Sei sulla pagina 1di 9

FALSO MISTICISMO E VERA MISTICA.

SPIRITUALIT CATTOLICA E RELIGIOSIT


ORENTALEGGIANTE
d. CURZIO NITOGLIA
25 agosto 2011
http://www.doncu!"on"tog#"a.co$/%a#so&$"st"c"s$o&'&('a&$"st"ca.ht$
)
Il falso misticismo
*A++"a$o g", pa#ato d'##a ('a $"st"ca "n -u'sto s"to .(. )))/. N'# p's'nt' at"co#o c"
'sta da ('d'' -ua#' s"a #a sua conta%%a!"on'0 oss"a "# %a#so $"st"c"s$o. 1sso p'('t'
sopattutto #a ('a no!"on' d" stato pass"(o d'##a $"st"ca. Ta#' stato cons"st' n'##a
pass"("t, '#at"(a d'##2uo$o so#tanto d" %ont' a##a Ga!"a attua#' ' sp'c"a#' d'##o 3p""to
3anto .non ostaco#aLo/0 $a non n'##a pass"("t, asso#uta d'##2uo$o -uanto a##2ag"'
sp""tua#$'nt'0 sp"nto da# 4aac#"to0 ("('ndo a# $ass"$o0 sopannatua#$'nt' o
'o"ca$'nt'0 #' 5"t6 "n%us' ' sp'c"a#$'nt' -u'##' t'o#oga#".
*L2asc't"ca 7 cost"tu"ta sopattutto da##o s%o!o u$ano a+"tua#'0 a"utato da##a Ga!"a
attua#' od"na"a d" 8"o0 p' ("('' n'##a Ga!"a sant"%"cant'0 #ottando conto "# p'ccato
$ota#' ' %ac'ndo un2oa!"on' $'nta#' sopattutto d"scos"(a .p"$a ("a 9pugat"(a: d'"
9p"nc"p"ant":/; po" cons"st' n'##2"$"ta!"on' d'##' 5"t6 d" C"sto ' n'# %a' un2oa!"on'
$'nta#' sopattutto a%%'tt"(a .s'conda ("a 9"##u$"nat"(a: d'" 9pog'd"'nt":/ 'd "n%"n'
n'##a $"st"ca .t'!a ("a 9un"t"(a: d'" 9p'%'tt":/0 "n cu" #2an"$a 7 s"$"#' ad una +aca a
('#a0 ch' 7 %atta co'' .pass"("t, '#at"(a/ ' non s" "%"uta d" co'' .att"("t, 'o"ca/
su##' ond' sp"nta da# so%%"o "$p'tuoso d'##o 3p""to 3anto; $'nt' n'##2asc't"ca #2an"$a
so$"g#"a p"uttosto a##a +aca a '$" con cu" s" na("ga su##' ac-u' con #2a"uto d'##a Ga!"a
attua#' od"na"a d" 8"o ' co##a coop'a!"on' d'##a %o!a d'##' +acc"a d'" na("gato"0 ch'
("(ono #' 5"t6 "n%us' "n $an"'a u$ana o non ancoa 'o"ca. 4'c"< #a ('a $"st"ca 7
caatt'"!!ata da un2att"("t, 'o"ca o so(u$ana n'##2's'c"!"o d'##' 5"t6 "n%us' da
pat' d'##2uo$o0 "# -ua#' tutta("a 7 $osso sopattutto da##o 3p""to santo0 a# -ua#' non
d'(' 's"st'' o po' ostaco#" d" catt"(a (o#ont,. In('c' "# %a#so $"st"c"s$o pa#a d"
pass"("t, tota#' anch' n'##2ag"'0 "# ch' pota a# =u"'t"s$o0 oss"a a# non 9%a
asso#uta$'nt' nu##a:. >a G's6 n'# 5ang'#o c" ha d'tto: 9Non ch" d"c' ?4ad' 4ad'2
'nt', n'# R'gno d" 8"o0 $a co#u" ch' %a #a sua (o#ont,:. Inso$$a 9ch" (uo# %a
#2ang'#o0 %"n"sc' p' d"('nta' una +'st"a:. In%att" 9#a @'d' s'n!a #' +uon' op'' 7
$ota: .san G"aco$o/.

Il Quietismo
*A una t'nd'n!a ps'udoB$"st"ca0 ch' "pon' #a p'%'!"on' n'##a cont'$p#a!"on' pass"(a0
"n cu" #2an"$a "nun!"a a##a sua #"+'a att"("t, anch' n'##a pat"ca d'##' 5"t60 a# conto##o
d'##a s'nsua#"t, ' d'##' pass"on"0 s"no a# punto d" conc"#"a' "# p"6 +asso s'nsua#"s$o con
#2ad's"on' 9$"st"co"d': a 8"o. I# =u"'t"s$o d"sp'!!a #2asc't"ca. In 3pagna s" d"%%us' s"n
1
da# C"n-u'c'nto con #a s7tta d'g#" A#u$+ados .I##u$"nat"/0 "n @anc"a con @anCo"s
@Dn'#on .E 1F15/ ' >ada$' G'ann' >a"' GuHon .E 1F1F/0 9un2'sa#tata ch' a# $"st"c"s$o
cont'$p#at"(o un"(a "# $"st"c"s$o s'nsua#'0 con #a t'o"a d'##a pass"("t, d'##2an"$a n'##'
t'nta!"on" ' n'" p'ccat" d" #ussu"a:0 "n Ita#"a p' op'a d" >"gu'# >o#"nos.
