Iliade, libro III

versi 1-7
Αὐτὰρ ἐπεὶ κόσµηθεν ἅµ' ἡγεµόνεσσιν ἕκαστοι,
Τρῶες µὲν κλαγγῇ τ' ἐνοπῇ τ' ἴσαν ὄρνιθες ὣς
ἠΰτε περ κλαγγὴ γεράνων πέλει οὐρανόθι πρό·
αἵ τ' ἐπεὶ οὖν χειµῶνα φύγον καὶ ἀθέσφατον ὄµβρον
κλαγγῇ ταί γε πέτονται ἐπ' ὠκεανοῖο ῥοάων
ἀνδράσι Πυγµαίοισι φόνον καὶ κῆρα φέρουσαι·
ἠέριαι δ' ἄρα ταί γε κακὴν ἔριδα προφέρονται.

Αὐτὰρ⇢ espressione di passaggio, blanda temporale

ἐπεὶ ⇢ introduce una proposizione temporale
κόσµηθεν ⇢ forma epica da ἐκοσµήθην(ι) [è una forma suffissale, il suffisso si inserisce tra la desinenza e il tema. Le forme verbali omeriche non
presentano quasi mai l'aumento, la ι cade mentre la η incontrando una dentale si trasforma in ε] terza persona plurale aoristo indicativo passivo da
κοσµεω
ἡγεµόνεσσιν ⇢ forma epica e ionica di ἡγεµόσιν [forma suffissale atematica, tema in nasale della declinazione a tematica.], dativo plurale da
ηγεµ ν, óvos, ὄ
κλαγγῇ ⇢ dativo singolare da κλαγγή, ης, η
ἐνοπῇ ⇢ dativo singolare da ἐνοπή, ης, η
ἴσαν ⇢ forma epica di ήσαν terza persona plurale imperfetto indicativo di ειµι
ὄρνιθες ⇢ nominativo plurale da ορνις, ιθτος, ὄ
οὐρανόθι ⇢ forma epica di ουρανου, da ουρανος, οθ, ὄ
χειµῶνα ⇢ accusativo singolare da χείµών, ῶνος, ὄ
φύγον ⇢ forma epica e ionica di ἔφυγον, terza persona plurale aoristo indicativo attivo da φεύγω
ἀθέσφατον ⇢ accusativo maschile singolare da αθέσφατος, ον
ὄµβρον ⇢ accusativo singolare da ὄµβρος, ου, ὄ
πέτονται ⇢ terza persona plurale dell'indicativo presente medio del deponente πέτοµαι
ῥοάων ⇢ forma epica di ῥοῶν, genitivo plurale di ῥοή, ῆς, η
Πυγµαίοισι ⇢ forma epica e ionica di Πυγµαίοις, dativo plurale maschile di Πυγµαίος, α, ον
φόνον ⇢ accusativo singolare da φόνος, ου, ὄ
κῆρα ⇢ accusativo singolare κήρ, κερός, η
φέρουσαι ⇢ participio presente, nominativo plurale femminile da φερω
ἠέριαι ⇢ nominativo plurale femminile da ἠέριος, α, ον, forma epica e ionica di αεριος, α, ον
προφέρονται ⇢ indicativo presente medio-passivo, terza persona plurale da προφερω
ἔριδα ⇢ accusativo singolare ἔρισ, ιδος, η

versi 8-14
οἳ δ' ἄρ' ἴσαν σιγῇ µένεα πνείοντες Ἀχαιοὶ
ἐν θυµῷ µεµαῶτες ἀλεξέµεν ἀλλήλοισιν.
Εὖτ' ὄρεος κορυφῇσι Νότος κατέχευεν ὀµίχλην
ποιµέσιν οὔ τι φίλην, κλέπτῃ δέ τε νυκτὸς ἀµείνω,
τόσσόν τίς τ' ἐπιλεύσσει ὅσον τ' ἐπὶ λᾶαν ἵησιν·
ὣς ἄρα τῶν ὑπὸ ποσσὶ κονίσαλος ὄρνυτ' ἀελλὴς
ἐρχοµένων· µάλα δ' ὦκα διέπρησσον πεδίοιο.

ἴσαν ⇢ forma epica di ήσαν terza persona plurale imperfetto indicativo di ειµι
σιγῇ ⇢ dativo singolare da σῑγή, ης, η
µένεα ⇢ accusativo plurale di µένοσ, εος, τό
πνείοντες ⇢ forma epica e ionica di πνέοντες, nominativo plurale maschile participio presente attivo di πνέω
µεµαῶτες ⇢ participio presente nominativo maschile plurale di µαω
ἀλλήλοισιν ⇢ forma epica, dativo plurale maschile di ἀλλήλω, ἀλλήλᾱ, ἀλλήλω
ἀλεξέµεν ⇢ forma sincopata di ἀλεξέµεναι, forma epica, dorica ed eolica di ἀλεξέιν, infinito presente attivo di ἀλεξω
κατέχευεν ⇢ forma epica di κατέχεεν, terza persona singolare aoristo indicativo attivo da καταχεω
ὀµίχλην⇢ accusativo singolare ὀµίχλη, ης, η
ποιµέσιν ⇢ dativo plurale di ποιµήν, ένος, ο
κλέπτῃ ⇢ dativo singolare κλέπτης, ου, ο

1
ώ

ἀµείνω⇢ comparativo di ἀγαθός, η, ον

ἐπιλεύσσει ⇢ terza persona singolare indicativo presente attivo da ἐπιλεύσσω
ἵησιν⇢ terza persona singolare indicativo presente attivo di ἵηµι
λᾶαν ⇢ accusativo singolare λαος, ου, ο
ὣς ⇢ introduce il secondo termine di paragone
ὄρνυτ' (o)⇢ terza persona singolare imperfetto indicativo medio di ὄρνυµι
ἐρχοµένων⇢ accusativo singolare maschile participio presente da ερχοµαι
διέπρησσον ⇢ forma epica e ionica di διέπρασσον, terza persona plurale indicativo imperfetto attivo da διαπρήσσω

versi 15-20
Οἳ δ' ὅτε δὴ σχεδὸν ἦσαν ἐπ' ἀλλήλοισιν ἰόντες,
Τρωσὶν µὲν προµάχιζεν Ἀλέξανδρος θεοειδὴς
παρδαλέην ὤµοισιν ἔχων καὶ καµπύλα τόξα
καὶ ξίφος· αὐτὰρ δοῦρε δύω κεκορυθµένα χαλκῷ
πάλλων Ἀργείων προκαλίζετο πάντας ἀρίστους
ἀντίβιον µαχέσασθαι ἐν αἰνῇ δηϊοτῆτι.

ὅτε ⇢ introduce una temporale

ἦσαν ⇢ imperfetto indicativo attivo terza persona plurale da ειµι
ἰόντες⇢ participio presente attivo nominativo maschile plurale da ειµι
προµάχιζεν ⇢ imperfetto indicativo attivo terza persona singolare da προµαχίζω
παρδαλέην ⇢ accusativo singolare da παρδαλέη, ης, η
ὤµοισιν ⇢ dativo plurale da ὦµος
ἔχων ⇢ participio presente attivo nominativo singolare maschile da ἔχω
καµπύλα ⇢ accusativo plurale neutro da καµπύλος, η, ον
δοῦρε ⇢ forma epica e ionica di δόρατε, accusativo duale di δόρυ
κεκορυθµένα ⇢ forma epica e ionica di κεκορθσµένε, accusativo plurale neutro participio perfetto passivo di κορύσσω
πάλλων ⇢ participio presente attivo nominativo singolare maschile da παλλω
προκαλίζετο ⇢ forma epica e ionica di προεκαλίζετο, terza persona singolare indicativo imperfetto medio di προκαλιζοµαι
δηϊοτῆτι⇢ dativo singolare da δηϊοτής, ῆτο

versi 21-32
Τὸν δ' ὡς οὖν ἐνόησεν ἀρηΐφιλος Μενέλαος
ἐρχόµενον προπάροιθεν ὁµίλου µακρὰ βιβάντα,
ὥς τε λέων ἐχάρη µεγάλῳ ἐπὶ σώµατι κύρσας
εὑρὼν ἢ ἔλαφον κεραὸν ἢ ἄγριον αἶγα
πεινάων· µάλα γάρ τε κατεσθίει, εἴ περ ἂν αὐτὸν
σεύωνται ταχέες τε κύνες θαλεροί τ' αἰζηοί·
ὣς ἐχάρη Μενέλαος Ἀλέξανδρον θεοειδέα
ὀφθαλµοῖσιν ἰδών· φάτο γὰρ τίσεσθαι ἀλείτην·
αὐτίκα δ' ἐξ ὀχέων σὺν τεύχεσιν ἆλτο χαµᾶζε.
Τὸν δ' ὡς οὖν ἐνόησεν Ἀλέξανδρος θεοειδὴς
ἐν προµάχοισι φανέντα, κατεπλήγη φίλον ἦτορ,
ἂψ δ' ἑτάρων εἰς ἔθνος ἐχάζετο κῆρ' ἀλεείνων

ἐνόησεν ⇢ terza persona singolare aoristo indicativo attivo da νοέω

βιβάντα⇢ accusativo singolare maschile presente participio attivo da βιβάω
ἐχάρη ⇢ terza persona singolare aoristo indicativo passivo da χαίρω
κύρσας ⇢ nominativo singolare maschile aoristo participio attivo da κύρω, forma radicale di κυρέω
εὑρὼν ⇢ nominativo singolare maschile participio aoristo attivo ευρισκω
πεινάων⇢ nominativo singolare presente participio attivo da πεινάω
κατεσθίει⇢ terza persona singolare indicativo presente attivo da κατεσθίω
σεύωνται ⇢ terza persona plurale presente passivo da σεύω
ταχέες ⇢ forma epica e ionica di ταχεῖς, nominativo plurale maschile di ταχύς, εῖα, ύ
ἰδών⇢ nominativo singolare maschile participio aoristo da οραω
φάτο ⇢ forma epica e ionica di ἔφατο, terza persona singolare imperfetto indicativo medio di φηµί
τίσεσθαι ⇢ infinito futuro medio di τινω

ἆλτο ⇢ terza persona singolare indicativo aoristo medio di αλλοµαι

ἐνόησεν ⇢ terza persona singolare aoristo indicativo attivo da νοέω
ἐχάζετο ⇢ terza persona singolare imperfetto indicativo del medio deponente χάζοµαι
κῆρ' ⇢ accusativo singolare di κήρ, ος

versi 33-42
ὡς δ' ὅτε τίς τε δράκοντα ἰδὼν παλίνορσος ἀπέστη
οὔρεος ἐν βήσσῃς, ὑπό τε τρόµος ἔλλαβε γυῖα,
ἂψ δ' ἀνεχώρησεν, ὦχρός τέ µιν εἷλε παρειάς,
ὣς αὖτις καθ' ὅµιλον ἔδυ Τρώων ἀγερώχων
δείσας Ἀτρέος υἱὸν Ἀλέξανδρος θεοειδής.
Τὸν δ' Ἕκτωρ νείκεσσεν ἰδὼν αἰσχροῖς ἐπέεσσιν·
Δύσπαρι εἶδος ἄριστε γυναιµανὲς ἠπεροπευτὰ vocativo, femminile singolare
αἴθ' ὄφελες ἄγονός τ' ἔµεναι ἄγαµός τ' ἀπολέσθαι·
καί κε τὸ βουλοίµην, καί κεν πολὺ κέρδιον ἦεν
ἢ οὕτω λώβην τ' ἔµεναι καὶ ὑπόψιον ἄλλων.

