Documenti di Didattica
Documenti di Professioni
Documenti di Cultura
143
14 .
God. 1355, 1 rujna. Na Visokom . Tvrdko, ban Bosne, s Vukom bratom
i Jelenom majkom svojom . zavjerava občini dubrovačkoj zaštitu i slobodu
kako za njegova predšastnika strica si bana Stjepana .
Nos Tuertcho dei gracia Bozne banus. Amicus suis fidelibus
nobilibus et comunitati de ciuitate Ragusiensi fauorem ac amicicie
largitatem . Misistis ad nos nobiles uiros dominum Symonem de Resti
et dominum Clime de Dessa, uestros ciues dilectos, cum uestris lega
cionibus, quas legaciones et uestra uota prout petiuistis et deside
rastis ac decet nostram magnificentiam anuentes, quorum legaciones
audiuimus et atente inteleximus, et dicimus per ipsas legaciones ac
uota nostra prout desiderastis et nostram decet magnificentiam gra
tanter acceptauimus , uosque et uestram ciuitatem ac omnes cum
omnibus suis ad ipsam pertinentes ad nostram gratiam et fidem
nostram una cum nobilissimo iuuene comite Vuk nostro
fratre karissimo ac plurimum honestissima domina domina
Helena nostra genitrice predilecta suscepimus et susci
pimus ad omnem fiduciam et ad omnem consuetudinem et ad
omnem ius ac protectionem (et) libertatem sicut prius habuistis
clare memorie tempore predecessoris et patrui nostri Ste
phani olim bani Bozne, uosque copulantes inseparabiliter nostre
amicicie et omnium nostrorum nostram uoluntatem exequencium .
In cuius rei testimonium , as (sic ) literas sigilo Stephani con
dam Bozne Bani assignatas prelibatis nobilibus, comunita
tique eiusdem ciuitatis Ragusiensis tradimus ac dedimus, quia ad
presens nostrum proprium sigilum nondum habebamu s. Data
et acta in nostro castro Vizoka uocatum , prima die mensis sep
tembris anno domini M . CCCmo. quinquagesimo quinto .
S traga vidi se mjesto izgubljene pritisnute pečati. Pisano na
maloj pergameni. Ragusa 163/7 . u bečkom tajnom arkivu dvorskom .
Priobćio mi I. Kukuljević.
J. A . 10
146 FR. RAČKI.
15 .
God. 1355. Na rieci pod Skadrom . Stjepan Uroš , car srbski i grčki
potvrdjava povlasti Kotoranom , podieljene jim od svojih predšastnika.
Privilegio di Stefano Urosio imperatore di Servia alli Catta
rini. A lo nome di dio sabaot saluador , fattor del ziel , e della
terra, de tutte le cose e glorie e dolcezze del ziel, e de tutta bel
lezza zelestial; con tua bellezza ziel e terra illuminasti, el uomo
besavo nostro Adamo creasti a la immagine e similitudine del tuo
santissimo corpo, e benedizesti lui digando : crescite et multiplicate,
et implete terram , e da poi comandò a tutte le bestie e a tutte le
creature, che siano obbedienti al uomo, e sopra tutte le creature
che sia uomo , che sia alla benedizione e al comandamento , che
sia el signor. Al Adamo dete el comandamento , che dovesse var
darse de non prevaricar, ma che sia obediente Adamo; quel non
vardò, imo con Eva, e con volontà prevaricò el comandamento , e
la semenza del legno mortal manzò , manzando la sentenza sopra
di se tolse, e fò sotoposto alla morte con tutta la sua descendenza ;
et da poi molto tempo Abram e suo fiol Isac e suo nipote Jacob
pregorono signor alla misericordia con orazion , con sospiri avendo
creato Adamo per amor della sua descendenza, el signor non volse
ascoltar. Da poi fò Moises, e el suo fradel Aron ; dapoi fò David ,
e molti altri fidel profete la orazion , e con orazion , con eremo,
con dezuni e lagrime, con suspiri pregasseno al signor per li santi,
e veri profeti, e per descendenzia , e dio non volse aldir le sue ora
zion per amor della sua iustizia ; e dapoi vedendo el signor che
