ORDO Pars Generalis PDF

ORDO
MISSAE CELEBRANDAE
ET DIVINI OFFICII PERSOLVENDI
SECUNDUM
ANTIQUAM VEL EXTRAORDINARIAM
RITUS ROMANI FORMAM
Volumen I
Pars generalis
complectens documenta, tabellas et schemata

ad sacram liturgiam ordinandam
Danielis Di Sorco cura et studio

Associazione Culturale Rinascimento Sacro
www.rinascimentosacro.com.
SEN AE
Su mp t i b u s et t y p is C A NT A G A LL I
MMI X
PONTIFICIA COMMISSIO
ECCLESIA DEI
Spettabile Associazione Rinascimento Sacro,
Mi gradito esprimere da parte di questa Pontificia

Commissione viva soddisfazione e sincero apprezzamento per
liniziativa di pubblicare anche per il prossimo anno liturgico
2010 ledizione in lingua latina dellORDO MISSAE
CELEBRANDAE ET DIVINI OFFICII PERSOLVENDI SECUNDUM
ANTIQUAM VEL EXTRAORDINARIAM RITUS ROMANI FORMAM.
Anche grazie a tale strumento codesta Associazione
contribuisce a diffondere il patrimonio liturgico cresciuto nella
fede e nella preghiera della Chiesa e, cos facendo, si mette al
servizio della promozione delluso venerabile e antico della lex
orandi, considerato, insieme con luso del Messale promulgato
da Paolo VI, due forme dello stesso unico Rito Romano.
Auspicando che, anche attraverso limpegno della
Associazione Culturale Rinascimento Sacro, il Motu Proprio
Summorum Pontificum trovi accoglienza e fedele recezione
nella vita della Chiesa, formulo i pi fervidi auguri, affidando
alla Vergine Maria le nostre sante intenzioni per il bene e
ledificazione della Chiesa.
Roma, 16 settembre 2009.
Mons. GUIDO POZZO,

Segretario della Pontificia
Commissione Ecclesia Dei
EXPLICATIO ABBREVIATIONUM
Decr. = Decretum Sacrae Rituum Congregationis.

occ. = occurrens.
R = responsorium.
RB = Rubricae generales Breviarii romani.
RG = Rubricae generales.
RM = Rubricae generales Missalis romani.
S. R. C. = Sacra Rituum Congregatio.
V = versus, versiculum.
LITTERAE APOSTOLICAE1
MOTU PROPRIO DATAE
De usu extraordinario antiquae formae Ritus Romani
Summorum Pontificum cura ad hoc tempus usque semper

fuit, ut Christi Ecclesia Divinae Maiestati cultum dignum
offerret, ad laudem et gloriam nominis Sui et ad utilitatem
totius Ecclesiae Suae sanctae.
Ab immemorabili tempore sicut etiam in futurum, principium
servandum est iuxta quod unaquaeque Ecclesia particularis
concordare debet cum universali Ecclesia non solum quoad
fidei doctrinam et signa sacramentalia, sed etiam quoad usus
universaliter acceptos ab apostolica et continua traditione, qui
servandi sunt non solum ut errores vitentur, verum etiam ad
fidei integritatem tradendam, quia Ecclesiae lex orandi eius legi
credendi respondet2.
Inter Pontifices qui talem debitam curam adhibuerunt, nomen
excellit sancti Gregorii Magni, qui tam fidem catholicam quam
thesauros cultus ac culturae a Romanis in saeculis
praecedentibus cumulatos novis Europae populis transmittendos
curavit. Sacrae Liturgiae tam Missae Sacrificii quam Officii
Divini formam, uti in Urbe celebrabatur, definiri conservarique
iussit. Monachos quoque et moniales maxime fovit, qui sub
Regula sancti Benedicti militantes, ubique simul cum Evangelii
annuntiatione illam quoque saluberrimam Regulae sententiam
vita sua illustrarunt, ut operi Dei nihil praeponatur (cap. 43).
Tali modo sacra liturgia secundum morem Romanum non
solum fidem et pietatem sed et culturam multarum gentium
fecundavit. Constat utique liturgiam latinam variis suis formis
Ecclesiae in omnibus aetatis christianae saeculis permultos
1
A. A. S. 99 (2007) 777-781.
2
Institutio generalis Missalis Romani, Editio tertia, 2002, 397.
4 LITTERAE APOSTOLICAE BENEDICTI PP. XVI
Sanctos in vita spirituali stimulasse atque tot populos in

religionis virtute roborasse ac eorundem pietatem fecundasse.
Ut autem Sacra Liturgia hoc munus efficacius expleret,
plures alii Romani Pontifices decursu saeculorum peculiarem
sollicitudinem impenderunt, inter quos eminet Sanctus Pius V,
qui magno cum studio pastorali, Concilio Tridentino exhortante,
totum Ecclesiae cultum innovavit, librorum liturgicorum
emendatorum et ad normam Patrum instauratorum editionem
curavit eosque Ecclesiae latinae usui dedit.
Inter Ritus Romani libros liturgicos patet eminere Missale
Romanum, quod in Romana urbe succrevit, atque succedentibus
saeculis gradatim formas assumpsit, quae cum illa in
generationibus recentioribus vigente magnam habent
similitudinem.
Quod idem omnino propositum tempore progrediente
Pontifices Romani sunt persecuti, cum novas ad aetates
accommodaverunt aut ritus librosque liturgicos
determinaverunt, ac deinde cum ineunte hoc nostro saeculo
ampliorem iam complexi sunt redintegrationem3. Sic vero
egerunt Decessores nostri Clemens VIII, Urbanus VIII, sanctus
Pius X4, Benedictus XV, Pius XII et beatus Ioannes XXIII.
Recentioribus autem temporibus, Concilium Vaticanum II
desiderium expressit, ut debita observantia et reverentia erga
cultum divinum denuo instauraretur ac necessitatibus nostrae
aetatis aptaretur. Quo desiderio motus, Decessor noster
Summus Pontifex Paulus VI libros liturgicos instauratos et
partim innovatos anno 1970 Ecclesiae Latinae approbavit; qui
ubique terrarum permultas in linguas vulgares conversi, ab
Episcopis atque a sacerdotibus et fidelibus libenter recepti sunt.
Ioannes Paulus II, tertiam editionem typicam Missalis Romani
recognovit. Sic Romani Pontifices operati sunt ut hoc quasi
3
IOANNES PAULUS PP. II, Litt. ap. Vicesimus quintus annus (4 Decembris 1988), 3:
AAS 81 (1989), 899.
4
Ibid.
LITTERAE APOSTOLICAE BENEDICTI PP. XVI 5
aedificium liturgicum [...] rursus, dignitate splendidum et

concinnitate appareret5.
Aliquibus autem in regionibus haud pauci fideles
antecedentibus formis liturgicis, quae eorum culturam et
spiritum tam profunde imbuerant, tanto amore et affectu
adhaeserunt et adhaerere pergunt, ut Summus Pontifex Ioannes
Paulus II, horum fidelium pastorali cura motus, anno 1984
speciali Indulto Quattuor abhinc annos, a Congregatione pro
Cultu Divino exarato, facultatem concessit utendi Missali
Romano a beato Ioanne XXIII anno 1962 edito; anno autem
1988 Ioannes Paulus II iterum, litteris Apostolicis Ecclesia
Dei Motu proprio datis, Episcopos exhortatus est ut talem
facultatem late et generose in favorem omnium fidelium id
petentium adhiberent.
Instantibus precibus horum fidelium iam a Praedecessore
Nostro Ioanne Paulo II diu perpensis, auditis etiam a Nobis
Patribus Cardinalibus in Consistorio die XXIII mensis Martii
anni 2006 habito, omnibus mature perpensis, invocato Spiritu
Sancto et Dei freti auxilio, praesentibus Litteris Apostolicis
DECERNIMUS quae sequuntur:
Art. 1. Missale Romanum a Paulo VI promulgatum ordinaria
expressio Legis orandi Ecclesiae catholicae ritus Latini est.
Missale autem Romanum a S. Pio V promulgatum et a beato
Ioanne XXIII denuo editum habeatur uti extraordinaria
expressio eiusdem Legis orandi Ecclesiae et ob venerabilem
et antiquum eius usum debito gaudeat honore. Hae duae
expressiones legis orandi Ecclesiae, minime vero inducent in
divisionem legis credendi Ecclesiae; sunt enim duo usus unici
ritus Romani.
Proinde Missae Sacrificium, iuxta editionem typicam
Missalis Romani a beato Ioanne XXIII anno 1962 promulgatam
et numquam abrogatam, uti formam extraordinariam Liturgiae
Ecclesiae, celebrare licet. Condiciones vero a documentis
5
S. PIUS PP. X, Litt. Ap. Motu proprio datae Abhinc duos annos (23 Octobris 1913):
AAS 5 (1913), 449-450; cfr. IOANNES PAULUS II, Litt. ap. Vicesimus quintus annus (4
Decembris 1988), 3: AAS 81 (1989), 899.
antecedentibus Quattuor abhinc annos et Ecclesia Dei pro

usu huius Missalis statutae, substituuntur ut sequitur:
Art. 2. In Missis sine populo celebratis, quilibet sacerdos
catholicus ritus Latini, sive saecularis sive religiosus, uti potest
aut Missali Romano a beato Papa Ioanne XXIII anno 1962
edito, aut Missali Romano a Summo Pontifice Paulo VI anno
1970 promulgato, et quidem qualibet die, excepto Triduo Sacro.
Ad talem celebrationem secundum unum alterumve Missale,
sacerdos nulla eget licentia, nec Sedis Apostolicae nec Ordinarii
sui.
Art. 3. Si communitates Institutorum vitae consecratae atque
Societatum vitae apostolicae iuris sive pontificii sive dioecesani
quae in celebratione conventuali seu communitatis in
oratoriis propriis celebrationem sanctae Missae iuxta editionem
Missalis Romani anno 1962 promulgatam habere cupiunt, id eis
licet. Si singula communitas aut totum Institutum vel Societas
tales celebrationes saepe vel plerumque vel permanenter
perficere vult, res a Superioribus maioribus ad normam iuris et
secundum leges et statuta particularia decernatur.
Art. 4. Ad celebrationes sanctae Missae de quibus supra in
art. 2 admitti possunt, servatis de iure servandis, etiam
christifideles qui sua sponte id petunt.
Art. 5, 1. In paroeciis, ubi coetus fidelium traditioni
liturgicae antecedenti adhaerentium stabiliter exsistit, parochus
eorum petitiones ad celebrandam sanctam Missam iuxta ritum
Missalis Romani anno 1962 editi, libenter suscipiat. Ipse videat
ut harmonice concordetur bonum horum fidelium cum ordinaria
paroeciae pastorali cura, sub Episcopi regimine ad normam
canonis 392, discordiam vitando et totius Ecclesiae unitatem
fovendo.
2. Celebratio secundum Missale B. Ioannis XXIII locum
habere potest diebus ferialibus; dominicis autem et festis una
etiam celebratio huiusmodi fieri potest.
LITTERAE APOSTOLICAE BENEDICTI PP. XVI 7
3. Fidelibus seu sacerdotibus id petentibus, parochus

celebrationes, hac in forma extraordinaria, permittat etiam in
adiunctis peculiaribus, uti sunt matrimonia, exsequiae aut
celebrationes occasionales, verbi gratia peregrinationes.
4. Sacerdotes Missali beati Ioannis XXIII utentes, idonei
esse debent ac iure non impediti.
5. In ecclesiis, quae non sunt nec paroeciales nec
conventuales, Rectoris ecclesiae est concedere licentiam de qua
supra.
Art. 6. In Missis iuxta Missale beati Ioannis XXIII celebratis
cum populo, Lectiones proclamari possunt etiam lingua
vernacula, utendo editionibus ab Apostolica Sede recognitis.
Art. 7. Ubi aliquis coetus fidelium laicorum, de quo in art. 5
1 petitam a parocho licentiam non obtinuerit, de re certiorem
faciat Episcopum dioecesanum. Episcopus enixe rogatur ut
eorum optatum exaudiat. Si ille ad huiusmodi celebrationem
providere non vult res ad Pontificiam Commissionem Ecclesia
Dei referatur.
Art. 8. Episcopus, qui vult providere huiusmodi petitionibus
christifidelium laicorum, sed ob varias causas impeditur, rem
Pontificiae Commissioni Ecclesia Dei committere potest,
quae ei consilium et auxilium dabit.
Art. 9, 1. Parochus item, omnibus bene perpensis, licentiam
concedere potest utendi rituali antiquiore in administrandis
sacramentis Baptismatis, Matrimonii, Paenitentiae et Unctionis
Infirmorum, bono animarum id suadente.
2. Ordinariis autem facultas conceditur celebrandi
Confirmationis sacramentum utendo Pontificali Romano
antiquo, bono animarum id suadente.
3. Fas est clericis in sacris constitutis uti etiam Breviario
Romano a beato Ioanne XXIII anno 1962 promulgato.
Art. 10. Fas est Ordinario loci, si opportunum iudicaverit,
paroeciam personalem ad normam canonis 518 pro
celebrationibus iuxta formam antiquiorem ritus Romani erigere
aut rectorem vel cappellanum nominare, servatis de iure

servandis.
Art. 11. Pontificia Commissio Ecclesia Dei a Ioanne Paulo
II anno 1988 erecta6, munus suum adimplere pergit.
Quae Commissio formam, officia et normas agendi habeat,
quae Romanus Pontifex ipsi attribuere voluerit.
Art. 12. Eadem Commissio, ultra facultates quibus iam
gaudet, auctoritatem Sanctae Sedis exercebit, vigilando de
observantia et applicatione harum dispositionum.
Quaecumque vero a Nobis hisce Litteris Apostolicis Motu
proprio datis decreta sunt, ea omnia firma ac rata esse et a die
decima quarta Septembris huius anni, in festo Exaltationis
Sanctae Crucis, servari iubemus, contrariis quibuslibet rebus
non obstantibus.
Datum Romae, apud Sanctum Petrum, die septima mensis
Iulii, anno Domini MMVII, Pontificatus Nostri tertio.
BENEDICTUS PP. XVI
6
Cfr IOANNES PAULUS PP. II, Litt. ap. Motu proprio datae Ecclesia Dei (2 Iulii
1988), 6: AAS 80 (1988), 1498.
IEIUNII ET ABSTINENTIAE LEX
iuxta Codicem Iuris Canonici anno 1983 promulgatum
CAN. 1251 Abstinentia a carnis comestione vel ab alio cibo

iuxta conferentiae Episcoporum praescripta, servetur singulis
anni sextis feriis, nisi cum aliquo die inter sollemnitates
recensito occurrant; abstinentia vero et ieiunium, feria quarta
Cinerum et feria sexta in Passione et Morte Domini Nostri Iesu
Christi.
CAN. 1252 Lege abstinentiae tenentur qui decimum
quartum aetatis annum expleverint; lege vero ieiunii
adstringuntur omnes aetate maiores usque ad annum inceptum
sexagesimum. Curent tamen animarum pastores et parentes ut
etiam ii qui, ratione minoris aetatis ad legem ieiunii et
abstinentiae non tenentur, ad genuinum paenitentiae sensum
informentur.
CAN. 1253 Episcoporum conferentia potest pressius
determinare observantiam ieiunii et abstinentiae, necnon alias
formas paenitentiae, praesertim opera caritatis et exercitationes
pietatis, ex toto vel ex parte pro abstinentia et ieiunio
substituere.
DE CALENDARIO IN OFFICIO ET MISSA
ADHIBENDO7
(Excerpta ex RG, nn. 38-58; RB, nn. 148-157; RM, nn. 274-284)
I De festis et calendario in genere