*I# p'('t"$'nto d'##a pass"("t, o nonB's"st'n!a d'##2uo$o a##a Ga!"a sp'c"a#' d'#
4aac#"to0 'st'sa anch' a##a pat"ca d'##' 5"t6 ' a##a #otta conto "# $a#' 7 #2'ss'n!a
d'##a %a#sa $"st"ca. N'" p"$" s'co#" d'##a Ch"'sa "# >ontan"s$o cadd' "n 'cc'ss"
p'n"c"os" da# punto d" ("sta do$$at"co0 asc't"co ' $oa#'. N'# $'d"o'(o " I'guad" ' #'
I'gu"n' cono++'o cons"$"#" d'("a!"on" ' d"sod"n". N'##2'poca $od'na da# =u"'t"s$o
poc'd' #2A$'"can"s$o oss"a "# >od'n"s$o asc't"co. I# =u"'t"s$o ha conosc"uto (a"'
%o$': -u'##a p"6 ad"ca#' ' -u'##a $od'ata o s'$"-u"'t"sta.

Quietismo radicale
*Ja o"g"n' con >"gu'# >o#"nos0 nato "n 3pagna n'# 1KL00 $a ("ssuto sopattutto a Ro$a0
o(' d"ss'$"n< " suo" 'o" $'d"ant' #' su' op'' p"nc"pa#" La gu"da sp""tua#' '
L2oa!"on' d" -u"'t'0 condannat' da Innoc'n!o MI .Cost"tu!"on' Co'#'st"s 4asto0 1N
no('$+' 1KOF0 8I 1221B12OO/. 3'condo >o#"nos #a ("ta c"st"ana ' #a p'%'!"on' o
$"st"ca cons"st' n'##2asso#uta pass"("t, d'##2an"$a u$ana0 #a -ua#' 7 d"sp'nsata anch'
da# 's"st'' a##' t'nta!"on"; "# suo $otto p'co' -u'##o d'# #"+'"s$o 'cono$"co:
9La"ss'! %a"':0 cosP tasposto n'##a '#"g"on': 9Lasc"a$o %a' a 8"o:0 ' tocch', #2ap"c'
n'# #"+'a#"s$o o $od'n"s$o asc't"co ch"a$ato da L'on' MIII A$'"can"s$o. 3'condo
>o#"nos (" 7 una so#a ("a0 ch' 7 -u'##a $"st"ca o d'" p'%'tt"0 a##a -ua#' c" s" a"(a da sD0
con #' pop"' %o!'. Ond' p' #u" #a ("ta sp""tua#' s2"n"!"a con #a ("a un"t"(a0 ch' p' #a
Ch"'sa 7 #a t'!a 'd u#t"$a ' a##a -ua#' s" g"ung' dopo una #unga ("ta asc't"ca .p"$a '
s'conda ("a0 d'g#" "nc"p"'nt" ' d'" pog'd'nt"/ ' (" s" 'nta p' un dono gatu"to d" 8"o0
ch' attua ta$"t' #a Ga!"a tans'unt' sp'c"a#' d'##o 3p""to 3anto " s'tt' 8on" d'#
4aac#"to. In -u'sta ("a pua$'nt' ' asso#uta$'nt' pass"(a0 s'condo >o#"nos0 s" ("('
costant'$'nt' ' a+"tua#$'nt' n'##a cont'$p#a!"on' "n%usa0 #a -ua#'0 "n('c'0 p' #a
dott"na catto#"ca 7 conc'ssa da 8"o so#o "n att" d" cont'$p#a!"on'0 ch' duano poco
t'$po. 3"cco$' #a cont'$p#a!"on' 7 p'p'tua0 p' >o#"nos0 #2an"$a 7 d"sp'nsata da
tutt" g#" att" 'sp#"c"t" d" 5"t60 da##a 's"st'n!a a##' t'nta!"on" ' da##a $ot"%"ca!"on'. 3"
g"ung' -u"nd"0 "$$anca+"#$'nt'0 a d'" d"sod"n" $oa#"0 po"chD #2uo$o %'"to da#
p'ccato o"g"na#' $ant"'n' s'$p' "n sD s"no a##a $ot' "# %o$'s p'ccat"0 ch' 7 #a
t'nd'n!a a# $a#'0 cu" d'(' 's"st'' n'gat"(a$'nt' non %ac'ndo "# $a#' ' pos"t"(a$'nt'
pon'ndo att" d" 5"t6. In('c' p' "# =u"'t"s$o "# $"st"co"d' 7 ta#$'nt' p'%'tto da non
pot' p"6 p'cca' ' -u"nd" non d'(' cuas" d'##' t'nta!"on" cu" 7 s"cuo d" non da' $a"
"# cons'nso d'##a (o#ont,0 p'su$'ndo d" 'ss'' con%'$ato "n Ga!"a0 anch' s' co$p"'
'st'"o$'nt' att" ogg'tt"(a$'nt' "$$oa#".
*L2ant"ch"ss"$a dott"na ca+a#"st"ca d'##2ant"Bno$"s$o0 o sant"%"ca!"on' conto #a L'gg'
$oa#' .9no$7:/ ta$"t' "# p'ccato0 7 stata "p'sa da# $o("$'nto $od'no chass"d"co
p"$a '#"ta"o .(. 3a++ata" T!'(" E1KKK0 Gaco+ @anQ E1FN1/ ' po" da##o chass"d"s$o
cont'$poan'o d" $assa .(. >at"n Iu+' E1NK50 1$$anu'# L'("nas E1NN5/0 dopo 'ss''
stata "nno(ata da >at"n Lut'o co# suo 9p'cca %ot"t' s'd %ot"us c'd': ' da#
>od'n"s$o Asc't"co o A$'"can"s$o0 condannato da L'on' MIII .T'st'$ +'n'(o#'nt"a'0
2
1OON/0 $a ogg" "nato con ("u#'n!a paoss"st"ca sopattutto co# N'oB$od'n"s$o o
3'nt"$'nta#"s$o '#"g"oso tanto "n (oga n'" 9$o("$'nt": o 9ca$$"n": ps'udoBcatto#"c"
.N'oBcat'cu$'na#"0 Co$un"on' ' L"+'a!"on'0 R"nno(a$'nto d'##o 3p""to0 Ca"s$at"s$o
' 4'nt'costa#"s$o/.
