Documenti di Didattica
Documenti di Professioni
Documenti di Cultura
ngarannya sundhari bungkah. Iki wit bhwananè kabèh. Wulu, madhya, suku,
hana metu sira ring gaghāna, hening. Duk metu hana sira kadi gadgad
tigang puluh, hana geng ngira kadi ngingit, kebah sira haṛep sira anadhaha,
Smalih sira mabwatang sirā nem puluh, hana geng ngira makadhi
nyinyik, anjeneng sira Baghgawan Canggu, iki wit bhwananè kabèh, karéka
ngambwat. Smalih sira mambwatang, sanga ddhaśa puluh, hanā geng ngirā
makadi legu, anjeneng sirā sang Leghga Praṇna. Smalih mambwatang sira
roras sapuluh, hana geng ngira makadi jawa, angadeg sirā anā gumi Jawa
akwéh metu. Smalih mambwatang sira limolas śapuluh, hana geng ngira
makaddhi jali, hanā gunung Bali, hanā bala, hana carakā. Smalih
kajāng, hana lalanè lan laluhur petak, hana sira bhumi lawan langit,
ikang gheni, tan sipi kukus Bhaṭāra Brahma, kuṛeb ikang gumi lawan langit,
metu riris matemahan dadi sabheh. Hanā Brahmā lawan Wisnu, hana sira
aśasih, sira sabeh bebet tan sipi, kukus ambun lawan awu , sami karuruban
mandhalā, murub kangin murub kawuh, murub kajya murub kelod, kukus
irā tiba maring gunūng, pulo sajawa-jāwa, ngaran sira tatit, sami sira pulo
Warahku Baṭara Aghni, waran aku kilap, sapa wani ring awak
Gudug. Mangkè wus mangkana, hanā sira metu ikang lintang, tèja,
tranggaṇā, iki ingaranan tulis langit, duk sira kadi engit, pangrékan idā
Bhaṭāra Brahmā. Hana sira metu ikang Sūryyā, candra, hana wiṇdhu.
Iki kalingané sirā Bhaṭāra Brahmā, anggawè ikang bhumi lawan langit,
matemahan sira Empu Pradah, Empu Pradah lanang, sira Empu Galuh
wadon. Kukus
(3b) sira Bhaṭāra Brahmā, matemahan sira Empu Bahulā. Bencah ikang kukus
Brahmā, matemahan Raja Dèwa. Wongkarā, ikā catur, nga. Ambhunè sira
Bhaṭāra Brahmā mijil dadi wong Sudra. Hana wwang akéh lanang wadon,
Hananè sira sang Empu Praddhāh, sira anggawè pratiti paddha, hana lelené
sira sang mpu Pradhah: Idep aku Sanghyang Taya hurip wweśi, wesi enyug
dadi banyu, banyu matemahan tirṭā, hana ikang toya. Hidep aku Sanghyang
(4a) …….hurip wesi, wesi nyug dadi pasuh. Hidhep aku Sanghyang hurip
Iti tatabuhanè sira hyang mpu Pradah Kawi,: ANG UNG MANG, nga;
apwi. UNG, nga: yèh. MANG, nga: èling. Mpu Kretta , mpu Sana, sang
Dwija, Sang Krepaputra, kiwa kalawan tangent; nga: sira sang mpu Pradah,
wiji ira atapkan wesi urasani, sira amurawati siwan ira Bhatara Brahma, hana
agedong wesi, kang hineban dèn ing wesi, katekèng kinancingniya wesi.
Warahè sira mpu Pradah, iti surat panca ghni, nga iti tabuh mangkè,
hana rèhan ing cungkub ring prathiwi bhwana. Iki rèh ira sang mpu Pradah,
marep kidul sira sang mpu Pradah, marep pascima sira sang mpu Pradah,
marep uttara sira sang mpu Pradah, maring tengah sira sang mpu Pradah,
Ma : ŌNG hana tajengku medhal saka wètan, gumelar aku mlesat, paran
hirung cangkemku, sapa wani ring awak ariranku, wah sirepè apandhung
tengah, murub aku tru kaawun-awun, tindhak aku palu agung, sing
mangucap aku rubuh, sing mapas aku tikel, apan aku luput ring twa pati, tan
kena karajapati, luput ing temah sosotan, gandha pati, tan kena raja pinulah,
Ngaran sira sang mpu Pradah, ingaranan sira sang mpu Kawi wesi,
ing hulun anedhalaken toya ganggha, hana kang toya anakan,ring gunung
iki kasabuhan dèn ing toya ganggha, rng sira mpu Wesi. Mwang sira mpu
Galuh, maka bhayun ikang gunung, prasama pwa atengeran Bhatara Wisnu,
pwa pakobak ikang gunung, sinuhun dèn ing Bhatara Brahmaghni. Umetu
hana toya, saking prathiwi akasa, sami padha sajawa-jawa, mahurip dèn ing
ring perthiwi akasa, dèn ing hana toya umijil saking Bhatara, ingaranan sang
maha Dwija, purisiyan ing dèwi dadi ulan, hana mina makwèh. Ikang mina
ingaranan ulam alit-alit. Padha mabhina-bha ikang ulam, agung alit padha
ulam agung alit, padha sawarnnaniya, padha saking pakaryyan ira Bhatara
karo, Brahma Wisnu. Sami sagara lan gunung. Ya dumbhniya umetu ikang
ingaranan teki.
