Documenti di Didattica
Documenti di Professioni
Documenti di Cultura
dy
dx
= 5x + 3
PD Biasa
d y
dx 2
2.
3.
d y
2
dt
+2(
dy
dx
=1
4d y
2
dx
=0
PD Parsial
Bentuk umum :
y = f ( X, T )
Dimana f(x,y) selalu dituliskan pembagian dua fungsi lain nya M(x,y)
dan N(x,y)
M (x, y)
dy
Sehingga
=
dx
N ( x , y)
M(x,y)dx = -N(x,y)dy, equivalen dengan
M(x,y)dx + N(x,y)dy = 0
Ex:
A(x)dx +
B(y)dy = C ..................(2)
Ex:
1. 5x dx + 7y dy = 0
5x dx + 7y dy = C
5
7
x2 +
y2 = C
2
2
7
5
y2 = C x2
2
2
5
2
y2 = (C x2)
2
7
2
10
y=(
Cx2)1/2
7
14
5
y = (k x2)1/2
dimana k =
7
5
f(x,y) = (k x2)1/2
7
2. Y = y2 x3
dy
= y 2 x3
dx
dy = y2 x3 dx
1
dy = x3 dx
2
y
1
x3 dx dy = 0
y2
1
x3 dx - 2 dy = C
y
1
1
x4 +
=C
4
y
2
7
1
y
=C-
y = (C -
3.
1
4
1
4
1
1
y=(
)
C x 4
4
x4)-1
dy
x 2 +2
=
dx
y
y dy = (x2 + 2)dx
(x2 + 2)dx y dy = 0
(x2 + 2)dx - y dy = C
1 3
1
y 2=C
x + 2x 3
2
1 2
1 3
y =
x + 2x C
2
3
2 3
y2 =
x + 4x - 2C
3
2 3
y=(
x + 4x - k)1/2
3
2 3
y=(
x + 4x - k)1/2
3
k = 2C
k = 2C
y+x
x
a. y =
2 x ye
p. f(x, y) =
y+x
x
ty +tx
c. f(tx, ty) =
tx
d.
=
t ( y )+t( x )
t ( x)
e. ( Berarti Homogen )
f.
y2
g. y =
x
2
y
h. f(x, y) =
x
(ty)2
i. f(tx, ty) =
tx
2 2
t y
j. =
tx
ty 2
k. =
x
l.
f(tx, ty) f(x, y)
m.
( Bukan Homogen
)
n.
x 2 + y 2 sin
b. f(x, y) =
2 x ye
x
y
x
y
q. f(tx, ty) =
tx
2 t x t y . e ty
2
tx
ty
=
x
2
t( 2. y sin )
y
2. x. y.e
s.
2.x . y .e
x 2 . y 2 sin
x
y
x
y
x
y
t.
f(tx, ty) f(x,
y)
u. (Berarti Bukan
Homogen)
v.
w.
x.
x
y
y.
z.
aa.
ab.
ac.Pada homogen dapat di pisahkan dengan memasukkan
o. y =
x
2
2
x + y sin
y
ad.
y=xv
ae.
af.
ag.
ah.
ai.
dy
dx
dv
dx
Ex:
1. Selesaikan y =
2.
3. Penyelesaian:
y+x
x
+x
y+x
x
dy
dx
4.
=
+x
xv + x
x
5.
=
x ( v +1)
x
dv
dx
6.
+1
7.
8.
dv
dx
+x
dv
=1
dx
d =
dx
9.
1
x
x
1
dx
x
10.
dv
=C
11.
12.
1
dx
x
ln | x | =C
ln | x | -
y
x
=C
y
x
14.
x |-C
15.
| x |- x C
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
x2 + y2
31. y =
xy
32.
33.
=
=C
dv
13.
y=
Penyelesaian :
2
x +y
xy
= ln |
x
ln
34.
2
2
dv
x + xv
=
dx
x . xv
35.
x2 + x2 v2
2
x v
36.
x 2 +(1+ v 2)
x2 . v
37.
1+ v 2
v
38.
2
dv
1+ v
=
dx
v
39.
1+ v 2
v2
v
v
40.
1+ v 2v2
v
41.
1
v
42.
1
v
43.
dx
v
44.
=
46.
dy
dx
x
v
=
dv
dx
x dv
=
v dv
1
x
dx
1
x
45.
-
+x
v dv
=C
dx
1
x
dx - v dv = C
47.
ln | x | 1 2
v =C
2
48.
ln | x | y 2
x
=C
1
49.
ln | x | 2
1
y
.
