09 Lètre

1
Giocondamente/giocosamente, farei cantilenare a scuola elementare di dialetto:

« A, Bi, Ci, Ki [chi], Di, É, È – èFfe, Gi [gi; Ġ], G° i [ghi; ʛ], I, Ł̃i [gli], Jè (I~ è) –
èLLe, èMme, èNne, Ñè [gnè], – Ò, Ö*, Ó, Pi, èRre, èSse, – Sʻö**, So [(i)s(ide)], /
Ti, U, Ü*, Vi, Wè (U

~ è) – … Zèta (‘ndó l’ɠ’ê)». (= dove c’è, dov’è usata)
*…quella “öööh, ma va’ là!” che obiettiamo al pescatore che sul fiume ha –
dice – pescato una balena coll’amo da tinca; e quella “üüoh!” che suppor-
tiamo, noi, con una manata al cavallo, àsino, bue… da far partire, càrico;
** “nostrana, ruspante, espirata” come alitando su uno spècchio per nettarlo.
E non è tutto qui, il nostro “alfabeto pòvero”, neh! Senti ad esèmpio uno “sg(i)”,
locale anàlogo a “sc(i)” in “sciato/sciolto” [già questo non ordinàrio, in bergamasca;
dove “sc” suona fiscalmente s + c : s-c-è-t, s-c-(i)ò-p, s+c+(i)a-f-ù, dès-c-(i)ulès]; un
suono tra "o" ed "a" (spece in finale di parola); più raro, un suono particolare affine ad
“v/f”; una “d” speciale…). Lo so… lo so anch’io che non è pròprio da “sillabàrio ele-
mentare italiano”; sarebbe “orôbiko” locale, nelle mie intenzioni.]
Per questo testo, tuttavia, alfabeterò dettagliatamente, con le corrispondenze italiane:
A, a A àbito, canasta, sofà
B, b Bi baco, giubbone, blu, bruno... (absent...) [finale di parola, leggi “p”]
C, c C(i) cibo, àcero, ricci [regge al sèguito solo altra "c(i)"]
K, K C(hi) caro, coro, cura, chi, che ,vacca, cloro, cromo, Cnido
D, d Di dare, ridda, druso, càdmio [finale di parola, leggi “t”]
E, e É ero, vedere, bidé [in brg. finale non tònica = al 90% "é", chiusa]
E, e È è, the, cioè, scèmpio, viventi [ "e" finale tònica = c. s. "è", aperta]
F, f èFfe fine, buffo, flusso, frase, oftàlmico
G, g G(i) Gigi, rogge [regge solo altra "g(i)"] [finale di parola, leggi “c(i)”]
G', ɡ G(hi) gala, ghiro, reggo, glòria, grado, magma (= ghm)... [finale di parola,
leggi “c(hi)”]
I, i I ìbridi, mirini, così
I-, i- I gioco, graffiati, èmpie, schiuma ["semivocale"; mai tònica]
[latino "jam, justus...", inglese "yes", tedesco "ja", …]
L, l èLle luna, àlluce, albo, alce, alcuni, aldo, elfo, algia, olga, alma, ulna, alpi,
falsi, àlveo, alzo
~, L
λ ~ Gl(i) vòglia, màglie, àglio [non è semplice somma di "g" + "l"...]
[attenzione a "glìcine, glissare" = ghlìcine, ghlissare, ...]
sura i “Letre”
2
Jn, JN Gn(i) segni, cognome [non "Wagner = ghn”, sèmplice somma di “gh + n”]
M, m èMme meno, àmido, gomma, ambone, amnesia, lampone [niente "nasali"]
N, n èNne noi, ànimo, penna, anche, onde, tonfi, sfinge, fango, anse,
onta, invio, anzi, ance, mancino , anche, màncano [tuttavia, ad es.
“nc” non è mera somma di n+c: c'è in "n" un certo gioco… "nasale", come pure
in “ng” (àngeli, congedo, àngoli, cinghiale)…]
O, o Ó motorino, senno, veloce, biró (forzatura di "biro" a tronca)
["o" finale non tònica… in bergamasca è al 99% "chiusa"]
O, o Ò retòrica, perciò, no, sennò ["o" finale aperta è sempre tònica]
Ö, Ö ("eu, oeu" francesi)
P, p Pi pane, toppa, plùmbeo, prémio (rari ps..., pn..., pt..., dal greco)
K, K Qu quale, quinta, questo, qui, quorum (sempre con “mezza u”)
R, r èRre rari, terreno, erba, marci, arco, orda, Darfo, porge, cargo, armi
àrnie, arpie, arso, arto, corvo, orzi,
caparra [nessuna caratterizzazione, nè francese, nè ibérica, ...]
S, s èSse sassi, sbagli, scope, sfogo, sisma, traslato, snodo, sputo, squame
stàdio svevi [ma in alcune parole, sopra, è già piuttosto…]
S, s
∕ ∕ iSi ìside, casotto, esosità, sbarra sgarro sdegno sviluppo [finale : “esse”]
T, t Ti tito, tettònica, atleta, travi, atmosfera, tsunami
U, u U uva, pròfughi, virtù
U- ,u- U questo, àcqua, guida, guai, quote [semivocale : sempre dopo “q, g”;
mai tònica; a volte più vicina, nella pronùncia, a "mezza ü"]
ü (“u” pulita francese e greca, dove per l'italiana s'impiega "ou" ) [vocale spesso
tònica in finale ] [a volte ü– “sfuggita”: kü– ìndès, gü– èra ]
V,v Vi voli, avvento, avrò [finale leggi "f"; iniziale, spesso ignorata]]
Un cenno agli accenti tònici : â, ê, î, û, ô aperti, larghi; ě, ǒ acuti/stretti. “Ă ĭ ŏ ĕ” (stretta la
“ó” e la “é”) quali cortesie per voci di verbo “avere”. “Ê, ês = è, èssere” [“es” = “avesse/ro”]
Un “ ` ” premesso a parola indicherà “sdrùcciola/bis”, posposto dirà “tronca”; “ ' ” sarà
invece “elisione” (iniziale: di “a-, i-” ; finale: di “-l”). Voci imperative: con “-à, -ì, -è, -é”.
--- Altri aiuti di lettura/dicitura in “PÈR OL DUMELA È PASA : Teoria”, p. 77-91-96-102 ---
sura i “Letre”
3
1. SURA LA SO “PRIMA LETRA DEL P≈IERO”

Me, ol Simû pesK adûr, K el pesK âd fo de 'l Gesû, K el bu de sta a ɡala
/
K ompâJn d'öna preda, perô la so, me 'l “Pi- ero” so amîs e missi-unare, va sK rie
/
a oter K e indel'Abrâm poa oter siv istâc sirK âc fo de 'l SiJnûr insâ e iλ
~ â per
tate regû a fa e portâ la diferensa, e in töte i bande si oramai K ompâJn de

tace forestěr peleɡrî, “d'ön'otra banda” K omâ l'ê la osta destinass-iû! Ol Dio
nost Pader a l'v'ă sirK âd fo, e isě l'ă stabilîd Lü: de fa det de oter tace sanc
per meso de 'l so speret, K e ɡa indî dre a 'l Gesǚ Krist, e sa lasî liberâ de töc i
/ /
osc peK âc, in ɡrass-ia de 'l so saK refese sö la so K rus e de la so resüressi-û.

/
E doK â, oJne ɡrass-ia de 'l SiJnûr a oter, e töta la so pas, K e poa oter ɡ' ı̆ de
/
portaɡla fo a töc! Benedêt ol nost Dio, ol Pader del Gesǚ Krist nost K apo./
A l'm'ă teJnîd tat a K ör, noter, de fam nas ön'otra olta, K ola so eta nöa K e
l'ma da insêm a la eta K e l'ɡ'ă turnâd a 'l so Scet Gesû dopo mort. E isě noter
/
a m'ɡ'ă öna speransa ia, e m's 'ê dre a spetâ de ı̆ɡa indi ma la so eredetâ K e
'l SiJnûr a l'm'ă preparâd in cel K ol Gesû. Roba siɡüra, ne, K e feněs mia
/
e deperěs mia e marsěs mia, e l'ê là paregada bela e pronta a per voter.
E intât ol SiJnûr a l'va te (teJn) de K önt indela so fidüca K e ɡ' ı̆v de Lü, K ola
so forsa de Lü, per dav a la fi ol vost bel botěp, K el K e de salvâc ɡ' ı̆vrî a 'l so
tep, a l'öltem de K e l'ria. E alura doK â stì po K ontěc aK â se adês per impǒ
amô ɡ' ı̆vrî de soportâ a laûr dulurûs e defîcei d'oJne sort. ¿ G''ăl mia de pasâ
/
de 'l so föɡ finâ a l'or abeK ê l'düra mia semper Jna lü, eJnel mia fundîd a lü,
per ved se l'ê or bu e mia strambai del Gapû? Stes per la osta fidüca, êK ola:
l'ê ü bel toK p-iö presi-usa de l'or, K ela. E l'ê metida a la proa de tate defiK oltâ
/
per ved se l'ê genüina, K e sul K e alura ɡ' ı̆vrî 'l vost brao premi-o e unûr, a
'l de K e 'l Gesǚ Krist a l'sarâ metîd K e denâc a 'l mond per sernî fo i so de
/
famea, e K ei oter istriɡôs K e ɡa ansa töc. Oter l'ı̆ mia est de persuna, ol Gesǚ /
sura i “Letre”
4
Krist, perô ɡa ülî semô be, a l'vedî Jne adês, epö̂r ɡa K redî e si inviâc là be
/
a 'l port dela osta braa fidüca de lü, a ês töc salvâc: e isě siv a töc bei
K ontěc, K e l'ê a malfâ de spi-eɡâl a parole. L'ê K esto K e K 'i parlaa semô i/
profěc d'öna olta e i sirK aa de K apiɡa det verɡǒt, K u- and K 'i disia de 'l reɡâl
/
K e 'l Dio l'preparaa per i omeJn, per voter. I sa sforsaa de indüinâ a 'l tep e
i manere d'i laûr K e o' speret a l'ɡa faa di sö: e l'éra po sa o' stes isperet del
/
Gesû K e l'parlaa per so meso de lur, e l'faa K oJnôs semô de prima töc i so
/ / /
dulûr K e l'ɡ' ı̆a de patî e töt ol so brao unûr K e l'ɡ' ı̆a de sK öd lü a la fi.
Ol SiJnûr a l'ɡ'ă fac saî a i so profěc d'öna olta K e K ei avîs là i éra mia söbet
/
per lur a 'l so tep de lur, ma i éra per dopo, per me e per voter. E l'ê K e
de ed, oter adês ı̆ propi-amenta riseîd ol avîs de laûr K e finâ a i ângei in cel
/
i amira. AK â se mia lur, mesagěr del SiJnûr, ma K u- aK omeJn, notr'apôstoi e

i nosc amîs, a m'v'ă portâd noter K el avîs K e del SiJnûr, ol so avîs del Gesû,
/ / / /
ol so vangěl. KompâJn K e aK a noter, mia K u- aK ângei i m'ă fac K oJnôs ol

Gesû, ma l'ê stac amô ün om, ol Goân K e batesaa. Stì pronc alura, doK â,
/ /
bei desc e pronc a l'ato. Töta la osta speransa la ɡ'ă de ês per K el reɡâl K e
ɡ'ı̆ de sK öd de 'l Gesǚ Krist, a 'l so de K e l'sarâ metîd denâc a 'l mond per
/
sirK â fo i so. G'' ı̆ pi-ö de 'ndaɡa dre a i (v)oste idee K ompâJn de prima,
K e s'érev iJnorânc d'i laûr gösc e sanc. G''ı̆ de ês denâc a 'l SiJnûr K ompâJn de
tace brae scec, K e Lü l'v'ă camâd e oter l'isK oltî. Lü l'ê adoma e töt Sant,
e isě oter ɡ' ı̆ de ês sanc in töt K el K e fi, K ompâJn K e la dis la Bibi-a “a ɡ'ı̆ de
/
ês sanc a oter, perK ê Me So Ol Sant, e öle töc sanc”. Pensìɡa sö be: oter
preɡî 'l SiJnûr e l'camî “Pader”, e Lü l'gü̂diK a töc K o' stes meter, e oJnǚ poa
seɡǒnd i so ovre K e l'fa. E alura, êK ola, indel vost tep K e ɡ'ı̆ amô de sta a
sto mond purtìv semper K ol pi-ö ɡran respêt del SiJnûr. Oter K oJnosî be in K e
manera siv istâc liberâc fo de la eta öda K 'i ă fac i osc veg e K 'i v'ă fac imparâ
sura i “Letre”
5
sensa ı̆ɡen ol bandol, poarêc a lur. Si mia stac risK atâc, oter K onfrǒnt a lur, a
pis de or o de arsênt o de erɡǒt d'oter de K öntâ fo: ma K ol so sanɡ presi-ûs del
/ / /
Gesǚ Krist, siv istâc K rompâc a 'l SiJnûr (fo d'i sɡremfi-e del vost padrû eg, ol
/ /
diaol e la so mort indoK e ɡ' ı̆ev de fenî). A l's 'ê ofrîd e K onsaK râd lü a 'l SiJnûr.
KompâJn de l'aJnelî noêl töt bi-anK K 'i K opa amô 'nK ö̌ i ebrě e tace d'oter
per imbunî sö 'l SiJnûr e neɡâ det töc i so peK âc d'ün an indel sanɡ inocênt.
Ol SiJnûr Dio l'sa l' ı̆a preparâd prope per K ela missi-û K e semô de K u- and K e
/
l'ă K reâd ol mond, a l' ı̆a semô destinâd ol so prim e öltem aJnêl, mia per finta
/
ma delbû, K el K e 'l so sanɡ a l'ê öna olta per töte e per töc, per K ei prima e
per K ei dopo de lü, K e töc i animai sK anâc a i éra e i sarâ adoma K e
mâsK ere, fiɡüre, seJn, e mia Jna semper töc ɡradîc a 'l SiJnûr.
Ma adês ol aJnêl Gesǚ Krist, o' Scet prim e sensa K atieri-a Jne K olpa,
/
a l's 'ê ofrîd lü a per töc i besôc e i K avrû e i beK , a fa la pas K ol pastûr e
/
K ol pader: e oter a l'si (siv, saîv, saî) e ɡa K redî, K e l'ê stac ɡradîd a 'l SiJnûr,
K e i ă unurâd a dopo mort, a i ă trac fo d'i morc e l'ɡ'ă dac indrě amô töt
ol so sanɡ, K e a 'l Dio de sanɡ ɡa n'voK ǒr prope mia, K e l'ê Lü a dal, ma
l'ɡraděs K i K e i a sK olta e l'ɡa a dre K on töta la so eta K ompâJn de 'l Gesû. /
¿ Ela mia Bibi-a amô a K esta, “Ma oK ǒr mia 'l sanɡ Jne la K arne bröstölida
d'i osc animai a Me, l'ê 'l vost K ör e la osta eta K e öle drec e car, Me”, e?
Isě, doK â, per so meso de 'l Gesǚ Krist adês oter ɡ' ı̆ a p-i ena fidüca e
/ /
speransa de 'l nost Dio SiJnûr. E isě, a sta de la banda dela eritâ, si a
perdunâc e laâc so bei bi-anK , e doK â adês püdî ülîs be delbû K ompâJn de
/
fradei, sensa pretese invidi-e e pure ü de l'oter, Jne de 'l pader e de 'l padrû.
/
E alura doK â ülìs po be delbû K on töte i oste forse, K e si iv e fradei mia

a la manera de tace pulî e edei e oK , nasîc per inɡrasâ e mör, ma ɡ'ı̆ üd la
osta eta nöa de K el pader e de K ela mader K 'i mör mai Jne lur, “siv generâc,
sura i “Letre”
6
oramai, de la so parola del SiJnûr, parola ia e sensa mai fi”. Sentì K e la dis sö /
K osê la Bibi-a, “Töc i omeJn a i ê K ompâJn de l'erba, e i pöl antâs adoma

/
K omâ l'pöl vantâs ü fi-ur fo indêl K ap, l'erba la seK a de matina a sira, e 'l fi-ur
inK ö̂ l'ê deêrt e domâ l'ê pasîd. Adoma la so parola del SiJnûr la pasěs
Jne mai” E l 'ê K esta K e la so parola del SiJnûr, l'ê 'l vangěl, avîs del Gesû
/ /
K e l'v'ê stac portâd lé. Kasì vi-a de oter töte i K u- aletâ de K atieri-a. Pi-ö neɡǒt
de imbroi e dopi-ese e invidi-e e parlâ dre. Oter, K e ı̆ est K om'a l'ê bu 'l SiJnûr,
ɡ' ı̆ de ês K ompâJn de scetî apena nasîc, K 'i sirK a adoma 'l so lac, e 'l vost lac
pür e sant sirK ì a oter doK â, per K res de scec salvâc, e mia de selvadeɡ.
Stìɡa aprö̂f a 'l Gesû, la osta bela preda de K antû sirK ada fo de 'l SiJnûr abeK ê
/
i oter i âbe sK artada, perK ê a lur la ɡa a mia be. E poa oter anse
K ompâJn de bele prede sK u- adrade a si e ɡ' ı̆ de ês, a fi sö e ɡ' ı̆ de fa sö
semper ol so bel dom viv per ol so speret del SiJnûr K e sö la tera.
Diɡe prede, sensa ofênd nisǚ, ne, me, K e so prima me preda, o no. Ma diɡe
prede ie, mia ploK , o frane de sK uâ vi-a, ma prede ie K ompâJn K e l'ê ia la
preda Gesǚ Krist indoK e m'poga sö noter, ol nost K apoprět. E issě, siɡǚr,
/
si a oter töc prec de öfecâ denâc a 'l SiJnûr e de ofriɡa i so oferte sante K e
ɡa pi-as a Lü, se ɡ'i ofrî per so meso de 'l Gesǚ Krist. Lesì sö amô be la Bibi-a,
/ / / /
prope, “L'ŏ sirK ada fo Me la me preda bela forta e sK u- adrada, e la mete so /
Me a 'l so post göst e sant, a teJn sö töt d'i fondaměc. Ki K e sa puga sö sö

'n K ela a l'donderâ Jne mai”. E oter K e ɡ'˘ı fidüca de 'l Gesǚ Krist a ɡ'˘ı prope
/
la preda gösta. Kei K e invece i ɡa K red mia, la dis isě la Bibi-a, “lur là, i öl
/
fa sö e i sK arta la me preda pi-ö bela sK u- adrada e forta, K e ɡ'ŏ dac Me”, po

la dis aK “e alura la deenterâ per lur öna preda periK ulusa, de insablâs det e
/ /
trâsela adôs K on so ɡran dan”. E i ɡa sa insoK erâ gösto K untra, lur là, e la ɡa
treeK erâ so sö 'l ɡob, K 'i öl mia daɡa a tra a la so parola del SiJnûr. E adì po
/
sura i “Letre”
7
oter, dopo, se la sarâ öna bela fi, K ela K e Lü l'ă fisâd per lur là. Ma oter no.
Si oter adês K ei K e 'l SiJnûr a l's 'ê sirK âd fo per ol so reJn e per ol so dom,
si oter la set mandada per faɡa ed be a töt ol mond i so ɡran laûr K e l'ă fac
/
in mes a noter. A l'v'ă trac fo Lü de 'l fosK per portâv det indêl so car K e s'pöl
/
Jna sta K e a met a K onfrǒnt. Öna olta s'érev s/ et mia so de Lü, adês invece si
la so set del SiJnûr, oter! Öna olta s'érev teâc fo de 'l so bu K ör, adês invece
/
l'ê töt per voter, ol so bu K ör del SiJnûr. Buna. Töt K esto K e l'völ di K e adês
oter siv indel mond K ompâJn de miɡrânc, de sK apada, inK ontra a 'l nost
paîs göst de la nosta braa eta nöa per semper. E me va diɡe isě, alura:
stì po a la larɡa d'i bröte oi-e del mond, K 'i sömea K uâv, e intât i va porta a
la osta rüina. Purtìv [portìs] be in mes a i poer paɡâ aK â s'i parla mal de oter
/
e i dis isě K e si dei delinK ü- ênc. A 'l so de del gödese ɡa toK erâ po a lur de
/
amêt K e oter ı̆ fac adoma de 'l be e si stac de la banda gösta. Per amûr del
SiJnûr ɡ'ı̆ de obediɡa aK â a töc K ei K 'i ɡ'ă öfese de K omandâ indi oste sitâ,
tat a l'imperadûr K e K omanda sura töc, K u- at a i so ɡoernadûr K e l'manda
lü a daɡa la so paɡa a i delinK ü- ênc e 'l so brao premi-o a i benefatûr. Ke isě,
K ol fa adoma de 'l be K ompâJn K e l'völ ol SiJnûr, oter ɡa stoperî po fo la boK a
a i 'Jnorânc e a i sapi-entû K 'i ɡ'la sa lonɡa. Paɡì i oste brae tase, a be K e K on
K ele s'fa a i saK refese e i adorassi-û in pi-asa, basta K 'i va ôbliɡe mia a fai poa
oter, o a fa dei laûr K ontra 'l SiJnûr e K ontra 'l Gesû, K e l'ă paɡâd poa lü la
/
tasa tat a 'l Dom K e a i româ, per ol be de töc, e de siɡǚr mia per i so ɡü- ere e
feste porK e de lur. Purtìv de omeJn liber semper, ma dovrì mai la osta libertâ
de K oerta per K u- arcâ so la osta förberea, l'ê mia roba de servidûr del SiJnûr,
/
K ela. Respetì töc, oter, ülìɡa be a töc, e certo prima a K ei dela osta K a e dela
osta banda. Adorì 'l SiJnûr adoma, perô respetì poa l'imperadûr. Kei K e intrâ
de oter a i ê servidûr de erɡǚ i ɡa porte töt ol so respêt a i so padrû, e mia
sura i “Letre”
8
adoma a K ei brae e bu, ma aK â a i prepotênc. L'ê öna ɡrass-ia a K ela de patî

e de ês tratâc mal per ol SiJnûr sensa fa neɡǒt de mal. Ke ɡa sarês po Jna
neɡǒt de sK öd, a ês K astiɡâc per ol mal fac, ma l'ê tata ɡrassi-a del SiJnûr K ela
de fa adoma de 'l be e patî e soportâ in suerp-iö̌. Siv istâc sirK âc fo de 'l SiJnûr
per fa a oter isě K ompâJn K e l'ă fac ol Gesû a mör per voter, l'ê 'l so esempe
/ /
K e m'ɡ'ă de indaɡa dre, noter. Lü l'ă mai fac Jna intǒrt Jna peK ât, e
K ol so parlâ l'ă mai imbroi-âd sö nisǚ, e K u- and K e i oter i a ofendia lü
lü l'ofendia mia, K u- and K e i a faa patî lü l'parlaa mai de faɡla paɡâ, a l'ɡ' ı̆a
semper adoma fidüca de 'l SiJnûr, K e 'l'gǚdiK a Lü K el K e l'ê göst e sbaλ
~ âd.
/
L'ă töld sö in ɡropa töc i nosc peK âc, po i ă portâc dre sö la so K rus, e i ă
/
portâc dre a mör, K e isě i ê stac sotrâc K on lü a töc i nosc peK âc,
e a noter a l'm'ă lasâd, a l'm'ă portâd indrě öna eta nöa poa per noter.
I so feride de lü i ê deentade la nosta ɡu- arigû de noter.
S'érev tate peɡre sbandade prima: si turnâc töc a 'l vost pastûr, a 'l ɡu- ardi-aâ
/
d'i oste ete. E adês, alura, presempe, otre moěr stì ontera sota i vosc omeJn,
/
K e isě, se erɡǚ de lur i ɡa K red mia Jnemô a la so parola del SiJnûr, i pöde troâ
a lur la nosta fidüca, a ed la osta manera de K ampâ. G'a sarâ Jna imbisôJn de /
parlâ tat, a l'sarâ asě K 'i va ede otre care e respetuse. PreoK upìs po mia de ês
/
bele de fo, e petenade a la moda, e pi-ene de anei bracalêc K olane dore e

bei vestîc. SirK ì fo la belesa K e düra, e mia K ela de esebî fo 'n p-iasa.
/
SirK ì fo la belesa de K ör. SirK ì de ı̆ɡa ü K arater bu e serě. Kei sé i ê laûr dor
denâc a 'l SiJnûr. Kei lé i éra i so ornaměc de tate sante done
K 'i ă sperâd indêl SiJnûr. Respetuse d'i so omeJn, K ompâJn de la Sara,
/
presempe, K e la ɡa indaa dre feděl a l'Abrâm, e 'nsem a lü la unuraa “Ol

/
Padrû de töt”. Fì adoma de 'l be, lasìs mia spaentâ de neɡǒt, e isě sirî a otre
brae scete prope dela Sara, benedete K ompâJn de le. E cêrtosa, po, poa /
sura i “Letre”
9
otr'omeJn ɡ' ı̆ de ês K ompâJn de l'Abrâm. Stì be K oi voste fomne, e lasìɡa

i so bele diferense de lure, e K apìle, tat K e lure i ma lasa e i K apěs i noste
de noter. Trat émle K on töt ol respêt a noter lure, ne, K e poa lure ɡa toK a de
'l SiJnûr la stesa eta per semper K om'a noter. Ĭ K apîd töc be, alura, me K rede,
K e isě l'sarâ pi-ö belfâ e pi-ö bel de preɡâ a töc insema, me diɡe! Po amô,
fradei K ar, sirK ì de 'nda deK orde töc in töt. Kompassi-û e amûr e bu K ör ü
K on l'oter, bu K ör amûr e K ompassi-û. Mai söperbi-a. Fì mai de 'l mal Jna a K i
de 'l mal va fa lü, respondì mai K oreJn a K i K e K oreJn va fa, oter a 'l K untrare
respondì semper adoma bune parole, K e isě 'l SiJnûr a l'ɡ'ăvrâ a Lü adoma
K e benedissi-û per voter. La dis isě propi-amenta la Bibi-a, “K i K e öl v ı̆ɡa öna
/
eta beada, K i K e öl K ampâ tate bele gurnade, a l'teJne deluntâ la so lenɡu- a de

