Uguccione della Faggiola, Potest e Capitano generale di Pisa e Lucca, reintegra ne' loro beni i Marchesi di Massa e Corsica

e i Conti rurali della Versilia (1), anno 1315. (Pergamena della Corte de Mercanti, R. Arch. Diplomatico). Exemplum ln nomine Domini , amen. Continetur in Libro seu Quaterno citactionum, monitionum, bannorum missorum et relactionum et aliarum diversarum scripturarum factarum ex officio domini Fey de Aritio Ofilitialis magnificl viri domini Uguccionis de Fagiola pisani Potestatis et Capitanei pisani Populi et guerre pisani Comunis, ac sotietatis et lege pisane et lucane Capitanei generalis, super executione mandati sibi facti a suprascripto domino Uguccione, ut apparet per licteras infra, supra constltutum factum nobilibus de Corvaria et Vallecchia et eorum sequacibus, secundum formam dicti mandati, et scripto per me Ranuccium Martelli notarium, de mandato dicti Offitialis, sub anno nativitatis Domini, MCCCXV, indictione xiij a, pro ut infra per omnia continetur. Tenor lictere baylie concesse discrete viro domino Feo de Aritio Offitiali mangnifici viri domini Uguccionis de Fagiola pisani Potestatis et Capitanei pisani Populi et guerre pisani Comunis, ac societatis et lige pisane et lucane Capitanei generalis, hic est, videlicet. Uguccio de Fagiola pisanus Potestas et Capitaneus pisani Populi et guerre pisani Comunis ac societatis et lege pisane et lucane Capitaneus generalis, discreto viro Feo de Aritio, Offititiali suo, salutem sinceram. Cum ex forma capitulorum pacis de proximo facto inter Comune pisanum ex una parte et Comune lucanum ex altera, debeant exiticcii hinc inde restitui et reponi ad bona et iura, que ipsi, vel eorum antecessores, tempore eorum exitus, possidebant, auctoritate presentium tibi conmittimus et mandamus: Quatenus, nullis excectionibus seu dilationibus obstantibus vel auditis, omnes et singulos infrascriptos et eorum sequaces, vel eorum legilimos procuratores pro eis, ad eorum iura et bona, que tempore dicti eorum exitus tenebant et possidebant ipsi vel ipsorum antecessores, sita in locis subscriptis, et alibi ubicumque in districtu et comitatu lucano et pisano, libere restituere debeas et reponere cum effectu, secundum formam dicte pacis, exceptis fortilitiis castrorum et roccharum ac iurisdictionibus civilium et criminalium causarum. Si qui vero contradixerint, asserentes se ius aliquod habere in premissis, eos moneas ac cites coram parte, post dictam restitutionem factam liberaliter, supra de predictis, quod infra post

