Documenti di Didattica
Documenti di Professioni
Documenti di Cultura
1080-1137, Honorius Augustodunensis, de Immagine Mundi Libri Tres, MLT PDF
1080-1137, Honorius Augustodunensis, de Immagine Mundi Libri Tres, MLT PDF
116
duo superiora elementa, ignem et aera ex sua na- A liatur. Si vero aer iste inferior, qui est inter nos
tura, ita absque omni spissitudine esse manife- et parielem, vel materiam, vel aliquid tale, non
stum e.st, ut nil.il horum ex sua natura nisi ex potest visui ad senliendum .obstare, multo minus
aceidenle, visui pervium sit. Nam cum hoc, quod qui superior et purior estxuude proprie aer cce-
quidam rudes dicunt se cceluni videre, quando aer lum dicitur, eo^juod a visibus nostris celetur. Unde
purus est, cum aliquid videre se fingunt, conspi- constat quod omne corpus visibile alicujus den-
cere illud falsissimum est. Nam ubi visus defw sationis est quod ex spissiludine aquae vel terrae
cif, ibi error; sensus dat Imaginationem videndi, contingit. Nam nubes ex vapore aquarum densatse
quod non videt. Sicuti aliquis clausis oculisvide- visibiles apparenl; etiam flammse quse in nubilosp
lur siTJ. tenebras videre. Nam quamvis visus ex aere, vel in aliqua materia quse comburilur, fiunt
luce oculorum sumit exprdium, nibil tamen valet, ex vaporibus,
nisi ex obstaculo alicujus spissitudinis repercu-
DE IMAGINE MUNDI
LIBRI TRES.
INCIPIUNT CiPITULA.
Seplifonni Spiriiu in inna fidc illustrato, ac septenis tipis trifariw philosophiw mundato, CHRISTIANUS,
posf septimanam hujus vitw septem beatiludinibus laureari et in octava Trinitalem in uniiaie contem^
plari. ...":
Qv.ia ignorans cutn ignoranlibus, ignoranliw tenebrh involvor, idcirco mmstam titgubremque vitatn, ut cw-
cus ducCrevideor. Quare quia te hiimensa sapieniiw luce circumfusttmcognosco,cum tmiitis aliis deposco, qua-
ienus aliquam scinlillulam tuw flammivomw scientiw, ctttn tibi -nonmiiiuatur, nobis impertias : exposilionem
orbh qttasi in tabellu nobh describas. Mherutn enim videlur res propler nos factas quolidie speclare, el cum
jumenth insipieniibus quict sint, peniius ignorare.
Sapieulioe alumno abdita diligenter scrutanti, in scienlia profundo, utique homiiiis sa.ute nunc vigere,
etpostin Sion Domifium, in quo omnes thesauri sapientiaiel scientise sunt absconditi oculo ad oculum
videre.
Cum jugiter lectioni studiosus iucumbas, ae totius Scripturse medullam sitibundus exsugas, poscis a me
amicissime, ut, cjuemadmodum vulgo dieitur, Quod ovis a capra pelierit lanam , totius orbis libi depingam
formulam, in qua sic oculum corporis valeas reficere, sicut visum cordis soles in machina universilatis de-
pascere. Quod negotium sudore plenum ipse melius nosti, quam sit laboriosum, quamque perieulosum. La-
Iioriosum quidem mibi in aliis Occupato; periculosum autem propter invidos, qui cuncla quas nequeunt
imitari, non cessant calumniari, et qua; assequi non possunt verienoso dente, ut seliger hircus lacerare non
omittunt, et ea quaj publiee.arguunt, furtive intente legunt, atque de labore nostro sibi scjenliam usurpant:
quem, ut sues margaritas, pedibus proculcant. Etenim vero cum non solum laborem meum, sed et me-
ipsuni tibi.debeam (prajsertim cum me non mibi soli, sed toti mundo genitum intelligam) omittCns invidos
iabescentes, non me, sed seipsos livido corde corrodentes, ardua aggredior moliaiina. Quia improbus la-
bor, imo cbaritas vincit omnia, ad instruetionem itaque mulforum, quibus deest copia librorum, liicl-ibel-
!us edatur, nomenque ei Imago mundi indatur, eo quod dispositio totitts oibis in co, quasi in speculo
cqnspicialur : in quo etiam nostrae amicitise pignus posteris_relinquatur. Hic nihil aulem in co pono, nisi