'l fals, la so boK a la diɡe adoma la eritâ, l'isK ie de fa de 'l mal e l'faɡe semper
de 'l be, a l'sirK e la pas e l'ɡa indaɡe semper dre a K ela. Ol SiJnûr a l'ɡa arda
/
be adoma a persune göste isě, l'isK olta K el K 'i ɡa dis lur, e l'sa met K ontra a
/
i söperbe, e a K ei K 'i fa de 'l mal”. ¿ E K i K e pöderâ fav de 'l mal a oter, öna
olta K e oter siɡes (siɡev) impeJnâc a fa adoma de 'l be, e? I va farâ maɡare
patî finâ a per ol fato K e sa portî be e K e fi de 'l be. Beâc voter a per K el!
Ĭìɡa mia pura de lur, lasìs mia spaentâ, oter, oter teJnì semper be a met K e
ost K apo l'ê ol Gesǚ Krist! Stì atênc a respǒndeɡa semper göst a K ei K 'i va fa
/
domande sönK êl K e K redî e sö K el K e sperî, oter, e respondìɡa semper be,

K on bune parole e respêt, in buna K osensi-a e K ostansa. Ederî K e alura K ei K e
parla mal de K el K e fi oter K risti-â, ɡa toK erâ a lur de ı̆ɡa erɡoJna, dopo, de K el
K 'i K önta sö lur. Ke, se Dio öl po va toK a prope, l'ê semper mei vı̆ɡa de patî
erɡǒt per ı̆ fac de 'l be, K oJnê per ı̆ fac de 'l mal. Ol Gesǚ Krist, lü, l'ê a mort,
/
per voter. L'ê mort öna olta per töte, e per töc i peK âc del mond. Lü,
sensa ı̆ fac Jne dic mai neɡǒt de mal, l'ê mort a 'l so post e a so pro de tace
sura i “Letre”
10
malfatûr e K atîv, e per voter, K e de siɡǚr prima seev mia Jne oter prope
semô sanc, per trav amo isî a 'l SiJnûr. L'ê stac marterisâd e K opâd, ma
/ / /
'l SiJnûr a l'ɡ'ă dac ol so speret de resüsitâ. E K ola forsa del so speret
a l'ria a despertö̂t a desliberâ fo poa K ei oter poer isperec impresunâc
/ /
K ontra oi-a, de 'l mal e de 'l diaol, lur K 'i sirK aa la so liberassi-û in mes a tata /
bröta set K e la ɡa daa mia pi-ö sK olt a 'l SiJnûr. KompâJn de 'l Noê, e d'i
/
patriârK e d'i profěc. Sentì amô a K esta K e, oter. Ol SiJnûr a l'ɡ'ă dac ol so tep
a 'l Noê de fa sö la so bela arK a, e intât l'ă soportâd amô ü falî a töc i malnâc
là aturen, perô, dopo, a n'n'ă sK ampâd adoma K e ot, a K öntâ det poa 'l Noê,
saltâc sö indel'arK a, e salvâc indi aK u- e del deslövi-o. E töta K el'aK u- a là,
/
êK ola, l'ê staca gösto öna fiɡüra del batês K e inK ö l'ma laa so e l'ma te (tèJn) a
/ /
ɡala noter. Mia l'aK u- a K e la ma laa so la pel, ne, K e la ma tö vi-a o' sporK
/
de dos. A l'ê l'aK u- a de la so pasi-ensa del SiJnûr, K ela K e la ma salva se m'la

tö sö in buna K osi-ensa. Ol batês a l'va salva in ɡrassi-a de 'l Gesû, K e l'ê
/ /
stac salvâd e l'ê in cel, e l'v'ă imbarK âd sö K on lü K ompâJn de 'l Noê i so.
Per portâv töc sö de sura K oi so ângei, indoK e a lü ɡ'ê K oncedîd de reJnâ
a so nom del SiJnûr. Perô, amô öna olta, a l'si be a oter K e prima ɡ'ê toK âd
de patî asě K e in tera. E doK â, poa oter sirK ì de pensala a la so manera de lü,
e de ês franK K ompâJn de lü. Merâ a patî erɡǒt de persuna, ma l'K onveJnerâ
a K el, per viɡa pi-ö neɡǒt de spartî sö K ol peK ât e ês pi-ö inK adenâc a i so
oi-e, ma per K ampâ pi-ötôst, a indâ inâc, a fil K ola so olontâ del SiJnûr.
Siv istâc semô a trop tep poK de bu, prima, de paɡâ. Me l'so mia K u- at K e
/
oJnǚ de oter a l'éra pi-ö o meno pi-e de ese, bröte oi-e, coK e, festî rösa, imbroi
/
e roba del gener: ma l'so K e töc a ɡ' ı̆ev mia erɡoJna de adorâ tace îdoi
a la osta manera mia tat fina. E prima nisǚ i parlaa mal de oter. Adês
invece K e va si trac fo de K ela leanda là, adês K e va si tölc fo de K el mar là
sura i “Letre”
11
de marserea, i va arda stort e i va n'dis dre de töc i K ulûr! Ma m'vederâ K osê

/ /
i ɡa K önterâ sö dopo a K el K e ɡ'ă de güdiK â per la eta e per la mort, e i sa

senterâ a di sö K osê lur, po. Ke, oramai, ol vangěl l'ê riâd finâ là a d'i morc,
/
e poa intrâ de lur K ei K 'i ă sK oltâd e spetâd in veta ol SiJnûr, dopo la so sort
de töc, dopo la so mort, lur aK â morc i ɡ'ăvrâ amô la so eta, per efêt de 'l so
speret del SiJnûr, e K ei oter aK â semô de iv invece la so K ondana sensa fi.
/
L'ê K e oramai la fi de töt. Fì gödese, doK â, oter, e preɡì tötura. Suertö̂t,

ülìs ü ɡran be intrâ de oter, e K e nisǚ l'ɡa parle dre a ün oter!
Dovrì a 'l mei i so reɡai del SiJnûr a oJnǚ, e oJnǚ l'mete a pro d'i oter la
so ɡrassi-a specâl K e l'ă riseîd lü. Ki K e ɡ'ă ɡrasi-a de parlâ be a l'parle per
portâ fo la so parola del SiJnûr. Ki K e ɡ'ă ün öfese i a faɡe K ola decisi-û K e e /
de 'l SiJnûr. De manera K e töt a l'turne po semper a so unûr del SiJnûr,

per so meso de 'l Gesǚ Krist, K e de lü de semper e per semper la pasa la
/ /
so ɡlori-a e la so potensa del SiJnûr. Fìs po mia trop mervea d'i perseK üssi-û
K e scopa fo e va borla adôs. L'ê mia ü laûr sensa K o, l'ê öna proa. E alura,
stì pi-ötôst K ontěc de püdî a oter ı̆ɡa part a 'l so patî del Gesǚ Krist, K e isě
/
pöderî a ês töc K ontěc a 'l so momênt de faɡa ed a töc ol so triǒnf.

Beâc voter, doK â, s'i va n'K asa dre de töc i K ulûr perK ê si amîs del Gesû.
/ /
Alura sirî pi-ö siɡǚr amô K e ol so speret dela so ɡlorii-a e dela potensa del
SiJnûr a l'ê prope K on voter. Oi po be K red K e nisǚ de oter a l'sa mete in
K ondissi-û de ı̆ɡa de K ondane in trebünâl perK ê l'ê asasî o lader o delinK ü- ênt
o spiû. E se invece erɡǚ ɡa to K a de patî erɡǒt adoma perK ê l 'ê K ristiâ,
alura l'ɡ'ă prope neɡǒt de erɡoJnâs, lü, êK ola. Anse, l'ɡ'ă asě de diɡa
/
ɡrasi-e a 'l SiJnûr de portâ delbû K el nom K e, ol so nom de 'l Gesǚ Krist. /
L'ê sà ol momênt oramai, K e l'sa invia fo ol so gödese del SiJnûr,

e 'l prim a l'sarâ per la so set del SiJnûr. E se doK â 'l gödese l'part de noter
/
sura i “Letre”
12
a sta manera e m've metîc a la proa isě düramět aK a ês de la banda gösta,

¿ sarâl K omê a la fi, ɡa toK erâ K osê de borlaɡa adôs a K ei K 'i sa refüda de
/
K rêdeɡa a la so parola del SiJnûr? “Se l'ê isě düra a ês salvâd per ü K e l'ê
in rěɡola, ¿ ɡa K apiterâl K osê alura a K atîv e poK de bu?”. LeJn verd, e leJn
/
mars, a l'disia 'l Gesû. O, so mia dre a fav adoma stremî, ne, l'ê mia K el, K e
/ /
l'ɡ'ă per prim de fam vüliɡa be a 'l SiJnûr, o de sta K e a spetâ K e l'K astiɡe erɡǚ
per imparâ! A l'sarâ l'öltem disK ǒrs, la pura, ma me va fo a K el. E l've bu se
mai a per ı̆ɡa pura de perd ol be K e 'l SiJnûr a l'ma prepara. Ol prim disK ǒrs
l'ê semper ol be, K ei K e patěs la so part a sta indela so olontâ del SiJnûr,
doK â, i indaɡe inâc decîs a fa ol so be, e i sa mete K on töta fidüca indi ma
/
a K el K e l'ê stac bu de K reai e de salvai, e l'ɡ'ă paregâd ü ɡran be, tal K e

s'pöl Jna fiɡürasel. E adês lasìm diɡa erɡǒt a K ei K e lé in mes a oter i ɡ'ă lur
/
la responsabelitâ de la osta famea dei nosc lé. Kon töt, a so a me ü de K ei,

ne, me K e so testemone del so patî del Gesǚ Krist e dela so resüressi-û, e
/
sönK ei fondaměc K e va reɡorde la so ɡlori-a K e ɡ'ă de eJn prest. Oter pastûr

K ompâJn de me, doK â, teJnì in K üra K on töt ol K ör la part d'i so peɡre K e
'l SiJnûr a l'v'ă afidâd, teJnìle de ög, mia per mestěr, ne, ma ontera, K ompâJn
K e l'völ ol SiJnûr. Fì mai neɡǒt per ɡu- adeJnaɡa, oter, ma töt per passi-û, K e
l'sömee Jne mai K e siɡes oter i padrû de la osta part K e ɡ' ı̆ in K üra, ma dìɡa
oter l'esempe a töc. Per püdî ı̆ɡa la osta bela K uruna per semper, de 'l K apo
/
de töc i pastûr, ol Gesǚ Krist, K e l'ria. Erɡǒt a i sueJn, adês. Obedìɡa semper
/ /
a K ei K 'i ê pi-ö ansi-â de oter. Perô, ɡ'ă mia de êsɡa det dei söperbe, sueJn
/ /
o eci, intrâ töc voter, e ɡ'ĭ de ês semper töc pronc a servî i oter, K e la Bibi-a
la dis isě “K ontra i söperbe l'sa arsa sö 'l SiJnûr in persuna, ma K on K ei K e sta
/
a 'l so post a l'ê generûs”. E doK â stì töc oJnǚ a 'l so post, sota la ma forta
/
e siɡüra del SiJnûr, de manera K e l'va arse sö be Lü, a 'l so momênt göst!
sura i “Letre”
13
Metìɡa indi so ma del SiJnûr töte i oste preoK üpassi-û, K e l'ɡa pensa Lü a oter,
a l'va K üra Lü. Stì atênc e bei desc, K e 'l vost aesare, ol di-aol, a l'cirK ula
K ompâJn d'ü leû famâd per sirK â fo erɡǚ de sbranâ sö! Ma oter perô resistìɡa
/ /
forc de la osta fidüca. E teJnì a met K e poa töc i oter de noter in gir per
ol mond i patěs a lur K ompâJn de oter lé i stes laûr. Po stì siɡǚr K e dopo K e
ı̆vrî patîd per impǒ la osta part, ol SiJnûr a l'va darâ Lü la so part de pas. /
Ke de Lü l'ria oJne sort de ɡrassi-e, e l'ê Lü K e l'v'ă camâd a ı̆ɡa part a la

so ɡlori-a sensa fi, per so meso de 'l Gesǚ Krist, e doK â l'va farâ Lü forc asě
/ /
e bei pi-entâc, a l'va farâ pugâ so sö i so fondaměc pi-ö stâbei.

/
A v'ŏ sK ric K ela letra K e ütâd de 'l Silvâ (K e l'ê per me ü ɡran brao e K ar
sostêJn), per div de sta siɡü
ǚr K e siv det indela so ɡrassi-a gösta del SiJnûr,
e per fav K orago de staɡa det ontera e bel sald.
I va salüda töc K e, töta la bela famea de noter
K e m'istâ K e de K a in K ela babeloJna K e indoK ê so K e me adês.
E l'va salüda poa 'l MarK , ol me K ar iscêt.
A m'va basa sö töc, e oter lé basìs sö töc per nost K önt de noter K e.
/ /
Töta la so pas del SiJnûr a töc voter K e sti be K ol Gesǚ

/ ü Krist! E adio! /
______________
2. SURA LA “SEƓONDA LETRA DEL P≈IERO ”

Me, 'l Simû “ol Preda” servidûr e missi-unare del Gesǚ
ü Krist, va sK rie a oter,
/
K e de la so mâneɡa larɡa del Dio nost SiJnûr e del Gesǚ Krist nost salvadûr ı̆
/
riseîd poa oter la nosta presi-usa fidüca de ês salvâc. OJne ɡrassi-a e pas a oter
/ /
suermesüra, per ol Dio Pader e per o' Scet Gesǚ Krist K e ı̆v K oJnosîd!
/ /
La so olontâ e la so forsa del Dio K e m'ă K oJnosîd indel Gesǚ Krist la m'ă /
sura i “Letre”
14
furnîd töt K el K e oK ǒr per öna eta santa. Ol Gesǚ Krist a l'm'ă fac K oJnôs ol
/
Dio Pader, K e l'm'ă camâd töc noter a fa part dela so ɡlori-a de Lü, e l'm'ă
reɡalâd töt K el K e de bel e de ɡrand a m'éra stac imprometîd finadês.
Poa oter, de adoradûr – K e s'érev prima – de îdoi surc e möc e paraliteK ,
siv istâc trac fo de 'l rüt d'i ese de sto mond K atîv K e, e ɡ' ı̆ üd la osta part a la
so manera de ês del SiJnûr. Isfursìs doK â K on töte i oste forse per viɡa, insêm
a la osta bela fidüca, öna eta trasparenta e löminusa de bune K u- aletâ, e po
/
sfursìv de K oJnôs mei ol SiJnûr e la so olontâ. Ki K e K oJnôs be 'l SiJnûr a l'impa-

ra a K ontrolâs, a soportâ de K oragûs i laûr defîcei e dulurûs, po a adorâ e
/ /
unurâ 'l SiJnûr. Po, per di töt indöna olta: ülìs be de fradei ü K on l'oter! A ɡ' ı̆-
vrî semper ol vost bel defâ semô a fa adoma K el, va resterâ Jne mai indrě 'l
/
tep de bötâ vi-a a fa 'nda la ɡambeta, e K oJnoserî pi-ö be e ɡa indirî dre pi-ö be
a 'l Gesǚ Krist, ol nost K apo! Ki K e fa mia isě, invece, K el l'ê K ompâJn d'ü or-
/
bo: Jne l'sa indǒ l'va, Jne l'ved ol SiJnûr, e Jne l'sa rinK ǒrs K e l'ê stac liberâd fo
/
d'i so bröc laûr de prima!

SirK ì doK â, fradei, de desmenteɡâs Jna mai K e siv istâc sirK âc fo e camâc de
'l SiJnûr dre a 'l Gesǚ Krist! Ke isě borlerî pi-ö Jne det in laûr mia bei e K atieri-e;
/
anse ederî semper bela spalanK ada fo denâc a oter la porta santa del vost
brao reJn sensa fi, dervîd fo de 'l Gesǚ Krist, ol nost K apo K e l'ma salva e l'ma
/
porta a 'l siɡǚr lü!

Me va K önterǒ semper sö K ei laûr K e finaK ê ɡ'ŏvrǒ fi-at: aK â se perô l'so K e
ɡ'i si (saî) semô e K e si (siv) bu de sta bel sald indela eritâ K e ı̆ riseîd. Ma K rede
/
K e l'see göst de teJnev bei desc a K oi me prêdiK e, finaK ê ɡa so: e l'so be a K e

ɡ'n' ŏvrǒ mia per semper, po; e maɡare Jna per tat amô: K e, 'l me K apo Gesǚ /
Krist a m'l'ă po fac K apî a prima, a l'm'ă a isâd per tep. Ma edî be K e intât va
/
sK rie amô: e isě pöderî po reɡordâs a dopo, K el K e v'ŏ dic isě mai be tate ölte!
sura i “Letre”
15
Reɡordìs alura: K el K e me e i otr'apôstoi a m'v'ă K öntâd sö del Gesǚ Krist,

/
eJnîd insâ a 'l mond, e dela so santa forsa, a m'l'ă mia trac insêm de bele sto-
ri-e inventade, Jne m'ă fac i fürbi a K opi-âl so de K u- aK bande. Noter m'ă prope
/
est K on K ei ög K e K e m'ɡ'ă amô adês la so persuna e 'l so K arater e i so mirâ-

K oi: e K omâ l'ɡ'ă üd delbû unûr e ɡlori-a, de 'l so Pader in cel! M'ă sentîd no-
ter K on K ele orege K e K e m'ɡ'ă amô, la so us del SiJnûr ol pi-ö Olt e 'l pi-ö Fort,
/
K ela olta là sö la santa montaJna, K e l'ă dic isě “K esto K e l'ê ol me scet: me ɡa
öle be, e v'l'ŏ mandâd lé me !”. L'ê a per K el K e adês i so parole d'i profěc i
mêrita fidüca amô pi-ö tat de prima: e oter a firî po be asě a capale indimâ e
in K ör K omâ l'ê göst! A i ê parole presi-use K ompâJn d'öna löm K e lüs e fa car
/ /
indü post töt a' sK ür: fin'a K u- and K e l'ria fo 'l de, e alura la stela dela matina
la va darâ le la diresi-û, dopo. TeJnì be a met ü laûr, suertö̂t: i profěc d'öna ol-
ta i parlaa mai adoma isě perK ê ɡa eJnia oi-a de parlâ lur: ma i ê stac omeJn
ɡü- idâc de 'l so speret sant del SiJnûr, e i ă parlâd a so nom e us del SiJnûr! E
/
amô adês a ɡ'ê nisǚ bu de K apî e de spi-eɡâ adoma persoK ö̌nt K el K 'i ă pro-
fetâd lur. A di la eritâ, in mes a la so set del SiJnûr ɡ'ê semper istâc det a de
/ /
fals profěc: e a la stesa manera n'na rierâ fo a in mes a noter, e i proerâ a

/
met in gir dutrine storte de fa disastri in mes a i bune persune, e i sa reulterâ

/ /
infin'a K ontra 'l SiJnûr, K 'i ă prima salvâc, Lü; ma lur persoK ö̌nt i turnerâ a rüi-
nâs lur! Ol fato l'ê, K e tace i ɡa darâ a sK olt, e i farâ K ompâJn de lur öna eta
fo d'i K omandaměc. E per so K olpa de lur là, la fidüca d'i K ristiâ la sarâ te-
Jnida in nisǚ K önt e metida sota i pe! Per ulî ês verɡǚ e ı̆ɡa 'l so ɡu- adêJn, i va
imbroi-erâ sö K oi so resunaměc isvêrɡoi. Ma, poK ma siɡǚr: la so bröta fi de
/ /
K ei fals maestri lé l'ê sa bel e pronta, la so rüina i a speta a momênc, se i sa

/
K onvertěs mia delbû, staölta.

Noter a m'ɡa sa K e 'l SiJnûr del cel l'ă mia lasâd sensa la so gösta pünisi-û i
sura i “Letre”
16
ângei rebei – ângei! –, ma i ă sprefondâc so indel fond del fosK , a l'inferen, e

/
i a teJn là serâc so per ol de del öltem gödese (abeK ê, intât, a l'ɡa lase fa i so
/
sK apade a fa 'l so dan K e in mes a notr'omeJn). A la stesa manera ol SiJnûr l'ă

/
mia lasâd sensa la so gösta pünisi-û i omeJn del mond d'öna olta pi-e de storte-
ree e K atieri-e: l'ă mandâd fo ol so bel deslövi-o a neɡai so töc, fo K e la so fa-
/ /
mea del Noê, K e lü l'ɡa faa imparâ a sta a 'l mond K omâ l'ê göst e onêst: set
persune salvade K ol Noê. Ol SiJnûr l'ă K ondanâd i sitâ de Sôdoma e G'omo-
ra, a i ă sK ancelade vi-a K ol so föɡ, e l'ă lasâd ü esempe per K ei K 'i ölerâ amô
/
fa K ela eta là; perô l'ă salvâd ol Lod, om göst e mia K ontět del mal K 'i faa i so
paisaâ. L'istaa, sé, de K a in mes a i oter, lü om bu, e ɡa toK aa ed e sent K el K 'i
/ /
faa K ontra i K omandaměc: de per de K ela eta sK andalusa là l'éra ü tormênt

/
per K el brao om! Edî doK â K e 'l SiJnûr l'ê bu de tra fo d'i perîK oi K ei K 'i ɡa öl
be a Lü, e l'ê bu de met d'ön'otra banda i K atîv per ol so bel K astîɡ, a 'l mo-
mênt del so gödese: e l'K astiɡerâ sensoter töc K ei K 'i ɡa a dre a i so oi-e pi-ö
sK ifuse, e i met sota i pe K el K e l'urdena Lü! E àda te, st'impusturû K 'i fa de
/
maestri i ê aK antadûr e söperbe: i ɡ'ă Jne pura de ofênd nisǚ in tera Jne in cel,
K u- ando K e finâ a i ângei invece – sperec ü bel toK pi-ö forc e ɡranc d'i omeJn!
– i sta atênc a parlâ mal d'i omeJn denâc a 'l SiJnûr! Ma K ela set lé i ɡa a dre
/
adoma a i so oi-e, K ompâJn d'i besce pi-ö besti-e e Jnorante: K e ta diɡereset K 'i
nas adoma per fenî braK ade e masade! Kon töt ol respêt per i pôere besce,
ne, K e i pöl Jna K ambi-â la so sunada, lure! Lur lé invece, K e i ê omeJn, in pi-ö i
fa oter K e bestemi-â töt K el K 'i K oJnôs mia e K e i K apěs mia! Isě, i mörerâ a
siɡǚr K ompâJn de besce e i ɡ'ăvrâ ol so premi-o in pünisi-û de 'l mal K 'i ă... ɡo-
dîd in veta, del so pi-asěr dürâd ü de, se pi-asěr l'ê stac. Ku- and K 'i fa festa lé
K on voter e i sa anta so d'i so imbroi, i porta adoma sK andol e erɡoJna per
/
töc, a ês lé! Koi so öɡ, i ê semper adoma a K asa de tresK e, i ê mai stöf de fa
sura i “Letre”
17
de 'l mal, i fa borlâ det indi so trâpole i děboi, e i ɡ'ă 'l sanɡ invelenâd de la
oi-a de met in sK arsela! I ɡ'ă per so K ampi-û ol Balam, scet de Bosor, K e l'ă
/
ülîd ɡu- adeJnâ palanK e fâcele a parlâ K ontra 'l SiJnûr, e l'ê stac rimbrotâd a de
la so asna, K e l'ă parlâd a le, e la ɡ'ă usâd idrě per i so K atieri-e: e isě l'ă man-
/ /
dâd a mut i so progêc balûrc de lü sbrufû! Kei fals maestri lé i ê K ompâJn de

/
fontane söce, seK e, K ompâJn de něoi sofi-âc aturen de 'l vent söɡatû malandrî
/
K 'i pasa vi-a per ol neɡǒt, Jne öna ɡota! Ol SiJnûr a l'ɡ'ă bel e paregâd ol so
fosK pi-ö niɡer, K e l'ɡa a be a lur! I fa de ɡran disK ǒrs pompâc sö e sensa sü-
ɡo, po i unca sö i röde d'i oi-e pi-ö erɡuJnuse, per tra in fal K ei K 'i ê Jnemô mia
/
bei decîs a bandunâ la so strada ega, la so eta sbaλ

/ ~ ada de prima! I ɡa da a
/
prometî de liberâ i oter: ma de fato i ê amô a lur sota padrû e 'n K adene del
so mars! OJnǚ l'ê a padrû de K i K 'i a K omanda: ¿ noter... de K i?
A ɡe n'ê de K ei K 'i s 'ê trac fo de la so bröta K ondota del mond K atîv, de pos
K e i ă K oJnosîd ol Gesǚ Krist nost K apo e salvadûr. I staɡe po be atênc a lasâs
/
mia capâ det ön'otra olta de K ele bröte oi-e là: K e dopo la so sitüasi-û la sarês
a pi-ö pego amô de prima! A l'sarês istâc mei per lur de ı̆ Jne K oJnosîd la stra-
da gösta, pi-ötôst K oJnê ı̆la K oJnosida, po dopo ultaɡa alistês la sK ena a 'l K o-
mandamět sant K 'i ă riseîd! Ke l'sarês prope K ompâJn K e ɡ'ê sK riîd det inde
Bibi-a, proerbe: “ol K a l'turna a usmâ sö K el K e l'ă bötâd fo de dre, e 'l sunî
laâd so K ol'aK u- a a l'turna a ridolâs det indel so pacǚɡ”!
/
L'ê mia la prima letra K e va sK rie me, K esta K e, a oter K ar amîs. E in töte i
/
me letre ŏ sirK âd de teJn desda la osta buna memori-a e indresâv dre a öna
/
manera de pensâ dreca, onesta. Oi K e desmenteɡiɡev mai K el K 'i ă dic i sanc

profěc d'öna olta, e meno amô ol so K omandamět del nost K apo e salvadûr,
ol Gesû: K el K e m'v'ă fac imparâ notr'apôstoi finâ de prensepe.
/
TeJnì semper be a met ü laûr sura de töc, oter: a la fi, l'salterâ fo set K 'i ɡa/
sura i “Letre”
18
K rederâ pi-ö Jne a neɡǒt e i K amperâ sensa pi-ö rě ɡole, dre a i so oi-e de lur e
basta, i salterâ fo e i ɡriJnerâ adoma, de oter, e i diɡerâ isě: “Á là, oter K e di-
siev isě K e 'l Gesû l'ɡ' ĭa de turnâ K e: ¿ e indǒ el po, e?! A ɡ'ê mort a i nosc pa-
/ /
der, poa K ei K 'i ă proâd a indaɡa dre a lü: e töt a l'va amô prope K ompâJn de
prima finâ de K e 'l mond a l'ê mond!”. I pretênd de parlâ car, lur: i sa reɡor-
da pi-ö K e 'l Dio K readûr K ola so parola l'ă fac urden finâ de prensepe, cel e
tera, aK u- a e söl, e a 'l so momênt öna bela deslövi-ada: ¿ e l'sarês po amô töt
/
K ompâJn de prima? S’i öl po di “K ompâJn de prima del so bel deslövi-o”, i ar-

