MATAIO

FAZA 1
I. Tua Yesu
II. Faʼatumbunia.
1. Sura mbõrõta Yesu Keriso, maʼuwu Dawido andrõ, maʼuwu Gaberahamo.
2. Izaʼaki nono Gaberahomo, Yakobo nono Gizaʼaki, Yuda nono Yakobo ba talifusõnia andrõ.
3. Feresi nono Yuda ba Sera, ononia khõ Damara andrõ. Eseromo nono Weresi. Aramo nono Geseromo.
4. Aminadabi nono Garamo, Naʼaso nono Gaminadabi, Salemo nono Naʼaso.
5. Boasi nono Zalemo, ononia khõ Rakhaba andrõ. Yobedi nono Mboasi, ononia khõ Ruti andrõ. Izaʼi nono Yobedi.
6. Dawido nono Gizaʼi, Dawido razo andrõ. Selomo nono Dawido, ononia khõ woʼomo Guria andrõ.
7. Rehabeamo nono Zelomo. Abia nono Rehabeamo. Asa nono Gabia.
8. Yozafati nono Asa. Yoramo nono Yozafati Usia nono Yoramo.
9. Yotamo nono Usia. Ahasi nono Yotamo.
10. Hisikia nono Gahasi. Manase nono Hisikia. Amoni nono Manase.
11. Yosia nono Gamoni. Yekhonia nono Yosia ba talifusõnia andrõ, me luo tefawuʼa ira, me teʼohe ba Mbabilona.
12. Ba me no aefa tefawuʼa ira, me teʼohe ba Mbabilona, ba moʼono Yekhonia, Selatieli nononia. Serubabeli nono
Zelatieli.
13. Abiudi nono Zerubabeli. Eliaki nono Gabiudi. Asori nono Geliaki.
14. Sadoki nono Gasori. Akhimi nono Zadoki. Eliudi nono Gakhimi.
15. Eleasari nono Geliudi. Matana nono Geleasari. Yakobo nono Matana.
16. Yosefo nono Yakobo, Yosefo foʼomo Maria andrõ, ina Yesu, nifotõi Keriso.
17. Tobali feleʼõfa ngaʼõtõ fefu, iʼotarai Gaberahamo, irugi Dawido, ba feleõfa ngaʼõtõ iʼotarai Dawido, irugi
tefawuʼa ira, teʼohe ba Mbabilona; ba iʼotarai tefawuʼa ira, teʼohe ba Mbabilona, irugi Keriso, ba feleõfa ngaʼõtõ
zui.
18. Ba si mané wʼatumbu Yesu Keriso andrõ: Me no ifohu nina Yesu, Maria, Yosefo andrõ, me lõ sorudu ira na, ba
terongo, manabina ia khõ Geheha niʼamoniʼõ.
19. Ba ibõhõi manõ ia menaʼõ Yosefo, soniha yaʼia, lõ iʼombakhaʼõ, me niha satulõ ia, lõ edõna iʼailasi.
20. Ba me ifatoutou tõdõnia daʼõ, ba hiza, oroma khõnia malaʼika Zoʼaya ba wangifi, imane: He Yosefo, maʼuwu
Dawido, bõi ataʼufi wangai Maria andrõ, nihamõ; tabina andrõ, si so ba dalunia ba no moroi ba Geheha
niʼamoniʼõ.
21. Ba madono ia dania, ono matua, ba õbeʼe tõi nono andrõ Yesu, me yaʼia zangefaʼõ banuania ba horõra.
22. Enaʼõ itõrõ niwaʼõ Zoʼaya, niʼombakhaʼõ zamaʼeleʼõ, andrõ si manõ daʼõ fefu; imane samaʼeleʼõ andrõ:
23. ”Hiza, so dania nono alawe sanabina, ba madono ono maetua, ba labeʼe tõi nono andrõ ”Emanuʼeliʼ, ”awõda
Lowalangi” geluahania, na laʼali [ba li niha].”
24. Ba me tokea Yosefo, ba iʼoʼõ niwaʼõ malaʼika Zoʼaya andrõ khõnia, ihalõ nihania.
25. Ba lõ orudu ira, irugi madono ia, ono matua, ba ibeʼe tõi nono Yesu.

HAKUNA MATATA
 FAZA 2

I. Ere si otarai danõ ba gatumbukha lua.

II. Foloi ba danõ Miserayi..
III. Famunu ono ba Mbetilekhema.
IV. Fangawuli moroi ba danõ Miserayi.
1. Ba me no tumbu Yesu ba Mbetilekhema, ba Yudaia, me luo razo Herode andrõ, ba hiza gere, moroi ba danõ ba
gatumbukha, si mõi ba Yeruzalema.
2. Lamane: Hezo razo Niha Yehuda andrõ, sawena tumbu? No oroma khõma ndrõfinia ba danõ ba gatumbukha, ba
mõiga mangalulu khõnia.
3. Ba me irongo daʼõ razo andrõ, Herode, ba tobali dõdõnia ba samba banua manõ Yeruzalema, awõnia.
4. Ba ifalukhaʼõ gere sebua fefu, awõ zangila amakhoita ba niha Yehuda, ba izofuzofu khõra, hadia niwaʼõ, heza
tumbu Keriso.
5. Ba lamane khõnia daʼõ: Ba Mbetilekhema ba Yudaia, si mané sa ba zura zamaʼeleʼõ:
6. ”Ba yaʼugõ, Betilekhema, ba danõ mado Yuda, maʼifu tenga fondrege zideʼide ndraʼugõ bazolohe mado Yuda
andrõ, me ba khõu iʼotarai dania solohe andrõ, sokubaloi banuagu andrõ Iraono Gizeraeli”.
7. Awena ifakaoniʼõ gere no mege Herode, ibiniʼõ wamakaoniʼõ, ba izofuzofu sibai khõra, ha mega oroma ndrõfi
andrõ
8. Ba ifatenge ira ba Mbetilekhema, imane: Miʼaeʼe, miʼalualui sibai, heza so nono andrõ, ba na no misõndra, ba
miʼombakhaʼõ khõgu, enaʼõ mõido gõi mangalulu khõnia.
9. Ba me no larongo niwaʼõ razo andrõ, ba mõi ira, ba hiza ndrõfi andrõ, niʼilara ba danõ ba gatumbukha,
mowaõwaõ fõnara, irugi tebato ia faudu zi so ono andrõ.
10. Ba me laʼila ndrõfi andrõ ba omuso sibai dõdõra.
11. Ba mõi ira yomo ba daʼõ, ba hiza nono, awõ ninania Maria, ba labalõduhini tou danõ, mangalulu khõnia ba
labokai naha ganaʼara, mamuala ira khõnia, balaki ba kumõyõ ba emuri.
12. Ba iwaʼõ khõra Lowalangi, ba wangifi, bõi lafuli ira khõ Herode; ba latõrõ lala bõʼõ, wangawuli ba danõra.
13. Ba me no mofanõ ira, ba hiza malaʼika Zoʼaya, sangoromaʼõ yaʼia khõ Yosefo, ba wangifi, imane: Faoso, ohe
nono, awõ ninania, ba oloi ba danõ Miserayi ba ba daʼõ iagõ, irege muhededo khõu; iʼalui sa dania nono Herode,
ba wamakiko yaʼia.
14. Ba maoso ia, iʼohe nono, awõ ninania, ba zi bongi ba isawa danõ Miserayi.
15. Ba ba daʼõ so ia irugi waʼamate Herode, enaʼõ itõrõ niwaʼõ Zoʼaya, niʼombakhaʼõ zamaʼeleʼõ andrõ, me imane:
”No ukaoni nonogu moroi ba danõ Miserayi”.
16. Ba me iʼila Herode, no lalimo ia ere andrõ ba mofõnu sibai ia, ba ifatenge, ifabunuʼõ fefu ndraono ba
Mbetilekhema ba ba zi fasui fefu, iʼotarai zi mendrua fakhe faʼebua, no malõ ba zideʼide moroi andrõ, da i waʼara
andrõ nizofuzofunia ba gere andrõ.
17. Ba daʼõ itõrõ niwaʼõ Yeremia andrõ, samaʼeleʼõ, me imane:
18. ”No terongo wangarõngarõ ba Rama, fegeʼege, ba fangeʼesi sabõlõbõlõ; iʼeʼesi nononia Rakhela, ba lõ edõna ia
larara dõdõnia, me lõ yaʼira saʼae”.
19. Ba me no mate Herode, ba hiza malaʼika Zoʼaya, sangoromaʼõ yaʼia khõ Yosefo, ba wangifi, ba danõ Miserayi.
20. Imane: Faoso, ohe nono, awõ ninania ba fuliʼõ ba danõ Ndraono Gizeraeli, noa sa mate zamunu ono andrõ enaʼõ.
21. Ba maoso ia, iʼohe nono, awõ ninania, ba isawa danõ Ndraono Gizeraeli.
22. Ba me irongo, no tobali razo Yudaia Gerikhelaʼo, fangali namania Herode, ba ataʼu ia mõi ba daʼõ. Ba humede
khõnia Lowalangi, ba wangifi; ba isawa danõ Galilaia.
23. Mõi ia ba mbanua sotõi Nazareta, enaʼõ itõrõ niwaʼõ zamaʼeleʼõ, wa banua Nazareta dania dõinia.

HAKUNA MATATA
 FAZA 3

I. Yohane samayagõ idanõ.

II. Fangombakhania.
III. Tebayagõ idanõ Yesu.
1. Ba me luo daʼõ, ba so Yohane andrõ, samayagõ idanõ, mangombakha ia ba danõ si mate, ba Yudaia, imane:
2. Mifalalini geraʼerami, noa saʼae ahatõ mbanua zorugo andrõ.
3. Daʼõ sa niwaʼõ Yesaya, samaʼeleʼõ andrõ, me imane: ”So li ziʼao ba danõ si mate, imane: Mihaogõ lala Zoʼaya,
mifadaya lalania.
4. Ba baru Yohane andrõ, ba bu gondra ba uli zawi mbõbõ talu, ba õnia, ba tamo, awõ we wani ba gatua.
5. Ba mõi baero khõnia mbanua Yeruzalema ba banua Yudaia andrõ, fefu, awõ mbanua si fatambai Yoridano, fefu.
6. Ba lafabayagõʼõ idanõ ira khõnia ba Yoridano ba laʼombakhaʼõ horõra.
7. Ba me iʼila, ato zi mõi khõnia farizaio ba sadukaio, nibayagõ idanõ, ba imane khõra: He yaʼami, ono gulõ! ha
niha zangoromaʼõ khõmi lala wangefa ba wõnu andrõ dania?
8. Miʼaʼasogõ saʼae mbuabua, si nangea buabua wamalalini eraʼera.
9. Bõi miwai, tola miwaʼo tõdõmi: Furugõma Gaberahamo; uwaʼõ sa khõmi, iʼila Lowalangi, ibaliʼõ maʼuwu
Gaberahamo gara andre.
10. Ba no mutaudugõ wato ba waʼa geu, ba fefu dõla geu saʼae, si lõ bua si sõkhi, ba laʼobõ ba latiboʼõ ba galitõ.
11. Yaʼodo, ba idanõ ubayagõ khõmi, ba wamalalini eraʼera, ba si so furigu dania, ba sabõlõ moroi khõgu; ambõ
solohe badagahenia ndraʼodo, ba Eheha niʼamoniʼõ ba alitõ ibayagõ khõmi daʼõ
12. So ba dangania dõrinia ba ihaogõ golayama mbasitõ khõnia ba ulitõ, ba ifaʼanõ ba halasa ba adaya andrõ, ba itunu
ba galitõ si lõ matemate.
13. Me luo daʼõ so Yesu, iʼotarai Galilaia, isawa Yoridano, khõ Yohane, ba wamabayagõʼõ idanõ yaʼia khõnia.
14. Ba itenawa ia Yohane, imane: Moguna sa khõgu tebayagõ idanõ ndraʼo khõu, ba mõi ndraʼugõ khõgu?
15. Ba itema linia Yesu, imane khõnia: Lau manõ ua; si manõ sa zi nangea khõda, ba woloʼõ satulõ andrõ, hadia ia
fefu.
16. Awena itehe khõnia. Ba me no mubayagõ idanõ Yesu, ba iʼanemaʼõ mõi miyawa moroi ba nidanõ; ba hiza,
tebokai mbanua si yawa, ba iʼila Geheha Lowalangi, si mõi mitou, hulõ marafadi, weʼamõi khõnia.
17. Ba hiza li, si otarai zorugo, imane: Onogu daʼõ, ono omasiõ, waʼomasigu.

HAKUNA MATATA
 FAZA 4

I. Itandraigõ Yesu Afõkha.

II. Mõi ba Galilaia Yesu.
III. Ikaoni nifahaõnia si fõfõna andrõ.
IV. Mamahaõ ia ba mamadõhõ fõkhõ.
1. Aefa daʼõ, ba iʼohe ba danõ si mate Yesu Eheha, enaʼõ itandraigõ ia Afõkha.
2. Ba me lõ si manga ia, õfa wulu wongi waʼara, ba olofo ia, me aefa daʼõ.
3. Ba mõi khõnia zanandraigõ andrõ, imane khõnia: Na ono Lowalangi ndraʼugõ, ba waʼõ, enaʼõ tobali roti gara
andre.
4. Ba itema linia, imane: ”Tenga ha ba gõnia auri niha, ba ngawalõ li fefu, si otarai mbawa Lowalangi, auri ia”.
5. Ba iʼohe ia ba mbanua niʼamoniʼõ andrõ Afõkha, ba mbumbu gosali ifaʼaso.
6. Ba imane khõnia: Na ono Lowalangi ndraʼugõ, ba tiboʼõgõ tou, noa sa so ba zura: ”Iwaʼõ ba malaʼika andrõ
khõnia dania, ba khõmõ andrõ, ba lataya tangara ndraʼugõ, fa lõ manendre gaheu ba gara.”
7. Imane khõnia Yesu: So gõi ba zura: ”Bõi tandraigõ Zoʼaya, Lowalangiu.”
8. Ba iʼohe zui ia Afõkha, ifasao ba hili salawa sibai, iʼoromaʼõ khõnia mbanua ba guli danõ fefu, awõ lakhõminia,
9. ba imane khõnia: Ahori ubeʼe khõu daʼõ, na õtuhi danõ, ba wangalulu khõgu.
10. Ba imane khõnia Yesu: Betaʼõgõ Satana! Noa sa so ba zura: ”Khõ Zoʼaya, Lowalangiu, mangalulu ndraʼugõ ba
ha yaʼia õfosumange”.
11. Awena irõi ia Afõkha, ba hiza, ba la ondrasi ia malaʼika, mõr ira ngoningoninia
12. Ba me irongo Yesu, no tekuru Yohane, ba ifuli ia ba Galilaia.
13. Ba iheta ia ba Nazareta, mõi ia fatewu ba Gafanauma, ba zinga mbawa nidanõ andrõ, ba danõ mado Nafetali, ba
ngai mado Zebuloni.
14. Enaʼõ itõrõ niwaʼo Yesaya, samaʼeleʼõ andrõ, me imane:
15. ”Tanõ Ndraono Zebuloni ba tanõ Ndraono Nafetali, tanõ ba zinga mbawa, yefo Yoridano. Galilaia niha baero
andrõ, niha andrõ,
16. sidadao ba zogõmigõmi, ba no laʼila haga sebua, ba no tumbu haga ba zidadao ba danõ waʼamate ba ba lumõ
waʼamate.”
17. Iʼotarai daʼõ, ba ibõrõtaigõ mangombakha Yesu, imane: Mifalalini geraʼerami, noa saʼae ahatõ mbanua zorugo
andrõ!
18. Ba me mowaõwaõ ia ba zinga mbawa Galilaia andrõ, ba iʼila niha, si fatalifusõ, Simoni, nifotõi Fetero ba Andrea
talifusõnia, lalau giri ba mbawa, me no tuka giri ira.
19. Ba imane khõra: Miʼoʼõ ndraʼo, ba ubaliʼõ samaʼuʼu niha ami.
20. Ba iʼanemaʼõ larõi giri, ba laʼoʼõ ia.
21. Ba me mofanõ ia ba daʼõ, ba iʼila danõ bõʼõ, darua zui, si fatalifusõ gõi, Yakobo, ono Zebedaio ba Yohane,
talifusõnia, no so ba dundraha, awõ namara Sebedaio, mamõnõ kirira. Ba humede ia khõra.
22. Ba laʼanemaʼõ larõi dundraha, awõ namara, ba laʼoʼõ ia.
23. Ba itõrõi danõ Galilaia maʼafefu, mamahaõ ia ba zekola khõra ba manuriagõ turia somuso dõdõ, turia mbanua
Lowalangi andrõ, ba ifadõhõ ngawalõ wõkhõ fefu, awõ ngawalõ waʼatebai, ba niha.
24. Ba humõngõ duriania ba danõ Ziria maʼasagõrõ. Ba laʼohe khõnia fefu zofõkhõ, hadia ia ngawalõ wõkhõ, ma
hadia ia zafõkhõ khõra, awõ zobekhu, awõ zaniri, awõ zi no mate dambai, ba ifadõhõ.
25. Ba ato zoloʼõ yaʼia banua Galilaia, ba si fulu banua, ba banua Yeruzalema, ba banua Yudaia, ba banua yefo
Yoridano andrõ.

HAKUNA MATATA
 FAZA 5

Huhuo Yesu ba hili:

I. Famahowuʼo si sõkhi buabua.
II. Famarou tõdõ nifahaõ.
III. Famobawa lala satulõ.
1. Ba me iʼila niha sato andrõ, ba mõi ia ba hili, ba me no mudadao ia, ba laʼondrasi ia nifahaõnia.
2. Ba ibõrõtaigõ fahuhuo, ifahaõ ira, imane:
3. Yaʼahowu zi numana tõdõ, me khõra mbanua zorugo andrõ.
4. Yaʼahowu zebolo tõdõ, me yaʼira zokhõ uli danõ dania.
5. Yaʼahowu zabu tõdõ, me yaʼira nirara tõdõ dania.
6. Yaʼahowu zolofo ba sowõkhi tõdõ faʼatulõ dõdõ andrõ, me yaʼira niʼabusoiʼõ dania
7. Yaʼahowu zahakhõ tõdõ, me yaʼira nihakhõsi tõdõ dania.
8. Yaʼahowu zohauhau tõdõ, me yaʼira zangila Lowalangi dania.
9. Yaʼahowu zangatulõʼõ niha, me yaʼira nofotõi ono Lowalangi dania.
10. Yaʼahowu nigohi ba waʼatulõ dõdõ andrõ, me khõra dania mbanua zorugo andrõ.
11. Yaʼahowu ami, na laʼoʼaya ami niha, ba na lagohi ami, ba na siwa mbalõ labõbõgõ khõmi si lõ sõkhi, na bõrõ
ndraʼo.
12. Miʼomusoiʼõ dõdõmi ba miʼowuawuaʼõ dõdõmi, me ebua luomi ba zorugo. No si manõ gõi ira, wolohi
samaʼeleʼõ andrõ, fõnami.
13. Yaʼami nasio ba guli danõ. Ba na taya waʼasiʼasi nasio, ba ha labeʼe fangasingasinia? Lõ gunania saʼae, hatõ
fanibo yaʼia, fa lahundrahundra niha.
14. Yaʼami haga ba niha ba guli danõ. Tebai tobini mbanua, si so ba hili yawa.
15. Lõʼõ gõi tatunu wandru ba tabalugõ tumba yõu, tabeʼe yawa ba naha wandru, ba ihagaini hadia ia, khõra fefu, si
so yomo.
16. Yasi manõ hagami andrõ, yahumaga ba niha, enaʼõ laʼila mbuabuami andrõ, si sõkhi, ba enaʼõ lasuno Namami
andrõ, si so ba zorugo.
17. Bõi miwaʼõ tõdõmi, ba wowuʼai oroisa, awõ zura zamaʼeleʼõ andrõ, mõi ndraʼo; tenga ba wowuʼai, ba woloʼõ
oroisa mõi ndraʼo.
18. Si ndruhu sa niwaʼõgu khõmi, irugi adudu mbanua si yawa, awõ danõ, ba lõ awuʼa zambua dandra zura andrõ, ba
he si sambua niti, ba goroisa andrõ, irege no ahori itõrõ.
19. Andrõ, na so zowuʼai oroisa sambalõ, fondrege zideʼide, ba na imanõ wamahaõ niha, daʼõ nifotõi fondrege
zideʼide ba mbanua zorugo andrõ. Ba na so zoloʼõ yaʼia, ba na samahaõ niha ia, daʼõ nifotõi sebua ba mbanua
zorugo.
20. Uwa õ sa khõmi, na lõ arõu tohude waʼatulõ dõdõmi, moroi ba waʼatulõ dõdõ zangila amakhoita andrõ, ba moroi
ba waʼatulõ dõdõ warizaio andrõ, ba tebai mõi ami ba mbanua zorugo andrõ.
21. No mirongo, wa no muwaʼõ khõ ndra tua: Bõi angeʼe; ba na so zangeʼe, ba gõna ia huku.
22. Ba yaʼo, ba uwaʼõ khõmi: Fefu, ha niha zofõnu khõ dalifusõnia, ba si gõna huku; ba sangumaʼõ khõ dalifusõnia:
”sowõhõ mowa ndraʼugõ”, ba nihuku ba rafe sebua andrõ, ba sangumaʼõ ”sowõhõ ndraʼugõ”, ba si gõna narako
alitõ.
23. Andrõ, na õbeʼe gameʼelau ba naha wameʼe sumange, ba na itõrõ tõdõu ba daʼõ so hadia ia zinegu dalifusõu
khõu,
24. ba rõi ba daʼõ gameʼelau fõna naha wameʼe sumange, ba ae ua, ba atulõʼõ ndraʼugõ khõ dalifusõu, ba awena
õfuliʼõ, ba õbeʼe gameʼelau andrõ.
25. Taʼitaʼi foloʼõ khõ zi faʼudu khõu, fatua so ami ba lala, fa lõ ibeʼe ba danga zanguhuku andrõ ndraʼugõ si faʼudu
khõu andrõ, ba ibeʼe ba danga wazuri ndraʼugõ sanguhuku ba tebeʼe ba gurunga ndraʼugõ.
26. Si ndruhu niwaʼõgu khõu, lõ aefaʼõ ba daʼõ, na tosai zi sakefe õmõu, si lõ mubuʼa.
27. No mirongo, wa no muwaʼõ: Bõi ohorõ!
28. Ba yaʼo, ba uwaʼõ, khõmi: Dozi, ha niha zamaigi ira alawe, wangisõ yaʼia, ba no ihorõni tõdõnia.
29. Ba na iʼalani ndraʼugõ hõrõu kambõlõ, ba tema koe ia ba tiboʼõ. Mohareʼõ sa ba daʼõ, na tekiko ndrotondrotou
zambua, moroi tetibo ba narako mbotou maʼasambua.
30. Ba na iʼalani ndraʼugõ tangau kambõlõ, ba tema ewa ia ba tiboʼõ. Mohareʼõ sa ba daʼõ, na tekiko ndrotondrotou
zambua moroi tetibo ba narako mbotou maʼasambua.
31. Ba no muwaʼõ: ”Na so zangefaʼõ ngambatõnia ba yamubeʼe khõnia zura wangefaʼõ”.
32. Ba yaʼo, uwaʼõ khõmi: Dozi, ha niha zangefaʼõ ngambatõnia, na tenga horõ mbõrõ, ba samohorõ ngambatõnia
daʼõ, ba sangowalu niʼefaʼõ, ba sohorõ.
33. No mirongo gõi, wa no muwaʼõ khõ ndra tua: ”Bõi ae ba hõlu, na si lõ duhu, ba õtõro khõ Zoʼaya ba zi mõiʼõ ba
hõlu”.
34. Ba yaʼo, ba uwaʼõ khõmi: Bõi manõ miʼae ba hõlu. Bõi mibeʼe hõlu mbanua si yawa, me no dadaoma Lowalangi.
35. Ba bõi gõi tanõ, me no danedane gahenia, ba bõi gõi Yeruzalema andrõ, me no banua razo sebua. (
36. Bõi gõi beʼe hõlu hõgõu, me sara mbu lõ õʼila õʼafusiʼõ ba lõ õʼila õʼaitõni.
37. Daʼõ wehedemi: Yaʼia, na yaʼia! ba: lõʼõ, na lõʼõ! Ba moroi ba Gafõkha zi tõra daʼõ.
38. No mirongo, wa no muwaʼõ: ”Hõrõ fangali hõrõ ba ifõ fangali nifõ.”
39. Ba yaʼo, ba uwaʼõ khõmi: Bõi milawa zi lõ sõkhi andrõ. Ba na so zamalisi boʼõmõ kambõlõ, ba oroʼõ khõnia zi
tambai gõi.
40. Ba na so zangadugõ yaʼugõ, ba wangai barumõ, ba lulu khõnia lembe gõi.

