Documenti di Didattica
Documenti di Professioni
Documenti di Cultura
Catullo, carme 3
Nulla potest mulier tantum se dicere amatam vere, amatam (esse)… amata es = poliptoto
quantum a me Lesbia amata mea es. mea es…mea est (v.4) epifora con poliptoto
Nulla fides nullo fuit umquam foedere tanta, nulla…nulla…nullo= poliptoto; nulla…nulla=anafora
quanta in amore tuo ex parte reperta mea est. parte…reperta = paronomasia
fides e foedus sono termini-chiave in Catullo con riferimento al rapporto con Lesbia
Catullo, carme 70
Catullo, carme 85
Odi et amo. Quare id faciam fortasse requiris. ossimoro (odi - amo) e allitterazione f
Nescio, sed fieri sentio et excrucior. termine (qui usato al passivo con valore riflessivo) di solito
impiegato per indicare la tortura inflitta agli schiavi
Catullo, carme 72
Cenabis bene, mi Fabulle, apud me cenabis bene…si attuleris vv.6-7: si attuleris…cenabis bene =
paucis, si tibi di favent, diebus, chiasmo
si tecum attuleris bonam atque magnam la protasi si tecum attuleris… è un aprosdoketon
cenam, non sine candida puella (affermazione inattesa che spiazza il lettore); -am = omoteleuto;
et vino et sale et omnibus cachinnis. non sine = litote per cum; et…et…et = polisindeto
Haec si, inquam, attuleris, venuste noster, in anafora; venustus è un termine-chiave in Catullo
cenabis bene; nam tui Catulli cenabis (v.1) cenam (v. 4) cenabis (v.7) = figura etimologica
plenus sacculus est aranearum. plenus…aranearum = ossimoro
Sed contra accipies meros amores meros amores = paronomasia
seu quid suavius elegantiusve est;
nam unguentum dabo, quod meae puellae
donarunt Veneres Cupidinesque,
quod tu cum olfacies, deos rogabis,
totum ut te faciant, Fabulle, nasum. allitterazioni t e fa; ripetizione di Fabulle nella stessa posizione
del v. 1; «tutto naso» è un’espressione inventata da Catullo che ricalca ironicamente espressioni
colloquiali come «essere tutto orecchi».
Multas per gentes et multa per aequora vectus per è in anastrofe così da creare l’anafora con il
advenio has miseras, frater, ad inferias, poliptoto multas…multa; gentes è metonimia per «paesi»
ut te postremo donarem munere mortis -as = omoteleuto; allitterazione m
et mutam nequiquam alloquerer cinerem, mutam…adloquerer cinerem = ossimoro
quandoquidem fortuna mihi tete abstulit ipsum, accostamento espressivo di a me (mihi) e te (tete)
heu miser indigne frater adempte mihi!
Nunc tamen interea haec, prisco quae more parentum quae in anastrofe
tradita sunt tristi munere ad inferias,
accipe fraterno multum manantia fletu, allitterazione f e m in chiasmo
atque in perpetuum, frater, ave atque vale! frater ripetuto nella stessa posizione nei vv. 2 e 6