la gran balia per tutto el Mondo, e vide santi padri nella servitù ,
se umiliò dio sabaot in la Galilea in terra di Nazaret , mandò el
angel Gabriel a la purissima ed intemerata vergine Maria, digando;
Allegreve piena de tutte grazie. Da poi dize Lucha all' ultimo: ecce
ancilla domini fiat mihi secundum verbum tuum . Essa con la su
perbia, e con la trasgression dalla vita fò sottoposta alla morte, e
Maria colla sua umeltà a nui la vita preparò, essendo fra dio e
l' uomo , e sì Eva fò per mezzo del diavolo et uomo, come disse
la scrittura . O grande e inefabel amor de dio signor , se volse
far crucifigere per amor del suo schiavo , e con la morte sua, e con
spargere del suo preziosissimo sangue vinzete la morte , e con la
crucifixion sua al uomo la vita preparò. E se a me signor schiavo
Stefano Urosio con la grazia di dio imperator de Servia e Grezia ,
fiol del glorioso e molto alto Stefano imperator, nipote del signor
LISTINE. 147
Stefano re, fiol del signor Stefano Urosio re, pronipote del signor
signor santo Simeon Nemagna , io Stefano Uros fð peccator, el si
gnor non vardando alli miei peccati me incoronò , e me feze el
imperator, e mi glorifico , e solo continuamente tale incoronazion
giurai a tutti benigno e iustissimo , e la leze a tutti observarò,
le possession e breveleggi a tutti confermarò , e sopra tutti alli
zentilomeni e comunità de Cattaro, nostra fidel terra de Cattaro
per la lor vera fede e gloriosa servitù e gran danno, lo qual aves
seno per amor del nostro imperio e di nostri genitori e progeni
tori, non vardando ne alla morte, ne alli vizini, ne alli attuali sui
fioli, dove intrava el honor del nostro imperio , e nui volendo esser
recognoscenti ne ricordassemo di simil gloriosa servitù e fede della
nostra fidel terra de Cattaro , e non volessimo esser ingrati : e se
al nostro soprascritto besavo Adamo, lo qual per la sua ingratitudine
e maliziosa immaginazion fù tragressore, e se a stesso , e all in
ferno per la persvasion de Eva non cognoscendo el scellerato dia
volo, e so antico vedere fò ingannato per la sua ignoranzia , e poco
intelletto, e alta imaginazion, diavolo immaginando : dio ha la sua
sedia in oriente, e mi metterò la mia sedia in occidente , e sard
simel all' altissimo, l'altissimo cognoscendo la sua prava cogita
zion lo scazzò cum tutta la sua squadra nell' inferno in eter
num , che sia cruziato cum tutti in suoi seguaci, mime recognoschi,
e se fidel, e veri santi padri, li qual per amor de Jesu Christo el co
nandamento obbedisseno, e fò salvi: e cuxi io sotto la fiumara de
Scuttari alli nostri fidel e onorevoli ambasciatori zentiluomeni della
nostra fidel terra de Cattaro per nome Zacheta de Biste, e Giusta
de Buchia , e Base de Bolizza : mie fidel zentilomeni, quel che avete
a mostrar, mostrate e dizete ; e ivi li zentiluomeni disseno : signor
imperator grazia, e grand ' allegrezza nostra veder vostro imperio ;
se degna la maestà tua de confirmare e benedir li nostri brevileggi; e
là mostrasseno tutti suoi breveleggi: primo brevelegio mostrasseno
del signor Radoslavo rè, e del signor Vladislavo , e del signor
Urosio avo de santo Urosio rè come li dite, e confermò la gesia
de santo arcangelo edificata , e poi reedificata per loro , e Lustiza
con tutto el suo contado come l' è scritto nel breveleggio antico
del signor rè Radoslavo, e de signor Vladislavo , e signor Urosio :
nel secondo breveleggio mostrasseno del signor besavo nostro de santo
Urosio rè, e della signora chir Elena santa regina , come li santa
regina e santo rè zuppa Garbal superior et inferior ; terzo e
148 FR . RAČKI.
16 .
