STALIN Tho

™êìe<£`À...
XHõ JOQÆ~°Hõ∆‰õΩ_ç J#∞Éèí"åÅ∞

Z.\˜.Ô~·a<£
J#∞"å^ŒO
`ÀÖË\˜ [QÆ<À‡Ç¨Ï#~å=Ù
#=â◊HõO „Ñ¨K«∞~°}Å∞, QÆ∞O@∂~°∞

™êìe<£ `À.....
=¸ÅO: Z.\˜.Ô~·a<£
J#∞"å^ŒO: `ÀÖË\ ˜ [QÆ<À‡Ç¨Ï#~å=Ù
á¶È<£: 9908236747
Email: tolety.jr@gmail.com
Jxfl Ç¨Ï‰õΩ¯Å∂ ~°K«~Ú`«q.
#=â◊HõO „Ñ¨K«∞~°}Å∞
W.<≥O. 26-24-38, 8= Öˇ·#∞,
2= J_»¤~À_»∞¤, Z.\˜. J„QÆÇ¨~°O,
QÆ∞O@∂~°∞ - 522004, PO„^èŒ„Ñ¨^Õâò.
„Ñ¨K«∞~°} ãÖYº: 6
„Ñ¨^äŒ=∞ =Ú„^Œ}: U„Ñ≤Öò, 2021
„Ñ¨`«∞Å∞: 1000
„Ñ¨K«∞~°} =ÚO^Œ∞ "≥Å: ~°∞.50
„Ñ¨K«∞~°} `«~åfi`« "≥Å: ~°∞.100
„Ñ¨`«∞Å‰õΩ:
#=â◊HõO „Ñ¨K«∞~°}Å∞: (9908236747/9490098020)
#"À^ŒÜ«∞ |∞H± Ç¨Ï∫ãπ (ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£), "≥∞ÿ„f |∞H±Ç¨Ï∫ãπ (q[Ü«∞"å_») Ö’#∂ D Ñ¨ÙãÎ̈HõO
ÅaèOK«∞#∞.
=Ú„^Œ}:
K«i`« WO„ÃÑ+¨<£û, P*Ï=∂ÉÏ^£, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ - 500 020
á¶È<£: 040-2767 8411
2 ™êìe<£`À.....
J#∞"å^Œ‰õΩx `˘e Ñ¨Å∞‰õΩ
™êìe<£ XHõ =¸~°∞ö_»∞, xÜ«∞O`«, "≥Ú~°@∞ =∞x+≤, JÇ¨ÏOÉèÏq, Ñ≤iH˜ÑÖ^Œ,
J#∞=∂xOKÕ ã¨fiÉèÏ=O HõÅ"å_»∞, ~°HõÎ Ñ≤áêã≤, Ç¨ÏO`«Hõ =∞#ã¨Î`«fiO`À J<ÕHõ
"ÕÅ=∞Ok x~°Ñ¨~å^èŒ∞Å#∞ Ç¨Ï`«º KÕâß_»∞, *Ï~ü K«„Hõ=iÎ HõO>Ë Ñ¶¨∞’~°"≥∞ÿ# <Õ~åÅ∞
KÕâß_»∞, ™êìe<£ Ü«ÚQÆ=∞O`å ~°HõÎO, cèÉèí`«ûO`À xO_ç LOk - Jx g∞~°∞ Hõ$âıÛ"£
~°ÇÏ¨ ã¨º x"ÕkHõÖ’ K«kq LO\Ï~°∞. J`«#∞ `«# ÉèÏ~°º#∞ `«∞áêH©`À HÍeÛ K«O¿Ñâß_»h,
H˜~À"£#∞ Ç¨Ï`«º KÕâß_»h, ^Õâßxfl XHõ x~°ƒO^èŒ ta~°OQÍ =∂iÛ "Õâß_»h ‰õÄ_®
K«kq LO\Ï~°∞. W@∞=O\˜ ã¨=∂Kå~°"Õ∞ =∞m§ =∞m§ "ÕÅ Ñ¨Ùã¨ÎHÍÅ∞, "åº™êÅ∞,
WO@Ô~fl\ò, \©gÅ ^•fi~å „Ñ¨f ~ÀE g∞‰õΩ KÕ~°∞`«∂<Õ LO_ç LO@∞Ok. =∞#O
z#flÑ¨ÙÊ_»∞ K«kq# „ÉÏÇ¨Ï‡}∞_»∞-"Õ∞Hõ Ñ≤Å¡ Hõ^ÖŒä ’ ÖÏQÍ, WO`« =∞Ok K≥¿ÑÊ^•xÖ’
x[O ÖË‰õΩO_® áÈ`«∞O^• Jx g∞‰õΩ XHõ J#∞=∂#O ‰õÄ_® =zÛ LO@∞Ok.
Z@∞ uiy<å W^Õ qxÑ≤ã¨∞Î#flÑ¨ÙÊ_»∞, Hõ#∞Ñ≤ã¨∞Î#flÑ¨ÙÊ_»∞, Wk #∂\˜H˜ #∂~°∞ áêà◊√§
x["Õ∞#x g∞~°∞ #q∞‡ LO\Ï~°∞ ‰õÄ_®.
WÑ¨ÙÊ_»∞ g∞ =ÚO^Œ∞ =∞~À z#fl Ñ¨Ùã¨ÎHõO LOk. D Ñ¨Ùã¨ÎHõ ~°K«~Ú`« =∞#
"Õ∞^ä•=ÙÖÏ¡ 'K≥~Úº uiy#, HÍÅÊxHõ ~°K~« Ú`«— HÍ^Œ∞. JO^Œ∞Hõx J`«#∞ W@∞=O\˜
ãÖK«Å#O HõeyOKÕ Hõ^äŒÅ∞ K≥Ñ¨ÊÖË_»∞. D Ñ¨Ùã¨ÎHõ ~°K«~Ú`« ~å[H©Ü«∞ ‰õΩ„@Å‰õΩ
^Œ∂~°OQÍ L#fl =ºH˜Î. J`«#∞ U „Ñ¨Ü≥∂[<åhfl PtOz `«# rq`« K«~°=∞^Œâ◊Ö’
D Ñ¨Ùã¨ÎHÍxfl ~åÜ«∞ÖË^Œ∞.
'D Ñ¨Ùã¨ÎHõO ~åÜ«∞_»O „áê~°OaèOz#Ñ¨ÙÊ_»∞ <Õ#∞ <å =ÚO^Œ∞ ÃÑ@∞ì‰õΩ#fl
Hõ~°Î=ºO Wk. <Õ#∞ U q+¨Ü«∞O QÆ∞iOp Juâ◊Ü≥∂‰õΩÎÅ∞ K≥Ñ¨ÊÖË^Œ∞. U ~°OQÆ∂
3 Z.\˜.Ô~·a<£
Ñ¨ÙÅ=∞ÖË^Œ∞. 25 ãÖ=`«û~åÅ áê@∞ <Õ#∞ ™êìe<£`À Hõeã≤ Ñ¨x KÕâß#∞. J`«x
QÆ∞iOz x[O =∂„`«"Õ∞ K≥Ñ¨Ê_®xH˜ „Ñ¨Ü«∞uflOKå#∞.......— JO\Ï_»∞ D Ñ¨Ùã¨ÎHõ
~°K«~Ú`«-™êìe<£ JOQÆ~°Hõ∆‰õΩ_çQÍ 25 ãÖ=`«û~åÅ∞, W~°"≥· <åÅ∞QÆ∞ QÆO@Å∂
J`«x`À L#fl Z.\˜.Ô~·a<£.
J`«#∞ K≥Ñ≤Ê#k #=∞‡_»O, #=∞‡HõáÈ=_»O g∞ W+¨ìO. HÍx 'Juâ◊Ü≥∂‰õΩÎÅ∞
ÖË‰Ωõ O_®, U ~°OQÆ∂ Ñ¨ÙÅ=∞‰õΩO_®—, J`«#∞ ™êìe<£ QÆ∞iOz K≥ÑÊ≤ # x*ÏÅ∞ Uq∞\’
XHõ™êi q#O_ç Jx =∂„`«O <Õ#∞ g∞‰õΩ q#flq™êÎ#∞.
07-11-2021 `ÀÖË\ ˜ [QÆ<À‡Ç¨Ï#~å=Ù