qued majorum commondat tradilio
121 DE IMAGINEMUNDl LIBRI TRES."— LIB.-I. m.
LIBER PRIMUS,
CAP.I. — De fortna mundi. — Etytnologia mundi. A quia terra, lelltts, humus, arida,sicca, solum eiops,
Figura niuiidi qualis. nuncupalur. Terra a terendo dicitur, et totum ele-
Mundus dicitur quasi undique motus, est enim :mentum intelligitur, Tellus quasi tollens fruetus,
in perpeluo riiotu. Hujusllgura est in modum pihfi quse est frugibus apta, vel vinetis frucliferisqiie
rotunda. Setl instar ovi elementis distincta. Ovum arboribus consita. Humus ab humore, qua3 est pa-
qnippe exterius testa undique ambitur, testse albu- iustris et inarabilis. Arida inaquosa, quse semper
men, albumini vitellum, vitello gutta pinguediriis fervore solis aret, ut Lybia. Sicca, quaj aliquando
includitur. Sic mundus undique coelo, ut lesta, cir- COmplutacito exsiccatur, ut Judsea. Solum a solidi-
cumdatur, coelovero purus sether ut album, setheri tate, ut sunt monlana. Ops,_ ab opibus, ubi divi-
turbidus aer,:ut vilellum, aeri terra, ut pinguedinis tise, scilicet aurUm et gemmse abundant, ut in
gulta includitur. India.
CAP. H. — De creatione muntti, — Quinque modi CAP.V. — De .forma terrw. — Terram esse rolun-
creationh mundi. '" dam. Circuitus lerrw. Terra mundi cenlrum, Terra
Creatio mundi quinque modls scribilur : uno. quo niillis fulcris sustenlatur. Oceanus ambit terram.
Venwaquarum et fonlium
ante tempora ssecularia iirimensitas mundi in mente
Terras forma est rotund.a, unde et orbis est di-
divina concipitur, quse conceptio archetypus mun- g
Si enim.quis in aere positus eam desuper inspi-
dus dicitur, ut Scribilur : Quod esl factum in ipso cta.
tola enormitas montitim, et concavitas val-
vita erat (Joan, i). Secundo cum ad "exemplar ar- ceret,
hic sensibilis niuiiutis in materia creatur. lium minus in ea appareret; quam digitus alicujus
chelypi, In manu teneret. Circuitus
Sicut legitur : Qui manet in wternum creavit omnia si pilam praegrandem
centuni et octoginta millibus stadio-
insimuL Tertio, cum per species, et formas sex die- autemterrae,
rum mensuratur, quod duodecies mille milliaria, et
bus hic mundus formatur, sicut scribitur : Sex die-
quinquaginta duo computatur. Ha;c centruni in me-
bus fecii Dominus opera sua bona valde (Gen. i). dio mundo, ut
cum unum ab homo ab ho- punctus in medio circuli aaqiialiter
Quarto alio, utpote et nullis fulcris, sed divina poteutia su-
. collocatur,
mine, pecus a pecude, arbor ab arbore, unumquod- stentatur, ut legitur : Noniimetis me, ait Dominus,-
que de semine sui geueris nascitur, sicut dicitur : qui suspendi terfain hi nihilo, fundata enim esl super
Paier meus usquemodo operalur. Quinto cum adhuc stabililatem suatn
(Psal. cin),sicut aliud elementum,
mundus innovabilur, sicut scribiturs Eccetiova facio suse qualitatis metam. Ha;c in circuitu
oecupans
omnia (Apoc. s.xi).
Oceano, ut limbo cingitur, ut scribitur, Abyssus
GAP.III. — De qualtwr eleinentis. —Elemenla uiule 2 sicul vestimentutn amictus ejus .(ibid.). Interius
dicanlur. Quot sint elemenia; quomodo invicemtni- meatibus
sceantur. Siluselementorum. T aquarum, ut corpus veiiis sanguinum
ariditas ipsius ubique irri-
Elementa dicuntur, quasi hyle, ligamenta, u).« . penetratur, quibus
gatur. Unde ubicunque terra infodifur , aqua re-
autem est materia , ex quibus constant omnia , sci-
licet, ignis, aer, aqua, lerra. Qus in modum cir- peritur. —
De qttinque eonis, — Circuli sive zoiw
culi in se revolvuntur, duni ignis in aerem, aer in CAP.VI. inhabitabiles. Zonw tres. Habilabiles duw. Osten-
aquam, aqua in terram convertitur. rursus terra in dilur exetnplo quomodo tnedim dum zonm tantum.
aquam , aqua in aerem, aer in ignem commutatur. sunl habitabiles. Qtiinque circuli.
Ha;c singula propriis qualitatibus, quasi quibusdam Quinque autem zonis, id cst circulis terra. distin-
brachiis se invicem tenent, et diSCOrdemsui natu- guitur. Qtiorum duo eitremi suiit inhabitabiles al-
fam concordi foedere vicissim commiscent. Nam gore; medius inhabitahilis calore, a quo sol nun-
terra arida et frigida frigidaj aqua connectilur; quam recedil, ad illos nunquoTmaccedit. Medii duo
aqua frigida et humida humido aeri astringitur; habitabiles, hinc ardore, inde rigore temperati.
