Sei sulla pagina 1di 57

Guida Semplice

ai più comuni
Molluschi Marini
dell’alto Adriatico

Simple Guide to the


most common
Sea Molluscs
of North Adriatic
Aldo Cappon
members of the Team of the
International Teaching Malacology Project

versione 01 .00

pagina 1
Questa guida è parte di una collana dedicata all’insegnamento della malacologia in
specifiche manifestazioni o in lezioni scolastiche e con particolare riferimento alla malacofauna di
ben determinate località.
In questo caso si fa riferimento alle coste che dalla foce del Po arrivano al golfo di Trieste.
Si è voluto esemplificare la trattazione alle specie più comuni, quelle cioè che il neofita può
realmente rinvenire lungo le spiagge. In questo senso sono state esaminate, tra le specie più comuni,
soltanto quelle con dimensioni superiori ai 5 millimetri.

This guide is part of a series dedicated to the teaching of specific events or malacology in
school lessons, and with particular reference to malacofauna of well-defined locations.
In this case it refers to the coasts that from the estuary of Riever Po goes to the Gulf of
Trieste. Also we wanted to illustrate the discussion with the most common species, ie those that the
neophyte can actually find on the beaches. In this sense have been examined, among the most
common species, only those with larger than 5 millimeter

pagina 2
Questo lavoro è parte del Progetto Internazionale per l’Insegnamento della Malacologia
ed è dedicato ad attività educative. Quindi non è per profitto e non può essere venduto o usato per
fini commerciali.

Dobbiamo un ringraziamento a tutti coloro che ci hanno messo a disposizione le loro


foto. Queste sono usate esclusivamente per finalità educative all’interno del progetto e hanno
requisiti scientifici, educativi e non per profitto. Le immagini usate rimangono di proprietà degli
autori e a questo scopo sulle immagini del database fotografico del progetto è scritto il loro nome.
In questo lavoro sono scritti solo i nomi diversi da quelli degli autori di questo volume.

Questa prima edizione sarà sicuramente oggetto di revisioni effettuate, nell'ambito del
progetto, sulla base di collaborazioni con gli altri paesi partecipanti.

This work is part of the International Teaching Malacology Project and is dedicated to
educational activities. It has therefore not for profit and may not be sold or used for commercial
purposes .

We owe thanks to all those from whom we took some photos. These were used exclusively
for educational purposes within the project and meet the requirements in terms of scientific ,
educational and not for profit usage. The images used remain the property of the authors and for
this purpose on the images of the photographic database of the project is written their name. In
this work, are written only the names different by the authors of this volume.

This first edition will surely be subject to revisions that will aris, in the context of the
project , based on collaborations with the other participating countries .

pagina 3
Ricerca guidata tra le specie marine del
Mar Mediterraneo:
Alto Adriatico
Guided Search among marine species of
Mediterranean Sea:
Alto Adriatico
Questa guida vuole aiutarti ad individuare il nome della specie della conchiglia che hai tra le
mani. Naturalmente non può risolvere tutte le tue difficoltà: in molti casi dovrai rivolgerti ad esperti
che possano chiarire i tuoi dubbi. Qui sotto trovi gli indirizzi internet di alcuni siti frequentati da
esperti e che saranno sempre disponibili ad aiutarti. Ricorri pure a loro per qualunque necessità.
La guida ti invita a fare alcune scelte che ti condurranno alle pagine dove potrai trovare una
immagine della tua conchiglia per ricavarne così il nome e le misure medie. In ciascuna scelta
troverai la pagina dove andare per proseguire la tua ricerca.

This guide will help you to identify the species name of the shell that you have in your
hands. Of course it can not solve all your problems: in many cases you will contact experts who can
clarify your doubts. Here are the addresses of some websites frequented by experts and that will
always be available to help you. Have recourse to them too for any need.
The guide invites you to make some choices that will lead you to pages where you can find a
picture of your shell to extract so the name and the mean measurements. In each choice you will
find the page where to go to continue your search.