38. Festa sunt universalia aut particularia; particularia
autem sunt propria aut indulta.
39. Festa universalia ea sunt quae a Sancta Sede in
calendario Ecclesiae universae inscribuntur.
Haec festa ab omnibus, qui ritum romanum sequuntur,
celebrari debent iuxta rubricas.
40. Festa particularia ea sunt quae ex iure aut ex indulto
Sanctae Sedis in calendariis particularibus inscribuntur.
Haec festa ab omnibus, qui illo calendario tenentur, celebrari
debent, iuxta rubricas, et nonnisi ex speciali Sanctae Sedis
indulto e calendario expungi vel gradu mutari possunt.
41. Festa particularia, ipso iure in calendario inscribenda,
sunt festa propria:
a) cuiusque nationis et regionis seu provinciae sive
ecclesiasticae sive civilis (n. 42);
b) cuiusque dioecesis seu territorii ecclesiastici cui
praeficitur Ordinarius loci (n. 43);
c) cuiusque loci seu oppidi vel civitatis (n. 44);
d) cuiusque ecclesiae aut oratorii publici vel semipublici,
quod locum tenet ecclesiae (n. 45);
e) cuiusque Ordinis seu Congregationis (n. 46).
42. Festa propria cuiusque nationis et regionis seu
provinciae sive ecclesiasticae sive civilis sunt:
a) festum Patroni principalis rite constituti (I classis);
b) festum Patroni secundarii rite constituti (II classis).
7
Numeros marginales relinquimus prout in Codice rubricarum exstant.
DE CALENDARIO ADHIBENDO 11
43. Festa propria cuiusque dioecesis seu territorii

ecclesiastici cui praeficitur Ordinarius loci sunt:
b) anniversarium Dedicationis ecclesiae cathedralis (I
classis);
c) festum Patroni secundarii rite constituti (II classis);
d) festa Sanctorum et Beatorum, qui in Martyrologio vel
eius Appendice rite sunt inscripti, qui ad dioecesim peculiares
habent relationes, ut sunt origines, commorationis longioris,
obitus (II vel III classis, aut commemoratio).
44. Festa propria cuiusque loci seu oppidi vel civitatis sunt:
b) festum Patroni secundarii rite constituti (II classis).
45. Festa propria cuiusque ecclesiae aut oratorii publici vel
semipublici, quod locum tenet ecclesiae, sunt:
a) anniversarium Dedicationis, si sint consecrata (I
classis);
b) festum Tituli, si sint consecrata aut saltem solemniter
benedicta (I classis);
c) festum Sancti, in Martyrologio vel eius Appendice rite
descripti, cuius corpus ibi asservatur (II classis);
d) festum Beati, item in Martyrologio vel eius Appendice
rite descripti, cuius corpus ibi asservatur (III classis).
46. Festa propria cuiusque Ordinis seu Congregationis sunt:
a) festum Tituli (I classis);
b) festum Fundatoris canonizati (I classis) vel beatificati
(II classis);
c) festum Patroni principalis rite constituti totius Ordinis
seu Congragationis, in universo Ordine vel Congregatione; aut
Patroni principalis item rite constituti cuiusque provinciae
religiosae, in singulis provinciis (I classis);
d) festum Patroni secundarii, ut supra (II classis);
e) festa Sanctorum et Beatorum, qui illius Ordinis vel
Congregationis sodales fuerunt (II vel III classis, vel
commemoratio).
12 DE CALENDARIO ADHIBENDO
47. Festa particularia indulta sunt festa quae, ex indulto

Sanctae Sedis, in calendariis particularibus inscribuntur.
48. Calendarium est universale aut particulare seu proprium.
49. Calendarium universale est calendarium in usum
Ecclesiae universae, quod Breviario ac Missali romano
praeficitur.
50. Calendarium particulare seu proprium est dioecesanum
aut religiosum; et conficitur inserendo calendario universali
festa particularia.
Huiusmodi autem calendarium particulare perpetuum
conficiendum est respective ab Ordinario loci aut a supremo
religionis Moderatore de consilio sui Capituli vel Consilii
generalis, et approbari debet a S. Rituum Congregatione.
51. Calendarium dioecesanum habet quaelibet dioecesis et
quodlibet aliud territorium ecclesiasticum cui praeficitur
Ordinarius loci.
52. In calendario dioecesano, praeter festa universalia,
inscribi debent:
a) festa propria (n. 42) et indulta universae nationi et
regioni seu provinciae sive ecclesiasticae sive civilis;
b) festa propria (n. 43) et indulta universae dioecesi.
53. Super huiusmodi calendario dioecesano conficitur:
a) calendarium cuiusque loci, addendo festa propria (n.
44) et indulta;
b) calendarium cuiusque ecclesiae aut oratorii, item
addendo festa loci propria (n. 44) et indulta, atque festa ipsi
ecclesiae propria (n. 45) et indulta;
c) calendarium Congregationum religiosarum seu
Institutorum iuris pontificii, quae ad recitationem divini Officii
non obligantur; et Congregationum iuris dioecesani, addendo
festa loci propria (n. 44) et indulta; necnon et alia ipsis propria
(nn. 45 et 46) et indulta.
54. Calendarium religiosum habent:

a) Ordines regulares, et Moniales ac Sorores eiusdem
Ordinis, necnon Tertiarii eidem aggregati in communi viventes
et vota simplicia emittentes;
b) Congregationes religiosae seu Instituta utriusque sexus,
iuris pontificii, et sub regimine unius praesidis generalis
constituta, si ad recitationem divini Officii, ex quovis capite,
tenentur.
55. In calendario religioso, praeter festa universalia, inscribi
debent festa propria (n. 46) et indulta ipsi Ordini seu
Congregationi.
56. Super huiusmodi calendario religioso conficitur:
a) calendarium cuiusque provinciae religiosae, addendo
festa propria (n. 46) et indulta;
b) calendarium cuiusque ecclesiae aut oratorii, item
addendo festa propria (n. 45) et indulta, necnon et alia de quibus
numero sequenti: quod calendarium vocatur etiam domus
religiosae.
57. In singulis dioecesibus et locis, Religiosi, ii etiam qui
alium ritum ac romanum sequuntur, celebrare tenentur, una cum
clero dioecesano:
a) festum Patroni principalis nationis, regionis seu
provinciae sive ecclesiasticae sive civilis, dioecesis, loci seu
oppidi vel civitatis (I classis);
b) anniversarium Dedicationis ecclesiae cathedralis (I
classis);
c) alia festa actu feriata [idest de praecepto, etiam
suppresso], si quae sint, eodem gradu quo in calendario
dioecesano inscribuntur.
58. Religiosi, in celebrandis festis Sanctorum Ordinis seu
Congregationis quoad diem et Officium magis proprium, clero
dioecesano se conformare tenentur, sicubi iidem Sancti
tamquam Patroni principales (n. 57 a) recoluntur.
Item, si festa Sanctorum aut Beatorum alicuius Ordinis seu
Congregationis gradu superiore aut Officio magis proprio a
clero alicuius dioecesis vel loci celebrantur, ibidem etiam a

Religiosis eiusdem Ordinis seu Congregationis eodem gradu
superiore aut Officio magis proprio celebrari possunt, dummodo
eadem festa, in utroque calendario, eodem die inscripta sint.
II De calendario adhibendo
in recitatione divini Officii
148. Officium divinum absolvendum est iuxta calendarium
proprium vel, eo deficiente, iuxta calendarium Ecclesiae
universae, prout numeris sequentibus indicatur.
149. Beneficiarii sequi tenentur calendarium suae ecclesiae
(n. 53 b).
150. Clerici dioecesani sequi debent calendarium ecclesiae
vel oratorii cui stabiliter sunt addicti (n. 53 b); vel, si nulli
ecclesiae vel oratorio sint stabiliter addicti, aut si extra suam
dioecesim diutius versentur, calendarium suae dioecesis, additis
festis loci in quo domicilium habeant (n. 44), aut calendarium
loci in quo commorantur.
151. Religiosi utriusque sexus choro adstricti servant
calendarium suae domus (n. 56 b); aut, quando choro intersunt
in alia domo sui Ordinis, calendarium illius domus in qua actu
versantur.
152. Religiosi calendarium proprium habentes, sed choro non
adstricti, servant calendarium suae domus (n. 56 b); aut, si in
alia domo suae Congregationis seu Instituti Officium in
communi recitant, calendarium illius domus in qua actu
versantur.
153. Religiosi qui calendarium proprium non habent, servant
calendarium suae ecclesiae (n. 53 b), additis tamen festis
propriis et indultis.
154. In seminariis et collegiis clericorum dioecesanis,
Religiosis commissis, pro absolutione divini Officii in
communi, sive a clericis sive a Religiosis qui una cum clericis

Officium in communi dicunt, adhibendum est calendarium loci
(n. 53 a), additis festis ecclesiae seminarii vel collegii (n. 45),
data insuper facultate adiungendi festa Tituli necnon sancti
Fundatoris Religiosorum quibus regimen seminarii commissum
est.
155. In seminariis et collegiis clericorum interdioecesanis,
regionalibus, nationalibus et internationalibus, pro absolutione
Officii divini in communi, adhibendum est calendarium
Ecclesiae universae, additis festis Patroni principalis nationis,
regionis seu provinciae sive ecclesiasticae sive civilis,
dioecesis, oppidi vel civitatis, anniversario Dedicationis
ecclesiae cathedralis dioecesis et aliis festis actu feriatis [idest
de praecepto, etiam suppresso], si quae sint, necnon festis
ecclesiae seminarii vel collegii (n. 45).
Si autem huiusmodi seminariorum regimen Religiosis
commissum sit, calendarium Ecclesiae universae adhibendum
est etiam a Religiosis qui una cum clericis Officium in
communi absolvunt, data tamen facultate addendi festa Tituli
Ordinis seu Congregationis necnon sancti Fundatoris
Religiosorum quibus regimen seminarii commissum est.
156. In collegiis et domibus interprovincialibus, nationalibus
et internationalibus Religiosorum, pro absolutione divini Officii
in choro vel in communi, adhibendum est calendarium
proprium Ordinis seu Congregationis universae (n. 55), additis
tantum festis propriae ecclesiae (n. 45) necnon festis de quibus
n. 57.
157. Quivis tamen clericus dioecesanus, aut quivis religiosus
utriusque sexus, Officio divino quolibet titulo adstrictus, qui
Officio participat in choro vel in communi iuxta aliud
calendarium aut alium ritum quam suum, hoc modo suo muneri,
quoad hanc partem Officii, satisfacit.
Item cum quis Vesperis votivis alicuius solemnitatis externae
participat, suo muneri, quoad hanc partem Officii, satisfacit,
dummodo praedictae Vesperae integrae et servatis rubricis

celebratae fuerint.
III De calendario adhibendo

in Missae celebratione
274. Missa dicenda est iuxta calendarium aut ecclesiae vel
oratorii in quo Missa celebratur, aut loci, aut ipsius sacerdotis
celebrantis8, aut Ecclesiae universae, prout infra exponitur.
275. In ecclesia vel oratorio publico, quilibet sacerdos, tam
dioecesanus quam religiosus, celebrare tenetur iuxta
calendarium ipsius ecclesiae vel oratorii publici.
Idem servetur in oratorio semipublico principali seminarii,
domus religiosae, collegii, nosocomii, carceris et similium.
276. In oratoriis secundariis seminarii, domus religiosae,
collegii, nosocomii, carceris et similium, quilibet sacerdos sequi
potest aut calendarium ipsius oratorii aut proprium.
277. In oratoriis privatis, et cum celebrat super altare
portatile extra locum sacrum, quilibet sacerdos sequi potest aut
calendarium loci (n. 53 a) aut proprium.
278. De festis Patroni principalis nationis, regionis seu
provinciae sive ecclesiasticae sive civilis, dioecesis, oppidi seu
civitatis, necnon de anniversario Dedicationis ecclesiae
cathedralis et aliis festis actu feriatis [idest de praecepto, etiam
suppresso], si quae sint, quilibet sacerdos Missam celebrare
debet, etiamsi secus calendarium proprium sequi posset.
279. Oratorium fixe constitutum in navibus est oratorium
publicum; et in eo adhiberi debet calendarium Ecclesiae
universae. Cum autem quis celebrat extra huiusmodi oratorium,
super altare portatile, adhibere potest vel calendarium Ecclesiae
8
Nomine calendarii ipsius sacerdotis celebrantis vel proprii calendarii, hic
intellegitur calendarium quo sacerdos, iuxta rubricas, in recitatione divini Officii utitur
(cfr. RB 148-157).
universae vel calendarium proprium. Idem facere potest qui

legitime celebrat in itinere areo, fluviali vel viae ferreae.
280. In seminariis et collegiis clericorum dioecesanis,
Religiosis commissis; necnon in seminariis et collegiis
clericorum interdioecesanis, regionalibus, nationalibus et
intemationalibus, etiam Religiosis commissis, idem adhibetur
calendarium, quod praecipitur pro recitatione divini Officii in
communi (nn. 154-155).
281. In collegiis et domibus interprovincialibus, nationalibus
et internationalibus Religiosorum, adhibendum est calendarium
proprium Ordinis seu Congregationis universae (n. 55), additis
tantum festis de quibus n. 57.
282. Calendarium dioecesanum, additis festis loci et
ecclesiae vel oratorii propriis, adhiberi debet:
a) in ecclesiis cathedralibus, etsi Religiosis sint commissa;
b) in ecclesiis et oratoriis propriis cleri dioecesani, etsi
chorum Religiosorum adnexum habeant, qui cum ecclesia per
crates tantum communicat;
c) in ecclesiis et oratoriis Religiosorum utriusque sexus,
qui calendarium proprium non habent, additis tamen festis ipsis
propriis et indultis;
d) in ecclesiis et oratoriis Religiosorum, quae clero
dioecesano commissa sunt, aut adnexum habent chorum
Canonicorum; non autem si ecclesia vel oratorium alicui
sacerdoti in particulari est commissum;
e) in ecclesia et oratorio principali seminarii, etsi
Religiosis sit commissum, data tamen facultate addendi festa de
quibus n.154.
283. Calendarium religiosum, additis festis de quibus n. 57
atque festis ecclesiae vel oratorii propriis, adhiberi debet:
a) in ecclesiis et oratoriis principalibus Religiosorum, qui
calendarium proprium habent, etsi sint paroecialia;
b) in ecclesiis et oratoriis cleri dioecesani, quae Religiosis
commissa sunt, aut ipsis Religiosis inserviunt pro publica divini
Officii recitatione, etsi sint paroecialia; non autem si ecclesia

vel oratorium alicui Religioso in particulari est commissum;
c) in ecclesiis et oratoriis Tertiariorum utriusque sexus,
etsi solum Officium parvum B. Mariae Virg. recitent;
d) in oratoriis secundariis seminarii Religiosis commissis,
si haec oratoria ipsis Religiosis tantum inserviunt.
284. Sacerdos qui celebrat in ecclesia vel oratorio ubi ritus
diversus viget, stare debet calendario ipsius ecclesia, vel oratorii
quoad festa eorumque gradum, commemorationes et collectam
imperatam. In ordinanda autem Missa, sumere debet partes
variabiles proprias illius ritus, retentis caeremoniis et Ordinario
proprii ritus.
Animadvertenda
In conficiendo calendario particulari antiquae ritus romani
formae accommodato, prae oculis habenda est Instructio S.
Rituum Congregationis de calendariis particularibus et
Officiorum ac Missarum Propriis ad normam et mentem
Codicis rubricarum revisendis die 14 februarii 1961
promulgata (A. A. S. 53 [1961] 168-180), nec non Proprium
Officiorum et Missarum pro respectivis dioecesibus aut
Ordinibus vel Congregationibus anno 1962 vel circiter vigens.
Privilegiis liturgicis a rubricis recensitis gaudent tantummodo
Patroni rite constituti nationis, regionis seu provinciae (sive
ecclesiasticae sive civilis), dioecesis, loci seu oppidi vel
civitatis, ecclesiae aut oratorii, et Ordinis seu Congregationis
(cfr. RG 42-46). Patroni vero pietatis causa constituti
(confraternitatum, seminariorum, associationum, etc.) nullo
privilegio liturgico fruuntur, nisi ex peculiari Sanctae Sedis
indulto.
TABELLA DIERUM LITURGICORUM
I cl. II cl. III cl. IV cl.
Dominicae Adventus Omnes aliae

Quadragesimae
Passionis
Paschatis
In albis
Pentecostes
Festa Iuxta Iuxta Iuxta

calendarium calendarium calendarium
Feriae IV cinerum Adventus Adventus ante Nativitatis

Hebdomadae (17-23 dec.) 17 dec. Epiphaniae
sanctae IV Temporum: Quadragesimae Septuagesimae
Adventus Passionis
Quadrages. Paschatis
Septembris Ascensionis
Per annum
Vigiliae Nativitatis Dni Ascensionis Laurentii

Pentecostes Assumptionis
Ioannis Bapt.
Petri et Pauli
Octavae Paschatis Nativitatis Dni

Pentecostes
TABELLA DIERUM LITURGICORUM
SECUNDUM ORDINEM PRAECEDENTIAE DISPOSITA
Dies liturgici I classis

1. Festum Nativitatis Domini, dominica Resurrectionis et
dominica Pentecostes (I classis cum octava).
2. Triduum sacrum.
3. Festa Epiphaniae et Ascensionis Domini, Ss.mae Trinitatis,
Corporis Christi, Cordis Iesu et Christi Regis.
4. Festa Immaculatae Conceptionis et Assumptionis B. Mariae
Virg.
5. Vigilia et dies octavus Nativitatis Domini.
6. Dominicae Adventus, Quadragesimae et Passionis, et
dominica in albis.
7. Feriae I classis superius non nominatae, nempe: IV cinerum
et II, III et IV Hebdomadae sanctae.
8. Commemoratio omnium Fidelium defunctorum, quae
tamen locum cedit dominicae occurrenti.
9. Vigilia Pentecostes.
10. Dies infra octavas Paschatis et Pentecostes.
11. Festa I classis Ecclesiae universae superius non nominata.
12. Festa I classis propria, nempe:
1) Festum Patroni principalis rite constituti: a) nationis, b)
c) dioecesis.
2) Anniversarium Dedicationis ecclesiae cathedralis.
3) Festum Patroni principalis rite constituti loci seu oppidi
vel civitatis.
4) Festum et anniversarium Dedicationis ecclesiae
propriae, aut oratorii publici vel semipublici, quod
locum tenet ecclesiae.
5) Titulus ecclesiae propriae.
6) Festum Tituli Ordinis seu Congregationis.
7) Festum Fundatoris canonizati Ordinis seu
Congregationis.
22 TABELLA DIERUM LITURGICORUM
8) Festum Patronis principali rite constituti Ordinis seu