Hana ika metu ikng trena, taru, latha, maring ikang gunung rata, sami
taru ika padha mahembung, sama padha maob rwan ikang taru latha akwèh
bantèng raja, wek, ai damalung, singha, asu gaplong, paksi anglayang, semut
sedelur, tekèng ngosngos, kala gotongan, warahan ing gagak pethak, mwang
paksi mageng, rihan ngarn ing garudha, jalak sawalak, ceningan, ktuk-kutuk
hulu, taru sidantan, tikiyèn, lèlè bak kuwu, kodok, didingè, didilèp, kukuwis,
himitan ing hana pawayangan, sira Bhatara wetu awingit, umetu ikang pari,
putih ring wètan; umetu ikang pari bang ring kidul; umetu ikang pari
Iki ngaran ing Dèwa Bhatara dhi Caluh, Bhatara Bhatari ҫri, catur
yugga, nga. Sanhyang Nagha Basukih, alingsiyan mangkana, apan dahat ing
wiҫèsaniya,maka sari ing Bhatara, maka hurip ing manusa, abhisèka Bhatari
Durgga.
Hana sira mpu Bahula, nga. Sang Ngha Basukih kalinganiya, maka
swarggan ing manusa, maka swasthan ing manusa, maka hurip ing janma.
Hana ҫabdhan ira sang mpu Bahula ring Bhatari Nini, Bhatara Ҫri Gumanti.
Iki sabdhanè sang mpu Bahula: ‘Tambè sih kahurip dèn ing pari
ninini, dirge luh iki.Yan noraniya kadi mangopacaran ing pari kang nini, di
galuh, satiban ing wit Sang Ҫri iki, kena sapan ing Bhatara saking
kadèwtan, Dèwa Bhatari Nini. Bhatari Ҫri Gumanti, sinapa dè sang mpu
Bahula, si tan manuhut ing upacara, kenè sira sapa, apa ta lwiran ing sapa?:
Wastu wastu, wastu. Tan pari wastu, kita cendhek tuwuh, pari wastuniya,
tan ppabhwna tan panedheng, karampak dèn ing aghni lèyak, kagerek dèn
ing pati, kadèwatan pangredhanan ira Bhatara Karo, pangrèka warnna, ling
gan ira Bhatara Nawasangha, tunggal tan joh api panguduan dadiyanta;
mlesat kukus ira, tiba mangètan, dadi slake tiga warnna, kumela kukus ira
tiba mangulon, dadi mas kusiarnna; kumela kukus ira tiba maring kidul,
dadi tambaga mirah. Malesat kukus ira tiba mangalor, dadi wesi kresna;
malesat kukus ira tiba ring tengah, dadi mas amancawarnna. Yata
karèkabhaya, kaghni bhaya. Wus geseng, lesu suddha sakwèh ing malanta,
mari kita, padha hayukita manadi wog kita, tembè kita marigetin patuduhan
Yan kita dadi wong lanang, away kita hima, away kita lali ring kajad
mana,aja lali atakon ing pangrasa taken anak wruh, apang sandhi munyi
ring ida sang Kawi, mungguh ring ajnyana, Sasètranè dèn hitungin, duk
agung duk alit, rasayang patakonè ring sepi, bungselang tlinin di hati,
Kunang mwah yan dadi wong, away lupa ring tutur, aku Bhatara
ŌNG ŌNGŌNG, sathu mahabhaya, ya purwwa dèsa yâ, Iswara Dèwa yâ,
ҫrètha warnna yâ, bhajra astra yâ, sarwwa ҫatru winasanam, namaswaha.
ŌNG ŌNGŌNG astha mahabhaya, aghni dèsa yâ pawala warnna yâ, dhupaa
ŌNG ŌNGŌNG astha mahabhya, ya nbriti dès yâ, hyang Rudra Dèwa yâ,
ŌNG ŌNGŌNG astha mhabhaya, pascina dèsa yâ, Mahadèra Dèwa yâ,
pitha warnna ya, pasâ astra yâ, sarwwa mala wimusah ya namaswaha.
sang kara dèwa yâ, angkus astra yâ, sarwwa bhaya wimusah, yanamaswaha.
ŌNG ŌNGŌNG astha mahabhaya, uttara dèsa yâ, kresna warnna yâ, Wisnu
ŌNG ŌNGŌNG astha mahabhaya, hèrsaniya dèsa yâ, hyang Saabhu dèwa
ya, raja warnna yâ, tri sula astra yâ, sarwwa kala wimuksah yanamaswaha.
ŌNG ŌNGŌNG astha mhabhaya, yâ Madhya dèsa yâ, Siwa Dèwa yâ, putih
suddha warnna yâ, padha sastra yâ, sarwwa lra wighna papa klèsa
wimuksah, ya namaswaha.
Puput sira ngèka bhwana, rat , bhui, akasa, wu waluya jati, hana dèsa
amanca nagara, atiҫaya ajalijih mirah, mabiyas podhi. Hana mas la aji purwa,
mawak padhang wiwèka, wisèsa, tan kasasar tan kaungkulan, luhur tan
kaluhuran, luput tan kaluputan, wisèsa tan kawisèsan, wèsuniya, yta ngaran
watek nawa sangha, nga puput sira angaji bhumi lawan langit, ukir lawan
sagara.