*I# >o#"nos"s$o "t"'n' ch' #2ogg'tto p"nc"pa#' d'##a cont'$p#a!"on' 7 8"o ' non G's6
C"sto0 ch'0 'ss'ndo ('o 8"o ' ('o uo$o0 s'$+a $'no p'%'tto ' non d'gno d'"
-u"'t"st"0 ch' sa'++'o ?p"6 ch' p'%'tt"2. 1ss" pa#ano d" ?Cuo' d" 8"o20 $a non d'# 3.
Cuo' d" G's60 po"chD -u'st2u#t"$o 7 toppo $at'"a#' $'nt' "# p"$o 7 un"ca$'nt'
#2A$o' pua$'nt' sp""tua#'0 $"s'"cod"oso ' 9tuttoB%a':0 "# -ua#' d"sp'ns''++' "#
9p'%'tto: o #2"n"!"ato da ogn" a!"on' +uona ' da ogn" 's"st'n!a a# p'ccato.

Quietismo moderato
*I# =u"'t"s$o d" >o#"nos %u "p'so ' t'$p'ato0 p' s%ugg"' #' condann' d'##a Ch"'sa0
da >ada$' G'ann' >a"' GuHon0 pad' 4. Laco$+' ' @anCo"s @Dn'#on0 "# -ua#'
s"st'$at"!!< ' addo#cP da c't" 'cc'ss" #a p"'t, s'nt"$'nta#"st"ca ' %antas"osa d'##2a$o
puo o d"s"nt''ssato d'##a s"gnoa GuHon n'# suo #"+o >aR"$'s d's 3a"nts d'# 1KNF. In
'sso @Dn'#on sost'n'(a ch' #a p'%'!"on' cons"st' n'##o stato a+"tua#' d" puo a$o' d"
8"o0 d"s"nt''ssato o s'n!a #a 3p'an!a d'# 4aad"so. Ino#t' s" pu< 'ss'' p'suas" n'##a
pat' sup'"o' d'##2an"$a ."nt'##'tto/ d" 'ss'' "po(at" da 8"o 'd acc'tta'
p"'na$'nt' .(o#ont,/ ta#' stato d" danna!"on'0 o%%'ndo a 8"o "# sac"%"c"o d'##a pop"a
%'#"c"t, 't'na. In%"n' #2an"$a p'%'tta d'(' 'ss'' "nd"%%''nt' a##a pat"ca d'##' 5"t6
'd a##2U$an"t, d" G's6 C"sto. Ta#" popos"!"on" %uono condannat' n'# 1KNN da
Innoc'n!o MII .8I 1S2FB1SLN/ po"chD sostan!"a#$'nt' "d'nt"ch' a -u'##' d" >o#"nos anch'
s' 'sp'ss'0 -uanto a# $odo0 "n $an"'a $'no ad"ca#' o p"6 $od'ata.
)

Spiritualit orientaleiante
*=ua# 7 #a d"%%''n!a ta #a sp""tua#"t, ' #a $'d"ta!"on' catto#"ca 'd " 9$'tod": 'st'$o
o"'nta#" d" 9conc'nta!"on':T La sp""tua#"t, c"st"ana s" %onda su##a @'d' "n un 8"o
p'sona#' ' tasc'nd'nt'0 C'ato' d'##2uo$o0 "# -ua#' Lo p'ga co$' 4ad' d"("no0 Lo
conosc' ' Lo a$a sopannatua#$'nt'0 $'d"ant' #' 5"t6 "n%us' d" @'d'0 3p'an!a '
Ca"t,. 4' #a Ga!"a sant"%"cant' 8"o a+"ta 'a#$'nt' ' %"s"ca$'nt' n'##2an"$a d'#
g"usto. Ond' #a ("ta sp""tua#' 7 conosc'n!a 'd a$o' 'c"poco0 a#tu"st"co ' d"
con("('n!a ta 8"o ' #2uo$o. Tutta("a 8"o 7 s'$p' "n%"n"ta$'nt' d"st"nto da##2uo$o0 "#
-ua#' pat'c"pa d'##a ("ta "nt"$a d"("na "n $an"'a %"n"ta ' #"$"tata o c'atua#'. 5" 7
un"on'0 $a non con%us"on' ta 8"o ' uo$o0 ch' c'ch', d" con%o$a' #a sua (o#ont, a
-u'##a d" 8"o.
*La %"#oso%"a 'st'$oBo"'nta#' ."ndu"sta ' +udd"sta/ 7 t'nd'n!"a#$'nt' pant'"sta 'd
'sot'"ca o gnost"ch'gg"ant'0 p'chD "d'nt"%"ca #2uo$o ' #a 9d"("n"t,:. Non conc'p"sc'
8"o co$' 4'sona tasc'nd'nt' "# $ondo0 "n%"n"to0 "$$uta+"#'0 d't'$"nato0 Atto puo0
3
C'ato'0 $a co$' un 9Tutto "$$an'nt' a# $ondo: ."ndu"s$o/ o un 93"#'n!"o o 5uoto
un"('sa#': .+udd"s$o/0 ch' non tasc'nd' "# $ondo0 $a s2"d'nt"%"ca con 'sso; p"6 ch' d"
8"o s" tatta d" una 9(aga d"("n"t,: "nd't'$"nata0 "nd"%%''n!"ata0 anon"$a 'd
"d'nt"%"cata a# $ondo0 ch' 7 asso+"to "n 'ssa.