Congregationis, et provinciae religiosae.
13. Festa indulta I classis, primum mobilia, deinde fixa.
Dies liturgici II classis

14. Festa Domini II classis, primum mobilia, deinde fixa.
15. Dominicae II classis.
16. Festa II classis Ecclesiae universae, quae non sunt Domini.
17. Dies infra octavam Nativitatis Domini.
18. Feriae II classis, nempe: Adventus a die 17 ad diem 23
decembris inclusive, et feriae Quatuor Temporum
Adventus, Quadragesimae et mensis septembris.
19. Festa propria II classis, nempe:
1) Festum Patroni secundarii rite constituti: a) nationis, b)
c) dioecesis, d) loci seu oppidi vel civitatis.
2) Festa Sanctorum aut Beatorum, de quibus RG, n. 43 d.
3) Festa Sanctorum alicui ecclesiae propria (RG, n. 45 c).
4) Festum Fundatoris beatificati Ordinis seu
Congregationis (RG, n. 46 b).
5) Festum Patroni secundarii rite constituti Ordinis seu
Congregationis et provinciae religiosae (RG, n. 46 d).
6) Festa Sanctorum aut Beatorum, de quibus RG, n. 46 e.
20. Festa indulta II classis, primum mobilia, deinde fixa.
21. Vigiliae II classis.
Dies liturgici III classis

22. Feriae Quadragesimae et Passionis, a feria V post cineres
usque ad sabbatum ante dominicam II Passionis inclusive,
exceptis feriis Quatuor Temporum.
23. Festa III classis, in calendariis particularibus inscripta, et
quidem primum festa propria, nempe:
1) Festa Sanctorum aut Beatorum, de quibus RG, n. 43 d.
2) Festa Beatorum alicui ecclesiae propria (RG, n. 45 d).
3) Festa Sanctorum aut Beatorum, de quibus RG, n. 46 e;
deinde festa indulta, primum mobilia, deinde fixa.
TABELLA DIERUM LITURGICORUM 23
24. Festa III classis, in calendario Ecclesiae universae inscripta,

primum mobilia, deinde fixa.
25. Feriae Adventus usque ad diem 16 decembris inclusive,
exceptis feriis Quatuor Temporum.
26. Vigilia III classis.
Dies liturgici IV classis

27. Officium sanctae Mariae in sabbato.
28. Feriae IV classis.
TABELLA OCCURRENTIAE
(cfr. RG 92-102)
Festum I cl. univ. 0 7 1 1 1 1 6 8 1 7 3 3 3 7 3 7
Festum I cl. part. 3 7 1 1 1 1 8 7 1 7 3 3 3 7 3 7
Festum II cl. univ. 3 2 4 4 4 0 2 2 4 2 3 3 3 2 5 2
Festum II cl. part. 0 2 4 4 9 5 2 2 4 2 3 3 5 2 5 2
Festum III cl. univ. 0 2 5 0 5 5 2 2 5 2 5 3 5 2 2 2
Festum III cl. part. 0 2 9 4 5 5 2 2 5 2 5 3 5 2 2 2
Vigilia II cl. 0 0 4 4 5 5 2 2 0 0 0 0 0 0 2 0
Vigilia III cl. 0 0 5 0 5 0 2 0 0 0 0 0 0 0 2 0
1 Officium de 1,
dies octavae II classis
dies octavae I classis
festum III cl. particulare
festum III cl. universale
festum II cl. particulare
festum II cl. universale
festum I cl. particulare
festum I cl. universale
vigilia II classis
vigilia I classis
feria III cl. Quadr. et Pass.
feria III cl. Adventus
feria II classis
feria I classis
dominica II classis
et dominica I classis
nihil de 2.
2 Officium de 2,
nihil de 1.
3 Officium de 1,
comm. de 2 in
Laud. et Vesp.
4 Officium de 1,
comm. de 2 in
Laud.
5 Officium de 2,
comm. de 1 in
Laud.
6 Officium de 1,
translatio de 2.
7 Officium de 2,
translatio de 1.
8 Officium de no-
biliori, translatio
de alio.
9 Officium de
festo mobili,
comm. de alio in
Laud.
TABELLA CONCURRENTIAE
(cfr. RG 103-105)
Dominica I classis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 0 0
Dominica II classis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 0 0
Feria I classis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 0 0
Feria II classis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 0 0
Feria III classis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 0 0
Feria IV classis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 0 0
Festum I classis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 1 1
Festum II classis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 1 3
Festum III classis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 3 3
Dies octavae II classis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 3 0
cum dominica
cum dominica
1 Vesperae de Officio currenti, comm. sequentis.
cum festo
II classis
I classis
I classis
2 Vesperae de Officio sequenti, comm. currentis.
3 Vesperae de sequenti, nihil de currenti.
Notanda in tabellas occurrentiae et concurrentiae

1. Festum Domini I aut II classis, in dominica occurrens, locum tenet
ipsius dominicae cum omnibus iuribus et privilegiis: de dominica, proinde,
nulla fit commemoratio.
2. Si duo festa eiusdem divinae Personae aut duo festa eiusdem Sancti vel
Beati simul occurrunt, fit de festo quod in tabella praecedentiae superiorem
obtinet locum, et aliud omittitur.
3. Si festum Domini I vel II classis concurrat cum quavis dominica, vel
vicissim, Vesperae ordinantur iuxta tabellam concurrentiae, sed nunquam fit
commemoratio dominicae concurrentis in Vesperis festi Domini, nec vicissim.
OFFICIUM
Ad I Vesperas: omnia ut in Psalterio de sabbato praecedenti, ii
exceptis quae propria assignantur.
Completorium subsequens: de sabbato.
a) invitatorium, hymnus, antiphonae, psalmi
et versus ut in Psalterio de dominica;
Ad Matutinum: b) absolutio Exaudi; benedictiones Ille nos,
unicus Nocturnus Divinum auxilium, Per evangelica dicta;
(9 psalmorum et 3 1a de Scriptura occ.9,
a
lectionum) ut in c) lectiones 2 cum suis RR;
Psalterio et in 3a de homilia10;
Proprio: d) Te Deum, qui omittitur in dominicis
DOMINICALE Adventus, et a dominica in Septuagesima
competit usque ad dominicam II Passionis; quo in
dominicis casu, dicitur 3um R.
Ad Laudes: antiphonae, nisi propriae assignentur, de Psalterio;
psalmi e Psalterio dominicae (e 1o vel 2o schemate, iuxta diversi-
tatem temporum); capitulum, hymnus et versus ut in Psalterio aut
Proprio; reliqua ut in Proprio.
Ad Primam: antiphona (nisi propria habeatur), psalmi, capitulum et
reliqua e Psalterio de dominica; lectio brevis de Tempore.
Ad Tertiam, Sextam et Nonam: omnia ut in Psalterio, iis exceptis
quae propria assignantur.
Ad II Vesperas: omnia ut in Psalterio de dominica, iis exceptis quae
propria assignantur.
Completorium: de dominica.
Ad I Vesperas: omnia e Proprio vel Communi.

Completorium subsequens: de dominica.
Ad Matutinum: tres Nocturni (9 psalmorum et 9 lectionum): omnia
e Proprio vel Communi; et dicitur semper hymnus Te Deum.
Ad Laudes: omnia ex Proprio vel Communi, cum psalmis de
FESTIVUM dominica (semper e 1o schemate).
competit Ad Primam: antiphona propria (1a e Laudibus); psalmi 53, 1181 et
festis I cl. 1182; capitulum et reliqua ut in Ordinario; lectio brevis de
Tempore.
Ad Tertiam, Sextam, Nonam: antiphona propria (2a, 3a et 5a e
Laudibus, per ordinem); psalmi de dominica; reliqua e Proprio
vel Communi.
Ad II Vesperas: omnia e Proprio vel Communi.
9
Lectio prima et secunda dicuntur de Scriptura occurrenti, ut in Proprio. Prima
autem lectio Sacrae Scripturae ea est, quae in veteribus Breviarii editionibus ut prima
notabatur; altera vero efficitur ex secunda et tertia in unam coniunctis, omisso
responsorio intermedio.
10
Lectio tertia dicitur de homilia in Evangelium diei; et sumitur ea quae in veteribus
Breviarii editionibus ponebatur tamquam prima tertii Nocturni.
OFFICIUM 27
Caret I Vesperis. Incipit a Matutino.

Ad Matutinum et Laudes: omnia ut in Officio festivo (v. supra).
Ad Primam: antiphonae et psalmi e Psalterio de currenti hebdo-
madae die; capitulum et reliqua ut in Ordinario; lectio brevis de
SEMIFESTIVUM Tempore.
competit Ad Tertiam, Sextam et Nonam: antiphonae et psalmi e Psalterio de
festis II cl. currenti hebdomadae die; reliqua de festo, ut in Proprio vel
Communi.
Ad Vesperas: omnia ut in Officio festivo (v. supra).

a) invitatorium et hymnus e Proprio vel Com-
muni;
b) antiphonae, psalmi et versus e Psalterio de
Ad Matutinum: currenti hebdomadae die (nisi propria aut
unicus Nocturnus de Communi assignentur);
(9 psalmorum et 3 c) absolutio et benedictiones ut in Ordinario
lectionum) ut in vel Psalterio;
Psalterio et Proprio 1a de Scriptura occ.11,
ORDINARIUM vel Communi: d) lectiones 2a cum suis RR;
competit 3a de festo12;
festis III cl. e) Te Deum semper dicitur.
ac Officio Ad Laudes: antiphonae et psalmi ut in Psalterio de currenti
S. Mariae hebdomadae die (semper e 1o schemate), nisi propria aut de
in sabbato Communi assignentur; reliqua ut in Proprio vel Communi.
Ad Primam: antiphona et psalmi e Psalterio de currenti hebdomadae
die; capitulum et reliqua ut in Ordinario; lectio brevis de
Tempore;
Ad Tertiam, Sextam et Nonam: antiphona et psalmi ut in Psalterio
de currenti hebdomadae die; reliqua de festo, ut in Proprio vel
Communi.
Ad Vesperas: antiphonae et psalmi ut in Psalterio de currenti hebdo-
madae die (nisi propria aut de Communi assignentur); reliqua ut
in Proprio vel Communi.
Completorium: de currenti hebdomadae die.
11
Lectio prima et secunda, cum suis responsoriis, dicuntur de Scriptura; et quidem
ordinarie de Scriptura occurrenti, nisi propriae vel specialiter assignatae habeantur.
Prima autem lectio Sacrae Scripturae ea est, quae in Breviario ut prima notatur; altera
vero efficitur ex secunda et tertia in unum coniunctis, omisso responsorio intermedio.
12
Lectio tertia dicitur de festo, scilicet propria (quae antea communiter vocabatur
contracta); qua deficiente, dicuntur lectiones propriae (olim secundi Nocturni) simul
coniunctae; si vero festo careat lectionibus propriis, pro tertia lectione sumitur quarta de
Communi.
28 OFFICIUM

a) invitatorium et hymnus e Psalterio vel Or-
dinario, iuxta diversitatem temporum;
Ad Matutinum: b) antiphonae, psalmi et versus e Psalterio de
unicus Nocturnus currenti hebdomadae die;
(9 psalmorum et 3 in feriis, de Scriptura occ.
lectionum) ut in vel de homilia in Evange-
Ordinario et Psalterio c) lectiones lium diei, cum suis RR;
iuxta diversitatem in vigiliis, de homilia cum
temporum: RR de feria currenti;
d) Te Deum dicitur tantum in feriis temporis
natalicii et paschalis; aliis temporibus
FERIALE dicitur 3um R.
competit Ad Laudes omnia ut in Psalterio de currenti hebdomadae die, iuxta
feriis ac diversitatem temporum, iis exceptis quae propria assignantur. In
vigiliis feriis, sumitur oratio propria si habeatur, secus de dominica
praecedenti; in vigiliis autem dicitur oratio propria.
Ad Primam: antiphona, nisi propria assignetur, et psalmi e Psalterio
de currenti hebdomadae die; capitulum et reliqua ut in
Ordinario; lectio brevis de tempore.
Ad Tertiam, Sextam et Nonam: antiphona, nisi propria assignetur,
et psalmi e Psalterio de currenti hebdomadae die; capitulum et
reliqua ut in Ordinario, iuxta diversitatem temporum; oratio ut
ad Laudes.
Ad Vesperas: omnia ut in Psalterio de currenti hebdomadae die,
iuxta diversitatem temporum, iis exceptis quae propria
assignantur; oratio ut ad Laudes, nisi alia assignetur.
Completorium: de currenti hebdomadae die.
COMMEMORATIONES
IN OFFICIO
a) privilegiatae dicuntur ad Laudes et ad Vesperas; ordinariae ad Laudes

tantum;
b) numquam plures quam duae sunt;
c) fiunt hoc modo:

1) ad Laudes: post orationem Officii diei, dicitur antiphona quae
ponitur ad Benedictus in Officio commemorato, versus qui eam praecedit et
oratio;
2) ad Vesperas, post orationem Officii diei, dicitur antiphona quae
ponitur ad Magnificat in Officio commemorato, versus qui eam praecedit et
oratio;
3) altera commemoratio, si facienda sit, dicitur statim post primam;
hoc in casu, conclusio orationis (cfr. RG 115-116) primae commemorationis
omitti debet;
4) ante orationem cuiuslibet commemorationis semper dicitur Oremus,
numquam vero Dominus vobiscum vel Domine, exaudi;
5) dicta commemoratione, recitatio Horae concluditur more solito,
scilicet per versus Dominus vobiscum (vel Domine exaudi), Benedicamus
Domino et Fidelium animae.
d) in Officio S. Petri semper fit commemoratio S. Pauli et vicissim, hoc

peculiari modo: orationi diei additur, sub unica conclusione, oratio alterius
Apostoli, absque antiphona, versu vel Oremus.
e) de qualitate et numero commemorationum in Officio divino vide RG,

106-114 et RB 250-259; cfr. etiam RB 249.
MISSA
Dominicalis semper propria.

a) propria in feriis temporis Quadragesimae et Passionis
Ferialis necnon Quatuor Temporum Adventus et septembris;
b) dominicae praecedentis in reliquis feriis.
a) sensu proprio, scilicet de Mysterio Domini, Sancto vel
Beato, secundum ordinem Officii;
IUXTA 1) de festo III classis ab alio festo
ORDINEM eiusdem gradus impedito;
OFFICII 2) de Mysterio, Sancto vel Beato cuius fit
Festiva commemoratio in Officio diei, sed tan-
b) sensu tum in diebus liturgicis IV classis;
latiore 3) de Mysterio, Sancto vel Beato cuius
elogium eo die habetur in Martyrologio
vel eius Appendice pro respectivis Ec-
clesiis approbata, sed tantum in diebus
liturgicis IV classis.
1) de SS.ma Trinitate;
2) de SS.mo Nomine Iesu;
3) de SS.mo Corde Iesu ;
4) de pretios. Sanguine D.N.I.C.;
5) de Christo Rege;
a) De 6) de SS.mo Eucharistiae Sacramento;
Mysteriis 7) de D.N.I.C. summo atque aeterno Sac.;
Domini 8) de sancta Cruce;
9) de Passione Domini;
10) de S. Familia Iesu, Mariae, Ioseph;
11) de Spiritu Sancto;
Votiva 12) de festis Domini in calendario particu-
EXTRA lari inscriptis.
ORDINEM b) De beata Maria Virgine: de sancta Maria in sabbato
OFFICII (iuxta temporum diversitatem) et de festis B. Mariae Virg.
in calendario universali et particulari inscriptis.
c) De Angelis: de singulis festis Ss. Angelorum et votiva de
Ss. Angelis feriae III assignata.
d) De Sanctis: de quolibet Sancto canonizato elogium ha-
bente in Martyrologio vel eius Appendice pro respectivis
Ecclesiis approbata.
e) De Beatis: ex Apostolico Indulto, unice in triduo quod in
eorum honore intra annum a beatificatione celebratur.
d) Ad diversa: pro peculiaribus circumstantiis vel neces-
sitatibus.
Defunctorum13
13
Excipiuntur Missae pro defunctis diei Commemorationis omnium Fidelium
defunctorum, quae sunt iuxta ordinem Officii.
MISSA VOTIVA
1. de Dedicatione in actu consecrationis ecclesiae;

2. de SS.mo Eucharistiae Sacramento in solemnioribus celebratio-
I cl. nibus Congressus eucharistici (dummodo sit in cantu);
3. de Mysteriis Domini, B. Mariae Virg., Sancto vel Beato, occasione
celebrationis extraordinariae ex indulto Sanctae Sedis peractae
(dummodo sit in cantu).
1. in solemni benedictione ecclesiae vel oratorii, et in consecratione

altaris;
2. Rogationum in Litaniis tam maioribus quam minoribus;
3. occasione orationis Quadraginta Horarum aut alterius expositionis
SS. Sacramenti;
4. in solemnitate externa festorum;
5. in die coronationis Papae et in anniversariis Papae et Episcopi dioe-
cesani;
6. pro re gravi et publica simul causa;
II cl. 7. pro Fidei propagatione;
a) paroeciis;
b) scholis, collegiis, seminariis, etc.;
8. in quibusdam c) domibus religiosis;
occasionibus d) diversis coetibus;
particul. pro e) domibus exercitiorum spiritualium;
f) nosocomiis, castris, carceribus, etc.;
9. in sanctuariis;
10. pro sponsis et pro gratiarum actione in 25 et 50 anniversario a
celebratione Matrimonii.
1. de D. N. I. C. summo atque aeterno Sacerdote, prima feria V vel

III cl. primo sabbato mensis (unica);
2. de SS.mo Corde Iesu, prima feria VI mensis (duae);
3. de Immaculato Corde B. M. V., primo sabbato mensis (unica).
IV cl. Quaelibet Missa quae a rubricis tamquam votiva permittitur.
Normae ad singulas Missas votivas celebrandas vide in RM, nn. 306-389.
N. B. In omnibus Missis votivis sequentia, si qua habeatur, omittenda est.

