VED HUTBES

-2-
 VED HUTBES

(HZ. PEYGAMBERMZ (ALEYHS-SALT- VES-SELM)N

VED HACCINDA SLM MMETNE VASIYYET)

VED
HUTBES
MADDE MADDE TRKE-ARAPA
METNLERYLE BERBER

1- VED HUTBES (ARAFATTA)

2- VED HUTBES (MNDA BRNC)
3- VED HUTBES (MNDA KNC)

HAZIRLAYAN
aban GNBEY 2011

-3-
 VED HUTBES

SER NO: 001

Tercme Ve Harekeleme:
Hfz Ebubekir GNBEY

Kapak Ve Tasarm:
Resul Ekrem GNBEY

Bask/Cilt:
ZNDE OFSET MATBAACILIK SAN. TC. LTD. T:
Fevzi Pasa Caddesi , Mtercim Asm Sokak No:7/1 Fatih stanbul
Tel: 0212.5341726

ISBN: 978-605-61728-0-9

Bask Trihi:
2011

rtibat Adresi/Tel. No:

aban GNBEY
Tulumpnar Ky Yukar Mahalle
Camii mm-Hatibi
kizdere/RZE
Tel: (0464) 426 30 45
Cep: (0535) 820 66 90

Her hakk mahfuz olup, aban GNBEYe aittir.

-4-
 VED HUTBES

.
.
.
.

.
.


... .

...

...

...
Hamd (vg); yukarlarn yukarsn ve yerin altn yaratan Kdir (g yetiren)
ve Ferd (tek olan) Yce Allh (c.c.) hazretlerine mahsustur. Ey Allhm! Sen benim
Rabbimsin. Hay (diri) Latf (kullarna yumuaklkla mumele eden) Kdir, Ferd,
Atf (efkt ve merhamet eden) ve Nsr (yardm edici) sn.
Y rabb seni tesbh ederiz. Senin bize rettiinden baka hibir ey bilemeyiz.
Muhakkak ki sen Alm (bilici) ve Hakm (hkm verici) sin. Y rabb seni tesbh
ederiz. Senin bize anlattndan baka hibir anlay yoktur. Muhakkak ki sen Cevvd
(ok iyilik yapan) ve Kerm (ok cmert) sin.
Ey Rabbim! Gsm a, iimi kolaylatr, dilimin ban z, szm
anlalr kl.1 imi Allh- Telya smarladm. Muhakkak ki O kullarn
grcdr.2 Hamd vg bizi bu doru yola ileten Allh- Telya
mahsustur. Allh (c.c.) bizi doru yola iletmeseydi biz kendimizi doru yola
iletemezdik. Andolsun ki (muhakkak ki) Rabbimizin Raslleri (Nebleeri/
Peygamberleri) bize hakk getirmilerdir 3
HAMDELE-- SALVELEDU
lh hamdimi szme sertc4 ettim. Zikrini kalbime mirc5 ettim. Kitbn
kendime minhc6 ettim. Ben yoktum vr ettin. nyetine7 sndm, kapna geldim.

1
T-H Sresi, 20/25-28.
2
Mmin Sresi, 40/44den.
3
Arf Sresi, 7/43den.
4
Sertc: Ba tc olan, ok sevilen, hrmet edilen, en ileri.

-5-
 VED HUTBES
Hidyetine8 sndm, ltfne9 geldim. Kulluk edemedim, affna geldim. artma beni
doruyu sylet, neeni duyur, hakkati ret. Sen duyurmazsan ben duyamam, sen
syletmezsen ben syleyemem, sen sevdirmezsen ben sevemem. Sevdir bize hep
sevdiklerini, yerdir bize hep yerdiklerini. Yr et bize erdirdiklerini. Sevdin habbini
kinata sevdirdin, sevdin de hilat-i risleti10 giydirdin. Makm- brhmden Makm-
Mahmda11 erdirdin. Server-i esfiy kldn, hatemi enbiy kldn. Muhammed Mustaf
kldn. Salt- selm tahyyet- ikrm, her trl ihtirm Ona, Onun l-ine, eshbna
ve etbna olsun!.. Y Rb!
Rabbimiz Allh- Tel ve-tekaddes hazretlerine sonsuz hamd- senlar eder,
nderimiz efendimiz son Peygamber Hz. Muhammed Mustafy salt- selm ile
anarz. Onun eshbna, ezvcna, l-ine, etb-na da dular ederiz. Ayrca btn
peygamberleri, btn mminleri her devirde gelmi gemi din immlarn, ehl-i snnet
mtehitlerini, gerek tasavvuf byklerini dil, hulef ve saltn, evliyullh,
slehy, hedy hrmet, selm, rahmet ve hayrla zikrederiz. Btn mmn ve
mslim kardelerimize de candan selm eder; her iki dnyda selmet, sadet, hidyet
dileriz.
Ved Hutbesi vasyyetinde Hz. Peygamber (Aleyhis-salt ves-selm)in --
- Size, uyduunuz takdirde benden sonra asl saptmayacanz iki ey
brakyorum buyurarak, birincisi olan Kurn- Azm-nnn; Ehl-i snnet
vel-cemat yolundan giden btn muhlis, uyank, mnl genlerimiz ve bilhssa dn
kardelerimize bir hidyet rehberi olmasn temenn ediyorum. Btn kardelerimizin
istifde ederek nefislerin tezkiyesi, inanlarn tashhi, namazn ve cematin ikmesi,
ahlkn gzelletirilmesi, snnetlerin ihys, bidat-lerin imhs, slmn tebli, dn
ilimlerinin neri, mrf-un emri, mnker-in nehy-i, ihls ve uhuvvetin tmimi ve
mmet-i Muhammed (Aleyhis-salt ves-selm)in salh yolunda; hayrl, ihlsl ve
verimli almalara muvaffak olmalarn Hak Teldan niyz ve tazarr ediyorum.
Yardm Allh- Teldandr, dnmz Onadr, Hamd Onundur.12 Y ilh-
el lemn; zhir ve btnmz envr- mniyye ve kurniyye ile mnevver eyle. imizi
dmzdan daha parlak, daha berrk ve dmz da slh eyle. Nefsimizin, eytann ve
eytanlamlarn errinden bizleri mahsn ve mahfz eyle. Cmlemizi cennet ve
cemlllh erefiyle eref-yb eyle. mn bi-hurmeti seyyidil-mrseln. Vel-
hamdlil-lhi Rabbil-lemn.

5
Mirc: Merdiven, sllem. Ykselecek yer. En yksek makam. Huzr-u lh. Peygamberimiz Hz.
Muhammed (Aleyhis-salt ves-selm) Efendimizin, Receb aynn 27. gecesinde Cenb- Hakkn
huzruna rhen, cismen, hlen kmas mucizesi ki; en byk mucizelerinden birisidir.
6
Minhc- Hidyet: Doru yol. Hidyet yolu. Minhcs-Snnet: Snnet yolu. Snnet caddesi. Hazret-i
Peygamber (Aleyhis-salt ves-selm)in gittii, emrettii eriat yolu.
7
nyet: Yardm, ltuf meded etmek. Mhim bir ile karlap onunla megul olmak.
8
Hidyet: Doruluk. slmlk. Hakk hak, btl da btl olarak grp doru yola girmek. Dalletten ve
btl yoldan uzaklamak.
9
Ltuf: Allh (c.c.)n, kullarn rfk ve shletle murdna muvaffak eylemesi. Gzellik, holuk. yilik, iyi
mumele.
10
Hilat-i Risleti: Peygamberlik elbisesi.
11
Makm- Mahmd: (efaat- Uzm) En yksek efaat makm. Peygamberimizin (Aleyhis-salt ves-
selm)in kavuaca, Allh (c.c.) tarafndan vaad edilen makam.
12
hyu Ulmid-Dn Tercmesi, C,1. lk sayfa. Bedir yaynevi, stanbul/1974
-6-
 VED HUTBES

NDEKLER
VED HUTBES .......................................................................... - 3 -
HAMDELE-- SALVELEDU ............................................................................................................................. - 5 -
VED HUTBES HAKKINDA AIKLAMA... ....................................................................................................... - 9 -
VED HUTBES (ARAFATTA) .......................................................................................................................... - 16 -
VED HUTBES (MNDA BRNC) ............................................................................................................... - 36 -
VED HUTBES (MNDA KNC) .................................................................................................................. - 50 -
PEYGAMBERMZ HAZRET MUHAMMED MUSTAF (ALEYHS-SALT VES -SELM)IN
HAYTININ KRONOLOJS................................................................................................................................ - 58 -
A- MEKKE DNEM ...................................................................................................................................... - 58 -
B- MEDNE DNEM. ................................................................................................................................... - 58 -
VED HACCININ TRHES .......................................................................................................................... - 64 -
KAYNAKLAR ....................................................................................................................................................... - 68 -

-7-
 VED HUTBES

vlmeye lyk olarak Allh (c.c.) bize yeter...
(Hamd=vg Allh (c.c.) Hazretlerine mahsustur)

Salt- selm seilmi olan O Nebye olsun

Ve Salt- selm Onun yce ve erefli l-ine ve eshbna olsun13

( Besmele ) Bismillhirrahmnirrahm ( Allha hamd ) ile balamayan

her hayrl i ( in sonu ) , gdktr ( hayr kesiktir ).14

.
.

Eb Dvd (Rahmehllh)un bir rivyetinde: Allha hamd ile

balamayan her kelm kesiktir.15 Denilmitir.

Elhamdlillh ile balamayan her hayrl i (in hayr) kesiktir.

Allha hamd, bana saltla balamayan btn hayrl iler gdktr,

her eit bereketten kesiktir.16
13
( Katrun-Ned ve Bells-Sad), S: 5, bn-i Himil-Ensr, 1.
Bask, Beyrut, 2002.
14
Ktb-i Sitte, 9/207.
15
Ktb-i Sitte, 9/207. (Eb Dvud, Edeb 21.)
16
Ktb-i Sitte, 9/207. Dikkat edilirse bu Hads-i erfler hayrl ilere besmele, hamdele ve
salvele ile balamaya tevk etmektedir. slm dbdan biri, konumalara hamdele, salvele ve teehhdle
balamaktr. Bunu tesbt eden muhtelf Hads-i erfler mevcddur.
-8-
 VED HUTBES

VED HUTBES HAKKINDA AIKLAMA...

Hz. Peygamber (Aleyhis-salt ves-selm)in, hicretin 10uncu ylnda hac farzasn (Ved Haccn)
f iin Mekke-i Mkerremeye gelip, Araft ve Minda yapt, saylar kadn-erkek 140.000i aan
Ashb- Kirma hitben rd buyurduu Hutbe-i erftir.

Bu eserin tertibi; Mustafa sm KKSAL efendinin (Rh.A) slm

Trihi isimli kitabna mutbk olarak tertb edilmitir.
Peygamber (Aleyhis-salt ves-selm) bu hutbesinde, bundan
sonra bir daha hacc edemeyeceini bildirip veftnn yaklatn m
ettii, sonraki gelen gnler de onun bu szlerini dorulad iin bu hacca
Ved Hacc, bu hac esnsnda rd buyurduu hutbeye de Ved
Hutbesi ad verilmitir.

Ved Hutbesi her ne kadar tek bir hutbe imi gibi kabl
edilmekteyse de, gerekte bu hutbe,

Arefe gn, Arafatta (Zl-Hccenin 10. gn),

Bayramn birinci gn, Minda (Zl-Hccenin 11. gn),

Bayramn ikinci gn, Minda (Zl-Hccenin 12. gn), olmak

zere para para rd edilen hutbelerin btndr. 17

Deiik yer ve zamanda rd buyurulduu iin de hutbe, bir ok

Ashb- Kirm tarafndan birbirinden farkl ekillerde rivyet edilmi;
kiinin ya da grubun duyduunu dierleri iitmediinden, hutbenin
tammnn bir araya toplanmasnda bu farkl rivyetlerden yararlanlm
ve daha sonraki yllarda bu ayr yer ve zamanda buyurulan hutbe tek bir
hutbe olarak bir araya getirilmitir.

Ved Hutbesi, insan haklar asndan nemli bir kaynaktr. Bu

hutbe temel bir knun olarak insanln hak, hrriyet ve vazfelerini
zetlemektedir. Hz. Peygamber (Aleyhis-salt ves-selm) bu hutbeyi
ird ettikten ksa bir sre sonra Rahmet-i Rahmna kavutuu iin, bu
Hutbe-i erf Onun hakk vasyyetidir.

17
Sahh-i Buhr Muhtasar, Tecrd-i Sarh Tercmesi, 10/396.

-9-
 VED HUTBES

Ey mn edenler! Allha ortak koanlar ancak bir pislikten
ibrettir. Artk bu yllarndan sonra, Mescid-i Harma
yaklamasnlar. Eer yoksulluktan korkarsanz, Allh dilerse ltfuyla
sizi zengin klar. phesiz Allh hakkyla bilendir, hkm ve hikmet
shibidir.18

Raslllh (Aleyhis-salt ves-selm)n haccndan bir yl nce

nzil olan bu yet-i Kerme gerei, mriklerin necis (pis) olduu ve bu
yldan sonra Mescid-i Harama yaklamamalar emredildii iin, Ved
Haccnda Mekke-i Mkerremede sdece mslmanlar vard, hutbeyi de
yalnzca mslmanlar dinlemiti.