HAKUNA MATATA
 41. Ba na so zamorege khõu, ba wolohe yaʼugõ awõnia ba lala zi saza faʼarõu, ba ae awõnia zi dua za.
42. Beʼe ba zangandrõ khõu, ba bõi erogõ, na so zamalali khõu hadia ia.
43. No mirongo, wa no muwaʼõ: ”Omasiʼõ zahatõ khõu, ba yafatiu dõdõu ba zi fatiu tõdõ khõu.”
44. Ba yaʼo, ba uwaʼõ khõmi: Miʼomasiʼõ zi fatiu tõdõ khõmi ba miʼangandrõ, salahi zolohi yaʼami;
45. enaʼõ tobali ono Namami andrõ, si so ba zorugo, ami, me ifatumbuʼõ luonia andrõ ba zi lõ sõkhi ba ba zi sõkhi,
ba teu andrõ khõnia, ba ibeʼe ba zatulõ ba ba zi lõ atulõ.
46. Na miʼomasiʼõ sa zomasi yaʼami, ba hadia luomi? Tenga lamanõ gõi sanema beo andrõ
47. Ba na ha talifusõmi miʼowai, ba hadia zi sõkhi nilaumi?
48. Tenga lamanõ gõi niha baero? Andrõ yamoʼahonoa ami, si mane faʼamoʼahonoa Namami andrõ ba zorugo.

HAKUNA MATATA
 FAZA 6
Fanohugõ huhuo ba hili andrõ:
I. He wisa wameʼe ameʼela ba zi numana.
II. He wisa wangandrõ.
III. He wisa wamoni.
IV. Bõi omasi ita ganaʼa.
V. Bõi taʼabusi tõdõ mbalazo.
1. Ba mifaigi waʼatulõmi andrõ, bõi ha ba zanehe niha atulõ ami, enaʼõ laʼila ami; ba na si manõ, ba lõ luomi khõ
Namami andrõ, si so ba zorugo.
2. Andrõ, na õbeʼe gameʼela bi zi numana, ba bõi falauʼõ dorofe fõnau, si mane samini tõdõ andrõ, ba zekola ba ba
newali, enaʼõ lasuno ira niha. Si ndruhu niwaʼõgu khõmi, no latema luora.
3. Ba na mameʼe ameʼe la ndraʼugõ ba zi numana, ba bõi yaʼiʼila tangau kabera hadia nilau dangau kambõlõ,
4. enaʼõ lõ oroma gameʼelamõ andrõ; ba isulõni khõu Amau andrõ, sangila si tobini.
5. Ba na mangandrõ ami, ba bõi si mane samini tõdõ ami. Noa sa omasi ira ba zekola so ira, ba ma ba newali, ba
waerua lala misa, na mangandrõ ira, afura oroma ira ba niha. Si ndruhu niwa õgu khõmi, no latema luora.
6. Ba yaʼugõ, na mangandrõʼõ, ba ae si bakha ba mbateʼe khõu ba kusi mbawandruhõ khõmõ, ba angandrõ khõ
Nawau andrõ, ba zi tobini, ba isulõni khõu Amau andrõ, sangila si tobini.
7. Ba na mangandrõ ami, ba bõi miʼoyaʼõ li, si mane niha baero; lawai sa tefondrondrongo khõra, ba waʼoya lira.
8. Andrõ bõi mifaomagõ ami khõra, noa sa iʼila Amami andrõ, hadia zoguna khõmi, he lõʼõ na niʼandrõmi khõnia.
9. Andrõ mimane wangandrõ: He Ama khõma si so ba zorugo! Yateʼamoniʼõ dõiu.
10. Yatobali banuau fefu niha. Yaʼitõrõ zomasi ndraʼugõ, hulõ ba zorugo, yasi manõ gõi ba guli danõ
11. Oma sirugi maʼõkhõ beʼe khõma maʼõkhõ andre.
12. Ba efaʼõ khõma horõma, si mane fangefaʼõma sala ba zi so sala khõma.
13. Ba bõi ohe ndraʼaga ba wanandraigõ, ba efaʼõga ba Gafõkha. Me khõu mbanua, awõ waʼabõlõ, awõ lakhõmi,
irugi zi lõ aetu. Yaduhu.
14. Na miʼefaʼõ saʼae zala niha ba iʼefaʼõ gõi khõmi Amami andrõ, si so ba zorugo.
15. Ba na lõ miʼefaʼõ zala niha, ba lõʼõ gõi iʼefaʼõ khõmi horõmi Amami andrõ.
16. Ba na mamoni ami, ba bõi mifangerau mbawami, si mane samini tõdõ; me labalugõ mbawara, afura oroma ira ba
niha, ba wamonira andrõ. Si ndruhu niwaʼõgu khõmi no latema luora.
17. Ba yaʼugõ, na mamoniʼõ, ba bayoini hõgõu ba sasai mbawau;
18. enaʼõ lõ oroma ba niha, na mamoniʼõ, ba enaʼõ oroma khõ Namau andrõ, si so ba zi tobini, ba isulõni khõu Amau
andrõ, sangila si tobini.
19. Bõi mihõna khõmi girõgirõ ba guli danõ, nifakiko hama ba niʼa howu, nikharu zanagõ ba nitagõ.
20. Ba zorugo mihõna khõmi girõgirõ, ba zi lõ ifakiko hama, ba zi lõ iʼa howu, ba zi lõ lakharu sanagõ, ba zi lõ
latago.
21. Ba zi so girõgirõ khõu sa, ba daʼõ gõi so dõdõu dania.
22. Haga mboto hõrõ; na si sõkhi hõrõu, ba mohaga mbotou maʼasambua.
23. Ba na no mofõkhõ hõrõu, ba ogõmigõmi mbotou maʼasambua. Andrõ, na no sogõmigõmi haga andrõ, si so ba
dõdõu, ba ha waʼabõlõ waʼogõmigõmi andrõ.
24. Tebai enoni zi darua niha, ma faʼudu ia ba zi samõsa ba iʼomasiʼõ zi samõsa, ba ma zui molemba ia ba zi samõsa,
ba iʼositengagõ zi samõsa. Tebai enoni Lowalangi ami ba enoni ganaʼa gõi.
25. Andrõ uwaʼõ khõmi; Bõi miʼabusi tõdõ nosomi, hadia mbalazomi, ba ma botomi, hadia nukhami. Tenga no ebua
noso, moroi ba gõ, ba tenga no ebua mboto, moroi ba nukha?
26. Mifaigi wofo andrõ, ba dalu mbanua, lõ manaru ira ba lõ mamasi, lõ mangõhõna ba halasa ira, ba ibalazoi ira
Amami andrõ, si so ba zorugo. Tenga no arõu faehu ami wofo?
27. Ba ha niha ba khõmi zangila mondrouʼõ faʼanau nosonia samba siʼu, na iʼabusi tõdõ?
28. Ba ba nukha, ba hana wa miʼabusi tõdõ? Mitõngõni ladari mbõhõ andrõ ba danõ, he wisa wanõinia, lõ mohalõwõ
ia, lõ managu.
29. Ba uwaʼõ khõmi, lõ si manõ waʼasõkhi nukha Zelomo, ba lakhõminia andrõ fefu, si mane nukha zi sara daʼõ.
30. Ba na imanõ Lowalangi wamonukha duʼu ba danõ, si so maʼõkhõ andre, nitiboʼõ ba galitõ mahemolu, ba tenga
mendrua manõ imanõ khõmi, yaʼami sambõ famati?
31. Andrõ bõi mibusi dõdõmi ba bõi miwaʼõ: Ha maʼa? ma: ha mabadu? ma: ha maʼonukha?
32. Aʼoi sa niʼalui niha baero daʼõ fefu; noʼa sa iʼila Amami andrõ, ba zorugo, wa soguna khõmi daʼõ fefu.
33. Miʼofõnaiʼõ wangalui banua Lowalangi andrõ, awõ waʼatulõ dõdõ andrõ khõnia, ba tebeʼe nõnõnõnõ dania
khõmi daʼõ fefu.
34. Andrõ bõi miʼabusi tõdõ zoguna mahemolu; mahemolu tesõndra lala zabu dõdõ mahemolu. Noa manõ wamakao
zi sarasara ngaluo.

HAKUNA MATATA
 FAZA 7

Fangoʼozui huhuo ba hili andrõ:

I. Bõi manguhuku niha ita.
II. Bõi taʼoʼaya niʼamoniʼõ.
III. Tefondrondrongo wangandrõda.
IV. Tuho goroisa.
V. Lala ba mbanua Lowalangi
VI. Bõi tafondrondrongo li zamahaõ, samini tõdõ.
VII. Amaedola: Omo nitaruʼõ ba dete gara.
1. Bõi mihuku niha, fa bõi tehuku ami.
2. Hadia huku nifatõrõmi ba niha bõʼõ, daʼõ nifatõrõ khõmi zui dania; ba suʼasuʼa niʼanuʼaʼõmi, ba laʼanuʼaʼõ zui
dania ba wanuʼa khõmi.
3. Ba hana wa õʼila golowingõ, si so ba hõrõ dalifusõu, ba lõ ba dõdõu mboto geu andrõ ba hõrõmõ?
4. Ba hadia wa õwaʼõ khõ dalifusõu: Baseʼõ, daʼuheta golowingõ andrõ ba hõrõu, ba hiza mboto geu ba hõrõ khõu.
5. Ofõnaiʼõ ba hõrõu, wangeheta boto geu andrõ, samini tõdõ, ba awena dania õfaigi wameta olowingõ andrõ ba
hõrõ dalifusõu.
6. Bõi mibeʼe õ nasu niʼamoniʼõ andrõ, ba bõi mitiboʼõ ba mbaʼo mbawi manimani andrõ khõmi, fa bõi lahundragõ
ahera bawi ba fa bõi labaliʼõ ira furi, ba wanasawi yaʼami.
7. Miʼangandrõ ba tebeʼe khõmi; miʼangalui, ba misõndra, mibõkõbõkõ mbawandruhõ, ba tebokai khõmi.
8. Dozi sangandrõ manema, ba sangalui, ba isõndra, ba khõ zamõkõmõkõ bawandruhõ, ba tebokai.
9. Ma ha niha ba khõmi niha, sameʼe khõ nononia kara, na iʼandrõ roti khõnia?
10. Ba ma sameʼe ulõ, na iʼandrõ giʼa?
11. Andrõ, na miʼila mibeʼe ba ndraonomi gameʼela si sõkhi, yaʼami si lõ sõkhi, ba tenga mendrua manõ ibeʼe zi
sõkhi Amami andrõ, si so ba zorugo, ba zangandrõ khõnia?
12. Andrõ, fefu hadia ia zomasi ami lalau khõmi niha, daʼõ gõi milau khõra; daʼõ sa goroisa andrõ ba daʼõ niwaʼõ
zamaʼeleʼõ andrõ.
13. Mitõrõ mbawa gõli siseʼise andrõ, me no ebua mbawa gõli ba me no ebolo lala saekhu ba waʼatekiko andrõ, ba
me no ato zanõrõ yaʼia.
14. Ba me no ideʼide mbawa gõli ba me no iseʼise lala saekhu ba waʼauri andrõ, ba me lõ ato zanõndra yaʼia.
15. Miʼangelamaisi zamaʼeleʼõ andrõ, si falimo, si mõi khõmi, si so nukha mbiribiri, ba bakha, ba asu gatua, si
manga niha, ira.
16. Ba mbuabuara aboto ba dõdõmi ira. Hadia, teteteu mbua nagu ba zaʼasaʼa mao, ba ma bua marafala ba lato?
17. Si manõ wa iʼowua mbua si sõkhi fefu geu si sõkhi, ba eu sobou, ba iʼowua mbua si lõ sõkhi.
18. Tebai iʼowua mbua si lõ sõkhi eu si sõkhi ba tebai iʼowua mbua si sõkhi eu sobou.
19. Fefu geu si lõ mowua bua si sõkhi, ba teʼobõ ba tetiboʼõ ba galitõ.
20. Andrõ, ba mbuabuara aboto ba dõdõmi ira.
21. Lõ dozi molala dania ba mbanua zorugo andrõ si fasoʼaya khõgu, wangumaʼõ: He Soʼaya! he Soʼaya! ha soloʼõ
somasi Namagu andrõ, si so ba zorugo.
22. Ato dania zangumaʼõ khõgu, na luo daʼõ: He Soʼaya! he Soʼaya! Hadia, tenga tõimõ khõma, ba wamaʼeleʼõ, ba
hadia, tenga tõimõ khõma, wamofanõ bekhu, ba hadia, tenga no oya nifazõkhima tandra, soroi ba dõimõ andrõ?
23. Ba ha daʼõ dania, ba lõ ubiniʼõ khõra, umane: Lõ urai faʼila khõmi, miheta ami khõgu, yaʼami solau si lõ atulõ.
24. Andrõ, fefu ha niha zamondrongo niwaʼõgu andre, ba soloʼõ, ba ba niha satuatua, sanaruʼõ omonia ba zokara,
fakhilikhili ia.
25. Ba ilau teu sabõlõbõlõ, so molõ, ilau angi, itõrõ nomo andrõ, ba lõ asoʼa ia, me no nitaruʼõ ba dete gara.
26. Ba fefu ha niha zamondrongo niwaʼõgu andre, si lõ moloʼõ, ba ba niha sambõ tõdõ, sanaruʼõ omonia ba gawu
nasi, fakhilikhili ia.
27. Ba ilau teu sabõlõbõlõ, so molõ, ilau angi, itõrõ nomo andrõ, ba asoʼa, abõlõbõlõ waʼasoʼania.
28. Ba tobali, me no iʼoʼozui huhuonia andrõ Yesu, ba tobali dõdõ zato ba wamahaõnia.
29. Me no famahaõ zabõlõ wamahaõnia yaʼira, ba tenga si mane ba zangila amakhoita andrõ khõra.

HAKUNA MATATA
 FAZA 8

I. Ifadõhõ mbou auri Yesu,

II. ba fõkhõ zawuyu gumandra andrõ ba Gafanauma
III. ba fõkhõ matua Wetero, ira alawe,
IV. ifahaõ ira ba woloʼõ yaʼia,
V. itenawa mbade;
VI. ifadõhõ wõkhõ zobekhu, darua.
1. Ba ato zoloʼõ yaʼia, me mõi ia mitou, moroi ba hili.
2. Ba hiza zobou auri, si mõi khõnia, mangalulu khõnia, imane: He Tua, õʼila õfadõhõ wõkhõgu, na edõna ndraʼugõ.
3. Ba iʼoroʼõ dangania, ibabaya, imane: Edõna ndraʼo, yadõhõ! Ba iʼanemaʼõ dõhõ mbou aurinia.
4. Ba imane khõnia Yesu: Faigi, fa bõi õʼombakhaʼõ ba niha, ba ae oromaʼõ ndraʼugõ khõ gere ba beʼe gameʼela
andrõ, niwaʼõ Moze, ba wamaduhuʼõ khõra.
5. Ba me mõi ia miyomo ba Gafanauma ba iʼondrasi ia kumandra, mangandrõ khõnia, imane:
6. He Tua, so yomo zawuyugu, tou ba zalo manõ, no mate dambai, aʼoi so waʼafõkhõ.
7. Imane khõnia: Mõido mufadõhõ wõkhõnia.
8. Ba itema linia kumandra andrõ, imane: He Tua, ambõ ndraʼo mõiʼõ ba nomogu, ba hede manõ, ha sambua li, ba
dõhõ wõkhõ zawuyugu.
9. Yaʼodo sa gõi, ba no niha si so barõ mbawa zalawa, ba so barõ mbawagu zaradadu, ba na uwaʼõ ba zi samõsa:
Aeʼe, ba mofanõ ia, ba ba zi samõsa: Aine, ba so ia; ba na uwaʼõ khõ zawuyugu: Halõwou daʼõ, ba ihalõ.
10. Ba me irongo daʼõ Yesu, ba ahõlihõli dõdõnia, ba imane ba zoloʼõ yaʼia: Si ndruhu niwaʼõgu khõmi, ba Ndraono
Gizeraeli na i, ba lõ nisõndragu famati si manõ.
11. Ba uwaʼõ khõmi, ato dania zi otarai danõ ba gatumbukha, awõ zi otarai danõ ba gaekhula ba manga ira, awõ ndra
Aberahamo, Izaʼaki, Yakobo ba mbanua zorugo andrõ,
12. ba nitiboʼõ baero nono mbanua andrõ ba zogõmigõmi, baero sibai, ba fegeʼege dania ba daʼõ, ba fatangisa mboha.
13. Ba imane Yesu khõ gumandra andrõ: Fuliʼõ, yaʼitõrõ zi faduhu dõdõu. Ba ba daʼõ sibai dõhõ wõkhõ zawuyu no
mege.
14. Ba me mõi yomo Yesu ba nomo Wetero, ba iʼila matuania ira alawe, tou ba zalo, akhõmõ.
15. Ba iraʼu danga ba dõhõ waʼakhõmõ, maoso ia mangai gõ Yesu.
16. Ba me bongi, ba ato laʼohe khõnia sobekhu; ba ifofanõ mbekhu linia ba dozi sofõkhõ, ba ifadõhõ wõkhõ.
17. Enaʼõ itõrõ niwaʼõ Yesaya, samaʼeleʼõ andrõ, me imane: ”No iheta waʼatebaida ba no yaia zolui fõkhõda.”
18. Ba me iʼila Yesu, ato niha, sowulo khõnia, ba iwaʼõ laʼõtõ mbawa.
19. Ba iʼondrasi ia sangila amakhoita, samõsa, imane khõnia: He samahaõ, uʼoʼõ ndraʼugõ, gofu heza mõiʼõ.
20. Ba imane khõnia Yesu: So dõgi narõ hili ba zigõlu ba so gazuni ba wofo ba dalu mbanua, ba khõ Nono Niha, ba
lõ naha wemõrõ.
21. Ba imane khõnia nifahaõ bõʼõ: He Tua, tehe khõgu, enaʼõ mõido ua mogoʼo amagu.
22. Ba imane khõnia: Oʼõ ndraʼo ba ndramukoʼo zi mate khõra niha si mate.
23. Ba me mõi ia baowo, ba laʼoʼõ ia nifahaõnia.
24. Ba hiza, ilabu bade sabeʼe ba mbawa andrõ, tobali tehawu dulu nowo, ba yaʼia, ba no mõrõ.
25. Ba laʼondrasi ia, lasusugi, lamane: Tolo Tua, tekiko ita!
26. Ba imane khõra: Ha lõ ataʼu ami, sambõ famati! Awena maoso ia, itenawa nangi, awõ ndrulu, ba tobali ahono
sibai.
27. Ba ahõlihõli dõdõ niha, lamane: Ha niha daʼõ, me lafondrondrongo gõi linia angi ba dulu?
28. Ba me irugi si yefo, danõ mbanua Gadara, ba falukha ia niha sobekhu, darua, laʼotarai lewatõ, no owõhõ sibai,
tebai itõrõ lala andrõ niha bõʼõ labeʼe.
29. Ba hiza, muʼao ira, lamane: Hadia niwaʼõu khõma, Ono Lowalangi? Hadia, ba wamakao yaʼaga mõiʼõ ba daʼe,
ba tenga inõtõ na?
30. Ba so ba daʼõ, sarõu khõra, mbawi, sambawa sebua, nikubaloi.
31. Ba laʼandrõ khõnia bekhu andrõ, lamane: Na õfofanõ ndraʼaga, ba fatengega ba mbawi si sambawa andrõ.
32. Ba imane khõra: Miʼaeʼe. Ba larõi niha andrõ, lasawa mbawi. Ba hiza, fagohi ira ba zanaere, latiboʼõ ira ba
mbawa, sambawa manõ, ba alõmõ.
33. Ba moloi gubalo, lasawa mbanua, ba laʼombakhaʼõ daʼo fefu, ba hadia ia ba zobekhu andrõ.
34. Ba hiza, mõi ira baero, samba banua manõ, ba wamaondragõ Yesu, ba me laʼila ia, ba laʼandrõ khõnia, enaʼõ
iheta ia ba danõra andrõ.

HAKUNA MATATA
 FAZA 9

I. Ifadõhõ wõkhõ zi mate dambai Yesu.

II. Ikaoni Mataio andrõ.
III. Lõ mamoni nifahaõnia.
IV. Ifadõhõ wõkhõ ndra alawe sendro talu.
V. Isusugi nono Yaʼiro andrõ. VI. Ifadõhõ wõkhõ hõrõ zauʼa darua ba fõkhõ zobekhu, samõsa.
VI. Ebolo mbasitõ, ba lõ ato zamasi.
1. Ba mõi ia baowo, isawa si yefo, mbanuara.
2. Ba hiza, laʼohe khõnia zi mate dambai, si mõrõmõrõ ba gaso. Ba me iʼila wamatira Yesu, ba imane ba zi mate
dambai andrõ: Bõi ataʼufi, onogu, no teʼefaʼõ khõu horõu.
3. Ba hiza, lamane dõdõra õsa, sangila amakhoita: Sangaohangaoha daʼõ.
4. Ba me iʼila geraʼerara Yesu, ba imane: Hana wa lõ sõkhi geraʼerami, ba dõdõmi bakha?
5. He zaoha ira sa, fangumaʼõ: No teʼefaʼõ khõu horõu, ba ma fangumaʼõ: Faoso, ba owaõwaõ?
6. Ba enaʼõ miʼila, tola iʼefaʼõ Ono Niha horõ ba guli danõ, (ba awena imane ba zi mate dambai andrõ): Faoso,
fazawa gasomõ ba fuliʼõ khõmi.
7. Ba maoso ia, ifuli ia khõra.
8. Ba me laʼila daʼõ niha sato, ba ataʼu ira ba lasuno Lowalangi, sameʼe faʼabõlõ si manõ ba niha.
9. Ba, me itõrõ Yesu, me iʼotarai daʼõ, ba iʼila niha, sidadao ba naha wanema beo, Mataio dõinia, ba imane khõnia:
Oʼõ ndraʼo. Ba maoso ia, iʼoʼõ.
10. Ba me manga ia yomo, ba hiza, ato zi mõi sanema beo, awõ zebua horõ, orudu manga ira khõ Yesu ba khõ
nifahaõnia.
11. Ba me laʼila daʼõ farizaio, ba lamane ba nifahaõnia: Hana wa orudu manga zamahaõ yaʼami ba zanema beo ba ba
zebua horõ?
12. Ba imane, me irongo daʼõ: Ba zabõlõ, ba lõ moguna zameʼe daludalu, ha ba zofõkhõ moguna.
13. Ba miʼae mibeʼe ba dõdõmi, hadia niwaʼõ andrõ: ”Faʼahakhõ dõdõ zomasido, ba tenga sumange.” Tenga sa ba
wogaoni satulõ mõi ndraʼo, ha ba wogaoni si so horõ.
14. Ba daʼõ mõi khõnia nifahaõ Yohane andrõ, lamane: Hana ndraʼaga ba farizaio, wa mamoni ba gõ ndraʼaga, ba
lõʼo sa mamoni nifahaõmõ?
15. Ba imane khõra Yesu: Hadia, tola abu dõdõ zi mõi ba walõwa, fatua awõra zangowalu? Ba irugi bawa dania, ba
aheta khõra zangowalu, ba awena dania mamoni ba gõ ira,
16. Ba lõ sombalo baru satua balobalo si bohou; asika zui sa mbaru, ba zinga mbalobalo andrõ, ba tobali ebua
zasikania.
17. Ba lõʼõ gõi lalau nagu si bohou ba nahia satua. Ba na lalau, ba asika nahia andrõ ba aduwa nagu ba tekiko nahia.
Ba nahia si bohou lalau nagu si bohou, ba faoma lõ hadia ia.
18. Me iwaʼõ khõra daʼõ, ba hiza zalawa, si mõi yomo, mangalulu khõnia, imane: No mate mege nonogu alawe, ba
ae tufa ia tangau, ba auri ia.
19. Ba maoso Yesu, iʼoʼõ, awõ nifahaõnia.
20. Ba hiza ndra alawe, sendro talu, no mewelendrua fakhe saʼae; iʼondrasi Yesu moroi furi, ibabaya gahe mbarunia;
21. imane sa dõdõnia: He ha barunia ubabaya, ba dõhõ wõkhõgu.
22. Ba ibaliʼõ ia Yesu, iʼila ba imane: Bõi ataʼufi, onogu; no iʼorifi ndraʼugõ famatimõ andrõ. Ba abeʼe ndra alawe
andrõ, iʼotarai daʼõ sibai.
23. Ba me irugi nomo zalawa no mege Yesu, me iʼila zolau sigu, awõ niha sato, si faguagua, ba imane:
24. Miheta ami, tenga sa si mate nono alawe andrõ, si mõrõ. Ba laʼigiʼigiʼõ ia.
25. Ba me no tefofanõ baero niha sato, ba mõi ia si bakha, iraʼu danga, ba maoso nono alawe andrõ.
26. Ba humõngõ duria daʼõ ba danõ andrõ, maʼasagõrõ.
27. Ba me mofanõ Yesu ba daʼõ, ba laʼoʼõ ia niha sauʼa, darua, muʼao ira, lamane: Hakhõsi tõdõ ndraʼaga, maʼuwu
Dawido!
28. Ba me mõi ia yomo, ba laʼondrasi ia sauʼa andrõ, ba imane khõra Yesu: Hadia, faduhu dõdõmi, uʼila ulau daʼõ?
Lamane khõnia: Faduhu dõdõma, Tua.
29. Awena ibabaya hõrõra, imane: Yaʼitõrõ zi faduhu dõdõmi.
30. Ba teboka hõrõra. Ba itenawa sibai ira Yesu, imane: Mifaigi, bõi irongo daʼõ niha, gofu ha niha.
31. Ba mõi ira baero, ba laʼombakhaʼõ ia ba danõ andrõ maʼasagõrõ.
32. Ba me no mõi ira baero, ba hiza, laʼohe khõnia niha si lõ hede, sobekhu.
33. Ba me no tefofanõ mbekhu andrõ, ba humede zi lõ hede no mege, ba ahõlihõli dõdõ niha sato, lamane: Lõ irai
oroma zi manõ ba Ndraono Gizeraeli.
34. Ba lamane farizaio: Moroi ba zalawa mbekhu andrõ, wa ifofanõ mbekhu.
35. Ba itõrõi mbanua sebua awõ mbanua sideʼide Yesu, mamahaõ ia ba zekola khõra, manuriagõ turia mbanua
Lowalangi andrõ, turia somuso dõdõ, ba ifadõhõ fefu ngawalõ wõkhõ ba fefu ngawalõ waʼatebai.
36. Ba me iʼila niha sato, ba ahakhõ dõdõnia ira, me no nifakao ira, nifazaewe, hulõ mbiribiri, si lõ kubalo.
37. Ba imane khõ ndra nifahaõnia: Ebolo sa mbasitõ, ba lõ ato zohalõwõ.
38. Andrõ miʼandrõ khõ zokhõ basitõ andrõ, enaʼõ ifatenge zohalõwõ ba mbasitõnia.

