fua dotali proprietrehabere , nifi enfm infelligentise fcnjfu pcllcrent, in vnst ac firniH maten'a locurn finguli non feruarent fiuim ; idqueclariffime appr.ret in aeidis mineralium fpin'tibns , quilibeteriim Hierum exeodcmalcalifabricat aprumfibl> feparatumquedomicilium, alrero altcriusncquicqtiam pnturbantelocum : Eftqueiddiuinum >llud,tam in rebus,quam in morbis,quod H'ppocratem.in admira. tio-

MORB- PRINCEPS. 349 tionctn traxit , & qucdieiunide diniwon Hipper; cani tnnquam nefandum quid, & qitidf ptofcripferuar, & blafphemarunrs Non aiiter fc res habet in chao feu aeido viral! human ventriculi:in hoequippe omnes particular tarn felidarum, quam fluiuarnm vniucrfi corporis partium potentiainfunt , quasprudens opifex & SPAGYRVS in ftomacho fc; deiis iuxta lam intclligcntiamfeparat, idtque vt eins pr'ncipium, multiuentris fpiritits dici meretur in quo radi'ces omnium partium corporis human! fita; funt, oeculta;q-,latirant j non fecus, quam in ouo abfconditur gallns gallinaceus, vn cum pulchern'mispennarum ecloribus: Nim tun natu* ram rtrum prudentin wutat canit in Hfmttk Orpheus : quod enimomnia ha bet , augctvnr.mquodqueinfuo loco , cniufcunque vei pars dints prineipio non inen't , augerinon Cibbi, r* J poteft docet Magifttr; fi ver vni- Cly cUudly ca particuk in fpiritu langueat , &c. quoTTia ciusquoque produetum hebefee- do nafctin? tur ? &in re, necefletft quod mechanice femine ort* pauloantcdcmonrauimns . Anis fnturj dcquemorbos nobiferm nafci, hominis tA & non fecus , quam barbamfu tio compre tfi tempore erumpere, perite admo henfa Scnec.l.j^ dum Plato dixit . His prsemjffis qu. A&f.e. per- SS.

 II ,

350 TACHENII pergitMagiftcr. Mucus Mucus, ifjquit ,omntbus Na tura incft , & cum purns fuen't btnevalent ARTICVLI , ideque facile mouentui-jcum fint inter fe lubrici. Eft autcm mucus in articulis iuxta Philofophum illud gluten fpcrmaticum,quod intcr ligamenta 3 & offium congreflu cft, articulorumquc nutrimentum , & ibi dem copiofius generatur ob motuumfrequentiam, &c offium fortcm compreffionem, quandoquidem fine illo muco offa ex mutuo confridtu arftuarent : hunc tritt* SynouU cnm Neotcrici Synouiam appcllarunt, vtdim'nguerentillumnariumMuco. Qtiaproptcr Muci prsfcs gubernatorqueaffiduus,quemipfius inuifibilis multi'venrris fpiritus particulameffe , vcl radium fupefyripnon riusoftendi, Hippocrati ver au'idefligntZ raiTi lenem: Horatfo auram dmifpiracuii nam: Virgilio jgneum vigorem,& 'orpblus? Galenocaliduminnatum,omnia, item *rden quibus indiget in fe habens,iugitet rem fptri- auxilium ac vitam diclo muco tum . infpiratj hiec inquam particula,vel fpontanco motu langueat 5 vel vtait Hippoc. alias mares induat-, aut per errorem lion naturalibus rebus,

Jabejiie

:fe ilis ten ;n:ubi10-

itn uixo ulala:uL1S US

>euiii-

,&

et :o rel rd
<t, US

MORB PR1NCEPS. w rebus, aut haereditario iure,perinde nunc eft, pranerquefolitum effernefcat, vt aciditatefupcret requam partcm I labor tunc illic cbontur, & dolor: Quodcumque enimalterum fuperaatrit , illud ipfum incrementum fufeipit , ait ditU Senex. Labor autem oboritur,& dolor, vbivexaueric , qnxcarnefluit humiditas , inquit dcdtor meus, imbquandpque fvbriciilam , feu ephemen'nam fufcitat propter infuetumfaporcm > quem acidum vel crudum,vt vocant,iiigiter protrudit , de carnibus enira docet quod nnnquam quiefcat, & de humoribus : fi quaj pars antemorbum laborauit , ibi morbi fedes eilt. Mucusautem fndefinenter rcfiaurari indiger, vt & reliqua conftitutiua,propter conrinuam tranf. pirationisneceflitatem: Igitur ems humidum radicale,quod alcali effe Clauis cap. 9. oftend'itur magnetico modo, natura lique labore trahit viuificiimilludcalidum innatum, ipfi debitum, deflinatumque vel metu vacui, vel ne maffa continue expirando abfumatur vel teefcatXltmvero ait Hlppoc.altot Kons, idcft, acidum faporem affnmp-

3T2 TACHENII ; fumpferit , in illoconiun&ionis* puncto efftxuefcentiam > feditionem , ventumqueexcitari in j'pfo muconeccfle cft, oboriturquefla tus , non fecus, quam fi acetum corallisfuperfunderctur. Qiiando dtfutiim igitw,pergtt Aag-fler,mu\ws aer fortesfluctusfacir, tunc& arborcs radicitus euellumur: ita & in microcofmcquand multa (pirituofa aciditas muco impetuose ai fluit , velfbrtesfiu&usfncit, mnc oboritur labor,& dolor, fpirituum potentiaitacogente ; quidauttm ftne hoc fii (andern ? atit cm rei non adtfi? Caeterum gubemator fpiritus pro particulari fua intclligentia cum fit feinper cfficij fui memor nil aliud quam fynouiam exornat, praparatque : interim tarnen nefcit, quod eam aciditate fua la, bef, ctct , acinindiuidiruinam ita iaborandocudatiSynouia qi'.Oqnc viciffim metu vacui, magneticoquemcdoeundem in doloris tragcediam nnnquam attrahere denn : f,& cft, q uod voluit Hippoc. ieiinta Nifciun' , quid factum ,fcd dci' natumfa'um exflent. Porr fynomVc humidum radicale (quod nil aliud cft, quam illa pars multiueutris fpiritus muco pra>

MCRB. PRINCEPS. 3tt on'is* itioipfo

fla-

praefident's, qua: Galcno calidi innati pars dic'utr, ab lllo muco at-

tum ndo ; aer orcs miuoaf. unc

tum
ttm noit itus titia
1101"

;ornen !a-

om
L?0-

ne)ris ere oc.

idiIla ico

tracln > & a calore cordis in alcali rciici betata,vt etiam Clauis cap.9. cftendi; non pcfieattrn&um calidum innatum fupra modum acefcens in voiatile falfum tranfmutarc, patet ex iun&nrarum tuiniditate, nil liquidem tnnc tcmporis iilac cxpirat, vt a prior in lanita. te, cranfuolabielaborato, longc reccdens : vnce fequitur quetiefcunque per errorem didta acida leuis aura cum muco coniungitur,?iuconfluit(ventusenim runc cxciratur , &fortesflu6tusfiunt) femiriquafiigneamguttani cade- GuU * "^ re : illic namqucalcaliebullit , """ conftringiturquein acidi allabentis natutam, vt naturalis mos eft, cuiuslibet acidi fpiritus conftringendi alcali in propriam indolem, & id eft, quod docet Hippcc. femina,idtft,acida abducere matcriam, ideft alcali,qu volunt. Natura fiquidem vbique per eadtm inftrumenta Spagyrice femper laborat , Vt fu's locis de monftratum eft. Et cum tetum corpus in viuis perfpirabile fit ex Hippcc.radiatur, diffundi turqr.e ipirituale illud fermentum mambiTs ad pedes , & vice veifa , liberumque yagatuc

hinc

354 TACHENII
ltb.de ffe'
f tombus m

InncSencx Angularis Morbus cum detinet corporis articnlos-, ignis & dolor inuadit , pmhtndit etiam acutus , & ada'ium atque alium ettttm articulum vehemtntiores, & leutores dolores de cumbunt , ob id vocatur vulgo Ar. tlirici's vaga, contaminatenim di ctum mucum, vcl (ynouiam ,cui pra;fidet eodem prorfus modo , quo fpiritualis odor ab adultorum dentibus efflans mucilaginem llibinde ibi adhxrentem perrifico o. dorc pcdetentiminfkir, quam,nifi quotidieabftergatur,temporisprogrtffuin lapideam indolero durat, a multis incpto vocabulo tartarum appelhram: non enfm dccuf(a a dentibus in .-'.qua br.llicnte, vt taartarusj iiqutfcit. Vidgus in vibe aptiscappasvocat. Pariquoquc rationc occultus, & fpiritualis addofnlphnrcus odor auripigmenti inncit 5& denigratfal faturni,etiam fe longe diftans , vt habetur in Clanis cap.9. Inde maniftftatut ratio , & intclligentia fermentorum > vtiuwquodqueenim locum (uum feruat, vt paulo ante natu ral! labore, acmeclianice patefedmus per aeidorum ationem in alcali. Ignis ergo (non huniorj ait

hinc inde, fine impedimento vllo:

**

MORB. PRINCEPS. 355

Aftgter, omnia, quae in corpore if iUt * fno modo ad vniutrfi imitatia. nem , parua cum magnis, & vice vcrfa difponit,non fecfis, quam artifix aqua? fortisigneos fpiritusintrafimplicemaqnam per fumum intritdit, irrct'it, vincir, totamque aqi/ce mafkimin d'cli aeidi naturam ligillat,kibiugat, & tranfmutat. Eodcm modo obedit tra&iua vis lynoufa? proprio ac dtftinato praefidi fermt uro, Sc null! alij, i Iliulque trank tantum , quanrum protrudir, ficut homincs, qui lignnm ferra fecant, aitSenex> alter i***** trahit, alter protrudit , idem enim ... n ... r-.:. . ^....,- f^*4mm , dt AtilH , acldit y quoa non a[.Kdevnquant verifimile fit morbos cuenire , quam itidcfiis aut plus,aut minut, Aut cumulatior , utmorbidis for. dibus inqttm&tior in corpus fe ingerit. In Claiu's 8. capite Slluftribus exemplis (fkndi , fermentum , ignem,acidum, folem, Jumen eafdeni haberepoteftares,!uminisaurem proprium cft,cxtendereradios ad circuli extremum ambitum : tuncqueeofdemrefk&ere; homi nis autem corpus phyficum, cum firperfeclum roturidi iura teuer, ideo

I I

u
de nat fueri

p6 TACHENII ide for/hn podaerx fermentum incipj't quoqueab extremis pedum articulis plerumquc feferefitetere ( quod rudittr indicare videtnr Senex: Venre 9f /Vjomncs corpo ris humani in pedum,& tnanuum digitosdefinunt ) donec tandem morbus vires acquirat eundo, ex peregrina inuifibiJi aura magis, magiiquein dies incrementa fermencatione capiente fupra ara ftomachi naturam; vnde vitale iumen panlarimilliusconragio hoftili ftiperatur, viresamittit } propinquiora etiam loca tunc infeftantur, & ftequentius reeidmant paroxifmi .
podagra, Ted eins ioli rruftus, quernm radix iuxta Calidis fententiain habitat in multiuentri fpiritu, feuin ftomachi fennento vitali, feu mauis in aere microeofmi 5 ita vr fi dolentem pedem ab(eideris , podagram non proinde
Cillis ipfa
I^T'ar. oft uitma Jn npHnin .o.rfM

fuftulcris. Narratur in hifton'js qui'dam doloris impatientia maximum pedisili'gitumfibi fecuri amputaffe 9 &dehincamorbototusj'mmunis vixifle: Non fuir tarnen ra dix in digito,fed in aura microeofmij perturbatio autem animi, in ipl
liuiauerisjvel

MORB. PR1NCEPS. 357

jpfo amputationis nd:u extinxic fermentum >quod vbique animatum efle oftendi. Sic ab animi paf-

fione plures podagra fanatos narrantScriptores. Hieronymus Fabrit. Ccntiir. r. Epift.47. dccubuiffc fcribit quendamtetricum , &mnledicum po dagra laborantem qui nee lcto affixus fibi maledicentia erac temperando , quod cum homo quidam fcftiuus , qui &ipfe eius petulanti llngua lasfus filerat, perciperet > fub crepufculumvefpertinurn ,cum forte a:grotus a familia folus tunc eflet rel:tiis,clamaedes l'pfuis laruatus, cethiopis inftar, ingredicue , & ad decumbentis lectum accediwegrotusforma; infoJentia , folitudine, crepufeuloipfe perterritus,quis fit, & vnde vencrit, quserit: alter nihil refpondens propius le&um accedit,&brachijs, qiwcY ipfa artliritidelaborabant, arreptumdoi'foinijcit > atqueita pendentem, voeiferantemque ex tra cubiculum effert, pedes illius gradibus per quosdifceflurus erat, K?entidem allidens: vbi in areas pauimentum ventum eilet, ibi onerc depefito hominem fiftit in pedes, nihil locutus , tantum intuens , moxacciuric > quafi conepturus denuj

JA

358 TACHENII dcnu, atque extra domum allanirus. Ibi qui prius pedibtis infiftere prB morbo non poterat , nee in planoambulare,nc dum per gradus afcendere,graduscuriurepetir, fnperat, & ad cubiie contendit, & per fcneftrasclamore toram viciniamexcitat. Accurriuir,illeanhelans ,&c metn pene exanimatus narrac , a fpe&ro k e kc~hi!o extra&um , 8c exrracubile elatum, tradratummilerrime, 8cnl nomen Ieili ingemuiflet, de (e adhun oniniri fuifle . Et quodmirum, qui prius podagricus fuerat, inde conuaiefeit , necvnquampofte podagra fuit rentatus. Terrore itaque, vel gaudio quainplurcs pc dagra liberati nairanrur , qua; fanatioa nuHoalioquam ab t"Hipp. diuinodependct,vt probat fequens Hiftoria Andrea; Libauij inC'fta Medica , quid en.m fine hoc fit tanem'ia.hMagiet blicus. Medicus quidam Nobii's eq ues, q uf pactus 300. florenis famtionem promiiit, & reeeptoautographo curam aggielTus cft. Pa tiens iulTus eft pedes imponere rrunco ligneo: aderant fortes ferui Nobilis,qui fedentcin tenerent. Ipfe Nobilis ferreo raalleo inftruPatiens, inquit
, erat hefpes

pu-

mi^^mmm^*n*m
MORB. PRINCEPS. 359 ctusclauibus pedes affixit ligneo trunco, moxque miferaJbilitet clamantemasgrotum reliquit, & fe in equumconiecit . Interim crebro expifcatuseft, nuin morbus fuiffet reuerfus, cognitoqueiamelaplo rriennio non redi jffe > ipfe repetijt hofpitium,& iocatuscum Hof pitscognouit fanatum morbum, itquechirographum produxit, & fe medicum fuiflc oftendit, popofcicquejbftron . Confentit hofpes licet crudclitcr tradtatus, equitcm. que tarn diu pauit cum fuis, donec trecenti floreni cffent confumpti Ex quibus hiftorijs clan'ffime patet fola animi perturbatione_. morbum fanari . Aerem , inquit Co[mopottta,cori\impiuquem ite. rumemendat , id non folumin macio , fed etiam in microeofmo intclligcndum iubet Hippoc. idem cnim horum eft prineipium. Nihili ergo non funt, qua; apud Paracclfumaliofque Autores paffim kgimtur pedagram feil, fanati per tranfplantationem , nimirum qliando vngucsj& capilli in arborem quandavn fodiuntur . Vt Sc quarSoh'nanderfnde affirmat,y* quis ( ait) menfe Martii potet fuccumMarrubii ,'ioanno podagra non affligi Cum nimirum fortis

^*^

po-

\t\

?*o TACHENII potenfqucimsginatio concvtrrat. Sic obferuatnm eft diuitcs podagricospcftmodnm mntata fortunainpauperiemlapfos , podagram euafle , non quodinhoc ftatu frugaliusviuercnt, vtignarumvulgus bhterat , podagram nimirum eile Veneris, & Bacht fi]j*ain,-fed ex fola animi pafllone, & iroerore hie morbus l'uperatns e. Animaenim , vt docet Magifter ciuicta feiens, praeuidet ex inopia plurima incommoda futura, hinc dangner:vnde remoratur eins vehicuNun ipin'tus aeidusin actione ftomachi primarii , quicum reli. quis omnibiis aliis prasfidear , hi fatifeant, Caiios mores, podagra diuerfos induantneceffe eft, hinc inappetentia, malaconcodlio, atrophia,tabes, & tandem mors vltima linearer um. Brettls repetitio dittorum . ACidum qnodlibet conflat ex anima,& fpiritu,vt di xi,& in Clauis capite 6. mechanice demonftraui, eftquehi'c, & vbiqne ventriculi loco, cui fi alcali iungatur,tranfmutati]|ud ccltri coclioneiniinaturam , & nimimentum, non f'ecus, quam eius principium,

MORB. PRINCEPS. 361 pium,ignis in aquam agit, coquitque in ibhinaria omnia, & lege res, Sc fruchis.In ipfa autem liqui<iorum coniunctione acidi, & alcal!,licet ambo fint puriflfima abo. ritur tarnen quxdfaeces proprer faforum diucrfitates , qua motu perr.dto in tranquillootioj&quieteCponte fundum pctunt, atque a puro k feparant; tunc peractadi citur concodfcio: ficutetiamin ipfo vuarum lcco recenter exprcilb manifcflc obferuamus , qui licec eenties pei cartham, aut laneum pannum percolaretur, nunquam tarnen clarefeit, nifi prius Natura lis labor rarefa&ionimirum liquirii,& condenfatio fejeum praecedat: qui naturalis labor Neotericis non hieptefermentatiodicitur : lemel autem clarefactus ett valide conlurbaretur, fponte tarnen, paruoquetemporisfpatio denu reclarefeit, e quod fpiritus, anima , Sc alcalivnumcorpus, &vna mafia Spagyrico , l'eu prudenti naturali Labore perfecta lunt. Simili prorius modo ait Hi'p- dittt poer. operatur hominis natura , tum qua omnes artes, omniaque nrtificia communicant, hac tarnen iftindtione, quod, quicquid acijlum diffoluit in Macrocofmo, eaQ, dem

%6z TACHENII
demprorfus opera cum diflbluto coagulatur, & FIXATVR in falfum: Acidumautem in microcofmoquicquid difibluit , cum illo diflbluto VOLATILIZATVRin falfum: ratio eft quod in humano primo ventriculo fano habitat volatilis aciditas conftans ex anima,
& fpiritu, qua; eibumfprotmiori parte alcali ex Hippocr. chimico ) JVaturali labore tranfmiitat in (ui iequacem, volatilem naturam, feu voiatile nutrimentum Vndt Ada-

gifler, nutrimentum

eft

les adtiuorum auftores. Hunc ordinem tenet natura in fubfequentibus ventrieulis omnibus , nee quiequam vfquam fpiritus huius xaeuum eaddit de pmbus , in

fpiritiwles vaporesconuerfum eft, t talibus niTtriuntur (pirirus vita

,quod in

ipfa

autem coniunclioneoboriri

quafdam farces necefleeftSplus mi nus iuxta cffio'nxconditionem, qux in otio, & q uiete idtd in fanitate fponte fegregantur , &tunc, non prius, concoctio peraeta dici mereturjvtquotidiana exereta fx-

cum, vrinarumj Scvaporumad eculum demonftrant. Si ver aut ex fortuitis cafibus , aut in vfu rerum non naturalium fic di&arum, quis irrepat error, vc

in

MORB. PRINCEPS. 363 inpiiroovenrritiiloA r<*fM/i./<bor cxr.de non perficiatur , alimenrumque in i'ux natura? con. iieniensacidumvolatile non maturctur >tunc nee in feeunda, nee in rcliquis digeftionum efficinis, feu ventricnlis in falium volatile emendari poffe firmatGalenus,&: idc6 uiperans aeiditas fubfequentes ventriculos eonturbat , quia. diflmiiles mores habet. Nam pergit Hippoc.Sibxc in fauces fercur, dt </ raucedines orkinrurvingina;, ery- M^ ic fipelata ,8c pulmonum inflammationes, liac omnia primo quidem acria hi.imida> &acidademittuntur>& in hismerbiconfirmantur, <*'"** quiafaporfermentabilis>&conta- *""" giofus eft fi non toti, faltem parti, cui infidet. At vtr vbi crafliora Sc magis co&a fuen'nt, omnemq; acrimoniamdepoiuerint.tnnciam febies,& qua moleftia rfficicbanr, dtfinunt Eas ver reicuiiuque caufasexiftimarc oportet ,qne quidemeum adfunt hoc modo prouenire neceffe tu , 8c quibus in aliud temperamenmm commutatis,ceflare. Quid clarius dlci poteft vnquam de omnium morboium, atque febrium oitu, atque progreflu? quic. p,hi nm quid enim in ventriculis quoeun- tf* Q_ 2 que