á¶È<£: 9908236747
4 ™êìe<£`À.....
=ÚO^Œ∞=∂@
J<ÕHõ ãÖ=`«û~åÅ∞QÍ Ñ¨„uHõÅÖ’ [~°∞QÆ∞`«∞#fl K«~Û° Å∞, Ñïâ’^è#Œ Å Ñ¶e¨ `«OQÍ
<Õ_»∞ ™êìe<£ =ºH˜Î`«fiO QÆ∞iOz KåÖÏ `≥Å∞™ÈÎOk. WÑ¨ÙÊ_»∞ Ñ¨„uHõÅÖ’ J`«x
QÆ∞iOz =ã¨∞Î#flO`« ã¨=∂Kå~°O WO`«‰õΩ =ÚO^Œ∞ Z#fl_»∂ ~åÖË^Œ∞. WO`«=~°‰õÄ
J`«x QÆ∞iOz „Ñ¨ÑÖKåxH˜ K≥Ñ¨Ê|_ç#k Wk: ™êìe<£ XHõ xÜ«∞O`«, Ç¨ÏO`«‰õΩ_»∞.
J`«#∞ „Ñ¶¨ÙO*ò#∞ Ç¨Ï`«º KÕâß_»∞, `«# ÉèÏ~°º#∞ `«∞áêH©`À HÍeÛ K«O¿Ñâß_»∞, H˜~À"£
Ç¨Ï`«º‰õΩ ‰õΩ„@ Ñ¨xfl#k J`«<Õ, `«∞MÏKü =ã‘¯x Ñ¨~°Ö’HÍxH˜ ÑÖÑ≤Oz#n J`«<Õ.
™êìe<£ =∞# ^Õâßxfl XHõ x~°ƒO^èŒ ta~°OQÍ =∂~åÛ_»∞, XHõ JyflQÆ∞O_»OQÍ KÕâß_»∞.
P^èŒ∞xHõ HÍÅOÖ’ =∞# ^ÕâßxH˜ ãÖÉèíqOz# qÑ¨`«∞ÎÅxflO\˜H© =¸ÅO J`«<Õ.
Wk x["Õ∞<å? ^ŒÜ«∞KÕã≤ D Ñ¨Ùã¨ÎHõO K«^Œ=O_ç.
g∞ Hõà◊§=ÚO^Œ∞ g∞‰õΩ WO`«=~°‰õÄ `≥eÜ«∞x =ºH˜Î XHõ_»∞ „Ñ¨`«ºHõ∆=∞=Ù`å_»∞.
J`«#∞ KåÖÏ x~å_»O|~°∞_»∞. `«# WO\’¡#∂, `«# ^ŒQÆæ~å, Ñ¨x KÕ¿ã =º‰õΩÎÅ Ñ¨@¡
J`«#∞ KåÖÏ ã¨∞xfl`«OQÍ =º=Ç¨Ïi™êÎ_»∞. J`«#∞ a_»¤Å Ñ¨@¡ YzÛ`«OQÍ LO_Õ
`«O„_ç. q∞`«OQÍ Y~°∞ÛÃÑ_»`å_»∞. `«# WO\’¡ Ñ¨x KÕ¿ã "åi ãÖYº#∞ KåÖÏ
`«‰õΩ¯=QÍ LOz# =ºH˜Î. JHÀì|~°∞ qÑ¨¡= P^Œ~å≈Å‰õÄ, ÅH∆ÍºÅ‰õÄ JOH˜`«"≥∞ÿ#
Ü≥∂^èŒ∞_»∞. J`«#∞ „ÑüÉèíQÆÅ =º‰õΩÎÅ#∞ QÆ∞iÎOK«QÆÅ_»∞. HõàÏHÍ~°∞Å#∞ P^Œi™êÎ_»∞.
™êÇ¨Ïã≤ J~Ú# <åÜ«∞‰õΩ_»∞, „ÑüÉèíQÆÅ Hõ=∂O_»~ü. J`«#∞ `«∞áêH© QÆ∞à◊§#∂,
„Ñ¨=∂^•Å#∞ ÖˇHõ¯K≥Ü«∞º_»∞. J`«#∞ `«# „Ñ¨[Å‰õΩ <åÜ«∞Hõ`«fiO =Ç≤ÏOz á¶êã≤[O
g∞^Œ q[Ü«∞O ™êkè™êÎ_∞» . „Ñ¨f ãÖ=`«û~°O qxÜ≥∂QÆ =ã¨∞=Î ÙÅ ^è~Œ Å° ∞ `«yOæ K«_®xH˜
J`«#∞ `«#∞ K≥Ü∞« ºQÆey#^ŒO`å KÕ™êÎ_∞» . J`«#∞ ~å„u ã¨=∞Ü«∞OÖ’ J<ÕHõ QÆO@Å∞
5 Z.\˜.Ô~·a<£
<À"Àq^ÕzÖ’x `«# ÉèÏ~°º ã¨=∂kè ^ŒQÆæ~° QÆ_»∞Ñ¨Ù`å_»∞.
=∞# K«i„`« g∞^Œ =∞~°záÈÖËx =Ú„^Œ "Õã≤# =ºH˜Î ™êìe<£.
"åã¨Î=O W^Œ~Ú`Õ, nHõ∆`À ^ÕâßxH˜ JOH˜`«"≥∞ÿ# J`«x rq`«O QÆ∞iOz
ZO^Œ∞Hõx D q+¨ „Ñ¨Kå~°O [iyOk?
D „Ñ¨Kå~°O x["≥∞`ÿ ,Õ „Ñ¨ÑO¨ K«=∞O`å ™ÈqÜ«∞\ò Ü«¸xÜ«∞<£#∞ XHõ =∞Ç¨Ï`«~Î °
^Õâ◊OQÍ QÆ∞iÎOKÕ^•? =ºH˜Î Ñ¨Ó[ ¿Ñ~°∞`À ™êìe<£ â◊„`«∞=ÙÅ∞ J`«x g∞^Œ |∞~°^Œ
K«Å¡_®xH˜ =∂„`«"Õ∞ Ñïq∞`«O HÍ=_»O ÖË^Œ∞: K«i„`« Ñ¨Ù@Å #∞Oz J`«xfl Ñ¨ÓiÎQÍ
`«∞_çz "≥Ü«∞º_®xH˜ „Ñ¨Ü«∞uflã¨∞Î<åfl~°∞. ™êìe<£ =ºH˜Î`åfihfl, ^Õâ◊O g∞^Œ J`«x
„Ñ¨ÉÏè "åhfl x~°∂‡eOK«_®xH˜ ‰õΩ„@Å∞ Ñ¨xfl, ^ÕâO◊ J`«xfl =∞~°záÈÜÕ∞ÖÏ K≥Ü∞« º_»O
J™ê^èŒº=∞x D â◊„`«∞=ÙÅ∞ QÆ∞iÎã¨∞Î<åfl~å?
™ÈqÜ«∞\ò áê~î‰° Ωõ Å∞ D Ñ¨Ùã¨HÎ õ ~°K~« Ú`«#∞ \˜.q. `≥~° g∞^Œ K«∂ã≤ LO_»=K«∞Û.
D QÆ`« K«i„`« QÆ∞iOz JÖˇH©˚ „\’Ñ¶≤"≥∂qKü Ô~·a<£ \˜.q.Ö’ „Ñ¨ãÖyOKå_»∞. D
*Ï˝Ñ¨HÍÅ∞ q™êÎ~°"≥∞ÿ#q. ™êìe<£ ‰õΩ x["≥∞ÿ# ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å∞ Z=~°∞, â◊„`«∞=ÙÅ∞ Z=~°∞,
J#fl q+¨Ü«∞O QÆ∞iOz J=¸Åº"≥∞ÿ# ã¨=∂Kå~åxfl =∞#‰õΩ JOk™êÎ~Ú. WO`«‰õΩ
=ÚO^Œ∞ =∞#‰õΩ `≥eÜ«∞x KåÖÏ ã¨=∂Kå~°O D =$^Œú 'K≥H˜ã¨∞ì— JOQÆ~°Hõ∆‰õΩ_»∞
~°zOz# D Ñ¨Ùã¨ÎHõOÖ’ LOk. g∞Ö’ H˘O`«=∞Ok J`«#∞ K≥Ñ≤Ê# ^•x`À Ñ¨ÓiÎQÍ
UH©ÉèíqOK«HõáÈ=K«∞Û. HÍx D Ü«ÚQÆO`À „Ñ¨`«ºHõ∆ ÑïK«Ü«∞O L#fl XHõ =ºH˜Î ~°K«#
=∞# =ÚO^Œ∞ L#fl^Œ#fl ãÖQÆu =∞~°záÈ=^Œ∞Ì. D Jaè„áêÜ«∂Å∞ ˆH=ÅO XHõ
=ºH˜Î ã¨fiH©Ü«∂`«‡Hõ Jaè„áêÜ«∂Å∞ =∂„`«"Õ∞ HÍ=Ù J#fl ãÖQÆu ‰õÄ_® g∞~°∞
=∞~°záÈ=^Œ∞Ì. D Ñ¨Ùã¨ÎHÍxfl „Ñ¨K«∞iOKÕ =ÚO^Œ∞ D "åã¨Î"åÅxflO\˜h ÑïjeOz
^èŒ$gHõiOK«_»O [iyOk. D ~°K«~Ú`« K≥Ñ≤Ê# q=~åÅ#∞ *ˇ.q.™êìe<£ Ü≥ÚHõ¯
W`«~° JOQÆ~°Hõ∆‰õΩÅ∞-Ü«∞<£.Ü«∞ãπ.™ê¡qH±, q.S.~°∞q∞Ü«∞<£ >Ëû"£, S.Ü«∞O.P~À¡"£,
q.Ü«∞O.`«∞HÀ"£, Ü«∞O.l.ã¨ì~Àã≤ì<£, Ü«∞ãπ.\˜.™⁄ÖÁ"À"£, Ñ≤.q.ÖÁQÆKÕ"£,
Ü«∞<£.Ü«∞Ñ¶.π H˜ie<£, q.Ü«∞Ñ¶.π „‰õΩ`«¿+"£, Ü«∞<£.Ü«∞<£.PÅ∞¬~ˆ "£, Ü«∞ãπ.Ü«∞Ñ¶.π JÑ¶<¨ åã‘",£
Ü«∞O.Ü«∞<£.HÀl‡<£, l.Ü«∞ãπ.*ˇg∞û¯Å∞-"åã¨Î"åÅx ^èŒ$gHõiOKå~°∞.
D JOQÆ~°Hõ∆‰õΩÅO^Œ~°∂ ~å[H©Ü«∞ ‰õΩ„@Å‰õΩ ^Œ∂~°OQÍ L#fl =º‰õΩÎÅ∞.
HÍx, ™ÈqÜ«∞\ò Ü«¸xÜ«∞<£ rq`«OÖ’ ™êìe<£ áÈ+≤Oz# áê„`«#∂, J`«x
¿Ñ~°∞#∂ Hõà◊OH˜`«O KÕ¿ã „Ñ¨Ü«∞`åflÅ‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ D =º‰õΩÎÅ∞ `«=∞ Q˘O`«∞#∞
qÑ¨Ê‰õΩO_® =∞ø#OQÍ LO_»ÖHË áõ ÈÜ«∂~°∞. JO^Œ∞Hõx, D Ñ¨Ùã¨HÎ õ ~°K#« ‰õΩ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ
Ñ¨„`åÅ#∂, ã¨=∂Kå~åhfl ¿ãHõiOK«_®xH˜ D q∞„`«∞Å∞ JÖˇH©û „\’Ñ¶≤"≥∂qKü‰õΩ
6 ™êìe<£`À.....
ã¨Ç¨ÏHõiOKå~°∞. q=~åÅhfl YzÛ`«OQÍ LO_®Åx ÉèÏqOKå~°∞. `«=∞ =ºH˜ÎQÆ`«
ÉèÏ=#Å∞ D Ñ¨Ùã¨HÎ Oõ Ö’x q+¨Ü∂« Å#∞ „Ñ¨ÉÏè q`«O K≥Ü∞« ºxÜ«∞ºÖË^∞Œ † "åã¨"Î å#∞flOz
U =∂„`«O ^Œ∂~°O HÍÖË^∞Œ . J<ÕHõ ãÖ=`«û~åÅ∞QÍ `«=∞‰õΩ `≥Å∞ã¨∞#fl `«=∞ <åÜ«∞‰õΩ_ç
QÆ∞iOz YzÛ`«"∞≥ #ÿ "åã¨"Î åxfl K«i„`«‰Ωõ JO^ÕÖÏ KÕâß~°∞. =∞# =∂`«$^ÕâO◊ qÑ¨`¯« ~°
Ñïã≤÷`«∞Å#∞ Z^Œ∞~˘¯#fl Hõiî# HÍÅOÖ’ D JOQÆ~°Hõ∆‰õΩÅ∞ ™êìe<£ ~°Hõ∆}Ö’ `«=∞
rq`åÅ#∞ QÆ_çáê~°∞. â◊„`«∞=Ù `«# q+¨ „Ñ¨Kå~°O`À ™êìe<£ ¿Ñ~°∞#∞ Hõà◊OH˜`«O
KÕã¨∞ÎO>Ë, J`«x ¿Ñ~°∞#∞, ^Õâ◊ ÉèíH˜Îx, <åÜ«∞Hõ`«fi ÅHõ∆}ÏÅ#∞ ~°H˜∆OK«_»O WÑ¨ÙÊ_»∞
"åi Hõ~°Î=º"≥∞ÿOk.
™êìe<£ QÆ∞iOp, ™êìe<£ Ü«ÚQÆO QÆ∞iOp "åã¨Î"åÅ#∞ K≥Ñ¨Ê_»O ^•fi~å, P
Ü«ÚQÆO QÆ∞iOz =∞~˘Hõ q^èŒ"≥∞ÿ# JOK«<å‰õΩ ~å=_®xH˜ D zxfl Ñ¨Ùã¨ÎHõO g∞‰õΩ
LÑ¨Ü≥∂QÆÑ¨_»∞`«∞O^Œx Ptã¨∞Î<åfl#∞.
xHÀÖÏÜü∞ áÈáÈ"£
7 Z.\˜.Ô~·a<£
8 ™êìe<£`À.....
1
<å =Ü«∞ã¨∞ JÑ¨ÙÊ_»∞ 23 Uà◊√§ =∂„`«"Õ∞. ãïÇ¨Ï^Œ∞Ì QÍ~°∞¤QÍ <å tHõ∆}
Ñ¨Ó~°Î~Ú# `«~åfi`« 1931Ö’ <Õ#∞ „Ñ¨Éèí∞`«fi <åÜ«∞‰õΩÅ‰õΩ ~°Hõ∆} WKÕÛ qÉèÏQÆOÖ’
KÕ~å#∞. Ü«Ú~°Öò „QÍ=∞"≥∞ÿ# iQÍKü #∞Oz =zÛ# XHõ ™ê^è•~°} Ü«Ú=‰õΩ_çQÍ,
„Ñ¨f ~ÀE <Õ#∞ <åÜ«∞‰õΩÅO^Œih K«∂¿ã"å_çx, K≥¿ÑÊk q<Õ"å_çx. JO`«‰Ωõ =ÚO^Œ∞
á¶⁄\’ÅÖ’#∂, "å~åÎÑ„¨ uHõÅÖ’#∂ =∂„`«"∞Õ D <åÜ«∞‰õΩÅ#∞ K«∂¿ã"å_çx, WÑ¨ÙÊ_»∞
„Ñ¨`«ºHõ∆OQÍ K«∂_»QÆÅ∞QÆ∞`«∞<åfl#∞, <Õ#∞ ZO`« J^Œ$+¨ì=O`«∞_çx, J#∞‰õΩ<åfl#∞.
......<Õ#∂, ~°≠Q˘iflHÀ"£, QÀ~°∞O_Õ"£, ™êìe<£ HÀãÖ "Õã¨q ‰õΩ\©~°O (HÍ>Ë*ò)
xi‡OK«|_»∞`«∞#fl „Ñ¨^ÕâßxH˜ "≥àÏ§=Ú. WHõ¯_» ™êìe<£ `«~°K«∞ áêe\ò |∂º~À
ã¨=∂"ÕâßÅ∞ [~°∞Ñ¨Ù`«∞O_Õ"å_»∞. D ‰õΩ\©~°O ‰õΩO>Ëû"£ „áêO`åxH˜ ^ŒQÆæ~°QÍ LOk.
HÍx Wk q„â◊q∞OK«_®xH©, q<À^•xH© U =∂„`«O J#∞"≥·# „Ñ¨^Õâ◊O HÍ^Œ∞. D
‰õΩ\©~åxH˜ L`«Î~° k‰õΩ¯# "≥Ú~°≠Ï~Úãπ¯ ~°Ç¨Ï^•i LOk. J@∞"≥·Ñ¨Ù #∞Oz ~°"å}Ï
„@‰õΩ¯Å ~°}Q˘} ^èfiŒ x x~°O`«~O° qxÑ≤OKÕk. Ñ¨tÛ=∂# ^Õq^À¯"À „QÍ=∞O LOk.
JHõ¯_» ™êÜ«∞O„`«O "ÕàÖ◊ ’ „áê~°OÉè=í ∞ÜÕ∞º ãÖw`«=¸, "Õ_∞» HõÅ∂ `≥Å"¡ å~°Q@Æ ^¡ •HÍ
H˘#™êQÆ∞`«∞O_Õq. ^ŒH˜∆} k‰õΩ¯# H©"£ Ô~·ÖËfi ¿ãì+¨#∞ LOk. ¿ãì+¨#∞Ö’H˜ =KÕÛ áÈÜÕ∞
Ô~·à◊§`À, QÆ∂_»∞û ÃÑ>ˇìÅ +Ö\ÕQÆ∞`À JO`å QÀÅ QÀÅQÍ LO_Õk. K«∞@∞ìÑ¨Hõ¯Å
J_»=ÙÖ’¡ L#fl K≥@¡‰õΩ ‰õÄ_® q„âßOu LO_Õk HÍ^Œ∞.
D ‰õΩ\©~O° U_»∞ QÆ^∞Œ Å∞#fl XˆH JO`«ã∞¨ Î Hˆ a<£. D ‰õΩ\©~åxfl xi‡ã¨∞#Î flÑ¨ÙÊ_»∞
™êìe<£ Ñ¨_»HõQÆk ã¨g∞ÑÖÖ’<Õ LO_Õk. D ‰õΩ\©~°O ÃÑ·# ˆ~‰õΩ HõÑ¨ÙÊÅ∞O_Õq. H˘xfl
QÆ^Œ∞ÅÖ’ QÆ_ç¤ HõÑ¨ÙÊ LO_Õk. ™êìe<£ Ñ¨_»∞HÀ=_®xH˜ K≥Hõ¯ Ñ¨_»Hõ#∞ ZHõ¯_»#∞OKÀ
fã¨∞‰õΩ =KåÛ~°∞. JÑ¨ÙÊ_»∞ JHõ¯_» ™êfl<åÅ `˘>ˇì HÍx, Pqi ™êfl#O (sauna) QÆk
9 Z.\˜.Ô~·a<£
HÍx ÖË=Ù. „Ñ¨f ^•xH© H˘~°`« LO_Õk, Kåb KåÅ#@∞¡O_Õk. JHõ¯_» L#fl qÖÏã¨
=ã¨∞Î=Ù, <ÕÅ g∞^Œ Ñ¨~°K«|_ç# K≥Hõ¯ =∂„`«"Õ∞.
D '^•Kå—#∞ K«∂_»_®xH˜ XHõ ~ÀA "˘~À+≤Ö’"£, P~ÀÌxH˜_£˚Å`À ™êìe<£
=KåÛ_»∞. ^•Kå x~å‡}Ïxfl Ñ¨~°º"ÕH˜∆ã¨∞Î#fl =$^Œú Pi¯>ˇ‰õΩì "≥∞~°˚<À"£, ™êìe<£#∂,
J`«x ã¨Ç¨ÏK«~°∞Å#∂ ã¨=∂"Õâ◊ QÆkÖ’H˜ PÇ¨fixOKå_»∞. Ü«∞QÀ_® ‰õÄ_® "åi`À
=KåÛ_»∞. Hõ=∂O_»~ü ZÑ¶≤"≥∂"£ `«# JOQÆ~°Hõ∆Hõ ^Œà◊O`À D "Õã¨q ‰õΩ\©~° ~°Hõ∆}
ÉÏ^èºŒ `«#∞ fã¨∞‰õΩ<åfl_»∞. "≥Ú~°≠∞H˜<,£ Jã≤ÃãOì \ò JOQÆ~H° ‰∆õ Ωõ _»∞. <Õ#∂, QÀ~°O_Õ=Ó,
™êìe<£ =ºH˜QÎ `Æ « JOQÆ~H° ‰∆õ Ωõ eQÍ LO_Õ"åà◊§O. „ÔHq∞¡<Ö£ ’ `«# Ñ¨x =Úyã≤# `«~åfi`«,
"Õã¨q <≥ÅÅÖ’ =∂„`«"Õ∞ ™êìe<£ `«~°K«∞QÍ D ^•Kå‰õΩ =ã¨∞ÎO_Õ"å_»∞. J`«#∞
„ÔHq∞¡<£‰õΩ XHõ #Å¡ ¿ÑHÍ~ü¤ HÍ~°∞Ö’ "≥àı§"å_»∞. „ÔHq∞¡<£ #∞Oz =zÛ# `«~åfi`«,
JÑ¨ÙÊ_»Ñ¨ÙÊ_»∞ J`«#∞ |Ç≤Ï~°OQÆ „Ñ¨^Õâ◊OÖ’, ™ÈÖÏiÜ«∞OÖ’, q„â◊q∞ã¨∞ÎO_Õ"å_»∞.
"å# Ñ¨_»∞`«∞#flÑ¨ÙÊ_»∞, J`«#∞ KåÖÏ z#flQÆkÖ’ Ñ¨x KÕã¨∞ÎO_Õ"å_»∞.
......AÖˇ · z=i#∞O_ç #=O|~° ∞ 3 ^•HÍ, "Õ ∞ =Ú `« ~ ° K « ∞ ™Èz
"≥_»∞`«∞O_Õ"åà◊§O. JHõ¯_ç "Õã¨q HÍ>Ë*ò Ñ¨~°fi`åÅÖ’ =∂>ˇû™êì ^ŒQÆæ~° LO_Õk.
1932Ö’ ##∞fl ™êìe<£ =ºH˜ÎQÆ`« QÍ~°∞¤QÍ D „Ñ¨^ÕâßxH˜ ÑÖÑ≤OKå~°∞. "Õ∞=¸,
ã≤|ƒOk, D HÍ>Ë*ò ^ŒQÆæ~°Ö’<Õ LO_Õ"åà◊§O. ™êìe<£ 'z#fl =∂>ˇû™êì—Ö’ `«~°K«∞
LÑ¨ Ù Êh\˜ ™êfl#O KÕ ¿ ã"å_» ∞ . J`« # ∞ f„="≥ ∞ ÿ # H© à ◊ § <˘Ñ¨ Ù ÊÅ "åºkè ` À
ÉÏ^èŒÑ¨_»∞`«∞O_Õ"å_»∞. HÍà◊§Ö’ <˘Ñ≤Ê=Å# J`«#∞ XHõ KÀ@ KåÖÏ¿ãÑ¨Ù
‰õÄ~ÀÛÖËHõáÈÜÕ∞"å_»∞. xÅ|_ç#Ñ¨ÙÊ_»∞, J`«#∞ ZÑ¨ÙÊ_»∂ |~°∞=Ù XHõ HÍÅ∞#∞Oz
=∞~˘Hõ HÍÅ∞‰õΩ =∂~°∞ã¨∞ÎO_Õ"å_»∞. JÖÏ KÕ¿ãÎ J`«xH˜ LÑ¨â◊=∞#OQÍ LO_Õk.
#_»∞ã¨∞Î#flÑ¨ÙÊ_»∞ J`«xH˜ ÉÏQÆ∞#fl@∞¡ JxÑ≤OKÕk. JO^Œ∞=Å# Ñ¨x KÕã¨∞Î#flÑ¨ÙÊ_»∞
HÍx, ã¨=∂"ÕâßÅÖ’ HÍx, J`«#∞ ZÑ¨ÙÊ_»∂ PÑ¶‘ã¨∞Ö’ #_»∞ã¨∂Î<Õ LO_Õ"å_»∞.
J`«#∞ Ü«∞=fi#OÖ’ qÑ¨=¡ HÍ~°º„Hõ=∂ÅÖ’, „Ñ¨"åãÖÖ’, K«eÖ’, =∞OK«∞Ö’, u~°Q_Æ O»
=Å# D "åºkè =zÛOk.
......."˘~À+≤Ö’"£, H˜~À"£, HÍex<£Å∞ `«~°K«∞ =ã¨∞ÎO_Õ"å~°∞. Ju^èŒ∞Å#∞
HõÅ∞ã¨∞HÀ=_»O JO>Ë ™êìe<£‰õΩ KåÖÏ W+¨ìO. J`«#∞ J~°∞^Œ∞QÍ `åˆQ"å_»∞. J`«#∞
"À_®¯ Z#fl_»∂ =Ú@ìÖË^Œ∞,J~°∞^Œ∞QÍ HÍQÍflH± fã¨∞‰õΩ<Õ"å_»∞. J`«#∞ 'ã≤xO^Œe—
ÖË^• '`≥eÜ«∂x— J<Õ "≥·<£ =∂„`«"Õ∞ fã¨∞‰õΩ<Õ"å_»∞.
™êÜ«∞OHÍÅO <åÅ∞QÆ∞ QÆO@Å „áêO`«OÖ’ J`«#∞ HõOK≥ L#fl P=~°}Ö’H˜
=KÕÛ"å_»∞. JHõ¯_» P@ÖÏ_Õ"å~°∞. <Õ#∞ ™êìe<£`À HÍx, "˘~À+≤Ö’"£`À HÍx,
10 ™êìe<£`À.....
P_Õ"å_çx. „Ñ¨Éèí∞`åfikè<Õ`«Å‰õÄ, JOQÆ~°Hõ∆‰õΩÅ‰õÄ =∞^èŒº `Õ_® JO@∂ LO_Õk
HÍ^Œ∞. „H©_®ã¨÷ÅOÖ’ JO^Œ~°O ã¨=∂#OQÍ<Õ LO_Õ"åà◊§O.
F_çáÈ~Ú# "å~°∞ |Å¡HÕ^Œ ‰õÄ~°∞ÛO>Ë, <≥yæ#"å~°∞ HÕ^Œ‰õÄ~°∞Û#fl "åi
`«ÅÅÃÑ·#, |Å¡ g∞^Œ, Uk ^˘iH˜`Õ ^•x`À, QÆ\ ˜ìQÍ ÉÏ^Õ"å~°∞. ÃÑ·# "≥∂`«`À
K≥=ÙÅ∞ zÅ∞¡Å∞ Ñ¨_»∞`«∞O_»QÍ J<ÕHõ=∂~°∞¡ ™êìe<£ <å`À |Å¡ HÕ^Œ ‰õÄ~°∞Û<åfl_»∞.
W^ŒO`å KåÖÏ ã¨~°^•QÍ, ¿ãflÇ¨ÏÑ¨Ó~°fiHõ "å`å=~°}OÖ’ [iˆQk.
JÑ¨ÙÊ_»∞ >ˇeq[<£ ÖË^Œ∞ Hõ#∞Hõ ™êÜ«∞O„`åÅ∞ "Õ∞=Ú ~°Hõ~°HÍÅ∞QÍ QÆ_ç¿Ñ
"åà◊§O. <Õ#∞ |„y\ò ã‘¯ ˆQÜ«∂Å∞ 'XÑ¨<å™ê QÆ∞iOz PÖ’K«#Å∞— K«k"Õ"å_çx.
áêO\˜+≤<£ JHÍi¤Ü«∞<£ "å~ÚOKÕ"å_»∞. ™êìe<£ =∂ ˆHa<£ ‰õΩ =KÕÛ"å_»∞, „â◊^ŒúQÍ
q<Õ"å_»∞, QÆ\ ˜ìQÍ K«Ñ¨Ê@∞¡ H˘>Ëì"å_»∞. "Õ∞=Ú JÖÏ q<À^•xfl JOkã¨∞Î#flO^Œ∞‰õΩ
J`«#∞ Hõ$`«[˝`«Å∞ K≥¿ÑÊ"å_»∞. J`«xH˜ ~°+¨º<£ *Ï#Ñ¨^Œ ˆQÜ«∂ÅO>Ë W+¨ìO. HÍx
J`«xH˜ lÑ‘û ãÖw`«O JO>Ë =∞iO`« W+¨ìO.
™êìe<£ Ñ¨x KÕã¨∞Î<åfl_»h, J`«#∞ =∞#ã¨∞ ÅQÆflO KÕã≤ Ñ¨x K≥Ü«∞º‰õΩO_® =∂
ãÖw`« HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ J_»∞Ñ¤ _¨ ∞» `«∞<åflÜ«∞h ÉèÏqOz# =∂ JOQÆ~H° ‰∆õ Ωõ Å <åÜ«∞‰õΩ_»∞
"å¡ã≤H±, áêO\˜+≤<£ #∞ JHÍi¤Ü«∞<£ "å~ÚOK«=^ŒÌx P^ÕtOKå_»∞. JO^Œ∞=Å# XHõ
"å~°O ~ÀAÅ áê@∞ =∂ ãÖw`«O PyáÈ~ÚOk. ZO^Œ∞‰õΩ PyáÈ~ÚO^À
`≥Å∞ã¨∞HÀ=_®xH˜ ™êìe<£ =KåÛ_»∞.
'JHÍi¤Ü«∞<£ "å~ÚOKÕ g∞ q∞„`«∞_»∞ =∂™È¯ "≥o§áÈÜ«∂_®?— Jx J_çQÍ_»∞
™êìe<£.
'JHÍi¤Ü∞« <£ QÀÅ`À g∞~°∞ Ñ¨xÖ’ UHÍ„QÆ`« K«∂Ñ≤OK«ÖHË áõ È`«∞<åfl~°#∞‰õΩ<åfl#∞
<Õ#∞— J<åfl_»∞ "å¡ã≤H±.
'J^Õg∞ ÖË^Œ∞, <Õ#∞ =∞# ~°+¨º<£ áê@Å∞ ZO`À ãÖ`À+ÖQÍ qO\Ï#∞.
Z@∞=O\˜ ãÖHÀK«O ÖË‰õΩO_® J`«xfl JHÍi¤Ü«∞<£ "å~ÚOK«=∞#O_ç— J<åfl_»∞
™êìe<£.
™êìe<£ JÖÏ J<ÕãïH˜ áêO\˜+≤<£ ‰õΩ Xà◊√§ `≥eÜ«∞ÖË^Œ∞. ZO`À ãÖ`À+Ö`À
Wk =~°‰õΩ Z#fl_»∂ "å~ÚOK«#O`« Q˘Ñ¨ÊQÍ JHÍi¤Ü«∞<£ "å~ÚOKå_»∞.
.......XHõ ~ÀA <Õ#∞ _»∂º\©Ö’ L#flÑ¨ÙÊ_»∞ ™êìe<£ <å ^ŒQ~æÆ ‰° Ωõ =zÛ J_çQÍ_»∞
-'h KÕ`∞« Ö’¡ `«∞áêH© K«∂ã¨∞<Î åfl#∞. ZÑ¨ÙÊ_≥<· å ^•xfl LÑ¨Ü∂≥ yOK«=Åã≤# ãÖ^Œ~ƒ° Où
=zÛO^•?—
'ÖË^Œ∞, HÍ„"Õ∞_£ ™êìe<£, J@∞=O\˜ ãÖ^Œ~°ƒùO ZÑ¨ÙÊ_»∂ ~åÖË^Œ∞—
11 Z.\˜.Ô~·a<£
'Jã¨Å∞ `«∞áêH©x ZÑ¨ÙÊ_»∞ „Ñ¨Ü≥∂yOKå=Ù?—
'ÉÏã¨‡z W„|y"£∞ ÉˇHÍ Ü«Ú^ŒúOÖ’...—
'JO>Ë `«∞áêH© =∞O^Œ∞ "åã¨# h‰õΩ `≥Å∞ã¨∞—
'`≥Å∞ã¨∞—
D ãÖÉèÏ+¨} `«~åfi`« ™êìe<£ „^•Hõ∆`À@ "≥·Ñ¨Ù‰õΩ "≥àÏ§_»∞. „^•Hõ∆ `À@Ö’ Ñ¨x
K≥Ü∞« º_»O JO>Ë J`«xH˜ KåÖÏ W+Öì . D Ö’QÍ "å¡ãH≤ ± Ç¨Ï_®q_çQÍ ÑïQÔ @∞ì‰Ωõ O@∂
=KåÛ_»∞. ã¨∂÷ÅHÍÜ«Ú_»∞ J=_»O =Å# J`«#∞ K≥=∞@Å∞ Hõ‰õΩ¯`«∞<åfl_»∞. ™êìe<£
Hõ#∞Ñ≤OK«HõáÈÜÕ∞ãïH˜ <å g∞^Œ J~°=_»O "≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ\Ïì_»∞.
'™êìe<£ ZHõ¯_»∞<åfl_»∞?—
'„^•Hõ∆`À@Ö’H˜ "≥àÏ§_»∞—
"å¡ã≤H± "≥O@<Õ „^•Hõ∆`À@ "≥·Ñ¨Ù‰õΩ ÑïÔQ\Ïì_»∞. „^•Hõ∆`À@ HÍÑ¨ÙÖ’ LOk.
JHõ¯_» HÍÜ«∞QÆ∂~°Å∞, Ñ¨ÙK«ÛHÍÜ«∞Å∞ ‰õÄ_® L<åfl~Ú. D ‰õÄ~°QÍÜ«∞Å#∞, Ñ¨à◊§#∞
q+¨Ñ¨Ói`«O K≥Ü«∞ºQÆÅ „Ñ¨=∂^ŒO QÆ∞iOz Hõ=∂O_≥O\ò ÉèíÜ«∞Ñ¨_Õ"å_»∞.
.....J_»=ÙÖ’¡ q„âßOu fã¨∞HÀ=_®xH˜ =KÕÛ HÍi‡‰õΩÅ‰õΩ Jxfl ã¨^∞Œ áêÜ«∂Å∂
L<åflÜ«∂ ÖË^•, ZO`«=∞Ok =KåÛ~°∞, "≥Ú^ŒÖˇ·# q+¨Ü«∂Å Ñ¨@¡ QÍ~°∞¤Å∞ „Ñ¨`ÕºHõ
„â◊^Œú =Ç≤ÏOKåÅx ™êìe<£ K≥¿ÑÊ"å_»∞. ™êìe<£ ‰õΩ `«Ñ¨ÙÊ_»∞ ã¨=∂Kå~°O W=fiÖË=∞x
=∂‰õΩ `≥Å∞ã¨∞. ZO^Œ∞HõO>Ë ™êìe<£ „Ñ¨fn KåÖÏ „â◊^ŒúQÍ QÆ=∞xã¨∞ÎO_Õ"å_»∞.
.......~À[O`å „Ñ¨É∞íè `«fi Ñ¨xÖ’ KåÖÏ Jeã≤áÈ~Ú# `«~åfi`«, ™êìe<£ ‰õΩO^Õà§◊
"Õ@‰õΩ "≥àı§"å_»∞. „^•Hõ∆`À@ K«∞@∞ìÑ¨Hõ¯Å ‰õΩO^Õà◊√§ KåÖÏ LO_Õq. "å¡ã≤H± `«#
Ô~·Ñ¶≤Öò fã¨∞‰õΩx HÍÖËÛ"å_»∞, HÍx QÆ∞i `«¿ÑÊk. ™êìe<£ Ñ¨HõÑ¨Hõ #"Õfi"å_»∞.
'P ‰õΩO^ÕÅ∞ `≥e"≥·#k, ZÖÏ, ZHõ¯_» ^•HÀ¯"åÖ’ ^•xH˜ `≥Å∞ã¨∞— J<Õ"å_»∞.
.....„Ñ¨f ãÖ=`«û~°O WOK«∞q∞OK«∞QÍ XˆH ã¨=∞Ü«∞OÖ’ H˜~À"£, ™êìe<£#∞
HõÅ∞ã¨∞ÎO_Õ"å_»∞. "åi^ŒÌ~°∂ =∞Oz ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å∞. XHõ~ÀA "åo§^ŒÌ~°∂ q∞#~°Öò
"å@~ü HõÅ∞Ñ¨Ù‰õΩx *Ïi˚Ü«∞<£ "≥·<£ "≥∞e¡QÍ `åQÆ∞`«∞<åfl~°∞. Ããfi`å¡<å, "åã≤bÅ
(™êìe<£ ‰õÄ`«∞~°∞, H˘_»∞‰õΩ) HÍ~°∞ „_≥·=~ü Å∞H˜Ü«∞<À"£, PO@<À"£, ‰õΩ*ˇfl>Ëû"£,
<Õ#∂, ã¨g∞ÑÖÖ’ L<åflO. `«=∞`À áê@∞ `åQÆ=∞x ‰õΩ*ˇfl>Ëû"£, Å∞H˜Ü«∞<À"£Å#∞
™êìe<£ PÇ¨fixOKå_»∞. `å#∞#fl ™ê÷#O #∞Oz Hõ^ŒÅ_®xH˜ ‰õΩ*ˇfl>Ëû"£ W+¨ìÑ¨_»Hõ
`å#∞ ~åÖË#<åfl_»∞.
'HÍ„"Õ∞_£ ™êìe<£, "Õ∞=Ú QÍ~°∞¤ _»∂º\©Ö’ L<åflO. =∂ Hõ=∂O_≥O@∞ P^ÕâßÅ#∞
"Õ∞=Ú LÅ¡OÑ¶≤∞OK«ÖËO— J<åfl_»∞ ‰õΩ*ˇfl>Ëû"£.
12 ™êìe<£`À.....
'J=Ù#∞, HÍx g∞~°∞ ÉèíÜ«∞Ñ¨_»=Åã≤# J=ã¨~°O ÖË^Œ∞. g∞ Hõ=∂O_≥O\ò
"å¡ãH≤ ‰± Ωõ <Õ<gÕ ∞ K≥ÑÊ¨ #∞. =∞#=∞O`å Hõeã≤ uO^•O, `åQÆ∞^•O. JO`å ã¨=ºOQÍ<Õ
[~°∞QÆ∞`«∞Ok—, #=Ùfi`«∂ J<åfl_»∞ H˜~À"£.
HÍx ‰õΩ*ˇfl>Ëû"£ `å#∞#fl ™ê÷#O #∞Oz Hõ^ŒÅÖË^Œ∞.
JÑ¨ÙÊ_»∞ ™êìe<£ HõÅ∞QÆ*Ëã¨∞‰õΩx 'x#∞fl PÇ¨fixOK«_»O =∂ ÉÏ^èŒº`«, UO
K≥Ü«∂ºÖÏ J#flk #∞"Õfi x~°‚~ÚOK«∞HÀ"åe— J<åfl_»∞.
™êìe<£ `«# JOQÆ~°Hõ∆‰õΩÅ#∂, ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å#∂, ÖË^• WO\’¡ Ñ¨x KÕ¿ã "åih,
`«#`À áê@∞ KÕÑ¨Å∞ Ñ¨@ì_®xH˜ HÍx, Éè’[<åxH˜ HÍx, PÇ¨fixã¨∞ÎO_Õ"å_»∞......
JO`å ™ê=∞~°ã¨ºÑ¨Ó~°fiHõOQÍ [~°∞QÆ∞`«∞O_Õk.
.........XHõ™êi XHõ ãÖÑ¶¨∞@# [iyOk. <å^≥*ÏÌ Je¡Å∞ÜÕ∞"å (™êìe<£
ÉèÏ~°º) `«∞áêH©`À HÍÅ∞Û‰õΩx P`«‡Ç¨Ï`«º KÕã∞¨ ‰õΩOk. ™ÈÖ’"À"£ K≥ÑÊ≤ #^•x „Ñ¨HÍ~°O,
P ™êÜ«∞O„`«O „Ñ¨Éèí∞`åfikèHÍ~°∞Å∂, "åi ÉèÏ~°ºÅ∂ qO^Œ∞‰õΩ =KåÛ~°∞. ZÑ¨Ê\˜
ÖÏˆQ, P ~ÀA ‰õÄ_® ãÖÉèÏ+¨} „\Ï\ò ã‘¯ ÖÏO\˜ „Ñ¨Éèí∞`«fi =ºuˆ~Hõ â◊‰õΩÎÅ K«~°ºÅ
g∞^Œ‰õΩ =∞o¡Ok. D „Ñ¨Éèí∞`«fi =ºuˆ~Hõ â◊‰õΩÎÅ∞ `«fi~°QÍ Ñ¨~å[Ü«∞O á⁄O^•Åx
HÀ~°∞`«∂ JO^Œ~°∂ "≥·<£ `åQÍ~°∞ (\’ãπì). <å^≥*ÏÌ `«Ñ¨Ê q∞ye# "å~°O`å \’ãπì
KÕâß~°∞. P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ <å^≥*ÏÌ, ZHÍ_»g∞ PÑ¶π á⁄e\˜HÖõ ò Ãã<· û£ Ö’ K«^∞Œ =Ù`ÀOk.
JHõ¯_» Öˇxxã¨∞ìÅ‰õÄ |∞MÏixã¨∞ìÅ‰õÄ, \Ï"£∞ ã‘¯ H© Ü«ÚY<À"£ ‰õÄ, =∞^èŒº "Õ_ç
"Õ_ç K«~Û° Å∞ [~°∞QÆ∞`«∞O_Õq. <å^≥*Ï¤ ™ÈqÜ«∞\ò „Ñ¨É∞íè `«fiO`À UH©Éqíè OK«_O» ÖË^<Œ kÕ
ã¨Ê+¨ì"Õ∞.
'#∞"≥fiO^Œ∞‰õΩ `åQÆ_»O ÖË^Œ∞?— Jx ™êìe<£ P"≥∞#∞ "≥O@<Õ J_çQÍ_»∞.
<å^≥*ÏÌ QÆkÖ’Oz |Ü«∞‰õΩ "≥o§áÈ~Ú XHõ |Å¡g∞^Œ ‰õÄ~°∞ÛOk. =∂Å\’"£
ÉèÏ~°º P"≥∞#∞ ã¨=Ú^•~ÚOK«_®xH˜ "≥o§Ok. HÍx P"Õâ◊O`À <å^≥*ÏÌ `«# QÆkÖ’H˜
"≥o§áÈ~Ú Ñ≤ã¨ìÖò`À HÍÅ∞Û‰õΩOk. `«# ÉèÏ~°º =∞~°}O ™êìe<£‰õΩ ZO`À "Õ^Œ#
HõeyOzOk. <À"À^≥qz â◊‡âß#"å\˜Hõ ^•HÍ J`«#∞ `«# ÉèÏ~°º â◊=¿Ñ\˜Hõ "≥O@
#_çz "≥àÏ§_»∞. P `«~åfi`« KåÖÏ HÍÅO =~°‰Äõ , ™êìe<£ ~å„`«∞ÅÖ’ â◊‡âß# "å\˜HÖõ ’x
P"≥∞ ã¨=∂kè ^ŒQ~æÆ ‰° Ωõ "≥_∞» `«∞O_Õ"å_»∞. ÃÑÑ· Ù¨ HÍÅ∞ã¨∂Î P"≥∞`À =∂\Ï¡__» O» QÍ~°∞Å¤ ∞
JÑ¨ÙÊ_»Ñ¨ÙÊ_»∞ K«∂¿ã"å~°∞.....
13 Z.\˜.Ô~·a<£
2
#QÆ~åÅ ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅ - =ÚYºOQÍ =∂™È¯ ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅ - HÍ~°}OQÍ, ™êìe<£
^•Kå ^ŒQÆæi =∂~°æOÖ’ „@‰õΩ¯Å∂, "≥∞+≤#∂¡ x~°O`«~°O „Ñ¨Ü«∂}˜ã¨∞ÎO_Õq. =∂™È¯
W~°∞‰õΩ ãÖ^Œ∞ÅÖ’ ~°"å}Ï Hõ+Oì¨ QÍ LO_Õk. ã¨^À"ÀÜü∞ ãï¯Öò qâßÅ"≥∞#ÿ =∂~°Oæ .
D ãï¯Öò K«∞@∂ì L#fl áê`« K≥@∞¡ ZO_çáÈ~Ú LO_Õq. P =∂~°æO g∞^Œ „ã‘ì\ò
HÍ~°∞¡ #_»∞ã¨∞ÎO_Õq. =∂™È¯ Ñ¨Ù#ifl~å‡}O [~°QÆÉ’`ÀOk. „Ñ¨[Å∞ "ÕQÆOQÍ
„Ñ¨Ü∂« }ÕK«_®xH˜ =∂™È¯ ã¨Éò "Õ x~å‡}O „áê~°OÉèOí HÍÉ’`ÀOk. D x~°Ü ‚ ∂« Å#∂,
D x~°Ü ‚ ∂« Å`À =Ú_çÑ_¨ ç L#fl ã¨=∞ã¨ºÅ‰õΩ ãÖ|OkèOz# x~°Ü ‚ ∂« Å#∂ „Ñ¨É∞íè `«fiO
fã¨∞HÀ=Åã≤ LOk.
.....™êìe<£ ZÑ¨Ê\˜ÖÏQÍ<Õ g^è∞Œ Ö’¡H˜ ã¨fiÜ«∞OQÍ "≥_∞» `«∞O_Õ"å_»∞. "≥Ú@ì"Ú≥ ^Œ\ ˜
™êi J`«#∞ Ñ¨QÆ\ ˜ "Õà◊ JÖÏ "≥àÏ§_»∞. HÍx D Ñ¨@ìÑ¨QÆÅ∞ „Ñ¨Ü«∂}Ïxfl ~å„uÑ¨Ó@
„Ñ¨Ü«∂}OQÍ =∂~°Û=Åã≤ =zÛOk. ZO^Œ∞HõO>Ë ™êìe<£#∞ QÆ∞~°∞Î Ñ¨\ ˜ì# „Ñ¨[Å∞
=O^ŒÅ∞QÍ J`«x "≥#∞Hõ #_»∞ã¨∂Î, „Ñ¨â◊flÅ∞ QÆ∞Ñ≤Êã¨∂Î, ãÖÉèÏ+¨}Å∞, ã¨=∂"ÕâßÅ∞
[~°∞Ñ¨Ù`«∞O_Õ"å~°∞.
......Z<Àfl =∂~°∞ÊKÕ~°∞ÊÅ `«~åfi`«, =∂™È¯ Ñ¨Ù#ifl~å‡}ÏxH˜ =∂ã¨ì~ü áê¡<£
J=∞Å∞Ö’H˜ =zÛOk. P q^èŒOQÍ QÀs¯, É’ÖÏ¬Ü«∂ Hõe~°≠ã¨¯Ü«∂, ‰õΩ@∞*’"£
„áêÃãÊH±ì, `«k`«~° JO^Œ"≥∞ÿ# g^èŒ∞Å∂, Z"≥#∂ºÅ∞ LxH˜Ö’H˜ =KåÛ~Ú. XHõ™êi
=∂™È¯ Ö’ „Ñ¨Ü∂« }˜ã∂¨ Î ™êìe<£ `«# „_≥=· ~ü q∞„\˜ÜÚ« d<£ `À J<åfl_»∞: 'ÖÁ"≥∂<À™È"£
Ü«¸x=iû\© J<Õ XHõ H˘`«Î Ü«¸x=iû\©x xi‡OKåeû# J=ã¨~°O LOk. Jk
xi‡Oz#@¡~Ú`Õ q^•º~°∞Å÷ K«^∞Œ =Ó, x"åã¨=¸ XˆH KÀ@ J=Ù`«∞Ok. WÑ¨Ê\˜ÖÏQÍ
=∂™È¯#∞Oz ~å"åeû# J=ã¨~°O LO_»^Œ∞.—
™êìe<£ ˆH=ÅO "åQÍÌ<åÅ∞ KÕ¿ã =∞x+≤ HÍ^Œ∞. JO^Œ∞=Å<Õ ÖÁ"≥∂<À™È"£
Ü«¸x=iû\© LxH˜Ö’H˜ =zÛ, =∂™È¯Ö’ QÆ∞iÎOÑ¨Ù á⁄Ok# x~å‡}"≥∞ÿOk.
.......1934 AÖˇÖ· ’ "Õ∞=Ú uiy ™Èp Ö’x 'áêi„âßq∞Hõ ™ê=∞„y ¿ã+ì #¨ ∞—‰õΩ
=KåÛO. ™êìe<£ =∞m§ "å¡ãH≤ ± #∞ J_çQÍ_»∞:'#∞=Ùfi ZÑ¨ÙÊ_»∂ ##∞fl [<åÅ‰õΩ ^Œ∂~°OQÍ,
¿ãì+¨#∞Ö’ XHõ =¸Å‰õΩ ZO^Œ∞‰õΩ fã¨∞‰õΩ "≥_»`å=Ù? W`«~° „Ñ¨Ü«∂}©‰õΩÅ ÖÏQÍ<Õ
<Õ#∞ ‰õÄ_® ¿ã+ì #¨ ∞ Ö’Ñ¨Å‰õΩ =KÕÛ =∂~°Oæ Ö’ ~å"åÅx, "≥Å∞Ñ¨Å‰õΩ "≥à§ı =∂~°Oæ Ö’
"≥àÏ§Åx J#∞‰õΩO@∞<åfl#∞.—
14 ™êìe<£`À.....
"å¡ãH≤ ± "≥∞e¡QÍ U^À ã¨}y˜ ™êìe<£#∞ XHõ áê`« |∂ºH± HÍ~°∞Ö’ ‰õÄ~ÀÛÉˇ\Ïì_∞» .
"Õ∞=Ú QÍ„QÍ ã¨g∞ÑÖÖ’ L#fl 'HÀÖò¤ #k— g∞k 'HÀÖò¤ ^•Kå—‰õΩ "≥àÏ§=Ú.
=∂ K«∞@∂ì~å Ñ¨~°fi`åÖË. Ñ¨‰õ∆ΩÅ H˜ÅH˜ÖÏ~å"åÅ∞, [O`«∞=ÙÅ J~°∞Ñ¨ÙÅ∂,
qxÑ≤ã¨∞ÎO_Õq. QÍ~°∞¤ _»∂º\© x~°fiÇ≤Ïã¨∂Î <Õ#∞ ZÅ∞QÆ∞|O@∞¡ ã¨g∞ÑÖÖ’ u~°QÆ_»O
K«∂âß#∞, ^ÕxÔH·<å ã≤^ŒúÑ¨_®e J#∞‰õΩ<åfl#∞.
ã¨g∞Ñ¨ „áêO`åxfl Ñïjeã¨∞Î#fl <å Hõà◊§‰õΩ XHõ `å_»∞ g∞^Œ P~°"≥Ü«∞º|_ç#
|@ìÅ∞ Hõ#∞Ñ≤OKå~Ú.
'D K˘HÍ¯ Z=ik?— Jx J_çQÍ#∞.
'*’ã¨Ñ¶π q™êûiÜ≥∂qKü (™êìe<£) k— Jx ã¨=∂^è•=O WzÛOk Ñ¨x =∞x+≤.
™êìe<£ `«# K˘HÍ¯Å#∞ `å<Õ ‰õΩ@∞ì‰õΩx ziyáÈÜÕ∞^•HÍ "å_»∞`«∞O_Õ"å_»∞.
Wk x~°¡Hõ∆ ºO JxÑ≤OK«=K«∞Û, HÍx `«~åfi`« ™êìe<£ KåÖÏ á⁄^Œ∞Ñ¨Ù =∞x+≤
Jh, „Ñ¨f q+¨Ü∞« OÖ’#∂ á⁄^Œ∞Ñ¨ÙQÍ LO@∂, W`«~∞° Å‰õΩ `å#∞ XHõ L^•Ç¨Ï~°}QÍ
LO_Õ"å_»h `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl#∞. U^≥·<å H˘`«Î =ã¨∞Î=Ù H˘<åÅO>Ë, Jk J=ã¨~°=∞x
J`«xH˜ #K«Û K≥áêÊe. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ, "Õã¨q ^Œ∞ã¨∞ÎÅ∞. J`«#∞ |∂@∞¡, K≥Ñ¨ÙÊÅ∞,
ziyáÈÜÕ∞ ^•HÍ "å_Õ"å_»∞. `«# Ñ≤Å¡Å#∞ ‰õÄ_® U qÖÏ™êÅ∞ JÅ"å@∞
K≥Ü«∞º‰õΩO_® ÃÑOKå_»∞.
Ããfi`å¡<å (™êìe<£ ‰õÄ`«∞~°∞) #∞ ãÖ`À+¨Ñ¨~°K«_®xH˜ "å¡ã≤H± P"≥∞‰õΩ XHõ
z#fl QÆk ˆH\Ï~ÚOKå_»∞. ‰õΩsÛÅ∞, |Å¡Å∞ ÖËHõ P QÆk MÏmQÍ LO_Õk. ™êìe<£‰õΩ
Wk `≥eã≤ "å¡ã≤H±#∞ =∞O^ŒeOKå_»∞: '"å¡ã≤H±, #∞=Ùfi WÖÏ K≥Ü«∞º‰õÄ_»^Œ∞, Wk
K«@ì q~°∞^ŒúO. Ããfi`å¡<å Z=~°∞? =∞# áêe\ò |∂º~À ã¨Éèí∞º~åÖÏ, ˆHO„^Œ Hõq∞\©
ã¨Éèí∞º~åÖÏ? "≥O@<Õ ˆHa<£ MÏm KÕ~ÚOz P"≥∞‰õΩ W`«~°∞Å`À áê@∞ |ã¨ U~åÊ@∞
K≥~Úº.—
........=∞~À L^•Ç¨Ï~°}. ÃãÃÑìO|~°∞Ö’ XHõ ~ÀA ã¨=Ú„^ŒO „Ñ¨âßO`«OQÍ
LOk. QÍ~°∞¤ _»∂º\©Ö’ L#fl PO@<À"£ XHõ ÃÑ^ŒÌ K≥@∞ì „HÕ^Œ ZO_»Ö’ xÅ|_ç
LO_»QÍ Ç¨Ï~îå`«∞QÎ Í f„="≥∞#ÿ `«∞á¶ê#∞ XHõ\ ˜ q~°∞K«∞‰õΩ Ñ¨_Oç k. <Õ#∞ ã¨g∞ÑÖÖ’<Õ
L<åfl#∞. ‰õΩO_»áÈ`«QÍ, ÉèíÜ«∞OQ˘e¿ÑÖÏ, =~°¬O ‰õΩ~°∞™ÈÎOk. PO@<À"£ `«#∞
L#fl ™ê÷#O #∞Oz U =∂„`«O Hõ^ŒÅ‰õΩO_® ^è≥·~°ºOQÍ JÖÏˆQ |Ç≤Ï~°OQÆ „Ñ¨^Õâ◊OÖ’
L<åfl_»∞. <Õ#∞ JO`« ÉèÜ í ∞« OHõ~"° ∞≥ #ÿ `«∞á¶ê#∞ ZÑ¨ÙÊ_»∂ K«∂_»Ö^Ë ∞Œ .... HÍx `«∞á¶ê#∞
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ JOQÆ~°Hõ∆‰õΩÅ∞ `«=∞ `«=∞ ™ê÷<åÅÖ’ Hõ^ŒÅ‰õΩO_® xÅ|_Õ L<åfl~°∞...
PO@<À"£ "å#Ö’ `«_çã≤ =Ú^ŒÌ=_»O, `«∞á¶ê#∞ QÍeÖ’ TyáÈ=_»O, ™êìe<£
15 Z.\˜.Ô~·a<£
H˜\ ˜H©Ö’Oz K«∂âß_»∞. `«∞á¶ê#∞ `«yæ# `«~åfi`« ™êìe<£, Hõq∞™êû~ü É’QÆÌ<À"£`À
Hõeã≤ QÍ~°∞¤ PO@<À"£#∞ K«∂_»_®xH˜ =KåÛ_»∞.
'#∞=Ùfi `«_çã≤ =Ú^ŒÌ~ÚáÈÜ«∂=Ù. <Õ#∞ JO`å K«∂ã¨∂Î<Õ L<åfl#∞.—
'W^Õ=∞O`« ÃÑ^ŒÌ q+¨Ü«∞O HÍ^Œ∞, HÍ„"Õ∞_£ ™êìe<£. <å Ü«¸xá¶êO `«fi~°Ö’<Õ
PiáÈ`«∞Ok—
'QÍ~°∞¤Å‰õΩ z#fl Ã+Åì~ü ÖÏO\˜k WHõ¯_» ZO^Œ∞‰õΩ xi‡OK«ÖË^Œ∞— Jx ™êìe<£
É’QÆÌ<À"£ #∞ J_çQÍ_»∞-'J`«x ™ê÷#OÖ’ x#∞fl xÅ|_ç`Õ J@∞=O\˜ ‰õΩO_»áÈ`«
=~°¬OÖ’ _»∂º\© K≥Ü«∞º_»O Uq∞\’ h‰õΩ `≥e¿ãk. QÍ~°∞¤Å‰õΩ `«Hõ∆}O, Ô~O_»∞
QÆO@ÅÖ’Ñ¨Ù, z#fl Ã+Åì~ü U~åÊ@∞ K≥Ü«∂ºe— J<åfl_»∞ ™êìe<£.
Ô~O_»∞ QÆO@Å `«~åfi`« H˘`«Î Ã+Åì~ü xi‡OKå~å ÖË^• Jx K«∂_®¤xH˜ ™êìe<£
=KåÛ_»∞.
H˘`«QÎ Í xi‡Oz# Ã+Åì~ü K«∂ã≤ ™êìe<£ J<åfl_»∞: '<Õ#∞ W@∞=O\˜ q+¨Ü∂« ÅÖ’
WÖÏ K≥ÑÊ¨ ‰õΩO_®<Õ É’QÆ<Ì À"£ `«#O`«@ `å<Õ nx QÆ∞iOz PÖ’zOz LO_®eûOk.
=∞#=∞O^Œ~°O =∞# ÉÏ^èŒº`«Å∞ x~°fiÇ≤ÏOKåe—
'=∂ QÆ∞iOz JO`« PÖ’zã¨∞Î#flO^Œ∞‰õΩ Hõ$`«[˝`«Å∞ HÍ„"Õ∞_£ ™êìe<£—-`«_çã≤
=Ú^ŒÌ~Ú# PO@<À"£ ™ê÷#OÖ’ =zÛ# QÍ~°∞¤ PÅ∂¬Å~ü =∂ JO^Œi `«~°Ñ¶¨Ù#
Hõ$`«[˝`«Å∞ `≥eáê_»∞.
......XHõ™êi Ñ≤eflHÀ"£ ã¨g∞ÑÖÖ’ "Õ∞=Ú „ÔHq∞¡<£ #∞Oz |Ü«∞@‰õΩ =ã¨∞<Î åflO.
Z^Œ∞~°∞QÍ ™êìe<£ HÍ~°∞ =™ÈÎOk. =∂H˜=fi|_ç# P^ÕâßÅ „Ñ¨HÍ~°O "Õ∞=Ú "≥O@<Õ
^ŒQÆæ~° á⁄^ŒÖ’¡ ^•‰õΩ¯<åflO. HÍx JÑïz`« =º‰õΩÎÅ∞ `«@ã¨÷Ñ¨_ç, `å=Ú Z=~À
"≥O@<Õ "≥Å_¡ Oç K«Háõ È`Õ, HÍeÛ "≥Ü∞« º=∞x ™êìe<£ `À L#fl QÍ~°∞Å¤ ‰õΩ P^ÕâßÅ∞<åfl~Ú.
U „Ñ¨=∂^ŒO [~°QÆHõ=ÚO^Õ ™êìe<£ =∞=∞‡efl QÆ∞iÎOz, â◊„`«∞=Ù Z=~À q∞„`«∞_»∞
Z=~À `≥Å∞ã¨∞HÀÖËx q^èŒOQÍ P^ÕâßezÛ#O^Œ∞‰õΩ "å¡ã≤H± #∞ =∞O^ŒeOKå_»∞.
.....XHõ™êi #=O|~°∞ 7 ÃãÅ=ÙÅ‰õΩ =ÚO^Œ∞ ‰õΩ~°∞ûH± ~Ô Ö· fiË ¿ã+ì #¨ ∞‰õΩ "Õ∞=Ú
=zÛ#Ñ¨ÙÊ_»∞, ™êìe<£ XHõ „Ñ¨`ÕºHõ ˆQ@∞ ^•fi~å áê¡\ò á¶êO g∞^Œ‰õΩ "≥àÏ§Åx "å¡ã≤H±
ã¨∂zOKå_»∞.
'U ˆQ@∞? JO^Œ~°∂ "≥àı§ ˆQ@∞ ^•fi~å<Õ =∞#O ‰õÄ_® "≥_»^•O— J<åfl_»∞
™êìe<£.JÖÏ JO@∂ [# ãÖ^ÀÇ¨ÏO "≥_»∞`«∞#fl ˆQ@∞ "≥·Ñ¨Ù #_çKå_»∞ ™êìe<£.
........P ãÖ=`«û~°O ^•Kå‰õΩ Z‰õΩ¯==∞Ok Ju^èŒ∞Å∞ ~åÖË^Œ∞. JÉò MÏãπ¯
Ü«∞ãπ.Ü«∞ãπ.P~ü ˆHO„^Œ Hõq∞\© Kè≥~Ú~°‡<£ Ü«∞<£. ÅHÀÉÏ =∂„`«"Õ∞ =KåÛ_»∞. J`«#∞
16 ™êìe<£`À.....
HõHÍã¨ãπ ãÖ„Ñ¨^•Ü«∞ „Ñ¨HÍ~°O `«#`À áê@∞ XHõ Q˘„Ô~ á⁄>ËìÅ∞#∞ fã¨∞‰õΩ =KåÛ_»∞.
H˜~À"£ ‰õÄ_® `«~°K«∞ ™êìe<£ =^ŒÌ‰õΩ =ã¨∞ÎO_Õ"å_»∞, J`«#∞ ™êìe<£ Ñ¨_»∞‰õΩ<Õ k"å<£
g∞^Œ Ñ¨_»∞‰õΩ<Õ "å_»∞ ‰õÄ_®.
W^ŒÌ~°∂ Hõeã≤ Pqi ™êfl#O KÕ¿ã"å~°∞. "åi^ŒÌi =∞^èŒº J@∞=O\˜ ¿ãflÇ¨ÏO,
J=QÍÇ¨Ï# LO_Õq. áêe\ò |∂º~ÀÖ’ =∞Ô~=fii`À#∂ ™êìe<£‰Ωõ J@∞=O\˜ ¿ãflÇ¨ÏO
ÖË^Œ∞. H˜~À"£ „ÑüÉèÏ=O`«∞_»∂, x|^Œ∞ú_≥·# É’e¬q‰õÄ¯ Jx ™êìe<£ QÆ~°fiÑ¨_Õ"å_»∞.
JO`«‰õΩ =ÚO^Œ∞ [iy# áêsì HÍO„ÔQãπÖ’, |∞MÏi<£, l<Àg"£, HÍ"≥∞h"£Å#∞
f„=OQÍ q=∞i≈OKå_»∞ H˜~À"£. „\Ï\ò ã‘¯ QÆ∞iOz J`«#∞ WÖÏ J<åfl_»∞: 'Ñ¨q„`«"∞≥ #ÿ
W@∞=O\˜ HÍO„ÔQãπÖ’ „\Ï\ò ã‘¯ ¿Ñ~°∞ qxÑ≤Oz#O^Œ∞‰õΩ J`«xfl =Ú=∂‡~°∞
â◊Ñ≤OKåe—
P ãÖ=`«û~°O =ãÖ`« HÍÅOÖ’ H˜~À"£ ˆHO„^Œ Hõq∞\© ã¨Éèí∞ºÅ ã¨=∂"ÕâßxH˜
Ç¨[~°Ü«∂º_»∞. „Ñ¨f XHõ¯~°∂ L`åûÇ¨ÏOQÍ L<åfl~°∞. 'D ™êÜ«∞O„`åxfl =∞iO`«
ãÖ`À+ÖQÍ QÆ_»áêÅO>Ë ãÖw`«O LO_®e— J<åfl_»∞ H˜~À"£.
™êìe<£ "≥O@<Õ áêO\˜+<≤ £ #∞ Ñ≤ez, JHÍi¤Ü∞« <£ g∞^Œ 'Ñ¨~fi° `åÅ∞, Ñ¨~fi° `åÅ∞,
<å `å~°Å∞— ÖÏO\˜ ~°+¨º<£ *Ï#Ñ¨^Œ ˆQÜ«∂Å∞ "å~ÚOK«=∞<åfl_»∞.
P ãÖ=`«û~°O P‰õΩ~åÅ∞ HÍÅOÖ’ ÑÖ@Å∞ ZÖÏ ÑÖ_ç#n `≥Å∞ã¨∞HÀ=_®xH˜
H˜~À"£ Hõ[Hõ™êÎ<£ "≥àÏ§_»∞. Ñ¨#∞flÅ K≥eO¡ Ñ¨ÙÅ, ^è•#ºO HÀ\ÏÅ P^ÕâßÅ#∞ áê\ÕK«x
HÍ~°}OQÍ Hõ[Hõ™êÎ<‰£ Ωõ „Ñ¨"åãÖ ÑÖÑ¨|_ç# ‰õΩÅ‰õΩ¯Å ‰õΩ@∞OÉÏÅ Ñ¨@¡ l.Ñ≤.Ü«Ú.
(~°Ç¨Ïã¨º áÈbã¨∞ âßY) <åÜ«∞‰õΩÅ∞ KåÖÏ „‰õÄ~°OQÍ =º=Ç¨ÏiOK«_»O QÆ=∞xOz#
H˜~À"£ "åi`À f„=OQÍ qÉèËkOKå_»∞. =∂™È¯‰õΩ uiy =zÛ# `«~åfi`«, J`«#∞
Ü«∞<£.HÔ .q._ç (PO`«~O° yHõ =º=Ç¨~åÅ „Ñ¨*Ï Hõq∞™êûiÜÕ∞\ò) JkèÑu¨ Ü«∞QÀ_®‰õΩ
D q+¨Ü«∞O QÆ∞iOz K≥áêÊ_»∞. „Ñ¨Éèí∞`«fi Ãã‰õÄºi\© JkèHÍ~°∞Å∞ J<åQÆiHõOQÍ,
~å*ÏºOQÆ q~°∞^ŒúOQÍ, „Ñ¨=iÎã¨∞Î<åfl~°x f„="≥∞ÿ# P~ÀÑ¨} KÕâß_»∞. Wk `«#‰õΩ XHõ
=ºH˜QÎ `Æ « J==∂#OQÍ Ü«∞QÀ_® ÉèÏqOKå_»∞. JÑ¨Ê\˜#∞O_ç H˜~À"£ g∞^Œ Ñ¨Q|Æ \Ïì_∞»
Ü«∞QÀ_®. H˜~À"£ Ç¨Ï`«º `«~åfi`« HÍx J`«x Ñ¨QÆ K«ÖÏ¡~°ÖË^Œ∞.
......#=O|~°∞ 28#, Z.ã≤.Ñ≤.(a) Hˆ O„^Œ Hõq∞\© Ñ‘#¡ O =Úyã≤Ok. ~ˆ +¨xOQÆ∞
Ñ¨^ŒúuH˜ ã¨fiã≤Î K≥áêÊÅx D Ñ‘¡#O x~°‚~ÚOzOk.
=∞~°∞ã¨\ ˜ ãÖ=`«û~°O [#=i 1# ˆ~+¨xOQÆ∞ Ñ¨^Œúu ~°^Œ∞Ì J~ÚOk.
....™êÜ«∞O„`«O H˜~À"£#∞ ™êQÆ#OÑ¨_®xH˜, ™êìe<£, =∂ Hõ=∂O_≥O\ò ã≤‡~Àfl"£,
Hõq∞™êû~ü Å∞É’q\ò ã‘¯, <Õ#∂, ~Ô Ö· fiË ¿ã+ì #¨ ∞‰õΩ "≥àÏ§O. ™êìe<£ H˜~À"£#∞ PáêºÜ«∞OQÍ
17 Z.\˜.Ô~·a<£
H“yeOK«∞‰õΩx, 'Z„~° |∞Öˇ¡\ò— Jx Ñ≤Å=|_Õ É’w ^•HÍ "≥àÏ§_»∞. _çÃãO|~°∞ 1#
H˜~À"£ Ç¨Ï`«º K≥Ü«∞º|_®¤_»∞. _çÃãO|~°∞ 2# ™êìe<£, =∂Å\’"£, "˘~À+≤Ö’"£Å∞
Öˇx<£ „QÍ_£ "≥àÏ§~°∞. ™êìe<£#∞ ‰õÄ_® Ç¨Ï`«º KÕ¿ã „Ñ¨=∂^ŒO LOk. JO^Œ∞=Å#
Öˇx<£ „QÍ_£ ÃÇ·Ï"ÕÖ’ W~°∞Ñ¨Hõ¯ÖÏ *ˇÔ~˚<£ ã‘¯ _çq[<£ ~°Hõ∆}QÍ LOk. H˜~À"£ =∞$`«
^ÕÇ¨xfl K«∂âßHÍ ^Œ∞óYO`À ™êìe<£ "≥ÚYO #Å¡|_çOk. J`«x =ÚYO g∞^Œ
Hõhfl\˜ Kå~°Å∞ ã¨Ê+¨ìOQÍ Hõ#∞Ñ≤OKå~Ú. H˜~À"£ =∞$`«^ÕÇ¨xfl =Ú^Œ∞Ì ÃÑ@∞ì‰õΩx,
'ÃãÅ=Ù, „Ñ≤Ü«∞q∞„`«=∂— JO@∂ qÅÑ≤OKå_»∞.
H˜~À"£ `«Ñ¨Ê ™êìe<£‰õΩ JO`« ã¨xflÇ≤Ï`« ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å∞ =∞Ô~=fi~°∂ ÖË~°∞.
P HÍÅOÖ’ <Õ#∞ ZÑ¨ÙÊ_»∂ ™È‡bfl Ö’ _»∂º\©Ö’ LO_Õ"å_çx. QÍ~°∞¤ÅO^Œ~°∂
x~°O`«~°O H˜~À"£ Ç¨Ï`«º QÆ∞iOKÕ =∂\Ï¡_»∞‰õΩO@∞O_Õ"å~°∞. JO^Œ~°∂ Ç¨ÏO`«‰õΩ_»∞
xHÀÖË"£#∞ â◊Ñ≤OKÕ"å~°∞. HÍx, J`«xH˜ `«∞áêH© Z=~°∞ WKåÛ~°∞? Jx =∞#O
„Ñ¨tflOKåe. #=∞‡â◊HõºO HÍx q+¨Ü«∞O Uq∞@O>Ë-™È‡bflH˜ "≥àı§ ^•~°∞ÅÖ’
™êÜ«Ú^è∞Œ _≥#· D Ç¨ÏO`«‰Ωõ _çx ~Ô O_»∞ =∂~°∞¡ J_»y¤ OK«_O» [iyOk† ™È‡bfl Éè=í #OÖ’
‰õÄ_® J`«xfl Ô~O_»∞ =∂~°∞¡ J_»¤yOK«_»O [iyOk. J~Ú<å J`«xfl Ö’xH˜
J#∞=∞uOKå~°∞. J`«xfl Ö’xH˜ "≥à◊§x=fi=∞x [áÈ~À*ˇ\òû P^ÕtOKå_»∞. Ç¨Ï`«º
[iy# ~ÀA, Ç¨ÏO`«‰õΩ_»∞ xHÀÖË"£ ~À[O`å ™È‡bflÖ’<Õ J@∂ W@∂ u~°∞QÆ∞`«∂<Õ
L<åfl_»∞. JÑïz`«∞Öˇ=fiiH© J#∞=∞u ÖËx JO`«ã¨∞Î‰õΩ "≥à◊§QÆeQÍ_»∞. "≥∞@¡ ^ŒQÆæ~°
J`«#∞ HÍÑ¨Ù HÍã≤<å, H˜~À"£ JOQÆ~°Hõ∆‰õΩÅ∞ HÍx, W`«~° <åÜ«∞‰õΩÅ JOQÆ~°Hõ∆‰õΩÅ∞
HÍx - Z=fi~°∂ J`«xfl „Ñ¨tflOK«ÖË^Œ∞.
HÍi_®~°Ö¡ ’ QÍ~°∞Å¤ ∞ ÖË~∞° , H˜~À"£ HÍ~åºÅÜ«∞ ^•fi~°O ^ŒQ~æÆ ° ‰õÄ_® QÍ~°∞¤ ÖË_∞» .
H˜~À"£ PÑ¶ã‘ ∞¨ Ö’ L<åfl ÖËHáõ È~Ú<å, x|O^è#Œ Å „Ñ¨HÍ~°O J`«x PÑ¶ã‘ ∞¨ "≥#∞Hõ
QÆkÖ’ ZÅ¡ÑÙ¨ Ê_»∂ XHõ QÍ~°∞¤ LO_ç f~åe. P ~ÀA =∂„`«O D x|O^è#Œ #∞
áê\ÕK«ÖË^Œ∞. QÍ~°∞¤ _»∂º\©ÅÖ’ KåÖÏ J#∞Éèí=O L#fl <å‰õΩ W^ŒO`å
J#∞=∂<åã¨Ê^ŒOQÍ Hõ#∞Ñ≤OzOk. JOQÆ~H° ‰∆õ Ωõ ÅÖ’ „^ÀÇ¨ïÅ∞ L<åfl~°#flk ã¨Ê+¨"ì ∞≥ Oÿ k.
D q„^ÀÇ¨Ï K«~º° "≥#∞Hõ L#flk XHõ =∂r ™È+ëã¨∞ì i=Å∂º+¨#s ã¨É∞íè º_»∞-[áÈ~À*ˇ\ûò .
J`«x "≥#∞Hõ Hõ#∞Ñ≤OK«‰Ωõ O_® L#flk Ü«∞QÀ_®. P `«~åfi`« `«# <Õ~° qKå~°} ãÖ^Œ~ƒ° Où Ö’
Ü«∞QÀ_®, 'q∞`«"å^Œ „\Ï\ò ã‘¯~Úã¨∞ì =Ú~îå x~°Ü ‚ ∞« O „Ñ¨HÍ~°O H˜~À"£#∞ Ç¨Ï`«º K≥Ü∞« º_»O
[iyO^Œx <Õ#∞ ã¨Ê+Öì KÕã∞¨ <Î åfl#∞— Jx `«# <Õ~åxfl JOwHõiOKå_»∞.
H˜~À"£#∞ ™êìe<£ Ç¨Ï`«º KÕâß_»x WÑ¨ÙÊ_»∞ „Ñ¨Kå~°O [~°∞QÆ∞`ÀOk. WÖÏ Q˘O`«∞‰õΩ
zOK«∞‰õΩx JiKÕ |^Œ∞Å∞ K«i„`« K«∂_»=∞x <Õ#∞ Ji÷ã∞¨ <Î åfl#∞. JO`«~∞° º^Œú HÍÅOÖ’,
18 ™êìe<£`À.....
Ü«Ú^Œú ~°OQÍxfl |ÅÑ¨~°K«_®xH˜ J„ã¨ìMÏ<£ „áêO`åxfl â◊„`«∞=Ù‰õΩ JÑ¨ÊyOKåÅx
„\Ï\ò ã‘¯ x~°‚~ÚOz#Ñ¨ÙÊ_»∞, H˜~À"£ J`«xfl q=∞i≈OKå_»#fl ãÖQÆu g∞~°∞ QÆ∞~°∞Î‰õΩ
`≥K«∞ÛHÀO_ç. JÖÏ q=∞i≈Oz#O^Œ∞‰õΩ H˜~À"£#∞ „\Ï\ò ã‘¯ Z#fl_»∂ Hõ∆q∞OK«ÖË^Œ∞.
ZO^Œ∞HõO>Ë Öˇx<£, H˜~À"£ Ñ¨HO∆õ fã¨∞‰õΩ<åfl_»∞. P HÍ~°}OQÍ â◊„`«∞=Ù P „áêO`«OÖ’
Ñ¨~å[Ü«∞O á⁄O^•_»∞. P `«~åfi`« ™È+ëã¨∞ì qÑ¨¡=HÍ~°∞_»∞ "åã¨ˆ~‡<£, H˜~À"£
~åK«iHõ"åk Jx he "å~°ÎÅ∞ „Ñ¨Kå~°OÖ’ ÃÑ@ì_»O „áê~°OaèOKå_»∞. JÑ¨ÙÊ_»∞
H˜~À"£ #∞ JÔ~ã¨∞ì K≥Ü«∞º_»O [iyOk, HÍx J`«x â◊„`«∞=ÙÅ∞ J`«xfl JO`«O
K≥Ü«∞ºÖËHõáÈÜ«∂~°∞. D ˆHã¨∞ qKåiOz# „>ˇÿ|∞º#Öò, H˜~À"£ #∞ `˘ÅyOK«_®xH˜
[iy# ‰õΩ„@#∞ |Ç≤Ï~°OQÆO KÕã≤, D he"å~°ÎÅ#∞ „Ñ¨Kå~°O KÕã≤# "åã¨ˆ~‡<£‰õΩ
=∞~°}tHõ∆ qkèOzOk. „\Ï\ò ã‘¯ Z@∞=O\˜ â◊„`«∞"À, UO K≥Ü«∞ºQÆÅ_À ÉÏQÍ
J~°÷O KÕã¨∞‰õΩ#fl H˜~À"£ J`«xfl ZÑ¨ÙÊ_»∂ =ºuˆ~H˜ã¨∞ÎO_Õ"å_»∞. 'Öˇx<£ „QÍ_£Ö’
„ÑüÑ¨H∆ÍxH˜ =∂~°æO =¸ã¨∞‰õΩáÈ~ÚOk— Jx 1927Ö’ „Ñ¨Hõ\ ÕKå_»∞ H˜~À"£.
„\Ï\ò ã‘¯, „ÑüÑ¨Hõ∆=¸ (P HÍÅOÖ’ ~°Ç¨Ïã¨ºOQÍ LOk) H˜~À"£ #∞ Hõ∆q∞OK«ÖË^Œ∞.
Hõ[Hõ™êÎ<Ö£ ’ ‰õΩÅ‰õΩ¯Å Ñ¨@¡ „‰õÄ~°OQÍ „Ñ¨=iÎOK«_®xfl x~°ãO≤ z# H˜~À"£#∞ Ü«∞QÀ_®
‰õÄ_® Z#fl_»∂ Hõq∆ ∞OK«Ö^Ë ∞Œ . H˜~À"£ JOQÆ~H° ‰∆õ Ωõ Å∞ J`«xfl HÍáê_»_®xH˜ U =∂„`«O
P„`«OQÍ ÖË~°h, Ç¨ÏO`«‰õΩ_çH˜ J`«xfl Ç¨Ï`«º KÕ¿ã J=HÍâ◊O HõeÊOKå~°h J~°÷O
KÕã¨∞‰õΩO>Ë, nx "≥#∞Hõ Z=~°∞<åfl~À ã¨Ê+¨ì=∞=Ù`«∞Ok.
3
1935Ö’ „Ñ¨Éèí∞`«fi <åÜ«∞‰õΩÅ JOQÆ~°Hõ∆‰õΩÅ „QÆ∂Ñ¨Ù‰õΩ ##∞fl JkèÑüQÍ
xÜ«∞q∞OK«_»O [iyOk. HõQÆ<ÀqKü `À áê@∞ =∂™È¯ "≥∞„\’ ~°Hõ∆}Ö’ <Õ#∞
áêÖÁæ<åfl#∞. =∂~åæÅ∞ Hõe¿ã '*ˇÔ~˚<£ ã‘¯ ¿ã¯ fi~ü— =∂ Ñ¨~°º"ÕHõ∆}Ö’ LO_Õk.
HõQÆ<ÀqKü JHõ¯_» Ñ¨x KÕ¿ã"åix f„=OQÍ ÃÇÏK«ÛiOKå_»∞: 'Öˇ·#∞¡ Hõe¿ã
KÀ@ *Ï„QÆ`QÎ« Í LO_»O_ç. X.l.Ñ≤.Ü«Ú PÑ¶ã‘ ∞¨ Å∞#fl Éè=í <åxH˜ #+Öì HõÅ∞QÆ‰Äõ _»^∞Œ .
J^Õ [iy`Õ =∞#=∞O`å *ˇ~ÚÅ∞‰õΩ áÈ`åO—
P~ÀÌxH˜_˚£ ~°H}∆õ ÉÏ^èºŒ `«#∞ <å‰õΩ JÑ¨ÊyOKå~°∞. „Ñ¨ãk≤ ú K≥Ok# D Hõ=∂O_»~,ü
ZHõ¯_» „|Ç¨‡O_»"≥∞ÿ# x~å‡}ÏÅ∞ [~°∞QÆ∞`«∞<åflÜ≥∂ JHõ¯_» LO_Õ"å_»∞. XHõ KÀ@
Éè=í # x~å‡}Ïxfl Ñ¨~º° "ÕHã∆˜ ∞¨ #Î fl J`«#∞, XHõ HÍi‡‰õΩ_»∞ U Ü«∞O„`« ÑïHõ~O° ÖË‰Ωõ O_®
KÕ`«∞Å`À Ñ¨x K≥Ü«∞º_»O K«∂ã≤ JHõ¯_ç _≥·Ô~Hõì~°∞#∞ Ñ≤eKå_»∞. WÖÏ KÕ`«∞Å`À Ñ¨x
19 Z.\˜.Ô~·a<£
KÕ¿ã Ñ¨^Œúu Ñ≤Å¡HÍÜ«∞Å Ñ¨^Œúu Jh, "≥O@<Õ D qÉèÏQÆOÖ’ Ü«∞O„`åÅ#∞
„Ñ¨"Õâ◊ÃÑ@ì=∞h, J`«xfl f„=OQÍ =∞O^ŒeOKå_»∞.
P~ÀÌxH˜_£˚ W`«~° =ÚYº ã¨=∞ã¨ºÅ`À áê@∞ q=∂# Ñï„â◊=∞ g∞^Œ ^Œ$+≤ì
ÃÑ\˜ì Ñ¨x KÕâß_»∞. J`«x PÑ¶‘ã¨∞ Ñ¨Hõ¯# "≥∞@Öò ÉË¡_»∞¡ L#fl H˘`«Î "≥∂\Ï~°¡ á¶⁄\’Å∞
J<ÕHõO LO_Õq. q=∂<åÅ‰õΩO_Õ K≥Hõ¯ „á⁄ÃÑÅ¡~°¡ ™ê÷#OÖ’ g\˜x LÑ¨Ü≥∂yOKåe.
P HÍÅOÖ’ q=∂# Ñï„â◊=∞ JkèÑü Ü«∞O. HõQÆ<ÀqKü. J`«#∞ q=∂<åÅ
H˘`«Î á¶⁄\’Å#∞, H˘`«Î _ç*ˇ·#¡#∞, H˘`«Î „Ñüáê^Œ#Å#∞ fã¨∞‰õΩx P~ÀÌxH˜_£˚ ^ŒQÆæ~°‰õΩ
=ã¨∞ÎO_Õ"å_»∞.
'=∞#‰õΩ =ÚO^Œ∞ K«∂Ñ¨Ù ÖË^Œh, PÖ’zOK«=∞h, Ñ¨tÛ=∞ ^ÕâßÅ xÑ¨Ù}∞Å∞
q=∞i≈ã¨∞ÎO\Ï~°∞.... HÍ„"Õ∞_£û, =∞#O D q+¨Ü«∞O QÆ∞iOz PÖ’zOKåe. =∞#
á¶⁄\’Å HõO>Ë Ñ¨tÛ=∞ ^ÕâßÅ á¶⁄\’Å∞ ZO^Œ∞‰õΩ KåÖÏ ÉÏQÆ∞O\Ï~Ú?— J<Õ"å_»∞
P~ÀÌxH˜_£˚.
JÅÊ"≥∞ÿ#qQÍ Hõ#Ñ¨_Õ, HÍx "≥Ú`«ÎO g∞^Œ K«∂¿ãÎ =ÚYº"≥∞ÿ#, ã¨=∞ã¨ºÅ
QÆ∞iOz J`«#∞ ZÑ¨ÙÊ_»∂ PÖ’zã¨∞ÎO_Õ"å_»∞. J`«xH˜ XHõ =¸„`«Ñ≤O_»O =∂„`«"Õ∞
Ñ¨x KÕ¿ãk. ^•x`À J<ÕHõ W|ƒO^Œ∞Å∞ Ñ¨_Õ"å_»∞. `«# _çÑ¨Óº\© Ñ¨Ü«∞@HÀ"£
JÔ~ã¨∞ì J~Ú, qKå~°} q=~åÅ∞ q#fl `«~åfi`« P~ÀÌxH˜_£˚, Hõà◊§Ö’¡ hà◊√§
u~°∞QÆ∞`«∞O_»QÍ ™ÈqÜ«∞@¡ ™œ^èŒOÖ’ „Ñ¨ãÖyã¨∂Î, 'Ñ¨Ü«∞@HÀ"£, ~å_≥H± ÖÏO\˜ K≥`«Î
^Õâ◊OÖ’ ™È+ë[O xi‡OK«‰õΩO_® =∞#efl PÑ¨ÖË^Œ∞.— J<åfl_»∞.
D „Ñ¨ãÖQÆO `«~åfi`« Ãã~Àæ P~ÀÌxH˜_£˚ P~ÀQÆºO ÉÏQÍ H©∆}ÕzOk. J`«xH˜
zH˜`û« K≥Ü∞« º_®xH˜ „ÔHq∞¡<£ _®Hõ~ì ü Öˇq<£ #∞ Ñ≤Å=_»O [iyOk. Ü«∞QÀ_® P^ÕâßÅ`À
D ã‘xÜ«∞~ü _®Hõ~ì ü q."≥∞x˚<£ ã‘¯, QÀs¯Å‰õΩ 'zH˜`û« — KÕâß_»∞. W^Œ~Ì ∂° J#∞=∂<åã¨Ê^Œ
Ñïã≤÷`«∞ÅÖ’ =∞~°}ÕKå~°∞. Ü«∞QÀ_® P^ÕâßÅ`À Ñ¨x KÕ¿ã D _®Hõì~°∞ Ãã~Àæ‰õΩ
=∞~À q^èŒ"≥∞ÿ# 'zH˜`«û— KÕ™êÎ_®? Z#fl_»∂ K≥Ü«∞º_»∞.
JO`«~°æ`«OQÍ L#fl â◊„`«∞=ÙÅ ã¨=∞ã¨ºÅ∂, J<å~ÀQÆºOQÍ L#fl <åÜ«∞‰õΩÅ∂,
H˘#™êQÆ∞`«∞#fl ~°Hõ~°HÍÅ q^èŒfiOã¨ K«~°ºÅ`À áê@∞, W`«~° ã¨=∞ã¨ºÅ#∞ ‰õÄ_®
"Õ∞=Ú Z^Œ∞~À¯=Åã≤ =zÛOk.
......=∂ ^ŒQÆæ~° |ÅOQÍ, P~ÀQÆºOQÍ LO_Õ q=∂# KÀ^Œ‰õΩÅ∞ LO_Õ"å~°∞.
™ÈqÜ«∞\ò q=∂# Ñï„â◊=∞ xÅ^˘‰õΩ¯‰õΩO\’O^Œh, _ç*#·ˇ ∞ Ö’#∂, ™êÇ¨ÏãÖ Ö’#∂
„Ñ¨ÑO¨ K«OÖ’x U ^ÕâO◊ `À<≥<· å ãï`«∂QÆ∞`«∞O^Œh, „Ñ¨ÑO¨ K« iHÍ~°∞Å¤ ∞ ™ê÷ÑO≤ K«QÅÆ ^Œx
„Ñ¨ÑÖKåxH˜ K«∂Ñ≤OKåÅh, D Ü«Ú= ÃÑ·Å@∞¡ Lqfià◊¥§~°∞`«∞O_Õ"å~°∞. WHõ¯_»
20 ™êìe<£`À.....
<Õ#∞ l.ÉË_»∞HÀ"£, Kè«HõÖ’"£Å Kåi„`å`«‡Hõ L`«Î~° ^èŒ$= q=∂# Ü«∂„`« QÆ∞iOz
=∂\Ï¡_»∞`«∞<åfl#∞. Kè«HõÖ’"£ |Å"≥∞ÿ# =ºH˜Î. `≥e"≥·# "å_»∞. ™êìe<£ J`«xfl ZO`À
Q“~°qOKÕ"å_»∞.
ÉË_∞» HÀ"£, 'L`«~Î ° ^è$Œ "åxH˜ q=∂# Ü«∂„`« QÆ∞iOz #∞=Ùfi ™êìe<£`À =∂\Ï¡_∞» .
|Ç¨ïâß J`«#∞ D Ü«∂„`«‰õΩ J#∞=∞uOK«=K«∞Û— J<åfl_»∞ Kè«HõÖ’"£`À.
'HÍx <Õ#∞ ZÑ¨ÙÊ_»∂ ÃÑ^ŒÌ q=∂<åÅ#∞ #_»Ñ¨ÖË^Œ∞. `ÕeHõ q=∂<åÅ#∞,
ÃÑ¶·@~ü q=∂<åÅ#∞ =∂„`«"Õ∞ #_çáê#∞—
'UO ÉèÜ í ∞« Ñ¨_‰» Ωõ "ÕÅs, h ã‘@∞Ö’ ‰õÄ~ÀÛ. q=∂<åxfl h xÜ«∞O„`«}Ö’
LOK«∞HÀ. #∞=Ùfi J"≥∞iHÍ ‰õÄ_® "≥à§ı ÖÏ "Õ∞=Ú K«∂™êÎO— Jx „áÈ`«ûÇ≤ÏOKå_»∞
ÉË_∞» HÀ"£.
KèH« Öõ ’"£, ™êìe<£ #∞ Hõeã≤ L`«~Î ° ^è$Œ = q=∂# Ü«∂„`«‰Ωõ J#∞=∞ux á⁄O^•_»∞.
J`«x q=∂#O L`«Î~° ^èŒ$"åxH˜ ZQÆ∞~°∞`«∞O>Ë, P~ÀÌxH˜_£˚, q=∂# _ç*ˇ·#~ü
@∞áÈÖË"£Å∞, ˆ~_çÜ≥∂ ^•fi~å ãÖÑ¨~°¯O ÃÑ@∞ì‰õΩx, ~å„`«O`å qO@∂ LO_»_»O
<å‰õΩ ÉÏQÍ *Ï˝Ñ¨HõO LOk. L`«Î~° ^èŒ$= Ü«∂„`« `«~åfi`« D g~°∞Å∞ =∂™È¯‰õΩ
uiy =KåÛ~°∞. ™êìe<£, "˘~À+≤Ö’"£, P~ÀÌxH˜_.˚£ `«∞MÏKü =ã‘¯Å∞ "åix PáêºÜ«∞OQÍ
PÇ¨fixOKå~°∞. JkèHÍiHõ áêsì =Úyã≤# `«~°∞"å`« JO^Œ~°∂ qO^Œ∞‰õΩ "≥àÏ§~°∞.
™êìe<£ =∂„`«O JHõ¯_Õ LO_çáÈÜ«∂_»∞. ÉÏQÍ `åy L#fl Kè«HõÖ’"£ ™êìe<£#∞
H“yeOK«∞‰õΩx =Ú^Œ∞Ì ÃÑ@∞ì‰õΩ<åfl_»∞: 'HÍ„"Õ∞_£ ™êìe<£, #∞=Ùfi =∞=∞‡efl xÑ¨ÙÊÅ
QÆ∞O_»OÖ’H˜ ^Œ∂Hõ=∞<åfl ^Œ∂‰õΩ`åO. ZO`« =¸Åº"≥∞ÿ<å K≥e¡Oz "Õ∞O áêsì
P^ÕâßÅ#∞ áê\˜™êÎO—, J<åfl_»∞.
g∞™êÅ "≥#∞Hõ z~°∞#=Ùfi#∞ ^•ã¨∂,Î ™êìe<£ FÑ≤QÍæ KèH« Öõ ’"£ K≥ÑÊ≤ #k q<åfl_»∞.
ãÖw`«O "≥Ú^ŒÖˇ·Ok, HÍx Kè«HõÖ’"£ _®<£û KÕ¿ã Ñïã≤÷uÖ’ ÖË_»∞. J`«xfl WO\˜H˜
"≥∂ã¨∞‰õΩáÈÜ«∂~°∞. „ÔHq∞¡<£ Ö’ XHõ JkèHÍiHõ iÃãÑ¨¬<£ Ö’ ™êìe<£ \’ã¨∞ì KÕã¨∂Î,
KèH« Öõ ’"£ ÉèÏ~°º FÖÏæ`À,'KèH« Öõ ’"£ ™êÇ¨Ïã¨=O`«∞_≥#· q=∂# KÀ^Œ‰Ωõ _»∞ Hõ#∞Hõ, „áê}ÏÅ∞
‰õ Ä _® HÀÖ’ÊÜÕ ∞ „Ñ¨ = ∂^Œ O L<åfl, <Õ # ∞ J`« x fl L`« Î ~ ° ^è Œ $ "åxH˜
ÑÖÑ≤OKå##∞‰õΩO@∞<åfl"å? ÖË^Œ∞, J#=ã¨~°OQÍ D iãπ¯ fã¨∞HÀ=^ŒÌx "åà◊§#∞
PÑ¨_®xH˜ <Õ#∞ ZO`À „Ñ¨Ü«∞uflOKå#∞— J<åfl_»∞.
L`«Î~° ^èŒ$= q=∂# Ü«∂„`« JÖÏ [iyOk.
H˘O`«HÍÅO `«~åfi`« Kè«HõÖ’"£ XHõ H˘`«Î q=∂#O, 180, ZÖÏ Ñ¨x KÕã¨∞ÎO^À
Ñ¨sH˜∆OK«_®xH˜ HÍH± Ñ≤\òÖ’ ‰õÄ~°∞Û<åfl_»∞. ZO^Œ∞Hõ<À „Ñ¨=∂^ŒO [~°QÆ=K«∞Û#x
21 Z.\˜.Ô~·a<£