HAKUNA MATATA
 FAZA 10
I. Ifatenge zinengenia, si felendrua, Yesu.
II. Ifobawa lala khõra.
III. Ifarou dõdõra.
1. Ba humede ia ba nifahaõnia andrõ, si felendrua, itehe khõra, wolawa bekhu si raʼiõ, enaʼõ lafofanõ ba enaʼõ lafadõhõ
fefu ngawalõ wõkhõ ba fefu ngawalõ waʼatebai.
2. Daʼe dõi zinenge andrõ, si felendrua: Si fõfõna Zimoni, nifotõi Fetero ba Andrea, talifusõnia; ba Yakobo, ono
Zebedaio ba talifusõnia Yohane,
3. ba Filifo ba Batolomaio, ba Toma ba Mataio, sanema beo andrõ, ba Yakobo, ono Galifaio ba Lebaio,
4. ba Simoni selote, ba Yuda, banua Kariota, si manga mbõlinia dania.
5. Si felendrua andrõ nifatenge Yesu ba iwaʼõ li khõra, imane: Bõi misawa lala niha baero ba bõi miʼae ba mbanua
Ndrawa Zamaria andrõ.
6. Ba mbiribiri sisuna andrõ, maʼuwu Gizeraeli miʼaeʼe.
7. Miʼaeʼe ba miʼangombakha, mimane: No ahatõ mbanua zorugo andrõ.
8. Mifadõhõ wõkhõ zofõkhõ, ba misusugi zi mate, ba mifadõhõ mbou auri ba mifofanõ mbekhu. Lõ nibeʼemi bõli, ba bõi
gõi mihalõ mbõli.
9. Bõi miʼohe ganaʼa ba bõi gõi firõ ba bõi gõi kefe, ba mbõbõ talumi.
10. Bõi mamola ami ba lala, bõi dombua mbarumi, bõi mobadagahe ami ba bõi maniʼo, noa sa si nangea labeʼe gõ ba
zohalõwõ.
11. Ba ba zi mõi ami ba mbanua sebua, ba ma ba mbanua sideʼide, ba mizofuzofu ha niha zi nangea ba daʼõ, ba ba daʼõ
miʼiagõ, irege mofanõ ami.
12. Ba na mõi ami yomo ba nomo, ba miʼowai ira.
13. Ba na si nangea nomo andrõ, ba yafalukha ia waʼohahau dõdõ andrõ khõmi. Ba na tenga si nangea ia, ba yamangawuli
khõmi waʼohahau dõdõ andrõ khõmi.
14. Ba na so zi lõ mamaʼamõi yomo yaʼami ba si lõ mamondrongo limi, ba miheta ami ba nomo andrõ ba ba mbanua
andrõ, miʼanotogõ gawugawu ba gahemi.
15. Si ndruhu niwaʼõgu khõmi, õnaʼõna na zi gõna mbanua Zodoma ba banua Gomora andrõ, na luo wanguhuku, moroi ba
zi gõna mbanua andrõ.
16. Hiza, ufatenge ami, hulõ mbiribiri, ba hunõ nasu gatua. Andrõ yaʼonekhe ami, si mane ulõ ba yaʼatulõ ami, si mane
marafadi.
17. Ba miʼangelamaisi niha; laʼohe sa dania ami ba rafe, ba ba zekola khõra, labõzibõzi dania ami.
18. Ba ba gumandru ba ba razo teʼohe ami, bõrõ ndraʼo, ba wamaduhuʼõ khõra ba ba niha baero.
19. Ba na labeʼe ba dangara ami, ba bõi miʼabusi tõdõ he miwisa ba hadia niwaʼõmi; tebeʼe sa khõmi dania, ba daʼõ sibai,
hadia niwaʼõmi.
20. Tenga sa yaʼami zihede, Eheha Namami andrõ zihede, na humede ami.
21. Ibeʼe dania nibunu dalifusõnia niha, ba ibeʼe nibunu nononia ama, ba maoso ndraono, udu ndra amara, labunu.
22. Ba dozi ira dania faʼudu khõmi, bõrõ dõigu. Ba sanau õlõ, irugi gamozua, daʼõ niʼorifi.
23. Ba na lagohi ami ba mbanua si sambua, ba miʼoloi, misa wa mbanua bõʼõ. Si ndruhu niwaʼõgu khõmi: Lõ fakhamõ mi
dozigõ mbanua Ndraono Gizeraeli irege so Nono Niha.
24. Tenga sebua moroi khõ zamahaõ nifahaõ, ba tenga sebua moroi khõ zokhõ yaʼia zawuyu.
25. Abõnõ saʼae khõ nifahaõ, na tobali faoma ira zamahaõ yaʼia, ba na faoma ira zokhõ zawuyu. Na no labeʼe tõi zokhõ
omo Mbelesebu, ba tenga mendrua manõ lamanõ gõi ba zoroiyomonia?
26. Andrõ bõi miʼataʼufi ira. Lõʼõ sa hadia ia nibalugõ, si lõ tefaʼeleʼõ dania, ba lõ nibiniʼõ, si lõ aboto ba dõdõ dania.
27. Hadia niwaʼõgu khõmi ba zogõmigõmi, ba niwaʼõ ba zohaga; ba hadia nirongomi tõgi dalingami, ba mituriagõ ba
mbawa duwutuwu.
28. Ba bõi miʼataʼufi zamunu boto, si tebai mamunu noso. Ba mendrua manõ miʼataʼufi zangila mamakiko noso, fabaya
boto, ba narako.
29. Tenga dombua zakefe, na laʼamawa ziliwi nali? ba sambua lõ aekhu tou ba danõ daʼõ, na tenga moroi khõ Namami
andrõ;
30. ba ba khõmi, ba no teʼerai gõi rozi mbu fefu, ba hõgõ yawa.
31. Andrõ bõi ataʼu ami; no tohude ami moroi ba ziliwi nali, he waʼae oya ira.
32. Ba dozi ha niha zamaduhuʼõ yaʼo ba niha, daʼõ gõi nifaduhuʼõgu khõ Namagu, si so ba zorugo.
33. Ba sangosilõʼõgõ yaʼo ba niha, ba uʼosilõʼõgõ gõi khõ Namagu, si so ba zorugo.
34. Bõi miwaʼõ tõdõmi, ba wolohe faʼatulõ ba guli danõ so ndraʼo; tenga ba wolohe faʼatulõ mõi ndraʼo, ba wolohe
fasõndrata mõido.
35. Ba wamaʼudu niha khõ namania mõi ndraʼo, ba ba wamaʼudu ono alawe khõ ninania ba ba wamaʼudu umõnõ ira alawe
khõ ninania matuania.
36. ba si faʼudu ba niha dania zoroiyomonia.
37. Ha niha zomasi amania, ba ma inania, moroi ba waʼomasinia ndraʼo, ba tenga si nangea khõgu daʼõ; ba ha niha zomasi
ononia matua, ba ma ononia alawe, moroi ba waʼomasinia ndraʼo, ba tenga si nangea khõgu.
38. Ba ha niha zi lõ manuyu rõfania, ba woloʼõ yaʼo, ba tenga si nangea khõgu.
39. Khõ zanõndra nosonia aetu ia, ba ha niha zaetu noso, na bõrõ ndraʼo, daʼõ zanõndra yaʼia.
40. Samaʼamõi yomo yaʼami, ba ifaʼamõi yomo ndraʼo, ba samaʼamõi yomo yaʼo, ba ifaʼamõi yomo zamatenge yaʼo
andrõ.
41. Samaʼamõi yomo samaʼeleʼõ, me no samaʼeleʼõ dõinia, ba itema luo zamaʼeleʼõ, ba samaʼamõi yomo satulõ, me no
satulõ dõinia, ba itema luo zatulõ.
42. Ba ha niha zamabadugõ si samba mako idanõ kafu, he ha daʼõ, ba zi samõsa, sideʼide andre, me no nifahaõ dõinia, ba
si ndruhu niwaʼõgu khõmi, tebai aekhu luonia.

HAKUNA MATATA
 FAZA 11

I. Ifatenge khõ Yesu nifahaõnia Yohane andrõ.

II. Faʼebua Yohane.
III. Itegu mbanua andrõ si lõ moloʼõ, Yesu.
IV. Ikaoni khõnia zerege tõdõ.
1. Ba me no iʼoʼozui Yesu wamobawa lala andrõ ba nifahaõnia si felendrua andrõ, ba mofanõ ia ba daʼõ, mõi ia
mamahaõ ba mangombakha ba mbanua khõra misa.
2. Ba me irongo nifazõkhi Yesu Yohane andrõ, ba gurunga, ba ifatenge nifahaõnia,
3. ifasofuʼõ khõnia, imane: Hadia, yaʼugõ zi mõi andrõ, ma mabalobaloi danõ bõʼõ?
4. Ba itema lira Yesu, imane khõra: Miʼae miʼombakhaʼõ khõ Yohane nirongomi, awõ niʼila hõrõmi andrõ.
5. Ifuli laʼila niha sauʼa, ba mowaõwaõ zombuyumbuyu tõla, dõhõ mbou auri ba larongo li niha safiso, ba maoso zi
mate, ba ba zi numana teʼombakhaʼõ duria somuso dõdõ,
6. ba yaʼahowu ba zi lõ fatuwu ndraʼo.
7. Ba me no mofanõ daʼõ, ba ibõrõtaigõ Yesu, imane ba niha sato, ba khõ Yohane andrõ: Hadia nifaigimi, wa mõi
baero ami ba danõ si mate? Hadia, sukhu, nifaheuheu nangi?
8. Ma hadia, wa mõi baero ami? Hadia, ba wamaigi niha sonukha sombuyumbuyu? Hiza, ba nomo razo so zonukha
sombuyumbuyu.
9. Ma hadia, wa mõi baero ami? Hadia, ba wamaigi samaʼeleʼõ? Si ndruhu niwaʼõgu khõmi, si tõra samaʼeleʼõ.
10. Yaʼia zi so ba zura: ”Hiza, ufowaõwaõ fõnau zinengegu, sangehao lalamõ fõnau.”
11. Si ndruhu niwaʼõgu khõmi, lõ irai so zebua moroi khõ Yohane andrõ, samayagõ idanõ, ba niʼadonogõ ndra alawe,
ba fondrege zideʼide ba mbanua zorugo andrõ ba no ebua moroi khõnia.
12. Ba iʼotarai luo Yohane andrõ, samayagõ idanõ, irugi daʼe, ba teforege wangalui banua zorugo andrõ, ba samorege
andrõ, daʼõ zondraʼu yaʼia khõra.
13. Noa sa mamaʼeleʼõ zamaʼeleʼõ andrõ fefu, awõ goroisa, irugi Yohane,
14. ba na edõna ami, ba yaʼia Geliya andrõ, niwaʼõ si so.
15. Si so tõgi dalinga, ba yamufondrondrongo!
16. Ba ha khõ ufaudugõ niha andre? Amaedola ndraono ira, sidadao ba kade,
17. siʼao ba nawõra, lamane: No malau zigu khõmi, ba lõ solaya ami, no meʼe ndraʼaga, ba lõ sabu dõdõmi.
18. Noa sa so Yohane andrõ, lõ manga ba lõ mamadumadu hadia ia, ba lamane: Sobekhu.
19. Ba no so Nono Niha, mangamanga ba mamadumadu hadia ia, ba lamane: Hiza niha soluʼaluʼa, samadumadu agu,
si fahuwu ba zanema beo andrõ ba ba zebua horõ; ba tobali sa famuʼa ba hulu waʼatuatua andrõ nifazõkhi
dangania.
20. Ba daʼõ ibõrõtaigõ ihedehedeʼõ mbanua andrõ, ba zoya tefazõkhi tandra andrõ khõnia, me lõ nifalalinira
eraʼerara, imane:
21. Alai ndraʼugõ, Khorasi! alai ndraʼugõ, Betisaʼida! Na ba Diro ba na ba Zidona menaʼõ tefazõkhi dandra andrõ,
nifazõkhi ba khõmi andrõ, ba na fõna saʼae lafalalini geraʼera menaʼõ, no laʼonukha goni, ba no lalau nawu ba
hõgõra menaʼõ
22. Ba uwaʼõ na khõmi: Õnaʼõna na zi gõna Diro ba Sidona, na luo wanguhuku andrõ, moroi ba zi gõna ami.
23. Ba yaʼugõ, Kafanauma, tenga no muʼalawaʼõ ndraʼugõ, irugi mbanua si yawa? Irugi mbanua tou tetiboʼõ
ndraʼugõ dania. Na ba Zodoma menaʼõ tefazõkhi dandra andrõ, nifazõkhi ba khõmõ andrõ, ba lõ si tebulõ ia
menaʼõ, irugi maʼõkhõ andre.
24. Ba uwaʼõ na khõmi: Onaʼõna na zi gõna mbanua Zodoma andrõ, na luo wanguhuku andrõ, moroi ba zi gõna
ndraʼugõ.
25. Me luo daʼõ humede Yesu, imane: Usuno ndraʼugõ, Ama, Sokhõ sorugo, awõ danõ, me no õbiniʼõ daʼõ ba
zatuatua, awõ ba zonekhe, ba me no õfaʼeleʼõ ia ba ndraono.
26. Yaʼia, Ama, me no waʼomasiu zi manõ.
27. Fefu hadia ia, ba no ibeʼe ba dangagu Amagu. Ba lõ saboto ba dõdõ Ono, baero Nama, ba lõ saboto ba dõdõ Ama,
baero Nono, awõ ba zedõna ifaʼeleʼõ Ono.
28. Miʼaine khõgu, dozi serege tõdõ, awõ zonoro, ba ufolombase ami.
29. Mihareʼõ khõmi kalo mbagi andrõ khõgu ba mitõngõni khõgu, me no sebolo tõdõ ndraʼo ba si lõ fayawa tõdõ, ba
falukha ami wolombase dõdõmi.
30. Moguna sa kalo mbagi andrõ, khõgu, ba no aoha noro andrõ khõgu.

HAKUNA MATATA
 FAZA 12

I. Ladõdõni lai wakhe ira nifahaõ.

II. Ifadõhõ wõkhõ danga sokõlikõli Yesu, me luo sabato.
III. Latandrawaisi Yesu farizaio, ba ibuʼa ba hulunia.
IV. Laʼandrõ dandra farizaio. V. Ira ina Yesu.
1. Me luo daʼõ itõrõ nowi Yesu, me luo sabato, ba no olofo nifahaõnia ba labõrõtaigõ ladõdõni lai wakhe ba laʼa
nõsi.
2. Ba me laʼila daʼõ farizaio, ba lamane khõnia: Hiza, lalau zi lõ tola ba luo sabato ira nifahaõmõ.
3. Ba imane khõra: Hadia, lõ niʼilami ba zura, he iwisa Dawido, me olofo ia, ba awõnia fao?
4. Me mõi ia ba nomo Lowalangi, ba me laʼa roti nifaigifaigi andrõ, si lõ tola iʼa ba si lõ tola laʼa awõnia fao? ha ere
zi tola manga daʼõ.
5. Ba lõ niʼilami ba zura goroisa andrõ, wa lõ laʼamoniʼõ luo sabato ere ba gosali, ba lõ salara?
6. Ba uwaʼõ khõmi, no so ba daʼe zebua moroi ba gosali.
7. Ba na aboto ba dõdõmi enaʼõ, hadia geluaha niwaʼõ andrõ: ”Faʼahakhõ dõdõ zomasido, ba tenga sumange”, ba lõ
mihuku enaʼõ zi lõ sala.
8. Soʼaya luo sabato sa Nono Niha.
9. Ba mofanõ ia ba daʼõ, mõi ia ba zekola khõra.
10. Ba hiza niha si no ariri tanga, si sara. Ba lasofu khõnia, lamane: Hadia, tola mamadõhõ fõkhõ na luo sabato? ba
wangadugõ yaʼia.
11. Ba imane khõra: Ha niha ba khõmi, si so biribiri, sageu, si lõ mondraʼu daʼõ, ba wanõbi yawa, na aekhu ba dõgi,
na luo sabato?
12. Ba he zi sõkhi ira niha mbiribiri? Tobali tola tafazõkhi zi sõkhi na luo sabato.
13. Awena iwaʼõ ba niha andrõ: Oroʼõ dangau andrõ! Ba iʼoroʼõ. Ba ifuli sõkhi si mane si sara.
14. Ba mõi baero warizaio, mamagõlõ, ba khõnia andrõ, ba wamunu yaʼia.
15. Ba me aboto daʼõ ba dõdõ Yesu, ba iheta ia ba daʼõ. Ba ato zoloʼõ yaʼia ba ifadõhõ wõkhõra fefu.
16. Ba itenawa ira, fa lõ laʼombakhaʼõ ia.
17. Enaʼõ itõrõ niwaʼõ Yesaya andrõ, samaʼeleʼõ, me imane:
18. ”Hiza genonigu andrõ, nituyugu, niʼomasiʼõgu, somasi dõdõgu andrõ, ubeʼe khõnia Gehehagu, ba iʼombakhaʼõ
huku ba niha baero.
19. Lõ fasoso ia ba lõ muʼaoʼao ba lõ larongo linia ba newali misa.
20. Ono geu si no tefatõ, ba lõ ifalua ifatõ ba fandru si lõ holahola saʼae, ba lõ ibunu, irege mõna huku ibeʼe.
21. Ba ba dõinia dania manõtõna niha baero.”
22. Aefa daʼõ, ba laʼohe khõnia zobekhu, sauʼa ba si lõ hede, ba ifadõhõ, tobali muhede zi lõ hede andrõ ba iʼila niha.
23. Ba tobali dõdõ niha sato fefu ba lamane: Hadia, tenga maʼuwu Dawido andrõ daʼõ?
24. Ba lamane farizaio, me larongo daʼõ: Lõ ifofanõ mbekhu daʼõ, na tenga moroi khõ Mbelesebu, salawa mbekhu
andrõ.
25. Ba me no iʼila geraʼerara, ba imane khõra: Dozi õri adudu, na no fabali dõdõ; ba dozi banua ba dozi omo, ba lõ
fakhai, na no fabali dõdõ.
26. Ba na ifofanõ Zatana Satana, ba noa saʼae fabali dõdõnia, ba he wisa waʼaro mbanuania?
27. Ba na moroi khõ Mbelesebu, wa ufofanõ mbekhu ba ha khõ moroi, wa lafofanõ iraonomi? Andrõ yaʼira dania
zanguhuku yaʼami.
28. Ba na moroi khõ Geheha Lowalangi, wa ufofanõ mbekhu, ba noa saʼae iʼondrasi ami banua Lowalangi andrõ.
29. Ba he wisa niha weʼamõi yomo ba nomo zabõlõ, ba worabu gamagamania, na lõ ihõnagõ ibõbõ zabõlõ andrõ? ba
awena iʼosindraʼui hadia ia ba nomonia.
30. Si lõ fao khõgu, ba no si faʼudu khõgu, ba si lõ mangozara, awõgu, ba samazaewe.
31. Andrõ uwaʼõ khõmi: Fefu hadia ia horõ ba fefu hadia ia wanandrawa, ba teʼefaʼõ ba niha; ba fanandrawaisi
Eheha andrõ, ba lõ teʼefaʼõ.
32. Ba na so zamõbõgõ hadia ia khõ Nono Niha ba teʼefaʼõ khõnia; ba na so zamõbõgõ hadia ia khõ Geheha
niʼamoniʼõ, ba lõ teʼefaʼõ khõnia, he ba gõtõ daʼe, ba he ba gõtõ dania.
33. Sõkhi dõla geu mibeʼe, ba si sõkhi mbuania, ba na lõʼõ, ba sobou dõla geu mibeʼe, ba sobou mbuania. Ba mbua
sa aboto ba dõdõda dõla geu.
34. He yaʼami, ono gulõ! he moroi miʼila miwaʼõ zi sõkhi, me no si lõ sõkhi ami? Hadia sa zi no fahõna ba dõdõ,
daʼõ zalua ba mbewe.
35. Isaoʼõ baero zi sõkhi niha si sõkhi, moroi ba girõgirõ si sõkhi andrõ; ba niha si lõ sõkhi, ba isaoʼõ baero zi lõ
sõkhi andrõ.
36. Ba uwaʼõ khõmi, tezofuzofu dania, na luo wanguhuku, fefu ngawalõ wehede si lõ guna, nilau niha.
37. Moroi ba wehedemõ sa satulõ ndraʼugõ dania, ba moroi ba wehedemõ teʼetuʼõ hukumõ.
38. Ba so õsa zanema linia, sangila amakhoita ba farizaio, lamane: He samahaõ, omasiga maʼila dandra khõmõ.
39. Ba itema lira, imane khõra: Laʼandrõ dandra niha andre, si lõ sõkhi, sohorõhorõ, ba lõ tebeʼe khõra dandra, ha
tandra khõ Yona samaʼeleʼõ andrõ.
40. Hulõ si mane Yona sa, me tõlu ngaluo tõlu mbongi ia ba dalu giʼa sebua andrõ, si manõ gõi Nono Niha dania,
tõlu ngaluo tõlu mbongi dania ia ba hunõ danõ
41. Maoso dania mbanua Niniwe andrõ, na luo wanguhuku, udu niha daʼe ba laʼetuʼõ huku niha daʼe; me no lafalalini
geraʼerara ba wangombakha Yona andrõ, ba hiza, so ba daʼe zebua moroi khõ Yona.