=C
2
x2
50.
ln | x | 2
1
y
.
C=
2
x2
51.
2 x 2 ln | x |
- 2x2C = y2
52. Y = (2 x
| x | - 2x2C)1/2
53.
54.
55.
56.
57.
ln
58.
PERSAMAAN DIFFERENSIAL ORDO PERTAMA
EKSAK
59.
60.
M(x,y)dx + N(x,y)dy = 0
61.
62.
.... (1)
M ( x , y ) N (x , y)
=
y
x
63.
...............(2)
64.
Ex:
65.
66.
Tentukan apakah PD berikut adalah eksak !
1. 2xy dx + (1+x2) dy = 0
67.
M
=2 x
68. M = 2xy
y
M
=
69.
y
N
=2 x
70. N = 1+x2
x
N
PD Eksak
x
71.
2. y dx x dy = 0
72.
73.
M=y
M
=1
y
M
74.
N
PD Tidak Eksak
x
75.
N = -x
N
=1
x
76.
3. Y =
( x+ Siny)
( x cos y2 y)
77.
dy
dx
78.
79.
80.
81.
(x + Siny)
( x Cosy2 y )
84.
N
PD Eksak
x
85.
N = x cos y 2y
N
=cos y
x
86.
87.
88.
89.
90.
91.
92.
93.
94.
4. Y =
95.
96.
97.
98.
2+ ye xy
2 yxe xy
dy
dx
2+ ye xy
2 yxe xy
(2 yxe xy ) dy = (2 + ye xy dx
99.
(2 + ye xy )dx (2y - xe xy )dy = 0
100.
M
=e xy + x . y . e xy
101. M = 2 + ye xy
y
M
=
y
102.
N
PD Eksak
x
103. N = x cos y 2y
104.
105.
106.
107.
N
=e xy + x . y . e xy
x
Metode Solusi :
g( x , y)
= M(x,y)
....................................... (3)
y
g( x , y)
108.
= N(x,y)
....................................... (4)
x
g( x , y ) = C ....................................... (5)
109.
Penyelesain secara Implisit
110.
2. Faktor pengintegrasi
111. I(x,y) [M(x,y)dx + N(x,y)dy] = 0 ... (6)
112.
I
M
N
113.
Jika,
(
) = g (x), Suatu fungsi dari x
N
y
x
saja, maka;
114.
I(x,y)= e g (x )dx
........................... (7)
115.
1
m
n
116. Jika
(
) = h (y) , suatu fungsi dari saja,
m
y
x
maka :
1.
117.
119.
(x,y) = e5 h( y ) dy
............... (8)
118. Jika M = y f (x,y) dan N = x g (x,y), maka :
1
(x,y) =
............... (9)
xm yn
120.
121.
Ex:
122.
1. 2x Y dx + (1 + x 2 ) dy = 0
123.
m = (2xy), N = (1 + x 2 )
- Memasukkan m (x, y) ke pers (3)
y
124.
= 2 xy
x
- Lingkaran Kedua Sisi Terhadap X
2g
125.
dx = 2 xy dx , maka :
2x
126.
= 2 y x dx
127.
g (x,y) =
x 2 y + h (y)
128.
129.
- Menentukan h (y)
menurunkan g (x,y) FND Y
g
130.
= x 2+ h1 (y)
y
131.
karena N (x,y) + 1 + x 2
ke pers (4) didapat :
2
1
132.
x + h (y) = 1 + x 2
133.
h1 (y) = 1
- Integralkan h1 (y) = 1 terhadap Y
134.
h1 (y) dy = 1 dy
135.
h (y) = Y + c 1
- Pers (5)
136. g (x,y) = c
137. g (x,y) = x 2 y + Y + c 1
138.
karena g (x,y) = c 1 ,maka :
c2
139.
dimana ( c 2 = cx2 y + Y =
c1
140.
Y ( + 1) = c 2
2+1
x
141.
Y=
c2
142.
2.
y =
143.
144.
145.
146.
147.
Y
x+ sin
y 2 y
x cos
Bentuk lain :
( x + sin y ) dx + ( x cos y 2 y ) dy = 0
M = x + sin y
N = x cos y 2 y
m
n
=
Eksak
y
x
148.
149.
Penyelesaian
- Memasukkan N (x,y) ke pers (4) diperoleh :
150.
g
x
= x + sin y
151.
- Integralkan kedua sisinya:
g
152.
dx = ( x 2+sin y ) dx
x
153.