aerhumiduS et calidus calido igni associatur; ignis Verbi gratia, si ignis in bieme sub dio accenditur,"
calidus et aridus aridsB terrse copulatur. Ex his j quinque lineas euicil, unam in medio fervidam,
lerrautputa gravissimaimunvignis ut puta Ievis- duas circuni gelidas, duas inler has temperatas,
simus,supremumobliiiet loeum, alia dup medium, Qui si ut sol cifcPmiret, nimlrum quinque circulos
quasiqtioddam soliditatis vinculum. Quorum aqua redderet, Ex his circulis , ptimus septentrionalis,
gravior, lerree proximum, aer levior igni prinium secundus solslitialis, tcrtius aequinoctialis, quartus
possidet locum. Depularitur vero terra?, gradien- brumalis, quintus australis nominatur; sed solus
tia, ut homo et bestise; aqucenatantia, ul pisces; solstitialis a nobis inhabitari "dinoscitur.
aeri volantia ut aves; igni radiantia, ut sol et slelte. CAP. VII. — De tribus partibus Orbis habitabilh.—
CAP, IV.— De septem nominibus Terrm. — Terra, Partes terrw habilabiles tres.
- tellus, humus, arida, sicca, solum, ops. - Habitabilis zona , qua3 a nobis incolitur ln tres
Imum elementum septem nominibus denotatur. partes Mediterraneo mari dirimitur. Quarum utia
125 HONORSIAUGUSTODUN. OPP. PARS I. — DIDASC. ET HISTOR. 124
Asia, altera Europa, tertia Africa..dicitur. Asia a A piper colore quidem albo : sed cum ipsi serpentes,
seplentrione per orientem , usque ad ineridiem; qui ibi abundant, flamma fugantur, riigrum colo-
Europa ab bccidente usque ad septentrionem; rem trahit de incendio. Item Macrobios duodecim
Africa a meridie usque ad oeciaeiilem exten- cubiloriim loiigos. qu_ibellanl contra gryphes, -qui .
ditur. corpora leonum, alas et ungulas proeferunt aqui-
-CAP.Yill, — De Asia. — Paradisus. larum. Item Agroetas et Bragmanos, qui se ultrc
Asia, a regina ejusdem nominis appelktta. Huius in ignem miUiiiit amore alterius vitae. Sunt alii qai
priina reglo in oriente e paradiso ;. locus videli- pareutes jam senio eonfcctos mactant, et eorum
eet omni amanitate conspicuus , inadibilis hoini- carnes ad epulandum parant, isque impius judica-
nibus , qui igneo muro iisque ad coelum est cin- lur, qiii boc faeere abnegat, Sunt alii qui pisces ita
ctus. - crudos edunt, el salsum mare hibunt.
CAP.IX. ^- De Paradiso. — Fons paradhi. GAP. XII. — De monslris. — Semel tantummodo -
In boclignum vitae, videlicet arbor de cujus fructu parient.es.Arhnaspi,Cyclopes, Scinopodw.Acepha-
. li. Solo odore potni viventes. . .
qui comederit, semper in uno statu immovtalis per- Sunt ibi qusadam monstra, quorum qusedam bo-
manebit. In hoc eliam fons oritur, qui in quatuor flu-
B minibus, qucedam bestiis ascribuntur : ut sunt ii
mina dividitur. Quae quidem flumiiia infra paradi- aversas habent fplanta.s, et octonos simiil sede-
sum terra conduntur: sed in aiiis longe regionibus qui in
cim pedibus digitos, et alii, qui liabent canina -
funduntur.
— capita , et ungues aduncos , quibus est vestis pel-
CAP. X.— Dequalv.or ftuminibtis. Physon sive
Ganges, Geo sive Nilus, Tigris, Euphrates. lis pecudum, etvoxlatratus caiium, Ibi etiam qure-
Nam Physon, qui et Ganges in India de monte dam matres semel pariunt, canosque partusedunt,
Orcobares nascitur, el contra orientem fluens qui in senectute nigrescunt, et longa nostrse aetatis
Oeeano excipitur. Geon, qui el Nilus juxta montem tempora exceduiit. Sunl aliie, quoequinquenues pa- .
Aihlantem surgcns, rnox a terra ahsorlse.Iur, per riunt": sed partus ociavum annuni non excedunf,
occulto inealu in littore Rubri niaris liii suct et inoaocjjli, ei iruuaspi, e! Gvclopes. Sunt
quam currens,
denuo funditur, jEtliiopiam circumiens per Mgy- et Scinopodie, qui uuo fanium fuiti pede auram
umbram sibi
ptum labitur, in septem ostia divisus , magnum carsu vincunt, et in terram. positi
mare juxta Alexandriam ingreditur. Tigris autem et planta pedis erecta facimit, Sunl alii absque capite,
et ore duo
Etiphrates in Armenia de monte Barchoatro fun- quibus sunt oculi in humeris, pro naso
duiitur, et contra meridiem vergentes Mediterraneo foramina in pectore, setas habent ul bestiae. Sunl
mari junguntur. Post paradisum sunt multa loca de- ^"alii juxta fontem Gangis fiuvii, qui solo odore cu-
serta et invia, ob diversa serpenlum et ferarum ge- jusdam pomi vivunt, qui si longius eunt, pomuiu
hera. secum ferunt : moriuntur enim si pravuni odorer.i
CAP.XI. —De India, — India unde dicta. Mons Irahunt,
Caucasus. Tndimtermhii. Indicus Oceanus. Iiistda CAP.XIII. — De Besiiis.— Ceucocroca, Eale. Tauri
duas mstates, ef dttas hiemes uno anno habens, indomiti, Manticorha, Boves tricornes. Monoceros.