Iki pawarah Bhatara Karo. Du nora hana katon paran, norana hana
ҫabdha, ing uni sira aji kawi wesi, hana sira kadi gadgad gengniya, masalin
ikang kadga, dadi masalin kita, dadi kadga, ya hetun ing dadi pajenengan
dadi Dèwa nè suhuniya tan pangucap, iki panyengceng gumi rat bhwan
kabèh, yata panyiwian sasor ing akasa, Yan tan hana nyiwi wong manusa,
Pradah. Kukus ira Bhatara Brahma, matemahan sira mpu Bahula. Riris ira
Kunang sira sang mpu Pradah, matemahan pwa sira pandhè, ring
apah, tèja,bhayu, ҫabdha, hidhep, yata sira, matemahan sia manusa, atiҫaya
sira apandhè, tumuli ingaran sira Pandhè Aji Wesi. Sagawè sira angaji, hana
sira umetu, hana usada, hana petha, tutur, hana wacana, prasama saduluran
ing usada, saduluran ing hana gaman ing usadi. Kretta paribhasa, sipat
maka pajenenganè sira apandhè wesi; tambè yan sira pandhè wus mahurip,
Nanging yan sira pandhè mèling ring kaliliran, makadhi umènget ring
pajenengan ngaraniya iki. ONG (Rajah no. 5). Sakadalanira, warah ira
Bhatara Brahma. Yan sira heling, tambè-tambè, iki aksara puja palikrama,
malan ing atman sira pandhè. Mahurip maka tuduh sadadi tya kala mretyu
ngaraniya. Aja malih, aja sira ring Brahmana, nora wruh hurip-hurip ing wesi
hurip gangsa. Yan sira sang brahmana wruh hurip wesi, kayogyanè tan
kalinganiya, surud ika sang brahmana, tekan ing sang prabhu, katekan surud
ikang, apan sira pandhè rumaksa aktinè ri sang prabhu, maka hurip manusa,
Brahmaghni loka, ring sira apandhè uri wesi, mangkana prasthamaniya. Iki
Nguni hana wacanan ira Bhatara Brahmaghni, ring sang mpu Bahula.
Kunang sira sang mpu Bahula, mwah matemahan sir aula agung,
matemahan sira Nagha Basukih, wisèsa sira ҫakti. Mwah sira nagha
hana sira dalem purwwaka, hana panyiwiyan manusa, kasiwi dèn ing wong,
Iki babahanè sira brahmakawi. Metu sira Raja wesiya, hana sira watek
pamangku, Ida Dalem Purwwa bhumi, hana saduluran umetu, nga. Raja
ratu di Mwaspahit, nga. Sang ratu Raja Putra, pasung Bhatara Karo. Lwirniya
abang lan hireng. Hana sang ratu raja putra sinarangan padha umijil saking
Sahur sang ratu raja putra ring pamngmongniya: ‘Singgih , hana sira
Pandhè Aji Sakthi, katemu sira pamongmong, ring sira apandhè Aji Sakthi,
sang prabhu putra, makon ring sang ratu, akaryya saprabot ing kang wong
anggagawè. Padha kita anadhah rwa-rwa ing taru, Mangkè sira pandhè
angagen ikang rah, hana sira sarajengku, kumelar aku sangkan ing murub
hirung, saking karna, ring cangkem, umatu sira wesi, waja. Amor ikang wesi
waja, matemahan hana kadga, nga: keris, miwah sanjata patunggun ing
wong makwèh, ika kabèh prabot dèn ikang pagenep, sapngajin ing sira
apandhè Aji Ҫakthi. Ya hètun ing hana sira ratu sang agagawè, sang atuduh
ikang manusa, hanang gagawa anguruk ikang wong kabèh jadma manusa.
Hana tuturè sang atuduh, ring wong kang pada: ‘kita wong, makirè-kirè kita
Wong pada kahidhep kadi tutu sang atuduh, wahu sang agawè, sang
apratèka, asung sang prabhu ring manusa pada, prabot ing wong ngagawè.
Akaryya padha ikang wong, panyaput ikang prabot, da. Padha ikang soroh-
‘wenang, hana ring kawi sira, hana sira mpu Siwa Candhu ngaran ira,
atemahan sira Bhatara Raja Brahmana, dèn ing wus kadalon wsuh sang
agawè sang atuduh, sang atingkah, sang apratèka, sang asurat, sang
Hana ling ira Sang Aji, Sang Aji Wesi, ring sira Raja Brahmana, dèn ing
kawiku, putus ing aji guru ngaraniya, maka siwan ing wong manusa.
Kunang tingkah ing madiksa, Ida maka saksi ring suryya, bulan,
salahin, Kebon. Apan ida sampun mungguh menèk lingga, menèk saji,
makadhi sekah, linggih rwa, tan sah ida angegeng purnna-jiwa, tan sah ida
angaji kadharmaan, away lupa ring raga sarira, didiniyan tumus jaba tekèng
jero, ya tinunggalakena. Tan sah asabdha rahayu, apan ida wus mungguh
menèk ring lingga, umetu ring pucuk ing lidhah, urung-urung gadhing. Pa.
Pu. A. Li. Nga. A.I. Pa. A. Ba. A. Pa.Wu. Li. I. Iki ring raga.
kopa, dursila, tahni mahambek wiku, runyep ring wong wadon, mwang
sabdha prakarsa, salah prang sala harep ring wong wadon,mwah ring sanak
sang kasuhun, latuh panagaran. Sang Prabhu, kasinuh dèn ing bragalan ing
dèwa Bhatara ring kahyangan. Gering teka tan pegat, ring dèsa-dèsa kabèh,
kasipat sira sang brahmana, dè sira Aji Wesi, kasapa dèn ira Bhatarèndra.