364 TACHF.NII queinlocodiueribs mores puio > Sc ccncccto habens proptcr motum, &agitationis moleftiam) iikid inmorbisdifflari, expirarc vel fubfidere ncquit.Exemplumfit mufcinusin oculo: proh qua vio. Jcntia non agitacur, atqueconrrahiuir ? Itav t bumiditas tmmatura acris, &rocitns copiose e carnibus de vtfr;yfa f,querohumorem (aitMnginttdic'm* ficr) bilemflaiiamappellarefolemus, quajnam tunc anxietates,asftus> &imptentia?detinent? fic quoquc fynoiva: infitus prudens Spagyrus, Operator* feu ventricu)us,quam primum peregrina dicta acida aura percellitur , ficut oculus a miifcula, e vcftigio contrahuntur pori, digeftio turbatiu' in circumuicinis lods, & ventripulis , ipfumquealimentum alias viuidum perutititur in humida?, crudre, acris, mordaci/qiieindolis Jiquaincn : vbi vexauerit ah Jl/Ja$>tr humiditas,quaetunc e carne fiuit, oboritur labor, Sc dolor, qui perfcuerat,donec rndern ceflanrc ebullitionismotu: (crifim dicunr) fupetrUia concoquuntur, tranfpirant , Sc conqiuefcunt. Cum verfynoiria femcl acfditstem concarperit nifi arte, feuipia natura cito reducatur, tunc ftatls tcm-

MORB. PR1NCEPS 1. 3 6y temporibus rcucibcratur in akali> trahcns fubinde auram pcregrinam acido faturatam in iui augmcntum, & incrementum,qiiare exclamstxcelfi ingcnij Raimundus: confoitatio,(<jH.f,vniiis,fine alten'usdebilitationefien nequit, vnde infarx tandem nodorum coagulum . Subiungitque Magi- de artefler: nequefar,e,qu;edi&a funt, corumqtiicquam oculis intuenti confpicc re licet, quapropter triam OBSCYRA mihi appcllata fnnt, non tarnen qnod obfeura permaneant, & nos vincant, fed quantum pcffibile tft,cognofcuntur,&r fuperantur Spagyrico faltem artiporeprse oculis videntnr , & cognofenntur: Quare poftquam cognou'flet Hippocratesnatufxin* rumenra,tam in macro % quam microcofmoemniafimilia effe in hsec verba erupit . Morboruiu cmnium, inquit ,vnus , &ideiTi dtfUMut modus eft, locus ver ipfe eorum differentiam facit, quin aeidum ab acido fecund um locadiffert , nifi enimdifferretfemper idem generaietur , quare videnturquidem morbiinterfe nihil fimile habere pnoptcrdiucifitatem fcilieet loco-

tf TACHENII rum , cum fit tarnen vnamoibortim omni um, & fpecies, & ca nfa quoque cacfem : coniunetione nJmirumamborum faporum acidi, &atcali,vel bonum >vel nulum producftur. Ex ditis , & ofteniTs liquet , quod in quocunqnercco, mnicuio, carne, fucco, vngue, itb & in minimopilo>y?wj/r<i,& diffimi/conairrant,qnx n!fi Spaeyn go 5 vel naturali labore rartfhciendi fciK&condcnindioperati'one, vel fecernantur , velconcordivnioneeopulentur, molefli'am adiifutu! ferrcnecefleeft. Quicquid autem homini mokftiam adfert, morbus Pofiti'svetuft'flTmi'sb.'s fndaracntfs, Hi'ppocraticamverr.ft'fTTmammethodum, qua recenspodagra in inuene fanarf poffir,niuic breulbusfubiimgcnuis . jintiquiffima Hlppocratica Mtthodus medtndi, contraria methodo corruptionis. Cap. 9. POdagra? ddolcfcentis perfecta fanatio in caufarum ablationeconiiftitjquarum fi quis veram cognitionem habuetkjrtquit H<pitfUbus poerate ; ,is vtique ex bis, qux it\ cor-

MORB. PR1NCEPS. 367 corpore infunt acquifira per con prtcipunm traria Podagras cognitionc faclle in medtnpoterit,qiiconferdnt,offerre.Sed o ejfe^mor cum de caufis podagrae,vt in prin- butn cogno octt cipioquoque dictum eft, fcrlpto fcere Galtnus. res inttr fe varie nutantes difcrepent ) cafque proponendodiffen- minoris tft tiant , fequiturvtauxiliaquoque ponderil ar ambigua ,infida, atquedubia ne- tna quibus ceffarib hactenus maneant. Vnde quiftjuam t dimic lurut ad Hippoc. Afaxime dtfficiles , C?" cen ob[cnri(ftmosmorbos ( interquos nutum duifrt podagra morborum Princeps eft) opmio magtsquam ars iudtcat.Va- dtflatibui tet hocpafllm e confilijs medicis etiam pro principibusviris 5 ipforumque fcriptorum benefncloribusexaratis:quilibetenim fibi hoftem abfque certitudincac fundamento fingiceumque impugnandum > expugnandumque fufcipit, vnufquifque , inqutt Magter , fium orationem tetVmom'js > & indicijs confumat , qua: nullius funt momenti . Res tarnen plerumque rtdit vtcurationemad Caput, vt membrum mandans, 8c adarticulos , vt membrum recipiens, fcopum dirigunt: non animaduertentes magnum Hippocr. de Natura humana dicentem : Cum humor aliquis fecefferit , " per fe conftiieftt, neceffe t non foQ 4 lum

368 TACHENil
lum locum , ex quo exctji morbo tentari: fed eum ettam, in quem

ItXtIBpl* ex }. ri$nis dtfttm

nimittcofiainfiuxertt dvlore , C cahrt vexari. Nos fundamemis ab HippocratetradltiS, &uipracxpofitiSirififtentescurandi Metbodnm breuiter proponemus,qui'biismcdicinam cd', dccemur, adic&ionem, & fubtrrdtionem , adicclionem fcllieet dcficientium per fimia (ubtradaoncm vtr fuperantium per contraria .Hauedefinitionern valde pradi'c.it Galemis b. n. cap. 12.M.M.Extrrc~henim eft ex celeberrimo axiomate fiinflia fimih'bii s feruantur "contraria ver contrarijs curantur. Ha?cmedendi fundamenta c:< irfius Natura? fer/nio deducla, locum liabent in osmnium tetuana naturalinm mundificatione, purgarionc, & exaitafioue : DehisHippce. anton'tate ex di'etae libro exempla defumam prim ex minerali regno , deinde vegetabili , & porem am'mali Hominefcil. , vt omniumcompendio. Lrbores enim,& morbos fucs , inquit fhilcfophus, omnia vniuerfi corpora patiuntur, licet dhierfimode pro natura; difere. panda, & perfteftionis difftrentia, corum tarnen naturam > & conftan-

ftafttiarn ratienetotius accidentia

MOR; PR1NCEPS. 169

nonimmurant.. Aurnm cmnium metallorum tximfi pmiofi(Tjm.um 5& perft<5b'ffimum t rtm " m f\ pH *. conftare ex mercurio(alcali)purif- anritm tum fimo, & perfc&iffimo exccto, 8c mnturato, fulpburequeacetofo, flauo,non rubrofvtquidam fomniant) prsftantifllmo, & maxime tixo , hisinquamduobusinterfe excdr'ffimemiis , indiffolnbiliquevinculo vnitis. Hincponderofiffimumeffcn igne perfeuerare:malteo maxime dilatari: &i . his-proprictarfbns confiftere Auri temperameutum 5 fanitatcm , Sc perfc&ionembic , &alibi patefecimus. Gcrrumpitur. autem facilime ei us nobile tem peramentumnon a materia(dicc)vinbili?fed ab inuifibili auia.. Cum enim, vel femel tantnmintepueritad Jenem , qni recens quomodo-libet Hquefecerk antimonium ; ftatim aurumodorem antimonij perfentiens longe ^"ri" recedit ftatu (uo natural! ,fitque m rb f* n frangibile , ideque morbofum in illo ftatudici potcft,quia fub malleo txtendi plane non patitur . Idemcontingit, fiincanduerit ab igne,in quo plumbum fuerit paulo ante liquefa&um , velTietiam

1
%Aummha ttt fenfum

370 TACHENII ignitum deponntur in loco . vbi phinibum nnper conftiterit. Patet indeimmortalecalidum auri fuo modo, &fenfu, &intelligentia poere,& non vita plane vacuum mortuum effe, vt de canorum rar. bavociferar: Si enimper inuifibikm, &c noftris fenfibus imperceptibilem auram antimonij fulplmris, temperamentum, Sc faniratem amitrit , non tarnen a fulphure eommuni , intelligentiam vt haieatneceffeeft , fulphur enim lpluire diflinguit hcq,*co'gnitionemita exaftam faplt vt vix peritiffimo artifici concederetut nifi anti'monii fFphur tantfllum in virfditatem vergeret. Quodautem fulphur fulphure diftinguatur,docet ha*c mecharuca:Auro,S Argentoinvtijcarnmaffam > per fufionis'ignem liquefcdti's fulphur commune inijcito, videbis, tmuis aciditate argenmm in- fcoriam comburi, aurrau verpuriflim" fme labe relinqui: vbi contrariofenfu fulphur anrimon illud frangibilereddit,vt dixi: imo aurum aufcultare matiT,licet atiisrebus fit commixtumteftatur BernIiardusqnarta parte ftti libelli'.Ipfaija^trahit Regem, non Rex ip^mintelligeutiam ergo vfhabeat

ae-

MORB. PRINCEPS. 37t eft. A uriun crg cum amiferit fuam dudb'bilitarem per acidum fulpluircum mineralem inuifibilem, noftrifquc fenfibus inperceptibileni odorem , indicatfeiuxtatritam.vfitatamque Methodum, affici intcmperic calida iamque morbum adeffe, quem effe toltendum indicaclo generaliffima eft Secundo effe morbum inremperiei 5a q ua fumitur indicatio, effe alterand. Terti cum ha?c fit intemperies calida, expetitrefrigerium, &ficcicas,quae ordinario calorem conlequitur >additur quibufdam ef fe humeclanda &c.Hicquepedem Cftitvfitatamethodus , nequcd infimas fpecies vltra progreditur". Nihilominus qui hui'ufmodi Vacua , inaniaque verba dummodo ad vnguem recitare fine vlla re rumcognitlone didicerint , Methodici/eu (vt noftro faeculo) Ca nonici mulierculis , & ignara plebecula audire volunt , ifthxc autem cantilena eft omnibus mediana? fe&is communis, vnaqueplebi notifluna quam Gate- cw nusin iuuentute mira artis foler* iuucnu tia,ac venufto ordinedigeffit, ampliauit, ac it eam amplexus eft, vt parumabfuerii, quin ipfius ergo, Q 6 anint'cc ffe

II

Vi TACHENI.I animamquoquc, & Hippccratii cum diuinum Bit aliud , quan( fimplicem Qualitten) cffe dxeret vt libro primo dcEkmentisc.y.d lib.3. de temperam.c.i.& 4. viderc dt. Hac inquam facitate allc<5his acricer quandeqtfecontra expe. lientiam pugnat , illamque tanqua periculofum analogyfmum, $c ignorantlae nfylum dcmolitur, vt foh rationi in nuda qualitate fundatne nili videarur . Hinc maxima ex parte fndhim cft, vt plerique medici praeter primas , &fimplicesqualitates,tam in mortis, quam in medicamentis ihil vltraqiwendum opinarentur , fed curfta ab hispendere, idequefe pariter abunde fatisfe-* eiffe c fficio,& rem quafi per compendiuin trr ftafle , fi folm temperamentfs primanim qualitatum cogncfeendis;&rtl'quis otnnibus ad cas reducendis propriam opo ramnauauerinr. Verum quidem tft,aurum pra> diclumabignc-incricfccre , &ab * qua aqua frigida frigefieii v non tarnen h*rtt intrinfccushumetari,vt(ubmalleo dutile fiar, e q uod eins morbofa ficciras, atque fragilitas non raplici qualitate > ied ab altioo prv

MORB. PR1NCEPS. 375

principio petenda e ft : ab anima rumirnm feu ( vt Peripatctic! vclunt) forma fubftantiali antimo

ni], quammanifce acidam, ac proindecalidarnalibioftendi , & bax il'la cft,quas auri calidumimmortale penetrando fragilitatem induxit: ab auro ver ircrum fubttahi nullo alio mcdo poflibile eft nifi per ipfi contrarium alcali ,, qnod vacuitatis non inimicitiasratione magnetico more animam rrahit,(orber,abfumitque,quse abforpta externo per-feuerante igne adhibito vn cum alcali in fumum abit Huic fapientis Natura: ordini infiftit Magnus Hippocrates in morborum curatione. Ntqttt opi- dt veterii nor ,'inquit, ipfis tfl inutigatum, tneid r.a qu'tdnam ptr ft fit calidum ? aut fngrdum , aut humidum , aut ficcum . Et fi imptratur vt calidum y vtl frigidum agro offeratur , mox qutrendum t , qualtnam cali dum , vtl frigidum , an frigidum acidum an infipidum : calidum amarum , vtl cal'dum dulce > vtl calidum infipidum. Ad hanc altifonnm veritatis r tvt- G*Unm bamanimi aures conuertens Ga- *'" knus iam fenior faftus, ie fruflra aacmtcneieratus tft, fiin qualU tatU

374 TACHENII ratibus primfs folummodo pcrfiftereveilet. Nam cum ignis &cz~ qux facultatesab Hippocrate Pytagorecrum more obfcuriffime trditas , admirandafque natura? poteftarcsad didras crafes reduci impoflibilecognouifiet, ad cxpelientiam tandem confugiendum cffemelforciudicio efl arbitratus, tcrti Meth.med. cap. 2. Hancque it neccffariam med'co eile , vt eamalrcri hominis cruri compararctji'made abhorrult dubiam 6. de fim. ^ e qualitate dc&rinam vt eos , mti.fi*.' quifolum ad primas qualitates, tam in morbis,qam remedi js refpiciunt, limiles c fle dicat prsconibu,s>qui notas fugitiui fenri ab alijs eriarratas tanquam cantenam prferuntquidem > & pubcant, feruum autem illum fugitiuum,& prop& afliftar,non agnoteuntrindicare votens rerum virtutem nort in vifibilibus, & fenfu notls qualitatibus, fed in vmbra latente Hippoeratico di'uino feu (vt ipfe Ioquftur ) in rti difpotione ac dixiflet in re fibi ignora confiftere. Qyapropterqui eius feetatores feeffegloriantur , magna iniuria afficiuntvlrumfapfentem % ignorantia: taxando docentes nihil vel la morbzs', vel in remedijs ipfum

MORB. PRINCEPS. 375

(um quaefiuiffe praeter primas, 8C

nudasquaKtates.Nam defebrium, differentiacap.27 deftbrib. intermittentibus cum fcribat: Harura circuitus repetere miniine definit, quo ad difpofitio in parte generante feruetur . Et paulo poft prarcfpuum fanationis fcopum effe DISPOSITIONIS hufus ( ideft ignotae reijcorredfcionem: fatis clareex hisverbisconat,c loci non folum intendere > refrigerarecalorem ,fed quid mult altius ,quam libris Metbodi, & prtmo artis ad Glauconem pro febrium curationeinftituerit , adequefeniorem fa&um Hippocr. diuinum agnouiffe verifimile eft > addo, quod librum fcripferit de agentibus totius fubftant'ae proprietre , quorum facultates experientiaedcdtus confeffns eft, qui ber iniuria temporum ad manus noflras non perueuit: ideoque-debent, qui falfo titulo fe Galenicos gloriantur tempora difiinguere deinde fcrfpturas concordare, acit NobiliflimaMedicina ad vetulas,& hiftriones minime declinaret,neque Comicisin facetias , mundoque in prouerb'iumprofiftueretur. Sed redeamusvnde digreflfTfumus. Itque aurum amiffa fua du-

Bf

576 TACHENII
(ibilkate , &tempcraturaab inf gicflupercgrini mineralis, incori pore'queodoris ,qui cumfulphul lcus deprenendatur, acidtim quo t que,& calidum effc nect ffeeft : In-' dic3tjinqiiam;aurum hiiiusticidi, &cr.lidi njperantis, &c natura; fnas odiefi ablationem per contraria i non tarnen i'ndieat,nequeindican* potcft auxilium,feu medium quo. id namque nofce 5 vulgatam me-

dendiMethodumlonge fuperat, ntqueanrecelHt , perti'netque ad intimam rerunr, fcn remediorum Mius fp4~ gyrm* r- cognitionem , faporumquepotctis funda- ftatem, quorum remediorum nu mcntum merus ficut multiplex eft , ita eorum notitiam naiurxquc proprictatem mens auxiliatoriscalk re debet , prinfquam auro morbofatn fragilitatem adimendam fufcipiat. Aurum ergo fa um ealidius, quam eius natura patitui-,idcq;& aurum in- inualidum , atque fragile ab odore nnd ab fcil.antimonj'jjfiueacidicuiufdam <uidt mincralis, indkat ptorfus iftud iuperans,& aciduni, & ( ficut acida cunda)-calidum, nonfulum per mpliccm frigidam qualitatem fed Hippocr. (hau* per frigidam dulce., inane, & vacuum merallicumalcali fibi effefubtrabcndum; iftud veio alcah'Metallicum,morbo-

boque familire, acida cundta non

MORB. PRINCEPS. 377

quidempcr fimplicem qualitatcm contrariam , led per magneticnm vimcombibens, atqueabfoibens infpccieplumbumcft : vtClaus cap. 6. non in repiehenfionem.fed in commiferationem de canis figuificauit : Plumbumenimcum aiiio colliquefcens , tandcm folliumigne vna cum acido , quod ab aurofrpfit, in fumum vcrtitur ! tuncqueaurtim optime calidc, feu acido vagere morbofo refrtgeratuu piirgatum, atquerefanatumin pura forma fefc manifcftauCur autem vegetabiliiunalcali aurum non repurget , alibi di ctum cft. A contrario autcm fenfu au rum inualidum fa&am ab odorc metallici alicuiusalcali dulclsinfipidi,ac frigidi cx.gr.plnmbi indicat aurHJ)t llt , alca fibi fupciantis ablationcm u*mk ak perea, quaevulg videnturquali- '' tte finiplici contraria : hocenim nefce rtsmagni non cft momentf fcd quibus rationibus, &c modis,6i raedijs id cfficias > id vere per cmnia feire artificiumeft: non tarnen indicatauxilium quo , quod ta. men aurum Curantis mens probe callere debet: fubtrahitur fuperans. alcali non per fimplicem, & qualita-

378 TA CHE NU litariuam calefa<5tionem 5 fed per. contraria diclo alcali acida calfda : huiufmodi ver multipiicia funt, quibus artifex, priufquam ad opus feaccingat, luculenterinftru&us
ie deeenti fit>neceflet: Hippoc. fic docente :

imttn

priufquam ad aegrum ingrediai's , fac cognitum habeas > quid agendumfit . Commifcenc igiturauTumiftud infirmum cum fale cibario, qua? duo fimul iuncta horas fufficientes,dcbitoque in igne, vc praxis docet>detinent,tunc temporisacidum fal magnetico more, & defiderio trahit, & forbec ab auro fpirituale alcali hoftile , peregrinum, Sc frigidum: talique labore, huiufquemedij ope expurgatur, calt.flr,mundificnturqucaiu'um.vt pofte per fvfionem purum, & faUiti niteat, abfque vlla fui ponderisdiminutionejadcoqucquicquid auri vitam larfcrir , non cerpora lern imtcriam, fed fpkituaiem auramfuifleconftat. Sal ver, nein valido igne coliiquefeat, cum du. plo alias triplo contuforum Kite rn m commifeent , qux deinde mixmraapudauricuntores , feu medicos , cementumRegaledici.. rur: Hie aeidusealidufquepuluis (vtdixi)purgat,mundificatqucaurum ab omni abundanteextraneo

fri-

MORB. PRINCEPS. 379 contrarium fibnualidum fa natural! quoque methodo per contrarium rcftituitur:Sienim rc. medium non aduerfaretur morbofo vaporf, fed fimilitudineconuenirer , idem intenderet quod morbofusvapor,auriqne fragibili* tatem augeret, & non expelleret. Rede hinc Galenus fimilt afimittpati nonpote. Cibariumautem fal , licet fa!fumfit in illo tarnen aeiditaspracualet,vtHiproc.Chimicus fuo locooftendit. Quare autem falis m'ixturam cum Iateritio puluere cementum
locus 'fte non eft: Sal's nunc efto, artificibus in (ua arte ad 1libitum lcquenti'busita appellarcplacuifle ad diftindtionem forfart aliarum mixturarum auro vt Reg! metallorum non confeiemium; non fecus quam Galeno placuerit, mixturam quorundam fimplicium vccareffpecics Letitiae. Ne autem quis offendatur , quod medici nomine aurum Curantem donem,fdat,i'dem ab antiquis factum ftriffe . Agricultura enim, peeudumque cura media na; nomine donabantur. Piarfrigido alcali, idcque aurum per

tfo

TACHENII

Praefcruatur autem aurum fimili morbo, fi calcf. ctum in po.

ftcruminimpurislocis non lccetur. Extupl Secundum excmplum ex vege2. ex vt$m tabili regno fit vinum Optimum tabili Jteboni odoris,colpris,grat!quefapoi"' ris,nequc omnin nouum, neque Tucitium ni'mis vctuftum, fed media; xtatis, tinum rar omnibuiqucnumeris abfolutum, dialviA rem medium > perfictnmque , qucd non minus hinc pod*- quam.-uirumcxacido , &alcali, gricis cm - non quidcm mctallicis, fed vegefertntn au tabilibus conflarc Hippoc.Chfm. tem tempo mechanice demonftrat. "e pAtix'tf, ml Hm'us vini acidum giiftui fub dulcc,& palatogratum Nunquant Naturali labore noflrls fenfibus mpcrreptibili progrcdi : N.uura tnn> motu!, inquit Philofophrs, i&mnuus ac indefeffus efl non minus inpartitrus, quam rn to'.o , donectandemalcalifuperct, ac in acetum,quo tendit immtitetur. Vel vice rerfa vinum nifi.prafcruetur fulphuris odore prrefertim Rhcnanum > eiusakali fuperat acidum vrpotenimia aqua dilutum, ac dcbef vt lnt plerumque Patauina atq; Mutinefiavina) Sc iat-C facil vinum in vappam migrat, potui fereinutilem nee vn-

MORB. PR1NCEPS. 381

Vnquam propria fponte in aceti naturam vltraproccdit , cbqnod alcali dominium fulcipiens , acidnm opprcffit 5 in vappam autem vinum mutatum, non cft amplius redeundo in gratiarn 5 indicatque folummodoYibi dtficere aciditm eceffarium, feu ftomachum fuu > JnftarHydropis , abundare alcali aquofo, fed non indient qule acidum, feuauxilium 5 quo fibi fuccuratur , quod tarnen feireartificem ex officio decet. Artifex igitut fi peritus/apienfque eftj, fimile aeidum, & cum deficienteoppreffo confentiens, folum gradn uiDerius in vappam introducit , fufficitque ad hoc piper, zingiber,pyrethrum &c. nifi emm remedium vappxcontrariumefJTct:ad idem , Ud quod morbofum alcali collimaret, morbumqnc co ipfo augei'et,nedum expelleret : vt autem motus fermentationis fitfeitetur, adduntur vuarum albnrum petioli. Hoc compoficum in vafis, feu dolioli fundum ad hoc opus apti fternkur, eiq ue affunditur vappa : feu vinum iftud pl?ne euanidum > conuptum, fajtidumque(rubrum an album fit,nil refert) quod paucisabinde diebus vn cum fpeciebus incsJefcit,mcHai

acquirit,aci. dum

3S2 TACHENII )t
dum opprcffum excitatur , refur. gir, crefcit, Sc it augetur, vt al cali

dt Htm

dt iittA

morbofum iugulec, acetumdeniqueabftrahitur, relictis fpeci'cbus in vafis fundo adalios, autfimiles vfus ; adtquevinumilludmortuum,corruptum& feridum Hippocratica, &SpagyricaMethodo naturalique labore tianfmutatur in Optimum v/ni acerum. Natura enim , inqmt Phdofophus, nunquamquiefcit , velipfacadauera eorruptionismotumpatiuntur. Ex di&is liquer,Natufz Sapientem ignem diftam vappam licet fartidam, fenfibufque noflris plane mortuam & inutilem fibi ab Inte rim conferuaffe, rurfuiqueomnia, qua: in corpore funt, ieeundum ipfiusmodum exornaffe *d vni~ uerimttatinntm , vtait Magifter. In ipfa autem Crifi , feu nouo fermentationis motu , multa excrementa oboriri neceffe eft qua? cum libera fponte fegregentur , non fecus, quam in moibis coneceta vocari poffunt. Horum exempla In arte per quamplurima enarrarem , nifi Magifter fatis abunde id ipfe feeiffet; quarefubiungit, homines ex uianifeftis oL .ura in confideratio.