Links consigliati – Suggested links

Società Italiana di Malacologia (SIM) www.societaitalianadimalacologia.it


Natural History Museum Rotterdam www.nmr-pics.nl
AnimaBase animalbase.org
Check List of European Marine Mollusca CLEMAM www.somali.asso.fr/clemam
Checklist of European Continental Mollusca (CLECOM) www.weichtiere.at/clecom
Associazione Naturalistica Malachia www.malachia.com
Associazione Malacologica Internazionale www.amimalakos.com
Associazione di Volontariato Scientifico “Verde Realtà” www.verderealta.it
Mediterranean Slug site www.medslugs.de
Forum Natura Mediterraneo www.naturamediterraneo.com/forum
Foto Conchiglie Mediterraneo www.fotoconchigliemediterraneo.com

pagina 4
La prima scelta. The first choise
Devi individuare la Classe di appartenenza del mollusco della tua conchiglia.
You have to determine the class membership of the mollusk that built your shell.

***** GASTROPODA *****


Quella dei Gasteropodi è la classe più numerosa e raggruppa
quei molluschi che hanno la conchiglia composta da un solo
pezzo conico avvolto ad elica. Alcuni hanno abbandonato la
costruzione della conchiglia e vengono chiamati "nudibranchi"
Gastropods are one of the most numerous class, and
includes those mollusks which have shells composed of a
single piece helically coiled. Some have abandoned the page 6
construction of the shell and are called "sea slugs"

***** BIVALVIA *****


In questa classe troviamo quei molluschi che hanno adottato
come riparo un guscio composto da due parti mobili, valve,
unite da una cerniera e sono quindi detti Bivalvi
In this class are those molluscs that have adopted a
shelter a shell composed of two moving parts, valves, page 29
united by a hinge and are therefore called Bivalvia

***** POLIPLACOPHORA *****A


Non molto diffusa nel Mediterraneo, questa classe racchiude
animali con la conchiglia composta da 8 placche tenute unite
da un legamento organico.
Not very common in the Mediterranean, this class
includes animals with shells composed of 8 plates held page 49
together by an organic ligament.

***** SCAPHOPODA *****


Una conchiglia fatta a forma di "zanna di elefante" o di
"scafo", da cui il nome Scafopodi, contraddistingue questa
classe
A shell shaped like a "elephant tusk" or "hull", hence page 52
the name Scafopodi, distinguishes this class

***** CEPHALOPODA *****


Chiamati così perchè hanno il loro sistema nervoso
racchiuso nel "piede". Spesso sprovvisti di conchiglia che , in
alcuni casi, si è ridotta assumendo la forma di un osso interno
fatto come una "penna".
So called because their nervous system is enclosed into
their "foot". Often without a shell that, in some cases, has
been reduced taking the shape of a bone-shaped "pen"
inside. page 53

pagina 5
GASTROPODA

pagina 6
Ricerca guidata tra le specie marine
Guided search among marine species
seconda scelta: tipo e dimensioni
second choise: type and size
Con questa scelta si ridurrà ulteriormente il numero di immagini con cui confrontare la
vostra conchiglia. Tenete a mente che, come nella razza umana, Homo sapiens sapiens, ci sono
individui alti e bassi, magri o grassi, con pelle scura o chiara, la stessa variabilità esiste nel resto del
mondo vivente. La misura da prendere in considerazione è sempre la più grande, la larghezza o
l'altezza. Alcuni gasteropodi hanno una forma "anomala" in cui è difficile identificare una tipica
elicoide, mentre altri hanno abbandonato o fortemente ridotto il loro guscio. Per queste abbiamo
scelto un percorso diverso.
With this choice will reduce further the number of images with which to compare your shell.
Keep in mind that, as in the human race, Homo sapiens sapiens, there are individuals high and low,
thin or fat, dark or light skin, the same variability exists in the rest of the living world. The measure
to be taken into consideration is always better, either width or height. Some gastropods have an
"anomalous" form in which it is difficult to identify the typical elichoid, while others have
abandoned or greatly reduced their shell. For these we chose a different path.
Altre forme senza conchiglia o con
Other shapes conchiglia interna
with no shell or a little
inside shell

pagina 28 pagina 28

forma normale
normal shape
pagina 8

pagina 7
terza scelta: scelta tra le forme normali
third choice: choice between normal forms
Questa è la tua penultima scelta. Nella pagina successiva potrai vedere una
serie di immagini di conchiglie con le caratteristiche selezionate. Quindi bisogna
andare alla pagina indicata.
This is your second to last choice. On the next page you will see a series of
images of shells with the features you select. So you have to go to the the indicated
page.

