Informazioni su questo libro

Si tratta della copia digitale di un libro che per generazioni è stato conservata negli scaffali di una biblioteca prima di essere digitalizzato da Google
nell’ambito del progetto volto a rendere disponibili online i libri di tutto il mondo.
Ha sopravvissuto abbastanza per non essere più protetto dai diritti di copyright e diventare di pubblico dominio. Un libro di pubblico dominio è
un libro che non è mai stato protetto dal copyright o i cui termini legali di copyright sono scaduti. La classificazione di un libro come di pubblico
dominio può variare da paese a paese. I libri di pubblico dominio sono l’anello di congiunzione con il passato, rappresentano un patrimonio storico,
culturale e di conoscenza spesso difficile da scoprire.
Commenti, note e altre annotazioni a margine presenti nel volume originale compariranno in questo file, come testimonianza del lungo viaggio
percorso dal libro, dall’editore originale alla biblioteca, per giungere fino a te.

Linee guide per l’utilizzo

Google è orgoglioso di essere il partner delle biblioteche per digitalizzare i materiali di pubblico dominio e renderli universalmente disponibili.
I libri di pubblico dominio appartengono al pubblico e noi ne siamo solamente i custodi. Tuttavia questo lavoro è oneroso, pertanto, per poter
continuare ad offrire questo servizio abbiamo preso alcune iniziative per impedire l’utilizzo illecito da parte di soggetti commerciali, compresa
l’imposizione di restrizioni sull’invio di query automatizzate.
Inoltre ti chiediamo di:

+ Non fare un uso commerciale di questi file Abbiamo concepito Google Ricerca Libri per l’uso da parte dei singoli utenti privati e ti chiediamo
di utilizzare questi file per uso personale e non a fini commerciali.
+ Non inviare query automatizzate Non inviare a Google query automatizzate di alcun tipo. Se stai effettuando delle ricerche nel campo della
traduzione automatica, del riconoscimento ottico dei caratteri (OCR) o in altri campi dove necessiti di utilizzare grandi quantità di testo, ti
invitiamo a contattarci. Incoraggiamo l’uso dei materiali di pubblico dominio per questi scopi e potremmo esserti di aiuto.
+ Conserva la filigrana La "filigrana" (watermark) di Google che compare in ciascun file è essenziale per informare gli utenti su questo progetto
e aiutarli a trovare materiali aggiuntivi tramite Google Ricerca Libri. Non rimuoverla.
+ Fanne un uso legale Indipendentemente dall’utilizzo che ne farai, ricordati che è tua responsabilità accertati di farne un uso legale. Non
dare per scontato che, poiché un libro è di pubblico dominio per gli utenti degli Stati Uniti, sia di pubblico dominio anche per gli utenti di
altri paesi. I criteri che stabiliscono se un libro è protetto da copyright variano da Paese a Paese e non possiamo offrire indicazioni se un
determinato uso del libro è consentito. Non dare per scontato che poiché un libro compare in Google Ricerca Libri ciò significhi che può
essere utilizzato in qualsiasi modo e in qualsiasi Paese del mondo. Le sanzioni per le violazioni del copyright possono essere molto severe.

Informazioni su Google Ricerca Libri

La missione di Google è organizzare le informazioni a livello mondiale e renderle universalmente accessibili e fruibili. Google Ricerca Libri aiuta
i lettori a scoprire i libri di tutto il mondo e consente ad autori ed editori di raggiungere un pubblico più ampio. Puoi effettuare una ricerca sul Web
nell’intero testo di questo libro da http://books.google.com
 - A.

• -
3;Z®
©-,
$$&$&$£$&$g$$&$&$$&$33$&3;
- (• - ••
$£

§3 §¤3 Éé?\:
-

.£§ 33; $$e.A3? *• J-QS

£ÉÉÉÉÉÉÉ
Y^Y/^&;
$
§N^Y ^<\:
E X P LA NAT I O ŠŠ
-- -
Š
SY* X, 4^X;? §§3
9:3 §ĂŠŠ
2
–A/.ίς §§§§§§
ÉÉ Â32/3<.Q; (y.
(|
3.

L I B R I P R I M I
P H Y S I C O R V M
A R I S T O T E L IS. -

E X L J^ D O V I C I B prc CA F E R R E I,
PhilofophiPræftantißimi, Le&tionibus Excerpta.
<33333>
Recenti hac moffra editione quam potuit diligemtt/$ime
expolita, atque elaborata.

£T I I S',
A P p D H I E R o N r M p^ M S c 0 T V M.
e74 D L X X.
 -
-
- -
- -
- -

-
-
- -

-
- - -

- -

• '
- - -
- - - -
- - -

-
…
- -
- -

-
- - -

- - • -
-
- - - -
-

- *- . - - - -* - - -i - -.

: • -

'.. *. • - - --- -- ' • -

-
- - -
-
-

. -_
-
- *.
- • - w- - -

- -
- - •- -
- -
- -
-
- - - - - -
- -

-
-
- - - - - .
- - - - · · · · ,• •
- - - • . - - - - - - - - - -
-
-
- - -
- : - -- - - - -- - -* -* - * - -
• • • . *- - . - • • -_ • - - - - - - -
- - - - - - -
-

-t- -

- - -* - -- - -
-
- * - - - r.
- * • . . - - - - • . - - - -

- - - ' ' • •• • - - ' - - •* - - * * . - - - -

- - - - - - . • - - -
-
- - - - - - - - - - …

- -

-'

- , • -
- *
-
- -
-
- -

-
- -
- - - - -
- -
- - - -

-
… -
- - - - -

- - -
- -
- -
- -
-

- -

- - -

-
-

- -
-

• . - • ,
- - -

.'?. V \ T3 V V. \ *\
.\!. \ '\ ') ') '. - -
!!. \ .. ' V. O % , \ '',
- - -
- - - - ---- - - -- ---
G. ' * . -

- • I- I- \ C\: …>
 -
;
- - - -
, r : v

- - - 3
$$$$$$$Š
àëëëëëçj;
L O D O V I C I B V C C A F E R R EI
B o N O N I E N s I s, -
PHILOSOP H I ÆTATE s VA CLARIS $ I MI,
'Praeleëtiones imprimum librum Phy/ices &Arißotelis.

£OCRATES,Apollinis ora philofophiam effe donum Dei, non hominum inuentum.

£ culo mortaliü omnium fìpien * Pytfiagoras, philofophusantiquifsimus, abêtymologia
7* tifsimus iudicatus, à Dijs im eam definiens, philofophiam appellauit,hoc eft(vt Marcus .
$i mortalibus tria,Platonis Phæ Tullius interprgtatur) ftudium fàpientiæ, à qua fàpientes
§í. dro referente, præ ceteris expe Ę , hoc eft fàpientiae ftudiofos,honeftiore voca
tebat:Primum quidem,vt pul ulonuncupari voluit, fiquidem vnus Deus vere fapiens
à chrior corum munere interius dicipoteft.Exhisomnibus liquido cuiuis apparet, maxi
2] redderetur : Deinde, vt exte mophilofophiam homini effe ornamento, diuinumj; illü
- -- riora internis probè refponde planè efficere,qui velutiex alta fpecula rerum caufàs intuea
rent, hoc eft, vt fenfus, & ijquifenfuiparent appetitus ra íur,quiappetitus alioqui rebelles rationi conciliet, vt inde
tioni obtemperarent:Tertio,vt nemo fibi diueseffe vide morâlibüseditis virtutibus vita cófequatur beata, qui vnus
retur, quinidem & fàpiens,& eo effet contentus, quod ad vere fit diues,cum illa tantum hominibona effe videri de
vitam tranfigcndam fàtisfaceret. beant, quae nullo fortunæ impctufurripipoffunt,cuius te
Q uibus rebus quidnam aliud diuinum illumhominem meritati cetera fubijciuntur. -
fignificaffe credimus, quàm vt Deorum beneficio philo Nemo igitur(fi modo penitus rem infpiciat) dubitet So
fophus efficeretur? * 1* cratem nihil aliud à Dijs immortalibus(vt initio diximus)
Quodquidem ita effe,vobis,tyrones ftudiofißimi,qui expetiffe,cum internam pulchritudinem peteret, » Š
' fàcris philofophiæ meaufpice optatis initiari, apertiusex quaeretulimus,quàm fàpientiâ;adquá omni ftudio capefleri
• plicabo,fi varias philofophiæ definitioncs, à fàpiëtibus tra dam,tyrones præftantißimi, fummaque diligentia me du
ditas, in medium afferam. -

ce vt elaboretis, vos etiam atque etiam hortor. neque illa

Prima igitur definitio haec eft {Philofophia eft rerum, Apoftoli fententia vos deterreat,qua monet Chriftianos vt
*vtfunt, cognitio. … nólintfapereplufquam fapere oporteat. non enim philofo
• Plerique autem alij (inter quos fuit diuinus Plato)diui phosilluä reijcit,fed diuifiatores,qui futura,foli Deo cogni
nis& interiius expertibus corruptioni obnoxia pcrmifcen taatque perfpe&a,praedicere conantur. - -

ites, eam definitionem afsignarünt, philofophiam fcilicet Ergovtrem propofitam dilucide traétemus,operæpre
[effediuinarum humanarumque rerum fcientiam. tium érit philoföphiam infua membra partiri.Quæ fi vni
Nonnullià fine eam definiuerunt: qui cum fit & proxi uerfâ intelligatur, infpeculatiuá fecatur, & a£tiuam.porro
s mus,& remotus, Platoeam primumàproximo definies, haec in ethicam, œconomicâ, & politicam diftribuitur,qua
fcribit effe mortis meditationem, non eo quidem fenfu, rumprima fuiipfius mores docet,fecundarei familiaris cu
quo ille dixit, Efto memorlethi,fed per mörtem rationis ram,tertia reip. admiftrationem oftendit. . ' ' .
àcorporeis perturbationibusfeparationem intellexit,fiqui $ speculatiuâ autem innaturalem,mathematicam,& di-\
dem ex naturaliphilofophia virtutesomnes velutiex fon uinam diuiditur.quarum prima eorum caufas inquirit,qug,
te quodam manare vidétur.qui quidem fons exappetituü funt immerfà materiæ & quoad effe, & quo ad rationem.
cum ratione concordia dubio proculfcaturit. altera vero eorum demöftrationes, quæ fecundü effe mate
* Hacfortaffe decaufà Simpliciusinhoc proœmio(quod riæ inhærent,eamque,cöcernunt, ratione temen funt feiun
– tamen Themiflioadfcribitur) philofophiam dixit effeani &ta.tertiaeas res fpeculatur,quæ & ratione,& reipfa abom
morum medicinam: quippe animos liberatabinfcitia:qug nimateriafuntpehitus remotæ.id quodafferit Ariftoteles
quidem mcdicinatanto eäeft prgftantior,quæ corporeisaf 6.Metaphyficés. Ex hac rationali diuifione omnesPhilo
fe&ibusfuccurrit, quanto animuscorporeipfo nobilior. fophiæ partes poffumusconfiderare.
' Ab hoc fonte Apollo fortaffe oraculum illud deprom At dubitabithoc loco aliquis diuifionem hanc effe má
pfityáò ovxwv,ideftNofceteipfum.quoquidem oracu cam,propterea quòd non videatur omnes fcientiasconti
lo admouemur, vt non folum nos ipfosexiftimemus non nere. hamìnequerationales,grammatica fcilicet,rhetorica
effe doétiores ac meliores,quàm fumus,verum etiam vt & logica; neque pra&icae, quales artes mechanicae, vt medi
altiora,eorumά; caufàs fedulo contemplemur. cina,& archite&tura, in eadiuifione funt comprehenfae,cú
Sane à fine remoto,dignioritamen,definiuiteam Plato, tamen omnes artes funt quodam modo fcientiæ, quippecú
afferens philofophiâ effe fimilitudinem Dei, quoad eius ab ratione fa&ae. -

homine fieri poteft. eaetiâ hominesreddit plane diuinos, Quamobremre&ior fortefortuna Boetij diuifio videri
•quippe vt deusopt.Max.omnia contemplatur,itafapiens po(Ièt,quiphilofophiam infeptem partes fecuit, in tresfci
cunéìa fpeculatur. quamobrem idem inTimœo fcribit, licet rationales,& quatuor mathematicas.
Lod.BuccafiinPhyf.
- - A 2 Ad
 Lodouici Buccaferrei
Adhaec,videtur fcientiarô ordo in hac divifione prgter citSimplicius quod puer, qui eftiturus ad alias fci^ntias,
miffus,aut non re&eexaminatus, fi quidé Simplicius eam, priuse(t imbuendus bonis moribus, quoniam per virtutes
quæ ad mores pertinet,cetèrisanteponit : cú tamen fcientiæ morales animus à perturbationibus, & vitijs feiungitur.
'naturalispars quædam fit,acquodam modo illi fubalterna. Qgod dicebas, non dat ordinem fcientiarum fpeculatiua
Præterea non leuiseft de fpeculatiuarum inter fe, necnó rum,ergo imperfeéta diuifio: Dico, quod de hoc eft ma
& mathematicarum ordine dubitatio,nam Geometria re xima lis Latinorum, maxime Diui Thomae, quem multi
&ta ratione Arithmeticam præcedere videtur , quando ea infequuntur. Dicunt enim qvod ordine naturæ prima cft
continuum, haec vero numerum confiderat, qui ex conti metaphyfica, fecunda naturalis, teitia matheinatica. ra io
nuioritur diuifione.Ex alteratamë parte videtur Arithme eft,q) prima fit methaphyfica, quia probat principia aliarü
tica primum locum occupare; quippe vnitatem vt princi fcientiarum,vt ait Arift.4.metaphyfices,principia & viam
pium abfolutum accipit: cum Geometria punâum vt fui habens ad alias fcientias. ideo aliae fcientiæ ip(i metaphyfi
ipfius principium confideret. Atqui puncto vnitas natura caefobalternantur,quia probat earum principia: atq;etiam
prior eft vtpote quæ fimplicior.vnitas enim omni caret di— ordine doétrinae, quia illa notiora, quæ priora & commu
$ üifione ac fitu: punótum vero etfi eft indiuifibile,pofitura niora(vt ait hic Arift. ) metaphyfica eft decómunifsimis.
tamen ac fitu minime caret, -; eft enim de pafsionibus entis. ergo prior minus communi
Nec mediocrem habet dubitationem naturalis partium bus. Quod autem fcientia naturalis praecedat mathemati
drdo, qua$dubitationesita facilè paucisque foluemus, ac cam,Probatur,inquit diuus Thomas,quia quinto metaphy
primo quidem loco primi, qua obijcitur, Simplicij diui \ficae:fìcilióra etiam natura priora funt, (cd ies naturaleSfä
fionem effe mancam. quia fçientias omnes minime comple kiliorcs,ergo natura priores, quod ita fit probatur,quia res
&tatur,adquam refpondeo negari totü argumentum, neq; naturales percipiuntur intelleétu,imaginatione,& fenfu.il
* ehim reéte colligitur,omifit rationales, ergo manca & im læ vero fola ratione,intelleétu, & imaginatione, non fenfu,
perfeéta. fcientiæ nanque rationales non funt vere fcien quia non fünt in materia merfae. præterea naturalis probat
tjæ fèd fcientiarum inftrumenta.ac ficut artium inftrumen principia fcientiæ mathematicae, fexto Phyficorü, vt quod
ta non fùnt artes, ita fcientiarum inftrumcnta non funt omne continuum elt diuifibile in infinitü. ergo, tum etiam
fcientiæ, porro quòd pra&icas omifcerit, quas diuinus Pla quia naturalis probat caufas omnes, at mathematicus for
tgpafsimfere£ientias appellat, quippe ars omnisfciétia eft malem accipit. ergo. -

fàtione fola diftinéta, id non eftfaétum abfq; ratione,com Hæ funt rationes diui Thomae.Sed obijcitur, quia non
prehenduntur enim fub alijs praäicae.ná Medicinafcien eft verum, quod ait, quod metaphyfica debeat naturalem
tiæ naturali fubalternatur, Arithmetica Geometriæ, reli præcedere, quia hi libri infcribuntur μζ φνσικς quafi
quæ verofcientiae decimo Euclidis fubalternantur. -poft naturalia, vt dicit Alexander, tum quia metaphyficus
At dices,fihacratione omifit Ariftotelespra&icasfcien fumit fubie&ü fuum à naturali, vt ex oótauo phyficorum
tias, debuit itidemmoralespraetermittere,quando à natu fumit fubftantiam feparatam effe, ex æternitate enim mo
ralicomprehenduntur, cuifunt fùbalernæ ác veluti ancil tusprobauit Ariftot.æternitatem motoris.tumetiam quia
læ quædam,aut certefubalternas omnes recenfere. -metaphyficanófolum accipit fubieétum fuum à naturali,
Adhoc meoiudicio fic videtur effe refpondendú, Ari fed & cónditiones fubie&i. ex libro enim de anima fumit
ftotelem morales explicuiffe, ceteras fubalternas tacuiffe, metaphyficus, quod fubftantia feparata eft intelle&tus quia
non quòd moralisà fuperioribus partibusfcientig non có nobilior intelle&u humano, ergo intelligit perfe&ius intel
prehéndatur, fedquoniam ad aliam animi partem pertinet le&u humano.ille.n. fine difcurfu & fine errore intelligit,
ád facultatem fcilicet rationisexpertem, appetitumque,fen fcientia autem animae noftrae accidens eft,fuperiorum ve
fitiuum.Etenim moralis fcientiâ firmum quoddam eft fen roficut fubftantia. ergo falfum quod metaphyficanatura
fitiui appetitus;reliquæ vero fcientiæ primarijsfubalternae, lem præcedat. Quæ tamen foluunt alij& dicunt, vt Alb,
cum eidem animæ parti hæreant,cui & ipf£ fubalternantes, Alam, quod prima eft fcientia naturalis, fecunda mathe
quæ rátionalem animæ partem occupant. ob eam caufam matica,tertia metaphyfica, fed contra principium doétring
praéticasneglexit,morales addidit,quatenus(vtantea dixi debet effe ex facilioribus cognitu, quinto metaphyfices,
mus) aliam animæ partempoßident. - principia autem mathematices faciliora naturalibus, quia
Quae caufa eft fòrtaffe, cur feiunétæ dicantur,liberalef fola doétrina præceptores fciuntur ex (ola notitia termino
que,fcientiæ vocentur, quippe quæ homine libero funt di rum,principia autem naturalia minime, fed maxima per
gnae,quibusque, liberi homines vtuntur.ij autem funt,qui fcrutatione indigent,ergo ab ipfis mathematicis inchoan
fui ipforum caufâ funt. dum eft, non à naturalibus, quia indigent nulla inuefti
' Reliquae neceffariae appellantur: quoniam ad vfus hu
fnanos funt accommodatae. .
É
& experientia, vt quod omne agens agat propter
nem,& quod natura fit principium motus & quietis,ideo
Vocantur etiam mechanicæ non quidcm vt Parifienfes fexto Ethicorum ait Arilt.puer poteft efle mathematicus,
philofophi interpretantur, quod faciunt intelle&ü moecha* naturalis nó:quia res certior eft mathematica,quäm natu
fi, hoc eft rebus externis commifceri, à proprioque fui | ralis: ergo& Prigr:quia principium do&rinae exfaciliori
munere alienari, . - - • .
-
bus effe debet.Idco eft tertius modus dicendire&tus, meo
Ex his colligitur, perfe&am effe Simplici diuifionem, iudicio,quod primo loco effè debet fciétia mathematica z.
Boetijvero mancam, §* naturalcmacdiuinam philofo naturalis 3. metaphy.quia mathematica nobis fàciliorana
phiæ partem praetermifit, turalibus ipfis,ideo priora.ideo fumpfit exemplanaturalis
I. Nifi forte velimus hominis auétoritatem ita defendere, ab ea.& quia metaphyfica fumit fubieétum &conditiones
9 eas tantüfciétias nominauerit, quginftituuntur ad pri fubc&ià naturali, ideo hæc naturalis metaphyficam præ
marias, præparant enim hae,ac quodam modo intelle&um cederet, quia prima mathematica, focunda fiaturalis, tertia
difponunt adfcientias fupremas,naturalem,ac diuinam. * metaphyfica.Ad obicctiones in cötrarium refpondendú
. De eo quod dicis Simplicium prgpofuiffefcientias mo eft , & primo quod dicebat q) fciétia metaphyfica eft prin
rales alijs fcientijs: Dico,quod non eft verum,tantumdi cipalior,quia fubalternat fibi alias fcientias, efi enim decó
municri
 Leétionesin Phyfic.Ariftot. • 5
munioribus,& probat fubie£ta aliarum fientiarum:dico, non tamé fimpliciter. quamobrem igiturarguit,quod ai
quod illa non e(t vera fubalternatio ex conditionibus fcien qua pars alicuius fcientiae priorisaccipiat aliquid à fcientia
tiae fubalternantis & fubalternatæ, quaspofuit inprimo po pofteriori,& fecundum illam partem illifubalternetur,non
fteriorum, quod (cilicet fubalternata capiat fubiectü fub tamen fimpliciter,& ficifte eft ordo verus qué pofuit Sim
alternantis,& eiaddat conditionem accidentalem.(ecundo pliciusde partibus fcientiarum, fcilicet vt prima fit mathe
debet fubalternans demonftrare principia,& caufàs fubal matica,fecunda naturalis,yertia metaphyfica. Sed vos dice
ternatae, quare non praecedit metaphyfica quia aliæ fibi tis, nonnehae fcientiæ omnes funt per fctotales, vt,fcilicct
fubalternantur, vere enim & proprie ei non fubalternan vnam perfe fine aliapof$imus addifcere?quorfum ergopo
tur. Quod fecundo dicis, hæc probat principiaaliarum. nitur ifte ordo fcientiarum inuicem?,}ico quod reuera ifte
At quonam modo declarat principia mathematica, cum ordo non eft neceffarius, non enim eft neceflarium vnam
ipfâ ex (enotifsima fint, vt omne totum e(t maius fua par harum fcientiarum prius addifcere quam aliam, quia funt
te? nec eft ceteris prior,quia aliorum principia probet. Si fcientiæ totales,& quælibet illarum poteft addifci fine alia,
militer ad id quod dicis, quod ideo alijs prior, quia eft ex fedifleordo eft commoditatis, vt fcilicet ex vna in aliam
communioribus, communiora autem præcedere debent, facilitcr peruenire poßimus.
vtens fubftantiam, fubftantia corpus,corpus corpus ani
matum praecedit : Dicoquod duplex eft in propofito or L E C TIO S E C VNDA.
do,vnus inter parteseiufdé fcientiæ particularis, verbigra
tia philofophig naturalis,& hic ordo non cft ad libitum no §3 ECL AR A VIM VS in hefternale&ione
ftrum, fed habet ordinem & modum ex ordine ip(arum re 3ÉNY} ordinem partium fciëtiæ fpeculatiug, fcilicet
rum, quod fcilicet vt fe habent res in natura, ita traétari $ mathematicae, naturalis, & diuinæ, & elegi
debent illeigitur ordo fcientiae fequitur ordinem ipfius na 42: modü Simplicjquod prima mathematica,
turæ.& quia communiora ordine naturæ priorafunt, quæ Στέ$$ fecunda naturalis, tcrtia metaphyfica. pofui
enim fimpliciora funt,& communiora ordine naturæ il circa iplum tria dubia,quorü tertium remáfit, quod erat de
la & priora: & quia (vt dixi)in fçientia vna particulari res ordinépartium huiusfcicntiæ naturalis,quemnam ad inui
debent ordinari & defcribi in illa fcientia vt ordinata in na cem habeant,& quæ philofophig naturalis fint partes.Di:o
tura: ideo ordo partiütalisfcientiæ fequitur ordinem na breuiter(haec enim alias diffufius declarare c9nati fumps)
turæ,& vt natura à cómunioribus incipit, ita etiam partes quod quinque funt partes huius fcientiæ
fcientiæ cómunioris præcedunt, & fic ex communioribus
ÉÉÉÉÉ;
eft de principijs communibus, & accidentibus cömunibus!
inchoandum eft, ideo prius Arift. de materia cómunitra reruminaturalium,& hæc habetur in his libris, fcilicet de,
&are debuit,quam de remota,& prius de remota,quam de phyfico auditu.Secüda eft de corporibus fimplicibus,tum
proxima.fed talis ordo inter fcientias totales non feruatur; £térnis,vt cgleftibus,tum generabilibus& corruptibilibus, ;
quoniaminipfis non fumimus ordinem ex rebusipfis,fed fcilicet de quatuor elementis, & hæc habetur, tum in libro
ifte ordo fumitur ex facilioribusnobis, quare in fcientijs de cœlo,tumin eis,quidegeneratione & corruptione.pars !
particularibusnon fequitur,communiora ordine naturæ enim,quæ eft de cqrporibiis,habetur in libro dé cœlo, quae
funtpriora,ergo etiam ordine do&rinae. in fcientijs totali verodeelcmentis, incipit in libro de cœlo,& completur in !
busilla fcientia quæ eft decömunioribus debet alijs prgpQ libro de Generatione,& Corruptione.Tertia pars huius !
ni,& ceteris eft prior,vt metaphyfica. Eft aliud argumen fcientie eft de mixtis imperfeétis,quæ fiuntà calido & hu
tum.primoprobat DiuusThomasquod naturalis fit prior mido, frigido & ficco,& de ijs,quæ fiunt infublimi, quæ
mathematica,quia illa priora qu£ notiora,fed res narurales exfecundóhabitu fiunt,fcilicet ex ficco,fecundo de mixtis ;
notiores quia intelleétu & fenfu percipipoffunt,mathema perfeétis & inanimatis,vt mineralibus & hgc parshabetur |
tica folo intelleétu, ac imaginatione, fenfu minime: ergo. inlibro metheororum.Quarta pars principalis eft de ani
Dico quod eft fàlfum quod res mathematicæ folo intelle malibus. Quinta& vltimàefidéplaritis.efën.vltima órdi
&tuac imaginatione,nó fenfu.quia eadem eft quantitas na ne do&rinae. Ifleeft ordopartium principaliü fcientiæ na-,
turalis,& mathematica. fenfibilia enim communia eodem turalis (ecundü græcosexpofitores.Duabus partibus prifi
modoà naturali& mathematico percipiuntur, tantum ra cipalibus vltimis,fcilicet quartæ & quintg,anneótuntur alig
tione differunt:quia naturalisconfideràt ea,vt termini cor pàrtes non principales. quartæ enim anne&titur tutn libcr
poris naturalis quanti, mathematicus vt quantus fimplici de Anima,tumparuanaturalia omnia,& de Hiftoria Ani
ter.at tu dices, faltem nö euades quin certiusà naturali ap maliü,de partibus animalium,deinceffu,delongitudine,&
prehendantur fenfibilia particularium,quàm à mathemati breuitate vitae,de morte,& vita.& hinc patet, quod non eft
cocömunia. Dico quod fenfibile cömune licet apprehen verumquodait Ioannes Grammaticus dehoc ordine, fci
datur obfcurius à fingulofenfu particulariter,quàm pro licet quod liber de Animafequatur parua naturalia. immo
prium fenfibile, tamen abhomine ipfo certius apprehen libriparuorü naturalium fequuntur illum de anima.& re
ditur fenfibile cómune quam proprium,quia fenfibile com fero me adea, quæ fæpius dixi.& fic patet, quod quinquc

! mune pluribus fenfibus percipitur. ideo Arift.fecundo de

Anima quærenscur natura ordinauerit quod fenfibile com
muneà pluribus fenfibus perciperetur,refpódet, vt certius
apprehenderetur quam fenfibileproprium,quia mathema
tica accipit principia probata à naturali,nam habet mathe
maticus proprincipio, quod omne cötinuú eft diuifibile in
infinitum,naturalis autem id probat. ergoprior eft natura
lis & ab ipfà fumit principia, fimpliciter tamen minime, &
ita naturalisfcientia non fimpliciter eft prior ipfa mathema
tica,fed econtra, quia præcedit ipfam naturalem, vt etiam
ParsPhilofophiæ de Iride fubalrernatur fciétiæpefpe&iuae proprie Auerr.vtitur nomine proœmij. Scd dicitur{mluII)
funtpartes fcientig naturalisin cómuni.hisomifsis defcen- ,_
doadexpofitionem proœmi Auerrois,cum adhuc fit con- ^
fuetudoëxponédi ipfum,quod tamcn eft Simplicijadver
bum,licet áliqui Themiftioadfcribant,fed nó eftThemi
ftij.&reueraficonfideremus conditiones proœmij,non eft
proœmium,inquitenim Ariftotelcsprimo rhetoricorum,
quod duæ funt conditionesprooemij, vna eflentialis, vt ea
declaret breuiter, quæ in totoopere dicendafunt:alia acci
dentalis, vt reddat auditorem docilem, beneuolum, & at
tentum.neutra iftarum ineft proœmio Auerrois.ergo im
prooe
,
 LodouiciBuccarrei
mium,quafipraeuium,adhancdo&rinamcapcffendam in bus confideratur.fubie&um formale diuerfum eft,fciIicer
cipit igitur Auerroes fic. fecundum diuerfum modum confiderãdi.ideo dixit Auer.
Intentio mea in hoc opcre eft glofàre librü Ariftotelis. quod resnaturalesfuntfubiectum fcientiæ naturalis,qua
Intentioapudnoseft idem, quodapud græcosfcopus.fed tenus in feipfis habent principiú motus & quietis,fcilicct
ponintelligatis in hoc folo prooemio, fed in toto phyfico quatenus naturaliafunt, quoniam ficfunt fubie&tum fot
auditu dicitglofàre,id eft exponeretextum Ariftot.At quo male.& pcr hoc fcicntia naturalis ab alijs diftinéta eft.Sed
modo exponemuslibrum Arift. fecundú morem (inquit) dubitatur cur Auerroes dixerit,Scientiæ naturalis intentio
expofitorum dicétium in principio lib.quem exponere in cft cognofcere caufàs fpecicrum fenfibiliá, & non dixerit,
tendunt,8.capita, cxpofitorum fcilicet græcorum. quod fi gcnerum fenfibilium:cum tamen eius fit cognofcerenon
dicas cur inquit græcorum? dico,vt fe excufetà fuperfluita tantum caufasfpecierum, verum etiam generum. Dico,
te.quia reueratalisordo non eft neceffarius,quia multaho quod ideo dixithoc, quia confideratio philofophinatura
rum capitum fuperflua funt. illa enim fupcrflua funt, quæ lis non tranfit fpecies fpecialißimas.conatur quidem per
etiam Âriftot.in fuo prooemio narrat; quae tria funt. narrat cipere fpecies ornnes fpecialifsimas, licet non pofsit omnes
enim intentionem,ordinem doétrinae,& modum feu viam cognofcere, nec vltrafpeciesfpecialifsimas tranfcendit,qug
doétrinae,quoniam ordo doétrinae debeteffe ordo naturae, omnes fciri non poffunt. quàmplurimæ enim nobis fùnt
vt fcilicetàcómunioribus& prioribusincipiendum fit. fì ignotg.ergo quia ftatus philofophinaturahs eft vfq; ad fpe
cit igitur Auerroes hanc obie&ionem fibi,& ipfàm foluit cies fpecialifsimas,vtip(ascöprehendat quoad eius fieri po.
hoc modo,q, fcilicet aliquahorum capitumfunt fuperflua, teft,licet aliqüando impediatur; ideo Auer. dixit fpecieiú,
qug tamen declarare voluit,ytferuaret confuetudinem ex non autem,generü, non quod non cófidcrct etiã caufasge
pofitorum græcorum, deindc incipit explicare haec capita, nerum.Deinde dicit,noncredas, quod aliæ fint caufæ cór
& primoincipit abintentione declarans,quænam fit inten porum,aliæ accidentium,qih hoc falfum eft,eædem.n.funt
tio Ariftotelis generalis,{cilicet totius philofophiæ natura cauf: corporú,& accidentiü:&eædem caufae funt fubieóti,
1is,fecundo quæ fit intentio fpecialis inhoclibro,fcilicet de & paßionis, fola diflinétæ ratione quatenus ordine quodã
phyficoauditu,tum etiam docet qui fit finis totiusphilofo fünt caufae.primo enim funtcorporum caufae,fecundo ac
phiae naturalis inöüitergo quodintentiofcientiae naturalis cidentium.proximae funt corporum,remotae accidentium,
ingenere eft circa duo,primo circa caufasfpecierum fenfi quoniam fubi&umeft impotentia.Dico quod habent cau
bilium, id cft rerum naturalium,quafcnfibiles funt, quæ , fas diétas,exquibusfuat& fubftantia & paßio,qug eft vni
conftant ex materia & forma,quæ (unt quatuor, elementa, uerfàlis intentio hbriphyficorum fecundum Auerroem.
& mixtatumperfe&ta, tum imperfi&a,& mixta perfeéta ponit Auerrois intenteionem fpccialem fcilicet huius libri
tum animata vtplantæ, & animata imperfeéta atque adeo & hanc intentionem accipit ab Ariftotele hoc loco,& dicit
& cœli, cœlum enim conftat ex materia& forma, fcilicet quod intentiohuiuslibrieftcognofcere caufasomnesom
motore,&corpore motuifubie&to. intentio igitur,inquit, nibus rebus naturalibus,fcilicet materiam,formam, finem
eneralis totiusphilofophiæ naturaliseft circa duo, primü efficientem,&accidentia communia omnibus rebus natu
inuenire caufas omnium rerum naturalium conftantiü ex ralibus.Etiä confideratiofpecialis huiuslibri eft circa duo,
materia& forma, fecundo eft inuenire caufàsaccidentium tum circa principia cömunia omnibus rebus naturalibus,
inipfis rebusnaturalibus.fcientia.n.eftvniusgenerifubie tum circa per feaccidentia.&addit Auerroes, philofophi
&iconfiderans ipfum,& pa(siones,& accidentiapropria, naturaliseft cognofcere caufas primas, & hoc quod eftpof
ipfas etiam caufìs accidentium,& reddit caufàm Auer.cur fibile fciri in hâc (cientia,inquantum ei poßibileeft. quod
fit intentiophilofophiae naturalis cöfiderare caufàs rerum, fcilicet eft eiuscognofceretotas caufasintoto genere,fcili
& accidétiá inipfis.Caufaeft quiares fenfibiles, ideftcor* cettotum genuscaufàrum quæ fciri poffunt in hac fciétia,
pora naturalia, É fubieétumphilofophiae naturalis, quia inhacenim fcientiahabetur totum genus caufarum, natu
fcilicct prouthabentin feprincipium motus & quietis, ta ralium materialium,& efficientium, quoniam omnes iftae
lia natúraliafunt, ergo córporafcnfibilia provthabét prin cauf;funt in motu & tranfmutatione.nótamcn in hac fcié
; cipium motus& quietis fufitnaturalia,ideofubie&um funt tia pofsibileefthabere totum genus caufarum formalium,
philofophiæ naturalis, ergo etiam intentioipfius philofo nectotum genus caufàrum finalium,quoniã forma eft pri
phinaturaliseft,vtperfcrutetur caufàs rerum naturalium, mus finis, ex quo abfcinduntur à motu & tranfmutatione,
& caufas accidentiuminipfis.quia quælibetfcientiahabet ideoànaturalinonpoffunt cöfiderari,fedhaecconfideratio
vnum finem ingenere,fcilicet generareperfeéîâ notitiam eft metaphyfici.benenaturaliscófiderat efficiens primum
fuifubieéti.f.corporum naturalium.nonpoteft autemha quatenus cum motueftacverfatur circa principium vnde
beri notitia caufàtiperfe&a nifiexcaufis;caufg igitur prius motus eft efficiens:item de materia prima, quia femper eft
inueniendæ funt. ergo naturalis rationabiliter circa ipfas cum motu & tráfmutatione, ideo Auerroes re&te ait,quod
verfàridebet diximusnosquod vnuseftgeneralis finiscu eft poßibile fciri inhacfcientia,fcilicet naturali.Hic di£rt
iuflibet fcientiae.nampra&icanôcontentaeft foloillofine Plato ab Ariftotele, quia Platopofuit (ex principia prima t3
qui fcilicet eftcognitiorei,quae confideratur,ordinatæ,fed & communia, Arillot. tantum quatuor. Plato enim pofuit
inalium tranfeunt finem vlteriorem, quoniam tranfeunt tres caufas quasper fe caufas appellauit,efficientem,exem
vltra illum finem in opusvtfcientiaiuftitiae, non contenta plarem, finálemi. deinde pofuit alias tres,quas non, per fe
fola cognitione iuftitiæ,fed migrat in opus,fcilicetinexer &aufas fed concaufasappellauit,materiam fcilicet,formam
citatione iuftitiae . Auerroes addit illam particulam, quod & inftrumentum.quáre patet Platonem pofuiflefexcaufas
fubie&um fcicntiæ naturalis funt res naturales,pro vt mo Ariftotelem quatuor. & doexemplum puta ingeneratione.
tui ac quieti obnoxiæ funt,&addit hanc particulam,Quo hominis pofuit Plato primoefficientem,fcilicet cœlum ip
piam duplexeft fubie&um,tum materiale, tum formale. fum , fecundo pofuit caufàm exemplarum, notionem ho
materiale funt res, quæ conliderantfubie&um.formaleeft minisproducendi in mente diuina.illud enim exéplar erat
vnodus confiderandi.fed fubiectü materiale idem eft com caufa,vt deushomincm efficeret talis figuræ, & cöditionis;
smune plurium fcicntiarum.eadem enim resà diuerfis arti vt cxemplum domusinmcnte artificiseit caufà,vt fciat fa
bricare
 Leétionesinj.Phyfic.Ariftot. -

bricare domü.rertiopofuit aliam caufam,fcilicet finé pro nis motus tépore menfuratur, ideo etiam in quarto detem
7
pter feipfum.& has tres veras caufàs appellat. pofuit dein poreagit. in quintolibro,quia iam locutusfuerat de motu,
de alias caufàs,non vere caufas,fcilicet materiam exquage reuertiturad motum, & feiungit ipfum à mutatione.in 6.
neratur homo, fcilicet femen ipfum: deinde formam ipfius vero difputat de motu, vt diuifibile eft in infinitum, quo
hominis,animam fcilicet,deinde inftrumentum,'cilicet fe niam omne continuum eft diuifibile in infinitum.in fepti
menipfum matris,velfanguinem menllruum. Hasomnes mo agit de motu refpeétu motorisprimi. quia omnis mo
caufaspoffit Plato,Ariftoteles auté quatuor,illas enim duas tus habet motorem, quoniã ex motuadinuenit motorem.
exemplarem fcilicet & inftrumentalem,ad quatuor prin & quiaaliquis motus elt æternus, ideo in oétauo libro agit
cipales reduxit.adcaufàm enim efficientem exemplarem de æternitate motus,& primi motoris. quare ex aeternitate
reduxit fecundophyficorum.dixit enim,quod duplex erat motus adinuenit aeternitaté primi motoris.& habetis, quo
efficiens,(cilicet naturaliter,& per cognitioné,vt elt efficiés modo tradat philofophus nobis fcientiam de cauGs com
ipfum tum exemplare, tum principale. fimiliter etiam redu munibus rerum naturalium , & de caufis accidentium, &
' xitinftrumentalem ad caufam efficientem.& ipfe Arifto de accidentibus communibus. ;
telesintendensponere tantum caufas principales,tacuit exé
plarem,& inftrumétalem,& pofuit tantum quatuor caufas, VTRVM M E T A P H r s I c V s
fcilicet materialem,formalem efficientem,& finalem.inten
dimus igitur in hoc libro declarare quatuor caufas gene confideret cau/às commumes ommibus
rales omnium rerum naturalium, vt communia funt om rebus maturalibus.
nibus rebus naturalibus. primum quidem efficiens decla
raturâ Philofophonaturali,(cilicet cglumipfum.qua enim
efficienseft, motui fubijcitur, quia eft principium vnde
S: D vos dicetis,nonne metaphyficusconfiderat om
mescaufàs communes omnium rerum naturalium,quo
motus. fimiliter prima materia cum ab eodem confidera niam habetconfiderare caufascömunes omnibusfcié
tur,& ipfa motui& quieti fubijcitur, & eft principium ge tijs;(uperflua igitur confideratio horum librorü, Secundo
neratiohis & corruptionis. duplex enim eß materia(fecun dubitatur,quia non eft verum quòd Ariftoteles tradat om
do metaphy.) prima fpecie diuerfa,vna quidé,quae eft ma nescaufas communes omnibus rebus naturalibus: quia nö
teria coeleftium,altera,quæ eft materiagenerabiliü,& cor tradit materiam corporum cgleftium: & ita nontradit om
ruptibilium. prima materia generabiliü & corruptibilium nes caufas rerum naturalium,fiue principia.& fi vis dicere,
declaratur à philofophonaturali, quoniã annexa eft tranf quod tradat omnium caufas:cogeris fateri, quòd eadem fit
mutationi,& ab ipfà ortum habet tranfmutatio. Prima ve generabilium materia,&cgli,quòd fàlfumeft.& dubitatur,
romateria corporum coeleftiübifariam confideratur, vno quia non declarat efficientemcaufam ipfius coeli. ergo non
modo, quatenus mouentur corpora coeleftia, quatenuseft declarat omnes caufas. quarto dubitatur de numcro cau
materia corporis mobilis,& hæcdicitur materia, quatenus farum. q, fi dicas,g»funt tantú quatuor: dicoefle quinque
eft inpotentia ad motum.& hocpa&o haec materia aphi in via Ariftotelis: quia Auerroes dicitefTe etiam priuatio
lofophonaturali confideratur. Alio modo fumitur materia nem.& ita vel erunt quinque fecundü Auerroem,vel erunt
in his cgleftibus,vt refpicitintelligentiâ, vt eft fcilicetfubie feptem fecundum Platonem cüpriuatione ab Auerroe pofi
άumipfius, & ipfi intelligentiæ fubiacet, & quia fic nulla ta.Adhasdubitationesita refpondeo.& primo,cüdicis,q;
accidit tranfmutátio, nec motus. ergo non confideraturà metaphyficus habet confiderare omnes caufàscommunes
philofophonaturali.patet ergo,quomodo philofophusna fcientijs:dico, quòd verum eft. crgo phiiifophus naturalis
turaliscófideret totum genus caufarum materialium : quia non habet confiderare omnes caufas communes omnibus
vna eademó; res confideratur à philofophonaturali,& me rebus materialibus.negoargumentum. quoniam diuerfa
taphyfico,fed diuerfà ratione. corporäenim cgleftia, qua• ratione confideranturhæ caufæ à metaphyfico,& à natura
uenus funt in potentiaad motum, à naturaliconfiderantur; li.metaphyficus enim confiderat ipfas in eo,quòd funt cau
vt autem fubftantiaintelligentiarum,à metaphyfico con fæ & paßionesentis, naturalis veroin eo, quòd funt caufae
fiderantur.ex quibus patet,quomodo philofophus natura corporum naturalium.& fic confiderationes diuerfifican
lis habeat confiderare cau(ascmnium rerum naturalium in tur ab inuicem,fcilicet naturali,& metaphyfico. Quod di
generali,fimiliter & caufas accidentium inipfis. Acciden cis fecundo,quòd hic non confiderantur omnes caufæ com
tium autem qugdam propria,quædam communia.depro munes omnibus rebus naturalibus, quia non confideratur
prijs nulla eft hic mentio, fed de communibus: quæ qui meteria coeli:dico,q> falfum eft, quodnó confideratur ma
dem'fecundum veritatem funt quatuor,fcilicetcontinuum, teria:quiapgrter materiamgenerabilium etiam confidera
motus, locus,& tempus. Dico fecundum veritatem,quia tur materiacœleftium corporum.nam o&anophyficorum
fecundum opinionesquorundam erat & vacuum, & infi cöfideratur materiacœli: quoniam ibideclarat,quod omne
nitum. Et exhishabemus ordinem partium huius libri; „quod mouetur,habet duplicem naturâ,tum facientem mo
in primò enim habetur decaufisprimis internisrerum na- " "tum;& hæc habet rationem caufæ efficientis;tum aliam re
turalium omnium,fcilicet de materia,& forma: in fecun cipientem motum;& hgc habet rationem caufæ materialis,
do vero agitdecaufisexternis,efficiente,& fine:in tertio &ita folutüeftetiam,quòd non folumconfideratur mate
vero, quoniam infecundo definiens naturam, dixit prin ria,fed etiam efficiens ipforum corporücgleftium. Quod
cipium motus,& quietis, in eodefinit merito,quid fitmo vltimo addis,quia non enumerauit omnes caufas commu
tus,& quiaomnis motuseftcontinuus, ideo etiam ibitra nes omnibus rebus naturalibushoc loco:tacuit enim pri
&at de continuo. & quoniam omne continuumeft diuifi uationem, quam ponit Auerroes: dico quod ideo Ariltq
bileininfinitum, ideoibi agit deinfinito.in quarto vero, telestacuit priuationefm,quoniam intentiofuahic,vti dixi
quoniam accidens cömune omnibus rebus naturalibus eft mus, eft loqui decaufis communibus omnium rerum na
motus, & omnis motus fit in loco, ideoibiagit de loco.& turalium.priuatioautem non eft caufà communis omni
«quia quidamantiquorum vacuum effe locúdixerunt,ideo bus rebusnaturalibus, quia non conuenit corporibuscgle
Poft dcclarationemdelocoagit devacuo.& quoniam om ftibus.ergorationabiliter ip(am tacuit. - -

L E CTIO
*

*
 - Ludouici Buccaferrei |
L E C T IO T E RT IA. noftra.vnaeft ordine naturæprior, altera eft & beatitudo
fecunda & perfe&tior. prima confiltit maxime in a&ione
E. El EMANSIT. dubitatio foluendain di hominis,& in prudétia maxime eft.fecunda,adquam or
$ @isfuperius,(cilicetdegrdinefcientiae ma dinatur prima,vt bellumin paccm,& motusad quietem,&
53|thematices, quifnam effetordo inter partes hgcbeatitudoconfiftit in fpeculatiua (cientia, quae eft ope
$ huiufce fcientiae.& ex vtraque parte erat ra ratio intellectus.f.ipfà fpeculatio,& perfe&iorfpeculaiio,
ΚNS3]tio.primo enim videbatur, quòd Geome fiueoperatio intelle&us eft circa perfe&ifsimú # ï quie(t
τΓΓΕΠΟΤΕΠΕArithmetica, quoniâ Geometria eft de có Deus.quare vltima perfe&io,& beatitudo habctur ex fcié
tinuo,Arithmetica autem de numero. nafcitur autem nu tjjs fpeculatiui*.& dicit Auerr.vt declaratum efl infcicntia
merus ex continuidiuifione.ergo.Ex alia parte videtur.9 ¢onfiderante in operationibus voluntarij;intelligatis vos,
Arithmetica fit prior Geometria: quiaprincipium Arith in libris ethicorü,patet ergo quod duplex e(t perfectioho
meticæ eft vnitas: principiü Geometriæ eft punétum:(ed minis;tum prima,tum vltima;prima fcilicet,qug a&iua eft,
ipfo Pun çto;quia vnitascaret diuifio & cófiftit in virtutibus moralibus. vltima e(i perfe&ioho
fimplicior eft vnitas
ne,& fitus pun&tütametficareat diuifionehabettamenpo minis,qua homocft,quæ contemplatiua.& hgc confiflit in
fitionem;vnitas ergofimplicior,abftraétioraenim & fim perfe&iuahominiscontemplatiohe, fcilicet in perfe&tißi
pliciora,& priorafunt. ergoprincipiü ArithmeticesPrius maintellectione, qug eft circa perfectißimum primum,no
_ - -
& fimpliciùs principioGeometriæ. fedquorum princi bilifsimum,& diuinifsimum ens. cum ergo vltima homi
pium eft prius principio alterius,etiam principiatum eiuf nisperfe£tio fit perfe&ifsima eius opcratió, qugclt intelle
äem deb;; effe prius principiato alterius.&ita yidetur , φ &io perfectißimi;& diuinifsimi entis ; haec âutem intelle
Arithmetica fiinatura prior Geometria.Dicatisadhgc,vt άiohabeatur exfciétijsfpeculatiuis,fcilicet ex naturali,&
dixit Boetiusinprincipio fuae Arithmeticae,qd' ipfâ Arith diuina: ergo ex hisfciétijs ducuntur hominesin hanc bea
metica praecedit Geòrìetriam ordine doâring. quia nomf titudinem,& maximam vtilitatem. perfcientiam enim fpe
pa figurarum,de quibuseft Geometria,& quæ ex numeris culatiuam,vtex 8. Phyficorum habemus,{cientias abftra
/(umúntur, de quibus eft Arithmetica vt trigonus, Penta &aseffe,& ita earú ά : in libris autem Methaphy
gonus,funt poftcriora:& ideo & ipfg figurgrationabiliter fices declarantur cöditiones harum fubflantiarum abftra
Ürdine doâring debent effenumerispolteriores: quare& &tarum,vt,q) fui intelleétio cft fui fubttantia.re&te ergoin
ipfà Geometriä poft Arithmeticâ. Sed quid dicemus ad quit Auerroes; quòd ex fcientijs fpeculatiuis habetur haec
hoc? quia numerus oriri videturex diuifione continui,de vtilitas,fcilicethominesexhis pcffici fecundum eiusvlti
quoefi Geometria.ergo Geometria £cedit: Dicatis,quod mam perfe&ionem. •**

& continuum prius eft numero,& numerus eft prior con DEIN DB dicit Auerroes:{Et iftadifpofitioeft fibi
tinuo,fed diuerfà ratione.& non inconuenit hoc. quoenim vita fempiterna.} Circa hæc verba oritur dùbitatio: quo
adprincipium fuinumeruseftprior.fi verocQnfideramgs niâ Auerroes videtur fibicótradicere. in proœmio o&aui
quòadcäufas,quoniam numerúscaufaturexdiuifionecó Phyficorum,&ino&auoPhyficorum dérideteos, quidi
tinui',fic continuum eft prius. Sed quia hicquaerimus de cunt, pbeatitudohominis eft eius fempiterna vita:hic ve
ordifiedo&rinae,& dicefidi,fic Arithmaticaprioreftfim rodicit,® quidem eft.ergo.Dico,q> Auerroesnö fibi con
pliciter.& quiaprincipia Arithmeticg priora funtprinci tradicit:quiao&auoPhyficorumderideteos,ideft deridet
pijs Geometrig;ergo& ordine do&ringArithmeticaGeo legemfuam,& legem chriftianam,quia ponunt hancbea
metriam precedere debet. titudinem in indiuiduis , q, (cilicet quilibet homo beatus
A G G R E D I TVR Aueroes fecundum caput ex poft mortem viuit vitafempiternacüm Deo,& corporali
pediendum.iam intentionem declarauit. reliquum modo ter viuit: quiaifti ponunt, gy corpus fimul etiam cum ani
£f hocloco vtilitaté explicare.& primoipfe Auerroes Po mapolt diem iudicij fruaturhacbeatitudine. ideo ibieos
nitvtilitatem huius fcientiæ in generali, dicens ,9 ytilitas dcridet Auerroes.hicvero dicit, g felicitas hominisvlti
huius fcientiaeelt pars vtilitatis totiusfcientiae fpeculatiuae: maeft eius fempiternavita, dupliciter intelligipofïùnt haec
& vtilitas fcientiâ fpeculatiuæ eftobhumanam perfeâio verba,vno modo quòdfecilitas,& beatitudo eft fempiter
nem,& quia tres fufit fcientiae fpeculatiuæ,yt fextoMeta na vitainfe : quia illae operationes funt vitales,& illa co
phyfices,(cilicet mathematica,haturalis,& diuina:ideoad gnitionobilißimientis,& illa intellectio primientis: quia
üeítendum, g Auerroesnon loquitur hicdefcientia ma intelleétioinabftra&is non differtab intelle&u. Alio mo
thematica, fedtantum de duabus,naturali, & diuina; quia do etiam poteft intelligi, 9fclicitashominiseftfempiter
intenditloquide illis fcientijs fpeculatiuis,qu£ hominibus navita ipfis hominibus inipecie: quia femper fpcciéshu
vtilitatem praebent.& haecvtilitashQminiseftperfeâiohu manafecundum aliquod indiuiduum habethac perfe&io
manam.fed mathematicæ ipfae nonfuntpropter vtilitatem nem,ideoipfifpeciei humanæ eftfempiterna vitâ.
& perfe&ionemhumanum,(ed inuentaefuntPropterexer : P O N IT deinde Auerroesaliâ vtilitatem prouenien
citium,vtfacerdotes Aegyptijnótorperentinotio,fed per temexifta fcientia fpeculatiua. g) fcilicet homo perfe&us
ipfasexercerentur,non tamenperficerentur.Inquit igitur hacfcientia vniuocedeeopr£dicaturhomo.quiaille eft ve
Auerroes,q vtilitasbuiusfciéntiæ eftpars vtilitatisfcien rehomo,quinon carethacperfeétione.qui vero non habet.
tiarum fpecülatiuarü,quae ducunt hominem ad perfe&io aptitudinem, vt perfici pofsit; ille non eft verehomo,{ed
nem & proprium finem,& félicitatem,quae conuenit ho eltequiuocehcmo;ficutnomenhominisprædicaturdeho
mini,qüahomoeft.probathaec Auerroes fic:quia vltima mine viuo,& mortuo,veldevero,&lapideo:quia declara
perfe&iohominisefîvltimaeiusbeatitudo.fed talisperfe tum eft quartoMetheororum, feptimò Metaphy.& tertio
äioacquiritur per fcientiasfpeculatitas;ideoipfae condu Politicorú,g) omneens,quodpoteft confcquitimiem fuum,
eunt hóminem ad vltimam eiusbeatitudinem.dicit Auer illudeft vere ens,& vniuoce, quod vero non poteftcon
roestvltimam eius perfe&ionem: quiaduplexeftperfectio fequifinem fuum,noneft vere,& vniuoceens,fed aequiuo
hominis,qua homoeft. vna prima,vt declarauit Ariftvte ce dicitur :ficut manus mortua non vere eft manus, quia
iesineihicis,idc(ideopcrationibus,quae funtinpoteftate non poteftconfequifinem fuum.itaeftdehomine,quive
- - -

-
re poteft
-
 LectionesinPhyfic.Ariftot.
repoteft perficifcundum fcientias fpeculatiuas& acqui pareat rationi fuperiori.hocpa&o acquirit omnes fciét,cs,
o
1ere vltimiam perfe&ionem,ac felicitatem. qui aüt eft per id eft virtutes morales.eft ergo tertia vtilitas, quòd,qui eft
£e&us periftas fciétias,illeeftadeptushác aliam vtilitatem, difpofitus (ecundüfcientiam naturalem,eft perfe&us om
quòd vere eft homo,& vniuoce praedicaturhomo de ipfo. -nibus virtutibus.virtus enim moralis efthabitus ele&iuus,
Sed vos dicetis,quid dixit Auerroes?nâ in proœmio o&aui fequés eleétionem ftudiofàm. acquiritur enim ifte habitus
Phyficorum deridet cos,quidicunt,quòd homogquiuoce moralis per fyllogifmum pra&icum de rebus habendis: vt
prædicaturde homine doéto,& indo&o.ergo videtur fibi fi ita dicamus:omne fumme bonum eft fumme eligendum
manifefte contradicere.Dico,g, duplex eft æquiuocatio,& deus eft fumme bonus,ergoeft eligédus. ex hac ergo fcien
vniuocatio; yna, quæ fumitur ex principijs internis rei vt tia fpeculatiua fequitur tertia vtilitas,(cilicet vt fcientes ip
<e(t hocnomé homó æquiuoce, fi dicatur de homine viuo, fam fit neceffe effe ftudiofosin omnibus fpeciebus virtutú
& lapideo,fecundum æquiuocationemfumptam ex princi moralium: quarum virtutum capitales,& principalesfunt
pijs intrinfecis: quia principia intrinfeca,vt materia,& for quatuor. Prima quidem eft prudentia, quae eft circa intel
ina,funt diuerfa & hocpa&o nomen hominis non dicitur le&um,& ideo proprie non eft virtus moralis:quia non eft
praedicari dehomine do&o, &indoâoaequiuoce: quoniã in appetitu fenfitiuo,fed e(t in intelle&tu.& hanc fpém vir
ipforú principiaintrinfeca,(unteadé,& non diuerfà,vt ma tutis moralistacuit Ariftoteles, quòd proprie non eft mo
teria,fòrma.de hac æquiuocatione nó locutus eft hic Auer ralis,vti diximus.& hgc virtus habet locum medium inter
roes,fed {ic locutus e(t in proœmioPhyficorum. Alia eft exceffùmaftutiae,& màlignitatis,& inter fimplicitatem.eft
aequiuocatio:quae quidem non ex principijsintrinfecis,fed enim ipfà media inter excelfum aflutiæ, & fimplicitatis.&
•xtriafecisfumitur, vt ex fine, quia (cilicet hic acquifiuit haec virtushabet fub fe multas fpecies.Secunda virtus mo
proprinm finem (uum,hic vero minime poteft acquirere. ralis principalis eft fortitudo:quæ refpicit ea,qu£ funt circa
& bocpa&onomen hominis aequiuoce praedicaturde ho metü,& pericula.& haec habet multas fpecies, vt fiduciam,
maiae do&o,& indo&o. & de hac æquiuocatione hic loqui magnanimitatem,conftantiam,fecuritatemά;.Tertia vir
tur Auerroes.Etquoddiximusde aequiuocatione,hocidé tus principalis eft temperantia: quæ e(t circa voluptates,&
dicatis de vniuocatione. præcipue circa guflum,& ta&tum.huius etiä virtutis funt
Deindedixit Auerroes,{Non perfe&i,fiue non haben multæ fpecies, vt abftinentia.Quarta virtusprincipaliseft
tisaptitudinem vtperficipoßit.} Auertatis circa hæc ver iuftitia:quæ quidem duplex eft, vna naturalis, altera vero
ba, qaodduplexeft aptitudohominis ad{cientiamacqui quæ circà leges verfatur.naturalis eft, vt vnicuiquetribua
rendàm,vna{cilicet remota,alia proxima.Potétia,fiue apti tür,quodfüüm eft.huius virtutisexceffuseft,hàbere plus,
tudo remota,eft,vt pofsit, modo nö fit aliquid impedimé quàm debet. vnde inquit Galenusinlibro de vfupartium.
cumhomini ad hanc {cicntiâ acquirendam.& hæc poten mirabilem,& valde iuftam e(Te naturâ, quia vnicuiquetri
tia remotacuilibet eft homini: quia fundatur in anima ra buit,quodfuum eft. Alia eft iuftitia, vt dixi, quæ circale
sioaali.Aliaeßpotentiaproxima,vt,cum adeftfubie&tum, ges verfàtur:cuiusofficiumeft,bonospræmijs, malos poe
& præferis eftforma,flätiminducit formam in materia,vt nisafficere.funt ergoquatuor virtutescardinales. Auer
{ciiicet,præfentefcientia&homine,ftatim homoaddifcit roestacuit prudentiam,rationeiam di&a. *-. '

eam reqüifitodocente.& haecpotétiaproxima cuilibet ho Profequitur Auerroes,& vult declarare, quomodoex

amininöineß, licet pofsitimpediri triplici de caufa. Primo fcientiariaturalilequatufquælibetharüvirtutum.& pri
poteß impediri per materiarn,hoceft ex naturalitempera mo incipità fortitudine,ifiquiens quòd fàpiensdebet pri
?mento.noneniaiomnes habent temperamétum adacqui mo haberefortitudinem:& citat Alexandrum,dicehs, g,
rendas fcientias.exnaturali enim temperamentofequitur declarauit Alexanderin proœmiohuiuslibri, quo modo
haec aptitudo. inde dicebat Ariftotelesfecundo de anima. fequatur fcientia harum virtutum adfcientiam naturalem.
94.mollescarne,aptimente:duricarnc,ineptimente.hoc debet ergo fàpiens primohabere fortitudinem: quia phi
èrgo eftprimum impedimentum ex materia.Aliud impe lofophuspericulaparuifacit,& exponit fe ad pericula,& in
dirnétumì eß ex defe&u exercitijin dialeéticis. ideo enim ipfis magnanimuseft,quádo,vbi,& quantum oportet:quia
aliquis non e(t aptus acquirere fcientias fpeculatiuas,quia autem duplcxeftfortitudo,vna,quæ cótrario refifterepo
nofifuit exercitatus in principijs diale&icis. Aliud cft,& teft,immo vimipfiinferre;alia vero, quæ àppellaturpatié
tertium impedimentü, exconfuetudine:quoniamtales ho tia:Auerroes hic loquitur defortitudine,qu§ eft patientia.
mines nôfùntafïuetijrincipijsnaturae,(€dtantumfunta£ inquitergo, quòd ex fcientia fpeculatiua acquiritur fortitu
{ueti legibus diuinis.& haeceft malaconfuetudo.ideoho do;quiahomofapiéspericula parui facit, immoexponitfe
minestripliciter dicunturinepti,& impediunturà fpecula rebus pericolofis.&probataffumptum Auerroes: quiafa
riuarum fciétiarum perceptióne,tumpropterimpedimen piensnouit paruitatévitæ fuæ, refpe&u vitæ cœleftis. non
tum materiae, tum propter defeâum exercitijin dialgóti enim loquitur Auerroes refpeâuâliorum animalium:quia
cis,tumpropter malamiconfuetudinem. Et hac diuifionefic homo e(l longioris vitæ, quàm fint cgtera animalia, re
declaratâ, aduertatis vos. quòd Auerroes hic loquitur d£
fpe&u fuæ molis:quiaetfi elephantes longiorem vitam ha
potentiaproxima,nonautem remota: quia quilibet homo bent homine,funtetiam ingentes.homotamen inpropor•
tentia remota poteftacquirerefciétiasfpeculatiuas.De tione adfuam molem eftlöngioris vitae,quàm fifitc£tera
inde Auerroes pónit tertiam vtilitatem prouenientem ex animalia:quiaip(e maxime abundatprincipijs vitae,fcilicet
fpeculatiuisfciéîijs,& inquit : Tertia ytilitaseft perfe&io calido,& humido.loquiturergo Aüerroes refpeâucörpo
ihmoralibus,quoniamfcientesiftam fcientiam cum erunt rumcœleftium, nörefpe&u cgterorum corruptibilium.gy
£cundum ordinem naturalem inftituti, oporteteosdene igitur homo fit fortis,& acquirat fortitudinem exfcientijs
«cefsitateeffe ftudiofosin omnibusfpeciebus virtutum mo fpeculatiuis;ideo periculis fe exponit, quádo fcilicet,& quâ
~alitim.cnm enim affuetifuerint ordininaturæ, vt fcilicet tum,& vbi oportet: quia nouitparuitatem vitæ fuæ refpe
,pfcriorafuperioribusfubijciantur,acpareant;& homo ex &uperpetuitatis(empiternæ, & motuscontinui;quæ funt
:fcicntijs fuérit taliter difpofitusfecüdum naturam;tunc re incœleftibus corporibus. nam fi vita hominiscomparetur
getfc.&iniciiora in feipfo,(cilicet vtappctitus fenfitiuus vitæ cœlefti,(e ÉÉ ficut pü&tumadlineam, ficut finitumì
Lud.Buccaf.in Phyf. B ad
 ΊO \ Ludouici Buccaferrei
ad infinitum. ideo propterhanc notitiam paruitatis vitae L E C T IO graRrA. T • .

{uae, quæ ex fcientis fpeculatiuishabetur, magnanimus ef

ficitur;& non timet fé exponere rebus dubijs,&periculo ECL A R A B AT nobis Auerroes, quo
fis,quando,& vbi oportet,&c.Secundo,excaufà,quiafcili modoexnaturaliphilofophia orirentur om.
cetétiam ipfefapiens nouit,quòd non poteft euitare mor £|nesvirtutes morales.&diximusnos, q, qua
tem;ideo perpetuo tempore non poteft viuere: quia eft ex -£é]tuor funtvirtutes morales, quæhabétùr car
'neceßitatémâteriae,& quia duplices funt effe&us vitae fcili dinales. ideo Auerroes etiam primo de ipfisvirtutibusca
cet boni & mali;& afieétus mali non funt inuentià natura, pitalibus, quomodo fcilicet oriantur ex philofophia natu
{ed oriuntur ex materia;(omne enim peccatü,& omne ma rali.Sed ipfe Auerroesenumerattantum tres, deprudentia
Jum ortumhabet ex materia,quæ eft caufà omnis malitiae) nihildicens:quia fundatur in intellectu: Auerroesautétan
resvero,qug abftraétg funtè nateria,carent omnimalitia: tum loquitur deillis,quæ fundantur in appetitutumfenfi
ideo Arilïoteles reprehédit aftrologos,qui ponunt duoim viuo,tum intelle&tiuo. Et primo Auerroes declarauit, quo
fortuniainccelo,Säturni fcilicet,& Martis:quia,in cœlo cú modo fortitudo fequeretur cx philofophia naturali: quia
non fit materia huius generis, non poteft ibi effe malitia. exhoc,quòd nouit paruitaté vitæ fuæ, & nouit quòd mois
. quare in rebus Äãïí, eft malitia.& cú omnis ma euitarinon poterat,ideo paruifacit ipfam mortem,& expo
1itia à materia dcpendeat,quae caufaeftefteétus mali in hac nitfe rebus dubijs& periculofis,quando oportet. Ex alio
vita:idcofapiens,quihabet perfe&ionem humanam,potius etiam, dixit Auerroes, paruifacit morté : quia philofophus
eligit mortem,&itaeffe denudatum à materia,qu£ eft cau potius debet recipere mortem,quàm pcccare.viro enim fä
{aómnis malitiæ, quàm peccare & expoliariabifta perfe pienti potius moriendum, quàm vitiofe viuendü.& often
&ione.meliuseft enim mori,quàm peccare.ideofapiéscon debat åflumptum deSocrate: quia ipfe potius elegit mor
temnit morté; quia ex morte denudaturâ materia, quæ eft tem,quàmfügam ex carcere.& faciebat argumentum à mi
caufà omnis malitiæ, & peccati. omnis enim a&tus virtuo nori ad maius:quia fi Socrates duxit potius moriendum,
fusperfeeligbilis elt; non quia afferat vtilitatem homini; quàm vitiofe viüendum;& tamen einonfuerunt declaratæ
fedperfe,& ratione fui ipfius;praecipue, cum exipfo homo viæ & difciplinæ cómunes,& propriae;id ett non erat per
confequatur finem fuum.ideo Socrates maluit mori,quàm fe&us per fcientias fpeculatiuas,tum communes,per logi
• peccare. Deindcaddit Auerroeshæc verba. camfciiicet & mathematicam,tum proprias, id elt natura
- Quod nonfuerunt eideclaratæ viæ , & difciplinæ com lem,& metaphyficam;fedcontentusfuitfolaphilofophia
munes,& propriae:quia voluit ambulare in via propriapo morali: tantomagis, qui eruntperfe£ti per omncsfcientias
puloruin.}Hóc eft,ipfe Socratesomifit $cientias cömunes, fpeculatiuas,& morales, in quibus debet cffe omnis perfe
id eft logicâ,& metaphyficam,& proprias,ideft materia &io,id exiflimare debent.Quarto,& vltimio,arguit Auer
Hem,& naturalé. Illud autem,Quia voluit ambulare in via roes,quoniam manifeftum e(t, quòd, cum fapiens in parte
propriapopulorum,expone,quiatradiditfefcientijspopu dubitauerit,'nö eft perfeétus, ideftcum quisfuerit impcr
iaribusjíciíicetdifciplinis moralibus,quibuspopuli regun fe&e fapiens,ideftfciuerit partem fcientig fpeculatiug,pu
tur,&hoc,quia negábatpo(fealiquidfciri.Siautem quaera ta fcientiam naturalé,exponitfeomni periculo,vt adipifca
<tis,curipfeSocratesfueritcödemnatus morti, recitat Pla tur,&habeat perfeétionem,& compleat habitum verum,
totriplicé caufam.Primafuit, quia negabat deosantiquos, & fcientificum . Sedhic dubitarunt aliquis quoniam virtus
&häbebat åeos nouos,draconéfcilicet ligatum:&hocpa moraliseft eorum, quæ funt in poteftate noftra;mors vero
&ocorrumpebátiuuentutem:quia, mediantibus dæmoni non eft in poteftate noftra, fed & neceffària*ex necefsitate
bus,multa mirandafaciebat,prgdicebat futura,&c.Secunda materiae,igitur inquit Auerroes,quo modo,eligere morté,
caufâ fuit,quiacenfebatparentes in ius effe vocandos,vt de eft virtus moralis?Dicoadhoc, quòd licet fimpliciter non
maloa&opunirétur.&hanc legéreprobat Plato,inquiens fit in poteftate noftra,quoniam mors fimpliciter de necef- '
nequepatriae, neque parentibus vim aliquam inferendam fitate euenit;attamen,mori nunc, vel alia die,eft in potcfta
effé;(eà hocdiiniítendum effe ipfis dijs. & adduxit exem te noflra.&hocpaéto, eligerenunc mortem potius, quàm
iplum Iouis:quipuniuit.Saturnum de occifione filij.Satur vitam,eft virtus moralis.Secundo loco prcfequitur Auer.
husenim deuorauerätfilium: Iuppiter autem eum eiecit è defecúnda virtute morali,(cilicet de iuftitia.cum enim de
regno.TertiaaccufatioaduerfusSocratem erat, quia doce clarauerit, quòdex fcientia naturali,fequitur fortitudo;de
tat recipiensmercedem. Nunc vero fiomnes id commit clarat mod6, quòdfequitur iuftitia; g) fcilicet philofophus
-tentes pœnâ mererentur;quidfaceremusnos,quilucricau naturalis debeteffe iuftus: quia philofophuselt imitator na
fâ publice docemus?Vera tamen caufa accufationis Socra turae,quantum poteft: natura autem iultißimaefl: ergo &
tis, inquitPlato,fuit inuidia: fi quidem propter eiusma philofòphusefiuflus.Quòd autem natuiafitiufta,patet*
ignitmdo&rinaincödemnatusfuit.Sed vos qugretis iterum
3. haec propofito eft dignitas in philofophia: nam lemper
quomodo Socrates potius mortem;quàmvitam elegit,& iufle,& re&e operatur. omnis enim appetitusnatur£ eft iu
quare dixit,potius moriendum efIe,quamviuendum? ftus,& re&us.præterea femper meliori modo, quopoteft,'
*Dicit Plato, quòd Socrates potuiffet liberare£eipfum à agitnatura.ergofemperiuftá eft. diximusautéfupra, quòd
norte,fielegiffetexiliumà patria.voluit tamen potius mo dúplexeratiuftitia,vnafecundülcges, quæ bonospraemio
ri,quàmexulare, dicens, fi mea patria non vult melibe afficit,malos vero poena: alia autem diftributiua,quæ vni
rum viuere, quid aliæ fácient,dum feruusero? Alioetiafh cuique tribuit;quod fuumeft.ideo aduertendum eft.quòd
modo Socrates potuiffet fe liberareâ morte. nam, corru natürababet iuftitiam diftributiuam: quoniam vnicuique
ptis cuftodibus à quodam eius amico,potuiffet aufuge tribuit,quod fuum eft.Etquoniam duplex eft natura,vni
ie,quod tamen noluit: quia erat contra legesciuitatisí& uerfàlis,&particularis: patet,vtranqueefleiuftam: natura
maluit mori, quàm non obferuare leges. füit quidem for enim vniuérfalis Deuseftoptimus,& virtus cœleftis.quæ
tißimus ip(e Socrates: de quo Plura in Apologia, & in quidem vniuerfalis naturaiuftifsimaeft inomnibus fuisa
Phædonelegere licet. * -
-&ionibus:vt,quia corpora ccclcftia, quæ ncquegrauia,neq;
- . Jeuia *
 -

Le&ionesinjPhyficAriftot. It
leuiafunt,eleuauit fùpraelementa, & corpora grauia & le neceflarium erat, aliquandotále indiuiduú corrumpi pro
via deprefsit :& inipfis clementis etiam ipfa eft fummaiu pter materiam, & ratione nutriméti, quod fimilitcr orium
ftitia:quia elementum leue locauit in locofupremo, graue habet ex materia,non poterat dare perpetuitatem animali:
vero ifiinfimo.item ordinauit,vt elementa fingula fe inui ideo Natura perpetuitatem, quam nópotuit feruarein in
cem cötingerét,& in ipfis ordinauit qualitates,quibus me diuiduo, voluit feruare in fpecie, mediante generatione.hæ
diantibus vnum ageretinreliquum. Eadem eft rationatu igitur operationes, mediocriter fumptæ, neceffariæ funt,&
ræ particularis, quæ eft ipfumagens natnrale,vt ignis cale à Natura ordinantur: cum autem excedunt modum, non
faciens:& inhoc naturaiuftifsima eft:quod quidem maxi funt neceffàriae nequead effe,neq;ad bene effe:cumtamen
me declaraturâ Galenopafsim inlibris de vlu partium: ea liceat exercere hæc opera. Natura enim ideoadiunxit ipfis
enim vnicuique animali particulariter diftribuitpropriam delcétationem,vt animalfæpiuseaexerceret, cum menfura
virtutem,non gratiafui,fed gratia operationú,& cum pro tainen. ideo caftitas iftorum monachorum eft præter na
portione ac menfura. Diftribuit etiam opera fingulis vir turam:quia omne animal debet gcnerare fibi fimile in fpe
tutibus,& hoc facit nullo docente.idco & doétifsima.quis cie,& fibigquale,ficuti inftitutum eftà natura.Quartoad
enim docuit infántem nuper natum aperire oculos,& fug dit Auerroes,& aliquidicüt,quòd hæc eft alia ratio,ad pro
gerevbera matris? nullus profe&o,fcdfolanatura, omniú bandum philofophos naturales effetemperatos : quia, qui
öo&ißima.obeam caufam Galenus appellauitipfam natu cbferuat leges diuinas,ideft naturales,eft temperatus, mi
ram do&am: quiaedit opera fua nullo docéte, non fecus ac nor patet : quia ficut natura non ordinat omniä in debitum
fido&afuiffet ab aliquo.Sedtu dices: Galenus videtur fi finem, & ad eum omnia dirigit; ita & philofophus natura
biipfi contradicere: quiafexto de locis affe&tis appellauit lis.igitur eft temperatus.Qgia veroAriftoteles pofuit,du
natùram indo&am,in his vero libris pauloante citatis dicit plices leges naturæ, vnam particularem, aliam,quæ æqua
ipfam doétam.Dico,quòd minime repugnat fibi Galcnus; lé vim habet apud omnes:idcoprofequitur declarans,quid
quia natura potcft appellaridoëta, & indoéta diuerfis re intelligat Ariftotelespernaturalem legé,apud omnes gqua
{ρέcubus:& do&a qüidem, quia tanto artificio ac iuftitia lem vim habentem. Aliqui expofuerunt, quòd perlegem
exercet operafua,vtvideatur do&a:nonenim indigetad id habenrem vim communem apud omnes, intellexit leges
alterius do&rina:indoéta vero,quiaexercet opera fua nul communeshomini& bruto:ficuti dele&atio in coitu:quia
lo docente,& citrado&rinam: quoniam à nullo doéìa eft. omnia animalia in eo à natura maximam capiuntdelc&ta
quare vtrunque dicipoteft,ac vere.& ita patet, vtranq; na tionem: & hgc lex communisefthomini,& bruto,& ma
türam,tam vniuerfàlem,quàm particularem,iuftifsimam ri,& feminae. Quoniam autem hoc non placuit diuoTho
effe.Cum autem philofophus naturalis imitetur naturam, mæ, ideo ipfealiter exponit,per legëhabentem vim com
quantum poteft, érgo& ipfeiufluserit. Sed dices:videtur munemapud omnes,legem,qug fequitur exprimis princi
fàlfum di&ú Auerrois quia philofophus naturalisfempcr pijs agibilium per fe manifeftis.exemplum:fidicanius:om
imiteturnaturam: immò alibidicit,quòd monftra necari ne fummum bonum fumme eft diligédum: Deuseft fum
debent, quian6funt vtiliar&tamé ipfà monftrafuntà na mum bonum: ergo fumme diligendus.illa maior eft prin
tura.Dicátis,quòd non funtà natura perfe,fedper accidens cipium ortum ex principijs per fe manifeftis,& omfiibus
funt enimànâturaper accidens,hoceftà naturaerrante,& commune eft.quisenim negaret,quòdfummumbonüfum
nonre&eoperáte,fedimpeditaà perfeétione fuimuncris. me eftdiligendum3illaenimpropofitiohabet æqualé vim
philofophus autemnaturális debet imitarinaturaminijs, apud omnes:quia eft ex principijs naturæ manifeftis. Hæc
quæ naiura perfefiunt, nonautéà natura impeditaabop£ eft lex naturæ fecundum diuum Thomam, quæ æqualem
+ationefua. Tertio loco Auerroes id,quoddeclarauit de vim habet apud omnes. Ideo Scotus.57.diftin&tioâeter
fortitudine,& iufìitia, declarauit de temperantia,ideft de tia alio möinterpretatur illa verba Ariftotelis,& ampliat
abftinentia,quod.f.ficut ex perfeéto philofophgnaturali magis,quàm diuus Thomas.ipfeenim appellat legem hatu
fequitur fortiíudo,& iuftitia, ita etiam fequitur abftinétia, ræ habentemaequalé vim apud omnes,nontantum ea,quæ
cuius abftinentiæ funt duæ fpccies, magnanimitas,&tem fequitur exprincipijsprimis,per fe manifeftisnaturæ,fed
perantia temperantiae autem ctiam duæ funtfpecies,eafci etiã quæ obfcurafunt& deduétaex per fe manifeftis: quia
jicet quæ eft circamores,vtcircahonores,& dignitates;
alia, quæ eft circa oble&amentaduorum fenfuum, fcilicet eft dubitatioapudipfos,vndeillaprincipiatheologica,Vnü
cole Deum,fifit opera naturæ.ideovolüit, quòd éífent ope
circa voluptatesguftus,& taétus.& primoprobat Auerro. ranaturae,contra, diuumThomam, maximeprincipiaaf.
quia omnéturpe fugiendüeft: fed volupates horum duo firmatiua: quia principiaaffirmatiuanonpoteftdifpenfàre
rumfenfuum,cum modum excedant, turpesfunt: ergo.gp Deus:& etiam ipfafuntoperanatur£:quia talia dicunturex
*
autéturpesfint,& hominiinutiles,probat Auerroes:quia principijs per fe manifeftisnaturæ, licet ipfâ non fintper fe
jftae nofifuntneceffariae homininecädefle,necadbene ef manifefta,itaque dicemusnos,quod,quiimitatur leges na
me.ergoeuitandæ funt. Intelligatis vos, cum modum exce turæ, fiue exprimis principijs perfe manifeftisipfius natu
.dant.non enim philofophus debet abipfisabftinere,fed ræ agibilium,fiue fintipfaprimaprincipia, ille temperatus
mediocriter ipfis,vti, non auté fupra modum:quia,cum ex eft. Secundoloco Auerroes,poftquam declarauit, quo
cedunt modum, fugiendæ funt.natura enim non producit modoillæ tres virtutes morales principales{equátur expbi
ea,quæ homininoniunt necefíariavelad effe,vel laltem ad lofophia naturali, defcendit ad earum fpecies, fimiliter de
beneeffe.erunt enim tales voluptatesexneceßitate mate clarans,quo modo talesfpeciesfequátur ex philofophia na
viæ.& ipfas ordinauit Natura innaturalibus, vt conferuare turali: &adducit exemplaPrim9 de bonitate, quæ eftfpe
tur indiuiduum per aliquod tempus,femperautem in fpe ciesiuftitiae, dicitę;quòd philofophidebêtefleboni,ideft '
cie.cum enim animal,necefsitate materiae,effet corruptibi aut obedire fecundum reétam obedientiam, aut dominari
le,Natura prudens,& fagax ordinauit nutritionem ipfi ani fecüdumre&umimperium.Secundoinquit Auerroes:di
pmali,vt non ftatim indiuiduü periret,fedper aliquod tem cütur philofophiefféliberi,ideftliberales,liberalitas enim
pus duraret per reftaurationem deperditi.& talisreftaura eft iuftitiæ fpecies.quod probat:quia vilipendüt pecuniam;
tio fitper nutritionem, quæ pertinet adguftum. quia vero cum fciantpecuniam,e{fentia fuavilem effe,& nullum vi
Lud.BuccafiPhyf. B 2 le effe
12 • Ludouici Büccaferrei
je«ffeextollendum.ignobilius enim non eft praeferendum funt præternaturam difpofiti;quare, reli&is virtutibus,vi :
nobiliori,ex lege naturg. ignobiliaenimfemper ordinantur tiafequuntur. Sed tu dices: Auerroes aduerfatur fibimet in
in nobiliora.fèd homo nobilior eft pecunia,cü fit finisom hoc, É;
fupra dixit,quòd virtutes morales fequuntur ex
nium corruptibilium,& perfe&ifsimus omnium fubluna philofophia naturali:fed,per fe,prgfupponit deomni,& ne
rium,quare non eft ipfi præponenda pecunia,fed negligen ceffario, ex primoPoft.cap.de perfe.ergoomnes perfe&i
da potius. , Secundo, ἀτῆe præternaturam euitandüeft, fcientia naturali, neceffàriò perfe&i erunt, virtutibüs mora
ncédefiderandum;fed defiderium naturæ immodicum eft libus.cur igitur dicit Auerroes, quòd philofophi huius té
præter naturam. natura enim pauciscontentaeft,& necef poris funt vitiofi? Secundo,iudices: Auerfoes aduerfa
árijs,& tantum appetit quae ad commoda vitae neceffaria tur fibimet:quia hic dicit,quòd tempore Alexandriphilo
funt.cur ergo defi3erium pecuniæ fupra modum fit de de fophi virtuofierant;fècundoauté deânima dicit,quod opi
fiderijspraeternaturam? crgo iure optimoeftfugiendum. nio Alexandri de anima rationali,quæ ponebat animam ra
Sed túdices: quo modo poteft effe verü,quòd philofophi tionalem corruptibilem;fuitin caufa, vt multi errarent.opi
fint liberales,cum vt plurimum pauperes fint,& careant pe nabantur enim cx hac opinione Alexandri non po{fe con
cunia,& bonisfortunae? theologhidicunt, quòd adlibera fequi vltimum eorum finem:ideo,reliéta philo{ophia,& cg
litatem fufficit a&usbonæ voluntatis.vnde,fecundü ipfos, teris fciétijs, vitia fequcbátur.quarc nö conttat fibi Auer.
pauperes babentes voluntatem liberalitatis, liberales funt. roes. Tertio dubitatur,quia Ariftotelesfexto Ethicorum
Ariiloteles autem fexto Ethicorum negatipfum a&tum vo dicit, quòd fi philofophi fàpientesfunt,carent prudentia,&
Juntatisfacere liberalitatem, fed requiri vt a&tu liberalitas non funt prudétes. quo modo ergo hic inquit Auerroes,q*
exerceatur.& ita oportet, vt fint diuites.vnde, inquit Ari ex philofophia ncceffario fequantur omnes virtutes mora
fìoteles, Deus non eft liberalis, quia non habet pecuniam: les.De primo, cum dicis,quòd per fe,præfupponit de om
ita & pauperes, bonis fortunae carentes, non poffunt eßeli ni,& neceffàrio:dico, q multiplexelt,per fe.quatuor enim
bcrales.ideo,&c.Adargumentüdico, quòd illi philofophi. modis dicitur,perfe: & tunc,dico,quòd per fe primo modo
qui pauperesfunt, reueia non po{funt cflc liberales, fecun & fecundo modo diéta præfupponunt de orhni,& neceffa
durii Aiiftotelem.nifi dicamus,quòd improprie funtlibe rio,ficut etiam dicit Ariftotcles primo Poll.& expofitores,
rales, quoniã habent aétum voluntatis,ideft darent,fiha qui ita exponunt Ariftotelem, reéte exponunt:qui veroali
berent.ideoilli philofophi,qui diuites erunt, magisperfe ter,male exponüt.inquit ergo Ariftotelcs,cum,per fe,qua*
&ierunt hacvirtute.quare apud Ariftot.diuitiae moderatæ tuor modis dicatur,primo, & fecüdo modo prgfupponit de
non funt cötemendae,quatenus funt neceffàriæ ad commo omni& neceffario, tertio vero,& quarto modo non prae
da vitæ no(træ.& illi, qui negligunt bona fortunae, funt fa fupponit.idco primus& fecundus modus per fe tanturn in
tui,& non funt philofophi.Sequitur alia virtus,qug eft fu grediuntur demonftrationem,tertiusautem & quartus mi
blimitas.philofophi enim debent effe fublimes.& per fu nime.& tunc dicoadargumentum, quòd virtutes morales
blimitatem duo intelligere pofIumus,primoanimi magni perfefequuntur exphilofophia naturali,quarto modotan
tudinem,quæ eft fpeciestemperantiae,&eftcirca honores: quam effe&usexpropria caufa: & ita non praefupponit ne
fecundofortitudinem;quae eft duplex, vna,quaeeft intem cefsitatem:ficut defcenfusexgrauitate fequitur, tanquam à
perantiainiuriarum,fcilicetnonpatiiniurias,fedvlcifci,& propriacaufa.potefttamen quandoq;impediritalis euen
inferreviminferenti: & talis fuitHerculis,& Aiacis forti tus:& ficnon prgfupponitdeomni,& neceffàrio.Defecun
tudo:alia eft gquanimitasin vtraque fortuna profpera fcili dodico, verum effe quodhic Auerroes dicit, nec repugna
cet,&aduerfa:quae fuit in Socrate,& ita per illam fublimi reei,quod dicitfecufidode anima.hic enim dicit qùòá té
tatem,quam dicit Auerroes,poffumus intelligere duo hgc. pore Alexandri philofophierant præditi virtutibus mora
Addit poflea Auerroes: debcnt effe veri,(veritasenim eft libus.quod verum eft: quia nondum diuulgata erat opinio
fpeciesiuftitiæ) ide(t obferuare veritatem di&o,& opere: Alexandri. Dicitpoftea fecundo de anima, g) opinio Ale
quia íunt imitatores naturae.natura autem nunquam men xandrideanimae moralitate fuit in caufà crrandi philofo
titur.itaque & ipfi nunquam métiri debent. Addit vltimo phis. Dico etiam verum effe:quia poftquam diuulgata fuit
fiduciam,ideft feruare promifla.& hæc efl fpeciesiuftitiae, talis opinio,philofophi,reli&tis virtutibus, tradebantfe vi
quam fimiliter philofophi habere debent. Auerroes igi tijs:quia Alexandererat magnæ auétoritatis apud ipfos.
turnon contcntus demonftrare nobis, quo modoexphiio De tertio,cum dicit Ariftoteleslexto Ethicorum fàpien
fophia naturalifequantur virtutes moralcs,ideft capitales, tes philofophos none(fe prudentes: dico,quòd duplex eft
voluit declarare,earum fpeciesfimiliterabipfàphilófophia prudentia,vna,quæ eft virtus moralis; ex qua nafcütur vir
fequi.Sed obijcit Auerroes : quomodoverum eft,ex phi tutes morales:& hgcineftipfisfapientibus: quia ex princi
lo(ophia naturalitales fequivirtutes morales,cum philofo pijsphilofophiae naturalis ortum habet salia eftprüdentia
phi noftiitemporis vitiofi fint,atq;omnium maximedia in multisalijsrebus,vtadgubernationem ciuitatis, vel do
leëtici,ideft föphiftae: quinon merentur effe partesciuita mus,vel equi, & hacprudentia carent philofophi,quiaàftu
tis. Re(pondet idem Auerroes dicens, quòd hgc dubitatio dio fcientiæ impediuntur, vt talibusincúberenonpoßint.
moneftaduerfus ipfum.nos enim diximus, (inquit)q, qug
libet virtus moralis per fe,& fecüdum ordinem, natüralem , , . . L ECTI0, QVINTA. .
fequitur ex philofophia naturali.philofophi vero noftrité […g5' DECL ARABAT Auerroesinproœ
porisnonfuntftudiofi , quiafunt præternaturam difpofiti, Å£g\\. miohuiuslibri, quod diximus à Simplicio
ideo per accidens tales virtutes non fequunturexpbilofo ì ad verbùmfumpfiffe, primo intëtum totius
phianaturali:quia enim à communitategentium vilesha 21 Philgfophiæ natüralis, & intentum praefen
bentur,tuncexiftimant, quòd hæc vilipefifioaccidateisex ■ … .) tis libri,(ecundo vtilitatem.& hæc duo per
{centia,inquit Auerroes: cum tamé ipfis hæc difpofitiofi; fecit,nunc aggreditur tertium,quifnam fit ordo huius iibri
præternaturalis.fi enim appetitusobtémperareträtioni,túc ad reliquos libros philofophiæ haturalis, quis.f.fit prius di
&(Jent{ecundum naturam difpofiti.fed quia inferiora non fcendusà cupientibus phiiolophari,& dicit, quòd í' liber
obtemperätfuperioribus,& fcnfusdominatur rationi;ideo Priorem locum obtinet inter cæterosiibio; philofophiae
- - -

naturalis;
 Leétionesinj.Phyfic.Ariftot. H3
naturalis:& hocrationabiliter : quoniamcorpora naturalia dit Auerroes.& hæc bifariamlegitur,tum affirmatiue,tum
in varia genera ac varias fpecics diuiduntur.quaedam enim negatiue.meliustamen elt legere negatiue.quòdfcilicet,ni
funt perfe&ta,quaedam imperfeéta.perfe&a funt iterum du fi effet vna pars philofophiæ naturalis, in qua declarentur,
pliciâ. quædam enimfunt animata, quædã inanimata,ficut baec principia,& accidentia cómunia; fequeretur,quòd hgc.
fimplicia,& quatuor elemétacorruptibilia,& vnum incor fkientia non demöftraret ex principijs;& ita propofitiones.
, ruptibile,vtcglú,& fic fcilicet funt mixta.imperfe&taenim in hac fcientia non eflent primae,nec propriæ. Vos debetis.
| funt ficut,ea quæ generantur ex duplici habitu, humido,& fcire,quòd demonftratio debet coftareex propofitionibus
ficco,in fublimiaere,vt exhalationes,de quibus in libro me primis.quæ careant alia demonftratione, & ipfi conclufio-.'
teororum tra&at.mixta vero perfe&a inanimata,funt,me nidemonftrandæ primo conueniant,& nulli alijprius fimi
talla & lapides;animata autem,animalia,& plantg.Cnm ef liter.& cóftare debcnt ex immediatis,fcilicet vt approprié
go corpora naturalia diuidantur in varia genera,& varias tur ipfi conclufioni demonftrandæ, & conuertantur cü ip
fpecies;iô ad hæc fcienda requiritur ordo aliquis,qug prius fa,fi ergo non fit vna pars fcientig, quæ declaret hæc princi
& quae pofterius fciri debeant.quoniam autem hgc corpo pia communia,& accidentia communia; haec fcientia non
raconueniunt in principijs communibus, & accidentibus demonftrabitex primis & proprij : quia, quæ prima,funt,
communibus,quæ funt quinque, materia, forma,locus,té funt etiam principia, iuxta verba Ariftotelis primo Pofter.
püs,& motus;& differunt in principijs proprijs, & acci cum ait,idem dico, primum & principium differüt tantum
dentibus proprijs, quæ habent principiatum communia, ratione:quare dicüturprincipia, vt non habent quo demó
tum propria: ideorequiritur horum notitia ad habendam ftrentur: dicuntur vero prima, vt conclufioni primo con
perfeétam horum cognitionem:quia naturalia non cogno ueniunt, non ratione alterius.& hoc declarat Auerroes de,
ícuntur,nifiex principijs.idco notitia principiorum debet triangulo, & ifofchele; qui, vt fpecies trianguli, eum fubfe.
præcederenotitiâ principiatorü.& cum duplicia fint prin continet;& inquit; fi aliquis demonftraret detriangulo, q»
cipia, vt diximus,tum communia,tum propria;notitiaprin habct tresangulos æquales duobus reétis: ex definitione, `
cipiorum cömunium debet etiam praecedere cognitionem trianguli re&e talis demonftratex primis,& proprijs: fin
principiorum propriorum.fimiliter, quia vnumquodq;co autem idem probet deifofchele;exilla definitione demon
gnofcitur non tantum ex principijs, verum etiam ex acci ftratio non elt ex primis, & proprijs: non quidem expro
dentibus:& duplicia etiä funt accidentia, tum propria,tum prijs, quia propofitiones communiores funtconclußone:
communia: & cognitio communium debet prgcedere co nequeex primis,quia prius competit triangulo,quàmifof
gnitionem propriorum:inhoclibrotam principiorü com cheli.funt cniin primg & proprig tales propolitiones ratio
munium,quàmaccidétium communium, notitia traditur. negeneris,non fpeciei.qui ergo probant apud matheroati
primum igitur locum inter reliquos philofophiæ naturalis cos de ifofchcle, quòd habeattres angulos;non probant ex
libroshicliber obtinere debet.& hoc Auerroes triplici ra primis, nequeex proprijs. fimiliter & infcientia naturali,
tione probat,primo,quia ordo doétrinæ debet effeex natu qui demonltrat materiam, vt de plantis, & de animalibus,
ra prioribus: quia quglibetfcientiahabetortum ex natura. hoc medio, quia tranfmutabiliafunt fic omne tranfmutabi
ficut enim res fe habent innatura, itaà nobis defcribide lehabet materiam:animalia, feu plátæ tranfmutabiliafunt,
bent.fed res& natura habent ordinem talem adinuicem , igitur habent materiam:hicnon demonßratexprimis,&
vt primo fint fimplicia, deindecompofita.itapartesetiam proprijs:quiailla conclufionô eft prima, nec appropriata:
fcientiæ tücordinem ad inuicem habere debent. ordo au quoniam planta, quà É notett tranfmutabilis:neque,
tem naturæ debetefle ex prioribus natura. quæ vero ordi animal,quàanimal,eft trafmutabile:fedeo,quòd funt cor
ne naturæ funt communiora, etiam priora funt.idem etiam pora naturalia. ne igitur incidamus inhücerrorem,vt non
debete(fe in partibus fcientiae;vt, quæ in ipfa communiora demonftremusexprimis, & proprijs, & immediatis, non
fint,itidéordine do&rinæ priora fint. nö enim eft innoftro probamustranfmutationem, neque materiam de pläta,(ed
arbitrio ordinarefcientiam, vti volumus:fedfemper ferua præfuppofuimushgc declarata vniuerfaliter.poftea defcen
re debemus ordinemnaturæ:ita vt, quaemadmodum res fe dimus ad particularia, & quæ particularibusipfis propria
habent innatura,ita etiam difponanturinfcientia.& hac de funt.nifi vero effetvnaparsprima huiusfciëtiæ,in qua hec
caufâ maxime laudanduseftAriftoteles:quifemper (erua effent demonftrata.cogeremus talia fcilicet principia dé
uit ordioënaturæ in traditione rerumfcientiae.quare, cum monftrarede particularibus,&ita talis demonftratio non
in hoc libro agatur de principijscommunibus,& acciden effet exprimis: quiarefultarentinaliam propofitionem:igi
tibuscommunibus omniú rerum naturalium; ac iure meri tur,neque exproprijs.Haec litera Auerroispoteft etiam ex
to reliquisomnibus librishuiusfcientiæ præponenduseft. niaffirmatiue, vt dicamus : nifieffet vnâ prima pars in
•. Deinde dat fecúdam caufam Auerroes,quòd commu philofophianaturali,in qua declararentur principiacómu
niora debeantprgcedere: quia communiora præcederede nia,omnespropofitiones in philofophia naturali effentpri
bent.neidem fæpius repetatur in fciétia, exemplum in phi mæ, & propriæ. fedhoceft impo(sibile, g omnes fint pri
lofophia naturali habituri fumus fermonem de plantis, & mae,& proprig.ergo impoßibile,quòd non fit vnaparspri
de animalibus.&quia haec tum animalia,tumplantæ habét ma in philofophia naturali,in qua declararétur.Sed hic eft
3principia communia,in quibusconueniunt, tum materiam dubitatioin prima ratione Auerrois: quia dixit, g» in fcien
primam communem,tumipfam formam;cöueniunt etiam tijseftfequendus ordo naturæ,fcilicet quòd communiora,
in accidentibus cömunibus'ideo fi non effet vnapars fcien exquo natura priora funt, fic fcientiæ de communioribus
tiæ, inquatraderentur tum hgc principia, tumaccidentia pr£poni debent minuscommunibus,fed contra:quiafeque
communia;pluriesineadem fcientia particularitalia repe retür,quòd fcientia metaphyfica effet prior tum mathema
teremus: vt in notitiaanimalium repeteremus principia,& tica,tum naturali:quia elt de cömunibus,& de naturaprio
accidentia communiaipfisanimalibus: & in notitia plan ribus,fcilicet deente,vteft ens: quod communiuseft. fecü•
tarum idem repeteretur.cum ergo in hacpartefcientiæ tra do,quia multotiesordinem hücperuertit Ariftoteles, ficut
clantur taliaprincipia,& accidentia communia: igitur ratio inicientia deplantis. ipfàm enim poftponitfcientiæ de ani
abiliter aliâs partesprgcedere debet.Tertiam caufamad malibus,cum tamëplant; fimpliciores fint,& naturaprio
Pr€$
_*
 -•

34, Ludouici Buccaferrei

resanimalibus: quia prioreft anima vegetatiua, quàm fen fyllogifmi demöftratiui', ac diale&ici, ficut etiam fyllogi£,'
fitiua:quoniam hgc illam fupponit.non igitur femper prio mi fimpliciter:cum habitus debeat prgcedere fyilogifmum
ra, & çommuniora prgcedere debent. omnes enim Graeci elenchum, quorum eft priuatio.quare,&c. Quod addisfe- *
dicunt, quòdex cognitione animalisdeuenimus incogni cundo adprobandum, fyllogifmum topicum effepriorem
tionem plantarum, vt Theophraßus.Dicam ficut fupra di fyllogifmodemonftratiuo;quia cómuniora ordine do&tri
xi,quòdfcilicet ordo do&ring eft duplex, vnus inter fcien næ debét praecedere: fed ipfe fyllogifmusdiale&ticus eft có
tiastotales, alter inter partes eiufdem fcientig. tunc dico, q munior (yllogifmo demonftratiuo: quia non folú eft in ma
ordo inter partes eiufdem fcientig debet fequiordinem na terianeceffaria,verum etiá in materia contingentis demon
turgi& (emper communiora & natura priora debent prg ftratiuusautem eft in materia tantum neceffària:dico,quòd
cedere,in ordine vero inter totales (cientias non eft feruan deciperis:quia fyllogifmus demóflratiuus non prior eit fyl
dus ordo naturæ : fedcognitu faciliora debent præcedere logifmo topico:quoniam per fe neccflària priora funt tum
difficiliöra.quia igitur mathematica facilior eft, ideo præ contingentibus,tum per accidens neceffàrijs.cum vero di
cedere debet, deinde naturalis, vltimo metaphyfica, & ita cis:communiora ordine do&rinæ debét præcedere: verum
peruertitur ordo do&rinae,& naturæ in fcientijstotalibus; dicis.fed,demonftratio procedit ex proprijs,topicus autem
vtfaciliora præcedant. de partibus autem eiufdem fcientiæ excommunibu:*dico, quòd fyllogiftnus topicus non eft cx :
non eft fic: quia non eft ad libitum, eas tradere:fed oportet, communioribus fimpliciter,fçilicet fyllogifmo demonltra
vt defcribantur res, ficut funt in natura. & ita ratio Auer tiuo. etfi enim fit ex communioribus, nen efl ex commu- -
rois intelligitur inter parteseiufJem fcienti£, non autem in nioribus ipfofyllogifmo demonflratiuo,{ed eft ex commu
ter totales fcientias. Àd (ecundum, quòd liber plantarum nibus conclufionis propriæ : quia non procedit ex proprijs
prgcedat librum de animalibus,dicoquòdeft comtra:mul conclufionis,vt demóftratio, fedex communibus refpe&tu
toties enim peruertitur ordo,fed cogimur peruertere qug propriæ conclufionis:non tamen cft ex cómunioiibus fyl*
priora cognöfcuntùr ex poßerioribus.& fic per accidens id logifmo demonftratiuo: & in hoc multi decepti funt.vnde
fit.rationesvcro Aúerrois intelligütur per{e,quia per acci folet femper dicere Auerroes exponendo Ariftotelé, quan '
denspoteft peruerti ordo.Auerroesin verbis fuis loquitur do aliquiantiquorum vtuntur tantum communibus ratio
de diáleética,dicens,quòd etiam in ipfa fic pr£ponitur liber nibusad aliquid demonftrandum, Hæc non cft dialeética;
Priorum libroPoft.Deinde duo dicit Auerroesaduerten quia procedit ex communibus. • . ' . .

da,primum, quòd logica eft pars fcientig (peculatiug. dicit
enim, Sicut accidit in logica,& in reliquis partibus fpecu
latiois.&hoc cótra nominales;qui volunt quòd logica fit
f&ientia pra&ica.Aliqui volunt,quòd neq; practica fit,neq;
fpeculatiua:quiaiflae funt differentiae fcientiæ realis.Secun
do dicit,quòd liber Priorúdebet prgcederelubrum Poft.&
diale&icam.Quidam contra Auerroem opinatifunt,Ioá
pes Grammaticus, Apollinaris, PaulusVenetus, Egidius,
& alij:quòd fcilicet talis ordo inter libroskogices;vt primo
fit liber Priorum,deindeliber Elenchorü,tertioliberTo
picorum,quarto & vltimoliber Pofteriorum,& eorum ra
tioe(t:quia priuatioimmediate nobisinnotekitexhabitu.
fed in vltimo Eléchorum agitur de {yllogifmo topico, qui
eftpriuatio fyllogifmi fimpliciter,de quo agitur in libro.
Priorum.ergo pöftlibrum Priorum immediate debet fe
quiliber Elenchorum.deindeprobat, quòd liber Topico
rum debeat præcedere librum Pofteriorum.quia commu
niora debent præcedere minuscommunia.fedprobabilia,
de quibus in libro Topicorum, funt communiora demon
{tratiuis:quiaipfa probabilia aliquando funt in materiane
cefTaria, aliquando in materiacóntingenti; demonftratiua
vero femperinmaterianeceffaria.ergóprobabiliacommu
niora fùnt demonßratiuis. ergo,oppofitum vero, vt patet,
vult Auerroes,&re&e: quòdkilicetprimusliber Priorü,
fecundus Pofteriorum, tertius Topicórum, quartus Elen
chorum,& ita poß fyllogifmüfimpliciter fequitur demon
ftratiuus,&pr£cedit librumTopicorum:quia per feneceß
farium prius eft contingenti,& nece{fario per accidens.fed
huiufmodi efk liber É debet præcedere.fimiliter hi
duo libri debent præcedereiibrum Elenchorum.quiafyl
logifmus Elenchuseftpriuatio {yllogifmi demonltratiui,
nedumfyllogifmifimpliciter,& diale&ici.omnes auté ha
bitus debent præcedere fuam priuationé. ideo re£tiusfen
tit Aueroes, quàm alij. Adidàutem,quod iftiadducunt,
quòd cognofcitur priuatio ex fuo habitu,& immediatefe.
quidebet habitum:concedo hoc verum effe.quod vero di finitum,& quodnócomponitur exindiuifibilibus.In fep
dunt, quòd (yllogifmuselenchuseft priuatio tantum fyllo timoconfiderat in co,quòdà motore cft:quia omne,quòd
gifimi fimpliciteridico, quòd hoc falfum eft,fedeftpriùatio mouetur,abalio mouetur, & realiter diltiiiguiturà moto
Circa diuifionem prgfentis libri,aliqui dicunt,quòd di- *
uiditur hic totusliber in partcm,quae elt de principijscom,
munibus,& accidcntibus communibus,& in eam,quæ e(t
deprincipijs proprijs,& accidétibus proprijs.Auerroes au- '
tem diuidit hunc librum in.8.partes,& inquit quòdquæli» :
betparsiterüdiuiditur,in fummas maiores: & minores:&
pollicetur fe di&urum iflas partes in proœmiocuiuflibet
fermonis.Inprimo libro, reie&is antiquorum opinionibus
per, fkrutatur principia fimplicia, & incomplexa rerumì
naturalium, materiam,formam,& priuationem.Infecundo
perfcrutatur de principijscomplexis, quibus vtitur in de
monftrationibus naturalibus, vt, q) natura eft principium
motus,& quietis;quòd omne agens agtptopter finé, quòd
quatuor funtgeneracaufàrum. in tertio, quia iam definic• *
rat naturam per motum,dicés,quòd natura eft principium
motus,& quietis;ideo inuefligat, quid fit motus,& diuidit
ipfum in fua gencra,& quia omnis motus elt cótinuus,idco
etiam agit de continuo,& quid fit continuum,oftendit.&
<quia cötinuum eft illud, quod diuiditur in infinitum;idco
ibi etiá agit de infinito. In quarto libro, quia in tertio iam
definierat,& diflinxerat motum, cum oltenderet effetum
localem, tum intrinfècum, vt eft motus ad generationcm, .
& augmentum,& alterationé;& alij omnes motus præfup
ponunt motum localem , qui fit in loco;ideo Ariftoteles in
quarto libro agitde loco.& quia omnis motus fit in tempo
re,idcoagitetiâ de tempore.& quia quidam antiquorunì
opinabantur vacuum efle;quia dicebant,nihilaliud cflelo
cùm, quàm vacuum quoddam: ideo agitctiamibiArifto
teles de vacuo,oftenditó; vacuü nullo modo dari. In quin
to vero libroiterum reuertitur ad motü ipfum,diftinguens
à mutationibus,vtàgeneratione,& corruptione.fimiliter &
tradit vnitatem motus numeralem fecundum fpeciem,&
genus,& de oppofitione motuü adinuicem,& motus quo
que ad priuationem. Infexto vero reuertiturad motum,&
difputat de motu,in eo quod cótinuum ett diuifibileinin
te.In
 Leétionesinj.Phyfic.Ariftot. I5
re.Tn o&auo& vltimoconfiderat motum in eo,quòdper fcientjs notificatur,poteft effeduplex,fimplex,&compo
petuus eft: quiatempus perpetuum eft: ergo motus perpe fitum,fiuecomplexum:ideodiuerfâ inftrumétorum gene
tuus:ergo motorpcrpetuus: ergo coelum perpetuum:& in ranece(Tariafunt,fienim fimplex:ex diuifione & ÉÉ
deinnuitfubftantiasabftra&aseffe. - ... ” ne fit nobis notum, qug explicát effentiam,& quidditatem.
Proportio huius libri ad alios libros,inquit Auerroes, rei. fi vero fit complexum tale ignotum: fit nobis notü aut,
eft duplex.& aduertatis,quòd hicnon fumimusproportio fyllogifmo,autenthymemate,autindu&ione, aut exemplo
nem,vtfumit Euclides in quintolibro elementorum, fcili quæ funt quatuor fpecies argumentationis,qug quidem in-,
cet:habitudocerta duarum quantitatum, quátæcunque fint dicantabfconditam,& latentem naturam ipfiuscomplexi.
eiufdem generis,alterius ad alterü:fed fumitur hic propor Dicit igitur Auerroes : Viado&rinæ, id e(t inflrumentum
tio,idefthabitudo quædam.& hæc habitudo duplex, fiue tradendi fcientias elt quincuplex,diuifio,definitio, demon
proportio,tum totius fcientignaturalisad totam fcientiam ftratio,enthymema,& indu&tio.& aliquibus horum gene
ípeculatiuam:& tunc eft ficuti partis ad totum:quoniâ fcié rum do6trinæ vtuntur etiam aliae fcientiæ: ficuti indù&io- .
tia fpeculatiua eft duplex,quaedam propter exercitiú, qug ne,exemplo, & enthymemate vtütur diale&ticus,& rhetor.
dam propter perfe&tionem; propter perfeétionem duplex, ergo communiafunt omnibus. vos (citis,quòd definitio ea,
naturalis,& diuina:propter exercitiùmauté eft mathema eft,quæ declarat effcntiam rei, & conftat ex genere,& dif
tica: illæ dicuntur propter perfe&ionem;quia ducüt nosad ferentia.diuifioeft, quæ declarat perplexa fignificata termi
perfe&ionem: quoniam immediate difponunt nos ad bea ni multiplicis,vt canis. Demonftratio vero,vt hic accipitur
titudinem, quae eft cognitiofubftantiarü (eparatarum, ma ab Auerroe,eft fyllogifmus,qui eft ex ijs,quae pei fe infunt
thematica vero nóeftad perfe&ionem;quoniam non du & dicit quòd demonftratio elt trifariam,fcilicet dcmóftra
cit nosadcognitionem fubftantiarum feparatarum;fed eß tio figni,demonftratio caufae tantum,& demonftratio fi
propter exercitium. & ifte locus varieà multisexponitur, pliciter, fcilicet caufae & cffe.& dicit, demonflratione figni
quoná pa&ofcilicet mathematicæ fint propter exercitium. faepifsime vtitur philofophus in hac (cientia, raro demóftra
ôliqui exponunt propter exercitium exterius. ideo fere oés tione caufae,rarifiime demonftratione fimpliciter,vt decla ;
artes mechanicg mathematicae, fubalternátur maxime. mo. rauimus verba Anerroishic,& in fecüdocœli. 35.Vosfci- ;
libro Euclidis:& artes mechanicæ funt propter exercitium tis ex Ariftotele, primo Poft.quòd duplexeftdemonßra- .
exterius,& manuale. Aliquiexponunt,propter exercitium tio, fcilicet propria,& eft demonftratioà caufaadeffk&ú, .
interius,id eft propter exercitium ingenij,vt dicebat Plato, vt quandodemonftramus effiétum per caufàm. eft etiam
adinuentaeft mathematica, vt pueriexerceát ingeniú fuum demonftratio impropria, quæ vocatur demonftratiofigni;
quia facile addifcunt,cum faciliaadifcantur, & ingenium quae fehabet econtra,fcilicet ab effe&u ad caufam: & €ft,
difponitur ad aliasfcientias.& fic oporteret, vt eas addifce cum procedimus à proprietatibus ad caufam:& efl imprö
refitante logicam.Aliqui, vt Ariftoteles in procernioMe pria demonftratio: & vocaturâ Themiflio fecundo Poß.
taphyficæ exponit,quòdinuentæ funt mathematicæ Pro fyllogifmus ab euentu.& fic exißademöftratione,demon
ptcrexercitiùàfàcerdotibus Aegyptijs* quiaipfi in ijs fre {tramus caufam pereffe&um,Demóftratio vero caufæ ad
quenterexercebantur. nefàs enim erat ipfis operari9pera hucfubdiuiditur ab Auerroe.eftenim duplex: quia aut eft
manualii,acferuilia:ac,neociomarcefcerét,hisfkientisope notior effe&uscaufa, & tuncdemóftramüs caufäm per effe
ram dabant. Iterü potefteffeproportiopraefeptis libriPhy &íi* haec vocatur demonftratio caufæ tantum: quia cum
ßcorum ad totam fcientiâ naturalem: & {ehabet{îcut pars effe£tus fit notus,tantü caufam notificat:autfehabet econ
ad totú,& ficut elementa adrem elementam:lqfhinhocli tra,'fcilicetquòd caufa fit notior effe&u: & demonftramus
brohabétur principia,& radices vniuerfalcs totius philofo effeâum per caufam ; & tupcdicitur demonßratiofimpli
phiæ naturalis:& eft ficutfundamétum aliarüpartiü: &fic citer,quae dat caufam,& effe&um,qui iam erat ignotus.do
ifte libereß primus omniülibrorü philolophiæ naturalis, exemplum.fiquisvideat]unam eclypfàri,videt qúidem húc
effe&um,& apudipfùm motuseft:fiautem adeùm accedat
LE c T 10 s ExTA. aliquisaftrologus,& demonftretei lunam eclipfàri. & fic
arguit,quotiens terra interponitur inter folem & lunam,&
=S' < EQVITVR aliud caput Auer.quod ap adfint reliquae cöditiones,vt fiteft cauda draconis,e( eclip
3S P£llaturyiado&iing.huius capitis nömemi fishaec demonßratio refpe£tu illiuseftdemonftratiocaufe
$$$N5* fnit Simplicius.inprincipio.n.prologi Auer tantum:quoniam, etfiaddifcat extalidemonßratione, hùc
- {roes propofuit o&ocapita,intétionem,libri effe£tum effe effe&umtaliscaufae, tamen, quiaapud ipfùm
vtilitatein, ordinem,diuifioné, proportio effeótus erat einotus,tantum didicit caufàm. & hæc dicitur
nem,viam do&rinae, nomen libri, nomen auétoris. & iam demonßratio caufæ tantum.6.vero non viderit, lunam ecli
<quinque declarauit. reliquum modoeft declarare viam do pfari,& addifcat hunc effeétum effehuiuscuufae; fimulad
�ring.& do&rinaex Ariftotele, primo Poft.trifariam fu difcit caufàm & effé&um. & tunc effe&us non eft notior .
mitur,primoprohabitu receptoin di(cipulo, quem fcilicet caufa.& hæc eft demöftratio fimpliciter. Dicit igitur Auer
-do&orgeneratin difcipulo ipfum docendo:alio modo pro toes,quòd triplicisgeneris eft demonftratio, ÉÉ, quia,
a&ione,ideftprodu&ioneipfa;quia do&tor docet.& pullq caufae tantum, & fimpliciter,& philofophus, vt plurimum
horummodorumhicfumit Auerroes, viamdo&rinae.ter vtitur demöftrationequia,(vtdicit Auerroes hic in proœ
tio modofumitur do&rina proin(lrumento,quo median* mio', intextufecundo: Innata eß nobis viaa notióribus)
te,tanquaminftrumento,generatur habitusfcientiæ in di raro vtitur demonftratione caufæ, rarißime demonflratio
É
fcipulo.& hoc fumithic Auerroes do&rinâ,aut viam vefimpliciter,& fic philofophus vuitur omnigeneredemó
do&rinae,ideft inftrumentü,quo mediãte acquiritur fcien ftrationis,{ed vt plurimum demóftratione quiaMatbema
* tia.Inquitigitur Auerroes: Viado&rinae,ideftinftrumen ticus vero fehabet oppofito modo,quia fcmperprocedità
itumdo&rinæ funt fpecies do&rinæ vfitatæ inhacfcientia. caufà adcffe&us, vtitür etiam philofophus induâione, &
<* hiceftvnus finisgeneralisomnium fcientiarum, fcilicet enthymemate.indu&io ex Ariftotele primoTopicorum ;
•cognofcerefuumfubie&um.quoniam vero, quod nobisin <(t progreffusàfingulaiibusad vniuerfàle cnthymiemave
robifa
 --

I6 ., Ludouici Buccaferrei `
robifari£ fumitur,proprie(cilicet,& eft fyllogifmus trun nia fingularia,fed quaedam tantum,vt,fiindùcat:reubarba*
catus,in quoaltera præmiffàrum refèruatur in mente:& tá rum Platoniexhibitü in forma humida purgauitcoleram;
s. tum áccidentaliter differtà fyllogifmo.alio pa&ofumitur informa ficca, Socrati exhibitum purgauit coleram; idem
enthymema,improprie, omne argumentum, quod proce fecit informacalida,&frigida: omne igitur reubarbarum
ditaö vno ad vnum , fiue fit ab vnoterminoad vnum ter purgat coleram.quiaper (e,& effèntialiter hoc reubarbaro
minum,(iueex duobus terminis,fiue fit,ex quatuor termi contingit,nóautem ex parte accidentium:quia,variatisac
nis.Exémplum primi, ficuti fiarguamusàfpecie adgenus, cidentibus, femper purgat coleram. ergo habct hoc perfe,
! vt homo&f,ergo animal:fiue, hôcurrit, ergo animal cur ex fuiefiétia.& omne perfe praefupponit de omni.ergoom '
rir. cxemplüm íecundi, vt argucndo à concretisad abftra ne reubarbarum coleram purgat... Differunt tertio indu
&a,vt docuit nos Ariftot.inTopicis. Scd dices,quo modo &io diale&tica ab indu&ione philofophi ex fine: quia dia
indu&io,&enthymema funt inflruméta do&rinae in fcien le&icus indu&ione vtitur,vt probet ignotum;phtlofophu
tijs,fi diale&icus & rhetor propter fuiimperfc£tionem ip vero naturalis,non vt probet ignotum,fed vt probet £!
£$ Vtuntur?Refpondet Auerr.quòd verum eft,quòd hæc quafi notum eft.Triplex enim genus propofiuonuin poluit
duo inßrumentănon tantum conueniumt fcientijs, verum Auerroes, vt eftvidcreabipfo primo cœli. Nam quadam
etiamipfis vtuntur & diale&ticus & rhetor, diuerfimode ta funt, quæ funt fimpliciter ignotæ: & hæ demoullratione ia
men: quia alio modoipfis vtitur diale&icus & rhetor, alio digétprofuideclaratione.quaedam fimpliviter nota: & hæ
modo fiaturalis philofophus : fed, quomgdo differant, hic ex fola terminorum cognitione cognoicuntur,vt dignitatç,
non explicat Atierr.poteft tamen ex ipfo hoc alibi colligi, aliæ (unt medio modofehabentes, non omnino ignotæ,
& re&è.trifariameiìim differunt indu&io,& enlhymema. nec omnino notæ: & tales, quia nonfunt omnino ignotæ,
hilofophi naturalis ab induéìionc,& enthymemate. dia non egent demonftratione, quia etiam qmnino notae,vt ex
] É; & rethoris in materia fcilicet, & forma,& in fine ex fola terminorum cognitione cognofcantur, indigent aliqua
parte materiæ differunt;quia indoéîiodialectica eft in ma declaratione: & inhac declaratione philofophus vtitur ,n-
teria contingenti, aut, etfi fit in materia neceffària, non ta duétione, non autem ad declarationempciitus ignoti,vt
meneft perîe, fed per accidens:quia non eft totaliter, vt fit facit diale&icus. Enthymemaeodcm modo difcrt india.
habitudò effentialis prædicati ad fubie&um: vt fi dici:om lecticis,& philofophis,fcilicet tum ex parte materiæ, tum
neanimal pauci coituseft longioris vitæ: hæc enim noneft ex parteformæ, tum etiam ex parte. finis ratione materiæ
habitudo effentialis prædicaticum fubieâo: quia talepræ dicitur, quia aut non eft in materia neceffaria, vt fieftper;
dicatum noneft definitio,necpars definitionis,necpropria accidens: quia non eft effentialis habitudo praedicati cuta.
paßioipfiusfubie&i:quia nö conuertiturcüfubie&to.Natu fubie&o:tum etiam ex parte formg:qui venthymema dua
talis vero vtitur indu&tionein materia neceflaria,& neceffa le&icinon eft virtualiter fyllogifmus, vt clt illud philofo•,
riaperfe, vbi eft eflentialis habitudopraedicaticü fubie&o: phi.poteft enim effe ex duobus tcrminis,& ex quatuor,vti
vt,natura eft principiú motus,& quietis, ex differétiaenim diximus.exparte etiam finis différt : quia enthymemarhe
+naturalium ab artificialibus fumit hanc propofitionem, in toris,& dialeâicieft,adgenerandamfufpitionem &opi«
qua eft prædicationecefíaria,& vniuerfàliter perfe:vt,om niobem:enthymema autem philofophieftàdgenerandám,
neagens naturale agit propter finem. differüt igitur indu• fidem firmam,& veram.quare differunthaec inter fe,vtdi«
&io diale&ici, & naturalis, ex parte materiæ:fed differunt ximius.Seddeexemploquiddicendum ell?tacet enim A«
<tiam ex parteformæ, quia indu&io rhetoriseftimperfe uerroesexemplum,nöncetiam exempla in fcicntijsrequi
&a proceditenim nonà fingularibus ad vniuerfàlia,fedà runtur3 quid igitur dicendum de exemplo ipio 3 Secundo
fingülaribus adfingularia:vt Plato,Socratcs,Cicero,& Ale dubitatur, quia Auerroes videtur fùperfluus in dcclarandis
xander ædificauerünt arcem,& tyrannidem exercuere:er generibus demonftrationis. Ariftoteles enim non tradidit
go Philippus ædificansarcem, tyrannidem exercebit.qua íiobisnifiduo genera demonftrationis in libris Poft.fcil*
reimproprie vtitur induéìione. Dialeéticus vero etfinon cet quia,& própter quid:hic Auerrocs tradit triagenera de
vtatur proprie indu&ione, tamen femper habct inducere monftrationis ergo fùperfluus. Tertio dubitatur, quia hic
omniafingularia,aut implicite,vt per fingulare,& fic definAuerroesdeclaransnobis viam doétrinæ, omittit viam re
gulis:aut explicite: femper enim fiecefleelt,vt diale&icus folutiuam, & compofitiuam, de quibus meminit Galenus
afferat omnia fingularia, fi vultinferreconclufionem.quá in principio artis medicinalis, vt procedendoà compofitis
doque etiam valet talisinduétio,6noninducat omnia fin ad fimplicia, velècontra. etiam in rebus naturalibus pro
gularia,fitamen non adfitinftantia.Vnde Ariftotelespri ceßit Ariftotelesper hanc viam, vt o&auo Metaphylices,
mg Topicorum ait, negantem talem induétionem, finon fcilicet refoluendo totum in partesorganicas, organicas in
afferatinftantiam,effeproteruum. Indu&ioautem,qua vti fimilares,fimilares in humores,humores in clementa, ele
tur philofophus,nonfümit omnia fingelaria, fed aliquando menta in mate, iam,& formam.è contrario autem procedit
'Plura, aliquandopauciora,prout propofitiomagis vel mi compofitio, ideft viacompofitiua. Dicode Primo, quòd
inuslatet, aut próut difcipuluseftautmaioris, aut minoris re&é Auerroestacuit exemplum : quoniam ipfum connu
folertiae.Sed dices:vellé égo fcire,quot fingularibusvtide merari non debuit inter infirumenta, quibus generat præ
beat indu&io ad generandam fcientiam in animo difcipu ceptorfcientiam in difcipulo:(ed tantum exemplum requi
-li.Dico,quòd tot vti debet,quot fufficiant difcipulo,vt co riíur ex parte addMcentis,vr in maximarellatentia, vt*ecit
(gnofcat eflentialem habitudinem prædicaticumfubie&o.Ariftotelesdeclaransin nobis intelle&tum potentiæ, àgene
scam enim eltper (e,& neceffaria,eit etiã de omnitquia om
ratione. aßimilauitehim ipfum tabulæ ratae propter laten
me per fe praefupponit de omni. & hæc quantitas fingularió
tiam eius, notificauit nobis ipfius naturam. £xemplum igi
teli fécundum maiorem, vel minorem olertiam difcipuli.
tur non eftinflruméntum, quo mediante præceptorgene
tum etiã ex Propofitionibus,prouthabet miaiorem,aut mi
ratfcientiam in difcipulo;fed ex partc diicipuli requiritur
norem latentiam.d9exemplum:vt,fiartifex,putamedicus ad maiorem claritatem rerum latentium,non ex parte (ctr.a
vellet declarare guòdomnereubarbarumpuigatcoleram; tiae.De fecundo,quia dicis, quòd Auerroesfupeifluusvia
-adhancPropofitioneminducendänon fùnt néceflariaom. -tur, dcclaraps nobistria genera dcmonltrationücum A;i>
-- i - - .
ftcic.s ,
 Le£tionesinj.Phyfic.Ariftot. 17
floteles nobis tantum duo genera explicauerit:dico, quòd de auditu naturaliappellatur.Sedquomodo potefl effe ve
Ariftoteles, volens cxplicare tantum per fegenera demon ra hæc fententia diui Thomæ, cum circa hunc librum tot
ftrationis,explicauit,qug per fe,&effentialiter diftinguütur, Graeci ftuduerint, & laborauerint in eius cxpofitione3fi.n.
defpiciens quæ funt per accidens, tanquam non dignaponi nomefIet ab Ariftotele in fcriptis traditus,ncn etiä creden
in fcientijs. ideo tantum duopofuitgenera demonftratio dum, quòd tantum circa ipfum laborauerunt expofitores:
nis.Auerroes vero, volens cönumerare & diftinguere quæ tum quia illa diftin&tiovoluminum, quam diuusThomas
funt per fe,& qugfunt peraccidés,ponit tria genera demó Ariftot.attribuit, non conuenit ipfi Aiiftoteli, (non enim
ftrationum.demonftratio enim caufae tantum,& demon tradidit Ariftoteles aliquos libros voce )fed tantum Plato
{tratio fimpliciter non diltinguitur effentialiter, & perfe, ni,vt docet nos Ariftoteles primo cœli. deinde vos videtis
fed tantum per accidens,& exparte noflri.omnis enim de grauem modum proccdendi in hoc libro:vt non fit creden
monftratio per caufam.ficut nata eft demonftrare percau dum ab alio efle fcriptü,quàm ab Ariflotele.ipfe enim pri
fam,ita nata eft demon(trare effe&um effe;(i modo accidat mo coeli,citans verba Platonis, dicit, vt dicit Plato in libiis
vt aliquis fciuerit effeétum efle ante demon[trationem, & non fcriptis.Ideo Simplicius re&ius interpretatur hunc ti
ante caufam , per hanc demonftrationem habebit tantum tulum, quòd fcilicet ideoappellaturauditus naturalis, quia
caufam,fedhoc non cft cx parte demonftrationis, fed acci eft de rebus naturæ magis fecretis,& intrinfecis,acarduis.
dit ratione nofiri. De tertio, quia Auerroes nö meminitre eft enim deprimis principijs naturg,ideo de rebus,quae süt
folutionis & compofitionis in vijs do&rinae:dico,quòd re exquifitioris indagationis. duplicisenim generis Ariftote
&tefecit Auerroes:quia reuera hgc nó funt inftrumenta do les fcripfit nobis libros É naturalis: (non dico,
&rinae,fcd potius funt ordines doétrinæ: quia exipfis ordi tradidit,vtaitThomas,fed dicofcripfit)vnum genus,quod
nantur (cientiae:an fit incipiendum à fimplicioribus compo appellatur aufcultatorius,ideft dignus, vt & faepiusaudia
nendo, an à compofitionibus diuidendo. non autem funt tur,& ab ipfo Ariflotele audiatur: quia in hoc genere tradi
inftrumenta, vt pcr ipfà difcipulus £ientiam acquiratà prg tur exquifitior,& fecretior philofophia. & huiufmodi funt
ceptore, & omneslatiniin hoc decepti,& Vgo Senenfis,& oés libri philofophiæ naturális,& Metaphyfica. vnde hic
Genulis,& omnes cxponentes artê medicinalem Galeni. citat Simpliciusepiftolâ, quam Ariftoteles fcripfit ad Ale
, Nomé huiuslibri cft auditus naturalis.profequitur A xandrum.conqüerebatur enim quòd Ariftoteles edidiffet
uerroes declarando feptimum caput,deinlcriptione libri, fuoslibros.Refpondet Ariftoteles:fcito, quòd hilibri editi,
naturalis,inquit, appellatur, quia deprincipijs naturalibus. funt,& non editi; quia tantum intelligentur ab ijs, qui nos
auditus vero dixit,gratia ornatus;quiaaliquandogratia or audiuerüt.ideo tales libriappellátur de auditu:quia ad hoc,
natus mutamus verbum verbo.& dicit auditus, quiaacci vt intelligantur, aufcultatione dignifunt. quorum vnuseft
dit fermoni,vtaudiatur.ita dixit Ariftoteles.3.Rhet.Rhe hic liber phyficorum.Alterum genuslibrorum eft, inqui
tor aliquádo vtitur verbis peregrinis ornatus gratia. & hoc bustraótantur resextianeæ, & alienæ à fecretioriphilofo
multotiens facit Arifloteles.appellat enim Socratem So phia:& hinon appellantur de auditunaturali, vt funt libri
phronifci filium.Sedtu dices,hac ratione quilibet liber na Ethicorum,Politicorum,& dehiftorijs,dehac diftinétione
turalis philofophig,debet dici deauditunaturali,fiue dena meminit Plutarchus,& Diogcnes Laertiusin vita Arifto
turali fermone: quiain omnib.librisnaturalis philofophiæ telis.Sed dicis,cur hic folusliber appellatur deauditu?cum
defcribuntur res naturales.Refpódet Auerroes,quòd reue hac ratione omnibuslibristum philofophiæ naturalis,tum
raitae(t,po(Iumusenim,non debemustamen,appropriatur Metaphyficæ talisinfcriptioconueniat. Dico, ea ratione,
• enimhuic libro talis infcriptio: quiaifte liber eftprimus,& quamdicit Auerroes: quia hic liber eft primus,& principa
praecipuus,& quafiradix totiusphilofophiæ naturalis,&fe lis,& radix omnium aliorum librorum,& fundamentum,
habet ad reliquos libros, ficut elemétum ad elementatum. (continet enim virtute omnesalias fcientias)ideopropter
Sed hic dubitatur,quomodo Auerroes dicit gratia ornatus eius excellentiam fic infcribitur.
mutandumeffe nomen.quia quarto huius & tertioMeta
phyfices Ariftotelestaxat Platonem, qui vtitur metapho L E C T IO .S EPTIMA.
ra,quiafsimilauit locüvafi dixit enim,locuseft ficut vas.in
quo reprehédit eum Ariftoteles: quoniam in fcientijs non 1 ECL AR AV IM VS exfententia.Sim
debemus vti metaphora.quomodoergo Auerroesinter |£j defcriptionem libri, quiappellatur deau
Ll

pretatur re&e hanc infcriptionem,{cilicet de auditu,& de IsS<'

ditunaturali,reie&is aliorú opinionibus, tum
fermone?Ideo aliter dicunt lätini, vt Albertus Alemanus. §Ă Auerrois, tum Latinorum, fcilicet diuiTho
quòd ideo ifleliber defcribitur deauditu naturali,quiaeft mæ,Alberti,Egidij: quòd ideodicitur naturalis, quia in eo
deprincipijs: quæ quidem principianonindigent demon• pertraétantur principiarerum naturalium: dicitur vero de
ftrationeadhoc,vt percipiantur;fedfolumindigent,vtau âuditu, quiahicliber computatur inter libros aufcultatio
diantur: quoniä ex fe natafunt:ideofoloauditu percipiun nis, vt diximus de mente Græcorum.Sed eft difficultasex
tur.Sedhaec expofitio Albertilonge deficità veritate, quia Simplicio,quia alibi Ariftotelesaliainfcriptione vtitur hu
hic liber principalitereft de principijs complexis; quae non iuslibri.aliquandoenim appellatipfum,de principijs natu
tantum auditione, fed demonftratione percipiunturà no ralibus;aliquádo,demotu inquit enim Adraftus, quòd pri
bis,vt,quòd tantum tria fint principia, Ariftotelesproba mosquinque libros Ariftotelesappellat deÉ fnatu _
uit,fcilicet materia, forma, & priuatio. vnde aliter dicit ralibus;tres vero vltimos, de motu.haec eft opinio Adra
Thomas,& fimul cum ipfo Egidius,quòd ideohic liberap fti:quaminfequitur Simpliciushic,Scddico,quòd hæcopi
pellatur de auditu, quia Ariftótelestradidit nobis volumi nio Adrafti non videtur vera: quia {olus primus& fecun
inaduplicisgeneris: quædam fcilicet fola locutione edidit, dus liber funtde principijs naturalibus, primus fcilicct de
quæ à difcipulis, non autem abipfo funtfcripta:& talia de principijsincomplexis,ideft de materia,forma,& priuatio
auditu infcribütur:alia tradidit in (criptis.& quiaifte liber iie;fecündus veróde principijscomplexis,& dignitatibus ,
elt deillis, quos Ariftoteles non in fcriptis,fed voce tradi quibus vtitur philofophus naturalis;qugfunt tria Principia
dit,&audiebaturàdifcipulis,&fcribebatur,ideohiclibcr nameft principiümotus,&
-
quictis, lecundüvero,funt qua
Lud.BuccafiinPhyf. C' tuor
,

I8 ' . ' Ludouici Buccaferrei

tuor generacaufarú.tertium,omneagens naturale agit pro tem maior pars eft de continuo,& infinito.Sedhac ratione
pter finem.quare folum hi duo libri videntur effe deprin nec talis liber elfet infcribendus, de principijs naturalibus;
çipijs naturalibus, non autem quintjue,vtdicit Adraftus, quia nulla fit mentioinipfodeprincipijsnaturalibus, qua
Sècûdo, quia Ariftotelesintertio libro agitde motu.inpri re igitur magisinfcribenduseft,de principijs, cum de ipfis
mis.n.definit motú, & diuiditipfum in fuagenera.quomo nulla fiat mentio, quàm de motu,cum de ip(o aliqua men
do ergo tertiuslibererit de principijs naturalibus, ncn de tio fiat.fimiliter fecundusliber cft totus demotu, & denul
motu?Tertio,adhuc dubitatur, quia fimiliter & totus quin ]9 alio fit in ipfo mentio,quàm de motu. cur igitur non in
tus liber eft de motu. in principio enim feiungit motumà fcribitur de motu,róne Auerrois?ideoaliter ego in fequen
mutatione,& oftendit conditiones motus: & de nulla alia tibus dicam. Detertioquòd dicis, quia totus quintusìiber
reagitineolibro,jde motu,quomodoergo liber quintus eft de motu,quomodoergoinfcribitur,de prihcipijsnatu
eft de principijs?Quarto:dubitatur,quia videtur,quòd fcp ralibus? in hoc Simpliciusfibiaduerfatur.fiic enim fequi
timus8: o&auus fint de principijs naturalibus,nonautem turfentétiam Adralti,primocoelialiter fentit;&ibiinquit,
de motu,vti dicit Adraftus.in feptimo cnim libroinducit quòdtantum tres primilibridicuntur,de principijs;qüin
nos Arifìoteles in notitiâ primi motoriscorporei.perhanc que vero vltimi,de motu.& Ioannes grammaticusetiá hoc
enim propofitionem,quòd omne,quod mouetur,abalio in loco fequiturSimplicium, eft tamen oppofitum:& re&te
moueiur,oftendit,quòd mouens feiungitur reà motore.& hicfentit Simplicius cü Adrafto. ita enim habetinfcriptio
ficducimur incognitionem primimotoris corporei.qugd incodicegraeco,vt primi quinquelibri, de principijs nátu
eft vnum principium primum.In oâauo verolibro Arifto ralibus,infcribãtur,reliqui verotertius demotu.quare per
telis ex perpetuitate motus ducit nos in notitiam primimo perâ loquitur fimplicius& primocoeli,& vbi aliterqüam
torisiníoríorei,& fubftãtiarum abftraétarum.haec autem hic,fentiat. Etego aliter dico; fequédo fententiam Adra
duo principia naturalia,fcilicet motor corporeus,&incor fti,& Simplicijhic:9 quintuslibér,dicatur deprincipijs na
oréus,funt principia efficicntia, ergo potius videtur,quòd turalibus: quia in eo agitur de accidentibus cömmünibus
É duolibri fintdeprincipijs, quàm de motu. Quinto,eft naturalibus,fcilicet de motu, immo totus eft de motu.quo
dubitatio:quia tertio cœlifub fiominc de motu & tempore modoergo deprincipijs.dico,quòd & fiin tertio & quin
citauitprimum librum Phyficorum, vt annotauit Simpli tolibro agatur demotu;quia tamen nöagiturde motü fub
cius.qüomodoergo dicit ifte, quòdprimiquinq;libriap ratione motus,quà motuseft,fed quatenùseft accidens có
pellätur,deprincipijs naturalibus,reliquitres vltimi de mo mune omnibusrebus naturalibus;ideodebet dici,deprin
tu?Sexto,dùbitatür, quia Ariftoteles etiam alijsinfcriptio cipijsnaturalibus,ideß de accidentibuscómunibus rerum
nibus vtitur dehoc libro, quarto enim cœli appellat ipfum naturalium; quia veroin fexto feptimo & oétauo agit Ari
deprimis fermonibus,dicés,ficut diάum eft inprimis fer ftoteles de motu, quatenushabct rationem motus, non vt
monibus.non ergo tantumhocinfcribitur, Dico,quòd re eft accidens commune rerum naturalium;ideoilli tres re
&teloquitur Simpliciushic ex Adrafto,& reueraproprie ôte dicuntur de motu.& quòdita fit,patet: quiaintertio&
primiquinque libri,deprincipijsnaturalibusinfcribuntur, quintocum definit, & diuidit motum,femper talis defini
& appellantür ab Ariftótele. reliquiverotertiusdicütur de tio & diuifioaccipitur penes materiam:quia dixit definiés
motú.nam primo coeli,& fecundo Poft,appellat Ariftote motum, motusefta&uscorporisinpotentia, vt in poten
lesprimosquinque de principijsnaturalibus,reliquos tres tia.accipitergo corpusnaturalein eiusdefinitionem; quod
de motu.&inprincipio Metaphyficesappellatipfos,depri eftphilofophiae fubie&tum. Etiam diuidit motum in tria
miscaufis,& de motu.ideo ad obie&iones in contrarium, genera,{cilicet in quantitaté,& qualitatem,& vbi:quæ funt
& deprimo,cum dlcis,quòdtantüprimus &fecundus funt affe&iones corporis naturalis.ita fcilicet feiungit motumà
deprincipijs naturalibus:dicoadhôc,quòd non eftintelli amutatione:quia motus fit fuccefsiue,mutatio vero in inftá
genda hgc defcriptio,de principijsnatüralibus;adeo reftri ti,& circumfcribunt materiam,& declarans vnitatem mo
£ta,vteft, quia tantum in ipfis agat deprincipijs naturali tus declaratex forma, quæ concernit materiam naturalem.
bus;fed debetefTe ampliorhgc defcriptio.ideodiminutaeft quare femper accipit motum,vt accidit rebus naturalibus,
inftantia;quiaintelligendum eft,quòd primi quinquelibri & vteft cffe&us córporis naturalis.quare hicagit demotu
debcntinfcribi de principijscommunibus,& accidcntibus non quatenus motus,fed vt accidés rebus naturalibus. ideo
communibus.quafitriplex fitinfcriptio,prima, deprinci nechilibriinfcribidebent,de motu,fed,deprincipijs.intri
pijs cómunibusincomplexis,velcomplexis:&fic funtduo bus vero vltimisagitur de motufubratione motusjinfex
primi libri,fecundainfcriptioeft de accidentibus commu to enim agitur de ipfo, vt, quantus continuusindiuifibilis
nibus: & funt tertius& quartus&quintus, ideoillilibri, in in infinitum in feptimo vt ducit nosin motorem corporeü,
quibus agit de accidentibuscómunibus rerum naturalium, fcilicet quòdtalis motoreftfeiun&usàre mota.in ó&tauo
infcribuntur, de principijs naturalibus: quæ accidétiacom agit de motu,vt perpetuo, vt ducit nosadprimum motoré
muniafunt quatüor fecundum reiveritatem,fcilicetcon incorporeum,& fic hic non confideratur materia, fed tantú
tinuü,motus, locus,& tempus: duo vero{ecundum exifti motus,& vt motus.Sed diciscur Ariftoteles habuit duas
mationem,fcilicet vacuum,& infinitum, quia igitur in ter confiderationes dehocaccidente communi, fcilicet de mo
tio,quarto,& quinto agit de his accidétibuscommunibus, tutum de alijs non? agitenim in tertio & quintodemotu,
ideohilibri deprincipijs naturalibus.quare defcriptiode non fub ratione propria;non fecit autem ficde alijs acciden
bet effe latior vti diximus: quia comprehenditetiàmacci tibuscommunibns.Dico, quòdhocideofecit Ariftoteles,
dentia propria naturalia,Defecüdo quòd dicis,quiafecun quoniam motus eft principium,& principaleaccidens re
dus liber pòtius effet infcribendus,démotu,quàm deprin rum naturalium.ideovt de ipfoexaëtiorém notiam habe
cipijs:quia in principio definit motü,& diuiditeum intria remus, vt depraecipuo accidente, duas confiderationes de
gênera: AuerrQes Primo cœli, 18.difíoluit hancdifficulta ipfo Ariftoteleshabuit: reliqua vero accidentianó ita exa
té,& inquit,quòd ideo talis liber nóeft infcribédus,de mo &ecQmpetunt rebusnaturalibus:ideode ipfistantum curæ
tu, etfiineo pertraåetur de motu,fed, deprincipijs, quia ^onfibifuit,& ea vno modoconfiderat.Dealiadubitatio
pninima Pars ciuseft,inquatraétaturdemótu, réliquaäu. ae»cüdicebas:videtur potius,quòdduo vltimi,{eptimus&
- cCtauus
 *,

