Sei sulla pagina 1di 36

SOMARI

Los vrbs............................................................................................................................................................................................................................................................................................... 3
ANAR ..................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 3
AVISAR.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 4
CANTAR ................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 5
CRDER ................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 6
DAR ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 7
DSER ..................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 8
GAHAR/PRNER .................................................................................................................................................................................................................................................................................. 9
HAR (impersonau) + SUBSTANTIU ................................................................................................................................................................................................................................................... 10
HAR : EXPRESSIONS......................................................................................................................................................................................................................................................................... 11
HAR : EXPRESSIONS (seguida) ......................................................................................................................................................................................................................................................... 12
HAR ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 13
HICAR .................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 14
PASSAR ............................................................................................................................................................................................................................................................................................... 15
PRDER ............................................................................................................................................................................................................................................................................................... 16
PODER o PDER ................................................................................................................................................................................................................................................................................ 17
PRMER .............................................................................................................................................................................................................................................................................................. 18
SABER.................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 19
SORTIR ................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 20
TIRAR .................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 21
TOCAR ................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 22
TORNAR .............................................................................................................................................................................................................................................................................................. 23
TRUCAR .............................................................................................................................................................................................................................................................................................. 24
VDER................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 25
VLER ................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 26
VINER ................................................................................................................................................................................................................................................................................................ 27
VIRAR .................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 28
VVER .................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 29
VOLER ................................................................................................................................................................................................................................................................................................. 30
Mots e expressions ........................................................................................................................................................................................................................................................................ 31
BTH .................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 31
DE................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 32
CP....................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 33
EXPRESSIONS IMPERSONAUS ....................................................................................................................................................................................................................................................... 34
SE'N ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 35
TANT .................................................................................................................................................................................................................................................................................................... 36
Losvrbs

ANAR

"Uagojatabruna,()qu'anavaequetornava."(Casaboune)
"Anar"qu'alavalorpurmradedesplaamentconeishudadetots.Que's
"M'anditquevosn'anavatzauservicideurei."(CenacMoncaut)
ptemplegardablotornreflexiu+"ne",dablotornreflexiutotsolo
"Lasombrasdeusmortsque'nvan,mudas,agransvls,(...)"(Badiole)
tanbendab"ne"totsol,quin'existeishpasenfrancs.
"Quecauquen'ani,quen'anar."(Dauger)

"Sen'anar",o"anarse'n",queptvolerdser"mori's"otanben Quese'nvadeucr.
"huger",enparlard'uatesura. "Aquerasbarricasqueriscand'anarse'n"(Palay)

Queserveishsoventtbastirlofuturimediat. "Joquevauacabardedalhar."(Corriades)

"Anar"qu'eitanbenemplegatenplaadeumot"cber",quivudser" Aqueracavilhanonvapasdenslohorat:qu'eitrpespessa.
continerdens"(enparlardeucontiengut). N'ipdenpasanartots:quen'iatrps.

Queptenqravolerdser"estarplan","estarcomcau",oaverlo Eatau,eva?
sensdeufranais"fairetourner,fairemarcher". "Qu'anavacalercontinuardeharanarlobenshenseth."(Peyroutet)

"L'anar",infinitiusubstantivat,qu'eil'equivalentdeufrancs"l'allure", "quie'udaunberianarehrtdesoplessa."(Menjt)
"l'actiond'aller","lefonctionnement",olavetzlode"l'aller",quipt "Arrensno'mpodomdserloperqudeusonanar."(Landy)
estaremplegatcomuaepitta. Loviatgeanaretornarquedurcincdias. 

Qu'existeishenvathd'Aspeunvrb"ir",arcac,enlcdeuvrb"anar". Aquethmaitin,quesoiitatathmarcat.
Losvrbs

AVISAR

Lovrb"avisar",qu'eisinonimdepreviner,d'informaruapersona "Mesquevoiavisa'vsd'uacausa."(Tasis/Narioo)
d'undangrpossible,etc. "ABizansqu'eiaurasdePau,mesavisat'iqu'eiaurasdecasa!"(Lespy)

Acps,qu'alosensd'averuapersonaperconeishena,deconisher "Aquerahemna,quel'avisi."(Palay)
sonqueundrin. "No'vsconeishipas,quev'avisi."(Lespy)

Unautesens,hrafrequent,deuvrb"avisar",qu'eilod'espiar, "Avisipasjamailopaisatge."(B.Miremont)
od'apercber. "Avisd'unpaucmaiprepquepodisser."(Chapduelh)

Emplegatalafrmapronominau,qu'eil'equivalentdeufrancs"faire "Sin'satemps,enqra,avisat'i!"(Despourrins)
attention","veiller","semfier",etc. "Ensavisantdetrebucarenlc,lovolurquetrauqulapcha."(Lalanne)

Quepttanbenvolerdsers'aucupar,suenhar. "Quen'arriba'udeisharlosuenhdes'avisaral'escuderia."(Menjot)

"Shensdesen'avisar,l'miqu'avbotataurebohlosmots."(J.Palay)
Tostempspronominau,qu'a,abthcps,losensdeprnerconscincia
"EspasnecitedesortirdelEscla(...)persavisardeiconsequencis."
de,rnde'scompte.
(Vernet)

Queptenfinvolerdserprnerladecisionde. "Loreilionques'avisunjorndebalharuahsta."(Daretche)
Losvrbs

CANTAR

"Cantar"qu'eiunvrbhrtemplegatdenslasocietattradicionau "Quevamcantarquauquesversets."(Lavit)
gascona,probableper'mordelascostumasenradigadasdeucant "Lomerlavacantant."(Cantapopulara)
popular.Queprenacpslafrma"candar". "Rossinholetquicantassuslabrancapausat."(Despourrins)

"Cantar"qu'eisoventemplegatmetaforicamentdensdenumerosas
Quanhascantarlosescuts,l'aharqu'estestofat.
expressions:"Harcantarlosescuts"(s'imposerparsarichesse),"har
Aprstotsaquethstrebucs,quanarribqu'ramissacantada.
cantarloscaishaus"(mangeravecentrain),"estarmissacantada"(tre
"Qu'eiquinsecantas?"(Palay)
troptard).

Losnomsqui'srestacanauvrb"cantar"quesonnumers:"locant", LoBearnqu'eilopaisdelascantas.
"locantar"(lechant);"lacanta","lacanon"(lachanson),"la "Qu'eilacanondeMicolau,eatauqu'eiequ'eiatau."(Nadau)
cantra","lacantarolra"(actiondebeaucoupchanter),etc. Losoncantarqu'eihragru.

Tostempsper'mordelaplaadeucantdenslasocietattradicionau,que "...que'tplatsequet'encantasauprsdetamieitat".(Despourrins)
trobammantunsderivats:"canoaire","canor","cantadera", Losdarrrsversetsdequethpomaquesoncantads.
"cantads","cantalumi","cantanr","cantassejar",etc. Nonhaspasentnerqu'uacantarlashensfin.

Que'scauavisardenonpasmesclaraquestafamilhademotsdabladeu Que'stienlasmansemparadassuucantrdelafernesta.
mot"cantr"(ct,bord),candau/cantau(versant),etc,hrtespandida Losenemicsdetostempsquecombatoncantecantaquethdia.
denslatoponimia(Cantalausa,Biscandau,Cantal,etc.) "Loquin'apascotthn'apascantth."(Arrepror)
Losvrbs

CRDER

Losensabituaudeumot"crder"qu'eilodeufrancs"croire".Quept, "Escotatzberi.Que'vscredetzlhuhraesberit..."(Tasis/Narioo))
enoccitandeGasconha,prnermantuasfrmastaucom"crser", "Ecredetzqueserplen,aquethparlamentdeNavarra?"(FrancsBayrou,
"crger",o"crer". ministredel'EducacionNacionau.)

Comtostempsenoccitanentausvrbsmeicorrents,l'infinitiuquept "Quen'alocrderencrhens."(Palay)
estarsubstantivat:"locrder",qu'eilacredena. Locrderelosaberquehndus.

"Crder"qu'atanbenenoccitanlosensfrequentd'"aubedir".Eser "Ueilosmainatgesnonvlenpascrder.".(Foix)
aququauquessobrasdelasgurrasdereligion? "[Quel'iarrecaptada]taprneratribalhareacrder"(Peyroutet)

"Creder"(shensaccentescriut),omeisovent"crededer"qu'eilafrma Lassoasbenalejasnonsonpascredederas.
adjectivauquivudser"quideuestarcredut." Qu'eicrederquelaneuecdiaabansdoman.

