HUKUM LINEAR

Mengaplikasi Hukum Linear kepada Hubungan Tak linear

Tukarkan setiap yang berikut kepada persamaan dalam bentuk linear Y = mX + c

Non Linear equation Linear equation Y X m c

1. Y = px2+qx y y x p q
Penyelesaian: px q
x x
y
x : px q
x
Y mX c
m p, c q

2. y=abx log10 x log10b log10a

penyelesaian: log10y = y
log10y = log10a + xlog10b +
log10bx log10a
log10y = log10a +
xlog10b
log10y = xlog10b +
log10a

Y=mX+c
m = log10b , c
=log10a

3. k p
1
x x

4. hx
y
k

5. n
px 1
y

6. h 1
y 2
kx kx
6. p
y 2kx
x
7. h
y x
k

1
8. 3
y x
x

9. nx = py +xy

Jawapan :
Non Linear equation Linear equation Y X m c
3. k p k p 1 1 k 1 p 1
1
x x y k x k y x k k

4. hx log10y = log10 x log10h -log10k

y xlog10h+ (- y
k
log10k)

5. n 1 p 1 1 x p 1
px 1 x
y y n n y n n

6. h 1 h 1 X2y x h 1
y 2 x2 y x
kx kx k k k k

6. p xy 2kx 2 p xy X2 2k p
y 2kx
x
7. h log10y = - log10 x - log10k log10h
y x
k xlog10k + y
log10h

8. 3 y x x3 y x x 1 3
y x
x

9. nx = py +xy 1 p 1 1 1 1 p 1

y n x n y x n n

2
Contoh Penyelesaian Masalah Hukum Linear

A Gunakan kertas graf untuk menjawab soalan ini.

Jadual 1 menunjukkan nilai-nilai bagi dua pemboleh ubah, x dan y, yang diperoleh daripada satu
eksperimen. Pemboleh ubah x dan y dihubungkan oleh persamaan y = pq5x, dengan keadaan p dan q
ialah pemalar.

x 1 1.5 2 2.5 3 3.5

y 6.5 10.5 17.4 26.3 44.7 69.2
Jadual 1

(a) Berdasarkan Jadual 1, bina satu jadual bagi nilai-nilai log 10 y.

[1 markah]
(b) Plotkan log10 y melawan x, dengan menggunakan skala 2 cm kepada 0.5 unit pada paksi-x dan 2cm
kepada 0.2 unit pada paksi-log10 y. Seterusnya, lukiskan garis lurus penyuaian terbaik.
[3 markah]
(c) Gunakan graf anda di (b) untuk mencari nilai
(i) x apabila y = 7.2.
(ii) p
(iii Q
) [6 markah]

Langkah jawapan

Langkah 1
Selesaikan soalan (a) terlebih dahulu tanpa melihat persamaan di
awal soalan.

Langkah 2
Plotkan graf dengan menggunakan skala yang diberi.
Lukiskan garis penyuaian terbaik.
Graf semestinya kena pada sekurang-kurangnya 3 titik

Langkah 3
Cari c iaitu pintasan y.
Cari m (kecerunan) dengan mengambil mana-mana 2 titk yang
kena tepat di atas graf tadi.
3
Langkah 4
Akhir sekali baru selesaikan persamaan yang diberi
Jawapan:

Langkah 1

(a) x 1 1.5 2 2.5 3 3.5

log10 y 0.81 1.02 1.24 1.42 1.65 1.84

Langkah 2

(b
)

Langkah 3
C = 0.41

2 titik yang kena tepat atas garisan

(1, 0.81) (2.5, 1.42)

m = 1.42 0.81 = 0.407

2.5 1

Langkah 4

(c) y = pq5x
log10 y = log10 p + 5x log10q
= (5 log10q)x + log10 p
(i) y = 7.2

4
 log10 y = 0.86
x = 1.1
(ii) log10 p = pintasanY
= 0.41
p = 2.57
(iii 5 log10 q = Kecerunan graf
) = 0.407
log10 q = 0.0814
q = 1.206

Cuba jawab soalan berikut:

A(1) Gunakan kertas graf untuk menjawab soalan ini.

Jadual 7 menunjukkan nilai-nilai bagi dua pemboleh ubah, x dan y, yang diperoleh daripada satu
eksperimen. Pemboleh ubah x dan y dihubungkan oleh persamaan y = pq3x , dengan keadaan p
dan q ialah pemalar.

x 2 3 4 5 6 7
y 6.3 10.7 19.1 32.4 58.9 102.3
Jadual 7

(a) Berdasarkan Jadual 7, bina satu jadual bagi nilai-nilai log 10 y.