Raslllh, Medne-i Mnevvereden kendisiyle birlikte yola kan

yzbin civrndaki Ashbyla Mekkeye haccetmek iin geldiklerinde bir
yl nceki uyar (Hudeybiye Antlamas)19 sebebiyle Mekkede mrik

18
Tevbe Sresi, 9/28.
19
Hudeybiye Antlamas:

Baka bir deyile Hudeybiye Bar, 628 Martnda Medneli mslmanlarla Mekkeli Mrikler
arasnda yaplan bar antlamasdr.

Hicretin altnc ylyd. slm hzla yaylrken Mekkeliler korku ve resizlik iindeydiler. Hendek
savandaki baarszlklarda bu korku ve resizlii derinletirmiti. Tam da bu srada Hz. Muhammed
(Aleyhis-salt ves-selm) ve ashb Beytllh ziyret iin (haccetmek iin) Mekkeye doru yola
ktlar. Mekkeliler mslmanlarn sava iin geldiklerini zannedip korkuya kapldlar, anlama teklif
ettiler. Bylece 628 ylnda hudeybiye bar antlamas imzaland. Antlamann imzland meknn
yaknnda bulunan kyn isminden dolay Hudeybiye diye isimlendirilmitir.

Maddeleri:

1- Mslmanlarla kar taraf arasnda 10 yl sava olmayacak, iki tarafn hibiri dierinin malna ve
canna el atmayacak,

2- Mslmanlar bu yl Beytllh ziyret etmeksizin geri dnecekler. Gelecek yl gnden fazla

olmamak zere Mekke-i Mkerremeye gelip Beytllh (Kabe-yi) ziyret edecekler. Bu
gn sresince Mekkeliler ehir dna kacaklar,
- 10 -
 VED HUTBES

kalmamt; ounluk mslman olurken Mekke-i Mkerremeyi terk

edenler de vard.

Raslllh, haccn btn erknn bizzat kendisi yaparak

mslmanlara retmi, slmn hac konusundaki emirleri de bylece
tamamlanmt. slmn tamamlandn bildiren yet-i Kerme de Ved
Haccnda nzil oldu.

Chiliye dneminde dardan gelen haclar Arafatta vakfeye

dururken, Kurey erf dier insanlardan stn olduklarn belli
edercesine Arafat yerine Mzdelifede vakfeye dururlard. Raslllh
(Aleyhis-salt ves-selm) chiliye dneminin bu snf stnlne
dayal detini ortadan kaldrd ve btn haclar gibi Arafatta vakfeye
durdu.

...

3- Mslmanlardan biri Kureye snacak olursa geri dndrlmeyecek, fakat onlardan mslmanlara
snanlar geri dndrlecek,

4- Mslmanlardan Hac, Umre ve ticret iin Mekke-i Mkerremeye gideceklerin canlar ve mallar
gven altnda olacak,

5- Kurey tarafnda Msra ve ama gidenlerle ticrette bulunmak zere Medne-i Minevvereye
gelenlerin de canlar ve mallar gven altnda bulunacak,

6- Kureyden baka dier kableler isterlerse mslmanlarn, isterlerse Kureyin korumas altna
girebilecek.

nemi :

Bu antlama ile Mekkeliler, mslmanlarn siys varln (slam Devletini) resmen (hukken) kabl
ettikleri ilk belgedir.
Bar ortamnn olumas slmiyete geii hzlandrd.
Mekke-i Mkerremenin fethi kolaylat.

- 11 -
 VED HUTBES

Bugn kfirler dninizden (onu yok etmekten) mitlerini kestiler.

Artk onlardan korkmayn, benden korkun. Bugn sizin iin dninizi
kemle erdirdim. Size nimetimi tamamladm ve sizin iin dn olarak
slm setim. Kim iddetli alk durumunda zorda kalr, gnha
meyletmeksizin (haram etlerden) yerse, phesiz ki Allh ok
balaycdr, ok merhamet edicidir.20 Melindeki yet-i Kermede
Ved Hacc srasnda nzil olmutur. En son inen hkm yeti budur.

Dnin kemle erdirilmesi ne btn mslmanlar

sevinirken yalnzca Hz. Eb Bekir Sddk ile Hz. merl-Frk
(r.anhm) bunun, Hz. Peygamber (Aleyhis-salt ves-selm)in veftnn
yaklatna dellet ettiini anlamlar ve gzlerinden yalar akmt.
Gerekten de bundan sonra Raslllh (Aleyhis-salt ves-selm) seksen
bir vey seksen iki gn yaam ve rahmet-i Rahmna kavumutur.

Hz. Peygamber, bu maher kalabalkta hutbesine balamadan nce

Cerr b. Abdillh vstasyla skneti temn etmi ve Ashb- Kirmdan
Rebia b.meyye gibi gr sesli mndler grevlendirerek konumasnn
cmle cmle tekrar edilip, uzaklara kadar duyulmasn temn etmitir.
Raslllh (Aleyhis-salt ves-selm) bu hutbeyi Devesi Kasvnn
srtnda rd etmitir.21

Hads-i erfte geen el-Haccl-Ekber tbiriyle

kastedilen ey, kurban gndr. Buna el-Haccl-Ekber denmesi, umre
ziyretinden, ayrmak iindir. Zr Umreye el-Haccl-Asr (Kk
Hacc) denilmitir.

ncelendii zaman Ved Hutbesinde Hz. Peygamber

(Aleyhis-salt ves-selm)in balca u noktalara
deindii grlr:
1- Her ite dim Allh- Telya hamd- sen etmek gerekir.

2- Nefis, insan her zaman erre yneltmek ister. Bu sebeble nefislerin

errinden de Allha snmak lzmdr.

20
Mide Sresi, 5/3den.
21
mil slm Ansiklopedisi, 8/208-211.
- 12 -
 VED HUTBES

3- Can, mal ve rz kutsaldr. Yaama hakk tabii bir haktr. Irz, eref,
haysiyet, hrriyet ve mlkiyet saldrdan/tecvzden korunmutur.

4- ile ve toplum haytna zarar veren zn vb. davranlar

yasaklanmtr. Hem kadn hem de erkekler zndan iddetle
kanmaldrlar.

5- Chiliye gelenekleri kaldrlmtr. nsanlar ala geldikleri kt

eyleri kr krne yapmaktan vazgemelidirler.

6- Btn borlar ide edilecek ve bor olarak alnann dnda bir

fazlalk (fiz) denmeyecektir. Fiz haramdr.

7- Kan dvs gtmek haramdr. Adleti ahsen (fert olarak) yerine

getirmek yasaklanmtr.

8- Emnetlerin, shiblerine mutlak idesi/verilmesi vurgulanmtr.

Emnete hynet edilmemelidir.

9- Kk byk nemli-nemsiz her ite eytana uymaktan

saknlmaldr.

10- Kadnlarn ve erkeklerin karlkl hak, vazfe ve sorumluluklar

vardr. Kadnlara nezketle davranlacaktr.

11- Kle ve hizmetilere iyi davranlacaktr.

12- Btn mslmanlar kardetir. Kimsenin, kimseye zarar vermeye

hakk yoktur.

13- nsanlarn rk ve renk fark gzetilmeksizin birbirine eit olduklar

belirtilmi, her trl snf farklar ve ayrcalklar kaldrlmtr.
stnlk -ancak ve ancak- takv iledir.

14- Zulmden saknmak gerekir, halkn mal haksz yere yenemez, birine
it bir ey shibinin izni olmadka bakas iin hell olmaz.

15- Mslmanlar birbirleriyle savamaktan saknacaklardr.

16- Kurn- Kermin, insanlara bir emnet olarak brakld ve

mslmanlarn, Kurn- Kerme smsk sarlmas tavsiye

- 13 -
 VED HUTBES

edilmitir. Allh- Telnn Kitbna ve Hz. Peygamber (Aleyhis-

salt ves-selm)in snnet-i seniyyesine tb olanlar asl sapkla
dmezler.

17- Chiliyyet dneminde Araplar arasnda ihtilf konusu olan gn, ay

ve yl hesaplamasna aklk getirilmi, kar iin bz aylarn hell,
bz aylarn haram saylmas ve bunlarn yerlerinin deitirilmesi
yasaklanm, yet-i Kermeye bal olarak bir yl oniki ay olarak
tesbt edilmitir.

18- Mekke-i Mkerremenin ve evresinin kutsallna iret edilmitir.

Sonu olarak; slm retisinin bir zeti niteliindeki Ved

Hutbesinde; Resim ve sembol kullanmadan Allha mn, snf ve rk
fark gzetmeksizin btn inananlarn eitlii, kiisel stnln sdece
takvda (Allha ballk) olmas, insan haytnn, malnn ve tm
varlklarn erefinin korunmas, fiz kullanlmamas, kan davalarna ve
adletin kiisel olarak aranmasna son verilmesi, kadnlara iyi
davranlmas, servetin az sayda insanda toplanmasn nleyecek ekilde
mrsn, lenin kadn ve erkek akrabalar arasnda dil olarak datlmas,
Kurn- Kerm ve Hz. Muhammed (Aleyhis-salt ves-selm)n
snnetinin gnlk yaamn her alannda ve hukukta l olarak kabul
edilmesi vb. konular iermektedir.

Abdullh b. Abbsa gre; bunlar, Peygamberimiz (Aleyhis-salt

ves-selm)n mmetine vasiyeti idi.

...

] / : [
Peygamber size neyi verdiyse onu aln, neyi de size yasak ettiyse
ondan vazgein. Allha kar gelmekten saknn. phesiz, Allh-
Telnn azb etindir.22

22
Har Sresi, 59/7den.
- 14 -
 VED HUTBES

- 15 -
 VED HUTBES

VED HUTBES (ARAFATTA)

RASLLLH (ALEYHS-SALT VES-SELM)N VED HUTBES

-HZ. PEYGAMBERMZ (ALEYHS-SALT- VES-SELM)IN

VED HACCINDA SLM MMETNE VASIYYET-
(9 Zl-Hcce l0 H./8 Mart 632 M. Cuma)

Peygamberimiz (Aleyhis-salt ves-selm):

1- Hamd Allha mahsustur. Ona hamd eder, Ondan yardm diler

ve Ona tevbe ederiz. Nefislerimizin erlerinden ve amellerimizin
gnhlarndan Allha snrz. Allh- Telnn doru yola
ilettiini, saptracak, saptrdn da doru yola, iletecek yoktur.

--- ehdet ederiz ki; Allhdan baka (hibir) ilh yoktur! O,

birdir, Onun ei, orta yoktur. Ve yine ehdet ederim ki;
Muhammed, Onun kulu ve rasldr. Ey insanlar! (Ey Allh-
Telnn kullar!) ben size Allhdan saknmanz tavsiye eder sizi
Ona itaate tevik ederim. Size hayr olan eyden sz amak ister ve
bundan sonra derim ki: (diyerek Allh- Telya hamd- sen-da
bulunduktan sonra, iki dizinin zerine gelip,)

2- --- Ey insanlar! szlerimi iyi dinleyiniz! (vallhi) bilmiyorum!

Belki de u durduum yerde, bu ylmdan (Vkdye gre; bu
gnmden) sonra, sizinle bir daha buluamayacam!

- Dikkat ediniz! Belki, bu ylnzdan sonra beni bir daha gremeyeceksiniz!

- Dikkat ediniz! Belki, bu ylnzdan sonra beni bir daha gremeyeceksiniz!
- Dikkat ediniz! Belki, bu ylnzdan sonra beni bir daha gremeyeceksiniz!

3- --- Allh benim szm iitip muhfaza eden, sonra da onu

benden (bakasna) ulatran kimsenin yzn Kymet gn
aartsn. Zr nice ilim tayclar vardr ki, lim deildir. Nice ilim
tayclar da ilmi, kendinden daha lim olana tarlar.23

23
Cenb- Hakk benim szm dinleyip bakasna tebli edenin yzn ak etsin. Belki kendisine
nakledilen nakledenden daha limdir ve (bu sebeble) daha iyi anlar. Buyurdu. (Ktb-i Sitte, 1/11.) Bir
baka rivyet: Szleri iyice dinleyip ezberleyen kiiye Allh- Tel rahmet etsin! Belki, anlamayan,
anlayana iletip anlatr. Anlayan da, belki kendisinden daha iyi anlayl olana iletir! buyurdu.
- 16 -
 VED HUTBES

( )

!

! .

! . -

-

- -

- 17 -
 VED HUTBES

4- --- Sylediklerimizi hfzedin ve geride braktklarnza da retin.

Hazr bulunanlar, buraya gelmeyenlere de duyursunlar... Olur ya
hazr bulunan, tebli ettiini kendisinden daha iyi anlayp
kavrayacak birisine nakleder.24
ene kablesi adamlarna benzeyen uzun bir adam ayaa kalkarak:
--- Y Raslellh! O halde bizler ne yapalm? diye sordu.

5- Peygamberimiz (Aleyhis-salt ves-selm): ---

Rabbinize kulluk ediniz!
Be vakit namaznz klnz!
Ramazan aynda orucunuzu tutunuz!
Beytllh hacc ediniz!
Zektnz, gnlnzden koparak, gnl holuuyla veriniz!
Yce Rabbinizin Cennetine girersiniz!
6- --- itiyor musunuz? Buyurdu.
Baka cemaatten bir adam: --- Ne buyuruyorsun-uz-? diye sordu.

7- Peygamberimiz (Aleyhis-salt ves-selm):

--- Rabbinize ibdet ediniz! Be vakit namaznz klnz!