Wasthu sira sang wiku metemahan dadi wanara, kunang ida istriniya,
kalingan ika. Yan sira sang bagawan tan asthiti ring kahyangan, tan satresna
niya? Nihan , Tembè-tembè sira jumenengana ratu, yan sira harep ing
kang kagadhuh dè sang Aji Wesi, agagawè sira aphandè wesi. Mwah
pinadhah sacakep.
wecèa, hurip tekan ing pati, sprati santananè, sira pandhè wesi mwang
aksara iki, nora wenang wanèh, puput sira pandhè, kunang yan sira nora
angadhuh aksara iki, ya dhudhu sira pandhè, apan tan wruh ing kawangan,
tan wunpati jlamut, tan wring angga sarira, hurip tekan ing pti, kena
Kunang ling ira Bhatara Indra, lawan sira sang Aji Wesi nguni,
tumurun ke Yamani loka, atmanè sira pandhè wesi. Akwèh patinè sira
hètuniyan? Apan sira pandhè wus wruh ring raga sarira, katebag wong
sarira. Putus pwa sira ring Aji Kapandhèyan, salekaaniya. Ya bètun ig sira
kamimitan. Wruh ring katikelan ing gentha pinarah pitu, pitutur ing sastra
sangha, mwah apan sira pandhè Aji maka mimitan, ya durèhniya wenng
menèk tuhun, away anunas tirtha ring sang Brahmana, kalinganiya susud
dadi pandhè.
Mwah sira Pandhè away anuracara, lawan wong kasamèn, away agawè-
gawè, mwah tananut ring wong agung, aja angimpasin tutur aku
nunggal, arang pwa tan pasawa. Kunang tingkah prathiti, agaman ing wong
manusa, yan sira tuhu padha banèh prathitiniya, yan wong agung, banèh
prathitiniya; yan wong juru banèh prathitiniya, mwah hurip kandhan ing
pati.
Yan sang ratu kayogyanè ambhukti palapan ing jagat bhwana; yan
pithara, yan nyekah, amukur, katekèng angluwer, aja sira katampen ring
tata, wong juru. Wong atata, nga; wong tani. Wong juru, nga; wong juru
tètès, letuh karyynè, timur sanghyang Pitaro Dèwa, tan saddhya Sanghyang
sepuh dhaksinanè, yata karananing atilar sang pitara. Apan wong thani tan
wong ajuru tandhang, wong ajuru pikul, wong ajuru gawè, arah-arah banèh
upacaran ing sor. Yan iya amangun karyya mangkè, wong agung
ring siraji semar, sahentikena kawugang, wus kita dadi manusa, tekan ing
Samalih wong tata, wong juru, yan wus pejah, away sira anyekah
sasakapanè sira, apan pagenahniya sira ring sor. Yan sira amadhani ring trah
kasatriyan, kabuncal sira ring kawah endut, mangka pawarah ira Bhatara
Mwah tingkah ing wong angaku-aku, nora putus angaku putus, yan
hana mangkana yata èdan prana, nga. Balik yan wuspejah wang mangkana,
mangkana kawruhaniya, apan sira during wruh ring pawintenan ing sastra,
wong kahula, sng jumaneng ratu. Wacanan ida Bhatarèndra, lawan sang
jumeneng ratu, away nguwan, aja ngimpasin titi swaran ingsun, awig-awig
gagadhuhan sira pandhè, yan sang ratu angamèt gagadhuhanè sira pandhè,
susud. Sasor ing akasa kena upadraan ingsun Bhatara Indra, nga. Nè sira
Kwah yan sang prabhu karep arabi ring sanak ira pandhè, kaygyaniya
tan kawenang sang prabhu angalap treh sirapandhè, sasor ing akasa padha
tan kawenang, panas, nga. Sanak sira pandhè wadon, yadyapin ingamèt
dèn ing wang wanèh, hila iku, tekan ng susud ikang pndhè, mwang
sawangsan ing sor, luhur liwat ing luhur. Karanè hana sira pandhè,
pangatag sira Bhatara Indra, pangandheg sira Bhatara Guru, nga. Sakadhang
wargganè sira pandhè luput, yadyapi nora bias anambut gawè, yan sampun
‘wanguna kita panerus, pamètèl, cacakan ing rahina lawan wengi, sira
ŌNG citta sang Hyang Kumahagiri, cep tan katon, muksah aku hana ring
Kawruhana iki mwah warahè sira sang kawi, hana ttur ira an
pamutus ing kawit ing sundhari bungkah, nghing iki betel ing kaputusan
Samalih puja iki hurip tekan ing pati, puja iki away boncah, pingita
juga ring Majapahit. Yan tan pingit hila-hila dahat, hèstu phalaniya. Pati
tinibakaken pangentas, lwir ing upatha corah, sasangi sakalwir ing, les
angucap, tan kena malih. Akwèh padha kalukat, dèn ira sira pandhè,
mangentas-entas.
sudhaku mayangkun kinadhaha parupâ, mari suddha leps ing wong, aku
sayan tahun, boddha marep amarisuddha, atman ing wong, aku ntas
arupa salah rupa, ibu paratma amarisuddha lepas ing wong mati, aku mayan
tahun bada kalerèn amarisuddha gendhan ing upathan ing wong pejah
asuddha mala pathakan ing wong mati. ŌNG ŌNG sasab ehap dasa bhayu,
mulih waring kurungan si anu, sudia wibu siti pranama ring suddha, lah
bapa bayaran ingsun kaki, waknam, agap raguaning aksara bèdha uni, Sang
atma jadma. ONG Ҫwètha grug hulun wang babang saga rateng, maharani
dharma pithara, amarisuddha lukat, cet padha UM, 2. Bèdha arikmi ONG-
pari suddhamanswaha.
sarwwa wija, ikang kuudha sating tan alawè wenang, lèng, 12 ler.