HAKUNA MATATA
 42. Maoso dania razo ira alawe andrõ, moroi raya, na luo wanguhuku, udu niha daʼe, ba iʼetuʼõ huku niha daʼe, me
no mõi ia moroi ba wondrege danõ, ba wamondrongo faʼatuatua Zelomo andrõ; ba hiza, so ba daʼe zebua moroi
khõ Zelomo.
43. Ba na aheta mbekhu si raʼiõ ba niha, ba itõrõi danõ si lõ idanõ, mangalui nahia wolombase, ba lõ isõndra.
44. Awena dania imane: Daʼufulido ba nomogu, ba zi otarai ndraʼo. Ba na so ia, ba lõ muʼonahia iʼila, ba no labõzini
ba no lahaogõ.
45. Ba mõi ia, ihalõ awõnia mbekhu bõʼõ, dafitu, safaito moroi khõnia, ba mõi ira bakha, labeʼe nahiara daʼõ, ba
tobali tedou walõsõkhi zafuria ba niha andrõ, moroi ba zi fõfõna mege. Si manõ gõi dania ba niha si lõ sõkhi
andre.
46. Ba lõ nibatonia na huhuonia andrõ ba niha sato, ba hiza ninania, awõ ndra talifusõnia, so ira baero, laʼalui lala, so
niwaʼõra khõnia.
47. Ba so zangumaʼõ khõnia: Hiza baero ninau, awõ ndra talifusõu, laʼalui lala, so niwaʼõra khõu.
48. Ba itema li, imane ba zangumaʼõ khõnia: Ha niha ninagu, ba ha niha dalifusõgu?
49. Ba iʼoroʼõ dangania, yawa ndra nifahaõnia, imane: Yaʼe ninagu ba talifusõgu!
50. Ha niha sa zoloʼõ somasi Namagu andrõ, si so ba zorugo, daʼõ dalifusõgu matua ba talifusõgu alawe ba inagu.

HAKUNA MATATA
 FAZA 13

Amaedola.
I. Samazaewe tanõmõ zinanõ.
II. Duʼu barõ wakhe.
III. Tanõmõ lada.
IV. Tanõmõ roti.
V. Girõgirõ nibiniʼõ ba mbenua.
VI. Manimani.
VII. Kiri.
VIII. Laʼositengagõ Yesu banuara.
1. Me luo daʼõ mõi baero Yesu, mudadao ia ba zinga mbawa andrõ.
2. Ba ato zowulo khõnia niha, ba mõi ia baowo ba mudadao, ba baene so niha sato fefu.
3. Ba oya huhuonia khõra, amaedola, imane: Hiza, mõi ba nowi zamazaewe tanõmõ, ba wamazaewe tanõmõ zinanõ.
4. Ba ba wamazaewenia, ba so zi gõna ba lala, ba so wofo, ba laʼa.
5. Ba so zi gõna ba zokara, ba zi lõ aweʼeweʼe tanõ khõnia, ba iʼanemaʼõ motalinga, me lõ aweʼeweʼe danõ khõnia.
6. Ba me tumbu luo, ba angongo ba mate, me no ambõ waʼania.
7. Ba so zi gõna barõ ndroi, ba ebua ndroi ba mate zinanõ ibeʼe.
8. Ba so zi gõna ba danõ si sõkhi, ba mowua, so zowua si dua wulu, so zi felendrua ba so zi õnõ, zamba yõu.
9. Si so tõgi dalinga, ba yamufondrondrongo!
10. Ba laʼondrasi ia nifahaõnia, lamane khõnia: Hana wa amaedola niwaʼõu khõra?
11. Ba itema li, imane: Khõmi no mubeʼe waʼaboto ba dõdõ zi no tobini andrõ, ba mbanua zorugo andrõ, ba khõra,
ba lõ mubeʼe.
12. Ba zi ho so sa, ba tebeʼe na, lahõna khõnia, ba ba zi lõʼõ, ba laheta gõi zi no so khõnia.
13. Daʼõ mbõrõ wa amaedola huhuogu khõra, me lõ mangila ira, he waʼae no teboka hõrõra, ba me lõ mamondrongo,
he waʼae larongo, ba me lõ aboto ba dõdõra.
14. Ba itõrõ ba khõra nifaʼeleʼõ Yesaya, me imane: ”Mirongo dania ia tõgi dalingami, ba lõʼõ manõ aboto ba dõdõmi;
anehe hõrõmi, ba lõ miʼila.
15. Noa sa muʼabeʼeʼõ dõdõ niha andre ba no afisofiso ira, ba no lafakifu hõrõ, enaʼõ lõ laʼila hõrõra ba enaʼõ lõ
larongo tõgi dalingara ba enaʼõ lõ aboto ba dõdõra, fa lõ lafuli ira, enaʼõ uʼorifi ira.”
16. Ba yaʼahowu hõrõmi, me laʼila, ba tõgi dalingami, me larongo.
17. Si ndruhu niwaʼõgu khõmi: No ato zamaʼeleʼõ ba no ato zatulõ somasi mangila niʼilami andrõ, ba lõ niʼilara, ba
somasi mamondrongo nirongomi andrõ, ba lõ nirongora.
18. Ba mifondrondrongo geluaha gamaedola andrõ, samazaewe tanõmõ zinanõ:
19. Na so zamondrongo turia mbanua andrõ, ha niha ia, ba na lõ aboto ba dõdõnia, ba so Gafõkha, iʼoloiʼõ nifazaewe
ba dõdõnia; daʼõ nifazaewe tanõmõ si gõna ba lala andrõ.
20. Ba nifazaewe ba zokara, ba daʼõ ia: Irongo daroma li andrõ, ba iʼanemaʼõ itema, omuso dõdõnia.
21. Ba lõ mowaʼa ba dõdõnia, lõʼõ sa anaunau gõlõ; ba na tesao wamakao, ba ma folohi, na bõrõ daroma li andrõ, ba
iʼanemaʼõ mangawuli furi.
22. Ba nifazaewe barõ ndroi, ba daʼõ ia: Irongo daroma li andrõ, ba so waʼabu dõdõ ba guli danõ andre, awõ
wamaelungu andrõ, ba ganaʼa, ba ibunu daroma li, ba tobali lõ mowua.
23. Ba nifazaewe ba danõ si sokhi, ba daʼõ ia: Irongo daroma li, ba aboto ba dõdõnia, ba yaʼia zowua, so zowua si
dua wulu, so zi felendrua ba so zi õnõ, zamba yõu.
24. Amaedola tanõ bõʼõ iwaʼõ khõra, imane: No fakhilikhili ira mbanua zorugo andrõ niha samazaewe tanõmõ si
sõkhi ba nowinia.
25. Ba me no mõrõ niha, ba so zi fatiu tõdõ khõnia, mõi mufazaewe, danõmõ ndruʼu barõ zinanõ ba ilau mofanõ.
26. Ba me no ebua zinanõ, me molai, awena gõi oroma ndruʼu andrõ.
27. Ba so genoni zokhõ, lamane khõnia: He Tua! hadia, tenga tanõmõ zinanõ si sõkhi nifazaeweu ba nowiu? Ba he
moroi khõnia ndruʼu andrõ?
28. Ba imane khõra: Niha si fatiu tõdõ zolau daʼõ. Ba lamane khõnia enoni: Ba hadia, omasiʼõ na mõiga muʼozaragõ
ia?
29. Ba imane: Bõi, ma dania mifao wondrõni sinanõ, na miʼozaragõ ndruʼu.
30. Akha faoma ebua ia, irege wamasi, ba na bawa wamasi, ba uwaʼõ ba zamasi, umane: Miʼofõnaiʼõ wangozaragõ
duʼu ba milau ba ngambõbõ, ba wanunu yaʼia, ba bua zinanõ, ba miʼowuloi ba halasa khõgu.
31. Amaedola tanõ bõʼõ iwaʼõ khõra, imane: No fakhilikhili ira mbanua zorugo andrõ hunõ lada, nihalõ niha,
nifazaewenia ba nowinia.
32. Fondrege zideʼide mbua zinanõ sa ia, ba na no manõi, ba ebua ia moroi ba gulegule bõʼõ ba tobali motõla, tobali
mõi wofo ba dalu mbanua, mangazuni ba ndrahania.
33. Amaedola tanõ bõʼõ iwaʼõ khõra, imane: No fakhilikhili ira mbanua zorugo andrõ danõmõ roti, nihalõ ndra
alawe, nifarukania ba zi tõlu yõu hamo, irege aisõ maʼafefu.
34. Daʼo fefu niwaʼõ Yesu ba niha sato, amaedola, lõ bõʼõnia, huhuonia khõra, ha sambalõ amaedola.
35. Enaʼõ itõrõ niwaʼõ zamaʼeleʼõ andrõ, me imane: ”Damuhededo, ulau gamaedola, ubokai zi no tobini, iʼotarai
mbõrõta danõ.”
36. Aefa daʼõ, ba ifofanõ niha sato ba mõi ia yomo. Ba mõi khõnia nifahaõnia, lamane: Ombakhaʼõ khõma geluaha
gamaedola andrõ, duʼu ba nowi.
37. Ba itema lira, imane: Samazaewe tanõmõ zinanõ si sõkhi andrõ, ba yaʼia Nono Niha,

HAKUNA MATATA
 38. ba nowi andrõ, ba yaʼia niha ba guli danõ; ba tanõmõ si sõkhi andrõ, ba ono mbanua andrõ; ba duʼu, ba ono
Gafõkha.
39. Ba si fatiu tõdõ andrõ, samazaewe yaʼia, ba yaʼia Gafõkha andrõ. Ba famasi, ba amozua gõtõ danõ andre; ba
samasi, ba malaʼika andrõ
40. Ba hulõ si mane na laʼozaragõ ndruʼu, nitunu ba galitõ, si manõ gõi dania ba gamozua gõtõ danõ andre.
41. Ifatenge dania malaʼikania Ono Niha, ba laʼozaragõ fefu wangala ba mbanuania andrõ, awõ zamazõkhi si lõ
atulõ,
42. ba latiboʼõ ba mbaho galitõ andrõ, ba fegeʼege dania ba daʼõ ba fatangisa mboha.
43. Ba humaga dania zatulõ andrõ, hulõ luo, ba mbanua Namara andrõ. Ha niha zi so tõgi dalinga, ba
yamufondrondrongo!
44. No fakhilikhili ira mbanua zorugo andrõ girõgirõ nibiniʼõ ba mbenua, nisõndra niha, ba ibiniʼõ; ba ba waʼomuso
dõdõnia andrõ, ba mõi ia, iʼamawa fefu hadia ia zi so khõnia, ba iʼõli mbenua andrõ.
45. Fakhilikhili zui ira mbanua zorugo andrõ niha saniaga, sangalui manimani si sõkhi.
46. Ba me isõndra zambua manimani sebua bõli, ba mõi ia, iʼamawa fefu hadia ia zi so khõnia ba iʼõli daʼõ.
47. Fakhilikhili zui ira mbanua zorugo andrõ giri, nilau ba nasi, famaʼuʼu fefu hadia ia ngawalõ giʼa.
48. Ba na no afõnu ia, ba ladõni yawa baene ba mudadao ira, laʼozaragõ zi sõkhi, lalau ba nahia ba si lõ sõkhi, ba
latiboʼõ.
49. Si manõ gõi dania ba gamozua gõtõ danõ andre. Mõi dania malaʼika andrõ ba lafabali zi lõ sõkhi andrõ ba zatulõ;
50. ba latiboʼõ ba mbaho galitõ andrõ, ba fegeʼege dania ba daʼõ ba fatangisa mboha.
51. Hadia, no aboto ba dõdõmi daʼõ fefu? Lamane khõnia: Noa.
52. Ba imane khõra: Me si manõ, ba dozi sangila amakhoita, nifahaõ ba ngawalõ mbanua Lowalangi andrõ, ba no
fakhilikhili ba niha, satua baomo, sanaoʼõ baero, moroi ba girõgirõnia andrõ, si bohou, awõ zi no ara.
53. Ba me no iʼoʼozui Yesu gamaedola andrõ, ba iheta ia ba daʼõ.
54. Ba me irugi mbanuara, ba ifahaõ ira ba zekola khõra, irege tobali dõdõra, ba lamane: Heza moroi khõnia
waʼatuatua andrõ, awõ waʼabõlõ andrõ?
55. Tenga ono duka andrõ ia? Tenga Maria dõi ninania andrõ, ba tenga Yakobo ba Yosefo ba Simoni ba Yuda dõi
dalifusõnia matua andrõ?
56. Ba talifusõnia alawe andrõ, ba tenga khõda so ira, fefu? Ba heza moroi khõnia daʼõ fefu?
57. Ba fatuwu ia khõra. Ba imane khõra Yesu: Lõʼõ sa teʼositengagõ zamaʼeleʼõ, na tenga ba mbanuara ba na tenga
moroi yomo khõra.
58. Ba lõ oya ifazõkhi ba daʼõ tandra, bõrõ wa lõ mamati ira.

HAKUNA MATATA
 FAZA 14

I. Labunu Yohane andrõ, samayagõ idanõ.

II. Tebeʼe gõ ba niha si lima ngahõnõ.
III. Mowaõwaõ ba dete nidanõ Yesu.
IV. Oya ifadõhõ fõkhõ.
1. Me luo daʼõ irongo duria Yesu andrõ Herode, razo ba zi sagõrõ niʼoʼõfa tanõ andrõ.
2. Ba imane ba genoninia: Yohane daʼõ, samayagõ idanõ; no maoso daʼõ moroi ba ngai zi mate, andrõ so khõnia
waʼabõlõ andrõ.
3. Noa sa ifaraʼuʼõ Yohane andrõ Herode, no ifabõbõʼõ ba no ifabeʼeʼõ ba gurunga, bõrõ Herodia andrõ, foʼomo
dalifusõnia [Filifo].
4. Noa sa iwaʼõ khõnia Yohane; Lõ tola so ia khõu.
5. Ba ibunu enaʼõ Yohane Herode, ba ataʼu ia niha sato, me ba dõdõra samaʼeleʼõ Yohane andrõ.
6. Ba me bawa waʼatumbu khõ Herode, ba manari nono Herodia andrõ khõra ba daʼõ, ba omasi Herode.
7. Andrõ ifabuʼu khõnia, fahõlu ia, ibeʼe khõnia hadia ia niʼandrõnia.
8. Ba me no isofu khõ ninania ua; ba imane: Beʼe khõgu ba daʼe, ba wiga yawa, hõgõ Yohane andrõ, samayagõ
idanõ.
9. Ba abu dõdõ razo, ba ba wahõlusa no mege ba ba domenia andrõ, ba iʼoroiʼõ labeʼe.
10. Ba ifatenge, ifaʼewaʼõ mbagi Yohane ba gurunga.
11. Ba laʼohe hõgõnia, ba wiga, ba labeʼe khõ nono alawe andrõ, ba iʼohe khõ ninania.
12. Ba so ndra nifahaõnia, lahalõ mbotonia ba lakoʼo; ba mõi ira mangombakha daʼõ khõ Yesu.
13. Ba me irongo Yesu, ba iheta ia ba daʼõ, moloyo ia, isawa danõ si mate, ba zi ha yaʼia; ba me larongo niha sato, ba
laʼoʼõ ia, latõrõ tanõ, moroi ba mbanua misa.
14. Ba me irugi Yesu, ba iʼila niha sato sibai andrõ, ba ahakhõ dõdõnia ira ba ifadõhõ wõkhõ ba zofõkhõ khõra.
15. Ba me tanõ owi, ba mõi khõnia nifahaõ, lamane: Tanõ si mate daʼe, ba bongi; fofanõ saʼae niha sato, enaʼõ mõi
ira ba mbanua misa, mowõli gõra.
16. Ba imane khõra: Alakha lõ mofanõ ira, mibeʼe gõra, yaʼami.
17. Ba lamane khõnia: Lõ khõma ba daʼe, ha lima roti ba ha dua rozi giʼa.
18. Ba imane: Miʼohe ia khõgu ba daʼe.
19. Ba iwaʼõ mudadao niha sato ba ndruʼu, ba ihalõ roti andrõ, si lima, awõ giʼa andrõ, si dua rozi, ifaõga hõrõnia
miyawa ba zorugo, iʼaohasi gõlõ Lowalangi ba iboboto ba ibeʼe khõ ndra nifahaõ roti no mege, ba ira nifahaõ
zameʼe ba niha sato.
20. Ba manga ira fefu ba abuso, ba laʼozaragõ zi tõra, akhõkhõla, felendrua kude.
21. Ba si manga andrõ, ba mato lima ngahõnõ ndra matua, baero ndra alawe, baero ndraono.
22. Ba ifarou nifahaõ, enaʼõ mowaõwaõ ira baowo, moloyo miyefo, gasagasa wamofanõnia niha sato.
23. Ba me no ifofanõ niha sato, ba mõi ia ba hili, ha yaʼia, mangandrõ. Ba me no bongi, ba ha yaʼia ba daʼõ.
24. Ba no so ba dalu mbawa nowo no mege, no tosasa ba ndrulu, noa sa zuzumõ nangi.
25. Ba me miwo manu, ba mõi khõra Yesu, mowaõwaõ ba dete nidanõ.
26. Ba me laʼila ia, sowaõwaõ ba dete nidanõ, ba tokea ira, lamane: Bekhu! ba muʼiraʼira ba waʼataʼu.
27. Ba iʼanemaʼõ muhede khõra Yesu, imane: Mihonogõ ami, yaʼodo; bõi miʼataʼufi!
28. Ba itema linia Fetero, imane: Na yaʼugõ, Tua, ba waʼõ khõgu, mõido khõu ba dete nidanõ.
29. Ba imane: Aine! Ba mõi tou Wetero, moroi ba nowo, mowaõwaõ ia ba dete nidanõ, iʼondrasi Yesu.
30. Ba me iʼila nangi, ba ataʼu ia ba ibõrõtaigõ ahõndrõ, ba imane: He Tua, orifido!
31. Ba iʼanemaʼõ iʼoroʼõ dangania Yesu, iraʼu, imane khõnia: He sambõ famati, hana wa manufa dõdõu?
32. Ba me mõi ira baowo, ba tebato nangi.
33. Ba mangalulu khõnia zi so baowo, lamane: Duhu, Ono Lowalangi ndraʼugõ.
34. Ba laʼõtõ mbawa, lasawa danõ Genezare.
35. Ba me laʼila ia banua daʼõ, ba lafatenge zinenge ba zi fasui andrõ fefu ba laʼohe khõnia fefu zi so fõkhõ.
36. Ba laʼandrõ khõnia, enaʼõ ha ahe mbarunia lababaya, ba dozi sombambaya, ba dõhõ wõkhõ.

HAKUNA MATATA
 FAZA 15

I. Oroisa niha, si lõ guna.

II. Ifadõhõ wõkhõ nono ndra alawe Ganaʼana andrõ Yesu.
III. Ibeʼe gõ ba niha si õfa ngahõnõ.
1. Me luo daʼõ mõi khõ Yesu warizaio ba sangila amakhoita, banua Yeruzalema, lamane:
2. Hana wa lasawõ niwaʼõ ndra tua ira nifahaõmõ? Lõʼõ sa mombanõ ira, na laʼa gõra.
3. Ba itema li, imane khõra: Ba hana ami gõi, wa misawõ goroisa Lowalangi, ba nifakhoimi andrõ?
4. Noa sa iʼoroiʼõ Lowalangi, imane: ”Fosumange namau, awõ ninau ba: ”si mate zangelifi amania ba ma inania.”
5. Ba yaʼami, ba mimane: Na so zangumaʼõ khõ namania, ba ma khõ ninania: Tebeʼe sumange [Lowalangi]
zinemau khõgu enaʼõ, ba alakha lõ ifusumange namania, awõ ninania.
6. Ba no miwuʼai goroisa Lowalangi andrõ, ba nifakhoimi andrõ.
7. He yaʼami, samini tõdõ! Si ndruhu wamaʼeleʼõ Yesaya ba khõmi andrõ, me imane:
8. ”Lafosumange ndraʼo bewera niha andrõ, ba tõdõra, ba no arõu khõgu.
9. Zayazaya gõlõra wamosumangera yaʼo, me no nifakhoi niha wamahaõra andrõ.”
10. Ba ikaoni khõnia niha sato, ba imane khõra: Mifondrondrongo ba yaʼaboto ba dõdõmi!
11. Tenga daʼõ zanaʼunõi niha si mõi bakha ba mbawania, ha si mõi baero, si oroi mbawania daʼõ zanaʼunõi niha.
12. Ba so ndra nifahaõ, lamane khõnia: Hadia, õʼila wa no fatuwu ba warizaio, me larongo niwaʼõu andrõ?
13. Ba itema li, imane: Fefu zinanõ, si tenga nitanõ Namagu andrõ ba zorugo, ba ladeha dania
14. Mibõhõi ira; niha sauʼa ira, samasao sauʼa, ba na ifasao nawõnia sauʼa sauʼa, ba faoma aekhu ira ba gohokoho.
15. Ba itema linia Fetero, imane khõnia: Ombakhaʼõ khõma geluaha gamaedola andrõ.
16. Ba imane: Hadia, lõʼõ na saboto ba dõdõmi gõi?
17. Hadia, lõ miʼila, wa isawa mbetuʼa fefu zi mõi bakha ba mbawa, awõ wa ifuli mõi baero ba dõgitõgi?
18. Ba hadia ia zi otarai mbawa, ba ba dõdõ iʼotarai, ba daʼõ zanaʼunõi niha.
19. Moroi ba dõdõ sa iʼotarai eraʼera si lõ sõkhi, ba fangeʼe, ba fohorõni donga zodonga ba fohorõ bõʼõ ba fanagõ ba
famõbõgõ si lõ duhu ba fanandrawa.
20. Yaʼia wanaʼunõi niha. Ba lõ itaʼunõi niha, na manga lõ mombanõ.
21. Ba iheta ia ba daʼõ Yesu, isawa danõ Diro ba tanõ Zidona.
22. Ba hiza ndra alawe Ganaʼana, siotarai danõ daʼõ; muʼao ia, imane: Hakhõsi tõdõ ndraʼo Tua, maʼuwu Dawido!
ifakao sibai nonogu alawe bekhu.
23. Ba lõ itema linia, sambua li lõʼõ. Ba mõi khõnia ndra nifahaõnia, mangandrõ ira khõnia, lamane: Fofanõ ia, me si
aoʼao moroi furida.
24. Ba itema lira, imane: Ha ba mbiribiri sisuna andrõ, maʼuwu Gizeraeli, tefatenge ndraʼo.
25. Ba mõi ndra alawe no mege, ituhi danõ fõnania, imane: He Tua, tolodo!
26. Ba itema linia, imane: Lõ tola lahalõ gõ ndraono, ba wameʼe õ nasu.
27. Ba imane: Si ndruhu Tua, ba laʼa sa atõ asu gakhõkhõla, saekhu tou, na manga zokhõ yaʼira.
28. Ba itema linia Yesu, imane khõnia: He alawe, no ebua wamatimõ andrõ, yafalukhaʼõ zomasi ndraʼugõ! Ba dõhõ
wõkhõ nononia alawe, ba daʼõ sibai.
29. Ba iheta ia ba daʼõ Yesu, isawa mbawa Galilaia andrõ, ba mõi ia ba hili, mudadao ia ba daʼõ.
30. Ba ato zangondrasi yaʼia niha, si so sogombuyumbuyu ba sagauʼa ba si lõ hede ba sagabõda ba bõʼõnia, ato, ba
latouʼõ tou fõnania; ba ifadõhõ wõkhõra
31. tobali ahõlihõli dõdõ niha sato, me laʼila humede zi lõ hede andrõ ba dõhõ wõkhõ zagabõda ba mowaõwaõ
zogombuyumbuyu ba laʼila niha sagauʼa; ba lasuno Lowalangi Ndraono Gizeraeli.
32. Ba humede Yesu ba nifahaõnia, imane: Ahakhõ dõdõgu niha sato andrõ, me no tõlu bongi waʼara lõ nirõira yaʼo,
ba lõ õra, ba lõ omasido ufofanõ ira lõ manga, fa lõ mate olofo ba lala.
33. Ba lamane khõnia nifahaõ: Heza tahalõ gõ si manõ faʼoya, ba danõ si mate, fangabuso niha si manõ faʼatõ?
34. Ba imane khõra Yesu: Ha uga roti, si so khõmi? Ba lamane: Fitu, ba so maʼifu giʼa.
35. Ba iwaʼõ ba niha sato, enaʼõ mudadao ira ba danõ;
36. ba ihalõ roti andrõ si fitu, awõ giʼa andrõ, ba iʼaohasi gõlõ Lowalangi, ba iboboto ba ibeʼe khõ ndra nifahaõ, ba
ira nifahaõ zameʼe ba niha sato.
37. Ba manga ira fefu, ba abuso; ba laʼozaragõ zi tõra, akhõkhõla, fitu kude.
38. Ba si manga andrõ, ba no õfa ngahõnõ ndra matua, baero ndraono, baero ndra alawe.
39. Ba ifofanõ niha sato, ba mõi ia baowo, isawa danõ Magada.