32 MISSA VOTIVA
a) permittitur omnibus diebus liturgicis, iis exceptis qui

sub nn. 1-8 in tabella praecedentiae recensentur;
1. dicitur cum Gloria et Credo;
2. excludit omnes commemorationes non privi-
legiatas et collectam ab Ordinario loci
I cl. imperatam;
b) 3. oratio Missae votivae impeditae additur sub
unica conclusione orationi Missae diei
currentis, modo ne occurrat dies sub nn. 1, 2, 3
et 8 in tabella praecedentiae recensitus;
4. si in cantu celebratur, adhibetur tonus
solemnis.
a) permittitur diebus liturgicis II, III et IV classis; Missa
tamen pro Sponsis et Missa in 25 et 50 anniversario
matrimonii prohibentur omnibus diebus dominicis.
1. dicitur cum Gloria (nisi adhibeatur color
violaceus paramentorum), sed sine Credo (nisi
dicendum sit ratione dominicae aut octavae
occurrentis);
II cl. 2. admittit unam tantum commemorationem, et
excludit collectam ab Ordinario loci
b) imperatam;
TEMPUS et 3. oratio Missae votivae impeditae additur sub
MODUS unica conclusione orationi Missae diei
celebra- currentis, modo ne occurrat dies sub nn. 1, 2, 3
tionis et 8 in tabella praecedentiae recensitus;
Missae 4. si in cantu celebratur, adhibetur tonus
votivae solemnis.
a) permittitur diebus liturgicis III et IV classis;
1. dicitur cum Gloria, sed semper sine Credo;
2. admittit duas commemorationes, aut unam
commemorationem et collectam ab Ordinario
III cl. loci imperatam;
b) 3. si in cantu celebratur, adhibetur tonus
solemnis;
4. quoties prohibetur, non commemoratur in
Missa diei.
a) permittitur tantum diebus liturgicis IV classis;
1. dicitur sine Gloria (nisi in Missa de Angelis,
quocumque die, et in Missa de B. M. V., in
sabbato) et sine Credo;
2. praeter orationem Missae, dici possunt duae
IV cl. b) aliae orationes, inter quas adnumerandae sunt
sive commemorationes de Officio diei aut in
Officio diei occurrentes, sive collecta ab
Ordinario loci imperata, sive oratio votiva;
3. si in cantu celebratur, adhibetur tonus
ferialis.
MISSA DEFUNCTORUM
I cl. 1. in die Commemorationis omnium Fidelium defunctorum;
2. exsequialis.
1. pro die obitus;

II cl. 2. post acceptum mortis nuntium;
3. in ultima defuncti sepultura.
1. in die III, VII et XXX ab obitu vel sepultura defuncti;

III cl. 2. in anniversario;
3. in ecclesiis et sacellis coemeterii;
4. intra octiduum Commemorationis omnium Fidelium defunctorum.
IV cl. cotidiana.
Normae ad singulas Missas defunctorum celebrandas vide in RM, nn. 390-423.
TEMPUS ET MODUS CELEBRATIONIS MISSAE DEFUNCTORUM
I 1. Missa defunctorum I classis prohibetur: a) diebus sub nn. 1, 2, 3, 4,

5 et 6 in tabella praecedentiae recensitis; b) diebus festis de praecepto, inter
festa sub n. 11 in tabella praecedentiae comprehensis; c) in anniversario
Dedicationis et in festo Tituli ecclesiae, in qua funus peragitur; d) in festo
Patroni principalis oppidi vel civitatis; e) in festo Tituli et Sancti Fundatoris
Ordinis seu Congregationis, ad quem pertinet ecclesia in qua funus peragitur.
2. Missa defunctorum II classis prohibetur omnibus diebus liturgicis I
classis et dominicis.
3. Missa defunctorum III classis prohibetur diebus liturgicis I et II classis.
4. Missa defunctorum IV classis celebrari potest in feriis IV classis
tantum, extra tempus natalicium.
II 1. In die Commemorationis omnium Fidelium defunctorum, quilibet

sacerdos tres Missas celebrare potest, ut in Missali hoc die.
2. Prima Missa ex iis quae habentur in Commemoratione omnium
Fidelium defunctorum, adhibitis orationibus propriis in Missali inter
orationes diversas pro defunctis assignatis, sumitur: a) pro defunctis Summo
Pontifice, Cardinalibus, Episcopis, et Sacerdotibus, in omnibus Missis I, II et
III classis; b) in anniversariis omnium defunctorum alicuius Ordinis vel
Congregationis clericalis.
3. Missa quae inscribitur In die obitus seu depositionis defuncti dicitur
pro defunctis non sacerdotibus: a) in Missa exsequiali; b) in Missis pro die
obitus; c) in Missis post acceptum mortis nuntium; d) in ultima defuncti
sepultura; e) in die III, VII et XXX, adhibitis tamen orationibus propriis. In
Commemoratione omnium Fidelium defunctorum pro Missa exsequiali
sumitur prima Missa diei cum orationibus pro respectivo defuncto in Missa
34 MISSA DEFUNCTORUM
exsequiali dicendis. Si vero prima Missa celebratur pro Officio diei, pro Missa
exsequiali sumitur secunda, aut denique tertia.
4. Missa quae inscribitur In anniversario defunctorum sumitur in
anniversariis defunctorum qui non sunt sacerdotes.
5. Missa cotidiana sumitur pro omnibus defunctis cuiusque ordinis vel
gradus, extra dies supra recensitos.
III 1. Quoad orationes in Missis defunctorum, haec serventur: a) omnes

Missae defunctorum, sive in cantu sive lectae, per se dicuntur cum unica
oratione, nisi oratio imperata pro defunctis, iuxta RM, n. 458, addi debeat, vel
oratio votiva pro defunctis, iuxta RM, n. 464, addi possit; b) in Missis
defunctorum IV classis, si pro certis defunctis applicentur, dicitur oratio
conveniens, ut in Missali inter orationes diversas pro defunctis; si applicentur
pro defunctis in genere, vel designatio ignoretur, dicitur oratio Fidelium; c) in
Missis defunctorum prohibetur quaevis oratio, quae non est pro defunctis.
2. Sequentia Dies irae: a) dici debet tantum in Missis defunctorum I
classis. Attamen in Commemoratione omnium Fidelium defunctorum, cum
quis tres Missas sine intermissione celebrat, sequentiam dicere debet tantum
in Missa principali, secus in prima Missa; in aliis Missis, nisi sint in cantu,
eam omittere potest; b) omitti potest in Missis defunctorum II, III et IVclassis.
3. Quaelibet Missa defunctorum potest esse aut in cantu aut lecta.
DE ORATIONIBUS IN MISSA
a) Oratio Missae quae celebratur.

b) Orationes Officii commemorati et alicuius commemorationis
occurrentis (cfr. RG 106-114).
a) consecratione Episcopi;
b) collatione Ss. Ordinum;
1. rituales, c) benededictione Abbatis;
c) Orationes connexae d) bened. Abbatissae;
Nomine a rubricis cum e) consecr. Virginum;
orationum praescriptae f) benedictione coemeterii;
in Missa sub unica g) reconcil. ecclesiae;
intellegi conclusione h) reconcil. coemeterii;
debent cum oratione 2. in die coronationis Summi Pontificis et in
Missae anniversariis Papae et Episcopi dioecesani;
3. pro seipso sacerdote in anniversario
propriae Ordinationis sacerdotalis;
4. pro Fidei propagatione, paenultima do-
minica octobris.
d) Oratio ab Ordinario loci imperata.
e) Oratio votiva ad libitum sacerdotis in diebus liturgicis IV
classis.
1. Per se una tantum dicitur oratio, sed fieri debent commemorationes

et orationes a rubricis praescriptae vel ab Ordinario loci imperatae; dici
possunt, iuxta rubricas (RM 461-465), orationes votivae. Normae pro
singulis diebus liturgicis vide in sequenti n. 2.
2. Numerus orationum post orationem Missae:

a) in diebus liturgicis I classis, in Missis votivis I classis et in Missis in
cantu non conventualibus, nulla alia admittitur oratio, praeter orationem sub
unica conclusione dicendam et unam commemorationem privilegiatam, salvo
praescripto RM 333;
b) in dominicis II classis, nulla alia admittitur oratio, praeter
commemorationem festi II classis, quae tamen omittitur si commemoratio
privilegiata facienda sit;
c) in aliis diebus liturgicis II classis et in Missis votivis II classis, una
tantum alia admittitur oratio, scilicet aut una privilegiata aut una ordinaria;
d) in diebus liturgicis III et IV classis et in Missis votivis III et IV
classis, duae tantum admittuntur orationes.
3. Quaelibet oratio, quae numerum pro singulis diebus liturgicis statutum

superet, omittitur: profecto numerum ternarium orationum nullo praetextu
excedere licet.
36 DE ORATIONIBUS IN MISSA
4. Oratio dicenda sub unica conclusione cum oratione Missae una cum
illa computatur; et dicenda est etiam in Missis in cantu.
5. Oratio propria Missae semper dicitur sub sua conclusione (cfr. RG

115-116), nisi ipsi alia oratio, sub eadem conclusione, iungenda sit.
Sub altera conclusione semper dicuntur:
a) commemorationes faciendae14;
b) oratio ab Ordinario loci imperata;
c) oratio votiva.
Conclusio, proinde, dicitur tantum in fine primae et ultimae orationis.
6. Dominus vobiscum dicitur ante primam orationem tantum; Oremus vero

ante primam et secundam (aut tertiam, si secunda oratio iungenda sit primae
sub unica conclusione).
7. Orationes secretae et orationes post Communionem dicuntur

eodem numero, modo, ordine et conclusione ac orationes in initio Missae;
ante secretas autem non dicitur Dominus vobiscum vel Oremus.
14
Excepta commemoratione S. Pauli in Missa S. Petri, et vicissim (RG, n. 110).
DE HIS QUAE CLARA VOCE
AUT SECRETO AUT IN CANTU
DICENDA SUNT IN MISSA
1. Missarum species duae sunt: Missa in cantu et Missa lecta.

Missa dicitur in cantu, si sacerdos celebrans partes ab ipso iuxta
rubricas cantandas revera cantu profert; secus dicitur lecta.
Missa in cantu porro, si celebratur cum assistentia ministrorum
sacrorum (scilicet diaconi et subdiaconi)15, appellatur Missa
solemnis; si celebratur absque ministris sacris, vocatur Missa
cantata.
Missa solemnis demum, quae ab Episcopo vel ab aliis facultatem
habentibus celebratur cum solemnitatibus in libris liturgicis statutis,
dicitur Missa pontificalis16.
2. Sacerdos autem maxime curare debet ut ea quae clara voce

dicenda sunt, distincte et apposite proferat, non admodum festinanter,
ut advertere possit quae legit, nec nimis morose, ne audientes taedio
afficiat; neque etiam voce nimis elata, si in altari secundario celebrat,
ne perturbet alios, qui fortasse in eadem ecclesia tunc temporis
celebrant; neque tam submissa, ut a circumstantibus audiri non possit.
Quae vero secreto (idest submissa voce) dicenda sunt, ita
pronuntiet, ut ipsemet se audiat, et a circumstantibus non audiatur17.
3. In Missa lecta18:
a) dicuntur clara voce (sine cantu):
1. verba In nomine Patris, etc.; psalmus Iudica me, Deus,
cum sua antiphona; confessio et ea quae sequuntur
usque ad Oremus inclusive; orationes vero Aufer a nobis
et Oramus te, Domine dicuntur secreto;
2. antiphona ad Introitum cum suo versu et Gloria Patri
necnon Kyrie, eleison;
15
Missa solemnis sine subdiacono vel sine cantu celebrari nequit.
16
RM 271. Episcopus, quotiescumque in cantu celebrat, formam pontificalem
adhibere tenetur.
17
Cfr. RM 512.
18
Ad hanc speciem pertinet etiam Missa dialogata vel cum canticis vel
praelatitia vel similis. Cfr. RM 511, Ritus servandus in celebratione Missae et Ordo
Missae, passim.
38 DE MISSA LECTA AUT IN CANTU
3. hymnus Gloria in excelsis;

4. Dominus vobiscum, Oremus, Flectamus genua - Levate
(quando dicendum est), orationes;
5. lectiones, Epistola, graduale, tractus, Alleluia cum suo
versu, sequentia et Evangelium cum versibus qui eum
praecedunt (Dominus vobiscum, etc.);
6. symbolum (Credo);
7. Dominus vobiscum, Oremus et antiphona ad
Offertorium, necnon verba Orate, fratres (verba autem
ut meum ac vestrum sacrificium, etc. dicuntur secreto).
8. verba Per omnia saecula saeculorum in fine ultimae
secretae, praefatio et Sanctus - Benedictus;
9. verba Nobis quoque peccatoribus; Per omnia saecula
saeculorum in fine Canonis; oratio dominica (Pater
noster) cum sua praefatione (Oremus. Praeceptis
salutaribus moniti, etc.); Per omnia saecula saeculorum
et Pax Domini sit semper vobiscum; Agnus Dei, etc.;
verba Domine, non sum dignus ante Communionem
sacerdotis celebrantis (verba autem ut intres sub tectum
meum, etc. dicuntur secreto); formulae ad
Communionem fidelium; antiphona ad Communionem;
Dominus vobiscum, Oremus et postcommuniones;
necnon verba Oremus. Humiliate capita vestra Deo et
oratio super populum (quando dicenda sunt);
10. Ite, missa est vel Benedicamus Domino aut Requiescant
in pace; benedictio et ultimum Evangelium.
b) dicuntur secreto cetera omnia, Canone non excepto.
4. In Missa cantata (absque ministris sacris):

a) Sacerdos
1. dicit in cantu: Dominus vobiscum, quoties occurrit,
praeterquam in versibus post confessionem; Oremus,
Flectamus genua - Levate (quando dicendum est),
orationes; Evangelium cum versibus qui eum
praecedunt; Oremus ante antiphonam ad Offertorium,
Per omnia saecula saeculorum et praefationem; Per
omnia saecula saeculorum cum Pater noster et sua
praefatione; Per omnia saecula saeculorum cum Pax
DE MISSA LECTA AUT IN CANTU 39
Domini; Oremus et postcommuniones; necnon verba

Oremus. Humiliate capita vestra Deo et orationem
super populum (quando dicenda sunt); Ite, missa est vel
Benedicamus Domino aut Requiescant in pace;
2. incipit in cantu: Gloria et Credo, quando sunt dicenda;
3. dicit clara voce formulas ad Communionem fidelium et
verba benedictionis in fine Missae;
4. dicit voce convenienti partes quibus soli ministrantes
respondere debent, dum schola vel populus cantat (ex.
gr. preces ad gradus altaris);
5. dicit secreto cetera omnia, ea etiam quae in Missa lecta
dicuntur clara voce;
6. omittit ea quae a ministrante vel a lectore proferuntur.
b) Schola vel populus aut cantores
1. respondunt in cantu sacerdoti celebranti: Amen; Et cum
spiritu tuo; Gloria tibi, Domine; Habemus ad
Dominum; Dignum et iustum est; Sed libera nos a malo;
Deo gratias;
2. cantant: antiphonam ad Introitum cum suo versu et
Gloria Patri; Kyrie, eleison; hymnum Gloria in excelsis
(a verbis Et in terra pax); graduale, tractum vel Alleluia
cum suo versu aut sequentiam; symbolum (a verbis
Patrem omnipotentem); antiphonam ad Offertorium;
Sanctus - Benedictus; Agnus Dei; antiphonam ad
Communionem.
c) Epistola a lectore (etiam laico), veste ecclesiastica et cotta
induto, cani potest. Quod si non cantetur a lectore, satius erit quod
legatur sine cantu ab ipso celebrante, qui tamen potest Epistolam more
solito cantare19.
N. B. Epistola proferri potest a lectore tantummodo in Missis
cantatis; in Missis lectis semper a celebrante legenda est.
5. In Missa solemni, omnia fiunt ut in Missa cantata. Sed

Evangelium cum versibus qui eum praecedunt et Ite, missa est vel
Benedicamus Domino aut Requiescant in pace, necnon verba
Flectamus genua - Levate et Humiliate capita vestra Deo (quando
19
Cfr. RM 513-514.
40 DE MISSA LECTA AUT IN CANTU
dicenda sunt), canantur a diacono; Epistola vero a subdiacono. Omnia

quae ministri sacri vel lector proferunt, celebrans omittit20.
6. Missa partim lecta partim in cantu celebrare non licet.