Ҫa : sekar ring lambhèn ing dyun, isin ing toya wdhah dyun anyar,
kuraha rumuhun.
Mangukpin menyan.
Toya:
Lebokena wija:
pinaka utu.
nirmala ya swaha.
Tingkah ing sear ura. Tiba kusa, rwa-welas saguna, dawaniya.
Ma : ŌNG ANG pramana sayogya ya, windhu dèwata ya, datra jagat ya
nama swaha.
banyu, hidhep atman ing ati, sah saking wangkèniya, malesat sakig bhwana
pagawè ucur kandeg dèwa dèwin ing matetebus, dènè para watek dèwatha,
suniyata paraniya.
Ma : ŌNG, ma, ning lepas. Ma: remek ing sarira umor ing bhayu,
langgeng I raga, mulih maring tutur, atma mulih saring hidhep, lepas luput
Ma : ŌNG MANG ANG UNG, ANG UNG MANG, ŌNG ANG MANG.
sarwwa pinangan, apasaken sang atman ing mati, salwir ing upatha lepas
dèni.
Ma : ŌNG sama sapurnna ya namah swaha. Pras prasiddha ya, suddha ya,
Siratan tepung tawar, sahuring sekar ura, lawan sekul ing waton.
Nihan kamenang ing puja asing pinujanen, ikang mantra wisèsa,
Ma : ŌNG ŌNG aghorè bhyo nama swaha. ŌNG MANG namah. Ring
Ma : ŌNG ŌNG rah phat tastra ya namah. ŌNG ŌNG atma tatwatma
suddha pathaka, suddha sana, suddha nandha, suddha lara, sakalwiran ing
toya.
tutur away lali, ènget-ènget aja lupa, nahan teka ring dalem kapatih. Yan
kita dadi janam, dadiya tandha mantra, saguna kayanta aturana ring kami,
Dharmma, tutur tutur away lupa, ènget-ènget away lali, nahan ling dalem
kapatin.
Yan kita andadi janma, dadi kita wang malija, saguna kayanta
aturakena ring kami, apan hulun manekakena I ri kita, ONG TANG tat
ring uttara dèsa, manembaha ta kita ring Bhatara Wisnu, aywa kita tan
Wu sing mangkana, sapasar swargga kita ring Bhatara Wisnu, aywa kita tan
aturakena ring kami, apan hulun mantukakena ring kita, ONG ANG aghora
ya namah swaha.
pamulih maring Madhya dèsa, manembah kita ring Bhatara Siwa, ONG
Dharmma, tutur aywa lupa, ènegt-ènget aywa lali, nahan teka ring dalem
kapatin. Yan kita dadi janma, dadi kita kula mantra, saguna kayanta
aturakena ring kami, apan hulun mantukena ring kita, ONG ONG sana ya
nama swaha.
padmasana.
Ma : ONG ONG pitra bhyeh swadha, ong mantra bhyo swadha, bapèbu,
ONG pittha mahèbhyah swadha, ONG maha mahèbhyah swadha, kaki nini,
yuyut lanang istri, lis tepung tawar, isuh-isuh, sibuh, payuk, panglukatan.
ONG ayantu pitaro dèwah, ayantu pitharo ganan, ayantu pitaro sarwwa ya
nama swaha.
Siwikarani:
Ma : ONG Manawa pitharoganan, ya nama swaha. Panadan, ONG namo
wah pitaro waja ya nama swaha. Murdhah: ONG namowah pitaro pita ya
nama awadha. Ati: Ong namonah pitaro saskara ya nama suwangga, telas.
ONG praja patayè nama swaha. Ulu: ONG pita mahèbhyah nam swaha.
Wreddhaya tiban ing sekar ping tiga, siratin toya ping tiga, nama
pitaro dèwa bagiyantu pitaro ganan, bagiyantu pitaro sarwa nama swadha.
Pabresihan. Ma: ONG sastu pitara dèwa , ayasthu pitharo ganam, ayastu
kanèng hila-hila, luputakena ring tulah sarik, tan kakenan raja panulah,
gagadhuhan sira sang Mpu Aji Wesi, tanayan paduka Bhatara Pandhè Wesi,
witè Bhatara Brahma, bebet ida sakng Majapahit, ginawa maring Bali, Ida
sang Mpu Galuh. Ida sang mpu Pradah saking Bhatara Brahma, Ida Sng Mpu
Galuh raris Ida Sang Mpu Bhatara Brahma, tèja bhayu ҫabdha hidhep. Sira
Bhatara Brahma matemahan sira manusa, sira sang mpu Pradah matemahan
Ma : ONG sanghyang naga mile ting hireng ing mata, yèn ira ngungkab
Gombang ring aku, anakan ing mata nalèn in. ONG samuk hirik manapata
ya.