HAKUNA MATATA
 FAZA 16

I. Tandra moroi ba mbanua si yawa.

II. Tanõmõ roti warizaio andrõ.
III. Famaduhu õ Wetero.
IV. Ibõrõtaigõ mangombakha famakao yaʼia Yesu.
V. Ifobawa lala ba woloʼõ yaʼia.
1. Ba mõi khõnia warizaio ba sadukaio, latandraigõ ia, laʼandrõ khõnia, enaʼõ na iʼoromaʼõ khõra dandra, moroi si
yawa ba mbanua.
2. Ba itema li, imane khõra: Na tanõ owi, ba mimane: Lõkhõ dania, me no oyo mbanua;
3. ba na mahemolu mbanua, ba mimane; Moteu sabõlõbõlõ maʼõkhõ, me no oyo mbanua ba me no alu. Amuata
mbanua andrõ, ba miʼila mihuku, ba tandra ginõtõ andrõ, ba tebai mihuku.
4. Laʼalui dandra niha si lõ sõkhi, sohorõhorõ, ba lõ tebeʼe khõra dandra, ha tandra khõ Yona andrõ. Ba irõi ira,
mofanõ ia.
5. Ba me no larugi si yefo ira nifahaõ, ba no olifu ira wolohe roti.
6. Ba imane khõra Yesu: Mifaigi, miʼangelama ba danõmõ roti warizaio andrõ ba ba danõmõ roti zadukaio.
7. Ba lafatoutou tõdõra, lamane: Me lõ niʼoheda roti.
8. Ba me iʼila daʼõ Yesu, ba imane: Hadia nifatoutoumi tõdõmi, sambõ famati, wa lõ niʼohemi roti?
9. Hadia, lõʼõ na saboto ba dõdõmi, ba hadia, lõ itõrõ tõdõmi roti no, si lima ba zi lima ngahõnõ niha ba ha uga kude
niʼozaragõmi?
10. Ba he roti si fitu ba zi õfa ngahõnõ niha, ba ha uga kude niʼozaragõmi?
11. Hana wa lõ aboto ba dõdõmi, wa tenga roti niwaʼõgu khõmi, me umane: Miʼangelama ba danõmõ roti warizaio
andrõ ba ba danõmõ roti zadukaio?
12. Awena aboto ba dõdõra, wa tenga daʼõ niwaʼõnia: Miʼangelama ba danõmõ roti warizaio andrõ ba ba danõmõ
roti zadukaio, wa famahaõ warizaio ba famahaõ zadukaio niwaʼõnia.
13. Ba me irugi Yesu danõ Kaisaria Wilifo, ba isofu khõ ndra nifahaõnia, imane: Hadia lawaʼõ niha, ha niha Nono
Niha?
14. Ba lamane: So zangumaʼõ Yohane andrõ, samayagõ idanõ ba so zangumaʼõ Eliya, ba so, ba Yeremia lawaʼõ, ba
ma fasamõsa zamaʼeleʼõ andrõ.
15. Ba imane khõra: Ba yaʼami, ba ha miwaʼõ, ha niha ndraʼodo?
16. Ba itema li Simoni Fetero, imane: Keriso ndraʼugõ, Ono Lowalangi sauri andrõ
17. Ba itema linia Yesu, imane khõnia: Yaʼahowu ndraʼugõ Simoni, ono Yona, me no tenga niha zamaʼeleʼõ khõu
daʼõ, me Amagu andrõ, si so ba zorugo, zamaʼeleʼõ.
18. Ba yaʼodo gõi, uwaʼõ khõu: Fetero ndraʼugõ, ba ba dete gowe andrõ utaruʼõ mbanuagu andrõ dania, ba lõ lalawa
ia bawa gõli mbanua tou
19. Ubeʼe dania khõu wogoe mbanua zorugo andrõ, ba na so nibõbõmõ ba guli danõ, ba nibõbõ gõi ba zorugo, ba
hadia niʼefaʼõu ba guli danõ, ba niʼefaʼõ gõi ba zorugo.
20. Aefa daʼõ iwaʼõ khõ ndra nifahaõ, bõi lawaʼõ ba niha, wa Keriso ia.
21. Iʼotarai daʼõ, ba ibõrõtaigõ Yesu ibokai khõ ndra nifahaõnia, wa lõ tola lõ mõi ia ba Yeruzalema, awõ wa
laʼoyaʼõ dania wamakao yaʼia satua andrõ ba ere sebua ba sangila amakhoita, awõ wa labunu dania ia, awõ wa
tesusugi dania ia, na no irugi tõlu ngaluo.
22. Ba isõbi ia khõnia Fetero, ibõrõtaigõ itenawa, imane: Yamutimba khõu Lowalangi, Tua!
23. Bõi gõna ndraʼugõ si manõ. Ba ibaliʼõ ia, imane khõ Wetero: Ae furigu, Satana! fangalagu ndraʼugõ; me lõ
õfatoutou zomasi Lowalangi, ha somasi niha õfatoutou.
24. Aefa daʼo, ba imane Yesu khõ ndra nifahaõnia: Na so zedõna moloʼõ yaʼo, ba yamuʼositengagõ ia ba yamuluʼi
rõfania ba yamuʼoʼõ ndraʼo
25. Ba zangalui faʼanau nosonia, aetu ia, ba saetu noso, na bõrõ ndraʼo, daʼõ zanõndra yaʼia.
26. Hadia sa guna ba niha, na isõndra harenia fefu hadia ia zi so ba guli danõ, ba na teʼala ia nosonia? Ba hadia enaʼõ
nibeʼe niha hõli nosonia?
27. So sa dania Nono Niha, so khõnia lakhõmi Namania, awõnia malaʼika khõnia, ba ba daʼõ ibeʼe zulõ ba zamõsana,
dali mbuabuania.
28. Si ndruhu niwaʼõgu khõmi, so õsa, zi so ba daʼe, si lõ mate, irege no laʼila so Nono Niha ba mbanuania andrõ.

HAKUNA MATATA
 FAZA 17

I. Famolakhõmi Yesu.
II. Ifadõhõ wõkhõ zaniri Yesu.
III. Ifaʼeleʼõ wamakao yaʼia.
IV. Fameʼe bobotolõ.
1. Ba õnõ bongi aefa daʼõ, ba iwaʼõ awõnia Yesu Wetero ba Yakobo ba Yohane, talifusõ Yakobo, ba iʼohe ira ba
hili salawa, ba zi ha yaʼira.
2. Ba tobali ia fõnara, humaga mbawania, hulõ luo, ba nukhania, ba afusi, hulõ haga.
3. Ba hiza, oroma khõra Moze ba Eliya, si fahuhuo khõnia.
4. Ba humede Wetero, imane khõ Yesu: He Tua, ba daʼe zi sõkhi nahada, na omasi ndraʼugõ, ba daʼulau nose ba
daʼe, tõlu, sambua khõu ba sambua khõ Moze ba sambua khõ Geliya.
5. Ba me muhede ia na, ba hiza lawuo sihaga, si lumõʼõ yaʼira, ba hiza li, si otarai lawuo andrõ, imane: Onogu daʼõ,
ono omasiõ, waʼomasigu; mifondrondrongo linia.
6. Ba me larongo daʼõ ira nifahaõ, ba lafalõgu tou ira, ataʼu sibai.
7. Ba mõi khõra Yesu, itufa ira tangania, imane: Mifaoso, ba bõi miʼataʼufi.
8. Ba me lafaõga hõrõra, ba lõ niʼilara niha, ha Yesu.
9. Ba me latueli hili, ba iwaʼõ khõra Yesu, bõi laʼombakhaʼõ gangilata andrõ, gofu ha õkhõ, irege no maoso Nono
Niha moroi ba ngai zi mate.
10. Ba lasofu khõnia nifahaõ andrõ, lamane: Ba hana wa lawaʼõ sangila amakhoita, lõ tola lõ mõi Geliya ua?
11. Ba itema li, imane: Mõi sa Geliya ba ifuli iʼaʼazõkhi fefu hadia ia.
12. Ba uwaʼõ khõmi: Noa saʼae mõi Geliya, ba lõ saboto ia ba dõdõra, ba no lalau khõnia hadia zomasi ira. Si manõ
gõi ba Nono Niha; lafakao dania
13. Awena aboto ba dõdõ ndra nifahaõ, wa khõ Yohane, samayagõ idanõ andrõ, tetandrõsaigõ niwaʼõnia khõra.
14. Ba me larugi niha sato, ba iʼondrasi ia niha, ituhi danõ fõnania, imane:
15. He Tua, hakhõsi tõdõ nonogu andrõ, maniri, mofõkhõ sibai; asese saʼae alau ia ba galitõ ba asese gõi ba nidanõ.
16. Ba no uʼohe ia khõ ndra nifahaõmõ, ba tebai lafadõhõ.
17. Ba itema linia Yesu, imane: He yaʼami, niha si lõ famati, si no tefuyu tõdõ! ha waʼaragu na khõmi enaʼõ? ha
waʼara utaha wolaumi andrõ? Miʼohe ia khõgu ba daʼe.
18. Ba itenawa ia Yesu, ba aheta khõnia mbekhu andrõ, ba dõhõ wõkhõ nono andrõ, iʼotarai daʼõ sibai.
19. Aefa daʼõ, ba mõi ndra nifahaõ khõ Yesu, ba zi ha yaʼira, lamane: Hana ndraʼaga, wa tebai mafofanõ ia?
20. Ba imane khõra: Ba waʼambõ wamatimi andrõ. Si ndruhu sa niwaʼõgu khõmi, na so khõmi wamati, sezai bua
lada, ba miwaʼõ ba hili andrõ: Fawuʼaʼõ ba daʼe, faʼeseʼõ ba daʼõ! ba ifawuʼa ia; ba lõ hadia ia zi tebai khõmi.
21. Ba lõ aheta zi sambalõ andrõ, na tenga ba wangandrõ ba ba wamoni.
22. Ba me orudu ira ba Galilaia, ba imane khõra Yesu; Tebeʼe dania Nono Niha ba danga niha,
23. ba labunu ia, ba na no irugi tõlu ngaluo, ba maoso ia, ifuli auri. Ba abu sibai dõdõra.
24. Ba me larugi Gafanauma, ba mõi khõ Wetero zanema bobotolõ andrõ, lamane: Hadia, lõ ibeʼe mbobotolõ andrõ
samahaõ yaʼami?
25. Imane: Ibeʼe. Ba me no mõi ia yomo, ba ihulõ linia Yesu, imane: Hadia ba dõdõu, Simoni, razo ba guli danõ
andrõ, ha khõ lahalõ mbeo ba sewa? hadia, ba ndraonora, hadia, ba niha bõʼõ?
26. Ba me imane: Ba niha bõʼõ, ba imane khõnia Yesu: Ba tobali aefa ndraono andrõ.
27. Ba fa bõi fatuwu ita khõra, ba ae ba mbawa, ba lau gai, ba halõ giʼa andrõ, si fõfõna mõi yawa, ba na õbokai
mbawania, ba õsõndra bakha zambua rufia; daʼõ halõ ba beʼe õmõda darua ita.

HAKUNA MATATA
 FAZA 18
I. Bõi fayawa ita.
II. Bõi tafobõrõ wangala khõ nawõda.
III. He tawisa, na mosala khõda nawõda.
IV. Amaedola: Razo sameʼe buala sugilõnia khõ sawuyunia, si lõ faʼahakhõ dõdõ dania.
1. Ba daʼõ mõi khõ Yesu ndra nifahaõnia, lamane: Ha niha atõ zebua ba mbanua zorugo andrõ?
2. Ba humede ia ba ndraono, ifaʼaso fõnara, ba imane:
3. Si ndruhu niwaʼõgu khõmi, na lõ mifuli ami, ba na lõ tobali hulõ ndraono ami, ba lõʼõ manõ lalami ba mbanua
zorugo andrõ.
4. Ba ha niha zangideʼideʼõ yaʼia, si mane iraono andre, daʼõ zebua ba mbanua zorugo andrõ.
5. Ba na so zamaʼamõi yomo khõnia iraono si manõ, sambua, ba dõigu, ba yaʼo nifaʼamõinia yomo.
6. Ba na so zangalani sideʼide andrõ, samõsa, samati khõgu, ba sõkhi khõnia enaʼõ, na latawi ba mbaginia gara
sebua ba na latiboʼõ ia ba dalu nasi.
7. Alai niha ba guli danõ, ba wangala andrõ! Lõʼõ sa tola lõ fangala, ba alai niha samobõrõ fangala
8. Ba na iʼalani ndraʼugõ tangau, ba ma aheu, ba tema ewa ia ba tiboʼõ; mohareʼõ na sabõda ndraʼugõ, ba ma
sakelakela, ba õkhamõ waʼauri, moroi dua dangau ba dua gaheu, ba tetibo ndraʼugõ ba galitõ andrõ, si lõ
matemate.
9. Ba na iʼalani ndraʼugõ hõrõu, ba tema koe ia ba tiboʼõ; mohareʼõ na si bakole ndraʼugõ ba õkhamõ waʼauri,
moroi dombua hõrõu, ba tetibo ndraʼugõ ba narako alitõ andrõ.
10. Mifaigi, fa bõi miʼositengagõ zideʼide andrõ, samõsa. Uwaʼõ sa khõmi, malaʼikara andrõ ba zorugo, ba lõ
mamalõmalõ wa laʼila mbawa Namagu andrõ, si so ba zorugo.
11. Ba wangorifi si no elungu sa mõi Nono Niha.
12. Hadia ba dõdõmi? Na so niha, si so biribiri, otu ngaʼeu, ba na no elungu zi sageu; hadia, lõ irõi zi siwa wulu a
siwa ba hili misa ba mõi mangalui selungu andrõ?
13. Ba na tobali isõndra, ba si ndruhu niwaʼõgu khõmi, abõlõ waʼomuso dõdõnia ba daʼõ, moroi ba waʼomuso
dõdõnia ba zi siwa wulu a siwa, si lõ elungu.
14. Si manõ gõi khõ Namami andrõ, si so ba zorugo; tenga nilau dõdõnia taya zamõsa, sideʼide andrõ.
15. Ba na mosala khõu dalifusõu, ba ae tegu ia, ba zi ha yaʼami, daruami; na ifondrondrongo khõu, ba no õsõndra
dalifusõu.
16. Ba na lõ ifondrondrongo, ba halõ awõu zamõsa tõ ba ma darua, enaʼõ aro huhuo fefu ba niwaʼõ zi darua, ba ma si
datõlu, si so ba mbõrõ.
17. Ba na lõ ifondrondrongo khõra andrõ, ba ombakhaʼõ ba mbanua. Ba na lõʼõ gõi ifondrondrongo niwaʼõ mbanua,
ba ya hulõ niha baero ia khõu, ya hulõ zanema beo.
18. Si ndruhu niwaʼõgu khõmi, hadia nibõbõmi ba guli danõ, ba nibõbõ gõi ba zorugo; ba hadia niʼefaʼõmi ba guli
danõ, ba niʼefaʼõ gõi ba zorugo.
19. Ba uwaʼõ gõi khõmi, na darua ba khõmi zangosaraʼõ tõdõra, ba guli danõ, ba ngawalõ hadia ia, niʼandrõra, ba
ibeʼe khõra Amagu andrõ, si so ba zorugo.
20. Ba zorudu zi darua, ba ma si datõlu, ba dõigu, ba daʼõ sodo khõra ba gotaluara.
21. Ba mõi khõnia Wetero, imane khõnia: He Tua, ha me uga uʼefaʼõ zala dalifusõgu, na mosala in khõgu? Hadia
irugi mewitu?
22. Imane khõnia Yesu: Uwaʼõ khõu: tenga ha irugi zi mewitu, irugi zi mewitu ngafulu wa fitu.
23. Andrõ fakhilikhili ira mbanua zorugo andrõ razo, sedõna mangerai õmõ khõ zawuyunia.
24. Ba me ibõrõtaigõ mangerai, ba teʼohe khõnia zamõsa, soʼõmõ si fulu ngahõnõ balaki.
25. Ba me lõ khõnia famuʼa, ba iwaʼõ sokhõ, laʼamawa ia, awõ woʼomonia, awõ nononia, awõ fefu hadia ia zi so
khõnia, famuʼa gõmõ.
26. Ba ituhi dano sawuyu andrõ, mangalulu ia khõnia, imane: Bologõ dõdõu khõgu, ba ahori ubuʼa ia khõu.
27. Ba ahakhõ dõdõ zokhõ zawuyu andrõ, iʼefaʼõ ba ibeʼe bualania khõnia zugilõ andrõ.
28. Ba me mõi baero zawuyu andrõ, ba falukha ia nawõnia sawuyu, soʼõmõ khõnia si lima wulu rufia. Ba iraʼu, itõgi
mbagi, imane: Buʼa gõmõu khõgu.
29. Ba ituhi danõ awõnia sawuyu andrõ, mangandrõ khõnia, imane: Bologõ dõdõu khõgu, ba ubuʼa khõu.
30. Ba lõ edõna ia; mõi ia, ifakuruʼõ, irege ibuʼa gõmõ.
31. Ba me laʼila daʼõ awõnia sawuyu bõʼõ, ba abu sibai dõdõra ba mõi ira, laʼombakhaʼõ khõ zokhõ yaʼira daʼõ no
mege fefu.
32. Ba ifakaoniʼõ ia sokhõ yaʼia, imane khõnia: He sawuyu si lõ sõkhi! Õmõ no andrõ fefu, ba no ubeʼe bualagu
khõu, me no mangandrõ ndraʼugõ khõgu;
33. ba hadia, lõ õhakhõsi tõdõ gõi menaʼõ nawõu sawuyu, si mane yaʼo, me no uhakhõsi tõdõ ndraʼugõ?
34. Ba mofõnu zokhõ yaʼia, ibeʼe ba danga zamakao, irege ibuʼa gõmõnia khõnia fefu.
35. Si manõ gõi ilau khõmi dania Amagu andrõ ba zorugo, na tenga moroi ba dõdõmi miʼefaʼõ zala, dozi ami, ba
dalifusõmi.

HAKUNA MATATA
 FAZA 19

I. Lasofu, na tola itiboʼõ ngambatõnia niha.

II. Ifahowuʼõ ndraono Yesu.
III. Ono matua andrõ, soʼanaʼa.
IV. Ha waraõ isõndra lala wangorifi soʼanaʼa.
1. Ba me no iʼoʼozui Yesu huhuo andrõ, ba iheta ia ba Galilaia, isawa danõ Yudaia, yefo Yoridano.
2. Ba ato zoloʼõ yaʼia niha, ba ifadõhõ wõkhõra ba daʼõ.
3. Ba mõi khõnia warizaio, latandraigõ ia, lamane: Hadia, tola itiboʼõ ngambatõnia niha, gofu hadia mbõrõ?
4. Ba itema li, imane: Hadia, lõ niʼilami ba zura, wa ira matua ba ira alawe nifazõkhi zombõi ba mbõrõta?
5. ba no imane: ”Andrõ irõi dania namania, awõ ninania, niha, ba iʼolembai ngambatõnia, ba tobali ha sambua boto
zi darua andrõ”?
6. Ba tenga saʼae darua ira, ha sambua boto. Ba bõi yamufabali niha nifabõbõ Lowalangi
7. Lamane khõnia: Ba hana wa no iʼoroiʼõ Moze labeʼe zura wangefa, ba latiboʼõ ia?
8. Imane khõra: Bõrõ waʼabeʼe dõdõmi, wa itehe khõmi Moze waniboʼõ ira alawemi; ba moroi ba mbõrõta, ba tenga
si manõ.
9. Ba uwaʼõ khõmi: Na so zaniboʼõ ira alawenia, na tenga horõ mbõrõ, ba na ihalõ danõ bõʼõ, ba sohorõ daʼõ.
10. Lamane khõnia nifahaõnia: Na si manõ huku niha ba ndra alawe, ba lõ sõkhi wangowalu.
11. Ba imane khõra: Lõ dozi aboto ba dõdõ huhuo andre, ha ba nibeʼe faʼaboto ba dõdõ.
12. So sa nikhai, si no tohõna si manõ, moroi ba dalu nina; ba so nikhai, nikhai niha, ba so nikhai, si no mogai yaʼira
tangara, bõrõ mbanua zorugo andrõ. Sangila mamotokhi ba dõdõnia, ba yamubotokhi.
13. Ba laʼohe khõnia ndraono sawuyu, enaʼõ itufa ira tanga ba mangandrõ. Ba latenawa ira nifahaõ.
14. Ba imane khõra Yesu: Mifaʼamõi ndraono, bõi mitaha ira weʼamõi khõgu, ba zi manõ sa mbanua zorugo andrõ.
15. Ba itufa ira tanga, ba iheta ia ba daʼõ.
16. Ba hiza niha si mõi khõnia, imane: He samahaõ! hadia zi sõkhi nilaugu, enaʼõ usõndra waʼauri si lõ aetu andrõ?
17. Ba imane khõnia: Hadia wa õsofu khõgu zi sõkhi? Ha samõsa zi sõkhi. Ba na omasiʼõ õkhamõ waʼauri, ba oʼõ
goroisa andrõ.
18. Imane: Hadia goroisa? Ba imane Yesu: Daʼõ: Bõi angeʼe! Bõi ohorõ! Bõi anagõ! Bõi bõbõgõ zi lõ duhu!
19. Fosumange namau, awõ ninau! ba: Omasiʼõ zahatõ khõu, si mane faʼomasiu ndraʼugõ!
20. Imane khõnia ono matua andrõ: No ahori uʼoʼõ daʼõ, hadia zambõ ndraʼo?
21. Imane khõnia Yesu: Na omasiʼõ moʼahonoa, ba ae amawa zi so khõu ba beʼe ba zi numana, ba so khõu girõgirõ
ba zorugo ba tabu, oʼõ ndraʼo.
22. Ba me irongo daʼõ ono matua andrõ, ba mofanõ ia, abu dõdõ; me no sebua anaʼa ia.
23. Ba imane Yesu ba nifahaõnia: Si ndruhu niwaʼõgu khõmi, afõkhõ sibai ba zoʼanaʼa wogamõ banua zorugo andrõ.
24. Ba uwaʼõ gõi khõmi, aoha na i itõrõ dõgi walõlõwa kudo, moroi ikhamõ mbanua zorugo soʼanaʼa.
25. Ba me larongo daʼõ nifahaõnia, ba tobali sibai dõdõra, ba lamane: Ba ha niha zogamõ faʼauri?
26. Ba ifaigi ira Yesu ba imane khõra: Na ba niha, ba tebai; ba ba Lowalangi, ba molala fefu hadia ia.
27. Ba humede Wetero, imane khõnia: Faigi ndraʼaga, no marõi fefu hadia ia ba no maʼoʼõ ndraʼugõ, ba hadia khõma
dania?
28. Ba imane khõra Yesu: Si ndruhu niwaʼõgu khõmi, yaʼami soloʼõ yaʼo, ba ba wangazõkhi dania, na mudadao
Nono Niha ba dadaoma lakhõminia andrõ, ba dumadao gõi ami, felendrua dadaoma ba sanguhuku mado Gizeraeli
andrõ, si felendrua, ami.
29. Ba dozi si no mondrõi talifusõ matua, ba ma talifusõ alawe, ba ma ama, ba ma ina, ba ma ono, ba ma benua, na
bõrõ dõigu, ba oya winaeta lasõndra mangawuli, ba latema waʼauri si lõ aetu andrõ, amaedola gondrõita.
30. Ba ato zi mõi furi dania si so fõna iadaʼe, ba si mõi fõna, si so furi iadaʼe.