™êìe<£ ‰õΩ JxÑ≤Oz, "≥O@<Õ q=∂#O #∞Oz kyá⁄=∞‡x P^Õtã¨∂Î XHõ =∞x+≤x
Ñ¨ O Ñ≤ O Kå_» ∞ . ™êì e <£ ã¨ O ^Õ â ◊ O JO^Œ ∞ ‰õ Ω #fl Kè « H õ Ö ’"£ P „Ñ¨ Ü « ∞ `åflxfl
q~°q∞OK«∞‰õΩ<åfl_»∞. P „Ñ¨=∂^ŒO `«ÑÊ≤ <å ^Œ∞~°^$Œ +¨=ì âß`«∂Î =∞iH˘O`«HÍÅO `«~åfi`«
J`«#∞ =∞~À q=∂# „Ñ¨=∂^ŒOÖ’ =∞~°}ÕKå_»∞. J`«x =∞~°} "å~°Î qx ™êìe<£
ZO`À ÉÏ^èŒÑ¨_®¤_»∞.
™êìe<£ XHõ=∂~°∞ „Ñ¨ãk≤ HÔú H˜¯# q=∂# KÀ^Œ‰Ωõ _»∞ ÉË_∞» HÀ"£#∞ Ñ≤ez J_çQÍ_»∞:
'áÈeHÍ~ÀÊ"£ _ç*#·ˇ ∞ KÕã#≤ q=∂<åÅ∞ ZO^Œ∞Hõ<À ‰õÄeáÈ`«∞<åfl~Ú. tÅ∞= "≥∞à’§
"Õã¨∞‰õΩ uiˆQ D q=∂# _ç*ˇ·#~ü#∞ =∞#O UO K≥Ü«∂ºe?—
`«#∞ _ç*#·ˇ ∞ KÕã#≤ q=∂<åÅ∞ q[Ü«∞=O`«OQÍ ZQÆ~åÅx _ç*#·ˇ ~ü á⁄eHÍ~ÀÊ"£
K«iÛH˜ "≥o§ „áêi÷ã¨∞ÎO_Õ"å_»∞.
tÅ∞= "≥∞à’§ "Õã¨∞‰õΩ u~°QÆ_»O, K«iÛH˜ "≥o§ „áêi÷OK«_»O Jã¨Å∞ ã¨=∞ã¨º
HÍ^Œh, áÈeHÍ~ÀÊ"£ ‰õΩ ~°+¨º<£ ™êOˆHuHõ Ñï*Ï˝#O Ñ¨@¡ qâßfiãÖ ÖË^Œh, ÉË_»∞HÀ"£
K≥áêÊ_»∞. áÈeHÍ~ÀÊ"£ JÔ~ã¨∞ì HÍ‰õΩO_® Wk HÍáê_çOk. HÍx J`«x ã¨Ç¨ÏK«~°∞Å∞
H˘O`«=∞Ok JÔ~ã¨ìÜ«∂º~°∞. q=∂<åÅ x~å‡}OÖ’ q^èŒfiOã¨Hõ K«~°ºÅ∞ [iQÍÜ«∞x
qKå~°}Ö’ ã¨Ê+¨ì"≥∞ÿOk. q=∂# „Ñ¨=∂^•Å#∞ qâı¡+≤Oz# `«~åfi`« áÈeHÍ~ÀÊ"Õ
ã¨fiÜ«∞OQÍ D x~°‚Ü«∂xH˜ =KåÛ_»∞.
'q=∂<åÅ x~å‡}ÏxH˜ ãÖ|OkèOz# ™êOˆHuHõ q+¨Ü∂« Å QÆ∞iOz ™êìe<£‰Ωõ
KåÖÏ Ñï*Ï˝#O LOk. xÑ¨Ù}∞Å`À =∂\Ï¡_Õ@Ñ¨ÙÊ_»∞, J`«xH˜ KåÖÏ q=~åÅ∞
`≥Å∞ã¨∞#x ã¨Ê+¨ì=∞ÜÕ∞ºk. q=∂# HÍi‡‰õΩÅ ã¨=∂"Õâ◊OÖ’, _ç*ˇ·#∞, "≥∞HÍxH±û
ãÖ|OkèOz# ã¨=∞ã¨ºÅ QÆ∞iOz xÑ¨Ù}∞Å∞ Pâ◊Û~°ºáÈÜÕ∞ÖÏ ™êìe<£ =∂\Ï¡_®_»∞.—
J<åfl_»∞ ÉË_»∞HÀ"£.
WHõ¯_» =∞~À ãÖÑ¶¨∞@# QÆ∞iOz K≥áêÊeû# J=ã¨~°O LOk. D q+¨Ü«∞O
<å‰õΩ Ç‘Ï~À PÑ¶π k ™ÈqÜ«∞\ò Ü«¸xÜ«∞<£, Ü«∞O.Ü«∞O.„QÀ"≥∂"£ K≥áêÊ_»∞.
'<å rq`«O g∞^Œ ™êìe<£ „Ñ¨ÉèÏ=O KåÖÏ LOk. =∞# ^Õâ◊O QÆ∞iOz ZO`À
Hõ$+≤ KÕã¨∞Î#fl =ºH˜Î J`«#∞. ™êìe<£ `≥e"≥·# "å_»∞, q=~åÅ#∞ "≥O@<Õ J~°÷O
KÕã¨∞‰õΩO\Ï_»∞, ãïQÍæ qâı¡+≤™êÎ_»∞, =∞x+≤ ã¨fiÉèÏ"åxfl JOK«<å "≥Ü«∞ºQÆÅ_»∞. XHõ
=ºH˜ÖÎ ’x L`«=Î ∞ ÅHõ}∆ ÏÅ#∞ "≥eH˜ `≥zÛ =∞Ç¨Ï`«~Î ° HÍ~åºÅ∞ ™êkèOKÕÖÏ K≥Ü∞« ºQÆÅ_»∞.
J`«#∞ Ñ¨Ù@∞ìHõ`À<Õ XHõ <åÜ«∞‰õΩ_»∞. ã¨$[<å`«‡Hõ`« ÖË‰õΩO_®, "Õã≤# ^•i "≥O@
#_çKÕ "åih, J|^•úÅ#∂, Ñ¨_Hç @ õ ∞ì Ñ¨^•Å#∂, HÔ si*Ïhfl, K≥OKåQÍà◊§#∂ ™êìe<£
ã¨Ç≤ÏOK«ÖË_»∞. "Õ∞=Ú ZO`À K≥Ü«∂ºÅ#∞‰õΩ<åflO, HÍx =∂‰õΩ `≥eã≤#k `«‰õΩ¯=.
22 ™êìe<£`À.....
"Õ∞=Ú Ö’`«∞QÍ PÖ’zOKÕÖÏ ™êìe<£ „áÈ`«ûÇ≤ÏOKÕ"å_»∞. ™ê^èŒº"≥∞ÿ#Ñ¨ÙÊ_»∞ Ñ¨tÛ=∞
^ÕâßÅ #∞O_ç H˘`«Î >ˇH˜flH± Å∞ <Õ~°∞ÛHÀ=∞x J<ÕHõ =∂~°∞¡ K≥|∞`«∞O_Õ"å_»∞. "Õ∞=Ú
[~°‡hÖ’#∂, J"≥∞iHÍÖ’#∂ L<åflO. uiy =zÛ# `«~åfi`«, P ^ÕâßÅÖ’ =∂‰õΩ
Pã¨HÎ̃ HõeyOz#^ŒO`å ™êìe<£ ‰õΩ q=iOKåO. ™êìe<£ XHõ™êi Z@∞=O\˜ P^Õâ◊O
WKåÛ_»O>Ë, <Õ#∞ Hõà◊√§ uiy <å ‰õΩsÛÖ’Oz „HÕ^ŒÑ¨_»É’Ü«∂#∞ - "≥Ú^Œ@QÍ
##∞fl "Õã¨q q=∂# áê~î°âßÅ pÑ¶π QÍ xÜ«∞q∞OKå_»∞, `«~åfi`« =∞# q=∂#
^ŒàÏÅ Hõ=∂O_»~ü QÍ xÜ«∞q∞OKå_»∞.—
<å qkè x~°fiÇ¨Ï}Ö’ W@∞=O\˜ =º‰õΩÎÅ`À <å‰õΩ ÑïK«Ü«∞"≥∞ÿOk.
.........JÑ¨ÙÊ_Õ Ô~Hõ¯Å∞ qÑ¨ÙÊ`«∞#fl =∞# q=∂# Ñï„â◊=∞‰õΩ „Ñ¨}ÏoHõ#∞
~°zOK«_»OÖ’#∂, x~å‡}OÖ’#∂, <å pÑ¶π Ãã~Àæ P~ÀÌxH˜_£˚ `«Å=Ú#HõÅ∞QÍ
LO_Õ"å_»∞. Ñ¶≤„|=i 18# ~å„u 10 QÆO@Å‰õΩ <Õ#∂, Ãã~Àæ, J`«xO\˜ ^•HÍ
#_çz "≥àÏ§O. =∞~°∞<å_»∞ J`«#∞ K«xáÈÜ«∂_»∞. J`«x Kå=Ù QÆ∞iOz J<ÕHõ
Hõ^èŒ<åÅ∞ L<åfl~Ú. Jã¨Å∞ UO [iyOk?
JÑ¨ÙÊ_»∞ *ˇg∞û¯, QÍ~°∞¤ _»∂º\©Ö’ L<åfl_»∞. „ÔHq∞¡<£ Ö’x Ãã~Àæ PÑ¶‘ã¨∞Ö’#∂,
„HÕ^Œ "≥∞@¡ ^ŒQÆæ~å, JO`å xâ◊≈|ÌOQÍ LOk. Ãã~Àæ ÉèÏ~°º l<å WO\’¡ ÖË^Œ∞.
Záê~°∞"ì ∞≥ O@∞Ö’ `å`å¯eHõOQÍ _»∂º\©Ö’ L#fl XHõ Ñ¨x J=∂‡~Ú ÖÏ„"≥O\˜Ü∞Õ "å
- =∂„`«"∞Õ LOk. P"≥∞ 'Ãã~Àæ K«xáÈ`«∞<åfl_»∞, Ãã~Àæ K«xáÈ`«∞<åfl_»∞— Jx J~°∞ã¨∂Î
HÍi_®~üÖ’H˜ =zÛOk.
Ãã~Àæ `«##∞ `å#∞ HÍÅ∞Û‰õΩx P`«‡Ç¨Ï`«º KÕã¨∞‰õΩ<åfl_»x K≥Ñ¨Ê_»O [iyOk,
HÍx QÍ~°∞¤ *ˇg∞û¯ `«∞áêH© HÍeÛ# K«Ñ¨ÙÊ_»∞ Ug∞ q#ÖË^Œ∞.
Ãã‰õÄºi\© JkèÑü Ü«∞Ô~≠Ï"£ 50 xq∞ëêÅ `«~åfi`« =∂„`«"Õ∞ =KåÛ_»∞. UO
[iyO^Œx J_çQÍ_»∞. UO [iyO^À Z=iH© `≥eã≤#@∞¡ ÖË^Œ∞, "≥O@<Õ _®Hõì~°¡#∞
Ñ≤Å=ÖË^Œ∞. HÍ~°}O Uq∞\˜?
.......Ãã~Àæ =∞~°}O `«~åfi`«, <Õ#∞ Z.q∞HÀÜ«∂<£ „HÕ^Œ L#fl U*ˇhûH˜ |kb
JÜ«∂º#∞. ^Œ$HõÊ^èŒOÖ’#∂, „Ñ¨=~°Î#Ö’#∂ q∞HÀÜ«∂<£-Ãã~ÀæÅ∞, `«∂~°∞Ê-Ñ¨_»=∞~°.
Ps‡xÜ«∂Ö’x Ü«∞~°"å<£‰õΩ q∞HÀÜ«∂<£ "≥àÏ§eû LOk. U~åÊ@∞¡ K≥Ü«∞º_®xH˜
<Õ#∞ =ÚO^Œ∞ "≥àÏ§#∞. ^•^•Ñ¨Ù 150 =∞Ok „Ñ¨Éèí∞`«fi L^ÀºQÆ∞Å∞ P ã¨=∂"Õâ◊OÖ’
áêÖÁæ<åfl~°∞. ã¨=∂"Õâ◊O „áê~°OaèOz# q∞HÀÜ«∂<£, Z=~°∞ =∂\Ï¡_»∞`å~°∞? Jx
J_çQÍ_»∞. Z=~°∂ =ÚO^Œ∞‰õΩ ~åÖË^Œ∞.
'JO>Ë =∂\Ï¡_»_®xH˜ Ug∞ ÖË^Œ#fl=∂@— JO@∂ ã¨=∂"Õâßxfl =ÚyOKå_»∞
q∞HÀÜ«∂<£.
23 Z.\˜.Ô~·a<£
Jn q∞HÀÜ« ∂ <£ Ñ¨ ^ Œ ú u . U q+¨ Ü « ∞ OÖ’#∂ Hõ Å ∞QÆ * Ë ã ¨ ∞ HÀ_» ∞ . U
ã¨=∞ã¨ºÅ∞<åflÜ≥∂, UO HÍ"åÖ’ Ñ¨\ ˜ìOK«∞HÀ_»∞, Ãã~Àæ Ñ¨^Œúu q∞HÀÜ«∂<£ Ñ¨^ŒúuH˜
ãïQÍæ q~°∞^ŒúOQÍ LO_Õk.
Ü«Ú.Ü«∞ãπ.Ü«∞ãπ.P~ü ã¨∞„Ñ‘O ™ÈqÜ«∞\ò ‰õΩ ZxflHõÅ∞ [~°QÆÉ’`«∞<åfl~Ú.
Ps‡xÜ«∞<£ „áêO`«O #∞O_ç q∞HÀÜ«∂<£#∞ <åq∞<Õ\ò K≥Ü«∂ºeû LOk. JO^Œ∞Hõx
J`«#∞ Ü«∞~°"å<£ ~å"åeû =zÛOk. ~Ô Ö· fiË ¿ã+ì #¨ ∞‰õΩ J`«x |O^è∞Œ =ÙÅO`å QÆ∞OÑ¨ÙÅ∞
QÆ∞OÑ¨ÙÅ∞QÍ =KåÛ~°∞. „Ñ¨f XHõ¯~°∂ q∞HÀÜ«∂<£‰õΩ ¿+H± Ç¨O_»∞ W=fi_®xH˜
P„`«Ñ¨_®¤~°∞. "åà◊§O`å Ô~·Å∞ É’wx K«∞@∞ì=Ú\Ïì~°∞. <Õ#∞ D |O^èŒ∞=ÙÅÖ’ „Ñ¨f
XHõ¯i`À#∂ „Ñ¨`ÕºHõOQÍ =º=Ç¨ÏiOK«=Åã≤ =zÛOk.
J`«#∞ F@~°¡#∞ ‰õÄ_® HõÅ"åe. Öˇx<£ ¿ã¯ fi~üÖ’ ÅHõ∆=∞OkH˜ ÃÑ·QÍ [#O
KÕ~å~°∞. K≥Hõ¯`À `«Ü«∂~°∞ KÕã≤# "ÕkHõ g∞^Œ ZO`«=∞Ok KÕ~å~°O>Ë, P "ÕkHõ
‰õÄeáÈ~Ú, Ju Hõ+ì̈O g∞^Œ q∞HÀÜ«∂<£#∞ tkèÖÏÅ #∞O_ç ÃÑ·H˜ ÖÏQÍeû =zÛOk.
P `«~åfi`« q∞HÀÜ«∂<£, Ü«∞~°"å<£Ö’ L#fl ™ÈqÜ«∞\ò Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì ˆHO„^Œ
Hõq∞\© PÑ¶‘ã¨∞ ÉÏÅ¯hÖ’ xÅ|_ç =∂\Ï¡_®Å#∞‰õΩ<åfl_»∞. [# ã¨=¸Ç¨Ï=¸,
QÀÖÏ ZO`« Z‰õΩ¯=QÍ L<åflÜ«∞O>Ë, P g∞\ÕQÆ∞#∞ ~°^Œ∞Ì K≥Ü«∂ºeû =zÛOk.
<åÜ«∞‰õΩÅ PÇ¨~°OÖ’#∂, „^•Hõ∆ ™ê~åÖ’#∂ q+¨ „Ñ¨Ü≥∂QÆO [~°QÆ‰õΩO_®
K«∂_®eû# ÉÏ^èŒº`« ‰õÄ_® <å^Õ. WHõ¯_» <Õ#∞ „Ñ¨f „^•Hõ∆ ™ê~å ã‘™ê `≥iz, q+Ö
Hõeã≤O^• ÖË^• J<Õk K«∂¿ã"å_çx. <å‰õΩ `≥eÜ«∞‰õΩO_®<Õ <Õ#∞ ZO`« `åQÍ#O>Ë
##∞fl <å ã¨Ç¨ÏK«~°∞Å∞ "≥∂ã¨∞‰õΩ áÈ=Åã≤ =zÛOk.
U q^è"Œ ∞≥ #ÿ ã¨=∂Kå~°O ÖË‰Ωõ O_® ÉˇiÜ«∂, =∂ÖˇOHÀ"£Å∞ Ü«∞~°"å<£ =KåÛ~°∞.
ÉˇiÜ«∂ Ô~·Å∞ É’wÖ’Oz *Ïi˚Ü«∞<£ ÉèÏ+¨Ö’ J~°∞ã¨∂Î ™êi¯™È"£`À U^À K≥áêÊ_»∞.
Ps‡xÜ«∂ Ñ¶¨ãπì Ãã„Hõ@s, Z.HÀ™êìxÜ«∞<£#∞, ˆHO„^Œ Zy˚‰õÄº\˜"£ Hõq∞\© J^èŒº‰õ∆Ω_»∞
Ü«∞ãπ.=∂i¯uÜ«∞<£#∞, #Å∞QÆ∞~°∞ ÃãHõ∆<£ ÃÇÏ_»¡#∂, Ps‡xÜ«∞<£ PO`«~°OyHõ Éèí„^Œ`å
qÉèÏQÍxH˜ ãÖ|OkèOz# #Å∞QÆ∞~°∞ _çÑÓ¨ º\© J^èºŒ ‰õΩ∆ Å#∂, =ÚQÆ∞~æ ∞° Ü«∞<£.HÔ .q._ç
(PO`«~°OyHõ =º=Ç¨~åÅ „Ñ¨*Ï Hõq∞™êûiÜÕ∞\ò) =∞#∞+¨µÅ∞ JÔ~ã¨∞ì KÕâß~°∞.
1937Ö’ Ps‡xÜ«∂Ö’ 22 =∞Ok L#fl`åkèHÍ~°∞Å∞ JÔ~ã¨ìÜ«∂º~°∞. KåÖÏ=∞Ok
x~°Ñ¨~å^èŒ∞Å∞. D ãÖÑ¶¨∞@#Å "≥#∞Hõ Ü«∞Ô~≠Ï"£ Ç¨Ïã¨ÎO LOk.
24 ™êìe<£`À.....
4
Ps‡xÜ«∂ #∞O_ç =∂™È¯‰õΩ uiy =zÛ# `«~åfi`«, É’ÖÏ¬Üü∞ käÜÕ∞@~ü
~°H}
∆õ ÉÏ^èºŒ `« <å‰õΩ JÑ¨ÊyOK«|_çOk. „Ñ¨É∞íè `åfikèHÍ~°∞Å∞ käÜ∞Õ @~ü‰Ωõ =zÛ#Ñ¨ÙÊ_»∞
"åiH˜ ~°Hõ∆} W"åfie. D ÉÏ^èºŒ `«Ö’ L#flÑ¨ÙÊ_»∞, HõàÅ◊ Ñ¨@,¡ =ÚYºOQÍ D käÜ∞Õ @~ü
Ñ¨@,¡ q. S. Öˇx<£ ZO`« „â◊^úŒ K«∂áê_À KåÖÏ Pã¨HHÎ˜ ~õ "° ∞≥ #ÿ q=~åÅ∞ `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl#∞.
™êìe<£ ‰õÄ_® HõàÅ◊ Ñ¨@,¡ käÜ∞Õ @~°¡ Ñ¨@,¡ KåÖÏ „â◊^úŒ K«∂Ñ≤OKÕ"å_»∞. HõOáÈ[~°∞,¡
_®#û~°∞,¡ HõàÏHÍ~°∞Å∞, HõO_»H~ìõ ∞° ,¡ „Ñ¨=ÚY #@∞Å∞ - JO^Œ~∂° ¿Ñ~°∞ ¿Ñ~°∞# J`«xH˜
`≥Å∞ã¨∞. „Ñ¨^•è # käÜ∞Õ @~ü „Ñ¨^~Œ ≈° #Å q=~åÅ∞ ‰õÄ_® J`«xH˜ `≥Å∞ã¨∞.
D ~ÀA Wk #=∞‡â◊Hºõ O HÍ^Œ∞..... HÍx "åã¨"Î åÅ∞ "åã¨"Î åÖË. qÑ¨=¡ O `«~åfi`«
H˘O`«=∞Ok "å=∞Ñ¨H"∆õ å^Œ∞Å∞ Jxfl käÜ∞Õ @~°#¡ ∂ =¸ã≤"Ü ≥ ∂« ºÅx _ç=∂O_»∞ KÕâß~°∞.
HÍi‡‰õΩÅ‰õΩ, ~Ô `· ∞« Å‰õΩ „áêp# WuÇ¨ã¨ (HÍ¡ãH≤ Öõ ò) käÜ∞Õ @~ü `≥eÜ«∞^Œh, "å~°∞ J~°O÷
KÕã∞¨ HÀÖË~h° "åkOKå~°∞. É’ÖÏ¬Ü∞ü käÜ∞Õ @~ü ZÑ¨ÙÊ_»∂ [#O`À H˜@H˜@ÖÏ_»∞`«∞<åfl,
D "å=∞Ñ¨H"∆õ å^Œ∞Å∞ käÜ∞Õ @~°∞#∞ ‰õÄeÛ"ÕÜ∂« Åx _ç=∂O_»∞ KÕâß~°∞. P q^èOŒ QÍ
HÍi‡Hõ =~°æ ãÖã¨¯ $uH˜ L#fl J_»O¤ H˜x x~°∂‡eOKåÅx "åà◊√§ J<Õ"å~°∞.
KåÖÏ K«Å¡QÍ LO_Õ käÜÕ∞@~°¡Ö’ „Ñ¨^Œ~°≈#Å∞ x~°fiÇ≤Ïã¨∞Î#fl HõàÏHÍ~°∞Å#∞
K«∂ã≤ KåÖÏ =∞Ok *Ïe Ñ¨_Õ"å~°∞. ZO^Œ∞HõO>Ë käÜÕ∞@~°¡#∞ "≥K«ÛQÍ LOK«_®xH˜
_»|∞ƒ HÍx, ÉÁQÆ∞æ HÍx LO_Õk HÍ^Œ∞. 1918 j`åHÍÅOÖ’ ™êìe<£ D ã¨=∞ã¨º
Ñ¨@¡ „â◊^úŒ K«∂Ñ≤OKå_»∞. käÜ∞Õ @~°#¡ ∞ =¸ã≤ "≥Ü∂« ºÅh, "å\˜x "≥KÛ« QÍ LOKåeû#
J=ã¨~°O ÖË^Œh, D q+¨Ü«∞O QÆ∞iOz F\ÕQÆ∞ [~°QÍÅh, =∂ÖË käÜÕ∞@~ü _≥·Ô~Hõì~ü
QÍe¯<£ Ñ¨@∞ìÑ¨\Ïì_»∞. QÍe¯<£ `«Ñ¨Ê q∞ye# _≥·Ô~Hõì~°¡O^Œ~°∂ käÜÕ∞@~°¡#∞ `≥iKÕ
LOKåÅx F@∞ KÕâß~°∞.
J@∞=O\˜ Ñïã≤÷`«∞ÅÖ’ Öˇx<£ =∞# *ÏfÜ«∞ ãÖÑ¨^Œ#∞ HÍáê_®_»∞. J`«#∞
ZÑ¨ÙÊ_»∂ É’ÖÏ¬Ü∞ü käÜ∞Õ @~ü‰Ωõ "≥_∞» `«∞O_Õ"å_»∞. HõàÏHÍ~°∞Å`À =∂\Ï¡_∞» `«∞O_Õ"å_»∞.
Öˇx<£, Öˇx<£ `«~åfi`« ™êìe<£Å Ñ¨@∞ì^ŒÅ =Å# =∞#O =∞# L`«Î=∞ _®#û~°¡#∞,
HõOáÈ[~°¡#∞, _≥·Ô~Hõì~°¡#∞ HÍáê_»∞HÀQÆeQÍO.
™êìe<£‰õΩ käÜÕ∞@~ü JO>Ë KåÖÏ Pã¨H˜Î LO_Õk. J`«#∞ käÜÕ∞@~°¡‰õΩ JO_»QÍ
xeKå_»∞. <Õ_»∞ â◊„`«∞=ÙÅ∞ "åã¨Î"åÅ#∞ =„H©HõiOz, ™êìe<£#∞ ãÖã¨¯ $uÇ‘Ï#∞_≥·#
=ºH˜ÎQÍ z„uOK«_®xH˜ „Ñ¨Ü«∞uflã¨∞Î<åfl~°∞. â◊„`«∞=Ù =∂„`«"Õ∞ WÖÏ =∂\Ï¡_»QÆÅ_»∞.
25 Z.\˜.Ô~·a<£
É’ÖÏ¬Ü∞ü käÜ∞Õ @~ü „Ñ¨^~Œ ≈° #ÅÖ’ ^•^•Ñ¨Ù JxflO\˜H© ™êìe<£ 'ã¨Ç¨ Ü«∞Hõ H˘iÜ≥∂„QÆÑ~¨¶ —ü
Jx Ü«Ú.Ü«∞ãπ.Ü«∞ãπ.P~ü „Ñ¨*Ï HõàÏHÍ~°∞Å∞ q.ÉÏ~Àû"å, Ü«∞O."≥∞ÿM’Ö’"£Å∞
JO@∞O_Õ"å~°∞. H˘xfl L^•Ç¨Ï~°}Å∞:
pÑ¶π _≥·Ô~Hõì~ü Ü«∞ãπ.ã¨"≥∂ã¨∞^£, H˘iÜ≥∂„QÍÑ¶¨~ü a.=∂iÌfi<À"£, ˆQÜ«∞ ~°K«~Ú`«
Ü«∞ãπ.Q˘~À^≥H˜, ~°K«~Ú`« Ü«∞O.|∞ÖÏæH˘"£, HõàÏHÍ~°∞_»∞ Ü«∞<£.qeÜ«∞"£∞û, ÉÏÖË
=∂ã¨~ì ü P~ü.~°≠Y~À"£Å∞ XHõ „Ñ¨^~Œ ≈° #-W"å<£ ã¨∞™êx<£- iÇ¨~°ûÖò „áê~°OaèOKå~°∞.
Ü«∞O.y¡OHÀ Q˘Ñ¨Ê`«<åxfl `≥eÜ«∞*ˇÜ«∞º_»O =∂„`«"Õ∞ "åà◊§ L^ÕÌâ◊O HÍ^Œ∞, ~°ëêº
g∞^Œ U ^Õâ◊O ^•_ç KÕã≤<å ~°+¨º<£ „Ñ¨[Å ^Õâ◊ÉèíH˜Î ZÖÏ LO@∞O^À ‰õÄ_®
K«∂Ñ≤OKåÅ#∞‰õΩ<åfl~°∞. käÜ∞Õ @~ü Hõq∞\© '™ê¡"£ ã≤Ü∂« -QÀ¡iÃÑ—·¶ áê@ LO_»‰Äõ _»^xŒ
x~°~‚ ÚOzOk. P áê@ ÖË‰Ωõ O_® „Ñ¨^~Œ ≈° # x™êû~°OQÍ LO@∞O^Œ<åfl_»∞ ã¨"∂≥ ã¨∞^£.
D q"å^ŒO „ÔHq∞¡<£ ^•HÍ "≥o§Ok. ™êìe<£ iÇ¨~°ûÖò K«∂_»_®xH˜ "≥o§ Pâ◊Û~°ºáÈ`«∂
-'™ê¡"£ ã≤Ü«∂ áê@ ÖË‰õΩO_® D „Ñ¨^Œ~°≈# UO ÉÏQÆ∞O@∞Ok? ~°ëêºÖ’ *Ï~ü
K«„Hõ=~°∞ÎÅ∂, É’Ü«∞~°∂¡, "åºáê~°ã¨∞ÎÅ∂, =∞`åkèHÍ~°∞Å∂ ÖË~å? áÈÖˇO_»∞‰õΩ
=ºuˆ~HõOQÍ áÈ~å_»_®xH˜ "åà◊§O^Œ~°∂ SHõº=∞Ü«∂º~°∞. XHõ Kåi„`«Hõ "åã¨Î"åxfl
=∞#O ZÖÏ =∂Ô~ÛÜ«∞ºQÆÅO? JÖÏ K≥Ü«∞º‰õÄ_»^Œ∞— J<åfl_»∞
X¿Ñ~å „Ñ¨^Œ~°≈# z=~°# Ç‘Ï~ÀÅ∞, q∞x<£, áÈ~°≠Ïsû¯Å∞, ™êÊã‘¯ ^•fi~°O
QÆ∞O_® |Ü«∞\˜H˜ "≥àı§ ã‘#∞ XHõ\ ˜ LOk. 'D #@∞Å∞ Ç‘Ï~ÀÅÖÏ QÆ∞„~åÅ g∞^Œ
ZO^Œ∞‰õΩ "≥à◊§‰õÄ_»^Œ∞? áÈe+π „Ñ¨Éèí∞ =~åæxH˜ =ºuˆ~HõOQÍ áÈ~å_ç# D Ç‘Ï~ÀÅ
áê^•Å ^ŒQÆæ~° áÈe+π „Ñ¨Éèí∞`«fiO #∞Oz ™êfinè#O KÕã¨∞‰õΩ#fl q[Ü«∞ zÇ¨flÅ#∞
ZO^Œ∞‰õΩ Ñ¨_≥Ü«∞º‰õÄ_»^Œ∞?— J<åfl_»∞ ™êìe<£.
™êìe<£ 'W"å<£ ã¨∞™êx<£— X¿Ñ~å ãÖw`åxfl, =ÚYºOQÍ "≥∞ÿMËÖ’"£
áê_»∞`«∞#flÑ¨ÙÊ_»∞, q#_®xH˜ W+¨Ñì _¨ "Õ å_»∞. K«iÛÖ’ "≥∞Å¡QÍ áê_»_O» Ö’ tHõ}∆ á⁄Ok#
"≥∞ÿMËÖ’"£ Ñ¨ÓiÎQÍ Q˘O`«∞ qÑ≤Ê áê_»_®xH˜ ÉèíÜ«∞Ñ¨_Õ"å_»∞.
'"Õ∞H˜û"£∞ ^•i‡^•O\’qKü, ãÖ^ÕÇ≤ÏOK«‰õΩO_® Q˘O`«∞ qÑ≤Ê áê_»∞. <Õ#∞
‰õÄ_® =∞`« áê~î°âßÅÖ’ K«^Œ∞=Ù‰õΩ<åfl#∞. <Õ#∞ i=Å∂º+¨#sQÍ LO_»_®xH˜
x~°‚~ÚOK«∞HÀHõáÈ`Õ, UO [iˆQ^À Z=iH˜ `≥Å∞ã¨∞-|Ç¨ïâß XHõ =∞`« QÆ∞~°∞=Ù<≥·
LO_Õ"å_çx— J<åfl_»∞ ™êìe<£ J`«x`À.
™êìe<£‰õΩ Hõà◊Ñ¨@¡ L#fl ã¨∞xt`«"≥∞ÿ# Pã¨H˜Î, J=QÍÇ¨Ï#Å QÆ∞iOz =∞~˘Hõ
L^•Ç¨Ï~°}.
'cà◊√§ ^Œ∞<åfl~°∞— X¿Ñ~å iÇ¨~°ûÖò ã¨=∞Ü«∞OÖ’, ™êìe<£ P „Ñ¨^Œ~°≈# =∞iO`«
26 ™êìe<£`À.....
ÉÏQÆ∞O_»_®xH˜ ã¨∂K«#Å∞ KÕâß_»∞. „Ñ¨^è•# áê„`« #QÆ∞Ö’"£, áêsì HÍ~°∞¤ >Ë|∞Å∞
g∞^Œ qã≤ˆ~ã¨∂Î, '<Õ#∞ ÖË‰õΩO_® qÑ¨¡=O =ÚO^Œ∞‰õΩ ZÖÏ "≥_»∞`«∞Ok?— Jx
áê_»∞`å_»∞. '#QÆ∞Ö’"£ L<åfl ÖËHõáÈ~Ú<å „Ñ¨ÑÖK« qÑ¨¡=O =ÚO^Œ∞‰õΩ "≥_»∞`«∂<Õ
LO@∞Ok— Jx LO>Ë ÉÏQÆ∞O@∞O^Œx ™êìe<£ ã¨∂zOKå_»∞.
.......ã¨"≥∂ã¨∞^•, *ˇÔ~˚hû¯Å#∞ Ñ≤Å==∞x ™êìe<£ <å‰õΩ K≥áêÊ_»∞.
'âß„ã‘ÎÜ«∞ ãÖw`«O JO>Ë h‰õΩ W+¨ì"Õ∞<å?— Jx *ˇÔ~˚hû¯x ™êìe<£ J_çQÍ_»∞.
'q=∞~°≈<å`«‡HõOQÍ.... (ZO^Œ∞HõO>Ë P ~ÀAÖ’¡ HÍ¡ã≤H±û#∞ q=∞i≈OK«_»O
qÑ¨¡=HÍ~°∞ÅÖ’ XHõ á¶ê+¨<£QÍ LO_Õk)— Jx ã¨=∂^è•#q∞KåÛ_»∞ *ˇÔ~˚hû¯.
'HÍ„"Õ∞_£ *ˇÔ~˚hû¯, #∞=Ùfi HÍ¡ã≤H± HõOáÈ[~üû ãÖw`«=∞O`å ¿ãHõiOz,
ri‚OK«∞HÀ"åe. "åà◊§ ^Œ∞ã¨∞ÎÅÖ’H˜ „Ñ¨"ÕtOz "åà◊§ ^ŒQÆæ~°#∞Oz <Õ~°∞ÛHÀ— Jx
ã¨ÅÇ¨ WKåÛ_»∞ ™êìe<£.
'É’ÖÏ¬Üü∞ käÜÕ∞@~ü HÍ¡ã≤HõÖò <å@HÍÅ#∞ „Ñ¨^Œi≈OKÕ Ñ¨q„`« ~°OQÆ ã¨÷ÅO,
ÃÑO@ ‰õΩÑ¨Ê HÍ^Œ∞— Jx ã¨"≥∂ã¨∞^£‰õΩ K≥áêÊ_»∞.
D ãÖÉèÏ+¨} Ñ¶ë`«OQÍ, z#fl X¿Ñ~åÅ∞ H˘xflO\˜x Ñ¨Ù+≤¯<£ ¿ãfi¯~üÖ’ L#fl
=∞~˘Hõ käÜÕ∞@~°∞‰õΩ =∂~åÛ~°∞. JHõ¯_» "å\˜x XÃÑÔ~\ÏìÅ∞ J<Õ"å~°∞.
H˘O`«=∞Ok „Ñ¨Kå~°O KÕã¨∞Î#fl@∞¡, ™êìe<£ *Ïi˚Ü«∞<£ *ÏfÜ≥∂<å‡k HÍ^Œx
D „HÕk L^•Ç¨Ï~°} `≥eÜ«∞*Ëã¨∞ÎOk.
'Ü«¸lx X<≥y<£— XÃÑ~åÖ’, Ü«¸lx áê„`«#∞ „ÑüÉèÏ=O`«∞_≥#· XHõ Ü«Ú=
*Ïi˚Ü∞« <£ QÍÜ«∞‰õΩ_»∞ áÈ+≤OKå_»∞. J`«#∞ JO^ŒOQÍ LO_Õ"å_»∞. XÃÑ~å _≥~Ô· Hõ~ì #ü ∞
Ñ≤ez D H˘`«Î QÍÜ«∞‰õΩ_ç QÆ∞iOz „Ñ¨™êÎqã¨∂Î ™êìe<£-*Ï~ü ~°+¨º<£ J=Ù<å, HÍ^•?
JO>Ë J`«x ^Œ∞ã¨∞ÎÅ∞ ‰õÄ_® ~°+¨º<£ J~Ú LO_®e Hõ^•? ã‘#s ZÑ¨ÙÊ_»∂ Kåi„`«Hõ
"åã¨Î"åxfl „Ñ¨^Œi≈OKåe. *Ïi˚Ü«∞<£ Ü«∂ã¨`À áê_Õ W`«xÖ’ =∞#O ~°+¨º<£ *Ï~ü#∞
K«∂_»ÖËO. J`«xfl \ãeã≤ (*Ïi˚Ü«∞<£ ~å[^è•x)Ö’ áê_»=∞#O_ç. JHõ¯_» J`«xH˜
Éèíq+¨º`«∞Î LO@∞Ok— J<åfl_»∞.
™ÈqÜ«∞\ò ãÖã¨¯ $uH˜ Ñ¨q„`« ã¨Å÷ "≥∞#ÿ É’ÖÏ¬Ü∞ü käÜ∞Õ @~ü‰Ωõ KåÖÏ J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ
„ÑüÉèí#∞ ™êìe<£ QÆ∞iÎOKÕ"å_»∞. XHõ™êi Öˇx<£ „QÍ_£Ö’ L#flÑ¨ÙÊ_»∞ XHõ Ü«Ú=
QÍÜ«∞‰õΩ_»∞, Ü«∞O.Ô~·l<£, áê_»_»O K«∂âß_»∞. É’ÖÏ¬Üü∞ käÜÕ∞@~üÖ’ áê_»_®xH˜
=∂™È¯ ~°=∞‡x J`«xfl PÇ¨fixOKå_»∞. P HõàÏHÍ~°∞_»∞ =∂™È¯ "≥à◊§_®xH˜
ÉèíÜ«∞Ñ¨_®¤_»∞. J`«x ‰õΩ@∞O|O Öˇx<£ „QÍ_£Ö’ LOk, JHõ¯_» XHõ Záê~°∞ì"≥∞O@∞
‰õÄ_® LOk. =∂™È¯Ö’ ZÖÏQÆ?
27 Z.\˜.Ô~·a<£
'=∂™È¯Ö’ h HÀãÖ XHõ Záê~°∞ì"≥∞O@∞ K«∂™êÎO, HÍx "≥Ú^Œ@ Öˇx<£ „QÍ_£
„Ñ¨[Å∞ x#∞fl =^ŒeÃÑ_»`å~À ÖË^À K«∂_®e— J<åfl_»∞ ™êìe<£.
q^Õj ~åÜ«∞ÉÏ~° HÍ~åºÅÜ«∂Å #∞Oz „Ñ¨=ÚY∞Å∞ käÜÕ∞@~°∞‰õΩ ~å=_»O
`«yæO^Œx É’ÖÏ¬Üü∞ käÜÕ∞@~ü _≥·Ô~Hõì~°∞ QÆ=∞xOKå_»∞. UO K≥Ü«∂ºÖ’ J`«xH˜
`≥eÜ«∞ÖË^Œ∞. D q+¨Ü«∞O QÆ∞iOz Z=ix J_»QÍe? J`«#∞ ™êìe<£ ^ŒQÆæ~°‰õΩ
"≥àÏ§_»∞. É’ÖÏ¬Üü∞ käÜÕ∞@~üÖ’ ãÖÉèíqã¨∞Î#fl Ñï}Ï=∂Å∞ K«∂ã¨∞Î#fl „Ñ¨=ÚY
QÍÜ«∞‰õΩ_»∞ Q˘Ö’=™Èfl"£ ‰õÄ_® "≥o§áÈ"åÅ#∞‰õΩ<åfl_»∞. J`«xfl Z=~°∞ PÑ¨QÅÆ ~°∞?
™êìe<£ =∂„`«"Õ∞.
Q˘Ö’=™Èfl"£#∂, W`«~° HõàÏHÍ~°∞Å#∂ ™êìe<£ Ñ≤eKå_»∞.
'HÍ„"Õ∞_£ ™êìe<£, <å P~ÀQÆºO ÉÏQÆ∞O_»_»O ÖË^Œ∞, D ã¨=∞ã¨ºÅ`À <Õ#∞ Ñ¨x
K≥Ü«∞ºÖË#∞— J<åfl_»∞ Q˘Ö’=™Èfl"£.
'xH˘ÖÏÜü∞ Ãã"≥∞<ÀqKü, <Õ#∞ ‰õÄ_® ã¨=∞ã¨ºÅ`À "ÕyáÈ`«∞<åfl#∞, HÍx Ñ¨x
KÕã¨∞Î<åfl#∞. #∞=Ùfi ‰õÄ_® Ñ¨x K≥Ü«∂ºÅx J_»∞QÆ∞`«∞<åfl#∞. ãïÜ≥ÿ∞# =∂~°æO
x~°‚~ÚOK«∞HÀ. HÍ¡ã≤H±û#∞ HÍ¡ã≤H±û ÖÏˆQ „Ñ¨^Œi≈OK«∞— Jx ã¨ÅÇ¨ WKåÛ_»∞ ™êìe<£.
D Q˘Ñ¨Ê ãÖw`«HÍ~°∞_»∞-_≥~Ô Hõ~ì ∞° ™êìe<£ ã¨ÅÇ¨Å#∞ áê\ÕKå_»∞. É’ÖÏ¬Ü∞ü
käÜÕ∞@~ü =∞m§ =∂™È¯ ™êOã¨¯ $uHõ rq`« ˆHO„^Œ"≥∞ÿOk.
™êìe<£ „Ñ¨[Å "Õ∞Å∞ HÀãÖ U"Õ∞q∞ _ç=∂O_»∞ KÕ¿ã"å_À JO^ŒiH© `≥Å∞ã¨∞.
HÍx ™êìe<£ =∞Oz`«#O, nHõ∆, q#Ü«∂Å QÆ∞iOz KåÖÏ=∞OkH˜ `≥eÜ«∞^Œ∞.
™êìe<£ 60= [#‡k# ãÖ^Œ~°ƒùOQÍ, Ããì~Ú<£ ™ê¡=ã‘¯ käÜÕ∞@~üÖ’ 'PÑ¶‘ã¨∞Ö’—
J<Õ X¿Ñ~å „Ñ¨^Œi≈OK«|_çOk. z=i JOHõOÖ’, „Ñ¨^è•# áê„`«^è•i #\Ïëê,
‰õΩÅH± ™⁄ì~˘*Ë"£ #∞ `«∞áêH©`À HÍÖËÛ ã¨xfl"Õâ◊O LOk. P"≥∞ MÏm `«∞áêH© ¿ÑeÛOk,
HÍx Jk ¿ÑÅÖË^Œ∞. HÍx ™⁄ì~˘*Ë"£ =∂„`«O QÆ∞O_»∞ ^≥|ƒ `«ye#@∞¡ #\˜ã¨∂Î
„HÕ^Œ Ñ¨_áç ÈÜ«∂_»∞. D ã¨xfl"ÕâO◊ K«∂ã≤# ™êìe<£, q„âßOu ã¨=∞Ü«∞OÖ’ _≥~Ô· Hõ~ì ∞° x
Ñ≤eKå_»∞. _≥Ô~Hõì~°∞ KåÖÏ ÉèíÜ«∞Ñ¨_»∞`«∂ [iy#^•xH˜ Hõ∆=∂~°Ê}Å∞ K≥Ñ¨Ê™êQÍ_»∞.
™êìe<£ =∞$^Œ∞=ÙQÍ J`«x Éèí∞*ÏÅ g∞^Œ KÕ`«∞Å∞ LOz J<åfl_»∞: '`«∞áêH© ¿ÑÅHõ
áÈ=_»O =∞Oz^Õ. =∞#O [<åefl ZO^Œ∞‰õΩ ÉèíÜ«∞ÃÑ\Ïìe? Wk iÇ¨~°ûÖò =∂„`«"Õ∞—
iÇ¨~°ûÖòû Ñ¨ÓiÎ KÕã≤ ™êìe<£ 60= [#‡k<åxH˜ X¿Ñ~å#∞ ã≤^ŒúO KÕ™êÎ#x
_≥·Ô~Hõì~°∞ <≥q∞~ÀqKü ^•<£ K≥OHÀ K≥áêÊ_»∞.
'JÖÏ U =∂„`«O K≥Ü«∞º‰õÄ_»^Œ∞— J<åfl_»∞ ™êìe<£, 'HõàÏ`«‡Hõ Hõ$+≤Ö’
`˘O^Œ~°áê@∞, „Ñ¨^Œ~°≈#‰õÄ Hõà◊‰õÄ Ç¨xHõ~°O J=Ù`«∞Ok.—
28 ™êìe<£`À.....
.........W`«~°∞Å∞ U^≥·<å z‰õΩ¯Ö’¡ Ñ¨_ç`Õ, ˆHHõÅ∞ "≥Ü«∞º‰õΩO_®, "≥∞Å¡QÍ H˘xfl
ã¨=∞ã¨ºÅ#∞ Ñï+¨¯iOK«_O» ^•fi~å, "åà◊§#∞ z‰õΩ¯Ö’¡Oz |Ü«∞@Ñ¨_"» ¿Õ ã"å_»∞ ™êìe<£.
XHõ™êi áêsì áêe\ò |∂º~À ã¨Éèí∞ºÅ‰õΩ „ÔHq∞¡<£Ö’ XHõ iÃãÑ¨¬<£ U~åÊ@∞
K≥Ü«∞º|_çOk. ™êìe<£‰õΩ \’ã¨∞ìÅ∞ „Ñüáêkã¨∂Î, =∂Å\’"£ Ñ‘HõÅ ^•HÍ `åy,
J=∞~åº^ŒQÍ, Z.„Ñ≤QÆ~À"£#∞ áê_»=∞<åfl_»∞.
'qÜ«∂K«™ê¡"£ "≥∞ÿMËÖ’qKü (=∂Å\’"£), #∞=Ùfi ‰õÄ_® ÉÏQÍ áê_»QÆÅ=Ù.
#∞=Ùfi áê_ç`Õ ÉÏQÆ∞O@∞Ok— J<åfl_»∞ „Ñ≤QÆ~À"£.
=∂Å\’"£ „Ñ≤Q~Æ À"£ QÆ∞iOz "≥Ú~°@∞QÍ =∂\Ï¡_®_»∞. =∂Å\’"£ ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å∞
J`«xfl QÆk |Ü«∞@‰õΩ "≥∂ã¨∞‰õΩ "≥àÏ§eû =zÛOk.
'É’e¬q‰õΩ¯Å"≥∞#ÿ =∞#O JuQÍ `åy, Jáê~°O÷ KÕã∞¨ ‰õΩ<ÕÖÏ „Ñ¨=iÎOK«‰Äõ _»^∞Œ —
J<åfl_»∞ ™êìe<£.
P `«~åfi`« JO`å =∞ø#OQÍ LO_çáÈÜ«∂~°∞. P xâ◊≈ÉÏÌxfl |^ŒÅÌ ∞ H˘@ì_®xH˜
™êìe<£, "˘~À+≤ÖË"£, |∞_≥hflÅ∞ qÑ¨¡= ˆQÜ«∂Å∞ áê_»™êQÍ~°∞. P q^èŒOQÍ P
™êÜ«∞O„`«O U Q˘_»"å ÖË‰õΩO_® =Úyã≤Ok.
....... „ÔHq∞¡<Ö£ ’ Hˆ O„^Œ Hõq∞\© `«~K° ∞« H˘`«Î ã≤x=∂Å∞ K«∂ã¨∞OÎ _Õk. É’Å¬HÀ"£
JkèÑu¨ QÍ L#fl ã≤x=∂\’„QÍÑ¶H≤ ± Hõq∞\© WOw¡+µ¨ ã≤x=∂Å∞ K«∂Ñ≤ã∞¨ OÎ _Õk. XHõ=∂~°∞
XHõ WOw¡+¨µ ã≤x=∂ K«∂ã≤# `«~åfi`« ™êìe<£ '|OQÍ~°O K≥e¡Oz D ã≤x=∂
H˘<åfl"å?— Jx J`«xfl J_çQÍ_»∞.
'ÖË^Œ∞, =∞# ã≤x=∂Å∞ "åà◊¡‰õΩ WzÛ "åà◊§ ^ŒQÆæ~°#∞Oz Wq fã¨∞‰õΩ<åflO—
Jx ã¨}˜QÍ_»∞ É’Å¬HÀ"£.
'h ^ŒQÆæ~° 'Kè«Ñ¨ÜÕ∞"£— ã≤x=∂ LO^•?
'LOk—
'P ã≤x=∂ K«∂Ñ≤OK«∞. =∞# Ü«Ú=`«~åxH©, Éèíq+¨º`«∞Î `«~åÅ‰õÄ J@∞=O\˜
ã≤x=∂Å∞ K«∂Ñ≤OKåe— J<åfl_»∞ ™êìe<£.
JHõ¯_» L#fl H˘O^Œ~°∞ áêe\ò |∂º~À ã¨Éèí∞ºÅ∞,'Q˘Ñ¨ÊQÍ K≥áêÊ=Ù ™êìe<£—
JO@∂ ˆHHõÅ∞ "≥Ü«∞º™êQÍ~°∞.
ã≤x=∂ =Úyã≤# `«~åfi`«, JÖÏ J~°z# "åà◊§`À zHÍ‰õΩQÍ J<åfl_»∞ ™êìe<£
-'W@∞=O\˜k =∞Ozk HÍ^Œ∞. W@∞=O\˜ K≥OKåyix <Õ#∞ W+ì̈Ñ_¨ #» ∞, HÀ~°∞HÀ#∞—
.......™êìe<£‰õΩ áê_»_»O JO>Ë ã¨~°^•. K«Hõ¯\˜ ã¨fi~°OÖ’ áê_Õ"å_»∞. J`«xH˜
*Ï#Ñ¨^Œ ãÖw`«=∞<åfl, áê`« ~°+¨º<£ áê@Å<åfl W+¨ìO.
29 Z.\˜.Ô~·a<£
.......™êìe<£ g∞^Œ Ç¨Ï`åº„Ñ¨Ü«∞`«flO Ug∞ [~°∞QÆÖË^Œ∞, HÍx H˘xfl qÑ¨`«¯~°
ãÖÑ¶¨∞@#Å∞ =∂„`«O ãÖÉèíqOKå~Ú. XHõ=∂~°∞ ˆHO„^Œ Hõq∞\© ã¨=∂"Õâ◊O
[~°∞QÆ∞`«∞#flÑ¨ÙÊ_»∞, Ç¨Å∞Ö’ HõÑ¨ÙÊ g∞^Œ L#fl ^Œ∂ÖÏÅ #∞O_ç XHõ ã≤"≥∞O@∞ QÆ_»¤
„Ñ≤Ãã·_çÜ«∞O ã¨Éèí∞ºÅ >Ë|∞Öò g∞^Œ Ñ¨_çOk. Ãã‰õÄºi\© JÑ¨ÙÊ_»∞ =∞ø#OQÍ LO_ç,
™êÜ«∞O„`«O D ã≤"≥∞O@∞ QÆ_»¤ ZHõ¯_»#∞Oz =zÛOk, Jx ÑïjeOzOk. Z=~À
^Œ∂ÅO g∞^Œ D ã≤"≥∞O@∞ QÆ_»¤#∞ LOKå~°h, ã¨=∂"Õâ◊ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Ç¨Å∞Ö’
`«Å∞Ñ¨ÙÅ∞ `≥iz =¸ã¨∞#Î flÑ¨ÙÊ_»∞, P J^Œ∞~°∞H˜ D ã≤"∞≥ O@∞ QÆ_¤» „HÕ^Œ Ñ¨_∞» `«∞O^Œ<Õ
L^ÕÌâ◊O`À Wk KÕâß~°hfl ã¨Ê+¨ì"≥∞ÿOk.
5
^ÕâÉ◊ Híè Î˜ „Ñ¨ÑÓ¨ i`« =∞Ç¨ Ü«Ú^ŒOú „áê~°OÉè"í ∞≥ Oÿ k. É’ÖÏ¬Ü∞ü käÜ∞Õ @~°∞ "≥O@<Õ
MÏm J~ÚáÈ~ÚOk. käÜ∞Õ @~ü „@∂Ñ¨ÙÖ’ JkèHõ ÉèÏQÍxfl ‰õΩºa¿+"£ ‰õΩ `«~e° OKå~°∞.
"≥~Úº=∞OkH˜ ÃÑQ· Í HõàÏHÍ~°∞Å∞ Ü«Ú^Œú ~°OQÆOÖ’ „Ñ¨^~Œ ≈° #Å∞ W=fi_®xH˜ ^ŒàÏÅ∞QÍ
`«~°e "≥àÏ§~°∞. H˘O`«=∞Ok ~°Hõ∆} Hõ@ì_®Å x~å‡}ÏxH˜ "≥àÏ§~°∞. H˘O`«=∞Ok
Z„~° Ãã·#ºOÖ’ KÕ~å~°∞. =∂™È¯Ö’ L#flÑ¨ÙÊ_»∂, Ü«Ú^èŒú ~°OQÍxfl Ñ¨~°º"ÕH˜∆OK«_®xH˜
"≥o§#Ñ¨ÙÊ_»∂, „Ñ¨Éèí∞`«fi <åÜ«∞‰õΩÅ ~°Hõ∆} ÉÏ^èŒº`« <å‰õΩ JÑ¨ÊyOK«|_çOk. <å
„HÕ^Œ 30 =∞Ok JOQÆ~°Hõ∆‰õΩÅ∞ LO_Õ"å~°∞.
Ü«Ú^ŒOú g∞^Œ Ñ¨_Q» Í<Õ ™êìe<£ =}˜Há˜ ÈÜ«∂_»x KåÖÏ HÍÅOQÍ =∞#O Hõ^ÅŒä ∂,
Jã¨`åºÅ∂, L^ÕÌâ◊Ñ¨Ó~°fiHõOQÍ KÕã≤# =„H©Hõ~°}Å∂ qO@∞<åflO. JO^Œ∞Hõx <Õ#∞
XHõ ãÖÑ¶∞¨ @# QÆ∞iOz K≥|∞`å#∞. "Õ∞ 5# (Ü«Ú^ŒOú „áê~°OÉè=í ∞=_®xH˜ XHõ\ #˜ fl~°
<≥ÅÅ =ÚO^Œ∞-`ÀÖË\ ˜) „ÔHq∞¡<£Ö’ [iy# XHõ ã¨=∂"Õâ◊OÖ’, Ü«Ú^ŒúO QÆ∞iOz
ÉèíÜ«∞Ñ¨_»∞`«∞#fl XHõ PÑ¶‘ã¨~°∞, ˆHO„^Œ Hõq∞\© HÀãÖ XHõ ™êÜ«Ú^èŒ Ô~·Å∞ `«Ü«∂~°∞QÍ
LO^Œh, ^•xfl ~°ÇÏ¨ ã¨º „Ñ¨^âÕ O◊ Ö’ LOKå=∞h, K≥áêÊ_»∞. J`«#∞ JÖÏ =∂\Ï¡__» O» `À
™êìe<£ ‰õΩ KåÖÏ P„QÆÇ¨ÏO HõeyOk.
'Uq∞\© J~°÷OÖËx "åQÆ∞_»∞? â◊„`«∞=Ù ™ÈqÜ«∞\ò Ü«¸xÜ«∞<£ ãïÇ¨Ï^Œ∞ÌÅ∞
^•\˜ Ö’Ñ¨Å „Ñ¨"ÕtOz#Ñ¨ÙÊ_»∞ D ™êÜ«Ú^èŒ Ô~·Å∞ WKÕÛ ~°Hõ∆} Uq∞\˜?— J<åfl_»∞.
™êìe<£ =∂@Å∞ q#fl g∞ˆ~ ™êìe<£ 'Ñ≤iH˜`«#O— QÆ∞iOz XHõ x~°‚Ü«∂xH˜
~å=K«∞Û.
.......™ÈqÜ«∞\ò Ü«¸xÜ«∞<£ g∞^Œ [~°‡h ^•_ç „áê~°OaèOzO^Œ#fl "å~°Î
30 ™êìe<£`À.....
=∂~°¬Öò ~°≠HÀ"£ ^•fi~å ™êìe<£‰õΩ `≥eã≤Ok. `≥Å¡"å~° QÆ@¡ =¸_»∞ QÆO@Å‰õΩ
™êìe<£ „ÔHq∞¡<£ Ö’x `«# PÑ¶‘ã¨∞‰õΩ =KåÛ_»∞. P `«~åfi`« ~°≠HÀ"£, \˜"≥∂Ã+OHÀÅ∞
=KåÛ~°∞.
........[~°‡<£ q=∂<åÅ∞ ÃÑ·# ZQÆ∞~°∞`«∞#flÑ¨ÙÊ_»∞ ‰õÄ_® ™êìe<£ =∂™È¯
g^èŒ∞Ö’¡ uiˆQ"å_»∞. `«=∞ <åÜ«∞‰õΩ_»∞ `«=∞`À =∂™È¯Ö’<Õ, `«=∞ =∞^èÕº L<åfl_»h,
^Õâ◊~°Hõ∆} ÉÏ^èŒº`«#∞ x~°fiÇ≤Ïã¨∞Î<åfl_»h, [#O „QÆÇ≤ÏOKåÅx J`«#∞ J~°÷O
KÕã∞¨ ‰õΩ<åfl_»∞. JO`«HOõ >Ë „Ñ¨ÉÏè ==O`«"∞≥ #ÿ k-J`«#∞ QÀs¯ gkèÖ’#∂, *ˇq∞¡Ü∞« <À"£
Ö’Ü«∞Ö’#∂, ™È‡Öˇ<£ ã‘¯ ¿ã¯ fi~üÖ’#∂ L#fl Hõ=∂O_»∞ áÈã¨∞ìÅ#∞ ãÖ^Œi≈OK«_»O.
™êìe<£ JÖÏ Hõ=∂O_»∞ áÈã¨∞ìÅ#∞ ãÖ^Œi≈OK«_»O ÃãO„\©Å g∞^•, Ãã·#ºO g∞^•
=∞Ç¨Ï`«Î~° „Ñ¨ÉèÏ"åxfl HõeyOzOk.
Ü«Ú^Œú „áê~°OÉèíOÖ’ XHõ ~ÀA L^ŒÜ«∞O <åÅ∞QÆ∞ QÆO@Å‰õΩ ™êìe<£, HÍÅ∞r¯
¿ã¯ fi~ü‰Ωõ "≥àÏ§_»∞. JHõ¯_» JO`«‰Ωõ =ÚO^Œ∞ [~°‡<£ q=∂# ^•_ç [iyOk. ~À_»O¤ `å
QÍA =ÚHõ¯Å`À xO_ç LOk. =∞~°}Õz#, QÍÜ«∞Ñ¨_»¤, áœ~°∞Å`À, Ãã·x‰õΩÅ`À
UO|∞Öˇ#∞ûÅ∞ Ñ¨~∞° QÆ∞Å∞ ÃÑ_»∞`«∞<åfl~Ú. Ñ≤ÅÅ¡ #∞ Z`«∞‰Î Ωõ x U_»∞ã¨∞#Î fl „ã‘ÅÎ ∞ =∞=∞‡efl
K«∞@∞ì=Ú\Ïì~°∞. "åix K«∂ã≤# ™êìe<£ Hõà◊§Ö’¡ hà◊√§ uiQÍ~Ú. J`«#∞ "å¡ã≤H± ˆHã≤
uiy '=∞#O Ñ≤Å¡Å#∞ ^Õâ◊OÖ’x Ö’`«@∞ì „áêO`åÅ‰õΩ `«~°eOKåe— J<åfl_»∞.
[~°‡<£ á¶êã≤ã∞¨ Åì #∞ Z„~° Ãã#· ºO ZÑ¨ÙÊ_»∞ xÅ∞=iOK«QÅÆ ∞QÆ∞`«∞O^Œx JO^Œ~∂°
™êìe<£#∞ J_»QÆ_»O „áê~°OaèOKå~°∞. ™êìe<£ "åà◊§#∞ F^•~°∞ã¨∂Î (`«~åfi`« KåÖÏ
„Ñ¨ã≤kúÔHH˜¯#) D =∂@Å<åfl_»∞:'=∞#O =∞# g^èŒ∞Ö’¡ "Õ_»∞Hõ KÕã¨∞‰õΩO\ÏO, <å@ºO
KÕ™êÎO— (~°+¨º<£ ™ê"≥∞`«. '=∞#‰õΩ =∞Oz HÍÅO ~åÉ’`ÀOk— Jx J~°÷O-`ÀÖË\ ˜)
........XHõ=∂~°∞ [~°‡<£ q=∂# ^•_ç [iy# `«~åfi`« "Õ∞=Ú QÀs¯ gkèH˜
"≥àÏ§O. á¶ê+¡ Öπ \·ˇ ò KÕuÖ’ L#fl XHõ „ã‘Î ™êìe<£ ^ŒQ~æÆ ‰° Ωõ =zÛ J`«xfl =∞O^ŒeOzOk:
'HÍ„"Õ∞_£ ™êìe<£, W@∞=O\˜ „Ñ¨=∂^ŒH~õ ° ã¨=∞Ü«∂Ö’¡ #∞=Ùfi g^è∞Œ Ö’¡ WÖÏ u~°Q=Æ KåÛ?
â◊„`«∞=Ù `ÕeHõQÍ h g∞^Œ XHõ ÉÏO|∞ Ñ¨_≥Ü«∞ºQÆÅ_»∞—
™êìe<£ =∞ø#OQÍ `«# KÕ`«∞Å∞ ÃÑ·ÔH`åÎ_»∞. Pq_» J#flk x["Õ∞. ‰õÄºaOHÍ
^ŒQ~æÆ ° "Õ∞=Ú L#fl ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ^•^•Ñ¨Ù <åÅ∞QÆ∞ =O^ŒÅ â◊„`«∞ q=∂<åÅ∞ ÉÏO|∞Å∞
‰õΩiÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú. =∂ ÃÑ¶·@~ü q=∂<åÅ∞ â◊„`«∞ q=∂<åÅ#∞ ‰õÄeÛ"≥Ü«∂ºÅx
„Ñ¨Ü«∞uflã¨∞Î<åfl~Ú. ÃÑ¶·@~ü q=∂<åÅ∞ â◊„`«∞ q=∂<åÅ#∞ `«i"Õ∞ã≤# `«~åfi`«, D
g~Àz`« áÈ~å@O KÕã≤# ÃÑ·Å@¡ ¿Ñ~°∞¡ J_çQÍ_»∞ ™êìe<£. J<ÕHõ [~°‡<£ q=∂<åÅ#∞
‰õÄeÛ"Õã≤# ÃÑ·Å\ò qHõì~ü `«ÖÏd<£ #∞ ™êìe<£ Hõeâß_»∞.
31 Z.\˜.Ô~·a<£
.......™êìe<£ ^•Kå ZHõ¯_»∞O^À â◊„`«∞=Ù ^ŒQ~æÆ ° YzÛ`«"∞≥ #ÿ ã¨=∂Kå~°O LOk.
=∂ JO^Œi`À áê@∞ ™êìe<£ ‰õÄ_® „áê}ÏáêÜ«∂xfl Z^Œ∞~˘¯<åfl_»∞. ™êìe<£ ^•KåÖ’
L<åfl_»∞ Jx ã¨=∂Kå~°O JOk# [~°‡<£ q=∂<åÅ∞ ^•Kå ÃÑ#· ^•_ç KÕã≤ ™êìe<£#∂,
J`«x ã¨Ç¨ÏK«~°∞Å#∂ K«OáêÅx „Ñ¨Ü«∞uflã¨∞ÎO_Õq. ^•Kå ÃÑ·# PHÍâ◊OÖ’
[~°∞QÆ∞`«∞#fl q=∂# Ü«Ú^•úxfl ™êìe<£ K«∂ã¨∞OÎ _Õ"å_»∞. ^•Kå Ñïã¨~åÖ’¡ ÉÏO|∞Å∞
Ñ¨_qÕ . H˘xfl ¿ÑÖËq, H˘xfl ¿ÑÖËq HÍ=Ù. JÖÏ ¿ÑÅx ÉÏO|∞Å Ñ¶Ó¨ ºAÅ#∞ *Ï„QÆ`QÎ« Í
`˘ÅyOK«=Åã≤ =KÕÛk. P ÉÏO|∞Å∞ Hõ#∞Hõ ¿Ñe`Õ ^•Kå Ñïã¨~åÖ’¡x "Õ∞=∞O`å
=∞~°}ÕKÕ "åà◊§O.
.....ÃãÃÑìO|~°∞ 29 #∞O_ç JHÀì|~°∞ ^•HÍ, „ÔHq∞¡<£ Ö’ „a\˜+π, J"≥∞iHõ<£
<åÜ«∞‰õΩÅ`À XHõ ã¨=∂"Õâ◊O [iyOk. q^Õj q∞„`«∞Å‰õΩ XHõ ãÖw`« HõKÕs
U~åÊ@∞ KÕ¿ã ÉÏ^èºŒ `« <å‰õΩ JÑ¨ÊyOKå~°∞. W@∞=O\˜ „Ñ¨=∂^ŒH~õ ,° qÑ¨`¯« ~° HÍÅOÖ’
JÖÏ HõKÕs U~åÊ@∞ KÕã≤#O^Œ∞‰õΩ q^Õj q∞„`«∞Å∞ KåÖÏ ãÖ`À+≤OKå~°∞.
...... ÉˇiÜ«∂, Ã+~°ƒHÀ"£ Å∞, =∂™È¯ lÖÏ¡ Ãã„Hõ@sÅ, Ü«∞<£.ÔH.q._ç.
JkèHÍ~°∞Å ã¨=∂"Õâ◊O XHõ\ ˜ JHÀì|~°∞ 15# U~åÊ@∞ KÕâß~°∞. D ã¨=∂"Õâ◊OÖ’
=∂\Ï¡_»∞`«∂ ÉˇiÜ«∂,'[~°‡<£ \ÏO‰õΩÅ∞ WÑ¨Ê\˜ˆH X_ç\’û"À KÕ~å~Ú. Ü«Ú^Œú
~°OQÆO`À ãÖ|O^èŒO `≥yáÈ~ÚOk. ˆHO„^Œ [#~°Öò Hõ=∂O_£ x~°‚Ü«∂Å „Ñ¨HÍ~°O,
=∞#O ÃÑ^ŒÌ á¶êHõìsÅÖ’#∂, Ñï„â◊=∞ÅÖ’#∂, W`«~° =ÚYº x~å‡}ÏÅÖ’#∂
=∞O^Œ∞áê`«~°Å∞ ÃÑ\Ïìe. =∂™È¯#∞ ~°H˜∆OK«_®xH˜ „Ñ¨f lÖÏ¡Ö’#∂ 500 =∞Ok
ã¨Éèí∞ºÅ#∞ LOK«O_ç. =Úãë"åix, Ñ≤Å¡Å#∞ `«~°eOK«O_ç. „Ñ¨Éèí∞`«fiO ^ŒQÆæ~° L#fl
i[~°∞fi xÅ∞=Å∞ â◊„`«∞=Ù KÕuÖ’ Ñ¨_»‰õΩO_® „Ñ¨[Å‰õΩ ÑÖK«O_ç.— Jx "≥∂ã¨
Ñ¨Ói`«OQÍ J<åfl_»∞.
=∂ ^•Kå Ñïã¨~° „áêO`åÅxflO\˜Ö’#∂ =∞O^Œ∞áê`«~°Å∞ ÃÑ\Ïì~°∞. ™êìe<£
=∂™È¯ =^Œe HÍex<£ Ü«Ú^Œú ~°OQÍxHÀ, =∞~À „Ñ¨^ÕâßxHÀ, Z=fiiH© `≥eÜ«∞x
U^À „Ñ¨^ÕâßxH˜ "≥àÏ§_»x XHõ he "å~°Î - ZHõ¯_»#∞Oz =zÛO^À `≥eÜ«∞^Œ∞ -
=∂‰õΩ KÕiOk.
D ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ™êìe<£ ZHõ¯_» L<åfl_»∞? „ÔHq∞¡<£ #∞O_ç `«# ^•Kå‰õΩ "≥o§
áêe\ò |∂º~À ã¨Éèí∞ºÅ#∞ HõÅ"åÅx ™êìe<£ J#∞‰õΩ<åfl_»x J`«x HÍ~°∞ „_≥·=~°∞ U
=∂„`«O ãÖkQÆú`« ÖË‰õΩO_® K≥|∞`«∞<åfl_»∞. JHõ¯_» hà◊√§ ÖË=h, QÆ^Œ∞Å#∞ "≥K«ÛQÍ
LOK«_®xH˜ U~åÊ@∞ ÖË^hŒ , =∞O^Œ∞áê`«~Å° ∞ L<åflÜ«∞h, ~°∞q∞xÜ≥∞>Ëû"£ ™êìe<£‰Ωõ
K≥Ñ¨Ê_»O „áê~°OaèOKå_»∞. „ÔHq∞¡<£ ˆQ@∞¡ `≥~°==∞x J^ÕtOKå_»∞ ™êìe<£, HÍx
32 ™êìe<£`À.....
P~À¡ " £ ˆ Q @∞¡ `≥ ~ ° = ÖË ^ Œ ∞ . ™êì e <£ =∞~À P^Õ â ◊ O WKåÛ_» ∞ -'JHõ ¯ _» L#fl
=∞O^Œ∞áê`«~°ÅxflO\˜h `«Hõ∆}O `˘ÅyOK«O_ç. <Õ#∞ K≥¿ÑÊk g∞‰õΩ J~°÷"≥∞ÿO^•?—
P~À¡"£ ˆQ@∞¡ `≥~°=Hõ `«Ñ¨ÊÖË^Œ∞. ^•Kå#∞ "≥K«ÛQÍ LOK«_®xH˜ z#fl =∞O@
"≥eyOKå~°∞. ™êìe<£ "≥O@<Õ `«# Ñ¨x „áê~°OaèOKå_»∞. XHõ Ñ¨Hõ¯ ¿ãÑ¨~°∞¡
=∞O^Œ∞áê`«~°Å∞ `˘Åyã¨∞ÎO>Ë, ™êìe<£ ã¨=∂"ÕâßxH˜ Z*ˇO_® `«Ü«∂~°∞ K≥Ü«∞º_»O
"≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ\Ïì_»∞.
JHÀì|~°∞ 16# (JHÀì|~°∞ 16# =∂™È¯ "åã¨∞Å QÆ∞O_≥ x|ƒ~°O K≥kiOk.
[~°‡#∞¡ =∂™È¯#∞ P„Hõq∞OK«É’`«∞<åfl~°#fl ÉèíÜ«∞O`À KåÖÏ=∞Ok =∂™È¯ =^Œe
áêiáÈ™êQÍ~°∞. P ~ÀA "ÕÅ=∞Ok XHõ ÔH~°@O q~°∞K«∞ Ñ¨_»¤@∞¡ Ô~·ÖËfi ¿ãì+¨#¡
g∞^•, =∂™È¯ #∞Oz `«∂~°∞Ê‰õΩ áÈÜÕ∞ =∂~åæÅ g∞^• Ñ¨_®¤~°∞-`ÀÖË\ ˜) =∂™È¯Ö’
„Ñ¨Ü«∂}˜ã¨∂Î, „Ñ¨Éèí∞`«fi i[~°∞fi xÅ∞=Å#∞Oz ~˘>ˇìÅ∞, QÀ^èŒ∞=∞Ñ≤O_ç, ™ê¿ã*òÅ∞,
"Õ∞Hõ~Àh "≥Ú^ŒÖ#·ˇ PÇ¨~°Ñ^¨ •~å÷Å#∞ fã¨∞‰õΩx =∂™È¯ =^Œe áêiáÈ`«∞#fl [<åÅ#∞
K«∂âß_»∞ ™êìe<£. ™êìe<£ "åix XHõ¯=∂@ J#ÖË^Œ∞, HÍx „ÔHq∞¡<£ KÕi# `«Hõ∆}O
XHõ ã¨=∂"Õâßxfl Ñ≤eKå_»∞:
'=∂™È¯Ö’ [~°∞QÆ∞`«∞#fl D J~åK«HÍxH˜ HÍ~°‰õΩÖˇ=~°∞?— J#_çQÍ_»∞.
JO`å =∞ø#OQÍ LO_çáÈÜ«∂~°∞. ÉˇiÜ«∂ Hõà◊√§ =¸ã¨∞‰õΩ<åfl_»∞. ëê~°∞d<£
KåÖÏ ‰õΩ¡Ñ¨ÎOQÍ [iy#^Õq∞\’ ™êìe<£‰õΩ K≥áêÊ_»∞. ™êìe<£ "≥O@<Õ +¨~°ƒHÀ"£#∞
ˆ~_çÜ≥∂Ö’ „Ñ¨ãÖyOK«=∞x P^ÕtOKå_»∞. =∞#O ÔQÅ=É’`«∞<åfl=∞x „Ñ¨[Å‰õΩ
#K«ÛK≥ÑÊ¨ =∞<åfl_»∞. ™Èì~h¡° fl `≥iz LOK«=∞h, #QÆ~O° Ö’ ™ê^è•~°} Ñïã≤u÷ U~°Ê_ÕÖÏ
K«∂_»=∞h, K≥áêÊ_»∞. P `«~åfi`« l.~°≠∞HÀ"£, Ñ≤.Piìg∞"£, a.+¨áÈ+≤flHÀ"£, Z."À*ˇ<£
*ˇhû¯, Ü«∞<£.‰õΩ*ò \’û"£, Ü«∞O.HÍex<£Å#∞ Ñ≤eKå_»∞. q^Õj ~åÜ«∞ÉÏ~° ã≤|ƒOkx
‰õΩºa¿+"£‰õΩ `«~°eOK«=∞x =∂Å\’"£`À K≥áêÊ_»∞. z=~°# „ÔHq∞¡<£ Hõ=∂O_≥O\ò,
[#~°Öò ã≤Êi_˘<À"£, =KåÛ_»∞.
'h ã¨ÅÇ¨ Uq∞\˜? JO^Œih ‰õΩºa¿+"£‰õΩ `«~°eOKåÅx ÉˇiÜ«∂
Ñ¨@∞ìÑ¨_»∞`«∞<åfl_»∞.—
'Ü«Ú~°Öòû‰õΩ HÍx, Ãã·ciÜ«∂H˜ HÍx áÈ`Õ =∞iO`« ˆH∆=∞OQÍ LO@∞Ok—
J<åfl_»∞ ã≤Êi_˘<À"£ H˘O`« ÑïÇ¨ãÖ *’_çOz.
™êìe<£ UO =∂\Ï¡_»ÖË^Œ∞. J`«#∞ =∞ø#OQÍ LO_çáÈÜ«∂_»∞, HÍx ÉˇiÜ«∂
`«k`«~°∞Å∞ ã¨$+≤ìOz# D ÉèíÜ«∂O^Àà◊# J`«xH˜ #K«ÛÖË^Œ∞ Jx ã¨Ê+¨ìOQÍ
Hõ#∞Ñ≤™ÈÎOk. JO^Œ~°∂ "≥o§áÈÜ«∂~°∞. JOQÆ~°Hõ∆‰õΩ_»∞<≥·# <Õ#∂ ™êìe<£ =∂„`«"Õ∞
33 Z.\˜.Ô~·a<£
q∞yÖÏO. Öˇx<£ =∞™ÈûeÜ«∞O ^ŒQ~æÆ ° L#fl QÍ~°∞Å¤ #∞ P ~ÀA ™êÜ«∞O„`«O =∂~°Û_»O
[iyOk. "å¡ãH≤ ,± ~°∞q∞Ü«∞<£ >Ëû"£, <Õ#∂ `À_»∞ ~åQÍ ™êìe<£ Öˇx<£ Éè∫uHõ HÍÜ«∂xfl
ãÖ^Œi≈OK«_®xH˜ "≥àÏ§_»∞. `«#Ö’ `å#∞ =∂\Ï¡_»∞‰õΩO@∞#fl@∞¡ JHõ¯_» xâ◊≈|ÌOQÍ
xÅ|_®¤_»∞. P `«~åfi`« "≥O@<Õ „ÔHq∞¡<£ ‰õΩ uiy "≥àÏ§_»∞.
P ™êÜ«∞O„`«O, ~À_»∞¤ g∞^Œ ÉèÏsQÍ =∞OK«∞ ‰õΩ~°∞ã¨∞Î#flÑ¨ÙÊ_»∞, #QÆ~°O =^Œe
"≥o§áÈ`«∞#fl áœ~°∞Å#∞, Ããx· ‰õΩÅ#∞, ™êìe<£ ÃÇÏ· "Õ g∞^Œ Py K«∂âß_»∞. XHõ =$^Œ∞~ú åÅ∞
Ãã·¡#∞ ÖÏQÆ_®xH˜ ZO`À Hõ+¨ìÑ¨_»∞`ÀOk. Ãã·¡ |Å¡ g∞^Œ P"≥∞ ãÖÑ¨^ŒO`å LOk.
™êìe<£ HÍ~°∞ PÑ¨=∞x ky KåÖÏ¿ãÑ¨Ù PÖ’zã¨∂Î LO_çáÈÜ«∂_»∞. J~°÷ ~å„u,
^•KåÖ’ "≥Ú`«ÎO áêe\ò |∂º~À JO`å ã¨=∂"Õâ◊"≥∞ÿ#Ñ¨ÙÊ_»∞, D ã¨=∂"ÕâßxH˜
^•KåÖ’ L#fl W™ÈÎq∞<å J<Õ =∞Ç≤Ïà◊#∞ ‰õÄ_® Ñ≤ez J_çQÍ_»∞ ™êìe<£:
'"åÖˇO\˜<å "åã≤Ö"Ë åfl, #∞=Ùfi =∂™È¯ =^Œe "≥o§áÈ_®xH˜ ã≤^=úŒ ∞=Ù`«∞<åfl"å?—
'HÍ„"Õ∞_£ ™êìe<£, =∂™È¯ =∞# `«e¡, =∞# WÅ∞¡. ^•xfl ~°H˜∆OK«∞HÀ"åe— -
P"≥∞ ‰õΩO_»|^ŒÌÅ∞ H˘\˜ì#@∞¡ JHõ¯_» ã¨=∂"Õâ◊OÖ’ L#fl áêe\ò |∂º~À ã¨Éèí∞ºÅ‰õΩ
K≥Ñ≤ÊOk.
'=∞™È¯ „Ñ¨[Å∞ ZÖÏ =∂\Ï¡_∞» `å~À g∞~°∞ qO@∞<åfl~å?— Q˘O`«∞Ö’ "≥@HÍ~°O
^èŒfixã¨∞ÎO_»QÍ JHõ¯_» ã¨=∂"Õâ◊"≥∞ÿ# ã¨Éèí∞ºÅˆHã≤ K«∂ã¨∂Î J<åfl_»∞ ™êìe<£.
JO^Œ~∂° xâ◊≈|ÌOQÍ LO_çáÈÜ«∂~°∞. =∞~åfl_»∞ L^ŒÜ∞« O „ÔHq∞¡<£ ‰õΩ "≥_∞» `«∂,
=∂™È¯#∞ ~°HO∆˜ K«∞HÀ=_»O QÆ∞iOz `«# HÍ~°∞ „_≥=· ~°∞ „H˜"£ K≥OHÀ"£`À =∂\Ï¡_∞» `«∂,
'<Õ#∞ ZÑ¨ÙÊ_»∂ =∂™È¯Ö’ L#fl ~°+¨º<£ „Ñ¨[Å`À<Õ L<åfl#∞, LO\Ï#∞. z=i
âßfiã¨ ^•HÍ =∞#O =∂™È¯ HÀãÖ áÈ~å_»∞`åO— J<åfl_»∞.
„ÔHq∞¡<£Ö’x QÍ~°∞¤Å ãÖYº „Hõ=∞OQÍ `«QÆæ™êyOk. QÍ~°∞¤ÅÖ’ KåÖÏ=∞Okx
[#~°Öò Ps‡ ÃÇÏ_£ HÍfi~°ì~°∞û ã≤|ƒOk ~°Hõ∆}‰õΩ ÑÖÑ≤OKå_»∞ ÉˇiÜ«∂. ™êÊã‘¯ ˆQ@∞
`«Ñ¨Ê, „ÔHq∞¡<£Ö’ L#fl q∞ye# Jxfl ˆQ@¡ ^ŒQÆæ~° J_»¤O‰õΩÅ∞ ÃÑ\ÏìÅx [#~°Öò
+≤ÊQÀ"£ x~°‚~ÚOKå_»∞. `«# ^•iÖ’ ZHõ¯_» J_»¤O‰õΩÅ∞ Z^Œ∞Ô~·<å, ™êìe<£ ZÑ¨ÙÊ_»∂
=∂ Ñ¨@¡ =∞~åº^ŒÑ¨Ó~°fiHõOQÍ „Ñ¨=iÎOKÕ"å_»∞. =∂™È¯ ˆQ@¡ ^ŒQÆæ~° â◊„`«∞=Ù L#fl
KåÖÏ H˜¡+¨ì HÍÅOÖ’ ™êìe<£ „Ñ¨âßO`«OQÍ, QÆOcè~°OQÍ LO_ç =∂ JO^ŒiÖ’#∂
^è≥·~°ºO HõeyOKå_»∞.
WO`«‰Ωõ =ÚO^Œ∞ K≥ÑÊ≤ #@∞¡, „Ñ¨É∞íè `«fi HÍ~åºÅÜ«∂Å#∞ `«~e° OK«_®xH˜ ZÑ¨ÙÊ_»∂
<åÅ∞QÆ∞ Ãã·xHõ Ô~·à◊√§ ã≤^ŒúOQÍ LO_Õq. P Ô~·à◊√§ =∂™È¯Ö’ ~ÀQÀëÈ¯-ã≤"≥∂<À=ã‘¯
„áêO`«OÖ’ LO_Õq. D Ô~·à◊§ q+¨Ü«∞OÖ’ <å‰õΩ ‰õÄ_® „Ñ¨"Õ∞Ü«∞O LOk, HÍx D
34 ™êìe<£`À.....
Ô~·Å∞ |à◊√§ ÉˇiÜ«∂, Ü«∞<£.ÔH.q._çÅ Hõ=∂O_»∞Ö’ LO_Õq. =∞~°∞ã¨\ ˜ ãÖ=`«û~°O
[#=i ^•HÍ D Ô~·à◊√§ JHõ¯_Õ L<åfl~Ú. ™êìe<£, HÀãÖ U~åÊ@∞ KÕã≤# XHõ
'„Ñ¨`ÕºHõ Ô~·Å∞—#∞ #QÆ~°OÖ’x =∞~À ÉèÏQÍxH˜ ÑÖÑ≤OKå~°∞.
D Ô~·Å∞#∞ ZHõ¯_» ^•z LOKå~À [~°‡#¡‰õΩ ã¨=∂Kå~°O JOkOk. [~°‡#∞¡
D Ô~·Å∞ g∞^Œ Ô~O_»∞ ÉÏO|∞Å∞ Ñ¨_≥Ü«∞ºQÆeQÍ~°∞.
ÉˇiÜ«∂ P^ÕâO◊ `À, ^•Kå Hõ=∂O_»~ü ™⁄ÖÁg"£ ™êìe<£ Ñ¶i¨ flK«~∞° #∞, W`«~°
=ã¨∞=Î ÙÅ#∞ `«~e° Oz D ~Ô Å· ∞Ö’H˜ ZH˜¯OK«™êQÍ_»∞. D q+¨Ü∞« O ™êìe<£‰Ωõ `≥eã≤#Ñ¨ÙÊ_»∞
'<å Ñ¶i¨ flK«~∞° , Ñ¨„`åÅ∞ ZHõ¯_çH˜ ÑÖÑ≤OKå~°∞?— Jx J_çQÍ_»∞ P„QÆÇÏ¨ O`À.
'‰õΩºa¿+"£‰õΩ `«~°eOK«_®xH˜ "Õ∞O U~åÊ@∞¡ KÕã¨∞Î<åflO HÍ„"Õ∞_£ ™êìe<£— Jx
ã¨=∂^è•#q∞KåÛ_»∞ ™⁄ÖÁg"£.
'ÖË^Œ∞, <Õ#∞ ‰õΩºa¿+"£‰õΩ "≥à◊§_»O ÖË^Œ∞. qxÑ≤™ÈÎO^•?JOu=∞ q[Ü«∞O
=~°‰õÄ =∞#O =∂™È¯Ö’<Õ LO\ÏO— J<åfl_»∞ ™êìe<£.
J#∞‰õΩ#fl@∞¡ JO`å [~°∞QÆ∞`ÀO^• ÖË^• Jx K«∂_»_®xH˜ JHÀì|~°∞ 16#
=zÛ# ã¨∞™È¡"`£ À ™êìe<£-'#∞=Ùfi D ~Ô Å· ∞#∞ <å Hõà§◊ ‰õΩ Hõ#∞Ñ≤OK«‰Ωõ O_® ZHõ¯_çHÔ <· å
ÑÖÑ≤OK≥Ü∂« ºe. <å Ñ¶i¨ flK«~∞° #∞, W`«~° =ã¨∞=Î ÙÅ#∞ ~Ô Å· ∞ #∞Oz kOz <å ^•Kå‰õΩ
"≥O@<Õ ÑÖÑ≤OKåe— Jx KåÖÏ f„=OQÍ K≥áêÊ_»∞.
~°Hõ~°HÍÅ =º‰õΩÎÅ∞, "Õ~°∞ "Õ~°∞ PÖ’K«#Å`À, =∂™È¯ =^Œe "≥o§á⁄=∞‡x
™êìe<£`À K≥áêÊ~°∞. `å#∞ =∂™È¯ =^Œe "≥à◊§#h, =∂™È¯Ö’<Õ LO\Ï#h, ™êìe<£
"åà◊§O^ŒiH© ‰õΩO_»|^ŒÅÌ ∞ H˘\˜#ì @∞¡ `«# x~°Ü
‚ ∂« xfl K≥áêÊ_»∞. WÑ¨ÙÊ_»∞ q=∂<å„â◊Ü∞« O
L#fl „Ñ¨^Õâ◊OÖ’ ZÑ¨ÙÊ_»∂ <åÅ∞QÆ∞ _ÀQÍ¡ãπ q=∂<åÅ∞ ã≤^ŒúOQÍ LO_Õ=#fl ãÖQÆu
‰õÄ_® <Õ#∞ K≥áêÊe. HõÅflÖò „ÔQKÕ"£ ™êìe<£ q=∂# ˆHa<£Ö’ ‰õÄ~°∞Ûx LO_Õ"å_»∞.
™êìe<£ Ñ≤iH˜`«#O QÆ∞iOz K≥¿ÑÊ Hõ^äŒÅ∞ Hõ@∞ì Hõ^äŒÅx <Õ#∞ áê~î°‰õΩÅ‰õΩ
<˘H˜¯ K≥Ñ¨Ê^ŒÅ∞K«∞‰õΩ<åfl#∞. H˘xfl L^•Ç¨Ï~°}Å∞: ^•Kå L#fl „áêO`«O,
Ãã"≥∞Ö’=™È¯~Ú, ^Œ@Oì QÍ =∞O^Œ∞áê`«~Å° `À, q=∂# q^èfiŒ Oã¨Hõ â◊`Ñ« ∞≤¶ fl ™ê÷=~åÅ`À
xO_ç L#flÑ¨Ê\˜H©, ™êìe<£ ZÑ¨ÙÊ_»∂ WHõ¯_çH˜ =ã¨∂Î<Õ LO_Õ"å_»∞. â◊„`«∞q=∂<åÅ∞
"Õã≤# ÉÏO|∞ÅÖ’ XHõ\ ˜ ¿ÑÅÖË^Œx Ü«∞<£.ÔH.q._ç ™êìe<£#∞ ÃÇÏK«ÛiOzOk. Jk
¿ÑÖË „Ñ¨=∂^ŒO Hõ#∞Hõ LO>Ë ^•KåÖ’ ‰õÄ_® =∞O^Œ∞áê`«~°Å∞ ÃÑ\ÏìÅx
„ÑüáêkOK«_»O [iyOk. Wk ™êìe<£ qx-'#∞=Ùfi \ÏO‰õΩ xÑ¨Ù}∞_çq,
=∞O^Œ∞áê`«~Å° xÑ¨Ù}∞_çq. D ÉÏO|∞ Ñ¶Ó¨ ºAÅ#∞ ZÖÏ `˘ÅyOK«QÅÆ "≥∂ K«∂^•ÌO.
Ñ¨^Œ— J<åfl_»∞.
35 Z.\˜.Ô~·a<£
™êìe<£, ™⁄ÖÁg"£Å∞ XHõi "≥#∞Hõ XHõ~°∞ #_çKå~°∞. ÉÏO|∞ Ñ¶¨ÓºA#∞
`˘ÅyOK«_O» `À JO`å ã¨=ºOQÍ =Úyã≤Ok. P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ~Ô O_»∞ â◊„`«∞ q=∂<åÅ∞
^•Kå ÃÑ·# K«Hõ¯~°∞¡ H˘_»∞`«∞<åfl~Ú. q=∂# q^èŒfiOã¨Hõ â◊`«Ñ¶¨ÚflÅ∞ HÍÅ∞ÊÅ∞
„áê~°OaèOKå~Ú. =_»QÆà◊√§ Ñ¨_ç#@∞¡ |∞Öˇ¡@¡ â◊HõÖÏÅ∞ <ÕÅg∞^Œ ‰õΩ~°∞ã¨∞Î<åfl~Ú.
™êì e <£ # ∞ Ö’Ñ¨ Å ‰õ Ω "≥ à ◊ § =∞x K≥ á êÊ~° ∞ . HÍx ^•Kå#∞ ~° H ˜ ∆ O K« _ ®xH˜
áÈ~å_»∞`«∞#fl"åix „áÈ`«ûÇ≤Ïã¨∂Î J`«#∞ JHõ¯_Õ xeKå_»∞. z@ìz=~°# ™êìe<£
J<åfl_»∞-'"å¡ã≤H±, HõOQÍ~°∞ Ñ¨_»‰õΩ. ÉÏO|∞Å∞ =∞# ã¨g∞ÑÖÖ’ Ñ¨_»=ÙÖË—
#=O|~°∞ 7 ã¨g∞Ñ≤™ÈÎOk. D ãÖ^Œ~°ƒùOQÍ ™êìe<£ `«##∞ Ñ≤Å=_»O =∂™È¯
„áêO`« Z„~° Ãã·#º Hõ=∂O_»~ü, [#~°Öò Ñ≤. Piìg∞"£‰õΩ WOHÍ KåÖÏ ã¨Ê+¨ìOQÍ<Õ
QÆ∞~°∞ÎOk. 'Ô~_£ ¿ãfifi~ü Ö’ ÃÑˆ~_£ H˜ ã¨<åflÇ¨Å∞ KÕã¨∞Î<åfl"å?— Jx J`«xfl J_çQÍ_»∞
™êìe<£.
#=O|~°∞ 7# ~Ô _£ ¿ã¯ fi~üÖ’ [~°QÉÆ ’ÜÕ∞ ÃÑ~ˆ _£‰Ωõ Jxfl "≥Ñ· Ù¨ Å#∞O_ç =ºuˆ~Hõ`«
=zÛOk. H˘O`«=∞Ok áêe\ò |∂º~À ã¨Éèí∞ºÅ∞ ‰õÄ_® =ºuˆ~HÕKå~°∞. \ÏO‰õΩÅ∂,
Ãã·#ºOÖ’x JkèHõ ÉèÏQÆ=¸ Ü«Ú^Œú ~°OQÆOÖ’ L#flO^Œ∞# ÃÑˆ~_£Ö’ áêÖÁæ#_®xH˜
\ÏO‰õΩÅ∞ HÍx, Ãã·x‰õΩÅ∞ HÍx ÖË~°x K≥áêÊ~°∞. HÍx ÉèíÜ«∞HõOÑ≤`«∞Öˇ·# D '^Õâ◊
Éèí‰õΩÎÅ∞— ™êìe<£ x~°‚Ü«∂xfl =∂~°ÛÖËHõáÈÜ«∂~°∞.
'q∞„`«∞ÖÏ~å, D ã¨=∞Ü«∞OÖ’ D ÃÑˆ~_£ Ü≥ÚHõ¯ Kåi„`«Hõ, ~å[H©Ü«∞
„áê=ÚYº`«#∞ g∞~°∞ J~°÷O KÕã¨∞‰õΩ#fl@∞¡ ÖË^Œ∞— JO@∂ ™êìe<£ `«# ÃÑ·Ñ¨Ù [#~°Öò
"≥·Ñ¨Ù‰õΩ uÑ≤Ê. 'D ÃÑˆ~_£, WHõ¯_» =∂™È¯Ö’ L#fl „Ñ¨[Å‰õÄ, Ü«Ú^Œú ~°OQÆOÖ’ L#fl
Ãã·x‰õΩÅ‰õÄ, ^è≥·~åºxflã¨∞ÎOk. É’e¬q‰õΩ¯Å `«∞áê‰õΩÅÖ’ WOHÍ =∞O^Œ∞QÆ∞O_»∞ LOk
Jx ã¨=Ú„^•ÅHõ=`«Å L#fl ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞Å∞ J~°÷O KÕã¨∞‰õΩO\Ï~°∞. =∂™È¯
ã¨g∞ÑÖÖ’ [~°‡#∞¡ Ug∞ ™êkèOK«ÖË~°∞. =∞#O ÃÑˆ~_£ x~°fiÇ≤Ï^•ÌO. \ÏO‰õΩÅ#∞,
Ããx· ‰õΩÅ#∞ ãÖáêk^•ÌO. ã¨<åflÇ¨Å∞ =∂„`«O KåÖÏ ~°ÇÏ¨ ã¨ºOQÍ [~°QÍe. #=O|~°∞
6#, JkèHÍiHõOQÍ ÃãÅ=Ù~ÀA ã¨=∂"Õâ◊O [iy# `«~°"å`« =∂„`«"Õ∞, ÃÑˆ~_£
„áê~°OÉèíO QÆ∞iOz <å‰õΩ K≥Ñ¨ÙÊ—
'â◊„`«∞ q=∂#O Ö’ÑëH˜ K˘K«∞Û‰õΩ =zÛ ÃÑ~ˆ _£ g∞^Œ ÉÏO|∞Å∞ "≥Ü∞« ºQÆey`Õ?—
'XHõ¯ â◊„`«∞ q=∂#O ‰õÄ_® =∂™È¯ KÕ~°^Œ∞. XHõ "Õà◊ KÕi, ÉÏO|∞Å∞ "Õ¿ãÎ,
QÍÜ«∞Ñ¨_"¤» åix zH˜`û« ‰õΩ ÑÖÑ≤Oz ÃÑ~ˆ _£ H˘#™êy^•ÌO. =∞#O Öˇx<£ =∞™ÈeÜ«∞O
g∞^Œ xÅ|_ç ÃÑˆ~_£#∞ ã¨g∞H˜∆^•ÌO.—
