OSNOVI TEORIJE TURBOMAXINA Sedmica IV

Primjer 14. U reakcionom stupu, r = 0.4, parne turbine proizvodi se mehaniqki rad parom ulaznog
pritiska 20 bar, temperature 350 °C, bez ulazne brzine c0 ≈ 0. Protok pare je 5 kg/s. Pritisak pare
na izlazu iz radnog kola je 10 bar. Ugao pod kojim para izlazi iz pretkola je 15 °, a odnos obimske i
apsolutne brzine u/c1 = 0.45. Ugao relativne brzine pare na izlazu iz radnog kola iznosi β2 = 25 °,
a koeficijenti brzine rexetki pretkola i radnog kola su φ = 0.95 i ψ = 0.92. Odrediti
a) stepen korisnosti na obimu i
b) snagu stupa

Slika 8: Reakcioni stupa

Rjexee. Na osnovu pritiska i temperature ispred pretkola moemo odrediti entalpiju h0 =

3138.6 kJ/kg i entropiju s0 = 6.9596 kJ/kgK.
a) Entalpija pare na izlazu iz radnog kola u sluqaju izentropske ekspanzije u stupu h2s
0 = 2960.0 kJ/kg.
Sada moemo odrediti izentropski toplotni pad u stupu
c20
∆hsS = + h0 − h2s0 = 0 + (3138.6 − 2960.0) = 178.6 kJ/kg
2

30 Mar 2021 Petar Babi, Maxinski fakultet, Baa Luka 14

 OSNOVI TEORIJE TURBOMAXINA Sedmica IV

Na osnovu stepena reakcije

∆hsK
r=
∆hsS
moemo odrediti izentropski toplotni pad u radnom kolu
∆hsK = r∆hsS = 0.4 · 178.6 = 71.44 kJ/kg

i pretkolu
∆hsP K = ∆hsS − ∆hsK = 178.6 − 71.44 = 107.16 kJ/kg

Izentropska brzina na izlazu iz pretkola

c21s c2
q p
= ∆hsP K + 0 ⇒ c1s = c20 + 2∆hsP K = 0 + 2 · 107.16 · 103 = 463.9 m/s
2 2
Sada moemo odrediti brzinu na izlazu iz pretkola
c1 = φc1s = 0.95 · 463.9 = 440.7 m/s

Obimsku brzinu odreujemo na osnovu odnosa obimske i apsolutne brzine

 
u
u = c1 = 440.7 · 0.45 = 198.3 m/s
c1
Relativna brzina na ulazu u radno kolo
q p
w1 = c21 + u21 − 2u1 c1 cos α1 = 440.72 + 198.32 − 2 · 198.3 · 440.7 cos 15° = 254.4 m/s

Jednaqina energije za radno kolo

R2
w2 w22
Z
h1 + 1 + ω 2 rdr = h2 +
2 R1 2
nakon integra ea
w12 u21 w2 u2
h1 + − = h2 + 2 − 2
2 2 2 2
za izentropski proces
w12 u21 w2 u2
h1 + − = h2s + 2s − 2
2 2 2 2
tako da je
2
w2s w2
= ∆hsK + 1
2 2
Izentropska brzina na izlazu iz radnog kola
q p
w2s = 2∆hsK + w12 = 2 · 71.44 · 103 + 254.42 = 455.6 m/s

Sada moemo odrediti relativnu brzinu na izlazu iz radnog kola

w2 = ψw2s = 0.92 · 455.6 = 419.2 m/s

Apsolutna brzina na izlazu iz radnog kola

q p
c2 = w22 + u22 − 2u2 w2 cos β2 = 419.22 + 198.32 − 2 · 198.3 · 419.2 · cos 25° = 253.7 m/s