HAKUNA MATATA
 FAZA 20

I. Amaedola: Luo zohalõwõ ba kabu nagu.

II. Ifuli iʼombakhaʼõ wamakao yaʼia Yesu.
III. Ina nono Zebedaio andrõ.
IV. Ifadõhõ Yesu hõrõ niha sauʼa, darua.
1. Noa sa fakhilikhili ira mbanua zorugo andrõ niha, satua baomo, si mõi, si hulõ wongi, mangoni sohalõwõ ba kabu
nagu khõnia.
2. Ba me no mamagõlõ ira zohalõwõ, sasuku maʼõkhõ luora, ba ifatenge ira ba kabu nagu andrõ khõnia.
3. Ba me ifuli mõi, me labõzi siwa, ba iʼila danõ bõʼõ, si so ba kade, si lõ halõwõ,
4. ba imane khõra: Miʼaeʼe, yaʼami gõi, ba kabu nagu, ba si nangea luomi, ba ubeʼe khõmi.
5. Ba mõi ira. Ba ifuli mõi me laluo ba me labõzi tõlu, ba imanõ zui.
6. Ba me mõi ia me labõzi lima, ba falukha ia danõ bõʼõ, si so ba daʼõ, ba imane khõra: Hadia wa miʼomaʼõkhõi
manõ ba daʼe, lõ halõwõ?
7. Lamane khõnia: Me lõ sangoni yaʼaga. Imane khõra: Miʼaeʼe gõi, ba kabu nagu andrõ.
8. Ba me bongi saʼae, ba imane sokhõ kabu nagu andrõ khõ durutulinia: Hede ba zohalõwõ andrõ ba beʼe luora;
bõrõgõ ba zafuria mõi, numalõ ba zi fõfõna andrõ.
9. Ba laʼondrasi niʼoni me labõzi lima, ba sasuku zamõsa luora.
10. Ba me so zi fõfõna andrõ, ba lawai ebua zinemara. Ba tebeʼe sasuku zamõsa khõra gõi.
11. Ba me no latema daʼõ, ba kumõkõkõkõ ira khõ zatua baomo andrõ,
12. lamane: Ha saza wohalõwõ zafuria andrõ, ba no fagõlõgõlõ ndraʼaga õbeʼe, yaʼaga si no manaha faʼafõkhõ andrõ,
maʼõmaʼõkhõ, awõ waʼaukhu zino
13. Ba itema li zi samõsa andrõ, imane: He le, lõ ulimo ndraʼugõ. Tenga no mamagõlõ ita ba zi sasuku?
14. Halõ dana khõu ba ofanõ. Somasido, ufagõlõgõlõ wameʼe khõmi safuria andre.
15. Ma lõ tola uʼoʼõ manõ nilau dõdõgu ba zi so khõgu? Ma afõkhõ dõdõu, me no sebua tõdõ ndraʼo?
16. Si manõ wa tobali si so fõna zi so furi, awõ wa tobali si so furi zi so fõna.
17. Ba me mõi misi yawa Yesu ba Yeruzalema, ba iʼohe awõnia zi felendrua, ba zi ha yaʼira ba imane khõra ba lala:
18. Hiza, mõi ita misi yawa ba Yeruzalema; ba tebeʼe dania ba danga gere sebua ba ba danga zangila amakhoita
andrõ Nono Niha, ba laʼetuʼõ hukunia, huku famunu,
19. ba labeʼe ia ba danga niha baero, ba wangoʼaya yaʼia ba ba wamõbõzi ba ba wamorõfa; ba na no irugi tõlu
ngaluo, ba maoso ia, ifuli auri.
20. Ba mõi khõnia nina nono Zebedaio andrõ, awõ nononia, ituhi danõ fõnania, so niʼandrõnia khõnia.
21. Ba imane khõnia: Hadia niwaʼõu? Imane khõnia: Waʼõ, enaʼõ dumadao dania nonogu andre, si darua, samõsa ba
gambõlõu ba samõsa ba gaberau, ba mbanuau andrõ.
22. Ba itema linia Yesu, imane: Lõ miʼila watahõgõ hadia niʼandrõmi. Hadia miʼila mibadu nõsi mako andrõ,
nibadugu dania? Lamane khõnia: Maʼila.
23. Imane khõra: Mibadu sa nõsi mako andrõ khõgu dania, ba fedadao andrõ ba gambõlõgu ba ba gaberagu, ba tenga
iaʼo zangumaʼõ; ha daʼõ zidadao ba daʼõ, nihonogõi Namagu fedadao.
24. Ba me larongo daʼõ si dafulu, ba lõ sõkhisõkhi dõdõra ba zi darua andrõ, si fatalifusõ.
25. Ba humede khõra Yesu, imane: Miʼila, lafatõrõ mbanuara salawa niha ba labeʼe barõ mbawara niha sebuara.
26. Ba ba khõmi, ba bõi si manõ; ha niha zomasi ebua ba khõmi, ba yamõi enonimi;
27. ba na so ba khõmi zomasi mõi fõnami, ba yamõi sawuyumi.
28. Si mane Ono Niha, tenga si mõi mangoni, no si mõi enoni, si mõi mameʼe nosonia hõli zato
29. Ba me mofanõ ira, me aefa ira ba Yerikho, ba ato zoloʼõ yaʼia niha.
30. Ba hiza niha sauʼa, darua, sidadao ba zinga lala; me larongo itõrõ Yesu, ba muʼao ira, lamane: Hakhõsi tõdõ
ndraʼaga, maʼuwu Dawido!
31. Ba latenawa ira sato, enaʼõ labato. Ba lahõtõi feʼao, lamane: He Tua, maʼuwu Dawido, hakhõsi tõdõ ndraʼaga!
32. Ba ibadugõ ia Yesu, muhede ia khõra, imane: Hadia zomasi ami, he uwisa khõmi?
33. Lamane khõnia: He Tua, enaʼõ teboka hõrõma!
34. Ba ahakhõ dõdõ Yesu ba ibabaya hõrõra, ba iʼanemaʼõ ifuli laʼila niha ba laʼoʼõ ia.

HAKUNA MATATA
 FAZA 21

I. Feʼamõi Yesu miyomo ba Yeruzalema.

II. Fangehao osali.
III. Marafala si mate.
IV. Lasofu, hana wa tola imanõ Yesu.
V. Amaedola: Sohalõwõ ba kabu nagu.
1. Ba me no ahatõ ira ba Yeruzalema, me larugi Mbetifage, ba gahe hili wanikha, ba ifatenge nifahaõnia Yesu,
darua,
2. imane khõra: Miʼae ba mbanua sideʼide andrõ, fõnami, ba iʼanemaʼõ falukha ami galide si alawe niʼamõhõgõ ba
so gõi nono; mitotoʼõ wesu ba miʼohe ia khõgu.
3. Ba na so zangumaʼõ khõmi hadia ia, ba mimane: Moguna khõ Dua, ba iʼanemaʼõ ifaʼoheʼõ.
4. Andrõ si manõ, enaʼõ itõrõ niwaʼõ zamaʼeleʼõ andrõ, me imane: ”Miwaʼõ khõ nono Ziona alawe andrõ:
5. ”Hiza, iʼondrasiʼõ razomõ, sebolo tõdõ, fakudo ia ba hulu galide, ba ba hulu nono zonoro”.
6. Ba mõi nifahaõ andrõ, laʼoʼõ niwaʼõ Yesu, khõra, laʼohe galide andrõ,
7. awõ nono, ba labologõ nukha ba hulu ba fakudo ia yawa.
8. Ba ato niha samologõ ba lala nukhara; ba so zolewa tuturu geu ba lafazawili ba lala.
9. Ba muʼao niha sato, si so fõna, awõ zoloʼõ moroi furi, lamane: ”Hozana khõ maʼuwu Dawido andrõ, yaʼahowu zi
so andrõ, ba dõi Zoʼaya; hozana ba zalawa yawa!”
10. Ba me irugi yomo ba Yeruzalema, ba humufa mbanua maʼafefu, lamane: Ha niha daʼõ?
11. Ba lamane niha sato: Daʼõ zamaʼeleõ andrõ, Yesu, banua Nazareta, ba Galilaia.
12. Ba mõi ba gosali Lowalangi andrõ Yesu, ba ifofanõ baero fefu zamawamawa hadia ia, awõ zowõliwõli ba gosali,
ba isoʼagõ meza zanuka anaʼa, awõ dadaoma zamawa marafadi.
13. Ba imane khõra: No so ba zura: ”Omo wangandrõ dõi nomogu.” Ba yaʼami, ba no mibaliʼõ tõgi narõ hili naha
zorabu.
14. Ba laʼondrasi ia sauʼa, awõ zombuyumbuyu tõla, ba gosali, ba ifadõhõ wõkhõra.
15. Ba me laʼila ere sebua ba sangila amakhoita zahõlihõli dõdõ andrõ, nilaunia, ba me larongo li ndraono, siʼao ba
gosali, sangumaʼõ: ”Hozana khõ maʼuwu Dawido andrõ!” ba lõ sõkhisõkhi dõdõra.
16. Ba lamane khõnia: Õrongo, hadia niwaʼõ daʼõ? Ba imane khõra Yesu: Urongo. Hadia, lõ mirai miʼila ba zura:
”No õʼasogõ khõu wanuno si oroi mbewe ndraono si lõ humede na, ba si oroi mbewe zamaenu?”
17. Ba irõi ira, mõi ia baero mbanua, isawa Mbetania, ba mõrõ ia ba daʼõ.
18. Ba me mangawuli ia miyomo ba Yeruzalema, si hulõ wongi, ba olofo ia.
19. Ba me iʼila marafala, sageu, ba ngai lala, ba mõi ia ba daʼõ, ba lõ yawa bua niʼilania, ha bulu. Ba imane khõnia:
Bõi yamowua ndraʼugõ saʼae, irugi zi lõ aetu. Ba iʼanemaʼõ mate marafala andrõ.
20. Ba me laʼila daʼõ nifahaõ, ba ahõlihõli dõdõra ba lamane: Ha lõ alio mate marafala andrõ!
21. Ba humede Yesu, imane khõra: Si ndruhu niwaʼõgu khõmi: Na so khõmi wamati, na lõ manufa dõdõmi, ba tenga
ha daʼõ milau, ba marafala andrõ; na miwaʼõ gõi ba hili andrõ: Fazawaʼõ ba tiboʼõgõ ba nasi, ba itõrõ niwaʼõmi.
22. Ba hadia ia, fefu, niʼandrõmi ba wangandrõ, na mamati ami ba lõ zi lõ mitema.
23. Ba me mõi ia ba gosali, ba laʼondrasi ia ere sebua ba satua mbanua, me mamahaõ ia, lamane: Hadia, wa tola õlau
daʼõ ba ha niha zanehe khõu?
24. Ba itema lira Yesu, imane khõra: So gõi nisofugu khõmi zambalõ; na miwaʼõ khõgu daʼõ, ba uwaʼõ gõi khõmi,
hadia, wa tola ulau daʼõ.
25. Famayagõ idanõ andrõ khõ Yohane, he moroi ia, hadia, moroi ba zorugo, hadia moroi ba niha? Ba laʼeraʼera
tõdõra, ba lamane:
26. Na tawaʼõ: Moroi ba zorugo, ba imane khõda dania: Ba hana wa lõ mamati ami no khõnia? Ba na tawaʼõ: Moroi
ba niha, ba ataʼu ita niha sato, me ba dõdõra fefu, samaʼeleʼõ Yohane andrõ.
27. Ba latema li Yesu, lamane: Lõ maʼila. Ba imane khõra gõi: Ba lõʼõ gõi uwaʼõ khõmi, hadia, wa tola ulau daʼõ.
28. Ba hadia ba dõdõmi? So niha, si so ono matua, darua. Ba mõi ia ba zi samõsa, imane: He onogu, ae ohalõwõ ba
kabu nagu maʼõkhõ.
29. Ba itema linia, imane: Lõ edõnado. Ba aefa daʼõ, ba mangesa dõdõnia, ba mõi ia.
30. Ba mõi ia ba zi samõsa, ba imanõ gõi. Ba itema linia daʼõ, imane: Mõi ndraʼo, ama, ba lõ mõi ia.
31. Ha niha ba zi darua andrõ zoloʼõ somasi nama? Lamane: Si fõfõna andrõ. Imane khõra Yesu: Si ndruhu niwaʼõgu
khõmi, ofõna molala ba mbanua Lowalangi andrõ zanema beo ba sohorõ, moroi khõmi.
32. Noa sa mõi Yohane khõmi, wangombakha lala satulõ, ba lõ samati ami khõnia, ba no mamati khõnia zanema beo
ba sohorõ. Ba me miʼila daʼõ, ba lõ sangesa dõdõmi, furi õ, ba wamati khõnia enaʼõ.
33. Mifondrondrongo gamaedola bõʼõ: So niha, satua baomo, samazõkhi kabu nagu, ifasui õli, ikoʼo ba danõ wolazi,
ba iʼotomosi malige, ba ibeʼe nisewa kabu andrõ ba zohalõwõ, ba ilau mofanõ.
34. Ba me no ahatõ mbawa wangai bua, ba ifatenge zawuyunia ba zohalõwõ andrõ, ba wanema bua nagu khõnia.
35. Ba laraʼu zawuyunia andrõ sohalõwõ: so nibõbõzi, so nibunu manõ, ba so nibunu nitebu kara.
36. Ba ifuli ifatenge zawuyu bõʼõ, ato moroi ba zi fõfõna andrõ, ba lamanõ gõi ba daʼõ.
37. Ba ba gafuriata, ba ifatenge khõra nononia, imane: Ataʼu ira nonogu.
38. Ba me laʼila nononia andrõ sohalõwõ, ba lamane dõdõra: Sanema ondrõita daʼõ, talabu, tabunu ia ba tahalõ khõda
gondrõita andrõ khõnia.
39. Ba laraʼu ia, latuliʼõ baero kabu nagu, ba labunu.
40. Ba na mõi zokhõ kabu nagu andrõ, ba he iwisa ba zohalõwõ andrõ?

HAKUNA MATATA
 41. Lamane khõnia: Ihaogõ wamakiko sebua horõ andrõ, ba kabu nagu andrõ, ba ibeʼe nisewa ba zohalõwõ bõʼõ,
sameʼe bua khõnia na bawania.
42. Imane khõra Yesu: Hadia, lõ mirai miʼila ba zura: ”Gowe andrõ, nitiboʼõ zotomo andrõ, ba no tobali toyo ba
watalinga; khõ Zoʼaya moroi daʼõ, ba sahõlihõli dõdõda.”
43. Andrõ uwaʼõ khõmi: Laheta dania khõmi mbanua Lowalangi andrõ, ba labeʼe ba niha sowua buania.
44. Ba sarasa zalau ba gowe andrõ, ba nilangõnia, ba imama.
45. Ba me larongo gamaedola andrõ khõnia ere sebua ba farizaio, ba aboto ba dõdõra, wa khõra itandrõsaigõ daʼõ.
46. Ba laʼalui wondraʼu yaʼia, ba no ataʼu ira niha sato, me ba dõdõra samaʼeleʼõ ia.

HAKUNA MATATA
 FAZA 22

I. Amaedola; Falõwa.
II. Lasofu, na labeʼe mbeo, ba na lõʼõ, ba
III. he wisa ba wemaoso zi mate andrõ, ba
IV. hadia zebua goroisa.
V. Ha maʼuwu Keriso?
1. Ba humede Yesu, amaedola zui ilau khõra, imane:
2. No fakhilikhili ira mbanua zorugo andrõ razo niha, samangowalu ononia.
3. Ba ifatenge zawuyunia, ba wehede ba zi ho kumaoni, ba weʼamõi ba walõwa, ba lõ edõna mõi ira.
4. Ba ifuli ifatenge zawuyu bõʼõ, imane: Mimane ba zi ho kumaoni andrõ: Hiza, no uʼasiwai gõ andrõ khõgu,
õrõbao khõgu ba hadia ia gurifõ niʼaʼatabõ, ba no tumaba ba no awai fefu hadia ia, mitabu ba walõwa.
5. Ba lõ ba dõdõra; mofanõ ira, so zi mõi ba nowi khõnia, ba so zi mõi maniaga.
6. Ba tanõ bõʼõ, ba laraʼu zawuyunia andrõ, laʼoʼaya ba labunu.
7. Ba mofõnu razo no mege, ba ifatenge zaradadunia, ifafakikoʼõ zangeʼe andrõ ba banuara, ba ifatunuʼõ.
8. Aefa daʼõ, ba imane ba zawuyunia: Noa sa mulau walõwa, ba tenga si nangea mõi nikaoni andrõ.
9. Ba miʼae ba wabaliwa lala misa, ba ha waʼato zi falukha ami, ba mikaoni ba walõwa.
10. Ba mõi ba lala zawuyu no mege, ba laʼozaragõ fefu zi falukha ira, si sõkhi, awõ zi lõ sõkhi, ba afõnu niha si
manga naha walõwa.
11. Ba me mõi baulu razo, ba wamaigi si manga andrõ, ba iʼila zamõsa ba daʼõ, si lõ baru ba walõwa.
12. Ba imane khõnia: He le, hadia wa mõiʼõ yomo ba daʼe, ba lõ baru ba walõwa? Ba lõ hedehedenia.
13. Ba imane razo ba genoni: Mibõbõ gahenia ba tangania, ba mitiboʼõ ia ba zogõmigõmi, baero sibai; ba fegeʼege
dania ba daʼõ ba fatangisa mboha.
14. Ato sa nikaoni, ba lõ ato nitutuyu.
15. Ba mõi mamagõlõ warizaio, enaʼõ laʼalani ia ba huhuonia.
16. Ba lafatenge khõnia nono zekola andrõ khõra, awõ zi faofao khõ Herode, lamane: He samahaõ! maʼila, satulõ
ndraʼugõ ba si ndruhu wangombakhaʼõu lala Lowalangi, ba lõ ba dõdõu niha, lõʼõ sa õfaigi mbawa niha.
17. Ba waʼõ khõma, hadia ba dõdõu, tola labeʼe mbeo khõ kaizaro, ma lõʼõ?
18. Ba me no aboto ba dõdõ Yesu walõsõkhira, ba imane: Hana wa mitandraigõ ndraʼo, samini tõdõ?
19. Miʼoromaʼõ khõgu hua mbeo andrõ. Ba laʼoroʼõ khõnia zambua hua suku.
20. Ba imane khõra Yesu: Ha famaedo daʼe, ba ha õkhõ zura andre? Lamane: Khõ kaizaro.
21. Ba imane khõra: Ba mibeʼe khõ kaizaro hadia khõ kaizaro, ba khõ Lowalangi hadia khõ Lowalangi.
22. Ba me larongo daʼõ, ba ahõlihõli dõdõra ba larõi ia, lalau mofanõ.
23. Me luo daʼõ mõi khõnia zadukaio andrõ, sangumaʼõ lõ femaoso zi mate, ba lasofu khõnia,
24. lamane: He samahaõ, no iwaʼõ Moze, na so zi mate niha, si lõ ono, ba yamuʼowalu woʼomonia talifusõnia,
yamufongaʼõtõ dalifusõnia andrõ.
25. Ba no so ba khõma, dafitu si fatalifusõ, ba mangowalu zi aʼa ba mate; ba me lõ ononia, ba khõ nakhinia
woʼomonia.
26. Si manõ gõi wanete daʼõ ba fanete zi darua, irugi dafitu ira.
27. Ba ba gafuriata, furira fefu, ba mate gõi galawe andrõ.
28. Ba ba wemaoso zi mate andrõ, ba ha foʼomo ia ba zi dafitu andrõ? noa saʼae dozi zangai yaʼia.
29. Ba itema lira Yesu, imane khõra: Selungu ami, lõ saboto ba dõdõmi zura ba lõ saboto ba dõdõmi waʼabõlõ
Lowalangi andrõ.
30. Ba wemaoso zi mate andrõ sa, ba lõ mangowalu ira, ba lõ mõi nihalõ, hulõ malaʼika Lowalangi andrõ ba zorugo
saʼae ira.
31. Ba ba wemaoso zi mate andrõ, ba hadia, lõ nibasomi niwaʼõ Lowalangi khõmi, me imane:
32. ”Lowalangi Gaberahamo ndraʼo ba Lowalangi Gizaʼaki ba Lowalangi Yakobo?” Ba tenga Lowalangi zi mate ia,
no Lowalangi zauri.
33. Ba me larongo daʼõ niha sato, ba tobali dõdõra ba wamahaõnia andrõ.
34. Ba me larongo farizaio, no ifaʼafu mbawa zadukaio, ba falukha ira.
35. Ba so zamõsa khõra, sonekhe ba goroisa, sanofu khõnia, ba wanandraigõ yaʼia, imane:
36. He samahaõ, hezo zebua goroisa ba zura goroisa andrõ?
37. Ba imane khõnia: ”Omasiʼõ Zoʼaya yaʼugõ, Lowalangiu andrõ, moroi siʼaikõ ba dõdõu, nosou maʼasambua
zangomasiʼõ yaʼia, ba õhorigõ geraʼerau, wangomasiʼõ yaʼia.”
38. Daʼõ zebua goroisa, daʼõ zi fõfõna.
39. Ba sambua tõ, si fakhilikhili khõnia: ”Omasiʼõ zahatõ khõu, si mane faʼomasiu ndraʼugõ.”
40. Ba goroisa si dombua andrõ manandrõsa goroisa fefu, awõ niwaʼõ zamaʼeleʼõ andrõ.
41. Ba me falukha warizaio, ba isofu khõra Yesu, imane:
42. Hadia ba dõdõmi ba khõ Keriso andrõ? ha maʼuwu ia? Lamane khõnia: Maʼuwu Dawido.
43. Ba imane khõra: Ba hadia wa ibeʼe tõinia Zoʼaya Dawido, nifarou Geheha, me imane:
44. ”No iwaʼõ Soʼaya khõ Zoʼaya yaʼo: Dadao ba gambõlõgu, irege ubeʼe tou barõ gaheu zi fatiu tõdõ khõu.”
45. Ba na ibeʼe tõinia Zoʼaya Dawido, ba he wisa wa maʼuwunia? Ba lõ sangila manema linia, hadia ia, ba lõ si lõ
ataʼu manofu khõnia saʼae, iʼotarai luo daʼõ.