omnique tempore pirens. Mons Caspius. MareCa- Tesludines grandes. Magnes. Adamas.
spitttn. Gog, Magog, Garmani, Oreslw, Coatrw, Sunt ibi serpentes tam yasti, ut cervos devoreni,
Pygmwi. Piper ulbuin. Macrobii, Agroclm, Bra-
gmani. Qui parentcs maclunt. Qui pisces crudos el ipsum eliam Oceanum transnatent. Ibi est besfia
comedunl, Ceucocroca, cujus corpus asini,clunes eervi, pectus
Deinde est India ab Indo flumine dicta. Qui ad el crura leonis,pedes equi, ingeris cornu bisulcum,
Septentrionem de monte Caucaso nascitur, et ad- vastus oris hialiis usque ad aures. In loco dentiuna
meridiem cursum suum dirigens, a Rubro mari os solidum, vox pene hominis. Ibi est alia bestia
excipitur. Hoc India ab occidente clauditur, et ab Eale, cujus corpus equi, maxilla Apri, cauda ele-
hoc Indicus oceanus dieitur. In quo etiam est sita phantis, cubitalia coriiua habens , quorum unum
Taprobanes insula, decem civitatibus iriclyta. Haee D posltergum reileclit, cum alio pugnat. Illo obtuso,
duas ijcstates et duas hiemes uno anno babet, et aliud ad certamen vibrat, Nigro colore horret. In
omni tempore viret, In hoc etiam Chrisa et Argare aqua et in terra sequaliter valet. Ibi sunt fulvi tau-
insulae, auro et argento fecundae et semper floridae. ri, versis setis borridi, grande capul, oris riclus ab
Ibi sunt et monles aurei, qui propter dracones ct aure ad aurem patet. Hi etiam cornua vicissim ad
gryphes non possunl adiri. In India esl inons Ca- pugnam producunt, vel deponunt. Omne missile
spius, a quo Caspium mare vocalur. Inter quem et duro lergo respuunt. Qui si fuerint capti nulla pos-
mare Gog et Magog ferocissimoe genles', a magno sunt nrte domari. Ibi quoque Mantichora bestia,
Alexandro inclusa?ferunlur. Quaeliumanis carnibus facie bomo , triplex in dentibtis ordo, corpore leo,
vel crudis bestiis vescuntur. India habet quadra- cauda scorpio, oculis glauca, colore sanguinea, vox
ginla quatuor regiones , populosque multos, Gar- sibilus serpentum, fugiens discrimina volat', velo-
manos, Orestas, Coatras, quorum sylvae tangunt cior cursu quam avis volatu, humanas carnes ha-
sethera. In montanis Pygmosos duoruin cubitorum bens in usu. Ibi sunt etiam boves tricornes, pedes
liomines, quibus bellum est contra grues, qui tertio equinos habenles. Ibi quoque monoceros, cujus "cor-
anno pariunt, octavo senescunt. Apud bos crescit . pus equi, caput cervi, pedes elepliantis, cauda suis;
t,
125 DE IMAGINEMUNDI LIBRI TRES. — LIB. L . 128
Unocornu, in riiedio fronte arnialum qualuor pedum A _ CAP.XVI. — De Syria, — Damascus. Reblala. Coina-
lorigo, splendenti et mire acuto. Hsscbestia nlmis cjenw provincia, Phwniciq.-Tyriis. Sorlyx. Sidon. .
Libanus mons. FonsJofdanh. Palwstina, Ascalon,
ferox, diros babet mugilus. Omne quod obstat, Jerusaleni, Chananwa.
cornu transverberal.Captum potest perimi, non po- Ab Euphrate usque ad mare meriiterraneum est
test domari. Syria, a quodam Syro rege dicta, in qtia eslDamasr
In Gange quoque sunt anguiHae treceiilorum pe- cus, a Damasco Abrase liberto constructa etdicta, -
dum longae, Ibi-etiam quidam vernies, qui iii- olim Reblata vocata. Est in ea Coniageua provincia.