A B C D E F G

molto più larghe larghe più alte che molto alte cappello bocca alta
schiacciate che alte quanto alte larghe cinese quanto la
conchiglia
very wider than wide as high higher than very chinese hat mouth high as
flattened high wide elongated the shell
pagina 9 pagina 9 pagina 11 pagina 14 pagina 20 pagina 25 pagina 26

pagina 8
Ricerca guidata tra le specie marine
Guided search among marine species
ultima scelta: confronto diretto con la tua conchiglia
last choose: direct comparison with your shell
A: molto schiacciata - very flattened

Haliotis tuberculata tuberculata


Linnaeus, 1758 mm 30-100

B : più larga che alta - wider than high

Clanculus corallinus Clanculus cruciatus


(Gmelin, 1791) mm 9-11 (Linnaeus, 1758) mm 8-11

Cyclope neritea Cyclope pellucida


(Linnaeus, 1758) mm 10-17 Risso, 1826 mm 5-8
pagina 9
Gibbula adansonii Gibbula albida
(Payraudeau, 1826) mm 10-12 (Gmelin, 1791) mm 15-22

Gibbula ardens Gibbula magus


(Von Salis, 1793) mm 15-16 (Linnaeus, 1758) mm 20-26

Gibbula umbilicaris umbilicaris Gibbula varia


(Linnaeus, 1758) mm 14-25 (Linnaeus, 1758) mm 9-17

pagina 10
Neverita josephinia Phorcus mutabilis
Risso, 1826 mm 30-40 (Philippi, 1846) mm 20-30

Phorcus richardi
(Payraudeau, 1826) mm 15-25

C : larga quanto alta - wide as high

Calliostoma granulatum Calliostoma laugeri laugeri


(Von Born, 1778) mm 28-30 (Payraudeau, 1826) mm 10-15

pagina 11
Calliostoma laugeri spongiarum Calliostoma virescens
(B, D & D, 1885) mm 10-15 Coen, 1933 mm 15-18

Calliostoma zizyphinum Euspira guillemini


(Linnaeus, 1758) mm 20-40 (Payraudeau, 1826) mm 14-25

Gibbula adriatica Gibbula turbinoides


(Philippi, 1844) mm 10-16 (Deshayes, 1835) mm 6-8

pagina 12
Naticarius stercusmuscarum Notocochlis dillwynii
(Gmelin, 1791) mm 50-60 (Payraudeau, 1826) mm 15-20

Osilinus articulatus Osilinus turbinatus


Lamarck, 1822 mm 12-32 (Von Born, 1778) mm 25-30

Payraudeautia intricata Smaragdia viridis


(Donovan, 1804) mm 15-22 (Linnaeus, 1758) mm 3-8

pagina 13
D : più alta che larga - higher than wide

Acteon tornatilis Alvania cimex


(Linnaeus, 1758) mm 20-25 (Linnaeus, 1758) mm 4-7

Alvania mamillata Bela brachystoma


Risso, 1826 mm 4-6 (Philippi, 1844) mm 6-7

Bela menkhorsti Euspira macilenta


Van Aartsen, 1988 mm 8-9 (Philippi, 1844) mm 15-20

pagina 14
Fasciolaria lignaria Galeodea echinophora
(Linnaeus, 1758) mm 50-66 (Linnaeus, 1758) mm 50-80

Gyroscala lamellosa Hexaplex trunculus


(Lamarck, 1822) mm 30-40 (Linnaeus, 1758) mm 50-100

Jujubinus exasperatus Jujubinus striatus striatus


(Pennant, 1777) mm 10-12 (Linnaeus, 1758) mm 6-13

pagina 15
Melarhaphe neritoides Mitra cornicula
(Linnaeus, 1758) mm 5-7 (Linnaeus, 1758) mm 20-40