δράκοντα ⇢ accusativo singolare δράκων, οντος, ὄ

παλίνορσος ⇢ πάλιν+ὄρνυµι
ἀπέστη ⇢ terza persona singolare aoristo indicativo attivo da αφίστηµι
ἔλλαβε ⇢ forma epica e ionica di ἔλαβε, terza persona singolare aoristo indicativo attivo da λαµβάνω
γυῖα⇢ accusativo plurale di γυῖον, ου, τό
ἀνεχώρησεν⇢ terza persona singolare indicativo aoristo da αναχωρευω
εἷλε ⇢ terza persona singolare aoristo indicativo attivo αιρεω
ἔδυ ⇢ terza persona singolare aoristo indicativo attivo da δύω
µιν ⇢ raro, accusativo singolare pronome terza persona
νείκεσσεν ⇢ forma epica e ionica di ενείκεσεν, terza persona singolare aoristo indicativo attivo da νεικέω
αἴθ'(ε)⇢ forma epica e dorica di εἴθε
ἦεν ⇢ forma epica di ἤν, terza persona singolare imperfetto indicativo attivo di ειµι
ἔµεναι ⇢ infinito aoristo di ειµι, infinito eolico, utilizza spesso un suffisso tipico dei sostantivi
ὄφελες ⇢ forma epica, ionica e, più tardi, anche Attico di ὤφελες, seconda persona singolare aoristo indicativo attivo di ὀφείλω
βουλοίµην ⇢ prima persona singolare ottativo βουλοµαι

versi 43-57
ἦ που καγχαλόωσι κάρη κοµόωντες Ἀχαιοὶ
φάντες ἀριστῆα πρόµον ἔµµεναι, οὕνεκα καλὸν
εἶδος ἔπ', ἀλλ' οὐκ ἔστι βίη φρεσὶν οὐδέ τις ἀλκή.
ἦ τοιόσδε ἐὼν ἐν ποντοπόροισι νέεσσι
πόντον ἐπιπλώσας, ἑτάρους ἐρίηρας ἀγείρας,
µιχθεὶς ἀλλοδαποῖσι γυναῖκ' εὐειδέ' ἀνῆγες
ἐξ ἀπίης γαίης νυὸν ἀνδρῶν αἰχµητάων
πατρί τε σῷ µέγα πῆµα πόληΐ τε παντί τε δήµῳ,
δυσµενέσιν µὲν χάρµα, κατηφείην δὲ σοὶ αὐτῷ;
οὐκ ἂν δὴ µείνειας ἀρηΐφιλον Μενέλαον;
γνοίης χ' οἵου φωτὸς ἔχεις θαλερὴν παράκοιτιν·
οὐκ ἄν τοι χραίσµῃ κίθαρις τά τε δῶρ' Ἀφροδίτης
ἥ τε κόµη τό τε εἶδος ὅτ' ἐν κονίῃσι µιγείης.
ἀλλὰ µάλα Τρῶες δειδήµονες· ἦ τέ κεν ἤδη
λάϊνον ἕσσο χιτῶνα κακῶν ἕνεχ' ὅσσα ἔοργας.

καγχαλόωσι ⇢ forma epica di καγχαλῶσι, terza persona plurale presente indicativo attivo di καγχαλάω
φάντες ⇢ nominativo plurale participio presente [reso come aoristo] φηµί
ἔµµεναι⇢ infinito aoristo ειµι
ἐὼν ⇢nominativo singolare participio aoristo ionico di ειµι
ἀνῆγες ⇢ seconda persona singolare imperfetto indicativo attivo di ἀνάγω
µείνειας ⇢ aoristo indicativo seconda persona singolare attivo da µεινω
γνοίης ⇢ congiuntivo aoristo seconda persona singolare attivo da γιγνοσκω

χραίσµῃ ⇢ congiuntivo presente terza persona singolare attivo da χραισµεω

µιγείης⇢ seconda persona aoristo ottativo passivo da µίσγω
ἕσσο ⇢ seconda persona singolare piuccheperfetto passivo di ἔννυµι
ἔοργας⇢ seconda persona singolare perfetto attivo di ἔρδω

versi 58-66
Τὸν δ' αὖτε προσέειπεν Ἀλέξανδρος θεοειδής·
Ἕκτορ ἐπεί µε κατ' αἶσαν ἐνείκεσας οὐδ' ὑπὲρ αἶσαν·
αἰεί τοι κραδίη πέλεκυς ὥς ἐστιν ἀτειρὴς
ὅς τ' εἶσιν διὰ δουρὸς ὑπ' ἀνέρος ὅς ῥά τε τέχνῃ
νήϊον ἐκτάµνῃσιν, ὀφέλλει δ' ἀνδρὸς ἐρωήν·
ὣς σοὶ ἐνὶ στήθεσσιν ἀτάρβητος νόος ἐστί·
µή µοι δῶρ' ἐρατὰ πρόφερε χρυσέης Ἀφροδίτης·
οὔ τοι ἀπόβλητ' ἐστὶ θεῶν ἐρικυδέα δῶρα
ὅσσά κεν αὐτοὶ δῶσιν, ἑκὼν δ' οὐκ ἄν τις ἕλοιτο

προσέειπεν ⇢ terza persona singolare aoristo indicativo attivo da προσλεγω

αἶσαν⇢ accusativo singolare da αῖσα, ης, η
ἐπεί ⇢ introduce una causale
δουρὸς ⇢ forma epica e ionica di δόρατος, genitivo singolare di δόρυ
ἐκτάµνῃσιν⇢ forma epica e ionica di ἐκτάµνη, terza persona singolare presente attivo di ἐκτέµνω
στήθεσσιν ⇢ forma epica di στ θεσιν, dativo plurale da στ θος, εος, τό
ἀπόβλητ' ⇢ nominativo plurale neutro di ἀπόβλητος
δῶσιν⇢ terza persona plurale indicativo aoristo di διδωµι
ἕλοιτο ⇢ ottativo aoristo attivo da αιρεω

versi 67-75
νῦν αὖτ' εἴ µ' ἐθέλεις πολεµίζειν ἠδὲ µάχεσθαι,
ἄλλους µὲν κάθισον Τρῶας καὶ πάντας Ἀχαιούς,
αὐτὰρ ἔµ' ἐν µέσσῳ καὶ ἀρηΐφιλον Μενέλαον
συµβάλετ' ἀµφ' Ἑλένῃ καὶ κτήµασι πᾶσι µάχεσθαι·
ὁππότερος δέ κε νικήσῃ κρείσσων τε γένηται,
κτήµαθ' ἑλὼν εὖ πάντα γυναῖκά τε οἴκαδ' ἀγέσθω·
οἳ δ' ἄλλοι φιλότητα καὶ ὅρκια πιστὰ ταµόντες
ναίοιτε Τροίην ἐριβώλακα, τοὶ δὲ νεέσθων
Ἄργος ἐς ἱππόβοτον καὶ Ἀχαιΐδα καλλιγύναικα.

ἐθέλεις ⇢seconda persona singolare indicativo presente attivo da [ε]θελω

πολεµίζειν ⇢ infinito presente attivo da πολεµίζω
µάχεσθαι⇢ infinito presente medio da µάχοµαι
κάθισον ⇢ imperativo aoristo da κατιζω
συµβάλετ(ε)⇢ seconda persona plurale aoristo imperativo da συµβάλλω
κρείσσων ⇢ comparativo irregolare da αγαθός oppure κρατυς
νικήσῃ ⇢indicativo futuro terza persona singolare attivo da νικεω
γένηται⇢ indicativo futuro terza persona singolare attivo da γιγνοµαι
ἑλὼν ⇢ participio aoristo attivo nominativo singolare da αιρεω
ἀγέσθω⇢ terza persona singolare presente imperativo da αγω
ταµόντες ⇢ participio aoristo attivo nominativo maschile plurale da τέµνω
ναίοιτε ⇢ seconda persona plurale ottativo presente ναιω
νεέσθων ⇢ forma epica, ionica e dorica di νεέσθωσαν, terza persona plurale presente imperativo di νέοµαι
ἐριβώλακα⇢ accusativo singolare da ἐριβώλαξ
καλλιγύναικα⇢accusativo singolare da καλλιγύναιξ

ή

ή

versi 76-87
Ὣς ἔφαθ', Ἕκτωρ δ' αὖτ' ἐχάρη µέγα µῦθον ἀκούσας,
καί ῥ' ἐς µέσσον ἰὼν Τρώων ἀνέεργε φάλαγγας
µέσσου δουρὸς ἑλών· τοὶ δ' ἱδρύνθησαν ἅπαντες.
τῷ δ' ἐπετοξάζοντο κάρη κοµόωντες Ἀχαιοὶ
ἰοῖσίν τε τιτυσκόµενοι λάεσσί τ' ἔβαλλον·
αὐτὰρ ὃ µακρὸν ἄϋσεν ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαµέµνων·
ἴσχεσθ' Ἀργεῖοι, µὴ βάλλετε κοῦροι Ἀχαιῶν·
στεῦται γάρ τι ἔπος ἐρέειν κορυθαίολος Ἕκτωρ.
Ὣς ἔφαθ', οἳ δ' ἔσχοντο µάχης ἄνεῴ τ' ἐγένοντο
ἐσσυµένως· Ἕκτωρ δὲ µετ' ἀµφοτέροισιν ἔειπε·
κέκλυτέ µευ Τρῶες καὶ ἐϋκνήµιδες Ἀχαιοὶ
µῦθον Ἀλεξάνδροιο, τοῦ εἵνεκα νεῖκος ὄρωρεν

ἔφαθ’⇢ terza persona singolare imperfetto medio da φηµι

ἀκούσας⇢ participio aoristo attivo nominativo maschile singolare da ἀκούω
ἰὼν ⇢ participio aoristo attivo nominativo maschile singolare da εἶµι
ἀνέεργε ⇢ forma epica e ionica da ἀνεῖργε, terza persona singolare imperfetto indicativo attivo da ἀνείργω
ἱδρύνθησαν ⇢ terza persona plurale aoristo indicativo passivo da ιδρύω
ἐπετοξάζοντο ⇢ terza persona plurale imperfetto indicativo medio del deponente ἐπιτοξάζοµαι
ἰοῖσίν ⇢ forma epica e ionica si ἰοῖς, dativo plurale di ἰος, οῦ
τιτυσκόµενοι ⇢ nominativo maschile plurale participio presente del deponente τιτύσκοµαι
ἄϋσεν ⇢ forma epica e ionica di ἤῦσεν, terza persona singolare aoristo indicativo da αὔω
ἴσχεσθ’(ε)⇢ seconda persona plurale imperativo presente medio da ἴσχω
ἐρέειν ⇢ futuro infinito attivo da λεγω
ἔσχοντο ⇢ terza persona plurale imperfetto indicativo medio da ἴσχω
ἐγένοντο ⇢ terza persona plurale aoristo medio indicativo da γιγνοµαι
ἔειπε⇢ terza persona singolare aoristo indicativo attivo da λεγω
κέκλυτέ ⇢ seconda persona plurale aoristo imperativo da κλύω
ὄρωρεν ⇢ terza persona singolare perfetto attivo da ὄρνυµιv

versi 88-97
ἄλλους µὲν κέλεται Τρῶας καὶ πάντας Ἀχαιοὺς
τεύχεα κάλ' ἀποθέσθαι ἐπὶ χθονὶ πουλυβοτείρῃ,
αὐτὸν δ' ἐν µέσσῳ καὶ ἀρηΐφιλον Μενέλαον
οἴους ἀµφ' Ἑλένῃ καὶ κτήµασι πᾶσι µάχεσθαι.
ὁππότερος δέ κε νικήσῃ κρείσσων τε γένηται
κτήµαθ' ἑλὼν εὖ πάντα γυναῖκά τε οἴκαδ' ἀγέσθω·
οἳ δ' ἄλλοι φιλότητα καὶ ὅρκια πιστὰ τάµωµεν.
Ὣς ἔφαθ', οἳ δ' ἄρα πάντες ἀκὴν ἐγένοντο σιωπῇ·
τοῖσι δὲ καὶ µετέειπε βοὴν ἀγαθὸς Μενέλαος·

ἀποθέσθαι ⇢ aoristo infinito medio da ἀποτίυηµι

πουλυβοτείρῃ⇢ forma epica e ionica di πολυβοτείρα, dativo singolare di πολυβότειρα, η
τάµωµεν⇢ indicativo aoristo prima persona plurale da τέµνω
ἀκὴν ⇢ originariamente accusativo da ἀκή, ma si trova utilizzato come avverbio
ἐγένοντο ⇢ terza persona plurale aoristo indicativo da γίγνοµαι
µετέειπε ⇢aoristo indicativo attivo terza persona singolare µεταφωνέω

versi 98-107
κέκλυτε νῦν καὶ ἐµεῖο· µάλιστα γὰρ ἄλγος ἱκάνει
θυµὸν ἐµόν, φρονέω δὲ διακρινθήµεναι ἤδη
Ἀργείους καὶ Τρῶας, ἐπεὶ κακὰ πολλὰ πέπασθε
εἵνεκ' ἐµῆς ἔριδος καὶ Ἀλεξάνδρου ἕνεκ' ἀρχῆς·
ἡµέων δ' ὁπποτέρῳ θάνατος καὶ µοῖρα τέτυκται
τεθναίη· ἄλλοι δὲ διακρινθεῖτε τάχιστα.
οἴσετε ἄρν', ἕτερον λευκόν, ἑτέρην δὲ µέλαιναν,
5

 Γῇ τε καὶ Ἠελίῳ· Διὶ δ' ἡµεῖς οἴσοµεν ἄλλον·

ἄξετε δὲ Πριάµοιο βίην, ὄφρ' ὅρκια τάµνῃ
αὐτός, ἐπεί οἱ παῖδες ὑπερφίαλοι καὶ ἄπιστοι,
µή τις ὑπερβασίῃ Διὸς ὅρκια δηλήσηται.