quintam diem post monitionem et citationem dictam, coram nobis in civitate pisana compareant, cum conscientia inferius denotatorum, cum receptione iustitie complemento. Nomina quorum restituendorum et reponendorum sunt hec, videlicet. Robertus marchio Masse et Corsice filius qm. domini Alberti marchionis Masse et Corsice per medium; et domlnus Johannes, Dey gratia, Popollonie Massanus episcopus, Duccius dictus Matarassus eius germanus, marchiones Corsice et lli qm. Palatini marchionis Masse et Corsioe, pro alia medietate eorum. Andrucclus qm. Fredini lius qm. djcti Paladini, Orlanduccius lius qm. domini Andree marchionis Masse et Corslce, Lemmus qm. Cursi marchionis Masse et Corsice sequaces exiverunt (?) de dicta terra Masse marchionis. Guido qm. Landi, Landus qm. domini Guidonis, heredes domini Ugolini Sanne, Guido suprascriptus, heres Gilii qm. domini Tancredini et Aldebrandini Seccii; Franceschellus et Bertolinus germani qm. Fatii qm. domini Paganelll, heredes qm. domini Guidons Malaparte; Bertuccius, Joliannellus , Aldoynus , Fatiolus, heredes Vannelli german lli qm. Gualtrocti, heredes domini Guidonis Malaparte qui sunt de Vallecchia. Guido, Bafalus, heredes qm. Aldoyni; Anfosus qm. domini Codibue; Vannuccius qm. Parentis qm. Bernabue; et Lapus qm. Vannis qm. domini Pactarini; Bonaccursinus Dini, heredes qm. domini Gaydeferri cum allis minoribus; Bindus qm. domini Bonaccursi qm., Aldebrandini, qui omnes sunt de Corvaria et eorum sequaces. Bindus qm. Landi qm. Domini Aldebrandlni, domina Deccba , domina Vanna, heredes Rolandi Ciocte; Landus qm. domini Guidi, heres domini Alberti Loschi et Johannelli; domina Bice et Perina eius soror, heredes Veltri Loschi qm. domini Alberti Loschi; domina Cingha, heres domini Bernardini de Castello; Tedicellus qm. domino Tore et lii, heredes Veltri qm. domini Alberti. Data Pisis, MCCCXVI, indictione xiij a, xvjjj kalendas iulii, secundum consuetudinem Pisarum. Que quidam lictera sigillata erat sigillo Comunls pisarum, videllcet quadam scholpita in sigillo, sed lictere legi non poterant, quia coperte erant carta, quam vidimus et legimus. Die xiij
a

iunii, dominus Feus de Aritio Offitialis magnici viri Uguccionis

suprascripti, ex auctoritate et baylia ei commissa a dicto Uguccione, supra restitutione et reponendi nobiles suprascriptos et eorum sequaces exiticcios, ad bona et iura que ipse vel alteri eorum antecessores possidebant tempore dicti eorum exitus; conmisit, imposuit et mandavit Bonscruccho Juncte, nuntio et preconi publico Comunis

Petresancte, quatenus, ex parte dicti domini Uguccionis, et sua parte, preconizzet publice et palam in terra et per terram Petrasancte in locis consuetis, quod quecumque persona est que contradicere velit vel se apponere, vel ius aliquod se habere diceret in possessionibus, iuribus et bonis datis et restitutis nobilibus supra scriptis et eorum sequacibus, dandis et restituendis per dictum Oftialem, ex dicta auctoritate et commissione, quod hinc ad sex dies proxime venturos, compareant in civilate pisana, coram dicto domino Uguccione, cum coscentia eorum quibus date et restitute sunt possessiones et iura et bona, que dabuntur et restituentur et recipientur, iustitie complementum. Item , quod preconizzaret, ex parte dicti domini Uguccionis et sua, quod quicumque vult scire possessiones et bona et iura datas et restitutas, dandas et restituendas dictis nobilibus et eorum sequacibus, vadat ad domum quam habitat Ranuccius Martelli notarius in terra Petrasancte, coram ipso Ranuccio, et notificabit unumquemque petentem, et cuique petenti de predictis copiam dabit; vel quod die lune proxime, que erit xxiiij iunii, sint in civitate pisana pro ipsa copia et noticatione, coram ipso domino Feo. - Die vigexima iunii , Bonscrucchus Juncte nunptius, nunptius et preco publicus Comunis Petrasancte, retulit mihi Ranuccio Martelli notario, die suprascripta, se die xviiij iunii, ex suprascripta commissione et mandato eidem facto, gridasse et preconizzasse, publice et alta voce et palam, in terra et per terram de Petrasancta, in locis consuetis, ex dicta parte; quod quicumque persona est, que contradicere velit vel se opponere, vel aliquod ius se habere diceret in possessionibus, iuribus et bonis , datis et restitutis , dandis et restituendis nobilibus suprascriptis et eorum sequacibus, per dictum Offitialem, ex dicta commissione, hinc ad viij dies proxime futuras, compareant in civitate pisana coram dicto domino Uguocione, cum conscientia eorum quibus date et restitute sunt dicte possessiones et iura et bona, et quibus dabuntur et restituentur per dictum Ofitialem, ex dicto mandato, et recepturi iustitie complementum. ltem, quod quicunque vult scire possesslones, iura et bona, datas et restitutas, dandas et restituendas dictis nobilibus et eorum sequacibus, vadat ad domum quam habitat Ranuccius Martelli notarius, positam in terra Petrasancte,coram ipso Ranuccio et notifficabit unumquemque petentem, et cuique petenti de predictis copiam dabit; vel quod die lune proxime, que erit xxiiij iunii, sit in civitate Pisarum, pro ipse copia notiicanda, coram ipso domino Feo. Hoc est exemplum cuiusdam scripturae publice scripte manu ser Signorecti notarii, cuius tenor, obmisso eius singno, talis est videlicet:

In nomine Domini, amen. Nos Francischus de Fagiola lucanus Potestas et Capitaneus generalis, visis petitione seu petitionibus, facta seu factis, per nobiles de Corvaria et Vellecchia coram nobis, occasione bonorum que dicti nobiles habere consueverunt in partibus Versilie et in civitate Lucana et eius districtu, et inquisitione et petitione seu petitionibus, facta seu factis de ipsis bonis per dominum Petrum de Cortona nostrum iudicem et assessorem ad civilia deputatum, et dictis testium examinatorum super dictis petitione seu petitionibus, inquisitione seu inquisitionibus, pronunptiatione seu pronunptiationibus, et inductione seu inductionibus in possessorio, factis per dictum dominum Petrum, de dictis nobilibus, super iurisdictionibus et certis bonis et possessionibus sitis in partibus Versilie, ut continetur manu Rustichelli Pontadoris seu alterius notarii; cognita ex abundanti per nos veritate de predictis actitatis et gestis per dictum dominum Petrum, et visis pactis initis inter Comune lucanum et Comune Pisanum, predictis omnibus visis et diligenter consideratis, predicta omnia, per dictum dominum Petrum acta et gesta in qualibet suo membro et articulo, in predictis et super predictis bonis, in favorem predictorum nobilium, ex certa scientia approbamus et affirmamus, omni, via, iure et modo, quibus mellus possumus. Conmictentes insuper domino Tano nostro iudici et assessori ad civilia deputato, ut dictos nobiles inducere debeat in possessione aliorum suorum bonorum et iurisdictionum, in quibus dicti nobiles restituti non forent, audiendo et examinando iura eorum, breviter et summarie, sine strepitu et gura iuditii, ita quod, habita quali quali de, quod ipsi vel eorum antecessores tenuerint vel possiderint bona, iura, honores vel possessiones, tempore eorum expultionis vel postea, que vel quas petierunt vel petiere sibi restitui et in eorum possessione reponi, eos reponat ac restituat, non admictendo vel audiendo quatenus estiterint in possessorio iuditio aliquem contradictorem, reservato tamen possessoribus dictorum iurium, si que habent in dictis bonis, iuribus et posseisionibus, in petitorio iuditio, ipsumque dominum Tanum nostrum executorem facimus ad predicta et qualibet predictorum et ad eosdem dependentia et connexa, et ad omnia infrascripta principaliter vel incidenter, dictum tangere negotium. Actum Luce in palatio domini Giani et fratruum de Portichu, in quo Capitaneus et dominus Potestas et eius curia residet, in camera eiusdem domini Potestatis et Capitanei, presentibus Cione Mocho de Abbatibus de Florentia et ser Bonaiuncta Guilielmi notario de Vico pisano, et pluribus aliis testibus ad hec vocatis et rogatis, sub anno nativitatis Domini M CCC XVI indictione xiij a, die quartodecimo mensis