[1 markah]
(b) Plotkan log10 y melawan x, dengan menggunakan skala 2 cm kepada 1 unit pada paksi-x dan
2cm kepada 0.2 unit pada paksi-log10 y. Seterusnya, lukiskan garis lurus penyuaian terbaik.
[3 markah]
(c) Gunakan graf anda di (b) untuk mencari nilai

(i) x apabila y = 14.1.

(ii) p
(iii q
) [6 markah]

A(2) Gunakan kertas graf untuk menjawab soalan ini.

Jadual 13 menunjukkan nilai-nilai bagi dua pemboleh ubah, x dan y, yang diperoleh daripada satu
eksperimen. Pemboleh ubah x dan y dihubungkan oleh persamaan y = pq6x, dengan keadaan p dan
q ialah pemalar.

x 1.5 2 2.5 3 3.5 4

y 3.3 3.7 4.3 5.4 6.3 7.2
Jadual 13

(a) Berdasarkan Jadual 13, bina satu jadual bagi nilai-nilai log 10 y.

5
 [1 markah]
(b) Plotkan log10 y melawan x, dengan menggunakan skala 2 cm kepada 0.5 unit pada paksi-x
dan 2cm kepada 0.1 unit pada paksi-log10 y. Seterusnya, lukiskan garis lurus penyuaian
terbaik.
[3 markah]
(c) Gunakan graf anda di (b) untuk mencari nilai
(i) x apabila y = 5.9.
(ii) p
(iii q
) [6 markah]

Jawapan:

A(1) (a) x 2 3 4 5 6 7
log10 y 0.8 1.03 1.28 1.51 1.77 2.01

(b)

(c) y = pq3x
log10 y = log10 p + 3x log10q
= (3 log10q)x + log10 p

(i) y = 14.1
log10 y = 1.15
x = 3.5
(ii) log10 p = pintasanY
= 0.32
p = 2.09
(iii) 3 log10 q = Kecerunan graf
= 0.24
log10 q = 0.08
q = 1.2

A(2) (a) x 1.5 2 2.5 3 3.5 4

log10 y 0.52 0.57 0.63 0.73 0.8 0.86

(b)

6
 (c) y = pq6x
log10 y = log10 p + 6x log10q
= (6 log10q)x + log10 p
(i) y = 5.9
log10 y = 0.77
x = 3.3
(ii) log10 p = pintasanY
= 0.27
p = 1.86

(iii) 6 log10 q = Kecerunan graf

= 0.15
log10 q = 0.025
q = 1.06
B Gunakan kertas graf untuk menjawab soalan ini.

Jadual 8 menunjukkan nilai-nilai bagi dua pemboleh ubah, x dan y, yang diperoleh daripada satu
eksperimen. Pemboleh ubah x dan y dihubungkan oleh persamaan y = pqx 1, dengan keadaan p dan q
ialah pemalar.

x 2 3 4 5 6 7
y 3.4 5.9 9.8 15.8 25.7 43.7
Jadual 8

(a) Plotkan log y melawan (x 1), dengan menggunakan skala 2 cm kepada 1 unit pada paksi-(x 1)
dan 2cm kepada 0.2 unit pada paksi-log y. Seterusnya, lukiskan garis lurus penyuaian terbaik.
[5 markah]
(b) Gunakan graf anda di (a) untuk mencari nilai
(i) p
(ii) q
[5 markah]

Jawapan:
B (a) (x 1) 1 2 3 4 5 6
log y 0.53 0.77 0.99 1.2 1.41 1.64

7
 (b) y = pqx 1
log y = log p + (x 1) log q
= (log q)(x 1) + log p
(i) log p = pintasanY
= 0.32
p = 2.089
(ii) log q = Kecerunan graf
= 0.22
q = 1.66

Cuba jawab soalan berikut:

B(1) Gunakan kertas graf untuk menjawab soalan ini.