L'expression"crderse'npersheisardits"(cf.lafica"se'n+infinitiu"), Aqueste,aumens,quese'ncredpersheisardits!
quesignifica"averhrtbonaideadesimedish." Despuishvadutsriques,quese'ncredenpersheisardits.

Tdserdequauqu'unquicredaisidamentlasnodigas,qu'empleganlos "...aquethscredentsdeCaressaoaquethsasosd'Oraas"(Etcheverry)
mots"crediu"o"credent".Lonom"credena"queptestar "...deslagast'sdelasvielhascredenas..."(Tastet)
l'equivalentdeufrancs"croyance",otanbenlode"crance". Dabaquethquevaumeide'tharsignarquauquecredena...
Losvrbs

DAR

Qu'asuacca?Balhame'ndrin!
"Dar"quevudser"donner",qui'sditztanben:"balhar".
Da'mdrindeconfitruratanben,tantqueis!

"Dar"queptexprimirl'intensitatol'abondequaneiemplegat Beda,uei,losorelh!
intransitivament. Augan,loblatquedameiquelomilhc.

"Nonsimeiniondarniquhar."(Palai)
"Dar"queptenqravolerdser"anar","prneruadireccion."
AquethcaminquedadecapaGave.

"Date'n...","datzve'n..."quesonemplegatsenlcde"prente", Date'nuacadiraesedte!
"prenetzve"(dabuanunciadedeferncia). Datzve'ndrinmeidecaf!

Aquestafrmapronominauqueptaquivlera"harse'n." "Mesneme'ndavipas,qu'avualengatparlar."(Gonzalez)

"Da'u!"queservivaal'originatencoratjarloquitruca(lenhassr,haure,..) "cbenc,da'u,puishqui'thntantdeben."(Lalanne)
Losonsensques'eienlargitequevudseruei:"vasy!" Datzlo,qu'eilomoment!

L'expression"vneraumeiquida"quesignifica"vendreauxenchres"ou Totslosbensque'uvanestarvenutsaumeiquida.
"vendreauplusoffrant." Aquethlibevielh,quel'icrompataumeiquida.

Loparticipipassatfeminin"dada"qu'a,acps,lavalorde"gost", Lacaa?Jononiipasladada.
"interest",o,auplurau,lode"legrandjour". Ueiquesonlasdadas,que'nsoisegur!


 
Losvrbs

DSER

"Dser",acpsjoslafrma"dder",qu'eilomotoccitantdser"dire". "Quvoldseraqu?Atcomprenpas."(Arnaudin)
L'infinitiusubstantivat:"undser"qu'eiun"prosei"(undiscours),oqu'a "Atauqu'eilodserdeumonde."(Palai)
losensdeufrancs:"unondit". Totaqun'eipasqu'undser.

L'expressionsubjonctiva"digaquediga"qu'eiemplegadad'uafaion Digaquediga,quesiquidisi...
analgaaufrancs"quoiqu'ilendise"... quesonethsqui'uss'andesmembrats,diganquedigan.

No'ndemora,tantsevaudser,pasnat.
"Tantsevaudser"queptvolerdser"pourainsidire",o"autantdire".
Queiaduasrasqu'atendem:tantsevaudserquenevienerpas.

"N'eipasperdser,mes..."qu'annciatostempsdenslaconvrsaun N'eipasperdser,mesnondeverpastantbver...
contiengut...disemcritica...Acps,quevudser"c'taitpourrire". N'rapasperdser.

"Nonm'atdigas!"o"Nonm'atdigatz!"qu'alosensde"paspossible!" Lovesinqu'rabriac?Nonm'atdigatz!!
Que'spttanbendser:"No'mvoletzpasdser!" Qu'asdeciditdecercartribalh?Nonm'atdigas!!

Ua"nondigas"(une"nedispas"),qu'eiuapeguessaounmotlanattd Totanesonpasquefotirlasenondigascueitasauhorn.
arrder.Las"nondigascueitasauhorn"quesonistrisinventadas. Quinaemissionpga!n'anpasditquenondigas!

"Comquiditz"qu'alavalorde"presque".(Vderlotableud'aqueste Qu'rancomquiditztotsvienuts.
mot.) Quepdesestarcontent:lotribalhqu'eicomquiditzacabat.
Losvrbs

GAHAR/PRNER

Losvrbs"prner"e"gahar"quesonquasisinonimsenoccitande "Vedunbthgarralh(...):se'uprenelogitasuubr."(Arnaudin)
Gasconha.Quesonlosequivalentsdeusvrbsfrancs"prendre" "Prenetzlacautra!"(Berelh)
(prner)e"saisir","attraper"(gahar). "Msn'eipasuarasont'mdeishargahar."(Bouzet)

Totsdusquepdensignificar"prnerarradic"enparlard'uaplanta, L'arrosrdequiavsplantatlomespassatn'apaspres.
"vderdur"o"pegar"(tlacla,tuciment,etc.)oenqra"vder Quecaudeisharaucimentlotempsdeprner.
prenha"quands'ageishd'uabstiaencalor. "PlantaiGascons,quegahanpertot!"(EnricIV)

Lossubstantius"lagaha"e"lapresa"qu'anlomedishsenscomen
Tornemlopausar,n'aspasuabonagaha.
francs"laprise",meslopurmrnomatquedesignatanben
"Avetzhitpresa?"(Lespy)
l'utsutilizatt'sservirlasopa(fr."lalouche")("Logaht"=
"Nonianigahanigaht."(Palay)
"lacuillre").

"Gahar"+infinitiusubstantivatqueserveishtdexprimirl'aspcte "Ques'ragahata'ssemblaraquicrednqu'ra."(Peirotet)
incoactiurendutenfrancsperl'expression"semettre"."Gah's" "Gaharlocrrer"(Palay)
queptvolerdserbte's. "LoJantineloJauspque'sgahnelashemnasquehenautirapeu."(AlCartero)

"Lagaharper"(o"...t")[+complementlocatiu],qu'eiuaperifrasa "...comsenonavvansabutt'ongaharla."(Gonzales)
hrtemplegadatdser"anart...","dirig'sdecapt...",etc. "Quelagahaperl'androna"(M.Oriona)

Enfin,"gahar"e"prner"quepdenprnerdiversasvalorsmeio "Lavotzdelacitlaqu'ratantplanhenta,doa,gahenta"(Badila)
menshmetaforicasconegudastanbenenfrancs("gaharmau","lo "N'ajatzpaspaurdev'igaharded'ra!"(Narioo)
huecqu'agahat",etc.) "Lamalciaquel'agahatlodesss."(Moliar)
Losvrbs

HAR (impersonau) + SUBSTANTIU

"Harhrita"quesemplegadensunsensvesinde"averbesonhde", Laigaquehhritapermordelasequra.
"mancarde"... QuetorniaquestelibeauJoan:quemdisquiuhashrita.

"Hardu"queihrtfrequentdenslalengacorrenta,equeserveishadser "B'eidoncdeduharqu'ethesiadefunt"(Mascaraux)
"regretar". "Que'mhduaquethsoparmancat,Aranxa."(Gonzals).

"Hargai",totaucontre,quexprimeishlagradament:quesignifica"estar "Que'mhgaide'tvder,Alan.H'tendavant"(Gonzals).
content","arregauds". Larrisoletdeumainatqueuhasgai.

Lasoamalautiaquehdegruatots.
"Hardegru"quesersinonimde"hardu",mesdabunsensmeihrt.
Quenshdegrudeuvderplorar.

"Harhasti"quesptarrevirarenfrancsper"rpugner","dguter", Ajoquemhhastideminjarpeish.
ou"nepasaimer". Totaquethpraubrqueuhashrita.

"Harlampet"queilequivalentde"Harenveja","temptar",dabua Aquestaaulordeguitrostitquemhlampet.
connotacionhrtadedeser,degormandr,degelosia,etc. deuvesinqueuhtostempslampet.