God . 1356, 14 ožujka. U Neretvi. Tvrdko ban bosanski potvrdjuje ob
ćini dubrovačkoj povlasti svoga predšastnika strica Stjepana.
Tuerdco dei gracia Bozne banus, una cum dilecto fratre suo
comite Vulk ac karissimamatre nostra domina Helena, nobilibus uiris
Nicolao Barbadico comiti Ragusiensi, iudicibus, consiliariis et uniuer
sitati predicte ciuitatis salutem et graciam ac fauoris beneplacitum .
Literas uestras suscepimus, in quibus nobis promittitis et uestram
communitatem obligatis seruare iura, libertates, consuetudines, pacta ,
protectiones, que habuistis cum bone memorie Stephano olim bano
Bozne, karissimo patruo et predecessore nostro. Vestre beneuolen
tie uicissitudinem impendere uolentes eodem modo nos uobis obli
gamus, quod omnes mercatores uestre ciuitatis cum suis mercan
tiis ad fidem et fiduciam ( et ) protectionem nostram suscipimus, et
uestram communitatem seruare in iuribus, libertatibus, consuetudi
nibus, protectionibus, prout a prefato Stephano bano, predecessore
nostro, nouimus uobis concessum et conseruatum . In cuius rei te
stimonium sigillum pendens supra dicti Stephani bani , quia adhuc
nostro proprio caremus, cum serico fecimus apponi. Data in curia
nostra in Nerethua feria 2 post dominicam primam quadragesime,
anno domini Mº. CCC°. quinquagesimo VI.
Na pečatu vitez na konju s pruženim kopljem i nadpisom
CTÁNAH I'H . Okolo nadpis : S . DNI STEPAN. DI. GRA. TOTI
BOSNE.
U car. bečkom arkivu pod br. 1000 Ragusa . Priobćio mi
I. Kukuljević.
17 .
God . 1409 26 listopada. Ugovor mira izmedju republike mletačke i Je
lene udove Gjorgja Stracimira tè njezina sina Balše.
Michael Steno dei gratia dux Venetiarum & c . Vniuersis et sin
gulis presentes litteras inspecturis pateat euidenter, quod deuenimus
ad infrascriptam compositionem , et concordiam cum magnifica
domina Elena relicta quondam magnifici domini Georg ij
Stracimir, filij quondam domini Georgij, agente nomine suo
proprio, ac uice et nomine magnifici domini Balse Stracimiri
filij quondam dicti domini Georgij, à quo habet plenam licentiam
et liberam potestatem , ut patet litteris ipsius domini Balse , patenti
bus et suo sigillo munitis, que apud nos remanserunt: Quod ipsa,
150 FR . RAČKI.
18 .
God . 1453 — 1455. U Trogiru. Pet listova Ivana Sobote , Trogiranina,
o suvremenih dogodjajih u Srbiji , Bosni i Hrvatskoj.
a.
Johannes Sobote Clarissimo P . M . S. P. D . Ex Alobrogibus
domum salvum te venisse magna laetitia affectus sum . Novi excel
lens ingenium tuum et magnarum rerum cupidissimum ; si quod
priscarum illustrium litterarum vel vetustatis insigne vestigium nac
tus es, rogo facito me participem , ut extent tuae perpetuae in me
benevolentiae sîgnum et monimenta amoris. – Si Cesarem et Phi
lippicas ad me mittes , mihi pergratum facies. Recte fidei Thome,
iustis de causis mihi amantissimo , cesarem committere potes ; qui
iterum tua opera Galliam petere coactus est, Dalmatum ipsum ali
quando esse sinito . Patricio Karolo Mauroceno meis verbis dicito :
collectis viribus omnibus dabo operam , ut pecunia sua quam celer
rime exigatur ; magnitudine aegritudinis meae factum est, ut haec
exactio in hunc usque diem differatur. Vale et M . An. meis ver
bis salutem dicito . Ex Tragurio Kal. XIII Junii 1453.
b.