κέκλυτέ ⇢ seconda persona plurale aoristo imperativo da κλύω

ἐµεῖο⇢ forma epica e ionica di ἐµου, genitivo singolare di ἐγώ
ἱκάνει ⇢ terza persona singolare indicativo presente attivo di ικάνω
διακρινθήµεναι ⇢ forma epica, dorica ed eolica di διακριτῆναι, aoristo infinito passivo di διακρίνω
πέπασθε ⇢ seconda persona plurale perfetto di πάσχω
τέτυκται ⇢ terza persona singolare perfetto indicativo passivo da τεύχω
τεθναίη⇢ terza persona singolare ottativo perfetto (forma sincopata) di θνήσκω
οἴσετε ⇢ seconda persona plurale indicativo futuro attivo di φέρω
ἄρν’(ε)⇢ accusativo duale di ἀρνός, τοῦ, τῆς, un genitivo senza alcun nominativo [ἄρς] in uso
ἄξετε ⇢ forma epica seconda persona plurale aoristo imperativo, formazione anomala da ἄγω
δηλήσηται⇢ terza persona singolare aoristo indicativo del deponente δηλέοµαι

 
versi 108-115
αἰεὶ δ' ὁπλοτέρων ἀνδρῶν φρένες ἠερέθονται·
οἷς δ' ὁ γέρων µετέῃσιν ἅµα πρόσσω καὶ ὀπίσσω
λεύσσει, ὅπως ὄχ' ἄριστα µετ' ἀµφοτέροισι γένηται.
Ὣς ἔφαθ', οἳ δ' ἐχάρησαν Ἀχαιοί τε Τρῶές τε
ἐλπόµενοι παύσασθαι ὀϊζυροῦ πολέµοιο.
καί ῥ' ἵππους µὲν ἔρυξαν ἐπὶ στίχας, ἐκ δ' ἔβαν αὐτοί,
τεύχεά τ' ἐξεδύοντο· τὰ µὲν κατέθεντ' ἐπὶ γαίῃ
πλησίον ἀλλήλων, ὀλίγη δ' ἦν ἀµφὶς ἄρουρα·

ἠερέθονται⇢ terza persona plurale presente indicativo del medio ἠερέθοµαι

µετέῃσιν ⇢ terza persona singolare presente indicativo di µέτειµι
λεύσσει⇢ terza persona singolare indicativo presente attivo di λεύσσω
ἐχάρησαν ⇢ terza persona plurale aoristo indicativo passivo di χαίρω
ἐλπόµενοι ⇢ nominativo plurale maschile participio presente medio di ἔλπω
ἔρυξαν ⇢ terza persona plurale aoristo indicativo attivo di ἐρύκω
ἔβαν ⇢ terza persona plurale aoristo indicativo attivo di βαινω
ἐξεδύοντο⇢ terza persona plurale imperfetto indicativo medio da ἐκδύω
κατέθεντ’(ο)⇢ terza persona plurale aoristo indicativo medio di κατατίθηµι

versi 116-124
Ἕκτωρ δὲ προτὶ ἄστυ δύω κήρυκας ἔπεµπε
καρπαλίµως ἄρνάς τε φέρειν Πρίαµόν τε καλέσσαι·
αὐτὰρ ὃ Ταλθύβιον προΐει κρείων Ἀγαµέµνων
νῆας ἔπι γλαφυρὰς ἰέναι, ἠδ' ἄρν' ἐκέλευεν
οἰσέµεναι· ὃ δ' ἄρ' οὐκ ἀπίθησ' Ἀγαµέµνονι δίῳ.
Ἶρις δ' αὖθ' Ἑλένῃ λευκωλένῳ ἄγγελος ἦλθεν
εἰδοµένη γαλόῳ Ἀντηνορίδαο δάµαρτι,
τὴν Ἀντηνορίδης εἶχε κρείων Ἑλικάων
Λαοδίκην Πριάµοιο θυγατρῶν εἶδος ἀρίστην.

προτὶ ⇢ forma epica e dorica di πρός

ἔπεµπε ⇢ terza persona singolare indicativo imperfetto attivo da πεµπω
φέρειν ⇢ infinito presente attivo da φερω
καλέσσαι⇢ forma epica di καλέσαι, Our Isto infinito attivo da καλέω
προΐει ⇢ persona indicativo imperfetto attivo da προΐηµι
ἰέναι⇢ infinito presente attivo diεἶµι
ἐκέλευεν ⇢ terza persona singolare imperfetto attivo da κελεύω
οἰσέµεναι⇢ forma epica, dorica ed eolica di οἴσειν, infinito futuro da φερω
ἀπίθησ'(ε)⇢ terza persona singolare indicativo aoristo attivo da ἀπιθέω
6

ἦλθεν ⇢ terza persona singolare indicativo aoristo attivo da ἔρχοµαι

εἰδοµένη ⇢ nominativo femminile singolare participio presente medio da εἴδοµαι

versi 125-135
τὴν δ' εὗρ' ἐν µεγάρῳ· ἣ δὲ µέγαν ἱστὸν ὕφαινε
δίπλακα πορφυρέην, πολέας δ' ἐνέπασσεν ἀέθλους
Τρώων θ' ἱπποδάµων καὶ Ἀχαιῶν χαλκοχιτώνων,
οὕς ἑθεν εἵνεκ' ἔπασχον ὑπ' Ἄρηος παλαµάων·
ἀγχοῦ δ' ἱσταµένη προσέφη πόδας ὠκέα Ἶρις·
δεῦρ' ἴθι νύµφα φίλη, ἵνα θέσκελα ἔργα ἴδηαι
Τρώων θ' ἱπποδάµων καὶ Ἀχαιῶν χαλκοχιτώνων,
οἳ πρὶν ἐπ' ἀλλήλοισι φέρον πολύδακρυν Ἄρηα
ἐν πεδίῳ ὀλοοῖο λιλαιόµενοι πολέµοιο·
οἳ δὴ νῦν ἕαται σιγῇ, πόλεµος δὲ πέπαυται,
ἀσπίσι κεκλιµένοι, παρὰ δ' ἔγχεα µακρὰ πέπηγεν.

εὗρ' ⇢ terza persona singolare indicativo aoristo attivo da εὑρίσκω

ὕφαινε ⇢ imperfetto indicativo terza persona singolare da ὑφαίνω
πολέας ⇢ forma epica e ionica di πολλούς
ἐνέπασσεν ⇢ terza persona singolare indicativo imperfetto attivo da ἐµπάσσω
ἔπασχον ⇢ terza persona plurale imperfetto indicativo da πάσχω
ἴθι ⇢ seconda persona singolare imperativo presente da εἶµι
ἴδηαι ⇢ forma epica e ionica di, seconda persona singolare aoristo indicativo medio di εἶδω
φέρον ⇢ imperfetto indicativo privo di aumento terza persona plurale da φερω
ἕαται ⇢ forma epica e ionica di ἦνται, terza persona plurale di ἧµαι
κεκλιµένοι⇢ nominativo plurale maschile perfetto participio passivo da κλίνω
πέπηγεν⇢ terza persona singolare perfetto da πήγνυµι

versi 136-145
αὐτὰρ Ἀλέξανδρος καὶ ἀρηΐφιλος Μενέλαος
µακρῇς ἐγχείῃσι µαχήσονται περὶ σεῖο·
τῷ δέ κε νικήσαντι φίλη κεκλήσῃ ἄκοιτις.
- Ὣς εἰποῦσα θεὰ γλυκὺν ἵµερον ἔµβαλε θυµῷ
ἀνδρός τε προτέρου καὶ ἄστεος ἠδὲ τοκήων·
αὐτίκα δ' ἀργεννῇσι καλυψαµένη ὀθόνῃσιν
ὁρµᾶτ' ἐκ θαλάµοιο τέρεν κατὰ δάκρυ χέουσα
οὐκ οἴη, ἅµα τῇ γε καὶ ἀµφίπολοι δύ' ἕποντο,
Αἴθρη Πιτθῆος θυγάτηρ, Κλυµένη τε βοῶπις·
αἶψα δ' ἔπειθ' ἵκανον ὅθι Σκαιαὶ πύλαι ἦσαν.

µακρῇς ⇢forma epica e ionica di µακραῖς, dativo plurale femminile da µακρός

µαχήσονται ⇢ terza persona plurale indicativo futuro da µάχοµαι
νικήσαντι ⇢ participio aoristo attivo dativo singolare da νικάω
κεκλήσῃ ⇢ seconda persona singolare futuro passivo da καλέω
εἰποῦσα ⇢ participio aoristo attivo nominativo singolare femminile da λέγω
ἔµβαλε ⇢ forma epica e ionica di ἐνέβαλε, terza persona singolare aoristo indicativo attivo da ἐµβάλλω
τοκήων⇢ forma epica e ionica di τοκέων, genitivo plurale da τοκεύς, έως
ἀργεννῇσι ⇢ forma epica e ionica di ἀργενναῖς, dativo plurale ἀργεννός, ή, όν
καλυψαµένη ⇢ nominativo singolare femminile aoristo participio medio da καλύπτω
ὁρµᾶτ'(o)⇢ terza persona singolare imperfetto indicativo medio da ορµάω
χέουσα ⇢nominativo singolare femminile participio presente attivo da χεω
ἕποντο⇢ forma epica e ionica di εἴποντο, terza persona plurale imperfetto indicativo del medio εποµαι
ἵκανον ⇢ terza persona plurale imperfetto indicativo attivo da ικάνω
ἦσαν⇢ terza persona attiva imperfetto indicativo da εἰµί

versi 146-160
- Οἳ δ' ἀµφὶ Πρίαµον καὶ Πάνθοον ἠδὲ Θυµοίτην
Λάµπόν τε Κλυτίον θ' Ἱκετάονά τ' ὄζον Ἄρηος
Οὐκαλέγων τε καὶ Ἀντήνωρ πεπνυµένω ἄµφω
ἥατο δηµογέροντες ἐπὶ Σκαιῇσι πύλῃσι,
γήραϊ δὴ πολέµοιο πεπαυµένοι, ἀλλ' ἀγορηταὶ
ἐσθλοί, τεττίγεσσιν ἐοικότες οἵ τε καθ' ὕλην
δενδρέῳ ἐφεζόµενοι ὄπα λειριόεσσαν ἱεῖσι·
τοῖοι ἄρα Τρώων ἡγήτορες ἧντ' ἐπὶ πύργῳ.
οἳ δ' ὡς οὖν εἴδονθ' Ἑλένην ἐπὶ πύργον ἰοῦσαν,
ἦκα πρὸς ἀλλήλους ἔπεα πτερόεντ' ἀγόρευον·
οὐ νέµεσις Τρῶας καὶ ἐϋκνήµιδας Ἀχαιοὺς
τοιῇδ' ἀµφὶ γυναικὶ πολὺν χρόνον ἄλγεα πάσχειν·
αἰνῶς ἀθανάτῃσι θεῇς εἰς ὦπα ἔοικεν·
ἀλλὰ καὶ ὧς τοίη περ ἐοῦσ' ἐν νηυσὶ νεέσθω,
µηδ' ἡµῖν τεκέεσσί τ' ὀπίσσω πῆµα λίποιτο.