/
de po lur, e i sa prepare la so bela barK a, tat de sta pronc! Po, amô adês ol
Dio sö la so parola l'te (teJn) alurden cel e tera aK ü- e e söi: ma l'ɡ'ă a bel e pron-
ta per lur la so braa paɡa per ol de del öltem gödese e dela so rüina d'i K atîv!
G''ê amô a ü laûr K e mè mia desmenteɡâ: K e per ol SiJnûr, tat a l'ê i ure d'ü
de, K u- at a l'ê mela aJn, e mela aJn per Lü i ê K ompâJn de adês po adês! A l'ti-
ra mia tarde, ol SiJnûr: Lü l'mantêJn (mantě) semper la so parola imprometi-
da, e l'paɡa fo a K öntâ lé sö l'onga! Erɡǚ i pensa maɡare K e l'ê in ritârd: ma
l'ê ira Jne impǒ. L'ê ira invece – i pense K on noter – a l'ê ira pi-ötôst K e l'ɡ'ă
amô pasensi-a K on noter, K on lur, perK ê l'völ perden Jne ü, e K e töc i ɡ'âbe la
so posebelitâ de K ambi-â eta!
Ol so de del SiJnûr a l'rierâ fo a l'impreesta, K ompâJn d'ü lader. Alura sé i sa
derverâ e i spareserâ K on ɡran freK âs i cei töc intrěɡ, e i stele e i lüne i fonde-
râ de 'l K alûr e la tera la desmeterâ de ês tera, K on töt K el K e ɡ'ê sura e sota.
Se töt, doK â, a l'ɡ'ă po de indâ a fenî töt isě, ı̆ bel e K apîd K el K e ɡ' ı̆ de fa, o
no! Purtìs de persune sante e K are a 'l SiJnûr, oter, de persune K 'i sta semô /
denâc a Lü! G''ê adoma de spetâ K e l'rie ol so de del SiJnûr, e de fa in manera

de ês pronc, perK ê l'rierâ a sensoter prest!
E l'ê ira: K el de lé ol so föɡ a l'desferâ sö cel e töt K el K e gira det indel cel:
sura i “Letre”
19
ma perô 'l SiJnûr, isě K omâ la dis la Bibi-a, a l'm'ă a semô imprometîd ün oter
/ /
cel e ön'otra tera: cel növ e tera nöa, K on töt a sK u- adra de la so santa olon-
tâ! L'ê be K esto K e, prope, K e m'ispeta noter.
E doK â, alura, K ar a oter, êK ola: intât K e m'ispeta K ei laûr K e, oter fì in ma-
nera K e 'l SiJnûr a l'va troe pacifeK , sensa difêc e K olpe deante a Lü. TeJnì K o-
mê olta buna de salvâs la pasensi-a K e 'l SiJnûr intât a l'porta amô K on töc!
A l'so K e l'va sK riv isě poa ol nost K ar fradêl ol Paol, K ola so bela sapi-ensa
K e 'l SiJnûr a l'ɡ'ă reɡalâd. Poa lü l'parla K ompâJn de me, K u- and K e l'va sK riv
de K ei laûr K e. AK â se, di-olte... a l'so K e l'isK rîv a dei laûr impǒ defîcei de K a-
pî be töc, e di-olte ɡ'ê dei persune impǒ indrě de K otüra e Jnorante K ompi-ö̂
(Kon pi-ö) i ă stödi-âd, K 'i ɡa fa di o per a, K ompâJn K 'i fa poa K ola Bibi-a insâ e
'λ
~ â: ma i sapi-e po be K e isě i fa adoma K e la so rüina per lur!
E i-ura si po isâc, K ar a oter: stì be atênc, lasìv mia menâ fo de K a d'i so im-
/
postüreree d'i K atîv maestri, perdì mia i forse de ês bu de têJneɡa K o a lur là;
anse, sirK ì semper de K res pi-ö tat indela so ɡrassi-a del SiJnûr, e de K oJnôs pi-ö
be ol nost K apo e salvadûr Gesǚ Krist! A lü, insêm K ol SiJnûr, unûr e ɡlori-a
/
adês e po semper, sensa fi! Po, amen! A riedîs!

______________
sura i “Letre”
20
3. SURA LA “LETRA DEL GAKOM”
Me GaK om, servidûr del SiJnûr Dio nost e del nost K apo Gesǚ Krist, va sa-
/
lüde töc, oter K e si 'nK ö la so set del SiJnûr fo per töt ol mond: stìm be e in pas!
/ /
Kar i me fradei, stì sö aleɡer poa K u- and K e va toK a de soportâ proe d'oJne
gener! Ke l'si, po, K e se la osta bela fidüca la ens K ele proe lé, alura sé K e oter
/
deentî bei forc! E doK â oter pontì a deentâ semper pi-ö franK e stâbei, per
vês töc a post in töt, a töte i ure e töte i manere. Se po ɡ'ê det erɡǚ mia sae
asě de K apî e ülî K ei laûr K e, 'l ɡa sirK e K on fidüca a 'l SiJnûr de K apii e acetai:
e 'l SiJnûr ɡa l'K oncederâ de siɡǚr, K e Lü l'ê K el K e l'ɡa da a töc ontera e suer-
mesüra! Perô mè domandâ K on fidüca e sensa döbe Jne pure: sedenô, l'ê
/
K ompâJn de l'onda del mar dre a 'l vent: ü pas inâc, ü indrě. Öna persuna
K ompaJna, mai siɡüra de neɡǒt e semper Jne sö 'l pir Jne söl pom… la ɡ'ă mia
trop de sperâ e de spetâs, de 'l SiJnûr!
Se erɡǚ de oter fradei l'ê poerêt, a l'see unurâd a lü la so part alistês, e lü
l'sa teJne unurâd de 'l SiJnûr. Se erɡǚ l'ê ssi-or, a l'pretende neɡǒt, e l'sa teJne
unurâd K e 'l SiJnûr a i a teJn a 'l so post. Ke, a ês isi-ôr l'ê gösto K ompâJn K e a
ês in fi-ur: l'ê asě K e l'sa arse 'l sul, e la seK a l'erba a 'l so K alûr, prope K ompâJn
K e la söperbi-a del fi-ur la pasěs! E issě i ssi-or, K oi so afare e anteree.
Beâd K el om K e sa streměs mia e K e l'istâ sald aK â K oi so brae tentasi-û: en-
sida la so proa, a l'ɡ'ăvrâ in reɡâl K ela bela eta per semper imprometida de 'l
/
SiJnûr a K ei K 'i ɡa öl be. Det indi oste tentasi-û, po, mè mai di sö, ne, “a l'ê 'l Si-
Jnûr a imbroi-âm sö!”: K e, 'l SiJnûr a l'ɡ'ă Jne neɡǒt a K e fa K oi bröte oi-e Lü, Jne
l'ɡa n'K asa dre a nisǚ! Va l'diɡe me K om'a l'ê: l'ê K e, oJnǚ i so bröte oi-e i ê ro-
ba so de lü, prope, e ɡa toK a a lü de K uale e indaɡa dre o de rebeK ale, de ên-
sele o borlaɡa det! A i ê roba so de oJnǚ, töte i trâpole K e d'i oi-e i fa eJn fo i
/
peK âc: e d'i peK âc K e K omanda l've fo la so mort! Lasìs po mia imbroi-â, e,
sura i “Letre”
21
fradei: de 'l volt a l've adoma e töt K el K e m'ɡ'ă de bu e de sant; de 'l volt, a
l've i so reɡai del SiJnûr K e l'ă K reâd ol car: e de siɡǚr l'ê mia 'l SiJnûr a turnâ
indrě e a end ol fosK ! Lü, per Lü, l'm'ă dac la eta, a l'm'ă fac vêsɡa K e m'ɡa /
s'éra mia, K ola so parola de eritâ: A l'm'ă ülîd intrâ 'l mei de' splendûr d'i so
K readüre K e l'ă fac sö! Stì be atênc, alura, a eJn mia fo K on dei sK operte K e
“ol SiJnûr a l'ma öl mia be, ol SiJnûr a l'ma fa de 'l mal”! E sa K e m'ɡa s 'ê, re-
/
ɡordìs semper be a ü laûr, fradei: mè ês semper pronc a sK oltâ, e semper

mesürâc a parlâ e semper lenc a lasâs capâ de 'l nervûs! Ki K e l'ê införi-âd l'ê
/ /
prope mia bu de fa i so laûr gösc K omê Dio K omanda! Kontrolìs doK â e de-
sleberìs fo de töt K el K e l'ê rüt, sporK e K atîv! Stì semper verc a la so parola
/
santa K e 'l SiJnûr a l'va fa K res det indi osc K ör, per portâv töc a salvamět!
E l'K ambi-a mia parlâ K ompâJn de noter, lü!
Tüìs mia in gir persoK ö̌nt, K ontentìs mia adoma de sêntela, la so parola
del SiJnûr: ma sK oltìla e metìla in prâtiK a, po! Ki K e sent, po met mia in prâ-
tiK a, l'ê tal K u- al K i K e sa arda det indê spec, a l'sa ed sö 'l müs isě K omâ l'ê, a
/
l'sa ulta e l'sa Jne pi-ö K e mostâs a l'ɡ'ă sö, K ose l'völerês e l'döserês K ambi-â!
/
G'e n'ê invece de K ei K 'i arda be, e i ɡa a po dre bei drec a la so lege santa
del SiJnûr, K e la porta a la so libertâ. Kei, êK ola, i sa K ontenta mia adoma de
sêntela d'ön'orega, la so parola del SiJnûr, per fala indâ fo söbet de K el'otra:
ma i a met po in prâtiK a, dopo: e isě i ê a beâc in töc i so laûr!
A turnâ indrě ü momênt: K i K e l'sa proK lama religûs, ma po l 'ê mia bu de
/
teJn de K önt la so lenɡu- a, l'ê ü bel lös! La so religû la al Jna neɡǒt, prope. La
/
religû K e 'l Dio Pader a l'capa per buna e cara l'ê K esta K e pötôst: de staɡa
dre a orfeJn e êdoe e set indêl bisôJn, e de impi-astrâs mia det indi so laûr del
/ /
mond K atîv!
Fradei K ar: oter K e ɡ' ı̆ fidüca de 'l Gesǚ Krist, ol nost K apo, e de 'l so triǒnf,
/
sura i “Letre”
22
a ɡ'ı̆ de portâs a la stesa manera K on töc, sensa fa de preferense mia lêcete.

Per fa sul K e ü esempe: metém K e a öna osta reüJnû l'veJne lé ü ssi-orâs töt bel
/
vestîd sö e K ol so or indôs, e l'veJne lé a ü poer piǒ [istriɡôs piögûs] mal trac

/
insêm: e oter sa fi in K u- ater per K el là töt in ɡînɡeri, e l'fi sentâ so lé denâc, a

/
'l prim post, e 'l poerêt invece l'fi sentâ so in tera là in fonta, o l'lasî là in pe;
/
êK ola: se fi isě delbû, ¿ sarâl mia bel car a töc K e fi dei diferense intrâ ü e l'o-
ter, voter, e doK â K e fi sö i osc gödese K on mesüre dopi-e e mia göste?!
/
SK oltì be K e, oter: ol SiJnûr l'ă sirK âd fo K ei K e denâc a 'l mond a i ê dei poe-
rêc, per fai deentâ tace ssi-or indela so fidüca de Lü, e daɡa prope a lur ol so
reJn, K e l'ɡ'ă imprometîd a K ei K 'i ɡa öl be a Lü! ¿ E oter öleresev maɡare de-
spresai, i poerêc?! Kon töt K e po, ¿ éi mia i ssi-or a tratâv voter de prepotensa
/
e a menâv in trebünâl? ¿ Éi mia lur, i si-or, K ei K 'i bestemmi-a ol so bel nom del
Gesǚ Krist: K el nom K e l'v'ê stac metîd adôs aK a oter, deentâc “K ristiâ”, e?
/
E per voter, ¿ alerala de pi-ö la “fede” del “fradêl issi-ôr” e de meno K ela del
“fradêl poerêt”, a? Poereta la osta, de fede! Se ülî delbû indaɡa dre a la “lege
del reJn”, K e l'ê a semô K ela dela Bibi-a, ü laûr l'ê siɡǚr: “Ta ɡ'ĕt de üliɡa be a
/
i oter, K ompâJn K e ta sa ölet be te a te”! Se fi isě, fi göst. Se invece sti lé a fa

preferensa intrâ ü e l'oter, fi peK ât, e si K ondanâc per la lege, perK ê ɡ'ı̆ fac
K ontra! A, sé! L'ê asě de fa 'l K untrare a d'ü K omandamět sul: e ta set in K ol-
pa, ta se mia in rěɡola K ola so lege del SiJnûr töta intreɡa. Defati, K el K e l'ă
dic isě “oJnǚ la so dona, oJnöna ol so om”, l'ê amô semper K el K e l'ă dic isě
“te K ópa nisǚ!”. SK onseɡü- ensa, te K e ta teJnet la to dona e ta laset istâ i otre,
ma ta ma K opet po erɡǚ... te ta set fo in pi-e de la so lege del SiJnûr; K ompâJn
de te K e ta K opet niɡǚ perô ta bötet bi-a K i K e t'ĕt ispusâd! Mè parlâ e fa,
/
alura, K ompâJn de set K e la sarâ güdiK ada de töta K ela lege K e m'dis, K e
/ /
adoma intreɡa la ma porta delbû a la nosta libertâ!
sura i “Letre”
23
In fi d'i K önc, perô, intrâ de noter, K e m'ɡ'ă mia l'öfese de güdiK â, la nosta
le ge l'ê ü K ör ɡrand e spalanK âd: K e, K el K e l'sarâ mia stac larɡ de mâneɡa
K oi oter, mâneɡa streca l'troerâ a per lü, e K el K e l'sarâ stac K oi oter de mâ-
neɡa larɡa l'ɡ'ăvrâ mia pura del gödese del SiJnûr per lü!
Dèm inâc, adês. ¿ Alerâl K osê, fradei, se ü l'dis isě “a, me sé, K e ɡ'ŏ la me
/ /
buna fidüca, me!”, e po i a fa mia ed K oi so fati, e? ¿ Sarala la so fidüca K e

l'dis lü, a salvâl, a n'n'ăvrâ asě d'i so bele parole, ol SiJnûr, a 'l de d'i K önc?
/
Metém K e ü de oter lé, om o dona, a l'ɡ'âbe Jne erɡǒt de K aâ sö Jne erɡǒt de

K asâ so per K ampâ, e oter ɡa disî isě “a riedîs, ne, fradêl, e stàm be: sK óldes
/ /
po sö impǒ, te, e mài-a K omâ ta par a te!” ma perô ɡa di mia K el ɡa oK ǒr de

sK ampâ: ¿ éle bune a fa, i oste bele parole, e!? Isě, prope, a per la osta fidüca
de 'l SiJnûr: se i ovre i a fa mia ed, deperlě l'ê roba morta.
Erɡǚ i pöderâ dim isě: ɡ'ê K i K e ɡ'ă la so buna fidüca, e ɡ'ê K i K e ɡ'ă i so
bune ovre, o no! A sé? Resta adoma de fam ved a me la so buna fidüca de
K el là K e bune ovre n'n'ă mia! Me sé, ta forǒ ed la me buna fidüca K oi me
bune ovre, K oi fati! Presempe amô: ¿ te ta diɡet de ês a post, a K red K e ɡ'ê ü
/
SiJnûr sul? Gösta, po! Ma, ¿ a l'set mia te K e poa i diâoi i ɡa K red delbû a ü
laûr isě... e i ɡ'ă e i fa oter K e tremâ de pura!? A te loK ! ¿ Ölet po K apila o no,
K e la to antada fidüca a l'ê buna a neɡǒt e per nisǚ, sensa i to bei fati? Ol
Abrâm, ol nost pader de K ei tep là, ¿ inK emanera l'ê stac teJnîd per om göst,
de 'l SiJnûr, e? Ma, per i so ovre, o no!: per ı̆ portâd sö sö l'altâr del saK refese
finâ 'l so prim e üneK iscêt ol IsâK (e lü l'vedia mia K omê daɡel a 'l SiJnûr sen-
/
sa K opâl)! ¿ Edet o no, alura, K e ɡ'ê stac fidüca e ovre insema, e isě la so fi-
düca l'ê staca capada per buna e premi-ada, prope perK ê dre a K ela ɡ'ê eJnîd
i so bei fati?! E isě, l'ê stac vira K el K e la Bibi-a la dis: “ol Abrâm a l'ɡ'ă K redîd
/
a 'l SiJnûr, e per K el ol SiJnûr a i ă töld sö per om göst”!
sura i “Letre”
24
Ke anse: l'ê stac camâd “ol so pi-ö ɡrand amîs del SiJnûr”.
/
L'ê K e de ed, doK â, K e 'l SiJnûr a tö per göst ün om a l'te (teJn) K önt a d'i so
bune ovre, e mia adoma de la so buna fidüca... a parole! E stes laûr a per la
Raab, la potana: ol SiJnûr in buna fi i ă tölda sö per dona gösta per i so ovre,
dopo K e l'ă capâd in K a, sK ondîd e fac isK apâ vi-a d'ön'otra banda i so esplo-
radûr d'i ebrě, e l'ă K ambi-âd veta.
Insoma: K ompâJn K e 'l K orp sensa 'l so fi-at de eta l'ê ü K adaer, prope isě a la
fidüca: sensa i so ovre, l'ê roba morta! A l'ê lenɡu- a e basta, e la ansa töta!
La lenɡu- a: a sé! Fradei K ar: me preɡe K e n'na see mia det tace, a ülî ês
maestri per i oter. Noter maestri ma l'sa finatrôp be, K e 'l SiJnûr a l'ma mesü- /
rerâ mia isě a braK e, ma K ol balansî, sö i noste ovre e parole, noter!

Dopo, töc a m'fa det ü K arêt de aK ade, cêrtosa! L'ê adoma Ü, Sant d'ü toK
/
sul, K el K e l'ê bu de dominâs prope in töt, K el K e dômina töt!

Ardémɡa, doK â, a i K aai: ¿ a m'ɡa mêtei mia sö la so bela brea sö la boK a,
per fai sta bei öbedi-ênc e K omandai töc intrěɡ, a, d'i so orege a la so K ua?
Po, ardìɡa a i nav: per K u- at K 'i see lonɡe e spüncade de tat vent, a l'ê asě – e
l'voK ǒr – ü toK êl de leJn, a faɡa de timû, per indresale indoK e l'völ ol so ɡü- i-
dadûr. Isě l'ê a K ola lenɡu- a: ü toK elî del nost K orp: ma l'pöl vantâs de ɡran
laûr o de ɡran daJn! KompâJn d'ü föɡarî impiâd sö aposta o in fal, a l'pöl brü-
sâ a töta öna bosK ai-a, isě l'ê a la lenɡu- a! Lenɡu- a K ompâJn de 'l föɡ: la pöl in-
/
cendi-âm sö töta la eta K ompâJn de 'l föɡ del inferen, la pöl fam brüsâ de infe-
/
si-û töt ol K orp, K ompâJn d'öna sK ai-a infetada sö de K u- aK mal.

Ol om l'ê bu de tratâ e de teJn sota K ontrôl oJne K u- aletâ de animai, besce
selvâdeɡe, osei, animai K e strösi-a e rampa, pes: de fato, tace n'na K omanda
/
e i a dovra. Ma la so lenɡu- a: ¿ K ela, ɡa sarâl erɡǚ bu de têJnela semper a seJn?

Pöl das, adoma K o' i fer del K aaděc in boK a, erɡǚ. A: l 'ê K atia be, K ela:
sura i “Letre”
25
K u- ando l'ê mai ferma, l'ê pi-ena de velě K e K opa. M'la dovra sé, noter, per
lodâ 'l SiJnûr nost Pader: ma poa per maledî i persune K e 'l SiJnûr l'ă fac sö a
so sömeansa! ¿ D'öna stesa boK a l've fo parole per preɡâ e parole per ma-
ledî?! A, no, fradei: a l'ɡ'ă mia de ês isě, per noter! G''ê Jna in nisalö̂ɡ öna
fontana K e böta insêm aK u- a dolsa po aK u- a amara, ¿ mia ira!? G''ê Jne pi-anta
de fiɡ K e da ölie, Jne pi-anta de it K e da fiɡ, Jne sorsenta salada la da aK u- a bu-
/
na de biv. E doK â, lenɡu- a K atia, lenɡu- a sporK a, ¿ darala erɡǒt de bu delbû?

A l've de di “lenɡu- a servida sö 'l pi-at a 'l di-aol”: e... indüina po indo l'indarâ
a fenî ol rest K e ɡ'éra teK âd a K ela lenɡu- a lé! Ke po la lenɡu- a l'ê mia K am-
pada in ari-a, beaponto: l'ê teK ada a 'l rest e K omandada de 'l rest. I parole i
a dis le: ma i a tra fo d'ön'otra banda!
/
¿ G''él det erɡǚ intrâ de oter K e l'sa inK rêd de ês sae e sapi-ênt? Buna: i a fa-
ɡe po ed K oi so bei fati, alura, e K ol so portâs be: bele parole e buna sostan-
sa! Ma se l'ɡ'ă 'l so K ör töt pi-e de fel e gelûs e adoma oi-a de teK â beɡa, a l'fa-
/
ɡe a meno de antâs, almeno, e l'K önte sö Jna tate bale K e ofênd la eritâ! Ü sae
isě a l've prope mia de 'l SiJnûr: l'ê saûr de sto mond K atîv K e, l'ê adoma ma-
teri-a ɡresa e infetada, l'ê diaol in K orp! A l've de di: öna bela pitansa de por-
/
tada per ol di-aol. ¿ El mia ira, po, K e là indoK e i ê sK adenade la gelösea e la

/
oi-a de beɡa, ɡ'ê adoma set K e sta mal sö la so sK aJna, e oJne sort de K atieri-e?
/
Ol sae delbû, invece, K el a l'ê töt car: pacifeK , bu de K omprênd, sae (aponto:
l'isK olta e l'va dre a K i mè indaɡa dre) pi-e de bu K ör e de bune ovre, sensa
preferense de storta vi-a, e sensa do face. I persune bune de spand in gir la so
pas a i ê tale K u- ale seminadûr K 'i reɡoi in pas ol so bel fröt: öna eta gösta.
/ /
¿ EJnerale fo de indoê invece i beɡe finâ a sanɡ, e i desaK orde K e salta fo