staf caneri bina liabenl brachia, sex cubitorum Est et Phoenicia, a Phoenice ave, quae sola in hac
longa, quibus elephanles corripiunt et uudis immer- terra invenitur, Sive a Phoenice rege, lilio Agenoris,
gunt. '-'_ dicta. In liac sunt Tyrus quse ct Sortyx, e"t Sidon
Indicum quoque mare gignit testudines, de qua- civitates sitae. In hac eliatn mons est Libanus, ad
rum testis capacia hospiiia sibi faciunt bomines. cujus radiecm oritur Jordanis fluvius. Est in ea
Palaestina, a civitate Palaestin, quae nuuc
India quoque magnetem lapidem gignit, qui fer- quoque Ascalon vocatur, dicta. Est in ea Judsea. a Juda filio
' rura
rapif. Adamantem etiam, qui non nisi bircino Jacob, de.cujus tribu reges erant,
' ° nuncupata. In hac
sanguine frangi potest. ] etiam Chananaea a Chanaan filio Cham dicta. ln hac
— est Jerusalem, quam Sem filius Noe construens, -
CAP.XIV. ^- De Parthia. Parthia unde dicta
Aracttsia. Assyriu, Media, Persida. Persepolis. Salem nominavif,"'Sed Jebus, et filius Chanaan in-
Magicw artis origo. Pyrrhiles. Synelites. habitavit, unde Jebus et Salem dedit ei nomen vex
David Jerusalem, quasi Jebusalem.~Quam Salomon
Ab Indo flumine usque ad Tigrim, est Parthia tri- filius ejus auro et gemmis decoravit, Jeroselyniam
ginta tribiis regionibus distincta. Dicilur autem quasi Jerusalemoniam appellavit. Quam a Babylo-
Parthia a Parthis, venientibus e Scythia. Est in ea niis subversam, Zorobabel reajdificavit; sed Roma-
regio Aracusia, ab oppido Aracusa dicla. Esl etiain . nus exercitus postea furiditus delevit. Hanc postino-
in ea Assyria, abAssur, filio Senij.quieamprimiis dum ^Elius Adrianus iniperatorreparavit, JElianique
incoluit liominata. Est in ea quoque Media, a Me- noniiiiavit.
do rege dicta, qui civitatem construens Mediam CAP.XVII. — De Palwstina, — Samaria, Sebastia,
iiominavit, de qtia et regio nomen mutavit. Iu Sichisma, Galilma, Nazareth. Pentapolh, Sodoma,
ea eliani Persida, a Perseo rege dicta, qui civita- Gomorrha. Mare Mortuum. Sarraceni. Agareni.
Ismaetitw. Nabathwi.
tem Persepolim aedificavit, de qua et regio nomen
C . Tlst et in Palaestiua regio Samaria, a civitafe Sa-
accepit. In hac primum orta est ars magica. Persida maria dicta, quaenunc Sebastia est nuncupata, olim
lapidem pyrrhitem mittit,qui manum prementisurit, a Sichem vocata. In hac est quoque Gali-
et synelitem, cujus candor cum luna crescit, et de- Sichima,
lsea, in qua est Nazareth civilas, juxta moritem Tha-
flcit. bor sita. In hac est et Pentapolis regio,a quinque
CAP.XV. —De Mesopotamia. — Ninive, Babtjlonia, civiiatibus dicta.. Tn qua olim fuit Sodoma, el Go-
Babylon. Chaldwaubi aslronotiiiaprimuminventa. morrba. In hac est mare Mortuum, a quo fluenta
Arabia, Saba. Mons Sina. \Madian: Jordanis absorbentur, In. hac ctiani Sarraceni, a
A Tigri flumine usque ad Eupbratem est Mesopo- Sara dicti, qui etAgareni, ab Agar. Item Ismaelitfe
tamiat, a duobus fluviis Graece ita dicta, quod in ab Ismael nuncupati. In hac et NahathaBi,a Nabaioth
medio duorum flumirium sit constitpta, In hac est filio Ismael dicti, quorum gentes smit duodecim.
- clvitas Ninive, itiiiere trium. dierum, a-Nino rege CAP.XVIII.— De JEgypto.'-—Euxiapostea JEgypius
dicta. Thebaida. Thebte. Monachi. Babel. JEgypi.
coristructa et nominata, In hacetiam regip Babylor- Alexandria.