™ÈqÜ«∞\ò Ü«¸xÜ«∞<£ ^ŒQÆæ~° 50 "ÕÅ Ãã·x‰õΩÅ`À ‰õÄ_ç# i[~°∞fi Ãã·#ºO
36 ™êìe<£`À.....
LO^Œx P [#~°Öò`À J`«ºO`« ~°Ç¨Ïã¨ºOQÍ K≥áêÊ_»∞ ™êìe<£. HÍx D q+¨Ü«∞O
Ü«Ú^Œú ~°OQÆOÖ’ Z=fiiH© `≥eÜ«∞‰õÄ_»^Œx ÃÇÏK«ÛiOKå_»∞. D q+¨Ü«∞O `≥e¿ãÎ,
Ü«Ú^Œú ~°OQÆOÖ’x [#~°Öòû JO^Œ~°∂ D i[~°∞fi Ãã·<åºxfl ÖÏ‰õΩ¯x `«=∞Ö’ `å=Ú
ÑÖK«∞‰õΩO^•=∞x K«∂™êÎ~°x J<åfl_»∞ ™êìe<£.
D Kåi„`å`«‡Hõ ÃÑˆ~_£ J#∞‰õΩ#fl@∞¡ [iyOk. Ãã·x‰õΩÅ Hõ"å`«∞ ^èŒfi#∞Å‰õΩ
[~°‡#¡ K≥=ÙÅ∞ zÅ∞¡Å∞ Ñ¨_®¤Ü«∞x <Õ#∞ J#∞‰õΩO@∞<åfl#∞. ZO^Œ∞HõO>Ë D ÃÑˆ~_£
[~°∞QÆ∞`«∞#fl ã¨=∞Ü«∞OÖ’ [~°‡<£Å g∞^Œ Hõhqh Z~°∞QÆx q^èŒOQÍ â◊`«Ñ¶≤∞fl HÍÅ∞ÊÅ∞
[iQÍ~Ú. ÃÑˆ~_£ ãÖ^Œ~°ƒùOÖ’, Hõ=∂O_»~ü W<£ pèÑ¶π (™êìe<£) =∞~À HÀiHõ HÀ~å_»∞.
HõàÏHÍ~°∞Å∞ „Ñ¨^Œ~°≈#Å∞ W"åfiÅx ~°≠∞HÀ"£ (=∂~°¬Öò ~°≠∞HÀ"£ HÍ^Œ∞, É’ÖÏ¬Üü∞
käÜÕ∞@~°∞ ~°≠∞HÀ"£-`ÀÖË\ ˜) `À K≥áêÊ_»∞. É’ÖÏ¬Üü∞ käÜÕ∞@~°∞ HõàÏHÍ~°∞Å#∞
L^ÕÌtOz ~°≠∞HÀ"£-'„Ñ≤Ü«∞"≥∞ÿ# HÍ„"Õ∞_£û. â◊„`«∞=Ù =∂™È¯ ^•fi~°O ^ŒQÆæ~°‰õΩ KÕ~å_»∞.
=∂‰õΩ g∞ ã¨Ç¨Ü«∞O HÍ"åe. É’ÖÏ¬Üü∞ käÜÕ∞@~°∞ HõàÏHÍ~°∞Å∞ Ü«Ú^Œú ~°OQÆOÖ’
L#fl Ãã·x‰õΩÅ‰õΩ <≥·uHõ ã¨Ç¨ÏHÍ~°O JOkOKåe. JÑ¨ÙÊ_»∞ „Ñ¨f Ãã·x‰õΩ_»∞ W^ŒÌ~°∞
Ããx· ‰õΩÅ∞QÍ =∂~°∞`å_»∞. â◊„`«∞=Ù 30-40 H˜.g∞. ^Œ∂~°OÖ’ =∂„`«"∞Õ L<åfl „Ñ¨^~Œ ≈° #
PQÆ^Œx, =∞# käÜÕ∞@~üÖ’ [~°QÆÉ’ÜÕ∞ D „Ñ¨^Œ~°≈# „Ñ¨ÑÖKåxH˜ "≥Å¡_çã¨∞ÎOk.
Ü«Ú^ŒúHÍÅOÖ’ =∞ˆ~ W`«~° ^Õâ◊O ‰õÄ_® WO`« ã¨g∞ÑÖÖ’ â◊„`«∞=Ù L#flÑ¨ÙÊ_»∞
WÖÏ käÜÕ∞@~°¡#∞ `≥iz LOK«^Œ∞. =∞#‰õΩ ~˘>ˇì J=ã¨~°"≥∞ÿ#@∞¡, „>ˇOKüÖ’ L#fl
Ãã·x‰õΩ_çH˜ á⁄QÆ „`åQÆ_»O J=ã¨~°"≥∞ÿ#@∞¡, D ~ÀA Ü«Ú^Œú~°OQÆOÖ’x Ãã·x‰õΩÅ‰õΩ
käÜÕ∞@~ü Hõà◊ J=ã¨~°=∞=Ù`ÀOk.— Jx K≥áêÊ_»∞.
HõàÏHÍ~°∞Å∞ K«eÖ’, PHõe`À „Ñ¨îŒ ≈Oz<å, J^Œ∞ƒù`"« ∞≥ #ÿ P „Ñ¨^~Œ ≈° # „¿ÑHõ‰∆ Ωõ Å
„Ñ¨âO◊ ã¨Å#∞ JO^Œ∞‰õΩOk. HõàÏHÍ~°∞_»∞ Öˇ"∞≥ ¿+Ñπ#∞ =∂™È¯#∞Oz `«~e° ã¨∞#Î flÑ¨ÙÊ_»∞,
J`«#∞ Hõ*Ï<£ Ô~·ÖËfi ¿ãì+¨#∞Ö’ É’w #∞Oz kyáÈ~Ú J<åfl_»∞-'™êìe<£ =∂™È¯Ö’<Õ
LO@∞#flÑ¨ÙÊ_»∞ <Õ#∞ ‰õΩºa¿+"£‰õΩ ZO^Œ∞‰õΩ "≥àÏ§e? =∞#O WHõ¯_Õ LO_ç
Ü«Ú^Œú~°OQÍxH˜ `À_»Ê_®e HÍx Ö’`«@∞ì „áêO`åÅ‰õΩ áêiáÈ‰õÄ_»^Œ∞.—
É’ÖÏ¬Üü∞ käÜÕ∞@~üÖ’ [iy# J^Œ∞ƒù`«"≥∞ÿ# D „Ñ¨^Œ~°≈##∞ K«∂_»_®xH˜ Z„~°
Ãã·#ºO Ãã·x‰õΩÅ∞ ÖË~°∞, HÍx D „Ñ¨^Œ~°≈# QÆ∞iOz "å~°∞ ˆ~_çÜ≥∂Ö’ q<åfl~°∞,
Ñ¨„uHõÅÖ’ K«k"å~°∞, =∂™È¯Ö’ UO [iy#n `«=∞ Hõ=∂O_»~°¡ ^•fi~å
`≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. D ã¨=∞Ü«∞OÖ’<Õ =∂™È¯ Ü«Ú^Œú Éèíq+¨º`«∞Î x~°‚~ÚOK«|_çOk.
........ JÑ¨ÙÊ_»∞ [~°‡#∞¡ =∞~À ^•_ç „áê~°OaèOz =∂™È¯#∞ P„Hõq∞OKÕ
„Ñ¨=∂^ŒO LOk. (=∂~°¬Öò) ~°≠HÀ"£ ~ÀA‰õΩ 24 QÆO@Å∞ „â◊q∞ã¨∂Î D =∂™È¯
37 Z.\˜.Ô~·a<£
Ü«Ú^•úxH˜ ã¨<åflÇ¨Å∞ KÕã¨∞Î<åfl_»∞. ~°≠HÀ"£ KåÖÏ XuÎ_ç`À Ñ¨x KÕã¨∞Î<åfl_»∞.
_çÃãO|~°∞ 4# Ü«Ú^Œú ~°OQÆ Hõ=∂O_»~¡° ã¨=∂"ÕâO◊ XHõ\ ˜ [iyOk. P ã¨=∞Ü«∞OÖ’
™êìe<£ =∂~°¬Öò ~°≠∞HÀ"£ `À á¶È#∞Ö’ =∂\Ï¡_®_»∞. ™êìe<£ =∂@Å∞ qO@∞#fl
~°≠HÀ"£ Hõ#∞ÉÁ=∞Å∞ =Ú_çÑ¨_®¤~Ú, J`«x "≥ÚÇ¨ÏO áêeáÈ~ÚOk. z@ìz=~°#,
=∂~°¬Öò ~°≠HÀ"£ QÆ\ ˜ìQÍ JiKå_»∞-'<å Z^Œ∞~°∞QÍ Ô~O_»∞ â◊„`«∞ Ãã·<åºÅ∞<åfl~Ú.
[#~°Öò ÃÇÏ_£ HÍfi~°ì~°∞ûÖ’ ‰õÄ~°∞Û#fl g∞ HõO>Ë <Õ#∞ Ñïã≤÷ux ÉÏQÍ JOK«<å
"≥Ü«∞ºQÆÅ#∞—
Hõ=∂O_»~ü W<£ pÑ¶π J~Ú# ™êìe<£ ‰õÄ_® ~°≠∞HÀ"£ #∞ f„="≥∞ÿ# ÉèÏ+¨Ö’
=∞O^ŒeOKå_»∞.
(=∂™È¯#∞ P„Hõq∞OK«_®xH˜ [~°‡#∞¡ KÕã≤# ^•_»∞Å∞ qÑ¶¨Å"≥∞ÿ# `«~åfi`« Z„~°
Ãã#· ºO _çÃãO|~°∞ 6# Z^Œ∞~°∞ ^•_ç KÕã≤ [~°‡#¡#∞ =∂™È¯‰õΩ ^Œ∂~°OQÍ `«i"Õ∞ã≤Ok.
D Z^Œ∞~°∞ ^•_çH˜ ã¨<åflÇ¨Å∞ [~°∞QÆ∞`«∞#fl ã¨=∞Ü«∞OÖ’, J`«ºO`« L„kHõÎ
"å`å=~°}OÖ’, ~°+¨º<£ Z^Œ∞~°∞ ^•_çH˜ Ô~O_»∞ ~ÀAÅ =ÚO^Œ∞, D ãÖÑ¶¨∞@#
[iyOk-`ÀÖË\ ˜)
™êìe<£ â◊„`«∞=ÙÅ∂, ™ÈqÜ«∞\ò Ü«¸xÜ«∞<£ â◊„`«∞=ÙÅ∂ D ãÖÑ¶¨∞@#‰õΩ
J=ã¨~°"≥∞ÿ# ^•x HõO>Ë Z‰õΩ¯= „áê=ÚYº`«x™êÎ~°∞. D q+¨Ü«∞O QÆ∞iOz H˘O`«
q=~°} <Õ#∞ Wã¨∞Î<åfl#∞.
Hõ=∂O_»~ü P~À¡"£ 1937 #∞O_ç 1953 =~°‰õÄ ™êìe<£ ^ŒQÆæ~° Ñ¨x KÕâß_»∞.
JO>Ë J`«#∞ W`«~°∞Å HõO>Ë KåÖÏ Z‰õΩ¯=QÍ ™êìe<£ ã¨~°ã¨<Õ LO_Õ"å_»∞. P
HÍ~°}OQÍ ™êìe<£ ã¨fiÉèÏ=O QÆ∞iOz K≥¿ÑÊ Ç¨Ï‰õΩ¯ J`«xH˜ LOk. '"åã¨Î="≥∞ÿ#
"åºYºÅ`À#∂, "å^Œ#`À#∂ `å=Ú #q∞‡#^•x HÀãÖ xÅ|_»x "å~°<åfl, ÖË^•
„Ñ¨f ^•xH© QÆOyÔ~^Œ∞ÌÖÏ `«Å∂Ñ¨Ù`«∂ 'g∞~°∞ K≥Ñ≤Ê#>Ë¡ KÕ™êÎ=Ú— J<Õ "å~°<åfl,
™êìe<£‰Ωõ W+Öì LO_Õk HÍ^Œ∞. J@∞=O\˜ ã¨ÅÇ¨^•~°∞Å∞ <å‰õΩ JHõ¯~ˆ ^¡ ∞Œ , J@∞=O\˜
ã¨ÅÇ¨^•~°∞Å ã¨ÅÇ¨Å∞ fã¨∞HÀ=Åã≤# J=ã¨~°O ÖË^Œ∞, J<Õ"å_»∞ ™êìe<£. Wk
`≥Å∞ã¨∞‰õΩ#fl `«~åfi`« <Õ#∞ `«~K° ∞« ™êìe<£`À "åkOKÕ"å_çx, qÉèkË OKÕ"å_çx. ZÑ¨ÙÊ_»∂
"å^Œ# Ñ¨Ó~°ÎÜ«∂ºHõ ™êìe<£, '=∞Ozk, D q+¨Ü«∞O QÆ∞iOz <Õ#∞ PÖ’z™êÎ#∞—
J<Õ"å_»∞. KÕuÖ’ \’Ñ‘ Ñ¨@∞ì‰Ωõ x `«# ^ŒQ~æÆ ‰° Ωõ ÑïQÔ @∞ì‰Ωõ =KÕÛ"åih, `«_|» _»∞`«∂
=KÕÛ"åih, J`«#∞ W+¨ìÑ¨_Õ"å_»∞ HÍ_»∞. U ã¨=∞Ü«∞OÖ’<≥·<å, ^è≥·~°ºOQÍ #∞=Ùfi
J`«x =ÚO^Œ∞‰õΩ "≥à◊§=K«∞Û. J`«x PÑ¶‘ã¨∞ `«Å∞Ñ¨ÙÅ∞ ZÑ¨ÙÊ_»∂ =¸ã≤ LO_Õq
HÍ=Ù. WHõ¯_» <Õ#∞ =∞~À L^•Ç¨Ï~°} W™êÎ#∞: xHõ¯zÛQÍ =∂~°¬Öò ~°≠∞HÀ"£ =∂\Ï¡_Õ
38 ™êìe<£`À.....
f~°∞#∂, J`«x ^ÕâÉ◊ Híè hÎ˜ QÆ=∞xOz# ™êìe<£‰Ωõ J`«#O>Ë KåÖÏ Q“~°=O, Jaè=∂#O
LO_Õq. ™êìe<£ ^Œ$+≤ìÖ’ =∂~°¬Öò ~°≠∞HÀ"£ ZÑ¨ÙÊ_»∂ XHõ Q“~°=hÜ«Ú_≥·# =ºˆHÎ.—
D z#fl Jaè„áêÜ«∞ ÉèË^ŒO QÆ∞iOz Ñ¨Ù#~åÖ’zOK«_®xH˜ H˘O`« =º=kèxzÛ,
=∞~°∞ã¨\ ˜ ~ÀA ™êìe<£ ~°≠HÀ"£‰õΩ á¶È#∞ KÕâß_»∞: 'HÍ„"Õ∞_£ ~°≠∞HÀ"£, =∂™È¯
ãÖQÆu Uq∞\˜?—
'HÍ„"Õ∞_£ ™êìe<£, =∂™È¯#∞ =∞#O =^ŒeÃÑ@ìO— Jx YO_ç`«OQÍ K≥áêÊ_»∞
~°≠HÀ"£.
'J~Ú`Õ ã¨ˆ~, <Õ#∞ XHõ\ ˜ Ô~O_»∞ QÆO@Å∞ x„^ŒáÈ`å#∞— J<åfl_»∞ ™êìe<£.
'HÍ„"Õ∞_£ ™êìe<£, g∞~°∞ x„^ŒáÈ=K«∞Û..—
Ü«Ú^Œú ãÖ=`«û~åÅÖ’ `«# K«∞@∂ì L#fl =º‰õΩÎÅ#∞ ™êìe<£ J~°÷O
KÕã¨∞HÀQÆeˆQ"å_»∞.
6
1991 =ãÖ`«HÍÅOÖ’, =∂r [#~°Öò _ç."˘ÖÁ¯Q˘<À"£ HÍ~°º„Hõ=∞O XHõ\ ˜
\˜qÖ’ Ô~O_»∞ QÆO@Å áê@∞ =zÛOk. ™êìe<£ Ü«Ú^Œú ~°OQÍxH˜ XˆH XHõ =∂~°∞
"≥àÏ§_»h, =∂™È¯#∞ =^Œe XˆH XHõ™êi "≥àÏ§_»h, Ü«Ú^Œú ~°OQÍxH˜ 50 H˜Ö’
g∞@~°¡ =ÚO^Õ PyáÈÜ«∂_»h, "≥∞`«Î\ ˜ Ñ¨~°∞Ñ¨Ù g∞^Œ x„kOKå_»h, K«iÛÖò, ~°∂*ò
"≥ÖòìÅ‰õΩ `å#∞ K«∞~°∞QÍæ Ü«Ú^ŒúOÖ’ áêÖÁæO@∞<åfl#x ÖËYÅ∞ ~åÜ«∞_®xH˜ JHõ¯_»
Hõ=∂O_»~°¡#∞ Hõeâß_»h, K≥áêÊ_»∞ "˘ÖÁ¯Q˘<À"£.
™êìe<£ 'cèÉèí`«ûO— QÆ∞iOz, 'q[Ü«∞O, qëê^ŒO— J<Õ KåÖÏ ÃÑ^ŒÌ „QÆO^è•xfl
D [#~°Öò-K«i„`«HÍ~°∞_»∞ ~°zOKå_»∞. WO`«‰õΩ =ÚO^Œ∞ ™êìe<£ Ü«Ú^Œú ~°OQÍxH˜
Ô~O_»∞ =∂~°∞¡ "≥àÏ¡_»x ~å¿ãÎ, WÑ¨Ê_»∞ XˆH™êi "≥àÏ§_»x ~åâß_»∞ J`«#∞. Ü«Ú^ŒúO
[iy# Jxfl ãÖ=`«û~åÅÖ’#∂ ™êìe<£ ‰õÄ_® L#fl =ºH˜ÎQÍ <Õ#∞ "åã¨Î=OQÍ
[iy#^Õq∞\’ K≥|∞`å#∞. <å`À áê@∞ ™êìe<£ JOQÆ~H° ‰∆õ Ωõ Å∞QÍ L#fl <å ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å∞
‰õÄ_® D "åã¨Î"åxfl ^èŒ$gHõiOKå~°∞.
'L#fl`« ™ê÷#OÖ’ L#fl <åÜ«∞‰õΩ_»∞ "≥Ú@ì"≥Ú^Œ\ ˜ ™êi Ü«Ú^Œú ~°OQÆO#∞Oz
=∞$`«∞º=Ù#∞ "≥∂ã¨∞‰õΩ =ã¨∞Î#fl QÍex Ñ‘eÛ XHõ Hõ∆}O xÅ|_®¤_»∞. D JHÀì|~°∞
L^ŒÜ∞« O <Õ#∞ ‰õÄ_® Ü«Ú^Œ~ú O° QÍxfl ^Œi≈OKåe Jx JÑ¨Ê\˜HÑõ Ù¨ Ê_»∞ x~°~‚ ÚOKå_»∞—
J<åfl_»∞ "˘ÖÁ¯Q˘<À"£.
39 Z.\˜.Ô~·a<£
W`«~° áêe\ò |∂º~À <åÜ«∞‰õΩÅ HõO>Ë ™êìe<£‰Ωõ =ÚO^Õ J@∞=O\˜ PÖ’K«#
LO^Œx "åãÎ̈"åÅ∞ `≥eÜ«∞*Ëã∞¨ <Î åfl~Ú. "˘ÖÁ¯Q˘<À"£ Hõ^#Œä O - ™êìe<£ H˘O`«=∞Ok
ExÜ«∞~ü Hõ=∂O_»~°∞¡ K≥Ñ≤Ê#k q<åfl_»∞, "≥O@<Õ Ü«Ú^Œú~°OQÆO #∞O_ç uiy
"≥o§áÈÜ«∂_»∞. u~°∞QÆ∞ „Ñ¨Ü«∂}OÖ’ ™êìe<£ HÍ~°∞ XHõ QÀuÖ’ Ñ¨_çOk. ™êìe<£
JHõ¯_» PQÆÖË^Œ∞. ™êìe<£#∞ =∞~À HÍ~°∞Ö’H˜ ZH˜¯OKå_»∞ ÉˇiÜ«∂. "≥O@<Õ W^ŒÌ~°∂
"≥o§áÈÜ«∂~°∞. P q^èŒOQÍ Ü«Ú^Œú ~°OQÍxfl 'ãÖ^Œi≈OK«_»O— [iyOk.
HÍx "åã¨Î=OQÍ [iy#k Wk. P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ <Õ#∞ JHõ¯_» L<åfl#∞ Hõ#∞Hõ
Wk K≥Ñ¨ÊQÆÅ∞QÆ∞`«∞<åfl#∞.
1941 PQÆã¨∞ìÖ’, ™êìe<£, |∞ÖÏæx<£Å∞ Ü«Ú^Œú ~°OQÍhfl, JHõ¯_» [~°∞QÆ∞`«∞#fl
Ü«Ú^•úhfl K«∂_»_®xH˜ =∂Ö’Ü«∂~À™È¡"≥\òû lÖÏ¡‰õΩ ~å„u"Õà◊ "≥àÏ§~°∞. D
„Ñ¨Ü∂« }OÖ’ „Hõ"£ K≥OHÀ #Å¡ á¶È~°∞¤ HÍ~°∞ „_≥=· ~°∞QÍ L<åfl_»∞. ™êìe<£, |∞ÖÏæx<£Å`À
áê@∞ <Õ#∂, [#~°Öò ~°∞q∞Ü«∞O>Ëû"£ ‰õÄ_® "≥àÏ§=Ú.
Ô~O_»∞ ~ÀAÅ áê@∞ ™êìe<£, "˘~À+≤Ö’"£ Å`À Ü«Ú^Œú ~°OQÆOÖ’ uiQÍ=Ú.
"≥*ËÌ+¨µ~Ú „QÍ=∞OÖ’ Ñ≤Å¡Å∞ ™êìe<£#∞ K«∂ã≤ '™êìe<£ =KåÛ_»∞, ™êìe<£ =KåÛ_»∞—
Jx J~°=_»O „áê~°OaèOKå~°∞.
JHÀì|~°∞ JO`«OÖ’, ™êìe<£, "˘~À+≤Ö’"£Å∞, [#~°Öò ~ÀHÀ™Èû=ã‘¯ 16=
Ãã<· åºxfl K«∂_»_®xH˜ "≥àÏ§~°∞. JHõ¯_» "å~°∞ HÍ@∂ºëê ~åÔH@¡ „Ñ¨Ü∂≥ QÍxfl K«∂âß~°∞.
HÍ@∂ºëê ~åÔH@∞¡ U „áêO`«O #∞Oz =KåÛÜ≥∂ QÆ∞iÎOz# [~°‡<£ q=∂<åÅ∞ P
„áêO`«O g∞^Œ ÉÏO|∞Å∞ ‰õΩiÑ≤OK«™êQÍ~Ú. JÑ¨Ê\˜ˆH HÍ@∂ºëê ~åÔH\ò ÖÏOK«~ü
"åÇ¨Ï<åÅ∞ P „Ñ¨^Õâßxfl =^Œe =∞~À „Ñ¨^ÕâßxH˜ áÈ~Ú JHõ¯_» #∞Oz =∞m§ [~°‡#¡
g∞^Œ ~åÔH@∞¡ ‰õΩiÑ≤OK«_»O „áê~°OaèOKå~Ú. [~°‡#∞¡ â◊`«Ñ¶≤∞fl HÍÅ∞ÊÅ∞
„áê~°OaèOK«_O» `À "Õ∞=Ú "≥O@<Õ JHõ¯_»#∞Oz ÃÇÏ· "Õ g∞^Œ‰Ωõ "≥o§áÈ=Åã≤ =zÛOk.
=∂ HÍ~°∞ |∞~°^Œ`À#∂, |∞Öˇ¡@∞¡ KÕã≤# Hõ<åflÅ`À#∂ xO_çáÈ~ÚOk. D q^èŒOQÍ
"Õ∞=Ú =∂™È¯H˜ uiy =KåÛ=Ú.
#=O|~°∞ =∞^èŒºÖ’, =∞^è•ºÇ¨ÏflO "Õà◊, ™êìe<£`À áê@∞ <Õ#∂, „‰õΩã¨ÎÖË"£,
H˜ie<£, `«∞HÀ"£, „‰õΩ`«ëÈ"£, "˘Ö’HÀÖ’=∂ãπ¯ ÃÇÏ· "ÕÖ’ „Ñ¨Ü∂« }˜ã∂¨ ,Î Öˇxfl<ÀÅ∂áÈÇ¨
J<Õ „QÍ=∞O KÕi, Ô~_£ „HÍãπ QÆ∞~°∞Î L#fl XHõ WO\˜ =ÚO^Œ∞ PQÍ=Ú. JHõ¯_»
Ü«Ú^Œú~°OQÆOÖ’ JÑ¨ÙÊ_Õ QÍÜ«∞Ñ¨_ç# Ãã·x‰õΩÅ∞<åfl~°∞. ™êìe<£ Ö’ÑëH˜ J_»∞QÆ∞
ÃÑ@ìQÍ<Õ JHõ¯_»∞#fl Ããx· ‰õΩÅ∞ `«=∞ Hõà§◊ #∞ `å"Õ∞ #=∞‡ÖËHáõ ÈÜ«∂~°∞. ™êìe<£ "≥Ú^Œ@
xÅ|_Õ =∂\Ï¡_®_»∞. P `«~åfi`« J`«#∞ QÍÜ«∞Ñ¨_»¤ Ãã·x‰õΩÅ ^ŒQÆæ~° L#fl „ÃãìK«~ü
40 ™êìe<£`À.....
g∞^Œ ‰õÄ~°∞Ûx =∂\Ï¡_»™êQÍ_»∞. [~°‡#∞¡ Z^Œ∞~°∞ ^•_ç KÕã≤#Ñ¨ÙÊ_»∂, =∞# ^•_çx
Z^Œ∞~˘¯O@∂ ~°H} ∆õ áÈ~å\ÏÅ∞ KÕã∞¨ #Î flÑ¨ÙÊ_»∂, "åà◊§ |ÖÏÅ∞, |ÅÇ‘Ï#`«Å∞ Uq∞\˜
"≥Ú^ŒÖˇ·# J=ã¨~°"≥∞ÿ# „Ñ¨â◊flÅ∞ "Õâß_»∞ ™êìe<£. [~°‡#∞¡ WOHÍ KåÖÏ |ÅOQÍ
L<åfl~°h, HÍx ™ÈqÜ«∞\ò Ü«¸xÜ«∞<£ g∞^Œ ^•_ç „áê~°OaèOz#Ñ¨ÙÊ_»∞ L#flO`«
|ÅOQÍ WÑ¨ÙÊ_»∞ ÖË~°h JHõ¯_»∞#fl PÑ¶‘ã¨~°∂¡, Ãã·x‰õΩÅ∂ ã¨=∂^è•#O WKåÛ~°∞.
=∞#O Z^Œ∞~°∞^•_ç K≥Ü∂« ºeû# ã¨=∞Ü«∞O =zÛO^Œ<åfl~°∞. WÑ¨ÙÊ_»∞ Z^Œ∞~°∞ ^•_»∞Å∞
=^ŒÌh, H˘O`«HÍÅO FÑ≤Hõ Ñ¨@ì=∞h, XHõ =∞Ç¨Ï`«Î~° ãÖÑ¶¨∞@# `«fi~°Ö’<Õ
ãÖÉèqí ã¨∞OÎ ^Œh ™êìe<£ Ããx· ‰õΩÅ‰õΩ K≥áêÊ_»∞. Ü«Ú^Œ~ú O° QÆ=∞O`å Ñ¨~º° \Õz# `«~åfi`«
™êìe<£ WO\˜H˜ uiy =KåÛ_»∞.
1942 "Õã¨q HÍÅOÖ’, ÖÏ"≥∂Üü∞ #k ^•\˜ ™êìe<£ Ñ¨tÛ=∞ Ü«Ú^Œú~°OQÍxH˜
"≥àÏ§_»∞. JHõ¯_» Hõ=∂O_»~°¡`À áê@∞ PHÍâ◊OÖ’ [~°∞QÆ∞`«∞#fl q=∂# Ü«Ú^•úxfl
K«∂âß_»∞. P `«~åfi`« `«∞HÀ"£, „‰õΩã¨ÎÖË"£ Å`À áê@∞ JHõ¯_»∞#fl áêO@∂<£ =O`≥#
^•\˜ J`«#∞ „ÔHq∞¡<£ uiy KÕ~å_»∞.
™êìe<£ ~°ÇÏ¨ ã¨ºOQÍ ‰õÄ_® Ü«Ú^Œú ~°OQÆOÖ’x J<ÕHõ „Ñ¨^âÕ ßÅ#∞ ãÖ^Œi≈OKå_»∞.
ZO^Œ∞HõO>Ë ™êìe<£ ZHõ¯_» L<åfl_»∞ Jx â◊„`«∞=Ù x~°O`«~O° J<Õfi+≤ã∂¨ <Î Õ LO_Õ"å_»∞.
=∂~°¬Öò ™⁄H˘Ö’=ã‘¯ x Hõeã≤# `«~åfi`«, =∂~°¬Öò "˘~˘<À"£ #∂, J`«x â◊`«Ñ¶≤∞fl
^ŒàÏhfl K«∂_»_®xH˜ ™êìe<£ "≥àÏ§_»∞. J_»=ÙÅ QÆ∞O_® „Ñ¨Ü«∂}˜ã¨∞ÎO>Ë JO`å
xâ◊≈|ÌOQÍ LOk. Ñ¨‰õ∆ΩÅ H˜ÅH˜ÖÏ~å"åÅ∞ KåÖÏ ã¨Ê+¨ìOQÍ qxÑ≤ã¨∞Î<åfl~Ú. ™êìe<£
qKå~°OQÍ J<åfl_»∞: 'WHõ¯_» ZO`« „Ñ¨âßO`«OQÍ LOk..... D J_»qH˜ J=`«Å
=∞$`«∞º=Ù #$`«ºO KÕ™ÈÎO^Œh, =∞#∞+¨µÅ∞ K«xáÈ`«∞<åfl~°h #∞=Ùfi TÇ≤ÏOK«ÖË=Ù...—
Ü«∞HÀfl"£ ^ŒQ~æÆ ° XHõ ~Ô Å· ∞ |O_ç Py LOk. JHõ¯_» ™êìe<£ [#~°Öò Zi"≥∞OHÀ#∞
Hõeâß_»∞. M’~À¿+"À „QÍ=∞OÖ’ D ã¨=∂"Õâ◊O [iyOk. ÉˇiÜ«∂ ZÑ¨Ê\˜ÖÏQÍ
™êìe<£ ^Œ$+≤ìÖ’ Ñ¨_»_®xH˜ „Ñ¨Ü«∞uflOKå_»∞. =∞Oz Ñ¨~°∞Ñ¨Ù, qÖÏãÖQÍ L#fl ÃÑ·
Ñ¨Hõ¯Å∞, `«ÅQÆ_®Å∞ "≥Ú^ŒÖˇ·#q U~åÊ@∞ KÕâß_»∞. ÉˇiÜ«∂ JÖÏ KÕã≤#Ñ¨ÙÊ_»ÖÏ¡
™êìe<£, P =ã¨∞=Î ÙÅ#∞ J`«#∞ ZHõ¯_»#∞Oz fã¨∞‰õΩ=KåÛ_À JHõ¯_çHˆ uÑ≤Ê ÑÖÑ¨=∞x
K≥ÑÊ≤ , ™ê=∂#º Ããx· ‰õΩÅ∞ x„^ŒáÈ~Ú#@∞¡QÍ<Õ, `«# Ps‡ HÀ@∞`À<Õ x„^ŒáÈÜÕ∞"å_»∞.
P ™êÜ«∞O„`«O „Ñ¨=∂^ŒHõ~°OQÍ =∂iOk. ™êìe<£ JHõ¯_» L<åfl_»#fl q+¨Ü«∞O
[~°‡#∞¡ ZÖÏQÀ =∞m§ Ñ¨ã≤Hõ\Ïì~°∞. ã¨=∂"Õâ◊O [~°∞QÆ∞`«∞#fl Ô~·Å∞ g∞^Œ q=∂#
^•_ç K≥Ü«∞º™êQÍ~°∞. x„^ŒáÈÖËHõ ~å„u"Õà◊ ™êìe<£ |Ü«∞@‰õΩ #_çz PHÍâ◊OÖ’
[~°‡<£ q=∂<åÅ‰õÄ, ™ÈqÜ«∞\ò q=∂<åÅ‰õÄ =∞^èŒº [~°∞QÆ∞`«∞#fl Ü«Ú^•úxfl
41 Z.\˜.Ô~·a<£
K«∂_»™êQÍ_»∞. L^ŒÜ«∞O, Ü«∞i"≥∞OHÀ, "˘~˘+≤Ö’"£Å∞ =KåÛ~°∞. Hõ=∂O_»~ü W<£
pÑ¶πQÍ ™êìe<£ á¶È#∞ ^•fi~å x~°O`«~°O =∂™È¯`À ãÖ|O^èŒO ÃÑ@∞ì‰õΩx, HÍex<£
Ü«Ú^Œú~°OQÍxH˜ P^ÕâßÅ∞ Wã¨∂Î<Õ L<åfl_»∞.
P ~ÀA =∞# Ãã·#ºO FÔ~Öò, ÉˇÖ’æ~À^£Å#∞ ™êfinè#O KÕã¨∞‰õΩO^Œx `≥eã≤Ok.
™êìe<£ KåÖÏ ãÖ`À+Ö`À =∂ JO^Œih ~å„u Éè’[<åxH˜ PÇ¨fixOKå_»∞. Jk
qO^Œ∞ HÍ^Œ∞, KåÖÏ ™ê=∂#º"≥∞ÿ#^Õ, HÍx KåÖÏ Ç¨ïëê~°∞QÍ, ãÖ`À+ÖQÍ P
HÍ~°º„Hõ=∞O QÆ_zç Ok. D q[Ü«∂Å Q“~°"å~°O÷ =∂™È¯Ö’ ~Ô O_»∞ qHõsì ÃãÅ∂º\òÅ∞
U~åÊ@∞ K≥Ü∞« º=∞x ™êìe<£ WHõ¯_»#∞O_Õ P^ÕâßÅ∞ WKåÛ_»∞. q[Ü«∂xfl PHÍOH˜ã∆ ∂¨ Î
JO^Œ~°∂ \’ã¨∞ì `åQÍ~°∞.
'h P~ÀQÆºO HÀãÖ, HÍ„"Õ∞_£ ™êìe<£—
'<å HÀãÖ HÍ^Œ∞ HÍ„"Õ∞_£û, =∞# =∞Ç¨Ï`«Î~° JHÀì|~°∞ qÑ¨¡= P^Œ~å≈Å‰õÄ,
=∞# =∞Ç¨Ï`«Î~° <åÜ«∞‰õΩ_»∞ Öˇx<£ P^Œ~å≈Å‰õÄ \’ã¨∞ì K≥Ü«∞ºO_ç— J<åfl_»∞ ™êìe<£.
™êìe<£#∞ ã¨fiÜ«∞OQÍ QÆ=∞xOz# "å~°∞ K≥¿ÑÊ^•xH©, ZHõ¯_À q#flk K≥¿ÑÊ^•xH©,
ÖË^• Ñ¨zÛ J|^•úÅ‰õÄ, =∞^èŒº `Õ_®x áê~î°‰õΩÅ∞ D áê\˜H˜ J~°÷O KÕã¨∞‰õΩx
LO\Ï~°x <Õ#∞ J#∞‰õΩO@∞<åfl#∞. „Ñ¨`«ºHõ∆OQÍ K«∂ã≤# =∂‰õΩ `≥Å∞ã¨∞#fl =ÚYº
q=~åÅ∞ "˘ÖÁ¯Q˘<À"£‰õΩ `≥e¿ã J=HÍâ◊O ÖË^Œ∞. J@∞=O@Ñ¨ÙÊ_»∞, ™êìe<£ Ü«Ú^Œú
~°OQÆ Hõ=∂O_»~°¡#∞ ‰õÄ_® HõÅ=ÖË^Œx J|^•úÅ∞ ~åÜ«∞_»O ^ÕxH˜? ™⁄H˘ÖÁ=ã‘¯,
"˘~˘<À"£, Ü«∞Ô~"≥∞OHÀÅ#∞ Hõeã≤#Ñ¨ÙÊ_»∞, ™êìe<£ Hõ=∂O_»~°¡#∞ HÍHõ =∞Ô~=ix
Hõeâß_»∞? ™êìe<£ Jã¨=∞~°∞÷_»∞, Ü«Ú^Œú~°OQÆOÖ’ =∞~°}˜ã¨∞Î#fl Ãã·x‰õΩÅ#∞
Ñ¨\ ˜ìOK«∞HÀ‰õΩO_® q<åâ◊Hõ~°"≥∞ÿ# x~°‚Ü«∂Å∞ fã¨∞‰õΩ<åfl_»∞, Jx D „^ÀÇ≤Ï ZÖÏ
~åâß_»∞? W@∞=O\˜ J|^•úÅ∞ ™êìe<£ <åÜ«∞Hõ`fi« áê„`«#∞ U =∂„`«O `«yOæ K«Ö=Ë Ù...
"åã¨Î"åÅ∞ WO^Œ∞‰õΩ q~°∞^ŒúOQÍ L<åfl~Ú, J`«xfl XHõ Q˘Ñ¨Ê <åÜ«∞‰õΩ_»h, J`«x
=ÓºÇ¨`«‡Hõ Ñï*Ï˝#O J`«x =∂~°¬Å∞û‰õÄ, [#~°Å∞û‰õÄ ã¨Ç¨ Ü«∞Ñ¨_Oç ^Œh "åã¨"Î åÅ∞
"≥Å¡_ç™êÎ~Ú.
U q^èŒOQÍ#∂ q<£ ã¨ì<£ K«iÛÖò ™ÈqÜ«∞\ò Jaè=∂x Jh, Hõ=¸ºxã¨∞ì
Jaè=∂x Jh J#ÖËO. HÍx ™êìe<£ QÆ∞iOz J`«#∞ K≥¿ÑÊk "˘Ö’¯Q˘<À"£, J`«x
ÖÏO\˜ P^èŒ∞xHõ Ñïâ’^èŒ‰õΩÅ∂ K≥¿ÑÊ^•xH˜ q~°∞^ŒúOQÍ LOk. ™êìe<£ ã¨fiÉèÏ=O
QÆ∞iOz J`«#∞ Q˘Ñ¨ÊQÍ K≥áêÊ_»∞. J`«#∞ K≥ÑÊ≤ #k „Ñ¨ÑO¨ KåxH˜ ÉÏQÍ `≥Å∞ã¨∞#fl^Õ,
„Ñ¨ÑÖK«=∞O`å K«kq#^Õ.
K«iÛÖò „Ñ¨ãÖQÆO QÆ∞iOz D "˘ÖÁ¯Q˘<À"£ q#ÖË^Œ∞, J`«xH˜ `≥eÜ«∞^Œ∞,
42 ™êìe<£`À.....
J#∞HÀQÆÅ=∂? JÖÏ `≥eÜ«∞#@¡~Ú`Õ x[OQÍ KåÖÏ qO`Õ J=Ù`«∞Ok. HÍx
J`«x „Ñ¨^è•# ÅHõ∆ ºO-™êìe<£ g∞^Œ xO^ŒÅ∞ "≥∂Ñ¨_»O, |∞~°^Œ K«Å¡_»O, P q^èŒOQÍ
Ü«Ú.Ü«∞ãπ.Ü«∞ãπ.P~ü #∞, ™È+ë*Ïxfl, Hõ=¸ºx*Ïxfl JÑ¨MÏºu áêÅ∞ K≥Ü«∞º_»O.
Jk J`«x Ü≥ÚHÍ¯, D Ñ¨Ùã¨ÎHõ „Ñ¨K«∞~°} "≥#∞Hõ#∞O_ç J`«xH˜ ™⁄=Ú‡ K≥e¡Oz#
"åi Ü≥ÚHÍ¯, „Ñ¨^è•# ÅHõ∆ ºO. "˘ÖÁ¯Q˘<À"£ U P^è•~°O ÖË‰õΩO_® ™êìe<£ g∞^Œ
W@∞=O\˜ xO^ŒÅ∞ "≥∂Ñ¨_®xH˜ ZO`À ã¨=∞Ü«∂xfl "≥zÛOKå_»x <Õ#∞ K≥ÑÊ¨ QÆÅ#∞.
J`«x „Ñ¨^è•# P~ÀÑ¨} '=ºH˜Î Ñ¨Ó[—. ™êìe<£ â◊„`«∞=ÙÅ∞ ‰õÄ_® J`«x Q˘Ñ¨Ê`«<åxfl
QÆ∞iÎOKå~°∞. D K«i„`«HÍ~°∞_ç #∞O_ç H˘O`≥<· å "åã¨qÎ Hõ`#« ∞ =∞#O PtOK«QÅÆ =∂?
7
1942 =ãÖ`«HÍÅOÖ’, =∞# _ç*ˇ·#~°∞¡ XHõ H˘`«Î \ÏO‰õΩ#∞ _ç*ˇ·#∞ KÕâß~°∞.
`«y#xfl \ÏO‰õΩÅ∞ ÖËHõáÈ=_»O =Å# =∞#‰õΩ ZO`À #+¨ìO HõeyOk. D H˘`«Î
\ÏO‰õΩ#∞ „ÔHq∞¡<‰£ Ωõ fã¨∞‰õΩ =KåÛ~°∞. JHõ¯_» ™êìe<£`À ã¨Ç¨ xÑ¨Ù}∞Å∞ D \ÏO‰õΩÖ’
Ö’áêÅ∞, ã¨=∞ã¨ºÅ∞ U"≥∞ÿ<å L<åflÜ«∂ J#flk ÑïjeOKå~°∞. â◊„`«∞=Ù \ÏO‰õΩÅ`À
áÈeÛ K«∂ã≤#Ñ¨ÙÊ_»∞ D \ÏO‰õΩ ZÖÏ L#fln J#flk ‰õÄ_® ÑïjeOKå~°∞. _ç*ˇ·#∞
ÉÏQÆ∞Ok, HÍx \ÏO‰õΩÖ’ XHõ Ö’ÑÖ LOk. \ÏO‰õΩÖ’ L#fl QÆ#∞fl`À 3-4
QÆ∞O_»∞¡ ¿ÑÅÛ_®xH˜ \ÏO‰õΩ xez áÈ"åe, JÖÏ xez QÆ∞à◊√§ ¿ÑeÛ# `«~åfi`«
=∞m§ =ÚO^Œ∞‰õΩ Hõ^ÖŒ Ïe, Jx K≥áêÊ_»∞ _ç*#·ˇ ~ü. \ÏO‰õΩ JÖÏ xezáÈ~Ú#Ñ¨ÙÊ_»∞,
[~°‡#∞¡ JÖÏ xezáÈ~Ú# \ÏO‰õΩ g∞^Œ QÆ∞iÃÑ\˜ì HÍÖËÛ J=HÍâ◊O QÆ∞iOz
J`«#∞ â◊`«Ñ¶≤∞fl^Œà◊ [#~°Öò#∞ J_çQÍ_»∞. ™êìe<£ JÖÏ J#QÍ<Õ \ÏO‰õΩ _ç*ˇ·#~ü
ÉÏ^èŒÑ¨_®¤_»∞. '|ÅÇ‘Ï#`«Å#∞ ãïK≥Ü«∞º_®xH˜ ZO`« ã¨=∞Ü«∞O Ñ¨_»∞`«∞Ok?— Jx
™êìe<£ J`«xfl J_çQÍ_»∞.
'XHõ <≥Å, HÍ„"Õ∞_£ ™êìe<£—
'=¸_»∞ <≥ÅÅ∞ fã¨∞HÀ. =∞#‰õΩ #+¨ìO HõÅ∞QÆ‰õÄ_»^Œ∞. „Ñ¨Ü«∂}˜ã¨∞Î#flÑ¨ÙÊ_»∞
QÆ#∞fl#∞ LÑ¨Ü≥∂yOK«QÆÅ \ÏO‰õΩ Ü«Ú^Œú~°OQÍxH˜ ZO`À J=ã¨~°O. \ÏO‰õΩ
Hõ=∂O_»~ü J#∞Éèí=O`À K≥¿ÑÊk ãïÜ≥ÿ∞#k, J`«x`À qÉèËkOK«‰õΩ..... J`«x
„áê}ÏÅ∂, J`«x HÍ„"Õ∞_£û „áê}ÏÅ∂ D H˘`«Î \ÏO‰õΩ g∞^Œ P^è•~°Ñ¨_ç L<åfl~Ú..—
P `«~åfi`« =∞# Ãã·<åºxH˜ Ñ¨@∞ì|_»¤ [~°‡<£ Ü«Ú^Œú ™ê=∞„yx K«∂_»_®xH˜
™êìe<£ QÀs¯ áê~°∞¯‰õΩ "≥àÏ§_»∞. [~°‡<£ ™êOˆHuHõ Ñï*Ï˝#O =∞#‰õΩ U"≥∞ÿ<å
43 Z.\˜.Ô~·a<£
LÑ¨Ü≥∂QÆÑ¨_»∞`«∞O^• Jx PÜ«∞# [#~°Öò ÔH"≥∞efl\©û¯x J_çQÍ_»∞. `ÕeHõQÍ
"≥∂ã¨∞‰õΩáÈQÆeˆQ z#fl â◊`«Ñ¶≤∞‡ Ñ¨@¡ ™êìe<£‰õΩ Pã¨H˜Î HõeyOk. '=∞#O J@∞=O\˜
â◊`Ñ« ∞≤¶ flx _ç*#·ˇ ∞ K≥Ü∞« ºQÆÅ=∂? [~°‡#¡ ^ŒQ~æÆ ° L#fl â◊`Ñ« ∞≤¶ fl HõO>Ë "≥∞~°∞QÔ #· â◊`Ñ« ∞≤¶ flx
=∞#O `«Ü«∂~°∞ K≥Ü«∞ºQÆÅ=∂?— Jx _ç*ˇ·#~°¡#∞ J_çQÍ_»∞. „Ñ¨Ü«∞ufl™êÎ=∞x
ã¨=∂^è•#q∞KåÛ~°∞ _ç*ˇ·#~°∞¡. K«„HÍÅ`À LO_Õ z#fl `ÕeHõáê\˜ â◊`«Ñ¶≤∞flx `«Ü«∂~°∞
KÕã≤ QÆ#fl~ü`À áê@∞ „ÔHq∞¡<£‰õΩ =KåÛ~°∞ _ç*ˇ·#~°∞¡.
'Wk "Õ∞Öˇ·# â◊`«Ñ¶≤∞fl Jx g∞~°∞ J#∞‰õΩO@∞<åfl~å?— Jx ™êìe<£ J_çQÍ_»∞.
'ÖË^Œ∞ HÍ„"Õ∞_£ ™êìe<£, Wk Ñ¨xH˜=∂e# â◊`«Ñ¶≤∞fl. nxfl ¿ÑÅÛ_»O ™ê^èŒºO
HÍ^Œ∞— J<åfl_»∞ _ç*ˇ·#~ü.
_ç*ˇ·#~ü#∞ xOkOK«Hõ =∞m§ _ç*ˇ·#∞ K≥Ü«∞º=∞<åfl_»∞ ™êìe<£.
Ü«Ú^•úxH˜ ãÖ|OkèOz „Ñ¨f JOâ◊O Ñ¨@¡ ™êìe<£ Pã¨H˜Î K«∂Ñ≤OKÕ"å_»x
`≥eÜ«∞*ˇÜ«∞º_®xH˜ D "åã¨Î"åÅ∞ K≥áêÊ#∞. J`«#∞ Jxfl JOâßÅ Ñ¨\Ï¡ Pã¨H˜Î
K«∂Ñ≤Oz# HÍ~°}OQÍ 1943Ö’ "Õ∞=Ú J`«x ^•Kå#∞ =∞ixfl QÆ^Œ∞Å`À ÃÑ^ŒÌk
K≥Ü«∂ºeû =zÛOk. P QÆ^Œ∞ÅÖ’ Hõ=∂O_»~ü W<£ pÑ¶π ÑïjeOK«_®xH˜ gÅ∞QÍ
QÀ_»Å g∞^•, >Ë|∞Å∞ g∞^• "Õ∞Ñ¨ÙÅ∞O_Õq. `«# [#~°Öò ™êìÑ¶π`À ã¨=∂"ÕâßÅ
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ™êìe<£ D "Õ∞Ñ¨ÙÅ#∞ ãÖ„Ñ¨kã¨∞ÎO_Õ"å_»∞. J`«#∞ "Õ∞Ñ¨ÙÅ#∂, Ü«Ú^Œú
~°OQÆ ˆ~YÅÖ’ =∂~°∞ÊÅ#∂ J^äŒºÜ«∞#O KÕ¿ã"å_»∞. `å#∞ ÑïjeOz#k "Õ∞Ñ¨Ù
g∞^Œ =∂~ü¯ KÕã¨∞ÎO_Õ"å_»∞. (™êìe<£ QÀ¡|∞ g∞^Œ PÑ¨ˆ~+¨<£û áê¡#∞ "Õã¨∞ÎO_Õ"å_»h,
QÀ¡|∞ g∞^Œ Ü«Ú^Œú ˆ~Y wã¨∞ÎO_Õ"å_»h, J`«xH˜ Ü«Ú^Œú ~°OQÆOÖ’ Ñïã≤÷u `≥e¿ãk
HÍ^Œh `«# ~°Ç¨Ïã¨º x"ÕkHõÖ’ P~ÀÑ≤OKå_»∞ Hõ$âıÛ"£ - `ÀÖË\ ˜) J`«#∞ ZÑ¨ÙÊ_»∞
q„â◊q∞OKÕ"å_À =∂‰õΩ `≥e¿ãk HÍ^Œ∞. x~°O`«~°O náêÅ∞ "≥Å∞QÆ∞`«∞O_Õq. J`«#∞
ZÑ¨ÙÊ_»∂ "Õ∞Ñ¨ÙÅ ^ŒQÆæ~° Hõ#∞Ñ≤OKÕ"å_»∞† ZÑ¨ÙÊ_»∂ Ü«Ú^Œú ~°OQÆOÖ’x Hõ=∂O_»~°¡`À
>ˇeá¶È#∞Ö’ =∂\Ï¡_»∞`«∞O_Õ"å_»∞. Z=i ™ê÷#O ZHõ¯_» L#fln `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<Õ "å_»∞,
ã¨ÅÇ¨eKÕÛ"å_»∞. ™êìe<£ `«# F=~°∞HÀ@∞`À<Õ x^Œ∞iOKÕ"å_»∞. |∂@∞¡ ‰õÄ_®
f¿ã"å_»∞ HÍ^Œ∞.
Öˇx<£ Ñ¨@O XHõ\ ˜ ÃÑ·# QÀ_»‰õΩ "ÕàÏ§_»∞`«∞O_Õk. P Ñ¨@O g∞^Œ ZÑ¨ÙÊ_»∂
Öˇ·@∞ Ñ¨_»∞`«∞O_Õk. J`«#∞ „Ñ¨Éèí∞`«fi Ñ¨x QÆ∞iOz HÍx, Ü«Ú^Œú ~°OQÍxH˜ HÍx
"≥o§#Ñ¨ÙÊ_»∞, Öˇx<£ q„QÆÇ¨ÏO XHõ\ ˜ ‰õÄ_® fã¨∞‰õΩ "≥àı§"å_»∞.
........Jk >ˇ„Ç¨<£ ã¨=∂"ÕâßxH˜ ã¨<åflÇ¨Å∞ [~°∞QÆ∞`«∞#fl HÍÅO. >ˇ„Ç¨<£Ö’
<åÜ«∞‰õΩÅ ã¨=∂"Õâ◊O ™ÈqÜ«∞\ò ~åÜ«∞ÉÏ~° HÍ~åºÅÜ«∞OÖ’ [iyOk. D
44 ™êìe<£`À.....
ã¨=∂"ÕâßÅÖ’, Ô~O_À Ü«Ú^Œú ~°OQÍxfl „áê~°OaèOK«=∞x K«iÛÖò, ~°∂*ˇfiÖòìÅ#∞
™êìe<£ J_»∞QÆ∞`«∞O_Õ"å_»∞.
>ˇ„Ç¨<£ ã¨=∂"ÕâO◊ =Úyã≤# `«~åfi`«, ™êìe<£ XHõ =∞~åº^ŒÑÓ¨ ~°fiHõ ã¨=∂"ÕâO◊ Ö’
W~å<£ ëê#∞ Hõeâß_»∞. W~å<£ ëê ™êìe<£‰õΩ Q“~°=Ñ¨Ó~°fiHõOQÍ ZO`« |~°∞"≥·#
|Ç¨ï=∞ux WKåÛ_»O>Ë P~À¡"£, `«∞HÀ"£Å∞ W^ŒÌiH© P |Ç¨ï=∞ux HÍ~°∞^•HÍ
"≥∂ã¨∞‰õΩ "≥à◊§_»O KåÖÏ Hõ+¨ì"≥∞ÿOk.
>ˇ„Ç¨<£ ã¨=∂"Õâ◊O `«~åfi`« ™êìe<£, ™êìe<£ „QÍ_£ "≥àÏ§_»∞. ã¨~°fi<åâ◊#"≥∞ÿ#
#QÆ~åhfl, Z„~° Ãã·<åºxH˜ Ñ¨@∞ì|_»¤ [~°‡<£ =∂~°¬Öò áœÅãπ ÃÇÏ_£ HÍfi~°ì~°∞û#∂†
[~°‡<£ ÃÇÏÖˇ‡@¡`À#∂, W`«~° Ü«Ú^Œú ÑïHõ~åÅ`À#∂ xO_ç# g^èŒ∞Å#∂ K«∂ã≤,
x@∂ì~°∞ã¨∂Î J<åfl_»∞ ™êìe<£ - 'D Ñ‘_»HõÅ HÀãÖ [~°‡#∞¡ áÈ~å_®~°∞. =∞#O D
#QÆ~åxfl WO`«‰õΩ =ÚO^Œ∞ HõO>Ë =∞iO`« JO^ŒOQÍ xi‡™êÎO. =∞# „Ñ¨[Å`À
=∞#O U^≥·<å ™êkèOK«QÆÅO—.
tkèÖÏÅÖ’ „Ñ¨Ü«∂}˜ã¨∞Î#fl =∂ HÍ~°∞ =∞~À HÍ~°∞#∞ _èô H˘\˜ìOk. Z„~° Ãã·#º
Ü«¸xá¶êOÖ’ L#fl P HÍ~°∞ „_≥=· ~°∞ XHõ „ã‘.Î `«# HÍ~°∞ ™êìe<£ HÍ~°∞#∞ _èHô ˘\ì̃O^Œx
„QÆÇ≤ÏOz# P"≥∞ HÍ~°∞ ky U_»=_»O "≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑ\˜ìOk. ™êìe<£ HÍ~°∞ ky P"≥∞
^ŒQÆæ~°‰õΩ "≥o§ 'U_»=‰õΩ....=∂ HÍ~°∞ |∞Öˇ¡\ò „Ñ¨ÓÑ¶π HÍ~°∞... h HÍ~°∞#∞ #∞=Ùfi
"≥O@<Õ ÉÏQÆ∞ KÕ~ÚOK«∞HÀ— Jx F^•~åÛ_»∞.
WÖÏ ™êìe<£ =∂\Ï¡_»∞`«∞O_»QÍ, q∞b+≤Ü«∂ ~°OQÆOÖ’H˜ ky P"≥∞ g∞^Œ
q~°∞K«∞‰õΩÑ¨_»É’Ü«∂~°∞. ™êìe<£ "åà◊§#∞ "åiOKå_»∞-'P"≥∞#∞ UO K≥Ü«∞º=^Œ∞Ì,
`«Ñ¨ÙÊ P"≥∞k HÍ^Œ∞—
P `«~åfi`« "Õ∞=Ú =∂ „Ñ¨Ü«∂}O H˘#™êyOKåO.
.........WÑ¨ÙÊ_»∞ <Õ#∞ K≥Ñ¨ÊÉ’ÜÕ∞ q+¨Ü«∞O #=∞‡â◊HõºO HÍHõáÈ=K«∞Û. HÍx
á¶êã≤[O`À Ü«Ú^ŒúO [~°∞QÆ∞`«∞#fl HÍÅOÖ’<Õ, HÍ~°¡ x~å‡}ÏxH˜ HÍ~°¡ Ñï„â◊=∞ XHõ
H˘`«Î _ç*ˇ·#∞ `«Ü«∂~°∞ KÕã≤Ok. 1943 =ãÖ`« HÍÅOÖ’ áêe\ò |∂º~À ã¨Éèí∞ºÅ‰õΩ
D H˘`«Î HÍ~°∞¡ 'lãπ 110— W=fi_»O [iyOk. D H˘`«Î HÍ~°#¡ ∞ 'q[Ü«∞O-=∂ã¨¯qKü—
Jx Ñ≤eKÕ"å~°∞. ™êìe<£ D HÍ~°¡#∞ K«∂ã≤ ZO`À ãÖ`À+≤OKå_»∞. K«„HõO "≥#∞Hõ
‰õÄ~°∞Ûx 'D HÍ~°¡ "≥Å ZO`«?— Jx J_çQÍ_»∞.
_≥·Ô~Hõì~°∞ QÆ~°fiOQÍ XH˘¯Hõ¯ HÍ~°∞ qÅ∞= 50-75 "ÕÅ ~°∂|∞Å∞û LO@∞O^Œx
K≥áêÊ_»∞.
'Ys^≥·# HÍ~°∞ - KåÖÏ Ys^≥·# HÍ~°∞— J<åfl_»∞ ™êìe<£,'Ñ¶¨~°"åÖË^Œ∞ÖË, =∞#
45 Z.\˜.Ô~·a<£
„Ñ¨[Å∞ W@∞=O\˜ ÉèíÜ«∞OHõ~°"≥∞ÿ# Ü«Ú^•úxfl ÔQÅ=É’`«∞<åfl~°∞. ^èŒ~° `«yæOz Ñ¨ÓiÎ
HÔ áêã≤\ `© À L`«ÊuÎ „áê~°OaèOK«O_ç. =∞#O k"åÖÏ uÜ«∞ºÉ’=_»O ÖË^∞Œ . „Ñ¨É∞íè `«fiO
D Ö’@∞#∞ JkèQÆq∞ã¨∞ÎOk.—
^Õâ◊ÉèíH˜Î „Ñ¨Ñ¨Ói`« =∞Ç¨ Ü«Ú^ŒúO [~°∞QÆ∞`«∞O_»QÍ<Õ D `ÕeHõ HÍ~°¡ L`«ÊuÎ
„áê~°OÉèí"≥∞ÿOk.
8
1941 JHÀì|~°∞ 28#, ™êÜ«∞O„`«O <åÅ∞QÆ∞ QÆO@Å‰õΩ, É’ÖÏ¬Ü∞ü käÜ∞Õ @~°∞
g∞^Œ [~°‡<£ ÉÏO|∞ XHõ\ ˜ ¿ÑeOk. käÜÕ∞@~°∞ =ÚO^Œ∞ ÉèÏQÍxH˜ f„= #+¨ìO
HõeyOk. <Õ#∞ Zyi ¿ãìl g∞^Œ Ñ¨_®¤#∞. HõÑ¨ÙÊÖ’ H˘O`« ÉèÏQÆO ‰õÄeáÈ~ÚOk.
käÜ∞Õ @~°∞ Ñ¨H¯õ # #_»∞ã¨∞#Î fl KåÖÏ=∞Ok =∞~°}O˜ Kå~°∞. ™êìe<£ käÜ∞Õ @~°∞‰õΩ [iy#
#ëêìxfl K«∂ã≤# `«~åfi`« "≥∞„\’áÈÖò Ç¨ÏŸ@ÖòÖ’ L#fl J"≥∞iHõ<£ ~åÜ«∞ÉÏix
K«∂_»_®xH˜ "≥àÏ§_»∞.
=∂™È¯ g∞^Œ â◊„`«∞ q=∂<åÅ∞ ÉÏO|∞Å∞ "Õã∂¨ <Î Õ LO_Õq. HÍx _çÃãO|~°∞Ö’
=∞#O Z^Œ∞~°∞^•_ç KÕã≤, [~°‡<£ Ãã·<åºxfl =∂™È¯‰õΩ ^Œ∂~°OQÍ `«i"Õ∞ã≤# `«~åfi`«
q=∂#^•_ç PyáÈ~ÚOk. É’ÖÏ¬Ü∞ü käÜ∞Õ @~ü =∞~°=∞‡`«∞Î "≥O@<Õ „áê~°OaèOKåÅx
x~°‚~ÚOK«_»O [iyOk. käÜÕ∞@~°∞ =ÚO^Œ∞ ÉèÏQÆOÖ’ ^≥|ƒu#fl JO^Œ"≥∞ÿ#
ã¨ÎOÉèÏÅ#∞ =∞~°=∞‡`«∞Î K≥Ü«∂ºÖÏ =^•Ì Jx Pi¯>ˇ‰õΩìÅ∞ K«iÛOKå~°∞. áê¡#∞#∞,
#Hõà◊§#∞ `«Ü«∂~°∞ KÕâß~°∞. XHõ z#fl #=¸<å#∞ ‰õÄ_® xi‡OKå~°∞. ™êìe<£
„Ñ¨`«ºHõ∆OQÍ HõÅ∞QÆ*Ëã¨∞HÀHõáÈ~Ú<å H˘`«Î _ç*ˇ·#∞#∞ Z=fi~°∂ JOwHõiOK«ÖË^Œ∞. 'D
_ç*ˇ·#∞ Ug∞ ÉÏQÍÖË^Œ∞. ™êìe<£ K≥Ñ≤Ê#k HõÔ~‰õΩì. É’ÖÏ¬Üü∞ käÜÕ∞@~ü ã¨ÎOÉèÏÅ
K«i„`« =∞# K«i„`«`À Hõeã≤áÈ~Ú#Ñ¨ÙÊ_»∞ D ã¨ÎOÉèÏÅ#∞ `˘ÅyOK«_»O ^ÕxH˜?
JÖÏ KÕ¿ãÎ K«i„`« =∞#efl Z#fl\˜H© Hõ∆q∞OK«^Œ∞— J<åfl~°∞.
É’ÖÏ¬Üü∞ käÜÕ∞@~°∞Ö’x ¿ãìlx Ñ¨Ù#ifli‡ã¨∞Î#flÑ¨ÙÊ_»∞, „Ñ¨^Œ~°≈#Å∞ „ÔHq∞¡<£Ö’
[iˆQq. „Ñ¨f „Ñ¨^Œ~°≈# `«~åfi`å, HõàÏHÍ~°∞Å∞ `«=∞ =∞#ã¨∞Ö’ L#fl U
q+¨Ü«∂#fl~Ú<å ™êìe<£`À K«iÛOKÕ"å~°∞.
HõàÏHÍ~°∞Å`À#∂, #@∞Å`À#∂ ™êìe<£ ZÖÏ LO_Õ"å_À, ZO`« Pã¨H˜Î
K«∂Ñ≤OKÕ"å_À, <Õ#∞ J<ÕHõ ãÖÑ¶¨∞@#Å∞ K≥Ñ¨ÊQÆÅ#∞. KåÖÏ=∞Ok ¿Ñ~°∞¡ J`«xH˜
`≥Å∞ã¨∞. "åi ã¨=∞ã¨ºÅ∞, |ÅÇ‘Ï#`«Å∞ J`«xH˜ `≥Å∞ã¨∞. <Õ#∞ KåÖÏ Q˘Ñ¨Ê"å_çx
46 ™êìe<£`À.....
J<Õ JÇ¨ÏOÉèÏ=O U HõàÏHÍ~°∞_çÖ’<≥<· å QÆ=∞x¿ã,Î P JÇ¨ÏOÉèÏ=O |Ü«∞@ Ñ¨_‰» Ωõ O_®
™êìe<£ „Ñ¨Ü«∞uflOKÕ"å_»∞. XHõ"Õà◊ Z=Ô~·<å JÖÏ JÇ¨ÏOÉèÏ=O`À LO>Ë, ™êìe<£
<Õ~∞° ÊQÍ P JÇ¨ÏOÉèÏ=O `«Qˆ Öæ Ï KÕ¿ã"å_»∞. P q^èOŒ QÍ HõàÏHÍ~°∞Å =∞^èºŒ ™ê=∞~°ãº¨ O,
ãÖÑ¶‘∞ÉèÏ=O LO_ÕÖÏ KÕ¿ã"å_»∞.
„Ñ¨^Œ~°≈#Å∞ [~°∞QÆ∞`«∞#flÑ¨ÙÊ_»∞ `«=∞Ö’ `å=Ú =∂\Ï¡_»∞‰õΩ<Õ ˆHO„^Œ Hõq∞\©
ã¨Éèí∞ºÅ#∞ ™êìe<£ ã¨Ç≤ÏOKÕ"å_»∞ HÍ^Œ∞. „¿ÑHõ∆‰õΩÅ∞ JÖÏ =∂\Ï¡_»∞‰õΩO@∞O>Ë
HõàÏHÍ~°∞Å∞ `«=∞ „Ñ¨^Œ~°≈# ãïQÍ ÖË^Õ"≥∂#x ÉÏ^èŒÑ¨_»`å~°∞, =∞ixfl `«Ñ¨ÙÊÅ∞
KÕ¿ã J=HÍâ◊O LOk. ™êìe<£ HõàÏHÍ~°∞Å Ñ¨\Ï¡, ãÖw`« HõKÕsÅ∞ KÕ¿ã"åi Ñ¨\Ï¡
ZO`« „â◊^Œú K«∂Ñ≤OKÕ"å_À D „HÕk ãÖÑ¶¨∞@# `≥eÜ«∞*Ëã¨∞ÎOk.
¿Ñ~°∞á⁄Ok# HõàÏHÍi}˜ Z. ÉˇÃ· +"£ ã¨¯Ü«∂, XHõ „Ñ¨^~Œ ≈° #Ö’ KåÖÏ Hõ+Ñì¨ _¨ ∞» `«∂,
KåÖÏ |ÅÇ‘Ï#OQÍ áê_çOk. „Ñ¨^Œ~°≈# Ñ¨Ó~°Î~Ú# `«~åfi`« ™êìe<£ P"≥∞ P~ÀQÆºO
QÆ∞iOz J_çQÍ_»∞ - 'PÖˇQÍ˚O„_® PO„_ôÜ∞Õ "åfl, #∞=Ùfi KåÖÏ |~°∞=Ù `«y#æ @∞¡<åfl=Ù.
Ü«∂~À™ê¡"åfl áê„`«Ö’ áê_Õ Ç‘Ï~À~Ú<£ KåÖÏ |e+¨ìOQÍ LO_®e...—.
Éˇ·Ã+"£ ã¨¯Ü«∂ Hõhflà◊§`À `«#∂ `«# Éèí~åÎ Ñ¨_»∞HÀ=_®xH˜ ã¨fiO`«OQÍ XHõ QÆk
‰õÄ_® ÖË^Œh, D ÉèíÜ«∞OHõ~° Ü«Ú^Œú HÍÅOÖ’ u#_®xH˜ `«y#O`« uO_ç ‰õÄ_®
ÖË^Œh, K≥Ñ≤ÊOk.
'q=∂# ^•_çÖ’ ^èŒfiOã¨"≥∞ÿ# g∞ WO\˜x ÉÏQÆ∞ KÕ~Ú^•ÌO. #∞=Ùfi =∞m§
ÉÏQÍ áê_ÕÖÏ `«y#O`« PÇ¨~°O ‰õÄ_® U~åÊ@∞ KÕ™êÎO— J<åfl_»∞ ™êìe<£.
P"≥∞ Ñïã≤÷u ÉÏQÆ∞Ñ¨_»_»O =∂„`«"Õ∞ HÍ^Œ∞ - HõàÏHÍ~°∞ÅO^ŒiH© =∞iH˘O`«
"Õ`«#O, PÇ¨~°O, „Ñ¨Éèí∞`«fiO JOkOK«™êyOk.
1943 JO`åxH˜ É’ÖÏ¬Üü∞ käÜÕ∞@~ü „QÆ∂Ñ¨Ù "≥Ú`«ÎO ‰õΩºa¿+"£ #∞Oz uiy
=∂™È¯ =zÛOk. Wk x[OQÍ XHõ ÑÖ_»∞QÆ ÖÏO\˜^Õ. Ü«Ú.Ü«∞ãπ.Ü«∞ãπ.P~ü‰õΩ
XHõ H˘`«Î *ÏfÜ«∞ w`åxfl HõOáÈ*ò K≥Ü«∞º_®xH˜ XHõ áÈ\© [iyOk. JO`«=~°‰õÄ
WO@ˆ~fl+¨#Öò JkèHÍiHõ w`«OQÍ LO_Õk.Z„~° Ãã·#ºO XHõ q[Ü«∂#∞flOz =∞~˘Hõ
q[Ü«∂xH˜ Ñ¨Ù~ÀQÆq∞™ÈÎOk. ^Õâ◊ Ñ¨Ù#ifl~å‡}O „áê~°OÉèí"≥∞ÿOk. *ÏfÜ«∞ w`åxH˜
Wk J#∞"≥·# ã¨=∞Ü«∞O.
D áÈ\©x „Ñ¨Hõ\ Õz# `«~åfi`«, ™êìe<£, =∂Å\’"£, "˘~À+≤Ö’"£,
=∂ÖˇOHÀ"£Å∞ W`«~° ^ÕâßÅ *ÏfÜ«∞ w`åÅ#∞ q<åfl~°∞. áêe\ò |∂º~À Jxfl
HõOáÈl+¨##¡ ∞ qx, Z.PÖˇHÍûO„_À"£ w`«O L`«=Î ∞"≥∞#ÿ ^Œx x~°~‚ ÚOzOk. 'ãÖw`«O
KåÖÏ Q˘Ñ¨ÊQÍ LOk. ^ÕâÉ◊ Híè xÎ˜ „¿Ñ~ˆ Ñ≤Oz =∞ixfl =∞Ç¨Ï`«~Î ° q[Ü«∂Å∞ ™êkèOK«=∞x
47 Z.\˜.Ô~·a<£
Ñ≤Å∞Ñ¨Ùxã¨∞ÎOk— J<åfl_»∞ ™êìe<£.
™ÈqÜ«∞\ò Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì ˆHO„^Œ Hõq∞\© ã¨Éèí∞ºÅO^Œ~°∂ Pâ◊Û~°ºáÈÜÕ∞ÖÏ
™êìe<£ =∞^èºŒ ã¨fi~°OÖ’ "≥Ú`«OÎ Qˆ Ü«∞=∞O`å áê_®_»∞. D H˘`«Î ™ÈqÜ«∞\ò Ü«¸xÜ«∞<£
*ÏfÜ«∞ w`åxfl P `«~åfi`« JO^Œ~°∂ Hõeã≤ q_»∞^ŒÅ KÕâß~°∞.
1944 [#=i 1#, D H˘`«Î ™ÈqÜ«∞\ò Ü«¸xÜ«∞<£ *ÏfÜ«∞ w`«O
"≥Ú@ì"≥Ú^Œ\ ˜ ™êi ˆ~_çÜ≥∂Ö’ „Ñ¨™ê~°"≥∞ÿOk. Z."≥∞eflH± áê¿+"£ xˆ~Ìâ◊Hõ`«fiOÖ’
É’ÖÏ¬Üü∞ käÜÕ∞@~ü PÔ~¯„™êì D "≥Ú^Œ\ ˜ HõKÕsx x~°fiÇ≤ÏOzOk. WO@ˆ~fl+¨#Öò
w`«O ™ÈqÜ«∞\ò Ü«¸xÜ«∞<£ Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì w`«OQÍ H˘#™êyOk.
.........ˆHO„^Œ Hõq∞\© ™êìe<£‰Ωõ ™È+ëã¨∞ì Ç‘Ï~À Ñ¨`H« Íxfl „Ñ¨^•#O K≥Ü∂« ºÅx
x~°~‚ ÚOzOk. Jxfl ÑÖK«=~°¬ „Ñ¨}ÏoHõÅÖ’#∂ `«#∞ „Ñ¨=ÚY áê„`« x~°fiÇ≤ÏOKå_»∞
Hõ#∞Hõ ™êìe<£ D Ñ¨Ù~°™ê¯~åxfl ã‘fiHõiOKå_»∞. ^Õâ◊ÉèíH˜Î „Ñ¨Ñ¨Ói`« =∞Ç¨Ü«Ú^ŒúOÖ’
™êìe<£ x~°fiÇ≤ÏOz# áê„`«‰õΩ J`«xH˜ Ç‘Ï~À PÑ¶π ™ÈqÜ«∞\ò Ü«¸xÜ«∞<£ Ñ¨`«HõO
‰õÄ_® „Ñ¨^•#O K≥Ü∂« ºÅx áêe\ò |∂º~À ÉèÏqOzOk. `«∞HÀ"£ ^•fi~å D q+¨Ü∞« O
QÆ∞iOz `≥Å∞ã¨∞‰õΩ#fl ™êìe<£, 'Wk ã≤QÆ∞æÑ¨_®eû# q+¨Ü«∞O-Jq"Õ‰õΩÅ K«OKåyi.
L#fl`«"≥∞ÿ# D Z"å~°∞¤#∞ Ü«Ú^Œú~°OQÆOÖ’ ^è≥·~°º™êÇ¨Ï™êÅ∞ Hõ#|iz# Ãã·x‰õΩÅ‰õΩ
=∂„`«"Õ∞ W"åfie. KÕ`«∞Ö’¡ Ô~·Ñ¶≤Öò`À <Õ#∞ ZÑ¨ÙÊ_»∂ Ü«Ú^Œú~°OQÆOÖ’ ÖË#∞. U
~°Hõ"≥∞ÿ# ^è≥·~°º™êÇ¨Ï™êÅ∂ „Ñ¨^Œi≈OK«ÖË^Œ∞— J<åfl_»∞.
™êìe<£ ÉèÏ"åÅ∞ `≥Å∞ã¨∞‰õΩ#fl áêe\ò |∂º~À ã¨É∞íè ºÅ∞ ™êìe<£‰Ωõ #K«ÛK≥ÑÊ¨ _®xH˜
=∂ÖˇOHÀ"£ #∞ „ÑüxkèQÍ ÑÖÑ≤OKå~°∞. ™êìe<£#∞ ã¨fiÜ«∞OQÍ J_»Q_Æ ®xH˜ W+¨Ñì _¨ x»
=∂ÖˇOHÀ"£, (™êìe<£ Ãã„Hõ@s) á⁄„ã≤¯a¿+"£‰õΩ P Ñ¨x JÑ¨ÊyOKå_»∞. ™êìe<£
J@∞=O\˜k W+¨Ñì _¨ _» x» `≥eã≤# á⁄„ã≤¯a¿+"£ ™êìe<£`À =∂\Ï¡__» ®xH˜ ÉèÜ í ∞« Ñ¨_®¤_∞» .
J`«#∞ D ÉÏ^èŒº`«#∞ ™êìe<£ JOQÆ~°Hõ∆‰õΩÅ Hõ=∂O_≥O\ò P~À¡"£‰õΩ JÑ¨ÊyOKå_»∞.
P~À¡"£‰õΩ ™êìe<£ QÆ∞iOz =∞iO`« ÉÏQÍ `≥Å∞ã¨∞... ™êìe<£‰õΩ D Ñ¨`«HÍxfl W=fi_»O
[~°QÆÖË^Œ∞, ™êìe<£ Z#fl_»∂ D Ñ¨`«HÍxfl ã‘fiHõiOK«_®xH˜ JOwHõiOK«ÖË^Œ∞.
........1945Ö’ q[Ü«∞ k<À`«û= ÃÑ~ˆ _£ ãÖ^Œ~ƒ° Où QÍ [#~°eã≤û"≥∂ Ç¨ÏŸ^•Ö’
L#fl ™êìe<£‰Ωõ XHõ H˘`«Î Ü«¸xá¶êO _ç*#·ˇ ∞ K≥Ü∂« ºÅx Hˆ O„^Œ Hõq∞\© x~°~‚ ÚOzOk.
"Õ~∞° "Õ~∞° _ç*#·ˇ `¡ À =¸_»∞ Ü«¸xá¶êOÅ∞ `«Ü∂« ~°∞ KÕ~ÚOKÕ ÉÏ^èºŒ `«#∞ JOQÆ~H° ‰∆õ Ωõ Å
ÃÇÏ_£QÍ L#fl MÏÖˇ"£‰õΩ JÑ¨ÊyOKå~°∞. J`«#∞ XHõ |e+¨µì_≥·# Ü«Ú= Ãã·x‰õΩ_çx
=∂_»ÖòQÍ ZOK«∞‰õΩx Ü«¸xá¶êO `«Ü«∂~°∞ KÕã≤ ˆHO„^Œ Hõq∞\©H˜ K«∂Ñ≤OKå_»∞.
`«# PÑ¶‘ã¨∞#∞Oz =zÛ# ™êìe<£, |OQÍ~°∞ Je¡HõÅ∞, |OQÍ~°∞ QÆ∞O_ôÅ`À xO_ç#
48 ™êìe<£`À.....
[#~°Öò Ü«¸xá¶êOÖ’ L#fl P Ü«Ú=‰õΩ_çx K«∂ã≤ 'D <≥=∞e WHõ¯_» UO KÕ™ÈÎOk?—
J#_çQÍ_»∞.
'HÍ„"Õ∞_£ ™êìe<£, q[Ü«∞ k<À`«û=O <å_»∞ ÃÑˆ~_£Ö’ g∞~°∞ ^èŒiOK«_®xH˜
`«Ü«∂~°∞ K≥Ü«∞º|_ç# g∞ Ü«¸xá¶êO _ç*ˇ·#∞Å∞..—
™êìe<£ P Ü«¸xá¶êO ^èŒiOK«_®xH˜ x~åHõiOz uÑ≤Ê ÑÖÑ≤OKÕâß_»∞. `«#
™ê^è•~°} Ü«¸xá¶êOÖ’<Õ J`«#∞ ÃÑˆ~_£Ö’ xÅ|_®¤_»∞. Öˇx<£ =∞™ÈûeÜ«∞O g∞^Œ
xÅ|_ç J`«#∞ JO^ŒiH© Jaè#O^Œ#Å∞ `≥eáê_»∞. `«# "ÕÅ∞`À "≥∞ÿ„HÀá¶È#∞ `«\ ˜ì,
ã¨=∂Kå~° JkèÑu¨ á⁄@áÈ"£ Hˆ ã≤ uiy, '„Ñ¨ÑO¨ KåxH˜ „Ñ¨™ê~°O K≥Ü∞« º_®xH˜ JO`å
ã≤^ŒúOQÍ LO^•?— Jx J_çQÍ_»∞.
'JO`å ã≤^ŒúOQÍ LOk HÍ„"Õ∞_£ ™êìe<£, „Ñ¨ÑÖK«=∞O`å q<åe— J<åfl_»∞
á⁄@áÈ"£.
'„Ñ¨ÑO¨ K«OÖ’ Ü«Ú^•úxfl „¿Ñq∞OKÕ =º‰õΩÅÎ ∞ D w`«O q<åe...— J<åfl_»∞ ™êìe<£.
PÔ~¯„™êì PÅÑ≤Oz# *ÏfÜ«∞ w`åxfl „Ñ¨ÑÖK«=∞O`å qOk.
.........1945 AÖˇ· 16# ™êìe<£, áÈ\òû _®O ã¨=∂"Õâ◊OÖ’ áêÖÁæ#_®xH˜
Éˇi¡<£ =KåÛ_»∞. Ü«∞Ñ¶≤"≥∂"£, P~À¡"£Å∞ ™êìe<£ HÀãÖ XHõ Ç¨ÏŸ@Ö’¡ qÖÏã¨=O`«"≥∞ÿ#
QÆkx U~åÊ@∞ KÕâß~°∞. |OQÍ~°O á⁄ky# Ñ¶ïflK«~°∞ ‰õÄ_® JHõ¯_çH˜ KÕ~åÛ~°∞. D
K≥OKåyi Ñ¨#∞Å#∂, `«# „áêÑ¨HõO HÀãÖ áê‰õΩÖÏ_Õ D Ju q#Ü«∂Å#∂ K«∂ã≤
™êìe<£ =∞O_ç Ñ¨_®¤_»∞. P Ñ¶ïflK«~°∞ `˘ÅyOz ™ê^è•~°} Ñ¶ïflK«~°∞ LOK«=∞x
K≥áêÊ_»∞.
=¸_»∞ ~ÀAÅÖ’ áÈãπì _®O ã¨=∂"Õâ◊ "å`å=~°}O JO`å =∂iáÈ~ÚOk.
„a@<£Ö’ [iy# ZxflHõÅÖ’ K«iÛÖò F_çáÈÜ«∂_»∞. J`«x ™ê÷#OÖ’ J\©¡ WOHÍ
~åÖË^Œ∞. K«iÛÖò‰õΩ XHõ g_À¯Å∞ HõKÕs U~åÊ@∞ KÕâß_»∞ ™êìe<£. D "Õ_»∞HõÅ‰õΩ
™êìe<Õ K˘~°= fã¨∞‰õΩ<åfl_»∞. HõàÏHÍ~°∞Å∞ ÉÏKü, c`À"≥<£, "≥Ú*Ï~üì, Kè≥·HÀ=ã‘¯Å
w`åÅ∞ qxÑ≤OKå~°∞.
™êìe<£ JÑ¨ÙÊ_»∞ HÀi# XHõ HÀiHõ HõÅHõÅO ˆ~ÔHuÎOzOk. g∞~°∞ ~°+¨º<£
*Ï#Ñ¨^Œ ˆQÜ«∂Å∞ áê_»QÆÅ~å Jx J`«#∞ H˘O`«=∞Ok HõàÏHÍ~°∞Å#∞ J_çQÍ_»∞.
P HõàÏHÍ~°∞ÅO^Œ~°∂ HÍ¡ã≤HõÖò ãÖw`« HõàÏHÍ~°∞Å∞, *Ï#Ñ¨^Œ ˆQÜ«∂Å∞ áê_»_»O
"åà◊§‰õΩ ~å^Œ∞. HÍx l.|~°<À"å =ÚO^Œ∞‰õΩ =zÛOk. ™êìe<£ P"≥∞ Ñ¨Hõ¯# Ñ≤Ü«∂<À
^ŒQÆæ~° xÅ|_ç qx KåÖÏ ãÖ`À+≤OKå_»∞. ™ÈqÜ«∞\ò ˆQÜ«∂Å∞, ãÖw`«=∞O>Ë
QÆ~°fi Ñ¨_®¤_»∞. P"≥∞‰õΩ JO^Œ"≥∞ÿ# QÆ∞ÖÏcÑ¨ÓÅ QÆ∞KåÛùxfl WKåÛ_»∞.
49 Z.\˜.Ô~·a<£
9
Ü«Ú^ŒúOÖ’ q[Ü«∂xH˜ =ÚO^Œ∞ ‰õÄ_® ™êìe<£ ã¨=∞+≤ì =º=™êÜ«∞ ˆH∆„`åÅ#∞,
„Ñ¨É∞íè `«fi Hˆ „∆ `åÅ#∞ ZÖÏ Jaè=$kú K≥Ü∂« ºe J#fl q+¨Ü∞« O QÆ∞iOz PÖ’zOKÕ"å_»∞.
XHõ L^•Ç¨Ï~°}.
XHõ™êi =∞^è•ºÇ¨Ïfl Éè’[#OÖ’ J#flO`À áê@∞ Q˘„Ô~ Ñ≤Å¡ =∂O™êxfl
=_ç¤OKå~°∞.
'D Q˘„Ô~ Ñ≤Å¡#∞ ZHõ¯_»#∞Oz ãÖáêkOKå~°∞?— J#_çQÍ_»∞ ™êìe<£.
'JÉò MÏlÜ«∂ #∞O_ç q=∂#OÖ’ fã¨∞‰õΩ=KåÛO— Jx ã¨=∂^è•#q∞KåÛ_»∞
Hõ=∂O_≥O\ò ™⁄ÖÁ"À"£.
'P q=∂#O hà◊§`À ZyiO^•?— J#_çQÍ_»∞ ™êìe<£.
™⁄ÖÁ"À"£ U^À K≥ÑÊ¨ É’Ü«∂_»∞ HÍx ™êìe<£ J`«xfl "åiOKå_»∞ - 'Hõ@∞ìH^õ ÅŒä ∞
K≥Ñ¨Ê‰õΩ. =∞#O WÖÏ |Ü«∞@#∞Oz `≥K«∞ÛHÀ#Hõ¯ˆ~¡^Œ∞. =∞#O WHõ¯_Õ =∞#‰õΩ
HÍ=Åã≤#q U~åÊ@∞ KÕã¨∞‰õΩO^•O ..—
P `«~åfi`« ™êìe<£ K≥Ñ≤Ê#k PK«~°}Ö’H˜ =zÛOk. ^•Kå Ñïã¨~åÖ’¡
ÑÖ_çOz#k, ¿ãHõiOz#k, =∂„`«"Õ∞ "å_»_»O „áê~°OÉèí"≥∞ÿOk.
JÑ¨ÙÊ_»ÑÙ¨ Ê_»∞ ™êìe<£#∞ K«∂_»_®xH˜ =KÕÛ"å_»∞ Hõ$âıÛ"£. \Á=∂\’Å QÆ∞iOz,
Ñ¨à◊§ QÆ∞iOz U =∂„`«O J=QÍÇ¨Ï# ÖËHõáÈ~Ú<å, J`«#∞ ZÑ¨ÙÊ_»∂ =º=™êÜ«∞O
QÆ∞iOz `«# Ñï*Ï˝<åxfl „Ñ¨^Œi≈OK«_®xH˜ „Ñ¨Ü«∞uflã¨∞ÎO_Õ"å_»∞. XHõ™êi Hõ$âıÛ"£
H˘xfl <≥=∞à◊§#∞ ™êìe<£‰õΩ HÍ#∞HõQÍ fã¨∞‰õΩ =KåÛ_»∞. "å\˜x ^•Kå ÃÑ~°\’¡
=^ŒeÃÑ\ÏìHõ, U^À QÆ∞~°∞Î‰õΩ =zÛ, Hõ$âıÛ"£ =∞m§ P <≥=∞à◊§#∞ fã¨∞‰õΩáÈÜ«∂_»∞.
'D <≥=∞à◊√§ Hõ$âıÛ"£ HÍ#∞Hõ Jx <å‰õΩ =ÚO^Œ∞ ZO^Œ∞‰õΩ K≥Ñ¨ÊÖË^Œ∞— Jx
##∞fl J_çQÍ_»∞ ™êìe<£ - '<Õ#∞ D HÍ#∞Hõ#∞ JOwHõiOKÕ"å_çx HÍ#∞. D
<≥=∞à◊§#∞ Hõ$âıÛ"£ u#h. Hõ$âıÛ"Õ XHõ uO_çáÈ`«∞—
ã¨=∂"ÕâßÅ∞ [~°∞QÆ∞`«∞#fl ^•Kå ã¨fiÜ«∞OáÈ+¨HõOQÍ LO_ç, |Ü«∞@#∞Oz
Ug∞ fã¨∞‰õΩ~å‰õΩO_® Hõ@ì_ç KÕâß_»∞ ™êìe<£. J`«#∞ KåÖÏ „áêH˜ìHõÖò =∞x+≤. P
HÍ~°}OQÍ ^•Kå K«∞@∂ì L#fl ˆH∆„`åÅ#∞Oz P^•Ü«∞O ^•^•Ñ¨Ù XHõ q∞eÜ«∞<£
~°∂|∞Å∞û‰õΩ KÕiOk. „Ñ¨f XHõ¯~°∂ á⁄^Œ∞Ñ¨Ù KÕ¿ã"å~°∞. `å=Ú =∂@ÅÖ’ K≥¿ÑÊk
PK«~°}Ö’ K«∂Ñ¨_®xH˜ „Ñ¨Ü«∞uflOKÕ"å~°∞.
50 ™êìe<£`À.....
........1946 E<£ 3# HÍex<£ =∞~°}ÕKå_»∞. ~°+¨º<£ Ñ¨^ŒúuÖ’, HÍx
K«iÛ Hõ~°‡HÍO_» ÖË‰õΩO_®, J`«x JOu=∞ Ü«∂„`« U~åÊ@∞ K≥Ü«∞º_»OÖ’ ™êìe<£
fiHõÖË‰õΩO_® L<åfl_»∞. ™êìe<£‰õΩ HÍex<£ JO>Ë KåÖÏ W+¨ìO. „Ñ¨Éèí∞`«fiOÖ’ L#fl
áê`« É’e¬q‰õΩ¯ÅÖ’ HÍex<£ XHõ_»∞.
........^ŒH˜∆} „áêO`«OÖ’ [iy# q<åâ◊<åhfl, Ñ¨Ù#ifl~å‡}Ïhfl K«∂_»_®xH˜
1946Ö’ ™êìe<£ HÍ~°∞Ö’ "≥àÏ§_»∞. J`«#∞ ‰õΩ~ü¯û, FÔ~Öò „áêO`åÅÖ’ uiQÍ_»∞,
HÍx HÍ~°∞Ö’ HÍ^Œ∞, JOQÆ~H° ‰∆õ Ωõ Å∞ qã≤yáÈÜÕ∞ÖÏ #_çz "≥àÏ§_»∞. g^è∞Œ Ö’¡, tkèÖÏÅ
=∞^èŒº, `«# Éèí∞*ÏÅ g∞^Œ h\˜ Hõ_»= "≥∂ã¨∞Î#fl XHõ „ã‘Î J`«xfl K«∂ã≤Ok. ™êìe<£#∞
K«∂_»QÍ<Õ P"≥∞ Hõ_»= „HÕ^Œ‰õΩ qã≤ˆ~ã≤, Ñ¨~°∞ÔQ`«∞Î‰õΩ =zÛ J`«xfl H“yeOK«∞‰õΩOk.
Hõhflà◊§`À '„Ñ≤Ü«∞"≥∞ÿ# HÍ„"Õ∞_£ ™êìe<£, #∞=Ùfi WÖÏ tkäÖÏÅ =∞^èŒº ZO^Œ∞‰õΩ
#_»∞™êÎ=Ù?— J#_çyOk.
'g∞ gkèÖ’ "Õ∞O #_»=‰õÄ_»^•?— J<åfl_»∞ ™êìe<£ z~°∞#=Ùfi`À.
HÍx P"≥∞ `«# ^èÀ~°}Ö˜ ’ =∂\Ï¡_™» êyOk-'#∞=Ùfi ÖËHáõ È`Õ "Õ∞=Ú â◊„`«∞=Ù#∞
F_çOK«QÆeˆQ"åà◊§O HÍ^Œ∞, q[Ü«∞O K«∂¿ã "åà◊§O HÍ^Œ∞. WO^Œ∞‰õΩ "Õ∞O
Ç¨Ï$^ŒÜ«∞Ñ¨Ó~°fiHõOQÍ h‰õΩ Hõ$`«[˝`«Å∞ `≥Å∞Ñ¨Ù‰õΩO@∞<åflO—
J@∞=O\˜ ãÖÉèÏ+¨}Å∂, J@∞=O\˜ ã¨=∂"ÕâßÅ∂ "Õ∞O "≥o§# KÀ@ÖÏ¡
[iˆQq. JÑ¨Ê\˜Hˆ ™ÈpÖ’ "Õ∞=Ú ~ˆ =Ù#∞ Ñ¨Ù#~°∞^Œiú ã¨∞<Î åflO. ™êìe<£ Jk K«∂_»_®xH˜
"≥àÏ§_»∞. ^ŒH˜∆} „Ñ¨Éèí∞`«fi Hõ=∂O_≥O\ò Já¶È<åã‘"£`À =∂\Ï¡_®_»∞. J`«#∞ ™êìe<£‰õΩ
q=~°OQÍ JO`å K≥áêÊ_»∞. P `«~åfi`« s\Ïû "≥o§ JHõ¯_ç Ñ¨~°fi`åÅ∞ K«∂âß_»∞.
JHõ¯_ç K«Hõ¯\˜ "å`å=~°}O K«∂ã≤ Pi¯>ˇ‰õΩì J#~°"≥∞OHÀ ˆHã≤ uiy, ã¨~À=~°O
K«∞@∂ì XHõ ~À_»∞¤ xi‡OK«=∞x ã¨∂zOKå_»∞.
'HÍ„"Õ∞_£ ™êìe<£, nxH˜ KåÖÏ Y~°Û=Ù`«∞Ok. D ~À_»∞¤ HÀãÖ Ñ¨~°fi`«
„áêO`åÅ#∞ ¿ÑÖÏÛeû =ã¨∞ÎOk..— J<åfl_»∞ Pi¯>ˇH±ì.
'„Ñ¨[Å HÀãÖ JO`å K≥Ü«∂ºe. Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’ WHõ¯_» xi‡OK«É’ÜÕ∞
¿ãx\’iÜ«∂Å‰õΩ „Ñ¨[Å∞ `ÕeHõQÍ |ã¨∞ûÅÖ’#∂, HÍ~°¡Ö’#∂ ~åQÆÅ~°∞— J<åfl_»∞
™êìe<£.
Éèqí +¨º`«∞ÖÎ ’ xi‡OK«É’ÜÕ∞ ¿ãx\’iÜ«∂Å‰õΩ „Ñ¨[Å∞ HÍ~°Ö¡ ’#∂, |ã¨∞ûÅÖ’#∂
`ÕeHõQÍ „Ñ¨Ü«∂}ÕK«_®xfl Pi¯>ˇ‰õΩì HÍ^Œ#QÆÅ_®?
P HÍÅOÖ’ JHõ¯_» „Ñ¨É∞íè `«fi "Õãq¨ HÍ>Ë*ò Ug∞ ÖË^∞Œ . *Ï~ü „Ñ¨É∞íè =Ù xi‡Oz#
XHõ áê`« Éèí=#OÖ’ „Ñ¨Éèí∞`åfikèHÍ~°∞Å∞ x^Œ∞iOK«=Åã≤ =KÕÛk. "Õ∞=Ú
51 Z.\˜.Ô~·a<£
Ñ¨_»∞HÀ=_®xH˜ <ÕÅ g∞^Œ KåÑ¨Å∞ ÑïKå~°∞. =∂HÀãÖ ZÖÏQÀÖÏ H˘xfl `«ÅkO_»∞¡
ãÖáêkOKå~°∞. ™êìe<£ =∂`À áê>Ë #_»∞O "åÖÏÛ_»∞. J`«x `«Å aeÜ«∞~ü¤û
>Ë|∞Å∞ „HÕ^Œ LO>Ë, |∂@∞¡ `˘_çy# áê^•Å∞ >Ë|∞Å∞ |Ü«∞@‰õΩ =KåÛ~Ú.
Jeã≤áÈ~Ú# JOQÆ~°Hõ∆‰õΩÅ∞ "≥O@<Õ x„^ŒáÈÜ«∂~°∞... Z=~°∂ Z=ih HÍÑ¨ÖÏ
HÍÜ«∞ÖË^Œ∞.
`≥ÖÏ¡~åHÍ ™êìe<£, 'q∞„`«∞ÖÏ~å, ~å„u Z=~À KåÖÏ ÃÑ^ŒÌQÍ QÆ∞~°Hõ ÃÑ\Ïì~°∞.
<Õ#∞ x„^ŒáÈÖËHõáÈÜ«∂#∞. <Õ#∞ Ñ¨_»∞HÀ_®xH˜ U^≥·<å ã¨÷ÅO K«∂_»O_ç— J<åfl_»∞.