Iti pratatan ikang linggan ikang prajurit sanè turun ka Bali, mara èng
ring Wang. Ksatriya metu ring ONG. W èsiya metu ring ANG. Sudra metu
ing MANG. Yatika prasama putran ira bathara Sanghyang Kasuhun Kidul.
sarat. Kunang sang brahmana, sira maka suryyan ing sarat. Makanguni sira
Tekwan sira Sudra, sira pwa maka kawulan ing ratu, mangkana
Sira kastriya alungguh ring wilwatiktah, alaki pwa sira gagani. Wekasan
asuta pwa sira 9 padha laki, pari-purnna. Sang maka pamhyun titis ira
bathara brahma, sira as asana ring lulumbhang. Atiҫaya ҫakti sira mwang wia
èsa, tan harsa pwabjumenengana è ratu. Apan maha lewih kasaktin ira,
siddhiajnyanan ira ring luhur ing ukir, ya h ètun ing tan kahyun.
jumenengana ratu ring witana. Kang pamadh è mwah arin ira, aten geran
Raden Ary ya Kenceng; sang ing wuwuju atengeran siraryya bel èt èng; Sang
I wekas, akakasih pwa è sira Aryya Santong. Mwah sang ari aran siraryya
Saking wilwatiktha, jumujug pwa sira ring panagara Bangsul, lawan sanak
Nana paw èh ira sira Mpu Brahmawis èsa, ring sasanak ira sadhaya,
Siwa Saguna, paparang pwa sira tumurun mara èng panagara Bangsul.
Jumujug as asana ring Gègèl; arinè kari ring Yawa wilwatiktha, as asana ring
lulumbhang, haran sira mpu Gandring anawita ring harinè sang Prabhu ring
Bangsul, sira mpu Siwa Saguna, as asana pwa sira maring pradesa Tusan.
Tan lingan pwa karestiyan ira.Pira tan kunang lawas nira amuter ing nagara
Bangsul, awyatara 7 tahun. Tan hana pwa siraè adrewè suta, apan kanèdha
Tekwan siraryya Kenceng apatih pwa adheg ira, malar tan adrewè
tumut pwa sira lunga maring Majapahit, tan kari sira Mpu Siwa Saguna,
Majalangu.
Mwah sira mpu aryya Saguna angamèt misan ira, putran sang prabhu
wilwatiktha, arinè sang amuter ing Bangsul. Sami sah saking wilwatiktha,
maring Bangsul, lama-lami sira lawèyan, mahusuk wesi, ginandong dèn ing
Mwah sira apatih Kenceng, malar aputra kakung kahempu dèn ing
ginawa maring Sang Kasuhun Kidul. Wus prapta masing sang Kasuhun
Kidul, irika putran sang prabhu, kinasungan wlang rupek dèn ira sang
kasuhun kidul.
Mwah putranè sira patih Kenceng, rinajah pwa lidhah ira dè sang
kasuhun kidul, ya hètun ing inanugrahan putran ing ratu sumendhi ratu.
Putran ing patih Kenceng umadheg patih, aswè dèn ira amukthi karestyan
tèkang bhuwana, acengilan lawan sanak smisan, tan katutr tèkang sasana, tan
kongang mari yang apatih, ratu mari ya-ngratu, tan patindhih ikang catur
mpu Siwa Saguna, ring sira sang ratu amuterè ing nagara Bangsul, apa
taluwirniyaè, nihan. Sira kaki angindhit arinè, dèn suka kaki, atingkana,
asanak amisan, katuturan sang yayah panuha ring gunung Mekah, yata
laku, yadyapin atataè lingih; aja sor, aja luhur, aja sor, didiniya yaèè pwan
kadalumuk aganè papa pathaka malan ing sarira, amukthi lawan kadhangè,
hèlingakena uga, ring wet betan sira saking wilwatiktha. Kunang yan tan
mangkana, tan wun lungsur kadadiyan kita, maka phala tan lingen ing
sasana, inunggwakena uga maring lepihan, sresti uga ring pustaka Manawa
kadang katuturana tèkang rat, dèsa para dèsa wekas, teka bala sah ring para
dèsa para, didiniyan padha wruh ing laku, sopana tan kadalumuk, agawà
Kunang sahur ira sang prabhu ring sira mpu Raja: ‘Singgih pikulun,
sang Maha Panganpwan, anak ira umiringa kaya sajnya sang maha guru,
pwangkulun. Yan tan hana asih sanmata rahadtan sang hulun mangkè,
andhika mangkana.’ Teher tumuli angaturaken sembah. Nahan ling ira sang
prabhu, tan asubmoktah lumiring sang mpu Raja, tan hana ingucap mwah.
Kunang sira sang prabhu, agelis pwa sira anunurat anggurit punang
manguri Gèlgèl, kang ingaran ki Kuda pangasih kon anggurita . Ling ira sang
prabhu amuter ing Bali ring Gèlgèl , hana ling ring siraryya ki mpu Siwa
Saguna, putran ira dè sang mpu Raja: ‘Surat maka tateken kaprawiran,
Kunang siraryya Belètèng, sira maring pundhuk ing jurang, tekan ing
asana ring Bungahya, hana ring Tulikup, hana ring Kaphal, hana ring
Tambahan, hana ring Kaba-Kaba, hana rig Kalianget, mwah hana ring
Sidemen;tang bh yan carithan padha umasuk ing dèsa para dèsa mider ring
sawamengkwèng Bali, yata prasama totos ing sang ratu, sang anuder ing Bali
‘Away lupa, away lali, makadhi putranè aryya mpu Saguna, saking
Nguni hana ling ira sang prabhu, lawan sira anglurah kapandhèyan,
pasarah kani ring kita. Mangkè katekèng wekas, wenang kita anretingkah
sapanganggon ing kasatriyan, sahulat-hulat ing kastriyan, putus ing san yah-
nyah ira kabèh, katekèng wekas. Aja harok kita, èlingakena kadadènta
sinuhun.