Proinde:
a) In Missa lecta omnes partes Ordinarii et Proprii dicendae
sunt clara voce aut secreto, prout a rubricis statuitur (cfr. supra, n. 3),
sed semper sine cantu. Dum autem sacerdos secreto orat aut silet (ex.
gr. in accessu et recessu sacerdotis, ad Offertorium, post
Consecrationem, durante fidelium Communione), cani possunt a
fidelibus aliqui cantus populares religiosi, latino vel vulgari sermone.
b) In Missa in cantu (cantata vel solemni) canendae sunt omnes
partes Ordinarii et Proprii pro quibus rubricae cantum praescribunt
(cfr. supra, nn. 4-5). His addi possunt, si tempus superest (ex. gr. post
cantatam antiphonam ad Offertorium vel ad Communionem), aliqui
cantus populares religiosi, latino dumtaxat sermone (nisi contraria
adsit consuetudo)21.
7. Quoad cantum, haec insuper animadvertantur:

a) Si ob rationabilem causam, ex. gr. ob deficientem numerum
cantorum, vel propter eorum non plenam artis cantandi peritiam, vel
etiam quandoque propter alicuius ritus vel cantilenae longitudinem,
unus alterve textus liturgicus, qui ad scholam pertinet, cantari nequeat
prout in notationibus librorum liturgicorum exhibetur22, hoc unum
permittitur, ut textus illi integre, aut recto tono, aut ad modum
psalmorum cantentur, organo, si placet, comitante.
b) Nullus textus liturgicus, in linguam vulgarem verbotenus
conversus, cani licet, salvis concessionibus particularibus.
c) Ubi in Missis in cantu, sacerdos celebrans, diaconus aut
subdiaconus, vel lector, textibus Epistolae seu Lectionis et Evangelii
latino sermone gregorianisque modulis decantatis, eosdem textus
20
Cfr. ibid., Ritus servandus et Ordo Missae, passim.
21
Cfr. Decr. S. R. C. 2521; 3031, 1; 3066, 1; 3576, 7; Ritus servandus in celebratione
Missae; Graduale Sacrosanctae Romanae Ecclesiae, De ritibus servandis in cantu
Missae; Toni communes.
22
Putamus nihil impedire quominus, hisce in casibus, cantilenae gregorianae
simpliciores adhibeantur, quas Graduale simplex a. 1967 editum exhibet, dummodo
textus sint Missalis editioni typicae a. 1962 plane conformes.
DE MISSA LECTA AUT IN CANTU 41
lingua quoque vernacula proclamant, hoc fieri debet legendo alta et

clara voce, exclusa quavis cantilena gregoriana, authentica vel
adsimulata23.
8. Tonus solemnis, in cantu orationum, praefationis et orationis

dominicae, adhibetur:
a) in dominicis;
b) in Missis festivis et in Missa de Officio S. Mariae: in sabbato;
c) in vigiliis I classis;
d) feria V in Cena Domini et in Missa Vigiliae paschalis;
e) per octavas;
f) in Missis votivis I, II et III classis.
Tonus ferialis vero adhibetur:
a) in feriis;
b) in vigiliis II et III classis;
c) in Missis votivis IV classis;
d) in Missis defunctorum24.
23
S. R. C., Instructio de Musica sacra et sacra Liturgia (A. A. S. 50 [1958] 630-663),
nn. 13, 14, 16, 21, 25-34.
24
Cfr. RM 515-516; Graduale Sacrosanctae Romanae Ecclesiae, Toni communes.
DE ACTUOSA FIDELIUM PARTICIPATIONE
SACROSANCTO MISSAE SACRIFICIO
(Excerpta ex Instructione Sacrae Rituum Congregationis de Musica sacra et
sacra Liturgia, 3 sept. 1958, nn. 13, 14, 22-34)
I Praenotanda
1. a) Lingua actionum liturgicarum est latina, nisi in libris
liturgicis, sive generalibus, sive particularibus, pro quibusdam
actionibus liturgicis alia lingua explicite sit admissa, et salvis illis
exceptionibus, quae infra ponuntur.
b) In actionibus liturgicis in cantu celebratis, nullus textus
liturgicus, in linguam vulgarem verbotenus conversus, cani licet25,
salvis concessionibus particularibus.
c) Exceptiones particulares, a lege linguae latinae in actionibus
liturgicis unice adhibendae, a Sancta Sede concessae, vim suam
retinent; sed absque eiusdem Sanctae Sedis auctoritate non licet eas
latius interpretari vel ad alias regiones transferre.
d) In Missis [...] celebratis cum populo, Lectiones proclamari
possunt etiam lingua vernacula, utendo editionibus ab Apostolica Sede
recognitis26.
2. a) In Missis in cantu non solum a sacerdote celebrante et
ministris, sed etiam a schola aut fidelibus unice lingua latina est
adhibenda.
Verum tamen, ubi saecularis vel immemorabilis consuetudo fert
ut in sollemni Sacrificio Eucharistico [id est in Missis in cantu], post
sacra verba liturgica latine cantata, nonnulla popularia vulgaris
sermonis cantica inserantur, locorum Ordinarii id fieri sinere poterunt,
si pro locorum ac personarum adiunctis existiment eam
[consuetudinem] prudenter submoveri non posse (can. 5), firma
tamen lege qua statutum est ne ipsa verba liturgica vulgari lingua
canantur27.
25
S. PIUS PP. X, Motu proprio Tra le sollecitudini, diei 22 Novembris 1903, n. 7: A. A.
S. 36 (1903-1904) 334: Decr. auth. S. R. C. 4121.
26
BENEDICTUS PP. XVI, Motu proprio Summorum Pontificum, diei 7 iulii 2007, art. 6:
A. A. S. 99 (2007) 780.
27
PIUS PP. XII, Litterae encyclicae Musicae sacrae disciplina: A. A. S. 48 (1956) 16-
17.
DE ACTUOSA FIDELIUM PARTICIPATIONE 43
b) In Missis lectis sacerdos celebrans, eius minister, et fideles

qui una cum sacerdote celebrante actioni liturgicae directe participant,
id est, clara voce illas partes Missae dicunt quae ad ipsos spectant (cfr.
infra, n. 12), unice linguam latinam adhibere debent.
Si autem fideles, praeter hanc participationem liturgicam directam,
precationes quasdam vel cantus populares, secundum locorum
consuetudinem, addere cupiunt, hoc fieri potest lingua quoque
vernacula.
c) Partes Proprii, Ordinarii et Canonis Missae elata voce dicere
una cum sacerdote celebrante, lingua latina vel verbotenus conversas,
sive ab omnibus fidelibus sive a quodam commentatore, stricte
prohibetur, exceptis iis quae infra, n. 12, recensentur.
II Principia generalia
3. Missa natura sua postulat, ut omnes adstantes, secundum modum
sibi proprium, eidem participent.
a) Quae quidem participatio praeprimis interna esse debet,
nimirum pia animi attentione et cordis affectibus exercitata, qua
fideles una cum Summo Sacerdote arctissime coniugentur ... atque
una cum Ipso et per Ipsum [Sacrificium] offerant, unaque cum Eo se
devoveant28.
b) Adstantium vero participatio plenior evadit, si internae
attentioni externa accedat participatio, actibus scilicet externis
manifestata, uti corporis positione (genuflectendo, stando, sedendo),
gestibus ritualibus, maxime vero responsionibus, precationibus et
cantu.
De hac participatione Summus Pontifex Pius XII, in Litteris
encyclicis de sacra Liturgia Mediator Dei, generaliori modo haec
collaudando habet:
Ii laudibus exornandi sunt, qui efficere contendunt, ut Liturgia
externo etiam modo actio sacra fiat, quam reapse adstantes omnes
communicent. Id quidem non una ratione contingere potest; cum
nimirum universus populus, ex sacrorum rituum normis, vel sacerdotis
verbis recto servato ordine respondet, vel cantus edit, qui cum variis
Sacrificii partibus congruant, vel utrumque facit, vel denique cum in
28
PIUS PP. XII, Litterae encyclicae Mediator Dei, diei 20 Novembris 1947: A. A. S.
39 (1947) 552.
44 DE ACTUOSA FIDELIUM PARTICIPATIONE
Sacris solemnibus alternas Iesu Christi administri precibus dat voces

unaque simul liturgica cantica concinit29.
Harmonicam hanc participationem pontificia intendunt documenta,
cum de participatione actuosa agunt30, cuius praecipuum exemplar
habetur in sacerdote celebrante eiusque ministris, qui, debita pietate
interna atque rubricarum et caerimoniarum exacta observantia, altari
deserviunt.
c) Perfecta demum participatio actuosa obtinetur, quando
sacramentalis quoque participatio accedit, per quam scilicet fideles
adstantes non solum spirituali affectu, sed sacramentali etiam
Eucharistiae perceptione communicant, quo ad eos sanctissimi huius
Sacrificii fructus uberior proveniat31.
d) Cum vero conscia at actuosa fidelium participatio absque
eorum sufficienti institutione obtineri non possit, in memoriam
revocare iuvat sapientem illam a Tridentinis Patribus conditam legem,
qua praescribitur: Mandat sacra Synodus pastoribus et singulis
animarum curam gerentibus, ut frequenter inter Missarum
celebrationem [id est in homilia post Evangelium, seu cum catechesis
plebi christianae traditur], vel per se vel per alios, ex his quae in
Missa leguntur, aliquid exponant, atque inter cetera sanctissimi huius
Sacrificii mysterium aliquod declarent, diebus praesertim dominicis et
festis32.
4. Varios autem modos, quibus fideles sacrosancto Missae
Sacrificio actuose participare possunt, ita oportet moderari, ut
periculum cuiusvis abusus amoveatur, et praecipuus eiusdem
participationis finis obtineatur, plenior scilicet Dei cultus et fidelium
aedificatio.
29
A. A. S. 39 (1947) 560.
30
Litterae encyclicae Mediator Dei: A. A. S. 39 (1947) 530-537.
31
S. Conc. Trid. Sess. 22, cap. 6. Cfr. etiam Litteras encyclicas Mediator Dei (A. A.
S. 39 [1947] 565): Valde opportunum est, quod ceteroquin Liturgia statuit, populum ad
sacram accedere Synaxim, postquam sacerdos divinam Dapem ex ara libaverit.
32
S. Conc. Trid. Sess. 22, cap. 8; Litterae encyclicae Musicae sacrae disciplina: A. A.
S. 48 (1956) 17.
III De fidelium participatione

in Missis in cantu
5. Forma nobilior eucharisticae celebrationis habetur in Missa

solemni in qua caerimoniarum, ministrorum, atque Musicae sacrae
cumulata solemnitas, divinorum mysteriorum magnificentiam
patefacit, et adstantium mentes ad piam eorundem mysteriorum
contemplationem conducit. Adnitendum proinde, ut fideles hanc
celebrationis formam, ea qua par est aestimatione prosequantur,
congrue eidem participando, prouti infra exponitur.
6. In Missa itaque solemni, actuosa fidelium participatio tribus
gradibus perfici potest:
a) Primus gradus habetur, cum omnes fideles responsa liturgica
cantando reddunt: Amen; Et cum spiritu tuo; Gloria tibi, Domine;
Habemus ad Dominum; Dignum et iustum est; Sed libera nos a malo;
Deo gratias. Omni cura adlaborandum est, ut fideles omnes, ubique
terrarum, haec responsa liturgica in cantu reddere valeant.
b) Secundus gradus habetur, cum omnes fideles partes quoque
ex Ordinario Missae decantant, scilicet: Kyrie, eleison; Gloria in
excelsis Deo; Credo; Sanctus-Benedictus; Agnus Dei. Adnitendum
sane, ut fideles easdem partes ex Ordinario Missae, simplicioribus
praesertim gregorianis modulis, decantare sciant. Si omnes vero partes
cantari nequeant, nihil prohibet quominus faciliores, uti Kyrie,
eleison; Sanctus-Benedictus; Agnus Dei, seligantur a fidelibus
omnibus decantandae, Gloria in excelsis Deo vero et Credo a schola
cantorum.
Ceterum curandum est, ut ubicumque terrarum sequentes faciliores
gregoriani moduli a fidelibus addiscantur: Kyrie, eleison; Sanctus-
Benedictus, et Agnus Dei iuxta num. XVI Gradualis romani; Gloria in
excelsis Deo una cum Ite, Missa est - Deo gratias, iuxta modum XV;
Credo autem iuxta num. I vel III. Hac sane via illud maxime optabile
obtineri potest, ut Christifideles, ubicumque terrarum, communem
Fidem in actuosa participatione sacrosancto Missae Sacrificio,
communi quoque laetoque concentu manifestare valeant33.
c) Tertius denique gradus habetur, si omnes adstantes ita sint in
cantu gregoriano exercitati, ut partes quoque ex Proprio Missae
cantare valeant. Quae quidem plena in cantu participatio urgenda est
praesertim in communitatibus religiosis et in seminariis.
33
Litterae encyclicae Musicae sacrae disciplina: A. A. S. 48 (1956) 16.
7. Magni quoque facienda est Missa cantata, quae, etsi sacris

ministris et plena caerimoniarum magnificentia careat, decoratur
tamen cantus et Musicae sacrae venustate.
Optandum est, ut dominicis et diebus festis, Missa paroecialis vel
principalis sit in cantu.
Quae vero de fidelium participatione in Missa solemni superiore
numero dicta sunt, eadem prorsus valent etiam pro Missa cantata.
8. In Missis in cantu, haec insuper animadvertenda sunt:
a) Si sacerdos cum ministris introitum facit in ecclesiam per
viam longiorem, nil prohibet quominus, decantata antiphona ad
Introitum cum suo versu, plures alii eiusdem psalmi versus cantentur;
quo in casu, post singulos vel binos versus repeti potest antiphona, et,
quando celebrans ante altare advenerit, abrupto psalmo, si opus sit,
cantatur Gloria Patri, et ultimo repetitur antiphona.
b) Post antiphonam ad Offertorium canere licet antiquos
gregorianos modulos illorum versuum, qui olim post antiphonam
decantabantur.
Si vero antiphona ad Offertorium a quodam psalmo desumpta sit,
licet alios eiusdem psalmi versus decantare; quo in casu, post singulos
vel binos versus psalmi, repeti potest antiphona, et, Offertorio expleto,
psalmus clauditur cum Gloria Patri, et repetitur antiphona. Si vero
antiphona e psalmo non sit desumpta, seligi potest alius psalmus
solemnitati congruens. Cani tamen potest, expleta antiphona ad
Offertorium, etiam aliqua cantiuncula latina, quae tamen huic Missae
parti congruat, nec protrahatur ultra Secretam.
c) Antiphona ad Communionem per se canenda est dum
sacerdos celebrans Ss.mum Sacramentum sumit. Si autem fideles
communicandi sint, cantus eiusdem antiphonae inchoetur dum
sacerdos sacram Communionem distribuit. Si eadem antiphona ad
Communionem e quodam psalmo desumpta sit, licet alios eiusdem
psalmi versus decantare; quo in casu, post singulos vel binos versus,
repeti potest antiphona, et, Communione expleta, psalmus clauditur
cum Gloria Patri, et repetitur antiphona. Si vero antiphona non sit de
psalmo, seligi potest psalmus solemnitati et actioni liturgicae
congruens.
Expleta autem antiphona ad Communionem, praesertim si fidelium
Communio diu protrahitur, licet quoque aliam cantiunculam latinam,
sacrae actioni congruam, decantare.
Fideles praeterea ad sacram Communionem accessuri, ter Domine,
non sum dignus, una cum sacerdote celebrante, recitare possunt.
d) Sanctus et Benedictus, si modulis gregorianis decantentur,