KÕÑ¨Å∞ Ñ¨@ì_»O JO>Ë ™êìe<£ W+¨ìÑ¨_Õ"å_»∞. JHõ¯_» KåÖÏ #^Œ∞Å∞<åfl~Ú.
ã¨=∞Ü«∞O ^˘iH˜#Ñ¨ÙÊ_»∞ "Õ∞=Ú KÕÑÅ¨ ∞ Ñ¨\ì˜ =O_Õ"åà◊§O. ™êìe<£ Ü«Ú.Ü«∞ãπ.Ü«∞ãπ.P~ü
<Õ`,« "Õ∞=Ú J`«x JOQÆ~H° ‰∆õ Ωõ ÅO, J<Õ =∂@ =∞~°z XHõ ‰õΩ@∞O|OÖÏ LO_Õ"åà◊§O.
`«# P~ÀQÆºO HÀãÖ "≥·#∞ `åQÆ=∞x (\’ã¨∞ì K≥Ü«∞º=∞x) J`«#∞ Z#fl_»∂ HÀ~°ÖË^Œ∞.
D ãÖ^Œ~°ƒùOÖ’, JO^ŒiHõO>Ë Z‰õΩ¯= KÕÑ¨Å∞ Ñ¨\ ˜ì# Ze[~À"£ P~ÀQÍºxH˜ "≥·<£
`åQÆ∞^•=∞x ™êìe<£ „ÑüáêkOKå_»∞.
.......™êìe<£ P <Õ~°O KÕâß_»∞, D <Õ~°O KÕâß_»∞, Jx WÑ¨ÙÊ_»∞ P~ÀÑ≤ã¨∞Î#fl
"åà◊√§ J`«xfl ã¨fiÜ«∞OQÍ Z#fl_»∂ K«∂_»ÖË^Œ∞. J`«x`À =ºH˜ÎQÆ`« ÑïK«Ü«∞=¸
ÖË^Œ∞. K«Å# z„`åÅÖ’#∂, á¶⁄\’ÅÖ’#∂ =∂„`«"Õ∞ K«∂âß~°∞, ÖË^• J`«x QÆ∞iOz
U =∂„`«O `≥eÜ«∞‰õΩO_®, J`«xfl Z#fl_»∂ HõÅ=‰õΩO_® ~å¿ã ~°K~« Ú`«Å Ñ¨Ùã¨HÎ ÍÅÖ’
K«kq LO\Ï~°∞. D ~°K«~Ú`«Å∞ Z=iH˜ `Àz#@∞¡ "åà◊√§ ~åâß~°∞. <åÖÏO\˜
=º‰õΩÎÅ∞ U =∂„`«O QÆ∞iÎOK«ÖËx q^èŒOQÍ J`«xfl =∂iÛ"Õâß~°∞.
™êìe<£ K«Hõ¯QÍ =∂\Ï¡_Õ"å_»∞, ãÖ`À+ÖQÍ, KåÖÏ L^•~°OQÍ LO_Õ"å_»∞.
KåÖÏ=∞Ok ™ÈqÜ«∞\ò Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì Hˆ O„^Œ Hõq∞\© ã¨É∞íè ºÅ∞ `«=∞ JOQÆ~H° ‰∆õ Ωõ Å,
`«=∞‰õΩ ã¨Ç¨ Ü«∞ Ñ¨_Õ =º‰õΩÅÎ , qâßfi™êxfl á⁄O^ŒÖHË áõ ÈÜ«∂~°∞. J`«x ÖÏQÍ JO^Œi`À
™È^Œ~° ÉèÏ=O`À "≥∞eˆQ "å~°∞ HÍ~°∞. J_»=ÙÖ’¡ Ñ¨x KÕã¨∞Î#flÑ¨ÙÊ_»∞, J`«#∞ ZÑ¨ÙÊ_»∂
=O_Õ"å_»∞, ÖË^• áê„`«Å∞ Hõ_çˆQ"å_»∞. `«#O`«@ `«#∞ K≥Ü«∞ºQÆÅ Ñ¨x W`«~°∞Å∞
K≥Ü«∂ºÅx J`«#∞ Z#fl_»∂ J#∞‰õΩ<Õ"å_»∞ HÍ_»∞. =∂ JO^ŒiH© Z=i Ñ¨#∞Å∞
"åiH˜ JÑ¨ÊK≥Ñ¨Ê|_Õq. =∂ Ñ¨#O`å KåÖÏ ã¨=ºOQÍ [iˆQk.... S^Œ∞-Ñ¨k =∞Ok
=º‰õΩÎÅ∞O>Ë „Ñ¨f XHõ¯iH© U^À XHõ Ñ¨x LO_Õk, „Ñ¨f XHõ¯~°∂ W`«~°∞Å‰õΩ
ã¨Ç¨Ü«∞Ñ¨_Õ"å~°∞.
....."Õ∞=Ú „H˜q∞Ü«∂Ö’ É’~Àg∞Ö’ L#flÑ¨ÙÊ_»∞, ™êìe<£`À `˘e~ÀAÖ’¡ ~°ÇÏ¨ ã¨º
rq`«O QÆ_Ñç #≤ H˘O`«=∞Ok ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å∞ J`«xfl K«∂_®¤xH˜ =KåÛ~°∞. J<ÕHõ HÍ~°}ÏÅ
52 ™êìe<£`À.....
=Å# P ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å∞ KåÖÏ ¿Ñ^ŒiHõOÖ’ L<åfl~°x ™êìe<£ „QÆÇ≤ÏOKå_»∞. ™êìe<£
`«# ^ŒQÆæ~° Z#fl_»∂ _»|∞ƒ LOK«∞‰õΩ<Õ "å_»∞ HÍ_»∞. JO^Œ∞KÕ`« ™êìe<£ `«# \’Ñ‘
=ÚO^Œ∞‰õΩ KåÑ≤ JO^Œih J_»Q_Æ O» „áê~°OaèOKå_»∞. JÖÏ 300 ~°∂|∞Å∞û áÈQÆ∞KÕã≤
XHõ Hõ=~°∞Ö’ ÃÑ\˜ì `«# ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å‰õΩ WKåÛ_»∞.
™êìe<£ „Ñ¨f"åiH© ã¨Ç¨Ü«∞Ñ¨_Õ"å_»#_®xH©, `å#∞ L#fl`« ™ê÷#OÖ’ L<åfl
„Ñ¨[Å#∂, =ÚYºOQÍ Ñ≤Å¡Å#∂, =∞~°záÈÜÕ∞"å_»∞ HÍ^Œx K≥Ñ¨Ê_®xH©, =∞~À
L^•Ç¨Ï~°}. "Õ∞=Ú =∂™È¯ uiy =ã¨∞Î#flÑ¨ÙÊ_»∞ `å*Ï QÍe HÀãÖ ™êìe<£ ~À_»∞¤
g∞^Œ HÍ~°∞ PÑ¨Ù KÕâß_»∞. ÃãÅ=ÙÖ’¡ `«=∞ Ñ≤Å¡Å`À qÇ¨~åxH˜ =zÛ# áœ~°∞Å∞
"≥O@<Õ ™êìe<£#∞ K«∞@∞ì=Ú\Ïì~∞° . Ñ≤ÅÅ¡ ‰õΩ W=fi_®xH˜ Hˆ O_ô (q∞~îå~Ú) fã¨∞‰õΩ~°=∞‡x
"å¡ã≤H±#∞ ÑÖÑ≤OKå_»∞ ™êìe<£. "å¡ã≤H± XHõ *Ïi˚Ü«∞<£ #_»∞Ñ¨Ù`«∞#fl ^Œ∞HÍ}O #∞Oz
ˆHO_ô fã¨∞‰õΩ =zÛ Ñ≤Å¡Å‰õΩ WKåÛ_»∞. D Ö’QÍ Ñ≤Å¡Å `«e¡^ŒO„_»∞Å∞ ™êìe<£`À
`«=∞‰õΩ U q+¨Ü«∞O `À¿ãÎ P q+¨Ü«∞O QÆ∞iOz K«iÛOKå~°∞.
~å„u"Õà◊ "Õ∞=Ú q„â◊q∞Oz#Ñ¨ÙÊ_»∞ ™êìe<£ "å¡ãH≤ #± ∞ J_çQÍ_»∞: 'ˆHO_ôH˜ #∞=Ùfi
_»|∞ƒ K≥e¡OKå"å?—
'ÖË^Œ∞, JO`« >ˇÿ=Ú ÖË^Œ∞—
'"≥O@<Õ ^Œ∞HÍ}ÏxH˜ "≥o§ =∞#O Ñ¨_»¤ ÉÏH© K≥e¡Oz~å— J<åfl_»∞ ™êìe<£.
HÍ„"Õ∞_£ ™êìe<£‰õΩ ˆHO_ô J=∂‡#x P ^Œ∞HÍ}O"å_»∞ KåÖÏ QÆ~°fiÑ¨_®¤_»∞.
.......`«# ÉèÏ~°º K«xáÈ~Ú# `«~åfi`« ™êìe<£‰õΩ U „ã‘Î`À#∂ ãÖ|O^èŒO
ÖË^Œ∞. J<ÕHõ=∂~°∞¡ q"åÇ¨ÏO KÕã¨∞HÀ=_®xH˜ ™êìe<£ =ºuˆ~H˜. 17 ãÖ=`«û~åÅ
ÉÏeHõ#∞ ÃÑàÏ§_ç# =∂~°¬Öò ‰õΩeH±#∞ f„=OQÍ =∞O^ŒeOKå_»∞ ™êìe<£. 'D ÃÑo§à◊¡
ÃÑ^ŒÌ=∞x+≤x K«∂_»O_ç....J`«#∞ `«∂eÑ¨_çáÈ_»x Pt^•ÌO— J<Õ"å_»∞ ™êìe<£.
......HÍà◊§ ÉÏ^èŒ #∞O_ç LÑ¨â◊=∞#O á⁄O^Œ_®xH˜ ™êìe<£ ~ÀA‰õΩ =¸_»∞
=∂~°∞¡ LÑ¨ÙÊ h\˜Ö’ HÍà◊√§ ÃÑ\˜ì LOKÕ"å_»∞. HÍx [#O J`«xfl „Ñ¨âßO`«OQÍ
LO_»xKÕÛ"å~°∞ HÍ~°∞. ÉËã≤<£Ö’ J`«x HÍà◊√§#flÑ¨ÙÊ_»∞ ‰õÄ_® [#O J`«xfl
K«∞@∞ì=Ú@∞ì`«∞O_Õ"å~°∞.
.....=∂™È¯ KÕi# `«~åfi`« ™êìe<£ Pqi ™êfl#O K≥Ü«∞º_®xH˜ `«# ™êfl<åÅ
QÆkH˜ "≥àÏ§_»∞. J`«x HÀã¨"∞Õ P QÆk xi‡OK«|_çOk. J`«x HÍà◊§ ÉÏ^èŒ LÑ¨â=◊ ∂xH˜
Wk XHõ¯>Ë =∂~°æOÖÏ Hõ#∞Ñ≤OzOk. ™êìe<£ ™êfl<åÅ QÆk Ö’Ñ¨Å #∞Oz É’Å∞ì
ÃÑ@ì|_ç LOk. ™êìe<£ ÖË_»#∞‰õΩx JOQÆ~°Hõ∆‰õΩ_»∞ ^Œ∞ax<£ J`«x ™êfl<åÅ QÆkÖ’
™êfl#O KÕã¨∞Î<åfl_»∞. ™êìe<£ Q˘O`«∞ q#QÍ<Õ J`«#∞ Hõ∆=∂~°Ê}Å∞ K≥|∞`«∂ `«_ç
53 Z.\˜.Ô~·a<£
|@ìÅ`À |Ü«∞@‰õΩ LiHÍ_»∞. ™êìe<£,'Ñ¶¨~°"åÖË^Œ∞ HÍ„"Õ∞_£ ^Œ∞ax<£, h ™êfl#O
HÍh— J<åfl_»∞ J`«x`À.
=∂‰õΩ J@∞=O\˜ <åÜ«∞‰õΩ_»∞ L<åfl_»∞. J`«#∞ „Ñ¨f XHõ¯~°∂ U XuÎ_ç
ÖË‰õΩO_® Ñ¨x KÕ¿ãÖÏ KÕ¿ã"å_»∞.
HÍx ™êìe<£ H˘_»∞‰õΩ "åã≤b, =∞~À ~°Hõ"≥∞ÿ# =ºH˜Î. J`«#∞ "≥Ú~°@∞QÍ
LO_Õ"å_»∞. J`«xH˜ `«O„_ç `«Ñ¨Ê Z=fi~°<åfl ÉèíÜ«∞O LO_Õk HÍ^Œ∞. "åã≤b XHõ™êi
XHõ "≥∂\Ï~°∞ É’@∞#∞ q~°QÆQ˘\˜ì JHõ¯_Õ h\˜Ö’ =^Œe"Õâß_»∞. #∞=Ùfi =∂ <å#fl‰õΩ
D q+¨Ü«∞O K≥a`Õ h ãÖQÆu K«∂™êÎ#∞, Jx ~°"å}Ï ÃÇÏ_£ Å∞H˜<£#∞ J`«#∞
ÃÇÏK«ÛiOKå_»∞. ™êìe<£‰õΩ D q+¨Ü«∞O `≥eã≤ "åã≤bx f„=OQÍ =∞O^ŒeOKå_»∞.
‰õÄ`«∞~°∞ Ããfi`å¡<å "≥Ú^Œ\ ˜ Éèí~°Î#∞ ‰õÄ_® ™êìe<£ f„=OQÍ =∞O^ŒeOKå_»∞.
™êìe<£ JÅ∞¡_çQÍ J`«#∞ XHõ >ˇ~ÚÅ~ü Ñï„â◊=∞Ö’ `«# ^Œ∞ã¨∞ÎÅ#∞ ‰õΩ\˜ìOK«∞‰õΩ<Õ
"å_»∞. `«#"Õ HÍ^Œ∞, `«# ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å ^Œ∞ã¨∞ÎÅ#∞ ‰õÄ_® ‰õΩ\˜ìOKÕ"å_»∞. J`«x <≥·uHõ
„Ñ¨=~°Î# ãïQÍ LO_Õk HÍ^Œ∞. ™êìe<£ ‰õΩ Wk `≥eã≤ Ããfi`å¡<å#∞ KåÖÏ HÀÑ¨Ê_®¤_»∞-
'#∞=Ùfi WOHÍ q^•ºi÷x"Õ. J`«#∞ ‰õÄ_® q^•ºˆ~÷. g∞ W^ŒÌ~°∂ ÃÑo§ KÕã¨∞‰õΩ<åfl~°∞.
g∞ W^Œ Ì ~ ° ∂ <å ¿Ñ~° ∞ #∂, „Ñ¨ É è í ∞ `åfihfl LÑ¨ Ü ≥ ∂ yOK« ∞ ‰õ Ω x „Ñ¨ Ü ≥ ∂ [#O
á⁄O^•Å#∞‰õΩO@∞<åfl~å? Wk [~°QÆx=fi#∞...—
P `«~åfi`« P =Ú~îå#∞ "≥Ú`«OÎ ^Œ∂~°OQÍ LOK«_O» [iyOk. ™êìe<£ ¿Ñ~°∞#∞
LÑ¨Ü≥∂yOz Z=fi~°∂ U q^èŒ"≥∞ÿ# „Ñ¨Ü≥∂[#O á⁄O^Œ‰õΩO_® PÑ¨Ù K≥Ü«∞º_»O
[iyOk.
........XHõ™êi =∂™È¯Ö’ Ñ¨~°º\˜ã¨∂Î ™êìe<£, =∞Ü«∞HÀ=ã‘¯ ™ê‡~°Hõ zÇ¨flxfl
xi‡OKåeû# „Ñ¨^Õâ◊OÖ’ MÏm "ÕkHõ =∂„`«"Õ∞ LO_»_»O K«∂âß_»∞. ™êìe<£ `«∞HÀ"£
ˆHã≤ uiy-'WO`«=~°‰õÄ =∞Ü«∞HÀ=ã‘¯ ™ê‡~°Hõ zÇ¨flxfl ZO^Œ∞=Å# xi‡OK«ÖË^Œ∞?
=∞Ü«∞HÀ=ã‘¯ `«# rq`«=∞O`å Öˇx<£ QÆ∞iOz, qÑ¨¡=O QÆ∞iOz áê@∞Ñ¨_®¤_»∞.
Wk "≥O@<Õ xi‡OKåe.— J<åfl_»∞. `«∞HÀ"£ J^Õ ~ÀA# =∂™È¯ #QÆ~° ™ÈqÜ«∞\ò‰õΩ
nxfl QÆ∞iOz XHõ P^ÕâO◊ ÑÖÑ≤OKå_»∞. P q^èOŒ QÍ LxH˜Ö’H˜ =zÛ# =∞Ü«∞HÀ=ã‘¯
™ê‡~°Hõ zÇ¨ÏflO <Õ_»∞ =∂™È¯#∞ =∞iO`« ã¨∞O^Œ~°OQÍ KÕã≤Ok.
......"Õ∞=Ú =∂™È¯‰õΩ uiy =ã¨∞ÎO_»QÍ ‰õΩOÉèí=$+≤ì „áê~°OÉèí"≥∞ÿOk. ^•iÖ’,
|ã¨∞û HÀãÖ Z^Œ∞~°∞ K«∂ã¨∂Î xÅ|_»¤ H˘O`«=∞Ok ã¨q∞+≤ì ˆH∆„`« Ô~·`«∞Å#∞ ™êìe<£
K«∂âß_»∞. HÍ~°∞¡ PÑ¨=∞x, =~°¬OÖ’ `«_çã≤ =Ú^ŒÌ=Ù`«∞#fl P Ô~·`«∞ÅO^Œih "åi
„QÍ=∂xH˜ KÕ~°Û=∞x K≥áêÊ_»∞. HÍx ™⁄H˘Ö’"£ "åix HÍ~°¡Ö’ ZHõ¯=∞#flÑ¨ÙÊ_»∞ P
54 ™êìe<£`À.....
Ô~·`«∞Å∞ Hõ^ŒÅÖË^Œ∞. JÑ¨ÙÊ_»∞ ™êìe<£ ã¨fiÜ«∞OQÍ HÍ~°∞ ky P Ô~·`«∞Å ^ŒQÆæ~°‰õΩ "≥o§,
HÍ~°¡Ö’ ZHõ¯=∞x PÇ¨fixOKå_»∞. P Ô~·`«∞Å∞ ™êìe<£`À `«=∞ ã¨=∞ã¨ºÅ QÆ∞iOp,
QÆ`« Ü«Ú^ŒúO QÆ∞iOp, Ü«Ú^ŒúOÖ’ `«=∞ Pf‡Ü«ÚÅ =∞~°}ÏÅ QÆ∞iOp =∂\Ï¡_®~°∞.
™êìe<£ x@∂ìiÛ J<åfl_»∞-'<Õ#∂ <å H˘_»∞‰õΩ#∞ áÈQ˘@∞ì‰õΩ<åfl#∞..—
HÍ„"Õ∞_£ ™êìe<£`À D Ô~·`«∞Å „Ñ¨Ü«∂}O ãÖQÆu q#fl XHõ =O^Œ=∞Ok
„QÍ=∞ã¨∞ÎÅ∞ J@∞=O\˜ J=HÍâ◊O `«=∞‰õÄ Åaèã¨∞ÎO^Œ#fl Pâ◊`À „QÍ=∞O =∞^èŒº‰õΩ
KÕ~å~°∞.... HÍx JÑ¨Ê\˜ˆH =∂ HÍ~°¡Ö’ ÃÑ„\’Å∞ xO_»∞‰õΩO\’Ok. Ju Hõ+¨ìO g∞^Œ
"Õ∞=Ú =∂™È¯ KÕ~°QÆeQÍ=Ú.
......XHõ =ãÖ`«HÍÅO ™êÜ«∞O„`«O, ÉˇiÜ«∂, Hõ$âıÛ"£Å∞ ã≤¯\˜Öò P@
P_»∞`«∞<åfl~°∞. ÉˇiÜ«∂ Hõ$âıÛ"£`À, 'FÜü∞ =∂iì<£ |~°∂ÖÏº, #∞=Ùfi "≥Ú^Œ@ H˘@∞ì—
J<åfl_»∞. Hõ$âıÛ"£ `«# =O`«∞ =zÛ#Ñ¨ÙÊ_»∞ ÉˇiÜ«∂#∞ 'Ñä¡H± „áêã≤‰õÄº@~ü— Jx
Ñ≤eKå_»∞. `«# PÑ¶‘ã¨∞ #∞O_ç D "≥Ú~°@∞ ãÖÉèÏ+¨} qO@∞#fl ™êìe<£, 'g∞~°∞
z#fl Ñ≤Å¡ÖÏ¡ „Ñ¨=iÎã¨∞Î<åfl~°∞— Jx =∞O^ŒeOKå_»∞. P `«~åfi`« ÉˇiÜ«∂, Hõ$âıÛ"£Å∞
Z#fl_»∂ XHõi<˘Hõ~°∞ JÖÏ Ñ≤Å∞K«∞HÀÖË^Œ∞.
...... „Ñ¨f ~å„u „ÔHq∞¡<£Ö’x `«# PÑ¶‘ã¨∞‰õΩ #_çz "≥àı§"å_»∞ ™êìe<£. XHõ
~å„u JÖÏ #_»∞ã¨∂Î ™êìe<£, QÍ~°∞¤ "≥∞eflHÀ"£#∞ J_çQÍ_»∞-'#∞=Ùfi Hõ^ŒÅ‰õΩO_®
Zxfl QÆO@Å∞ WHõ¯_» xÅ|_»`å=Ù?—
'P~°∞ QÆO@Å∞....—
'H˘`«Î Ü«¸xá¶êOÅ∞ ZÑ¨ÙÊ_»∞ W™êÎ~°∞?—
'U_®kH˘Hõ™êi, HÍ„"Õ∞_£ ™êìe<£—
'h‰õΩ ZO`« r`«O Åaèã¨∞ÎOk?—
'600 ~°∂|∞Öòû, HÍ„"Õ∞_£ ™êìe<£——
'Jk U =∂„`«O Z‰õΩ¯= HÍ^Œ∞— J<åfl_»∞ ™êìe<£.
D ãÖÉèÏ+¨} `«~åfi`« QÍ~°∞¤ÅO^ŒiH© ãÖ=`«û~åxH˜ Ô~O_»∞ =∂~°∞¡ H˘`«Î
Ü«¸xá¶êO W=fi_»O „áê~°OÉèí"≥∞ÿOk. r`«O ‰õÄ_® ÃÑiyOk. ™êìe<£ ZÑ¨ÙÊ_»∂
W`«~∞° Å QÆ∞iOz PÖ’zã¨∞OÎ _Õ"å_»∞. =ã¨∞=Î ÙÅ ^è~Œ Å° ∞ `«yOæ KåÅx J`«#∞ ZÑ¨ÙÊ_»∂
_ç=∂O_»∞ KÕã¨∞ÎO_Õ"å_»∞.
XHõ ~ÀA HÍ~°∞Ö’ "≥_»∞`«∞O>Ë ™êìe<£ J_çQÍ_»∞: 'g@xflO\˜H˜ _»|∞ƒ
ZHõ¯_»#∞Oz =ã¨∞ÎOk?—
'HÍ„"Õ∞_£ ™êìe<£, =∞#O Ñ¨`«HÍÅ#∞ „Ñ¨^•#O KÕã≤#Ñ¨ÙÊ_»∞ _»|∞ƒ K≥e¡OK«_»O
55 Z.\˜.Ô~·a<£
PÑ≤"ÕÜ«∂e— J<åfl_»∞ "å¡ã≤H±.
'#∞=Ùfi ˆH=ÅO =∂\Ï¡_»∞`å=Ù, HÍx ã¨∞„Ñ‘O ™ÈqÜ«∞\ò ‰õÄ, =∂ÖˇOHÀ"£ ‰õÄ
D q+¨Ü«∞O QÆ∞iOz ~åÜ«∞_®xH˜ h‰õΩ ^è≥·~°ºO ÖË^Œ∞— J<åfl_»∞ ™êìe<£.
'<Õ#∞ ~å™êÎ#∞— J<åfl_»∞ "å¡ã≤H± ^è≥·~°ºOQÍ.
"å¡ã≤H± `«# =∂@ xÅÉˇ@∞ì‰õΩ<åfl_»∞. ™êìe<£ J=ã¨~°"≥∞ÿ# _»|∞ƒ ZÖÏQÀÖÏ
ãÖáêkOK«QÆeˆQ"å_»∞. `«# JOQÆ~°Hõ∆‰õΩÅÖ’ 70 âß`åxfl `«yæOKåÅx J`«#∞
x~°‚~ÚOKå_»∞. `«=∞‰õΩ Z‰õΩ¯= P^•Ü«∞O =ã¨∞ÎO^Œx áêe\ò |∂º~ÀÖ’ ^Œ∂~°_®xH˜
„Ñ¨Ü«∞uflOKÕ J=HÍâ◊"å^Œ∞Å#∞ x~°∞`åûÇ¨ÏÑ¨~°K«_®xH˜, „Ñ¨Éèí∞`«fi ã¨Éèí∞ºÅO^Œi
"Õ`«<åÅÖ’ HÀ`«#∞ „ÑüáêkOKå_»∞. áêe\ò |∂º~À ã¨Éèí∞ºÅ∞ `≥Å¡É’Ü«∂~°∞. HÍx
"åàı§O K≥Ü«∞ºQÆÅ~°∞? „Ñ¨Éèí∞`«fi Ü«∞O„`åOQÆ Ñ¨#∞Åhfl „Hõ=∞OQÍ `«=∞ KÕ`«∞Ö’¡H˜
fã¨∞‰õΩx "åà◊√§ ™êìe<£‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ ‰õΩ„@Å∞ Ñ¨#fl™êQÍ~°∞. D =º‰õΩÎÅ∞ Z=~°∞?
ÉˇiÜ«∂, =∂ÖˇOHÀ"£, Hõ$âıÛ"£, HõQÆ<ÀqKü, |∞ÖÏæx<£Å∞. ™êìe<£#∂, PK«~°}Ö’
„Ñ¨Éèí∞`«fi x~°fiÇ¨Ï}Ö’ J`«x áê„`«#∂, Ñ¨Hõ¯‰õΩ `«Ñ≤ÊOK«QÆey#Ñ¨ÙÊ_»∞, `«=∞ ‰õΩ„@#∞
J=∞Å∞ K≥Ü«∞º_»O „áê~°OaèOKå~°∞. ^ŒâßÉÏÌÅ∞QÍ J`«x Ñ¨@¡ ZO`À qâßfiãÖ`À
Ñ¨x KÕã≤# á⁄„ã≤¯a¿+"£#∂ (™êìe<£ ÃÑ~°û#Öò Ãã„Hõ@s), "å¡ã≤H± ÖÏO\˜ J`«x
=ºH˜ÎQÆ`« JOQÆ~°Hõ∆‰õΩÅ#∂ `«fi~°Ö’<Õ „ÔHq∞¡<£ #∞O_ç |Ü«∞@‰õΩ ÔQO>Ëâß~°∞.
'‰õΩ„@^•~°∞Å`À— áÈ~å_Õ â◊H˜Îx ™êìe<£ HÀÖ’Ê~Ú#@∞¡ Hõ#∞Ñ≤ã¨∞ÎOk. J`«xH˜
JÑ¨Ê\˜ˆH 74 Uà◊√§. =∞x+≤ |ÅÇ‘Ï#Ñ¨_»∞`«∞<åfl_»∞. J`«#∞ ZÑ¨ÙÊ_»∂ ÃÇ·ÏáÈ^ä≥i‡Ü«∂
"åºkè`À ÉÏ^èŒÑ¨_»∞`«∞O_Õ"å_»∞. XHõ™êi #_»∞ã¨∂Î #_»∞ã¨∂Î Hõà◊√§ uiy
Ñ¨_çáÈÉ’Ü«∂_»∞. ™êìe<£ <ÕÅ‰õÄeáÈ‰õΩO_® `«∞HÀ"£ ã¨=∞Ü«∂xH˜ Ñ¨@∞ìHÀQÆeQÍ_»∞.
„ÔHq∞¡<£Ö’x `«# PÑ¶‘ã¨∞Ö’ "≥∞@∞¡ Ju Hõ+¨ìO g∞^Œ ZHõ¯QÆeˆQ"å_»∞. ™êìe<£ `«#
¿ãflÇ≤Ï`«∞_»∞ P~À¡"£`À J<åfl_»∞-'D "å~°÷HõºO ##∞fl Ñ‘_ç™ÈÎOk....—
10
1953 Ñ¶≤„|=i 23# H˜iÖ’"£ `À_»∞~åQÍ ™êìe<£,'™êfi<£ ÖËH±— „Ñ¨^Œ~°≈#
K«∂_»_®xH˜ É’ÖÏ¬Ü∞ü käÜ∞Õ @~°∞‰õΩ "≥àÏ§_»∞. käÜ∞Õ @~°∞ ÉÏ‰õΩûÖ’ J`«#∞ XO@iQÍ
‰õÄ~°∞Ûx `≥~°Ñ¨_Õ=~°‰õÄ K«∂ã≤ KåÖÏ P#OkOKå_»∞. _≥·Ô~Hõì~°∞#∞ Jaè#OkOz, P
~å„u J^Œ∞ƒù`«OQÍ „Ñ¨^Œ~°≈# WzÛ# HõàÏHÍ~°∞ÅO^ŒiH© `«# Jaè#O^Œ#Å∞
`≥Å∞Ñ¨=∞<åfl_»∞.
56 ™êìe<£`À.....
Ñ¶≤„|=i 28 ™êÜ«∞O„`«O, Ñ¨x =Úyã≤# `«~åfi`« ™êìe<£ `«# 'ã¨Ç¨ÏK«~°∞Å`À—
„ÔHq∞¡<Ö£ ’ XHõ ã≤x=∂ K«∂âß_»∞. ã≤x=∂ =Úyã≤# `«~åfi`« JO^Œ~∂° J`«x ^•Kå‰õΩ
"≥àÏ§~°∞, P `«~åfi`« ÉˇiÜ«∂, =∂ÖˇOHÀ"£, Hõ$âıÛ"£, |∞ÖÏæx<£Å∞ `«Ñ¨Ê q∞ye#
ˆHO„^Œ Hõq∞\© ã¨Éèí∞ºÅ∞ `«=∞ `«=∞ Wà◊§‰õΩ "≥o§áÈÜ«∂~°∞. >Ë|∞Å∞ g∞^Œ Ñ¨à◊√§
L<åfl~Ú. K«~°ÛÅ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ˆH=ÅO „^•Hõ∆ ~°ãÖ =∂„`«"Õ∞ W=fi_»O [iyOk.
™êìe<£ `«#‰õΩ W+¨ì"≥∞ÿ# `Õh~°∞ `«Ü«∂~°∞ KÕâß_»∞. JO^Œ~°∂ `Õh~°∞ ¿ãqOKå~°∞.
=∂iÛ 1 `≥Å¡"å~°QÆ@¡ <åÅ∞QÆ∞ QÆO@Å^•HÍ =∂\Ï¡_»∞‰õΩ<åfl~°∞. Ju^èŒ∞Å#∞
„‰õΩ™êÎeÜ≥∂"£ ^•fi~°O ^•HÍ fã¨∞‰õΩ "≥àÏ§_»∞. P `«~åfi`« ™êìe<£ J`«x`À J<åfl_»∞-
'<Õ#∞ x„^ŒáÈ`«∞<åfl#∞. <å‰õΩ WOˆHg∞ JHõ¯~°ÖË^Œ∞. g∞~°∞ ‰õÄ_® x„^Œá⁄O_ç.—
™êìe<£ WO`«‰õΩ=ÚO^Œ∞ Z#fl_»∂ J@∞=O\˜ P^Õâ◊O W=fiÖË^Œ∞. (D
J™ê^è•~°}"≥∞#ÿ P^ÕâO◊ QÆ∞iOp, „‰õΩã¨ÖÎ "Ë £ QÆ∞iOp 'J#∞"å^Œ‰Ωõ x `«∞k Ñ¨Å∞‰õΩ—Ö’
K«∂_»O_ç–`ÀÖË\ )˜ . P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ™êìe<£ P~ÀQÆºOQÍ<Õ L#fl@∞¡ Hõ#∞Ñ≤OKå_»∞......
L^ŒÜ«∞O "Õ∞=∞O^Œ~°O „Ñ¨f ~ÀAÖÏˆQ =∂ _»∂º\©Å∞ K≥Ü«∞º™êQÍO.
=∞^è•ºÇ¨Ïfl"≥∞ÿ<å ™êìe<£ Ñ¨_»HõQÆkÖ’ HÍx, PÑ¶‘ã¨∞Ö’ HÍx Z@∞=O\˜ Hõ^ŒeHÍ
ÖËHõáÈ`Õ "Õ∞=Ú HõOQÍ~°∞ Ñ¨_®¤O. Wk KåÖÏ qO`≥·# q+¨Ü«∞O, HÍx ™êìe<£ ^ŒQÆæ~°‰õΩ
"≥o§ K«∂_»=∞x =∂‰õΩ Z=~°∂ K≥Ñ¨ÊÖË^Œ∞. W^ŒO`å qO`«QÍ LO^Œx "Õ∞=∞O`å
PO^Àà◊# Ñ¨_∞» `«∞<åfl, =∂ Hõ=∂O_≥O@∞ =∂„`«O „Ñ¨âßO`«OQÍ L<åfl_»∞. ™êÜ«∞O„`«O
7 QÆO@Å‰õΩ ™êìe<£ Ñ¨_»HõQÆkÖ’#∂, PÑ¶‘ã¨∞Ö’#∂ nÑÖ "≥Å∞QÆ∞`«∞#fl q+¨Ü«∞O
"Õ∞=Ú QÆ=∞xOKåO. ™êìe<£ ÉÏQÍ<Õ L<åfl_»x ÉèÏqOz "Õ∞=∞O^Œ~°O x@∂ì~åÛO.
„Ñ¨f ~ÀE ™êÜ«∞OHÍÅO ™êìe<£ Ñ¨x „áê~°OaèOK«_®xH˜ =ÚO^Œ∞, ãÖ^ÕâßÅ∂,
W`«~° „Ñ¨Éèí∞`«fi Ñ¨„`åÅ∂ fã¨∞‰õΩx <Õ#∞ "≥_»`å#∞. HÍx P ~ÀA ™êÜ«∞OHÍÅO
™êìe<£ ^ŒQÆæ~°#∞Oz Ñ≤Å∞Ñ¨Ù ÖË^Œ∞. Wk KåÖÏ J™ê^è•~°}OQÍ LO^Œx "Õ∞=Ú =∞m§
PO^Àà◊# Ñ¨_»™êQÍO. Jk Pk"å~°O. Pk"å~°O ‰õÄ_® ™êìe<£ `«# >ˇÿO >Ë|∞Å∞
„Ñ¨HÍ~°O Ñ¨x KÕ¿ã"å_»∞. Wk J™ê^è•~°}OQÍ LO^Œx PO^Àà◊# Ñ¨_ç<å, <å ÃÑ·
JkèHÍ~°∞Å P^Õâ◊O ÖË‰õΩO_® ™êìe<£ QÆkÖ’H˜ "≥à◊§_®xH˜ <Õ#∞ ™êÇ¨Ïã≤OK«ÖË^Œ∞.
~å„u 10.30 QÆO@Å~ÚOk. JO`«‰õΩ =ÚO^Œ∞ ~ÀA L^ŒÜ«∞O <åÅ∞QÆ∞
QÆO@Å‰õΩ-JO>Ë 18 QÆO@Å =ÚO^Œ∞ ™êìe<£#∞ K«∂_»_»O [iyOk. =∂ pÑ¶π
ÖÁQÆK"Õ £ `«# „HÕk L^Àºy ã¨~ì Àã≤<ì £ #∞ ™êìe<£ PÑ¶ã‘ ∞¨ ‰õΩ ÑÖÑ¨_®xH˜ „Ñ¨Ü∞« uflOKå_»∞.
`å#∞ JOQÆ~°Hõ∆‰õΩÅ Hõ=∂O_»∞Ö’ Ô~O_À"å_çx =∂„`«"Õ∞#x K≥Ñ≤Ê ã¨ì~Àã≤ì<£
"≥à◊§ÖË#<åfl_»∞. ™êìe<£ PÑ¶‘ã¨∞Ö’H˜ Z=~°∞ "≥àÏ§ÖÏ Jx "Õ∞=∞O`å WÖÏ =∞^äŒ#
57 Z.\˜.Ô~·a<£
Ñ¨_»∞`«∞O_»QÍ, ˆHO„^Œ Hõq∞\© #∞Oz "≥∞~ÚÖò =zÛOk. D "≥∞~ÚÖò fã¨∞‰õΩx
™êìe<£ QÆkÖ’H˜ "≥à◊§_®xH˜ =∂‰õΩ J=HÍâ◊O ^˘iHÕk. ™êìe<£ PÑ¶‘ã¨∞‰õΩ ZÑ¨ÙÊ_»∂
`åà◊O LO_»^Œ∞, `«Å∞Ñ¨ÙÅ∞ =¸ã≤ LO_»=Ù. U W|ƒOk ÖË‰õΩO_® "Õ∞=Ú PÑ¶‘ã¨∞
Ö’Ñ¨Å‰õΩ "≥_»∞`«∞O_Õ"åà◊§O.
ˆHO„^Œ Hõq∞\© "≥∞~ÚÖò fã¨∞‰õΩx ÖÁQÆKÕ"£ "≥∞Å¡QÍ ™êìe<£ PÑ¶‘ã¨∞Ö’H˜
„Ñ¨"ÕtOKå_»∞. JHõ¯_» ™êìe<£ ÖËHõáÈ`Õ ÔHÃÑ¶\ ©iÜ«∂Ö’ L<åfl_»#∞‰õΩx JHõ¯_»‰õΩ
"≥àÏ§_»∞. JHõ¯_® ™êìe<£ Hõ#∞Ñ≤OK«HõáÈÜÕ∞ãïH˜ PÑ¶‘ã¨∞ QÆ^Œ∞Åhfl "≥uHÍ_»∞. ZHõ¯_®
™êìe<£ Hõ#∞Ñ≤OK«Ö^Ë ∞Œ . PÑ¶ã‘ ∞¨ ^ŒQ~æÆ ° z#fl QÆkÖ’ nÑÖ "≥Å∞QÆ∞`«∞O_»_O» QÆ=∞xOz
J`«#∞ P QÆkÖ’H˜ J_»∞QÆ∞ ÃÑ\˜ì ~å~ÚÖÏ xÅ|_çáÈÜ«∂_»∞....
JHõ¯_» qz„`«OQÍQÍ XHõ "≥∂KÕu g∞^Œ P#∞‰õΩx ™êìe<£ ™Èá¶êÖ’ Ñ¨_ç L<åfl_»∞.
J`«x Ñ¨Hõ¯# J`«x áêÔH\ò QÆ_çÜ«∂~°O, „áê"åÌ "å~åÎÑ¨„uHÍ, L<åfl~Ú. >Ë|∞Å∞
g∞^Œ `≥iz L#fl q∞#~°Öò "å@~ü ã‘™êÅ∂, XHõ MÏm QÍ¡ã¨∂ L<åfl~Ú. ™êìe<£
|uˆH L#fl@∞¡ Hõ#∞Ñ≤OzOk. J`«#∞ K≥~Úº ÃÑ·H˜ ÖËÑ¨_®xH˜ „Ñ¨Ü«∞uflOKå_»∞, HÍx
=∂\Ï¡_»ÖËHõáÈÜ«∂_»∞. Jk K«∂_»QÍ<Õ ÖÁQÆKÕ"£ "≥∞~ÚÖò >Ë|∞Å∞ g∞^Œ qã≤ˆ~ã≤,
'h‰õΩ U"≥∞ÿOk HÍ„"Õ∞_£ ™êìe<£?— JO@∂ ™êìe<£ ^ŒQÆæ~°‰õΩ ÑïÔQ\Ïì_»∞.
™êìe<£ ã¨=∂^è•#O K≥Ñ¨Ê_®xH˜ „Ñ¨Ü«∞uflOKå_»∞, HÍx J`«x ÃÑ^Œ=ÙÅ #∞Oz
'*ò...*ò..— Jx â◊|ÌO =∂„`«O "≥Å∞=_çOk.
ÖÁQÆKÕ"£ JHõ¯_»∞#fl á¶È#∞ fã¨∞‰õΩx ã¨ì~Àã≤<£, >ˇÿHÀ"£Å#∂, WO\’¡ =O@
KÕ¿ã |∞@∞*’"å#∞ Ñ≤eKå_»∞. 'HÍ„"Õ∞_£ ™êìe<£, x#∞fl ™Èá¶ê g∞^Œ ãïQÍ
Ñ¨_∞» HÀÉˇ@=ì ∂?— J#_çQÍ_»∞ ÖÁQÆK"Õ .£ ™êìe<£ |ÅÇ‘Ï#OQÍ `«Å Táê_»∞. JO^Œ~∂°
™êìe<£#∞ ÖË=<≥uÎ ™Èá¶ê g∞^Œ Ñ¨_»∞HÀÉˇ\Ïì~°∞. P ™Èá¶ê KåÖÏ z#flkQÍ LOk.
J`«xfl =∞m§ ÖË=nã≤ =∞~À QÆkÖ’ L#fl XHõ ÃÑ^ŒÌ ™Èá¶ê g∞^Œ Ñ¨_»∞HÀÉˇ\Ïì~°∞....
™êìe<£ Ñïã≤÷u Ug∞ ÉÏQÍÖË^Œ#fl ãÖQÆu „Ñ¨f XHõ¯iH© J~°÷"≥∞ÿOk. |∞@∞*’"å,
™êìe<£ HÀ@∞ |@#∞¡ qÑ≤Ê, XHõ ^Œ∞Ñ¨Ê\˜ HõÑ≤ÊOk. _®Hõì~°¡ HÀãÖ Z^Œ∞~°∞ K«∂ã¨∂Î
ÖÁQÆKÕ"£ J`«x Ñ¨Hõ¯<Õ ‰õÄ~°∞Û<åfl_»∞.
ã¨ì~Àã≤ì<£ "≥O@<Õ `«# pÑ¶π WQÆfl\©"£‰õΩ á¶È#∞ KÕâß_»∞. ÔH.l.a (^Õâ◊ Éèí„^Œ`å
ãÖã¨÷)Ö’ ã¨~°fi â◊H˜Î=∞O`«∞_≥·# D pÑ¶π Ñ¨\ ˜ìOK«∞HÀHõ, ÉˇiÜ«∂‰õΩ á¶È#∞ K≥Ü«∞º=∞x
K≥áêÊ_»∞. ÉˇiÜ«∂‰õΩ á¶È#∞ K≥Ü«∞º_®xH˜ Z=~°∂ ã≤^ŒúÑ¨_»ÖË^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë ™êìe<£
JOQÆ~°Hõ∆‰õΩÅÖ’ KåÖÏ=∞Ok ÉˇiÜ«∂#∞ U=yOK«∞‰õΩ<Õ"å~°∞. ã¨ì~Àã≤ì<£ JÑ¨ÙÊ_»∞
=∂ÖˇOHÀ"£‰Ωõ á¶È#∞ K≥Ü∂« ºÅ#∞‰õΩ<åfl_»∞. TÇ≤ÏOz#@∞¡QÍ<Õ =∂ÖˇOHÀ"£ Jã¨Ê+Öì QÍ
58 ™êìe<£`À.....
U"Õ"À K≥áêÊ_»∞, HÍx W@∞=O\˜ „Ñ¨=∂^ŒH~õ ° Ñïã≤u÷ Ö’ Ug∞ K≥Ü∞« ºÖË^∞Œ . J~°QOÆ @
`«~åfi`« =∂„`«"Õ∞ =∂ÖˇOHÀ"£ ã¨ì~Àã≤ì<£‰õΩ á¶È#∞ KÕã≤ ÉˇiÜ«∂ ZHõ¯_»∞<åfl_À `«#‰õΩ
`≥eÜ«∞ÖË^Œx K≥áêÊ_»∞..... ÉˇiÜ«∂ ZHõ¯_»∞<åfl_À ãì̈~Àã≤ì<£ "≥`«HÍÅx ã¨∂zOKå_»∞.
H˘kÌ ¿ãÑ¨\ H˜ ˜ ÉˇiÜ«∂ =zÛ, '™êìe<£ J<å~ÀQÆºO QÆ∞iOz Z=~°∂ =∂\Ï¡_‰» Äõ _»^∞Œ ,
Z=iH© >ˇeá¶È#∞ KÕã≤ K≥Ñ¨Ê‰õÄ_»^Œ∞. Wk <å P^Õâ◊O— Jx K≥Ñ≤Ê "≥o§ áÈÜ«∂_»∞.
WO`« ã¨=∞Ü«∞O QÆ_çz<å, D „Ñ¨=∂^ŒHõ~° Ñ¶¨∞_çÜ«∞Ö’¡ _®Hõì~°∞¡ ~åÖË^Œ∞, J`«x
'ã¨ÇÏ¨ K«~∞° Å∞— Z=fi~°∂ ‰õÄ_® ~åÖË^∞Œ . ÖÁQÆK"Õ £ =∂„`«O ™êìe<£ ^ŒQ~æÆ #° ∞O_ç Hõ^ÅŒ ÖË^∞Œ .
_®Hõì~°¡ HÀãÖ Z^Œ∞~°∞ K«∂ã¨∂Î, Z^Œ∞~°∞ K«∂ã¨∂Î, J`«x Ñ¨Hõ¯<Õ L<åfl_»∞. `≥Å¡"å~°QÆ@¡
=¸_»∞ QÆO@Å‰õΩ XHõ "åÇ¨Ï#O =zÛOk, HÍx Jk UO|∞Öˇ<£û HÍ^Œ∞. `«=∞`À
_®Hõ ì ~ ° ¡ # ∞ fã¨ ∞ ‰õ Ω ~å‰õ Ω O_® Éˇ i Ü« ∂ , =∂Öˇ O HÀ"£ Å ∞ =∂„`« " Õ ∞ =KåÛ~° ∞ .
QÀmHÍÜ«∞ÖÏ¡O\˜ `«# Hõ#∞QÆ∞_»∞¡ uÑ¨ÙÊ`«∂ ÉˇiÜ«∂ „Ñ¨f XHõ¯iˆHã‘ K«∂âß_»∞, P
`«~åfi`« =∂„`«"Õ∞ ™êìe<£ Ñ¨_ç L#fl KÀ\˜H˜ =KåÛ_»∞. =∂ÖˇOHÀ"£ ãïH˘`«Î K≥Ñ¨ÙÊÅ∞
^èŒiOz =KåÛ_»∞. Jq H©K«∞=∞x â◊|ÌO KÕã¨∞Î<åfl~Ú. P K≥Ñ¨ÙÊÅ∞ `˘ÅyOz J`«#∞
™êìe<£ Ñ¨_»Hõ =^ŒÌ‰õΩ =KåÛ_»∞, HÍx XHõ¯ =∂@ ‰õÄ_® =∂\Ï¡_»ÖË^Œ∞. "åo§^ŒÌih
K«∂ã≤ ™êìe<£ Hõ#∞ÉÁ=∞Å∞ =Ú_çz ÖË=É’Ü«∂_»∞. U^À K≥Ñ¨ÊÉ’Ü«∂_»∞, HÍx
"≥#‰õΩ¯ Ñ¨_çáÈÜ«∂_»∞. J`«x Hõà◊√§ =¸ã¨∞‰õΩáÈÜ«∂~Ú. Wk QÆ=∞xOz# ÉˇiÜ«∂
K«∞@∂ì K«∂ã≤, ÖÁQÆKÕ"£`À f„=OQÍ J<åfl_»∞: 'g∞~°∞ ZO^Œ∞‰õΩ WO`« Ç¨Ï_®q_ç
KÕã¨∞Î<åfl~°∞? HÍ„"Õ∞_£ ™êìe<£ x„^ŒáÈ`«∞#fl q+¨Ü«∞O g∞ Hõà◊§‰õΩ Hõ#∞Ñ≤OK«_»O ÖË^•?
=∞=∞‡efl WOHõ qã≤yOK«HõO_ç, ™êìe<£ #∞ qã≤yOK«HõO_ç, J`«xfl XO@iQÍ
=kÖˇÜ«∞ºO_ç—
™êìe<£‰õΩ "≥O@<Õ "≥·^Œº ã¨Ç¨Ü«∞O J=ã¨~°=∞x ÖÁQÆKÕ"£ K≥áêÊ_»∞. ÉˇiÜ«∂
KÕ`∞« Å∞ TÑ¨Ù`«∂ J`«x Hˆ ã≤ fHõ}∆ OQÍ K«∂âß_»∞. ÉˇiÜ«∂, =∂ÖˇOHÀ"£Å∞ QÆkÖ’Oz
|Ü«∞@‰õΩ "≥o§áÈÜ«∂~°∞. ™êìe<£ =ºH˜ÎQÆ`« JOQÆ~°Hõ∆‰õΩÅ pÑ¶π ã¨ì~Àã≤ì<£`À ÉˇiÜ«∂-
'`≥eq`«‰Ωõ ¯= ^Œ^=ÌŒ ∞‡ÖÏ¡~å! ™êìe<£ JOQÆ~H° ‰∆õ Ωõ Å∞QÍ q∞=∞‡efl Z=~°∞ xÜ«∞q∞OKå~°∞?
WHõ¯_» Ñ¨xK≥Ü«∞º_®xH˜ g∞~°∞ J#~°∞›Å∞. g∞ ãÖQÆu K«∂™êÎ#∞. q∞=∞‡efl |Ü«∞@‰õΩ
ÔQO>Ë™êÎ#∞— Jx ÉˇkiOKå_»∞.
P `«~åfi`« "åo§^ŒÌ~°∂ "≥o§áÈÜ«∂~°∞. HÍÅO QÆ_çzáÈ`ÀOk, HÍx _®Hõì~°∞¡
~å=_»O ÖË^Œ∞. L^ŒÜ«∞O 8.30 QÆO@Å‰õΩ =∂„`«"Õ∞ _®Hõì~°∞¡ =KåÛ~°∞.
'=∞O^Œ∞Å∞ `«fi~°Ö’<Õ =™êÎ~Ú. "Õ∞O =∞O^Œ∞ÅHÀãÖ Z^Œ∞~°∞ K«∂ã¨∞Î<åflO—
J<åfl_»∞ „á⁄ÃÑ¶ã¨~ü Å∞HÀ=∞ã‘¯.
59 Z.\˜.Ô~·a<£
D _®Hõì~°¡O^Œ~°∂ ÉèíÜ«∞Ñ¨_»_»O "Õ∞=Ú QÆ=∞xOKåO. "åà◊§ KÕ`«∞Å∞
=}∞‰õΩ`«∞<åfl~Ú. ZO^Œ∞HÍ Jx "Õ∞=Ú Pâ◊Û~°ºáÈÜ«∂O. "åà◊§ KÕ`«∞Å∞ ZO`«
=}∞‰õΩ`«∞<åflÜ«∞O>Ë ™êìe<£ "Õã¨∞‰õΩ#fl K˘HÍ¯#∞ ‰õÄ_® "åà◊√§ qÑ¨ÊÖËHõáÈÜ«∂~°∞.
JÑ¨ÙÊ_»∞ Hõ`≥Î~°`À K˘HÍ¯#∞ =ÚHõ¯ =ÚHõ¯Å∞ KÕâß~°∞. ™êìe<£ "≥∞^Œ_»∞Ö’ XHõ ~°HõÎÑ¨Ù
QÆ_»¤ (blood clog) LO^Œx "åà◊√§ x~åúiOKå~°∞. ™êìe<£‰õΩ WO*ˇHõ∆#∞¡ WzÛ, P
`«~åfi`« ÉˇiÜ«∂ P^ÕâßÅ`À, U^À XHõ =∞O^Œ∞, KåÖÏ Z‰õΩ¯= _Àã¨∞, WKåÛ~°∞. P
=∞O^Õq∞\’ =∂‰õΩ `≥eÜ«∞^Œ∞. ÉˇiÜ«∂ "Õ∞=∞O^Œ~O° q<ÕÖÏ _®Hõ~ì #¡° ∞ ÉˇkiOKå_»∞...
'™êìe<£ rq™êÎ_»x g∞~°∞ ˆQ~°O\© W=fiQÆÅ~å?—
J@∞=O\˜ ˆQ~°O\© Z=~°∞ W=fiQÆÅ~°∞? UO [iyO^À, UO [~°QÆÉ’`ÀO^À,
ÉˇiÜ«∂, =∂ÖˇOHÀ"£Å∞ UO KÕ™êÎ~À Z=iH˜ `≥Å∞ã¨∞?
=∂iÛ 2# ™êìe<£ ‰õÄ`«∞~°∞ Ããfi`å¡<å#∞, H˘_»∞‰õΩ "åã≤bx Ñ≤eKå~°∞. "åã≤b
`«# `«O„_ç ^Œ∞ã≤÷u K«∂ã≤, '^Œ∞~å‡~°∞æÖÏ¡~å-g∞~°∞ =∂ <å#fl#∞ K«O¿Ñâß~°∞— JO@∂
J~°=™êQÍ_»∞. (P `«~åfi`« J`«xfl JÔ~ã¨∞ì KÕã≤, Zxq∞k ãÖ=`«û~åÅ *ˇ~ÚÅ∞ tHõ∆
qkèOKå~°∞. U_»∞ ãÖ=`«û~åÅ∞ tHõ∆ J#∞ÉèíqOz# `«~åfi`«, ™êìe<£ #∞ YO_çã¨∂Î
XHõ „Ñ¨Hõ@# W¿ãÎ, ™êìe<£ WO\˜ ¿Ñ~°∞#∞ =kÖËã¨∞‰õΩO>Ë, q_»∞^ŒÅ KÕ™êÎ#xfl,
Hõ$âıÛ"£ XHõ ãÖ^ÕâO◊ ÑÖÑ≤OKå_»∞. J`«#∞ JOwHõiOK«Ö^Ë ∞Œ . z=~°‰Ωõ *ˇ~ÚÅ∞Ö’<À,
q_»∞^ŒÖˇ·# "≥O@<À J`«#∞ =∞~°}ÕKå_»∞- `ÀÖË\ ˜)
ÉˇiÜ«∂, =∞iH˘O`«=∞Ok, "åã≤b ˆHã≤ "≥à◊§É’`«∞O>Ë, "˘~À+≤Ö’"£ "åà◊§#∞
"åiOKå_»∞. ™êìe<£ J<å~ÀQÆºO QÆ∞iOz JO^ŒiHõO>Ë PY~°∞# J`«xH˜ K≥áêÊ~°∞.
JO^Œ∞Hõx J`«#∞ KåÖÏ PÅã¨ºOQÍ =KåÛ_»∞. J`«#∞ "åã≤b Éèí∞[Og∞^Œ K≥~Úº
"Õã,≤ '"åã≤b, âßOuOK«∞. g∞ <å#fl‰õΩ ã¨Ç¨ Ü«∞O K≥Ü∞« º_®xH˜ "Õ∞O K≥Ü∞« ºQÆey#^ŒO`å
KÕã¨∞Î<åflO—, J<åfl_»∞.
™êìe<£ J<å~ÀQÆº q+¨Ü«∞O ~°Ç¨Ïã¨ºOQÍ LOKåÅx ÉˇiÜ«∂, =∂ÖˇOHÀ"£Å∞
ZO`« „Ñ¨Ü«∞uflOz<å, ™êìe<£ =∞~°} â◊Ü«∞º g∞^Œ L#fl "å~°Î "≥O@<Õ ^Õâ◊=∞O`«\Ï
"åºÑ≤OzOk. [#O á¶È#∞ KÕã≤ `«=∞ ãÖ`åÑÖ `≥eÜ«∞*ˇÜ«∞º™êQÍ~°∞. „Ñ¨*Ï™êfi=∞º
^ÕâßÅ #∞O_ç „á⁄ÃÑ¶ã¨~°∞¡ `«=∞ ã¨Ç¨Ü«∂xfl JOk™êÎ=∞x á¶È#∞ KÕÜ«∞™êQÍ~°∞.
Jã¨Å∞ UO [iyOn, ZO`« "ÕQÆOQÍ "≥·^Œ∞ºÅ#∞ Ñ≤Å=_»O [iyOn, "åà◊√§ U
=∞O^Œ∞ WKåÛ~°∂, J#fl q=~åÅ∞ `≥eÜ«∞*ˇÜ«∞º=∞x XHõ „á⁄ÃÑ¶ã¨~°∞ _ç=∂O_»∞
KÕâß_»∞. x[OQÍ "≥·^Œ∞º_çH˜ ~Ày Ñ¨@¡ LO_Õ ÉÏ^èŒº`« Jk. P „á⁄ÃÑ¶ã¨~°∞ "≥·^ŒºOÖ’
JO`«~å˚fÜ«∞OQÍ ¿Ñ~°∞ „Ñ¨MÏº`«∞Å∞ á⁄Ok#"å_»∞. D „Ñ¨â◊flÅ‰õΩ ã¨=∂^è•#O
60 ™êìe<£`À.....
W=fi=∞x ÉˇiÜ«∂#∞ HÀ~°_»O [iyOk.
'Z=~°∞ #∞=Ùfi? #∞=Ùfi U*ˇO@∞"å, |OkáÈ@∞"å? h ¿Ñ~°∞ K≥ÑÙ¨ Ê. h ãÖQÆu
K«∂™êÎ#∞— Jx J`«xfl ÉˇkiOKå_»∞ ÉˇiÜ«∂.
Z=i`À `«#∞ =º=Ç¨ÏiOKåÖ’ J~°O÷ KÕã∞¨ ‰õΩ#fl P „á⁄ÃÑã¶ ~¨ ü "≥O@<Õ >ˇeá¶È#∞
HÕ^Œ ÃÑ>Ëìâß_»∞.
D ã¨=∞Ü«∂xH˜ áêe\ò |∂º~À ã¨É∞íè ºÅO^Œ~∂° ™êìe<£ K«∞@∂ì KÕ~å~°∞. =∂iÛ
5# ™êìe<£ <å_ç H©∆}ÕK«™êyOk. ÉˇiÜ«∂,™êìe<£ ^ŒQÆæ~°‰õΩ "≥o§, 'HÍ„"Õ∞_£ ™êìe<£,
WHõ¯_» áêe\ò |∂º~À ã¨Éèí∞ºÅO^Œ~°O L<åflO. U^À XHõ\ ˜ =∂\Ï¡_»∞— J<åfl_»∞.
™êìe<£ =ÚYO z\˜¡Oz U^À K≥Ñ¨ÊÉ’Ü«∂_»∞. "˘~À+≤Ö’"£ ÉˇiÜ«∂ ^ŒQÆæ~°‰õΩ
"≥o§ J`«x KÕ`«∞Å∞ Ñ¨@∞ì‰õΩx J<åfl_»∞-'™êìe<£ JOQÆ~°Hõ∆‰õΩÅ#∂, J`«#∞ WO\’¡
LO_Õ "åih J`«x Ñ¨Hõ¯# LO_»h. J`«#∞ "åi`À =∞iO`« ã¨xflÇ≤Ï`«OQÍ
LO_Õ"å_»∞..—
JOQÆ~H° ‰∆õ Ωõ Å∂, WO\’¡ Ñ¨x KÕ¿ã"å~°∂ ™êìe<£ =^Œ‰Ì Ωõ "≥à§◊ É’`«∞O>Ë, ÉˇiÜ«∂
P^ÕâßÅ g∞^Œ _®Hõì~°∞¡ J`«xH˜ XHõ WO*ˇHõ∆<£ WKåÛ~°∞. J`«x â◊s~°O =}˜HÕk†
S^Œ∞ xq∞ëêÅÖ’ ™êìe<£ =∞~°}ÕKå_»∞. ‰õΩ@∞O| ã¨Éèí∞ºÖˇ·# Ããfi`å¡<å, "åã≤bÅ
JOwHÍ~°O`À =∂„`«"Õ∞ D PYi WO*ˇHõ∆<£ #∞ W=fi=Åã≤ LOk. HÍx JÖÏ
[~°QÆÖË^Œ∞. "åà◊§#∞ ãÖ„Ñ¨kOK«‰õΩO_® ÉˇiÜ«∂ÜÕ∞ D WO*ˇHõ∆<£ W"åfiÅx
x~°‚~ÚOKå_»∞.
™êìe<£ =∞~°}Õz# `«~åfi`« =∂ÖˇOHÀ"£, Hõ$âıÛ"£, ÉˇiÜ«∂Å∞ "Õ∞_» g∞^Œ‰õΩ
"≥o§, "≥O@<Õ „Ñ¨Éèí∞`«fi Ñ¨^Œ=ÙÅ∂, ÉÏ^èŒº`«Å∂ ÑÖK«∞HÀ™êQÍ~°∞. =∂Å\’"£#∞
‰õÄ_® ÃÑ·H˜ ~°=∞‡x Ñ≤eKå~°∞. D Ñ¨^Œ=ÙÅ ÑÖÑ¨HõO `«~åfi`« [~°∞QÆ=K«∞Û#h,
„Ñ¨ã¨∞Î`«O JO`«º „H˜Ü«∞Å QÆ∞iOz =∂\Ï¡_®Åh J<åfl_»∞ =∂Å\’"£. Hõ$âıÛ"£
Jã¨Ç¨Ï#O`À =∂Å\’"£#∞ |ÅOQÍ Ñ¨Hõ¯‰õΩ <≥\ ˜ì, Ñ≤_çH˜e ayOz J`«x "≥ÚÇ¨ÏO
ˆHã≤ Táê_»∞. Wk K«∂ã≤# =∂Å\’"£ JHõ¯_» #∞Oz "≥o§áÈÜ«∂_»∞.
™êìe<£ Éè∫uHõ HÍÜ«∂xfl ™ÈqÜ«∞@¡ ™œ^èŒOÖ’ LOKå~°∞. JO`«º „H˜Ü«∞Å‰õΩ
Ç¨[Ô~·# *ˇHÀ™È¡"åH± „Ñ¨Éèí∞`«fi JkèÑü QÀ\ÏfiÖò¤ U_»∞ã¨∂Î, 'HÍ„"Õ∞_£ ™êìe<£#∞ g∞~°∞
ZO^Œ∞‰õΩ HÍáê_»ÖËHõáÈÜ«∂~°∞?— Jx "˘~À+≤Ö’"£#∞ J_çQÍ_»∞. (™êìe<£#∞ ZO`À
Jaè=∂xOz# D QÀ\ÏfiÖò¤, =∂iÛ 9# ™êìe<£ JO`«º„H˜Ü«∞ÅÖ’ áêÖÁæ#fl `«~åfi`«,
Ç¨Ï~îå`«∞QÎ Í J<å~ÀQÆºO áêÅÜ«∂º_»∞. S^Œ∞ ~ÀAÅ `«~åfi`« =∂iÛ 14# =∂™È¯Ö’<Õ
=∞~°}ÕKå_»∞. J^Õ q^èŒOQÍ, =∞iH˘O`« HÍÅO QÆ_çz# `«~åfi`«, ™êìe<£ ã¨xflÇ≤Ï`«
61 Z.\˜.Ô~·a<£
ã¨Ç¨ÏK«~°∞_»∞ =∞~˘Hõ~°∞, áÈe+π <åÜ«∞‰õΩ_»∞ c~°∞\ò, =∂™È¯Ö’<Õ '[Å∞|∞— KÕã≤
=∞~°}ÕKå_»∞. ™êìe<£‰õΩ J`«ºO`« ã¨xflÇ≤Ï`«∞Öˇ·# D W^ŒÌi =∞~°}ÏÅ∂ ã¨Ç¨Ï[
=∞~°}ÏÅ∞ HÍ=x J#∞=∂xOK«_®xH˜ P™ê¯~°=ÚOk-`ÀÖË\ ˜)
'"Õ∞=∞O`å „ÔHq∞¡<£Ö’ XHõ ã≤x=∂ K«∂âßO. ™êìe<£ P~ÀQÆºOQÍ, ãÖ`À+ÖQÍ
L<åfl_»∞. ã≤x=∂ K«∂ã≤# `«~åfi`« "Õ∞=∞O^Œ~O° Wà◊§‰õΩ "≥o§áÈÜ«∂O...— Jx K≥áêÊ_»∞
"˘~˘+≤Ö’"£.
ÉˇiÜ«∂ =∂~°¬Öò "˘~À+≤Ö’"£‰õΩ K≥Ñ≤Ê# Hõ^äŒ Wk.
™êìe<£ Kèåf g∞^Œ Ç‘Ï~À PÑ¶π k ™ÈqÜ«∞\ò Ü«¸xÜ«∞<£ Ñ¨`«HÍxfl QÆ∞KåÛ_»∞
"˘~À+≤Ö’"£. Ü«Ú^Œú~°OQÆOÖ’ Q˘Ñ¨Ê ^è≥·~°º ™êÇ¨Ï™êÅ∞ „Ñ¨^Œi≈Oz# Ãã·x‰õΩÅ‰õΩ D
Ñ¨`«HÍxfl W™êÎ~°h, `å#∞ J@∞=O\˜ ^è≥·~°º ™êÇ¨Ï™êÅ∞ „Ñ¨^Œi≈OK«ÖË^Œh, ™êìe<£
u~°ã¨¯iOz# Ñ¨`«Hõ"Õ∞ Jk.
™êìe<£ J#∞=∂<åã¨Ê^Œ =∞$u QÆ∞iOz =∂\Ï¡_#ç "≥Ú^Œ\ ˜ =ºH˜Î J`«x H˘_»∞‰õΩ
"åã≤b ™êìe<£. P `«~åfi`« ™êìe<£ ZÖÏ =∞~°}ÕKå_»∞? J#fl q+¨Ü«∞O QÆ∞iOz
~°Hõ~°HÍÅ Hõ^äŒÅ∞ „Ñ¨Kå~°OÖ’H˜ =KåÛ~Ú. ™êìe<£ =∞~°}Õz 50 ãÖ=`«û~åÅ∞
J~Ú<å D aè#fl Hõ^äŒ<åÅ∞ WOHÍ „Ñ¨Kå~°OÖ’ L<åfl~Ú.
ÉˇiÜ«∂ ™êìe<£‰õΩ q+¨q∞zÛ Ç¨Ï`«º KÕâß_»x XHõ Hõ^äŒ LOk.
<Õ#∞ D Hõ^#Œä O`À UH©Éqíè ™êÎ#∞. ZO^Œ∞HõO>Ë Jk "åã¨=Î =∞=Ù`«∞Ok. ÉˇiÜ«∂
U^≥·<å K≥Ü«∞ºQÆÅ ã¨=∞~°∞÷_»∞. <å 'ÉÏãπ—QÍ J`«#∞ ##∂fl, W`«~°∞Å#∂ ZO`À
ÉˇkiOKå_»∞. J`«#∞ |u‰õΩO>Ë "Õ∞=Ú U=∞ÜÕ∞º"åà◊§"≥∂ Z=iH˜ `≥Å∞ã¨∞? J`«#∞
UO KÕ¿ã"å_À g∞~°∞ TÇ≤ÏOK«QÆÅ~°x <å‰õΩ #=∞‡HõO LOk.
ÉˇiÜ«∂ Z=~À, J`«x ã¨fiÉèÏ=O Uq∞\’, rq`«OÖ’ J`«x Pâ◊ Uq∞\’
<Õ#∞ K≥|∞`å#∞.
1937 ÃãÃÑOì |~°∞Ö’ <Õ#∞ q∞HÀÜ«∂<£`À Ü«∞~°"å<£Ö’ L#flÑ¨ÙÊ_»∞ ÉˇiÜ«∂#∞
Hõeâß#∞. ™ÈqÜ«∞\ò Ü«¸xÜ«∞<£ #∞O_ç "Õ~°∞Ñ¨_Õ (ÃãÑ¨ˆ~\˜ã¨∞ì) ^èÀ~°}∞Å∞<åflÜ«∞x
P~ÀÑ≤ã¨∂Î, Ps‡xÜ«∂ áêsì <åÜ«∞Hõ`«fiO "≥Ú`åÎxfl =∂ÖˇOHÀ"£, ÉˇiÜ«∂Å∞ P
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ~°^Œ∞Ì KÕâß~°∞. JÑ¨ÙÊ_»∞ Ü«∞Ô~≠Ï"£ ™ê÷#OÖ’ ÉˇiÜ«∂ =KåÛ_»∞. ÉˇiÜ«∂
=∂™È¯ ZÖÏ KÕ~å_»∞ J#flk ‰õÄ_® =∞#O `≥Å∞ã¨∞HÀ"åe. ÉˇiÜ«∂#∞ ™êìe<£
=∂™È¯ ~°Ñ≤ÊOKå_»∞ Jx he"å~°ÎÅ∞ „Ñ¨Kå~°OÖ’ L<åfl~Ú, HÍx Jk x[O HÍ^Œ∞.
™êìe<£ ã¨fiÜ«∞OQÍ *Ïi˚Ü«∞<£ J~Ú<å *Ïi˚Ü«∞#¡#∞ Z‰õΩ¯=QÍ KÕ~°n¿ã"å_»∞ HÍ^Œ∞.
™ÈqÜ«∞\ò Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì Hˆ O„^Œ Hõq∞\©Ö’H˜ JÑ¨Ê\˜Hˆ K˘K«∞Û‰õΩáÈ~Ú#, =Úã¨∞QÆ∞Ö’
62 ™êìe<£`À.....
L#fl <Õ~°ã¨∞Î_»∞ =∂ÖˇOHÀ"£.
=∂™È¯ KÕ~°QÍ<Õ ÉˇiÜ«∂ `«# =∞O„u`«fiâßYÖ’ Ñ¨x KÕã¨∞Î#fl =º‰õΩÎÅ#∞
`˘ÅyOz, `«# =∞#∞+¨µÅ`À xO¿Ñâß_»∞. áê`« É’e¬q‰õΩ¯Öˇ·# áêHõ~ü, "˘ÖÁqKü,
^•ÔQ<å, ‰õΩ~ü¯û, l<≥ûÖòÅ g∞^Œ <Õ~åÅ∞ "≥∂Ñ≤ `˘ÅyOz, "åi ™ê÷#OÖ’ WQÆfl`À+≤fie,
Hõáê<å*ò, QÆ∞Öò ãπì, ™êi¯™È"£Å#∞ xÜ«∞q∞OKå_»∞. ÉˇiÜ«∂ `åÉË^•~°∞ J~Ú#
HÍ|∞Ö’"£ <å pÑ¶π JÜ«∂º_»∞. ÉˇiÜ«∂‰õΩ ~°+¨º#¡O>Ë y>Ëìk HÍ^Œ∞. J=HÍâ◊O
^˘iH˜#Ñ¨ÙÊ_»ÖÏ¡ ~°+¨º#¡#∞ `˘ÅyOz "åi ™ê÷#OÖ’ *Ïi˚Ü«∞#¡#∞ HÍx, W`«~°
HõHÍã¨ãπ *Ï`«∞Å‰õΩ K≥Ok# "åix HÍx, xÜ«∞q∞OKÕ"å_»∞.
WO`«‰õΩ =ÚO^Œ∞ "≥∞<£ i≠hû¯, Ü«∞QÀ_®, Ü«∞Ô~≠Ï"£ Å∞ ™êìe<£ JOQÆ~°Hõ∆‰õΩÅ
=º=Ç¨~°OÖ’ `«Å^Œ∂~°ÛÖË^Œ∞. HÍx ÉˇiÜ«∂, ™êìe<£ ‰õΩ qâßfiã¨áê„`«∞Öˇ·# "å¡ã≤H±,
~°∞q∞Ü«∂<£ `Õû"£ ÖÏO\˜ QÍ~°∞Å¤ #∞ W~°∞‰õΩ# ÃÑ@ì_®xH˜ â◊`q« ^è•Å „Ñ¨Ü∞« uflOKå_»∞.
HÍx ÉˇiÜ«∂ =∞=∞‡efl `˘ÅyOz =∂ ™ê÷#OÖ’ `«# *Ïi˚Ü«∞<£ `åÉË^•~°¡#∞
xÜ«∞q∞OK«‰õΩO_® "Õ∞=∞O`å ^èŒ$_è»OQÍ xÅ|_®¤O. ÉˇiÜ«∂ JO>Ë ™êìe<£ ‰õΩ#fl
J#∞=∂#O HÍ~°}OQÍ WÖÏ K≥Ü«∞ºQÆeQÍO. XHõ™êi ™êìe<£ ÉˇiÜ«∂ g∞^Œ
q~°∞K«∞‰õΩÑ¨_¤» ãÖQÆu <å‰õΩ QÆ∞~°∞OÎ k: '<å ãÖQÆu <Õ#∞ K«∂ã¨∞HÀQÆÅ#∞, h ã¨Ç¨ Ü«∞O
JHõ¯ˆ~¡^Œ∞.— Jx ÉˇiÜ«∂#∞ f„=OQÍ =∞O^ŒeOKå_»∞ ™êìe<£.
"å~åxH˜ XHõ™êi áêe\ò |∂º~À ã¨=∂"ÕâßÅ∞ [~°∞QÆ∞`«∞O_Õq. áêe\ò
|∂º~À ã¨Éèí∞ºÅ HÍ~°¡#∞ ^•Kå K«∞@∞ìÑ¨Hõ¯Å xeÑ≤ LOKÕ"å~°∞. HÍ~°¡#∞ LOK«_®xH˜
ˆQˆ~*òÅ∞ LO_Õq HÍ=Ù. XHõ™êi ÉˇiÜ«∂ ã¨=∂"ÕâßxH˜ ~åÖË^Œ∞. ™êìe<£ 'ÉˇiÜ«∂
ZO^Œ∞‰õΩ ~åÖË^Œ∞?— J#_çQÍ_»∞. 'HÍ~°∞Ö’ LO_»QÍ ÉˇiÜ«∂‰õΩ [Å∞|∞ KÕã≤Ok—
Jx ã¨=∂^è•#O =zÛOk.
`«# HÍ„"Õ∞_£û‰õΩ U Hõ+ì̈O =zÛ<å ã¨Ç¨Ü«∞Ñ¨_Õ ™êìe<£, XHõ ˆQˆ~*ò xi‡OK«=∞x
K≥áêÊ_»∞. ™êìe<£ XHõ ˆQˆ~*ò xi‡OK«=∞x K≥a`Õ, ÉˇiÜ«∂ JO^ŒiH© ˆQˆ~*òÅ∞
xi‡OK«=∞<åfl_»∞. ™êìe<£ P q+¨Ü«∞O QÆ∞iOz J_çy#Ñ¨ÙÊ_»∞ `å#∞ J@∞=O\˜
P^ÕâßÅ∞ W=fiÖË^Œh, "å¡ã≤H± WKåÛ_»h <Õ~°O "å¡ã≤H± g∞^Œ‰õΩ `À¿ãâß_»∞ ÉˇiÜ«∂.
Jxfl Qˆ ~ˆ rÅ x~å‡}ÏxH˜ „Ñ¨*Ï ™⁄=Ú‡ =$^ä• KÕã#≤ O^Œ∞‰õΩ "å¡ãH≤ #± ∞ =∞O^ŒeOKå_»∞
™êìe<£. ÉˇiÜ«∂ ZÑ¨ÙÊ_»∂ U^À ‰õΩ„@ KÕã∂¨ Î ™êìe<£ ‰õΩ qâßfiã¨áê„`«OQÍ L#fl"åix
`˘ÅyOK«_®xH˜ „Ñ¨Ü«∞uflOKÕ"å_»∞. J`«#∞ XHõ ‰õΩ„@^•~°∞_»∞.
™êìe<£ ^ŒQ~æÆ ° Ñ¨x KÕ¿ã =º‰õΩÅÎ ∂, JOQÆ~H° ‰∆õ Ωõ Å∂, ™êìe<£ Ñ¨@¡ JO`« qâßfiãÖQÍ
ZO^Œ∞‰õΩ LO_Õ"å~°∞? <Õ#∞ WO`«‰õΩ =ÚO^Œ∞ K≥Ñ≤Ê# L#fl`«"≥∞ÿ# =∂#=`«fi"Õ∞
63 Z.\˜.Ô~·a<£
HÍ‰õΩO_®, ™êìe<£ KåÖÏ x*Ï~ÚfÑ¨~°∞_≥·# =ºH˜Î. J`«#∞ ZÑ¨ÙÊ_»∂ JiKÕ"å_»∞
HÍ^Œ∞, "≥∞Å¡QÍ =∞$^Œ∞=ÙQÍ, HÍx #∞=Ùfi „Ñ¨tflOK«ÖËx JkèHÍ~°O`À, =∂\Ï¡_Õ"å_»∞.
J`«#∞ ZÑ¨ÙÊ_»∂ *’H±û K≥|∞`«∞O_Õ"å_»∞. Ju^èŒ∞Å#∞ ãÖ`À+ÖQÍ LOKÕ"å_»∞.
J`«#∞ x~å_»O|~°∞_»∞, J`«x J=ã¨~åÅ∞ KåÖÏ `«‰õΩ¯=, J`«#∞ ZÑ¨ÙÊ_»∂ =∂
=ºH˜ÎQÆ`« rq`åÅ QÆ∞iOp, ã¨=∞ã¨ºÅ QÆ∞iOp J_»∞QÆ∞`«∞O_Õ"å_»∞. `«∞HÀ"£, J`«x
ÉèÏ~°º, Zky# J`«x ‰õÄ`«∞~°∂, XˆH QÆkÖ’ LO@∞<åfl~°h, XH˘¯Hõ¯Ñ¨ÙÊ_»∞ Jã¨Å∞
x„^ŒáÈ=_»O ÖË^Œh `≥eã≤, J`«xH˜ Ô~O_»∞ QÆ^Œ∞Å Záê~°∞ì"≥∞O@∞ =KÕÛÖÏ
ã¨Ç¨Ü«∞Ñ¨_®¤_»∞ ™êìe<£. "Õ∞"≥∞Ñ¨ÙÊ_»∂ ™êìe<£Ö’ XHõ x*Ï~Úf QÆÅ, ãïÜ≥ÿ∞#
„Ñ¨=~°Î# QÆÅ =ºH˜Îx K«∂¿ã"åà◊§O. ™ÈqÜ«∞\ò „Ñ¨Éèí∞`«fiOÖ’ L#fl J<ÕHõ=∞Ok`À
áÈeÛ K«∂¿ãÎ KåÖÏ aè#fl"≥∞ÿ# =ºH˜Îx K«∂¿ã"åà◊§O.
ÉˇiÜ«∂ KåÖÏ "≥Ú~°@∞QÍ LO_Õ"å_»∞. =º‰õΩÎÅ#∞ JÔ~ã¨∞ì K≥Ü«∞º_®xH˜ HÍx,
L^ÀºQÆO #∞Oz `˘ÅyOK«_®xH˜ HÍx, JO`« „áê=ÚYº`« ÖËx z#fl á⁄~°áê@∞
U^≥·<å ^˘~°∞‰õΩ`«∞O^• Jx ÉˇiÜ«∂ "≥`«∞‰õΩ`«∞O_Õ"å_»∞. ™êìe<£#∞ ÉèíÜ«∞ã¨∞Î_çx
K≥Ü«∞º_®xHÀ ÖË^• PO^Àà◊#Ñ¨_ÕÖÏ K≥Ü«∞º_®xHÀ, WÖÏ KÕã¨∞ÎO_Õ"å_»∞. Wk U
™ê÷~ÚH˜ KÕiO^ŒO>Ë, XHõ™êi ™êìe<£ ^•KåÖ’ ÖË#Ñ¨ÙÊ_»∞, ÉˇiÜ«∂ `«# Ñï"å~°O`À
=zÛ, ™êìe<£ PÑ¶ã‘ ∞¨ ÅÖ’ J`«x HÍy`åÅ∂, Ñ¨„`åÅ∂ ÑïjeOK«_O» „áê~°OaèOKå_»∞.
J@∞=O\˜ ãÖÑ¶¨∞@# XHõ\ ˜ [iy# `«~åfi`« ™êìe<£ LÑ¨Ü≥∂yOKÕ „\Ïxûã¨ì~ü
ˆ~_çÜ≥∂ Hõ#∞Ñ≤OK«‰õΩO_® áÈ~ÚOk. ™êìe<£ JOQÆ~°Hõ∆‰õΩÅ#∞ J#∞=∂xOK«_»O,
xOkOK«_O» [iyO^Œx "Õ̂~ K≥ÑÊ¨ #Hõ¯~ˆ ^¡ ∞Œ . PÑ¶ã‘ ∞¨ Åhfl "≥`H« Í~°∞. HÍÅO QÆ_zç Ok,
HÍx „\Ïxûã¨ì~ü Hõ#∞Ñ≤OK«ÖË^Œ∞. H˘O`«HÍÅO `«~åfi`« QÍ~°∞¤ ‰õΩl<£ =∞OK«∞
`˘Åyã¨∞ÎO>Ë, =∞OK«∞ HÕ^Œ „\Ïxûã¨ì~ü Hõ#∞Ñ≤OzOk.W@∞=O\˜ hK«"≥∞ÿ# Ñ¨x
Z=~°∞ K≥Ü∞« ºQÆÅ~°∞ - =Úã¨∞QÆ∞Ö’ L#fl ™êìe<£, ™ÈqÜ«∞\ò Ü«¸xÜ«∞<£ â◊„`«∞=ÙÖˇ#·
ÉˇiÜ«∂, J`«x =Ú~îå `«Ñ¨Ê.
D „HÕ^Œ q=iOz# ãÖÑ¶¨∞@#Å‰õΩ =∞Ô~=fi~°∞ HÍ~°‰õΩÅ∞ HÍQÆÅ~°∞?
™êìe<£ ™Èá¶ê „HÕ^Œ =∞O^Œ∞ áê`«~° LO^Œx ^•KåÖ’ L#fl ã≤|ƒOkH˜ Z=~À
á¶È#∞ KÕâß~°∞. ~À[Ö’ 24 QÆO@Å∂ ™êìe<£ JOQÆ~°Hõ∆‰õΩÅ∞ HÍÑ¨ÖÏ HÍã¨∞ÎO_»QÍ
Z=~°∞ JÖÏ =∞O^Œ∞áê`«~° ™Èá¶ê „HÕ^Œ ÃÑ@ìQÆÅ~°∞? "Õ∞=Ú JO`å "≥uHÍO. Ug∞
^˘~°HÖõ ^Ë ∞Œ . ™êìe<£ =zÛ =∞=∞‡efl K«∂ã≤ Pâ◊Û~°ºáÈ`«∂,'WHõ¯_» g∞~°∞ UO KÕã∞¨ <Î åfl~°∞?—
Jx J_çQÍ_»∞.
'„ÔHq∞¡<£ #∞Oz Z=~À WHõ¯_» =∞O^Œ∞áê`«~° LO^Œx á¶È#∞ KÕâß~°∞—
64 ™êìe<£`À.....
'D Hõ@∞ìHõ^äŒ#∞ g∞~°∞ #=∂‡~å?—, ™êìe<£ #=fi_»O „áê~°OaèOKå_»∞. 'W^ŒO`å
Ç¨™êºã¨Ê^ŒO.—
™êìe<£‰õΩ Jk #=ÙfiÖÏ@QÍ<Õ Hõ#∞Ñ≤OK«=K«∞Û, HÍx `«∞HÀ"£‰õΩ ZO`« =∂„`«O
#=ÙfiÖÏ@ HÍ^Œ∞. Z=~°∞ á¶È#∞ KÕâß~À J`«xH˜ `≥Å∞ã¨∞, HÍx ~°∞A=Ù K≥Ü«∞ºÖË_»∞.
=∞~À ãÖÑ¶¨∞@#... W@b #∞Oz XHõ PHÍâ◊~å=∞#fl L`«Î~°O =zÛOk.
'HÍ„"Õ∞_£ ™êìe<£, g∞ HÍ~°∞Ö’ XHõ ÉÏO|∞ LOk— Jx LOk P L`«Î~°OÖ’. "Õ∞O
JO`å ÑïjeOKåO. ZHõ¯_® U ÉÏO|∂ ÖË^Œ∞. P `«~åfi`« W@b #∞Oz =∞~À
L`«Î~°O =zÛOk-'HÍ„"Õ∞_£ ™êìe<£, g∞~°∞ KåÖÏ KåÖÏ Y~°∞Û ÃÑ_»∞`«∞#fl@∞¡
Hõ#∞Ñ≤™ÈÎOk....W^ŒO`å „Ñ¨Éèí∞`«fiO Ü≥ÚHõ¯ _»|∞ƒ..—
D L`«Î~°O KÕi# `«~åfi`« ^•Kå Pi÷Hõ =º=Ç¨~åÅ∞ K«∂_»_®xH˜ =∂ÖˇOHÀ"£
PkèÑ¨`«ºOÖ’ XHõ Hõq∞+¨<£ #∞ xÜ«∞q∞OKå_»∞ ™êìe<£. ^•Kå#∞ x~°fiÇ≤ÏOK«_®xH˜
ZO`« Y~°Û=Ù`ÀO^À P Hõq∞+¨<£ q=~åÅxflO\˜h ¿ãHõiOzOk. =∂ÖˇOHÀ"£ D
x"ÕkHõ#∞ P~À¡"£ ^ŒQÆæ~°‰õΩ fã¨∞‰õΩ =zÛ ãÖ`«HõO K≥Ü«∞º=∞<åfl_»∞. P~À¡"£ ãÖ`«HõO
K≥Ü«∞º_®xH˜ x~åHõiOKå_»∞. ZO^Œ∞HõO>Ë ™êìe<£ uO_çáÈ`«∞ HÍ^Œ∞, KåÖÏ `ÕeHõ
PÇ¨~°O fã¨∞‰õΩ<Õ "å_»∞. KåÖÏ H˘kÌQÍ `åˆQ "å_»∞. ã≤<åfl^Œb ã‘™ê J`«xH˜ Ô~O_»∞
"å~åÅ∞ =KÕÛk. ÉˇiÜ«∂ =∞#∞+¨µÅ∞ qÑ¨s`«OQÍ Y~°∞Û ÃÑ_»∞`«∂ P Y~°∞Û#∞
™êìe<£ |_≥ì\ò Ö’ K«∂Ñ≤ã¨∞Î<åfl~°x ~°∞A"≥·Ok. ™êìe<£ ¿Ñ~°∞`À ÃÑiy# Y~°∞ÛÅ‰õΩ
„Ñ¨^è•# HÍ~°}O "À_®¯. P~À¡"£ ãÖ`«HõO K≥Ü«∞º_®xH˜ x~åHõiOz, =∂ÖˇOHÀ"£
`À, '#∞=Ùfi Ñ¨xH˜=∂e# "å_çq, |Ü«∞@‰õΩ áÈ— J<åfl_»∞.
^•KåÖ’ áêe\ò |∂º~À ã¨=∂"ÕâßÅ∞ [iy#Ñ¨ÙÊ_»∞ ÉˇiÜ«∂ `«# ~å„u
Éè’[#O `å<Õ KåÖÏ ÃÑ^ŒÌ áê„`«xO_® fã¨∞‰õΩ =KÕÛ"å_»∞. U^À ~°OQÆOÖ’ „Ñ¨É∞íè `«fiO
XHõ q[Ü«∞O ™êkèOz# ãÖ^Œ~°ƒùOQÍ, XHõ "Õ_»∞HõQÍ, ™êìe<£ ÖÁQÆKÕ"£#∞ Ô~O_À
=O@HõO `«Ü«∂~°∞ K≥Ü«∞º=∞<åfl_»∞. JO^ŒiH© ãïÑ¨_® KÕÑ¨Å∞ ÖË=x K≥áêÊ_»∞
ÖÁQÆKÕ"£. 'JO^ŒiH© ãïÑ¨_® ÖËHõáÈ`Õ Ñ¶¨~°"åÖË^Œ∞, Z=~°∂ PHõe`À =∂_çáÈ=_»O
ÖË^Œ∞— J<åfl_»∞ ™êìe<£.
'<Õ#∞ g∞HÀãÖ KÕÑ¨Å∞ fã¨∞‰õΩ=KåÛ#∞— J<åfl_»∞ ÉˇiÜ«∂ HõÅ∞QÆ*Ëã¨∞H˘x,
'D KÕÑ¨Å#∞ Öˇx<£ „QÍ_£ #∞Oz `≥Ñ≤ÊOKå#∞—
™⁄H˘Ö’"£ JHõ¯_»∞#fl _®Hõì~°∞#∞ P KÕÑ¨Å#∞ Ñ¨sH˜∆OK«=∞<åfl_»∞. P KÕÑ¨Å
g∞^Œ ‰õΩà◊√§`«∞#fl =∂OãÖ `≥Å¡QÍ Hõ#∞Ñ≤OzOk. Wk K«∂ã≤# ™êìe<£ "≥Ú`«ÎO
KÕÑ¨ÅxflO\˜h J=`«Å Ñ¨_≥Ü«∞º=∞x, ÉˇiÜ«∂ ˆHã≤ uiy J<åfl_»∞,'D Ñ¨xH˜=∂e#
65 Z.\˜.Ô~·a<£
=∞x+≤x =∞#O #=∞‡ÖËO.—
=∞~À ™êi áêe\ò |∂º~À ã¨=∂"ÕâO◊ [~°∞QÆ∞`«∞#flÑ¨ÙÊ_»∞ ™êìe<£, x=∞‡HÍÜ«∞Å∞
ZO^Œ∞‰õΩ WO`« z#flqQÍ L<åfl~Ú, Jx J_çQÍ_»∞.
'HÍ„"Õ∞_£ ™êìe<£, WO`«HõO>ˇ ÃÑ^ŒÌ x=∞‡HÍÜ«∞Å∞ ™Èì~°∞Ö’ ÖË=Ù— Jx "Õ∞=Ú
ã¨=∂^è•#O WKåÛ=Ú.
'ÃÑ^ŒÌ x=∞‡HÍÜ«∞Åhfl gà◊√§ u<Õâß~°∞— J<åfl_»∞ ÉˇiÜ«∂ HõÅ∞QÆ*Ëã¨∞‰õΩx.
"Õ∞=Ú Z@∞=O\˜ J#∞=∂<åÅ‰õÄ J==∂<åÅ‰õÄ QÆ∞~°=Ù`«∂ Ñ¨x KÕâß"≥∂
g∞~°∞ TÇ≤ÏOK«=K«∞Û. Ñ≤Ü«∞~üû Ñ¨à◊§ q+¨Ü«∞OÖ’ ‰õÄ_® W^Õ [iyOk. ™êìe<£
QÆ\ ˜ìQÍ L#fl Ñ≤Ü«∞~üû ÑÖ_»¡#∞ H˘~°HõÖËHõáÈÜ«∂_»∞. '"≥∞`«Î\ ˜ Ñ≤Ü«∞~üû ÖË"å?— Jx
™êìe<£ ÖÁQÆKÕ"£ #∞ J_çQÍ_»∞.
'=∞# ^Œ Q Æ æ ~ ° L#fl Ñ≤ Ü « ∞ ~ü û W"Õ HÍ„"Õ ∞ _£ ™êì e <£ — Jx ÖÁQÆ K Õ " £
ã¨=∂^è•#q∞KåÛ_»∞.
'HÍx <Õ#∞ "≥∞`«Î\ ˜ Ñ≤Ü«∞~üû #∞ J^Õ ™Èì~°∞#∞Oz fã¨∞‰õΩ<åfl<Õ— J<åfl_»∞
ÉˇiÜ«∂ =∞m§ J|^Œú=∂_»∞`«∂.
'ÉˇiÜ«∂ HÍ>Ë*ò ‰õΩ "≥o§ "≥∞`«Î\ ˜ Ñ≤Ü«∞~üû fã¨∞‰õΩ ~°O_ç— J<åfl_»∞ ™êìe<£.
"åà◊√§ ÉˇiÜ«∂ HÍ>Ë*ò #∞Oz Ñ≤Ü«∞~üû fã¨∞‰õΩ =zÛ áêe\ò |∂º~À ã¨Éèí∞ºÅ
Éè’[# >Ë|∞Å∞ g∞^Œ LOKå~°∞. Jq ‰õÄ_® ~åà◊§ÖÏQÍ QÆ\ ˜ìQÍ L<åfl~Ú. ™êìe<£
`«ÅÑÖHÕz ÉˇiÜ«∂ ˆHã≤ K«∂ã≤ #=Ùfi`«∂ J<åfl_»∞,'=∞m§ J^Õ J|^ŒúO ÉˇiÜ«∂—
'<å ^ŒQ~æÆ ° "≥∞`«\Î ˜ Ñ≤Ü∞« ~üû L<åflÜ«∞#∞‰õΩ<åfl#∞— - Hõ=∆ ∂~°Ê}Å∞ K≥|∞`«∞#fl@∞¡
J<åfl_»∞ ÉˇiÜ«∂.
#∂º Zá¶ê<£Ö’ ã¨q∞+≤ì ˆH∆„`åÅ, „Ñ¨Éèí∞`«fi ˆH∆„`åÅ ã¨=∞ã¨ºÅ QÆ∞iOz XHõ
L#fl`« ™ê÷~Ú ã¨=∂"Õâ◊OÖ’ ™êìe<£ áêÖÁæ<åfl_»∞. JHõ¯_» ã¨=∂"Õâ◊OÖ’ áêÖÁæ#fl
~°+¨º<£, Ü«Ú„ˆHxÜ«∞<£ xÑ¨Ù}∞Å ã¨=∞Hõ∆OÖ’ ÉˇiÜ«∂ `«# *ÏfÜ«∞"å^•hfl,
ãÖ™ê¯~°Ç‘Ï#`«#∂ „Ñ¨^Œi≈OKå_»∞. ™êìe<£‰õΩ `«Ñ¨Ê =∞Ô~=fiiH© *Ïi˚Ü«∞<£ ÉèÏ+¨ J~°÷O
HÍ^Œx `≥eã≤<å, ÉˇiÜ«∂ ÃÑ^ŒÌ Q˘O`«∞`À *Ïi˚Ü«∞<£ ÉèÏ+¨Ö’ =∂\Ï¡_»_»O "≥Ú^ŒÅ∞
ÃÑ\Ïì_»∞. ™êìe<£ ÉˇiÜ«∂#∞ =∞O^Œeã¨∂Î, 'D HÍ„"Õ∞_£û #∞Oz <Õ#∞ ^•K«=Åã≤#
~°Ç¨Ï™êºÅ∞ Ug∞ ÖË=Ù. #∞=Ùfi KÕã¨∞Î#fl^Õq∞\˜? h‰õΩ `≥eã≤#, JO^Œ~°∂ J~°÷O
KÕã¨∞HÀQÆey#, ÉèÏ+¨Ö’ =∂\Ï¡_»∞— J<åfl_»∞.
™êìe<£ K≥|∞`«∞#flk Ñ¨\ ì̃OK«∞HÀ‰õΩO_® D "≥Ú~°@∞ =∞x+≤ *Ïi˚Ü«∞<£ ÉèÏ+¨Ö’
JÖÏˆQ =∂\Ï¡_»™êQÍ_»∞. z=~°‰õΩ `«Hõ∆}"Õ∞ `«# „Ñ¨ãÖQÍxfl PÑ¨Ù K≥Ü«∞º=∞x
