Documenti di Didattica
Documenti di Professioni
Documenti di Cultura
Yachay Wayiimi:
iqiimi:
Llamayllaku,
uqam
Malli kaa
Imanawllam,
Nuqam
Llamayllaku,
Ckaska kaa
nuqam
Juan kaa
Kay
raprata
shumaqta
llimpiy
Q AMLLAPAQMI K AY WILLAK UY
Kay
tsayman
llapallam
tsayman
Llapallam
tukuy
huk niray
tsayman
Pitaq
Tsaymi kay
llimpiyuq
qishpitsishun
Malli, Juan, Chaska
Wawqiykikuna
turiykikuna
PERU SUYUPI
WAMRAKUNA
1. Puka
2. Quyu
3. Anqash
4. Qarwash
5. Qillu
Tariytaqa atillakim:
Lapiskuna ukucha
ninqanmanaw
llimpikunawan llimpinayki.
YUYARINAPAQ, RIMARINAPAQ
Mapa ukuchaw maychaw tanqayki marka kanqanta riqinkiku?
Huk markakunata riqinkiku?
Markaykichaw nunakuna yunkachaw nunakunawan kikinllataku pachakunku?, kikin
shimillataku rimanku?, kikin tushuykunataku yachanku? Mikuykinkunapis kaqllaku?
Llapallam wamrakutsu yachay wayiman aywanku?, mana unquyniyuqtsu
kawanku?, derechos nishqakuna allin rikashqatsu kan?
Imatataq llapallam wamrakuna derecho nishqankuna allin rikashqa kananpaq
rurachwan?
PUKLLASHUN
TAPURIKUNAPAQ, YUYARINAPAQ
Yachankiku llapan wamrakuna warmipis ullqupis allin yachay chaskinanta?
Markaykichaw wamrakuna, aywankutsu yachay wayiman manaku?
Imanirtaq wakin wamra yachay wayita mana aywankutsu? yachankiku?
Imatataq rurachwan llapallan wamrakuna yachay wayichaw kananta?
KAYNAWMI KAA!
Nuqa kikiyta
Kananqa
dibujakushaq
yaya mamayta
dibujashaq
Hutiimi
Mayninchawqa
niwankum.
taa.
Nuqaqa
Kaykunata masta rurayta munaa
Kaykuna rurayta mana munaatsu
Warmitsu ullqustu kaa?
Imanirmi ullqu kayqa allin?
Imanir warmi kayqa allin?
Imanirtaq mana ullqu kawatsu?
Imanirtaq mana watmi kawaqtsu?
Qatsaymi
Aqtsaymi
Nawiykunataqmi
Sayayniytaqmi
QUNAKUNAPAQ
Kay qillqashqaykita wakin yachaq mayiykikunaman rikatsiwaqtsu?
(mana munashpaykiqa qamllapaqmi kanman)
Wamrakuna qillqashqankuna kikillantsu kanman?
Imanirtaq mana kaqllatsu kantsiq? Tsaymanta yachaq mayiykikunawan
rimanakuytsik.
LLAPAN WAMRAKUNAQA
KAY
PATSACHAWQA
KIKIYMI KAA!
NISHQAYUQMI KANTSIK!
LLAPANTSIKPA MUYUYNINTSIK
- Imachawtaq pukllashun?
Imachawtaq pukllashun?
Llapan wamrakunapa
muyunchaw muyunchaw
maychawpis tsaychawpis
llapan shukukiykunawan
Makintsikta shuntunatsishun
makintsikta watanakushun
llapallan wamrakuna
llapan suyukunapita
kayllapita, karupita
Makintsikta watanakushun
yuraqkuna, yanakuna
pukakuna, qarwashkuna
quri yunkapita,
raprawan platanuswan
rahu hirkapita
qahashqa quchakunapitapis:
tsaki aqu aqupitapis
rupaq yunkapitapis
purun pampakunapitapis
Pukllashpa pukllashpa
yanasa kashun
kukniraq shimikunata
rimashpapis
maychawpis tsaychawpis
qutsuyqa kikikinlllam.
Pukllakushun pukllakushun
llapan wamrakunapa
muyunchaw muyunchaw
maychawpis tsaychawpis
llapan shukukiykunawan
Hinalla pukllakushun,
makintsikta watanakushun
nunana kahspa
tsaynawlla qutsunantsikpaq
qutsunantsikpaq takinantsikpaq
kay YANASAKUNA! shimita
Catalina Recavarren
MUNASHQANTSIK RURANAPAQ
Imanawtapis kay harawita harawiy. Imawan pachakuspapis llapan yachaq
mayiykiwanpas muyuchaw tushutsiwaq. Yachaq mayiykiwan ima raymipipas
nunaman rikatsiytsik.