continue canendi sunt, secus vero, Benedictus post Consecrationem
ponatur.
e) Dum Consecratio peragitur, omnis cantus cessare debet, et,
ubi consuetudo viget, etiam sonus organi et cuiusvis musici
instrumenti.
f) Consecratione peracta, nisi Benedictus adhuc sit canendus,
sacrum suadetur silentium usque ad Pater noster.
g) Dum sacerdos celebrans in fine Missae fidelibus benedicit,
organum sileat; sacerdos autem celebrans verba Benedictionis ita
pronuntiare debet, ut ab omnibus fidelibus intellegi possint.
IV De fidelium participatione
in Missis lectis
9. Sedulo curandum est, ut fideles non tamquam extranei vel muti
spectatores34 Missae quoque lectae intersint, sed illam praestent
participationem, quae a tanto mysterio requiritur, et quae uberrimos
affert fructus.
10. Primus autem modus, quo fideles Missae lectae participare
possunt, habetur, cum singuli, propria industria, participationem
praestant, sive internam, piam scilicet ad potiores Missae partes
attentionem, sive externam, iuxta varias regionum probatas
consuetudines.
Ii potissimum in hac re laude digni sunt, qui parvum missale,
proprio captui accommodatum, prae manibus habentes, una cum
sacerdote, eisdem Ecclesiae verbis comprecantur. Cum vero non
omnes aeque idonei sint ad ritus ac formulas liturgicas recte
intellegendas, et cum praeterea animorum necessitates non eaedem in
omnibus sint, neque in singulis semper eaedem permaneant, his alia
vel aptior vel facilior participationis ratio occurrit, scilicet Iesu
Christi mysteria pie meditando, vel alia peragendo pietatis exercitia
aliasque fundendo preces, quae, etsi forma a sacris ritibus differunt,
natura tamen sua cum iisdem congruunt35.
Notandum insuper, quod si alicubi, inter Missam lectam, mos
vigeat organum sonandi, quin fideles sive communibus precibus, sive
34
PIUS PP. XI, Constitutio Apostolica Divini cultus, diei 20 Decembris 1928: A. A. S.
21 (1929) 40.
35
Litterae encyclicae Mediator Dei: A. A. S. 39 (1947) 560-561.
cantu Missae participent, reprobandus est usus, organum, harmonium

aut aliud musicum instrumentum quasi sine intermissione sonandi.
Haec igitur instrumenta sileant:
a) Post ingressum sacerdotis celebrantis ad altare, usque ad
Offertorium;
b) A primis versiculis ante Praefationem usque ad Sanctus
inclusive;
c) Ubi consuetudo viget, a Consecratione usque ad Pater noster;
d) Ab oratione dominica usque ad Agnus Dei inclusive; ad
formulas ad Communionem fidelium; dum dicitur Postcommunio et
datur Benedictio in fine Missae.
11. Secundus participationis modus habetur, cum fideles Sacrificio
eucharistico participant, communes precationes et cantus proferendo.
Providendum, ut et precationes et cantus singulis Missae partibus
apprime congruant, firmo tamen praescripto n. 2 c (vide supra).
12. Tertius denique isque plenior modus obtinetur, cum fideles
sacerdoti celebranti liturgice respondent, quasi cum illo dialogando,
et partes sibi proprias clara voce dicendo.
Quatuor vero gradus plenioris huius participationis distingui
possunt:
a) Primus gradus, si fideles sacerdoti celebranti faciliora
responsa liturgica reddunt, scilicet: Amen; Et cum spiritu tuo; Deo
gratias; Gloria tibi, Domine; Laus tibi, Christe; Habemus ad
Dominum; Dignum et iustum est; Sed libera nos a malo;
b) Secundus gradus, si fideles partes insuper proferunt, quae a
ministrante, iuxta rubricas, sunt dicendae; et si sacra Communio infra
Missam distribuitur, dicunt quoque ter Domine, non sum dignus;
c) Tertius gradus, si fideles partes quoque ex Ordinario Missae,
scilicet: Gloria in excelsis Deo; Credo; Sanctus-Benedictus; Agnus
Dei, una cum sacerdote celebrante recitant;
d) Quartus denique gradus, si fideles partes quoque ad Proprium
Missae pertinentes: Introitum; Graduale; Offertorium;
Communionem, una cum sacerdote celebrante proferunt. Hic ultimus
gradus a selectis tantum cultioribus coetibus bene institutis, digne,
prouti decet, adhiberi potest.
13. In Missis lectis [non vero in Missis in cantu] totum Pater

noster, cum apta sit et antiqua precatio ad Communionem, a fidelibus
una cum sacerdote celebrante recitari potest, lingua vero latina tantum,
et addito ab omnibus Amen, exclusa quavis recitatione in lingua

vulgari.
14. In Missis lectis cantus populares religiosi a fidelibus cantari
possunt, servata tamen hac lege, ut singulis Missae partibus plane
congruant (cfr. supra, n. 2 b).
15. Sacerdos celebrans, potissimum si aula ecclesiae magna sit et
populus frequentior, ea omnia, quae secundum rubricas clara voce
pronuntiare debet, adeo elata voce dicat, ut omnes fideles sacram
actionem opportune et commode sequi possint.
DOCUMENTA
AD OFFICII DIVINI RECITATIONEM
MISSAEQUE CELEBRATIONEM SPECTANTIA
I
Ex Responso Commissionis Pontificiae de Re Biblica36
de versionibus Sacrae Scripturae in linguas vernaculas
2 Pericoparum biblicarum in linguam vernaculam versio quam
forte sacerdotes s. Missam celebrantes, pro consuetudine vel pro
opportunitate, post lectum ipsum textum liturgicum, populo
praelecturi sint, iuxta responsum Commissionis Pontificiae de Re
Biblica (Acta Ap. Sedis, 1934, p. 315), textui latino, nempe liturgico,
conformis sit oportet, integra manente facultate illam ipsam
versionem, si expediat, ope textus originalis vel alterius versionis
magis perspicuae apte illustrandi.
II
Decretum S. Rituum Congregationis37
de precibus post Missae celebrationem recitandis
A nonnullis locorum Ordinariis Sacrae Rituum Congregationi
quaesitum est, an Decretum n. 4305, diei 20 Iunii 1913, quod permittit
preces in fine Missae omitti posse, quando Missa cum aliqua
solemnitate celebratur, extendi possit etiam ad Missas sic dictas
dialogatas, quae fiunt iuxta Instructionem S. Rituum
Congregationis, diei 3 Septembris 1958, n. 31.
Et Sacra Rituum Congregatio, audito etiam Commissionis
Liturgicae suffragio, ita rescribendum censuit: Affirmative, et ad
mentem.
Mens autem est: Preces sic dictas Leoninas omitti posse:
1. cum Missa celebretur pro Sponsis, aut occasione primae
Communionis, Communionis Generalis, Sacrae Confirmationis,
Sacrae Ordinationis, vel Religiosae Professionis;
2. cum Missam immediate ac rite subsequatur aliqua alia functio
seu pium exercitium;
36
Die 22 Augusti 1943: A. A. S. 35 (1943) 270-271.
37
A. A. S. 52 (1960) 360.
DOCUMENTA 51
3. cum infra Missae celebrationem habeatur homilia;

4. cum fit Missa dialogata, diebus Dominicis et Festis tantum.
5. Insuper locorum Ordinarii permittere possunt ut praedictae
preces dicantur lingua vernacula, textu ab ipsis approbato.
Facta demum de iis omnibus Sanctissimo Domino nostro Ioanni
Papae XXIII per infrascriptum Sacrae Rituum Congregationis
Cardinalem Praefectum relatione, Sanctitas Sua Sacrae ipsius
Congregationis rescriptum probare et confirmare benigne dignata est.
Quibuslibet contrariis non obstantibus.
Die 9 Martii 1960.
C. Card. Cicognani, Praefectus

L. + S.
Henricus Dante, a Secretis
III
Declaratio S. Rituum Congregationis
Cum circa interpretationem nn. 144 et 145 novi Codicis
rubricarum dubium ortum sit utrum scilicet, post diem 1 ianuarium
anni 1961, Laudes inde a tempore postmeridiano diei praecedentis, in
recitatione a solo facta, adhuc liceat anticipari, haec S. R. C., ne in re
quae directe ad publicam Ecclesiae precationem pertinet, remaneat
incertitudo, necessarium esse duxit declarare:
a) n. 144 proprie et exclusive permittitur anticipatio Matutini, sive
in choro, vel in communi, aut a solo;
b) n. 145 proprie et exclusive statuitur, recitationem Laudum, in
choro et in communi, fieri posse tantummodo primo mane, id est,
absque ulla anticipatione, recitationem vero a solo, quae similiter
anticipari non licet, convenienter fieri eodem matutino tempore.
Romae, die 28 decembris 1960.
Henricus Dante,
S. R. C. Secretarius
52 DOCUMENTA
IV
Declaratio S. Rituum Congregationis38
de commemoratione feriae IV classis
Cum huic S. Rituum Congregationi nonnulla dubia oblata sint circa
commemorationem feriae IV classis tum in Missis festivis sensu
latiore tum in Missis votivis, haec S. Rituum Congregatio, ad maiorem
simplicitatem obtinendam in universa materia de commemorationibus,
declarandum esse censuit: feriam IV classis numquam esse
commemorandam in Missis cum festivis tum votivis, ne
conventualibus quidem.
Statuit proinde ut in Codice rubricarum sequentia mutentur:
a) n. 26 scribatur: Omnes feriae, nn. 23-25 non nominatae, sunt
feriae IV classis; quae numquam commemorantur.
b) n. 289 in initio scribatur: In omnibus feriis IV classis ... dici
potest, sine commemoratione feriae:.
c) Altera pars n. 299 ita scribatur: In reliquis feriis dicitur Missa
dominicae praecedentis, nisi a rubricis aliter provisum sit.
Romae, ex Aedibus S. Rituum Congregationis, die 27 Maii 1961.
C. Card. Cicognani, Ep. Tusculan., Praefectus

L. + S.
V
Declaratio S. Rituum Congregationis39
circa quaedam dubia quae in rubricarum Codice interpretando orta
sunt
Ut nonnullis petitionibus circa externam festorum solemnitatem
satisfiat, haec Sacra Congregatio, audito Commissionis liturgicae
suffragio, numeros Codicis Rubricarum, qui sequuntur, ita definiendos
esse statuit:
N. 358. Solemnitas externa ipso iure competit dumtaxat:

a) festo Ss.mi Cordis Iesu;
38
A. A. S. 53 (1961) 388.
39
A. A. S. 54 (1962) 51.
DOCUMENTA 53
b) festo B. Mariae Virg. a Rosario, in dominica I mensis

octobris;
c) festo Purificationis B.M.V., si actio liturgica huic diei propria,
approbante Sancta Sede, in dominicam transferatur, pro ea tantum
Missa, quae candelarum benedictionem et processionem sequitur;
d) festo Patroni principalis, rite constituti, nationis, regionis seu
provinciae sive ecclesiasticae sive civilis, dioecesis, loci seu oppidi
vel civitatis;
e) festo Patroni principalis, rite constituti, Ordinis seu
Congregationis, et religiosae provinciae;
f) festo Patroni, rite constituti, coetuum vel institutionum, in
ecclesiis vel oratoriis, quo fideles ad Patronum celebrandum
conveniunt;
g) festis anniversarii Dedicationis necnon Tituli propriae
ecclesiae;
h) festis Tituli necnon Fundatoris canonizati Ordinis seu
Congregationis;
i) festis aut commemorationibus, in calendario Ecclesiae
universae vel in calendario proprio inscriptis, quae cum peculiari
populi concursu celebrantur: cuius rei iudex est loci Ordinarius.
N. 359. Solemnitas externa, si ipso iure competat nec supra, n.
358, pro quibusdam solemnitatibus externis aliter statuatur, fieri potest
aut ipso die quo festum impeditur, aut in dominica immediate
praecedenti vel immediate sequenti Officium festi impediti, aut alio
die ab Ordinario loci determinando, iuxta rubricas.
Si vero peculiari indulto conceditur, solemnitas externa diei
definito assignatur.
Romae, ex Aedibus Sacrae Rituum Congregationis, die 2 Ianuarii
1962.
C. Card. Cicognani, Ep. Tusculan., Praefectus

L. + S.
54 DOCUMENTA
VI
Ex Ordinationibus S. Congregationis de Seminariis
et Studiorum Universitatibus40
ad Constitutionem Apostolicam Veterum Sapientia
rite exsequendam
Cap. I, Art. IV. De latinae linguae pronuntiatione.
Quod ad pronuntiandi rationem attinet, quamvis nihil detrahendum
sit ei, quam classicam vocant, quaeque, cum sit in pluribus
celsioribus praesertim scholis recenter restituta, utique cognoscenda
est, attamen, ut iam S. Pius X41 et Pius XI42 monuere, ea pronuntiatio,
uniformitatis causa, in usu retineatur, quae romana dicitur, quippe
quae non modo intime conexa sit cum instauratione cantus
gregoriani, ad cuius numeros modosque formandos multum valuit
usitata eo tempore ratio accentuum et pronuntiationis linguae latinae,
et maxime apta ad unitatem liturgicam in dies solidandam,43 sed
etiam sit in usu numquam intermisso in Ecclesia et in plurium gentium
scholis a saeculo circiter quarto, ita ut fere internationalis seu
communis evaserit; sitque insuper pronuntiatio, qua legebantur
ecclesiastica documenta cum exarata sunt, qua igitur legi etiamnunc
debent.
VII
Decretum S. Rituum Congregationis44
de S. Ioseph nomine Canoni Missae inserendo
Novis hisce temporibus Summi Pontifices non unam nacti sunt
occasionem ut ritibus sollemnioribus cultum S. Ioseph, inclyti Beatae
Mariae Virginis Sponsi, augerent. Prae omnibus autem Pius Papa IX
eminet, qui votis Concilii Vaticani I annuens, Ecclesiae universae
castissimum Deiparae Virginis Sponsum, die octava Decembris anni
1870, caelestem Patronum designavit. Praedecessorum suorum
vestigia persequens Sanctissimus D. N. Ioannis Papa XXIII eundem
Sanctum Ioseph non tantum Concilii Vaticani II, quod Ipse indixit,
40
Die 22 Aprilis 1962: A. A. S. 54 (1962) 345.
41
S. Pius X, Epist. Votre Lettre, ad Ludovicum Ernestum Dubois, Archiep.
Bituricensem, 10 Iul. 1912: A. A. S. IV (1912) p. 578.
42
Pius XI, Epist. ad Ludovicum Card. Dubois, Archiep. Parisien., 28 Nov. 1928.
43
S. Pius X, l. c. (Epist. Votre Lettre).
44
A. A. S. 54 (1962) 873.
DOCUMENTA 55
Praestitem salutarem constituit, sed motu proprio etiam decrevit

Eius nomen, tanquam optatum mnemosynon et fructus ipsius Concilii,
ut in Canone Missae recitaretur. Quod consilium die 13 Novembris
proxima superiori per Cardinalem suum a Status secretis, Concilii
Patribus in Vaticana Basilica congregatis publice aperuit iussitque ut
praescriptum inde a die octava proximi mensis Decembris, in festo
scilicet Immaculatae Conceptionis Beatae Virginis Mariae, in praxim
deduceretur.
Quapropter haec S. Rituum Congregatio, voluntatem Summi
Pontificis prosecuta, decernit ut infra Actionem, post verba:
Communicantes ... Domini nostri Iesu Christi, haec addantur: sed
et beati Ioseph eiusdem Virginis Sponsi et deinde prosequatur: et
beatorum Apostolorum ac Martyrum tuorum ....
Statuit etiam ipsa S. Congregatio ut huiusmodi praescriptum diebus
quoque observetur in quibus peculiaris formula Communicantes in
Missali praescribitur. Contrariis non obstantibus quibuscumque, etiam
speciali mentione dignis.
Die 13 Novembris 1962.
A. Card. Larraona, Praefectus

L. + S.
Henricus Dante, Archiep. Carpasien., a Secretis
VIII
Nota della Segreteria di Stato
riguardante le nuove disposizioni del Santo Padre Benedetto XVI
per le celebrazioni della liturgia del Venerd Santo
Con riferimento alle disposizioni contenute nel Motu proprio
Summorum Pontificum, del 7 luglio 2007, circa la possibilit di usare
lultima stesura del Missale Romanum, anteriore al Concilio Vaticano
II, pubblicata nel 1962 con lautorit del beato Giovanni XXIII, il
Santo Padre Benedetto XVI ha disposto che lOremus et pro Iudaeis
della Liturgia del Venerd Santo contenuto in detto Missale Romanum
sia sostituito con il seguente testo:
Oremus et pro Iudaeis: ut Deus et Dominus noster illuminet corda

eorum, ut agnoscant Iesum Christum salvatorem omnium hominum.
Oremus. Flectamus genua. Levate.
56 DOCUMENTA
Omnipotens sempiterne Deus, qui vis ut omnes homines salvi fiant

et ad agnitionem veritatis veniant, concede propitius, ut plenitudine
gentium in Ecclesiam tuam intrante omnis Israel salvus fiat. Per
Christum Dominum nostrum. Amen.
Tale testo dovr essere utilizzato, a partire dal corrente anno, in
tutte le Celebrazioni della Liturgia del Venerd Santo con il citato
Missale Romanum.
Dal Vaticano, 4 febbraio 2008.
DE MISSA CONVENTUALI IN FERIIS IV CLASSIS
(RM, nn. 289-290)
1. In omnibus feriis IV classis, nisi aliter praescribatur, loco Missae

conventuali Officio conformis, dici potest:
2. Feria II:
a) aut Missa quae respondet commemorationi in Officio diei
currentis, ut singulis diebus in calendario indicatur;
b) aut Missa de Mysterio, Sancto vel Beato, cuius elogium eo
die habetur in Martyrologio vel eius Appendice pro respectivis
Ecclesiis approbata: Missa pr. vel de Communi, Gloria, comm. Sancti
forte occurrentis, sine comm. feriae, sine Credo, praef. conveniens
(RM 482), Ite, missa est;
c) aut Missa de Ss.ma Trinitate (alb.), sine Gloria, comm. Sancti
forte occurrentis, sine comm. feriae, sine Credo, praef. Trinit., Ite,
missa est;
d) aut quaelibet alia Missa, quae tamquam votiva celebrari
permittitur;
e) aut extra tempus natalicium et paschale si hodie est prima
feria IV classis hebdomadae: Missa pro defunctis cotidiana, cum or.
Deus, veniae largitor, sequentia ad libitum.
3. Feria III:
c) aut Missa de Angelis (alb.): Missa pr., Gloria, comm. Sancti
(RM 482); Ite, missa est;
permittitur;
58 DE MISSA CONVENTUALI IN FERIIS IV CL.
4. Feria IV:
c) aut Missa de S. Ioseph (alb.), vel de Ss. Petro et Paulo App.
(rub.), vel de omnibus Ss. Apostolis (rub.), aut de Patrono principali
loci, aut de Titulo ecclesiae propriae, aut de Titulo vel de S. Fundatore
Ordinis seu Congregationis: Missa pr., sine Gloria, comm. Sancti
permittitur;
5. Feria V:
c) aut Missa de Spiritu Sancto (rub.), vel de Ss. Eucharistiae
Sacramento (alb.), vel de D. N. I. C. summo et aeterno Sacerdote
(alb.): Missa pr., sine Gloria, comm. Sancti forte occurrentis, sine
comm. feriae, sine Credo, praef. conveniens (RM 482), Ite, missa est;
permittitur;
DE MISSA CONVENTUALI IN FERIIS IV CL. 59
6. Feria VI:
c) aut Missa de S. Cruce (rub.), vel de Passione Domini (rub.),
vel de Sacr.mo Corde Iesu (alb.): Missa pr., sine Gloria, comm. Sancti
permittitur;
ORDO SERVANDUS
IN CELEBRANDIS MISSIS VOTIVIS LECTIS45 IV CLASSIS
Missa Color Missa Gloria Orationes Credo Praef.