Orucunuzu tutunuz! Mallarnzn zektn veriniz! mirinize itaat
ediniz! Cennete girersiniz! buyurdu.

8- Peygamberimiz (Aleyhis-salt ves-selm) hitbesine en yksek

sesiyle devam ederek:
--- Ey insanlar! bu, hangi gndr? diye sordu.
Ashb- Kirm: --- Allh ve Allh- Telnn Rasl daha iyi
bilir! dediler.
Hz. Peygamberimiz: --- Bu aynz, hangi aydr? diye sordu.
Ashb- Kirm: --- Allh ve Allh- Telnn Rasl daha iyi
bilir! dediler.

24
Ktb-i Sitte, 1/12.
- 18 -
 VED HUTBES

$ .

.
:

- 19 -
 VED HUTBES

Hz. Peygamberimiz: --- Bu beldeniz, hangi beldedir? diye sordu.

Ashb- Kirm: --- Allh ve Allh- Telnn Rasl daha iyi

bilir! dediler.
Peygamberimiz (Aleyhis-salt ves-selm): --- Gnnz, harm
ve dokunulmaz bir gndr! Aynz, harm ve dokunulmaz bir
aydr! Beldeniz, harm ve dokunulmaz bir beldedir!

9- --- Ey insanlar! muhakkak, sizin kanlarnz ve mallarnz da, Yce

Rabbinize kavuuncaya (Ahmed b. Hanbele gre; kavuacanz
gne) kadar bu gnnzde (Arefe), bu aynzda (Zl-Hcce), bu
beldenizde (Mekke-i Mkerreme ehrinizde) olduu gibi birbirinize
haram ve dokunulmazdr!25

10- Bir dier rivyet;

Amr bn- Ebl-Ahvas (r.a.) anlatyor: Hz. Peygamber (Aleyhis-salt
ves-selm)le birlikte ved haccnda bulundum. Orada Hz. Peygamber
(Aleyhis-salt ves-selm) rd ettii hutbede nce Allh- Telya
hamd sen, hatrlatma ve tavsiyelerden sonra yle devam etti:

--- Hangi gn (bu gnden) daha (mukaddes ve) haramdr? Bu soruyu

kere tekrarlad.

Ashb- Kirm: --- el-Haccl-Ekber gndr diye cevab verdi.

Raslllh (Aleyhis-salt ves-selm) devam etti: --- yle ise bilin ki!
kanlarnz, mallarnz, rzlarnz, birbirinize, bu aynzda, bu beldenizde
u gnnz nasl haramsa ylece haramdr, mukaddestir. Bilin ki
herkesin cinyetinden kendisi sorumludur. Hibir Baba, olunun
suu/cinyeti zerine; olu da, babasnn suu/cinyeti zerine sorumlu
tutulmaz.

--- Haberiniz olsun ki! Mslman, mslmann kardeidir. Bu sebeble,

bir mslmana, bizzat kendisi hell klmadka kardeinin hibir eyi
hell deildir.

25
Bu yer ve zamanda gnh ilemek nasl ar bir ekilde haramsa, birbirinizin kann aktmanz ve haksz
yere birbirinizin maln almanz, her yerde ve her zaman iddetle haramdr.

- 20 -
 VED HUTBES

.



:

- 21 -
 VED HUTBES

11- --- Haberiniz olsun ki! Ben, nceden gidip Havuz banda sizi
bekleyeceim! Baka mmetlere kar, sizin okluunuzla
vneceim! Sakn -ok gnh ileyip- yzm kara karmaynz!
Benden grm, benden iitmi, benden sormu olduunuz
eylerde bana isnd ederek yalan uyduran kimse, Cehennemdeki
yerini hazrlasn!

12- --- Haberiniz olsun ki! Ben bir takm erkek-kadn insanlar
kurtaracam! Dierleri de benden kurtarlmalarn isteyecekler,

--- Y Rabbi! Bunlar da benim sahbelerimdir!--- diyeceim.

Yce Allh (c.c) ise: --- Senden sonra onlarn neler yaptn sen
bilmezsin! buyuracaktr.26

13- --- Sizler muhakkak Rabbinize kavuacaksnz. Amellerinizden,

ilediklerinizden sorguya/hesba ekileceksiniz!
--- Tebli ettim mi? diye sordu, sonra, -ehdet parman- elini
semya kaldrp onunla insanlara iret ederek,
--- Ey Allhm! (Bunlara teblide bulunduuma) hd ol!
diyerek def tekrarlad

14- --- Kimin yannda emnet varsa, onu hemen shibine teslim
etsin!
-- (yi biliniz ki!) ey mslmanlarn kalblerine kin ve
kskanlk sokmaz:
Allh (azze ve celle)a ihlsl olarak amel etmek,
Emir shiblerine nashatte bulunmak,
Mslman cemaatine - itikd ve slih amelde tbi olmak.- ki
onlar du ederlerse dular mstecbdr/kabuldr ve
arkadakilerine de mildir.
15- -- (yi biliniz ki!) dikkat edin! chiliyet umruna (ilerine,
devrine) it her ey, ayaklarmn altna konulmu, hkmsz
saylmtr, -btldr, geerli deildir- (bu cmleden olarak),

26
Burada; Mustafa sm KKSAL Hocaefendi (Rh.A) nidclarn yapt Mbelli grevi yapan Rebia
b. meyye b. Halef (r.a.)n grevinden bahseder. Bu ksm, hutbenin sonunda sdece Trke olarak
kaydedilmitir.
- 22 -
 VED HUTBES

.

.

- 23 -
 VED HUTBES

16- --- Chiliyet devrinin btn kan dvlar kaldrlm, hkmsz

saylmtr. (ne kss, ne diyeti, ne de keffreti vardr). Bize it olan
kan davalarndan ilk iskat ettiim (drdm, kaldrdm) bn-i
Rebia b. Hris b. Abdulmttalibin kan dvsdr. bn-i Rabia,
Ben Sad kablesinde stanadayd. Onu, Hzeyl kablesi
ldrd.

17- --- Haberiniz olsun! Chiliyye devrindeki btn riblar (fizler)

kaldrlmtr, denmeyecektir. Sdece verdiiniz ana paray
alacaksnz. Bylece ne zulmetmi olacaksnz ne de zulme uram
olacaksnz. (Ana-paralarnz size itir, sizin hakknzdr. Ne
bundan fazlasn isteyip borlulara zulmedniz, ne de hakknzdan
aa alp mazlum durumuna dnz!)

--- Chiliyet devrinin ribs (fizi) de btldr. lk iptl ettiim

rib, bizim ribmz (amcam) Abbs bn-i Abdil-Muttalibin
ribsdr. Yce Allh (c.c): Rib yoktur!27 diye hkmetmitir.
18- --- Tebli ettim mi? Dedi.
Ashb- Kirm: --- Evet tebli ettin. Dediler ve kere
tekrarladlar.
Peygamberimiz (Aleyhis-salt ves-selm): --- Ya Rabbi! hid
ol! dedi ve kere tekrar etti.28

19- --- Ey insanlar! eytan, muhakkak ki, u topranzda kendisine

taplmaktan temelli olarak mdini kesmitir.
--- Fakat siz bunun dndaki, ufak-tefek ilerinizde ona uyacak
olursanz, bu onu holandracaktr! Dniniz zerinde ondan
saknnz!
27
Bakara Sresi, 2/275den. Fizi haram klmtr
28
Ktb-i Sitte, 3/101,102, Eb Dvud, By 5, (3334). Hattb der ki: Eb Davd, Hads-i erfi, u
ekilde yni Hris bn- Abdilmttalibin kan dvs ... diye rivyet etmitir. Hlbuki dier
kitablarda: Reba bnul-Hris bn-i Abdilmttalibin kan dvs eklinde rivyet edilmitir. Bu
Hads-i erf Ved Hacc ile ilgili olarak dier bz hads kitablarnda da rivyet edilmitir: (Mslim, Hacc
147; Tirmiz, Tefsir, Tevbe 2; bn-i Mce, Mensik (76,84). . : .

. :
Burada ldrlen Reba olmayp bnu Reb bnil-
Hris bn-i Abdilmuttalibdir. Kk yata evlerin arasnda emeklerken, Ben Sadla Beni Leys bn-u Bekr
arasnda cereyn eden bir sava srasnda atlan bir tan isbeti sonucu lmtr. Reba, bnul-Hris (r.a.)
Hz. Peygamber (Aleyhis-salt ves-selm)in ashbndandr, rivyette de bulunmutur. Hz. mer (r.a.)in
hilfeti srasnda rahmet-i Rahmna kavumutur. (Ktb-i Sitte, 3/101,102.)
- 24 -
 VED HUTBES

- - - - .

. - -

.
- -

-.-

:
. - : -
:

- 25 -
 VED HUTBES

20- --- Ey insanlar!.. Haram aylar ertelemek, ancak inkarda daha

da ileri gitmektir ki bununla inkar edenler saptrlr. Allh-
Telnn haram kld aylarn saysna uygun getirip bylece
Allh- Telnn haram kldn hell klmak iin haram ay
bir yl hell, bir yl haram sayyorlar29

phesiz Allh- Telnn gkleri ve yeri yaratt gnk

yazsnda, Allh katnda aylarn says on ikidir. Bunlardan
drd haram aylardr30

21- --- phe yok ki! Zaman, dne dne Allh- Telnn arz ve
semvt yaratt gndeki dzenini tekrar buldu. Sene on iki
aydr. Bunlardan drd haram aydr. Haram aylarn da tnesi
pe pee gelir:

Zl-Kade,
Zl-Hcce,
Muharrem. -- Bir de Cumd ve ban aylar arasnda yer
alan Mudarllarn ay ---
Recebdir.31

22- --- Ey insanlar! kadnlar hakknda Allhdan korkunuz! nk

siz, onlar ancak Allh- Telnn emneti (iyi davranma sz) ile
aldnz ve onlar, Allh- Telnn kelimesi (emri, msdesi vey
nikh akdi) ile kendinize hell kldnz (edindiniz).

23- --- Ey insanlar! phe yok ki, sizin kadnlarnz zerinde hakknz
vardr! Onlarn da sizin zerinizde haklar vardr! Sizin onlar
zerindeki hakknz, deinize sizden baka hi kimseye ayak
bastrmamalardr.

--- Eer onlar bunun aksini yaparlarsa, (-Allh sizin onlar-

yatakta yalnz brakmanza izin vermitir!) kendilerini, fazla
incitmeyecek derecede, dvebilirsiniz de.

29
Tevbe Sresi, 9/37den.
30
Tevbe Sresi, 9/36dan.
31
Ktb-i Sitte, 2/310-313 (Buhr, Hac 132, Edh 5; Tefsr, Bere 8, Bedil-Halk 2, Fiten 8, lm 9;
Mslim, Kasme 29, Eb Dvd, Hac 63.)
- 26 -
 VED HUTBES

...

...

:
:

.
!

! .

- 27 -
 VED HUTBES

--- Eer uysallk ederler, size boyun eerseler, onlarn sizin

zerinizdeki hakk da; marf vehile (hlinize gre), -yni
memleket det ve geleneine gre- kendilerinin btn yiyecek ve
giyeceklerini salamaktr.32
24- --- Kadnlar hakknda hayrl olmanz tavsiye ederim. nk
onlar yannzda zayftrlar, emnettirler. Kendileri iin bir eye
mlik deildirler. Kadnlara kar hayrhah olun.

--- nk onlar sizin yannzda esirler gibidirler.

--- Onlara iyi davranmaktan baka bir hakknz yok, yeter ki onlar
ak bir irkinlik ilemesinler. Eer ilerlerse yatakta yalnz brakn
ve iddetli olmayacak ekilde dvn.

--- Size itaat ederlerse haklarnda ar gitmeye bahne aramayn.

Bilesiniz, kadnlarnz zerinde hakknz var, kadnlarnzn da
sizin zerinizde hakk var.

--- Onlar zerindeki hakknz, yatanz istemediklerinize

inetmemeleridir.

--- stemediklerinizi evlerinize almamalardr.

--- Bilesiniz onlarn sizin zerinizdeki haklar, onlara giyecek ve

yiyeceklerinde iyi davranmanzdr.33

25- -- Ey insanlar! szm iyi dinleyiniz ve aklnzda iyice tutunuz.

--- Size, uyduunuz takdirde benden sonra asl saptmayacanz
iki ey brakyorum. Bunlardan biri dierinden daha byktr. Bu,
Allh- Telnn Kitabdr. Semdan arza uzatlm bir ip
durumundadr.

--- (Dieri de) kendi neslim, Ehl-i Beytimdir. Bu iki ey,

Cennette Kevser Havuzunun banda bana gelip (hakknzda bilgi
verinceye kadar) birbirlerinden ayrlmayacaklardr. yleyse bunlar
hakknda, ardmdan bana nasl bir halef olacanz siz dnn.

32
Ktb-i Sitte, 10/77,78, Tirmiz, Tefsr Tevbe, 3087.
33
Ktb-i Sitte, 10/77,78, Tirmiz, Tefsr Tevbe, 3087.
- 28 -
 VED HUTBES

.
.

- 29 -
 VED HUTBES

Bir baka rivyet:

--- Size, uyduunuz takdirde benden sonra asl saptmayacanz
iki ey brakyorum.
Allh- Telnn Kitb,
Raslnn Snnetidir.