πεπνυµένω ⇢ nominativo duale epico participio perfetto passivo da πνέω

ἥατο ⇢ forma epica e ionica di ἦντο, terza persona plurale di ἦµαι, considerato come imperfetto ma si tratta di un piucccheperfetto
πεπαυµένοι⇢ nominativo plurale maschile participio perfetto da παύοµαι, medio di παύω
τεττίγεσσιν ⇢ forma epica e ionica di τέττιξι, dativo plurale di τέττιξ, ιγος
ἐφεζόµενοι ⇢ nominativo plurale presente participio del medio passivo deponente ἐφεζοµαι
ἱεῖσι⇢ terza persona plurale presente indicativo attivo di ἴεµι
εἴδονθ’ [εἴδοντο]⇢ terza persona plurale aoristo indicativo medio di εἲδω
πάσχειν⇢ infinito presente attivo πασχω
λίποιτο⇢ terza persona singolare aoristo ottativo medio da λείπω

versi 161-175
- Ὣς ἄρ' ἔφαν, Πρίαµος δ' Ἑλένην ἐκαλέσσατο φωνῇ·
δεῦρο πάροιθ' ἐλθοῦσα φίλον τέκος ἵζευ ἐµεῖο,
ὄφρα ἴδῃ πρότερόν τε πόσιν πηούς τε φίλους τε·
οὔ τί µοι αἰτίη ἐσσί, θεοί νύ µοι αἴτιοί εἰσιν
οἵ µοι ἐφώρµησαν πόλεµον πολύδακρυν Ἀχαιῶν·
ὥς µοι καὶ τόνδ' ἄνδρα πελώριον ἐξονοµήνῃς
ὅς τις ὅδ' ἐστὶν Ἀχαιὸς ἀνὴρ ἠΰς τε µέγας τε.
ἤτοι µὲν κεφαλῇ καὶ µείζονες ἄλλοι ἔασι,
καλὸν δ' οὕτω ἐγὼν οὔ πω ἴδον ὀφθαλµοῖσιν,
οὐδ' οὕτω γεραρόν· βασιλῆϊ γὰρ ἀνδρὶ ἔοικε.
- Τὸν δ' Ἑλένη µύθοισιν ἀµείβετο δῖα γυναικῶν·
αἰδοῖός τέ µοί ἐσσι φίλε ἑκυρὲ δεινός τε·
ὡς ὄφελεν θάνατός µοι ἁδεῖν κακὸς ὁππότε δεῦρο
υἱέϊ σῷ ἑπόµην θάλαµον γνωτούς τε λιποῦσα
παῖδά τε τηλυγέτην καὶ ὁµηλικίην ἐρατεινήν.

ἔφαν⇢ forma epica ed eolica di ἔφασαν, terza persona plurale imperfetto indicativo attivo di φηµί
ἐκαλέσσατο ⇢ terza persona singolare indicativo aoristo medio da καλέω
ἐλθοῦσα ⇢ nominativo singolare femminile participio aoristo attivo da ἔρχοµαι
ἵζευ ⇢ forma epica e ionica di ἴζον, seconda persona singolare presente imperativo medio da ἴζοµαι
ἴδῃ ⇢ seconda persona singolare aoristo medio da εἴδω
ἐφώρµησαν ⇢ terza persona plurale aoristo indicativo attivo da ἐφορµαω
ἐξονοµήνῃς ⇢ seconda persona singolare aoristo indicativo da ἐξονοµαίνω
µείζονες ⇢ comparativo nominativo plurale maschile di µέγας, µεγάλη, µέγα
ἔασι⇢ forma epica e ionica di εἰσιν, terza persona plurale indicativo presente di εἰµί
ὄφελεν ⇢ forma epica e ionica di ὢφελεν, terza persona singolare indicativo aoristo attivo da ὀφειλω
ἁδεῖν ⇢ infinito aoristo attivo da ἁνδάνω
λιποῦσα ⇢ participio aoristo attivo nominativo singolare femminile da λείπω
ἑπόµην ⇢ forma epica e ionica di ειπόµην, prima persona singolare imperfetto indicativo del deponente εποµαι

versi 176-190
ἀλλὰ τά γ' οὐκ ἐγένοντο· τὸ καὶ κλαίουσα τέτηκα.
τοῦτο δέ τοι ἐρέω ὅ µ' ἀνείρεαι ἠδὲ µεταλλᾷς·
οὗτός γ' Ἀτρεΐδης εὐρὺ κρείων Ἀγαµέµνων,
ἀµφότερον βασιλεύς τ' ἀγαθὸς κρατερός τ' αἰχµητής·
δαὴρ αὖτ' ἐµὸς ἔσκε κυνώπιδος, εἴ ποτ' ἔην γε.
- Ὣς φάτο, τὸν δ' ὁ γέρων ἠγάσσατο φώνησέν τε·
ὦ µάκαρ Ἀτρεΐδη µοιρηγενὲς ὀλβιόδαιµον,
ἦ ῥά νύ τοι πολλοὶ δεδµήατο κοῦροι Ἀχαιῶν.
ἤδη καὶ Φρυγίην εἰσήλυθον ἀµπελόεσσαν,
ἔνθα ἴδον πλείστους Φρύγας ἀνέρας αἰολοπώλους
λαοὺς Ὀτρῆος καὶ Μυγδόνος ἀντιθέοιο,
οἵ ῥα τότ' ἐστρατόωντο παρ' ὄχθας Σαγγαρίοιο·
καὶ γὰρ ἐγὼν ἐπίκουρος ἐὼν µετὰ τοῖσιν ἐλέχθην
ἤµατι τῷ ὅτε τ' ἦλθον Ἀµαζόνες ἀντιάνειραι·
ἀλλ' οὐδ' οἳ τόσοι ἦσαν ὅσοι ἑλίκωπες Ἀχαιοί.

ἐγένοντο⇢ terza persona plurale indicativo aoristo medio da γίγνοµαι

κλαίουσα ⇢ nominativo singolare femminile participio presente da κλαίω
τέτηκα⇢ prima persona singolare indicativo perfetto da τήκω
ἀνείρεαι ⇢ forma epica e ionica di ἀνείρει, seconda persona singolare presente indicativo del medio ἀνείροµαι
ἔσκε ⇢ forma epica e ionica di ἦν, terza persona singolare imperfetto indicativo attivo da εἰµί
ἔην ⇢ forma epica e ionica di ἦν, terza persona singolare imperfetto indicativo attivo da εἰµί
ἠγάσσατο ⇢ forma epica e ionica di ἠγασατο, terza persona singolare indicativo aoristo del deponente ἂγαµαι
εἰσήλυθον ⇢ forma epica di εἰσήλθον, terza persona plurale indicativo aoristo attivo da εἰσέρχοµαι
δεδµήατο ⇢ forma epica e ionica di ἐδέµηντο, terza persona plurale piuccheperfetto indicativo passivo da δαµάω
πλείστους ⇢ accusativo maschile plurale di πολύς, πολλή, πολύ
ἐστρατόωντο ⇢ forma epica e ionica di ἐστρατώντο, terza persona plurale imperfetto indicativo medio di στραταω
ἐλέχθην ⇢ aoristo indicativo passivo di λέγω

versi 191-203
-Δεύτερον αὖτ' Ὀδυσῆα ἰδὼν ἐρέειν' ὁ γεραιός·
εἴπ' ἄγε µοι καὶ τόνδε φίλον τέκος ὅς τις ὅδ' ἐστί·
µείων µὲν κεφαλῇ Ἀγαµέµνονος Ἀτρεΐδαο,
εὐρύτερος δ' ὤµοισιν ἰδὲ στέρνοισιν ἰδέσθαι.
τεύχεα µέν οἱ κεῖται ἐπὶ χθονὶ πουλυβοτείρῃ,
αὐτὸς δὲ κτίλος ὣς ἐπιπωλεῖται στίχας ἀνδρῶν·
ἀρνειῷ µιν ἔγωγε ἐΐσκω πηγεσιµάλλῳ,
ὅς τ' οἰῶν µέγα πῶϋ διέρχεται ἀργεννάων.
- Τὸν δ' ἠµείβετ' ἔπειθ' Ἑλένη Διὸς ἐκγεγαυῖα·
οὗτος δ' αὖ Λαερτιάδης πολύµητις Ὀδυσσεύς,
ὃς τράφη ἐν δήµῳ Ἰθάκης κραναῆς περ ἐούσης
εἰδὼς παντοίους τε δόλους καὶ µήδεα πυκνά.
- Τὴν δ' αὖτ' Ἀντήνωρ πεπνυµένος ἀντίον ηὔδα·

ἐρέειν’(ε)⇢ forma epica e ionica ἠρέεινε, terza persona singolare imperfetto indicativo attivo da ἐρεείνω
µείων ⇢ genitivo plurale µείονος, comparativo irregolare di µικρός e ὀλιγος
ἰδέσθαι⇢ aoristo infinito da ὁράω
ἐπιπωλεῖται ⇢ terza persona singolare indicativo presente medio da ἐπιπωλέοµαι
ἐκγεγαυῖα⇢ nominativo singolare femminile participio perfetto da ἐκγίγνοµαι
ἠµείβετ' ⇢ terza persona singolare imperfetto medio da ἀµείβω
εἰδὼς ⇢ nominativo maschile singolare participio perfetto da οἶδα

versi 204-216
ὦ γύναι ἦ µάλα τοῦτο ἔπος νηµερτὲς ἔειπες·
ἤδη γὰρ καὶ δεῦρό ποτ' ἤλυθε δῖος Ὀδυσσεὺς
σεῦ ἕνεκ' ἀγγελίης σὺν ἀρηϊφίλῳ Μενελάῳ·
τοὺς δ' ἐγὼ ἐξείνισσα καὶ ἐν µεγάροισι φίλησα,
ἀµφοτέρων δὲ φυὴν ἐδάην καὶ µήδεα πυκνά.
ἀλλ' ὅτε δὴ Τρώεσσιν ἐν ἀγροµένοισιν ἔµιχθεν
στάντων µὲν Μενέλαος ὑπείρεχεν εὐρέας ὤµους,
ἄµφω δ' ἑζοµένω γεραρώτερος ἦεν Ὀδυσσεύς·
ἀλλ' ὅτε δὴ µύθους καὶ µήδεα πᾶσιν ὕφαινον
ἤτοι µὲν Μενέλαος ἐπιτροχάδην ἀγόρευε,
παῦρα µὲν ἀλλὰ µάλα λιγέως, ἐπεὶ οὐ πολύµυθος
οὐδ' ἀφαµαρτοεπής· ἦ καὶ γένει ὕστερος ἦεν.