HAKUNA MATATA
 FAZA 23
I. Itegu warizaio Yesu.
II. Iʼeʼesi mbanua Yeruzalema andrõ.
1. Ba humede Yesu ba niha sato ba khõ ndra nifahaõnia, imane:
2. Ba dadaoma Moze dumadao zangila amakhoita andrõ ba farizaio.
3. Ba fefu hadia ia, niwaʼõra khõmi, ba miʼoʼõ, bõi misawõ, ba bõi miʼoʼõ ba mbuabuara; lawaʼõwaʼõ sa, ba lõ
latõrõ.
4. Ba labõbõ noro sabua ba lahareʼõ ba galisi niha, ba yaʼira, ba sara turura lõ labeʼe, ba wamaliwa yaʼia.
5. Afuʼafura laʼila ira niha, andrõ lalau fefu nilaura andrõ. Laʼeboloʼõ sa zura wangerangera andrõ khõra, ba
laʼebuaʼõ mbowobowo mbarura andrõ.
6. Ba no omasi ira naha tanõ si yawa ba gowuloa ba dadaoma tanõ si yawa ba zekola;
7. ba omasi ira na laʼowai ira ba kade, ba na labeʼe tõira zamahaõ niha tanõ bõʼõ.
8. Ba bõi ndramubeʼe tõimi zamahaõ, ha sa samõsa zamahaõ yaʼami, ba si fatalifusõ ami fefu.
9. Ba bõi faʼama ami ba niha ba guli danõ, ha sa samõsa Namami, si so ba zorugo.
10. Ba bõi ndramaubeʼe tõimi zolohe, me ha samõsa zolohe yaʼami, Keriso.
11. Enonimi zebuami.
12. Ba samaliʼõ salawa yaʼia, ba niʼideʼideʼõ dania, ba sangideʼideʼõ yaʼia, ba nibaliʼõ salawa
13. Ba alai ami, sangila amakhoita, ba farizaio, samini tõdõ! me mikusi mbanua zorugo andrõ fõna niha; lõʼõ sa mõi
ami bakha, ba lõ mifaʼamõi bakha zi mõi enaʼõ.
14. Alai ami, sangila amakhoita ba farizaio, samini tõdõ! me no si manga nomo lakha mbanua ami, ba me
miʼoromaʼõ wangandrõ sara; andrõ tedou huku, nifatõrõ khõmi.
15. Alai ami, sangila amakhoita ba farizaio, samini tõdõ! me no sanõrõi asi, awõ danõ, ami, ba wamaliʼõ soloʼõ huku
khõmi samõsa niha, ba na no iʼoʼõ, ba mibaliʼõ ono narako, mendrua manõ na sa moroi khõmi.
16. Alai ami, solohe tanga niha bõʼõ, ba no auʼa ami, sangumaʼõ: Na so zameʼe hõlu osali, ba si lõʼõ daʼõ, ba na so
zameʼe hõlu anaʼa gosali, ba nitõrõ.
17. He sambõ tõdõ, si no auʼa! he zebua ira sa, anaʼa, ba ma osali, sameʼe amonita anaʼa andrõ?
18. Ba mimane: Na so zameʼe hõlu naha wameʼe sumange andrõ, ba si lõʼõ daʼõ, ba na so zameʼe hõlu sumange
andrõ, si so yawa, ba nitõrõ.
19. He sauʼa! he zebua ira sa, sumange andrõ, ba ma naha wameʼe, sameʼe amonita sumange andrõ?
20. Andrõ, sameʼe hõlu naha wameʼe sumange, ba ibeʼe hõlu daʼõ, fabaya si so yawa fefu.
21. Ba sameʼe hõlu osali, ba ibeʼe hõlu daʼõ, fabaya si onahia osali.
22. Ba sameʼe hõlu sorugo, ba ibeʼe hõlu dadaoma Lowalangi fabaya sidadao yawa.
23. Alai ami, sangila amakhoita ba farizaio, samini tõdõ! me mibeʼe zambua niʼofulu lõnga ba hõwa ba lada, ba no
olifu ami zebua goroisa, fanguhuku ba faʼahakhõ dõdõ ba fa lõ farõi; niʼoʼõ zi sambalõ, ba tenga gõi
niʼositengagõ zi sambalõ
24. He solohe tanga niha, si no auʼa, mitafiʼõ nibadu, ba wameta di, ba mitõlõ kudo.
25. Alai ami, sangila amakhoita ba farizaio, samini tõdõ! me mihaogõ gero mako ba ero wiga, ba yawa, ba no fahõna
warabu ba foluʼaluʼa
26. He farizaio sauʼa! ofõnaiʼõ wangehao yawa, mako, enaʼõ sõkhi gõi geronia.
27. Alai ami, sangila amakhoita ba farizaio, samini tõdõ, me no hulõ lewatõ nilau betua ami, si sõkhi sa moroi baero,
wamaigida, ba bakha, ba no fahõna dõla zi mate, awõ fefu hadia ia zi taʼunõ.
28. Si manõ gõi ami, niha satulõ ami, wamaigida, moroi baero, ba bakha, ba no fahõna wamini tõdõ ba fa lõ atulõ.
29. Alai ami, sangila amakhoita ba farizaio, samini tõdõ! me miʼaʼazõkhi lewatõ zamaʼeleʼõ andrõ, ba me mihaogõ
dandra lewatõ zatulõ,
30. ba me mimane: Na yaʼaga menaʼõ ba gõtõ ndra tuada, ba lõ fao ndraʼaga khõra, ba wamunu samaʼeleʼõ andrõ.
31. Tobali mifaduhuʼõ dõdõ niha bõʼõ khõmi, wa no maʼuwu zamunu samaʼeleʼõ andrõ ami
32. Ba mifõnui zuʼasuʼa andrõ khõ ndra tuami.
33. He ulõ, ono gulõ! he miwisa wangefaʼõ yaʼami ba wanguhuku andrõ, ba narako?
34. Andrõ, hiza, ufatenge khõmi zamaʼeleʼõ ba satuatua ba sangila amakhoita, ba so dania ba mibunu, miforõfa, ba
so, ba mibõzibõzi ba zekola khõmi ba migohi, iʼotarai mbanua si sambua, numalõ ba zi sambua,
35. enaʼõ mõi ba hulumi fefu ndro zatulõ andrõ, niduwagõ ba guli danõ, iʼotarai ndro Habeli satulõ andrõ, irugi ndro
Zakharia, ono Mbarakhia andrõ, nibunumi ba gotaluara gosali naha wameʼe sumange.
36. Si ndruhu niwaʼõgu khõmi, tohare dania daʼõ fefu ba niha si sagõtõ andre.
37. He Yeruzalema! he Yeruzalema! samunu samaʼeleʼõ andrõ, sanebu kara nifatenge khõnia, ha me uga no
utandraigõ mangowuloi onou, si mane sifagelo, na iʼowuloi nononia barõ gafinia, ba lõ sedõna ami.
38. Hiza, terõi khõmi nomomi, adudu.
39. Uwaʼõ sa khõmi, lõʼõ saʼae miʼila ndraʼo, iʼotarai daʼe, irege miwaʼõ dania: Yaʼahowu zi so ba dõi Zoʼaya!

HAKUNA MATATA
 FAZA 24
I. Famaʼeleʼõ fanudugõ Yeruzalema.
II. Famaʼeleʼõ faʼatua danõ.
III. Famarou tõdõ, ba wa lõ mõrõ.
1. Ba mõi baero Yesu, irõi gosali, mofanõ ia, ba mõi khõnia nifahaõnia, ba wanuturu osali andrõ khõnia.
2. Ba itema lira, imane khõra: Hadia, lõ miʼila daʼõ fefu? Si ndruhu niwaʼõgu khõmi, sambua lõ torõi ba daʼõ ba dete
nawõnia yawa, kara, si lõ ladudugõ.
3. Ba me mudadao ia ba hili wanikha, ba mõi khõnia nifahaõnia, ba zi ha yaʼira, lamane: Ombakhaʼõ khõma, ha waʼara
daʼõ, ba hadia dandra waʼasomõ ba tandra waʼatua danõ.
4. Ba itema lira Yesu, imane khõra: Mifaigi, fa bõi ifaelungu ami niha, ha niha ia
5. Ato sa dania zi mõi, sanagõ tõigu, sangumaʼõ: Yaʼodo Keriso, ba ato lafaelungu.
6. Ba mirongo dania wanuwõ ba feʼiraʼira ba wanuwõ; mifaigi, bõi tokea ami; lõʼõ sa tola lõ si manõ, ba tenga faʼatua
danõ na sa.
7. Maoso dania zi sambua soi, udu zi sambua; ba si sara õri, udu zi sara; ba sosõ lofo mbanua awõ ndruru danõ misa.
8. Ba bõrõta waʼafõkhõ daʼõ fefu.
9. Ba daʼõ dania laʼohe ami ba wamakao ba labunu ami; ba dozi soi dania zi fatiu tõdõ khõmi, bõrõ dõigu andrõ.
10. Ba ato dania ba daʼõ zi teʼala, ba faoma dania laʼa mbõli nawõra, ba faoma fatiu dõdõra khõ nawõra.
11. Ba ato zi maoso samaʼeleʼõ sofaya, ba ato lafaelungu.
12. Ba me monõnõ wa lõ atulõ, ba ato zi taya faʼomasi.
13. Ba sanau õlõ irugi gamozua, daʼõ niʼorifi.
14. Ba teturiagõ dania mbanua Lowalangi andrõ, turia somuso dõdõ, ba guli danõ misa, maʼasagõrõ, ba wamaduhuʼõ ba
niha fefu, ba awena dania faʼatua danõ.
15. Ba na miʼila dania waʼadudu andrõ, sihokha mbuda, niwaʼõ Danieli, ba naha niʼamoniʼõ — yatumõrõ tõdõnia sombaso
daʼe
16. ba ndramoloi zi so ba Yudaia, ndramusawa hili.
17. Bõi yamõi tou zi so ba dete nomonia yawa, ba wangai hadia ia ba nomonia,
18. ba bõi yamufuli ia furi si so ba nowi, ba wangai barunia.
19. Ba alai zanabina ba si so ono ba mbagi zusu, na luo daʼõ!
20. Ba miʼangandrõ, fa bõi bawa deu, ba fa bõi luo sabato, na luo woloimi andrõ.
21. So sa wamakao sabõlõbõlõ ba daʼõ dania, si lõ irai si manõ, iʼotarai mbõrõta danõ, irege daʼe, ba lõʼõ gõi si manõ
dania.
22. Ba na tenga niʼõnaigõ luo daʼõ enaʼõ, ba samõsa lõ auri niha. Ba bõrõ nitutuyu andrõ, wa teʼõnaigõ luo andrõ.
23. Ba na so ba daʼõ zangumaʼõ khõmi: Faigi, so ba daʼe Keriso, ba ma: ba daʼõ so ia, ba bõi mifati.
24. Maoso sa dania Keriso faya ba samaʼeleʼõ sofaya, ba lafazõkhi dandra sebua, awõ gilaʼila, ba wamaelungu nitutuyu
andrõ, na bõla.
25. Hiza, no uhõnagõ uwaʼõ khõmi.
26. Ba na lamane khõmi: Hiza, ba danõ si mate so ia, ba bõi miʼaeʼe; ba ma: Hiza, ba mbateʼe, ba bõi mifati.
27. Hulõ gari mbanua sa si otarai gatumbukha luo, sihaga, irege gaekhula, si manõ dania waʼaso Nono Niha andrõ.
28. Ba zi so amatela, ba daʼõ owulu moyo.
29. Ba aefa siʼaikõ wamakao andrõ, na luo daʼõ, ba taya haga luo, ba lõʼõ saʼae humaga mbawa, ba atoru ndrõfi moroi ba
mbanua si yawa, ba humeuheu wangaro mbanua si yawa.
30. Ba aefa daʼõ, ba oroma dandra Nono Niha andrõ ba mbanua si yawa, ba megeʼege fefu soi ba guli danõ, ba laʼila dania
Nono Niha, si so moroi si yawa, ba dete lawuo ba mbanua, fao waʼabõlõ ba lakhõmi sebua.
31. Ba ifatenge malaʼikania, telau dorofe sebua li, ba laʼowuloi khõnia nitutuyunia andrõ, moroi ba zi fasui, iʼotarai
wondrege danõ, numalõ ba wondregenia tanõ sa.
32. Ba ba marafala mitõngõni wamaedo andrõ: Na moʼidanõ ndrahania, na tumbu lehelehe, ba miʼila, no ahatõ mbawa
waʼaukhu zino.
33. Si manõ gõi ami, na miʼila daʼõ fefu, ba oroma khõmi, no ahatõ ia.
34. Si ndruhu niwaʼõgu khõmi, lõ fakhamõ atua niha si sagõtõ andre, ba no alua daʼõ fefu.
35. Atua mbanua ba atua danõ, ba lõ awuʼa niwaʼõgu.
36. Ba bawa andrõ ba inõtõ, ba lõ sangila, he malaʼika ba zorugo, he Ono; ha Ama zangila.
37. Ba hulõ si mane me luo Noakhi, si manõ gõi waʼaso Nono Niha andrõ dania.
38. Hulõ si mane yaʼira sa, me luo fõna waʼanõnõ danõ andrõ, mangamanga ira ba mamadumadu hadia ia, mangowalu ba
mameʼe nihalõ, irugi luo mõi baowo Noakhi,
39. ba lõ aboto ba dõdõra, irege so waʼanõnõ andrõ ba irege ahori ira fefu, si manõ gõi dania waʼaso Nono Niha andrõ.
40. Darua dania zi so ba nowi; samõsa nihalõ ba si samõsa, ba nirõi.
41. Darua ndra alawe sanutu fakhe ba lõsu; samõsa nihalõ ba si samõsa, ba nirõi.
42. Andrõ, bõi mifõrõ, me lõ miʼila mbawa waʼaso Zoʼaya yaʼami.
43. Ba daʼõ mibeʼe ba dõdõmi: Na iʼila enaʼõ sokhõ omo, ha waʼalawa mbongi so zanagõ, ba lõ mõrõ ia enaʼõ, ba itimba
enaʼõ zanagõ, fa lõ mõi yomo khõnia.
44. Andrõ yaʼami gõi, mihõnagõ mifaʼanõ ami, me si lõ midõnadõna dania Nono Niha, na so ia.
45. Ba ha niha zawuyu andrõ, si lõ farõi, satuatua, nibeʼe zokhõ yaʼia barõ mbawa si so yomo khõnia, ba wameʼe gõra, na
inõtõ wemanga?
46. Yaʼahowu zawuyu andrõ, na iʼila sokhõ yaʼia, na so ia, no iʼoʼõ daʼõ.
47. Si ndruhu niwaʼõgu khõmi, ibeʼe barõ mbawania fefu hadia ia, zi so khõnia.
48. Ba na iwaʼõ tõdõnia sawuyu si lõ sõkhi: Mogasa waʼaso zokhõ yaʼo,
49. ba na ibõrõtaigõ ibõzibõzi nawõnia sawuyu, ba na mangamanga ia, ba na ibadubadu hadia ia, awõ zi mabumabu andrõ;
50. ba so dania zokhõ sawuyu andrõ, na luo lõ idõnadõna ba gamaudu waʼalawa luo, na iwai lõ yaʼia na;
51. ba iʼõtõ dalu zawuyu andrõ, ba ibeʼe gurakhania awõ zamini tõdõ andrõ; ba fegeʼege dania ba daʼõ ba fatangisa mboha.

HAKUNA MATATA
 FAZA 25
I. Amaedola: Ono alawe si dafulu.
II. Amaedola: Anaʼa, nibeʼe ba zohare.
III. Fanguhuku ba gamozua.
1. Ba daʼõ dania fakhilikhili ira mbanua zorugo andrõ nono alawe, dafulu, sangai fandrura, ba weʼamõi mamaondragõ
sangowalu.
2. Ba dalima ira zambõ tõdõ, ba dalima zatuatua.
3. Lahalõ sa wandrura sambõ tõdõ andrõ, ba lõ laʼohe wanikha.
4. Ba satuatua andrõ, ba laʼohe wanikha ba nahia, fabaya fandrura.
5. Ba me ara zangowalu, ba manukõu ira fefu ba mõrõ.
6. Ba me talu mbongi, ba so ziʼao: Hiza zangowalu, miʼae mifaondragõ ia!
7. Awena maoso nono alawe andrõ fefu ba lahaogõ wandrura
8. Ba lamane sambõ tõdõ andrõ ba zatuatua: Mibeʼe fanikhama wanikhami maʼifu, mate sa wandruma andre.
9. Ba latema lira satuatua, lamane: Ma dania faoma ambõ khõda; sõkhi na mõi ami ba zolafo, ba na miʼõli khõmi.
10. Ba me no mõi ira mowõli, ba so zangowalu, ba si no mamaʼanõ, ba mõi yomo, awõnia ba walõwa, ba lakusi
mbawandruhõ.
11. Ba aefa daʼõ, ba so gõi nono alawe no mege, si tosai, lamane: He Tua! he Tua! bokai khõma!
12. Ba itema lira, imane: Si ndruhu niwaʼõgu khõmi, lõ uʼila, ha niha ami.
13. Andrõ bõi mifõrõ, me lõ miʼila mbawa, awo ginõtõ.
14. Hulõ niha sofanõ: Humede ia ba zawuyunia, ibeʼe ba dangara zi so khõnia.
15. Ibeʼe ba zi samõsa, ba lima balaki, ba ba zi samõsa, ba dua balaki, ba ba zi samõsa, ba samba fondruyu, dali waʼabõlõ
zamõsana, ba mofanõ ia.
16. Ba iʼanemaʼõ mõi nibeʼe si lima balaki, ilau ba waniaga, ba fabali.
17. Si manõ gõi nibeʼe si dua balaki, fabali ibeʼe.
18. Ba nibeʼe si samba fondruyu, ba mõi mogoʼoli tanõ, ibiniʼõ bakha ganaʼa zokhõ yaʼia.
19. Ba me no ara, ba so zokhõ sawuyu andrõ, ba mangerai õmõ ia khõra.
20. Ba iʼondrasi ia nibeʼe si lima balaki, iʼohe gõi zi lima balaki harenia, imane: Lima balaki nibeʼeu ba dangagu, Tua
faigi, lima balaki tõ, nisõndragu, harenia.
21. Imane khõnia sokhõ yaʼia: Lau, sawuyu si sõkhi, si lõ farõi; lõ si farõi ndraʼugõ ba zi lõ oyaʼoya, ba ubeʼe barõ
mbawau zoya; tabu ba waʼomuso dõdõ andrõ khõ zokhõ yaʼugõ.
22. Ba iʼondrasi gõi ia nibeʼe si dua balaki, imane: Dua balaki nibeʼeu ba dangagu, Tua, faigi dua balaki tõ nisõndragu
harenia.
23. Imane khõnia sokhõ yaʼia: Lau, sawuyu si sõkhi, si lõ farõi; lõ si farõi ndraʼugõ ba zi lõ oyaʼoya, ba ubeʼe barõ
mbawau zoya; tabu ba waʼomuso dõdõ andrõ khõ zokhõ yaʼugõ.
24. Ba iʼondrasi ia gõi nibeʼe si samba fondruyu andrõ, imane: He Tua, no uʼila ndraʼugõ, wa niha sabeʼe huku ndraʼugõ;
mamasi ndraʼugõ ba zi lõ nitarumõ ba mangozaraʼõ ba zi lõ nifazaeweu,
25. ba no ataʼu ndraʼo, ba no mõido mubiniʼõ zi samba fondruyu andrõ khõu barõ danõ; ba yaʼae khõu ganaʼau.
26. Ba itema linia sokhõ yaʼia, imane khõnia: He sawuyu si lõ sõkhi, sareu! Na no õʼila mamasi ndraʼo,ba zi lõ nitarugu ba
mangozara ndraʼo, ba zi lõ nifazaewegu;
27. ba õbeʼe menaʼõ nifalali wirõgu andrõ, ba zamalali anaʼa, ba na so ndraʼo, ba utema enaʼõ ganaʼagu, fabaya hare.
28. Ba mihalõ khõnia zi samba fondruyu andrõ, ba mibeʼe ba zi so si fulu balaki.
29. Dozi sa, ba zi so ba tebeʼe na ba tehõna khõra; ba ba zi lõ õ, ba teheta gõi zi so khõnia.
30. Ba sawuyu andrõ, si lõ guna, ba mitiboʼõ baero ba zogõmigõmi. Ba fegeʼege dania ba daʼõ ba fatangisa mboha.
31. Ba na so Nono Niha, na si so lakhõmi ia, na fao khõnia malaʼika andrõ fefu, ba daʼõ dania dumadao ia ba dadaoma
lakhõminia andrõ.
32. Ba teʼowuloi dania fõnania fefu soi, ba ifõfõʼõ ira, si mane na ifõfõʼõ ira mbiribiri si alawe mbiribiri si matua kubalo.
33. Ba ifaʼaso ba gambõlõnia mbiribiri si alawe, ba ba gaberania mbiribiri si matua.
34. Ba imane dania razo andrõ ba zi so ba gambõlõnia: Mi aine, yaʼami, nifahowuʼõ Namagu, mitema gondrõita andrõ,
banua andrõ, niʼasiwai khõmi, iʼotarai mbõ õta danõ.
35. Me olofo ndraʼo, ba no mibeʼe gõgu; me owõkhi dõdõgu, ba no nifabadugõ khõgu nidanõ; me tome ndraʼo, ba no
mifaʼamõido yomo;
36. me lõ nukhagu, ba no mifonukha ndraʼo; me mofõkhõ ndraʼo, ba no mõi ami mufaigi ndraʼo; ba me sodo ba gurunga,
ba no mõi ami khõgu.
37. Ba latema dania linia satulõ andrõ, lamane: He Tua, ha mega maʼila solofo ndraʼugõ, ba mabeʼe gõu! ba ma sowõkhi
tõdõ ndraʼugõ, ba mafabadugõ khõu nidanõ?
38. Ba ha mega maʼila, tome ndraʼugõ, ba mafaʼamõiʼõ yomo? ba ma si lõ nukha ndraʼugõ, ba mafonukhaʼõ?
39. Ba ha mega maʼila sotõkhõ ndraʼugõ, ba ma si so ba gurunga, ba mõiga khõu?
40. Ba itema dania lira razo andrõ, imane khõra: Si ndruhu niwaʼõgu khõmi, ndrege nilaumi ba dalifusõgu andrõ, fondrege
zi numana, ha niha ia, ba khõgu no milao daʼõ.
41. Awena dania imane gõi ba zi so ba gabera: Milabu ami, yaʼami, niʼelifi, miʼae ba galitõ andrõ, si lõ matemate,
niʼebuaʼõ khõ Gafõkha andrõ ba ba malaʼikania.
42. Olofo ndraʼo, ba lõ nibeʼemi õgu; owõkhi dõdõgu, ba lõ nifabadugõmi khõgu;
43. tome ndraʼo, ba lõ nifaʼamõimi yomo yaʼo; lõ nukhagu, ba lõ nifonukhami yaʼodo; mofõkhõ ndraʼo, ba ba gurunga
sodo, ba lõ si mõi ami mamaigi yaʼo.
44. Ba latema dania linia, yaʼira gõi, lamane: He Tua, ha mega maʼila solofo ndraʼugõ, ba ma sowõkhi tõdõ, ba ma tome,
ba ma si lõ nukha, ba ma sofõkhõ, ba ma si so ba gurunga ndraʼugõ, si lõ si mõiga ngoningoniu?
45. Ba itema dania lira, imane: Si ndruhu niwaʼõgu khõmi, ndrege zi lõ nilaumi khõ wondrege zi numana andrõ, ha niha ia,
ba khõgu gõi lõ nilaumi daʼõ.
46. Ba mõi daʼõ ba waʼafõkhõ si lõ aetu andrõ, ba satulõ andrõ, ba mõi ba waʼauri si lõ aetu.