Leétionesinj.Phyfic.Ariftot.
*o&auus fint infcribéndid. principijs, quam de motu,quia
, nis,& metaphora:Arißoteles vero tradidit nobisfuas fcié
ducunt nos in cognitionem principiorum efficientium re tias per demóftrationes: à Platone vero, quia Plato accipit
rum naturalium,ideftcorporei, & incorporeiideft abftra -fua principia nota intellectui,Ariftoteles vero nota per fen
&isad hanc dubitationem dupliciter refponderi poteft,pri fum.Differt vero ab vtriufque fimul, quia Ariftoteles tra
'mo,vt dicamus,quod ifti duo libri,etfiducantnosad prin dens nobis fcientias defçendit ad minima,& particularia;il
cipia,tamen eft per accidens.feptimus enim liber per acci „liautem non defcendunt. Tertio cognofcitur quòd hicli
dens ducit nos incognitionem motoris corporei, octauus ber e(t Ariftotelis, ex modo fcribendi. mira enim obfcuri
veroincognitionem incorporei motoris: reliqui vero du tate nobistraditur hic liber.quod quidem fecit dedita ope
cunt nos per fe in cognitionem principiorum, vtprimus,& ra;vt rudia ingeniaà fe repelleret,quibus nó eft fcripta phi
fecüdus. Quòd fi dicas quare magis feptimus & octauus lofophia; tanquam ea non fint digni. quare reuera hoc cap.
ducant nos incognitionem principiorum per accidens? di fuperfluum e(l. inquit igitur Auerroes,quòd nomen auéto
co,quòd Ariftoteles volens tradere nobisconditiones mo riseft Ariftoteles,Nicomachi filius,fàpientifsimus Grgco
tus, quarum vna cft haec, quòd ducat nos in cognitionem rum;quitres artesinuenit, & cópleuit, fcilicet dialeéticam,
primi motoris;quia omnis motuseftà motore in motum; naturalem,& diuinam:inuenit quidem, quia, quicquid in
ideo duxit nos incognitionem primi motoriscorporei,& uenit fcriptum ab antiquis iu hac fcientia, non eft dignum
ex alia conditione,fcilicet ex perpetuitate duxit nos in co vt fit pars huius artis, nec principiú;compleuit vero, inquit
-gnitionem primi motorisincorporei, & æterni. ideo dans Auerroes,quòd eorü qui fecutifunt poft Ariftotelem vfq;
* 'cöditiones motus tradidit etiam primorum principiorum ad hoc tempus, quòd eft. 1 5oo.annorum, nihil quifquam
extrinfecorum notitiam. Quòd fidicas vbi igitur Arifto addidit.Sed tu dices:nonne Porphyrius compofuit librum
teles traétauit de primo motore per fé?dico,nullibi:necta prædicabilium,de quinque vocibus,quem dixit effe necef
men fequitur, quòd Ariftoteles fit diminutus:quia in oéta farium adacquirendam do&rinam prædicamentorum?fi
uotraétauit, quoad omnem cognitionem naturalcm,& id militer & Boetius fecit librum diuifionum.Dico,quòd hgc
fecit ob facilitatem doótrinæ: quia ibi habebat mediücon etiam cóprehenfa funt in libris Ariftotelis, vt in libro To
ucniens ad id demonfträdum.& quoniam quilibet ibi ha picorú habetur de quinque vocibus. ideo Auerroes repre
-buerat omnem notitiam,quamuis per accidens, quam ha hendit Porphyrium,qui voluitaddere Ariftoteli;cum eius ,
berepofsit:ideo nullibi ampliustradidittalem notitiâ,bie fcientia completa fit, & nullo additamento egeat.idem di
uitati ftudens,vtfui moriseft.Eft & alia ratio,& re&ior,g cendum de Boetio. Ex alia etiam ratione Ariftoteles com
etfi ifti libri ducant nosin cognitionem principiorum, & pleuit has tres artes; quia hucufque non eft inuentus error
'caufàrum efficientium; quia tamen funtcaufæ extrinfecæ, alicuiusmométiinipfius operibus. At dicit Auerroes non
“non intrinfecæ, (effe&tusenim & finis funt caufae extrinfe ne tertioPhyfi.errauit Ariftoteles de corporibus replenti
cæ)ideo non debent appellari de principijs; fedtantum alij bus vacuum? fimiliter nöne errauit in libris Meteor.de co
infcribédi funt de principijs,quiafunt de principijs intrin loribus Iridis,de circulo la&tec?nó ne in anathomia repre*
fecis,(cilicet materia,forma,&priuatione. De quinta;quòd henditurà Galeno,& optime? Dico, quòd non intendit
*dicebam,quòdtertiocoelianimaduertitSimplicius, quòd Auerroes, quodnó fimpliciter non errauit Ariftoteles,{ed
Ariftotelesprimum librum de motu,& ip(e intellexit pri «quod paucifsimi momenti funtillierrores. Et deinde fub
mum librum phyficorü.dico,ficuthic dicit IoannesGram dit Auerroes & talem virtutem etiam in indiuiduo, vnum
maticus,quòd Ariftotelesita confueuit,vt aliquando deno miraculofum & extraneü eft,& hgcdifpofitioinquit Auer
'minarettotum nomine patris: quandoque ècontradenomi roes,cum in vno homine reperitur, dignus eft vt magis fit
nat partem nomine totius.aliquandoetiam denominat par diuinus,quam humanus,hgc difpofitio,ideft talis perfectio
teminomine alterius patris :ficut in propofito, nominauit temperaturæ,fiue organizatio, eft potius diuina,quàm hu
primum librum phyficorum nomine alterius patris. nihi mana. idé Auerroesde Ariftot.tertiode anima. 14.inquit:
:iominus defcriptio hæc eftper accidens & propria defcrip -Natura fecit hunc hominem, vt oftenderet vltimum cona
tioeft de principijs naturalibus. De fexta dubitatione, & tumin materijs,vltimam perfe&ioné ingeneratione.idcm
vltima, quia Ariftoteles alijsnominibus hüc librü appellat etiam dicit tertio meteor.quòd illi homines, prout magis
<quàm deprincipijs naturalibus, & de motu,vtprimo coeli & minusfecundum fui complexionem accedunt,fiue rece
eum vocatdeprimis fermonibus,ideo,&c.dico adhoc, q, dunt à temperatura Ariftotelis, ideft funt magis& minus
etfiitaipfum nominauit Ariftoteles, tameneftimpropria perfe&i, & fcientes comparat enim Auerroes complexio
-hæc infcriptio:quia propriainfcriptiofumiturà materia,de nem aliorum hominum adcomplexioné Ariftotelis, ficut
- qua pertraétatur iniflo libro: impropria vero poteft ali fecit Galenusrefpe&uillius temperaturæ æqualis ad pon
quandofumiexordinelibrorü:quiatalis liber obtinetpri dus,quæ in re darinon poteft.&ita Auerroes dcclarat cau
mumlocum, vt hic fecit Ariftoteles: appellauit enim eum fàmintrinfecam Ariftötelis fapientiae. Alijautem addunt
de primis(ermonibus,fèdimproprie:quiaex ordine doétri &caufas extrinfecas, tum quiá vfus eft bono praeceptore,
-næ,hiceftprimusliberinter reliquos philofophiæ natura Platone,(cilicet qué viginti ânnos audiuit,in quo totaphilo
lis.Sequitur vltimum cap.Auerroes declarandum, fcilicet fophia redundabat;tum etiam ex aftrologiapropter afpc
denomine auétoris,& per declarationem nominis auéto &ùs cœli; quiaeo tempore coniungebantur illiduo circuli
ris nihil aliud intendimüs oftédere,nifi quòdtalisliber fit dantesperfe&ioné rebus. magna enim eft a&io cocliin his
£É & nonfpurius,fed legitimus Ariftotelis:idcoin inferioribus. tücenim Ariesprimae fphgræconiunétus erat
“hoc capite intendit Auerroes declarare,hunc librum Phy cum Ariete o&aug fphæræ,quiafpe&usproducebat mira
ficorum effelegitimü Ariftotelisfed; vtinquit Simplicius, biles effeétus,& produxit Ariftotelem.& fic etiam ex cau
*fuperfluum eft hoc cap.quia Ariftoteles vbique cognofcit ,fisextrinfecis habuit perfe&ionem Ariftoteles. De ipfius
hunc librum, vt fuum. Secundo poteftcognofciexmodo præftantia non opuseft verba fàcere; cum etiã à præcepto
philofophandi.habetenim Arifto.modum philofophandi fe fuo Platone mirislaudibus extollatur. folebat enim dice
diltin&umtumabantiquis, tum etiam à Platone:ab anti- . re Plato,abfente Ariftotele, abeftintelleétus, quafiiplc fo
- quis, quiaipfitradebant fua-operaper modum fimilitudi .luscffet,quiintelligeret,& dignusefletaudire Platoné:quá
Lud.Buccaf.Phyf. ' C ' 2 doquc
 _-

* 2O Ludouici Buccaferrei ,
doque abeft philofophus yeritatis : quafi folus Ariftoteles tur ab vnitate fubie&i.tertia,quòd habeat pâtes fùbieéi
fcirét difcernè verum à falfo.aliquando dixit:mutum omne uas,& paßiones, quæ demonftrentur deipfofubie&o.Su
auditoriú,ideo re&te dicit diuus Hieronymus:Grande mi bie&üenim debet effe genus,& non poteft effe fpecies fpe
raculum,grandeque progidium fuit in natura: fuit enim fo cialißima:adidé fpe&tatcöfideraregenus & fpecies.Quar :
Jertifsimúsfecretarius natur£ Ariftoteles.& ita eft finishu ta,fubie&tum debet adæquariomnibus in ea fcientia,cuius
ius prooemij Auerrois:quod quidé proprie eft proœmium, eft fubieétum,partibus.Aliqui,vtThomift£,exponüt hoc
ficut diximusfupra,fed impropric;quia nullam cöditionem & dicunt,debet adæquari,ide(l fubie&um debet prædica
habet,quæ fit proœmijveri.dicitur auté alio modo prooe ride omnibusin fcientia cöfideratis. fed hoc non eft verú.
mium:quia ad facilitatem addifcendiconfert. fanitas enim eft fubie&uminmedicina,non tamen prædica
tur de omnibus confideratis in ipfa. ideoefl intelligendum
IL E C T I0 O C T A VA. hocpa&o,quod adæquatur fcientig,id eft quòd omnia,per
fecontenta fubipfo, confiderantur in fcientia, tanquam (u-
s , V PER proœmio Auerrois funtdubita bieéta partialia:& ècótra omnia,qug cöfiderantur in fcien
Ę(2, 7S ' tionesdifficileslatinorum, primocircapri tia, tanquam fubie&a partialia fint per fe contenta fubipfo
EJKgX' mum cap.eig$,inqu9 declarat tum intentio fubie&o,hoc modofubie&um dicitur effeadequatüfcien
§}) 2 ; nem vniuerfàlem totius philofophiae natura tiae. . His declaratis, quærebamus, quod eflet fubie&tum
$TT^} lis, tum intentum parricularem huiuslibri, primum philofophiae naturalis.adhoc tres funt opiniones.
de auditu naturali dicens, quòd intentio, id eft fubie&um Prima eft opinio communis, quæ eft Auicennæ primo
(ita Latini vtuntur) totius philofophiae naturalis funtres libro fuae philofophiae cap.fecundo& Alberti, & D. Tho
fenfibiles,prout habent in fe principium motus, & quietis. mae,nóhic,fed in primocoeli, & Gaetatij, & loannis Gäd.
intentio véro fpecialis huius libri funtcaufæ communes,& qui omnesinfecuti funt Auicennam in hoc, & dicüt, quòd
accidétia communia omnium rerum naturalium.fuperhis nihil aliud eft fubie&umtotius philofophiae naturalisnifi
verbis funt dubitationem,& primo circa intentum vniuer corpus mobile, vt mobile;corpus ipfum eft fubie&um ma
fale totius philofophiae naturis, quia dixit Auerroes, quòd teriale:formale vero e(l,quatenus mobile.illa eft confidera
res fenfibiles,proüt ex fe mouentur,funt fubie&um totius tio:hæc vero eft ratioconfiderandi.haec opinio multos ha
\ philofophiae náturalis. Dubitatur ergo primüquidnam fit bet fautores,vt dixi,& etiamprobatur, vnica tamen ratio
fubie&útotius philofophiae naturalis:fecundo,quidnam fit ne,quia illud eftprimum fubie&um alicuiusfcienti£,quod
fubie&ü huiuslibri de naturali auditu. Deprimo vt omit primo fubijcitur primæ pafsioni illius fcientiae,fcilicet,quae
,• ^
./ '* c£-/•'/?£ 92. A'tamusdi&a aliorú,fubie&üfciétigeft,quodfubiacet & fub primoconfideraturinea.Sed decorporeprimo prgdicatur
%% % % fternitur fciéti;:tale vero eft duplex,tum materiale,tumfor mobilitas,& primoeicompetit, & eft primapaßio: ergo
male.materiale eft, quod primo & per fe cöfideraturinfcié corpus,quatenus mobile, erit fubie&um.primapropolit9
/• tia!: qihtriain (cientiaconfiderátur,quædã omninoperac vidétur manifefta : quia eiufdemfcientiæ, eft confiderare
cidens,ficut generatio&corruptiofubie&i,quaeipfifubie fubieétum, & primam pafsionem illius:fed mobilitas eft
&o aduerfantnr,vt quartoMetaphyfices inquit Ariftoteles paßio prima; quaeprimò confideratur innaturali fcientias
quaedam per fe confiderátur,& hæc bifariam funt.quaedam èrgo propofitiö vera;& quòdita fit patet.hgc enim eft ma
enim perfe, fed fecundarioconfiderantur;quædam perfe, niféftior paßio.etiam, quia per hancpafsionem Ariftoteles
fed primo,& principaliter.quæ fecundario confiderantur, feiungit fciétiam naturálem ab alijfcientijs.inquit enimfe
funt ficut partesefIentiales& integrales fubie&i,& pafsio cundös Phyyfi.7i.qugcunque non motamouent,non funt
nes ipfarum,vt paßionum pafsiones,& etiam partes fubie ampliuscohfiderationisphyficae,haec ergo eft Prima Paßio
&iuæ ipfius.quæ vero principaliter confiderantur,funt ter & hæc primocompetit corpori, vt probauimus. ergocor
tia dignitas, fubie&um,& påßio, vt docet Ariftotelespri pus mobile eftprifìumfubie&um totius philofophiae patu
mo Pofte.quorum trium eft fubie&um principalifsimum. ialis.Contrahäcopinioneminfurrexit diüus Thomashic:
quia fcientia principali(sime verfàtur circa fubieétum.ex aduerfatur enim fibimet diuusThomashic, & primo cœli
his ergo patet,quòd fubie&um e(t,quodprimo infcientia in prologo fuo:& iî vnico argumento contra hanc opi
confideratur,& per fe,& principaliter;per primam enim có niónem: quia nullafcientiaprobätfuum fubieétum effe ex
ditionem feparatur fubie&um abijs, quae etiam fi per fe,fe Ariftoteleprimo poft.fednaturalis philofophia probat cor
cundario tamenconfiderantur infcientia.perfecüdam qug pus mobile effe: ergo corpus mobilé non pòteftefTe fubie
per accidés: eft ergo fubie&tum materiale,quod primoper &umeius,probat minorem diuusThomas.quia Ariftote
ie & principaliter in fcientiaconfideratur: fubieétum for les fextoPhyfi.probat omne mobile efle corpus:ergoPro
male quod quidem nihilaliud eft,quàm modusconfiderá batcorpus mobileefIe.Sequitur enim,omne mobileeltcor
di ipfum fubie&um materiale,(ita enim hunc modum có pus:pefcöuerfionem: ergócorpuseft mobile.conuertitur
fiderandiappcllant.)eft,per quodfcientiæ diftinguütur in ènim vniuerfalis affirmatiuainlndefinitam fuam: quia te
uicem;nulla enim eadem res à diuerfis fcientijseodem mo -net locum particularis. Q uodauté (extohuius.32.pro
do confideratur:vt philofophus naturalis aliomodoconfi bet Ariftoteles omne mobileeffe corpus, patet.inquit.n.
derat quantitatem,aliomodo mathematicus.philofophus omne quod mouetur aliqua fpecie, mutationis loco moue
enim naturalis quantitatem,in materiam immerfam cònfi itur etiam.nó enim eft aliquod mobile fubaliqua fpcciemo
derat, mathematicusabftrahità materia, fubie&um.igitur tus,quin localiter moueri poßit:cum motus localis præfup
formale eft ratio confiderandi;ipfum fubie&um naturale, ponãtur ab omnibns aljs motibus,& mutationibus:fedq*
per quod diftinguuntur fcicntiæ ad inuicem. Et ad hoc fù .loco mouetur,habct partem in terminoà quo,& parteu
bie&um formale quatuor conditiones requiruntur,prima, intermino ad quem. fihabet partem fub vtroque termino:
quod fitperfe notum,(& hoc praefupponitur infcientia)& ergohabetpartes:ergo diuifibile e(t.fed omne diuilibile cft
non indigeat probatione:quia de eis, quæ non funt, non e(t corpus;ergo omne mobile eft corpus:ergo corpus eft mo
fcientia:5timoPofteriorum. fecunda, debet effe vnum vel bile.& ita Ariftoteles probaretfüum (ubie&tumefle: fi,vt
vnitate vniuoca,vcl analoga:quoniam vnitas fcientiæ fumi tu diciscorpus mobilc cfkt fubie&ü. Polleiiores, tuen
• - -*
tc
 *-

Leétionesinj.Phyfic.Ariftot. 2I
tesprimam opinionem,foluunt hoc argumentum,quia non nis ciim paßio debet definiri per propriú fuumfubie&ú,
fequitur Arift.probat omne mobile effe corpus: ergo pro fed mobilitas & motus definiuntur non per corpus,fed per
. bat corpuseffe mobile, non.n.valet. probatantecedens,&
«onfequéshuiusillationis. ideonópropter hoc diceudum ,
ens,vt patet ab Ariftotele tertio Phyf.dixit enim,motus eft
a&usentis in potentia, vt in potétia:& non dixit,motus eft
q> Ariftoteles probatcorpus mobile effe,vt tu dicis. - Alij aétus corporis,&c.igitur ens mobile eft primü fubiectum
tuentes partes diuiThomae,fortius probant,corpus mobile totiusphilofophiæ naturalis.fecundo,& difficilius arguunt
non poffe effc fubie&um naturalis philofophiae:quia fubie ad hoc: quia, nifiita effet,vt ens effet primú fubieétum to
&um non probatur in fcientia:& Ariftoteles probat ipfum tius philofophiae naturalis,falfum effetdi&um Ariftotclis
effetextu, 32.ergo. Et quòd vera fint,6c arguunt. Ille quifextoMetaphyfi.ad principium:inquit enim fiauferantur
demonftrat coniunétioné partium alicuius totius,dcmon fubftantiæ abftra&ae,philófophiae naturaliseffet prima phi
ftrat& illud totumeffe.fi enim demonftro partium homi lofophia. modo arguit fic fiens non effet (ubie&tùm philo
nisconiu&tionem,non ne etiam oflédo hominem effe?Sed fophiæ naturalis,tunc res omnes,qug confiderantur fub ra
Ariftoteles lococitato demonftrat coniunétionem mobi tióne entis, vt fubftantiaconfiderata fub ratione cntis cffet
litatis cum corpore : ergo demonftrat totum coniunôtum, mathefmatici:quia nöeffet cófideratiorealis,ergo eflet ma
ipfum fcilicet corpus mobileeffe : ergo nonpoteft effe fù thematica.ergó,amotisfubflâtijs abftraétis,adhuc erit me
bie&um.Gaetanus,videns hanc difficultatem,diffoluit ip taphy(ica & philofophia naturalis non crit prima philofo
fam;&inquit,q* Ariftote!es,quidé probauit hanc coniun phia:quia adhuc remanebit confideratiofub ratione entis:
-&ionem harum partium corporis,fcilicet cum mobilitate, quæ erit metaphyfici.& ita di&um Ariftotclis fàlfum erit :
non tamenprobauit fimpliciter, fed probauit cü figno vni ergo. Contra hanc opinionem diui Thomae infurrexit
uerfali:quod non erat manifeftum.eft enim manifeftü fine Egidius,eiusdifcipulus:quia exhoc di&o diuiThomae,in
illo figno,cum illo tamen minime,& hocpa&o,fcilicer fi quit Egidius,fequitur qyphitofophia naturalis aut fit fubal
ne figno vuiuerfali: & fic non indigent probatione. (edeft ternata metaphyficæ, aut fit eius pars.fed vuum quodque
per fé notum.fcire enim poffumus,corpus mobile effe,non falfum,ergo opinio diui Thomae eft fàlfa. Illationem fico
tamen,q omne mobile fit corpus cum figno vniuerfalidi ftendo.dicitipfe,quia ens,vt mobile;hoc,quod dico mobi
ßributiuo.eft autem fubie&um philofophiae naturaliscor le,aut iudicat nobis modum extrinfecum, aut modum in
pus mobile, fine figno dißributionis. Sed contrahanc trinfecum,comprehéfuminipfoente,& ipfum ens compre
opinionem alijreplicant:quia de ente per accidens nullaeft hendit.Ens enim contrahitur ad fuas partes fubieétiuas per
fciétia,aut alterieftfubalternata.fedcorpus mobile eft ens differentias oppofitas: quia analogum eft,nó vniuocum,vt
per accidens;ergo deeononeft fcientia,aut alteri fubalter genus eft tantüm vniuocum:ficcótrahitur per differentias:
natnr.Ens per accidésbifariam eft,vno modo, quod habet ens vero contrahitur ad fuas partes fubie&iuas, tantum per
coniun&ionem fuarum partium, & caufàm vnionis ipfà diuerfos modoseffendi,vtensaut a&u,aut potentia,aut mo
rum infe.& dehoe eft fcientia,fed fubalternata.vt delinea bile,aut immobile. Iftaenô funtdifferenti§fedfuntdiucr
radiofà eft fciétia,quiahoc habet in fecaufam vnionisfcié fimodi effendi ipfiusentis. aut ergo hoc, quod dico mobi
tiarum partiü, (edeftfciátia fubalternata.fcilicetperfpe&ti le,deenteeft mödusintrinfecus,perfecomprehenfusini?
uae.Aliud eft ens per accidens, quodquidé habet vnionem foente.g fi fic; (equitur,quòd fciétia naturalis fit pars meta
partium,fednonhabet caufàm vnionisipfàrum: & de hoc phyfices;quiaex Àriftotéle.7.Metaphyfices,eiufdé fcien
honeftfcientia:ficut eft,homoalbuscorpus, ergo mobile: tiæ e(t confiderare fubie&um, & módos intrinfecos,com
aut habetcaufàm vnionis fuarum partium:& ficfcientiana prehendentesilludfubie&tum, qui per fe comprehendun
turaliserit fubalternata:quod falfum eft:aut non habet: & tur inipfo.idefl: eiufdé fcientiae eftcófiderare fubie&um,
ficde eo non erit fcientia:&ideononeritfubiétum inpbi & partes (ubie&i.fiautem dicas, g> illud mobile deenteim
lofophia naturali.& ita haec opinioiftorum defendi non po portat nobis quoddá extrinfecum & accidentale;tunc phi
teft.vnde adeorum rationem refpódet. Dicunt enim quòd lofophia naturalis eritalterifubalternata,fcilicet metaphy
ideocorpus mobile eft primumfubieétum fcientiæ natura {icæ;quoniam illa fcientia alteri fubalternatur,qug includit
lis,quia primapafsio eiconuenit, quæ e(t mobilitas. Κ fubie&um alterius,cum conditioneaccidentali.cum vero
quòdfalfumeft, q hæc fit prima paßio:fedeft continuu fluit ex principijs proprijs& intrinfecis illius fubie&i, vt
& quantitatis. hæ funtprimæ paßiones corporis naturalis. \ muficaârithmeticæ fübalternatur, quia Arithmetica elt de
& prior eft quantitas,qug prgcedit omneaccidens in natu meris,& mufica eftdenumeris:fedaddit conditionem
ra.quare reéte Arift.in Prædicamentis poft Prædicamenta accidentalem,numerum,fcilicetfonorum. quia fubie£tum
fubftantiæ immediate agit de quantitate.Dicoigitur,q, illa mufices e(t numerus fonorus:ergo fiens mobileeft fubie
non eftprimapafsio,{edprima paßioeft quantitas, & con &tum totiusphilofophiæ naturalis; ipfa auterit pars meta
1inuum.neque per hancpafsionem, fcilicet mobilitatem,di phyfices:vt fiensiniiinféce includat mobilitatem;aut me
ftinguiturfciétia naturalis ab alijsfcientijs:quiadeente per tapbyficae fubalternabitur,ficxtriniece mobilitatem, inclm
accidens nulla eft fcientia:aut,fieft,eft fubalternata,vtidi dänt. nullum autem horum potcft eflc. ergofallacftopinio
ximus.Quare haec opinioiacet. „ Ideo eo fecunda opinio diuiThomae. Addit Albertüs aliam rationem contra hanc
| diuiThomae hic, g, Corpusmobile non eftfubie&umphi. opinionem diuiThomæ de fùbieéto philofophiæ natura
; lofophiæ naturalis,fedelbens mobile.& diuus Thomas nó li$,dicens.eiufdem fcientiæ eft coofiderare perfe,& cflcn
affert rationem profuaopinione,nifiq, reijcit primâ opi tialitercontraria,contrariorum enim eadem eft fcientia;di .
nionem.pofteriores vero, (equentes hanc diui Thomæ opi cebat Ariflotelesprimo Topicorum.fi ergobgc fciétia ná
nionem,adducuntrationes.primo,quia illud eft primum turalisconfiderat quidditatiueens, vt mobile;ergo perfe,
fubie&um fcientiae,quodfubijcitur primg pafsioni:fcd mo & (ecundum fui quidditatem confiderabitens,v immobi
bilitas eft prima paßioentis;& ens eft fuum primum fubie le.haec autem funtfubftantiæ abftraétg. ergoetiam fubftá
άum,ergo ens,vt mobile,e(t fubie&umens. Qyòdens fit tiæ abftra&tgerunt fubie&um in philofophia Ę; ficùt
fùbiectum mobilitatis,primüpatet, quia illudeftprimum & ens mobile.hoc autem abfurdum eft. ergo,&c. Teeriio -

fubie&tumpaßionis,pcr quodprimapaßiodefinitur.om & vltimo:exhacopinione diuiThomæ addunt:quia, Ä.

` `` `` dico
 zz Ludouici Buccaferrei
dico Ens mobile,aut Ens mihi fignificat fubftantiam tan fideratio fubie&inöeft perfe&ißima, quia eft relatiua;di
tum,aut accidenstantum, autindifférenter vtrunque • Ens co, q> omnis confideratio philofophinaturalis relatiua cft,
enim habettresfignificationcs,poteft dicide fübftantiafo non tamen formaliter,fed concomitanter,quoad prgdica
1a,& de accidente folo,& de vtróque indifferenter,fcd quo taquatenus femper fequitur motus. dicitur.n.corpus natu
cúnque horum triü dato,fequituffcilicet quòd pafsiohaec, raleconcomitanter habere motum. & fimiliter,fi quis con
fcili&et mobilitas,ipfienti non adgquatur.ergo ens,vt mo fiderat hominéin eo, q rationalis; illa confideratioeftphi
bile,non potcft efféfubieétum in philofophia naturali, có lolophi naturalis,& formaliter abfoluta, concomitanter ta
feqücntiäm probo.fi dicas,gens fubftantiam tätum figni men,rcfpeétiua, quo (cilicetad prædicata cómunia,exqui
ficát,hocpaéto,Mobilitas ipfientinö adaequatur: quia non busfcquitur motus:quia fequitur,eftrationalis,ergo mobi
!
omnis fuöftätiä eft mobilis: quoniam fubftantiæ abftraétæ lis.fi autem confideratur in refpe&uad prædicata commu
immobiles funt.vcrum,dices: pcr fubftantias non intelligo nia,vt in cog- ens,vel in eo,q, fubftantia;tunc non effet illa
fubflantiam abftraétam, fedfubftâtiam corpoream,& ens confideratio philofophinaturalis, fed metaphyfici:quia ex
corporeum tantum,fed contra,quia hgc opinio cum Prima huiufmodi prædicatis nö fequitur motus. keliquum igitur
coiìcidit,fcilicet q) corpus mobile fit fubicctüphilofophi£ cft,vt argumentis diui Thomæ refpondeamus. arguitur.n.
naturalis: quia vi$dicere cns corporeü mobile? quod nihil g) ens mobile eft fubicétum infcientia naturali. quareens
aliud eft,quam dicere, corpus mobile,eft fübjeétum philo eft primum fubie&tum motus: quia motus per ipfum defi
fophiæ naturalis.quam opinionemtu refutafti.Sedtu dicis, nitur.dico,q, fàlfum eft,quòd fit primü fubieétum,& adæ
g'accipishiccns,vt tantùm accidens fignificat:hocfalfum quatum motus, multa enim funtentia,quæ non mouentur.
ά,φ έns mobilefit fubie&ü in philofòphia naturali: quia Sed Ariftoteles definit motum perens. Dico, q, Ariftote
nullüm accidés cft per fe mobile.& ita hæc pafsio per fé fu lcsponit ens in definitione morus; non vt definiat motum
bic£to non competit.fola enim fubftantia corporea eft Per per ipfum ens;fed vt circumfcribat corpus mobile.Sed di
fe mobilis,& cómpetit accidentibus mobilitas rationefub ces:cur ergo non abfolute pofuit corpusindcfinitione mo
ftantiae.fi vero dici$,q,hicfumis ens,vt nobisindifferenter tus,& non per defcriptionem?Dico,propter hoc:quia Ari
vtrunque fignificat, fcilicet tum accidens, tum fubftâtiam: ftoteles hic definiens motum,definit ipfum generaliter,&
adhuc dico,q, haec pafsio fcilicet mobilitas,non adæquabi fecundum formam,fcilicet motum,verum:& motum fecü
tur ipfientirâtionibus fupradiétis. non ergo vera eft opi dum exiflimationem: quia multi opinati funt, g) paßiones
fiio diui Thomae. Ideoeftalia opinio vera, quæ eft Simpli animæ fint veri motus.ideo Arifto.inilla definitione etiam
cij,& Auerrois, hic dicit Simplicius, gnaturalis Philofo extendens fe ad motus animg,hoc modo per circúfcriptio
pfiiaconfidcratcorpusphyficü,vt phyficum eft,ideftcor nem corporis, perens definit motum.fi autem definiuiliet
pusnaturale, vt naturaleeft,&per hgc, quod dicQ corpus motum proprie,quitantum corporiabfolute competit;po
ihaturale,quatenus naturaleeft,excludit corpus mathemati fuiffet ipfum corpusin eius definitione,non autein ip(e cir
cum,& córpusquod eftparstotius.cum diciscorpus intel cunfcripfiffet per ens,® autem motus ibi definitus conue- \
1igidius totüm conftans& materia,&forma,fubhacratio : niat paßionibüs etiamìnimae,Patet,quiaipfein (eexemplá
nëvt eft naturale, vt fcilicet includit naturam,&infeha do faepe vtitur exéplisinipfispafsionibusanimg, vt dedifci
betprincipium motus& quietis.parsenim corporis nócft plina patet,vt eftà præceptore:quia,inquit,q eftvnus mo
corpus firiipliciter. ratiohuius opinioniseft, quia corpori ius re,do6tio ipfa,& difciplina, ratione tantü differunt.hoc
natürali,qua naturaleeft,cóueniunt omnes quatuor prim£ tertio Phyficorum, 19. – De fecüdo,q diccbas:quia fiens
pafsiones traditæ ab Ailtotele:vt,q>fit continuum,q) quan mobile non fit fubie&tum philofophig naturalis, quo modo
tum, ploco moueatur,& fit intempore.omnes hg quatuor verificatur dictum AuerroisßxioMietaphyfiâ;q) fifubia **
conditiones, (iuepafsiones cöueniünt corporinaturali:quà arabflra&tæ remouerétur,naturalisphilofòphia&flet pri
naturale eft,& primum fubieétum illarum,& primumfu ma philo(ophias modo fiens non effet fubiecium eius,ad
bic&tum conditionis in philofophia naturali. quare natura huc reraoueretur metaphyfica: quia omnia cófiderata fub
le,quànaturale eft,cft primum fubieétum philofophiae na rationeentis,ex quononefIentphilofophicæ confideratio
turális.Sedtu dices:omnis confideratio alicuius reiinfcié nis,eflent metaphyfici, Dico,9 deciperis;quia,ablata
fub
tiafua,& maxime confideratio fubieéti debet effe perfe fìantia abftraéta,íola fubftantia fenfibilis remanet}.& tunc
&ifsima, vt nulla perfeétior confideratio deeohaberi pof ens aut erit fubftantia fenfibilis, aut accidehs, circa ipfum.
fit.Sed inhacparte confideraturcorpus naturale,quà natu & ita in hoc cafuens ipfum erit phyficg cófiderationis quia
rale efl:& hgceftconfideratio relatiua.Sed confideratione tunc, remotis fubftantijsabftraétis, omneensaut erit fub
relatiua perfe&ior eft cófideratio abfoluta:ergo corpusna ßantia naturalis, autaccidens: quia ampliusnon erit fubftá
turale:qüà naturale eft,non poteß effe fubie&tuminfcien tia abftra&a.&hocpa&to,etiam fiens mobilc non fit fubie
tia naturali:quia intali fciétia gius confiderationöeftper aúphilofophiæ naturalis,ficut reuera nó eft verificabitur,
fe&tißima: quia non eft abfoluta, fedeftrelatiua.ergo. Et di&ü Auer.& fic rationes D.Thomæ pro nihilo habétur
confirmofortius, quiaaccipiataliquishominé infui quid
ditatem,vtin eo, quod rationaleelt animal, cuiuserit hæc · · LECTIO NONA.
confideratio,non quidem erit metaphyfici:quianonconfi
Ideratur hic homo in refpe&tu ad aliqua prgdicatacommu I DIMVS in hefternaleâione,quidnam
nia.non enim confideratur in eo,9 ens,neq;in eo, paétus, 3)@| effetfubieâum totius philofophiæ naturalis:
vel potentia, erit igiturhaec hominiscQnfideratio philofo %) , & clegimus eam opinionem,qu£ proponebat
phi haturalis,& hæc confiderationö eft refpe&iua,féd ab 3è] corpusnaturale,quànaturale,eflefubieétum
?oluta.non cnim confideratur homoin eo,9 naturale,{iue & erat Simplicij,& Aucrrois.illa enim vide
mobik.ergo non eft verum, 9 omnis confideratio philofo batur probabilior nobis,reie&isalijs,tum ponentibus cor
hi naturalis fit refpe&tiua,& ita corpus naturale,quà natu Pus mobile,tüens mobile.& hæc fuit prima dubitatiocir
';ale,non erit fubicctum.Adhæc dico,tencndoopinionem ca Primum caput Auerroisinproœmio.eft modofecunda
$it plicij, quæ vera eft,& primocum dicis,9 hocpacto cô dubitatio circa idemcaput:quoniam Auerroes poftquam
2 afsignauit
 Lectionesinj.Phyfic.Ariftot. .23
aßignauitfubie&um totius philofophie naturalis,declarat Ariftotele, quo modo igitur corpus mobile erit fubie&um
deifide fübieétum huius libri,quod fcilicet hocinlibroin præfentis libri? Sed dices:quare Ariftotelesfecundo huius
tendamus. Dehac dubitatione,duplex eft modus dicendi, in pluribuslocis facit mentionem de corpore, fimiliter fe
vnus fere omnium Latinorü, qui ponuntidem effe fubie ptimo& oétauo huius?dico,g, pluribus in locis Arifloteles
&tum totius philofophiæ naturalis,& præfentis libri,fola ra fàcit mentionem de corpore, fed per accidens, non in eo,9
tione diuerfum: quia corpus mobile, quoad principia tam corpus eft,& hoc eft,quòd nos volumus.quia,fi effet fubie
communia,quàm propria,& quoad fuipafiones tam com &um,fuifTet fa&a métio de ipfoin eo, quòdcorpus,abipfo
muncs quam proprias, eft fùbieétum totius philofophiæ Ariftotele.Quare relinquitur hgc opinio. Ideoeft fecü
naturalis.idem etiam corpus mobile, fed tantú,quoad prin da opinio de hoc, tum $implicij,tum Auerrois,q) fcilicet
cipia communia,& pafsiones communes,nóautem fimpli fubieótum praefentis libri funt principia cömunia omnium
citer,quoad proprias,& communes, eft fubieótum huiusli rerum naturaliú.Ariftoteles ergo intendit in hoc libro tra
bri, ficut etiam e(t defubic&tologices,& de fubie&o libri dere nobis notitiam tum principiorum, tum accidentium
priorü,qui eft fyllogifmus. multi enim tenét, fyllogifmum communium rerum naturalium.principia prima & com
effè fubie&tum totius logices,& libri priorú,diuerfa tamen munia funt quatuor genera communia caufarum, materia »
ratione: quia fyllogifmus, quoad principia communia,& forma,finis,& efficiens.accidentia vero communia fecun
quo etiam ad communes paßiones,eft fubieótum libri prio dum rei veritatem funt quatuor,fcilicet cótinuum,motus,
rum principia fyllogifmicommunia funt, termini, propo locus,& tempus:fecundum vero exiftimationem funt duo;
fitiones,figurae,modi.Sciendum tamen, pnulli parti fcien vacuum,& ihfinitum.quia ergo tota noftra intentio verfà
tiæ alicuius ?liquid eft fubieétum proprium, quod verius tur circa hæc, ideo dicimus ipfâ effe fubie&um huiuslibri,
fortiatur nomen fubie&i. fed fubicétum proprieeftinto & hæc opinio confirmatur éx verbis Ariftotelis in primo
: ta fcientia: & particulares fcientiæ continentur in tota fcien tra&atu hic:inquit enim: Quia res naturalesnó Ä; fci
tia,tanquam partes in toto.&cum totü & partes idem fint, ri,nifiex fuis principijs,& caufis,ideohgà nobis primo tra
ideo, quod eft fubieétum totius, eft ctiam fubieâum par dendæ funt.&ide6patet, quomodo eius intentio fitcirca
tis.ideo partes per fe nóhabent fubieétum: quia fubieétum caufìs. Item tertio huius ad principium, declarat etiam,q*
totius elt etiam fubieétum partium.fed appellamustotum intendit nobis tradere notitiam accidentium communium
illius,ideft quod in illa parte intendimus;quod Græcifco rerum naturaliü. inquit enim : Cum diximus de principijs
pum, Latini vero intentionem appellant. Quæritur ergo, natuialibus,dicendum eft de motu,continuo,loco,& tem
quidnam intédamus,quis fit fcopus, quæ intentio in hoc li pore: quiahæc funt accidentia communia omnium rerum
bro de phyfico auditu.Latini dicunt,q» eft corpus mobile, haturalium.intentio igitur totiushuius libri,tum circa prin
quoad principia,caufas,& pafsiones cómunes,(ed hgc opi cipia communia,tum circa accidentia communia omnium
nioiam reieéta eft.oftendimus enim p corpus mobile non rerum naturalium:tum etiamhocidem patet ex defcriptio
poteft effe fubiectum in philofophia naturali: quia ei non ne data ab Ariftotele:infcribit enim ipfum,de principijspri
competit prima pafsionaturalis.4.enim funtpafsiones na mis.Etiam hoc confirmatur:quia res naturales bifariâ funt,
turales, fcilicet continuum, motus, locus, & tempusprima aut fcilicet principia,quæ ortumhabent exprincipijs.cla*
autem paßio eft continuüm. quantitas enim præcedit om rum autem, g-principia præcedunt principiata.& ficut eft
ne accidens in natura.fi igitur quãtitas eft prima paßio cor in re,ita debeteffein fcientijs.hic liber interpartes fcientiæ
poris naturalis,ergo ei non conuenit hæc pafsio, continui naturalis eftprimus. ergo&in eo debent tradiprincipia re
tas,ineo,quod mobile: quia hæcpafsio præcedit mobilita rum naturalium,totaigitur noftraintcntio inhoclibro eft
temcorpóris,ergo mobile non poteft effefubie&um totius circaprincipia communia, & accidentia communia rerum
philofophig naturalis:quiaipfi in eo,quod tale,non conue naturalium.Sed tu dices: nulla fcientiaprobat fuum fubie
nit prima paßio,id eftcontinuitas ipfa:quia mobilitas prg άum effe, fed ipfum fupponitur ex Ariftotele pluribuslo
fupponit continuum, non è contra.ergo non poteft compe cis. in hoc libró autem probatur,principia natüralia effe,vt
tere corpori, quatenus mobile eft. fiautem diceres, ifti per quòd principia funt materia,& forma,& priuatio ergo hgc
corpus intelliguntcorpus naturale, id eft corpus,quod ha non funt fùbieétum inhoclibro. Secundo, dubitatur, quia
bet in fe principium inotus & quietis:dico, q) hoc non po tu pofuifti ordinem inter accidentia communiarerum na
teft effe:quia ip(i probant, quod ideo corpus mobile eft fu turalium,& dixifti, q, continuum eft primum accidens, &
bieétum totius philofophiae naturalis,quia ipfi conueniunt ideodixifti corpusnaturale effe fubie&um totius philofo
primapaßio, & mobilitasipfà, modo mobilitas non eft pri phiæ naturalis:quiaeiprima paßio conuenit: quæ e(t con
… mapaßionaturalis,neque primocompetens corpori natu tinuitas: quia primumi accidéns naturale eftcóntinuum. fi
rali,fed eft cótinuitas. ergo per corpus mobile, non pofTunt ita effet,ergo primoloco de continuo erat agendum inter
ipfiintelligere corpus naturale.At dices: per mobilitatéin accidentia cómunia, curergononegit primo dc continuo,
telligunt motum diuifibilem. Dico,g) motus nó eftpafsio, quàm de reliquis accidentibuscommunibus,fed prius egit
fed cft accidés, quodpoteft abeffe,& adeffe præter fubie&i . de motu? Ad primum,cum dicis:nullafciétia probat effe
corrupticnem. Ett autem mobilitas ipfa,ideftaptitudo ad fui fubie&tum,&c.dico,verü eft,nec etiam inbg: loco pro
motum,qug eft pafsio.falfà igitur eftilla opinio,tenens cor bantur principia communiaeffe, fed probanturquotfunt,
pus mobileefle fubieétum totius philofophiæ naturalis, vt & quæ fint:qüia probat Ariftoteles,quot fint principia có
eft etiam hgc tenenscorpus mobile, quoad principia com munia reruminaturalium,fcilicet,Tria:& probat quæ fint,
munia,& effe fubie&um huiuslibri,eadem ratione.Secun fcilicet materia,forma,& priuatio,fed dicit Auerroesfecú
dohoc idem nópotefteflefubieétum inhoc libro, de quo dodeanima,27.fcientia nedum fùpponitfubieétumfuum
nullam facit mentionem Ariftoteles de corpore naturali in effe,{èd etiam præfupponit fpeciesfuifùbiecti, ficut fcien*
libro cœli, vbi ipfum corpus definit, dicens, q corpuseft, tia de animalipraefupponit hóminem, equum, boucm, effe
quod vndequaqüe diuifibile eft,& q eft diuilibile in fem nedum animal. fi ergo in hoc libro principia crunt quæ tu
per diuifibilia. & hunc locum notauit Auerroes, & re&e, dicis,fubieétum,nedum principiaipfà præfupponenda e£•
dicens: hæc eft prima mentio de corpore, traditanobis ab fent,verumetiáfpccicseórum.Icilicct naturâ, formam,&
v.

-
priuatio
 221, : Ludouici Buccaferrei
priuationem præfupponit. fed hæc Ariftoteles probat fci reprimum finem.Confirmatur,quia ficutphilofophusna
iicet materiam,formam,& priuationem effe.ergo non funt turalis confiderat primum efficiens,quod praefcindit à mo
fubie&tum hic.Dico, q) ibi Auerroes exponit illam propo tu,ergo etiam primum finem confiderare poterit. q) autem
fitionem, g, fcilicet vera eft vt in pluribus, vtin mathemati philofophus naturaliscôfiderat primum efficiens: patet ex
cis.non enim folü ibiquantitasprgfupponitur,fed & quan Ariftotele,o&auo Phyficorum:q> vero prgfcindatà motu,
titatis fpecies,vt linea,fuperficies, & corpus:nótamen pro etiam patet,quia primü efficienseft Deus,qui fimpliciema
pterhoce(t,vt in aliquibus nópoßit aliter eflet vt & fi præ natione, & creatione fine motu eft caufa omnium, & fine
fupponatur fubiectum effe tantum eiusfpecies probat ali traflatione.Secundo, dubitatur,quia videtur,g, etiam phi
quas,faltem,fiignotae fint, quod quidem accidit hic.in hoc lolophus naturalis confideret primam formam : quia con
enim libro praefupponitur principia cómunia effe, quæ eius fideratprimam materiam. ergo confiderat & primam for
funt fubieétum,tamen próbatur effe aliquas fpecies eorum mam: quia hæc correlatiua funt : & rclatiuorum eadem eft
vt materia,forma,& priuatio.Defecunda dubitatione,quia £ientia;, ergo philofophus naturalis cófiderat etiam primâ
fìèffet verum, g) primü accidens naturale effet continuum, formam, contra diétum Auerrois. Tertio dubitatur,quia
Ariftoteles debuiffet prius de eo traótare; quàm de cæteris clarum cft,q) fcimus,primutn efficiens primam formam &
accidentibus.Dico,q) de fì&o debuit, fed prius egit de mo primum fincm efle idem.quohabitu fcimus hæc naturali,
tu ob commodiorem doétrinam: quia definiuit in fecundo an metaphyfico?non poflumus dicere, qyidfciamus habitu
libro naturâ per motum: ideo ftatim in tertio libro aggref metaphyfico: quoniam primum efficiens nö confideratur
fuseft fermonem de motu: ficut hoc idem facit Ariftoteles à metaphyfico:quia non abfcindit à motu. ergo id cogno
in alijs locis: deinde egit de reliquis accidentibus: de conti fcetur habitu naturali: ergo etiam naturalisconfiderat pri
auorepetit Ariftoteles primo cœli, fecundo,& ibi declara mum finem,& primam formam.Quare,&c. Quarto,&
uit,quomodo erat vndequaque diuifibile,latum,longum, vltimo; quia fi philofophus naturalis non confiderat primâ
& profundum : & ibideclarauit etiam de corpore naturali. formam,& primum finem;fequetur,g, (ciétia naturalis crit
Eft tertia dubitatio principalis in eodem cap.primo proœ imperfeéta. Deduco confequentiam quia Ariftotelestra
mijAuerrois.quia, inquit, intentiohuiuslibri eft cognofce άatu primo huiuslibriinquit: Tunc habetur fcientia per
re caufasomnes communes rebus naturalibus,& cognofce feéta alicuius rei, cum cognofcimus omnes eius caufàs per
recaufàs primas,prout poßibile e(t (ciriin hac f.iétia,ficut ' feipfas,& prima principia, vfque ad Elementa. Sed rerum
naturam primam,& efficiensprimum,prima vero forma, naturalium nópoffumusfcire primam formam,& primum
& primus finisnon confideraturà philofophonaturali,{ed finem, per fe:ergo earum fcientia imperfc£ta crit.ergona
à metaphyfico.cognofcit enim philofophusnaturalisom turalis debet cófiderare omnes quatuor caufas primas.fàl
nia quatuor gencra caufàrum,& in quolibetgenerecogno fum igitur diétum Auerrois. Refpondeo adhaec.dico,tué
fcit primascaufas, prgter quâ ingenere cauß: finalis,& for do partem Auerrois, q> fcilicet philofophus naturalis tan
malis. quia non confiderat primam formam, necprimum uumconfideratprimum efficiens, & primam materiâ, quæ
finem:quiahoce(t munus metaphyfici;quoniam hæc præ funt cum motu,non autem confiderat primam formam,&
fcinduntà motu, prima autem materia & primumefficiens primum finem, quia abfcinduntà motu.Adprimum:cum
non praefcindütà motu.materiaenim, quà materiaeft,trá dicisnaturalis cognofcitprimum agens,& primüagens agit
flationifubijcitur.ideo in fuiratione includit motum,ita & propter finem primü: ergo & naturalis cognofcit primum
primum efficiés etiam includit motum in fui ratione,quod finem;dico,9 totus proceffus verus.dico tamen, yille pri
eft:haecefficiens,cft principium,vnde motus,etiam efficiés musfinis.de quoloquitur naturalis, quando dicit, primum
eft potentia tranfmutandi alterum in eo,quod;alterum,pri agens agit propter primum finem, non eft fimpliciter pri
ma verofoima abftrahità motu: quia non tantum conue mus finis, fcilicet tam materialium, quàm immaterialium:
nit illis formis fublunaribus,generabilibus,&corruptibili fed loquitur de primo fine fui motus. & hic cft primus fi
bus,& abftraétis,quæ formæ abftra&ae nulli mutationi fu nis,qué cófiderat naturalis:quia hic cft finis, propter quem
bijciütur:quia primaforma fpiritualisnihil aliudeft,quàm agens agit.ficut enim primum agens in eo, quòd agens,eft
amor,& notio primæ in fccunda, ideß primarecipitur in cum motu, itaconfiderat primú finem, proptcr quem agit,
fecunda vt notio, vtamor in amato, fine tamen motu:quia primum finem fui motus, non primum finem tam rerum
talisreceptio fit fine motu,ita primus finis praefcinditâ mo materialium, quam immaterialium, vt Auerroes hic acci
tu;quia intelligentia primaeft finis fecundæ, & fecundater pit primum finem,fcilicet fimpliciter. Quare,&c.Quod
tiae,& ficfuccefsiue,abfque motu.quare finisetiam cöuenit confirmabas, ficut naturalis confidcrat primum cfficiens,
fpiritualibus. 1deoabftrahità motu.&ideo funt confidera quod fimplici emanatione omnia creauit, ideo & primum
tionis metaphyfici, nunquid autem philofophus naturalis finem:dico,9 philofophus negaret affumptum,qp fint fim
confideret primum finem:quod videtur Auerroes negare. plici emanatione produ&a,& line tranflatione: negat enim
Eft modo dubitatio inhoc:quia videtur,quod etiam phi creationem philofophus, vt ait Auerroes. 1 2.Metaphyfi
lofophus naturalis confideretprimum finem: Quoniäcon ces, 14.hgc funt verba metaphorica in fciétia, inquit Auer
fiderat primum efficiens : ergo confiderat primum finem. roes.philofophusenim ponit multa eterna improdu&aà
Deduco confequentiam.quoniam Ariftoteles fecundohu parte ante, & à parte poft,vt coelum, fubftantiæ abftraάæ,
iusprobathanc propofitionem,quòd omne agens agit pro materia prima improduéta funt,ita vt Deus, licet non fint
pter finem.& cum non fit proceffus ininfinitum in fine,fed tantæ peife&ionis. fiigiturfequamur verba Auerrois,dice
eft ftatus,quia datur primus finis,vtinquit Ariftoteles.1 a. mus, g) omne agens agit propter tranflationem : & nullum
Metaphyfices.ergo fi primumefficiens agat, aget propter eft, quod fimplici emanatione producat: fienim effet ali
finem primum;quia 9mne agens agit propter finem.ergo, quodagés, quod fine translatione fimpliciemanatione pro
fjnaturalis habet confiderareprimü efficiens,habebitíoii duceret, dcillo Ariftoteles mentionem feciflet in librisMe
fiderare finem, propter quem efficiés agit,&hiceft primus taphyfices.fed faciensibi mentionem de efficiéte,illud po
finis.ergo naturalishabet confiderare primum finem:ergo nitcum tranflatione:quia, inquit, efficiens eft principium
malcdiëìt Auerro-sjquodnaturalisnon debcatconfideiì tran(mutandi alterum inco, quod alterum,fcd nullibifecit
- Ari
----
 Leétionesinj.Phyfic.Ariftot.
Ariftoteles mentionem de hocefficiente fine tranflatione.
25
cognitio depédet tum à fcientia naturali, tum à metaphy
ergo,nullum eft efficiens fine translatione. Quod fecundo fica: quoniamexnaturali cognofcimusnaturam primìiéf
dicis:quia philofophus naturalis confiderat primam mate ficientis,ex metaphyfica verótum naturam primæ formae,
riam:ergo primam formam: quia correlatiua funt:dico,q* tum primi finis.& ita ex vtroque habitucomparantur haec
duplex elt prima materia,vtinquitThemißiusprimophy. adinuicem. De quarto& vltimo,quod dicis:quia,fiphi
in fua longa digrefsionede materia prima,quæ e(t materia lofophus naturalis non confiderat formam primäm,& pri
generabiliú,& corruptibilium.Alia eft prima materiacor mum finem:fcientia naturalis, id eft de rebus naturalibus,
porum fimplicium,fcilicet cœleftium,dequaloquemur o erit imperfeéta. Deduco confequentiam ex Ariftotelein
£tauo huius. filoquamur deprima materia generabilium, Primotraétatu haec:quiainquit, tücopinamur vnumquód
haec eft cum motu,& tranflatione. fidemateria coeli, haec qu£fcire, & cognofcere, cum caufas primascognofcimus:
bifariam cöfideraripoteft,vno modo,vteft mobilis ad lo & ibideomnibus quatuor caufis.fiigitur fcimüs, cum co
cum, & quoniam ficaliquomodo tranflationi fubijcitur, gnofcimusomnes quatuor caufàs,& philofophus naturalis
fcilicet tranflationilocali.transfertur enim de loco ad locü: non poteftcognofcere primam formám & piimum finem:
& hocpa&o dicitur materia: quia materia dicitpotentiam erg9 non cognofcit omnes caufas: ergo non perfe&e fcit:er
materia enim dicitur refpeótu earum rerum, quæ nondum gofcientia naturalis imperfe&a. Aliquipropter hoc argu
ortumhabent, ideft refpe&u formae, qua caret.etiam haec mentum cóceffere, naturalem philofophiam imperfeéiam
dicit potentiam, ei fi non fimpliciter,aut ad formam, dicit effe.fed hoc abfurdum eft : quià nulla res poteft perfc&tius
tamen potentiäad locum.& fic materiacgleftium eft cum confiderari, quàm in propria fcientia: & res naturales non
motu,& tranfiatione.& quoniam tranflatio huinfmodi re poffunt perfe&ius cohfiderari, quàm in fcientia naturali,
fertur ad cfficiens, ideo prima materia,{cilicet coeleftium, non ergo hæc fcientia imperfe£taeft.fed tu dicis: non con
vt fubijcitur translationi, refertur ad primam formam,& fiderat omnes caufas. Dico, g) res naturales motum inclu
tranfmutat & mouet illud corpus, tufic vero prima forma dunt,quatenus naturales funt,& quia primus finis,& prima
non habet rationem formae, fed primi efficientis: quoniam formaabfcindunt à motu, ideo res naturales, vt naturales
fic mouet tale corpus coelefte.&quia primüefficiens,qua funt in fuoefle,nó dependentà primo fine, nec àprima for
tenus tale, confidérat philofophus naturalis;ideoconfide ma,nec ipforum confideratione indigät: quia res naturales
rat primam formam, nö fub ratione primæ formae,fed fub infuoefle circumcernunt materiam, & motum: non ergo
ratione primi efficiétis:quodhabet mouere hanc materiâ. indigent confideratione eorum,quæ abfcinduntà materia,
fiergo philofophusnaturalis confiderat materiâ cœleftem, & à motu,vt eft primus finis,& prima forma: fed perfe&te
vt dicitpotentiamadmotum:ficetiam cöfiderat fuamfor fciütur excognitione eorum,qu£ motum circumcernunt,
mam, vt habet mouerehanc materiam.haec enim correla & philofophusnaturalisconfideratprimum finem, qui fci
fiuafunt.Alio modo confideratur materia coeleftis,non vt licet eft finis motus, & etiam primam formam, quiaidem
dicit potentiam, neque vt translationifubeft,verum vt in funt : & res naturales nonpoffunt fciriperfe&ius: pcrfe&a
telligentijsfubijcitur.& fic habet rationé fubie&i tantum, nobistraditurfcientiade rebus naturalibus, finecógnitio
non materiæ;quia materiadicitpotentiäadaliam formam. neprimifinis,& primae formæ: quiaabipfisnödependent
quo modo veroeft materiacœleftis:quia coeli,lunae,& cg in fuo effe. Quare,&c. -

terorum corporum materiae(t alteriusrationis,& fpeciei

à materia cuiufcunque alterius coeli,& fic dealijs:ideo ma L E C T IO T) ECIMA.
teria', quae fubie&aeftformæ lunæ, non poteft relinquere
formam lunae,& aliam fufcipere.quare, cum nonfitinpo ■ -

$ RAT fecunda dubitatioin proœmio Auer

- - - -• w.

tentiaadaliam formam,nifiàdquam habet,ideo non dici :; ' roisfuperfecundocap.vbi dicebat, q» philo

tur materia,fed dicitur potius fubie&um:quia non dicitpo {fophusnaturalisomnesformas,ac fines con
tentiam, nequetranflationem: quia tantum eft in potentia fiderat,præter primam formam,& primum
ad formam,quam habet.& cumnonfubijciturtranfmuta %T£ j finem.hoc minime verum videtur: quia prae
tioni,noneftphilofophinaturalisconfiderationis,fed me ter primam formam, funt aliæ formæ abftra&tæ vt reliquæ
taphyfici,& ficuthaec materia,quatenusratione caret & ha intelligentiæ,etiam præter primum finem, funtfecundi fi
bet rationem fubieâi,non eft philofophinaturalisconfide nes: quia fecunda intelligentiae(t finis,& forma tertiæ ter
rationis,fed metaphyficessita & forma,adquam refertur. tia quartæ:& tamen hæ formg,& hi finesabfcindunt à mo
refertur enim adintélligentiam, cuifubijcitur,& à quafe tu.ergo illæ non funtphilofophicæ confiderationis.quo mo
rari non poteft,quiáeftfubie&umipfiusfubrationefu do ergodicit Auerroes, quód philofophusnaturalis confi
e&i,noneftphilofophi confiderationis,fed metaphyfici. deratomnesformas,& finesprimos? Dico, g), fi capiamus
vtrunquecnim translatione caret.Adargumentum igitur, primam formam,& primum finem fimpliciter, reuera di
-cum dicis philofophus naturalisconfiderat primam mate &tum Auerroisnöeft verum, vt probat ratio.fedquoniam
riam:verum eft.ergo& primam formam: quoniam corre per primam formam primumque finem pofIumus intellige
1atiuafunt:dico,q ficut philofophus naturalis cöfideratpri re,totumgenusfubftantiarum abftraétarum;& hocpaéto
mammateriam: quæ dicit potentiam & translationem,& fumit Auerroessideore&e dicit,g, fcilicet philofophus na
proprie materiaeft,& dicitür:itaetiam confideratformam turalis confiderat omnesformas præterformam primam,
illam, ad quam talismateriarefertur, & à quatalis materia non fimpliciter,fedtotum genusfubftantiarum abftra&a-
mouetur,& transfertur.quia autemtalis non dicit potentiâ, rum,non quatenusabfcinduntà motu,fed vtcömune funt
nectranfmutationé,necproprie materiadicitur,fedpotius rerum corruptibiliüprincipium,vtinfradicetur.idem di
habet rationemfubie&i,ideónecformailla,adquam refer citur de fine.Eft alia dubitatio,quomododi&ü Auerrois
tur,(cilicetintelligentia ip(anódicittranslationem. Quod erit verú,quia diximus, g) prima forma & primus finisnon
tertio dicis,quiaidem funt primum efficiens,primaforma, confideráturàphilofopho naturali,quiapraefcinduntà mo
& primus finis;& fcimushaectriaidé effe, nullohabitu fim tu:quod patet:quiafuhtcommunes fubliätijsfpiritualibus
plici,fedhabitutam naturali,quammetaphyfico,hgc enim & materialibus.dicütur enim deprimisforma& finis fim
. • l• Lnd.BuccafiPhyf. D 9licterì
 • *;
3
26 : Ludouici Buccaferrei •.
-

pliciter,& de his,quæ funtfinis motus,totum autem genus folcit illam quæftionem Ariftoteles, dicens, q, mietaphyfi
• fub(tantiarum abftraétarum communeeft tantum mate 'cie[t cöfiderare omnes caufas: vbi repetithác quæftiofiem
rialibus abftra&is, quia in ipfis agit motus: non eft autem & eâ refoluit:arguit enim ad partes.fed yoshabetishiccla
commune immaterialibus: quia præter ipfum genus abftra 'ram folutioné ad Auerroem: quòd fcilicet philofophus na
&tarum nóeft alia fubftantiaabftra&a, inquagenusipfum -turalisconfiderat omne genus caufárum, nö tamen in om
fubftantiarum abftra&tarum po[sit recipi receptione fpiri mi genere primam: quia non confiderat primam formam,
tuali.quo modo igitur intelligitur per primü finem & Pri nec primum finem : quia haec confideratiturà mathemati
mam förmam, toíum genus fubftantiarum abftraétarum? co:philofophus vero naturalis confiderat primâ materiam,
Dico, g, totum genus fubftantiarum abftraéìarum adhuc & primum efficiens. Quare,&c. Eft alia dubitatio in fe
commúne eß fubllantijs corruptibilibus:eft enim commu cuudo capite Auerrois, circa fcilicet valitaré philofophiæ
nefubftantiarum corruptibilium: quoniam eft principium naturalis, dixerat enim quòderant duae vtilitates, vna,q,
generationis ipfàrum, quandores immateriales funt fines mediante ipfaphilofophia naturali, ducitur homo ad fum
ád inuicem. Vna enim eft forma, & finis alterius, vt prima mam beatitudinem.duae enim fùnt fcieritie fpeculatiuae,na
fecunda,fecunda tertig,tertia quartae,&c.quoniam vna eft turalis & metaphyfica, quæ funt homini via,& vitafempi
amor,& notio alterius.& fic genus fubftantiarü abftracta terna:quia fciens ipfàm,eflicitur virtuofus,& perfeétusόm
rum eft commune materialium,& immaterialium.femper nibus virtutibus moralibus.& rationes adducit Auerroes
enim fuperioreft,vt forma, & finis inferioris. Eft alia dubi in prologo fuo. circa primam vtilitatem efl dubium: quia
tatio: qùia dicit Auerroes, q, metaphyficus non confiderat tertio de anima. 1 3.&.36.dixit oppofitum. dixit enim, q,
primum efficiens,necprimam materiam. Scd contra,quia vltima hominis felicitas non confiftit in fcientijs foeculati
imctaphyficus confideiat omnia genera caufarum, ergo & uis,fed in intuitione Dei,qug habetur per intellt&um ade
primäm materiam,& primum cfficiens, fecundo,quia pri ptum.Secüdo dubitatur, quia dixit hic,quòd beatitudo eft
'ma forma & prima mäteria correlatiua funt, fi ergo primâ fempiterna vita,nedum vita:in o&auo vero Phyficorum in
»formam confiderat,ergo primam materiã: correlatiuorum prologo fuo videtur deridere hâc opinionem.inquit cnim:
enim eadem eft fcientia:primo Topicorum.Tertio dubi Beatitudoifta, quæ habetur ex fcientijs fpeculatiuis,(ecun
tatur,quia Ariftoteles tertio Metaphyfices,qugrens an có dum fatuoseft vita fempitérna: tertio vitaeft fubftantia.eft
fidcratio omnium caufarum fpeétet ad eundcm artificem, enim effe viuentium : ex fecundo de anima: & felicitas ipfà
dixit q, non ad metaphyficü:quia, cum metaphyficus pr£ -eft accidens,quo modo ergo fcientiæ fpeculatiuæ, id eft fe
fcindât à motu, efficiés vero & finis motum includat; ideo licitashuiufmodihominis, eft eius vita, cum fit accidens?
abipfouerconfideratur,decfficiéte patet,quia intenditfi Dico primo,q) fcientiae fpeculatiuæ nonfunt fumma homi
nemì per motum,& mediãte motu.de fine declarat Arifto misbeatitudo,nifi difpofitiue: quia difponüt nos ad vltimâ
teles;quia finiseftfinis aétionis & motus.qui ergo motusa beatitudinem.&hocpa&o exponitur diétum Auerroisin
' ret,noneft finis. fiergo primus finis motum includit,philo tertiodeanima.36.fic etiam Arifto.quandoqueàtermino
fophus naturaliscófiderat ipfumprimum finé,ergo nöme denominatviam ad terminü,vt{ecundoPhyficorum.n4.
staphyficus,vt inquit Auerroes.Ad primum dico,9 meta -cutm dicit,generatioeft natura: quia via eft in naturam.in
phyficusconfideratprimam materiám,& primum efficiés, quitergo Auerroesde anima,g, felicitas noftra confiftit in
Qüatenus funtprincipiarerum,& continentur fubente;na coniuétione intelleétus noftricum intelle&u agente: qui
türalis vero ea§confiderat fub propria rationé, fcilicet fub
intelle&usagens ef pars animg noftrae:intelligit,g, felicitas
rationeprimæ materiae,& primiefficicntis, & vt motü in in talicòiunétione confiftit difpofitiue:quia inconiunétio
“cludit, ficut confiderantur omnia generacaufarum à logi ne recipiuntur fubftantiæ abftraétæ in nobis.&ita,cum di
co,fedfubalia ratione,quatenus,fcilicet funt media demon cit, eft via, non intelligit proprie vitam, qui eft aétus,vita
ftrationis:quoniam perquodlibct genuscaufælicet demon enim dupliciter fumitur,proa&u primo fcilicet: & ficeft
ftrare:fecuhdoPoft.Defecundoiamfoluta fuit dubitatio: fubftantia: quia eft pars compofitif:cundo modofumitur
quia,6confideratur prima materia vt fubieétú,& prgfcin pro aâu fecundo fcilicet pro operationc:& fic eft accidés,
dità motu,fic eft métaphyficicöfiderationis: quia hoc mo eftenim eius operatioaétusfecundus;intclligit ergopr9 vi
do non dat mutationem,& fic referturad primam formam taa&tum fecundum.& hoc modo fcientiae fpeculatiuæ funt
-id eftintelligentiam.fi vero confiderat materiam,qug dicit vita,& funt fempirterna vitainfpecie,nó inindiuiduo,vt
potentiam,ac tranfmutationem,fieft philofophi naturalis. 6icebát fatui. deridebatenimfemper eos, quiponebätfem
• nec talis materia refertur ad primam formam, ideftadin piternam vitâ inindiuiduoin alio,ftatu,negatenim Auer
telligétiam,quatenusprima forma, fèd adipfammateriam iroes darialium ftatum abhoc.poffumusergo intelligere,q*
quatenushabet rationem primiefficientis. De tertio dicis .fcientiae fpeculatiuæ funthomini vitafempiterna, non qui
-ex Ariftotele, tertio Metaphyfices, quidixit finé primum dem inindiuiduo, quoniam corruptibileeft. Sed in fpecie
non pertinere ad metaphyficum, quia concernit motum. vel poffumusetiam intelligere,q talisbeatitudoeftfempi
Dico, gratio Ariftotelis ibi nulla eft,quiaibinonintendit terna vita meritofui,& in fe,nonautem merito indiuidui,
adducere rationes fortes,& demonftratiuas,fedprobabiles, inquorecipitur:quia taleindiuiduücorrumpi poteft.Qua
tantum valet, metaphyficuspraefcindità motu,ergoà pri re,&c.Quòd fi quæratis, quæ nam fitbeatitudo,quampo
moefficiente & primâ materia, non tamenà Primo fine,& nit Auerioesinhomine,exprefTe Auerroes declaratin Et+
prima forma.Ratio Ariftotelis diale&ica eft,ficut alig quas hicis, g, confiftit incognitioneperfe&ifsimorumentium,
:ibiadducit,vt eft ifta.Contraria funtciufdem fcientiæ:qug & eorum amore: quoniam omnis virtus,& vltima beati
igitur non contrariafunt,nonfunt eiufdemfcienitg.vidéal. tudo,aut felicitas alicuius operantis confiftitin perfeâifsi
tis,quo modo haec ratio manifefte peccat,arguit ab oppofi maeius operatione.& quoniam homo inducit animam (en
toahtecedentis ad oppofitum con(equcntis:vt fidicamus, fitiuam,& intelleétiuam;ideo refpe&u vtriufque animæ eft
equuseft,ergoanimáleft:equus non eft,ergoanimalnö eft propria,& vltima pcrfectio,& béatitudo. quo enim adfen
idco'dixit Auerroes, g (ermones Ariftotelis in illo libro fitiuam animam, prudentia& perfeétifsima eiusoperatio;
dialeäicifunt, non metaphyfici • & quintoMeaaphyfices & fic omnes virtútes morales,quæ à prudentia originé re
trahunt:
 Leétionesinj.Phyfic.Ariftot. 27
trahunt:quo vero ad intelle&iuam animam,perfeétifsima eß in hoc ftatu.apud enim philofophos non daturalius fta
eius operatio eft cognitio perfeétifsimorúentium. & tales -tus: quia nec fenfus nec ratio alium ftatum demonltrat*ter
funt fubftãtiæ abftraâae, talis vero cognitiofubftantiarum tiobeatitudo legis noftræ eft praecedcntibus meritis, quae
abftra&tarü eft duplex,fimplex fcilicet,& compofita:com difponunt:& ita voluntas diuina exhibet beatitudinem fe
pofita,vtcum profertur,& nofcitur per propofitiones: vt fi cundum merita praecedentia.beatitudo vero philofòphicx
dicamus quidquid motui & mutatiöninoneftobnoxium, necefsitate naturae.quia homo fe difponens ad acquifitioné
# eft.fubftantia abftra&ta eft huiufmodi ergo fub fælicitatis,& de neceßitate acquirit ipfam, fi fcicntias fpecu
antia abftracta eft æterna,&c.& talis ratio non eft beatitu latiuas adeptus fit, quæ fit difpofitio immediata ad fœlici
do fumma:quoniam errarepoteft,eft enim difcurfiua.vn tatem.quarto beatitudo legis noftræ redundat in corpore.
ge philofophinonponunt difcurfum in Deo quoniam in ip & ipfas fequuntur quatuor dotes prima eft impaßibilitas.
fopotius diceretimperfe&ionem, quàm perféétioné. Alia redditur enim corpus impafsibile.fecunda eft fublimitas,id
eft cognitio fimplex & in hac cognitioné Simplicicöfiftit •ft corporum penetratio. pcnetrant enim corpora fe ablq;
.fumma beatitudo,& talis cognitiò poteft effe bifariam, vel miraculo tertia eft agilitas, id eft motus inorganicus, quia
per modum imaginis,vt fenfùs apprehenduut res per ima -mouentur moti, nec manibus,nec pedibus. quarta eft dia
gines:& ita intelleâio harú rerum materialium fit per fen phanitas, & claritas: quia illa corpora tranfparëtia funt.bea
fum,& imaginem : quia noftra cognitio coniun&a eft cum titudinem vero philo(ophi non fequuntur hæ dotes: quia
fenfu, & hoc paéto etiam nos appreheudimus fubftantias homo beatus etiam fe periculis exponit,& alijs malis.qua
-abftra&as fecundum imaginrs. tanta enim eft colligantia re talis beatitudophilofophi incorpus nonredundat.Sequi
intelle&tus cum fenfu, vt nö pofsimus cognofcere aliquid, tur alia dubitatio, an beatitudo philofophi repugnet beati
nifi mediante fenfu.& quia fubftantiae abltra&tæ non cadüt tudinilegis noftrae. aliquienim tenent,qp non, vt magifter
fub fenfu intelle&us,tamen eas per modum quanti per ima fententiarü. 17.dilìinét. primij & Gregorius Ariminenlis;
ginationem : & quia apud dinerfos & diuerfa imaginatio. qui dicüt,q, diaritas nihil aliud eft, çj cffcntia diuina, fpecia
-ideo diuerfidiucrfimode Deum apprehendunt : neque ea tim illabés ad itelle&ü noftrü,& intell.&tui noftro aßidés.
-dem eft Dei cognitio apud omnes homines. Alia e[t cogni
tio fimplex immediate fubftantiarum abftra&tarum, quae L E C T IO VNT) E c IMA.
*eft intuitiuacognitio:quia túc intelle&tus apprehédit Deü:
•& cum cognitio Dei fit fui fubftantia, ita illa cognitio,quá R AT difficultas,quam dimifimus, debea
habet intelle&us,eft fummabeatitudo: quia elt fubftantia titudine;quam ponit Auerroesin nobis,& di
-dei:& talem beatitudiné ponit Auerroes in nobis, qualem ῦ ζ É xit nos eam confequi ex philofophia naturali
pofuit Ariftoteles in fubftâtijs feparatis.dicebatenim Ari $!me§£]cum Metaphyficaiiflgenim
Auerroem difponuntanimamfcientiae fccundú
rationalem ad
-ftoteles, g> beatitudo fubftátiæ inferioris cöfißit in appre
henfione fubftantiæ fuprioris : quia in eiusapprehcnlione betitudiné fummam:quae nihil aliud eft,quàm notitia per
-fuperior inferiori wniebatur: jaeius cognitió eft eius fub fe&a& clara primientis,&intuitioipfiusfaciciadfaciem,
-ftantia:quia fecunda recipit primam:& eius cognitio,fcili ^moderniorum verbis vtar.vult,ideft Auerroes, gy exfcié
-cet fecunda,eftfubftantia primæponitenim notionemin tia fpeculatiua anima rationalis totaliter difponatur,vtin (e
-fubftantijsabftra&tis effefubftantiam : quia nullum accidés -recipiatprimam caufam,qug eft amor,& finis fui.& ita pri
e(t in ipfis. ita efle de anima noftra imaginatuseft Auerr. macaufa coniungitur animæ rationali, ficut amor amanti.
-quia,{icutintelleétusagens vnitur intelle&ui potentiae,ita hocpa&o enim beatificatur anima rationalis fecüdü Auer
-fubftãtia abftra&ta vnitur intelle&tuiagenti:quia cognofcit • roem, ficut Ariftoteles ponit, beatitudinem in fubttantij;
* ipfam & eius cognitioeftprimafubftãtia. Cognitio autem abftra&is,nifi q, ex parte animæ rationalis requirátur priu
-fùbftantiarüabftra&arum à materialibifariam differt,pri fcientiae fpeculatiug,quibus mediãtibus difponatur adhanc
-mo, quia in nobis eft obfcurior,inipfisveroeftamor cla beatitudinem. fubftantiæ vero abftraétæ non indigent ali
rior:& hoc obearum perfc&tioné fecundo,quiain fubftan • qua fcientia, vt difponantur ad fuam beatitudinem adipi
itijs abftra&is non requiritur præuia difpofitio.ficut in no fcendam:quiain ipfisnullum eft accidens, fed amor in ipfis
-bis.in nobisenim requirütur fciétiae fpeculatiuæ, quæ funt beatitudo. Declarauiiam differentiam hujus beatitudinis
t præuiædifpofitionesad primi entiscognitionemrecipien à beatitudine theologorum.fedrcmanfit dubitatio;quia vi
* dam. Sed tu dicisquomodobeatitudo,quáponuntTheo detur 9 haecbeatitudo, quam ponit Auerroes, fit figmen
-logiàbeatitudine philofophidiffert? Dico, muitiplicetur, ' tum.quis enim expertusefthoc,q, fibi cöiunéta fuerit pri
' primo quia beatitudothéologi, quæ eftcognitio Dei,eft : macaufà?fi enim effet verühoc;fequeretur,q» aliquis fciret
accidens,& apprehendit tantú,quâta funt eius merita:quia -omnes veritates fcientiarú,& fciret articulos fidei cx fcien
-intelle&us diuinus repraefentat tantam eiuscognitionem tia naturali,& metaphyfica.quia ficut hae veritates habent
* beato,quantam vult voluntas,quæ vult tantam,quanta funt -ortum ex primacaufà,ita etiam per ipfam cognofcütur. ille
eius merita.ideoinpatriacæleftialiquimagis, aliquiminus -ergo,quifibihabebit hâc primam caufàm,coniunétam ve
ibeatifunt.Auerroes vero vult, q, talis coguitio fit fubftan - ritaté fciet.Contra: quia Plato qui maxime circa diuina ver
tia.Anilla notio fitpra&ica, vel fpeculatiuafecundüTheo fatus eft,cótemnit häcbeatitudinem, quiaponit Auerroes,
' logos;Scotusdicit,geft praxis:diuusThomas,g eft fpecu hancfcilicet veram,& claram notitiam de Deo, dixit enim
-latiua:& ita dicitphilofophus: quoniam fpeculatiua cogni PlatoinPhilebo,& in Theeteto: Veram fkientiam de Deo
tio eft perfeétior praxi. ideo re&ior eft opinio diui Tho habere nonpo(Iumus: fed omnia deipfo per metaphoram .
* ug.Elt etiam aliud litigium,an beatitudoprincipaliter có -habentur,&fimilitudinem. Idem dicit in epiflola (eptima
fittat in illa notione,aninamore,ideft in fruitione illius no -ad Dionem: Diuina neque veibis, neque fcriptis vere man
tionis.Scotus dicit,q» principaliter cófiflitinamore:diuus: daripoffunt. . Siergoimpoßibilis,fecundum Platgnem;
~Thomas,in illa notione.& ita Auerroesdicit,9 principali -haec hotio de diuinisTim nobis; quid dicit Auerroes3 certe
iter e(t in notione,fecúdario in amore. Differt fecüdo, quia . de hac opinione Auerrois poffumns dicere, q eft maximú
beatitudo legisnoflrae eß in alioftatu, illa verophilofophi & litigium: quia nufquam vidi Ariftotelem ponere hâçbea
*• • -*-
Lud.Buccafin Phyf. . D a titudinem
28 Ludouici Buccaferrei.
titudinem innobis, ficut in fubftantijsfeparatis, nihil mi caufae,id eft fùbftãtiæ eius,veln6, Platononexprßit,Auer
nusex fcientijs fpeculatiuis, quamuis multa de rebus diui roes autem pofuit q» fic.Sed vos dicetis, licet Plato hæc di
niscognofcere poffumus;vt,quod fubftantiæ abftra&ae in xerit,tamen alibi fibicontradicit, quia fere vbicunque de
telligit;& q, nullum eft accidensinipfis, fed fua intelle&io ridet philofophos,& maxime in Theeteto,quia fint otiofi,
eft füi fubftantia;& quòd non erant,nec componüt,nec di & rebusagendis inepti. & eos appellatfopbiltas, & merca
uidunt,nec difcurrüt:& multa alia de ipfis cognofcere pof tores,qui vendunt philofophiam,vt nos,qui publico ftipen
fumus;ficut docet nos Ariftotelesinlibris Mctaphys. Si ta dio docemus:etiam,quia Plato laudatoraculum Apollinis:
men vellemus etiam tueri figmentum Auerrois,poffemus, quod dicebat (e vnum fcire,'q; nihil fciret. in perlona enim
quia ficut Ariftoteles.12.Metaphys.pofuit beatitudinem Socratis hæc dicit PlatoinTheeteto.fiergo ex philofophia
ih fubftantijs abflraétis, & g, 1lla notio eft amor in ipfis,& fequeretur haec beatitudo,quare vilipendit tantum philolo
non e(t accidens,(ed fubftantia;quae fubftantiarü abftraóta phos Platoipfe3qui vbiqueprobatdi&um Socratis exora
rum beatitudo oritur, quum prima fubftantia, coniungitur culo, p fcilicet fuum fcire elt nihil fiire, quo modo ergo ex
fecundæ & primafecunda tertiæ & ita procedendo;hocpa philofophia (equetur hæc beatitudo,fcilicet vera fciétiapri
&to etiam Auerroes (equens Ariflotelem refpe&u fubftan mæ caufae?Dico,q, Plato non irridet fimpliciter omnes phi
tiarum abltraétarí pofuit hoc etiam ex parte noftri, quòd lofophos,fed tantüm vanos & fophiftas,qui habuerunt fàl
anima rationalis in nobis ex fcientijs fpeculatiuistaliter di fas opiniones, vterat opinio Heraclit'; qui dicebat, omnia
fponitur vt poßit in fe recipere primâ (ubftantiam,vtamo effe in fluxu,& nihil permanere.damnat etiam illos philo
feminamante.& fiitateneamus, tunc ad argumenta dices phos,quifuntia&abüdi,qui dicüt fe plura fcire,quàm fciát,
& primoad primum quod dicebas,g) fcienstunc fciret om vnde comprobat di&tum Socratis ex oraculo, vnum (cire,
nes veritates fcientiarum,& veritatem principiorum,& ar g) nihilfciret,non quidem fimpliciter,q> nihil fciret,fed re
ticulorum fidei. quis vero expertuseft hoc?dico ad hoc, q> Ipeétu fcientiæ diuinae:quia fcientia hominis,refpectu fcié
etfi illa notio fit nobisconiun&tafcilicet animg rationali,& tiae diuinae,nullaeft.ideo nulluspoteft iaétare fe defua fcié
ipfàm cognofcamus tantum,vt poffumus;non tamen,debi tia. Eft fecunda vtilitas, quam ponit Auerrocs ex fcientijs
litate noftri intelleétus,eft adeo clara illa notio,vt poßimus fpeculatius, qy fcilicet ex ipfis homonedü fupremam bea
in ipfa comprehendere omnes veritates, ita & hæc imper •titudinem confequitur, verum etiam omnes virtutes nora
fe&iocognitionis nö ex ipfâ notione,fed ex dcfeétu noftri 'les.circa hanc elt dubitatio:quiaipfae virtutes morales funt
proueniat. Quod dicis de Platone, quiaipfetam fciens,& vtiles ad ipfam philofophiam capefcendam: ergophilolo
inaxime verfatuscirca diuina videtur, negare hanc notio phia non eft vtilisipfis.gautem virtutesmorales funt vti
nem in anima rationali:dico,q) Platovidetur bilinguis,etfi les ad philofophiam,patet ex Ariftotele.7.Phyli.2.vbiin
non fit:quiaipfein Philebo & Parmenide,difputás defum quit,Sedendo& quiefcendo animafitprüdens:id eft,feda
mahominisbeatitudine parüabhacopinionc differt. Ari tis pafsionibus& perturbationibus appetitus fenfitiui,ad
{toteles enim & Plato,effe beatitudinemdupliceminhomi difcimus.non fedantur autem hæ pafsiones, nifi ex virtuti
ne,pofuerunt.vnam in appetitu (enfitiuo fiueinanimafen bus moralibus: illæ igitur funt vtilesadadipi(cendam phi
fitiüa, ex prudentiaetiam, fifithabituintelle&us:ideoóue lofophiam: ergo philofophia non eft vtilis eis.etiam Sim
non eft virtus moralis.& hæc habetur exfcientijs morali plicius dixit: Puer prius debet tradi moribus, quàm fcien
bus.Aliam pofuerütex parteanimgrationalis,quam fupre tijs.;ergo ex philofophia non acquiruntur virtutes, Se
-

mamappellant.& hæc habetur exfcientijsfpeculatiuis,lo cundo cx Ariftotele.2.Ethicorum,qui inquit:fcienti£ fpe

quésergo Platoin fupradiétis locis defummahominisbea culatiuæ & naturales nihil iuuantad virtutes morales: pa
titudiné, dixit,q) e(fpeife&taanimæ rationalicum Deofi tet:quia virtutes moralesacquiruntur à nobis ex iteratis a
militudo: quianoninanimarationalierat fecundæ partes, &ibus,ficuta&uabftinendià coitu,vbi,quádo,& quantum
fcilicet mens,& voluntas,(ecundum mentem Ariftotelis & oportet,efficimurcafti.ergovirtutes morales nonacqui
Platonis,'ideo, quoad duasipfiuspotentias, fcilicetquoad rüntur exfcientijs, fed exiterationeralis aétus : & Arifto
mentem,& voluntatem.exparteenim mentispofuit con teles alibi dixit:ille, qui quærit perficiin virtutibus mora
templationem,ideft notitiam Dei:& hæc erat fapientia di libusacquirensphilofophiam & fcientias fpeculatiuas, fimi
uinarum rerum:ex parte vero voluntatis pofuit {upremum liseft aegro,quiaudit pigceptamedici,& támen non obfer
gaudium,& voluptatem.& hæcduoappellatantiquitas,am uat.quid ergo dicit Auerrues?Tertio,arguitur:quiabonum
brofiam,& ne&ar.appellauitenim ambrofiam contempla honeftumelkappetibile propter fe,nó propter aliud bonü;
tionem rerum diuinarum. quæ eft ex parte métis:& ne&ar vtile veroeft appetibile proprer alterum:vnde bonumho
vnluptatem,quæ eft ex parte voluntatis,ex vnione ergoha neftumeft magisbonum,quàm bonum vtile:quiapropter
rum duarum virtutum,(cilicetexillafumma cötemplatio fe,& propter fuam perfe&ionem defideratur, ticuteft de fi
ne diuinarü & fumma voluptate fequitur beatitudo. cuius ne refpe&u mediorum in fine, finisiple e(t bonumhone
beatitudinispofuit Platotres cöditiones,fcilicet qyensper flum,quoniam propter feappetibileeft,& quicunque finis
fe&um maxime fufficiens,& fummeappetendum,eft ma ipfe, non propter alterum defideratur. media veroin fine
xime perfectum,quiaipfibeatitudininihil deeft, fed om funt bonum vtile: quoniam propter aliud defideratur.fed
nesperfeétiones comprehendit,& quiaprimacaufà eft,& fcientiæ omnes fpeculatiuæ funtbonum honeftum, quia
{ècû affert quicquid expeterepo{fumus,ac defiderare.De propter feappetuntur,nonautem propter alterum, quomo
indefequitür Plato,& inquit:Âdhäcautemfummam bea do.ergodicit hic Auerroes,grfciétiæ ipeculatiuæ funtyti
titudiném adipifcendam neceffarium eft vt expurgeturani les virtutibus moralibus, fifunt bonühoneftum,quodtan
ma rationalis,à pafsionibus,& perturbationibus corpora tum propter fedefideratur,nonpropter alterum3 Quarto
libus,vtipfam cónfequi pofsit.hæc autem expurgatio bifa & vltimo,arguitur: quia exprincipijsfpeculatiuis nüquam
riam fit,tum acquifitione fcientiarumfpeculatiuarum,tumdeducitur pra&ica,& de rébus agibilibus, dequibusfunt
acquifitione virtutum moraliü.videatis ergo quemadmo virtutes mórales:fedprinciyiapbìlofophiæ funtfpeculati
dum Auerroes fere eft Platoni conformis debeatitudine. ua.qu9 modoergo, eft vtilisfciéntia fpeculatiuaipfis virtu
nunquid autem haec beatitudo fit perfufceptionem primæ tibus,fiuefciétijs morali'»us.Dico, pái&um Auerrois re
-
-
- - Ctum
 Leétionesinj.Phyfic.Ariftot.
&um eft: quia virttutes morales omnes inuicem funt con
2Q
dnima rationali,ergopecuniâ non eft homini prgponenda.
nexae,&funt connexæ prudentiae,& sft fententia Arifto. 3. Hic vnum principium eft pra&ticum , & maior propofitio
Ethicorum, & omnes habent ortum ex philofophia natu {cilicet nullum vile præponendum nobiliori:quiahæc pro
rali.& ita dico,q, ficut fcientia fubalternata habet ortum ex politio diétat de opere.eft enim de rebus agédis.minor ve
fcientia fubalternante: ita fcientia moralis, quae eft f.ientia ro propofitio eft fpeculatiua:quia ex philofophia fcimus,y
Pra&ica, ortum habet ex ipfa fciétia naturali, tãquam fub inanim itum vilius eft animato,& praecipue anima rationa
alternata ex fua fubalternante. Ad primum argumentum, li.Et ita patet,quomodo,& ex quibus principijs concluda
virtutes morales funt vtiles fcientijs fpeculatiuis: ergo non tur conclufio praética,etiam moralis. Eft tertia dubitatio,
è contra.Dico, q non connenit, sp fibi inuicem fint vtiles. nunquid virtútes morales fint neceffariæ ad cófequendam
diuerfo tamen modo,& diuerfà fpecie vtilitatis. Sicut(dicit beatitudinem;& exauétoritate Platonis videtur q) fic:quia
primo Politicorum) de feruo & domino. dominus enim ipfe inquit ad beatitudinem acquirendam nccefla ia eft ex
e(t vtilis feruo, & feruus domino; alia tamen & alia fpe.ie purgatio animæ,quæ tum fcientijs fpeculatiuis, turn virtu
vtilitatis;quia dominus eft vtilis (eruo, sp dat ei viétum, & tibus moralibus expurgatur.Dico, qy virtutes morales,non
veftitum, & alia neceffaria vitæ;Seruuseft domino vtilis. quidem per fe, fed per accidens funt neceffàriæ ad beatitu
quia facitalia, quæ dominus ficere non vult, id eft, quoad dinem confequendám : quia cum fcientiæ fpeculatiuae fint
obfequia.Ita eft de virtutibus moralibus,& fcientijs fpecu neceffariaeadbeatitudiné,& virtutes morales ex ipfis oriá
latinis.S:iétiæ fpeculatiuæ funt vtiles virtutibus moralibus, tur. ideo ipfae per accidens neceffàriæ funt ad b:atitudincm
& exipfisoriuntur virtutes morales.Similiter & fine virtu acquirendam. Scicntiae vero fpecutatiuæ per fe neceffarig
tibus moralibus nópoffumus incumbere difciplinis, quo funt ad eandem beatitudinem confequendam. fed tu dicis,
niam oportet delere pafsioncs& perturbationes corporis, Auerroes cum dixit, nafcuntur omnes virtutes morales ex
g, fàciunt virtutes morales. Quod addisquia fecundo Et fcientia fpeculatiua:adiunxit illa verba, cum erimus difpo
* hicorum rationihil aut parum iuuat ad virtutes morales: fiti fecundum naturam ad quid. videtur enim, q) hoc nó fit
Dico,q, intelligitur ficdiétum Ariftotelis, gyratio proprie verum etiá : quia multæ virtutes morales coniungi nópof
' & immediate non iuuat ad virtutes morales, fed virtus mo funt, quae nullo modo omnes fimulhaberi poflunt; vt ma
* ralis nafcitur ex iteratisa&ibus,& fine aótu non eft virtus gnanimitas & huinilitas. Hæ duæ virtutes funt fimul,fed
' moralis apud Ariftotelem.quod eft contra Scotum. Voluit çoniungi non poffunt;quia magnanimitascftfacere,(ed di
' ergodiccre Ariftoteles,g» virtus moralis proprie & imme gnum magnis honoribus, humilitas paruis honoribus: £d
diate non dependendetex ratione, non tamen quod fim haec repugnant ad inuicé, ergo coniungi non pofTunt.Tum
pliciter non dependeat, quia remote dependet, vt declara ex alio, quia fàpiens non confequitur fortitudinem. fàpiens
bimus:fed non dependet proprie, quia proprie & immedia enim nofife exponit rebuspericulofis.fimiliter etiam pluri
te dependetexiterato a&u. Et ideo Ariftoteles reéte af mapars fapientum non poteft effe liberalis:quofiiam pluri
' fimilauit illum, quiputatacquirere virtutes moralesex fci miçarentpecunijs. quomodo ergocófequuntur omnes vir
entijs fpeculatiuis,& ea non obferuat, (quod ex caufapro tutesmorálesfecundum difpofitionem naturalem.Dico ad
xima)ægro,qui medicis non paret:ficut enim aeger ille non haec, vt etiam dixit Ariftotelesin libris Ethicorum,omnes
confequiturfànitatem:itaetiam ille non confequitur virtu virtutes morales funt inuicem connexæ, & vni prudentiae
connexae:& vt qui vnam acquirit,omnes acquirat neceffe
tesmorales,ex folisfciétijs fpeculatiuis:Sed oportet vt poft
ipfasoperetur,& iteratisaétibusipfas virtutes acquirat. eft:& qui vna perfe&useft, neceffe eft vt oibus perfe&us
Quod addis quiabonum honeftum nó eft bonum vti fit. Ad quidigituraddidit Auerroes, cum erimus difpofiti
le,quidergo dicit Auerroes?Dico,reuera hic modus loqué fecüdum naturam. Dico,q) virtutes morales fimpliciter nó
di Àuerroiseft improprius, re&e tamenintelligendus eft, fequuntur ex fciétiafpeculatiua,fed requiritur etiam quod
quodfcientiae fpecülatiuæ, exquofuntbonum honeftum, fit difpofitio naturalis in nobis. ideo re&e addidit Auer
tàmenpropterfefunt appetendæ, & nonpropter vtilitatem roes,cum erimusdifpofitiper naturam,vtpaulo inferius de
alicuius:nótamen propter hoc tollitur,quin poßint aliqui clarabitur: quia virtus moralisefthabitus ele&iuus fequés
busfuffragari, vt virtutibus moralibus, non tamen propter ele&ionem voluntariam : eleétioautem voluntaria fequi
aliudfuní'appetendæ, quiahoneftius& dignius nunqüam tur confilium,quod quidem confilium eftfyllogifmuspra
appetendum eftpropter ignobile,fedpropter feipfum.In &icus in nobis.cócludit enim in materia rerum agibilium.
deeft illud,quod pluribusvtile eft,ignobiliuseftillo,quod &ifte fyllogifmus eft infitus in mente, ficutili dicam ita,
nulli vtileeft, fed tamen propter fe expetendum. Et ideo nullum vile eft præferendum nobiliori:pecuniae(t homine
iftiiuriftae tuétes partes fuasaduerfus nos,dicunt, quod ius vilior: ergo,&c.ifte fyllogifmuseft cófilium exparte men
ciuileeft nobilius noftrisfcientijs ;quia pluribus vtile eft, tisin rebúsagibilibus, quid agere debeamus dictás. ex hoc
vt ciuitatibus,domibus.feddecipiütur,& fibi aduerfantur: autem confilio fequitur ele&tio,ideft aétus voluntatis,qug
quia bonum vtile vteft magisvtile& pluribus,ita& ma vult hocconfilium,&ipfum accipit.'φ ideo voluntas acce
gis ignobile;fic bonü vtile ignobilius erit honorabili,quod ptet hoc coufilium velcótingenter,vel neceffario,(unt duo
nulli eft vtile.Sed tantutn propter feipfum expetendum. imodidicédi.illi enim,ficuti Scotus, qui ponunt libertatem
Quare improprièlocutuseft Auerr. Etiuriftae feipfosfuo ex parte voluntatis,tenent, g) ita diétio cótingenter fiat ex
telo vulnerant.Addebas vltimo,quia ex principijsfpecula voluntate,ita vtpofsit non eligere,& tunc intelligitur diótú
Auerrois,fierimusdifpofitifecüdum naturam,ideft,fi vo
tiuis,nonoritur conclufiopraética, quæ eft de rebus agibi
libus,vt virtutes morales: Dico, g) fi omnia principiaineo
luntaserit taliter difpófiti, vt eligat cófilium de virtute mo
difcurfu effent fpeculatiua,'verumeffet,g) non fequeretur rali, tüc cum voluntáseligeret, fequetur aétus virtutis.five
conclufio praética;fed cum volumus concludere aliquam roponamuslibertaté exparte ítelle&tus,ficuti iudicio meo,
conclufionem pra&icam, accipimusvnum principium fpe fentit Ariftoteles,& reüera ita eft. vt enim diétat intelle
culatiuum,alterumpra&ticum: vteftinifto cxemplo: nul &us,ita voluntas eligit.vndeinquit Ariftoteles,malitia vo
lum vile præponendum nobiliori,fed pecunia eft viliorho luntatisfequitur ignorantiam intclle&us: quoniam volun
mine, quia eit corpus inanimatü:homo veroanimatus ex tasnópoteft renuére,quod fibi dictatum eftabintclleétu •
{υυς

}
 3O Ludouici Buccaferrei
tunc prauae eleâionis non erit caufa voluntas,federit ipfâ con(ilium,quod confiliüeft fyllogifmuspra&icus in men,
ignorantia intelleétus: quia intelle&us nonaflentit princi te.Ideo, fi Socrates in feipfovult generare virtutem mora
pijs verisoperabiliü,ficuti deberet affentire:& ita male di lem,putaliberalitatem, primofacit hunc fyllogifmumpra
aât,& vtitur malo difcurfu. etiam voluntas male eligit de &icum,fcilicet nullum viliusprgferendum nobiliori:pécu
neccfsitate:quiapeceffe eft, q ipfaeligat, quicquid dictat fi niaeft homine vilior,ergo ipfanoneft præferenda, fèddi
bi intelle&ijs,behe,ille aétus voluntatis eft eleétio:illa tamé ftribuenda eft procommodis hominis,vbi & quádo opor
eleâio,etfi bcneeligat,non eft virtus moralis,fed cxiftoa tet.maior propofitiofumitur cx operabilibus, minor vero
&u,fcilicet exifta eleétione itcrata fçpius in voluntate,ge eft ex philofophia naturali. Poft hunc fyllogifmum quief.
nerátur habitus ele&iuus, nec tamé ifte habitus fecundum ex patte mentis, fit ele&ioex parte voluntatis,& voluntas
Arißotelem eft virtus moralis,quia etfi ego volo dare alicu eligit, pecunia eft diftribuéda pro commodis hominis, vbi
bi quando oportet, non dem tamen, quia non habeo pecu & quandooportet. id enim quod diétat intelle&tus volun
nia?, illehabitus voluntatis non eft virtus moralis, nifi po taseligit,& hic erat duplex opinio,ficut dixi vobis:tenentes
natür in a&u. cú enim poná in a&tu quod eg9 dem,quádo, euim quodlibertas fit in voluntate, volunt quod ipfâ volun
vbi,& cui oportet,tunc ille a&us dandi,qui dependet ab ha taspofsit repugnare intelleétui,& fit in libertate füaeligen
bitú,ef virtus moralis,& eftliberalitas.Hæc igitur propter di hunc aétum, & non eligendi. & tunc ifti interpretautur
Scotum,quialiter tenet,& tücille a&useft in appetitu fen diétum Auerrois, cum erimus difpofiti fecüdum naturam,
fitiuo:imperat enim voluntas appctitgi fenfitiuo,qui infe id cft cum voluntas non refragatuí intelle&ui, fed eligit (1-
rior efì vóluntatc.cum ergo appétitus fenfitiuus acceperità cut diétauit fibi intelle&us. (ed quoniam, fecundum Ari(t.
voluntate a&um illum,tùnc dat,cui, vbi,& quádooportet. voluntas non poteft refragari inteile&ui, quia Ariftoteles
accipit autem tunc appetitusfenfitigus ày9luntate,quando non ponit libertatem ex parte voluntatis,fedex parte intel
'eß ïeâedifpofitus, fcilicet vt obediatrôni, appetitus enim le£tus, ideo aliter dicendum eft,q, quidem voluntas cligit
fenfitiuus poteft reclamare aduerfusvoluntatem, domina id quod fibi diétauitintelle&us,& iterum in voluntate%x
\ur enim rátio fenfui dominio ciuili, vt poßit reclamare ad iteratis aâibus illius eleétionis fit habitus inipfa, non ta
verfùs ipfam, non autem dominio feruili, vt anima corpo men ille habitus appellatur virtus moralis, quiâ virtus mo
ri,quoinod6non poteft reclamare aduerfusipfàm , ideofi ralis ponitur in appetitufenfitiuo, non autem in voluntate,
fènfùs eft re&e difpofitus, vt obediat rationi, accipit à vo exceptaipfaiuftitia, quæ improprieeft virtus moralis, quia
Juntate a&um illum,& ita confequitur virtutem moralem, nonponitur inappetitufenfitiuofedin voluntate.ipfà enim
'& liberalitatemipfam. vcrfatur circa leges,& lex debet effe de vniuerfalibus,& nó
departicularibus,ideo leges debent efTepaucae,particulares
- L c T IO DVODECIMA. cafus infinitifere funt, deinde moderätür æquitate,quæ eft
in voluntate.licetergoexiteratisaétibuselectionis, in vo
se*s. R AT dubitatio, quam tangebas in externa luntategeneretur habitus,nö tamen eft virtus moralis,quia
£. ā
le&tione,cur Auerroesdixiffet,exfciétijsfpe fihabetefTe virtus moralis, debet effe inappetitu fenfitiuo.
§Â§ culatiuis haberi virtutes morales,{ed neceflà
*.
& ideo prudentia,licetfitdi&amen intelle&us, improprie
!£££{£li$€£órdôtire,vtfimusdiííofitifecun
£$%
E £» - P - tamen eft virtus moralis,quia non fundatur inappetitu fen
-

2lSé2$ dum ordinem naturæ,quia,vt declarat Arifto fitiuo,fedinintelle&u,vt ille fyllogifmus: volúntas autem
*teles in libris Ethicorum,in ordine naturæ alterüfehabet, ipfàpoftquam eligit,quod fibiintclle&us diétauit, tunc ip
vt princeps & dignius, alterü vero vtpofterius& vilius,& faiterum imperat appetitui fenfitiuo,& fiipfe appetitus (en
illud quod habet rationé domini & principis,dominaturac fitiuus rccipiat imperium voluntatis, tunc eft ordo natura
imperat pofteriori.vnus.n.alteri dominari pötveldominio lisre&us,quoniam inferiorafuperioribusparent,& nos fu
ciuili, vel dominioferuili.dominio ciuili alteri dominatur mus difpofiti,fecundum re&tum ordinem naturæ, & tunc
quiscüprincipialterrepugnare poteft,vtprinceps ciuibusci ifte a&tusinappetitufenfitiuo,eft virtus moralis,quiaipfe
• uili dominio dominatür,quia aliquandociuescontra Impe appetitusfenfitiuusoperatur ficut imperatum eft à volun
ratorem reclamare poffunt. illa vero dominaturdominio * tate.quia autemifteappetitus fenfitiuus refragaripoteflim
feruili,quandois, cuidominatur, nópoteft repugnare:ficut perio voluntatis,tunc finon paret voluntati & rationi,non
-eft anima & corpus,quoniã ita anima corpori dominatur, . eft reétus ordonaturae, fèd fequiritur vt fenfusip(e volun
vt corpus non pößiteirelu&ari.Idem eftima&ionibusho tati & rationi pareat : adhocjvt fimus difpofiti fecundum
minis.vnum eft vt Princeps,quod eft ratio, alterü,vt pofte naturam,ideore&eaddit Auerroes, qy exphilofophia natu
rius& feruus, vt appetitusfenfitiuus:ideo ratio dominatur ralifequuntur omnes virtutes morales, fi fit re&us ordona
fenfui,& ei dominatur dominiociuili, quia aliquádo fenfus turæ,ita vt appetitus rationipareat.Sed vos dicetis,quomo
potcft repugnare rationi,quia ipfe fenfusnon mouetur ab doverum eftg appetitusfenfitiuus poßit refragari volun
anima & ratione,fed propria ratione mouetur, vtpropria - tati,cum nonfitliber, necinipfoponitur libertas. Dico,q*
dele&atione,&propria cötriftatione.eft ergo ordo in iftis ideo refragatur,non quia fitlibcr,fedex propria motione,
virtutibus hominisvtinferiores fuperioribuspareát,& hic .fcilicet expropria dele&atione& triftitia quácepitex ap
eft ordo naturæ, & tuncnosfumusdifpofiti fecundum na prehéfione proprijfenfibilis, verbi gratia,ratioimperatvt
turam, fi vero econtra eueniat vt inferiores non parcant fu abftineam potu,appetitus fenfitiuustunc ex apprehenfione
perioribus,hic nó eft ordonaturalis,necfumusdifpofitife proprijfenfibilis, ideftex memoria deleâationisquamce
çüdum naturâ, quia etiam appetitusfenfitiuus rationi fub -pit in potu refragatur voluntati& non vult abftinere potu,
iacet,ideo ei obedire debet,& cum nonparebit rationi,erit non autem propria libertate,quia etfi non haberet illam de
inordinate difpofitus. Adgenerationem igitur virtutümo le&ationis memoriam non poflet refragari voluntati,fed
ralium in nobis,concurruntplura,quàm fcientig (peculati • eft ex propria motione, & apprehenfione propriorum fen
uae. requiruntur enim vt fimus difpofiti fecüdum ordinem fibilium,ideo re&e Auerroes pofuit illam particulam,cum
naturæ,ita vt inferiorafuperioribuspareãt:quia virtus mo 'erimus,&c.Erat tertia dubitatiocirca verba Auerrois,quia
ralisefthabitus {equens ele&ionem,ele&io autcm fequitur : non videtur verum, quòd homopoßit cófequi omnes vir
teS
 Lectionesinj PhyficAriftot.
tutes morales,multae enim funt, quæconiunginonpofTunt, tutis,mors vero cft p! iuatio vitae,& effenedum aétus vir
3I
vt magnanimitas,& humilitas, quia magnafiimitas eft face tutis deftruit:adimitergoplus mors, quàm peccatum:crgo
re fe dignum magnishonoribus, humilitas eft fàcerc fe di potius ellgendum peccatum quàm mors, quia minus ma
gnum paruis honoribus,& hæc pugnant, tum etiam quia fà dum, vt probauimus. contra etiam quia malum recupera
piensnöfe exponitpericulis, etiam quia plurimi fàpientum bile minus malum eft, quàm irrecuperabile:(cd peccatum
non poffunt effe liberales,quoniam pecunijscarent,& pau malum e(t, (eu damnum recuperabile, quia fi hodie pecca
peresfunt. ad primum dico, q, ficut fcientia fcientiæ con uipoffun cras re&e agere. mors vero eft damnum irrecu
iungi non poteft,neque prudentia prudentiae,ita etiam vir perabile, quia femel cörruptum amplius reuertinópoteft.
tus moralis coniungi non poteft, fedfimül omnes effepof ergo tertium argumentü contra philofophos ponit D.Au
funt.& quòd dicis de magnanimitate & humilitate,non eft guttinus in tertiodeciuitate dei, quia ipfi philofophi nópo
verum quòd coniungi non pofsint, qùia magnanimitas eft fuerunt alium ftatum. tunc ergo fi fapienti potius inorien
facere fe dignum magnis honoribus, vbi & quando opor dum,quàm peccandum, id eft fi fapiens potius debet elige
tet,humilitas e(t facere fe dignum paruis honóribus, vbi & re mortem,quàm peccare:tunc quaeriiur,an fapicns cligens
quando oportet, fed hoc modo non funt incompoßibilia, mortem,aut volens moritur, aut nolens moritur,aut nec vo
imo (tät fimul,quiaomnes virtutes fimulefle poffùnt,& qui lens nec nolens, per fufficientem diuitioncm, fitu dicas, qp
£$£!
vna perfectus eft,neceffeeft vt cgteris perfe&us eligat mortem volens,tunc nó eft fàpiens,quia eligit actum
fecundo addis, quia fàpiens non eft perfe&us fecundú for malum. iile enim aétuseft malus, quia eft a&us voluntatis
titudinem,quia non exponit,fe periculis.dicoreuera,fi non ditlonus appetitui naturæ,qui femper bonus,aut rcctus cft,
exponitfe,non habet hanc virtutem,habettamenaptitudi inquit Ariftoteles; quòdautem fit diffonus appetitui natu
nem ex philofophia naturali proximam & immediatam,vt rae patet,quia appetitus naturæ nunquam eft ad nö effe, fcd
fi acciderent hæc pericula,ipfisfe exponeret,quia auté ipfis {emperadeffe,vtad vitam;qui ergo eligit mortem vitiofus
non accidüt,ideo non operatur. e(t tamé difpofitus ex phi eft in ifioa&u, quia eft actus diffonusappetitus naturæ,fi
lofophia,vt fiacciderent operaretur,& ipfis fe exponeret. autem dicas,y talis moritur nolens,ergo non eft aétüsfor
Addebas de virtutelibcralitatis, cum plurima pars philofo tudinis: quia non fequitur eleétionem conformem rationi,
phorum caret pecunijs,pauperes funt. Dico,q» ficarent pe ergo non eft aétus fortitudinis. fi vero dicas quòd bic mo
cunijs,nonfunt reuera liberales perfe&e:quia fecundú Ari ritur nec volens nec nolens, ergo fatuus eft;inquit D.Augu
ftotelem requiritur aétus dandi, vnde inquit Ariftoteles, ftinus,quia neccurat de fuo maximo bono cóferuando,tci
I)eus non poteft effe liberalis: quia caret pecunijs,& volun licet de vita,nec de fuo maximo malofugiendo, fcilicet de
tas non fufficit. qui taméhabet eleétionem & voluntatem morte,fequitur ergo quòd nullo modo lapienspotcft re&e
dandi pecunias, vbi & quando oportet, fi ipfàs haberet, eft fe exponere morti.quartoarguitur, quia ex quinto Ethico
aliquo modoliberalis,f.imperfeéte, & proxime accedit ad rum, quod eft contra legesiniuftum eft, fed intcrimere fe
liberalitatem,& hic habitus habeturexphilofophia. intel ipfum eft contra leges, ergo iniuftum. Inquitenim Arifto
!igiturergo di&um Auerrois, quòd ex philofophia fequun teles, quòd iniuftum eftinterimere feipfum: nam dataeft
tur virtutes morales,amotoomni impedimentó.Eft quar pœna illis, qui feipfos interimunt, vt priuenturfepultura,
ta dubitatio fpecialis,circadi&a Auerrois, quia ait,quòd fa ergofapientinoneft potius moriédum quàm peccandum:
piens feexponit morti,quádo& vbioportet. & inde fequi quia fapienseftiuftu§. Quinto& vltimo,fapientinoneft'
tur virtus förtitudinis,ficut exemplificauit de Socrate.Hic potius moriendum quàm peccandü,quia apud philofophos
eft difficultas , quæ tangitur à Scöto.34.diftin&ione tertia animanoftra eft mortalis,aut fere mortalis, quia etfiimor
&.45.diftinétione, quartifententiarum, quæ quidem difi talis fit,nunquam tamen eft fine corpore: quiaipfi non po
cilioreft philofophis quàm theologis,quia philofophinon nunt altum ftatum,inquo de bonis fuis aétionibus remune
ponuntalium ftatü,ficut theologi.eft ergo difficultas,nun raripoßint.innulloergocafufapiésfe debetexponeremor
quid fàpienti potiusfit moriendum quàm peccandum ? hic ti.Apud theologoseffet melius, quia ipfiponunt, quod fit
Auerroes dicit de Socrate,'quòd potius elegit morté quàm tranfitusad meliorem acbeatiorévitam.iftg pro nüc funt
peccare,& hoc di&um milliesinuenietisà Platoneinper rationes,qug non paruam fáciunt difficultatem,vtrum po
£ona Socratis,quòd potiusmoriendum quàm peccandum tiusfapienti fit möriendum,quàm peccandum. exalia par
£apiétieft.'videtur autem quòdhoc fit falfum,quòd potius teeft Ariftoteleshic,& tertio Ethicorum,& nono, vbiis,
moriendum quàm peccandum fit fapienti: immo è contra qui eligit mortem pro amico, magnum bonü confequitur.
potius peccandumeftquàm moriendum.p probatur, quia item ex Ariftotele tertio Ethicorum,laudat diétum Ana
nullopa&o mors eligéda eft, quia morscaret effe,nö enim ximandri,quidicebat,quòd potius moriendum, quàm mor
habet rationem effendi,caretergoratione boni, quia quòd te fedignum facere,ideft peccare.&eftfententia Platonis
non eft, nonpoteft effe bonü,ensenim & bonum conuer vbiqué,potius moriendumquàm peccandü.ideofoluamus
tuntur,ergo caret etiam rationeappetibilis. quomodoigi «dubitationesaduerfus fa&as. Ad primü,cum dicis g mors
tur poteft appeti mors,& quo mópotiuseligéda eft mors non potefteligi,quia caretratione effendi,ideo boni, ergo
quàm peccare,cum morseligi non pofsit, quia caretratio appetibilis:verumidicis, morsenim perfeappetinópotelt,
neappetibilis,vtprobauimus? Secundoarguiturex regula {èdlicet nemopoteft perfe defiderare mortem ,potcft ta
tertijTop.duobusmalispropofitis,femper minus malum men defideraréeam per accidens,fcilicet defiderandoaciu
eft eligendum quàm maius malum, (ed peccare eft minus virtutisad quem feqùitur mors,&itacuom dicitur fapicnti
malum quam mors, ergopotius peccatumeft eligendum potius,&c.nonintelligiur g-perfeeligat mortem:quoniam
quàm mors,& non è contra.maiorpatet, minorprobatur, inors eliginonpote(íperfe,íeddefiderat & cligitactu vir
quòd peccatum fit minusmalum,primo,quiapeccatum eft tutis,quäeft circa morté,ideo per accidens mortéeligit,&
tantum priuatio a&us virtutis, loquendo depeccato fecum dcfidérat.attu dicis,quarenö defideratur mors£nöac raors
dum philofophos. non enim accipio peccatüm fecundum eftperfe obie&üfortitudinis, ergo per fe defidcratur.dico,
theologos, qüádo fcilicet intermittütürpræcepta Dei:pec quöd mors fimpliciternone(t obicëtum fortitudinis,{cd fi
catum igitur dequo loquimur eft (olum priuatio a&tus vir iùulcumipfoaäufortitudinis.idcononfcquitur quodpcr
-*
32 - ' Ludouici Buccaferrei ;
feappetat mortem,ideo Ariftoteles dicit fecüda Rhetoric. acquiritur do&rina, & enumerat triplex genus demonftra
nemopoteftiufleeligere perfemori,benepotelt per feeli tionis.fed elt dubitatioquia non videtur, quòd Auerr.enu
gere aétú virtutis, fcilicefiuftitiæ, ad quem fequitur mors, meret omniainftrumenta,quia omittit {yllogifmum hypo
&itaper accidenseligit mortem,ficutgenerans per fege theticum,de quo fecit Ariftoteles mentionem primo Phy
nerat,per accidens vero corrumpit, quia ad corruptionem ficorum, eoque vtitur & in fecundo Phyficorü. ficut enim
fequitür generatio.eodem paéìo foluitur fecüda dubitatio, erat duplex propofitio hypothetica, fcilicetconditionalis,
cum dicis ex duobus malis minus eft eligendum. Dico,g/ & defiüétiua, ita non eft duplex fyllogifmushypotheticus
illa regula noneft ad propofitühic: quia hicnon eligimus fcilicet conditionalis & difiunétiuus.at dices, iiti alijlogici
malufi.fedbonutn,fcilicet a&üvirtutis,quod eft non pec ponüt,tres propofitiones hypotheticas, vt Paulus Venetus,
care,per accidenspoftea eligimus mortem.verum admiffo & alij. connumerant enim copulatiuam inter cöditionales.
etiamiquod hiceligas malum, non cft verum quòd minus faciunt imperite: quia copulatiua non eft hypothetica, & tá
malüfitpeccare quàm mori, at, tu probas, quòd plusboni tum eft duplex propofitio hypothetica, fcilicet conditiona
mors adimit quam peccatum, quia adimit a&um virtutis lis & difiunétiua.at dices,neque cft hypothetica,verum eft
& vitam: peccatum veroa&um virtutistantum. Dico,9 neque eftcatcgorica.& Ariftotelesnonita diuifit propofi
mors non adimit fimpliciter vitam,quia hic debet mori in tiones, ficutifaciunt ifti.in primo enim Perihermenias Ari
alio tcmpore,fed adimit vitam prolongioritempore,necef ftoteles diuifit propofitionéin vnâ,& plures: deinde vnam
fe tamen eft.quòd moriaturalio tempore.ideo tantum pri in vnam fimpliciter,& eft categorica, & cöiu&ione vna:&
uat fe vita prólongioritemporc:& in ifta cleétione mortis funt tres,conditionalis,difiunétiua,& copulatiua.& ita co
in illo breüitempóreantequâ moriatur,elegitaétumforti pulatiua propofitioeft coniunétione vna,& non eft nequc
tudinis',& ita eligendo morté eligit breuem vitam virtuo categorica, neq;hypothetica.ita enim Boetius in fuo libro
fam,fcilicet cü a&u fortitudinis, qui vero eligit peccatum, de fyllogifmohypotheticononenumerauit, nifi duas pro
eligit longiorem vitam vitiofam,& reddit fe per lógiorem pofitiones hypotheticas,& dimifit copulatiuam.dubitatur
vitám priüatum aétu virtuofo.quòd autcm cft minusma ergo cur Auerroesenumeransinftrum.enta do&trinæ tacet
1um,eligere vitam virtuofam & breuem an longiorem vi fyllogifmum hypotheticum;cum tamen eoßpifsime vta
tiofamâ certefatiuseft eligere vitam breué virtuofàm, non tur Ariftoteles ad confirmandum per fenota, & vtitur eo
ergo verum cft,quòd tuprobas,*9 maius malum fit eligere Ariftoteles infra,cü velit nobisdeclararehocprincipium,
miörtem,quàm peccatum. imo declarauieffeècontra,lon quòd natura eft principium motus,& quietis.Secundo du
geenim præfiâtioreftbreuis vita virtuofa,quàm longa vi bitatur: quia inquit Auerroes,g philofophus naturalisfe
iiofa.erat tertiadubitatiodiui Auguftini, quoniam exquo pifsime vtitur demóftratione figni;rarifsime vero demon
philofophinóponuntaliü ftatum, quæritur anfàpiens cum ftratione caufæ : ergo rarifsimefciet, cum fcire fit percau
Eligat mortem,an eligat quia velit,an nolit, an quia nec ve fam: ergo philofophus naturalisimpropriefciet,& per acci
lit necnolit;,& qualitercunque dixeris, probauifapientem dens: ergo nullam fcientiam veram acquiret. quodnoncft
non pofTere&e éligere mortem.dico,9 fapienseligit mor dicendü.Dico deprimo,quòd Auerroesreuera omifit fyl
tem hec volens nec nolens perfe,quia a&us voluntatis non logifmum hypotheticumfpecialiter,{ed comprehendit ip
cadit fupra mortem perfe,quia ipfa nonhabet rationé ap fumfubindu&ione: quiaficut indu&io non demonftrat,
petibilis,eligitautem mortem volés,peraccidens,quoniam fed ea vtitur philofophusadconfirmàdaea;quæ clara funt,
vult,&eligitperfea&tum virtutis, adquem accidit mors, ita etiam vtitur fyllogifmo hypothetico.& fyllogifmus hy
& ipfum fequitur:ideoperaccidens vult mortem, quia per potheticuseft duplex,fcilicetfyllogifmushypotheticus,po
fe vulta&um virtutis, ex quofequitur mors.dicebas ergo tentiacategoricus,idcft quicöftat ex vnapropofitionchy
fatuuseftifte,qui moritur nec volens nec nolens, quia non pothetica per fenota,alia non,quae indiget, vt probctur Iyl
curatde maximobonofuoferuando, necde maximo malo logifmocategorico.fyllogifmusillie,quiconftat exduabus
fuo fugiendo.dico,g, non cft verum,nechocfequitur,im propofitionibus,iseft fyllogifmuspotétiacategoricushy
mo fequitur quòdcurat de maximo fuobono ;quia curat potheticus,& eft, quo vtitur Ariftoteles fecundo huiusli
devitabreuicüm a&tu virtutis,quarenöre&einferés. Di bri.naturaliadifferütabartificialibus:quia naturalia habét
cebas quartoex Ariftotele, e[t contraleges quodquis feip iufe principium motus,& quietis:artificialia non, tunc na
fuminterimat,ideo carere debet fepultuta. Dico, non pro turaeftprincipium motus,& quietis,fedpropterhocdif
pter hoc feipfum interimit #; etfi potiuseligat mori, ferunt : ergo,&c. Ecce quòdin hoc fyllogifmoeftminor
quàm peccare,quia eligitvt abalijs interimatur,& præbet propofitio categorica,'quaeindiget fyllogifmocategorico,
féalijs interficiendum.ideo talisnoneftpriuandusfepultu vt probetur: manife(taeli maier.aliùs fyllogifmusefthy
ra,fed dignuseft vt magnis honoribus extollatur. iöquod poiheticus ex duplicibuspropofitionibüs, hypotheticus,&
vltimodicis,g»fecundumphilofophosnoneftalius flatus: hic appellatur fyllogifmushypotheticus per nomé,fed qua
ergo fapienti potiusnö eft moriendum, quàm peccandum. litercunque fit comprehenditur fubindu&ione: quiaficut
nego argumétum.at, propter quideligipoteft mori fi non induétionon probât,(ed declarat quædam, quafi manife
fit fpes melioris vitae.Dico,g eligit actum volütatis,at non fla,vt principia,ita ifti fyllogifmi non probant,fed declarât
præmiatur de ifto a&tu:quia non eft alius ftatus, nego,quia vtindu&io. ideore&e Auerroescomprehenditipfum fyl
præmiatur inhoc ftatu& inhocflatu capit deleétationem logifmum hypotheticumfubindu&ione: quia notaconfir
de illoa&u virtuofo vnde dicitur,oderüt peccarebonivir mat,nonprobat.De fecundo:quia ex quoinquit Auerr.g-
tutis amore.oderunt peccare maliformidine pœnæ.itaque philolophus naturalisfaepcfsimevtitur demonftratione fi
ergoboni nolunt peccare & virtuofe operantur fecundùm gni:rarifsime autem demonftratione caufae,& propterfe,
pfiilofophos,non quôd fperentfe confecuturos præmium ipfeergophilofophusnaturalisrarifsimefciet:quiafcireeft
in alia vita fed in praefenti ftatu, quia ille aétus virtutis e(t fi rem pcrcaufam cognofcere.& quoniamilliuseftcaufa.bi
biipfisprgmiú,vti iam diximus.Eft vltimadubitatio prin cog-habetur ex Ariflo.primoPoft.quòd duplexeftgenus
cipális circa prooemium Auerrois de ordinedo&rinæ;quia derìqnftationis.eft vna demonftratióoftenfiüa:alia ad im
Auerrocsenumerat multa inflruméta, quibus mcdiantibus pofsibilc.Oftcnfiuacit, quando verum ex varijspraemifsis
conclu
 Leétionesinj.Phyfic.Ariftot.
£oncluditur.adimpoßibile vero eft quädo exoppofitocó fit. Adargumentum.quia arguitur: quiâ philofophus na
clufioniscum altera præmiffarum infertur oppofitum alte : turalis rarißime vtitur demonftratione fimpliclter,faepifsi
rius praemiffae. Oftenfiua demonflratio adhuc duplex eft. medemonftratione fignis ergophilofophus rarißime fcit;.
vna eft,quandoarguitur ab effc&u in effeétum:altera vero quia fcire elt rem per caufam cognofcere.folus enim (yllo
cum demonftratur abeffeâu incaufam.fi arguitur abeffe gifmusà caufa,& à caufâ proxime facit fcire.Dico,quòd nó
&tuin effe&um,haec appellatur demonftratio 'cum lcilicet fequitur: & G philofophusnaturalisfæpißime vtitur demó
demonftratur pafsiodepafsione, vtpafsiopofterior demö ftratione figni;non tamé rarißime,immofemper fcit.& ra
ftratur ex paßione priori; vt fi demon(tretur, quòd homo tioeft.quia ibi non fiftit:fed poftquam eft argumentatus ab
fit difciplinabilis. ex rifibilitate autem eius haec demonftra efleétu in caufam,reuertitur à caufâ incaufátú,& fic exifto,
tioeft ab effc&tuin effe&um: quoniã alter non alterius cau fccundo proceflu acquirit fcientiam:quiapo(lquam exeffe,
fa eft.vna.n,pafsio nö eftcaufaalterius, vt credidit Egidius &tu inuenerit caufam: reuertiturà caufà adeffe&um,& fà
fed ficut ambæ paßiones fundantur in fubieéto, ita æqua citfcire propter quid ipfiuseffe&us,fedtu dicis,caufa,& cf
liter dependent, & caufanturà fubieéto; & non vna pafsio feétussüt correlatiua:& correlatiua fùnt fimul natura;quia.
eft j, effendi alterius,fed eft eadem caufa ambarum,{ci & fimul nota : ergo caufa & effeâus funt fimul nota :& ita
licet fubie&um,&ifti effeétus feconfequütur ordine quo exprimo procellu apprehéditur affcétus, & caufa,ideft ef¬
dam. Alia elt demonftratio, quando arguitur ab cffeétuin fe&um effe & caufam effe,& caufam hanc effe huius effe
caufam.& hoc poteft effe bifariam : quia aut effe&us eft cô άus caufàm applicamus in primoproceffu: quia correlati
uertibilis cum caufà, aut non: fi non fit conüertibiliscum ua funt:& correlatiua eodem temporecognofkütur: & vno
caufa, tunc ille modus arguendi non e[t demonftratio, fed cognito,cogno(citur & reliquum.fiergoex primo procef
conie&tura qugdam.vt fi dicas, mulier languet,& pallet:er fucognofcitur effe&us; cognofcitur etiam caufa:fuperfluit
gopeperit. hicefe&tus non conuertitur cú caufa.ideo,quan ergo ifte regreffus,quem tu ponis, fcilicet ifteduplex pro
do ab ip(otali effe&uad caufam arguitur, non eft demon cellus,fecundo non videtur,g, fit ponendusifte duplex pro
ftratio,fed conie&ura quædam.fi vero effeétuse(t conuer ceffus:quia fic idem erit notius,& ignotiusrefpeótu eiufdé
tibiliscum caufa,tunc hic modus arguendi eft demon[tra quia in primo proceffu effc&userit notior caufa: in fecun
tiofigni: vt fi dicamus,luna eclip(àtur:ergo terra eft inter do vero proceffu erit ignotior. immo quod pluseft,idé de
pofita inter folem & lunam. Aliaeft demonftratioècótra, pendebiîàfeipfo:quia in proceffu primìo cognitio cauf; de
vt diximus,cnm argumentatur,àcaufaineffeétum:& hgc pédet ab effectu: item infecundo effe&tuscognofcitur per
etiameft bifariâ: quia vel procedimusàcaufa proxima vel caufàm;& itaabipfâ dependet: ergo à primoàd vltimü effe
remotainipfumcaufatum. fiprocedimusà caufaremota, &usad effe&um in cognitione dependet.Propter has diffi
tunciterum e(t demonftratio: fi autem procedimusà cau+ cultates inuenti funt duo modidicendi:vnus eft latinorum,
fa proxima in caufàtum;haec eft demonftratio propriedi vt diui Thomæ: quòd quidem datur ille duplex proceffus,
&ta:& hoceft quod dicit Auerroes,quòd demóftrationum à caufà in effé&um poft primum, fed non immédiatepoft
aliaeft à figno,vt cum argumétamur ab effeétu incaufam: ipfùm primum:quia ficfequerentur argumenta:ita ergo nö
aliaeft demonftratio cauf;,qug datcaufam tantum;alia eft licet ftatim reuerti,& immediate,inquit D.Thomas:led op
demonftratiofimpliciter,quæ datcaufam,& efle;ficut dedi pofitum prius, vt venétur quandam maiorem notitiam de
vobisexemplum alia die. fiquis videritlunam eclipfari;& ipfà caufà quàm fueritilla, quâ habuimusexefie&us& ve
fuperueniat Aftrologus,qui dicat, Nunc terrainterponitur namur hâc maiorem notitiäm deipfa caufàperalia media,
inter folem & lunam: ergo luna eclipfatur.haec eft demon quàm per effeétum.qua notitia iunéta, habet poft modum
{}ratio caufae tantum:quia ille fciebat effe&tum effe, fcilicet argumentarià caufa fuper effe&um;& túc acquirimus fcié
Junam eclipfari. fi vero non viderit lunam eclipfatam,& eo tiam:& fic non fequitur, quòd idem fit notius, & ignotius
dem modo fuperueniat Aftrologus, adducens eandem ra refpe&u eiufdem : quiain primoproceffunóhabet tantam
tionem;tunc illaerit demonftratio fimpliciter:quia dat cau notitiamcaufae; ficut poftea peralia mediaacquifita e(t iö,
fam,& effe effe&us:quiaille prius nefcicbatlunam eclip(ari. Sed,iudicio meo,haec.opinio diuiThomæ valde peccat.pri
hæc tum duo genera demonftrationüex parte reifuntea mo, quia Ariftoteles o&tauo Phyficorüimmediate reuer
dcm apud Ariltotelem; folum differunt exparte noftri, & tituràcaufafuper effe&tumabfque hoc,quòd venetur maio
accidentaliter;quia accidit,q, hic viderit lunam ecliptari,an rem notitiam caufae ex alijs medijs,quàm habebat ex effe
tequàm fuperueniat Aftrologus; aliter non.folum ergo ex &uarguit enim:primus motus gternus:ergo primus motor
parte noftrieft hic diuerfitas: quia quantum eft ex parte de æternus.deinde ftatim reuertitur,& imediate: primus mo
monftrationis,omnis demonftratiodicenspropter quid,di toraeternus eft:ergo primus motus æternus: nulla fa&a in
citetiam efIe,quod,etfi aliquando non deceat effe, hoc eft dagatione maioris notitiae caufæ, quàm prius habuerit ex
accidentaliter,vt diximus.nihil minus Ariftotelesetiá,pri effectu. Item etiam fecundo corlivfuseft Ariftoteles regref
moPofteriorum, quoquomodo fecit mentionem de hoc fu, vt anno fuperiori vobisannotauiex Simplicio, & eodé
genere demonftrationis,fcilicet caufæ tantú.non enim om modo quare qugrimus illam inquifitionem mediam;an,vt
mino eumpraetermifit.inquit enim, illademonftratio, quæ caufà fitfimpliciter,an caufa,& effe&us nó vt caufà fit:quia
fimul duofacit fcire,(cilicet & quia e{t,& propter quid eft, exprimoproceffufcimus,g caula fit fimpliciter,& non fi
eft certiorea,quæ facit (cire tantum quid.& fecundo Pofte ftit,primusprogreffus, nec etiã caufam effe:ergofuperfluit
riorum dicit multoties nos fcientes,quia eft qugrimuspro alia intermedia inquifitio, fecundo quia media inquilitio
pter quid. & ita aliquo pa&o Ariftoteles meminit huius intenditaliam notioné,caufae diuerfam fpecie â prima:quia
£eneris demöftrationis.quod fi fortafTe omifitfacere men fi media differt fpecie,& notiones differunt fpecie:quia in
tionem de hac diuifione fpecialiter,e(t propter iam di&tam quifitio media intendit notionem fuam, & non illam'primi
caufam: quiahæ duæ demonftrationes renó differunt,fed progreffus. dico ergoquòd illiduoproceflus fiunt in eodé
tantumexparte noftri& per accidens. neque tamen pro inftanti.itaque inprimoproceffuineodem inftanti fuorum
Pter hoc reprehendendus eft Arifto.ficut fecit diuusTho effe&uum:quia &caufaeffe&us bene prior origine eft cau
maseas enimpo(uit Ariftoteles,nec omniaoeasPrgtermi {a,quàm cffe&usjfèd naturafunt fimul.Exfecundoprocef
-

- •• • Lud.BuccafiinPhyf.
- B {u,
 Ludouici Buccaferrei,
fu,nedum fcioeffe&um, quia:fed etiampropterquid effe tibus& communitatibus fàceret initiú fuorum librorum;
&us,Eft etiam ratio contra D,Thomam; quia ipfe inquit, veluti librorum Metaphyà communitate quadam inccpit.
quòdpoftprimú proceffum requiritur maior inquifitio,& Quoniam,inquit, omneshomines natura fcire defiderant:
indagatio notitiæ caufae ad hoc, vtpofsimusreuerti fuper fignum autem eft fenfuum dileótio,&c.Idem fecit in libro
effeétum,& ipfacaufà fiat nobis notior.Qugritur modo,an Ethicorum inquiens,omnis ars,do&rinaque, fimiliterau
haecinquifitio fit neceflaria,vel, vt caufà ipfa fit magnisno tem aétus,& eleétio bonum quoddã profequi videtur,&c.
ta,quàm fit fimpliciter; velquoad, vt fciamus magis ipfam Idem in libro.Poft,in principio, omnis do6trina,& omnis
effe non fimpliciter, fed ipsâ efle caufam huius effeétus; (ed difciplina intelleétiuafitex prgexiflenticognitione,&c.lta
neutrumborum dicipoteft:ergo nulla inquifitioncceflaria etiam hic Ariftoteles(inquit Ióannes Grammaticus)in hoc
eft,q, veroita fit,patet;quiain proceffu vtrüq;habemusfuf libroà'quadam dignitate initium facit, quod eft huius li
ficiénter,exprimoenim proceffufcimuscaufam ipfàm fim bri,omnis fcientia, quæ habet principia, vel caufas, vel ele
liciter;ex fècundo vero proceffu nedum fcioeffectü, quia menta,comprehenditur exipforum cognitione.häc digni
èdetiam propter quid effe&us,cum dicisidem effe notius, taté fuam,vt diximus, probat Ariftoteles indu&ione fum
& ignotius nön inconuenit, quoad diuerfàm notitiam;quia ptaexcommunihominum confenfu, inquiens, tunc cnim
effe&useftnotior, quo ad quia eft,in fecundo proceffu cau arbitramur vnumquodque cognofcere, cum caufàs primas
fà eft notior quoad propter quid,cum dicis, idem dependet primaprincipia,& vfque ad prima elementa cognofcimus.
à femetipfo. i)ico,q) non lequitur: quiaexnotitia effe&us ita etiá inquitinprimisfuis verbis, Incipit Ariftoteles hüc
dependet cognitio caufæ, quoad quia eft : ex notitiacaufae fuum librum à caufa, propter quàm fuit confideratiohuius
dependct notitiaeffe&us, quoad propter quid effe&us.& fcientiae incognitione caufarum rerum naturalium, à qua
ita notitiaefte&us,quo ad quia dependet à feipfo, quoad iam incipitur.quideft illacaufa? quid intelligit Auerroesi
uideft caufa, non inconuenit hoc; fedeffet inconueniens. lam caufam?Dico, quòd intelligit per illam caulam digni
quòd idem dependeret à feipfo,quoad eandem notitiam. tatem : quia Ariftoteles incepit ab illa dignitate: illa digni
(equitur textusprimus • taseft caufa, quare in philofophia neceffariü fit tradere pri
ma principia rerum naturalium,id eft illa,fcilicct,quoniam
L ECTIO D E C IMAT E RT IA. intelligere eft fcire,&c.Addit Simplicius verbü obfcurum;
& inquit,quòd clariorerit dignitas illa Ariftotelis,fiab ipfa
■
Ta -r
* • \ . AV O N I A M quidem intelligere , &
: ; fcire contingit circa omnesfciétias,&c.Ifti demonftramus illamconiun&ionem caufalem: quoniain,
fcilicet tunc clariorerit illa dignitas, inquit Simplicius.fed
£j textus funtdifficillimi,&àdiuerfisexpofi tu dices,inquitSimplicius: cur ergoadiunxit Ariftotelesil*
- £* toribusdiuerfimode exponütur: nihilomi lam coniun&ionem caufalem?Dico,dicit Simplicius, Ideo
$£S- ' nus,fibene aduertatis egoclaram vobisex Arift,adiecit illam notam,vt oftenderet quod fuus fyllogif
pofitiODem tradam, Arift.ergoin hisprimisverbis inten musnoneftcategoricus, velquod fumpfitfyllogifmum ex
dittradere nobisintentionem,& fcopümhuiuslibriPhyfi formacategorica, fyllogifmusenim categoricuseft, quicâ
corum.Aliquitamenexpofitorúdubitarunt,anhocproœ ftatexpropofitionibuscategoricis:fyllogifmus vero hypo
mium fit proœmiütotiusphilofophiæ natrualis:an potius theticuseft,quiconftatex alterapræmi(farum hypotheti
libritantum.quicquid tamen fit fatis nobiseft,quòd Arift, ca,&c.adiecitergo Arift.illam notamcaufàlem, in loco no
inhisprimis verbis tradit nobis tantum intentionem præ tæ conditionalis, vt conftituerit fuumfyllogifmum ex alte |
fentisiibriPhyficorü,& inquit Arift.quòd philofopho na raprgmiffàrum hypothetica:& docet nos fyllogifmü fuum
turali dicendüm eft primode principijs,intelligatis, id e(t effe hypotheticum,& non categoricum. Sed tu dices,litem
deprincipijscommunibus rerum fiaturalium. non enim in lite foluis;quoniam dicis,q, adiecit notâ caufalem loco no*
hoëfibröhabémturpröpria,fedcOTÌmiüniaprificipia,&ac tæ conditionalis, vt doceret fuum fyllogifmum cfie hypo
cidentia communia; totaergo intentio inhoclibro noftro theticum:fed cur permutauit notam conditionalem in cau
efttradere,inquit philofophus, notitiam principiorü com {àleon? nanqueitaétiamdocuifIet,fyllogifmum effehypo*
munium, rerum náturaliüm. & probat Ariftotelespropo theticum per notam cöditionalem. Dico,dicit Siinplicius,
fitum fuum, non enimfine ratione loquitur.nunc venioad & hic bene aduertatis;quoniam optime dicit Simplicius,&
fenfumliterae, inquavtitur hoc modoarguendi.quæcunq; à nullo alio expofitore vidihanc declarationé,præterquam
habentprincipia,&c.noncognofcuntur nifi,ex horum co à Simplicio; quietiam tertio cocliad principium tangit hâc
gnitione:fed resnaturaleshabentprincipia:ergo non fciun difficultatem:inquit ergo Simplicius,ideo Ariftotelcs pcr
tur,nifi exhorum cognitione: ergo primoagendum eft de mutauit notam conditionalé in notam caufalem,vt demon
principijsà nobisinphiiofophia naturali:fed primo agen ftraret neceßitatem antecedentis,& per con(equens totam
dumeftà nobis deprincipijsprimis:ergodeipfisagendum rationem neceffariam: quia nota conditionalis non fignifi
eft inhöclibro:quia hiclibereft primus inter libros philo cat nobis veritatem propofitionum,fcilicet antecedentis,&
fophiæ naturalis.ifteeft fenfus huiusliteræ:fed tantum po confequentis: (edfolum necefsitatem illationis, vt fidicam
nit maiorem propofitionem,& probationem ipfius maio fi homo volat,homo habet alas. hæc illatio neceffaria eft
ris:minorem vero,& conclufionem tacet:&ponitid,quod propofitiones tamenfalfae funt. fimiliter fidicam, in no&e
fequitur exconclufione,quoderat,primo:ergo agédum eft iifole(t,fuperteriâ dieseft, illatio neceffaria elt:tamen nul
à nobis de principijs communibus rerum naturalium. ifta la illarum propofitionum veraexiftit: quiafalfum eft,quòd
eft tota fententiaprimorum verborum Ariftotelis.quo ve fit fol fuper terram; quia nox efl:& fallum, quòd dies eft ,
ro ad verba attinet;hicfunt myfteria: quia verbafunt ob per eandem rationem;illatamë eft neceffaria ; quia ergoex
fcura,& non poffum non mirari de folertia & artificio,quo nota conditionis tantum habetur neceßitas illationis;non
v(us eft Ariftoteles circa modum fcribendi. nec tam miror autem antecedentis,nec confequentis,& in demonftratio
de do&rina eius,ficut deartificio,quodinfcribendo obfer ne Ariftotelis,non tantum eftneceßitas illationis,{ed & ne
uauit.circa igitur verba eius inquit loánes Grammaticus, cefsitaspropofitionü, fcilicet neceßitasantecedcntis& con
hunc moremiferuauit Ariftotetes,vtà quibufdam dignita. fequenfis,quare vs Arifto,hocvflenderet nobis rationabi
liter
 Lectionesinj.Phyfic.Ariftot.
liter,vfuseft nota càufali,quæ non tantnm ponit necefsita fiones vocatur methodus: & per methodum inteflexit om
35
tem illationis, fed& necefsitatem propofitionis & illatio nes artes ac fcientias.ideo,&c.
nis.fienim diximus, quoniá filolelt fup:r tcrram, dies eft:
hic eft necefsitas illationis,& necefsitas antecedentis,& có
£quentis:& nedum hicefthorum necefsitas,{cd manifefta
L E c T 10 DE c IMA QVARTA.
neceßitas,& veritaseorum.& ita,vt tota oftenfio fit,requi -
=SĘ. EMAN SIT illa particula textus,(cilicet
ritur veritas antecedentis,& confcquentis,& manifcfta ne —- -}}$ | quarum priucipia,caufæ, & elementa decla
-

cefsitas vtriufque,& non ficut hypothetica conditionalis, {1}*<$| randa.tribus nominibus enim Arift.fpecifi
quæ nihil plusvult,quàm quòd illatio fit neceflaria.& ita
tantum pönitnccefsitatem illationis.caufalis vero non tan
£i
2 §`
§Ã¦ cauit nobis (ubieétü illius dignitatisaffum
ptg.f.quoniá quidem intelligere,& fcire con
tum pofiit necefsitatem illationis, fed & veritatem,& ma $ingit circa omnes methodos,quarum funt principia, cau
nifefîam veritatem antecedentis, & eonlequentis. & ideo fæ,aut elementa. inculcauit haec rria nomináin illâ maiore;
colligatis cótralogicaftros,vt Pau.Venetum, & alios,quod & perh£ctria nomina fpeciaficuit Ariftoteles quatuorge
caufàlis propo(ìtio efthypothetica,& non categorica quia nera caufarum, fcilicet efficiens, formam, tnateriam.& fi
æquiualet conditionali.cofligatis etiani,9 aliqua conditio nem •quod auté genus caufarum fpeciale intelligat Arilto
nalisponit ineffe:quia códitio aliqua gquiualct caulali pro teles,acnobis denotet per illa tria homina,diuerfi funt ex
pofitioni,quae ponit inefie,quia ponit veritatem & antece Pofitores.Alexanderehim fecutuseft Eudemú,inquit Sim
dentis,& coufequentis,& manifeftam vt diximusnedum Plicius,dicit, quòd Ariftoteles nomine principiorum deno
illationis tantum,vt conditionalis;ad cuius necef$itaté non tauitcaufám efficientem: per caufàm autem intenditcau
requiritur veritas manifefta antecedentis,& confequcntis: fam finalem;& quia finicoincidit forma, ideo etiam fubra
fed tantum illationis fecundum Simplicium.igitur aliqua tione caufæ comprehenditcaufam formalem:per elementa
conditionalisponit incffe,fcilicet inqua eft notâ caulaiis.& autem fpecificat caufam materialem.fed Alexãdro obijcit
ratio eft quq mododiximus.Secundo in textu inquit Ari Simplicius, φ Ariftoteles, quinto Metaphyficesdefinicns ,
ftoteles, Quoniam quidem noffe & fcire, dupliciter expo clementa dixit,quòd elementum eft id, èx quoaliquid fit, t -

nuntur haec verba,vno modo,inquit Simpli.ius,auétorita cum infit:fed res,nedum ex mateiia,(edex formafit.ergo
te Platonisin Phedone, quidam exponunt,9 fint fynoni ita forma eft clemétum, ficut materia.ergo per elementùm,
ma,& idem important, g) eodem modo vfus e(t Plato ip non tantum caufàm materialem, fed & caufam formalem
fis,& fic Ariftoteles vtitur fynonimis,(ynonioma ponuntur nobis denotauit Ariftote.fed,paceSimplicij, mihi videtur,
grâtiâ ornatus,quod non quęriturimfcientijs.Ideo,yt dicit quòd non recte improbct Alexandrum :& fit recta opinio
Auerroes, in fcientijsnoneft vtendum nominibus fynoni Alexandri: quia quinto Metaphyfices, ad finem in vltimis
mis:& inquit,quia philofophusipfe debet imitari naturam, verbis Ariftotelis expreffe dicit, q, nomenelementifolum
{ed ipfà natura, quòd æquè benefacere paucioribus Poteit, materiæ conuenit:& inquit Ariftoteles,y tota natura, quæ
adid agendum non vtitur pluribus, non ytitur Pluribus:cr dicitur forma,eft fubftantiaaddita elemento,cum fit neq;
goeodémodo debet fácere philofophus.fruftrafitperPlu elementum, neque ex elemento.elementum enim, inquit
faquod perpauciora;fcilicetæque bene facere poteft,&c. Ariftoteles,eft illud,inquorefoluitur res,& in re quafima
aliter exponit Simpliciusideo hæc verba, quòd Ariltote teria fit.res ex elementoinipfàm materiam refoluitur:pri
les vfusefthis duobusnominibus; vno tamen ficutgenus, mo autem corrumpitur forma.ficut enim res vererefòlui
altero vero,vt fpecies:quiamagis felimitat:quianotitiaeft, tur in materiam,ita vere fit ex ipfà, & inde illa eft vere ele
quafi genus fciéntiæ. dixit ergonoiie& fcire, idelt,nQtitia, mentum:quare minime increpandus eft Alexander. Idco
qug eitfcientia,ficut fidiceremus animal homo,ideftani Simplicius ponit fecundâ opinionem de hoc,quae ell Por
, ihal, quiefthomo.inquit ergo Ariftoteles, quoniam noffe phyrij.inquit Porphyrius,quòd Ariftotelcs nomine prin
& (cire,ideft quoniam notitia,quaeeltfcientiahabens prin cipij& caufæ idem intellexit:quia principium & caufa có
cipia,caufas,& elementa, nonhabetur nili ex horum com uertuntur.quicquid enim eft principium: eft caufa:& econ
prehenfione,ideo,&c.Sed tu dices, quia Ariftoteleslimita trafolarationedifferunt: quiaillud dicitur principium,qua
uitfeadfcientiam,& nó dixit potius fimpliciter quoniam tenus principium eft:aliquid vero dicitur caufâ, non qua
omnis notitiahabens principia& etiam non cognofcitur tenus caufa eft,fi quatenus illi alterum fubfequitur: q, vero
nilihorum cognitione,&c.Dico,propter hoc,quia Propo haecconuertanturinuicem,probat Porphyrius;: quia quot
fitio tunceffet falfa.Non enim verumeft,quòdomnisnoti modis dicitur materia, tot modisdiciturcaufa.nam ex quo
tia,quæ habet principia,caufas,& etiam non po[sit appre aliquid fit,dicitur materia:per quod autem, fit dicitur for
hendi,nifi ex apprehéfione principiorum,& caufarum,vn maà quo fit, dicitur efficiens: gratia cuius, dicitur finis.ita
deinquit Galenùs, fatuus eft ille, quipotefthaberenotitiâ etiam de caufa: quia iam ex quo fit aliquid,e(t materia:per
alicuiusex (enlu,& quærat rationem.& quoniam aliquitex quam forma,à quaefficiens gratia cuius finis dicitur.Con
tushabent literam hoc pa&o,ideft quoniam quidem nofle uertuntur ergo principium & caufâ,acidem fignificant,in
& fcire cótingitcirca omnes methodos. ideo loánes Gram quit Porphyrius.in propofitoautem per hæc duonomina
maticus exponit,quid fit methodus:& nihil aliudeft,jqui Ariftotelesintendit caulasexternas, inquit ipfe, (cilicet ef
dem habitus,qui viam præftat cum ratione cuique quoad ficientem & finem:iftæ funt duæ caufæ extrinfecæ rei:quia
aliquas fcientias velartes cape(cendas promouetur,fed quia ipfam non ingrediuntur. Nomine autem elementiintclli
ob(curafunt hæc verba Ioannes Grammatici, clariora ha git duo genera caufarum intrinfecarum,fcilicet formam,&
bentur ab Auerroe.& ideo clariusexponit,& inquit,quòd materiâ, & ita per hæc tria nomina comprehendit quatuor
per methodum generaliter intelligimus omnem dilcipli generacaufarum. & inquit IoanncsGrämaticus,differt Pla
ham,& artem totalem,compendiolam,quibuscomprehcn to ab Ariftotele, quia Platopofuitfex generacaufarum. ad
cimus totam artem, vel difciplinam: quia omnis dilciplina ditenim exemplarem,& inltrumcntariam.Plato enim po
ex principijs primis per immediate peruenit ad conclulio nit, quòd in mente diuina fint fimulacra omnium rerum,
sig*& tofusillc procelius à Principijs Per mcdia ad conclu ' ficut domificator habet fimulacrum domus fiendg in men
-• -
Lud.Buccat,Phyl. E 2 ' tcfua:
 36 LudouiciBuccaferrei … /

tefua:notionesigiturillasin méte diuina appellat Plato cau ordo veronaturæ ficfehabet,vtcaufa ad caufâfum.quod.
famexemplarem;quiafunt exemplar rerüproducédarum• verenö omneprincipiü præcedat id, cuius eft principium,
resenim quas producit Deus, fäcit ad fimilitudinéillarum probat: quiapun&umeftprincipium lineæ: nön tamen fi
notionumi.pofüitetiam Plato caufam inftrumentariam,pcr mul caufà præcedit,fed fimul eß cum linea.Ita cor anima
quam fiunt res ad fimilitudiné exemplaris,quodeft in mé- liseft principium generationis animalis:non tamen præce
té diuina, ficut in rebus artificialibusinftrumentum,quod dit animalisgenerationem:fedeft pars generationis. Ale
mouetur,ab artifice ad producendum aliquod opus fecun- xandro autem obijcit Simplicius: quia dicebat Alexander,
dum fimilitudinem exemplaris, quodhabct in méte fuaar quòd nomine principij Ariftoteles intendebat caufam cf
tifex,dicitur inftrumentuin;vt faber vtiturferra adfabricá- ficientem{inquit Simplicius, reétius dixiflet Alexander:fi.
dumfcánum,ferra ipfà dicitur inftrumentum,quod moue- nomine principijcxpofuiffet Ariftotelem intelligere cau
tur ab artifice ad perducendum opus, fcilicet fcamnumiP- fàm finalem.& probât Simplicius:quia omniscauíá ef prin.
fum ad fimilitudinem exemplaris,quod eft in artificis m£- cipium:(de ratióne enim cít,vt fit principium)ergocaufa,
te. ficut etiam caufae fublunares, vt femen, dicunturcaufæ quæ eft Potifsima,eo magiseft principiuiii,(ed finis & prin
inftrumentales,& fecundariae:quia, ipfis mediantibus,pri- cipium caufarum : ergo finis maximè cftprincipium;ergo,
mus.artifex producit cunétas res fecüdum exemplar, quod Ariftoteles nomine principij, inquit Simplicius, magis ifi
habét in méte.ita,inquit Plato,inftrumentü illud quo Deus tendit caufam finalem, quàm caufàm efficientcm.Sedhoc,
vtitur ad producendasresineffe,caufà inftrumentaria dici- quod dicit Simpliciusaduerfusiftos,nihil elt,& miror de
tur.&iftäfTçãUf£GTjfiesfecündæ à Prima caufa. Deus Simplicio hic ifi parua intelle&ione di&torum Ariflotelis;
eiim,vtprimia caufâ,βroducitperfecufidascaufas,&gpera quiainquitPorphyrius,quod principium,& cau(ainuicem
turjfifiisinferióribus taDquaiì per inftrumenta. Arift.au- conuertütur, nec in pluseß principiüm quàm caufa. inquit.
tem fuit contentustantü qùatuor generibus caufarum» qui enim Ariftgteles quärtoßíétaphyfi. 3.cäufa & principiüm,
inflrumentalem,& exemplarem çaufam,vt naturalisPhilo cónfequuntur feinuiceui, ficut eös,& vnum cönuertibili
fophus,omifit,ifiquit IoaiinesGrammaticus:& fatiojquia têfêgriücrtuntur:ergoprincipium & caufâ. At tu dicis,er
apud ipfùm caufae fecúdariae finecognitione,&fciétiapro- go fibi repugnat Ariftótelesiquia quintoinquit, quòd prin.
ducuntfuoseffe&us:nöergo'ad fimilitudinéalicuiusexem ÉÉÉÉÉ habet,quàmcaufà,& punctum elt princi
;' plaris,nihil adexemplar alicuius natura producit:ficut vir- pium lineæ, nota cau(à. Dico, g) Ariftotclcsfoluit hanc dif
tus aétiua feminis producit animal,ac operaturabfque ali- ficultatcm,& apparentem coiitradi&ionem.dicit enim gr.
termini aliquandoprodiuerfà fignificatione fumi poffunt. \
cuiusfimilitudine: quia operatur finecognitione, vnde nó
cognofcit exemplar. an veroiftud exemplar omniü rerum
ideo etiam principium,inquit,ipfum cum ipfa cóuertctur.
fit in mente diuina,vel ne,alias dicemus, cum deprouiden
habent enim hitermini varias fignificationes:punótüenim.
i -
tiadiuinaloquemür(Ariftotelesbreuiter fecüdoMetaphy
in lineaaliquandonominabitur principium:aliquando ipfa
ficesponit opinionem fuam, inquitenim,g/ Deus in confi-
caufaeritprincipium.ita q cóuertetur,&c.Quòd etiamiar
; A#»z , aa^^ derationehorum inferiorum vilefcerct,& fibi detraheret: guitSimpliciuscontra Alcxandrum,g, re&iusexpofuiffet,
?«^ ^ 2? & ideò dixit,melius eft Deum non noffe quaedam,quáhgc fidixiflet nomine Principij Arift.intellexiffe finem& IqOIl
Τ. ]^ no(Te:negauitigitur Ariftotelescaufàmexemplarem: nega efficiens: quiaomniscaufà,quàcaufa,eftpripcipium:ergo
3r ** /?”uitetiamícaufâiminftrumentalem: quia caufâ fecundariae omniscaula,quà magis caufâ, erit etiam miagis principium.
A~^ ^^ non operantur ad exemplar alicuius. natura enim nö habet Dico,hoc nô fequitur, vtomnis caufa,quà magis caufa, fit
^ cognitionem fui effeétus,(cdeft,vita quædam fine cognitio magisPrincipium:quiaappellatione cauf£,& de rationefua
ne%perans:vndeiftae caufæ fecuhdariæ poffunt digi, prim£ qua caufa eft,vt præcedat in caufando. ideo illa erit magis
fecuhdü Ariflotelem, in fuogenere.etfiAriftoteles etiam , caufa,qu£ magispraecedit:non autem,vt fit principium,lcd
ipfe quinto Phyficorum omiiescaufasfecundas appellauit % finis,præceditorìnesaliascaufas: quiâ Effigiens rjouetur à
ihflrümentales:quia non operantur, ffTOnCUffente prima {. fine;mox autem fòrmam propter finem ad materiam: pri
çaufa:quia tamen non recipiuntaétionêfuam à prima cau-' maergo earü eft finis : ergo finis e(t maxime caufa ifle eft.
fa,etfifine prima caufâ opérarinópoffunt,ficutinftrumen ' ordofiaturæ : ficut ignis ìouetur ad producendum alium
tum artificis recipit a&iònem ab ártifice,ideo improprie ignem;à quoà fine,vtfcilicetproducat fibi fimile in fpccie
dicuntur inflrumientales'& improprie eas Arifloteles, fic quia ergoderatione caufæ cftprgcedere,ideo finis,quipr£
nominauit.exponitergoPorphyriusillatertia nomina, q* cedit,eit maximc caufa.cum dicis ergo finis,debet nomina
principia & caufàs intellexit duo generacaufarum extrin- rinomine principij; dico,propterhocnon (equitur,g> finis
íecapër elementaautemduogeneraextrinfeca, fcilicet ma fit nominandus nomine principij,immo improprie appel
teriam & formâ.fedrurfusobijcit Simplicius Porphyrio,& laretur principiú: quiaderatione principijclt,vtfubliliat,
alexan.&inquit quod haec expofitiöPorphyrij falfa eft* vtfcilicetfit re:&caufainfubfiftendo cft cfficiensipfum ,
quia non eft verü,q principiü& caufaconuertantur:quia quodprimofubfiftit,&in feeft.nódico,9 fitcaufaprima
^**; inplusfehabet prificipium;quàm caufa.quod patetabAri efficicns,(edeftprimainfubfiftédo:quia praeceditaliasfor
(j„;ftotele, quintoMetaphyfices ad principiumin plusquàm masfubfiflcntes.ideo meretur noméprincipij.finis autem
"caufâ; quiapun&umêß principiüiineæ:nontameneftcau- nömeretur nomé Êj:quia,Iicet finistit maxime cau
fàlineâ;item parsanimálisgefieralis & principiü,ficutcor: fa, & fit prior reliquis;nihilominus,quia non fubfiftit(non
non tamen efi caufà: immó& ipfum elt parsanimalis, Ita enim finiseftinre,fedfolum in appetituagentis naturalis :
folum nauiseft principium nauis,nótamenipfiuscaufa.fic deratione veroprincipijeft, vt fubfiftat)ideonóreéte for
* defundamentisdomus.fic non eft verum quodifle dicit.fe titur nomen principij.quia principium eft principium in
// cundog, etiam caufa& principiutn non conuertantur pro fubfiftendo.nomen vero caufæ maxinièconüenit fini:quia
„ , , batur: quia omnis caufa, quatenuscaufa eft,præceditrem, eft magiscaufa.caufâ enim,quàcaufa eft,vt fitprimaincau
• . 2 //v* ... § . cuiuseft caufà:principiüvero, quàprincipium stt,nonpre- {àndo, vt finis eft,&c.IdeoSimpliciusdat duàs aliaexpo
.-^ 1^3. ) arr*g*gitom£ id,cuiuseftprincipium.etg9;&c;. Quòdcau- fitiopes,quarum primamfequitùr Ioannes Grammaticus.
Az^ , ^/ £a Praeccdat,patct:quia caufà præfúPPonitordineminatura: alterâ Auerroes.primaexpofitioefl,vtdicamus g Arifto
a.