1
154.
g(x,y) =
x2 + x sin y + h (y) ....... ( i )
2
155.
156.
- Menentukan h ( y ) mendiferensialkan persamaan ( i ) terhadap (
y)
g
157.
= x cos y + h1 ( y )
y
158.
159.
160.
161.
162.
163.
164.
- Memasukan N kepersamaaan ( 4 )
165.
N (x,y) = x cos y 2 y
166.
x cos y + h ( y ) = x cos y 2y
167.
h ( y ) = -2y
168.
h (y) dy = -2y dy
169.
170.
h(y) = -y2 + c
171.
g(x,y) = x2 + sin y y2 + c
172.
c = x2 + x sin y y2 + c1
173.
c2 = x2 + siny y y2 dengan c2 = c - 4
174.
175.
3. y =
176.
178.
179.
180.
181.
2+ ye xy
xy
2 yxe
177. (2 + y exy)dx + (x exy 2y)dy = 0
M = 2 + y exy
N = x exy 2y
M
N
N
X
P.D EKSAK
182.
183. Masuk M (x,y) kepersamaan (4)
g
184.
= 2 + y exy
x
185.
186. Integralkan kedua sisinya
g
187.
dx = ( 2 + y exy ) dx
x
188.
g (x,y) = 2x + exy + h (y) ......... (i)
189.
- Tentukan h(y)
g
190.
= x cxy + h1 (y)
y
191.
192. X exy + h (y)
= x exy - 2y
193.
h (y)
= -2y
h1 (y) = - 2y dy
194.
195. h (y)
= - y 2 + c1
196. g (x,y)
= 2x + exy y2 + c1
197.
c = 2x + exy y2 + c1
198.
c2 = 2x + exy y2
c2 = c c 1
199.
200.
201.
202.
203.
204.
205.
4. y 2 dt + (2yt+1)dy = 0
206.
M (t , y )
207.
M = y 2 dt
=2 y
y
208.
M (t , y ) N (t , y)
=
PD Eksak
y
t
N (t , y )
209.
N = (2yt+1)d y
=2 y
t
210.
211.
212.
213.
214.
217.
218.
219.
220.
222.
223.
224.
225.
244.
245.
246.
247.
248.
249.
226.
227.
228.
229.
230.
231.
232.
233.
234.
235.
236.
237.
238.
239.
240.
241.
242.
243.
(1)
254.
Ex:
a. Carilah Faktor Pengintegrasian Untuk
y'
3y = 6
I ( x )= - 3 , q ( x ) = 6
255.
256. p ( x ) d x = -3 d x = -3 x + c
257.
Sehingga Persamaan Menjadi I ( x ) = e
p(x) dx
258.
- 2 xy =
y'
=e
p ( x ) = -2 x , q ( x ) = x
259.
260. p ( x ) d x = -2 d x = - x 2+ c
261.
Persamaan Menjadi I ( x ) = e x2
262.
c.
y'
263.
4
( )y =
x
p
264. p
265.
( x )=
4
,
x
( x ) dx
( x ) = enx4 =
( x )=
4
dx
x
x 4
266.
268. p
269.
e.
271.
274.
275.
276.
a.
277.
( x )=
2
,
x
( x ) dx
( x ) = enx2 =
= 4n x
+ c = n x
2
dx
x
x 2
y'
= 2n x
+ c = n x
270.
dy
3 y =x . e 3 x
dx
p ( x ) = 3 , q ( x ) = x . e 3 x
272.
p ( x ) d x = -3 d x = -3 x
I ( x ) = e -3x
273.
Penyelesaian:
y ' 3y = 6
I
( x )=e
2
sin 3 x
y= 2
x
x
sin3 x
( x )=
x2
p(x) dx
=e
-3x
-3x
'
278.
3 x
y .e
279.
280.
281.
282.
3 x
3 x
3 x
3 y . e 3 y . e =6 . e
3 x
d( y.e )
=6.e3 x
dx
3 x
d( y .e )
dx dx= 6. e3 x
y .e3 x =2 x3 x + c
285.
286.
b. y '
287.
- 2 xy =
x
I
( x )=
y ' . ex e x 2 xy =ex
ex
d ( y . ex ) x
=e x
dx
x
y .dxe dx = ex x dx
1 x
y .e x =
e +c
2
1 x x
Persamaan = y= c e e
2
1
x
y=c . e
2
2
288.
289.
290.
291.
293.
y'
294.
295.
296.
297.
298.
299.
300.
301.
d.