HAKUNA MATATA
 FAZA 26

I. Famagõlõ gere, ba wamunu Yesu.

II. Tebayoini Yesu, ba Mbetania.
III. Iʼombakhaʼõ zi manga mbõlinia.
IV. Iʼoroiʼõ wemanga niʼamoniʼõ andrõ.
V. Mangandrõ Yesu ba kabu Gezemane.
VI. Laraʼu ia.
VII. Teʼetuʼõ hukunia ba rafe sebua andrõ.
VIII. Iʼosilõʼõgõ Yesu Fetero.
1. Ba me no iʼoʼozui Yesu huhuonia andrõ fefu, ba imane khõ ndra nifahaõnia:
2. Miʼila, dua wongi tõ wasa, ba tebeʼe ba danga niha Nono Niha, ba wamorõfa yaʼia
3. Ba falukha ndra ere sebua ba satua mbanua, baolayama gere sebua andrõ, sotõi Kayafa.
4. Ba mamagõlõ ira, enaʼõ laʼonekhesi wondraʼu Yesu, ba wamunu yaʼia.
5. Ba lamane: Bõi ba gowasa, fa lõ aekhu niha.
6. Ba me so ba Mbetania Yesu, ba nomo Zimoni andrõ, sobou auri, ba iʼondrasi ia ira alawe,
7. so khõnia zamba bulibuli wanikha samohua, sebua bõli, ba ifaduwa ba hõgõ Yesu, me manga ia.
8. Ba me laʼila daʼõ nifahaõ, ba kumõkõkõkõ ira, lamane: Hadia wa laʼalimagõsi?
9. Tola sa laʼamawa menaʼõ, ebua mbõli, ba labeʼe ba zi numana menaʼõ.
10. Ba me iʼila daʼõ Yesu, ba imane khõra: Hadia wa mibusi dõdõ ndra alawe andre? si sõkhi sa nilaunia khõgu.
11. Lõʼõ sa mamalõmalõ khõmi zi numana, ba yaʼodo, ba tenga si lõ mamalõmalõ khõmi.
12. Ba wangehao yaʼo, ba wogoʼo yaʼo, ilau ba nõsigu wanikha andre.
13. Si ndruhu niwaʼõgu khõmi, fefu gofu heza, ba nituriagõ turia somuso dõdõ andrõ, ba guli danõ maʼasagõro, ba
daʼõ gõi teʼombakhaʼõ nilau daʼe, ba wanõrõ tõdõ yaʼia.
14. Ba mõi zi samõsa, awõ zi felendrua, si so tõi Yuda, banua Kariota, isawa gere sebua, imane:
15. Ha waʼebua mibeʼe khõgu, ba uʼombakhaʼõ ia khõmi? Ba latulo khõnia zi tõlu ngafulu rufia.
16. Ba iʼotarai daʼõ, ba iʼalui lala, ba wangombakha yaʼia.
17. Ba me bawa roti si lõ muʼaisõni, si fõfõna, ba mõi khõ Yesu ndra nifahaõ, lamane: Hezo zomasiʼõ maʼasiwai
khõu, ba wemanga wasa?
18. Ba imame: Miʼae miyomo ba mbanua, khõ zane, ba mimane khõnia: Daʼõ niwaʼõ zamahaõ khõu: No ahatõ
ginõtõ andrõ khõgu; ba khõu uʼa wasa, awõ ndra nifahaõgu.
19. Ba laʼoʼõ nifahaõ andrõ niwaʼõ Yesu khõra, ba laʼasiwai wasa andrõ.
20. Ba me bongi saʼae, ba mõi ia manga, awõ zi felendrua andrõ.
21. Ba me manga ira, ba imane: Si ndruhu niwaʼõgu khõmi, fasamõsa ami zi manga mbõligu.
22. Ba abu sibai dõdõra, ba labõrõtaigõ lamane khõnia, dozi ira: Hadia, yaʼodo, Tua?
23. Ba itema lira, imane: Si falulu manga khõgu, daʼõ zi manga mbõligu.
24. Mõi sa Nono Niha, itõrõ nisura andrõ ba khõnia, ba alai niha andrõ, si manga mbõli Nono Niha: mohare menaʼõ
niha andrõ, na lõ irai tumbu.
25. Ba itema linia Yuda andrõ, si manga mbõlinia, imane khõnia: Ma yaʼodo, samahaõ? Ba imane khõnia: Yaʼia
niwaʼõu.
26. Ba me manga ira, ba ihalõ roti Yesu, ifahowuʼõ, iboboto ba ibeʼe khõ ndra nifahaõ ba imane: Mitema, miʼa,
botogu daʼe.
27. Ba ihalõ mako, iʼaohasi gõlõ Lowalangi, ibeʼe khõra ba imane:
28. Mibadu, dozi ami, dogu sa daʼe, do gamabuʼula li andrõ, saduwa dania saiahi zato, ba wangefaʼõ horõ.
29. Ba uwaʼõ khõmi, lõʼõ saʼae ubadu nõsi mbua nagu andrõ, iʼotarai daʼe, irugi luo wamadugu si bohounia, ba
mbanua Namagu andrõ, awomi.
30. Ba me no aefa manunõ ira, ba mõi ira baero ba gahe hili wanikha andrõ.
31. Ba imane khõra Yesu: Dozi teʼala ami ba khõgu bongi andre. Noa sa so ba zura: ”Ubago dania gubalo andrõ, ba
muzaewe mbiribiri andrõ, nikubaloi.”
32. Ba na aefa maoso ndraʼo, ba mowaõwaõdo ba Galilaia, fõnami.
33. Ba itema linia Fetero, imane khõnia: Ba he dozi teʼala ira ba khõu, ba yaʼo, ba tebai teʼala.
34. Imane khõnia Yesu: Si ndruhu niwaʼõgu khõu, bongi andre, lõ fakhamõ miwo zilatao, ba no medõlu õʼosilõʼõgõ
ndraʼo.
35. Imane khõnia Fetero: Ba he mate enaʼõ ndraʼo, awõu, ba lõ uʼosilõʼõgõ ndraʼugõ. Ba si manõ wangumaʼõ ndra
nifahaõ fefu.
36. Ba irugi Yesu halama, Gezemane dõinia, fao ira khõnia. Ba imane khõ ndra nifahaõ: Midadao ba daʼe, fatua
mõido ba daʼõ, ba wangandrõ.
37. Ba iʼohe awõnia Wetero, ba ono Zebedaio andrõ, si darua, ba ibõrõtaigõ abu dõdõ ba alangu dõdõ.
38. Ba imane khõra: Abu sibai dõdõgu, irugi waʼamate; miʼiagõ daʼe, bõi mifõrõ, awõgu.
39. Ba mõi ia, lõ arõu, ifalõgu ia tou, mangandrõ ia, imane: He Ama, na so lala, ba yamutaluʼi ndraʼo mako andrõ. Ba
bõi somasi ndraʼo, ha somasi ndraʼugõ.
40. Ba mõi ia khõ ndra nifahaõ andrõ, ba no mõrõ ira, me irugi, ba imane khõ Wetero: Ba tebai si lõ mõrõ ami mato
saza, awõgu?
41. Bõi mifõrõ, ba miangandrõ, fa lõ itõrõ ami fanandraigõ. Aoha sa gõlõ dõdõ, ba no sambõ faʼabõlõ nõsi.
42. Ba ifuli mõi, zamuza tõ, mangandrõ ia, imane: He Amagu! na teʼai italuʼi ndraʼo, fa lõ ubadu ia, ba yaʼitõrõ
zomasi ndraʼugõ.

HAKUNA MATATA
 43. Ba me ifuli ia ba noa zui mõrõ ira, me irugi, noa sa abua guli hõrõra.
44. Ba irõi ira, ifuli mõi mangandrõ, no medõlu, si manõmanõ linia.
45. Aefa daʼõ, ba mõi ia khõ ndra nifahaõ andrõ, ba imane khõra: Ba mifõrõ saʼae, ba miʼolombase! — Hiza, no
fadege, fa tebeʼe ba danga niha si so horõ Nono Niha.
46. Mifaoso, talabu, hiza no ahatõ zi manga mbõligu andrõ.
47. Ba me humede ia na, ba hiza Yuda andrõ, awõ zi felendrua, ba ato zi fao khõnia; so wõda ba bago gama, laʼotarai
gere sebua ba satua mbanua andrõ.
48. Ba no iwaʼõ khõra dandra si manga mbõlinia andrõ, no imane: Si faʼago bawa ndraʼo, daʼõ ia, daʼõ miraʼu.
49. Ba iʼanemaʼõ iʼondrasi Yesu, imane: He samahaõ? ba faʼago bawa ia khõnia.
50. Ba imane khõnia Yesu: He le, hadia, wa so ndraʼugõ? Awena laʼondrasi, lababaya Yesu, laraʼu.
51. Ba hiza, ituyu wõdania si samõsa, awõ Yesu, isõbi, ihareʼõ khõ zawuyu gere sebua, iʼewa dalingania, si sambua.
52. Ba imane khõnia Yesu: Saembugõ wõdamõ! Dozi sa sangai fõda, ba fõda wamunura
53. Ma owai tebai mangandrõ ndraʼo khõ Namagu, enaʼõ ifatenge awõgu iadaʼe malaʼika, tõra felendrua legio?
54. Ba he wisa itõrõ ba daʼõ niwaʼõ ba zura? Lõ tola lõʼõ, si manõ lala.
55. Ba daʼõ iwaʼõ Yesu ba zato andrõ: Hulõ ba zamaraʼu mõi ami, no mofõda ami ba mobago gama, ba wondraʼu
yaʼo. Ba no ero maʼõkhõ mudadao ndraʼo ba gosali, mamahaõ, ba lõ niraʼumi yaʼo.
56. Ba andrõ si manõ daʼõ fefu, enaʼõ itõrõ zi so ba zura zamaʼeleʼõ andrõ. Ba larõi ia nifahaõ fefu, moloi.
57. Ba laʼohe Yesu sondraʼu yaʼia andrõ, laʼohe khõ gere sebua andrõ, Kayafa, ba zi falukha zangila amakhoita ba
satua mbanua andrõ.
58. Ba iʼoʼõ Fetero, arõu moroi furi, irugi golayama gere sebua andrõ, ba mõi ia bakha, dumadao ia ba ngai genoni,
ba wamaigi lualua.
59. Ba laʼalui ere sebua ba salawa rafe sebua andrõ fefu, he lawisa wamõbõgõ horõ khõ Yesu, ba wamunu yaʼia,
60. ba lõ lasõndra, he waʼae ato zi so samõbõgõ, sofaya. Ba ba gafuriata, ba darua zi so,
61. lamane: No iwaʼõ daʼõ: Uʼila ududugõ gosali Lowalangi andrõ, ba ha tõlu ngaluo uʼangotomosiʼõ.
62. Ba maoso gere sebua, imane khõnia: Hadia, lõ õtema li ba nibõbõgõ daʼe khõu?
63. Ba lõ hedehede Yesu. Ba humede gere sebua, imane khõnia: Ubeʼe ba hõlu ndraʼugõ, khõ Lowalangi sauri andrõ,
enaʼõ õwaʼõ khõma, na Keriso andrõ ndraʼugõ, Ono Lowalangi.
64. Imane khõnia Yesu: Yaʼia niwa õu. Ono Lowalangi ndraʼodo. Ba uwaʼõ khõmi, iʼotarai daʼe, ba miʼila, dumadao
Nono Niha ba gambõlõ waʼabõlo andrõ, ba miʼila so ia moroi sa, ba dete lawuo, ba mbanua si yawa.
65. Awena isika nukhania ere sebua, imane: No mangaohangaoha ia! Hadia guna zi so ba mbõrõ saʼae khõda? hiza,
faefa mirongo wangaohangaoha andrõ
66. He wisa ba dõdõmi? Ba latema linia, lamane: Huku tamunu hukunia.
67. Ba ladidiloi mbawania, lagukhui ia, ba so gõi zamalisi bawania
68. lamane: Faʼeleʼõ khõma, Keriso, ha niha zamõsi yaʼugõ?
69. Ba no dumadao Wetero baero ba golayama. Ba mõi khõnia zawuyu, ono alawe, imane: Yaʼugõ gõi nawõ Yesu
andrõ, banua Galilaia.
70. Ba iʼosilõʼõgõ fõnara fefu, imane: Lõ uʼila hadia niwaʼõu.
71. Ba me itõrõ mbawa gõli, weʼamõi baero, ba iʼila ia tanõ bõʼõ, ba imane ba zi so ba daʼõ: Awõ Yesu, banua
Nazareta, daʼõ.
72. Ba ifuli iʼosilõʼõgõ, fahõlu ia, imane: Lõ uʼila, ha niha daʼõ.
73. Ba lõ ara gotalua, ba mõi khõ Wetero zi so ba daʼõ, lamane khõnia: Duhu, samõsa gõi ndraʼugõ khõra, ifaʼeleʼõ
sa gõi ndraʼugõ liu.
74. Ba ibõrõgõ iʼelifi ia ba fahõlu, imane: Lõ uʼila, ha niha daʼõ. Ba iʼanemaʼõ miwo zilatao.
75. Ba itõrõ tõdõ Wetero niwaʼõ Yesu, me imane: Lõ fakhamõ miwo zilatao, ba no medõlu õʼosilõʼõgõ ndraʼo. Ba
mõi ia baero, megeʼege sibai.

HAKUNA MATATA
 FAZA 27

I. Laʼohe khõ Wilato Yesu.

II. Faʼamate Yuda.
III. Laʼetuʼõ huku Yesu.
IV. Laʼoʼaya. V. Laforõfa.
V. Mate ia.
VI. Lakoʼo.
VII. Latarogõ lewatõ.
1. Ba me no moluo, ba mamagõlõ ndra ere sebua fefu, awõ zatua mbanua andrõ, ba khõ Yesu, ba wamunu yaʼia.
2. Ba labõbõ ia, laʼohe, labeʼe ba danga gumandru, Filato.
3. Ba me iʼila Yuda andrõ, si no manga mbõlinia, laʼetuʼõ huku, ba mangesa dõdõnia; ba ifuli zi tõlu ngafulu rufia,
ba gere sebua ba ba zatua mbanua andrõ,
4. imane: Horõgu, me no uʼa mbõli ndro zi lõ horõ. Ba lamane: Hana wa õfuli, khõma? Faigi, he õwisa.
5. Ba itiboʼõ ba gosali rufia andrõ ilau mofanõ, mõi ia muhie mbaginia.
6. Ba lahalõ rufia andrõ ira ere sebua, lamane: Lõ tola tabeʼe ba naha gameʼela, me bõli ndro.
7. Ba mamagõ õ ira, ba labeʼe bõli mbenua zamõzi bowoa andrõ, nibeʼe lewatõ zikoli.
8. Andrõ labeʼe tõi mbenua andrõ mbenua ndro, irugi maʼõkhõ andre.
9. Ba daʼõ itõrõ niwaʼõ Yeremia andrõ, samaʼeleʼõ, me imane: ”Ba lahalõ zi tõlu ngafulu rufia andrõ, bõli nifatõ
bõli andrõ, nifatõ Ndraono Gizeraeli bõli
10. ba labeʼe bõli mbenua zamõzi bowoa andrõ; uʼoʼõ niwaʼõ Zoʼaya khõgu.”
11. Ba fõna gumandru so Yesu. Ba isofu khõnia kumandru, imane: Hadia, razo niha Yehuda ndraʼugõ? Ba imane
Yesu: Yaʼia niwaʼõu.
12. Ba me laʼadugõ ia ere sebua ba satua mbanua andrõ, ba lõʼõ manõ itema li.
13. Ba imane khõnia Filato: Hadia, lõ õrongo, hadia ia fefu, wangadugõra yaʼugõ?
14. Ba lõ itema linia, sambua li lõʼõ, tõbali ahõlihõli sibai dõdõ gumandru.
15. Ba no mubõwõgõ, ero na owasa ibeʼe aefa kumandru ba zato zamõsa nikuru, ha niha zomasi ira.
16. Ba so khõra nikuru, safaito, me luo daʼõ, Baraba dõinia.
17. Ba me owulo ira, ba imane khõra Filato: Ha niha zomasi ami, uʼefaʼõ khõmi, Baraba andrõ, ba ma Yesu andrõ,
nifotõi Keriso?
18. Noa sa iʼila, bõrõ waʼafõkhõ dõdõ, wa labeʼe ia ba dangania.
19. Ba me dumadao ia ba dadaoma zanguhuku, ba ifatenge khõnia foʼomonia, imane: Bõi babaya niha satulõ andrõ,
noa sa tefakao sibai ndraʼo, ba khõnia andrõ, ba wangifi me owi.
20. Ba lafaweʼe zato ira, ere sebua ba satua mbanua andrõ, enaʼõ laʼandrõ Mbaraba andrõ, ba enaʼõ lafakiko Yesu.
21. Ba humede kumandru, imane khõra: Ha niha zomasi ami uʼefaʼõ khõmi, ba zi darua andrõ? Ba lamane: Baraba
andrõ.
22. Imane khõra Filato: Ba he uwisa khõ Yesu andrõ, nifotõi Keriso?
23. Lamane fefu: Niforõfa! Ba imane: Ba hadia horõnia? Ba monõnõ weʼaora, lamane: Niforõfa!
24. Ba me iʼila Filato, lõʼõ manõ mana ndrõsa, ba tedou manõ waguaguasa, ba ihalõ nidanõ, isasai dangania, fõna
zato, imane: Lõ horõgu ba ndro daʼe; mifaigi he miwisa.
25. Ba latema linia niha sato fefu, lamane: Yamõi ba huluma ndronia ba ba hulu ndraonoma.
26. Ba aefa daʼõ, ba iʼefaʼõ khõra Mbaraba andrõ, ba Yesu, ba ifabõziʼõ ba ibeʼe niforõfa.
27. Ba laʼohe ba gõdo Yesu saradadu gumandru andrõ, ba laʼowuloi khõnia zi sabari andrõ fefu.
28. Ba laheta khõnia nukhania, ba lafobaru ia baru luo soyo.
29. Ba lalalau dakula doi ba lafotakula ia ba sara zukhu labeʼe ba dangania kambõlõ, ba latuhi danõ fõnania, laʼoʼaya
ia, lamane: Yaʼugõ, razo niha Yehuda?
30. Ba ladidiloi ia, lahalõ zukhu no mege, ba lahareʼõ ba hõgõnia.
31. Ba me no aefa laʼoʼaya ia, ba laheta khõnia mbaru luo andrõ, ba lafonukha ia nukhania, ba laʼohe ia misa, ba
wamorõfa yaʼia.
32. Ba me mõi ira baero, ba falukha ira niha, banua Girene, Simoni dõinia, ba laraʼu daʼõ, ba wolohe rõfania.
33. Ba me larugi naha andrõ, sotõi Gologota —
34. sokamuʼu geluaha — ba lafabadugõ khõnia nagu nifaruka awõkhu, ba me no itandra, ba lõ edõna ibadu.
35. Ba me no laforõta ia, ba lafosasi nukhania, fadahõdahõ ira.
36. Ba dumadao ira, manaro yaʼia ba daʼõ.
37. Ba labeʼe yawa hõgõnia mbõrõ waʼamatenia, sura: ”Yesu daʼe, razo niha Yehuda.”
38. Ba laforõfa awõnia zamaraʼu, darua, samõsa ba gambõlõ ba samõsa ba gabera.
39. Ba latandrawaisi ia sanõrõ, lafalikhõ ira,
40. ba lamane: He sanudugõ osali andrõ, ba sangotomosi yaʼia, si ha tõlu ngaluo, orifi ndraʼugõ, na Ono Lowalangi
ndraʼugõ; ba ae tou moroi ba rõfa andrõ!
41. Si manõ gõi ndra ere sebua, laʼoʼaya ia, awõ zangila amakhoita awõ zatua mbanua andrõ, lamane:
42. Niha bõʼõ, ba no iʼorifi, ba tebai iʼorifi ia. Razo Ndraono Gizeraeli ia, yamõi tou iadaʼe moroi ba rõfa, ba mamati
saʼae ita khõuia.
43. No faduhu dõdõnia khõ Lowalangi, ba yamuʼefaʼõ ia daʼõ iadaʼe, na iʼomasiʼõ ia: noa sa iwaʼõ: Ono Lowalangi
ndraʼo.
44. Ba si manõ gõi zamaraʼu andrõ, niforõfa awõnia, wanandrawaisi yaʼia.

HAKUNA MATATA
 45. Ba iʼotarai laluo, ba tobali ogõmigõmi ba danõ maʼasagõrõ, irugi labõzi tõlu.
46. Ba so labõzi tõlu, ba muʼao Yesu, ebua li, imane: Eli! Eli! lema sabakhtani? He Lowalangigu! He Lowalangigu!
hana wa no õʼerogõ ndraʼo? geluahania.
47. Ba lamane õsa, si so ba daʼõ, me larongo daʼõ: Mogaoni Eliya daʼõ.
48. Ba iʼanemaʼõ fagohi zamõsa khõra, ihalõ rabo, ifoʼõsi niro aisõ, ibeʼe ba mbalõ zukhu ba ifabadugõ khõnia.
49. Ba lamane tanõ bõʼõ: Bõi ua! datafaigi, na mõi Geliya, ba wangorifi yaʼia.
50. Ba ifuli muʼao Yesu, ebua li, ba aetu noso.
51. Ba hiza, asika mbaʼabaʼa andrõ ba gosali, fabali, iʼotarai si yawa, numalõ mitou, ba moduru danõ, fabali gara,
52. ba teboka lewatõ ba oya zi maoso boto niha niʼamoniʼõ, si no mate, larõi lewatõ,
53. me no aefa maoso Yesu, mõi ira ba mba nua niʼamoniʼõ andrõ, ato zangila yaʼira.
54. Ba me laʼila ira kumandra andrõ ba awõnia sanaro Yesu, ndruru danõ andrõ ba hadia ia fefu, ba ataʼu sibai ira,
lamane: Duhu, Ono Lowalangi daʼõ.
55. Ba ato zi so ba daʼõ ira alawe, samaigimaigi, moroi ba zarõu, si no moloʼõ Yesu, moroi ba Galilaia, si no mõi
ngoningoninia;
56. ira Maria, banua Magadala, ba Maria ina ndra Yakobo Yosefo, ba ina nono Zebedaio andrõ.
57. Ba mafi owi, ba so niha soʼanaʼa banua Garimatia, Yosefo dõinia, si no mõi nifahaõ Yesu gõi.
58. Daʼõ zi mõi khõ Wilato, mangandrõ boto Yesu andrõ. Ba iʼoroiʼõ Filato labeʼe
59. Ba ihalõ mboto Yosefo, iʼolohuni muko si sõkhi,
60. ba ibeʼe ba lewatõ si bohou khõnia, nifakharuʼõnia ba gara, ba ifagaõlõ gowe sebua ba mbawa lewatõ andrõ, ba
mofanõ ia.
61. Ba so ba daʼõ Maria andrõ, banua Magadala ba Maria si sambua andrõ, dumadao ira ba gamaudu lewatõ.
62. Ba sara wongi aefa daʼõ, me no aefa luo wangehao andrõ, ba falukha ndra ere sebua ba farizaio, khõ Wilato,
63. lamane: He Tua, no itõrõ tõdõma, wa no iwaʼõ samaelungu andrõ, me lõ si mate ia na: Na aefa tõlu ngaluo, ba
maoso ndraʼo;
64. andrõ oroiʼõ, enaʼõ latarogõ lewatõ, irege tõlu ngaluo, fa bõi mõi nifahaõnia andrõ managõ yaʼia, ba ma lamane
dania ba niha: No maoso ia moroi ba ngai zi mate, ba tobali abõlõbõlõ wamaelungu safuria andrõ, moroi ba zi
fõfõna.
65. Imane khõra Filato: Labeʼe khõmi zanaro; miʼaeʼe, mihaogõ wanaro.
66. Ba mõi ira, lafotandro gowe ba lafatarogõʼõ lewatõ ba zanaro no mege.

HAKUNA MATATA
 FAZA 28

I. Femaoso Yesu.
II. Laʼa ganaʼa sanaro andrõ.
III. Iʼangonasi nifahaõnia Yesu.
1. Ba ba zi bongi, me no aefa luo sabato, me arakha moluo luo migu, ba mõi Maria andrõ, banua Magadala, awõ
Maria si sambua andrõ, mamaigi lewatõ.
2. Ba hiza ziheu sabõlõbõlõ. No mõi tou malaʼika Zoʼaya, moroi ba zorugo, mõi ia mameta gowe andrõ, ba
idadaoni.
3. Ba hulõ gari mbanua wamaigira yaʼia, ba barunia, ba no afusi, hulõ mbetua
4. Ba manizinizi zanaro andrõ, faʼataʼura ia bo tobali hulõ zi mate ira.
5. Ba humede malaʼika andrõ, imane ba ndra alawe andrõ: Bõi miʼataʼufi! uʼila sa, miʼalui Yesu andrõ, niforõfa.
6. Lõ yaʼia ba daʼe; noa sa maoso ia, itõrõ niwaʼõnia; miʼae mifaigi naha andrõ, ba zi so ia mege.
7. Ba mitaʼitaʼi, miʼae miwaʼõ khõ ndra nifahaõnia, wa no maoso ia moria ba ngai zi mate, ba hiza, mowaõwaõ ia
ba Galilaia, ba daʼõ miʼila ia dania.
8. Hiza, no uwaʼõ khõmi. Ba laʼaiioʼõ ira, larõi lewatõ, ataʼu ira, ba omuso sibai dõdõra, fagohi ira, ba
wangombakha ba nifahaõnia.
9. Ba hiza, falukha ira Yesu, ba imane khõra: Yaʼami! Ba laʼondrasi ia, laraʼu gahenia, latuhi danõ fõnania.
10. Ba imane khõra Yesu: Bõi miʼataʼufi, miʼae miwaʼõ ba dalifusõgu, enaʼõ mõi ira ba Galilaia, ba ba daʼõ laʼilado
dania.
11. Ba me mõi ira, ba hiza zanaro õsa, mõi ira miyomo ba mbanua, ba laʼombakhaʼõ daʼõ no mege fefu khõ ndra ere
sebua.
12. Ba falukha ira, awõ zatua mbanua andrõ, mamagõlõ ira, ba labeʼe ganaʼa sabõnõ ba zaradadu andrõ, lamane:
13. Mimane: No mõi ndra nifahaõni andrõ, ba zi bongi, no latagõ ia, me no alau hõrõma.
14. Ba na terongo khõ gumandru, ba yaʼaga zi honogõ yaʼia, ba lõ mabeʼe abu dõdõmi.
15. Ba lahalõ ganaʼa andrõ, laʼoʼõ niwaʼõ khõra. Ba si manõ duria andrõ, ba Niha Yehuda, irugi maʼõkhõ andre.
16. Ba mõi ba Galilaia nifahaõ andrõ, si felezara, ba hili andrõ, niwaʼõ Yesu khõra.
17. Ba me laʼila ia, ba latuhi danõ; ba so zanufa tõdõ õsa.
18. Ba iʼondrasi ira Yesu, humede ia khõra, imane: Fefu waʼabõlõ andrõ ba zorugo ba ba guli danõ, ba no mubeʼe
khõgu.
19. Miʼaeʼe, mibaliʼõ nifahaõ fefu soi, wamayagõ idanõ yaʼira ba dõi Nama ba ba dõi Nono ba ba dõi Geheha
niʼamoniʼõ;
20. mifahaõ ira ba woloʼõ fefu hadia ia niwaʼõgu khõmi. Ba hiza, fao khõmi ndraʼo, ero maʼõkhõ, irugi gamozua
gõtõ danõ andrõ.

HAKUNA MATATA
 https://www.bible.com/id/bible/109/mat.1_1.nia

HAKUNA MATATA