,»a * /*/* „i* »**) ;, $i- teles

 Le&tionesinj.Phyfic.Ariftot. 37
telesper haectria nomina principia,caufas,& elementa de le&ica vtente, vt fcilicet verfàtur circa aliasfcicntias, & vt
notat nobis quatuor genera caufàrum.pofuit autem prin vtimur eain modoarguédicirca aliasfcientias;& hoc po-,
cipium tãquam genus omnium caufarum:quiaprincipium do nó vtitur proprijs principijs,fed externis:quia verfatur.
eftqugdam caufa ad omnes caufas.per caufam vero,& cle circapropofitioncs externas,fcilicet aliarum ßientiarum.
mentü fpecificat illud genus,inquit Simplicius,& pcr cau nequeverum eft, quoddicit de rhetorica,quòd fit contimi
famintédit duo alia interna,fcilicet materiam,& formam. lisdiale&ticæ :quia fi vt dialeética verfatur circa omne ens,
&;hancexpofitionem,{icutdixi,(equitur Ioánes Gramma ita & rhetorica.non enim verum,q, rhetorica verletur cir
ticus,ipfamque probat, tum quia Ariftoteles infra,hocpa ca omne genusentis, fed tátum verfatur circa omne genus
&to vtitur nomine principij, per quoddä commune ad om dicendi, vt circa genus deliberatiuum, aut iudiciale.& hac
nes caufas, inquit enim generaliter loqués de oibusprinci ratione Ariftoteles dixit rhetoricam ipfàm effe cófimilcm
pijs,neceffàrioeft vnú, aut plurapricipia effe.& paulo poft, logicæ : quia ficut logica verfàtur circa omne genus entis,
cum de materia,& forma cgit,6c inquit,vnum igitur prin ita rhetorica verfàtur circa omne genus dicendi: non tamé
cipium, fcilicet materia, & alterum cuius ratio forma, &c. abfolute circa omne genus entis, & ambo ex cQmmunibus
quare, &c.fecunda expofitio Simplicij, cui adhæret Auer probabilibusargumentis,& eadem fere proportione,&c.
roes,.eft, vt nomine principij intendat Ariftoteles caufàm Dixit Ariftotclesintextu, quarum principia autcaufae,aut
cfficientem, vt dicebat Alexander. videatis primo, reiecit elementa.ita defiunétiueloquitur,& non copulatiue.dixit,
opinionem Alexãdri.vt fupra:modo eam approbat.nomi quarum fùnt principia caufæ,& elcmcnta. Quare ita lo
ne vero caufæ intenditcaufàm finalem:per elementum ve quitur Ariftoteles: non erat forfùn vera propofitio Arifto
rocaufàs internas,fcilicet materialem,& formalé, fed om telis,cü notacopulationis?optime crat vera, cum notaco
nes hg expofitiones defendipofIunt.quia infententia idem pulationis.curergo Ariftoteles permutauit notam copula
dicunt,folum difcordant denominibus.omnes enim intcn tionis in notam difiunétionis? Dico, dicit Ioannes, ideo
dunt,qp per hæc tertia nomina Ariftotelesintédat quatuor permutauit: non quia propofitio non cffet vera, (edvt illa
genera caufarum.differentiaveroin verbisparuimouenti. dignitas fua fit vniuerfalior,& cómunior,& pluribus fcien,
quare omnes verg funt,&c.Eft etiamaduertendum in ver tijs competat: vt ergoplures fcicntias Ariftoteles compre
bis Ariftotelis,quando dicit,quarüfuntprincipia,aut cau henderet,itadifiunétiue locutus eft.fi enim v(us fuiflet no
f£ aut elementa.curitalimitate loquitur Ariftoteles,& non ta copulationis,fermo fuus locum haberet tantum in fcien
fimplicitet dicit & abfolute 3 quoniam quidem intelligere, tia naturali: quiafcientia naturalis tantum habet quatuor
& fcire cótingit circa omnes methodoscx cognitione prin genera caufarum.hocmodo autem comprehendit omnes
cipiorum,&c.& non limitare,(uam propofitioncdicendo, fcientias mathematicam naturalem, & diuinam. mathema
quarum funt principia,& &c.huius caufam reddit Ioannes tica auté naturalis& diuina non habent omnia genera cau
Grammaticus inquiens, ideo Aiftotelemita limitaffefu farum. mathematicus naturalishabet tantum caufam for
bie&um fug propofitionis: quia aliquarum rerum habetur malem: & diuinus tantum habetduogeneracaufàrum.con
fcientia fine cogntionequatuor caufàrum.immoalicuius, fideratenim ille finem,&formam tãtùm; materiam autem
habeturfciétiafine aliqua caufâ, vtprimi entishabeturfcié &efficiensnonconfiderat: quiaconccrnunt motum.diui
tia finecognitione alicuius caufae. primü enim ensnullam. nusautem abftrahità motu.vtergocomprehenderet om
habetcaufam.& 1 2.Metaphyfices tradit Ariftoteles fcien nesfcientias Ariftotelesvfuseftnotadifiunctionis. In pro
tiam primi entis:& tamen caretcaufa.fecundoinquit Ioan pofitione vero Ariftotelis.& hic notetis mirü Ariftotelis
nes Grammaticus:& primaprincipia, quæ indemonftrabi artificium: quiain probatione maioris pofteavfuseft nota
liafunt, quibusreliquademonftramusipfa,fcimusfineali copulationis.inquit enim,tüc enim opinamur vnumquod
qua caufa: & ipfa magisfcimus quàmconclufiones, quæ ex quecognofcere,cücaufas primas,& principia prima vfque
ipfis demonftrantur,tamen haec principia non habent cau adelementacognofcimus, hic vfuseftnotacopulationis,vt
ias,Addit Ioánes, ficut eft dialeética,& rhetorica:quiai(tæ denotaretnobisprimam fuam dignitatem effe quidem ve
funt fcientiae,& tamen nö habentur exproprijsprincipijs. ramcum notacöpulationis; fedvfus eftnota difiun&ionis
iftæ enim peculiaribusprincipijs, non potiuntur,fedalienis Arifto.artificiofevt plura comprehenderet. Inifta proba
vtuntur:quia circa omnesfcientias verfantur, ac omnesin tione maioris funtaduertéda verba Ariftotelis.dicitenim
grediuntur. Ioannes inquit, ideo Ariftoteles adiecit hanc arbitramur vnumquodque cognofcere, cum caufasprimas
limitationem,quia non quæuis (cieotiaveldifciplina vtitur principia prima vfque ad elementacognofcimus.,in his ver
proprijsprincipijs,fed quædamfunt, quæ diuerfarum fcié bisiterum ingefsit difficultatem Ariftoteles:quorum ver
tiarum principiafibi ipfisaccommodât. Iccircoinquit Io borum triplex eftexpofitio. apud Græcosprimo Alexan
annes,confimilis diale&icg rhetoricaab Ariftoteledicifo der exponit,vtinquit Simplicius,quòd itaintelligéda funt
let,eo,q> vtræque circa eadem verfentur:fed hoc,quoddi illa verba, tunc enim arbitramur vnumquodque cognofce
cit Ioannestum de fimilitudine diale&icæ cum rhetorica, re,cum caufàs primas,& principiaprima cognofcimus vf
tum quòd vtræquecareantproprijsprincipijs,falfum.non queadeleméta.exponit vnumquodq;,ideftalicuius gene
enim verumeft,quòd careant vtræqne principijsproprijs: rationis fciétiá nóhabeamus, nifi fciamus fimpliciter prin
quialogigahabet propria principia,quibus procedit,vt lo cipiaprima,per quæ probatur talis conclufio,& principia
coscommunes,quibus dialeóticus argumentari poteft,in prima,in quae fcilicet dignitatescomplexas,& propofitio
librisetimlogices Ariftotelestradit nobispropriaprinci nesprimas illius fcientiæ, cuiuseft talisconclufio, ad elemé
pia, at dices, dialeéticaiugreditur omnesfcientias,& circa taergopropofitiones proximas illiusconclufionis, ficut nô
iplasverfàtur:ergo vtitur principijs alienis.Dico,dupliciter' poflümusfcirealiquam conclufionomnaturalem,nififcia
accipipoteftdialectica, vtprodiale&icadocente,ideftpro mus primaprincipia fimpliciter, quæ duosütprincipia me.
fcientia ipfa, quæ traditur ab Ariftotele in libris logices:& taphyficalia,vt de quolibeteftafirmatio, vel negatio,&,de
ita hæc habent principiapropria,& docet nos Ariftoteles nullo fimul, & propofitiones primas fcientiæ naturalis vt
argumentari.& hoc fàlfum dicit Ioannesquòd nonhabét quòd naturaeftprincipiümotus,&c.quòd motuseft, &c.
Propria Principia•alio móPoteftaccipi dialeéticaprodia vfque adelementa,idcft & propolitionesProximas,& pro
 *

38 Ludouici Buccaferrei :
bat fententiam fuam Alexanderex Platone:;quia ipfe Pla nus manifefta;ignoratis ergoillis primisprincipijs,impoßi*
to dixit, q fcientiæ ex fuppofitione interproprios limites bile eft habere fcientiam dc aliquo: quare ad omnesfcien-.
|
non funt fcientiae,id e(t fcientiae fubalternatæ non funt ve tiasfunt nece(Iaria. exponit ergo Alexander verba Arifto- ;
rae,& propriae fciétig in proprio generetquia oportet,vt re telisprimas caufas,ideft primas dignitates,& fimpliciter
foluantur fua principia in fcientiam fuperiorem,& fubalter prima principia: per principia vero prima, principia inter
nantem;& fciensin talibus fcientijs non fciet in proprio ge media:per elementavero, propofitiones proximas,& im- .
nere, nifi fciat refoluere fua principia in fcientias fuperio mediatas.ita enim Arifto.faepifsime nomine elementi vfus
res.tres autem funt fciétiae fubalternatae, id eft mufica,per eft,de propofitionibus indemonftrabilibus. (icut ctiam li
fpe&tiua,& geometria.iftae tres fcientiae, inquit Plato,intra bri primi Geom. Euclidis demonftratur de elementis:quia.
proprios terminos nö funt fcientig,nifi accipiant probatio primus liber feretotuseft de propofitiouibus indemóftra
nem fuorum principiorum propriorüexfuperioribus,&c. bilibus. & ita etiã accipit Ariftoteles primo Pofteriorum;

LEcTio DE c/MAgyINTA.
cum dicit,9 totfunt elementa, quot funt propofitiones in- .
demonftrabiles.& quinto Metaphyfi.ita etiäm accipit ele
mentapropropofitionibus in demon(lrabilibus.ideo Sim
75} R O B AT Ariftoteles in textu dignita plicius dat fecundam expofitionem horü verborum Ari
$i temfuam,quæ erat,9 omnis fcientia,qu£ha ftotelis,quòd fcilicet per caufas primas non intendit Arifto
§; bet principia, caufas,&c.non cognofcitur, teles principia communia,& fimpliciter prima. non enim,
223j nifi ex cognitione principiorum,&c.Pr9ba inquit Simplicius, i(titcrminihicin probatione dcbentiu
£A$ batipfàm per indüctionem inductamafupra mieodé modo,ficut fumebátur in dignitate: quia hic Ari
.
$$iiitfiTiominùm confenfu, vt etiam primoPofterio ftoteles in probatione maioris non loquitur de principijs
rum,in definitionefcire,(cilicet,tunc enim vnumquodque complexis,fed deincomplexis.ideoinquit Simplicius,cùm
opinamur cognofcere, cum caufas primascogno(cimus,& ipfe Ariftotelesponat quatuor genera caufàrum , fcilicet e£ ;
piimaprincipia vfque ad elementa. tripliciter exponeban ficiens,finem,formam,& materiam:ifta funt principia in.
tur hæc verba,vt diximus in externale&ione. Prima exPo complexa.tunc per id, quod dicit primas caufas,intendit fe
fitioerat Alex,quòd ifteeft fenfus verborum, 9 tuncopi; cundas primas caufas externas in fuogenere, vtin genere
namur vnumquodq;cognofcere, cum caufas PrifTas,& Pri caufæ efficientisprimüefficiens,ingenere caufç finalis pria
maprincipiavfque ädeléméta cognofcimus,ideft,cum c9 mum finem.per id vero,quod dicit elementa, intendit fecü
gnofcimus principia remotifsima ,& fimpliciter prima, & das primas caufas internas in fuogenere, fcilicet in genere
intermediavfque ad eleméta, id eft,vfqueadprincipia Pro caufæ formalis primamformam,in genere caufæ materialis.
xima demößrätionis:& comprobat Alexáderfententiam primam materiam, cum vero addit & prima principia, per
fuam te(timonio Platonisdicéntis,q fcientiaefubalternat£ hoc,inquit Simplicius, nullügenus caufae cxprimitur: quia
|
in propriogenere,n6funt fcienti£,&c.Sedhuicexpofitio iam per illa duo exprefsit; fed per hoc intendit quoddam
ni Alexandri obijcit Simplicius: quia non videtur verum, caufæ ad omnes caufas, (cilicet commune & primis caufis,
quòdphilofophus naturalis incognitione rerü maturalium & primis elementis.& ita per illa duo verba,{cilicet caufas,.
indigeat principijs fimpliciter Primis;quia ipfehabetfua & elementafpecificat Ariftoteles quod comprehendit fub
principia perfe nota, quæ non refoluit in aliqua aliaprinci principio.q, veroperprincipium primum id intendat Ari
pia.nönefiim ad illadüofimpliciter primametaphyficalia, ftoteles,patet, inquit Simplicius:quia de ratione primi prin
vt de quolibet, eft vera affirmatio,yelnegatio, & de nullo cipije(t,vt ipfum ex nullo fiat,(ed omnia ex ipfo fiât,& de
fimul:fed inpropriogenerehabetfuaprincipia manifefta, pendeant: vtexipfo omnia, ex nullaque alia caufa fiant in
ex quibus cognoícit cönclufiones abfque quòd refoluatiP eogencre.re&e ergo adiecit Ariftotcles prima principia,
fa ifi fimpliciter prima, fed hoc argumentum $implicijPa tanquam quoddam commune primis caufis,& primis ele
rum cogit:quia Àriftot.primo P6fteriorum docuit,q* di mentis.rationabiliter cnim,vt diximus,hæc appellat prima
gnitate§illæ,(cilicet priríaillaprincipia neceflàriafunt cui principia: quia de ratione primi principijeft, vt omnia ex
iibet erudiendo, duplex enim eft dignitas, quaedam Prima ipfo fiant, & principium ex nullo, & ex nullo alio fiât in co
ingenere,quaedam (impliciterprima.dignitates enim inge genere.ideoappellatcaufàs nominc principij: quia ex ipfis
nefeprimã,qug funt déterminatg caufae,vtin geometria,fi omnia fiunt,& ipfæ ex nullo.fed potelletiam effe alia expo
ab æqualibus æqualia demas,&c.ißænöfunt neceffarig cui fitiohorü verborum,inquit Simplicius, vt Ariftoteles per
libet erudiendo, fed tantum érudiendoin fcientijs geome ipfàinnuat modum pertraétádi caufas in fuogenere: quòd
triae.dignitates vero fimpliciter prim£,illae (cilicet duæ me fcilicet illæ traótandæ funt via refolutionis, vt, cum volu
taphyficae, funt neceffariæ cuilibet erudiendo, in quacunq; mus tradere notitiam alicuius generis caufàrum, via refo
fcieiitia.nemo.n.potefterudiriin aliqua(ciétia, nifi illis ad latiuaprocedere debemus, incipiendofcilicetà cau(ispro
hæreat:& ideoifíæ ingrediuntur omnes demonftrationes, ximis,magiscompofitis,fcilicetper mcdia procedendo,lci
non quidem formaliter, fcd virtualiter.& rationem addit, licet à caulis proximis, magis compofitis procedendo per
quare illæ dignitates fimpliciter primg cuilibet erudiendo intermedia vfqueadprimaprincipia,& fimplicilsimainil
fint neceffariæ:quia, fiquisnöaffentiatillis, quæ manifeftif logenere: vt ingííe caufae materialis animalis, fi volumus
fimæ íünt, minüs affentiet, quæ minusmanifeftaefunt:.illis pertra&are hascaufas,incipiemusàpartibus organicis:de
igitur ignoratis, non poteft aliquis acquirere aliquam do inde procedemus ad partes fimilares.proximae enim quan
&rinam virtualiter:ergohgc prima principiaingrediuntur titatis animal,& immediate ex partibus organicis,quæ dif
omnes demonftrationes.cum ergo dicit Simplicius, philo fimilares dicuntur;mox ex fimilaribus,pofteaprocedemus
fophus naturaliscognofcit propria principiaabfque hoc q> ad humotest deinde ad eleinenta: vltimo in materiam pri
refoluat ipfa in fimpliciter prima,ergo ad cognofcendas res mam. indicat ergo nobis Ariftoteles in his verbis,qy,cum
naturales nó requiritur cognitio primorum Principiorum : volumusPertractaredealiquogenere caufarü, incipiamus
nego argumentum: quia, fiquis nócognofcat illa principia à caufisProximis procedendo via refolutiuaadprimas cau
däïìßìaìa,& illisnonaffcntiat, non poterit ctiam fcire fìi fasfimpliciter;vt excmplificauimus ingencrecau(; mate
riali
 Leétionesinj.Phyfic.Ariftot. 39
rialis circa animal. idem etiam effet agendü ingenere cau hìbitu.& ita neque in genere cfficiétis incipità prima cau
{æ finalis,vt in homincs quia primus linis cft animal,ideo fa fimpliciter: quia,vt dixi, in genere caufæ materialis inci
ab ipfà incipiemus,{ecundus finis funt virtutesmorales: ter pit à duplici habitu,fcilicethumido,&ficco,quirefoluun
tius cognitio primientis.Item caufæ cfficicntis genuspro tur in materiam primam,& nonà materia prima; vt idem
ximum efficiens auimaleft:femé vero remotius;pater ad in genere cau(ae efficientis, non incipit à caüfa prima, fcili
huc remotius:coelum poftremo remotifsimum efficiés eft. cetà cœlo, fed à fole.iftae enim caufae tum habitus,tum fol
hæc eft.1.expofitioSimpl.Sed, quod dicit Simpl.nóeft ve refoluitur in primam.haec quidem inprimam materiam:il
rum,quòd.f.Ariftot.doceat,à quibus caufis fit incipiédum la vero in cælum ipfum.ldeoexponenda funt verba Arifto
in his pertra&andis, & quòdà proximis fit procedendum telis,inquit Ioannes,q> in omnigenere caufàrum incipien
via refolutiua: quia ipfe in hoc libroinpertraétatione rerú dum eft à primain illo genere, îresillæ, circ^ quas vcrfa
naturalium,incipità prima materia,quæ fuprema eft inge mur,fimpliciter,exprima caufa dependent: & fi taliscaufa
nere caufæ materialis.ideononincipiendum eft in caufisà, conuenit illi rei,prout confideratur, fedearum rerum,quæ
proximis,fedà cómunibus, vt hic facit Ariftoteles de ma in (ublimi fiunt,non eft fimpliciter cognofcere prima prin
teria prima.Ideo rectior eft expofitioIoannis Grammati cipia,vt materiam primam,& primam formam;fed elt £o
ci,& Auerrois,id elt q> Ariftotelesper hæc verba,fcilicet, gnofcere principiaillorum corporum, vt illum duplicé ha
tunc arbitramur vnumquodque fcire, cum caufasprimas , bitum.eft autem fimpliciter cógnofcere principia prima in
& principia prima cognofcimus, vfquead elementa.inten fuogenere non determinate,vídiximuseorü, quæ in fub
… ditper caufàsprimas,primas caufàs internas rei, id eft pri limifiunt.intelligendusergoeft Arifto.inquit Ioan.Gram.
14 mam materiam,& primam formam: per prima principia, quòd in omni re,cüqugriifius eiuscaufas,femperincipicn
f prinjascaufìs exterhas, id eft primum effiçiens & primùm dum àprimacaufagénéris illius:fi tamen prima cau{â con
3finem:deinde,vfquead cleméta,ait, ideft donec veniamus uenit illi.ideoin partefcientig debemus incipcreâ maicria
ad caufaspropinquas.per elementa enim,inquiunt ifti, in communihis, quæ debent tradi, ibi non à materia fimpli
tendit caufas exiftentes in re propinquas, & eflentiales.& citer,&c.Scdhoc, quoddicit Ioannes,noneft verum: quia
huic verbo Ariftotelis poflumus nos addere, inquit Auer præceptum quodhicponit Arifl.quòd fcilicet in pertraéta
roes,& vfqueadproximum efficiens,& proximum finem. tione caufarum incipiendum eft àfuprema caufâ illiusge
ita q) incipiendumà primis caufis internis,& externis,do neris. hoc non eft verum de aliqua parte fcientiæ naturalis;
nec deueniamusadproximastum internas, tum externas, vt de illa,quæ traditur in libris Meteoiorum,ficut exponit
fcilicetad proximam formam,& primam materiam,pro Ioannes:feddetotalifcientialoquitur,q, cum pertraétand£
ximum efficiens, & proximü finem.& ita,inquit Aucrroes funt caufae fcientiæ totalis, vt fcientiæ naturalis,incipiendú
i Ariftoteles dat nobis ordinem tradendi caufam in fuoge eftàprimacaufa.cum igitur philofophus egerit deprima
nere,g) incipiendum eft à prima caufain eogenere,pcrin materiain propriolibrototali, non amplius de ea incipiet,
termedia procedendo vfq;ad clementa,ideft vfqueadpro nec de caufaprincipali declarabit in alioloco. inpertra&a-
xima.&ifteeftordo compofitiuus,& huncordinem ferua tioneergoplantarüm non incipità prima caufà: quia cum
vit Arißoteles indemonftratione rerumnaturalium: quia «deprincipijscommunibus totalisfcientig naturalis ageret,
àprima materiaincipit,ytpatet &c.Auerroesaddit hic ver incepità piimacaufa,& abunde de materia primapertra*
büm obfcurum.Domini,egononintendo declarare vobis &auit.& ideoinpartialibuslibris ampliusnonrepetetpri
omnes intricationes Auerrois:fed tátum,quæ mihi obfcu mammateriam:quiaeamtradidit inhoclibroPhyficorú,
ra,& vtilia videbuntur. dicit ergo Auerroes,q* Ariftoteles non oportebat igitur ibi fieri mentionem deipfa:quia eft
per primas caufas intendit intrinfecas,fcilicet primam ma partialisliber.Superhisverbis eft dubitatio,cum Ariftotc
teriám,& vltimam formam: quiainquit Auerroespræter les in maiorifuapropofitione numerando caufaspermuta
primam materiam,& vltimam formam cuiuslibet reinatu uit notam copulationis in notâ difiun&ionis.diximus,non
talis,omnes aliæ formae,& materiæ funtformae compofitg. idcopermutâffe,quiapropofitio non effet vera cum nota
vnde re£te dixit Ioannes, quòd Ariftoteleshicintradédo, copuiationis,fèd vt comprehenderet omnes(cicntias; quia
caufas infuogencreintendit,q»procedendum eft via com folafcientianaturalisfpeculatur omniagencra caufarú.ma
pofitiua,& non refolutiua. Additaliud verbum Auerroes, thematica autem tantüm,videlicet genus caufae fcilicct for
çp hic Ariftoteles alio modo vtitur his terminis,principiú, mam.metaphyficaduogeneracaufarum tantum confide
caufà & elementum, quàm vfusfueratindignitate fua.di rat,fcilicet formam,& finem;nonconfideratefficiens neq;
cebat enim ibi,quòdperprincipjaintendebat caufas efficié materiam:quia hæc motum concernunt,vt ergo Ariftotc
tes,per caufas,fincm:per elementa, materiam,&formam. les fcilicet comprehenderet,tumfcientiam diuinatm »tum
hoc modoinalia fignificationeaccipiuntur hi termini.per metaphyficam, dicuntifli, Ariftoteles difiunäiuc locutus
principia enim intendit primas caufas externas, (cilicet pri fuit:Sed eft dubitatio primo de metaphyfico: quia dicunt,
mum efficiens, & primum finem: percaufasprimas, inter quòd mgaphyficusnön confiderat materiâ, meque efficiés.
nascaufas,fcilicetmateriam primam,& piimam formam: Contra:quia Ârifloteles, o&auo Metaphyfices,longofcr
per elementavero,caufasproximasinternas, vt in homine monetradit nobis notitiâ demateria. oltendit enim ibi ma
partesinftrumentaleshominis poffumusetiam addere cau teriamefIe,& quidfit materia,& qualiter.extranfmutatio
Has proximasexternas,& ita inquit Auerroes. exponimus, ne enim venatür primam materiam;deinde oftendit,quòd
ficut etiam dicit Ioannes Grammaticus,vfqueadelemen alia eft materia gênerabilium: aliacœleftium:tidem dicit,
ta,ideft vfque ad caufas proximasinternas,& externas: & g, fàtisfaciendumeftqugftioni quaerenti,de quocftrcs per
addit Ioannes vnum verbum, g) hoc, quod dicit Ariftote çognitionem:de materiâfimiliter: deefficiéte, quatenusa!
les, noneft fimpliciter verum,g, fcilicet intradendocaufàs terüm tranfmutat alterum.quomodoergo dicüt ifti,quòd
* Gtincipiendumà prima caufa:quia nec ip(e femper incipit metaphyficus non confideratimateriamjnequeefficiens. (e
àprima caufa.in libris enim Meteororum, in tradendocau cundâdubitatioeft demathematico:quia dicunt, q» mathe
fas eorum,quæ infublimi fiunt,non incipità prima mate maticus non vtitur nifi forma. Contra.quia mutica fub
riafimpliciter, {cdincipità materia2ropinqua,fcilicetab alternatur ipfiarithmeticg,& habct caufam matcrialem&
- formalem
 /

,--- - -.
^ -

4o Ludouici Buccaferrei
formalem.habet'enim numeros, qui proportionantur mate ideore&iusdicatiscum Alexandro,& Auerroe,q»fcientia *
riae,& habet proportionem ipforum numeroromjvt dupla, mathematicanon habet nifi vnum genus caufae,(ìlicetfor
fexquialtera,qu£gerit vicé formaeiergo nö eft verum,quod malis.At dicis,muficaconfiderat números,quihabent ra.
ifiidicunt, qüöd mathematicustátum forma vtatur,tertio tionem materiæ,& proportionem, quæ habet rationem for
dubitatur, qüia videtur etiam, quòd mathematicus confi mae.Dico,& fi habeant numerirationem materiæ,impro
deret finem : quia omnis fcientia fpeculatiuaeft gratia fui, prie tamen funt materia: quiailla materia non eß materia
& gratia fuæ cóntemplationis: quomodo ergo ipfà geome tranfmutationis.non enim eft cum tranfmutatione.hic au
triãeft tantum circa formam, & non confiderat finem,cum temnosloquimur non deilla materia,quæ non e(t vera ma !
geometria fit fcientia fpeculatiua.etiam, quia geometria, teria,fed de materia tranfmutationis, quæ vera materia efl; ,
çjuae traditur in.io.libro Euclidis;fubalternátur omnes ar quare nihilad propofitum:quia eodem modogenus refpe•
tés mechanicae. ille vero habet finé: quia ordinatur in opus &tu propriae differentiæ appellatur materia, fed improprie,
ad vtilitatem,& commodum hominis:quomodo ergo non et cetera.Sed fàltem non effugies, quingeometria çoniide*
habcnt finem. Etiam ego addo, quia fi mathematicuscon ret caufam finalem,& ita plus vno genere caufæ confidera
fiderat formam:ergo & materiam:quia correlatiua funt:& bit geometria enim eft grátia fui.fcientia enim fpeculatiuâ
correlatiuorum efîeadem difciplina,vt dicit Ariftoteles fe in alium finemnon ordinatur,fedeft gratia fuae fpeculatio.
cundo Phyficorü.tum au&oritate Ariftotelis fecundo Po nis.Dico,quòd,fi cöfideratur geometria in feipfa,vte(t fcié
fleriorü dicentis, quòd mathematicus demonftrat per cau tia fpeculatiua,fic habet finem, quatenuseft fàétia:quiaeft
fàm materialem.tum etiam,quia eadem eft quantitas,quæ gratia fui, & omnis fcientia fpeculatiua habet hunctálem 6
confideratur à mathematico,& à naturali, eadem enim eft nem.fed qui dicunt,quòd mathematica non habet finem,
quãtitas mathematici,&.naturalis: fed naturalis pcrfe&am mgn ficloquuntur,quofcilicet adipfasfcientias fed quoad
fcientiâ habere non poteft deipfà quantitate finccaufama id,quod confideratur in ipfa:quia ómnia, quae confideran
teriali.Deprimo cum dicis,quòd metaphyficus cnnfiderat turinipfa,vt lineae, fuperficies,& &c.non habent effe inre
genus caufæ materialis: quia Ariftoteles 96tauo Metaphy. nifi in imagine. mathematicus enim præfcindit à fubflan*
iongo fermone tradit notitiam demateria. Albertus Ale tia.ergo inter res,quæ carentfubftantia,vtita cófiderantur,
majus repondet,quòd metaphyficus confiderat materiam carent etiam fine:quia finis non elt nifi rerüm fubfiflentiü,
non pro ήateria, fed vt comprehenditur fub communita hæ vero res mathematicescarent fubfißentia : ergo & fine,
tibus metaphyfici, vt fcilicet habet rationem entis & fub fcientia autem, quia eft fibi finis eo modo, quoêtt bbi fi
ftantiae,&c.At Arift.ibio&auo Metaphyficöfideratipfam nis,&c.Quod addis,quia fi fcientia mathemática confide
vt tranfmutatur?εχΊräfmütatione efiimivenatUFjateriam ratformam:ergo & materiam;nam cortclatiuafunt, dico,
-pTam.propter hoc aliquifatuidixerunt,9 quidem me quòd apud Ariftotelé duplex eft forma,fcilicet forma de
thaphyficusconfiderat.fedideo dicitur metaphyficus care clarans rem,& É perficiens, fiue materiam.
re materia,quianó vtitur ipfa,nequeperipfam aliquid $/forma declariseft ipfa definitio,ijuae declarat quidditatem
monftrat: quia,&c.Sedobftat apudAriftotelem fecundo / rei.& quòd hoc fit verum, quòd ialis definitio, quæ decla
Poft.quòd per omne genus caufælicetdemonftrare. fi;er rat reiquidditatem,dicatur forma, videatis Ariftotelem fe
gohabet metaphyficustale genus; quareperipfumnon po ! ptimoMetaphy.vbi declaratreiquidditatem,vbi manife
terit demonftraré? Ideodicatis,quòd metaphyficusconfi {ledicit,quòd omnes PartesÉ, æ,&c.&
derat quidem materiam in vniuerfali,& habet rationé vni {ecundo Poft.& ita Alexãder conformiter Ariftoteli dicit,
uerfalis,& entis:omnia enim hac ratione confiderat.infpe qmetaphyficus®lacaufaformalivtitur.fprmavero perfi
ciali autem tantum duo generacaufæcófiderat,fcilicet for öiens materiam eft,qugdatefle rei,& exipfaomnes re$cö
malem,& finalem.& hæc duogenera definit, vt metaphy ponuntur.cum ergo dicit, quòd mathematicus vtitur caufa
ficus: reliqua autem duo genera in fpeciali non confiderat formali,intelligitur de hac caulaformalideclarante, fcilicet
metaphyficus: At Ariftoteles.8.Metaphyficestradit noti de definitioneipfà, quæ declarat quidditatem rei,non au
tiam materiae.Dico, tradit quidem,{ednon vt metaphyfi tem deforma materiam perficiente. quare, nec iplam cum
cus,(ed vt naturalis.induitanim tunc habitú naturalis phi *ranfmutatione confiderat,fedficutconfiderat definitioné,
dofophi. medianteenimtfafifmütatione inuehit materiam, qug eft forma declarans,ita confiderat definitum,quod eß
&hoceftnaturalis,& omnia ibide materia prima,vtnatu materia declarata,& hgc correlatiua funt,quare patet,quo
ralis tradit,nó vt metaphyficus. fimiliter neque definitef
modo mathematicus confideret materiam non perficien•
ficiens quinto,& nono metaphy.non vt metaphyficus,(ed tem fed declarantem.ideo patet argumétum,&c.Sed tu di
vt naturalis,qui eum definitpertráfmutationes.dicit enimcis, primo Euclidis.32.demonftramus tiiangulum habere
principium tráfmutandialterum, in eo, quod alterum,&c. nonper definitionem trianguli, fed perpafsioné tumprio
De fecunda dubitatione,de mathematicodicit Simplicius, 'rem, tum pofterioré;vt per habere angulum extrinfecum
propter hoc reprehédenduseft Alex.qui dixit{qúentiasma duobusfibiappofitis gqualiter intrinfecis,i(lanoneft defi
thematicasnon vtinifi vnogenere cauf£:quia pluribus vti nitio: ergo per aliam caufam demonftrat mathematicusj
tur.mufica enim confiderat numeros, quihabent rationem per definitioné, & formam declarantem,&c.Dico,omißis
'materiae refpe&u proportionum ipfàrum : quia proportio aliorum nugis, quòd mathematicus femper demöftrat per
gerit vicem formae. Et geometria confiderat finé:qüiaom definitionem fub;e&i.Contra, dices,hic perpafsionesde
nis fcientia fpeculatiua eft gratia fui.fed Simplicio obftat; monftrat. Dico, g) per illam pafsionépriöredì defcribitno
quia materia,vt materia,circumfcribit motum,& efficiens, bis definitioné trianguli,& ita definitionéfubie&is & hoc
vt efficiens.ergo folius naturalis philofophiæ eit confide modoeft demonftratio potifsima, fcilicet per definitioné
ratio haec. mathematicus enim abftrahità materia confe fubieéti non dicoauté per definitionem paîionis:quiailla
quenti.inde fequitur,9 materiacœleftisrefpc&umotus,di non elt demonftfatig potifsima:quia potifsima debet effe--
citur materia:quia vt materia circumcernit motum:refpe per caufam,vtfubiectüm elt caufiomnium pafsionum ab
&u vero formæ cœleftis dicitur fubie&um:quia fic cft íine ipfo e£anaatium:& non prima eft caufa,fecündo,vtcapa
' motu, quiaabfq;tranfmutatione illaformaeftinmateria. citasdifciplinaenoneft caùfarefibilitatishominis:quiavna
Palsio
 Le£tionesinjiPhyficAriftot. 41.
- paßionon eftcaufa alterius,vt credidit Egidius,fedfubie maticus poteft perfe&e comprehendere quantitatem fine
&um ambarum:ideo definitiofubieéti, nö paßionis debet materia.At dependet ámatcria.verum eft;fi mathematicus
effe medium in demonftrationepotifsima,&c. ' ,: non cöfiderat ipfim,vt habet elfe fubfiflentiae,fedvt habet
effe in cognitione,vt fcilicetabftra&aeftà corpore,& à ma
• L E CTIO DECIMAS EXTA. teria,& hoc per opus intelle&tus.fed adhuc dicis, quomo- ,
dopotefthabere effe in cognitione fine materia,cum quam
áíô RAT dubitatiode mathematico,quia fecú titas naturalis & mathematica fint eadem,&c.D.Thomas
£!£lyl dum fententiam Alexandri & Auerroisyte propter hoc argumentum dixit, φ mathematicus confide
3 N 23. batur tantum genere caufae formalis,& folui rare materiam fine quantitate reuera non poteft,nec etiam
ßräë] musillam dubitationem, quo modoforma & confiderare quantitatem fine materia: quia pofterins nöpo
materia correlatiua funr,& quòd aliquis poteft vnumgenus teftfepararià fuopriori:fed quantitas pofterior eft materia
caufæ£ormalis confiderare, non confiderato genere caufae primarergo non poteft ab ea feparari.& fic eam confiderat
materialis.diftingucbamus enim deforma,& diximus ma quia ita res fe habet ad cognofci,ficut fe habet ad effe,vt in
thematicum folâ forma declarantevtidiflin&tione ipfa,nö fecüdo Metaphy.&c.ideo dixit diuusThom.quòd duplex
perficiéte,vt diximus,(cilicet,&c.Erat alia difficultas,quia eft materia, fenfibilis,& intelligibilis.materia fenfibiliseft
AriftotelesfecüdoPofteriorum dicit,® mathematicus de materia prima qualitatibus affeéta:materia autem intelligi
monftrat per materiam:ergoipfam confiderat.Dico,quòd bilis eft materia fine fenfibilibus conditionibus.& mathe
duplex eft materia,quædam fenfibilis,qugdamintelligibi maticus confiderat fhateriam intelligibilem inconditione
lis;&eftdiftin&io Ariftotelis fèptimo Metaphyfi.materia quantitatis, nóautem materiam fenfibilem. Sedhoc quod
fenfibiliseft quæ motum concernit, & eftcumtranfmuta dicit D.Thom.nó eft verum: quiafi mathematicuspoteft
tione:& de hac nonloquitur Ariftoteles fecundo Pofte confiderare quãtitatem fine materia fenfibili, poteft etiam ,
riorum cum dicit,mathematicus demöftratper materiam ipfam confiderare abfque alia materia:quia velquantitasha
materia autem intelligibilis eft,ficut continuum rcfpc&u bet effe fubfiftensinre: velhabet tátum efTe incognitione.
figurae.Alio modo ficüt partes refpe&u totius partes enim fiprimum non poteft confiderariabfque materiafenfibili,
appellant matcriam rotius, vtfemicirculuse{t materia cir fic fecüdum nullam materiam requirit ineius cognitione:
cùii,& hoc modo víitür mathematicus materia, & hoc pa quia fialiqua requirerentur,maximeeffetfenfibilis:quia ab
&todixit Ariftoteles, quòd mathematicus demonßratper ipfa dependetineffe,fed ipfâ non requiritur: ergo nec intel
materiam partem adprobandum totum: demonftrat ergo ligibilis.Atdices,non eft verum, quòditaincognitioneha
mathematicus per mäteriam,ideft totum perpartes.& fic beat effe à materia fenfibili: ergo necâ materiaintelligibi
Ariftotelesdixit,quòd hæc dcmonftratio,in. 32.primi Ele li:quia eft vna,& eadem quantitascum quantitate natura
mentorum,erat ex materia: quia procedebat ex partibus.&c li;confideratur tamenà mathematico fine materia: quiapo
etiam demöftratiotaliseft. omnisangulusfuper arcumin teft ipfe in fui intelle&ione eam præfcindere à materia:&
' femicirculo confiftenseftdimidium duorum angulorü re ita eandem quantitatem confiderat,fedfolumadimitillud,
&orum: fed omne dimidium angulorum re&orumeftre quodaddit philofophus naturalis, fcilicet materiam,& effè
&us:ergo omnis angulus,quieft medius duorum angulo corporis affeétionem:&hocdemptoreliquum,quod rema
rum re&orum,eft re3us,proceditenim hæc demonftratio net de effentiaquantitatiseft;& hoc confiderat mathema
ex materia,quiaex partibùsanguli.& videprobationem in . ticus,fed inconfideratione philofophinaturalis non requi
tefiio Euclidis,propofitione.3o.& LinconenfemfecundQ rebatur materiaintelligibilis: ergo necincöfiderationema
Poft.cap.tertio,&c.Adaliam dubitationem,quiaeadé eft thematici:quia totum effe quantitatis confiderat,quodco
quantitäs,quæ cófideraturâ mathematico& naturali.ficut fiderabat philofophusexcepta materia: quiaetiam abfcin
ergo naturális nópoteft fcire ipfam finemateria,ita& ma ditâ materia,& ipfam ponitincognitionetantü.volo enim
thématicusconfiderat quantitatem in materia,dependet.n. vt imaginemini aliam effe quantitaté mathematici,& phi
à materiaipfà quantitas:nópoteftauté caufatumfciriigno lofophi naturalis,&c. Adillam propofitionem diui Tho
ratafui caüfa:ergo ignorata materia quantitasfcirinonpo mae,nullum polleriusfeparaturà fuopriori. Dico,quòd ve
teft. Dico, quòdlicetvnaeadem quantitas fitnaturalis, raeß hæc propofitiotantü,quando polteriuseft deeflentia
& mathematica(reuera enimita eft,vt dicet etiam Arifto prioris, cuiusnoneftquantitas, refpe&tu materiæ primæ :
teles fecundohuius) differunttamen haequamtitatesinmo quia quantitasnon eft deeffentia primæ materiae. prohoc
doconfiderandi: quia quantitasànaturaliconfideratur,vt vide Zimaram Theoremate.78.&.81.& quòddicüt Ari
eft affe&iocorporis,& ipfiuscorporis terminus.ideo cum {totelé dicere quarto Metaphy.totefle partes philofophiae,
materia ipfà cogno(cit.geometraautênon confiderat quá quot fùbftantiae.Dico,q, Ariftotelcsloquitur tunc de par
titatem, vt eft affc&iocorporis & terminus;fedconfiderat tibusprimæ philofophiæ,vtibi Alexander,& Auerroesan
vtinpropria effentia,&propria definitione.hocpaétoip fiotarunt,&c.fed vos dicetis, quare non eft fic dealijsacci- '
famfequeftratâ materia,& fi ab ipfâ dependeat.mathema dentibus,ficuti de quantitate,graliaaccidentiaà matcria
ticusenim abftrahit quantitatem à materia,&à corpore,& abftra&anópoffùnt taliter,vt fine materia confiderentur.
ipfam confiderat,nó vtinaffe&ione corporis, fed vt in pro Dico,hocideoeffe:quia omnia alia accidentia habét fùbie
pria effentia& definitione:non regeritur tamentalis quan* άum proprium,& dcterminatü:ideo fine illo definiri non
íitasin refedfoluminimaginatione:necpropter hoc diffe poffünt,necconfiderari.quantitas vero omnibus caufiseft
runt hae quantitates,fedidem funt;& eft tátum vnaeadem & omnibus conuenit,& nullieftpropria,acfiullum deter
quantitasdiuerfimode confiderata: quia à naturaliconfide minatumfubie&um fibi determinauit : ideo fine matcria ,
fatur, vt e(t in re,fedà mathematicofecundü propriam de &fubie&odefiniripo{funt,&confiderari,& perfe&e co
finitionem & infe,&c.Sed cum dicis,quãtitas lecüdum fui gnofci fine materia.caretenim fubie&o proprio:& ratio
effe dependetà materia3 quomodo mathematicus Potefteá diuerfitatisfumhitur ab Ariftotelefeptimo Metaphyfices.
confiderare perfeâe finemateria.nópoteft enim caufatum 35. Alia aacidentia determinatione tibi proprium, & Par-.
perfe£tecogno[ciabfq;cognitione cauf3 Dicc,g math&-
-*
üculare fubie&um,ideo definirinópoffunt: quare,&c.Se
* -£ . Τ I Lud.BuccafiinPhyf, F quitur
 -

* •

42 *.
-

, , **
• - • Ludouici Buccaferrei
quitur,fecunda difficultas in verbis Ariftotelis: quia dixit farum.intradendisenim omnibusgeneribus caufarü, effet
Auerroes ficut reuera eft,g, Ariftoteles fumitaliter hgc no incipiendum ab altiori genere fecundum naturam;& itaa
mina,fcilicet principia,caufas,& elementain maiori propo genere caufae finalis,ita enim eft ordo naturæ:fecundum na.
fitione.&aliomodo ipfis vfuseft in probationeillius maio turam enim priuseftgenus caufae finalis omnibus alijsge
ris.exponebatur cnim,quòd in maiori per principiainten neribus caufàrum, finisquidem ponit necefsitatem efíié
dcbatgenus caufæ cfficientis:per caufas,genus cauf£ finalis; ti:efficiens neceßitate formam:fórma matériam.intraden
per clementa, materiam,& formam.in probatione autem daergo notitiaomnium generum caufàrum, effet incipien
exponitur,q» per principia intendit primas caufasexternas, dum à priori, & altiorigenere, fcilicetà finali: quia drdo
fcilicet primum agens,& primum finem: per caufas vero, doctrinæ debeteffe conformisordini naturae.oppofitü ve
primas internas,fcilicet primam materiam, & primamfor ro fecit Ariftoteleshic:quia intra&andis generibus caufà
imam;per elementa vcrô, caufásinternasproximas, fcilicet rum incepità genere caufæ materialis, fcilicetà prima ma
materiam, & formam proximam: vtitur ergo his terminis teria:polteaadformam:deinde adefficiens:vltimo ad finé,
Ariftoteles alio modo ex partcantecedentis: & alio modo defcendit:quomodoergo, fiita e(Iet,vtdi&tum eft,Ariflo
exparte confcquentis: argumentum ergo Ariftotelis pec teles feruafletordinem doctrinæ in histradcndis.Elt quar
catfallacia æquiuocationis,&c,Secundodubitatur:quia fe ta dubitatio,& vltimacirca verba eiufdcm propofitionis.
re ab omnibus cxpofitoribus dictum eft, ideo Arift.in fua maioris:quia Auerroes declarans,quid nam Arißoteles im
maiore pcrmutafle notâ copulationis in notam defiunétio tclligeret per primas caufas,& elementa, inquit, per prima
nis,cum dicit,quarü (unt principia caufae,autelementa,non Principia intendit primas caufas internas, fcilicet primam
dixit,ideo dico,hoc facit,vtinquit Ioannes Grammaticus, materiam,& primam formá,quae enim funt prgterprimam
vt fcilicet cóprehenderet omncsfcicntias:quia, fi vfusfuif materiaa',& vltimam formâ rerum naturaliü,inqüit Auer
fet nota copulationis,folum verificareturillapropofiti9 de roes,funt materiæ compofitæ, & formæ compofitae.dubi
fcientia naturali: quia fola fcientia naturalis verfatur circa tatur quidnam intelligit per primam formam,& quomodo
quatuor genera caufàrum. aliæ duæ autem non: quia phy omnes formæ præter primam fint compofitæ: quia omnis
ficustantùm duoconfiderat,(cilicct finem,& formam,mc formaquâ forúa eft fimplcx effentia: qüomodoergo præ
taphyßcüsverotátum formam,fcilicet definitionem,idco ter primas omnes funt compofitae.ficctiam de materiâ quo
víomnesfcientias comprehéderet v(useft notadifiunâio modo,ali;à prima fint compofitg. Ad has dubitationes re
nis.Eft dubitatio,quia philofophus naturalis non confide fpondeo.adprimam,cum dicitur,quia Ariftoteles in fuoar
rat primum finem,& primam formam:quia hæc abfcindüt guméto alitcrafTumit terminos in antccedëte, quàm affum
à motu. omnisenim cognitio philofophinaturaliseft cum pferat in confequente,ideo peccare videtur fallicia æquiuo
motu; ergo non eft verùm, quòd philofophus naturalis ver cationis. Dico, g) verum elt,quòd Aritloteles aliter fumit
fetur circàquatuor genera caufarum,vnde etiam non eft ve terminos,fcilicet principia, caufàs, & elementain maiori
rum,qyiftidicunt, quòdfi Atiftoteles vfusefIetnota copu Propofitione, quàm facitin probatione eiusdefa&o:itatß
Jationis, folum comprehendifletfcicntiasmaturales;immo ficut exponit Auerroes,nihilominusnofielt fàllaciaaequi* *,
necipfam comprehendiffet: quia non omnia genera caufâ uocationis: quia propter hocnon variatur nequeremoue-,
rum confideraht primum finem,necprimam formâ, rema tur veritas propofitionis, fed femper remanet vera.eflo.n.
net ergo,9 falfa fitpropofitionismaiorisprobatio, in qua quòdfecundum variam fignificationem fumantur termi
vfuseft Ariftoteles notacopulationis in enumeratione cau niin antecedente*& confequente;iftatamen varictastermi
farum,&c.Tertio,& difficilius dubitatur, quia circa illam norum non variat veritatem propofitiònum: quiafemper
probationem maioris Ariftotelis,(cilicet,tunc enim opina per illos terminos intelligimus quatuor genera caufarum :
mur vnumquodquecognofcere,cum caufas primas,& Prin quia ergo non variaturfenfus, neque veritas propofitionis,
cipia primavfque ad elementa cognofcimus,dicebat Ioan ideo nec committitur fallacia, vtcredis,&c.Dubitabas fe
nes Grammaticus per hunc modum loquëdi Ariltotclem cundo,quiain reddendo caufam,cur Ariftoteles in dignita
nobis dixiffe ordinem pertraótandi caufas in eodem gene te fua permutauerit notam copulationis innotam ditiun
re:quia fcilicetincipiendumà prima caufa in eodem gene άionis enumerando principia : & diccbatur ideo,vt com
reperintermediaadproximas caufas.Item eft ordo doétri prehenderet omnesfcientias: quia cum notacopulationis
næ tra&tandi caufaseiufdemgeneris dicebat Ioannes:& ra tantum fcientiamnaturalem comprehendiffet.fola enina il
tio erat:quia ordodoëtring;debet effe conformisordinina laverfatur circa quatuor genera caufarum.Dubitabaturer
turae, vtfemper priorianatura prius pertraétentur;cum er go, quiaphilofophianaturalis non cófideratprimum finé,
gocaufaealtiores fint naturaprioresipfispofterioribus; er necprimam formam. haec enimabfcinduntà motu: ergo
go ordine naturæ ab altioribus eiufdemgenerisin pertra non omniaquatuor generacaufarum.Dico,falfum eft. Tu
έtapdocaufaseftincipiédú.dehoceft dubitatio:quia oâa dices,át,nóconfiderat primum finem, nec primamformâ.
J uoMetaphyfi,adprincipium ÉÉ caufàs Dico, nonconfiderat quidem primum finem, nec primam
alicuiusgefieris, primo qugréda e[t caufaproxima&deinde formam fimpliciter : quoniamiiftaabfcinduntà motu, fed
remota,vtfiqugramuscaufam efficientem hominis,inquit infuo genereinter proprios terminos, quatenus naturalis
Ariftotelesprius refpódebimus per caufàs proximas,quàm eft,confiderat primum finem,& primam formam.Confi
\

per remotam, vt fcilicetperfemen; deinde Per hominem; deratenim primü finem,quieftilli vltimus finis infua com
deinde percq;lum.idem ingenere caufae materialis;fiqug fideratione,& infuopropriogenere: & primam formam,
ramus,ex qudcóftituitur homo,aliasprius refpondendumì quæ eftilli vltima forma.confideratenim primum finem ,
perpartes,ideftper materiâ proximam, vt ettexpartibus quianne&iturgenerationi,& motuiiungitur.& hic eftpri
brgánicis:deinde ex fimilaribus:deinde ex humoribus:de musfinis naturalis:quia alium priorem hatura confiderat.
inde ex elementis,ex materia,& forma, tum & difficilius: etiam cófiderat primam formam non fimpliciter quidem,
quia fihocefTet verum intradendis caufiseiufdemgeneris, fedPrimam formam naturalium, quatenus naturaliafunt,
ab altioribuseffet inchoandum, vt feruetur ordo naturæ. fcilicet quatenusfuntcumtranfmutatione,& motu, id efì
Jtidem effe deberetin tradendisomnibusgencribus cau. 9uatenus habent hoc,9 fint principia notus,& quietis.&
-i
-
-
hæc
 Leétio nesinj .Phyfi c.Arif tot. 43
haec e[t anima rationalis hòminis, quæ dependet ex fenti ########### intelligi matciia prima
bus:ideo tota eius confideratio eft cü tranfmutatione. Ad fifpIiciter,(cilicct corporum cœleflium,& hæc eft aiterius
ducebatur tertia difficultas circa ordiné pertractandi cau ratiojTSTTTCTTgEerabilium, vt o(lendit Arifloteles.8.
fàs infuogenere.dicebat cnim Ioannes Ariftotelem hic do Phyficorum:quia de faéto ita vult Ariftoteles;licet aljali
cere, quòdà prima caufa in vnoquoque genere eft incipien ter teneant.de vtraque harum materiarum poffunt vérifi
dum per intermedia, ad proximas caufas progrediédo, hic cari verba Auerrois,(cilicct quòd per primam materiamin
eft ordo doétrinæ pertraétandi caufas in vnoquoque gene telligatur vtrunque: maxime tamen verificatUFdEmateria
re,{cilicet via compofitionis. in oppofitum vcro erat auéto generabilium.cum verodicit, omnes præter primam funt
ritas Ariitotelis oétauo Metaphyfices, dicentis,'cum quae comPolitæ materiæ, intelligit quòdomncs mäteriæ præter.
ritur caufa alicuius rei, refpondendum eft per caufam pro Primam generabilium funt compofitæ intrinfeca compofi
ximam in vnoquoq;genere.Dico,9 verumeft,quod dicit tione,vt fidicam,ex materia prima generantur elementâ:ex
Ariltoteles o&tauo Metaphyfices,ncc rcpugnat huic,quod elementisautem generantur humores.haec materia humo
edicit hºc Ioannes; quia verum dicit Io.cctauo cnim Meta rum cftcompofita fecundum Aucrroem intrinfcca com
'píyí. Ariftotclcs loquitur de ordine quærendi, & refpon Pofitione:quia ad generationem humorum requirütur ele
dcndi,quòd in hoc ordine incipiendú eft à caufa proxima, menta,quæ includunt primam materiam.hic autem per pri
id cftcum aliquis quærit caufas alicuiusgeneris,rcfpondé mam formam intelligit Auerroes primam formam fubílá
dum clt prius per caufàs proximas : quia hic eft ordo refo tialem generabilium,& corruptibilium,fcilicet formas fub
lutionis,. in ordine vero perura&tandi caufàs incipiendü cft ftantiales clementorum. hæ enim dicuntur primæ caufæ in
à prima caufa eiufdé gcucris. & dchoc ordiue loquitur hic genere generabilium,& corruptibilium:quia in nullasalias
Ioannes:quia hic ordo doctring e[t compofitionis ordo.& Poffunt relolui per formam compofitam, Auerroes præter
caufa cft:quia ordo doctrinæ debet initaii ordinem natu hasformas,fcilicet fubftantiales elementorü, intelligit om.
ræ.eo enim modo de necefsitate pertraétátur res, ficut fùnt nes alias forinas mixtorum in genere, vt diximus,genera
in natura; fed priores & fimpliciorescaulæ in natura funt: bilium.& improprie ncc rcuera Auerroes appellat has for
à primisergo ordine doctrinæ incipiendum eft.ltem ordo mascompofitas,fedtantum virtute quadam,& refolutione
debct fcruari in definitione, inquit Ariftoteles, vt res (cili quadam: quia fcilicet non poffunt effe formæ aliquæ in có
cet definiantur, ficut funt innatura.genus ergo debet præ pofitis,nifipræcefferint formæ fimpliciú:quia omnia mix
cedere différétiam: quia natura prinseft. vnde inquit Ari ta componuntur ex fimplicibus,ideo forma mixtiinfuoge
ftoteles, ilta non ciit definitio. homo eft rationale animal: nere praefupponit formam fimplicium,& ipfâ forma mixti
ordo ergo doétrinæ debet imitarinaturam. & nihil aliud refolüitur etiam informam fimplicium; ideohoc paéto vo
eft ordo do&rinae, quàm ordo inter partes fcientiæ, quem catur compofita,fed improprie,vt videtis,&c.Sed vos dice
fcilicet habent inuiccm:exquo ergo ordo quærendi,& re tis, nunquid ; ficut tu ponis in fubftantijs formasfimplices
pondendi eft ordo refolutionis;& ordo doctrinæ eft ordo & compofitas,itafitinaccidentibus, qyfcilicetaliquâ for
compofitionis:opponuntur crgo ifti ordines: non ergo mi maeaccidentium fintfimplices, & aliquaecompofitæ,&c. '
rumti Arißoteles de ipfis diuerfimodeloquitur.Addeba Secundo quæritur,nuniquid,ficut tu ponis infubftantijsge
tur argumentum difficilius:quia,;fi ita effet,quòdin ordine nerabilibus & corruptibilibus compofitionem formarum,
pertra&tandicaufas eiufdemgeneris offet incipiendüà pri ita fitinfubftantijs fimpliciterprimis,&abflra&tis hæc có
ma,vt imitatur ordinem naturae.At, itidem in pertractan pofitioformarum,&c.Dicoad primum, q eadem eft fim
distotius generibus caularum incipiédumeflet à priorige plicitas & compofitio formarum in accidentibus,ficut po
nere,fcilicctà gencre caufae finalis, prius, naturaenim eft 'fuimusinfubftantijsefTe formas fubftantiales elementörü,
hoc genus caufae:& quod eft naturaPrius,etiâ de ip(o prius & omnes alias effe compofitas:quia in fuigenerationepræ
agendum: oppofitum autem facit Arilt,quia primoagit de fupponuntipfas,&in eafdem refoluuntur, ita cftingenéra
materia.vltimode fine.Dico,9 verum dicis,eadem ratio tióne accidentium : quia qualitates elementorum fùnt pri
nepertraétandi debuit Arift.incipereàgenere caufæ fina mæqualitates & omnesaliæ funt fecundariæ, & praefuppc
lis.peruertit autem Arift.ordinem doótrinæ propter com nunt primas, & in easrefoluuntur, ficut compofitio cóm
modiorem doârinâ;nec hoc inconuenit.ficut & priuserat munis, feu téperamentú cóponitur exprimis qualitatibus,
agendum deplantis, quàm de animalibus: ob commodio &;ipfaspraefuppQnunt;ita etiá,cürefoluitur,refoluitur inip
rem tamen doéìrinam peruertit ordinem Arift.quiaprius fas,qualisergoeftin fubftantijs ordo,taliseftinaccidenti
agit de animalibus, quia partes plantarum, exanimalium bus,&c.Defecüdodico,9 etiam informis feparatis eftque
partibus nobisinnotefcunt.& in hoc errauit Auerr.qui pu dam compofitio: quiaformæ inferiores recipiunt fuperio
itauit librum Plantarum librum de animalibus præccdcre. res, tãquam innotionem,&amorem fui,vt forma fecunda
inpropofitoigitur dcbuit Arift.incipereàgenere caufæ fi recipit primam in fe tanquam notionem & amorem, itater
nalis:quia mateiiaPTIIIIa erat nobis notior, quiafenfibiliortia recipit primam,& fecundam,& ficfuccefsiue.eft etiam
eft.füöijcitur enimjfenfibus ratione accidentium,& meri quædam refolutio, vt infima refoluatur infuperiorem,&
.10 tra i5: finisautem ignotior: quianullum effe po fuperior infuperiorem,vfqueadvltimâ, fcilicet ad Deums
tcftpræterquàm in imagine rätiönabiliter ergo Arilt.ifii quia,vtdicit Auerroes,omnisfubftãtia præter primam eft
tium fecità prima mateiiatanquáà nobisnotioribus. Erat aliquomodocompofita,& fic totaconfideratió fub(tantig
quarta dubitatio,quia Auerroes dicebat.Præter primâ for inferioris,tota notio,& totus amor eft inconfideratione fü.
mam,& primam materiam omnes formæ, & materiæ funt periorisfubftantiæ, & ita recipit refolutionem inaliam.&
compolitæ:dubitabatur, quidnã intclligeret Auerroes,per fic aliquo modo funt compofitæ patet.ergo quòdintellexe
primam formam,& quid percompofitam. fimiliter, quid ritper primam materiam,& primam formam,&matcriam
Per materiam compofitam,& materiam primam.Dico,pri compófitam,& formam compofitam; , : .:: : …
mamateriahic apüd Auerroemìbifariam poteft intelligi, - - i. -

I - ..
velprima materiagenerabilium,cuius ÉÉÉ; Lud.Buccaf.Phy.Arift. F 2 ,. Le&io
.• · · · .. - -
-
-
-
- -
-*-*- -* - '* :-: -...: **;. s'. -- - -. ' I ' -i ••. - * }. .… -
•. • a
 44 Ludouici Buccaferrei
• L ECTIO DECIMAS EPTIMA. ftiam recipere poteft. . Qgod etiam dicit Simpliciusde
illis verbis Ariftotelis decauià formali:q, fcilicet, an princi
ÈÈÈFì EQVITVR tertia dubitatio circa mi pium formale fit vnum,vel plura,alteriuseft negotij: inter
£! £3 ■norem propofitioné : quiaipfe fumit fuam pretatur Simplicius verba Ariftotelis deformaíiaturali,&
£è § , maiorem tanquam manifeftá,& ipfam non fimpliciter de omniforma. fed errat Simplicius:quia Ari
£$£i probat,immónec eam ponitintextu.vide ftotelesibiloquitur de primo principionãturali,nó defor
Éɤ tur ergo patere principiùm Ariftotelis, quia ma naturali concernéte materiam.poftquam enim Arißo
affumit, quod probatum erat. hic tunc duo modidicendi, telesdixerat,quòd philofophus naturalisn6conliderat de
inquit Simplicius,primuseft Porphyrij:quod ideo Arifto omni forma, fed tantum deforma conccrncnte materiam:
teles omittit hanc minoris probationem,& ipfam affumit quiaomnia cum motu confiderat: fubiungit deinde Arillo
tanquam manifeftam, quia non fpe&tat ad philofophum na teles:deformali autem principio feparatöà materia, nun
turalem eam probare.non enim,inquit Porphyrius,fpe&at quid ynum,fit,vel plura, primi philófophieft oftendere.&
ad philofophum naturalé probareipfum verfari circa qua ita refponfioSimplicijnonfati§ veraeit,&c.Ideo aliter in
tuór genera caufàrum,fedfpe&atad fuperiorem artificcm. quit IoannesGrammaticus, quòd fcilicet ideo Ariftoteles
hoc enim eft mathematici munus. ideodimifit eam proba QmifitProbationem illius minoris, quia erat quafi manife
tionem fuperioriartifici,& vtitur hacprobatione,täquam fta. Theophraftus autem, inquit Ióannes Grammaticus,
demonftrata in fuperiori arte,&c. Sed Porphyrio obij ficcâ Probauit, quia omnes res naturales vel corpora funt,
cit Simpliciusquia non eft verum,quod ipfe dicit, g) nulla vel incorporibusconftitutae, vt funt accidentia:íéd omnia
fcientiapoßit demonftrare fua principia: quia medicuspro corpora,& qu£ in corporibus funt cóftituta,cópofita funt :
batcorpusconftareexquatuor elementis,& grammaticus ergo res naturales habent principia caufas,& eiementa.mi
probat orationemvocalem conftare ex.24.literis, & ita,di norem propofitioncmhuiusfyllogifmi probatTheophra
cit Simplicius,etiam philofophus naturalis poteft probare ftusiquia,quod corpora fint compofita,ílarum eft.gauté,
fua principia,verumeft, inquitipfe,quod nulla fcientiapo 9 in corporibusconftitutafunt, compofita fint,pröbatur:
teft probare vim,& naturam fuorum ÉÉÉ quia omnes res,& accidentia,& afféctuscorporis definiun
tamen probare principia:ergo medicus poteft oftéderecor tur: omnisautem definitio conftat ex genere & differentia
pushumanum conftare ex quatuor elementis: non tamen (componiturenimexgenere & differentia tanquã ex prin
poteft oftédere vim & naturam,& fàcultatem quatuor ele cipijs)ergo hæc,quæ incorporibus funt conftitüta,cofiflät
mentorü,(edhoceftmunus philofophinaturalis,ita gram exgenere & differentia:ergocompofita funt: ergo habent
maticus poteftoftendere orationem vocalemconftare ex. Principia,exquibuscomponuntur.fedTheophrállo obij
24.literis:non tamen poteft oftendere vim,& naturam,& cit Ioannes Grammaticus, quia tunon probas hæc effecö
facultatem.24.literarum,(edhoceftmufici. eodem pa&o pofitacompofitionereali,&fubfiflétc.definitioenim quæ
philofophus naturalisdemóftratcorpora naturaliacónfla conftat ex genere,& differentia, non ell inre,& non fubfi
reexprincipijs fuis,vt ex materia,&forma:nontamenpo ftit,& tantùm iftacompofitioeft apud intelle&um: genus
teftoftendere vim,naturam,&facultatem ipforumprifici & differentia funtpartes reiapud intelle&um,& nullam ha
piorum,fed fpe&atad fuperiorem artificem.&ideojinquit bentfubfiltentiam,(edabftractafuntà materia.nöergo e(t
Simplicius, cum Ariftotelesinhoclibro inquit,g, matéria hilofophinaturalis,vt materia,&formanoningrediantur
prima noncomprehenditur, nifiex analogiaadformam: É talem definitionem,&c.vnde aliam refpólionem dat
'koquitur ibi,vt metaphyficus, non vt naturalis:quoniánon Ioannes quòd Ariftoteles reueracmifit hanc minoris pro
eft ipfius naturalisoftendere vimillam,& proprietatem de bationem,tanquam manifeftam: quia omnes res naturales,
materia.vndeconfequitur,inquitSimplicius, quòd Arifto. aut funt corpora,aut accidentia incorporibus.fifunt corpo
Pauloinfra loquens deforma primo,huiusvltimoinquit : ra,funtcompofita; hoc clarum eft.fiautem funt accidentia,
Deprincipio autem formalinunquid vnum,velplurafit.di funt etiam compofita, quiafubfiftunt: non poffunt autem
citenim munus metaphyfici,ideft primiphilofophiefto fubfiftere nifi in corpore naturali:funt incorpore naturali:
ftendere,nunquidgenuscaufae formalisfitvnumvelplura. ergo funtcompofita, inquit Ioánes, hoc pacto {cilicet,quia
inquitenim Ariftoteles,adaliud tempus dicemus.efíenim componüturcumcorporibusfuis, inquibusfùbfiltunt,&c.
hccalteriusnegocij:quia& defignatèffe munus metaphy Sedhoc,quòd dicit Ioannes,abfurdum elt,primo,quia cor
fici;& fi aliquiddicatdeprincipijs,loquitur tanquam méta ranaturaliahabere principianoneft manifeftum. neciâ
phyficus,nonvtphilofophusnaturalis.fedhoc, quod dicit ic Ariftoteles omifitprobationem fuae minoris, quia eflet
Simplicius,longealienumeflàveritate.primodicit,quòd manifefta.probauit enim Ariftoteles corpora naturaliacô
licetgrammaticuspofsit oftendereorationem vocalé con ftareexforma,&materia: non ergoomifithanc probatio
ftare ex 24literis, nihil minusn6poteftoftenderevim,na nem, tanquam manifeftaeffet illapropofitio. Quòd etiam
turam,& facultatemliterarum, fedhoceft munusmufici. vult probare Ioannesaccidentia effe compofita, fruftrala
fequiturergo quòd mufjcaordine do&rinae prgcedit gram boratad id probandum: quia per resnaturalesnóintelligit
maticam.hocautemfalfum eft,& omninoabfùrdumiiquia Ariftotelesaccidentia,led corpora naturalia,quæ fubfiftüt,
grammatica ordinedo&rinae omnes fcientias,acartes præ hæc habent principia,caufàs,& elementa realia,& ea etiâ,
cedit.cum maledicit Simplicius, quòd Ariftotelesinfräde qug fiuntinfublimi:quiafruftralaborat Ioannesinprobá
clarans, quòd materia prima noncomprehenditurnifiana doaccidentia cóponicüfuisfubftantijs,& corporibus,&c.
logia adformam, ibi quatenus metaphyficus non natutalis Ideoegoaliter dico,ficut videtur dicere SipliciusexTheo
koquatur,hocfalfum eft:quia Ariftótelesdocebit noshanc phrafto. notaui enim quædam verba Simplicij;exquibus
proprietatem ex tranfmutatione, quatenusefttranfmuta-. dici poteft hocgy fcilicet ideo Arifloteleshic omifitproba
bilis:ergo vt philofophusnaturalis.nihil.n.cöfiderat meta-, tionem fuae minoris:non quia fit manifefla,fedipfùm reli
phyficusfecundum tranfmutationem,at motum.cognofci quitad fequentes difputationes. inferius enim Ariftoteles
ìnùs igitur materiam primam exeo,quòd imaginamur fu cóuenientius oftendet omnia corpora naturalia componi
bie&ùm quoddam expcrsomni forma: omnem tamenfor exmateria&forma mediãtetranfhutatione,fcilicetfifint
- corpora
 Leétionesinj.Phyfic.Ariftot.
corpora generabilia,& corruptibilia.fi autem funt corpo priora naturæ.hic eft ordo do&rinae tradédi principia, fèd
45
ra æterna,vt coeleftia,oftendet ipfà conftare ex materia,& quæ funt ifta nobis notiora,& priora, ignotiora naturæà
forma per motü localem, vt faciet infra: ergophilofophus quibus fumimus initiüin tradendis principijs. At funt vni
ex hoc, quia omne quod mouetur, ab alio mouetur: ergo uerfalia,qug Ariftot.appellat confufà,inquit ergo Ioannes,
conftant exduabus naturis,vna,qug rationem habet agen quòd Ariftoteles defcribens nobis ordinem do&rinae de
di,& motoris:altera,quæ habet rationem patiendi,& mo principijs ait,q) initium doótrinae fumendü cft à nobis no
ti.Eft quarta,& vltima difficultasfuper hunc textum:quia, tioribus;ignotiora autem naturg;ad ignotiora nobis.& no
ficutexpofuit Simplicius,Alexander,teftimonio Platonis, tiora naturæ. & reddit caufas Ioannes, quare fit ita proce
inquit,quòd fcientiae fubalternatæ in propriogenere [inter dendum,quia,inquit,ordine do&rinae in fcientia principio
proprios terminosnöfunt (cientiae:quia demonftrantur ex rum naturalium incipiendü eft à notioribus nobis,& prio
principijs, quorum eft altera demonftratio.ideo non fciü ribus ad pofteriora & ignotiora naturæ : quia primis prin
tur hæc principia,nifi afccndamus ad fciétiam fuperiorem, cipijs,quæ hic quærimus, non funt alia principia priora,&
in qua probatur, ignoratis principijs ignorantur & conclu notiora naturae, fed ipfafunt fimpliciter priora,& notiora:
fiones:ergo (cientig fubalternatæ in propriogenere nöfunt quia vero non eft idem nobis notum.& naturae,ideo à no
fcicntig:quia oportet afcendere ad fcientiam fuperioré eius bis notioribus fumendum eft initium doétrinae. ifta vero
principia probantem.Quæritur an hoc,quoddicit Alexan nobis notiora, ignotiora auté natutae, funt vniuerfalia,quae
der,fit verum.Dico,verifsima eft fentëtia Alexandri, quia Ariftotelis appellat confufà,&c.Sed tu dicis, quæ funt ifta
eftetiâ Ariftotelis 1. Pofterio. inquit.n.Ariftoteles g) om vniuerfàlia confufa, à quibus fumendum eft initium do&ri
nisdemöftratio debet eé ex primis,& imediatis, & oportet ne, tanquam à nobis notioribus hic bipartita eft expofitio.
refoluere propofitiones rnediatas ad imediatas,& indemó ego loquor hic, deexpofitionibus:'quia nunc non intendo
ftrabiles,fi aliquis debeat fkire, noneft fciens nóhabens de aliud nifi expofitionem Ioannis folam declarare: duplex er
monftrationem.non enim poffumus,fcire aliquam conclu go opinio eft de iftis vniuerfàlibus confufis.Aliquidicunt,
fioné, nifi rofoluamus præmiffasad propofitiones primas, & hgc poteft effe expofitio D.Tho.& Alberti Alamani.di
' & indemonftrabiles. ideoiftipatresqnærunt, anTheolo cunt ergo ifti,quòd cú vniuerfalefit duplex, vnum eft ante
gia in proprijs terminis fit fcientia: quiahabet fua princi multa,q eft ante rem :& hoceft notiorei fiendæ in mente
pia à metaphyfico: fcientia ergofubalternata folum, vt af diuina.eft enim ante ré: quia prius & abæternoeft illa no
cendit, id eft vt refoluitfua principia ad fupcriorem fcien tioDei,quá producatur res. ideoappellatur vniuerfàle ante
tiam:ideo re&te dixit Alexander éxfententia Platonis, qug rem.Aliud eft vniuerfale poft rem,fcilicet notio vniuerfa
etiameft Ariftotelis primo Poft.Inuata eft auté via ex no liscolle&aexfuis fingularibus, & ex conuenicntia fingula
tioribus nobis,&c.horum textuum difficultatem indicant riuminipfà , quia taliafingulariainipfáconueniunt,& eft
diuerfae expofitiones à diuerfis expofitoribus datae.tot.n. notiogeneris,velfpeciei, vt animal&homo: nulluspoteft
ferefuntexpofitiones,quot expofitóres funt. ideo bene ad habere hancnotionem nifi ex notitia fingularium. tertium
uertatis.ego vobisprius tradam expofitionem græcorum: vniuerfale eft,quodeft in re, fcilicet natura quaedam com
& initium fumâ abexpofitione Ioánnis Grammatici,po munis,quæ àpluribus participatur.& reueratale nöeft vni
ftea declarabo expofitionem Simplicij,&c.Expofitio Ioá uerfale:quiainreeft,fcilicet in particularibus: dicitur tamé
nis eft quòd Ariftoteles, hic in totaferie horum verborom vniuerfàle,perparticipationem:quia à pluribusparticulari
vfque ad textü fextum,ibifcilicet, ncceffeeft autem vnum bus participatur, vt inmeeftproprietas, quæ ideo dicitur
effeprincipium,aut plura,&c.Intotohocproceffu Arifto vniuerfàlis:quia etiam alijsineft.nó enim taliter eft in me,
telesloquitur de ordine do&rinae:& aduertatis, g) Ioannes quinpluribus ineffepoßit.hacrationedicitur vniuerfàle in
inhacexpofitione non fibiconftat.videtur enim inprinci re:quiaàpluribus participatur.& dehoc vniuerfàlihiclo
' pio exponere hic Ariftoteles intendere viam doétrinæ ex quitur Ariftoteles,dicunt ifti,fcilicet 9 ifta natura commu
preffe, tamen (ecundum Ioannisexpofitionem videtur hic fiis,q fciliceteft notiusnobishocvniüerfale,& ab hoc fu
Ariftotelesnonloquide ordine do&ring.& ego oftendam mendum eftinitium do&rinæ, non enim loquitur de vni
vobis, g» in multis errauit Ioannesinexpofitionehorú ver uerfalianterem:quiahocfpe&tat ad Theologum, neque de
borum.inquit enimhicAriftotelem intendere tradereno vniuerfali poftrem:quia fpe&tatadlogicum. reliquum er
bis ordinem inter partes naturalisfcientiæ defcriptæ,& ita go eft,vtde vniuerfaliinreloquatur fcilicet de ifta natura
ponitprimam expofitionemhorum textuum, quam repro communi', perparticipationéplurium fingularium.inquit
bat:intendit ergohic Ariftoteles tradere nobis órdinem in ergo Ariftoteles,fecundum iftos,y adcognitionem Princi
ter partes fcientiæ naturalis:& primoloannes ponit conti piórum fumendum eft initium doârinæ à nobis notiori
nuationemhorum textuum cum præcedéti,&inquit,cum bus,& prioribusad ignotiora& pofteriora naturae,&c.per
di&um fitin prima prooemijparte,quòd nonpoffumus ac hgc autem vniuerfàliàconfufà intendit vniuerfalein re,lci
quirere aliamfcientiam fine cognitione principiorum,cau licet materiam illam communem per participationcm •&
farum, & elementorum.hic vult nobis Ariflotelestradere quòd itafit,probat Ariftotelestriplicifigno:primo,quia in
modum,quopofsimusaffequihác principiorumcognitio quit Ariftoteles,ita eft exparteintelle&us,ficuti ex parte
nem:&itaindifputatione fequentiintendit Ariftoteles do fènfuseft.fed totum eft notius: ergo fic etiam erit exparte
cerenos,à quoincipiendum fit in horumprincipiorumco intelle&us. fed vniuerfaleeftquoddam totum : quia multae
gnitionem,& quiseftifte modus cognofcédi principia.di comprehendit:ergofimpliciter exparte intelle&us vniuer
cit Ioannes,quia principiaexalijsprioribusoftendi,acpro fàlecum fit quoddam totum,eft notius, & vti declarant,®
bari nonpoffunt.ficenim rerumprobatioabiretin infini vniuerfàleiftud confufum fitnotius intelleâus quoddam
tum:ideo principium do&rinæ, quoinueftigare debemus exemplo:quia,cum aliquem eminus venientemintuemur,
principia,fumendumeftà nobis notioribus, ac magis ma prius per vniuerfaliaillum cognofcimus,quàm perparticu
nifcftis ad notiora,magifque manifeftanaturgidoétrinaer iaria,vt primocognofcimus,g eft corpus, quoniamfubfi*
gofequens,in qua inténdimus notitiam principiorum,in fit:deinde,q>eftánimal, quiămouetur:deinde, 9 eft ho
choandaeftà nobisnotioribus, & prioribusad potiora& mo,quia eßere&ae figuræ.vltimo,geftSocrates,ex Pro*
Pr1)
 Ludouici Buccaferrei
prijs conditionibusfingularibus,&c.fecundum fignum po fignificantdiftinéte fuam naturam: quoniam, quandoani
ihit Ariftoteles ad pro5andum idem per difficileindefini mal dico,inquit Ioannes, iam ipfe definio fubftantiam qug
tum,ex quo quoddam totum diftinâum notiuseft,quàm etfideinfinitis, vel de vno diceretur, non magis vel minus .
definitioipfà quae eft,ficut partes definiti.eodépa&o pueri animalis fubftantia cognofceretur: quomodo ergo iftiper,
comprehéndunt hoc vniuerfàle cöfufum:quia prius appel vniuerfale confufum exponunt de vniuerfàliin re,quod eft
lant ömnes viros patres,& omnes mulieres matres, non di animal,&c. Quid ergo dicendum. At, inquit Ioannes.
{tinguentes:primò ergo vniuerfàliter & confufe apprehen Ego aliter expono verba Ariflotelis. conucnitenim Ioán.
duni;deindé diftingüunt patré verum ab alijs, qui nó funt cum hac expofitione fuperiori, quòd hic Ariftoteles tradat
patres.& ita nobis declarât Ariftoteles ordinem doârinæ ordinem doétrinae,(ed de principijs folum d:fcrepat in de
áe principijs q ab vniuerfàli eft incipiendum. 9 autéhúc claratione,inquiens,quòd intendat Ariftoteles per vniuer
ordinem íeruauerit,patet,dicit Ioannes: quia volens faccre fale confufum, vniuerfalenon quidem proprie vniuerfale,
fermonem de principijs naturalibus initium fumità quo fed indiuiduum indeterminatü, fcilicet particulare ipfum
dam vniucrfaliin diftin&o.inquit enim, neceffe eft autem quod Alexander appellat indiuiduum vagum. & hoc parti
aut vnum, aut plura cffe principia. Item fa&urus fermoné culare ait Ioann.diltinguitur à fingulari, vt docet nos Ari
de prima materia, primo incipità materia communi, quæ ftoteles in libro Perihermenias,qp fingulare,definitum effe
idifferés magiseft generabilibus,& corruptibilibus,quàm videtur: ipfum vero particulare, indiftinétum. & quòd ita
corporibusçœleflibus.poflea procedit ad materiam gene fit,dicit Ioannes,patet, quia, fi per particulare intclligimus
rabilium,cum dicit,quòd perfeeft expersomnium forma genus,vel fpeciem, hæc non tunt confufa : quia (ignificant
rum:eft tamen in potétia ad omnem formam, quare patet, aliquid determinatum. animal cnim fignificat determina
g) Ariftotclcs in notitia principiorum naturaliumfccitini tam naturam animalis,& homo determinatam naturâ ho
tium ab vniuerfalibus, quæ fuht in re,&c.Sed haec expofi minis.fi vero per vniuerfàle intelleximusparticulareipfum
tio non placet Ioanni Grammatico, fed conuenit cum ipfa vtahquis homo,vel aliquod animal,hoc quidem eft confu
hucufq;,quia Ariftotclesin his textibus agat de ordine do fum, & indiltincium quoddam: quia non fignificat nobis
&rinae,& quòd ab vniuerfalibus confufis fit incipicndum• naturam aliquam diftinétam,& determinatam;fed confu
exponcndó vero quæ fint hæc vniuerfalia confufa,diffentit fe,indiltinéte,& indeterminate competit his,quibuscom
à pijma opinione:&ideoipfam reprobat. & primo,quia ip petit.aliquod enim animaleft homo,equus & vnumquod
fiexponuntillud vniuerfale, quodeftin re.fedhuic expo que cgterorum animalium.ita aliquis homo poteft effe So
fitioni obflant exempla, quæ ipfi ponunt.non enim exem crates,& Plato,& vnufquifque homo:confufe ergo & indi
plificát de vniuerfali,quod eftin re,cum dicunt, quòd fiali ftinéte nobis fignificat hoc particure.poteft ctiam dici vni• ,
quem eminus veniétem intuetur, primo illum percipimus uerfale,ait Ioannes,quia pluribus competere poteft:{ingu•
vt corpus,deinde vt animal; modo animal non eft vniuer lare vero non vnifoli. meritoergo Arifloteles per vniuer
faleinre.nullam enim habetfubfiftentiam, fedeft vniuer faleconfufum intelligit particulareipfum,fcilicet indiftin
{ale,q) praedicatur demultis: quia eft fingularium,&c.Se &um,& indeterminatum,vt aliquod animal,& aliquis ho
cundó falfa eft opinioiflorum in alio,inquit Ioannes,quia mo.inquit ergo Ariftoteles, cum intendamus cognofccre
exemplum depueris exponunt,q) pueri primo comprehen <aufas naturales, cognofcitur vnumquodque, cognitis eius
dunt patrem fub ratione vniuerfali, & eft quædam natura principijs.& quia non eft principiorum alia inuenire prio
cómunis in particularibus.& fic vniuerfàleeftin re,& ideo ra, ideoà pofterioribus & ignotioribus naturæ nobis non
omnes viros appellant patres.poflea difcernit verüpatrem notioribusfumendumiiiitium ad cognitionem horü prin
à fàlfo:quiacomprehendunt patremfubrationeparticula cipiorum,hæc autem funtvniuerfalia,quæ pluribuscompe
ri ex particularibus conditionibus.fedinquit Ioannes,quo tunt,& confufafunt, fcilicet indiftinéta fingularia. ideo ab
modo poteft hoc effe verum, quòd puerihabeant cognitio ipfisconfufiseft inchoandum, quandoquidem communio
nem vniuerfalis:quiapuer nondum habet verâ difcretioné; res&1ndißin&tæ imagines nobis (emper prius occurrant;
neque tenet figuras diftin&as fingularis. cum enim ita có deinde ad fingularia procedemus,id eft ad magis proprias,
fundit, nöre&teapprehendit puer: quia nödum fcitdi(cer & determinatasnotiones.quæ autem fint ifta lingulaiiaad
nere,neque cognitionem habere vniuerfàlis. Tertio,in quæ procedendum eft,exponit Ioanncs dicensefieres na
quit Ioánes,errat haec opinio:quia vniuerfaleillud ita igno iurales,quæ ideo fingulariafunt,quoniam fubfiftüt.nullum
tum eft nobis, ficut naturæ: quia natura tantumfcit, quod enim vniuerfale,inquit Ioannes, per fe fubfiftit,fedfolum.
efficit.at ipfà nullum vniuerfàle efficit,fedfolü fingularia: fingularia,cü ergo resnaturales fubfiftant, fingulariafunt.
ideo primofcit ipfa fingularia. ita etiá nobis vniuerfaleeft &itafacit maximas confufiobesin diétis fuis loannes,&
ignotius fingularibus, notitiam enim vniuerfàlium acqui miror paruam eius cófidcrationem. adcognitionemigitur
rimus excolleétione fingulariü:ergo vniuerfale nobispo principiorum inchoandumeftà nobis notioribusad notio
{lerius notum eft & ignotius fingularibus. nam primü fin ia natúræ,& quæ funt ifta?funt vniuerfalia.& quæ vniuer
gularia percipimus: deinde intelleétus colligens particula fìlia?confufa.& quid efthocvniuerfàle confufum3particu
tia fenfu cognitafacit congregationem vniuerfalem, quam lare ip(um : deinde oportet nos praecedere in fingularia,id
pofterius fcit: quomodoergo, fiabhishumilibusinitium eft incognitione rerü naturalium,quæ idcofingulariafunt,
fumemus,inquit Ioannes,procedemus,à nobis notioribus, quiafuhfiftunt.&idcohoc faciendü, quia indiftinétæ ima
& prioribus,&c. Quarto, & vltimo, peccat in alio hæc ginesfemper nobispriusoccurrunt, & exemplificat Ioan
opinio:quia per vniuerlale exponendo vniuerfàle, in re,vt ines,vt,cum aliquem hominem,putaSocratcmàlongein
genus {cilicet, animal dicit, quod fignificat nobiscófufüm. tuemur,illum prius cognofco eflealiquid corpus,& itaeius
per vniuerfale enim confufum, intelligit hoc vniuerfalein cognitio,quàcorpus,eft confufa:quia non diftinéte cogno
inultis, vt animal: quia Ariftoteles hic loquitur de vniuer {co,quòd corpus fit:deinde ipfum cognofco,q> eft aliquod
fali confufo. fed hoc noneft verum, inquit Ioannes g, ani animal: poflea,9cit aliquishomo,mox,cum propinquius
malcófufe fignificet, immo diftincte,& determinatéfigni eifaâusfum,eius exactißimam, & certilsimam cognitio
ficat naturamianimalis-genuscnim,& {pecies,& differeátia nem affequor, cú ergo communcsindiftinótæq; nótiones,
*• - -• - - - femper
 Leétionësinj.Phyfic.Ariftot. 247
loannes in primis verbis fibi côtradicit;quiá hic infuis pri
{emper prius occürrunt, *x quibus procedimus ad magis
proprias, ac diftinétas; ergo in nùtitiam principioiüex vni mis verbisloquitur de modo doétrinae,ideft de via doëìri
uerfalibus ad fingularia nos procedere oportet. & quod ita næ, & de generc demionflrationis. ordo vero do&triuæ clt
fit,declarat Ariftot.triplicifigno.primo,quia cftita ex par ordo inter partes fciëtiæ, id eft dc qua parte prius agendum
te intelle&us, ficut eft ex partefenfus; fed fenfusprimi ap à quafcilicet prius inchoandum cft: exponit ergo Ioannes
prehendit totum,quàm partes.fi enim aliquidanumallon devia doótrinæ illa verba Ariftotclis, fcilicet quo genere
geaccedat,profe&o vifusprimo apprehendit totü animal, demóftrationisvtendü fit in doétrina principiorum, quod
quàm ipfius partes, fkilicet quàm caput, manum.ita etiam fcilicet vtendum fit demonflratione ex cffcctu incaufàm à
efl ex parte intelleétus: quia vniuerfàliora & communiora compofitisin fimplicia:poflea Ioánes paulo inferius cxpo
nobis notiora funt, quàm proxima, & propria,&c.Secun nit eadé verba Ariftotelis de ordine doétrinae . dicit enim
do patet, φ totum ex parteintelle&useft notiusfuis parti quòd omnia hæc verba vfque ad textum fextum exponé
bus.& patet de re definiéda: quia omnis res, quæ dcfinitur, dafunt;deordine doéìrinæ, quòd fcilicet in tradenda do
confufe, nobis eas partes fignificat, quas definitio clare,di {trinaprincipiorum inchoandum efl ab vniuerfalibuscon
flin&e,& explicite declarat,& nomcn rei definiendæ prius fufis.vnde Ariftoteles à nulla propria proprictatc ptincipio
nobis innotefcit definitione ipfius, vt prius nobis innote rum incepit,fedà communi.inquit, neceffe cft principium
fcit nomen circuli,quàm quid fit effe ipfius. itidem nobis aut vnum efle, aut plura,&c.Sccundo Ioánes iniei fpccicm
-
priusinnotefcat nomen hominis, quàm quid elt homo. no fpecialißimam,& indiuiduum ponit pradicatam fubflan
men enim vniuerfàliter , & confufe fubftantiam rei fignifi tale medium, quod cft ahquis bomo: ergo homo non erit
cat:definitio vero diftinéte, diuifimque fignificat vnum fpeciesfpecialifsima:quia infia eam eft alia fpecies fpccialior
quodque eorum,quæ rei infunt tertium fignum dat Ariflo quæ prædicatur de multis numero differcntibus,& efi mul
ueles de pueiis:quia pueii primo appellant omnesviros pa• tum erroneum: quia ponit fcnfum apprchcndendi vniuer
tres,& omnes mulieres matres: quia primoeis occurrit no fale. inquitenim cum cminus intuemur Socratem accedé
tio vniuerfàlis confufa.priusenim cognofcunt patresfubra tem,prius comprehendimusipfum fub ratione, quà aliquid
tione patris fimpliciter: poftea, cum acquirunt vim difcreti corpus:deinde quà aliquid animal,hgc prgdicantur de plu
uam, difternunt verum patreqnà falfo: quia tunc compre ribus,& funt in pluribus:ergofunt vniuerfalia,& pcr fe fcn
hendunt patrem fub ratione huius patris, non amplius füb fus ea apprehendit: ergopohis apprehcndere vniucrfale:er
ratione (impliciter.confufum ergo vniuerfale notius eft no go,&c.Tum erratinâlio expofitio loannis, in qua de pue
bis quàm fingulare ipfum,hæc eft tota expofitio hoiütex ris exponit,quòd pueri omnes viros, appcllant patres: quia
tuum IoannisGrammatici quam, hunquid vera fit infe priusapprehendunt patrem fubratione vniuerfali,quòdeft
quenti declarabimus. ; et: • •• • • .• • . . . • •;
ûliquis pater, quàm fciant difcernere:ergoipfe loannes in
- - - - - - - i, cidit ineum.errorem quem afcribit primæ opinioni: quia
• L E C T I 0 D EC IMAOCTAVA* ; etiam ipfe ponit pueros cognofcere vniuerfalia, ideoquar
., *.*.. , . .'.;'
- -
- -
· · · ·· · · ··· ·
toexpiocέffu Ariftotelisfedarguitur fàlfitashuius opinio
=μEC LAR AV I. vobis dpinionem Ioannis nis Ioannis: quia noneft verum, q> Ariftotelesinitium fa
\{H{Grammatici,quomodo exponebatiliostex* ciat ab aliquo indiuiduo indeterminato.cum enim tradit
- ÉH tus,fcilicet de ordine, grad cognitionem prin difputationem deprincipijs,orditur ab hoc communi,fci*
§ 3GA cipiorum erat inchoandum ab vniuerfalibus licétnecefleeft principiüm vnücffe, aut plura,&c.hic nul
confulis adfingularia: & exponebat per vniuerfàle confü* lumeftindiuidüum vagum,& indetermininatum; fkd vti
fum particulare ipfum, quod mediat interfpeciem & fin tur terminis vniuerfalibus etiam in eo, quod accipit Ioan
gularem,fcilicet inter hominem & Sociatem.incipimus.n. pesproexemploadfùam opiniorem, confirmandam. dice
ab vniuerfaliconfufo,vteftaliquis homo.pofteaprogredi bat enim quöd faciens Ariftoteles fermonem de materia
mur in fingularia,ideft in caufas 'naturales.& hocpa&o prima aggreditur primo demateria communigenerabili
procedimusàprincipijsinprincipiata, hic eft ordo do&ri bus,& çôruptibiiibus,& cœleftibus:dcinde defcendit ad
næ, &c.Sed hæc opinio Ioannis nedum fàlfa eft:fed mihi materiam geiierabiliü,& corruptibilium.At,quid efl hoc?
videtur inanis,& puerilis.& primo,quia ipfein cxpofitione Ariftotéles enim nullo indiuiduo, indeterminato vtitur ne
Ę. verborum fecunditextus,fcilicet innataeftno que hic incipit fuum fermonem ab aliquo particulari,ficut
is,&c.in qua fibiaduerfàtur.expofitiones enim illa, ait,cú inquit Ioannes;fed incipit à termino vniuerfali,&c.Quin
dixerit infuperiori parte proœmijAriftotelesnosnópoffe tafatio eft in expofitionéillorü verborum Ariftotelis, vn
affequi fcientias rerum naturalium,nifiexcognitioneprin deex vniuerfalibusinfingularia oportet procedereexpo
cipiorum,his verbis vult nobis tradere modum, quopofsi nit Ioánes per fingularia,ideft restiaturales, quæ idco funt
musaffequitalem principiorum fcientiam.&quoniamdu fingularia:quiafubfiftunt,(ed fiucifle fit ordo doétrinae,fi
plex eft demonftratio,inquit Ioannes, vna fimpliciterex ue§ia do&rinae,quomodo erit verum dicere,quòdex vni
prioribus natura in pofteriora, id eft ex caufis in caufata:
uerfàlibus in fingularia.oportet procedere accipiendo per
alia ex pofterioribusnaturain priora,id eft ex caufatiseffe {ingulare res{enfibilesfubfiftétes, cum talia fingularia fint
&tibus incaufas. ideo Arifloteles docet nos, quòdfi volu infinita, quae apprehendinonpofIunt: quomodo ergo co*
musaflequinotitiam principiorum, non debemuswti de gnofcendö ex vfiiuerfàlibus infingularia procedendum eft
monftratione fimpliciter,ideftexcaufa incaufatü & red & cgtera. sexto,quiaadmiffâ illa Ioannis expgfitione,
dit rationem Ioannes: quia fiprincipiorumnoneflentalia xquæ fibiipfirepugnât:quia dicit,procedendum eft ab vni
principiapriora,perquæ probarentur, fic rerumprobatio verfàlibu$,ideft abindiuiduovago,& indeterminato,quia
Ábiretineffeétum:non ergoex naturapriorisfunt demon tale indiuiduüindeterminatum, lcilicet particulare.ipfum
{tranda principia, fedexpropinquioribusfenfus, quæ fùnt eft nobis notius,quàm fingulare determinatum.deinde di•
magis compofita.prima enim principiafunt nobisocultio xit Ioannes qyilla priora funtnaturæ quæ prius occurrunt
fa,quàmprincipia compofita.ideohocmodo demonftra generationi, quæ féilicctprius à naturagenerátur,fed prius
tionisvtendumcft in probandisprincipijs.ecce quomodo “occurrüt jarticularia, jfingularia: crgoillanatur£ prio•
- ζωDOI1
 ... Ludonici Buccaferrei • •-

28 c t
ra.non ergoeftprocedédum ab ipfis,tanquam à prioribus gnofcit. quæ vero ipfà particularia prodncit primoeaco
nobis,& notioribus.non enim eadé funt nobisnota,& na gnofcit: cum ergo primoPoft.dicit,quòd vniuerfalia funt
turae.quòd autem itafit quòd particulare fitprius natura,& notiora naturae,loquitur de natura vniuerfali, hic vero de
notiu§natura,patet ex Ariftotele tertiodegenerationeani naturaparticulari, &c. Sed omnino varia ett hgc expo
malium, inquit,priusgeneranturequus in eo quòd animal fitio.primo, quia inanimalinon eft duplex naturâ, vtip(e .
e(t aliquid,juàmiineóquòd hiceqüus,hoceft,Priuseftin dicit,quia eadem virtusgeneratiua hominis,quae producit;
genere,quàm infpecie. necinconuenit, g-aliquod fit inge parté aliquâ,producitetiâ totü hominé,neq; etiã in vniuer
here,& non fit in fpecie:quiahicef imperfe&tageneratio, (o eft haec duplexnatura.eft quidem dicimus opifex,fed
quæ nondum attingit fpeciem : primo ergo generatur hoc nihil producitnifi mediantibuscaufis fecundis. Additan
animal,quàm hic equus: nam ergoprius funt vniuerfalia, j oppofitum alibi pofuifti, quòd natura duplex, vniuerfalis,
fingolaria,ideo,&c.Secundo, quiafioneft verum,9 fimpli & particularis.fecundoetiam,quod pluseft, decipitur Ioan .
.
ciora fintnaturæ notiora,&priora nobis,aut ignotiora:có nesin acceptioneterminorum,& ignorat terminos, quiain
pofita autem econtra. At, Ariftotelesprimo Poft.oppofi quit fingulare.ideo eft notius natura, quia primo natürg oc
tum dicit,q, fcilicet ea,qug funt fimpliciora,funt etiã prio currit:quiaprimusproducitur ab ipfà, & ideoinquit Ioan
ranaturæ fiotiora.vndepfiuseftgenus,quàm fpecies,& fpe . nes,quia natura,quaeprimoproducit illa,primo cognofcit.
cies quàm indiuiduü, & particulare: quia fpecicsaddit ge quia ergofingulare priusà natura producitur, etiam ab ea
nerihaturam fpecificam;fingulare autem addit fpeciei na primo cognofcitur ifta vana funt:quia cü dicimus aliquid
turam.fingularia ergo hæc pofteriora,exquo magiscom e(fenotius natura,nó ita dicimus,quia natura ipfum cogno
pofita:fingülaria ergó ipfà nöbiseruntnotióra quàmperfo fkitagtenim nätura fine cognitione,fedintelligitur nouus
ha,& propria magis,& prius nota naturae,& prius nptaj natura ,ideft quia ex fui natura eft notius vt genus & fpe
' finguláriá,cuiusoppofitum dicit Ioannes,&c. Tertio ex ciesexfuinatura notiora fùnt, non quòd natúra eapriino
veibis Ariftotelis primoPoft.& Ioannes videnshanc dif cognofcat,(edquia fimpliciorafunt,ideo ex fuinatura no
ficultatem,q verba Ariftotelis dire&e fuae expofitioniop tiora, ficut dicit Ariftotelesprimo Poft.illudeftexfuina
ponuntur, nititur euadere difficultatem.eftergo difficul tura notius, quod fimpliciuseft,& independentius,& ad
• ías,quia Ioánesdixit infua expofitione, quòd indiuiduum cuius cognitionem pauciora requiruntur.non autem,ficut
eft notius natura,quàm vniuerfàle. oppofitum dixit Arifto dicit Ioannes, quia prius cognofcaturâ natura:quia natura
teles primoPoft.quia, inquit, ea nobisnotiorasüt,qu£fen quidem agens naturale,vniuerfale agit fine cognitione.vi
fui propiorafunt,huiufmodi autem (untfingularia,inquit deatis ergo, quomodo Ioannes deceptus e[t in acceptione
Ariftoteles,tu modo dicis oppofitum quòd vniuerfaliano terminorü.At diceret Ioannes,q»ideo,dixit duplicem effe
bis notiorafunt.Nititur Ioannes exponere verba Arißote naturam,vnaquæ cognofcit vniuerfàlia, quiain producen
lis primoPofter.vidit enim & fibi aduerfàri,&inquitpri* doeiprimo occurrunt: & quia primus opifex elt caufâ vni
mó Ioannes,illa verba Ariftotelis nó aduerfanturhic:quia uerfalis,quia qmniacognqfcit; j* etiam ipfa animalia co
ibi alio modo fumit vniuerfale:alio modohic. loquitur.n. nofcit.Dico,q, nec hôc poteft efíé verú,qüia primus opi
AriftotelesprimoPofteriorumdevniuerfàli vero,qugau* xomnia producit excaufis finguláribus,& íecundarijs.
temhaec,inquit Ioánes,funtgenus,& fpecies,quænaturam ideofi producit fingularia ipfâ excaufisfecundarijs.& fin
determinatam fignificant,vt animal,& homo.illudautem gularibuseaproducit: quia non eft aliquanaturavniuerfa
vniuerfale,de quo dixit hic Ariftoteles habere fermonem, iis,cuiprimæ caufæ vniuerfàles occurrant, ex quibuspro
non eft verum vniuerfale,fedeft vniuerfàle confüfum,fci ducit fingularia;fedfemperexipfiscaufis liguláribuspro
licet particulareipfum,fcilicetindiuiduum vagum, quod ducit fingulariaipfa:quomodo ergo vniuerfalia eiprimo
ideoappellatur vniuerfàle, quia multis cópetit;quia au&o- occurrunt,&c. Tertiam expofitionem ponit Ioannes.&
ritasnoneftadpropofitum,inquit IoannesGrammaticus, ideo videatis.in multiplicitateexpofitionem denotat Ioan
& cetera. Sed,pace Ioannis, haec expofitio vanaeft:quia nes fe ignorare veritatem : quia vna veritas ex vna veritate
realiter non ditlihguitur particulareà fingulari. idem enim cognofcitur,nö extotnugis. inquit ergo id quod dicit Ari
fignificanthæ duæ voces,homo&aliquishomo:'differunt ftotelesprimo Poft.quod vniuerfàlia naturæ notiorafunt,
tantùin modofignificandi. talis enim terminusaliquisnul &non repugnant huic quòd nos dicimus, q fcilicet fingu
lus,&c.nihil reale fignificant. ideo nullum conceptú faciüt lariafint naturæ notiora: quia Ariftoteles primoPoft.lo
in mentem: idem ergo fignificathomo,& aliquishomo:fi quitur de ordinenaturæ penesfcientiam. loquitur enimde
ergohoc,quòddico,homoeft vniuerfale: & vniuerfaleeft drdine naturæ penesfciétiam, gfcilicet vniuerfaliafuntno
nobisignotius: ergo & hocparticulareerit nobis ignotius, tiora,&priora naturae,quoad fcientias:quiafcientia eftpri
quia nihiladdit inre,&c. Dataliam expofitionem Ioan mo yniuer{alium: per accidens vero particularium.fi véro
nes,g cum Ariftotelesdicit quòd fingulariafunt nobis no nócompararemus haecduo,fcilicetvniuerfàlia,& fingula
tiora,vniuerfàlia veronaturæ intelligitde natura vniuerfà riaad naturam:filoquemur de ordine naturæ penes natu
li:hicverointenditdenaturaparticulari,quae quemdmodú ram,vt natura eft,nó vt refpicit fcientias.hocpa&o, inquit
ipfa fingularia primoproducit, ita etiá eaprimo cognofcit. Ioaanes,figularia funt notiora naturæ: quia à natura primo
& declárat Ioannesifitentumfuum:quia ficute(t in anima intenduntur.primo enimgenerationi occurrunt,& ita con
l, particulari,vtputahomine, eft quædam Έζ; cedit Ioannes,quòd vterqueeft nótiusnaturæ vniuerfàle,&
1afis,quae producitmembrum huiüshgminis,ideftqugba fingulare:fed nec hoc,quoddicit Ioannes eft verum: quia
bet producere vnum membrum,&ipfum nutrire, confèr ordo (cientiae eft conformisdrdini naturæ,quæ ergofunt
uaré,& de eocuram habere:ficut ergo eft in particulariho priora fecundum fcientias,etiam ab{olute priorafunt fecun
mine,inquit Ioannes,itaeftin vniuerfo,& in ynaquaq; par dum naturam, vera ergo eß fimpliciteratiétoritasArifto
te ipfius. neceffeeftenim vt fit natura particularis,quae ip telis primo Poft.quòd vniuerfália natura priora funtpar
furiiproducat,& idei curæ fit, ficeftetiam natura vniuer ticularibus priusenim eftà quo non conuertitur{ùbfiften
falis, vniuerfique curam habet de toto vniuerfo.itaigitur di confequentia,yt eft animial;ergohomo ideftà quo non
illa natura, quâ caufa cft vniuerfalium etiam eaPrimòco conuertiturconfequentia cum hocveiboeft.priüs igitux
** • .
- natura
 -
Leétionesinj.Phyfic.Ariftot.
naturaeft animal,quàm homo:ergo etiam priusfecundum ftea diftinguit partes ipfius: ita intclle&us primo compre
49
fcientiam fingularia funt nobisnotiora : quia (enfus Proxi hendit compofitum: deinde ex ipfo compofito procedit in
miora.At, fingulare produciturà natura:non vniuerfale er notitiam principiorum,&c. Secundo hoc idém patet ex
gonotius.Dico quòd nó fequitur;quia dicimus,q vniuer parte definibilis,ex quo nomen definibile eft quoddam to
faleeft naturæ nótius,nóquia natura cognofcat,led quia ex tum,& compofitum ex partibus, quæ explicafitur in defi
fuinatura notius.ideo dimittatisexpolitioné Ioannis om nitione, vt exgenere & différentia.ideo etiá ipfum nomen
nino,quia falfaeft.Alia eft expofitio Simplicij.expofuit.n. rei definiendæ eft notiuseius definitione. tertio figno, hoc
Ioannes Grammaticu omnia hæc verbaà fecüdo
s fcilicet
idem confirmat Ariftoteles, fumpto àpueris,& ifiquit.pue
textu vfque ad fextum de ordine doétrinae.Simplicius ve ri enim primoappellantomnesvirospatres,& omnes mu
roaliter éxponit fcilicet de via doctrinae,ideft de modo de lieres matres:quia primo ipfis pueris occurrit notitiatotius,
móftrationis:quia inquit,nihil aliud facit Ariftoteles in his quàm partis.ideo etiam prius apprehendunt hominem fub
verbis,nifi tradit modum demonftrationis, quo vti debe ratione totius: poftea diftinguunt verüpatrem àfalfo,in
mus ad acquirendam notitiam principiorum, ita, quòd fit diuiduü.n.habet ratione partis : ita ergo & nos ex notiori
fenfùs , cum dixerit Ariftoteles omnem fcientiam acquiri bus,quae funt compofitae,ideft res naturales,deuenimus in
excognitione principiorum. nüc traditnobis modum de notitiâ,vt materig, & formæ, mediante tráfmuratione,&c.
monltrationis, per quem perueniamus ad principiorü no
titiam:& inquitjq, hic modus non elt quidem demonftra L E C T IO D E C I M A NONA.
tioex naturâ prioribus,& notioribus,fedecontra ex pofte
rioribus,& ignotioribus natura, nobis autem prioribus,& #*$§ R AT fecunda expofitio fuper illis verbis
notioribus.dupfexenim e(t genus demonltrationis,vnum Arift9teles,innata eft etiam via,&c.vfquead
eftdemonftrationis fimpliciter àcaufa fcilicetineffeétum: È£ % fextum textum , quæ erat Simplicij,fcilicet
alterum demonftrationis non fimpliciter excficétuin cau …3ę. omnia illa verba interpretátur de via do&tri
fam;inquit ergo Simplicius, quòd hic Ariftoteles tradit no Β nae,ideft de modo demonfträdi.quo philo
bis modüdemonftrationis, quo mediãte veniamus in Prin fophus naturalis pofsit peruenire in notitiâ principiórum,
cipiorum notitiâ,qui modus eft demonftrationis non fim dicens,quòd hæc via erat non ex prioribusnatura,& notio
pliciter,fcilicet ab effectuin caufam:quiaaut ex notiQribus ribus,{ed ex prioribus nobis, & notioribus ad ignotiora no
hobis & prioribus: naturavero ignotioribus,& poftcrio bis,& priora,& notiora naturæ.& expofuit Simplicius qp
ribus, aut ex ignotioribus quidem,& pofterioribus nobis huiufmodierant corpora naturalia conftantia ex materia
innaturg notiora,& priora,procedimus.& qugfunt iftano & forma.exipfis enim corporibus naturalibus, mediante
tiora nobis, ignotiora autem naturæ dicit Ariftoteles funt tranfmutatione, ducimur incognitionem principiorum.&
confufa.funt àutem nobisprimonota,& certa, confufa ma ita cogit Simpliciusexponereilla verba,vndeexvniuerfa
gisexponit Simplicius confufà,ideftcompofita, rescom libusin fingularia oportet procedere.fimiliter de via do
pofitá,vttotum,ficut totum animal:totaplanta.haecvtto &ring,exiftisoportet procedereinfingularia,i.inipfà prin
tanobisnotiorafunt,quia notafenfui,quàm parteseorum, cipiafimplicia,quæideo appellantur fingularia,quia fübfi
» ' fcilicet materia&forma,fequitur Ariltoteles,pofterius au ßünt.Et haec,quæ Arifto.fingulariaappellat,Simplicius di
tem fiunt exhisnota elementa, & principianobis diuiden xit effe notiora naturæ: quiaprimoproducunturà natura.
tibus.haec exponit Simplicius ex his,id elt exiftis compo natura.n.primo intendit fingularia producere,vt Socrates
fitis,fiue totis, quæ fubijciuntur fenfui mediante tranfmu perfeprimogeneratur,& intenditurà natura. communia
- tationefubftâtiâliinuenimusprima principia,ideftprima vero quæ dicuntur de iplo,vtfubftantia,animal,&c. Se
elementa,exquibusconftituitur illud totum.Eft ergo fen cundario,& per accidensintenduntur: quia ex quo genera
fus,inquit Simplicius,cum dixiffet nobisprius Ariftoteles tur Socrates,generatur etiamfubftantia,& animal.fingula
nullam fcientiam acquiri poffenifiexnotitiaprincipiorum ria ergo,inquit Simplicius, funt notiora naturæ hocpa&o,
caufarum.& elemétorum.hictradit viam doctrinae,& quo quia primoproducunturâ natura & per fe.reliqua vero fe
genere demonftrationis vtendum fit adacquirendam no cundario per accidens,&c. Sed haec expofitioSimplicij
ítiam principiorum,&inquit, quòdprocedendum eft cx nullo modo neque verbis Ariftotelis, neque fibiipfi con
notioribus,& prioribusnóbis adpriora notioranaturae, j formiseft.primo exponit illa verba ex vniuerfalibus:&
funtilta.At,inquit Ariftoteles,funtconfufa,ideft compo per vniuerfalia intelligit Simplicius compofitatota,ideft
£ta,& nota.excompofitis enim procedimus in notitiaprin ipfas res naturales,quæ exprincipijscomponütur,quòdex
cipiorum,ex quibüscomponuntur mediante tranfmutatio hisprocedendum ett in notitiam principiorü. videtur ex
né;&hæc confufà fiuecompofitaappellat Ariftoteles no tortahgc expofitio:quia quam affinitatem habentcompo
bisnotiora,inquitSimplicius:quiafuntcognitafenfui,exa fita,fiue resnaturalescumipfis vniuerfàlibus certenon vi
&ior veroeftfenfus, jintelle&us. notitia ergo,&c.Vnde deo,quòd videlicet compofita effent appellanda vniuerfà
ex vniuerfalibus in fingularia oportetprocedere.haecfunt lia.compofitum enim eft,quod ex partibus,fiue principijs
verba,inquibus laborantomnesexpolitores, quae ipfosti conftat.vniuerfale vero,quod depluribusprgdicatur,At,in
tubare faciunt,exponit Simplicius,vnde ex vniuerlàlibus,quòd conueniunt partibus,& prædicaride pluribus,&c.
id eft ex compofitis ipfis,quæ prius Ariftoteles appellauitTum etiam,quiainquit fimplicius,quòdfingulariafunt
confufa,quæ appellätür vniuerlàlia:quia in fecontinent cau
notiora naturæ,quia primoproducüturâ natura,inhoc er
fas,tanquã fingülaria, exiftisinfuafingularia,ideftin fuas
ratSimplicius,ficuterrauit Ioánes Grammaticus, quia per
caufaseit proçedendú:& Ariftotelesipfascaufàs vocat fin fingulariaintelligit, quae producuntur à natura, primo, vt
gularia,quiafubfiftuntin re,& quodin re,fubfiftit,fingula
fortes& hanc particularesplâtarum,At,hæc fingularia pro
íe eft,&c.Etquòdita fit, probat Ariftotelestriplici figno,
duéta à natura cum infinita fint, ipforü non potefteffefcié
primo ex partefenfusexterioris, vtputa vifus,itaenim,in tia.quomodoergodiceret Ariftoteles, quòdex vniuerfali
quit Ariltoteles,cft ex parteintelle&us,ficut ex partefen busprocedcndumeftin notitiam fingularium;fiper fingu
fus;fi fenfus,vtputa vilus,Primo videttotâ Socratem:Po laria intelligeremus, quæ primo producütui à natura, cum
•* • •-, , - - Lud.Buccafin Pbyf.Arift. G enìm
 *