decembris. - Ego Singnorectus qm. Johannis de Montecatino, auctoritate Imperii iudex ordinarius ac notarius, et nunc scriba et Cancellarius publicus lucani Comunis et dicti domini Potestatis et Capitanei, predictis omnibus interfui, et de mandato predicti domini Potestatls et Capitanei hec subscripsi et publicavi. Magne sapientie viro, domino Petro de Tuderto, legum doctori, Vicario Potestatis lucani Uguccio de Fagiola pisanus Potestas et Capitaneus pisani Populi et guerre pisani Comunis, ac societatis lige pisanorum et lucanus Capitaneus generalis, salutem et omne bonum. Nobiles et egregios viros de Corvara et Vallecchia et Marchiones de Massa, secundum formam capitulorum pacis, oIim inite inter Comune lucanum et pisanum, et exiticcios eorundem in possessione bonorum et iurium, quibus dicti nobiles tempore quo fuerunt expulsi ipsi vel antiqui eorum, per ser Feum notarium, nostrum familiarem, cui predicta conmisimus, restitui fecimus in corporalem possessione reduci, salvo quod si aliqui ex dicta restitutlione dicunt se gravari, liceat eis, coram nobis vel nostro vicario pisano, infra quinque dierum spatium comparere, recepturi iustitie complementum. Quare volentibus dictarum partium parcere laboribus et expensis, discreptioni vestre auctoritatis conmictimus, quatenus omnes qui ex tali restitutione, quam eri fecimus nobilibus supradictis, dicerent se gravatos, beningne suscipientes, eorum querimonias audiatis, et secundum formam capitulorum iam dicte pacis, summarie et sine strepitu et figura iuditii, quotiens ipsas sine debito terminetis, facientes, que decerneritis, auctoritate vestra rmiter observari. - Data die xxij iunii - Dominus Feus de Aritio Offitialis mangnici viri domini Uguccionis de Fagiola pisani Potestatis et Capitanei pisani Populi et guerre Pisanorum ac societatis et lige pisani Comunis et lucani Capitanei generalis, sequens formam mandati sibi facti a suprascripto domino Uguccione, ut de dicto mandato apparet per licteras suprascripti domini Uguccionis datas eidem domino Feo, quarum tener inferius denotatur: Uguccio de Fagiola pisanus Potestas et Capitauens pisani Populi et guerre pisani Comunis ac societatis lige, pisanus et lucanus, Capitaneus generalis, discreto viro Feo de Aritio, Offitiali suo, salutem sinceram. Cum ex forma capitulorum pacis de proximo facte inter Comune pisanum ex parte una, et lucanum Comune ex altera, debeant exiticcii hinc inde restitui et reponi ad bona et iura, que ipsi vel alteri eorum antecessorum, tempore eorum exitus possidebant, auctoritate presentium conmictimus et mandamus; quatenus, nullis exceptionibus seu dilationibus obstantibus vel auditis, omnes et singulos inlrascriptos et eorum sequaces vel eorum legitimos procuratores pro eis, ad eorum iura, bona, que