Aquethtorngramaticauquesptbastirdabhrtdesubstantiusdiferents Queuhasdehtdetornarvderlafamilhta.
segonlahritaqumneptaver:hardeht(trigar),harpaur(esvarjar), Aquethaharquevshchepic.
harchepic(preaucupar),harcama(tinersuusps),harombra(provocar Quehvergonhasonquedipensar.
lomaucontentr),etc. "amalaisa,comlopraubetquinonptharcamas..."(Lalanne)
Losvrbs

HAR : EXPRESSIONS

"Haraumei"(+infinitiu),(o+adjectiu),qu'eiuaexpressiondemau Lalbeelatortugaquehasnaumeicrrer.
arrevirarenfrancs.Qu'exprimeishl'ideadecompeticion. "Penitenteconfessorhnaumeicridar,coms'ransolets."(Dauger)

"Estarhita"quevudser"estaracostumata" "Hitscomm()alasaisinasdeucamindehr,..."(Palay)

"Hara..."qu'alosensde"jogara...",mesqu'eihrameiemplegat. Loserdelapelra,losmisquehnalascartas.
Que'sptentner,acps,ausensmetaforic. Acps,losjogadorsderugb,quehnauspatacs.

"De(+adjectiuosubstantiu)har"qu'eitanbendehrtmauarrevirar
Aquethdeverqu'eidemauhar.
enfrancs.
Averhituataucausaqu'eidevergonhahar.
Qu'eil'adjectiuquidalosensexacte("debonhar"=facile;"demau
Parlaratauqu'eidebonhar.
har"=difficile;"depaurhar"=effrayant,etc.)

"Harlo"(+nomdemestir)qu'eil'equivalentdeufrancs"tre"+ "Qu'avpensatdes'engatjartharlomarin."(Peyroutet)
nomdemestir.("Harloregent":"treinstituteur".) Edonc,araquehslomedecinperPau,aqui'spareish?

"Hardeu..."(+adjectiuosubstantiu)qu'alavalordeufrancs"faire Quedeversdeishardehardeuhu...
le..."(+adjectiu):"hardeupc","hardel'aso",etc. Quesiqu'entenesquidisi:nonhasquiaspasdeushord!

"Harshens..."quevudser:"sepasserde..." Puishquen'apascrompatnatpan,queheramshens.

"Averproquehar"quesignifica"estartrpaucupattpoderhar "Losdiasd'escla,proqueharsqu'av."(Camelat)
quauqu'arrenmei." Pensasse'tvanrecber;qu'anproquehar!
Losvrbs

HAR : EXPRESSIONS (seguida)

"Unpretzhit"qu'ei,enoccitan,l'equivalentdeufrancs"projet". Aquethdeputatqu'alopretzhitdehartornarharlocaminau.

L'infinitiusubstantivat"lohar"ques'emplegacomunsinonimde Lopromtern'eipaslohar.
"l'accion"."Unahar"(N.B.:masculin),qu'eilamedishacausacomlo Loparlarqu'eimeiaisitquelohar.
francs"uneaffaire". "Dabethquecauaverlospaprsclarselosaharsnets."(Lalanne)

Laberjaexpression"harlocomquide..."quevudser"har Tesvarjarlosmainats,quehaslocomquidelamalcia.
l'imitacionde..." Aquethimitadorquehlocomquid'undevispolitic.

"Averunberihar"qu'eiqui'sditzperexempladeusmestieraus Aquethmenusrqu'aunberihar.
hrtadretsdelaslorsmans. Qu'atasabutadobardabunberihar.

Lotorn:"nonse'nhararren"que'spodertradserenfrancsper Nonse'nharrende'scoparlocapabansdel'avervist.
"neservirrien". Qu'aensajatdecrrermesnonse'nhasarren.

Duasexpressionsquepdenvolerdser"tantqu'faire": Harperhar,que'mpreniloberi.
"harperhar"etanben:"tantqu'aharquedehar". Tantqu'aharquedehar,qu'atvamtottornarhar.

"Vivreaujourlejour"que'straduseishper:"harvitaperdia". Despuishquis'apergutlotribalh,quehvitaperdia.

"Harseen"(o"endavant")equivaua"entrar","apress's",e"
"Que'mhgaide'tvder,Alan!Hte'ndavant!"(Gonzals)
Harseenl"a"sen'anar","partir".


 
Losvrbs

HAR

Denslalengacorrenta"har"queptvolerdser"agir". "Qu'anhitcomapreneds."(Gonzals)

Numersquesonlosemplecsdeuvrbe"har"dabuacomplementacion "Quehasoiaurelha:lomondeneparlavanpas."(Gonzals)
nominaubastidashensarticle;dehit,aquestetornqu'eiubrt,emei, "Quesen'anavatotempensat,quehearrep."(Lalanne)
quasilibre.(Cftablu"Har1") "Quem'asaharservici,lomenamic."(Menjt)

Locomplementde"har"queptestaradverbiau. "Htzaplaser,qu'ivamestar."(Salanoubat)

L'expression"harcompte"qu'eil'equivalentdeufrancs"tenircompte". "Nonhscomptedel'ajudaaupasnaturaudeguda."(Garros)

"Logatesquiru,hitalasgranasboheradasdeuvent,"
Lofrancs"habitu"ques'arreviraperlotornparticipiau:"hita".
(Cassagnau)

"Nonm'avhitseguirdePauarren."(Gonzals)
Logrop"harseguir"qu'alosensd'amiar,d'emportar,equ'eihra
"Quel'acompanhdincalasoacrampaenseharseguiruasaca."
emplegatdenslalengacorrenta.
(Landy)

"S'ihar"quevudser"enmettreuncoup","harunesfr","atdar "Gaha'm,mamth!Haut!Ht'i!"(Cassagnau)
totdensuntribalh".Ques'emplegadaboshenscomplementinfinitiu. "Ques'ihnasegar."(Palay)
Losvrbs

HICAR

Trevirarlofrancs"mettre",l'occitanquecauseishmeisovent"hicar" Hica'taquiu:queserlatoaplaa.
meiluquenonpas"mter". Granpipaut!Nonhiquespaslosditsenlasaua!

Mter"que'strbameiquemeidensdefrmasprefixadascom"permter Loregentne'upermetpasdesortirabanslafindeuscors.
","susmter","",etc. Eadara,que'mvaspromterdenonpasmeihardeuhu...

"Botar"qu'eibthluautantemplegatcom"hicar",mesdilhudabua Botatzmedoncaquestescansdehra!
nunciameihrtademovimentfisic. Quanestprorepausat,que'stornbotarlacargasusl'espatla.

Hicarficher"equ'avlomedishsensoriginau.Un"pauhic"qu'eiunpau Anoste,los"menhirs"ques'apran"pirashicadas"(o"lhevadas".)
plantatentrra. Uraacethspaishths,hicatsentrraacer:quesondecastanh.

Lotrucrecebutsuunasque'uhiqudepaternas.
Mesueilodia,"hicarsignificacionfigurada,oestenuda.
"Uaracaques'eihicadasuubestiar."(Palay).

Loparticipipassat"hicada",substantivat,qu'alosensd'"endret Avisa'tadaquethcamin:queiauahicadaaprslasegondavirada.
dangers"ode"pos".L'expressionplasenta:un""o:un"hicant",que Qu'anfenitperl'iharcber,perposehicadas.
designaun"huron",quis'aucupadeusaharsdeusautes uahicalonas.

L'arradic(substantiu)"uahica"queptvolerdser"acciondehicar,de Latrrad'aquethcasauqu'eidebonahica.
plantar",mesquepttanbenvolerdser"unpau",o"unbarrton Locardinatques'eiapitatsusuahicadelacaujla.
s'aporanlosausths". Tanartlor,quecalpassarperuncamindehicabroquet.
Losvrbs

PASSAR

Enoccitan,lovrb"passar"queptaverlomedishsenscom"passer"en "Hilhtadedell'aiga,passaretzen?"(cantapopulara.)
francso"topassby"enangls.Mesquepttanbenavermantunsautes "Lotempsquepassa,quepassa."(M.Amont.)
senscom"mor's","traversar","despassar",etc. "D'raodetard,passarquecau..."(Arrepror).

"Se'npassar"qu'existeishdablomedishsenscomenfrancs,meslo Quann'anpasuaautt'spassejar,quese'npassan.
mondequ'aimanmeiemplegar:"harshens". Quann'anpasuaautt'spassejar,quehnshens.

"Passar"qu'eisoventemplegatdabunssubstantiusdirectamentbastits
Qu'rapraube:quepassavahamimeisoventqu'ausontorn.
shensarticle:"passarhami,camin,pena,mau."
Dabaqueraaut,enduasras,quepassascamin,hu!
(Respectivament:"sauterunrepas","marchervite","souffrir","mal
Despuishlamortdeuhilh,nondishanpasdepassarmau.
vivre".)