5o Ludouici Buccaferrei ; -

enim infinita fint excludunturà fcientia quare,&c. Ad prehendüt ipfum fub ratione fingülari.exifta Sirhplicijex
ditum hoc argumentum poteft retorqueri, ergo non po pofitione fequitur,quòd fenfus apprehédet vniuerfàle:quia
teft philofophus res naturáles,fcilicet fcire:quia imperfeάς dicis, q) pueri primo cognofcunt hunc patrem fub ratione
funt. Errat fimiliter Simplicius in acceptione termino vniuerfàlis,& totius.in puerisauté nó operatur intellectus&
rum,ficut diximus de Ioanne Grammatico,quia non eft il fed tantum fenfus:fenfus ergo poteft apprehendere vniucr
1ud notius natura, quod primo produciturà natura. ipfa.n. falia,quod eft abfurdißimum:quia fìlla eft expofitio,&c. ;
natura operatur fine cognitione.fed illud eft notius natura, Sequitur tertia expofitio fuper his textibus', quæ eft The
quod ex fui natura cft notius,id eft fimplicius,& pauciori millij,quem fequitur Auerroes,& rurfus Theophraftus,vt
bus indigensin fui dcclaratione: hæc non dependent infui inquit Simpliciusinfuo libronaturalium.Eft ergo hgc ex
cognitione ab alio.Alia ab ipfis, vt eft gcnus refpeétu fpe pofitio, quòd totushictcxtus verborum vfqueadfcxtum
ciei fimpliciuseft,à quo non conuertitur cöfequentia,cum textum nö eft omnino de ordine do&rinae,ficut dicit Ioan.
hoc verbo,eft,vt dicit Ariftoteles in eft præfentis,&c. Se nes Grammaticus,neq;totus de via do6trinae,id eft de mo
cundohuic opinioni aduerfatur Alexander hoc argumen do demonflrationis, vt dixit Simplicius; fedpartim eft de
to:quia tu dicis vniuerfàle effe nobis notius, ignotius natu ordine do&rinæ, id eft quis ordo fit feruandus inter partes
rae,fingulare vero aeque, fi fingulare eft naturæ notius: ergo huius fcientiae,partim eft de via doctrinæ,;id eft quogene
etiam prius natura.idem enim eft notius effe naturae,& ef re demonftrationis fit vtendum.infecundo, & tertio textu
fe prius natura ecötra. At aduerfàris Ariftoteli. oppofitum tradit nobis Ariftoteles viam doótrinæ.in quarto verotex
enim fentit Arift.prgfentiscap.de priori.inquitenim,prius tu,& quinto, ibi vnde ex vniuerfalibus,&c. _ Defcribitor
naturae[t illudà quónoncóuertitür fubfiftédiconfequen dinem doétrinae,quafi, inquit Themiltius, fimul diffoluat
tia,ideftà quondn poteftconuerti cqnfequentia cum hoc nobis dubitationem, & tradit modum, quo po[simus affe•
verbo, eft, vt fi dicamus, eft homo: ergoeft animal.in hac qui notitiam principiorum,ita,q> fit fenfus,cum dixerit fu
confequentia natura prius eft animal:quia nó licet conuer perius inprimotextu Arilto.quòd omnis doctrina dilcur
tihæc confequcntia cum hoc verbo eft,vt dicamus,eft ani fiua,quæ ícilicet illatione fit, nöaliter comprehendi poteft,
mal,ergohomo:prius ergonatura eft,quòd fequiturex al nifi ex prgexiftenti principiorum cognitione.accidit dubi
tero.ex ipfo vero non fequitur alterum. quid ergo dicis tu, tatio, quia cum nos intendamus acquirere fciétiam rerum.
At,fimplici.quòd fingulareeft notius,& cófequent. natura naturalium:ergopriusinquirédafcientia principiorum.fed
prius ipfo vniuerfali,&c. Huic argumento Simplicius dat vt diximus, omnis doctrina difcurfiuahabetur tantum ex
duas réfponfiones,primaeftquòd vniuerfàlebifariam có principiorum cognitione:quomodoergo adipifcemur no
fiderari poteft,vnomodo,vteft quædam fimilitudo colle titiam principiorum rerum naturalium,cum principijsni
&aex fingularibus,& de hoc vniuerfalinonloquitur Ari hil fit prius:quonam paéto igitur fieri potelt,inquit Themi
floteles in prgdicamentis:quia hoc vniuerfaleeft pofterius ftius, vt principia demonftrentur cum omnis demonftra
natura.Sed hic alio mófumitur vniuerfàle,vt continet fin tio conftét ex prioribus,ita,inquit profecto,videremus vel
gularia,& hocpa&o,prius fingularibus.& dehoc loquitur le inuenire principia principiorum,& prioraprincipiorum;
Ariftotelesin prgfenti.cum ergo hic Ariftoteles dicit,vn quodquidém fieri nequit. quomodo ergo affequemur no
de ex vniuerfàlibus in fingularia oportet procedere, tan titiam principiorum naturalium,Ariftotclesdifloluit hanc,
quâ ex notioribus nobis,intelligimus hic de vniuerfalipri dubitationem,& fimultradit nobis viam do&trinæ, & in
momodo,fcilicet in prædicando, vteft quædam fimilitu quit, At, aduertasduplicis generis funt principia demöltra
' doex fingularibuscolle&a. in prædicamentis vero de vni tionis.quædam enim nobisfunt notiora,& priora, quædã
uerfalicontinendo, vt continet fingularia,& fic nulla eft cô vero naturæ notiora,& priora.& hæc notiora naturæ funr
fideratio,&c. Sed hæc refponfioSimplicij vana eft: quia vera principia,fcilicet caufae ipfae,nobis vero priora nöfunt
philofophus naturalisnonconfiderat vniucrfàle,vteft fimi vereprincipia,fedfunt effectus, qui appellantur principia,
iitudo quædam colle&aex fingularibus;fed hæc confidera quòåd nos:quia exittis,ex quonobisnotiorafunt, proce
tioeftlogica,confideratautem philofophus naturalis res, dimus incognitionem caufàrum,quae natura priora,& no
vtfubfiftunt innatura:etiam noneft verum, quòd vniuer tiorafunt,quia fimpliciora.& inde oritur duplex genus de
fale,vt habet rationé continentis,fcilicet vt fingularia con mon(lrationis,fcilicet demonftrationis & figni:quiacum.
tinet,fit natura prius ipfisfingularibus:quiahocpa&o vni procedimus abeffe&uin caufàm, aliud eft genus demon
uerfàle habet rationem totius,quod fcilicet ex partibus cö ítrationis fimpliciter,vtcü procedimus à caufâineffe&ü,
ponitur.priusnaturaenim funt partes,quàm totum,exqui & hocgfiedcmóftrationisvtitur mathematicus,inquit A
bus ipfum conflatur, &c.Ideodat aliam refponfionem Sim uerroes, fcilicetà caufain effeétü. primo verògenere vti
pliciüs,& inquit,quidpoteft meliusfatisfacere, fàtisfaciat: tur naturalisphilofophus,fcilicet ex prænominatis,fiue ex
& ita non diffoluit argumentum: quia remanfit ambiguus; effectibus ipfis incaufasfuas tanquam ex prioribus,& no
quare Simplicius verum eft hoc,quod fimpliciorafunt na tioribus nobis.& ifti apppellátur principia,quòad nos exé
tura priora, à quibusnontenet conuerfio fubfiftendi con plum,ficutidiceremus,hiceftfumus: ergo ignis.hoc genus.
fequentiae.compofita vero, ex quo pluribusindigentinfui äemonftrationis cità figno, fiue ab effe&uincaufàm. eo
cognitione.ideo polteriora funt,& ignotiora ex luinatura. dem quoque generedemonftrationis vfus eft Ariftoteles;
ex fui natura autem priora,quæ fimpliciora& paucioribus in fecundo de cœlo oftendens qualis effet lineæ figuraex;
indigent.nonautem,ficut dicit Simplicius, quia primo oc luminibus ipfius vario folisafpeétu fufceptis,ex quofcili
currant naturæ, & primo ab ipfa producantur : quia natura cet, quia apparet bis cornicularis, bis media, bis vtrinque
operatur fine cognitione,& decipiuntur ifti in acceptione gibbofa,&femel plena,probauitipfam efleoibicularis fi
terminorum,vt melius declarabo inferius,&c. Tertiode guræ. hoc modo Ariftotelis procefsit ab effectu incau
ficit Simplicius in expofitióe triplicis figni Ariftotelisfum tam.minori vero probatione vfusfuiffet Ariftoteles, fi di
ptià pueris:quia,inquit Simplicius,etiam Pueris primooc xiffèt, lunaeft corpus neutrum fempiternum:ergo moue
çurrit notitia totius. prius enim cognofcunt hunc hominé, tur motu circuli:ergoeft fphericæ figurae. hoc etiam gene
vt totumquiddam: & vniuerfale Poftea diflinguentes ap redemonftrationis figni vtitur Ariftoteles indcfiniendo
..* -

genera
 Leétionesinj.Phyfic.Ariftot. $51
genera generalifsima,vt fubftantiam, & quantitatem,hoc funt primae,& com- munes,vtfcilicetilla duo principia me
etiam modo circumfcribit nobis materiâ primam di:ens, -taphyficalia, vt dc quolibet eft vera aut affirmatio, aut ne
quòdeft ens,fiue fubie&um carens omni forma. ex tränf gatio,& de nullo fimul, aliæ funt communes& primæ non
mutatione enim formæ, & à pofteritate circumfcripfit no fimpliciter,fcd determinatae fcientiae, vt fcientiæ arithme
bis materiam primam tali demonftratione: diffoluit ergo tices,fiue geometriae habet fuaparticularia principia,& di
Ariftoteles argumétum,q', cum fint duplicia principia fci gnitatcs,quæ funt neccffaria,cui debet erudiriintali fcien
licet quò ad nos,& quòad naturâ, hic demonftramus prin tia. illa autem duo mathematicalia neceffariafunt cuilibet
.cipia,quò ad naturam: per principia quoad nos, id elt per fimpliciter erudiédoinarithmetica,aut geometria,& funt
effeétum venimus in cognitionem caufarum.non auté de ficut omnetotüeft maius fua partes,fiabæqualibus æqua
.monftramusprincipia ipfa, quæ uaturæ priora funt per alia -lia demas,&c.cum ergo Ariftoteles tradésnobisordinem
priora, cum nihil fit prius ipfis principijs. ficenim procede feruandum inter partes fcicntiæ naturalisdicit, ab vniuer
remus ininfinitum,fed per pofieiiora natura:priora autem falibus etiam inchoandum.per vniuerfalia intelligitillas di
nobis:& fimul diffoluédo quæ[tionem,inquit Themiftius, gnitates turn fimpliciter primas,tum primasindctcrmina
dat nobis modum demonftrationis: quia ducimur in notita fcientia, inquitergo Alexander, grábipfis inchoandum
.tiam principiorum naturalium, quod fcilicet procedédum
eft ad ea,quæ ex illis demonftrantur.refpe&uenim harum
eftexnobis notioribus,&c.ideft vti debemus demonftra dignitatum caufæ quæ demon(trantur fünt fingularia,& φ
tione figni, fiue abeff.&tuin caufam; fedtu dicis, quæ funt ita fit,inquit Alexander,patet: quia Ariftotelesfaciensini
iftanobis notiora,quæ fe habent tanquam effe&us,ex qui tium fuae difputationis de principijs incipit ab hac dignita
busprocedimus in notitiam principiorum, quæ funt prio te: neceffe eft autem aut effe vnüm principium, autplura.
ra & notiora naturae.Dico,ifiquit Âriftoteles,funt confufa item infetius etiäoftendensprincipia effeplura fumit prin
magis,ex quibus fiuntpoftea nota eleméta,& principiano cipiaeffecontraria,fimiliter oflédens materiam effe fùmit,
ὸisdiuidétibus hæc;fed quæ funt ipfa confufa,ifta Š nO qùòd omnibus contrarijs debet effe aliquod fubie&ücom
tiora,quæ Ariftotelesappellat confufa. At, inquit Themi mune.ecce ergo,q) Ariftotelcs feruat hunc ordinem in pro
ftius cum Auerroe,funtcompofita, & generata à fuis ele ceffu fuo,&c. Haec expofitio Alexandri habet dubitatio
mentis, ideftresnaturalescompofit;, vt totus homo,tota né apud mc:quia Ariftotclesnonfumi illas dignitatescom
planta,(cilicet corpora naturalia.exiftis enim, mcdiäte tráf mufies,ita g) præfcribat , dum demonftrat aliquid,vt cum
mutatione deuenimus in cognitionem principiorü,& cau vult demonftrare principia effeplurayaffumit illud: neceffe,
farum compofitorum,quæ principia, & caufæ notiora fnnt eft autem vnum,aut plura effeprincipia;antcquàm demon
apud naturam.Dico exemplum.ita enim Ariftotclcsinue ftret,non affumit aliquam dignitaté, vt incipiat abipfis di
niat quatuor caufas:quia videmus Sccratem effe generatú: gnitatibus,fcilicet q, eas nobis præfcribat anteomnia,vt £a
ergo eius fubftantia noua eft, quia de nouo genita nögter cit mathematicus, quiprimo loco præfcribit fuas dignita
na:eftergo de nouogenita,& nouiter acquifita:ergo aliqua tes:deinde profequitur adproblemata:vltimo demonftrat.
fub(tantia præfuit,quæ erat priuata,& quæ fuit fubieétum 'nonfacit hocÄÄÈÉÊ ficapitaliquas dignitates,eas
illius tráfmutationis:quia quod fit,ex aliquo fit.aliquid igi -affumit, cum demonftrat numerum principiorum, qualia
rurfuit fübie£tum,exquofa&afuitilla;ranfmutatio:&ali -fint,& quot fintprincipia.affumit quòd orfine quod gene
quagenitaeft,{cilicetforma:deindeexêo, quòd principia ratur,exaliquogeneratur,& oryne,quod mutatur,decon
funt contraria,oftédit tria effeprincipia intrinfeca, fcilicet trario incontrarium mutatur , &'itahabet,quod principia
materia, forma,& priuatio. forma enim $ priuatio aduer naturaliadebenteffecötraria:quare ergo patet Ariftotelem
fàntur. Item ofténdit efficientem,& finem : quia quod saffumere eas dignitatestantumi, dom demonftrat. non au
fit,ab aliquo fit,& propter aliquid fit, & gratia alicuius:pa temeaspræfcribit:quia mihividetur, quòd per vniuerfalia
tet ergo,quomodo exiltiscorporibus naturalibus,qu£ funt hic nó intelligat Ariftoteleshas dignitátes;quia prima pars
priorà quòad nos,procedamus in notitiam principiorum, huius fcientiæ noneft particulariter de ipfis, fedfi aliquas
tum internorum, tum externorum;& ifta corpora natura affumhat,eas affumit dum demonftrat,&c. Quare mihi vi
£iafunt,quae Ariftoteles appellat compofita, & confufà,ex detur reéior expofitioThemiftijs,& Auerrois, quòd bic
quibus nobis diuidentibus.ipfa enim fua principia,mediâ Ariftoteles tradit,nobis ordinemdoétrinæ, quòdfcilicet
tetranfmutatione fiuntnotaelementa,& ita remanent cla incipiendum eft,àprimacaufa invnoquoquegenere:& ita
ra verba Ariflotelis hucufque,quòd loquitur de principio 'per vniuerfalia intendat primas caufàsinvnoquoquegene
rum naturalium notitia, vosq;ibi,fcilicet vndeex vniuer re.diximusenim fupra, quòdnaturalisdebet comprehen
lalibus,&c. Vnde ex vniuerfalibusinfingularia,&c. Hæc derequatuor genera caufarum,(cilicet genus caufae,mate
eft particula, quæ iniecit difficultatem omnibusexpofito rialis,formalis,finalis,& efficientis.&omine genus continet
ribüs.Themiftius, & Auerroesexponut hosterminos vfq; infeplurescaufas,fcilicet primas,&altiores, mox interme
adfextum textum deordine do&rinæ, quòd hic Ariftote dias,vltimo proximas,vtingenere caufæ materialis homi
Iestrádit nobis ordinemdo&rin£,ideftquisnatura debeat nis,priuseftmateria prima: deinde funt eleméta:polleahu
effe ordo inter partes huiusfcientiæ, deprincipijs naturali mores:po(t hoc partes fimilares;vltimo partes difsimila
bus,à quaÉ fit inchoádum,& inquit Ariltoteles,quòd res, ex quibusimmediate homo conftituitur;&hæ partes
ex vniüerfafibus in fingularia oportet procederejquòd in difsimilaresfunt materia proxima hominis.tradésergono
choádumeft ordine döctring abipfisvniuerfàlibus adfin ὸis Ariftot.ordinem do&trinæ,(cilicet intradendofcrentiâ
gularia procedendo.quid autem intendat Ariftoteleshic caufarum in vnoquoquegenere,à qua caufà fit inchoaodú,
per vnifierfalia,eftduplex expofitio,vna eft Alexandri,qui quoordine fitprocedendüm,nunquid incipiendum fitab .
altioribus caufis,an ab intermedijs,anâ proximis,an,fcili
exponit,q* talis eft feruandus ordo doétrinæ inter partes
huius fcientiæ, vt ab vniuerfalibus incipiamus, id eltà di
cctà materia prima,an à partibus organicisjanabelemen
gnitatibuscommunioribus,fimplicibus,& prioribusad po -tis,&c.Dico, dicit Ariftoteles,erit ordo doçtrinæab vni
iteriores& non ita communes, duplices enimittæ commu fuerfàlibus infingularia,hoceft, íquitThemiftius cú Auer
nesdignitates,inquit Alexander,quædam, quæ fimpliciter -roe,à cau(isaltioribus,& prioribusin vnoquoquegenere
..
- Lud.BuccafiinPhyf.Arilt. G z ad

s
52. Ludouici Buccaferrei
ad proximam caufam eiufáem generis, vt ingenere caufae ra & notiora,vt diximus; funt vniuerfìliora,&abipfisin
materialis,à materia prima adpartes organicas perinter choandum eft,vtin genere caufæ matcrialis, à materis pri
medias:quia ordo doârinae debet efle conformis ordinina mâ,quae fe habet, vttotum refpe&u elementorum, & ália
turæ, fedcaufae altiores in vnoquoque genere funt natura rum fpecierum materiarum,&c.Secundo fignoidem con
priores: ergo ordine do&rinae abipfisaltioribus eft fumé firmat Ariftoteles : quoniam nomen definiendum notius
áum initium.& hunc ordinem feruauit Ariftoteles. intra eft,quàm eius definitionis partes,vt omnes fiunt, quid fi
dendo enim genere cauf£ materialis,incipietà materia pri £; nomine circuli. dcfinitiones vero paucifciunt,
ma.itaque, inquit Themiftius, in principijs oftendendis cd nomen definiédum fe habct, vt torú refpectu partium,
incipimius à communioribus, & plura comprehendentibus quod autem fignificatnomen confufe,defifiitio fignificat,
cognofcibiliora fiquidé nobisfunt communia, quàm Pro exprefle:quia exprimit partes definiti, fcd caufæ Vniuerfà
priâ ex illis:ergoin fingularia veniemus, neque intelligatis liores refpectu proximarum, fe habent, vt torum refpeau
per fingularia,quæ primo producüturâ natura, fcilicet fin Partium:ergo à caufis vniuerfàlioribus, & communioribus
gulariâipfain re,fed vniüerfàles caufàs proximas,velvlti in vnoquoque genere eft inchoandum ad minus vniuerfa
Imas fpecies. vniuerfàles enim caufae fehabent, vt genus ad lcs & proximas eiufdem generis procedendo.& dicit Ari
proximas,&ipfae, tanquam fpecies:ordo ergo do&rinae,in ftoteles in textu, fuftinent autem hoc idem hoc & nomina.
hacfcientia eft, vt procedamus ab eo quod eft magiscom ad rationem,ideft ficut fenfibile notius, eft (enfuiíuis parti
mune,ad id quod eft magis proprium: quia magiscommu bus,ita& nomé notius eft intelle&ui, quàm eiusdefinitio:
ne notiuseft,&c. -
quia vtrobique comparatür totum fuis partibus, vnum ta
men eft ex partefenfus:aliud eft ex parte intelle&us.adie
L E c TIO VIGESIMA. cit vero Ariflot. in fuis verbis hanc particulam, quodam
modo.omnes cxpofitoiesipfamporiderant,quòd ideo Ari
33g XP O N E B A M vs illos textus Arifto fto,ipfàm adiecit: quia diuérfaefat ratio totiüs, hic, & ibi;
Ëj
• *s.
telis fecundum
fcilicet
1 '"i
Themiftium,&
partim devia Auerroem,
doâring;partim deor quia cum accipimus vniuerfàle refpe&u fuarum fpecierum
eft totum quiddam non aétu,fed potentia: quia &x effege
dine doótrinae.prima enim verba, vbi dicit, neris non fequitur effe fpeciei.ideoeft totum quoddam po
Ę innataeftnobis via vfqueadquartum tex tentia ad fpecies fuas.aliud cft totum a&u, adcuius effe fè
tum exponebamusds via doâring,ideft degenere demó quitur cffe partium, ficut nomen definiendum eft quoddâ
£ratiofiis,quofcilicet genere fit vtendum adacquirendam totum aétu: quia ex eius effe fequitur efle partium, fcilicet
notitiamprincipiorü,& dicebamus,quòdà notioribusno generis,& differëtiæ,ex quibuscóftituitur;quia ergo aliud
bis.haecveroerät confufa magis,ideltcompofita,ideftres erat totü refpeétu fenfus, dequo locutus cft in primo exem
naturales.exiftis enim mediantibustranfmutationein no plo,ideftaliudelthoc,fcilicet nomenipfum refpcctu defi-,
titiamprincipiorum,fecunda pars verohorum textuü,fci nitionis,ideo Ariftotelesrationaliteradiecit illám particu
licetà quartövfquead fextum exponebatur de ordine do Iam,quodámodo: quia alia ratiototius ibi,& hic,ideo,&c.
&rinae.quomodó,fcilicetphilofophus pertra&aturus om Tertio figno Ariftoteles oftenditpropofitü fuum fum
nescaufäseiufdem generis debeatprocedere, & diximus ptum, à primaaetate noftra, quòd fcilicet vniuerfàle magis
ab vniuerfàlibusefféincipiendum procedendo in fingula hotiuseftminus vniuerfàli:qüianotioraindiftin&a,& có
ria,ideß ab altioribus,&%rioribus caufis,eiufJem generis fufa præcedit in nobis diftinótam,& particularem:& quòd
ordine do&rinæ incipiendum eftprocedédoadproximas, ita fit,patet:quiapueri primoappellafit omncs viros pàtres,
-vtingenere caufæ materialisàprima materia,& ita in vno & omnes mulieres matres: poftea procedente ætate acqui
quoquegenere alio,&c* Secúndum hanc expofitionem runt notitiam diftinétam, quia difcernunt verum patrem
probatmodo Ariftoteles afTumptum fuum,fcilicet quòd abalijs* apprehendit ergoprius talis puer hunc hominem
ex vniuerfalibusin fingularia jìíîïë CX fub rationemagis vniuerfali,& confufa.nefcit enim diltin
caufiscömunioribuseiufdem generis adproximas.& pro guere ipfumà cæteris hominibus: deinde cum pernenit ad
bathocAriftoteles triplici figno.primo, quiaitae[t expar pcrfe&iorem aetatem,fubratione magis particulari appre
teintelle&us,ficutexpartefenfusjfedtotú fenfibileeft no hendit ipfum,(cilicet propria accidentia,vude fit diftingue
bisnotius fuis partibus: ergo & totum intelligibileeft no reipfumà cæteris hominibus.cum ergototum vniuerfale
tius fuis partibus.vniuerfàle autemrefpe&tuminus vniuer fit quoddam confufum,& indiftinctum:quiapoftea,& có
falisfehabet,vt totumrefpe&u partium: ergoitidem vni fufè continet fuaspartes,ideft(pecies ideo abip(otáquam
uerfaleipfum eß notiusnobis,quàm minus vniuerfàle,& ànobis notioribus initium fumendum cft. Scdtu dicis ;
fìngularia.quòdautem totumpenes fenfum fit notiusfuis qualis efti(tanotitia, quae eft in puero in prima fuiaetate ,
partibus,patetcxemplodeSocrate,eminusveniente primo quæ apprehendit omnes viros patres,cuius virtutis efthaeq
enim occúrrit nobis totus Socrates fine diftinétione par notitia, & cuius obie&i,anfcilicet fit opus intelleétus, an
tium;deinde diftin&eapprehendimuseius partes,cum pro fenfus,&quodapprehendit,anfigao, ad vniuerfàle. Auer
pioradsft:quia maiorem notionem de ipfo acquirimus.' roes videtur dicere notitiam efIein intelle£tu: quiainquit
Quare etiam totü intelligere notius'eftintelle&uifuis cum ignoraturintelle&us,cognofcit patrem inter cæteros
artibus . vniuerfàle vero refpeétu minus vniuerfalisfeha viros,& matrem,inter cæteras mulieres.ecce, inquit Auer
Ę totum refpe&u partium:ergocau(ae magis commu rocs, cum vigoratur intcllc£tus, quafi quòd intelleétusfit
nes,& vniuerfalioresnotioresfunt,quia minus vniuerfàles, hoc opus,fed fi hgceffet opinio Auerrois, profeéìofalfâ ef
quia vniuerfalior caufain eodem genererefpeótu aliarum fet:quia in puero tunc non operatur intelléctus, fedtátumi
proximarum fehabet,vt totum refpeétu partium: ab ipfà poft annos difcretionis: cuiüs ergo virtutis cll hoc opus?
£rgo vniuerfalioricaufa,& commünioriineodemgenere Dico,91[ta notitia pueri eft notitia fenfus, non quidem ex
efîincipiendum,vtà materia primain genere caufæ mate terioris,{edinterioris, nec accipiatis per (cnlum communé,
rialis: quia à notioribus nobiseft inchoandum.ordo enim & interiorem,(icut ponit Auicenna, tanquam fit memoria
doârifiæ conformis eft ordini naturae:natura autem prio imaginatione, iam reprobauihác opinioncm,fecundo de
•- -. …
- aI)IT\2

-
-
 Lectionesinj Phyfic.Ariftot. ' 53
anima eft ergo hoc opus fenfusinterioris: quia non appre vniuerfalis artifex, ideo poteft probare principia naturalia
hëditur, nifi praefentia fcnfibilium.At Auerroes dixit,cum ex fu;s dignitatibus,& à priori,ergonontantum à poflerio
vigoratur intelleétus.Dico,q) improprie locutus elt Auer ri,& notioribus nobis polIumusperucnirc in notitiâ prin
roes:quia intelleétus eft virtus feparata à materia.ideo non cipiorum naturalium;ergo,&c.Rcfpondit Simplicius. Di
potelt vigorari,eft enim pa(sio corporis vigoratio. vigora coipfe concedo,poffumjus quidem demonflráre principia
tur etiam intelleétus per accidens ex parte fenfus,ratione naturalia à priori per dignitates Gmpliciter primas fcilicet
imaginationis:quia ipfà reducitur ad maiores perfcétiones, ipfius metaphyfici. quid ergo dicit Ariftoteles? Scd dico
& ad perfeétiorem temperaturam, refoluto (cilicet fuper quod Ariftoteles hic loquitur de philofopho naturali: quia
fuo,humido contra&o ex generatione.vnde melius, re in eo, quod philofophus naturalis non poteft probare fua
&tius,& diftin&ius poterit phantaftica intelleétus praefen principia à priori fed tantum à pofleriori,& ex nobisno*io
tare, cum ergo dicit Auerroes, cum intelleétus vigoratur, ribus,probare vero ipfàà priori per dignitatem fimpliciter
nOnÉ hoc vult ponere hanc virtutem,fcihcet appre
Primam,hoc eft munus metaphyfici,quia eft communis &
henfionem in ipfo intelle&tu; fed ita locutuseft quia etiam vniuerfalis artifex,&c.Sed hoc quod dicit Simplicius, ego
intelleétus perficitur ex perfe&tione (enfus:cum re imagi non intelligo:quia hic Ariftoteles loquitur;de principijs in
natiua ipfâ reduftitur ad perfeétius temperamentum.om complexis, & generationibus caufàrum fimplicium. Sim
nis enim notitia intelleétuspendetà (enfu:cuius igitur cft plicius vero probat de principijs cóplexis, hoc elt dcdigni
haec apprehenfio? Dico,haec opinio in pueris nullum habet tatibus,& primis propofitionibus fcientiae, vt dchoc natu
conceptum folum percipit indiuiduum fubftantiae fub ra rali principio, uatura e[t principium motus,& quietis; lcd
tione alicuiusindiuidui magis cömunis, fcilicet patris exé metaphyficus non habet probare omnia genera caufarum
plo,primo puer apprehendit indiuiduum fub(tantiæ, & ita fimplicium,& hi: Ariftoteles intendit de his principijs in
hominé ineo, quòd pater,& omnesappellat patres: po(tea complcxis inlogica ergo eft æquiuocatio Simplicijhic.fe
apprehendit indiuiduum fubftantiæ,nö ita confufe,{ed ma cundo vero non eft verum,quod dicit Simplicius 9 (nathe
-
gis proprie ex proprijs accidétibus, & ita fcit di(cernere ve maticus ex prioribusfuis dignitatibus habeat probare prin
rum patrem à non vero: & ita totahæc notitia eft fingula cipia naturalia ideft propofitionesprimas naturales,vt hoc
ris,folus enim intelleétusapprehédit vniuerfalia,fed in hoc natura eft principium motus, &c. Ex nihilo nihil fit,&c.
puero nondum operatur intellectus,&c. Super his verbis quia manifefta funt,necprobatione indigent.fcientia enim
Ariftotelis funt multiplices dubitationesprimo circa mo naturalis non eft alicui fubalternata,fed ex fe eft fciétia vna
dum demonftrationis: quia dicit Ariftoteles quòd princi totalis. folum habet metaphyficus perfuadere hæc princi
pianaturalia tantum demon[tranturà nobis notioribus,na pia negantibus,non quòd habeat ipfa demonftrare, quia ex
turæ vero ignotioribus,ideftdemonftrationc figniab ef principijs illis,metaphyficus fiampliciter prionis nulla fit de
fe&tuin caufam,non autéà priori,& demonftratione fim monftratio,ita, g) talia principia demonftrationem ingre
pliciterà caufain effeétü eft dubitatio Simplicij:quia me diantur oftenfiuam.bene poffunt ingredi demóftrationem
taphyficus,ex quoeftartifex vniuerfàlis,& fupremus ha adimpoßibile,oftenfiuam vero nullam ingrediuntur, for
bet viamprobandi principia omnium aliarum fciétiarum malisfolum potentia& virtute:quia virtute ipfarum tenét
exprimis fuis dignitatibus,quae fimpliciter naturasüt prio * demonftrationes,quiaimmediatepropofitiones refoluun
. ra.alio möergo naturalis philofophus poteftprobare fua tur inhæc prima principia.nequeergo habet metaphyfi
principia,quàm nobisdixerat Ariftoteles,fcilicet non tan cus ex illis fuis dignitatibusprobare principia naturalia, fo
tumexnobis notioribus, fedexprioribus natura notiori lumhabet ipfa neganti perfùadere. funt enim probationcs
bus,fcilicet ex principijs fimpliciter primis.quid ergodi feuperfuafiones ad hominem non recte, non o(tenfiue.cü
cit Ariftoteles? Secundo,eft dubitatio in verbis Auerrois: ergo dicis, Poteft probare principia naturalia, & ita priori
quiaipfe adprobádumquòd confufa& compofita fintno & ex natura notioribus: ego negoetiam hoc: quia tantum
bis nótioraquàm principia,dicit ex ipfis compofitis proce poteft perfuadere negantiilla,& hæc non eft demonltratio
dimus in notitiam principiorum. ad probanduin hoc pec neque funt principia, de quibus hic loquitur Ariftot.&c.
cat Auerroes:quia arguit cöditionaliter Auerroes à deftru De fecunda dubitatione,quiain multis oftendimus Auer
. &ione antecedentisad deftru&ioné cófequentis. Ita enim roem effelapfum,cumiftis,quitenent verba ipfius Auer
arguit,finos ageremus resnaturales, principia,& caufæ e£ roistanquam, fàcraméta.eft enim tantæ auétoritatis Auer.
fent nobisnotiores quàm compofita; (ed quia nonagimus apud ipfos,vtexiftimentip(um non poffeerrare; (ed apud
resnaturales.Ecce arguit Auerroes conditionaliterà diftin me Aúerroesnonefttátæàuétoritatis,adeo quòd nihil mi
&ione antecedentisaddiftin&ionem confequentis: peccat rum mihi videretur, fi dicerem Auerroem erraffe immo
ergofallaciaconfequentiscontraregulas Ariftotelis primo dico, quòd quicquid bonihabet Auerroes fumpfit à græ
Priorum.poftea etiam Auerroes fumit conditionalem fal cis,nihilexfebonidixit,& omnia,quæ dicitcxfe,vclfum
fam:quia ipfe dicit,q* nos non agimus res naturales.At hoc pfità fuisArabibus. omniadico, (unt fátuitatesambages,
eftfalfum nonne homogenerat hominem,&tamen nöco & chimer£,quareergo,& fi dicerem Auerroem errafic hic
gnofcitcaufamgenerationis,quae fcilieet fit caufa materia non multum extimarem.ne tamen videar nefcire defende
Jis,quæ formalis,quæ efficiens,& quæ finis.perfuadebatpo reverba Auerrois, ipfum tuebimur,non ficutfaciunt mul
ftea Auerroes illam fuam conditionalem exemplo,in arti ti,qui confilium fecerütin defendendo ipfum. Dico igitur
ficialibus:quia inquit ipfe,ex quoartifex facit res artificia ego,quòd reuera gratiaformæ non tenetargumentú Auer
les.ideoe(t talis difpofitio inipfis,quòd caufæ earum fint roes,fed quia argumentum eft interminiscorruptibilis,at
notiores apudipfumartificé,quàmfuieffe&us. fedaduer gumentum tenetratione matcriae.parum enim curauit de
fatur fibimet Auerroes: quia feptimo Metaphyfices & in li forma,cüteneat merito materiæ, ficut fi diceremus, fi eft
bro de (enfu,& fenfatoifiquit,q>principiú cognitionis ar homo,eft animal rationale,fednonelt homo: ergononeft
tificiseftà pofterioriabeffe&tu prius ergo apprehenditef animal rationale.hoc argumentum etiamtenetgratia ma
fe&tü,quàm caufas: aduerfatur ergo fibimet Auerroes,&c. teriae:quiaeftinterminis cöuertibilibus.conuertitur enim
Adprimum,cum dicit quòd quiaexquo metaphyficuseft homo cü animali rationali,itain propofito Auerroesv9-.
- - • **• lui

.
 Ludouici Buccaferrei
luit argumentari, finos ageremus res naturales eas cogno quoddam confufum:licetergodicere,animaleft:ergoho
{cendö,fcilicetcumcognitione: tunccaufé eorum effentnq moeft,fed hoc e[t falfum.non enim animal componitur ex
tioresapudnos,fed quia non agimus eas çognofcendo, (ed homine,(edecontra homo eft ex genere,& differentia:fàlfa
finecognitione.ideo effe&us,& compofitaipfa funt nobis elt ergo illa expofitio,&c. Sed hgc argumenta diui Tho
notiorà,quàm caufae.hocpa&o argumentum Auerrois eft mæ parum cogunt,& facilis funt folutionis. . Egoautem
gratia mäteriae,quia cóuertitur,hocfi nos ageremus resna addofortiora arguméta, & primo, quia peccat Ariftotcles
ίύrales eas cognofcendo, cum hoc cauf; effent nobis notio fallacia aequiuocationis in verbisfuis,fecundum expofitio
res,quàm effétus,& inde etiam ceffat fecundum argumé nem Themiftij, & Auerrois.exeo enim,quod docuit Ari
tum'q; fcilicet nos agamus res naturales,ex quohomoho ftoteles viam doâring,quod fcilicet fit modus demonflra
minem generat. Atjintelligit Auerroes, 9 fimpliciter non •tionis,quo vtimur in cognitione principiorum, ex hoc có
agamus res naturales; quia hoc falfum elt ; fed intelligit, g/ cludit nobis Ariftoteles ordiné do&rinr. dicit enim Ari
' eäs nonagimus cum cognitione, fcilicet cognofcendoip floteles,vnde ex vniuerfalibus in fingularia oportet proce
{as:quiahocpa&o caufæ effent nobis notiores;fcd eas agi dereloquendodeordine inter parte§huius fcientig defcri
musvirtute fiaturæ, non q cognofcamusbocopus,&c. ptæ?At,quomodo tenet illatio haec,cum prius locutusfue
Q uodaddebas,quia Aüerröes fibi aduerfatur hic * fc rit Ariftoteles de via do&rinae,& ex hoc concludit ordiné
ptimömetaphyfices,& indefen,& (enibi enim dicebat,® do&rinae.inquit enim,quia via do&rinae procedimus à cô
ärtifex incognitione rerum artificialiumincipit ab effecti fufis,ideftà totis,& compofitis ad elementa,feu partes:er
bus& compófitis,fcilicctà rebus ipfisadcaufas.dicit enim go ordine doétrinae eftincipiendumà magis vniuerfalibus
inhocdiueifificatur natura ab artifice:quia natura primo ad fìngularia,quomodo valet argumentú:quia diuerfus eft
cognofcitcaufàsnaturalcs,quàm compofita;artifex Primo modus notitiæ hic,& ibi:quia cüm dicit, via doétrinæ effe
cognofcitcompofitum, quàm caufàs,exquibus componi proccdendumà compofitis in elementa tanquam à notio
rui;quomodoërgodicitfiic,fiageremus resnaturales,cau ribusnobis:loquitur de notitia cöfufa ex effe&uincaufam,
{æ earü effent primotiotæ nobis, ficut in artificialibus,&c. ordine autem dc&trinæ,proponenda funt,quae funt notiora
Pico,(icut aliâs dixi,poffumusbifariam confiderareartifi naturae:quia ordo do&rinae,eft fimilis ordini naturae.ficut
cem,(cilicet in eo,gòperantem,& in eo,quòd cognofcen enim funt resin natura,ita in arte, fiue fkicntia defcribi de
tem. f. confiderafius artificem in eoquòd operantem.fic bent,vt quæ natura priora,&fcientia priora,& abipfisin
cundem ordinem habet cum natura operante *quia primo choádumeftinfcientijs.diuerfaergo eft notitia hic,& ibi;
cognofcitprincipia rerum artificialium, ficut naturaprin quia notitia confufà totum eft nobisnotius fuis partibus,
cipia rerum natüralium,dum operatur: & hocpaéìohiclo notitia autem definitaeft oppofitum.partes funt notiorcs
qüitur de artifice operante: fi auté cófideremus artificem, compofito:quia naturapridres. At quæ illatio crgocflifta,
non vt operantem,fedvtcognofcentem.ficprimo cogno cum via doârinae compofitanotioränobis fint:ergo ordi
fcitcompofita& effe&us qüàm caufas,vtpatet de domifi ne doârinæ ab vniuerialibus inchoandum e[t adfingula
catore,antequam operetur,cognofcit primototâ domum ria procedendo.hicloquitur denotitia diftin&a. quia cum
gdificandam,quàm caufas,imaginatur enim prius domum procedimus ab vniuerfalibusad fingularia,procedimusà
taliter conftitutam,& ordinatam.cum veroincipit opera caufain caufatum.vniuerfàleenim eft, vt caufa fingulariú,
ri domum,tuncincipitàcaufis & elementis,ex quibus có & cætera Secundo arguo.Themißius,& Auerroes hic per .
ftituitur domus,& tüncprimocognofcit: quiaeiprimooc vniuer(alia exponuntcaufàs altiores,& cómunioresinyno
currit : priustamen cogiiofcitdomum,&c.Tertio dnbita* quoquegeneré refpe&u minus vniuerfàlis,{ed caufæ altio
tioeft ifi verbisfequentibus, infecundaparte deordine do res, communiores in vnoquoque genere non fe habent vt
&rinae fecundumexpofitiofiéThemiftij,& Auerrois,huic magis vniuerfàlerefpe&uminus vniuerfalis.f.vtgenus re
expofitioni aduerfatur diuusThomasprimo,quiahgcex fpeëtu fpeciei;quia magis vniuerfale cötinentinferioresim
pofitio,inquitdiuusThomas,diuellit totumcontextü Ari moreshabetur in oppofitü: quia materia fecunda,vt cic
ftotelis verborum,& noniungit ad vnam intentioné om menta,continet primâ,vt materiam primâ,& humores,ele
nia verba,quod abfurdum e(t,&c.Secundo,quia tu dicis,9 menta.& & non eft contra valet.n.argumentü:eft elemen
in prima parte illorum textuü tradit nobis Ariftoteles viâ tum ergo materia prima;nontamen eft contra.eft materia
doctrinae,ideft modum,(eugenusdemóftrationis, qua vti primaèrgo elementum;geft materiafecunda. male crgo
tur philofophusin tradendanobis cognitione principiorü, èxponunt ifti per vniuerfale caufas altiores in vnoquoque
fed contra:quia fihoc verum effet, Ariftotelesbis idem di gehere,&c.Tertio, quia ifti exponunt iftâ partem textuü,
ceret,&itain verbis fuiseffetrepetitio: quia hoc idem ipfe ícilicetvnde ex vniuerfalibus éxponüthaec verba deordi
Ariftotelestradit nobis infecundoPhyficorum,fuperfluit ne do&rinae,(edecontra;quia iam tradiderat nobis Arifto
ergo hic,quodabfurdum eft apud Ariftotelem.nunquam telesordiné do&ring in primotextu,ficut omnes expQnüt,
eniminuentaeftrepetitioin verbis eius.non ergoilla ver cum inquit,procedimu$ excaufis,& principijs vfq;adele
ba exponéda funtdevia do&ring,fed omnia de ordine do menta,éxpofuerüt omnes,ideftexcaufisaltioribus,& có
&rinae,&c. Tertio, inquit diuusThomas male exponunt munioribus per intermedias adproximas & particulares.
Themiftius,& Auerroesillud verbum Ariftotelis,confufa, Ariftoteles igitur hiceflfuperfiüus,cü repetathüceüdem
Qy(cilicet per cófufà intelligatcompofita,ideftcorporana ordiné,quemjexprefsitinprimotextu.hòcetiá abfurdum
turalia,feuresnaturales.fed hoc non eft verum: quiacon eft.ergo,& cætera.
fufum non fignificatcompofitum, feucum compofitione,
fed Ggnificataliquid indiftin&ú.confufio enim nihilaliud LEcT10 VIGESIMAPRIMA.
eft,quàm indiftin&tio partum,non autemcompofitio.q»
ita fit,inquit diuusThomas,quiaficonfufum intelligamüs . A D Dvx I vobisinheflernaleâione tria argumé
compofitum,& ab eis compofitoliceat argucread füaspar ta diuiThomæ contra tertiam expofitionem illorú
tes,vt fidicamus,domus eft,ergo& paries:ficetiamlicebit textuum,quæ eratThemiftio& Aurrois,& primo
-

arguereà genere ad fpeciem:quiagefiusrefpe&ufpecieieft arguebatipfcdiuusThomas, quòd ideonóerat illaexpo

- fitio
-

Leétionesinj.Phyfic.Ariftot.
fitiore&a:quia diuellit verba Ariftotelis,& difcindit totü
55.
ponit Auerroes:ergo,&c.Scd tu dicis,genus eft confufum:
contextum verborum,&c. Dico, quòd diuellit hoc paéto, quia indiftin&e fignificat.concedo quòd fi,hoc paéto acci
quòd non reducit omnia illa verba ad vnú fenfum,& vnam peret confufum,ideft indiftinétum, eo quòd indiftin&te fi
intentionem, fed duo intendit ibiAiiftoteles,tum fcilicet gnificat,quod erraret Auerroes,(ed nö ita exponit, fed per
tradere viam do&tring,tum ordiné doctrinae.concedo qui confufum exponit compofitum, vt ex materia,& forma,&
dem, p hoc paéto diuellit quòd (cindat paginas, vel lineas; hoc compofitü notitia confufà eft notius fuis partibus,&c.;
fedhocpa&o,'quia ponit duas intentiones Ariftoteles,fi in Arguebam ego fortioribus argumentis aduerfusillam ex
prima parte ponit viam doctrinæ, in fecüda vero ordinem pofitionem Themiftj,& Auerrois.& primo, quia iftiex
do&trinae,ideft ordinem inter partes fciëtiæ defcribendas. ponunt primam partem de via do&ring,fecundam vero de
Secundo arguitdiuus Thomas, quòd omnino non eft ve ordine doétrinae.fiita:ergo Ariftoteles peccat de fallacia e
rum quòd hic Ariftotelestradat modum, feu viam do&ri quiuocationis:quia ex via doétrinae infert ordinem doétri
ug:quia fecundohuius tradit nobis,Ariftoteles modum de nae.ex quo enim inquit Ariftoteles genus demóftrationis,
móftationis, quo vtitur philofophus naturalis,quòd fcilicet quo procedimusin cognitione principiorum,eft à confu
vtitur demonftratione figni,non autem à caufà ad cffectü. fis,fèuâ compofitis ad fimplicia,tanquam à notioribus no
Dico ad hoc,quòd non elt verum, g) D.Thom.q, Ariftote bis,infert deinde Ariftoteles fic. vnde ex vniuerfalibus or
les fecüdo huius tradat nobis modum demóftrationis, quo dine doftrinae.At quæ illatio eft ifta , quam facit Ariftote
vtitur philofophus naturalis, fed ibi, inquit Ariftoteles cú les, quia via doótrinæ procedimns à notioribus nobis, quæ
duplex fit neceßitasin rebus,quædam fimpliciter,& qug funt compofita in fimplicia?mox infert, vnde ex vniuerfa
dain exfuppofitione, in naturalibus{olum eft neceßitasfuP libusin fingularia,&c.quomodotenet haecillatio,quam af
pofitionis, non autem fimpliciter: necelsitas quidem fimpli finitatéhabet via doétrinae? cum ordine doétring via.n.do
citer eft,cum nedum ex pofteriori fequitur prius fcilicet ex &rinae eft procedere ab effeétibus in caufas.ordo vero do
effe pofterioris de necefsitate fequitur effe prioris;fed & &rinæ eft in vnoquoque genere caufàrum incipere ab altio
econtra ex effe prioris fequitur effe pofterioris.f.cum ne ri,& fuprema caufà ad proximas vfque ad cleméta: quomo
dum ex effe effe&us fequitur effecauf£, fed & ecótra ex ef do ergóvalet hoc,cum genus demonftrationis, quo vtitur
fe caufae fequitur effe effeétus:& haec nccefsitas reperitur in hic philofophus naiuralis,eft demöftratio figniabeffeétu
aeternis,& perpetuis,(cilicet abftra&isà materia,ficut,fi di in càufam:ergo ordine doétring in pertraåandiscaufisin
ceremus eft primus motor: ergode neceßitate mouet:& cipiendum eft ab altioribus,& fupremisper intcrmedia ad
etiam cœlum poteft mouere:ergo mouet:pofita enim cau proximas.multipliciter ergo peccat Arift.primo,quia nul
fâ de neceßitate,ponitureffe&us;.ideo feptimo Phyficorü, iam affinitatem habet via doótrinæ cum ordine doctrinæ.
inquit Arifto.in æternis non differteffe à poffe:quia æterna fecundo, quiafunt diuerfæ notitiæ, notitia fcilicet viæ do
impedirinon poffunt,(ed de neceßitate agunt, contingen &rinae,& notitiaex ordine do&rinae. illa enim notitia,quae
tia dicitimperfe&tionem inipfis:pofita ergo potentia inip habet ex demonftratione figni ab effe£tuin caufàm eft no
fisadaliquid,de neceßitatefequitur effeétus aliaeft necef titiaimperfe&aconfufa.ordo autem doétrinæ eft ordo re
fitas non quidem fimpliciter,(edexfuppofitione,vt dixi &e,perfe&e,& diftinéte cognofcendi,& eft fimilis ordini
mus,& haec eft,cü expofteriorifequitur prius,& nonecon natúræ:compofitaergo,de quibus loquitur Ariftotelcs, cú
tra,fed exefTe effe&üsfequitur efle caufæ, non eeontra,fi parte tradit viam do&rinae, funt nobis notiora notitia con
cut diceremus, domus eft:ergo & fundamentafunt, homo fufa,indiftin&a,& imperfe&ta. Vniuerfalia autem,de qui
eft:ergofanguis méftruus,& talisneceßitaseft in rebusna busloquitur,cum tradit ordinem do&rinae, id elt caufæ al
turaliöus:qüia potentiain ipfisimpediri poteft.nó ergoibi tiores debentefle nobis notiores notitia perfeéta, & diftin
Ariftotele5fecündo Phyficorum tradit modum demóftra &a:quomodoergo tenetargumétum à notitia perfecta ad
tionis,ficut dicit;diuus Thomas,(cd cum fit duplex necef perfeëtam,&c.Dico, optima fuit haecillatio Ariftotclis,&
fitas,vna fimpliciter,& aliaexfuppofitione, oftenditquòd fe&a expofitioillorum, vt optimenotauit Auerroes: quia
in rebus ipfisnaturalibuseft folüm necefsitasexfuppofitio ordo doëtrinæ, & via doétrinæ innituntur eidemfundamé
ne,inquiexeffepofteriori fequitur priorisefle,& nonecö tohuic fcilicet,quia totüséfuie* notius, quàm partes:quia
tra,fcilicet ex effé&ufequitur caufa : non ergoPropterhoc totum intelle&üserit notius,quàm partes.& ratio eft:quia.
tollitur,quin recta fit expofitio Auerrois,&Themiftij, q^ omnis noftranotitiaexfenfupendet.ynde dicit Auerroes.
Ariftoteleshic tradat viam doétrinæ, &c. Tertio argue incommento quinto quòd triplex eft compofitionis mo
bat D.Thomas,quia male exponebât Themiftius & Auer dus:vnaeft compofitiófpeciei,ex fuiscaufis,& haec eftdu
roesillud verbum,confu(a,ideft compofita,fcilicet res na plex,vna, quæ ex fuis partibus eft fecundum rei veritatem,
turales.compofitum enim,inquit diuusThomas,non figni Vt homo componitufexanimali& rationali, alia eft com
ficat compófitum,fed fignificatindiftin&um,ideftindi pofitiofecundùm imaginationéfcilicetgeneris ex fuis fpc
ftin&ionem partium & rationem adducebat, quia ex com &iebus.alia eft compofitioindiuidui ex materia,& forma,
pofitispoffuihus oftenderepartes,vtexdomofundamen & hac triplici compofitione totum eft notius fuispartibus.
ta,& párietes,& te&tum;exconfufo autemnon:quia genus in duabus primis compofitionibus totünotius elt fuis par
eft qüoddam confufum,& tamen exipfogenere non licet tibus apud intelleétumi.in tertia vero compofitione totum.
argúerefpecies.Dico,6exponamus hocconfufum,ficut ex e(t notius,quoad fenfum.tenet ergo illatio Ariftotelishoc
pönit Auerroes, argumentum diui Thomae nihil eft:quia, modo: quiâ totum fenfuinotiuseft fuispartibus: ita etiam
inquit Auerroes,per confufum effeintelligendumcompo totum intelle&uierit notius fuispartibus.ratio eft:quia om
fitüm ipfùm ex füispartibus,quòdtalecompofitum notitia nis noftracognitio intelle&iua ortum habctà fenfu.cücr
confufà eft nobis notius fuis partibus:quia primo occurrit, govia do&rinae debeamus procedereà nobis notioribus,
*iobis,& ita ipfum compofitum primoapprehendimus in íæc verocompofitafunt & tota,ita etiam ordinem doétri
diltinéte tamen,& confùfe.Cum pofteaarguit diuus Tho næ, cumà notioribus incipicndum fit,incipiemusà caufis
mas degenere refpe&u fpecierum.At, genus refpe&tufpe vniuerfalioribus:quæ fehàbét vt totum refpeétu caufarum.
cierum honeftcompofitum,neque ergo confufum,yt cx minusvniucrfalium.innitur ratiohuic fundamentos quia.
- -.
4, {Q{uIIa
56 Ludouici Buccaferrei- ,
totum femper notiuseft fuis partibus.aliquid tamen eft no &ta. & hæc notitia confufà,& indiftin&afpecieseft notior
tius fuis partibusnotitia confufa. aliquid notius notitiadi gcnere,(cilicet parte definititionis,&c.
fcreta,& diftin&a.totum enim, id eft,compofitü notius eft
fuis partibusnotitiaconfufa. Totum autem,id eft caufae L E C T I 0. X X II.
vn:ierfàliores,& altiores,qu£ fe habent,vt totum refpeétu
minus vniuerfalium,eft notius notitia diftin&a,& própria: V PE R capite præle&o funt tres dubita
ficut ergototum eft notius fuis partibus penes (enfüm,ita& % tioncslatinoiü.prima eft fupcr vcrbis Ari
penes intelle&um : quia omnis noflra notitia intelleétiua û ftotelis primis: quia dixit omnis notitia , á
pendet ex fenfu:ineft omni ergonotitia intelleéiua,tá con Ę hatetur de aliquö eft per caufas,& elemén
fufà,quàm diftin&a,femper totum,aut quod habet rarioné Èri$ ta eius.tuncefîâîçí ipfe,atbitramur vnú
totius,notius fuis partibus.cü ergodicis, quam affinitatem quodque cognofcere,&c.eft dubitatiohüquid ad notitiam
habet via do&ring cum ordine doétrinæ?dico,quòd habet Perfeétam alicuius rei requiratur notitia omnium caufarü
penes hoc,quia ambo eidem innituntur fundamento.quòd per fe,& primQillius, & videtur quod non : quia definitio
perfccte declarat quidditatem rei,& ex Ipfa dcfinitioncha
fcilicet totum notiuseft fuis partibus inquacunque notitia,
vel confufa,veldiftin&a:quia ita eft in fenfu,& tota noftra betur fcientia perfeéta,& tamé definitiofexto Topicorum
cognitio pendet ex fenfu:ficut ergoin via do&trinæ totum, non c9nftat,nifi ex genere,& differentia,& ita ex vnogene
ideft compofitum, eft notius fuis partibus notitia confufa;, tecauf£,(cilicet ex caufa formali.non autem conftat ddfini
ita vniueríália ordine do&rinae, ideft caufaealtiores refpe tio excaufis externis,quae funt extra quidditatem, habetur
&tuproximarum,& genus refpe£tu fpeciei,quae fe habent, erg9 notitia Perfecta alicuius abfque'cognitione omnium
vt tótum, funt notiora notitia diftincta, quæ eft fecundum caufàrum eius,&c. Secundo,quiá alicuiüs rei infinitæ funt
naturam:abipfis ergo vniuerfalibus ordinae do&rine inci caufæ,ytindiuidui, puta Socratis, infinitæ funt caufae: quia,
piendum eft,&c. Arguebat fecüdo, quiaifti male exponüt Pater eius,auus,atauus,& ficin infinitum.infinita vero fciri
per vniuerfaliacaufas altiores.non cnimfehabent vtgenus non poffunt: in potitia ergo Socratis non requiritur cogni
iefpe&ufpeciei.cauf£ enim vniuerfàlesnon continent cau tio Qmnium caufarum: quiahaberinon poffunt,&c. Ter,
fasproximasvt genus cótinet (pecies.immo fe habctecon fiogemonftratio potifsima facitfcire pérfc&te,& tamen ip
tra quomodoergo fecundüiflos Ariftoteles appellatcau fâ demonftratioPotifsimaelttantum per vnum genus caú
fas altiores genera,hic enim per vniuerfàliaintelligit gene fae,ficut dicit Arifloteles primo Pofteriorum,& tamén per
ra,quæ continent inferiora, fcilicetfpeciesipfas,&c.Dico, fcétifsime facit fcire: ergoalicuiuspoffumus habere fcién
quòd reueracaufaefuperiores poncötinent inferiores,ficut tiam abfque cognitioncómnium cáufarum,&c. Quarto
genus continet fpecies:quia nö praedicatur de inferioribus, § Vltimo:quia per principia principalißima illa metaphy
íed dicütur continere:quiafunt maioris ambitus,&adplu ficalia,vt de quolibeteft vera affirmiatio, aut negatio,& de
rafeextendunt:quiavbicunqueeft materiafecunda,ibieft Pullofimul.haecprincipia habcnt omniâ generãçaufárum.
materia prima,& non econtra.Caufae ergo altioresdicun habentenim Profubie&ointelleétum poientiae.procaufâ
tur continere,nó quia reueracötineant,{ed quia funt maio vero agenteintclle&tumagentem habeht, etiá finém: cuius
risambitns.ficut enim genuseft maioris ambitus,quàm fpe gratiapropter fcicntiam, fimiliterformam,ideftinhgren
cies,ita caufæ altiores dicuntur genera: quia maioris funt tiam Prædicaticum fubie&o: haecergo habent omniägene
ambitus,&c. Adducebam tertiononre&e exponi, quòd facaufarum,& tamen perfeâifsimeäbfque cognitionëcau
hic Ariftoteles tradat ordinem do&rinae:quia iam expref farum fuarum,&c. Dicoadhæc, ficut dixit Arift.duplex
ferat ipfum in primo textufecundum fententiam omnium cft cognitio, fiue fit fimplex,fiué compofita, fcilicet përfe
expofitorü,ibienim inprimotextu traditnobisà qua cau &a,& iperfe&a. imperfe&ta cognitioéft, quæ habetur fi
fafit incipiendum ordinem do&rinae,& dicit,q) abyniuer ne notitiacaufarum,fi habet caufas.potitiaâutem perfe&a
fàliori in vnoquoquegenere. Dico, g) reueraibietiam eft duplex,quaedam eft perfe&a fimpliciter, & hæc notitia
Ariftotelestradit,&c.ob(cure,& ænigmate. non enim tra non poteft baberi,nifi éx cognitione omnium caufarü.alia
diditibi talem ordinem in^entione, fed incidenter.ideo ne eft notitia perfe&a in generé,fcilicet in aliquo genere cau-,
ceffe fuit etiam tradereipfum fecundum intentionem,& de farum, vtcúhabetur notitia alicuius per aliquod genus cau
clarareip(um,& hoc facit hic,&c. Eft alia dubitatio:quia fæ vt per genuscaufae materialis,haec appellatur fiotitia per
aduerfatur fibimet Ariftoteles,hic& primo Pofter.hic.n. fe&a ingenere, Simpliciter perfe&anóiitia haberi nó pót
dicit,quòd vniuerfàliafuntnobisnotiora,qnàm fingularia. nifi excognitione oium fuarücaufárü.re&e ergo dixit Âri
primo autem Pofter.dixit oppofitum,gr fingularia funt no floteles loqués denotitia fimpliciter pfe&a,q) non cötingit
tiora vniuerfalibus,exquoproximiora funt fenfui,&c. Et fcirealiquid, cuius fint principia caufæ, aut cleméta, nifi ex
hic fibicontradicit:quia prius dicit, quòd genus eft notius cognitione omniüipfius caufarum. ad argumentum ergo,
fpecie:poftea dicit,g> nomé definiendum eft notius fua de cum dicis:definitio perfeéte declarat eflefitiam,& quiddi
finitione,quæ conflatexgenere,& differentia,cum defini tatem rei,& exipfa habetur fcientia perfe&a: dico verum
tur fpecies,definitur ex genere,& differentia:ergopatetg effe fed nó fimpliciter,fed tantü ingenere eiuscaufae,quam
fpecies iterum notior genere. Dico, nulla eftcontradi&tio comprchendit,fcilicet id genere caufæ formalis,fidefinitio
in verbis Ariftotelis:quia idem poteft effe notius, & igno comprehendat caufàm formalem,&c. Sed tu dicis contra
tius altero,diuerfa tamen notitiâ. itaque ergocum hic dicit Ariftotclesipfe dicit,quòd dcfinitio,quæ conftat ex gene
Ariftoteles vniuerfaliaeffe ntiora fingularibus,intelligitur re & differefitia,datperfeétam fciétiam de co,cuiuseft de
notitia diftin&ta.cüvero primo Poflèr.dicit fingularia efTe finitio:& fiper aliud genus caufæ dat notitiâ definiti,quàm
notiora nobis vniuerfalibus,hoceft etiá verum fiotitia con pcr genus,& differentiâ, datper aliquod edditamentum &
fufa,& imperfe&a.cum etiâ dicit,fimiliter genusefTe notius
extrinfccum.Dico,quòd ibi loquitur Ariftoteles, vt diale,
fpecie,locutus eft fecüdum notitiam perfeâam ordine do.
άicus.fedex tali definitione diálectica non habetur perfe
&rinâ, quieft9rdonaturæ.fi yero dicat, compofitumefIe $ta fcicntia fimpliciter,(ed tantum in gcnere,immo primo
notius füispartibus,loquitur de notitiacöfufa,&indißin ibro de anima definiens animâ Ariftóteles lolum per vnú
- - - genus
 Leétionesinj.Phyfic.Ariftot. 57
caufae, dicit hanc definitionem efTe fuperficialem,& finitione nullus fit difcurfus, fed tantum fit fimplex notio :
öiale&icam. ergo fi definitio debet generare fcientiâ fim quo modo ergo fine difcurfu per caufam poteft haberi per
plcit cr pcrfe£tam, debet cöitare ex omnigencre caufàrü, fe&a fcientia,&c,De primo dico,9 caufae externæ fimpli
3ziuquit Ariftoteles o&auo Metaphyfices,omnis perfe&a citer magis faciunt fcire,quàm caulæ internæ: quia fcire cft
definitio debet conftare, & comprchendere omnes per fe rem per caufam cognofcere,& caufae externg funt potiores
caufas, vt fi per definitionem fomni velimushabere fcien caufae: ergo notitia p ipfas habita fimpliciter cft perfeétior,
tiam eius perfe&á fimpliciter, illa definitio debet compre quàm quæ habetur ex caufis internis.Contra,dicebas,cau
hendere omnes pcr fe caufas fomni,vt fi dicam,fomnus cft fæ internæ magis faciunt ad quidditatem, & effentiam rei.
mobilitas partis fenfitiug;illud cft genus,& differétia,fcili,Dico,concedo quidem,q, quòad quidditatem rei,& effen
cet formaipfa,genuscauf£ formalis,ex vapore cibi, ifta eft tiam caufæ internæ faciunt magis fcire, fed fcientia illa,quae
caufà efficiens circa cor,ilta e(t caufâ materialis, gratia reprouenit ex caufis externis eft fimpliciter perfeétior,quàm
ftaurationis animalis,ifta e[t caufà finalis,in omni fcientia ea,quae prouenit ex caufis internis: quia funt potiorcs cau
perfe&a fimpliciter requiritur cognitio omnium caufarü. fae,& fcire eft rem per caufàm cognofcere, &c.De fecundo,
& ita definitio fimpliciter perfécta debet comprehendere dicis, quomodo per definitionem potcft haberi £iétia per
omnia genera caufarü, quod fi non comprehendat, eft im feëta,cum ibi nullus fit difcurfus,&c.Dico,habetur fcien
perfeéta in genere,& dialectica.fi autem ex definitione ip tia perfeéta ex definitione, ex fola collatione caufarum ad
fa debet haberi fcientia perfeéta, fimpliciter debet compre caufatum;quæ collatio fit per definitionem,cum comparo
hendere omnia genera caufàrum, vt exemplificaui vobis Ipfum,puta hominem ad caufàs, vt ad animal rationale ac
in definitione fomni,&c.' 2uod dicis fecüdc,quia eiufdem quiro perfe&am notitiam caufàti fola hac collatione abfq;
reifunt infinitæ caufae : dico, verum eft quòd infinitæ funt di(curfu,&c. Eft fecunda dubitatio principalis fuperver
caufæ rei fingularis;fed Ariftoteles non loquitur de fingu bisillis Ariflotelis, non enim eadé fünt nobis nota & fim
1aribus,{ed de rebus,quae fciri poffunt.fingulariú enim non pliciter.Dubiatur ergo, nunquid eadem fint nobis nota,&
e(t fcicntia,&c.Quodtertio, quia demonftratio potißima naturæ:& videtur,q, fic, primo,quia quæ funt notiora no
facit fcire perfectifsima,& tamen non conftat ex omnige bis, funt etiam notiora animæ noftrae rationali:(ed anima
nere caufàrum.Dico, quòd & fidemonftratiopotißima fà noftra rationaliseft quædam natura, vt inquit Ariftoteles
ciat fcire,nó tamen facit fcire fimpliciter perfe&ifsime; fed fecundo de anima:ergo,&c. Secundo,quia fi eadem,qu£
in genere tantum facit fcire perfeéte. fcientia autem fimpli funt nota naturae,non funt nota nobis, aut funt notiora natu
citer perfecta non eft,nifi per omnia genera caufarum. De rg cognofcenti,aut non cognofcenti.quodcunque dicasseft
quarto,9 dicimus, quiaprincipia primo fciuntur, & habét impofsibile.ergo non eft verum,q, eadem quæ funt notio
caufas, nó tamen fciuntur ex cognitione earum caufarum, rafiaturæ, non fint& nota nobis. & econtra, quia non funt
fed absque cognitione caufàrum. Dico, quòd principia notiora neque natur£ non cognofcenti:fi dicas ergo primü,
illa bifariam confiderari poffunt.vno modo, vt funt propo q» funt notiora naturæ nó cognofcenti,hocimplicat,quòd
fitiones conftantes exterminis,ex fubieéto,& praedicato: aliquid fit notiusnaturæ,vtid non cognofcat.fi verodicas,
.& hoc modo habent caufas.funt enim in intellc&u potcn quòd fintnotiora naturæcognofcenti,nulla eft natura,quæ
tiae,vt in fubie&o, intelleétus enim agens habet rationema cognofcat,nifiprimus opifex:fi fic ergo erit fenfuspropo
agentis,& finis eft propter fcientias; formaliseftinhæren fitionis, g) ea,quæ funt notiora primo opifici,funt notiora
tiâ extremorum : &ita hoc modo fub ratione materiali in naturae,ideft primoopifici,funt nobisignotiora,& qu£ no
eo,q, funt propofitiones,habent caufas,& hoc modo non bis notiora,primo opificifunt ignotiora,hoc autcm abfur
pot€ft haberi perfe&a notitia fimpliciter de ipfis,nifi&x co dum eft:quia Deo omnia aequenota funt:non ergo poffunt
£gnitione omnium harum caufàrum.alio modo confiderari aliquaeffè notiora,aliquaignotiora:nec etiam effe&us erüt
Folfunthaec principia,& dignitates,quò ad fignificatum eo nobisnotiores,quàm naturæ hoc mó,ideft Deo ipfo:quia
fum formaliter,fcilicet quò ad inhgrentiamprgdicaticum omniafcitzque.Tertio,& hoc argumétum habet difficul
{ubicéto:& hoc modo hæc principianó habent caufas,nec states:quia compofitum eft magis,& perfe&ius ens, quàm
alia priora.nulla elt caufâ, cur in his in hæreat prædicatum .fimpliciafua,exquibus conftituitur,vt materia,& forma.
cum fubie&o: itaque ergo ficut funt finecaufis,itadeipfis quod enim a&tu eft,eft magis,& perfe&ius ens, quàm id,
poteft haberi notitiapeifeéta abfq;cognitione caufarum. quod noneft a&u: cum ergocompofitum includat fcrmâ:
Ariftoteles autem loquitur de rebus,quæ habét caufas.Sed ergoperfe&iuseft,quàm materia,quæ non includitformâ.
tu dicis, quia diximus, q, adperfeétâ notitiam fimpliciter fedexfecundoMetaphyfices, ficutfehabet resadefle,ita
requiruntur omnes caufae,nihil minus etiam perfeéta noti adcognofci:quia adveritatem,& per veritatem nihil aliud
tia non fimpliciter haberi poteft,ex vno genere caufae vel intelligitur,quàm cognofcibilitas,feu intelle£tio:inquit £r:
pluribus,& fic nó ideo,&c.Eft dubitatio,quæ caufae verius go Ariíïòteles,ficut fesfehabet ad effe,ita ad cognofci;fed
faciant fcire,núquid caufæ internæ,aut externg.ex vna par çompofitum e(t magis ens,& perfe&tius,quämfimplicia:er
te videtur,quòd caufæ internæ magis,& verius faciant fci , goetiam notius,quàmfimpliciafua,& cauf£ ex quibuscô
re,quàm externæ : quiaipfe magisfaciuntadeflentiam,& iiituitur,vtloquitur Ariftöteles de cognitione fimpliciter,
<quidditatem rei:ergo & ad notitiam eius exalia parte vide quodperfe&iüseft fecundum naturam, notius eft : quare
tur,q> caufæ externæ magis,& vcrius faciuntfcire:quiafci , ipfe Ariftoteleshocidem declarat de fubftâtijsabftraâis.
re elt rem per caufam cognofcere:ergo quæ magis facit fci inquitenim, fubftantiaeabftra&ae à materia, exquoPeifc
re.caufæ ante externæ funt potiorescaulæ:ergoipfæ verius &ioresin natura funt,etiam quoad fuinaturam notiores
faciunt (cire.talis enim eft ördo intercaufas,vt piima fit fi , funt:quia illudeftnoiius naturæ, quod magis intenditurà
nalis.ip(a enim fupponit efficiens: deinde fequitur efficiés: naturâ;fedfpecies magisintenditurà naturâ,quàmgenus,
deinde forma. Κ autem eft materialis modo, videtur indiuiduum magis quàm fpecies. quod patet , quia aatura
9 caufae externæ, cx quo potioresfunt caufae, etiam verius . ipfa,cumproduçit aliquid,hon quiefcit ihgenere,{edtran
faciant fcire,&c.Eft alia dübitatio quomodo per definitio fit ad fpeciem,& iterum ex fpccic tráfit adindiuiduum:er
aemacquiramus fciétiam perfcétam ex caufis, cum in de .. gondiuiduü magis intenditur à natura, tranfitenim adjd
Lud.Buccafin Phy.Arift: H ' quod
v
 Ludouici Buccaferrei
quod magis intendit.fingularia autemfùnthæc: ergo fin elementa : ideo eft & alius modus dicendi quorundam vo
gularia funt naturæ notiora,quàm fpecies,& fpecies notio lentium inuicem conciliare auétores : quia effe notiusnatu
Ies,quàm genera:nonergo verum eft,quòd non fint eadem ræ'dicunt iftipatres, cffe multipliciter. primo,illud eft no
nobis,& naturæ notiora: quia fingularia funt etiam nobis tius naturae,quod ex fui natura eft notius.fecundo,quod eft
notiora, vt diximus, & vltimoprobamus, quòd eadéfunt magis ens,& perfeétius. tertio,quod eft fimplicius,quarto,
nobis notiora, & naturae: quiaaliquandocaufæ rerum funt quod primo occurrit naturæ in fuo opere.quinto, quod pri
notiores philofophonaturali,quàm effeétus.& etiam cauf? mo intenditur à natura. & ita dicunt ifti, & hac diuifione
sút nature notiores,quod declarauit Auerroes hoc in proœ expofitores omnes reétè dixerunt: quia tot modis aliquid
miofuo,inquit enim, q) philofophus naturalisaliquádo vti eft notius natur£ : fed hgc expofitio valde deficit.& primo,
tur demonftratione cx caufà in effeétum, & hocpa&opro quia facit implicationé in membris fuis.primum enim mé
cedit etiam natura:ergo eadem funt nobis notiora,& natu brum coincidit cum vltimo: quia id quod eft magis ens,&
ræ prohac quaeftione multiplex e(t modus dicédi,quo mo perfeétius, magis etiam intenditurà natura & quod ex fui
do ícilicet non fint eadem nobis, & naturæ notiora.primus natura eft notius,eft id quod eft fimplicius. fecundo ex di
eft diui Thomæ, & Egidijfequentis ipfum, quòd ideoeft uifione hac fequitur, g) idem eodem modo erit notius,&
notius naturae,nonquidcm,quod cognofcitur à natura,fed ignotius natur£ : quia genus eft notius naturae fpecie ipfa,
quod ex fuinatura cft notius,& quid eß hoc3inquit diuus quia eft fimpliciusin natura. fpecies enim addit generi con
Thomas,e(t id,quod eft magis,& perfe&tius ens. illudex ditionesfpecificas, quia genus eft fimplicius etiam naturæ
fuinatura eft notius, vt inquit Ariftoteles fecüdo Metaphy & notius. Iterum fpecies erit notior ipfogenere:quia fpe
fices:quia, ficut fe habet resadeffe, ita ad veritatéidelt ad cies eft magisens,& perfeétius,quàm genus:idem ergo eo
cognitionem,inquit D.Thomas: id ergo quod veriuseft dem modo erit notius,& ignotius naturæ.ego autem aliter
ens,& perfe&tius, illud eft notius naturæ, exfuinatura no dico,q, tantum illud eft notius naturæ, quod cxfuinatura
tius.(ed hgc expofitio D.Thomæ habet difficultatem:quia eft notius;non quia alicui natur£ fit notius; féd quia ex fui
hocpa&ó,fiid,quod ex fuinatura notiuseft,eo quod ma natura eft notius.ifti capiüt datiuum pro ablatiuo,& quid
giseftens,& perfeétius,hoc paéto non omnis caufaerit;na eft hoc,quod ex fui natura eft notius3eft illud, quod ex fui
turæ notior,quàm caufatum.plurima enim funt compofi natura elt fimplicius:& priuseft,quod eft fimplicius. Sim
ta,quæ funt perfe&iora,quàm eorü caufae, vt homo eftper pliciora enim funtexfuinatura priora,& notiora,At,quia3
£e&ius ens,quàm materia,ex qua cöponitur: quia ipfe ho quia fimpliciora in fuicognitione non indigentcompofitis
moincludit formam,ideft animam rationalem, quæ per vtgenus,infuidefinitione non ponitur fpecies.ideo fimpli
fe&ior eft,quàm materiashoc caufätüergo erit naturæ no cius,& prius eft fpecie: quia fpecicsinfuicognitione perfe
tius,quàm fuæ caufae,cuius oppofitum clamat Ariftoteles, &ta indiget genere:habetur enim notitia perfeétafpeciei
caufae omnes funt notiores naturæ,quàm compofita,& cau perdefinitionem ; fed indefinitione fpecieiponiturgenus:
fata:quia fimplicia funt,& indiuiduum eft magis, & perfe ergogenuseft notius nature, id e(t ex fuinatura: quia eft
&iusens,quàm fpecies,& vltra conditiones fpecificas addit 'fimplicius, quàm fpecies. ideo in vnoquoque generecaufa
propria accidentia:ergo indiuiduum,puta Socrates, eritna rumj altiores,& fimpliciores caufæ funt naturæ notiores,
turæ notius, quàm fpecies,fcilicet homo& jgenus: quod id eß ex fui natura notiores:quiapriores funt & fkmplicio
tamen eft abfurdum.ideo eft fecundus modus dicendi, qui res,& in fuicognitione nulliusindigent, quia non indigent
imponitur Auerroiabiftis Auerroiftis,quodideft natur£ caufis inferioribusillius generis.fedtu dicis,concedo,quòd
notius, quod primo occurrit ipfi naturæ in fui operatione, fimpliciora funtpriora fiaturgipfis compofitis,fcd compa
ideft agenti naturali, non ideotum appellamus notiusna rádo fimplicia ?inuicem,puta primam materiamad pri
turæ:quia natura id cognofcat:hocenim eft fàlfum:quia na mam formam,quae caufaeft notiorex fuinatura, cum am
tura non cognofcit:fed ideo, quodprimo occurrit naturæ: bae fint fimplices,& vna non fit magis compofita altera, di
dicitureinotius: quia fi natura cognofceret,idprimoco co,comparãdo fimplicia ad inuicem, illud ex fui natura eft
gnofceret.verbigratia in generatióne hominis,caufæ gene notius, quodeft perfe&ius:ideoformacum fit perfe&tior
rationishominis funt notiores naturæ, non quia natura eas materia,& eftetiâm notior fui natura:eftergofenfus ver
cognofcat,fed quia ei primo occurrunt inipfa hominisge borum Ariftot.quòd vniuerfàlia fint notiora nature, ideft
neratione.ideo fi natura cognofceret,primo ipfascognofce cauf;altioresfunt notiores natur£,quàm caulæ proximaet
ret. fed nec hic modus dicendi reâuseft: quia fic materia
quia exfuinaturafunt notiores,id eft funtpriores,& fim
effet notior forma:quia agentinaturaliprimo occurrit ma pliciores: quia infuicognitione non indigentcaufis inferio
teria,quàm forma,proutin generationehominis,primooc ribus,& proximis. ideo ab ££ incipiemus. Exhoc fol
currit materia generationis, fcilicetfemen ipfum,quiafor uuntur dubitationespropofit£,quibusprobaturidem efle
ma hominis.oppofitum autemdicit Ariftoteles, quæ fim notiusnatur£,& nobis.& primoarguebatur,qugfunt natu
pliciora funt, etiam priora& notiora naturæ, vndeconfe rgnotiora funt etiam animg noftræ rationali:anima autema
quenter Ariftoteles defcribendo nobisordinemdo&rinæ noftra rationaliseft qugdam natura: ergo eadem funt no
de principijs, quia eft conformisordininaturæ, inquit, ab bis& naturgnotiora.Dico,eft gquiuocatio hic:quia nó ap
vniuerfalioribus,& altioribus caufiseftincipiendum. fecü pellatur effénotius naturg cognofcenti, adeo quòd natura
'dofequeretur,quòd materia fecüdaeffet notior natur£ ma id cognofcat;fed quod ex fui natura notius,hocautem eft
teria prima: quia materiafecüdafemper primooccurrit na fimplicius:ideo rationulla. Q uoddicisfecundo,quiaea
turae,vt in generatione hominis occurritprimo materiafe qu£funt notiora natur£,aut funt notiora natur£ cognofcé
cunda,fcilicet fanguis menftruus,qug eft materia proxima ti,autnon cognofcenti.Dico, hoc etiam eodem modo (o!-
enerationis hominis.hoctamen eftfalfum;quia fimplicio * uitur,quo&fuperior ratio foluta eft: quia non tumappel
iafemper naturae funt priora,& notiora.materia autem pri lantur id notius effe natur;, quodabaliqua natura cogno
ma eß fimplicior materiafecüda:quia materia fecunda prg fcatur;fed quod ex fui natüra notius, fcilicet fimplicius.
fupponit primam, & proximam praefupponit omnesfupe ' Quod addis:quia compofitum cft magis& perfe&ius ens
riores,vt materia elem£torum materiamprimam,& huius quàma fimpliciafua:ex Ariftotele autemfecüdo Metaphy.
{ices
 Leétionesinj.Phyfic.Ariftot.
ne,iterum eft b fariam,vno modo, vt eft vniuefl: incaui
ficeshabetur,q» ficut fe habet res ad effe,ita ad cognofci.
Dico, verum eft id, quod eft magis ens, & perfectius.illud
eft notius non naturg,fed nobis notius:quia cüinquit Ari-'
*{toteles,ficut fehabet res ad effe,ita ad cognofci: intelligi
tur ad cognitionem noftram. natura enim non cognofcit :
intelligitur ergo diétü Ariftotelis, quòd ficutfehabet res
<ad effe,itaad cognofci,ideft ad cognitioné,& intelligentiâ
noftram:quia vnumquodque intclligiturà nobis,(edquod
59
-fando,fcilicet vniuerfalior caufà in eodem genere:& caufae
vniucrfales fimpliciter,vt coelum,& intelligentiæ,&hocpa
cioloquebatur Ariftoteles de vniuerfali, quod tale eft pri
us,& notius fuis fingularibus.nec loquitur de vniuerfalife
cundumipfos.alio modó eft vniuerfàle pro prima intentio
ne non quidem in caufando, fed in prgdicando quod prgdi
catur de pluribus,fcilicetilla notio,qu£ eft in intélle&tü có /

eft magis a&u ens, id magis cognofcibile eft à nobis. quæ muni omnibus indiuiduis,& quæ primo cócipitur de alio,
autem funt notiora naturg,nó ideo,quia magis entia,& per ycrbigratia, conceptus ac notio, quae primoconcipitur de
fe&iora fint,fed quia fimpliciora.Ad id,quod dicis:quia in homine, ett vniuerfale.hocpa&td & dehoc vniuerfàliifti
diuiduum magis intéditur à natura:ergo naturg notius.ne quærunt,fcilicet an notio illa,quæ habetur de aliquo, fit no
goargumentum: & fic crrarunt Ioannes Grammaticus,& tior fuis lingularibus.Notandùm pro hoc,q, notitia eft du
simplicius: quia hoc modo non appellatur notius naturæ, plex,qugdam intelleétiua, & qügüam fènfitiua.hic loqui
«quod magis intéditur à natura; féd illud eft natur; notius, mur de intcllc£tiua,non autemidé fenfitiua:quia fenfus non
•quod ex fui natura notius eft, & hgc funt priora, & fimpli apprehendit vniuerfàle. intellc&iua autem notitia iterum
ciora, quæ ideo dicuntur ex fui natura notiora: quia com cit bifariam,quaedam fimplex, quaedam compofita. deno
prehendi poflunt fine poflerioribus, & genus fine fpecie. titia compolita ilti non loquuntur, fed de fimplici, quae ab
nó autem gque.cópofita cnim cognofci nó poffunt fine no Ariftotele tertio de anima appellatur,fimpliciùm apprehé
titia priorum,& fimpliciorum, vt homo fine notitia anima fio. Iterum hæc notitia fimplex,& duplex,quaedam fcilici
lis.iö cauf£ funt notiores fuis cffeétibus, ex fui natura: quia confufa,& imperfeéta,quædam diftinéta,& perfe&a. Ifle
ipfae fciri poffunt absque notitia cffeétuum. effe&tus autem loquuntur de notitia confufà:quia omnes cóucniunt,quòd
vere fciri non poflunt absque caufis, immo in fui perfe&a notitia diftinéta,vniuerfalein praedicando,puta animal, eft
notitia indigent caufis,id eft cauf£ in fui cognitione nó pr£ notius fuo lingulari, quàm homo fcilicet, fpccies enim non
fupponunt effe&us. econtra autem, maxime,&c. Quod Poteft innotefcere notitia perfèéta,nifi pef cognitioné ge
vltimo, quia aliquando philofophus naturalis procedit ex ncris in eius enim definitione ponitur genus.& tamen du
caufis in cffe&us,vt dixit Auerroes, g) aliquandovtitur de bium eft de notitia cófufa, vtrüm prius innotcfcat nobisge
monftratione caufae : ergo aliquando eadem funt nobis & nus,quàm fpecies.tertio aduertendum,q, hoc quod dicunt
naturæ notiora. Dico,nonnegamus, quin aliquando philo notius, poteft duo nobis fignificare,vno modo,vt fignifi
fophus procedat ex caufis in effeétú, vt ita ei caufæ fint no cet nobis intentionem, vt,cum quærimus, an vniuerlale fit
tiores,fed hoc eft rarifsime, ficut contrarium eft in mathe nobis notius fingulari,fit fenfusqugftionis, an magis inno
maticis,quia fæpißime vtuntur mathematici detnonftratio tefcat nobis vniuerfale, an magis fingulare, vtillud notius
necaufg: rarifsimedemonftratione figni: nonnegamus er dicat intentionem. alio modopoteft fumi illud compara
go,q> aliquando non fint eadem nobisnota,& naturae; fed tiuum,nonvt fignificetintentiónem,fed vt fignificet ordi
ocrari{sime eft,& quia de raro euenientibus non confi nem,non quidem ordinem temporis:quia eodem tempore
sderat (ciétia. ideo abfolute locutus eft Ariftoteles fine ex apprehendüt omnia prgdi&a effentialia deillo eius notitiä.
ceptione.quia,&c. non ergofignificat ordinem temporis, fed ordinem origi
nis,itag, cum qugrimus,an vniuerfàle fit nobis notius fin
L E C T IO X X III. gulari,fit fenfusqugftionis,quis conceptus fitpriusqrigine Je- »
in nobis,anconceptusvniuerfàlis,an fingularis, id eft aficö
Ę ST tertia dubitatio Latinorü fuper illis ver ceptus animalis,anhominis.fimul enim tempore cognofci
E bis Ariflotelis, vnde ex vniuerfalibusin fin tur indiuiduumfubratione, qua fpccies,ideft qua homo,
gularia,&c.totum enim fecundum fenfum no qua animal,quacorpus animatum,qua corpus, quafubitan
tius efl:quia hic Ariftotelesinquit,quòd vni tia,& quaens. fed dubium eft,quid fit nobis notius ordine
notiora apud intelle&um ipfis fingularibus.' originis, an vniuerfàle, an fingulare.quarto,eft notandum,
Querunt ergo ifti,nunquid vniuerfalefit nobis primo no quod fingulareeftetiam bifariâ.potéft enim fumivnomo
tum,an fingülare:& dicüt hanc effe quæftionem deprimo doproprie,vteft quid incommufiicabile pluribus,vteft So
cognito:quia quæritur, quid prius cognofcaturà nobis, an crates,alio modo improprie, vt minus vniuerfale,refpeéiu
fingulare,an vniuerfale.haec quaeftio dlfficilis eft.ideo ego magis vniuerfalis,dicitur fingulare,vt homo dicitur fingu
declarabo vobis primo inielle&um quæftionis, quidnam lare,refpe&u animalis:& animalrefpeétu corporis. Etiam
ifti intendant quærere:deinde oftendam hanc quæftionemi de vtroque fingulari loquuntur iftitum proprie,tum im
nihilefead pròpofitum fuper hæc verba Ariftotelis: quia proprie: & tunceft fenfüsqugftionis,vtrum vniuerfàle fit
tamentangitur hicâ Latinis,& difficiliseft; ideo eam vobis notius fingulari.hoc eft dubium, quod per fè primo appre
declarabo.Prointelle&u ergo huius quæftionisprimo fcié hehditurà nobis.&addo per fe: qüia de apprchenfione per
dum, q, vniuerfàle duplex elt. quoddam accipitur propri accidens non eft contentio,vt de Socrate venienteà remo
maintentione, quoddam profecunda intentione. vniuerfà tis non eft dubitatio de hoc, quia obie&um non eft propor
le acceptum pro fecunda intentione eft, quod prædicatur tionatum,& in debita diftantia.ideo hæc apprehenfio non
, depluribus,& nihil aliud e(t,quàm côparatio quaedam fà eft perfe,fedperaccidés.accipiamusergo Socratem in de
&äabintelleétu ad fua fingularia. dicitur vniuerfale refpe bitadiltantia.eft dubitatio, qüid prius origine apprchenda
&u illationis faétæ ab intelleétu comparante vnum obie turà nobis,an vniuerfale,an fingulare,ideft ex notioribus,,
&umcognitum alteri.ex hac enim comparatione refultat quæ habentur de Socrate,quæ fit prima notio nobis, fcili
quodqué vniuerfàle, quodprgdicatur de pluribus: & nó fic cetordo inter has notiones,anfeilicet notio vniuerfalisfim ,
fumitür hic vniuerfàle.hoc enim paéto confiderat vniuer pliciter fit nobis notiór,quàm fingularis, & magis vniuer
falelogicus. vniuerfàle vero acceptum pro Primaintentio falisfit notior nobis minusvniuerfâli, tamen notitia con
c. - -
Lud.Buccaf.inPhyf.Arift. H 2 fufa
 6o Ludouici Buccaferrei •. .-
•»*•

fufa.nihilaliud quaerütiftinifi ordinem inter notiones,quae fortiora habet fenfibilia, eft prius nota nobis gênere. Ar,fi
habentur ab aliquo, an origine prius fit notio vniuerfalis,ä effent plura fenfibilia, qug gque mouerent fenfum, & nupc.
particularis.& ita iftiappellant hanc qugftionem deprimo vnum fortius altero,quod erit:dico, aut fe Έ? -

cogito; fed improprie dicitur deprimo cognito: quia non cem,aut (imul apprehcndentur à fenfu. ita enim notitia nd '
fimpliciter quæritur de primo cognito, id eft quod primo ftra fe habet ad intelleétum,ficut ad fenfum.fcd dices,quid
apprchenditùrà nobis, non eft fimpliciter de eo, quod pri elt notum prius defubltantijs,que non mouent fenfum? D i
mho cognofcitur à nobis:quia fic elt fübftantia, qug fimplici co,inquit Scotus,quòd lubltantia non intelligitur à nobis,
tcr primo cognofcitur à nobis, quàm accidens cx Ariltote quia non cadit fub fenfu. ideo nec propi ie intelligiturà no
••ae r ! le quarto Metaphyfi:es.fed quæritur,Socrate prgséte,quid
bis, cum omnis noftra nolitia fit ex fcnfu. per accidens au
*'' prius origine apprehédaturà nobis de ipfo Socrate,an prius tern cognofcitur fnbltáta à nobis,& circumlocutione qua
àpprehefidatur fub ratione fpeciei,an generis, an indiuidni. dam,& pcr propria accidentia. & hic non eit ordo, in quit
.*
.•-* ; iftè e(t intelle5tus huius quæftionis,ex hoc patet, quàm aiie Š fuoftantig: quia aliquando ap
«… .
vna fit haec quæftioà propofito: quia Ariitoteles in illis ver prehcnditur pecies prius: aliquando prius genus.;deo ali
bis monloiuitur,vt notât Auerroes & Themiftius,de vni quando prius apprehenditur Socrates, vt animal: aliquan
uerfìfi in prgdicando;fed de vniuerfali in caufando,quae (ci do,vt homo,prout accidentia vnius nobis notiora funt acci
licet caufae É& inquit, φ cauf£ vniuerfa dentibus alterius, & prout nobis off.runtur. fi enim prius
*-

°s
liores,& fuperiores notiores caufis proximis. ideo ab ipfis 9fferantur nobis,& apprehédantur accidétia generis quàm
in.hoandum. tu autem loqueris de vniuerfali in prgdican fpecies, prius apprehédimus genus.exempluú:fi offìratur
do. fecundo, Ariftoteles loquitur de notitii diftinéta: quia nobis planta;cuius fpeciem ignoranus, prius apprehendi
loquitur de ordine doçtrinæ,qui eft ordo fciétificus,& or musiplam, vt genus.& hoc modo prius cognofcimusge
dodiftincte cognofcendi. tu autem loqueris de notitia con nus,(cilicet quòd fit planta, ex eius açcidentibus, quia viri
fufa.tcrtio, vbi Ariftoteles pro fingulari intelligit minus diseft,habet folia: ergo quia accidentia generis prius nobis
vniuerfàle,quia de fingulari non habetur fcientia. tu autem offerütur,ideo prius çognolcimus genus huius fubftanti£,
intelligis de minus vniuerfà!i,& de fingulari proprie.& ita quàm fpcciem, nobis magis percontantibustum exodore,
patet,quomodo hgc quaeftio aliena eft à propofito:quia ta tum ex Iapore,&c.magis peruenimus in cognitionem fpe
inenlatiniifti eam mouét,& quæftio difficiliseft,ideo bre ciei.aliquando euenit econtra , vt alicuius fubftantia magis
uiter eam vobis pertraétabo. Quid ergo quærimus ? fi cognofcaturà nobis,vt fpecies quàm vt genus, vt in exem
Socratss fuerit præfens;qugritur, quidnam prius origineaP plo Ariftotelis feptimo Metaphyfices dc gcneratione mu
prehendatur à nobis,an prius apprehenditur Socrates in eo, li dicit,generatio muli ex equo & atinoeli vniuoca genera
q» homo,anin eo,quòd animal ? Varig funt opiniones inter tio:quia equus, & afinus conueniunt in vno genere proxi
®...…. latinos de hoc.ideoScotus primofententiarum dift.tertia, mo; quod tamen nomine proprio caret. ideo hic prius co
quaeltionefecunda,quem fequitur Gregorius Ariminenfis gnolcitur alinus ex eius accidétibus fpecificis,quoniam elt
primo fèntentiarum, dift.tertia, quæftione tertia, articulo 1n fpecieatinorum,quàm cognofcatur eius genus proximü
fecundo,dicunt ifti,fi cóparamus vniuerfàle fingulari pro fic ergopatet, quòdinter genera & fpecies fubltanti; non
priediéto(fingulare & bifùriam potcft fumi proprie,&im 'eft ordo fubftantialis: quiá fubftantiâ profui imaginé non
proprie, ego dixi vobis) prius apprehenditur fingulare ab mouet fenfum,ideo nec intelleétum: quia nihilelt in inte]
intelleétu,quàm vniuerfùle,quia illud, quod primo mouet leétu,quin prius fuerit in fenfu.Ilta opinioadducit quatuor
intellectum,e(t primonotum intelleétui; fedtaleeftextra rationes per fe.prima eft,quia caulæ naturales,totalcs, debi
animam:quia fubfiltit,& eft fingulare proprium.vniuerfà tae,approximatg fuo paflo , & nó impeditg agunt perfe&tif
le enim non eft extra animam,vtinquit Ariftotelcsprimo fimum effe&tum,quäntum producere polfuni: quia agunt
de anima,cum dixit,animal aut nihil eft, aut pofterius fuis fecundum vltimum conatuin fui,& quoad vltimü fui po(-
fingularibus:fi ergo fingulare,quod eft in re,eft,quod pri (c:ergo perfectißimum effe&tum producunt,quem poisint
mo mouit intellectum:etiam ipfum primo apprehendit ab producere.fumamus ergo eaufasharü notionum tum par
intelleétu,& probatur,quiacredendum eft, quòd fingu ücularium, fcilicet caufas notitiae intellectus,qug funt du£
lare mouens intelleétum primo moueat ipfum ad fui noti fcilicet obiectum rei,& intelleétus agcns,qug iufit caufç tô
tiam,quàm ad notitiam aliorum,puta vniuerfàlium,vtho tales notionum in intelleótu: & fupponamus, qy fint debi
minis,& animalis: deinde ex fui notitia moueat intelle&ü t£,approximat£,& non impeditg:ergo producét perfe&io
ad notitiam vniuerfàlium: quia fingulare primo mouet in rem notitiam, quàm producere poterant de re nofcenda.ta
tclle&um ad fui notitiam quatenus fingulare eft: ergo pri lis auté perfectilsima notio eft notio fpeciei fpecialißimæ.
moapprehenditur ab intelle&u: deinde mouet ad aliasno perfectius enim, ac diltinétius apprehédetur Socrates fub
'titias órdinate;fi vero cöparamus magis vniuerfale minus ratione hoininis,quàm fub ratione animalis. apprehédetur
vniuerfàli,ait Scotus,priusà nobis apprehéditur minus vni enim fub ratione, quà ett magisens,& pcrfectius: ergo etiá
uerfale,quàm magis vniuerfale,ideft fpccies,quàm genus. priusà nobis apprehenditur Socrates in eo, g) homo,quàm
& taliseft fpecies, inquit IoannesScotus, cuius fingularia in eo,quòd animal. & hæc notitia erit prior in nobisnon
fortius mouétfensü,& quæ eft talisfpecies,qug habet vehe quidem tempore,fed origine tertio, inquit Scotus fi dice
mens fenfibile,cuius fcilicet fingularia fortius mouent fen remus,ficut dicit D.Thomas,quòd naturaliora eflent no
fum3& cú duplex fit fenfibile: quoddam propriú,& quod tiora nobis:itaque priusapprehenderemus ens, & animal,
dam commune, non eßfpecies, quæ habet comamune (enfi & ita de(cendendo vfque ad fingularia, tequeretur hoc mo
bile;fedqug habet proprium fenfibile,ex fenfibilibuspro do, quòd metaphy(ica ordine doctrinae oumnes alias fcien
prijs fortius mouet fenfus.quidditatesenim aétiuae,& paf tias prgcederct,quòd tamen ett fàlluam.quod autem fequi
iiu£ fortius mouent fenfum:quia nedum in (enfum fpécia tur,patet,inquit ipfe:quia habito conceptuentis itatim ha
liter,fed etiã materialiter,& inter ipfàs,quae funt proximio betur eius Paisio Prima,qug immediateci inhgret, qug eft
res,fortius agunt, quàm remotiores:quis agens inpropin vnitas.ex timplici enitn notitia entis, ab'que alia probatio
quum fortius agit »quàm in remotü:talis ergo fpecies, quæ ac ftatim habetur notitia eius priug pai$ionis, vt dicit Ari
[toteles
 - Leétionesinj.Phyfic.Ariftot.
ftoteles{eptimo Metaphyfices:deinde ex hac paßione ha adfit ordo effentialistintereff &um perfe&iorem,& im
- 61
-

*. $ notitia aliarum duarü pasfionum. funt enim tantum pcifectum. itaque vnus in fui produéiione indigeat altero,
t spVsiones entis,fcilicet vnitas bonitas, & veritas,id elt & non po[sit produci ipfe cffcctus,nifiproducatur altei : fi
' inteiligibilitas.qnod fit intelligibile, vna immediate cogno ergo euenit, vt effectus perfe&us in fui productione indi
fcitur ex cognitione fimplici,entis fcilicct vnitas ipfa,aliæ geat imperfe&o, & necelle fit impcrfeétùm effi&tum prius
dug cognofcuntur per hanc primam, fcilicet per vnitatem clie productum, tunc caula ipfâ de neceßitate prodicunt.
`eâ cognofçunturbonitas & veritas. fiergo primo cognofci ipfum prius:quiaergo ita ett hic,quod perfecta notitia ha
mus de aiiquo,puta Socratem,quòdeft ens,& ex cognitio beii non poteft de aliqua re, nifi præcedat imperfe&ta, non.
ne entis cognofcuntur eius pafsiones.hoc autem ergo cum enim potett haberi conceptus fpeciei abfque conceptuge
fit metaphyfici.funt enim dignitates metaphyfici hg,quòd neris, ideo illa caufa cogitur prius producere efle&um im-,
ens fit vnum bonum & verum : fcientia ergo metaphy(ica perfectum,& ita notitia imperfeëtior,puta notitia generis,
i prior erit cgteris fcientijs: quia fcientia metaphyficalis de in nobis Præcedit notitiam perfectam, (cilicet notitiam fpe
omnire in nobisprgcedit: quod tamen e(l falfum, ficut fu cici.led replicant iltide exemplo Ariltoteles leptimo Me-,
perius diximus.tertia ratio,qug leuis eft,nec Scoti fubtilita taphyfices de cquo&afino: quia inquit Ariltoteles, gene
te dignaell: quia fi perte prius apprehéderemus fuperiora ratio muli exequo & afino eft vniuoca, quiahabét quod
Prgdicata:poltea dcfléderémus ad fingularia, vt de Socra dam genus caufæ fub animali, quod elt innominatum: in
.,
te,prius apprehendimus ipfum fub ratione entis: defcendé quiunt ergo itti.hic prius habetur notitia fpeciei, quàm ge
doad notitiâ eius fub ratione hominis, vel Socratis,feque neris. immo habe urnotitia fpeciei abfque notitia generis.
retur, q, (imul tempore uon apprehenderemus omnia prae cognolcimus enim equum,& afinum; & tamen non habe
dicata de ipfoSoxrate. cum enim fint multa praedicata in mus notitiam generis cómunis ambobus: quia inquit Ari
termcdia inter ens,& hominem;fipriusapprehenderemus ftoteles hic genus effet nobis ignotum:ergo non elt verum,
Socratem in eo, quòd ens, antequam perucniremus ad no quòd fit ifte ordo effentialis inter hæc prædicata qaòd nó`
titiâ eius in eo, q) homo, multútempus intercipitur. & ita poßit haberi notitiainferioris abfque nolitia fupeiioris, vt
I. non fimul tempore apprehenderemus omnia prgdicata de Ipecieiablque notitia generis. Ad hoc bifàr am refpon
i ipfo Socrate.quodtamé eft falfum,quia fimul tëpore appre deri poteft:Vno modo dicendo, g) eft fàlfum,quòd non ha
henduntur omnia talia prædicata.Quarto,& vltimo,quod betur notitia illius generis communis equi, & afini. habe
elicio ex eius verbis Scoti.non enim ita clare ponit hoc,{i- tur enim conceptus illius generis. nec dicit Ariltoteles, g
cut fuperiora:quia fi ita effet,q) notitia vniuerfàlis præcede non habeatur conceptus eius;fed dicit,quòd elt innomina
ret in nobis fingularem,non autem econtra,(icut nos dici tum:quia caremus nomine, quocxperiamur conceptü hu
mus, fequeretur, q notitia diftinéta præcederet in nobis iusgeneris, vellecundo, & melius dico, gp non datur illud
notitiam confufam.quod falfum eft. quod autem ita fit,o- genus proximum fub animali,q tit coinmune equo,& ali
ftendo: quia ens quoduis primo apprehenditur à nobis.ex do,in quo conueniantafinus,& equus. At Ariftoteles dicit,
quo eft vniuerfàlius ens: ergocum fitconceptus fimplex, & cetera. Dico,q) Ariftotelesintelligit,quòd hæ dug fpe
& indiuidualis aut totaliter & perfe&tefcitur, aut totaliter cics magis conueniunt exaccidentibus, quàm aliae fpecies.
ignoratur:cum ergocognofcitur, non nifinotitia diftin&a ideo præter fuum genus,quodelt animal, habent hoc com
cognofcitur.reliqua etiam fubfequentia genera,& fpecies, mune,quòd exaccidentibus magis cóueniunt, quàm cum
notitia confufà apprehendútur:ergo notitiadiftincta in no alia fpecie,ficut duo mares habent hoc accidens commune
bis præcedit confufàm. quod e(t inconueniens, fed iftae ra quo conueniunt præter animal abiplis feminis.feminis.n.
tiones Scoti parum cogunt.ideo ilti fequétes viam D.Tho & maribus elt commune genus animal. mares vero inter
mæ eas foluunt.& primo, cum dicit caufae naturales debi fe habent aliud commune à feminis,in quo conueniunt,fci
tæ approximatæ, non impeditæ perfe&ioré effectum pro licet ex accidentibusipfis & hoc modo intellexit Ariftote
docunt,quem producere poffunt:Dico,9 hoc fit fimplici lesper hocquod dixit, equo,& alino efle commune gcnus
ter verum, nego,fcilicet quod femper caulæ hoc pa&o pro praeter animal:quia reueranon habent, fcd tantum habent
ducant effe&um perfe&iorem,quépoffunt.& oftédo,quia cömune genus accidentale.De fecundo,quòd dicebat,quia
dicas mihi, quid prius eft in nobis, an notitia diftinéta,an ex hoc fequeretur, g) fcientia Metaphylices prior eflet or
confula:certe Scotus refpondebit,q) notitiacófufa e(t prior dine doctrinæ omnibus fciétijs,& omnes præccderet:quia
in nobis.At,fiita eft, quareergocüm duæ hæ notitiæ pro fic notitia metaphyficalis alias notitias præcederet,quia vo
ducantur ab eifdem caufis,fciJicet obie&o,& intelle&u gnolceretur primo ens,ineo, quòd bonum & verü. Dico,
agente,& debite approximatur,nö producitur effe&tus per quòd tranfis de notitia fiimpliciadcomplexam. nos enim
fe&ior prius: quia notitia diftin&a eft efle&us perfeéîior uoquimur de notitia (implici.tuautem ponis nos,cognolce.
notitia confufa.quare hæ duæ caufæ non priusproducunt reens notitiacomplexa,lcilicet g* elt vnum bonum,& ve
effe&um perfe&tiorem,qué poffunt producere,quæ eftno rum,etiâ etfi prius apprehenderemushoc de ente,non pro
titia diftinéta.ex alioetiäm,quia tu ponis, g) ad notitiâ ali pter hoc fequeretur φ tota metaphyfica præccderet alias
cuius,ficut reuera eft,cócurrat fpeciesitellectualis,& a&ua fcicntias. non enim totafcientia metaphylicaapprehendi
lis notio;fed quae prius concurritâ notitiaalicuius,an fpe tur in eo, g) cognofcatur de ente, quod eft verum bonum,-
cies intellectualis an aéîualis notio?profe&o dices,y piius & viium.elict cnim nimis parua metaphyfica, fi idtantuin
concurrit intelleótualis:cum ergo ex eadé caufà proueniant confideraret. De tertio dico, g-leue cft argumentum,&
{pcciesintelleétualis & a&ualis notio3 quare nópriuspro manifcftif$ime reflectitur aduerfus ipfum : quia ip(e dicit,
ducitur a&ualis notio,cü fitpcrfeétior effeétus,quàm fpe-. fed primoapprehédimus ens,quod eitprgdicatum vniuer
cies ipfa intelle&ualis. folue igitur hoc argumentum: quia fale de Socrate.ergo lequeretur, quòd nó limultempore in
ego foluam tuum. At,tu dices,non ergo verum cft, qüod eodem inftanti apprehenderes omnia prædicata ellentialia:
caufae totales, naturales femper agant fecundum vltimum de Socrate;: quoniam multum temporis inediaret intcrno
fui conatum,& ita perfeétioreom effe&um producant quem titiam entis,& hominis, cum multa praedicata intercipian
ProducerePoffunt.Dico,9 illa Propofitionon cft verà,nifi tur,quæ Prius aPprchcndcs.lcd codcun prae-;:- us Scc
.. • •
 -

62 Ludouici Buccaferrei
Mus Scotum ; quia fiprius effet notitia fingularis in nobis, j ita magis vniuerfaliaerunt nobis priusnota minusvnioef
falibus.tcrtio, confirmatur hæc fua opinio: quia ablata no
vniuerfàlis, itaque priusapprehendimus Socratem, (eque
uur,q, non fimul tempore apprehenderemusomnia prædi bis planta,habemusnotitiam generis. cognofcemus enim,
cata éffentialia de Socrate : quia cum multu medient inter quidelt planta,& tamen ignoramus notitiam fpeciei, fcili
notitiam Socratis,& entis, multum etiam tempus mediaret cetcuiusfpeciei fit:fed ipfas, dcinde inuelligamus ex fcnfi
quod cft falfum. De quartoargumento,quia fi prius ap bus percepto eius colore, odore,fapore,& &c.patet crgo
prehenderctur ens,quàm alia praedicata inferiora de Socra notitiâ generishaberi abfque notitia fpcciei, fcd, $i nó pro
te,fequeretur, p notitia diftincta in nobispraecederet con cederet in nobis notitia fpeciei,ficut dicit Scotus,non pof
fufam:quia ens ex quo eft fimplcx conceptus,non apprehé fet haberi notitia generis abfque notitia fpecici: & ita non
ditur totaliter,& perfeéte, Dico, q» etfi concederem no poffet fcirihanc cffe plantam, ignorata eiusfpccic:non ergo
titiam diftin&am entis praeccdcre notitiam cofufùm anima neceffe eft, q prius producatur in nobis notitia minus vni
lis & hominis, non propter hoc cffet abfurdum. non enim uerfàlis,quàm magis vniuerfalis;(ed potius ccontra,cü (æ-
eß inconueniens, g) notitia diftincta vnius præcedat noti pifsime de aliquo habeatur notitia gcncris, & ignorcturno
uiam confufam alterius, bene inconuenit notitiam vniusin titia fpeciei.q,fi dicatis,ficut diuus Thomas,qp Arift.dicat
nobis præcedere confufam eiufdem. Ncc etiam verum eft, oppofitum:quiainquit, q fpccies definienda cft nobisno
quòdènstantum notitia diftinéta poßit percipi, & non no tior genere,& differétia,icilicet dcfinitione ipfa.dicit enim
iitia confufa:quia ad notitiam perfectam duplex via requi ipfe Arillot. fuftinent autem idem quodam modo hoc,&
ritur, fcilicet definitio,& eius diuifiopcrfuasfpecies. idco nomina ad rationem,nec loquitur de notitia diftinéta;quia
& fiens fit conceptus fimplex, & definitione careat;nibil effet falfum, fedloquitur de notitia confufa. fccundo, quia
minus non fequitur, quòd non polsit apprchcndi notitia Auerroes tertiode anima,decimo,& trigefimolexto dicit,
confufa,& diftinéta. quòdintelle&uselicit conceptuin generis proximi ex fpe
cie,& conceptügeneris remoticx genere proximo:neccfle
L E C T ÍO • X XI III. cft ergo,quòd cóceptusfpecificus praecedat genericum,&
conccptusgcneris proximipraecedit conceptum generis re
» V EREBAMVS in fuperiorile&tione, | moti,ùicit D.Thomasprimo adverba Ariftotelis, quòdfi
$ nunquid fingulari præfente nobis prius ap confideretur fpccies, quæ dcfinitur in eo quoddam dcfinié
prehenderetur ab intelleâu fubratione ma dum compofitüex partibus definientibus,hoc pactoprius
gis vniuerfalis,an fub ratione minus vniuer nota eft fpecies,(cilicet hoc totü, quam partes,& italoqui
- j lalis,ideftfanfubrationegeneris, an fub ra tur Ariftoteles (impliciter. tamé prius nobis notum clt ge
tione fpcciei,puta Socrate nobis præfente, an prius appre nus,quàm fpecics:& ita animal,quàm homo. De fccundo
henderetur ab intelleétu,in eo,quòd animal,anineo,q, ho inquit D.Thomas,non eft vcrum dictum Auerrois,quòd
moloquendo de notitia confufa;: quia de notitia diftin&a cóceptusgeneris eliciatur exfpecie,(edabeadem caufa pro
non eft dubium vt diximus,9 vniuerfaliora prius apprehé ducütur, & funt omnes illæ notiones,& generis,& fpeciei,
duntur,qnàm minus vniuerfalia,& fingularia. Dixi vobis & generisproximi,& remoti ab eadem caufa.nóauté vna
opinioné Scoti,quæ erat, 9 primonotum nobiseffet fingu dicitur exaltera.Sed hæ rationes Diui Thomæ parum co
lare.vltimo notumnobis magisvniuerfale.vtens,&addú unt.& primo,cumcitat verba Ariftotelis, vnde ex vniuer
xi eius rationes quas etiam folui. ideo eft fecúdaopinio Al íálibus,& &c.Dico,g, decipitur D.Thomas:quia hic Ari
berti Alamanni, quem fequitur D.Thomas,& plùrimila {lotelesloquitur denotitia diftin£ta,quòd vniuerfaliano
tinorum,quæ opinioeft totaliter contraria opinioni Scoti, tiorafunt fingularibus notitiadiftincta,& hoc ab omnibus
g) fcilicet Socratenobis præfente prius apprehenditurà no conceditur.Tu autem loqueris de notitia confufa,9 dicis,
bis in eo,9 animal,quàm in eo,quòd homo,g, fcilicet no intelle&us non poteft migrare ab cxtrcmoadextrcmuu ,
titia vniuerfalis confufà præcedat in nobis nötitiam parti nifipet medium, quod eit actus imperfc&tus.falfà cft haec
cularem, gyincipiendum eft ab vniuerfalibusdefcendendo propofitio,quòd nihil tranfeatabextremo ad extremum
ad fingularia. & ita Socrate nobis præfente: primoinnote àbfque medio.forma enim terræ tranfit adformam ignis ,
fcit nobisineo, g) eft ens: deinde in eo quòdcorpus, mox non tamé per media, fcilicet performam aeris,& aqug.At,
in eo q, animal. & loquendo de ordine originis,quia fimul probabas: quia natura fenfim& gradatim proccdit in fuis
tempore fiunt in nobis omneshaenotitiæ:ioquitür ergo de òperibus.Dico,fi illapropofitio, natura non tranfit ab ex
ordine originis. adduxit rationes perfehaec opinio &pri tremoadextremum fine medio, debet effe vera, & ficha
mo ex verbis Ariftotelis hic, qui dicit,vnde ex vniuerfàli betintelligi, 99 natura nótranfit ab extremoadextremum
bus,&c.expofuimus fingulare,ideft minusvniuerfale: prg fine medijs,fcilicet illa media habét ordinem effentialem
cedit ergo innobisfecundum Ariftotelé notitiamagis vni inuicem,& non pof$it produci vnum abfque alio. fi enim
uerfalis notitiam minus vniuerfalem: apprehenditür ergo eflet ordo effentialis intera&tüperficium,& imperfeétum,
prius à nobis Socrates in eo,q animal,quàm in eo,q, homio tunc verum effct,quòd de necefsitate effent prius nota no
notitia confufa:quia dehac loquimur.ratioeft,nihil tranfit bis imperfe&a;fed non eft verum,g, fit talis ordo effentia
ab extremoad extremum abfque medio intelle&us: ergo lis.& hoc deberet probarc diuus Thomas,fi vellet fuum ar
non tranfibitâ potentia ad a&um perfeétum, nifi per mé gumentum tenere.De tertio,quia tu dicis,experientia có
dium, quieftaétus imperfe&us,fcilicet ab ignorantia ad ftat de plantis: quia habemusnotitiam gencris;ignoratatâ
fcientiam perfe&tam,nifi per notitiam imperfectam. natu menfpecie.Dico, habemus notitiam generis,& fpeciei,fed
ra enim gradatim Proceditin opcrationibus fuis, fed perfe. caremus quo nomine nominetur talis Ipccics. ideo ex fen
&ior eft notitia fpeciei, quàm generis: ignoratis ergovtrif fibus inueftigamus,quod nomen fit imponcndü;habemus
que intelle£tus non tramfibit à Potentia pura intelligédi ad tamen conceptum fpecificum & deilla planta: & ita folutæ
açtum pesfe έtum intelligendi,fcilicet ad notitiam ijeciei, funt rationesytriufque opinionis,tum D.Thomg,tum Sco
nifipefaétum medium imperfe£tum,quieft notitiâ gene ti;vtraq;tame9pinioprobabilis efi,& defendi poteft.Scd
ris-priusergoin nobiscrit notitiageneris, quàm fpeciei,& vos dicetis, quidergo tcnendüdehoc?Dico, Dómini,quá
-

ιum
 ;

Le&ionesinj.Phyfic.Ariftot.
tum eg9 fcio vos eritis iudices. Dico ergo,fi comparamus lij.feddicetis, fùbflitia nó poteft producere fimulächrü
6;
vniuerfìle fingulari,plus notum cft vniüerfàle ab intelle fuum intelleéîu, nifi per fenfum: ergò sélus apprehédit fub
au, quàm fingulare.tnon dico à fenfu,fedab intellectu, ftantiam: cppolitum tamcn di£tum cft fccundo de anima.
quòd vniuerfale eft notius intelleétui quam fingulare. & Dico,q) fubltantia nópoteft producere fimulachrum, nifi
quòd ita fit,oftendo;quia intelle&us per feipfum ex fui per fenfum, fedfenfüs non apprehédit illud fimulachrum :
natura apprehendit vniuerfale.per accidens vero appre quia non eft aptus fnfcipcre;tum etiam,quia velitum eft ac
hendit fingülare,fcilicet èxT€nfibus,quatenüs colligatus cidentibus communibus,& proprijs, quæ fortius mouent
fenfui. id autem, quod eft per fe eft natura prius co,quod fenfum,quàm fimulachrum fubftantiæ, vt dixit Auerroes
eft pcr accidens:ergo apud intelle&um vniuerfàle eft natu tertio de anima:deindeà fenfu interiori feparante acciden
ra Prius,& ab iploprius apprehéditur,quàm fingulare:quia ria à fùbftantia & ab intelleéìuclare apprehcnditur fimulâ
notitia vniuerfalis ei conuenit ex fufnatura:fingularis vcro chrum fubltantiæ .
per accidens ei conuenit, quatcnus colligatur fenfibus.Sed
tu dices, nüquid fit eadem notitia vniuerfàlis, & fingularis, L E c T I o xxIIIII.
putaSocratis,& hominis. Dico,& alias dixi, vt in libro de
ánima,qùòd eadem eft noiitia fingularis,&vniuerfàlis;dif É} ECESSE autem aut vnum effe princi
ferunt tamcn in modo concipiendi & conliderandi.eadem {[} pium, &c,Pofter.proœmium huius fcien
eft notitia Socratis in eo,quòd homo, & in eo,q) Socrates ; § 3 tiâ aggrcditur de principijs rerum natura
differunt tantum in modo confiderádi: quia Socrates in eo, §§ % lium, morem fuum obferuâs,antiquorum
quòd homo confideratur fub vniuerfaliori notitia,& con $23jî* opiniones rcfellens,& ponit diuifioné per
cepta,quàm inoe,q»Socrates.hiceft modus notitiæ vniuer c6tradi&torium,à qua nibilcffugit:ideo dicit aut vnum eft
fàlior,ibi vero particularior.fi vero comparamus vniuerfa principium, autplura.bic loquimur de Principijs intrinfe
leipfum,non quidem fingulari,{ed vniucrfali,quid tunc eft cis,qug funt materia,& forma: dicit ergo necefle autem eft
notius?Dico, fi loquimur de accidentibus, nullus eft ordo aut vnum effe principium intrinfecum, aut pluraintrinfe
effentialisex parte rei;fed tantum ex parte noftri,vteaacci ca.dixitneccflè, vt äit Auerroes,ex necefsitate diuifionis:
edentia, quæ funt propinquiora fenfui, funt nobis prius no-, quia diuifiopercontradi&ofia eft neceffaria: ncceffe eft er
ta:quia cum duplex fit notitia in nobis,quædam fcilicet di go aut vnum,autplura.quigicunt vnum aut ponìtimmo
ftin&a,& quaedam cöfufa, filoquimur de notitia diftinéta, Éile vt Parmenides,& Meliffus,aut mobile,vtphilofophi; 7
in accidentibus ipfis vniuerfaliora prius apprehenduntur, & primi non appellantur Philofophi: quia negant motum,
& ita apprehenditur priusgenus, quàm fpecies: fi vero lo idéonegantnaturam:quia natura eft principiú motus.Alij,
<quamur de notitia confufa,prius apprehenditur fpecies, j quiporiúnt vnum mobile,ideo funt philofophi: quia ponüt
genus quia quæ propinquiora funtfenfui,& nobisfunt no^ riatúram.omnesenim denominanturà fcientia,cui incum
.
tiora:quae autem remotiora à fenfu nobis ignotiora funt,na) bunt:deindefacit diuifionem fecundi membri;fi plura aut
tura aütem notiora.tum ex alio,ficuttotüîenfuinotius eft. finita,autinfinita. fi finitaautfunteiufdé generis,& differé
fuis partibus, ita totum intelleétuinotiuseft fuispartibus: tia figura,aut forma,velcontra,ideftquòd non funt eiufdé
ergoquod verius eft, totum illud eft prius intelle&uino generis.& eft verbum ponderandum,fcilicet cum dicit fi
tum.fed minus vniuerfàle,puta fpecies, eft verius totum,ö infinitaaliquiponunteiufdem generis,per genus non intel
magis vniuerfàle,quodeftgenus:ergo fpecies prius nota 1igitur quòd prædicatur de pluribus,vt ait Auerroes,fed in
eft genere.quòdautem minus vniuerfale fit verius totum, téiligitùr pergenus fubie&ämateria.&etiâprimo Pofte
patet.ideo magisvniuerfaleeft totum: quia potentia conti riorüm,cäp.i8.vbidixit Ariftoteles, fcientiaeft vniusge
net fpecies.non enim ipfascötineta&tu:quia non valet:ani neris,cuiu$partes,&pafsiones demonftrantur: eft ergofen
malergo elt homo.minus vniuerfàle videtur effetotum,pu fusifte, fiprincipia fùnt eiufdem generisinfinita, vel ideft
sahomo,quiaaάucötinerife magis vniuerfàle. valetenim eiufdem fübftantiæ funt differentia, figura,& fpecie, & fe
• eft homo:ergoeft animal;fed veriusefttotum, quod a&tu tenet expofitiue figura,ideft fpecie.& exponit Aucrrocs
continet partesquàm id, quod contineteaspotentia: ergo autfunt contraria,autnófunt. fed reddit mancum textum
fpecies elt verius totum, quàm genus. Quareeft verius Arißotelis: quia Ariftotelesdicit, fi infinitafunt eiufdem
sotum,eft etiam prius notüm;ergofpecieseft notior gene naturæ fubieëtæ, vel contrariae; fi modo addat,velnoncé
re.fi autem loquimur de fubftantia,eft duplex modus di trariæ, non erit membrum oppofitum primæ partis, fcili
•cendi, ficut diuerfae funt opiniones de apprehenfione fub cet fiinfinita funt principia,aut eiufdem generis figura»d j£
ftantiæ. quidam enim volünt quòd fubftantia non appre ferentia,deficiet membrum oppofitum,fcilicet vel fiinfi
hendaturabintelle&uper proprium fimulachrum.alius,q* nitafuntprincipia,nófunteiufdem generis, id efteiufdem
fubftantiæ.Ideò Alexander, Porphyrius,& Ioannes dicüt
intelligitur fubftantia per accidentia:quianoftranotitiaelt
colligata fenfui,vt dicebat Scotus,fiitadicamus. Dico, p g-per illa verbainnuit Anaxagoræ opinigné:quiaipfe non
dóneft effèntialis ordo inter genera,& fpecies fubftantiæ, Éóbatinfinita principiaeffeeiufdem fubftantiae,fcddiuer
vt dixit Scotuscxillis duobusexemplis,fcilicetdeplanta, íæ,& quæ funtiftaprincipia,(untquatuor elementa,& par
quæ primo É fub ratione generis, cum de multo tes fimiilares,qug fünt infinita fecundum ipfum,&funt có
genito cognofcitur afinus,quæ eft fpecies,& non cognofci trariailla principia: quia contrariafecundumfubftantiam• *
tur genusproximum innominatüsfivero dicamus,vt Auer & ficper illud verbum,autcontraria, circumfcribit Anaxa
roes,& forte melius, quòd fubftantiaper proprium fimu goræ opinionem.ideo diuifio eftper contraria : quia dicit
lachrum apprehendatur ab intelle&u:quiaeftproprium o jrincipiainfinita, auteiufdem fubftantiæ aut non ciufdem
bie&um intelleétus.ideo quarto Metaphyficesdixit Ari iubilátiæ.& hgceft vniuerfàliorexpofitio.fed obftat Sim
{loteles, quòd fubftantia eft notior accidente cognitione, plicius Alexãdro:quia Democritus ponit principia rerum
& definitione. fiita dicamus,dico, gnotitia diftin&a ma haturalium contraria,& contrariafecundum politionem •
gis vniuerfàle erit nobis notiusnotitiaconfufà fpecies fpeordinem,& figuram. quiainpofitioneeftcontrarietas,&
ciali(sima:quiapropinquior (erifui,itaerit,vtin accidenti fecundüfurfum,& deorfuminôrdine:quia prior, & PofS
I. - £gt
64 LudouiciBuccaferreis ;
rior in figura, etfi fecundum Ariftotelem nöfitcontrarie nerationis& corruptionis:fed quia eadcm folutione fòlui.
Ἀ tamen Democritus contrarietatem: quia dice tur effe principiorum,& quot fint principia,& quae quia ex
bat;aliqna funt rotunda,aliquatriangularii, Ponebatq;con generatione, & corruptione, ideo omifit quaeflionem effe
trarietátem vacuum,& plehum.ideo per verbum,aut con Principiorum. addo, q omifit illa: quia effeprincipiorum
traria,n6poteft circumloquiopinionem Anaxagorae. ideo erat magnopere notum, cum principia fint fubie&tum in
Alexándéraliter exponit,quòd Ariftoteles per cótrariacir hoc libro, etiam, quia antiqui non ità de illa dubitarunt.Et
cumloquitur Demócritumi:quia ponit Democritus infini fecunda dubitatio:quia diuifio videtur manca, quia, cù di
ta efle primcipia eiufJem fubftantiæ differentia, forma, aut xit,aut vnum,aut plura;fi vnum,aut mobile, aut immobile
contraria,ideft quae principia funt cótraria,vel fecundum debuit dicere;fi mobile,aut finitum magnitudine,aut infi
pofitionem,& veiordinem,vel figuram, vel vacuú,& Ple nitum;6immobile,eodem pa&o.etiam cum dixit, fi plura
inum.fcdobijcit Simplicius, quia non erit diuifio per cQn aut finita,aut infinita debebat fubdiuidere;fi finita,aut mo
tradi&oria:quia tantum erit vnum membrum,{cilicet fiin bilia aut immobilia;fiinfinita,eodem pa&o:ergo diminu
finita aut edîdem generis différétia,figura, vel etiam quia tus, quòd autédebbat ponere illas fubdiuifioiies, probos
Ariftotclcs in hoc catalago vult rccitare opinioné omniú quia vnumquodque horum membrorum habet proprios
antiquorum;& fihic non pofuiffet opinionem Anaxagor£, fautores.ideo cüitteliber fit,vtcatalogus, debebat enume
effet äiminutus. ideoaliter Simplicius 9 per illud verbum rare omnes iftas opiniones. quòd autem vnumquodq; mé
aut contraria,po(fumus intelligere Democritum,& Anaxa brum habeat fautores,oftendo,quia Hippafus,& Heracli
goram.fi percontraria intélligamus cótraria,pofitione,of tusignem, Tales aquam, Diogenes vero,& Anaximander
äine figura,intelligit Democritü*fi vero intellagamus có pofuerunt vnum mobile,& infinitü,!)iogencs aerem,Ana
trariaiî fubftantiâ, quae non funt eiufdem fubftantiae,circú ximander medium inter aquam & aerem,vel ignem,&ae
loquuntur Anaxagoram,ideo facit diuifionem Peroppofi rem: Parmenides non pofuit vnum immobile finitum:Me
rum,& fic textus ηδ redditur mancus.fed ego obijcio Sim liffus vnum immobile infinitum:Empedocles vero pofuit .
plicio: quia Ariftoteles textu.32.huius primi comparans Plura finita mobilia:pofuit enim quatüor cleméta,&litem ,
opinionem Anaxagoræ ad Empedoclis opinionem, dixit, & amicitiam:Timgus auté plura finita,& immobilia,fcili
qùod Empedoclesnon pofuit quatuor elementacontraria, cet Deum,ideam,& naturam: Democritus & Anaxag,plu
Anaxagoras pofuit cötfaria.nóne Empedocles facit ctiam rainfinita mobilia: plura autem infinita, & immobilia ne
principia contraria?quia ponit elementa qugfunt contraria mo pofuit; cur ergo nó enumerauit omnes iftas opiniones?
ÉÉ qualitates'. dixit ibi Simplicius, quòd illud ver De primo dicit Alexâ.quòdtacuit illam fubdiuifioné:quia
tum,aut contraria,proprieappropriatur Anaxagorg. ideo ' erat impofsibilis illa diuifio, quod vnum fit infinitum,&
fcnfuseftilleThemiftij,& Porphyrij,q) per contraria cir /immob le:quia excluditur infra, quia non datur infinitum.
cumloquitur Anaxagoram folum.fed dicetis nonne pofuit ideo tacuit illam diuifionem,nec eft diminutus: quia pofsi
Empedocles contraiietatem in elementis? Dico,etfipofuit biles tantum pofitiones vult enumerare;{cd contra debuit
cótràrietatem in elementis, tamen pofuit omnibus modis: enumerare opiniones antiquorum, cum fit vt catalogus,&
quia pofuit tantum fecundum contrarietatem qualitatum. vult refellere opiniones illorú,&accipere, fiquid bonidi
Anaxagoraspofuit in elementis contrarietatem fecundum ×erint:curergo nö enumerai?ideo aliteralijdicunt, vt Ale
omnem contrarietatem, quia fecundum qualitates,&c.Se 'xander,quòd non pofuit,quia illa diuifionon variabat ge*
cundum eius principia fubftantia alia.etfi Democrituspo nerationem,quiafi principium vnum immiobile,& infini
nit contrariain principijs, illa non eftpropriacontrarietas; tum,exhisnonpoteft fierigeneratio: quia vltra infinitum
fed eft contrarietas fecundum relationem:quia in pofitio non eft aliquid:fi vero vnum,& finitum,generatio fit alte*
ne eft cótrarietas relatiue, fcilicetfurfum & deorfum,inor ratione.ideo,quia non variabatgenerationé,fiueillud prin
dine prius & pofterius, quæ relatiueopponuntur.infigura cipium fitfinitum,fiueinfinitum,fcd contra,quia non om
non eft contrarietas fecundum Ariftotelé.vacuum,& ple nes ponunt fierigenerationem alteratione:quia alij rarita
num non funtcontraria vere & pofitiue, fed priuatiue.ideo te,& denfitate,alijconcretione & fegregatione: ideo dico,
merito illud verbum contraria tribuitur Anaxagoræ, vtin vt Auerroes, quòd perillam diuifionem, quo ad multitu
quit Porphyrius,& Ioannes Grãmaticus;fed dubitat Sim dinem,fiplura funt principia vel finita, vel infinita, innuit
plicius: quia quaeftio fieft,praecedit quaeflionem quid eft. illam diuifionem effe vnum,fcilicet anprincipium fit vnú
.fecundoPofter. curergo priusnon propofuit quæftionem, +mobile,& finitum, velinfinitum, ita de immobili.Defecü
an principiaeffent.quàm quaereret,quot;&quæ funtprin <dodixit Alexander,& Simplicius,& Auerroes,qp nullus
cipia?peruertit ergo ordinem,quem ipfe docuit.tripliciter pofuit plura principia infinita, immobilia:fedoppofitüdi
réfpofidet Alexander,quòd omifitillâ quaeftionem, an fint cit Simplicius,& non recordatur fui di&i: quia dixit,quòd
principia,quia eft munus mathematici,& philofophus na Timæus Platonipofuitplura principia,& immobila.pofuit
turalis accipit vt dignitatem.fecundoomifit, quia e(t mani «enim Deum;ideam,& naturam.etiam Zeno Eleates pofuit
feftum:quia,ficut nonquæritur,an homo eft,quia manife plura,immobilia, quem Ariftotelescöfutauit fexto,& o&a
ftum eft,itahic de effeprincipiorum.fed vtraque reponfio uo Phy.textu.22.Ideo dico,quòd gratia breuitatisdimifit
falfa eft:quia quòd fintprincipia,&quot, & quae,non poffu & non expofuit illam fubdiuifionem,{cilicet fiplura prin
musfcire,nifi ex tranfmutatione, quæ pertinetad philofo cipia finita vel mobilia,vel immobilia,itidem fiinfinita.
phum.quòd ita fit,probat,quia Socratesdenouggeneratur “Sed dicetis,cur magis dixit principium vnumautmobile
èrgo prius fuitfubieétum, quodeftmateria&forma;quae aut immobile,& poltea:li plura, aut finita, aut infinita,cur
dénouo generatur. & talia funtprincipiat ergo effe princi mobile,aut immobile,non attribuitipfi verbo, plura,fini
piorum,& quot.& quæ fintex generatione,&corruptione tum,& infinitum,ipfi verbo,vnum.Dico,vt Ioannes Grá
áeclarátur,fcilicet in corruptibilibus:quiain cæteris ex mo maticus.quòd potuiffetattribuere finitum, aut infinitum
tu locali eflefuorum Principiorum,&quot,& quæ fint,de vni;fed non attribuit, quia vnitati magis competit motus,
monftrátur.ideo tertig dicit Alexander, quòd effeprinci quàminfinitudo:quia ex vnitate motùs venamur vnitatem
pium,& quot;& quæ fint:quianócftalia via,quàm via ge motorisnonautfex finitate,& infinitatemultitudinis ma
gis con
 Lectionesinj PhyficAriftot.
gis cögruit infinitum,quàm motus.ideo illopa&o diuifit. cidens:aliquando in fubftantiam,& accidens: aliquãdo pcr
{ 6;
Alia dubitatio,quia Parmenides, & Meliffùs nö dicüt prin vnum,& multa.ideo dedit locum dubitationi inquirendo,
cipia rerum naturalium effe vnum,& immobile;fed dicunt. quæ nam fit prima entis diuifio;fed hgc quaeftio non «ft ad
ens effe vnum principiü.ideo primo degeneratione,& cor propofitum: quia Ariftoteles non dicit,*pens conuertatur
ruptione ponentesprincipia rerum natüralium dicunt, q. cum principio; fed dicit, quòd nomine cntis vtebatur pro
funt duocalidum,& frigidü,quomodo ergo impofuit Ari principio.ideo qui diuidebant ensin unum,& multa,errât,
ftoteles illis, quòd dicerent vnum effe principium,& im vt fi diuiderent principium, non dicit quòd ens conuerta ••

mobile,& cum dicüt ens effè vnum & immobile,re£te di tur cum principio: quia tamen ipfi mouent difficultaté bre ^ar A , 2. '-
„ «^ • - - - -

cunt: quia loquuntur de ente intellcétuali, quod eft vnum. uibus me expediam.eft enim quaeflio metaphyfici. Dico, .•.• • -

2. ^ «'»?
& etiä declarauit Ariftoteles iz.Metaphyfices vltimo vbi £ùpponendo, quòdea eft diuifio, quæ datur per intimum -

dixit,non volüt entia male di(poni:vnüs érgo princeps,qui dehis,quæ continentur in diuifio, vt animal prima fui diui
eft primum principium intclleâuale,ponuntque immobi fionein,rationale,& irrationale:quia funt différétiæ interio
le,illud principium: quia primum eft,& vt o&auoPhyfic. res animalis: deinde diuiditur in manfuetü, & immanfue
dixit Ariftoteles,neceffe eft primüens cffe immobile.Par tum:& ficfuccefsiue.fecundo fuppono,quòd triplcx figni
menides pofuit finitum immobile finitum fecundum poté ficatioentislatifsima,quæ comprehédit imaginabilia, pof
tiam,vt etiam Ariftoteles o&auo Phyfi.poluit Deum fini fibilia,& exiflentia.latior quae fignificatpofsibilia,& exi
tum fecundum potentiam:Meliffuspofüit infinitum fecü ftentia adhuc minus lata fignificat tantum exiftcntia:& in
gum potentiam, vt Theologi ponunt. dicunt enim Deum hoc non pono differentias,interens,& exiflens:quia entia,
immenfam,ac vaftam potentiám habere: non ergo difcre & exiftentia differentia grammaticalidifferunt,vt declara
pantâ veritate: cur ergo Ariftotclesicprehendit fic eorum uit Auerroes in difputatione difputationum.vnde iftilati
opinioné.Dixit Ioannes,quòd & fi nohloquantur deprin nierrant ponentes differentiam inter efIeeflentiam,& exi
cipijs;Ariftoteles vult tamen de mcdio tollere hanc fenté ftentiam,vt diuus Thomas in fuo tra&tatu de qnte,& effen
tiam , ne caufa cflet alijs errandi, {cilicet g, putarent vnum tia,& Ioannes Scotus fccutus ipfum differentiatantü gram
tätum effe principium rerum naturalium,ex quo vnum fit maticali differüt.vnde ifla própofitio, Socratescftcns;So
fecundum Parmenidem: fecundum tamen veiitatem bene crate mortuo, eft falfa : quia illa propofitio cft veratantum
dicunt,ncc cótra Ariftotelem.idco re&e Plato in Tibmgo cum corftantia fubicóti : quia fcientia proprie cft exiftcn
dicit,q> digna eft (entëtia Parmenidis na.tore vt fub mer via.dehisautem,quæ non cxißunt,non habetur fcientia,ni
gatur ad occultiora fenfà intelligenda: fed contrahanc ex fiex fùppofitione,vtprimo Poft.dixit Ariftoteles, eorum,
pofitionem inftat Simplicius: quia dicit Ioánes Gramma qugnohfunt,fæpißimecontingunt dcmonflrationcscxfup
vicus,quòd Parmenides,& Melißus vnum principium re pofitione,vt detonitruo,& de cclipfi.de iftis cnimfiunt de
rum naturalium,fed vnüens intelleétuale,fed contra: quia imonftrationes fupponédo,quòd fint.de hoc cft duplcx mo
Ariftotelestextu fcptimo facit, quòd eadem dicant deen dus dicédi.primus D.Thomæ,loco allegato,quòd ens,pri
te,& de principijs,itaque fi ponant ens effe vnum,ita & pri ma fui diuifione diuiditur per vnum, & multa;quia omnes
anum effe vnum,vbi dixit, eodé etiam modo quærunt, qui aliæ diuifiones includunt iftam,& ifta non includit alias:cr
quot funt entia quærunt,ideo dixit Simplicius,quòd reue goprior:declarat, quia intellcéius diuidës apprehcndit pii
ra loquebatur de principijs. £d duplex principium vnum modiuifumcffe vnum : deinde multitudincm diuidétium:
intrinfècum,alterum extrinfecum.ipfi autem non loquun+ ergo prima diuifioeft per vnum,& multa: fed dicctis Ari
tur de intrinfeco:quia etiam ipfiponebät duo principiain flöteles quinto Metaphyfices,& ibi D.Thomas dixerunt,
trinfeca,{cilicet calidum,& frigidum;fed loquebatur de ex quòd ensprimafui diuifione, diuiditur per fe,& pcr acci
dens:quomodoergo per vnum,& multa?dicit D.Thomas,
trinfeco, fcilicet de primo fine, quod quidem principiú eft
vnum,& immobile:quia cætera fui ipfius gratia mouétur. ' quòd ensinrei veritate diuiditur,primoin per fe,& per ac
idco ipfum immobile ncceffe eft. ita etiam dixit Ariftote cidens, hic vero dicit , quòd fuiprima diuifioneper vnum
kesprimum motorem,qui cft principium extrin(ecum, ef & multa,refpeétu diuifionis fecundæ: quia ens diuiditur,
fe vnum,& immobile,ideo non difcrepant abinuicem.Di ideo prædicamenta,nô g fit fimplicitcr prima diuifio,fed
cetis ergo Ariftotelestantum fuperficiem verborum repre loannes Scotuscontradicit huic opinioni: quia vnitas dicit
£endit,quod videtur abfurdü.Dicit Simplicius conceden perfe&ionem,& perfeétior eft multitudine,& perfeétioat
do, gtantü fuperficicm verborum reprefiendat,&hoc,vt è tribuitur quantitati, ideo dicit tns fui diuifione primo di
mediotolleretcaufam errandi alijs.lönon fuit abfurdum. uiditur per quantum,& non quantum: quantum vero per
finitum;& infinitum.finitum in decéprædicamentis, ideo
L E c T i o xxvi. dicit,quòd ens fuiprima diuifione diuiditur per quantum,
& non quantum:& per quantum non intelligit magnitudi
jJi3§7 V PER textupraediéto erat quarta dubi nem, fed perfe&ionem iuxta diótum Auguftini. diuiditur
§££* tatiolatinorum:quia cxveibis fubfequenti per quantum perfe&um,& non quantum, & talenon.quá
V¥\ bus,vbi dixit,eodcm modo quærunt,habe ium eft,quòd non habet perfe&ionem,&talcs funt relatio
£ tur quòd ens conuertitur cum principio,& nesinorigine:quia nullam dicuntperfe&ionem, quia,fidi
È=*! diuifit Ariftoteles principium per vnum, & cerentpeifeëtioncm,patet, quòd non effet infinitæ perfe
multa.& ita ens per vnum,& multa diuiditur.Dubitanter &tionis:quia fi relatio filij,quæ eft filiatio'diceret peife&io
go, quia Ariftotelcs videtur innuere, quòd prima entis di nem,illanoneftin patre: ergo pater Deus non elt infinitæ
ùifid fit per vnú,& multa,& cxhoclocoelicit D.Thomas, perfe&ionis,quod eft contra omnesTheologos:diuiditur
quaeft.vndecima, articulo fecúdo primæ partis, φ cnspri pofleaquantum infinitum,& ininfinitum,infinitum eft -

ma fui diuifione diuiditur per vnú,& multa, dubitatioeft: i)eus.eft enim infinitæ virtutis,acpotentiæ.finitum inde
quia Ariftoteles.6.Metaphyfices textu primo , diuifit ens
cem prædicamcnta diuiditur;fedquod dicit Scotus deuiat
à via philofophi: quia Deusfecundum Ariftotelem nóeft
multiplici diuifione. aliquádo ens in ens cxtraanimam,&
ens ipuraanimam,& ens extra animaminper fe,& per ac infinitæ potentiæ, o&auo Phy.etiamrelationes dicütper*
-

` Lud.Buccafin Phyf.Aiift. . I feâioncm;

 Ludouici Buccaferrei
feaionem:quia entia vtentia,funtbona,& perfecta.ens.n. cuscontra cum difputare,necprobare pun&um effe indi
& bonum cönuertuntur. illæ enim relationes in diuinisex uifibile:quia eft fcientiæ fùperioris,vel communis.fuperio
natura rei diftinguuntur fecundum Scotum,& argumen ris,id eft fcicntiae fubalternatæ,ficut, fiquis negauerit prin
tum cius fopbifticum efl:quia, fi illæ relationes effent per cipia muficæ arithmeticusdebet demonftrare ita, fiqüisns,
feâas effet èrgo aliqua perfeétioin filio, quæ non in Pater. gauerit principiaarithmeticæ, erit munusgeometræ demô
concedo formialiter:ergo Deusn6effet infinitæ perfeâio ftrare,& probare illa principia.& fi illa fcientia nonhabeat.
nis.Nego confequentiam: quia & fiillam relationem vir fcientiam fubalternanté:qüiafextoMetaphyfices tres lunt
tualiter iion contineat, eminenter tamen continet. Exem fcientig fpeculatiuædifiinélæ, naturalis, mathematica,me
plum,fiponatur Deus exvfia partc: ex aliatotus mundus, taphylica,communis dcbet probare ulla principia, quæ du
, ädhuç Deuseffet perfeétus, immoperfc&tiortoto mundus; plex cft.vna metaphyfica: alialogicalis. metaphyfica pro
fed dices mundus addit perfectionem Deo, quaeft perfe bat principia demonftratiuc:dialc&tica probabilitei: & hgc
&us.Dico, quòd Deus illam perfc&ionem cótinet,& pef cft Probatiomaioris. minorem probat dupliciter, quia,qui
fe&iori módo quam mundus:quia eam eminenter,& inde dicuntens effe vnum,negant principium.negant cnim mul
pendenter continet:mundus verodependenter: dico erg9, titudincm:principium aùtem ponit multitudinem:quia po
çuòd ens habet multas diuifiones. vnam per mod9sintrin nitea,qu£ conficiütur ex principijs,& cum natura fit prin
fëcos:aliam per quidditatem: aliam per pafsiones. filoquá cipium,ideo negant naturam,quae eft principium naturalis
murde diuifionéfécundum paßiones erit per vnü & fmul Philolophig.etiam,qui ponunt ens vnüm,& immobile tol
ta;fifecundù modos intrinfecos erit per fe,& Per accidens lunt motum.qui tollunt motum,auferunt naturam:quia eft
eris enim non habet effentiales differentias,quibus diuida Principium motus, & auferút corpus naturale: quia corpus
tur cum fit omnibus communis, fcdtantum habet modos naturale, vt naturale debet moueri.idco, quia ponunt cns
intrinfecos;fi per quidditatem diuidatur erit diuifio in de vnum,& immobile,negát naturam & res naturales, & prin.
cem praedicarìentâ.&omnes iftae funtprimæ in fuogene cipia naturalia:ergo contra illos non dcbet differcre. Sim-.
re.Dicetis, quae eft prima fimpliciter: Dico, illae quædatur Plicius facit longam digrefsioné,& dubitat: quia dicit Aii
fecundum miodosihtrinfecos:quia afsimilatur magis diui ftoteles,quòd nó eft naturalis munus diffcrere contra Par
fioni, quæ per intimiora datur,ita fimpliciter diuitioentis menidcm,& Meliffum:quia negant principia.Eft dubita
perfe,& per accidenserit prima,& c.Profequitur Ariftote tio , quia naturalis philolophus probat omnesfuas d gnita
ies,cumpofueritdiuifionem principijper vpum,& multa. tesex inductione,& fcn(us teftimonio,vt favit fccundo hu
oftédit antiquos,qui adhærebat illi opinioni,& aduertit Pri 1us Probãdo naturam cfTe exindu&ione: quia omne agens
mo,quòd philofòphi eadé diuifioneyfi funtde Principijs; agit Propter finé, ergo naturalis philofophus potuit diipu
quiâ;&fiàliquidiuidant enshacdiuifione:intelligatta tarc contra Parmenidem & Meliflum & inductione,& fen;
men per ens principium.quòdhocfit, declarat Simplicius: fus teflimonio,fecunda dubitatio, an metaphyficus probet
quia Meliffus, qui dicebat, ens effe vnú, accipiebat perens Principianaturaliavcra demonftratione, an non veta.five
rincipium ;quod tamenprincipium eft externum,& eft ra,ergo principia naturalia refoluentur in principijs meta
íubftitia perfe&ifsima,& propria,& erat finitæ potentiæ. Phyíicis,& fic £icntia naturalis non eft vera.& de primis,
& talis eratDeus.animadu ertit fecundo contra quos debet quia fua principia non e(Icnt principia;di£tum tamcn eft,
philofophus naturalis differere,& contra quosnon.& dicit, 9 eft vera de primis.ergononpoterit dcmonftare princi
quòd contra Parmenidem,& MclifIum,quiponunt princi planaturaliâ exprimis,& vera demóftratione. fi igitur nó
pium vnum,& immobile,non gebet differere philofophus vera,ergo metaphyfica non erit (cientia: quia nö procedet
haturalis:quia nullus artifex dcbct contra negantéfua prin ©X demonftratione vera. Eft tertia dubitatio ex Eude mo ,
cipia difputare;(ed quiponütens immobile deftruuntprin . quia fiquis negauerit principia omnium fciétiarum, cuius
cipium naturale:quia tollunt motum: ergo maiorem decla nam munuseflet illa probarc? non mctaphyfici, cum neget
fat exemplo: quia figeometraponat pun&um effe indiuifi £tiam eius principia: nullus autem arufx poteli probare
bile,& quis repugnauerit, non amplius difputabitgeome fua Principia,li dicas, erit (cientiæ magiscommunis, qugro
tra,fed delegabit hoc munus demöftrandi aliæ fiétiae fupe deprincipijs illius,à quoprobcntur,tiquis negaucrit,& fic
iioii; (peiioris,&munisj mephyfics,veldislai&. cflet Procellus inipfinitum,quod cftabfurdum, rcfpondet
Simplicius:quia triplicisgeneris funtprincipia:aliqua mani
L E c T i o xxvii. fefta ex fenlus tellimonio;non tamen ex indu&tione, fed fî
biumplicat:quia,fi Aüt mánifefta ex fènfù:ergo ex induétio
s * O D E M modoquærunt,&c.cum Arifto ne,quia nihil aliud eft fenfus teftimonium, quàm inductio;
$ | teles exprefferit diuifionem principiorum fed dicamus Pro hoc tcmpore,vt dicit iple, & ifta funt, vt
per contrndiétoria, vtnihil effugiatábipfà, principia in geometria, vt punéìum eft,cuiuspars non cft,
& declarauerit fautores omnium membro g æqualeæquali additofemper æquale. alia funt Principia
... -.• <\- rum;nunc dicit, quod eadem diuifione vte exfuppofitione,qugpofluntdemonftrariinaliafcientia,&
bantur hi,qui diuidebantens,ficut qui diuidebant princi illæ iunt fuppofitiones,quae accipiuntur, vt veræ;poflunt ta
pium,cuiusdixit Simplicius, quia, qüidicunt effeyhüens, mendcmonltrari vt fùppofitiones in geometria.punctum
proprincipioextrinfeco,
accipiunt ens intrinfeco.di
non cé cftimpartibilc:& cótinuum eft diuifibile in infinitum.alia
bat fecundo cohtra quos licet arguere,& contraquos non. funt principiainfcientia,quæ nonpofluntdemonftrari,nec
& dicebat quòd contra illam opinionem qu£ Ponitenseffe teftimonio,fenfus tantum funt clara; fed fenfusteftimonio,
vnum immobile,nó debet differere,& addebat rationem: & indu&tione,& ita funtprincipia naturalia, quæ teftimo
quia nullius facultatis eft difputare contiacos, quinegant niofcnlus& inducìione dcclarantur.dicitergo simplicius,
fua principia;fed quiponit ens vnum immobile,negarí in primis principijs fimpliciter fiquis ea negauerit,
vipia naturalia:crgocontra,eosnon debet differere: máio. :quòd de artifex poteftea probare aliqua probatione, fi vero
rem probat exemplo. & primo de geometria vt fiquis Pü nullus
£tum efíe quoddam indiuifibilencgaret, dicit mathemati. fintPtincipia cx fuppofitione,poflunt demonftrari exfcié
• •' • - *
-
-