66 ™êìe<£`À.....
ÉˇiÜ«∂‰õΩ ™êìe<£ K≥Ñ¨Ê=Åã≤ =zÛOk. "Õ∞=Ú Z@∞=O\˜ ÉèíÜ«∂#Hõ Ñïã≤÷`«∞ÅÖ’
Ñ¨x K≥Ü«∞º=Åã≤ =zÛO^À J~°÷O KÕã¨∞HÀO_ç. XHõ™êi <Õ#∞ „‰õΩãÎ̈ÖË"£`À, '"åxÜ«∂,
ÉˇiÜ«∂ Z=i `«~°Ñ¶¨Ù# Ñ¨x KÕã¨∞Î<åfl_»∞? J`«x ÅHõ∆ ºO Uq∞\˜? J`«#∞ ™êìe<£
JOQÆ~H° ‰∆õ Ωõ Å Ñ¨@,¡ =ÚYºOQÍ ~°+º¨ <£ JOQÆ~H° ‰∆õ Ωõ Å Ñ¨@,¡ JO`« „‰õÄ~°OQÍ ZO^Œ∞‰õΩ
„Ñ¨=iÎã¨∞Î<åfl_»∞?— Jx J_çQÍ#∞.
'<å Jaè„áêÜ«∞O K≥áêÊeû =¿ãÎ "å_»∞ Ñ¨zÛ ^˘OQÆ, ÖË^• Ñ¨~°=∞ =¸~°∞ö_»∞—
Jx ã¨=∂^è•#q∞KåÛ_»∞ „‰õΩã¨ÎÖË"£.
ÉˇiÜ«∂ Ñ¨zÛ ^˘OˆQ HÍx =¸~°∞ö_»∞ HÍ_»∞. J`«#∞ `≥eq`«‰õΩ¯= "å_≥·`Õ
=∂ÖˇOHÀ"£, Hõ$âıÛ"£, HõQÆ<ÀqKü, |∞ÖÏæx<£ Å#∞ "≥∂ã¨Ñ¨ÙK«ÛQÆeˆQ "å_»∞ HÍ_»∞.
™êìe<£ Z^Œ∞~°∞QÍ L#flÑ¨ÙÊ_»∞ |∂@∞¡ <å‰õΩ`«∂, ™êìe<£ Hõ#∞=∞~°∞QÆ=QÍ<Õ, PO`«~O° yHõ
~°Hõ∆} âßY JkèÑüQÍ JO^Œih ÉˇkiOKÕ, ‰õΩ„@Å∞ Ñ¨<Õfl =ºH˜ÎH˜, ™êìe<£ JO>Ë
ZO`« ^Õfi+Ö LO^À J~°O÷ KÕã∞¨ HÀ=K«∞Û. ÉˇiÜ«∂ `«##∞ `å#∞ Z^Œ∞~°∞ÖËx =∞x+≤QÍ
ÉèÏqOK«∞‰õΩ<Õ "å_»∞. D q+¨Ü«∂xfl XHõ „ã‘Î ^èŒ$=ÑïzOk. XHõ =∂~°∞ P"≥∞
QÀ_»‰õΩ "ÕàÏ§_»∞`«∞#fl ™êìe<£ z„`åxˆHã≤ K«∂™ÈÎOk. '#∞=Ùfi ™êìe<£ ˆHã≤ ZO^Œ∞‰õΩ
JÖÏ K«∂ã¨∞Î<åfl=Ù? ^ÕâßxH˜ <Õ`« J`«#∞ HÍ^Œ∞, <Õ#∞— J<åfl_»∞ ÉˇiÜ«∂ P"≥∞`À.
=∂Å\’"£ `≥e"≥#· "å_»∞. ÉˇiÜ«∂ x[ã¨fi~°∂ÑÖ J~°O÷ KÕã∞¨ ‰õΩx =∂ÖˇOHÀ"£,
Hõ$âıÛ"£Å`À J<åfl_»∞-'g∞~°∞ x|^Œú`« ÖËx"å~°∞, `≥eq`«‰õΩ¯= "å~°∞, g∞~°∞ ÉˇiÜ«∂
*Ë|∞Ö’ ZO`« Ö’`«∞QÍ kQÆ|_çáÈÜ«∂~°O>Ë g∞ K≥=ÙÅ∞ =∂„`«"Õ∞ J`«x *Ë|∞
|Ü«∞@ L<åfl~Ú—
„Ñ≤Ü«∞"≥∞ÿ# áê~î°‰õΩÖÏ~å, g∞ˆ~ PÖ’zOK«O_ç. <Õ#∞ D ^Œ∞~å‡~°∞æ_çx
x+¨ÊHõ∆áê`«OQÍ K«∂_»QÆÅ<å?
...........™êìe<£ =∞~°}O QÆ∞iOz =∞iH˘xfl Hõ^äŒÅ∞<åfl~Ú. J`«xH˜ q+Ö
HõeÑ≤# q∞#~°Öò "å@~ü-"≥·#∞ W=fi|_çO^Œh, ÉˇiÜ«∂ „HÕ^Œ Ñ¨x KÕã¨∞Î#fl XHõ „ã‘Î
™êìe<£‰õΩ D^äŒ~ü WzÛO^Œh, ™êìe<£‰õΩ ã¨Ê $Ç¨Ï `«Ñ¨ÊQÍ<Õ U"À WO[Hõ∆#∞¡ WzÛO^Œh,
P q^èŒOQÍ ™êìe<£ =∞~°}ÕKå_»h ‰õÄ_® XHõ Hõ^äŒ LOk.
Ñ¶≤„|=i 28 ~å„u Ju^èŒ∞Å#∞ ™êQÆ#OÑ¨Ù`«∞#flÑ¨ÙÊ_»∞ ™êìe<£ P~ÀQÆºOQÍ
L<åfl_»x Hõ$âıÛ"£ ‰õÄ_® K≥áêÊ_»∞.
™êìe<£ =∞~°}ÏxH˜ HÍ~°}ÏÅ∂, =∞~°}O QÆ∞iOz# Hõ^äŒÅ∂ - „Ñ¨[Å∞ Uq∞
#=Ú‡`«∞<åfl - <Õ#∞ =∂„`«O ™êìe<£‰õΩ „™Èì‰õΩ =zÛ# `«~åfi`«, ™ê^èŒº"≥∞ÿ#O`«
`«fi~°QÍ "≥·^Œº ã¨Ç¨Ü«∞O JOkOz LO>Ë J`«#∞ |uˆH"å_»x #=Ú‡`«∞<åfl#∞. <Õ#∞
67 Z.\˜.Ô~·a<£
WO`«‰õΩ=ÚO^Œ∞ K≥Ñ≤Ê#@∞¡, ™êìe<£‰õΩ "≥·^Œº ã¨Ç¨Ü«∞O KåÖÏ PÅã¨ºOQÍ JOkOk.
ZO^Œ∞Hõx? "≥·^Œº ã¨Ç¨Ü«∞O JO^Œ‰õΩO_® Z=~°∞ PÑ¨ÙKÕâß~°∞? =∞ˆ~ ^Õâ◊OÖ’<≥·<å,
XHõ <åÜ«∞‰õΩ_»∞ J<å~ÀQÆºOQÍ L<åfl, J`«xH˜ „™ÈìH± =zÛ<å, `«Hõ∆}O _®Hõì~°∞¡
=KÕÛ"å~°∞. ™êìe<£ q+¨Ü«∞OÖ’ WÖÏ ZO^Œ∞‰õΩ [~°QÆÖË^Œ∞? ÃÑ· Hõ^èŒÅ∞ K≥|∞`«∞#fl@∞¡
™êìe<£#∞ Ç¨Ï`«º K≥Ü∞« º_»O [iyO^•? Uk ãÔ̈~#· Hõ^Àä <Õ#∞ xâ◊ÛÜ«∞OQÍ K≥ÑÊ¨ ÖË#∞,
HÍx ™êìe<£ J<å~ÀQÆºO Ñ¨@¡ ãïÜ≥ÿ∞# „â◊^Œú =Ç≤ÏOK«_»O [~°QÆÖË^Œh, ãïÜ≥ÿ∞#
"≥^· ºŒ ã¨Ç¨ Ü«∞O JO^ŒÖ^Ë hŒ , ãïÜ≥∞ÿ # ~ÀQÆ x~åú~}° [~°QÖÆ ^Ë hŒ , ãïÜ≥∞ÿ # =∞O^Œ∞Å∞
W=fiÖË^Œh, <Õ#∞ J#∞‰õΩO@∞<åfl#∞.
'Öˇx<£ „QÍ_£ _®Hõ~ì ¡° ‰õΩ„@— Hˆ ã¨∞ `≥Å∞ã¨∞#fl ™êìe<£ _®Hõ~ì O¡° >Ë *Ï„QÆ`Î« Ñ¨_"Õ å_»∞.
`«Ñ¨Êxãï J~Ú`Õ `«Ñ¨Ê J`«#∞ _®Hõì~°¡#∞ Ñ≤eKÕ"å_»∞ HÍ_»∞.
™êìe<£ P~ÀQÆºO H©∆}˜ã¨∞Î#flÑ¨ÙÊ_»∞, |Ç¨ïâß ~°HõÎÑ¨Ù QÆ_»¤#∞ x~ÀkèOK«QÆey
LO_Õ"å~°∞, x~ÀkèOK«ÖHË áõ È~Ú<å "≥O@<Õ "≥^· ºŒ ã¨Ç¨ Ü«∞O KÕã≤ PÑ¨~ˆ +¨#∞ [iˆQ^•HÍ
HÍáê_»QÆeˆQ"å~°∞. <Õ#∞ ÃÑ·# K≥Ñ≤Ê#@∞¡ "≥·^Œº ã¨Ç¨Ü«∞O JO^Œ‰õΩO_® PÑ¨_»O
[iyOk. ã¨HÍÅOÖ’ "≥·^Œº ã¨Ç¨Ü«∞O JOk LO>Ë W^ŒO`å [iˆQk HÍ^Œ∞.
11
Hõ$âıÛ"£ '~°Ç¨Ïã¨º „Ñ¨ãÖQÆO— `«~åfi`«, Ç≤ÏO™êHÍO_» (repression) Jx
K≥Ñ¨Ê|_»∞`«∞#fl ^•xH˜ ™êìe<£#∞ xOkOK«_»O [~°∞QÆ∞`ÀOk. "åã¨Î=OQÍ UO
[iyOk? =∞#O Ñïã≤÷ux qâı¡+≤^•ÌO... ZO^Œ∞HõO>Ë D =º=ã¨÷ QÆ∞iOz <å‰õΩ
`≥Å∞ã¨∞. <Õ#∞ „Ñ¨`º« Hõ∆ ™êH˜Q∆ Í JHõ¯_» L<åfl#∞. ~Ô O_»∞ =∂~°∞¡ <Õ#∞ ‰õÄ_® |eÑ¨â√◊ =Ù#∞
HÍÉ’Ü«∂#∞. 'Ç≤ÏO™êHÍO_»— Jx K≥ÑÊ¨ |_»∞`«∞#fl D HÍÅOÖ’ [iy# ãÖÑ¶∞¨ @#Å#∞
ÑïjeOK«_®xH˜ xÜ«∞q∞OK«|_ç# Hõq∞+¨<£Ö’ <Õ#∂ L<åfl#∞. "Õ∞=Ú 10
ãÖ=`«û~åÅ áê@∞ Ñ¨Ù~å`«# Ñ¨„`åÅ ãÖ„QÆÇ¨ÅÜ«∂ÅÖ’ Ö’`«∞QÍ Ñïâ’kèOKåO.
...1921Ö’ ^ÕâO◊ Ö’ f„="≥∞#ÿ K«HÔ ¯~° H˘~°`« U~°Ê_çOk. K«HÔ ¯~° L`«ÊuÎ ÃÑOKåe
J#fl JOâ◊O Öˇx<£ Z*ˇO_®Ö’ LOk. =º=™êÜ«∞ ~°OQÆOÖ’ D âßYÖ’ xÑ¨Ù}∞Å
J=ã¨~°O LOk. D Ñïã≤÷u #∞Oz ZÖÏ |Ü«∞@Ñ¨_®ÖÏ Jx x~°‚~ÚOK«_®xH˜,
K«ÔH¯~° HÍi‡‰õΩÅ Ü«¸xÜ«∞<£ ˆHO„^Œ Hõq∞\© K≥~Ú~°‡<£ J~Ú# Ñ≤.Ü«ÚM’fl=ã‘¯x
Öˇx<£ Ñ≤eKå_»∞.
WO[h~ü #[fi<À"£ h‰õΩ `≥Å∞™ê? Jx Öˇx<£ J`«xfl J_çQÍ_»∞. `«Ñ¨ÙÊ_»∞
68 ™êìe<£`À.....
ˆHã¨∞Å∞ |<å~ÚOz #[fi<À"£#∞ Öˇx<£ „QÍ_£Ö’ JÔ~ã¨∞ì KÕâß~°∞. #[fi<À"£ KåÖÏ
=∞Oz "å_»x K≥áêÊ_»∞ Ü«ÚM’fl=ã‘¯. `«=∞ =∞^èŒº [iy# K«~°ÛÅ QÆ∞iOz XHõ
x"ÕkHõ `«Ü«∂~°∞ K≥Ü«∞º=∞x Ü«ÚM’fl=ã‘¯H˜ K≥áêÊ_»∞ Öˇx<£. Öˇx<£ P x"ÕkHõÅ∞
KÕ`« Ñ¨@∞ì‰Ωõ x, l.„‰õΩ*’fl=ã‘¯h W`«~∞° Å#∂ Ñ≤ez, ZO`« J<åºÜ«∞O [~°∞QÆ∞`ÀO^À
K≥áêÊ_»∞.
'™È+ëã¨∞ì ^Õâßxfl', 'â◊„`«∞=ÙÅ— #∞O_ç HÍáê_»∞`«∂ `«=∞ _»∂º\©x
x~°fiÇ≤Ïã¨∞Î<åfl=∞x K≥¿ÑÊ, =Úã¨∞QÆ∞Ö’ ^•y L#fl â◊„`«∞=ÙÅ#∞Oz, P q^èŒOQÍ
#[fi<À"£ #∞ HÍáê_»_»O [iyOk.
WHõ¯_» =∞#O XHõ q+¨Ü«∞O QÆ∞iOz PÖ’zOKåe. #[fi<À"£ Öˇx<£`À Ñ¨x
KÕã¨∞Î<åfl_»x Öˇx<£ „QÍ_£ Ãã‰õÄºi\© ãÖã¨÷Å‰õΩ `≥Å∞ã¨∞. ~°Ç¨Ïã¨º rq`«OÖ’ ‰õÄ_®
Öˇx<£`À L<åfl_»x `≥Å∞ã¨∞. HÍx J`«x JÔ~ã¨∞ì‰õΩ =ÚO^Œ∞ Öˇx<£‰õΩ P q+¨Ü«∞O
ZO^Œ∞‰õΩ `≥eÜ«∞*ˇÜ«∞ºÖË^Œ∞? P q^èŒOQÍ U ™êH∆Íº^è•~åÅ∞ ÖË‰õΩO_® J@∞=O\˜
WOlh~°∞¡ ZO`«=∞Ok *ˇ~ÚÅ∞áêÅÜ«∂º~°∞? "≥∞xhû¯, Ü«∞QÀ_®Å <åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’
JãÖMÏºHõ x~°Ñ¨~å^èŒ∞Å#∞ JÔ~ã¨∞ì K≥Ü«∞º_»O [iyOk. Öˇx<£ J#∞K«~°∞Å∂,
x|^Œ∞úÖˇ·# É’e¬q‰õΩ¯Å∂ Hõ#∞Hõ "åix HÍeÛ"≥Ü«∞º_»O [iyOk. *Ï~ü „Ñ¨Éèí∞`åfixH˜
=ºuˆ~HõOQÍ ~°Ç¨Ïã¨ºOQÍ Ñ¨x KÕã≤#. qÑ¨¡=OÖ’ áÈ~å_ç# x|^Œ∞úÖˇ·# É’e¬q‰õΩ¯Å∞
H˘O`«=∞Ok Ãã‰õÄºi\© |ÅQÍÖ’¡ Ñ¨x KÕ¿ã"å~°∞. `«Ñ¨ÙÊ_»∞ ˆHã¨∞Å∞ |<å~ÚOz
"åix JÔ~ã¨∞ì K≥Ü∞« º_»O [iyOk. XH˘¯Hõ¯™êi z=iHõ}∆ O =~°‰Äõ Öˇx<£, ™êìe<£Å‰õΩ
D q+¨Ü«∞O `≥e¿ãk HÍ^Œ∞. Wk ZÖÏ ™ê^èŒº"≥∞ÿOk?
Ü«∞<£.HÔ .q._ç.Ö’#∂, ^Õâ◊ Ãã‰õÄºi\© ãÖã¨Ö÷ ’#∂, Jxfl =ÚYº ™ê÷<åÅÖ’#∂
â◊„`«∞=Ù áê`«∞‰õΩáÈÜ«∂_»x =∞#O J~°÷O KÕã¨∞HÀ"åe. x[ ã¨fi~°∂áêxfl HõÑ≤Ê Ñ¨ÙzÛ,
`≥eqQÍ `«=∞ JkèHÍ~åxfl „Ñ¨Ü≥∂yOz, x|^Œ∞úÖˇ·# Hõ=¸ºxã¨∞ìÅ#∞ „Hõ=∞OQÍ
`˘ÅyOKå~°∞.
Ü«∞<£.ÔH.q._ç. J^èŒº‰õ∆ΩÅ∞QÍ LO_ç# "≥∞x<£ ã‘¯, Ü«∞QÀ_®Å∞, =∂r ‰õΩÅ‰õΩ¯
=~åæxH˜ K≥Ok# "åih, `≥Å¡Ãã·x‰õΩÅ∞ "≥Ú^ŒÖˇ·# "åih =∂„`«"Õ∞ D ãÖã¨÷ÅÖ’
xÜ«∞q∞OKå~°∞. JÖÏ xÜ«∞q∞OK«|_ç# D „^ÀÇ¨ïÅ∞, JOH˜`«ÉèÏ=O`À Ñ¨x KÕã≤#
Hõ=¸ºxã¨∞ìÅ#∂, HÍi‡‰õΩÅ#∂, áêsì Ñ¨\Ï¡, ^Õâ◊O Ñ¨\Ï¡, Öˇx<£-™êìe<£ `«k`«~°
<åÜ«∞‰õΩÅ Ñ¨\Ï¡ qâßfiãÖQÍ Ñ¨x KÕã≤# "åih, ÉèíÜ«∞cè`«∞Å#∞ KÕâß~°∞. Ü«∞QÀ_®
xÜ«∞q∞Oz# PÑ¶‘ã¨~°¡Ö’ PÑ¶≤¡Ãã~À"£ J<Õ "å_»∞ XHõ_»∞<åfl_»∞. Ãã‰õÄºi\© \©O
ã¨É∞íè º_»∞ Z=Ô~<· å `«ÑÊ¨ `åy# ãÖ^Œ~åƒùÅÖ’, J`«xfl =∞O^ŒeOz, 5 ~ÀAÅ∞ =∂„`«"∞Õ
69 Z.\˜.Ô~·a<£
*ˇ~ÚÖ’¡ LOK«=Åã≤# ãÖ^Œ~åƒùÅÖ’, =∞O^ŒeOK«_®xH˜ |^Œ∞Å∞ D JÑ¶≤¡Ãã~À"£
"åix HÍeÛ"Õ¿ã"å_»∞. ™êìe<£ _ç=∂O_»∞ KÕã≤#Ñ¨ÙÊ_»∞ #[fi<À"£#∞ =ke"Õâß~°∞,
HÍx JÑ¶≤¡Ãã~À"£ J`«x "≥∞_» g∞^Œ Ñ≤ã¨ìÖò ÃÑ\˜ì,'x#∞fl =^ŒÅ#∞, h JO`«∞ K«∂™êÎ#∞—
Jx ÃÇÏK«ÛiOKå_»∞.
........`«# ã¨Ç¨ÏK«~°∞_»∞ |∞Å<À"£ ã¨Ç¨Ü«∞O`À Ü«∞QÀ_®, "≥∞x<£ ã‘¯x
=keOK«∞HÀ_®xH˜ KåÖÏ „Ñ¨Ü«∞uflOKå_»∞. "≥∞x<£ ã‘¯ Öˇx<£‰õΩ qâßfiã¨áê„`«∞_≥·#
HÍ„"Õ∞_£. J`«#∞ Pã¨=Î ∂, „ÉÏOÔH\· ã˜ π "åº^è∞Œ Å`À KåÖÏ ÉÏ^èÑŒ _¨ "Õ å_»∞. q+¨„Ñ¨Ü∂≥ QÆO
KÕã≤ J`«xfl =keOK«∞‰õΩ#fl Ü«∞QÀ_®, x*Ï~Úf Ñ¨~°∞_≥·# É’e¬q‰õΩ¯, ^Õâ◊Éèí‰õΩÎx
=Úã¨∞QÆ∞Ö’. ¿ãfiK«ÛQù Í `«# ^Œ∞â◊Û~°ºÅ#∞ ™êyOKå_»∞. HÀ~°∞Öì ’ Ñ¨„`åÅ#∞ `å~°∞=∂~°∞
KÕ¿ã"å_»∞. `«Ñ¨ÙÊ_»∞ Ñ¨„`åÅ#∞ ã¨$+≤ìOKÕ"å_»∞. tHõ∆Ñ¨_ç, HÍeÛ"ÕÜ«∞|_ç# =º‰õΩÎÅ
tHõ∆Å "≥#∞Hõ Ü«∞QÀ_® Ç¨Ïã¨ÎO LOk, ãÖ`«HõO LOk. x~°Ñ¨~å^èŒ∞Å~Ú# HÍ„"Õ∞_£û
™êìe<£‰õΩ ~åã≤# ÖËYÅ∞ ™êìe<£‰õΩ Z#fl_»∂ KÕˆ~q HÍ=Ù. ™êìe<£‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ
‰õΩ„@Å∞<åflÜ«∞x x~°∂Ñ≤OK«_®xH˜ P ÖËYÅ#∞ LÑ¨Ü∂≥ yOK«_O» [iˆQk. P q^èOŒ QÍ
"åi JÔ~ã¨∞ìÅ‰õΩ, =∞~°} tHõ∆Å‰õΩ qâ◊fiã¨hÜ«∞`« HõeÊOK«|_Õk.
XHõ ~ÀA 'QÀs¯ H˘O_»Å— g∞^Œ L#fl "Õ∞yû"£∞ QÀs¯ ^•Kå‰õΩ Ü«∞QÀ_®
=KåÛ_»∞. JÑ¨ÙÊ_»∞ <Õ#∞ Ü«∞QÀ_®`À ‰õÄ_® L<åfl#∞. `≥Å¡"å~°QÆ@¡ <åÅ∞QÆ∞ QÆO@Å
^•HÍ áêsì [iyOk. D =∞Ç¨~°K«~Ú`«‰õÄ ãÖ™ê¯~°Ç‘Ï#∞_≥·# Ü«∞QÀ_®‰õÄ =∞^èŒº
¿ãflÇ¨ÏO Uq∞\’ JÑ¨ÙÊ_»∞ <å‰õΩ J~°÷O HÍÖË^Œ∞. `«~åfi`« =∂„`«"Õ∞ <Õ#∞ J~°÷O
KÕã¨∞‰õΩ<åfl#∞. JO`«‰õΩ =ÚO^Œ∞ XHõ <≥Å „H˜`«O, QÀs¯ H˘_»∞‰õΩ K«xáÈÜ«∂_»∞.
H˘_»∞‰õΩ =∞~°}O QÀs¯x Hõez"Õã≤Ok. Ü«∞QÀ_®, J`«x ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å∂, ~°Hõ~°HÍÅ
ã‘™êÅ #∞O_ç ™ê~å HõeÑ≤ QÀs¯H˜ WKåÛ~°∞. H˘_»∞‰õΩ áÈ~Ú# ^Œ∞óYO`À L#fl QÀs¯
ÉÏQÍ `åQÍ_»∞. QÀs¯H˜ ÉÏQÍ xëê ZH˜¯# `«~åfi`«, Ü«∞QÀ_®, J`«x ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å∂
J`«xfl =∞OK«∞Ö’H˜ qã≤ˆ~âß~°∞. ~å„`«O`å JÖÏ =∞OK«∞Ö’ LO_çáÈ~Ú# QÀs¯
TÑ≤i u`«∞ÎÅ∞ "åºkè„QÆã¨Î=∞Ü«∂º~Ú. z=~°‰õΩ Ü«∞QÀ_® xÜ«∞q∞Oz# _®Hõì~°∞¡
QÀs¯ `«fi~°QÍ K«xáÈÜÕ∞ÖÏ KÕâß~°∞.
H˜~À"£ Ç¨Ï`«º qKå~°}#∞ Ü«∞QÀ_® „HÕ^Œ Ñ¨x KÕ¿ã J„QÆ<À"£ KÕÑ¨\Ïì_»∞.
J`«#∞ „Ñ¨fn =„H©HõiOK«™êQÍ_»∞. ™êìe<£‰õΩ J#∞=∂#O =zÛ Ü«∞<£.ÔH.q._ç.
Ñ¨xx ÑïjeOK«_®xH˜ ™ÈqÜ«∞\ò Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì ˆHO„^Œ Hõq∞\© #∞O_ç XHõ
Hõq∞+¨<£#∞ xÜ«∞q∞OKå_»∞. Ü«∞QÀ_® =ºH˜ÎQÆ`« ÃÑ¶·à◊§Ö’ áêsì =ºuˆ~Hõ q∞`«"å^Œ
=Ú~îå#∞ D Hõq∞+¨<£ HõxÃÑ\˜ìOk. Ü«∞<£.ÔH.q._ç. Ö’ WOHÍ Ñ¨x KÕã¨∞Î#fl *Ïiã¨∞ì
70 ™êìe<£`À.....
~°Ç¨Ïã¨º áÈbã¨∞Å, "åi U*ˇO@¡ ÃÑ¶·à◊§#∞ ‰õÄ_® Hõ#∞Q˘Ok. *ˇe<£ ã‘¯, AÉ’"£,
W=<À"£Å∞ *Ï~ü HÍÅOÖ’ *Ïiã¨∞ì áÈbã¨∞ U*ˇO@∞¡. ™ÈqÜ«∞\ò „Ñ¨Éèí∞`«fiOÖ’ D
*Ïiã¨∞ì U*ˇO@∞¡ ZHõ¯_» L<åfl~°x g∞~°∞ J#∞‰õΩO@∞<åfl~°∞? *ˇe<£ ã‘¯ =∂™È¯
áêsì Hõq∞\© Ãã„Hõ@s, A|ˆ~"£ Ããfi~üÌ Ö’=ãπ¯ áêsì Hõq∞\© Ô~O_»= Ãã„Hõ@s.
W=<À"£ L`«Î~° HõHÍã¨ãπ lÖÏ¡ áêsì Hõq∞\© Ãã„Hõ@s. J`«#∞ |∞MÏi<£ P^ÕâßÅ`À
1928-1934Å =∞^èºŒ XHõ Hõ~∞° =Ù#∞ „¿Ñ~ˆ Ñ≤OKå_»∞. P q^èOŒ QÍ ™ÈqÜ«∞\ò „Ñ¨É∞íè `«fiO
JO>Ë „Ñ¨[Ö’¡ JãÖ`«$Ñ≤xÎ ~°yeOK«_®xH˜ „Ñ¨Ü∞« uflOKå_»∞. D ~°H"õ ∞≥ #ÿ =º‰õΩÅÎ ‰õΩ,
Ü«∞QÀ_®, J`«xH˜ =ÚO^Œ∞ |∞MÏi<£, ã¨Ç¨Ü«∞Ñ¨_®¤~°∞, =∞^ŒÌ`«∞xKåÛ~°∞.
JO^Œ∞Hõ<Õ |∞MÏi<£ Ãã„Hõ@s |∞Å<À"£ HÀ~°∞Öì ’ D q^èOŒ QÍ JOwHõiOKå_»∞:
'D „Ñ¨Éèí∞`«fi =ºuˆ~Hõ HÍ~°ºHõÖÏáêÅxflO\˜h <Õ#∞ „\Ï\ò ã‘¯, |∞MÏi<£Å `«~°Ñ¶¨Ù#
KÕâß#∞. "åi P^ÕâßÅ "Õ∞~°‰õΩ "Õ∞=Ú „Ñ¨[Å#∞ Ç¨Ï`«º KÕâßO, JOQÆqHõÅ∞Å#∞
KÕâßO, *ˇ~Úà◊§Ö’ Ñ¨_ÕâßO-Ñ¨ÓiÎQÍ J=∂Ü«∞‰õΩÖˇ·# „Ñ¨[Å Ñ¨@¡ WÖÏ
=º=Ç¨ÏiOKåO. =∞=∞‡efl Hõ∆q∞OK«‰õÄ_»^Œ∞. (HÀ~°∞ìÖ’ L#fl |∞MÏi<£ `«# `«Å
J_»¤OQÍ TÑ≤#Ñ¨ÙÊ_»∞) |∞MÏi<£ WHõ¯_» `«# `«Å J_»¤OQÍ TÑ¨#Hõ¯ˆ~¡^Œ∞....
=∞=∞‡ÅflO^Œih =ÚOK≥Ü«∞º_®xH˜ J`«#∞ ã≤^ŒúOQÍ L<åfl_»∞. J`«#∞ „‰õÄ~°∞_≥·#
x*Ï~Úf ÖËx =ºH˜.Î =∞# Ü«ÚQÍxH˜ â◊„`«∞=Ù. "≥∞<£ i≠<£ ã‘¯x, ‰õΩºa¿+"£, ÃÑëÈ¯"£,
QÀs¯Å#∞ Ç¨Ï`«º K≥Ü«∞º=∞x =∂‰õΩ K≥Ñ≤Ê#k „\Ï\ò ã‘¯, |∞MÏi<£Å∞.—
<Õ~°ã¨∞ÎÅ#∞ z„`«Ç≤ÏOã¨ KÕã≤ D XÑ¨ÙÊHÀà◊§#∞ ãÖáêkOK«_»O [iyO^Œx
^ŒÜ«∞KÕã≤ J#∞HÀ=^Œ∞Ì. J@∞=O\˜^Õg∞ [~°QÆÖË^Œ∞. D „Ñ¨„H˜Ü«∞Ö’ <Õ#∞ ã¨fiÜ«∞OQÍ
áêÖÁæ<åfl#∞. JÖˇw˚"£ ‰õÄ_® L<åfl_»∞. "Õ∞=Ú D <Õ~°ã¨∞ÎÅ#∞ ~ÀE ^ŒQÆæ~° #∞O_ç
K«∂ã¨∞ÎO_Õ "åà◊§O. ~ÀE "å~åÎÑ¨„uHõÅ∞ fã¨∞‰õΩ =zÛ Wã¨∞ÎO_Õ"åà◊§O. J=ã¨~°"≥∞ÿ#
™œHõ~åºÅ∞#fl *ˇ~ÚÖ’¡ "åà◊§#∞ LOK«_»O [iyOk. =∞Oz PÇ¨~°O W=fi_»O
[iyOk. `«# qKå~°} [~°∞QÆ∞`«∞#flÑ¨ÙÊ_»∞ q^Õj Ñ¨„uHÍ qÖËY~°∞Å ã¨=∞Hõ∆OÖ’
|∞MÏi<£ ‰õÄ_® D q+¨Ü«∂xfl JOwHõiOKå_»∞.
HÍx D ~ÀA D Kåi„`«Hõ "åã¨Î"åÅxflO\˜h `«Å„HÕ^Œ∞Å∞ KÕã¨∂Î
JãÖMÏºHõ"≥∞ÿ# Ñ¨Ùã¨ÎHÍÅ∞ "≥Å∞=_»∞`«∞<åfl~Ú. |∞MÏi<£#∞ áêsì ã≤^•úO`«"Õ`«ÎQÍ
=i‚ã¨∞Î<åfl~Ú. Hõ$âıÛ"£, QÀ~°ƒKÕ"£, Zeû<£Å∞ D â◊„`«∞=ÙÅO^ŒiH© Ñ¨Ù#~å"åãÖ
HõeÊOKå~°∞.
1918Ö’ |∞MÏi<£ „Ñ¨=~°Î# ZÖÏ LOk? qKå~°} ã¨=∞Ü«∞OÖ’, =∂r
™È+ëã¨∞ì i=Å∂º+¨#sÅ∞ HÍ"≥i<£, =∂<£ >Ëû"£ ÖÏO\˜ ˆHO„^Œ Hõq∞\© ã¨Éèí∞ºÅ∞
71 Z.\˜.Ô~·a<£
K≥ÑÊ≤ #k =∞#O QÆ∞~°∞‰Î Ωõ `≥K∞« ÛHÀ"åeû# J=ã¨~O° LOk. 'Öˇx<£#∞ JÔ~ã¨∞ì K≥Ü∂« ºÅh,
HÍeÛ"ÕÜ«∂Åh P HÍÅOÖ’ |∞MÏi<£ _ç=∂O_»∞ KÕâß_»∞— Jx K≥áêÊ~°∞ "åo§^ŒÌ~°∂.
HÀ~°∞ìÖ’ Wk qO@∞#fl |∞MÏi<£, XHõ¯ L^Œ∞@∞# ÖËz, 'ÖË^Œ∞, ÖË^Œ∞, <Õ#∞
Öˇx<£#∞ K«OÑ¨=∞#ÖË^Œ∞. 'Öˇx<£ ÉèÏ"åÅ#∞ (ideals) K«OÑ¨=∞x J<åfl<Õ HÍx
Öˇx<£#∞ K«OÑ¨=∞#ÖË^Œ∞. <å =∂@Å#∞ "åà◊√§ `«Ñ¨ÙÊQÍ J~°÷O KÕã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. =∂
HÍ~°º„Hõ=∞=¸, KÕã≤# Ñ¨h, pHõ\ ˜=∞Ü«∞=∞h, "Õ∞=Ú |∞~°^ŒÖ’ ^˘~å¡=∞h, qÑ¨¡=
=ºuˆ~Hõ HÍ~°ºHõÖÏáêÅ "≥·Ñ¨Ù #_çKå=∞h <Õ#∞ XÑ¨ÙÊ‰õΩ f~åe. D qÑ¨¡= =ºuˆ~Hõ
HÍ~°º„Hõ=∞O WÑ¨ÙÊ_»∞ F_çáÈ~ÚOk. =∂ =Úã¨∞QÆ∞ `˘ÅyOk— J<åfl_»∞.
.......<Õ#∞ ™êìe<£ JOQÆ~°Hõ∆‰õΩ_çQÍ L#fl HÍÖÏxH˜ =∞m§ "≥_»`å#∞. <Õ#∞
=∞K«ÛÖËx, qâßfiã¨áê„`«∞_≥#· , x|^Œ∞_ú #·≥ É’e¬q‰õΩ¯x. <å Éèqí +¨º`«∞Î QÆ∞iOz <Õ<Ñ≥ Ù¨ Ê_»∂
PO^Àà◊# Ñ¨_»ÖË^Œ∞. HÍx XHõ~ÀA W^ŒÌ~°∞ Ü«∞<£.ÔH.q._ç. =∞#∞+¨µÅ∞ <å ^ŒQÆæ~°‰õΩ
=zÛ, P~ÀÌxH˜_£˚ PÑ¶‘ã¨∞Ö’<Õ ##∞fl JÔ~ã¨∞ì KÕâß~°∞. Å∞a¡Ü«∞OHÍ *ˇ~ÚÅ∞‰õΩ fã¨∞‰õΩ
"≥o§, <å rq`«OÖ’x J`«ºÅÊ q+¨Ü∂« Å QÆ∞iOz ~Ô O_»∞ QÆO@Å áê@∞ „Ñ¨tflOKå~°∞.
ZO`« „Ñ¨ Ü « ∞ uflOz<å "åà◊ √ § <å‰õ Ω =ºuˆ ~ Hõ O QÍ U ã¨ = ∂Kå~° = ¸
¿ãHõiOK«ÖËHõáÈÜ«∂~°∞. P `«~åfi`« ##∞fl PÑ¨ˆ~\˜"£ qÉèÏQÆ JkèÑü áêHõ~ü ^ŒQÆæ~°‰õΩ
fã¨∞‰õΩ "≥àÏ§~°∞. JHõ¯_» D Ü«∞<£.HÔ .q._ç =∞#∞+¨µÅ∞ ##∞fl =∞~À ~Ô a· <£ J#∞‰õΩ<åfl~°x
ã¨Ê+¨ì"≥∞ÿOk. D Ô~O_À Ô~·a<£ HÍ~°∞ „_≥·=~°∞, J`«#∞ XHõ HÍ~°∞ „Ñ¨=∂^ŒOÖ’
=∞~°}ÕKå_»∞.
W@∞=O\˜ JHõ$`åºÅ∞ J<ÕHõO [iQÍ~Ú. „Ñ¨Éèí∞`«fiO Ñ¨\Ï¡, ™êìe<£ Ñ¨\Ï¡,
™È+ë[O Ñ¨\Ï¡ qâßfiãÖQÍ L#fl"åix `˘ÅyOK«_®xH˜ Ü«∞QÀ_® W@∞=O\˜
ˆHã¨∞Å∞ |<å~Úã¨∞ÎO_Õ"å_»∞.
=∞~À L^•Ç¨Ï~°}. ÃÑ¶·¡~ÚOQ∑ ãÖã¨÷Ö’ J<ÕHõ=∞Ok WOlh~°¡#∞, _ç*ˇ·#~°¡#∞
ZO^Œ∞‰õΩ JÔ~ã¨∞ì K≥Ü∞« º_»O [iyO^Œx XHõ™êi <Õ#∞ „Ñ¨ãk≤ ú HÔ H˜¯# q=∂# KÀ^Œ‰Ωõ _»∞
Ü«∞O.Ü«∞O.„QÀ"≥∂"£#∞ J_çQÍ#∞. J`«#∞ „Ñ¨âßO`«OQÍ WÖÏ ã¨=∂^è•#q∞KåÛ_»∞-
'Ü«∞QÀ_® „áÈ`åûÇ¨ÏO`À, ãÖã¨÷Ö’ Ñ¨x KÕã¨∞Î#fl q^Õj U*ˇO@¡ „áÈ^ŒƒÅO`À,
q=∂<åÅ _ç*ˇ·#~°∞¡-x~å‡`«Å∞ XHõiH˜ =ºuˆ~HõOQÍ XHõ~°∞ ~åã¨∞ÎO_Õ"å~°∞, W`«~°∞Å
_ç*#·ˇ #¡ ∞ q=∞i≈ã¨∂Î `«=∞ _ç*#·ˇ #¡ ∞ á⁄QÆ∞_»∞‰õΩ<Õ"å~°∞. _ç*#·ˇ ∞Ö’, L`«ÊuÎÖ’, ™ÈqÜ«∞\ò
Ü«¸xÜ«∞<£ q=∂# Ñï„â◊=∞ "≥#∞Hõ|_ç LO_®Å<Õ L^ÕÌâ◊O`À Ñ¨xKÕ¿ã â◊„`«∞=ÙÅ
=Å# Hõey# qÑ¨`«∞Î Wk. ##∞fl JÔ~ã¨∞ì K≥Ü«∞º=∞x HÍx, =∞O^ŒeOK«=∞x HÍx,
™êìe<£ HÍx, "˘~À+≤Ö’"£ HÍx Z#fl_»∂ _ç=∂O_»∞ K≥Ü«∞ºÖË^Œ∞,—
72 ™êìe<£`À.....
™êìe<£ â◊„`«∞=ÙÅ∂, ™È+ë[O â◊„`«∞=ÙÅ∂, x*Ï~Úf`À Ñ¨x KÕ¿ã =º‰õΩÎÅ#∞
x~°∂‡eOK«_®xH˜ ZO`« =~°‰õÄ "≥à◊§QÆÅ~°∞ J<Õ ^•xH˜ =∞~À L^•Ç¨Ï~°}. <Õ#∞
ˆHO„^Œ Hõq∞\© ã¨Éèí∞ºÅ‰õΩ ~°Hõ∆}QÍ É’ÖÏ¬Üü∞ käÜÕ∞@~°∞ ^ŒQÆæ~° QÍ~°∞¤ _»∂º\©Ö’
=¸_»∞QÆO@Å áê@∞ Hõ#∞fl=¸Ü«∞‰õΩO_® xÅ|_ç L<åfl#∞. P `«~åfi`« <å _»∂º\©
=Úyã≤, F Ô~O_»∞ QÆO@Å áê@∞ x„^ŒáÈ=_®xH˜ <Õ#∞ "≥o§#Ñ¨ÙÊ_»∞, <å ™ê÷#OÖ’
<å Jã≤ÃãìO@∞#∞ QÍ~°∞¤ _»∂º\©Ö’ LOKå#∞.... <Õ#∞ x„^Œ#∞O_ç ÖËz <å _»∂º\©
™ê÷<åxH˜ "≥àÏ§#∞, HÍx <å Jã≤ÃãìO@∞¡ Z=~°∂ JHõ¯_» Hõ#∞Ñ≤OK«ÖË^Œ∞.
^Œ∞~°^Œ$+¨ì=âß`«∂Î <Õ#∞ Ug∞ J#∞=∂xOK«ÖË^Œ∞.
D q^èŒOQÍ Ü«∞<£.ÔH.q._ç. H˘`«Î JkèÑü Ü«∞Ô~≠Ï"£ `«# JkèHÍ~åxfl
K≥ÖÏ~Úã¨∞Î<åfl_»∞, JHõ$`åºÅ∞ KÕã¨∞Î<åfl_»∞. JO`«‰õΩ =ÚO^Œ∞ J`«#∞ ˆHO„^Œ Hõq∞\©
Ãã„Hõ@sQÍ Ñ¨x KÕâß_»∞. ˆHO„^Œ Hõq∞\© x~°‚Ü«∞O „Ñ¨HÍ~°O J`«#∞ =∞Oz, ^èŒ$_è»"≥∞ÿ#,
x|^Œ∞úÖˇ·# É’e¬q‰õΩ¯Å`À ˆHO„^Œ Hõq∞\©x |Ö’¿Ñ`«O K≥Ü«∂ºeû LOk. HÍx
xÜ«∞q∞OK«|_ç# "å~°O^Œ~°∂ Ü«∞Ô~≠Ï"£ =∞#∞+¨µÅ∞, Ü«∞Ô~≠Ï"£ P^ÕtOz#@∞¡
#_çKÕ"å~°∞.
W@∞=O\˜ #=∞‡Hõ „^ÀÇ≤Ïx, ^Œ∞+¨µì_çx, WO`«\ ˜ L#fl`« ™ê÷<åxH˜ ã≤á¶ê~°ã¨∞
KÕã≤#^≥=~°∞? =∂ÖˇOHÀ"£, q∞HÀÜ«∂<£, Hõ$âıÛ"£, HõQÆ<ÀqKüÅ∞. D `åQÆ∞É’`«∞,
<≥·uHõOQÍ kQÆ*Ïi# D ^Œ∞+¨µì_»∞ - WO`«‰õΩ =ÚO^Œ∞ áêsì Ãã„Hõ>ËiÜ«∞\òÖ’
‰õÄ_® JÖÏˆQ LO_Õ"å_»x gà◊§Ö’ U XHõ¯~°∂ ™êìe<£‰õΩ K≥Ñ¨ÊÖË^Œ∞.
|∂¡Y~ü ˆHã¨∞ Ü«∞Ô~≠Ï"£ Jnè#OÖ’H˜ ZÖÏ =zÛOk? |∂¡Y~ü`À Ü«∞Ô~≠Ï"£‰õΩ
ãÖ|O^èŒO Uq∞\˜? É’ÖÏ¬Üü∞ käÜÕ∞@~ü`À áê@∞, |∂¡Y~ü ^Œ∂~° „áêK«ºO #∞O_ç
=∂™È¯ =zÛ#Ñ¨ÙÊ_»∞ J`«x ~°Hõ∆} ÉÏ^èŒº`« ‰õÄ_® <å^Õ. |∂¡Y~ü ÉèÏ~°º zã≤ìH±
„Ñ¨Ó_»H± lÖÏ¡Ö’ LO_Õk. |∂¡Y~ü JHõ¯_» LO_Õ"å_»∞ HÍ^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë "≥∞„\’áêÖò
Ç¨ÏŸ@ÖòÖ’ LO_»_»O J`«xH˜ =∞iO`« ™œHõ~°º=O`«OQÍ LO_Õk. JHõ¯_» qxÑ≤OKÕ
lÑ‘û ãÖw`«=∞O>Ë J`«#∞ KåÖÏ W+¨ìÑ¨_Õ"å_»∞.
|∂¡Y~ü#∞ JÔ~ã¨∞ì K≥Ü«∞º_®xH˜ =ÚO^Œ∞, Ü«∞Ô~≠Ï"£ J`«xfl `«# PÑ¶‘ã¨∞‰õΩ
Ñ≤eKå_»∞. Ô~O_»∞#fl~° QÆO@Å áê@∞ W^ŒÌ~°∂ =∂\Ï¡_»∞‰õΩ<åfl~°∞. <Õ#∞ iÃãÑ¨¬<£
„áêO`«OÖ’ ‰õÄ~°∞Ûx "åi ãÖÉèÏ+¨}O`å q<åfl#∞. |∂¡Y~ü |Ü«∞@‰õΩ "≥o§áÈ~Ú,
=∞izáÈ~Ú# `«# \’Ñ‘ fã¨∞HÀ=_®xH˜ =∞m§ uiy =KåÛ_»∞. ...|∂¡Y~ü#∞ JO`å
KåÖÏ Q“~°qOKÕ"å~°∞. J`«#∞ KåÖÏ ^ŒÜ«∞QÍ LO_Õ"å_»∞. x+¨¯à◊OHõ ^Õâ◊Éèí‰õΩÎ_»∞.
`«=∞ =∞^èŒº ™ÈqÜ«∞\ò =ºuˆ~Hõ HÍ~°ºHõÖÏáêÅ∞ KÕã¨∞Î#fl"åÔ~=~À QÆ=∞xOz
73 Z.\˜.Ô~·a<£
iáÈ~°∞ì K≥Ü«∞º=∞x, Ü«∞Ô~≠Ï"£ „HÕ^Œ L#fl Ü«∞<£.ÔH.q._ç. ˆHO„^Œ Hõq∞\© ã≤|ƒOkx
P^ÕtOzOk. [#~°Öò ~°∞q∞Ü«∞<£ >Ëû"£ J@∞=O\˜ Ñ¨^Œú`«∞Å∞ ãïÜ≥ÿ∞# Ñ¨^Œú`«∞Å∞
HÍ=x ÃÇÏK«ÛiOKå_»∞. D „Ñ¨„H˜Ü∞« g∞^Œ ãïÜ≥∞ÿ # xÜ«∞O„`«} LO_®Åh, â◊„`«∞=ÙÅx
J#∞=∂xOK«|_ç# "åi qKå~°} [~°QÍÅh, `«=∞ `«Ñ¨ÙÊ `å=Ú „QÆÇ≤ÏOKÕÖÏ KÕã≤,
"åix =∞Oz ™ÈqÜ«∞\ò áœ~°∞Å∞QÍ =∂~åÛÅh K≥áêÊ_»∞. Ü«∞Ô~≠Ï"£ Ñ¨^Œú`«∞Å‰õΩ
™êìe<£ =ºuˆ~H˜. K«@qì ~°∞^ŒOú QÍ JÔ~ã¨∞Åì ∞ [~°∞QÆ∞`«∞<åflÜ«∞#fl "å~°Î J`«xH˜ KÕiOk.
Öˇx<£#∂, ™È+ë*Ïhfl =ºuˆ~HÕz# â◊„`«∞=ÙÅ ÖÏQÍ<Õ, ™êìe<£ â◊„`«∞=ÙÅ∞
‰õÄ_® KåÖÏ `≥eq`Õ@Å`À Ñ¨x KÕ¿ã"å~°∞. "å~°∞ KÕ¿ã =„H©Hõ~°}Å, JHõ$`åºÅ
"≥#∞Hõ#∞#fl "åã¨Î"åxfl Hõ#∞Q˘#_»O ^•^•Ñ¨Ù J™ê^èŒº=∞ÜÕ∞ºk. "åã¨Î=OQÍ [iy#
JÔ~ã¨∞ìÅ#∞ HõÑ≤Ê Ñ¨ÙzÛ# „@Ü≥∂HÍ HõQÆ<ÀqKü P^èŒfi~°ºOÖ’ LO_Õk.
x*Ï~Úf, x|^Œú`«, ™ÈqÜ«∞@¡ Ñ¨@¡ qâßfiãÖ L#fl É’e¬q‰õΩ¯Å∞ áêsì
Ãã„Hõ@sÅ∞QÍ L#fl lÖÏ¡ÅÖ’ J=∂Ü«∞‰õΩÅ#∞ JÔ~ã¨∞ì K≥Ü«∞º_»O QÍx, JHõ$`åºÅ∞
QÍx [~°QÆÖË^Œ∞. XHõ L^•Ç¨Ï~°} - ™êìe<£ „QÍ_£ lÖÏ¡ Hõq∞\© áêsì Ãã„Hõ@s
Z.K«∞Ü«∞<À"£. JÔ~ã¨∞ì K≥Ü«∞º=Åã≤# =º‰õΩÎÅ eã¨∞ì#∞ Ü«∞<£.ÔH.q._ç JkèÑü +¨~À"£,
J`«x ã¨Ç¨Ü«∞‰õΩ_»∞ *ÏH±, K«∞Ü«∞<À"£‰õΩ WzÛ#Ñ¨ÙÊ_»∞, D q+¨Ü«∞O QÆ∞iOz
PÖ’zOK«_®xH˜ `«#‰õΩ XHõ ~ÀA =º=kè HÍ"åÅx J`«#∞ "åà◊§‰õΩ K≥áêÊ_»∞.
J`«#∞ Ñ¨„`åÅxflO\˜x ÑïjeOz D =º‰õΩÎÅO^Œ~°∂ x~ÀÌ+¨µÅx „QÆÇ≤ÏOKå_»∞.
JÔ~ãì̈~Ú# "åà◊§O^Œih q_»∞^ŒÅ KÕâß_»∞. "≥O@<Õ =∂™È¯#∞Oz =∂ÖˇOHÀ"£ á¶È#∞
KÕã≤, K«∞Ü«∞<À"£ `«#O`«@ `å<Õ JÖÏ <Õ~°ã¨∞ÎÅ#∞ q_»∞^ŒÅ KÕâß_»x KåÖÏ
xOkOKå_»∞. P„QÆÇÏ≤ Oz# =∂ÖˇOHÀ"£ D q+¨Ü∞« =∞O`å ™êìe<£‰Ωõ iáÈ~°∞ì KÕâß_»∞.
K«∞Ü«∞<À"£, ™êìe<£Å∞ KåÖÏ ãÖ=`«û~åÅ∞ Hõeã≤ Ñ¨x KÕâß~°∞. K«∞Ü«∞<À"£
™È+ë*ÏxH˜ x|^Œ∞_ú #·≥ , ^è~·≥ º° =O`«∞_≥#· É’e¬qH± Jx `≥Å∞ã¨∞#fl ™êìe<£ =∂ÖˇOHÀ"£#∞
ã¨=∞i÷OK«ÖË^Œ∞.
=∂~°¬Öò PÑ¶π ZqÜÕ∞+¨<£, Z.Q˘Ö’=<À"£ *Ï˝Ñ¨HÍÅ QÆ∞iOz WHõ¯_» K≥áêÊe.
XHõ=∂~°∞ ™êìe<£`À K«~°ÛÅ∞ =Úyã≤# `«~åfi`« Q˘Ö’=<À"£ |Ü«∞@‰õΩ #_»∞ã¨∂Î
`«Å∞Ñ¨Ù ^ŒQÆæ~° ãÖ^ÕÇ≤Ïã¨∂Î PyáÈÜ«∂_»∞. Wk K«∂ã≤# ™êìe<£, '#∞=Ùfi U"≥∞ÿ<å
J_»QÍÅ#∞‰õΩO@∞<åfl"å?— Jx „Ñ¨tflOKå_»∞.
'HÍ„"Õ∞_£ ™êìe<£, D ZqÜÕ∞+¨<£ WOlh~°∞#∞ ZO^Œ∞‰õΩ *ˇ~ÚÖ’¡ Ñ¨_Õâß~°∞?—
'J`«#∞ q^Õâ◊ã¨∞ÎÅ`À KÕ`«∞Å∞ Hõeáê_»x P~ÀÑ≤OKå~°∞—
'HÍ„"Õ∞_£ ™êìe<£, Wk #∞=Ùfi #=Ú‡`«∞<åfl"å?—
74 ™êìe<£`À.....
'#∞=Ùfi #=Ú‡`«∞<åfl"å?—
'ÖË^Œ∞, U =∂„`«O #=∞‡_»O ÖË^Œ∞—
'<Õ#∂ #=∞‡_»O ÖË^Œ∞, QÆ∞_£ Éˇ·— J<åfl_»∞ ™êìe<£.
`«fi~°Ö’<Õ P ZqÜÕ∞+¨<£ WOlh~°∞#∞ q_»∞^ŒÅ K≥Ü«∞º_»O [iyOk.
D JÔ~ã¨∞ìÅ#∞, Ç¨Ï`«ºÅ#∞ ™êìe<£ #∞Oz ^•z LOK«_®xH˜ Ü«∞Ô~≠Ï"£ ZO`«
„Ñ¨Ü«∞uflOz<å `«fi~°Ö’<Õ D q+¨Ü«∞O ™êìe<£‰õΩ `≥eã≤Ok. `«#‰õΩ Z^Œ∞~°=Ù`«∞#fl
„Ñ¨=∂^•xfl „QÆÇ≤ÏOz# Ü«∞Ô~≠Ï"£, ™È+ë[O Ñ¨@¡ `«# qâßfi™êxfl, x|^Œú`«#∞
K≥Ñ¨ÙÊ‰õΩO@∂ ™êìe<£#∞ #q∞‡OK«_®xH˜ „Ñ¨Ü«∞uflOKå_»∞ HÍx ã¨Ñ¶¨ÅO HÍÖË^Œ∞.
P `«~åfi`« ™êìe<£ Ü«∞Ô~≠Ï"£`À =∂\Ï¡_»^•=∞x ZO`« „Ñ¨Ü«∞uflOz<å J`«#∞
ZHõ¯_» L<åfl_À J`«x ã≤|ƒOk K≥ÑÊ¨ ÖËHáõ ÈÜ«∂~°∞. z@ìz=~°‰Ωõ Ü«∞~Ô ≠Ï"£ áÈ_çÑ¡ ¯‘ Ö’
L<åfl_»x `≥eã≤Ok. [#~°Öò H˜ie<£ ^•fi~å ™êìe<£ XHõ Hõ=~°∞ ÑÖÑ≤Oz, P Hõ=~°∞
JOk#@∞¡ Ü«∞~Ô ≠Ï"£ ãÖ`«HOõ fã¨∞H˘=∞‡x K≥áêÊ_»∞. Ü«∞~Ô ≠Ï"£ Jã≤Ãã@ì ∞ Ñ¶u¨ Ü«∞<À"£
Hõ=~°∞ `å#∞ JO^Œ∞‰õΩx ãÖ`«HOõ ÃÑ_»`å#x K≥áêÊ_»∞, HÍx H˜ie<£ JOwHõiOK«Ö^Ë ∞Œ .
z@ìz=~°‰õΩ Ü«∞Ô~≠Ï"£ P Hõ=~°∞ JO^Œ∞‰õΩ#fl@∞¡ ãÖ`«HõO K≥Ü«∞º=Åã≤ =zÛOk.
ˆHO„^Œ Hõq∞\© =ÚO^Œ∞ Ç¨[~°∞Hõ=∞‡x Ü«∞Ô~≠Ï"£ ‰õΩ ÑÖÑ≤# P^Õâ◊O P Hõ=~°∞Ö’
LOk.
1938 [#=iÖ’ Z.ã≤.Ñ≤. (a) ˆHO„^Œ Hõq∞\© Ñ‘¡#O ã¨=∂"Õâ◊O [iyOk.
™êìe<£ D Ñ‘#¡ OÖ’ „Ñ¨ãO¨ yã¨∂Î qÑ¨"¡ å`«‡Hõ ã¨∂„`åÅ#∞ QÍeH˘ke# Ü«∞<£.HÔ .q._ç.
Ñ¨xf~°∞#∞ qâı¡+≤OKå_»∞, q=∞i≈OKå_»∞. H˘xfl ãÖ™ê÷QÆ`« xÜ«∞=∂Å#∞ ÅHõ∆ º
ÃÑ@ìHõáÈ=_»O L#fl`« Hõ=∂O_»∞û‰õÄ, Z„~°Ãã·#ºOÖ’x H˘xfl qÉèÏQÍÅ‰õÄ ‰õÄ_®
"åºÑ≤OzOk. Ü«∞<£.ÔH.q._ç JkèÑüQÍ Ü«∞Ô~≠Ï"£ #∞ Ñ¨^Œq#∞O_ç `˘ÅyOK«_»O
[iyOk. Ü«∞<£.ÔH.q._ç ã≤|ƒOkÖ’ ZO`« f„="≥∞ÿ# K«~°Û, q=∞~°≈ [iyOk JO>Ë,
WÑ¨ÙÊ_»∞ =∞#O JO@∞#fl 'QÍ¡ãπ <åãπì— ^•x=ÚO^Œ∞ ZO^Œ∞‰õÄ Ñ¨xH˜ ~å^Œ∞.
Ü«∞<£.HÔ .q._ç <åÜ«∞Hõ`åfixfl q=∞~°≈ #∞O_ç HÍáê_»_®xH˜ ZO`À „Ñ¨Ü∞« `«flO [iyOk.
HÍx ^Õâ=◊ ∞O`«\Ï Ü«∞<£.HÔ .q._ç. <åÜ«∞Hõ`åfixfl q=∞i≈ã¨∂Î XHõ `«∞á¶ê#∞ K≥Å~ˆ yOk.
Jxfl lÖÏ¡ÅÖ’#∂ â◊„`«∞=ÙÅ#∞, QÆ∂_è»Kå~°∞Å#∞, `˘`«∞ÎÅ#∞, J„Hõ=∂Å∞ KÕã≤#
"åix `˘ÅyOK«_»O [iyOk. H˘O`«=∞Okx *ˇ~ÚÖ’¡ ÃÑ\Ïì~°∞. =∞i H˘O`«=∞Ok
q+¨Ü∞« OÖ’, qKå~°} `«~åfi`«, ^ÕâßxH˜, áêsìH,˜ ™È+ë*ÏxH˜ "å~°∞ KÕã#≤ „^ÀÇ¨xH˜
=∞~°} tHõ∆ qkèOK«_»O [iyOk. Ü«∞<£.ÔH.q._ç ˆHO„^Œ Hõq∞\© Ö’Ñ¨Å ‰õÄ_® D
q+¨Ü«∂Å#∞ ÑïjeOK«_®xH˜ ZO.PO„_ô"£ <åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’ XHõ Hõq∞+¨#∞ U~åÊ@∞
75 Z.\˜.Ô~·a<£
K≥Ü«∞º|_çOk. ^Õâ◊=∞O`«\Ï Ü«∞<£.ÔH.q._ç. `«k`«~° Ãã‰õÄºi\© âßYÅ#∞ â◊√kú
KÕ¿ã HÍ~°º„Hõ=∞OÖ’ 30 "ÕÅ=∞Okx JÔ~ã¨∞ì K≥Ü∞« º_»O [iyOk. D 30 "ÕÅ=∞Okx
ãÖ=`«û~åÅ∞QÍ Ü«∞Ô~≠Ï"£, Ü«∞Ô~≠Ï"£‰õΩ =ÚO^Œ∞ Ü«∞QÀ_® `«k`«~°∞Å∞,
xÜ«∞q∞OKå~°∞. JÔ~ã¨ì~Ú# XHõ =ºH˜Î <å „HÕ^Œ Ñ¨x K≥Ü«∞º_®xH˜ =KåÛ_»∞. J`«#∞
K≥_»¤"å_»∞ HÍ_»∞, Ü«Ú=‰õΩ_»∞. Hõ+¨ìÑ¨_ç Ñ¨x KÕ¿ã"å_»∞. P `«~åfi`« J`«xfl HõÃ+OHÀ
^ŒQ~æÆ ‰° Ωõ ÑÖÑ≤OKå#∞. Ü«∞~Ô ≠Ï"£, J`«x „HÕ^Œ Ñ¨x KÕã#≤ "å~°∂, `«ÑÙ¨ Ê_»∞ „Ñ¨É∞íè `«fi
=ºuˆ~Hõ Hˆ ã¨∞Å∞ |<å~ÚOz JÔ~ã¨∞ì KÕã#≤ 40 "ÕÅ=∞Ok Ããx· ‰õΩÅ#∞ *ˇ~ÚÅ∞ #∞Oz
q_»∞^ŒÅ KÕâß~°∞. D <Õ~° Ñïâ’^è<Œ å Hõq∞+¨##¡ ∞ ™êìe<£ U~åÊ@∞ KÕã#≤ `«~åfi`«,
x~°Ñ~¨ å^è∞Œ Å~Ú# 3,20,000 =∞Okx *ˇ~ÚÅ∞ #∞Oz q_»∞^ŒÅ K≥Ü∞« º_»O [iyOk.
D Ç≤ÏO™êHÍO_»‰õÄ, <Õ~åÅ‰õÄ `≥eq`«‰õΩ¯=QÍ ™êìe<£#∞ xOkOK«_»O
ZO^Œ∞‰õΩ? D L<å‡^•xfl Ü«∞Ô~≠Ï"£, W`«~° „Ñ¨Éèí∞`«fi â◊„`«∞=ÙÅ∂ „áê~°OaèOKå~°∞.
D L<å‡^ŒO ÅHõ∆Å „Ñ¨[Å‰õΩ áêHÕk. ^•^•Ñ¨Ù JO^Œ~°∂ 'â◊„`«∞=ÙÅ— HÀãÖ
J<Õfi+≤OK«_»OÖ’ =ÚxyáÈÜ«∂~°∞. Z.ã≤.Ñ≤.(a) ˆHO„^Œ Hõq∞\© D Ñ¨^Œúux
=ºuˆ~HÕzOk, =ÚYºOQÍ ™êìe<£ f„=OQÍ =ºuˆ~HÕKå_»∞. „Ñ¨[ÅO^Œ~°∂ D
L<å‡^ŒOÖ’ =ÚxyáÈÜ«∂~°∞. 'â◊„`«∞=ÙÅ#∞— x~°∂‡eOKÕ ¿Ñ~°∞`À ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å∞
¿ãflÇ≤Ï`«∞Å#∞ =ÚOK≥Ü∞« º™êQÍ~°∞. J~Ú<å nxfl [<åÅ L<å‡^ŒOQÍ =∞#O K≥ÑÊ¨ ÖËO.
D HÍÅO QÆ∞iOz [iy# <Õ~° qKå~°}ÅxflO\˜Ö’#∂, „Ñ¨f Ñ¨„`åhfl
30-40 =∞Okq∞ ÑïjeOKå=Ú, HÍx ZHõ¯_® =∂‰õΩ ™êìe<£ ¿Ñ~°∞ HÍx, J`«#∞
WzÛ# P^Õâ◊O HÍx, â◊„`«∞=ÙÅ∞ KÕã≤# D <Õ~åÅ∞ K≥Ü«∞º=∞#fl f~å‡#O HÍx
Hõ#∞Ñ≤OK«ÖË^Œ∞. ™êìe<£, =∂Å\’"£, "˘~À+≤Ö’"£Å P^ÕâßÅ∞ D Ñ¨„`åÅÖ’ ZHõ¯_®
=∂‰õΩ Hõ#∞Ñ≤OK«ÖË^Œ∞.
^ÕâßxH˜ JkèÑu¨ J~Ú# HÍ~°}OQÍ ™êìe<£ ‰õÄ_® H˘O`« ÉÏ^èºŒ `« =Ç≤ÏOKåÅx
<Õ#∞ J#∞‰õΩO@∞<åfl#∞. J`«x `«Ñ¨ÙÊ Uq∞@O>Ë, J`«#∞ ZÅ¡Ñ¨ÙÊ_»∂ 'ã¨q∞+≤ì
x~°‚Ü«∂Å∞— LO_®Å<Õ"å_»∞. P q^èŒOQÍ Ü«∞QÀ_®, =∂ÖˇOHÀ"£, Hõ$âıÛ"£, ÉˇiÜ«∂
`«k`«~°∞Å∞ J`«xfl "≥∂ãÖ K≥Ü«∞ºQÆeQÍ~°∞. Ü«∞Ô~≠Ï"£#∞ ™êìe<£ =ÚO^Õ QÆ∞iÎOz,
J`«xfl PÑ¨_®xH˜, `˘ÅyOK«_®xH˜ „Ñ¨Ü«∞uflOKå_»∞.
Hõq∞+¨<£ qKå~°}ÅÖ’ [#~°Öò ~°∞q∞Ü«∞<£ >Ëû"£ ZÅ¡Ñ¨ÙÊ_»∂ ã¨Ç¨Ü«∞O
KÕ¿ã"å_»∞. Ñ¨k¿ÇÏ#∞ ãÖ=`«û~åÅ „H˜`«O ™êìe<£ =ºH˜ÎQÆ`« JOQÆ~°Hõ∆‰õΩ_çQÍ Ñ¨x
KÕã≤#k D ~°∞q∞Ü«∞<£ >Ëû"Õ. JO`«\ ˜ x|^Œú`«, Q“~°=O =∞Ô~=fiiH© - 1924
#∞O_ç ™êìe<£ JOQÆ~°Hõ∆‰õΩ_çQÍ L#fl "å¡ã≤H±‰õΩ ‰õÄ_®-ÖË^Œ∞.
76 ™êìe<£`À.....
12
™êìe<£ g∞^Œ J<ÕHõ xO^ŒÅ∞ "≥∂Ñ≤ Hõ$âıÛ"£ „Ñ¨ã≤kúÔHHÍ¯_»∞. P xO^ŒÅ QÆ∞iOz
„Ñ¨ÑÖKåxH˜ `≥Å∞ã¨∞ Hõ#∞Hõ WHõ¯_» "å\˜ QÆ∞iOz =∂\Ï¡_»#=ã¨~°O ÖË^Œ∞. HÍx
Hõ$âıÛ"£ QÆ∞iOz H˘xfl "åã¨Î"åÅ∞ =∂„`«O |Ü«∞@ „Ñ¨ÑÖKåxH˜ `≥eÜ«∞=Ù. `«#‰õΩ
Ç¨x KÕâß~°x HÍx, ÖË^• `«##∞ Q“~°qOK«Ö^Ë xŒ HÍx, J`«#∞ ÉèÏqOz# =º‰õΩÅÎ #∞
Hõ$âıÛ"£ ZO`« ^Õfi+≤OKÕ"å_À „Ñ¨ÑÖKåxH˜ `≥eÜ«∞^Œ∞. J@∞=O\˜ ãÖ^Œ~åƒùÅÖ’,
20 Uà◊√§ QÆ_çz<å ‰õÄ_®, J`«#∞ =∞~°záÈÜÕ∞"å_»∞ HÍ_»∞, Ñ¨QÆ f~°∞Û‰õΩ<Õ "å_»∞.
Hõ$âıÛ"£ Z@∞=O\˜ =ºHÀÎ ã¨Ê+Öì KÕ¿ã "åã¨"Î åÅ∞ H˘xflO\˜x D kQÆ∞=# Wã¨∞<Î åfl#∞.
1935Ö’ Hõ$âıÛ"£ =∂™È¯ áêsì Hõq∞\© Ãã„Hõ@s JÜ«∂º_»∞. `«# HÍ~°∞‰õΩ
Ü«Ú.Ü«∞ãπ.Ü«∞ãπ.P~ü „Ñ¨Éèí∞`«fi zÇ¨flxfl W"åfiÅh, `«# Záê~°∞ì"≥∞O@∞‰õΩ `«Hõ∆}O
XHõ i„Ñ¶≤lˆ~@~ü W"åfiÅh J`«#∞ ™êìe<£#∞ HÀ~å_»∞. =∞~À =∂@Ö’ K≥áêÊÅO>Ë,
`«##∞ ™ÈqÜ«∞\ò „Ñ¨Éèí∞`«fi áêe\ò |∂º~À ã¨Éèí∞ºxÖÏQÍ K«∂_®Åx _ç=∂O_»∞
KÕâß_»∞. W@∞=O\˜ ã¨^∞Œ áêÜ«∞Åhfl áêe\ò |∂º~À ã¨É∞íè ºÅ‰õΩ =∂„`«"∞Õ LO\ÏÜ«∞x
"å¡ãH≤ ± Hõ$âıÛ"£‰Ωõ QÆ∞~°∞Î KÕâß_»∞. `«#‰õΩ U ã¨^∞Œ áêÜ«∞O LO@∞O^À LO_»^À Hõ$âıÛ"£‰Ωõ
K≥ÑÊ¨ QÆÅ ™êÇ¨Ïã¨=O`«∞_≥=~°∞? x*Ï~ÚfÑ¨~∞° _≥#· "å¡ãH≤ ± =∂„`«"∞Õ JÖÏ K≥ÑÊ¨ QÆÅ_»∞.
1952 =~°‰Äõ Hõ$âıÛ"£ =∂\Ï¡_‰» Ωõ O_® T~°∞‰õΩ<åfl_»∞. 1952Ö’ ÉˇiÜ«∂`À KÕ`∞« Å∞
HõeÑ≤ JOu=∞OQÍ "å¡ã≤H±#∞ Hõ@Hõ\ÏÅ "≥#∞Hõ‰õΩ ÑÖÑ≤OKå_»∞ (`«##∞ JÔ~ã¨∞ì
K≥Ü«∞º_®xH˜ áÈbã¨∞Å∞ =zÛ#Ñ¨ÙÊ_»∞, '™êìe<£ ~ÀAÅ∞ ^ŒQÆæ~° Ñ¨_®¤~Ú.... J`«#∞
WOHõ ZO`À HÍÅO |`«Hõ_»∞— Jx "å¡ã≤H± J#fl@∞¡ J`«x ‰õÄ`«∞~°∞ K≥Ñ≤ÊOk.
™êìe<£‰õΩ qâßfiã¨áê„`«∞Öˇ·# =º‰õΩÎÅO^Œih ÉˇiÜ«∂ `˘Åyã¨∞Î<åfl_»x J`«#∞
„QÆÇ≤ÏOKå_»∞ (Molotov Remembers Ñ¨ÙãÎ̈HõO #∞O_ç - `ÀÖË\ ˜). *ˇ~ÚÅ∞ #∞Oz
q_»∞^ŒÖˇ·# `«~åfi`« "å¡ã≤H±#∞ XHõ Hõ=¸º#Öò HÍÅhH˜ ÑÖÑ≤OKå~°∞. ™êìe<£‰õΩ
J`«ºO`« qâßfiã¨áê„`«∞_≥·# D =ºH˜Î JHõ¯_» qHõÅ"≥∞ÿ# =∞#ã¨∞û`À, J<å~ÀQÆºO`À,
=∞~°}ÕKå_»∞.
.......1941 JHÀì|~°∞Ö’ =∂ÖˇOHÀ"£, ÉˇiÜ«∂, Hõ$âıÛ"£Å∞, ™êìe<£ =∂™È¯
q_çz "≥àÏ§Åx ã¨ÅÇ¨ WKåÛ~°∞. ™êìe<£ =∞ø#OQÍ Hõ$âıÛ"£ KÕ`«∞Å∞ Ñ¨@∞ì‰õΩx,
`«Å∞Ñ¨Ù ^•HÍ fã¨∞‰õΩ "≥o§, |Ü«∞@‰õΩ á⁄=∞‡<åfl_»∞. JÖÏ KÕã≤#O^Œ∞‰õΩ HõâıÛ"£
™êìe<£ #∞ Z#fl_»∂ Hõ∆q∞OK«ÖË^Œ∞.
77 Z.\˜.Ô~·a<£
......Ü«Ú^Œú ãÖ=`«û~åÅÖ’, Hõ$âıÛ"£‰õΩ "≥Ú^Œ\ ˜ ÉèÏ~°º ^•fi~å [x‡Oz#
H˘_»∞‰õΩ-Z=i `«Å g∞^Œ <≥·<å "À_®¯ ã‘™ê LOz, QÆ∞i `«Ñ¨Ê‰õΩO_® +¨Ø\ò
K≥Ü«∞ºQÆÅ#x `«# ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å ^ŒQÆæ~° _»OÉÏÅ∞ Ñ¨Å∞‰õΩ`«∞O_Õ"å_»∞. QÆ∞i`«Ñ≤Ê "À_®¯
ã‘™ê#∞ HÍHõ, P ã‘™ê#∞ <≥uÎ g∞^Œ ÃÑ@∞ì‰õΩ#fl Ü«Ú= PÑ¶‘ã¨~°∞#∞ J`«#∞ HÍeÛ
K«Oáê_»∞. q∞e@s „>ˇÿ|∞º#Öò J`«xfl <Õ~°ã¨∞÷_çQÍ x~°‚~ÚOz Ñ‘#Öò Éˇ\ÏeÜ«∞<£‰õΩ
ÑÖÑ≤OzOk. XHõ Ü«Ú^ŒOú Ö’, Hõ$âıÛ"£ H˘_»∞‰õΩ [~°‡<£ á¶êã≤ã∞¨ Åì ‰õΩ ÖÁOyáÈÜ«∂_»∞.
J`«x QÆ∞iOp, J`«x `«O„_ç QÆ∞iOp `≥eã≤# [~°‡#∞¡, [~°‡#¡‰õΩ ÖÁOyá⁄=∞‡x
Z„~° Ããx· ‰õΩÅ‰õΩ J`«x KÕ`« K≥ÑÊ≤ OK«™êQÍ~°∞. Wk `≥eã≤# ™êìe<£, Hõ$âıÛ"£ H˘_»∞‰õΩ#∞
Ñ¨@∞ìH˘=∞‡x QÔ iÖÏ¡Å‰õΩ P^ÕâßeKåÛ_»∞. QÔ iÖÏ¡Å ^•fi~å Ñ¨@∞ì|_»¤ Hõ$âıÛ"£ H˘_»∞‰õΩ#∞
q∞e@s „>ˇÿ|∞º#Öò qKåiOz D ^Õâ◊„^ÀÇ¨Ï <Õ~åxH˜ HÍeÛ "Õã≤Ok. (q∞e@s
„>ˇÿ|∞º#Öò f~°∞Ê QÆ∞iOz `≥Å∞ã¨∞‰õΩ#fl Hõ$âıÛ"£ ™êìe<£ ^ŒQÆæ~°‰õΩ =zÛ `«# H˘_»∞‰õΩ#∞
~°H˜∆OK«=∞x J_çQÍ_»∞. 'h H˘_»∞‰õΩ <Õ~°O ~°∞A"≥·Ok. Ü«Ú^ŒúHÍÅOÖ’ J=∞Å∞Ö’
L#fl K«\ÏìÅ „Ñ¨HÍ~°O q∞e@s „>ˇÿ|∞º#Öò tHõ∆ "Õã≤Ok. q∞e@s „>ˇÿ|∞º#Öò <å
ÑïkèÖ’ ÖË^Œ∞. P „>ˇÿ|∞º#Öò "Õã≤# tHõ∆#∞ ~°^Œ∞Ì KÕ¿ã Ç¨Ï‰õΩ¯ <å‰õΩ ÖË^Œ∞— Jx
™êìe<£ Hõ$âıÛ"£`À J#fl@∞¡ [#~°Öò ‰õΩ@∞*’"£ K≥áêÊ_»∞. [#~°Öò ‰õΩ@∞*’"£ Hõ$âıÛ"£
H˘_»∞‰õΩ Ñ¨x KÕã≤# Ü«¸x\ò Hõ=∂O_»~ü (Northstar Compass, 1996) -
`ÀÖË\ ˜ )
„^ÀÇ≤Ï J~Ú# `«# H˘_»∞‰õΩ#∞ HÍeÛ"Õã≤#O^Œ∞‰õΩ Hõ$âıÛ"£ ™êìe<£#∞ Z#fl_»∂
Hõ∆q∞OK«ÖË^Œ∞. <≥·~°∞u Ü«Ú^Œú~°OQÆ "å~ü H“xûÖò ã¨Éèí∞º_çQÍ L#fl Hõ$âıÛ"£, MÏ~À¯"£
Ü«Ú^ŒúO #∞O_ç Ñ¨ÖÏÜ«∞#O z`«ÎyOz# ãÖQÆu =∞~°záÈQÆÅ_®? `«# Ãã·<åºxfl
[~°‡#¡‰õΩ JÑ¨ÊK≥Ñ≤Ê, J`«#∞ q=∂#OÖ’ =∂™È¯‰õΩ ˆH∆=∞OQÍ KÕ~å_»∞. `«# Ãã·<åºxfl
=^Œe ÃÑ\˜ì áêiáÈ~Ú =zÛ# XHõ _ç[~°ì~üQÍ J`«xfl tH˜∆OKåÅx "å~ü „>ˇÿ|∞º#Öò
ÉèÏqOzOk. HÍx Hõ$âıÛ"£ P tHõ∆#∞ "≥O„@∞Hõ"åã≤Ö’ `«Ñ≤ÊOK«∞HÀQÆeQÍ_»∞. P~°∞
<≥ÅÅ áê@∞ Hõ$âıÛ"£ `«# =ÚMÏxfl `«# ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å‰õΩ HÍx, „Ñ¨Éèí∞`«fi <åÜ«∞‰õΩÅ‰õΩ
QÍx-=ÚYºOQÍ ™êìe<£‰õΩ-K«∂Ñ≤OK«ÖËHõáÈÜ«∂_»∞. HÍx J`«#∞ D <Õ~åxfl
JkèQÆq∞Oz Éèíq+¨º`«∞Î‰õΩ ÉÏ@Å∞ "≥Ü«∞ºQÆeQÍ_»∞...
Ü«Ú^ŒúO =Úyã≤# `«~åfi`«, áêe\ò |∂º~À ã¨Éèí∞º_çQÍ L#fl Hõ$âıÛ"£#∞, J`«x
^Œ∞â◊Û~°ºÅ‰õΩ, `«# JOQÆ~H° ‰∆õ Ωõ Å =ÚO^Œ∞ ™êìe<£, ~Ô O_»∞ QÆO@Å áê@∞ =∞O^ŒeOK«_O» ,
p"å@∞¡ ÃÑ@ì_»O [iyOk. D q+¨Ü«∞O Hõ$âıÛ"£ ZÖÏ =∞~°záÈ`å_»∞? Hõ$âıÛ"£
JÑ¨ÙÊ_»∞ ÖÁQÆKÕ"£ ‰õΩ HõOÃÑ¡~ÚO@∞ KÕâß_»∞-'<Õ#∞ „‰õÄ~°OQÍ „Ñ¨=iÎOKå#x "åà◊√§
78 ™êìe<£`À.....
JO@∞<åfl~°∞. HÍx <Õ#∞ =∞~ÀÖÏ ZÖÏ LO_»QÆÅ#∞? D W"å#∞¡ (D Ñ¨^•xfl
„Ñ¨Ü≥∂yOK«_»OÖ’ Hõ$âıÛ"£ ~°+¨º#¡O>Ë `«#‰õΩ#fl ^Õfiëêxfl „Ñ¨^Œi≈OKå_»∞) <Õ#∞ XHõ\ ˜
K≥a`Õ "åà◊√§ =∞~˘Hõ\ ˜ KÕ™êÎ~°∞. „Ñ¨Éèí∞`«fiO KÕã≤# `«Ñ¨ÙÊÅhfl XHõ H˘O_» K«iÜ«∞ÖÏ
<å g∞^•, <å JÅÊ"≥∞ÿ# `«Ñ¨ÙÊÅ g∞^• Ñ¨_»`å~Ú...—
Hõ$âıÛ"£ ™êìe<£ g∞^Œ Zxfl xO^ŒÅ∞ "Õâß_»∞? „>ˇÿ|∞º#Öò „@Ü≥∂HÍÖ’ `«#∞
L#flÑ¨ÙÊ_»∞ ZO`«=∞Okx Hõ$âıÛ"£ Ç¨Ï`«º KÕ~ÚOKå_»∞? ÖË^• K«∞Ü«∞<À"£ q+¨Ü∞« OÖ’
[iy#@∞¡, "åi Ñ¨xH˜ J_»∞¤Ñ¨_®¤_»∞? P HÍ~°}OQÍ, `«# <Õ~åÅ#∞ HõÑ≤Ê
Ñ¨ÙK«∞ÛHÀ=_®xH˜, Ç≤ÏO™êHÍO_»‰õΩ xO^ŒÅ#∞ ™êìe<£ g∞^Œ "≥∂Ñ¨_»O HõO>Ë Hõ$âıÛ"£
K≥Ü∞« ºQÆey#^Õg∞ ÖË^∞Œ . q∞HÀÜ«∂<£ ÖÏO\˜ ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å`À Hõeã≤ Hõ$âıÛ"£ D <Õ~åÅ∞
KÕâß_»∞. q∞HÀÜ«∂<£ `«# ‰õΩ@∞O| â◊„`«∞=ÙÅ q+¨Ü«∞O 'K«∂_»=∞x— Ü«∞Ô~≠Ï"£‰õΩ
K≥áêÊ_»∞.
™ÈqÜ«∞\ò Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì 20= =∞Ç¨ã¨ÉèíÖ’ XHõ L#fl`« ™ê÷#OÖ’ xÅ|_ç
"˘~À+≤Ö’"£#∞ xOkOKå_»∞ Hõ$âıÛ"£. `«#∞ ã¨=∞~°÷=O`«OQÍ Ñ¨x K≥Ü«∞º‰õΩO_®
"˘~À+≤Ö’"£ ZÑ¨ÙÊ_»∂ `«# ^•iH˜ J_»∞¤ Ñ¨_»∞`«∞O_Õ"å_»h P~ÀÑ≤OKå_»∞. ™ÈqÜ«∞\ò
Ü«¸xÜ«∞<£ "≥Ú@ì"≥Ú^Œ\ ˜ Ñ¶‘Öò¤ =∂~°¬Öò J~Ú# "˘~À+≤Ö’"£ P `«~åfi`« `«# HÍ~°∞
^ŒQÆæ~°‰õΩ "≥o§ U_»=_»O „áê~°OaèOKå_»∞.
z=~°QÍ XHõ L^•Ç¨Ï~°}. `«# „HÕ^Œ Ñ¨x KÕ¿ã"å~°∂, „Ñ¨[Å∂ `«# áê^•Å
^ŒQÆæ~° Ñ¨_»∞O_®Åh, `«#∞ UO =∂\Ï¡_ç<å Ç¨Ïi¬OKåÅh Hõ$âıÛ"£ PtOKÕ"å_»∞.
=Y@<À"£ käÜÕ∞@~üÖ’ XHõ „Ñ¨^Œ~°≈# [~°∞QÆ∞`«∞#flÑ¨ÙÊ_»∞ Hõ$âıÛ"£ XHõ¯_Õ ÉÏH±ûÖ’
‰õÄ~°∞Û<åfl_»∞, =∞Ô~=fiih ÉÏH±ûÖ’H˜ ~åx=fiÖË^∞Œ . „Ñ¨^~Œ ≈° # [~°∞QÆ∞`«∞#flÑ¨ÙÊ_»∞ J`«#∞
ÖËz xÅ|_ç JO^ŒiH© ^Œ~°≈#q∞KåÛ_»∞. J`«#∞ HÀ~°∞‰õΩ#fl@∞¡ JO^Œ~°∂ ÖËz xÅ|_ç
K«Ñ¨Ê@∞¡ H˘@ì™êQÍ~°∞. "≥Ú@ì"≥Ú^Œ\ ˜ =~°∞ã¨Ö’x XHõ =ºH˜Î =∂„`«O ÖËz xÅ|_ç
K«ÑÊ¨ @∞¡ H˘@ìHõ ‰õÄ~°∞Û<Õ L<åfl_»x Hõ$âıÛ"£ QÆ=∞xOKå_»∞. P =ºH˜Î Z=~À `≥Å∞ã¨∞‰õΩx
=∞~° ∞ ã¨ \ ˜ ~ÀA Hõ $ âı Û "£ ã¨ fi Ü« ∞ OQÍ J`« x H˜ á¶ È #∞ KÕ â ß_» ∞ -'#∞=Ùfi
Z=~°#∞‰õΩO@∞<åfl=Ù? <å‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ „Ñ¨=iÎã¨∞Î<åfl=Ù?—
'<å‰õΩ ã¨Ü«∂\˜HÍ LOk— J<åfl_»∞ P =ºH˜Î, D ãÖ™ê¯~°Ç‘Ï#∞_ç =∂@Å∞
qO@∂.
'<å‰õΩ `≥Å∞ã¨∞, <å‰õΩ `≥Å∞ã¨∞, h ~ÀQÆ"∞Õ q∞\’, Z@∞=O\˜ ã¨Ü∂« \˜HÍ LO^À
<å‰õΩ JO`å `≥Å∞ã¨∞—, Hõ$âıÛ"£ á¶È#∞ ÃÑ>Ëìã¨∂Î "≥@HÍ~°OQÍ J<åfl_»∞ J`«x`À.
WÖÏ J==∂xOK«|_ç# =ºH˜,Î =∞# =∂`«$^Õâßxfl ~°HO∆˜ z# =∂~°¬Öò ~°≠∞HÀ"£.
79 Z.\˜.Ô~·a<£
P `«~åfi`« ~°≠HÀ"£ q„âßOu fã¨∞HÀ=_®xHÀ, =$^•ú„â◊=∂xHÀ xâ◊≈|ÌOQÍ
"≥o§áÈÜ«∂_»x J#∞‰õΩO@∞<åfl#∞ <Õ#∞.
`«# ~°Ç¨Ïã¨º „Ñ¨ãÖQÆOÖ’ Hõ$âıÛ"£ 'H˜~À"£ #∞ x[OQÍ Z=~°∞ Ç¨Ï`«º KÕâß~À
"Õ∞O HõxÃÑ_»`åO— J<åfl_»∞.
H˜~À"£ Ç¨Ï`«º QÆ∞iOz qKåiOK«_®xH˜ ~Ô O_»∞ ™ê~°∞¡ „Ñ¨`ºÕ Hõ Hõq∞+¨##¡ ∞ Öˇx<£
„QÍ_£ ÑÖÑ≤OKå_»∞ Hõ$âıÛ"£. ~Ô O_»∞ =∂~°∂¡ D Hõq∞+¨#∞¡ iHõÇÎ Ï¨ ™êÎÅ`À uiy =KåÛ~Ú.
`«#∞ ã¨fiÜ«∞OQÍ HÍ~°}"≥∞ÿ# Jxfl ~°∞QÆ‡`«Å‰õÄ ™êìe<£#∞ xOkOz# `«~åfi`«,
™êìe<£ ™È+ëã¨∞ì x~å‡}Ïxfl J_»∞¤‰õΩ<åfl_»x P~ÀÑ≤OK«_®xH˜ ‰õÄ_® "≥#∞HÍ_»ÖË^Œ∞
Hõ$âıÛ"£. =∞#O "åã¨Î"åxfl [iy#k [iy#@∞¡ K«∂^•ÌO. qÑ¨¡=O `«~åfi`« =∞#
„Ñ¨^è•# Hõ~°Î=ºO Uq∞\˜? `«# HÍà◊§ g∞^Œ xÅ|_»QÆÅ XHõ ™ÈqÜ«∞\ò ~å*Ïºxfl
xi‡OK«_O» , ÖË^• q^Õj ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞Å Jnè#OÖ’#∂, „Ñ¨ÉÏè =OÖ’#∂ rqOK«_O» .
D „Ñ¨â◊fl‰õΩ ã¨=∂^è•#O ã¨Ê+¨ì"Õ∞-=∞#O =∞# ~å*Ïºxfl xi‡OKåe.
Öˇx<£ "≥Ú`«OÎ ^Õâß#flO`å q^Œ∞ºnÌH~õ }° K≥Ü∂« ºÅh, =∞# ã¨fiO`« Ñï„â◊=∞Å∞
xi‡OKåÅh, =º=™êÜ«∂xfl Ü«∂O„fHõiOK«_®xH˜ Jxfl K«~º° Å∂ fã¨∞HÀ"åÅh, „Ñ¨[Å
™êOã¨¯ $uHõ ™ê÷~Úx ÃÑOKåÅh P^Œ∞~åÌ Ñ¨_"Õ å_»∞. D Hõ~"Î° åºÅxflO\˜h ™êìe<£
<≥~"° ~Õ åÛ_»∞. á¶êã≤ã∞¨ ì ^Œ∞~å„Hõ=∞} ^•~°∞Å#∞ F_çOz# XHõ ™È+ëã¨∞ì ^ÕâßxH˜ ™êìe<£
<åÜ«∞‰õΩ_»∞. Ü«Ú^ŒOú `«~åfi`« Ju `«‰Ωõ ¯= HÍÅOÖ’ tkäÅ"≥∞#ÿ ^ÕâO◊ =∞m§ xÅ|_çOk.
™ê„=∂[º"å^Œ∞Å∞ ‰õÄ_® D "åã¨"Î åÅ#∞ JOwHõiOK«Hõ `«ÑÊ¨ ÖË^∞Œ . HÍx '"≥ÚHõ¯
*Á#fl— ÑÖ@`À J"≥∞iHÍ#∞ JkèQqÆ ∞OKåÅx „Ñ¨Ü∞« uflOKÕ Hõ$âıÛ"£ =∂„`«O XÑ¨ÙÊHÀ_»∞.
WHõ¯_» =∞#O Hõ$âıÛ"£ KÕã#≤ W`«~° '„Ñ¨Ü∂≥ QÍÅ— QÆ∞iOz „Ñ¨™êÎqOK«_O» ÖË^∞Œ .
™êìe<£ g∞^Œ W@∞=O\˜ ^•_ç ‰õÄ_® Hõ$âıÛ"£#∞ ãÖ`«$Ñ≤Î Ñ¨~°K«ÖË^Œ∞.
ÉˇiÜ«∂, Hõ$âıÛ"£, =∂ÖˇOHÀ"£Å xO^•~ÀÑ¨}Å∂, =„H©Hõ~°}Å∂-™êìe<£
=∞~°}O "åà◊§ ‰õΩ„@Å`À =Ú_çÑ¨_ç L#fl^Œ#fl "åã¨Î"åxfl ^•K«ÖË=Ù. "åà◊√§ 14
QÆO@Å‰õΩ ÃÑ·QÍ ™êìe<£‰õΩ "≥·^Œº ã¨Ç¨Ü«∞O JO^Œ‰õΩO_® XHõ ‰õΩ„@ KÕâß~°∞. ™êìe<£
|uH˜ |@ì Hõ@ì‰õΩO_® LO_»_®xH˜ KÕ|\˜ì# <Õ~°Ñ¨Ói`«"≥∞ÿ# ÃÑ·âßzHõ K«~°º Wk.
™êìe<£ =∞~°}O QÆ∞iOz J<ÕHõ Hõ^äŒ<åÅ∞ „Ñ¨Kå~°OÖ’ ÃÑ@ì|_»∞`«∞<åfl~Ú.
"åã¨Î=O Ñ¨ÓiÎQÍ Hõ#∞=∞~°∞QÆÜÕ∞ºÖÏ K≥Ü«∞º_®xH˜ D Hõ^äŒÅ#∞ LÑ¨Ü≥∂yOK«_»O
[~°∞QÆ∞`ÀOk. Hõ$âıÛ"£ ~å`«Å#∞ H˘xflO\˜x =∞#O Ñïje^•ÌO. Hõ$âıÛ"£ "≥Å_¡ Oç z#
^•xHõO>Ë ^•z#^Õ Z‰õΩ¯= Jx =∞#‰õΩ ã¨Ê+¨ì=∞=Ù`«∞Ok. ™êìe<£ J<å~ÀQÆºO
QÆ∞iOz Z=i`À#∂ =∂\Ï¡_»=^ŒÌx =∂ÖˇOHÀ"£ ã¨ì~Àã≤ì<£‰õΩ P^Õâ◊O WzÛ# ãÖQÆu
80 ™êìe<£`À.....
Hõ$âıÛ"£ HõÑ≤Ê Ñ¨ÙKåÛ_»∞. 'HÍ„"Õ∞_£ ™êìe<£ QÍ_è»OQÍ x„^ŒáÈ`«∞#flO^Œ∞=Å#— `«=∞x
qã≤yOK«=^ŒxÌ ÉˇiÜ«∂ ÖÁQÆK"Õ #£ ∞ f„=OQÍ =∞O^ŒeOz# q+¨Ü∞« O ‰õÄ_® Hõ$âıÛ"£
^•z ÃÑ\Ïì_∞» . `«H}∆õ O "≥^· ºŒ ã¨Ç¨ Ü«∞O JO^Œ‰Ωõ O_® `å=Ú PÑ¨ÙKÕâß=∞#fl "åã¨"Î åxfl
‰õÄ_® Hõ$âıÛ"£ HõÑ≤Ê Ñ¨ÙKåÛ_»∞. =∞~°∞ã¨\ ˜ ~ÀA L^ŒÜ«∞O `˘q∞‡k QÆO@Å `«~åfi`«
=∂„`«"Õ∞ "≥·^Œº ã¨Ç¨Ü«∞O JOkOk. HÍx Hõ$âıÛ"£ `«#∞fl `å#∞ D =∂@Å`À
á⁄QÆ∞_»∞HÀ‰õΩO_® LO_»ÖËHõáÈÜ«∂_»∞-'™êìe<£ HÀÅ∞‰õΩx `«#HÍà◊§ g∞^Œ `å#∞
xÅ|_ÕÖÏ K≥Ü«∞º_®xH˜ "Õ∞=Ú K≥Ü«∞ºQÆey#^ŒO`å KÕâßO—. ™êìe<£ `«# HÍà◊§
g∞^Œ xÅ|_ÕÖÏ KÕ¿ã Ñ¨^Œúu W^Õ<å?
