Sei sulla pagina 1di 12

di Luca BERTOTTI

Abbreviature in Latino
I vecchi documenti non sono molto facili da tradurre, essi si presentano in latino e non di rado in
volgare, cio nell'inflessione dialettale del luogo riportata per iscritto. Come non bastasse gli antichi
notai o scribani del tempo, specialmente se l'atto era di poco conto, usavano una serie di abbreviature
per ridurre il documento e per far prima a scrivere il tutto ma cos facendo hanno complicato la vita dei
genealogisti e dei storici che devono interpretare le loro scritture. Fortunatamente queste sigle per la
maggior parte sono ripetitive e le principali sono cos riassunte nella tabella sottostante.

B
absque
admodum (molto)
admodum reverendus
administrator
advocatus
advocatus fiscalis
agrimensor
aliter
aliter
alias
alterius
ante meridiem
archipresbiter
Antonius
atque
auctoritas
auditor
augusti
autem
auxiliator
auxiliator maior

Baptista

TuttoGenealogia.it - Tutto per le Tue ricerche genealogiche

di Luca BERTOTTI

Abbreviature in Latino

con

commorans

con

commendator

quondam

compater (padrino)

contra

compater, communiter

circa

coniunx

cadaver

Concilium

Camera (demanio)

condicio

Camera Apostolica

consiliarius

Camera Fiscalis

contrata (contrada)

camerarius (cameriere)

correrius

cancellarius

in Christi nomine

canonicus

Christus

caporalis

circiter, compater

capitula

contrata

capitale

curatus

caporalis
cappellanus
capitaliter bannitus
capitaneus
causidicus
coemeterium
circiter
civis
civitas
clausula
coadiutor
codicillum
communis
collegiata
collegium
collegiatus

TuttoGenealogia.it - Tutto per le Tue ricerche genealogiche

di Luca BERTOTTI

Abbreviature in Latino

decembris

filia

Domini Nostri

februarius

decembris

in filo

diocesis

ad formam

dignissimus

frater

dominium

Franciscus

dominus

filius

dominus

filius

Dominicus
dicitur

G
generalis

dictus

gratia

dominus

E
-ae, -oe

hora

et

habitator

et

habitator

Ecclesia

huius loci

oeconomus

Hieronymus

egregius dominus

honoratus, honestus

eiusdem

huius parochiae

elapsus

haeres

emptio
eodem
Episcopalis
Episcopus, Episcopatus
Eques
eius
etiam
etiam
aetatis annorum
Excellens
Excellentissimus

TuttoGenealogia.it - Tutto per le Tue ricerche genealogiche

di Luca BERTOTTI

Abbreviature in Latino

Ianuarius (gennaio)

magister

iuris consultus

Maria

idem

magnificus

illustrissimus

magnificus

illustris

Magdalena

illius

magister

impedimentum

massarius

impedimentum

mensis

ab Incarnatione

Monasterium

indictio

monumentum

infans

magister

inferior

(dies) martis (marted)

infrascriptus

martius (marzo)

infrascriptus

multus

instrumentum
inter

investitura

nunc

inventarium

naturalis

Ioannis

a Nativitate

ipse

nobilis homo

item

non nominatus

iuris utriusque consultus

nobilis dominus

iuris utriusque doctor

novembris

iugales (coniugi)

nomine
nomen
notarius

L
Laurentius

nunc quondam
noster

legitimus
nostra
legitimatus
nuncupatus (soprannom.)
locum tenens

nuncupativus (di testam.)

TuttoGenealogia.it - Tutto per le Tue ricerche genealogiche

di Luca BERTOTTI

Abbreviature in Latino

occasio

proximus praeteritus

octobris

propter

omne

pariter

omnes

pater

officium

praepositus

officialis

procurator

omnis

proprium

omnium

proprium

olim

primus

omnis

pars
parochia sancti
proximus superior

praeteritus
patrinus

praeteritus

per

praedictus

per

praedictus

prae
pro
palatium
parochia, paroecia
parochialis, paroecialis
parochialis, paroecialis

prudens vir

quondam

paenitentia

-que (a fine parola)

perpetuus
perillustris (molto illustre)
post meridiem
praesens
in praesentia

quod
quatenus
quod
quilibet
quod mortem

primo
quattuor
patrini, Patres

TuttoGenealogia.it - Tutto per le Tue ricerche genealogiche

di Luca BERTOTTI

Abbreviature in Latino

reverendus dominus

supra

reverendus

sacramentum

reverendissimus

sanctus

rector

Sacrum Concilium Trid.