MORB. PRINCEPS. 383 tionem adhibere non nouerunt: ignorant enim , quod artibus vtantur Natura Immana? fimil'ibus: Diuina namque Mens edoeuitfua epera imkari, cognofeentesquae faciunt, & ignorantes, qua? i mitantur fine cnim d'&o vetuftiflimo Spagyrico ornamento Medi ana hodie nihil aliud videtur effe, quam quod pleraque obftetrices 5 & famula? norunt, atque tra. etare folent. Qui ergo ,pergit Afagifter, ha?c finguJa,quemadraodumfe ad ho. minem habeanr,ignorat,is neque, qua?abalijsproueniunt , cognofeet , nequejjs redte vti poterit : Quia fimili prorfus modo operatur hominis natura , cum qua omnesartes > omniaque artificia communicant, licet fmgulorum modus, quod in confeiTo eft, ali. quantulum aduerfetur.Vnde Sca Jen peil' liger : in Medico, nquit, nullapo- calib.j. c. teft tffe perfectio fine illa Ency- 16. clopedia, qua? homini viam munit ad fa?licitatem. Hippocraticus ergo quifquis, inquti , (blertiffimusMedicusno- 'ii. ). dt feequid fupravulgumdebebit,fta- **'/" tim non Natura modo , verum ,0 ' etiam primis doctrinarum rudimentis multumcaetcris nimirum

agii-

384 TACHENH
agiicultura',auri ,vini&abH!ppocr. dodhina diilectis, Medicis pratQet, oportet, quiahiomnes vnum foltern vcntriculumagnolcunt,eiufque auxilia quxrunt.
Tertium txemplum homi

veteribus dictus eft, & vniuerll imaguncula.Hie aitHippoc. yla de *eu a- res habet ventrtculos , qui vna qmutrh- CUm ann j t ejri poribus mutationes aeeipiunt, quorum quilibet in fanitate ipiritu, in morbis vero fanie de arte pleni funt. Hi venrriculi vnjuerfaliter xgrotare poffunt,vt in cacochy mia, malignis ita ditis , hxk\tis See. tunc cnim digeftio vitiatur , cef(atque NATVRAUS LABOR vbiquqparricularitcrquoque venfi, uds af. treulos xgrotare docet Galenus " Ac"tionem, ; <?H>jin quouis men> feffis bro vitiari pofle, & ab affe&a parte fa:pe indicationem fiimi fcriblr, imeamtam neceflariam efle in curationcrtdfceinftituenda , vtfi >H*re fe quis illam omittat , Sc lrefam par. rnefiri fpa tem non confideret , nil obftat, "j "r'Tr cJ u ' n tota mediana fc"1 ft* menfium, fed (ex dierum fpatio difeal> >f d,{ft flUir>> fed {cx dierum fP atio ska iut> proptere medicamenta, qux

phus , animalium, &infcrioris mundi Princeps Sc vniuerfe Na tura: compendium, Microcohmis

HOMO a.uKm,i/Jquit Pbilofo-

par-

MORB. PRINCEPS. 385 paitibus APPROPRIATA di- 4.M.M, cuntur, alijscommunibus prjefercnda effe,docet.Ec lib. 8. de com pof.medicam. impoifibileeffe, wquit,\n\\enirepharmacum ad multasarTtdonesOptimum . Ventriculorum autem mutationcs,non folum confirmant podagRE obncxij , qui ide vulgo Calcndarium habere in pedibus, & arthritici tfle pluuiarum varcs dicuntur , qui aeris inclementiam, Sc tempt flates pedibus percipiunc: Sed&idteftanturilli, qui vcl callum in pedum digito gerunt, e quod ipfa microccfmi ara fuperioribus , Herwetetefle, refpondeant , influantque iuxta prudcntis rectoris difpofuionem; licet annitempora plnrimum in tet fe differant, vt ait H'ppocrates > ficnt enim macrocofmi igncm cmnia fcientem inuifibilem oftendi lolummodo ab iffau haxnus perceptibilem , illud idem demicroccfmico igne intelligendum effe,iubet MagiftenNonnunquam enim per plures dies , im liebdomadas, prcecedit circa pra> cordia innominata qusedam anxietas, & inquietudojVn cum febricula, priufquam animataignea aciditasadarticulos radictur.

Cum

I!

586 TACHENII Cum autem torum corpus !n viuis tranfpirabilefit,facilimeirradiatur, vel dcfluit furiofo impetu aciditas peregrina fpiiitualls anlmata (yt ait Lucianus) , & inuifibilisex molli Jgne in ventn'culo primario fedcntedegener fr.dta ad aiticulorum ventriculos > eorumque alimentum ( quod mucnm vocat Magifter > Neoteiici fynouiam) cui praefider, inficit, quo inftcto, in tami dolon's cruciatus cxcitatur , non fecusac fi quis bullientemNtri fpiritum oculis infpergeret; IGNIS&DOLOR initflttibm uadk ait Hipp. Spiritus enimcum in alijs rebus tum maxime in animantibus corporibus plurimum Hipp. b. de inaqua- poffe demonftrauit. Hinc Galenus tt intemps, plun'bus in locis feribit nihil dolcT j' e) 6d! rem fnferre poffe nifi idem conti/afn'.'e.'t. nuum foluere valeat. Quare HcrlGal. montmetbus quifque dici pot((t contagiofus , fi non toti (altem parti Iv.x , adeque licet non con tagiofus cuiuis, tarnen nondefinit fuidefe odorem fermentalem in urere parti, cui infidet. Hincflatim loci digeftio percrertitur , & alimentum illius alias viuidtim plcrmquedegenerat.vtdum non in fpermaticiun , faltem in extraneam igneam rodentem defic ite:
De mtrl/is.

MORB. TRINCEPS. 387 etat indolem. Ingcntem huncex acido ignui D"'-*" f < dolorem, & crticiatii fibi refraena- Sdn "*" ri,acretundi faltemcxoptant podagticij &omninnecefletft, vt eiusrationemhabeat prudens podagricus,qui>r'qi</,Democritr.s corporis habitusvbidolet , mens ad virtutis exercitationem nullam adhibet diligentiam praefens enlra morbus animum vehementer hebcrat ,& intelligentiam in afftclus cognarionem (ecum adducit, infupei" vigiliasconcitat , vires dcijcit , cruoremexprimit, vtpaulo pcft experientia cftendam , ma- IJ. M. M. lumque auger, Jdcquc, nitGa'errns, curara ad le dolor memo rrabit. Quare aduerfusingcntem hunc dolorem pene inflnitnexcogitata funtrcmedia paffim ab Auctoribus hinc inde palam deicripta,quae lemper, aut nnllo, aut parno cum fru&u friere applicata , quodexpertusdico; cquodcaufam huiusindicibiliscruciatus in defeendentem c capite pituiram , atque catarrhum perpetu retulere , $C denique dolore repetitis euacuationibus nequicquam aufcultantc morbus plane ineurabilis proclamatuseft, licet in fui prineipio. R 2 Igi.

388 TACHENII
Igiturquicquid didtam fpiritua]em>igneam, & anmiatam aciditateminmolli igne inchoat , augmerjtat, promouet, matrt, illud Je medicu idem quoque microcofini acrcm vis pttrran pertnrbat, podagrajqueacceffum ttbtis ftimular,docenteid magiftro: Acidos cibcs, inquit, (1 quis citra de!eftum, c inconfiderateexhibcat, nihil cGmmodi perficiet. Albertus Gantheriis Ssxo vir cruditus inter ca:teros Medicos Roma: degentes non infimiis,cum pcis tempore Anno 1656. vteretur in potu "prxferuationisgratiii copiose nim'is acido fnlphuris, art'uriticuscx illiuscopiaeunfir. Ab hacautem inrirmitate fe vindicauit animaiium alcali v/u : hoc nempe in cafu quodlibet ihdi'ffe. rensabforptiuum alcali fatisfecir, quia malum non etat ex animato, Ipecificojdegeneiatoradio, Ted ex immodico acido materiali citra ddedhim hauft. Ql'recunqueetiniu fartidnm odoremvn'nx imprimere poflunt, fugienda fuadeo,vt fiint afpnragus, Ci&ut allium, cccpa, mentha, fnngi,aninialinm cerebra, vrpote qua: punh ou'tf Ah* trefacTriuum acorem promonenr, fttneniti tempore pa deinde in eiufinodi fapon's flatum afccnduntj &it haedecaufa acTQXtfmi cele-

fl

MORB. PR1NCEPS. 38* celerantacccfiunr,natn qnicquid Fercorruptionem fetct , acefcat piins oportet, vt in carnium iufculis maniftfie apparct, qua? per 110. ftem fiib canicuia acidum mane fpirant, quo putrcfcerc incipinnt. H.'ppoc. fic explicat, cibos feil, va- * ^J^ lciuioresingeltos,quia Natura (id "" tft a molli igne in ftomacho primario fedente ) (uperari non pof. fiintjdolores, morbos, & mortem arferrcqui ver Natura fuperantur, alimentum, incrementum, 5c fanitatemprxftareide veteri medicina. Ec de fft ctionibus, vt& de lege : Ah'menta ,inquit illiqui dem ventricukjsfuperat, queeque corpus reeipit , eanequeflatum, triculusnon'('upert":B'riiy, /c<"n7itus, & tormina, CKteraqu id gcnuscontingmit Adcqueconclu- de murin dir, fi homo parum edit, & parum bibit nulluni morb hoc ipfi indticit,quafidiccrct,licetcibus minus falubrisfit , id tarnen benefitium pvajftat ,quod maxime notandum tft , nonnullos enimnouipoda- ,J_' J ' gricos , qui nimis (ui6r. viuendi generc in deterius ruere. Pomaquoque propter celerem fui in acidum putrefa&iuinimiam que relaxandi potentiam praeferR 3 tim

390 TA CHE

IM

II

tirti tempore parox'fmi comeden.

danonfunt . Abftinendumqiioque Cyprineriim pifcium tfat fartorenim vrinaeirnprimitur. Vina pariter,quorum fpirituofa aciditas, quainacidumtendunt, alcalifuperat,pra:ua)etque,largitcT r hufta, pri-feidm quanrio difpcfitio ( fic voco etymi defcftu) ade ft ^bfihimij podagrica,vjtanda Aint.Idtmefto yedagrtmde cercn'fia vetuft.'fTi'ma iudi""/"""" cium: quippc qua: in muJtis Ger mania: Iccls ab bin 20. & vltra annosvincfaadhiic habetur , & conferuatur; adtque locodiclorum pottmm bibant podagrici temporeparoxifmi aqnam fimplicrm...cn\ XLXt'itMHktt i rptiM modicum fcchafi, &fi lubet, in gratiam gufhis addi fuccffi limonunt , quem licet aeidum, vt& exprt fluni ab aurantijs mai's, fcrmentabilcmtarnen, & fpiritualcm non experimur, idcqne pdgrj. as minus noxium , im nullfcft detrimento, vt nequepomagranata. tuet um Sicquoqileperfechim aectum, nee curat , neepraeferuat, fed in paroxifmi ychementia deiceta: na tura: , & viribus pra: dolore exanimatis, animique deJiquio optatif-

fimum

fiuium cordiale, & maximnm teftaurans cffe notaui ,neque timendum, vt dufmcd'iacida conferuatiua putredinem augeant, vel promoucantj imb progreffumpotius arcent. DlfYerunt itaque vinum,& ccreuifia in aeetum natural! labo-

MORB. PRINCEPS.

391

vetendentiaab illo,quod iamperfrctionem acquifmit: illud enim quod in via cft, atquetncito opere ad fincm laborat,loca illa>qu:e ferrnentabilisacor penetrat , contaminat, vt alibi pvobaui , hoc verb non >fed famelica aciditas rurfus (xfatiari optat, Sc ideb refoluerc, abflergef-eiextenuare, & confortareacctum dicitur , licet aqua? copiae permixtutn > vulgopofca di ctum . Spiritus v itrioli re&'ficatus mo- Sfirttui vi dice affumptus per es,licet confor- "'' tando afrireret, & refoluat, fitim extinguat , attameu in podagra paroxifmo ab eo abflinendum, pratfertim febrim comitem habentis, aggrauat enim in hoc ftatu accenfum ftomachireetprem, fnnftionenim'wumabcrrantcm : iplumque fpiritum non cxate dirigentem,vt neque hie fpiritus a po dagra prxfetuat, mukb minuscurat,licetftomachum, quiaeida ap. petit } acuat, appetentiamqueexciR 4 ter,

Ji
fcr

mtrli

191 TACHENII tct, v t teltatur plurimorum an noTum fnepra curatio Sereniffimi PoloniaRcgis Vladislai Quart! a D.Chriftophcro A'rcfffeufchi per E piftolam publi'cata ad Ioannem de Lact 5 cuiusegoqucqneoculans fui tcft'Sih'cetadmodnmiuuenfs. i Seqniturinde, quxcunqneputrefr<ft ; uam a.ridirtem primi ventticuli in molli igne inhibenr/nterimunt, atq i;e a bfumunr, e6 ; pfo impedirepurrefactionem , &per coni"equensfanitatcm,accer/erc,& accelerr.rcjquoci probat mechanfca, fi ennn coleftro partim lixiuij immifeueris nunquam inde fict butyrum, propter akali, omne fer. mentum aci'diun in macroeofmo abfnmens.Qimcinquii Mag'fter, fimile prorfus modo operatur ho minis natur3,oporrerergo id quod cuique morboeft maxi'meaduerfumnonamicuin > autfamilire : cxbibendo, namabeo, quedeft inimicum 5 extenuatur , Sc retundintr. Hiiiufmodi , aeidis morbofis iiduerfa, MyRie, pro maicri lumine,& intelligentiavnicojgencralique vocabulo Alcalia \appellarnnt, voca tu contraria, ve-l magnetica, vel frigida, vel attractiua, vcl abforptiua, perindemihi cfl , ; mc-

MORB. PR1NCEPS. 39? modo in rc conuenientes id'em l ' !" 8 - de inuicem.intelligamus : nimirum "T^ ccrto, Sc determuiatomorbocertum , &detcrminrttumauxiiitim applicandnmrequiri ex Galcno Qytare claret tx dict's, podagrae rcmcdium non cffe debere alcali qnodlibctjfedprudens,infipidum > fitiens cemim, &determinatum acidum, atque nil aliud attiahens, quam inuifibilcm fi lium Solls microcofmi inobcdicntem, deperditum, degcneratum,&: moroium; non (ecus, quam in macroccfmo magnetis infitum alcali innifibilc, nil aliud, quam fori infitum, & inuifibilcmigncmtrahit > &amplc-dfcitur, non quidem primarum qualitarum virtute, fedquiapru' dens anima ambobusineft ,, qua rcciproce fcfc cognofcunt ,, nifi enim prudentia Ulis ineffet, alterum ad alterum non inclinaret: ratio vei , curferri rubiginem, fiue martis crocum magnes negligat, cfl, qui Ferrum in itlo ftatu anima amiffa vacat> quare ab Horatiofterilisvocatur rubigo , nee magnes aliud quidquam allicit, vclattrahit , licet ferro t rnultcY pretiofuis> atque nobilius , Hanc adtionem ab oeculta, & abftmfa qualitnre fieri ciamitat R 5 vul-

*i

394 TACHENII vulgns, qud Hippoc. diulnnmin rebus abfconfura 3 & latens non ccmprehendunt. Aurum fimiliter trahitur a fuo magncte,ab alioqtie nullo, quia ambornm parriciilaris prudentia non fe extendit adalia niacrocoftnica cognofcenda. Ferndius antiquifliinaemedirinteviam fubodoratus,nepalam in cam ingredi cogeretur , ob ncfirientislucrimetum in abd'ua tutus cautufque recc/fit : fcriblt M. I. M. enim> quot .iffe&us contra natnram fimplices, totidem exifterc,& inedicametoriifaciiltates,paremq; efle flfftluum,atque rerncdiornm nnmertimcuins fenrentiam Magifter fequenti cxemplo olim explicuir. Quibus acnti acres-,& xruginodl vtteri mtMeina " humoresinitant, quinamnirores, & vifccrum, 8c thoracis lancinationcs, animiquc abicdtio inde oriantur ? neqne prius ha?c quie fcunt, quam euacuati, deiecli, & alijs permixti fuerint .Hoc autem produ&um medicinis pui-gantibus non mifculuarcmultoqite mi nus produft! fabrum , fiue fermentum, quilibetmcdicina?ingenuus pra&icus mecum fine dubio fatebitur, hinc natuni eft illud tri mm, inter medicos . Ab Hypochon-

MORB- PRINCEPS- 39s chondriacis non foluentibus, l>'bera nos Domine : quoticfcunque enim,etiamdato, quod produii ruginofam excrementum ,^euacuatione foras peatur, Mic nomim fabro relifto regenevante fuccenturiatur , eo quod Intens hxc aciditas vnius fpecici non eft, fed multiplicis: quot enim in Hy. Hypockon* pochondriis ibidem membranae, driacurnamufculique , totidem etiam digc- tid quid? ftionumofficinas ibidem cffe ne. ccffe eft , cum omnis mufculus proprium ventriculumhabeat , fi enim ventriculorum diueifitas non effet, idem femper generaretr.r,neque vlla effet diftincYio, aut diuettas: Hiuc itque multiplicis huius acidi labef.'dtati varietas , ac interfeleconfufio caufant fanan. do,& fanantidifficultatem, maxime quia ha: aciditates fpirituales funt.ideque ait Senex , oculorum confpeElnm cffugiunt, ita vtfohm ab ejfettu, & mcniisoculo cognofci poirit. Carterum fi argro propine. Uf'tUttcitur infipldum, fitiens, APPRO- crorum in PRIATVM tarnen alcali , quod nnim't pafproducta folum a'uide bibat , vt ane ab il. funt cancrorum lapilli , ftatun lata iniit enim horum puluis magnetis in- riajrarifii* mnm reme ftar attrahit illud acre,& aeraglno- dium ejfe fum 3 illoque faturatur cum illo deprelxtiti R. 6 com-