nia, a civitate Babylone nominata. Hanc Nemrpd Hae superius diclse regiones, ab oriente incipien-
gigas fundavil; sed Seniiramis regina reparavit. Cu-
D tes, recta Unea ad Mediterraneum mare extendun-
jus muri latitudo est quiuquaginla cubitorum, alti- tur. Quibus usque ad Austrum iEgyptus connecti-
tudo ducentprum.cubitorum, ambitus civitatis qua- tur, in qua viginti quatuor gentes esse feruntur.Hssc
dringeutorum octoginta sfadiorum, centum portis' in orierite a Rubro mari surgit, terminum suum
aereis flrmata, fluvio Euphrate per niedium ejus' versus oecidentem in Ljbyaligit. Haacpritis et Bona
currente irrigua. Hujus arx Babel, qualuor millia11 copia, Euxia dicta, postea ab
iEgypto rege, fralre-
passuum alta scribilur. Dariai, 45gjT)tus est vocata. Haecfluviq Nilo undique
In ea qnoque est Chaldasa, in qua primum iriventai ciiicta, in modum Deltaelitterse est formata, centum
est astronomia. In ea et Arabia, quae etiam Sal.ia i millibus villarum inclyta. Hanc nubes non obscu-
dicitur, a Saba fllio Ghus. In hac tlius colligiluf, inl rant, pluviae non irrigact, sed Nilus inundans eam
hac est mons Sina, qui et, Oreb, in quo lex a Moysei fecundat. In hac est provincia Thebaida, a civitale
.scribitur accepta; juxta quem urbs Madian fuit,in i Thebe cognoniinata, quam Cadmus Agenoris filius
qua Jethro sacerdos praefuit. In ea surit genles mul- in JSgyptum veniens sedificavit, Thebas secundum
te, Moabitse, Ammonitae, Idumsei, Sarraceui Ma- illam quam in Bceotia construxit, nominans.: in hac.
dianite, et allae multae, Mauritius principabatur, et ab hac Thebp dicuri^
127 - HONORHAUGUSTODUN. OPP. PARS I. — DIDASC. ET HISTOR. 128
tur. Huic riiaxima adjacet soliludo, in qua olim A etiam Thyatira. Deinde estlsauria, ab aura qua un-
. eonversabatur monachoium mullitudo. Cambyses dique perflatur, dicta. Post hanc esl Cilicia, a civi-
rex iEgyptum superans, civitatem condidit, cui no- lale ejusdem nominis nuncjipafa, quam Cilix, filius
men Babylon indidit, quae nttnc caput iiiius regni Agenoris, construxit, et ab illa regio nomen accepit.
existit. In hac et victor Alexander civitatem oedifica- In hae est mons Amana, qui et Taurus. In hac et
vit, quam ex suo nomine Alexandriam nuncupavit. Tharsus civitas, a Perseo constructa, Pauii apostoli
CAP.XIX. — De Caucaso ei regionibus Orienth. —• ihhabitatione gloriosa. Deinde est Lycia et Pisidia et
Amazones, Massagetw, Colchi, Sarmaim, Seres. Pamphjiia. EUXMIUS Pontus regio multarum gen-
Bactra, Hircania, Hirnia. Scyihia. Hyperbo-
rei montes. Albatiia, Armenia. Arath inons. Iberia, tium, a qua et Ponlicuin mare appellatur. In quo
Cappadocia. Ovidius, et postea Clemens exsilio relegantur.
Suprascriptis regionibus, usque ad Aquilonem Post decursam Asiam, transeamus ad Europam.
anneetuntur hae regiones. Mons Caucasus a Gaspio CAP.XXII. — De Europa. — Btjphminiontes, Tanais
. mari orientis attoUilur, et per Aouilonem vergens fl., Mwolides paiudes, Theodosia.
pene usque ad Europamporfigitur. Hunc inhabila- Europa ab Europe rege, et ab Europa fdia Ageno-
bant Amazones femiiiae videlicet ut viri prseliantes. ris est nominata.Tn qua impriniis verSus septen-
His cohabitant'Massaget3e, et Colchi, et Sarmatas. B trionem sunl Ryphaei montes, et Tanais fluvius,a
Seres est oppidum Orientis, quo Serica regio, et Tanao rege diclus, et Bloeotides paludes, Magno
veslis, et gens est dicta. Post hanc est Bactra, mari juxta Theodosiam urbem , sejungentes.
a Bactro amne vocata. Huic conjungiiur Hyrcania, CAP. XXin. — De Scylhia.
ab Hyrcana sylva nominala, in qua sunt aves qua A Thanai fluvio est Scythia inferiof, quae versus
rum pennse splendent per noct.es. Huic jungitur meridiem usque ad Danubium porrigitur. In hae
Gothia.
Scythia etHirnia, quarum gentes sunt quadraginta sunt istae provinciae, Alania, Dacia,
quatuor. Ibi sunt Hyperborei montes. Hanc sequi- CAP,XXIV. — De Germania superidre. — Germania
tur Albania, a candore populi dicta, eo quod allio unde dicta. Limiles et fines Gennaiiiw sitperiorh,
crine ibi nascantur. Cui connectitur Armenia, in Suevia, Rethia, Bavaria,Ratispona.Francia Orien-
talis. Thtiringia.
qua est mons Arafh, super quem arca Noe post di- A Danubio usque ad Alpes est Germania superior,
luvium requievit, cujus usque hodie ligna ibi viden- quae a germinando populos dicilur. Versus occasum
tur. Huic copulalnr Iberia. Illi vero Cappadocia, a Rbeno, versus aquilonein Albia fluvio lerminatur.