Quepttanbenvolerdser"estadir",meiquemeiauparticipipassat(ad Tiraaquestasflorsde'quiu,quesonpassadas.
aquethsensque'strbaacpsdenslogropverbauen"ir")... Quecaujetarlospassitseplantarlosquisondemoratsverds.

...oestarligatamantunsmotstformardenumerstermescompausats: Auvilatge,aCarnaval,quehnunpassacarrra.
"passacarrra"(passerue),"passalis"(hommefurtif),"passapertot" "Traucamontanha,passariu,domanseraidedinsmonniu!"(Peiraguda).
(scie),"passacan"(troudansunehaie),"passacth"(gorge),etc. Quinpintaire!Lolitrene'uhpasqu'unpassacth!

L'expression"passarse'nuns"(lit.:avalerunos)e"passarnehras" Quanlodigquepartivi,quese'npassuns,sapsquin?!
(treindulgent)quesonprofrequentas. Qu'eiplanbrave,saps,que'unepasshras...

Loparticipi"passat"substantivatqu'alomedishsens(opausata" "Pagatzlosdretselapassada..."(Navarrot)
aviner")comenfrancs,elosonfeminin,(quiptvolerdser"sejorn"," "Datznselapassada,bravagent,sepassavatz,quela'vsdarem"(Ch.pop.)
dretdepassatge","lcdepassadge",etc.,)qu'eipassatenfrancs. "Lopassatqu'eidefunt"(Palay)
Losvrbs

PRDER

Lovrb"prder"(o"prguer")qualomedishsenscomen "Queserestatdeduharquesestssenperduts"(Palai)
francs"perdre",emeidenslossonsemplecsreflexiusometaforics "Aprs,drinadrin,lusatgequesperder."(JoanEigun)
("prder's"quivudserconisherladescadenamorau,etc.). "Lohuecdelabatsarraquel'ahitprderl'escot..."(Molian)

Mantunsadjectiusquesonformatssuusonarradic,perexemple"perdc", "Qualalengaperdca:questrompasoventenparlar."(Cf.Palai)
quivudser"quisperdsovent",o"nfaste,fatal". "Lopasquevisclavetzrasperdcas"(Dauger)

"Elosonesclpolasoaespartenhaqueshasnperdeds."(Camelat)
"Perdeder","perdeds"significan"quisperd",o"quiptestarperdut."
Avisat,aquethcotelonqueiperdeder.

Loparticipepassat"perdut"(o"pergut")queconeishlosdivrsemplecs "...medishesrites,perdutsdensunautomatismedabanslotemps..."(Bec)
metaforicspresentsenfrancs(condemnat,isolat,etc.) "Aquerapraubagent,quansevesenperduts..."(PeirdeGarrs)

Losusbstantiu"loprder"qualosensde"laperte",e"loperdudr"lode Lagrlaquestlencausadungranprderendeusvinhrs.
"nonchalance,misrecauseparlaparesse". Arrondestarestatrenviatdeusontribalh,quecaddensloperdudr.

Quesitrbaquauquesderivatsverbauscom"desprder"(fr."dissiper")o "Quedeishenaquethbendesprdes."(Palai)
"esperdiciar,desperdiciar"(roinar,guastar,prdeslareputacion). Lojcqueladesperdiciat.

Enfin,lomot"prder"quabalhatuasexpressionspopularascom"siprder "Quemiprdilasesluts!"(Palai)
lasesluts"(sembrouiller),"prdeslasaucas"(avoirunmalaise),"averun "Lacastanha,lunquelaprd,lautequelaganha..."(Arrepror)
momentaprder",etanbendenumersarreprors. "Quanhasbthotrpdecalor(),quavnunmomentaprder."(Berelh)
Losvrbs

PODER o PDER

"Poder"qu'a,comenfrancs,losenspurmrd'"estarcapablede" "Loquivuquept."(Arrepror)

Comsoventenoccitan,losubstantiumeiemplegatdelafamilhalexicau "Unmaishantgusquiaungranpoder,nosacambiatsenbstias."(Bladr)
qu'eitiratdel'infinitiu. Lomaire,anoste,n'aimapaspartatjarlopoder.

Losvrbsprefixats"empoderir"(investirquauqu'arrensd'unpoder), Aquethmarqusqu'estempoderitperloquiterei.
"despoderir"(tirarlospoders)quesondeuregistresustienutdelalenga. Per'mordelasoacobardia,l'oficrqu'estdespoderitcapaussonsmis.

Losmots"despoderar"(=despoderir)e"despoderat"(=redusita Lavetzl'emperatorque'sdespoderendecapausonhilh.
l'impuishena)qu'apartienenaunregistremeicorrent. Aprsaverhittremolarl'Eurpa,que'smorsoledespoderat.

Lasexpressions"ptestar"o"ptster"qu'anlosensde"lhu", Laploja,doman?Ptestar...
"dilhu",e"podercrrer",lode"pouvoirtoujourscourir"(sensfigurat). Queloprestisus?Quepttostempscrrer!

"Se'npoder"(soventinterrogatiu)qu'eil'equivalentde"ypouvoir "Sem'amancat,ese'nptdemei?"(Moulia)
(quelquechose)"edoncde"nepaspouvoirfaireautrement","nepas "Quenonse'nptmeideplorar."(Bouzet)
pouvoirsepasserde"alafrmanegativa. "Sihl'aso,nonse'nptdeumench!"(Courriades)

"Queptscrderque..."e"queptscomptarque...",hrtfrequents,n'an Queptscomptarqu'atauquese'nbrembar!
pasvertadramentuasignificacionprecisa:queserveishentdinsistir. Queptscrderquequi:tdisnar,quesontostempsal'ra!
Losvrbs

PRMER

Lapurmrasignificaciondeuvrb"prmer"qu'eilade"premsar", Quecauprmermeihrtsuslaclautquelaprtaes'aubresca.
de"sarrar"(francs"presser","appuyer","treindre".) "Que'usarravalatalhaequelasepremtcontreeth."(Peyroutet)

"Davantlomalur,que'scauprmerlocr."(Palay)
Segonlosmoments,losonsensque'spttirardecapt'ude"estofar",
Premetzve!No'vsvoipasvderplorar!
"insistir",o"rentrarensimedish".
Nonvupasrespner.Quepremi?

Unsensproutilisatd'aquethvrbqu'eilodeufrancs"hsiter", "LoBearnencantatprementerlamontanhaelaplana."(Pagalhs)
"balancer". "N'aspasaprmer:quecaupartir."(Palay)

Losubstantiu"prem"no'strbapasmeisonqueenl'expression"esta'nau Lotonprmern'eipasprohrt:nonpegarpasatau.
prem"(entreaumomentdevrit).L'infinitiusubstantivat"loprmer" Nonpdespasmeiarrenpereth:quen'eiauprem.
quedesignal'acciondepremsar,d'atapir,detassar. Loprmerd'aquethtrolhn'eipasproprogressiu.

Loparticipipassat"premut"queptaverlavalordeufrancs"mdus", Quanl'anditdequel'avnvistdablagojata,quedemortotpremut.
"sansraction",olade"empot","replisursoimme". Qu'eiunmihrtpremut:nonditzpasjameiarren.

Lomot"premeder"(acps"espremeder"),segonquieiadjectiuonom, Tharpomadaquecaulaspomasquesianpremederas.
queprenlosensde"quiptestarpremut"(perexemplel'arrasimmadurt Entdarrigarlapiragranaque'ssondevutservird'unpremeder.
harvin),od'"objctedabloquauepremen"(levier). Aquiuqu'asl'espremedraquiserveishaestancarlamaquina.
Losvrbs

SABER

"Saber"queptvolerdser"averconeishena",mesavisemns'i,qu'a Quesiuahontetapasluenhdeci.
unomonimperfctequisignifica:"avergost","aversabor",o,per Aquerasauanonsappasadarren.
imatge,"harpensara","ressemblara". "Lasvotzsabentrpalabehelracomvotzdecraba."(Dauger)

Dabunautevrbemplegatal'infinitiu,"saber"quejgalortledemei
"S'ajameisabutarrder,losviusquese'npdenbrombar"(Lalanne).
auxiliar,siaenguardarlosonsensabituau,siaenprnerlode"s'escder
"Quassabutharuabonacausida,.."(Palay)
a","estarcapablede".