votiva (7)
De Ss. Alb. Propr. Omitt. 2 diei curr. Omitt. Propr.
Trinitate (3)
De Spiritu 2 diei curr.
Rub. Propr. Omitt. Omitt. Propr.
Sancto (3)
De Ss. 2 diei curr. Comm.
Alb. Propr. Omitt. Omitt.
Sacramento (3) (5)
De 2 diei curr.
Rub. Propr. Omitt. Omitt. De Cruce
Passione (3)
De 2 diei curr.
Rub. Propr. Omitt. Omitt. De Cruce
S. Cruce (3)
De Ss. 2 diei curr.
Alb. Propr. Omitt. Omitt. Propr.
Corde Iesu (3)
De B.M.V. Omitt. nisi 2 diei curr.
Alb. Propr. Omitt. Propr.
(1) in sabb. (3)
De 2 diei curr. Comm.
Alb. Propr. Dicitur Omitt.
Angelis (3) (5)
S. Ioseph Alb. Propr. Omitt. 2 diei curr. Omitt. Propr.
Sp. B.M.V. (3)
De 2 diei curr.
Rub. (8) Propr. Omitt. Omitt. Propr.
Apostolis (3)
Ut in Propr. Propr. vel
De Sanctis 2 diei curr.
eorum vel de Omitt. Omitt. Comm. (5)
(2) (3)
festo Comm.
Pro quac. 2 diei curr. Comm.
Viol. Propr. Omitt. Omitt.
neces. (6) (3) (5)
Pro Ut in unica vel

Niger Omitt. pl. iuxta Omitt. Propr.
defunctis Missali
rub. (4)
45
Hic ordo servatur etiam in Missis in cantu, iis exceptis quae ad commemorationem
spectant.
ADNOTATIONES
1. De beata Maria Virgine celebrari possunt, tamquam votivae:

a) in Ecclesia universa, Missae quae pro sancta Maria in sabbato,
iuxta temporum diversitatem, in Missali assignantur, necnon omnes
Missae de festis B. Mariae Virg. quae in calendario universali
inscribuntur; b) in singulis ecclesiis, praeter Missas supra memoratas,
omnes Missae de festis B. Mariae Virg. quae in calendariis
particularibus inscribuntur, et aliae Missae votivae specialiter
concessae. Celebrari tamen nequeunt, tamquam votivae, Missae quae
referuntur ad mysteria vitae eiusdem B. Mariae Virginis, excepta
Missa de eiusdem Immaculata Conceptione (RM 309).
2. Missae votivae de Beatis permittuntur, ex Apostolico Indulto,
unice in triduo quod in eorum honorem celebratur intra annum a
beatificatione (RM 312).
3. Idest 2 or. et 3 (si adest) de Officio occurrenti (non autem de
feria IV classis); quoad collectam a loci Ordinario imperata: cfr. RM
454-460.
4. Omnes Missae defunctorum, sive in cantu sive lectae, per se
dicuntur cum unica oratione, nisi oratio imperata pro defunctis addi
debeat (RM 458), vel oratio votiva pro defunctis addi possit (RM
464); in Missis defunctorum IV classis, si pro certis defunctis
applicentur, dicitur oratio conveniens, ut in Missali inter orationes
diversas pro defunctis; si applicentur pro defunctis in genere, vel
designatio ignoretur, dicitur oratio Fidelium (RM 398 a, b).
5. Praefatio dicitur quae cuique Missae propria est; qua deficiente,
dicitur praefatio de Tempore, secus communis (RM 482).
6. Vel pro infirmis, pro Fidei Propagatione, etc.
7. Color paramentorum, in Missis votivis, debet esse cuique Missae
conveniens; sed in Missis votivis lectis IV classis non conventualibus,
adhiberi potest etiam color Officii diei, servato tamen colore violaceo
et nigro unice pro Missis quibus per se competit (RM 323).
8. In Missa votiva S. Ioannis Ap. et Evang. adhibetur color albus
(RG 120 f).
PRECES
IN QUIBUSDAM ANNI LITURGICI DIEBUS
RECITANDAE
I
Hymnus coram SS. Sacramento exposito recitandus
in novemdiali supplicatione ad Spiritum Sanctum1
Prima stropha sequentis hymni dicitur flexis genibus.
V eni, Cretor Spritus,

Mentes turum vsita,
Imple suprna grtia,
Infrma nostri crporis
Virtte firmans prpeti.
Hostem repllas lngius,
Qu tu cresti pctora. Pacmque dones prtinus:
Qui dceris Parclitus, Ductre sic te prvio,
Altssimi donum Dei, Vitmus omne nxium.
Fons vivus, ignis, critas, Per te scimus da Patrem,
Et spiritlis nctio. Noscmus atque Flium,
Tu septifrmis mnere, Teque utrisque Spritum
Dgitus patrn dxter, Credmus omni tmpore.
Tu rite promssum Patris, Deo Patri sit glria,
Sermne ditans gttura. Et Flio, qui a mrtuis
Accnde lumen snsibus: Surrxit, ac Parclito,
Infnde amrem crdibus: In sculrum scula. Amen.
V. Emtte Spritum tuum, et creabntur.

R. Et renovbis fciem terr.
Ormus
Deus, qui (* hodirna die) corda fidlium Sancti Spritus illustratine
docusti: da nobis in edem Spritu recta spere; et de eius semper
consolatine gaudre. Per Christum Dminum nostrum. R. Amen.
* Verba hodirna die dicuntur tantum in festum Pentecostes (a primis Vesperis) et

per totam octavam eiusdem.
1
Cantantes hymnos stant, etiam coram SS. Sacramento solemniter exposito (Decr.
4224), exceptis strophis quae requirunt adgeniculationem.
64 PRECES
II
Actus consecrationis humani generis
Immaculato Cordi Beatae Mariae Virginis46
R egina del santissimo Rosario, ausilio dei cristiani, rifugio del

genere umano, vincitrice di tutte le battaglie di Dio, supplici ci
prostriamo al vostro trono, sicuri di impetrare misericordia e di
ricevere grazie e opportuno aiuto nelle presenti calamit, non per i
nostri meriti, dei quali non presumiamo, ma unicamente per
limmensa bont del vostro materno Cuore.
A Voi, al vostro Cuore Immacolato, in questa ora grave della storia
umana, ci affidiamo e ci consacriamo, non solo con tutta la santa
Chiesa, corpo mistico del vostro Ges, che soffre in tante parti e in
tanti modi tribolata e perseguitata, ma anche con tutto il mondo
straziato da discordie, agitato dallodio, vittima della propria iniquit.
Vi commuovano tante rovine materiali e morali, tanti dolori, tante
angoscie, tante anime torturate, tante in pericolo di perdersi
eternamente. Voi, o Madre di misericordia, impetrateci da Dio la
riconciliazione cristiana dei popoli, ed anzitutto otteneteci quelle
grazie che possono in un istante convertire i cuori umani, quelle grazie
che preparano ed assicurano questa sospirata pacificazione.
Regina della pace, pregate per noi e date al mondo la pace nella
verit, nella giustizia, nella carit di Cristo. Dategli soprattutto la pace
delle anime, affinch nella tranquillit dellordine si dilati il regno di
Dio. Accordate la vostra protezione agli infedeli e a quanti giacciono
nelle ombre della morte; fate che sorga per loro il Sole della verit e
possano, insieme con noi, innanzi allunico Salvatore del mondo,
ripetere: Gloria a Dio nel pi alto dei cieli e pace in terra agli uomini
di buona volont!
Ai popoli separati per lerrore o per la discordia e segnatamente a
coloro che professano per Voi singolare devozione, date la pace e
riconduceteli allunico ovile di Cristo, sotto lunico e vero Pastore.
Ottenete libert completa alla Chiesa santa di Dio; difendetela dai
suoi nemici; arrestate il diluvio dilagante dellimmoralit; suscitate nei
fedeli lamore alla purezza, la pratica della vita cristiana e lo zelo
apostolico, affinch il popolo di quelli che servono Dio aumenti in
meriti e in numero. Finalmente, come al Cuore del vostro Ges furono
consacrati la Chiesa e tutto il genere umano, perch, riponendo in Lui
46
Dici potest quolibet sermone, versione tamen ab Ordinario loci adprobata.
PRECES 65
ogni speranza, Egli fosse per loro fonte inesauribile di vittoria e di

salvezza, cos parimenti noi in perpetuo ci consacriamo anche a Voi,
al vostro Cuore Immacolato, o Madre nostra e Regina del mondo,
affinch il vostro amore e patrocinio affrettino il trionfo del regno di
Dio e tutte le genti, pacificate con Dio e tra loro, vi proclamino beata,
e con Voi intonino, da unestremit allaltra della terra, leterno
Magnificat di gloria, amore, riconoscenza al Cuore di Ges, nel
quale solo possono trovare la verit, la vita e la pace.
III
Actus reparationis ad Sacratissimum Cor Iesu47
I esu dulcssime, cuius effsa in hmines critas, tanta oblivine,

negligntia, contemptine, ingratssime repnditur, en nos, ante
altria tua48 provolti, tam nefriam hminum socrdiam iniurisque,
quibus ndique amantssimum Cor tuum affcitur, peculiri honre
resarcre contndimus.
Attamen mmores tant nos quoque indignittis non exprtes
aliqundo fusse, indque vehementssimo dolre commti, tuam in
primis misericrdiam nobis implormus, partis, voluntria expiatine
compensre flagtia non modo qu ipsi patrvimus, sed tiam illrum,
qui, longe a saltis via aberrntes, vel te pastrem ducmque sectri
detrctant, in sua infidelitte obstinti, vel, baptsmatis promssa
conculcntes, suavssimum tu legis iugum excussrunt.
Qu deplornda crmina, cum univrsa expire contndimus, tum
nobis sngula resarcinda propnimus: vit cultsque immodstiam
atque turpitdines, tot corruptl pdicas innocntium nimis
instrctas, dies festos violtos, exsecrnda in Te tusque Sanctos
iactta maledcta atque in tuum Vicrium ordinmque sacerdotlem
convcia irrogta, ipsum dnique amris divni Sacramntum vel
neglctum vel horrndis sacrilgiis profantum, pblica postrmo
47
Dici potest latino aut vulgari sermone, versione tamen ab Apostolica Sede
adprobata.
48
Extra ecclesiam vel oratorium, loco altria tua, dicatur conspctum tuum.
66 PRECES
natinum delcta, qu Ecclsi a Te institt iribus magisterique

reluctntur.
Qu tinam crmina snguine ipsi nostro elere possmus! Intrea
ad violtum divnum honrem resarcindum, quam Tu olim Patri in
Cruce satisfactinem obtulsti quamque cotdie in altribus renovre
pergis, hanc endem nos tibi prstmus, cum Vrginis Matris,
mnium Sanctrum, pirum quoque fidlium expiatinibus
coninctam, ex nimo spondntes, cum prtrita nostra aliormque
peccta ac tanti amris incriam firma fide, cndidis vit mribus,
perfcta legis evanglic, carittis potssimum, observntia, quantum
in nobis erit, grtia tua favnte, nos esse compensatros, tum inirias
tibi inferndas pro vribus prohibitros, et quam plrimos poturimus
ad tui sequlam convocatros. Excpias, qusumus, benignssime
Iesu, beta Vrgine Mara Reparatrce intercednte, voluntrium huius
expiatinis obsquium nosque in offcio tuque servtio fidssimos ad
mortem usque velis, magno illo persevernti mnere, continre, ut
ad illam tandem ptriam pervenimus omnes, ubi Tu cum Patre et
Spritu Sancto vivis et regnas in scula sculrum. Amen.
Atto di riparazione al Sacratissimo Cuore di Ges
G es dolcissimo, il cui immenso amore per gli uomini viene con

tanta ingratitudine ripagato di oblio, di trascuratezza, di
disprezzo, ecco che noi, prostrati dinanzi ai vostri altari49, intendiamo
riparare con particolari attestazioni di onore una cos indegna
freddezza e le ingiurie con le quali da ogni parte viene ferito dagli
uomini lamantissimo vostro Cuore.
Ricordevoli per che noi pure altre volte ci macchiammo di tanta
indegnit, e provandone vivissimo dolore, imploriamo anzitutto per
noi la vostra misericordia, pronti a riparare con volontaria espiazione,
non solo i peccati commessi da noi, ma anche quelli di coloro che,
errando lontano dalla via della salute, o ricusano di seguire Voi come
pastore e guida ostinandosi nella loro infedelt, o calpestando le
promesse del Battesimo hanno scosso il soavissimo giogo della vostra
legge.
E mentre intendiamo espiare tutto il cumulo di s deplorevoli
delitti, ci proponiamo di ripararli ciascuno in particolare: limmodestia
49
Fuori chiesa od oratorio, in luogo di ai vostri altari, si dica al vostro cospetto.
PRECES 67
e le brutture della vita e dellabbigliamento, le tante insidie tese dalla

corruttela alle anime innocenti, la profanazione dei giorni festivi, le
ingiurie esecrande scagliate contro Voi e i vostri Santi, gli insulti
lanciati contro il vostro Vicario e lordine sacerdotale, le negligenze e
gli orribili sacrilegi ond profanato lo stesso Sacramento dellamore
divino, e in fine le colpe pubbliche delle nazioni che osteggiano i
diritti e il magistero della Chiesa da Voi fondata.
Ed oh, potessimo noi lavare col nostro sangue questi affronti!
Intanto, come riparazione dellonore divino conculcato, noi Vi
presentiamo accompagnandola con le espiazioni della Vergine
vostra Madre, di tutti i Santi e delle anime pie, quella soddisfazione
che Voi stesso un giorno offriste sulla croce al Padre e che ogni giorno
rinnovate sugli altari; promettendo con tutto il cuore di voler riparare,
per quanto sar in noi e con laiuto della vostra grazia, i peccati
commessi da noi e dagli altri e lindifferenza verso s grande amore,
con la fermezza della fede, linnocenza della vita, la osservanza
perfetta della legge evangelica, specialmente della carit, e dimpedire
inoltre, con tutte le nostre forze, le ingiurie contro di Voi e di attrarre
quanti pi potremo alla vostra sequela. Accogliete, ve ne preghiamo, o
benignissimo Ges, per intercessione della B. V. Maria Riparatrice,
questo volontario ossequio di riparazione e vogliate conservarci
fedelissimi nella vostra ubbidienza fino alla morte col gran dono della
perseveranza, merc il quale possiamo tutti un giorno pervenire a
quella patria, dove Voi col Padre e con lo Spirito Santo vivete e
regnate Dio per tutti i secoli dei secoli. Cos sia.
IV
Oratio in honorem Sancti Ioseph50
A d te, bete Ioseph, in tribulatine nostra confgimus, atque,

implorto Spons tu sanctssim auxlio, patrocnium quoque
tuum fidnter expscimus. Per eam, qusumus, qu te cum
immaculta Vrgine Dei Genetrce coninxit, carittem, perque
patrnum, quo perum Iesum amplxus es, amrem, spplices
50
adprobata.
68 PRECES
deprecmur, ut ad heredittem, quam Iesus Christus acquisvit

snguine suo, bengnius respcias, ac necessittibus nostris tua virtte
et ope succrras.
Ture, o custos providentssime divn Famli, Iesu Christi
sbolem elctam; prhibe a nobis, amantssime Pater, omnem errrum
ac corruptelrum luem; proptius nobis, sospittor noster fortssime, in
hoc cum potestte tenebrrum certmine e clo adsto; et sicut olim
perum Iesum e summo eripusti vit discrmine, ita nunc Ecclsiam
sanctam Dei ab hostilibus insdiis atque ab omni adversitte defnde,
nosque sngulos perptuo tege patrocnio, ut ad tui exmplar et ope tua
sufflti, sancte vvere, pie mori, sempiternmque in clis
beatitdinem ssequi possmus. Amen.
Orazione in onore di San Giuseppe
A te, o beato Giuseppe, stretti dalla tribolazione ricorriamo, e

fiduciosi invochiamo il tuo patrocinio, dopo quello della tua
santissima Sposa. Deh! per quel sacro vincolo di carit che ti strinse
alla Immacolata Vergine Madre di Dio, e per lamore paterno che
portasti al fanciullo Ges, riguarda, te ne preghiamo, con occhio
benigno la cara eredit, che Ges Cristo acquist col suo sangue, e col
tuo potere ed aiuto sovvieni ai nostri bisogni.
Proteggi, o provvido Custode della divina Famiglia, leletta prole di
Ges Cristo; cessa da noi, o Padre amantissimo, cotesta peste di errori
e di vizi che ammorba il mondo; ci assisti propizio dal cielo in questa
lotta col potere delle tenebre, o nostro fortissimo Protettore; e come un
tempo campasti dalla morte la minacciata vita del pargoletto Ges,
cos ora difendi la santa Chiesa di Dio dalle ostili insidie e da ogni
avversit; e stendi ognora sopra ciascun di noi il tuo patrocinio,
acciocch a tuo esempio, e merc il tuo soccorso, possiamo
virtuosamente vivere, piamente morire, e conseguire leterna
beatitudine in cielo. E cos sia.
PRECES 69
V
Actus dedicationis humani generis Iesu Christo Regi51
esu dulcssime, Redmptor humni gneris, rspice nos ad altre52