ἐξείνισσα ⇢ forma epica e ionica di ἐξείνισα, prima persona singolare aoristo indicativo attivo da ξενιζω
φίλησα⇢forma epica e ionica di ἐφίλησα, prima persona singolare avevo chiesto indicativo attivo da φιλέω
ἐδάην ⇢ prima persona singolare aoristo indicativo passivo dal radicale δ ω
ἀγροµένοισιν ⇢ forma epica e ionica sincopata di ἀγειροµένοις, dativo plurale participio presente passivo da ἀγειρω
ἔµιχθεν ⇢ forma epica di ἐµίχθησαν, terza persona plurale aoristo indicativo passivo da µ σγω
ὑπείρεχεν ⇢ forma epica di ὑπερεῖχεν, terza persona singolare imperfetto indicativo attivo da ὑπερ χω
ἑζοµένω ⇢ nominativo duale maschile participio presente da ἒζοµαι
γεραρώτερος ⇢ comparativo di γεραρ ς, , ν
ὕφαινον ⇢ terza persona plurare imperfetto indicativo da υφαινω
ἀγόρευε ⇢ terza persona singolare indicativo imperfetto attivo da ἀγορε ω

versi 216-233
ἀλλ' ὅτε δὴ πολύµητις ἀναΐξειεν Ὀδυσσεὺς
στάσκεν, ὑπαὶ δὲ ἴδεσκε κατὰ χθονὸς ὄµµατα πήξας,
σκῆπτρον δ' οὔτ' ὀπίσω οὔτε προπρηνὲς ἐνώµα,
ἀλλ' ἀστεµφὲς ἔχεσκεν ἀΐδρεϊ φωτὶ ἐοικώς·
φαίης κε ζάκοτόν τέ τιν' ἔµµεναι ἄφρονά τ' αὔτως.
ἀλλ' ὅτε δὴ ὄπα τε µεγάλην ἐκ στήθεος εἵη
καὶ ἔπεα νιφάδεσσιν ἐοικότα χειµερίῃσιν,
οὐκ ἂν ἔπειτ' Ὀδυσῆΐ γ' ἐρίσσειε βροτὸς ἄλλος·
οὐ τότε γ' ὧδ' Ὀδυσῆος ἀγασσάµεθ' εἶδος ἰδόντες.
-Τὸ τρίτον αὖτ' Αἴαντα ἰδὼν ἐρέειν' ὃ γεραιός·
τίς τὰρ ὅδ' ἄλλος Ἀχαιὸς ἀνὴρ ἠΰς τε µέγας τε
ἔξοχος Ἀργείων κεφαλήν τε καὶ εὐρέας ὤµους;
- Τὸν δ' Ἑλένη τανύπεπλος ἀµείβετο δῖα γυναικῶν·
οὗτος δ' Αἴας ἐστὶ πελώριος ἕρκος Ἀχαιῶν·
Ἰδοµενεὺς δ' ἑτέρωθεν ἐνὶ Κρήτεσσι θεὸς ὣς
ἕστηκ', ἀµφὶ δέ µιν Κρητῶν ἀγοὶ ἠγερέθονται.
πολλάκι µιν ξείνισσεν ἀρηΐφιλος Μενέλαος
οἴκῳ ἐν ἡµετέρῳ ὁπότε Κρήτηθεν ἵκοιτο.

ἀναΐξειεν ⇢ terza persona singolare aoristo ottativo attivo da ἀναῖσσω

στάσκεν⇢ terza persona singolare aoristo indicativo attivo da ἲστηµι
ἴδεσκε ⇢ terza persona singolare aoristo indicativo attivo da εἲδω
ὑπαὶ ⇢ forma poetica di υπό
πήξας⇢ nominativo singolare aoristo participio attivo da πήγνθµι
ἔχεσκεν ⇢ forma epica, indicativo imperfetto attivo terza persona singolare da ἔχω
ἐνώµα⇢ terza persona singolare imperfetto indicativo attivo da νωµάω
ἀΐδρεϊ ⇢ forma epica e ionica di ἀιδρει, dativo singolare da αιδρις
ἐοικώς ⇢ nominativo maschile singolare participio perfetto attivo da ἔοικα
φαίης ⇢ seconda persona singolare presente ottativo da φηµί
εἵη ⇢ terza persona singolare aoristo ottativo attivo da ἵηµι
νιφάδεσσιν ⇢ forma epica e ionica di νιφάσιν, dativo plurale da νιφας

10

ό
ά

ύ
ά

ἐοικότα ⇢ participio perfetto attivo nominativo neutro plurale da ἔοικα

ἐρίσσειε ⇢ forma epica e ionica di ἐρίσειε, terza persona singolare aoristo ottativo attivo da ἐριζω
ἀγασσάµεθ’ (α)⇢ forma epica e ionica di ἠγασάµεθα, prima persona plurale aoristo indicativo del medio ἂγαµαι
ἀµείβετο ⇢ terza persona singolare imperfetto medio da ἀµείβω
Κρήτεσσι ⇢ forma epica e ionica di Κρῆσι, dativo plurale da Κρής
ξείνισσεν ⇢ terza persona singolare aoristo indicativo attivo da ξενίζω
ἵκοιτο⇢ terza persona singolare aoristo οttativo medio da ικνέοµαι

versi 234-258
νῦν δ' ἄλλους µὲν πάντας ὁρῶ ἑλίκωπας Ἀχαιούς,
οὕς κεν ἐῢ γνοίην καί τ' οὔνοµα µυθησαίµην·
δοιὼ δ' οὐ δύναµαι ἰδέειν κοσµήτορε λαῶν
Κάστορά θ' ἱππόδαµον καὶ πὺξ ἀγαθὸν Πολυδεύκεα
αὐτοκασιγνήτω, τώ µοι µία γείνατο µήτηρ.
ἢ οὐχ ἑσπέσθην Λακεδαίµονος ἐξ ἐρατεινῆς,
ἢ δεύρω µὲν ἕποντο νέεσσ' ἔνι ποντοπόροισι,
νῦν αὖτ' οὐκ ἐθέλουσι µάχην καταδύµεναι ἀνδρῶν
αἴσχεα δειδιότες καὶ ὀνείδεα πόλλ' ἅ µοί ἐστιν.
- Ὣς φάτο, τοὺς δ' ἤδη κάτεχεν φυσίζοος αἶα
ἐν Λακεδαίµονι αὖθι φίλῃ ἐν πατρίδι γαίῃ.
- Κήρυκες δ' ἀνὰ ἄστυ θεῶν φέρον ὅρκια πιστὰ
ἄρνε δύω καὶ οἶνον ἐΰφρονα καρπὸν ἀρούρης
ἀσκῷ ἐν αἰγείῳ· φέρε δὲ κρητῆρα φαεινὸν
κῆρυξ Ἰδαῖος ἠδὲ χρύσεια κύπελλα·
ὄτρυνεν δὲ γέροντα παριστάµενος ἐπέεσσιν·
ὄρσεο Λαοµεδοντιάδη, καλέουσιν ἄριστοι
Τρώων θ' ἱπποδάµων καὶ Ἀχαιῶν χαλκοχιτώνων
ἐς πεδίον καταβῆναι ἵν' ὅρκια πιστὰ τάµητε·
αὐτὰρ Ἀλέξανδρος καὶ ἀρηΐφιλος Μενέλαος
µακρῇς ἐγχείῃσι µαχήσοντ' ἀµφὶ γυναικί·
τῷ δέ κε νικήσαντι γυνὴ καὶ κτήµαθ' ἕποιτο·
οἳ δ' ἄλλοι φιλότητα καὶ ὅρκια πιστὰ ταµόντες
ναίοιµεν Τροίην ἐριβώλακα, τοὶ δὲ νέονται
Ἄργος ἐς ἱππόβοτον καὶ Ἀχαιΐδα καλλιγύναικα.

γνοίην ⇢ prima persona singolare che aoristo ottativo da γιγνώσκω

µυθησαίµην⇢ prima persona singolare aoristo ottativo medio da µυθέοµαι
κοσµήτορε ⇢ accusativo duale da κοσµήτωρ
αὐτοκασιγνήτω⇢ accusativo duale da ἀυτοκασίγνητος, ου, ο
γείνατο ⇢ forma epica e ionica di ἐγείνατο, terza persona singolare aoristo indicativo medio da γείνοµαι
ἑσπέσθην ⇢ duale avevo chiesto indicativo del medio deponente ἐποµαι
ἕποντο ⇢forma ionica di ειποντο, terza persona plurale imperfetto indicativo da ἐποµαι
ἐθέλουσι ⇢ dativo maschile plurale participio presente attivo da ἐθέλω
καταδύµεναι ⇢ forma epica, dorica ed eolica di καταδῦναι, aoristo infinito attivo da καταδύω o καταδύνω
δειδιότες ⇢ forma epica e ionica di δεδιότες, nominativo plurale maschile participio perfetto da δείδω
ὄτρυνεν ⇢ terza persona singolare aoristo indicativo attivo da ὀτρύνω
ὄρσεο ⇢ forma epica di ὂρσο, aoristo imperativo medio da ὂρνυµι
τάµητε⇢ seconda persona plurale aoristo attivo di τέµνω
ἕποιτο⇢ terza persona singolare presente οttativo medio da ἕποµαι

versi 259-270
- Ὣς φάτο ῥίγησεν δ' ὃ γέρων, ἐκέλευσε δ' ἑταίρους
ἵππους ζευγνύµεναι· τοὶ δ' ὀτραλέως ἐπίθοντο.
ἂν δ' ἄρ' ἔβη Πρίαµος, κατὰ δ' ἡνία τεῖνεν ὀπίσσω·
πὰρ δέ οἱ Ἀντήνωρ περικαλλέα βήσετο δίφρον·
τὼ δὲ διὰ Σκαιῶν πεδίονδ' ἔχον ὠκέας ἵππους.
- Ἀλλ' ὅτε δή ῥ' ἵκοντο µετὰ Τρῶας καὶ Ἀχαιούς,
ἐξ ἵππων ἀποβάντες ἐπὶ χθόνα πουλυβότειραν
11

ἐς µέσσον Τρώων καὶ Ἀχαιῶν ἐστιχόωντο.

ὄρνυτο δ' αὐτίκ' ἔπειτα ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαµέµνων,
ἂν δ' Ὀδυσεὺς πολύµητις· ἀτὰρ κήρυκες ἀγαυοὶ
ὅρκια πιστὰ θεῶν σύναγον, κρητῆρι δὲ οἶνον
µίσγον, ἀτὰρ βασιλεῦσιν ὕδωρ ἐπὶ χεῖρας ἔχευαν.

ῥίγησεν ⇢ forma epica e ionica di ἐρρίγησεν, terza persona singolare aoristo indicativo attivo da ριγέω
ζευγνύµεναι⇢ forma epica, dorica ed eolica di ζεύγνυµαι, presente infinito attivo da ζεύγυνυµι
ἐπίθοντο⇢ terza persona plurale indicativo aoristo medio da πείθω
ἔβη ⇢ terza persona singolare indicativo aoristo da βαίνω
τεῖνεν ⇢ forma epica e ionica di ἒτεινεν, aoristo indicativo attivo di τείνω
βήσετο ⇢ forma epica e ionica di ἐβήσετο, terza persona singolare aoristo indicativo medio di βαινω
ἀποβάντες ⇢ nominativo maschile plurale participio aoristo da ἀποβαίνω
ἔχον ⇢ forma epica e ionica di εἶχον, terza persona plurale imperfetto indicativo attivo da ἒχω
ἐστιχόωντο⇢ terza persona plurale imperfetto indicativo medio da στιχάοµαι
ὄρνυτο ⇢ terza persona singolare imperfetto indicativo medio da ὄρνυµι
σύναγον⇢ forma epica e ionica di σύνηγον, terza persona plurale imperfetto indicativo attivo da σύναγω
µίσγον⇢ forma epica e ionica di ἒµισγον, terza persona plurale imperfetto indicativo attivo da µίσγω
ἔχευαν⇢ terza persona plurale indicativo aoristo attivo da χέω

versi 271-280
Ἀτρεΐδης δὲ ἐρυσσάµενος χείρεσσι µάχαιραν,
ἥ οἱ πὰρ ξίφεος µέγα κουλεὸν αἰὲν ἄωρτο,
ἀρνῶν ἐκ κεφαλέων τάµνε τρίχας· αὐτὰρ ἔπειτα
κήρυκες Τρώων καὶ Ἀχαιῶν νεῖµαν ἀρίστοις.
τοῖσιν δ' Ἀτρεΐδης µεγάλ' εὔχετο χεῖρας ἀνασχών·
Ζεῦ πάτερ Ἴδηθεν µεδέων κύδιστε µέγιστε,
Ἠέλιός θ', ὃς πάντ' ἐφορᾷς καὶ πάντ' ἐπακούεις,
καὶ ποταµοὶ καὶ γαῖα, καὶ οἳ ὑπένερθε καµόντας
ἀνθρώπους τίνυσθον ὅτις κ' ἐπίορκον ὀµόσσῃ,
ὑµεῖς µάρτυροι ἔστε, φυλάσσετε δ' ὅρκια πιστά·