'=∞~°} â◊Ü«∞º g∞^Œ ™êìe<£#∞ K«∂ã≤ <Õ#∞ x~å…O`«áÈÜ«∂#∞— JO\Ï_»∞
Hõ$âıÛ"£. ™êìe<£ z~°∞#=Ùfi`À `«# Z_»O KÕux `«=∞‰õΩ JOkOKå_»h, JO^ŒiˆHã≤
`«# KÕux TÑ¨Ù`«∂ `«# ÉèÏ"åÅ#∞ "≥Å¡_çOKå_»h, Wk ™êìe<£ =∞~°}ÏxH˜ XHõ\ ˜
Ô~O_»∞ ~ÀAÅ =ÚO^Œ∞ [iyO^Œh JO\Ï_»∞ Hõ$âıÛ"£.
™êìe<£ ‰õÄ`«∞~°∞ Ããfi`å¡<å K≥Ñ≤Ê# Hõ^äŒ#O`À Wk áÈeÛ K«∂_»_»O_ç.
'¿ãflÇ≤Ï`«∞~åeH˜ 20 ÖËYÅ∞—Ö’ Ããfi`å¡<å WÖÏ ~åã≤Ok: 'PÜ«∞# ÉÏ^èŒ ÉèÜ í ∞« OHõ~O° QÍ
LOk. D ÉÏ^èŒ =∞=∞‡efl ‰õÄ_® `åHÕk. XHõ Hõ∆}O =∂ <å#fl `«# K≥~Úº ÃÑ·ÔHuÎ,
Hõà◊√§ `≥iz, JHõ¯_» L#fl „Ñ¨f XHõ¯iˆHã≤ K«∂âß_»∞. P K«∂Ñ¨Ù ÉèíÜ«∞OHõ~°OQÍ, `«#
K«∞@∂ì xÅ|_»¤ H˘O`«=∞Okx xOkã¨∞Î#fl@∞¡ LOk. P K«∂Ñ¨Ù ÉèíÜ«∞OHõ~°"≥∞ÿ#
P~ÀÑ¨} KÕ¿ã K«∂Ñ¨Ù-D ~ÀA =~°‰õÄ <Õ#∞ P K«∂Ñ¨Ù#∞ =∞~°záÈÖË^Œ∞. J`«x
K≥~Úº ÃÑ·H˜ ÖËz QÆkÖ’ L#fl Z=i=OHÀ P~ÀÑ≤ã¨∞Î#fl@∞¡ HõkeOk, HÍx Z=i
=OHõ J`«#∞ K«∂Ñ≤ã¨∞Î<åfl_À J~°÷O HÍÖË^Œ∞. HÍx J~°÷O =∂„`«O `≥eã≤Ok-
P~ÀÑ≤ã¨∞Î#fl ÉèíÜ«∞OHõ~°"≥∞ÿ# K«∂Ñ¨Ù. HÍx Z=i=OHõ K«∂ã¨∞Î<åfl_À, Z=ix
K«∂Ñ≤ã¨∞Î<åfl_À <å‰õΩ `≥eÜ«∞^Œ∞—
„Ñ¨[Å ^Œ$+≤ìÖ’ `«#∞ ™ê#∞‰õÄÅOQÍ Hõ#∞Ñ≤OK«_®xH˜ Hõ$âıÛ"£ D PYi
Hõ∆}ÏÅ QÆ∞iOz Jã¨`åºÅ∞ K≥áêÊ_»∞. Hõ$âıÛ"£ K≥Ñ≤Ê#k Ñ¨zÛ J|^ŒúO Jx =∞#‰õΩ
ã¨Ê+¨ì=∞=Ù`ÀOk. Hõ$âıÛ"£ Ñ¨Ùã¨ÎHõO K«kq# `«~åfi`« =∞#‰õΩ Z@∞=O\˜ Jaè„áêÜ«∞O
HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok? ™êìe<£ `åQÆ∞É’`«∞ J<Õ Jaè„áêÜ«∞O HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok. P Ñ¨Ùã¨ÎHõO
#∞Oz <Õ#∞ XˆH XHõ "åHÍºxfl L@OH˜™êÎ#∞: 'Ü«Ú=‰õΩ_çQÍ L#flÑ¨ÙÊ_»∞ ‰õÄ_®
™êìe<£ qÑ¨s`«OQÍ `åˆQ"å_»∞. P `åQÆ∞_»∞ Ñ¶ë`«"Õ∞ Wk JxÑ≤ã¨∞ÎOk—. Wk g∞‰õΩ
Pâ◊Û~åºxfl Hõey™ÈÎO^•? ãÖ=`«û~åÅ∞QÍ ~å„f Ñ¨QÆÅ∂ ™êìe<£`À L#fl "Õ∞=Ú,
™êìe<£‰õΩ LOk, Jx K≥Ñ¨Ê|_»∞`«∞#fl D ^Œ∞~°Å"å@∞x HõxÃÑ@ìÖËx QÆ∞_ç¤"åà◊§=∂?
81 Z.\˜.Ô~·a<£
<Õ#∞ WO`«‰õΩ =ÚO^Œ∞ K≥Ñ≤Ê#@∞¡ ™êìe<£ KåÖÏ |ÅÇ‘Ï#OQÍ LO_Õ "≥·<£ =∂„`«"Õ∞
q∞#~°Öò "å@~ü HõÅ∞Ñ¨Ù‰õΩx `åˆQ"å_»∞. KåÖÏ J~°∞^Œ∞QÍ HÍQÍflH± `åˆQ"å_»∞. J`«#∞
"À_®¯ Z#fl_»∂ =Ú@ìÖË^Œ∞. J`«x ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å∞ =∂„`«O ã‘™êÅ∞ MÏm KÕ¿ã"å~°∞.
D Y~°ÛO`å ™êìe<£ =ºH˜ÎQÆ`« z\ÏìÖ’H˜ KÕˆ~k. Y~°∞ÛÅ#∞ 25,000 ~°∂|∞à◊§
#∞O_ç 8,000 ~°∂|∞à◊§‰õΩ ™êìe<£ `«yæOKå_»x <Õ#∞ K≥Ñ≤Ê# ãÖQÆu QÆ∞~°∞Î‰õΩ
`≥K«∞ÛHÀO_ç.... Wk ˆHO„^Œ Hõq∞\© x~°‚Ü«∞O. P q^èŒOQÍ á⁄^Œ∞Ñ¨Ù K≥Ü«∞º|_ç#
"≥Ú`åÎxfl XHõ Ñ¶Ö_»∞Ö’H˜ [=∞ K≥Ü«∞º_»O [iyOk. áêe\ò |∂º~À ã¨=∂"ÕâßÅ∞
[iy#Ñ¨ÙÊ_»∞, JO`å Hõeã≤ Éè’[<åÅ∞ KÕ¿ã Y~°∞Û‰õΩ D Ñ¶Ö_»∞#∞ qxÜ≥∂yOK«_»O
[iˆQk, HÍx =ºH˜ÎQÆ`« Y~°∞Û‰õΩ HÍ^Œ∞.
™êìe<£ q+¨Ü«∂xH˘¿ãÎ.... 1930-1953Å =∞^èŒº JOQÆ~°Hõ∆‰õΩÅ"≥∞ÿ# "Õ∞=Ú,
™êìe<£ H˘OK≥O Z‰õΩ¯=QÍ `åQÆ_»O Ô~O_»∞ =∂~°∞¡ =∂„`«"Õ∞ QÆ=∞xOKåO. "≥Ú^Œ\ ˜
™êi, Ü«∞ãπ.Ü«∞"£∞.Ããì"≥∞OHÀ [#‡k# "Õ_»∞Hõ <å_»∞† Ô~O_À =∂~°∞, ~°≠_Àfl"£ JO`«º
„H˜Ü«∞Å ã¨=∞Ü«∞OÖ’. D Ô~O_»∞ =∂~°∞¡ `«Ñ¨Ê J`«#∞ ZÑ¨ÙÊ_»∂ Z‰õΩ¯= `åQÆÖË^Œ∞.
`åy# `«~åfi`« =∂@ `«_»|_»_»O HÍx, J_»∞QÆ∞Å∞ `«_»|_»_»O HÍx ZÑ¨ÙÊ_»∂ ÖË^Œ∞.
J`«#∞ ZÑ¨ÙÊ_»∂ `≥eqQÍ, PÖ’zOK«QÆÅ â◊H˜Î`À<Õ LO_Õ"å_»∞.
D Ô~O_»∞ ãÖ^Œ~åƒùÅ#∞ L^ŒÇ¨Ïiã¨∂Î ™êìe<£#∞ XHõ `åQÆ∞É’`«∞QÍ
z„uOK«_®xH˜ ZO`À Hõ+¨ìÑ¨_®¤~°∞, JãÖYºHõ"≥∞ÿ# Ñ¨Ùã¨ÎHÍÅ∞ ~åâß~°∞.
`å#∞ K≥ÑÊ≤ #, ~åã≤# Jã¨`åºÅ`À Hõ$âıÛ"£ Z#fl_»∂ ãÖ`«$Ñ≤KÎ O≥ ^ŒÖ^Ë ∞Œ . 'x[O
K≥áêÊÅO>Ë ™êìe<£ JO>Ë <å‰õΩ KåÖÏ *Ïe "Õã≤Ok. ™êìe<£ K«xáÈ~Ú#Ñ¨ÙÊ_»∞
<Õ#∞ "≥H˜¯ "≥H˜¯ U_®Û#∞— J<åfl_»∞ Hõ$âıÛ"£. Hõ$âıÛ"£ <À~°∞ Z@∞=O\˜k?
D =^Œ~°∞É’`«∞#∞ <Õ#∞ WOˆH =∂„`«O ã¨Ç≤ÏOK«ÖËHõáÈÜ«∂#∞. "åã¨Î"åxfl
WÖÏ =„H©HõiOK«_®xH˜ x~°ã¨#QÍ 1955Ö’ <Õ#∞ ™ÈqÜ«∞\ò Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì
ˆHO„^Œ Hõq∞\© ã¨Éèí∞ºÅ‰õΩ JOQÆ~°Hõ∆‰õΩ_ç ÉÏ^èŒº`«#∞O_ç ~år<å=∂ KÕâß#∞.
13
ZO`À ãÖK«Å#O HõeyOz# '_®Hõì~°¡ ˆHã¨∞—#∞ ‰õÄ_® ™êìe<£ Éèí∞*ÏÅ g∞^Œ‰õΩ
<≥\Ïì~°∞. _®Hõì~°¡#∞ WiHÕK«_»O ^•fi~å ÉˇiÜ«∂#∞ =keOK«∞HÀ"åÅx ™êìe<£
PÖ’zOKå_»x =∞#O qO\ÏO. WO^Œ∞Ö’ "åã¨Î=O Ug∞ ÖË^Œ∞. áê„uˆHÜ«Ú_»∞
Ü«∞<£.eÜ≥∂hÎ"£`À <å WO@~°∂ºfi#∞ '~°+¨º<£ "≥ã≤ÎxH±— "å~åÎÑ¨„uHõ „Ñ¨K«∞iOzOk.
82 ™êìe<£`À.....
D WO@~°∂fi º K«kq`Õ, U Ñ¨^Œú`«∞Å ^•fi~å D ‰õΩ„@^•~°∞Å∞ „Ñ¨Éèí∞`åfixfl
KÕlH˜¯OK«∞HÀ_®xH˜ „Ñ¨Ü«∞uflOKå~À g∞~°∞ „QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ~°∞.
Ü«∞<£.Ü«∞Öò „Ñ¨â◊fl: JÖˇH©˚ „\’Ñ¶≤"≥∂qKü, _®Hõì~°¡ ãÖÑ¶¨∞@# `≥~°ÃÑ·H˜ ZÖÏ
=zÛO^À K≥Ñ¨ÊO_ç. "≥·^ŒºOÖ’ ÔH.l.a. ZÖÏ `«Å ^Œ∂iÛOk?
Z.Ô~·a<£ ["å|∞: 1952Ö’ ™êìe<£ P~ÀQÆºO JO`« ÉÏQÍÖË^Œ∞. ™êìe<£
=∞O^Œ∞Å∞ Z‰õΩ¯=QÍ fã¨∞HÀ=_®xH˜ W+¨ìÑ¨_Õ"å_»∞ HÍ^Œ∞. J`«xH˜ =∞O^Œ∞Å g∞^Œ
Z‰õΩ¯=QÍ #=∞‡HõO ÖË^Œ∞. =∞O^Œ∞Å Ãã·_£ ZÃÑ¶H±û QÆ∞iOz J`«xH˜ ÉÏQÍ `≥Å∞ã¨∞.
"≥·^Œ∞ºÅ`À ã¨=∞ã¨º Uq∞@O>Ë, "åà◊√§ XH˘¯Hõ¯Ñ¨ÙÊ_»∞ ~ÀQÆ x~åú~°} ãïQÍæ K≥Ü«∞º~°∞.
`«Ñ¨ÙÊ_»∞ ~ÀQÆ x~åú~°} [iy# ˆHã¨∞Å∞ J<ÕHõO L<åfl~Ú. ZO^Œ∞HõO>Ë „Ñ¨f =ºH˜Î
x~å‡}O (organism) "Õ~°∞QÍ LO@∞Ok. =∞O^Œ∞ fã¨∞‰õΩ#flÑ¨ÙÊ_»∞ ZÑ¨ÙÊ_»∂ XˆH
~°HõOQÍ ã¨ÊOkOK«^Œ∞. H˘xfl L^•Ç¨Ï~°}Å∞... É’ÖÏ¬Üü∞ käÜÕ∞@~üÖ’x ™ÈÖ’~Úã¨∞ì
Z.PÔ~Êù<À"£ =¸„`« Ñ≤O_» ã¨=∞ã¨ºÅ`À Pã¨∞Ñ¨„uÖ’ KÕ~å_»∞. Pã¨∞Ñ¨„u #∞Oz
WO\˜H˜ ÑÖÑ≤OK«É’`«∞#fl ã¨=∞Ü«∞OÖ’ J`«xH˜ XHõ WO*ˇHõ∆#∞ WKåÛ~°∞. =∞~°∞ã¨\ ˜
~ÀA J`«#∞ K«xáÈÜ«∂_»∞. ™êìe<£ JOQÆ~°Hõ∆‰õΩ_çQÍ L#fl WÃ+fl\’"£, Pã¨∞Ñ¨„uÖ’
xsH˜∆ã¨∂Î ‰õÄ~°∞Û#flÑ¨ÙÊ_»∞, XHõ WO*ˇHõ∆#∞ WKåÛ~°∞. J`«#∞ "≥O@<Õ =∞~°}ÕKå_»∞.
„Ñ¨ÑO¨ K« „Ñ¨ãk≤ HÔú H˜¯# Ñ≤Ü∂« xã¨∞,ì "≥.· yÔQÖòû, Éè∞í *ÏÅÖ’ ã¨=∞ã¨º`À „ÔHq∞¡<£ Pã¨∞Ñ¨„uÖ’
KÕ~å_»∞, XHõ WO*ˇHõ∆<£ `«~åfi`« f„=OQÍ XHõ Ñ¶≤@∞ì =zÛ J`«#∞ K«xáÈÜ«∂_»∞.
„Ñ¨âfl◊ : _®.u=∂+¨µH± HÔ .l.a. ãÖã¨‰÷ Ωõ Ñ¨x KÕãO≤ ^•? P"≥∞ h‰õΩ ÖËY ZO^Œ∞‰õΩ
~åã≤Ok? _®Hõì~°¡‰õΩ, ÔH.l.a. H˜ =∞^èŒº ãÖ|O^è•Å∞ ZÖÏ LO_Õq?
["å|∞: _®Hõì~°∞ u=∂+¨µH± XHõ HÍi¤Ü«∂Ålã¨∞ì-ÔH.l.a ãÖã¨÷‰õΩ Ñ¨x KÕ¿ãk
HÍ^Œ∞. HÍx P"≥∞ „ÔHq∞¡<£Ö’x _®Hõì~°∞¡ „Ñ¨Éèí∞`«fi <Õ`«Å‰õΩ Z@∞=O\˜ "≥·^ŒºO
JOkã¨∞Î<åfl~°∞? J#fl q+¨Ü«∂xfl qâı¡+≤OzOk. P `«~åfi`« D"≥∞ "≥Å¡_çOz#
q+¨Ü«∂ÅÖ’ ÔH.l.a. Pã¨H˜Î K«∂Ñ≤Ok. Wk QÆ∂_è»K«~°ºO HÍ^Œ∞, P~ÀÑ¨} HÍ^Œ∞,
„ÔHq∞¡<£Ö’x _®Hõì~°∞¡ WzÛ# „Ñ≤„ã≤¯Ñ¨¬#¡, ~ÀQÆ x~åú~°}Å QÆ∞iOz XHõ Ñïâ’^èŒ#
(iÃã~üÛ). ™ÈqÜ«∞\ò QÆ∂_è»Kå~° âßY‰õΩ =∞# „Ñ¨[Å∞ Hõà◊¥¡, K≥=ÙÅ∂ J#fl q+¨Ü«∞O
Z#fl_»∂ =∞~°∞=‰õÄ_»^Œx Ü«∞Ñ¶π.W.*ˇÔ~˚<£ ã‘¯ J<ÕHõ =∂~°∞¡ ÔH.l.a. JkèHÍ~°∞Å`À
K≥¿ÑÊ"å_»∞. Jã¨Å∞ UO [~°∞QÆ∞`ÀO^À `≥Å∞ã¨∞HÀ"åÅx D ™ÈqÜ«∞\ò ^ÕâÉ◊ ‰íè Ωõ ~Î åeH˜
ZO^Œ∞‰õΩ J#∞=∂#O =zÛOk?
1945Ö’ Z.Ã+~°ƒHÀ"£ K«xáÈÜ«∂_»∞† 1948Ö’ Z.~°≠_Àfl"£ K«xáÈÜ«∂_»∞:
1949Ö’ l._çq∞„\’"£, 1952Ö’ Z.KèÀ~ÚÉÏÖÏû<£Å∞ K«xáÈÜ«∂~°∞. JO`«‰õΩ
83 Z.\˜.Ô~·a<£
=ÚO^Œ∞, Ü«∞QÀ_® =ºH˜QÎ `Æ « P^ÕâßÅ`À q."≥∞<£ i≠hû¯H˜ 'zH˜`û« — K≥Ü∞« º_»O [iyOk.
QÀs¯H˜, J`«x ‰õΩ=∂~°∞xH˜ ‰õÄ_® 'zH˜`«û— KÕâß~°∞. D =~°∞ã¨ =∞~°}ÏÅ∞ „ÔHq∞¡<£
_®Hõì~°¡ =º=Ç¨~°O ã¨=ºOQÍ ÖË^Œ<Õ J#∞=∂<åxH˜ `åqKåÛ~Ú. 1930ÅÖ’ <Õ#∞
Ãã~Àæ P~ÀÌxH˜_˚£ Ãã„Hõ>iË Ü«∞\òÖ’ Ñ¨x KÕ¿ã"å_çx. J`«xH˜ QÆ∞O_≥ ÅÜ«∞`«ÑÊ≤ H˘@∞ì‰Ωõ <Õ
ã¨=∞ã¨º LO_Õk. Ãã„Hõ>ËiÜ«∞\ò ÃÇÏ_£, Z.Ãã=Ú+≤¯<£, _®Hõì~°¡#∞ Ñ≤eKå_»∞. "≥∞<£
i≠hû¯, QÀs¯Å‰õΩ zH˜`«û KÕã≤# _®Hõì~ü Ü«∞Öò. Öˇq<£ J`«xH˜ ‰õÄ_® 'zH˜`«û—
KÕâß_»∞. Ãã~Àæ `«##∞ `å#∞ HÍÅ∞Û‰õΩx P`«‡Ç¨Ï`«º KÕã¨∞‰õΩ<åfl_»#flk Hõ@∞ìHõ^èÕ.
„Ñ¨â◊fl: "≥·^Œ∞ºÅ q+¨Ü«∞OÖ’ ÔH.l.a. ZO^Œ∞‰õΩ HõÅ∞QÆ*Ëã¨∞HÀ=Åã≤ =zÛOk?
["å|∞: _®Hõì~ü e_çÜ«∂ u=∂+¨µH± ÑïjÅ# =Å# JÖÏ [iyOk. P"≥∞
„Ñ¨Éèí∞`«fi <åÜ«∞‰õΩÅ P~ÀQÆºO QÆ∞iOz, rq`åÅ QÆ∞iOz, PO^Àà◊# Ñ¨_çOk.
1952Ö’ =∞# Ñ¨„uHõÅ∞ P"≥∞ Ñ¨x QÆ∞iOz „Ñ¨Kå~°O WKåÛ~Ú. ^Õâ◊ <åÜ«∞‰õΩÅ
=∞~°}ÏÅ ˆ~@∞ KåÖÏ Z‰õΩ¯=QÍ LO_»_»O „ÔHq∞¡<£Ö’x _®Hõì~°¡#∞ ãÖ^ÕÇ≤ÏOKÕÖÏ
KÕã≤Ok. nx`À ÔH.l.a. PO^Àà◊# K≥Ok *Ï„QÆ`«ÎÑ¨_»=Åã≤ =zÛOk.
1952 PQÆã¨∞ìÖ’ D q+¨Ü«∞O QÆ∞iOz KåÖÏ =ÚYº"≥∞ÿ# ã¨=∂"Õâ◊O XHõ\ ˜
[iyOk. P ã¨=∂"ÕâO◊ Ö’ <Õ#∞ ‰õÄ_® áêÖÁæ<åfl#∞. l._çq∞„\’"£ PHõã‡≤ Hõ =∞~°}ÏxH˜
`«Ñ¨ÙÊ_»∞ ~ÀQÆ x~åú~°}, `«Ñ¨ÙÊ_»∞ =∞O^Œ∞Å∞ Jx ~°∞A"≥·# "åã¨Î"åÅ P^è•~°OQÍ
_®Hõ~ì #¡° ∞ "≥O@<Õ JÔ~ã¨∞ì K≥Ü∂« ºÅx H˘O`«=∞Ok _ç=∂O_»∞ KÕâß~°∞. =∞iH˘O`«=∞Ok
D q+¨Ü«∂xfl ã¨=∞„QÆOQÍ ÑïjeOK«_®xH˜ x+¨ÊHõ∆áê`«OQÍ LO_Õ "≥·^Œ∞ºÅ`À#∂,
"≥·^Œº ~°OQÆ xÑ¨Ù}∞Å`À#∂ XHõ Hõq∞+¨<£#∞ xÜ«∞q∞OKåÅx ã¨∂zOKå~°∞.. P
`«~åfi`« =∂„`«"Õ∞ D q+¨Ü«∞O QÆ∞iOz XHõ x~°‚Ü«∞O fã¨∞HÀ"åÅh, Ñïã≤Îux
"≥∞~°∞QÆ∞Ñ¨~°K«_®xH˜ K«~°ºÅ∞ fã¨∞HÀ"åÅh, <Õ~°ã¨∞ÎÖˇ·# _®Hõì~°¡#∞ tH˜∆OKåÅh
„ÑüáêkOKå~°∞. "å_çQÍ [~°∞QÆ∞`«∞#fl D K«~°ÛÅÖ’ „Ñ¨Éèí∞`«fi Ãã‰õÄºi\© ãÖã¨÷
`«~°Ñ¶¨Ù# "Õ∞[~ü [#~°Öò Ü«∞<£. "å¡ã≤H± „Ñ¨âßO`«OQÍ WÖÏ J<åfl_»∞: '~ÀQÆ x^•xH˜
„ÔHq∞¡<£ _®Hõ~ì ∞° ¡ LÑ¨Ü∂≥ yã¨∞#Î fl ÑïHõ~åÅ#∂, Ü«∞O„`åÅ#∂ qâı+¡ O≤ Kåe, xÑ¨Ù}∞Å∞
ÑïjeOKåe. ÑïHõ~åÅ∞ ã¨=ºOQÍ<Õ Ñ¨x KÕã¨∞Î<åflÜ«∞x "Õ∞=Ú QÆ=∞xOKåO—.
„ÔHq∞¡<£ _®Hõ~ì O¡° ^Œih JÔ~ã¨∞ì K≥Ü∂« ºÅ#fl L^ÕâÌ O◊ ™êìe<£‰Ωõ LO>Ë "å¡ãH≤ ± J@∞=O\˜
„Ñ¨Hõ@# K≥Ü«∞ºQÆÅ_®? K≥Ü«∞ºÖË_»∞. HÍx H˘O`«=∞Ok _®Hõì~°¡ ~ÀQÆ x~å÷~°}
J#∞=∂<åã¨Ê^ŒOQÍ LOk.
„Ñ¨â◊fl: D ã¨=∂"Õâ◊O `«~åfi`« "å¡ã≤H± #∞ J`«x Ñ¨^Œq#∞O_ç `˘ÅyOKå~°∞.
Wk ZO^Œ∞‰õΩ [iyOk?
84 ™êìe<£`À.....
["å|∞: [#~°Öò "å¡ã≤H± KÕã≤# „Ñ¨Hõ@# J<ÕHõ=∞Ok =∞`«∞Å#∞ áÈQ˘\˜ìOk.
„ÔHq∞¡<£ _®Hõì~°¡#∞ JÔ~ã¨∞ì K≥Ü«∂ºÅx "åà◊√§ _ç=∂O_»∞ KÕâß~°∞. D q+¨Ü«∂xH˜
ãÖ|OkèOz# ã¨=∂Kå~°=∞O`å `≥eã≤# =∂ qÉèÏQÆ JkèÑu¨ =∂Ããx¡ HÀ"£ _®Hõ~ì #¡° ∞
JÔ~ã¨∞ì K≥Ü«∞º=∞x _ç=∂O_»∞ KÕã¨∞Î#fl"åiH˜ ã¨=∂^è•#O W=fi‰õΩO_® =∞ø#OQÍ
LO_çáÈÜ«∂_»∞. "å¡ãH≤ ± K≥ÑÊ≤ #k ÉˇiÜ«∂‰õΩ #K«ÛÖË^∞Œ . JO^Œ∞=Å# =∂Ããx¡ HÀ"£
=∞ø#O J`«xH˜ P#O^•xfl HõeyOzOk. =∂Ããx¡ HÀ"£ KÕ`∞« Ö’¡Oz D ã¨=∂Kå~åxfl
ÖÏ‰õΩ¯x, `«# K≥OKå QÀy¡_‰˚£ Ωõ J^äºŒ Ü«∞#O K≥Ü∞« º=∞x WKåÛ_»∞. JO`Õ HÍ^Œ∞, "å¡ãH≤ ±
- Hõ$âıÛ"£Å =∞^èºŒ ãÖ|O^è•Å∞ ‰õÄ_® ãïQÍ ÖË=Ù (KåÖÏ =∞Ok q+¨Ü∞« OÖ’ ÖÏQÍ<Õ).
Hõ$âıÛ"£ ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å∞-=∂ÖˇOHÀ"£, HõQ<Æ ÀqKü, |∞ÖÏæx<£, ÉˇiÜ«∂Å∞- L=∞‡_çQÍ XHõ
x~°Ü‚ ∂« xH˜ =zÛ, JOu=∞OQÍ ™êìe<£ ¿ãflÇ≤Ï`«∞_»∞, x|^Œ∞_ú #·≥ É’e¬q‰õΩ¯ J~Ú#
"å¡ãH≤ #± ∞ `˘ÅyOK«QeÆ QÍ~°∞. J`«xfl JÔ~ã¨∞ì KÕã≤ Ü«Ú~°Öòû‰õΩ ÑÖÑ≤OKå~°∞.
™êìe<£ "å¡ã≤H±#∞ ZO^Œ∞‰õΩ ã¨=∞i÷OK«ÖË^Œ∞ J<Õ „Ñ¨â◊fl `«Öˇ`«∞Î`«∞Ok... ™êìe<£
=ºH˜ÎQÆ`« JOQÆ~°Hõ∆‰õΩÅ ãÖYº KåÖÏ Z‰õΩ¯=QÍ ÃÑOKåÅ<Õ _ç=∂O_»∞`À '™êìe<£
¿ãflÇ≤Ï`«∞Å∞— ™êìe<£ =^ŒÌ‰õΩ =KåÛ~°∞. Wk XHõ qÑ¨s`«"≥∞ÿ# _ç=∂O_»∞. ™êìe<£ D
„Ñüáê^Œ##∞ J^äŒºÜ«∞#O KÕã≤ JOQÆ~°Hõ∆‰õΩÅ ãÖYº#∞ 70 âß`«O `«yæOKåÅx
ã≤áê¶ ~°ã∞¨ K≥Ü∂« ºÅx x~°~‚ ÚOKå_»∞. ™êìe<£ „Ñüáê^Œ# Ü«∞<£."å¡ãH≤ ‰± Ωõ J~°O÷ HÍÖË^∞Œ .
D „Ñüáê^Œ#‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ "åkOK«_»O „áê~°OaèOKå_»∞. D ã¨=∂"Õâ◊OÖ’
„ÔHq∞¡<£ _®Hõ~ì #¡° ∞ JÔ~ã¨∞ì K≥Ü∞« º‰õÄ_»^<Œ Õ "å¡ãH≤ ± "å^Œ##∞ U XHõ¯ „Ñ¨É∞íè `«fi <åÜ«∞‰õΩ_»∂
ã¨=∞i÷OK«ÖË^Œ∞. ÔQÅ∞Ñ¨Ù ÉˇiÜ«∂k J~ÚOk.
„Ñ¨â◊fl: _®Hõ~ì ü u=∂+¨µH± P~ÀÑ¨} ÖËY q+¨Ü∞« OÖ’ ÉˇiÜ«∂ ã¨ÊO^Œ# Uq∞\˜?
D ãÖÑ¶¨∞@#Ö’ D ÖËY áê„`« QÆ∞iOz =∞iO`« q=iOK«QÆÅ~å?
["å|∞: D ã¨=∂Kå~°O ÉˇiÜ«∂‰õΩ KÕi#Ñ¨ÙÊ_»∞, J`«#∞ D ã¨=∂Kå~åxfl
`«# P^ÕâßÅ`À `«# ã¨Ç¨Ü«∞‰õΩ_»∞ QÀy¡_£˚‰õΩ JOkOKå_»∞. J`«#∞ „Hõ=∞OQÍ =∞i
H˘O`«=∞Ok ÉˇiÜ«∂ J#∞K«~°∞Å‰õΩ Wk KÕ~°"Õâß_»∞. "åà◊√§ P ÖËYÖ’ Jã¨`åºÅ∂,
`«Ñ¨ÙÊ_»∞ ™êH∆ÍºÅ∂ KÕiÛ ÖËY ã¨fi~°∂ÑÖ =∂~°Û_»O „áê~°OaèOKå~°∞. _®Hõì~°¡ ~ÀQÆ
x~åú~°}#∞ qâı¡+≤ã¨∞Î#flÑ¨ÙÊ_»∞, Jk ãïHÍ#Ñ¨ÙÊ_»∞, U x~åú~°}#∞ J~Ú<å #∞=Ùfi
`Àz#@∞¡ "åºMÏºxOz _®Hõì~°¡#∞ xOkOK«=K«∞Û. „ÔHq∞¡<£Ö’x D '_®Hõì~°¡ ˆHã¨∞—#∞,
™êìe<£ K«∞@∂ì Z=~°∞<åfl~°∞? J#fl q+¨Ü«∞O`À *’_çOz K«∂_®e. ™êìe<£ =∞~°}O
`«~åfi`« =∂ÖˇOHÀ"£#∞ <åÜ«∞‰õΩ_çx K≥Ü«∂ºÅx '™êìe<£ ã¨Ç¨ÏK«~°∞Å∞— P„`« Ñ¨_®¤~°∞.
™êìe<£ `«~åfi`« ~°≠_Àfl"£ <åÜ«∞‰õΩ_»∞ HÍ‰õΩO_® J=ã¨~°"≥∞ÿ# K«~°ºÅ∞ Jhfl
85 Z.\˜.Ô~·a<£
fã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. ÉˇiÜ«∂ ‰õÄ_® |ÅÑ¨_ç `«# „Ñ¨ÉèÏ=O ÃÑOK«∞‰õΩ#fl `«~åfi`«, `«#∞
‰õÄ_® ™ÈqÜ«∞\ò Ü«¸xÜ«∞<£ <åÜ«∞‰õΩ_»∞ J"åfiÅx PtOKå_»∞. P q^èŒOQÍ
J`«#∞ XHõ xÜ«∞O`«QÍ „Ñ¨=iÎOK«_»O „áê~°OaèOKå_»∞.
„Ñ¨â◊fl: '_®Hõì~°¡ ˆHã¨∞— q+¨Ü«∞O QÆ∞iOz ™êìe<£ ã¨ÊO^Œ# U"≥∞ÿ<å LO^•?—
["å|∞: Hõ Å flÖò q.`« ∞ HÀ"£ WÖÏ K≥ á êÊ_» ∞ -'XHõ ™ êi HÍ~° ∞ Ö’
„Ñ¨Ü«∂}˜ã¨∞Î#flÑ¨ÙÊ_»∞ ™êìe<£ =∞=∞‡efl J_çQÍ_»∞-'=∞#O UO K≥Ü«∂ºe? Ã+~°ƒHÀ"£,
~°≠_Àfl"£, _çq∞„\’"£, zÖò ÉÏÖÏû<£, JO`«‰õΩ =ÚO^Œ∞ "≥∞<£ *ˇhû¯... QÀs¯.......
XHõi `«~åfi`« XHõ~°∞ ™ÈqÜ«∞\ò <åÜ«∞‰õΩÅ∞ JO`« `«fi~°QÍ =∞~°}ÕKå~°∞.... Wk
WÖÏ [~°∞QÆ‰õÄ_»^Œ∞. =∞#O „ÔHq∞¡<£Ö’x áê`« _®Hõì~°¡ ™ê÷#OÖ’ H˘`«Î _®Hõì~°¡#∞
xÜ«∞q∞OKåÅxÑ≤™ÈÎOk—
<Õ#∞ WÖÏ ã¨=∂^è•#q∞KåÛ#∞-'HÍ„"Õ∞_£ ™êìe<£, áê`« _®Hõì~°∞¡ J#∞Éèí=A˝Å∞,
H˘`«Î _®Hõì~°¡‰õΩ JO`« J#∞Éèí=O LO_»^Œ∞—
'ÖË^Œ∞, =∞#O áê`« _®Hõì~°¡#∞ `˘ÅyOKåe. q=iOK«ÖËx q+¨Ü«∂Å∞ KåÖÏ
L<åfl~Ú. =∞~°}O˜ z# "åi ‰õΩ@∞OÉÏÅ #∞Oz KåÖÏ P~ÀÑ¨}Å∞<åfl~Ú. _çq∞„\’"£,
~°≠_Àfl"£ `«k`«~°∞Å‰õΩ 'zH˜`«û— KÕã≤# _®Hõì~°¡#∞ JÔ~ã¨∞ì K≥Ü«∂ºÅx Ü«∞<£.ÔH.q._ç.
_ç=∂O_»∞ KÕ™ÈÎOk.— J<åfl_»∞ ™êìe<£.
J `«~åfi`« QÀy¡*ò, _®Hõì~°¡ JÔ~ã¨∞ì‰õΩ ãÖ|OkèOz# Jxfl Ñ¨„`åÅ∂ fã¨∞‰õΩx
™êìe<£ ^ŒQÆæ~°‰õΩ =KåÛ_»∞. ZÑ¨Ê\˜ÖÏˆQ ÉˇiÜ«∂, "≥#∞Hõ, h_»Ö’ L<åfl_»∞. QÀy¡*ò
_®Hõì~°¡ QÆ∞iOz `«Ñ¨ÙÊ_»∞ Ñ¨„`åÅ#∞ ™êìe<£‰õΩ WKåÛ_»∞. <Õ#∞ XHõ=∂~°∞ QÀy¡*ò#∞
J_çQÍ#∞-'JÔ~ã¨ì~Ú# _®Hõì~°¡ ˆHã¨∞ ZÖÏ #_»∞™ÈÎOk?—
'"Õ∞=Ú MÏmÅ∞ Ñ¨ÓiÎ KÕã¨∞Î<åflO. `«fi~°Ö’<Õ ˆHã¨∞ =ÚQÆ∞ã¨∞ÎOk— J<åfl_»∞
J`«#∞ QÆ~°fiOQÍ.
HÀ~°∞ìÖ’ qKå~°} [~°∞QÆÖË^Œ∞. "åi#O^Œih q_»∞^ŒÅ K≥Ü«∞º_»O [iyOk.
J=ã¨~°"≥∞ÿ# Ñ¨„`åÅ#∞ ÃÑ¶·Å∞ KÕã≤ _®Hõì~°¡#∞ uiy `«=∞ `«=∞ ™ê÷<åÅ‰õΩ ÑÖÑ≤OKÕ
ÉÏ^èŒº`« <å‰õΩ JÑ¨ÊyOK«|_çOk.
„Ñ¨â◊fl: P~ÀÑ≤OK«|_ç# _®Hõì~°∞¡ ZÖÏ „Ñ¨=iÎOKå~°∞?
["å|∞: „Ñ¨f XHõ¯~°∂ =∞~˘Hõix Jã¨=∞~°∞÷_»∞ JO@∂ P~ÀÑ≤OKå~°∞. Wk
Ñ¨„`åÅÖ’ g∞~°∞ K«∂_»=K«∞Û. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ, Ããì<ÀHÍi¤Ü«∂ "åºkè`À ÉÏ^èŒÑ¨_»∞`«∞#fl
~°≠_Àfl"£‰õΩ „ÔHq∞¡<£ Ç¨ã≤Ê@ÖòÖ’ XHõ ÑïHõ~°O J=∞iÛ, áœ_»~°∞ ~°∂ÑÖÖ’ L#fl
_çl\Ïeãπ WKåÛ~°∞. P zH˜`«û#∞ W`«~° _®Hõì~°∞¡ =ºuˆ~HÕKå~°∞. `«=∞Ö’ `å=Ú
86 ™êìe<£`À.....
"åkOK«∞‰õΩ<åfl~°∞. D =∞O^Œ∞ ZO`« W"åfie J<Õ q+¨Ü«∞OÖ’ U á⁄~°áê@∞
[iy<å „áê}ÏO`«H=õ ∞=Ù`«∞Ok. á⁄QÆ ~°≠_Àfl"£‰Ωõ f„= Ç¨x Hõeyã¨∞OÎ ^Œx `≥eã≤<å,
QÆkÖ’ L#fl #~°∞û ã≤QÆÔ~@∞ì `åyOk.
_®Hõì~°¡ ¿Ñ~°∞ HÍx, ~ÀQÆ∞Å ¿Ñ~°∞ HÍx "≥Å¡_çOK«‰õΩO_®, Ü«∞<£.ÔH.q._ç. D
Ñ¨„`åÅxflO\˜h `«@ã¨∞ÎÖˇ·# xÑ¨Ù}∞Å‰õΩ ÑÖÑ≤OzOk.P xÑ¨Ù}∞Å ^ŒQÆæ~° #∞Oz
PO^Àà◊# HõeyOKÕ ã¨=∂^è•#O =zÛOk.
~°≠_Àfl"£ HÍ~åºÅÜ«∞OÖ’ JkèÑu¨ QÍ LO_ç# Z.ÉˇeÜ«∞HÀ"£ ™êHõ∆ ºO „Ñ¨HÍ~°O,
1941 ÃãÃÑOì |~°∞Ö’, [~°‡#∞¡ Öˇx<£ „QÍ_£#∞ ^•^•Ñ¨Ù K«∞@∞ì=Ú\˜#ì Ñ¨ÙÊ_»∞, ~°≠_Àfl"£‰Ωõ
QÆ∞O_≥ áÈ@∞ =zÛOk. HÍi¤Ü«∂Ålã¨∞ì Ü«∞Öò.u=∂+¨µH± D q+¨Ü«∞O QÆ=∞xOz
QÆ∞O_≥ =∞m§ H˘@∞ì‰õΩ<ÕÖÏ KÕã≤Ok. P"≥∞ HõO>Ë ã‘xÜ«∞~ü _®Hõì~°∞¡ P"≥∞ =∂@
q#^ŒÅ∞K«∞HÀÖË^Œ∞. ~°≠_Àfl"£‰õΩ QÆ∞O_≥áÈ@∞ =zÛ# ãÖQÆu _®Hõì~°∞¡ HõÑ≤Ê Ñ¨ÙKåÛ~°∞.
J`«xH˜ QÆ∞O_≥áÈ@∞ =zÛ# ãÖQÆu ™ÈqÜ«∞\ò Ü«¸xÜ«∞<£ P~ÀQÆºâßMÏ =∞O„u
ã≤‡~Àfl"£‰õΩ ‰õÄ_® `≥eÜ«∞*ˇÜ«∞ºÖË^Œ∞.
Z.ã≤.Ñ≤. (a) Hˆ O„^Œ Hõq∞\© ~Ô O_À Ãã„Hõ@sQÍ L#fl ~°≠_Àfl"£#∞ `˘ÅyOK«_®xH˜
™êìe<£ J~Ú+¨ìOQÍ JOwHõiOKå_»∞. ~°≠_Àfl"£ '"åÖË¤— ™êx\’iÜ«∞OÖ’ q„âßOu
fã¨∞‰õΩO@∞O_»QÍ Ç¨Ï~îå`«∞ÎQÍ XHõ~ÀA J`«x <À\˜ #∞O_ç #∞~°QÆ ~å=_»O
„áê~°OaèOzOk. _®Hõì~°∞¡ ~åHõ=ÚO^Õ J`«#∞ =∞~°}ÕKå_»∞.
ÉˇeÜ«∞HÀ"£ K≥ÑÊ≤ # ^•x „Ñ¨HÍ~°O, ~°≠_Àfl"£ =∞~°}O ÉˇiÜ«∂, =∂ÖˇOHÀ"£Å‰õΩ
ZO`À ãÖ`À+Ö HõeyOzOk. P~üæ |∂º~ÀÖ’ =∂ÖˇOHÀ"£, '=∞#O ~°≠_Àfl"£
"å~°ã¨`åfixfl ‰õÄHõ\ ˜ "Õà◊§`À ÃÑà◊§yOz "≥Ü«∂ºe— J<åfl_»∞.
_®Hõì~ü e_çÜ«∂ u=∂+¨µH±#∞ „HÕk Ñ¨^ŒqH˜ <≥>Ëìâß~°∞. Hõ$âıÛ"£ P"≥∞#∞ KåÖÏ
f„=OQÍ ^Œ∂+≤OKå_»∞. P"≥∞H˜=fi|_ç# P~°¤~ü PÑ¶π Öˇx<£#∞ LÑ¨ãÖÇ¨ÏiOKå~°∞.
HÍx f„="≥∞ÿ# q=∞~°≈, J#∞=∂#O, `«Öˇ`«Î‰õΩO_® P"≥∞‰õΩ Ô~_£ ÉË#~ü Ñ¨`«HÍxfl
WKåÛ~°∞. P"≥∞`À Ñ¨x KÕã≤# "å~°∞ P"≥∞#∞ `«Ñ≤ÊOK«∞‰õΩ u~°QÆ™êQÍ~°∞. ÃÑO@‰õΩÑ¨Ê
g∞^Œ qã≤Ô~Ü«∞º|_ç# J"≥∞ P `«~åfi`« `«fi~°Ö’<Õ K«xáÈ~ÚOk.
14
™êìe<£#∞ Ç¨Ï`«º K≥Ü«∞º_®xH˜ [iy# „Ñ¨Ü«∞`åflÅ QÆ∞iOz JO@∂, QÆ`« 30
ãÖ=`«û~åÅÖ’#∂ "å~åÎ Ñ¨„uHõÅÖ’ =O^ŒÅ "åº™êÅ∞ „Ñ¨K«∞iOK«|_®¤~Ú, J<ÕHõ
87 Z.\˜.Ô~·a<£
~°HÍÅ Hõ^äŒ<åÅ∞ "≥Å∞=_®¤~Ú. '"åã¨Î=O— Jx K≥Ñ¨Ê|_»∞`«∞#fl Wq Hõ@∞ìHõ^äŒÅ∞ `«Ñ¨Ê
=∞ˆ~g∞ HÍ^Œ∞. ™êìe<£‰Ωõ JOQÆ~H° ‰∆õ Ωõ Å∞QÍ L#fl <å‰õÄ, <å HÍ„"Õ∞_£û‰õÄ [iy#^Õq∞\’
`≥Å∞ã¨∞. J^Õ K«i„`« J=Ù`«∞Ok.
1904Ö’ ~°Ç¨Ïã¨ºOQÍ Ñ¨x KÕã¨∞Î#fl *Ïi˚Ü«∞<£ i=Å∂º+¨#sÅ∞ \˜Ñ¶≤¡ãπÖ’,
JO^ŒiH© Ñïz`«∞_≥·# XHõ ÉÏºOHõ~ü ÉËãπ "≥∞O@∞#∞ _≥·#"Õ∞@∞ ÃÑ\˜ì ¿ÑÖËÛâß~°∞. P
`«~åfi`« D „QÆ∂Ñ¨ÙÖ’ QÀ_≥~å_£˚ J<Õ ¿Ñ~°∞QÆÅ H˘`«Î HÍ„"Õ∞_£#∞ KÕ~°∞ÛHÀ=_®xH˜
x~°‚~ÚOKå~°∞. P~ü.Ü«Ú._ç._»|∞¡.Ñ≤. "≥Ú^Œ\ ˜ ã¨=∂"ÕâßxH˜ Ç¨[Ô~·# HÀÉÏ (™êìe<£
=∂~°∞¿Ñ~°∞) J<Õ =ºH˜,Î '=∞#O QÀ_≥~å_£˚ #∞ ã¨É∞íè º_çQÍ KÕ~∞° ÛHÀ=_®xH˜ H˘O`«HÍÅO
PQÆ_»O J=ã¨~°O— J<åfl_»∞.
D ã¨∂K«# qx JO`å Pâ◊Û~°ºáÈÜ«∂~°∞. =¸_»∞ ~ÀAÅ `«~åfi`« QÀ_≥~å_£˚
=∞m§ ã¨=∂"ÕâßxH˜ =KåÛ_»∞. J`«x `«~åfi`« HÀÉÏ =KåÛ_»∞. D =∂~°∞ QÀ_≥~å_£˚
#∞ ã¨Éèí∞º_»∞QÍ KÕ~°∞ÛHÀ=_®xH˜ J#∞‰õÄÅOQÍ J`«#∞ F@∞ KÕâß_»∞. `«# "≥·Yix
JÖÏ =∂~°∞Û‰õΩ#fl HÀÉÏ g∞^Œ P„QÆÇ≤ÏOz, ã¨=∂"Õâ◊ Kè≥~Ú~°‡<£ Ü«∞ãπ.HÍ=`À~å_£˚
XHõ #∂<≥ náêxfl J`«x "≥ÚÇ¨ÏO g∞^Œ‰õΩ qã≤~å_»∞. QÀ_»‰õΩ `«ye nÑÖ =ÚHõ¯
K≥H¯õ Å~ÚOk. U =∂„`«O P„QÆÇÏ≤ OK«‰Ωõ O_®, HÀÉÏ `«# ÃÑÑ· Ù¨ #∞ <≥=∞‡kQÍ "≥eyOz
J<åfl_»∞-'Wk `«Ñ¨ÙÊ. ÉËOHõ~ü D ÉËÃã‡O@∞ Jáê~°∞ì"≥∞O@∞#∞ =∞#‰õΩ Lz`«OQÍ
WKåÛ_»∞. =∞#O nxfl ^•^•Ñ¨Ù `«QÆÅÉˇ@ìÉ’Ü«∂O.—
™êìe<£ rq`«O g∞^Œ [iy# "≥Ú@ì"Ú≥ ^Œ\ ˜ „Ñ¨Ü∞« `«flO Jk. `«~∞° "åu ãÖÑ¶∞¨ @#
=∞iO`« ã‘iÜ«∞ãπ ãÖÑ¶¨∞@#. 1933`À „áê~°OaèOz „ÑüÑ¨Hõ∆O, 'JO`«óÑ¶¨Ù~°
u~°∞QÆ∞ÉÏ@∞— QÆ∞iOz ‰õΩ„@ K≥Ü«∞º™êyOk. q∞`«"å^Œ „\Ï\©û¯~Úã¨∞ì =Ú~îå ˆHã¨∞
qKå~°}Ö’ <Õ#∞ áêÖÁæ<åfl#∞. D qKå~°}Ö’ Ô~·HÀ"£ WÖÏ K≥áêÊ_»∞: 'JO`«óÑ¶¨Ù~°
u~°∞QÆ∞ÉÏ@∞— K≥Ü∞« º_®xH˜ XHõ „Ñ¨Ü∞« `«flO Wk. D „Ñ¨Ü∞« `åflxH˜ Z#∞H˜_¤£ <åÜ«∞‰õΩ_»∞.
D „Ñ¨Ü«∞`«flOÖ’ „Ñ¨^è•# áê„`« áÈ+≤Oz#k Ü«∞QÀ_®. HÍ"≥∞h"£, uÜ«∂@HÀ"£,
Z#∞H˜_£˚ ÖÏO\˜ „\Ï\ò ã‘¯~Úã¨∞ìÅ`À XHõ ˆHO„^•xfl U~åÊ@∞ K≥Ü«∞º_»O [iyOk.
<Õ#∂ (~°Ç¨Ïã¨ºOQÍ L<åfl#∞), |∞MÏi<£, \Ï"£∞ ã‘¯Å∞ ‰õÄ_® L<åflO. `«∞MÏKü =ã‘¯
<åÜ«∞Hõ`åfi# L#fl „QÆ∂Ñ¨Ù‰õΩ D ˆHO„^ŒO`À |Å"≥∞ÿ# ãÖ|O^è•Å∞<åfl~Ú.—
„ÔHã≤ì<£ ã‘¯ `«# qKå~°} ã¨=∞Ü«∞OÖ’-'ãÖÜ«ÚHõÎ ™êÜ«Ú^èŒ u~°∞QÆ∞ÉÏ@∞
QÆ∞iOz 1935 Ñ¶≤„|=iÖ’ `«∞MÏKü =ã‘¯ „QÆ∂Ñ¨Ù‰õÄ, q∞`«"å^Œ-„\Ï\ò ã‘¯~Úã¨∞ì
„QÆ∂Ñ¨Ù‰õÄ =∞^èŒº XHõ J=QÍÇ¨Ï# U~°Ê_çO^Œx Ñ≤Ü«∂@HÀ"£ <å`À K≥áêÊ_»∞. nxH˜
<Õ#∞ ÉÏ^èŒ∞º_çx.— Jx K≥áêÊ_»∞.
88 ™êìe<£`À.....
„yOHÀ, ~À[<£ QÀÖò,¤ ~å_≥H,± ÉˇÃã<À"£ `«k`«~∞° Å ™êH∆ÍºÅ#∞ L^ŒÇÏ¨ iOK«=Åã≤#
J=ã¨~°O ÖË^Œ∞. Ü«Ú.Ü«∞ãπ.Ü«∞ãπ.P~ü g∞^Œ Ç≤Ï@¡~ü ^•_ç HÀãÖ "åà◊√§ Z^Œ∞~°∞
K«∂âß~°∞. Ü«Ú„ÔH~Ú<£ #∞ [~°‡hH˜ JÑ¨ÊyOK«_®xH˜ ã≤^ŒúÑ¨_®¤~°∞. `«∂~°∞Ê „áêO`åxfl
W™êÎ=∞x [áê<£ ‰õΩ "åQÍÌ#O KÕâß~°∞. <Õ_»∞ 'ÃãÊ+ëã¨∞ìÅ∞— Jx ¿Ñ~°∞ ÃÑ@∞ì‰õΩ#fl
"åà◊√§ W^ŒO`å J|^Œ=ú ∞x _»ÉÏ~Ú™êÎ~∞° . HÍx qKå~°}Ö’ <Õ~ã° ∞¨ ÅÎ ∞, `«=∞ „áê}ÏÅ∞
HÍáê_»∞HÀ=_®xH˜, XHõi <Õ~åÅ∞ XHõ~∞° ZuÎK∂« Ñ¨Ù`«∂ "åã¨"Î åxfl "≥Å_¡ Oç K«™êQÍ~°∞.
H˘O`«=∞Ok =º‰õΩÎÅ#∞ #∞=Ùfi „Ñ¨ÉèÏq`«O K≥Ü«∞º=K«∞Û, HÍx qKå~°}Ö’ L#fl 34
=∞Okx „Ñ¨ÉèÏq`«O K≥Ü«∞º_»O ™ê^èŒºO HÍ^Œ∞. JO`«HõO>Ë =ÚYº"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O-
"åã¨Î"åÅ∞ "≥Å¡_çOK«_»O =∂„`«"Õ∞ HÍ‰õΩO_®, ãÖ|Okè`« _®‰õΩº"≥∞O@¡#∞ ‰õÄ_®
"åà◊§O`«@ "åàı§ fã¨∞‰õΩ =KåÛ~°∞.
WÑ¨Ê\˜^•HÍ `≥eÜ«∞x W`«~° "åãÎ̈"åÅ#∞ K«∂^•ÌO. 1945 "Õ∞ 2# Éˇi<¡ Ö£ ’x
WOÑ‘iÜ«∞Öò Kèå#ûÅs g∞^Œ `«# ¿Ñ~°∞ ~åã≤# XHõ Ãã·x‰õΩ~åÅ∞ <å‰õΩ D q^èŒOQÍ
~åã≤Ok: 'HÍ„"Õ∞_£ H˜~À"£ JO`«º„H˜Ü∞« Å‰õΩ HÍ„"Õ∞_£ ™êìe<£ Öˇx<£ „QÍ_£Ö’ L#flÑ¨ÙÊ_»∞,
Ãã·#ºO (q∞b+≤Ü«∂Ö’ H˘xfl qÉèÏQÍÅ∞) ™êìe<£#∞ Ç¨Ï`«º K≥Ü«∞º_®xH˜ ã¨<åflÇ¨Å∞
KÕã≤Ok, HÍx ÃÑ^ŒÌ ãÖYºÖ’ P^èŒ∞xHõ PÜ«Ú^è•Å`À ™êìe<£ JOQÆ~°Hõ∆‰õΩÅ∞#fl
HÍ~°}OQÍ Wk ™ê^èŒºÑ¨_»ÖË^Œ∞. D Ãã·xHõ ˆQiã¨<£‰õΩ Z„~° Ãã·#º [#~°Öò Hõ=∂O_»∞`À
ã¨xflÇ≤Ï`« ãÖ|O^è•Å∞<åfl~Ú—
S.P~À¡"£, X.l.Ñ≤.Ü«Ú ã¨∂¯Å∞Ö’ tHõ∆} á⁄O^•_»∞. `«~åfi`« ™êìe<£ ^•Kå
Hõ=∂O_≥O@∞QÍ Ñ¨x KÕâß_»∞. J`«#∞ <å`À WÖÏ K≥áêÊ_»∞: '1936 „áê~°OÉèíOÖ’
Ü«∞QÀ_®, J`«x Jã≤ÃãOì @∞ J„QÆ<À"£, Hõq∞™êû~ü áêHõ~,ü áêHõ~ü Jã≤ÃãOì @∞ "˘ÖÁqKü,
HÔ ÃÑ<ì £ lO>ˇûÖòÅ∞ XHõ Hõ=∂O_»∞QÍ U~åÊ_®¤~∞° . D ^ŒàO◊ Ö’, <å`À áê@∞ áê~îâ° ßÅÖ’
K«kq# ÃãÔ~_®, Ü«ÚiÛH±Å∞ ‰õÄ_® L<åfl~°∞. "åà◊√§ <å‰õΩ D ^Œà◊O QÆ∞iOz WÖÏ
K≥áêÊ~°∞: 'gà◊§O^Œ~°∂ P~°_»∞QÆ∞Å P*Ï#∞ÉÏÇ¨ïÅ∞. |ÅOQÍ, K«∞~°∞QÍæ LO_Õ"å~°∞.
=∂‰õΩ ™êOÉ’, Kå‰õΩÅ`À, Hõ„~°Å`À áÈ~å_»_»O <Õ~åÊ~°∞. =∂ ^ŒQÆæ~° P^èŒ∞xHõ
PÜ«Ú^è•Å∂ `«k`«~° ™ê=∞„w LO_Õq. =∂ Hõ~°Î=ºO Uq∞\’ `≥eÜ«∞x "Õ∞=Ú
|Ç≤Ï~°OQÆOQÍ *ˇÔ~˚<£ ã‘¯ ¿ã¯ fi~üÖ’ uiˆQ "åà◊§O. `«# PÑ¶‘ã¨∞ QÆkÖ’Oz Ü«∞QÀ_®
=∞=∞‡efl Ñïjeã¨∞OÎ _Õ"å_»∞. =∂ tHõ} ∆ Ñ¨Ó~°~Î Ú# `«~åfi`« =∞=∞‡efl X.l.Ñ≤.Ü«Ú.
Éèí=<åxH˜ fã¨∞‰õΩ "≥àÏ§~°∞. ÃÑ· PkèHÍ~°∞Å∞ WzÛ# U Hõ~°Î"åº#fl~Ú<å
x~°fiÇ≤ÏOK«_®xH˜ "Õ∞=Ú ã≤^ŒúOQÍ L<åfl=∞x Ü«∞QÀ_®, J`«x ¿ãflÇ≤Ï`«∞Å∞ XHõ
x~°‚Ü«∂xH˘KåÛ~°∞. „ÔHq∞¡<£#∞ ZÖÏ ™êfinè#O KÕã¨∞HÀ"åe, HÍ„"Õ∞_£ ™êìe<£#∞ ZÖÏ
89 Z.\˜.Ô~·a<£
JÔ~ã¨∞ì K≥Ü«∂ºe, J#fl q+¨Ü«∂Å QÆ∞iOz =∂‰õΩ „>ˇ~ÚxOQÆ∞ WKåÛ~°∞. HÍx D
ã¨<åflÇ¨Ï=∞O`å =$^ä• J~ÚáÈ~ÚOk.—
<å Hõà◊§=ÚO^Õ Ü«∞QÀ_®, P„QÆ<À"£, áêHõ~ü, "˘ÖÁqKü, lO>ˇûÖòÅ#∞ JÔ~ã¨∞ì
KÕâß~°∞. Ü«∞QÀ_® „HÕ^Œ Ñ¨x KÕã¨∞Î#fl „ÔHq∞¡<£ Hõ=∂O_≥O\ò HÍÅ∞<£, HÍÅ∞Û‰õΩx
P`«‡Ç¨Ï`«º KÕã¨∞‰õΩ<åfl_»∞. Hõq∞™êû~ü ^•ÔQ<£ JÔ~ã¨ìÜ«∂º_»∞. Hõq∞™êû~ü ‰õΩ~ü¯ ã‘¯
HÍÅ∞Û‰õΩx P`«‡Ç¨Ï`«º KÕã¨∞‰õΩ<åfl_»∞. Ü«∞QÀ_® `åÉË^•~°∞ ÔHÃÑì<£ K≥~åìH± U_»O`«ã¨∞ÎÅ
Éèí=#O H˜\ ˜H© #∞Oz ^Œ∂HÍ_»∞. P `«~åfi`« áê<À"£, \˜Y<À"£, HÀ*’¡"£, QÀÅ∞ÉË"£Å∞
=∂Ü«∞"≥∞ÿ áÈÜ«∂~°∞. Ü«∞QÀ_® =Ú~îå#∞ "≥Ú`«ÎO `«∞_çz "≥Ü«∞º_»O [iyOk.
Ç¨ÏO`«‰õΩÅ =Ú~îå#∞ x~°∂‡eOz# `«~åfi`«, ™ÈqÜ«∞\ò „Ñ¨Éèí∞`åfixH˜ HÍx,
™êìe<£‰õΩ HÍx „\Ï\ò ã‘¯ XHõ „Ñ¨=∂^ŒHõ~° â◊H˜ÎQÍ ÖË_»∞. HÍx WÑ¨ÙÊ_»∞ "å~åÎÑ¨„uHõÅ∞
™êìe<£#∞ Ç¨Ï`«º K≥Ü«∞º_®xH˜ [iy# „Ñ¨Ü«∞`åflÅ QÆ∞iOz Jxfl ~°HÍÅ Hõ^äŒÅ∂
~åã¨∞Î<åfl~Ú. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ „áê"åÌ (D Ñ¨„uHõ Ü«∞[=∂x XHõ „wH± aeÜ«∞<≥·~ü),
É’ÖÏ¬Üü∞ käÜÕ∞@~ü ÉÏ‰õΩûÖ’ ™êìe<£ ‰õÄ~°∞Û#flÑ¨ÙÊ_»∞, Ü«∞ãπ.HÍ"Àì~å_£˚ XHõ ÉÏO|∞
ÃÑ@ì_®xH˜ „Ñ¨Ü«∞uflOKå_»x ~åã≤Ok. JÑ¨ÙÊ_»∞ <Õ#∞ É’ÖÏ¬Üü∞ käÜÕ∞@~ü Ãã‰õÄºi\©
Hõ=∂O_≥O\òQÍ L<åfl#∞. J@∞=O\˜ „Ñ¨Ü«∞`«fl"Õ∞g∞ [~°QÆÖË^Œx <å‰õΩ `≥Å∞ã¨∞.
<Õ#∞ =∂„`«"Õ∞ HÍ^Œ∞, ~åHÀ"£ HÍx, `«∞HÀ"£ HÍx, „‰õΩ`«¿+"£ HÍx J@∞=O\˜
„Ñ¨Ü«∞`«flO QÆ∞iOz Z#fl_»∂ q#ÖË^Œ∞.
h_çeÜ«∂-ãÖ_Õ "å~åÎÑ¨„uHõ, ÉˇiÜ«∂ QÆ∞iOz „Ñ¨K«∞iOz# XHõ "åºãÖÖ’.
i\Ïû ã¨~À=~°OÖ’ ™êìe<£ g∞^Œ Ç¨Ï`åº„Ñ¨Ü∞« `«flO [iyO^Œh, ÉˇiÜ«∂ `«# â◊s~°O`À
™êìe<£#∞ Hõ=~ü K≥Ü«∞º_»O =Å# =∂„`«"Õ∞ ™êìe<£ „|uHÍ_»h ~åã≤Ok. JHõ¯_»
L#fl `«∞HÀ"£ [iy#k =∂‰õΩ K≥áêÊ_»∞: '|∞Öˇ¡\ò =ÚO^Œ∞‰õΩ ÉˇiÜ«∂ Z=i<≥·<å
<≥@∞ì`å_»∞, HÍx `«#∞ =∂„`«O =ÚO^Œ∞‰õΩ Hõ^ŒÅ_»∞. JHõ¯_» ™êìe<£ g∞^Œ Ç¨Ï`åº
„Ñ¨Ü«∞`«flO Ug∞ [~°QÆÖË^Œ∞. Wk "å~åÎ Ñ¨„uHõÅ ZÖ’¡ [~°fle[O =∂„`«"Õ∞. JHõ¯_»
[iy#^Õq∞@O>Ë, <Õ#∞ KÕÑ¨Å∞ Ñ¨_»∞`«∞O>Ë ÉˇiÜ«∂ ##∞fl hà◊§Ö’H˜ <≥\Ïì_»∞. D
`≥eq`«‰õΩ¯Ñ¨ KÕ+¨ì‰õΩ ™êìe<£ P„QÆÇ≤ÏOz Ñ≤Å¡"å_çx =∞O^ŒeOz#@∞¡ ÉˇiÜ«∂#∞
f„=OQÍ =∞O^ŒeOKå_»∞.—
h^≥eÜü∞ Ñ¨„uHõ =∞~À ãÖzHõÖ’, =Úã¨û~å ^ŒQÆæ~° ™êìe<£ g∞^Œ =∞~À Ç¨Ï`«º
„Ñ¨Ü«∞`«flO [iyO^Œx WOHÀ Hõ@∞ìHõ^äŒ „Ñ¨K«∞iOzOk. <å Hõ=∂O_»∞ „HÕ^Œ á⁄`≥d<£
J<Õ JOQÆ~°Hõ∆‰õΩ_»∞ XHõ_»∞ Ñ¨x KÕã¨∞ÎO_Õ"å_»∞. „Ñ¨"≥∂+¨<£ ãÖáêkOKåÅ<Õ Pâ◊`À,
XHõ ~å„u J`«#∞ `«# \’Ñ‘ XHõ ãÎ̈OÉèÏxH˜ `«yeOz `«∞áêH©`À HÍÖÏÛ_»∞. ™êìe<£#∞
90 ™êìe<£`À.....
K«OÑ¨_®xH˜ Z=~À „Ñ¨Ü«∞uflOKå~°x =∂‰õΩ K≥áêÊ_»∞. "Õ∞=∞O^Œ~°O ã¨g∞ÑÖÖ’x
J_»=ÙÅhfl QÍeOKåO, HÍx XHõ HÍ~ü „\˜_£˚ `«Ñ¨Ê =∞ˆ~g∞ ^˘~°HõÖË^Œ∞. D HÍ~ü
„\˜_£˚ á⁄`≥d<£ `«∞áêH©#∞Oz =zÛ#^Õ Jx `≥Å∞ã¨∞‰õΩ<åflO. J`«xfl "≥O@<Õ QÍ~°∞¤
áÈã¨∞ì #∞Oz `˘ÅyOz tH˜∆OK«_»O [iyOk.
S.™êì_£ xH± ~åã≤# 'Ü«Ú^ŒúO— #=ÅÖ’ =∂™È¯Ö’ Ô~O_»= ¿ÇÏ=*Ïfl gkèÖ’
XHõ =∂r Éèí∂™êfiq∞ LO_Õ"å_»h, Pã¨∞ÎÅhfl áÈQ˘@∞ì‰õΩ#fl J`«#∞ ™êìe<£#∞
K«OáêÅx J#∞‰õΩ<åfl_»h XHõ Hõ^äŒ LOk. ‰õΩ@∞*’=ã‘¯ „áêÃãÊ‰õΩìÖ’ ™êìe<£
„Ñ¨Ü«∂}˜ã¨∞ÎO>Ë J`«xfl K«OáêÅx J`«#∞ Ñ¨^äŒHõO "Õâß_»x K≥Ñ¨Ê|_çOk. yOHÍ
=Ú~îå#∞ JÔ~ã¨∞ì KÕâß~°x D Hõ^è• ~°K«~Ú`« K≥áêÊ_»∞. Ü«∞<£.ÔH.q._ç-ÔH.l.a.ÅÖ’
L#fl =∂‰õΩ J@∞=O\˜ JÔ~ã¨∞ìÅ QÆ∞iOz U =∂„`«O `≥eÜ«∞^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë
J@∞=O\˜ JÔ~ã¨∞ìÅ∞ KÕ¿ãk "Õ∞"Õ∞.
1942 #=O|~°∞ 2# ™êìe<£ g∞^Œ x[OQÍ XHõ Ç¨Ï`åº „Ñ¨Ü«∞`«flO [iyOk.
Ç¨ÏO`«‰Ωõ _»∞ XHõ „Ñ¨^âÕ O◊ Ö’ ^•y =∂ HÍ~°¡ g∞^Œ `«∞áêH©`À HÍÅ∞ÊÅ∞ „áê~°OaèOKå_»∞.
#ëêìÖgË ∞ ÖË=Ù, HÍx q∞HÀÜ«∂<£ ‰õΩ~°∞Û#fl "≥Ú^Œ\ ˜ HÍ~°∞‰õΩ `«∞áêH© QÆ∞O_»∞ `«yeOk.
JOQÆ~°Hõ∆‰õΩÅ∞ KÕu ÉÏO|∞ qã≤i Ç¨ÏO`«‰õΩ_çx JHõ¯_çHõHõ¯_Õ =∞@∞ìÉˇ\Ïì~°∞.
Ô~·|HÀ"£ `«# #=Å 'P~åƒ`ü a_»¤Å∞—Ö’ ™êìe<£‰õΩ „Ñ¨[ÅO>Ë ÉèíÜ«∞O Jx
~åâß_»∞. P HÍ~°}OQÍ ™êìe<£ P~åƒ`üÖ’ #_»∞ã¨∞Î#flÑ¨ÙÊ_»∞, Ãã‰õÄºi\© ^Œà◊O P
gkèH˜ L#fl „Ñ¨"Õâ◊ ^•fi~åÅxflO\˜x =¸ã≤"Õ¿ã^Œx Ô~·|HÀ"£ ~åâß_»∞. D P~ÀÑ¨}
=¸~°öÑ¨Ù P~ÀÑ¨}.W=hfl ~°Ç¨Ï^•~°∞Å∞ Hõ#∞Hõ JÖÏ Jxfl ˆQ@∂¡ =¸ã≤"ÕÜ«∞_»O
J™ê^èŒºO.
™êìe<£ HÍ~°∞ Z#fl_»∂ QÆO@‰õΩ 30 H˜. g∞. ‰õΩ q∞Oz „Ñ¨Ü«∂}ÕKÕk HÍ^Œ∞,
`«~°K«∞ QÆO@‰õΩ 10 H˜.g∞. "ÕQÆO`À "≥∞Å¡QÍ "≥àı§k. WO`«‰õΩ=ÚO^Œ∞ K≥Ñ≤Ê#@∞¡,
„Ñ¨[Å<åfl, pHõ@<åfl ™êìe<£ ÉèíÜ«∞Ñ¨_Õ"å_»∞ HÍ^Œ∞. J`«#∞ XO@iQÍ LO_®Åx
HÀ~°∞‰õΩ<Õ"å_»∞. J<ÕH=õ ∂~°∞¡ J`«#∞, `«##∞ XO@iQÍ, „Ñ¨âßO`«OQÍ LO_»x=fi=∞x
`«# JOQÆ~°Hõ∆‰õΩÅ`À K≥Ñ≤Ê, XO@iQÍ<Õ #_çKÕ"å_»∞.
KåÖÏ=∞Ok xëê `«ÅÔHH˜¯# `«~åfi`«, `å=Ú KåÖÏ ^è≥·~°º=O`«∞Å=∞h, ^Õâ◊
<åÜ«∞‰õΩÅ#∞ XHõ ÉÏO|∞ qã≤i K«OÃÑÜ«∞ºQÆÅ=∞h HÀ`«Å∞ HÀã¨∞OÎ _Õ"å~°∞. J@∞=O\˜
`åQÆ∞É’`«∞ XHõ_»∞ JÖÏ ZO`« HÀ`«Å∞ H˘Ü«∞º_»O „áê~°OaèOKå_»O>Ë, J`«x `«O„_Õ
qã≤yáÈ~Ú J`«xfl áÈbã¨∞Å‰õΩ JÑ¨ÊyOKå_»∞.
™êìe<£ g∞^Œ =∞#‰õΩ `≥eÜ«∞x W`«~° 'Ç¨Ï`«º „Ñ¨Ü«∞`åflÅ∞— ‰õÄ_® [iˆQ
91 Z.\˜.Ô~·a<£
LO\Ï~Ú. D áê„uˆHÜ«ÚÅ∞ "å\˜x HõxÃÑ>Ëì^•HÍ =∞#O PQÍÖË"≥∂.
'=∂`«$^Õâ◊ a_»—¤ "å~åÎÑ„¨ uHõ „Ñ¨K∞« iOz# J@∞=O\˜ 'Ç¨Ï`åº„Ñ¨Ü∞« `«flO— Hˆ =ÅO
XHõ ãÖK«Å<åxfl ã¨$+≤Oì K«_®xH˜ L^ÕtÌ OK«|_ç#k. '~°ÇÏ¨ ã¨º Ü«Ú^ŒOú : Éˇi<¡ ,£ \’H˜Ü∂≥ —
J<Õ ¿Ñ~°∞`À „Ñ¨K«∞iOK«|_ç# D Hõ@∞ìHõ^äŒÖ’ ™êìe<£ g∞^Œ =∞~À 'Ç¨Ï`åº „Ñ¨Ü«∞`«flO
[iyOk—, HÍx D ™êi Ç¨ÏO`«‰õΩ_»∞ [áê<£ ^ÕjÜ«Ú_»∞.
D Ç¨Ï`åº „Ñ¨Ü∞« `«flO „H˜q∞Ü«∂Ö’ =∂>ˇû™êìÖ’ [~°∞QÆ∞`«∞Ok. Wk ™ê^èºŒ =∂?
Wk ™ê^èŒºO HÍ^Œ∞, ZO^Œ∞HõO>Ë D „Ñ¨^Õâ◊OÖ’ 200 ‰õΩ ÃÑ·QÍ Ãã‰õÄºi\© ã≤|ƒOk
LOk. =¸_» ∞ =ÅÜ« ∂ Å∞QÍ QÍ~° ∞ ¤ Å ∞<åfl~° ∞ . "Õ ∞ =∞O^Œ ~ ° O XHõ i <˘Hõ ~ ° ∞
ãÖ„Ñ¨kOK«∞‰õΩO@∂<Õ L<åflO. JnHÍHõ [Ñ¨hãπ Ãã‰õÄºi\© QÆ∂_è»Kå~° ãÖã¨÷Ö’
=∂ PÑ¶‘ã¨~°∞ \˜Y~ü¤ *’~ü˚#∞ LOKåO. W@∞=O\˜ „Ñ¨Ü«∞`åflxH˜ ‰õΩ„@Å∞ [iy`Õ,
J`«#∞ "≥O@<Õ =∂‰õΩ `≥eÜ«∞*Ë¿ã"å_»∞. [Ñ¨hãπ HÍ^Œ∞, Ñ¨tÛ=∞^ÕâßÅ Ãã<Õû+ë*Ïxfl
HÍÑ‘ KÕã¨∞Î#fl =∞# P^èŒ∞xHõ [~°fleã¨∞ìÅ∞ D 'Ç¨Ï`åº „Ñ¨Ü«∞`åflxH˜— HÍ~°}=∞x
"Õ∞=∞#∞‰õΩO@∞<åflO.
D „HÕ^Œ K≥ÑÊ¨ É’ÜÕ∞k =∞iO`« QÆOcè~"° ∞≥ #ÿ q+¨Ü∞« O. P^è∞Œ xHõ '„Ñ¨*Ï™êfi=∞º
áê„uˆHÜ«ÚÅ∞— ™êìe<£ =ºH˜ÎQÆ`« rq`«O QÆ∞iOz `«=∞‰õΩ `Àz#k TÇ≤ÏOz Hõ^äŒÅ∞,
xO^ŒÅ∞, Ñ¨ÓiÎQÍ =„H©Hõ~°}Å∂ ~åã≤ Ñ¨_Õã¨∞Î<åfl~°∞.
J"≥∞iHõ<£ Ü«∞Ñ¶π.a.S. pÑ¶π Z_®æ~ü Ç¨˙=~ü "≥Å¡_çOz# ã¨=∂Kå~°O g∞^Œ
P^è•~°Ñ¨_ç 'HÍ"≥∂û=∂Öò ã¨¯Ü«∂ „áê"åÌ— XHõ "å~°Î „Ñ¨K«∞iOzOk. 1938 JHÀì|~°∞
17# Ö’"£Ö’ ™êìe<£, Ç≤Ï@¡~üÅ ã¨=∂"Õâ◊O XHõ\ ˜ [iyO^Œx D Ñ¨„uHõ ~åã≤Ok.
P HÍÅOÖ’ <Õ#∞ ™êìe<£`À =∂™È¯Ö’#∂, W`«~° #QÆ~åÅÖ’#∂, ^Õâ◊OÖ’x
lÖÏ¡ÅÖ’#∂ „Ñ¨Ü«∂}Õz# „QÆ∂Ñ¨Ù‰õΩ JkèÑüQÍ L<åfl#∞. P HÍÅOÖ’ <å
Jã≤ÃãOì @∞¡, HÔ H· À"£, ã¨~ì Àã≤<ì ,£ P~À¡",£ „‰õΩ`Õû"£, H˜ie<£Å∞ ZÑ¨ÙÊ_»∂ ™êìe<£‰Ωõ HÍÑ¨ÖÏ
LO_Õ"å~°∞. Ö’"£Ö’ Ç≤Ï@¡~ü ™êìe<£Å ã¨=∂"Õâ◊O [iyO^Œ<Õk XHõ Ñ¨zÛ J|^Œú=∞x
"Õ∞=∞O`å YO_çã¨∞Î<åflO. D q+¨Ü«∞O QÆ∞iOz Ö’`«∞QÍ Ñ¨Ù~å`«# Ñ¨„`åÅ#∞
Ñïâ’kèOz# 'QÍ¡ãπ <Àãπì— Ñ¨„uHõ, D HÍÅ=∞O`«\Ï ™êìe<£ =∂™È¯Ö’<Õ L<åfl_»h,
XHõ iÃãÑ¨¬<£Ö’ HÍi‡‰õΩÅ#∞ PÇ¨fixOKå_»h "≥Å¡_çOzOk.
'XQÀxÜ≥∂H±— Ñ¨„uHõ, Z.P~À¡"£ ~°K«#, '™êìe<£ <Õ~åÅ ~°Ç¨Ïã¨º K«i„`«— #∞O_ç
H˘xfl ÉèÏQÍÅ#∞ „Ñ¨K«∞iOzOk. D PÖˇQÍ˚O_»~ü P~À¡"£ Z=~°∞? W`«x Jã¨Å∞
¿Ñ~°∞ Öˇ"£ ÃÑ¶Öò¤ a<£. Ô~O_»∞ =∂~°∞¡ Å∞aÜ«∞OHÍ *ˇ~ÚÅ∞Ö’ L#fl =ºH˜Î. J`«#∞
HõHÍã¨ãπ #∞Oz =KåÛ_»∞. JHõ¯_» J`«#∞ ãïÇ¨Ï^Œ∞Ì QÍ~°∞Å¤ Hõ=∂O_»~∞° QÍ LO_Õ"å_»∞.
92 ™êìe<£`À.....
1930ÅÖ’ J`«#∞ ãïÇ¨Ï^Œ∞Ì ^•\˜ áêiáÈ~Ú D Hõ@∞ìHõ^äŒ ~åâß_»∞.
J`«#∞ ™êìe<£‰õΩ Z#fl_»∂ ã¨xflÇ≤Ï`«OQÍ ÖË_»∞. J`«#∞ Hõq∞™êû~ü áêHõ~ü
ÖÏO\˜ X.l.Ñ≤.Ü«Ú. JkèHÍ~°∞Å#∞ =∂„`«O Hõeâß_»∞. W`«#∞ Ñ¨zÛ J|^•úÅHÀ~°∞.
™êìe<£ JOQÆ~H° ‰∆õ Ωõ Å"≥∞#ÿ "Õ∞=Ú x„^ŒáÈ`«∞O>Ë W`«#∞ ™êìe<£-Ç≤Ï@¡~Åü ã¨=∂"Õâßxfl
K«∂âß_®?
™êìe<£ ZÑ¨ÙÊ_»∂ `«# ^ŒQÆæ~° Ñ≤ã¨ìÖò LOK«∞‰õΩ<Õ"å_»∞ HÍ^Œ∞. J`«#∞ ZÑ¨ÙÊ_»∂
Je¡HõÅ∞, JÅOHÍ~åÅ∞, Ñ¨`«HÍÅ∞ ÖËx ™ê^è•~°} Ãã·xHõ ^Œ∞ã¨∞ÎÅ∞ ^èŒiOKÕ"å_»∞.
™êìe<£ JOQÆ~°Hõ∆‰õΩ_»∞ XHõ_»∞, Z<Àa¯"≥∂"£, „\Ï\©û¯Ü≥ÿ∞\ò Jx ÃÑ¶¡_£ a<£
K≥áêÊ_»∞. Wk Ñ¨ÓiÎQÍ Hõ@∞ìHõ^äÕ. 1930 #∞O_ç ™êìe<£ =ºH˜ÎQÆ`« QÍ~°∞¤Å∞QÍ Ü«∞<£.
"å¡ã≤H±, q.~°∞q∞Ü«∞<£ >Ëû"£, Z.É’QÆÌ<À"£Å∞ L<åfl~°∞. Z<Àa¯"≥∂"£ Z.ã≤.Ñ≤.(a)
L`«Î~° HõHÍãπ áêsì Ãã„Hõ@sQÍ LO_Õ"å_»∞. P Ç¨ÏŸ^•Ö’ („Ñ¨ã≤^Œú #=ÖÏ ~°K«~Ú`«)
"≥∞ÿMËÖò ëÈÖ’HÀ"£#∞ JÔ~ã¨∞ì K≥Ü«∂ºÅx ™êìe<£ g∞^Œ XuÎ_ç fã¨∞‰õΩ =KåÛ_»∞.
™êìe<£ J`«x =∂@ q#ÖË^Œ∞.
`«#HÀãÖ |∂`«∞ á¶⁄\’Å∞ H˘xfl ãÖáêkOz ÃÑ@ì=∞x ™êìe<£ áêHõ~ü#∞
J_çQÍ_»x ‰õÄ_® ~åâß_»∞ ÃÑ¶¡_£ a<£. 24 QÆO@Å∂ ™êìe<£ `À<Õ L#fl "Õ∞=Ú,
™êìe<£ JOQÆ~H° ‰∆õ Ωõ ÅO, J@∞=O\˜ K≥`Î« ZÑ¨ÙÊ_»∂ K«∂_»Ö^Ë ∞Œ . J`«x HÍ~åºÅÜ«∞OÖ’
_ç.Éˇ_»∂fl~Ú, Ü«∞O.ë⁄Ö’HÀ"£, Ü«∞O.QÀs¯. =∞Ü«∞HÀ=ã‘¯Å á¶⁄\’Å∞ =∂„`«"Õ∞
LO_Õq. W`«~° QÀ_»Å∞ MÏmQÍ LO_Õq.
`«# ^•Kå‰õΩ "≥à§ı =∂~°Oæ Ö’ L#fl Wà◊§#∞ ‰õÄÖËÛÜ«∞=∞x ™êìe<£ P^ÕtOKå_»∞
Jx ~åâß_»∞ ÃÑ¶Öò¤ a<£.=∂™È¯Ö’#∂, =∂™È¯ t"å~°¡Ö’#∂ [iy# Ñ¨Ù#ifl~å‡}O
QÆ∞iOz `≥eã≤# =ºH˜Î Z=Ô~·<å D `≥eq`«‰õΩ¯= P~ÀÑ¨} K«∂ã≤ #=Ùfi`å_»∞.
ZO^Œ∞HõO>Ë D lÖÏ¡Ö’ ÃÇ·Ï"Õ Ñ¨Hõ¯# ÃÑ^ŒÌ Záê~°∞ì"≥∞O@∞ Éèí=<åÅ∂, Ñï„â◊=∞Å∂
L<åfl~Ú.
'™êìe<£‰õΩ ~°Hõ∆}QÍ 1200 =∞Ok QÍ~°∞¤Å∞O_Õ"å~°∞— Jx ~å™êÎ_»∞ W`«#∞.
"≥∞^Œ_»∞Ö’ =∞\˜ìHÍHõ =∞ˆ~ =∂„`«O ã¨~°∞‰õΩ L#fl =ºH˜Î J~Ú<å Wk J|^Œú=∞x
„QÆÇ≤ÏOK«QÆÅ_»∞.
„^ÀÇ≤Ï ÃÑ¶¡_£ a<£ K≥¿ÑÊ D Jã¨`åºÅ QÆ∞iOz <Õ#∞ WOHõ =∂\Ï¡_»ÖË#∞.
™êìe<£‰õΩ XHõ '_»|∞Öò— LO_Õ"å_»x WÑ¨ÙÊ_»∞ H˘`«ÎQÍ =∞~À ãÖK«Å# "å~°Î.
'DqxOQ∑ _À<≥ãπ¯—,'„H˜q∞Ü«∞<£ „áê"åÌ— "å~åÎÑ¨„uHõÅ∞ ™êìe<£‰õΩ, Z"≥ã‘ Å∞a\©û¯
J<Õ ¿Ñ~°∞QÆÅ XHõ _»|∞Öò LO_Õ"å_»x XHõ ãÖK«Å# "å~°Î#∞ „Ñ¨Kå~°OÖ’ ÃÑ\Ïì~Ú.
93 Z.\˜.Ô~·a<£
P `«~åfi`« „áê"åÌ D "å~°Î#∞ =∞iO`« „Ñ¨Kå~°O K≥Ü«∞º™êyOk. D "å~åÎÑ¨„uHõÅ∞
Wxfl Jã¨`åºÅ#∞ ZO^Œ∞‰õΩ „Ñ¨Kå~°O KÕã∞¨ <Î åflÜ≥∂ <Õ#∞ J~°O÷ KÕã∞¨ HÀÖËHáõ È`«∞<åfl#∞.
W@∞=O\˜ K≥`«Î#∞ „Ñ¨K«∞iOKÕ=ÚO^Œ∞ D Ñ¨„uHõÅ „Ñ¨^è•# ãÖáê^Œ‰õΩÅ∞, Z.ã≤.Ñ≤.
(a) ˆHO„^ŒHõq∞\© Ñ¨Ù~å`«# Ñ¨„`åÅ ãÖ„QÆÇ¨ÅÜ«∞OÖ’ Ñïâ’kèOK«=K«∞Û, ÖË^•
™ÈqÜ«∞\ò Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì Hˆ O„^Œ Hõq∞\© =∂r ã¨É∞íè ºÅ#∞ WO@~°∂fi º K≥Ü∞« º=K«∞Û.
HÍx Wk —„áê"åÌ— Ñ¨„uHõ‰õΩ U =∂„`«O „Ñ¨Ü≥∂[#Hõ~°OQÍ LO_»^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë
WO`«‰õΩ =ÚO^Œ∞ <Õ#∞ K≥Ñ≤Ê#@∞¡, D Ñ¨„uHõ Ü«∞[=∂x q^Õj aeÜ«∞<≥·~ü.
x[OQÍ '_»|∞Öò ™êìe<£— LO_ç LO>Ë, ãÖ=`«û~°O á⁄_»∞QÆ∞<å, W~°"·≥ <åÅ∞QÆ∞
QÆO@Å∂ ™êìe<£`À L#fl <Õ#∂, <å ã¨Ç¨ÏK«~°∞Å∂ Jk QÆ=∞xOz LO_Õ "åà◊§O.
™êìe<£‰Ωõ XHõ _»|∞Öò LO_®ÅO>Ë, ™êìe<£ „Ñ¨Ü∂« }ÕKÕ HÍ~°∞ =O\˜^Õ =∞~˘Hõ
HÍ~°∞O_®e, J^Õ „_≥·=~°∞ LO_®e, P JOQÆ~°Hõ∆‰õΩÖË LO_®e, J^Õ >ˇÿO >Ë|∞Öò
LO_®e, J"Õ Ç¨=ÉèÏ"åÅ∞ LO_®e. W"Õg∞ ™ê^èŒºO HÍ^Œ∞. D P~ÀÑ¨} K≥`«Î
P~ÀÑ¨}.
É’ÖÏ¬Üü∞ käÜÕ∞@~üÖ’x J`«∞º`«Î=∞ #@∞Å#∞- Ü«∞O.Ô~·l<£, Ñ≤.eã‘Î
eã≤`åûÜ«∞<£. Ü«∞<£.QÀÖ’=<À"£, Ü«∞ãπ.ã¨"≥∂ã¨∞^£, q.ÉÏ~Àû"£ ÖÏO\˜ "åix -
ZÖÏ "≥∂ã¨Ñ¨ÙK«ÛQÆÅO? "åà◊√§ ™êìe<£#∞ `«~°K«∞ ã¨=∂"ÕâßÅÖ’ HõÅ∞ã¨∞ÎO_Õ"å~°∞.
_»|∞Öò Hõ#∞Hõ LO>Ë "åà◊√§ "≥O@<Õ QÆ∞iÎOKÕ"å~°∞.
Ü«∞O.ã¨ì~Àã≤ì<£ ÖÏO\˜ ™êìe<£ JOQÆ~°Hõ∆‰õΩÅ∞ K≥Ñ≤Ê#k Wk: '™êìe<£‰õΩ _»|∞Öò
Z#fl_»∂ ÖË_»∞. 1937-1953 =∞^èŒº HÍÅOÖ’ <Õ#∞ _»|∞Öò#∞ Z#fl_»∂ K«∂_»ÖË^Œ∞.
„ÔHq∞¡<£‰õΩ, `«# ^•Kå‰õΩ, „H˜q∞Ü«∂Ö’x „Ñ¨Éèí∞`«fi ^•Kå‰õΩ "≥o§ =ã¨∞Î#flÑ¨ÙÊ_»∂ „Ñ¨f
~ÀE <Õ#∞ J`«x`À „Ñ¨Ü«∂}O KÕ¿ã"å_çx..... x[OQÍ _»|∞Öò Hõ#∞Hõ LO>Ë, D
ãÖ=`«û~åÅxflO\˜Ö’#∂, HõhãÖ XHõ\ ˜ Ô~O_»∞ =∂~°¡~Ú<å P _»|∞Öò#∞ "Õ∞=Ú
K«∂¿ã "åà◊§O—
W^Õ q+¨Ü«∂xfl =∞~À JOQÆ~°Hõ∆‰õΩ_»∞ S.P~À¡"£ ‰õÄ_® K≥áêÊ_»∞.
™êìe<£ `«# Ñ¨#∞Å∞ `å<Õ KÕã¨∞‰õΩ<Õ "å_»∞. `«# QÆ_»¤O `«<Õ wã¨∞‰õΩ<Õ "å_»∞.
`«<Õ ^Œ∞ã¨∞ÎÅ∞ "Õã¨∞‰õΩ<Õ"å_»∞. ~ÀA"ås Ñ¨#∞Åhfl `«<Õ KÕã¨∞‰õΩ<Õ"å_»∞. H˜~À"£
=∞~°}O `«~åfi`« Pqi ™êfl#O J`«#∞ XHõ¯_Õ KÕ¿ã"å_»∞. ™êìe<£ WO\’¡ |@ìÅ∞uH˜,
W„ã‘Î KÕã≤, =O@=O_Õ q∞Ãããπ |∞@∞*’"å#∞ '™êìe<£ _»|∞Öò— QÍ „áê"åÌ "å~åÎÑ¨„uHõ
J#∞‰õΩx LO_»=K«∞Û. ™êìe<£ P"≥∞#∞ ZO`À Q“~°qOKÕ"å_»∞. `«# z„`«O g∞^Œ
ãÖ`«HõO KÕã≤ P"≥∞‰õΩ WKåÛ_»∞. =∞Ô~=fi~°∂ W@∞=O\˜ Q“~°"åxfl á⁄O^ŒÖË^Œ∞.
94 ™êìe<£`À.....
^Õâ◊ÉèíH˜Î „Ñ¨Ñ¨Ói`« =∞Ç¨ Ü«Ú^Œú HÍÅOÖ’, =∂~°¬Öò ~°≠∞HÀ"£ J`«x
ã¨ÅÇ¨^•~°∞_çQÍ LO_Õ"å_»∞. ~°≠∞HÀ"£ ^è~·≥ åºhfl, x*Ï~Úfh, ‰õΩO_»|^ŒÅÌ ∞ H˘\˜#ì @∞¡
"åã¨Î"åxfl K≥¿ÑÊ ã¨fiÉèÏ"åhfl ™êìe<£ KåÖÏ W+¨ìÑ¨_Õ"å_»∞. ™êìe<£ áêe\ò |∂º~À
ã¨Éèí∞ºÅ#∞ ãÖ„Ñ¨kOKÕ"å_»∞. J`«xH˜ 'ÃãÊ+¨Öò ã¨ÅÇ¨^•~°∞Å∞— Z=fi~°∂ J=ã¨~°O
ÖË^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë J`«#∞ Z`«∞ÎQÆ_»ÅÖ’ „ÑüÉèÏ=O`«∞_»∞. J`«xH˜ J^Œ∞ƒù`«"≥∞ÿ#
*Ï˝Ñ¨Hõ â◊H˜Î LO_Õk...J`«#∞ ZÑ¨ÙÊ_»∂ ¿ÇÏ`«∞|^ŒúOQÍ =∂\Ï¡_Õ"å_»∞. J~°÷O ÖËx,
ÖË^• J#=ã¨~"° ∞≥ #ÿ =∂@Å∞, =∂\Ï¡_"Õ å_»∞ HÍ^Œ∞. J`«#∞ JO^Œi`À KåÖÏ ã¨~^° •QÍ
LO_Õ"å_»∞. HÍx, `«=∞ ã¨fiO`« PÖ’K«#Å∞ ÖËH,õ QÆOyÔ~^Œ∞ÖÌ Ï¡ K≥ÑÊ≤ #^•xH˜ `«ÅÅ∂¿Ñ
"å~°O>Ë J`«#∞ W+¨ìÑ¨_Õ"å_»∞ HÍ^Œ∞.
<å`À U^≥·<å q+¨Ü«∞O K«iÛOz#Ñ¨ÙÊ_»∞, ™êìe<£ H˘OK≥O ¿ãÑ¨Ù PÖ’zOz,
'|Ç¨ïâß #∞=Ùfi K≥¿ÑÊk Hõ~Ô ‰õΩì HÍ=K«∞Û. <Õ#∞ ^•xfl QÆ∞iOz PÖ’z™êÎ#∞— J<Õ"å_»∞.
™êìe<£ ^•Kå‰õΩ ^ŒQÆæi ^•KåÖ’ x=ã≤Oz# #~°∞û "åÖˇO\˜<å W™ÈÎq∞<å,
QÍ~°∞¤Å =∂r Hõ=∂O_≥O\ò S.Ãã"≥∞<À"£, JOQÆ~°Hõ∆‰õΩÅ ÔHÃÑì<£ q.„‰õΩ`«¿+"£-
gà◊§O^Œ~°∂, WÑ¨ÙÊ_»∞ ™êìe<£ _»|∞Öò QÆ∞iOz KÕã¨∞Î#fl „Ñ¨Kå~°OÖ’ U =∂„`«O
"åã¨Î=O ÖË^Œx K≥áêÊ~°∞.
=∞~°}Õz# QÀÉˇÖòû D J|^•úÅ∂, Hõ@∞ìHõ^èŒÅ∂ q#QÆey`Õ, `«# ã¨=∂kèÖ’
Jã¨∂Ü«∞`À "≥∞eHõÅ∞ uiˆQ"å_»∞. QÀÉˇÖòû ‰õÄ_® Ü«Ú^ŒHú ÍÅOÖ’ Z#fl_»∂ W@∞=O\˜