civiiate ejusdemnominis dicta, in hac equae a vento Ihbac estregio Suevia, a monte Suevo dicfa. Haecet
concipiunt," sed foelus non ariiplius triennio vi- C Alemania, a Lemano lacu appellata. H;ecet Retbia
vunt, dicta. In bae Danubius nascilur, et sexaginta pra;-
CAP. X.X. — De Asia Minore. — Ephestts. Corpus
Joan. Evang. Epliesi quiescit, Nicma civitas. Bi- cipuis fluviis augetur, et in septem ostia ut Nilus di-
thtjnia. Nicomedia. visus Ponticum mare ingreditur. Est in ea Noricus,
Asia minor post lianc constifuitur, quse pene un- quae et Bavaria, in qua est civitas Raiispona. Tum
dique mari cingitur. In hac esl Ephesus civitas, ab et Orieiitalis Francia, cui conjungitur Thuringia
Amazonibus constructa, in qua requiescit-corpus quam sequitur Saxonia.
Joannis Evangelista;; in hac etiam civitas Nicssa, in CAP.XXY. — De Germania inferiore. — Dania, i. e.
qua niagna synodus est faeta. Prima provincia Asiae Norvegia, Messias. Pannonia inferior, Bttlgaria.
Minoris est Bilhyiiia, prius Berica, post Migdonia, Ab Albia fluvio est Germania iriferior, quaeversus
niox a Bitbyno rege Bithynia appellata. In qua est Aquilonem Oceano excipitur. In bac est Dariia et
civitas ejusdem nominis. ln liac est etiam civitas Norwcgia; A Danubio, imo circa Dariubium versus
Nicomedia, a^Nicomederege construeta et dicfa. orienlem, usque ad niare Medilerraneum est Mes-
CAr. XXI. —DeregiotdbiisAsim. — Smyrna, Gala- sias, a Messium provenfu diela, deiude Pannonia
lia. Phrtjgia, Troja, Lycaonia. Caria, Hirnus fl,, iuferior et Rulgaria.
Ltjdia, Thialira, Isauria, Cilicia, Amana inons, D
qui et Taurtis. Tharsus, Lycia, Pisidia, Pamphy- CAP.XXVI. — De Thracia,
lia, Euxinus ponius. - IndeThracia, a Tras filio Japheth dicfa. H,echa-
Bithynia quoque dicilur Major Phrygia, in qua bet Hebrum fluvium, et civitalem Hebron ibi con-
est civitas Smyrna, a Theseo rege conslructa. Huic structam et dictam.
jungitur Galatia, a Gallis dieta, quos Bilhynus rex 'CAP.XXVII.— De Grwcia.— Celhiiii,:lllyricus, Dat-
in auxilium evocavit et post vicloriam eis terram di- malia, Epirus, Fons in Epiro. Chaonia, Molosia,
visit. Hanc sequitur Phrygia, a filia Europae Phry- Elladia, Allica. Athenm. Beolict. Thebani et The-
bwi differunl, Aonia, Peloponesus,Thessalia,Ma-
gia sic nominata. Haecet Dardania a Dardano, Jo-
vis filiodicta. Et in ea civitas ejusdem nominis, ab cedonia, JEmathia. Otympus mons. Thessalonica,
Achaia, Arcadia, Arbastus lapis. Pitnnonia supc-
eodem constructa. Iri hac esl etiam cisilas Troja, rior. Mons Peninus. Histria.
a Troo rege conslructa et nomiiiafa. Ifec quoque A Medilerraneo mari est Groeeia, a Graecorege
Ilium ab Ilo rege est dicla; bujus moenia dicuntur dicta, terra Cethim olim yocata, et versus ausfrum
Pergama. Huic adjacent Lycaonia, et Caria, ubi fluit Msgno mari lerminatur. Quaietiani Illyiicus nomi-
Hirnus fluvius, aureis arenis famcsus. Inde est Ly- riaia, et in ea provir.cia Palmalia a Bahni civifate
dia a Lydo rege, fralie Tyrrhcni appellata. In hac vocala. Est et Epirus a Jilio Achillis Pyrrho sie
129 DE IMAGINEMUNDI LIBRl TRES. — LIB. I. 150
dicta. In Epiro est fons in quo faces accensoe cx- A GAP.XXIX. — DeGallia. — Gallia Belgica. Fran-
cia, Francus rex. Galtia Lugdunensis, Cotnaga,
stinguuntuf, et ilerum exstinclae, accenduntur. Est
et Cbaoiiia, a civitate ejusdem noniinis appellata, Togaia. Gaiiia Narbonensis. Aquitaitia.