Imakunatataq patsantsikchaw taq wamrakunaman kushi kusi kawanankupaq
quwaq?.
NUQAMANTA DIBUJUY
IMANAWLLAM!
KAYCHAWMI
KAYKAA!
Cajon
nishqakunachaw,
qillqa
ninqanmannaw
9 killamanta
Kaychaw
dibujanayki
mamay
nuqa kaykaa,
wachawashqa
Mamay pachan
ukuchaw
Mamay pachanchaw
dibujukusahaq
Kaychawtaq
kaykaa Bautizo
nishqata
Kaychaw
chaskirqaa.
Tsayraq ayway
yachaq
Kaychawtaq
Kaykayqaa.
tsayraq
Rimayta
yachaykaa.
Kaychawtaq
kaykaa Tsayraq
chakra uryaq,
Kaychaw tsayraq
ashma mitsiq
aqtsayta
aywaptiy
Rutukiywaqtinku
10
Kaychaw kaykaa
Kaychawtaq
Tsayraq yachay
kanan kaa
wayiman Aywaptiy.
Kaynam kayta
munaa Primariaata
ushakashpa.
Kaynawmi kayta
munaa Secunadriata
Tsauraq secundariman
ushakashpa.
aywashpa.
Kaynawmi kashaq
hatun nuna kashpa.
Kawayniykichaw huk
ruraykuna Kaptinqa
dibuaypis, llimpiypis.
KAWATSUN
KAWAYNINTSIK!
Kushi kushi
kawaypis Llaki llaki
kawaypis kanmanmi.
11
KAWAYNIYTA NUQA
KIKIY RURASHAQ
Kuchuy
Kay ruraykunata
Kaynam
rikashpa titires
kanan
nishqapa wayinta
ruray
Laqay
Kayman
dibujukunata
churay
12
KANANQA
Kay raprata rachir,
tsayman ruturir titires
nisqata ruray
Kaychaw qamta
Kaychaw qamta
Dibujukuy, llimpikuy
Dibujukuy, llimpikuy
Hutiykita
qillqay
Hutiykita
qillqay
Rutuy
Laqay
Rutuy
13
NUQAQA DIBUJARQAA:
Kaychaw
qillqay
14
Punkuta
kitsashpa riqinki!
tsayta yachayta
munankiku?
15
WAMRAKUNAPA
DERECHOS NISHQANKUNA
Takushqa
Lapiswantaq
qillqakunachaw
watuwan
wichqay
tarir
A C P
U K
L L
A Y
L O C A C H A N
E R
A K A K A T
N T
S A
L N L U L U
A C H A Y A
P A M
L A L S L K
M A P
L I W I
N A
I U
A C A
I K
A Y D I
M L M I
R Y
R N O
S O U A
I N
A L
U W G O T
A U T
K M M D T M Y D O M A
K C N A K I
A L
B A
L K
A Y
U H A Y A N
Y O R D
H U R U N I
Y A S O S T
U V E
I Y O V
E N
D P H N H S
Q H U
Y U Q L
R I
M A
O A Q O Q I
N I
O M U A P U
P A
O L A A A K
T R B M A O
E Y A C H A Y O N K A W A
R T B H Y U
A A R G A N T W I
KAWAY
U O P
HUTIYUQ
KUSHI TAY
PUKLLAY
KUYAKUY
RIMAY
ALLI RIKASHQA
TUKUYNINTSIK
ALLI KAY
LLACHAPA
ALLI YACHAY
CHANINTSAY
YACHAY
ALLI MIKUY
MARKAYUQ
ALLI MUNASHQA
AYLLU
WAYI
ALLI WINAY
NUQAPA HUTIYMI:
Kaymi llapam
derechos
nishqaykuna!
16
HUTIKUNAPIS MARKAKUNAPIS
LLAPANTSIKPAQMI
Llapan wawakuna
hutiyuq markayuq
kananpaq
qillqakunata tinkutsiy
Kay wawakunaqa
tsayraqmi yuriyashqa.
Paykunaqa hutiyuq
markayuqmi kayaanan
Nacionalidad
Nombre
Nacionalidad
Nacionalidad
Nombre
Nacionalidad
Nacionalidad
Nombre
Nacionalidad
adivina,
adivinanza ...
qu es?