26- --- Ey insanlar! szm iyi dinleyiniz ve aklnzda iyice tutunuz.

Biliniz ki; Mslman mslmann kardeidir ve bylece btn
mslmanlar kardetirler!.. Kiiye, kardeinin mal, kendisi onu
gnlnden koparak vermi olmadka, hell olmaz. Kendinize
zulm ve yazk etmeyiniz! Buyurdu. Sonra da;

--- Allh akna! tebli ettim mi? diye sorduktan sonra,

Ashb- Kirm: --- Allh iin, evet! tebli ettin! dediler.

Peygamberimiz (Aleyhis-salt ves-selm): --- Allhm! hid

ol! diyerek Allh- Tely hid tuttu, sonra da szlerine yle
devam etti:

27- --- Sakn, benden sonra kfircesine chiliyet hline dnmeyiniz ve

birbirinizin boynunu vurmaynz!

28- --- Ey insanlar! Rabbiniz bir, babanz birdir! hepiniz dem

(Aleyhis-selm)in soyundansnz. dem (Aleyhis-selm)de
topraktandr. (topraktan yaratlmtr).

29- --- Allh katnda sizin en erefliniz, en mttak olannz, Allh-

Telnn emirlerini en ok yerine getireniniz, yasaklarndan da en
ok saknannzdr! Allh- Tel Alm (bilici) ve Habr (her eyi
bilen)dir.

--- Arabn, Arab olmayana stnl ancak takv iledir.

Buyurdu ve:

--- Tebli ettim mi? diye sordu.

Ashb- Kirm: --- Evet! tebli ettin! dediler.
Peygamberimiz (Aleyhis-salt ves-selm): --- Sizden, burada
bulunanlar, bunlar bulunmayanlara da tebli edip ulatrsnlar!
- 30 -
 VED HUTBES

. :

. .

: !
:

!
!
!

.
.

: . !
.

. :

- 31 -
 VED HUTBES

30- --- Ey insanlar! phe yok ki, Allh her hk shibine hakkn
vermitir.

--- Vris iin, (te birden fazlasnda) vasiyete gerek yoktur.

ocuk, kimin deinde domusa ona ittir.

--- Zn iin, mahrumluk vardr.

--- Kendisini babasndan bakasna isnd eden kii vey

efendisinden bakasna nisbet eden kle, Allh- Telnn,
meleklerin ve btn insanlarn lnetine urasn!

--- Allh ylelerinin ne tevbesini ne nfilesini, ne fidyesini ve ne

de farzasn kabl eder!

31- -- Klelerinize kar iyi davrannz! Klelerinize iyi baknz!

Onlara kendi yediklerinizden yediriniz, kendi giydiklerinizden de
giydiriniz! Onlar bir su ilerler de kendilerini balamak
istemezseniz, satnz! Fakat onlara azb ve ikence yapmaynz!

32- --- Ey insanlar! size zs kesik Habeli bir kle de mir tayn
edilecek olsa sizi Allh- Telnn Kitabyla idre ettii mddete
onu dinleyiniz ve kendisine itaat ediniz! buyurdu.

33- --- Size, ben sorulacam. Benim hakkmda ne syleyeceksiniz

bakaym? diye sordu.

Ashb- Kirm: --- Risletini (Allh tarafndan getirdiklerini,

emrolunduun eyleri) tebli ettiine, Peygamberlik vazfeni ed
ettiine ve (mmete) nashatte bulunduuna ehdet ederiz/ehdette
bulunacaz. dediler.

Bunun zerine Raslllh (Aleyhis-salt ves-selm) ehdet

parman semya kaldrp onunla insanlara iret ederek def:

--- Allhm! hd ol! Allhm! hd ol! Allhm! hd ol!

Vesselm aleykm ve rahmetllahi ve berekth=Allh-
Telnn selm, rahmet ve bereketleri zerinize olsun!..

Buyurarak hutbesini sona erdirdi.

- 32 -
 VED HUTBES

. !

! !

.

- 33 -
 VED HUTBES

Mustafa sm KKSAL Hocaefendi (Rh.A)nin nidclarn yapt

Tebli ve Mbelli grevi yapan Rebia b. meyye b. Halef (r.a.)in
grevinden bahsettii blm:

PEYGAMBERMZ (ALEYHS-SALT VES-SELM)IN

SZLERN REBA B. MEYYE B. HALEF (R.A.)E
TEKRARLATMASI:

Mekke vlsi Attb b. Esd, Amr b. Hriceyi bir ii iin Peygamberimiz

(Aleyhis-salt ves-selm)a gndermiti. Amr b. Hrice, Arafatta
yetiip Peygamberimiz (Aleyhis-salt ves-selm)in devesinin
enesinin altna durmutu. Kasvnn azndan szlen kpkler, Amr b.
Hricenin bana dklyordu. Kendisi ok gr sesli olup Peygamberimiz
(Aleyhis-salt ves-selm)n szlerini seslenerek halka duyuracak olan
Rebia b. meyye b. Halef de, devenin boyun kknn altnda dikiliyordu.

Peygamberimiz (Aleyhis-salt ves-selm), Rebia b. meyyeye: ---

Raslllh (Aleyhis-salt ves-selm), size: Ey insanlar! bu hangi
aydr? diye soruyor, de! buyuruyor, Rebia b. meyye, seslenerek onlara
bunu ulatryor, duyuruyordu. Onlar da: --- Harm olan aydr!
diyorlard. Peygamberimiz (Aleyhis-salt ves-selm): Syle onlara;
Allh (c.c.) kanlarnz, mallarnz -Rabbinize kavuuncaya kadar- bu
aynz gibi size harm ve dokunulmaz klmtr! Buyuruyor

Sonra da Rebia b. meyye: --- Raslllh (Aleyhis-salt ves-selm),

size: Ey insanlar! bu hangi beldedir? diye soruyor, de! buyuruyor
Rebia b. meyye de bunu bararak onlara duyuruyor-du-.

Onlar da: --- Harm ve dokunulmaz olan beldedir! diyorlard.

Peygamberimiz (Aleyhis-salt ves-selm): --- Syle onlara; Allh size
kanlarnz, mallarnz -Rabbinize kavuuncaya kadar- bu beldeniz gibi
size harm ve dokunulmaz klmtr!.. Buyuruyordu. (M. Asm Kksal, slm
Tarihi, Kksal Yaynclk: 10/253-261. Ktb-i Sitte, 2/310,311.)

- 34 -
 VED HUTBES

- 35 -
 VED HUTBES

VED HUTBES (MNDA BRNC)

KURBAN GNNDE RASLLLH (ALEYHS-SALT VES-SELM)N VED HUTBES

(HZ. PEYGAMBERMZ (ALEYHS-SALT- VES-SELM)N

VED HACCINDA SLM MMETNE VASIYYET)
(10 Zl-Hcce l0 H./8 Mart 632 M. Cumartesi)

1- Peygamberimiz (Aleyhis-salt ves-selm), Akabe cemresine yedi

ta attktan sonra orada durmayp konak yerine dnd. Kblenin sa
tarafna iret ederek:

--- Muhacirler oraya insin, Kblenin sol tarafna iret ederek:

Ensar oraya insin! Sir halk da onlarn evrelerine insinler!
buyurdu.34 -nsanlar oturmak vey ayakta durmak arasnda
muhayyerdir, yni serbesttir.-

Hz. Peygamberimiz, hutbesinde yle buyurdu:

2- --- Ey insanlar! szlerimi iyi dinleyiniz! ve onlar aklnzda

tutunuz. Bilmiyorum, ben belki de bu ylmdan sonra urada sizinle
bir daha buluamayacam!

--- Ey insanlar! biliyor musunuz, bugn hangi gndr? diye

sordu.

Ashb- Kirm: --- Allh ve Rasl daha iyi bilir!

Dediler, sustular. Hz. Peygamberimizde sustu.

34
Bylece, Muhacirler mescidin nne, Ensr da mescidin arkasna indiler. 9 Zl-Hcce Arefe gn
Cuma gnne rastladna gre, 10 Zl-Hcce Kurban Bayram gn de Cumartesi gnne rastlam
bulunuyordu. Peygamberimiz (Aleyhis-salt ves-selm), kurban gn devesi Adb (Kasv)nn zerinde
olduu halde cemrelerin arasna varp durdu. Bill-i Habe ile sme b. Zeyd Peygamberimiz (Aleyhis-
salt ves-selm)in yannda bulunuyor, Bill-i Habe devenin yularn tutuyor, sme de ihrmn
Peygamberimiz (Aleyhis-salt ves-selm)in bann zerine kaldrarak Peygamberimiz (Aleyhis-salt
ves-selm)i gnein harretinden koruyordu. Amr b. Hrice de, Peygamberimiz (Aleyhis-salt ves-
selm)in devesinin boyun kknn nnde dikilmi duruyor, devenin geviinden szlen kpkler Amr b.
Hricenin iki omuzu arasna dklyordu. Peygamberimiz (Aleyhis-salt ves-selm), Allha hamd-
senda bulunduktan sonra, halka (Arafat hutbesine benzer) uzun bir hutbe rd buyurdu. Yce Allh, halkn
kulaklarna, Mindaki konak yerlerinden bile Hz. Peygamberimizin hutbesini iitebilecek bir kbiliyet ve
hasssiyet vermiti. (M. Asm KKSAL, slm Tarihi, Kksal Yaynclk: 10/289-290.)
- 36 -
 VED HUTBES

( )

$ .
#.

- 37 -
 VED HUTBES

Peygamberimiz (Aleyhis-salt ves-selm)in o gne kendi

isminden baka bir isim vereceini sandlar.

Peygamberimiz (Aleyhis-salt ves-selm): --- Kurban gn

deil midir? diye sordu.

Ashb- Kirm: --- Evet! Kurban gndr! dediler.

Peygamberimiz (Aleyhis-salt ves-selm): --- Doru sylediniz!

En byk hac gndr! buyurdu.

--- Biliyor musunuz; bu ay hangi aydr? diye sordu.

Ashb- Kirm: --- Allh ve Rasl daha iyi bilir!

Dediler, ve sustular. Peygamberimiz (Aleyhis-salt ves-selm)de

sustu. Peygamberimiz (Aleyhis-salt ves-selm)in o aya kendi
isminden baka bir isim vereceini sandlar.

Peygamberimiz (Aleyhis-salt ves-selm): --- Zl-Hcce deil

midir? diye sordu.

Ashb- Kirm: --- Zl-Hccedir. dediler.

Peygamberimiz (Aleyhis-salt ves-selm): --- Doru

sylediniz! Buyurdu ve:

--- Biliyor musunuz, buras hangi beldedir? diye sordu.

Ashb- Kirm: --- Allh ve Rasl daha iyi bilir!

Dediler, sustular. Peygamberimiz (Aleyhis-salt ves-selm) de

sustu. Peygamberimiz (Aleyhis-salt ves-selm)in bu beldeye
kendi isminden baka bir isim vereceini sandlar.

Peygamberimiz (Aleyhis-salt ves-selm): --- Mear- Harm

deil midir? diye sordu.

- 38 -
 VED HUTBES

- 39 -
 VED HUTBES

Ashb- Kirm: --- Evet Mear- Harmdr. dediler.

Peygamberimiz (Aleyhis-salt ves-selm): --- Doru

sylediniz! Buyurdu ve:

--- Haramlka en byk olan gn hangi gndr? diye sordu.

Ashb- Kirm: --- Bu gnmzdr! dediler.

Peygamberimiz (Aleyhis-salt ves-selm): --- Haramlka en

byk olan ay hangi aydr? diye sordu.

Ashb- Kirm: --- Bu aymzdr! dediler.

Peygamberimiz (Aleyhis-salt ves-selm): --- Haramlka en

byk olan belde hangi beldedir? diye sordu.

Ashb- Kirm: --- Bu beldemizdir! dediler.

Bunun zerine, Peygamberimiz (Aleyhis-salt ves-selm):

3- --- Rabbinize kavuacanz gne kadar, kanlarnz, mallarnz,

rz ve nmuslarnz da bu ehrin, bu ayn, bu gnn haraml ve
dokunulmazl gibi birbirinize haramdr! Allh size bunlar
haram klmtr! Buyurdu.

--- Allh akna! tebli ettim mi? diye sordu,

Ashb- Kirm: --- Allh iin, evet! Tebli ettin! dediler.

Peygamberimiz (Aleyhis-salt ves-selm): --- Allhm! hid

ol! diyerek, Allh- Tely hid tuttu, sonra da szlerine yle
devam etti:

4- --- Sizler muhakkak Rabbinize kavuacaksnz. Amellerinizden,

ilediklerinizden sorguya/hesba ekileceksiniz!

--- Allh akna! tebli ettim mi? diye sorduktan sonra,

Ashb- Kirm: --- Allh iin, evet! tebli ettin! dediler.

- 40 -
 VED HUTBES

#

: $

!
:

: $ .

- 41 -
 VED HUTBES

Peygamberimiz (Aleyhis-salt ves-selm):

--- Allhm! hid ol! diyerek Allh- Tely hid tuttu, sonra
da szlerine yle devam etti:

5- --- Dikkat ediniz! kimin yannda bir emnet varsa, onu emnet
edene hemen teslim etsin!

6- --- Biliniz ki! Chiliye andaki btn riblar (fizler)

kaldrlmtr!

7- --- Chiliye andaki btn kan davalar kaldrlmtr! Bize it

olan kan davalarndan ilk iskat ettiim (drdm, kaldrdm)
bn-i Rebia b. Hris b. Abdulmttalibin kan dvsdr. Buyurdu.