/
maɡare a lé intrâ de oter, e? I salta fo d'i bröte oi-e K e bala tötura e fa ɡü- era
de det a oJnǚ! Ü l'völ erɡǒt: e se l'ɡa ria mia a ı̆ɡel, alura l'ê pront aK a K opâ.
sura i “Letre”
26
Ün oter a l'ɡ'ă öna oi-a, e se l'ɡa ria mia a tösla vi-a, alura l'invia fo öna ɡü- e-
/
ra. Ma, va l'diɡe me K omâ l'ê delbû, ala finfî: l'ê K e, K i K e otêJn mia K el K e
l'völ... o l'völ K el K e a mia deK orde K on K el K e l'völ ol SiJnûr de be delbû per
lü e per töc, o sedenô l'ê mia bu de domandaɡel a Lü! E se po erɡǚ l'sirK a
aK ma l'otě mia alistês, l'ê perK ê i so intensi-û i ê mia care e drece: a l'völ ultâ
là töt adoma a so pi-asěr so de lü! A l'ê dope, K ompâJn d'öna dona de töc (o
de du: l'ê mia 'l nömer K e K önta)!
Kosê: ¿ fi po finta maɡare de saî mia K e, a indaɡa dre de amîs a K el bröt
/ /
mond K atîv K e, a l'va prope mia deK orde K ol vês i so amîs (e scec) del Si-
/
Jnûr? La parla prope mia a vânvera la Bibi-a là indoK ê la dis isě “a l'ê gelûs
/ /
asě, ol SiJnûr, e l'lasa mia indâ vi-a ontera de l'om ol so speret K e l'ɡ'ă metîd
det Lü!”. Ke anse, a ardaɡa adoma a Lü, Lü l'ê portâd a dam semper de
pi-ö: “a i söperbe l'ɡa fa K ontra, ma K ei K e sta a 'l so post i a trata K oi ɡu- anc,
Lü”! E alura, stì po ontera sota 'l SiJnûr, oter! Stìɡa mia, pötôst, sota 'l diaol,
e K e l'istaɡe lü a la larɡa de oter! Stìɡa aprö̂f a 'l SiJnûr, e Lü l'va starâ aprö̂f!
Netì so i oste ma de poK de bu, netì fo i osc K ör dope! Pi-ansì sura i oste mi-
/ /
seri-e e se prope capìsela K on voter e basta: oJnǚ e töc, pötôst K e ɡriJnunâ sal-
/
do, fì tata penitensa: K e ɡ'ê mia tat de fa festa a ardâs adôs, adês! E doK â,
portì 'l vost brao lüt adês, oter, löcì, per vês intrâ i beâc a 'l riâ del so reɡn
del SiJnûr; teJnì 'l K o bas per vês camâc a arsâl sö bel volt! TeJnì 'l vost bel
post, ol öltem denâc a 'l SiJnûr: e l'va camerâ inâc, a l'va porterâ sö Lü!
Fradei, ɡ'ê mai de parlâ mal ü dre a K el oter! Ki K e parla dre a ü fradêl, o i
a gǚdiK a lü, l'ê K ompâJn se l'parlês K ontra la so lege del SiJnûr e i a güdiK ês
lü le! E K u- and K e ta sa metet dre a disK ǚt de la lege “e se e ma e perô”…
alura ta set pi-ö te ü K e ɡa a dre, ma ü K e pretênd de fala!
Ma, ɡe n'ê Ü Sul K e fa lege per töc e gǚdiK a töt: ol SiJnûr! Adoma Lü l'pöl
sura i “Letre”
27
(e l'ê bu de) salvâ e desfâ! Te, invece, ¿ K i set K i po te, de pretênd de güdiK â
te ün oter, e? Buna? Diɡe be? Po atênc be amô a K e, oter. Oter disî maɡare /
isě “inK ö̂ o indomâ m'indarâ là in K ela sitâ là e m'istarâ là ün an, a fa afare e

palanK e!”, o maɡare aK a prediK â. SK oltìm a me, pötôst! ¿ Oter, si bu maɡa-
re de saî K el K e va K apiterâ domâ e K omâ va toK erâ de sta 'ndomâ, oter? A,
cêrtosa: imaginâs! Á là K ar a oter, K e si adoma K e föm; K ompâJn del föm K e
/
ü momênt a l'vedî e ü momênt dopo troìl amô, se si bu, oter! Firî mei a di
isě, pötôst: “se Dio öl, a m'K amperâ e m'farâ isě e isě”, K ompâJn K e m'dis “se /
lanK i-ě [l'an K e e] ɡa sarâ l'erba, a m'farâ 'l fe”, o no. Oter K e daɡa a antâs so /
e met sö ɡresta! La söperbi-a l'ê semper e sul ü bröt laûr! Mia adoma K ela,
ne: perô, K ela l'ê prope 'l K apo d'i ladrû, e vi-adrě a K ela K el de fa mia ol be
K e s'pöl e mè fa, l'ê ü ɡran peK ât a K el!
E adês, a so K e a de oter, issi-ôr K ar, o poerêc a oter, i me ssi-or e! G'' ı̆ asě de
pi-ans e lömentâs, oter, per töte i desɡrassi-e K e ɡ'ă de borlâv sö 'l ɡob! Töta
/ /
la osta bela roba K e (v)al la indarâ in malura, e töc i ost bei laûr de K aâ sö i a
mai-erâ i so tarme (i sa parmerâ töc) ! Ol vost or e arsênt a i ê tata rösen, e i
/ /
testemoJnerâ K ontra de oter e i va K önsömerâ a oter mei de 'l föɡ, e de 'l vost
föɡ a camerî l'Abrâm a öfo! G'u- ai a oter, a muntunâ sö roba e solc, in K ei öl-
tem de K e prim de 'l gödese! G'u- ai a oter a paɡâ mia i operare K e ɡ'ı̆ fo a re-
ɡoi per voter! OJne ura robada la reK lama sö in cel e i so us d'i osc laorěc i ê
/
ormai là indi so orege del SiJnûr: l'ÜneK K e pöl töt delbû e l'paɡa töc! Oter ɡ'ı̆
riâd, maɡare, a K ampâ K e isě indêl vost lüso e indi osc pi-asěr fo de mesüra. /
Buna: siv inɡrasâc K ompâJn de besce per ol de del vost macêl! E se po ı̆ K on-
danâd e K opâd o fac mör de la set inocenta K e i ă püdîd Jne difendes... va la-
/
se di a oter: ma sa ferme K e.
Oter fradei, doK â, pasi-ensa e fidüca: K e, 'l SiJnûr l'ê dre K e l'ria! Adì 'l ma-
sura i “Letre”
28
sěr: a l'ɡ'ă la so braa pasensi-a, lü, e la tera la ɡa da i so bei fröc; l'ispeta la so

primaera K e l'pi-öe, e K e l'pi-öe a 'l so otörno (ötömno). Isě ɡ' ı̆ de fa a oter: ı̆ɡa
pasi-ensa e fas K orago, perK ê l'ê K e ormai ol de K e l'turna 'l Gesǚ Krist!
/
Pensìɡa sö be, e K apo prim, parlìs mia dre ü K o' l'oter, teì fo nisǚ, oter, per
ês mia teâc fo e K ondanâc oter de K el K e ria so a güdiK â delbû! Parlâ l'ê mia
/
proebîd: anse ! Perô oter reɡordìs d'i profěc, K e 'l so parlâ l'ê stac a nom e
urden del SiJnûr: capìi de modei a per la so pasi-ensa e K ostansa aK â K u- ando
i ɡ'ă üd de patî asě: noter a m'dis propi-amenta “beâc K ei K ompâJn de lur, K 'i
/
ê bu de teJn dür”! ¿Ĭvrî be sentîd a di sö erɡota de 'l poer Gob, e de K el K e a

la finfî l'ɡ'ă po fac in premi-o ol SiJnûr, e, in preisi-û de 'l depi-ö̂ K e l'ɡ'ăvrês po
/
dac indei nosc de a 'l prim de töc i om gösc, a 'l Gesû, e?! /
!Sé, prope: ol nost Dio l'ê töt bu K ör e K ompassi-û!

Po, ma e in ment amô ü laûr. Fì mai de güramênc, oter, fradei!, Jna sö 'l
cel, Jna sö la tera, Jna sö i viv Jna sö i morc: disì adoma semper sé K u- and K e l'ê
/
sé, e semper adoma no K u- and K e l'ê no: K e isě, ɡ'ê Jna periK ol de tra de mes /
ol SiJnûr a ı̆ɡa de met a post Lü i laûr e dav Lü la osta braa paɡa!

Se ɡ'ê lé erɡǚ piâd de K u- aK patimênt e dulûr, K e l'preɡe! E se ɡ'ê lé erɡǚ
K ontět asě – spere be K e ɡa n'see poa de K ei! – a l'preɡe! E töc insema ardì de
K antaɡa semper i so brae lode a 'l SiJnûr! Ki K e l'ê malâd a l'came in K a i so
ansi-â, responsâbei de la famea K ristiana de lé, e lur i preɡe sura de lü, i a on-
se sö K ol öle benedêt intât K 'i preɡa: se i a farâ K on fidüca asě e se Dio öl isě,
/
i sarâ bu a de fal istâ mei, ol malâd; e, ɡu- arîd o mia, perô i ɡa farâ ardâ be e
perdunâ töt de 'l SiJnûr!
Metì so perô semper bel car in tâola i osc erûr e töte i oste maɡaJne denâc a
/
töc: e isě sa perdunerî e sa indreserî sö ü K on l'oter, e stirî mei ü per ü e po

töc! L'ê öna ɡran forsa, K ela de preɡâ, K u- and K e s'K oJnôs ol nost post K e ma
sura i “Letre”
29
toK a e K el K e m'val. Basta ardaɡa a l'Elî profět, êK ola. A l'éra poa lü ün om

K ompâJn de töc noter. Öna olta l'ă preɡâd asě de fa mia pi-öv, e l'ă mia pi-öîd
sö la so regû per tri aJn e ses mis! E dopo l'ă preɡâd amô, staolta de fa pi-öv:
/
e l'ă pi-üîd e la tera l'ă dac i so fröc.

Per fermâs K e, per istaolta, e per salüdâv, fradei, va diɡe amô ü öltem laûr:
teJnì be a met K e K el K e üta a turnâ sö la buna strada ol so fradêl K e l'ê indâc
fo de la eritâ, K el a l'salva 'l so fradêl de la so perdisi-û, po l'sa ɡu- adeJna a lü
mede sem ol perdû de tace bröc laûr K e l'ăvrês fac lü.
/
E alura, doK â, K ola so ɡrassi-a del SiJnûr, stém sö sö la buna strada noter,
teJném sö sö la buna strada i oter, e sperém de ês teJnîc a noter in buna K om-
paJnia! A riedîs.
sura i “Letre”
30
4. SURA LA “ PRIMA LETRA DEL GOÂ N”

Scec K ar, fradei benedêc: reɡordìs semper, ı̆íɡa semper buna memori-a!
Prim de töt, a ɡ'éra “ü parlâ” K e l'éra bu de K reâ: ol so parlâ del nost Dio
SiJnûr. E la so prima parola dica per la eta m'l'ă sentida a notr'apôstoi, anse
m'lâ esta K oi nosc (nost) ög e toK ada K oi noste ma, la prima eta, K e de pa-
rola l'ê staca faca deentâ om e la s 'ê faca a ed, mia adoma sentî.
Notr'apôstoi a m's'ê testemone de persuna, e m'parla mia per sentîd a di.
A m'va dis a olta us K el K e ol Pader Dio in cel a l'm'ă fac K onôs, la so parola
/ /
ia de semper e per semper K e l'm'ă mandâd K e Lü: e l'ê per K ela parola ia lé
K e m'pöl parlâ a noter K on voter e div K e m'l'ă sentida e po e sta e toK ada!
Isě, doK â, oter istì K on noter, e sirî insêm a noter in K ümüJnû K ol Gesǚ Krist
/
e K ol Dio so e nost Pader.

Disìm voter se ɡ'ı̆ mia de ês K ontěc asě, êK ola, de K ei laûr K e K e m'va sK riv,
/
prope K ompâJn K e m's 'ê K ontěc a noter a saii e a dîvei!

E K el K e m'va dis noter a oter, a noter a m'l'ă dic ol Gesû, la so parola, us e
/ / /
lüs del Dio SiJnûr, K e in Lü ɡ'ê det prope neɡǒt de fosK . De manera K e se no-
/
ter a m'dis isě “a, noter a m'istâ de la so banda, a m'fa ü sul K on Lü!”, e po
/
m'sa teJn (te) in banda la nosta part de fosK ... a m's 'ê adoma tace impustûr,
e prope perneɡǒt indela eritâ! Invece, se m's 'ê töc car e m'istâ a 'l car, K om-
pâJn K e 'l SiJnûr l'ê car, alura sé K e m'fa ü sul töc noter K ol Gesû, Scet e Lüs
/ /
del SiJnûr, K e K ola so mort a l'ă portâd ivi-â töc i nosc peK âc, e resüsitâd a
l'ma fa persune nöe poa noter! Ke, m'pöl mia de siɡǚr di “a, m's 'ê sensa pe-
K âc, noter!”, ne: a m'sa imbroi-erês sö pernosK ö̌nt, e m'ɡ'ăvrês mia det la eri-
tâ del SiJnûr.
Perô, se m's 'ê bu de amêt i nosc peK âc denâc a töc, eK ol, alura sé ol nost
Dio Pader a l'ma perduna, K omâ l'ê ira K e l'ê de bu K ör e d'öna parola sula.
sura i “Letre”
31
L'ê “Ol Bu”, Lü: e l'isK ancela fo i debec d'i so scec! E K i K e öl di “a, me, pe-
K âc a ɡ'n'ŏ JnaK !”, a l'feněs per daɡa de 'l fals a 'l Dio e fal deentâ inötel, oter
K e ês indela eritâ!
Va sK rie K ei laûr K e, scec K ar, per fav mia ês fals, K ol reK onôs mia i osc pe-
K âc; e perô per ês mia Jna disperâc, perK ê noter a m'ɡ'ă la nosta fidüca indel
Gesǚ Krist, ol Göst: l'ê lü ol nost aoK ât denâc a 'l Dio Pader, l'ê lü K e K ol so
/
K onsaK râs l'ă portâd vi-a töc i nosc peK âc e töc i peK âc del mond, K i K 'i a reK o-
nôs: ol aJnêl imolâd K e l'ê mia restâd mort indel so sanɡ, ma l'ê turnâd viv a di
ol perdû K oncedîd, ol pato de pas restabilîd, i K omandaměc renöâc, K 'i ê mia
/
abolîc, ma i resta la strada per pi-asiɡa a 'l SiJnûr! E doK â, l'ê se m'ɡa a dre a i
/
so K omandaměc növ de 'l GesüK rîst, K e noter a m'pöl vês amô siɡǚr de K onôs
/
ol SiJnûr e de fa ed K e ma l'reK onôs; K e, se erɡǚ l'dis isě “a, me sé K e reK onose

/
ol SiJnûr, me!” e dopo in prâtiK a a l'te mia de K önt i so K omandaměc, l'ê ü bel
impustûr, oter K e de la banda de la eritâ! Kel K e ɡa a dre a i so K omandaměc,
K el sé l'ê speg de l'amûr del SiJnûr K ola so persuna! L'ê K esto K e, K e l'ma fa sta
siɡǚr de ês insêm a 'l SiJnûr: K i K e dis isě “me sto K ol SiJnûr” a l'ɡ'ă de fa a lü in
/
veta K ompâJn K e in veta in mes a noter l'ă fac ol Gesû. A l'ê po mia öna nöitâ,
/ /
me diɡe: ɡa l'si (saî, saîv, siv) de K u- and K e si (siv) de la banda del Gesû, l'ê ön
/
urden istagunâd, ormai, l'ê 'l nost Vangěl K e ı̆ sK oltâd; ma K on töta la so sta-
gunadüra de 'l Mosê a inK ö̂, l'ɡ'ă aK â la so bela nöitâ: Vangěl del Gesû, bea-
/ /
ponto: la noc l'ê fenida, e ɡ'ê sa bel e K e la lüs, ol car.

/ /
Mia isě per di, ne: l 'ê isě delbû, K ol Gesû, e l'ê isě per voter!
/
Ki K e pretênd de ês car inde lüs, po l'ɡa öl mal a 'l so fradêl, lü lé l'ê amô
/
fosK indel fosK . Kel K e ɡa öl be a 'l so fradêl, K el sé l'ê car e l'istâ a 'l car, e l'ê
mia in periK ol de treeK â de sà o de là.
sura i “Letre”
32
Kel K e ɡa öl mal a 'l so fradêl, K el a l'ê fosK e l'rampa indêl fosK , a l'sa Jne in
K e diresi-û l'ê dre a 'nda: K e 'l fosK a l'ɡa lasa ed neɡǒt! Invece, me va sK rie isě
a oter, a i me scec isě K ar e car del SiJnûr. I osc peK âc i va e töc perdunâc in
ɡrassi-a de 'l Gesǚ Krist! Töc i osc peK âc... oter veg, K e ı̆ K onosîd semô de tat
/ /
ol Gesǚ. Töc i osc peK âc, oter sueJn K e ı̆ de mia tat ensîd ol diaol. A oter sueJn
/ / / /
me va diɡe isě: oter adês K onosî ol Pader, e K omâ mè ês i so scec! A oter veg
me va diɡe isě: oter adês K onosî o’ Scet, e K omâ mè ês pader! Alura doK â:
töc insema stì bei franK , va l'diɡe me, per K ela parola eterna K e l'ă pi-entâd so /
i so raîs lé in mes a oter, e K e la va fa ens ol mond K on töc i so diâoi! Mè mia

/ / /
ced a i specî per i lǒdole K e berlǚs de sà e de là indel mond! Se ü l'sa lasa ca-
/
pâ de 'l so amûr e d'i so impromese del mond, a l'ɡa lasa pi-ö post a i so pro-
mese del SiJnûr, a 'l so amûr de Lü. E l'amûr del mond a l'völ di K esto K e: a
l'völ di daɡa ase adoma a 'l me turnaK ö̌nt e tös sö töte i sodisfasi-û per töte i
/
me oi-e, e antâs so e po ês gelûs de töt K el K e ɡa rie a ı̆ɡa de me de me: töc

/ /
laûr de mond, e mia laûr de SiJnûr! A l'ê K e, perô, ol mond a l'pasa, e l'pasa
K on lü l'om K on töt K el K e a 'l mond a l'tra insêm! A l'resta, per la eta per
semper, adoma K i K e fa K el K e dis ol SiJnûr, K el K e s'fa per ol SiJnûr.
/
A sé, scec K ar! A m's 'ê a 'l momênt K riteK : a l'si semô, K e l'ɡ'ă de eJn fo ü
/
antiK rîst. Buna: a n'n'ê in gir semô a oter K e ü! E se l'ê mia K esto K e ol mo-
/
mênt K riteK prima dela fi... Pensâ, K e i éra set K on noter! Ma l'ê ormai car K e
/
i éra mia delbû d'i nosc: se i éra delbû de la nosta banda, i staa K on noter, o
no! Ma invece i ê 'ndac ivi-â! E doK â l'ê bel car K e aK â K e “in mes a noter” a
/
l'pöl vêsɡa det a set mia delbû deltö̂t “K on noter”. A oter, invece, ol SiJnûr a
/ /
l'v'ă reɡalâd ol so sant isperet, e isě oter ɡa si be töc K el K e l'ê ira; pöde prope
mia sK riev, a oter, K e “K onosî mia la eritâ, oter”; ma toK a, anse, reɡordavel
sura i “Letre”
33
bel car: oter la K onosî prope benone, e l'si a benone K e de la eritâ a l'pöl nas
neɡǒt de fals! Ol fals e impustûr, oter a l'si be K i K e l'ê: l'ê ol antiK rîst, oJnǚ de
K ei K 'i dis isě K e 'l Krist a l'ê mia ol Gesû, K e 'l Gesû l'ê mia ol Krist! Ki K e dis
/ / / /
isě, l'refüda mia adoma ol Gesû, ol Krist, o' Scet inviâd K e a salvâm: ma l're-
/
füda poa 'l Pader Dio K e i ă mandâd K e! Ki K e refüda o' Scet, prope, l'aceta
mia Jne 'l so Pader e l'istâ mia K ol Pader; invece K el K e reK onôs o' Scet a l'va
deK orde a K ol Pader, êK ola. Oter doK â teJnì be K are indêl vost K ör i so parole
del SiJnûr, K ompâJn K e i ı̆ sK oltade de prensepe: isě, stirî be in K ümüJnû K o “la
Parola”, K o “Scet”, e K ol “Pader”!
Per vı̆ɡa po K el K e isě v'ê stac imprometîd: la osta braa eta per semper!
A v'ŏ fac parola de K ei K 'i sirK a de imbroi-âv sö: ma se ol sant isperet K ' ı̆ ri-
seîd de 'l Gesǚ Krist a l'teJnî bel sald adôs, oter ɡ' ı̆ prope mia imbisôJn d'oter
/ /
maestri. L'ê K el isperet lé ol vost maester in töt: e l'va farâ imparâ adoma ta-
te eritâ, e neɡǒt de fals. Oter, doK â, stì bei teK âc a 'l Gesû K ompâJn K e l'v'ê
/
stac fac K onôs. Siɡǚr, eK ol, i me scec K ar del SiJnûr: restìm bei teK âc a 'l Ge-
sǚ Krist! De manera, po, K e K u- and a l'veJnerâ amô lü, noter a m'pöderâ sta a
/
K o bel drec e m'ɡ'ăvrâ mia de ı̆ɡa erɡoJna a 'l so K ospêt!

A l'si be, o no, K e 'l Gesǚ Krist a l'fa a la perfesi-û la so olontâ del SiJnûr.
/
E isě, oJnǚ K e fa la so olontâ del SiJnûr a l'ê a lü ü scet, per ol SiJnûr.

Ardì impǒ oter, K u- at K e l'ma öl be ol SiJnûr: a l'ma camâd a deentâ so scec,
mia servidûr adoma, in K adene o no. E so scec a m's 'ê aK , delbû, ne, ora-
mai! Ol mond K atîv a i a K apě s mia, cêrtosa, a l'ma K oncě d mia e l'sa K on-
/
cěd mia K el salt K e de K ondisi-û: a l'ă mai K apîd neɡǒt Jna del Gesû, prim de
/
K apîm mia noter! Ma noter, K ar a oter, adês a m's 'ê scec del SiJnûr poa no-
ter, prope, abeK ê amô in furma de poer omeJn K 'i ved Jnemô mia per intât
sura i “Letre”
34
K omê K 'i sarâ a so tep, de scec in pi-e K ol Gesû. Ku- ando K e l'turnerâ K e lü,
/
alura m'sarâ töc K ompâJn de lü, ma l'vederâ K omâ l'ê semô adês, lü: e m'sa-
/
râ delbû a noter K ompâJn de lü adês! Perô, l'ê a semô nost doěr de sirK â de sö-
/
meaɡa pi-ö tat K e m'ɡa ria semô adês K e: de laâs so d'oJne sporK essi-a, per de-
/ /
entâ nec e car K ompâJn de lü, noter K e m'ispera e m'ispeta d'ês K ompâJn de lü!
Ki K e fa peK âc a l'va K ontra la so lege del SiJnûr; fa de 'l mal a l'völ di gösto
metes K ontra la so santa olontâ: a l'inK untrare de K el K e l'ă fac ol Gesû, K e l'ê
/
eJnîd K e in mes a noter per tö fo de mes ol peK ât.

/ /
G''ê Jne ü peK ât, indêl Gesû: e K i K e ɡa sta teK âd be a lü a l'ɡa entra Jna pi-ö,
/
K oi peK âc! Ki K e öl amô fa de 'l mal, a l'fa ed bel car K e l'ă mia sirK âd fo 'l
Gesû, e n'n'ă K apîd det ü bel fiɡ seK !
/
Lasìs mia tra in turta de nisǚ, K ar i me scec! Om göst a l'ê K el K e fa la so

olontâ del SiJnûr, K omâ l'ă fac ol om göst Gesû. Ki K e invece l'fa amô de 'l
/
mal a l'ê om so del di-aol: K e, l'ê adoma ol di-aol a ülî restâ semper in peK ât!
O' Scet del SiJnûr, ol Gesǚ Krist, a l'ê eJnîd insâ propri-amenta per desfâ sö i
/
so defâ del di-aol. E K i K e deenta scet del SiJnûr a l'K ampa pi-ö det indi peK âc:
l'ă riseîd la so eta santa del SiJnûr, lü! E isě i sa tö fo i so scec del SiJnûr d'i so
del diaol: a l'fa ed sensa döbe de ês mia scet del SiJnûr, K i K e l'fa mia K el K e
l'völ e l'urdena ol SiJnûr, K el K e l'ɡa öl mia be a i so fradei. ¿ El mia 'l prim laûr
K e m'v'ă fac imparâ, prope K esto K e: K e m'ɡ'ă de ülîs be ü K o' l'oter? E alura,
doK â, mia fa K ompâJn de 'l Kaî: lü l'éra so del di-aol, e l'ă K opâd ol so fradêl
l'Aběl! E, ülî saî 'nK emanera i ă po K opâd fo? PerK ê l'soportaa mia i so ovre
sante del so fradêl, lü K e invece l'faa tötoter, K e l'éra K atîv!
O fradei, fìs po mia mervea se 'l mond K atîv a l'va öl mia be! Noter ma l'sa
K e de la mort a m's 'ê trepasâc a la eta: e la proa n'n'ê K e m'ɡa öl be a i fra-
sura i “Letre”
35
dei! Ki K e ɡa öl mia be a K ei K e l'ɡ'ă isî, lü lé l'ê amô sota padrû a 'l di-aol, so-
/
ta la so mort K e i a K omanda. Ki K e ɡa öl mal a K ei K e l'ɡ'ă aturen a l'ê ü asa-

sî. E oter a l'si a benone: K i K e K opa, la eta per semper l'ê mia la so, a l'ê mia
per lü. Noter po m'ă K apîd K osê l'völ di üliɡa be a i oter, de 'l so esempe del
/ /
Gesǚ Krist, K e per noter l'ă K onseJnâd aK â la so eta: e doK â, neɡǒt de meno:
/
poa noter ma toK a spend la nosta eta per i oter.

Metém K e ü l'ɡ'ă asě per K ampâ, e l'ved ün oter K e invece l'ɡ'ă imbisôJn /
asě... e lü l'fa finta de neɡǒt e n'n'ă mia a K ompasi-û e i a üta mia: ¿ farâl po
K omê lü lé a di sö “me ɡa öle be a 'l SiJnûr me!”, e?!
Ee, scec K ar! Mè ülîs be delbû K oi fati, mia adoma a câK ole e bei disK orsî!
L'ê alura K e m'ɡ'ăvrâ la proa K e m's'ê nasîc a la eritâ! E sul K e alura m'ɡ'ăvrâ
pi-ö Jne pura, denâc a 'l SiJnûr nost Dio! Finâ a ı̆ɡa fidüca de Lü aK â se det de
noter a m'ɡ'ăvrâ amô erɡotina a de mia töt car car, e de ês amô impǒ timu-
rûs; ol nost Dio a l'ê pi-ö ɡrand e pi-ö bu de noter: e öna olta K e l'ă est ol nost
/
isfǒrs per indaɡa dre e üliɡa be a töc K ompâJn K e l'ma dis Lü per so meso de
/ /
'l Gesû... i oter difêc, a i ê miɡle K e l'isK ua vi-a d'ü fi-at!

/
AbeK ê ɡa sK ape Jne neɡǒt, ne! Ke se po m'ɡa riês a ı̆ɡa prope neɡǒt de er-
ɡoJnâs... Dio l'völe, êK ola: alura m'pöderês prope a parlâ K on Lü in töta K on-
fidensa e libertâ K ompâJn de 'l so Scet Gesû (atênc be a la söperbi-a, e: ¿ K i
/
K e sarâl isě sfacâd de sentes sa perfêt, ne!?).