Emplegatcomsubstantiu,losoninfinitiuquevavolerdser"scincia", "Jameisabernonpsa."(Arrepror)
mestanben"sapincia". "Qu'aimihraasaberlascausas:sabernoncarga"(Lalanne)

Densl'expression"se'nsabermau",qu'aveml'equivalentdeufrancs "Ed'aqueraholia,totun,ne'unesabpasmau."(Peyroutet)
"s'enrepentir"edensl'expressiondesensopausat"se'nsaberbon",lo "Seme'nsapdrindemaudeharlotumahs,"(Lalanne)
de"s'enfliciter". "Queme'nsapbondeque'mdits".(Daug)

Quanmnonsappaslaresponsaauaquestionpausada,enlcdedser Apensatde'sprnerloparaploja,loJoan?
"n'atsipas",que'sptdser:"asaber?" Asaber?

L'expresion"sabersi..."o"asabersi...",(+l'infinitiu)qu'eiunabracatde Sabersivaplver...
"que'mdemandisi".Qu'ei,desolr,emplegadaalafrmaafirmativa. Asabers'averpensata'sprnerloparaploja...

L'expression"arrensaber!"qu'eiproexactamentl'equivalentdeufrancs Lavetz,aqueravaca,nonlavstostempspasvner?
"rienfaire!" Non!Arrensaber!
Losvrbs

SORTIR

"Sortir"(acps"srter")quesignificaclassicament"ganhar "Lopinchanasquesorteishdelasoatuta"(jctausmainats)
l'exterior",com"salhir"o"gessir".Qu'eiacpsincoatiu,acpsnon, "Sortitz,sortitzlosahumatsvderpassarlosplanpientats."(cantapp.)
segonlosendretseloslocutors. "cercantuncaminnavthtsortirse'n"(Javaloys)

Queptavermantuassignificacionsderivadasequivalentasalasquia "Sortitzmedeutorn!"(Palay)
enfrancs,com"germer,lever"(plantas),"treissu","natre", "Loblatquesorteish."(I.D.)
"ter","retirer",etc. "Losporicsquesrten."(I.D.)

"Sortir"qu'eitanben(dab"viner")lovrbmeiemplegattd Quesortivad'estarmainat.
exprimirlopassatimmediat(francs"venirde"). Quanarrib,Carlesquesortivad'estacarlocan.

Loparticipepresent"sortent"quedesignauahont. Hensaquerapetarilhaquesavviunsortent.

Lofrancs"sortie"ques'arreviraperloparticipipassat"sortit"o "Quel'ivistausortir."(Palay)
"sortida",oenqraperl'infinitiusubstantivat. "Que'ut'ahituasortida!"(Palay).

Lomot"srta"(cf.:losrt)qu'exprimeishl'aciondesortir,loresultat, "Qu'estlasoasrta"(Palay)
eperextension,lachana. "Que'tdesiriuabonasrta"
Losvrbs

TIRAR

Lovrb"tirar"queptaverlosensdeharvinerdecapasiimedish,ha's "Meielatiri,meiese'nva."(Devinalha:lapeltadelan)
seguirperlahortalessaquauqu'arrend'estacat. "Que'svaavisarquelosbueussudavan,tiravan."(Arnaudin)

Quepttanbenvolerdser,comenfrancs,servi'sd'unarc,d'ua "Tira,contraloblancdel'uelhamussada,
arbaleste,d'uaarmadehuec,d'uabomba,etc. Shensharbaishnicoster,ladretaarquebosada."(Ader)

Losensmeiemplegatd'aquestetrmiqu'ei,probable,lod'enlhevar,lode "Ques'espilomort,messhensdesetirarlocapth."(Manciet)
desgatjarquauquarrend'unendret... "Quecalvderloquilhonsquitiravidelachina."(S.Palai)

...dabtotaslasvalorsqui'npdenestartiradas(equivalentsdeufrancs "Camasleugrasepsvalents,tiratzmed'aquiu..."(Lalana)
"soustrair"e,"(retirer,sauver,chapper",etc). "Milsheiscentscinquantaueittiratdecincmila..."(Baradat)

Seguitdelapreposicion"sus"queptvolerdseraveruacolorproisha "uaperissaquitirasuuros"(Menjt)
de,edab"de"estarl'equivalentdeufrancs"tenirde". "Lomainatquetiradeupair."(Palai)

Completatperuasautaspreposicions,queptprnerlosensde "Quetirasobtamentdecaptupurmrpleish."(Menjt)
contunharundesplaament,uaaccion. "Tiradavant,segtoncamin."(Canticapopular).

Qu'entratanbendenslacomposiciondemantuasexpressionsmetaforicas "AquethpaisantdePeirosaquetiravalagalra."(Bouzet)
tauscom:Vsmetirar!(=e'tvascarar!),etc. "entirantlaguinhrradel'uncapdel'anal'aute."(Sabalt)
Losvrbs

TOCAR

"Tqueisigausas!"(DevisadelaviladOrts).
Loprumrsensde"tocar"qu'eilodeufrancs"toucher",...
Sonqu'enlostocarlovente,quesaplasaucass'aurnberihitge.

...mesquepttanbenvolerdser"jogar"(instrumentsdemusica) LoJoanquetcaberilovriulon.
(cf.:castelhan),o"soar"(lascampanas)(cf.:lo"tcasenh"),... Esapsperquantocatlascampanasaumatin?

...otanbenmiarlasbstiasdabl'agulhadaolobaston.(Que'sdittanben LoPeir?Quetcalobestiardincauprat.
"virar"...) "Viralasaucas,Margalida!"(cantapopulara).

Tquieideussubstantius,"lotocar"quedesignalaqualitatdel'accion "AquethPeir,qu'aunmaishanttocartubestiar."(Palay).
detocar,quan"lotc"parlameiludeusoneveniment. Tpescar,n'ipasbesonhtapon:quehiautc.

Lasexpressions"tctocant","tcatocant","tcatca"(adjectiuso "Maisonsdedusotrssolrstcatocantassuscadaestrem..."(Palay)
noms)qu'exprimeishenlocontactedeproximitat."Estartoquetdab..." Losduscampsquesontcatca.
tanben. "Quesoijustetoquetdabl'alemand."(Moulia).

Autornpronominau,qu'avemlosmedishessensfigurats(esmver, Quantdecpsno'mhescrderquemonshuecst'avntocat.
passionar),comenfrancs,loquauens'aempruntatlomot"uatocada". "Quinonl'aavut,(...)lasoatocadadesporrinenca?"(Camelat)
Lovrb"pertocar"quevudser"concerner". Que'msenteishipertocatperlamisriadeusespuditsdelasocietat.

Tocarqu'eienqraemplegatdensunheishd'expressionsdiversas: "Pica,pica,Claron!Da'u!Tcal'i!"
"Tcal'i!"(ten.hailarloscans),"Hartocar"(amuisharconcretament), Que'vsvauhartocarquivoidser.
etc. Despuishquiaganhat,nontcapasenlc.
Losvrbs

TORNAR

"Harunmovimentcircular"o"cambiardedireccion"que'sdisen" "Qu'eilavalsaquivira,quiviralocap."(Nadau)
virar"enoccitan."Tornar",eth,quevudser"revenir"enfrancs. "Quecrompilosdusjornausequetornitcasa."(Gonzals)

Lavalorde"tornar"qu'eiutilisada,dabl'infinitiudeusvrbs,entd "Eraquetornavaestarlibra"(Caseboune)
exprimirlohitdeharundusaucpl'acciondeuvrb.(Francs"re"). "Veudaatrentaans,nes'rapastornadamaridar."(Peyroutet)
Emei,acps,queptvolerdser"denouveau". Quevedpassarduasmots,uaveituranegra,eduasmotstornar.

Quepttanbentradusirl'ideaderaportaralasoaplaaunobjcte Vete'nalacrampaetorna'mlolibequiideishatsuulieit.
precedentamentportatenunauteendret.(Francs"ramener".) Quecauquetorneslovesinalorquant'atdemande.

Qu'a,acpsenqra,losensdernderdeprestat,odeharservicia Quanipensesque'mtornarslosutisquit'avprestat...
quauqu'arrnsquiavhitlamedishacausapervos. Noncaupasdeisharunservicihitshenstorna'u.