--- Tebli ettim mi? diye sordu.

Ashb- Kirm: --- Evet! tebli ettin! dediler.

Peygamberimiz (Aleyhis-salt ves-selm): --- Allhm! hid

ol! Dedi ve:

--- Sizden, burada bulunanlar, bunlar bulunmayanlara da tebli

edip ulatrsnlar!

8- --- Biliniz ki; Mslmann mslmana hereyi haram klnmtr.

Mslmann mal kendisi gnlnden koparak vermi olmadka
bakasna hell olmaz!

9- --- Dikkat ediniz! Sakn, benden sonra, sapknlk, kfirlik hline

dnmeyiniz ve birbirinizin boynunu vurmaynz!.. Bunlar, burada
bulunanlarnz, bulunmayanlarnza tebli etsin! Olabilir ki,
burada bulunan kimse bunlar daha iyi anlar bir kimseye tebli
etmi bulunur!

--- Tebli ettim mi?

--- Tebli ettim mi? diye sordu.

- 42 -
 VED HUTBES

! .
:

- - - - .

: . !
: .

:
.

- 43 -
 VED HUTBES

10- --- Ey insanlar! Haram aylar ertelemek, ancak inkarda daha

da ileri gitmektir ki bununla inkar edenler saptrlr. Allh-
Telnn haram kld aylarn saysna uygun getirip bylece
Allh- Telnn haram kldn hell klmak iin haram ay
bir yl hell, bir yl haram sayyorlar35 (O, nes denilen ay
geriletme ii ancak kfrde bir artma sebebidir ki, onunla kfirler
artlr.)

11- --- Haberiniz olsun ki! zaman, Allh- Telnn, gklerle yeri
yaratt gndekine benzeyen ekline, eski hline dnmtr: ---
(Allh katnda) aylarn says onikidir. Bunlardan drd haram
aylardr. birbiri ardnca gelir Zl-Kade, Zl-Hcce,
Muharrem. Biri de iki Cumd ile abn arasnda bulunan
Mudarn ay Recebdir. buyurdu.
--- Tebli ettim mi? diye sordu.
Ashb- Kirm: --- Evet! dediler.
Peygamberimiz (Aleyhis-salt ves-selm): --- Allhm! hid
ol! dedi, sonra da:

12- --- Ey insanlar! phe yok ki, kadnlarn sizin zerinizde hakk
vardr. Sizin de onlar zerinde hakknz vardr.

--- Sizin onlar zerindeki hakknz; deinizi hi kimseye ayak

bastrmamalar, istemediiniz kimseyi izniniz olmadka evlerinize
sokmamalardr. --- Eer onlar aksini yaparlarsa, Allh sizin
onlar yatakta yalnz brakmanza izin vermitir. Kendilerini, fazla
incitmeyecek derecede, dvebilirsiniz de!
--- Eer uysallk ederler, size boyun eerlerse, onlarn
zerinizdeki hakk; mruf vehile -yni, memleket det ve
geleneine gre- kendilerinin btn yiyecek ve giyeceini
salamaktr. nk onlar yannzda zayf bir durumdadrlar,
kendileri iin bireye mlik deildirler. Siz onlar ancak Allh-
Telnn emneti olarak aldnz -ve kendileriyle evlenmeyi de
Allh- Telnn kelimesi, emir ve msdesiyle hell edindiniz. -

35
Tevbe Sresi 9/37den.
- 44 -
 VED HUTBES

...

: . !

! .

.

.

- 45 -
 VED HUTBES

--- Kadnlar hakknda Allhdan korkunuz. Onlar hakknda hayr

tavsiye ediniz! Buyurdu.

--- Tebli ettim mi? diye sordu.

Ashb- Kirm: --- Evet! dediler.

Peygamberimiz (Aleyhis-salt ves-selm): --- Allhm! hid

ol! diyerek teblgtna Allh- Tely hid tuttu. Ve yle devam
etti:

13- --- Ey insanlar! phe yok ki, Yce Allh her insann mrsndan
hissesini ayrm, her hak shibine hakkn vermitir. Vris iin,
vasiyete gerek yoktur. Biliniz ki; ocuk kimin deinde domusa
ona ittir. Zn iin mahrumluk vardr.

--- Kendisini babasndan bakasna nisbet eden kii veya

efendisinden bakasna nisbet eden kle, Allh- Telnn,
meleklerin ve btn insanlarn lnetine urasn! Allh ylesinin
ne tevbesini, ne nfilesini, ne fidyesini ve nede farzasn kabul
eder!36

14- --- Dikkat ediniz! sadaka ve zekat almak, kendime de, ev halkma
da hell deildir! -buyurup, devesinin omuzundan bir ty kopararak-
buna eit vey bu arlkta birey bile olsa da hell deildir!

15- --- Ey insanlar! eytan, muhakkak ki, u topranzda kendisine

taplmaktan temelli olarak umdini kesmitir. Fakat siz, bunun
dndaki, ufak-tefek ilerinizde ona uyacak olursanz, bu onu
holandracaktr! -dniniz zerinde ondan saknnz!-

16- --- Biliniz ki; Mslman mslmann kardeidir ve bylece btn

mslmanlar kardetirler!.. Mslman kiiye, kardeinin kan da,
mal da hell olmaz! Bu sebeble, bir mslmana, bizzat kendisi
hell klmadka kardeinin hibir eyi hell deildir.

36
Ktb-i Sitte, 15/130. (Mslim, Itlak 19, 1508; Eb Dvud, Edeb 119, 5114).
- 46 -
 VED HUTBES

.
:

. !

- 47 -
 VED HUTBES

17- --- Ey insanlar! size zs kesik Habeli bir kle de mir tayn
edilecek olsa sizi Allh- Telnn Kitabyla idre ettii mddete
onu dinleyiniz ve kendisine itaat ediniz! Buyurdu.

18- --- Sulu, kendi suundan/cinyetinden bakasyla sulanamaz!

Baba, olunun suu/cinyeti zerine; olu da, babasnn
suu/cinyeti zerine sulanamaz!

19- --- Dikkat ediniz! siz u drt eyi katiyyen ilemeyeceksiniz:

Allha hibir eyi e ve ortak tutmayacaksnz!
Allh- Telnn haram ve dokunulmaz kld can haksz
yere ldrmeyeceksiniz!
Hrszlk yapmayacaksnz!
Zn etmeyeceksiniz!

20- --- Ben, L ilhe illellh dedirinceye kadar insanlarla

savamak/arpmak zere emr olundum!.. Onlar, bunu
syledikleri zaman, kanlarn, mallarn kurtarrlar!37 Kendilerinin
hesaplar ise Allha ittir!

21- --- Ben size, sizi doru yoldan saptrmayacak eyi, Allh-
Telnn Kitbn brakm bulunuyorum. (vasiyet ediyorum).
Buyurdu.

--- Tebli ettim mi? diye sordu.

Ashb- Kirm: --- Evet! dediler.

Peygamberimiz (Aleyhis-salt ves-selm): --- Allhm! hid

ol! -Dedikten sonra konak yerine dnd.-38

37
Ktb-i Sitte, 17/518.
38
M. sm KKSAL, slm Trihi, Kksal Yaynclk: Medne Devri c.10; 17/289-295. Rhul-Furkan,
2/420-423 (Mslim, Hac: 147, Eb Dvud. Mensik:56, Nese, Mensik:56, bn-i Mce Mensik:84,
Drim, Mensik:34) Ktb-i Sitte, 16/262.
- 48 -
 VED HUTBES

: . !

- 49 -
 VED HUTBES

VED HUTBES (MNDA KNC)

KURBAN GNNDE RASLLLH (ALEYHS-SALT VES-SELM)N- KNC HUTBES39

(HZ. PEYGAMBERMZ (ALEYHS-SALT- VES-SELM)N

VED HACCINDA SLM MMETNE VASIYYET)
(12 Zl-Hcce l0 H./8 Mart 632 M. Pazartesi)

Peygamberimiz (Aleyhis-salt ves-selm), Allh- Telya

hamd- senda bulunduktan sonra:

1- --- Bugn hangi gndr? diye sordu.

Ashb- Kirm: --- Allh ve Rasl daha iyi bilir! dediler.

Peygamberimiz (Aleyhis-salt ves-selm): --- Terik gnlerinin

ortas deil midir? diye sordu ve:

2- --- Ey insanlar! biliyor musunuz, siz hangi aydasnz?.. Hangi

gndesiniz?.. Hangi beldedesiniz? diye sordu.

Ashb- Kirm: --- Haram olan ayda, haram olan gnde, haram
olan beldedeyiz! dediler.

3- Peygamberimiz (Aleyhis-salt ves-selm): --- te, kanlarnz,

mallarnz ve rzlarnz da -Rabbinize kavuacanz gne kadar- u
aynzda, u beldenizde, u gnnzn haraml gibi birbirinize
haramdr!

39
Peygamberimiz (Aleyhis-salt ves-selm), Minda ilk hutbesini 10 Zl-Hcce kurban gn rd
buyurmutu. kinci hutbesini ise, kurban kellelerinin yenildii terik gnlerinin ortasnda ve arasnda rd
buyurdu. Peygamberimiz (Aleyhis-salt ves-selm), Zl-Hccenin 12. gn terik gnlerinin ortasna
rastlayan Pazartesi gn, kaba kuluk vaktinde Kasvnn semerlenmesini emretti. zerine binip cemreler
arasna gitti ve orada durdu. Mslmanlardan, Allhn diledii kadar da orada topland. Kasvnn yularn
Eb Harretr-Rakknin amcas tutuyor, halk Peygamberimiz (Aleyhis-salt ves-selm)in yanndan
uzaklatryordu. Halkn kimisi oturmakta, kimisi ayakta durmakta idi. Hz. Ali, Peygamberimiz (Aleyhis-
salt ves-selm)in hutbesini halka ulatrmak iin, nnde duruyordu. O srada, Hris b. Amr,
Peygamberimiz (Aleyhis-salt ves-selm)in yanna yaklap: --- Y Raslallh! Babam, anam sana
fed olsun! Benim iin Allhdan mafiret dile! diye ric etti. Peygamberimiz (Aleyhis-salt ves-
selm): --- Allh sizi yarlasn! buyurdu. (M. Asm KKSAL, slm Tarihi, KKSAL Yaynclk:
10/280-300.)
- 50 -
 VED HUTBES

( )

- -
... ...

..

- 51 -
 VED HUTBES

4- --- Beni iyi dinleyiniz! dikkat ediniz! sakn zulm yapmaynz!

sakn zulm yapmaynz! sakn zulm yapmaynz!

--- Mslman bir kimsenin mal, -kendisi gnlnden koparak

vermi olmadka- bakasna hell olmaz!

5- --- Biliniz ki! Chiliye ana it btn kan dvlar, mal

dvlar ve nmeye vesle olan eyler Kymet gnne kadar
u ayaklarmn altndadr, hkmszdr!

6- --- Kaldrdm ilk kan dvs da, Reba b. Hris b.

Abdlmttalibin olunun dvsdr.

7- --- Haberiniz olsun ki, Chiliye ana it btn rib (fiz)

alacaklar kaldrlmtr.

--- Yce Allh ilk olarak Abbs b. Abdlmttalibin rib alacan

kaldrmaya hkmetmitir.

--- Resl-mallarnz (ana-paralarnz) sizindir.

--- Ne bundan fazlasn isteyip zulm ve hakszlk ediniz, ne de

hakknzdan aa alp mazlum duruma dnz.

8- --- Biliniz ki! Zaman, Allh- Telnn gklerle yeri yaratt

gndekine benzeyen ekline, eski hline dnmtr! buyurdu ve:

phesiz Allh- Telnn gkleri ve yeri yaratt gnk

yazsnda, Allh katnda aylarn says on ikidir. Bunlardan
drd haram aylardr.40 te bu, Allh- Telnn dosdoru
knunudur. yleyse o aylarda kendinize zulmetmeyin. Fakat
Allha ortak koanlar sizinle nasl top-yekn savayorlarsa, siz
de onlarla top-yekn savan. Bilin ki Allh, kendine kar
gelmekten saknanlarla berberdir.41 yet-i Kermeyi okudu ve
hutbesini yle srdrd:

40
Haram aylar, Chiliye devri uygulamasna gre, hrmet edilmesi gereken, sava ve kan dklmesi
yasak olan kamer aylar demektir. Bu aylardan Zl-Kade on birinci, Zl-Hcce on ikinci, Muharrem
birinci ve Receb yedinci aydr.
41
Tevbe Sresi, 9/36.
- 52 -
 VED HUTBES

- -

- -
- -

- 53 -
 VED HUTBES

9- --- Dikkat ediniz! benden sonra kfirlik devrine dnmeyiniz,

birbirinizin boynunu vurmaynz!

10- --- Haberiniz olsun ki! eytan, kendisine taplmaktan umdunu

kesmitir. Fakat o sizi kandrp azdrmak iin aranzda
bulunacaktr.

11- --- Kadnlar hakknda Yce Allhdan korkunuz. Onlar sizin

yannzda zayftrlar, kendileri iin hibir eye mlik deildirler.
Onlarn sizin zerinizde hakk, sizin de onlarn zerinde hakknz
vardr.