Rengwakena mwah, teken ing lama-lami, aja sira lal ring kamimitanta
angenani tan yogya kena, yadyapin hana dosa, tekâ wenang sinampura
sapisan.
para satahun aja angrampasi sadrewyaniya . Yan dan dha sapisan, mabwat
kuna, wenang pwa mwah angèlingi sadrewyaniya kuna. Yan hana ingosa-
osa, makadhi yan tan mangkana dè sang ginawè; yan ratu, mari ratu, yan
apatih, mari patih; yan anglurah, mari lurah; yan mantra, mari mantra; yan
rundhah tè kanang rat, pati salah pati, ujar salah ujar, moga acengilan,
apan wèt-bèt ing sang ksatriya wit Majapahit, Kayogya dènè ngèlingakena
luput.
Mwah yan hana sakaryyan ing sadèsa-dèsa, pangacin ing nagara
kalinganiya ri nguni.
ing Tonjaha, pira ta kunang totos ira kabèh, tekan ing Tusan mwang
Bungaya, didiniyan piwruha pwa siraè sakandha kadhang ira kabèh, kajatèn
hana wong tanè wruhèa,anredo anyipatiè, tahap, krasun hana urat saketi-
jaksa, katakè ing jajeneng, ajeg-ajeg. Yan tan angarepin artha, makasih tinon
lewih. Wus amutus sridantha mangka padhaniya, tan wun kingundha dèn
ing sanghyang Yama-dipati, apan dudu polah ing apolah, rug tang nagara
Yan ratu, mari ratu; èyan patih,mari patih; yan anglurah, mari lurah;
yan mantra, mari mantra; yan satriya mari kasatriyan; yan brahmana, mari
nagara, dèn ing tan pakalingan, apa tan anindhihaken ta ikang catur-janma,
tetes ring para yayin ingsun sadaya, mwah ring patih, para-nglurah, makadhi
ampadan, padha ring tembing kulon, jadma tekan ing upeti, sadagingè
kabèh. Sawah ika padha wènten ring Basong winih 20. Wènten ring Tanggun
Titi winih 100. Ring Braban winih 60. Wènten ring Patemon winih 150.Mwah
ring Munggu winih 80. Ning Talikup winih 30. Ring Tojan winih 40. Ring
Sampalan winih 50. Mwah ring Klungkung winih 70. Yata pwa wus
kasinungan ring lurah pandhè dèn ingsun, tekan ing sanyah-nyah ingsun
salama-laminiya.
Ri wekasan harsa sang prabhu apuri ring Jeruk, hana putran sang
prabhu saking patih Aryya Kenceng, jumeneng ratu ring Jeruk. Siraryya
winih 100. Wekasan malih sang prabhu ajero ring Tegal Ambengan, wekasan
kawula, nga. Ring dèsa Bukit, tekan ing Palemahan mwangèè upetin ipun.
Kwâhing janmaniya, mwah kasinungan carik ring Hyangbatu winih 45. Ring
carik prahupan winih 25. Malih ring Tonja winih 35. Ring Padhanglwah
winih
200. Ring Kayuputih winih 15. Ring Krobokan winih 100. Yatika tinawa dèna
duke sah pwa saking wilwatiktha, mara maring Bali, anglinggihin iwak
yadyapin dèsa-dèsa, tan hana pinangguh. Tumuli anyusup ing alas agung.
Saptang dinten sorèng latri, abayangan maringè wana ukir, tinempuh dèn
ing jawuh, apan ing masan ing ҫaҫih kapitu, sumambur metu ikang lalaron,
lumiringè angidul wètan. Kunang lalaron ika, tiba lalang agung, anasana
radèn katemu ingkè? ‘Duh ingsun maring Bali, Bangsulè. Kanghèlan sun
anyusup ring alas. Uduh Radèn, kamayangan radèn dhatang, katamu dèn
ikang kawula, tan hana siwah kaya andhikanè radèn. Iking wana panawis
hana basaman ing sunring kita kabèh. Yan ring bèsuk sira kaki aja uga
lupa, apan hana basaman ingsun ing kuna. Mangkana ling ira Sirayya mpu
Pira ta kunang lawas ira, hana mwah ling ira siraryya mpu Siwa
Saguna ring pratisatanan ira kabèh, apa ta lwirania, nihan: ‘anak putun
Apan ingwag agya ninggal I sira kabèh, didiniyan kita padha tiyaksa I
èkalingan ing asasanak. Aja tan angangken asanak, apan kita kawita tunggal,
hwakakana talingan ing pangranga. Sang as asana ring Tonjah putun ingsun
pinih wayah, wit saking ingsun siraryya mpu Siwa Saguna, bibiniya pilih
wayah sang amasuk I ring Parahupan, maka lakinè putran ingsun Arya
Kapandhèyan, adrewè putranè ring Tonjo. Pnih wayah kakung, hariniya stri
kalih, angering sutaniya Siraryya Pinatih, kang wurujualaki rin putranè
as asana ring Tusan, kakung roro, bibinè sakin Aryya Pinatih, lakiniya siraya
Bungaya, mwah stri nawiji, padha kari ring Bungaya. Nè stri alaki ring
Santana. Ingsun Siraryya Mpu Siwa Saguna kari ring Gèlgèl. Santanan ingsun
masuk ing sapara dèsa-dèsa nider, lagi asanak amisan kapurusa. Arinè ratu
mahiga wesi.