Joannes Sobote Clarissimo P. M . S . P . D . Postquam nobis
nunciatum est, Bizancium urbem cristianissimam a Machometo Te
ucrorum principe ingenti cum iactura cristiane rei captam , tanquam
ex percepto vulnere vehementer consternati fuimus; tandem varie
tumultatum est. Princeps Bizantinus simul ac animadvertit eo ven
tum esse, ut nec fuge quidem locus esset, contractis undique copiis
totis viribus tanti belli discrimen aditurus , facto iuramento cum
suis optimis militibus memorabile proelium inisse dicitur ; ut opinor
ignaviam quoque necessitas acuit, et saepe desperatio causa salutis .
Urbs illa cruciata fatis hostibus virtute militari in libertatem revindi
cata est, quod mihi numquam persuadere potui. Parvo interjecto tem
pore legatos regis Bosne, qui apud imperatorem Teucrorum legatio
nis munere functi sunt, venisse nunciatum est. Qui illa tempestate,
qua Bizancium expugnatum est , se illi bello interfuisse tradunt,
affirmant, urbem illam sine cujusque controversia defecisse, 30.000
Grecorum ex Byzancio in Asiam , ut servirent, missa esse, dicunt :
urbem suo praesidio munitam , vestes et nonulla vasa christianis
sacrificiis dedicata Georgio despoţi missa dono , seu insignia rei
152 FR . RAČKI.
bene geste. Quare nobis abunde persuasum est, urbem illam defe
cisse ; praeterea, quod gravius longe, imperator Teucorum a Georgio
despote petit, ut duo oppida sibi tradat: Golumbac et Smedrovo,
oppida munitissima , ex quibus facillimus aditus in Panoniam est.
Georgius despotus vehementer trepidat. Hac tempestate dei omni
potentis virtus invocanda est. — Vale et me ama. - Ex Trag.
die 24 Julii ( 1453).
Johannes Sobote clarissimo Patricio P . M . S. P . D . Perpetuis
occupationibus factum est , quod hisce diebus nihil ad te scripse
rim , praecipue gravi aegritudine uxoris, de cujus salute medici des
peraverant, dei beneficio ab inferis revocata est. Nobis nunciatum
est, honestissimum virum Petrum Cyri pretorem designatum , metu
forte pestiferi morbi perterritum , nolle ad suam preturam venire.
Scito urbem istam dei benignitate optimo in statu esse; aërem sa
lubrem , morbi ferme nullum vestigium relictum esse. Civitas ista
desiderat, ut ab optimo ac gravissimo pretore aliquando regi in
cipiat. Curato, ut aliquando vel ille vel alter celerius , quoad fieri
poterit, ad preturam veniat. Hoc et cives desiderant, et ad digni
tatem senatus satis accomodatum erit. — Rumore quodam , sine
tamen certo autore, nobis significatum est : Mahometum , Teucrorum
principem superbissimum , maximis cum copiis Serviam ingenti cum
terrore invasisse . Illustris Georgius desperatis rebus , quibusdam
arcibus munitis, posito valido presidio ad Panones profectus est, ut
suis fortunis consulat. Pro viribus ortatur ad extinquendum hoc
commune incendium . Si Servia potietur, actum est de imperio Pa
nonum ; vel inviti imperata hostis facient. Si quid preterea dignum
relatu intellexero, e vestigio te certiorem faciam . — Uxor mea, cum
hac aegritudine vehementer affligeretur, votum fecit, si vita longior
dei clementia producetur, templum divi Antonii Padue visere. Vel
hac necessitate coactus, te coterosque , quos absentes colo et ob
servo, videbo. Vale. Ex Tragurio die 14 Augusti 1454 .
d.
Joannis Sobote Dalmate epistola . — Superioribus diebus lite
ris significavi illa, que rumore quodam ad nos referri videbantur:
secundum Macometum , Teucrorum principem superbissimum , in
genti cum audacia Serviam invasisse. Parvo deinde interjecto tem
pore non rumore, sed veris auctoribus hoc declaratum est ; qui rei
LISTINE. 153