--- Sizin onlar zerindeki hakknz, deinize sizden bakasna

ayak bastrmamalar, istemediiniz kimsenin evlerinize girmesine
izin vermemeleridir. Eer erlerinden, serkeliklerinden ylarsanz,
onlar nce tleyiniz. Vazgemezlerse, kendilerini yatakta yalnz
braknz. Yine kr etmezse, fazla incitmeyecek derecede dvnz!

--- Onlarn sizin zerinizdeki hakk da, kendilerinin marf

vehile (memleket det ve geleneine gre) yiyeceklerini ve
giyeceklerini salamaktr. Siz onlar ancak Allh- Telnn bir
emneti olarak aldnz ve kendileriyle evlenmeyi de Yce Allh-
Telnn kelimesi ve msaadesiyle hell edindiniz.

12- --- Kimin yannda bir emnet varsa, onu emnet edene teslim
etsin! -Peygamberimiz (Aleyhis-salt ves-selm) ellerini at ve
yle buyurdu:-

--- Tebli ettim mi?

--- Tebli ettim mi?
--- Tebli ettim mi?

--- Bunlar, burada bulunan, bulunmayana da ulatrsn! olabilir

ki, ulatrlan, iitenden daha ok yararlanr.

13- --- Ey insanlar! dikkat ediniz! sizin Rabbiniz birdir, babanz da

birdir.

- 54 -
 VED HUTBES

- 55 -
 VED HUTBES

14- --- unu da iyi biliniz ki; Arab Arab olmayana, Arab olmayan
Araba, beyaz karaya, kara da beyaza, -takv hasletinden baka
bireyle- stn tutulamaz! buyurdu.

--- Allh akna! tebli ettim mi?

--- Allh akna! tebli ettim mi?
--- Allh akna! tebli ettim mi?..

Diye tekrar tekrar sorduktan ve tebligtna Yce Allh- Tely da

hid tuttuktan ve bunlar burada bulunanlarn bulunmayanlara da
ulatrmalarn tenbh buyurduktan sonra halk ile vedlanca, halk:

--- Bu, Ved Haccdr! dediler. 42

Okunuu: Allhmme salli al (seyyidin) Muhammed-in ve

al li (seyyidin) Muhammed.

Anlam: Ey Allhm! efendimiz Muhammed (Aleyhis-salt

ves-selm)e ve efendimiz Muhammed (Aleyhis-salt ves-
selm)in ilesine rahmet et (onlarn erefini ycelt).

42
M. sm KKSAL, slm Trihi, KKSAL Yaynclk: Medne Devri c.10; 17/303-306. bn Kesr, El
Bidye Ven-Nihye, ar Yaynlar: 5/336, 355-358. 5-338. 5/313-316. Trihul-slm, mm Zehebi,
Canta Yaynlar, C: 4, 1. Blm.
- 56 -
 VED HUTBES

:
"

".

- 57 -
 VED HUTBES

PEYGAMBERMZ HAZRET MUHAMMED MUSTAF (ALEYHS-

SALT VES -SELM)IN HAYTININ KRONOLOJS

A- MEKKE DNEM
569 Hz. Muhammedin doumu hicretten nce 12 Rebl-Evvel 53/17 Haziran 569 Pazartesi
veya hicretten nce 9 Rebl-Evvel 51/20 Nisan 571 Pazartesi)43
Stannesi Halmeye verilmesi.
574 Stannesi tarafndan Mekkeye getirilerek annesi mineye teslim edilmesi.
575 Annesi minenin Ebvda veft zerine dads mm Eymen tarafndan
Mekkeye getirilip dedesi Abdl-Mttalibe teslim edilmesi.
577 Dedesi Abdl-Mttalibin veftyla amcas Eb Tlibe emnet edilmesi.
578 Amcas Eb Tlib ile yapt Suriye seyahati.
589 [?] Ficr Savana katlmas.
[?] Hlfl-Fudl Antlamasna katlmas.
594 Hz. Hatceye it ticret kervannn banda Busr ehrine gitmesi.
Hz. Hatce ile evlenmesi.
605 Kureyin Kabeyi tmiri srasnda Hacerl-Esvedin yerine konulmas
hussunda hakemlik yapmas.
610 Hira maarasnda ilk vahyi almas. Alak Sresinin ilk be yetinin nzl (27
[?] Ramazan).
613 Ak davetle emrolunmas zerine yakn akrabasn slma davet etmesi.
614 Mriklerin zayf mslmanlara eziyet etmeye balamas.
615 Habeistana ilk hicret.
616 Habeistana ikinci hicret.
Hz. Hamzann mslman olmas.
Hz. merin mslman olmas; Hz. Peygamberin ve mslmanlarn Drl-
Erkamdan kmalar.
Himoullar ve Muttaliboullarnn Hz. Peygamberi korumak amacyla Ebu
Tlib mahallesinde toplanmas ve mriklerin bunlara kar sosyal ve ekonomik
boykot uygulamaya balamas.
619 Boykotun sona ermesi.
620 Eb Tlibin ve Hz. Hatcenin veft (hzn yl).
Hz. Peygamberin Sevde bint-i Zema ile evlenmesi (Ramazan).
Zeyd b. Hrise ile Tife gitmesi ve Mutm b. Adnin himyesinde Mekkeye
dnmesi (evvl).
Hac mevsiminde Medneli Hazrec kablesinden bir grubun Akabede Hz.
Peygamberle grp mslman olmas (Zl-Hcce).
621 sr ve mirc hadisesi, be vakit namazn farz klnmas (27 Receb).
Birinci Akabe Biati ve Hz. Peygamberin slmiyeti retmesi iin Musab b.
Umeyri Medneye gndermesi (Zl-Hcce).
622 kinci Akabe Biati (Zl-Hcce).

B- MEDNE DNEM.
1/622 Mslmanlarn ikinci Akabe Biatndan sonra Medneye hicret etmeye
balamas (Muharrem/Temmuz).
Mriklerin Drn-Nedvede toplanp Hz. Peygamberi ldrmeye karar

43
Kaynaklarda hicretten nceki bz olaylar Hz. Peygamberin yana gre trihlendirildiinden, bu
olaylarla ilgili mld trihlerin de ess alnan doum ylna gre deiebilecei dikkate alnmaldr.
- 58 -
 VED HUTBES
vermesi (26 Safer/9 Eyll).
Hz. Peygamberin Eb Bekirle birlikte hicreti ve Sevr Maarasna
snmalar (26 Safer/9 Eyll).
Sevr Maarasndan Medneye doru yola kmalar (1 Rebl-Evvel/13 Eyll).
Kubya var (8 Rebl-Evvel/20 Eyll).
Kub Mescdinin ins.
Hz. Peygamberin Kubdan ayrlmas ve Rnn Vsdisinde ilk cuma
namazn kldrmas; ayn gn Medneye ulamas ve Eb Eyyb el-Ensrnin
evine yerlemesi (12 Rebl-Evvel/24 Eyll).
Mescd-i Nebevnin insna balanmas (Rebl-Evvel/Eyll).
Ezann teri.
1/623 Muhacirlerle Ensar arasnda kardelik tess edilmesi (muht) (Receb/Ocak).
Medne veskasnn tanzmi ve Medne Hareminin snrlarnn tesbiti
(Ramazan/Mart).
Savaa izin verilmesi.
Hz. Hamzann s (Sfl-Bahr) Seriyyesi (Ramazan/Mart).
Mescd-i Nebevnin insnn tamamlanmas (evvl/Nisan).
Ubeyde b. Hrisin Rbi Seriyyesi (evvl/Nisan).
Sad b. Eb Vakkasn Harrr Seriyyesi (Zl-Kade/Mays).
Mednede ar ve pazaryeri kurulmas.
Mescd-i Nebevde Suffenin teekkl.
2/623 Hz. Peygamberin r orucunu tutmas ve mslmanlara da tavsiye etmesi
(10 Muharrem/l4Temmuz).
Ebv (Veddn) Gazvesi (Safer/Austos).
Buvt Gazvesi (Rebl-Evvel/Eyll).
lk Bedir (Sefevn) Gazvesi (Rebl-Evvel/Eyll).
Ueyre (Zl-Ueyre) Gazvesi (Cemziyel-Evvel/Kasm).
2/624 Abdullh b. Cahn kumandasndaki Batn- Nahle Seriyyesi (Receb/Ocak).
Kblenin Kudsteki Mescd-i Aksdan Mekkedeki Mescd-i Harma
(Kabe) evrilmesi (Receb/Ocak).
Orucun farz klnmas (abn/ubat).
Teravih namaznn klnmaya balanmas (1 Ramazan/26 ubat).
Bedir Gazvesi (17 Ramazan/15 Mart).
Enfl Sresinin nzil olmas.
Hz. Peygamberin kz Rukyyenin veft (Ramazan/Mart).
Ftr Sadakasnn (fitre) emredilmesi (Ramazan/Mart).
lk Ramazan Bayram (1 evvl/27 Mart).
Hz. Peygamberin Hz. ie ile evlenmesi (evvl/Nisan).
Karkaratl-Kdr Gazvesi (evvl/Nisan).
Glib b. Abdullh Seriyyesi (10 evvl/5 Nisan).
Ben Kaynuka Gazvesi (evvl/Nisan).
Hz. Ali ile Hz. Ftmann evlenmesi (Zl-Kade/Mays veya Zl-Hcce Haziran).
Sevk Gazvesi (5 Zl-Hcce / 29 Mays).
lk Kurban Bayram (10 Zl-Hcce/3 Haziran).
Muhacirlerden Osman b. Maznun veft zerine, Cennetl-Bkin
mezarlk iin tahss edilmesi (Zl-Hcce/Haziran).
Zektn farz klnmas.
3/624 Hz. Osmann Rasl-i Ekremin kz mm Klsm ile evlenmesi (Rebl-
Evvel/Austos-Eyll).
Kb b. Erefin ldrlmesi (14 Rebl-Evvel/4 Eyll).

- 59 -
 VED HUTBES
Z-Emer (Gatafn) Gazvesi (Rebl-Evvel/Eyll).
Bahran (Ben Sleym) Gazvesi (Cemziyel-Evvel/Aralk).
Karede Seriyyesi (Cemziyel-hir/Kasm).
3/625 Hz. Peygamberin Hz. Hafsa ile evlenmesi (abn/Ocak).
Hz. Hasann doumu (abn/Ocak-ubat veya 15 Ramazan/1 Mart).
Hz. Peygamberin Hz. Zeyneb bint Huzeyme ile evlenmesi (Ramazan/Subat-Mart).
Uhud Gazvesi (7 veya 11 evvl/23 veya 27 Mart).
Hamrl-Esed Gazvesi (Medneden k, 8 veya 12 evvl/24 veya 28 Mart).
4/625 Katan Seriyyesi (Muharrem/Haziran).
Abdullh b. neys el-Chen Seriyyesi (Muharrem/Haziran-Temmuz).
Reci Vaka-s (Mersed b. Eb Mersed Seriyyesi) (Safer/Temmuz).
Birimane vaka-s (Safer/Temmuz).
Amr b. meyye Seriyyesi (Safer/Temmuz).
Ben Nadir Gazvesi (Rebl-Evvel/Austos).
kinin haram klnmas (Rebl-Evvel/Austos-Eyll).
Hz. Peygamberin hanm Hz. Zeyneb bint Huzeymenin veft (Rebl-hir/Eyll).
4/626 Ben Abs heyetinin Medneye gelip mslman olmas.
Hz. Hseyinin doumu (5 abn/10 ocak).
Hz. Peygamberin Hz. mm Seleme ile evlenmesi (evvl/Mart).
Bedrl-Mevid Gazvesi (Zl-Kade/Nisan).
Hz. Alinin annesi Ftma bint Esedin veft.
5/626 Ztrrik Gazvesi ve korku namaz (saltl-havf) klnmas (10 Muharrem/11
Haziran).
Dmetl-Cendel Gazvesi (25 Rebl-Evvel/24 Austos).
Mednede ay tutulmasnn gzlenmesi ve Hz. Peygamberin Husuf Namaz
kldrmas (Cemziyel-hir/Kasm).
Mslman olan 400 kiilik Mzeyne heyetinin Medneye gelmesi ve muhacir
olarak Medneye yerlemelerine izin verilmesi (Receb/Aralk).
5/627 Ben Mustalik (Mreysi) Gazvesi (ban-Ramazan/Ocak-ubat).
fk hadisesi.
Hz. Peygamberin Hz. Cveyriye bint Hris ile evlenmesi.
Mednede nfus saym yaplmas (evvl/Mart).
Hendek (Ahzb) Gazvesi (Zl-Kade/Nisan).
Hz. Peygamberin Hz. Zeyneb bint Cah ile evlenmesi ve evlt edinmenin
hkmyle ilgili yetlerin (el-Ahzb 33/4-5) nzil olmas (Zl-Kade/ Nisan).
Ben Kurayza Gazvesi (Zl-Kade sonu/Nisan).
Abdullh b. Atk Seriyyesi (Zl-Hcce ba/Nisan sonlar).
Hz. Peygamberin Hz. Reyhne bint emnu criye (veya e) olarak almas
(Zl-Hcce/Mays).
6/627 Kurat Seriyyesi (Muharrem/Haziran).
Ben Lihyn Gazvesi (Rebl-Evvel/Temmuz).
Gamre (Gamr) Seriyyesi (Rebl-Evvel/Temmuz-Austos).
Gbe (Zkared) Gazvesi (Rebl-hir/Austos).
Muhammed b. Meslemenin I. Zlkassa Seriyyesi (Rebl-hir/Austos).
Eb Ubeyde b. Cerrhn II. Zlkassa Seriyyesi (Rebl-hir sonu/Eyll ortalar).
Zeyd b. Hrisenin Cemm Seriyyesi (Rebl-hir / Eyll).
Zeyd b. Hrisenin s Seriyyesi (Cemziyel-Evvel / Eyll-Ekim).
Zeyd D. Hrisenin Tarf Seriyyesi (Cemziyel-hir/Ekim-Kasm).
Zeyd b. Hrisenin Vdil-Kur Seriyyesi (Receb/Kasm-Aralk).