1,1

comm'fcetur, aut in illo comb'bftur (die vt 1bet ) poft horam verfr puluere cancrorum exhibito , fuitquandquc fimplex, atque lene vomitrium oblatum , ind. queobferiiatumcft , nbbaecuaertatione , fcu dekdt'one tegrnm oliquando plane , vel ad rempus fairem liberari : Hinc igitut patet dictum lapillum vitale fiomacbi fermentum licet aeidum fit, non attrahere , fed folum noxium faporem>feu aeidum praeternaturale* adu!teri:mm > &deteiminatum> neque vice ver/a aeidum vitale ad lapillum feftinare, ebquodfeft in. u\ctr cognofeunt ; indeveiabtxercitaforbta aeiditate peregrina, & JWU* tut ty.i'tda ginofa atacn'or redit appetitus : ntiles cum hacqitc methodo Hi'ppocratis prt/uiiex fuis in prtliQ cepto fatisfit, vitlnerarcE'dem aciditati's fundnmenfo tur,fiatim innixi chirurgi vnlncratis prohitarrigebat bentvinuirjpcrperam affignnntes J'ru nuth mufca- incaufam 5quod calefaciat-, ideq: t* , *A de- fanationem iirpediat , fed vera caufaeft , fpiiitualivinicfditate & vulnm ntinquttm vulnusacefeere, &ad putrefhetiocSpHtruit , liem promcmcri, it vtin ipfo vulfei citius nere qnandbque vermes exerti funaltarur: fncrint; Si veradmediamdracbt/itia littifami victs mambpillorum cancrorum pulmmvUiM uereru, aut co/idem foltuos inaMuftata eeto

&

TACHENII

MORB. PRINCEPS. w cetofuccoue limonum, qucticiie bis ad cccliiearevnlneratis propinauerisxtiamfi modciate tnnc vinilm biben'nr, vulnu.s nihilominns crrojtutj&iucunde ctiamabfque f' tie vul tcbre cicatrizabmir: non quod hi Ucum /. lapilli, velin pulucre 5 vel foluti tfrifun S materialirer ad pcdis viilnus ab t"t' rilt ovc remotum properem, ftd qui cqbibeanc acidum puris fabrura in ipfa pedis extremitate accenfum^vel accendi pratum. Nobili Heioi Georgio Fredeiico Spaariam funtplurcs euoluti anni, ex quo pbitnbeafphanula bombardicapulmonem tfaiecerit, vt hanftus acrante , Sc tetio per vulnscrupcriuvnciimindiciblH fanguiniseffufione, continu ta rnen vfu horum lapillorum per fecta fanatus cuafit, hod'eque opth-na fruitnr falute . Quidam ex baefelici cura vniucrfalem con. clnfionem tibi ftabiliuere fic arguendo: S\ ita fa?liciter pulmonis vulnus ad cicatricem perduxit vulnerariushicpotus, quare, Sc non einfdem pulmonis vlcus itl tabidG?V"erorn ad hoc non Co htm hanc , fed&innumciMSaliaspotiones finc frr.ctu centies finftr nuiltitentarunt,cqnod pulmo- PKlm >"_ nis vemriculus 9 feu iricola m \TpSL phthi- it t

398 TACHENII
phtliificis corruptus in fui interl-

Judex i\ omaebo

mm nunquam feriando laborat. Vnde pulmonis vulncra (aus. intelk&ualis meciicus)qua? ab externa caufa , & vitio digeftiitoprccedunt, prasdidtispotionibusperfe kte fanari poffunt, non ver vlceraquandb promanant a corrupt'ioneroboris, feu humidi radicalis innati. Porr puluisifte in macrocofmo aeida, quibus iungitur auidiffime euneta combibit,attrahirque: in microcolmo ver per os affumptus mergitur in abyffum aeidi vitalisinftomaclio fedentis , quod neque in minimo, vel tang't, vel attrahit, vel coagulat, fed folummodb aeidum illum inuifibilem radium,qui vulnusoffendir, luinc feparat, attrahit, fuumqueintra ventrem abfcondit: Manifeftoar gumenta , quod inftomachofedeatargutus Iudex , &Spagyms cunffafcicns,qul non folum nunc puluerem, kd & omnium reruni inuifibilemvirtutem diin&e cognofeit, sftimat, metiturque, non iecns, quampecora inalpibus in. tuitiua quafi feientia napelluni cognofeunt: gramina cnim vicina non depafeunt, multoque minus ipfumnapellum, alias non ingrati fapo-

MORB. PR1NCEPS. i 99 faporis , muicisfcxillov'ditantibus . Et quamuis herum lapillorumpuluisplurlbus alijs pulueribuscommiftus propinar<'tur,hunc tarnen folumd'fcernit, acample- *ArtU u* ftitutiffhoccafu,ncgiigenSi fepa- *"*,{"" l'anfque tanquamadeiufmodiinrentionem inutile pondus quid, qu'<d altes mores htet. Hcc tx fundamento facile fuit mftrtma MaglQro Hippocrari vinerinum $g puluerem, qui eiusantipelulentia- iHm . le pro certo habetur, inter patriae atomata it commifeere , ac abfcondece, vt & hodie a pluribus, quidfuerit, ignorerur; Spagyrus tarnen peritiffimn.s in ftomacho fedens feparatprndcnterquod fibi vtile nouit, reliqua, vt quifquitia* negligens . Hinc trax ;r Theriaca '?**? * origincmqua licet a PI inio compcfuio luxuria; nullo pondere proportionato dicatur , cum tot remedia dederit Natura, qua; fingnla voto fbfficiant: attamen numerofailla fimplio'a , fi chimico artificio feu natural! labore , vel ceftione, vt aitGalenusde The riaca ad Pifonemcap. 14. invnam maffam prudenter confermententiu* , eorum virtutem in decuplo aiigmentariexperientiadocet. Exiade vci promanarunt infinita

pt

]!

lif

4 co TACHENII nitaabiurdareceptula , rid:cu!a> quccompofiriones , vbi fimplex vnum pletuuaque omnin indj cationi latisfacir : quod probant vetularuni fubinde experimenta, qua; comm-Cnker ex vno, vel altero fimpliciconftant, vt aliqunndo confumati/fimis medicis cali'.mn'a? ignominin>quefint . Quai fummus Hippocrates eiufmodi piobataremedia plebels curioseV ieifeitabatur praeeptionum libclli piincipio: Sicenim cenfeo, inqutt, aitem vniuerfamconimonratam be 5 quod fingula ex fineobferuata , &adeademaggregatafuerint , Hermctiscxemplo, quiin tarn longa aetate non deftkk exde mpL periri: Vt & Galenns pifcatores>& tmd.facul infimae fortis hemin.es plebeos ,c imperkos aliquando confuluk. Homines namque eiufmodi remedianon ex confilio , Ted potids Hb.de af- exfortunainuenerunt, nequearftd' tifices mag!s,quam pkbeuEt fane difficile cftij curandi viam ratiociitath*- nat i ne vt tali affequi, de moibi's l,t mdki vulgaribus lib.4 fc&.y.tcxt. 49. Et g< i ideo ars medica > vt cito addilcatur.fieri nequk; propteiequodin ea firma aliqua doxina tradi 11011 poteft:quod probatomnium morborum. viliflnnus pernio in flam-

ma-

MORB. PRINCEPS. 401 roationisgenus, quod tcmpor-j Hybernoincalcaneis , rijgitifque pedum>ac manuumoritur: omni quidem perictflo vacat: molcftiffimum tarnen >doloriferum,atque f ern " pruriginofum valde eft jnihilottS. nui nulluni video,anr v'diflccon- tpntum tingitmedicina:profc(lbrem, qui '* p"" lumcinfiammatum tumerem O'"""'^ effentia cognofeere , ac vero, cer- f, CJ ? iB . to&determinatoremedio tollere /}./" * fempetpotucrit: aliquandenim "*'' fanatur furfureaccenfo; nonnun- '*'""' quftmra'pisrfb cinere cocVs , vt docet Piinius: quandcque rafano crudo contufo: fnbinde mucnginefem: Cydoniorum : fpirituque Terebinthinx. Sp. inquam non oleo,quem Optimum, atque balfamicum in hoc cafu doprebendi.In Hollandia fotu bubuli fanguinis calentis : plermquccanfticisacidis, vt fpititu vitrioli, &fulphuris oleofi quidam eliciunt fang, perliyrudines: aliasalijs, vfqticadto idem morbus manifee intcr fe. d'fferat: iua inquam > moxclTe calcfacicndum : mex refrigerandum : ruriufquctranfeundiimad contraria.Pariterqucquealvuum rf''""'' '* fubducentia non femper operan- ("""** . turidemteftaturHippoc.Pharmaca em'in non femper codem modo
fe

l!

402 TACHENII habent,neque prjeftanr cundem perpetu cffc dum: Sed n unc, & paulo poft non idem faciunr, i'm fibi contraria faciunt . Demorbis vulgaribus tib.q-.k&.y. Hac ratione olim mediana Diuino Numine accepta , atque donumDciappellatafuit : iia vt vetcres omnes vix credercnt, hu. manisingenijs potu'fle inuem'ri, eb quod fundnmemum eiufdem ita abftrufum, rccondi'tumciypticiim, ac adrairabile cenfererur , vt natura: viribus citra multipli'cem experientiam nequicquam veftigabiie effet; idcirc & Iiodie reperiuntur plurimi cJariffimi,acceieberrimi Medicf,quilongo vfu,ftiu d!o,mediratione, labore fub magira experientia plurima appropriata fimpliciamorborum remedia, inter quae multa planeinfipida , fumiru H'ppocratisexemplo fub farragine aliarum rerum ingratx multitydirri noflro feculo cateruatim iniufte in i'e frernentitim,abfcondunt: Diuinum cnim in appropriato plane inuifibilcaut ad minus parua? molis, quod Myfta: compurarunt 1800. pnrtem Au corporis eflefin Claui Typogra. crrore88oo.) quod nullibiclarius, quam in antimonij vitro, vel leuiter
(e

MORB. PRINCEPS. 403

dem c,& im 3rbis na tqne a vt hu. litt, lern pti, vt eni ft;_ pe:leln Tl> p 1" , " " tercalcinatoimmaturofulphureo ^xaeeidoque occuko,& plane mfipi. natunt do manifc(tntur,cuiusemetica vis, multlpliciinfufione, nequeexhauritur.neque quiequam ponderls eins corpus amitrit , vnde fatis lucidc apparet, vim illamcatharitatn, ac emeticam incorpoream ifle . Quin im idem vitri puluis fepiiisanteinfiifus , fegmerque k&us, exficcatns, de denuo in vitrun: fufus priinas in lnfutione vires recuperat.atque hoc paftoid infinities fatis cft. Idem de Ant-monii regulo intelligendum tft , ex quo ,& pau- M,th,Jns xillo addito ftanno pocula filmt, ";""'"" inquibusper nc&em vinum ^eVcijUim leqfienti manc bibunt ; vnde ingentes ciuntur vemitus, qnibus fgnari fibi ptrfuadcnt,iftud liquamen putidum in ftomacho latitaffe,& pcculum, quoilkic ex turbaretur expeetaffe: nihilomi. nustarnen aliquando innonnull's affectibus, & in robnftis corporibus prtrfertfm in morbi pn'nci pio mira pra'ft'tit , vt & eittfdem flores , vel mercurius vita: fic ditus . Non hascaddnco, quafi approbare vellem eiufmodi euacuationes, quibus vita virefque quandcque cxhatiriumur : torrentis . enn

f]1 n

111 Llt '" Xi ' ?' '"

P4 TACHENII ad inftarrapiunt, quse in irincrefluidaoffendunt, rel'qua finunt : fed vt ad inftiuiti fcopum peruenirem,innuerevolui. sAntim- Cautius procedunr>qui antimoiy ti*ff' nium cum proprio fccreto ipiritu r* fublimatum, & in claufo reucrberio m rubrum alcali fpongicfum fixatum in vino cbulliunt , au: cumvini fpfriru extrahunt vtParacelfus docet (hie non indicominerale bezaar , hoc enim acidis iunctilrn reacquirit immaturi antimoni) vires, & plcrumquecum naufea vomitum excitatjvnrijfqae in morbis propinaiu maximo cum frudhhfine naitfea,finefapore mouet vrinas,diapherefin,atqiie in pnncipi j iw.v ..... 1fr > nam fingularimanfuetudine refoluk , &nontxi!epra;ib.tauxilium naturalem calorem roborando, qui exinde acquiritpottv flarem ccercris partibus fuecurrendi, eas viuocalorei-einducndo,ipfarumque virtutem renouat fubtiliando,acrcfoluendo , tranfpirationem facilitando , & per porcs noxia abigendo : iftud antimoniam,inquit, Paracelfus in magna chirurgia , eft purgans medicamentum,quod(fine ventris tarnen laxatione , aut aflellatione vt vocanr)
enim

MORB. PRINCEPS. 405 cant) purgat , 8c mundifkat cor pus humanuni, fapra omniaarcana : quiaradicitusacfunditusremouet ex eo, quicquid toili debet educique, efficitque illud produs purum, ac ad altiflimum fanitatis giadum reducit , cijciens ex eo cmnes prorfus matcrias , quxdiuerfas infirmitates, tarn intetnas, quam externas generare pofi'ent. Hanc antiquiffimam medendi fcienciam inculcat Galenus lib. fuo 13.meth.odi. Praecipua (inquit) intentio Medici efl'e debet ad naturalem fla mm reduceie Iaborantem 5& quod cxteris nejfle&is vna adhibenda curacft,vtilludconferuemus, a q uo agcndi facultas procedit.Hxc autem confiftit in calido innato, quod dum valldum eft, nee impeditum corpus innoxium conftr. uat, itautquiequidcorpori aeccifeiit praeter naturam , quod fit amouendum, femper calido naturali valido egere ,indubitatum axlomafic. Etquamuisinexternis moibis , & in quibnfdamalijs ni hil conferrecalor naturalis videatur, vtinamotionecarnis fuperexerefeentis in vulnere,veldiftantiaelabiornm vulneris reunione, tarnen coniun6tio,& carnis genera-

Cinnaba' ttm *Anti fntnt] vel natiuam EpiUpfia magnctem vocat Crato . kAHj lau. anf elf nerale Gtr manice Jtodtiulden trtx^

II

veter um

ptumbum

406 TACHENII ratio, &cicatricisinduc~tio, non fmncnifib Jpfomet calore innatc:Ha6knusGalenus. Vertiginoi'usfui ante triennmm cum aurium fibilo, grauiquc tinnitu , ex quo e domo txire timerem, huius caufam proficifa" ratns fum ex fuperfluo pingui-acido arterialisfpiritus,quareextrnchim dictiantimonijalcali, & fTxiper aliquot dies bibi; prcmouens piimisdiebusvnam> atquealteram federn extraordinarie citra vllum incommodum : antimonium ta rnen de pondere omnin nihil pcrdidit ; vnde claro argumento eft , eins animam diuinum in motbo penetrauiflc,& placuifle, me intellexiflis. Faeminarum fuiffe olim fecrctura crudianti'monij deccclo mederi,notat Potei ins, hodie ver illud in (ecieto habet fedlatula noua, freque nterq ue fine rei cogn L tione fub domina incert'itudine vna cum farza,vifco, fimilibufquc lignis prafcribit, promittens catarrhum cxficcatumiri;credit autem pumicem addi ad antimonij cor re&ionem , alii vt validius exficcct, i'gnorantes,nifi antimonium cum pnmicecomiflo fpongiofum fiat, llphurea eius anima fi ue diui-

MORB. PRINCEPS. 407 uinum aquam,cum qua bullir, irradiare non pcffe. Hocdccoum vt vulgo oculos pcrftringerent, aquam" Spagyricam appcllant ( credulo nim popdlo iamdudum perfuaferunc Antimoniiremedia mcra veneria cffe; illifqueconclamataipe, cafuquedefperato, anchora Sacra > & vltimnm rcfugium: fi ver for te prudens aliquis , qui res per iuas caufas cognofcit , antimonium , velorerenusfolummodo nominet.non dico rite praefcribat, ftatim ignarum vulgus ftrependo obtreclat, maledicit, infamat fpagyricam artem: hancque cum Em peirica confundens fine vccabu- ars Sur lorumdiftinc"t'one cum tarnen fpagyriallt,& ars Sacra 5& natura lis fcientia, &: diainitasdata, & Omnibus bominibus familiariffima, vt teftanrur vini, cercuifia? & panis artificiofjefermentationes: itemque faponis,vitri,aiiarumque innumerabilium humano vfui ncctffariarum rerum conftdtiones , vt in Claui luculentiffime demonftratum eft. Quorum fundamentum ex fummo Hippocrate nunquam inrellexerunt, vt quotidianaexperientia docct:vttur,'ff-duu gj>,ai:tibus nature. human? fimili bus:

408 TACHENII
bns: diuina namque mens edocuit fua oper<i(id (onatSpagyncaJmi-

Bmp tricm quii i

de Natur*

tari, cogno(centesqua;raciunt>8c ignorantes qua: imitantiu-. . Empirlcus autcm dicitur l'llc > qui ex longa practica certi ali. quid perficit , quommempiricorum fententiam , &ipfeGalenus in opere ipfo, fiuepro acquirenda mediana; praxi (equitur. Et Cel ans in prafatione in ba.'C verba fa. rur , qui fe empin'cos ab experientia nominant: adcquequod ve nera nde an tiquitati,&hodieviris cruditis virtus fuit,&eft>ab ignara turba vitium habetur , & vttale profrribitur.Itireigitur canic Poeta, pro virio Vir (hs critnina ftfe mttt. Spagyria itaque naturalis eft feientia , qmenil aliud impertat, quam cum piudentia SOLVERE,&COAGVLARE , &bac funt bina natura; inftrumenta,qi:c non folum requiruntur ad panis, viniqueopiflcium , fed etiam ad omnium animalium vitamlanitatem &morbum: alianempe inftrumenta natura non liabente ; quare Hippocr. toram antiq.uifli* mam MEDENDI METHO DVM his duobus inftrumentis comprehendit: omnin, i"qui/,

Mc-

MORB. PR1NCEPS. 4c <? Medicum fua prudentia obiriam ire conuenit morb.'s inihutibus, & naturis , & anni temporibus. CoaguUtafolutrc , er foluta coagulare: hac namque ratione , vel maximequodmoleiam exhibet , quieuerit : EAQVE MIHI CVRANDI RATIO VIDETVR. SPAGYRVS itaque prudens,non autera diftiator quilibet in vrbe , Natura: tft minifter , & Medicus Hippocraticus, qui foluit, &coagulat, qui rarefacit,&condenfat, ficutfacit ipfa Natura in omnium rerum procreationc:aquam enim fimpliccm prim rarefacit, pofte condcnfat in herbas,flores,fru6lus &c. qua: rurfus in animaliutn ventriculis refoluuntur, & denu coagulantur in carnes,ofla,membranas , im in (piritus refoluun.. tur . Ars Natura; amuila, inquit Pbilofoybus^nfuis refolutionibus, &compofirionibus fimile experitur : Quare ait Mngifter : huius SACR.& SC1ENTL blafphe- de legi matorcs funt potiiis commiferationc, quam reprehenfionedigni. Repenuntur quippe quamplurimi iadtitantes fe naturalem phi-. lofophicamfakuioncm>accoagulationem verfatiffime callere; qua cxclaffc quidam vana gloria in-

wm
410 TACHENII
flatus vbilegeret,fpiritufalls , qui auri folia foluerit, per os aflurnpto

hominem renouari, Enchyrifin

pluriesfed'fruftra fem per tencauit: folijs namque perfeueranter , &

>nd!flblut!s,&integris,&fulgiciis
fpiritui innatantibus , eadecaufa

crimine , & mendacij ineufabat Crollium,aliofque uatnralisfeientx Dc(5rorcs : Verum cum me tibi indicaretur , nifi fplendorem peius perignitionemab auro deterferMpiritum in folia nunquam cfle adiruru'm : fim'ili prrfns mo do air Magifter hominis natura, ideft, aeidus mollis ignis in ftomachojopcratur, qui quoque in folia fplendentia agere nequit , quod hadtenus pauci aduerternnt , & jdcofoliis , auri fcobem prartulcrunt . Vndeclare liquetplurima minutiora,qujE nullius , vel parui admodummomenti imperitis vi. dentur , maximi tarnen interefle perquam diligentet in naturali phllolbphia obferuare : horum enim'negle&u vniuerfili vtrobique errorum ftolones pullulafeunt , ob id merito Geber txclaniat:HabeatSpagyrus profundum ingeninm : lu-ec eft nimirumilla PRVDENTIA , quam Magifter expofeit, Scd

MORB. PR1NCEPS. 4 U Sed redeo, quo digreflus eram ?d rcmedJa nimirum a Galcno APPRCPRIATA d;a,i, fummabonitatc mortalibus gratis data,quamque plnrima feie infipida, quorum virtutes > necodore, nee fapore, fed fola txperientia cognoteuntur: non fecus,quampurgantia omnia per meram experientiam innentafunt , non per demonftrationem aliquam Galeno 2. acutAT, auetore , vt & tota indeconfe- II. & I* lib, dt {im q iiens medicina. B pt. medit,. OiUocolla n-uperre inuentionis /w*. iapis, anriqui'ffimustarnen, infipidus,&: ab igne calcinabilfs, feu de(h ucl:ibilis non eft , pukierlzatus tarnen,paruaque in quantitateore aflumptus offa fbcla celerrime congkuinat, quia atidum fpecificum ibidem puriefacTmum folu- atttt tum forbendo coagulat : eius ta rnen puluis ad fraclum es non perreptat: e6 enim peruenive non poteft : oportet itque vtin ftomacho fuum officiumperagat adminiftretqucrillic nempe ibi cognofeitur a prudenti molli igne , vt gratus hofpes in hoc cafu 5 cuius ignis ope lapidis diuinum feftinat ad indiuidui conferuationem quod pcfte lubens ample&ituc natura , vtquidfibiconueniens, Sa # con-

& concordans.