reliquit

sepultus

relictus (vedovo)

septembris

reverendus frater

serenissimus

reverenda mater

signifer (alfiere)

reverenda mater soror

Sancta Mater Ecclesia

reverendissimus

solemniter

reverendus pater

solitus

reverendus pater frater

spectabilis

reverendi

specialis

reverendi patres

spectabilis

reverendissimus

Sacri Romani I. Comes

reverenda soror
rector

Sacri Romani I. Princeps


strata, sancta
super, supra
supradictus

TuttoGenealogia.it - Tutto per le Tue ricerche genealogiche

di Luca BERTOTTI

Abbreviature in Latino

tunc

videlicet

territorium

venerabilis

testes

vespera, vespertinus

testamentum

vicinia

thesaurarius

vicarius

testamentum

vicarius foraneus

tantum

vicarius perpetuus

tamen

vidua

tenens (tenente)

viditor (fattore, revisore)

tempore

viduus

terra

vulgariter (volgarmente)

terra
tertiarius
tertius
tumulum, tumulatum

X
Christus
decembris
Christoforus

U
ut supra
uxor

Christus

Abbreviature Comuni
bar, ber, bir, bor, bur
car, cer, cir, cor, cur
dar, der, dir, dor, dur
far, fer, fir, for, fur
gar, ger, gir, gor, gur
har, her, hir, hor, hur
lar, ler, lir, lor, lur
mar, mer, mir, mor, mur
nar, ner, nir, nor, nur
par, per, pir, por, pur
rar, rer, rir, ror, rur
sar, ser, sir, sor, sur
tar, ter, tir, tor, tur
var, ver, vir, vor, vur
zar, zer, zir, zor, zur

Segni di eccetera

Abbreviature in Volgare
A

C
aggiudante (aiutante)

canonico

agosto

cansiliere (cancelliere)

agrimensore

capitan(i)o

alfiere

capitale(econom.), caporale

aliter (altrimenti)

capitolo

appellato

cappellano

arativa

cap(p)orale

archipresbitero (arciprete)

casante

(a)uditore

Cattarina
causidico
confess., comunic.,cresim.
campadre

B
braccia
Battista
barbero (barbiere, chirurgo)
beneficio

cemeterio
cresimato
cimitero
comunicato, comadre
commissario

Benedetto, Benvenuto
compagnia
buona memoria (defunto)

compadre
confessato
confraternita
contadino, contado

C
compadre, comadre

corrente

circa, contrada

compadre, comadre

caligario (calzolaio)

carte (pagina), conte

cancelliere

curato

TuttoGenealogia.it - Tutto per le Tue ricerche genealogiche

di Luca BERTOTTI

Abbreviature in Volgare

di, don

Iacopo

don

giureconsulto

degnissimo

Ieronimo (Geronimo)

don

Illuminata

donna

illustre

detto

illustrissimo
illetterato
infrascritto

instrumento
eccellentissimo

iugali (sposi)

eccellente

L
F

legittimo
figlio
famiglio
ferraro (ferraio)
felice memoria (defunto)

G
Giacomo
Giacomo
giorno

H
hora
honoratissimo
Hieronimo
honorato

legittimato
luglio, Lorenzo
luogotenente

TuttoGenealogia.it - Tutto per le Tue ricerche genealogiche

di Luca BERTOTTI

O
madonna

Abbreviature in Volgare

ottobre

madonna
magnifico

P
parrocchiale

Magdalena

presente

Malgarita (Margherita)

primo

Massimo, Massimiliano

podesteria

massaro

podest

magnifico, Marco
possidente
madonna
prossimo passato
medesimo
padre
meritissimo
preposto (prevosto)

merzadro

primicerio

Maria
moglie

miser (messere)

quondam

mastro

questa cura d'anime

messer

quod mortem

madre

questo

molto reverendo signor don


messer

madre suor

ragione

molto eccellente

ragionato (ragioniere)

molt'illustre

reverendo

molto magnifico

rettore
reverendo
reverenda madre suor
rettore

reverendi, reverende
nobile messer
reverendissimo
nodaro (notaio)
reverendo signor, rev. suora
novembre

TuttoGenealogia.it - Tutto per le Tue ricerche genealogiche

di Luca BERTOTTI

Abbreviature in Volgare

signor, signora

dicembre

ser

Cristoforo

Sua Altezza

Cristina

sacramento

Cristo

sargento (sergente)

Cristoforo

sargento maggiore
Sua Altezza Serenissima
Sua Eccellenza

X
Zoan (Giovanni)

sepolto, separato
settembre
Sua Maest Cesarea
Sua Maest Imp.Regia Apo.
signori
suddetto

U
uditore

V
venerabile, venerando
vicario
vicario foraneo
vicario generale
vicario perpetuo
vignata

Potrebbero piacerti anche