- 60 -
 VED HUTBES
6/628 Hz. Peygamberin Abdurrahman b. Avf Dmetl-Cendele gndermesi
(abn 6/Aralk 627-Ocak 628).
Zeyd b. Hrisenin Medyen Seriyyesi (abn 6/Aralk 627-Ocak 628).
Hz. Alinin Fedek Seriyyesi (abn 6/Aralk 627-Ocak 628).
Zeyd b. Hrisenin II. Vdil-Kur Seriyyesi (Ramazan/Ocak-Subat).
Abdullh b. Revhann Haybere keif amal Seriyyesi (Ramazan/ubat).
Mednede kuraklk yaanmas ve Hz. Peygamberin yamur dus yapmas.
Krz b. Cbir el-Fihrnin Ben Ureyne (Becle) Seriyyesi (evvl/ubat).
Abdullh b. Revhann Useyr b. Zrim Seriyyesi (evvl/ubat-Mart).
Gne tutulmas ve Hz. Peygamberin Ksf namaz klmas (evvl
sonu/Mart ortalar).
Umre seferi (Zl-Kade/Mart).
Hz. Peygamberin, annesi minenin Ebvdaki kabrini ziyret etmesi.
Hudeybiyede Kureye eli olarak gnderilen Hz. Osmann Mekkede
alkonulmas zerine Beyatr-Rdvnn yaplmas (Zl-Kade/Mart-Nisan).
Hudeybiye Antlamas (Zl-Hcce/Nisan).
Feth Sresinin nzil olmas.
Ben Huza, Ben Eslem ve Ben Huen heyetlerinin Medneye gelip
mslman olmas.
7/628 Hz. Peygamberin, Bizans ve Ssni mparatorlar bata olmak zere civar
lke yneticilerine ve kable reislerine eliler ve slma davet mektuplar
gndermesi (Muharrem/Mays).
Habe Necisi Ashamenin mslman olmas.
Msr Mukavksnn eitli hediyelerle birlikte Hz. Mriyeyi Hz.
Peygambere gndermesi.
Ebl-sn mslman olup Hz. Peygamberin kz Hz. Zeyneb ile yeniden
evlenmesi (Muharrem/Mays).
Zeyd b. Hrisenin Hism (Ben Czm) Seriyyesi.
Hayber Seferi (Muharrem-Safer/Mays-Haziran).
Zeyneb bint Hrisin Hz. Peygamberi zehirleme teebbs.
Hz. Peygamberin Hz. Safiyye bint Huyey ile evlenmesi.
Ben Eardan bir heyetin Hayberde Hz Peygambere gelip biat etmesi.
Hz. Peygamberin stannesi Sveybenin veft.
Yemen Valisi Bznn mslman olmas (Cemziyel-Evvel/Eyll).
Vdil-Kur Gazvesi (Cemziyel-hir/Ekim).
Teym yahudileriyle antlama yaplmas.
Hz. merin Trebe Seriyyesi (abn/Aralk).
Hz. Eb Bekirin Necid Seriyyesi (abn/Aralk).
Ber b. Sadn Fedek Seriyyesi (abn / Aralk).
7/629 Galib b. Abdullhn Meyfaa Seriyyesi (Ramazan/Ocak).
Ber b. Sadn Cinb Seriyyesi (evvl/ubat).
Umretl-Kaz (Zl-Kade/Mart).
Hz. Peygamberin Hz. mm Habbe bint Eb Sfyn ile evlenmesi.
Hz. Peygamberin Hz. Meymne bint Hris ile evlenmesi (Zl-Kade/Mart).
bn Ahrem Ebl-Avcn Ben Sleym Seriyyesi (Zl-Hcce/ Nisan).
8/629 Hlid b. Veld, Amr b. s ve Osman b. Talhann mslman olmas (1
Safer/31 Mays).
Glib b. Abdullhn Kedd Seriyyesi (Safer/Haziran).
Glib b. Abdullhn Mrre Seriyyesi (Safer/Haziran).
Hz. Peygamberin kz Hz. Zeynebin veft (Safer sonu/Haziran sonlar).

- 61 -
 VED HUTBES
Kb b. Umeyrin Zt- Atlh Seriyyesi (Rebl-Evvel/Temmuz).
uca b. Vehbin Siy Seriyyesi (Rebl-Evvel/Temmuz).
Mte Sava (Cemziyel-Evvel/Eyll).
Amr b. sn Zts-Selsil Seriyyesi (Cemziyel-hir/Ekim).
Eb Ubeyde b. Cerrhn Sfl-Bahr Seriyyesi (Receb/Kasm).
Eb Katdenin Hadra seriyyesi (abn/Aralk).
Ben Sleym ve Ben Gfr kablelerinin mslman olmas ve Hlid b. Veld
kumandasnda Mekke fethine katlmas.
Kureyli mriklerin Hudeybiye Antlamasn ihll etmesi zerine Eb
Sfynn barn devmn salama giriiminde bulunmas.
8/630 Batn- dam Seriyyesi (Ramazan/Ocak).
Hz. Peygamberin Mekke fethi iin yola kmas (13 Ramazan/4 Ocak).
Mekkenin fethi (20 Ramazan/11 Ocak).
Ben Mahzm kablesinin mslman olmas.
Him b. sn Yelemlem tarafna, Hlid b. Sadin Urene tarafna, Hlid b. Velidin
Nahledeki Uzz putunu, Sad b. Zeyd el-Ehelnin Melleldeki Ment putunu, Amr
b. sn Ben Hzeylin Ruhttaki Sv putunu, Tufeyl b. Amr ed-Devsnin Amr b.
Hmemenin Zlkeffeyn putunu ykmaya gnderilmesi (Ramazan/Ocak).
Huneyn Gazvesi (11 evvl/1 ubat).
Hlid b. Veldin Ben Cezmeyi islma davet Seriyyesi (evvl/ubat).
Tif Gazvesi (evvl/ubat).
Hz. Peygamberin Cirnede Huneyn ganmetlerini taksim etmesi (Zl-
Kade/ubat).
Hz. Peygamberin, yanlarndan ayrldktan sonra ilk def st kzkardei eym
ile grmesi.
Hz. Peygamberin umre yapmas (19 Zl-Kade/10 Mart).
Muhacir b. Eb meyyenin Sana Seriyyesi (28 Zl-Kade/19 Mart).
Ziyd b. Lebdin Hadramut Seriyyesi.
Kays b. Sad b. Ubdenin Sud Seriyyesi kumandan olarak tayni ve bu
kableden bir heyetin Medneye gelip mslmanl kabl etmesi zerine
seriyyeden vazgeilmesi (Zl-Kade / Mart).
Amr b. sn Uman yneticileri Ceyfer ve Abd b. Clend kardelere eli
olarak gnderilmesi (Zl-Kade/Mart).
l b. Hadramnin Eb Hreyre ile birlikte Bahreyn yneticisi Mnzir b.
Svya eli olarak gnderilmesi.
Hz. Peygamberin olu brhmin doumu (Zl-Hcce/Mart-Nisan).
Ben Salebe, Ben Suda, Ben Bhile, Ben Smle, Ben Cerm, Ehb, Ben
Ak ve Ben Hzeyl heyetlerinin Medneye gelip mslman olmas.
9/630 Hz. Peygamberin bz ehir ve kablelere zekt milleri gndermesi
(Muharrem/Mays).
Abbd b. Birin Ben Sleym ve Ben Mzeyneye, Raf b. Meks el-
Chennin Ben Cheyneye, Dahhk b. Sfyn el-Kilbnin Ben Kilba,
Bsr b, Sfyn el-Kbnin Ben Kba, bnl-Ltbiyye el-Ezdnin Ben
Zbyna, Mlik b. Nveyrenin Ben Hanzale b. Mlike, Amr b. sn
Fezreye, Veld b. Ukbenin Ben Mstalika zekt toplamak iin gnderilmesi.
Uyeyne b. Hsnn Ben Temim Seriyyesi ve Ben Temim kablesinin
Medneye gelip mslman olmas (Muharrem/Mays).
Ben Esedden bir heyetin Medneye gelip mslman olmas.
Ben Uzreden bir heyetin Medneye gelip mslman olmas (Safer/Mays-Haziran).
Kutbe b. mirin Ben Hasam (Teble) Seriyyesi (Safer/Haziran).
Kurat Seriyyesi (Rebl-Evvel/Haziran).

- 62 -
 VED HUTBES
Alkame b. Mcezziz kumandasnda ilk deniz seferinin dzenlenmesi (Rebl-
hir / Temmuz-Austos).
Hz. Alinin Tay kablesinin putu Fls tahrib etmesi.
Ukke b. Mihsnn Ben Bel ve Ben Uzreye kar Cinb Seriyyesi.
Hz. Peygamberin, Habe Necsi Ashamenin veftn haber verip gyab
cenze namazn kldrmas (Receb/Ekim).
l ve tahyr hadsesi.
Tebk Gazvesi (Receb/Ekim).
Hlid b. Veldin Dmetl-Cendel reisi keydir b. Abdl-Melike kar
seriyyesi ve Hz. Peygamberin keydir ile antlama yapmas.
Cerb, Ezruh, Makn, Eyle (Akabe) ve Tebk halkn temslen heyetlerin Hz.
Peygambere gelip bar yapmas.
Hz. Peygamberin, Tebkten Dhye b. Halfeyi Bizans mparatoru
Herakleiosa ikinci def slma davet mektubuyla gndermesi.
Hz. Peygamberin kz mm Klsmun veft.
Ben Ukayl, Ben Kelb, Ben Kilb, Ben Tcb, Ben Gatafn, Ben Hanzale b.
Mlik, Ben Kuda, Bel ve Ben Behrdan heyetlerin Medneye gelip
mslman olmas.
Hristiyan Ben Talibin Medneye gelip antlama yapmas.
Kb b. Zheyrin mslman olmas ve Hz. Peygamberin hrkasn ona hediye
etmesi.
Ben Sad b. Bekir kablesinin Dmm b. Salebeyi eli olarak Medneye
gndermesi ve mslman olmas.
Ben Czam heyetinin Medneye gelip mslman olmas.
Hz. Peygamberin mnafklara it Mescd-i Drr yktrmas.
Himyer krallarnn slma davet edilmesi ve mslmanl benimsemeleri.
Ben Hemdn, Ben Fezre, Ben Mrre ve Tifteki Ben Sakiften heyetlerin
Medneye gelip mslman olmas.
Hz. Peygamberin Eb Sfyn ile Mure b. ubeyi Lt putunu krmaya
gndermesi.
9/631 Mnafklarn reisi Abdullh b. beyyin lm (Zl-Kade/ubat).
Haccn farz klnmas.
Hz. Eb Bekirin emr-i hacc tayn edilmesi (Zl-Hcce/Mart).
Tevbe Sresinin hukmlerini bildirmek zere Hz. Alinin Mekkeye
gnderilmesi (Zl-Hcce/Mart).
Ben Sad- Hzeymden bir heyetin Medneye gelip mslman olmas (Zl-
Hcce/Mart-Nisan).
Necran hristiyanlarndan bir heyetin Medneye gelmesi ve Hz. Peygamberle
mbhele yapmay reddedip antlamaya varmas (Zl-Hcce/Nisan).
10/631 Hlid b. Veldin Necran Seriyyesi ve Ben Hristen bir heyetin Medneye
gelip mslman olmas (Rebl-hir/Temmuz).
Ben Havlndan bir heyetin Medneye gelip mslman olmas (abn/Kasm).
Hz. Alinin Yemen Seriyyesi ve Ben Mezhicin mslman olmas
(Ramazan/Aralk).
Ben Gmid, Ben Gassn, Ben Becleden heyetlerin Medneye gelip
mslman olmas.
Cerr b. Abdullhn Zlhalesa putunu ve mabedini ykmaya gnderilmesi.
Hz. Peygamberin Kurn- Kermi Hz. Cebrle iki def arzetmesi ve yirmi
gn itikf-ta kalmas (Ramazan/Aralk).
Ben Ezd, Ebn, Ben Tay, Ben mir b. Sasaa, Ben Kinde, Ben Tcb, Ben