4U

TACHENII

Conferuationis occafione me. Pellhuln ftomachi moriaui (ubit , faginatum capovaltinarif nempromenfa fuiffe mattatum, in renum 5 araue fla- npparuitque eius ftomachi claufurrtachi dl* ra vtrimque impedita ab extremis lore magno acutis acus chalybere, quam cafu funt vfui, cum poienta deglutiuerar; in quo 1>'t $- qiti inuotunta fagax Natura nunquam ferians rie ragu- hhntem ftomachum deferuerat Itfermin- (quem liiantem vidi, tetigique:aridus
fer

fei e erat>ac fi Solis calore fuifexficcatus, exacuinfixa) nouumque efformatum fncccmu. liauerat, quem, certum eft >ex Ve ten pullulnffe : illi enimadhsercbat , & acus non erat digeftaaut diffoluta ( alias in anium ftomachis non difficilis diffolutionis , natu filices, & arcnas nifi fubinde comedanr, vix pingucfcitnt,propter vehcmens acidum illis innatum, & idcb etiam vitrum dcglutitum paulatim abfumunt ) quia claudcre fe non potuit,fedftacuKs hinc inde nigris vitiatum illum confpeximus. Sic dens ppripuluerizatus , & perosaflumptus pleuriticos mire fubleuntv'dem praftat, & hiirci fanguis , vt c tauri, vel cerui priapus carptus,vel puluerizatus,qi:x> omDiau.uu feie infipida : non ide quod

MORB. PRINCEPS. 413 quodpleurafitamica priapo , vt quidaminfuisconfilijs fcribillat> nam ad pleurae membranam priapus non admittitur : Sed argutus prudcnfque iudex in ftomacho fedens eiufmodi appropriata medicaminacognofeit , caque ampledtitur, dirigitque, vt furiofum aeiduminuifibilis mollis ignis radium diffolutnm > & putrefactiuum coagulent , tranfmutent > contemperent, dulcificcrit, permifecant > atquepcrvrinamtandem edncantjiuxta antiquifTimammedendi methoditm: qua: enim prodeunt , minime copiafunt aeftimanda, fed qualia oportet purgare purgentur per loca conferentia, & fatia vTOettti j^*fwiryi** u **tm Adeoqu (pergit Phi lofophus) AP. PROPR1ATA medicamenta , nonperfolasqualitates, vtvulgo placet , fedperfpirituslccretosagunt-, ncque enim ignis per fimplicem caliditatis qualitarem calefa- ^ppnpri* cit, autcomburit, fed per conti- ta ? .wnuum fpirituum, & radiorum flu- d' "Z unt * xum. Neque terra ,aut aqua per folas qualitates frigiditatis. &hujniditatis refrigerant , authumeftant, fed per'tenues vapores, & fpiritvis innatos j &emiffosetiam emiS 3

4T4 TACHENII cminus fenfum feri'unt ; Ncqite venena perfolasqualitates calidas, autfrigidas, fed per fpiritus imleficos tabem , ac mortem feruis ocius Indnciint. De plantis,& herbisidem iudicium ferrelicet, quid lpfarnm virrutes aftiit* non in qualitatibus, fed fn earum eflentia latent, quam fpiritibus locupfctem fecit natura, cuiusbafis, & vires.prcccipuc funt circa fpirftalia ; corpora enimiunt tanquam vmbrx, aut renim indunienta/ub quibus inuifibilis Natura occultatur; qittrHtatesautemcum fint rerumaeeidentia, earum effentiam conftituere non valent , ncqne mi.rabil(seorum virtutes aesn.do inentaaclfonum , fpaffiqrim niatenx infita,attrfcusetfamvrunturfpu-tus mechanici, fi lle a& 0 .
iMascflL adionum prfnefpia , &

Sur?

Cfficicntcs

'Natura non p*

Pluraadducipo(rent,r c dcum me.nonfitmftuui hoc loco de appropriatis ex profeffo aecre tranfeo ad inesptum opus peragendum. * k Qiiemadmodum autem infTnfra rere tranfmutationum remedla non

MORB. PRINCEPS. 415 non fine ftuc1io,labore)& diligen tia certa., & infallibili expcrientia inucnta , & patefacta ihm: Sic etlam longa obfeiuatione in podagrieis doloribus ex acidifllmo, igneo, inuifibili animato, & diffoluto fpiritu obortis, remedla elegerunt , qvreobfeiuaiuntinmacroeofmo aeida omnia coagulare, & tranfmutare apta effe ; non fine fundamento conjittantcs ita quoque fnecedere debere in microeofmo : inter quae lac ptimum locum habere exiftimatum eft, e quodin macroeofmo cmnia r.cldareeipit, oecultatque: Sxenirri Pliniusrefeit: plurimos aflnini la- /.is.c.9. ctisvfuabarticulail morb'o fuiffe liber.itos '. qliare creefitum eft lac afminumeffe arthriticisfakuare. fed inmicroeofmo aliret fe res habet,nam quibusludexfiue mollis ignis in generali ftomacho fedens non fatis potens eft lac fponte acefeit (afininnm,&equinmn per'al. uura magis dimittitur, quam bubulum: ouillum aluurau&it: caprinum aliuun fnbducit , hie autem perinde eft)vnde plurima pro- m^jn,^ fett incomvnoda : puuefactionis de ai*t* en'im fymbolum inducit, alimcntumque fit cotruptiuumjvnde po. fteacachexia, 5cquandoqu e morS 4 ta-

4i TACHENII taiishydrops , vt exemplispatct; hacoccafione Hippocr. lac capitc dolentibus, & febricitantibusprohibet,equcd aciditasncn vitalis fed corruptiua illud tv.nc tcmporis gubernat. Gracilibus ver hominibusarticulari dolore vtxaris > dummodo oprime concoquant, Jac plerumque conuenit, atque ex hacratione phthificis parket lub nutrimenti fpe propinam ; qnod tarnen ipte Gsltnus negat , inlit.it. quitns : Non enini ex i,s, quie comeduntur, &b'buntur, fit muritio,(ed ex i js,quae probe a vetriculoconcoquuntur: idlbnat, licet ]ac fit optimum nutrimentum,artamen iudex in ftomacho illud tunetemporis i ob rationesnnre dic~tas,ncgligit: confirmat id ctiam. quotidiana experientia,quod nullus pbthificiis a h&is ( cuiufcunqueanimalis) vfu fit vnquam reltitutus , autenutritus, adeque falfum eft, lac phthificos nutrire. Quare autem lac modo fluxum cohibeat, niod ver laxet,oftcndit Hippoc.Chimicus kio loco. /,*. s. de Lacfequunturofla, dehisGafimpi. m. lenus > fenouifle, quondamofla /'"" d' combufta potui exhibfta fuifle '*"*' haud feientibus , quod biberent: ne feilieet ca auerfarentur , ac mul-

MORB. PR1NCEPS. 4 t 7 multorum tum Epilcpfiam, tum arthritidem miffe curatas. Rationem non addit Galenus:liec quip- antra. vfi~ Fefuperat humorum, acqualita- ",'*,"?\\ tumdoftrinamjidefolumexpc- \' t "odt. rientiam appellat.Qui verb didta niiS offa in corpus leue infipidum, vacuumque alcali per ignem redafta (cum loia tunc ejfe non poffint > iuxta antiquiiTimam methodum Natura inftitutam, & ab Hipfocrate in fecreto excultam) neccffe tft attrahere,combibereque, quod dito alcali coneordat,& quadrar, id autem nil aliud cffe polte, fi Galeno fides habenda, quam fpecificumacidumfpirituale > &inuifibile i vt probat prouerbiuin Gallicum. En la fieurequarte, & goutte le medifin n'y voit goutte. Offa humana plurimi prsefcrunt boum, vt & ceruorum cornibus , horum affiduum vfum medicorum celeberrimi fortafife ex antedi&o fundamento etiam num fuadent ad inueteratum morbum eradicandum, quod ta rnen experientia tefte abfente febre admodum tardc fuccedit . febi'llisquidemaciditas cruflaceis promptius , quam arthritica coa2iilatUr,C COmbibitur:imb in qui-

S 5

hat

buldam fcbribus acidnm errans pafegfimim volatile , & fermentansindcfinenter nouum alimentum contaminat: vnde fpurice na cuntur febres , quo in cafu buirfe paftoris, & planraginismed alcali coagulans, & cum diclo febrili acido percgrino concordans aegrotantispulfibnsnpplicntur , aquo d.'&aimacidumfebrile tuto attrahitiu, &coagulatur,finevlla<cnfibili peccantis hnmoris cuacuatione: Si ver ante didt alcali appofitionem fermentum acidnm febrile fuerit pharmaco agitatum, effedtusit exac"te non fequimrj vt neque fi fucci fepaiatim apponantur qwcquam pratfiant , nifi commixti rtonfecus qumvitriotum ,'&g.allafeparatim nullatenustingunt. Alii euaeuationem fidi catarrhi defeendentis,ac intra exerementa fabmerfi it neceffariam pntant, vt vix fufficere praedifta ofla credant,nifi ea hermodaetylis (quafi iun&urarum (ignaturam referen. tibus) diagrydio, aut fimilibus permifeeantmeque melius fibi debiras partesadimpleuiffe niiiquanda virium Aibftantinm pharmacis colllquatam fub laruato exeremenci catarrho oculis vi dent, non con-

41S TACHENII

MORB. PRINCEPS. 419 confiderantcs , ab eiufmodi frequcntivfu purgantium venuicu. lum labcfaftari , concc&ionem arruptitinuerti, malnmqueaugeiipotius, "" m '"" diu non minui.Talepvoi'fuscft phar. coro illud Hyperbolicum , quod vane oft ntat Petrus Baye rns infuo Vademccum, fcribicque fc fibi idinueniffe fcilicet Hermod.idtylorum > diagridii anadr.i. cofti,cymini,cavyophyHoi,z!nzi bcrisanadr.i.mifce dofis dr.i. Quem tarnen pulucrcm innen! in Galenilib.de dynamidis lab titulo Puluis cathar&icus: reue tu recipitcyminum,quo flatus diffi- Itb. de hu* pentur: At Galenns in h&c verba mtribut faturde bis , qui per b&cpurgantia purgaht : Quod fuperuacuum tfl , euacuant illiquidem , (ed tarnen ne eis ? quod euacuatumi , quid p erfimilc gignatur,nullo modo fibi curandumproponunt, Bayrus fciibit l'e.quam primum fentiret repletionis figna , fumere hoc ekftuarium, idque ter, aut quater in anno repetere-.atque hoc modo ab arthdticis doloribus,qujbusanre tentan ficquenter foKtus er?.t,Kbeam pro rfus , atquc immunem 26. annos duxiffe Vi talin. . Nouipodagricum,qui, dolore

S 6

dex-

telligcndumfuadeo. mtiici- Hippccratics vei fciemije a, *'*'* t!cT tus experientia duce ,*& magiflro docente , ftaruir Aithriticos necpurgantibtisobrucndos , nee crebr lacefl'efidcs effe; quare religioni effedebet, eos variis moro. fjfque medicamentis facigare : it Natur* M"gierenim hoc in cafuWbis
je

dextrum pedera leuiter affligenre; dictum puluercm fumpfit , quo euacuabantur quidem vires, corporifque fimul fubftantia profuse inquamen citrinum rnntata, & fequenti die xger fimiliter etiam jia doluit,vt ftratum laciymis pra? dolore irrigaret. Hie verificatur fententia Afclepiadis: Non ide deiecliiones poft affumpta medicamenta purgantia vt talia ficri, quocl humores rraherent, fed quod gignerent: Itque replttio Bayri non fuit podagrica fed porius commeflatiorubus : hecque in cafu fateor > potuiffe eins inventum pharmacum fibi auxilio efie. Inuenta [unt,quibus noefnt pur. gawia-Gdcivas M. M. vltimo vnde vulgus comnmni fermone ex. elamitat: rixas, tumultus longe grauiorcs attrahere , idem de purgantibus vctalibus in hoc cafuin-

2o TACHENII

bHmana

lOCatUV

MORB. PRINCEPS. 421 iocatur in purgantia . S! enim alicui, inqujt , quj bilifus indicatur, medicameutum exhibueris, quod pimitam(vt vocant) cducat, vt fcammoniata, & coloquintida, pituit tibi reddet, & fic de caetcris. luucnis affli&iflimns arthriticns bis quotidife rafuram cornu Ctrui in fimplici frigida bibit : ivifculiscniiiiabhorrcbat,quiavn cum doloribus etiam impenfa fcbris aderat , a tcrtio tarnen die ab Omnibus doloribus liberatur citra Vllam catanhi euacuatiqncm : febrilis namque vniucrfaljs acor, cmunctoria cun&a contrahens, fpongiofa rafura cornu cerui facile carpitur , atque coagulatur emunftoria relaxnntur , &quid quid fubftantix fub dolore degencratum erat , fnmmaquietepet diapberefmefflauit, Aleali nimirum fpongiofumfubtraxit, abforpfic coagulauitqne fnperabundansaeidum iuxta Hippocr.Methodum Galenotantopere celebratam, &iftaeft MethodusNatnrae> paulo antein auri purgauo nedemonftrata. Qiiaieconfidero , quoddiffoLnetnia, & aperientia eiufmodinon iint femper exe tafle mdoriferotum inconfidei-ate defumenda fcd

4**2 TACHENII -U kd ea dmaxaNqua vniuoce concordanmim adulterino fp'irituali (npore, eumque dcfidcrio, & magneticomoreabforbent , ex quo iftatim pori relnxantur , quod aliquand haufts aqua; frigidfle (qulalcali continet , vtoftendit m'echanice Hippoc. Chim.) pra> ftar melius, qnmBezaar, dummodo abfumat, & abfoi beat contraturae caufam, vt cornu Cerui fecitcumaquafimplieiin hoc arthriti'co . Hinc memoria occurrlt , rae clim iter fteiffe in equo curfore (quem poflam vocant) & vt fietl frequentius folet,ncctcm dormlui mpra pauimentum lapideum tantillo ftrnmine rat um : meautem toperui fub penula pluuiali ex tcla verniceillinita : idqueconfulto, quid Iuniusmenfiserat ; ifiaautemtelapropter vernfeem 5 cum non admodum ph'cabilis fit , ad vtrumque latus plicas in cannas quafi efformauerat, mane exfurgens obferuauiquantitatem aqua? limpidee ex cannis pallij in pani mentum decurrentis: horrui primo intuiturat fiatim reminifcor , pinguem vernicem aqueo exhalantivapori tranfitum impedim'ffe > Heaquamillam infenfibilis tranf-

MORB. PR1NCEPS. 425 tranl'piration'sfh'ctum cflje > vaporemquefub vetnice, non fecus, qumfubvitreoalembico in gut* tas concrem'lTe: liquorcro pauiroento collectum fcypho vitreo indidi, & nifi oculorum menfura ftfellit,quatuor vnciaseiuscirciter fllte notaui, quifquc namqne fanus feptemimdccem plus minus fanguinisvncias fibi quotidie fabricat,vt Galenus docet , & ratio di&itat, vnde neceffe eft in anate confiftente tanuindern in dies con fumi> quantum de nono generatur, alias in immenfum breui homotumeret. Tranfpirationis neceffitatem manifeftatparonychia regina doloium: igneus enim hie tumor in vnguis radice f'eu eius ventriculo oritur -, quandfcilicetoccultum ibi ferraentum errore exorbitat txterius,eoque loci tranfpitatione impedita, intercatptum acefeit, ac. ccnditurqnc (affluxum biliofi humoris hadtenus acenfat vulgus ) vnde fi in eins prineipio cceca, qua tegitur , pelliciila leuiter fairem fcalpello abrattatur: dolor omm's, &pulfatioillico ceffant: quidegenerata,& ncftrisocnlfsinulfibilis acrimonia veluti effra&o, quo impediebatiUjobicelibera explrat; eoq;

Hitl K*

eeq; ip(bfupcrfluuixi 5 quod alias viiiidiimalimentum in pus commutare potis erat, euaporat, difll-

4 24

. TACHENII

paturque. Liquetitaque , quotiefcttnque pori a caufa occafionali contraJmntur,continuumque cffluuium impeditur, & dolorem, & febrem neccflarib in promptu efle, donec obftruens caufa, autnatura, aut arte fit penitns abfumpta, porique relaxati effumationem rurfus libetranfpha. ramfinant: Omnes enirn natura:
tionti
ne~

indiuiduje,?/?*?* Vhilofopho,fpi-

eefiitai ritibusabundaiicquorum plurimi iugiter cffluentes adfluentibus cedunt, &ita percontinuosfpirituum acceflus, &c reccus firquaedam partium mundi , Sc naturatum renouatio. Adcquefpiritus e, qni dolet, & patitur, fed a corporea re pari nequit, praterquam fibifimilijhoc eft corpore fpirituali, vel fpirituJcorporali,quem, caue aiium credaseffe, quam ipfammet naturam.Ergo non aliunde nobis dolores , molcias &c. quem indeconcludi't Hippocr. de morbofaero : At ped um dolor, itiquit Magi-

i'ktf'^'' er

culoscontingunt, violentiorqui* dem exifiit,& maxime diaturnus, quiq;

' ' 11S omn '' JUS ' 9 ll3E c ' rca artl

"

MORB. PR1NCEPS. 425 quiq; aegerrime foluitur: huic ta rnen eadem> qvx articulati mpr. bo,conferunt. Non cft tarnen podagra,vtfupta di'xi, dolor in digito pedis, fed cft inuifibilis, prudentis, mollis ignis in Generali ftomacho fcdentis accenfus in aeidoanimauisradiusparticularis , nulla alia ie,nulli alij liquori , qnamnrticulari muco pr.-tfidens : Mucus'autem,vt fupta dixi, cft fpermaticum dulcegluten , nulKbi quam intet ligamenta > Sc ofliumcongreffum reperibe , cftquepellucidaqra> dam mucilago albnmini recentis oui non abfimilis , hgcmucilago accenfum raditim haufta primo acefcensjdcindeopaca fit: hineque tarn ad alendum, quam expirandumineptafit . Qiiate tunc pori non folum contrahuntur, fed ac cenfus radius non ceflat, fortifiu,ad mueum ftftinare> & mueus hunc in fui ruinam amplectb quid efetuttt quidfaciutjr, fed dtina. tum fatum txphnt , aitMagifter: *'*'** Donecinfitus, prudensSpagyrus accenfum corruptumque radium iterum emendet, vt aic Cofmopolita . VndtrmfmH'pfocnttes: Si A muri dulris humor in aliam formam ">*<!'* mutetur, non peralterius contem. pera.tionem 3 (ed jpfedefeifeens, vel dege-

426 TACHENII
degenerans per ebullitionem, aut fcrmentationemfdic vt lubet)qualis nam plurimns futurus fit, amafus,aut falfusviut acerbus, aut acidus, fitfaneacidus: Ergoavidttt humor reliquos prttce'tens maxinie incommodus fuerit, Sic vtique dulcis omnium commodiffimus exiftit , id fiqiiisforinfecnsqitaerens confequi poffic , is fempcr quod melius efl ex omnibuseligerequeat. Hatten us forinfecus quserendi Hipftint. morborum caufas per faporcs fuit chimi nondum patuit alia via', quam per ci.medicM Spagyriam > & naturalem feientiam fiue experientiam , hanc vnamcalcauitfummusHippocratts,& vetuftiffimiPhilofophi: hxc nempe vnadocet aeidum podagricum multiplex quidem non efle, ficut Hypochondriacum, fed vniuS (altem fpccicf,differre tarnen varijs attiibutis, &circumantijs, varifqne mutationibus obnoxJ effe , Sc idealiquafftldlongiore mora affidere,dGCt t Magiftcr quo pr&ceptto, enim aeidior fapor , eo calidior num libto morbus, cVmaior dolor: Et licet Alcali generaliter iri macroeofmo omnia aeida fine'delettu /orbeat, in microcofmoautem'fecus oft, eo v ide f. y t in ciaui . quod aeidum licet moi bofum >8c pras-

,1

'.