/
A part töt, perô (poK o tat difetûs K e m's 'ê amô töc de siɡǚr), noter a m'ɡa
/
sa a benone K e de Lü m'ɡ'ăvrâ töt K el K e m'ɡa sirK erâ a preɡâl... a pato K e

m'teJne K ar i so K omandaměc e m'faɡe K el K e ɡa pi-as a Lü.
/
¿ E K u- aěl po, “ol so K omandamět”, “ol” so urden, e? L'ê K e m'ɡ'âbe fidüca

de 'l Gesǚ Krist so Scet, e K e m'sa öle be ü K ol oter, K ompâJn K e l'm'ă lasâd
/
dic e fac ved lü!
sura i “Letre”
36
Semper a K ela, sé, prope: ol SiJnûr l'istâ K on K ei K e I a sK olta, e i sta K ol Si-

Jnûr K ei K e I a sK olta! Kel isperet K e – sK oltâ Lü! – l'ê la proa K e 'l SiJnûr l'ê K e
in mes a noter! Se ü K e l'K onosî mia a l'dis isě de ı̆ɡa K el isperet K e, merâ ed
/ /
impǒ be, merâ metel impǒ a la proa, se delbû l'ɡ'ă o' speret del SiJnûr, e mia
erɡǒt d'oter: K e, a n'n'ê semô in gir asě, a prediK â, de carlatâ impustûr; i ɡ'ă-
/
be o i ɡ'ăbe mia... speret de butiλ

~ a in K orp!
La proa K e ü l'ɡ'ă ol so speret del SiJnûr, e mia erɡǒt d'oter, l'ê K esta K e: se
l'amêt denâc a töc K e l'Gesû l'ê 'l K rist inviâd/mesia/scet de om in K arne e os,
/
mia adoma "in fiɡüra, per manera de di"! Sedenô, ol so speret a l'ê mia 'l so
de 'l SiJnûr, ma l'ê so de l'antiK rîst, K e l'si a be K e l'ɡ'ă de riâ fo: e anse l'ê sa in
/
gir per ol mond.

Oter perô, ne, scec K ar, a si roba K ara asě a 'l SiJnûr, e ɡa serî fo la boK a a i
prediK adûr fals: o' speret del SiJnûr K e ɡ' ı̆ oter a l'ê ü bel toK pi-ö fort de l'ispe-
ret fals del so padrû de K ei là, ol di-aol! Kei là i ê roba del mond K atîv, e i
parla doK â dre a i so interês de K el bröt mond lé, e i troa a lur tace boK alû a
sK oltai. Ma noter, invece, m's'ê roba so de 'l SiJnûr: e noter i ma reK onôs e i
ma sK olta K ei K e ɡ'ă buna olontâ e ɡrassi-a de K onôs ol SiJnûr; mia töc isě a
baK eta, ne: K e ɡ'ê K oncedîd amô de ı̆ɡa i so poa a 'l di-aol, per intât. E a sto
mond a m'pöl gösto a eden de K ei K 'i ɡ'ă o' speret dela eritâ, ma poa de K ei
K 'i ɡ'ă o' speret del fals!
Iscêc K ar: sirK ém prope de ülîs be ü K ol'oter, K e adoma l'amûr a l've de 'l
SiJnûr. Ki K e ɡ'ă amûr a l'K onôs ol SiJnûr e ɡ'l'ă per Pader; K i K e amûr a l'ɡ'ă
mia, a l'K onôs mia 'l SiJnûr e l'ɡa öl mia be de scet a 'l so Pader. Ol SiJnûr a
l'm 'ă fac ved isě ol so amûr per noter: l'ă inviâd K e a 'l mond ol so Scet üneK
ispecâl Gesû, a portâm K e amô la eta a noter. Kesto K e l'ê “ol” amûr, la sor-
/
sia de l'amûr: mia 'l be K e m'ɡa öl noter a 'l SiJnûr, ma ol be K e 'l SiJnûr a l'ma
/
sura i “Letre”
37
öl Lü a noter; K el be K e l'ɡ'ă fac mandâ K e ol so Scet Gesû, a portâm ol per-

/
dû e la ɡu- arigû de töt ol nost mal K e m'fa e K e m'ɡ'ă, de pos K e amô adoma
per amûr a l'm'ă K reâd e l'm'ă lasâd liber finâ a de ultâs indrě K ontra!
A sé prope, K ar a oter: se 'l SiJnûr, doK â, a l'ma öl isě be a töc e a oJnǚ, ¿ a
m'pöderai ülîs men be ü K ol oter, a, noter? E adês sentìm impǒ amô me: ol
nost Dio SiJnûr, nisǚ I ă mai vest in faca de persuna, fo K e K u- aK dǚ d’i so
amisû 'ntramês a K u- aK facende o fiɡüre: reɡordém ol Mosê K oi so spi sö 'l
/ /
Sînai. Perô se m'sa öl be ü K on l'oter, êK ola, isě l'ê prope K e Lü 'nK ö indel-
mês a noter, a m's'ê ü per l'oter la perfeta fiɡüra del so amûr, K ompâJn K e 'l
/
Gesǚ Krist a l'ê per töc noter ol amûr inK arnâd del Dio Pader: e alura m's 'ê
/
la proa ia K e l'm'ă reɡalâd ol so speret, la proa K e Lü, ol SiJnûr Dio nost Pa-
der, a l'ê K on noter, e K e noter, i so scec, a m's 'ê K on Lü! Kol SiJnûr K e l'ă in-
viâd insâ ol so Scet Gesû per salvâ töt ol mond.
/
Noter a m'pöl vês, per tace, la so mâsK era del Dio: e K i K e l'ved K e m'sa öl
be indêl so nom del Gesû, issě “dre a K el” a l'pöl isK oprî 'l Dio göst, issě K o-
/
m'a l'ê delbû; ma K i K e l'ved mia de amûr intrâ de noter... K e rasa de Dio in-
düinerâl, e? Va diɡe a de pi-ö, scetei del me K ör: K el K e öl be, K el a l'ê nasîd
de 'l SiJnûr, po aK : e per ol SiJnûr a l'fa poa nas. Ma isě stì aK â atênc: K el K e öl
mia be l'deenta generasi-û de diaol, e per K önt del diaol a l'met a 'l mond!
Perô noter, ne, a la finfî menomâl a m's'ê stac fac nas amô a 'l cel, de 'l so
amûr del SiJnûr, a meso de' scet Gesû!
/ /
Noter a m'l'ă est, ol so Scet, e m's 'ê i so testemone. Se ü l'aceta denâc a töc
K e 'l Gesû l'ê 'l so Scet del SiJnûr, alura lü lé l'ê K ol SiJnûr e 'l SiJnûr a l'ê K on
/
lü! Noter, ne, a m'ɡa sa e m's 'ê siɡǚr K e 'l SiJnûr a l'ma öl be, perK ê ol Dio l'ê
amûr: l'ê amûr presênt in K i K e öl be, e K i K e öl be l'ê la so presensa del
/ /
amûr, presensa del SiJnûr. L'ê isě per ol Gesǚ Krist, l'ê isě a per noter a 'sto
/ /
sura i “Letre”
38
mond K e adês. L'ê se l'amûr del SiJnûr a l'ê delbû presênt K e indelmês a no-
/ /
ter, K e noter a m'pöl istâ siɡǚr per ol gödese de l'öltem de: sul K e K i K ampa
det indêl so amur del SiJnûr, i ɡ'ă mia pura! Ol amûr del SiJnûr a l'va mia de-
K orde K ola pura, a i a K asa vi-a. A l'ɡ'ă pura K i K e l'sa speta öna pünisi-û, ü
K astîɡ: e prope per K el l'istâ mia be indî so paJn e indêl amûr del SiJnûr !
Noter adês a m'ɡa öl be a 'l SiJnûr, mia ira? Adês, perô: dopo K e Lü per
prim a l'm'ă ülîd be a noter, e m'l'ă fac a ed! Se ü l'dis isě “a, me ɡa öle be a 'l
/
SiJnûr, me!” ma prima ɡa l'fa e ma l'fa mia ed K oi fati, K e invece l'ɡa öl mal a
erɡǚ... lü lé l'ê adoma bösârd! Se l'ɡa öl mia be a erɡǚ K e l'ɡ'ă K e denâc e i a
/
ed, ¿ farâl K omê a üliɡa be a 'l SiJnûr: in fi d'i K önc a Ü K e lü l'ved mia, e?! Ma
l'urden K e 'l SiJnûr a l'm'ă dac a l'ê K e K i K e ɡa öl be a Lü l'ɡ'ă de üliɡa be aK â
a i oter, êK ola: sedenô, Jne ü Jne l'oter.
Per deentâ so scec del SiJnûr poa noter, mè K rêdeɡa K e 'l Gesû l'ê 'l so /
prim Iscêt del SiJnûr. E amô a ü laûr, po: üliɡa be a ü pader, a l'völ di üliɡa be
aK â a i so scec, o no? E po a l'in K ontrare: a scec e a pader. De K e s'sa sK apa
mia, s'pöl mia di ü laûr sensa K el oter, de üliɡa be adoma a 'l pader o adoma
a i scec, sensa ês dei impustûr e fal ved a töc! Parola de 'l Gesû! Ol SiJnûr a
/
l'ê a ol nost Pader: üliɡa be a Lü, l'völ di fa K el K e l'ma dis Lü. E i so urdeJn a
/
i so scec a i ê mai dür e esagerâc: a i ê adoma de faɡa K ontra a 'l mond K a-

/
tîv; e sul K ola nosta fidüca K e m'ɡ'ă de 'l Gesû Scet del SiJnûr, noter a m'vens
/ /
ol mond K atîv K ompâJn K e i ă ensîd lü!/
Scet del SiJnûr a l'ê K el Gesû K e m'va dis noter: l'ê o' Scet del SiJnûr bate-
/ /
sâd det indel'aK u- a del Gordâ po mort in K rus. Mia adoma batesâd de aK u- a,
/ / /
doK â, ma poa de sanɡ, ol so sanɡ: noter a m'l'ă est a i so du batês, e oter ı̆ /
riseîd de noter e de' Speret K ela testemoJnansa K e: de noter, e po de' Speret,

K e l'ê la osta e la nosta eritâ. ¿ M'la refüderai, maɡare, la testemoJnansa del
sura i “Letre”
39
so Speret del SiJnûr... K u- ando K e m's 'ê semper tat dispunîbei a acetâ teste-
moJnanse de omeJn? E doK â, sura la nosta de apôstoi, ɡa n' ı̆ amô a be tre, de
testemoJnanse: la so del'aK u- a del Gordâ, la so del sanɡ del Kalvare, e la so
de' Speret, töte tre deK orde! Ke l'ê po l'ö̂ltema K ela K e K önta de pi-ö, ne: l'ê 'l
SiJnûr in persuna K e l'ɡa da ato a 'l so Scet!
A l'ê K ela testemoJnansa K e del SiJnûr in persuna, K 'i ɡ'ă in K ör K ei K e ɡa
K red a 'l so Scet del SiJnûr. E K ei K e invece ɡa K red mia, i fa pasâ per impu-
stûr ol SiJnûr in persuna! E me diɡe K e l'ê ü ɡran bröt resc, K el de di e de K red
K e 'l Gesû l'ê nisǚ e neɡǒt, e l'ê neɡota la eta per semper K e l'dis lü; po de di
/ /
e de K red K e ol Dio Jne l'm'ă dic Jne l'm'ă dac neɡǒt: K ala sul de di, alura, K e,
se per K aso ɡ'ê ü K u- aK dio, l'ê perneɡotafâc pader de nisǚ e Jne l'ɡa entra ne-
/
ɡota, po, K ola nosta eta! E de lé... indì po inâc voter, dopo, se si bu!
Ma me l'so be K e töc voter lé ɡa K redî a 'l Gesû Scet del SiJnûr, e aposta v'ŏ
/
sK riîd a tace bei laûr: per fav saî K e va toK a a la osta bela eta per semper K o-
ma la so, la eta del SiJnûr portada de' Scet SiJnûr!
E, natürâl: K ela eta lé ɡ'l'ăvrâ mai K i K e refüda K el K e i a porta!
Töc noter invece m'ɡa parla a 'l SiJnûr nost Dio K on töta fidüca de ês isK ol-
tâc, K u- and K e m'istâ det indela so olontâ: e isě m's 'ê po siɡǚr de ı̆ɡa K el K e
m'ɡa sirK a, K e i a öl poa prima Lü per noter.
Prima de salüdâv amô a staolta, va diɡe amô ü laûr. Se edî ü d'i nosc a fa
det ü peK ât mia prope de K ei K 'i tea fo de la eta, preɡì per lü e ederî K e 'l Si-
Jnûr a l'laserâ mia indâ perdîd K el nost fradêl là! Ma ɡ'ê a dei peK âc K 'i tea fo
de la eta, K 'i porta adoma e necesari-amênt a la mort, ne! E K i K e öl prope fa
dei laûr del gener, l'ê pi-ö asě Jna 'l nost preɡâ, dopo, a sK iaɡa la so mort K e
lü là l's 'ê sirK âd fo de proposet!
/
TeJnì be a met, doK â, K e ɡ'ê peK ât e peK ât: ma ol peK ât de indâ de propo-
sura i “Letre”
40
set K ontra o' speret del SiJnûr, a l'ê stes K e indâ a K opâs de proposet! E l'sa-
/ /
rês mia prope laûr, me diɡe, de ü K e l'ê deentâd so scet del SiJnûr e l'ê in K ü-
ra de 'l so prim Iscêt Gesû, fo d'i so sɡremfi-e del di-aol!
/ /
Buna, alura, scec K ar! Noter a m'ɡa l'sa be, de ês so del SiJnûr, aK â se tat
mond K atîv töt aturen l'ê amô indi ma a 'l bröt di-aol. Noter ma l'sa K e ɡ'ê
eJnîd K e ol so Scet del SiJnûr a fam K onôs e fam imparâ la so eritâ del SiJnûr
K omâ l'ê delbû, Pader so e nost, e K e noter a m's 'ê de la so banda del SiJnûr
a sta K ol Gesǚ Krist, ol so Scet. A l'ê K esta K e la strada gösta per la eta per
/
semper K ol ÜneK SiJnûr Dio de semper! Stì po atênc be doK â, i me K ar iscêc,

a K ambi-â pi-ö Jne strada, K ompâJn de prima K e ɡa indaev dre a tate pi-ö o men
bele statüine, K oi so pi-ö o men bele stori-eline! Reɡordìs poa K el, oJne tat, e fì
po oter ol K onfrǒnt, fì sö be i osc K önc e i osc pas, alura!
Me va salüde tat, va base sö töc, va 'nɡüre oJne be e töta la pas K e 'l SiJnûr a
/ /
l'völ dam poa semô K e 'ntat K e ma l'ispeta; prope K ompâJn K e spete a me de

/
edev amô töc voter töc K ontěc, e l'so K e poa oter ispetî de edem amô a me,
'l vost pader e fradêl, ol so amîs del Gesû benedêt e amîs vost,
/ / /
ol vost Goanî.
[ Scèt dèl SiJnûr a l 'ê Kèl Gèsû Kè m'va dis nótèr: l 'ê ó' Scèt dèl SiJnûr Kè l 'ê
/ /
stac batèsâd dét indèl'aKu- a dèl Górdâ, Kè l'ă èsaltâd ó' spérèt dèla Lège, è Kè
/ /
l 'ê mórt in Krus . Mia adóma laâd só dè aKu- a, dóKâ,– KómpâJn dè sóta 'l Góân,
/ /
dét indêl Górdâ – è mia adóma nètâd dè la Lège dèl Mósê – ósèrvada dè Kó è
/
dè Kör –; ma laâd só pòa dè sang, ól sò sang – pi-ö tat bu, dèlbû è dèltö̂t, dè töt
/
Kèl dè töc i bèsôc Kópâc fò a 'l Dòm –. A Kèl sang lé 'l SiJnûr in pèrsuna a l'g'ă
dac ato dè 'l cél, è dè Padèr Kè töt a l'pöl a g'l'ă dac indrě növ a ' Scèt Kè töt l'ă
(s)ófrîd! È pròpe dè Kèl a m'va rènd Könt nótr'apôstói! ]
sura i “Letre”
41
Il trascrittore della lèttera seguente risolve così – a parér mio ele-

gantemente ; e validamente , efficientemente almeno per europei –
la faccenduola aperte/chiuse ; col vantàggio parallelo di recuperàr
decorosamente , nella parola , l’accentazione tònica .
----------------------
5 . SURA LA “ SEG° ONDA LETRA DEL GOÂ N ”
K l v co K e, K l' stac ol pi-ö su n d'i sΩ amìs d l G sù in gir p r i strade d

/ / /
la Pal stina, a l'ɡ° a sK riv a töc a Ωñǚ i sΩ sc c d K la b la fam a lé a B rɡ° m,

traca ins m d 'l nΩst Dio Siñùr a Lü isé mai K ara.
PΩa me va öle ü ɡ° ran be! mia adoma me, ma pΩa töc K i K 'i ă inK ontràd
la santa rità, K l'ă m tìd so i sΩ sante raìs b le fonde in m s a töc not r:
/ / / K
nisǚ λ
~ a str pe ñ mai pi-ö fΩ! isé p r not r ɡ° a sarà ɡ° rasi-a bu K ör pas: ta- /
ce r ɡ° ai d l Dio nΩst Pad r, a m so de 'l sΩ sc t G sǚ Krist, K i sa d rà in

/ /
furma d ver amùr intrà d not r.

A l'm'ă fac pi-asér asé, d troàn lé tace K i sa porta be inda (=in d la) sΩ
eta, prΩpe K ompàñ K la rità d l Dio nΩst Pad r la K omanda. pΩa me va
r K omande amῺ a töc: a m'ɡ° 'ă d m t in pràtiK a ol vülìs be ü K o' l'ot r! So
mia dre a sK ri v öna nöità, ön urd n sura K i ot r; ma anse: prΩpe ol prim K
m'ă ris ìd! Ülìs be a l'völ di sta det indi sΩ K omandam nc d l Siñùr; “ol” K o-
mandam nt K l'v' stac fac imparà p r prim sura d töc a l' be K sto K e: K
sa üliɡ° v be K üliɡ° v be in töta la eta! Dre a 'l ɡ° ran r ɡ° àl K l'm'ă fac ol Si-
ñùr d s poa not r i sΩ sc c in banda a 'l G sù d ülìm be amῺ a töc ü p r ü.
/
¿ Ku- ate olte v'l'ŏvró s mῺ dic, , amìs? PΩ va l'diɡ° ró a s mp r! S

/ / rɡ° ǚ i
ma K oñῺs mia d sc c d l Siñùr, ɡ° a e mia Ωi-a d d ntàl pΩa lur, pöl das K
l'see p rK i ɡ° 'ă mia i sΩ id e care sura 'l Siñùr, i völ mia ac tale. Ma K l'sö-
cede ñ mai, invece, K 'i öle mia ac tale p r K olpa nΩsta d not r, K 'i pöde di
sura i “Letre”
42
maɡ° are “ad s sé, K m'ɡ° a l'sa... K si prΩpe mia sc c d l amùr, ot r, ñ d la

rità, ñ d la lüs! T ñìs l (t ñìv l, t ñìl) vot r, doK à, K l K ot r camì ol vΩst
/
b l pad r!” A, pΩ r c a not r, alura! K rasa d ɡ° ran tort K m'ɡ° a far s a 'l Si-
ñùr, pΩ a 'l G sù, sΩ sc t nΩst frad l ma stro!
/ K ɡ° ran tort a l'sar s pΩa
p r K i pΩ r c K 'i sirK a la rità, p r K i ñ mῺ mia siɡ° ǚr a 'ntra d not r… s i
v d mia K not r a m'ɡ° a öl be!
S ü l'sa rinK órs mia K / rɡ° ǘ in K arne Ωs a l'ɡ° a öl be, ¿ faràl K om a K r d ɡ° a a
K l K m'ɡ° a dis: K l'ɡ° a öl be Ü, ol Siñùr, K lü λ
/ ~ a d mia, ?
A 'l pr s nt, i s ' spandìc fΩ p r ol mond ü muntù d fals ma st r, K ompàñ

/
d K i K pr s mpe i völ pi-ö am t

/ K 'l G sù l'éra d lbù ün Ωm K ompàñ d
/
not r. doK à adéi lé, i fals inK antadùr K l'm' ı̆a s mῺ dic a not r ol G sù: i
/ /
G sù a l'inK untrare! Stì be at nc, alura, d bötà mia vi-a isé dre a lur töt ol prΩ
/
d l laorà fac finanK ö́ d la banda gösta d la rità: K … p rd r s v ol pi-ö,

K ola, ol premi-o pr paràd la Ωsta K uruna!
Ki K K ambi-a strada l'istà mia b l sald dre a 'l sΩ parlà d l G sǚ Krist, lü lé /
l'istà mia ins m K ol Siñùr nΩst Dio. Ki K sta b l sald ind l sΩ parlà d l G sǚ /
Krist, K om l'ı̆ sK oltàd d la boK a d'i sΩ ver amìs, K ompàñ d me… lur lé i sta
ins m K ol Pad r K o' Sc t!
S l've lé d ot r rɡ° ǚ K l'va ins ña rɡ° ót d'ot r, mia K i laùr K v'ǒ dic
me, ot r istì sö i vΩste pusisi-ù / fìɡ° a pΩ mia tat d f ste, a lur là: K i K ɡ° a fa
~ ' in
adoma buna cera a sK oltai, mia a fai turnà a la sΩ rità d l Siñùr, K i a λ
ɡ° ran p riK ol, i d nta K ompàñ d lur, pΩ i ɡ° 'ăvrà a lur la K olpa d bötàn fΩ
d strada d i ot r !
G° 'ăvr s amῺ a tace laùr d sK ri v: ma spere invece d riaɡ° a amῺ a ñ lé
pr st prΩpe me d ot r, parlà 'mpo K on vot r. isé l'sarà 'l pi-ö ɡ° ran pi-asér
p r töc ins m. Intât, töc i me sc c K ar d la fam a b n d ta d K e, sor la d la
Ωsta lé, i va salüda d K ör!
sura i “Letre”
43
[“Giovanni”… sopporterà le mie stramberie? …Con le quali mai intendo “far

lezione”, eh: un ex bidello?!? Solo, proporre l’opportunità – se non pròprio ne-
cessità – e la possibilità/fattibilità di render sulla carta ben distinguìbile “un deter-
minato suono” con “un segno” – determinàbile; anche all’occorrenza “inventà-
bile”, quando non se ne ritenga vàlido inequivocabilmente uno già in uso altro-
ve –. Dùnque, scuserete Voi lettori (eventuali), conto; in particolare là, dove riu-
sciranno anche a divertirvi un po’, le stranezze, oltre ad esercitare la Vostra ela-
sticità mentale nell’adattàr l’òcchio ai vari cambi (e interscambi: vedi fra le “gi/
ghi”… balletti d’accenti… misture di “set–caratteri”…). Sì, certo: oltre a eserci-
tare la Vostra (santa) pazienza. Chi n’avrà. Almeno: qualcuno… n’avrà avuta?]
----------------------
Tornando sùbito alla scrittura “(circa) italiana/latina” con kappa più (novità)
“segnati tutti gli accenti tònici e fònici”…
6. SURA LA “ TERSA LETRA DEL GOÂN ”
Ól Góanî, ól pɨö s/ ûèn (öna ǒlta, s/ ûèn!) d'i sò amîs/ dèl Gès/ û Siñûr, a 'l sò
Kar amîs/ ól Ɠâɨó: câó, è stàm bé!
A l'só Kè ta stét bé dè mènt è dè Kör, è spěré prôpé Kè pôa la tò salü̂té la
séé bûna, è Kè töt a l'ta indâɠé bé.
Ɠ 'ê èñîd Ké dèi fradêi, è i m'ă Köntâd sö Kè ta ɠ'ĕt prôpé a Kör la èritâ, è
Kè ta ɠa éd dré bé a 'l Siñûr: è l'm'ă fac pɨasěr asě dè saîl; Kè, ól mé pi-ö ɠran
pɨasěr a l'ê dè sènt a di Kè i mé scèc i Kâmpa bé dét indêla èritâ Kè m'ê stac
rèɠalâd dè Kónôs, pò dè fa Kónôs!
A sé, Kar a té 'l mé Ɠâɨó: ta fét prôpé bé, a capâ in Ka i fradêi, pôa Kèi Kè
ta Kónôsèt ñèmô mia. È Kǒma K'i m'n'ă parlâd bé asě, ñaK, a nǒtèr Ké, Kè ta
sét istâc brâó, gènèrûs/ è Kalurûs/ ! PóK ma siɠü̂r, ta férět sènsǒtèr bènǒné a
sura i “Letre”
44
ötâi amô, pèrKê isě i ɠa rîé a portâ in 'nac la sò misɨû in maněra dêña Kó-
mèKê 'l Siñûr a l'Kómânda è l'mêrita è l'prěmɨa! Mè a rèɠórdâs K'i part a sèr-
vî 'l Siñûr sênsa capâ ñè spètâs nèɠǒt d'i paɠâ indǒK'i va, è dóKâ, a m'ɠ'ă pò
nǒtèr l'impêñ dè mantêñèi: Kè isě m'sarâ pôa nǒtèr ópèrâre dèla sânta èritâ.
Ɠ ' ĭ̆e s/ èmô sKriîd (s Kric) ö̂na lêtra, mé, a la ôsta bêla famêa dè lé: ma... a
l'só Kè 'l Dɨôtrèf a l'm'ă mia dac isKǒlt, è ânsé v'l'ă ña lès/ îda sö, Ku-and Kè i
ɠ'l'ă portâda lé! Kè, a l'völ sêmpèr lü l'unûr dè ês ól prim in töt, lé, è aK a
prèdiKâ. A rièrǒ lé mé, pò, a dîɠa car sö sö 'l müs/ Kè l'fa mîa bé pèrnèɠǒt,
isě, è Kón Kèl Kè l'Kö̂nta sö dè invèntâd è antipâtèK Kǒntra dè mé, pò! È l'sa
Kontênta ñèmô mîa, aK: a l'Kâsa vɨa i fradêi Kè pâsa dè lé, pò l'ɠ'i lâsa capâ
in Ka ñè a i ǒtèr, sèdènô l'dis/ isě Kè l'bö̂ta fò dè la famêa pôa lur!
Laûr Kè sta ñè in cél ñè in têra! Kar a té, ól me Ɠâɨó: te àɠa dré a Kèi Kè fa
dè 'l bé, è mîa a Kèi Kè fa dè 'l mal! L'ê Ki Kè fa 'l bé Kè l'ê ö̂na pèrsûna mètî-
da a növ dè 'l Siñûr. Ki Kè fa 'l mal... a l'ê ó pèrKê l'Kónôs ñèmô mîa ól Siñûr,
ó i a rèKònôs mîa bé, i a acêta mia: è i sarâ tâcé bröc fastö̂de, pèr lü là!
I dis/ töc ü ɠran bé pôa dè 'l Dèmětre: è Kè l'ɠa da bûna tèstémòñânsa a la
èritâ. Bèl: pò l'tûrna a sò prò dè lü. Ɠa dó âtó aKâ mé, è té ta l'set Kè mé dî-
ɠé sul Kè la èritâ.
Ɠ 'ăvrês amô a tâce bêi laûr dè dit; ma ôi mîa fal Ké, söndǚ fôi dè Kârta: a
Kö̂nté dè êdèt prèst, è alûra ma n'parlèrâ a us/ .
Pas/ a té! I ta salü̂da töc i fradêi dè Ké. È té salü̂dèm ü pèr ü töc i fradêi dè lé.
++++++
E, di sèguito, riecco finalmente la nostra “esse bergamasca”: lèggasi “spirata”

(non… “defunta”, finora! Benchè sia “perso” il suo segno sulla carta antica ).
sura i “Letre”
45
˛
7. SURA LA “LETRA DEL GÜDA”
˛ ˛
Me, ol Güda, freděl de GaK om e servidǔr del Gesǔ Krist, ve sK rie a oter K e
/
˛ ˛ ˛
siv istǎc camǎc a la fidüca indel so amǔr del Dio Pader, e indela so K üra del
˛
Gesǔ: e ve inɠüre oJne be, töta la buna ɠrasi-a a ɠratis del SiJnǔr sura oJnǚ, e
/
˛
tat de amǔr e pas intrǎ de oter!
˛ ˛
Ma se, K ar a oter: semǒ de tat a ɠ'ı̆e prope oi-a de sK riev verɠǒt sö la förtü-
/
˛ ˛
na K e m'ɠ'ă de ês salvǎc töc insema. Ma, ɠ'ê riˇǎd invece a trop prest ol de
˛ ˛
K e ma s a tro e öbliɠǎd, pötǒs t, a metev sö l'av ı̌s, e a reK omandǎv de K onser-
/
˛ ˛
vǎ be la osta sana fidüca e de dif ěndela, a parole e a fati: K e ɠ'ı̆ üd, insěm
˛ ˛ ˛ ˛
K on noter, a ɠratis la ɠrass-i a de ris eila öna ölta; e s e m'la perd aděs , cao mě-
neɠa: a m's 'ê JnaK de erɠǚ!

