Opa historija informacijske kulture

Biblioteke u antikom Rimu

 Biblioteke u doba Republike

Pljaka knjiga i biblioteka u novoosvojenim grkim i

drugim gradovima
Kupovina knjiga na knjiarskom tritu u Rimu, Ateni,
Aleksandriji i dr.
U Grkoj je za Cicerona najvie kupovao najpoznatiji
rimski izdava Pomponije Atik
Broj onih koji su u doba Republike imali novac za
kupovinu knjiga nije bio velik
Krajem Republike i u doba Carstva broj knjiga raste
 Privatne biblioteke u Rimu

Knjige se u prvom redu kupuju za knjievni i

znanstveni rad, ali je i veliki broj onih koji knjige
kupuju iz bibliofilskih, pa ak i iz bibliomanskih
razloga
Sakupljanje knjiga postalo je moda u visokom
rimskom drutvu
Privatne biblioteke u doba Rima su brojne s obzirom
da se posjedovanje biblioteke smatralo znakom
drutvenog prestia
 Privatne biblioteke u Rimu

Jedina privatna biblioteka iz rimskog doba koja se u

potpunosti sauvala do danas otkrivena je 1752.
godine u ostacima grada Herkulanea
Biblioteka je otkrivena u ladanjskoj kui (tzv. Villa dei
Pisoni) koju je zajedno s okolnim podrujem prekrila
vulkanska lava Vezuva 79. god. n. e. i tako
konzervirala u onom stanju u kojem se nalazila u
trenutku erupcije vulkana
U tri prostorije vile otkriveno je oko 2000
karboniziranih svitaka papirusa
Ogromnim i dugotrajnim trudom svi su spisi proitani
 Privatne biblioteke u Rimu

Spisi epikurejaca na grkom jeziku

Otkrie biblioteke izazvalo je uzbuenje, jer se
kulturna javnost ponadala da bi se tu mogla nai
izgubljena djela Sofokla, Aristotela i dr.
 Javne biblioteke u Rimu

Zadivljen onim to je vidio u Aleksandriji, odluio je

Cezar podignuti u Rimu veliku javnu biblioteku
Pripreme je povjerio jednom od najznaajnijih ljudi
svoga doba, Marku Terenciju Varonu (116-27 god. pr.
n. e.)
Marko Terencije Varon u tu je svrhu napisao i
teorijsku raspravu O bibliotekama, koja nije sauvana
Do osnivanja ove biblioteke nije dolo za vrijeme
njegovog ivota, zbog Cezarovog ubistva 44. god. pr.
n. e.
 Javne biblioteke u Rimu

Nakon Cezarove smrti, ideju o osnivanju javne

biblioteke u Rimu realizirao je pjesnik i vojskovoa
Azinije Polion, izmeu 39. i 33. god. pr. n. e.
Kasniji pisci ovu biblioteku navode kao prvu javnu
biblioteku u Rimu
Od grkih se biblioteka razlikovala po tome to je
imala dva odjela, jedan za grku, a drugi za rimsku
knjigu
Izgradnjom ove biblioteke nije udovoljena potreba za
javnim bibliotekama s obzirom da je Rim poetkom
Carstva postao sredite intelektualnog ivota
 Javne biblioteke u Rimu

Carevi, poev od Augusta, grade sve vee i

monumentalnije biblioteke
Car August izgradio je dvije velike javne biblioteke:
Biblioteka Palatina (28. god. pr. n. e.), izgraena na
brdu Palatinu po kojem je dobila ime
Biblioteka Oktavijana, izgraena u ast Augustove
sestre Oktavije
I jedna i druga imale su odjele za grku i rimsku
knjigu
Ukraene kipovima pjesnika, pisaca i uenjaka
 Javne biblioteke u Rimu

Najznaajniju javnu biblioteku u Rimu podigao je 113.

god. n. e. car Trajan
Biblioteka Ulpia ije se monumentalno zdanje
nalazilo na Trajanovom forumu
Ostaci vidljivi i danas
Dijelila se u dvije zgrade suelice postavljene,
izmeu kojih se dizao Trajanov stub
Monumentalne dimenzije, rasko biblioteke,
neposredna blizina najreprezentativnijeg dijela grada
Foruma Romanuma ukazuju na vano mjesto koje
je knjiga imala u rimskom drutvu
 Biblioteke u rimskim termama

Smjetaj biblioteke u kompleksu javnih kupalita (npr.