'

MOR- PR1NCEPS. 4 *7 prxternatnrale, animatum tarnen, & fuo modo prndens magnctis inftar exift't, ideque non ftftinat nifiadillitd alcali , cniusfymbo-, htm , & concordantiam pcncs (e habet , ficut deeiusprincipioofendiifaus , &ob [dinterfejecognofeuntur, vtdocuitStnex. Hkc obfeura , ardua, cryptica prudentia , dluinitroque in rebus it fecordem focietatem ftupefecit, atque dementnmt, vt nlitd nefandum appeilaucrit, &tanqvtam quid infame abhorruent , atque profenpferit, vtChmscap.?. ; Nee roinodstft admiratioivs, quod ihdefeffus , &vndccunqnc

dtditta

cam > vetuft:'ffimam,neceffannm, facramqueartem fine ratione,>*mb artem fine arte effe declamitct, c

vn cum vili pk-becnlaconfundar, &fareiminer,qi errortanto Doftbri non eft conniuendus ; fic enim de confenfu, & di(Tenfit cnp. 9. iVt/Wo 5 inquir, q'Afiat, quod Cbtmia ,qu& arsaliarum artium lange vtiliffima,Qr nobiltffima habeatur >pancarationtbus munita , &excerttspririeipijs dedutta ha btat , /ed infiniti peneprocejt y & opcratiomim formuU paffim ex-

428 TACHENII
txttnt,quibt>is tarnen fundamentis, & caus Uli nttantur pauci daceant : itd vt ars ne arte effe vi'

deatur.hxc ille. Hinc liquet quod Volumen de confenfuranto labore, & anxietateconferiptum > veritatem fitienti null! vtilitati effe po/fir, e quod antiqufffima mediana: fnndamenta fe ignoraffe fateatur, cuius clariflimi viri errorem in fummi Spagyri gloriam , &vererumphilofophorum autoritrem hoc ferip to manifeare non erubui. chimuA Chimica eni'm non fignific.it ?<. compillareproceffus , & operari phantaico more,vt rerum ignari, decaniquefcribillanr, fed cbimi* mifla,vd chimit"fecnndumBer"fnim eft iapiens , qui per feientiam yEgyptiacam potefi cognofeereiu. ijitte pondus IGNIS, & AQVJE , quod Natura cuilibet m'ixto corpori tribuit: baec enim feientia fola bonorum > & generoforum medicorumgenitrix e:quam fummus Hippocrares ad amuflim callebat, vteius genuina feripta tcuantur : hancenimfiignoiaffet, hominem cxrenuiffimaaqua , &rariffimo ignecpofirum faluberrimumeffe nullatenus iudicare potuifiet. Idciico

MORB. PR1NCEPS. 419 erubefcantlocutulei, medi- i>**H*t* cique nomine indigni , qui Sacvam, & neceffariam, Hippocraticam aitem ex mera upiditate apud ignaram pltbem falfiscrimir.ibusuifimulantjvitupcrant, vilipendunt , aeinftarcanisrabientes inuadnr.t,(uppeditant,lacerant,& fc vetuftiffimaefapientise cultoribus fronte pcrfridtalongeanteponunt , &(uperciliosedefpiciunt, nel'cientes intenme ipfo turpem fnam ignorantiam prudentibuspa teficri.Hominesenimiudicio Orbis, & populorum probantur, Sc noneoinquinatis quorundam balatronum fententijs Vndelubentes finimus coniunm omnes facrx artis blafphematorestanquam Epicuri porcos in fuo Uno volutari, ibique putrefccre,cum vericatis f.una eorum laudibus ficuti neque augeri > it neque eorum detradtionediminuiqueat . Ncsenim. hie in antiquiflimje Hippocratica: Scientis: gloriam, & detra&orum confufionem methodum oftendimus vniucrfalcm prudentibus ( prudentibus inquam 5 plcbeus enim intellec~tus non valet attingere,tam micr, quam microcofmumab inuifibili , fpiritualique prineipio fuiffe deriuatum) & me di clnam
Circo

w\

430 TACHENII dicinam fimpliccm naturalem In podagra nouella ( denodofaha?reditaria, &c fmieteratanon Icquor) mirabilem,quam AltiiTimus prop rer neccfllcatcm creauit> qua:, nifi prouenientem frudtum r.fftnxr, riuflra Deus honorandi Medicum prKceptumaddidiffet.Intercanon dubito, quin fplendente hac lampade nobiliora ingenia viam fint kiitura>qua incedentia non folum pro ineipiente, fed etiam inueterata podagra alijfque inorbis inult altiorain plenitudinc dierum inueftigarequeant : inuentis enim adderefaciliuscft,qumcryptica, &obfcura in lucemeruere.Quaie redeo in viam. Emendatio autem fpontanea aeris micreeofmi , cuiad Calid.'s dectrinam confirmandam radlces rerum ex Hippcc.intfle oendi: plerumque lento pede procedit: ea de caufa fpagyria, & antiquiiTima Hippocratica naturalis icientia lubminiftrar nobis vetuftiiTimam inateriam,facie, opaco coagulatoquemueo non diflnnilem 5 fub cuius corporco cortice meira 5 & efficax effentia, qvx fenfuum cenfuram non agnofeit, oecultatur > cuius anima arcano molli, humidoque igneo fpirj'tu aua in re-

gene-

MORB. PRINCEPS. 45 t gencrato corpore diuiditur non ... folum in SAL1NVM PODA- ,"'"/. GRICVMFEBRIFVGVM , fed * ETIAM IN fpongiofum leuiflTimum , 8c inpidum PRVDENS ALCALI,quod parua,repecitaque dofi per os affumptum longe attrahit, combibit &pedctcntim innoeuum feie reddit particularem, igneum, animatum, & inuiftbilem ineipientem podagricum aeidum fpiritum,non fecus, quam ffi' ^ magnes acum trahens extendit atHr * vim fuam non folum ad quartam acum contiguam > fed vltra; im adoiefeens morbus, & remedium fe inuicem comingum, ac pene trant , inque neutrum conuertuntur , prout commune akali artificialeigneum, &caufticum penetrat ,combibit, Sc attrahit ma. gnetico modo ignermfeu animam oki:idque tranfmutat in faponera falfum,lingu.amnon amplius amburentem.D'xi. Nolim tarnen hie quifquam ti bi ftolide fingat , fecretumhunc fpiritum, mollemque ignem , de quonobisfermo habetur effe fetidum illud volatile, quod Kesle. rus ex vini fexibus diftillare docet, d quo idem ingenue fatetur nulli vfui infenre : quod etiam ficmat

432 TACHENII matB.filius Valenrinus : Tartanim,ait>cumfc fegregauit,reliquiffe meliorem prtem in vino, idequeparuas pCflldere vires : Ergo multo minores feeibus ineffe necefle eft, adeque ex his non fieri Hippocraticum mollcm ignem fatendum eft, licet qtiidam fermocinales in vibe, rernm tarnen naturalium ignari ab ignaris edc&i ita firmiter credunr, di'&ifque diftillationibusgnauiter infudant. Vt neque ignem noftrum efle aquam fimiliter fa'tidam, quas ex lcali cremoreque Tartari inuicem iufla proportione in liquido commiftis, prolicitur: quaeque ta rnen perperamab autorc(quJcu ram habet de pranermlffis in Cliimia ) EpiftolaeNATVRiECVRIOSIS dicRB 1672. Hamburgi impreffa?profale Tartari volatili celebratur, ibidemque Helmont inique in teftimonium falfi adducitur : fa:tidanamque huiufmodi aqua infinitis parafangis diftat in opere a tartari fale volatili, neque leuiflima quidem inter vtrumque comparatio intercedit ; & ideo Hippocratesnon fine ratione ex ciamat de diaua b. 1. Multi , inqult,admira>itur ,fed pauci baiuf cognitiontm habm : ex multo

cniro

MORB. PRINCEPS, 4^5 enim nobiliore ftemmate prognatus tftCaeterum , licet dictum A PPROPRIATVM alcali centum alijs diuerfis fpeciebus commifcueris,nihilominus prudens,& argutusilleIudex , & Spagyrusin uomacho fedens pro fua intelligentia fegregat illud , quod in hoc cafu fibi vtile, & neceffariumper. fentlt, inucile ver neglighjueijcitqne. Hn:c circumfcriptioprudenti,& Hippodatica fcientia digno fatis claraeft > neque indiget majore cxplicatione. Iniper Ghnt claufutam addo , omne nimirum remedium , quod propria fua fubftamia, vt ita dicam, partes rgras corrcborar, &canfas morbi parti alicui contrarias depellir , meritb cxccllcntiffimumncminari debct: qua ratione hoc prudens alcali proprer indignos, & ingratoshuiuslxculifilios , & antquifltrnat veritatis ofores fuiflit Omnibus abfcondendum, tencbrifqiiefilentibusimmergendum ne gemmae fpagyricse , nnturaiifquePhilofophia: fapidi frutus contemptovi. bus luibus viderentur proiecta G<*Itni fuafu , fuos difcipulos fcrio uaonentis > vt hoc fecretum non T pa-

itc ftifctt mtditin*

434 TACHENII pater'acerentillis , qui ade fnnt improbi.vtignoranttarn fuam non incufcnt, fcdveritatem ncgent, ac cos , quifuainduftnaadinuenerinr, irrideant. Apud prifcos fic comparatum erat, quodpro!es./fc!epiada Tibi inuiccm communicabant -fecrcta veluti de manu in manum, quapioptcr, & deorum loco fnerunt l-iabiti,quodremediaillorumnon it cffentcorrimunisjatque in vulgus fpafgerenrur, vt fic hodie i fed fandte Tibi refcruabant fub rellgiofoquodamfilentio : populovcr enara perfuadcbant,eafeperreuelarionem quandam in fomnijs , auc templis accepifle a dijs fuis, vt in maiori pretio haberentur . Quin im cremato ./tfcutapij templo, rctnliffein cartis Hippocratcm prjeceptioncs medicas per quietem har.ftas , memoria: proditumtft . At hodie tarn nobilcm artem adeo communem , atque tritam, &c tarn a priftino fuo fplendore detrpatam videmus, vt nmlicrculse eciam, & puerperarum famulatrices eam in aegrotos exerccant:aitPhilrC Qnare M^gifter hoc natura?,& (pagyricaeartis opus fubfequcntibns veibis olim fic explicuit. Calidum,

dum, iriqu.t ,nullius alterius permi(tionc,quam ftigidi.calidiim e<fe definlt, ncccoi.tiijfiigidum.calii , ficreliqua cmniacuiufcunquefaporiSjVtl fa!fa, vcl acida, vel amara &c. qi'as homini infunr, qi'b cnim puiribus,& appro pilaris, APPROFRIATISinquir, pcrmifcentur,c mitioia,& mel'iora ena dura :hanc Magiftri Mechanicam ccnfirmat fequens hioria. t Pradicabat in vrbc 1671. Concionator cclcberrimusex Societatc Itl'u podagricr.s , qui quoties obferuabat

MORB. PR1NCEPS. 435

uanfpirationemimpedi-

tam, & paroxifmiacceffum, aflunitbat per os puluerem infipidum,

quem det Fundacaro yocabat , quafi diecret puluis Tabcrnari j, & terti die femper fine vlla fenfibili

euacuatione ad officium rurfus afeendebat , dolore plane euanefeentc. Puluis eratgrifei coloris,micans ex inllpido lapide praeparatus, qui effoditur inter Palermum, & Terminum ex monte Cane , cu jus praeparario non erat alia>quam quod lapis diu conteri debebat cum fbrtiilimo alcalizato li'xiuio , deinde ablui , & pro vfu Vt APPROPRIATVM podagrae rernc dium afiauari : hanc prxparatioT 2 nem

4^6 TACHENU nein habuit did ficulo podagrico tabernario, qui buius pulueris fortafleinucntorerat. Apud me habeo puluerem ita prsparatum, qui candcnticarboni impofitusvmbram falcem humiliflitnac flamme edic, candidifllmi coloris,, nulliusfercodoris, argu menta qud ante praparationem ardebat flamma acido-fulpburea: vt aurem fulphur plane (egregareuir , contritus fuitlapis diu cum aicali, donec feil, omne fulphur atque addfts fit abforpta > & pul uisiiac Operation ein aicali fit rcd; d ns. H:'c pul uis ful ph ure euacuatus folus ee ntquit, per c s afuunpeusrepericin podagrico acitlum,cum quoconcordat, r.billo faturatfurj & permifeerur,igncp.fq, dolor ceflat, donec nouusregeneretnr. __ Adcque appropriatn dieuntur ea non folum.qua: qualitates fimplices alrcranr, icd etiam illa , qua: infames fapores in paitium ven. triculis per errorem degenernntes in neutrum trn fm man t: fenteni;b. de tffi tiam rurfus firmat H'ppocr. Si *'*** pharmaco non videbitur opus haberi, ig7,medicamenrainpotu exhibetoquibusfebris, auttranfmutetur, autdeficiat. Propterca me-

MORB. PRINCEPS. AV7 medicv.inenra, quapartibus AP. 4.W.AT. PROPR1ATA dlcunuu- , alijs commnnibus pratferenda iffc , concldit Gnlenus. APPROPRIATORVM autcmekftioappriir.e riquoquofiei"i nequir proprer abftrufam in fingulls^ncolarunmotitian^idcque plurimorum, etiampra'ftant'ffi> morumarcanorum pra?fidijs noro malo defiituimur; quare, & pro nunc ea Aio loco relinquinms, Sacra enim cum finr, facris folummod demonfirantur prpphanis ver non.priufquam fcitntia; facris ( facram vocaruntvetcrcsaitem propter (ummam eiuf- '*'&*' modi cognitionis aEitimatlonem, '' s ' & amplitudinem) initiati fuerint. rir^iSfli-ifi......-'- rum cnrationcvt a&ionjs caufavn imploraffc, neque legitut luftris Diofcoridcs eas pcfieritati lndicafte , legitur quidemdedotibus fimpcium frequenter fermonem inftituiffc:nonquod primas quali. tatcs,vtinutiles,reiecerint:nullum enim fimplex primarum qualita- ^ u tum exfois t.ideb qualitates illx, i"j'i* vtinftrumentain maxima coniickraone , & neceffitate fem per fuerunt, & funt, non lolum quia

T 3

in

43 TACKEN II omninm morborum curationc carum fit habenda ratio, & intuiUis , fed etiam vtidiot.'s, & vulgo, qui non vltra frigidum 9& calidum fapint, (atisfiat. /A wuri QiurcdccttMagiftcrrQitidffmiiuin fcrtrtinftituftde hac arte , qua: pltbeisnoraiunt , dicere tantum dcbet: idiota: enim rudcs funr, neque nofcunt , quomud morbi, oriantur, &dcfinant,nequequas ob eaufas increfcant, arr.t minuan tur: Ergo {nb ungit: priuatim nofce conuenit, qua:quemuis ex popu* lo cognofeere,confentaneum eft, ca vero adh'bere , & pertra&are, quae artis peritis fcircaequumeft. Cumautem huius mall ferner
in
. ** Hlnnnrr

nftfndfnon in HB"

to , fecreto, innifibiliquefpiritu confiftar, fiiiqueeonferuationem (vt in natura femin*qua:quc ) optet, ideo furti'ue v*tqae prcdit&i rie fc mollf jgn j inltomacho fe-------------7^.v,.i^v. UHU, dcnriaflbciat,don8c fermentj moK pederentimhunc fuperet, ftvr in pofterum, nee natural!, nee artificiali feparationi obediat ,, VCI vcl -.--._. . raua u U1 uuxuiill aulcultet, non fecfis, quam fi fpiritus vini paularim per infufionem, abftracT-ionem , &cohobia fe aromatum odori it forti vnione ma ritat,

MORB. PRINCEPS. 439 ritat,vt deinde nulla arte,nullo ingemo abinuicem feparan poffibi- u ,t, rt t* lefit. HxcmechanicamouitMa- tnfiuuUgiftrum vtoliminueteratampo- '"' dagiam infanabilcm cffe iudicarct. Et ideb neeeffe (ft,vt medicamentnm , ftatim atquequisprimum paroxifmum paffus fit, propinetur , hiciiwenisaitHippccr. ab intelligent medico fanari pottft : qui notarc debct, quoties ventet fine data caufa fegnicr fit, & confuetum excrementum an tra pcdumdigitos non reperitur, & crura . inturnefciint., quod ex tenfionecognofcitur, inftantem v paroxifmum fignirkari:indicantui enim pori contraAi", & idc nil expirat , in hoc nt vefpcri ante Wfcnam ttia grana alocs corrictas Vcl violatarcumantippdagrico per 5. vci 6.dies continups-deglutire Optimum ptasfernatiimm. deprehendi. ,, Cum yerb malnm inueteratum fit, & multusaer fortes flrdtns faciat > ,tunc arbores radicitus cuelluntur *>-& naues onerarce in altnmJa^antur, fpirituum poteatia ita cogente , etiamfi oculis mini me fit confpicuus&c. verba H'ppocr. in hoc ftatu,inquam,fcbrilis dolor animum vehementer hcbeT 4 tat,

frr^
440 TACHENI1 tat , & intelligenram in affectiv cognationem fecum addurit,quarc nil quiequam per totum illttd tempus affumendum praeter rcmiiflimumcibnm, bis tcruein die alcali podagrici in aqua d-flbluti decemgrraia prodcfi : aluusinterea iuiiose li.biicafcrucmr, vt quicquldadintcftina eoflair, ediicatur 5 re mora fimpliciquctcpore piitrefcd'uum fcrmcn:iim contrabat. Si/abuluminfcftans , &vrinaf impedimemum adfir, pra=n\nitfus nil inucni, quam Nephriticum a Paraccl (o deicijptum ? aut per (a, aut abfentc prehibenrecum Tcrebintho , autcummacerisgrano, iocaenim vrina; srati odores rcfociUant . Hoc Nephriticum r.bfbrbetcalculi fabrum in renibus (qitem in Claui ex proprio reido coagnlatore oIkndi)vreternmque contraftura reJaxatur,ac fabulum vna cum vrina falicirer cffluit, &c ita ftrangnria mitigatur, &fi fin. gulismenfibus, lunadecrefeente, vfiun reger continner , reeidiuae oeeniloanteuertitur. A'iquando inquit H'ppoc.per fimifra morbus aritur , Cr per fimilia ob lata ex tnorbisfanatur . Quorfum.reponens remm na tura.

Nephritimm

MORB. PR1NCEPS. 44T turalium igmrus:di&um feil. Ncphriticumeum ex meris componatlir lapidibus, cfle potius fabuli mokmfua prsrfenoa aueturum quam vetcrem dimintiturum: cui fatis funto ea, quee fub initium hie traetatus, ex Hippocrate docente, adducit,(abulifeil, feu calculi ,vt & morborum , rcrumqueomnium femina, prima fui rudimenta, progiimim, maturicatemque ab aci do oeculto naneifei ; quare fi eiufmodi lapidesin alcali , feuvacua corpora, arte Spagyrica, redaeta fuerint, non pofluntdeglutita in tus in nobis, quin faturentur aci clo petiifico ibidem repeito , fibique congenere , quia vaeuumfoIhmefftnonpotefi . Cum autem ad renes non peruadant, Iudicc mefcnterijobftante , ide fuum peragere opus in ftomacho neceffeeft-,in ftomacho igitur more magnetis ciufmodi alealiaper vifeeraporis peruia nttrahunt fpiritualem calculi acidum fabrum fibi vnifonum in renibus ftabulantem : quo it ab al. cali haufto,atqiieabfnmpto,vn\ cum exeremenrs deiedto , relaxantur contrnetura vretercs moxquevrinafimulcum ixce \'\bera

effluit.

T 5

Itaquc

Ctrbuli pifcis laptl* Insomnie tum r ca tracalcul i dtUrtt

a TACHENII ItaquemedicamentO) vtauxilio effe poific, ad locumaffcum penetrandum non eft > vt rcrum infeij Dccani de cornu cerul afferuere,vt Clauis cap.jjj&dem pror fws modo reKquaomnia medicamenta, vrinam muenria, diuretica>diaphoretica &c. Jbi fuum mitnnsabfoluunt dummod cum aeido morbofoconcordant, qua; idt Magifter APPROPRIATA vocat. Sed efl > & alius ferupulns eximendus > quomodo feil, dictum Nephriricum ex lapi'dum aceruo coagmenratum fingulari proprietate donari iure poffit, cum quih'bec lap's proprio , & d"ffereme quibufeunque aliis femine featear. Hi'ppocrr.res Chimicus rem foluit e xemplo fic : Si vina dfuerfa in eo inftanti fimul con fundas , & bibas, non efle eiufmodi" vinorum mfxturam ins. falubrein faluti: Si ver plmes fuecos diuerfiflimarum vuarum abin'tioconfrrmentatioconcoquat , fitindetunefaluberrimnspotus,non feciis,quam Thetiacaex d ; fFerentibusfimplieibusper fermenratfonem counitisfillarft ramen feminitm poreftate) euadit fub vnitatis fymbolo infigne
44

MORB. PRINCEPS. 443 fignc medicameiuum , ideoque fermentata ab Auicenna magna; vircutis titulo infignitur. Idem efto iudicium de multiplicibushifcelapidibus : hl eiiim omnes qui fub vnitate foluentis > & fermenrantis fpiritus coalefct, idebconiunctimpariter in vnitatem tendnnt,itqueconfpirant. In hatic aiuem rem de appropriatis teftem experientiam Magifterappe!lat:teftatur cnim,le cum friidtu falutisdediffemane mandragorx p e i K - i radicem mcerore confcc~tfs , ma- h%mi> leque babentibus, & mortem laqueofibi confciicere volentibus, minore tarnen pondere , quam qud furorem excitet . Vnde po. fte elicit:morbum aliquandb per fimilia oriri, & per iimiliaob!3ta ex morbis fanari.Plura de calculo indicabit Hippoc.Chim.Qui vtile effe ait M*giftir eorum,quaeofferuntur,varietatem conituere : nam propter varias cafuum attributiones afleuerare non oportet quod vnum aliquod remcdium profuturum fit.Quare in hoc caf tormina G ventrem torqueant,po- Dtuciu tumdaucus aromatizet , vel fomenti more ventri imponatur,huius enim odorem fnbulo-quoque prseferuare docet Helmont. ... T 6 Qui-