˛ ˛ ˛
E issě, me toK a sent K e ɠ'ê riǎd lé aK ǎ in mes a oter serta set disonesta, K e i
/ /
˛
dovra ol fato dela misereK ordi-a del nost Dio e Padrǔ, per fa po K el K 'i ɠ'ă
/
˛ ˛ ˛
oi-a lur, sensa Jne erɠoJnǎs, töt a l'inK ontrare de K el K e l'ă dic e fac ol nost K a-
˛ ˛ ˛ ˛
po e S iJnǔr, ol Gesǔ Krist! Sensa erɠoJna, prope, e sensa sa ı̌ K e la so K onda-
/
˛ ˛
na bela seK a l'ê seJnada so semǒ de tat aK ǎ indela Bibi-a.
/ /
˛ ˛ ˛
Alměn voter, K ei laǔr K e ɠ'i si semǒ, o no?! Ma perǒ öle reɠord ǎvei alistěs
/
˛ ˛
amǒ öna olta a me. A m'ɠa sa be töc K e ol Dio, Padrǔ de sura e de sota, öna
˛ ˛
olta l'ă trac fo de 'l Gito la so set d'Isdraěl, e tace aK ǎ K ontra oi-a: ma K ei K 'i
/
˛
ɠ'ă mia üd fidüca asě a i ă fac mör töc prima de ed ol so bel! Po, ü bel toK
˛ ˛
prima amǒ, reɠordì s a de K ei poer ǎngei là mia K ontěc asě de K el K e i éra e
˛ ˛
K e i K omandaa, e K e i ă pretendı̌d de K amb-i a: e issě i ê po s tac is prefondǎc
˛ ˛ ˛
so in fond a 'l fo sK , töc in K adene, a spetǎ ol de del öltem gödese; abě K e
/
˛ ˛
intǎt i pöde a fam verɠǒt de mal aK ǎ a noter, se m'i sK olta! E defati, reɠordìs
˛
amǒ de Sǒdoma e Ɠomora e i sitǎ là aturen: poa töta K ela set là a i ă ül ı̌d
/
sura i “Letre”
46
˛ ˛ ˛
K amb-ia i rěɠole del om K oi mia rě ɠole pes d'i besce: e i ă sK ödı̌d ol so pro,
po i ê là amǒ a ɠodel indel so bel föɠ! Buna: me dı̌ɠei neɠǒt a noter, töc K ei
˛ ˛
laǔr K e, presempe? Kela set lé, ěK ola, K e ɠ'ê eJn ı̌d lé in mes a oter, a i ê sö 'n
/ /
˛ ˛ ˛ ˛
K ela s trada lé, K oma K 'i s e porta lur: i ɠa a dre a i s o idee malsane, i ferěs e
˛ ˛
ofěnd ol so K orp, i ɠ'ă in des prese K el K e a bu derito l'me dis ol SiJnǔr Gesǔ
/ /
˛
dre a i K omandaměnc: e per lur, töt K el K e l'ê “us de cel” a i ê fandoJne de
maleděc!
˛ ˛ ˛ ˛
Lur sé K 'i sarěs de maledı̌, K 'i bestemm-ia töt K el K 'i K apěs mia e i völ mia
˛ ˛ ˛
K apı̌! Ma s e m'ɠe pensa s ö be, Jne ol arK angel MiK ěl a l's 'ê asK ǎd a maledı̌
˛ ˛
per K önt so de lü ol diaol K apo, ma ɠ'l'ă lasǎd a 'l Dio de daɠa la so bela
˛ ˛ ˛
paɠa: e issě la sarǎ a per lur lé, K e tat semǒ K el K 'i K apěs a la so manera e i
/
˛
fa, K ompǎJn de animai re(m)bambı̌c, a i a porta a la so braa rüina ɠarantida!
˛
Ɠu- ai a lur! A i ă imbroK ǎd la vi-a del Kaı̌ asası̌! Dre a i so K önc, i fa K om-
˛
pǎJn de 'l Balam, fals profět a lü! E i farǎ la so bröta fi del Kor, K e l's'ê reultǎd
˛ ˛ ˛
K ontra 'l Mosě e l'Arǒn! Adì be K e ı̌ɠei lé insěm K u
/ - and K e se truı̌ per iströı̌s e
˛ ˛ ˛ ˛ ˛
fa la sena santa del SiJnǔr Gesǔ, a l'ê ü sK andol: i ve lé a fa festa sensa erɠo-
/
˛ ˛ ˛ ˛
Jna de neɠǒt e sensa ü fal ı̌ de respět per i oter! Něoi a spas K ol vent, K e Jne
˛ ˛ ˛ ˛
mai i da aK u- a de fa K res verɠǒt; pi-ante seK e fo de stagǔ, sensa fröc, e bune
˛ ˛ ˛ ˛ ˛
adoma de rasɠǎ sö e tra fo i ra ı̌ s, per lasaɠa ol terě liber; onde sbalade del
˛ ˛ ˛ ˛
mar, K 'i tra a ria töta la so scöma trobi-a de römeta; stele orbe filante, desti-
˛ ˛
nade a perdes in fond a 'l fosK !
A n'n'ă semǒ K öntǎd sö erɠǒt tat tep indrě finǎ a l'EnoK , ol patriǎrK K el d'i
/
˛ ˛ ˛
set dopo l'Adǎm, e l'ă dic issě, prope de lur lé, e de la so risma de lur: “àda
˛ ˛
lé: a l've 'l SiJnǔr in persuna, K oi so ǎngei e sanc a miěr de miěr: a l've a gü-
˛
diK ǎ 'l mond töt intrěɠ e a K ondanǎ töc i K atı̌v per töte i so K atier-ie K e i ă fac
sura i “Letre”
47
insěm, per töte i manere K e i ă desunurǎd e ofendîd Lü, ol SiJn ǔr, lur K oi so
/
˛ ˛ ˛
peK ǎc sensa mai pent ı̌s!”. E K ei là i ê lur lé, K ei poK de bu K 'i se mesca sö
˛ ˛ ˛ ˛
K on voter, s emper dre a lömentǎs d'i rěɠole, e mai K ontěc, abě K e i s a tö s ö
˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛ ˛
töte i so sodisfas-iu de sporK isǔ; töc p-ie de ar-ie per vantǎs e sbaösǎ sö ado-
˛ ˛
ma K ei K 'i ɠa interesa a lur, per ɠu- adeJnaɠa erɠota! Oter invece, amı̌s, e, re-
˛ ˛
ɠordìs semper K el K 'i v'ă (K 'i m'ă) dic issě i so amı̌ s del Gesǔ, ol nost SiJnǔr e
/ /
˛ ˛
K apo: “A la fi del mond, i rierǎ fo dei ɠranc impus tǔr, K 'i s e porterǎ adoma
mal, a indaɠa dre a i so o-ie de treěrs!”.

E doK ǎ, adìi lé K ei, ěK ola! I ê lé adoma a portǎ divis-iu intrǎ de noter, set K 'i
/ /
˛ ˛ ˛ ˛
se fa K omandǎ d'i so o-ie, e mia de 'l so Speret del nost SiJnǔr!
˛ ˛
Ma me, K ar a oter, ve reK omande: oter indì inǎc drec a tra sö la osta eta
˛ ˛ ˛ ˛ ˛
sura i fondaměnc de preda dela nosta sana fidüca! Stìm bei franK indela so
˛ ˛ ˛
forsa del Sant Isperet e in K ela preɠí, preɠí: e resistì saldo a üliɠa be a 'l nost
/
˛ ˛ ˛ ˛ ˛
Dio SiJnǔr ÜneK , e a spetǎ K e 'l nost SiJnǔr Gesǔ Krist a l'me faɠe ed la so ɡɿlo-
/
r-ia, e l'me reɠale la eta per semper!

˛ ˛
Pasens-ia e K üra K oi dě boi: ütìi a sta deluntǎ de 'l föɠ! Pas-iensa poa K on K ei
˛ ˛ ˛
oter: ma poa prödensa, K on K ei! SK u- ase, àda: toK ì Jna i so est ı̌c, K 'i ê impre-
/
˛ ˛ ˛ ˛
Jnǎc sö de la so porK erea. Ma oter, ma noter, ol nost defǎ 'l see de sta sem-
per nec e K ontěc deante a Kel K e l'ê bu de teJnem issě per ol so unǔr: e a Lü,
˛ ˛ ˛
ol ÜneK a ês Dio e a salvǎm, per so meso de 'l Ges ǔ Krist, a Lü sul ɡɿlor-ia e
/ /
˛ ˛
reJn de semper, aděs e po amǒ e 'n buna fi per semper!
…Supponiamo che Pàolo apòstolo parlasse (e scrivesse; lui o il suo

segretàrio, qualche volta; o – perché no? – la sua segretària) un po’
diversamente dai colleghi galilei… Variazioni, comùnque, che non richiédono
“istruzioni”. Non garantisco che sia (un) "bergamasco" effettivo d'oggi.
sura i “Letre”
48
8. SURA LA “SÈ ƓONDA LÈTRA DÈL PAOL

A K WEI DE T ESLON ƓA ”
Me, ol Paol apòstol, K ol Silvâ è 'l Temòte, ɠè sK rie a la cesa K è ɠ'ê lé 'n Tè-
/
slonɠa: a m'vè sK riv a otèr K è K ompâñ dè notèr si sò dèl Padèr nòst Dio è
dèl tus Gèsû Krist, ol nòst Siñûr. È K è 'l Dio Padèr è 'l Gèsû Siñûr i vè daɠe
/ / /
sèmpèr la sò bèla ɠrassĭa è la sò ɠran pas! /
Pròpe, frèdèi K ar: a m's 'ê K ontěc asě dè otèr fò lé, siɠǚr: è m's 'ê sèmpèr
dre a diɠa ɠrassĭe a 'l nòst Dio pèr K oma si sanc. Mê pròpe ês K ontěc è rènd
ɠrassĭe, K è la vòsta bèla fidüca la fa dè ɠran pas innâc, è pòa l'amûr K è sè
purtî vü K o' l'otèr a l'K rès tötura, de pèr de. A so pròpe urɠuł≈ûs, dè otèr, me;
/
è sè vante dè otèr in töte i cese K è 'ndo è K è ɠè sK rie, dè otèr K è sti isě bèi
/
tèK â a la santa fidüca è tèñî dür a K rêdèɠa aK â 'n mès a tate pèrsèK üzĭû è
/
fastöde K è vè toK a fa front.

Töt K u„èl K è vè toK a soportâ l'ê a K u„èl ü sèñâl dè la manera gösta K è 'l nòst
Dio 'l'gǚdiK a töc. Ol vòst patî l'vè fa dèèntâ dèñ dè rèñâ K ol Siñûr a 'l sò
tep: l'ê be pèr K u„èl K è adês patî ontera èrɠǒt, mia ira? Siɠǚr: ol nòst Dio l'ê
otèr K è göst, è isě, a me è a otèr K è adês a m's'ê trèbülâ, a l'mè darâ tat bo-
těp; è alura i ɠ'ăvrâ pò 'l sò bèl trèbülâ K u„èi K 'i mè fa patî notèr inK ö̌. Pròpe
isě l'söcedèrâ, apena K è dè 'l cel a l'vèñèrâ go amô öna ölta ol Gèsû nòst /
K apo è l'K omparesèrâ K on töc i sò brae ângèi, i pĭö forc! Alura, K ol sò föɠ è
fĭame ɠ'la farâ paɠâ K ara a töc K u„èi K 'i rèK oñòserâ mia ol nòst Dio: sarês a
di, a K u„èi K 'i tö mia a K ör K u„èl K è l'ă di è l'ă fa lü prima: ol sò vangěl dèl nòst
K apo Gesû. Töc K u„èi lé i sarâ K ondanâ a öna rüina sènsa pĭö fi, luntâ dè 'l
/
sò müs dèl Siñûr, K 'i a vardèrâ ñè pĭö, luntâ dè 'l sò amûr è dè la sò ɡɿlòrĭa
/
parègada pèr tace. Ku„èl de lé, l'vèñèrâ sà lü pèr vès capâ in K a dè töc K u„èi
sura i “Letre”
49
K 'i ê i sò dè lü, pèr vès rèK onòsü̂ è amirâ dè töc K u„èi K 'i ɠa K rèd a lü: è doK â
sirî be a otèr de 'l nömèr, otèr K è ɠ'ı̆ K rèdü̂ a K u„èl K è me v'ŏ fa saî.
Pèr K u„èl momênt là, eK o, me ɠa do a preɠâ pèr votèr, a sirK aɠa a 'l nòst
Dio K è fin'a 'l sò tep a l'vè tèñe dèñ dèla sò veta K è l'völ dav amô, K è pròpe
a K u„èla l'v'ă camâ, lü. Ɠè sir K e K è K ola sò forsa dè lü l'vè vüte a fa dèlbû 'n
prâtiK a K u„èl K è dè be ülî K ol K o è K ol K ör, è isě l'faɠe nas tate sante ovre dè-
la vòsta braa fidüca. A 'sta manera K e, alura, ɠè firî dèlbû unûr a 'l sò nòm
dèl Gèsû, ol nòst K apo, è sirî a otèr unurâ pèr sò boK a è sò ma dè lü.
/
Kè l'ê pò gösto 'l rèɠâl K è m'ispèta töc dè 'l volt, mia ira!?
Buna, fradèi. Ku„at a K u„èl K è toK a 'l Gèsû K è l'ɠ'ă dè vèñ K e amô, è notèr
/
K è m'ɠ'ă dè troâs amô K on lü… vè rèK omande ü laûr: fìs mia sK unfundî sö i
idèe tat a la buna! Mètìs mia in agitazĭû sè vèrɠǚ, pò, l'dis isě K è 'l sò de dèl
/
Gèsû dè èñ a l'ê uramai K e, ña s'i dis dè ı̆l saî dè 'l volt o dè sà o dè là è ma-
/ /
ɠare a dè vöna K u„aK lètre K 'i fa pasâ pèr ı̆le sK riüde go me! Lasìs pròpe mia
'mbròĭâ sö dè nisǚ, a nisöna manera. Kè, ol sò de dèl Gèsû l'vèñèrâ mia sà/
prim K è l'sè sie fa vèd be K u„èl tal K apo dèlinK u„ênt dè òm dèstinâ a la sò ma-
lura, K ompâñ K è la dis sö la Bibĭa. Ku„èl tal lé l'rivèrâ a mètès sö lü K untra töt
/
K u„èl K 'i adora i òmèñ è K è i cama ol sò dio: è adiritüra l'indarâ det lü finâ a
det indèl sò dòm dèl Dio fò là a Gerusalêm è l'sè sèntèrâ go a K omandâ lü
/
K ola prètesa dè ês dio adoma lü, K e 'n tèra!

/
Sè rèɠordèrî be, o nò, K è v'i ŏ a sa K öntâ sö töc, K u„èi laûr K e, a 'l tep K è so
/
sta lé K on votèr, me diɠe. Ülî maɠare saî, adês, inK èmanera 'sto diaol a l'ɠè
riva mia a saltâ fò ñèmô? L'ê K è vèrɠǒt a i a tèñ, o nò, finaK ê l'sarâ 'l sò mo-
mênt dè lü. La sò forsa mistèrĭusa dèla K atierĭa, ol mal, a l 'ê gèmô dre a fa i
/
sò afare a 'l fosK ; ma, pèr isbògâ fò dèltö̂t, mè tö dè mès prima vèrɠota K è
/ /
l'ɠè da amô impâs: è ĭura sé, doK â, K u„èl ɠran poK dè bu l'sè farâ vèd pèr
sura i “Letre”
50
K u„èl K è l'ê dèlbû. Pèrô ol Gèsû, ol nòst K apo, K ompâñ K è la dis la Bibĭa, a i
/ /
a farâ fò adoma a bofâ, i a dèsfèrâ sö a turnâ K e lü indè sò ɡɿlòrĭa löminusa. /
Ol dèlinK u„ênt a l'rièrâ sà K ola prèpotènsa dèl K apo d'i diâoi, K ola forsa dè
tace laûr fò dèl normâl K 'i sömèèrâ tace miràK oi, è l'dovrèrâ òñe sort dè im-
bròi pèr faɠa dè 'l mal a K u„èi K è l'ɠ'ă dè rüinâ, lü: è töc K u„èi là i 'ndarâ gö-
sto a fas caâ K on lü, K omaK ê i ă mia sK oltâ è capâ a K ör la vèritâ, K u„èla K è i
ăvrês pò sK ampâ. È isě, doK â, ol Dio l'ɠè manda sà a K u„èla gent lé vöna
forsa dè 'mbròi, dè manera K 'i ɠè borle e i ɠè K rède: è alura töc K u„èi K 'i ă
mia vulü̂ K rêdèɠa a la èritâ, ma i ă troâ töt ol sò ɠöst det indèl mal… K u„èi lé
i sarâ töc K ondanâ a la sò braa rüina, K ol sò K apurĭû.
Notre invece K è m'vè sK riv, frèdèi, a m's'ê sèmpèr dre a diɠa ɠrassĭe a 'l
Dio pèr votèr lé, sirK â fò töc dè 'l nòst K apo 'l Gèsû. L'ê be pèr vĭa dèl Gèsû,
/ /
K è l'v'ă sirK â fò a otèr, ol nòst Dio 'n pèrsuna, è l'ă vulü̂ fa dè otèr i sò prim
salvâ dè K u„èle bande lé, a dav ol sò sperèt K è l'vè fa sanc e l'vè da tata bèla
fidüca dèla vèritâ sula 'ntreɠa è gösta: K u„èla K è vè fo saî me, ol sò vang ěl
dèl Siñûr, K è pòa otèr si camâ a vês töc salvâ, è isě a vı̆ɠa part a otèr pèr
sèmpèr a la sò ɡɿlòrĭa dèl Gèsû Krist. È ĭura, doK â, fradèi, stì bèi salc è tèñì
/
strec i laûr K è ı̆ 'mparâ dè me, tat K u„èl K è v'ŏ di dèante a töc, tat K u„èl K è v'ŏ
fa vèd, K oma K u„èl K è amô öna ölta vè sK rie a 'nK ö.
L'ê pròpe 'l nòst K apo, ol Gèsû, l'ê pròpe 'l nòst Padèr, ol Dio, K è i m'ă vu-
/
lü̂ isě be, è tat gènèrûs, K è i m'ă da öna isě bèla fidüca è spèransa dè K onso-
/
lazĭû sènsa fi: o' stès Dio è o' stès Siñûr i vè K unsule gèmô dè adês, è i vè
daɠe K ör è forsa dè di è dè fa töt K u„èl K è l'ê be!
È preɠí a pèr me, frèdèi, siɠǚr! Preɠí, K è la sò paròla dèl Siñûr la sè span-
de fò be sèmpèr a pèr me mèso dè me, è la sie rizèüda töt aturèn, K ompâñ
/
K è l'söcěd isě mai be lé 'ntradè otèr. Pèr ol vòst preɠâ, pò, ol Dio l'mè dè-
sura i “Letre”
51
slîbère dè sèrta gènt K atia è malfideta K è la mè roña adôs. Bisòña pör fasèn
/ /
öna rèsû: mia töc i ɠè ria a vîɠa part a la nòsta bèla fidüca. Ma 'l Siñûr l'ê
/
dè paròla, lü: l'mè darâ lü la sò forsa, è l'mè tèñèrâ fò dè töc i mai.

Ol nòst K apo l'mè fa fidâs dè otèr: isě, pènse pròpe K è firî K u„èl K è v'ŏ rè-
K omandâ, intât K è l'vè porta a l'amûr dèl nòst Dio Padèr, è K on K u„èla pa-
sĭènsa K è l'ê amô vün d'i sò rèɠai.
Fradèi, vè do a ön urdèn a sò nòm dèl Gèsû nòst K apo: stì a la larɠa dè
/
K u„èi frèdèi K 'i mena öna veta dèsurdènada è K 'i va K untra i 'strözĭû K 'i ɠ'ă
/
vü dè me. A l'si be otèr K oma ɠ'ĭ dè fa pèr fa K ompâñ dè me. 'Ndèl tep K è
so sta lé 'n mès a otèr, so mai sta lé a ardâ 'n arĭa, o a fa 'nda la ɠambèta,
/
me: so fa mantêñ dè nisǚ, me, ma ŏ laurâ de è nòc dè lena e fadiɠa, K è ülie

pròpe mia êsɠa dè pis a nisǚ, me. È sé, K è ɠ'ĕre be a K u„aK derito, me diɠe;
/ /
ma ŏ fa isě: ŏ laurâ, pèr maĭâ; pèr fav vèd aK a otèr K oma mè fa. Fintât K è
so sta lé dè otèr, v'ŏ da K u„èla rěɠola K e, me: K i K è öl mia laurâ, K u„èl a l'ɠ'ă
ñè dè püdî maĭâ K on notèr. Ma adês invece mè toK a sènt K è ü K u„aK intradè
otèr i K ampa fò dè rěɠola: aK in salüte è in forse i fa pĭö ü bèl nèɠǒt, pò an-
se i pasa fò 'l sò tep a fa det tate è tate aK ade!
A sò nòm dèl Gèsû, ol nòst K apo, me ɠè rèK omande è K omande a K u„èi
/
frèdèi lé dè laurâ bèi K u„ec è dè ɠu„adèñâs ol sò pa, de pèr de, dè pèrsune

onèste è bune, dè daɠa öna ma a töc i otèr!
Otèr töc lé, frèdèi, pèrdìs mai dè K orago a fa 'l be. Sè vèrɠǚ l'völ mia daɠa
sK olt a fa K omaK ê vè sK rie me pèr lètra, sèñì go, otèr, è tèì fò K on lü lé, K è
l'ɠ'âbbĭe alměn vèrɠoña; è dòpo rièrǒ lé amô a me! Mia, pèrô, tratâl pròpe
dè aèrsare, nè, ma vusaɠa dre dè frèdèi, K u„èl sé.
/
Ol padrû dè töta la pas a l'vè daɠe lü 'n pèrsuna la sò pas, la òsta braa pas
/ / /
pèr sèmpèr è 'n töt.
sura i “Letre”
52
Ku„èle dò riɠe K e pèr salüdâv v'i sK rie go dè mea ma, me 'n pèrsuna: K u„è-
sta K e l'ê la mea firma dè töte i me lètre, la K òñòsî uramai be, me sK rie isě.
È la sò buna ɠrassĭa dèl Gèsû Krist, ol nòst K apo, la staɠe sèmpèr a K on
/
töc votèr! A rièdîs.
**********************
9. SURA LA “PRIMA LÈTRA A 'L TÈMÔT, DÈ 'L PAOL APÒSTOL”.
Me, ol Paol, apòstol dèl Gèsǚ Krist pèr sò urdèn dèl Dio nòs salvadûr, è
/
pòa pèr urdèn dèl Gèsǚ Krist in pèrsuna, nòsta spèransa, tè sK rie a te, Tè-
/
môt, K è tè se dèlbû ol me tus, indèla nòsta santa fidüca.

/
Kè 'l Dio nòs padèr è 'l Gèsǚ Krist nòs K apo i tè daɠe tata ɠrasĭa è pas, K 'i
/ /
tè völ be otèr K è me, lur!

