Vijani spojevi Sile i naprezanja u vijcima Na navoj matice odnosno vijka pri okretanju djeluju sila tereta F i obodna

sila Fo koja je posljedica pritezanja. Moment pritezanja matice

d2 M Fo [ Nm, Nmm ] 2
Obodna sila

Fo

2M [N ] d2

d2 - srednji promjer navoja

Vijani spojevi Sile i naprezanja u vijcima Sila tereta (F) i obodna sila (Fo) izazivaju silu reakcije (N) okomitu na povrinu navoja i silu trenja (T). Sve etiri sile su u ravnotei i tvore poligon sila.

T N

T tg N

- koeficijent trenja klizanja; = 0,1 - 0,2 - kut trenja, =arctg - kut uspona zavojnice navoja =arctg P/d2

Vijani spojevi Sile i naprezanja u vijcima Potrebna obodna sila i moment za pritezanje matice

Fo F tg ( ) [ N ]

d2 M F tg ( ) [ Nm] 2
Ako je kut uspona manji od kuta trenja ( <), vijak je samokoan, tj, potrebna je obodna sila za sputanje matice. Potrebna obodna sila i moment za sputanje matice Ako je kut uspona vei od kuta trenja ( <), vijak nije samokoan tj. matica e se sama odvijati usljed aksijalne sile tereta F.

Fo' F tg( ) [ N ]
d2 M ' F tg ( ) [ Nm] 2

Vijani spojevi Sile i naprezanja u vijcima Kod standardnih navoja bone strane profila su nagnute pa je otpor trenja neto vei.

' 1,15 ' 1,13 ' 1,035

- za metriki navoj - za Whitworthov navoj - za trapezni navoj ' - ekvivalentni koeficijent trenja klizanja '> '- ekvivalentni kut trenja, =arctg '

Potrebna obodna sila i moment za pritezanje matice standardnih navoja

Fo F tg ( ' ) [ N ]

za metriki navoj = 0,1 ' = 6,56 = 0,2 ' = 12,95

d2 M F tg ( ' ) [ Nm] 2

Vijani spojevi Sile i naprezanja u vijcima Ukupni moment pritezanja matice dm - srednji promjer matice - koeficijent trenja izmeu matice i podloge, =0,2

M pr M M p [ Nm]
Moment trenja izmeu matice i podloge

dm

sd 2

dm Mp F [ Nm] 2

Vijani spojevi vrstoa vijaka