44 TACHENH Qiiibus ^luns in podagra praeft-rtim tempore paroxifmi ficca itltcii in tftj iis pbarmaca nonconucniunt, htmin* qma extennant,& calefactum, ait Mag : fkr , inde venter indi'esfegniorfit, & tandem purgantibns v;x aufcultat ; propterea fatiscft corporibusillisrofarum , vcl violarumconftruas recentis mediam vnciam ptas minus fingulo matte raanducare,mox fuperbi'bcre hauftnmaqiia;diftillat.x meliiTit , t.el borraginis,doneclponte alunsfecednt: alii amant cafTlam recenter cxnv.dtam & remiffo dolore tria ve) quatuor grana aloes violata; media hora anteccenam> eti.imfi fc-bris adfinnulli incommrdo funr, im vfus tius etiam preferuaciCj vna cum podagneo aJcali ( vt ante dixi) frequens cfl'e potefl b :s nimirum in hebdernada , ne peiegrinum fermentum moliem ignem in ftomacho fedentem i'uo odore contaminet . fter ex fimphei furfuris deccto etiam prodeft ct'ia fa is commuivs dracrv'i. Fnqrens mihi vfns fuit olim pvjeferc'min vrinae penuria d'dt alcali cum tantillo terebintlio non ccc"r.o.& facharo in piktlas forma le, quasamicernm diuerfi cum ftOT fwinplitunc polt primam iiuia
4

MORB. PRINCErS. 445 inuafionem, inrcccnti nimirum Podagra , & Inhunc diem dein* eeps ni) quicqnam doloris podagrici paffi funr,& hax: regula tanea nifatistft. Alijs aurem non it feeliciter cc ffir, licet indnefx fint kx per, annos , nam podagra longa, ait Mag'iftcr, ob id in pre mptu reme- de muliis duun tenent , & fanc tenendum, qncd prudentijegranrm cft:proptcr cnim merbi longitudincm, vctcres curam per duos nonnunquam per tres annos inftituebant, propinabantque femper remedium luna decrcfcente,&dcbili,id eft , ante ncuiltinium trcsvel4. dies ferne 1 aut bis (ingulis diebus vt (upra dixi fei!, pweferuatiue,didtesenim dies fuperando tarn calculi,quam podagra: fabium oportuniorescbfernaruntexpeiti, docenteidMag!ftro:Qiiidam morbi, Ae mniit femel per menlern occafio eft , vt ni.*i curentur, iriquit. Nam contraria paulatim indneere oportet, & in. tei'qiiiefccrc,docetibidem.Hacque methcdofncilitatemagis , quam deam, violenriamcdcatur > medious li quidem, fi fivffeceritadcogncfcendumifi fficitetiamad fanandum. Ab Arthritide ver vnirerfaK plurimoshac methodo in minus Uibus

tribus menfibus conualuiflenota-

44 TACHENI1

4t

loch komme

uimus. Quandbque in vehementiori parox'fmo exardens fynouia, vd mucus eiiam contigua accendit perioftia,firque mal um dupkx,arthritisnimirum > &membranarnm , qvx articulos cingunt, inflammatio,cum tenfione, & dolo re inflammanterhic flatus externa etiam fuLfidia expetit , quorum quxdarn huius methodi rac>one,& cxperientia approbata paul poft recenfebo .Nifi eni'm quisha?catn ibuta, rcircumflantias (vtait Magifler)obferuet, tuncfanepodagrn, etiamfi adolcfccns,inter incurabilia admurerabitur. Icaquc podagric: dolon's caufa noneft humormatcrialis capite defcendens, (ed fpiritualisauraad fimilitudinem illius , quam in segrotanteauro oftendi. QiiarcSein nex:Methodus,quaefan'tatemnon inducit, vt excrementitia il'a materialis, permutanda efl; (in vero ad fanitatem vergat: nihil omnin txhis , qua;adhibermir,auferendum > neque aliud quicquamadiungendum,aut apponendum. Igitur non confiftit morborum fanatioin folo remedio (egli ha de belli fecreti) fcd potiusin vetuftifma

fima natuiali,& fpagyrica medcndi

MORB. PRINCEPS. 447

rnethodo , hanccmitenet, il difficilenonerit, APPROpRIATA inuenire fccrcta , vtvocant. Vnde Hippocr. Quaecunque in i'*ff>8'" artemcdica prudentia difcuntur, n,bui & inueniuntur,autdc ribis,aut de medicamentis, ea ab ijs dffeere oportet , quiartemperft&epoflldent. Mcthodus ergo, qua fanitas, ci to, tut, gtiueunde reftituirur, c Vera, naturalis, antiquiflimailla, quam venerabi lis Pythagoras, & Plato in igypto didi'cenim,qiiam que abfconditam volnit Democritus, quieam foli Hippocrati pro compenfatione vifirationis reuelauit, illumqueadftrinxitit, vt prsfationioperum fnorum foknneiuramentuminferuerit , quod coram Dijs fuis prreftat , fe hanc methodum alijs non reuelatunim , nifi qui fuerintdefuaproPria familia ,aut de ftirpe eins,qui fibi hanc communicauit , 8i qu{ idem iuramentnm praeftitiflent. Hatte Galeniis ipfcvteius vita teftaturin jEgyptoquajfiuic , vbi olim naturalisfeientia flornit: huiufmodi autem qrrerendi anxietas, & peregrinatio pro triuiali me'thodo tanti non erat: vt infuper quoque

448 TACHEN1I
que inramcntumaddcretur: vtpo-' tequx in vrbe nunc domiq;tnm. faminis>quam magiftris a*que no tiflima proftiruitur. Vnde tandem (j a | enus fcnior ata$ non ampliusnudasJmploratqLialitntesjficut in iuuentiue: fedcum Hippocrate vniucrfam concludit dcdtrinam. Afedicawenta, inquic, pri. mum oblata ( non concendit de qnalitatCjVt inuidus ,& lmidiis nimiumquefapiens vrbis Myops de fpernioli calore ) palalut conferamjamttfitardius eurem , ta Juni vfurpanda: nee fernere protitius ad aliud tranfeundum : qua tiuiem noxia fum , flatim remoutnda. Fx\h effet mortalitas > fi Galeni fententia , vel in podagra; fairem curationeobferuaretur.Reperiuntur tarnen iti 11 exerementis fubmerfi, vc potius cum pltbe ceruicofa voluntatc errare malint, qua cum pnncis vefitatem amplei. Satius eft fpalam feribit Doringius magna; neftimatienis vir in Epiftolarumvcluminefol. 1193. Karins eft, *nqntt , me in Naturali Philolopliia, & Hippocratica medicina minr.scfle verfatum.quamchimicorum placitis effc imbutum. Hie non (dum contra fummi Hippo-

^.cj:.

cratis

MORB. PR1NCEPS. 449 cratispr.-eceptum,quo vbiqueinculcat: Natura fcientiara c fie me<iico neceffariam , (cd, & contra Arlftotelisdon'nnm qui6. Metaphif. cap. l-collocat medicmant fi,b naturalon philofophiar C btcinqult, t(cieii*. Cceca htec cbftinntio (air Philo, foplnis) duasinfirmitatcs hominibuscommunescffe > mnnifcftnr-, quibusimpcdiunturea, qua* ipfis proponuntur, cognofcere, & qvx mentem ipfoium tanquam tencbra? obcaecanr, pdccatum vidtlicet, & lgnnantia. Peccnti nomine venit inuidia aot a-mulatio , aut odlum, aut ac&us >qui praidicium , &cmnisgcncris vcrfntias ratione carcntes caufat ,qvx tpfas in tarn fortan mentis cbcxcationcm pncipitat , vt nullo modo cedere velint: imb rcmcdium, & dcc"hinam,vtraque fibi incognitn, apud ignorantes, & vulgi plebem cauitlarl, & vitupcrarc nunquam, &nufquamdefiiinr. Eiufmodi ignorantia id nrb s Indicat, eofdcm in cognitione Na turalis PhilofophiK , inHippocr. fumma fcientia ac in praparatione, & compofitionemedicamentorum peregiinos, ac hoipttesefle, vtClauisvbiqae manifcftis argumen-

4 <o TACHE-NII mentiseuincit: Hincenim enVlamoribus fuis vnlgo,& ignaro popelloirriponentesprefcribere , ac Vilipendercqnodignoranr. Vrbis ehim moniales plerumque in baec verba erumpcntcs audio, V.V. ! </ ntftro mtdico non vuol fentir de fpagyricA : quibusreponens explico,quid fitfpagyria: Mcdi'cum fei!. fine fuae artis, nbminifque incommodo poffe effe nui ficum, marhematicum.leg'ftam &c fcientijsornatum longe di/Iitis medicina: medicumqueeffe muficutrw alearum, feu cartarum luforem aegroto nil prodeffe:Et quare non poflfi t effefimex officio debeat) id,quod artis e,& ex quo.vt eloquar qiiod reseft, ipfa medicina , &qiiirquid deginris habet.orisinem defumpfit ? N-turali'sfeil. Philofophus, & cognitor propriorum inftrtimentorum, & remediorum ? Non ita, pridem vrbis patritius decumbens, v.'fitatus a medicina? pubco leftore, &interfermonem, quem mifeebant, fauebar patritius fpagiriesfeientias: cuf iedlor hiulco orc proferebat, eam faltem verfari cir ca Antimonium>& mercurium,& ide calidiflima parturire remedia, qua de caufa in bis regionibus non effe eius vfus,fed folummodo in

MORB. TR1NCEPS. 451 Jn fiigidis,vti Germama, Angha See. , ... Sedvt verum fate.nr, cauillatores hos nullatcnus mc arsue fcrre, nTi enim fejenriam alii> auerterent, lucrun, & munera frequentia Gbiceffatcnt: qnod deirimentumnosnon timcrm's : ideoque palam profirenuu Nanu:? ,: & fummi Hippocratis dcclnnas in* terpretesefle . Non nego intern. i vibe quam plurimes ciniflones &deceptoresreperif, contra prudentiOlmi magiftratns vigilantiam :W tarnen omnes Ane diftinftionc fpagyrorum catalogo vulgo inferibunutr ;non fecus, quam in alias ptofeffiones> &om6Wn^ maxime in medicinam indigm Sciant ftaque ifti Theones, artis abufum non tollere vfum : nee aferibendam eulpam arti , quje non tft artis , fedarrificistimliim temere aflumentis , de quo abufii ipfc Hippocrates iufpirans protulit. Affdicinam omnium artium de ltt nobil'ffimam,nuncauttm omnium Vilijfintttm ee propter ignorantiam eorum , qui tarn male exeretnt. Mtdici tarnen prndentis,artequeHippocratica digni generofus animus, vulgi calumnijs negle-

m~
45 TA CHE Nil
gledtisaltapacepotitur , circnnv ftrepentibtisvndlque in feimperitorum conuitrjs, optime cofif'usi ignoramia: morem effe , ftolidc citbachari in virrnrem , debiriun.
que vicifTTm effe virtutis,
fibi

eiufmodi

innocuis fubeffeininrijs. Carterum qui propter eonim, qua: plurima requirumur defe&nm,prajnominarum prudens alcall, Tibi oportunc prapararenon poteft: vrgcat intcrim necc (Titas: fauie cgo autor ero,nil effe fumendum ,quod alcali infipidum leue, nc fpongicfnm non fit, vt fitiens, acida crrantia cum auidkare tra Jiat,abforbeatque.Superaddit Ga-

Jenus, quod&fitpalatomaxime gratum,ac familire, & contraria -^!.--------1-).-.. J __ ;l________| . .. fit i'eqnens corollannm. ConuTmm petijt vir Nobi!is,qui invrbe peregrinus erat , propter narium hjcmorrhagi admodu.rn pallens, planequeextenuatus: hie oftendebat fungi fpeciem , quem cum manu teneret, vt inealefeerer, ceffabat hoemorragia incanramenti inftar , fimgum autem betulL numiudicau ; ,hn.iusenim odorem fpirabat , eiufquecoloremrefcrebat.Ceffabat autem hjemorrhagia indubitate, argumento,quodinfiy
(US

MORB. PRJNCEPS. 453 ttrsfecrctus fungi (piritus concordabat cum impetum faciMite, Uliqne certumtemporis fpatium adhreutbat, adebqueremedium hoc morbo appropriatum dici poteft, quid . nullo alic,quoui per annos plurima txpenus erat leuamen ha&enus fenfit, adeque inuicem fefe cognofcere neceffe eft. Sic ipafmum feie continuum mitigatum vidi lineo filo mala famiinadu&o, &alligato . Ha> morrhoidum continuum dolorem a craffula radice : Sic Febres,Epilepfias, vteri ftrangulatus, & fimilia a luis appropriatis perlaptis >vt Hippocr.Chim.dataoccafione reccofrt -: imb ipfam pcftem per ParacelfiZenexton . Et ratio eft in promptu: totumenim corpus ideb traiifpirabile,& permer.bile natura pldimuit, vt continuc e nobisexlialarc pcffenr fpirirus , quinouis aducnientibus locum cedunt,quareMagifter: quod vnicainfenfilis tranfpiratio pluriscffet,quam omnium vulgaritim artificum purgatio:hi('piricus cffluxi'cum foli cflfc nequeunt , fenfibciantquocum concordant, im attrabuntur non fecs, quam magncs ferrnm, pro bat luxcandela? in Clauis cap.9. Cum autem totus mundus, & quic^

4'54 TA CHE NU quicquid habet eins ambitus ex inuifibili fcereto fpiritu conftet , vt exHippocr. fuo loco oftendi : fic quoque podagra? caufa nullam aliam prjerogatiuam habet, fed fimiliter ex inuifibili ignt, &particulari anirnato aeido impetum faciente fpiritu conftaredebere,neceffe eft: Hippoc.docet, experientia firmat.Fultus ergo di&is ratio nibus Confideraui, num pro ingentibus podagrae doloribus fimile non reperiretur Zenexton, quod,ficut prarnominata,attracliuam illam vifrii quam in omniumfeminum profnndo demerfit Omnipotens, vt cap.4.oftend;', haberet, concordaretque cum Hippocratico diuino in hoc morbo, tique concorditer,fi non in perpetuum, faltcm ad

quodvtfpongiofnm, ramm , & vadium fit, ficutipfaterra, ratio (badet , qt>32 quoque attra&iuat vis, & inanitionis gratia trahit,& forbet fecretum multiventris fpiritumSolisfiiiumad fuosfincsvt eftendi . Hoc amuletum, qui alcali vices gerit , eiufque aniina poda.

contemplatio ! Anmletuvn cnim appendi,ita vt ftomachi orificium natalem feil, locum attingeret,

tempnsadhereret? Necvanafuit

MORB- PR1NCEPS.455, podagiiEanimntofpiritui permixta,faturaurrtandemalcaliummore , & Wcofcnfimamitt; ttratiu*m vim, quare illud quandque rcnouandum effe notaui. " Quemadmodum autem totus mundus txortus tft ab vnico inuifibili prudenti igneo fpiritu quemex H'ppocr. (uo lcco Solis Filium cftendi, ide, & hodie. folarilumini cequatur fpititus vitalis nofterqui per fermenti fymbelum fais in ventrculis varia cffiaa in microcefino fubit , in ccuiis videt&c.vtdixi . Sic per inoportunnm fcrmcntum , (eu odorem peregrinnm dolores cxcitat , ide ctiam multiventrisfpiritus micrecofmi dicicur . Hie leeret us fpiritus , & Hamens vnica res nulla alia rc vt dixi Blagis afficlcur quam lumine, & odere, e quod lux 1 & odor fpititus immediate pttingant , & penetrent, vt patet in Canis crypta , in cellanis vbi potenscereuifia fermentefeit > Sc aliquand ibidem dormitantes Qui nm fuffocat, odor calcis &c. vt Clauis credit ani' cap.9,Qimre Amuleto adiungen- mam ani' dum tftCuffumigium,quohyber- m* ntifeen tempore ipfam perfnndi le- ri dimens tft.Hippuc. dkum,cumcaicfit,accenfis carbo- hb. 1. de ajbus irifperl'o , aeftatevtftimenta du,

imbul

w~
Gleich Wieder fei he Gricbif. che artz^ derne von der ohri. g'tit dt t ccnfur vff> getragen* Konte ni~ thtbegreif fen dafarma ipfa rei Natura fei , deffen fiufida dementia diefe fchri ft i,gantZ?r iabre zudrcken gebindert,

456 TACHENII imbui poffunt, &<kbcnt. Huius enim fecretus fpirirus animatus immediatefcfe animato podagrico mifecre , Sc penetrare potens eft, atque continuato vfu paroxifmo praferuare, quia inter fefe cognoiainrur aic M.igifter, & ide etiam materia Imius fuffumigii ariimae nomen adepta eft. Omitcendum porr6 non eft 1 quodin nngnisdolotibus>&cruciatibus ftatim ad compefeendos cosnimuseftadbibendus , relitls , & poftpofitis tantifperaliis intentionibiis donecdoloriscarnificinacefla, inquoftatu aftans medicus non minus faspe ruborc fuffunditui ; & pudore,quam arger dolore. Quart ex topicis ipagyr'ca , & antiquiflnna Hippocratica niethodo inuentis, & r-ationepprobatis feleh'ora nunc memorabo: nffeucrare enim non oportet (Magiftri verba) proprer varia attribu ta, &circurnftantias,quod vnnm aliquod remedium applicatum ftatim profnturnm fit, & ideo varietatem conftituere ratio fuadet hoiiim plurima vulgo praicantium , & ab Hippocraticavetuftifliroamcthododiffe&i citantur, nulluni tarnen horum legere aut

MORB. PR1NCEPS. 4<7 . auc videre contigit , qui minimam rationem addere potuiffet-, quare hsec it fierent? Cumautem citum,tutum, & iucundum auxium animaduerterint, & ad frigidum , velcalidumquadrarenon poffit, vel nocuum > vel empiricum vocarunt , manifefto argu menta, noftris hxc,6c alia excer^pfiffe, & e ipso ignorare fe teftantur, in Natura Icilicet nil vnquam fieri poffe , cuius lcgltima caufa non procedat. Atnonfolummhis > fed &in reliquis omnibs admodum ieiunos fe manifeftant: exempli gratia* bezaar,d'cunt,vrinam, & (udorem mouere , perlas cor roborare &c nullus tarnen, qua ratione fic indubitate in corpore humano agerent! ScidebduSti kdtarij a principioad finem vfque funt , manent, & confenefeunt empirici, & experimentatores,femper difeentes , & nunquam ad veritatem peruenientes, fic enim habet Au tor in Hollerlum de Vinaces ii l'ay prattique cent foit > '/ n'y a
rien tneilleur [ous In ci C/.attamen nulli podagrico pro-

fuetunt vnquam , qwarc qeptulaqucedam, qi '

je& tngidofermonereb' i..- fje^avc V faUlis >

458 TACHENII
forum cognitione latis

flila,

ait

Philofophus, difcunt, ne-

eft, fuper-

ccffaria igndtant, qui aliud non cognofcunt,quamquod externo fenfufriget, velcalet: ideftquod ncfciunr,fcircnolunt. Sperma ranarum, luna decrefcentf, collectum, Sc ex balneo ad ficcitatemdiftillatum,prolicitam nquam alcali infipidi ditiflimam dabin, vtHippocr. Chimicusracchanice docet > qua? tepida cum lineis pnis applicata calidae ignc^que podagrae optimum cft refrigerinm. Aduertat tarnen patiens, ne aqua: addatur alumen, vt fuadentCrollius ,Sala,Tenzelius,&c ali;: licet enim alumen fit refrigerando , efus tarnen adftringentia pors cutis claudente, diaphanrefis impeditur: dolorq"e. in ecceffum augetur:expertor ecie.Vnde rede Hildanns > alumen podagticis effc inimicnm, monet. Mult promptiiis dolorem lenincris,fi aqua; praedi&a: alcali acueris, fiue multiplicauerisadditione alcali vrinse, tali proportione, vt inflammatam > dolentemque parptmnu ^ tem applicata aqua non pungat, i*Vr",V tl uod '' n g ua facilimc metiri poHtr*t. i. teft.Cumautem exmagirilibro fft.t.ii demorbis, totumcorpus,dumviuitur,

MORB. PR1NCEPS. 459 uitur, tranfpirabile habeatur, dolenti toco tepide duplicatis > vd triplicati's linteis fomenti modo adhibita > nonpoteft alcali vrine non attrahere aciditatem ibi ebuJlientem, &cute per fomenti caloremrarefafta , acidum fpiritum non extra corpus erumpere ac proinde quietem non confequi dolorem ,vtrba Htppocr. deatibus. D.'ctanernpe aqua non primrs qualitatibus, fed abfumpto, ac attemperato acido igneo, refrigerare dicltur ex quo pofte magno patientis folaminedolormitelcit. Alij> locofpermatisranarumaquse, fpirituin vini eligunt , atque vrina: alcali commifcent , fed vbi inflammatio pnEiurfet, -ca ute procedcndumeft: aliascntmvrit, SC veficas attollit: etiamfi locus affcclus plumaceolo leuiter tantm eoperungatur. VrinaVfpiritus commodiffime, ac celerrime" parbiturex fale armoniaco, quod nil aliud eft, quam alcali vrinae ligatum > vel condcnfatum cum acido commum fale cibario, vt docet Hippocr. Chimicus cap. 2. Si enim armoniaco addideris xquam alcali fixi ( ex. gr. Tartari) portionem, & ex retorta vltrca lcui calpre ambo vnita peY 2 pu-

> i

it iUta

4 6o TACHENII puleris, in illo tepore fixum alcali tartari ample&itur , trahitquead (e acidum falem cibarium,& alcali vrina:, quia fugax, & volatile> Au midist hora fpatio , in mediocris magnitudinis vas recipiens fe re. cipft ab igne fugiens volatile , albiflimuraque , qui (eruanduseft ad vfus pradictos vafis vitreis cera perquam optime obturatis. Hac in operatione iimpliciiTima,naturaeinfttumenta rarefa&io nimirum >& condenfatiooculis mechanice patefinnt. Alcali enith volatile vrina: liberum dimittitur focietate aeidi falis communis ,fe itemm alcali tarrari fixiori copulantis. Vnde alcali vrina^fi dolentem locum podagricum attingit, acidum rurl'us rrahit , vtpote vacuum,illoque faturatur: & in neutrum ambo vertuntur. Vnde Magier : Generare, & interire idem, commifceri, & difeerni idem . E6 qud Natura vbique, fpagyrice,&: maxima intelligentia penfa fua abfoluit, fiuerescoagulatasrefoluat,fiuedemutn foluta coagulet. Hinc exclamat Geber : Natura min'rter , fiue (pagyrus profundum babeat ingenium. Recens etiamvrina fani pueri, in defedu aqua fpermaris rana rum j