Ku„an K è so partî pèr indâ fò 'ł≈a 'ndè Macèdòña, t'ŏ rèK omandâ dè rèstâ fò
lé a Efès, te. È te stàɠa amô 'mpo , tè preɠe: pèrK ê l'so K è ɠè n'ê lé dè K u„èi
/
K 'i fa 'mparâ dotrine sbał≈ ade, è te tè ɠ'ĕ dè ordènaɠa dè tèala fò. Dìɠa isě
/
dè intèrèsâs pĭö dre a tate bale, töte K u„èle filene lé dè antènâ pò de marò-
sěr: a i ê adoma laûr dè fa vèñ fò ɠran dèsK ösĭû, è i ɠè èntra ñè pròpe né-
ɠota K on K u„èl K è 'l Siñûr a l'mè fa K òñôs in fidüca sö 'l vès sanc è salvâ.
Tè diɠèr ě: 'nK èmanera, è, rèK omandâm a me ü laûr isě? Buna: pèr fa nas
K u„èl amûr K è ve fò d'ü K ör car è nèt, êK ola, è dè öna fidüca gènüina.
Ü K u„aK , fò lé, i s 'ê sluntanâ dè K u„èla strada K e bèla dreca è i s 'ê pèrdü̂ vĭa-
drě a tate dèsK ösĭû fatöòte. I prètênd dè ês maèstèr indè sò lège dèl Siñûr:
dè fato i K apěs ñè lur K u„èl K 'i K önta sö abě K 'i a K önta sö K on tata siK ömera.
Cêrtosa: mè l'sa a notèr, K è la lège l'ê ü bèl laûr, sè ü i a dovra K oma mê
/
dovrala. Rèɠordémsa, doK â, K è öna lège l'ê miɠa mètüda lé pèr K u„èi K 'i fa
gèmô be, ma pötôst per mêtèɠa i K onfî a i sò ovre de K u„èi K 'i sè porta mal,
sura i “Letre”
53
pèr K u„èi K 'i sè rèulta, è pèr i dèlinK u„ênc, pèr i K atîv è i poK dè bu, pèr K u„èi
K è respèta miɠa 'l Siñûr è i sò laûr sanc, pèr i asasî è K u„èi K è K opa fò padèr
è madèr, pèr i sK andalûs, i sènsa mèsüra, pèr i mèrK ânc dè òmèñ, i fals è i
/ /
spèrgǚr; insoma: pèr töc K u„èi K è va K ontra la sana dotrina. È la dotrina gö-
sta l'ê töta det indèl sò vangěl dèl Siñûr, K è l'm'ê sta afidâ a me a vòst prò
dè otèr, amô dè 'l Dio sant, ɡɿlòrĭûs è bènèdêt.
/
Me ɠè diɠe ɠrasĭe a 'l Gèsǚ Krist nòs K apo, K è l'm'ă (ri)tèñü̂ dèñ dè fidâs
/
dè me è l'm'ă da ön öfese è la forsa dè tral a K o. È sé K è, prima, me ĕre par-

lâ isě mal pròpe dè lü, l'ĕre òfèndü̂ è 'nfina pèrsèɠü„itâ! Ma 'l nòs Dio l'ɠ'ă vü
K ör dè me, pèrK ê a K u„èl tep là sere dèluntâ dè la sana fidüca è l'sere ña K u„èl
K è fae. Isě, pò, ol nòs Dio l'm'ă völü̂ pròpe tat be, a me, êK ola, è l'm'ă da, a 'l
me tep, tata fidüca è tat amûr, a mètèm insêm a 'l Gèsǚ Krist, ol me K apo. È
/
doK â, otèr a l'si, K u„èsta K e sé l'ê öna paròla siɠüra, buna dè daɠa sK olt töc:
K è 'l Gèsǚ Krist a l'ê vèñü̂ sà a 'l mond pèr salvâ i poK dè bu, K ompâñ dè
/
me K è so 'l prim!, è beaponto dè me pròpe pèr K u„èl, a l'ɠ'ă vü K ompasĭû ol

Dio; dè manera K è 'l Gèsǚ Krist a l'fès vèd be pròpe K on me, prim K è K on
/
tace d'otèr è K on töc votèr, K u„at K è l'ê sae è bu, lü; dè daɠa isě ü èsèmpe a
/
töc K u„èi K è a 'nda inâc i ɠè K rèdèrâ a lü, è pèr sò mèso dè lü i ɠ' ăvrâ indèi
/
ma la sò eta pĭena, K è ve go dèl volt.

È a 'l Volt, doK â, a l' ÜnèK K è l'ɠ'ê a sènsa fas vèd è toK â, è l'ɠ'ê dè sèm-
pèr è pèr sèmpèr: a Lü, l'Ü, sèmpèr ɡɿlòrĭa, pò amèn!
Kar a te, 'l me Tèmôt, ol me tus, tè lase K u„èle rèK omandazĭû K e, intât K è tè
/
rèɠorde K osè i ă di sö gösto dè te i profěc dè la tò cesa: è K u„èle bèle paròle

/ /
là i sie la tò forsa a lure, 'ndèl tò K ombât K è tè toK a aK a te. Té salda be la tò

fidüca è la tò buna K os ĭènsa. Ɠ'è n'ê asě, dè K u„èi K 'i ɠ'ă mia da sK olt a la sò
buna K osĭènsa, è i ă rüinâ isě la sò fidüca. È 'ntradè K u„èi ɠ'ê det ol Imên è 'l
sura i “Letre”
54
Lèsandèr: m'ê toK â a malinK ö̌r lasâɠèi 'ndèi ma a 'l K òntrôl dèl sò diaol, vĭa
dè notèr, è sperâ per lur K è isě pò i 'mparèrâ a parlâ pĭö K untra 'l Siñûr.
Prim dè töt tè rèK omande K è s'preɠe asě 'l Siñûr pèr töc i òmèñ: sir K â, in-
voK â fin'a löcâ 'n sènö̌c, è rinɠrasĭâ. Mè preɠâ pèr i règûr è pèr töc K u„èi K è
/
K omanda, dè püdî vîɠa mèso dè K ampâ K öěc è 'n pas; öna veta dè òmèñ li-
/ /
bèr è öna veta pèr ol Siñûr, l'ê K u„èl K è ɠè va be è ɠè pĭas a lü, K è l'völ sal-
/
vâm! A l'völ, lü, K è töc i òmèñ a 'l mond i ɠè rive a ês salvâ è a K òñôs la ma-
nera gösta, la sò vèritâ. È 'doma ü l'ê 'l Dio, ol nòst, è adoma ü 'l mèdĭadûr
intra lü è i òmèñ: ol òm Gèsǚ Krist, K è l'ê sta fa Siñûr pòa lü.
/
Ol Gèsǚ Krist l'ă da la sò veta 'n prese dè risK ât pèr töc notèr poK dè bu: a
/
'sta manera K e, l'ă da la sò proa K è 'l nòs Dio l'völ salvâ a töc i òmèñ, a 'l sò
tep fisâ. È l'ê dè K u„èst è pèr K u„èst, K è me so sta nòminâ inK antadûr è mèsa-
gěr è apòstol, K o' l'öfese dè faɠa 'mparâ a i paɠâ la nòsta buna fidüca è la
vèritâ gösta. Otèr a l'si, o nò, K è so sincěr, me, è K önte miɠa sö dè bale!
Alura, êK ola, me òi K è dèspèrtö̌t i òmèñ i preɠe, i varse sö a 'l cel i sò ma
bèle nète, sènsa rabbĭe è ranK ûr. Òmèñ, masc è fèmne, è: pòa i fomne, do-
K â, i preɠe isě: töc è töte tra insêm K oma s'va a preɠâ, miɠa a balâ o 'n mâ-
sK èra: ñè pètènadüre fò dèl normâl, ñè or ñè arsênt ñè brilânc o lüso! Töc è
/
töte 'nvece bèi löstèr dè bune ovre è dè fati K è a be a K u„èi K è dis mia 'doma
/
a paròle dè üliɠa be a 'l nòs Dio sant.

Indèi rèüñû, sè ülî dam isK ólt a me, i dòne i parle miɠa dè pĭö d'i òmèñ è
i ɠ'âbe miɠa pĭö tate prètese dè lur, ñè dè saiɠèn dè pĭö ñè dè K omandâ dè
/
pĭö. I sè tèñe bèle K öete è i sie bune dè tèñ K öec i òmèñ; pèrô, lasém parlâ
pèr prim l'Adâm istaölta, è dèm a èd sè l'sarâ lü a fas imbròĭâ pèr prim!
Fò dè sK èrs, doK â: sènsotèr, K è pòa la dòna la sè salva amô, nè, a tèñ bu-
na la sò braa fidüca K ompâñ dè l'òm, è a ês santa a le, a 'l sò pòst K è ɠè to-
sura i “Letre”
55
K a: pòa dè spusa è dè madèr, diɠe, nè!

/
Amô öna paròla siɠüra, K ar a te, êK ola. Sè vèrɠǚ l'völ pròpe ı̆ɠa l'öfese
dè pastûr in cesa, a l'völ ü laûr bèl è göst, cêrtosa. Ü pastûr pèrô, pĭö tat dè
/ /
töc i otèr a l'ɠ'ă dè ês lü òm onêst, fèděl a la sò dòna, bu dè K òntròlâs, prö-

dênt, dè bèle manere (sènsa fa 'l damèrî o 'l cicesbě ), pront a capâ 'n K a, bu
/
a dè fa 'l maèstèr. A l'pöl miɠa vês ü còK ètina o ü còK ètû, ü rabĭûs o K è taK a
/
beɠa pèr ü nèɠ ǒt; a l'sie pötôst dè bune manere è l'sè faɠe vèd miɠa tèK â a
i solc! A l'sie bu dè ɠoèrnâ be la sò famèa, i sò tus i ɠè öbèdese è i a rispète:
/
K è, sè vü l'ê miɠa bu dè portâ aante be la sò famèa 'ndèla sò K a, farâl K omê

po a K ürâs be dèla cesa, in K a dèl Siñûr? A l'ɠ'ă dè ês vü miɠa apena K on-
/
vèrtî dèsèdês, sèdènô l'pödèrês a 'nda 'n söpèrbĭa è finî K ondanâ, K ompâñ
dè l'angèl diaol! È, a la finfî, i ɠ'ă dè tèñèl in unûr pòa K u„èi K 'i ê miɠa K ri-
stĭâ, in paîs, dèmanera K è nisǚ i a dèsprèse, è K è l'ɠè borle miɠa det in K u„aK
/
trâpole dèl diaol.

Pòa i diaK oñ i ɠ'ă dè ês brae òmèñ, drec è sinc ěr: miɠa gènt K è biv, è K è
sir K a ɠu„adêñ dè storta banda. I ɠ'ă dè tèñ salda be la èritâ gösta è la sana
‚
fidüca K on cara K osĭènsa. È doK â, prima s'i intêroɠe be è dòpo sé, sè s'tro-
èrâ nèɠǒt dè diɠa K ontra, i pödèrâ laurâ dè diaK oñ. È sè i ê fomne, natürâl,
K 'i sie a pòst, miɠa pètônèɠe, bune dè K òntròlâs è fèdei in töc i sò laûr.
I diaK oñ, òm è fomna, i ɠ'ă dè ês fèdei a K i K è i spusa, vês bu dè portâ in-
/
nâc be la sò K a è tra sö be i sò tus: nèɠota dè men d'i pastûr, êK ola; K è de-

/
fati pastûr i pödèrâ dèèntâ aK a lur, K o' i añ, sè ɠè n'sarâ, sè l'voK orèrâ è sè
i ăvrâ fa be i sò doěr, unurâ dè töc K om'i sarâ, è sK oltâ a lur finaK ê i parlèrâ
be, sènsa pura, dèla fidüca 'ndèl Gèsǚ Krist nòs K apo.
/
Rèɠordémsa sèmpèr K è l'unûr dè tèstimòñâ pèr prim K ol sò sanɠ ol nòst

K apo Gèsǚ ɠrand sö 'n cel… a l'ɠ'ê toK â pròpe a ü diaK on, o' Stefèn: K è l'ŏ
/
sura i “Letre”
56
vest me a mör intât K è l'pèrdunaa, pròpe K omâ 'l Gèsû. /
Sèntèm be me, te. Tè mande 'ł≈ a K u„èla lètra K e, ma spere dè riaɠa a vèñ lé
prèst me lé dè te. Pöl a das, pèrô, K è rive miɠa lé tat a la svèlta, è doK â òi
/
K è tè sapĭèt be tè ɠ'ĕ dè portâs K omê, 'ndèla sò K a dèl Siñûr, la sò cesa ia /
dèl Dio viv: dè K òlòna è trav dèla sò vèritâ, te.

Ɠrand as ě dèlbû l 'ê 'l mist ěr dè la nòsta fidüca: Gèsû, ol K rist, K è l'ɠ 'ê sta
/
innâc a i ângèi, a l's 'ê fa vèdî è toK â dè òm, l'ê sta proK lamâ inocênt è göst
a mèso dè' Sperèt sant, è l'ê sta fa K òñôs fò 'n pĭasa a töte i gent dèl mond;
/
tace i ɠ'ă K rèdü̂; pò l'ê sta portâ sö 'ndèla sò ɡɿlòrĭa dèl Dio 'n cel.
A l'parla car, o' Sperèt: a l'mè dis isě K è 'ndèi öltèm tep K u„aK dü̂ i bandu-
/
nèrâ la sò braa fidüca, è i ɠè 'ndarâ dre a tace maèstèr dè 'mbròi è dotrine

dè diâoi; i boK èrâ dè lös è loK a tate cance dè gent dopĭa è 'nK antadura, K 'i
/
ɠ'ă la sò K osĭènsa marK ada a föɠ K ol timbèr dè K riminai: gent K è farâ 'mpa-
râ, prèsèmpe, K è s'pöl pĭö spusâs, è K è mè maĭâ mia sèrte maĭâ. Kompâñ sè
/ /
'l nòs Dio l'es invèntâ dè spusâs è sèrte maĭâ… pèr faɠa det tace bèi tranèi a i
/
loK ; è i loK , tè lase di, i sarês pròpe K u„èi K 'i ɠè K rèd a lü è a la sò vèritâ!
Ma và là, K è töt K u„èl K è 'l nòs Dio sant l'ă fa sö, l'ê töt be, è l'ê bu, sè l'ê bu
dè maĭâ: nèɠǒt dè lasâ fò, sè mè l'tö sö d'i sò ma dèl K rèadûr è mè l'acèta
K oi ma nète è 'l ɠrasĭe 'n K ör! Siɠǚr, d'otra banda, K è ɠ 'ê miɠa dè mêtèɠa
K atierĭa a K opâ i animai, ñè fai patî, K è l'voKǒr miɠa, è l'ê mèi maĭâ pö tat
K è s'pöl dè l'otra ròba, K i K è pöl, è masâ dè meno, K u„èl sé, a 'nda 'nnac,
finaK ê l'voK orèrâ ñè pĭö dèltö̂t.
ÊK ola. Sè te tè ɠè der ě fò a i tò frèdèi K u„èle bune 'strözĭû K e (det a K u„èle
sö 'l maĭâ, sé), tè serě ü brao sèrvidûr dèl Gèsǚ Krist, ü dè K u„èi K è lü l'ca-
/
mèrâ i sò amîs. Tè fer ě vèd be dè ês K rèsü̂… bèl ɠras a gösta dotrina K è t'ĕ
/
mètü̂ 'n prâtiK a be. Dàɠa miɠa sK olt te, a tate bale balurde K ontra K u„èl K è
sura i “Letre”
57
l'ê ira è göst è bu dèlbû! Tèñès alènâ tötura a üliɠa be a 'l Dio nòs padèr è
a 'l nòs K apo Gèsǚ Krist, te. Àda: alènâ 'l K òrp adoma, l'ê bu a puK î; alènâ 'l
/
K o è 'l K ör a 'l be, K u„èl sé, 'nvece, l'ê K u„èl K è K önta dèlbû: K u„èl, a l'mè ɠaran-
těs öna veta santa adês‚ è pò öna eta bèada pèr sèmpèr! Pròpe, paròla gösta
è siɠüra a K u„èsta K e, val la pena sèntila pò daɠa sK olt.
Notèr a m'laura è m'sè da dè fa a K on fadiɠa è patî, pèrK ê m'ă mètü̂ det
töta la nòsta bèla spèransa det indèl nòs Dio viv, K è l'ɠè da veta a K u„èi K è lü
l'salva, è lü l'völ salvâ töc, è a töc a l'ɠè sir K a fidüca. I ê K u„èsce K e i laûr K è tè
ɠe dè rèK omandâ è fa 'mparâ. Bambi be lur, K u„èi K è tè respèta miɠa pèrK ê
tè sarèsèt guèn, te, è ñèmô miɠa vèg asě dè K omandâ! Pèrô te tè ɠe dè vês
dè bu èsèmpe dèlbû a töc: indèla tò manera dè parlâ, indèla tò manera dè
/
fa, indêl amûr, indèla fidüca, indèl vês onêst è car.

Intât, finaK ê rie lé me, te 'mpèñès a lêsèɠa sö be a töc in rèüñû la Bibĭa, a
/
fa 'mparâ, a fa K orago è spüncâ töc a 'l be. Trèsànda mai ol rèɠâl K è l't'ă fa
/
a te 'l nòs Dio, K u„èl K è t'ĕ risèü̂ K u„èl de là K è i ă parlâ car i prof ěc è K è i an-
sĭâ dèla cesa i t'ă 'mponî i sò ma sö 'l K o. Ku„èi laûr K e i sie la tò prima prèò-
/
K upazĭû è 'l tò impêñ ura pèr ura: K è isě töc i vèdèrâ a be K è tè fe d 'i bèi pas
inâc. Stà atênt be a te è pò a K u„èl K è tè ferě 'mparâ.
Mòla mia! A fa isě, tè sè salvèrě te, è tè ferě salvâ K u„èi K è tè da sK olt.
Te stà atênt, a daɠa miɠa sK olt tròp a K u„èi K è i ɠè da dre a ön ansĭâ, sè i
ɠ 'ă miɠa alm ěn i sò du brae tèstimòne, K omâ la dis la Bibĭa. Dòpo, sè vü
/
l'ă fa det delbû vèrɠ ǒt dè ɠròs, te bàĭèɠa dre pör dèante a töc, K è isě pòa
töc i otèr i cape pura, K om'a l'K onvě. Sèdènô, và miɠa go sèmpèr tròp dür,
K ondü ansĭâ; pàrlèɠa sé car, ma K ompâñ sè l'sarês ol tò padèr.
Te tràta i guèn K ompâ ñ dè tace frèdèi in K a, tràta i vège K ompâñ dè tate
tò madèr, i tuse K ompâñ dè tate sorèle, i pènsěr è i ma sèmpèr a pòst.
/
sura i “Letre”
58
Ìɠa a K ör è rispèta asě i vêdoe K 'i fa dèlbû i êdoe è i ê dèpèrlure, è vüta

sèmpèr K u„èle K 'i ɠ 'ă miɠa asě dè K ampâ; sè pèrô vöna la ɠ 'ă dè tus o dè /
nèûc, ɠè toK èrâ a K u„èi dè 'mparâ a mèt in prâtiK a la sò bèla fidüca prim dè
töt dre a K u„èi dè la sò famèa: i ɠ'ă dè 'mparâ a vütâ i sò gènitûr è parěc, K è
l'ê 'l nòs Dio a fisâ isě. In gènèrâl, pò, sè vèrɠǚ l'sè tö miɠa K üra d'i sò pa-
rěc, dè K u„èi dè la sò famèa, lü lé l'ă sa bèl è tradî miɠa 'doma 'l sò sanɠ, ma
/
pòa la sò fidüca dèl Siñûr, è l 'ê a pègo dè vü K è ɠ 'n'ă pròpĭamènta miɠa!

Ku„èl vèdov o K u„èla êdoa K è i ê pròpe dèpèrlûr, è i ɠ'ă nisǚ dèlbû d'i sò ñè
i pöl pĭö mantèñîs a laurâ, i mèt töta la sò spèransa 'ndèl Siñûr è i a preɠa
de è nòc: ma cèrto m's'ê notèr amô i sò brae ma dèl cel pèr lur! Ku„èi 'nvece
K è i pöl pasâ 'l sò tep a dièrtîs, a i ê a sa bèl è morc dè viv, diɠèl pör, te. Rè-
/
K omàndèɠa be a i vèdov dè portâs K omâ l'ɠè K onvě a òmèñ è fomne fèdei

a 'l sò pato K oi sò fomne è òm, è pò K ol Siñûr.
Amô sö i vèdov, sènt a K u„èst K e, amô d'i laûr K è m'ă dècidü̂ l'ö
ö̌ltima ölta
go là a Gèrüsalêm. Mèt det indèl nömèr d'i bune vêdoe dè dirito dè vütâ,
/
adoma K u„èle K 'i ă pasâ i sò bèi anta, è K 'i ê sta be 'nsèm a 'l sò òm, è i ê K ò-
ñòsüde pèr i sò bune ovre: i ɠâ dè ı̆ tra sö be i sò tus, dè ês istâ gènèruse a
/ /
capâ 'n K a K i K è ɠ 'ĕra 'mbisôñ, è dè sèrvî be töc in cesa, K u„at K 'i pöl.
/ /
D'i èdov è d'i êdoe pĭö guèn mè n'parlèrâ dè pĭö apena K è rie lé me, pò;
adês, tè diɠe adoma K è so K ontět s'i sè spusa amô K on vèrɠǚ d'i nòs è d'i
/
nòste, è i rèsta miɠa tròp sö la pĭasa, s'i völ pròpe miɠa rèstâ dèpèrlûr o re-
scâ dè K ambĭaâ bandera è turnaɠa 'n bras a K u„aK diaol, indèl tep K è l'mè rè-
sta dè spètâ: è i pöl vês be a dèi añ amô.
Ìɠa miɠa frèsa, 'ndèl sirK â fò èrɠǚ pèr vön öfese 'n cesa, a 'mponiɠa i tò
/
ma sö 'l K o: sèdènô tè rèspondèrě te a d'i sò pèK â, tè sömèèrě sò K ompâr!

Tèñès onêst sèmpèr, te.
sura i “Letre”
59
I rèsponsâbèi K 'i ɠè sta dre a la cesa, mè mia lasaɠa manK â 'l pa, sK u„ase a
/ /
K astiɠai; è pòa 'mpo dè cicî: sèdènô, ɠè toK a turnâ a lasâ 'ndre dè prèdiK â è
dè fa 'mparâ i laûr gösc… pèr ɠu„adèñâs la meK a. A i a dis be a la Bibĭa, o
/
nò: nèɠota müsèröla a 'l bö, a rèɠoi 'l formět; è pò la dis: a K i K è laura ɠè to-
/ /
K a la sò braa paɠa. Siɠǚr, pò, K è la rèligû, K âpita, la fa dèèntâ ∫ ĭòr! Pèr

K u„èi K è sè K ontènta, pèrô! El miɠa vira K è m'ă portâ dre nèɠǒt a vèñ sà a 'l
mond, è nèɠǒt a m'portèrâ dre a partî dè sto mond, è? È doK â, K u„ando K è
m'ɠa dè maĭâ è dè K aâs sö, K ontèntémsa! Ku„èi K 'i völ dèèntâ ∫ĭòr, invece, i
borla det in töte i tèntazĭû, i sè 'nsabla det in tate vòĭe fâtöe è disastruse, K 'i
/ /
a fa sprèfondâ go 'ndè sò rüina è pèrdizĭû. L'amûr d'i palanK e l 'ê, ñaK a dil,
la sò raîs dè töc i mai! Tace i ɠ 'ă isě tata vöĭa dè iɠa è K u„èst è K u„èl, è dè sà
/
è dè là, K 'i sè sluntana amô öna ölta dè la sò buna fidüca è i sè tra adôs pèr-
sòK ö̌nt tace dè K u„èi fastöde! I pèK â dè serta gènt, dè gènt K ompaña, i sè
vèd bènone a prima dè ês paɠâ K ola sò K ondana; K u„èi dè tat'otra gènt i sal-
ta fò maɠare pö tarde: ma, K ompâñ d'i bune ovre, isě a i male ovre i pöl
pròpe miɠa rèstâ sK ondide sèmpèr!
Te pèrô, dè òm dèl Siñûr, àda dè sK iâ töc K u„èi laûr lé det dè te è pò dè K u„èi
K è tè sir K èt fò pèr vütât te.
A K u„èi K 'i ɠ'ă tace be a sto mond K e, te rèK omàndèɠa asě d'ês mai söpèr-
be, K 'i mète miɠa det la sò spèransa in töc K u„èi laûr lé proisòre, ma adoma
/
'ndèl Siñûr: K è l'ê lü K è l'da fò töt, tat o poK , è m'ɠ'ă dè vês töc K ontěc isě,
aK a iɠa poK o nèɠǒt, è finâ a vês sèrvidûr a veta d'i otèr; è mè toK a anse a
ês sèrvidûr, diɠe aK in K adene, pèr la braK a dè añ K è vansa, l'ê facèl… sèr-
vidûr pĭö brae dè töc K èi otèr, sènsa bèstèm ĭâ notèr è sènsa fa bèstèm ĭâ i
padrû. Kè v'l'ŏ a sa di è amô di: a ardaɠa be, mê pötôst di pòèr padrû a lur,
/
dèante a 'l Padrû dè töt è dè töc: tat sè i ê paɠâ è i vèd miɠa è i rispèta
sura i “Letre”
60
miɠa la fidüca gösta 'ndèi sò sèrvidûr, pò pègo amô sè i ê a lur gèmô K ri-
stĭâ ma i sè sènt miɠa sèrvidûr a lur, pĭe dè rèsponsabèlitâ vèrs a töc!
I ∫ ĭòr, i padrû, doK â… i faɠe tat dè be, i sie ∫ ĭòr dè bune ovre, gènèrûs è /
pronc a sèrvî töc i sanc, K on K u„èl K 'i ɠâ dè sò. Kè l'ê pò la manera sula dè mè-
tès vĭa ü tèsǒr dèlbû siɠǚr pèr ol sò domâ, pèr vı̆ɠa a lur la sò braa veta
/
pèr sèmpèr, K u„an K è ɠè vèñèrâ pĭö bu nèɠǒt dè portâs dre!