*La 9p'gh"'a: o $'g#"o #a 9conc'nta!"on': o"'nta#' "ndu"sta o +udd"sta .ch' non 7
una '#"g"on'0 #a -ua#' un"sc' #2uo$o a 8"o0 $a una %"#oso%"a "$$an'nt"st"ca0
natua#"st"ca ' pant'"st"ca/ non 7 una conosc'n!a a$oosa ta #2uo$o ' 8"o0 ch' s%oc"a
"n un co##o-u"o ("c'nd'(o#' 9co$' un A$"co pa#a a##2a$"co: .3ant2Igna!"o da LoHo#a/0
$a 7 p"uttosto un "p"'ga$'nto d'##2uo$o su s' st'sso0 po"chD #a 9conc'nta!"on':
o"'nta#' non conosc' un 1ss'' d"st"nto da##2uo$o ' -u"nd" "# p'ns"'o u$ano d'('
conc'ntas" su s' st'sso0 co"nc"d'nt' con #a 9d"("n"t,:0 conc'p"ta co$' un 9Gand' 3D
"nd"%%''n!"ato 'd "$p'sona#':.
*N'##' %"#oso%"' $"st'"ch' 'd 'sot'"ch' d'##2'st'$o o"'nt' non c27 spa!"o p' una
conosc'n!a a$oosa d" 8"o0 "n -uanto non c27 un 8"o d"st"nto da##2uo$o; non c27 un
co##o-u"o ta uo$o ' 8"o0 $a un so#"#o-u"o d'##2Uuo$oB9d"o:V con s' st'sso o
un2"$$'s"on' d'##2uo$o n'# Tutto "$p'sona#' 'd "nd't'$"nato. *I# %"n' d'##a
conc'nta!"on' o"'nta#' 7 %a p'nd'' cosc"'n!a a##2uo$o d" non 'ss'' una c'atua
d" 8"o0 $a una Tota#"t, d" "d'nt"t, con #a 9d"("n"t,:. 4'c"<0 conc'ntandos" #2uo$o d'('
g"ung'' a conc'p"s" co$' "$p'sona#' ' co$' un a$a#ga$a ta $ondo0 9d"("n"t,: ' s'
st'sso p'sona#$'nt' "n's"st'nt'0 oss"a una pat"c'##a d'# Tutto "nd't'$"nato.
L2annu##a$'nto d'##a cosc"'n!a d'##a pop"a p'sona#"t,0 "nd"("dua#"t, .'ss'' "nd"("so "n
sD ' d"st"nto da ogn" a#to/ ' #a cosc"'n!a d'##2un"t, con "# Tutto o ?3D "nd't'$"nato2 7 "#
%"n' u#t"$o d'##a conc'nta!"on' ' d'##a %"#oso%"a o"'nta#'. I# %atto d" conosc's" co$'
9"nd"("duo:0 "o0 p'sona 7 una "##us"on' .9$aHa:/ ch' #2uo$o d'(' p'd'' ta$"t' #a
conc'nta!"on'0 ch' #o #"+'a cosP da##a so%%''n!a .9n"(ana:0 stato d2"nd"%%''n!a o
#"+'a!"on'/0 #a -ua#' 7 #a cosc"'n!a d'##a 'a#t, ogg'tt"(a0 ch' sp'sso ostaco#a " d's"d'"
d'##2"n"!"ato.
*La p'gh"'a c"st"ana c" %a p'nd'' cosc"'n!a d" -u'sta d"%%"co#t, ' co##2a"uto d" 8"o c"
ott"'n' #a %o!a d" acc'tta#a ' so$onta#a; $'nt' #a 9conc'nta!"on': o
9sdopp"a$'nto: o"'nta#' c" %a p'd'' #a no!"on' d'##a 'a#t, ogg'tt"(a ' c" "##ud' d"
non 'ss'' 9"##us":0 oss"a d" 'ss'' una pat' d'# Tutto.
*Un2a#ta gand' d"%%''n!a ta p'gh"'a c"st"ana ' 9conc'nta!"on': o"'nta#' 7 ch' "
$'tod" o"'nta#" sono t'cn"ch' pua$'nt' u$an' ' natua#" d" natua ps"co#og"ca att' a
%a d"$'nt"ca' a##2uo$o #a sua "nd"("dua#"t, ' " suo" po+#'$"0 potando#o a##o stato
d2"nd"%%''n!a o %'#"c"t, n'##a pop"a "d'nt"%"ca!"on' co# Tutto 9d"oB$ondo:.
L2'sot'"s$o 7 #a +as' ' "# %onda$'nto d'##a conc'nta!"on' o"'nta#': 'sso 7 una
conosc'n!a natua#' .gnos"s/ ch' 9sa#(a:0 #"+'a o p'%'!"ona #2uo$o %ac'ndo#o g"ung''
a##a cosc"'n!a d'##a pop"a "d'nt"t, co# U$ondoB9d"("n"t,:V. La R'#"g"on' c"st"ana0
"n('c'0 7 #a R"('#a!"on' d"("na a##a -ua#' s" ad'"sc' p' "# dono sopannatua#' '
gatu"to d'##a Ga!"a ' d'##a @'d' ' s" ("(' ta$"t' #a p'gh"'a o oa!"on' $'nta#'0 con
#2aus"#"o d'##a Ga!"a d"("na o sopannatua#'. Ta #' du' (" 7 una d"%%''n!a -ua#"tat"(a
"n%"n"ta0 #a st'ssa ch' "nt'co' ta #a natua ' #a sopaBnatua.