L'expression"balharlastornas"ques'emplegacomplementariamentt Sehiaqupertu,que'mbalhasentornas?
dser"tornarlossusprestats",quanserausensfigurat. Tcentliuras.Eno'tdesbrombesde'tharbalharlastornas.

"Tornarmonedas"quecorespona"rendrelamonnaiedesapice." Quem'aenganatuncp,mesque'usauriplantornarmoneda.

"Tornar"queptenqravolerdser"revenirdemeilleurssentiments", Deisha'uharlomus,quetornartotsol.
otanben"serendre",ausensde"venj's". Se'ttrucan,torna't!
Losvrbs

TRUCAR

"Trucar"qualosensgeneraude"bter","balharuncp","tustar", "Naspasvegonha,hu,detructlahembla!"(Alcartero)
"patacar",etc. "EthcampanrdePomars,enttrucarmieidiaolahemna,..."(Arrepror)

"Frapperdesmains,despieds",etcquesdit"trucardemans,trucarde "Quapaurquelogateuhule..."(Expressionpopulara)
ps"...Dequasiomonimsespecialisatsquexisteishentanben:"trepejar" "Quesentornmercat...quavhitauspatacs"(Alcartero)
(ps),"hular"(crns,cap),"patacar"o"harauspatacs"(mans),etc. "Quranlastiradas()lasmeitrucadasdeman."(Sabalt)

Entaussubstantius,"untruc"quedesignauncpounbatament,"lo "APreishac,trucsepatacs."(Pagalhs)
trucar"lafaiondebter,"latrucada"lacciondebter,"lastrucalhas",lo "Quecomprenlotrucdeusonesclps'avplavut..."(Camelat)
sonardelascampanastunmaridatge. "Unbalandelasoapersonaqui'vsdavauntrucdeuspesantsaucr."(I.D.)

Mantuasexpressionssonestadashargadasdabaquestafamilhademots:"a "Quecontavi,pair,atrucasdecatar,demvderquauqueesgai."(Alcart.)
trucasde.."quevudser"forcede.."o"aurisquede". "Atrucasdemihargahar..."(Palay)

"Atrucatalon"qualosensde"fierament","atrucadit"de"entoute "Unser,suutrucdemiejanueit,ques'aud()uncpdefesilh."(Lalanne)
hte","suutrucde"de"l'instantprecisde","untrucalitotdo"de "Prenentlavetzlahueitaatrucadit..."(Lagravre)
"unfenhant",un"trucataulr"dun"ivronha". "Sacavsditpurmr,aurdeishataJanvdertrucataulr?"(Alcartero)

Daubunsmestierausquanrecebutunchafrecomprenentlovrb"trucar": "Locandetrucamartraquevienquanarrensnonlapra."(Arrepror)
"untrucabarrau"queiunbarricaire,"untrucateler"unteishener,"un "Lostrucabarraus":atausonaperatslosdeVicdeBigrra!(CfPalay)
trucamartra"unhaure,etc. "AArcizanquesontotstrucatelers!"(CfPalay)

"Haraustrucs"vudserbtes,"haratrucamelic"nostraduseishpas(!), Ecridaqueticrida,quanfenitperharaustrucs.
"hicardetrucaquilhas"significapartvirarsuusu,etc. Aquethestr,entrebucarlacadiraquacatothicatdetrucaquilhas.
Losvrbs

VDER

"pendentloloncrnhequiprometLosSetze,quiavmvistvder"
"Vder"quaenoccitanlosenspurmrde"nisher",queiadserde
(DeBordeu)
"comenarlasoavita"(enGasconhadecapss,meiquemei).
"Queivadutdimardarrr,quepesavaquatequils."(Narioo)

Queprensoventtanbenlasignificacionde"deviner"densloparlar "L'esclaqueratdeumisterisviatjadorvadgran,gigant."(Belly)
deueilodia. "Quecomprengdequravaduthu."(Lapassade)

Queptacpsvolerdser"rnder". "Vadutnervisper'mord'aquethmi,avoipaur."(Belly)

Quesemplegaenquradablosensde"pravar". Dabaqueraplojaeaqueracalor,lomilhcquevad.

Substantivat,quevudser"loquieivadut". "Losvadutsenjunhtrobarndinrsenlosestujus."(Terens.)

Queiunhagard!Unhartdevder!
Lasexpressions"unhartdevder","estarplanvadut",e"fir
Beifirdestarvadut:nonparlapasquedethmedish!
destarvadut"quesonproemplegadasdenslalengapopulara.
"Unplanvadut"(Palay)

Losmots"lavaduda","lovder",o"lavadena",queson,seguintla "L'usatgeque'sperderedablavadudadeuFelibrige..."(Eygun)
nnciasemantica,emplegatscomsubstantiusdelamedishafamilha "Estardebonavadena."(Palay)
lexicau. "Lovderelomorir."(I.D.)
Losvrbs

VLER

Lovrb"vler"queilequivalentdeufrancs"vouloir".Quescau Quevauensajaraquethutsequevauvderquivau.
avisarquelasoapersona3audeusingularaupresentdelindicatiuei "cben!Mesquantvau,aquestevetth?"(J.deuChapelt)
omonimicadela1radeuvrb"anar". "Pairinquemadit:quevau25pistlas!"(J.deBerelh)

"Harvler"queilarreviradameifrequentad"exploiter".Lafrma "Quaideaseuabonaesabrosalengatlasharvler."(Camelat)
pronominala"seharvler"vudser"sevanter". "Queshvler..."(Palay)

Linfinitiusubstantivat"lovler"olonom"lavalor"sonsinonimsde" "Nonsappaslovler."(Palay)
loprtz".La"valentia"significa"lavaillance". "Lavalentiaquelracomunvici."(Peyroutet)

"Valoirmieux"quesptreviraridenticament("vlermilher"),mes "Quevaumilhertinerquesperar."(Arrepror)
loccitanquaimameilotorn"vlermei". "EntempsdeCarnavalquevaumeiestarasoqueprc."(I.D.)

"Gorrinr!Pagant!Trdevauarren!"
Losnomscompausat"unvauchic","unvaupc","unvauarren"o
Quipaurquaquethminonsiapasquunarrenquivalha.
"unarrenquivalha"quansonque"vaurien"comequivalentsfrancs.
"Quet'aidi,trdevauchic!"(Courriades)

"Quei,oautantsevau,comdevestardeutempsdAbraham."
"Tantsevaudser","(au)tantse('n)vau"corresponenaufrancs
Aquethpermsneipasmeivalederdespuishlomespassat.
"pourainsidire"o"autant[+infinitiu]",ladjectiu"valeder"a
Tantsevaudserquemissaqu'eidita.
"valable"(sensprpi).
"Autantse'nvauquet'acdigui."(Courriades)
Losvrbs

VINER

"Venir"ques'arreviraenoccitanper"viner","vir","vner", "Lamarqueva,lamarquevien..."(Nadau)
"vnguer",etc. Lobthtempsquevavnguer.

"Quedisenquelamisriaehvinerenvejs".(Hustach)
Aquethvrbquepttanbenaverlosensde"vder","deviner".
Finfinala,lopraubegojatquevienhu.

...oenqrade"pravar","vdergran","vderberi",meiquemeien Suuscampsdel'arribra,loblatquevienplan.
parlardedesemiatodeplantat. Augan,per'mordetrpdeploja,arrennonvuvinersonquelohen.

"Vinera"queptaverlomedishsenscomenfrancs("Quevienesa"= "Sivienesapartir,qu'averemadeviner?".(Palay)
ilt'advientde"). Lavetzlossusqueviennamancar.

Qu'amantunsderivats:"previner","enterviner","adviner"," Aucapdeduasras,loJoanqueparvienausom.
proviner","parviner",etc. MercsaDiu,qu'estprevienutprolu.