* •
* - * tiafubalternante, fihabet: vt Àrikoteles demonftratprin
- -

-
cipia
 Leétionesinj.Phyfic.Ariftot.
cipia mufcae. Exemplum dedit Ioannes Grammaticus &
:67
firatiue.eriat, quia filicet induétione arguere contra ncg
accepit à mufico,quòd elementa fe habcnt in triplici diffe tem principia: ergonaturalis, quà naturalis poterit arguerè
rentia.aliqua enim lóga,aliqua breuia,aliqua mcdia.& mu contra negantem fua principia:quia indu&iòne vtctuì;op
ficus tale principium probat. fi non habct fcientiam fubal Politum tamen dicit Ariftotelcs : g) naturalis, quà naturalis
ternantem, fcientia communis demonltrat illa principia.& non poteft difputare contra negantcm,& fi Ariftoteles pro
metaphyfica,quæ eft communis demonftrabit vera demö bat fua principia induétione.vt quod natura fit,& qüod
flratione illa principia ex primis, & immediatis;& non eft 9mne agcns,&c.hoc nó facit, vt naturalis, fed vt metâphy
hic proceffusin infinitum;quia illa principia immediatare ficus etiá implicat:quia dicit, q) principia indu&ionefùmi.
foluuntur in illasduas dignitates. diale&ticus vero demon pta non ingrediuntur demonftrationem, nifi virtualiter.,
£ratilla principia probabiliter.Exemplnm.Ariflotelesprae Contra fere omnia principia naturalia fünt fumpta ex in
fupponit 1(tud principium,quòd nó eft fimplex; fed ex fup
duétione,& fenfu etiä:quia dicit, q illa principia funt prin
politione, {cilicet pun&um eftimpartibile. metaphyficuscipia Principiorum demonftrationis,fi ita eftèrgo poterüt
demonflrat illud;quia metaphyfica caret fcientiafubalter
demonftrare:ergo formaliter ingredientur demónftratio
nante,quae poßit demonftrare illud principium. ideo me nem• implicat enim dicere, quando funt principia princi
taphyficusάemonftrat,& ita demonftrat,terminus eft in piorum demonftrationis,& g) non demohftrant.quider
ferior eo,cuius e(t terminus;(ed pú5tum eft terminuslineg: godicendum ad argumentum Simplicij? cum dicis,pote
ergo inferior linea tantum logitudinem habet: ergo pun runt naturalia principia probariâ naturali induétiofie, vt
&tum caret longitudinc:ergo nóhabet partes: quia longitu fécit Arift9teles.Dico,quia, qui negat principium philofo
do eft minor magnitudo oibus,tertia principia,quæ funt in phinaturalis,negat indu&ionem & fenfum.quomödo igi
fciétia,poffùnt probari, vt illa philofophiae naturalis ex Phi tur poterit naturalis philofophus difputare contranegän
lofophónaturali,quæ fenfus tellimonio, & induétione de tem Principia:quia,qui negätprincipiailla, negantfenfum,
monftrantur.Dices, ergo philofophus naturalis poterit di quia illa principianaturalia nó funt nota,nifi ex fenfu.ideo
{putarecontra Parmenidem,& Meliffum.ccncedit:& cum dico,fi Parmenides, & Meliffus negant principianaturalis
dicis Ariftotelesnegat,dicit Simplicius, quòdintelligit de philofophiae,negant fenfum,& indù&iohem.ideonon po
monftratiue; inductione tamen poteft arguere contra eos: teft naturalis philofophus illa indu&ione probare:&indu
& dixit Simplicius,q) ilia principia,quæ demonftrantur in &io non demonftrat primo Pofter.nec probat,fedconfir
du&ione,& fenfu,nô ingrediuntur {ormaliter demonftra mat,& ducit nosin maiorem fidem illius rei,quàm quæri
sionem;fed tantum virtualiter.& ideo dicit, quòd alia prin mus.Erat fecunda dubitatio. metaphyficus probat princi
cipia funt,quæ demonftrantur in naturali philofophia.pri pia aliarum fientiarum, quæ funipiincipiäexfuppofitio
mia autem illa nöigrediuntur demonftrationcm,nifi vir he:quia non demonftrat vera demôftratióne: quià illa funt
tualiter,& talia non poffunt demonftrari, nec à priori:quia prima.Dico, quòdnon funtprima fimpliciter;fedfuntalia
funt prima,& vltra prima non funt alia: quia,fiefTentalia, illis priora.& dico,9 non demonftrat vera demonftratio
aon éflent prima.nec à pofteriori:quiapofteriuspraefuppo ne; fedargumento ducente adimpoßibile: quia cum me
nit prius;li ergopriusignotum cxcöfequéti& pofterius. taphyficanonfubalternet fibialia$ fcientias primas,fcilicet
£dèrrat Simpliciùs in multis:quia dicit,quòd contra ne naturales, & maetaphyfica non poteriteorum principiade
gantem principia fimpliciter,nonpoffumus aliqu9 modo monftrare, cum nó liceat tranfcendere degefiereiiigenus;
Ërobare.&ontrâ: quia Ariftotcles qüarto Metaphyfices di quia,& finaturalis demonftret iftum principium géome
iputat cótra Heraclitum negantem fuasprimas dignitatese stiae,cótinuum eft diuifibile in infinitum: quia fubäiternat.
& arguit argumentoduccnte ad impolsibile:quia,inquit,fi fibi hoc Principium.de tertio Eudemusdiffertinaliud té
contradi&óriafunt vera: ergo contraria funt vera:fedhoc pus nec ctiaaSimpliciusfoluit.fed miror,quòd non vide
e(& abfurdum:ergo.fi ergo primasdignitates PoIIumus pro sint A riltotelé.quarto Metaphyfices. difputarecontrane
bare neganti:ergo etiã aliasin alijsfcientijs à fortiori,fecun gantemfuaPrincia,ideo,cum dicit,fiquis hegaret principia
do errai, quia dicit principia ex fuppofitione,exfciétiafub Metaphyfices,cuiusfcientiae effetprobare?Dico, metaphy
alternante demóftrantur vera demóftratione propter quid ficinon, vera demonftratione, fedargumento ducente ad.
{iillaprincipia exfuppofitione non habét fcientiam fubal impoßibile.&fiquis negauerit principiadialc&icae,diale
ternantem;femóftranturâ metaphyfico vera demonftra &ucus Probabit-fiquisautem riegauerit principia fcientiæ
tione.hoc eß falfum: quia non poffüntâ metaphyficodc particularis, Probare ea effet mufius fciefitiæ fübalternan
monftrari vera demóftratione: quia vera demonftratioeft iis,fi haberet; fiautem non haberet fcientiæ munus,& da
exproprijs eiufdem fcientiae, videnólicet tráfcendere de, sum eft fcientiæ communipriuilegium,vtfuaprobet prin
genere ingenus:fic ergo demóftrarentur,effet tran(itus de cipiaargumento ducenteadimpofsibile. & ita facit Arifto
genere ingenus. fidearithmetico ad metaphyficum. & in teles quarto Metaphyfices difpütandocontraHeraclitum,
èxemplo errat Simplicius:quia dicit,quòd muficus probat quinegabat dignitaicsmetaphyficae primas. ,., , ; ,
principiagrãmatices vera demonftratione.hoceftfalfum:,
çquia grammatica eft fcicntia rationalis: Mufica,realis.non , L E c T 10 ' XXVIII. . . .
enim lunt eiufdem generis: & cum non liceat tráfcendere
de genere ingenus, nó demonftrabit mulica principia grå Ę IMII.E itaq;eft confiderare,inquit Sim
smatices,etiam fi mufica dcmonftraretPrincipiagramma | plicius,& reéte,quòd,cum Ariftoteles di
maticcs:ergoeffet prior illa, cuius auté oppolitum diétum xerit nö effe munus naturalis difputare có
efl:quiagrãmmatica praefupponit congruú,& incógruum S || tra ponentesvnum ens,& immobile,docet
orationi$:quiaomnes fcientiae fupponunt:ergogrammati r^S-^*, } aliös modos, contraquos aliquaarsnöder
caerit prior,g, fi mufica demonftraret fua principia,effet bet arguere: & aßignat duos modos.primuseft,cüopinio
prior illa: & quiadicit,g, licet naturali arguerecontrane ponitihania,&abfurdaoino, vt Heraclitus ponebat om
gantem fua principia induétionc;cum Ariftotcles dixerit, hiacontrariâ effe, vnum, & quiahoceratlatens, declarat,
gaonlicet, dicit ille,quòd Ariftotclcsintclligit demon quomodoponebat omnia côtraria,ygum dicit,vtfipone
..J
- flud,BuccafiinPhyf.Arift. i ' * 7 ret
 •*

68 Ludouici Buccaferrei
verhomincmefTevnum:aliuseftmodus, cum quisnondu dam,vt formaliter accipiatur fuppofitio: fiue per illss con ,
&us ratione aliqua; fed tantüfyllogifmocontenciofo om ditiones fufficit,quòd inductione manifelta ef} talis fuppo
nino inaneaflerit, non eft alicuius Éüiüìåíïéêrecon fitio.Similiter autem,&c.hiccum dixerit,quòd nuliius fà
trahos,& dicit, q, iftimodi includuntur inopinione Par cultatis eft difputare contra negantem principia, addit, q
menidis,& Melißi: quiailla opinio negat principia natura nullius facultatiseft foluere rationeslitigiofas negatis prin
lia,& ponitinopinabilia: quia ponitens effe vnum.etiam il cipijs,debet tamen (oluere illas, quae admittant principia:
laöpihio noneftduéta aliqua ratione;fedtantum fyllogif quia ficut non debet differere contra negantem principia,
mo'fophifticos quia vtræque rationes peccant in figura,& ita nec debet foluere rationes,quae negant eius principia. '
non cöncluduut:& quia diximus, quòd vtrgque opiniones Exemplum dicit Ariftoteles ex mathematicis: quia conté
funt abfurdæ;dicittamen,q) illa Melißieft magisonerofa , dunt quadrare circulum, hoc eft dictum, quòd tãtam areâ
& vana:quia non dat aliquem locum dubitationi:quia ali contineat quadratum, quantam comtinet peripheria circu
quaopinio aliquandoeft falfa:eft tamé ipgenigfa,& habet li.& dicit,quidam attingunt veritatem:quidam non.qui nó
16cum dubitationis, vt dicit Ariftoteles fecundo Elencho attigunt veritatem, procedunt ex rationibus fìllis , & iftae
rum,& dicit, dato vnoinconueniéti multa fequuntur; quia rationes falfae.aliquæ procedunt ex principijs geometriæ.
ex hoc abfurdo,q»ens fit vnum,fequunturalia abfurda, gp conceßis:aliquae negant principia geometriae. Exemplum:
ens fitimmobile;quia fieffet mobile,cum motus fit de có quiade quadratura circuli duæ opiniones. vna Antiphon
trarioincontrariüm, effent pluraentia,& nó vnum fequi tis:alia Hippocratis Chij,nó medici illius fìrnoli. ille enim
tur,q, fitinfinitum fecundum Meliffum : quia fi effet fini fuit Cous:& ifte Chius fuit mercator,vt ait Ioannes Gram
tum,terminaretur abaliquo:& fic effent plura entia, & ita maticus,& didicit geometriam, & volens quadrare circu
dicit dato vnoincompoßibili multa fequütur exponuntur lum procedebat exprincipijs geometriæ : quia dicebat,lu
haec verba dupliciter primo,quòdnon eft difficile often nulæ quadrant: ergo & circulus. de quadratis dicam, nam.
dere,q, datovnoincöüenientiplura fequuntur:vel vt Ioan. geometria debet foluere cius rationes: quia procedunt ad
nesGrammaticus,hocnon eft difficile, id eft oftendere,® imißisgeometriae principijs. Antiphon autem demonftra
opinio!Melißifit magis onerofà,& vtraqueexpofitioPg bat quadraturam circuli non admittendo principia geome
téft ftate:quia vtrumque oftendit Ariftoteles, quia Arilto triae.ideogeometra non debet foluere eius rationes. Hæc
teles dixit,q»oppofitió,quæ ponit vnum,&immobile,in enim erat demonftratio Antiphoatis.& aduertite,quòd fi
cidit,in multaäö(urdadicit vt effugiamusillaabfurda, nos gura male fehabet in imprefsionibus. dicebat ergo Anti
naturaliterloquentesfupponamus omnia, quænaturacó phon,infcribatur quadratum in circulo,& fe&tiones circu
{lant,mouentür:quiafuntcompofitaexmateria,&forma, ii,qu? fiunt inquolibetlatere quadrati fecétur in duas par
& fuhtcorpora,ideo mouenturomnia quæ natura conftát, tes:deinde exfe&ione vtrinque ducãtur lineæ re&tae ad ter
cum fintcórpora,fedadiecit,autquædam,vtfacilicer acci minos fe&ionum, efficiet figuram o&tangularem: deinde
peretur illa fuppofitio:quia videmus aliquamgueri,yt ele fe&ionesdiuidãtur,quae cötinét angulos,& ducãtur vtrin
imentaanimaliä.ideodixit',aut quaedam.&ifteeftlocus, quereétæ ad terminos fe&ionü.fiet figura multorum an
quem adduxit Simplicius heri,vbi dicebat,quòd naturalis gulorum,&ficfucceßiuedonecillæ lineae reéæ adaequen
probatfuaprincipiaindu&ione,vthicfacit.fedegodixi, iur circuloobparuißimam fuam molem,& fic quadrabat
άuòd,qui hegatprincipia naturalia;negatfenfum,&indu circulum.fed quodnam principium negat Antiphon geo
&ionem:quia illa manifefta funtfeufui,nonnefuerunt ali metræ,dicit Alexander,quòd negat hoc: quia impofsibile
qui,quidixerunt omnia moueri:& aliqui,quidixeruntom eft,quòdcircumferentia circuli totaliter tangatur à linea;
niaquiefcere;tamen haecfuntcontrafenfum,dixit Aueroes re&a inpun&o, velin duobus punûis, in puncto, ficadat
ex Simplicio,quòd dixit,autqugdam,propterpolos,axem, extracirculum:in duobus, fi intra. fed aduerfatur Simpli
& centrum,quæ funtimmobilià;(édiamexclufumeft:quia cius Alexandro: quia dicit illud demonftratur ab Euclide
illa non conftant natura,fi enimconftarent natura, ellent ino&auolibro,quomodoergofuiprincipium,fed credo, P.
corpora,& effent mobilia, mouerentur poliaxisapud matu fit deprauatus:qüiatotuso&auuseft de numeris,forte yult
talés,metaphyficus vero accipit illa,vt immobilia: fed mo dicerèin tertio Theoremate, fecüdo &.i5.idco dicit Ale
uentur natúráliter,nontamen perfe,fedper accidens:quia xander, g-hoceratprincipium negatum ab Antiphontes
cum polifintpunéta:punéta àuté moueãtur per accidens, quiafciiicetpoßibile lineam re&am totaliter applicari,&
ad mötum fuicorporis, licet non transferantur deloco ad adequaricircumferentiæ circuli;fedtantum in punâo,yel
locum; & itacentrum apud mathematicumeftpun&um, indüobus,fed mihi videturidem dicere Simplicius,9 Ale
&ideo non mouetur;fedapud naturaleseft totaterra, vt xander,quoadfignificatú:quia tantum eft differentia:quia
quarto Phyficorum oftendémus, & tale eftcorpus,& eft simpliciüs accipit conuerfàm Alexandri: quia Alexander
mobile, Ideoaliterdixit Simplicius propter animam ra dicit, impoßibile eft circumferentiam tangi perfecte àli
tionalem:quia non mouetur perfe,fed tantum per accidés neare&a.Simplicius dicit conucrfam. ideo dico, vt alij,ge
ad motum fuicorporis;fed hóceftfalfum;quia anima ratio negathocprincipium, g-continuum nópoteft diuidiinia
nalisnecperfemóuetur,accper accideas: guiaeftfeparata fiditum:qüiadicebat deüeniédum eft ad aliquam figuram,
à materiâ ideononcommunicat materig necperfe,necper quae fittdt angulorum, quæ applicetur circumferentiae sir
accidens.ideo non poteft moueri, nec peraccidens.addo, culi;itaq;illa figura fitbreuis, & exillislineisitabreuibus
quia omnes conditiones,quibusprobat Ariftotelesoâauo quadraöatcircùlum:fiftebatergoibi,& ficnegabat,conti*
phyfi.quòd primus motor non fhouetur necperfe,necper fimumeffe diuifibileininfinitum. .

accidens, conueniunt intelle&ui;& patet : ergo intellectus L E C T IO X X (X. , •

non monetur nec per fe,necperaccidens. Ideo dicit Ioan
tes, q, hoc forte dicit propter formas materiales, quaequi
demhon mouentur per fe:quia quarto Phyfi.tantum cor
pus mouetur perfe;mouentür tamen per accidens:quia có
DÈtelis;&
BiTAT hic Simplicius propter verba Arifto
propter demonftrationem Antiphontis,&
inunicátconditionibusmateriæ fiueergo adiecit,autqug
-
Hippocratis Chij,anhoctheorema,{cilicet quadra
tuß
 Lectiones inj.Phyfic.Ariftot. 69
tum circulo poffe ei æquari fit poßibile,dicit, varia fenfe tem non cöftat ex linea re&a,fed arcuali.fecundo fi demó
runt expofitores Grgci. Ammonius dicit, q) eft poßibile. ftrauit,quomodo ergo dicit Ariftoteles in praedicamentis
nec Archimedes inuenit,nec alius quifpiam.& de hoc red quòd quadratura circuli eft fcibile,nondum fcitum.fi enim
dit rationem;quia re&ilinea, & circularis funt diuerfigene erat inuenta ab Hippocrate Chio, iam erat fcita, dupliciter
ris.patet:quia figura circulariscaret angulis: reétilinea ha dicunt. Alexander ait, quòd ifta verba non debent referri
bctangulos.quod autem fequatur, q nópoßitæquari:quia ad Hippocratem Chium . ideohoc exemplum non eft ad
exprimo Euclidis,propofitione.32.angulus contingentiæ eundem referendam.ideo ipfe re&e demonftrauit : & ideo
noh eft æqualis anguloreétilineo: quia illi anguli funt di citat aliam demonftrationem: quiadicebat idem eftnume
uerfi generis.angulus autem contingentiæ aft anguluscau ius quadratus,& circularis:ergo quadratum poteft æquari
fatus ex linea reCta,& circunferétia circuli. angulus re6ti circulo, q» numerus quadratus fit idé quòd circularis pro
lineuscaufatur ex duabus lineis re&tis. ficut ergo anguli il batur:quia fecunduseft numerus quadratus:quia.5.du&us
li,fcilicet reétilinei,& cótingentig non poffunt aequari,quia in fe facit.* 5.vocatur numerus circularis, vt definientia
diuerfi:ita cum illæ figur£ funt diüerfae,nó poterunt gqua eius multiplicatur in fe, fed definientia eft.5.quidu&usin
ri.eadem ratione Ammonio obijcit: quia dicit nó valet,nö fe facit.15.ergo idem elt numerusquadratus, & circularis.
funt eiufdem generis:crgo non poffunt æquari: quia lunula & dicit,quòd illa opinio peccat: quia tranfitabarithmeti
reducitur ad quadratum;tamé funt difsimilis generis:quia co ad geometram: quia antecedens eft arithmeticus, idem
lunulaconltat ex lineis circularibus,& circumferentia femi e(t numerus quadratus,& circularis, confequens eftgeome
circuli;interiustamen lunula quadratur: fi ergodifsimilitu tricum.ideo peccat, quia tranfit de genere ingenus,& non
do eft caufa inæqualitatis, id eft q» illæ figuræ non pofsint fequitur:quia omnis numerus menfuratur vnitate; non au
quadrari,cum autem difsimilitudo.fit interlunulâ, & qua tem omnes magnitudines menfurantur vna magnitudine,
dratum:ergo lunula non poterit quadrari.quod tamen eft Aliter, dicit Simplicius, q» hoc exemplum referendumeft
falfum,vt probaui fupra.hoceft primum argumentum.fe ad HippocratéChium;fed fi re&to demonftrauit. quomo
cundum ett ex auétoritate expolitorum:quia dicunt,quòd doergo peccat eius ratio;dicit Simplicius, quòd non demö
multi mathematici digni circa quadraturam inuenerunt,vt ftrauit, qp omnis lunula poßit quadrari,fed tantum demon
Archimedes,Nicodorus,& alij.addo,quia trigefimatertia. ftrauit lunulam fuper lateretrianguli, vel exagoni quadra
3.Euclidis,demonftratur, quòd fuper re&tâ lineam defcri ri;nötamen demonftrauit de omnilunula: quia etficircú
batur fe&io circuli,cuius angulus fit æqualis angulo re&to, ferentiaexterior fit vel maior, vel minor, velaequalisfemi
& angulusfe&ionis circuli löge difsimilis eft ab angulo re circulo: tamenillainterior poteft in infinitum variari.fed
&ilineo: tamen ibi dicit Euclides, q illi angulipoffunt æ dicetis, fufficit, quòd Hippocrates Chius demonftrauitex
quari:difsimilitudoergo figurarumnonfacit, 9 figuræ nó illis duabus lunulam quadratam equari circulo.quid ergo
pofsint quadrari.quarto& vltimoaddo, quia Eudemus di dicit Ariftoteles, gy nondum fcita eft.videtur mihi, quòd
fcipulus Ariftotelis in commentario fuogeometriæ ait,® ifte fitfenfusSimplicij, g, HippocratesChius demöftrauit
HippocratesChius demóftrauit omnemlunulam,quadra* 'omnem circulum reduciad quadratum; fedeius rationoa
ri,&fic omnescirculos facile quadrari,& demöftrauithoc erat demonftratiua,fedlogicalis: quia demonftratio debet
É dicebat,omnishunula, vel eiusexterior circun 'effe ex vniuerfalibus ipfe accepit vnam lunulam, &aliam,
entiaeft aequalis femicirculo, vel maior, vel minor,data non autem omnes.ideofortaffe Ariftoteles dixit,eftfcibi
qualibet parte demonftrat vnamquanque quadraripoffe.fi le:quia nedum demöftrata eft ex vniuerfàlibus;fed tantum
éxterior circunferentia fit gqualisfemicirculo, facile illapo demonftrata eft fyllogifmo topico fidem faciente; (ed ille
teft quadrari.& demonftrauit hoc tribus fuppofitionibus {yllogifmusnonfacit fcientiam. de fecundo dicetis,® im
fuppófitis.primafuit, quòd omnes fe&iones circulorum fi proprieappcllauit fe£tionem circuli,lunulam. -

miíes habénteam propofitionem, quam habent bafespe

tentiæ: adinuicem fectiones fimiles funt, quia tota portio L E c T 10 xxx.
vnius circuli eft portiofuijpfius, in tota portio alteriüseft
portiofuijpfius.& declarat;quiaitaeftde pa&ionibuscir , VO D autemdemateria,&c.quiapluri
culi,íicut decirculis:quia eandem proportionéhabent cir : bus decaufis oßendit,quòdponerat philo
culiadinuicem, quamhabent diametra potétiaadinuicesm * fophi naturalis munus differerecötra Par
ex (ecunda. i x.qüia potentiaiiheaeft ìdquadratüm,itafe & menidem,& Meliffum: vtile taméerat có
habcbunt.ergo fe&iones circuliadinuicem,vtfuc bafes,id û tradicere eis,duplicide caufa.primoin illis
'eftchoro.fecundafuppofitiooinnes fimiles fe&iones cir ver5s patra,&c.fed quoniam de natura.quae verba dupli
culoruiiicontinent æqualès angulos:quia maior fe&iocó citer exponuntfecundùm quodhabent duplic£■Pyn£ìua
tinet miiorem angulum:minor minorem. tertia fuppofitip iioiiem prima eftSimplicij,& Porphyrij,quôdiflefit fen
{uper datalinearéta,&c.vtfupradixi, quæ eft intrigefi fús,vtloquuntur de natura,licet contra eosdifputate,ytye
matertiatertij,exiftistribusfùppofitionibus demonftra ïínducuntdubitationesnon naturales,noneftphilofophi
uit,q, omnis lunula pofsitquadrãíi, & fic omniscirculusfa naturaliscontradicere.inducunt enim dubitationes nöna
'cile poterit quadrari: deinde adducit demöftrationem.fed turales:quia
de negant motum,& naturam.9
natura,dicéíexpofitores,patet:quia veroloquantur
Parmenides infcri
ego non intelligo eam: quia textuseftcorruptus:& fateor
ignorantiam mieam.ideódicédumeft,vtSitipliciusquòd filibrum denatura;fedhuic expofitioni aduerfàtur Ale
debcmus adhibere fidem Eudemo, quòd Hippocratesde £ander:quia,fiifiloquuntur de hatura,quomodoergo ne
monftrauerit omnem lunulam quadrari,& omnem circu gant natürari?quiaqjdifieritge anima,n9a negatanimâ,
lum quadrati;fed dicit Simpliciüs,quomodoergo Arifto
jäeoreddit aliam caufàm, & 9âauotextuCC.quia qui di
telesdeinonftrauit circulum quadräriperfe&iones: quia fe cumtensefle vnum& immobile, non denaturaloquütur*
étiones non funtlunulæ:tamen Eudemus dicit gdemon iionergoverum,q,philofophusnaturalisgebeat difputare
ftrauitperlunulas: quialunula non eftfe&io,fe&io enim contraëos,vtloquahtur de natura.ldeoaliter Alexander,
contutes
-.- ., ,..*.*.?
circunferéntiacirculi,& lineare&äslunulaau Themißiüs,& IöannesGrammaticus dicunt,® debemus
-

-
,
facere •
7o Ludouici Buccaferrei
£acere aliam pun&uationcm;fed quoniam denatura qui non poteft autem vnum ens,continuitate:quia continuum,
dem,non naturales auté dubitationcs contingit dicere,ita eft diuifibile in infinitum:ergo plura.fi vnum indiuifibile;
queiìe fit fenfus,quòd contradicere non debemus cis, vt ergo illudens non erit finitum,& infinitum: quia indiuifi
iiegit naturam,fcdvtiuducüt dubitationes naturales: quia bile non eft magnitudo,& infinitum includit magnitudi
jnäucunt dubitationem de motu,& vacuo.& eft moduslo nem.necpotefte(fe vnum rationei quia fic omnia vniuoce,
quendi Ariftotelis in Elenchis:etiam vt videtur quidem, effent.&fic reuerteretur opinio Heracliti,quidiccbatcon
non apparet autem:etiamprima expofiti9poteft conueni traria cffe fimul.ideo non poffunt effe vnum ratione Ari
re,quöä autem dicit Alexander,'quòd iftinegant naturam, ftotelis.addit verba obfcura,quia dubitant expofitores,cur
quomodo ergo loquuntur de natura?Dico,g' ifti tacite ne adiecerit hanc qugflionem,antotum diflinguatur reà par
gant naturami:quia negant motum, expreffe tamen Ponunt tibus;fed dicit impertinenseftad hanc difputationem:fe
iiaturam,ideo poteftitarepiima exp9fitio: fecüda caufam fortafTehabetperfcrutationem. ex feipfa Porphyrius dicit,
aßignat:quia philofophus primusfcilicet metaphyficus,ex g) addit hæc verba,vtfolueret dubitationem tacitam: quia
quôd,ff.fit déente, âebefciscontradicere: &hacratione dixerat,fi vnum numero vel continuitate, velindiuifibili-;
difputabimus ipfos,vt metaphyfici.
contraAriftoteles
dein,&c.aggreditur
Principium
dilputationem,& qui tate, velratione.eft enim alius modus,quototum,'& pars
more di vnum dicitur: quia manus finiftra eft eadem cum homine.
fputantium ponit fignificationem terminQrum, vt Primo aliter dicit Alexander, quòd vnum continuitate babetpar
jÉlenchorumj:& quiâ cns dicitur multipliciter, & difputat tes multasnedü diuifàsà toto;fed etiaminfuo toto:& adie
argumento dialeâicofumpto ex diuifione & nó metaphy cit dubitationé,quia partes diuifae funt diuerfae:ergo in to
fiço etiam dicit,cum dicit enseffe vnum,cum vnum cnsdi to funt diuerfae,quia fi non,'pars ergoeffettotum;fed quia
catur multipliciter,fcilicet qualitas,quãtitas,fubftãtia,quo aliquis diceret,tuaccipisquòdpartesfunt egdem toto,ideo
modohgc,& hic,ömittofeficm yerborum:quia Ariftote adiecit,fihaec quaefti6eft impertinens, cfttamen pcrfcruta
lesmoréfüopertürbat : aut ergo hæc omnia funt vnum re, bilispcrfe. aliter Ioannes Grammaticus adiecit illam qug
diuerfà nomine:aut vnum nomine,diuerfa re.fi vnum no ftionem: quia dixerat,q) fiens vnum fit continuitate,cuma
mine,re diuerfa,tuncnon erit vnum ens, fed plura,fi dici continuum fit diuifibileininfinitum: ergo eruntplura du
tis,q,hgc omniäfunt vnum re,diuerfànominejliynum re, bitant:quia aliquis dixiffet vnum quantitate,eft vnum per
veivna fubflantia,velqualitas, vel quantitas:& fifuatom fe:quia totum,& partes funt idem,& fic non fequitur: ergo
nia,vnafubftantia,aut funt vna fubftantiagencre,vclfpc funtplura.ideo quaerit hanc dubitationé;fed mihi non pla
cie,velnnmero,figenere: ergoerüt Pluraentia: quiagenus cct hæc folutio: quia Ariftoteles non quærit,anpartes fint
inçluditpluresfpecies nec fùnt vnafpecie: quiafpecies cô eædem cum toto;fed quaerit de vna parte tantum,anfitea:
tinet pluraindiuidua.& ficnonerunt vnü; fi vero vna fub dem cum toto in fingulari. ideo opinio Alexandri& Por*
ftantia non funt hgc omnia:ergo nó dabuntur Pr£dicamê phyrijmagis mihi placet:ergoadiecit quæ[tionem,an pars
taaccidentiú:quia cum fitvnafubftantianumero,noncrüt vna fiteadem cumfuototo,& dilputatad vtranq;partem.
accidentia:& fic nomerit qualitas,necquantitas.quom9do primo videtur,g non fiteadem toto: quia, fifi;: ergoaliae
ergo Meliffuspofuit vnum ens,& infipitum 3 Parmenides parteserunt eædem toto: quia non eft ratio minor de vna
fióitum:quia finitum,& infinitum per feiniunt quantitati• parte, quàmdealia : ergoillæ parteserunt eædem adinui
fecundo ihododicendi per fe:quia finitü & infinitum, de cem:quia, quæ funt eædem vnicommuni, funt eædem ad
finiunturper quantitaté.fccundus enim m9dusdicendiPer inuicem.exalia parte videtur,g> fit:quiafinon eædem to
fe eft, quândofubieétum ponitur in definitione paßionis, to:ergoaliae parteserunt diuerlæ à toto : & cum totum ni
in primio modoeft,cum définitio, velparsdcfinitionisPr£ hilaliud fit,quàm partes:ergo idem erit diuerfumàfeipfo,
diçatur ex definito.vndeifta,animaléft homo, non eft in vtraque pars'habet dubitationem,& vt dicit Simplicius
primo,vtdixitillefàtuus Paulus Venetus,illa enim e[! prae reliquit (ecundam rationem tanquamfamofàm,quæ ÉÉÉ
äicatiópræter naturalis: fi ergo omnia funtyna fubftãtia , parseflèt diuerfaàtoto: ergo totum à feipfopcr illud verbú
ens non eritnec finitum, necinfinitum: quiaiftaconueniüt omnia intelligitens:quia illi app;llabâtensomnia:quiapo
quantitati.fi vero dicatis effe omnia hæc vnaquantitas, nó nebantilludensefle 9mnia:quia erat fubftantia proprijßi*
vna fub(tantia,tunc vel vna genere,vel vna fpecie,y£!vna me,&comprehendebat omniavitute,ideo dixit omnia
numero,fi vna genere,velfpcciecum ifta plura incluíunt,
non erunt ergo vnum.fivna numero: ergo {accidens,fi LECTI0 TRIGESIMAPRIMA.
ue fubftantiãhicdifputant nominales,anquítitas diftin
guaturà re quanta: fiergoomniafuntvna qüantitasnume £r§î N DVXIT nobis Ariftoteles dubitatiò
ro:eritergo áccidens finefubltantia, quod elt abfurdum,& |[&?]!(:$ nem de toto,&partes cum probauit quòd
impoßibile.dici poteß, dixit illa duo verba: quia abfurdú $$$ non poteftefleyium continuitate: quiacâ
differt ab impofsibili;quia abfurdum cft inpluribus,quàm V$*|}$ Vę í] $*\ ad
tinuum eft diuifibilein
vtranque partem:
partes,& difputauit
&dicit, textus.I i.de
impofsibile.ideo dixitabfurdü.fequitur filicet dicertim
pofsibile,id eft quod abfurdum eftjimpoßibile.dixit,licet: partibusnoncontinuiseft eadem ratio.Eudemus refert il
quia abfurdú diítinguitur ab impoßibili:& fupcriusàfuo iaverba ad fuperiora, vbidixit totumcótinuum diuiditur
ihferiori.poftquâ oliendit opiniónem effe fallam diuiden in partes,dicit,q> eademeftratiode partibus non cötinuis,
dofignificataentis,nunc argüit ex parte praedicati;quiadi ficüt departibus in toto continuis:quia partescum fint di
cit,dicitis g) modo funt vnùm vel genere, vclfpecie, vel nu uerfæ à toto,funtfeparatæ ad inuicem:ita etiam in cötinui$
méro.figefiere,& fpecie:ergoerunt plura, fivnutn nume nonfeparatæ à toto funtplures;ita & ifta verba referuntur:
- - - - -
-
-

.-.
ro,vel erit vnum continuitate,velindiuifibile, vel ratione. Infinitumauté. Alex.vero refert adverbapropinqua: quia
vnâ continuitate,vt linea:quia continuaquantitas eft,cuius dicit,g, haec quaeftio,nunquid parsfiteadem toto, ita elt de
partes copulantur:vnum indiuifibile eft,vt pun&um refpe partibuscontinuis,ficutdeponcgntinuis,& exponittripli
&tulineae,vel vnitas refpe&tu numeri,vel mütatum effe re citer per non continua.Primo, dicit, gintelligitcontinua
fpe&u motus:vnum rauone,vt fynonyma, enfis,gladius. improprie,vtPartes artificialcs.Parissenimdomusnósj;
- continuæ;
 Leétionesinj.Phyfic.Ariftot.
continuae:quia quintoPhyfi.continua fint ca,quorum vl
71
quia ipfi ponunt, illud ens, quod eft vere ens, & fubftantia.
tima funt fimul,& quæ differunt fpecie: non pollunt efle cö feparata à materia,efle vnum ens.dicit Alexãder, quòd e(t
tinua, ideo funt continua. dicit Ioannes, q) illæ partes funt. alia fubftantia,quae non elt illa in ifta caduca.fidicànt fub
appofitione partes.dicit, ergo eft dubitatio, nüquid tectü, ftantia caduca nó elt proprie ens:quia talisfubftantia adiú-.
& domus fit idem.& fi dicamus,quòd fic:ergo tectum erit &ta eft priuationi;ideo inierit:dicit Alexander,& fi admix
domus:& fic quælibet pars domus,erit domus. fi vero dica taeftpriuationi, tamen aliaeftà fubflan iapropria.& fic
mus,q) non:ergo quælibet partes erüt diuerfæ à toto,cum non eft tantum illapropriefubftantia. Simpliciùs defenfor
non fit maior ratio de vna parte quàm de alijs,& cum totú iftius opinionis dicit, quòd ficut dicimus, quòdduplex eft.
nihil aliud fit quàm fuae partes : ergo totum erit diuerfum album.vnum, quod improprieeft, quod promifcetur fuo
è feipfo.& fic ad vtranq;partcm eft dubitatio, ficut erat de contrario,vt rubeum, & aljmcdjcolores:i!lud eft album ;
toto,quod hubcbat partcs vere continuas. Exponit fecun fincerum, quod nó promifcetur, & talepropire e(t album, ,
do per non continuas, id eft partes non connexas, ficut in vt tertio Topicorum dixit Ariftoteles, ita defubftantia,ali
homine (untpartes non connexae:ergo e(t dubitatio, nun quaeft fimplex, quae non eft permixta contrario, nec pri
quid pars non connexa fit eadem cum hominc.fi diceti,g uationi non eflendi, & talis cft vna fimpliciter, vt dixit Ari.
fit eadem:ergo brachium erit homo.fi vero erit pars diuer ftot. 12.Metaphyfices,entia nolunt male difponi: vnus er
faà to.o,fic quælibet partes erüt diucrfae à toto,fcilicet to go princeps, aliudeft ens improprie, quod e(t permixtum
tum e(t fuae partes,ideo totum erit diuerfum àfeipfo.tertio contrario,& priuationi non effendi,vt iftae aliæ fubflantiae,
exponit Ioannes non continuas, id cll fimilares, vt nerui, & fic dicebat, quòd eft vnum & improprie. Alia veio en
caro,offa,difsimilares,eft brachium caput.eft ergo dubita tia funt permixta : quia produ&a funtà primoente, & etiá
tio,an pars fimilaris, quae proprie non eft continua fit eadé ipfi concedunt, quòd funtpluraentia, vt videbimus infia.
cum (uo toto, & habet dubitationem ad vtranque partem, fed dicunt effè vnum ens, vt etiam dixit Ariftoteles. ideo
vt totum,& purscontinua.dubitat Simplicius, cur Arifto Ariftoteles reprehendit verba, non fcnfum.Sed dicetis,ita
*, teles nó foluat quaeftioncm illam, an fk licet pars fit eadem vanelaborauit Ariftoteles,vt verbatantü, non fenfum op
cum toto. fecúdo quid dicendum eft. de primo,dicit,quòd pugnaret 3 dicit Simplicius, gerat mos apud antiquos re
non foluit:quia nóerat ad propofitum.ideo dixit Ariltote prchendere verba,ne illa effent caufâ alijs errandi. Dubitat
Ies,impertinens eft.de fecunJo dicit,9 pars fit eadem toto tertioSimplicius,q) Ariftotelesquaerit, an illud fit vnücö
* ordine, & compofitione loquédode partibus integralibus, ' tinuitate,an indiuifibile,an ratione.dicit Parmenides,quòd
fimpliciter pars qualibet eft diuerfa à toto, ita foluendæ elt vnum omnibus inodiscontinuitate, vt in dialogo Plato,
* funt rationes ad vtranq; partem, cum dicis,pars eft eadem nis,quia ficut exiftenscontinuat exiitenti,& caufa effeétui,
«cum fuo toto,verum eft ordine quodam, « compofitioncs ita p.ima fubftantia continuat alijs.ett etiam indiuilib le
ergo eadem eft cuilibct parti,negatur:quia pars non eft ea vnum:quia vnum eft (emper manensin fi:ens eft vnum ra
dem fimpliciter cum fuo toto, ita de fecundo cü dicis pars tione:quia vnú, & ensfunt multa nomina, & funt eiufdem
e!t diuerfa à toto,verum cfl: ergo omnes partes funt diuer rationis.ideo argumcnta Ariftotclis verbis tantü, non fen-.
{æ à totc.Dico,g, omnes partes diuifi è funt diuerfae à to fui contradicunt:quia dicit,fi vnum continuitatc: ergo diui
to,cum dicis,totum nihil aliudeft,quàm fuae partes,vel in fibile in infinitum, dicunt enim ficut ensponimus c(Ie,ita
velligis partes collc£tiuè,& fic funt eædem cum toto, veldi continuum continuitate,'ale,& vnum fit tantum,& conti*
uifiue, & funt diuerfæ à toto.idco bene dicit Auerroes,q> nuum, ficut caufâ effectuieft tantum, multitudo quaedam*
illa propo{itio peccat fallacia compofitionis,& diuifionis: quia effe&us omnesà prima caufa cótinentur inprimafub
quia diuifiuae partes funt diuerfæ à toto: collc£tiuae tamen ftantia, ficut exercitus continetur in Imperatore, & habet
funt eædam cùm toto.Exemplum,vt dicuntfophiftae,om duplicem ordincm,vnum in fe:alterum in Imperatore. Ad
nes apoftoli Deifuntduodecim:Petrus,& Paulus funt apo {ccundum,quia dicebat Ariftoteles, fi effet vnum indiuifi-.
floli Dei: ergoPetrus, & Paulus funtduodecim. Maior, fi bile,noneflet nec finitum, nec infinitum: quia illa compc
intelligatut vniuerfàliter, falfà eft:quia diuifiueeftfalfa;ti tunt quantitati, quae diuifibiliseft,dicit $implicius,quòd il
vero colleâiuè efl vera; (ed tunc argumentü nullú eft:quia linonponuntita effe finitum,& infinitum, & competunt
minor eft fàlfa, (cilicet g Petrus, & Palusfint omnes apo quantitati;{ed fecundum potentiam: quia vnus dicebat, $p
ftoli colle&iue, ita in propofitis partes funtdiucríæ à toto erat finitum fecundum potentiam:alter infinitum fecunda
difiunctiuè,colle&tiuè vero funt eædem.fed dices,quid de.
potentiam,& nonfecundum quantitatem,vtfupponit ar
toto,& partibus, an partes diftinguátur à toto8 dicit Ioan.
gumentum:ad tertium,quia,fi effent vnum ratione contra
Grämaticus,q) partes fùnt egdem quodammodo,quodam íia,fimule(Ient:nonfequitur dicit Simplicius: quiaipfi di
modo vero diuerfae funt eædem, quia vltrà partes non eft cunt,q, multa fecundum nomen,vt ens,& vnum,& fic illa
compofitum:diuerfe,vt ex ipfis relultatcompofitum. fed eranteiufdem rationis: non tamen dicebant, q) diuerfa fe
errat Ioánes;quia,6 totum elt eff &us partium, & cffectus cuudum ré effenteiufdemgeneris. Quarta dnbitatio,quia
re diftinguitur à caufa: ergo totum re diltinguiturà parti Ariltoteles petit principium. volensenim delfruere,quòd
bus.quod elt fùlfum,vt dicemus. Addunt Latini,quòd to non fit vnum, accepit,q) fint multa:quia dicit vnum, dici
tum integralenih laliud eft,quàm fuae partes, nihil.n.aliud tur mu1 ismod,s:ergo {upponit plura,& ficpetitprincipiú,
eftiinea b pcdalis, quàm fuae partes (imul collectae : & ex Dico, dicit Porphyrius, p Ariftoteles fumit illatn fuppo
illis partibùscollectiue refultat compofitü:quia nihilaliud fitionem exinduétione:quia inquit,accidentia prædican
eft compofitum,quàm fuae partes.Addunt terrio Latini de tur defübftantia: ergo funt diuerfa, quiahabentfundari in
toto & partibus ellentialibüs, an f ilicet homo diltingua fub(tantia,& fic non petit principium. Quinta dubitatio,
rurà corpore,& anima fimul fumptis re.loannes Scotus,& quia dicit,eft aliquod vnum,quod non eft neque continuü,
ID.Thomas dicunt,qp fic:quia homo vltra fuas partes dicit fieque indiuifibilc: quia diuiditur infuaspartes. nec vnum
tertiam entitaté quandam, fèd dicemus infra.dubitat Sim ratione,quia plura ratione, quia habetaliam rationem , v£
plicius, nunquid Ariltotelis ratio funditus euertat opinio albus:& àliam,vt niger.dicit Ioannes Grammaticus,quòd
vem Parmcnidis,Mclifsiquc:& dicit Alcxander,quòd fic; reducitur adillatriâicilicct vnum continuitatis,&
-
Ę adùlà
1
 s.

*
72 : Ludouici Bucaferrei, '.

{uantiain proprie genere fit vna, & non fit quantitas:quia menta eius:'quia ficut tctafubftantia praecedit totam quam
psr tria principia fubftãtialia Socrates eft fubftantia;,& nó titatem, itaquælibet partes fubftantiæ præcedüt propriam
per acciâentia!,vt dixit Porphyrius, nifi re&e intelligatur. quantitatem. Dicit Diuus Thomas, poffunt confidera
inquit ergo Ioannes,'quòd fubftantia eft vnum per fua prin ri illae partes,vt fubftantiae,& præcedunt quantitatem:quia
cipia,neceft vnum,illorum trium modorum;fed eft vnum , caput,vt fubftantia praecedit quantitatem, fi conriuerentur
diuerfum:reducitur tamen ad vnum continuitatis,ideo de vt partes,& diuifibiles fequuntur quantitatem,& non prg
co non facit dubitationem (Eft alia dubitatio Latinorum, cedunt quantitatem. quia non eft per fe diuifibilis, nifi ra
: an fubftantia feclufa quantitate habeat partes.de hoc eft du tione quantitatis,& ficut caufâ formalis præcedit effeétum
plcx modus dicendi}, Scotus. i z.diftinétione fecunda qug formalem, ita caufa materialis præcedit effiétum matcria
itione fecunda dicit, q) fubftantia habet partes feclufà quâ lem. fecundum argumentum propter materiam, quantitas
titate,ita dixit Ganda.fcd funt duplices partes.aliquae enti• eftpartibilis:ergomagis quantitas ineft materiae. Ncgo
-

tatiuæ:aliquæ integrales,quæ funt extra,fed diftantes loco, confequentiam,fcd propter quod vnumquodque tale,&il
& pofitione.dicit ergo opinio,® fubftantia feclufa quanti lud magis.fcitis,q) varias expofitiones habeat hoc di&tum;
tatehabet partes entitatiuas: non autem habet partcs inte fed adducamuspronüc expofitionem Themiflij,& Auer
grales, diftantes loco, & pofitione.& hæc opinio fundatur rois feptimo Metaphyfices,quòd illapropofitioeft vera in
in illo di&to, In principio creauit deus coelum,& terram. caufis vniuocis,ideft q> effe&us,& caula conueniant in ea
ex vna parte creauit cœlum, ex alia terram:ergo habebat dem denominatione,& illa denominatio ineft effeétui pro
partes,& erat feclufaà quantitate.fecunda ratione, quia,fi pter caufam.ideo non valet, homo eft calidus propteffo
çut fehabet tota fubftantia ad totam quantitatem, ita par lem:ergo foleft magiscalidus: quia (ol non eft caufa vniuo
tcs fubftantiæ ad partes quantitatis: quia præcedit natura ca.& ita non valet homo cbrius prcpter vinum: ergo vinú
accidens: ergo partes fubflantiæ præcedunt partem quan magis cbrium.ideonon valet, diuifibilitas incft quantitati
titatis natura;ergo fubftantia habebat partes feclufa quan propter materiam: ergo materia e(t magis diuifibilis: quia
uitate. fecund6ad idem, quia fubftantia eft caufa quantita talis diuifibilitas non denominat caufàm, & caufatum,&
tis:ergo & diuifibilitatis, quia quicquid eft caufà caufae,eft talis denominatio inefl caufato propter caufam,id eft quá
ctiam caufà pafsionis eius; fed diuifibilitaseft pafsio quan titati propter materiam.ideonon fequitur,&c.De tertio,di
titatis:ergo fub{lantiaeftcaufa diuifionis:ergohabet diui co,q, indiuifibile omnino non potcft nec actu, nec poten
{ionem.& ipfaprobatur exilla maxima,propter quod vnü " tia recipere diuifibilitatem:indiuifibile a&u, & diüifibile
quodquetale,&illud magis; fed prQpter fubftantiam quan potentia poteft recipere diuifibile : & fic materia e(t diui
titas eft diuifibilis: ergo magisfubftantia eft diuifibilis.ter fibilis potentiae;ideo recipit diuifibile. De quarto,quia fub
tio,fi fubftantia effet indiuifibilis, quomodopoflet fufcipe æquali quantitate eft aliquádo plus materig, aliquando mi
re diuifibile,videtur contra rationem.quarto fub eadem, nus:ergo partes materiæ non corrcfpondent partibus quá
numero,quantitate eft reperire plus, & minus materiae:er titatis:ergo materiahabet proprias partes,cum dicis,fub g
go partes materig non refpondentpartibusquantitatis:ergo qualiquãtitate. ifta propofitio eft falfâ de rigore fermonis:
materiahabet propriaspartes feclufas quantitate. in oppo quia quantitas eft infeparabilisà materia: quia ille quanti
fitum eft diuus Thomas dift.z.quia inquit impoßibile, q» tas,quae eft in me,& fempcr fuit,& erit, eft æterna materia
aliquidhabcat partes fine quantitate:quia ficut impofsibile fi vero pcrmutatur materiain maiorcm raritatem, illa quâ
cft'g/ album fit fine albedine,etiam ex potentia Dei,itaim titas extenditur : fi in denfiorem, illa quantitas remittitür.
poßibile,galiqüidhabeat partes fine quantitatc:quia di ideoilla propofitio eft fàlfâ de rigore fermonis: quiavbi
uifibilitas cóuenittantüquantitati.accipiatisiftaduoprin plus materiae,ibi plusquãtitatis:vbi minus materiæ, minus
cipia,fifubftantiahabeat partes fine quantitate, effet aut fi quantitatis; (i vero fub æqualiextenfione fit plus materiae,
, nita,& aut infinita:quia habet partes aut finitas, aut infini aut minus;, ficut ex pede terræ fiunt decem pedes aeris,elt
tas.oppofitú dixit Ariftoteles, quia fubftantia feclufâ quâ eadem quantitas: quia eft in vno pede terræ, & decem ae
titate honeft finita,nec infinita.fecundo,fubftantia dicere ris:dices ergo vnus pes,& decem pedeserunt idem. Dico,
turæqualis fubftantiæ, quia illæ partes effent æquales alte quòd funt idem quantitate, fed tamen habent aliam, atque
ri,vel inæquales.oppofitum dixit in prgdicamentis,q, fub aliam extenfionem:quia aliam in aere,aliam in terra; tamé
ftantia non eft æquále,vel inæqualc;fcd tantumineitfub eadé eft quantitas!, crefcit raritas & denfitas materiae. idco
ftantiæ ratione quantitatis. - - fiintelligas,fub eadem extenfione fit plus,& minus mate
- -

riae,verum eft.ergopartes materiæ non correfpondent par

: • L E c T 10 xxx II. tibus quantitatis.nego argumentum,quia, ficut habet plus
materiae,ita plùsquantitatis; fed illa quantitasterræ eft ma
§ vEREBAMvs numquid fubftantia gis calcata:fatis eft,q) fubæquali quãtitate eft æqualis por
materialis feclufa quantitatehabeat partes, tiomateriae,finonfubæquali extenfione. Secunda dubita
§ & fit diuifibilis. recitauiopinionem Scoti. tio,nunquid fubftãtia quanta fit:fuaquãtitas &, accidentia
erat fecunda diui Thomg,& Alberti Alema funt quanta extenfàextenfione fübie&ti: nunquid illa acci
E--- ni, quam plures fecuti fünt, quidicebat,q, dcntia fint fua quanta. hic eft duplex modus diccndi.vnus
ficut Deus non poteft facere album fine albedine, itanę qui dicunt9fubftantia quanta non diftinguiturâ quanti
quantum fine quantitate, & partibile fine quantitate : quia tate,(edtantüdefinitur per fe fola, id eft (ola ratione:quia,
partibile eft proprium quantitati.ideofubßantianonpo vtper fe eft, eft fubftantia: vt diuifibilis eft quantitas. ex
teft cffe diuifibilis fckiusà quantitate,& adduxi rationém, hoc fequitur corolatium;, quòd quantitas eft fubftantia,&
quia Ariftoteles diccbat, fi fubftantia effet fine quantitaté qualitas:quia albedo extenfà eft quantitas;fed vocatur qua
nec finita, nec infinita effet; fi tamen effet ex fe diuifibilis, litas;yt difgregat vifum.fecundo,plures quantitates,& di
efTet ex fe aut finita,aut infinita, etiam quiafubftantia dicê mcnfiones fepoffunt penetrare,iimofe penetrant,vt in la
retur aqualis{ubftantiæ;9Ppofitü dicit Ariftoteles in præ êteeft quantitasfubftantiæ, & quantitasàlbedinis,& fub
dicamcntis,idcodico fubftinendohunc modum adargu flantia dulcedinis quanta,& probaturexAriflotcle quarto
- - Phyfi.
 * '

Lectionesinj.Phyfic.Ariftot. 73
Phyfi.in principio:quia materia eft diuifibilis. & ex Auer etiam Ariftotelesaddit hoc argumentum infra, fcilicet q.
roe in fine de fubftãtia orbis,vbi dicit,fol,& luna,funt for quantum eft diuifibileininfinitum fecüdo,& quarto Phy.
mae,id eft, dimenfiones, & fic coelum eft fua quantitas:er Plura corpora non poffunt effe in eodem loco. ipfiponunt
go materia non diftinguitur à quantitate. & probat ex hoc plura corpora in eodem loco.dicunt ipfi,quòd dúplex cor
principio ;quia fuftra fiunt perplura, quae poffunt fieriper Pus.vnum eft dc prædicamento fubftantig:alterum de prg
pauciora,& gque bene.ideo non funt miracula multiplicá dicamento quantitatis.dicunt, q, Ariftoteles plura corporâ
da.iftitamen patres quotidie multiplicant;fed hgc eft nulla dicit non poffe effe in eodem loco, fcilicet corpora fubftan
necefsitas ponendi fubflâtiam feclufàm à quantitate. quod tiæ; fed corpora de prædicamentc quantitatis, vt illæ tres
ita fit,oftendo,quia perintclleétum abftrahimus quantita dimenfiones poffufit effe ineodemloco.fed non legerunt
tem diuerfàm à fubllantia, vel perpotentiam diuinam,& verba Ariftotelis:quia dicit,corpuscubum fàcit diftare par
non per motum localem: & illæ partes funt extra feinuicé tes aquæ:& dicit etiam vna pars cubi facit diftare.ideo di
pofitae,ergo habent propriam quantitatem, quæ non diftin xit,quòd quantitates ratione eius habent,quòd nö poffunt
guitur à feipfo:etiá fcclufa quantitate, habet cor cercbrum, fe penetrare, & non fubftantialia corpora: addo contra ip
quæ erunt partes diuerfæ: & fic habebunt quantitaté,quæ fosargumentoTheologico: quia hoftig confecratae poffènt
non diffinguituràfeipfo.tertio, fiquantitas diftingueretur fe penetrare:quia fecundum ipfosimpofsibilitas penetran
à fubftãtia, pars nö effet inferior toto: quia fi auferatur per di oritur ex partefubftantiæ, & in hoftianöeft fubftantia,
potentiam diuinam quantitasà digito,auferatur etiäquan vt fcitis:ergo poterunt fe penetrare.
titasà toto.femper enim totum eft maius fua parte,6ificer
go quantitas ineffet toto, quæ non ditlinguitur à totoipfo, L E c T I o xxxIII.
& ita quantitas, quæ inerit parti, quod auferatur quantitas
A fubftantia interueniente motu locali, non diftinguiturà 5, R A T dubitatio in verbis Ariftotelis, vbi
parte. etiam ponatur fecüdum potentiam diuinam, ex quo *vdixit,fifubftãtia, & quãtitasfunt, plura funr,
eliciunt aliud correlarium, quod cft punétum(& hoc argu ÉÉ] quæ funt.erat dubitatio, an quantitas diftin
mentum eft forte fecundum ip{os)quod e[t, fuperficies,& $ guaturâ fubftantia quanta: quia rescxtenfà
linea erunt idé:quia ex quoiiiae quantitates non diftinguü 2l-=#$ eft quãtitas, ideo dicebant nominales, quòd
tur à fubftantia,& quæ (unt eadem adinuicem, fed differüt fubflantia non diftinguebaturâ re quanta: fed ego argumé
vantum ratione: quia appellatur profunditas, vt protendi tatusfum cótra hanc opinionem.primo ex Ariftotele:quia
tur in trinam dimenfionem:vocatur fuperficies, vt proté dixit,fi fubftantia,& quantitas funt,plura funt:& confuta
ditur in longitudinem, & latitudinem: vocatur linea, vt in ui refponfionem eorum fecundo cx verbis Ariftotelis ex
longitudine tantum:pun&um vero, vt caret omni dimen quarto Phyfi.quòd duæ quantitates de prædicamento quá
fione.& fic omnia hæc re funt eadem; differunt tantum ra titatis non poffunt fe penetrare:quia dixit, fi quãtitates ab
tione.Adducunt rationem ingeniofam:quia omneaccidés flrahunt à materia fenfibili,faciunt diftare,& fic quantitas,
habet fubie&um fibiadgquatum, ficut albcdo habet fubie quâ quantitas non poteft penetrare.tertio aduerfùs diéìum
&tum fibiadaequatü, & extenfà eft, modo fi daretur fuper eorum:quiadicunt, quòd punétum eft diuifibile:quia eft
ficiesdiftinéta in profunditate,& linea à fuperficie,nó ha idem cum fuperficielinea, & profunditate:ergo punéìum
bebunt fibi fubie&um adæquatum:quiaiftorum acciden erit diuifibile omniquaque:& ipfi concedunt; fed appella
tium fubie&um eft fubftantia,& talisfubftantia eft omni rur pü&um,vtcaret diuifibilitate;fed idem,funt re.primo,
quaque diuifibilis, fi fuperficies effet diflinâaâ profundi contra diétum inflo:quia ex fuppofitione Euclidis punétü
rate:non habent ergo fubiectum fibiadaequatum.fecundo eft cuius pars non eft, fi effetidem cum profunditatc, cffet
fcindatur aqua in cyatho:illæ partes erant continuæ fuper ergo diuifibile.fecundo,fexto huiusprobat, quòd continü
ficie:quia cötinua funt ea, quorum vltima funt fimul. fcin nön componatur ex indiuifibilibus, effet vana difputatio,
damus aquam illam, fuperficiemq; quae coniungebat illas fi indiuifibilia non effent,vtipfi fuponüt,& dicunt, quòd
duas aquás,tunc corrumpitur illa fuperficies communis,& non dantur indiuifibilia in re:fruftra ergo effet inquifitio,
generantur duæ alig fuperficies terminantes illas duas par & difputatio Ariftotelisfecundo Phyfi.quarto, exindiui
tes, fiiftaequantitates fint diftinétæ à fubftantia, tunc cor fibilibus componeretur linea,& duo punéta eflent imme
rumpetur illa fuperficies communis fine præuia alteratio diatein eadem linea:quia,fi linea non eft aliud,quàm pun
ne:quia fine caliditate,& frigiditate, & generabantur illæ &um,& vt non vltraprotenditur,appellatur pun&um,a c
duæ fine præuia alteratione; oppofitü tamen dixit Ariflo cipiantur duæ medietateslineæ, vt non vltra protenduntur
teles quintoPhyficorü:quia generationon fit, nifi fit præ illæ medietates, erunt tunc duo pun&a, & fe contangent,
uia alteratio. ' Hæc opinio,& fi videatur ingeniofa,con cuius oppofitum dixit Ariftoteles.8.Phyfi.gy duo pun&a
tra tamen Ariftotelem eft in prædicamétis, vbi dixit,quòd non fepoffuntcontangere, & lineam componi ex punétis,
nulla fùbftantia cft quantitas, ita fubftantia non eft per fe & fùperficiem ex linea.ideo eft fecundaopinio, quòd tan
diuifibilis:& quantitas per fe diuibilis: qualitas habet con tum vna eft quantitasin materia, re diftinéta à materia:&
trarium:quantitas caret contrario, dicunt ifti,g) argumen ita tantum eft vna quantitasin cópofito,per quam fubftan
ta probant, quòd non fint idem ratione,& q nó fintidem tia eft quanta:&aliaaccidentia funt quanta per accidens.
re:quia cum Arifloteles dicebat,fubftantianon eft quanti huius eft Themiftius, hic, & quarto Phyfic.in digreßione
tas,ideo ratio fubftantiæ nó eft ratio quantitatis, ideo fub contra Galenum dicit,cffentiaaquae diuerfà eftà quantita
ftantia non eft diuifibilis,idcft ratio fubftantig non eft di te:& Alexander in fua Paraphrafi,g, materia,& forma non
uifibilis,& fic de alijs; (unt tamenidem re, ideoaddo:quia diflinguanturà fuis dimenfionibus: diftinguuntur tamen
Ariftoteles dixit, fi fubflantia, & quantitas funt duo, funt, fecundum Ariftotelem.idco ad argumentaeorum.primo,
quia fubftantia quanta habet partes.fedhaec expofitioeft cum dicit,materia eftdimcnfio,debemus exponere,id cft
extorta.fecundo,pcccat fallacia caufae,quia fi ex quantitate capax dimenfionis:& fic eft dimcnfio potentia.de fecüdo,
vult probare, quòd multa effent, fuperflue accepiflet fub qüia nulla neceßitas eft ponendi quantitaté diftinétam à
ftantiam: quia quãtitas cft multa: quia diuifibilis in partes. , fubftantia.falfum eft,probatur: quia per Dcipotétiam, vel
` ` Lud.Buccafin Phy. Arift: Per
74. Ludouici Buccaferrei
per intelle&um fupponatur, & auferatur quantitas Socra id eft hanc tertiam entitatem,& fidicas,perit diétü Atha
tis, & nullus motus localis interueniat, ipfo conferuato in nafij,quod affumpfit verbum nüquam dimifit: quia illam
effe,partes diftinguuntur pofitione:quia fi non veniet mo humanitatcm,quae eft tertia entitas, affumpfit, & dimifit,
tuslocalis,Dico,quòd multipliciter peccat.primo,cum di cüm feparata fuit animaà corpore: quia humanitas oritur
ci,auferatur quantitas à fubie&o interueniente motu loca exanima informante corpus diuus Thomasdicit, q illud
li.Dico,quòd hoc eft impofsibile, nec per potentiam diui diétum non eft verum vniuerfàliter, fed tantum de parti
nam:quia implicat contradiétionem,vnde difputant Thco buseflentialibus, fcilicet de anima, & corpore. veldicunt,
Iogi: quia Guielmus Occam ponit in fàcramcnto, vbipes, q) non dimifit humanitatem : quia indiffolutione eius pe
ibi manus.alij Theologi aduerfus ipfum arguunt*& maxi rijt humanitas.ideo non dimifit: quia dimittere, eft relin
me Scotus, quarto fententiarum, quia cuilibet viuenti da quere aliquid.ita dicunt detotointegrali, quòd linea bipe
tur propria figura:ergo propria quantitas:quia figura non dalis diftinguitur à fuis partibus : quia vltra fuaspartes in
eft,nifiilla extenfio,qug eft quantitas:& fic partesfunt di cludit punéta. alij dicunt.quòd includit tertiam entitatem
ftin&ae.etiam repugant imaginationi,adimamus imagina diftin&tamà fuis partibus, & pro hac opinione funt ratio
tionem;tamen falfum cft, quòd partes diftinguantur loco, nes,& auâoritates. primoeft auétoritas Ariftotelisquin
& pofitione. dices, nullus interuenit motus localis. verum to Metaphyfices, vbi dixit numerü fenarium non eflebis,
' efl:ergo ita remanent partes.nego:quia auferuntur partes; ter.&c.feptimo Metaphyfices dixit, 9 fyllaba ab non eft à
quia partes, vt dixit Themiftius, funt partes per quantita & b.etiam ex Auerroe tertio de anima quinto dicit, q, ex
tem.etiam ita ad aliud: quia remanet fubftantia cerebri,& intelleétu & intelligibili non componitur tertium ficut ex
cordis,quæ funt partes diftin&ae,Dico, g) non funt partes ; materia & forma componitur tertium. ergo vltra partes
quia fi auferatur quantitas,tollitur ratio partium. ideo non fimulcolleétas totum dicit tertiam entitatem. funt ratio
remanent diftin&ae partes;bene remanet fubftantia earum nes:quia illa diftinguntur, quæ conuenit vni & non alierc;
partium.Dealio,quia pars nócffet inferior toto.falfum eft, fed aliqua conueniunt toto, quæ non partibus fimul colle
quia fi auferatur quantitasà digito,tüc non erit minor to &tis,nonautem toto:quia partes fimul colle&tg, componüt
to.concedo in iftocafu;'fed non eft ampliuspars ipfe digi totum,totum vero non cóponit feipfum, & pluralitas com
tus.ideo nötollitur illa dignitas, 9 totum fit maius fua par petit partibus non toto: quia totü eft vnum, ideo toto có
te,pars enim eft pars per quantitatem. Ad rationem corre uenit^vnitas,& non pluralitas. fecundo, quia,fi non fit ter
larij; quia accidcns debet habere fubic&tumadaequatum : tia entitas in compofito,tunc ficomponaturSocrates, non
quia filinea & punétum, non funt omniquaque diuifibilia, erit corruptio fubftantialis;quia remanet materia:remanet
quo modo habebunt fubie&tum adgquatum.nos ponimus anima,quæ eft immortalis: ergo debet corrumpialiquid,
infinttas lineas difliétas à fuperficie, in fuperficie: quia om & tale non eft nifi tertia entitasdiftin&a à fuis partibus fi
nis pars fubftantiae eft omniquaque.Dicetis, g) noneft ve mulcolle&is.fequeretur,quòd totum compofitum duplici
rum,g, omne accidens habet fubie&um adaequatum. Ad quantitatc effet quätum, duplici quantitate effe quale,hoc
aliud dico,cum diuidimuspartes aquæ,fuperficies,qug có volo dicere, quia fiin fubftantia ignis fit,tertia entitaserit
tinuebat,corrumpitur,&gencratur: duæ nouæ generantur duplex quantitas : quia vna materia & forma:altera ter
etiam finealteratione.verum eft,at Ariftoteles dixit,quòd tia entitas erit. duplex caliditas, vna materiæ, alteraenti
generario non eft fine alteratione.verum eft,degeneratio tatis:quia eft res naturalis,ideo debet habere qualitatem ,
iie corporis fubftantialis,hic interuenit corruptio fuperfi & quántitatem.etiam idem moueretur motibus diucrfis*
ciei per accidens:& ita generatio per accidens. Ad aliud cü quià moueretur motu materiæ, fcilicet furfum,fi materia
dicis,feparantur omnia punéta à linea, tunc autem remane fit leuis,& ad motum eius moueretur tertia entitas. trahit
bit continuum in linea, aut non:fi non,ergo continuü com enim fecum tertiam entitatem: ergo moueret duobus mo
ponetur ex non continuo;fiautem fic,& nóperpunétum, tibus, fcilicet motu materig & tertigentitatis, quodeftab
hon eft continuum: quia iam ablatum: ergopun&tum non furdum fine necefsitate multiplicare motum, etiam fi to
diftinguitur à linea,quia remanét partes continuae.cafuseft tum integrale diceret tertiam entitatem, fequeretur, quòd
impoßibilis:quia in omni lineafunt infinita punéta, fifepa plumbum effet grauius,quàm partes difgregatæ:quia,cum
renturà linea amplius non erit linea:quia linea, vt lineain illæ partesfint vnitæ,caufant tertium,quòdeftfubftantia:
cludit pun&a. ideo nec per potentiam diuinam poffunt fe quiâpartesplumbifuntfubftantiae,& illa fubftantianö eft
parari pun&aàlinea. Erat dubitatiode partibus,prima an fimplex: ergocompofita: non ergo leuis, quia caufaturex
pars,& totum fint vnum & idem. Dico,quòd 6.Topicorú graüibus: ergo grauis: ergo partes vnitæ cffentgrauiores
foluit Ariftoteles:quia totum,& pars funt idem,hocpa&o, duplicigrauitate,& grauitate partium,& grauitatetertiae
quiatotum eft idem parti fecundum illam partem,& diuer eníitatis;quodtamé apparet fàlfum : quiatotpondeiis funt
fàm ab illa:fecundum aliam,vt homoeftidem manuidex partes fegregatæ, quot vnitæ, ideo dico, quod totum non
trae,fecundum manum dextram,& diuerfumà manu fini diftiguitùrà fuis partibus vnitis debite,fiue fit totum ef
ftra fecüdum dextram, ita totum eft idem parti fecundum fentiale, fiueintegrale.ideo, quialinea includit partes vni
illam partem,& diuerfum fecundum aliam partem.Qug tas.ideo includit punétacontinuantia. ad rationes ergo eo
rebat fecundo quid de'toto refpe&u omnium partium,an rum,ad primam auétoritatem dico, quòd tota effentia fe
totum diftinguaturâ fuis partibus.Dico,aut totum diftin narijnoneft perfeéte in bisternario,&illg partesnon re
guiturà partibus colle&iue fumptis,& eft dubitatiodeto &e prædicantur de fenario;fenariustamen eft bister, ta
tointcgiali,& detoto effentiali, de toto eflentiali Auicen
menbis ter non prædicatur eflentiatiter de fenario:quia
na dicit,g, totum eft diftin&tumà partibus:idem Scotus feeft prædica io, quafi idem de eodem, ideo tota cffentia fe
cunda diítinétione tertia quaeftiohe fecunda: idem.43.4. narij non eft peife&e in tripliciterbis ;fenarius tamen cft
quæft.prima & diuus Thomastertio fententiarum dicunt, idem, quod tripliciterbis. de fecunda au&oritate dico,g-
an humanitas diftinguaturà partibus, fcilicet ab anima,& Arflotelesfe exponit.& dicit,q, ficut caro,neceft ignis,&
corpore.Scotus dixit, q diftinguitur re,& tamé indiflin 8: aqua; fedeft aliquando aliud, quia includit formam, fta
&is partibus,& hoc loco idco dicüt,9 veibum aflumpfir, .fyllaba abnonefta& b:quiaa&bdicunt materiam,bau
- -
-

tcm
tem
Leétionesinj.Phyfic.Ariftot.
in*ludit vltra materiam,& formam,'quæ eft ordoila vnum tátum,ficut homo,quia multitudo eft ftfpe&u fub
75
rum literarum:& fic argumentum nullum: quia Ariftote ftantialis verbi.etiam opinio,quæ permutat prædicatum in
les non fumit omnes partes fimul,fed tantum materialem. verbum adieétiuum,refoluitur in fubftantiuum,& prgdi
Ad Auerroem nó fit vnum exintelleétu,& intelligibili fi catum,& denotat multitudinem.tertia opiniohabet hoc ar
cut ex materia, & forma.Dico,quòd habet multasexpofi gumentü,quia accidens,ex quo eft ens,prædicatur de fub
tiones, quòd cx intelleétu, & intelligibili non fit vnum per ftantia:quia non eft ens non prædicatur, cömuneargumen.
fe,quod habeat proprium morutn, ficut ex materia,&for um omnibus dicit Simplicius: quia ipfi auferüt perfe&tam
ma fit vnum per fe,quod habeat principium motus in fe,nó fpeciem interpretationis,quae eft enunciatio, dicit Arifto
quod totum dicat tertiam entitatem à partibus.ad rationes teles,omnibusquæ argumentum communeefl; quia ficut
dico, p falfum e(t,quòd aliquid dicatur de toto, quod non dicimus,quòd conatifunt euadere,quòd vnum fit,& mul
dicaturâ partibus fimul fumptis. Contra. partes componüt ta,fednon poterunt euadere,g> vnum fita&tu,& mülta po
totum,falfum eft,fed partes diliunétæ componunt totum: tentia.& dicit Ariftoteles,quòd hoc verú elt: quia hæcnon
quia fimul colleétæ funt ipfum totum.cum dicis, totutndi; opponuntur bene,nó potcft effe vnum a&u,& multa a&u,
cjt vnum, partes colle&iuae dicunt multa, falfum eft :quia. nec vnum potcntia,& multa potentia. Dicebat Simplicius,
illæ partes funt vnum, fed eft fallacia: quia apparent multa: quòdfipoterataduerfus Parmenidem demonftrare, quòd
quia videntur accipidifiun$te,& illæ partes funt multæ po ß vnum continuum fit, multa entia funt in vniuerfo: cur er
tentia,vnum aétu,ficut totum eft vnum actu, plura poten go laborauit,dum oftendit ens prædicari de multis,& vnú
tia. de alio cum quæris', corrupto Socrate non fit corru multa fignificare. fecundo dicit, quòd non eft abfurdum,
tio fubftantialis animalis, falfum eft : quia corrumpitur
Ë' funt enim in homine duæ animae re diftinétæ,(ci, quòdiderh vnum fita&tu,& multa potentia.cur non con
{entit Platonisrefponfioniin Philebo,vbicótra omnesar
licet fenfitiua,& rationalis.idoo tertio Ethicorú dixit, duæ, guebat,& dicebat,neceffeeos fateri, quod fitvnum,& mui
funt animæ in homine:ipfi dicunt,duae potentiæ: nos dici-, ta,non vnum aétu,& multa potentia;fed vnum re,& mul
mus,duæ animae:& eft opinio omnium græcorum,quia in ta permixtione,vt color eft vnus; eft tamen multa permix
telle&tiua non poteft vti organo fenfus, ideo difiinguiturà tione,vt de continuo eft vnum re, & multa fecundum par
£nfitiua; non tamen vegetatiua re diftinguitur à fenfitiua:. tes.deprimodicit Simplicius,9 & fi illa via fitfufficiés;ta
quia fenfitiua poteft vtiórgano vegetatiug.fed dicetis,quid men quia vnum habcbat plura fignificata. ideo voluit vti
dicemus fecundumTheologos, qui ponunt tantam vnam. omnibus illis probationibus, vt oftenderet, quod ex vno
animam in homine,præter Ooccâ, qui pofuit tres animas: quoque fignificato fequitur,gens non fit vnum, fed mul
quia corruptoSocrate non eft corruptio fubftantialis. fàl tá.defecundo poterat tenere refponfioné Platonis, fed de
fuam eft.contra.nec corrüpitur nec materia,nec anima eius, claratilla verba: quia vnum participat ratione vnius a&tu,
verum. Dico, non eft corruptio fubftantialis. fal(um,quia participatratione multitudinisin potentia. ideo illi confen
ccorrumpitur illa vnio partium. contra, remanent illæ par tit.hocigitut modo dicentibus, vt pcrfc&tedifputaret con
ues.verum,difiun&iué;colle&iuetamen corrumpitur • • traantiquos , nedum reiecit opinionem, fedetiam eorum
argumenta foluit. ideo repetit verba, quæ fupra dixit:& fi
, L E C T I 0 . XXXIIII. nòn difficile fit foluere rationeseorum;tamen opinio Me
lißiefi]magis onerofà,& vtræq; rationes peccant & in ma
y VI A ex triplici diuifione vnius diftinxit
teria,quia affumunt falfa:& informa, quod eft magis vitiüs
§: $ vnum in tria fignificata, vnum continuita
quia non arguit in modo;magistamen onerofaeftilla Me
£3 te, vnum in diuifione, vnum ratione,& ex lifsi:quia nón adducit audientibusdubitationem:& primo
i quolibet fequitur vnumefIe,& multa: quia explicat rationem Melißi,quæ eft haec,fi Platonicredimus
$] videbatur impoßibile antiquis effe vnum, in Parmenideensipfum,noneft fàétum, nec interiturum
[& multa:hoc di&um turbauit nontantumantiquos,fede eft,finoneftfa&um,femper fuit;fi non interiturum eft:er
uiam ipfos iuniorcs:quia, cum vnum fit indiuiduafubftan gofemper erit:ergoinfinitum:quia caret principio,& fine.
tia, niulta accidentibus, idco videtur aliquid vnum efle,& quòdnonfitinteriturum probat,quianon eft fà&um:quia
multa ex vnaquaque fignificatione probatur;quia vnum exprimo cœli,quod nóhabct ortum, neceftinteriturum.
in diuifione,cum fit terminus,claudit partes:ergo vnum & quòdnon fit faétum,probat,quia fieft faétum velexente,
multa.& vnum ratione erit multa fecüdum nomen,vttuni velnonente, fi ex non ente,hoceft contra omnesphilofo
ca,veflis: vnum ratione includit genus,& differentiam:er phos:quia ex nihilo nihil fit,quia agensnaturalcpraefuppo
goplura funt.etiam non tantum ex vnaquaque fignificatio hitpotentiam.necexente:quia eflet, antequam factum cf
Hie vnius;fed etiam, quia fubftantia eft vna fubiecto,multa fet:quiaexquoeft principium,eft,ex quogeneraturnócft.
accidentibus.ideo fequitur,quòd vnum fit idem,& multa. fecundoprobat,quiafi eft faéìum habetprincipium;fi non
ideo hoc excitauit omnes antiquos, quomodo idem vnum fa&um;érgo non habetprincipium;fedens nö eft fà&tum:
fìt,& multa.ideo, vt fugerent hoc, quidam dixerunt, aufe ergonon fiabetprincipiüm:eigo nec finem. vltimo, fi in
rendum cffe verbum fübftantiuum: quia tale verbü figni fifiitum,ergo vnum,& immobile: quia occupat omnem lo
ficat multa,(cilicet fubieétum,& prædicatum,idconon di cum: crgoeftimmobil&: oftendat ergo, quomodo peccat
cebat, homo eft albus, fed homo albus.alij, inquit Arifto tuminmateria,tum in forma,informa quia arguiturà có
teles, non fuftulerunt verbum, fed permutabant prædica ditionaliab oppofito antecedentis ad oppofitü confequen
tum, quod erat nomen, in verbum adieótiuum, idco hoc tis;quia dicit,íi non eftfa&um,eft infinitum;fed non eftfa
huius,quòd eft homoalbus,dicebant,homo albcfcit,alijdi &um:ergoinfinitü:quianon valet,hoceft homo:ergo ani
cebát,quòd nihil prædicatur de indiuidua fubftantia.idco mal;finön eft homo:ergonon animal:quia nóvalet ab op
albus non poteft prædicari de homine. fed omnesiftimo pofitoantecedentisad oppofitum confequentis;fed debe
di patiuntür difticultatcm propriam: quia primus modus musarguere ab oppofito confequentis ad oppofitum an
aufert fubf}antiuum veibum,ne fignificetur multitudo:& tecedefitis.peccatfccüdoinmateria:quiaaffumitfalfàspro
fic idcnusfít homo albus,& honò, quiahomo albus dicit. : pofitiones;fed ratiohaec efttfücata,idcoexplicabo,vt Ioá
T ' Lud.BuccafiinPhyf.Arilt. X • 2. nts,
 Ludouici Buccaferrei
nes,& vult oftendere,quòd amb* fintfalfae, vel vnaillarü. temprimofàétam.non autem eft vera degenerationeac
ad hoc oftendendum ita procedit Ariftoteles, quia quinto
cidentali.dicebat, quòd Ariftoteles quinto Phy.dißinguit
' Metaphyfices hoc nomen principium habet multa figni inter motum,& mutationé: quia motus fit in tempore,mu
ficata: & dicit Simplicius habet quatuor fignificata.primü tatioininftanti.alteratioelt motus:crgo fit intépore:quo
eftpro omnigenere caufae, ficut inprimo textu huiusac modoergo dicit,eft alteratio,quæ fit momentanea.fecun
cepit principium.fecundo, accipitur proprincipiotempo dodicit, quòd in fubftantijseftprima pars faéta : & fihoc
ri§.teftio,proprincipio generationis,id eft rei, & principiú fit verum in animalibus,& plátis:quia prima pars,qug ab
rei eft cum rescitoabfoluitur, vt corinanimali citogene foluitur in animali eft cor,licet hoc etiam habeat dubitatio
ratur,{cilicet citius abfoluitur,quàm aliapars:quia genera nem.&Theophraftus.6.de generatione plantarum con
tio partium fimulincipit, principiürei & generationis eft, tradicit Ariftoteli,licet ctiam fit ita in animalibus,& plan
ficüt in plantis radix,vel medium inter radices& partes.vt tis;non videtur tamen verum in partibushomogenei$quia
decaufâ longitudinis,& breuitatis vit£ dixitAriftoteles,& illæ partes funt eiufdem rationis: quia non videtur, q, pars
Galcnus.6.de placitis Hippocratis & Platonis.quarto,acci vna carnis primogeneretur,cüquglibetpars carnis fit eiuf
pitur principium proprincipio magnitudinis, vt pun&um den rationis.tertia dubitatioex loanne:quia Mcliffus non
iefpeétu lineæ,& linea refpeCtyfuperficici.interrogat mo eft vfusfyllogifmo,fedaccepit ens effe vnum, & immobi
do,quomodo intelligant prin£ipium, & de(truit Ariftote lefuppofitione:quomodo ergo dicit Ariftoteles, quòd ra
les duos modosbreuitatifludens,vt mos eius eft,fiintelli tio Melifsipeccat in materia,& forma,cum non fitvfusfor
gant principium,caufas,& maxime internas, vera erit pri ma arguendi.& quartoex Simplicio,& quomodo,cü Me
* ma expofitio,quod eft fa&um,habet principium,quia fub liffusfit fàpiens facile refpondcbitargumcntis Ariftotelis,
ftantiahabet caufas. habet enim materiam, & formam;fed cum fuppofuit ens,quod eftimmobile,& infinitum,poluit
alianoneft vera, quod non eft fà&um,non habet caufas: primam fubftâtiam intelleéîualem effetalem.vnde duplcx
quia coelum non elt faótum, & habet materiam,& formâ. ens,vnum perfe&te,& intelleâuale:alterum fenfuale, quod
ideo non fequitur, non eft fàétum: ergo nonhabetprinci improprie elt ens. intcllcctualecftprimafubflantia,& eft
pium;fi veroaccipiút principium pro principio temporis , vna, vt dicit Ariftoteles infecundoMetaphyfices, vbidi
vtraque conditionaliseft vera: quia veraeftifta,quòdelt fa cit entia nolunt maledifponi: crgo vna primafubftantia,
&um,habetprincipium temporis:& etiam quod non eft fa dixit illudens effe immobile quocunque motu & per fe,&
&um, non habetprincipinm temporis.cumpoftea infert, per accidens;, vt etiam pofuit Ariftotcleso&auoPhyfico
ergoinfinitum eritens, non valct.coelum enim non habct rum primam caufam elit omnino immobilem,pofuit infi
principium temporis;& tamen non eftinfinium,fed fini nitum & dupliciterexponit. vno modo, quòdeft infinitü
tum,vtprimo cœli móftrauit Ariftoteles,fidicamus,quòd duratione,& hoc etiam vult Ariftoteles:alio modo infini
Meliffusintelligat de principio rerú,quod Ariftoteles ap tum in magnitudine infinita: quia magnitudinis finitæ,'&
llat principiumgenerationis,litera haec eft difficilis.dicit eftpotentia finita oâauo Phyficorum;fednon eft verum,
ic Ariftoteles g-partim erit vera illapropofitio,& par quod hic dicit Simplicius, vt dicemus, itafacile refponde
tim falfa,fcilicet quodeft fa&tum, habetprincipium gene bit ad argumentum quod eft fa&um,habetprincipium ma
rationis,ideft habet partem, quæ primogeneratur:quia du gnitudinis,& temporis;quia intempore finitoeft,& in ma
plex eft generatio,vna fimpliciter,& elt fubflantiæ talisge gnitudine finita3 cum autem dicit Arftoteles quòd alia e(t
heratio perfe&a:quia fubftantia feorfum exiftit.accidentiú falla,fcilicet quod non eft fà&um, non habct principiüma
verogeneratio compolitaell:quia accidentia, ex quo inef gnitudinis: quia ftellæ nonfuntfa&tæ, & habcnt principiü
fe habent,ideo non dicuntur generari: quia non dicitur, q magnitudinis,& finontemporis negabit MelifIus,q, ftéllg
albedo generetur;fed dicitur,g) albus generatur, dicit mo non fint faétæ : quia omniafunt faéta præter primam cau
do,q) cum dicit,quòd eft fa&um,habet vnã partem primo fam;non tamen fünt factæ in tempore, fed ab æterno:ergo
genitam, verum eft in fubftantia: in accidentibus non eft argumentum nullum Arifloteliscontra Meliffum. De pri
verum:quiaeftaliquaalteratioaquæ,quæ non eft fic:quia mo cum dicis falfum eft,quòd aliqua alteratio non fit in
aqua fecundum omnes fuipartes congelatur, v: dixit Ari tempore:dicit Simplicius ex Porphyrio, quòd reueraeft
{toteles.6.Phyfi.& in libro defenfu & fenfato:& ficut di aliqüa alteratioiniftanti,vt illuminatio: et fi eft fucceßiue,
cit Ioannes,& de congclatione la&tis:quia omncs eiuspar eftper accidens;& illuminatio fit fubito:quia caret contra
tes congelantur, ficut fol nos calefacitfecundüomnes par rioin a&tu. habet enim priuationem luminis, quæ tantum
tes.fi quarto modo deprincipio magnitudinis, hoc omifit priuatiue eft contraria. fubito non fitcaliditas: quiahabet
Ariftotetes,& etiam primum membrí; fiergo dicat, fiens contrarium.ideonon poteft fieri fubito,obijcit Simplicius
eft fa&tum,habet principiü magnitudinis, vera eft:quiain Porphyrio:quia motuseft intempore: alteratioeft motus:
finitum non poteft fieri:quiacaret principio;fed alia con ergo intempore.cugn dicit Porphyrius, illuminatioeft fu
ditionaliseftfalfa: fi vero non eft faétü, non habet princi bita:verüifed,illuminatioeft alteratio,fallum eft.Sed Ari
pium:quia fol,& luna nonfuntfaéta;tamen funt finita,ideo floteles appellauit alterationé.Dico,quòd improprie:quia,
habent Principium,& finem: & fic ex vnaquaq;fignifica vt fecundodeanima dixit,alteratioeft aliqua propria,quæ
tione principijconfutat rationem Melifsi. eft cum corruptione contrarij;aliqua impropriecftaltera
ratio,ideoininftantipoteft fieii.Ioánes dicit,& Simplicius
L E c T I o xxxV. . quòd alterationem fubitäeffecontingit bifariam,vel quòd
fit aliquaalteratio fubita,ideftininftanti,& fic nulla alte
VP ER le&ionehefterna funt dubitatio ratio proprie diéta fit in inftantu: quia eft motus,& motus
nes.prima Simplivij: quia Ariftoteles dixit non fit in iftanti:alio modo poteft dicialteratio momenta
quòd 9mne,quod ett fà&tum,habet princi nea quoad partes fubie&i: quia fit fimul (ecundum omnes
è£V£S2 pium fui:habctPartem primogenitaim.vera partes fui, ita fol calcfacit hominé fecundumfuipartesom
TÉS3< ***) eft prcp9fitio, diccbat Arifloteles, filoqua.
ncs.aliqua enim alteratio fit in tempore,&etiã quoad par
*EuFGgTERtioncfubftantiali: quiafubftantia habeipar tes tubic&i,vtfiignis calcfacerit nös, prius calefaceretae
rema
 Lcctiones inj.Phyfic.Ariftot.
rem:deinde psrtem propinquiorcm;& fic fuccefsione ali quocunque motu;fcd dicit,quòd eft immobile:quia e(l Ij
qua:tainë alterario dictur ficri fubita,quoad omnes fuipar mile,& fic nedum motu locali non poteft moueri; fèd nec
tes fubiecti. & hoc excmplum affumpfit Ariftoteles o&ta aliqua alia fpecie motus:non ergoilla eft ratio,q, ens fit im
uo Phy.* 3,vbi dicit,fi alterabile eft diuifibile;alteratio ta mobile: quia non mouetur nec in vacuo, nec in plenc; fed
men nö debet eli« diuifibilis:idem fèxto Phyficorum ideo quia perpetuo fibi fimile in eodem etiam loco permanens,
errabat Melfius : quia in fubflantia primogeneratur vna & fic ctiam Arifloteles pofuit primam caufàm efle omni
pars: quia omncs partcs pofTunt alterari fimul, vt dixit de no immobilé: quia fi effet mobilis aliqua fpecie motus dif
coagulatione lactis, & congelationc aquae. Secundo,quia folueretur, ideoAriftoteles reiecit tertio hâc rationé: quia
illud cft diuerfg rationisà fui partibus in homogeneis vide dicit g) eft immobilc:quia eft fibi ipfi fimili permanens in
tur dubitatio: quia omnes partes funt eiufdé rationis. ideo eodcm loco,dicit Ariftotelesaqua eft fibi fimulis in eodem.
non videtur quod vna pars prius generatur, de hac dubita loco;tamen mouetur in vafe.ideo ratio Melilsinulli;fed di
tione dicebamus: quia dubitarunt Latini in tninimum da cetis,quæ differentia eft inter aquam, & illudens immcbi
tur in rebus naturalibus. Latini dicunt, quòd heterogenis le3quia aqua eft (enfibilis,& corruptibilis: illudens immo
dicitur,quia datur ininimus homo,& minima planta, inho bile eft intelle&uale.ideo eft immobile quocúq;motu.Di
mogencis non datur minimum.dixit D.Thomas,vnde non cetis,vtdixit, 9 Ariftotelestantüfupeificié reprehcndit.
datur minima caro,& minimus neiuus.fcd nos dicemus in
fra,an in omnibus rebus naturalibus detur minimum:& di L E c T 10 xxxvI.
cemus,quòd fic.& nedum in fubftantia dif$imilari:fcd etiá
in finoilari & accidentibus.& contra diuum T homam eft R A T fecunda dubitatio Ioannis fuper tex
dictum Ariftotelis hic,in quo dicit, quòd in fubftantia pri tu prglc&to:quia iquit Ariftoteles,quòd illud
moabfoluitur prima pars,qu£ prima eft,& dixit in quacú ens immobile,quodpofuit Meli(fus,& fi non
que fubftantia. De tcutio,quia Meliflus non cft vfushoc mouetur motu locali,quidprohibet,quin mo
argumento;fcd accepit exfuppofitione,quòd ens fit vnum * ueatur motu alterationis.ita videtur dicerc,q*
immobile,& infinitum:quomodo ergo Ariftoteles dicit,q, infinitum,fi fit immobile motu locali:quia infinitum occú
fyllogifmus eius peccat in forma. dicit Ioánes quòd fuerut pat omnia.ideo non poteft moueri ctiam quoad alteratio
duae opiniones. aljenim dixerunt,g) accepit 11 ud ex lup nem: quia alteratio fit ab cxtrinfeco: & cum infinitum ni
politione:alij,q) vfuselt fyllogifmo:& Ariftoteleshuicopi hil extrinfecü fibi compatiatur,cum omnia occupat, quid
nioni videtur adhærere: & idcodicit, g) eius fyllogifmus ergo dicit, etfi infinitum non mouetur motu locali, quid
peccat. De quarto dicit Simplicius,quòd reucra argumen prohibet, quòd non moucatur motu alterationis,cum nee
tum Ariftotelis eft tantum contra fuperficiem verborum : âlterari pofsit. Addo ego: quia fi infinitum,tunc poffet al
& hoc facit, vt inquit Simplicius, quia mos erat apud an terari vívelab infinita,velà finitc,abinfinito,non quia di
tiquos contradicere verbis, ne illa cffent eaufà eirädi alijs; coinfinita,non poflunt dari nec à finitc:quia à fninori non
dicit tamcn vnum Simplicus, quòd efl falfum: quia dicit, peruenit actio,vt dixit Arillo.tertio Phylicorum.lecundo,
quòd Ariftoteles pofuit primam caufàm infinitam,quoad quia fibi contradicit: quiafexto huius dixit, omne mobile
durationem, & etiam poluit infinitam quo ad magnitudi eft mobile motu locali.ideo dixit,motus localis cft primus
nem:quia in corpore finitoeft finita potétia;fed errat Sim 8.Phyficorum. ideo fexto huius probauit,9 mobile om
plicius:quia Ariitoteles nullibi poluit infinitüin a&tu, vn ne fit diuifibile: quia dicit, omne mobile elt localiter mo
öe primo coeleltium,& fecundoprobauit coelum effe fini * bile:quod eft localiter mobile eft diuifibile:quia habet par.
tum,;quia animatum. omne enim animati'm cft te, mina tes à termino à quo,& ad terminü ad qué. ideo diuilbile:
tum:necpofuit quantitatem in a&tu infinitam,bene in po quomodo ergo hic dicit,® fi infinitum non fit mobile mo
sentia. & o&auo Phyficorum dixit, 9 potentia caui; non tulocali, quid prohibet moueri alteratione: quia alterabile
eft infiniti vigoris: quia moueret coelum in inftanti, necar prafupponit motum localcm.deprimodicit Ioannes,quòd
gumentum fuum cogit: quia dicit ex o&auo Phyficorum reuerâ infinitum non eft mobile aliquo motu:quianonicö
finitæ magnitudiniseft finitæ potentig:ficergocoelum,cui petit fibiextrinfecum.& dicit,quòd Ariftoteles non dicit.
adeft primacaufà,cffet finitg magnitudinis;& ipfì eflet fi infinitum fit mobile,fedoftendit ex ratione rationé Me
nita finitæ durationis. oppofitum qixit Ariftoteles o&tauo Iilsi efle falfam: quia dicebat, fi illudensinfinitum moue
Phyficorum.Dico,quòd corpus finitæ magnitudinis,& fi retur velim loco,vel in vacuo moueretur,fed in neutro:er-'
nitæ potentiæ per le: & fic coclum ex fe eft finitae potentiæ; go dicit Ariftot.noneft falfa: quia aliquod mouetur, quod
fedhabct infinitatem ex fua prima caufa, id ett fua forma. hec in loco,nec in vacuo mouetur: quia aquain va(e perma
perpetuo enim moueturâ fuiforma.ideotlat,q) coclum fit nenseadem circumuoluitur, & mouetur;& tamënec in lo
imagnitudinis finitg,& durationis infinitæ.Dicit auté Sim co,ncc in vacuo,fecüdodicit,etfi nópoteft illa ratione mo
pliçius g) Ariftoteles breuitate fua fæpe reddit intcrpretes ueri motulocali,quid prohibet,quin moueatur motu alte
ancipites.Secundüigitur Alexandrum obijcitrationi Me rationis.non enim ip(e dicit,quòd alteratio non prgfuppo
lifsi: quia dicit illud infinitum non potcft moueri in loco, nit motum localem; (ed dicit,9 ex ratione Melißi non fe
necin vacuo.primodicit non fequitur: non potcft moueri quitur.quòd,fi fit immobile illudens motu locali,quode
nec per plenum, ncc per vacuum: ergo non poteft moueri: tiam fit immobile motu alterationis. ideo dicit, quid pro
' quia aqua fi circundatur, remanet in eodé loco,& non mu hibet ex illa ratione,quod motu alterationis moueatur.de
tat locum,& non mouetur nec in loco, nec in vacuo,(icuti fecundo,quia fibi contradicit:quia hic dicit, φ alteratio po
coelum quiefcitin eodem loco, & mouetur nec per vacuú, teft efle fifiemotulocalio&auo Phyficorum dixit oppofi
nec perplenum ; fed tantum mouetur, vt partes fibifuccc tum:quia probauit, quòd motus localis eft primus omniú
dunt.vel dicas,quòd illud cns,& fi non moueatur motulo motuum.Dico,quòd Ariftoteleshic loquitur adhominé:
cali nec in vacuo,nec in pleno; mouetur tamen motu altera quia oftédit,quòd ex fui ratione motus localis eftprimus,
tionis,& non mutat locum.fed Simplicius Alexandro obij vt o&auoPhyficorum dixit,& alteratio,& a&iopæfùppo
cit,& citatParmcnidcm,& dicit,quòd illudeftimmobile aunt localemi motum,tertiadubitatio Latinorum nüquid
{7n£}
 78 -*
LudouiciBuccaferrei .
vna pars continui alicuiusquicfcere pofsit, aiia mouerim9 dorum.At,non plus diuiditur.vnum verum efl;in generi-,
tulócali:quia de motu auétionis, & altcrationis cft inanife bus tamen interris eft aliquod vnum nullo illorum modo
flum:quiâ vna pars aquæ potcft calefieri;tamen altera non rum:cum autem dicebat,fieit vnum in diuifione, cum in
calefiet.ita aliqua pars viuentis poteft augeri, & altera non diuifibile fit terminus, plura erunt, quæ crunt:quia tcrmi
augetur ex impedimento.eft altera dubitatio de motu lo nus,& id cuius ett terminus.illud autem vnum indiuifibi
cali, an motu locali aliqua continua pars moueri poßit. & le,quod ponit Melifius,nö ell terminus, fielt vnum ex fui
Ariftoteles videtur dicere,q, fic hoc in loco, tamen quintQ natura, idco Ariftoteles tantum cortices veiborum repre
Metaphyfices dicit,g, contifiuum eft illud, cuius motus eft prchcdit,vt diximus,& dicemus, & ad Parmcnidcm dicit,
vnus;fi vna pars:ergo quiefceret,& altera moueretur eodé quòd eodem modo contradiçtum eft Parmenidi,ficut Me
continuo:non effet ergò continuitas.etiam quia fuperficies lifio: quia accepit propofitionëfàlfam,tum etiam:quia cr
communis partis quiefcentis & mouentis mouerctur ,& rauit in forma fyllogifmi.vnde inquit,& ad Parmcnidem
quiefceret.impofsibile autem eft idem moucri, & quiefce idem modus rationum eft: & fi qui funt alijproprij, & fo
re.probatur, quia eadem pars eodem tempore mouerctur lutio eft,quia partim falfâ, partim non concludit,&c.habet
vtierminus pârtis mouentis,& eadem quiefceret, refpeétu autem Parmenides proprium modum: quia alio modo ar-,
partis quiefcentis:quod inconueniens eft. Dico, 9 in dupli, guit & affumitalias præmiffas, quàm Meliflus:tum etiam
&i differentia e(t motus localis,aliquis purus,vt cum ei non quia Parmenides dixit tale ens effe finitum,vt Ariftoteles.
admifcetur:alius motus, ficut cum defcendit gleba terræ: Meliffus vero infinitum, vt ponunt Theologirationé Par«
aliuseft admixtus alterationi, ficut cü aer proprioreft igni menidis.Alexãder exponit ex Theophraftoin libello de hi,
rarefcit,& calefit.& fic alteratur, & mouetur motu locali: ftoria naturali.& hæc erat ratio Parmenidis, omne nöens
quia occupat maiorem locum.ficut ctiá de uento,qui mo eft nihil:quidquid eft præterenseft nihil:ergo cft ens vnü.
ùet vnam partem aeris,fcilicet eam, quæ recipit impetum aliter Simplicius cx Eudemo, quicquid cft præter cns, eft
venti: alia pars denfior non mouctur:ergo filoquamur de non ens: ens vno modo dicitur:ergoens eft vnú,dicit Sim
motu localipuro impofsibilc eft,9 yna Pars moueatur:al plicius,9 iftae raticnes funt eædem,& nó diuerf&:quia idé.
tera quiefcat.& fic loqucbatur Ariftotcles quinto Meta cft præter ens,& nó ens, & cns vno modo dicitur, ideo cô
phyfices,& cü dicebat,cQntinuü eft, cujus motus eft vnus. ueniunt in fenfu.ideo dicamus,cum dicit,quicquid cft prg
intelligebat Ariftoteles de motulccali fimplici;fi yero lo tcrens, eft non cns:& ens vno modo dicitur.falla elt, ita di
quamur de motu locali mixio alterationi poßibile eft,qp cit Ariftoteles : quia ens dicitur de decem prædicamentis.
»

vnaparscontinui moueatur,& altera quicfcat, ficutip(c da analogicc.fi vcroaccipit ens proqualitate,non valet, quòd
bat èxemplum de virga vividi, cuius pars inferior quiefcit, cft praterens, id eft præter qualitatem cft non ens: li vero
& fuperior mouetur:quia infic&itur, & ci motui locali ad profubftantia,cum dicit;quidquideli præterens cft nöens,
mixta efl alteratio,& fic non inconuenit,quod in continuo id est fubftantia vera eft,fcd falla eft alia,ledens vno modo
aliqua pars moueatur, aliaquiefcat. Adargumentum quia, dicitur.etiam vitiofa cft ratio Parmenidis,cum dicit,quic
fuperficies communis mouctetur,& quiefccrct. Dico,® quid eft præterens,cft non ens, & vno modo dicitur; fcd
vérú eft;fedhoceft per accidens:quia refpe&tu partis quie cns vno modo dicitur: ergo ens eft vnum.iftaargumcnta
£entisdicitur quiefcere, refpeótu moucntis moueri:& fic tioeft vitiofá:quia non concludit.illa etiam cft vitiofa,quae,
non inconuenit, quòd aliquid moueatur, & quiefcat ratio falfa cft,g non concludat.probat Ariftoteles:quia dicit fup
ne diuerforum:tamen non elt verum, quòd Latini fuppo ponamus,g) omnia corpora, quæ funt in natura, fint alba
nunt,quòd Ariftoteles dicat aquam quiefcere , fcihcct vnã & fpecie,& differentia.Ariftotelcsfaepe fupponit impoßi
partemi moueri,& alteram quiefcere:quia dicit Ariftoteles, bilia naturæ poßibilia;tamen imaginationi,dicit,fuppona
tota aqua quiefcente mouetur,& non mutat locum: non di mus omnia effe alba,& arguamus, quicquid eft præter al
citquód vha pars moueatur,& altera quiefcat. Sed dices, bum cft nihil;fedquod eft præter album nihil eft:ergo al
an totoquiefçéte poßint omnespartes moueri.Dicimus,9 bum eft vnumnumcro.propofitiones funt veræ fecundum,
ficimmó neceffarium, ficut coelum totum quiefcens moue Parmenidem,'& Meliflum;tamenconclufio eft falfa: quia
tur.quo ad omnes fui partes: quia omnes partes mouentur, fùppofuimus, p illa differant fpecie:etiam,quia, fi effet vnü
& tötum quiefcit in eodem loc9. dicitur enim quiefcere in alöùm numero, vel vnum indiuiduum: & ficplura cflent ;
quantum fion mutatlocum : quia fecundum rei veritatcm quia effet terminus,nec poteft efle continuitate vnum, ncc
mouetur;partes tamen mouentur:quia vna pars eft in orié potefl cffe vnüratione:quia album,& fubieâum differunt
te,& venit in cccidente.& econtra,& fic totüdicitur quic iatione;fed eft vnum fubiecto pluraratione;& hoc cffe vnú
fcére.Arift.interruperat rationem fuam: quia non dixit,an fubie&o plurarationefuit ignotüantiquis, & fic vifum cit
illud ens fit vnum genere,an vnum fpecie,fed tátum dccla quomodo ratio Parmenidis peccet.
a.
rauit,g> nö fit vnum numero. modo reuertitur, & probat,
quòd ens non fit vnum fpecie,nec vnum genere, quòd non L E C T I 0 X.X.XVII.
vnum fpecie, probat:quia, fi fpccics habet contrarias diffe
rentias:ergo non e(t vnum fpecie,nifi dicamus,inquit Ari N COMENTO vigefimoquinto erät
ftoteles,quòd fit vnum (pecie: quo ergo ad materiam: quia duo aniumaduertenda. primo, quia dicebat
eadem cft materia omnium generabilium :& corruptibi Ariftoteles, quòd fermo concludcns per fe,
lium: & ita cgli materia fit eadem cum iftorum inferiorum debet concludere in omnium matcria: & di
inquantum in potentia:& fic forfan effet di&um naturali &umefl:quia Parmenidespeccabat in for
ter,nec poteft effe vnum genere:quia cum genuspraefuppo na:& Ariftotelcsprobabat in alijstcrminis: quia dicebat,
nat multas fpecies,non erit ens vnum: quia plures funtige fupponatur,q, omnia innaturafintalba,tàmé fpccie diuer
cies,quæ fub genere continentur.Sed dicetis, vana eft ratio fjiamen arguamuseffe non album, cft nihil,quicquid cft
Ariftotelis,quia Melitius diceret,quòd illud cft vnum nu præter album, cft non album.inferamus ergo vnum cft al
mero,cum dicit,aut crit vnum numeroindiuifibile,aut c6 bum, falfa eft conclufio; quia non eft vnum continuitate:
tinuitate,aut ratione.Meliffus dicit,quòd nulloiflorü mo, quia homoceiufla vix funt difcontinua,nccvnum in diui
• • * | ' ' fidnes
 Leétionesinj.Phyfic.Ariftot. 79
fione: quia ceruffa & höfunt quanta nec vnú ratione:quia Ariftotelem, 1 2.Metaphyfices non diftinguiur;fed tantô
ratio fubie&i eft diuerfà ab accidente. illatio ergo haec eft ratione,quid crgo dicit Ariftoteles,g) Parmenides ignora
falfa,& ifta afSimilatur illi Parmcnidis: crgo & illa falfa:ja vit hanc diftinétioncm.fccundo,quiá dicit, q album figni
vbi antecedens eft verú,& confequens falfum, confequen ficat fubiectum & albedinem,oppofitum dixit in prgdiça
tia nulla eft;ideo dicit g) ratio Parmenidis peccat.fundatur mentofubftantiæ, dixit enim fignificat tantum propriam
Ariftoteles in hoc principio, fermoncceffàrius cft conclu qualitatem, filicet albedinem.tertio, quia ponit differen
dens in omni materia. vnde duplcx cft illatio:vna eft necef tiam inter Parmenidem,& Meliffum,cum dicit,ratio Me
faria vt arguitur à fpecie ad genus, vt fi homo cft, animal lilsielt magis onerofa, quia ficut Meliffus peccat in mate
cft:quia nön ftat,hómo non cft,crgo nö eft animal.& hu ria,& forma,ita Parmenides.quarto,quomiodo Arifloteles
cufque Latiniloquütur bene.illatio ncccffaria dupliciter di dicit , q) Parmenides re&te dixit, quicquideft præterens
;uiditur.alia eft per fe neceffaria: alia per accidens. per fene cft non ens:ergo infinitum ens.oppofitum dixit Boetiusim
cefTaria eft,quae fit in debita forma,& cft,quae tenet meri principio Perihermenias,fcilicet q, tranfcendétia non pof
todifpofitionisterminorum,& non fignificationis illorü: funt infinitaii,& ratioeft: quia negatioinfinitásponit vná
per accidens neccfTariaeft, quae non gratia ordinis ; fcd fi naturam,& alteram negat;fed tranfcendentia omnem natu
gnificationis:omnes ergoillationes, quæ tenent ratione or ram negant.etiam Themiftius dicit, p illud non ensdebet
äinis,& difpofitionis terminorum, funt per fe neceffariae accipere Ariftoteles, vt commune fubftantiae,& accidéti:
ratione formae,vt contingit in tribus figuris.vt etiá ficon quia aliter illatio cflet fàlfa,quicquideftprgterens, eft non
uertatur vniuerfàlis in particularem,& vniuerfalis negati ens:ficns,accipitur,vtdicit, fùbftantiam tantum,velacci
uain feipfàm,vt nullü áeft b, nullum b eft a.alia eft illatio dens tantum.de primo dicit Simplicius, q) re vera Parme
neceffaria pei accidens,qug tcnct gratia fignificationis ter nides fciuitillam diftinétionem vnum efle replura ratio
minorum,& non habitudinis:&funt omnes illæ illationes, ne;fed Arittoteles dixit eum ignorare illá:quia non ita cla
quae fundantur in locis diale&ticis, vt cum arguamus à fpe re exprefsit, vt erat exprimenda; tamen fciuit illam. de fe
cieadgenus, vt fidicamus homo currit: ergo animal cur cunda duplex eft concretum.fubftantiale, & accidentale.
rit: quia hæc illationon eft ncccffaria circumfcripta habitu de concreto accidentali eft triplexopinio.deconcretofub
dine fpecici.ita in relatiuis, vt fi patcr cft;filius clt. tenete ftantiali eft etiam dubitatio:quia Themiftius,& Scotus di
nim gratia materiae. ita re&e dicit Auerroes, g, fermo có cunt, qy homo fignificat tertiam entitatem, fcilicet huma
cludens neceßario fecundum formam , concludit in omni nitatem,nominales dicunt,® fignificat fingularia. Arifto
materia fecundum formam.idco,quia illatio illa, 9 omnia teles & Auerroes dicunt, g) primo fignificant formam.fe
fint alba eft falfa:& ita illa particularis.vnde etiam Latino cundo,connotando tamé corpus,quia forma eft tota quid
rum errores patent: quia diuidunt confequentiam in con ditas rei,(eptimo Metaphyficcs,quidditaseft,idquod pri
fequentiam É deforma:& eft illa,quæ tenet gratia mo exprimitur definitiöc.ideo, quod primo exponitur de
difpofitionis terminorum,& in confequentiam formalem finitionee(t forma:concretum crgo fubftantialéprimo fi
de materia, vt e(t illa, quæ tenet gratia fignificationis ter gnificat formam.fecundo connotando materiam. de con
minorum; fcd ifta non eft formalis, fed tantum materialis creto accidcntali Auicenna dixit,q) primo eft album,& ita
vnde illa diuifio implicat dicere confequentiam formalem nominales: quia corretum fignificat perfeétius:fubie&um
de materia,& confequentiam formalem deforma:& Ari autem,cum fit fubftantia,perfe&ius eftaccidente,fcd dicit
{toteles nunquam pofuit hanc diuifioncm.Infurgitalia du Auerroes,fi ita efIet,nugatio cét,fi diceremus,nafus fimus,
bitatio,quid nam fit illatio. aliqui dicunt, g eft intellectus quia fimus,fignificat primo nafum,& fic diceremus nafus
antecedentis ad confequens: aliqui dicunt, g eft pafsioan elt,nafus fimus.etiam, quia, fi albüprimofignificat lignü,
tecedentis ad confequens;aliqui dicunt 9 eft qualitas:quia cui in eft albedo,terminus mentaliscaderet à fua fignifica
dicit Sermoneta, q illatioeft qualitas multiplicatain om tione,quod elt tertia regula:quia definitiohominis,primo
niparte aeris.fàlfum eft,& omncsillæ opiniones funt falfae hominé naturaliter repraefentat,& fignificat terminus mé
fecundum Ariflotelem. Dico enim, q illatio non eft,nifi talis ex fuinatura. quod auté cadatâ fui fignificationepa
modus concipiendi: nec eft intelleétus, nec qualitas.vnde tet,quia permuteturtabulaalba;tamen non amplius figni
duplex eft terminus Categoricus,&fyncategoricus, vte ficat tabulam hanc, quam primo fignificabat.ideocadità
tiam dixit Parfianus. Categoricus eft,cum fignificat rem, fui fignificationc,ideoalij,vt Burleus dicunt, p album fi
& eft tantum nomen,& verbum:terminus fyncategoricus gnificatfubie&um, & qualitatem,huic aduerfàntur verba
non eft intelle&uinotio quaedam. fed tantum moduscon Ariftotelis in prædicamento:quiadicit, albus tantum albe
cipiendi. ideo cum illatio fit ex terminisfyncategoricis, dinem fignificat,ideoverior elt opinio, quæ dicit,g) albus
nön repra:fcntatrem;fed modum concipiendi: quia idem primo fignificat albedinem.fecundo connotat fubie&um,
fignificat homo,& omnis homo;fed differunt tantüinmo ita intelligemus verba Ariftotelis hic, q, album fignificat
dófignificandi: quia homo fignificat naturam humanam: primo formam,fecüdo fubie&um:quia forma eft, idquod
omnis homo auté omneshomines. dixit poftea Auerroes, primo exprimitur definitione feptimo Metaphyfices, de
gifte fermonon intclligituràThemiftio. hic indigemus tertio cur dixit,q ratio Melifsielt magis onerofa.Dico,vt
vaticinio: quia Themiftius & Auerroes eodem modo ex dicit Themiftius:quidicit, quòd ratio Parmenidis e[t in fi
gura prima: & ficilla ratio aliquid concludit,licet non con
ponüt.At dicetis, quod dcbct legi litera affirmatiue,& fic
intelligitur à Themiftio, vel q) Auerroes deceptuseftcir cludat propofitumfuum.concludit enim quod e[t præter
ca textüThemiftij; fed rclinquatis Auerroë, cum non re ens,eft non ens.ratio Melifsinö concludit: quia non e(t in
&te loquitur dubitationesliterales: quia Ariftoteles dicit,
figura.Sed dicetis, quia dicuntlogicales,g exceptiug non
g) Parmenidesignorauit cns effc vnum fubie&o,plura ra funt propofitiones quanta; quia non funt vniuerfales: quia
tione. dicitSimplicius cötra,quia Parmenides fciuit vnum Syllogifmiinprima figura regulantur per diétum de om
efle fubie&um plura ratione: quia dicebat enseffe vnüim ni,& de nullo,cum exceptiug nô funt vniuerfales,non erüt
mobile finitum.fienim hgc diftinguerentur,re effet plura quantae.etiam exemplo,effe irrationale eft fubftantia,om
litasinprimo ente; quod tamcn cft falfum,etiam fccundó ne animalprgter hominem eft irrationale;ergo omne ani.
IDQ
8o Ludouici Buccaferrei
mal, quod eft praeter hominem eft fubftantia: maior,& mi proprie talis fubftantia non eft nec finita, nec infinita,ideo
nor etiã vera;tamen conclufio eft fàlfa. etiam fi dicas om eft alia expofitio,quæ continuatur cü praecedentibus: quia
ne currens mouetur: omne animal praeter hominem currit illudens,quod eft vnum, fi eft fuflantia,neceffe cft,quòd il
(fupponamus,quòd homo non currat,tamé moueatur)in la fubftantia careat magnitudine:quia fihabebit magnitu
fers ergo omne animal prgter hominem mouetur: quia etiá dinem,erit fubftantia,& magnitudo:& fic plura erüt, quae
homo mouetur:ergo conclufio falfâ.demonftro,® excepti funt,& fic magnitudine carent: ergonec finita, ncc infini
uenon funt quantæ, vt dicunt logici, necfyllogifmus Par ta.ex hoc patet,q) quantitas diftinguaturà re quãta ex iftis
menidis eft exceptiuus: quia nó eft ex propofitionibus ex verbis.Sed dicetis,quod tamen dicitur fuftantia,& magni
ceptiuus,fed eft de fubiecto exceptiuo:quia dicit omne nö tudo effeplura,quia diuifibilis,nonpoffunt dicere:quiáfe
ens eft nihil,quod eft præter ens eft non ens,ideft quod en cit illud argumentum fupra Arift.dicit Simplicius,hon in
tis natura non participat,eft nó ens.ita, cum dicit omneir telligamus vtrunq;partiüm, inquas diuiditiir magnitudo;
rationale eft fùbftantia:omne animal præter hominem eft fed vtriq;partium,id eft fubftantia,& accidcns.
irrationale. De vltimo dico, q terminus tranfcendens non QVO D {autem diuiditur.}Continuat ad fuperiora,
poteft infinitariperfecte:hic vero infinitatur ens imperfc 9 nomineentis,nonpoffunt intelligere fubftantiam : quia
&te:quia tollitur fui natura,& non perfeéte:quia ficponeret illa fubftantia eft definibilis:fi definibilis,ergo habebitpar
vnam naturam,alteram negaret. -
tes dcfinientes:& fic habebit genus,& différentias,&illae
, •»
partesfubftantiæ funtfubftantiae.iam ergoplores erunt fub
IL E C T I O X X X VIII. ftantiæ,& non vna.dixit,q) illa fubftantia,fi eft vna,defini
tur:quia,id quod tradit modum declarandi ignotum, per
tinet ad logicum, ideo primum fubie&tum lógicae eft mo
dusfciédi, id ergo,quod declaratur,veleft fimplex vel có
$ eft: quia,cum contradixerit Meliffo,& Par pofitum,fi fimplex,declaratur dupliciter: vel definitione,
Ê3| menidi, tertio loco communi argumento quæ conftat ex genere & differentia, & non poteft fcirige
s 3} £t arguit contra vtrunq;,& dicit,fupponamus nus nifi fciamus eius fpecies,& hoc fit diuifione. ideo fim
quòd ens dicatur de multis, defubftantia, & de accidente, plex declaratur definitione, & diuifione.& ita oportet, q»
quae quidem duo differunt ratione, quia fubftantia eft ens logicus confideret genus,& differentias, vt fciamüs defini
proprie:accidens eftens per aliud,& effectus entis.percon re,& ita prædicamenta,cum genera fint,pertinent ad logi
torergoipfos,cum dicunt ens effe vnum,an intelligant ac cum.fi id,quod declaratur,fit complexum, notificatur vel
cidens, an fubftantiam. fimiliter nomine albi, anintelliga demonftratione,vel enthymemate,velexcmplo,vel indu
tur accidens,an fubie&um;fi intelligant accidens:fubftan &tione:fi ergo fit vna fubftantia, neceffeeft,vt definiatur,
tia ergo erit non ens.Non dico,q> fit aliquidens, fed dico, dixit Ioannes.& tripliciter fimplex declaratur, vel negati
quòd fequitur q) fubftantia nullo modo erit ens, cum ens ue,ficutde Deo dicimus, q, Deus nö eft homo,non eft An
uàntum fit vnum,atque illud fit accidens:& vltra cum acci gelus,fed eft his omnibus maius: vel analogia, vt fimilitu
dens accidat alicui,illud tale debet effe ens;fed accidens ac doquædam:veldefinitione:fi ergo illa fubftantia definitur
cidit fubftantiae:ergo fubftãtia necefIarioeritens: ergo idé habebit partes definientes:& illæ partes funt fubflantiae.
erit ens, & nonens, quod implicat contradi&ionem: quia Exemplum,vt homo eft animal,pedeftre,mortale, que eft
oia,quae funt, accidens:funt at fubftantiæ accidit accidens, definitio Platonis,ille partesfunt fubftátiæ: quia fi nó erút:
etiam fubftantia erit ens.Sed dicetis,quòd nomine entisin ergoaccidentia vel feparabilia, vel infeparabilia. fi fepara
telligitis fubftantiam;quia maximè eft ens, & proprie ens; bilia, erit ergohomo finefua definitione aliquando, quod
fiitãdicatis,fubftantiaerit ens,& non enseritens:quia fola eft abfurdum.fiinfeparabilia,cum illa debeant definiri per
fubßantia eft ens.erit nöens,cum accidens fitnon ens:quia fuumfubieéìum,erit ergo circulatio: quia totum dcfinitur
fola fubftãtia elt ens id,cui accidit nonens.eft non ens, fed per partes:non autem contra,fi dicetis,g) illa accidentia nö
accidens accidit fubftantiae: ergo fubftantiaerit non ens:& accidüt definito,fed alieri:ergo & definitum,quod eft fub•
peripfoseftens,quia folafubftantiae[tens:eftergQnöens: ftâtia,accidit alteri,quod eft abfurdum:quia quod vere eft,
quia ei accidit non ens:&id,cuiaccidit non ens,eft nöens. nulli accidit,id eft fubftantia. ex hoc infert correlariâ: quia
Necigitur magnitudinem habebit,quod eft,&c.Triplici illa fubftantia non erit dcfinibilis, vel qua partibuscarcbit;
turexponitur,dicit Simplicius.aliqui dicút,g) arguit etiam quia erit indiuifibilisfecundü diuifionem partium:ergo &
aduerfus Meli(fum,& Parmenidem:quiadicit, fi vosdice ipfaerit indiuifibilis: ergo vniuersúerit indiuifibilc: quia,
tisens effe vnú,nihil eritinentibus, quod fit particeps ma quod conftat ex indiuifibilibus, indiuiduale cft.per hanc
gnitudinis.hoceft falfum,vt patet. 9 autem hocfequatur, rationem Ariftotelesinnuit duplicem fubftâtiam.vna,quae
patet:quiafieft aliquid capax magnitudinis,illud diuifibi definitur exipfa,& non ponitur in definitione partium fua
jein partes infinitas,quae funt diuerfæ: & fic nóerit vnum. rum.aliæ qug non definitur, vt fubftantia indiuidua, quæ
cum ergofupponetisens effe vnum,non poteftis dicere ali conftat ex materia& forma,&ipfa nonponiturindefini
quid participare magnitudine.fed dicit Simplicius,9 ex tione materiae,& formae,ita q, omne definitum, vt exponit
pofitio non conuenit primo, quia non eft continua verbis Ioannes,quod definitur expartibus eiufdem generis,{cili
fuperioribus;debet tamen effe continua propter illud ver cet g) partes funt fubftantiæ.aliter exponitSimplicius;fiil
bum,Neque igitur etiam. Quia infert, tanquam impofsibi la fubftantia non definitur: ergo (ecundum diuifionem eft
le,quòd illud vnüens non fit capax magnitudinis.hoc non indiuifibilis: ergo & ipfà indiuifibilis: ergovniuerfum in
efiimpofsibile Meliffo,& Parmenidi: quia ipfi ponuntil diuifibile:quia conftans ex indiuifibilibuseftindiuifibile •
jud ens efle intelle&uale,quodcaret omni magnitudine:& L E C T IO X X XIX.
ita finitum,& infinitum proprie non competunt talienti:
quia tale ens dicitur intelleétuale à Parmenide infinitum fe
cundum potentiam,vt etiam ait Ariftoteles,ponit etiamà
S. MPLI CIV s longe digreditur,tandem duo dicit
ponit quinque rationesaduerfus Parmenidem. prima,
Melitio ififinitum fecundum Potentiam, vt theologi:quia quòd ens multipliciter dicitur: quia de dcccm prædi
camentis:
 Lectio nesinj.Phyfi c.Arif tot. 8I
camentis:ergo & hoc confenfu omniú,& ita non petit prin vt accidensjtamen infeeftfubftantia,&ficnon inuenitur,
cipium.fiigitur dicitur de decem prædicamentis: mon er 9 vna res fitfubftantiayni,&alteri accidens. Dico,quòd
:| göeft vnum.fecunda, ensdiciturde fubftantia, & de acci. reuera fubftantia non eft accidensproprie di&um; féd be
äente:ergo non erit vnum.tertia, iiens eft vnum,non habe ne fecundum denominationem fubftahtia poterit effeacci
bit magnitudinem.quarta,fieft vnum, non erit definibile: gens.Adargumentum Alexandri, quiacaîiditasefl forma
quia définibile habetpartes: ergoplura effent entia: quia fubftantialis,dicetis, vt Auerroesprimo degeneratione q*
- - - - -
»

definitio conftat ex partibus. quinta, fiens eft vnum, vel circumfcribit per illas qualitates formam,fùbflantialé:noh
vnum genere,velfpecie,vel numero,non poteft effe vnum q) dixeritillasqualitates efle formasfubftantiales. Defe
genere:quia genus prædicatur de pluribus: nec vnum fpe cundo dicetis,vt Ioannes ibi,quia poffunt confiderariele
cic,quia fpecies de pluribus indiuiduis: nec numero, quia menta,yt funtfubftantiæ, & fic eórum principia nonfunt
vel continuitate.& tunc plura erüt: quia continuum elt di illæ qualitates.Poffunt confiderari,vt elementa,& vtdi&a
uifibileininfinitum : nec in diuifione: quia indiuifibile fit referuntur ad mixtum, in cuius mixturam veniunt,& ve
terminus,ideoincludit aliquidaliud à termino: & fic plura niunt inmixturam per alterationé,& alteratio fit median
erunt entia:nec vnum ratione, quia, vt probatü eft, alia eft tibus illis qualitatibus,ideo dixit illas qualitatesefTe prin
ratio fubftantiae, alia accidentis. & fic nullo modo ens po cipia elementorum,vt cleméta. & Auerroesimpugnât hic
terit effe vnum. Secundo quærit Simplicius, anens,quod Alexandrum,® dicebat illas qualitateseffe fordhasfubflâ
pofuit Parmenides, fit vnum genere, an numero, & ratio tiales:quia,quod vere eß,ideft,(ubftantia nulli accidit.fed
dubitabiliseft: quia Afpafius dicit, q erat vnum genere ; reprehendit Alexandrüquo adverba:quia Alexander no
quiaomnia continentur fub ente, & fubgenere. fed Sim luit illas quatitates effe formas elementorum ; fedper illas
plicius confutat hanc opinionem : quiaens dicitur de alio, circumfcripfitformas elementorum,vtprimo degenera
fcilicet dehomine.ens,quod pofuit Parmenides, non dici tione dixit Auerroes. Detertio,quiadicis,relatioeft eadé
tur de alio.& genus,vtgenus, non differt:ens Parmenidis cum fundamcnto.dicis,relatioeftaccidens.nó eft verum,
differt,ideo nón eft vnum genere,fed numero, ideo afsimi q) fit accidens fecundum rem ; fed eft accidens fecundumî
lauitfphaer£,quæ eadem eft vndequaque, fedeft dubitatio modum prædicandi:quia denominatiue prædicatur, quod
prima Simplicij:quiadicit, 6 partes definitionis fint etiam dicunt medici,lapis exiftens in vefsica e(t fubflantia,&ta
accidétia,velfeparabilia, vel infeparabilia. fi infeparabilia, men eft accidens viuenti. Dico, q, eft infefubflantia,eft
ineorum definitione ponitfubie&um. hoc non videtur ve accidens improprie, vt inhæret: quia fecundum rei verita
rum:quia nigredoeft infeparabile accidenscoruo;& tamé temfempereft fubftãtia.appellatüraccidens, vt alijsinhg
coruusnonponiturineius definitione.de hoc dicit Simpli ret.dequinto, quia noti9,& finis, quæ eft vltra fubftätiam,
cius,q, non ömneaccidensinfeparabile definitur per fubie eius notio ineft alijsfubftantijs,vt áccidens; tamen in fe ta
&um.fed Ariftoteles intelligit propriüquarto modo :fed lis notio eft fubftantia.Dico,g, reueratalisnotioinomni
nigredoincoruo non eft proprincipio.quarto modo,ideo buseftfubftantia; fed dicitur accidens per modum prædi
nön eft neceffe,q coruusponatur indefinitione eius.dubi candi fecundum accidens:quia dicimus,gr fecunda intelli
tatur fecundo, dicit Ioannes, quia fi dicamus, quod genus gentiaintclligit primam,& amat illam,& ita denominati
accidit vnidifferentia:alterinonfequitur: ergo definitum, uepraedicatur,& fecundum modum accidens:reueratamé
quod eft fubftantia,accidit alteri:bene fequitur; fi genus& illa non eft fubftantia:quia in fubftantijsfeparatis nullum
differentia accidateidem,definitum,quod eft fubltantia,ac eft accidens,& nullus difcurfus,ideo nccefferrorinillis.
cidit alteri.dicit Ioannes,& figenus accidat vni,& differ£ Erat fecunda dubitatio:quia Arift.dixit, g, totum nonpo
tia alteri,verum erit di&um Ariftotelis,q> fubftantia defi nitur indefinitione partium;fedbene partes definiuntto
nita accidit alteri:quia,& fi non accidat illis feorfum fum tum:quiaidem definerentfeipfum.contra: quia inrelatiuis
ptis;accidettamen fimul fumptis.& ratioeft,quiadantur idem definitur per alterum.vnde vnum rélatiuorum per
äifferentiæ vltimæ. quiaconüertuntur cum fubiecto, ideo alterum definitur tantum. fupra hoc Burleus dixit muitas
£ illæ differentiæ accidunt alteri,ita definitum accidit alte fàtuitates. Dicetis,vt Ariftoteles fextoTopicorum,quòd
ris& fi Ariftoteles fecüdo Pofteriorum dicat, quòd omnes vnum relatiuorum definiturper reliquum.itarelatiuüeft,
partesdefinitionis funt in plus,quàm definitum,loquitur vt differentia correlatiui.yndetriplex eft relatiuum æqui
tamen adnos.eftdubitatió Latinorum, quia Ariftotclesdi parantiae,vt £ft fimile ad fimile:aliudeftrelatiuum fuppo
cit,quod verum eft,fubftantianulliaccidit.cótra.quia Ale fitionis,vt filiusad patrem:aliudfuperpofitionis,& fiépo
xâdêr;vt dicit Ariftoteles quintoPhyficorum, dicit,quòd tefteffe paterfuppófitus filio,& fiiius patri;n6ergoinc6
caliditas,& frigiditasfuntformæ elementorum;tamen ac uenit,9 idemdefiniat,& definiatur. i)icatis,q, iiludnon
cidunt mixtis: quiafuntaccidentiain mixtis.Secüdo,quia inconuenit in relatiuis, fed in abfolutis eft incönueniens,
fecundodegeneratione Ariftoteles dixit,gillæ qualitates quod totum portatur indefinitione partium:inrelatiuisve
{unt principia elementorum: & principia fubftantiæ funt ro non.necelt verum,quoddicit Scotus.φ vnum relatiuo
fubfîantiae:ergoillæ qualitatesfuntfubftantig;& taméfunt rumfundamentaliter ponatur in definitione alterius.pri
accidentia mixtis.Tertio,quia relationon diftinguitur à fù mo,quia ponitur,vtipfà etiam fimul natura, vt dixit fèxto
damento fecundum viam communem:quia albedoeft fi Topicorum;fedformaliterfunt fimulnatura: ergovnüre
milis fibiperfuam fubftantiam: ficergoeritfubftantia fi latiuum definitur per reliquum formaliter:quia fundamé
bi,& accidens vt refertur. q, autem ralatio non diftingua taliterpraecedit vnumalterum.Exemplum. Pater funda
turà fundamento, ineis veniret altera per fe,quod eft fal mentaliter,ideft fecundum fui fubflantiam præcedit filiü;
fum:quia mutatio aduenitipfifundamento;non autem ipfi formaliter tamen,vtpater & filiusfunt etiam fimul natu
relatióniaduenit,primomutato.etiam, quia medici dicüt, ra.tertiadubitatio,quia Ariftoteles dicit,quòd animal ra
g-lapis in vefsica'eft morbus,eft accidens : quiafanum & tionale funtpartesfubftantiæ, & ficpartes rei. oppofitum
â€grüm funt accidentia;& tamen ipfe lapis elt fubftantia Auerroisfuprainquarto textu, & 7.Metaphyfices & fu
etiam.12.Metaphyficesnotio primae fubftãtiæ,quæ eft fub praPorphyrium:quiainquit definitio,quæ &obftatex ma
ftantia,recipitur infccundis,vt finis,& ficineis rccipitur, teria,& forma,illgpartesfunt fecundumirem. definitiocö
Lud.BuccafiinPhyf.Arilt, L. ftam
82 Ludouici Bucaferrei
mansex genere,& differentia,vt ex animali, & rationali,& menidis,& vult reprehendere Platonem;qui malediffoluit.
partesfèundum intelleéìum,quia fimilia ex parterei,pon & hæc fuit caufà erroris, & huicalligatur ratio Zcnonis,
darur etiam:quia definitio elt inftrumétum,quo cognifci quam diffoluit,& huic confentit Xenocrates, difcipulus Pla
tur fimplex,& cognofcuntur res per intelleâum: ergo illae tonis.Plato confentit Parmenidi, & Xenocrates Zenoni,di
partesfioneruntfubftantiae,{ed accidétiaetiam: quia Auer. fcipulo Parmenidis: dixit ergo quòd Plato confentit Paf
£oesex Ariftotele,(eptimo Metaphyfices dixit, 9 fubftan menidi.& hgc erat fecunda ratio Parmenidis:quia fiens v
tianoneft vniuerfale: quia vniuerfàle eft commune pluri num fignificat:& contradiétoria nö funt fimul vera.de eo
bus:fub(lantia autem non.idco fubftantianoneft vniuer dem ergo ens eft vnum: quia fiens non fignificaret vnum,
fale.Ideo aliqui,vt Burleus accipit, quòd dicitur vniuerfàle fedplura,entia effent plura. Addit,& contradiétoria non
ex parte rei:quia dixit,quòd genus, & differentiafuntfub fùnt fimul vera;quia, fi contradi&oria funt vera,fequetur,
ftahtiæ;fedhoceft fàlfum.vnde vniuerfàliain duplicidiffe quòd etiam erit verum,nonenseft, plura effent cntia:quia
rentiapo(Tuntconfiderari vno modo. materialiter:alio mo omne,quod eft,ens eft:& quod nóeft,enseft,verum & cns
do,formaliter,pro eo,quòd fignificat. fi accipiatur materia eft, ideo entia effent plura. ideo ex illis duobus affumptis
litér,tunc vniuérfalia erunt accidentia:quia materialiter res coucludit cöfequens, fcilicet quòd ens fit vnum, & dicit,®
non eft,nifi qualitas,poffunt accipi formaliter,ideft profi Plato concedithâc rationem.Sed debetis dicere, quòd Pla
gnificato: quia forma non eft, nifi fignificatio, & tunc erit to concedit huic rationi,nötotali:fed tantum concedit af
fumptis,negatillationem;& fic Plato confentit Parmenidi:
íübftantia: quia vniuerfalia fignificat ipfâ indiuidua, quæ
funt fubftantia,& non aliud funt,quàm fua indiuidua,& fic quia concedit primam, & fecundam partem affumpti:fol
funt,fubßantiam fignificant;materialiter tamë fumpta ac uit autem rationem ficgandoillationem.& Plato hanc opi
cidétia.Sed dices, quomodo Ariftoteles ex genere,& dif nionem confutatindialogo, quiappellatur Sophifta: quia
ferentia arguit pluralitatem fubftantiarum: quia genus, vt dicebat Plato,quòd erat duplexensintelle&uale,& fen
animal,primo fignificat hominem;itarationale.fignificat fuale,intelle&uale eft proprieens:& ens fenfuale,quod eft,
hominem: quiavt docuit Ariftotelesgenus,& differentia vt materia quæ eft principiumfenfibilium:& talia impro
fumuntur ab eadem forma:quomodoergo,cum illa figni prie funtentia.ideo,quia videbat Plato effe plura entia,ne
ficant vnam fubftantiam, arguit plures fubftantias exillis? gauit illationem Parmcnidis. adducit fecundo, rationem
Secúdo,quia cum dicitur bomo, eft animal rationale, cum Zenonis,cui confentit Xenocrates: quia dat Zeno fequens
animal fit pars definitionis fubftantiae: ergo erit fubftãtia. Parmenidem preceptorem,quòd enserat vnum,& indiui
& cum prëcedat hominem in illo: ergo inftantialiter erit fibile.probat,quòd effet vnum;quia finon,nec effent mul
fubftantia;& tamen non fignificabit fuaindiuidua. oppo ta:quiâ multa conftant ex vnitatibus: fi ergo ens non cflet
£tum iam diximus.quid ergo dicendum?de primo dico,q> vnum: non ergo multa, ideoeftvnum.fecundoprobat, q>
reuera non arguit pluresfubftantias. Dicit Simplicius, 9. fit indiuifibile, quia fi quglibet parscontinui $it diuifibilis,
arguunt diuerfas fübftantias fecundum diuerfas partes de in infinitum,ideft in infinitas partes,& cum in tempore fi
fifiiti; (cdquæ funtpartesdefiniti: quia circumfcribunt eá nito non poffunt pertranfiri partes infinitae, fequitur,quòd
dem formiam.Dicò ergo, quòdnon fimpliciter infert plu motus nópoterit effe in magnitudine; fed motus eft in ma
res fubftantias; fed refèrt ad minus effe plures fubftantias: gnitudine,datur ergo pars indiuifibilis, fuper qua fiat mo
ergoad modum concipiendi: quiaequus,vthabet Princi tus.& fic enserit vnum,& indiuifibile: & appellat hanc ra
piüm fentiendi, fimpliciter fignificatfubftantiam, quæ eft tionem,ex diffe&tione: quia, fi non fit indiuifibilis magni
genus,vteft principium talisfcntiendi, fumitur prodiffé tudo, quælibet pars materiæ continebit infimas partes,&
Yentia.& ita eft eadem fubftantia in rem diuerfam fecundü fic non poterunt pertranfirehanc rationem, impugnat Ari
modúconcipiendi.de fecundo,cum dicis, animaleft prius ftoteles fextohuius.demonflrabitenim, quòdcontinuum
homine:ergoprimoerit fubftãtia.Dico,quòd illa proprie non componitur ex punétis, immo quælibet parslineæ eft
taseft tantùm fecundum inteJle&um:quia cum Arift.dixit diuifibilis. reuertiturad Platonem, g, male foluit argumé
in Prgdicamétis,illud eft prius,à quo non conuertitur fub tum Parmenidis:quia negabat confequens,&illationé. cô
fiftendi confequentia.ideo genus prius fpecie:quia non va futat Ariftoteles hanc folutioné dupliciter.primo,quiadi
let:eft animal érgohomo;fedbene contraloquitur depro cit, q, Platoputat non ens tolliâ natura,ideftens fenfibile
prietate fecundum intellc£tum,& non fecundum tempus: tolliâ natura ex ratione illa Parmenidis.dicit Ariftoteles,
quiagenuseftidem, quod fingulare vniuerfàliter acceptü, g) nontollitur ex illa ratione ensfenfibile: quiaParmeni
vt dicunt omnes optimi expofitores, quidquid dicat Bur desdicebat ens intelleétuale omne bonum,non tamentol
leus, qui videtur ponere, quoquopa&o vniuerfalia in reà lebatentiafenfibilia: quiafuntentia. fecundario, ita exilla
finguiaribusdiftinéta,& fic videturfequi Platonem, qui ratione nonfequitur,q> tollaturens fenfibile;(ed tantüpro
pofüit vniuerfaliain re;(ed hâc opinionem primo,& fepti batur,g, ensintelle&uale fit vnum.fecundo dato,q) fit du
imo Metaphyfices confutauit Ariftoteles. - plex ens.vnum intelleétuale:alterum fenfibile; non tamen
debet negare confequens: quia adhuc verum, eft y ens fit
L E c T io gyADRAGESIMA. vnum:quia& fi nó eft vnum numero; efl tamen vnüqua6
genere.itadupliciter reprehendit Platonem. '
VI D A M autem rationibus, &c.Textus
VT obfcurus,& Simplicius facit maximam có L E C. T I 0. XLI.
fufionem.mihividetut Ioánes omnibus ex
$$e pofitoribusclarior,quidicitpoftquam diffo N expofitione Ioanniseftdubitatio,quia di
?ÌÈ iuit Ariftoteles primiam rationem Parmeni - i:? Ariftotelescitat rationem Parmenidis,
dis,quæ erat, quòd noneft ens, eft nihil:quicquid eft præ M || ensfignficat vnü, & contradiétoria non funt
terens,eft non ens: ergo quod eft præterens:non eft,& di fimul vera:ergoens eft vnum:pofteaadduce
-

xit Ariftotelcs,q ratio Parmenidis peccabat in materia,& bat rationem Zenonisens effe vnum,& indiuifibile;fedvi
forma,vt dixit hic vult diffoluerefccundam rationem Par detur dubitatio, quæ dicit,9 Platoacquieuithuic rationi,
-