A, sé, Tèmôt, K ar a te 'l me pöt! Té a K ör be töt K u„èl K è l't'ê sta da dè tèñ a
K ör! SK ìa dè cicarâ tròp, isK ólta asě pötôst, è pĭö tat amô sK ìa dè mèt in pè-
riK ol a câK ole la sana è santa fidüca, dre a K u„èi K è i ɠâ sèmpèr vèrɠǒt dè di
K ontra, K 'i ɠè sa sa töt lur K u„èl K è ɠê dè saî, ma dè la banda miɠa gösta:
/
K ompâñ K è mè n'K òñôs a notèr, nè, è K è a forsa dè saiɠèn dè pĭö lur i ă pò

a K ambĭâ strada, pòarêc a lur!
Ɠè sarâ miɠa 'mbisôñ, me diɠe, dè 'nK òmòdâ 'l Siñûr è i sò ângèi, o nò,
/
pèr fat K apî dè daɠa sK olt be a K u„èl K è tè rèK omande, è pèr fatèl mèt be
'mprâtiK a K on töc, nisǚ dè pĭö nisǚ dè meno.
Sìr K a sèmpèr, te, K u„èl K è l'ê göst: ol sant timûr dè 'l tò Siñûr, la tò buna fi-
düca, l'amûr vèrs a töc, la buna K osènsĭa, la buna disposizĭû. Kombàt pòa
/
te la tò brava ɠu„èra pèr la tò buna fidüca, è brànK a sald be la tò veta pèr

sèmpèr, K è 'l Siñûr a l't'ă camâ a K ampâ pròpe K u„èla, K u„èl de là K è t'ĕ da la
tò braa paròla dèante a tace tèstimòne. Dèante a 'l nòs Siñûr, K è l'ɠè da la
sò veta a töc è a töt, è dèante a 'l nòs K apo Gèsǚ Krist, K è l'ă isě mai be da 'l
/
sò bèl èsèmpe dè fidüca, là K ol Ponsĭo Pilâ, me tè rèK omande amô: öbèdé-

/
sèɠa a 'l K omandamênt K è t'ĕ acètâ, tèñès onêst sèmpèr, te, è sènsa smage
fin'a 'l sò de K è l'vèñèrâ K e a troâm è a töm sö 'l nòs K apo Gèsǚ Krist!
/
Fin'a ĭura, K ar a te, dèsmêtèla pò dè biv adoma l'aK u„a: tèta a 'mpo dè ri-
K ostitüênt, dè buna öa sK isada, K è isě tè digèresèrě 'mpo mèi, è la ta darâ a
sura i “Letre”
61
ü falî dè sanɠ è dè kulûr: isě debol è smortaɠî K è i mè dis K è tè se sèmpèr! È

/
stàm beontera 'ndèl tò brao stato dè spusâ: K è tate frěɠole dè proibiz ĭû a i ê
/
pèrnèɠ ǒt laûr dè Gèsǚ Krist, è pò ña laûr dè Mosê dèlbû.

/ /
A 'l sò brao tep fisâ sö 'n cel, l'ê fisada la sò vèñüda dèante a töc. A l'fisa lü
töt a pontî, l'ünèK Siñûr è 'l sul Lü Sant, ol Rè dè töc i règûr, Padrû dè töc i
padrû, lü, l'önèK Viv dè sèmpèr è pèr sèmpèr, K è l'istâ dè K a det indöna lüs
K è nisǚ l'ɠè riva a 'ndaɠa aprö̌f pèrsòK ö̌nt: K è d'i òmèñ nisǚ i ă mai vèdü̂,
ñè mai l'pödèrâ èdîl dèspèrlü̂, fò K è 'l Gèsǚ Krist è K i K è l'ɠè va dre fin 'a la fi!
/
A K u„èl, doK â, adoma a Lü, l'Ü, unûr è forsa, dè sèmpèr è pèr sèmpèr!
È la sò ɡrasĭa è pas la vè manK e ñè mai, a töc votèr lé.
/
Pò amèn isě, ö finî a staölta.
**********************
Quì, il segretàrio–scrivano di Pàolo invece è decisamente più "metropoli-

tano" [finali non accentate = é, ó chiuse, al sòlito]
_________________
10. OL PAOL A 'L SO BRAO TITO

Mé, ól Paól, servidûr del Siñûr è misi-unare del GesüK rîst, a só 'nK ariK âd
/
dè pórtaɡɿa fò, a töc K ei K è 'l Siñûr a l's'ê sirK âd fò, la manéra gösta dè K rê-
deɡɿa: ɡɿ'ŏ dè faɡɿa saî K ela eritâ K è la ɡɿa fa dè fóndamênt a la nosta religû
genüina, in manéra K 'i ɡɿ'ăbe töc la sò braa speransa dè la sò bela éta per
semper K è ł≈ a speta.
Ól Siñûr K è l'ma salva töc nóter, l'imbroi-a sö prope niɡɿü̂, lü: l'ă 'mpró-
metîd, prope lü, öna éta prope issě finâ dè i-ura K è l'ă K reâd lü 'l sò om, è
prope adês, K é, a 'l sò tép K è l'ă fisâd amô lü, a l'm'ă fac saî a mé K el K è l'ê
sura i “Letre”
62
'l sò parlâ dè lü, è l'm'ă po dac a mé l'öfése dè prediK âl fò.

È mé aposta ta sK rie a té, adês, K ar ól mé Tito, K è ta ma sét delbû scet a
té, K è t'ŏ 'nviâd là mé a K rêdeɡɿa poa té 'nsem a mé. È dóK â, ól Siñûr K è l'ê
'l nost pader dè töc nóter, è prima ól sò pader del GesüK rîst K è l'ma salva
/
töc, i ta reɡɿale aK a té töta la sò braa ɡɿrasi-a è pas!

A t'ŏ bé lasâd lé mé, ó nò, indè l'isla dè Kréta, per finî fò té K el K è mé ŏ
/
'nviâd fò, è per tra 'nsem té K el K è ɡɿ'ê amô dè fa lé: dè manéra K è ta ma

sirK erět fò è ta fiserět poa lé in oñe sitâ ü K u- aK ansi-â respónsâbei, dré a
K el K è t'ŏ lasâd dic è t'ŏ fac ved mé.
I ɡɿ'ă dè ı̆ɡɿa töc öna ɡɿran bela repötasi-û, a 'l sò post; oñü̂ l'ɡɿ'ă dè sta bé
K óla sò móěr, è neɡɿot d'ótre fómne; i sò scec i ɡɿ'ă d'ês dè K ei K 'i ɡɿa K red è
K è ɡɿa sée ñè neɡɿǒt per aK üsai dè desurdeñ ó dè sK óltâ mia i laûr gösc d'i
/ /
sò pader. Ü esK óv, êK óla, a l'ê K ómpâñ d'ü ministradûr per ól Siñûr, è dó-
K â l'ɡɿ'ă ñè mai dè daɡɿa óK asi-û a erɡɿü̂ per bai-aɡɿa dré dè erɡɿóta: a l'ɡɿ'ă dè
ês miɡɿa söpêrb, rabi-ûs, coK etina, viólênt, satû dè palanK e. A l'sée pötôst
/
generûs K ón K ei K 'i sirK a ü post dè mai-â è durmî è fa erɡɿǒt dè bu, ɡɿa pi-ase
/ /
adóma töt K el K è l'ê bé, sae, göst, sensa mai céd in K el K è ɡɿ'ê dè K red è fa
K redî, è bu dè K óntrolâs semper. Sè l'sarâ bu dè sta liɡɿâd bel sald a K el K è
ɡɿ'ê stac fac imparâ bé poa lü, è i ê laûr siɡɿǚr è deñ, a l'sarâ bu dè faɡɿa ed
bé i so erûr è i aK ade dè K ei K 'i fa 'mparâ erɡɿǒt d'óter, invéce; K è ɡɿè n'ê bé
a lé dè rebei, dè 'mbrui-û è cicarû: prim dè töt (mia bel a dis, ma ira!) prim
dè töt prope 'ntra i ebrě dè rasa! È mè prope faɡɿa fa sito, K è, per la sò oi-a
marsuna dè met isK arsela i 'nvia fò tat dè desurden è divisi-û in tate bune
/ /
famèe, a faɡɿa 'mparâ K el K è l'ê miɡɿa dè 'mparâ.

A l'ê stac gösto ü dè 'l sò paîs dè lur lé, a 'ndüinala prope a la ɡɿranda,
/
K uando K è l'ă sK riîd só "K ei dè Kréta i ê töc semper impustûr, bröte besce,
/
sura i “Letre”
63
pansû è pelandrû". È, abéK ê l'veñerês a 'mpó dè ɡɿriñâ, a pensâ sö bé K è

l'éra a lü ü dè lur a dil... perô, per K el K è ɡɿa 'n só mé, ma dispi-âs, ma mê a
/
di K è K ela ólta là l'ê prope miɡɿa stac impustûr, lü!

Té stàɡɿa adôs, dóK â, è ùseɡɿa pör dré sensa pura, dè fa 'n manéra K 'i sa
/
mete pò dré a K rêdeɡɿa bei persüâs a i laûr gösc, è i a móK e fò dè K ǒreɡɿa

/
dré K ómpâñ dè tace barbelî a tate stori-ele del K uK o dè ebrě è a tate rěɡɿóle
dè sét K è i refüda la eritâ aK a iɡɿla 'ntrè i pé lur per prim! I dis issě, a câ-
/ /
K óle, K ei là, dè K óñôs lur pi-ö bé dè nóter ól Siñûr: è 'ntat, K ói sò bei fati lé
dè ed... a ≈ł a bestemi-a è refüda set vólte a 'l dé! È issě ta tóK a têñei a la larɡɿa,
i ta fa K óntra 'n töt è i ê mai deK órde sura neɡɿǒt, a ülî fa erɡɿǒt dè bé 'nsema!
Té, natürâl, fà 'mparâ adóma i laûr K 'i sa tróa bé K ón K ei gösc K è t'ĕt im-
parâd prima té.
I tò ansi-â i sée mesürâc in töt, miɡɿa söɡɿatû, ma sae, marüc a K red, a ülî
/ /
bé, a pórtâ pasensi-a. È poa i fómne ansi-ane, nè, i sa pórte bé, a K red: ne-
ɡɿǒt mai dè cicarâ a teaɡɿa i pañ adôs a i óter ó K öntâ sö fatöade, è luntane
dè 'l vi poa lure, nè! Pötôst, i sée brae a daɡɿa a töc tace bu K ónsei, dè faɡɿa
'mparâ bé a i pi-ö sûene a sta dét bé K ói sò omeñ è i sò scec; è i ɡɿa daɡɿe
/
öna buna ma a ês prödente semper, nete dè fò è dè dét, savi-e, bune dè

teñ öna K a è öna famea: K è l'völ prope miɡɿa semper di K ómandâ è strefâ.
È poa i sueñ, cêrtösa, ta ɡɿ'é dè 'ndrésai só bé a deentâ tate persune re-
/ / /
spónsâbei. Pò, per töc, i tò fati dè té i ɡɿ'ă dè ês adóma è semper dè bu

esempe, sedenô poerêt a té! Fàɡɿa 'mparâ bé, té, genüî è a la ma: parole
/
göste, belfâ töc a K apî, è niɡɿü̂ l'ɡɿ'âbe belfâ a ultale è pirlale, po l'sée malfâ
dè tirât in tórt, a îɡɿa 'ndi ma ü bel neɡɿǒt dè di K untra dè té è dè nóter.
Kei pò K è i ê ma è pé sóta padrû... i sapi-e K è padrû l'ê padrû è servidûr
l'ê servidûr: a s'pöl prope miɡɿa ultâ a ɡɿambénnari-a i laûr K óma ł≈ 'ê. È dó-
sura i “Letre”
64
K â, a dè servidûr dè 'l K ó a i pé, mè mai róbâ, mai sirK â dè rüinâ i padrû, è

spérâ è preɡɿâ K è poa lur i ɡɿ'âbe prest la sò braa ilüminasi-û dè 'l cél è poa 'l
nost bu esempe a faɡɿa ed nóter K i K è l'ê è K ósè l'völ ól GesüK rîst, K èl K è
/ / /
l'ma salva töc, è 'l Siñûr K è l'ê 'l pader è padrû adóma lü dè töc.
Kè, ól Siñûr, lü, l'ă bé fac ved la sò strada dè salvâ töc i omeñ: lü l'ɡɿa da a
töc la sò ɡɿrasi-a dè 'mparâ a K asâ 'ndré oñe mala sK adési-a bröta oi-a è K a-
tiéri-a, per K ampâ pötôst a stó mónd K é öna éta dè sae, dè gösc, dè amûr
per lü, intât finaK ê m'ispeta K è la eñe fò deltö
ö̌t la sò ɡɿlori-a dè lü, ól nost
ɡɿran Siñûr, è del GesüK rîst K è l'ma salva dré a la sò K rus è a la sò resüre-
/ /
si-û. L'ê 'l GesüK rîst la nosta K óntentesa, la nosta speransa: lü K è l's'ê saK ri-
/
fiK âd lü per nóter, per desliberâm fò töc nóter dè töte i noste K atiéri-e è per
/
vı̆ɡɿa issě öna sét töta braa è onesta è 'mpeñada a fa adóma K è dè 'l bé!
/
ÊK óla: l'ê K esto K é K è ta ɡɿ'ĕt dè K öntâ sö, té, è mêteɡɿa dét töta la tò fórsa
è 'l tò ɡɿrado dè öfése, K u- and K è ta ɡɿa fé 'mparâ, ta ɡɿa fét K órago, è K u- and
K è ta ɡɿa bai-et dré a erɡɿü̂. È niɡɿü̂ i ɡɿ'ă dè teñet miɡɿa 'n K önt asě, K è (ɡɿa l'di-
ɡɿe amô öna ólta a mé) té ta sét ól mé inviâd K ómpâñ K è mé só l'inviâd del
GesüK rîst è lü del Siñûr!
/
Fàɡɿa semper veñ in ment a töc, té, K è töc i ɡɿ'ă dè staɡɿa sóta a K i K è K ó-
manda è ɡɿóerna, è K è mè ês öbedi-ênc è prónc in töt K el K è l'ê miɡɿa K óntra
la nosta féde del GesüK rîst. Ke niɡɿü̂ i parle mal dè erɡɿü̂, K è ɡɿa sée miɡɿa dét
/
dè béɡɿe, K è anse töc i staɡɿe bé a 'l sò post è i trate bé i óter.

Öna ólta, prima, a m's'éra poa nóter amô 'mpó balûrc, töc semper dré a
reultâs, töc a ü falî alměn disonêsc; inK adenâc sö a tate bröte oi-e è pensěr
/
mac, a m'K ampaa amô K óla nosta sK orta dè K atiéri-a è 'nvidi-a, malvěsc d'i
óter aturen, è pi-e dè öde fin'a 'ntra dè nóter! Ma a la finfî 'l Siñûr K è l'ma
salva töc a l'm'ă fac K oñôs pi-ö bé K u- at K è l'ê bu, lü, è K u- at K è l'ma öl bé a
sura i “Letre”
65
nótr'omeñ è fómne. Adì bé K è m's'ê miɡɿa nóter a ı̆ fac dét prima erɡɿǒt dè
faɡɿa pi-asěr a lü è issě dè fas vülî bé dè lü, nè! L'ê adóma lü K è l'ma salva
per prim, perK è l'ɡɿ'ă K ör dè nóter poerêc! A l'ma salva, ol Siñûr, K ól sò
Sant'ispéret, per meso d'ü batès K è l'ma laa só, pò l'ma fa fa öna éta nöa:
/ / /
ól sò Sant'ispéret, K è l'ma 'mpi-eněs sö töc per sò meso del GesüK rîst K è

/ /
l'ma salva, l'ma laa só i peK âc è l'ma perduna i debec, a l'ma fa sö növ; è
/
issě nóter a m's'ê K é prónc a riseî la nosta éta per semper, K è l'm'ă 'mpró-
metîd lü è K è nóter m'ispeta dè lü.
Tèñ bé dè K önt, è fà teñ dè K önt bé K el parlâ K é, té, K è l'mêrita fidüca è
K è ta ɡɿ'ĕt dè K öntâ sö semper, a própóset è a sprepóset, té; dè fa 'n ma-
/ /
néra K è K ei K 'i ɡɿa K red a 'l nost Siñûr i sa 'mpeñe K ón töta K óstansa a fa
adóma dè 'l bé. Kesto K é sé l'ê ü laûr bel è bu per töc
SK ìa pötôst, té, i K ü- esti-û dè lane dè K avra lane dè besôt, i filéne dè nom
dè antenâc, i disK ösi-û è i batibèK dré a la sò lege del Mósè: töc laûr fatöôc
/
è inötei a salvâs, sè miɡɿa prope a dè fa dan. Làsa bói indel sò bröd K i K è

ɡɿa pi-as fa ɡɿü- era dè part è dè parole, öna ólta K è t'i ĕ sK óltâc è isâc té è pò
/ /
amô té K ón verɡɿü̂ d'óter: a l'ê sét K è ta l'sét óramai i ă K ambi-âd sentěr è

/
mestěr, K ei lé, ɡɿa pi-as tat la sò strada sbał≈ ada, è a staɡɿa i sa K óndana per-
/
soK ö̌nt, K è i K ümbina mai ñè neɡɿǒt dè bu.

Dopo, pò, apéna K è t'ŏvrǒ mandâd lé ól Artem ó senô 'l TéK eK , té fà dè
töt per riâm dré a mé là a NéK ôpól, K è mé ŏ bel è decidîd dè pasâ fò ł≈ a là
l'inveren K è é, è ɡɿ'ŏ pi-asěr K è ta staɡɿet là 'mpó amô 'nsem a mé.
Intât, prima, pênseɡɿa bé té a töt per ól sò vi-as del S∕ enû, l'aóK ât, è del
/
Apǒl; fà in manéra K è ɡɿa manK e neɡɿǒt, töt K el K è ɡɿa óK ǒr, pò fàɡɿa K ör: i
ɡɿ'ă dè 'mparâ poa i nosc a 'mpeñâs in verɡɿǒt dè bé, dè ês mia adóma dei
mai-aöfo, è dè ês bu dè faɡɿa frónt a i bisôñ manmâ K 'i salta fò.
/
sura i “Letre”
66
Pò, a riedîs! Töc K ei K 'i sta K é K ón mé, 'ndóK è ta sK rie, i ta salüda.

È té salüdem töc i nosc brae amîs lé dè té.
È la sò santa ɡɿras-ia del Siñûr K è l'ma salva la va K ómpañe semper!
Ol vost Paól.
…è pèr ista olta, i fèněs ke

i me “proe orôbike ser-io–brèmbe–kalèpine” dè me;
k’i sa mèt in banda a tate otre dè tace d’otèr, kè i fa i sò dè lur
amô a ‘l de dè ‘nkö, a skriv s/ o ol “bèrɠ°amâsk” pèr faɠ°èl lès sö
(impǒ p-iö sömèânt a ‘l parlât, sé s’ɠ°a ria)
a kèi kè kònôs mia tròp be ol “italiano” ma i ɠ°’ă ön’infarinadüra dè
“lìngue europee diffuse”. È kele proe ke, pò, i öl vês nèɠǒt d’otèr
kè “sügèrimênc” a kei kè sè n’intènd ü falî dè p-iö: me…
“ɠ°'ŏ proâd pòa me”, kompâñ k’i “ɠ°’ă proâd tace”,
a sirkâ… sènsa ês pròpe “titolati e competenti”;
è dokâ kisâ kos/ ’i pödèrâ fa, a smanètaɠ°a impǒ prècîs/ ,
“ragionatamente–tecnicamente”
èrgü dè kèi k’i “ɠ°’ă i ma in pasta”,
spècalis/ âc a tratâ alfaběc, skritüre, lètèratüre
ie, morte, è “dignitosamente moriture”
[da “riposàr in pace” sugli scaffali della stòria,
decorosamente riconoscìbili, attribuìbili, godìbili;
come le “lìngue morte” clàssiche, tuttora fruìbili
nonché rispettate nella “pròpria identità” documentària] .
AD MELIORA!
(prima ke “in malora”)
sura i “Letre”

09 Lètre

Caricato da

Informazioni sul documento

Titolo originale

Copyright

Formati disponibili

Condividi questo documento

Condividi o incorpora il documento

Opzioni di condivisione

Hai trovato utile questo documento?

Questo contenuto è inappropriato?

Copyright:

Formati disponibili

09 Lètre

Caricato da

Copyright:

Formati disponibili

1

Giocondamente/giocosamente, farei cantilenare a scuola elementare di dialetto:

Ti, U, Ü*, Vi, Wè (U

1. SURA LA SO “PRIMA LETRA DEL P≈IERO”

tate regû a fa e portâ la diferensa, e in töte i bande si oramai K ompâJn de

osc peK âc, in ɡrass-ia de 'l so saK refese sö la so K rus e de la so resüressi-û.

i amira. AK â se mia lur, mesagěr del SiJnûr, ma K u- aK omeJn, notr'apôstoi e

ol so vangěl. KompâJn K e aK a noter, mia K u- aK ângei i m'ă fac K oJnôs ol

E alura doK â ülìs po be delbû K on töte i oste forse, K e si iv e fradei mia

K osê la Bibi-a, “Töc i omeJn a i ê K ompâJn de l'erba, e i pöl antâs adoma

prope, “L'ŏ sirK ada fo Me la me preda bela forta e sK u- adrada, e la mete so /

Me a 'l so post göst e sant, a teJn sö töt d'i fondaměc. Ki K e sa puga sö sö

fa sö e i sK arta la me preda pi-ö bela sK u- adrada e forta, K e ɡ'ŏ dac Me”, po

adoma a K ei brae e bu, ma aK â a i prepotênc. L'ê öna ɡrass-ia a K ela de patî

bele de fo, e petenade a la moda, e pi-ene de anei bracalêc K olane dore e

presempe, K e la ɡa indaa dre feděl a l'Abrâm, e 'nsem a lü la unuraa “Ol

otr'omeJn ɡ' ı̆ de ês K ompâJn de l'Abrâm. Stì be K oi voste fomne, e lasìɡa

eta beada, K i K e öl K ampâ tate bele gurnade, a l'teJne deluntâ la so lenɡu- a de

domande sönK êl K e K redî e sö K el K e sperî, oter, e respondìɡa semper be,

de dos. A l'ê l'aK u- a de la so pasi-ensa del SiJnûr, K ela K e la ma salva se m'la

de marserea, i va arda stort e i va n'dis dre de töc i K ulûr! Ma m'vederâ K osê

i ɡa K önterâ sö dopo a K el K e ɡ'ă de güdiK â per la eta e per la mort, e i sa

L'ê K e oramai la fi de töt. Fì gödese, doK â, oter, e preɡì tötura. Suertö̂t,

de 'l SiJnûr. De manera K e töt a l'turne po semper a so unûr del SiJnûr,

pöderî a ês töc K ontěc a 'l so momênt de faɡa ed a töc ol so triǒnf.

L'ê sà ol momênt oramai, K e l'sa invia fo ol so gödese del SiJnûr,

a sta manera e m've metîc a la proa isě düramět aK a ês de la banda gösta,

a K el K e l'ê stac bu de K reai e de salvai, e l'ɡ'ă paregâd ü ɡran be, tal K e

la responsabelitâ de la osta famea dei nosc lé. Kon töt, a so a me ü de K ei,

sönK ei fondaměc K e va reɡorde la so ɡlori-a K e ɡ'ă de eJn prest. Oter pastûr

Ke de Lü l'ria oJne sort de ɡrassi-e, e l'ê Lü K e l'v'ă camâd a ı̆ɡa part a la

e bei pi-entâc, a l'va farâ pugâ so sö i so fondaměc pi-ö stâbei.

Töta la so pas del SiJnûr a töc voter K e sti be K ol Gesǚ

2. SURA LA “SEƓONDA LETRA DEL P≈IERO ”

sfursìv de K oJnôs mei ol SiJnûr e la so olontâ. Ki K e K oJnôs be 'l SiJnûr a l'impa-

d'i so bröc laûr de prima!

porta a 'l siɡǚr lü!

K e l'see göst de teJnev bei desc a K oi me prêdiK e, finaK ê ɡa so: e l'so be a K e

Reɡordìs alura: K el K e me e i otr'apôstoi a m'v'ă K öntâd sö del Gesǚ Krist,

est K on K ei ög K e K e m'ɡ'ă amô adês la so persuna e 'l so K arater e i so mirâ-

fals profěc: e a la stesa manera n'na rierâ fo a in mes a noter, e i proerâ a

met in gir dutrine storte de fa disastri in mes a i bune persune, e i sa reulterâ

K ei fals maestri lé l'ê sa bel e pronta, la so rüina i a speta a momênc, se i sa

K onvertěs mia delbû, staölta.

ângei rebei – ângei! –, ma i ă sprefondâc so indel fond del fosK , a l'inferen, e

sK apade a fa 'l so dan K e in mes a notr'omeJn). A la stesa manera ol SiJnûr l'ă

faa K ontra i K omandaměc: de per de K ela eta sK andalusa là l'éra ü tormênt

dâd a mut i so progêc balûrc de lü sbrufû! Kei fals maestri lé i ê K ompâJn de

bei decîs a bandunâ la so strada ega, la so eta sbaλ

manera de pensâ dreca, onesta. Oi K e desmenteɡiɡev mai K el K 'i ă dic i sanc

K ompâJn de prima? S’i öl po di “K ompâJn de prima del so bel deslövi-o”, i ar-

denâc a Lü! G''ê adoma de spetâ K e l'rie ol so de del SiJnûr, e de fa in manera

adês e po semper, sensa fi! Po, amen! A riedîs!

ɡordìs semper be a ü laûr, fradei: mè ês semper pronc a sK oltâ, e semper

a ɡ'ı̆ de portâs a la stesa manera K on töc, sensa fa de preferense mia lêcete.

vestîd sö e K ol so or indôs, e l'veJne lé a ü poer piǒ [istriɡôs piögûs] mal trac

insêm: e oter sa fi in K u- ater per K el là töt in ɡînɡeri, e l'fi sentâ so lé denâc, a

i oter, K ompâJn K e ta sa ölet be te a te”! Se fi isě, fi göst. Se invece sti lé a fa

adoma intreɡa la ma porta delbû a la nosta libertâ!

buna fidüca, me!”, e po i a fa mia ed K oi so fati, e? ¿ Sarala la so fidüca K e

Metém K e ü de oter lé, om o dona, a l'ɡ'âbe Jne erɡǒt de K aâ sö Jne erɡǒt de

po sö impǒ, te, e mài-a K omâ ta par a te!” ma perô ɡa di mia K el ɡa oK ǒr de

a 'l SiJnûr, e per K el ol SiJnûr a i ă töld sö per om göst”!