ἐρυσσάµενος ⇢ nominativo maschile singolare participio aoristo medio da ἐρύω

χείρεσσι ⇢ forma epica e ionica di χερσί, dativo plurale da χείρ, χειρόσ, η
ἄωρτο⇢ terza persona singolare piuccheperfetto indicativo medio passivo da αἴρω
τάµνε ⇢ forma epica e ionica di ἒταµνε, terza persona singolare imperfetto indicativo attivo da τάµνω
νεῖµαν ⇢ forma epica e ionica di ἒνεµαν, terza persona plurale aoristo indicativo attivo da νέµω
εὔχετο ⇢ terza persona singolare indicativo imperfetto medio da εὔχοµαι
ἀνασχών⇢ participio aoristo nominativo maschile singolare ἀνέχω
καµόντας ⇢ accusativo maschile plurale participio aoristo attivo κάµνω
τίνυσθον ⇢ duale presente indicativo del medio deponente τίνυµαι
ὅτις ⇢ forma epica e ionica di ὂστις
ὀµόσσῃ⇢ forma epica e ionica di ὀµοσῃ, terza persona singolare aoristo attivo da ὂµνυµι
φυλάσσετε ⇢ seconda persona plurale presente imperativo attivo da φυλάσσω

versi 281-291
εἰ µέν κεν Μενέλαον Ἀλέξανδρος καταπέφνῃ
αὐτὸς ἔπειθ' Ἑλένην ἐχέτω καὶ κτήµατα πάντα,
ἡµεῖς δ' ἐν νήεσσι νεώµεθα ποντοπόροισιν·
εἰ δέ κ' Ἀλέξανδρον κτείνῃ ξανθὸς Μενέλαος,
Τρῶας ἔπειθ' Ἑλένην καὶ κτήµατα πάντ' ἀποδοῦναι,
τιµὴν δ' Ἀργείοις ἀποτινέµεν ἥν τιν' ἔοικεν,
ἥ τε καὶ ἐσσοµένοισι µετ' ἀνθρώποισι πέληται.
εἰ δ' ἂν ἐµοὶ τιµὴν Πρίαµος Πριάµοιό τε παῖδες
τίνειν οὐκ ἐθέλωσιν Ἀλεξάνδροιο πεσόντος,
αὐτὰρ ἐγὼ καὶ ἔπειτα µαχήσοµαι εἵνεκα ποινῆς
αὖθι µένων, ἧός κε τέλος πολέµοιο κιχείω.

12

καταπέφνῃ ⇢ terza persona singolare aoristo attivo da καταπέφνω

νεώµεθα ⇢ prima persona plurale presente medio da νέοµαι
ἐχέτω ⇢ terza persona singolare presente imperativo da ἔχω
κτείνῃ ⇢ terza persona singolare aoristo da κτείνω
ἀποδοῦναι⇢ infinito è un Risto attivo da ἀποδίδωµι
ἔοικεν⇢ indicativo perfetto attivo terza persona singolare da ἔοικα
ἀποτινέµεν ⇢ forma epica, dorica ed eolica di ἀποτίνειν, presente infinito attivo da ἀποτίνω
πέληται⇢ terza persona singolare presente da πέλοµαι
ἐθέλωσιν ⇢ terza persona plurale presente attivo da ἐθέλω
πεσόντος⇢ genitivo singolare maschile participio aoristo attivo da πίπτω
µαχήσοµαι ⇢ prima persona singolare indicativo futuro da µάχοµαι
κιχείω⇢ prima persona singolare aoristo attivo da κιχάνω

versi 292-302
- Ἦ, καὶ ἀπὸ στοµάχους ἀρνῶν τάµε νηλέϊ χαλκῷ·
καὶ τοὺς µὲν κατέθηκεν ἐπὶ χθονὸς ἀσπαίροντας
θυµοῦ δευοµένους· ἀπὸ γὰρ µένος εἵλετο χαλκός.
οἶνον δ' ἐκ κρητῆρος ἀφυσσόµενοι δεπάεσσιν
ἔκχεον, ἠδ' εὔχοντο θεοῖς αἰειγενέτῃσιν.
ὧδε δέ τις εἴπεσκεν Ἀχαιῶν τε Τρώων τε·
Ζεῦ κύδιστε µέγιστε καὶ ἀθάνατοι θεοὶ ἄλλοι
ὁππότεροι πρότεροι ὑπὲρ ὅρκια πηµήνειαν
ὧδέ σφ' ἐγκέφαλος χαµάδις ῥέοι ὡς ὅδε οἶνος
αὐτῶν καὶ τεκέων, ἄλοχοι δ' ἄλλοισι δαµεῖεν.

ἢ⇢ disse
τάµε ⇢ forma epica e ionica di ἒταµε, terza persona singolare indicativo aoristo attivo da τέµνω
νηλέϊ ⇢ forma epica e ionica di νηλεῖ, dativo singolare da νηλής, ές
κατέθηκεν ⇢ terza persona singolare aoristo indicativo attivo da κατατίθηµι
ἀσπαίροντας ⇢ accusativo plurale maschile presente participio attivo da ἀσπαιρω
δευοµένους⇢ accusativo plurale maschile participio presente da δεύοµαι
εἵλετο ⇢ terza persona singolare aoristo indicativo da αιρέω
ἀφυσσόµενοι ⇢ forma epica di ἀφυσόµενοι, nominativo plurale participio aoristo medio da ἀφύσσω
δεπάεσσιν ⇢ dativo plurale neutro da δέπας
ἔκχεον⇢ forma epica e ionica di ἐξέχον, terza persona plurale imperfetto indicativo da ἐκχέω
εἴπεσκεν ⇢ terza persona singolare indicativo aoristo attivo da λέγω
πηµήνειαν ⇢ terza persona plurale aoristo ottativo attivo da πηµαίνω
ῥέοι ⇢ terza persona singolare ottativo attivo da ρέω
δαµεῖεν⇢ terza persona singolare ottativo passivo da δαµάω

versi 303-317
- Ὣς ἔφαν, οὐδ' ἄρα πώ σφιν ἐπεκραίαινε Κρονίων.
τοῖσι δὲ Δαρδανίδης Πρίαµος µετὰ µῦθον ἔειπε·
κέκλυτέ µευ Τρῶες καὶ ἐϋκνήµιδες Ἀχαιοί·
ἤτοι ἐγὼν εἶµι προτὶ Ἴλιον ἠνεµόεσσαν
ἄψ, ἐπεὶ οὔ πω τλήσοµ' ἐν ὀφθαλµοῖσιν ὁρᾶσθαι
µαρνάµενον φίλον υἱὸν ἀρηϊφίλῳ Μενελάῳ·
Ζεὺς µέν που τό γε οἶδε καὶ ἀθάνατοι θεοὶ ἄλλοι
ὁπποτέρῳ θανάτοιο τέλος πεπρωµένον ἐστίν.
- Ἦ ῥα καὶ ἐς δίφρον ἄρνας θέτο ἰσόθεος φώς,
ἂν δ' ἄρ' ἔβαιν' αὐτός, κατὰ δ' ἡνία τεῖνεν ὀπίσσω·
πὰρ δέ οἱ Ἀντήνωρ περικαλλέα βήσετο δίφρον.
τὼ µὲν ἄρ' ἄψορροι προτὶ Ἴλιον ἀπονέοντο·
Ἕκτωρ δὲ Πριάµοιο πάϊς καὶ δῖος Ὀδυσσεὺς
χῶρον µὲν πρῶτον διεµέτρεον, αὐτὰρ ἔπειτα
κλήρους ἐν κυνέῃ χαλκήρεϊ πάλλον ἑλόντες,
ὁππότερος δὴ πρόσθεν ἀφείη χάλκεον ἔγχος.
13

ἐπεκραίαινε ⇢ terza persona singolare imperfetto indicativo da ἐπικραίνω

ἔειπε⇢ terza persona singolare aoristo indicativo attivo da λέγω
κέκλυτέ ⇢ seconda persona plurale imperativo aoristo attivo da κλύω
τλήσοµαι⇢ prima persona singolare futuro indicativo del medio τλάω
ὁρᾶσθαι ⇢ infinito presente medio passivo da ὁράω
µαρνάµενον ⇢ accusativo singolare participio presente da µάρναµαι
οἶδε ⇢ terza persona singolare indicativo perfetto attivo da οἶδα
θέτο ⇢ forma epica e ionica di ἒθετο, terza persona singolare aoristo indicativo da τίθηµι
ἀπονέοντο⇢ forma epica e ionica ἀπενέοντο, terza persona plurale imperfetto indicativo da ἀπονέοµαι
διεµέτρεον⇢ forma epica e ionica da διεµέτροθν, terza persona plurale imperfetto indicativo attivo da διαµετρέω
πάλλον ⇢ participio presente da παλλω
ἑλόντες⇢ nominativo maschile plurale participio aoristo da αἱρέω
ἀφείη ⇢ terza persona singolare aoristo ottativo attivo da ἀφίηµι

versi 318-329
λαοὶ δ' ἠρήσαντο, θεοῖσι δὲ χεῖρας ἀνέσχον,
ὧδε δέ τις εἴπεσκεν Ἀχαιῶν τε Τρώων τε·
Ζεῦ πάτερ Ἴδηθεν µεδέων κύδιστε µέγιστε
ὁππότερος τάδε ἔργα µετ' ἀµφοτέροισιν ἔθηκε,
τὸν δὸς ἀποφθίµενον δῦναι δόµον Ἄϊδος εἴσω,
ἡµῖν δ' αὖ φιλότητα καὶ ὅρκια πιστὰ γενέσθαι.
- Ὣς ἄρ' ἔφαν, πάλλεν δὲ µέγας κορυθαίολος Ἕκτωρ
ἂψ ὁρόων· Πάριος δὲ θοῶς ἐκ κλῆρος ὄρουσεν.
οἳ µὲν ἔπειθ' ἵζοντο κατὰ στίχας, ἧχι ἑκάστῳ
ἵπποι ἀερσίποδες καὶ ποικίλα τεύχε' ἔκειτο·
αὐτὰρ ὅ γ' ἀµφ' ὤµοισιν ἐδύσετο τεύχεα καλὰ
δῖος Ἀλέξανδρος Ἑλένης πόσις ἠϋκόµοιο.

ἠρήσαντο⇢ terza persona plurale aoristo indicativo del medio ἀράοµαι

ἀνέσχον⇢ terza persona plurale aoristo indicativo da ἀνέχω
εἴπεσκεν ⇢ terza persona singolare aoristo indicativo da λέγω
ἔθηκε⇢ terza persona singolare aoristo indicativo attivo da τίθηµι
ἀποφθίµενον ⇢ forma sincopata accusativo singolare maschile participio aoristo medio da ἀποφθίνω
δῦναι ⇢ infinito aoristo medio da δύω
γενέσθαι⇢ infinito aoristo medio da γίγνοµαι
πάλλεν ⇢ forma epica e ionica di ἒπαλλεν, terza persona singolare imperfetto indicativo attivo da πάλλω
ὁρόων⇢ forma epica di ορών, participio presente da οραω
ὄρουσεν⇢ forma epica e ionica di ὢρουσεν, terza persona singolare aoristo indicativo attivo da ορούω
ἵζοντο ⇢ terza persona plurale imperfetto indicativo medio da ἲζω
ἐδύσετο ⇢ terza persona singolare indicativo aoristo medio da δυω

versi 330-345
κνηµῖδας µὲν πρῶτα περὶ κνήµῃσιν ἔθηκε
καλάς, ἀργυρέοισιν ἐπισφυρίοις ἀραρυίας·
δεύτερον αὖ θώρηκα περὶ στήθεσσιν ἔδυνεν
οἷο κασιγνήτοιο Λυκάονος· ἥρµοσε δ' αὐτῷ.
ἀµφὶ δ' ἄρ' ὤµοισιν βάλετο ξίφος ἀργυρόηλον
χάλκεον, αὐτὰρ ἔπειτα σάκος µέγα τε στιβαρόν τε·
κρατὶ δ' ἐπ' ἰφθίµῳ κυνέην εὔτυκτον ἔθηκεν
ἵππουριν· δεινὸν δὲ λόφος καθύπερθεν ἔνευεν·
εἵλετο δ' ἄλκιµον ἔγχος, ὅ οἱ παλάµηφιν ἀρήρει.
ὣς δ' αὔτως Μενέλαος ἀρήϊος ἔντε' ἔδυνεν.
- Οἳ δ' ἐπεὶ οὖν ἑκάτερθεν ὁµίλου θωρήχθησαν,
ἐς µέσσον Τρώων καὶ Ἀχαιῶν ἐστιχόωντο
δεινὸν δερκόµενοι· θάµβος δ' ἔχεν εἰσορόωντας
Τρῶάς θ' ἱπποδάµους καὶ ἐϋκνήµιδας Ἀχαιούς.