Kwèh arinè umauk ing dèsa para 35; lakin ingsun saking Lurah
mwah saking Aryya Sentong asuta kakung 5, mwah saking Aryya Bulètèng
asuta kakung 6; mwh saking Aryya Belog asuta kakung 4; Mwang saking
Aryya Waringin asuta kakung 3; mwah saking Kuda Pangasih asuta kakung
Matangyan kita santanan ingsun away tan angangken asanak, amisan, aning-
ika maka lakinè sang kakung mahigu wesi, sudhira sira sumendhi ratu ring
Bali, widagdhèng rat, kajana priya kawicaksanan ira. Ling ira sang ratu
lama, aja anganggè badhè tumpang 11, wenang kita anganggè badhè 9,
sahulat-hulat ing ksatriyan, apan kinasungan ingsun, ingsun amuter ing rat,
apan hana arin ira kaya igsun amute ing rat, yata walik sira teka wahang
amratèka wong.
Batur Kamulan, : ANG ONG UNG MANG; ONG TANG TANG AH ÈH;
3. Rahina ratri png 3. Phalaniya sing karyya lalandhèp; tumak, keris, manjur
phalaniya. Aksara no. 1. Ma: ANG ANG ANG ANG ANG ANG ANG ANG
ANG . Hidhepkena anghni metu saking babahan sangha, angibek ing rat
kabèh, angeseng ҫatru sarat, wus ginseng, hanyut dèn ing toya hara. Ma:
UNG UNG UNG UNG UNG UNG UNG UNG UNG. Metuwang saking
Ma : Krettaҫara yanamah.
yanamah.
Ma : ŌNG ŌNG ҫara guna ghni lodra ya, ҫaraguna wisèҫa, atmanè,
angwèhin poma, 3.
Telas ing surat kalèwaran. Yan sira rumasa ring angga ҫarira, iki
rangsuk kabèh dèn asimpen, iki pituduhan kalepasan, hawan ing mati, nga,
nga; mungguh. Mungguh, nga; malinggih. Linggih, nga; raga. Raga, nga;
patandha kang patpat. Ikang raga; cerah ing hati, lèng ing hati, surat ing hati,
keneh ing hati. Crah panerus ring karnna, surat panerus ring tinghal; lèng
panerus ring cangkem; keneh, panerus ring ҫabda. Iku dèn pekek en, away
lali.
pandhita ngaraniya. Kang wong sawiji saking wong catur, tuhu, nga, tan
simpang ring manah. Pa, nga, papup ulan. Papupulan, nga, kang akwèh dadi
sawiji.
Ndi kang sinangguh genah? Ta, nga: tata. Yata tatanen pasuk wetuni
ya dèn saimpen. Apa hètuniyan mangkana? Apan ing tan lèn, pati lawan
hurip. Yan ing mati, rasanan du king hurip. Yan ing hurip, rasanana du king
mati. Apan tan madoh, nga, tampek saking raga dèwèk. Raga dèwèk, nga tan
ing jero tan ing jaba. Sang kasuhun kidul psenetan ira, ring jaban ing tinghal,
nga: ring jron ing kulit ing tinghal. Sanghyang atma, pasnetan ira ring angkeb
Sang kasuhun kidul anuduh I sang manon, sang manon anuduh I citta
hidhep; Sang citta hidhep anuduh I sang kwèra pragati; sang kwèra pragati
wenang nera, wenang wisiya, wenang guru, wenang ngucap, wenang tan
Yan sira sah ring kahuripan, ulihakena ing kang ҫabdha bhayu hidhep,
maring guhya-jnyana hening, nga. Bun putih ajron ing panunggalaņ, panung
galan ing hati; panunggalan, nga, sajron ing hilang-hilangan dalam pisan
dalem pisan, nga meneng tan pangucap, tan pangungang, tan pangrungu,
ONG I SA NA YA NAMAH
ONG Rang dharma yâ singa rupa ya, ҫubtha warnna yâ namah. Pur.
uttara. ŌNG ANG hredaya namah, genèyan. ŌNG RANG kaya sirayà
Siwa tatwa ya namah, ŌNG atma tatwa yanamah. Sambut ing kang langkap,
gandhaksathanam.
Wus mangkana, angayataken akasa. AH ring pratiwi. ANG
Nihan tingkah ing awèh banyu ring wong mati, lwirniya: saji mas
pina ripih, werat aspaha, lawniya asah I guli, hali-hali weraat sepaha,
sawit ing sawè wenang ro raler, ukupin dèn ing menyan, hèsin ing banyu.
ya swaha. ŌNG puspa suddha nirmala ya swaha. ŌNG ratna suddha nirmala
runuhun.
Ma : ŌNG ŌNG pradhana purusa sang yoga ya, windhu dèw a ya, Bhatari
Inderakena ping 3 ring lambèn ing dyun, lebokena ring banyu. Hidhep
atman ing wang mati sah saking wangkèniya malesat marèng parana suniya,
pa, a. AG, phalanx ing mantra prayeganiya. Yan nora ngalungkungan wang
gedang kalih baha, sedhah who sekar dèn asangkep, laris samsam itunjung.
Iti ulis ing paripih mwang dyun ika. (Aksara No, 3).
Iti tumutura ring sanyah ingsun kabèh, tekan ing lama-lama, dadari