Tadacabar,quementaveramlasfrmasimperativas"avi"o"ai", ai,ai!Pastor!
(=viens!),e"avietz!"(=venez!),totasduashrtemplegadas. avietz,mainats,eescotazlomenconde!
Losvrbs

VIRAR
"Locamindehrvirasuslasarrodetas."(Dauger)
Lovrb"virar"qu'eiloqui,enoccitanevudsercambiarde
"...lospicsbearnsviratstuventdeugofredeGasconha..."(Granger)
direccion,mud'sendescrveruacorba,cambiard'opinion,protegir,
"Necalpasestar(...)fenhantenvirarlamanivla..."(MJHustaixE.)
(etc.).(Lovrb"tornar",eth,qu'alavalorderepeticion:francsre,de
"M'entrevredesonaraquelestreestrangeperquesevirsse."
nouveau).
(D'Arbaud)
"Virar"qu'eisoventemplegatenderivaciondablosufix"re",
"Mesnont'arrevirespasjameidincausom,sinon..."(Badiole)
"arre",tdexprimirunmovimentdecambiamentdesens,de
"Aqu(lococuth)franisasensserevirar."(Bodon)
traduccion,etc.
"Atausevirarnlosmausesperits."(Terensiacus)
Emplegatdablotornreflexiu,("vir's"),queptprnerlasignificacion
"Quecalrochar()maishantcoraut'spodervirarlasmoscas!"
decaar,deharhuger,protegir,tir'squauqu'arrendeupuisheu
(Sabalt)
(francs:"dbarrasser,sedbarrasserde,oenqraprserver,
"Secalervirarlocautelostavans..."(Terensiacus)
prserverde");"virarquauquarrenaquauquarrens"qu'alomedish
"Unanjol'esventavaent'uvirarlacalor"(Lalana)
sens.
"Soncanprstavirarlotropthd'undomau."(Joantauzy)

Quepttanbenvolerdser"viter,faireensortedenepas" "Viraquemamestressano'mtraheishcajamei."(cantapopulara)

...oenqraladeh'suaestra(francs"sefaireuneentorse,se "Que'msoiviratlopunhet."(Narioo)
fouler").Vir'sdecuuvudsers'arrevirardel'autapart. "Loquin'eipascontents'arreviredecuuauvent!"(Nadau)

Tostempsdablotornreflexiu,mesenhornirlopronom"ac/at", "Lostreshravienutsques'acvirnbth."(Gonzalez)
"virar"quegahalavalordeufrancs"sedbrouiller". "M'asdeishatactotsolquem'acvirassi."(Sabalt)

Tdacabar,lovrb"virar"querentradenslacompausicionde "N'averetzpasviratlasaucasautornar."(J.Palai)
mantuasexpressionsdelalengacorrenta:virardecibtencosseja "Lofesilhquem'empathtvirardepos."(Molian)
(tomberdecarybdeensylla),vir'slasanc,virarhuelha(cambiarde "ralapaurquelivirapassaval'estomac."(Froment)
subjcte)etc. "Que'mcred.Joquevirihuelha."(Gonzals)
Losvrbs

VVER

Lovrb"vivre"francsquesreviraenoccitanper"vver"(Gascon), MauriciAndriuquepresentalemission"Viurealpas".
"viure"(Lengadocian),"viure"(Provenau),etc. "Crepaut,mesvver!"(Reprovr)

"Quesganhalovver"(Palay)
Comtostemps,linfinitiusubstantivatqueihrautilizat:
"Sauppasloviuredaumonde"(Mistral)
"lovver"queilusatgedunendret,olaneuritudquotidiana.
"...harconisherauhrairlovverdeumonde."(Hustaish)

Limperatiusingulardeuvrb"vver"quei"viu"(lengacorrenta),mes "Vivalavaca!"(DevisadAussau)
tanben"viva"o"visca"(interjeccions). "ViscaloreideFrana,viscalogranGascon!"(Ader)

Loparticipipresentregularquei"vivent,viventa"(3augrop),mesque "Quesacandataumeivivent."(Palay)
trbantanben"vivant",hargatsuu1rgrop. "Diuvivant!"(Arnecconegut)

Ladjectiusignificant"envita"quei"viu"enonpas"vivant"(gallicisme). "LococuthenAbriu,quecauquecante,mortoviu!"(Arreproer)
"Vitc"(o"vivc")quevudser"dontseptvver",olavetz"quiei "Lonnqueivitc!"(Palay)
plendevita","quialavitadura". "Lobenqueivitc"(I.D.)

"Aquiuquiloviveder."(Palay)
"Viveder",(adj.),qualosensde"quipermetdevver",e(nom),de"lo
"Aqu,queilavitavitanta."(I.D.)
dequvver".La"vitavitanta"designalavitadetotdia.
"quiralavitavitantadunparanbearns..."(I.D.)

 
Losvrbs

VOLER

"Quet'atvoldserabansdemorir."(F.Seignor).
Lovrb"voler"qu'alosensconegutdeufrancs"vouloir",mes
"Qu'eitotquivolhim,(...)meslotrinquese'nva"(R.Tass).
qu'a,acps,uavalormeihrta("dsirer","exiger").
"Nonvoipasquesialodit!"(A.Peirotet)

"Nevoler"qu'alomedishsenscomenfrancs,qu'eiadserlo Joanelovesinquese'nvlendespuishlaseleccions.
d'"averrancura"decapaquauqu'arrens. Queme'nvu,nonsiperqu.

"Voler"queptservirdemieiauxiliar(vdertablu)entaufutur Quevuplver.
imediatenplaad"anar". Lopannonvupascser.

L'infinitiusubstantivat"lovoler"qu'alosensd'"actedevolentat Ques'iptescder:quen'alovoler.
"(Palay)."Planvoler"e"mauvoler"quedesignanlabonaela Queisonanatsdabplanvoler.
maishantavolentat. "Quehlosonvoler."(Palay).

La(berja)expression"estardequanvoi"quevudser"estar Qu'eidrindequanvoi:undiaque'msaluda,l'autenon.
capricis","estarluc". Quelacausaberprner,per'morqu'eidequanvoi.

Volensononquevacalerqu'athasca.
"Volensonon"(o"volonsonon")qu'eil'equivalentdeufrancs
Amaugratdedusadversaris,quemarqul'ensai,avolens.
"qu'illeveuilleounon",e"avolens"lode"avecdtermination".
"Volonsonon,joqueme'ndau"(AlCartero)
Motseexpressions

BTH

L'adjectiu"bth"qu'eisoventemplegatdensuasexpressionsdevalor "Mistrauabthqu'escrverenprovenau,".(Menjt)
adverbiau. Aubthcapdeucaminquevederatzunostau.

"Bthtempsatiaurndesirat!"(MariaBlanca)
Acpsque'strbadensquauquaslocucionshrtespandidas,emplegat
Abraspausas,quesen'ivedanoste.
comundeterminant,omeiexactamentcomadjectiuindefinit
"Bthcp,qu'anavatauvilatgedablagojata"(Gonzalez).

...emei,enpausiciond'advrbi,tahortirunauteadvrbioadjectiu "uagranaflingadevathlodevantau,ebthdrinpressada."(Berelh)
adverbializat. Debthsec,quevedlabstia.

Dab"ac"e"com",qu'ei"ved"enonpas"bth",quieiemplegatt Vedaclocanqui'sminjalohitge.
rnderl'equivalentde"voicique","voilque"... Evedcomlaplojagahalocder.

Totquevabth.
Queptaverunrtled'advrbiemplegattotsol.Lasoasignificationquei
Ques'acaviratbth
lavetzsonquedinsistncia.
Enbthhardeupc,quesoicadut.

Qu'atcauharbitara(=bthara).
Quesptenfinestaca'saunauteadvrbitneformarunnavth.
Ques'eipassatbitatau(=bthatau).
Qu'apareishlavetzqueprengalafrmadeusufix"bit",o,acps,"bat".
Quese'nvabatlu.
Motseexpressions

DE

Lalocucion"de"queptestarl'equivalentdeufrancs"cequiest..."; "dehit,queihit."(Bouzet)
lavetz,qu'eienprincipiseguidaperunadjectiuounparticipi. "demgerqu'radetrobarunterrenh"(Narioo)

depaprqu'abruslatmesqu'estupnabansquedehustaestosse
Quept,acps,estararreviradaper"cequiesten..."
tocat.

"AnavisoparendelaSianIsabu"(Belly)
"de",preceditdelaprepausicion"en"quevudser:"chez..."
"EndeMari,nranpasdelanostatraca."(Gonzals)

Ques'arreviraabthscpsper"cequiest...",notadamentquan "demenqu'eitonedetonqu'eimen."(Arrepror)
introduseishungropnominauounpronomdesignantuapersonaoun "Lobondiuquebalhasoventajudaadeson."(Lalanne)
gropdepersonas. "Malurs!Ajarpardeusauts!"(I.D.)