J^Œ∞ƒù`«"≥∞ÿ# Hõ^äŒÅ#∞ ã¨$+≤ìOK«ÖËHõáÈÜ«∂_»∞. ™êìe<£ ã¨=∂kè g∞^Œ "Õã¨∞Î#fl D
K≥`«Î#O`å K«i„`« `«Ñ¨ÊxãïQÍ `«∞_çz "Õã¨∞ÎOk.
15
ÉèíÜ«∞„ÉèÏO`«∞_≥·# ™êìe<£ ZÑ¨ÙÊ_»∂ `«# W#Ñ¨ ÑÖ[~°OÖ’<Õ LO_Õ"å_»x
20= HÍO„ÔQãπÖ’ "ÕkHõ g∞^Œ #∞O_ç Hõ$âıÛ"£ „Ñ¨Hõ\ ÕKå_»∞. JÑ¨Ê\˜#∞O_ç ™êìe<£
QÆ∞iOz Jxfl ~°HÍÅ Jã¨`åºÅ∂, Hõ@∞ìH^õ ÅŒä ∂ XHõ "≥Å∞¡=ÖÏ "≥Å∞=_»_O» "≥Ú^ŒÖO·ˇ k.
™êìe<£ Ñ¨x KÕã≤# ^•Kå H˜\ ˜H©Å‰õΩ W#Ñ¨ K«∞=fiÅ∞O_Õ=h, |∞Öˇ¡\ò „Ñ¨ÓÑ¶π
QÍ¡ã¨∞Å∞O_Õ=h, J`«x ^•Kå XHõ HÀ@ÖÏ LO_Õ^Œh, XHõ Hõ^äŒ LOk. D HÀ@Ö’
ÉèíÜ«∞„ÉèÏO`«∞_≥·# ™êìe<£ ^•‰õΩ¯<åfl_»h, J`«xfl |Ü«∞@‰õΩ ÖÏQÆ_®xH˜ Jyfl H©ÅÅ
ÑïHõ~åxfl (flame throwers) LÑ¨Ü≥∂yOKåÅx áêe\ò |∂º~À ã¨Éèí∞ºÅ∞
x~°‚~ÚOKå~°h, z@ìz=~°‰õΩ "åà◊√§ D HÀ@Ö’ „Ñ¨"ÕtOz#Ñ¨ÙÊ_»∞ ™êìe<£ â◊"åxfl
95 Z.\˜.Ô~·a<£
K«∂âß~°x =∞~À Hõ^äŒ ‰õÄ_® LOk.
D Jã¨`åºÅxflO\˜H© ã¨fiã≤Î K≥Ñ¨Ê_®xH˜ <Õ#∞ D q+¨Ü«∞O K≥|∞`«∞<åfl#∞.
"Õã¨qHÍÅOÖ’#∂, J=ã¨~°"≥∞ÿ#Ñ¨ÙÊ_»∞ W`«~° ã¨=∞Ü«∂ÅÖ’#∂, ã¨=∂"ÕâßÅ∞
[~°Ñ¨_®xH˜, Z.ã≤.Ñ≤. (a) ˆHO„^Œ Hõq∞\© P^ÕâßÅ`À <åÅ∞QÆ∞ „Ñ¨Éèí∞`«fi ^•KåÅ#∞
xi‡OK«_»O [iyOk. ™êìe<£ ‰õΩ<≥û"ÀÖ’ L#fl ^•Kå#∞ LÑ¨Ü≥∂yOKÕ"å_»∞.
ZO^Œ∞HõO>Ë D ^•Kå „ÔHq∞¡<£‰õΩ KåÖÏ ^ŒQÆæ~°QÍ LO_Õk. D ^•Kå#∞ `å\Ï‰õΩÅ,
ÃÑO‰õΩÅ HõÑÙ¨ Ê`À 1931Ö’ xi‡OKå~°∞. =∂™È¯ g∞^Œ ÉÏO|∞Å ^•_ç f„="≥∞#ÿ Ñ¨ÙÊ_»∞,
áêe\ò |∂º~À D ^•Kå ^ŒQÆæ~° ã¨=∂"Õâ◊=∞ÜÕ∞ºk. ™êìe<£ D ^•KåÖ’ LO\Ï_»x
U^À q^èŒOQÍ Ñ¨ã≤QÆ\ ˜ì# [~°‡#∞¡ D ^•Kå g∞^Œ ‰õÄ_® ÉÏO|∞Å∞ "≥Ü«∞º_»O
„áê~°OaèOKå~°∞.
™êìe<£ ~å„f Ñ¨QÆÅ∂ Ñ¨x KÕ¿ã"å_»∞. =ÚYºOQÍ Ü«Ú^Œú ãÖ=`«û~åÅÖ’
Jq„âßO`«OQÍ Ñ¨x KÕâß_»∞. Ü«Ú^•úxH˜ =ÚO^Œ∞ ‰õÄ_® ™êìe<£ ZO`À Hõ+¨ìÑ¨_ç
Ñ¨x KÕâß_»∞. ZO^Œ∞HõO>Ë ™êkèOK«=Åã≤#k KåÖÏ LOk. J`«x áê^•Å∞ J`«xfl
KåÖÏ ÉÏkèOKÕq. Ñ¨x KÕã¨∞Î#flÑ¨ÙÊ_»∞ J`«#∞ ZÑ¨ÙÊ_»∂ "≥K«Û\˜ ÃÑ¶Öòì ã≤¡Ñ¨Ê~°∞¡
LÑ¨Ü≥∂yOKÕ"å_»∞. ^•KåÖ’ iÃãÑ¨¬#¡Ö’ ‰õÄ_® J`«#∞ D ÃÑ¶Öòì ã≤¡Ñ¨Ê~°∞¡
LÑ¨Ü≥∂yOKÕ"å_»∞. ZO^Œ∞HõO>Ë ™ê^èŒ~°} Öˇ^Œ~ü |∂@¡ HõO>Ë D ã≤¡Ñ¨Ê~°∞¡ J`«xH˜
KåÖÏ ™œHõ~°ºOQÍ LO_Õq. WO\’¡ Ñ¨x KÕ¿ã =∂„>ˇ<å |∞@∞*’"å, JOQÆ~°Hõ∆‰õΩÅ∂,
J`«x ÃÑ¶Öòì ã≤¡Ñ¨Ê~°∞¡ JiyáÈÜ«∂Ü«∞#fl q+¨Ü«∞O QÆ=∞xOz, H˘`«Î ÃÑ¶Öòì ã≤¡Ñ¨Ê~°∞¡
`«Ü«∂~°∞ KÕ~ÚOKå~°∞. ™êìe<£ x„^ŒáÈ`«∞#flÑ¨ÙÊ_»∞, =∂„`≥<å áê`« ã≤¡Ñ¨Ê~°¡ ™ê÷#OÖ’
H˘`«Î ã≤¡Ñ¨Ê~°∞¡ LOzOk. L^ŒÜ«∞O ÖËz# `«~åfi`« ™êìe<£ P~À¡"£ #∞ Ñ≤ez, <å áê`«
ã≤¡Ñ¨Ê~°∞¡ U=∞Ü«∂ºÜ«∞x KåÖÏ <≥=∞‡kQÍ J_çQÍ_»∞.
'HÍ„"Õ∞_£ ™êìe<£, g∞~°∞ =∞# áêsì [#~°Öò Ãã„Hõ@s, Hõ=∂O_»~ü W<£ pÑ¶π,
„Ñ¨É∞íè `«fi JkèÑu¨ . g∞~°∞ ZÑ¨ÙÊ_»∂ „Ñ¨[Å =∞^è•º, q^Õj Ju^è∞Œ Å =∞^è•º, =ÚYº"≥∞#ÿ
=º‰õΩÎÅ =∞^è•º =∞ã¨∞Å∞`«∞O\Ï~°∞. ~åÉ’ÜÕ∞ ™êO=`«ûiHõ "Õ_»∞HõÅ‰õΩ....— ™êìe<£
`«# =∂@ qO\Ï_»x ÉèÏqOz P~À¡"£ #K«ÛK≥Ñ¨Ê™êQÍ_»∞.
'<å áê`« ã≤¡Ñ¨Ê~°∞¡ <å‰õΩ uiy WK≥Û~Úº. <å áê^•Å∞ "å\˜H˜ JÅ"å@∞
Ñ¨_®¤~Ú— J<åfl_»∞ ™êìe<£. J`«x áê`« ã≤¡Ñ¨Ê~°∞¡ J`«xH˜ WzÛ"ÕÜ«∞_»O [iyOk.
`«# z=i ~ÀAÅ =~°‰õÄ J`«#∞ P ã≤¡Ñ¨Ê~°∞¡ "å_»∞`«∂<Õ L<åfl_»∞.
^•KåÖ’ W#∞Ñ¨ `«Å∞Ñ¨ÙÅ∞ HÍx, _»|∞Öò `«Å∞Ñ¨ÙÅ∞ HÍx ÖË=h, `«Å∞Ñ¨ÙÅhfl
K≥Hõ¯`À KÕÜ«∞|_»¤=h, P `«Å∞Ñ¨ÙÅ∞ Z#fl_»∂ =¸ã≤ LO_Õq HÍ=h <Õ#∞ =∞m§
96 ™êìe<£`À.....
K≥|∞`«∞<åfl#∞. ZO^Œ∞HõO>Ë ™êìe<£ ZÑ¨ÙÊ_»∂ `å*Ï QÍe HÀ~°∞‰õΩ<Õ"å_»∞. `«Å∞Ñ¨ÙÅ‰õΩ
`åà◊O "≥Ü«∞º=Åã≤ =zÛ#Ñ¨ÙÊ_»∞, `åà◊O K≥=ÙÅ∞ ZÑ¨ÙÊ_»∂ ^•Kå Ãã‰õÄºi\©
Hõ=∂O_≥O\ò ^ŒQÆæ~° LO_Õq. WÑ¨ÙÊ_»∞ "åã¨Î"åÅ#∞ =„H©HõiOKÕ "å~°∞ K≥|∞`«∞#fl@∞¡,
=∞ˆ~ `åà◊O K≥=ÙÅ∂, =∞ˆ~ ~°Ç¨Ïã¨º ^•fi~åÅ∞, W#∞Ñ¨ `«Å∞Ñ¨ÙÅ∂, ^•‰õΩ¯<ÕO^Œ∞‰õΩ
~°Ç¨Ïã¨º „Ñ¨^ÕâßÅ∂ ÖË=Ù.
<Õ#∞ =∞m§ =∞m§ D q+¨Ü«∂Å∞ ZO^Œ∞‰õΩ K≥|∞`«∞<åfl#∞ JO>Ë, `«#ˆHg∞
`≥eÜ«∞x, U =∂„`«O ~°∞A=Ù K≥Ü«∞ºÖËx, q+¨Ü«∂Å QÆ∞iOz, Hõ$âıÛ"£ „Ñ¨ÑÖKåxH˜
Ñ¨zÛ J|^•úÅ∞ K≥|∞`«∞<åfl_»∞. '™êìe<£ \Ï~ÚÖˇ\ò‰õΩ `«Å∞Ñ¨ÙÅ∞ ÖË=Ù. `«Å∞Ñ¨ÙÅ∞
ÖËx \Ï~ÚÖˇ\ò‰õΩ "≥o§=zÛ# `«~°"å`« ™êìe<£ `«# JOQÆ~°Hõ∆‰õΩ_»∞ ãïQÍ HÍÑ¨ÖÏ
LO_»_»O ÖË^Œx p"å@∞¡ "Õã≤, JOQÆ~°Hõ∆‰õΩ_ç ™ê÷#O ZÑ¨ÙÊ_»∂ `«# Ñ¨Hõ¯<Õ
LO_®ÅO@∂ÃÇÏK«ÛiOKå_»∞. D ãÖÑ¶¨∞@#‰õΩ <Õ#∞ „Ñ¨`«ºHõ∆ ™êH˜∆x.— J<åfl_»∞
Hõ$âıÛ"£.
D P~ÀÑ¨} Ñ¨~°=∞ K≥`«Î P~ÀÑ¨}. \Ï~ÚÖˇ\ò Ö’H˜ XO@iQÍ "≥à◊§_®xH˜
™êìe<£ ÉèíÜ«∞Ñ¨_Õ"å_»h, \Ï~ÚÖˇ\ò g∞^Œ `«#∞ ‰õÄ~°∞Û#flÑ¨ÙÊ_»∞ JOQÆ~°Hõ∆‰õΩÅ"≥∞ÿ#
=∞=∞‡efl Ñ¨H¯õ <Õ LO_»=∞<Õ"å_»h-W@∞=O\˜ PÖ’K«#Å∞ KÕ¿ã "≥∞^Œ_∞» ~ÀQÆ „QÆã"Î¨ ∞≥ #ÿ
"≥∞^Œ_Õ.
x["Õ∞, Hõ$âıÛ"£ "≥∞^Œ_»∞ ~ÀQÆ„QÆã¨Î"≥∞ÿ# "≥∞^Œ_Õ.
.....„Ñ¨[Å∂, qq^èŒ ™ÈqÜ«∞\ò iÑä¡‰õΩ¯Å∂, ™êìe<£ =ºH˜ÎQÆ`« LÑ¨Ü≥∂QÍxH˜
HÍ#∞HõÅ∞-L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ KÕu`À <Õã≤# u"åã≤ ÖÏO\˜q-Wã¨∞ÎO_Õ"å~°∞. D ÃÑ^ŒÌ
u"åã‘x 30 =∞Ok L`«Î=∞ J[~ü Éˇ·*Ï<£ <Õ`«QÍà◊√§ =¸_Õà◊§áê@∞ „â◊q∞Oz
`«Ü«∂~°∞ KÕâß~°∞. ™êìe<£ D u"åã‘x `«# „ÔHq∞¡<£ PÑ¶‘ã¨∞Ö’ HÍx, ^•KåÖ’ HÍx,
LÑ¨Ü∂≥ yOK«‰Ωõ O_®, ZÑ¨Ê\˜ÖÏQÍ<Õ HõàÏ, =$`«∞ÅÎ =¸ºlÜ«∞O‰õΩ WKÕÛâß_»∞. ™êìe<£
‰õΩ XHõ Jˆ~aÜ«∞<£ QÆ∞„~åxfl |Ç¨˙HõiOK«_O» [iyOk. j`åHÍÅOÖ’ XˆH XHõ™êi
D QÆ∞„~°O Ãã¡_£#∞ ÖÏQÆ_®xH˜ ™êìe<£ J#∞=∞uOKå_»∞. P `«~åfi`« JO^Œ"≥∞ÿ# D
QÆ∞„~åxfl XHõ Ñ¨â√◊ Hˆ „∆ `åxH˜ WKÕÛâß_»∞. ™êìe<£ 70= [#‡k# ãÖ^Œ~ƒ° Où QÍ "ÕÅ=∞Ok
„Ñ¨[Å∂, q^ÕâßÅ∂ J`«xH˜ WzÛ# HÍ#∞HõÅÖ’, J`«#∞ XHõ [`« KÕu `˘_»∞QÆ∞Å∞,
ÃÑ¶Öòì |∂@∞¡ =∂„`«"Õ∞ `«#HÀãÖ LOK«∞‰õΩ<åfl_»∞.
xÑ¨Ù}∞Å∞ Jx K≥Ñ¨Ê|_Õ"å~°∞ KåÖÏ=∞Ok ™êìe<£‰õΩ '=∞uã≤÷q∞`«O ÖË^Œ∞—
Jx Hõ$âıÛ"£ K≥Ñ≤Ê#^•xfl ã¨=∞i÷™êÎ~°∞. ZO`« KÕ^≥·<å x*Ïxfl =∂„`«"Õ∞ ™êìe<£
QÆ∞iÎOKÕ"å_»∞. `«# rq`«OÖ’ z=iÑ¶∞¨ _çÜ∞« =~°‰Äõ ™êìe<£ xÅHõ_» ã¨fiÉèÏ=O`À#∂,
97 Z.\˜.Ô~·a<£
J^Œ∞ƒù`«"≥∞ÿ# *Ï˝Ñ¨Hõ â◊H˜Î`À#∂ L<åfl_»∞. J`«#∞ U q+¨Ü«∞O QÆ∞iOK«~Ú<å "≥O@<Õ
PÖ’zOK«QÆeˆQ"å_»∞, "≥O@<Õ ã¨ÊOkOKÕ"å_»∞. J`«#∞ rq`åxfl KåÖÏ ‰õ∆Ω}‚OQÍ
ÑïjeOKÕ"å_»∞.
XHõ P~°æ<≥·[~üQÍ J`«xH˜ ™ê\˜ Z=fi~°∂ ÖË~°∞. K≥Ü«∂ºeû# Ñ¨x q=~åÅ
HÀãÖ Ñ¨@∞ì|>Ëì"å_»∞. P Ñ¨x ã¨=ºOQÍ [~°QÆHõáÈ`Õ, [iˆQÖÏ K«∂¿ã"å_»∞.
D 'P^èŒ∞xHõ „Ñ¨*Ï™êfi=∞º "å^Œ∞Å∞— ™êìe<£ KåÖÏ ÉèíÜ«∞Ñ¨_Õ"å_»h,
J#∞=∂<åã¨Ê^Œ∞_»h, „Ñ¨f ™Èá¶ê, ‰õΩsÛ, H˜\ ˜H© Ñ¨~°^•Å "≥#∞Hõ >ˇ„~°iã¨∞ìÅ#∞
K«∂¿ã"å_»h, =∞~À J|^ŒúO „Ñ¨Kå~°OÖ’ ÃÑ\Ïì~°∞. Wq ZO`« Jã¨Ç¨ÏºHõ~°"≥∞ÿ#
Jã¨`åºÅO>Ë "å\˜H˜ ã¨=∂^è•#O W=fi_®xH˜ ‰õÄ_® <å‰õΩ =∞#ã¨¯iOK«_»O ÖË^Œ∞.
™êìe<£ H˜\ ˜H© Ñ¨~°^•Å#∞ ZÑ¨ÙÊ_»∂ `≥iz LOKÕ"å_»∞. j`åHÍÅO KåÖÏ K«eQÍ
LO_Õk Hõ#∞Hõ H˜\ ˜H©Å ^ŒQÆæ~° Ç‘Ï@~°∞¡ LOKÕ"å~°∞. QÆ^Œ∞Å#∞ "Õ_çQÍ LOK«_®xH˜
ÃÑ¶·~ü ¿Ñ¡ãπ HÍx ÃãO„@Öò Ç‘Ï\ÕQ∑ HÍx LO_Õk HÍ^Œ∞.
Ñ¨~^° •Å#∞ ZÑ¨ÙÊ_»∂ Ñ¨H¯õ ‰õΩ `˘ÅyOz LOKÕ"å~°∞. QÆkÖ’H˜ QÍe ^è•~åà◊OQÍ
=ã¨∞ÎO_Õk. Hõ$âıÛ=Ó, J`«x J|^•úÅ#∞ =Öˇ¡"Õ¿ã P^èŒ∞xHõ `À_»∞^˘OQÆÅ∂, Zxfl
J|^•úÖÏ_ç<å D "åã¨Î"åxfl `«Å„HÕ^Œ∞Å∞ K≥Ü«∞ºÖË~°∞.
^ÕâÉ◊ Híè Î˜ „Ñ¨ÑÓ¨ i`« =∞Ç¨ Ü«Ú^Œú HÍÅOÖ’, Ü«Ú^ŒOú KåÖÏ f„=OQÍ [~°∞QÆ∞`«∞#fl
ã¨=∞Ü«∞OÖ’, Ãã"≥∞<À=ãπ¯ ^ŒQÆæ~° L#fl =∞~À „Ñ¨Éèí∞`«fi ^•Kå#∞ LÑ¨Ü≥∂yOK«_»O
[iyOk. ™êìe<£ KåÖÏ P~°∞^Œ∞QÍ =∂„`«"Õ∞ D ^•Kå#∞ LÑ¨Ü≥∂yOKå_»∞, HÍx
<≥·~°∞u Ü«Ú^Œú ~°OQÆO D ^•Kå‰õΩ ^ŒQÆæ~°QÍ, =∂™È¯‰õΩ 110 H˜. g∞. ^Œ∂~°OÖ’
L#fl HÍ~°}OQÍ, J`«#∞ nxfl LÑ¨Ü≥∂yOKå_»∞. P `«~åfi`« nxfl XHõ Pã¨∞Ñ¨„uQÍ
=∂~åÛ~°∞. JHõ¯_» zH˜`«û á⁄O^Œ∞`«∞#fl Z„~° Ãã·#ºO Ãã·x‰õΩÅ#∞ Ñ¨~å=∞i≈OK«_®xH˜
™êìe<£ J<ÕHõ=∂~°∞¡ D ^•Kå‰õΩ "≥àÏ§_»∞. [~°‡#∞¡ =∂™È¯ ã¨g∞ÑÖÖ’ L#flÑ¨ÙÊ_»∞
D ^•Kå#∞ =∞O^Œ∞áê`«~° ÃÑ\˜ì ¿ÑeÛ "≥Ü«∂ºÅx Hõ$âıÛ"£, ÉˇiÜ«∂ ÖÏO\˜
H˘O`«=∞Ok _ç=∂O_»∞ KÕâß~°∞. HÍx D Ü«Ú^Œ~ú O° QÆ [#~°Öò ~°≠HõiflHÀ"£,'J=ã¨~"° ∞≥ #ÿ
^•xHõO>Ë =ÚO^Œ∞ #∞=Ùfi D ^•Kå#∞ ¿ÑeÛ"Õã≤#@¡~Ú`Õ, x#∞fl <Õ<Õ HÍÖËÛ™êÎ#∞.
D ^•Kå#∞ [~°‡#¡ =â◊O KÕ¿ãÎ, x#∞fl "≥uH˜ Ñ¨@∞ì‰õΩx Li f™êÎ#∞. UO K≥Ü«∂ºÖ’
#∞"Õfi x~°‚~ÚOK«∞HÀ— J<åfl_»∞ P~À¡"£ `À.
D q+¨Ü∞« O QÆ∞iOz ™êìe<£ ‰õΩ K≥ÑÊ¨ _®xH˜ ™ÈÖ’g"£ ÑïQÔ \Ïì_∞» . Hõ=∂O_»~ü
W<£ pÑ¶Qπ Í ™êìe<£, Ãã#· ºO XHõ¯ J_»∞QÆ∞ ‰õÄ_® "≥#‰õΩ¯ "≥Ü∞« º‰õÄ_»^xŒ P^ÕtOKå_»∞.
P~À¡"£ `«# ™ê÷#OÖ’ xez, ^•Kå#∞ HÍáê_ç#@∞¡QÍ<Õ, Z„~° Ãã·#ºO `«# ™ê÷#OÖ’
98 ™êìe<£`À.....
xezOk, ^•Kå#∞ ~°H˜∆OzOk.
.....™êìe<£ ã¨fiÉèÏ"åhfl ÉèÏ"åÅ#∂ "≥Å¡_çOKÕ =∞~À Pã¨HÎ̃Hõ~°"≥∞ÿ# ãÖÑ¶¨∞@#.
'q∞„`«=∂, D áê`« ÃÑ·<£ K≥@∞ì#∞ K«∂_»∞. `«∞á¶ê#∞ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Wk HÍ>Ë*ò
g∞^Œ Ñ¨_Õ „Ñ¨=∂^ŒO ÖË^•— J<åfl_»∞ ™êìe<£ ™⁄Ö’g"£`À.
'^•xfl H˘>Ëì^•ÌO— J<åfl_»∞ ™⁄Ö’g"£.
'J~Ú<å H˘>Ëì@Ñ¨ÙÊ_»∞ Jk HÍ>Ë*ò g∞^Œ Ñ¨_Õ J=HÍâ◊O LOk Hõ^•—
'^•xfl =ÚHõ¯ =ÚHõ¯Å∞ KÕã≤ `«QÆÅÉˇ_»^•O— J<åfl_»∞ ™⁄ÖÁg"£.
'=∞Ozk, JÖÏˆQ KÕ^•ÌO— J<åfl_»∞ ™êìe<£.
P áê`« ÃÑ<· £ =$H∆Íxfl H˘@ì_®xH˜ ™⁄Ö’g"£ Ñ¨x"åà◊§ HÀãÖ "≥`H« _õ O» "≥Ú^ŒÅ∞
ÃÑ\Ïì_»∞.
K≥@∞ì#∞ H˘>ˇÜì ∂« ºÅx x~°~‚ ÚOz# `«~åfi`« ™êìe<£ =∞m§ PÖ’zOz, 'q∞„`«=∂,
D K≥@∞ì <å HõO>Ë, h HõO>Ë ‰õÄ_® Z‰õΩ¯= HÍÅO |`«∞‰õΩ`«∞Ok. nxfl H˘>ˇìÜ«∞ºHõ
JÖÏˆQ LOK«∞^•O. K≥@∞ì#∞ H˘>ˇìÜ«∞º_»O XHõ `«Ñ¨ÙÊ. D `«Ñ¨ÙÊ_»∞ PÖ’K«# KÕã≤#
"å_çx <Õ#∞ Hõ#∞Hõ D `«Ñ¨ÙÊ [~°QÆx=fi#∞— J<åfl_»∞ ™êìe<£.
Z=i =ÚO^≥·<å ã¨ˆ~, ™êìe<£ `«# `«Ñ¨ÙÊÅ#∞ JOwHõiOKÕ"å_»∞.
......XHõ =∞Oz JÉèÏºQÆuQÍ ™êìe<£ ZÑ¨ÙÊ_»∂ áêe\ò |∂º~À ã¨=∂"ÕâßÅ‰õΩ
=zÛ# ã¨É∞íè ºÅ‰õΩ =∞^è•ºÇ¨ÏflO Éè’[#OÖ’ HÍx, ~å„u Éè’[#OÖ’ HÍx UO ÃÑ\Ïìe?
Jx PÖ’zOKÕ"å_»∞. XHõ™êi K≥~°∞=Ù‰õΩ áÈ~Ú KÕÑ¨Å∞ Ñ¨@∞ì‰õΩ ~°=∞‡<åfl_»∞. „Ñ¨f
~ÀE â◊`«Ñ¶≤∞fl HÍÅ∞ÊÅ∞ [~°∞QÆ∞`«∞O_»_»O =Å# KÕÑ¨Å∞ ^˘iˆHq HÍ=Ù. HÍx
J^Œ$+¨ìO H˘Ån P ~ÀA H˘xfl KÕÑ¨Å∞ ^˘iHÍ~Ú. áêe\ò |∂º~À ã¨Éèí∞ºÅO^ŒiH©
Jq ãïáÈ`åÜ«∂ ÖË^• Jx ™êìe<£ ÖˇH˜¯OKå_»∞. XHõ\ ˜... Ô~O_»∞.... =¸_»∞....
<åÅ∞QÆ∞.... S^Œ∞..... Hõ$âıÛ"£ ^ŒQÆæ~°‰õΩ =KÕÛ@Ñ¨Ê\˜H˜ ™êìe<£ x@∂ì~åÛ_»∞: 'D
uO_çáÈ`«∞‰õΩ Ô~O_»∞ HõO>Ë Z‰õΩ¯"Õ HÍ"åe—
.....™êìe<£ =∞~°}O `«~åfi`« J`«x Ñ¨_H» Qõ kÆ Ö’ z#fl >Ë|∞Å∞ g∞^Œ ã¨~ì Àã≤<ì ‰£ Ωõ
™êìe<£ ÉËO‰õΩ Ñ¨Ùã¨ÎHõO Hõ#∞Ñ≤OzOk. JO^Œ∞Ö’ ™êìe<£ rq`« HÍÅ ãÖáê^Œ# -
900 ~°∂|∞Å∞û (ã¨∞=∂~°∞ 900 ~°∂áêÜ«∞Å∞)-LOk. D ÉËO‰õΩ Ñ¨Ùã¨ÎHÍxfl J`«x
‰õÄ`«∞~°∞ Ããfi`å¡<å‰õΩ JOkOK«_»O [iyOk.
D Ñ¨Ùã¨ÎHõO K«kq# "å~°∞ <Õ#∞ Hõ~°∞_»∞QÆ\ ˜ì# ™êìexã¨∞ì#x J#∞‰õΩO\Ï~°∞.
™êìe<£ U `«Ñ¨ÓÊ K≥Ü«∞ºÖË^Œ#x <Õ#∞ J##∞. HÍx <å‰õΩ J`«x ã¨fiÉèÏ=O `≥Å∞ã¨∞,
J`«#∞ rqOz# Ñïã≤÷`«∞Å∞ `≥Å∞ã¨∞, áêe\ò |∂º~ÀÖ’ J`«x K«∞@∂ì KÕi#
99 Z.\˜.Ô~·a<£
J=HÍâ◊"å^Œ∞Å =Ú~îå QÆ∞iOz `≥Å∞ã¨∞. JÑ¨ÙÊ_»∞ U Ñïã≤÷`«∞ÅÖ’ ™êìe<£ Ñ¨x
K≥Ü«∞º=Åã≤ =zÛ#n, ^ÕâßxH˜ <åÜ«∞Hõ`«fiO =Ç≤ÏOK«=Åã≤ =zÛ#n K«i„`« =∞#‰õΩ
WÑ¨ÙÊ_»∞ "≥Å¡_çOzOk. P"Õâ◊Ñ¨Ói`«"≥∞ÿ# "å`å=~°}OÖ’, ™È+ëã¨∞ì Ñ¨^äŒO #∞O_ç
^•i `«Ñ≤ÊOK«_®xH˜ WO\Ï |Ü«∞\Ï L#fl â◊„`«∞=ÙÅ∞ â◊`«q^è•Å „Ñ¨Ü«∞uflã¨∞Î#fl
HÍÅOÖ’, J`«#∞ ^ÕâßxH˜ <åÜ«∞Hõ`«fiO =Ç≤ÏOz #_çÑ≤OKå_»∞. ™êìe<£ rq`«O
KåÖÏ Hõiî#"≥∞ÿ#k, H˜¡+¨ì"≥∞ÿ#k.
^Õâ◊OÖ’ [~°∞QÆ∞`«∞#fl „Ñ¨f q+¨Ü«∞O ™êìe<£‰õΩ `≥e¿ã J=HÍâ◊O LO^•?
™êìe<£`À áê@∞ ^ÕâßxH˜ =∂~°æ xˆ~âÌ O◊ KÕã∞¨ #Î fl, <åÜ«∞Hõ`fi« O =Ç≤Ïã¨∞#Î fl, ™È+ë*Ïxfl
xi‡ã¨∞Î#fl, W`«~° <åÜ«∞‰õΩÅ∞ ‰õÄ_® L<åfl~°∞ Hõ^•! â◊„`«∞=Ù#∞ |Ç≤Ï~°OQÆO
K≥Ü«∞º_»OÖ’#∂, Jx"å~°ºOQÍ [iˆQ `«Ñ¨ÙÊÅ∞ ãïk^ŒÌ_»OÖ’#∂ "åà◊√§ ™êìe<£‰õΩ
ã¨Ç¨Ü«∞Ñ¨_»ÖË~å? "åà◊√§ JOH˜`«ÉèÏ=O`À Ñ¨x KÕ¿ã É’e¬q‰õΩ¯Å∞ ‰õÄ_® J~Ú`Õ,
WÑ¨ÙÊ_»∞ ™êìe<£ KÕâß_»x P~ÀÑ≤ã¨∞Î#fl D '`«Ñ¨ÙÊÅxflO\˜h— J`«#∞ KÕã¨∞Î<åfl_»x
QÆ=∞xOz#@¡~Ú`Õ, JÑ¨ÙÊ_»∞ ZO^Œ∞‰õΩ <À~°∞ qÑ¨ÊÖË^Œ∞? ™êìe<£ ZÑ¨ÙÊ_»∂ `«=∞#∞
ãÖ„Ñ¨kOKÕ"å_»h, `«=∞ ã¨ÅÇ¨Å∞ fã¨∞‰õΩ<Õ"å_»h "åà◊§‰õΩ ÉÏQÍ `≥Å∞ã¨∞. D
=∂r 'É’e¬q‰õΩ¯Å∞— WÑ¨ÙÊ_»∞ ZO^Œ∞‰õΩ ÃÑ^Œq qÑ≤Ê D H©ÅHõ"∞≥ #ÿ „Ñ¨âfl◊ ‰õΩ ã¨=∂^è•#O
K≥Ñ¨Ê_»O ÖË^Œ∞?
.......™êìex[O ÉÏkè`∞« Å‰õΩ XHõ ™ê‡~°Hõ zÇ¨flxfl xi‡OK«_®xH˜ D P^è∞Œ xHõ
'„Ñ¨*Ï™êfi=∞º"å^Œ∞Å∞— „Ñ¨Ü«∞uflã¨∞Î<åfl~°∞. J@∞=O\˜ ™ê‡~°Hõ zÇ¨ÏflO |^Œ∞Å∞, D
„Ñ¨*Ï â◊„`«∞=ÙÅ ÉÏkè`«∞Å‰õΩ XHõ ™ê‡~°Hõ zÇ¨ÏflO xi‡OKåÅx <Õ#∞ JO\Ï#∞. QÆ`«
Ü«Ú^ŒúOÖ’ ˆH=ÅO e^äŒ∞ÜÕ∞xÜ«∂, ÖÏufiÜ«∂ÅÖ’<Õ, *ÏfÜ«∞"å^Œ∞Å∞ Ñ¨k
ÅHõ∆Å=∞OkH˜ ÃÑ·QÍ „Ñ¨[Å#∞-\©K«~°∞¡, áêsì ã¨Éèí∞ºÅ∞, Ü«Ú= HÍ"≥∂û=∂Öòû#∞-
K«Oáê~°#fl q+¨Ü«∞O QÆ∞~°∞Î‰õΩ `≥K«∞ÛHÀO_ç. `å~åÎ~ü *ÏfÜ«∞"å^Œ∞Å∞ „H˜q∞Ü«∂Ö’
Ô~O_»∞ ÅHõ∆Å=∞Ok ^Õâ◊Éèí‰õΩÎÅ#∞ K«Oáê~°∞. D â◊„`«∞=ÙÅ KÕ`« z„`«Ç≤ÏOã¨Å‰õΩ QÆ∞Ô~·
=∞~°}Õz# Z„~° Ãã·#ºO Ãã·x‰õΩÅ QÆ∞iOz ‰õÄ_® Z#fl_»∂ =∞~°záÈHõO_ç. WÖÏ
„‰õÄ~°OQÍ Ç¨Ï`«º K≥Ü∞« º|_ç# D ^ÕâÉ◊ ‰íè Ωõ ÅÎ HÀãÖ XHõ ™ê‡~°Hõ zÇ¨ÏflO xi‡OKåeû#
J=ã¨~°O ÖË^•?
WÑ¨ÙÊ_≥·<å =∞#O x*Ï~ÚfQÍ LO^•O.
D Ñ¨Ùã¨ÎHõO ~åÜ«∞_»O „áê~°OaèOz#Ñ¨ÙÊ_»∞ <Õ#∞ <å =ÚO^Œ∞ ÃÑ@∞ì‰õΩ#fl
Hõ~°Î=ºO Wk.<Õ#∞ U q+¨Ü«∞O QÆ∞iOz Juâ◊Ü≥∂‰õΩÎÅ∞ K≥Ñ¨ÊÖË^Œ∞. U ~°OQÆ∂
Ñ¨ÙÅ=∞ÖË^Œ∞. 25 ãÖ=`«û~åÅ áê@∞ <Õ#∞ Hõeã≤ Ñ¨xKÕã≤# ™êìe<£ QÆ∞iOz x[O
100 ™êìe<£`À.....
=∂„`«"Õ∞ K≥Ñ¨Ê_®xH˜ „Ñ¨Ü«∞uflOKå#∞. <Õ#∞ ™êìe<£`À áê@∞ W`«~° <åÜ«∞‰õΩÅ#∞
‰õÄ_® K«∂âß#∞. "åà◊§ ã¨fiÉèÏ"åÅ#∞ <Õ#∞ áÈeÛ K«∂_»QÆÅ#∞. WO`«‰õΩ =ÚO^Œ∞
=∞#O ™êìe<£ JO>Ë 'ÉèíÜ«∞Ñ¨_®¤O— J#∞‰õΩO^•O. HÍx J`«#∞ =∞~°}Õz 43
ãÖ=`«û~åÅ∞ J~ÚOk. WÑ¨ÙÊ_»∞ Z=~°∞ =∞#efl Éˇkiã¨∞Î<åfl~°∞? H˘O`«=∞Ok
PÖ’K«#Å∞ WÑ¨ÙÊ_»∞ =∂~å~Ú. HÍx ™êìe<£`À Ñ¨x KÕã≤# =∂ PÖ’K«#Å∂,
x|^Œú`å, J`«#∞ rqOz#Ñ¨ÙÊ_»∞ ZÖÏ¡ LO_Õ"À WÑ¨ÙÊ_»∂ JÖÏˆQ L<åfl~Ú. x[O
K≥áêÊÅO>Ë =∂ PÖ’K«#Å∞ WÑ¨ÙÊ_»∞ =∞iO`« ^èŒ$_è»OQÍ L<åfl~Ú, HÍÅO QÆ_çz#
H˘Ån "åã¨Î"åxH˜ =∞iO`« JOH˜`«=∞=Ù`«∞<åfl~Ú. D <å\˜ '„Ñ¨*Ï™êfi=∞º"å^Œ∞Å—,
=∂r 'É’e¬q‰õΩ¯Å—, J=HÍâ◊"å^ŒO, J|^•úÅ∞, Ãã<Õû+¨#e[O, ^Õâ◊ „^ÀÇ¨ÏHõ~°
K«~º° Å`À, ™êìe<£ #„=∞`«#∞ g∞ˆ~ áÈeÛ XHõ x~°Ü‚ ∂« xH˜ ~å=K«∞Û. 43 ãÖ=`«û~åÅ∞QÍ
™êìe<£ QÆ∞iOz ZO`« q+¨ „Ñ¨Kå~°O ™êyOz<å gà◊√§ ™êìe<£#∞ „Ñ¨[Å =∞#ã¨∞ûÖ’¡Oz
`«∞_çz"ÕÜ«∞ÖËHõáÈÜ«∂~°∞.
áê`« HõHõ∆Å∞ f~°∞ÛHÀ"åÅh, Jk ™ê^èŒºO HÍHõáÈ`Õ P HÍÖÏxfl qã¨‡iOz
K«i„`«#∞ uiy ~åÜ«∂Åh, ÖË^• WÑ¨ÙÊ_»∞ gã¨∞Î#fl QÍeH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ ~åÜ«∂Åh,
„Ñ¨Ü«∞uflã¨∞Î#fl '"Õ∞^ä•=ÙÅ#∞— YO_çã¨∂Î, =∂ rq`«OÖ’x J`«∞º`«Î=∞ HÍÅO ™êìe<£
`À QÆ_çÑ≤# "Õ∞=Ú, ~åã¨∞Î<åflO, áÈ~å_»∞`«∞<åflO.
"Õ∞=∞O`å Hõeã≤ D Ãã<Õû+¨#e[O‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ áÈ~å_»∞`«∞<åflO.
„Ñ≤Ü«∞"≥∞ÿ# áê~î°‰õΩÖÏ~å, ^ŒÜ«∞KÕã≤ J„Ñ¨=∞`«ÎOQÍ LO_»O_ç.
101 Z.\˜.Ô~·a<£
J#∞"å^Œ‰õΩx `«∞k Ñ¨Å∞‰õΩ
™êìe<£#∞ Z=~°∞, ZO^Œ∞‰õΩ, ZÖÏ Ç¨Ï`«º KÕã≤#n |Ç¨ïâß ZÑ¨Ê\˜H© XHõ
~°Ç¨Ïã¨ºOQÍ<Õ q∞yeáÈ`«∞Ok. Ç¨ÏO`«‰õΩÅ∞ Jxfl ™êH∆Íº^è•~åÅ#∂ "≥O@<Õ <åâ◊#O
K≥Ü«∞º_»"Õ∞ HÍ‰õΩO_®, Wk Ç¨Ï`«º Jx J#∞=∂xOz# "åix ÉˇkiOz, <Àà◊√§
=¸~ÚOKå~°∞.
™êìe<£ =∞~°}Õz# "≥O@<Õ J`«x JOQÆ~°Hõ∆‰õΩÅO^Œih =∂™È¯‰õΩ ^Œ∂~°OQÍ
ÑÖÑ≤OK≥Ü«∞º_»O [iyOk. ÖÁQÆKÕ"£ =∂@Ö’¡-'....."åà◊√§ =∞=∞‡efl Ñ≤ez,
‰õΩ@∞OÉÏÅ`À ã¨Ç¨ "≥O@<Õ =∂™È¯ =^Œe "≥o§á⁄=∞‡x P^ÕtOKå~°∞. `«=∞#∞
=∂™È¯Ö’<Õ LO_»x=fi=∞x J_»QÆ_®xH˜ ã¨ì~Àã≤ì<£, P~À¡"£, `«∞HÀ"£Å∞, ÉˇiÜ«∂
^ŒQÆæ~°‰õΩ "≥àÏ§~°∞. '=∂™È¯ =^Œe "≥à◊§HõáÈ`Õ.— <ÕÅ#∞ K«∂Ñ≤ã¨∂Î J<åfl_»∞ ÉˇiÜ«∂
'...WHõ¯_» LO\Ï~°∞.—
ÉˇiÜ«∂ „|uH˜ LO>Ë gà‹§=~°∂ |Ç¨ïâß „áê}ÏÅ`À |Ü«∞@Ñ¨_Õ "å~°∞
HÍ~°∞.
1953 E<£ 24#, „Ñ≤Ãã·_çÜ«∞O ã¨=∂"Õâ◊O [~°∞QÆ∞`«∞O_»QÍ, =ÚO^Œ∞
J#∞‰õΩ#fl q^èOŒ QÍ, XHõ ãÖHˆ `«O JOk# `«~åfi`«, =∂~°¬Öò ~°≠∞HÀ"£ <åÜ«∞Hõ`fi« OÖ’
Ñ¨^ŒH˘O_»∞=∞Ok =∂~°¬Öòû, [#~°Öòû, ã¨=∂"Õâ◊O [~°∞QÆ∞`«∞#fl Ç¨Å∞Ö’ „Ñ¨"ÕtOz
ÉˇiÜ«∂#∞ JÔ~ã¨∞ì KÕâß~°∞. |∞MÏi<£ qKå~°}ÖÏ ÉˇiÜ«∂ qKå~°} |Ç≤Ï~°OQÆOQÍ
[~°QÖÆ ^Ë ∞Œ . ÉˇiÜ«∂ <Õ~åÖËq∞\’ ‰õÄ_® „Ñ¨ÑO¨ KåxH˜ Ñ¨ÓiÎQÍ "≥Å_¡ ç HÍÖË^∞Œ . ™È+ëã¨∞ì
<åºÜ«∞ ã¨∂„`åÅ#∞ Ju„Hõq∞OKå_»x ™êìe<£ #∞ xOkOz# ™êìe<£ "å~°ã¨∞Å∞,
™êìe<£ÖÏ „Ñ¨ÑÖK«O =ÚO^Œ∞ |Ç≤Ï~°OQÆ qKå~°}‰õΩ ™êÇ¨Ïã≤OK«ÖËHõáÈÜ«∂~°∞.
102 ™êìe<£`À.....
|Ç≤Ï~°OQÆ qKå~°} [iy`Õ, ‰õΩ„@ q=~åÅhfl ÉˇiÜ«∂ |Ü«∞@ÃÑ_»`å_»x
‰õΩ„@^•~°∞Å∞ ÉèíÜ«∞Ñ¨_ç LO_»=K«∞Û. ~°Ç¨Ïã¨º qKå~°} `«~åfi`« 1953 _çÃãO|~°∞
23# ÉˇiÜ«∂#∞ HÍÖËÛâß~°∞.
ÉˇiÜ«∂ =∞~°}O `«~åfi`« ‰õÄ_®, 24 ãÖ=`«û~åÅ áê@∞ D JOQÆ~°Hõ∆‰õΩÅ∞
=∞ø#OQÍ LO_»=Åã≤ =zÛOk. 24 ãÖ=`«û~åÅ `«~åfi`«, 1977 =∂iÛ 5#
(™êìe<£ =~°÷Ou <å_»∞), ™êìe<£`À Ñ¨x KÕã≤# JOQÆ~°Hõ∆‰õΩÅÖ’ H˘O`«=∞Ok`À
Ô~·a<£ XHõ ã¨=∂"Õâ◊O U~åÊ@∞ KÕâß_»∞. ã¨ì~Àã≤ì<£, `«∞HÀ"£ (^•Kå Hõ=∂O_≥O\ò),
ÖÁQÆKÕ"£ (`«∞HÀ"£ _çÑ¨Óº\©) "≥Ú^ŒÖˇ·# "åi`À =∂\Ï¡_ç# `«~åfi`« J`«#∞ `«#
*Ï˝Ñ¨HÍÅ∞ ~åâß_»∞. HÍx D *Ï˝Ñ¨HÍÅ∞ „Ñ¨K«∞~°}‰õΩ <ÀK«∞HÀ‰õΩO_® 1995 =~°‰õÄ
=¸ºlÜ«∞O PÑ¶π i=Å∂º+¨<£Ö’ LO_çáÈÜ«∂~Ú. ™ÈqÜ«∞\ò Ü«¸xÜ«∞<£
‰õÄeáÈ~Ú# `«~åfi`« =∂„`«"Õ∞ D Ô~·a<£ *Ï˝Ñ¨HÍÅ#∞ „Ñ¨K«∞iOK«_»O [iyOk.
Z_»fi~ü¤ ~å_≥˚<£ ã‘¯ J<Õ ~°K«~Ú`« 1997Ö’ '™êìe<£— J<Õ Ñ¨Ùã¨ÎHÍxfl
„Ñ¨K∞« iOKå_»∞. D Ñ¨Ùã¨HÎ Oõ ~å¿ã ãÖ^Œ~ƒ° Où Ö’ J`«#∞ ÖÁQÆK"Õ #£ ∞ Hõeã≤ =∂\Ï¡_®_»∞.
ÖÁQÆKÕ"£ "≥Ú^Œ@ J`«x`À =∂\Ï¡_»_®xH˜ W+¨ìÑ¨_»ÖË^Œ∞. HÍx z@ìz=~°‰õΩ J`«#∞
™êìe<£‰õΩ „™Èì‰õΩ =zÛ# ~ÀA# UO [iy#n q=~°OQÍ K≥áêÊ_»∞.
=∂iÛ 1 `≥Å¡"å~°QÆ@¡, `«#∞ WOHõ Ñ¨_»∞‰õΩO\Ï#h, JOQÆ~°Hõ∆‰õΩÅO^Œih
x„^Œá⁄=∞‡h ™êìe<£ K≥áêÊ_»#fl q+¨Ü«∞O g∞~°∞ D Ñ¨Ùã¨ÎHõOÖ’ K«k"å~°∞. JO^Œih
Pâ◊Û~åºxH˜ QÆ∞i KÕã≤# D P^Õâ◊O QÆ∞iOz ÖÁQÆKÕ"£ =∞iO`« q=~°OQÍ ~å_≥˚<£
ã‘¯`À K≥áêÊ_»∞.
P ~å„u ã‘xÜ«∞~ü QÍ~°∞Å¤ ∞, ãì̈~Àã≤<ì ,£ `«∞HÀ"£, ÖÁQÆK"Õ Å£ ∞ _»∂º\©Ö’ L<åfl~°∞.
P~À¡"£ ÃãÅ=Ù g∞^Œ "≥o§ JÑ¨ÙÊ_Õ uiy =KåÛ_»∞. =∂~üÛ XHõ\ ˜ `≥Å¡"å~°QÆ@¡,
ÉˇiÜ«∂, =∂ÖˇOHÀ"£, Hõ$âıÛ"£, |∞ÖÏæx<£Å‰õΩ g_À¯Å∞ K≥Ñ¨Ê_®xH˜ ™êìe<£ QÆ∞=∞‡O
=~°‰õÄ "≥àÏ§_»∞. x|O^èŒ#Å „Ñ¨HÍ~°O ™êìe<£ ‰õÄ_® XHõ JOQÆ~°Hõ∆‰õΩ_»∞ LO_®e.
`«Å∞Ñ¨Ù =ÚÜ«∂ºeû# ÉÏ^èŒº`« D JOQÆ~°Hõ∆‰õΩ_çk. g_À¯Å∞ K≥Ñ¨Ê_®xH˜ "≥o§#
™êìe<£`À P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ L#flk, JOQÆ~°Hõ∆‰õΩ_»∞ W"å<£ "åã≤ûÖËqKü „‰õΩã¨ÎÖË"£
(Ivan Vassilievich Khrustalev).
'<Õ#∞ x„^ŒáÈ`«∞<åfl#∞. <å‰õΩ WOˆHg∞ JHõ¯ˆ~¡^Œ∞. g∞~°∞ ‰õÄ_® x„^Œá⁄O_ç—
Jx ™êìe<£ `«#`À K≥Ñ≤Ê#@∞¡ D „‰õΩã¨ÎÖË"£ ãÖ`À+ÖQÍ `«=∞`À J<åfl_»x K≥áêÊ_»∞
ÖÁQÆKÕ"£. „‰õΩã¨ÎÖË"£ ^•fi~å q#_»"Õ∞ HÍx, =∞Ô~=fi~°∂ ™êìe<£ <À\˜ ^•fi~å D
P^Õâßxfl q#ÖË^Œ∞. '™êìe<£`À Ñ¨x KÕã≤# Wxfl ãÖ=`«û~åÅÖ’#∂ ™êìe<£ ^ŒQÆæ~°
103 Z.\˜.Ô~·a<£
#∞Oz W@∞=O\˜ 'P^Õâ◊O— q#_»O W^Õ "≥Ú^Œ\ ˜ ™êi....— Jx ‰õÄ_® ÖÁQÆKÕ"£
K≥áêÊ_»∞. ™êìe<£ ZÑ¨ÙÊ_»∂ x|O^èŒ#Å#∞ YzÛ`«OQÍ áê\ÕKÕ "å_»∞. J@∞=O\˜
=ºH˜ Î Ç¨ Ï ~î å `« ∞ Î Q Í P ~å„u JÖÏO\˜ P^Õ â ◊ O WKåÛ_®? ÖË ^ •, ™êì e <£
JOQÆ~°Hõ∆‰õΩÅO^Œih x„^Œá⁄=∞‡x ÑÖÑ≤OKÕã≤, ™êìe<£‰õΩ ~°Hõ∆} ÖË‰õΩO_® K≥Ü«∞º=∞x
„‰õΩã¨ÎÖË"£#∞ Z=ˆ~<å P^ÕtOKå~å? '™êìe<£ K≥áêÊ_»∞— Jx „‰õΩã¨ÎÖË"£ K≥Ñ≤Ê# D
=∂@Å∞ z~°HÍÅOQÍ J=∞Å∞Ö’ L#fl x|O^èŒ#Å‰õΩ q~°∞^ŒúOQÍ L<åfl~Ú.
JOQÆ~H° ‰∆õ Ωõ Å∞ ZÑ¨ÙÊ_»∂ XO@iQÍ LO_»~∞° . XHõi g∞^Œ XHõ~∞° Hõ#∞fl "Õã≤ LOK«∞`å~°∞.
D P^Õâ◊O`À XHõi<˘Hõ~°∞ Ñ¨~°º"ÕH˜∆OKÕ x|O^èŒ# LÅ¡OÑ¶≤∞OK«|_çOk† ™êìe<£ QÆkH˜
HÍÑ¨ÖÏ ÖË‰õΩO_® áÈ~ÚOk. `≥Å¡"å~°QÆ@¡ ™êìe<£ JOQÆ~°Hõ∆‰õΩÅO^ŒiH© D P^Õâ◊O
qxÑ≤Oz# „‰õΩã¨ÎÖË"£, `«# _»∂º\© =Úyã≤# `«~åfi`«, L^ŒÜ«∞O Ñ¨k QÆO@Å‰õΩ
"≥o§áÈÜ«∂_»∞.
JOQÆ~°Hõ∆‰õΩÅO^Œ~°#∂ x„^Œá⁄=∞‡x ÑÖÑ≤OKÕã≤ „‰õΩã¨ÎÖË"£ HÍx, J`«x
ã¨Ç¨ Ü«∞O`À =∞~˘Hõ~∞° HÍx, ™êìe<£ QÆkÖ’H˜ "≥o§ J`«xH˜ U^≥<· å WO*ˇH<∆õ £ WKåÛ~å?
™êìe<£ JÑ¨™ê‡~°Hõ ã≤u÷ Ö’ Ñ¨_∞» #fl ãÖQÆu `≥Å∞ã¨∞‰õΩ#fl ÉˇiÜ«∂, Hõ$âıÛ"£ `«k`«~∞° Å∞,
™êìe<£ #∞Oz `«=∞‰õΩ WOˆH „Ñ¨=∂^ŒO ÖË^Œx ÉèÏqOz "≥·^Œº ã¨Ç¨Ü«∞O JO^Œ‰õΩO_®
KÕâß~å?
=∂iÛ 5#, ™êìe<£ =∞~°}Õz# "≥O@<Õ ÉˇiÜ«∂ „Ñ¨=~°Î# QÆ∞iOz Ããfi`å¡<å
WÖÏ ~åã≤Ok: 'Ç¨Å∞Ö’ JO`å xâ◊≈|ÌOQÍ xÅ|_ç LO>Ë, ÉˇiÜ«∂ XHõ¯_Õ
HÍi_®~üÖ’H˜ ÑïÔQ\Ïì_»∞. HÍi_®~üÖ’Oz J`«#∞ ÃÑ^ŒÌ Q˘O`«∞Hõ`À, '„‰õΩã¨ÎÖË"£,
HÍ~°∞ fã¨∞‰õΩ~å— Jx JiKå_»∞—. JO^Œ~°∞ JOQÆ~°Hõ∆‰õΩÅ∞O_»QÍ J`«#∞ „‰õΩã¨ÎÖË"£#∞
¿Ñ~°∞ ÃÑ\˜ì Ñ≤Å=_»O QÆ=∞xOK« ^ŒQÆæk.
™êìe<£ Éè∫uHõ HÍÜ«∂xfl =∞™ÈeÜ«∞OÖ’ LOK«_®xH˜ gÅ∞QÍ ZOÉÏ"£∞
KÕã¨∞Î#flÑ¨ÙÊ_»∞ ‰õÄ_® D „‰õΩã¨ÎÖË"£ =∂„`«"Õ∞ L<åfl_»∞ HÍx ™êìe<£`À z~°HÍÅOQÍ
L#fl JOQÆ~°Hõ∆‰õΩÖˇ=fi~°h JHõ¯_»‰õΩ J#∞=∞uOK«ÖË^Œ∞.
P `«~åfi`« H˘kÌ HÍÖÏxˆH D „‰õΩã¨ÎÖË"£ 'J<å~ÀQÆºO`À =∞~°}ÕKå_»∞— Jx
ÖÁQÆKÕ"£ ~å_≥¤<£ ã‘¯`À K≥áêÊ_»∞.
™êìe<£ =ÚYº JOQÆ~°Hõ∆‰õΩ_»∞ "å¡ã≤H±#∞ JÔ~ã¨∞ì KÕã≤# `«~åfi`«, ÉˇiÜ«∂ `«#
=∞#∞+¨µÅ#∞ H˘O`«=∞Okx ™êìe<£ JOQÆ~°Hõ∆‰õΩÅÖ’ xÜ«∞q∞OKå_»∞. D „‰õΩã¨ÎÖË"£
‰õÄ_® ÉˇiÜ«∂ =∞x¿+ J~Ú LO_»=K«∞Û.
1953 "Õ∞ 1# =∞™ÈeÜ«∞O "ÕkHõ g∞^Œ L#flÑ¨ÙÊ_»∞ ÉˇiÜ«∂, '™êìe<£#∞
104 ™êìe<£`À.....
<Õ#∞ =∂Ü«∞O KÕâß#∞. q∞=∞‡ÅflO^Œih ~°HO∆˜ Kå#∞— Jx `«#`À J<åfl_»x =∂Å\’"£
K≥áêÊ_»∞ (Molotov Remembers).
WÑ¨Ê\˜H˜ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’ L#fl ã¨=∂Kå~°O „Ñ¨HÍ~°O K«∂¿ãÎ, ™êìe<£ Ç¨Ï`«º‰õΩ
„Ñ¨^•è # ã¨∂„`«^•è i ÉˇiÜ«∂ JxÑ≤ã∞¨ OÎ k. J`«x`À Hõ$âıÛ"£, =∂ÖˇOHÀ"£, q∞HÀÜ«∂<£
"≥Ú^ŒÖˇ·#"å~°∞ KÕ`«∞Å∞ HõeÑ≤ LO_»=K«∞Û.
2. 1953Ö’ ÉˇiÜ«∂`À KÕ`«∞Å∞ HõeÑ≤ ™êìe<£ #∞ Ç¨Ï`«º KÕã≤# Hõ$âıÛ"£,
1956 Ñ¶„≤ |=iÖ’ [iy# ™ÈqÜ«∞\ò Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì 20= =∞Ç¨ã¨ÉÖíè ’ ™êìe<£#∞
=∞~À™êi 'Ç¨Ï`«º— KÕâß_»∞. ™êìe<£ =∞~°}Õz#Ñ¨Ê\˜ #∞Op J`«x g∞^Œ Ñ¨~ÀHõ∆OQÍ
[~°∞QÆ∞`«∞#fl ^•_ç D =∞Ç¨ã¨ÉèíÖ’ „Ñ¨`«ºHõ∆ ^•_çQÍ =∂iOk. D =∞Ç¨ã¨ÉèíÖ’
'™êìe<£ JHõ$`åºÅ— QÆ∞iOz Hõ$âıÛ"£ ã¨=∞iÊOz# '~°Ç¨Ïã¨º x"ÕkHõ, ~°ëêºÖ’ ~°Ç¨Ïã¨º
x"ÕkHõ J~ÚOk, HÍx Ñ¨tÛ=∞ ^ÕâßÅ Ñ¨„uHõÖ’¡ ÉÏÇ¨@OQÍ =zÛOk. XHõ Ñ¨Hõ¯
„Ñ¨ÑO¨ K«=∞O`å D '~°ÇÏ¨ ã¨º x"ÕkHõ— „Ñ¨Kå~°=∞=Ù`«∞O>Ë, `«=∞ Éèqí +¨º`«∞#Î ∞ `å~°∞=∂~°∞
KÕã¨∞Î#fl D x"ÕkHõ QÆ∞iOz ™êìe<£ JO>Ë „áê}O ÃÑ>Ëì ~°+¨º<£ Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì
™ê^è•~°} ã¨É∞íè ºÅ‰õΩ QÍx, ~°+º¨ <£ „Ñ¨*ÏhHÍxH˜ QÍx, `≥eÜ«∞^Œ∞. ~°+º¨ <£ Hõ=¸ºxã¨∞ì
áêsì K«i„`«Ö’ "≥Ú@ì"≥Ú^Œ\ ˜™êi, XHõ áêsì L#fl`åkèHÍi áêsì HÍO„ÔQã¨∞Ö’ KÕã≤#
H©ÅHõ „Ñ¨ãÖQÍxfl, Zxq∞k ÅHõ∆Å =∞Ok áêsì ã¨Éèí∞ºÅ#∞Oz ^•z LOK«_»O
[iyOk. D x"ÕkHõ P~°∞"ÕÅ HÍÑ‘Å∞ áêsìÖ’ L#fl`åkèHÍ~°∞Å‰õΩ =∂„`«O
JO^Œ*ˇÜ«∞º|_®¤~Ú. D L#fl`åkèHÍ~°∞ÅÖ’ JkèHõ ÉèÏQÆO Hõ$âıÛ"£ `å~°∞=∂~°∞
KÕã¨∞Î#fl ™êìe<£ q^è•<åÅ =Å# ÖÏÉèíO á⁄O^Õ"åˆ~. x"ÕkHõÖ’ ™êìe<£ g∞^Œ L#fl
Jã¨`«ºÑ¨Ói`«"≥∞ÿ# xO^ŒÅ#∞ `˘ÅyOz, =ºH˜ÎÑ¨Ó[ QÆ∞iOp, áêsì KÕã≤# `«Ñ≤Ê^•Å
QÆ∞iOp, ã¨=∞O[ãÖQÍ L#fl@∞¡ JxÑ≤OKÕ q=∞~°≈ L#fl z=i P~°∞ ¿ÑrÅ‰õΩ áêsì
Ñ¨„uHõÖ’¡ „Ñ¨Kå~°O W=fi|_çOk.
D x"ÕkHõ "≥Å∞=_ç# `«~åfi`«, J"≥∞iHõ<£ ¿ãì\ò Ãã„Hõ@s _»Öˇ¡ãπ, 1956 "Õ∞
15# XHõ Ñ¨„uHÍ ã¨=∂"ÕâO◊ Ö’ =∂\Ï¡_∞» `«∂-'™ÈqÜ«∞\ò Ü«¸xÜ«∞<£Ö’ L^•~°"å^Œ
â◊‰õΩÎÅ∞... |ÅO Ñ¨ÙOA‰õΩ#fl@¡~Ú`Õ XHõ =∞øeHõ"≥∞ÿ# =∂~°∞Ê fã¨∞‰õΩ~åQÆÅ=Ù...—
J<åfl_»∞. _»Öˇ¡ãπ L^ŒÇ¨ÏiOz# L^•~°"å^Œ â◊‰õΩÎÅ∞, ˆHÑ≤@eã¨∞ì â◊‰õΩÎÅ∞. _»Öˇ¡ãπ
PtOz# =∞øeHõ"∞≥ #ÿ =∂~°∞Ê, ™È+ë[O Hˆ Ñ≤@e[OQÍ Ñ¨`#« O K≥O^Œ_O» . „Ñ¨ÑO¨ K«
Hõ=¸ºxã¨∞ì L^Œº=∞ K«i„`«Ö’ D Hõ∆}O ZO`« H©ÅHõ"≥∞ÿ#^À _»Öˇ¡ãπ QÆ∞iÎOKå_»∞.
„Ñ¨ Ñ ¨ O K« Hõ = ¸ºxã¨ ∞ ì L^Œ º =∞O XHõ =∞Å∞Ñ¨ Ù u~° Q Æ É ’`ÀO^Œ x J`« # ∞
QÆ=∞xOK«QÆeQÍ_»∞.
105 Z.\˜.Ô~·a<£
Hõ$âıÛ"£ x"ÕkHõ |Ç≤Ï~°OQÆO HÍQÍ<Õ, q^äÜ
Õ ∞« `«`À ™êìe<£ Ñ¨\ÏÅ∂, Ñ¨ÙãÎ̈HÍÅ∂
`«=∞ `«=∞ HÍ~åºÅÜ«∂Å#∞Oz `˘ÅyOK«_»OÖ’ x=∞QÆfl"≥∞ÿ# „Ñ¨ÑÖK« Hõ=¸ºxã¨∞ì
áêsìÅ∞ W@∞=O\˜ q[˝`« K«∂Ñ≤OK«Ö^Ë ∞Œ ãïHõ^•, Hõ$âıÛ"£ iq[xã¨∞ì ã¨∂„fHõ~}° Å`À
UH©ÉèÏ=O „Ñ¨Hõ\ ÕKå~Ú. JÑ¨Ê\˜ˆH „Ñ¨ÑÖK« Hõ=¸ºxã¨∞ì L^Œº=∞OÖ’ iq[x[O
ZO`« |ÅOQÍ áê`«∞‰õΩáÈ~ÚO^À Wk "≥Å¡_çã¨∞ÎOk.
HÍx Hõ$âıÛ"£ ~°Ç¨Ïã¨º x"ÕkHõ "≥Å∞=_ç# "≥O@<Õ, "Õà◊§ g∞^Œ ÖˇHõ¯ÃÑ@ìQÆey#
H˘O`«=∞Ok Hõ=¸ºxã¨∞ìÅ∞, "åã¨Î=OQÍ [~°∞QÆ∞`«∞#fl^Õq∞\’, UO [~°QÆÉ’`ÀO^À,
‰õΩO_»|^ŒÌÅ∞ H˘\˜ì#@∞¡ K≥áêÊ~°∞.
Si+π Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsìH˜ K≥Ok# hÖò QÆ∂Öò¤, 1956 U„Ñ≤ÖòÖ’ „Ñ¨K«∞iOz#
XHõ "åºãÖÖ’-'™ÈqÜ«∞\ò Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì 20= HÍO„ÔQãπÖ’ „Ñ¨ãO¨ QÍÅ, f~å‡<åÅ
„áê=ÚYº`« Uq∞\˜? D „Ñ¨ãÖQÍÅ∂, f~å‡<åÅ∂, áêsì Ü«∞O„`åOQÍxfl XHõ
J=HÍâ◊"å^Œ =Ú~îå `å`å¯eHõOQÍ KÕlH˜¯OK«∞‰õΩO^Œh, \˜\’~Úã¨∞ì Ñ¨^Œú`«∞Ö’¡
™ÈqÜ«∞\ò Ü«¸xÜ«∞<£Ö’ ˆHÑ≤@e*Ïxfl Ñ¨Ù#~°∞^ŒúiOKåÅx Pt™ÈÎO^Œh, ã¨Ê+¨ìO
KÕã∞¨ <Î åfl~Ú...— Jx Hõ$âıÛ"£ =Ú~îå x[ã¨fi~°∂áêxfl "≥Å_¡ Oç Kå_»∞. ÉèÏ~°`« Hõ=¸ºxã¨∞ì
"≥∂x QÆ∞Ç¨Ï ‰õÄ_® 1956 AÖˇÖ· ’ „Ñ¨K∞« iOz# XHõ "åºãÖÖ’ W@∞=O\˜ ÃÇÏK«ÛiˆH
KÕâß_»∞.
D x"ÕkHõÖ’ „Ñ¨^è•#"≥∞ÿ# JOâ◊O =ºH˜Î Ñ¨Ó[. ™êìe<£ =ºH˜Î Ñ¨Ó[ =Å#
ZO`À J#~°÷O [iyO^Œ#flk „Ñ¨^è•#"≥∞ÿ# P~ÀÑ¨}.
`«#∞ ZO^Œ∞‰õΩ '=ºH˜ÎÑ¨Ó[#∞ „áÈ`«ûÇ≤ÏOz#n— =∞™ÈeÜ«∞OÖ’ L#fl ™êìe<£
â◊=O K≥Ñ¨ÊÖË^Œ∞† P`«‡ q=∞~°≈ KÕã¨∞HÀÖË^Œ∞. x[OQÍ =ºH˜ÎÑ¨Ó[ QÆ∞iOz P`«‡
q=∞~°≈ KÕã¨∞HÀ=Åã≤#n, `«Ñ¨ÙÊÅ∞ ãïk^Œ∞ÌHÀ=Åã≤#n, P =∞Ç¨ã¨ÉèíÖ’ L#fl
„Ñüx^èŒ∞ÖË-=ÚYºOQÍ '=∞# ^Õâ◊O Hõ#fl Q˘Ñ¨Ê a_»¤ ™êìe<£, ™êìe<£ =∞# Pâ◊, =∞#
Éèíq+¨º`«∞Î, =∞# HõÅÅ ÑÖ@, „Ñ¨ÑÖK« Éèíq+¨º`«∞Î‰õΩ Öˇ·\ò Ç¨Ï∫ãπ..™êìe<£ =∞# nHõ∆,
=∞# ™êfi`«O„`«ºO, =∞# q[Ü«∞O— JO@∂ ™êìe<£ rqOz L#flÑ¨ÙÊ_»∞ J`«xfl
PHÍâßxÔH`ÕãÎ #≤ Hõ$âıÛ"£ ÖÏO\˜ <åÜ«∞‰õΩÖË. ™êìe<£ „|u‰õΩ#flÑ¨ÙÊ_»∞, `å=Ú ZO^Œ∞‰õΩ,
Uq∞ PtOz, Juâ◊Ü≥∂‰õΩÎÅ`À ™êìe<£ =ºH˜Î Ñ¨Ó[ KÕâß~À, WÑ¨ÙÊ_»∞ P <Õ~åxH˜
=∞™ÈeÜ«∞OÖ’ L#fl ™êìe<£ â◊"åxfl ZO^Œ∞‰õΩ xOkã¨∞Î<åfl~À K≥Ñ¨Ê=Åã≤#k P
„Ñüx^è∞Œ ÖË. =∞Ç¨ã¨ÉÖíè ’ L#fl U XHõ¯ „Ñüxkè J@∞=O\˜ x*Ï~Úf K«∂Ñ≤OK«Ö^Ë ∞Œ .
™êìe<£`À z~°HÍÅO LO_ç, J`«<Õq∞\’ `≥eã≤# U XHõ¯~°∂ Hõ$âıÛ"£#∞ J_»∞¤HÀÖË^Œ∞.
J`«#∞ K≥¿ÑÊk Jã¨`«º=∞x XHõ¯~°∂ YO_çOK«ÖË^Œ∞.
106 ™êìe<£`À.....
Ô~·a<£‰õΩ ÖÏQÍ<Õ <å‰õΩ ‰õÄ_® D hK«∞_ç QÆ∞iOz Z‰õΩ¯= =∂\Ï¡_»_»O W+¨ìO
ÖË^Œ∞. Hõ$âıÛ"£ ~°Ç¨Ïã¨º x"ÕkHõ XHõ J|^•úÅ Ñ¨Ù@ì Jx ~°∞A=Ù KÕã¨∂Î, „QÀ=~ü Ñ¶¨~ü
J<Õ Ñïâ’^èŒ‰õΩ_»∞ WOw¡+¨µÖ’ 'Khruschev Lied— J#fl Ñ¨Ùã¨ÎHÍxfl „Ñ¨K«∞iOKå_»∞.
D Ñ¨Ùã¨ÎHÍxfl q∞„`«∞Å∞ Ü«∂~°¡QÆ_»¤ "≥OHõ„\Ï=ÙQÍ~°∞ 'Hõ$âıÛ"£ Jã¨`åºÅ∞— J<Õ ¿Ñ~°∞`À
J#∞=kOK«QÍ, =∂ #=â◊HõO „Ñ¨K«∞~°}Å∞ „Ñ¨K«∞iOzOk. Hõ$âıÛ"£ Jã¨`«º x"ÕkHõ
QÆ∞iOz WOHÍ q=~°OQÍ `≥Å∞ã¨∞HÀ^ŒÅ∞K«∞‰õΩ#fl "å~°∞ D Ñ¨Ùã¨ÎHÍxfl K«∂_»=K«∞Û.
3. 1961 JHÀì|~°∞Ö’ [iy# 22= HÍO„ÔQãπÖ’, XHõ É’e¬qH± <åÜ«∞‰õΩ~åÅ∞,
_À~å J„|"≥∂"åfl ÖÏ~°≠∂iHÍ, „Ñ¨ãÖyã¨∂Î, '<å Ç¨Ï$^ŒÜ«∞=∞O`å Öˇx<£ xO_ç
L<åfl_»∞. HÍ„"Õ∞_£û, <Õ#∞ <å Ç¨Ï$^ŒÜ«∞OÖ’ Öˇx<£#∞ xÅ∞Ñ¨Ù‰õΩ#flO^Œ∞=Å¡<Õ <å
rq`«OÖ’ f„= HõëêìÅ#∞ Z^Œ∞~˘¯x „|`«HõQÆeQÍ#∞. <Õ#∞ UO K≥Ü«∂ºÖÏ J<Õ
q+¨Ü∞« O QÆ∞iOz Öˇx<£#∞ ãÖ„Ñ¨kã¨∞OÎ \Ï#∞. x#fl Öˇx<£`À =∂\Ï¡_®#∞. ã¨r=OQÍ
L#fl@∞¡ PÜ«∞# <å Hõà◊§ =ÚO^Œ∞ xÅ|_ç 'áêsìH˜ WO`« Ç¨x KÕã≤# ™êìe<£ Ñ¨Hõ¯#
LO_»_»O <å‰õΩ KåÖÏ Hõ+¨ìOQÍ LOk J<åfl_»∞— Jx K≥Ñ≤ÊOk. D „Ñ¨Ç¨Ïã¨#O
`«~åfi`«, "≥O@<Õ, =∞™ÈeÜ«∞OÖ’ Öˇx<£ Éè∫uHõ HÍÜ«∞O ã¨~°ã¨# L#fl ™êìe<£
â◊"åxfl `˘ÅyOKåÅx Hõ$âıÛ"£ XHõ _ç„H© *Ïs KÕâß_»∞.
„ÔHq∞¡<£ Ô~l"≥∞O\ò Hõ=∂O_≥O\ò Ü«∞Ñ¶π. HÀ<Õº"£, ™êìe<£ Éè∫uHõ HÍÜ«∂xfl
`«~°eOz# ãÖÑ¶¨∞@# QÆ∞iOz WÖÏ K≥áêÊ_»∞:
'1961 JHÀì|~°∞ 31# q∞b+≤Ü«∂ ^ŒàÏÅ∞ Ô~_£ ¿ãfi¯~ü#∞ MÏm KÕ~ÚOz
^•~°∞Åhfl =¸ã≤"Õâß~Ú. Ñ¨ÓiÎQÍ pHõ\ ˜ Ñ¨_ç# `«~åfi`« „ÔHq∞¡<£ QÀ_»‰õΩ "≥Å∞Ñ¨Å
XHõ ã¨=∂kè `«=fi_»O „áê~°OaèOKå~Ú.... ™êìe<£ Éè∫uHõ HÍÜ«∂xfl =∞™ÈeÜ«∞O
#∞Oz `˘ÅyOz Z„~° QÆ∞_»¤ JOK«∞ L#fl XHõ â◊=¿Ñ\˜HõÖ’ LOKå~°∞. J`«#∞
|uH˜ L#fl>Ë¡ Hõ#∞Ñ≤OKå_»∞. =∞™ÈeÜ«∞O #∞Oz J`«x Éè∫uHõ HÍÜ«∂xfl `«~e° Oz#
`«~åfi`«, Öˇ·@∞¡ Pˆ~Êã¨∂Î, =∞™ÈeÜ«∞O ã≤|ƒOk U_®Û~°∞. ™êìe<£ ^Œ∞ã¨∞ÎÅ g∞^Œ L#fl
|OQÍ~°∞ |@#∞¡ fã≤ W`«Î_ç |@#∞¡ LOKå~°∞. Éèí∞*ÏÅ ^ŒQÆæ~° L#fl |OQÍ~°∞
=ã¨∞Î=ÙÅ#∞ ‰õÄ_® f¿ãâß~°∞. J`«x â◊s~°O g∞^Œ #Å¡\ ˜ QÆ∞_»¤ HõáêÊ~°∞, „áê}O
L#fl@∞¡#fl J`«x "≥ÚYO =∂„`«"Õ∞ Hõ#∞Ñ≤™ÈÎOk.... ~å„u Ñ¨kQÆO@Å‰õΩ J`«xfl
ã¨=∂kè K≥Ü«∞º_®xH˜ xÜ«∞q∞OK«|_ç# Hõq∞+¨<£ (Reburial Commission)
=zÛOk. |O^èŒ∞=ÙÖˇ=fi~°∂ ÖË~°∞.... XHõ xq∞+Ö =∞ø#O `«~åfi`« "Õ∞=Ú J`«x
â◊"åxfl ã¨=∂kèÖ’H˜ kOáê=Ú. J`«x â◊=O g∞^Œ ~Ô O_»∞ HÍO„H©@∞ ÉÏ¡‰Ωõ Å∞ ÃÑ@ì=∞x
(ÖËHõáÈ`Õ ã¨=∂kèÖ’Oz uiy =™êÎ_»x "åà◊√§ ÉèíÜ«∞Ñ¨_»∞`«∞#fl@∞¡) =∞=∞‡efl
107 Z.\˜.Ô~·a<£
P^ÕtOKå~°∞. HÍx J`«x â◊"åxfl "Õ∞=Ú =∞\˜ì`À HõáêÊO...—
H˘xfl "å~åÅ `«~åfi`« XHõ #Å¡ „QÍ<≥\· ò Ñ¨ÅHõ#∞ ™êìe<£ ã¨=∂kè g∞^Œ LOKå~°∞.
P Ñ¨ÅHõ g∞^Œ '*ˇ.q.™êìe<£ 1879-1953— Jx =∂„`«"Õ∞ LOk. `˘q∞‡k
ãÖ=`«û~åÅ `«~åfi`«, 1970Ö’, P ã¨=∂kè g∞^Œ, ™êìe<£ q„QÆÇ¨ÏO XHõ\ ˜ ÃÑ\Ïì~°∞.
™êìe<£ â◊"åxfl áêu ÃÑ@ìÖË^Œh, ~°Ç¨Ïã¨ºOQÍ |∂_ç^Œ KÕã≤, P |∂_ç^Œ ‰õΩÑ¨Ê
ÃÑ·# Ñ¨^Œ_»∞QÆ∞Å HÍO„H©@∞ á⁄Ü«∞º_»O [iyO^Œx XHõ "å~°Î „Ñ¨Kå~°OÖ’H˜ =zÛOk.
â◊"åxfl HÍeÛ |∂_ç^Œ KÕâß~°x J#∞=∂xOK«_®xH˜ XHõ HÍ~°}O LOk. P HÍÅOÖ’
Hõ$âıÛ"£ ã≤OÇ¨ã¨#O Hõ^Œ∞Å∞`ÀOk. Hõ$âıÛ"£ Ñ¨^ŒgK«∞º`«∞_≥·, ™êìe<£ J#∞K«~°∞Å∞
uiy JkèHÍ~°OÖ’H˜ =zÛ, â◊= Ñ¨sHõ∆ =∞m§ [iy`Õ, J`«xH˜ q+¨ „Ñ¨Ü≥∂QÆO
[iyO^Œ#fl q+¨Ü∞« O `≥eÜ«∞=K«∞Û. JO^Œ∞Hõx â◊"åxfl =∞™ÈeÜ«∞O #∞Oz `«~e° Oz
|∂_ç^Œ KÕã≤ LO_»=K«∞Û#x H˘O^Œ~°∞ Jaè„áêÜ«∞Ñ¨_®¤~°∞.
Hõ$âıÛ"£ HÍÅOÖ’ „Ñ¨ã≤ÌkúÔHH˜¯# Hõq, Ü«¸lh Ü«∞=ÙÃ+OHÀ, ™êìe<£ â◊"åxfl
=∞™ÈûeÜ«∞O #∞Oz |Ü«∞@H©_çÛ# ãÖÑ¶¨∞@##∞ Ç¨Ïi¬ã¨∂Î, XHõ Hõq`« ~åâß_»∞.
'K«xáÈ~Ú#@∞ì #\˜ã¨∂Î, `«# Ñ≤_çH˜e ayOz,
J`«#∞ â◊=¿Ñ\˜HõÖ’Oz JO^Œih QÆ=∞xã¨∞Î<åfl_»∞
U^À ‰õΩ„@ Ñ¨#∞fl`«∞<åfl_»∞
J`«#∞ x„^ŒáÈ`«∞<åfl_»∞, HÍx K«xáÈÖË^Œ∞
<Õ#∞ „Ñ¨Éèí∞`åfixH˜ q[˝Ñ≤Î KÕã¨∞Î<åfl#∞.
D ã¨=∂kè~å~Ú ^ŒQÆæ~° HÍÑ¨ÖÏ Ãã·x‰õΩÅ#∞ Ô~\˜ìOÑ¨Ù K≥Ü«∞ºO_ç
=¸_»∞ Ô~@∞¡ K≥Ü«∞ºO_ç
ÖËHõáÈ`Õ ™êìe<£ =∞m§ ÖË™êÎ_»∞
J`«x`À áê@∞ QÆ`«=¸ ÖËã¨∞ÎOk
™êìe<£ "å~°ã¨∞Å∞ D Éèí∂q∞ g∞^Œ =∞m§ #_»∞™êÎ~°∞...—
W^Õ Ü«∞=ÙÃ+OHÀ 1953Ö’ ™êìe<£ =∞~°}Õz#Ñ¨ÙÊ_»∞,'J`«xfl â◊=OQÍ
TÇ≤ÏOK«_»O <å‰õΩ J™ê^èŒº=∞xÑ≤OzOk. JO`«QÍ J`«#∞ =∞# rq`«O`À
ÃÑ#"Õã∞¨ ‰õΩáÈÜ«∂_»∞. ~°ëêº JO`å qÅÑ≤OzOk, <Õ#∞ ‰õÄ_® qÅÑ≤OKå#∞— J<åfl_»∞.
~å[H©Ü«∞ ~°OQÆOÖ’ Hõ$âıÛ"£ ÖÏO\˜ "åà◊√§ ™êìe<£ g∞^Œ ^•_ç KÕã¨∞ÎO>Ë,
Ü«∞=ÙÃ+OHÀ ÖÏO\˜ ÔHsiã¨∞ì Hõ=ÙÅ∂, ~°K«~Ú`«Å∂, `«=∞ HõÖÏÅ`À ™êìe<£ g∞^Œ
^•_ç KÕã¨∂Î ¿Ñ~°∞ „Ñü+¨ìÅ∞ ãÖáêkOK«∞‰õΩ<åfl~°∞. Ü«∞=ÙÃ+OHÀ ã¨=∞HÍb‰õΩÖÁHõ~°∞,
J`«xfl 'Hõq`åfixfl J=Ú‡‰õΩ<Õ "Õâ◊ºQÍ— =i‚OKå~°∞.
108 ™êìe<£`À.....
'....D Éèí∂q∞ g∞^Œ `«# "å~°ã¨∞efl KåÖÏ=∞Ok<Õ =^Œe "≥àÏ§_»∞
=∞#O J`«xfl =∞™ÈeÜ«∞O #∞Oz |Ü«∞@‰õΩ D_≥ÛÜ«∞ºQÆeQÍO
HÍx ™êìe<£ "å~°ã¨∞Å =∞#ã¨∞ûÖ’¡Oz J`«xfl ZÖÏ |Ü«∞@‰õΩ D_»fiQÆÅO—
Jx ãÖ^ÕÇ¨ÏO =zÛOk D Hõ$âıÛ"£ 'P™ê÷# Hõq—H˜.
™êìe<£ LO_Õk =∞™ÈeÜ«∞OÖ’ HÍ^Œh, =∞™ÈeÜ«∞O #∞Oz ™êìe<£ â◊"åxfl
|Ü«∞@‰õΩ D_çÛ `«QÆÅÉˇ\ ˜ì |∂_ç^Œ KÕã≤<å, Hõ=¸ºxã¨∞ìÅ, HÍi‡‰õΩÅ QÆ∞O_≥Ö’¡
™êìe<£ rqOKÕ LO\Ï_»h Ü«∞=ÙÃ+OHÀ‰õΩ ÉÏQÍ `≥Å∞ã¨∞. <Õ\ ˜ ~°ëêºÖ’#∂,
„Ñ¨ÑÖK«OÖ’#∂, ™êìe<£#∞ Jaè=∂xOKÕ "åi ãÖYº ~ÀA ~ÀA‰õΩ ÃÑ~°QÆ_»O D
"åã¨Î"åxfl ~°∞A=Ù KÕã¨∞ÎOk.
J=Ù#∞, ™êìe<£ =∞m§ ÖË™êÎ_»∞. J`«x`À áê@∞ QÆ`«=¸ ÖËã¨∞ÎOk. ™êìe<£
"å~°ã¨∞Å∞ D Éèí∂q∞ g∞^Œ =∞m§ #_»∞™êÎ~°∞.
Ñ‘_ç`«∞Å∞ =∞m§ áêÅ‰õΩÅ=Ù`å~°∞.
q„^ÀÇ¨Å∞ K«i„`« QÆ=∞<åxfl `å`å¯eHõOQÍ ^•i `«ÑÊ≤ OK«QÅÆ =Ù, HÍx PÑ¨Ö=Ë Ù.
`ÀÖË\ ˜ [QÆ<À‡Ç¨Ï#~å=Ù
109 Z.\˜.Ô~·a<£
`«∞k Ñ¨Å∞‰õΩ‰õΩ `«∞k Ñ¨Å∞‰õΩ
D Ñ¨Ùã¨ÎHõO z`«∞Î„Ñü K«kq# q∞„`«∞ÖÁHõ~°∞, D Ñ¨Ùã¨ÎHõOÖ’ Ô~·a<£ K≥Ñ≤Ê#
H˘xfl q+¨Ü«∂Å∂, `«∞k Ñ¨Å∞‰õΩ, K«kq# Hõ=¸ºxã¨∞ì áê~î°‰õΩÅ‰õΩ, Jaè=∂#∞Å‰õΩ,
Hõ=¸ºx[OÖ’ qâßfiãÖ ã¨#flyÅ∞¡`«∞O^Œx XHõ P"Õ^Œ# "≥e|∞KåÛ~°∞. Ô~·a<£ `«#
J#∞Éèí=OÖ’H˜ =zÛ# H˘xfl q+¨Ü«∂Å QÆ∞iOz K≥áêÊ_»∞, HÍx J`«#∞ ã≤^•úO`«
"Õ`Î« HÍ^Œ∞. W=hfl ZO^Œ∞‰õΩ [iQÍÜ«∞#flk J`«#∞ qâı+¡ O≤ K«_®xH˜ „Ñ¨Ü∞« uflOK«Ö^Ë ∞Œ ,
Ö’`«∞áê`«∞Ö’¡H˜ "≥à◊§ÖË^Œ∞.
ZO`« J„Ñ≤Ü∞« OQÍ L<åfl "åãÎ̈"åxfl t~°™ê=Ç≤ÏOKåÅh, ZO`« KÕ^∞Œ QÍ L<åfl
"åã¨=Î O K≥ÑÊ¨ _®xH˜ [OHõ ‰õÄ_»^hŒ J<åfl_»∞ ™êìe<£. WHõ¯_» ‰õÄ_® =∞#O "åã¨=Î "Õ∞
=∂\Ï¡_»∞‰õΩO^•O.
™È+ëã¨∞ì ã¨=∂[O JO>Ë, U =~°æ ãÖÑ¶¨∞~°¬}Å∂ ÖË‰õΩO_®, „Ñ¨[Å∞ KÕ~¸
KÕ~¸ HõeÑ≤, `åºQÆ=¸~°∞ÎÖˇ·# Hõ=¸ºxã¨∞ìÅ <åÜ«∞Hõ`åfi# ™È+ë[O xi‡™êÎ~°x
TÇ≤ÏOKÕ Hõ=¸ºxã¨∞ìÅ‰õÄ, Hõ=¸ºxã¨∞ì Jaè=∂#∞Å‰õÄ D Ñï}Ï=∂Å K«i„`«
XHõ q^Œ∞º^•…`«OÖÏQÍ `«QÆ∞Å∞`«∞Ok. Wk WÖÏ ZO^Œ∞‰õΩ [~°∞QÆ∞`ÀOn, nxfl
x"åiOK« QÆÅ=∂, x"åiOK«QÆey`Õ ZÖÏ x"åiOK«QÆÅO, J#fl „Ñ¨â◊flÅ∞ "Õˆ~
J^äŒºÜ«∞<åxH˜ ãÖ|OkèOz#q. D Ñ¨Ùã¨ÎHõO ÑïkèÖ’H˜ ~å=Ù. HÍx XHõ\ ˜ Ô~O_»∞
q+¨Ü«∂Å QÆ∞iOz =∂„`«O WHõ¯_» K≥Ñ¨ÙÊHÀ=K«∞Û.
L=∞‡_ç â◊„`«∞=Ù‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ [iˆQ qÑ¨¡=OÖ’ qq^èŒ =~åæÅ‰õÄ,
ã¨ = ¸Ç¨  Å‰õ Ä K≥ O k# =º‰õ Ω Î Å ∂ áêÖÁæ O \Ï~° ∞ , áÈ~å_» ∞ `å~° ∞ . qÑ¨ ¡ = O
q[Ü«∞=O`«"≥∞ÿ# `«~åfi`« `«=∞ `«=∞ Z*ˇO_®Å`À `«=∞Ö’ `å=Ú ãÖÑ¶¨∞i¬™êÎ~°∞.
110 ™êìe<£`À.....
„Ñ¨*Ï™êfiq∞HõOQÍ ZO`« K«~°Û [iy<å, JOu=∞OQÍ PK«~°}Ö’ qÑ¨¡= „Ñ¨Éèí∞`«fiO
XˆH =∂~°æOÖ’ #_»=QÆÅ^Œ∞. JÖÏ #_»"åÅO>Ë "Õ~°∞ "Õ~°∞ =∂~åæÅ HÀãÖ áÈ~å_Õ
ã¨=¸Ç¨Å#∞ J}z "≥Ü∞« ºHõ `«ÑÊ¨ ^Œ∞. JO^Œ∞Hõ<Õ 'qÑ¨=¡ O `«# a_»e¤ fl `å<Õ u<Õã∞¨ OÎ k—
J<Õ ™ê"≥∞`« "å_»∞HõÖ’H˜ =zÛOk.
=∞~À q+¨Ü∞« O Uq∞@O>Ë, qÑ¨=¡ O `«~åfi`« =~°æ áÈ~å@O =ÚyÜ«∞^Œ∞ ãïHõ^•,
Öˇx<£ K≥Ñ≤Ê#@∞¡ =O^Œ Ô~@∞¡ f„=OQÍ, ~°Hõ~°HÍÅ ~°∂áêÅÖ’ ™êQÆ∞`«∞Ok. J}z
"≥Ü«∞º|_ç# ã¨=¸Ç¨Å∞ `«=∞ áÈ~å\Ïxfl q~°q∞OK«=Ù† qq^èŒ ~°∂áêÅÖ’
H˘#™êy™êÎ~Ú. D â◊‰õΩÎÅ‰õΩ JO`«~å˚fÜ«∞ ÃÑ@∞ì|_ç JO_» LO@∂<Õ LO@∞Ok.
D =~°æ áÈ~å@O HÍi‡Hõ =~°æ J„QÆQÍq∞ Jx K≥Ñ¨Ê|_Õ Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsìÖ’#∂
[~°∞QÆ∞`«∞Ok. HÍi‡Hõ =~°æ „Ñ¨Éèí∞`«fiO Jx K≥Ñ¨Ê|_Õ „Ñ¨Éèí∞`«fi Ü«∞O„`åOQÆOÖ’#∂
[~°∞QÆ∞`«∞Ok. qÑ¨¡=OÖ’ ÖÏQÍ<Õ, J‰õΩOiî`« nHõ∆`À Ñ¨x KÕ¿ã Hõ=¸ºxã¨∞ìÅ∞
<åÜ«∞Hõ`fi« OÖ’ L#flO`« HÍÅO HÍi‡Hõ =~°Oæ `«# „Ñ¨É∞íè `åfixfl xÅ∞Ñ¨ÙHÀQÆÅ∞QÆ∞`«∞Ok.
ÖËHõáÈ`Õ HÍi‡Hõ =~°æ =ºuˆ~Hõ â◊‰õΩÎÅk ÃÑ· KÕ~Ú J~Ú, HÍi‡Hõ =~°æ „Ñ¨Éèí∞`åfixfl
~°Hõ~°HÍÅ =∂~åæÅÖ’ ‰õÄÅ„^Àã≤ ÃÑ@∞ì|_ç^•s Ñ¨Ù#~°∞^Œú~°} KÕ™êÎ~Ú.
™È+ëã¨∞ì ã¨=∂[O =~°æ ~°Ç≤Ï`« ã¨=∂[O HÍ^Œ∞. =~åæÅ∞ ~°^Œ∞Ì J~Ú#Ñ¨ÙÊ_»∞
=∂„`«"Õ∞, JO>Ë Ñ¨ÓiÎ Hõ=¸ºxã¨∞ì =º=ã¨÷Ö’<Õ, =~°æ áÈ~å@O =ÚQÆ∞ã¨∞ÎOk. =~°æ
Ç≤ÏOã¨‰õΩ `≥~°Ñ¨_»∞`«∞Ok. JO`« =~°‰õÄ =∞#‰õΩ W+¨ì=Ú<åfl ÖËHõáÈ~Ú<å qq^èŒ
~°∂áêÅÖ’ =~°æ áÈ~å@O [~°∞QÆHõ =∂#^Œ∞.
™È+ëã¨∞ì ã¨=∂[OÖ’ Jx"å~°ºOQÍ [iˆQ D 'Ç≤ÏO™ê`«‡Hõ áÈ~å@O— QÆ∞iOz
zOuOK«=Åã≤# J=ã¨~°O ÖË^Œ∞. Hõ=¸ºxã¨∞ìÅ∞ WÖÏ kQÆ*ÏiáÈ`å~å Jx
Pâ◊Û~°ºÑ¨_#» Hõ¯~ˆ ^¡ ∞Œ . ã¨=∂[ Ñ¨Ù~ÀQÆ=∞# =∂~°Oæ Ö’ Wk XHõ Jx"å~°º Ñï}Ï=∞OQÍ
QÆ∞iÎOKÕ Hõ=¸ºxã¨∞ìÅ∞, D Ñï}Ï=∂ÅxflO\˜h *Ï„QÆ`«ÎQÍ J^äŒºÜ«∞#O KÕã≤, QÆ∞}
áê~îåÅ∞ <Õ~°∞Û‰õΩx, =∞iO`« Ñ¨@∞ì^ŒÅ`À =ÚO^Œ∞‰õΩ Hõ^Œ∞Å∞`å~°∞ HÍx x~åâ◊`À
"≥#∞Hõ‰õΩ =∞à◊§~°∞, Hõ=¸ºx[OÖ’ qâßfiãÖ HÀÖ’Ê~°∞, Jx <å „Ñ¨QÍ_è» qâßfiãÖ.
`ÀÖË\ ˜ [QÆ<À‡#~å=Ù
111 Z.\˜.Ô~·a<£
112 ™êìe<£`À.....

STALIN Tho

Caricato da

Informazioni sul documento

Copyright

Formati disponibili

Condividi questo documento

Condividi o incorpora il documento

Opzioni di condivisione

Hai trovato utile questo documento?

Questo contenuto è inappropriato?

Copyright:

Formati disponibili

STALIN Tho

Caricato da

Copyright:

Formati disponibili

™êìe<£`À...

XHõ JOQÆ~°Hõ∆‰õΩ_ç J#∞Éèí"åÅ∞

#=â◊HõO „Ñ¨K«∞~°}Å∞, QÆ∞O@∂~°∞

Jxﬂ Ç¨Ï‰õΩ¯Å∂ ~°K«~Ú`«q.

07-11-2021 `ÀÖË\ ˜ [QÆ<À‡Ç¨Ï#~å=Ù

Potrebbero piacerti anche