Jadual 14 menunjukkan nilai-nilai bagi dua pemboleh ubah, x dan y, yang diperoleh daripada satu
eksperimen. Pemboleh ubah x dan y dihubungkan oleh persamaan y = pqx 1, dengan keadaan p dan q
ialah pemalar.

x 2 3 4 5 6 7
y 1.9 2.5 3.2 4.3 5.4 6.9
Jadual 14

(a) Plotkan log y melawan (x 1), dengan menggunakan skala 2 cm kepada 1 unit pada paksi-(x 1)
dan 2cm kepada 0.1 unit pada paksi-log y. Seterusnya, lukiskan garis lurus penyuaian terbaik.
[5 markah]
(b) Gunakan graf anda di (a) untuk mencari nilai
(i) p
(ii) q
[5 markah]

8
B(2) Gunakan kertas graf untuk menjawab soalan ini.

Jadual 2 menunjukkan nilai-nilai bagi dua pemboleh ubah, x dan y, yang diperoleh daripada satu
eksperimen. Pemboleh ubah x dan y dihubungkan oleh persamaan y = pqx 1, dengan keadaan p dan q
ialah pemalar.

x 3 5 7 9 11 13
y 2.9 3.8 5.1 6.5 8.5 11.7
Jadual 2

(a) Plotkan log y melawan (x 1), dengan menggunakan skala 2 cm kepada 2 unit pada paksi-(x 1)
dan 2cm kepada 0.1 unit pada paksi-log y. Seterusnya, lukiskan garis lurus penyuaian terbaik.
[5 markah]
(b) Gunakan graf anda di (a) untuk mencari nilai
(i) p
(ii) q
[5 markah]

Jawapan:
B(1) (a) (x 1) 1 2 3 4 5 6
log y 0.28 0.4 0.51 0.63 0.73 0.84

(b) y = pqx 1
log y = log p + (x 1) log q
= (log q)(x 1) + log p
(i) log p = pintasanY
= 0.18

9
 p = 1.514
(ii) log q = Kecerunan graf
= 0.11
q = 1.288

B(2) (a) (x 1) 2 4 6 8 10 12
log y 0.46 0.58 0.71 0.81 0.93 1.07

(b) y = pqx 1
log y = log p + (x 1) log q
= (log q)(x 1) + log p
(i) log p = pintasanY
= 0.34
p = 2.188
(ii) log q = Kecerunan graf
= 0.06
q = 1.148

C Gunakan kertas graf untuk menjawab soalan ini.

Jadual 3 menunjukkan nilai-nilai bagi dua pemboleh ubah, x dan y, yang diperoleh daripada satu
eksperimen. Pemboleh ubah x dan y dihubungkan oleh persamaan y = 6px2 + x, dengan keadaan p dan
q ialah pemalar.

x 2 3 4 5 6 7
y 7.2 11 15 19.5 24.2 29
Jadual 3

(a) Plotkan melawan x, dengan menggunakan skala 2 cm kepada 1 unit pada paksi-x dan 2cm kepada
0.5 unit pada paksi-. Seterusnya, lukiskan garis lurus penyuaian terbaik.
[4 markah]
(b) Gunakan graf anda di (a) untuk mencari nilai
(i) p
(ii) q
(iii y apabila x = 5
) [6 markah]
Jawapan:
C (a) x 2 3 4 5 6 7

10
 3.6 3.67 3.75 3.9 4.03 4.14

(b) y = 6px2 + x
= 6px +

(i) 6p = Kecerunan graf

= 0.1
p = 0.01667
(ii) = pintasanY
= 3.4
q = 0.004903
(iii) x = 4.6
= 3.9
y = 17.94

Cuba jawab soalan berikut:

C(1) Gunakan kertas graf untuk menjawab soalan ini.

Jadual 9 menunjukkan nilai-nilai bagi dua pemboleh ubah, x dan y, yang diperoleh daripada
satu eksperimen. Pemboleh ubah x dan y dihubungkan oleh persamaan y = 7px2 + x, dengan
keadaan p dan q ialah pemalar.
x 3 4 5 6 7 8
y 3.6 5.2 7.1 9 11.3 13.6
Jadual 9

(a) Plotkan melawan x, dengan menggunakan skala 2 cm kepada 1 unit pada paksi-x dan 2cm kepada
0.2 unit pada paksi-. Seterusnya, lukiskan garis lurus penyuaian terbaik.
[4 markah]
(b) Gunakan graf anda di (a) untuk mencari nilai
(i) p
(ii) q
(iii y apabila x = 6
) [6 markah]

C(2) Gunakan kertas graf untuk menjawab soalan ini.

Jadual 15 menunjukkan nilai-nilai bagi dua pemboleh ubah, x dan y, yang diperoleh daripada satu
eksperimen. Pemboleh ubah x dan y dihubungkan oleh persamaan y = 7px + x, dengan keadaan p dan
q ialah pemalar.