Nombre
Nombre
Nombre
17
YACHAY WAYIMAN
AYWANANTSIKPAQMI WAMRAKUNAPA
DERECHONTSIK KAN
Kay raprata
espejo nishqaman
rikatsiy, tsaychaw
imanawtaq tarishwan?
nawintsay
YACHATSIKNINTSIKWAN RIMANAKUSHUN
Yachay wayiman aywayta munaaku? imanir?
Huk laya yachatsiyaamananta munaamanku? imanaw?
Markaatsu yachay wayiman mana aywaq wamrakuna kanku? Imanir?
Yachay wayiman aywayqa allaapa allin. Huk suyukunapiq wakin wamrakuna
yachay wayiman aywayantsu tsayqa qamllapitanam!
Imatataq ruraaman yachay wayichaw alli yachakunaapaq?
18
KAY RAPRATA
TINKUTSISHUN
YURITSINAPAQWAN TAPUNAPAQWAN
Kay willakuypa hutinta churay
Mana puriy atinaq wamra, imatataq yachatsikurqan?
Imataq nunapura yanapanakuy? Tapushun mamantsikta, yayantsikta, hina
yachatsikuqnintsiktapis
19
DERECHOS
NISHQAKUNA
derechos nishqata
DEBERES
deberes nishqanwan
tinkutsiy.
ALLI KAY
Yaya apuyuq kay, wakinpa
yaya apunkunatapis
chanintsana
PUKLLAKUQ
KAY
YAWAR MAYIYUQ
KAY
Kay wamrakunapa
derechos nishqata,
ALLI
YACHAYNIYUQ KAY
deberes nishqatawan
llapantsikmi
winatsinantsik.
QISHPISHQA
KAY
Huk derecho
Wakinkunapa niyashqanta
chanintsana
Yawar mayintsikta
chanintsana
Yanasantsikkunawan
hukllachaw kawashun
KUYASHQA
KAY
Vacunashqa kanantsik
20
QILLQA KASHKI
WAMRAKUNAPA DERECHOS
NISHQA RIKAQ HATUN WAYIKUNA,
HINA NUNAKUNA
D T M U M I J A Y D O C T O R A A M
I R H P A N I E A O A B K M A X W A
R L V A M A I S C C T P U W N J I R
E N N X A M A E H T R O H O I B C K
C P U E H K E L A O S P E T O A H A
T U Q B O L F A T R H E R M A N A M
wayikunapa, hina
O D A W Y X D E S E N
nunakunapa hutin
R S D T A J C A
qillqashqa kaykan.
L V T
J E X E A R E I U T P O L I C I A Y
I G L E S I A Y Q T O R A X P O B S
M I T I G L E U I A W I C H O T I A
wamrakunapa derechos
M O E S A A
U N A N A T R Y
Y A O T K G E R M E W D
U N A N X O D O C T O R O B U
H A M P
K U Q W A R M
O E
R M E R A
Derechos nishqaykita
wakinkuna mana
chanintsaayaptin hatun
wayikuna yanapashunki
YARPAKACHAANAPAQWAN RIMANAPAQ
Mayqan kaq derechos nishqatataq mamatsik yayantsik washanman?
Mayqan derecho nishqatataq doctora washan?
Nuqapis derechos nishqaakunata washaamanku?
Riqinkiku CODENI nishqata? Imata ruran?
Mama
Yaya
Awicha
Tiyu
Director
Nuqa
Doctor
Marka mayiy
Awicho
Pani
Nana
Yachatsikuq
Tiya
Doctora
Polica
Iglesia
Hampikuq warmi
21
PUKLLASHUN
22
PAKASHQA YACHAKUY
Uma kaq dibujukunapa
qillqanta rikashpa ura
kaq dibujukunachaw
tinkutsihspa huk yachakuyta
tariy. (Nina)
TS
LL
CH
SH
23
Kartulinata
Kapchunata
Tukuy niraq
llimpikunata
Kururata
Kanan
rurashun!
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
24
WAMRAKUNAQA DERECHOS
NISHQAYUQMI KANTSIK
Kayqa derechos
nishqapa
lluqananmi
Qishyaptiiqa hampiyaamanmi
Mikuynaykunaqa kanmi
Hapa lluqanata
tukuy niraq
llimpiwan llimpinayki.
Hutiytaqa kuyaami
Vacunashqam kaa
RIMANAKUSHUN
Kay derechos nishqakuna kawaynintsikchaw rurakaayanku?
Mayqan kaqkunataq mana rurakantsu? imanir?
Imallatapis rurashwanku derechos nishqakuna rurakaananpaq?