*Lo Hoga 7 una d'##' %o$' p"6 conosc"ut' d" 9conc'nta!"on':. 1ssa d'"(a da##a
%"#oso%"a o"'nta#' "ndu"sta0 $'nt' #o !'n da -u'##a +udd"sta. Tutt' ' du' sono
4
"$$an'nt"st"ch' ' pant'"st"ch'. 3ono una sota d" 9"to '#"g"oso:. Tutta("a 7 "$potant'
sap'' ch' #' pos"!"on" assunt' da# copo d'##o Hog"n .co#u" ch' pat"ca #o Hoga/ non sono
%o$' g"nn"ch' d" "#assa$'nto $usco#a'0 $a sono dott"n' sp'cu#at"(oBpat"ch' ch'
s'(ono ad a"uta' #2"n"!"ato a g"ung'' a d"$'nt"ca' d" a('' un copo0 d" 'ss'' un
"nd"("duo d"st"nto da tutt" g#" a#t". Occo' $uo('s" ' 'sp"a' "# $'no poss"+"#'0
"nt'(a##ando "# p"6 a #ungo poss"+"#' #2"nsp"a!"on' ' #2'sp"a!"on'0 s'$p' p'
p'$'tt'' a##a cosc"'n!a d'##o Hog"n d" #"+'as" da##2"$pacc"o d'# copo0 ch' 7
'ss'n!"a#$'nt' $a#(ag"o0 co$' tutto c"< ch' 7 copo'o o $at'"a#' .-u" ('d'
ch"aa$'nt' #2"n%#usso 'c"poco ta ca+a#a0 $an"ch'"s$o0 gnost"c"s$o0 cata"s$o '
%"#oso%"' o"'nta#"0 ch' ha "n%#u'n!ato non poco anch' #a %"#oso%"a 'uop'a ant"ca "n
4#aton' ' $od'na sopattutto "n Cat's"o ' 3chop'nhau'/. =u"nd" #o Hog"n d'('
asta' " suo" s'ns" da ogn" ogg'tto 'st'no ' conc'nta#" so#o su s' st'sso o "# suo
p'ns"'o .(. "# 9p'ns"'o p'nsato: d" G"o(ann" G'nt"#'/. =u" #2"n"!"ato a"(a a conosc''
d"'tta$'nt' oss"a a "ntu"' s'n!a $'d"a!"on' d'" s'ns" ' d'# ag"ona$'nto0 co$' s'
%oss' un ang'#o0 #2'ss'n!a d" tutt' #' cos' .('d" #2onto#og"s$o d" >a#'+anch'0 G"o+'t" '
Ros$"n"/. In%"n' s" a"(a a##2"d'nt"%"ca!"on' d'# sogg'tto con #2ogg'tto .(. #2"d'a#"s$o
c#ass"co t'd'sco/ p' annu##a' #a cosc"'n!a d'##2ogg'tto 'Rta$'nta#' ' 'nd'' "#
sogg'tto un ogg'tto d" conc'nta!"on'. I# sogg'tto ch' co"nc"d' co##2ogg'tto sosp'nd' "n
ta# $odo ogn" d's"d'"o d" cos' 'st'n' 'd 7 #"+'ato o "##u$"nato. L2"nd"("duo u$ano 7
d"sso#to co$' una gocc"a ch' cad' "n un gand' oc'ano .(. N"ch"#"s$o %"#oso%"co postB
$od'no d" N"'t!sch'0 @'ud0 3cuo#a d" @anco%ot' ' 3tuttua#"s$o %anc's'/.
*Tutt" " $'tod" d" 9conc'nta!"on': d'##' %"#oso%"' $"st'"ch' o"'nta#"0 s"n da##2"n"!"o0
t'ndono a pota' #2"n"!"ato ad annu##a' #a cosc"'n!a d'##a sua "d'nt"t, d" "nd"("duo
u$ano0 d"st"nto dag#" a#t"0 da# $ondo ' da 8"o. I $'tod" o #' t'cn"ch' sono una pat'
"nt'gant' d'##a t'o"a o %"#oso%"a "$$an'nt"st"ca ' pant'"st"ca o"'nta#' ch' (uo#'
d"stugg'' n'##2uo$o #a cosc"'n!a a!"ona#' d'# pop"o "o0 d'##a pop"a p'sona#"t, 'd
"nd"("dua#"t, s"no a# suo asso+"$'nto n'# Tutto "$p'sona#' o n'# 5uoto "nd't'$"nato.

Conclusione
1W/ La ('a $"st"ca d"c' pass"("t, o nonB's"st'n!a so#o '#at"(a$'nt' a##a $o!"on'
sp'c"a#' d'##o 3p""to 3anto ' non -uanto a##2a!"on' u$ana0 sp"nta da# 4aac#"to "n
$an"'a 'o"ca o so(u$ana.
2W/ I# %a#so $"st"c"s$o0 "n('c'0 d"c' pass"("t, tota#' .oss"a 9non %a nu##a:/ anch' n'# non
("('' #' 5"t60 n'# non 's"st'' a# $a#' $oa#'.
SW/ La cons'gu'n!a d'# %a#so $"st"c"s$o0 ch' 7 cou!"on' d'##2un"on' tas%o$ant' con
8"o .9coupt"o opt"$" p'ss"$a:/0 co$pota #a d"stu!"on' d'##a 'tta ag"on'0 d'##a @'d'
sopannatua#'0 d'##a >oa#' ogg'tt"(a ' d'##2o++'d"'n!a a##a G'ach"a 'cc#'s"ast"ca0
co$' C"sto #2ha (o#uta. In +'(' co$pota #a %"n' d'##a ('a R'#"g"on' .9s" %"'" pot'st:/
' d'##2uo$o an"$a#' a!"ona#' ' #"+'o.