14

καί ῥ' ἐγγὺς στήτην διαµετρητῷ ἐνὶ χώρῳ

σείοντ' ἐγχείας ἀλλήλοισιν κοτέοντε.

θώρηκα ⇢ accusativo singolare da θώρηξ, ηκος

ἔδυνεν ⇢ terza persona singolare imperfetto indicativo da δύνω
ἥρµοσε ⇢ terza persona singolare aoristo indicativo da αρµόζω
βάλετο ⇢ terza persona singolare aoristo indicativo medio da βάλλω
ἔνευεν⇢ terza persona singolare imperfetto indicativo attivo da νεύω
ἀρήρει⇢ forma epica e ionica di ἠραρει, terza persona singolare piuccheperfetto indicativo attivo da ἂρω
ἔδυνεν⇢ terza persona singolare indicativo aoristo attivo da δύω
θωρήχθησαν⇢ forma epica e ionica di ἐθωρήχθησαν, terza persona plurale aoristo indicativo passivo da θωρήσσω
ἐστιχόωντο ⇢ terza persona plurale imperfetto medio da στιχάοµαι
δερκόµενοι⇢ nominativo maschile plurale participio presente da δέρκοµαι
εἰσορόωντας ⇢ accusativo plurale participio presente attivo da εἰσοράω
σείοντε⇢ nominativo duale participio presente attivo da σείω
κοτέοντε⇢ nominativo duale presente participio attivo da κοτέω

versi 346-360
πρόσθε δ' Ἀλέξανδρος προΐει δολιχόσκιον ἔγχος,
καὶ βάλεν Ἀτρεΐδαο κατ' ἀσπίδα πάντοσε ἴσην,
οὐδ' ἔρρηξεν χαλκός, ἀνεγνάµφθη δέ οἱ αἰχµὴ
ἀσπίδ' ἐνὶ κρατερῇ· ὃ δὲ δεύτερον ὄρνυτο χαλκῷ
Ἀτρεΐδης Μενέλαος ἐπευξάµενος Διὶ πατρί·
Ζεῦ ἄνα δὸς τίσασθαι ὅ µε πρότερος κάκ' ἔοργε
δῖον Ἀλέξανδρον, καὶ ἐµῇς ὑπὸ χερσὶ δάµασσον,
ὄφρα τις ἐρρίγῃσι καὶ ὀψιγόνων ἀνθρώπων
ξεινοδόκον κακὰ ῥέξαι, ὅ κεν φιλότητα παράσχῃ.
- Ἦ ῥα καὶ ἀµπεπαλὼν προΐει δολιχόσκιον ἔγχος,
καὶ βάλε Πριαµίδαο κατ' ἀσπίδα πάντοσε ἴσην·
διὰ µὲν ἀσπίδος ἦλθε φαεινῆς ὄβριµον ἔγχος,
καὶ διὰ θώρηκος πολυδαιδάλου ἠρήρειστο·
ἀντικρὺ δὲ παραὶ λαπάρην διάµησε χιτῶνα
ἔγχος· ὃ δ' ἐκλίνθη καὶ ἀλεύατο κῆρα µέλαιναν.

προΐει ⇢ terza persona singolare imperfetto indicativo attivo da προϊέω

βάλεν ⇢ terza persona singolare indicativo aoristo da βάλλω
ἔρρηξεν ⇢ terza persona singolare aoristo indicativo attivo da ρηγνυµι
ἀνεγνάµφθη ⇢ terza persona singolare aoristo indicativo passivo da ἀναγνάµπτω
ὄρνυτο ⇢ terza persona singolare imperfetto indicativo medio da ὂρνυµι
ἄνα ⇢ vocativo singolare da ἂναξ, ἂνακτος, ο
τίσασθαι ⇢ aoristo infinito medio da τίνω
ἔοργε ⇢ terza persona singolare perfetto indicativo da ἔρδω
δάµασσον⇢ seconda persona singolare aoristo imperativo attivo da δαµάω
ἐρρίγῃσι ⇢ terza persona singolare perfetto attivo da ριγέω
ῥέξαι⇢ aoristo infinito attivo da ρέζω
ἀµπεπαλὼν ⇢ nominativo singolare maschile participio aoristo attivo da ἀναπάλλω
ἠρήρειστο⇢ terza persona singolare indicativo piuccheperfetto passivo da ἐρείδω
διάµησε ⇢ terza persona singolare indicativo aoristo attivo da διαµάω
ἐκλίνθη ⇢ terza persona singolare indicativo aoristo passivo da κλίνω
ἀλεύατο ⇢ forma epica e ionica di ἠλευατο, terza persona singolare aoristo indicativo del deponente ἀλέοµαι

versi 361-390
Ἀτρεΐδης δὲ ἐρυσσάµενος ξίφος ἀργυρόηλον
πλῆξεν ἀνασχόµενος κόρυθος φάλον· ἀµφὶ δ' ἄρ' αὐτῷ
τριχθά τε καὶ τετραχθὰ διατρυφὲν ἔκπεσε χειρός.
Ἀτρεΐδης δ' ᾤµωξεν ἰδὼν εἰς οὐρανὸν εὐρύν·
Ζεῦ πάτερ οὔ τις σεῖο θεῶν ὀλοώτερος ἄλλος·

15

ἦ τ' ἐφάµην τίσασθαι Ἀλέξανδρον κακότητος·

νῦν δέ µοι ἐν χείρεσσιν ἄγη ξίφος, ἐκ δέ µοι ἔγχος
ἠΐχθη παλάµηφιν ἐτώσιον, οὐδ' ἔβαλόν µιν.
- Ἦ καὶ ἐπαΐξας κόρυθος λάβεν ἱπποδασείης,
ἕλκε δ' ἐπιστρέψας µετ' ἐϋκνήµιδας Ἀχαιούς·
ἄγχε δέ µιν πολύκεστος ἱµὰς ἁπαλὴν ὑπὸ δειρήν,
ὅς οἱ ὑπ' ἀνθερεῶνος ὀχεὺς τέτατο τρυφαλείης.
καί νύ κεν εἴρυσσέν τε καὶ ἄσπετον ἤρατο κῦδος,
εἰ µὴ ἄρ' ὀξὺ νόησε Διὸς θυγάτηρ Ἀφροδίτη,
ἥ οἱ ῥῆξεν ἱµάντα βοὸς ἶφι κταµένοιο·
κεινὴ δὲ τρυφάλεια ἅµ' ἕσπετο χειρὶ παχείῃ.
τὴν µὲν ἔπειθ' ἥρως µετ' ἐϋκνήµιδας Ἀχαιοὺς
ῥῖψ' ἐπιδινήσας, κόµισαν δ' ἐρίηρες ἑταῖροι·
αὐτὰρ ὃ ἂψ ἐπόρουσε κατακτάµεναι µενεαίνων
ἔγχεϊ χαλκείῳ· τὸν δ' ἐξήρπαξ' Ἀφροδίτη
ῥεῖα µάλ' ὥς τε θεός, ἐκάλυψε δ' ἄρ' ἠέρι πολλῇ,
κὰδ δ' εἷσ' ἐν θαλάµῳ εὐώδεϊ κηώεντι.
αὐτὴ δ' αὖ Ἑλένην καλέουσ' ἴε· τὴν δὲ κίχανε
πύργῳ ἐφ' ὑψηλῷ, περὶ δὲ Τρῳαὶ ἅλις ἦσαν·
χειρὶ δὲ νεκταρέου ἑανοῦ ἐτίναξε λαβοῦσα,
γρηῒ δέ µιν ἐϊκυῖα παλαιγενέϊ προσέειπεν
εἰροκόµῳ, ἥ οἱ Λακεδαίµονι ναιετοώσῃ
ἤσκειν εἴρια καλά, µάλιστα δέ µιν φιλέεσκε·
τῇ µιν ἐεισαµένη προσεφώνεε δῖ' Ἀφροδίτη·
δεῦρ' ἴθ'· Ἀλέξανδρός σε καλεῖ οἶκόνδε νέεσθαι.

ἐρυσσάµενος ⇢ participio aoristo medio nominativo maschile singolare da ἐρύω

πλῆξεν ⇢ indicativo aoristo terza persona singolare da πλήσσω
τριχθά/τετραχθὰ ⇢ avverbio, forma poetica di τρίχα/τέτραχα
ἔκπεσε ⇢ forma epica e ionica di ἐξέπεσε, terza persona singolare indicativo aoristo attivo ἐκπίπτω
ὀλοώτερος ⇢ comparativo di ὀλός
ἄγη ⇢ terza persona singolare aoristo indicativo passivo da ἄγνυµι
ἠΐχθη ⇢ terza persona singolare aoristo indicativo passivo da αισσω
ἕλκε ⇢ forma epica e ionica di εἶλκε, terza persona singolare imperfetto indicativo attivo da ελκω
ἄγχε ⇢ terza persona singolare imperfetto privo di aumento indicativo attivo da αγχω
τέτατο⇢ forma epica e ionica di ἐτέτατο, terza persona singolare indicativo piuccheperfetto passivo da τεινω
εἴρυσσέν ⇢ forma epica e ionica di ἒρυσεν, terza persona singolare indicativo aoristo da εἰρύω
ἤρατο ⇢ terza persona singolare indicativo aoristo medio da αἲρω
ῥῆξεν ⇢ terza persona singolare indicativo aoristo attivo da ρηγνυµι
ἐπιδινήσας⇢ nominativo singolare aoristo participio attivo da επιδινεω
ἕσπετο ⇢ terza persona singolare aoristo medio da εποµαι
κόµισαν ⇢ terza persona plurale indicativo aoristo privo di aumento attivo da κοµιζω
ἐπόρουσε ⇢ terza persona singolare indicativo aoristo attivo da ἐπορουω
κατακτάµεναι ⇢ forma epica, dorica ed eolica di κατακταναι, aoristo infinito attivo da κατακτεινω
ἐξήρπαξ⇢ forma epica e dorica di ἐξήρπασε, terza persona singolare indicativo aoristo da ἐξαρπαζω
ἐκάλυψε ⇢ terza persona singolare indicativo aoristo attivo da καλύπτω
εἷσε⇢ terza persona singolare aoristo indicativo attivo da εζω
καλέουσα⇢ forma epica di καλέσουσα, nominativo singolare femminile participio futuro di καλέω
ἴε⇢ forma epica di ἢει, terza persona singolare imperfetto indicativo attivo di εἶµι
ἐτίναξε⇢ terza persona singolare indicativo aoristo attivo da τινάσσω
ναιετοώσῃ ⇢ dativo singolare femminile presente participio attivo da ναιετάω
φιλέεσκε⇢ terza persona singolare imperfetto indicativo attivo da φιλέω
ἐεισαµένη ⇢ aoristo participio medio nominativo femminile singolare da εἴδοµαι