Muricopsis cristata Nassarius corniculus


(Brocchi, 1814) mm 20-40 (Olivi, 1792) mm 17-20

Nassarius cuvierii Nassarius incrassatus


(Payraudeau, 1826) mm 10-22 (Ströem, 1768) mm 10-15

pagina 16
Nassarius lima Nassarius mutabilis
(Dillwyn, 1817) mm 30-40 (Linnaeus, 1758) mm 25-35

Nassarius nitidus Nassarius pygmaeus


(Jeffreys, 1867) mm 20-25 (Lamarck, 1822) mm 7-12

Nassarius unifasciatus Ocenebra erinaceus


(Kiener, 1835) mm 8.13 (Linnaeus, 1758) mm 30-50

pagina 17
Ocinebrina aciculata Ocinebrina edwardsii
(Lamarck, 1822) mm 10-16 (Payraudeau, 1826) mm 18-22

Rapana venosa Raphitoma linearis


(Valenciennes, 1846) mm 70-120 (Montagu, 1803) mm 8-10

Rissoa violacea Stramonita haemastoma


Récluz, 1843 mm 5-9 (Linnaeus, 1767) mm 50-100

pagina 18
Tricolia pullus pullus Tricolia speciosa
(Linnaeus, 1758) mm 8-10 (Von Muehlfeldt, 1824) mm 10-14

Tricolia tenuis Typhinellus labiatus


(Michaud, 1829) mm 5-10 (Cristofori & Jan, 1832) mm 8-12

pagina 19
E : molto allungata - very elongated

Bela nebula Bittium jadertinum


(Montagu, 1803) mm 9-12 (Brusina, 1865) mm 8-10

Bittium latreilli Bittium reticulatum


(Payraudeau, 1826) mm 8-11 (Da Costa, 1778) mm 11-15

Bittium scabrum Bolinus brandaris


(Olivi, 1792) mm 9-11 (Linnaeus, 1758) mm 70-100

pagina 20
Cerithiopsis tubercularis
(Montagu, 1803) mm 6-7 Cerithium alucaster
(Brocchi, 1814) mm 70-90

Cerithium vulgatum vulgatum Comarmondia gracilis


Bruguière, 1792 mm 50-80 (Montagu, 1803) mm 10-25

Epitonium muricatum
Epitonium commune (Risso, 1826) mm 4-80
(Lamarck, 1822) mm 35-45

pagina 21
Fusinus parvulus Fusinus syracusanus
(Monterosato 1884) mm 15-20 (Linnaeus, 1758) mm 40-60

Mangelia brusinae
Hadriania craticulata Van Aartsen & Fehr de Wal, 1978 ex
BDD, 1882 mm 20-45 Monterosato ms. mm 4-6

Mangelia costulata Mangelia tenuicostata


(Risso, 1826) mm 9-15 (Brugnone, 1868) mm 6-9

pagina 22
Mitra cornea Mitrella minor
Lamarck, 1811 mm 30-44 (Scacchi, 1836) mm 8-12

Monophorus perversus Potamides conicus


(Linnaeus, 1758) mm 20-25 (Blainville, 1826) mm 15-25

Raphitoma echinata Raphitoma pseudohystrix


(Brocchi, 1814) mm 20-25 Sykes, 1906 mm 12-15

pagina 23
Truncatella subcylindrica Turbonilla acutissima
(Linnaeus, 1767) mm 4-6 (Monterosato, 1884) mm 4-6,5

Turbonilla pusilla Turbonilla rufa


(Philippi, 1844) mm 4-6 (Philippi, 1836) mm 7-8

Turritella communis
Risso, 1826 mm 40-50

pagina 24
F : cappello cinese - chinese hat

Calyptraea chinensis Capulus ungaricus


(Linnaeus, 1758) mm 5-15 (Linnaeus, 1758) mm 30-50

Diodora gibberula Diodora graeca


(Lamarck, 1822) mm 10-20 (Linnaeus, 1758) mm 20-26

Diodora italica Fissurella nubecula


(Defrance, 1820) mm 25-50 (Linnaeus, 1758) mm 20-25

pagina 25
Patella caerulea Patella rustica
Linnaeus, 1758 mm 35-45 Linnaeus, 1758 mm 20-30