Finfinalaqueptenqraaversenscom"queiaa."(+infinitiu)o"qui Quevaucrompardeminjarequetorni.
pertca..."(+gropnominau) "Avetzvist,daquethpaisandePeirosa?"(Bouzet)

Lexpression"tquieide"quahautobaishlomedishempleccomen Tquieideupagament,vedetzdablomste.
francs"encequiconcerne"e"totdepermr"lode"entoutpremier Tquieidelassoascuentas,nesipasarren
lieu". "Etotdepermr,acquevoilascausasclaras."(Bouzet)
Motseexpressions

CP

Lomot"cp"qu'aremplaatlomot"vetz"(quinondemorapas "quin'avetzpashit,()uncpunmiqu'achas"(Dauger)
meiquedens"lavetz","alors"),tdser"fois".("vegada" "Un,dus,trescpsquelejlaletra."(Lalanne)
queiproreale,esustotemplegatacapabansdeGasconha). "Lotelefna,avegadas,quetrinda."(Bec)

"Acps",qu'eidoncutilizatentdser"parfois",e"abths "Acps,quepassavadiassancrstotsol."(Menjt).
cps",entdser"assezsouvent". "Queivivnd'auteshrairseserorsdemaire,abthscps,unvailet."(Camelat)

"Tropadecps",e"bratropadecps"qu'exprimeishenua Tropadecpsquetornavaalorshensunarditenpcha.
nunciameinumerosa("souvent","trssouvent"). Qu'avemdiscutitamassabratropadecps.

"Uncpra"qu'eil'equivalentquasiexactede"iltaitune "Uncpra,lasbstiasqueparlavan..."(Contetradicionau.)
fois",elasexpressions"(d')autescps",o"quauque(s)cp(s)", Quauquecp,n'rapascomadara:quecalcrder!
de"autrefois". D'autescps,nonn'iavpas.

"Lotrinquetornarrest'stotlotemps,cpsqueiaenplencampstre."
L'usatgequ'aconsegrat"cpsqueia(que)"densaquesta
(Gonzals)
frmainversadatdser"ilyadesfoiso..."
Cpsqueiaqueloregenten'ahartra.

"Aucp","al'encp"qu'anlasignificacionde"lafois",e
Que'upagusuucp.
"suucp"(qui'sditztanben:"suupic",)lade"surlechamp",
Quecalsusvelharal'encplasortidadeubscelopetitsendr.
"aussitt".

Tdser"toutd'uncoup",ques'emplegan(enterautes)"cp "Ques'itrbamondequi'spassancpsec,():ataue'smorPompei".(Dauger)
sec","totd'uncp". "Cpsecqu'apareishnimmblehauts,eVitoriaque'sdrec."(Gonzals)
Motseexpressions

EXPRESSIONS IMPERSONAUS

No'mvagapasde'uconsiraruei:quesoipressat.
"Vagar"quevudser"averlotemps".
"Nevagupasaugatesquirud'acabarloconte."(Cassagnau)

"Escder"o"aparir"quesonsinonimsd'"arribar",ausens Ques'escadquelasduase'srencontrn
evenimenciau(cf"tohappen"enangls). Nonm'apasaparitdeganharaulot.

"Prder"quevudser"averhami,averenveja",e"trigar"," "L'esclpque'uprudiva,equepodetzcrderqueiavdequ."(Menjt)
hardeht","estarimpacientde". Que'utrigavade'spagerarausonadversari.

"Anar"qu'eiabthscpsemplegattdser"treautoris","tre Aque'tva,atu,del'arcastar!
fond"...emeisoventlocontreenestaremplegatironicament. Que'uvaplan,t,adaquethmahutre,dehardeumossur!

"Estarplan"qu'aquasilomedishsens,ethtanbenemplegat Quet'estplande'ucridartdaqu!
ironicamentnaucpssusdetz. "N'ipascomprsarren,eplanquev'estavos!"(Tasis/Narioo)

"Estarld"o"estarmau"qu'exprimeishenuadesapprobacion... Quev'estmaud'estardemoratsshensl'ajudar.

...Ealafrmanegativa,"Nonpasestarld"qu'eil'equivalentdeu
Qu'eicadut?Nonl'estpasld!
francs"c'estbienfait!"
Motseexpressions

SE'N

"Se'ndar"qu'eil'equivalentdeufrancs:"sedonnerdumal". "Neme'ndaupas,mesura,deishemns'acaquiu."(AlCartero).
N.B.:"Da'u!"quevudser:"Vasy!" "Loquinepodpasseguir,daquethnesendavapas."(Palay)

"Se'nvder"qu'alosensd'"averdificultats".Acpsqu'eiahortit
Quese'nsonvistdablohilh:n'apasjameivolutcrder.
peruncomplementcom"...lodiable","detotas","dehrtas",
Queme'nsoivistlodiablet'uharcomprnerdequecaldeishar.
etc.

"Se'ncrder"ques'emplegaentdexprimirlocomportament Bese'ncred,loJoan,despuishquiestnomatcontramste!
hagarddel'orgulhsquipensahrtdebend'ethmedish. LoBernatquese'ncred:loregentquel'aditqu'rainteligent.

"Se'nhar",comdenslofrancs"net'enfaispas",quevudser Quese'nhperlasoasrquiaproblmasdesus.
"ha'schepics","inquiet's". Qu'einervis,quese'nhperchicdecausa.

"Se'npoder(demei)"que'sptarrevirarenfrancsper: "Sem'amancat,ese'nptdemei?"(Moulia)
"ypouvoir","ypouvoirquelquechose." "Nese'npodpasdemei"(Hustaish)

"Se'nsabermau"qu'alosensde"s'enrepentir",ode"hardu", "Maute'nsaur,lacasavueita!"(AlCartero)
de"causarconsequnciasmaishantas". "Queme'nsapdrindemau,deharlotumahsdabCohet."(Lalana)

"Sen'anar"e"se'ntornar"qu'anlomedishsenscomenfrancs, "Quese'ntornataumedish"(Narioo)
mesquesonmeiutilizats."S'anar"e"nanar"que'strbantanben. "Lasamnasdeusmortsque'nvan,mudasagransvls..."(Badila).

"Sen'entner"ques'emplegaabthscpstdser:"ha'scridar",
Acadacpquilavavder,quesen'entendetotas.
"estarl'objcted'arcasts".Que'sptcompletarper:"...detotas",
Besen'enten,lovesin,loserquitornbriacacasa!
etc.


 
Motseexpressions

TANT

"Tant"qu'eiunadvrbidequantitatutilizat(dab"que"o "Lahartraquelavtanttribalhatquesradeishatmorir."(Berelh)
"com"lomeisovent)densloscomparrsdegalitat. "de'nvderua,comaaqu,tantprcha,tantaudaciosa,"(Bec)

Mesqueptestartanbenemplegatcomindefenit,adjectiuo "Nomhtzpaspaur,tandesquesiatz!"(Palay)
pronom,acpsdablasmarcasdeuplurau,causaespecificaa "Nonnicredpastantas."(I.D.)
l'occitan,pertocantlosadvrbis... "ValledePompein'eipasLorda,tantse'nmanca!"

Lofrancs"bref,"quesptarrevirarper"tanteiaque", Lhuundiaqueseramriches
"pltauciel!"per"tantdebon!","tantetsibien"par"tant Tantdebon!
eplan","semettre.."per"hartantquede.",et"mmesi." "Etantquaneser..."(Palay)
per"tantquan". Quatend,quepergtemps,tanteiaquestenretard.

"peine"queptaverperequivalentenoccitan:"tantper "Tantpertantse'sditzqueiabal,queven'arribauneishami."(Camelat)
tant".e"plusplus"per"tantmeimei"o"tantmei "TantpertantseJulia()sadromiva"(J.F.Tisn)
tantmei". "Tantmeiel'aperavi,meivistequecorr."(Bouzet)

"Tant"qu'exprimeishlasimultaneitatperunsadvrbis "quinraestatescapitatentantdelarevolucion".(Fontan)
("entertant","al'entant"),enlaslocucionsconjonctivas "mesentantquiholeja,larquebusrlodalocpmortau."(Gassion)
"(en)tantque/qui",oprepositiva"(al)entantde". "Sedetzveundrin,qu'arribarentertant"(Palay)

Quepttanben,enfin,estaremplegatcomsubstantiu,segonlos "Quachperuntant"(Palay)
besonhsdel'expressivitat. "Sihilotant,qu'acvenitot"(I.D.)




Potrebbero piacerti anche