-
«
fcilicet
 Leétionesinj.Phyfic.Ariftot.
{cilicet quia conceditens effe vnum,& contradi&oria non
83
nidis,fequitur,q) non ens fit,ideft quod ens fenfibilefit.&
effe fimul vera: negabat illationem. videtur fecundum hâc haec eft verior expofitio. De fecundo dicit,g) Xenocrates
expofitioné concedere cötradiétoria efíé fimu! vera : quia non confentit illi diéto,immo ponit continuum diuifibile
cohccdit non ens effe: quia dicitens fenliblle effe, quod nó in infinitum;fed dicebat, quòd cötinuum aliquod erat in
eft ens:deinde dicebat ens intelleétuale effe vnum quomo diuifibile aétu: potentia tamen in infinitum diuifibile.& fi
do ergo concedit,quod contradictoria non fit fimul vera? dicas,fi id continuum diuifibileininfinitum: ergo aliquá
-Sccundo, quia nó eft abfurdum apud Parmenidem, quòd do diuidetur:quiafruftra eft illapotcntia,quæ non reduci
ens fit vnum genere:quia dicit,9 ens eft vnum, & vnú nu tur adaéü. dicit Simplicius, quod fenfusillius propofitio
mero:quia loquitur de ente intellectuali,quod eft vnum. nisnon eft, quod continuum fit diuifibile in ififinitum in
De primo dico,quòdilla non funt contradictoria: quia ens potentia, ita quòd illa potentia, nonrcfpiciat aëtum diui
fimpliciter, & non enstale,vt fenfibile, non funt contradi fum;fed refpicit aétum diuidendum:quiafemper continuü
&oria;fedens fimpliciter: & non ens fimpliciter: quia non poteft diuidi.velfecundo intelligit,quod datur magnitudo
ens fimpliciter negat omnem e(Ientiam, fed nonens nö ne infenfibilis per accidés : quia linea per femper eft diuifibi
gat omnem effentiam fed negatomne tale cns,ficutnos di lis in infinitü, ratione formæ habet magnitudinem termi
çimus,q»Socrates nó eftens,id e(l non eft tale,ens ficut ait natam:qnia omncsformg habent fuam magnitudinem de
Plato;elt tamen ens fecundum fe. & ita loquebatur Plato: ' terminatam: itaque nec in maiori poteft effe, necin mino
quia ens fenfibile, non eft ens,id eft non eft tale ens. Idem ri,& ita exponit.De tertio dicit Eüdemus,quod per ens in
defecundo,quia Ghoc non fit abfurdum Parmenidi, quòd telligit coelum:quia Parmenides appellauitens effe aliquá
ens fenfibile, & intelleótuale fic vnum genere;tamen Par do cns,idco dicebat illudens effè vnú, fcilicet vniuerfum
menides intelligit:q; ens fit vnum numero: quia de intelle etiam: quia af$imilauit Iphæræ vndequaq;ad medium ac
&tualiloquitur,quod eft vnum numero. Eft dubitatio Sim cedéti,& tale efl coelum: ergo proente intelligitur cœlum:
plicij:quia dicit Arifloteles,quòd Plato concedit,quòd nó & quia appellauit illud ens contiiiuum; fed coelum eftens
ens fit contrarium, dicit in Parmenide:quia, fi non ens có continuum:ergo dicit Simplicius, quod non poteft dcfen
- trariatur enti,abfurdum e(t dicere, quòd non ens fit: quia di:quia male afsimilaffet fphaere:quia tunc nöeffet coelum:
non dicit Platononens effe, nonens fimpliciter, fed dixit quia coelum effet corpus fphæricum, & non fphæra.etiam,
nonenseffetale,ficut Ariftoteles dixit,g) accidens eft non quia pofuit illudens effe immobile: coelum autem eft mo
ens,ideft non ens tale,id eft fubftâtia:quia eft effeétus fub bile. ideo alijdicunt, quodper illud ens intelligit animam
ftantiae.Secunda dubitatio Simplicij: quia dixit, g) Xeno rationalem : quia Auerroes impofuit Ariftoteli animam
crates confentit Zenoni,itaque concedit continuü non cffe rationalem eflc vnam numero;fed cöfutat hanc expofitio
diuifibile in infinitum?dicit ergo,quomodo hoc eftpofsi nem:quia dicit,quod illudensintelligit Parmenides perma
bile, quia cum Xenocrates fit virfapiens & mathematicus nens in fe,& indepédens. non ita eft anima rationalis: quia
negauit illud principium, g) cótinuum fit diuifibileinin depédet à prima caufa:Afpafiusexponit per illudens,quod
.finitum,quod non eft credendum. Tertio,quid intelligat intellexit ens commune fubftantiæ, & accidenti:& tale eft
Parmenides per illud ens, an coelum an primam intelligen vnum genere, ficut Ariftoteles pofuit.fedconfutaui hanc
riam,an aliquid aliud:quia eft diuerfitas apud Græcos, & fi expofitioné:quia taleens Parmenidis definitur:genus non
intelligat primamcaufam, tunc argumëta Ariftotelis nul definitur.etiamtale ens non prædicatur:genus prædicatur
$ius valoris funt. De primodicunt Simplicius, & Themi depluribusdifferentibus fpecie ideo quarto dixit Simpli
ftius, quòd cum Plato dixit,non ens effe, non loquitur de cius, & idem Cardinalis,& Auerroesin libro deftru&io
nöente fimpliciter;fed non ente,(ecundü quid,id eft quod num,quòd per illudens intellexit primam caufam,quæ e(t
tale non cnspoteffeffe,ficut dicimus,quod accidens eft nó vna numero.& fic dicit, penseft vnum numero.&appel
enstale, cum dixit oppofitüin Parmcnide, loquitur de non lauit illud omne: quia continet omnia in fe eminenter.a£
ente fimpliciter: quid ergo intelligit Plato per non ensta fimilauit fpheræ, dicit Simplicius, myftice.fed,quomodo
le?Thcmiflius dixit,q, intelligit quietem,& motum.idem, non exponit.Dico,quòd quoad hoc:quia,ficut fphærare
& aduerfum,'vtinSophiftadeclarat Plato,{unt tamcn en currit in feipfam: quia nóhabet principium, nec medium
- tiain fe,fed vocanturnonentia: quia non permanent. Por in finem determinatum, ita in illo ente intelleétus, intelle
phyrius dicit,q) per non ens tale intelligit materiam,& for &io,& id quod intelligitur, funt idem,idco fuper feipfum
mám.ideo dixit Auguftinus,fecißinos propc alterum te. reuertitur,ideoafsimilauit fphærg.dixit illudensefIecon
&ficcompofitum dicitur nonens,& ens non ens, vt ma tinuum,ficut caufa dicitur continua,& contigua fuieffe
teria participat ens,vtparticipat forma,quae eft aétu. dicit &ui,ita dicit,quòd tale ens fit contiguum generabilibus,&
ergo Simplicius,quid ergohabet antecedens contra Plato corruptibilibus.Sed dices,argumenta ergo Platonis, & Ari
•nem?ita etiam Ariftot.per non ens intellexit effe, ficut di ftotelis contra Parmenidem nulla erant: quia Platoargue
xit accidens non effe ens.ideo dicit Simplicius, 99 Alexan bat,gens nö erat vnum:quia dicebat, duplex eft mundus;
. deraliter dicit, g) pernonens intelligitens fimpliciter.fed intelleétualis,& fenfibilis.ideo cntiasüt plura,fecüdo, quia
quomodonö declarat Alexädcr3Simpliciusdeclarat: quia negauit confequcntiam Parmenidis, quòd ensefiet vnum:
Platodiuidebatensinensindependens:& dependensdiui quia in fecunda differentia erat ens.ita Ariftoteles argue
dit in intelleétuale,quod dependetà prima caufa,& fenfi bat,quòd ens non continuum: quia diccbat de fubftantia,
hile: & hoc ens appellauit fimpliciter ens: & deinde dixit & accidente,ideo plura eruntentia.etiam, quia ens non po
non effe fimpliciter;non tamen abfolute : quia dicebat non teft effe vnum numero indiuifibile,nec continuatione,nec
-effe ens,quod eft primü ens,ideo non hoc reprehendit Pla ratione:ergo plura erunt entia. Dicetis, quòd reuera illa
tonem,qjconcedit non ens effe fimpliciter. fcd dicit Sim argumentaparum cogunt aduerfus Parmenidem, fi intel
plicius,nó inuenitur in Platone,ideo mihi magis placet ex ligamusmentem Parmenidis,vt diximus,fed ipfi reprehé
pofitio Ioannis,qui dicit,q, Arifloteles non damnat Plato dunt tantum corticem verborum, ne illa verba præberent
hem,qnòd nonens fit:quia etiá ipfe Ariftoteles pofuit non occafionem errandialijs;& mos talisfuit apudantiquos re
gnseffe,fed damnat: quiadicebat,quòdex rationc Parme prehendere,fi malumpertenderentfenfum.
lud.Buccaf.Phyf.Arift. L z. Le&io
 Ludouici Buccaferrei .
L E C T IO X L II. inilaria,quiapofuitcaufam efficiétem. Empedoclespofuit;
litem,& amicitiam.& quia Anaxagoraspofuit mündum
T AVTEM {phyfici,&c.} Poftquam generariex illis fimilaribus;fed dixit non interiturum.Em
' reiecit opiniones eorum, quiponebaritens pcdocles dixit infinities generari,& corrumpi;litigantifti:
vnum immobile:quia illa opinionó erat na quia Auerroes.8.Phyficorum dixit Anaxagoram pofuif
Σά><3] turalis,qui dicebant ens effe vnú,fcilicet fub fe mundum interiturum.hic Ariftotelesdixit oppofitum:
flantiam primâ abftra&am,& negabant naturam:quiane qui vitarunt in verba Ariftotelis,fàciunt maximasintrica
gabant motum,cuius principium eft, natura: nunc vult re tiones.Sed dicatis vos,quòd Auerroes errauit ibi:quia op
citare opinionem illorum, quinaturaliterloquuntur, & fi pofitum hic dicit Ariftoteles.fed dicetis,cur applicauitcö
aliquiponebãt vnum principium. dicebant enim illudeffe traria principijs Anaxagoræ,cum Empedocles pofueritil
vnum ens materiale. & primo proponit arguere cötra eos, la principia contraria efle?Dico,ficutdixiin 6.textu,cüdi
qui ponunt vnum principium, fecundo,cótra eos qui plu cebam,quòd illud verbum,aut contraria, applicabat Ana
ra,& infinita ponunt,& dicit, qui dicuntvuum effe princi xagorae, non autem Democrito: & quòd attribuit contra
pium materiale omnium rerum, aliquidicunt, q> eft vnum ria principijs Anaxagoræ:quiaipfepofuit in fuis principijs
ex tribus elementis, velaqua, vel ignis, vel aer: nullus po omnia contraria,& quoad primasqualitates, & quoad fe
fuit terram propter difficilem fui alterationem. aliquispo cundas,fcilicet quoad odoré,& fàpórem. Empedocles au
fuit aliquod medium inter duo elementa:aliqui, vt Anaxi tem pofuit illa elementa contraria, quoad primas qualita
mander, principium incertum, fubftantiam generationis. testantum:ideo attribuit Anaxagorae,non Empedocli,nec
aliquiponunt, quòd illo principiogenerentur omnia cor Pemocrito,vt etiá fupra dixi intextu o&auo. videtur au
pora non alteratione,fed motulocali,fcilicet congregatio tem Anaxagoras, non refutare opinionem ponentium in
ne,& difgregatione.& fic Ariftoteles,& omnes philofophi finita principia naturalia:quia cöfutato, quòd principianó -

conueniunt, quiponunt duo contraria cum vno fubie&to: poffunt effe infinita,& quòdnonpoffunt effe vnum, relin
& aliquiponunt contraria ex parte fubie&a denfitatem,& quitur, quòd principia naturalia erunt finita : dicitergo,g>
raritatem:aliquiponunt contraria magis vniuerfalia,& di Anaxagoraspofuit pluraprincipia infinita,&adfcribit häc
cunt effe exceffum,& defe&um:quidam ponunt huiufmo opinioné illi,etfi alij fuerintillius opinionis, vt Democri
di contraria,vt Plato, magnum,& paruü,licet differat Pla tus; fedafcribitur Anaxagorae:quiâ præcipuus fuit in illa:
to ab alijs: quia alijponunt duocontraria ex parteformæ: quia pofuit principia multitudineinfinita,& fpecie:& di
Platopofuit talia duo principia, vt circumfcribuntfubie xit talia efle fimilaria,commixta & infinita:& probat fuam
&um aliquod,fcilicet materiam primam: ponit etiam Pla opinionem duplici ratione.prima, ex nihilonihil fit,& in
to caufam efficientem,{cilicetideam, quæ eft exemplar rei hoc cöueniunt omnes philofophi.ideo Parmenides dixit,
producendæ.Alexander dicit,quòd Plato pofuit materiam quòdeft tantum vnum ens:quia vel illud generaturexni
primam principium,nedü fenfibilium, (ed etiam idearum, hilo, vel ex aliquo.fiex nihilo,hoceft falfum:quiaexni
& intelligibilium.obijcit Simplicius Alexádro:quiainin hilo nihil fit:fi ex ente,erit ergo ens ante ens. dicit Anaxa
telligibili corporenonpofuit materiam, ideotalismateria , goras, fi nihilex nihilogeneratur,relinquitur, q, res natu
non cft communis æternis,& corruptibilibus, ideo Simpli ralesgenercntur ex fibi aliquointrinfeco,quia non apparet
cius dicit,quòd Platopofuit materiam communem gene aliquod extra.ideo res naturales non vere generantur,nec
,
rabilibus,& corruptibilibus:&pofuit caufam efficiehtem, corrumpuntur, fed congregantur,& feparantur.fed dicit
fcilicetideam,quae eft exemplar. & Simplicius,quoad ver Anaxagoras,quomododicimus,quòd hoc vel ex fe fit,vel
banotat: quia dixit Ariftoteles in igne denfius, aere vero excarne, cum omnia fint commixta? dicit,quòd dicimus
fubtilius, non dixit rarius aere,vtoftenderet,quòd denfi ab elemento prædominante,carne,& addit verbum abfcu
tas reducitur ad crafsitiem,& rariusadtenuitatem.in præ rum,quòd bifariam fumiturgeneratio, velalteratione, vel
dicamentisvero,quòd rarum,& denfumnonfunt in præ fegregatione.Sed dicetis, quómodo hoc poteft effe3quia fe
dicamento qualitatis,fed in prgdicamentopofitionis. Sed gregatioeft motus localis:alteratioe(t motus ad qualitates;
dices,cur Platonominauit materiâ nomine magni,& par quomodoergogeneratio fit ex alteratione,& motu loca
ui£dicit Simplicius, quòd ideo nominauitillam duplicino li?ideo dicit Porphyrius, quòd illa verba non funt referen•
mine,(cilicet magni,& parui: quia myftice loquebatur;ja daad Anaxagoram, fedad Democritum,& Anaximené;
materia fuinaturaeftinformis,& expers quãtitatis,ideoäp quia Democritus poncbat generationéfegregatione. Ana
pellauitparuü. appellauit magnum, quiaipfaeft, quæ prius ximenes vero dicebat generationem fieri alteratione.fed
recipit quantitaté,quàm alias formas,vt dixit etiam Auer Porphyrioobijcit Simplicius: quiaiquit Simplicius quòd
roes indefubftantiaorbis.aliter dixit Ioannes, quòd Plato Anaxagoras dicitgenerationem fieri alteratione,& fegre
imitatuseft mentem Pythagoricorum : quia ficut ipfipo gatione,ideo dicit cum Alexandro, g, verba funt referen•
nebant numerum principium rerum,ita Plato circumfcri da ad Anaxagoram.Sed dices alteratioeft ad motum quae
pfit materiam duplicinomine:quia ficutforma aßimilatur lis,fegregatio ad motumlocalem.ideo dicit Simplicius cú
vnitati,ita res dicitur vna per formam, ideoforma dicitur Alexandro,q, Ariftoteles primode generatione dixit,®
vna:& quia numerus recedens ab vnitate primus eftbina Anaxagorasignorauitpropriâ vocem: quia aliquando di
rius,ideocircumfcripfit materiam numerò binario,fcilieet xitgenerationem fieriàlteratione,aliquandofegregatione.
nomine magni,&parui,& appellauiteam nomine magni. Amplius{autem ex eo,quod.}Ponit fecundam rationé:
Numerat modo eos, quidicebant principiaeffe plùra, ' quia dicit,videntur contraria exfeinuicem fieri, vtcalidú
vt Anaxagoras,& Empedocles; fed differunt: quia Ànaxâ exfrigido,humidum ex ficco,& album ex nigro, cum cô
goras ponebat Principia multitudine,& numero,& fpecie trarianonpofsint feinuicem generare, fed magis feinteri
infinita:& taliafunt corpora fimilaria,vt elementa,fanguis, mant: neceffe ergo quòdin vno contrariorum infit alte
os:& fimilaria dicebatilla effe principia omnium rerum. rum,vtin nigro álbum, & ficdealijs:reftat ergo verù efie,
Empedoclespofuitprincipia effe fimiilaria; fed dixit tátum quòd principia fint fimilaria,& commixta mültitudine,ac
efIequatuor clcmcnta. Anaxagoraspofuit etiam mixtaG. fpecicinfinita. Scddicetis,quomododixit,quòdinfinito
v--- - -

' -
-

praedom
 Lectionesinj.Phyfic.Ariftot.
praedominatur aliquid:quia dixit, quod appellatutà prædo dicunt Latini, quòd duplex eftlogica vhadocens, fcilicet
iminante,& fi fic commixtum exinfinitis partibus,tanquã
à prædominantibus contraria. infinito enim nihil praedo
minari poteft: ergo nöeft vcrum eius di&um. Dico,quòd
reuera infinito nihil prgdominatur, fed dicit g) aliqua prg
dominatur,quo ad fenfum refpe&u aliarum partium.
L E cT Io XL III.
? N FINITTM fecundum.} quodin
ÉH finitü recitauit opiniones Anaxagoræ,hoc
1 loco vult illam euertere, & in tertio cglicu
% riofe hancperfequitur,& pluribus argumé
¤¤¤* tis vtitur aduerfus Anaxagoram:quia plu
reserant fuppofitiones,ideopluribusvtitur argumétis.pri
ma erant, quòd erant infinita corpora fimilaria, inuicem
commixta, & infinitum nópoffuntfeparariabinuicem,&
infinita multitudine,& fpecie,ideo dixit, quòd nó erat ve
ra generatio rerumnaturalium, fcd magis fegregatio, oc
curritergo Ariftotelesprimo illi fuppofitioni,quòdinfini
ta fint corpora fimilaria fpecie,& multitudine:&arguit fic.
infinitum qua infinitum, ignotum eft : ergo omne infini
tum eft ignotum: quia valet ex reduplicatiua inferre vni
uerfàles, vt fecundo Priorum: quia valet homo, inquátum
homo eftrifibilis:ergo omnishomo eftrifibilis: & ita va
let de infinitoin infinitum, in quantum infinitum fcirinó
poteft quo nullum infinitum. duplex enim eft infinitum,
vnum fecundum quantitatem cötinuam,vt ponebat Ana
ximenes, qui dicebat principium effe indeterminatum,&
finitum:aliudeftinfinitum fecundum quantitatem difcre
tam.fi ergo Anaxagoras ponitprincipia infinitafimilaria:
ergo erunt ignota:ergo & compofita:ergo& compofita ex
caufis:quia fcire arbitramur,cum caufam cognofcimus.fed
cum caufae fint infinitae,ignotæ funt: ergo & cöpofita erüt
ignota.& fic auferuntfcientiam naturalis.fedhuic obijcit
Porphyrius:quia omnisdemóftratiodebeteffe exproprijs
conclufionis demonftrandae.fed ifta non procedit ex pro
prijs;quia etiam procedit aduerfus Democritum: quia pro
batprincipia infinita multitudine,& ita Leufippus:quomo
doergo demonftratio Ariftotelis eft demonßratio?fecun
dc, dicit Simpliciusex verbis Anaxagoræ, quòd hgc ratio
non cogitaduerfus oppofitiones eius:quia Anaxagoras po
nebat illa principia infinita quo ad nos,fecundum naturam
autem finita.& probat hoc Simplicius:quia dixit, mens di
uina fecernit hæc ab inuicem: ergocognouitea: ergofunt
finita fecundum naturam.de primo dicit Porphyrius , g/
reueranoneft demonftratio: fedeft ratiodialeética prò
cedensexcommunibus.fedPorphyrio obijcit Simplicius,
& Alexander:quia hgc rationoneftcommunis Democri
to,& Leufippo;fed tantum propria Anaxagoræ: quia De
mocritus ponebat principia infinita in multitudine, fed
Anaxagorasquoad fpeciem,ideopropria ei.fednonintel
ligo Simplicium;& mirãdum eftdeeo:quia ratio Porphy
rijftat: quia Ariftotelesdixit infinitum, quà infinitum eft
ignotum:ergoomne infinitum eft ignotü:ergo ratiocom
munis etiam Democrito:etiam quia dicebat Anaxagoras,
quòd principia erant infinita & quoad multitudiné,& quo
ad fpecies:fecüdo, quia dicit quòd Democritusnonpofuit
principia effe infinita,quoadfpecies:fàlfumeft;quia etiam
iecundum fpeciem pofuit infinita; fed dixit differre figura
talia corpora le&ilia, quæ figuræ apudipfum funt infinita,
ideo ratioerit communis vtriq;,ideodico, vt Porphyrius,
Ioannes,& Auerroes,quòd hgc ratio eft diale&ica:& dicit
Auerroes verbanotanda,hoceft, quodvult dicere,quod poteft generăricüm capitéinfinito, fcdcumdctcrminato.
85
quam docemur, alia vtens, qua vtimur in alijs fcientijs.&
logicequam docemus,eft finis& fubie&ü,vtdixi,& mo
dusfciendi per quem intelligit logicam: etiá quia talis mo
dus fciendi ducit nos in cognitionem ignoti: & ignotum
tripliciternotificatur:quia vel eft fimplex, vel complexü.
fi fimplex,notificatur definitione,& diuifione: fi cómple
xum, notificaturargumétatione,quæ eft quadruplex.ideo
Ariftoteles docet definire,diuidere,& arguere.logicavtés
efteadem cum docéte, differt tantum ratione:quia dicitur
vtens,vt eft habitus,quo vtorinalijs fcientijs,vndedicitur
fifcientiæ debenteffe fcientiae,oportet quòd vtantur logi
ca: quia nemofcit, quodnefciat fe fcire: vnde fidubitat.fe
fcire,nófcit:& cum fcire fit per definitionem,diuifionem,
argumentationem;vnde fiquisnonfcit fe definire,nonha
bet fcientiam, fed habitum;ideoiuriftae non habent fcien
tiam; fed tantum opinionem : quianefciunt fe definire,&
diuidere:quiaignorant definitionem,& diuifionem,&ar
gumentationem:& eadem met diftinétio datur departelo
gice,fcilicetde diale&ica.quia veleft docens, & ficeft fu
bie&tideterminati: quia,cuius fubie&um eft fyllogifmus
topicus, eft dialeética vtensilla, qua vtimur in alijs fcien
tijs,& ifta non habet determinatum genus fubiecti: quia
in omnibus fcientijsingreditur. dicitur etiam ratio diale
&ica; vt accipit propofitionem in logica declaratam: & in
alijs fcientijs vtitur exemplo, ficut iltapropofitio: infini
tum,quàinfinitum,eftignotum: accipitur inprimo Pofte
riorum.& hic caufa vtitur,ideoratioeft diale&ica:duoer
go,vt Porphyrius,Ioannes,& Auerroes quòdilla ratioeft
communis:quia procedit excommunibus: quia accipit il
lam propofitionem,quòdinfinitum, quainfinitü eft igno
tum,quæ communiseft Democrito,& Leufippo, non fo
lum Anaxagoræ, vt dicebat fimplicius . de fecundo dicit
Simpliciusadhuc ftatargumentum Ariftotelis: quiafiilla
principia funt infinita, quoad nos funt nobis ignota: & fic
compofita exilliserunt ignota:& ficfcientia naturalis nul
laerit. . Amplius fecunda ratioad fecundam fuppofitio
nem, quæ dicebat, quòd corpora fimilaria funt inuicem
commixta,inquit Ariftoteles,impofsibilis eft haec fuppo
fitio prima,ratio eft ifta omnis forma naturalis fecundum
fpeciem, qua valetindeterminatoquanto fùbfiftit;& eft,
ideft omnis res naturalis habet fuam maximam quanti
tatem,fubqua poteft generari,& materiam, fub qua potcft
generari:& probat Ariftotelesinduétione: & primointo
to, quiatotum eft fecundum determinatam quantitatem,
& ita fuppofuit indu&iuæ in toto, & in toto artificiali,&
naturali:quiain artificialibus ferra non fit ininfinitum fe
cundum magnitudinem,necfecundum paruitatem:quia fi
fic careret fine,propter quem fa&ta eft:& itain artificiali
buscæteris, ita de toto naturali: quia omnino fecundum
funaturam habet determinatam quantitatem,quoad ma
gnitudinem,'quia non poteftpertingerevfquead cœlum;
etiam licet habeat minimam quantitatem, fub quapoteft
generari. ideo Ariftotelesinlibro degeneratione anima
lium, quærens cur fiuntpluresfaetus exillafuperflua ma
teria & non fiattantum vnus fœtus, dixit, quòd non po
teft generarivnusfaetus: quiadeterminata eft magnitudo,
fub qua poteftgenerarihomo.ideopluresgcnerantur fae
tus.itain plantispatet,& Ariftoteles,quafi omittenshanc
rationem,fumit induétionem de partibus:& partesfuntdu
plices,veldif§imilares,velfimilares.oftendit,quòd de fimi
iaribus,& di(similaribus non fit vera fuppofitio: quia ho
mohabet caput,quodeftpars heterogenea: quiahomo nó
probat
86 Ludouici Buccaferrei
probat de fimilaribus,quòdipfae habentdeterminatâ quan quia cuius partes augenturininfinitum,ita&totum,fed
titatem: quia fi partes crefcunt infinitum, & totum cref:it totum viuens non poteft augeri in infinitum : ergonecpar
etiam;quia fios,caro decrefcunt ininfinitum : ergo & to tes,ita nec poffunt in infinitum diminui:quia etiam totüm
tum. itá fi partes diminuantur in infinitum: ergo & totum; viuens diminueretur, itapartes fimilares non poffunt auge
fed totum non poteft nec crefcere, nec diminui in infini ri in infinitum:quia fific,& partes dißimilares: quia ex fi
tum, vt planta,&c.ergo nec partes. & ita Ariftoteles pro milaribus conftant, quod tamen eft falfum, neciilæ partes
bat ex partibusillam fuppofitionem,& dicit, fipartes cre poffunt in infinitum diminui: & ita erat de artificialibus
fcunt in infinitum, & totum etiam primus fenfusefl: quia vt dicebat Ioan.Grammaticus. Secúda fuppofitio,quia di
Ariftoteles limitat propofitionem: quia non eft verum de cit, quòd corpus infinitum ablatione infiniti abfumitur,id
partibus effentialibus: quia partes eflentiales, fcilicet ma eft menfuratur, vtexponit Ioannes: quia corpus infinitum
teria & forma non augentur,etiam quia in parteseffentia menfuratur finito: quia maior quantitas menfuratur mi
lesnon diuiditur totum.primodicit Ioannes, fed in partes nori,& dixit affumitur:quia metiédo partcsinfiniti multo
integrales.ideo non eft vera fuppofitio de partibus effcn ties affumitur,& fic affumitur in infinitü:ex iilis ergo dua
tialibus,fèd de integralibus.duplex fenfus, quòd nec eft vc bus fuppofitionibus arguit Ariftoteles: quia dicit, çum fe
ra de partibus integralibus omnibus: quia caro in manu di paramus carnem ab aqua continuo, cum quælibet caro fub
uiditur in infinitum, & diminuitur itidem ; tamen totum fiftat,& illa,quæ fecernitur, non poteft efie minor materia,
non,fed vera de partibus integralibus, quæ funt in aétu,& & fic in illa aqua erunt infinita magnitudine æqualia,fcili
nonquæ funt in potentia partes,hoceft diáum, cuius par cet ad minimum, & fic ex ablatione finiti non affumetur fi
tes poffunt per fe fubfiftere.in talibus eft vera fuppofitio nitum.oppofitum dicit mathematicus.fi ergo dicctis,quòd
departibus inpotentia,ideft quæ nonpoffunt perfefubfi pofTunt fecerni infinitæ partes carnis ab aqua, fequetur ab
ftere non eft vera: partes autem a&u funt, vt manus,bra furdum dictum.fi dicetis, quòd non poffunt fecerni, dabi
chium, quæ per fe poffuntfubfiftere:partes potentia funt, tur ergopars parua aquæ ex aqua non poterit fecerniaqua:
vt minimum minima carne, & minimum minimo ofle.& ergo non quælibet pars fimilaris mifcetur parti fimilari,
fic de alijspartibus,quæ non poffunt fubfiftere.Tertia ex cuius oppofitum dixit ipfe: probat ergo Ariftotelesper có
pofitio, quòd Ariftoteles referathæc verba ad Anaxago tradiétoria: quia dicit vel exilla aqua fecernentur infinitæ
ram: quia ille pofuit in omnire naturali debere dari mini partes carnis, vel non ex vtroque membro fequuntur ab
mum,& ita pofuit: quia, fi non pofuiffet infeétile corpus furda.dabitur ex Simplicio:quia Ariftoteles dixit dari mi
poffe diuidi,& fic non poterit effeprincipium:quia princi nimam carnem, quae pofsit feorfom fubfiftere, quia mini
pium debet effe gternum, quod ideo pofuitcorpus in feái ma non poteft dari, & dealijs:eft ergo dubitatio, quia om
ie.& ideo Ariftotelesreferebat ad Anaxagoram, quòd fup necorpus naturale eft continuuum: quia quantum,& om
pofitio effet vera,quòd in renaturalidetur maximum & ne continuum eft diuifibilein infinitum: omniscaroin fua
minimum.Eft aliud verbum, Fru&us. Alexanderexponit fpecie poteft diuidi, & totum eft maius fua parte: ergo non
femen:fed ei obijcit Simplicius, quiafemen fecundü Arft. datur minima caro,& ita non datur minimum corpus.fe
enumeratur intercaufaseffe&iuas.ideo euanefcitillecalor cundodicit Simplicins: quia Ariftoteles laborat, quòdom
feminis,ideft fpiritus generatiui, & nonfit pars totius,fed nis forma fit indeterminata quantitate,& Ariftoteles pro
pro fru&uintelligitpericarpion.ideft carnem illam inuo bauit in partibus,& non debuit laborare in hacfuppofi
iuentem fru&usipfos:fru&us autem appellatur καρτία,& tione: quia Anaxagorasillam concedit: quia pofuit princi
tale pericarpion poteft effe parsplantæ materialis;fedfe pia fimilaria effe perpetua, quà principia. & talia dicebat
mennon poteft effe parsplantæ : quia tantuma&tiuæ con etiam infe&ilia: quia fidiuiderentur, non effet aeterna.ter
currit,& euanefcit.ideo pro fruótupericarpionintelligen tio, quia dicit Ioannes, quòd illa conditionalis eft falfa,
dum,vtdicit Simplicius,& bene. quòd fiin infinitum defcrefcitpars vnius, quòd & ininfi
nitum decrefcit totum: quia dato,quòd partesdecrefcant
L E C T IO X L IIII. ininfinitum fecundum magnitudinem, poffunttamen au
geri fecundum numerum.&totum non crcfcit in infini
XPONEBAT nobis Ariftoteles opi tum.fecundo, quia os,&caro poffùnt minuiininfinitum ,
nionem Anaxagoræ, qui dicebat principia & totum non minuetur in infinitum: quiapartes difsimi
\ rerum naturalium effeinfinita, nedum mul lares nonpo{funt augeriin infinitum : quia illæ partes dif
3. titudine,fed fpecie etiam,&pofuititacom fimilaresnonhabent figuram:& fic habent determinatam
* mixta,quòdinfinitumpoteratfecerni:& di quantitatem; partestamen fimilares poffunt augeri in in
xit omnia corpora naturalia generari fegregatione fuarum finitum. quarto, quia Ariftoteles dixit, quòd fruétuserat
partium . reprehendebat Ariftoteleshanc opinionem,& parsplantæ. exponebat Alexanderprofruétu,ideft femë.
Primo occurrebat primg fuppofitioni,inqua dicebatprin fed Simpliciusobijcit,& dicit,quòd nomine fruétus intel
cipia effe infinita fimilia,&ininfinitum poterunt fecerni ligit principium,ideft caro illa,quæ fehabet,vt materiage
reliqua corpora naturalia: quiadicebat Ariftoteles, quòd nerationis:illi frnétus fehabent, vt caufa effe&iua.haec ex
non eft verum: quia omnis forma naturalis eftindetermi pofitio habet dubitationem:quiaTheophraftusdicit,pri
natiuo quanto,& probaturindu&ione:quia homo non po mo dehiftoria animalium primo, quòd fru&usin planta
teft generari fub quantitate milij,necfubquantitate totius non eft pars plantæ: itaquepomum non eft parsplantae, fi
mundi: itaque homo habet determinatamquãtitatem,fub cutfætus non eft pars mulieris;fedfunt agnata. & ita dixit
qua poteft augeri, necpoteft augeriin infinitam quantita Galenus.1 i.de quinto med.quia agnata dupliciafunt, vel
tem,nec minui,ita de plantis contingit,& Ariftotelespro funt eiufdem fpeciei, ficut lana refpc&tuouis. etenim à na
bat de partibus:quia diccbat,caput requirit determinatam tura nafcitur in oue.aliqua funt agnatanoneiufdem gene
quantitatem, fub qua potcft augeri. itaque fub minorinon ris,vtvifcusrefpe&u aliàrum plafitarum.deprimo, cum di
poteft generari, nec poteft augeriininfinitum: & probat cis, corpus naturaleeft diuifibileininfintum, dicit Ioan
Ariftoteles quòd partes non poffunt augeriininfifiitum: nes,quòd Poteftaccipicaro,vtcorpuscontinuum:& ficet
diuifibilis
@{
Lectionesin.j.Phyfic.Ariftot.
diuifibilis ininfinitü,& non datur minima caro, & ita re
87
Ät
ftotelis nullum erit.dicit Simplicius,q, adhuc ftat argumé
fpeétu materiæ eft diuifibilisininfinitú: quia materia nul tum Ariftotelis,quia periret fcientiafiaturalis: quiaex quo
lam fibi determinatâ quantitatem determinat. idco primo illa principia funt infinita, ideo ignota,& ita res naturáles
¥
cœli definiuit corpus naturale diuifibile in infinitum refpe erüt ignotæ: quia arbitramur fcire,cú caufas cognofcimus.
&u materiæ: & hoc paéto non datur minima caro.ipoteft etiam ftat argumentum: quia accipimus partem minimam
confiderari caro,vt fub propria forma, & fic habet deter nigri,an ex illa parte fecernitur nigrum,& fic quod rema
minatâ quantitatem.ratio eft, dicit Simplicius,'& Ioannes: nebiterit minimum minimo,quodeftabfurdum. fi nó er>
quia vnumquodque determinat fibi determinatâ qualita go nec aliud poterit fecerni ex eo,fcilicet album, quod c6
té: quia homo determinat complexioédeterminatam'. ita mifcetur ei : quia fecundumipfum cötraria etiam inuicem
etiam forma naturalis cum determinat,debet determinare mixta.fecundo, quiacerebrum eft membrum organicum,
propriam qualitaté,& fic omnes formae naturales,Gue fint vt dixit Galenus;nöergo fimilare,vt dicit Arifloteles.Di
fubftantiae,fiue qualitates, habent determinatâ quantitaté. catis,quòd Ariftoteles accepit hic proexemplo, velg, acce
De fecundo dico, q) Ariftotelesprobauit illi fuppofitioné, pit illam medullaré fubftantiá,& fic videtur fimilaré; quia
vt oftenderet illä fumi non tátum ab Anaxagora,fed etiam quglibetpars fubftãtiæ medullaris eft fubftãtia medulläris.
fecundum rei veritatem,ideo nó fruftra laborat. De tertio Nequaquam auté.} hic Arifloteles obijcitquarto Ang
dico, g) accipit numerum determinatum partium, exqui xagoræ:quia dixit, quòd quodlibetcuilibet mifcetur mc
b us conftatcaput. fi dicas, pofiunt augeriillæ partes fecun do, quòd quælibet pars fimilaris poteftfepararià qualibct
dum numerum,verum efl.fed Ariftoteles non ita accipit, parte fimilari ÈÈ fuppofitioni Ariftotelis dupliciter,
fed accipit numerum determinatü partium, ex quibus con quiainquit,re&telixit;fed non fcit,quid efthocdiétum.
fkat totum ipfum,& dicit, q fiillæ partes in infinitum de Dico , quia Anax}goras ponebat fimilaria tam fecundum
c refcent,ctiam & totü. Defecundodico negando,q) partes fubftantiam quj* fecundum accidens:& fic verum eft,q,
fìmilarespofiunt diminuiininfinitü:quia illæ partes deter fimilaria,idef\\ccidétia nó poffunt fepararià fimilaribus,
minant fibi minimáquantitatem.fecnndo dico, g) & fi illæ ideft fubftantijs,fed non eft fcite di&tü,id eft non aßigna
p-artes fimilares poffunt diminuiin infinitü;tamen illa có uit verâ caufam.fcire enim eft rem per caufam cognofcere.
ditionaliseft falfà per accidens: quia partes illg nö detcrmi quia dicebat Anaxagoras, quòd nópoterunt feparari: quia
nant fibi figurâ:totum auté determinat.idco totü nópoteft funt commixtailla fimilaria; (edhoc eft falfum:quia pónit
augeri,fed partes,De quarto dico,g) reuera fruétus,etiá ca accidentia fimilaria; tamen non mifcentur cum fùbftantia,
ro,nó funt partesplátæ propriae. fi Ariftoteles appellauit il vt primo degeneratione dixit Ariftoteles,quia mixtioeft,
las partes, improprie appellauit,idco accipiatisloco exépli. cum partes fubftantiales mifcentur: non auté accidens mi
fcetur fubftátiæ,& complexioeft finis mixtionis, dixit Ari
L E C T IO XL V. {toteles primo degeneratione,vnde fimifceatur aqua fer
uentifsima cum frigidißima,non fit mixtio,ifti tamen vo
35i D hgc autem fiomne.} Arguebamusau lunt probare dariæquale ad pódus; fed illa non eft mixtio:
É|| tem aduerfùm Anaxagoram: quia dicebat, quia mixtioeft corruptorum vnio. ideo elemcnta tantum
A§i omnia corpora fimilaria inuicé cómifceri, virtualiter remanent. quidquid dixit Auerroes, qui voluit
\§|| itaq; quodlibet ex quolibet fecernatur;reie elementa formaliter remanere.fcddehac quaeftione quin
A] citAriftoteles primo quia dicebat ad hoc fe to huius dicemus: nó ergo illa vera caufa,quòd accidentia
quiprincipiaeffe infinita,fed cum de infinitis nulla fit fcié non poffuntfeparari, quiafunt commixta fubflantiæ: quia
tia,periret etiam fcientia naturalis,dixit fecundo,® quæli nonfunt cómixta,vt diximus.Obijcit fecundo,quia méns,
betpars fimilarisnon potcftfecari ex qualibet Parte : quia quæ eft,vtcaufa efficiens, ftolida erit: quiatentábit faceré
datur minima magnitudo,fub qua generatur caro, & maxi impoßibilia, cum tentet feparare corpora fimilia ad inui
ma,fubqua augetur:accipiatur ergo minima;an ex illa po cem. hoc enim eft impofsibile, cum fint infinita infinities
tefì fecernialia portio.& fifici caro ergo remanenserit mi cómixta, vt dicebat Anaxagoras.obijcit Simplicius, quia
nor minima.quodimplicat contradiétionem,finonpoffu dicit,g) mensnonintendit feparare illa fimilaria, fcd exil
musfecernere aliâ portionem carnis:neq;poffumus fegre lis producere res naturales.ideo mensnoneft ftolida. fecú
gare aliud corpus fimilare: quia in omnialio corpore fub doquia Platoin Phædonein perfona Socratis rcprehendit
latoineft caro: quiacorporafuntinuicem cómixta: non et Anaxagoram, quòdnonpofuit mcntcm tanquamcaufàm
goverum eft,g, ex quolibetcorpore fimilaripoßit fecerni efficientem:quid ergohic dicit Ariftoteles,qjpofuit men
quodlibet fimilare, fidicas, g) excarne illa fecernitur, (ed tem.Deprimo dicit Simplicius, fiita eft, Ariftotelestantü
iila,quæ remanet, corrumpitur. & ita ait Simpliciuserrafle reprehcndit corticem verborum. De fecundo dico,quod
Anaxagoram ponentem illa corpora efle Principia rerum Plato dicit,quòd non meminerit mentis,fed dixitquòd nó
naturalium:quia principia funt gterna, illa autem corrupti vtitur eain proprietatibus rerum,fedbene eam ponebat;
bilia,quia diüifibilia. Tertium argumentum: quia feque fed cum caufam reddebat,recurrebat ad caufasmateriales,
retur, quòd incorpore finito effent corporainfinita actu, & omittebat métem.quintoobijcitaduerfus Anaxagoras,
& nedùinfinita, fed etiam infinities infinita fpecie diftin quia dicebat,quòd generatioeft fegregatio rei inexiflétis.
&ta,& ficinfinita corpora erunt infinito corporeinfinities dicit Ariftoteles,fialiquádo ita eft,non tamen femper be
infinita: quia in quolibet corpore funtalia corpora fpecie neex Pluribusfruftris luti fitlutum,& ita ex pluribuspar
diftinétainfinita.& fic fequitur, quòdinfinitü erit maius tibus domus fitdomus;nontamen femperitaeft: quiäaer.
infinito: quia vna portioeft maior altera: & cum quælibet generatur ex aqua,& non fegregatione,fedalteratióne,cu
infinita cóntineat corpora, vtræqueinfinitæ;& tamen vna ius fignum dicit Simplicius:quia ex vno cyathoaquæ fiút.
erit maioraltera: tameninfinitum noneft maius infinito: plures cyathiaeris: quomodoergo aer fecernitur intanta
quia maius,& minus competunt quãtitati finitæ, fialiquis quantitateexaqua? ideo non omnisgeneratio fit fegrega
dicat, quòd Anaxagoras pofuitilla principiainfinita,quo tione partis inexiflentis,& fialiquádoitaaccidat.nüc mo
sdnos,fedfinita quoad naturam.& ficargumentum Ari docomparatopinionem Empcdoclisad Anaxagorâ: quia
. * fupra
88 Ludouici Buccaferrei -

fupra de illis mentionem habuit,& dixit,quòd illa Empe teria prima;&produ&aàprimoopifice.etiam alia corpora
döclis eft reâior, quia pofuit principia finita, jilla Anaxa cœleftia produétaetiâ à Deo:ex nihilo ergo dabitur crea
goræ, quiinfinita, primo , quia infinitum, vt infinitum eft tio.Dico,quòd animailla etiam improduéta,idco nócrea
ignotü,& fìc res näturales erunt ignotae,fecundo,quia fru tur, & ita anima intelleéiua eft improdu&a:quia vna nu
{ira fiunt per plura,quae poffunt fieri perpauciora,& aeque merofecundum Auerroem.non enim poteftmultiplicari
bene.fedper principia finita, ita res naturales fiunt,vtper anima intelleétiua : quia effent tot animæ intclle&tuales,
infinita, & riielius ì ergoilla oppofitio Empedocliseft re quot indiuidua,'quod falfum eft, quoniã apud Ariftotelem
&ior. Dixit Ariftot.quod egoömifi,quòd impoßibileeft non daturalius ftatus: quia aliquando plura moriuntur cor
feparare quodlibet córpus fimilareà corpore fimilarira pora,quàm nafcantur.etiam erat ratio Auerrois.12.Meta
tiöne quantitalis; quia cumlibet datur minimum fecundum phyfices,quia dicebat omnis multiplicatio prouenitex ma
fpeciem fuam nec ratione quantitatis,ideft ratione acci teria: quia poteft diuidiin diuerfaspartes', cum autem ipfa
dentium: quia Anaxagoraspofuit etiam accidentia fimila non deducatur cx potétia materiae:ideo vna eft,& impro
ria,quæ tamen non poffuntfeparari fubieéto • du&a.vfuseft etiam hac ratione ad probandum, quòd non
poffunt effeplures mundi,& hæc eft oppofitio Ariftotelis,
L E C T IO XL VI. etfi fàlfafit:quia fecundum rei veritatem totanimæ intelle
* &uales, quot indiuidua:& datur alius ftatus: fed philofo
V PER capite præle&ofuntplures dubi phus hoc non po(uit, quia nec ratio, nec fenfushoc oflen
tationes.primaeft,quia dixit,quòdex nihi debat. fedeft dubitatio, quia forma eft in materiain poté
lo nihil fit.& in hocconueniunt omnes an tia, g) formapoteft recipi in materia,& deducitur ex eius
tiqui.ef ergo dubitatio an forma habeat potentia:& ficcreationoneft.Sed dicetis,cur cum forma
- aliquod effeäntegenerationem;fi nó habet fit in potentia ex parte agentis, finonpræfupponit materiâ
aliquod efTe ante fuiprodu&ionem,ex nihilo nihil fiet,cu debet creari,cumtemen fitinpotentia, in agente. Dico,g»
iusöppofitum dixit Àriftoteleshic,& etiamfeptimo Me ratio eft:quia potentia materiæ paßiua præfupponit a&tiuâ
taphyfices ponens diffetentiam inter principia naturalia • agentis,vnde noneft a&iua,fi non fit paßiua.iftae enim po
& artificialia, dixit, quòd artificialia habent effe in moué tentiæ fimulfe confequuntur.Exemplum.quiain igneam
te,ideft efficiente principia rerum naturalium inmoto,id pliusnoneft potentiaagentisa&iua, ita nec potentia mate
efi in materia : ergo habet effe forma fecüdum aliquod fui riæ paßiuaadinuicem,cumcorrumpetur ignis, non pote
in materta etiam: quia oétauo Metaphyfices dixit Arifto rit fufcipere illam formam: quia corruptum amplius non
teles, quòdformaiargitur perfc&tionem, & non multitudi redit idem numero,(ecundodegeneratione:quia corruptü
nemlargiretur: quia & ipfàin numero poneretur: cum ef nulla eft alia ratio,hoc tamen falfum fecundum theologos:
go tantüm perfeétionem rei largiatur,in materia praeexi quia Deus,cum fit infinitæ potëtiae,poteftfacere, vt redeat
ítebat antefui generationem.dicédum eft,quòd forma an idem numero.effet difficultasapud eofdem : quia cum in
te fui effe habet effe potentialetum exparte materiæ, quia {acramento altaris fint accidentia, & agens cum approxi
poteft recipiineam,tum ex parte agcntis, quia agens illam matur, agatinilla,& deducaturforma, quomodo non erit
producere poteft.quænam fit illa pótentia Albertus dicit, creatio? quianonpræfùpponit materiâ, cumtamen ibi fint
quòd habeteffe habitualein materia,quæ verbasütobfcu accidentia,attamenipfidicunt quòdcrearefolum Deo có
ra.Andreasin expofitionefexprincipiorum dixit, 9 fen petit,& non creaturis. dimittamus vtipfi foluant hoc argu
fusillorum verborumeft,quòd forma habet effe habitua mentum,quia adnosnonattinet,cum fimus philofophi.er
lein materia,ideft habet effe fecundum partem in mate goad noftra argumenta. ad primum dico negando ante
ria realem;(ed hæc oppofitio non poteft ftare,nec demen cedens:quia forma præcedit fecundum effe potentiale tum
te Alberti:quia cum forma non habeat partes,nifi per acci ex partemateriæ, tùm ex parte agentis: quia cum praefup
dens, & illæ partes funt eiufdem rationis: curergo illa pars ponit potentiam materiæ, ita etiam præfupponit potentiâ
«ft magis ab æterno, jalterain materia3 ideo dicitTho agentis:quiaiftae potentiæ fecomitantur, ideo non eft crea
mas,& Egidius, quòd ifte erat fenfus, quòd formahabet tio,fed generatiojDe fecüdo dico, quòd habet aliquod ef
effe in materia fecundum effentiam:generantur vero fecú fein potentia: quiaexeiuspotentia deducitur: quia forma
dum exiftentiam, quæ exiftétiarealiter differtabeflentias largitur perfe&ionem,& non multitudinem. Dico,quòd
quia exiftentiafecundüipfos dicitur accidens;fed haec op non largitur multitudinem:quia generatio illiuseft corru•
pofitiopatitur difficultaté,quianulla effetgeneratio fub ptioalterius. Secundadubitatio: quia dicit infinitum,quà
ftantialis: quia cum terminus generationisfubftantialis fit infinitum eftignotum.hocvidetur falfum:quia fupra de
fubftantia, & per ipfos terminusgenerationiseft exiftétia, finit infinitum,quòd erat quantum indeterminatum.tum
uæ eit accidens additum efficientiæ : ergogeneratiofub fecundo, quiapropofitioin primo mododicendi, & infe
íííííí terminabitur ad accidés: quidergoeftdicendum cundoverificatur de infinitis indiuiduis.itaque intelle&us
de formis,cum diuerfidiuerfafentiant?ideo dico,quòdfor nofter apprehendit hancpropofitionem, omnis homo eft
mae(tinpotentia tumexparte materiae, tüexparte agen animal rationale. verificatur de infinitis indiuiduis: quia
tjs.exparte materiæ, quapoteft deduci expotentia eius,ita deprgfentibus,& præteritis,& futuris fláte æternitate mü
etiam ex parte agentis: quia agens poteft producere illam di.Tertioquia Deuseftinfinitivigoris,& apprehenditur
formam, ideoilta non eft creatio: quia præfupponit fuum ab intelle&tu noflro fub rationeinfiniti, vt dicit Scotus.&c
effein materiapotentiale,ideogeneratür, quia antequam ficapprehenditur,vtintelle&usacquiefcat:quia,fiapprehé
ignis generaretur,praeexiftebat in materia prima.potétia deretur fub ratione finiti, intelle&usnöåquiefceret etiam
à qua poterat adduci,itaque non tátum materiam præfup feipfum. Deusapprehendit:ergoinfinitum poteft appre
ponit,fed oportet,quòd de eiuspotétia deducatur ad hoc, hehdi, vt infinitüm. Deprimó,cum dicis infinitü differt,
vt generetur. Sed dicetis, quid de anima intelle&iua quæ Dico,quòd exprimo,& fecundoPofte.duplex eft defini
eft æterna,& nó deducitur ex potentia materiæ?ideocrea tio,quid nominis,& quid rei:& illa eft definitio, quid no
tur, quianópraefupponitfeipfam inmateria,ita etiam ma minis: & figmentahabcntdefinitionem.quidnominis,id
-

eft quo
 Lectionesinj.Phyfic.Ariftot. 89
anforma naturalis habeat maximum,& minimum fui effe
eft qùod importatillud nomé : & omnis definitio quid rei
eft quid nominis:non autem contra,vt etiam dixit Scotus. refpeétu quantitatis. prima autem difputatur in Auerroem
ideo quòd illa eft definitio quid nominis, quandogenerat primo coeli:fecunda pro Auer.adfecundum degeneratio
notitiam rei. De fecunda dico, q illa funt infinita in poté ne:quia Ariftotcles dicit, nunquam habet periodum fuæ
tia,& nonloquitur deillo infinito,fcd de infinito aάu,im vitæ.fedadabundantiorem doétrinam dicemus de omni
mo illud infinitum potentia,vt infinitum eft ignotum:quia bus.Dico,vt intelligatis,quòd dcbetis imaginari:quiaima
non poteft terminari,ideo vt infinitum eft ignotum,& ta ginamur vnum gradum magnitudinis vfq;ad fupremum
lis propofitio eft nota, vt finita aétu:ignota, vtinfinita po gradum, & diuidunt magnitudini tripliciter, in parteinfe
tentia,id eft per fuccefsionem. De tertio, Philofophus ne riori,& in partefuperiori,& in media:parsinferior nö con
gabat affumptum, g, Deus fit infiniti vigoris: quia moue uenit homini ratione paruitatis:fuperior non conuenit ra
ret cœlum in inftanti.mouet enim cffeétus, vt dicunt om tione magnitudinis:media conuenit ratione commenfura
nes Græci, fedquid dicerent Theologi, quiponunt Deum tionis.aliqui dicunt, g) datur minima magnitudo affirma
infiniti vigoris. Dico,vt ipfi dicüt,q) infinitum poteft ap tiue,id eft datur minima magnitudo,fubqua poteft gene
prehendi ab infinito intelle&u,& fic Dcus feipfum appre rari,& datur minima negatiue, id cft datur minima quan
hendit:quia illa notio eftinfinita,ficut intelleétus infinitus; titas,fub quanópoteft generari. ita datur maxima magni
fed quid de intelle&tu noftro, qui eft finitus & tamen ap tudo affirmatiue,fub qua poteft generari homo, & máxi
prehendit Deum fub ratione infiniti? dico vtipfi, g) intel ma fub qua nópotcft introduci forma hominis. Exemplü.
ie&usnofter apprehendit Deum, vtinfinitum non propria minimus homo fecúdum fpeciem affirmatiue eft,cumieft
virtute,fed virtute ipfius Dei. Exemplü, quia cum anima fub tam modica quantitate, fub quainueniri poffet per fe,
noftra erit in patria apprehendit Deum fub ratione infini
& non fub minori, & eft cum minima illa magnitudo fe
ti,non virtute propria, fed potentia Dei;non tamen com tenet ex parte inferioris magnitudinis, vt minimus homo
prehendit Deüm:quia comprehendere eft ex toto;vt intcl negatiue,fiue excufiue eft,cú fe tenet ex parte maioris ma
je&usnofter beatus nó ex toto apprehédit Deum, fed ap gnitudinis, fub qua per fe inueniri non poteft.tamen eflfu
prehendit aliquam partem,fub rationetamé infiniti,quam prema quo ad generationem paruam. ita de maximo.Alia
voluntasdiuina,& voluntasfecundum meritatot facit ap diftinétio, quòd datur minimum, & maximum ex caufa
prehendere, ideo non omnes beati funt æqualiter beati in intrinfeca, minimum excaufâ intrinfeca eft,cum formaho
patria difpofiti. haec quæftio quartofententiarum diftin&. minis repugant operari,& effe in quantitate illa minori:&
çuadragefimanona.Tertia dubitatio, quia dixit g) nullum ita maximum ex caufaintrinfeca eft, cum forma hominis
infinitum poteft apprehendià nobis:quia non poteft com fub maiori quantitate illa data maximaefIe,ac operarinon
prehendifiifi ex partibus,ex quibus conftat,& illæ funt in poteft.minimum excaufa intrinfeca eft, cum minimum il
finitæ:non poffunt ergo apprehcndi, fed dubitatio eft qua lo non poteft refiftere cötinentifibi contrario per tempus,
re,fi accipiatur totum finitum, illud conftabit ex partibus quamuis illa forma in tanta materia poßitcontineri.
infinitis:quia diuifibile eft ininfinitum diuifibile.& fic nó
poterit fciri illud infinitum. Dico,quòd infinitum duplex, L E C. T I O XL VII.
infinitum a&tu,infinitum potétia,& vt potentia infinitum
non poteft comprehendià nobis:quia non poffumus com ££ R AT dubitatio difficilis,an formæ natu
prehendere fuccefsioné partis poft patré. immo nec Deus F. .i ralesterminarétur maximo numero:& erat
poteft apprehenderetale infinitum, vt dicit Scotus,fecun -' triplex fenfus,vnus,an habeat maximâ ma
âo fententiarú,diftin&tione fecunda:quia repugnat poten
|
§. gnitudinem, fub qua ftarepoßit,{ecundus,
tiae diuinæ: quia apprehendere partem poftpartem,eft ap £a&ò an habeat finitam durationem, ita quod fit
rehenderein tempore. Deus autem omnia inftantiappre rei determinata periodus.tertius quoad potentiam,an da
Ê Alio modoconfideratur finitum,vteft quantitas tur maximum,& minimum quod potétig correfpondeat,
finita.& fic cognofciturà nobis,& accipimus partes ad li ita quod fit dari maximum pondus,& ita competens,quod
bitum noßrum: quia accipimus decem partes, vel fex, vel non maius dixit pro intelleétu quæftionis, g) duplexerat
quatuor:& fic finitum eft notum,& fic habemus fciétiam dari minimum, & maximum dupliciter, minimum nega
ferum naturalium. Eft quarta dubitatio, an omnis forma tiue,ideft minima quantitas,fubqua non poteft cffe mini
naturalis habeat fuum minimú,& maximum, ex vna par mum affirmatiue, id eft minima quantitas, fub qua poteft
te videtur, q, non:quia Ariftoteles quinto Mctaphyfices, effe, ita maximum affirmatiue eft maximaquantitas,fub
decimao&aua dixit, q continuum eft diuifibileininfini qua poteft efle res naturalis. maximum negatiue,quod eft
tum,quodpoteft effe vnum fub alio:ergo non datur mini maxima quantitas,fub qua nópoteft effe homo, & proin
mum: quiácorpushaturale eft continuum,ideo diuifibile telle&ione oportet imaginariillam magnitudinem, quam
in partcs minores, cum infinitum diuifibile fit. fecüdo ac heri diximus, fcilicet q, diuiditur in parté inferiorem, quæ
cipiatur maximus ignis, & apponatur ei combuftibile,vel non competat ratione magnitudinis:& media prima opi
ignis comburet,velnon.ficöburetcombuftibile, ergoau nio attribuitur Pico in traótatu proprio, g) calculatur facit
gebitur:& fic dabitur ignis maior maximo.finon combu proprium tra&atum, fcilicet 9 formæ naturales habeant
ret,hoc videtur abfurdum: quia ignis paruus comburit ta maximam quantitatcm,& minimum negatiue: quia datur
lecombuftibile:ergotalis,quieft maximus.& etiam Ari maxima,cum qua non poteft effe homo, non datur tamen
ftoteles fatetur fecündo de anima quadragefimaprima, g/ maxima, fub qua ftare pofsit. Exemplum.fi aer corrumpa
combuftibili appofito igniignis augebitur in infinitum. tur in aquam,continue frigefcit aqua,& reducetur incon
haec quaeftio póteft habere triplicem intelle&tum, primo denfationem,& continue decrefcit,cum perueneritad ter
ex parte potentiae,ideft an potentiahabeat determinatum minum illum,fub quo non poteft ftare formaaeris,tüc ap
Pondus, quodpofsit portare,itaq; maiusportare non pof pellatur maxima quantitas,fub qua nó poteft ftare forma:
fit.fecundo ex parté durationis anforma naturalishabeat quia non datur maiorilla. fi vero aer tranfeat in naturam
smaximum,& minimum tempus,quoPoßitdurare.tertio, ignis datur minima quantitas,fub qua nópoteft ftarefor
Τ Τ Lud.Buccaf.inPhyf.Arift. M ma
E

9O Ludouici Buccaferrei -
ma aeris:quia aer continue calefcit,& rarefcit,(ed huic opi guram,quia animatum:ita ergo cum homo determinet fi
nioni obftat verbum Ariftotelis, quia dicit, datur minima bi figuram habet maximum, & minimum:quia ad hoc,vt
caro.dixit enim,accepta minima carne,non dixit negatiue, aliquid fit figuratum,oportet,vt habeat maximum,& mi
fed affirmatiue: & dixit accepta illa carne, an ex iJla pofsit nimum:quia non fub quacunque maiori aut minori quan
fecerni caro. fi fit, tunc dabitur minus numero; fi non, nec titate. ideo corporaeterogenea habent maximum & mini
alia pars poterit fecerni, cùin qualibet parte fit caro,& non mum. fed hæc oppofitio non caret dubitatione: quia dicit,
potéft däri minor minima carne,ideo Ariftoteles accepit datur minimum vifibile:quia, fi accipiantur minus,poteft
âffirmatiue dari minimam carnem,& confirmatur fexto videri,vt dicam infra,ideo dico tertio,q> omnis forma na
huius,vbi dicit Ariftoteles, in omni generatiöedatur pars turalis habet minimum, fub qua potcfteffe affirmatiuc,&
prima.exponit Auerroespars prima,f.primaparsgenitaaf à caufà intrinfeca:& ita habet maximum,& ficgeneraliter
firmatiué, qugefíminimapars,fub quapoteft generarige omne corpus fubfiftenshabet maximum,& minimnm ex
nitú: & non fub minorietiâ ratione:quia omnisrei perma caufâ intrinfeca.huius opinionis eft diuus Thomas,& Gre
nétis habet fuum primüinftäs, in quo eft,&prius nó erat. gorius Ariminenfis indifputatione de charitate,& Gan
fi ergo aer generatur ex aqua, & igne,habetfuum primùin dauiéfis & Gaetanus:pro hac opinione eft auétoritas Ari
flans, in quo habet effe, illa quantitas eftminima,fub qua ftotelis hic, quidicit dari minimam carnem: quia dicit ac
poteft generari aer : quia prius illa quantitas erat quantitas cipiamus minimam carnem.dicüt aduerfàrij,quòd hic ac
aquæ : ergo datur minimum effe&iue. eft, fecunda opi cipit ab operatione,non q) itafentiat.& etiam dixit Sueffa
nio,quòd omnis forma naturalisterminatur effe&tiue, fed nus;fed Ioannes, & Simplicius dixerunt oppofitum g, ne
à caufa extrinfeca: non autem intrinfeca, quia datur mini dum accepit ab opinione,fed etiamàfeipfo,ideoprobauit,
mum vifibile. dicebat Ariftoteles primo coeli,q) poteft vi g) datur minima caro:quia,fiilla augeretur, & partis difsi
deri:& fic datur minimum vifibile, quo minus non poteft milares augerentur, quod eftabfurdum:ergo fecüdum eft
viderià caufa extrinfeca;tamen quia aere illuminato, fi po argumétum ex fecundode anima.41.vbidixit igmem non
natur illud vifibile, poteft caufare vifionem in oculo, & in effe caufàm augmentationis: quia ignis augeretur in infini
tanta diftantia minimum eo vifibile aere illuminatonon tum ; fed dixit animam effe caufàm augmentationis: quia
poteft caufare vifionem intáta diftiantia,& ita de carneda omnium natura conftantiú eft determinata quantitas,ideo
tur minimum:quia datur minima caro, quæ poßit refiftere formæ intrinfecae habeant magnitudinem determinatam,
corrumpenti , vt puta q, aer fit virtutis, vt duo,& caro fit & non rationem materiae.tertio, quod eft argumentü Ioan
refiftentig,vt duo,tunc aer non corrumpetcarnem:quia ab nis:quia ficut eft in arte,ita in natura;{edinarte videmus,
æqualinonprguenit a&io,non datur illa,qug pofsit refifte g) datur maximum, & minimum: ergo & in natura.quar
re aeri,quia aer corrumpet illam,& bipartita cft opinio. to, quia nedum qualitatesdeterminent formæ fubftantia
Petrus Mantuanusin traétatu de inftanti primo,'& vltimo les,féd etiam quantitates.Exemplum. fi ex aqua fit aer,ca
dixit,gyè caufaintrinfeca non datur minima caro: quia ca liditasin ea non agit& crefcit illa quantitas : fignum ergo,
roeft continua,& fic diuifibilis in infinitum:ita nec poteft g, habeat quantitatem maiorem aqua:& fichabet quanti
dari maxima,quia quacüque data poteft dari maior: etiam tatem determinatam.quinto, experientia, quia videmus,fi
in heterogeneis nó datur maxima quantitas:quia in homi ex aere fiet aqua, femper decrefcit quantitas aeris: & fuit
ne nó datur minimus homo. g) autem quælibet fithomo, exemplum Auerrois de fubftantia orbis: ctiam quia, fi fit
probat:quia conftat ex corpore,& anima:& dicebat,quòd fulfur,& approximatur eiignis,videmus,y nö inflamma
i| vnus homo erat infiniti homines, nec datur maximus ho tur per aliquam moram:deinde fubito vna parsinflamma
mo:quia data qualibet parte,femper poteft dari maior.fed tur,& illa eft,fub qua poteftgenerariignis;& ficdatur mi
falfum eft, quòd quælibet pars hominis fit homo: quia,fi nima pars.idco dico, q aliquæ funt difsimilares.& de par
fic,infiniti homines effent in vno homine, & fic ex vno ho tibus fimilaribus fit hoc cömune di&um, g) omne talecor
mine poffet fieri exercitus. nec valet, quòd dicit, quælibet pus habet quantitatem determinatam:ergo ad maximum,
pars cóftat ex corpore,& anima:ergo quælibetpars eft ho & minimum : & fuit di&um Ariftotelis fecundo degene
mo. Dico negando confcquentiam: quia ad hoc,vt fit ho ratione animalium,capite fecundo,g> omne corpus termi
mo oppofitü,vt conftet ex corpore, & animafeorfum exi natur maximo,& minimo.& quarto eiufdem,capite quar
ftens,quod non contingit in parte: quia pars abfcifââ toto to, quærit hoc ploblema, cur ex multa quantitate nonge
eft æquiuoca. fi dicatis, homo eft terminus abfolutus,ideo neratur vnus fætus magnus,fed plures?dicitur,quia homo
in eius definitione necponitur, necdebet poni refpe&iuü, habet maximam,& minimam magnitudinem, fubqua po
ideo necfeorfum exiftens debet poni.dic6,etfi nónpona teft effe,ideogenerantur plures fætus. ideo dixit, anima'is
tur indefinitione hominis,feorfum exiftens: includiturta eft certa magnitudo & ad maximum,& minimum,quam
men in definitione hominis, ficut in definitione corporis non fupergreditur.ita dixit Auerroesfexto Phyficorú,vbi
naturalisnonponitur motus;includittamen motum impli dixit, q terminus embrioniseft determinatus, etiam quia
citein fui definitione.IoannesScotus fecundo fententiarü, corpus animatum habet figurationem. figura enim habet
quæftione nona dixit,g, duplices fubftätig.vnaefthomio terminum. etiam videmus experientia, quòd elephasnon
meria,quæ eft eiufdem nominis cum totó.vt primo dehi generatur fub quãtitate montis,itadchomine,& alijs.ideo
ftoria animalium dixit Ariftoteles,& difsimilaris,qug non experientia patet,quodin vnoquoque corpore naturalida
habet idem nomen cum toto: dicit infubftantijs fimilari tur maximum,& minimum affirmatiue à caufa intrinfe
bus defcendendo,non datur minimum,id eft quod non da ca.Seddicetis,figeneratio hominis fuccefsiua eft, vt dicit
tur minima caro: afcendédo vcro datur maximum corpus Auerroesprimo huius,quomodo ergo datur minima quä
homogeneum:ideo dixit tertio Sententiarum, g) Deu§n6 titas, fub qua poteft generari homo:quia, cum fit fuccefsi
oteft creare hominem infinitum, nec gratiam infinitam: ua, ergo nulla eft minima quantitas fub qua poteft genera
in fubftantijs vero eterogeneis dixit dari maximum,& mi ri:quia,cum hæ partes,& illæ prius accipiant formam ani
nimum.& ratio:quia corporaeterogenea determinant fibi mam hominis,quàm aliae,ideo non datur minima quanti
quantitatcm • ficprobauit Ariftoteles g+ coelum habeat fi. tas:quia, fi fic,gencratiohominiseffet fubita,& nófuccef
fiua.
-

Lectionesinj.Phyfic.Ariftot.
fua.oppofitum dixit Auerroes,& Ariftoteles,primo de hi
9I
magnitudine: deinde augeatur in bipedali, fequetur,fi diui
floria animalium, & primo de generatione animaliü,ideo datur homo,habebit quglibet pars minimú,& poterit fub
Ariftoteles dixit, cor primo generatur. Dico,quòd reuera fiftere;tamen hoc apparet fallum:quia, fi homó diuidatur,
eft generatio fuccelsiua, non quoad partes actu,(ed ad par corrumpitur. Dico, q) ille homo cum crefcit in fecundaria
tes potentia. quantitate,non creflit in fecundario minimo hominis:fed
bene crefit in fecundaria quantitate quantitatis naturalis.
L E C T I O XL VIII. fecus eft de igne,& carne : quia fi ignis minimus crefcit du
plici quantitate fui minimi, & diuidatur talis ignis, rema
§ R AT prima conclufio,q, in omni fubftan nent duo minima per fe fubfiftentia ipfius ignis.non ita de
i tia heterogenea dabatur maxima,& minima homine: quiaetfi homo augeatur in fecundaria quantitate
quantitas affirmatiue excaufa intrin(eca; alia fui minimi;non poteft tamen diuidi in duo minima:quia,fi
tamen eft minima conueniens homini,alia plá diuidatur,corrumpetur;& hoc eft ob perfc&tionem homi
tæ:quia illa corpora etiam differunt fpecie. Erat dubitatio, nis, vt fecundo de anima videtur dicere Ioannes Gramma
quia generatio hominis eft fucceßiua, ideo per partes ante ticus,tertio dato maximohomine, ideo nópoterit impin
partes: nulla ergo portio materig fimul informatur ab ani guari,nec à calore naturali calefieri:quia ex calcfa&tiofie ra
ma intelleétiua: quia datur minimus homo, vt verbigra refiet,& augebitur,& non poterit intumefcere.hæc viden
tia,pedalis:fi autem fub quãtitate dimidijpcdis poteft cffe tur abfurda effe,accipiatur homo minimus talis, non pote
anima rationalis:ergo illa nó erit minima quantitas: necef. rit frigefieri:quia fic condenlabitur, & dabitur homó mi
fe ergo,fi datur minima quãtitas,fub qua pofsit effe homo, nimo, vel ftatim corrumpetur, nec poterit macrefieri.Di
g) fubito generetur anima intellectiua. q) fi generatio eft catis,vt aliqui dicunt, 9 datur maxima magnitudo,ad quâ
fuccefsiua, impofsibile hoc eft,9 fub aliqua portione mate poterit accedere homo remanensinter limites fuos;praeter
riae fubito intrcducatur forma hominis. quòd autem fuc naturam tamentalis homo crefcere poteft, & dabitur ma
ceßiue fit generatio hominis, dicebat Aucrroesprimo hu ximum,& ita diminuetur crefccndo: quia dabitur minima
ius : quia non defiftunt partes feminis recedere, donec in quantitas, fub qua nópoterit cffe,& dccrefcendo deueniet
troducatur foima hominis. ideo Ariftoteles dicebat,quòd ad minimam quantitatem,fub qua non poteft effe, ideo ho
in generatione animalis, primogeneratur cor, non vt dice mo nö nouit in vltimoinftanti:quia ficut nouit in vno in
bat Theophraftus,qui volebat, g) inciperet gencratio om ftanti,itain mille, fed apud Ariftotelem datur primum nö
nium membrorü fimul, fed paulo citius abfolueretur cor. cffe hominis, vt fexto, & o&auo Phyficorum dixit.ideo
Galenus dixit,9 erat hepar primogenitü. conuenit ergo male dicunt ilti patres,qp in vltimo inftanti fuae vitae,fedlo
Ariftoteles cum Hippocrate,q, prius generetur cor, & fu quuntur in bonofenfu.fecunda conclufio in fubftantia fi
cefsiua eft generatio hominis, ideo Arittoteles primo de milari,fiue illa fit mixta,fiue fimplcx,fiue corruptibilis,fi
hiftoria animaliú dicebat, φ in albo oui tertio die apparet ue æterna,datur maxima quantitas,& minima affirmatiue:
gutta fìnguinis: deinde generantur aliæ partes. Dico,fi vnde orbes cœleftes,& fi funt æterni habent maximâ quan.
Auerroes intelligat,9 fuccefsiue fit generatio hominis,ti titatem,fub qua poflunt effe,& ita de aljs orbibus.differút
cut eft inflammatio ligni, in rei veritate non datur minima enim orbes fpecie adinuicem : ita etiam de fimilibus cor
quantitas in homine:quia concludet argumentü:quia lem rumpentibu$: quia in carne,& offe datur maxima quanti
per minor portio,fub qua difponitur quantitas hominis fi tas,& minima per fefeorfum exiftcns:inexiftens tamen nö
vero intelligamus, q, corprius generetur,velhepar,deinde datur minima caro. fed contra hanc cóclufionem infurre
alia membra, non fequitur, 9 detur minima quantitas,fub xerunt fere omnes,primo,ex parte totius,& partiü ex Ari
quapofsitgenerari homo:& non debetis imaginari,quòd, ftotelis quinto Metaphylices,quia dicit,continuum elt di
& ficor prius generatur,in eo introducatur intcllc&iua ani uifibile in infinitas partes,quarum quælibet pote(t feorfum
ma,fed vegetatiua, & fenfitiua imperfeéta: cum vero com fùbfiftere:ergo non datur minima quantitas:quia illa fem
pleta eft omnium membrorü generatio, introducetur for per eft diuifibilis.Secundo,accipiatur minima caro. totum
ma:& fic anima fit vna numcro.non mouetur de motulo enim , & partes funt eiufdem fpeciei; fi ergo conuenit toto,
cali,fed fit præfens vni indiuiduo, cui nóerat præfens.ideo per fe exiftere: ergo & parti: quia in effentialibus quicquid
dico, 9 generatio hominiseft fuccefsiua, quoad partes in conuenit vni indiuiduo per feeiufdem fpeciei cópetitaljs,
potentia:quia primo cor tum generationon eft fuccefsiua, vt rationalecompetit Socrati,ita & Platoni.ideo quicquid
quo ad partes in a&u, id eft cum in corde erit introdu&a competit carni, competit & parti; cum partes, & totü funt
formahominis:quomodo dabitur ergo minima quantitas, eiufdem rationis. Tertio,partes totius materiei funt prio
fub qua pofsit generari homo? dico,quia datur minimum res fuo toto,& poffunt feparariâtoto, quinto Metaphyfi
cor,minimum cerebrum,ideodatur minima quãtitas,qua ces:ergo non erat illud minimum,quod potcrat fubliftere.
poteft informare homo,& minorem non poteftinforma Quario,de nutritione: quia nutritio diltribuitur in plantis,
se.idco dico,negando argumentum,fuccefsiua eft genera & animalibus:quia,verbi gratia,fi fupponam, 9 animal nu
tio hominis:ergo nulla eft portiomateriæ minima,fub qua triatur ex fanguine, tanquam ex alimento proximo, quia
generatur homo.nego argumentum, quia fucceßiua eftge accipiatur carp, quæ debeat nutriri; cum carnidiftribuitur
neratio quo ad partes in potentia, ita intelligit Auerroes. fanguis, an minimus fànguinis demádatur minimo carnis,
verum eft, fed tamen videtur Auerroes habere alium fen illa caroaugebitur in duplum, & fic cras inaliud duplum,
fum:quia dicit nonceffant partesfeminis corrumpi:& per fiat maxima magnitudo, fi vero fecundum partes mino
femen intelligit fànguinem méftruum. femé enitn proprie res:dabitur ergo minus minimo,quod cft intcntum.de pri
eft à mafculo,& fànguis méftruus improprie e(l:quia femé modixit Auerroes feptimo Phyficorum textu fecundo,&
£icit caufam effe&iuam fecundum Ariftotelem. quicquid quarto coeli: & hic Ioannes Grammaticus,9 caro,vel alia
dicunt mcdici Auerroi videtur g) per fuccefsionem intro fubftantia fimilaris poteft confiderari,vt quanta, & fic non
ducatur formahominis,quod eft abfurdum.Secunda du datur minimum,& ita loquebatur Ariftoteles: quia in diui
bitatio,accipiatur homo fùb minima quáütate,vtbipedali fionis eft in partes per fe fubfiflcntespoteftconlidcraiica
A. • • • Lüd.Buçcafin Phy.Aiilt: M & ro,vt
92 Ludouici Buccaferrei
ro, vt corpus naturale,& fic habet fuum minimum, & illa aliunde refpeétuquantitatis: quiailla quantitasnoneft tá
non erit diuifionis:quia fi diuidatur, corrumpatur;fedfecü ta,cum qua poßit fubfiftere;non inconuenit tantum.repu
dum hanc refponfionem inftetitScctus fecundofententia gnet refpeétu alterius non repugnat. erat quartum argumé
rum,diftinétione fecunda, quaeft.nona. primofequitur,q> tum de nutritione: quia cum fànguisfit vltimum alimentú
idem corpus erit diuifibile, & non diuifibile: quia vt quá in potentia,an minimum fànguinis correfpondeat minimo
ta, diuifibilis: vt corpus, non diuifibilis.fecundo, corpus carnis:& fic in fingula nutritione pars animalis duplabi
naturale, quò natura'e eft quantum, idco diuifibile infini tur,quòd eft falfum: quia homocrefceret in maximâ quan
tum.q, autem fit quantum,probat: quia Ariftoteles primo titatem; fi vero minimü fànguinis fit minimum minimo
cocli definiens corpus naturale dixit cffe cötinuum, omni correfpondens minimo carnis dabitur: ergo minimú mi
quaque diuifibile:deinde,quia continuum erat genus,defi nimo feorfum exiftens.nutritio enim fit per minima fecú
iiit,j, erat diuitibile in infinitum: crgo corpus naturale in dum formam primo degeneratione duo debemusimagi
cludit quantum: quia continuum.tertio, cui perfecompe nari, quòd nutritio fiat: quia quælibet pars minima carnis
tit fubié&um,per fé competit pafsio:quia, cui perfecom nutritur;& fitperminimâ:perminimafecundüpartesfor
petit effe animális, cópetitpafsiganimalis;fcd corporina males debemus imaginarijg, ita diflribuatur fanguiscar
turali,quà naturale compctit quâtum: ergoeicompetit fua ni,quia incarne funt meatus, & illis demandantur illa mi
paßio, quæ eft diuifibilisinfinitum, ideo non datur mini nimiafanguinis;& cum eft in motibus,alteraturad qualita
imum. i)eprimo dico,q, idem fit diuifibile,& non diuifi tem carnis,& alterato fànguine ad carné fit caro,&ineo
bile refpe&ü tamen diuerforum : quia& naturale, non eft dem inflafitidiuiditur intot minima carnis, quae eicircú
diuifibile: vt quantum,diuifibilc:& fichæc non eft contra flant:& fic funt minores partes partibus minoribus,fed ille
di&tio: quia çontradiétioeftde eodem refpe&u eiufdem. & fànguis iâfââus eft caro & adhgret,illi carni,& nó fub
Dcfecundo dico, g) corpus naturale, quà;naturaleeft quan fiflunipartes. ideo non fequitur abfurdum: quiaillae Par
tum,quia e(t prima pafsio competens quantitatis ergo diui tes non fubfiflunt per fe,&ita nutritio fitperminimanu
{ibilein infinitum concedendo. At dixifti oppofitum. Di fecunda
trientis,& non nutriti. Erat via ex natura
a&ionis
co,q, poteft confideraricorpus naturale,vel refpe&u mate & pafsionis.primo,quia omne agés ab æquali portione vni
riæ,&ficfemper eft diuifibile in infinitü,velrefpe&tu for formiter agit: quiáfiin vna hora agitvnum gradúcalQris;
ma:& tunc nó eft diuifibile in infinitum; fed habet mini ita&inaliä horâ;dato minimo. accipiamus minus.igiscü
mum fui. & ita loquebatur primo cœli, g) corpus naturale dimidio diuidatúr,& applicicetur ei aqua,aqua alterabitur :
eft quantum,& diuifibilein infinitum refpeótu materig,& prius minus igniscalefáciédo,& hume£tádo: quiagenera
notiformae. Detertio eodem modo dico, quòd competit tio praefupponit alterationem:deinde illud, minimusignis
corpori naturalicffè diuifibileinfinitum refpeôu materiae, conuertitùr in naturam aquæ, quid erit de reliquo dimi
dio minimi, aut remanetféorfürí fubfiftens:& ficdabitur :
& rätione formae.eft indiuifibile:quia datur fuiminimum,
fub quo potefteffe, quodfi diuidatur corrumpetur,necpo minimum minimo, quod diximus iam oppofitum, fi non
terit fubfiftere. remanebit;fedin aquam conuertetur:ftabit ergocum £a*
xima caliditate,&ficcitate: quia nödum agitâqua inillud
L E C T IO XL IX dimidium ignis,ideoremanet ficcum,&calidum. £fiarg,
vltimum effëreidabitur: quia dicipotériteftignis:núςné
=rsgI R A T fecúda dubitatio,quiainhomoge eft.cuiusoppofitum fexto Phyficórum dixit Ariftotele§•
AÉÉę neistotü,& pars funteiufdem fpeciei: idem o&auo, vbi dixit reipermanentis non datur vltimum effe
1$$ £rgo iudicium detoto,& parte,& eft regula rei;fedprimún6effe fei datur: quodautemagens ab£qu£
ύ fecundo coeli,quòd incorporibushomoge
s=ë3 neis,quicquid competit vniindiuiduo, alteri
liportiòne deformiter agat,patet: quia Peripfum minimâ
naturaipfius reliquum dimi
ignis,aqua illa tranfmutata in
competit,fi funt eiufdem fpeciei:& quia cœlum erat fphæ dium ignis in inftantistranfmutatur. Dico,quòd reuera
ricú,dicebat Ariftoteles fecüdo coeli, ita & aftra: quia funt deformiiter agit tale agens:quia,cum aqua tranfmutauit mi
eiufdem naturæ. cum ergo carotota, & pars carnis fit eiuf nimum ignis: pofteatranfmutauit in inftanti;& fic defor
dem fpeciei : quidquid ergo competit toticarni, idé etiam miteragii;fed éft per accidensviafequelae:quiaforma non
& parti;fed toti competit per fe fubfiftere: ergo & parti,& poterat fubfiflere fubtam parua quantitate.ideo corrum
illa pars eft minor minima:ergo datur minus minimo.Di pit fùbito illud dimidiüigìis,fecunda dubitatio,quia Ari
co, quòd duplicia funt prædicata, quæ competunt rei, ali íloteles dixit fextoPhyficorum,datur primumgenitum;
qua funt, quæ fequuntur formam;nontamen abfolute, fed ' eft prima parshic, cum minimüignis cum dimidia fimul
vt forma eft in tali materia difpofita.exemplum.mas,&fe tranfcendit in naturam aquæ:non dabitur ergo prima pars
mina funt eiufdemfpeciei:differunt tantum accidentaliter. genita,quæ fit minima:quia totum illud minimum cum di
mas habet generare infemina,&feminain feipfà.iftaprg imidio tranfmutatur.Secunda dubitatio,quia omnis corru
dicata competunt per fe fpeciei; fed quia nö fequuntur ab ptiofubftantialis eft,cum alteratione: diuidatur ergo mini
folute formam hominis, fed formam hominisin tali mate macaro, illae partes corrumpuntur,& non fuerunt altera
ria, ideo generatio in aliud conuenit mari, & non feminae. tæ:ergo dabitür corruptio fihealteratione. Dico,quòd eft
ita de coelo, vt receditâ polis, velociter mouetur: quà auté alteratio,quia diuifio cum fit motus localis,& fit in tempo
apud polos, tarde: quia tale praedicatum velociter moueri re,& fic alteratura continente, vt ab aere,& tranfmutatur
féquitur formam orbis intali materia, ita caro,& pars car incontinente:quia alterantur illæ partes àcontinente.Di
nis fùnt eiufdem fpeciei; fed hoc prædicatum fubfifterenö cunt ifli fiat iftâdiuifioin vacua. Dico,q) vacuum eft im
fequitur formam carnisabfolute ; fedformam carnis in ta pofsibile apud Ariftotelem.Sed dicunt,Deuspoteftfacere
li imateria difpofita , actanta • ideo toti carni competit per vacuum:ponatur ergo,quòd fit &inipfo.dijidatur, quid
{e {ubfiftere:non autem parti totius.detertiodico,ficofifi fequitur. Dicit ipfe:quia cum res fit miraculofa,expofitio
derantur illæ partes minimæ,yt natura priores, totononre miraculofà dari debet,faciat modo Deus, quicquid libue
pugnateis,feorfum exiftere finetoto'; repugnat tamen eis ritinos autem naturaliter loquimur. Quarta dubitatio»
quia
 Leétiones in.j.Phyfic.Ariftot. 93
quiaexprimogeneratione,& fècundo,& quarto Meteoro cum qualitatibus fibi contrarijs, quàm quòd tranfmutetur
fum, elementa funt proportionata: quia elementum maius in aquam,quia tantum repugnat parua quantitas. Dicatis,
eft maiori magnitudine, quia rarius, & cum qualitate funt , quia cum in omnigenere naturali requiratur tum difpofi
in fubieéto denfiori,fortius agunt,idco cum elemétum in tio qualitatum, tum quãtitatis: quia quantitas eft primum
ferius fit denfius,ideo eius qualitates fortius poterunt age accidens, quod recipiatur in materia: ideo magis ftat ignis
re. ideo eleméto fuperiori data eft maior magnitudo,& fer cum illa exigua quantitate cum qualitatibus elémenticön.
uata cft inter illa analogia. ita elementü fuperiuseft in pro trarij, quàm quod tranfmutatur in aquam ratione paruæ
portione decupla rcfpeétu inferioris,ideo dátur.ex vnopu quantitatis:quia illa quãtitas repugnat, neintroducatur fo
gillo terræ funt decé puglli aquæ, & ex déccm aquæ vnus ma aquæ:& quia ipfà quantitas e(i primum accidens difpo
tcrræ:accipiatur ergo minimum ignis, & applicetur eiter nens ad fufceptioné formae, ideo nón introducitur ibi för
ra;(i illa terra conuertet minimum ignis in fui naturâ, tunc ma aquæ,{ed remanet forma ignis.
illud nö erit minus terræ:& fic dabitur minor minima ter
ra,quia ex vno minimo ignis non potcft fieri minimú ter L E C T IO gJYIN.gJ^AGESIMA.
ræ,vno excentum minimis ignis fit vnum terræ, cum ele
mentum fuperius fit, in decupla proportione dicam infra: R AT dubitatio de minimo naturali, q.
pro nunc dico, quòd conuertet in fui naturam, fed frigefà fuppofuit Ariftotelcs ex verbis fuis.Erat fe
è ciendo ignem ignis terræ adhærebit, & fiet terra,tamé in cunda dubitatio, quia, dato minimo natu
exiftebat terra:& fic non eft inconueniens dari minimum. li,fequitur dari vltimum effe rei permanö
minimo inexiftés;(ed bene feorfum exiftens.eft tertia via, - tis.oppofitum dixit Ariflotcles fextoPhy
quia dato minimo ftabit forma vnius elementicum con ficorum, gy rei permanentis nó datur vltimum effe;fedpri
trarijs fibi qualitatibus, vt forma ignis ftabit cum fumma mum non effe fui: quia hominis non datur fuum vltimum
frigiditate,& humiditate; quiaaccipiatur minimum ignis, non effe;fed beneprimum fui nö effe,ideft,quod erat poft
vel minimum cum dimidio,& minimum ignis fit pedalis, incipiet non effe. quodautem hoc fequeretur, oflédo:quia
& aquaagatin dimidiumillius minimiignis, quod eftpof aqua applicetur in minimü ignis: quia nunc non agit: quia
fibile:quia veniat eiimpedimentum, cum illa pars minimi motus non habet primum effe,& vltimum effe.poft frige
erit frigefa&a,& hume&tata, tunc introducatur forma in fáciet,& condenfàbit, aut pofthoc erit ignis, aut non; finö
illi parte.alia pars fimul remanebit,& fic dabitur minimú ignis, fed aqua dabitur vltimü ignis effe: quia nec erat, nec
mifiimo,6in aquæ naturam tranfibit: ergo forma aquæ cú non eft; fi vero remanet igniscüm ab aqua fiigefa&tuseft,
caliditate,& ficcitate. fecundo, quia omne agens velocius & condenfàtus:minimusergo ignis,fiet minor minimo:fic
agit in partem propinquam,quàm in remotam: fit ergo mi ergo cum aqua poft illud nunc agit in ignem illum condé
nimum ignis pedale,aqua ei applicataprius aget in dimi fando, aut remanet ignis: & fic datur minimus minimo, fi
diam partem,& inducet primo frigiditatem vt.6.humidi non,ergo dabitur vltimum effe ignis.Aliqui dicunt,quòd
tatesvt.6.quæro, an antequam inducat frigiditatem in re datur primü non efle:quia cum aquaagit in ignem,& fuf
liquo dimidio magis remoto, conuertet primum dimidiú ficienter approximatur igni non e(t ignis, & ante erat ; fed
inàquam:remanebit ergo reliquum dimidium, & fic dabi refponfiofalfa: quia cü fufficienter approximatur, eft aqua
tur minimum minimo:fi remanebit ignis,donec introdu in illo inftanti non agit:quia a&ioelt in tempore, & in mo
cat in reliquodimidio frigiditatem, & humiditatem,fcili tu. ideo Alexander Achillinus intertio libro elemêtorum
cet fiet intenfior frigiditas in parte propinqua,& remane dicit,9 dari minimü contingit tripliciter.Primo dari mi
bit forma ignis cú frigiditate & humiditate, aliqui dicunt, nimum ignis,ideft minima quantitas,fub qua pofsitgene
q, in eoinftanti, in quo approximatur aqua, non agit prius rari ignis:& fic in omni fubftantia datur minimum,quoad
ih dimidio, quàm in totum:quia frigiditas non eft recepti generationem.Secundo dari minimum eft, quoad illa mi
bilis in quaniitate tam exigua.Sed diximus,etfi non poßit nima quantitas pof$it conferuareformam fui:& fic dicit,
introducerefrigiditaté,quia quantitas eft minima, cur non non datur tale minimü,quia plurimam quantitatem,requi
corrumpit caliditaté,& ficcitatem?quia, poßibileeft,cgr rit proconferuatione fui,quàm progeneratione. ideo dicit
rumpat'caliditatem,& ficcitatem, & non introducatur fri dari minimum progeneratione;fed fubiftanópoteft per
giditas.idco dico concedendo,q) ignis agatin dimidiâ Par manere, ita dixit dariminimum, quo ad gcnerationé,non
tem.an auté reliqua pars corrumpatur, dico, 9 fic, fed via quoad conferuationem: quia fub tanta minima quantitate
fequelae:quia quäntitas non eft füfficiens. Dices, ftabit er non poteft conferuari, ficut generari:& ita refpondit adar
góformâ aquâ cum caliditate & ficcitate.verum eft,fed gumentum, quòd cafus non eft naturaliterpofsibile : quia
hoc eft præternaturam,& pofsibile eft, q> vnum elementü fub illo minimo non poterat conferuari ignis, quanquä fub
habeat quantitatetn alterius elementi per accidens;& ita illo generatuseft. hæc fua eft imaginatio, quòdin triplici
accidit hic ratione paruitatis quantitatis: quia per fe aqua differentia fit minimum,aliquod eft minimnm generatio
habet frigiditatem & humiditatem.de fecundo,q) dimidia nis,& hoc datur;fed res fub illo minimonon poteft perma
parseritâlterata per frigiditatem &humiditatem,vt 6.Di nere:aliud eft minus, quod eft primo maius proconferua
çes ftabit ergoforma ignis cum qualitatibus fibi cörrarijs. tione, & hoc non datur: aliud eft minimum fecundum rei'
naturam,& hoceft maius,& tale, quod fi diuidatur adhuc
Dico,g, illequalitates non funt contrariæ ignis,vt tali pau
permanet;fed non fecundünaturam: & fiadhuc diuidatur,
ca quafititatc;£dfunt illi contrariæ,cum ignis eft in debita
corrumpetur in agens, vel corrumpens: & fic ergo fuppo
quântitate:fi vero non fit in debita quãtitate, non funtcon
trarig.Sed dices,dabiturergo ignisfrigidus,quia ftabitfornit aliquod non pofsibile, quod datur minimum illud pro
ma igniscum frigiditate.oppofitüdixit Ariftoteles in præ conferuatione:quia probabile eft,gilla minima fint gqua
dicamentis, q, nön datur ignis frigidus. Dico quòddatur, lis quantitatis.itaque minimum ignis fit æquale minimo.
fi Ariftoteles dicit, quòd non loquitur fecundam naturam terrae.Sccundo dicit,non datur minimum, fub quo poßit
fui:quia igniseftcalidus,& non frigidus natura, cur dimi conferuari.Tertio dicit, quòd non femper generatur mini
diaminimiignis magisftat cum qualitate exiguaignis,& ma quantitas,fcdaliquando maxima, vt figeneraretur aer
ex igne,
 ?

94 : Ludouici Buccaferrei
exigne,tücgeneraretur fub maxima quantitate aeris; fi ve gna quãtitate viuens. ad argumentum autem detur maxi
rogeneraretur ex aqua,fub maxima quantitate generarc mus ignis,& applicetur cicombuftibile, aut cornburet,aut
tur,(ed hæc omnia mihi videntur falfa.primo dicit,9 om non.Gaictanus dicit, φ nó comburct,quia non appetit cö
nes fubßátiæ habent minimü in fui generatione: non auté burere.rcfponfio non potcft ftare:quia ipfe quafiponit ap
fimpliciter, quia remoto fauore generantisnon p9teft du petitum naturalem in igni. appetitus enim ignis éx fui nà
raréfub illâ quantitate.oppofitum dixit Ariftotelcs de car tura,ficut appetitus terræ eft natura dcfcendere, ficappeti
ne; quia diciámus, dari mifiimum ex caufa intrinfcca,ideft tus ignis cft comburere, idco cum applicatur eicombufti
dari minimum rätione formae, fub quo poßit fubfiftere,& bilc,dcbct comburcrc:& fic refponfid irrationalis.idco di
ita fupponit Arifloteles dari minimum carnis exfui patu co, quòd dari maximum ignemdupliciter poteft intelligi.
ra:qüia dicit accipiatur minima caro, & applicetur eigor primo,quoad indiuiduum, id cft quò ad raritatem, id éf*
rumpens,an fecernit carné, vel non.& ita Ariftoteles fup quòd ignis habeat tantam raritatem, fubqua poßit ftare:
ponit dari minimum abfolute, rcmoto generante:quia cü quia talis raritas non eft à raritate corrumpi; quia nonda
adeftgenerans nö amplificatur corrumpés.fccundo,digit, turcorpus rarius igne: quia ctfi cœlum fit rarius,& tamen
q, miííima fùnt ad injicè æqualia,hoceft fàlfum; quia lon alterius eft rationis:quia æternum eft,& fic datur maxima
ge maiori magnitudine funt ignis,quàm aquæ, quia maior raritas, fub qua poteft ftare indiuiduum ignis.fecundo,q>
äifputatio requiritur in igne, quàm in aqua : quia ignis eft ignis habeat maximâ in fui fpecic, & fic dabitur maximùs
perfe&ior,idcoæqualia non funt illa minima.erattertium ignis in fpecie:&talis eft clementaris in fuo loco:quia,vtdi
di&um:quia dicit,quòd res non generantur femperfubmi xiheri, natura facit clementa proportionata.ad argumen
nima quantitate, fed aliquandofüS maxima. oppofitúdi tum,quia applicato combuftibili, fi nó comburat, fequitur
xit Auerroes,vbiexpofüit diâum Ariftot.fexto Phyfico abfurdum;fi fic dabitur:ergo maior maximo. Dico,fi fen
i rum, quòdin omni generato datur primogenitú, id efl Pr;
ma pars genita. exponit Auerroes, q* illud primum genitú
fibiliter augetur,corrumpetur inalia parte,à quò?ab elemé
to fibi contrario, quia etiam clementa in locopropriofùnt
pariem minimami, fub qua generatür res, vtfi ex igne fiat contraria.Sed dicetis, curab elemento contrario corrum
äer, primum genitum aeriserit minima pars tum ratione, pitur,fi eleméta funt proportionata?Dico,à natura vniuerfi
quiâ fupponatìus,quod minima quantitas,fubqua po[sit intendente conferuaré tale analogiâ elementi:quia, fiignis
generafiaer, fit pcdalis.ipfe dicit, quòd fub maxima gene augeretur vltra maximum fuum, dcflrueretur talis analo
fatur.fupponatur,q, fit pedalis,prius aer agit inpartem di gia,quæ eft inter elementa: fi vero ignis non fcnfibiliter au
midiam :&illa pars prius difponetur ad qualitates aeris, j gcretur,philofophus nó curaret: quia philofophus dicit da
tota quantitas. induótis ergo illis difpofitionibusaeris, & ri maximum ignem fenfibilitcr, & minimum fenfibiliter,
eft fufficiens quãtitas, cum qua poßit generariaer:quia cú non autem infenfibiliter: reftat, crgo quòd omnes fubftá
pedali magnitudine poteft ftare forma aeris. ideoaerfub tiæ habeãt maximam,& minimâ magnitudinem;fed quid
iminima qüantitate poteft generariexigne,& deceptus eft de accidentibus?Dico,quòd idem eft,& duplicia funt acci
in hoc:quia cum aer generatur ex aqua,generatur ex défio dentia. quædam funt permanentia, quæ habcnt omnes fui
rifubieéto,cum exigne,& rariori, tum quantitaseftaequa partes fimul:alia funt fucceßiua,vt tempus,& motus. Di
lis,quia raritas,& denfitas non fäcit, quòd vna quantitas fit co,quòd talia accidcntia habent maximum, & minimum
maior altera;nec volo adducere alia argumenta, ne pertur extenfiuc;intenfiue,fi intcnfioné patiuntur:& declaro,quia
bentur ingenia veftra.ideo dico,q) idem minimü, fub quo accidétia permanentia habcnt maximam magnitudinem,
poteft generari, & conferuari res: & Ariflotelesnonfacit fub qua poffunt effe:& minimam, fub qua poffunt effe:&
mentionem de duplici minimo:& ita facit de carne Arifto ita etiam fuccefsiua accidentia. & fuit diάü Ariflotelis fe
telis,vt fupra diximus. quid ergo dicendum ad argumen ptimo Phyficorum fecunda, vbi dicit, motushabet mini
tum? Dico, g) datur vltimum fui effe permanentis,& non mum corpus,in quo poteft moueri, & maximum mobile,
eft inconuenicns:& maxime cum respermanens fit, vt in & firmamentum.ideo datur motus maximus,& minimus:
diuifibile.exemplü, accipiatur calor, vt.6.& applicetur ei & fic etiam tempus:quia tempus nó eft,nifipasfio motus:
frigidum, non ille calor prius erat, vt.6.nunc non eft.& ita etiam accidentia fuccesfiua habent maximum, & minimü
accipiatur tricubitum nunc nóeft,ideo dico,quod reiper intenfiue,fi intenfioncm patiuntur: ita quòd calor non po
manentis datur vltimum effe maxime,cum res permanens tcft augeri intenfiueininfinitü,nec diminui,oftendo:quia
confiftit fere indiuifibile.ita tunc dico,& dicüt omnes ex fipoffct augeri intenfiue calor,daretur motus velocior mo
pofitores ibi. ideo dico, g) minimusignis confiftit ferein tu coeli, cuius oppofitum dixit Ariftoteleso&tauo Phyfi
indiuifibili,ideo cum ei approximatur aqua poft illud, nüc corum, quòd fcquatur oftcndo, quia augeatur calor inten
incipit agerein ignem , & tranfmutat in fuinaturam:& fic fiuein infinitum; fempcr ergo vigorabitur agens fuper re
erit vltimum eflc ignis,& hoc non eft inconueniens, quòd fiftentiam pafsi,& in tantum poteft vigorari,quòd in infi
rei permanentis dicit vltimum effe,cum talis res confiftat tum vigoretur,tunc illa alteratio velocior erit motu coeli :
fere in indiuifibili, vt dicemusfextohuius,cú adduccmus quia motus coelicft à potcntia finita.etiam quarto Phyfi
huius diéti probationem,(cilicet reipermanentis,non dari corum dixit dari maximam raritatem : quia ibi Ariflote
vltimum effe , remanfit argumentum fimpliciter fa&tum: les fupponebat ad magnitudinem corpora po{Ierarefieri in
quia cgntinuum eft diuifibileininfinitum,cuiuspartes per infinitum, ibidicit Auerroes dari maximam raritaté,fub
fefubfiftere poffunt,iam dixi,quòd non repugnat,quòd il qua poteft effc corpus,itaque maior non fit. -

læ partes, vt quantæ per fe fubfiflunt ratióne materiæ;ra -

tione tamenformg illæ partes non poflunt fubfiftere, vt di L E C T I O. L I.

xi fupra.ad fccundum argumentum quia ei appofito com
buftibili,augeturininfinitü. Dico,vt Gregörius,feptima
diftin&ione,q) ignis crefcit in infinitü, id éft in vàlde ma
gna quantitate,qu£ viugati non poteftcópetere, ideoignis
non potcft cffe caufa auéìionis:quia augeretur in valdc ma
-- -
Hi RI dicebamus, quòdomnes formae accidcnta
les, aut permaoentes, aut fuccesfiuae habent maxi*
mum & minimum extenfiue: quia datur minimú
{ubie&um,quod potefl fubeffe motui:& datur maximum)
- - mobile
\
Leétionesinj.Phyfic.Ariftot.
mobile. diximus etiam dari minimum intenfiue & maxi
95
vt 7,tunc auferaturâ graducaloris mediusgradus, tuncca
mum;fed eft dubitatio de magnitudine, cum ex fèipfâ fit lor fuperabit frigiditatem. verum:ergo fiet motus.nego ar
diuifibilisin infinitum refpeétu formæ.fecüdo,quid de rc gumentum.fed ab improportione maiorisingqualitatisfe
lationibus, quia non videntur habere fubieétü maximum, quitur motus,fàlfum eft,& oftendo, quia dicit Ariftoteles,
& minimum per earum intenfionem: quia dato quocunq; datur minima velocitas in motu,& maxima, & erit motus
maximo fubiecto, & poteft aduenire ratio. De primo di velocitas coeli,ita ergo dabitur minima proportio,qug cor
co, quòd magnitudo non habet maximutn , & minimum, refpondet minimæ velocitati motus: quia velocitas infequi
nili refpeétu formae,in quo eft:& ita dico,9 omnes formæ turproportionem motoris ad motú:& ita hgcconfequun
accidentales habent maximum,& minimum præter ma tur velocitas, motus, & proportio motus, etfi non haberet
gnitudinem.De fecundo dico, q) relatio habet maximum, maximam refiftentiam, quam hoc agens poßitfuperare,(e
& minimum refpe&u fundamenti: quia eius fundamétum queretur,g, nön ef[et illa virtus minima:quia cum augetur
habet maximum,& minimü,vt diximus: quia omnes for magis refiltentia, diminuitur virtus: ergo pofIetfeparare
mæ naturales habét maximum,& minimum;& relatio nifi quamcunque refiflentiam,& illa virtus femper fieret mi
diftinguitur à fundamento: quia nil aliud eft relatio vnius nor:non effet ergoilla minima virtus. Dico ergo de primo
albedinis ad alia , nifi altera albedo : & fic alia relatio alte— negando affumptum, q ex omnicum proportione fequa
rius albedinis nó eft,nifi altera albedo. fecundum perfcru tur motus,licet fit pofsibile fecüdum imaginationem: quia
tandum, an ex parte potentiæ aótiuæ detur maximum,& fecundum rei veritatem non eft poßibile. De fecúdo,cum
minimum. & Ariftoteles dixit in fine primi coeli, q poté dicimus,diuidatur illud vifibile, remouetur minimum mi
tia a&iua habet maximum fui, quo poteft refiftere: & po nimo,& poterit videri: quia eft in fuperficie, dico negãdo,
téia paßiua terminatur minimo, à quo poteft pati. hic in quòd pof$it videri,immo non remoüebit vifibile: quia da
furrexerunt calculiftae, & dixerunt Ariftotelem errarc; fed to minimo colore fi diuidatur,corrumpitur, & non poterit
ipfi magis errant.primo dicit,9 potentia aétiua habet ma fubfiftere, nec per confequens videri.Concedo,ac perfpe
ximam refiftentiam,quam poteft fuperare:& fictermina &tiuus dicit,9 non datur. Dico, q, ipfe loquitur ad imagina
tur maximo.ita vifus habet minimum obieótum fibi con tionem,nó autem fecundum rei veritatem fimpliciter. De
ueniens,& fic datur minima vox, quae poteft audiri ab au tertio,q) daretur vifiodebilißima,concedo. oppofitum di
ditu : & ita de alijs fenfibilibus refpe&tu fenfus. primo di xit perfpeétiuus.Dico,quòd loquitur ad imaginationé non
cunt,9 impoßibile eft,quòd virtus a&tiua terminetur ma autem naturaliter.De quarto,datur vltimum vifionis,con
ximo,& ita virtus habeat maximâ refiftentiam, quam po cedo; fed erit per accidens,& hoc non incouenit, vt (upra
teft fuperare:quia data illa poteft augeri.dicunt ipfi, datur diximus.Erat tertia dubitatio,an res habeant maximü tem
minima refiftentia, fub quâ virtus aüáiua non poterit au pus durationis. Dico ex Ariftotele in fecundo de genera
geri,& hanc opinionem probatratione.fic fupponemus,9 tione, quòd fecundum fpeciem eft maximum tempus du
calor vt.8.excedat frigidum in refiftentia,itaque frigiditas rationis,& illud nouit Deus:indiuidua vero habent maxi
vt.7.ancalor excedit frigiditatem exceffu diuifibile, aut in mum tempus,fi computatur regimen viétus, & reliqua.ve
diuifibile.oportet enim quòd excedat,quia agés debet ex rum eft, g) illæ res aliquando habent primum non effe rei,
cedere refiitentiam: quia ex proportione æqualis æqualita vt homo cum definit efle,aliquando habet vltimum effe,
tis non fit motus, fed ex maioriin proportione agentisfu ficut calor vt 6.definit,fires habucrit primú non effe,tunc
per refiftentia,aut ille calor: ergo ille calorexcedit £xceffu illud iftans erit terminus fuae durationis:fi vero habebit
indiuifibili,aut diuifibili.indiuifibilinon eft dicendü: quia vltimum effe rei, tunc terminus vitæ illudiftanscumtoto
nonageret, ab indiuifibili enim non prouenit aétio: exce tempore tranfaéto.
det ergo exceffu diuifibilis, vt per vnum gradum diuida
tur ille gradus per modum, tunc calor, vt 7.cum dimidio L E C T IO L II.
aget inÉ, vt 7.quia ei dominatur : ergo frigidi
tas,vt 7.noneft maxima refiftentia, quam poterat fupcra | M N E S igitur contraria principia.} de
recalor,vt 8.quia & calor 7.cu.fecundieam fuperat.Dixi monftrauit prius Ariftoteles, g) principia
mus fecundo, g) datur minimum fenfibilc refpe£tu fenfus: non erant vnú,nec infinita, ideo erunt plu
quia (enfus eft virtuspafsiua,& talis virtus paßiua termi ra,& finita. oftenfurus quænam fint princi
natur minimo.Debent ipfi,quia fidatur minimum, vt vi --- -- pia,Primo declarat, quænam fint,& qualia:
fibile,quod poteft videri, illud vifibile eft quátum,& pro & dico Principia quòd funt cótraria;ergo duo,& illisdebet
fundum,& diuidatur fecundum profunditatem,tunc rema fubijci vnü:ergo triplicia: & declarat, g) principia fint con
nebit color in fuperficie remanente,qui videtur:quia vero traria. primoex omnium confenfu: quia, & qui ponebant
color,ideo dabitur minimum minimo vifibili;tum fequé vnum principium, & immobile, ponebant principia con
tur abfurda apud mathematicum:quia, fi fic, dabitur angu traria.dicebat illud ens immobile eft vnum:quia Deus.po
lus vifionis minimus: quia cbie&tum illud vifibile eft:mi nuntprincipia contraria, fcilicet calidum, & frigidum,lüx
nimum ergocaufábit angulum vifionis minimum.etiáda & tenebrae,ideft terra & ignis,ita qui ponebãt vnum prin
bitur debilißima vifio, quia obieétum debilißimum cau cipium mobile,vt Thales, quiponebat aquá,dicebat prin
fat vifionem debilifsimam : & cum dabitur debilifsimum cipia effecontraria, raritas, & denfitas, itaquiponebat ac
obie&tum, dabitur debilißima vifio. oppofitumtamen di rem.etiam Democritus, quiponit infinita principia, ponit
cunt perfpc&iui.tertio, dabitur vltimum effe vifionis, qui etiam principia contraria, qui ponit hæc principia triadif
cum remoueaturâ minimo, quod caufat vifioné,amplius ferentia,(cilicet pofitione, figura,& ordine,& vnumquod
eam non caufìt,& prius caufàbat, ergo dabitur vltimü effe queiftorum habet contrariam figuram,alia cft habens an
vifionis.oppofitum dixit Ariftoteleso&auo Phyficorum: gulos:alia carens angulis.& pofitiotripliciter contrariatur
quia rei permanentis non daturvltimum effe. Dico ergo, velante,vel retro,furfum,& deorfum,ordo prius,& pofte
deprimò ignorant fundamentum Ariftotelis, cum dicunt rius:omnes ergoponunt principia contraria,& dixit quo
accipiatur calor, vt 8.& rcfiftentia maxima fit frigiditas, dammodo:quia aliqui ponebant principia contraria affir
- - - matiue,
96 - Ludouici Buccaferrei
matiue,vt quiponebant raritatem, & denfitatem:alij vero eft Alexander, vt dicemus: quiafemper manere non dicit
ponebant cótraria principia priuatiue, vt qui ponebant ple vniuerfalitaté temporis,fed tranfmutationis,& ifte eft fen
mum,& vacuum. ideo, vt omnia contraria ampleéteretur, fusillorum veborum.oportetprimaprincipia femper ma
dixit,quodam modo in omnes, 99mnes pofuerunt prima nere,ideft in vnaquaq;tranfmutationefemper debent effe
principia contraria, fiue pofitiue, fiue priuatiue: & hæc eft Primaprincipia,fcilicet habitus,& priuatio: quia ex habitu
bona fefponfio.probat ratione,quòd principia funt contra fit priuatio, & ex priuatione fit habitus.eft alia dubitatio,
ria:quia inquit, prima principia non fiunt ex alijs, nec ex quia tertia conditio videtur includi in prima, & fecunda :
feinuicem,& omnia fiunt ex his: & iftae tres conditiones
quia fufficiebat dicere,prima contrariâ non fiunt ex alijs,
competunt primis principijs.addit minorem,fed prima có necexfcinuicem.fequitur poftea, q, omnia fiunt ex ipfis.
trariâ non fiunt exalijs, nec exfeinuicem, fed caetera fiunt dicit Simplicius,quòd illæ duæ cotiditionesnonfufficiunt
ex his,& probat primoprimam conditionem:quia,'ex quo ad primaprincipia:quiaaliqua poffunt habere illas duas,
funt primaprincipia, non fiunt exfeinuicem: quia funt có fcdnontertiâ, ficut primagênerà rerum non fiunt ex alijs,
trariâ.infra declarabit,quòd quæ fiunt, fiunt ex illis.fed du necex feinuicem;tamen quæ fiunt, non fiunt exillis,res.n.
bitat Simplicius: quia dicit,quòd cótraria non fiuntexfe quæ fiunt ex praedicamentis non fiunt.ideo tertia conditio
inuicem.oppofitum dicit infra, quòd fcilicet ex albo fit ni nó includitur in primis,& eftncce(Ie ad hoc,vt prima prin
grum.eft multiplex refponfio. Ammonius dicit, quòdpri cipia fintprincipia omnia aliaexipfis fieri. fecúdo, quómo
Îma contraria non fiunt ex feinuicé,ideftnon fiunt ex con do Ariftoteles fecundo Metaphyfices reprehendit plurita
trarijsà feinuicem diftinétis; fed hæc refponfioextorquet tem principiorum,quia dicit,debet dari vnus princeps:hic
textum,& patet. fecundo, hæc fecunda conditio coincide vero dicit, principia debent effe contraria, & exponit hæc,
ret cum prima, quod eft, principia cötraria ex alijs non fifcilicetplura. Dico,g, facilis,eft refponfio:quia.12.Meta
unt quod patet: quia exponit, prima contraria nec fiunt ex phyfices loquitur deprimis efficiente,& finali,& dicit en
feinuicem, hoc eftex contrarijs à feinuicé diftantibus,hoc tia nolunt male difponi:ergo vnus princeps.hic vero loqui
eft di&um,non fiunt exalijs.aliam expofitionem dat Sim tur de elementis rerum naturalium, fcilicet de materia, &
plicius, g) prima contraria non fiuntexfeinuicem effeéti forma,ideo ponit plura principia.vult probare tertiâ con
üe:quia fieri ex feipfo,velpoteft fieri ex materia,vel exter ditionem,g) omnia, quæ fiunt, ex principijsprimis fiunt:
mino, vel exagente, ideo contraria non fiunt ex feinuicem & ad hoc fupponit duas dignitates prima eft ex parte agé
effe&tiue:quia quod fità fimili,fità caufaefficiente.fed hgc tis,quia omne,quod agit,incontrariü agit : & omne,quod
expofitio non placet: quia ex non denotat caufàm efficien patitur, à contrariopatitur.& probat quia agens non agit
tem fecundum modum loquendi;fed denotat materiam,& in quoduis, fedinaliquod determinatum, quod eft aptum
oppofitum etiam: quia infra dicit Ariftoteles, quòd omne, natum tranfmutariinfuinaturá,& fic illud eft fuum con
quòd generatur contrariogeneratur: quomodoergo di trariü: quiacalidum agitin frigidum, ita quicquid patitur,
cit caufam efficientem, ideo aliter idem Simplicius,& Ale àcontrariopatitur: quia omnis pafsio eft mutatio, & om
xander in primo libro quæftionum naturalium,capite.16. nis mutatioeftà contrario in contrarium per fe:quia per ac
& dicit q, fieri ex altero, contingit bifariam, vel tanquam cidenspoteft patiabaliquo, quod non fit ei contrarium,vt
ex fubie&o, vt le&icafitexlignotáquam ex fubie&o, vel fialbum agat infrigidum, agit in illud per accidens:quia ei
fit alterum ex altero tanquam ex oppofito, ficut cum dici conuiétum eft calidum.fecunda dignitas, quod generatur,
mus exalbo fitnigrum: dicimusergo, quòd vnum non fit à contrario generatur:& quod corrumpitur per fe, à con
ex alterotanquam ex fubieéto:quia vnum contrarium non trario corrüpitur. & probat Ariftoteles: quia omne, quod
eft fubieétum alterius; vnum contrarium tamen fit exal fit,non fit ex non ente fimpliciter,quia fieret ex omni ne- '
terotanquã extermino mutationis:quia fidebet tranfmu gatione:& fic homo fieret ex figmento;fed quod fit,fit ex
tari albü in nigrum,debet fierià nigro:& ita nullaeft con non ente,quod eft aptum fieritale,& illud eft contravium
tradiétio;fedaddit Alexand. ita etiam fecunda contraria ei:ergo & hoc verum eft nedum ingeneratione fimplici,
non fiuntexfeinuicem tanquam ex fubieéto: ergo fecüda fed incompofita:& appellat Ariftotclcsgenerationem fim
contraria non differunt à primis, dicit Alexander,etfihaec plicem,quæ fit in qualitatibusfimplicibus:generatio com
conditio fit communisprimis,& fecundiscontrarijs,tamé pofita,& corruptio eft generatio compofiti,vthominis,&
differunt in alio:quia exprimisomnia fiunt; non autem ex domus:quia homo cóftat expartibus:verificatur ergoifta
fecundis.dicit fecundo Aiexander, quomodo prima con propofitioin omnigeneratione, fcilicet g omne, quod fit,
traria dicuntur perpetua , fi vnnm fit exalterotanquam ex èx contrario fit.fed dicit Ariftoteles,ingeneratione compo
oppofito. dat fecüdas refponfiones.prima, quòdillaprima fita latens contraria: quia quomododicemus, quòd homo
contraria funt perpetua, vt non generanturex alijs, etfi ex generaturex fuo contrario3& ita debemus accipere priua
feinuicem generentur,fecunda,g) primacontrariâfunt gter tioné,& fcilicet quiahomofitexnonhomine: appellamus
na,etfinonnumero,tamen fpecie:quia femper materiaha crgogenerali nomine cötraria conueniens,& inconueniés:
bet aliquam formam,& priuationem: quia fempcrpriuata confònantia,& inconfonantia. itaque conueniens fit ex in
eft aliqua forma,& ficfunt perpetua fpecie; fed vtraque re conuenienti:itaq;totum cohærés fit ex partibus, quæ prius
fponfio videtur preter rationem. Déprima, quia dicit,q> non cohærebant: & quia dixit Ariftoteles quòd conueniés
funt æterna:quia nó fiunt ex alijs; generantur tamen ex fe fit exin conuenienti:& confonans ex in confonanti. dicit,
inuicem:ergo c9rrumpuntur:quiaprimo cæli,omne,quod quòd duplexeftcompofitio.aliqua eft cum ordine partiü,
generatur,corrüpitur:quomodo ergoprincipia prima funt & fere omniscompofitio eft ita,& tunc compofitum tale,
ā€tcrna.etiam fecundarefponfio falfa:quia fihoridifferrent non fit tantum ex incompofito;fed etiam ordinatum ex
prima contrariaàfecundis, quia effet íecunda,funt æterna inordinata,fiautem fit compofitio,quæ careat ordine,par
íecundum fpeciem,ficutPrima,ideo dico,quôd Ariftote tium, vt in generatione lignorum: quia ibi non eft ordo
les non dicit,q> illa PrimaPrincipia fint gterha.At dicitin efTentialis, tunc dicemusfiericompofitionem exincompo
fra, oportet prima Principiafemper mahere. ibi deceptus fito:nonautemcrdinatum exinordinato •
- - - - Le&io
 Leétionesinj.Phyfic.Ariftot.
L E C T I O L III.
97
quo illa ligna funt eiufdem rationis,nonhabent ordinem
effentialem per fe; fi erit compofitiocum ordine partium,
ICVT' diximus in hefterna leétiöeofté nedum dicemus, quod compofitm ex incompofito gene
3 furus quot naturæ effentprincipia naturalia, ratur;(ed etiam ordinatum exinordinato, fi vero fit com
„K$ PT° demonftrare tentauit qualiafint,& pofitio fine ordine partium dicemus tantum, g) compofi
j}$ adprobandum affumpfit prima etiam con tum fit ex incompofito: non autem ordinatum cxinördi
i$j trariaex omnium confcnfu: & primaprin nato:quia ibi non eft ordo effentialis. reuertitur ad princi
cipia funt prima contraria, quia prima contraria non funt pale intentum;& hæc, quæ funt di&ta, funtdi&a perparé
ex alijs,nec ex fe inuicem,& cetera,qug fiunt,ex illis fiunt: thcfim: intédebat ergo probare, quòdex primis contrarijs
prima principia funt prima contraria. modo Ariftoteles omnia fiunt, quæ fiunt: & quia duplex generatio, acciden
vult demonftrare, quòd quæcunque fiunt, ex primis con talis.& fubftantialis.adhuc duplex,vel fimplex,velcompo
trarijs fiunt: & hoc argumento fumpto à ratione, exponit fita.fi fimplexeftinter contraria,adhuc generaliter omfiis
Simpliciusà ratione,ideftà caufà: & hoccftenfurus præ generatio eft inter contraria,& probat fic:omnia,quæ fiüt,
fupponit duas dignitates.vna, quæ fumitur ex parte agen & generantur, & corrumpuntur, mutatione fiunt,& gene
tis.& eft, 9 omne, quod generaturâ contrario generatur: rantur,& corrumpuntur: fed omnis mutatio eft intercon
& probat primum, quia quoduis non agit in quoduis, fed traria:ergo omnia, quæ fiunt,ex contrarijs fiunt. g) autem
contrarium in cötrarium per fe agit:ergo quod generatur, omnis mutatio fit intercótraria,probat Simpliciusex Ale
à contrario generatur. fccunda eft ex parte cius, quod ge xandro: quia fiinter fimilia natura album eflèt, antequam
neratur,& corrúpitur:& eft omne, quod generatur,& cor fieretnon inter difsimilia: quia album nöagit per fe in mu
rumpitur per fe, ex contrario generatur.fupra diximus,q ficum:ergo in fùum contrarium agit:ergo omnis mutatio
contrarium à contrario generatur. hic dicimusex contra eft inter contraria:ergoomnia, quâ fiunt,exprimis cótra
rio,ita, quòd illud circumfcribit oppofitionem termini,& rijs fiunt.& dicit,q) album generatur cx nigro,quod elt fui
coftcndit fecundam dignitatem induétione: quia album ge contrarium:vel exintermedijscoloribus,quifunt compo
neratur cx non albo,& non ex omni non albo:quia non ex fitiexextremis.fedhic eft dubitatio,primo inprima digni
figmentis,quae non funt alba; fed ex non albo, quod eft ni tate:quia dicit,q) generatur,à contrario generatur.oppofi
grum.ideocontrarium generatur ex contrario.per fe expo tum dixit Arift.feptimo Metaphyfices, quòd generatio fit
nit,cur dixit per fe ? quia album per fe generatur ex nigro; à fimili.etiam exemplo Simplicij, fi Deus illuminat animâ
per accidens tamen poteft generari ex mufico, vt fi mufi noftram,illuminat ex fcientijs;tamen anima noftra nó eft
cum acciderit nigro,ex mufico fit album, & tranfmutatur contraria Deo:quia Deo nihil contrarium.etiam quia Por
nigrum,& cum nigro cöiun&um eft muficum:& quia di phyrius exponens, quomodo prima contraria fiunt ex fe
xit,quòd omne, quod generatur, ex contrario generatur, inuicem,dixit,quòd non fiunt ex contrarijs inuicem diftin
& quod corrumpitur,ex contrario corrumpitur.exponit, &tis.Dico,quòd in generatione.Secundo, poffunt confide
sy intelligit per contrariü:quia, vt Ariftoteles dicit in Præ rari,& quod generatur, & fubieótum; fi comparetur agens
dicamentis,contrarium proprie eft, quod eft in re:aliud eft refpcctu eius,quod generatur,à fimiligeneratur:fi compa
contrarium improprie,quod dicit priuationem.ideo dicit, retur agensgenerans fubieéto,fic vera eft propofitio:quia
percontrariaintelligo improprie contraria, fcilicet priua omne lubiectum,quod tranfmutatur,à contrario tranlmu
tionem,& declarat induétione: quia album fit ex nö albo: tatur. & ficloquitur Ariftoteles.& ad argumentum Sim
non ex non albo negatiue;fed non albo priuatiue, vt eft ni plicijdico,q> fic Deus contrariatur animæ noftrae.At fic&
grum,vel alius color medius,ita dicimus muficü fit ex non non fimplicitcr.At Deo nihil eft contrariú.verum eft fim
mufico,non ex non mufico fimpliciter, fed ex non mufico pliciter;eft tamen aliquo modocontrarietatis, vt animano
priuatiue, ex fubieéto difpofitoad fufcipiendü muficum : ftra,quæ illuminata eft fcientijs,prius carebat ipfis:& quod
& taleeftignorantia,vel medium,fidatur medium: quia di plenum eft fcientia,& quod caret fcientia, funt contraria
ximus, quòd omne, quod generatur econtrario, dicit, ne quodammodo.itaadillud Porphyrijdico. Secunda dubi
dum vera elt ingeneratione fimplici; fedetiam in compo tatio,cur Ariftoteles dixit fub dubitatione,muficum fit ex
fita,& ambg duæ illæ dignitates verificantur ingeneratio immufico: aut fiquidpiã medium fit, cum quo Metaphy.
ne compofita; quae eft rei compofitae, vt generatio homi priuatiue oppofita carent medio: quia priuatiue oppofita
nis,& domus ; fcd dicit contraria in rebuscompofitis non mediateinferunt contradi&oria inter contradiétoria nul
funt ita manifefta:quia nominibus carent volétibus expri lo modo cadit medium: quomodoergo dubitat hic, an fit
mere talia contraria: quia nóhabemusnomen priuatiuum medium inter priuatiue oppofita. Dico, vt Simplicius,qp
impofitum homini: quia dicis homo fit ex nóhomine fed nondum erat manifeftum, an inter omnia priuatiue oppo
non ex non homine,fimpliciter;fedex non homine priua fita fint media: quia dubium erat de vitio, & virtute, quæ
tiue:& non habemusnomé,nififorte dicit Ariftoteles,fin priuatiue opponuntur,an fit mediü. ideo dubitatiue loquu
gamusnomen, g) compofitum in rebus compofitis fit ex tus eft Ariftoteles.etiam quia duplex eft mediü, medium
compofito,& fic exprimimus cötraria:& fic non dicimus, formæ,& medium fubieéti inter priuatiueoppofita;etfi nó
homo fit ex non homine; fed compofitum ex incompo datur medium formæ, datur medium fubieéti: quia datur
fito , ideft rescompofita, quæ habet partes cohærentes fit aliquod fubieétum, quod tunc eft vnum: non alterum exé
ex partibus non cohærentibus,& dicit Ariftoteles, pofTu plum:quia cæcitas,& vifus opponütur priuatiue, datur me
mus loco compofiti,& incompofiti vti confonantia,& in dium fubieéti, quod fcilicet non eft neque videns, neque
confonantia Metaphyfices, & quia quædam eft compofi cæcum,vt lapis. priuatiue enim præfupponit femper fubie
tio, quae eft cum ordine partium, vt fere in omnibus rebus &tum determinatum.Tertio,quia Arilloteles dicit omne,
naturalibus contingit: quia primo generatur cor : deinde quod generatur per fe, ex contrario generatur: quiaaibum
"aliæ partes,& ita in re artificiali primogeneratur fundamé generatur perfeexnon albo,non exomninon albo; fcdex
tum:deindeteétü.alia eft compófitio fine ordine partium nigro, & coloreintermedio.itaque Ariftoteles dicit,quòd
per fe,vt in congerie lignorum dixit Simplicus, quiacx, generatio fit interpofitiue contraria. oppofitü dixit quin
Lud.Buccafin Phy-Arift N (@
 98 LudouiciBuccaferrei
! toPhyficorum,vbi dixit, q) motus termini primi funt có plina caret contrario,habet tamenpriuationem vitium,fci
traria pofitiue. mutationis vero primitermini funt oppo licet ita fubftantia generatur,& contrario carent, quae fub
fita priuatiue:etiam quia dixit, quòd generatiohominis ex ftantiae nihil contrarium: ergo termini per fe generationis
non homine e(t ficut compofitum ex incompofito. contra: licet (ecundarijnon po(funt e[fetermini contrarij pofitiui,
quia cum generatio fit inter contraria priuatiue,poterimus Ideo dico, quòd termini per fe, & primi generatiónis funt
dicere,quòd homo generatur ex non homine:quia non ho contraria priuatiua: quia, fi homogeneratur ex non homi
mo eft priuatiuum hominis;etiá quia homo non fit ex par ne generatur, id cft ex fubieéto, quod caret forma homi
tibus non cohærentibus: & Ariftoteles dixit, quòd homo nis; fed quid ad Ariftotelem,;qui dicit quod album genera
fit vt compofitum ex incompofito, fcilicet ex partibus nó tur ex nigro,vel medio colore?Dico, fireéîe intelligatur,
cohærentibus: quòd autem homo non fiatex partibus nö nonfacit dubitationem. Ariftoteles enim dixit, g, album
cohaerentibus,patet:quia non dantur illæ partes, nifi in có
non fit ex non albo fimpliciter: quia fic fieret ex figmen
pofito generato femper,vt cohærentes,Dico,quidquid di tis;fed fiet cx non albo determinato.diffciëtia eft inter ne
cant Lätini, g) termini mutationis de fubito triplices funt, gationem,& priuationem: quia negatio omne fubic&tum
quidam funttermini per fe,& primi&tales termini in om negat:priuatio vero praefupponit fubieétum,in quo aptum
nigeneratione, & corruptione.qualifcunque fit illa gene efl fieri,vt in Po(ler.prædicamcntis dixit Ariftoteles,& ta
ratio,fiuc fubftantialis,fiue accidentalis, funt priuatiue op le eft fubieétum priuatiuum forma albi.& Ariftoteles ex
pofita:quia omnisgencratio per fe eft ex priuatione inha ponit,q) fit illud fubic&tum,& dicit eft nigrum,vel mcdio
bitu, corruptio ex habituin priuationem, ficut cum homo colore coloratum: non autem dicit, quòd album fit cx ni
generatur,fit ex aliquo priuato anima intelleéìiua.ideo di gro,fed cx fubie&to non albo, quod cft nigrum, vel medio
xit Arift.quòd muficum,cum fit ex immufico. aliquifunt colore coloratum : & fic album fit ex priuationefui oppo
termini per fe,& fecundarij,& funt albú,& nigrum,& me fiti(Eft quarta dubitatio Alexádri: qüia Ariftotcles dicit,
dius calor:quia album generatur ex nigro: aliqui etiam ter quod generatur & corrumpitur, à contraiio generatur &
mini generátionis per accidens : & ifti funt contradiâoria, corrumpitur:quia primae fubftantiæ generantur, & corrü
vt album,& non album:homo,non homo:& negatiocon puntur;tamen eis nihileft contrarium, vt dicit Ariftoteles
tradiétoria nihil ponit. ctiam contraria, quæ accidunt ter in Prædicamentis. quoinodo ergo dictum Ariflotelis eft
minis fecundis funt termini accidentales, vt fi accederent verum ? hic dicit Alexander cum Simplicio, q fubftantia
muficum,tunc termini mutationis nigri. dicit muficÜ; fed prima habet contrarium,& fic non per fe, tamcn per acci
per accidcns,& fic priuatio, & habitus funtprima princi dens ratione accidentium; & fic prima fubftantia genera
pia:& funt prima ordine naturæ: quia alia principia prgfup tur,& corrumpitur.Declaro,quia elemcnta, quæ funt pri
ponunt illa. funt enim cömunia omni tranfmutationi: quia mæ fubftantiae, habent contraria rationc accidentiuni, &
nulla fit tranfmutatio,quæ non fupponit illa;fi dicetis pri eft fecundarij differentia. fünt accidentia in clementis, ali
uatio eft nó ens:quomodo ergo principium ? Dico etfi non qua per alterationem,& quo ad hgc ignis maxime contra
fit ens formaliter, eft tamen ens: quia circumfcribit fubie riaturaqug:quia ignis calidus,& ficcus;aqua frigida & hu
&um.ad fecundum dico, fi confideratur, primohomo fit mida: aliqua funt accidcntia quoad motum, & quoad hæc
ex non homine, fi fecundario fit ex incompofito. ignis maxime cótrariatur terræ : quia ignis fimpliciter af
cendit: terra autem fimpliciter defcendit, & ita, cum Ari
L E C T IO L IIII • ftoteles dicebat quarto cocli, quòd ignis maxime opponi
tur terræ, loquebatur de oppofitione accidentium ad mo
R AT dubitatio, quia dixit Arftoteles,q» tum attinentium:quia ignis leuis fimpliciter: terra autégra
album generatur ex nigro,vel colore medio. uis.Ita & mixta habent contrarium refpcctu accidcntium:
itaque ponit terminos generationis pofitiue quia habent temperaturam contrariâ rcfultantem ex pri
efle cötrarios. oppofitum dixitquinto Phy mis qualitatibus, idcodicit Alexander, quod generatur,à
- à ficorum, vbiponit differentiam inter muta contrariogeneratur, fiue illud contrarium cx fui fubftan
tionem,& motum. dixit motus primitermini funt contra tia,fiue relpeétu accidcntium:& ita inprima,fubltantia eft
rijpofitiui:mutationis vero funt termini,habitus,& priua contrarium refpc&tu accidétium;fed refponfio non placet.
tio;fed generatio eft mutatio,& ita corruptio:ergo eiuster reftringam argumentum: quia primafubttantia, vt prima
mini dicuntur priuatiui oppofiti: quomodo ergo dixit, q» fubftantia,generatur,& corrumpitur:ergo, vt prima fùb
album fit ex nigro:& non dixitexfionalbo, cum non albü flantia,habet contrarium per fe;fed non proprie,& po(iii
priuatiue opponitur albo.Dixiheri,& erat re(ponfio præ ue,fed improprie,& priuatiue,ideo quintoPhyficorum di
ceptoris mei in tertio de elementis,& in primo, quòdenti xit Ariftoteles, termini per fe generationisfunt habitus,&
taserat termini mutationis, quidä per (e,& primi: quidam priuatio.cum vero dicebatprimg fubftantiae non eft con
per fe,fed fecundarij: quidam per accidens. termini per fe trariü,loquebatur de cótrario proprie,& pofitiuc,in omni
$ primigenerationis,& corruptionis funt priuatio,& ha tamé fubftantiaeft cótrarietas priuatiua. Quinta dubita
bitus:termini per fe fed fecundario funtcoiitraria,quae ac tio:quiaAriftoteles volebat probare ex illis duabus digni
cidunt terminis fecundis generationis: cum ergo Ariftote tatibus,fcilicet omne quod generatur,à cótrario generatur,
les dicit,quòd album fit ex nigro,loquitur determinisge & quod ccrrumpitur,à contrario corrumpitur, ex his vult
perationis fecüdarijs, in quintoPhyficorum deprimis; íed probare,quòd omnia,quæ fiunt ex contrarijs fiunt primis.
haec refponfio non placet:quia dicit, quòd terminigenera & dixit, probatur, hoc ratione exponit Simplicius, id cft
tionis per fc lccundarijfunt cötrariapofitiue:quia ex Ari. Syllogiliilocaufàm dicentc,ita quòd per rationem expo
ftotele in primo Pofter.dicit per fe ih primo: & infecüdo nit caüfam.Eft dubitatio,per quam caufàm demonftra,qr
modo præfupponit de omni;fed non ómnis generatio ha omnia,quæ fiunt exprimis contrarijs fiun , an pcrcaulam
bet contraria pofitiue:quia lumen generatufin medio,& materialem,an finalam, an cfficientem, anformalem,quia
pon priuatione fuioPPoliti,cótra:qüia contrariocaret Éo. oftendit ex illis duabus dignitatibus. Dico,vt videtur etiá
fitiuo,habet tátum Priuationem,fcilicct tencbras:itadiici. dicere Simplicius, quòd per caufam formalcm ;quia fua
_- ' ' sativ,
 Leétionesinj.Phyfic.Ariftot. S 99
1atio,haec eft omnisfa&iohabetfuum genus,fcilicet mu les,fedperaccidcns reueracoa&i:quia omnishomo natu
tationem , ita & pafiio habet gemus mutationem.genera raliter inclinatuseft ad apprehenfionem veritatis, quia ve
rio enim eftfaétioquinto Phyficorü,corruptio eft pafsio: ritatis intelle&ioeft perféétio animg intelle&tiuae;ideocoa
arguit ergo,omnis faétioeft mutatio: omnis corruptioeft &i veritate,ideft inclinatione naturali, quam habet homo
nutatio;(ed omnis mutatio eft ex contrarijs,& hanc pro ad veritatem,ponebant principia effe contraria; diffcrunt
tat Alexander:quia mutationon poteft effe inter fimilia: tamen inter (e. Ioannes, melius exponit hunc textum, j
quia fi fic, mutatio effet inter albú & album vnde album Simplicius,& ceteri.contraria fint intriplici differentia,ali
<ffet,eflet antequã fieret. nec mutatio eft inter diuerfa fim qua,quæ magisnotafenfui,quàm rationi funt, vt calidum ,
pliciter: quia non mutatur album in muficum, quia inui & frigidum:aliqua, quæ magis nota funt rationi, & ambo
cem funt compofsibilia,& non expellunt feinuicem: ergo rum iftorum quædam funt magis vniuerfalia:qugdam mi
mutatio erit inter contraria.fi fic:omnia ergo,quæ fiunt,ex mus.exemplum. contraria magis nota fenfui funt calidum,
primis contrarijs fiunt. ifta ratio eft ex caufa formali: quia & frigidum: rarum& denfum: magnum & paruum:defe
ex generatione,fcilicet ex mutatione, quæ eft genus gene &us & excellentia. Contrarianotiora rationi funt,vtcon
rationis, & corruptionis: genus autem eft caufa formatio gregatio,difgregatio:lis,& amicitia:par,& impar:vnitas,&c
nisipfiusfpeciei,vt fecundo huius dixit Ariftoteles.omnes dualitas.vtrorunqueiflorum quædam funt magis vniuer
enim partes definitionis dant formationem, & perficien {alia:qugdam minus,quia inter cótraria notiora fenfui mi
tem,& declarantem. Sexta,& vltima difficultas:quia Ari nus vniuerfalia funt calidum, & frigidum; fupra hæc funt
ftoteles dixit, g) omne quod fit,vel ex contrario fit, velex' rarum,& denfum,fupra haec magnum,& paruum:vniuer
medio.inquit Ariftoteles,funt ex contrarijs,vt colores me {aliora vero funt excellentia, & defe&tus. ita in contrarijs
dijexalbo,& nigro. Eft dubitatio, an medijcolores fint notioribus fenfui particularia funt, vt cógregatio, & difgre
compofitiexextremis:& ita de medijsfaporibus,& reli gatio.magis vniuerfalialis,& amicitia,fupra quæ cft par;&
quis.& videtur,q, non:quia medij colores refultant ex tem impar;fupra his vero vnitas,& dualitas.inquit ergo, quòd
peraturafaéta: ex quatuor qualitatibus:non ergoex extre antiquiadinuicem differunt : quia aliquiponunt principia
imis coloribus.fecüdo,quia medij colores,vt viredo,& fu contraria magisparticularia,& notiorafenfui,vt Parmeni
cedofunt qualitates fimplices: ergo non compofitiex ex des,quipofuit calidum,& frigidum.nónullipofuerantma
tremis:quia fi fic,plurium fpecierum effetexemplum, fi gis vniuerfalia,& fenfuinotiora,vtThales,quipofuit rarü,
cuttepidû,quod cóftat ex cálido,& frigido, dicit duas for & denfum.alijadhuc magis vniuerfalia,& notiora fenfui,
mas,quicquiddicátalij.iónon eft vnius;fed fpecieilpluriü: vt Plato,quipofuit magnum,& paruum.Ariftotelestamen
cum ergo medij colores fint vniusfpeciei, non ergocom nöadduxit omnem opinionem: quia ex fuperioribuspof
pofiti fùntexextremis. Dico,quòd reuera medjcolores funt haberi. nonnulli veroponunt principia contraria no
inon funt compofiti ex extremis formaliter;fedfuntcom tiora rationi : & illorum aliquimagis particularia, vt Em
pofitiex extrémis præfuppofitione quadam, id eft fecun pedocles,quipofuit litem,& amicitiam.aliqui magis vni
dum caufam.& declaro, quia albedo, vt plurimü caufatur uerfalia,& vniuerfaliora,vt Pythagorei,qui pofuerunt par,
è temperatura declinante adfflgidum,vt in defenfo,& fen &impar:vnitatem & dualitatem, quareconcludit Arifto
fato dixit Ariftoteles: nigrum vero ad temperaturam de teles,quòd antiqui eadé dixere,& diuerfà. diuerfà re,quia
clinantem ad calidum:& medij vero colorss,vt viredo,& calidum re differt à raro:& fic de alijs eadem dixere, fcili
fufcedo caufàntur à temperatura non declinante fimplici cet proportione. eadem proportione exponit Ariftoteles
ter adfrigidum;nec ad calidü;fedà temperatura,qug quafi prouerbium ob(curum,fcilicet quia cótrariorum aliafunt
medij eft intercaliditatem,& frigiditatem: & fichic Ari continentia,alia contenta.hæc verba rcéteexponit Ioánes,
ßotele$clixit, quòd medij colores ex extremis coloribus quòd antiqui dixerunt eadem proportione,quia omnes ex
componuntur,fcilicet fecundum caufàm,& præfuppofitio eodem ordine pofuerunt contraria:quia aliqua funt magis
ne quadam:non autem formaliter,& fic flat,quòd medij vniuerfalia contraria,quæ continent: alia magis particula
colöres fint fimplices qualitates,& orianturà primis qua ria, quæ continentur, omnesquipofuerunt principia con
litatibus,& fic vnius fpeciei hucufque: igitur, cum oßen traria,pofuerunt illa ambo vel magis particularia,velma
derit prima principia éffè contraria, tum veterum teftimo gisvniuerfalia:quiavelponebant calidum, vel frigidum,
nio, tum ratione,oftenderitó; quòdprima contrariafunt vel rarum,veldenfum:nemo autem pofuit rarum,& cali
primaprincipia, nonvt dicunt Latini, quòdprima princi dum:hoceft ergo,quod diâumeft,quòd antiquipofuerüt
pia funt primia contraria,ita quòd prima contraria fe tenet principia cótraria proportione,ideftpofuerunt ambocô
èxpartefubie&i.nunc modo vult numerum principiorum traria effe fibijnuicem contraria. mddo Ariftotelesanti
adinuenire:quia oftendit quod non funt plura,necinfinita, quorum opinionem adinuicem comparat:&inquit,quòd
nec vnum:reftatergo quòd fint finita,& adhoc oftenden quipofueruntprincipia magis vniuerfàlia, re&ius dixerüt,
dum recenfet opinionem antiquorum:& inquit,quòdfere & ideoeft,vt dixit Alexander: quia cum quaeramusprinci
omnes pofuerunt primacontraria,& fine ratione:quiave piacommunifsima, cum vniuerfällora principia fintcom
ritate cöa&ti dixerunt principia effecontraria. illud feredi muniora.ideore&ius dixerunt, qui pofuerunt principia fe
cit Simplicius poteft çoniungicum verbo Plurimi, vtfit cundaria vniuerfaliora,fiue illa fint notiora fenfui, fiue ra*
{ereplurimiadinuicem cöfentiunt,velcum verbo omnes, tioni:quiafemper conueniens,quòd magisvniuerfalia fint
vt fit, fere omnespofuerunt tria principia, quiaipfipone principia prima in vtroque generecontrariorum: quia vnr
bant principia effe contraria, non per fe,vt Ariftot.fedper uerfàliora funt notiora rationi, quàm fenfui:& incontra
accidens:qüia illis accidebant contraria.eft aliud verbum rijsnotioribus fenfui,& in notioribus rationi vnde excef
ponderandum,fcilicet fine ratione,&vtait Simplicius,du fus,& defe&usfunt magis notarationi,ijfenfui:& magis,j
pliciterpoteft exponi fineratione,hoceft,nonadduxerunt défitas,& raritas.itain his,qug funt fccnndü rationé nota,
çaufam ádhocprobandum, vel fine rationeponebantcö vniuerfaliafuntrationi notiora:fenfuiauté magis particu
sraria,vt eisaccidebant contraria,& nonperfe,vt Ariftote iariasütnota.& ficexdi&tis patet principia effecötraria. :
-
* • •
-
• - - - - · · · · ·· ·
, ' . Lud.Buccafin Phyf.Arift. . . . N 2 Leétio
-
…
;
I OO LudouiciBu caferrei
' ' L E C T IO L V. -
. bis numerum principiorum rerünaturalium
-
dicit ergo Alex.quòd Arift.per fubftantiam,formam cô
iunétam materiæ,quæ poftea forma diuiditur in plures fpe
cies,ita quòd fit formaliter ratio, in omni genere eft vna
contrarictas;fedfubftantia, id e(t forma efíquoddam ge
nus:crgo inipfú cft quædam cótrarietas; fi vfia contrarie
[ oftendebat prius qualia effent, & dixit,quòd
tas,ergo duo contraria,& principia rerum naturalium funt
£§|erant contraria : ex his ergo infert,quòd non
funt vnum:& oftéditâ fyllogifmo, quia vnú
Prima contraria, ergo duo funtprincipia rerünaturalium.
non eft contrarium,principia autéfunt contraria:ergo non
& Themiftius venit in hanc expofitioné, vt dicit Ioannes,
funt vnum.maior manifefta eft,quia cótrarium refertur ad
quia,inqu t,loquitur degenere,quod diuiditur in fpeciem,
oppofitum.nihilenim fibimet eft contrarium: conftater non autem de eo, quod diuiditur ingenera; fed huicexpo
gò,quòd vnumnon fit contrarium, minoriam declarata: fitioni contradicit, Simplicius,& eft ratioprius faéta:quia
ergo principia non poffunt effevnum:ergoerunt finita,vel Ariftoteles intendebat tradere principia omnium genera
infinita,non auté infinita:ergo reftat,quòd eft finita. quod bilium, hic vero inuenittantum principia fubftantiæ. Se
autem non fint infinita multitudine,oflédit quatuor ratio cundo,quia formaconiunéta materiæ èft genus, quod diui
nibus. primo repetit rationem, quam fuprafecit:quia infi ditur nedum in fpecies;fcd etiam ingenerà,quia förma con
nitum;ex quoinfinitum eft ignotum:fiprincipia rerumna iunéta materiæ diuiditur in formam elementorum fimpli
turalium eflènt infinita, fcientia rerum naturalium tollere
cem,&formam mixtorum. & forma mixtorum,aliqua eft
tur,quod eft abfurdum:quiaappetitus naturalis non eft ad ' inanimatorum,& vnaquaq; eft genus, quia vegetatiuae(t
-