Patella ulyssiponensis Trimusculus mammilaris


Gmelin, 1791 mm 30-50 (Linnaeus, 1758) mm 13-18

G : bocca alta quanto la conchiglia - mouth high as the shell

Haminoea hydatis Haminoea navicula


(Linnaeus, 1758) mm 8-15 (Da Costa, 1778) mm 12-30

pagina 26
Philine aperta Philine scabra
(Linnaeus, 1767) mm 25-35 (Müller, 1784) mm 6-8

Scaphander lignarius Trivia pulex


(Linnaeus, 1758) mm 60-80 (Solander in Gray, 1828) mm 8-12

Volvarina mitrella
(Risso, 1826) mm 6-19

pagina 27
altre forme - other shapes

Aporrhais pespelecani Cavolinia tridentata


(Linnaeus, 1758) mm 40-55 (Niebuhr, 1775 ex Forskål ms.) mm 15-18

Vermetus triquetrus
Bivona Ant., 1832 mm 5-6

senza conchiglia o con conchiglia interna


with no shell or a little inside shell

Aplysia depilans
Gmelin, 1791 mm 30-35

pagina 28
BIVALVIA

pagina 29
terza scelta: scelta tra le forme normali
third choice: choice between the normal form
Questa è la tua penultima scelta. Qui in basso hai una serie di immagini di conchiglie per
selezionare la forma più adatta e, quindi andare alla pagina indicata. .

This is your second to last choice. On the next page you will see a series of images of shells
with the features you select. So you have to go to the the indicated page.

A B C D E

molto schiacciata più larga che alta larga quanto alta più alta che larga molto alta
very flattened wither than high wide as high higher than wide very elongated
pagina 31 pagina 32 pagina 38 pagina 45 pagina 47

pagina 30
A : molto schiacciata - very flattened

Barnea candida Ensis ensis


(Linnaeus, 1758) mm 60-75 (Linnaeus, 1758) mm 100-130

Ensis minor Pharus legumen


(Chenu, 1843) mm 80-130 (Linnaeus, 1767) mm 50-70

Phaxas adriaticus Solen marginatus


(Coen, 1933) mm 16-22 Pulteney, 1799 mm 100-140

Pholas dactylus
Linnaeus, 1758 mm 80-100

pagina 31
B : più larga che alta - wider than high

Anadara inaequivalvis Anadara polii


(Bruguière, 1789) mm 50-80 (Mayer, 1868) mm 35-50

Anadara transversa Arca noae


(Say, 1822) mm 20-25 Linnaeus, 1758) mm 50-90

Arca tetragona Barbatia barbata


Poli, 1795 mm 20-30 (Linnaeus, 1758) mm 40-60

Callista chione Cardita calyculata


(Linnaeus, 1758) mm 70-90 (Linnaeus, 1758) mm 15-23

pagina 32
Clausinella brongniartii Clausinella fasciata
(Payraudeau, 1826) mm 10-15 (Da Costa, 1778) mm 15-20

Corbula gibba Ctena decussata


(Olivi, 1792) mm 10-15 (Costa O.G., 1829) mm 12-18

Donacilla cornea Donax semistriatus


(Poli, 1795) mm 18-24 Poli, 1795 mm 15-25

Donax trunculus Donax variegatus


(Linnaeus, 1767) mm 25-35 Gmelin, 1791 mm 25-35

pagina 33
Donax venustus Gari depressa
Poli, 1795 mm 18-23 (Pennant, 1777) mm 40-60

Gastrana fragilis Gastrochaena dubia


(Linnaeus, 1767) mm 30-40 (Pennant, 1777) mm 6-11

Hiatella arctica Irus irus


(Linnaeus, 1767) mm 17-25 (Linnaeus, 1758) mm 18-23

Lentidium mediterraneum Lutraria magna


(Costa O.G., 1829) mm 7-10 (Da Costa, 1778) mm 70-120

pagina 34
Modiolarca subpicta Musculista senhousia
(Cantraine, 1835) mm 8-11 (Benson in Cantor, 1842) mm 14-20