30 Mar 2021 Petar Babi, Maxinski fakultet, Baa Luka 15

 OSNOVI TEORIJE TURBOMAXINA Sedmica IV

Gubici u rexetki pretkola

c21s c21 c2 439.92
∆hφ = − = 1s (1 − φ2 ) = (1 − 0.952 ) = 10.49 kJ/kg
2 2 2 2 · 103
Gubici u rexetki radnog kola
2
w2s w2 w2 455.62
∆hψ = − 2 = 2s (1 − ψ 2 ) = (1 − 0.922 ) = 15.94 kJ/kg
2 2 2 2 · 103
Gubitak uslijed izlazne brzine
c22 253.72
∆hc2 = = = 32.18 kJ/kg
2 2 · 103
Rad na obimu stupa
∆hu = ∆hsS − (∆hφ + ∆hψ + ∆hc2 ) = 178.6 − (10.49 + 15.94 + 32.18) = 120.0 kJ/kg

Stepen korisnosti na obimu

∆hu 120
ηu = = = 0.672
∆hsS 178.6
Snaga na obimu stupa
Pu = ṁ∆hu = 5.0 · 120.0 = 600 kW

Zadatak 2. Parametri pare ispred prvog neregulisanog stupa turbine K-300-240 iznose p0 = 167 bar
i 520 °C. Pritisak iza stupa je 145 bar, odnos brzina u/csS = 0.48, stepen reakcije r = 0.08. Uglovi
imaju vrijednosti α1 = 13°, β2 = β1 − 5°. Koeficijenti brzina su φ = 0.97 i ψ = 0.935. Konstruisati
trouglove brzina, odrediti stepen korisnosti na obimu i snagu na obimu za protok pare 240 kg/s.
Napomena. Izentropska brzina na izlazu iz stupa odgovara taqki 2s0
c2sS c2
= ∆hsS = 0 + h0 − h2s0
2 2
Primjer 15. Para ulazi u turbinski stup tipa Parsons (r = 0.5) sa p0 = 14 bar i 340 °C. Pritisak
iza stupa je 11.5 bar. Odnos brzina u/csS = 0.638. Turbina radi sa 50 obrtaja u sekundi. Apsolutna
brzina pare na izlazu iz prethodnog stupa je 90 m/s i ta kinetiqka energija se u potpunosti iskoristi
u pretkolu razmatranog stupa. Uglovi imaju vrijednosti α1 = beta2 = 20°. Koeficijenti brzine su
φ = 0.96 i ψ = 0.96. Odrediti stepen korisnosti na obimu i duinu statorskih i rotorskih lopatica.

Rjexee. Na osnovu pritiska i temperature ispred pretkola moemo odrediti entalpiju h0 =

3128.0 kJ/kg i entropiju s0 = 7.1019 kJ/kgK. Entalpija pare na izlazu iz radnog kola u sluqaju
izentropske ekspanzije u stupu h2s = 3069.0 kJ/kg. Kinetiqka energija na ulazu u stupa
0

c20 902
∆hul = = = 4.05 kJ/kg
2 2 · 103
Izentropski toplotni pad u stupu
∆hsS = ∆hul + h0 − h2s0 = 4.05 + (3128.0 − 3069.0) = 63.05 kJ/kg

Izentropska brzina na izlazu iz stupa

p √
csS = 2∆hsS = 2 · 63.05 · 103 = 355.11 m/s

30 Mar 2021 Petar Babi, Maxinski fakultet, Baa Luka 16

OSNOVI TEORIJE TURBOMAXINA Sedmica IV

Slika 9: h − s dijagram i trouglovi brzina uz Primjer 15.

Obimska brzina
 
u
u = csS = 355.11 · 0.638 = 226.56 m/s
csS

Sada moemo odrediti sredi preqnik stupa

u 226.56
dsr = = = 1.442 m
πn 3.14 · 50
Izentropski toplotni pad u rexetki radnog kola
∆hsK = r∆hsS = 0.5 · 63.05 = 31.525 kJ/kg

i pretkola
∆hsP K = ∆hsS − ∆hsK − ∆hul = 63.05 − 31.525 − 4.05 = 27.475 kJ/kg

Izentropska brzina na izlazu iz pretkola

q p
c1s = c20 + 2∆hsP K = 902 + 2 · 27.48 · 103 = 251.1 m/s

Sada moemo odrediti brzinu na izlazu iz pretkola

c1 = φc1s = 0.96 · 251.1 = 241.1 m/s

Relativna brzina na ulazu u radno kolo

q p
w1 = c21 + u21 − 2u1 c1 cos α1 = 241.12 + 226.562 − 2 · 226.56 · 241.1 cos 20° = 82.45 m/s