25
TSAYNAWKU,
MANA TSAYNAWKU?
Huk (+) chakatata
Mana tsaynawlla
kaqtam niyan
aw mana tasynaw
mayqan kaqkunataq
kapman
tsaykuna?
TS M SH
Ullqu wamrakunallam yachay wayiiman aywayaanan
Warmi wamrakunaqa wayinkinallachawmi kayanman
Warmi ullqupis wamrakunaqa kaq derechos nishqayuqllam kantsik
Warmi wamrakunaqa ullqu wamrakunanaw yarpakachayuqmi kayan
Ullqu wamrakunaqa atska kallpayuqmi warmi wamrakunapiq kayan
Warmi wamrakunallan waqan
Ullqu wamrakunaqa manam waqayanmantsu
Llapan wamrakunaqa, ullqupis, warmipis, yachay wayiman aywayaannmi
Ullqu wamrapis taqshayaananmi hina aruyaananmi
Ullqu wamrallan yachay wayichaw alcalde Kankan
Ullqu wamrapis taqshayaananmi hina aruyaananmi
Ullqu wamrallan yachay wayichaw alcalde Kanan
Ullqu wamrallam chakrakunachaw uryayaanman
Warmi wamrakuna ullqu wamrakunanaw kaq primaria nishqallatapis ushananmi
RIQITSINAKUNAPAQ YARPAKACHAANAPAQ
Yanasaykikunawan tsaynawlla kaq (TS) mana tsaynawlla kaq (MSH)
rurashqaykita rikatsiy. Imanir kanqanta niy.
Yachatsikuqwan yanapanakur mayqan tsaynawlla karqanta aw mana
tsaynawlla karqanta niy
Imanirraq wakin nunakunaqa mana tsaynaw kaqtatsu yarpachakuyan?
Imatataq tsay nunakuna alli yarpachakuyman tunayaananpaq rurashwan?
TARISHQAKUNA
DERECHOS
NISHQAKUNA
DEBERES
Pg.
19
ALLI KAY
Yaya apuyuq kay, wakinpa
yaya apunkunatapis
chanintsana
PUKLLAKUQ
KAY
YAWAR MAYIYUQ
KAY
ALLI
YACHAYNIYUQ KAY
Wakinkunapa niyashqanta
chanintsana
Yawar mayintsikta
chanintsana
QISHPISHQA
KAY
Yanasantsikkunawan
hukllachaw kawashun
KUYASHQA
KAY
D T M U M I J A Y D O C T O R A A M
I R H P A N I E A O A B K M A X W A
R L V A M A I S C C T P U W N J I R
E N N X A M A E H T R O H O I B C K
C P U E H K E L A O S P E T O A H A
T U Q B O L F A T R H E R M A N A M
Vacunashqa kanantsik
O D A W Y X D E S E N
R S D T A J C A
L V T
M O E S A A
U N A N A T R Y
Y A O T K G E R M E W D
J E X E A R E I U T P O L I C I A Y
I G L E S I A Y Q T O R A X P O B S
M I T I G L E U I A W I C H O T I A
Pg.
U N A N X O D O C T O R O B U
H A M P
K U Q W A R M
TS M SH
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
X
O E
R M E R A
20
Pg.
25
TARISHQAKUNA
Pg.
4
A C P
U K
L L
A Y
L O C A C H A N
15
N T
S A
Y A K A K A T
Y L
N L
U L U
A C H A Y A
P A M L
A L
S L K
M A P
L I W I
N A
A C A
I K
A Y D I
E M L M I
R N O
S O U A
A L
Pg.
E R
U W G O T
K M M D T M Y D O M A
A L
A U T
R Y
I
K C N A K
B A
L K
A Y
U U H A Y A N
Y O R D
H U R U N I
L Y A S O S T
U V E
I Y O V
E N D P H N H S
Q H U
Y U Q L
R I
M A
Y O A Q O Q I
N I
O M U A P U
P A
E O L A A A K
A A R G A N T W I
U O P
U T R B M A O
E Y A C H A Y O N K A W A
Y R T B H Y U
Pg.
16
Cuna
Cuna
Cuna
Cuna
Cuna
Cuna
1:
2:
3:
4:
5:
6:
(peruano);
(colombiana);
(boliviano);
(argentina);
(ecuatoriano);
(brasilera);
(Raulito)
(Mara)
(Pedro)
(Justa)
(Carlos)
(Luisa)
Pg.
22
Kaymi
pakashqa
KAWATSUN
DERECHONTSIKKUNA!