impoßibile: quod autem tolleretur fcientia naturalium re gcnus adfuas fpecies,& ita de alijs.Tertio, quia nihil diui
rum,probatur: quiafciuntur per fuas caufas.ex quo autem dirfeipfum, quomodo ergo per formam intelligit genus,
caufae funt infinitae,ideo ignotæ, ideo non poffuntfcirina quod diuiditur?quia fic diceremus, formaconiúncta ma
turalia.{ecüda ratio difficilior:quiain omnigenere eftcô teriæ habct duo contraria, fcilicet formam materiae con
trarietas vna: fubftãtia eft genus quoddam: ergoin ipfaeft iun&a, & priuationem.eftetiam alia ratio Simplicij, quia
contrarietas vna.& infra addit prima,& ficin omnigenere Ariftoteles dicit, quòd omnes contrarietates reducuntur
vno eß: vna contrarietas: primafubftantia eftgenus quod ad illam primam contrarietatem, fcilicet ad priuationem,
dam: ergo fi vna contrarietasprima: ergo duo contrariare & habitum. illæ autem differentiæ, quæ diuidunt formam
rum naturalium generabilium,& corruptibilium:funtpri materiæ coniunétam , funt differentiae naturales. ideo non
ma contraria in genere fubftantiae:ergo principia erüt duo reducuntur ad priuationem,&habitum:quia priuatio non
numero. fed Græci expofitores hic faciunt multas difficul eft ens formaliter. ideo aliter praeceptor Simplicij, g per
tates.primo circa maiorem,qug eft in omnigenere,eft vna ' genus intelligit fubieétum,itaque fit fenfus,in omnigene
contrarietas prima.prima eft dubitatio, quid intelligat no re, ideft in omni fubieétoeft vna primacontrarietas,ficut
mine generis,fecunda, quæ natura eft illa contrarietas pri dicimus, quòd numeruseft genusparis, & imparis,& ita
ma.tertia,in minori,cur dixit fubftantia eft quoddam ge cum fupra dicebatcorpora Democriti effe eiufdem gene
nus,& nó dicit,quòdeftgenus fimpliciter: quia fubftantia ris,ideft fubieéti,& naturae,vt diximus,eft ergo hæc expo
fimpliciter eft genus,eft vnum genus generalifsimú.quar fitio Ammonij,in omni refubie&ta eft vna prima contra*
ta dubitatioinconclufione,quia dicit,quòd principiacon rietas,quæ tranfmutatur circa illâ rem (ubiectam, fed fub
traria in fubftantia funtprimaprincipia generabiliü, quo flantia eft quoddam genus fubie&um omnium corruptibi
modoputat fe inueniffe principium ominum rerum gene lium,ergoin fubftantia eft vna prima contrarietas,quæ e(&
rabilium, & corruptibilium, cum tantum inuenerit prima priuatio,& habitus,quae eft caufa formalis omnium corru
fub(tantiæ:quia prgter fubftantiam funt accidentia,& non ptibilium.Sidicetis,quòdprima ratioftat,fcilicet quomo
dixit eorum principia; tamen propo(uitfeadinuenire velle doAriftotelesinueniens prima principia generationis fub
principia omnium generabiliumtam fubftãtialium,quàm ftantiæ creditinueniffe principia generationis accidentiù?
accidentalium.quinta, quia Ariftoteles petitione principij refpondet Ammonius,quòd, cum Ariftoteles demonftra
peccat:quia vultprobare, quòdinfubftantia fit vna contra uitprimaprincipia fubftantiæ effepriuationem,& habitú,
rietas,& accipit,quòd in omni genere fit vna prima cótra ita etiam demonftrauit principia prima accidentium: quia
rietas.Deprima dixit Alexander,quòd nomine generis in illa principia generationis fubftantiæ funt etiam principia
telligit genus prædicabile depluribusfpecie differentibus, enerationis accidentium.& ficut ens eft communefùb
cum dicit,inomnigenere eft vna prima contrarietas,intel É accidenti((ed primofe defle&itad fubftantiam,
ligit percontrarietatem qualemcunque: & ita per genus in deinde ad accidentia)ita ergocumenumerauerit principia
telligit quodlibet genus,fiuefubalternum,fiue generalifsi fubftantiæ.inuenitetiam principia accidétium;fedhgcre
mum,& vnumquodquehabet vnam primam contrarieta fponfio non placet Simplicio,quia, cum genera fint redi
tem, qualifcunque illa fit, dixit fubftantiaeftgenusquod uerfà,habebunt principia rediuerfà,quomodo ergo prin
dá.non intelligit genus, quod diuiditur ingenera,fedquod cipia fubftantiæ funtprincipiaaccidentium ? etiam fieflet
diuiditur in fpecies: quia.12.Metaphyfices intriplicidiffe vnacontrarietas in oibusgeneribus,fequeretur,quòd om
rcntia fubftantia eft,fcilicet materia, forma,compofitum, nium illorum generum eflet vnum genus, quia vna cótra
& fubftãtia,quæ prædicatur de illis,eftanalogü.ideo Auer rietas eft vniusgeneris,quod cft falfum, quia decem gene
roes reprehendit Porphyrium,qui dicebat fubflantiâ effe ra illa funt generalifsima.tertio, quia dicit, ens (eprius de
genus vniuocum ad omnesfubftantias. ita,cum triplexfit fie&titad fubftantiam,quàm ad accidens, dicit Simplicius,
fubftantia,materia,forma, compofitum:materia diüiditur hoc non eft verum,quia accidensnoneftens rationefubftá
in materiam coeleftem, & in materiam corruptibilem:& tiæ,fed ex propria natura.bene verum, quòd ordine quo
forma diuiditur informam coniun&tam materiæ,& infor dam prius ineftfubßátiæ,deindeaccidenti per fe,itaprin*
mamfeparatâ à materia. compofita fùbftantia aliaeft fim cipianon prius fe deflectunt ad fubftantiam, quàm adacci
plex,vt elementa:alia mixta.& mixtorum aliquaanimata: dens, itaque ratione. fubftantiæ accidens habet illa natura
& hæc funt tria,vegetatiuum, fenfitiuú,& intélle&iuum. per fc cftcns, ideohabet primaprincipia,etiamquomodo
Per
 Lectionesinj.Phyfic.Ariftot.
pergenus intelligit fubieâum, quia nondum demonftra,
IO I
cipiaomnium rerum corruptibilium:per resintelligit fub
uit, quòd effet vnum fubiectum rerü corruptibilium: fed ftantiâ,quia accidentia funt confequentia ad res:ideöSim • •*.
infra demonftrabit,& argumentum videtur habere effica fligius fibi aduerfatur, quia infra exponens illla verba, q,
ciam.Quinto aduerfàtur Ioannes hic expofitioni,quiadi Poftquam adinuenit principia reruminaturalium , exponit
cit,quòd fibi contradicit : quia cum Arißoteles dicit,fub Per res naturales fubftantiam,& non accidentia.
ftaqtia eft quoddam genus:quid intelligit per fubftantiam,
nifi gcnusgeneralißimum3 intelligit ergogenus prædicabi L E C T IO L J^I.
le,& non fubiectum.etiá quia omnesçonrrarietates illius
generis debcnt reduci ad illam primâ fcilicet priuationem, 5] R O B A B A T Ariftoteles,quòd princi
& habitum : & quid hoc eft nifi accipere genus fubflantiæ £ pia effent finita multitudine:& hancrationé
quod eft prædicabile3& illud includeremius talem contra %$ A adduxit, in vnoquoq;genere eft vna prima
rietatem,cum prima fit,quòd genus inrelligitgenusgene 3'] contrarietates,& fubftantia eft quoddam ge
ralißimum vniufcuifqueprgdicamanti.itaque fit fenfus.in É?] nus,ergo:fedpima cótrarietas funtduocön.
omni genere fupremoprædicamentorú eft vna prima con traria, & illa duo contraria fubftátiæ funt principia rerum
trarietas, fubftantia e(t quoddam genus fupremum:& di naturaliü:ergo prima funt finita:(ed, vt dixi, erant totdu
xit quoddam comparando ad alia genera âccidentium.il bitationesapud Græcos,quot verba. propter has difficul
la autem prima contrarietas, dicit,quòd eft excefIus,& de tates recitaui plures modos dicendi,& reieci omnes illos
fe&us: quia omne genus diuiditur per differentiasoppofi modos, vltima, quæ fuit Simplicij, g, Ariftoteles nomine
tas:quarum vna eft perfe&a, alia habens rationem imper generisintelligit genus prædicabile;itaque in vnoquoque
fcéti: ideo omnium praedicamentorü contrarietas eft ex gencre eft vna contrarietas qualifcunque fit illa, quia non
ceffus,& defcêtus:idco cópetunt quantitati.funt enim paf eft eadé in omnibus generibus;fedeft diuerfa,quia in quan 3.
fiones quantitatis,& non poffunteffe inalijsprædicamen titate e(t contraria, æquale & inæquale, inæquale fimile,&
tis,nifi refpeétu quantitatis.quomodo ergohgc primacö dißimile fubftantiae,& quoddam genus: perfubftantiam
trarietas ineft aequaliter in omnibus praedicamentis?fecü intelligit effentiam,quae eft communis decem prgdicamé
do, nulla effet ratio Ariftot.quia dicit principia fubßantiæ tis,& fic in fubftantia hoc modo fumpta eft ifta prima có
funt exceffùs,& defectus:hoc non eft verum,quia Arifto trarietas.priuatio,& habitus,quae quidé funt principia om
teles nunquam dixit, quòd principia rerum fint, exceffus, nium rerum naturalium,& ita inuenit principiafubftantiae
& defectus:fcd dixit, quòd habitus & priuatio funtprima proprie,& accidentium,quia pcrfubftantiam intclligit ef
principia formalia: idcoaliter exponit Simplicius ex Eude fentiam:fed reiecihanc opinionem, quia omnis contrarie
mo Rodio,& disit,qp Arifloteles per genus intelligit qua tas eft vnius generis.cum igitur priuatio,& habitus fit có-,
lecunque genus,fiue fùpremum,fiue infimum, vt fùbftan trarietas effentiæ:ergo eflèntia illa effet genus, cuius oppo
tia;cuiuseft prima cótrarietas animata,& inanimata quan fitum dixit Ariftoteles quarto Metaphyfices.fecúdo,quia
titas habet primam contrarietatem fimile difsimile;quan 12.Metapbyfices dixit,qp in omnibus prædicamentis non,
titas æquale,& inæquale,& ita omnia alia genera diuidun funt eadem principia fimpliciter,& genere;fcd funt eadem.
tur pcr primas contrarietates fcilicet per primas fuas diffe analogia:& hæc süt priuatio, & habitus,& primoineft fub,
rentias:& ita dicit , verificatur in genere fubftantiae.cum ftantia.fecundo, reliquispraedicamentis dixi. tertio, quòd
vero dicit fubftantia eft quoddam genus, intelligit per fub Ariftoteles hic quaerit tátum principia rerum naturalium,
ftantiam e(Ientiam, fiue illa fit e(fentia accidentium,fiue ideft corporum,quia nomine rerum intelligit corpora.ac
fubftantiæ:& ita dixit, fubftantia eft quoddam genus,quia cidentia autem funt affeétiones corporis,quòd fi Ariflote-,
accipiebat fubftantiam improprie,& ita accipit pro effen lesponat exemplum deaccidéte, quòd fcilicet dicat, quòd,
tia, quia vult tradere principia communia omnibus gene album fit exalbo,facit,vt magis declararet: ideoquinta ex.
ralibus.Exemplu, ficut dicimus: albi fùbftantiaeftdifgre pofitio loánis grammatici,9 nomine generis intelligit ge
gatiui vifus. per fubftantiam intelligimus eflentiamipfius nus prædicabile;itag) fitfenlus vnoquoque genere,prgdi
albi,nonfubftantiam, qugfubfiftat.ita cum dicimus nigri catioeft vna prima contrarietasnon eadé, fed diuerfà,quia.
fubftantiaeft congregare per fubftantiam,intclligite(Ien in fubftantia primacontrarietas eft priuatio, & habitusin
tiam,ita inanteprædicamétis,cum dixit,aequiuoca funt ea, uantitate continuum,& difcretum verius exceffum,& de
quorum nomen eft commune,& ratio fubftantiæ diuerfa. É, quia cötinuum reducitur ad defe&um,difcretum
per fubftantiam intelligit eflentiam;ita etiam, hic per fub adexceffum, quia difcretum cum oritur ex diuifione,occu
ftantiam intelligitefientiam, (éd hæc expofitioeftfalla,q. patplura loca ;& fic habet rationem exceffus.in qualitate
fcilicet habitus,& priuatio fint cótinentias ipfiuseflentiæ, eft contrarietasrarum,& denfum,qnia in duplicidifferen
quiafi fic:ergotaliseffentia effetgenus cömüne:cuius op tiafunt qnalitates primae,& fecundæ,vt odor,& fàpor.pri
pofitum dixit Ariftoteles quarto Metaphyfices, vbi dixit mafunt quatuor primæ,(cilicet caliditas, frigiditas,humi
ens efIeanalogum,& nongenus:& quiadicit,quòd eadem dum,& fccú:& iftae reducuntur ad rarum,& denfum,quia
non funt propria omnium prædicamentorü, quiain vno caliditasad rarum,frigiditas ad denfüm:ideocum fccundg
quoqueeft fua contrarietas. oppofitum dixit Ariftoteles rcducantur ad primas, & primæ ad rarum, & denfum,pri
i2.Metaphyfices quærens an eadem fintprincipiaomniú ma contrarietaserit ratum,& denfum.Dixit,fubfiantiaeft.
prædicamentorum, dixit, quòdnon funt eadem fimplici quoddam genus, quia fubftantiapoteft confideraridupli
ter, quia fic haberet vnum genus cömune:fedfunt eadem citer,vtens fimpliciter,& fic fubltantiæ non eft prima có-,
pioportione,id eft analogia: & hæc funt priuatio,& habi trarietaspriuatio,& habitus hoc paéto:fcd fubltantia di
tus,quia Proportione funt eadem in fubflantia,& accidcn uiditur incorpoream, & incorpoream.poteft confiderari
tibus:& qualitas nô diuiditur per fimile, & difsimile,quia fubftantia, vt materia præcedens formam generatione, & ,
bæ funt paßiones qualitatis;itagquale,& inæquale funtpaf fic fubftantiæ primæ contrarietas eft priuatio, & habitus; .
fiones quantitatis, non differentiæ.tertio,quiahic tantum ideo dixit,fubftantia eftquoddamgenus, quia non acccpit ;
vultinuenire Principia fubftantiae,quia vultinuenire prin genus,vtin prgdicamentis,& vtcnsifed vt fubie&um Prg
cedens
 v
I O2 Ludouici Buccaferrei
cedens differentias, & dicit vnum intelleétu dignum, quiaquòd prima principia funt eadé analogia, vt fecundo Me
dicit, q, genus præcedit generatione differentias, quomo taphyfices dixit,& per genus intelligit genus prædicabile:
dodeciarat?quia primo adinuenit formam generisipfi So & fic in omnigenere prædicabiließ vna primia contrarie
crati, deindeformâ hominis, quæ formæ omnes fimulfunt tas,quæ eft eadé analogia, quæ eft priuatio, & habitus,quae
in eodem fubieéto;fed forma generis præcedit generatio funt prima principia rerum naturalium.fed dicetis,fubftá
ne formam, qua homo efthomo:& cum adinuenit formâ tia diuiditur in corpoream & incorpoream.quomodo er
hominis,remanet etiam forma generis;fed multa fàlfa dicit go diuiditur in priuationem,& habitum?iam dictum eft,
quia dicit, poteftconfiderarigenus, vt præcedit differen g) fubftantia confidcratur, vt fubie&ügenerationi,& cor
tias;tamen cum eis eft, hoc non eft verum, licet fit verum, ruptioni,& non, vt fubftantia fimpliciter:& ficprima eius
quod prius generetur.Dicit Ariftoteles.gpriusgeneratur contrarietaseft priuatio,& habitus:& ficpatet prima pro
animál tempore,quàm equus:ideo aliquod eft fubgenere, pofitio,quomodo in omnigenere fit vna primâ contrarie
& non in fpecie, ficut cum in animam inuenit fenfitiuam, tas, quomodoaliæ contrarietates reducuntur ad habitum,
quæ non eft perfecta:tunc eft animal,& non equus.cumve & priuationem,quia fubflantia diuiditur in corpoream &
ro fit perfe&ior generatio, generatur fenfitiua perfeéta:& & incorpoream, quæ ambæ funt pofitiua, quomodo ergo
tuncfpecificatur illud indiuiduü,& cft in fpecie:fedinad reducuntur in priuationem,& habitum? Dico,ficonfide
uétu perfe&e formæ corrumpitur imperfe£ta:exemplum. ranturaliae contrarietates, vt ad generationem, faciunt fic,
homo prius viuit vita plantae,quàm animalis;tamen nóeft reducuntur ad priuationem, & habitum. non eft autcm ne
planta, quia talis vegetatio ordinatur adfenfum.cum vero cefle,g) priuatio & habituspraedicentur de omnibus con
aduenit fenfitiua,corrúpitur vegetatiua: & fic cum poftea trarijs:fedfufficit,quòd, vt íubfiftatgenerationi, reducan
aduenit fenfitiua perfeéta, corrumpitur imperfe&ta:& per tur ad illa,quia fi fubftantia fit,exnonfubftantia fit.erat fe
eandem formam equus eft fubftantia animal, & equus.& cundadubitatio,curdixit, fubftantiaeft quoddam genus.
£icin hoc errat Ioannes,quia dicit, genuspræcedit differé Dico, quòd Ariftot.volebat numerare genera vniuoca:&
tias generatione,& fimul cum eft ita, quod ponit formam quia fubftantia vt communisomnibus fubftantijs,& ana
animialis effe a&u in alijs formis fpecificátibusfubie&um, loga, quia fubftantia diuiditur incorpoream & incorpo
errat:quia non poffunt effe totformae fubftãtiales;quot prg ream,corporea in materiam,& formam, forma in æternâ,
dicamenta effentialia, quiafubieétum eft vnum ab vnitatc & corruptibilem, materia in cœleftem, & corruptibilem,
formæ. fi effent pluresformæ, fubie&um non effet vnum. æterno vero, & corruptibili nihil vniuocum.io.Metaphy
& hoc argumento vfus eft Ariftoteles aduerfusPlatonem. fices: Ideo Auerroes reprehendit Porphyrium, qui dixit,
& duæ formæ eiufdé generis non poffunt fimuleffein eo fubftantiam effe genusgeneralifsimum,quia dicit tantum,
dem fubieéto,& in eadem parte materiæ, & dico,eiufdem fubftantia corporea rerum corporalium eft genus gencra
generis, quia Simplicius& omnesgraeciponuntinhomi lißimum.anre&e reprehendat, alias dixi, quòd non: quia
íe duas animas.exAriftoteles fecundoethicorum,vbi di Ariftoteles.7.Metaphyfices dixit, fubftantiam effe gene
cit,duae funt animæ inhomine, illæ tanienfuht diuerfige ralifsimum:quomodo ergo errauit. ita etiam quantitas di
neris:eiufdemgeneris non poflunt effe in eadem partemia uiditur in perpetuam,vtcoeleftis,& corruptibilem: ita &
terig,quia cum vna informet materiam,reliqua füperflüe qualitas:ideo dixit,fubftantiaeftquoddam genus,quia per
ret,quia effet,vt accidens.tertio,quia feptimoMetaphyfi genus intelligebatfubie&um gencrationi, & corruptioni,
ces differentiæ debent faperenaturam generis.fiautem tot quodeftgenus vniuocum.erat tertia dubitatio, quia Ari
effent formg in compofito,quod prgdicamenta efTentialia, fiotelestantum inuenit principiafubftantiae. Dico,vt Joan.
differentiae non fàperent naturam generis, quia cum diui nes, q, per principiafubftantiæ innuenit principia acciden
deretur fubftätiain animatam,& inanimatam,& anima tium, quia eadé funt analogia, vt 12.Metaphyfices,& funt
tain vegetatiuam,& fenfitiuam,& intelleétiuam,effetani priuatio,& habitus,licet primo infit fubftantiae:ideo Ari
mata per formam animationis,vegetatiua per formam ve íloteles adinueniens principia fubftantiæ fecit intelligere
getatiuæ,(enfitiua perfenfitiuam:& fic non faperent natu principia accidentium.erat quarta dubitatio, quia in maio
ram generis:ideo pofitioerronea & inter Græcoseft.fe fipetit,quiafumit,quod debetprobare. Dico,nonpetit.
cundo errat Ioannes in alio,quia dicit,ficonfideratur fub quia Ariftoteles accipit maiorem illam vniuerfaiem ex in
ftantia,vt ens, fic eius non eftprima contrarietaspriuatio, du&ione,& manifefteinaccidentibus,quiadicebat inge
& habitus;fed tátum,vte(t fubiectum generationis,& cor nere accidentium album fit ex non albo, id eft habitusex
ruptionis.fic deinde eft de alijs praediétis, quia debent có eius priuatione:ideo accepit illam maiorem vniuerfalem
fiderari,vt fubieάum generationis,& qua rationefubßan in omnibus generibus exindu&ione: ideo pofleaintulit
tia,vt fubftantia,habet primam contrarietatem,priuatio— conclufionem.Ioannestangit hanc quaeftionem, & nefcit
nem, & habitum, ita&alia prædicamentahabebuntpri foluere.dicit enim φ Ariftotelesnonpetit in maiori, quia
uationem,& habitum. quomodo ergodicityyilla genera fiebat manifefta maior, quia rei generabilis terminuseft
habét diuerfas contrarietates?;Errat in alio, quiadicit,quan definitio vnius rei,eft tantum definitio vna,& illi opponi
titatis cótrarietas e(t exceffus,& defe&us,qüod eß falfum: tur priuatio: ideo principiarerum naturalium funt defini
quia exceffus,& defe&us funt proprietates quantitatis& tio,& priuatio.& loco formæ intelligit definitionem;fed
non primæ contrarietates ipfius. etiam rarum,& denfum eft purus error,quia generationis rei terminuseft forma,
non eft prima contrarietas qualitatis, quialicetfecundæ re & non definitio.etiam quia definitiononhabet effe ifi re;
ducantur in primas,primg non reducuntur in rarú,& den fed tantuminintelle&um, quia conftat definitio ex gene
fum:immo, vt quarto huius dicit Ariftoteles,& rarum,& re,& differentia,quæ funt vniuerfalia, quæ vniuerfalia tan
denfum fequuntur primas qualitates:quia raritasfequitur tuminintelleétu funt,& non in re:fed quod geQeratur eft
calefa&ionem : ideo fi illæ Primæ qualitates reducerentur res,ideoterminusgenerationis non eft definitio: ideo me
in rarum,& dcnfum,tunc non effentprimæ.& fic Arifto lius eft dicere, g) accipit maiorem indu&tione:ideoeftcla
teles non exprcf$1fIet Prima corpora fimplicitcr:ideo dico, rior conclufione.
- -::. *** * .-.:.-…•- - - -

- - _
- -
- - Le&io
-

&
2>
 Leétionesinj.Phyfic.Ariftot. IO3
L E C T IO L VII. argumento aduerfus ipfum,quiacontrariafunt transferen
tia adinuicem:fed prima principia funt contraria:ergo etiá
j EMONSTR A BAT Arifloteles q, fiproprie compofitum generatur,& corrumpitui;non di
i principia rerum naturalium formalia erant cit tamen generari,nifi ratione formæ: vnde bos dicit ge
$ finita,addit tres rationes quia natura de pof nerari, quia forma eiusgeneratur: & ita forma generaíur,
ίζ} fibilibus verfàtur femper in id,quod melius & corrumpirur, cum fcilicet definit effe.Io.aliter.& tertio
**®* eft:fed poßibile eft rerum naturalium prin dixit Alexander,& fuit expofitio Auerrois, quod prima
cipia effe finita,quoad generationem,& corruptionem nö principia oportet femper manere,id eft ftare, id eft nó ha
infinita:ergo melius eft ponere finita:maior eft manifefta, bent priora principia,ex quibus generentur,& in qug cor
quia natura femper de pofsibilibus verfàtur circa melius: rumpantur,fed eft dubitatio apud me,quia fuperfluaerit il
minor declaratur, q, poßibilius fit rerümaturalium ferua la particula femper,quia fi prima principia dicuntur mane
re principia ponédo illa finita, qug infinita oftédit ex Em re,quia habét ftatum, cur addit femper? ideo cft quarta ex.
pcdocle, quia ponebat.6.principia quatuor elementa,& li pofitio Ioannis Ammonij,& Simplicij.hic prima princi
tem,& amicitiam:& dicebat facilius effe ita feruare omnia pia oportet femper manere, quòdillud femper non dicit
principia rerum naturalium.quod autem melius fit ex fi vniuerfàliter temporis;(ed rerum;& eft fenfus.prima prin
nitis,quàm ex infinitis,patet, quia infinitum eft ignotum: cipiaoportet fempcr manere, id elt oportet vt fint in om
finitum eftnotum. etiam quia natura feinper agitexpedi nigeneratione,& corruptione,& feruentur in omnibus:&
tiori via, quæ poteft agere. fèd agere per principia finita talia principia prima funt priuatio, & habitus.exemplum,
eft expeditior via.ergo quarta ratio, quia prima contraria quia nigrum, & albù funt contraria illis. priora adhuc fùnt
funt multitudine finita: prima principia generationis funt calidum, & frigidum, his rarum,& denfum,his vero con
prima contraria: ergo primaprincipia funt finita multitu gregatio, & difgregatio, iftis vero priora funt priuatio,&
dine. maior eft manifcfta, quia omniscótrarietaseft inter habitus.figeneratur album ex nigro,hic vero feruatur talis
duo contraria: ergo prima contrariafunt finita: fed prima contrarietasalbi,& nigri:fed illa communis, quae eft priua
principia funt prima contraria,patet:quia prima principia tio,& habitu conferuatur, & ita cum nigrum fit cxálbo,
funt prima,quia communia.& ex illis omnia fiunt,qug fi ibieft prima contrarietas, quia ex non nigro fit nigrum,&
unt : ergo funt finita multitudine principia naturalia. & ad in omni generationeeft prima contrarietas:8c talis eft có
declarationem affumpti dicit, contrariorum qugdam funt munisomnigenerationi:ideo contra principia funt maxi
priora natura, quædam pofteriora: priora funt magis vni mè communia,& continentia:& principia prima funt ma
uerfàlia, & continentia, vt fegregatio, & difgregátio funt ximè communia,& continentia:ergo prima principia funt
priora fecundum antiquos: pofteriora funt album, & ni prima cótraria.probauit ergo illam minorem,quòd prima
grum.cum ergo prima principia fint,& debeant effe ma principia fint contraria,ex illa propofitione,9 primâ prin
ximècontinentia,& communia,& ita fint prima cótraria, cipia oportetfemper manere, id eft effe communia ómni
quia funt continentia,& maximè communia:ergo princi generationi:& ita prima principia funt communia gcnera
pia funt prima contraria.addit verbum obfcurum,öportet tioni omni:ideoprimaprincipia funt prima contraria:fed
principia femper manere, dupliciter exponit Alexander, eft dubitatio, quia Plato dicebat oppólitum, quòd prima
quia dicit Ê non poffuntgenerari, quia figenera principia fint æterna.videtur, g) Ariftotelesloquatur con
rentur illa nó effent prima principia, nec poffunt corrum formiter Platoni:ideo dicit,principia oportet femper ma
pi,quia fi fic,illa principia amplius nó fierent principia rei nere. Dixit Simplicius, q) Plato loquebatur de principijs
generandæ,cuius oppofitum dixit Ariftoteles.8.Phyfico £xtrinfecis,& caufis æternis, vt funt animæ coeleltes, quæ
rum,vbi demonftrauit ex æternitate motus mundum efle funt aeternæ.Ariftoteles vero loquitur de principijs inftin
aeternum:ideo & generatio æterna:& fic fecundo degene fecis, quæ funt corruptibilia: hucufque venati fùmus duo
ratione,& corruptione dixit,generatio eft æterna,quia mo principiaformalia,(cilicet habitum,& priuationem.Volu
sus cocli eft æternus, ideo exacceffu folis,fit generatio, ex mus venari tertium,quod eft materia, & fic fenfim,nos du
receffu corruptio. & quia dicit prima principiafunt maxi cit Ariftotelesad inueniédum tertium principium. probat
*mè communia:ideo vniuerfalia;fed vniuerfália nó poffunt ergo,quòd prgtercontraria, fit aliud principium, quod fit
<corrumpi.7.Metaphyfices, fedtantum fingularia:ideopri fubiectum,& dicit.nonfatis funt cótraria ad generationé;
ma principia cx quo vniuerfalia non poffunt corrumpi;fed fcd neceffe, 9 inueniatur fubieétü,g,tráfmutetur per illa.
obftat ei Simplicius, quia omnia cótraria funt adinuicem &hocprobat multipliciter,quia principia, quatenùs prin
tranfmutabilia: quod ita probat gternum caret contrarijs: cipia aliquid faciunt,ideft funt cáufa effendi alijs.haec có
& fic non corrumpitur.quodautem habetcontrarium,ne traria,vt contraria,nihil poflunt fácere:ergo principia con
cefle eft,vt corrumpatur.cum ergo primaprincipia fint có traria nonpoffunt effe per fe principia.maior eft manifefta,
traria,ergo tranfmutabilia funt adinuicem.etiam quia di quia principia aliquid faciunt, quia aliquid inftituunt, mi
cit prima principia funt vniuerfalia: ideo æterna: vel acci niorem declarat,gcontraria nó poííunt aliquid fâcere,quia
pit vniuerfàlia,vt fingularia funt,& fic funt corruptibilia, omne agens debet agere in fubie&um,quod fuftinét fuam
& generabilia,quia hæcforma corrumpitur,& ita hgc pri a&ionem,& cum ipfo remaneat,hoc clt clarum ex fe,quia
uatio:fi accipiat vniuerfalia principia pro vniuerfali,fic nó fiagens debet agere,oportet quod agat in fubieótü,vtfub
generantur,& funt æterna;fcd fic contraria,fecunda & alia flineat fuam actionem:fed nullum contrarium poteft effe
principia funt gteina:ideo nulla erit differétia:;ideo in tex fubie&um alterius contrarij, & non poteft aétionem alte
tu.7.dicit Simplicius, Qy prima principia oportet femper rius contrarijfubftinere,quia aétio vnius contrarij,non po
manere, quia carcnt generatione, & corruptione:fed cadit tefta&ioné alterius contrarijfub[linere, quia actio vnius
in foueam,quam fccit contra Alexandrü.& declarat,quo contrarijcorrumpit altcrum: vnde ex actione nigri cor
modo prima principia carent generatione,& corruptione, rumpitur album,& album non fufcipit actionem contrarij
quia generatio eft compcfiti.7.Metaphyfices:& ita corru fui;fed ab illa corrumpitur. Dat etiam exemplum Aiiflo
Ptio, vnde foima bouis non corrumpitur,fcdbos.fcd vtar teles cx Empcdoclc, quia dicit,liscoriumpitui ab amici
- tia,&
 IO4 Ludouici Buccaferrei
tia,& non poteft effe eiusfubie&ü:ideoetiam tertium fu bie&o,& nec accidentia: ergo nec contraria.nonne dixit,
bié&um.eft alia ratio, quæ diuiditur in duosfyllogifmos, g) principia prima funt contrarii,& forma e(t in fubie£to8
contraria nulli fubijciunt,principia fubijciuntur; ergo pri oppofitum ergo dicit,& materia erit perfe&tior fubftãtia,
ma principia non funt contraria, etiam Prima defubie£to quia magis fubfillit, quàm forma. Dicatis,q) princpia non
nondicuntur; fed contraria de fubie&o dicuntur, quiain funt cötraria ratione fubiecti;fed ratione formae,ideo pro
funt fubie&o:ideo principia non funt contraria; fed often pofitio non eft vniuerfaliter vera: fed nunquid ad minus
fumeft, quòd prima principia funt contraria, ergo debet materia fit magis fubftantia, quàm forma,quia dicit,mate
oni illud fubieétum.fed Simplicio magis placet,quod re rianoneftinfubieéto,forma elt in fubie&tó.dicit Simpli
foluatur in fyllogifmum vnum perillam coniunctignem, cius, fi confideramus conditionem expreffam in prædica
quia dicit contraria infunt in fubie&to ,&funt accidentia, mentis ab Ariftotele fcilicet, quòd fubftantiacaret cótra
quiain fùbftantianoneft contrarietas, cum ergo acciden rio,& nófit in fubieéto: materia eft magis fubftantia,quia
tiafunt,& ficin fubieâo:primaPrincipianó funt in fubie caret contrario. forma autem habetcótrarium,& eft in {u
&o,quiafi fic non effent;ergo primaprincipia;quia fubie bieéto:ratione tamen perfe&ionis forma eft magis fubftá
auí eflet eisprius:ideo prima principia non funt contra; tia,ideft perfe&ior fubftantia,quàm materia.fòrmam di
ja;rediamofíenfum eft efle: ideo detur principium, quòd cit efle in fubiecto æquiuoce,quia non eft,vt accidens in fu
fi,fùbie&um.Tertio,inquit Ariftot.nullafubftantiahabet bieéto: quia accidens e[t in fubie&o a&u exiftente: forma
contrarium,omne contrarium habet fibi contrariufn;nul auté eft vt in fubieéto potentia, fcilicet in materia.fed quo
lum ergo contrarium eft fubftantia : fed principiumgene modo dicit principia fubftantiæ non funt infubieéto?quia
Ętioni$fubftantig eft fubftantia; ergo debet inuenirialiud oppofitum diétum e(t, g) forma, fcilicet eft in fubieéto, &
fùbieaum,& fubftantiæ: & talis erit materia. quòdautem priuatio fit in (ubieéto. Dico,quòdilla propofitio princi
i • principium fubftantiæ fit fubftantia, declarat Ariftoteles, pia fubftantiæ non funt in fubie&o, non ef} vniuerfàliter
quia principia fubftantig eft natura prius fubftantia;fed DO vera; fed tantum vera eft de materia.Eft quarta dubitatio,
ÊËàntia.h6poteft effe natura Prior fubftantia,quia fub quiafupra probauit,quòd principia prima funt prima con
{\antia eft prior natura nó fubftantia, immo dicit effealiud traria:hic vero, g) principia contraria non funtprima prin
fubie&umi, quod fitprincipium, & tale erit materia.quid cipia. dicit Simplicius, quòd non probauit, φ prima prin
ergofequituf,quia di£tum eftprimaprincipiafuntcôtra cipia fintprima cótraria;fed probäuit, quòd principia non
Ę& oflcnfumieftprima principia non effe cQntraria. ex funttantum prima contraria,quia requiritur fubieétum :
Veris rationibus accipio illas propofitiones indefinitas ,& & fic non eft implicatio.Eft alia dubitatio, quia dicit fub
fic funt verae.& dicit Ariftoteles, nifi accipiamus tert1am ftantia fubftantiæ non contrariatur.contra, quia fi non eft
naturâ principij, ngn poterimus faluare illasfecundas pro à cotrariofubftantia,fubftantia generatur,& corrumpitur:
pofitiones. fîindefinitas accipimus, faluabimus illas,fcili ergohabet contrarium. Dicetis, p in fubftantia non eft có
cet prima principia funt contraria,f.formalia,& vera eft:& trarietas proprie,& pofitiue:fedfihabet contrarium eft ra
prima principia honfuntcontraria, accipiensmateriam,& tione accidentium: ideo dixit, g) ignis maximè cótrariatur
iormam,quia materiæ non contrariatur forma. aquæ, quoad primas qualitates, cum quarto coeli dixit, q»
ignis maximècontrariatur terræ, loquitur de motu:ideo íi
L E C T IO L VIII. fübftantia generatur habetcontrarium rationeaccidentiú,
vel qualitatis,vel motus:& fubftantiahabet contrariü pri
V E M A DM O D VM di&umeft,in uatiuum,quæ cótrarietas eft per generationem.confirmat
® uenibat Ariftoteles tertium principium re fuam opinionem, quòd debet darialiud principium,quòd
| rum naturalium fcilicet materiam ex præ fit fubie&tum,& confirmat ex fententia prifcorum,quia di
habitis rationibus, quæ videbantur fibi re cunt,quòd eft fubicétügenerationis,& corruptionis.qui
- pugnare: & prima erat,quòd principia re dam tamen ponunt aerem,quidam aquam,quidam ignem
rum naturalium erant contraria,& quòd nó erant contra quidam medium:exduobus elemétis,& reétius hi,qui di
ria, dixit Ariftoteles, indefinitæ funt veræ ambæ propofi cunt,q, fubieâum eft vapor medius inter duo elementa,&
tiones;quia fi ponatur fubieétum, quòd fubijciaturcótra ratio eft, quia rationefubieóti fecundæ funt conditioncs ;
rijs,ambæ indefinitgerunt verae: quia ratione formæ prin vna,quòd fit expers formae:fecunda,quòd facilius tranfmu
cipia erunt contraria;ratione veromaterig,quâ nunc adin tatur:fed hæ duæ conditiones maximè competunt corpori
uenimus,prima non erunt contraria,quia materig nec for illi medio,quia magiseft expers qualitatibus,quia alia Ele
ma contrariatur, nec priuatio: fed quia Ariftoteles argué menta habent qualitatem in fumo: in illo medio funt reda
doaffumpfit pluresfuppofitiones,tanquam veras:ideo Sim &tæ ad medium: ideo facilius illud eftexpersformis: ideo
plicius dübitat,& Ioannes,& primoaffumpfit,quòd prin ratio primæ cótradiétionis,tale corpus potius cft illud me
cipium fubftantiæ fit fubftantia,quia principium fubftan dium. deinde qui ponunt aerem melius, quàm qui ponunt
tiæ eft natura prius, quàm fubftantia. Dubitat Simplicius: aquam,& ignem,quia aer,etfihabet qualitates in fumo;ta
quia fi principiafubftantiæ funt priora natura,ipfà fubftan men non funt ita fenfibiles ratione raritatis fubie&i.ignis
tia,ergo erit,antequam fit quia cü fit fubftantia,& fit prior non poteft frigefieri; ita terra dlfficultate tranfmutatur in
fubftantia,ergo erit,& non erit.Soluit Simplicius,quia di qualitates contrarias, idco reéìius dicunt, qui ponunt cor
cit,quòd principia funtpriora fubftantiæ, accepit fubftan pus medium effe fubieétum:deinde qui ponunt aerem con
tiâ non pro vniuerfàli fubftantia:fed prodeterminata,quia fequenter.Ariftotelescum declararit,quòd præter contra
fubftantia eft alia materia, alia forma, alia compofita.itaq; ria,indigebamus fubieéìo, hic vult oftendere quòd fubie
cum Ariftot.dicit, principia fubftantiæ priorafunt naturâ, &um fòlum non fit fatis progeneratione naturalium,fed
fubftantiam intelligit,de fubftantia fimplici,vt materia,n6 præter ipfum egemus contrarijs: & hoc probat teftimonio
de compofita . . Alia dubitatio , quia äicit principia non àntiquorum.&qui ponunt omnia fieri ex vno principio,di
effecontraria ratione materiæ, quia dicit,cofitrariâ funt in cunt,quòd fiunt ex illo fubie&o ex contrarijs,ratione quo
fubiecto,& funt accidétia:prima principia non funt in fu rum generantur res naturalcs.& alijponüttarum,& £;uDIA
 Leétionesinj.Phyfic.Ariftot. IO5
fum,& hoc, quòd tria fint principia rerum naturalium,eft fubieéta,vt duo,& vna cötrarietas, quæram,vtprius an ex
opinio antiquorum: quia ipfi dicebant,quòd erat fubieétü vno fubie&o,cum vna contrarietas fufficit: & fi fic fuper
vnum,deinde exceffum,& defe&tum, vel magnum,& par fluit, ergo aliud fubieétü. fi dicatis, quòd ex alio fubie&o
uum:fed dicit, ifli differüt inter fe, quia aliqui ponunt duo cum illa contrarietate,qugdam & ex alio,cum eundé con
principia,ex parte formae,cui eft agere vnum ex parte ma trarietate, alia quædam. fequitur duplex abfurdum, illud
teriæ vnum,cuiuscft pati, quia dicunt aquam, quidam po primum fupradiétü, quòd fcilicetnon omnia corpora erút
nunt duo ex parte materig vnum ex parte,vnumformæ.& inuicem tranfmutabilia , quia non eft vnum fubie&um ;
fuit opinio Platonis, quia ip(e ponebat magnum,& paruú, fed plura: etiam non erit illa prima contrarietas, quia non
ex parte materiæ;quia illa circunfcribunt materiam:vnum femper permanebit, complet rationes, quia inquit, quate
ex parte formæ ideam fcilicet, quæ eft exemplar rei fien nus principia naturalium rerum. prima autem contraria
dæ.dixi, cur Plato nominauit materiâ duplici nominefor funt prima principia: & talia principia funt principia fub
mam vero tantum nomine vno,& dixi, quòd fequutus eft ftantiæ:& fubftantia eft quoddam genus;ergo eft éius vna
Pythagoreos,& quòd metaphyfice locutus efl,quia ex for contrarietas prima,fcilicet priuatio,& habitus:ergo prima
ma caufatur vnitas, ideo vniconomine appellauit. nume erunt tria. dixit prima principia debent effe principia có
rus vero, qui recedit ab vnitate, primus eft binarius, ideo munia , & econtra. quia ficut principiorum quædam funt
duplici nomine appellauit materiâ. etiam quia materia pri prima, quædam fecunda: ita contrariorum quaedam funt
mofufcipit quantitatem,ratione cuiusdiuiditur in magnü, prima,& quædam (ecunda:ideo debemus dicere, q prima
& paruum.Poftquã Ariftoteles dcclarauit, quòd tria erant principia funt prima contraria. prima contraria (ufitvnius
principia duo contraria, & vnum fubieéti, hic amplioris generis,ideo vnius contrarietatis.ideo contrarietates non
doétrinae gratia inquit.Simplicius vult oftendere, g) prin poffunt multiplicari,dixit,quatuor exiflétibus.f.cótrarijs.
cipia ifta non poffunt effe plura tribus: ad hoc etiam often
dcndü vtitur fyllogifmo hypothetico diuifiuo: quia fi funt L E cTIo LIX.
plura tribus, aut addemus contrarietatem,aut fubie&um:
fed nullo modo poteft fieri;ergotantütriplicia, quòd non §. I ST E N D E B A T Ariftoteles non pof
poffunt augeri,nifi declarat fyllogifmofupradi&o,& eft ex feeffeplures cótrarietates, nec poffe augeri
quatuor propofitionibus, quia inquit, aut plura fubftantia, I numeru principiorum ratione contrarieta
& plura funt contraria.fecundo, quòd cohtrariafunt plura tis, quia prima principia funt prima cótra
fubiectum , antequam fcilicet cötrarietas vna plura fubie TÉ¢/ ria gencris fubltantig.& hgc duo folü funt,
&a,aut vna coiitrarietas,& vnum fubieétú.ego oflendam, quia fubftantia eft vnum genus: idco vniuscontrarietatis:
quòd ncn poffunt effe vltimo modo. Oftendo, quòd non ideo non poteft augeri numerus principiorum ex parte
poflunt efle plures contrarietates, & plura fubftantia, quia contrarietatis,& dicit Ariftoteles,ali£ contrarietates viden
aut ex quolibet illorü contrariorum cü vno fubicéto pof tur reduci ini(lam primam fcilicet priuationem, & habi
funt generari omnes res,vel aliquæ ex vno fubieéto,& vna tum:& non dixit,réducuntur,fed videntur: ideo eft dubi
contrarietate;& aliquæ ex alia cötrarietate cü fuo fubie&o tatio, cur dixit videntur, cum reuera omnes contrarietates
fidicas,ex vtroq;fubieóto feorfum,& exfua contrarietate reducantur ad illam: Dicit Simplicius dupliciter primo,q*
feorfum generantur omnes res fupcrfluae.alia contrarietas, ita dixit, vt innuat nobis, gy fumpta eft fides huius ex eui
& aliud fubie&tum,fi dicas,quòd ex vno fubieétocum fua dentia rei, & teflimonio antiquorum, quia ipfi ponebant
contrarietate generátur aliquæ res: ex a'io fubie&o cü fua vniuerfalem contrarietatem fupra exceffum & defeétum.
contrarietate alig fequentur, inquit Ioannes,duplex abfur Dicit fecúdo Simplicius,q) dixit videntur,quia in hoc dif
dum, hoc primum tacet, vt fui moris eft,& eft fcilicet, q, fert abalijs, quia antiquiponunt exceffum,& defeétum.
omnia contraria generabilia non erunt ad inuicem tranf Ariftoteles verohabitum,& priuationem:ideo dixit,vidé
mutabilia,quod eft abfurdum,quia omnia fublunaria funt tur.Secunda dubitatio, quia cum dixit,præter cötraria eft
adinuicem tranfmutabilia, & immediate,& funtinuicem fubie&tum, quòd eft natura media inter contraria,quomo
tranfmutabilia, quia vna eft materia communis omnibus, dodixit, natura media, cum natura media inter contraria
vt primo de generatione dixit Ariftoteles:fi ergo funtfe fiteiufdem generiscum extremis? materia autem non eft
cunda fubftantia: non ergo erunt naturaliainuicem tranf eiufdem generiscum contrarijs primis,fcilicet forma, &
mutabilia.fecundum, abfurdum eft,g, nulla illarum con priuatio.dicit Auerroes inTextu.56.quòd Ariftotelesap
trarietatum erit prima contrarietas, quia prima contrarie pellauit naturam mediam ipfum fubie&tum,quia ficut me
tas oportet femper manere in omni generatione:fed fi fint, dium eft potentia vtrunque contrarium, vt medij colores
& nulla illorü femper manebit: fed aliquando, vna aliquan potétia (ünt extremi,quia pofTunt tranfmutari in extremis:
do altera:nec poteft dici fecundum membrum,quia quæ ita fubie&um appellauit natura media , quia tranfmutatur
ram,vt potius an ex vtraque cötrarietate feorfum cum fuo in formam,& priuationem. Dicit tamen,quòd differunt,
fubie&ú,anex vna contrarietate alia generetur,& exalia; quia medijcolores funt potentia extremi;non tamen pura
alia fi primo modo,ergo vna earum erit fuperflua, fidicat, potétia,fed permixta aétui,quia in medio funt colores ex
quòdex vna contrarietate aliæ resgencrantur,& aliæ ex tremi,licet remiffae fubie&tum autem eft pura potentia ad
alia;tunc fequetur illud duplexabfurdum, quòd non om vtrunque: quia nec forma, nec priuatio remifle funt in fu
nia corpora debent tranfmutari:oportet,q) habeant mate bieéto: ideò hæc eft differentia, fed eft dubitatio, quia di
riam communem, & contrarietatem vnam. itaque fiat ex xit, q, medijcolores erant qualitates fimplices:ideo vnius
priuatione habitus & contra. fecundum abfurdum,9 nul fpeciei, quomodo dicit Anerroes, 9 colores extremifunt
1a illarum erit prima cötrarietas,quia ex quo oportet prin. in medijs, licet remifíæ?& aliquiimaginatifunt quòd colo
cipia femper manere in omni gcneratione. oportet, g) ali res extremi effent a&tuin medijs, ficut tepidum continet
qua illarum femperfit in omni generatione,quod non po calidum,& frigidum aétu remiffe:fedhocnon eft verum,
teft effe fecundüm ipfos: quia ex vnacontrarietate fiunt quia colores non effent fimplices, immocompofiti: ideo
quædam,& qnædã ex alia.fi autem dicas, quòd Plurafunt, dico,quod dixiheri quòd colores extremi funt in medio,
Lud.Buccaf.in Phyf.Arift. O non
 Io6 Ludouici Buccaferrei
non a&u, fed virtute, fcilicet quò ad caufam, quia medius nerationem fubftantiae,quia in illa latet fubie&um,&facit
color nafcitur ex temperatura media inter vtranque tem hic Arift.vt in logica,quia prius definit {yllogifmum,dein
peraturam extremorum,ficut nigrum oritur ex caliditate, de declarauit demonftrationem, deinde fyllogifmum to
& album exfrigiditate.viredo vero oritur,& temperatura picum,ideo exhocdicit Ioannes,fumitur intentioprgfen
media obtinentecalidum, & frigidum:ideo differentia eft tis libri,quae eft tra&are de rebus confequentibuscorpora
inter tepidum, & medios colores, quia tepidum non dicit naturalia,& hæc funt quatuor.caufae,& accidëtia commu
vnam formam, fed dicit aggregatum ex calido, & frigido. nia:quæ funt quatuor fecundum rei veritatem:duo fecun
eft tertia dubitatio, quia dicit tria funt principia natura dum exiftimationem fcilicet vacuum,& infinitum:ex vni
lium rerum generabilium,& corruptibilium.in cœlo enim uerfali ergo ratione generationis,vt fe extendit ad natura
non eft priuârio: videtur,quòd non finttantum tria prin lem, & artificialem, & ratio eft, quòd generatio eft tranf
cipia,quia quatuor funtcaufae;ergo & quatuor principia,& mutatio de non effe ad effe ex priuatione ad habitum. ex
vél funt tria numero, vel fpecie, vel genere, non numero, hac enim ratione cognofcemus differentiam priuationisà
quia res habent numerum.nectria fpecie,quia fpecies funt materia ad habitum:& ficfoluetur quæftio.fed notãdum,
plures,& vniufcuiufque funtprincipia fpecie diftinéta.nec inquit Ariftoteles, quòd duplexgeneratio vna fimplex,&
tria genere, ex quoiftaprgdicamentainfunt omnibus prg hæc attribuitur rei Simplici, & eft duplex vna,quæ attri
dicamentis, quæ genere diftinguuntur, & prædicamenta buitur fubie&to;alia priuationi. exemplum attribuitur fu
funt.1 o.ergo principia plura,quàm tria.tertio,quia ita quâ bieéto,cum dicimus homo fit muficus,cum dicimus mu
titas,& aptitudo videntur poni principia,ficut priuatio,ga ficus,fit ex immufico, attribuitur priuationi,generatiocö
res naturáles nonpoffunt generari,nifi fit quantitas:& fi pofita eft, quæ attribuitur rei compofitæ, vt hominimu
res debet generari,oportet,quòd fit apta materia tranfmu fico,quia dicimus homo fit ex homine, non mufico.Dicit
tari.differt enim potentia ab aptitudine, quia aptitudo fe Ariftoteles, quòd generatio, quæ attribuitur priuationi,
. quitur principianaturalia. potentia vero principia natura differtabilla, quæ fubieéto attribuitur, dupliciter tamen
lia,& violentia.quarto, quiain principiocreauit Deuscoe ex modo loquendi, nö ex parterei, ex modoloquédi,quia
lum, & terram, nulla præfuppofita materia;ergo non om cum attribuitur priuationi,dicimus hoc fit,ex hoc fit hoc.
nium generabiliünaturalium generationisprincipia erunt exemplum dicitur, immuficum fit muficum,& ex immu
tria materia fcilicet forma,& priuatio. De primodico,g> fico,muficum.fi attribuatur fubieéto,debet tantum,quòd
verum eft,quòd debent effe quatuor principia,fedhic non hoc fit hoc,non autem hoc ex hoc,quia dicimus homo fit
qugrimus principia omnia fimpliciter,(ed tantum interna, muficus,non autem ex homine fit muficum,ingeneratio
quæ süt materia,forma,priuatio:ideolicet fint quatuor cau ne compofita poffumus dicere,quòd hoc fit hoc,& ex hoc
fae; tamen funttantum tria principia. Dcfecundo dico, p fit hoc,quia poffumus dicere,homo muficus fit homo mu
ifta non funt tria generelogico,neq; phyfico;fedfunteiuf ficus,& ex homine mufico homo muficus:fedhicproprie
dem generis rationemodi participandi:& ficrationeprin loquimur de generatione fimplici.fecunda differétia,quæ
cipiandifunt tria principia fecüdum di&um modum,quia eft caufæ prima quòd generatio,quæ attribuitur fubieéto,
forma eft terminus ad quem priuatio, terminusà quo ma permanet:quæ autem attribuitur priuationi,nöpermanet,
teria defertur : & fic in principiare funt tres modi, fcilicet quia fi adueniat muficum hominihomo permanet. fi ve
terminus,ad quem,terminusà quo,& fubie&um,quod de rogeneraretur muficum ex immufico, non permanet im
fertur ad vtrunque,& fic principia non funt tria nec nume muficum:(ed corrumpitur.Ariftoteles quod fa&üeft,intel
ro,nec fpecie, nec genere femper. De tertio dico,quòd quâ ligit fubieétum,& priuationé,quod fit forma Simplicius.
titas, & aptitudo refertur ad materiam, quia non habent
alium modum principiandià materia: ideo non ponuntur L E C T I0 L X.
in numeroprincipiorü. De quarto quicquid fit dicatis, g,
illa non erat generatio,fed creatio,& emanatio fimplex. ETERMINATI S autemhis,quaere
Ariftoteles loquitur de generatióe, an vero detur talis crea , bat Ariftoteles nunquid haec principiatria
tio dicam,& videtur quod non, quia nec fenfus necratio £A3I funt,velduo: & habet multâ dubitationem,
oftendit. intellige fecüdum naturam & more philofopho Ë====! quia videtur,q, priuatio reducaturadfor
rum loquendo,quia de Deoaliter fentiendumeft. mam,quiaeflabfentiaformæ: abfentia autem formæ redu
Q V O D igitur,} cum oftenderit, quot,& qualiaef citur ad formam.videtur etiam reduci ad materiam,quia
fent principia, qualia quod & contrariaquotquot tria hic eft accidens materiæ:ideo eft vnúcum materia.etiam pri
vult exa&e quærere, numerü principiorüm %an fint tantü uatio eft ensperaccidés: ergo præfupponimus per accidés.
tria,an duo, quia poffumus appellare duo&tria:quiafife dixit Ariftot.foluendo hanc quæftionem, fumendodefi
gregamuspriuationem à materia,& à forma,tüc erunt tria nitionem vniuerfalisgenerationistam fubftantialis, quàm
Principia;fi vero non feparemus, tuncduoeruntprincipia, artificialis.& ifteeft ordo do&rinae incipere ab vniuerfà
quia priuatio,cum fit priuatio formæ, reducituradformâ, lioribus:ideo dixit,fi confideremus rationem vniuerfalem
etiam poteft reduci ad materiam,quæ priuatio cum mate ipfiusgenerationis, videbimus, quòd generatioeft muta
ria eft vna numero,fcilicet fubie&o:ideo nö fecundum nu tio denoneffead effe,vtetiam quinto Phyficorum infpi
merum; etiam quia priuatio habet diftin&um modúprin ciamus,ficfumpta generatione, differentiam priuationisà.
cipiandià forma,materia:quia forma,& materia funíper fubieéto. Dixit Ariftoteles, quòd erat duplex priuatioex
fe principia priuatio per accidens:ideo Ariftoteles quærit modo loquëdi, quia dicimus, in priuatione hoc fit hoc,ex
an debeant dici duo,ân tria;& ad foluendum dicit oportet hoc fit hoc.in fubieóto dicimustantum,quòd hoc fit hoc,
confiderare vniuerfales rationesgenerationis,quia genera & diximus, g) duplex generatio vna fimplex, cum fit ex
tio alia fubftantialis,alia accidentalis:& dicit,debemus có fimplicibus,alia compofita,cum fit ex compofitis,genera
fiderare vniuerfalem rationem generationis, quia vniuer tio (implcxeft,vel attribuitur fubieéto,velpriuationi:hgc
fale praeccdit particulare. deinde defcendere, äd particula erit differentiainter oppofitum,& fubie&um: quiain [u-
rem generationcm,& præcipue dcbemus confiderarege biccto dicimus,ex hoc fit hoc in oppofito,id cftPriuatio
- - - - - - - nc di
 •*•

Lectionesinj.Phyfic.Ariftot.
nedicimus vtrunque.alia differentia, qua fubieótum per eft res, quia vniuerfàle ens, quia notiora nöbis funt pro
I o7
manetinacceffu formæ, priuatio non permanet cnm for priora fingulari. quomodo ergo hic dicit vniuerfàliter eft
ma;quæ generatur:haec eft fecunda differentia in re.inquit notius?tertio, quia,inquit, quod ordine doctrinæ prius in
ergo Ariftoteles diffoluturus hanc quæftionem,quòd cui cipere debemus ab vniuerfalioribus: ideo tradere priusra
libet generationi neceffàrium eft fubieétum, quod fubij tionem vniuerfàlem generarionis. contra, quia fificprius
ciatur,quod fit, id e(t formæ, quia cum fit homo,quierat debebat tradere principia communia corporum coeleftiü,
muficus,muficus,dicimus hominem fàétum effe muficü. & corruptibilium: deinde principia corporum fingulorum
neceffarium ergo eft fubieótum,quod fit idem numero cú tamen prius tradit principia corruptibilium : deinde tradit
prænomine, differt tamé ratione matcria, & priuatio funt principia coeleftium in feptimo & o$tauo huius.De primo
idem numero, quia materia eft eius fubieétum. differunt. dicit Ioannes,quòd Ariftot.non ambigit,an tria fint prin
ratione dupliciter,vt diximus,ad quaeftioné:ergo dicimus, cipia:fed ambigitan illa principia,qug dicimus effe contra
quòd fecundum rem duo funt principia:tria vero fecundü ria,verius poßint dici duo, antria:quia hoc habet multam
rationem,quia priuatio eft eadem materiæ, differt tantum dubitationcm, quia priuatio videtur reduci ad materiâ,vel
ratione.Auerroes dicit,q) Ariftoteles probat hoc fuppofi ad formam,vt fit abfentiaformae. De fecundo dicit Ioánes
tum, q omni generationi fubijciatur aliquid.primo, quia. fequendo expofitionem fuam fuper quintum textum,quia
omnis generatio,ideft omnisproduétio fubftãtiæ eft mu ibi dixit,quòd pei confufum intclligit particulare vagum,
tatio:omnis mutatio eft alicuius fubieéti mutatio,ergoeft ita hic nomine vniuerfàlis intelligit particulare aliquod cô
quòd generatio fit alicuius fubieéti. fecundo, omne,quod tentum fingularibus. fed nöcapio hoc, quia quod cft illud
fit poteft eflè, quia impoßibile fieri non fit,fed ablata ma particulare, quia quod continetur, in fingularibus eft vni
teria,auferatur omnisnatura pofsibilitatis,& nulla res po uerfale.nec ideo accipio animam intellectiuam, fecundum
teft effe: ideo debet fubijci fubiectüin generatione. quòd Auerroem, quæ eft vna numero,quia vniuerfàle eft in in
autem materia fit origo effe & non effe,eft fententia Ari diuiduis, nemo pofuit vniuerfàle in rebus, fi Scotiftæ po
ftotelis oçtauo Metaphyfices,quia dicit materia eft origo nant naturam communem ponunt illam, non per partici
rei effe,vel non effe,ablata ergo materia,tollitur omnisge pationem, fed per indifferentiam.immo dico, quòd qugrit
neratio,& inuehit contra modernos,& pro his intelligit. vniuerfàlem rationé generationis, quæ eft mutatio de non
Auerroes,& dicit,quòdhocignorauit Auicenna,quia di effe adeffe,cum dicisverfatur circa res,verum eft:fed illud
cebat, p Deus creauit coelum ex nihilo;ideo propter con vniuerfale,non eft res.Dico,& fi non fit res, fupponit tamé
fuetudinem ignorant,g, omnis produ&tio requirat fubie rem, quia nihil aliud eft vniuerfale,quàm fingulare concc
&tum:ideo negant hanc fuppofitionem propter confuetu ptum,& vniuerfàle in eft fingu'aritantum fecundum præ
dinem, quia à pueritia audiüerunt hoc, fcilicet quòd cœlú dicationem,ideo argumentumleue: & in hoc cft differen
ex nihilo fàétum fuit,& hanc confuetudinem tetigit Ari tia, inter fcientias reales,& rationales, quia reales praefup
ftoteles fecundo Metaphyfices dicens, q, leges impediunt ponuntres;itaque confiderant corpus vniuerfaliter tamen
ad compcnfandas difciplinas.idem Auerroes dixit tertio çonceptum:rationales vniuerfalia in fe confiderant. De ter
huius:ideo multi continuant illud prooemium cum iftis,& tiodico, quòd tradit viam doétrinæ, & ordinem. via do
reuera poteft continuari: quia ibi nihilad propofitum vi &ring eft demonftratio,quia procedimus ad notitiam rei.
detur dicere de confuetudine; fedex aliquo repetit. rurfus cum vero dicit vnde ex vniuerfalibus rebus, tradit ordiné
eandem differentiam priuationis, & fubie&i fub diuerfis do&rinae,quia cum vnius rei fint plurescaufae:ideo viden
verbis differunt ex modo loquendi, quia fi de priuatione dum erat,à qua caufa incipiamus: & docet Ariftoteles, g
dicamus, vtrunque quod hoc fit hoc,& ex hoc fit hoc ta incipiemus ab altiori caufa,ideft cómuniori, & ratio,quia
men magis proprium eftpriuationi ex hoc fit hoc quàm vniuerfaliora funt notiora nobis.quod autem addit,quòd
hoc, quàm hoc fit hoc, quia homo eft proprium fubieétos prius debuit tradere principia communia corporum cæle
& licet vtrunque dicatur depriuatione, nihil minus de fu ftium,& corruptibilium, deinde principia vtrorumq; fed
bie&to tantum : alterum dicimus vel quod hoc fit hoc, vel ftatim aggreditur principia corruptibilium. Dicog non
ex hoc fit hoc, ficut dicimus ex ære fit ftatua. dicitür hoc habent principia eommunia, quia materia coeli eft alterius
£t hoc,vt homo fit muficus, & ratioeft cur fubieétum di fpeciei. à materiacorruptilium,& forma coeli eius anima
catur fieri hoc,quia cum forma remanet, fubie&um in pri lis, forma corruptibilium eft materialis, vel fiue animalis
uatione dicimus reétius,per quod hoc fit ex hoc,quia fim aliquando definit informare aliquod corpus, vt intelle&i-
plici generatione noninaduentu formæ corrumpitur:ideo ua aliquapdo definit informare,non quòd generetur. Sed
non poffumus dicere, g, hoc fit hoc, in compofita genera dices,cę prius tradit principia corporum corruptilium,
tione dicit vtrunque, & hoc fit hoc, & ex hoc fit hoc, quia quàm cœleftium?Dico;quia érant nótiora, quàm cœleftia•
dicimus, g-homo muficus fit homo muficus,& quòd ex Eft dubitatioinprima differentia, quianoneft verum, Q
homine mufico, fit homo muficus, quia refpe&u fubie&i de oppofito dicatur vtrunque:quia non homo,non domus
dicitur hoc fit hoc refpe&u priuationis hoc ex hoc: ideo funtöppofita;tamen non dicimus,quòd non homo fiat ho
ingeneratione compofita vtrunq; dicere poffumusprima mo,atque non domus fiat domus, & non eft verum, quòd
eft dubitatio Ioannis Grammatici circa intentionem Ari de fubie&to dicatur,quòd hoc fit hoc: quia non dicimus,q
!| ftotelis;quia dixit,oftendimus,9 tria funt principia.qugré
dum modo eft, an duo an tria dixit. diffoluetur quaeftio, fi
fèmen fiat homo, nec latus domus; fed ex femine homo.di
cit Ioannes,& bene,quòd Ariftoteles videtur fibiaduer
cófideremus rationem vniuerfàlem generationis. dubita fari,quia prius dixit,g, in (ubie&o dicimus, hoc fit hoc:nö
tur, quia Ariftoteles fnpra oftendit, quòd & erantprinci autem,qùòd hoc ex hoc.deinde dicit defubieéto effe,di
pia contraria prima, & tertium fubieétum, quid ergo hic cimus, quòd ex hoc fit hoc,ficut eft ære ftatua.dicit loan
ambigit,an hæc,principia fint duo, an tria.(ecüdo,quia red nes,quòd reuera, & de fubie&o dicitur vtrunque,& item
denscaufam diffolutionis quaeftionis dixit, oportet confi depriuatione: in quo ergo erit diffcrentia, quia de eodem
derare rationé vniuerfàlem generationis.conrra, quia phi oppofitoaliquandodicimus: vrunquetamen deeademma
lofophus naturalis confiderat res, generationövniuerfalis téfianunquàm poßumus dicere fimul, quòdhoc fit hoc,
• *.
` ` ` Lud.Buccafin Phy. Arift O 2 & ex
 Io8 Ludouici Bucaferrei
& ex hoc fithoc,cum depriuatione dicitur vtrunque, ita vnde ergoeidem fpeciei,ergoeiufdem definitionis: quia
cum proprium fitfubie&o dici,hoc fit hoc; cur vtrunqu£ definitiononeftindiuidui, fed fpecieitantum.tertio poft
nonäicitur cx fubie&o,dicit Ioannes,& bene quòd aliquâ ergo non differunt ratione,etiam cur dixit materia,& pri
do fubie&um,& priuatio eadem v9ceproferuntur;tamen uatio differunt,forma,& fpecie expofuit,id eft definitione
dicit primopriuationem:fccundofubie&um,ficut immu cum fecundophyficorü definitioreducaturadgenuscau
ficumiprimöfignificatpriuationem,deindefubie£tü: ideo fae formalis.quarto,ficutdicimus,quòd materia,& priuatio
dicimüstunc, juòd hoc fithocratione fubic£ti,& exhoc funt vnum numero:quia vnum eft fubie&um alterius:pari
rationepriuatiónis.infubie3oautem nonhabemusvnam paffu,debemus dicere quòd forma, & materiafunt vnum
vocem, quæ exprimat fubieâum prim9 fecundarioPriua numero: quia materia,eft fubieétum formæ: ergo debuit
tionem,idco fiondicimus fubie&um fierihoc,& ex ho£ dicere, quòd principium fit vnum tantum fecundum rem,
hoc:quiá fubie&um vel exprimitur priuatione,ytcumAdi tria vero fecundum rationem differentia.deprimodico,
cimus, ex ære fiat ftatua:tunc dicimus, ex hoc fit hoc. ideo qnòd priuatio, & materia funtvnnm numero per accidés,
dicit Ariftotelcs, quòd dicimus exfemine fithom9: quia & non per fe: per accidens, quia vnum eft fubie&tum alte
femé eft materia alterationis,ideo exprimitur nominePri rius,ficut dicimus, quòd paries,& albedofuntidem nume
uationis,ita etiam ex ære fit ftatua:quiaaeseft,vt materia. ro:quia paries eftfubie&um albedinis,& ita confueuit Ari
fi dicatis materia prima femper immanet fubie&o;tamen ftoteles fubie&um cum accidente fuoappellare idem nu
n6dicimus,quòd materiapiimafit ignis,italignalapides mero.ideo ftat,quòd vnüreliquum corrumpatur. Eodem
immanent domui, tamen non dicimus, glapis fit domus , a&to foluitur fecunda dubitatio, quia vnum numero eft
nec lignum.Dico quòdlapis,& lignnm funt matcria altéra ifariam per fe,& per accidensjvnum numero perfefunt
tioni$:quia interuênit altératioad hoc, vt fiat domus,ideo eiufdem fpeciei,& generis:fi vero fit vnum numeroperac
exprimimus nomine priuationis.de materiaprima dico9 cidens,nonfequitur,quòd fit eiufdem fpcciei:quia,vtdixi,
efèexpers omnis forrhae, ficutlignum eft expers formale paries & albedo funt vnum numeroperaccidens: ideo nó
&ti;tamen illa poteft fufcipere.ideo dicimns» P ex materia funt eiufdem fpeciei,ncceiufdem generis:ideo nö fequitur, ;
prima fit ignis potius, quàm gillafitignis. quòd priuatio,& forma finteiufdem fpeciei,& per confe
quens definitionis, quia funt vnum numero per accidens,
L EC T IO L XI. cum dicis,haec duo differuntforma,& fpecie,id eft defini
tione,cum definitio reducatur ad formâ, Dicit Simplicius,
i
IXI, quomodo refpe&u,& fubie&i hoc fiat quòd ideo expofuit Ariftoteles quia videbatur ex verbis,
hoc:& ex hoc fit hoc.& dixi,quotiesexprime quòd materiahabeat formâ, ita priuatio habeatformam.
i £i; bamus fubie&um, vtebamurre&o, vt homo ideo, vt fubterfugeret hancquæftionem,expofuit, differüt.
[S£S ?i! fit muficus, quoties exprimebamusfubieétú
forma & fpecie,ideft definitione:quia materia,& priuatio
rationepriuationis,dicimusex hoc fithoc,& quotiefcunq; carentformis:ideotantum ratione differunt.De quartodi
circüfcfibimus materiam alterationis,dicimus,ex hoc hoc; co,quòdpriuatio,& materiafunt vnum numero,ita & ma
fed eft dubitatio', quia Ariftoteles videtur abutifubie&o: teria,& formafunt idem fubie&o,& idem numeroperac
quia dicit,dicimus alterum modum de fubie&o,vel quòd cidens:quia materia eft formæ fubie&um, cum dicis,ergo
hoc fit hoc,velq,hocexhoc:non tamen defubie&o vtrú eft vnum principium fecundum rem,fcilicet materia.dico,
que fimul dicimus, ficut aliquando dicimus vtrunque de quòd non fequitur:quiaficonfiderentur haecprincipia re
priuatione. videtur quòd Ariflot.abutatur fubieéto, quia fpe&u compofiti,q, generatur forma,remanet,& eft prin
materia differt à fubie&o, quia materia dicit potentiam,& cipium perfe.ideonóreducitur admateriam priuatio ea
priuationéformæ: fubicétum vero dicit materiam, vt ftat dem numero: quianóremanetin regenerata:idcotantum
íub forma.Exemplum, aqua appellatur materia,vteftpri eft principium per accidens.dicimus enim gilla eft prin
uata formaaeris,& eft in potentia:ad aliam vocatur fubie cipium per accidens:quia accidit materiæ, quæ eft rei gene
&tum,vt illa materiahabet formam aquæ.eandem fenten randæ fubieétum: ideo dixit Ariftoteles, dicemus, q, duo
tiam Auerroes habuit in defubieéto orbis,& dixit, quòd erunt principia fecüdum rem,& triafecundum rationem,
orbis coeliftiseft fubie&um refpe&u formg;& tamen ma non autem ita pofIumus dicere deforma, quòd fit princi
tetiaratione motus localis, vt priuatur illo motu: materia pium per accidens, vt accidit materiæ; fedeft principiúper
vero dicitpotétiam.videtur ergo quòd ab vtatur fubie&o: fe,ja remanet in cópofito.dubitatioquartain verbis Auer
quia per fubftantiam intelligit materiam priuatap forma, rois,qui dicit, quòdin omnigenere indigemusfubie&to,
vt homo priuatur mufica,ideoappellatur fubie .dica quiafinon præfupponeret,fubic&tum fieret,quodeftim-,
tis quod reueraabutit ur fubie&o: quia nomine fubie&iin pofsibile fieri,quia fi auferatur materia, tollitur omnis po
telligit materiam, quæ eft impropriefubie&um. Aliadubi tentia. ideo Ariftoteles oótauo Metaphyfices dixit, quòd
tatio, quia Arifloteles dicebat, quòd tria erant principia fe materia eftprincipium effe, & non effe.Eftdubitatio,quia
cundum rationem:duo,fecundum rem:quia priuatioacci non videtur verum,quòd ablata materiatollatur omnispo
dit materiæ, & priuatio,& materiafuntvnühumero.ideo tentia,quia,ablata omni materia, adhuc remanet Deus.er
duo Principia fecundum rem materia,fcilicet & forma.eft gopofsibile eft,quod fuit Deus:quia quod eft neceflarium
dubitatio,quia non videtur,g, materia,& priuatio fitidem eftpoßibile.poßibileenim diuiditutper contingens,& ne
numero,vt inquit Ariftoteles,quiapermafiens,& non per ceffarium.etiam ante mundiconftitutionem Deuspoterat,
manens non funt idem;(ed materiâ permanet, adueniente producereomnia;& tamennonerat materia,&produxit*
termino ad quemfcilicetforma:priuatioverocorrumpi quia creauit coelum,& terram,& materiâ inferiorum,quia;
tur,ergo non funt idem,etiam,quia dicit,quòd priuatio,& Deus cognouitea fimplicicognotionepoßibiliafutura.&
materia funt vnum numero;difie runt tamen ratione,ideft
definitione,cótra, quia fi funt vnum numero,ergo & vnü dixi fimplici cognitione:quia Deus cognofcitetiam cogni
tione figurata,vt hircoceruus, quahomìnemintelligit,fed
fpecie;ergo vnum genere:quia maior eft vnitas númeralis, illa cognitio ccllatiua:& talia non funtprobabilia;fed,
eft
minor fpccifica,adhuc minor genericaeifunt,ergo vnum, impofsibilia,idcocum DeuscognouifIet,potcratilla pro
*- c -
ducere,
 Leétionesinj.Phyfic.Ariftot. VIOQ
ducere,& tamenibierat nulla materia.poßibilitas rerum ideo apud Philofophos non poffumusdicerealiter,quia cor
exiftendarum e(t in intelleétu diuino : exiftentia vero re ruptum non reuertitur idem numero, quia corruptum:nul
rum, à voluntate. ideo aliquae res funt, aliquæ non:quiaita laeftalia ratio. ideoad argumentum cüm dicis éft eadem
placuit voluntati diuinæ, & per imaginationem auferatur portio materiae,ideoeadem potentia.Dico g) omnino non
materia omnis : adhuc libertas eft in homine ad poffe, vel eft eadem potentia:quia primoantequam jí tranfmuta
fic, vel fic operari. ideo eft poßibilitas,& potentia intellc ta ad formam mortui,erat potentia,pro generatione Socra
6tum,ablataetiâ omnis materia. idco non videtur verum, tis,cum non eft tranfmutata.Ampliüs,illâ potentia non re
quod ablata omni materia auferatur omnis potentia.Con fpicit hoc:& ideo, cüdicis, ab câdem caufà prouenitidem
tingit alia dubitatio,quia dixit, quòd materia eft caufa po effeétus, verum efl; fed non eft omnino eadem caufa, quia
tentiæ effendi, & non effendi. ideo ablata materiaaufertur non eft eadem potentia fimpliciter, quia cum erat proge
dmnis potentia. Contra,quia materia prima non videtur nerationehoc,non erat tranfmutata adhuc ad formam ca
caufa potentiae,quia,Socrate mortuo, remanet eadem por daueris;cum verotranfmutaturadformam cadaueris,am
tio materiæ,quæ erat in Socrate viuo.ergo debet remane plius non refpicit hoc, quia non eftfimpliciter eadem po
re eadem potentia. quod fi ita eft, ergo Socrates mortuus tentia.ideo bene dixit Auerroes.
poterit fieri viuus,quia ab eadcm caula perueniet idcm cf
fectus,& cum fiteadem materia,ideoidem effe&us.cppo L E C T IO L XII.
fitum tamen dixit Ariftotelesfecundo de generatione,&
corruptione: quia mortuus non poteft redire idem nume =) VLTIPLICITER autem cum dica
ro.De primo dico,quòd ablata materia, tollitur omnispo £ tur fieri,cum Ariftotelespofuit differétiam
tentia,dicitur pofsibile,quòd remaneat Deus. dico duplex j, interpriuationem,& fubie&tum,vt difficul
poßibile vnum logicum, quod dicit non repugnantiam,& i tatem illam declaret, an duo, an tria effent
fic eft poßibile, quòd Deus fit,& fic quod eft poßibile,fem íi principia, dixit, quòdpriuatio,& materia
per eft poßibile. ideoifta eadem eft, fcmper cftpofsibile, funt idem fubie&to; differunt tamen ratione duobus mo
quia non eft repugnantia terminorum : quia illi tcrminiali dis,quia,etfide priuatione dicatur, vtrunqueproprium ta
quando fteterunt fimul. Aliud eft pofsibile,quod eft ordo meníeft priuatióni, dicere hoc ex hoc, & contra de fubie
ad formam:& talis ordo,& potentia eft ex parte agentis:& &o,quòd fcilicet magnitudinis ei hoc fit hoc,& hoc eft pri
vocaturaétiua potentia ex parte materiæ : eft potentia paf ma differentia ex modo loquendi.Secunda differentia etiá
fiua, & fic talispofsibilitas naturalis aufertur, ablata prima ex modo loquendi: quia de eadem priuatione licet aliquan
materia. De (ecundo dico, q, hoc non eft verum apud phi dodicere vtrunque, vt quòd immuficus fit muficus, & ex
lofophos,quòd Deus creauit mundum, quiaapud philofo immuficomuficus; ve eodem fubie&onunquam dicimus
phos fe comitantur iftæ duæ potentiæ, quod eft poßibile vtrunque fimul,licet feorfum vnumquodque dicatur de fu
ex parte agentis,& pofsibile exparte palsi: & fi vnum pof bie&to:quia dicimus,9 homo fit muficus,atque ex ære fit
fibile auferatur, alterum deftruitur.ideo in illo primoinftá ftatua; fedæshabet rationem priuationis, quia eft materia
ti, antequam creaffet mundum Deus, ea non cognouit efle alterationis. Eft aliadiffeiétiaexparte rei,quia, forma ad
pofsibilia, quæ pofsibilitas eft ex parte materiæ, & fic, vt ueniéte, priuatio corrumpitur, materia autem manet cum
pofsibilia, non erant cognita apud Deum ; necà voluntate illaforma.ideo dicit Ariftoteles dicemustria erunt princi
diuina determinabatur hanc rem effe, & illâ non effe:quia piafecundum rationem, duo fecundum rem materia fcili
hoc eft ex parte materiae,ideo cum aufertur potentia agen cet,& forma.hic quiaprobauit, quòd ingeneratione acci
tis,auffertur potentia patientis : iftae enim potentiae fe con dentali e(Iet fubie&um, quia hoc occultum erat ingenera
fequuntur.fcd etiam dubitatio,quia philolophi ponunt iftâ tione fubftantiali, ideo vult oftendere, quòd in fub(tantiali
poteutiam exparte materiæ:& res funt in triplici differen generationerequiritur fùbie&um:& dicit,g) duplex eft ge
tia:aliquæ funt potentia, aliquæ funt aétu, aliquæ non funt, fieratio: vna fimpliciter, alia eft generatioaliqua:generatio
fedfuturg funt:vnde cft hoc,g) res funt futuræ diftinétg ab fimpliciter eftcum aliquid abfolute generatur,vtcumSo
eße potentiæ,dicuntTheologià voluntate diuina.philolo cratesgeneratur,velfubftantiæ indiuiduum.generatioali
phus forte ita diceret, quiaeflepotentiae eft ex partemate quaeft,cumnongeneratur resabfolute,fed cum aliquoac
riæ a&ualis,exiftentia eft ex parte agentis: Ponit vcrophi cidente, vtcum generatur Socrates albus: & ficaccidentiú
lofophus futurum effe ex parte materiæ,& agcntis,remoto generatio eft generatio aliqua, quia femper generatur in
omniimpcdimento, quia,pofitis caufis,fequitur effe&us: aliquo, quia accidentia habent cffe in fubie&o, ideo inge
nonhabet ergores effè à voluntate diuina,idcoaliquodeft neratione accidétium manifeftumeft,quòd fit fubieétum,
poßibile,quód non euenit, quia fuerit impcditum.De alio quia,ficut fehabent effe accidentia, ita fe habent generari;
iicet differat libcrtasà contingentia, quia contingentia eft fedhabent effe in fubicéto: ergo& generari.fed de genera
quædam indifferentia ortum habens à materia prima:liber tione fubftantiæ contingit dubitare, quia cum fubltantia
tasveroeftindifferentia ortum habens ab intelleétu:& di non fit in fubie&to,ideo non debet generaricum fubie&os
qam,g, libertas fundatur inintclle&u, & non in voluntate, ideo in generatione fubftantialinó requiritur fubiectum.
cum dicitur, ablata omni materia, remanet libertas, ad fic, probat tâmé Ariftoteles, quòd ingenerationefubftantiali
velad fic operandum. dico, cum aufertur materia,aufertur íit fubie&um indu&ione fcilicet, quia in generatione ani
etiam libertas, quia cum aufertur po[sibilitas exparte ma malis,& plantæ eft femen,quodeft fubiectum, accipit hic
teriæ,aufertur ex parte agentis,quiares,oportet,vt fint pri femenim proprie,quiaproprie femen efttantum viri, quia
usin potentia,quàm in actu. De quarto 9 aliquidicunt,g> effe&tiue conçurrit: in mulierenoneft femen proprie,fed
licet fit eadem materia numero in Socrate viuo,& mortuo eft fanguis menftruus,quipalsiue concurritad generatio
tamen quia dum erat viuus Socrates,illa materia erat in po nem,& pro nutritione;licet medicialiter dicunt, quia di
tentia, cum vero corrumpitur, amplius non eft in potentia cunt,quòd & in mulierae eft femen proprie:vnde dicunt,g>
ad illam formam,ideo non redit idem numero,fed foluünt in femine viri eft duplex pars:vna cralsior;altera fubtilior:
litemlite: quia curnonreueititur cadcm potcntianumero? crafsior pafsive cócurrit: [ubtiliora&tiuc.& in mulicrelc
pntn,
 -

'I I O Ludouici Buccaferrei

men,quodhabet duas partes craßiorem fcilicet,& tenuiq pars erit feorfum exiftens; ergo homo,& fic non dabitur
iem;quoad fubtiliorem cócurrit fæmina cffeάiue,qu9 ad minimus homo,fecüdo, anima non erit a&us corporis phy
craßiörem materialiter:femper taméfemen viri perfeótius fici organici:corpus organicum eft, quod conftat ex diuer
effe&iue concurrit, quàm mulieris. Ariftotelestamendi fis partibus inftrumentalibus, & hoc nö ab re, quia ex quo
xit,quòd mas dat formam, fœmina materiam, ita Ariftot. in alio diuerfa funt opera: ideo oportet, vt diuerfa fintin
accipit femé pro fànguine méftruo.Auerroes longe digre ftrumenta, fi ergo (ecundum Auerroem prius formahomi
ditur & inquit, quòd femen impropriefumptü,fcilicet pro nis introducatur in vna parte, quàm in aiia, vt puta incor
fanguinemeflruó, non eft proprie materia, quia fcmcndi dc;& cum cor non fit corpus organicum,quia fion conftat
citjriuationem formæ gcfierädg,fiue negatiua forma,fiue cx partibus diuerfis orgafiicis: iäeo cor non eft organicum
generanda,fiue fenfitiua;includittamen materiam femen : corpus, anima requirit organicü: ideo anima nöerit a&tus
iäeo in femineeft ratio priuationis,& fubiecti.eft ratio Pri corporis organici,cum tantum in cordeintrodu&afuerit.
uationis, vt di.it priuationem formæ generandæ. eft ratio Tertio dabit homo fine hepate, cerebro,& pedibus,& nó
fubieéti,vt includit materiam primam, quæ ad formas di erit,nec mas,nec fæmina,quia cú introducitùr anima prius
uerfìs tranfmutatur. inquit ergo Auerioesinconuenientiâ incorde, tunc cor erit homo, quia feorfum exifiet viùens,
ponerent inter generationem fubftantiæ, & accidentium, & tamen erit fine hepate,cerebro,&c.vt dixi feorfum exil
äßumpfit hoc,quia ficut generatio accidentium compofita ftens, quia partes hominis inexiftentes in funt homo,vt di
notat fubieétum, & priuationem, vt homo immuficus,ita xit Petrus Mantuanus.Quartoerrat inalio Auerroes,quia
gencratio fubftantiæ notat fubieäum, & priuationem, vt imaginatur, quòd corrupta forma fanguinis méfìruiintro
ζum ex femine fit animal.Eft alia conuenientia, quia inge ducatur fubito forma hominis abfquehoc;q)prius intro
neratione accidentium fit generatio fuccefsione quadam. ducatur vegetatiua: deinde fenfitiua imperfééìa.oppofitú
exemplum,fi cx nigro debet fieri album, prius corrumpun dixit,quòd corrupta forma fanguinis introducitur vege
tur aliqui gradus nigredinis,& introducuntur gradus alb£ tatiua:deindefenfitiua imperfeéîa, & corrumpitur vegeta
dinis;deinäe gradus alijnigredinis corrumpütur,& alijal tiua:deinde fenfitiua imperfeéta,& imperfe&a corrumpi
bedinis intróducuntur3 & fic fuccefsiue dum completa eft tur. & Ariftoteles fecüdo de generatione animalium cap.
; generatio albi:ita in generatione fubftantialigontingit,9 tertio dicit, quòd animal præfentitempore viuit vita plán
ipfa fit propter partem poftpartem. Exemplum.cum ex tae, quàm vita animalis;ideo in illo tépore nec vigilat,nec
femine homo fit, prius corrumpitur pars feminis, & in illa dormit,& fi foetus prius viuit vita plätae; ob hoc tamen n6
parte introducitur forma hominis: deinde alia parscorrú dicitur, quòd mulier concipit plantam, & fi in fœtu tátum
pitur,& in illa parte introducituralia parsformæ hominis. forma plantæ fit, quia funt diuerfæ rationis, quia forma in
cum vero totum femen eft corruptum,terminatur genera planta non ordinatur ad aliud: forma vero vegetatiug fœ
tio:quia tota forma hominis erit introduéta.fi tamé,inquit tus ordinatur ad aliud ad fenfitiuam fcilicet ideo non dici
Auerroes, forma hominis habeat partes, quia hæc quæftio tur planta:deinde corrumpitur vegetatiua,& introducitur
difputabitur tertio de anima;affumpfit tamen, quòd habe fenfitiua imperfeéta:ideo nóeft conueniens,quod aliquid
ret partes,ex fententia Alexandri,quipofuit eam elle mor fit fub genere,& non fit fub fpecie.cum illud non fit adhuc
talem,& inter expofitores Ariftotclis græcosfuit vnicus?. perfe£te completum, deinde introduciturfenfitiua perfe
{i vero dicatur, q, forma hominis, fcilicet anima rationalis &ta:fimul cum anima hominis,& corrúpitur,fenfitiua im
£it indiuifibilis, vt fecundum rei veritatem eft, quid dicen perfe&a.in homine enim funt duæ animæ re diftin&ae fe
dum3dicit ipfe,quòd erit fuccef$io,non ex parte formæ ho cundum Græcos fere omnes: & Ariftoteles fecundo Et
minis,(ed ex parte temperaturæ hominis:quia cum corru hicorum.quidquid dicant Theologi,quiddicendum?quia
pta fit pars feminis, introducitur temperatura performam Ariftoteles fecundo de generatione animalium cap.4.di
hominis,cum corrumpitur: alia pars introducitur tempera cit, quòd cor priusgeneratur, & vltimo moritur, cuius fi
tura hominis,& fic forma,& fic fuccefsiue,donec corruptú gnum,inquit,quia in pullovidemus, quòd priusgeneratur
erit totú femen,perficietur generatio:nec propter hoc funt gutta fanguinis,quæ palpitat:ideo prius vna parsgeneratur
plures animæ rationales in homine; fed tantum vna magis quàm alia.ergo fuccef$iua crit generatio,vt dicebat Auer
fecüdum partes intenfâ. fcitis enim fecundum Auerroem , roes: ideo Scotus tertia diftin.tertij deformatione corpo
quòd omnium hominum tantum eft anima fecüdum rem, ris Chrifti dicit, & bene, quòd partes corporisfuccefsiue
& reddit rationem fui diéti:quia, inquit,cum generatione generantur:deinde faéta formatione omniüpartium, quæ
coniunéta eft alteratio, ideo fialteratio fit fuccefsiue,ita & appellátur partes organicæ à Deo,animaintelleétiua crea
generatio:fed dicetis: Auerroes habet difficultaté, quia hic tur,quomodo ergo Ariftoteles dicit,quòd cor prius viuit,
fatetur, 9 omnis generatio fit fuccefsiua, hoc non videtur & vltimo moritur, dixi quòd Theophraf.dehiftoria ani
verum:quia figeneratio effet fuccefsiua, non daretur mini maliü dicebat oppofitum.dicebat enim quòd omnia mem
mum ignis fecundum feipfum exiftens,& fic de alijs.acci bra fimul fiüt,& caufam reddebat, quia fpiritusgignitiuus
piatur cnim minimum illud ignis,& fit,verbigratia,digi procreat omnia membra, & fic fimulomnia membra in
tale.quaero,cum applicetur ei ágens, an in toto illo minimo format.bene verum eft,quod cor prius abfoiuitur: ideo di.
fimul forma generânda introdücatur,aut fuccefsiue.fipri cimus, q, huius eft fucceßio, non ex parte animæ rationa
mo,ergo non erit fuccefsiua, quia tota eft fimul. fi fecundo lis;fed ex parte abfolutionis partium,quiapriusabfoluitur
introducatur, ergo agens in primam partem formam gene generatio cordis, quàm aliorü membrorum: vel quod eft
rabit: alia pars remanebit ignis, quæ eft minor minima,& fuccefsio,quia priusgeneratur vegetatiua, deinde fcnfitiua
fic nó dabitur minimum minimo feorfum exiftens. Ita de imperfe&a,& organa incipiüt perfici, deindefenfitiua per
homine,& animali,& alijs. oppofitum tamen dixit Auer fe&a in forma hominis,& organa omnia funt completa:&
roes fecundo de anima.41.vbi dixit : omnium natura con fic eft fuccefsio in generatione, quid Ad Auerroen dico?
ftantium eft determinata quantitas: non dabitur minimus fi volumus ita exponere verba eius, quòd fuccefsio fit ex
homo,quia accipiatur minimus ille homo:priusin vna par parte formarum gencrandarum & organorum, litera non
te introducetur formahominis, quàmin âliaparte,&illa poterit tollcrari.quia dicit,® corrupta vna partefanguinis,
-
introduc
 Leétionesinj.Phyfic.Ariftot. III
introducitur difpofitio pro anima rationali in illa parte.fi quadam, aut fecundum permutationem fubie&i,quo ad
vero ducitur pro anima rationali,ergo & anima rationalis, profunditatem:& hæcbifariam, velfecundum totum prò
quod probatur,quia non ftat vltima difpofitio alicuiusfor fundum,vt cum animal,& planta generaturex femine:vel
mæ fineilla forma. fidicatur, φ fit fuccefsio ex partefor fecundum partesprofunditatis: & hgcbifariam vel appo
mæ generandæ;tamen ftantargumenta prius faéta:ideo nó fitione,vel fubtra&ione.quid de alteratione dicit Simpli
video,quomodo Auerroes pofsit defendi: cius, concedit cüprimo,fcilicet transfiguratione,licet dif
ferát,quia alteratio eft magis,quiaalteratio dicit mutatio ^
TL E C T I O L XIII. nem fimpliciter reitransfiguratæ, dicit tranfmutationem
rei,& ordinispartium. Sedexpofitio Simplicijeft valde 22z//t. /. < 2 **
§3. ECL ARABAT nobis Ariftoteles, puerilis.primolonge errat,cum dicit,transfiguratio eft ge / A) f ?r///
- - - - -
„//2/z
/4</ & ^^*
-

cum duplexerat tráfmutatio, tum in fub neratio fubftantialis,& g, forma ftatuæ fit forma fubftan '2/* ? … / 22* ai
[tantia, tum in accidentibus, manifeftum tialis,hoc non eft verum, quia figura eft quantitas fecun- 2/^o^ %**%^^% Aºt
£ erat, quòd ifiomnitranfmutatione accidé dum rei veritatem:fecundum modum prædicádi eft qua- z« « « Aa 4. ; ;
■ tium requirebatur fubie&um:quia ex quo litas:quomodoergoeftforma fubftantialis,& ita quomo- ^h Æ* « g^ Q/; a -
accidens eft in fubie6to,ideo generatur cum fubie&o.du dotransfiguratioerit generatiofubftantialis?etiam forma „72** <;7-,,& a **^
bium erat degenerationefubftantiali,quia fubftantia non ftatuæ nón facit,quia per manet idem fubie&um fcilicet
e(t in fubieéto,ideo videtur generari fine fubieéto;tamen æs, quomodo ergo eft tranfmutatio fubftantialis? quia in
probauit, quòd ingeneratione fubftantiali fit fubie&um tranfmutationefubftãtiali, fubie&ücorrumpitur,in träf
indu&ione,fcilicet quia in planta, & animali eft fubie&ü: figuratione permanet: ergo,fecundo ex Ariltotelis verbis
fubiungirautem modo, fiunt autem, quæ fiunt,fimplici probatur,g, loquatur degeneratione accidentali,quia in
ter. exponit Alexander, q, omnia, quæ fiunt naturaliter, quit,cum ex gre fit ftatua,talis generatio non eft fubftan
fiüt cum fubie&o,& ita dicit, q, Ariftoteles vniuerfàliter tialis,quia fit ab arte. ars enim non poteft facere generatio
vult probare,in omnigeneratione,g, requiratur fubie&ü, nem fubftantialem. etiam g) dicit, quòd duplex generatio
& inquit,g),quæ generantur, quinq; modis fiunt, vel träf fubftantialis, vel fecundum fuperficiem, eft tranfmutatio
figuratione,vel additione,vel diminutione, vel compofi fubftantialisfecüdum profunditatem:hoceft fàlfum,quia
tione partium, vel alteratione, per transformationem,di in omnigeneratione fübftantiali fit tranfmutatiofecundú
cit Alexander,intelligit accidens artificiale: per alteratio profunditatem, quia nullaforma naturalis introducitur in
nem, intelligit generationem fubftantiæ, nonfacit autem materia,nifi illa fit trinae quantitatis.& fi dicatur,9 color
mentionem de generatione accidentis naturalis: quia in fit in fuperficie,illud diétum intelligit apparenter,quia ap
hoc erat manifeftum,quofubie&um: ideo dicit Alexáder párent in fuperficie; fecundum rei tamë veritatem funt in
vniuerfaliter vult probare in omnigenerátione tam fub profunditate,etiam ratio Ariftoteliseffet imperfe&a,quia
ftantiali,quàm accidétali,g, requiratfubie&um,quia,quæ cum vult concludere,g in omni generatione requiritur
fiunt transfiguratione,egent fubie&o, in quo tranfmutan fubie&um:fitantum hic loquatur de generatione fubftan
tur,vt gsrefpeétu ftatug:inadditione requiritur fubie&ü, tiali,imperfeéta erit ratio fua,quia dubitatur degeneratio
cuiaddat: in diminutionerequiritur fùbieétum, à quodi ne artificiali,& degeneratione accidentium.Dico ergo q
minuatur: per compofitionem partium etiam requiritur longe re&tioreft expofitio Alexádriad obie&ionem. De
fubie&um,fcilicet partes:in alteratione autem eft etiam fu primo cum dicit, 99 generatio transfiguratione eft gene
bie&um, quia alteratio eft alicuius mutatio:& vocauit ge ratio fubftantialis, hoc eft fàlfum, qüia figuraeftquanti
nerationem fubftantiæ alterationem,quia generationi an tas:ideononeft talis generatio fubftantialis. Defecundo
ne&itur alteratio;fed hæc expofitio non placet Simplicio, dico,quòd per alterationem intelligitgenerationem,quia
quia dicit, quæ fiunt transfiguratione, fubftantialiter fiüt, ingeneratione femper anne&itur alteratio, ideo nomine
quia ex ære fit ftatua fubftantialiter,quia forma ftatuæ eft alterationisintelligitgenerationem fubftantialem. Deter
forma fubftantialis, quiaforma fubftantialis eft, quæ fácit tiodico, q fupraparticulariterlocutuseftdegeneratione
aliud,accidensfacit alterü:forma autem ftatuæ facit aliud, accidentis: hic vero vultaliter loquide omnigeneratione,
quiafacit ftatuam diuerfamab ære: ideo forma ftatug non ideo aflumitgenerationem artificialium,& fubftãtiæ.De
eft accidens,fedformafubftantialis,ergopertransfigura quarto Ariftoteles iam dixit, q in relatione non eft relä
tionem non poteft intelligere generationem accidentis,ar tio,nec in vbi,necin quando,quinto Phyficorum,in rela
tificialis. & quia Alexander dicit,q» per alterationem in tione non potefteffe generatio, quiarelationon dicit ali
telligit generationem fubftantialem,quomodohoceftve quidadditum fundamento,ideoinea non fit generatio.&
rum, quiain alteratione manet fubieétum fubftantiali ita quando dicit refpe&um, ita, vbi dicit refpeétum con
ter:in generatione fubftantiali non remanet (obie&tù fub tinentis, aut contenti, aut contenti,& continentis.ideo in
flantialiter,quomodo ergo peralterationem nonintelli ipfononeftgeneratio.Scd dicetis nonne vbiterminet mo
gitgenerationem fübftantialem Tertio quiafupraproba tum,quiain vbieft motus fimpliciter. Dico,g> vbi termi
uitdegeneratione accidentali, gy requiritur fubieäü,quia nat fubie&um ratione fubie&i fcilicet,ratione loci,aut tri
accidéshabet effein fubie&o: ideogeneratur in fubie&o. na dimenfio, vt dicit,tamen refpeétum in ipfo non eft ge
Quartoaddo,quia ratio Arift.eflet imperfeéta,quia cum neratio. Auerroesfacit longam digrefsionem, quæ autem
vellet oftendere,g in omnigeneratione requiratur fubie habetur in de fubftantia orbis,capite primo,& accepit opi
&tum,induétione hic vult probare.idem neceßitate diui nionem à Simplicio infra,& Ioáne Grammatico. dicitau
fionis:quiainquit duplex eftgeneratio, fimplex, cum res tem, g) generatio fubftantialis & accidentalis in hoc con
fimplex fit compofita,cum generatur res compofita,vt cü ueniunt, q, ambæ funt permutatioeiufdem rei,id eft fu- *
homo muficus generatur, & inquit, quòd generatio fim bie&ti,ex vna qualitate in aliam id eft, ex vna difpofitione
plex,eft bifariam,vel fit fecundum fuperficiem,velfecun in aliam.differuntbifariam,primo exnomine,quia vna di
dum profunditatem:quæ fiunt fecundumfuperficié,tran citur fubftantialis, & altera accidentalis.fubftantialis ap
fpofitione dicunt fieri,vt exære fit ftatua, tranfpofitione pellatur,quia infuapcrmutationepcrditurforma
-
££
tialis,

!|
 I I2 . Ludouici Buccaferrei
tialis,& definitiorei. in permutatione accidentali fubie- , fubieétum;omnisgeneratio eft produ&io, ergoomnisge
&lum remanet idcm fccundum formam,& fecundum de neratio requirit fubie&um. non facit differentiam Auer
finitionem.Exemplum.quia cum ex femine fit planta,illa roes inter generationcm,& produétionem.ideo dicit,g>
eft generatio fubftantialis, quia pcrditur forma feminis,& in omni generatione eft fubieétum. & duplexgeneratio
definitioeius: cum vero corpus transfiguraturde alboin fubftantialis fimpliciter,& non fimpliciter : generatio fim
nigrum,remanct idem fubiectü corpus fecundü formam. pliciter eft,cü fit res prgfuppofita prima materia tanquàm
fùbftantialem,& fecundum definitiónem differunt. fecun, fubieétum.generatio nö fimpliciter fubftantialis eft,cum
do,ex parte fubie&i, quia fubieétum tranfmutationis fub resgeneratur, ficut antiquiponebät, vel per alterationem,
ftantialis nó eft idem fubieéium numero pofitiue; fed pri-. vel per congregationem,& fegregationem: quia alteratio
uatiue: fubieótum tranfmutationis accidentalis, eft vnum præfupponit (ubie&tum a&u,ita congregatio.ideo in om
fubieétum numeropofitiue.& declarat Auerroes,quia in ni generatione fubflantiali fimpliciter c(t fubieétum,&
tranfmutatione non perditur forma, nec definitio rei:fed, in generatione fubftantiali fecundü antiquos:ergo in om
remanet fubie&um cum forma fubftantiali:&à forma ac nigeneratione perquiritur fubie&um. ideo inuehitur có
cipitur vnitas pofitiua. idco in tranfmutatione accidentali tra tres leges, quia ipfæ ponunt crcationem, & fecundum
remanet idem fubieótum numero pofitiue. cum vero in ipfum non poteft poni, quia omnis produéìio requirit fu
fubftantiali tranfmutatione perdatur forma:fubie6tum ve bie&tum. ideo aliquod indiuiduum fubieóti non poteft
ro remanet vnum numero priuatiue,& non pofitiue.& di acquirere totum fuum cfle,quoad materiam,& quoad for
cit Auerroes,quomodo accipiatur hoc corpus,demonftra mam, vt ipfæ leges ponunt, reprehenditinalio Auicenná,
tú cft.quidnâ Auerroes inteliigat per corpus,apud Auer quia ponebat mäteriam coeli effeeiufdem rationis,quia di
roemintriplici differentia cft corpus, aliquando accipitil cit,hoc non cft verum,quia materia primaterminatur per
lud pro indiuiduo fubftantiae,aliquando promateria cum tranfmutationé fubftantialem;fed materia,quæ eft in co
trinâ dimenfione,aliquádopro ipfa trina dimenfione. Di lo, non tranfmutatur ad formam fubftantialem: ergo non
co,quòd intelligit indiuiduú fubftantiæ:dicit ergo Auer eft materia prima.Idco Arifto.octauo Metaphyfices di
roes, quòd materia cum trina dimenfione eft fubieétum xit,quòd mäteria cœli,& inferiorum non eft eiufdem ra-.
gcnerationis fubftantialis, quia non poteftintroduci for tionis.dicit adhuc,errat Auicenna,quipofuit in cœlo fen
Îma fubftantialis,nifi materia habeat trinam diméfionem, fitiuam deduéìá ex potentia materiæ:hoceft falfum, quia
quæ terna dimenfio non eft fubftantialis. & hoc eft con forma deduéta ex potentia materiæ præfupponit materiâ,
tra Auicennam, vt dicam, quia fi effet forma omnes aliæ primam; fed in cœlo non cft materia prima;ideo nec for
formæ effent accidentia, quia aduenirent enti in a&u: & ima deduéta ex potentia materiae, fcilicet forma fubftan
quæ adueniunt entiina&tu,funt accidentia.& dixit,quòd tialis,quia formæ accidcntales,vt quantitas,quæ de poten
tálistrina dimenfio eft vna numero priuatiua, quia acci tia materiæ deducuntur,idco forma cœli debet efle denu-;
dens cft vnum vnitate fubieéti,fed fubieótum eius eft:ma dataà materia:fedquia quis poffet dubitare,cum dixit,9
tcria prima cft vna numero priuatiue, quia vna numero materia cœli caret potentia : fed coelum habet potentiam
oftiuc à forma eft. & dicit, quòd illa trina dimenfio eft mouendi ad diuerfa ad vbi: ergo non caret potentia.relpô
infeparabilis à materia.& in hoc eft contra omnes latinos. det Auerroes,quòd materiacoeli nöcaret omnipotentia;.
& dicit Auerroes quòd eft in feparabilisà materia, qui fi fed tantum potentia tranfmutandi fubftantialiter carct.
non fequcretur, quòd forma non pofsit introduci in fubie habetenimpotentia ad vbi.eftpoftea differentia, quia di
&o, quia omnes aliæ formæ præfupponunt quantitatem cebat,q,intranfmutatione fubftantiali perditur nomen:
in numero:fi ergo quãtitas fit feparabilis,quomodo intro & dcfinitioinaccidentali non perditur nec nomen,nec de
ducerentur aliæ formæ in fubiecto? & fic remanebit mate finitio.fecunda differétiafuit ex parte fubieéti.corpus de
ria fine formis,& contra dixit Ariftoteli: monftratum eft fubic&um vtriúfque, vt fubieétum tranf
mutationis fubftantialiseft vnum potentia, vt fubieótum,
IL E C T I O L XIIII· accidentaliseft vnum numero pofitiue,quia remaner for
ma,per quam eft vnum numero pofitiue in potentia,pri
IXIT nobis Auerroes, g trina dimen ma differentia ex parte vocis eft difficilis, quiaiftapropo
fio præcedit omne formâ in materiâ tam fitio eft perfe.pater mihi Socrates eft homo: ergo necef
fubftantialem,quàm accidentale.Secundo faria,ergo Socrate mortuo adhuc, Socrateserit homo, ja
dixit, quòd illa dimenfioerat forma acci propofitioerat neceffaria, quia fi non eft verum,ergo illa
dentalis,non fubftantialis.Tertio dixit,q, propofitio erat contingens. fi ergo Socrate mortuo,So
erat vna numero priuatiua.Quarto dixit,g, erat infepara crates fit homo,incorruptione ergo illius nöperditurno;
bilis à prima materia,ideo omnis quantitas,quæ eft in ma menfubftantiale,nec definitio.etiam prædicata primimo
teria prima, femperfuit, & femper erit: & nulla quantitas di,& fecundi abftrahunt ab exiftentia,quia exiftentia có
currumpitur in materia,fed eft gterna,& hgc opinio eft ve petit rebus fingularibus. fi ergo abftrahunt ab exiftentia,
rior, ex hoc intulit contra Auicennam,quia errabat Aui iftapropofitio erit vera.Socratesefthomo,Socrate mor
cenna dicens corporeitatem effe formam fùbftantialé prae tuo,etiam deformis elemcntorum, quæ intenduntur,& re
ccdentem omnes formas fpecificas. nam Auiccenna po mittuntur fecundum Auerroem.cum intenduntur,gene
fuit hunc ordinem,primo materiam primam:deindefor rantur: CUJII) remittuntur, corrumpuntur: tamen rematn€£
mam corporeitatis,quæ erat fubftantialis:tertio quantita femper fùum nomen,&fua definitio.Exemplum, quiacú
tem interminatam: quarto formas fpecificas:quinto quali forma ignis iemiffa intenditur, nonne generaturignis,&
tatesterminatas.ideo dicit,g> Auicenna errauit,qui pofuit prius erat ignis:ergo non perditur nec nomen nec defini
formam corporeitatis effe fubftâtiam.ideo dicit Auerroes tio.defecunda differentia ex partefubie&i, quia dicit,fu
quòd in omni generatione requiritur fubieétum, quia du bie&um in fubftantiali tranfmutatione eft vnum numero
plex eft generatio fubftantialis,& accidentalis:& in vna, priuatiue.Contra,quia eadem portio materiæ remanetge
quia rcquiritur fubicάum,quia omnis produéiorequirit ncrato,& corrupto,& eftens per fe,ergo vnum:quia vni
taS
}

Leétiones injPhyficAriftot. •

I I3
•- ----,

taseftpaßioentis:& materia eft vnonumero in omnibus accidens,quodfundatur in fubftantia: fed contrahanc opi
generabilibus,& corruptibilibus,etiam,quia dicit,hoc cor nionem funt multæ dubitationes: quia aótus fubflantialis
pus demonftratum eft fubie&um tranfmutationis fubftá eft natura prior aétu accidentali: ergo prius dcbetpræce
tialis,& accidentalis: an Auerroes intelligit per corpus de dereforma fubftantialis in materia,quàm quantitas. Se
monftratum indiuiduum fubftantiæ, vel materiam cum cundo,ens per (e præceditens per accidens, & compofitio
trina dimenfione, fiintelligit indiuiduum fubftantiæ, hoc entis per fé præcedit compofitionem entis per accidens:
non eft fubieétum tranfmutationisfubftantialis, quia ma fed compofitio materiæ cum formaeftens per fe,& com
teria prima eft primum fubicótum tranfmutationis fub pofitio materiæ cum qualitate e(t ens per accidens: ergo
ftantialis.fiintelligit materiam cum trinadimenfione, illa forma fubftantialis praecedit quantitatem.etiam ex Auer
non eft fubieétum tranfmutationis accidétium;fed fuum roe: quia accidensfundatur in ente,a&us ens a&ueft per
fubie&tum eft cns a&tu compofitum de vno oppofito ad formam: cum ergo quantitas fit accidens debet fundari
aliud oppofitum. De primo dico, quòd illa propofitio eft inente, in a&u, & ficforma debet præcedere eam quanti
per fe,ergo neceffaria.concedoergo perpetuæ veritatis,ne tatem.Dico,quòd opinio Auerrois eft verior.& imagina
go confequcntiam, g declarat Auerroes primo pofterio tus eft Auerroes,quòd quantitas fit æterna primæ mate
rum, quòd prædicata primi modifunt neceffària vel fim riae,idcoquantitas,quae fuit femper, erit,& non poteft cor
pliciter ; & fic funt perpetuæ veritatis, vclfuntneceffaria rumpi, nec augeri. imaginatus eft etiam, quòd duplex eft
fuppofitione;& fic non funt perpettae veritatis. Dicamus uantitas,terminata,& interminata:interninata prgcedit
ergo quòd illa propofitioelt neceffària necefsitate fuppo Ormam imaginationis,eft etiam quòd terminata quanti
fitionis,nó fimpliciter. De fecundo dico,quòd falfumeft, tas,& interminata fit eadem,differens tátum ratione:quia
quòd prædicata primi modi abftrahantabexiftentia,quia dicit interminata, vt præcedit formam generandam: dici
in libro deftru&ionü declarauit Auerroes, quòd exiflen tur terminata,vt fequitur formam fubftantialem,& tátum
tia vna in intelleétu, alia in re. ideo prædicata primi modi eft vna quantitas,quia impofsibile eft, q» duplex quantitas
non abftrahunt ab exiftentia:nec fcientiae poffunt abftra reperiatur in fubieéto;fed tantum variatur quantitas fecü
hi ab exiftentia. ideoexpono illud di&um primi Pofterio dum extenfionem,& intenfionem,eft tamen eadem. Ad
rum, defubieéto praefupponitur, quia eft,& quideft:quia argumenta ergo cum dicis omne accidcns fundatur infu
eft, id eft quiaexiftit,quia de rebusnon exiftentibns non bieétoa&u, verum eft: ergo quantitas fundatur in fubie
eft fcientia, nifi ex fuppofitione, vt dicebat Ariftoteles de &oa&u,verum eft.ergo forma fubftãtialis præcediteam,
tonitruo,& pluuia, q) de ipfis habebatur fcientia ex fuppo verum elt,quòd præcedit terminatam. quid deindetermi
fitione primo Pofteriorum. fcientiatamen fimpliciter e(t nata? dico, quòd eadem eft.idco fundatur in fubieéto, g>
eorum,quæ exiftunt: & ficfcientia realis non abftrahit ab non poteft inueniri materia abfq; forma.ideo femper quã
exiftentia.De fecundo,quia intentio,& remißio in elemé titas interminata eft in fubie&oa&u. fi dicimus fupponi
tis funt tranfmutationes fubftantiales; tamen remanet idé tur, quòd materia fit fine forma,dico, g) hoc eft imagina
fubieótum fecundum nomen, & definitionem. dixi alias tionum,& ita etiam imaginari poterimus,quòd illa quan
opinio Auerrois erat purum figmentum, quia in fubftan titaserit in materia fine forma. Defecundo dico,9 com
tia non eft motus, & Auerroes hic faciens differentiam in pofitioentis per fe præcedit compofitionem entisperacci
ter generationem fubftantialem.& accidentalem dixitin dens fimpliciter,ficut a&us præcedit potentiam.fimplici
fubftantiali generatione, fubie&tumeftens in potentia,& tertamen compofitio peraccidens præcedit compofitio
perditur nomen,& definitio. in accidentali non perditur nemper fe refpe&uindiuiduitermini, quòd generari de
nomen fubftantiale, nec definitio.fi ergo generatur ignis, bet,ficutpotentiam præceditaliquandoa&um.nonoMe
cum intenditur eiusforma, prius erat ignis, fic fubiectum taphyfices etiam Auerroes dicit, q quantitas eft cogternaer
in a&u;& fic non perditur nomen,nec definitio. fecundo, materig primae.contra, quia forma, quæ deducitur expo
quia ponit generationem elementorum fuccefsiuam;hoc tétia materiæ eftgenerabilis,& corruptibilis;fed quod eft
eft leue: quia quinto Phyficorum in hoc differt motusà corruptibile,aliquando debet corrumpi,primo cocli:quo
mutatione,quia motus eft fuccefsiuus: mutatio in inftan modo ergoelt gterna?Secundo, cuius principium eft ge
tierat alia differentia quæ habebat obfcura verba& dico, nerabile,& corruptibile,& ipfum eft generabile,& corru
quòdifleeftfenfus veiborü Auerrois,quiduplexeft vni ptibile:fed principium linea,quod eft pun&um,e(t corru
tas naturalispotentia,fcilicet a&u,& potentia,ficut reseft; ptibile: principiüfuperficieieft linea,& corruptibilis,prin
quia fi eft a&tu eft vna numero a&tu.idco compofitum eft cipium corporisfuperficies,quæ eft corruptibilis,quiapo
vnum numeroa&u,ita forma eft vna numeroa&u, aliqua natur aqua in vafe,& diuidatur illa aqua per medium va
eft res potentia,& fic eft vna numero potentia,& itacum fis,corrumpitur fuperficies continuans illas partes,&gene
materia fit ens in potentia. ideoeft vna numero potentia rantur duæ fuperficiesalig:ergo & quantitaserit corrupti
pofitiue,& fic e(t eadem portiopofitiue in viuo,& mor bilis,ergo non coæterna primæ materiæ, Dico,g, quanti
tuo.fi dixit,quòd materia eft vna numero priuatiue,intel tasett coæterna primæ materig.dicis deduéta eft expoté
ligit, quòd fit vna numero priuatiue aétu,quia vnitas ma tia materig,quomodo,quifi non effet dedu&a,cffct intel
terialisa&u eftà forma.Defecundo dico,quòd Auerroes le&us,ergogenerabilis & corruptibilis.Dico,quòd gene¬
intelligit indiuiduum fubftantiæ, quod fenfui fubijcitur, ratur,& corrumpitur non pcr fe; fed rationeterminorum,
cnm dicis,non poteft effe fubie&um tranfmutationis fub quia variatur fecundum maiorem, & minorem extcnfio
flantialis;verum eft, quòd non eft fubie&um primum;fed niem.ideogeneratur quantitas,& corrumpitur fecundum
fecundarium. fed per illud circumfcribit primum fubie quid.Defécundo dico, quòd punâum nó eftprincipium
&um,quod cft nateria prima, quae eft fubie&ü tranfmu lineae,neclinea fuperficiei. At dixit Ariftotelcs. Dico,q>
tationis fubftantialis primum. Secunda cft dubitatio,quia loquitur imaginarie,& mathematice, quia imaginatur,g*
dicit,quòd quantitas præceditomnes formas tam fubftá exfluxu puncti caufatur linea:& ex fluxu lineæ fuperfi
tiales, quàm accidentales in materia: ideo Simplicius di cies;fedhocnon eft verum fecundum rei veritatem. cum
xit,® Poft fubftantiam Ponitur quãtitas, quia eft primum ergo diciscuiusprincipiüeft generabile,& corruptibile,
T T I Lud.Bü2afin Phyf.Arift. P : & iPs.
 .
1 14 Ludouici Buccaferrei
&ipfum eft generabile,&coruptibile,verum eft;fedprin tus,& quietis. fedilla fornonma eftprincipium alicuius
cipiaquãtitaiisfunt generabilia,falfumeft,& Ariftoteles, motus: quianonmagisfurfum, quàm deorfum:ergonon
vtdixi,loquitur imaginarie. daturtalisforma. tertio,quiaomnis formacaufàtàà ma
teria requirit difpofitionem eius,tum expartequantitatis,
L E C T IO L XV. tum exparte qualitatis.expartequantitatis, quia genera
tioeft terminus alterationis,ideoomnem generationem
AT ISdiximus de trina dimenfione dice præcedit alteratio. ad hoc vt introducaturinipfa;fedin
% bat Auerroes,quòdilla prgcedit omnesfor formacorporeitatis nulla eft difpofitioex parte qualita
' M mas.exhocinfert correllariücontra Aui tis, quia fiatfubcontrarijs difpófitionibus,quiin genere
cennâ, quidicebat,quòdformacorporei ftatfubfuacaliditate,& ficcitate,inaqua fubfüafrigidita
tatis præcedebattritiam dimenfionem,& te,& humiditate:non dabitur ergotalisformacorporeita
talisformaetat coætérna materiae, dicit Auerroes. Errat tis, quarto, quia genus non prædicabitur effentialiter de
Auicenna, quia terna dimenfiopraecedit omnesformas; fpecie, quiaexquo eft formågenerisdiftin&areà forma
efì ergodubitatio, nunquid in materia Prima generabiliü fpecifica,&forma generis eftparsformæfpecificae,& pars
fit pöhenda corporeitatis fubftantialis, quæ Præceditna non prædicatur detoto effentialiter:ergogenusnon prae
turám quantitatis,& videtur,quòd fit ponenda, quia pri dicabitur in fpecie,cum fit pars eius.oppofitum dixit Ari
ma materia non exiftit, nifi aétu fubftantiali. debet ergo ftoteles.Declaro quomiodögenus fit pársfpeciei,quiaac
præcedere ipfàm omnem formam accidentalem;& cum cipio animal corpuseft pars, quia animalhabetefiecor
quantitas fit coæternaprimæ materiæ: ergo& illaforma pus performamcorporeitatis.venitfenfitiua,& conftituit
&orporeitatisdebetefféæterna primæ materiæ,funt etiam • animal: totius ergo animalis vnaparserit materia prima
tripiicia argumenta quæ feci, qüia aétus fubftantialisprg cum formacorporis.fecundaparserit propinquaforma;
cedit a&umaccidentalem:& accidens fundaturinentein ideo aliter Scotus dicit, quòdillaforma corporisnon di
aâu.ideopraefupponitformam fubftantialem.quantitas ftinguiturà forma fpecifica,neceftperfe vna,neccogter
ipfà etiam compofitio per feprgceditcompofitionem per naprimæ materiæ, neccommunisomnibuscorporibus.
accidens,& ignis, quaignis differt ab aqua,& conuenitcü oppofitum dicebat,alia opiniodicit,ergo quòdformacor
aqua:corpus ergo forma,per quamigniseftcorpus,debet poreitatis eft cömunis in omnibus tantum viuentibus,nö
effe aliaàforma,per quam ignis eft: quia pereandem for ineft fimplicibus,nec alijs corporibus:& per talemformâ
mam non conueniunt res,& differunt;fedper diuerfas.& corporisfit organizatioin membris.inprimo generatio
dicebat Auerroes, quòd forma corporeitatisnoneftpo nis, femota anima, remanet forma,per quam cadauer,&
nenda: quia formæ fuprauenientes illieffent accidentia, eft,& diciturcadauer, quiatenditinrefolutione elemen
quia formæ aduenientesenti.ina&ufunt accidentia.fief torum.fidicatis, talisformacorporisinprincipiogenera
fet formacorporeitatis& eflet fübftantia,tuncmateriaef tioniserat vltima difpofitioproanima rationali;quomo
fetin a&u:& fiformæ aduenientes ei effent accidentia:fed do ergoremanet incadauere? femotaanima, dicit, gilla
hoc di&um habet difficultatem, quia in duplicidifferen forma folum nonerat vltimadifpofitio proanimaratio
tiafuntcorporafimplicia.& funt quatuor elementa,& có nali; fedipfà cum talicomplexione:& quia in corruptio
pofitagenerátur ex materia prima denudata abomnifor ne corrumpitur taliscomplexio: ideo corrumpiturani
ma.compofita autem generátur ex materia fecunda, quæ mal,& remanet illa forma.fidicas anfitvnaforma,velplu
materia fecunda eft materia prima cum formis elemento res formæ, dicit. & fi dubius videatur, quòd non eft vna
rum remifsis. Eft dubitatio quomodoformaadueniens fimpliciter forma; fedeft vna formacompofita ex pluri
•mixto erit fubftantialis. Cum adneniat formiselemento bus formis partium,quia in partibus funt formæ ipfae di
rum,qu£ funt ina§uetiam de homine,quia funt duæ ani ftin&ae: & ita iftaeft fuaopinio* fed patitur difficultatem
mae,fcilicet fenfitiua;& intelle&iua aduenit fenfitiug:ergo hâc: quia ex quo forma, perquá eft os,& forma per quam
ipfà erit accidens.Soluat Auerroesargumenta. Auicenna eftcaro,funtfpeciediftin&ae,& remanent etiáin oflecor
habuit in hac quaeflione multos fautores, ita vt de hacre rupto,& in carne corrupta:ideo vniuoce erit caro viui,&
finttres modidicendi. primus eft Lincon.& Alberti Ale mortui: quia eademformain vtraque : ergo vniuoce funt
mani,quòd daturformacorporeitatisre diftin&aàforma ex definitionevniuoci. oppofitum dixit Ariftoteles,quòd
fpecifica.nam prior trina dimenfione,& per quam resha caro viui,& mortui eft equiuoce.etiam fequitur,gypru
bet effe corpus. fi arguasargumento Auerrois, quòd for num dicifum ab arbore,& cadauer,& lignum non erunt
mæ aduenientes materiæ cum forma corporeitatis,erunt in prædicamentofubftantiæ dire&ae: quia, quæ ponuntur
accidentia.dicunt ipfi,quòdnonfequitur, quia duplexeft in prædicamentofubftantiæ dire&tae, funtipfacompofita,
ens a&uperfeétum,&imperfe&umformaadueniensen & non partes.cumauté cadauer,lignum,pomum fintcor
tiin a&u perfe&oeftaccidens ;fedforma adueniens enti pora, erunt partes: quia materiacumforma cadaueriseft
in a&u imperfe&o non funtaccidens,&itacum formacó pars compofiti: ideo non ponetur in prædicamento fub
pofitiadueniat materiæ formam corporeitatishabenti,nó ftantiæ : & vifuseft faterihoc argumentum Scotus, mo
gicitur accidens,quia non habet effeimperfe&umàtali tus eft ipfe propter communem maximèTheologiam,q*
forma,fcilicet corporeitatis. fed contra hancopinionem exauétoritate fanétorum eratidem corpus Chriftiviuü,
funt multimodi dicendi, quia dicit,quòd hæc formaeft & mortuum;nonpoteftautem effeidem ex parte animæ,
coæterna materiæ primæ: ergo dedu&aex potentia mate quia non erateadem anima: ergo ex parteformæ corpo
riæ, fi fic ergo corruptibilis, quiaforma caüfata à materia ris etiam talis forma eft terminus primustranfubftantio
eft diuifibilisdiuifióne eius.ideocorruptibilis.formaau nispanis in corporeChrifti per illa verba:pereandem ta
tem æterna non eft caufataà mteria.ideoincorruptibilis men formam animal eft animal,& corpus:quiaperfor
fi ergo corruptibilis aliquádo corrüpitur,quia impófsibile mam corporis non eft corpus de prædicamcfitofubftan
9 forma fubftantialis cörruptibilis fiat ætérna, etiã omnis tiæ fecundum ipfum : ideo eft tertia opinio Auerrois, qui
formafubftantialiseftnatura, naturaeftprincipium mo dicit,quòdnó datur forma corporisdiítinétaàforma £;
citica
 -