- 63 -
 VED HUTBES
Rehaviyyn, Ben Gfik, Ben Mehre, Ben Hanfe, Ben Ans, Ben Murd,
Ben Abdl-Kays, Ben Hill, Ben Ruh ve Ben Zbeydeden heyetlerin
Medneye gelip mslman olmas.
Mseylemetl-Kezzbn peygamberlik iddiasnda bulunmas.
10/632 Hz. Peygamberin olu brhmin veft (29 evvl/28 Ocak).
Ben Selmndan bir heyetin Medneye gelip mslman olmas.
Ved hacc iin Hz. Peygamberin Medneden ayrl (26 Zl-Kade/23 ubat).
Ved hutbesi (9 Zl-Hcce/7 Mart).
Ved tavf (14 Zl-Hcce/12 Mart Perembe).
Ben Muhribden bir heyetin Medneye gelip mslman olmas (Zl-Hcce/Mart).
Yemen Valisi Bznn veft; Hz. Peygamberin Yemene on bir vali tayin etmesi.
Nasr Sresinin nzil olmas (Zl-Hcce/Mart).
Hz. Peygamberin criyesi (hanm) Hz. Reyhne bint emnun veft.
11/632 Medneye en son gelen Ben Nehadan bir heyetin mslman olmas (15
Muharrem/12 Nisan).
sme b. Zeydin Suriyeye gidecek orduya kumandan tayin edilmesi (Safer/Mays).
Hz. Peygamberin iddetli ba ars ve hummaya yakalanmas (27 Safer/24
Mays-Pazar).
Peygamberlik iddiasnda bulunan Esved el-Ansnin ldrlmesi (8 Rebl-
Evvel/3 Haziran).
Hz. Peygamberin veft (13 Rebl-Evvel/8 Haziran Pazartesi).
Hz. Peygamberin defnedilmesi (14 Rebl-Evvel/9 Haziran Sal).44

VED HACCININ TRHES

Hz. Peygamber (Aleyhis-salt ves-selm) Efendimizin Ved Haccnn
trihesi (Vakid Anlatm): ( 22 ubat27 Mart 632)
Hz. Peygamber, Medneden kp, 9 km.
25 Zl-Kade, Cumartesi: mesafedeki Zu1-Huleyfede klnan le namaz
sonras ihrama girdi ve oradan hareket edip
Beydda telbiye getirdi.45
41 km. mesafedeki Melelde sabahlayp, es-Seyyle
26 Zl-Kade Pazar: Tepesine vard, akam yemeini yeyip, akam ve
yats namazlarn burada kld.
Sabah namazn 71 km. mesafedeki Irkuz-Zabyede
27 Zl-Kade, Pazartesi: kld. Sonra 3 km. ileride ki Ravhya vard. Oradan
Munsarafa geip, ikindi, akam ve yats namazlarn
klp, akam yemeini burada yedi.
Sabah namazn 110 km. mesafedeki el-Esyede
28 Zl-Kade, Sal: klp 3 km. ilerideki Arca vard. Lahyey Cemele
varnca ihraml olduu halde bann ortasndan
hacamat yaptrd.
29 Zl-Kade, aramba: Sukyya ulat.
1 Zl-Hcce, Perembe: Sabahleyin Medneye 190 km. uzaklktaki Ebvya

44
TDV slm Ansiklopedisi, 30/479-481.
45
Baka bir rivyete gre ise, Zul-Huleyfeye leyin vard, ashbnn toparlanmas iin geceyi orada
geirdi, ihrama ertesi gn leyin girdi. Zl-Huleyfe mescdinde yle namazn kld, iki rekat daha kld
ve kurbanlarna nian takt, devesine binip Beydya varnca ihrama girdi. (Vkd, Mez, III. 1089-1090).
- 64 -

2 Zl-Hcce, Cuma :
3 Zl-Hcce, Cumartesi:
4 Zl-Hcce, Pazar :
5 Zl-Hcce, Pazartesi:
6 Zl-Hcce, Sal:
7 Zl-hcce aramba:
8 Zl-hcce Perembe:
9 Zl-Hcce Cuma:
10 Zl-hcce Cumartesi:
11, 12 ve 13 Zl-Hcce,
Pazar, P.Tesi ve Sal:
14 Zl-Hcce aramba:
15, 16 ve 17 Zl-hcce.
Perembe, Cum ve
Cumartesi:
18 Zl-Hcce, Pazar:
19 Zl-Hcce, Pazartesi:
20 Zl-Hcce, Sal:
21 Zl-Hcce, aramba:
46
HACCI ANLAMAK, S: 95-96, Diyanet leri Bakanl Yaynlar/626, Cep Kitaplar/70, 2004/ANKARA
VED HUTBES
vard.
Cuhfeye ulat. Cuhfede ihrama girilen mescidde
namaz kld.
Kudeyde vard, Muellel Mescidinde namaz kld.
Mekkeye 80 km. mesafedeki Usfana, oradan da
amme vard.
Gnbatmnda Mekkeye 22 km. mesafedeki
Merruz-Zehrna vard, Seniyyeteyn ile Kud
arasnda geceyi geirdi.
Sabahleyin gusledip Kasv adl devesi zerinde
Kuddan Ebtaha gelip, Mekkeye st tarafndan
girdi ve bu mbrek yolculuu Ben eybe
kapsndan girdii Kbe-i Muazzamada sona ermi
oldu. erisine de girdii Kbeyi tavaf edip, Saf
ve Merve arasnda say etti. Mekkedeki evlerde
kalnayp adrn Ebtaha kurdurdu (ve dier
mslmanlarla birlikte kalnay tercih etli). (Vkd,
Mez, III. 1090-1097).
Mekkede kald, leden sonra insanlara hitb etti.
Minaya gidip orada konaklad. (Terviye gn)
Gnein douundan sonra Arafata hareket etti, Gurub
zamnna kadar kaldktan sonra Arafattan dnd.
(Kurban Bayramnn ilk gn) Akabede cemreleri
attktan sonra Minya dnd, ihram iinde olduu
halde birtakm hutbeler (Ved Hutbeleri) rd etti,
kurban kesti, salarn ksaltt ve ihramdan kt,
sonra Mekkeye giderek ziyret tavafn yapt,
buradan Minaya dnd ve le namazn kld.
Minada kald.
Seher vakti Mekkeye girdi, ved tavafn yapt,
sabah namaz ve gnein tulndan sonra
Mekkeden ayrld, Medneye yneldi.
Yola devam etti.
Cuhfeden mil mesafedeki Hum rma yannda
konaklad.
Yola devam etti.
Zu1-Huleyfeye vard, burada geceledi.
Muarres yolundan Medneye girdi. (8. gn)46
- 65 -
 VED HUTBES

HCRET YOLU GZERGHI KROKS

(TDV slam Ansiklopedisi, 17/458)

- 66 -
 VED HUTBES

- 67 -
 VED HUTBES

KAYNAKLAR
1- SAHH- BUHR, #$

2- TABAKT-I KBR, bn-i Sad,

3- EL-MSNED, Ahmed b. Hanbel,

4- SLM TRH, MEDNE DEVR, Mustafa sm KKSAL, mil
Yaynevi, stanbul/1987
5- BYK SLM TRH, bn Kesr, El Bidye Ven-Nihye, ar
Yaynlar
6- TRHUL-SLM, mm Zehebi, Canta Yaynlar,
7- KTB- STTE, MUHTASARI TERCME VE ERH, Prof. Dr. brahim
CNAN, Aka Yaynlar, Ankara/1995.
8- SLM ANSKLOPEDS, Trkiye Diyanet Vakf, stanbul/2007.
9- BYK SLM LMHL, Muharriri, mer Nasuhi BLMEN, Bilmen
Yaynevi, Ftih, stanbul/1963
10- AML SLM ANSKLOPEDS, mil Yaynevi, Sultanahmet,
stanbul, Temmuz/2002
11- BYK TRKE SZLK, D. Mehmet DOAN, Gerek Hayat Yayn
Okmeydan, stanbul/2001.
12- OSMANLICA-TRKE ANSKLOPEDK LGT, Ferit
DEVELLOLU, 16. Bask, Aydn Kitabevi Yaynlar, Ankara/1999.
13- EL-MEVRD, TRKE-ARAPA LGT, Mevlt SARI, Gonca
Yaynevi, Beyazt, stanbul/1975.
14- www.muslumannesil.com; metafizikhakikat.blogcu.com; www.ialem.net;
www.duslerforum.org; www.darulkitap.com; www.webhatti.com/whtag;
ruqya.net ... ;
www.khotab.net/Madina/Madina18-11-1422.htm;
vb.arabseyes.com/t84115.html - Suudi Arabistan;
www.aleqt.com/2009/11/29/article_308234.html;
www.ikhwanonline.com/Article.asp?ArtID=16974...363;
aloloom.net/vb/showthread.php?t=1755;
ejabat.google.com/ejabat/thread?tid=496d87019a99504d; sirah.al-
islm.com/display.asp?f=zad2061.htm;
www.scribd.com/doc/22931318/--;
www.scribd.com/doc/22931318/; www.islmeiat.com;
www.mumsema.com; www1.umn.edu/humanrts/arab/IS-4.html; sirah.al-
islm.com

- 68 -
 VED HUTBES

YAYINLANACAK DER DERLEME VE

ALIMALARIM!..
-Cenb- Hakk mr, salk, shhat fiyet ve muvaffkiyet ihsn eylerse-

1- MM-I AZAM EB HANFE (RH.A.)NN SELM

DOKUZ ESER, MM-I AZAM EB HANFE, RAHMETLLH- ALEYH.
(TRKE-ARAPA METNLERYLE BERBER, MADDE-MADDE TERCMES)

EL-FIKHL-EKBER
EL-FIKHL-EBSAT
EL-LM VEL-MTEALLM
EL-VASIYYE (TEVHD)
EL-VASIYYE- I- (OLU HAMMDA)
EL-VASIYYE -II- (TALEBES ES-SEMTYE)
EL-VASIYYE III- (TALEBES EB YSFA)
ER- RSLE (OSMAN EL-BETTYE)
EL-KASDETN-NUMNYYE

2- BLBLN GLE FERYDI. (ARAPA METNLERYLE BERBER)

KASDETL-BRDE, (Kab Bin Zheyr r.a-in)
KASDETL-BRDE, (Sad el-Bsr -Rh.a-in.)
KASDETN-NUMNYYE, (mm- Azam Eb Hanfe -Rh.a-in.)
SU KASDES, (KASDE DER NAT-I HAZRET-I NEBEV TERCMES
(Fuzl=Mehmed b. Sleyman -rh.a-in.)
YUSUF NB-RH.A-N NAAT-I ERF.

3- KTBL-FIKHL-EKBER. (ARAPA METNLERYLE BERBER)

EL-FIKHL-EKBER, (mm- Azam Eb Hanfe -rh.a-in.)
EL-FIKHL-EKBER. (mm- drs e-fi -rh.a-in.)

4- TKDIN KALB.
EHL- SNNETE GRE MN/NAN ESASLARININ ANA KAYNAKLARI
(ARAPA METNLERYLE BERBER)
MM-I AZAM EB HANFE (Rh.A)NN BE ESER,
a) EL-FIKHL-EKBER
b) EL-FIKHL-EBSAT
c) EL-LM VEL-MTEALLM
d) ER-RSLE = (el-Bettye)
e) EL-VASIYYE -I- (Tevhd, tikd hakknda)
EL-BDYET- F USLD-DN TERCMES, MTRD AKD,
(Nreddn es-Sbn -Rh.a-in.)
MATRD VE ER FARKLILIKLARI (On madde)

- 69 -
 VED HUTBES
TAHV AKD, (Hccetl-slm, Eb Cafer et-Tahv el-Msr -Rh.a-in.)
NESEF AKD, (bn Muhammed Ebu Hafs Necmddin mer en-Nesef -Rh.a-in.)
MM-I RABBN AKD, (Mektbttan.) mm- Rabbn -Rh.a-in.)
ES-SEVDL-AZAM AKD, (el-Hkim es-Semerkand -Rh.a-in.)
ES-SENSYYE AKD, (es-Sens -Rh.a-in.)
EL-AKDN-NNYYE, (Hzr Bey -Rh.a-in.)
BEDL-EML, (Ali b. Osman b. Muhammed et-Teym el-, Sircd-Dn
el-Fern -Rh.a-in)
CEVHERETT-TEVHD, (brahim el-Lakkn -Rh.a-in.)
AKD MANZMES, (shk Zencn -Rh.a-in)
MANZUM TKD RSLES. (Erzurumlu brahim Hakk -rh.a-in.)

5- MECELLENN RHU. (Mecelle-i Ahkm- Adliyye=Adl-Hukk Hkmler

Mecmas. slm Dnysnn lk Meden Knunu. Mecelleden lk 100 Madde.)

6- DELLL-HAYRT. (Muhammed b. Sleyman el-Cezl -rh.a-in.)

7- LEMLERN RABBNE YAKARI -DU MECMUASI-.

(Peygamberler (Aleyhims-salt- ves-selm)in dular -arapa metni ve trke meli-,
esrrl dular, Celceltiye dus -arapa metni ve trke meli-, Kenzl-ar dus -
arapa metni ve trke meli- ve gnlk hayatta okunmas fideli dular.)

8- EL-ESML-HSN ERH.

9- 120 (YZ YRM) HADS- ERF.

10- ELF-B VE KARABA TECVD AIKLAMASI.

11- HACCIN KALB. (Hacc ve Umre.)

NOT: Eserlerimin hepsi aynen bu elinizde bulunan almam gibi Arapa

ve Trke olarak numaralandrlm ve btn arapalar harekelidir.
almalarma madd mnev muvaffak olabilmem iin cn-u gnlden
dularnz bekliyorum. Cenb- Rabbl-lemn (Azze ve Celle) sizlere,
bizlere ve yakn mn ehline dnya-hiret sadeti ihsn eyleyip Cennetten
cemlini doya doya seyretmeyi nasb eylesin. (mn)

- 70 -
 VED HUTBES

- 71 -
 VED HUTBES

- 72 -