Nucula nucleus Paphia aurea


(Linnaeus, 1758) mm 8-11 (Gmelin, 1791) mm 20-40

Paphia lucens Paphia rhomboides


Locard, 1886 mm 20-30 (Pennant, 1777) mm 30-50

Petricola lithophaga Scrobicularia plana


(Retzius, 1786) mm 15-25 (Da Costa, 1778) mm 40-55

pagina 35
Solecurtus scopula Solecurtus strigilatus
(Turton, 1822) mm 60-70 (Linnaeus, 1767) mm 70-80

Spisula subtruncatula Striarca lactea


(Da Costa, 1778) mm 20-30 (Linnaeus, 1758) mm 10-20

Tapes decussatus Tapes philippinarum


(Linnaeus, 1758) mm 40-65 (Adams & Reeve, 1850) mm 40-60

Tellina balaustina Tellina distorta


(Linnaeus, 1758) mm 13-17 Poli, 1791 mm 15-21

pagina 36
Tellina donacina Tellina fabula
(Linnaeus, 1767) mm 17-25 Gmelin, 1791 mm 18-23

Tellina incarnata Tellina nitida


(Linnaeus, 1761) mm 35-40 Poli, 1791 mm 40-50

Tellina planata Tellina pulchella


(Linnaeus, 1767) mm 50-70 Lamarck, 1818 mm 20-32

Tellina serrata Tellina tenuis


Brocchi, 1814 mm 30-42 Da Costa, 1778 mm 20-25

pagina 37
Thracia papyracea Thracia pubescens
(Poli, 1791) mm 23-40 (Pulteney, 1799) mm 50-70

Timoclea ovata Bornia sebetia


(Pennant, 1777) mm 10-20 (Costa O.G., 1829) mm 5-7

C : Larga quanto alta - wide as high

Acanthocardia aculeata Acanthocardia deshayesii


(Linnaeus, 1758) mm 50-70 (Payraudeau, 1826) mm 30-45

pagina 38
Acanthocardia echinata echinata Acanthocardia paucicostata
(Linnaeus, 1758) mm 45-60 (Sowerby G.B. II, 1841) mm 30-43

Acanthocardia tuberculata Aequipecten opercularis


(Linnaeus, 1758) mm 45-65 (Linnaeus, 1758) mm 50-90

Anodontia fragilis Anomia ephippium


(Philippi, 1836) mm 10-13 (Linnaeus, 1758) mm 40-60

pagina 39
Astarte fusca Cerastoderma edule
(Poli, 1795) mm 18-24 (Linnaeus, 1758) mm 30-40

Cerastoderma glaucum Chama gryphoides


(Poiret, 1789) mm 20-30 (Linnaeus, 1758) mm 20-28

Chamelea gallina Dosinia exoleta


(Linnaeus, 1758) mm 25-35 (Linnaeus, 1758) mm 40-60

pagina 40
Dosinia lupinus Flexopecten glaber
(Linnaeus, 1758) mm 25-30 (Linnaeus, 1758) mm 50-80

Fulvia fragilis Glossus humanus


(Forskål in Niebuhr, 1775) mm 35-55 (Linnaeus, 1758) mm 70-80

Glycymeris bimaculata Glycymeris glycymeris


(Poli, 1795) mm 80-115 (Linnaeus, 1758) mm 40-70

pagina 41
Glycymeris insubrica Lissopecten hyalinum
(Brocchi, 1814) mm 40-60 (Poli, 1795) mm 17-22

Loripes lucinalis Lucinella divaricata


(Lamarck, 1818) mm 20-24 (Linnaeus, 1758) mm 8-13

Mactra stultorum Manupecten pesfelis


(Linnaeus, 1758) mm 45-60 (Linnaeus, 1758) mm 40-70

pagina 42
Mimachlamys varia Ostrea edulis
(Linnaeus, 1758) mm 30-50 (Linnaeus, 1758) mm 70-100