LW/ La %a#sa $"st"ca ha "n-u"nato tutt' #' 'poch' d'##a sto"a d'##a Ch"'sa: #2ant"ch"t, co#
>ontan"s$o0 "# $'d"o'(o co" I'guad"0 #a p"$a pat' d'##a $od'n"t, con Lut'o ' "#
=u"'t"s$o0 #a s'conda pat' d'##a $od'n"t, co# $od'n"s$o a$'"can"sta ' #a postB
5
$od'n"t, con "# n'o$od'n"s$o postconc"#"a' d'" $o("$'nt" o ca$$"n"0 " -ua#"
('ngono ogg" appo(at" da" ('t"c" 'cc#'s"a#"0 $'nt' s"no ag#" ann" C"n-uanta d'# MM
s'co#o ogn" d'("a!"on' 'a condannata 'd ag"nata. =u'sto 7 "# po+#'$a ' "# da$$a
d'##2oa p's'nt'0 ch' so#a$'nt' #2onn"pot'n!a ' #a g"ust"!"a d" 8"o pot, "so#(''0
a('ndo s"noa #2uo$o $od'no ' cont'$poan'o 's"st"to a##a sua $"s'"cod"a.
5W/ L2"n%#usso d'# g"uda"s$o ca+a#"st"co s" 7 %atto s'nt"' p'sant'$'nt' duant' "#
Conc"#"o 5at"cano II .(. Nosta a'tat'0 1NK5/ ' n'# postBconc"#"o ta$"t' #2attatt"(a
po(ata da Xao# YoHtZ#a .E 2005/ ' Gos'ph Rat!"ng' p' >at"n Iu+' .E 1NK5/ 'd
1$$anu'# LD("nas .E 1NN5/0 " -ua#" hanno 'so #a ca+a#a 'sot'"ca '#"ta"a '+a"ca un
%'no$'no d" $assa s'('ndos" d'# $o("$'nto chass"d"co0 co$' @'ud ha 'so "#
ta#$ud"s$o un %'no$'no d" $assa ta$"t' #a ps"cana#"s".
KW/ La 9'#"g"os"t,: "ndu"sta ' +udd"sta d'##2'st'$o o"'nt' p"6 ch' una R'#"g"on'
pos"t"(a .ch' un"sc' #2uo$o a 8"o0 '#"g"o da '#"ga'/ 7 una %"#oso%"a 'sot'"ca '
gnost"ca0 "$$an'nt"sta ' p'#o$'no t'nd'n!"a#$'nt' pant'"sta. 4' 'ssa non 's"st' un
8"o .9-u" %ast"d"osos d"("t's d"$"s"t "nan's:/ d"st"nto da# $ondo ' tasc'nd'nt' ' -u"nd"
non suss"st' una R'#"g"on'0 $a una (aga d"("n"t, "$p'sona#' 'd "nd't'$"nata0 ch' %a
un tutt2uno co# $ondo ' co##2uo$o ' p'c"< 7 una conosc'n!a $"st'"ca0 s'g'ta0
'#"ta"a0 gnost"ca 'd 'sot'"ca0 ch' a##ontana 8"o da##2uo$o .9ch" s" 'sa#ta sa, u$"#"ato0
ch" s" u$"#"a sa, "nna#!ato:/.
FW/ I 9$'tod" d" conc'nta!"on': 'st'$oBo"'nta#" non hanno nu##a a ch' ('d'' con #a
9p'gh"'a: o oa!"on' $'nta#' .$'d"ta!"on' ' cont'$p#a!"on'/ c"st"ana. In%att"
$'nt' #a p'gh"'a 7 una conosc'n!a a$oosa d" 8"o da pat' d'##2uo$o0 ch' pota a##a
un"on' o a ("('' ass"'$'0 pu 'stando d"st"nt" .8"o 7 "n%"n"ta$'nt' sup'"o' "sp'tto
ad ogn" c'atua0 anch' ang'#"ca/; #a 9conc'nta!"on': o"'nta#' .Hoga o !'n/ pat' da#
%a#so p'supposto %"#oso%"co ch' #2uo$o non 7 un "nd"("duo d"st"nto dag#" a#t"0 da# $ondo
' da 8"o; $a uo$o0 d"("n"t, ' $ondo %o$ano un 9Tutto: o un 95uoto "nd't'$"nato:.
Ta#' %a#sa %"#oso%"a s" s'(' d'##o Hoga o !'n p' con("nc'' #2"##u$"nato ch' 'g#" 7 una
pat' d'# 9Tutto: o 9una gocc"a d2ac-ua ch' s" p'd' n'##2Oc'ano d'##a d"("n"t,:.
OW/ L' cons'gu'n!' $oa#" d'##a %"#oso%"a pant'"st"ca 'st'$oBo"'nta#' sono d"sastos' '
conducono a# n"ch"#"s$o %"#oso%"co0 ch' sopattutto da# paoss"s$o d'# 3'ssantotto sta
d"stugg'ndo #2uo$o cont'$poan'o n'##a ag"on'0 n'##a $oa#' ' p's"no n'# suo st'sso
'ss''. In%att"0 s' #2uo$o 7 9una gocc"a ch' s" p'd' n'##2Oc'ano: 'g#" 7 una pat"c'##a
d" un ?Tutto20 ch' po" 7 un ?5uoto2 "nd't'$"nato ' pot'n!"a#'0 oss"a un ?nonB'ss''2 "n
p'p'tuo d"('n"'. 4'c"< #2uo$o0 "# $ondo ' #a d"("n"t, non sono o non 's"stono0 $a
d"('ngono cont"nua$'nt' s'n!a $a" g"ung'' a##2atto.