MORB. PRINCEPS. 461 rum i ex Balneodiftillariporeft, adie&ocinerecommnni , cuius alcali forbet acidam vrina: partem >& alcali vrinm cum aquto humido afcendir per ak-mbicum: hsc qitoque akalizata aqua pliuibusprofuic. Ex eodcm fnndamento .paratur. ex tempore abforptiua aqua fine_> vlla diftillatione,fed iimpci mixtioneex falis armoniaci pnluerizati, & alcali tartari ana,cui mlxtura; affunde aquae communis , tantum , quantum pro folutione ' rfuffici't, & lineis molliufculis petijs duplicatis , fomenti modo tepide applicatur. Sunt, qui Ia&e recens mnlclo vtuntur,e qu6d inter alcalia,quej acida bibunt,, infimum jocum non aliam naturam mutatur,propterc omni bus non a:que confert, placat interim > & mitigat acidum ignem trahendo, locique afperitatem demulcet, prarfertiiti quand cum hyofciamo ferne! cbullferir, vt habent ab experientia plurimi praAici. HcetiamreferripoteflCrolhj vnguentii Anodinum praefertim. febre abfente, ab huius enim vnica tepefatta vn&ione affli&iflimum

V 3

arthriticum doloribus liberatum vidi,quideincepsfofpesvixit: caue tarnen ab hoc, & aliis omnibus vngnentis, fi dolor febriculam comitem Iiabeat.

a6z TACHENII

Sunr,quivirga, feu fmilacardunt dolcntem podagricam partcm, doncc rubelcat > fic aridum txpirat , & a doloribus tuti viviunt . Caro bubulaalcaliditifllma, vt Hipp. Chim. mechanice c ftendft , kcii pra:fertur,vt & prad'ctisom nibus : huius enimfiuftumcrudura fine pinguedine partem do^ ientem olim luperligauimus , qua malle vcipcriquc mutete fadicitcr filucrc dolores : memores , quodaliquandquidamit leuiffimoteiureuirpedis dolore , VC foras in puuntuiit vywui iua pLX a&urus negotia non dubitaret,ve rum in innere parum progreffo. dolor inertbuit maiorem in modum circa malleolum externum Si'ri pedis , intenfiflimo cum uciatu : & deficiente vectura, pedibus domum laboriose repetiit carnis bubulx frufium illico applicabatur,cuiusalcali aeidum dolorfum > &igneum eledtiuevel fpagyrke trahente, fequenti man locus circumquaqueveluti atramento

MORB. PRINCEPS. 46-3 mento confpurcatus atervifuur, maximo patientis terrore : dolor tarnen plane fublatus aberat: Eiulmodi enim nigredo fanguis erat abigneoacido calore , violentoquedoloriferoaiticulari motu extravcnatus, acexpreffus, quiab alcali attrahentls appofitu rarefcens paulatim expirando euolabat. ... Infimumlocumhic etiam non habet fpiritus vini camphoratus, prifertim rofmarino rectiflca* Infuper puluis radicis confolidae maioris cum aqua communi in puitem coqnitut > quam minimi di^iti ^roflicie dolcnti loco appljcatam", optimum mitigatiuum in nouella podagra, primaque doloris inuafionc deprehendi: etenin* poft tres,vel qtiatuor horas parte cleuatanaresferit odore ex putri acido: argumento ,acorem extra, here . Inueteratae tarnen podagr ni! commodi adfert. r Dolore & ftbre , etsiremiflis, Icaoxgruni fibi non obligante, attamen inceffus,ac ambulatio impofllbiles funt : videntur cmra mille aciculae iunduras lancinare. Vnde pro hoc ftatu oportunum Emplaftrum compofui ex meris V 4 alca-

464 TACHENII alcalibus , cuius praeparatiohrec

Ifc oki rofati Hb. I. cakfiat in patella, adde faponis albi rafi vnc. iiii,liqiicfalofapone, addec eruffe,minii, ana vnc. ii. ccqne kn ie, igne continue mouendo ligneo paxitlo , donec empkftro duriorem confiftentiam acqnirat : Si enimeo uritiei ncn adducatur, rurfus in acre mollcfcir, quid (aponarium alcali humidum ab aere rtirfus attrahit : cui demnm ab jgne remoto, & non nihil refrigetato addatnr (b continuaagita-* tione camphorae vnc. i. priusfo"lurae in mortariolo fpiritu vini ad pultisfbrmam. Hoc cmplariim ex mens alcalibus compcfuum mirabiliter non foliim acidum podagricura ibi dem latcns 5 fed & apeftemata,tumores duros,pedumcallos>varios dolores tamNephriticos,qunm ex cido vbieunque obortos, etiamsl febriles promptiflime fopit, refrigcrat, mitigat, adhaeretqueplures dies mperpellem exten: jm , tandi feilieet > donec poris.apertis acidum morbofum exhalet, tunc nimirum degenerata humiditas. expirans eine depellit; quod aute snorbofo aeido non concordat, ems

MORB. PRINCEPS. 4*5 illuddolentj loco, nequeadlmef nequeadltltt. # Huius alcalizati emplatm cncomium hie non adduco,vt mihi effe vclim ceu hxdcr fufpenfam > ficuttitillabundisdccanisacetum, fub pompofotitulo://>"* vene ' ris noer,(al vini no(irum-> magienum tuftrumj?mli* "ora\ neutiquam ver : abhorretemm animus meus ab eiufmodi vanis oftentationibus,quod norancqui, Tacheninm liberi candoris alumnumeficfciunt. , , . Decani ver docent^ dolon podagrico oleum fapoms effe lenimen,iftud tarnen oleum ,quod ex fapone ftillando eliciunt, cum nil aliud fit ,quamdiftillatapinguedo vncumfixoalcalico&a infaponem, eorum vanitatem pro dolore placando Ulis lubentes rel'inquimus. Eft >& alius Arthriticus dolor fine inflammatione,& ruborequi plerumque fcapuHs it infixus haa ret , vt refpirationem non nihil aggrauet: hie ex aeido dolor, qui non profundus, facilime" ide mitigatur potentiori aeido_, ciliare huic vlui fpiritum vitrioli Opti mum effe deprehendi , ab vnica enimhuiusvnttionequies.iequ.iV % tur;

dt liquidetum vfit*

466 TACHENII tur : cauendum tarnen, neinter vngendutti linteamina, feil veftes. alicuiusmomenti hoc fpiritu attingantur : easenim corrodit, atquefnftarignisvrit, tarn diu vfir gendo cum lanei panni fruftulo continuandum eft , vfquequo pars dolens piwgi fentFatur, tunc ab vnc^ione ceffantes locum ab. luimus tepida aqua , deinde fuperlinimus oleo Hypericonis. Addit Magter , acetum(eius enim tempore nondum innotuerat vitrioli fplritus ) valere ad podagram,G n^n corpus vulneraret, eadem etiam fe_x vini facit: frigidje namque podagrae (ita loqui lubet) quand fciL dolor igneusabeft, aceti fotus accommodatiflimus eft. Notandum hocloco, verum non effe, quodtiubafcribillat:/piritum vitrioli, & fpiritum fulp (iu ris 'dem tffe , eafdemqut poffidere vires : quam ffertionem pemitiosefalfam effe deprehendi , nam fpiritus vitrioli fex dies, totidemque noctes igne reuerberii natura: poflibili expulfus , mercurium, prarcipitat: eundemqueeofimul ipfo reddit longe conftantiorem prajeipitato per fulphuris fumum condenfatum,vt vt ofeofum. Viiriolum enim ab igne cum non heile

MORB. PR1NCEPS. 467 idcmercuriumab eiufdem acido, fiimiore conftantia ditari , ecque perfc&ioribus dotibusinfigniri,quamafulphuris ftagmate pracipitatum, neceffe eft . Mercurius nempe terreftcis cum cadeftifymbolizat:eorum
facile fugiat ,

cnim, quibus iungitur, induit poteftatem.vt docuerunt Veteres fub cxperientia; teftimonio: vide Cla-

uis cap. 8. Adeque Turbith mcrcurii praedidto vitrioli acido vc

niens, eft medicamentum nobile, pvsfertimad veneream luem, fi-

miliacontagia , peftilentiakfque morbos , exhibitum in rofarum

conferua, paftaRuffi, aut in fucco n, u w s liquiritias > fub pilulari forma &c. de mtrtv Caue autcm , nc ipfum commi- fi ff* fccas cum fcammonii refina , vtl '"' * tcrebintho , vel gummi gutta, vt docetHartmannus: omnis cnim mercurius quocunque modo prxcipitatus, pingucdinibus irretitus,

vilaxatiuaexuitur , & ha&cnus cinnabaris, quae eft fublimatus mercurius, aluum non cit, pinguedini fulphureae combinata. Ifchiadicusomnium arthritidis dolorum grauiffimus ob doloris magnitudinem, & fymptomatum fuperuenientium momenta , fe dern in profundo habeat , neceffe V 6 eft,

ZtHt*

468 TACHENH ' eft , idcb inflammatioraib extra apparet . Itque ad falutem flatus intus co lcc! detentus di'fcutiendus eft. Cibi conueniunttantiHofaturcg :ae ruomatizati . Podagricum medicamentum cxhibendum in hauftu iufculi',vel vini J'emel ebullitij vn cum qnatuor feminibus, calidj's maioribus,& locus affc&u foris perungendus olco lini: ef'u perque nc& fouendus applica. eionctepefal facculi cumini femineruditerccntufo , &furfuri cvnmixtoreferti. Pradente ftbre, v ehemcntique pulfatione,fanguinis n : flfiomirinYeconfcrt: e abfente phlebotomia inutilis eft,atq; lini oleo adiungere prarftat dimidiam> vel quartam partcm olei laterini rt&ificati. Hacque fimplici mcthodo, brcui temporis fpatio, fani'tT.s induci teilet , dummcd morbus inueteratusnon fit. . Sunt qui cITa humana ad albedirem exufia oleo vetufto cxtin.. gui, iiH'equed ; flillariinbcm, hoc poftca,oleo laterino prasferunr. Hi funtexillaclaffc > dequi'busdicitr, qua, iJtfaun/yfare nolunt , fa. cram (cientiam cdio habentcs vi, tuperant,& vilipendnnt,(jf<'iff-feinnt,quui jactum-, ttit Magtfier; flefciuntj inquanj; oflcomhufla

MORB. PR1NCEPS. 469 oleoin hoc cafu non pluscommunicare,qum lateres ignitj, eb qud oleum in forma fumi ab illiseleuetur: cffa enim fcmel candefa6ta,& ignita ruint,ficut lateres ipfi, inania', & vacua corpora rurfusexfatiaricupiemia . Vndeper osaffumpta, acidafpeefica, non fecs, quam comu Cctui vflum, bibunt , vt in Crauc mechanice cftendi. Dolorem ver ifchiadicum fanguine extra nenato,radix bryonia recens rafa , &cumlinioleo commixta tepide applicatamirum inmodum pacat: renouanduseft labor, donecfanguisplane difiblu tus, & ad tranfpirarionem,fe volatilizationem aptus tranfTudet:intere tarnen tcmporispedagricum medicamentum ntillo modo intermittas vt acidum cbormm forbeat y nouvunqueregenerarinon; patiatur. _ Clyfterem In hoccafn ex Bryonia, vt docet Donzellinus Neapolitanus in fuo Difpenfatorio nemi* ni madccvnamrectum intefiinum magno m habet confonantiani cum oreventriculi ,idccholeranT facile catiforepotcft. Idtm morbus inueteratus cum fitfrigidus, & alcalizatus, oleum

4?o TACHENII
lini cum euphorbio applicatum loco afFedo optimum deprehendi remedium, licet magno cum dolo
re

flgat.

Pcdibus continuata diaphcerefis it requiritur in Omnibus arthritidis fpecicbuSjVt inftantis paroxifmi prseinditio fit,quotiefcunque intra pediim digitos excrementum pro prium & confuetum non reperi. cos ex denfo lineo panno confutos,digitos pedum verius, infundo parum cineris ex herbis cephalicis, vt rofmarini, rutae, faluiae, lauendulas,betonicac &c. eiufmodi enim cinis alealt fuo modo volatile con-

tur;quare

in

fubcalceolos, feu foc-

tinet,vt Hippoc.Chim.docet,quod quid folum,inane, &vacuumefle nonpoteft , idetraliit per pors cutis, combibitque aeidum pedura articulos torquens : vnde licet podagricus tota die fine motu deambulationis fedeat : renouandi funt tarnen quotidie linei fubcalcei, autad minus cinis : horum cnim continuato vfu, & perfeuerat effluuium , & raris deineeps morbus infeftat. Aliquand poft paroxifmum , plures menfes pedum, malleoloX umque tumor peififtit, quem ta rnen alcali di&arum hcrbartira

vdo-

MORB. PR1NCEPS. 471 vdonibus lineis infperfum optfmc,celeriterqne demittir, complanatqiie. Piccm naualem emplaftri forma applicatam hoc in ca'fu quoque proficuam effe animaduerti. Cini'sdidhisnon fohtmaridum trahit , fedetiampedesmundata fordibus, vt ablutione, qua? podagricis peflima eft > prseferrim ab aqua opus non fit. Pedumver lotionemabaceto , vel vino inftttuere volentibus,pcr me,fed valdd rar , liberum eo. Sunt>quibus pedesolentem mephitimfpn'ant, quod Vitium conuerftiociuilis admodum horret, & prxfertim in ijs , qui aulas frequentarc habent , cufus caufam plerique defcendentibus ncfcio quibus putridis humoribnsadkribentcs,euacuationescum cautcla, ne heparaccendatur ( resrifudi gna) fndefinenter repetitas, & rigorofum viuendf genus frur prarfcribunt. Sufficit cinerem praedi&um lineis calcefsmodo,quo dixi, infpergi, & fxror vnque diffluens fudoris mador illico ceffant : argmento, id euenire non putridi humoris defcendentis, fed vitio ventriculi? cmi pedum infiti affinen-

47* TACHENII affluentem pro alimento fanguinemdeturpantis , & in ciufmodi foetorem conuertentis: vtfanandi methodus oftendit, e qubd alcali dictorum cinerumacidum putrefactiuum ab ipfo cutis ventriculo (non feciis, quam alcali calcis cadauera)abforbear,abfumatque.' Sed nc ego,dumbreuitati ftndeo, fira prolixus,finem operi imponere tempuseft,quare vos alloquor,vt aqui fedeatis iudices>cu m beneuolurn leorem non rcquiram, vtrum Hippocraticum Diuinum > tm in morbis, quam in re bus, vt nefandum quoddam fuppeditandum & contumeliose > vernili, fcurriliquedicacitatecon. temnendumfit, im vt ftultum viris do&is tra&andum, vt canit decanorum inflata,importunaque turba : ego enim nnnquam volui cuiquam aduerHis,velinfeus cffe,fufficit, me ab initio protcfiatn, carere animo iniuria quemquam afficiendi,fed vt mortales.vt decet piumque.cft.abcrroribus , &impofturis vindicarcm. Qunre igno icendum.parcendumqueillis , & refipifcentia fperanda , cum nefciant,quidfaciunt. Q]iicquidergefl operis,a?quo animo accipite ,. Natura enira mean-

meandrosexquifite apcruifft,nie inftituti noruft: interc non puta-

MORB. PRINCEPS. 47?

tcmevobiscrambem tot ingen! js reccdtam (vtdicitur^ appoftiiffe , licet fajifiofumfitdecari's hoca?logiumdcglutire> fedobtulifle, &V 0 P ina ^c v0 ^ s ^llccum > & fanguinem vetuftiffima* Hippocr.& Gaknicx dcftrinx mco pra:l }meo labore cxpreffum,meo vafculoexceptum,finoncapacj, faltem pnriffimo, & faluberrimo, libare, applicate, valete, & fummo Spagyro , qni primus omni um hanc altem edocens confufas rctnm naturas, ceu lucem a tenebns fcparauir,& diftinxit, gratias indefinentcs agite. I N I S Ofiendemeliorapotes , & turic carpe mea, tibiqut gratias habeba.

OT-

OTTONIS TACHENII
M E R I T O.
ABditu
j Jmparium nexus funt c un&a duorum Viiia dar Aura modosjfenfilecorpus Aqua lila fedens aluo, fcrutansresarbitravita;, Cuna reRitnuru:morfq; falufque fibieft

Il!a,inimica,furcnj qua?, crrorum femina.cudit Dopma,Canon, Methodus fanpere nulla valcr Artis Apollinea; Praxi diftante magiftra Certa figilla mah ,certamedela dornet Se fubdat ratio Praxi, non ha?c rarioni Ha?c methodus Veter : hie vnus in arte can Hoc docer Hippocrates:docet Iioc & Filius Octo Anne Coura feaberis Mome ferirc? feri.

Iofeph

Montlcelli Phil.&Mcd.Doa.

In-

Index

Cap>

tllm de morborum Principe. Princeps, cap.i

MOrborum

Igntt pr>mum Natura pruiapium, cap.2 294 jiqua feeundum Natura prtneipiurx,cap.% 304 jx ignis , CT aqua congrejfu , fit fal Natura, Fermtmum vni* uerfale, & humidum radicalt , M f-4 /r 3<?8 Ex ignii , & aqua congre quoeunque inlocofeditionem, vtn. tumqtetxcttarhcap.<i 3.16 jintiqutima duo prtnetpia I G'mM, & AQVAM,Spiri. tum/iue fjippocr.dtumum con.
* .!.'.

*%? "dr>

igntm, & aquam cxpLcantur , ca P-7 335 Rartfatlio-, & condenfatio,Natu ra in(lrumcnta> & artis , Podagr a caufam manifeant, cap. 8 ^ntiquijftmaHippocratica Atethodus mtdendi, contraria methodo corruptionis, cap-9 366

^umtm^p-

Noi

Ni Reform, dello Studio di Padoua. veduto per Fcde Padre Inquif. nel Libro intitolato Ononis Tacbtnii f/ippoerates Chimicus , & JUforborum Princtps,non efferuicofn aleuna contro la Santa Fede Cattolica, e parimente per - atteftato delSegretnrio noflro, Diente contro Prencipi, e buoni coumi, concedemo licenza Combi, tLaNok, dipoterlo ftampare , offeruando gl'ordini, &c. Data 3.Nouembre 1677.
del

HAuendo

2 Leonardo Pefaro Pioc. Ref.

LodouicoFrancefchi Seg.

LECTOR BENEVOLE.
Typofdpbi, grauitra errat* egc fic etrrtxi, Ituiores veri interpunltitnei vilteme% re amifas.vcl inctnfidcrati Isc*tas tu ipfc ctrrigif . PAg.a.Lin.iS.fimibus }, fallt ibid. 24 ingenue .8.diffundam ibid.19 traaabitis 8 to.eft io.i9. ranarum n. 3- tepideq; 17. 9 abfterfiuami8 J.alterantur 19. 7- pemnacifflmum , inmarglneibid.Tulcanusij. 1. Paulo ibid.ijcomponitur 31. mmargine 11. proijciatur ibid.iS.fi: 34 27.nura 354. Ei. ixempla 38.10.flneibid.io.incomuaubiiitacc 40. 8 Horatio 4 }. M. ex fimpl.ci & ruit.ca Jommiftione 44 Uo&nm ibid.il. aMorbeti ibid t8.fic 4 J ij. commu r i4 Vm' n rf Tn 2!.fixiora 49 i.fiqui fl. >7. lentiffim? JJ. 17, nueulas 759 i 78 iL falls ibid. 15. fi 79. 17.fi o.u.vnna 84 10. euafit9'- .. deiunatum 94 i 9.ratione?i- 13 ?'7- '5' ' nfi P' d 99 9 lalfus ioc .flmpl.c.s 'bid.'"07. ii fuRicm. 7. Ariilocele 11. } lpintnm izlgcV.i? i" marg.vicriolum ,31.10. Veneibfi .3} in n.irg.ftr^tor,m 1 M.vtC"nq ;lJ 8. 9. vincic 141 5- mf5 nfib !!1 ,c,n; * 2lo.fme .48.14 liquidem i 4 9.t8.confiit154. 7.fi ii. }.^o hacfcienc.a .89 11. mflrmi 195.9 non '9 om2! um I01,3 ' ? bt > ?, mui',,7 i FrigefaSis 219. 10. ccitatenu, bid 17t "bibid. it. certiflima 222. io.aurel 22j. j8. lEmis ibid. consVeueruut ibid. 29. tempOrum 116. 20. mercurij 130. 13. callous 23S.4.aridiS2)7.iin(fupereft)244i9;>n;'n mituntur28.ij.rcriptnannt27i.SECVNU'i PARS 7?. c. indefinenter 278- 3- ngularl turaU.11, 20 ** ^"'"fa.* Themiftio ,48 form*. }49- , I' C jl t f+* V IV^I lutare4i9.i6.fiatus 4S.! 1- 45t. <">* terec.

"

"

. II -J

M"

I
\