Pecten jacobeus Petricola lajonkairii


(Linnaeus, 1758) mm 100-150 (Payraudeau, 1826) mm 18-25

Pitar rudis Pseudamussium clavatum


(Poli, 1795) mm 25-30 (Poli, 1795) mm 25-40

pagina 43
Pseudochama gryphina Spondylus gaederopus
(Lamarck, 1819) mm 35-40 Linnaeus, 1758 mm 80-135

Talochlamys multistriata Teredo navalis


(Poli, 1795) mm 25-45 Linnaeus, 1758 mm 6-8

Venericardia antiquata Venus casina


(Linnaeus, 1758) mm 25-32 Linnaeus, 1758 mm 35-50

pagina 44
Venus verrucosa
Linnaeus, 1758 mm 40-60

D : più alta che larga - higher than wide

Atrina fragilis Laevicardium crassum


(Pennant, 1777) mm 200-300 (Gmelin, 1791) mm 35-45

Laevicardium oblongum Lima hians


(Gmelin, 1791) mm 50-75 (Gmelin, 1791) mm 20-25

pagina 45
Lima lima Lima tuberculata
(Linnaeus, 1758) mm 40-70 (Olivi, 1792) mm 30-45

Limea loscombi Neopycnodonte cochlear


(Sowerby G.B. I, 1823) mm 15-20 (Poli, 1795) mm 60-85

pagina 46
E : molto allungata - Very elongated

Crassostrea gigas Modiolus adriaticus


(Thunberg, 1793) mm 200-300 (Lamarck, 1819) mm 30-45

Modiolus barbatus Mytilaster lineatus


(Linnaeus, 1758) mm 40-60 (Gmelin, 1791) mm 15-20

pagina 47
Mytilaster minimus Mytilus galloprovincialis
(Poli, 1795) mm 10-20 Lamarck, 1819 mm 50-80

Pinna nobilis
(Linnaeus, 1758) mm 300-800

pagina 48
POLIPLACOPHORA

pagina 49
Chiton olivaceus
Spengler, 1797 mm 20-40

pagina 50
SCAPHOPODA

pagina 51
Antalis dentalis
Linnaeus, 1758 mm 30-40

Antalis vulgaris
Da Costa, 1778 mm 40-70

pagina 52
CEPHALOPODA

pagina 53
Loligo vulgaris Sepia elegans
Lamarck, 1798 mm 400-700 DeBlainville, 1827 mm 50-90

Sepia officinalis Sepia orbignyana


Linneo, 1758 mm 250-350 Férussac, 1826 mm 60-100

pagina 54
L’area esaminata è delimitata dalla foce del fiume PO a ovest fino al golfo di Trieste incluso
a est. La sua malacofauna risente dell’ambiente prevalentemente sabbioso creato nei secoli
dall’apporto del grande fiume. Le specie sono quindi quelle degli ambienti fangosi e sabbiosi con la
presenza di alcune specie di scoglio adattate sulle varie barriere pietrose erette a difesa delle coste
dalle erosioni marine e, nella parte del Golfo di Trieste; con le sue pareti calcaree in parte a picco
sul mare.

The tested area is bounded at west by the estuary of the river PO to the Gulf of Trieste
including at east. Its malacofauna affected mainly sandy environment created over the centuries by
the contribution of the big river. The species are therefore those of the muddy and sandy
environments with the presence of some species of reef adapted on the various barriers stony built
to defend the coast from marine erosion and, in the Gulf of Trieste, by the limestone walls partly
overlooking the sea.

pagina 55
Ringraziamenti – Acknowledgments

Le immagini, se non diversamente indicato, sono degli autori. Alcune immagini ci sono
state gentilmente messe a disposizione dagli amici e malacologi che ringraziamo sentitamente
e che elenchiamo qui sotto:
The images, unless otherwise indicated, are of the authors. Some pictures have been
kindly made available by friends and malacologists that we thank and which are listed below:

Natural Hystory Museum Rotterdam


Femorale

Claudio Fanelli
Perna Edoardo

Tapes decussatus (Linnaeus, 1758)

pagina 56

Potrebbero piacerti anche