NW/ I"sogna sc'g#"'': o #a 'tta %"#oso%"a0 #a ('a R'#"g"on' ' #a p'gh"'a "(o#ta a 8"o
c'ato'0 oppu' #2assudo %"#oso%"co d'##2"$$an'nt"s$o pant'"st"co0 #a %a#sa '#"g"os"t,
pant'"st"ca ' #a conc'nta!"on' "##us"on"st"ca0 ch' 'nd' "# sogg'tto ogg'tto0 co$' "#
9$ago 3"#(an:0 ch' 'sta' "# con"g#"o da# c"#"ndo ' 'nd' g#" sp'ttato" un '+us
acon"$o d'# 9coBn"Bg#"o:. T't"u$ non datu. 4aa%asando GuDnon: 94'd"t"o 'R
o"'nt'[:
d. Cu!"o N"tog#"a
6
25 agosto 2011
http://www.doncu!"on"tog#"a.co$/%a#so&$"st"c"s$o&'&('a&$"st"ca.ht$

[1] Dom Anselmo Stolz osb, Teologia della mistica, Brescia, Morcelliana, 1940; Antonio Roo
Marin o!, Teologia della !er"ezione cristiana, tr# it#, Roma, $aoline, 19%0#
[&] A# Stolz, '(ascesi cristiana, Brescia, Morcelliana, 194); Adol"o Tan*+ere, ,om!endio di
Teologia ascetica e mistica, tr# it#, Descl-e, Roma, 19&.#
[)] S# Tommaso d(A*+ino, S# T/#, 00100, *# &4, a# 9#
[4] $# $arente, Dizionario di Teologia dommatica, Roma, St+di+m, 1923, 04 ed#, 5oce 6+ietismo#
,"r# ,# ,ri5elli, $iccolo Dizionario delle s7tte !rotestanti, Roma, ,i5ilt8 ,attolica 9ditrice, 1942#
[2] 0l Montanismo 7 +n(eresia d(indole ascetico1s!irit+ale, sorta 5erso il 130 d# ,# nella :rigia ;Asia
minore< ad o!era di +n certo Montano, con5ertito al cristianesimo# 9gli cominci= ad a5ere strani
"enomeni >misticoidi? di nat+ra !atologica o !reternat+rale# D+e donne, $riscilla e Massimilla, lo
seg+irono ed ebbero "enomeni analog/i# Montano !redica5a anc/e la "ine del mondo come
!rossima e la seconda 5en+ta di ,risto s+lla terra, letta in c/ia5e millenaristica !i@ c/e
escatologica# $i@ c/e +na dottrina dogmatica il Montanismo 7 +na !rassi ascetica rigoristica# 0n"atti
Montano si dic/iara5a ri!ieno di S!irito Santo !er dar nascita ad +n ,ristianesimo !i@ !er"etto ;+na
sorta di Terza Alleanza gioac/imita ante litteram<# Dall(Asia il Montanismo gi+nse a Roma do5e
g+adagn= Tert+lliano nel &1), c/e morA montanista "+ori dalla ,/iesa cattolica# $a!a Be"irino
condann= il Montanismo# ;,"r# $io $asc/ini, 'ezioni di storia ecclesiastica, Torino, 19)0, 0 5ol#, !#
99; A# Maer, 5oce >Montanismo?, in >9nciclo!edia ,attolica?, ,itt8 del 4aticano, C00 5oll#, 19491
1924<#
[%] 0 Beg+ardi sono +na delle tante s7tte religiose !+ll+lanti tra il C00 e C000 secolo in 9+ro!a# 9ssi
sono +na deri5azione delle Beg+ine donne consacrate di 5ita casta e !o5era# All(inizio essi erano
ortodossi, ma !oi cominciarono a de5iare, debolmente le Beg+ine, ma "ortemente i Beg+ardi# 0l
,oncilio 9c+menico di 4ienne ;1)1111)1&< condann= Beg+ardi e Beg+ine ;DB 431143.<
so!ratt+tto nella dottrina dell(im!eccabilit8 degli iniziati della s7tta, i *+ali gi+nti a +n dato grado di
!er"ezione non debbono !i@ !regare, morti"icarsi, resistere alle tentazioni, +bbidire alla Derarc/ia e
!ossono concedere al cor!o ogni soddis"azione, c/e !er gli altri 7 !eccaminosa ma !er i >!er"etti?