292.
c.
y'
302.
303.
304.
4
( )y = x 4
x
I ( x )= x 4
4
y ' x 4 . x 4 y=x 8
x
' 4
3
8
y x 4 x y=x
4
d(x y)
8
dx = x dx
dx
1
4
x y= x 9 +c
9
1 9
4
y=( x +c) x
9
1 5 c
x+ 4
9
x
2
sin 3 x
y= 2
x
x
I ( x ) = enx2 =
2
sin 3 x 2
x 2 y ' + x 2=
x
2
x
x
x 2 y ' +2 x=sin3 x
d(x y)
dx= sin 3 x
dx
1
x 2 y=
cos 3 x+ c
3
1
y=
cos 3 x +c x 2
3
305.
306.
307.
e.
dy
3 y =x . e 3 x
dx
308.
309.
310.
311.
312.
I ( x ) = e -3x
e3 x . y ' 3 y . e3 x =x . e 3 x . e3 x
3 y
d (e y )
=x
dx
3 xy
d (e )
dx dx= x dx
1 2
3 x
e y = x +c
2
1
y= x2 + c e3 x
313.
2
314.
315.
316.
317.
318.
PD BERNOULI
'
n
319.
Bentuk
y + p ( x ) y=q ( x ) y
320.
n = Bil.Real
321.
Dengan Subtitusi
z= y 1n
322.
323.
Ex:
a. Selesaikan
y ' + xy =x y 2
p ( x )=x , q ( x )=x
324.
325.
n =2
326.
Memasukan y kedalam bentuk z
327.
z= y 1n
328.
y 12
1
329.
y
1
z=
330.
y
1
y=
z
'
2
1
331.
y =z . z
1 1
1
1
2
. z + x . =x . 2 . z
332.
2
z
z
z
1
333.
[z + xz=x ] . (1 )
334.
z 1xz=x
p ( x )=x , q ( x )=x
335.
336.
337.
338.
339.
p ( x ) dx= x dx= 2 x 2
p ( x ) dx
I ( x )=e
e
1 2
x
2
d (e
z e
1 2
x
2
z 1)
dx
1
340.
1 2
x
2
=e
1 2
x
2
xz=x .e
=x . e
1 2
x
2
1 2
x
2
1
x
d (e 2 )
2
dx=
x
.
e
dx
dx
1 2
x
2
341.
342.
z= e
z=e
1 2
x
2
1 2
x
2
1
+ z e2
1
x
3
b. Selesaikanz=c . e 2 y 1+1
y=x 4 y 3
x
2
343.
344.
345.
1
3
n =
z= y
z= y
1
3
2
3
y=z
3
2
1
2
346.
3
1
1
y = z .z
2
347.
3 2 1 3 2 4 2 3
z . z . z =x z
2
x
1
3
1
3 2 1 3 2 4 2
z . z . z =x . z
2
x
1
3
1
2 3 2 1 3 2 2 2 4 2
. z .z . .z = x . z
3 2
x 3
3
1
3
1
2
2
z 2 . z 1 . z 2 = x 4 . z 2
x
3
2
2 4
1
z z= x
x
3
2
2
p ( x )=
, q ( x )= x 4
x
3
2
p ( x ) dx= x dx
2|n x=|n x 2
( x )=e|n x =x2
z
2
z x2 . x 2= x 4 . x2
x
3
2 2
2
3
z x 2 x = x
3
2
d (2. x ) 2 2
= x
dx
3
348.
349.
350.
351.
352.
353.
354.
355.
356.
357.
358.
( )
d (2 . x )
dx dx= 23 x 2 dx
z 2 3
= x +c
x2 9
2 5
2
z= x +c x
9
359.
360.
361.
362.
363.
364.
365.
366.
367.
368.
369.
370.
371.
372.
373.
374.
375.
376.
377.
378.
379.
380.
381.
382.
383.
384.
385.
386.
387.
388.
389.
390.
391.
392.
yang
Yn + a1y1 + a0y = 0
(1)
398.
399.
400.
401.
402.
403.
404.
405.
406.
atau
407.
408.
(a 1b)x
(5)
Yang secara aljabar ekuivalen dengan
y c1e ax cos bx c 2e ax sin bx
(6)
2
Jika 1
II x
I x
Dua solusi independennya e dan xe
y c1e1x c 2 e1x
Solusi umumnya
Solusi-solusi tersebut tidak berlaku jika PD-nya tidak linier
tidak memiliki koefisien konstan.!
Contoh !