11
 x 3 4 5 6 7 8
y 10.3 15 19.8 25.6 32.2 39.2
Jadual 15

(a) Plotkan melawan x, dengan menggunakan skala 2 cm kepada 1 unit pada paksi-x dan 2cm kepada
0.5 unit pada paksi-. Seterusnya, lukiskan garis lurus penyuaian terbaik.
[4 markah]
(b) Gunakan graf anda di (a) untuk mencari nilai

(i) p
(ii) q
(iii y apabila x = 6
) [6 markah]

Jawapan:
C(1) (a) x 3 4 5 6 7 8
1.2 1.3 1.42 1.5 1.61 1.7

(b) y = 7px2 + x
= 7px +
(i) 7p = Kecerunan graf
= 0.1
p = 0.01429
(ii) = pintasanY
= 0.9
q = 0.01588
(iii) x = 3.3
= 1.2
y = 3.96

C(2) (a) x 3 4 5 6 7 8
3.43 3.75 3.96 4.27 4.6 4.9

12
 (b) y = 7px2 + x
= 7px +
(i) 7p = Kecerunan graf
= 0.3
p = 0.04286
(ii) = pintasanY
= 2.5
q = 0.01714
(iii) x = 3.5
= 3.5
y = 12.25
D Gunakan kertas graf untuk menjawab soalan ini.

Jadual 4 menunjukkan nilai-nilai bagi dua pemboleh ubah, x dan y, yang diperoleh daripada satu
eksperimen. Pemboleh ubah x dan y dihubungkan oleh persamaan y = px + , dengan keadaan p dan q
ialah pemalar.

x 1 2 3 4 5 6
y 0.6 0.4 0.5 0.5 0.6 0.7
Jadual 4

(a) Plotkan xy melawan x2, dengan menggunakan skala 2 cm kepada 5 unit pada paksi-x2 dan 2cm
kepada 0.5 unit pada paksi-xy. Seterusnya, lukiskan garis lurus penyuaian terbaik.
[5 markah]
(b) Gunakan graf anda di (a) untuk mencari nilai
(i) p
(ii) q
[5 markah]
Jawapan:

D (a) x2 1 4 9 16 25 36
xy 0.6 0.8 1.5 2 3 4.2

13
 y = px +
(b) xy = px2 +
(i) p = Kecerunan graf
= 0.1
(ii) = pintasanY
= 0.5
q = 0.2

Cuba jawab soalan berikut:

D(1) Gunakan kertas graf untuk menjawab soalan ini.

Jadual 10 menunjukkan nilai-nilai bagi dua pemboleh ubah, x dan y, yang diperoleh daripada satu
eksperimen. Pemboleh ubah x dan y dihubungkan oleh persamaan y = px + , dengan keadaan p dan q
ialah pemalar.

x 3 4 5 6 7 8
y 1.9 1.8 1.8 1.9 2 2.1
Jadual 10

(a) Plotkan xy melawan x2, dengan menggunakan skala 2 cm kepada 10 unit pada paksi-x2 dan 2cm
kepada 2 unit pada paksi-xy. Seterusnya, lukiskan garis lurus penyuaian terbaik.
[5 markah]
(b) Gunakan graf anda di (a) untuk mencari nilai
(i) p
(ii) q
[5 markah]

D(2) Gunakan kertas graf untuk menjawab soalan ini.

Jadual 4 menunjukkan nilai-nilai bagi dua pemboleh ubah, x dan y, yang diperoleh daripada satu
eksperimen. Pemboleh ubah x dan y dihubungkan oleh persamaan y = px + , dengan keadaan p dan q

14
 ialah pemalar.

x 3 4 5 6 7 8
y 2.7 3.1 3.9 4.5 5.2 5.8
Jadual 4

(a) Plotkan xy melawan x2, dengan menggunakan skala 2 cm kepada 10 unit pada paksi-x2 dan 2cm
kepada 5 unit pada paksi-xy. Seterusnya, lukiskan garis lurus penyuaian terbaik.
[5 markah]
(b) Gunakan graf anda di (a) untuk mencari nilai

(i) p
(ii) q
[5 markah]

Jawapan:

D(1) (a) x2 9 16 25 36 49 64
xy 5.7 7.2 9 11.4 14 16.8

(b) y = px +
xy = px2 +
(i) p = Kecerunan graf
= 0.2
(ii) = pintasanY
=4
q = 0.05

D(2) (a) x2 9 16 25 36 49 64
xy 8.1 12.4 19.5 27 36.4 46.4

15
 (b) y = px +
xy = px2 +
(i) p = Kecerunan graf
= 0.7
(ii) = pintasanY
= 1.8
q = 0.3889
5 Gunakan kertas graf untuk menjawab soalan ini.