Trajanovih termi) ukazuje na povlateni poloaj knjige
Nastojanje da se knjiga priblii itateljima tamo gdje
oni jesu
Kasniji carevi slijede Trajanov primjer, pa su
biblioteke otkrivene i u mnogim drugim gradovima
rimskog carstva (Dioklecijanove terme s poetka 4.
st.)
Prisustvo biblioteke na javnim kupalitima tipini je
rimski izum
 Biblioteke u Konstantinopolu

Nakon podjele Carstva, Zapadno rimsko carstvo

proivljava duboku ekonomsku i politiku krizu, dok je
Istono rimsko carstvo u znatno povoljnijem poloaju
Prijestolnica Istonog rimskog carstva Novi Rim,
kasnije nazvan Konstantinopolis ili Konstantinov grad
gradi biblioteke i skriptorije u vremenu kada one na
Zapadu propadaju
Prepisivaka djelatnost u ovom gradu doprinijela je
ouvanju antikog naslijea
 Biblioteke u Konstantinopolu

365. god. n. e. car Konstantin II osnovao je u

Konstantinopolisu veliku carsku biblioteku, koja je
trebala sluiti ranije osnovanoj visokoj koli u tom
gradu
Biblioteka je imala reprezentativne prostorije u
carskoj palai
Dobro ureen skriptorij osiguravao je biblioteci
kvalitetne prijepise svih velikih grkih i rimskih pisaca,
kao i Svetog pisma i djela kranskih pisaca
U ovoj biblioteci okupljaju se ueni ljudi iz svih velikih
kulturnih sredita Istoka
 Biblioteke u Konstantinopolu

Bila je to posljednja velika biblioteka antikog

vremena u kojoj su sistematski sakupljana i
prepisivana djela antikih pisaca
Biblioteka je nakon 120 god. postojanja imala oko
120 000 svezaka
Nastradala u poaru koji je 475. god. zahvatio dio
grada za vrijeme jednog graanskog rata
U Konstantinopolu osim Carske postoje i druge
biblioteke
Biblioteka carigradskog patrijarha i samostana
Studion
 Kranske biblioteke u rimskom dobu

Krani su rano poeli sakupljati spise za potrebe

svojih sljedbenika i kola, ali u prvo vrijeme nisu bili u
mogunosti da stvaraju vee zbirke knjiga niti da
razviju knjinu proizvodnju
U prvo vrijeme zbirke su skromne i mahom ih ine
prijepisi Svetog pisma
Manje biblioteke smjetene su u crkvama
Krajem 2. st. n. e. osnivaju se kranske biblioteke u
Aleksandriji, Palestini, Rimu i dr.
 Kranske biblioteke u rimskom dobu

Sve su kranske biblioteke bilo privatne, bilo pri

crkvenim institucijama osim kranskih sadravale
knjige grkih i rimskih paganskih pisaca
Osim rijetkih izuzetaka, kranski ueni ljudi a u
tom su smislu prednjaili sv. Augustin i sv. Jeronim
ne samo da nisu imali negativan odnos prema
nekranskim, paganskim piscima, nego su ih
smatrali nezaobilaznim za kompletno obrazovanje,
pa ak i nunim preduvjetom za razumijevanje svetih
kranskih knjiga
Takvo to osiguralo je poasno mjesto antikim
djelima u fondovima kranskih biblioteka