vr

Le&tionesinj.Phyfic.Ariftot. I I5
cifica;fedpereandem formam animal, & per eandem eft 1ntelleétiua non erit accidens, quia nön adueniet corpori,
corpus.non enim funt pluresformæ in compofito. Ad ar vt illud informat,fed tantú,vteiaf$iltat,tertio deanima.
gumenta dico, quod duplex dimenfio, vna terminata,alia
intcrminata. Simplicius dicit, materialis, & formalis: & X VI.
nulla eft interminata dimenfio in materia;'ed quæ eft ter
minata,etiam interminata eft:quia refpectu formæ futurg £A VA R E manifeftum ex di&is,&c.quia
eft interminata,refpeCtu formæ præfentis eft terminata:& Q vero dixit, quòd tria erant principia: duo*
quia terminata fequitur formam fubftantialé ordine na § contraria,& vnum fubic&tum.& quòd pri
turae,ideo interminata eft in fubie&to a&tu;praecedit tamé i, uatio eft quoquo modo eadé numero ma
via originis formas ipfas,quia prius materia difponit quá P- ! teriæ primae:ideo fecundum rem funt duo
titatem, antequam introducatur forma fubftantialis: ideo principia diftinéta fecundum rationem: tria his infert di
non datur dimenfio interminata, quæ præcedat fimplici âis, quia pofuitdifferentiam inter priuationem,& fubie
ter omnes formas fubftãtiales,quia fic daretur vna quanti &um:& erat ex parte vocis,& ex parte rei, & his infert,g!
tas interminata fimpliciter,quod eft falfum:quia ficut nö in omni generatione fubftantiali, & accidentali,artificia
datur materia abfque forma, ita etiam quãtitas abfque ter li,quod generatur compofitum eft: quia in generatione ar
mino aliquo.cum dicis, ex quo eft accidens, aduenit, enti tificiali cum ex immufico fit muficus:tunc quod genera
in aétu,verum efl:non ergo praecedit formam fubftantia tur eft homo, qui fit muficus, & appellat, quod fit forma,
lem.Dico,quòd non præcedit fimpliciter;fed refpeótu for quod vero fit homo, appellat fubicétum: quod duplex eft
mae generandg: ita compofitio per accidés poteft effe prius ratione,id eft habet duas rationes, quia fupra dixit, quod
cópofitione per fe in indiuiduogenerando:idcoargumen priuatio erat eadem materia, & ita fubicctum habet duas
tum peccabat, quia imaginatur, quòd prius eflet materia, rationes,qua fubie&um, & qua priuatio. manifeftum igi
deinde quantitas interminata. tertio, forma fubftantialis, tur infert fecundum,quod fequitur, quia ex quo in gene
hoc non eft verum,quia ex quo interminata eft termina ratione amittitur priuatio, fubieétum permanet.fequitur,
ta,& terminata fequitur aliquam formam,ideo & intermi quòd principia prima rerum naturalium fint, & materia,
nata;fed interminata dicitur præcedere formam generan & forma,quia quod genera'ur,conftat ex materia, & for
dam. de alio, quia nó per eandem formam ignis differt ab ma:quod generatur, ex fuis primis principijs generatur:er
aqua,& conuenit diuerfimode,tamé confiderata:quia aut go prima principia funt materia,& forma, quòdauté có
confideratur fub ratione quadam φ ignis differt ab aqua, pofitum componatur ex materia,& forma,declarat,& di
fi fub ratione, qua dat effe effe corpori, cöuenitcum aqua, cit quodam modo,qug componentia funt proprie corpo
quia & illa aliter confiderata dat effe corpori: idco eft ea ra feorfum exiftentia, quia materia, & forma non poflunt.
dem forma,per quâ ignis eft ignis, & eft corpus, & eft fub feorfum exi(lere:ideo dixit,quodam modo fubiectü com
£antia.dicunt, quòd ideo pofuit formas cffe remiffas,ideo ponitur ex materia,& forma. quod autem fubiectum eó
imperfeétas: & fic formæ ei aduenientes non funt accidé ponatur ex materia, & forma, probat, quia ratio fubieéti
tia,fedfubftantiae,quia adueniunt enti imperfc&to.contra refoluiturin rationes vtriufque materig,fcilicet & formg,
quia ibi eft ignis, & eft fua förma,perquam ignis fpecifi & non dixit, quòd fubieótum refoluatur in materiam,&
cum, quia fi non effet ignis; non ergo elementa remanerét formam, quia materia,& forma non poffunt per fe fubfi
formaliter in mixto.etiam,quia Auerroes imaginatuseft, ftere. dixit prima principia funt ex quibus per fe. & pri
quòd formaignis fiebat fecundum vnam partem minimâ: mo conftant quæ generantur,& dixit primo,& pcrfe,quia
deinde intendebatur; fed prius erat ignis.cum ergo forma fi accipiamus fubie&um , & accidentia ex illis, conftabit
adueniens elementis erit accidens, quia adueniet enti in res: tamen non erant prima principia: ideo dicit primo,&
a&u.etiam, quia forma ignis remiffa eft perfeótiorum,for per (e,poftquam dedit duos modos, quibus poflumus di
ma corporis cum fit magis fpecifica : cum ergo formæ ad cere,quòd prima principia funt duo, & funt tria:primus
uenientcs formæ corporeitatis effent accidentia;ergo & modus,fi tantum numeremus contraria,ficum illis fubie
aduenientes formis elementorum à fortiori: ideo dico, g/ &um, erunt tria.fecundus modus. quòd fecundum rem
elementa tantum virtualiter remanent in mixto, ideo for duo erüt principia.hic vult ponere tertium modum,quo
mæ mixtigtamen aduenit materiæ, & fic non eft accidens. pofsimus fàteri principia,tum duo,tum tria:& ad hoc po
de homine dicebat praeceptor meus, quòd formæ alterius nit differentiâ inter priuationem,& materiam:quia mate
generis poffunt ineffe in eodé fubieéto,quia fenfitiua prg ria e(t per fe ensin potentia hoc aliquid exiflens numera
cedit intelleétiuam ordiue origidis : quia fimul tempo bilis.priuatio vero non eft per fe,cns,quia eft per accidens.
re adueniunt. cum omnis forma adueniensentiin a&u eft ensin quãtum accidit materiae, etiam non eft hoc aliquid,
accidens,verum eft, fi forma fit eiufdem generis, fedani quia non eft indiuiduum dcmonftratum, neceft numera
ma intelleétiua eft diuerfi generis, ideo non eft accidens, bilis per fe.dicit ergo, quòd materia, & priuatio differunt
fed expofitio friuola, quia forma adueniensenti in aëtu, fecundum eflentiam, etiam differunt fecüdum materiam.
e{taccidens; fed cum forma intelleétiua aduenait entiin dicit, ex hoc dicemus,quòd tunc duo erunt principia,tum
a&tu, idco accidens. hæc quaeftio melius declarabitur ter tria duo, fi numeremus principia per fe tria. fi principia
tio de anima: fecundum tamen Alexandrum, & Themi per accidens, quia dixit priuatio eft ensper accidcns,& di
} ftium, anima intelleétiua non informat corpus, fedtan $it,quòd ratione diffetà materia:ideo hic vult ponere dif
tum afsiftit : ideo Ariftoteles quærebat, ananimaintelle ferétiam inter materiam,& formam, quia materia eft vfia.
&tiua effeta&us corporis, an ficut nauta nauis:& dixit, p numero plurificata,tamératione.forma autem cft vna nu
mero& vnius rationis. priuatio vero non eft cnsper fe,
fi animushabet proprias oppofitiones, eft feparabilis,&
nec vna numero:fed eft ens per accidens ratione fubie&i,
e(t ficut nauta nauis:fcd anima intelle&tiua habet proprias
eft hic dubitatio ex Simplicio, & Ioanne. Primo,quia di
operationes: ideo tantum afsiftit homini,quia forma fen
cit,g, materia eft hoc aliquid, priuatio vero non: & quod
fitiua eft,qug informat corpus humanum.intellectiua ve
rotantum a{$1ftit,& elt principium fuorum operum.ideo materia per fe cft cns,priuatioeft ensper accidens.Eft du.
Lud.Buccafiin Phy,Arift P 2 bitatio
! I 16 Ludouici Bucaferrei
bitatio: quia folo indiuiduo fubftantiæ competit hoc ali dum rem tantum funt duo principia. infert Atiftotelesex.
quid.quómodo ergo appellauit materiam hoc aliquid?fe diétis,quòd duo funt principia, fi contraria tantum nume.
&üdo dixit, quòd materia eft per fe ens;fed eo modo,quo remus. tria vcro ficum cótrarijs: & redditrationem,quia
res eft ita intelligibilis. cum fit ens per fe ergo intelligibi quoduis non agit in quod uis, fed contrarium in contra
„ lis per fe. oppofitum dicemusinfra, quia ipfa non eft intel rium:ideo principia debent effe contraria. neceffeeft ctiá,
ligibilis à nobis:fedintelligitur proportione,vt dicit,Ari quòd fit fubieétum,quòd deferat ipfà contraria,& infert,
fötcles.tertio,quia dicit,priuatio eft principium per acci quòd prtncipia non funt plura, quàm contraria.non ne di
dens.Contra,quia priuatio eft eodem modo principium; ximus,quòd principia erant tria?exponatis,quod princi
quatenus eft términus,quia aliomodo priuatio non eft pia nö funt plura, quàm contraria: quiaficutprincipia per
principium,fed priuatio eft primus terminus corruptio fenfum contraria,ita principia erunt duo contraria:eritta
ihis, qüaeeft tranfmutatio de elfe ad non effe.Primi enim men fubieéìum cum eis,& fictria erunt.infert Ariftoteles;
termini generationis, & corruptionis funt habitus,& pri quòdiam numerauimus principia rerum naturalium,&:
uatio:fi primo, ergo per fe, quia primum praefupponit per dixit principia rerum naturalium, quia quæ fiunt ab intel
fe. quoinodoergô priuatio eft principium per accidens ? le&u, vt compofitio, & vniuerfàle eorum, principia non
quarto, quia Ariftoteles fupra materiam vnam numero funt materia,& forma, licet fint aliqua fecundum fimilitu
cum priuatione, vt priuatio accidit materiæ, & Ariftote dincm;quia in fyllogifmo praemiffae funt,vt materia,con
les confueuit appellare eadem numero, cum fit in eodem clufio,vt forma:ideo conclufio non eft de effentia fyllogif
fubie&o,cum ergoforma infit materiæ, ergo erit vna nu mi,fed fyllogifmuseft tantum duæ præmiflae, quia exillis
mero, cum materia ergo tantum vnum principium: oppo poffunt inferre pluresconclufiones.& dixit, principiare
fitum tamen dixit Ariftoteles.dixit enim,quòd perfeduo rum naturalium effe generationem, vt excluderetcorpo
erant principia,fcilicet materia,& forma. de primo dico, raæterna.& ifte eft locus quem adduxi contra Simpliciü:.
quòd reuerâ folum indiuiduum fubftátiæ dicitur hoc ali quia dicebat Simplicius, quòd Ariftoteles volensinueni
quid:ideo nec materia;necforma poffunt dicihoc aliquid. re principia rerú naturalium, tantum pofuit principia fub
|
nec Ariftoteles appellauit materiam hoc aliquid fimplici ftantiæ: tamen dixit, quòd Ariftoteles non vult inuenire
ter ; fed dixit,quòd materia eft magis hoc aliquid, quàm principia rerum naturalium abfolute : fed principia fub
priuatio: quia fi comparamushaec duo adinuicem; mate ftantiæ generabilis,& corruptibilis.hic addit quartü mo
jia magis dicitur hoc aliquid,quàm priuatio: quia magis dum, quo pofsimus appellare principia tria: & dico, quia
accedit ad indiuiduum ipfa materia,quàm priuatio: quia crunt duofipriuatio reducetur ad formam, quia ficut for,
materia & ens per fe,& indiuiduum fubftantiæ: priuatio mafuipræfentia eft generatio, ita fuiabfentia facitcorru
eft ens per accidens: fed dicetis, an magis materia debeat ptionem. erunt numero tria fi feiungamus priuationem.
appellari hoc aliquid, quàm forma, ex vna parte videtur, abipfa: & ita Ariftoteles quatuor modos pofuit, quibus
quòd materia:quia quod magis fübftat,eft magishocali principiatum duo,tumtria appellare poffumus.rcftantdu.
quid:quia indiuiduum dicitur hoc aliquid, quia fubfiftit. bitationesquædam.
ex aliaparte videtur, 99 forma fit magis hoc aliquid: quia
ficut indiuiduum eft aétuens,itaforma eft a&us: materia L E CT IO L XJ^II.
vero eftpotentia. Dicit IoannesGrammaticus; quòd fi
confideretur hoc aliquid ex per fe fubfiftendo, magis ma S T dubitatio fuper verbis Ariftotelis,.
teria erit hoc aliquid:quia eft fubie&um,vt fubijcitur.for | & hucufque expofuimus,quot fint princi
ma fi confideretur refpe&u a&us exiftentis, fic forma eft [ cipia rerum naturalium.prima dubitatio,
magis hoc aliquid, quia eft a&tu ens ficut indiuiduum.ma ', quia à principio intentio Ariftotelis erat
teria autem eft in potentia, quid autem fimpliciter? dico, $2;e declarare principia communia,& acciden
quòd forma fimpliciter eft magis hoc aliquid.defecundo tia communia omnium rerum naturalium.principia com
dicam infra. adfecundum argumentum principale dicit munia funt quatuor caufae,accidentia communia fecundú
Simplicius, quòd materia eft ens per fe, non tamen abfolu rei veritatem funt quatuor,quomodo ergo Ariftotelesre
te eft per fe ens: ideo non valet, ergo per fe eft intelligibi
ftringit fermoné fuum3quòd tátum vult inuefligare prin
lis.fed refponfio non tollit difficultatem: quia materia eftcipia corporum citragenerationem. præuertit ordinem,
ens per fe,quia non per aliud, ergo intelligibilis perfe. diquia dicebat,quòd duo per fe erant principia materia fci
cemus infra de tertio. Dico,quòd fipriuatiocomponatur licet & forma.priuatio eft principium per accidens,vt acci
formæ generatæ, appellatur principium per accidens, vt dit materiae.cur quantitas, potentia,& aptitudo nonpo
quia non immanent rei generatg,ita appellatur principiü nunturinterprincipia per accidens,cuminfint materiæ ?
per accidés, vt accidit materiæ: quæ eft principiüper fe,fi tertio, quia dixit, quòd duoerant principia, fi reducamus
cóparemus ad generationé,& corruptioné,tüc priuatioeft priuationem in formam,quiaformafuipræfentiaeft cau
principiü per fe,& principiú rei naturalis:ideo fimpliciter fâ generationis,abfentia corruptionis.pari paflu formade
non cft per fe principium rei genitæ, quia non immanet : bet reduciad priuationé: quiaabfentiâ priuationiseftcau
fed eft per fe principium refpe&u generationis,& corru fa generationis, fui præfentiaeftcaufacorruptionis:etiam
ptionis.De quarto dixifupra,quiaformaeft eadem nume Platoin Timæoenumerans principia rerum naturalium
ro,ficut priuatio.cum dicistantum erit vnum principium reliquitpriuationem: quiapriuatiohoneft pars reigenit;.
fecundum rem, dico fecundum reiveritatcm.fi volumus deprimodicit Simplicius,quòd rcueratradit hic Arifto
;
ita confiderare principia, vnum erit re: & triafecundum teles principia communia omnibus corporibus naturali
rationein.verum Ariftoteles non ita numerauit,(ed nume busgenerabilibus, & corruptibilibus. haec principiafunt
rauit, vt immanct fubie&o. & quiaforma,& materia per tria,materia,& forma,& priuatio:diuerfimodetamé,quia.
fe immanet : ideo duo funt principia fecundum rem: quia corpora generabilia ex illis principijsconftituuntur, quo
forma eft ensper fe:quia autem priuatio eratens per acci ad efíe,quia corpora gternafiabcnínon quoad efle fecun
dens,& non immanebat rei genitæ;ideodixit,quòdßcü gum fubftantiam;fcd quoad motum localem,nontamcn*
- • - --- - - .. - - fimplici
- - - - -
 Leétionesinj.Phyfic.Ariftot.
fimpliciter:quia mouetur fempcr:fed ett in potétia ad mo materiâ principia fimilitudine ad resartificiales: quia res
I 17
tum futurum : & fic ifta principia funt communia omni artificiales cum tranfmutantur ad vnam formam,e(t ex
bus corporibus, diuerfimode tamen: fcd fimplicio obftat pers illa; ita materia cum tranfmutatur ad omnes formas;
veritas: quia fi ifta principia fint communia omnibuscor ideo erit expers omnibus:ideo quafiexcufans fe ab exem
poribus cœleftibus corruptibilibus, curre(trinxit fermo plis dixit,qüòd materia cognofcitui fimilitunine ad res ar
hem fuum ? quia dixit hucufque inuenimus principia cor tificiales,& recapitulat:quia poffumus dicere, g, duofunt
porum fecundum generationem.fecundo, quiain coelonö principia fitantum contraria numeremus. tria fifubie&ü
èft materia,vt hic loquitur de materia,quæ eft ad tranfmu vnumerat principiümateria fcilicet, quæ noneft exiftens
tationem.ifta autem noneftincœlo,(ed diuerfà,vt Arifto aótu, nec hoc aliquid, id eft indiuiduum.fecundum prin
teles dixit o&auo Metaphyfices:ideo dico,quòdintentio cipium erat ratio,ideft forma.tertium,priuatio. Dicebat
Ariftotelis eft inuenire principia communia cum gene Simplicius, quia Ariftoteles fibi aduerfàtur:quia dicit,q>
rabilibus,& corruptibilibus, & æternis: fed hic tantum in materia non eft hoc aliquid,fupra dixit,quòd erat hoc ali
primo libro inuenit principia communia generabilium,& quid ad differentiam priuationis, fecundo, quia cognitio
corruptibilium.in óétauo vero huius inueniet materiam materiæ eft valde imperfeéta: quia fola negatione habe
cœli:quia ficut extranfmutatione,id eft gencratione fub tur:quia dicimus, materia eft expers omnis formæ, ficut
ftantiali inuenit materiam,& alia principia:quia fi Socra de fùbftantijs abftraétis non habemus cognitionem, nifi
tes generatur, oportet, vt ei fubijciaturaliquod fubie&tü: negatione.huius enim fcientiæ non erit declarare perfeéte
& forma introducatur in materia: & priuatio corrumpa naturam primæ materiæ,fed metaphyfice.tertio, quia di
tur: ideo tripliciafunt principiain cœleftibus: non quia ip cit,quòd materia caret omniforma.Contra, dicit Simpli
fâ funt expertia generationis. inuenit fua principia ex mo cius, quia quantitas eft infeparabilisà materia;ergo non
tu,quia quod mouetur,ab alio mouetur,fiue illud mouea caret omni forma. quod autem quantitas fit infeparabilis
tur motüfpirituali, fiue reali:tantum difficultas eft devo à materia,declarat Simplicius, quiatráfmutatio primaeft
luntate:in fecundo huiuscum ergo quod mouetur, ab alio inter qualitates. qualitátes autem praefupponuntfubieétú
mouetur:ideo oportet vt fit materia,& forma,priuatio ve quantum,quia in indiuifibili non fit pafio,quia quod agit
rononinuenitur in coelo: quia coelum cft expers corruptio præfens,contangit.contaétusautem non fit in indiuifibi
nis:ideo dico,quòd Ariftoteles non præuertit ordinem,q> ii:ideoquantitàs eft infeparabilisà materia. etiam quia fi
in primoinuenit principia corporum generabi'iü: inoêta quantitas effet feparabilis,daretur materia incorporcafci
uo vero principia coeleftium. de fecundo dico, quòd non licet materia exiftens: cuius oppofitum dicunt omnes. de
eft fiinilis ratió:quia & fi priuatio non fit principium per primo iam diximus fupra, quòd appellauit materiam hoc
ferei genitæ : eft tamen principium generationis: quia cft âliquid improprie refpe&tu priuationis.hic autem proprie
terminus generationisà quo,corruptionis ad quem.poté loquitur.de fecundo dicit,quòd Metaphyficaerit decla
tia autem, & quantitas reducuntur ad materiam: quia illa rare perfe&e naturam materiae, ficut declaratformam,vt
non habent diuerfum modum principiandi à materia, vt dicit Ariftotelesinfra: quæ enim fit forma & ergo Meta
priuatio: ideo illa non ponétur in numero principiorum. phyfici eft,(edhoc non caret dubitatione:quia nonoMe
áetertiodicit Simplicius,quòd priuatio non habetablen taphyficæ vnumquodq;intelligitur,vteft a&us:quia pro
tiam, quiaabfentiæ non eft abfentia: ideo forma non po dücit imagineminintelle&tu,vtefta&us.cum autem ma
teft redüci ad priuationem, ficut priuatioad formam, de teria prima fitensin potentia:idco non erit intelligibilis,
quarto dicit Simplicius, quòd Platononignorauit priua dicam ftatim infra.de tertiodicit,fi intelligas,quòd quan
tionem effe principium, fedtantum ponebatprincipium titas fit infeparabilisà materia, itaquòd non poßit inue
reigenitæ,quæ eränt duo,fcilicet materia, & forma.Ari niri materiâ in re fine quantitate; tamen fàlfum eft, quòd
ftoteles autémponebat principium rei genitæ, quæ crant materia ex fui natura fit infeparabilis à materia:quia eft [e
duo,(cilicet materia, & forma. poncbat autem priuationé parabiliscuius fignum eft,quia materia declaratur nega
principium per fe refpeétu corruptionis,& generationis. tione.quantitasàffirmatione.& materia elt expers omni
íed di&is,fipriuatio et principium per fe;ergo perfecau forma:ideo feptimo Metaphyficæ dixit,quòd materia nö
£. in quoeigogenere caufarum eft priuatio, quia in nulla erat nec quanta, nec qualis.etiam quantitas cft finita, vel
videtur?dicátis,quòd nóeft verum, quòd omne,quodeft infinita.materia autemcaret omni termino:ideo materia
principium, fit caufa, quia punétuseftPrincipium lineæ, natura fuieftfeparabilisà forma, & dicit verum,quòd du
hon tamé caufa,etfi Ariftoteles aliquãdo dixit quòd prin plexquantitas materialis,& intermedia formalis,interme
cipium fitcaufaerant idcm,hoc tamen non erat verum ab áia formaliscorrumpitur, quoad terminos, quia varian
fölute,etiam conceffo, quòd principium fitcaufa.Dico,g* tur terminimateriales, tamen eft æterna: ideocum dicis
priuatioerit caufâ ingeneratione caufae formalis:fedcau prima tranfmutatio eft fecundum qualitates, & PræfuPPQ
ia formalis eft duplex.perficiens materiam, & quæ infor hitfubie&um quátum verum eft ; icdillud fubieéium eft
mat corpus, vt fefifitiua,& vegetatiua.& fic priuationon quantum quantitate interminata.fi dicas an vera fiteadem
eftcaufâ formalisgenerationis rerum naturalium : aliaeft quantitas materialis,& formalis: & videtur, quod omnis
forma declarans materiamrei.& hæ funt partesdefinitio quantitas fit terminata. Dico,quòd eadem cft quantitas
nis, vtfecundo huiusdeclarat Ariftoteles, ita priuatioeft materialis & formalis re, differt tamen ratione;quia voca
caufà formalis generationis: quiainipfa ingreditur priua tur materialisrefpe&uformæ generandg ;formalis rsfpc
tio.profequitur Ariftoteles,quia exponendo primam ma &u formae,quam habct:& dico,9 omnis quantitas eft ter
teriàm pofuitens a&u: quia dixit,femen erat materia:fe minata:diciiurtfiinterminata refpeétu formg generand£.
men autem eftens a&u:ideofe excufat ab exemplis.dicit,
quòd materia prima non eft intelligibilis, nifi proportio L E c T IO LXVIII.
ne ad res artificiales,& accepit hæc verba à Platone in Ti I CEB AT nobis Arifloteles inle&ionehcfter
mæo,vbi dixit,quòd materia non cognofcitur nificogni
tione adulterina,hanc exprimit Ariftotcles. intelligimus
I ) na,quòd fubieéta materia eft fcibilis proportione
adresartificialcs:aducrtit Aucriocspiimo,quiadi
. . ..- - - - -- - ---- - cit,
 I 18 Ludouici Buccaferrei
cit,q, fubieéta materia eft fcibilis natura: reftringit Auer ligibile, vt eft in a&u, fed materia eft pura potentia; ergo
roes, quia materia fubieéta non eft intelligibilis, nifi per non intelligibilis.& quia fieffet per fe intelligibilis,produ
• accidens, id cft ex proportione ad res artificiales. fecùdo, ceret;ergo fimulachrum in intelle&u:fed materia non po
quia Ariftotelesdicit,® tria funt principia,& dicit vnum teft producere fimulachrum in intelle&u, quia fic ageret,
quoddam eft materia. aduertit, quomodo dicit vnú: quia quod eft fàlfum: quia formæ eft agere, materiæ vero pa- .
materia non eft vnnm actu, fed potentia; non vna pofiti ti:quomodo ergo per fe intelligibilis eft? materia non eft
ue,fed vna priuatiue,id cft vna potentia, & non a&u:ideo fenfibilis,nec ergo intelligibilis.fi dicatis,non in hoc ftatu
non habet formam determinatam, in commento.7o.di effe intelllgibile,fed in alio. Dico, quòd Ariftoteles non
cit, quòd potcntia aduenicns materiae eft accidens ipfius pofuit alium ftatum, quia hoc nec ratio, nec fenfus oflen
matefiae: non autem prgdicatum eflentiale ingrediensde debat:ideo eft opinio communis,quòd materia intelligi
finitionem:& probat dupliciter,quia, fi potentia ingrede bilisperaccidens. quomodo per accidens aliqui dicunt%p
retur definitionem materig,fequeretur, quòd materia cor vnica cognitione intelligitur per varias notiones formæ :
rumperetur in aduentu formæ, quia corrumpitur poten quia dicunt,quòd omnisforma tam fubftantialis,quàm ac
tia eò, quòd corruptum non poteft reuerti vnum nume cidentalis producit tres notioncsin intellectu: Primo no
ro:ergo& materia: & fic ipfâ materia non remaneret;fed tionem fui fecundo compofiti : tertio materia:& ita intel
corrümperetur in aduentu formæ. oppofitum dixit Ari ligitur per accidens, inquantum notio materiæ produci
{loteles, quòd fobieétum in aduentu permanet, priuatio. tur à forma. fed hoc non eft fecundum Ariftotelem: quia
vero corrumpitur. & materia non effet in prædicamento dicit, quòd materia elt fcibilis proportione ad rcs artificia
fubflantiæ,fed in prædicamento relationis, quia potentia les:ncn autem dixit, quòd per formam cognofcatur ma
refertur ad a&um,ergo relatio.& fic fi potentia eflèt de ef teria prima etiam cx omnibusprædicatis, quæ vt formæ.
fentia materiæ, ergo & materia eflet relatio: quia eiufdem apprehenduntur. intelligatur materia, cum omnis forma,
generis eft prædicatum cffcntiale;& id cuius prædicatum notiones materiæ perducat, licet remote. quomodo ergo
èft e(fentiale:fed potentia cft prædicatum eflentiale: & cü materia erit difficilis cognitionis, vt dicit Ariftoteles?ιδ.
.•*.
fit in prædicamento rclationis, ergo& ipfa materia.funt Plato dicebat,quòd de materia habebatur cognitio adul
dubitationes, an materia fit per fe intelligibilis, quia Ari terina:quia proportione vt fupra;fed ncnerit difficilisco
{toteles, dicit hic, quòd eft intelligibilis per accidens.di gnitionis, cum ab omnibus prædicat:s cognofcetur. idco
cit Simplicius, quòd materia eft pcr fe intelligibilisà me aliter præceptor meus, quòd materia cognofccbatur Per
taphyfico, quia eius perfeéta cognitio declaraturâ meta accidens relpectu termini: quia ille terminus materia re
hyfico:à naturali philofopho non cft intelligibilis per fe, præfçntat notioncm materiæ in intelleétu.contra,quia ter
dper accidens,vt fubijcitur tranfmutationi, & in eandé minus rei non producit nos incognitionem, nifi prius ha
{ententiam venit Scotus. 12.diftin.fecundiquæft.prima, bita notione rei. ab ipfa enim re fumitur terminus. quo
qui dicit, quòd materia pro ftatu ifto non elt intelligibi modo ergo dicitur cognofciper accidens relpcétu teimi
lis.per fe vero in alio ftatu e(t intelligibilis.inftatu autem ni? cft tertius modus,quòd difcurfu, quodam intclligatur
ifto non eft per fe intelligibilis, quia intelle&us apprehé materiahocpa&o.quia ficut in arte, ita in natura:quia fi
dit tantum ea, quæ apprehendit fenfus. fenfus autem ap cuteft fubieétú, quod de vna forma tranfmutatur in aliâ,
prehendit fenfibiliacommunia, & propria,& matcria nö & caret omni forma artificiali:ita in materia,& hoc vide
e(t illorum; ergo in ftatu ifto non intelligibilis per fe;ta tur protendere verba Ariftotelis: fedhabet difficultatcm,
men eft intclligibilis: quia eft ens per fe: ergo intelligibi quiâdifcurfus non terminatur ad notitiam fimpliccm,vt
lis per fc: quia intelligibilitas eft pafsio cntis fecundo Me èft notitiae primæ materiae, quæ eft fimplex:lcd ad notitiâ
taphyfices,quia res ita fe habent ad effe, vt ad cognofci.fe compofitam, id eft ad notitiam verbalem, vt ad ifta com
cundo,compofitum dependet ex cognitione partium,qug pofita, fcilicet homo eft animal, Socrates eft homo:quo
funtpriores natura: fcd compofitum eft perfeintelligibi modo ergo materia,cum fit fimplcx, cognofcitur dilcur
le;ergo & materia, quæ eft eius pars. fi dicetis, quòd ma fi?idco dico,quòd materia intelligitur per accidcns circú
teria cft intelligibilis per accidés intclligibile: ergo per ac locutione quadam conceptus aggregati. exemplaribus có
cidens erit prius intelligibile per fe: quia materia, quæ eft ceptibus, ita fingimus hunc conceptum, quòd fitens ex
per accidens intelligibilis eft prior compofito,quòd eft pers omniforma fufceptiuúomnium, ficut fingimusres,
Per fe intelligibile. oppofitum dixit Ariftoteles feptimo quasnunquam videmus,qnia fingimusconceptum circü
Metaphyfices,etiam materia eft pars quidditatis.qüiddi locutione quadam,vt de Antichrifto:idco quia fingimus
tas enim exprimitur definitione: fi eft parsquidditatis;er conceptum apud diuerfos, diuerfe fingitur: & ita quia in
go pcr fe intelligibilis: quia partes defihitiofiis funtper fe telleétus dum conceptu quodam ficcio: ideoà diucrfis di
iutclligibiles.etiam quia quod per fe fignificatur, per fein uerfimode imaginatur.ita dico, quòd materia circumlocu
telligitur: quia modus intelligendifumiturà modo figni tione conceptus intelligitur, qui quidcm conceptusfum
ficandi ; fed materia per fe fignificat; ergo per fe inteliigi ptuseft à re artificiali, ficut in re artificiali fubiectum ex
tgr.etiam materia per fe fcibilis:ergo & intelligibilis:quia pers efl omni forma artificiali;ita etiam de materianatu
fcientia eft intelleâus.fi ergo per íé fcibilis,ergo per fè po rali:& itaà nobisintclligitur intelleétus noffer:quia pcr ac
teft ad intelleétu apprehendi, & intelligi.ad Auerroë, qui cidens intelleétus, cum dixit Ariftoteles tertio de anima
dicit, quòd non inteiligitur materia, niíí per accidens. di per conccptum quendam fingendo, quod fit tabula rafa,
cunt,quod verum eft,vt materia eft tranimutabilis per fe, quae poflet fufcipere omnes fpecies: ideo antiqui appella
etiam intelligibilis, exemplum, homo vt mobilis ad locü bant materiam Chaos: quia omnia adinuicem mifceban
er accidens intelligitur: quia refpc&u loci; per fe tamcn tur.& ita dicebat Anaxagoras,quòd erat Chaos,& omncs
eft intelligibilis: ita eft de materii: quia vt tranfmutationi formæ erant ibi fcilicet potentia. ita facræ fcripturæ fin
fubijcitur per accidens, intelligitur per fe tamen, quia eft gunt,In principio creauit Deus coelum,& terram:terra au
ens,per fe intclligitur. fcd cft dubitátio cótra opinionem tem erat inanis,& vacua, ideft materia eratpriuata omni
iftam , quia nonoMctaphyficcs vnumqucdquè eft intel bus formis,fcd funt dubitationes: prima non dcbct philo
…
(ophus
 V.

Leétionesinj.Phyfic.Ariftot.
fophns vti metaphora,vtdixit Anerroes primoPhyfico moprimo fignificat formam,connotatfubie&um fecun.
IIO
rum,quia eft imitationaturæ.quomodo hic vtitur meta dario,ideoformaeft'quidditas communis.materiaautem
phora,quia dicit,fcibilis eftproportione ad res artificiales? eft vt fubie&um deferens formam hominis,& quiddita
dicatis,vt Auerr.3.de anima, quòd aliquandononincon tem. Dequarto,quia materia perfe fignificat, ergo perfe
uenit in fcientijs vti metaphora,in rebus difficilibus,vt fa intelligitur.dico, quòd confequentiaeftfalfa,quia diftin
cit etiam de intelleétu,quia vfuseft metaphora,quia dixit &tius aliquid poteft fignificari, quàm intelligi, ficutapud
eft vt tabula rafa: ita quia materiadifficilis cognitionis e multostenetur, quòd fubie&um non intelligatur,tamen
. rat,vfus eft metaphora:ficut etiam cum dixit materia ap habet fignificatum.licet ergoin modo fignificandi fumat -

petit formâ, vtfemina mafculum.fecunda dubitatio,quia effeintelligibilis, nófequitur tamen, per fe fignificat;ergo
correlatiua debentefie fimul nota.quomodoergo materia per fe intelligitur: quiaaliquid diftin&iuspoteft fignifica
cognofcitur per formam?dico, vt correlatiua non cognof ri,quàm intelligi. De vltimodico, quòd non fequitur,eft
citur per formam,fedabfolutecófiderando formam, quia per fe fcibilis,ergo per fe intelligibilis: quia ad hoc, quod
eft prior materia. cognofcitur materia per ipfam formam. fit aliquid fcibile,fufficit, vt fintprgdicatacompetentiaei
tertia dubitatio ex Alexandro.z.libro quaeflionum natu effentialiter. fic enim caufatur fcientia, & ita materia ha
ralium cap.7.quia ex negatione non cognofcitur natura bettalia prædicata,& funt, quòd fint vna numero,omni
rei, dicit, quòdillæ duæ negationes, fcilicet quòd materia bus priuatiueensinpotentia,expers omniforma,& fufce
fuinatura non eft qualis, nec non habet, quod fit qualisà ptiuum omnis formæ. ad hoc autem quòd aliquid fit in
forma, nöqualis à priuatione.circumfcribunt fubie&tum, telle&uale,requiritur, quòd producat fimulachrum fuum
{cilicet materiam primam : ideo declarant materiam pri inintelle&u:ex quo autem materfae eft pati,& non agere,
mam,qui circumfcribüt fubieétum inpotentia.quartadu quomodo poteritproducerefimulachrum in intelle&u?fi
bitatio,quia non poteft dici, quòd materia ex non fit qua non poterit,non erit intelligibilis.& non valet,eft fcibilis,
lis,necnon qualis:quod tamen dixit Ariftoteles, quia op ergointelligibilis per propriam fpeciem.
pofitum prædicatinon poteftcompetere rei,ficut irratio
nalisnö 'competit homini, quia eft oppofitum rationalis: L E C T IO L XIX.
refpondet Alexander,quòd ex Ariftoteleprimo Priorum
longe differunt iftæ propofitiones. Socratesex fe eft non â– §£ [IXIT Auerroes,quòd materia eratens
albus,& Socratesex fe eft albus:vtraq; enim eft falfa.ideo §3.\i non a&u,fedpotentia,& erat vnahumero,
dicendum, Socrates non exfe eft albus,& Socrates nöex ęjP; priuatiue,& potétia, nonpofitiue.& dixit,
feeft non albus:& fic de materia debemus dicere,quòd £ quòd potentiaeft accidens primg materig,
non ex fe eft qualis,& quod non exfe. ad argumenta in B non autem de effentiaeius.& probabat du
oppofitum. Deprimodico negando argumentum, quia pliciter, quia fi effetde effentia potentia,corrumperetur
intelligibilitas per fe, non fequitur ens, fed tantum per fe imateriain aduétu formæ, quia potentia corrumpitur. etiâ
ens a&u, dicoper fe, quia intelligibile communiter fum potentia eft in prædicamento relationis, materiain præ
ptum fequiturens abfolutum, quia illud appellatnr perfe dicamentofnbftantiae ,propterhoceftdubitatio apudla
intelligibile,quod eft aptum producere fimulacruminin tinos,an materiafitfua potentia.exvtraque parte eft dif
telleétu.illud autem eft ens a&u, fcilicet forma:ideo ma ficilis. primo videtur, quòd non quia inaduentu formae
teriacü fit potentia non eft per fe intelligibilis.defecundo corrumpitur potentia,non autem corrumpitur materia,er
dico,quòd compofitum, vt dependetà materia, ficperfe gonon funtidem:etiam quia materiaeftvna numero,po
non eft intelligibilis,licet abfolute fitintelligibile:ideonö tentiæ funt multiplicabiles, ergo non funt idem.tum quia
fequitur,quòd fit per accidés tale principio perfetali,quia potentiæ contrariatur a&tus,materiæ autem nihil contra
refpe&umateriæ compofitum non eftpcrfe intelligibile, fiatur,ergoetiam potentiafequitur materiam, materiaau
ficut materia nö eft perfe intelligibilis:ideo argumentum tem nonfequitur feipfam,ergo.etiam quia naturalis poté
nullum.detertiodico,alia eft quæftio, an materiaeftpars tia,ergo qualitas eft potentia materiæ, cum fit potentia pa
quidditatis: contendunt delanacaprina, quia dicant mihi tiendi,fifitqualitas, & materiafubftantia: ergo non funt
quid fignificat hæc vox ignis,&tunc dicam, fi materia fit idemre.etiam argumento Ariftotelis tertioPhyficorum,
pars quidditatis, fi vox ignis fignificat tertium compofitü quiafipotentiaefteadem ob fanitatem, & ægritudinem,
èx materia & forma,vt dicit Scotus,& diuusThomas,ma fànitas,& ægritudo effet idem:ita fipotentiæ effent,egdé;
teria erit pars quidditatis, quia definitio,& definitumfunt
primæ materiæ & aâus effentidem adinuicem,& ita om
idem, re differunt tamen,ficut expanfum,& inuolutum: hes formg eædem:quia cuiuspotentiaeft eadem,a&useft
ideo fi definitum fignificat materiâ,& definitio;nomina
idem,ergo.tamen oppofitumfcilicet quòdillg formg dif
ferant,ergo& potentiæ,ergonöfunt eædem potenti£,ma
lesdixerunt, quòd homo fignificat fignificantia.primo,
teriæ étiam potentiarefertur ad a&tus, materia eft fubftan
quæ quidem materiam fignificant,fi fic,ergo materiaerit
tia,&nonrefertur,ergo potentia materiae differt abipfà
pars quidditatis.alius eft dicendi modus Ariftotelis fecü
do de anima,& Auerrois,quòdhaecvoxhomoprimofi materia.ex alia parte,quia,vt agereeftagentis,& patipa
gnificatformam:ideoalbum,primoqualitatem fignificat; tientis:fed agereeft aétusagentis, quia agere primi agen
ita homo, primo fignificat humanitatem,quæ hnmanitas tis,eftipfumimet, quia nullum accidens eft in illis,ergo&
intelleétiua, ita quidditaserit forma tantum:fecundo ta potentiàcfteflepatientis.cum ergomateria fitpurum pa
men cönotabit materiam, quiahomoprimofignificatfor iiens,potentiaeriteademcum materis,ytdeprimoagen
mam,fecundariomateriam: ideoformaeritquidditasper te.&propterhocfuntmultiplices modidicendi,vnus Igâ
fe.ad argumétum. Dico, quòd materianoneftparsquid nis,qüiaprofundementoeft eadem cum materia;idcodi
ditatis, fed fubie&tum quidditatis; ficut paries,eft fübie xit Ariftoteles quintoMetaphyfices potëtiaeft,qua tráf
&umalbedinis, non pars.fed dicetis, ficut lapis conftatex mutatur resin alterá,& feptimoeiufdem dixit,quòd ma
materia,& forma:ita etiam & homo.verum eft,ergoma teria non eft qualis,nec qüanta:& ficpotentia fundamen
teriaeft Parsquidditatis.Dico,quodnófequitur,quiahg talitereadem eftcum materia.aliomodofumitur Potétia
-
,----- w
Pro
.

12o Ludouici Buccaferrei

pronaturalipotentia eius;que eft defecunda fpeciequali fequiiur,quòd album fimileeritcompofitius,quàm albú,
tatis,& haec eft.accidens,& materia differunt per hanc Po quoderit compofitü ex albedine, & fimilitudine illa.etiá
tentiâ, quia et propria pafsio eius:& ita loquitur in de fub quia in aliquid effet prima mutatio,cuius oppofitum dixit
fìantià òrbis Auerroes, cum dixit, materia fùbftentatur Ariftoteles quinto Phyficorum, q, autem fequatur,quod
per fui po(fe,ideft materia d;finitur Per fuam paßionem, in aliquid fit prima mutatio, declaro, quia cum produca
quæ efi potentia. alio modo fumitur p9tentia pro relatio tur albedo fimilis alteri,fit mutatio,quæ recipi debet in re
fe,& fiç diflinguitur à materia, & ita loquitur hic Auer laiione,cum fit realis realiter diftinéta à fùbieéto, cuicun
roes,quòdin adcentu formg pergitur potentia.ficergopo que enim rei debetur prima per fe mutatio.fi fit diflin&a
tentia fecundo, & tertio modo fumpta differt à materia , ab alijs,tum quod erit aliquod pcrpetuum, à parte ante,&
quia fùnt accidentia, primo modo autem eft eadem cum nonà parte poft.oppofitum dixit Ariftotelesprimo coeli.
materia, fedhabct plures difficultates haec refponfio. pri- . quodautem fequatur, deducitur, quia potentia,quæ eft re
mo, quiadicit,quòd naturales potentiæ diftinguuntur re latio,femper infiat matariæ:in aduentuautem formæ cur
afubié&to.contráhocinifto,quia naturalis potcntia,& na rumpitur talis potcntia, ergo perpetuum à parte ante cor
turalis impotentia, ficut dixit Auerroes ex intentione Ale rumpetur: ideo femper mihi placuit opinio, quòd relatio
xandri feptimo Phyficorum, non differunt realiterà fu non diftinguaturâ fundamento;fed tantum ratione,vt di
bie&o,cuius funt:ideo Ariftoteles argumentatus,quòdtâ cam infra potilsime illo argumento : quia ad aliquid effet
tum intertia fpecie qualitatis fit alteratio, dixit, quòd non prima mutatio. oppofitum dixit Arifloteles: ideo eft ter
eß in prima nec in quarta, ergo intertia: dixit Aelxander, tius modus Guiliclmi Occhæ, & Alberti, quòd potentià
nonné eft fccúda fpecie qualitatis? dici idem adhoc,quòd duplex,fundamentalis,& efteadem cum materia.potentia
fecunda fpccies qüalitatis non eft qualitas? quia dicit res alia elt potentia, quæ eft relatio,& non diftinguitur reab
agunt pcr fuas formas,& patiuntur per materias. fi fecun ipfâ materia,quæ relatio non eft res:quia relationoneft ni
dìfpe&iequalitatiseffet qualitas,Ariftoteles effetdiminu fi comparatio faéta ab intelle&u reicomparatae ad rem,
tus.fecundo fic potentia effet aâus,quia omne accidens fe cui comparatur,fed habet difficultatem:quia,feclufo om
iun&um à fubiééto eft a&us:fipotentia effet huiufinodi; niaάu intellectus,adhuc materia habet potentiam;noner
effet aâus etiam, materia fibi detcrminaret vnamformâ go potétia folum habet effe cx intelle&tu etiam metaphy
determinatam, quia fi potcntia eft accidens, & determi 'ficeconliderata prædicta, vt partes rei,& rclationes confi
nat illam paßionem,quæ eft forma, quarto fipotentia natu derat, ergofunt res, à logico confiderantur prædicata, vt
ralis fit qùalitas , & propria paßio, fequitur,quod materia dicunt diuerfum modum prædicandi, vt fubftantia dici
ante omnem a&tum fubftantialem fufcipiat formamacci tur prgdicari in quid: quantitas vt per modum quanti:qua
détalem, quòdeft fàlfum:quia accidensjneftfobieäo per litas vt per modum qualis: & fic etiam, fcclufo omniaάu
ipßm föríam, tamen quia compofitiofubftantiæ præce intclleétus,vniuerfum eft vnum vnitate ordinis:quia gter
dit compofitionem accidentalcm:fi dicas, quantitas inter na funt vniuerfa,& corruptibilia infra.nó enim eft vnum
minata praecedit omnes formas, non cftergohoc incon proprie,fed vnum ordinis: quia ordo eft relatio,ergo re
ueniens, quòd forma accidentalis interminata præcedat latio eft tes realis. etiamTheologi habent dubitationem
omnes formas fubftantiales.Dixi,quòd quantitas intermi de relationibusindiuinis,quæ diftinguuntur, & funt res,
nata eft eadem cum terminata, confequitur femper formâ etiam vnio humanitatiscum verbo ett realis; tamen eft re
fubftantialem. quòd autem fcquatur, quòd prius fufcipe latio,quæ relatio eft realis res;ideo aliter dicitThomas,&
rct formam accidentalem ante omnes formasfubftantia Egidius,quòd duplex potentia materiæ confideraig,fun
1es,declaratur: quia prædicatum fecundi modi natura præ damentalis,& fic non diftinguitur à materia.poteftconfi
cedit materia prædicata accidentia: fed materia recipit for derari modo formaliter,& fic eft relatio,& fiondifiingui
mas fubftantiáles per accidens. potentia autem eft in mate turà materia,quia relatio non diftinguitur à fundamento
ria,vt propriapaßio,ergo naturalis potentia, quæ cft acci- . fed tantum differunt ratione.connotato. quomodo con
dens,5raecedit omnesformas fubftântiales.oppofitum di notato3 quia primo fignificat fuam albedinem. fecunda
xit ex Ariftotele;ideoaliter Scotus dicit,quòd duplex eft iioconnotat aliam fibifimilem: ideodeftru&a illa mate
potentia materiae,vna fundamentalis,& fictalisefteadem ria albedini connotata,non perditur resilla, quæ eft albe
çum ipfa materia:alia eft potentia formalis,qu£ eft relatio do; fed perditur relatio, ratione termini fignificati.fecun
re diftin&a à materia:& talis potentia eft duplex,termina dario ita de materia eft:quia materia formaliseft realis,&:
ta, & interminata. terminata eft refpe&u formæ fignatg: nó diftinguiturà materia; fed ideo fignificat aptitudinem
interminata, quia non eft refpe&u formæ fignatæ,led re ad formam, quæ eft corruptibilis,& ideo dicit,opinio,ge
fpeétu omnis formæ producendæ: vtraque tamen eft rela potentia formalis eft dupléx vna interminata, quæ refpi
tio.differunt tamen iftae potentiae,quia illa interminataeft cit genus formarum,& fpccies formarum:& ifta non cor
infeparabilis à materia,& non perditur inaduentu formg, rumpitur in aduentuformæ, quia femper refpicit formas;
quia refpicit totum genus producendum:& dchacloqui alia eft terminata,quæ refpicit formam generandâ, & hæc
tur Auerroesindc fubftantia orbis.terminata vero perdi corrumpituraduentu forma:& dehac loquitur Auerroes
tur in aduentu formg : fedcontra hanc funt dubitationes, quomodo vero hæc corrumpatur,ftatim dicam.adargu
quia illa potentia fi fit accidens,erita&us:quia accidés ad menta,de primo dico,quòd materia non diftinguitur reà
ueniens enti,eft forma,& fit a&us. etiam quia materia de potentia,licet potentia;corrumpatur,& non materia;tamé
terminabit formam fibi propriam,quia determinabit paf non fequitur,quòd materia dilíinguaturâ potentia,quia il
fionem fibi propriam: etiam forma accidentalis praecede la potentia debet corrumpi ratione aptitudinis,quæ habet
ret omnes formas fubftantiales. quid deducendum eft vt adformam generandam $corrumpitur vero cum iam ge
fupra?oppofitum tamen dixit Ariftoteles feptimo Meta nita eft talis forma in materia.nonicorrumpitur auté fim
phyfices etiam Auerroes inlibrodefinitionum difpofitio pliciter Potentia:ideo argumentum nullum,(ed eft dubita
ne tertia dubio 14.dicit, quòd relatio non feiungitur reà tio:quia eadem portio materiæ infinities recipitanimam
fubic£to,& probat dupliciter,quiafi rclatiorefeiungatur intellcâiuam,cü fit vnanumcro,& infinitiesinformabit
` `` eandem
- -- - - -
m. Leétiones inj.Phyfic.Ariftot. 12 I
eandem partem materiae.quomodo ergo potentia perái IL E C T I O LXX. -

tur in aduétu formg 3 fecundo,fipotentia nihileft,quomo

i docorrumpitur?tum etiam efto, quòd forma ignis adue R AT dubitatio, núquidpotentiæ eflent
niet huic materig, cum inducitur forma ignis, tollitur po 1 egdem cum prima materiaremanfit vlti
tentia generãda, cum fitalia portione materiæ ad formam | ma difficultas,quia fi effenteædem primæ
generädam, ergo poffunt recipere illam: & fic corruptum materig,(equereturargumentum Ariftote
idem numero reuertetur,quiaerit potétia ad illam formâ. ά*>erfºj listertio Phyficorum.Dico,quòdillæ po
quarto, quia terminusnon dcftruit propriam relationem, tentiæ lubiectiue,id eft fubieéto funtidem,re diftinguü
fed perficit,vt filiatio non defruit paternitatem,fedperfi ur formaliter, tamen in quarü refpiciunt diuerfos aótus:
cit.quomodo ergo potétia perditur aduentu formæ, cum ita potétiaadfanitatem,& ægritudinem efteadcm fubie
forma fit proprius terminus eius3deprimo dico,quòd ea &to;differt tamé ratione:ideo non fequitur fanitas,& ggri
dem portio infinities poteft recipi,&forma hominis,ergo tudo fintidem.& ita Ariftoteles,cum dixit,fipotentiaeft
non corrumpetur potcntia,verum eft,& hoc eft,quia,for eadem, aétus erunt idem.fequitur depotcntia,quæ eftea
mahominis eft aeterna.fiautem effet corruptibiliseadem dem re,& formaliter.eft alia dubitatio, an materia prima
portio materiæ non poterit rccipcre infinities formas hc fit vna numero omnium corruptibilium. primo videtur,
ininis, nec anima hominis poflct infinities eandem por quòd nó: quia Auerroes inde fùbftantia orbis dicit,quòd
tionem materiæ informare: idco cum Auerroes dicit, sp vnius materiæ eft vna forma; fed plures funt formæ numc
in aduentuformae corrúpitur potcntia, loquitur de forma fo:ergo materia non eft vna numero. etiam quia diuerfæ
corruptibili.cur hoc eflèquia potentia corrumpitur ad il portiones materiæ funt in elementis,& in mixtis;ergo nó
1am formam, cur ?quia femcl corruptum non potcftam èft vna numero. vnitas numeralisnonpotcft communica
plius reuerti,& idcoquidicunt, quòd corruptum non po ripluribus. materia prima eft communis pluribus,ergo
teft reuerti, quia potcntia corrumpitur, litem lite foluunt: etiam vnitas numeralis. feptimo Metaphyfices fumiturà
quia quæro ego,cur illa potentia non reuertitur vna nume forma,cum materia fit expers omni forma. quomodo er
jo:ideo dico,quòd corruptü non poteft reuerti,quia cor go erit vna numero? oppofitum tamcn hic Auerroesin
ruptum diccs, tu idem homo infinities poterit fieri, quia textu (eptimo & in 12. 14.Metaphyficesdixit, g, materia
eadem materia poterit informare eandem partem ma eft vna numero cömunisomnibusgenerabilibus,& cor
teriae. Dico, quòd in homine non deftruitur anima, quæ ruptibilibus.dico addubitationem, quòd poteftconfide
poteft reuerti, fcilicet fenfitiua, & complexio propria: raii materia dupliciter fecundum rem, & fecundum intel
ideo homo vnus numero non poteft reuerti. dices in il leétum.fccundùm intelle&um, id eft fecundum fuidcfi
lapotentianihil eft, quomodo corrumpitur 3 dico, quòd nitioncm, vt eft cns in potentia, fic cft vna numero priua
corrumpitur, quoad fecundum fignificatum, quia refpi uatiue, qa ficcaret omini diftin&tione, quia diftin£iio cft
cit formam generandam , & cum forma iam gcnita eft, ab a&tü:quia fiens eftpotentia, caret multitudineformæ;
corrumpitur illa potentia: non quòd corrumpatur ali & fic priüataeft omni forma: & fic fecüdum intelleétum
quid reale illius, (cd corrumpitur ipfà denominatio, quia eft vna numeropriuatiuein omnibus.alio modo confide
non corrumpitur potentia, quia non eft accidens inhæ ratur materia fecundum rem, & ficnoneft vnanumcro:
rens materiæ.fcd denominans.de tertio, quia in alijs parquia diftinéta eft à materia vnius cleméti materia altcrius
tibus materiæ remanebit potentia ad illám formam. di elementi;fed quælibet tamen portioeft vna numeropofi
co, cum corrumpitur ,potentia exilla parte materiæ, cui tiuepotétia fcilicet,&noneft vna numeroaétu,nifipcr ac
aduenit, corrumpitur in alijs partibus, quia cum adue cidensfcilicetà forma: ideo expono di&um inprimo de
nitilli parti matérie, quæ eft eiufdem rationis cum alijs generatione,g> eadem eft portio materiæ in viuo& mor
partibus: idco cum corrumpitur potentia in illa parte, ita tuo.verum erat pofitiue, fed in potentia crat vna nume
in alijs, cum fint omncs partes materiæ eiufdem rationis ropofitiue:& fic fecundum intelleétnm eft vna numerQ
cum alijs partibus : idcocum corrumpitur potentia in il priuatiue.fecundumrem non eft vna numero, fed diuerfi
lu parte, ita in alijs, cum fint omnes partes materiæ eiuf humeri:quia quælibet portio materiæ eft vna numcro:&:
dem rationis. Dequarto dico,quòd potentia non eft ordo hoc dupliciter vel per fe,& ficeft vna numero potétia Po
refpiciens formam qualitercunque;fed refpicit formam, fitiue: veleft vna numero per accidens:& fic eftà forma.
próducibilem, cum vcro iam producta eft, non refpicit ex his autem colligit tria:primum, quæ fit differentia con
illam : ideo forma produéta non eft terminus ille: ideo trariorum contraria,vt dixi,funt habitus,& priuatio:quia
corrumpitur in aduentu formae potentia. de fecundo di forma eft id, quod fit. priuatio cxquo fit. tüm formaeft
co, quòd non eft verum , quòd naturalis potentia agendi pars rei.priuatio non patet.fecundó, quomodo principia
fit qualitas. Heu. Ariftoteles pofuit in prgdicamento quaíehabcntadinuicem:quia duo materia fcilicet, & forma
litatis. dico, quòd famofèloquitur, ficut feptimo Meta funt per fe principia,& parsrei genitæ. priuatio vero eft
phyfices appellauit omnes differentias fùbftantiales qua principiüpér accidens,& nó pars geniti.tertio, patet quid
litâtes, vt habent modum prædicandi; ita hic pofuit in íit fubicétum:quia dixit,quòd fubieéta natura proportio
prgdicamento qualitatis naturalem potentiam, non quod nefcibiliseft ad res artificiales: quia ficut in artificialibus
reuera effet qualitas; fcd vt habet modum prgdicandi in eft fubie&um,quod transfertur de priuatione ad formam
quali:ideo dixit, eft qualitas de prima fpecie qualitatis : & eft expers omni forma artificiali, ita & in naturalibus
reuera tamen naturalis potentia,& impotentia funt fub eft fubie&um, quod trásfertur de priuatione ad habitum,
ftantig, argumento maximè Alexandri feptimo Phyfi & omniformacaret.poflet quis dubitare,quæ nam magis
c»rum,quia volensprobare Ariftoteles tertia fpecie qua fit fubftantia, an materia,an forma,an compofitum cum
litatis fit tantum alteratio,dixit non in prima,nec in quar fubftantia,in hæc tria diuidatur,dicit Ariftoteles,9 præ
ta: ergo tantum in tertia non facit mentionem de lecun Mensquaeftiononeft praefcntis loci:fàtis cft nobis,9 oftcn
da: qùia ipfa non erat qualitas , vt Alcxander, & Auer dimus,quæ funt principia qualia,& qui(nam moduseorü,
roes: ibi © -

quia dixit,quòdcrunfdudcontraiiâ,& vera illa,vniuerfà

-
I.ud.BuccafiinPhyfi.Arift. Q. fub
 -

I22 .: LudouiciBucaferrei
{ùbftantianatura,& quòd duo erant principia per fe ma quæ eft ensperaccidens, tamen vt materia priuationi fuâ
teria,forma vnum per accidens,id eft priuatio,quia nó eft bijcitur,ita dicimus,quòdens non poteftgenerari ex non
principium rei genitæ: ideo Platonópofuit priuationcm ente fimpliciter: quia fic priuatio effet fubie&um gencra
in numcro principiorü, etfi eam cognouerit, vt dicit Sim tionis.generatur tamen ex nonente per accidens fcilicet
licius:fed dices quid deea quaeftione, quæ nam fit magis ex priuatione,vtaccidit materiæ. dicit etiã quòd cns,qua
fubftantia:dicit Simplicius, quòd debet o&auo Metaphy ens vniuerfàle,nögeneratur exente,nec ex non ente,quia
fices, quia ficonfideratur fubftantia rationefubfillentiae, primo Metaphyfices, quia generatioeft fingularium.vni
compófitü eft magis fubftantia,quia magis fubftat,quàm uerfalia autem non generantur:ideo primum cns nonge
partes:fi confideratur fubftantia ratione fubie&i, fic ma neratur ex ente,necexnonente. exemplo oftendit, g) di
teria eft magisfubftantia:quia magisfubieétum.poteft có xit,quidixit, quod ensnon generaturex ente fimpliciter,
{iderari fubftantia ratione nobilitatis,& a&ualitatis: & fic fed ex ente pcr accidens.dixit quod primum ens,qua ens
forma eft magis fubflâtia: quianobilior,vt datefleaétua non generatur nec ex ente,necexnonente, & dicit,quòd
he.dicit Simplicius, cur in prædicamentis facit aliam diui animal,qua animal,nongeneratur exanimalibus,quia fin
fionem, quia diuifit in primam, id eftiuindiuidua,& in gularium tantum eftgeneratio : fitamen dicamus, quòd
fecundami, id eft in fpeciem,& genera.Simplicius non fol quoddam animalex quoddam animali, dicemus, g) per
uit.Dicatis,quòd ibidiuifitfubftantiam compofitam, nó accidensgeneratur,vthiccanis ex hoc equogeneratur.di
fimplicem:ideotantum in indiuidua,& fpecies, & genera cit Simplicius,quòd debet fumi hoc,vt exemplum, quòd
diuifit fubftantia,& nonin materiam,& formam, & com canisgeneretur ex equo:fedmelius poterat dicere,g) apes
_pofitum:quia haec diuifio,quàmhicfìcit,eft fimplicis fub generantur ex boue,& tuncgenerantur per accidens ex
2-7 fiantiæ.&dicit Ariftoteles,quòdantiqui& primiphilo tabe:quia per fe generantur exilla materiacorrupta.
{ophiexinfcitia priuationis errarüt : quiaà medio fübftu
lerunt generatiohem,& per primosphilofophos intelli L E C T I0 . L XXI.
git nedùtempore,fed do&rina,& dignitate:'& dixit,fub
ííulerút generationcm,quia aliquipo(uerunt principium f I ssO LVEBAT Atifìoteles dubi
efleens vnum,& immutabile:ideoifti fubftuleruntgene i tationem, qua viétiantiqui fubftulerunt
rationcm.Alijdixerunt principia effe plura; fed dicebant veram generationem,fed dicebant gene
generationem fieri difgregatione, & congregatione: alij rationem effe alterationem, velexitum
vero dicebant generationem effe mixtionem atomorum, rei, quæ priusexiftebat. hæcautem erat
ex hac ratione negarunt generationem :& ideoratioeo dubitatio.velensgeneratur ex ente velens generatur non
rum erat hæc, aut generatio erit ex ente, aut ex nonente, ente. Ariftoteles foluit dupliciter, & dixit quòd ens vni
illudex, dicit circunftantiam fubieéti: quia dixerunt,aut uerfaliter nongeneratur,(ed fingulariatantum,& dicit ad
generatioeftexente:fic ergoprius effetres, quàm effet,fi dubitationem, quòdensgeneraturexente, & nonexnon.
exnonente, hoceft falfum, quia ex nihilonihil fit:& fic ente; fedperaccidens, non perfe,generatur.exente perac.
exinfcitia priuationisfubftulerunt generationé.vult Ari cidens,in quantum generaturex materia, vt materiæ acci
ftoteles foluere dubitationem,& dupliciter foluit.primo, dit. priuatiogeneratur ex nonente peraccidens: quia ex:
ex priuatione inuenta, cum dicit, fi generatur ens,aut ex priuatione,quæ eft perfe non ens,eft;tamen per accidens
ente;autexnonente.dicit Ariftoteles ex neutro, fed par nonens,vt materiæ accidit.
tim ex ente, & partim ex non entegeneratur. ex ente per AMPLIVS. auté effe omne.}ifteterminuseft ob-,
accidens,id eft generatur ex materia, vt accidit eipriua fcurus,eft remotiodubitationis, quæ dupliciter formari.
tio,quia non generantur ex materia,vtens,fed vtfubie&a poteft,(ecundum quòd funt duæ primg dignitates.prima
priuationi.generatur exnoncntenon fimpliciter,fed ex eft. de quolibet vera eft affirmatio,velnegatio.fecüda du
íionente, ideftex priuatione, non quatenuspriuatioeft bitatio nulloambofimul.dicit Ariftoteles,fi aliquid gene.
priuatio,& non ens;fed quatenus priuatio accidit materig ratur, debet generari ex ente vel ex non ente:quia non po.
ideo illud ex,nó dicit terminumà quo,quiaficà priuatio teft generari ex parte ente & ex parte nó ente: quia fic cö:
negcneraretur;fed illud ens, ex, dicit circunftantiam fu traria effentineodé.poteft formari dubitatio fupra fecü
bieéti,ampliat folutionem,quia cum dicimus, ens genera dam dignitatem, quod de nulloambo fimul.fi;ergo am
tur ex non ente,id eft diétu, quòdens fit ens, aut non ens bocontraria non verificantur de nullo,ergonópoteft di
fitens,qua fupra dixit, p priuationi attribuitur vtrunque, ci, quòd exentepartim fiatgeneratio, partim ex nonen
& quòd hoc fit hoc,&ex hoc fit hoc medicü facere,aut te. refpondet Ariftoteles ad hoc, quia cum dicimus non,
pati.haec verbahabent duplicem fenfum.primo,quia me ens,nontollimus effeens: & itacum dicimuscns,non tol
dicus,qua medicus per fe aliquid facit,quia fanat,qua me limus efle non ens.quidad dubitationem?quia de quoli
dicus:velquòd medicus per accidens aliquid facit,vt cum bet debeteffe affirmatio,vel negatio: ideo res debentge
medicus ædificat, quia per accidens ædificat, vt ædifica nerari vel ex ente,velex nöente. Dico, quòd aliqua funt.
tor,ita hæc verba habent duplicem fenfum, q ens genera contraria abfolute,aliqua vero non abfolute,fed cum có
tur exente per fe,& nó exente perfe,velquòd generatur trarietate & ifta poffunt verificaride eodem. exemplum,
ex ente per accidens,velex non ente per accidens.& fic di album & non album funt contraria.fi dicamustamenSo.
cimus,quòdens generatur ex non ente per accidens, quia crates albus eft per fe,noneftcontraria illi: Socratesper.
ex priuatione:& tamen acciditmateriæ, fit ex ente per ac fenoneftalbus,& itahicgenerarialiquidexnonente per
cidens,quia ex materia,vt priuationifubie&ta:& fic dici accidens,& cxenteperaccidens,non funt contraria,licet
mus, qyens fit ex non ente per accidensexente per acci ens& non ens abfolute fint contraria.fiaccipiatur tamcn'
dens:& declarat magisfolutionem,& dicit, quòd cns non cum hac códitione per accidensnonfunt contradictoria•
generatur ex ente fimpliciter, fed ex ente per accidens nö & dicit Ariftotelesifte eft vnus modus foluendi fcilicct
generatur ex ente per fe,quia fic cflet ens,àntcquam eflet. pcrfe,& per accidens.eft alius modus ex potétia, & actu,'
generatur excnte pcr accidens, vt generatur cx materia, fumptis.itaque cum res,quæ generatur,fit a&tu,quod ge
nerátu
 a. Lectionesinj.Phyfic.Ariftot.
iiif, meratur,exentegeneratur, fcilicet in potentia generatur
λα ex non ente a&u,& vt dicit Alexander primo quaeft.natu
£|ta ralium cap.24.differt prima folutioà fecunda,quia prima
z%« fumitur ex parte priuationis, fccunda, quæ cft ex poten
qUa tia,& aótu fumitur.à materia fluit potentia,à forma a&tus
/4 ita dicimus,quòd generatur ex cnte per fe fcilicet in poté
mi tia.& quia haec diltinétio requirebat maiorem declaratio
nem,ideo remittit fe ad alium locum Metaphyfices,& di
cit Ariftoteles quòd ex hac duplicidiftinctione diliolue
mus dubitationes aliquorum,quibus viétinegarunt quæ
dam prgdi&torum,fcilicet principiorum,quia auferebant
priuationes, & materiam:& non poncbant illam in nume
jo principiorum, quia fipofuiflent naturam priuationis,
& materiæ, & generationépofuiflent. alio modo poflunt
intelligihaec verba,quòd negarunt quaedam prædictorü,
quia negarunt formæ naturam,& generationcm,& coriu
ptionem, quia quæ generantur, prius exillcbant:ideo for
mae naturâ tollebant,& fic generationem,& corruptioné.
* HAEC enim vifà natura.} hæc verba duplicitcr cx
ponuntur. Alexander dicit haec vifanatura, fcilicct priua
tionis,(oluit omnem dubitationem, & dicit dc priuatione
propter Platoné, quia ignorauit eam, vt dicetur infra alio
modo. exponnit Simplicius hæc enim vifà natura,fcilicct
dupliciter,priuationis,& materiæ, quia ex duplici diltin
&ione fua ifladubitatio vna folucbatur cx partepriuatio
nis fcilicct prima, quæ erat per fe,& per accidens. alia ex
parte materiæ, quæ elt in potentia, & actu. dupliciter cx
ponuntur ifta verbà. Alexander exponit tantum de priua
tione,quia ex quo Plato ignorauit priuationem,laplus eft
mi in errorem. Simplicius vero exponit, & de priuatione &
tad de materia, ficut illa fuperiora, & dicit, quòd impcrfccte
TOm Plato tetigit naturam materiæ, quia Plato diccbat, 9 cns.
T3C erat vnú,& dicebat, quicquidgcneratur ex nonente fim
i«i pliciter generatur: ideo nóponebat naturam priuationis;
fed ponebat negationem, qug eft non ens fimpliciter.pri
[1$ uatio autem non ens fimpliciter;fed ponitfubiectum:di
cit ergo Arift.in quantum confentit Parmenidi,quipone
batenseffe vnum, & alia non eritentia fimpliter: ideo di
cebat, quæ fiunt ex non ente, fiunt fimpliciter:& fic tol
lebat naturam priuationis.fed Alexandrocbijcit Simpli
cius quia dicit quomodo Plato non cognouit perfe&e na
turam primae materiæ,& priuationis,cuminTimgoexa
&ifsime perfccutus eft naturam primæ materiæ diccns,
quod natura cft informis,& fufceptiua omnium forma
rum.& Eudemus dicit,quòdPlatoponithastertiasdiftin
I 23
Simplicius vero dicit,q, hæc verbaintelliguntur depriua
tione, & prima materia, quia meminit de vtraque diftin
&ione,quae fumuntur,vna ex materiam, alia ex priuatio
ne.ad id, quod dicit Alexandergy ex verbis fequentibus
contempfit priuationem, dicit,q) non contemplit fimplici
ter,(ed quoad hoc,quia non feiungebat materiamà priua
tione,& non ponebat priuationem in numero principio
rum.fiexponamus fecüdum Alexandrum,dicit,q» repre
hendendus eft Plato, quia pofuit vnam numeronaturam,
& vnam potentiá.dicit Alcxander, potentiæ materiæ funt
multiplicabiles,aliter fecundum Simplicium,quodinhoc
reprehédendus eft Plato,quia dicit, g, materia eft vna nu
mcrocum priuatione,& ratione eadem:fcd dicitSimpli
cius, Platonon dicit hoc, fedbcnedicit priuationem non
effe principium, fcilicet rei genitæ, ficut nos etiam dici
muse(Ie principium, tamen generationis: quiaeft termi
nusà quo,licet non lit ens per fe.Ariftoteles modo vltimo
vult oftédere,quöd materiafeiungaturà priuatione ratio
nedupliciter,tum quia materiaeftperfecns,priuationon
eft per fe ens,materia eft proprie fubftantia,quia pars fub
flantiæ: priuatio non eft proprie fubftantia.differt in alio
à Platone, fcilicet in nomine materiae:quia Plato appella
uit materiam nominemagni,& parui.nosautem appella
mus materiam tum ens, vt eft capax omnis formæ, licet
Plato vniuerfaliter intelligat nominemagni materiâ, vel
noinine parui,velex vtroquc circumfcribit materiam.ter
tio differt a Platone, quia Plato ponebat tria principia, fed
duo ex parte materiæ,fcilicet magnum,& paruum paruü
vnum ex parte formæ, Ariftoteles autem oppofitum dice
bat,quia dicebat ex parte formæ funt duo principia,fcili
cet forma,& priuatio,ex parte materiæ vnum principipiú
{cilicet materiam.& hucufqueprgcefleruntantiqui poné
tes vnum habitum.dixi,cur Plato appellauit primam ma
teriam magnum, & paruú, quia ex quo matcria eft inor
dinata:ideo aliquando determinatur ad paruum, aliquam
do ad magnü:quia femper materia eft in continuo motu:
ideo,vt cirunfcribunt,habet detcrminationcm.appellauit
materiam fecundarijnomine.
L E C TI0 L XXII.
I E R M A N E N S enim cüforma.} Af
- { fignauit Ariftoteles duplicem differentiâ
-£) inter materiam & priuationem,in hoc re
AV? prehédens Platonem.hic vult tertiam dif
£?£)2 - - -

&tiones,quòd ens aliud eft per fe, aliud per accidens,quæ I, ** J*] ferentiam afsignare inter materiam,& pri
diftinétiofumiturà priuatione.pofuit aliam, quæ eft ex uationem.&dicit,materia perfe eft caufa effendi, & im
a&u,& potentia, quæ diftinétiofumitur ex materia,9 di manet rei genitæ : at priuatio non eft caufacffendi , quia
cit,quòd erat partim cns, partim non ens. quomodoergo corrumpitur in aduentu formæ. quod autem priuationö
Platoingnorauit naturam primæ materiae 3 dicit Simpli fit caufâ effendi.dicit Ariftoteles,patet,fi infpiciamusin
cius, relpondens quòd etfiPlato perfecutus fit naturam telle&um priuationis,videbimus ipfam efle quoddä ma
primæ materiæ in Timæo, in quantum tamen confcntit leficium.& dicit Ioannes, dixit priuationem malcficium,
Parmenidi,quòd ens fit vnum: debettollere è medio pri uia priuatioeft caufà corruptionis.priuatio cnim, quia
uationem,& per confequens ignorare naturam primg: ma ā, ad non effe,vocatur malcficium,quia quod eft ratio
materiæ.obijcit adhuc Simplicius, quia PlatoinSophifta nem boniparticipiat,cum ergo priuatio ducat ad non ef
cótradicit Parmenidi,quiponebat cns elle vnum.quomo fe,habet rationem maleficij. dubitat hic Simplicius, quia
do ergo Ariftoteles dicit, quòd Plato confentit Parmeni videtur afcribere omnem malitiam priuationi, quia dicit
di3 dicit Simplicius, quòd Plato in Paemenide confentit eft caufa corruptionis.oppofitüdixit Ariftotclcsprimo
IParmenidi,& dicit, quòd fententia Parmenidis habct pro'Metaphyfices, quiadicit, materia fuipotétia eft caufà cor
fundum fenfum,& ita ex hoc Ariftotelcs contradicit 1'li ruptiónis,& omnis malitig: ideodicit,qugfuntliberataà
toni,fecundo reprehendit Platonem, & dupliciter expo matcria,nulla eft malitia,& nullus error:idco Auerroes re
nunt ifta verba. Alcxanderexponit de prima materia,nó prehendit Aftrologos,quiponunt duo infortuniain cglo;
autem depriuatione, quia ex quo Plato cótcmpfit priua íaturnum, & martem: & quia cœlum non elt caufà mali
$ionem : quomodoilla vcrba icfeiuntur ad priuatioacm? tiae.fecundo,priuatioeft perfetcrminus generationisquia
-

Ilüd.Buccaf.in Phy(,Arift. ' Q. 2 cft

 I 24 .: Ludouici Buccaferrei ,
«ßterminusà quo: quomodo ergoeft caufa corrypti9 idem ignis numero,quinunceft.femper enim corrumpi^,
nus,& omnis malitiæ, cum fit caufà generationis? de pri tur : & ita ratione iftarum partium corruptibilium dici
módicit simplicius. fi o&auo Metaphyficcs dixit, quòd tur corruptibile ratione coeleftium æternum.fecundo du &!.*
materiain potentia erat caufà omnis malitiæ, dicit Simpli bitatur, quia dicit, q incoelo non eft materia,VideTUr, 9p
cius, materia eft in potcntia ratione priuationis: ideo eft in cœlo fit materia,quia quod mouetur,habet materiam.
caufà omnis malitigratione priuationis:& fic priuatio Per quia quod mouetur habet duplicem naturam, fcilicet ma
£ ell caufa malitiae, defecundo dico, 9 Priuatio Per acci teriam,& formam 7.Phyficorum,cum ergo coelum mo
dens e(t caufa generationis, quia omni corruptionianne ueatur, habet ergo materiam.etiam eft quâtus, quantitas
&titur generatio: ideo ex corruptione fequiturgeneratio; enim prgfupponit materiam. etiam coelum.fecundo cocli
fed priüatioeft peraccidens caufà generationis, qui termi eft animal, fi fic, ergo habet materiam, & formâ.quider
nu§ mutationi$ non differt ab ipfâ mutatione:vnde nihil godicit Auerroes? Dico, g) reuera incoelo e(t materia,
aliud eft generatio,quàm forma generata: & corruptio,ö fed non materia prima,quæ eft caufà corruptionis, quia
priuatioíormæ, idéo per fe priuatio eft caufà corruptio permixtaeftcum priuatione;fed dicetis,qualis eft matc
his.dubitatur hic,quia dicit Ariftoteles, ficut mater cum ria,qug eft in cœló? triplex eft modus dicendi Auicennæ,
patrecftcaufaprolis,ita materiacum forma cftcaufaom & Scoti quarto fententiarum,& Egidij.& dicunt, quòd
hium, quæ fiút.dubitatur, quomodo materia cum forma materia cœli eft eiufdemfpeciei cum materia corrupti
fitcaufà omnium accidentium tam communium, quàm bilium,iuxta illud.inprincipio creauit Deus cœlum,&:
particularium: & ratio dubitationis, quia potentia mere terram,ideft materiaéxquafa&a funtcorpora cgleftia,
pafsiua eft ad contradiâionem, fi ergocompofitum eflet &corruptibilia.fi dicatis contra,quia, fi materia fit in cœ
in genere caufæ materialis proprijaccidentis:Poflet crgo lo,ergo corruptibilis, quia erit in potentia ad aliam for-.
fubie&um fine propriapaßione effe.fi vero fit caufa acci mam.eft duplex modusrefpondendi Egidius dicit,9 illi:
dentium in gefiere caufae efficientis, & cum fubic&um materig non efl coniun&a priuatio: ideo non eft in poté
compofitum recipiatilla, fimul concurrct caufa materia tia ad aliam formam,& hóc eftpropter nobilitatem eius
liscuin caufâ effeétiua.oppofitum dixit Ariftotelesfecü formae:ideo non fequitur,g coelum fitgenerabile:inno
do Phyficorum: quomodoergo verum eft,9 materia cú bis autem quia formiiaeftimperfe&a:ideo potentia eft ad
forma eft caufa omnium?Dicò,g, quæftio aliena eft à pro alias formas.fedifte modus patitur difficultatem,quia il
pofito,quia Ariftotelesperomnia, qug fiüt,intclligit om la materia eft in potentia ad illasformas formaliter habé
nia corpora naturalia:& non loquitur de accidentibus;ad das:ideo non contentatur,Gillas tantum habcat virtuali
dubitationem tamen dico,q) fubieétum fc habct adacci ter;fed appetituseftadillasformaliter habendas:accipio
dentia communiapafsiue,itaadpropriam pafsionem:& materiam lung,cum eiusformanon contineat formaliter
habet effe pafsiue,quia ab eodem generatur homo & ri formam faturfii, cum forma faturni fit nobilior formalu
fibilis, quià caufà materialis,& efficiens non coincidunt, ng:materialungerit inpotentia ad formam faturni,& fic,
fecundoPhyficorum. g) autem dicit omnis potentia me ne potentia fruftetur debet reduci aliquando in aétü; fed,
repafsiuaeft.adcontradi&tionem:fubiectum ergo erit fi non poteft exire in a&um,nifi deponat formam lunæ;er
nepropria pafsione. Dico,q) fenfus Ariftotelis cft ifte,'} golünæ cœlum erit corruptibile,ideoaliter Scotus,quòd
potentiamere paßiua, quæ non determinet aliquemaétú, coelum eft generabile,& corruptibile, fed fit perpetuum
fibià natura, eft adcontradi&ionem in propofito,com ad omnia voluntate.fedcontrahoc funt rationes Arifto-.
pofitum nócft potentia mere pafsiua, in refpeétu proprie telis primo cœli,quia omnis fubftantiagenerabilis,& cor
paf$ionis,quia determinat fibi accidens proprium.exem ruptibilis non poteftperpetuariabaliquo,quiafruftrare
pli gratia, homo determinatrifibilem: ideo etfi fit caufâ tur potentia.Deus autem fecundum philofophos non po
potifsima, propter hoc non fequitur, g, homo pofsit efle teft facere,ad violentum eft:ideoaliter diuusThomas,g*
fine rifibilitate, quia ab eifdem principijs effe&iue depen materiacoEli,& iftorum inferiorum funt eiufdem gene
det homo,& fuapafsio.Auerroës commento 79.digredi ris:& accipit di&um Ariftotelis, fecundo degeneratione
tur hic,& determinat,quia etiam 9 habcat materiam pri fiquia dicit principia corporum cœleftium, & corrupti
mam,vel tanquam partem,vel tanquam caufam eius. il
bilium funt duo número,& eiufdem generis:& fic dicit,
lud e(t generabile,& corruptibile,& ideo eft, quia cü ma qy illæ materiæ funt eiufdem generis; (ed huic obftat di
teria prima fit informis,habet priuationem:& cum priua &tum Ariftotelis io.z4.Metaphyfices, quia gternum &
tio fit caufà corruptionis,cum includat potentiam ad aliâ corruptibile differunt genere vniuoce:neceffe ergo eft,q*
formam,illa potentia debet aliquando exire in aétú,quia, corpora corruptibilia,& gterna differantgenerevniuoco:
finon effet ociofi,ideo dcbet corrumpi forma:quia, fi nó ergo & fua principia debét differregenere vniuoco. ideo
corrumpatur illaforma, potentia effet fruftra, non poteft aliter dixit Auerroes,q illa materia coeli non eft eiufdem
induci alia forma,nifi illâ corrumpatur: & infert corrella generisvniuoci,nec fpeciei: ideo Auerroes appellat mate
rium,cxquo fequitur,grcglum caret materia prima,quia riam inferiorumpotentia,quia eft in potétia ad formam:
caret generatione,& corruptione, quia caret cótrario:vt illa cœli dicitur materiain a&tu, non g) fit in a&u reuera ,
patet de accidentibus eius,quæ nóhabent contraria, quia quia illa non includit formam;fed dicitur in a&u negati-.
motui circulari nihil eft contrarium,primo coeli Arifto ue,id eft non in potentia:ideoThemiflius primoPhyfi
telcs;(ed in eius diétis funt dubitationes.primo, vbi dicit corum dicit,q) re&ius materia,coelidebet appellarifubie
quod habet materiam tanquam partem,velcaufam,eft &um,& non materia,quia materia dicit potentiáadalias•
corruptibile,quod de vniuerfo cum habeat partes,quæ ha
bent naturam:ideo erit corrnptibile.dicatis, quod vniuer formas. fubiectum veiodicitta ntum reipeétu formaeha
8.Metaphyfie
fum cft corruptibile ratione partium, quæ habent mate bitæ:ideo dico cum Ariftotele s,gillæ ma
$eriæ non funt eifdem rationis; fed dicétis a&us,eiufdem
riam: eft tamen æternum refpeétu corporum coeleltium. fpeciei requiruntpotentiam eiufdem:rationis:fedquanti
vnde vniucrfum ratione ignis, qui eft ignis corruptibilis, tates coeli, & iftorum inferiornm funt eiufdem rationis:
quia non cft idé numero ignis, qui erat ante, nec poftcrit
-
ergo habcnt Potcntiam candé, & fic materiam candem.
- Dico

;
 Lectiones injPhyficAriftot. I25
I)ico,g) a&tus eiufdé fpcciei requirunt eâdem potentiam, tes:adhuc viri ex naturalitemperamento funt calidiores,
verum eft;fed quantitas coeli,& iftorüinferiorum eft ea & maximè quoad temperaturâ cordis, ideo dixit Galel
dem. Dico, 9 quantitas dupliciter confiderari poteft ma nus,q> natura fecit vafa,& organa generaticnis in viro ad
thematice, & fic cadem eft,fecundum definitionem. ma extra, in muliere intra, quia,ex quo funt frigidiores, non
thematicus enim abftrahit à matcria. poteft confiderari Poffunt recte concoquere: ideo generatur mülta fupcrflui
illa quantitas naturaliter,& fic non eft eiufdé fpeciei,quia tas fanguinis,qug intus fufcipitur,deinde expurgatùr:vn
quantitas coclidefinitur per corpus coelefte:quantitas in de diftinctio maris eft ex membroprincipali. fècundario
-feriorum per fua corpora,& ficnegatur, g) illæ quantita ex grganogenerationis: & ita turpe appetit effepulchrü,
tes fint eiufdem fpeciei.an autem materiæ cœlcftium cor & digit AriftQteles,9 femina non appétit effe márem per
Porum fint eiufdcm rationis, ex vna parte videtur,q, fic, fe,fed per acidens, quia nihil appetit deftru&ioné fuimiet:
quia accidentia in omnibus corporibus coeleftibus funt ideo femina non appetit marem,quia appeteret fuideftru
eiufdem rationis,quia eadé figura cæleflis eft in omnibus &tiQnem;fed per accidens appetit,vteft perfe&ior eius.&
cœleltibus, & ita motus corporls,& lux. Dico,q funt di fenfushuius, quòd femina âppetat marem,eft,q, fubie&ú
uerfæ rationis.& ratio;quia fi funt eiufdcm fpeciei, corpo quod fubijcitur formæ, appetit fubijci maris formæ non
ra coeleflia eflent corruptibilia,quia fi materig effent eiúf ratione,qua fubijcitur feming, fed ratione fubie&ti fui,vt
dem rationis, haberent ergo eafdem potentias,quia ficut priuatus forma maris,& fic turpe appetit effe pulchrum,
in illis inferioribus materia aquæ, & ignis, ex quo ficut id eft fubiectum,cui accidit,turpitudo appetit fubijcipul
eiufdé rationis, habent eafdem potentias: fi ergo materia chritudini: dixit Ariftoteles, q, materia appetit formam,
lunæ,& fàturni cflcnt ciusdem rationis, materia lunæ ha ceu quoddam diuinum, quia à Dco eft tánquam ab a&u
beret eandem potentiâ, quia habet materia fàturni,& cú Puro,quia forma principaliter eftabaétu primo, licet et
illa faturni fit adformam fuam,ergo& potentia lunæ ha fit ab agente particulari:appellatur bonü,quiaipfe eft cau
bebit potentiâ adformam Saturni, & cùm nulla potentia fa eflendi, & generationis rei, & dixit appetibili, quiaex
poßit fruftari, neceffe erit, g) coelum corrumpatür aliquâ ratione boni requiritur ipfam appetibilem efle, quia bo
do,& fic non erit idem motus circularis fpecie,qui eft in num cft, quod omnia appetunt,quia hgc verba videban
Luna,& Saturno,& Ioue: ita ncc eadcm figura,nec eadé tur conuenire primæ fubftantiae,& primo bono, vt dixit
lux,immo talia accidentia funt differentia fpecie,(icut ho Io.Ethicorum,ideo dixit, aliud autem eft contrarium,vt
mo abafino & ficincluditur,g, materia corporücœleftiú illa verba intelligantur deforma materiali,& non de pri
noneft eadé fpecie vniuoca,immo differt fpecie; el tamé mo bono. quibufdam accidit contrarium, retorquet fer
eiufdé fpccicianalogice, vt dixit Auerroes fecundo coeli. monem contra Platonem,quia fipriuatio non diftingua
tur à materia: ficut ergo materia per fe appetit formam,
L E C T IO L XXIII. ita & priuatio appetit,& fic contrarium appetit contrariú,
& ficfuideftructionem, quod eft abfurdum:ideo priua
7j| XISTE NT enim quodá diuino.} hic tiQ fèquitur à materia aducrtit Ariftoteles ex hac ratione
33j textus varias recipit expofitiones.Themi quòd nedum diftingnitur materia à priuatione,fcd ctiam
ää ftius dicit,® vulífoluere,cur materia có materia à forma,quia dicit, materia per fe appetit formâ:
- tinuo tranfmutatur de forma in formam, forma autem nó appetit feipfam, quia appetituseft reiab
cum materia in fui natura fit informis,& fentis,amor præfentis:ideo nihilfe appetit,quia feipfo nö
stainquit, quòd ita perpetuo tráfmutatur de forma infor indiget:ideo forma non feappetit;ideo diftinguiiur à ma
má,quia forma eft perfeétio matcrig.alitcr exponit Auer teria. Auerroes in commento exponens verba Ariflote
roes, q, Ariftotcles vult demon[trare, g) priuatio debet lis,quia dixit,g, materia per fe appetit formam,itafemina
enumerari inter principia rerum naturalium, quia Plato maré. Auerroes declarat,quomodo materia appetat for
non enumerauit:& probat, q' priuatio fit principiü,quia mam,& dicit, q, duplex eft appetitusnaturalis,& anima
dicit materia non elt principium, nifi per priuationé, er lis, naturalis eft fine cognitione,& eft reinaturalisquae
gopriuatio $it magis principium, quiapropter quod vnü dam inclinatio ad aliquid confequendum,& talis inclina
quódque tale, (cilicet9 materia non fitprincipium, nifi tio non efl nifi resipfa, vnde naturalis inclinatio non di
ratione priuationis,probat, quia materia non effet princi ftinguitur ab eo,cuiuseft naturalis appetitus,vt deorfum
pium, nifi tranfmutaretur de forma informâ, non ficträf temdereeft naturalis appetitu grauitatis,& eft ipfa graui
imutatur,nifivtacquiratefie aptum,& pcrfeétú,propter tas.Auerroes dicit, quidem eft appetitus naturalis, quidã
quod omnia agunt:non acquirit oppofitü,nifihabeatap cum fenfu,fed quid de appetitu rationali? quia non cft na
etitum ad formam, & eam acquirere: & cum appetitus turalis,nec£nfitiuus. etiam quid de appetitufubftantia
fit rei abfentis,fequitur aptatioad vltimum,g, materianö rum abftra&tarum,quia inipfis eft appetitus, quia cogni
effetprincipium,nifi priuatio effet.Ioánes Grammaticus, tio: ideo Auerrocsnoncomprehédit omnem appctitum.
& Simplicius aliter,& melius dicunt, quia Ariftotelespo Dico, g Auerroescomprehédit appetitum hominis fub
fuit tres differentias inter priuationem , & materiam. hic fenfu,quia intelle&us hominis non intelligit fine fenfu;
fubdit quartam,& eft haec,quia materia appetit perfe for ideo comprehenditur fub fenfu, non quod fit fenfitiuus,
mam:priuatio vero non per fe appetit. g) autem materia fed eft intelle&iuus, quia voluntas. fed quid de appctitu
per fe appetit formam,probat Ariftoteles, quia illud appe fubftantiarum abftraótarum, quis nam appetitus elt?Di
tit aliquid,quod eo indiget;fed materiaindiget forma,er co,q eft naturalis.&inhocdifcedit philofophus àTheo
go appctit per fe.quod autem appctatres, quae carct,pro logó,quia Theologiponunt libertatem ex parte volunta
bat exemplo,quia femina appetit marem efle, quia caret tis;ideo cum illæ fubftantiæ habeant voluntatem;ideoli
fexu maris,quieft perfeétior,ideo appetit effe marem:& bertatem:fed Ariftoteles nouit libertatem ex parte intel
ita turpe appetit pulchrum.masenim eftperfe&ior,eft.n. le&us,quia libertaseft,vbi difcurfus,& homo cum difcur
vniuerfaliter calidioris téperaturæ, quàm femina:etfi vi rat,libereft:vbi vero eft difcurfus,& libertas ibi erroref
deamus,g aliquæ feminæ fintiracund£,& aliqui virimi fe poteft. nam fubftantiæ abftra&ae non difcurrunt, ideo
-
-
T Lud.BuccafiinPhyfi.Arift. Q 3 in
 1 I 26 Ludouici Buccaferrei
. in illis non eft voluntas,nec error:& ita dixit Ariftoteles totalis, caufa appcterct formam corruptâ, quodeftimpof
inipellodelibero arbitrio,quia di:it,in cuiuspotétia eft fibile:fed totalis caufâ eft ipfà priuatio cum potétiaadfor
bene agere,eft etiam male agere:ideo cum in diuinis non mam:& quia corrumpitur, talis potentia non poteft reuer
- poßit effe malum,nec erit recte agere.vndelauscompetit ti:ideo non remanet appetitus;etfi remaneat eadem priua
iiomini, non diuinis quia laus debetur reéte agenti, cum tio materiæ. vltima dubitatio, quia dicit femina appetit
] autem diuina uon recte agant: ideo eis non debetur laus. cffe marem,fed hoc eft impofsibile,g femina, fit mas.Di
! reâe enim agere non fumitur ex ipfare , fcdex facultate co,vt Ariftoteles,q) femina,qua femina per accidens,ap
. ipfa.quia illud dicitur reéte fìåum,quod pendet exliber petit efle maré, quatenus eft homo. & caret fexu mafculi
täte,& libertas noneftindiuinis,quia in eis nó eft difcur no,appetit effe maré:& hoc non eft impoßibile,q femina
fus.ideo fecundú Arifto.folus homo habet libertatem:& qua homo efficiatur mas,licet,qua femina fit impofsibile.
ratio eft, quia intelle&tus hominis eft in differens ad hoc vel dicatis, q femina per accidens appetat effe marem, in
faciendúm,& nonfaciendú:ideocum potentiafubftantig quantum appetit perfeéîionem.
- fupremefiìt fine actu intclle£tus non potentia,vt nofter
. vfiicoaótu intelligunt fine difcurfu,& funt determinatæ:
ideo libertas non e(t in illis; fedhis eft triplex dubitatio.
primo, quia dicit,q) materiaperfeappetitfQrmam:dein
äedicit, y materia appetitformam per accidens, quia ra
tione priüationis,priuatio antem accidit materiae:quia di inter priuationem,& habitum:his fubdit
cit,màteria appetit caufa indigentiæ:indigentia non eft ni ££| quintam differátiam interpriuationem,
fi caufà priuationis.Dico fcönfideratur,vt priuatio,acci sësël & materiam, cito longo fermone perfe
dit matériae,fic per accidens materia appetitformá,appe querentur Platonem:& ponens differentiam dicit,priua
- * tit vero perfeformâ,quia priuatiofequitur materiam,tan tio perfecorrumpitur,materia nö perfecorrumpitur,nec
quam fecundum prædicatü fecundi,quia ex fui natura eft per fegeneratur:fed corrumpitur per accidens rätione pri
- expcrs omniforma: ideoperfeappetit formâ rationepri uationis,vtpriuatio accidit éi,quæ per fe corrumpitur,fi-
+ uationis.in fecundo modo dicendi, non inprimo eft alia cut corrumpitur amphora,vini per accidens, quia corrú
dubitatio,diuus Thomas ex Auicena,quia Ariftoteles pitur vinum:idco materia feiungiturà priuatione. mino
dicit,qp materia appetit formam,& inquit,videtur,q, non rem probat,quod materia non corrumpitur, necgenera
fit appetitus,quia non naturalis,quia omnis naturalis incli
tur:& adhocaccipit fcilicet fuppofitionem,quæ adtertias
-- natióeft à forma:ergo materia non appetit formâ natura poffünt reduci.prima eft, omné quod generátur perfe,ex
liappetitu: necautem poteft efle fenfitiuus, quia materia aliquo primo fubieétogeneratur: & omne quod corrum
caret fenfu:etiã appetit formâ, velquia forma,quähahet, pitur,inillud primum fübieétü corrumpitur.fecundafup
p. faftidit;velquia appetit duas formas fimul. non enim po pofitio eft,omne,quod generatur perfe, dum generatür,
teft appetereformâ, quiaaliam faftidiat, quia faftidiü eft non eft ratione,quodcorrumpiturjdum corrumpitur, nö
cum cognitione. nulla autem cognitio eft in materia: nec eft:&haecfuppofitio partim vera,partimfalfà eft.verra eft
potes appetere duas, quia impoisibileeft,g, duæ formæ fi accipiaturgeneratio, quod altératione præcedenti: fic
íint in éódem fubieâô: appetitus autem naturalisnoneft omne,quod generatur, dügeneratur pro alterationepræ
ad impofsibile,immo reétus eft fecundü Ariftotelem.ter cedenti non eft,fiaccipiatur generatiópro fubita mutatio
tio, quia Ariflotelesvtitur metaphora,quia dicit,ficutfe ne,fic quod generatur,dum generatur, eft,vt dixit Arifto
minaappetit maré.nö licet autem philofophonaturalivti teles quinto Phyficorü. tertia fuppofitio efl definitio pri
metaphora.Deprimo,cum dicis, omnis naturalis inclina mg materig,& dixit,materiaprima eft fubie&iü primum,
tiofequitur formam,fàlfum eft, quia eft inclinationatura cuiuslibet formæ, ex quo fit aliquid cü infit, dixit fubie
lis,quæ fequitur materiam. De fecundo dico, q» neutro ôüprimú, quia duplex eft materia prima cüqualitatibus
modo appetit formam, fed appetit formam abfentem tan difpofitis.Auerroes dicit, gy materiafecunda funt elemen
quam füiperfe&ionem, quia ex quoeftinpotcntia ad for ta,refra&a tamen, fed dixi, g) opinio Auerroisnö erat ve
mam,ideo appetit formâ tanquam fui perfeétioncm, non ra, dixit, cuiuslibet formæ fcilicetgenerabilis, & corru
g, habeat faflidio formam,quam habet. Cum dicis,nô li ptibilis, quia formæ æternæ nonfundantur in materia,&
cet vti metaphora.dico,g, cum res, quae tra&atur diffici dixit,exquofitaliquid cum infit.dixit Alexander, poni
lis cft,licet aliquando gratia maioris intelle&us.ficut facit tur ad excludendam priuationem,&accidentiacommu
etiam Arifloteles deintelle&u potétia afsimilans eum ta inia,quiaex priuatione fit res,fed per accidens.ex acciden
bulæ pi&ori,in qua nihil eft pi&ü.Tertia dubitatio,quia tibuscommunibus non fiunt res,& firebus infint:ideo di
dicit, g) priuatio eftcaufâ materiæ, cur appetat formam. xit ex quo fitaliquid, cum infit, non fecundum accidens.
contra, quia nullum contrariumappetit fuicontrarium, & dicit Simplicius, quòd hæ tresfuppofitioneshabent ve
quomodo poteftefleratio alteri, 9 appetatformam, quæ ritatem. ex illa fuppofitione nihil generatur ex non ente
eft fui contraria?fecundo,quia hæc portio materiæ priua fimpliciter,nihil corrumpiturinnöens fimpliciter.ex his
tur;forma ergo appetitipfàm,& ita ifte appetitus naturalis dignitatibus oftendit,gmateriafit æterna,quia fiipfà ge
erit ad impofsibile: appetit formam corruptam, quæ non neratur exprima fuppofitione, exaliquo primofubiecto
potcft reuerti,cum dicis,ficut contrarium non appetit fui generatur,fed ipfaeft primum fubie&um;ergoipfaeftan
contrarium,verum eft;ergo non poteft efferatioalteri,g, tequam fit, figeneratur, quia quod generatur nóeft eadé
- • contrarium fui appetat.Dico,9 verum eft hoc de contra ratione:demonftratur,q> materia prima per fe noncorrú
rijs pofitiuis,non autem dc priuatiuis. & ita priuatio po pitur, quia quod corrúpitur in aliquo primo fubie&ocor
teft cffc caufa materiae,q) ipfa appetat formam.veldicâtis, rumpitur , fcd ipfa eft ipfum primum fubie&um,& cor
fecundo, q) priuatio eft caufâ per accidens,q, materia ap rumpitur: ergo eritpriùs corrupta,quàm corrüpatur:fe
pctat formam, quia priuatio accidit matcriae. defecundo hoceftimpofsibile, relinquituf ergo q, materiâ perfefit
dicc, y priuatio non cft caufa totalis aPpctitus,quia ficflct incorruptibilis,& ingenerabilis.fedhiçfunt multæ dubi*
tatione;
*.
 Leétionesinj.Phyfic.Ariftot. I 27
tationes:prima eft in maiori propofitione, quia dicit,pri cienshanc generationem dixit,g, materia corrumpitur
uatio per fe corrumpitur. contra, nó ens non corrüpitur, per accidens ratione priuationis,& non dixit rationépo
priuatio eft nó ens: quomodo corrüpitur, quia corruptio tentiæ, quia potentianoningrediturgenerationé,quiänö
eft träfitus de effe ad non effe?fecunda dicit, gy materiage eftterminus àquo,necterminusadqué.ex quoautem pri
neratur ratione priuationis,cum priuatio non pofsit gene uatioeft terminusà quoipfius giierationis: ideo dixit Âri
rari,cü fit non ens:ideo meliusdixiffet, quod materiacor ftotelescorrüpitur materia ratione priuationisrefpiciens :
rumpitur ratione formæ corruptæ, & generatur ratione generationem, & non dixit potentiæ.de alio dicit Simpli
formæ aduenientis.tertia, cur non magisdicit corrumpi cius, 9 haec portio materiæ, vt vna non eft generabilis,&
tur rationepotentiæ, quàm ratione priuationis, quia ficut corruptibilis,quia,inquit, non eft vnanumero, nifiperac
priuatio corrüpitur, aduentante forma,ita potentia etiam cidentia fingularia:& quia accdientia corrumpütur: ideo
corrumpitur, & tamen potentia eft ens, priuatio non ens, materia vna numero corrumpitur: ideo non fequitur,g,
quarta dubitatio,quia hic portio materiæ genitæ & corru materia fit nobilior forma.fed quod dicit Simpliciusuon
ptæ eft æterna fecundum numerü,vel fpeciem, vel genus. eft verum,quia Ariftoteles primo de generatione dixit,g»
fifecundü fpecié, & genus eft æterna,fic priuatioeft gter eadem eft portio materiæ geniti,& corrupti,& non tamé
na fecundum fpecié:fi fit æterna vna numero, ergoperfe femperfunt eadem accidétia geniti,& corrupti.vt fi aqua
&tior erit, jforma, quia forma vna numeroeft corrupti tranfeat in ignem, corrumpuntur accidcntia aquæ, & ta
bilis:fi materia eft incorruptibilis vnanumero,& incorru men remanet eadem portio materiæ, & non eadem acci
ptibileeft nobilius corruptibili;ergomateria erit nobilior dentia etiam accidentia omniafunt fingularia,& requirüt
forma.oppofitum dixit Ariftoteles feptimo Metaphyfi fubieétum particulare.antequam ergo accidentia fingula
ces, & duo effent prima principiain natura.oppofitum di ria fint,eft materia, materiadebet efle fingularis & vna
xit Ariftoteles 12.Metaphyfices, gentia nolunt male di numero, ergo etiam ftat ratio, quia fi portio materiæ eft
fponi: ideo vnusprinceps, quodeflent duo prima princi æternafecundum fpecié,ita eft de priuatione, quæ eft gter
pia,deducitur, quia fi materia prima fit æterna, ita & pri na fecundum fpeciem, & nulla effet differentia inter ma
mafoma: erunt ergo duo prima æterna: & fic duo prima teriam,& priuationem:ideodico,q) duplex eft vnitas na
principiacontra totam rationé.tertia dubitatio,quia Ari turalis vnaa&tu,alia potétia. materia eft vnaa&uà fuafor
ftoteles non eft vfus ratione Platonis,quia ille probat ma ma,quia habet effea&tu à forma.eft vnitas naturalis poté
teriam effe aetertiâ, quia dicit in omni generefhnt tria, q> tia,& fic materia eft vna numero, potentia ex fua natura,
generatur, & eft forma, in quo recipitur generatio, & elt & fic non omnis vnitas naturaliseftà forma; fedetiam à
materia, & examplaridea ipía, cüergo materia fit in quo materia,quia ficut res eft,ita vna eft, quia ens & vnum có
fufcipitur generatio:fi generaretur,effet antequam eflet:& uertuntur quinto Metaphyfices, & ficeadem portio ma
Ariftoteles non probat, quòd fit ingenerabilis fimplici teriæ remanet ingenito,& corrupto.vnde materia ignis
ter;fedtátum probat,q, fit ingenerabilis fecundümotum: fit materia aquæ,& eft eadem potentia, & æterna:& qug
non autem probat,g non fuerit creata,quia Deus creauit libet portiomateriæ eft æterna,quia eadéeft ratio de vna
illam ex nihilo. ratio autem Ariftotelisprobattantum,q, parte,& de alia: ideo femper fueruntegdemportionesma
fit ingenita fecuduum mutationé: non autem q> fit inge terig,& erunt,ideo dico,g, materia eft aeterna,& fecundü
nita fimpliciter.deprimo dico, g) priuatio reuera proprie numerum,& fecundum fpeciem.adargumentum,cum di
noncorrüpitur,(ed improprie, fcilicet quo ad denomina cis, fequeretur, q, portio materiæ efletperfeétiorforma,
tionem,qüia mododefiominat materiâ, modo non: & fic quiaeft aeterna,forma vero corruptibilis. Dico,q, fi cöfi
priuatio per fecorrumpitur quantumad denominationé, deretur materia,vtæterna,forma vt corruptibilis,fic ma
de fecundo dico, g) Ariftoteles non dixi materiam gene teria eft nobilior.fimplicitertaméforma eft nobilior ma
rari ratione priuationis, fed ratione formæ, & corrumpi teria,quia forma dicit aétus,omnis perfe&tiofumitur ab
ratione priuationis potius jrationepotentiæ.dicit Simpli a&tu,quia perfeétiones penesfuum gradum, & non penes
cius,fi materia debet dici,corrumpi, & generari per acci receffumà gradu,vt fingunt Calculiftæ, & cum fuum ens
dens,debet diciperaliquid,quod corrumpatur, & accidat fit purusa&tus, ens ergo quanto magis participabita&u,
ei,& ficcum priuatio acciditei, dicitur corrumpiratione tätoerit perfe&ius,& ficforma fimpliciter erit perfe&tior
priuationis,non autem ratione formæ,quia forma nonac materia, exemplum ignis, vt agit in hominem, eft perfe
cidit materiæ,quiade natura fubftantig non efteffe in fu &ior homine ; fimpliciter tamenhomoeftperfe&ior:&
bieóto.& fi dicatis,quòd forma infit fubieéto improprie ficmufcaeftperfeéìior coelo, vt dicit Augüftinusfcclufa
intelligitur,quia ineft fubieéto tanquam perficiens ipfum intelle&iua,quia mufca eft animata:cœlum inanimatum.
ideo dixit, materia peraccidens corrumpitur ratione pri animatü autem eft nobilius inanimato, tamen mufca eft
uationis,quia priuatio eft accidensipfi materiæ,de quar corruptibilis:coelü:incorruplibile.de alio,quia fiduo erüt
τοdicit Auerroes,q, Ariftoteles non dixit ratione poté principia prima dicit Simplicius,efto, q, ambo fint æter
tiæ,quiapotentia noncorrumpitur reuera,fed dicesitapri ha,tamé nó fequitur g) dúo fint primaprincipia,quia ma
uatiónon corrumpitur per fe, fi dicascorrüpitur fecun teriadependet àprimo opificein genere caufæ finis:ideo
dum denominationé, ita & potentia corrumpitur fecun nonfequitur,g, fit principium.fi dicatis, curappellauit in
dum denominationé:ideo dico,g, materia,vt materia,im genitam, dicit,quiaeft effeéta fine principio temporis,&
portat tranfmutationem,vt dixit Themiftius.tranfmuta fic materia prima dependet à Deoingenere caufæ efficié
tioautem,qug intenditurà materia,efigeneratiointendi tis,& finalis,;ficut motuseft gternus, quia effeétus eft fine
tur corruptioperaccidens, quia nópoteft fierigeneratio, principio temporis, tamen producitur continueâ re im
nifi corrumpatur aliquid. & quia generatioeft mutatioà produétaà cœlo.fed queram à Simplicio,an materia pro
nó effeadeffe,ideftà priuatione ad habitum, & quodge ducta à Deo, cum dependeatabillo ingenere caufæ effi
neratur eftforma: ideo materia dicitur generariper acci cientis, fi fic aut ex nihilo, autex aliquo:fi ex nihilo,hoc
dens ratione formæ, & quia corrumpitur priuatio:ideo di eft contraphilofophos,fiex aliquo materia effet, antequã
citur coriumpiratione priuationis· ideo Ariftotelesrefpi non effet,vt dicitAriftoteles:&fic fuit femper huiusopi
- - - - -- T - - - - - nionis,
128 Ludouici Buccaferrei
nionis,q, multaefTent improduéta, vt omnesfubftantiæ principia omnium fcientiarú,& hic formaconiun&a ma
abftra&tg,anima intclle&iua,& materia prima.fi dicas €X
teriæ,vt principium eft metaphyfici.vt vero obnoxia cor
quo ergô funt æterna.Dico,exfui natura, & pr9pria non ruptioni eft philofophinaturaliscófideratio.fecundo,du
féquitür,quòd fint plura principia,fed tantum eft vnum, bitat Simplicius, quia quærit an illud primü principium
a quo alia dependent ingen£re caufae finalis efficientis, metaphyfici fit caufa efficiens cgterorum, vel nö. &illud
„ei, efßcientis proprie,fèd efficientis, id eft conferuantis: primum fecundü fpeciem intellexit totum genusfubftan
& fic,ctfi plura funt æterna;tamen non funt pluraprinci tiarum abftraétarü,non tamen illud primum principium
pia, De tertio dico, quòd non accipit rationem Platonis, fimpliciter. tertio, dubitatio Simplicij, quia Ariftötcles
£;uâ Arifloteles non cxprefsit illam demonftratiQngm, dixit,declarauimus quot fint principia,hoceft fàlfum,qui
&,q,nonpofuitcaufam exemplarem: ea fuppofuit effe. quomodo ergo dcmonftrauit ea? hoc
dicit, valeant ideæ Platonis; fed dicamideoPrimgPofter.
fecundo huius an enimtft munus metaphyfici:ideo dixit Simplicius,quòd
motiónes fint in mente diuina fccundum Ariftotelem.Ad principia materiam cffe declarare eft munus metaphyfi
aliud, quòd Ariftoteles non probat fimpliciter, ® mate ci.de primo dicit Simplicius; q poffuntilla verba exponi
ria fitifigenerabilis,quia non Probat,quae fiuntcreata. Di reuera devtraque forma,vt diximus; fed quod dicit Sim
co,quòd Ariftoteles non pofùitaliam generationê,quàm plicius non eft verum, quia forma coniunéta materiæ, vt
illam permutationem.negauit enim priuatione, quia non principiú rerum corruptibiliü, pertinet ad philofophum
fubijcitur fenfui. principia autem naturalia fundantur in naturalem,quia non eft alia via ad probandü principia ef
fenfü,vnde, p coelum fuerit creatum,nullusfenfus demó fetria,nifi per generationem, fed generatio eft confidera
{lrat. & fidäretur talis creatio, diminutus cffet Ariftote tionis philofophi naturalis: ergo declarareformam con
les quintoPhyficorum, cum meminerit de generatione, iunétam materig effe principium primü eft philofophina
& nönde creatione:ideo dico,9 Ariftoteles probauit ma turalis.q, autem generatio fit via ad probandum tria prin
veriam effe gencrabilé fimpliciter, quia nullü alium mo cipia,dcclaratur, quia fiat aer ex aqua.hiccum generatur
dú generatiónispofuit, quàm ille quieft Pcr mutationé. aer, de nouo acquirit formam: ideo forma eft principium
rei naturalis.& quia corruptio eft à contrario:idco priua
L E C T IO L XX V. tioin fubieéto,& quia contrarium non agit nifi in fubie
έtum:ideo oportet,9 fit principium,q) fit fubieétü prin
: E PRINCIPIO autem fecundú fpe cipiorum contrariorum , fcilicct formæ, & priuationis,&
( ciem.} Demonftrauit hucufque Ariftote fic forma coniunâa materiae, vt principium eft naturalis
les tria effè principia naturalium corrupti philofophi. ad fecundum, an tale principium efficicns,vt
§ £$A£ bilium:& quia de priuatione exaéte locu caufà cæterorum.Simplicius dicit, q, fic,& dicit,quòd ex
ŠŠ tus eft dicetis, quòd eft non ens,& quòd Alexádro,fed,vt dixi heri,fic daretur creatio,quia ex ali
diflinguitur à materia.& etiam exaéte demateria prima quo nópoffunt fieri, quia ante materia effet materia: ideo
dicens, quòd eft fubie&tum commune ex quo fit aliquid, dico,q) multafuntimproduéta apud Ariftotelem,vtintel
cum infit, & quòd fint ingenita,& vna numero:per con ligentiæ:materia prima, & anima intelle&tiua,& non fe
fequens debebat tra&aredealio principio, quod eft for quitur,quod principium non fit vnum,quiaeft vnüprin-!
ma:& quia forma duplex, vnaabftra&a,alia corruptibilis cipium,à quo alia dependentingenere caufae finalis & ef
de abftra&ta tra&tare non eft fermo naturalis philolophi, ficientis,conferuantis;non autem efficientis fimpliciter,vt\
fed metaphyfici quærere, an fit vna, an plures, an æterna, dicit Simplicius. de tertio dicit Simplicius cöcedendo,q>
vel non: & declarauit 12.Metaphyfices g) ex æternitate JAriftoteles fuppofuit,9 principia fint contraria: quomo
motus motor eft abftraétus,quidixit, tempus eft aeternü, doergo dicit?hic quod demonftrauit:etiam quia nullaeft
ergo motus gternus:ergo & motor;fi aeternus,ergo intel alia via ad declarandum tria principia cffe, quàm genera
ligit, feipfum vnico a&tu fine compofitione, & diuifione. tio: ergohoc non eft munus metaphyfici, fed philofophi
deinde quaeritan fit vera talis formaabftracta,vel plures. naturalis.ideo dico,g, eadem demonftratione,qua demö
& dicit, q) funtplures,fecundum quod r-ltiplicata funt ftrauit quot fint principia,eadé demonftrat principia na
corpora cœleftia: numerus corporüm cœleftium fumitur turalia effe,quia non eft alia via, quàm generatioadpro
à motu: & hoc fumit philofophus à metaphyfico, & tum bandum principia effe,vt dixi. Auerroes hic facit digref
vnafubftantia abftraétafimpliciter,quia íníia nolunt ma fionem, & dicit, confideratio formæ feparatæ poteft effe
le difponi,ergo.De ifto ergo principio formali non eft na duplex vel quoad quid eft, vel quoad fieft, & inquit con
turalis philofophi differere. efl alia & eft forma cöiun&a, fiderandoformam abftra&am,quoad quideft,eft meta
\
materiæ,de qua dicit philofophus.dicemus fecüdo huins, phyfici.quoad fi eft,eft naturalis philofophi.& ex hoc in
& tripliciter dicet de ea.primo,cum definit naturam,quæ quit Auerroes, quòd Auicenna errauit, quia dicebat ille,
eft principium motus.per naturam intelligit etiam formâ g) haec quæftioan fit forma abftra&ae. etfi foluaturà phi
fecundo,tra&at de tali forma,cum dixit,formaconiun&a lofopho,poteft tamé foluià metaphyfico.& Auicenna ad
materiae.etfi re non fepareturà materia,ratione tamen fe ducit rationem, & Auerroes inquit, fcientia praefupponit
paratur.tertio,habet fermonem de forma,cum diftinguit dç fubie* o,quia eft quid eft,quia eft,ideft exiftétig:quia
genera caufarum in quatuor, cum declarat formalem cau cxiftentium eft tantum fcientia, non exiftentium autem, ì] -

fam: deinde facit epilogum . dicens, di&um eft quæ fint nifihabetur (cientia, nifi ex fuppofitione quicquid dicant
principia , & φ non fint: deinde continuat hunc primum alij,quia dicunt, g, de fubieéìo præfupponitur,quia eft,id
librum,an fecundum,dicens,rurfus alio fumpto primo di eft exiftentia; fedexiftentia abeßéntia non différt re,fed
camus.fcdhic eft dubitatio ex Simplicio, gilla verbade fubflâtiaabftraéta eft fubie&um metaphyfici. de ea cnim
principio fecundü fpcciem, nedü intelligenda defofTià 12.Metaphyfices habetur longus fermo,ergo fùbftantia
abftracta à materia,fed etiam de coniun&ta materig,& fic abftraéta non poteft probari cfle à metaphyfica: & dicit
cum forma coniun&ta materiæ fint primum principium, 9 rationes,quas adducit Auicenna,nontranfeunt ordiné
!
eadeclarare erit mctaphyfici,quia metaphyficusdéclarat Probabilcm;& cashicnonadduxit,quiaalibi
v -i? v
 Leétionesinj.Phyfic.Ariftot. I 2Q
vbi aliqui dicunt, quod in de fubftantia orbis & 8.Phy transfert diétum Ariftotelisadomne fnbieétum, cü tan
ficorum;fed hoc non eft verum, quia de hoc ibi non habe tum de fubieâo particularis demonftrationis loquitur,
tur verbum:ideo alibi, fcilicet in deflru&ionibus deftru etiam? quia potifsimum mediü ad demonftrandam rem
&tionum difputatione quinta, dubio quarto contra Alga effe eft definitiorei, fecundo pofteriorú; (ed definitio fu
zelem, & appellatur deftruétio deltructionum, quia Alga bieâi eft eiufdé artificis,cuius eft fùbie&um,ergo artifex
zelcs deftruxit principia naturalia, & ipfe deftruxit opi poterit probare fuumfubieéìü effe ex definitiöéfubie&ti.
nionem Algazelis. Dicit fectindo, g) adhuc magis errauit
Auicenna,quia dicit,q) mctaphyficus probat matcriâ pri L E cT Io LxxvI.
mam effe, & compofitum naturale ex materia, & forma:
fed hoc eft falfum,quia nulla eft alia via, jmotus ad pro ζ R AT dubitatio fimplicij, an aliqua fà
bandam materiam,& compofitum: ideo via motus demö $íi cultas poffet probare fuum fubie&tüeffe.
ftrauit duplicem naturam in cœlo, quia coelum mouetur; jjhocdiximus Propter Auerroem,qui dice
ideo ab aliquo mouetur. nifi enim feipfum mouet, vt de è bat,9 fubftantiæ abftraétæ non poterant
1? f?!
monflrauit (cptimo & o&auo Phyficorum : ideo errauit &:£ probariâ metaphyfico, qui erant eius fu
quod materia poteft probarieffe à metaphyfico,& ita có biectum.& dicebamus, q expofitores in principio conté
fitum naturale:& dicit contra Auicennam,quia inquit, debant, quid nam effetfubieétum: ergo fübieétúm nó eft
íá philofopho naturali non probatur fubftantiasabftra per fe manifeftum,quia de per fe manifefto noncft dubi
&as effe,fedà metaphyfico tantú,duæ effent fcientig;fcx* tatio.Dico,;licet fit altercatio, quid natura fit fubieétum;
to tamë Metaphy(ices in principio dixit,q) funt tres:quia tamen apud omnesprgfupponitur fubie&umeffe, fiue il
fi à metaphyfico probaretur fubftãtias abftraótas effe , cú lud fit corpus mobile,fiueens mobile:& fic aliud eft pro
non fit alia via:qua via motus includeret, ergo motu me bare corpus naturale effe fubiectum;aliud probaretâle fu
taphyfices,& fic naturalis phylofophia effetfruftra, quia bieétum efle.eratalia difficultas, quia in hoc libro probá
tahtüconfiderat ea,quæ móuentur.fedhic e(l triplex du tur principia,& accidentia communia,quæ funt fubiectú
bitio, quia dicit,tantum philofophus naturalis probat ma huius libri, Dico,9 reuera omnis fcientia præfupponit fu
teriam effe, nonautem metaphyficus loquitur hic de ma bie&um fuum efle: non inconuenit tameh, q, próbet ali
teria prima, hoc növidetur verü,quia omnis demonftra quid ipfius fubiecti efle, ficut in philofophiâ naturali fu
tio elt ex natura prioribus primo pofter. fed prima ma bieétum eft corpus naturale, & tamen probatur aliquod
teria nihil eft prius ingenere caufæ materialis,ergo necef corpus naturale effe,vt quarto coeli probat ignem.ita in li
fe eft, y demonftratio huius fit altiorisfcientiæ. etiam in bro de anima.anima eft fubiectum;tamen probatintelle
fecundo Metaphyfices probat, q) in omni genere caufae &um agentem effe,& fcnfum communem, quæ funt par
datur ftatus, fi ingenere caufæ materialis datur ftatus,er tes animæ,ita hic liber non demonltrat principia,& acci.
go eft materia prima,quia datur ftatus: etiam ita fe habet dentia communia effe,(ed bene demonftrat aliqua prima
fcientia naturalis circa materiam,ficut artifex circa mate principia cffe,(cilicet materia, forma, fed non demonftrat
riam artificialem:fed nulla ars eftcirca omnia artificialia, priuationem efie,nec accidentia communia. ita ergo non
ergo nulla fcientia eft circa omnem materiam: ergo ficut probat ifte liber fuum fubieétú,fed aliquam partem. De
nulla ars probat materiam omnium artificialium,ita fcicn tertio dico,cum Arifloteles dicit, de fubiectopræfuppo
-tia animális non poterit probare materiam cfle.De Primno nitur,quid eft,& quia eft,loquitur reuera de demonlfra
dico,q) demonftrat primam materiam efle dcmonltratio tionc particulari,non auté defcientia totalt: tamcnin eo
ne,quia,ideft pcr cffcétus,quia extranfmutatione.De fe dem primoinferius dicit,de fubieéto omnisfcientig præ
cundo dico,q) metaphyficus probat materiam primâ efle fupponitur effe:ideo ampliauit illud ad omnes (cientias&:
infecundo Metaphyficcs. verum eft,fedprobat dcmon particulares,& totales. Qgarta dubitatio,quia potifsimú
ftratione naturali,quia probat generatione,quæ eft via,na mediü ad demonftrandam fé effe eft definitio fecüdopo
turalis.De tertio dico negãdo argumentum, gy non datur fteriorum. verum eft,quando effereifueritignotum,fita
vna ars communis:ideo nulla ars poteft probare materiâ men erit notü,definitio non demonftrabit effe:quia præ
effe fimpliciter,fcientia vero naturalis,quia communis eftfupponebamus illudeffe,fcd dcmonftrat caufam per quã
particularibuslibris,qui confiderant resparticulares:ideo reseft,ideo dicit Ariftoteles fecüdo pofteriorum,fcimus
philofophus naturalis poteft probare materiam cffc.Secü ré effe per accidentalia:deinde quærimus,quideft res:de
da dubitatio, quia dicit, 9 de fubieóto præfupponifur, ja inde propter quidcft,vnde in demonftratione,qua dcmó
eft,& quideli:idco manifeftum e(t in fcientia.Cótra,quia ftratur ri(ibilitas de homine, non quæritur, an homo fit ;
expofitores contendunt de fubieéto philofophiae natura fed præfupponiturefle:quæritur auté propter quid efl ho
lis,quid natura fit.alius enim dicit, quod eft corpus mobi mo.Eft tertia dubitatio Ioannis Grammatici, quia dicit,
letalius ens mobile, quomodoergo e(t manifeftum: im g, materia prima eft ingenita,& innitebatur huic dignita
mo vfiu(quique probat fuum fubie&um eflè ex definitio ti, ex nihilo nihil fit.&alteri dignitati, quæ e(t definitio
ne fubieéti,ergo fubieétum poteft probari cfTc.& quia di primæ materiæ, quæ eft materia, cú infit ex quo aliquid
ximus,q fubie&tum libriPhyficorum eftprincipia com fit.dicit Ioannes prima dignitas elt falfa,quiaomnis for
munia,quæ erant quatuor caufae,& quoad generationem ma fit ex nihilo, quia non poteft generari ex materia
materia,& forma,& accidentia communia, quæ funt quâ fubie&a,vt caufa:quia materiæ eftens potentia,forma eft.
titas,tempus, locus, motus;fi ergo principia cómunia funt a&u,ideoforma perfeótior, cum ergo materia fit imperfe
hic fubie&um,& hic demonftratur, ergo de fubieéto pro άior;quomodoerit caufa formæ$quianihilproducit no
bat efTe. etiam cum Ariftotele primo Poft.dicit defubie biliusf.etiá materia eftexpers vita, quomodoergopo
&o,praefupponitur,quia eft,& quideft: loquitur de demö teft effe caufa animæ vegetatiua?etiam materiacum qua
flratione particulari, qua diffoluitur tertia quæftio qualis litatibus non poteft cffe caufâ formæ elementi: quia for
eft res;non autem vniuerfaliter,quia in aliqua demonftra maelementieft perfe&ior materia, cum illis qualitatibus
ione probatur, fieft fubieéti: quomodo ergo Auerroes caufa nóeft imperfe&ior caufato; quomodo ergoilla ma
I. - {CIIa
 -

I3O Ludouici Buccaferrei

tena cum qualitatibuseftcaufâ formae clementi? ideo illa beo vnicum argumentum aduerfus opinionem,quia Ari
dignitasefëfàlfa, nedum fecundum leges,fed etiam fccun ftoteles.12.Metaphyfices volens probare fùbftantiâ ab
dùm Ariftotelem.Secundo,quia dixit,non poffenoscom ftra&täefle, reaflùmpfitdemonftrationé,quam fecit oéta
prchcndere materiam nifi per analogiam ad fubie&ü re uo Phyficorú, fiergoeffetalia via, ille eam 12.Metaphy
fum artificialium:hictamén definitur materia,ergo intel fices tetigifTet:ideo eft duplex modus dicendidiui Tho
1igitur perfuinaturam, & proprie, De Primo Ioannesςδ; mae,q) metaphyficuspoteft probarefubftâtias abftra&as
cëdit,g, illapropofitioeft íalíá,nedum fecüdum leges, fcd effe;fed tamen præfupponit demonftrationem naturalem
etiam íecundum principia Ariftotelis,quia inquit, Qmnis fedpofitiononeft intelligibilis,quia ego quæro,an fit alia
forma exttinfecùs venità fummo opifice.fedquid dicit via,quam æternitas,motus,fi fic,ergonópræfupponit de
aiiftoteles,quòd ex nihilo nihil fit,& Linconienfisfecun monftrarionem naturalem volens probare,fubftátias ab
doPofteriorüm,& Scotus in prologo tertium fententia ftra&as, fi non, ergo folus naturalis poterit probare illas
rum3& ad hoc funt multae dubitatiónes.primo,quia ficut cffe, quia æternitas motus eft tátum naturalis philofophi:
fcientia præfupponit fuum fubieétum effe,ita prgfupponit ideoeft triplex modus Auerrois,g) folus philofophus pro
principiáfuifüöicctiefie,quiajfinöpraefupponeret,Proba bare poteft fubftantiasabftra&aseffe,& probabat Auer
ret ergo illa:& fic probaret per alia priora, quod implicat, roes duplici ratione, quia nulla fcientia probat fuumfu
quia iila funt prima. demóftratio énim eft ex priori,& fi bie&um effe ;fedfubftantia abftra&ta cft fubieétum me
robarcnt,tranfirent metas fuas,fed corpus naturale,cum taphyfici, ergo non poteft probariabillo.Secunda ratio,
ïit fubieétum philofophiæ naturalis,principiüeiuseftfub quia fola æternitas motus demonftratfubflantiam abftra
ftantia abftra&ta,quia ab ipfà dependet, ergophilofophus έlam e{fe,& illaeft philofophinaturalis tantum.Tertio,
non potcft probare fubftantias abftra&as effe,quiaipfae & primo diéto eft difficultäs,quia verum eft,g, nullaTefé°
>i
funt principiü corporis naturalis. fecunda ratio , in quam
faciunt maximam vim ifti Scotiftae : & eft ratio Auicen
tia probatfuum fübieótum ÉÉÉ pròbattamen par
tem illius,quia naturalis,vt dixiprobat ignem,& intelle
nae in primo,& o&auo fuæ Mettaphyfices,& eft ex diui &um agentem effe:fedfubftantiâ abftra&tanon eft fubie;
fione entis, quia ens aliud eft dependens, aliud indepen &um adæquatü metaphyfici;fed ens, vt ens 4.Metaphy
dens, & aliud caufatüà materia,aliud in caufatum:ita ens ficcs,vt dicit Arift.fedeft parsfubie&i;ideo poteft proba
aliud neceffarium,aliud contingens. eft enim triplex diui rifubflantia abftraéta effe à metaphyfico,& in.z.fuo di- !
fioentis. affumunt aliam dignitatem Ariftotelisfecundo cit, eft difficultas, quia dicit, φ folaaeternitas motus de- !
coeli,textu 18.duorum oppofitorü, fi vilius eft innatura monftratfubftantiasabftra&aseffe.Contra, quia Ariflo
& perfeétiuserit:& ita probauit darileuifsimum corpus, telestertio de anima, textu quintodemonftratintelle&ü
quia datur grauifsimum: exiftis ergo argumentis datur effe,feparatüà materia,quiaomnia intelligit,quia,inquit,
èns dependens,ergo independens exilla dignitate, fi vnú effe recipiens debet eflc denudatum à materia recepti: vn ,
;' de ta&us non fentitfuam humiditatem,nec vifus calores
contrariorü imperfe&ius eft in natura, fi ergodependens
daturin rcrum natura,& eft perfe&ius independente,da fcdintelleétusnofler intelligit omnia materialia;ergo cft
bit ergoensomnino independens, & tale eritabftra£tum feparatus à materialibus,crgoabftra&us: tamen hæc ra
& fic hæc rationonincludit motum.etiam ita poteftar tiononincludit motum.& quiaalia ratione probat intel
gumentari,datureft caufatumà materia,ergo& incaufa le&um effe feparatum,quia dicit,cuius opinioeft fepara
tü,ergoerit ens abflra&tum;& tamennonincluditur mo ta,& ipfum eft feparatum,quia mobilius cft fubic&tum à*
tus in hac ratione.ita etiam de tertia diuifione poteft dici.
quofluit opinio,quá ipfà opinio:fcd opiniointelleétus no
datur ens fimpliciter cötingens. ergo& fimpliciter necef ftri,quæ eft intelligere eft feparata à materia,quia nó edu
farium,& tale eft abflra&um.Scotiftaeifti adiuuant ratio &ade potentia materiæ, & intelligit inalia, ergointelle-,
nes,quia motus non cötinet fubftantias abftra&as, necfe &useft materialis,& abftraétus,& rationonincludit mo
cundum effe, nec fecundum caliditaté,quia motuscftim tum.feptimo, quia valet intelleétusnofler, eft feparatus,
perfc&tior fubftantia abflraéta,ergonec fecundum cogni ergo & cœlum eft (eparatumà materia,quia intelligentia.
tionem dependet fubftantia abftra&aà motu ex Arifto coeli eft nobilior noftro intelle&u:fed nofter intelle&tus:
tele fecundo Metaphyfices : quia eadé principia funt effe eft immaterialis,ergo & intelligentia, g) coeli,quiafinon
cognitionis.tertio,quia feparat à materia:feparatü,& non effetimmaterialis,&abftraéta,nó ergoeffet perfeétior in
feparatum funt primæ differentiæ entis, quiaconuertun telle&u noflro,quia,vt dicit Auguflinus, immaterialeeft
tur cum ente:fi ergo funtprimæ differentiæ entispertinét nobilius materiali,& intelligens natura intelligétia,& vi
ad metaphyficum,quiafubieótü,& differentiæ funt eiuf uens,nó viuente:deinde probatur, quod æternitas motus ,
demfcientiæ, ergo metaphyficepoteftprobare fubftan non fit fufficiés ad probändä fubftantiam abftra&tâ cffe,-
tias abftraétas effe.& etiam naturales fubalternarent fi quia nó valet.intelleétiua mouet coelütempore innfiito,
bi metaphyficum, quia probarent principia entis, quæ ergo abftra&ta eft à materia,quia lux folis tempore perpe
funt fubllantiæ abftra&ae.etiam.& áíargumentum Lin tuoparté fibicircunftanté difponit ad lucé;& illiattamen.
conienfis,omnis quæftio quærenseflereieft metaphyfici, növalet:ergo lux eft abftra&a,& æterna, quia lux eftcor
quia eflerei,& ens funtidem:differunt folum grammati ruptibilis. habet enim conditioncm materiæ,extcnditur
caliter,vt dicebat Auerroes libro deftru&ionüm,qui di-- ad extenfioncm fubieéti,& diuiditur ad diuifioné cius. !
cebat,® eadem eft propofitio.Socrates eft ens, & Socra
tesexiftit,& crat,inprimo mododicendi perfe.fiergoef L E C T IO L X.XJ^II. -

fe,& ens,funt idem,& ens pertinet ad metaphyficum,er

go quæftio quærens effe fübftantiarü abfträéárüerit me
taphyfici.quinto,quia, vt dixi potifsimü medium ad de
monftrandam rem efle eft definitio, fecundoPofter.fed
fubftantiæ feparatæ definitio cft metaphyfici,ergodemó
ftrare fubftâtiam feparatam cfTe.eft metaphyfici fed ha
- 1
R AT dubitatio,numphilofophus naturalisfolus
EÈÉ; probare fubftantiåsabftrââas effe,dixi,9 fo.
lus ph:lofophus potifsimum hac rationc,quia 1a
Metaphyfices vfùs eftiantum Ariftotelis rationefa&a in •
o&auoPhyficorum, quæ eftex gternitate motus.& pro-*
babam
 . . Leétionesin.j.Phyfic.Afiftot.
babâ duplici ratione,quod metaphyficus non pofsitpro
' ' 131
uet partes circunftantes motu alterationis, ideo non pro
bare fubftantias abftraétaseffe. primo, quia fubftantiæ ilbatur,q»lux fit (eparata à materia.fed dices, curæternitas,
læ funt fubieétum metaphyfici.fecundo,quia folagterni motuslocalis probat fubftantiam feparatam effe, & non
tas motus pertinet ad naturalem.adducebam dubitationé æternitasaliorúmotuum?Dico, quòd motus localispro-,
contra vtrafque rationes. & primo contra primâ,quia fub uenità forma:ideo Ariftoteles dicit,quòd naturae(t prin ,
ftantiæ abftraétæ non funt fubieétum adæquatü; fedens, cipium motus, & quietis:fi ergo motus localis prouenità,
vtens;(ed funt tamen partes fubieéti,quae poffuntproba forma, quæ eft fubftantia, neceffe eft, fi motus localis fit
ri infcientia.non enim repugnat metaphyfito probare il æternus,quod forma etiam fit æterna,quiafubftantianon:
las effe.Dico g) reuera illa propofitio defubie&opraefup poteft perpetuari ab alio, licet accidens corrruptibile pof
ponitur;quia eft:& quid eft, intelligitur defubie&totota fitperpetuariabalio.& 1 2.Mctaphyfices dixit Auerroes.
]i:& concedimus, g) fubftantia feparata fit pars (ubie&ti,de motu.dico ergo ex quo motus localis prouenità fub-*
cüdicis,parsfubiecti poteft probari.dico, fieft parsprin ftantia,neceffeeft,fi motus fit aeternus, g) etiam motor fit
cipalis, per quam conftituatur fcientia non poteft proba aeternus:alijautem motus ex quononproueniuntà fub-.
ri,& fic fubftantia abftraéta eft. pars conftituens primo flantia,fèdabaccidentibus, vt alterario immediate proue
habitum Metaphyfices : vnde peripfàm feparatur meta nità qualitate:ideo nó eft necefle, y fiilli motus funt gter
phyficusà natürali: vnde finoneffcntfubftantiæ abftra ni, 9 motor fit æternus,quia motor,ex quo eftaccidens,
&tæ,metaphyfica effet naturalisphilofophia:idco dico,q». poteft perpetuari ab alia:& ita, filux perpetuo illuminet,*
nöomnisparspoteft probari in fciétia, quia non pars prin tamen non fequitur,g) fit feparata,quia lux folis non ha
cipalis.& fic intelligitur di&um Auerrois. Erant dubita bet effe,vtperpetuo illuminet,fedà fubieóto, quia perfe*
`tiónescontra fecundam rationem,quæ dicit, q) fola æter eft corruptibilis.erant argumenta Alexandri.de primodi
nitas motuspoteft demonftrare fubftantias abftrdétas.ád ' co, gp Ä demonftratio, vnaà priori,aliaà pofteriori:
rationes faéîas,dico,quòd duplex cft feparatum à materia & fic dico, quòd ars poteft probareprincipia fuifubie&ti
vnum per fe: aliud per accidens. formæ feparatæ à mäte>- *effe non demônftratione à priori, vt concludit argumen
ria per accidens funt,vt formæ naturales,quæ feparantur, tum;(édâpoftériori,fcilicetéxeffeétu,& fic vfus éft effe
à materia opere intelleétus tantum,vtfunt formæ vniuer ; 6tp fubfìantiæ abftraétæ adprobandum illaseffe fcilicet
fàles, vt dixit Auerroes tertiode anima.aliaeft formâ fé motu,quia dicit motus, eft æternus, ergofubftantia mo
parata à materia per fe,& de hac loquimur: &haceft du- ;.uens ettætéina,ergo eft étiá feparataà materia, erat aliud
plex,vna fimpliciter,alia fecundum quid feparata à mate- argumentum Scoti,& Auicennae,quia duorum contrario
ria. fimpliciter eft, quæ eftfeparataà materia,&nonvti-.^rum fjyíiu$?£ inrerum natura,ergo & nobilius;fcdcns
tur nec in effendo,néc in intelligendo corpore,& non eft diuiditürper dcpcndens,& independens: ita datur caufa
coniunéta virtuti coniunάæ materiæ.forma feparata fé-, tum à materia,ergo & non caufatum,fed mihi videtur,g,
cundum quideft illa,quæ etfi fui natura eftfeparata à ma , argumehtâ fit friuolum,quiafupponis indiuifione,quod
teria,vtitur tamen corporali organo:quia colligata virtu- ens diuidatur per fimpliciter dependens,fcilicetâ caufis,
ticoniun&ae materiæ, & fecundum effe,& fecúndum in- „& per fifppliciterindependensâ materia,& à caufis:& pe
telligere. Dico ergo,q> fola Ę #j;ÉÉÉ aßumis in diuifione:ita debes
fubftantiam abftra&am efle fimpliciter, quia fi eft æter-' fimpliciter
probare , quia debebasprobare, q, detur ens
nus motus, ergoæternum mobile, ergo & motor: quiafi : probare, gens diuidatur in neceffariü fimpliciter,& con
non effet æterfius, non poteft infinito tempore mqüere : iingens:& ficinalia diuifionepetis, g) visprobare,quòd
vnde anima hominis non poteft mouerehominem in in- daturen$in caulatpmà materia,&aflümis hoc in diuifio
diuiduo æterno tempore: quia homo eft corruptibilis ra- nie.adargumenta pofterum, quiadicunt,qp motus non cö
tione formæ fenfitiuæ,cuiconiunéta eft intellectiua:ideo , *tinetfub(tantiasabftraétas;nec fecundum effe, nec fecum
non poteft mouere tempore perpetuo, ex hocfoluüntür '- dum caufalitátem,ergo nec fecundum cognitioné motus
argumenta, quiaperintelligere Ariftoteles probatanimâ; facit ad fubßantiämäbftraââ effe: fedargumentüeft le
intelleétiuameffèfeparatam à materia, quia omniaiorel-;. 99,quiafichon daretur demonftratioà pöfteriori,quiaef
ligit.Dico, q, non probat auimam intellectiuam feparatâ ' £&tus non continet effentiam caufae,neceft caufà caufae,
eiïe fimpliciter;fed tantum fecundufn,quid quia declarât ' erg6nonfecutìdùcognitiohem:& fic non dabitur demö
eflefeparatamà materia fecundum fuifübftafitiam:in6pe- ftratio,idcoargumeiitüfophifticum.cum ergodicis mo
|
]
ratioue tamen vtitur fenfitiua coniunóta materiæ:ita argu tus non continetfubftantiasabftra&aseffe, nec fecüdum
mentum de opere,quae eft apprehendere vniuerfalia, quae , caufam,necfecundum fubftantiam,ergo necfecundüco
funt fine materia,procedit:quia probat tantum animâ in- ' gnitionem, negoargumehtü.probas,quiaeadé funt prin
telle&iuam cffe (eparatam fecuiidum quid.ita proceditar cipia eflendi,& cognofcendi fecüdo Metaphyfices, dico
gumentum de cœlo, quia cü dicis,caufa aequiuoca cftper quòd propofitio illa debetita exponi, eadem funtprinci
fe&ior caufato,verum eft, fed coelum eft caufâ æquiuoca piaeflendi & cognofcendi,vera eft à priori,fed motus nó
animæ intelle&iuæ, ergo perfeétius animaintelleëtiüa.fi declarat fubftantias abftraétas effeà priori,fedà pofterio
ergo intelle&iuaeft íeparata fecundum quid, ergo cglum . ri:ideoargumentum nullum, ad argumétum Auicennae,
efifeparatum fimpliciter. Dico, q, non fequituf,quia in- 9 finaturálisprobaret fubftantiasabftra&taseffe,proba
ter feparata fecundum quid poteft effe,quodynú fitper- fetprincipium Metaphyficcs,ergonaturalis prioreft me
feétius altero, & fic, ficœlufi perfcétius anima intelle&ti taphyfica.nego,quiaduplex prioritas quoad nos:& fic na
ua;non tamen fequitur,q, fit feparatum fimpliciteradar- -turalis erit prior metaphyfica, quia probat fuum princi
gumentum Sccoti,quia dicit, g) fola æternitas motus non pium effe fimpliciter:tamen & quoad naturam metaphy
fufficit,quia probat de luce, quæ tépore perpetuo mouet, fica elt prior naturali philofophia:ideo ordine addifcen
mouet partes circunftantes, & tamen non fequiter, g-fit- dinaturalis præcedit metaphyficâ;tamen fimpliciter eft
feparata.Dico,q, reuera æternitas motus non probat illud prior:cum dicis ergonaturalis fubalternat fibi metaphy
feparatum cffe; ledtantü æternitas motus localis: lux mo- ficam,quia Primo Pufteriorum duplcx conditiorequiri
tuÍ
132 LudouiciBucc.Leétinj.Phyfic.Ariftot.
tur ad fubalternationem fcientia:vna, q fcientia fuperior plum,omne cötinuum eft diuifibileininfinitum, quo ad
contineat febieétum inferioris: & fubiectüinferioris ad ierminoseft metaphyfici;quo tamen addiffolutiodé eft
dat ad conditioné accidentalem fuperiori.f;cunda condi naturalis,cum confirmas,quiaens, & effe funt idem fecú
tio, q, fcientia fubalternans demonftret principiainferio dum Auerroem;differunttamen grammaticè,quia (cien
risfcientiæ à priori:fed naturalis non habet aliquam ifta tia infepraefcindit abeffe:vnde rerum,qug in fe funt,non
rum conditionü, quia non addit conditionem accidenta habetur fcientia,nifi ex fuppofitione.dicant ipfi,quid ve
lé,quia funt fcientię diflinétae,vt dixit Ariftoteles 6.Me lint, quia dicunt, g, exiftentia elt prædicatum accidétale;
taphyfices,nec naturalesprobat principia metaphyficesà fedhoceft falfum: fi fic,ergo naturaliscófiderabitfubflâ
priori,&per caufam:ideo non fequitur,y fubalternet me tiasabftra&as quidditatiue, quia quoad prædicata quid
taphyfici.erat quarta ratio Linconiéfis, quia omnisqug ditatiua, quiaquoadeffeeasconfiderat, & effeeftprædi
flio quærenseffe rei eft metaphyfici,quia effe, & ensfunt catum quidditatiuum,ergodico,fub(tantiæ abftra&ae du
idem : & confirmauit ens eft prædicaiuprimi motus: ita plicia funt prædicata quidditatiua abfolute,& non abfo-,
etiam & effe. illa propofitio Socrates eft enseftprimimo lute.praedicataeffentialiaabfolute funt, vt intelligétia eft.
di,ita&ifla, Sccratesexiftit, ita ergo naturalisconfidera a&tus,& fuiintelle&io:&hæc prædicata confiderat me
bit fubftantias abftraétas vt metaphyficus,quia confide taphyficus, quia non includit motum , alia funt praedi-;
ratillas.quoad prædi&a quidditatiua,quia quærit ad effe cata quidditatiua, vt eam adinuenire effe per motum, &
fubftãtias abftraάas.oppofitum clamant òmnes, Dico,q> hæc pertinent ad naturalem. confiderat ergo philofophus
omnis qugflio quærés efferei eft metaphyfici quoad ter naturalis illaprgdicata quidditatiua fubflátiæ abftraétæ s
minos;(ed quoaddiffolutionem eft alteriusfcientiae.exé vt per motum inueniuntur.
- 1 . F I N II s. ' ' ' ' ;
• •. . ' ' ' . . . . f.. .; - •. • • •• r • .

: '
'

•
-

. ' … : :u
- -
- sAERIES cHARTARVM.
* *3
B C D E F G H I K L M N O P Q.
'--!:. . . . '* .*.
•
-

-
,.
: … ; ;•
.' *• * • . . . . ;
tt
:
-- •' ; ; : ' ' * . . .. ... fi... :{. — '»*. - ' ' *! , , : • • •*• ;, ;,-. 1'. *
i .'. . .. . . .. . . - Omnesfunt D , • nes, præter Q , Ternionem . . .
-

… x , tot us :: : ;
-

v *. - ' x '•. • > :, * : - - --' 1*:.ri •*.. 3. : -» . i ' * ■ . . . . . . *. . * * *. ,

<*. • • « • ' -* - - - ' ' ' -i i
- - …...… 1 *i *• .. * 1

t;; :••• •-• ' **** *** ■ •* t, '; . ,

.. . , ,

- * r. - *

. . . . . -

C. _ - -

**** - - - -- h.
*. . .**

- : … - .
- s. • !• • - i

- -
- -. - - - / , !

• • . v E N E T I I S, -

a P v D H I E R o N y M v M s C o T V M. • , ,
il* • M D L X X. … -
• • •••
 --------- ----|-·|---------+---- twą w =
·
·
ſ -
|-
|-
- *-
·
-
.*
！
-
-
|-
|-
·
�
· * *-
*،
-
-
|×----*·
, ， ，
·
--------
·…i,-•
·-
-
-
·
…|-
-
|----- _---------|-
-- -…-|-
- -- -
„ ， -- - -
·- ·• • • •----- - -
|-

-• ！-
·· -----