tempore dicti eorum exitus tenebant et possidebant ipsi, vel eorum antecessores, sitis in locis subscriptis et alibi ubicunque iurisdictione et comitatu lucano et pisano, libere restituere debeas et reponere cum effectu, secundum formam dicte pacis; exceptis fortilitiis castrorum et roccharum ac iurisdictionum civilium et criminalium et aliarum caussarum. Si qui vero contradixerint, asserentes se ius aliquod habere in premissis, eos moneas ac cites, ex nostra parte, post dictam restitutionem factam liberaliter supra dictis, quod infra diem tertiam, quintam post monitionem et citationem iam dictam, coram nobis in civitate Pisarum compareant, cum coscientia inferius denotata, inde recepturi iustitie complementum. Nomina restituendorum et reponendorum sunt hec , videlicet: de Massa Robertus etc. - Item similiter et simili modo restituas suprascriptis infra, pedagium et iura pedagii recolligendi secundum morem solitum, quod dicitur liorum Raymondi, quod recolligi consuevit apud Brancallianum, videlicet quod recolligi posset, more solito a more solito, a mare usque ad montes et per omnes partes ubi et solitum est recolligi, investivimus Guidum qm. Landi Sanne, Landum Sanne, Francieschellum Fatii, Aldoynum Gualtrocti, Bonaccursum Dini, Lapum Vanni domini Pactarini, pro se ipsis et allis eorum consortibus et consortum omnibus, partem habentibus in ea, et iura pescharie, aque et lacus de Porta, terra et acqua Tonfolelli et altera pescharia et aquorum dulcium ad dictas partis habentes, occasione suprascripta, et alia quecumque in acqueductu predicte pescharie et iurisdictione, et in aliis non intelligantur pro presenti instrumento facta restitutio de aliqua fortessa murata vel castrum vel roccha vel non murata, vel iura civilia vel criminalia. - Data et facta fuit dicta restitutio ad locum dicti pedagii, seu ubi consuevit recolligi apud Brancallianum, coram Tano Serpentis, Bacciomeo Lupardi de Gemingnano qm. Ughi et aliis pluribus testibus, die decimo octavo ianuarii. Ego Angelus qmt ser Bonredditi Baldinocti notarii de Luca, imperiali auctoritate iudex ordinarius et notarius publicus, predictas scripturas et acta autenticha, sumpta de suprascripto libro seu quaterno, unde hoc sumptum est exemplum, scripto et publicato manu ser Ranuccii Martelli notarii, una cum infrascriptis notariis coram domino Fiordo iudice et assessore domini lucani Potestatis, vidi, legi et abscultavi. Et quia predicte scripture et acta sumpta de dicto libro seu quaterno concordare inveni cum hoc exemplo, de mandato dicti domini iudicis et elusdem auctoritate, ut huic exemplo detur de cetero plena des, huic exemplo mea manu scripto et sumpto, subscrissi et meo signo et nomine

publicavi - Actum Luce in domo domini Bartholomei de Villanova, in qua predictus dominus Potestas moratur, coram ser Gilio Joannis Gilii notarii, et ser Petro lio Vannis, notariis, lucanis civibus et pluribus aliis testibus ad hec rogatis et presentibus; anno nativitatis Domini mlllesimo trecenteximo trigesimo secundo, indictione quartadecima, die septimo mensis Augusti. Ego Bonaiuncta Laurentii notarius de Luca, imperiali auctoritate iudex ordinarius et notarius publicus, predictas scripturas et acta autenticha, sumpta de dicto libro, unde hoc sumptum exemplum, licet a dicto ser Angelo descriptum, mei licentia , vidi, legi et abscultavi , una cum dicto ser Angelo et infrascripto ser Jacobo, coram dicto domino iudice et ex commissione et licentia mihi concessa a Maiori lucano Regimine, et publice me subscripsi, meo signo et nomine publicavi. Ego Jacobus lius ser Tedaldini Lazari , imperialis aule iudex ordinarius et notarlus; et suprascripti ser Angelus et ser Bonaiuncta, alii tabeliones et testes, pariter mecum presentes, suprascriptum exemplum et acta, ab originali suo integro et incorrupto autentico, et coram domino Fiordo suprascripto, indice et assessore dicti domini Potestatis lucani, legendo et abscultando in nullo quod sensum vel intellectum mutet, invenimus discordare, potius per omnia concordare, et ideo de lpsius domini Fiordi iudicis suprascripti licentia et mandato, in eiusdem exempli plenam dem, me testem, et predicte insinuationis auctoritate presens interfui. (1) Di questa carta di un assai largo sunto il Prof. Francesco Buonanoma nel suo libro che ha per titolo: Indice di documenti inediti risguardanli la Badia di S. Pietro di Camajore ed altre chiese e Iuoghi della Versilia. Lucca, Giuseppe Giusti, 1858, ai numeri 238, 239, 240.