Jadual 5 menunjukkan nilai-nilai bagi dua pemboleh ubah, x dan y, yang diperoleh daripada satu
eksperimen. Pemboleh ubah x dan y dihubungkan oleh persamaan y = , dengan keadaan p dan q ialah
pemalar.

x 1 1.5 2 2.5 3 3.5

y 3.5 4.2 4.9 5.9 7.4 9.3
Jadual 5

(a) Plotkan log10 y melawan x, dengan menggunakan skala 2 cm kepada 0.5 unit pada paksi-x dan 2cm
kepada 0.1 unit pada paksi-log10 y. Seterusnya, lukiskan garis lurus penyuaian terbaik.
[1 markah]
(b) Gunakan graf anda di (a) untuk mencari nilai
[3 markah]
(i) p
(ii) q
(iii y apabila x = 1.7.
) [6 markah]
Jawapan:

5 (a) x 1 1.5 2 2.5 3 3.5

log10 y 0.54 0.62 0.69 0.77 0.87 0.97

16
 (b)

(c) y=
log10 y = 9x(log10 p) + (log10q)
= 9(log10p)x + (log10 q)
(i) 9 log10 p = Kecerunan graf
= 0.17
log10 p = 0.01889
p = 1.044
(ii) log10 q = pintasanY
= 0.36
log10 q = 0.36
p = 0.437
(iii) x = 1.7
log10 y = 0.65
y = 4.467

Cuba jawab soalan berikut:

E(1) Gunakan kertas graf untuk menjawab soalan ini.

Jadual 11 menunjukkan nilai-nilai bagi dua pemboleh ubah, x dan y, yang diperoleh daripada satu
eksperimen. Pemboleh ubah x dan y dihubungkan oleh persamaan y = , dengan keadaan p dan q ialah
pemalar.

x 0.5 1 1.5 2 2.5 3

y 3.8 6.5 12 20.4 38.9 69.2
Jadual 11

(a) Plotkan log10 y melawan x, dengan menggunakan skala 2 cm kepada 0.5 unit pada paksi-x dan 2cm
kepada 0.2 unit pada paksi-log10 y. Seterusnya, lukiskan garis lurus penyuaian terbaik.
[1 markah]
(b) Gunakan graf anda di (a) untuk mencari nilai
[3 markah]
(i) p
(ii) q
(iii y apabila x = 1.9.
) [6 markah]

E(2) Gunakan kertas graf untuk menjawab soalan ini.

17
 Jadual 5 menunjukkan nilai-nilai bagi dua pemboleh ubah, x dan y, yang diperoleh daripada satu
eksperimen. Pemboleh ubah x dan y dihubungkan oleh persamaan y = , dengan keadaan p dan q ialah
pemalar.

x 1 2 3 4 5 6
y 2.3 2.9 3.4 4.5 5.2 6.8
Jadual 5

(a) Plotkan log10 y melawan x, dengan menggunakan skala 2 cm kepada 1 unit pada paksi-x dan 2cm
kepada 0.1 unit pada paksi-log10 y. Seterusnya, lukiskan garis lurus penyuaian terbaik.
[1 markah]
(b) Gunakan graf anda di (a) untuk mencari nilai
[3 markah]
(i) p
(ii) q
(iii y apabila x = 3.4.
) [6 markah]

Jawapan:

E(1) (a) x 0.5 1 1.5 2 2.5 3

log10 y 0.58 0.81 1.08 1.31 1.59 1.84
(b)

(c) y=
log10 y = 6x(log10 p) + (log10q)
= 6(log10p)x + (log10 q)
(i) 6 log10 p = Kecerunan graf
= 0.51
log10 p = 0.085
p = 1.216
(ii) log10 q = pintasanY
= 0.31
log10 q = 0.31
p = 0.49
(iii) x = 1.9
log10 y = 1.28
y = 19.055

E(2) (a) x 1 2 3 4 5 6 = pintasanY

= 1.8

18
 log10
0.36 0.46 0.53 0.65 0.72 0.83
y
(b
)

q = 0.3889

(c) y =
log10 y = 8x(log10 p) + (log10q)
= 8(log10p)x + (log10 q)
(i) 8 log10 p = Kecerunan graf
= 0.09
log10 p = 0.01125
p = 1.026
(ii) log10 q = pintasanY
= 0.28
log10 q = 0.28
p = 0.525
(iii) x = 3.4
log10 y = 0.58
y = 3.802

19