Ugao relativne brzine na ulazu u radno kolo

   
c1 sin α1 241.1 · sin 20°
β1 = arcsin = arcsin = 89.39°
w1 82.45

30 Mar 2021 Petar Babi, Maxinski fakultet, Baa Luka 17

 OSNOVI TEORIJE TURBOMAXINA Sedmica IV

Izentropska relativna brzina na izlazu iz radnog kola

q p
w2s = w12 + 2∆hsK = 82.452 + 2 · 31.525 · 103 = 264.3 m/s
Relativna brzina na izlazu iz radnog kola
w2 = ψw2s = 0.96 · 264.3 = 253.7 m/s
Apsolutna brzina na izlazu iz radnog kola
q p
c2 = w22 + u22 − 2u2 w2 cos β2 = 253.72 + 226.562 − 2 · 226.56 · 253.7 · cos 20° = 87.58 m/s
Ugao apsolutne brzine na izlazu iz radnog kola
   
w2 sin β2 253.7 · sin 20°
α2 = arcsin = arcsin = 82.24°
c2 87.58
Gubici u rexetki pretkola
c21s c21 c2 251.12
∆hφ = − = 1s (1 − φ2 ) = (1 − 0.962 ) = 2.472 kJ/kg
2 2 2 2 · 103
Gubici u rexetki radnog kola
2
w2s w2 w2 264.32
∆hψ = − 2 = 2s (1 − ψ 2 ) = (1 − 0.962 ) = 2.738 kJ/kg
2 2 2 2 · 103
Gubitak uslijed izlazne brzine
c22 87.582
∆hc2 = = = 3.835 kJ/kg
2 2 · 103
Rad na obimu stupa
∆hu = ∆hsS − (∆hφ + ∆hψ + ∆hc2 ) = 63.05 − (2.472 + 2.738 + 3.835) = 54.1 kJ/kg
Stepen korisnosti na obimu
∆hsS − (∆hφ + ∆hψ + ∆hc2 ) 63.05 − (2.472 + 2.738 + 3.835)
ηu = = = 0.857
∆hsS 63.05
Stepen korisnosti se moe izraqunati i tako xto e se rad na obimu odrediti po metodi Ojlera
u(c1u − c2u ) 226.56 · (241.1 · cos 20° − 87.58 · cos 81.53°)
ηu = = = 0.860
∆hsS 63.05 · 103
Entalpija pare iza pretkola u sluqaju izentropskog strujaa, s1s = s0 = 7.1019 kJ/kgK, je
h1s = h0 − ∆hsP K = 3128.0 − 27.475 = 3100.52 kJ/kg
Na osnovu entalpije i entropije odreujemo pritisak iza pretkola p1 = p1s = 12.8 bar. Da e na osnovu
pritiska iza pretkola i entalpije na izlazu iz pretkola
h1 = h1s + ∆hφ = 3100.525 + 2.472 = 3103.0 kJ/kg
tako da moemo odrediti specifiqnu zapreminu pare na izlazu iz pretkola v1 = 0.206 m3/kg.
Entalpija pare iza radnog kola
h2 = h2s + ∆hψ = h1 − ∆hsK + ∆hψ = 3103.0 − 31.525 + 2.738 = 3074.21 kJ/kg
Na osnovu entalpije i pritiska iza radnog kola odreujemo specifiqnu zapreminu v2 = 0.23 m3/kg.
Duina statorskih lopatica
ṁ v1 115 · 0.206
l1 = = = 0.0634 m = 63.4 mm
π dsr  c1 sin α1 3.14 · 1.442 · 1 · 241.05 · sin 20°
Duina rotorskih lopatica
ṁ v2 115 · 0.23
l2 = = = 0.0673 m = 67.3 mm
π dsr  w2 sin β2 3.14 · 1.442 · 1 · 253.7 · sin 20°
Zadatak 3. Odrediti duinu lopatica pretkola i radnog kola iz Zadatka 2. pri 3000 ob./min.
30 Mar 2021 Petar Babi, Maxinski fakultet, Baa Luka 18