II
I
1. Selesaikan y y 2y 0
2 0
409.
410.
411.
412.
413.
(a 1b)x
dan e
( 1)( 2)
1 1
2 2
real
x
2x
Solusi independennya e dan e
y c1e x c 2e 2x
Solusi umum
414.
II
I
2. Selesaikan y 7y 0
415.
Pers Karakteristik
2 7 0
416.
417.
418.
419.
420.
( 7) 0
1 0
2 7
Solusi independennya
7x
e(0) x 1
dan e
Solusi umum
y c1 c 2e7x
3. Selesaikan y 5y 0
421.
Pers karakteristik
2 5 0
2 5
1 5
2 5
422.
II
423.
424.
425.
426.
427.
428.
429.
430.
431.
432.
433.
434.
435.
Solusi independennya
e 5x dan e 5x
Solusi umum
y c1e 5x c2 e 5x
e x cosh x sinh x
e x cosh x sinh x
Diperoleh
c1 (cosh 5x sinh 5x ) c 2 (cosh 5x sinh 5x )
(c1 c 2 ) cosh 5x (c1 c 2 )sinh 5x
y c1e
k1 cosh 5x k 2 sinh 5x
5x
c2 e
Dimana :
k1 c1 c 2
k 2 c1 c 2
5x
441.
442.
443.
444.
445.
446.
Solusi Umum
y c1e1x c 2e 2 x ... c n e n x
Contoh !
III
II
I
1. Selesaikan y 6y 11y 6y 0
III 6 II 11 6 0
447.
PK :
1 2 3
1 1, 2 2, 3 3
448.
449.
Solusi Umumnya
y c1e x c 2e 2x c3e3x
450.
III
II
I
2. Selesaikan y 2y y 2y 0
III
II
451.
PK : 2 2 0
1 2 1
1 1, 2 2, 3 1
452.
453.
Solusi Umumnya
y c1e x c2 e 2x c3e x
454.
IV
III
3. Selesaikan y 9 y 20 y 0
4
2
455.
PK : 9 20 0
4 2 5
2 2
5 5
456. 1 2, 2 2, 3 5, 4 5
457.
458.
459.
460.
461.
462.
III
II
I
4. Selesaikan y 6y 2y 36y 0
II
I
463.
PK : 6 2 36 0
2 2 8 18
464.
5x
1 2
b b 2 4ac 8 6 4 7 2
2
2a
2
8 8
2
4i 2
2
3 4 i 2
c4e
5x
465.
466.
467.
468.
469.
470.
471.
472.
473.
4i 2 d e 4i 2
y c1e 2x d1e
2
2x
4x
y
c
e
c
e
cosh
2x c3e 4x sinh 2x
1
2
Solusi Umumnya
TRANSFORMASI LAPLACE
Misal F(t) adalah fungsi yang ditentukan untuk semua t positif,
:
F s e st F t dt
0
maka
474.
L F t F s e st F t dt
475.
476.
1. F(t)
dan ditulis
Beberapa Rumus Transformasi Laplace :
L F t F s
T(n 1)
S(n 1) dengan T(n+1) = n!
1
sa
3. eat
s
2
s a2
4. cos at
a
2
s a2
5. sin at
s
2
s a2
6. cosh at
a
2
s a2
7. sinh at
477.
Sifat-sifat Transformasi Laplace
L af1 t bf 2 t aL f1 t bL f 2 t
1.
L F t F s
478.Jika
maka
at
L e F t F s a
2.
n
n d
L t n F t 1
F
ds n s
3.
2. tn
1
L F t F s ds
t
s
4.
5. Laplace dan Turunan
L Fn t Sn L F t Sn1 F 0 Sn F 0 F n 0
479.
6. Laplace dan Integral
t
1
L F t dt F s
s
480. 0
481.
482.
483.
484.
485.
486.
487. Contoh !
1) Tentukan Transformasi dari F(t) = 1+ sin at
L 1 sin at L 1 L sin at
488.
1
a
s 2 a 2 as
2 2
s s a
s s2 a 2
489.
490.
491.
492.
1
f t
t
2) Tentukan Transformasi Laplace dari
L t
493.
T 1 1 T 1
2
2
1
1
2
2
S 1
S
F t t.eat
495.
- Sifat 2 dengan f(t) = t
2 1
1
L t 2 2 L t.eat F s a
2
s
s
s a
496.
4)
F t 2 sin 2t L sin 2t
2
2
1
2
1
F t 2
2
2
2 s 2
s 4
497.