I tuum humllime provoltos. Tui sumus, tui esse vlumus; quo
autem tibi conincti frmius esse possmus, en hdie sacratssimo
Cordi tuo se quisque nostrum sponte ddicat. Te quidem multi novre
numquam; te, spretis mandtis tuis, multi repudirunt. Miserre
utrormque, benignssime Iesu, atque ad sanctum Cor tuum rape
univrsos. Rex esto, Dmine, nec fidlium tantum qui nullo tmpore
discessre a te, sed tiam prodigrum filirum qui te reliqurunt: fac
ut domum patrnam cito rpetant, ne misria et fame preant. Rex esto
erum, quos aut opininum error decptos habet, aut discrdia
separtos, esque ad portum verittis atque ad unittem fdei rvoca,
ut brevi fiat unum ovle et unus pastor. Largre, Dmine, Ecclsi tu
secram cum incolumitte liberttem; largre cunctis gntibus
tranquillittem rdinis; prfice, ut ab utrque terr vrtice una rsonet
vox: Sit laus divno Cordi, per quod nobis parta salus: ipsi glria et
honor in scula. Amen.
Atto di consacrazione del genere umano a Cristo Re
O Ges dolcissimo, o Redentore del genere umano, riguardate a

noi umilmente prostesi dinanzi al vostro altare53. Noi siamo
vostri, e vostri vogliamo essere; e per poter vivere a Voi pi
strettamente congiunti, ecco che ognuno di noi oggi spontaneamente si
consacra al vostro Sacratissimo Cuore. Molti purtroppo non Vi
conobbero mai; molti, disprezzando i vostri comandamenti, Vi
ripudiarono. O benignissimo Ges, abbiate misericordia e degli uni e
degli altri; e tutti quanti attirate al vostro Cuore santissimo. O Signore,
siate il Re non solo de fedeli che non si allontanarono mai da Voi, ma
anche di quei figli prodighi che Vi abbandonarono; fate che questi
quanto prima ritornino alla casa paterna, per non morire di miseria e di
fame. Siate il Re di coloro che vivono nellinganno dellerrore o per
51
adprobata.
52
Extra ecclesiam vel oratorium, loco ad altre, dicatur ante conspctum.
53
Fuori chiesa od oratorio, in luogo di altare, si dica cospetto.
70 PRECES
discordia da Voi separati; richiamateli al porto della verit e allunit

della fede, affinch in breve si faccia un solo ovile sotto un solo
Pastore. Largite, o Signore, incolumit e libert sicura alla vostra
Chiesa; largite a tutti i popoli la tranquillit dellordine; fate che da un
capo allaltro della terra risuoni questunica voce: Sia lode a quel
Cuore divino da cui venne la nostra salute; a Lui si canti gloria e onore
nei secoli. Cos sia.
APPENDIX PRO ITALIA
Die 30 aprilis
S. CATHARIN SENENSIS
Virginis
Patron principalis Italiae
I classis
Omnia ut in Breviario romano, praeter sequentia:
IN II NOCTURNO
Pater. Absol. Ipsus petas.
Bened. Deus Pater.
Lectio iv
C
atharna, virgo Sennsis, piis orta parntibus, beti Domnici
hbitum, quem sorres de Pnitntia gestant, impetrvit.
Summa eius fuit abstinntia et admirbilis vit austritas.
Invnta est aliqundo a die cnerum usque ad Ascensinem Dmini
ieinium perduxsse, sola Eucharist communine contnta.
Luctabtur quam frequentssime cum dmnibus, multsque illrum
molstiis vexabtur; stubat fbribus, nec alirum morbrum
crucitu carbat. Magnum et sanctum erat Catharn nomen, et
ndique ad eam grti et malgnis vexti spirtibus deducebntur.
Languribus et fbribus in Christi nmine imperbat, et dmones
cogbat ab obsssis abre corpribus.
R. Propter verittem, et mansuetdinem, et iusttiam: * Et dedcet
te mirabliter dxtera tua, allelia. V. Spcie tua et pulchritdine tua
intnde, prspere procde, et regna. Et.
Bened. Christus perptu.
Lectio v
C um Pisis immorartur, die domnico, refcta cibo clsti et in

xtasim rapta, vidit Dminum crucifxum magno cum lmine
advenintem, et ex eius vlnerum cicatrcibus quinque rdios ad
quinque loca sui crporis descendntes; ideque, mystrium
advrtens, Dminum precta ne cicatrces apparrent, contnuo rdii
72 APPENDIX PRO ITALIA
colrem sanguneum mutavrunt in splndidum, et in formam pur

lucis pervenrunt ad manus, pedes et cor eius; ac tantus erat dolor,
quem sensibliter patiebtur, ut nisi Deus minusset, brevi se crderet
moritram. Hanc taque grtiam amantssimus Dminus nova grtia
cumulvit, ut sentret dolrem illpsa vi vlnerum, et crunta signa
non apparrent. Quod ita contigsse cum Dei fmula confessrio suo
Raymndo retulsset, ut culis tiam reprsentartur, rdios in
imagnibus bet Catharn ad dicta quinque loca pertingntes, pia
fidlium cura pictis colribus exprssit.
R. Dilexsti iusttiam, et odsti iniquittem: * Proptrea unxit te
Deus, Deus tuus, leo ltti, allelia. V. Propter verittem, et
mansuetdinem, et iusttiam. Proptrea.
Bened. Ignem sui amris.
Lectio vi
D octrna eius infsa, non acquista fuit; sacrrum litterrum

professribus difficllimas de divinitte
proponntibus respndit. Nemo ad eam accssit, qui non mlior
qustines
aberit: multa exstnxit dia, et mortles sedvit inimictias. Pro pace

Florentinrum, qui cum Ecclsia dissidbant et interdcto ecclesistico
suppsiti erant, Aveninem ad Gregrium undcimum Pontficem
mximum profcta est. Cui tiam votum eius de petnda Urbe, soli
Deo notum, sese divnitus cognvisse monstrvit: deliberavtque
Pntifex, ea tiam suadnte, ad Sedem suam Romnam personliter
accdere; quod et fecit. Edem Gregrio et Urbno sexto eius
successri acceptssima fuit, deo ut legatinibus erum fundertur.
Dnique post innmera virttum insgnia, dono prophet et plribus
clara mirculis, anno ttis su trtio crciter et trigsimo, migrvit ad
Sponsum. Quam Pius secndus Pntifex mximus sanctrum
Vrginum nmero adscrpsit. Pius vero Papa duodcimus, una cum
sancto Francsco Assisinsi, principlem Itli Patrnam declarvit
atque consttuit.
R. Afferntur Regi vrgines post eam, prxim eius * Afferntur
tibi in lttia et exsultatine, allelia. V. Spcie tua et pulchritdine
tua intnde, prspere procde, et regna. Afferntur tibi. Glria
Patri. Afferntur tibi.
APPENDIX PRO ITALIA 73
Die 4 octobris
S. FRANCISCI ASSISIENSIS
Confessoris
Patroni principalis Italiae
I classis
Omnia ut in Breviario romano, praeter sequentia:
IN II NOCTURNO
Pater. Absol. Ipsus petas.
Bened. Deus Pater.
Lectio iv
F rancscus, Asssii in Umbria natus, patris exmplum sectus, a

prima tte mercatram fecit. Qui quodam die puperem, pro
Christi amre flagitntem pecniam, cum prter consuetdinem
repulsset, repnte eo facto commtus, large ei misericrdiam
impertvit; et ex eo die Deo promsit se nmini unquam poscnti
eleemsynam negatrum. Cum vero post in gravem morbum
incidsset, ex eo aliqundo confirmtus, cpit ardntius clere offcia
carittis; qua in exercitatine tantum profcit, ut, evanglic
perfectinis cpidus, quidquid habret, paupribus largirtur. Quod
ferens inquius pater, eum ad Assisintem epscopum duxit, ut coram
illo bonis cderet patrnis; qui, reictis tiam vstibus, patri concssit
mnia, illud subingens, sibi in psterum mairem faculttem fore
dicndi: Pater noster, qui es in clis.
R. Honstum fecit illum Dminus, et custodvit eum ab inimcis, et

a seductribus tutvit illum: * Et dedit illi clarittem trnam. V.
Iustum dedxit Dminus per vias rectas, et ostndit illi regnum Dei.
Et.
Bened. Christus perptu.
Lectio v
C um autem illud ex Evanglio audsset: Nolte possidre aurum,

neque argntum, neque pecniam in zonis vestris, non peram in
via, neque duas tnicas, neque calceamnta; sibi eam rgulam
servndam propsuit. Itaque, detrctis clceis et una contntus tnica,
74 APPENDIX PRO ITALIA
cum dudecim scios adhibusset, rdinem Minrum insttuit. Quare

Romam venit anno saltis millsimo ducentsimo nono, ut sui rdinis
rgula ab apostlica Sede confirmartur. Quem cum accedntem ad se
summus Pntifex Innocntius trtius reiecsset; quod in somnis pstea
sibi ille, quem replerat, collabntem Laterannsem baslicam suis
hmeris sustinre visus esset, conquistum accrsi iussit, benignque
accpiens, omnem eius institutrum ratinem confirmvit. Francscus
gitur, dimssis in omnes orbis terr partes frtribus ad prdicndum
Christi Evanglium, ipse cpiens sibi liquam dari martrii
occasinem, navigvit in Sriam; ubi, a rege Soldno liberalssime
tracttus, cum nihil profceret, rdiit in Itliam.
R. Amvit eum Dminus, et ornvit eum: stolam glri nduit
eum, * Et ad portas paradsi coronvit eum. V. Induit eum Dminus
lorcam fdei, et ornvit eum. Et.
Bened. Ignem sui amris.
Lectio vi
M ultis gitur exstrctis su famli domicliis, se in solitdinem

montis Alvrni cntulit; ubi quadragnta dirum, propter
honrem sancti Michalis Archngeli, ieinio inchoto, festo die
Exaltatinis sanct Crucis, ei Sraphim crucifxi effgiem inter alas
cntinens appruit; qui eius et mnibus, et pdibus, et lteri vestgia
clavrum imprssit. Qu sanctus Bonaventra, cum Alexndri quarti
summi Pontficis prdicatini intersset, narrsse Pontficem a se visa
esse, ltteris commendvit. His insgnibus summi in eum Christi
amris, mximam habbat mnium admiratinem. Ac binnio post,
grviter grtans, defrri vluit in ecclsiam sanct Mar
Angelrum; ut, ubi grti spritum a Deo accperat, ibi spritum vit
rdderet. Eo in loco fratres ad pauperttem ac patintiam, et sanct
Romn Ecclsi fidem servndam cohorttus, psalmum illum
pronntians, Voce mea ad Dminum clamvi; in eo versculo, Me
exspctant iusti, donec retrbuas mihi, efflvit nimam quarto nonas
octbris. Quem, mirculis clarum, Gregrius nonus Pntifex mximus
in Sanctrum nmerum adscrpsit. Pius vero Papa duodcimus, una
cum sancta Catharna Sennsi, principlem Itli Patrnum declarvit
atque consttuit.
R. Iste homo perfcit mnia qu loctus est ei Deus, et dixit ad
eum: Ingrdere in rquiem meam: * Quia te vidi iustum coram me ex
APPENDIX PRO ITALIA 75
mnibus gntibus. V. Iste est, qui contmpsit vitam mundi, et pervnit

ad clstia regna. Quia. Glria Patri. Quia.

ORDO Pars Generalis PDF

Caricato da

Informazioni sul documento

Titolo originale

Copyright

Formati disponibili

Condividi questo documento

Condividi o incorpora il documento

Opzioni di condivisione

Hai trovato utile questo documento?

Questo contenuto è inappropriato?

Copyright:

Formati disponibili

ORDO Pars Generalis PDF

Caricato da

Copyright:

Formati disponibili

ORDO

complectens documenta, tabellas et schemata

Danielis Di Sorco cura et studio

Spettabile Associazione Rinascimento Sacro,

Mi gradito esprimere da parte di questa Pontificia

Roma, 16 settembre 2009.

Mons. GUIDO POZZO,

Decr. = Decretum Sacrae Rituum Congregationis.

De usu extraordinario antiquae formae Ritus Romani

Summorum Pontificum cura ad hoc tempus usque semper

Sanctos in vita spirituali stimulasse atque tot populos in

aedificium liturgicum [...] rursus, dignitate splendidum et

antecedentibus Quattuor abhinc annos et Ecclesia Dei pro

3. Fidelibus seu sacerdotibus id petentibus, parochus

aut rectorem vel cappellanum nominare, servatis de iure

BENEDICTUS PP. XVI

CAN. 1251 Abstinentia a carnis comestione vel ab alio cibo

I De festis et calendario in genere

43. Festa propria cuiusque dioecesis seu territorii

47. Festa particularia indulta sunt festa quae, ex indulto

54. Calendarium religiosum habent:

clero alicuius dioecesis vel loci celebrantur, ibidem etiam a

communi, sive a clericis sive a Religiosis qui una cum clericis

dummodo praedictae Vesperae integrae et servatis rubricis

III De calendario adhibendo

universae vel calendarium proprium. Idem facere potest qui

Officii recitatione, etsi sint paroecialia; non autem si ecclesia

I cl. II cl. III cl. IV cl.

Dominicae Adventus Omnes aliae

Festa Iuxta Iuxta Iuxta

Feriae IV cinerum Adventus Adventus ante Nativitatis

Vigiliae Nativitatis Dni Ascensionis Laurentii

Octavae Paschatis Nativitatis Dni

Dies liturgici I classis

8) Festum Patronis principali rite constituti Ordinis seu

Dies liturgici II classis

Dies liturgici III classis

24. Festa III classis, in calendario Ecclesiae universae inscripta,

Dies liturgici IV classis

Festum I cl. univ. 0 7 1 1 1 1 6 8 1 7 3 3 3 7 3 7

Festum I cl. part. 3 7 1 1 1 1 8 7 1 7 3 3 3 7 3 7

Festum II cl. univ. 3 2 4 4 4 0 2 2 4 2 3 3 3 2 5 2

Festum II cl. part. 0 2 4 4 9 5 2 2 4 2 3 3 5 2 5 2

Festum III cl. univ. 0 2 5 0 5 5 2 2 5 2 5 3 5 2 2 2

Festum III cl. part. 0 2 9 4 5 5 2 2 5 2 5 3 5 2 2 2

Vigilia III cl. 0 0 5 0 5 0 2 0 0 0 0 0 0 0 2 0

dies octavae I classis

festum III cl. particulare

festum III cl. universale

festum II cl. particulare

festum II cl. universale

festum I cl. particulare

festum I cl. universale

feria III cl. Quadr. et Pass.

feria III cl. Adventus

Feria III classis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 0 0

Festum III classis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 3 3

Dies octavae II classis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 3 0

3 Vesperae de sequenti, nihil de currenti.

Notanda in tabellas occurrentiae et concurrentiae

Ad I Vesperas: omnia e Proprio vel Communi.

Caret I Vesperis. Incipit a Matutino.

Caret I Vesperis. Incipit a Matutino.