16

versi 391-420
κεῖνος ὅ γ' ἐν θαλάµῳ καὶ δινωτοῖσι λέχεσσι
κάλλεΐ τε στίλβων καὶ εἵµασιν· οὐδέ κε φαίης
ἀνδρὶ µαχεσσάµενον τόν γ' ἐλθεῖν, ἀλλὰ χορὸν δὲ
ἔρχεσθ', ἠὲ χοροῖο νέον λήγοντα καθίζειν.
- Ὣς φάτο, τῇ δ' ἄρα θυµὸν ἐνὶ στήθεσσιν ὄρινε·
καί ῥ' ὡς οὖν ἐνόησε θεᾶς περικαλλέα δειρὴν
στήθεά θ' ἱµερόεντα καὶ ὄµµατα µαρµαίροντα,
θάµβησέν τ' ἄρ' ἔπειτα ἔπος τ' ἔφατ' ἔκ τ' ὀνόµαζε·
δαιµονίη, τί µε ταῦτα λιλαίεαι ἠπεροπεύειν;
ἦ πῄ µε προτέρω πολίων εὖ ναιοµενάων
ἄξεις, ἢ Φρυγίης ἢ Μῃονίης ἐρατεινῆς,
εἴ τίς τοι καὶ κεῖθι φίλος µερόπων ἀνθρώπων·
οὕνεκα δὴ νῦν δῖον Ἀλέξανδρον Μενέλαος
νικήσας ἐθέλει στυγερὴν ἐµὲ οἴκαδ' ἄγεσθαι,
τοὔνεκα δὴ νῦν δεῦρο δολοφρονέουσα παρέστης;
ἧσο παρ' αὐτὸν ἰοῦσα, θεῶν δ' ἀπόεικε κελεύθου,
µηδ' ἔτι σοῖσι πόδεσσιν ὑποστρέψειας Ὄλυµπον,
ἀλλ' αἰεὶ περὶ κεῖνον ὀΐζυε καί ἑ φύλασσε,
εἰς ὅ κέ σ' ἢ ἄλοχον ποιήσεται ἢ ὅ γε δούλην.
κεῖσε δ' ἐγὼν οὐκ εἶµι· νεµεσσητὸν δέ κεν εἴη·
κείνου πορσανέουσα λέχος· Τρῳαὶ δέ µ' ὀπίσσω
πᾶσαι µωµήσονται· ἔχω δ' ἄχε' ἄκριτα θυµῷ.
- Τὴν δὲ χολωσαµένη προσεφώνεε δῖ' Ἀφροδίτη·
µή µ' ἔρεθε σχετλίη, µὴ χωσαµένη σε µεθείω,
τὼς δέ σ' ἀπεχθήρω ὡς νῦν ἔκπαγλ' ἐφίλησα,
µέσσῳ δ' ἀµφοτέρων µητίσοµαι ἔχθεα λυγρὰ
Τρώων καὶ Δαναῶν, σὺ δέ κεν κακὸν οἶτον ὄληαι.
- Ὣς ἔφατ', ἔδεισεν δ' Ἑλένη Διὸς ἐκγεγαυῖα,
βῆ δὲ κατασχοµένη ἑανῷ ἀργῆτι φαεινῷ
σιγῇ, πάσας δὲ Τρῳὰς λάθεν· ἦρχε δὲ δαίµων.

στίλβων⇢ nominativo singolare maschile participio presente da στίλβω

φαίης ⇢ seconda persona singolare ottativo presente da φηµί
λήγοντα ⇢ accusativo singolare participio presente attivo da λεγω
µαρµαίροντα⇢ accusativo plurale neutro presento participio attivo da µαρµαίρω
θάµβησέν ⇢ terza persona singolare aoristo indicativo attivo da θαµβέω
λιλαίεαι ⇢ seconda persona singolare presente indicativo da λιλαίοµαι
ἠπεροπεύειν⇢ infinito presente attivo da ἠπεροπεύω
τοὔνεκα ⇢ forma contratta di του ενεκα
ἧσο ⇢ imperativo presente medio seconda persona singolare da ἧµαι
ἰοῦσα⇢ nominativo singolare femminile participio presente di εἶµι
ἀπόεικε⇢ seconda persona singolare presente imperativo da αποείκω
πόδεσσιν⇢ forma epica di ποσί, dativo plurale di πούς, ποδός
ὑποστρέψειας ⇢ seconda persona singolare aoristo ottativo attivo da υποστρεφω
ὀΐζυε ⇢ seconda persona singolare imperativo attivo da οιζυω
φύλασσε⇢ seconda persona singolare imperativo attivo da φυλάσσω
ποιήσεται⇢ terza persona singolare indicativo futuro medio da ποιέω
πορσανέουσα ⇢ nominativo singolare femminile participio futuro attivo da πορσύνω
µωµήσονται⇢ terza persona plurale futuro indicativo del medio deponente µωµάοµαι
ἔρεθε ⇢ seconda persona singolare presente imperativo da ἐρέθω
χωσαµένη⇢ nominativo singolare femminile aoristo participio da χώµαι
µεθείω⇢ prima persona singolare aoristo attivo da µεθίηµι
ἀπεχθήρω ⇢ prima persona singolare aoristo da ἀπεχθαίρω
µητίσοµαι ⇢ prima persona singolare aoristo del medio deponente µητίοµαι
ὄληαι⇢ forma epica e ionica, seconda persona singolare aoristo medio da ὄλλυµι
κατασχοµένη ⇢ nominativo singolare femminile aoristo participio medio da κατέχω
λάθεν⇢ terza persona singolare aoristo privo di aumento attivo da λανθανω

17

versi 421-440
- Αἳ δ' ὅτ' Ἀλεξάνδροιο δόµον περικαλλέ' ἵκοντο,
ἀµφίπολοι µὲν ἔπειτα θοῶς ἐπὶ ἔργα τράποντο,
ἣ δ' εἰς ὑψόροφον θάλαµον κίε δῖα γυναικῶν.
τῇ δ' ἄρα δίφρον ἑλοῦσα φιλοµειδὴς Ἀφροδίτη
ἀντί' Ἀλεξάνδροιο θεὰ κατέθηκε φέρουσα·
ἔνθα κάθιζ' Ἑλένη κούρη Διὸς αἰγιόχοιο
ὄσσε πάλιν κλίνασα, πόσιν δ' ἠνίπαπε µύθῳ·
ἤλυθες ἐκ πολέµου· ὡς ὤφελες αὐτόθ' ὀλέσθαι
ἀνδρὶ δαµεὶς κρατερῷ, ὃς ἐµὸς πρότερος πόσις ἦεν.
ἦ µὲν δὴ πρίν γ' εὔχε' ἀρηϊφίλου Μενελάου
σῇ τε βίῃ καὶ χερσὶ καὶ ἔγχεϊ φέρτερος εἶναι·
ἀλλ' ἴθι νῦν προκάλεσσαι ἀρηΐφιλον Μενέλαον
ἐξαῦτις µαχέσασθαι ἐναντίον· ἀλλά σ' ἔγωγε
παύεσθαι κέλοµαι, µηδὲ ξανθῷ Μενελάῳ
ἀντίβιον πόλεµον πολεµίζειν ἠδὲ µάχεσθαι
ἀφραδέως, µή πως τάχ' ὑπ' αὐτοῦ δουρὶ δαµήῃς.
- Τὴν δὲ Πάρις µύθοισιν ἀµειβόµενος προσέειπε·
µή µε γύναι χαλεποῖσιν ὀνείδεσι θυµὸν ἔνιπτε·
νῦν µὲν γὰρ Μενέλαος ἐνίκησεν σὺν Ἀθήνῃ,
κεῖνον δ' αὖτις ἐγώ· πάρα γὰρ θεοί εἰσι καὶ ἡµῖν.

ἵκοντο⇢ terza persona plurale aoristo indicativo medio da ἱκνέοµαι

τράποντο⇢ terza persona plurale aoristo medio privo di aumento da τρέπω
κατέθηκε⇢ terza persona singolare aoristo indicativo attivo da κατατίθηµι
ἑλοῦσα⇢ participio aoristo attivo femminile nominativo singolare da αἱρέω
κάθιζε⇢ terza persona singolare imperfetto privo di aumento indicativo da καθίζω
ὄσσε⇢ nominativo neutro duale
κλίνασα⇢ nominativo singolare femminile aoristo participio attivo κλίνω
ὤφελες ⇢ seconda persona singolare aoristo indicativo attivo da οφειλω
δαµεὶς ⇢ nominativo maschile singolare aoristo participio da δαµάω
εὔχεo⇢ seconda persona singolare indicativo imperfetto privo di aumento da εὔχoµαι
προκάλεσσαι ⇢ seconda persona singolare imperativo aoristo medio da προκαλέω
ἔνιπτε⇢ seconda persona singolare presente imperativo attivo da ἐνίπτω
δαµήῃς⇢ seconda persona singolare aoristo passivo da δαµάζω

versi 441-461
ἀλλ' ἄγε δὴ φιλότητι τραπείοµεν εὐνηθέντε·
οὐ γάρ πώ ποτέ µ' ὧδέ γ' ἔρως φρένας ἀµφεκάλυψεν,
οὐδ' ὅτε σε πρῶτον Λακεδαίµονος ἐξ ἐρατεινῆς
ἔπλεον ἁρπάξας ἐν ποντοπόροισι νέεσσι,
νήσῳ δ' ἐν Κραναῇ ἐµίγην φιλότητι καὶ εὐνῇ,
ὥς σεο νῦν ἔραµαι καί µε γλυκὺς ἵµερος αἱρεῖ.
- Ἦ ῥα, καὶ ἄρχε λέχος δὲ κιών· ἅµα δ' εἵπετ' ἄκοιτις.
- Τὼ µὲν ἄρ' ἐν τρητοῖσι κατεύνασθεν λεχέεσσιν,
Ἀτρεΐδης δ' ἀν' ὅµιλον ἐφοίτα θηρὶ ἐοικὼς
εἴ που ἐσαθρήσειεν Ἀλέξανδρον θεοειδέα.
ἀλλ' οὔ τις δύνατο Τρώων κλειτῶν τ' ἐπικούρων
δεῖξαι Ἀλέξανδρον τότ' ἀρηϊφίλῳ Μενελάῳ·
οὐ µὲν γὰρ φιλότητί γ' ἐκεύθανον εἴ τις ἴδοιτο·
τοῖσι δὲ καὶ µετέειπεν ἄναξ ἀνδρῶν Ἀγαµέµνων·
κέκλυτέ µευ Τρῶες καὶ Δάρδανοι ἠδ' ἐπίκουροι·
νίκη µὲν δὴ φαίνετ' ἀρηϊφίλου Μενελάου,
ὑµεῖς δ' Ἀργείην Ἑλένην καὶ κτήµαθ' ἅµ' αὐτῇ
ἔκδοτε, καὶ τιµὴν ἀποτινέµεν ἥν τιν' ἔοικεν,
ἥ τε καὶ ἐσσοµένοισι µετ' ἀνθρώποισι πέληται.
- Ὣς ἔφατ' Ἀτρεΐδης, ἐπὶ δ' ᾔνεον ἄλλοι Ἀχαιοί.

18

τραπείοµεν ⇢ prima persona plurale aoristo passivo da τέρπω

εὐνηθέντε⇢ nominativo duale aoristo participio passivo in senso medio da εὐναω
ἀµφεκάλυψεν⇢ terza persona singolare aoristo indicativo attivo da ἀµφικαλύπτω
ἔπλεον ⇢ prima persona singolare imperfetto indicativo attivo da πλέω
ἁρπάξας ⇢ nominativo singolare maschile participio aoristo attivo da ἁρπάζω
ἔραµαι⇢ prima persona singolare indicativo presente attivo da ἔραµαι
ἄρχε⇢ terza persona singolare indicativo imperfetto privo di aumento attivo da ἄρχω
κιών⇢ nominativo maschile singolare participio presente da κίω
κατεύνασθεν ⇢ terza persona plurale indicativo aoristo passivo in senso medio da κατευνάω
ἐφοίτα⇢ terza persona singolare imperfetto indicativo attivo da φοιτάω
ἐσαθρήσειεν⇢ terza persona singolare aoristo ottativo attivo da ἐσαθρέω
δεῖξαι⇢ aoristo infinito attivo da δείκνυµι
ἐκεύθανον ⇢ terza persona plurale indicativo imperfetto attivo da κεύθανω
ἴδοιτο⇢ terza persona singolare aoristo ottativo medio da ὁράω
κέκλυτέ ⇢ seconda persona plurale aoristo imperativo attivo da κλύω
ἔκδοτε⇢ seconda persona plurale aoristo imperativo da ἐκδίδωµι
ᾔνεον ⇢ terza persona plurale imperfetto indicativo attivo da αἰνέω

19