no# 0 >!er"etti? !ossono 5edere Dio "accia a "accia gi8 in terra con le loro ca!acit8, senza il '+men
gloriae, non debbono attardarsi nel c+lto 5erso l(Emanit8 di ,risto e all(9+carestia# ;,"r# :# 4ernet,
B-g/ardes, B-g+ines, in >D# T/## ,#?<# 9ssi ebbero dei !+nti di contatto coi :raticelli eterodossi
allontanatisi dal :rancescanesimo s!irit+ale, sorti ai tem!i di !a!a Ficcol= 000, cad+ti in disgrazia
con Boni"acio 4000 e condannati nel 1)1% da !a!a Dio5anni CC00 ;,ostit+zione Dloriosam
9cclesiam, DB 4.41490<# 'a loro dottrina 7 riass+nta dalla s+ddetta ,ostit+zione a!ostolica come
ribellione contro l(A+torit8 della ,/iesa, di c+i 5i sarebbero d+e s!ecieG +na !etrina, carnale,
corrotta e ricca con a ca!o il $a!a; l(altra gio5annea, s!irit+ale, !+ra e !o5era di c+i "anno !arte i
:raticelli ed i loro seg+aci# 0l Matrimonio sarebbe intrinsecamente mal5agio, la "ine del mondo
5icina# T+tta5ia essi stessi ind+lge5ano al sens+alismo e nega5ano il diritto della !ro!riet8 !ri5ata,
tendendo ad +na "orma di com+nismo ante litteram ;c"r# :# 4ernet, 5oce >:raticelles?, in >D# T/#
,#?<#
7
[3] '(Americanismo nac*+e alla "ine dell(Httocento da +n sacerdote americano di nome $# IecJer#
9gli, consa!e5ole dell(indole es+berante ed a5ida di libert8 assol+ta del !o!olo americano,
insensibile alla meta"isica e amante del $ragmatismo, !ortato dalle ricc/ezze ad +n certo
edonismo ascetico o nat+ralismo almeno !ratico, a5e5a cercato di adattare o aggiornare la
Religione cattolica allo s!irito della "iloso"ia !ragmatistica americana# 'eone C000 nella 'ettera al
card# Dibbons Testem bene5olentiae ;1..9< /a condannato la !ossibilit8 dell(adattamento o
aggiornamento della dottrina cattolica all(esigenze della "iloso"ia e ci5ilt8 moderna, sacri"icando la
meta"isica classica e scolastica, mitigando lo s"orzo ascetico, orientandosi 5ersi il democraticismo#
Dal !+nto di 5ista s!irit+ale l(americanismo s5al+ta le 4irt@ in"+se e nascoste !er attaccarsi alle
5irt@ atti5e e nat+rali ;azione, organizzazione, !astorale, associazionismo, atti5ismo<# 0l $a!a /a
ria""ermato il !rimato della contem!lazione ;c+i si gi+nge do!o lo s"orzo ascetico< s+ll(azione e
l(atti5ismo ;>eresia dell(azione?<; anzi /a messo in g+ardia dal !ericolo di ro5inarsi moralmente,
dimenticando la 5ita interiore e gettandosi nell(atti5ismo nat+rale e "orsennato, c/e !re!ara alla
cad+ta nel !eccato mortale e alla dannazione eterna#
[.] ,"r# $# D+don, 'e 6+i-tiste es!agnol Mic/el Molinos, $arigi, 19&1#
[9] ,"r# 9# Bo""oli, 4erit8 s+l cammino neocatec+menale# Testimonianze e doc+menti, Edine, 0l
Segno, 199%# KKK#edizionisegno#it
[10] ,"r# :# S!ada"ora, $entecostali L Testimoni di Deo5a, Ro5igo, 0stit+to $adano Arti Dra"ic/e,
19.0#
[11] ,"r# M# 9liade ;diretta da<, 9nciclo!edia delle religioni, 5ol# 1), Religioni dell(9stremo Hriente,
Milano1Roma, Maca BooJ1,itt8 F+o5a, &003#
[1&] ,"r# M# Aniol, $+= +n cristiano !regare +tilizzando i >metodi orientali? di concentrazioneN,
$essano ;M0<, Mime!1Docete, 1990#
[1)] ,"r# M# M# de 'a ,roiO, 'a Religione e le religioni, $essano ;M0<, Mime!1Docete, 1990# $er
l(ind+ismo si legga M# 6+-g+iner, 0ntrod+zione all(ind+ismo, Milano, 9M0, 19.4; M# 9liade,
9nciclo!edia delle Religioni ;diretta da<, 5ol# 9, 0nd+ismo, Milano1Roma, Maca BooJ1,itt8 F+o5a,
&00%; D# :iloramo, ;diretta da<, 'a grande storia delle religioni, 5ol# 2, 0nd+ismo# S!irit+alit8 e
tradizione s+lle ri5e del Dange, Bari, 'aterza, &002# $er il b+ddismo 5# M# Bago, B+ddismo e
,ristianesimo in dialogo, Roma, ,itt8 F+o5a, 19.2; M# 9liade, ;diretta da< 9nciclo!edia delle
religioni, 5ol# 10, 0l B+dd/ismo, Milano1Roma, Maca BooJ1,itt8 F+o5a, &00%; I# de '+bac,
B+ddismo e occidente, Milano, Maca BooJ, 19.3; D# :iloramo ;diretta da<, 'a grande storia delle
religioni, 5ol# 4, B+ddismo# Religioni dell(9stremo Hriente, Bari, 'aterza, &002#
[14] Attenzione a non con"ondere >0n1"inito?, con >in1determinato?# 0n"atti Pnon1"inito( 7 assenza di
limiti o di creat+ralit8# 0l limite o la creat+ralit8 sono +n(im!er"ezione dell(+omo in *+anto creat+ra,
solo l(0n"inito, c/e non /a limiti e non 7 creato, 7 !er"etto ed 7 Dio# Mentre Pdeterminato( signi"ica
att+ato# Hra atto dice !er"ezione ris!etto a !otenza, indeterminazione dice !otenzialit8 e
im!er"ezione# 6+indi Dio 7 0n"inito e Determinatissimo o Atto !+ro da ogni !otenzialit8 o
indeterminazione# 0n5ece l(indeterminato 7 ci= c/e manca di atto, !er"ezione# $erci= indeterminato
e 0n"inito sono d+e concetti contrari, come Dio 9ssere ,reatore ed ente creato, limitato e "inito#
[12] 'o zen 7 +n deri5ato dello oga classico, come il b+ddismo dall(ind+ismo#
[1%] ,"r# M# 9liade, $ataQRali et le oga, $arigi, Se+il, 19.&#
8
9

Potrebbero piacerti anche