A flumine Rlierio est Gallia Belgica, a civitate
quam Heleims frater Rectoris aedificavit, et ob amo-
Belgis dicta. Ilasc a mohte Jovis surgit, el versus
rem fralris sui Chaonis Chaoniam appellavit. Ilaec
aquilonem Britannicuni- oceanum incidif. Haec et
et Molpsia a civitale Molosia dieta, quam Molossus
Francia a Frarico fege est dicta, qui de Troja cu.m
filius.Pyr.rhi, coiistruxit, et a nomine suo Molosiam
jEnea veniens, Trojam juxta Rhenum condidit, ter-
vocavit, Est ibi et Elladia, ab Ellade rege, lilio
occiden-
' Deucalionis et Pyrrhoe dicta- Ipsa est et Attica, ab ram Franciam cognominavit. Hanc verstis
et Coinaga, ob
Atli rege. Ipsa est vera Graecia. In haclest civilas teni exeipit Liigdunensis Gallia, qax
Athenaea Cecrope rege conslrucla-, Ibi cst etBeolia longas comas est dicta, e.l Togata a longis vestibus:
quo3 versus austrum habet Narbonensem Galliam a
a bove dicta, quia Cadmus filius Agenoris illo ve-
civilate Narhona dictam , versus occidentem Aqui -
niens, bovem reperit queni diis immolans Thebas taniam ab
construxit. Provinciam Beotiam nuncupavit, de Iiac aquis dictam Rodano et Ligere.
GAP. X XX. — De Hispania. — Hiberus fl, Sex Hi-
dicuntur Thebani, de alia Thebaei. Eadem provincia '
spaniw provinciw. ,
dicitur A.oriia, a fonte Aon Musis consecrato. Ibi Inde esl Hispahia ab Hispanp rege dicta, prius
est et Peloponesus, a Pelope rege, et civitate ejus- Iberia, ab Ibero fiuir.ine, et Hesperia, ab Hespero
dem nomiiiis dicta. Ibi et Thessalia, a rege Tlies-
rege nomiiiala. Haecvcrsus occasum Oceano termi-
salo dicla. Ibi el Macedonia, a Macedone rege ap- natuf. Sunt in ea sex provincioe: Tarracona, Car-
pellatar Hsec et JEmathia, ab jEmatho reg'e vocata; thago, Lusitaiiia, Galatia, BetiCa, Tinguitania a
in hac est mons Olympus, qui excedit mibes.In hac
praeciptiis civitatibus dictaj.
est et Thessalonica, a Thessalo regefilio Graeeicon- CAP.XXXI. De-Bfilannia. —Britannia, Anglia, Hi-
slructa. Ibi est Acliaia, ab Achseo.rege el civitate bernia. Tanalos terra serpenles perimens. Isole,
ejusdem nominis, dicta. Ibi et Arcadia, qiiae et Si- Orcades, Scotia, Cltile. Mare congelatum.
cyonia a Sicyone rege nuncupata: Arcadia, Arbaston Contra Hispaniam versus occasuhi sunt in Ocea-
. lapidem mittit, qui semel aceensus exslingui non hohae iusulae : Biitannia, Anglia, Hibernia, Tanatos,
potest. Deiiide est PannPnia - superior iisque ad ctijus tefra, quovis genlium portata, serpentes peri-
Periinum montem. Ad aquilonem ejus Histria, ab mit. Isole in qua fit solstifium, Orcades triginta
Iiistrio amne, qui et Danubius, nominala. tres. Scolia, Chile cujus arbores riunquam folia de-
CAP.XXYHI. — De Italia. — Varim Italim appella- ponunt, et in qua sex mensibus, videlicet sestiyis,
tiones, Roma. Civitaluin formw seciiiidum feras. G est continuus dies, sex bibernis eontinua nox. Ultra
' Rqma formain leonis habet. Brundusium fortnam hanc versus aquilonem, est mare congelatum, et
cervi. Garthctgo bovis. Troja equi. Thuscia, Gam-
vania, Apulia,' Imbria. Helruria, Longobardia, frigus perpeturim. Europam perambulavimus. Ad
Padus ei Eridahus. Venetia. Gallia unde sic dicta. Africam transmigrenius.
Rlieni fons. CAP, XXXII. — De Africa.— Libtja. Paratonium
' Italia Oliin civitas. Monles Catabachmonii, Arm Phileiiofum.
magna Grsecia est dicta, postea a Sa-
turno, esl Saturnia appellata. Mox Latium, eo quod Cyrenaica, Gyrene. Penlapolis; Tripolis. Bhace.
Ileusis, Carlhago. Carthaginisdescriptio, Getulia.
Saturhus pulsus a Jove ibi latuit, dicta. Deiiide Au- Cwsaria.'
"' Niimidia, Hypone. Mauritania. Sliffia.
_
sonia ab Ausone rege. Tandem ab Italo rege Siculo- Tingiiania.
rum Italia vocata. Haec ab Alpibus surgit, et in Airica ab Apher uno ex posteris Abrabaj est dicta.
Magno mari terminum.figit. In hac esturbs Roma, Haec in orienfe Indii fluminis surgit, et per nieri-
a Romulo constructa, et sic dicta. Antiqui civitates diem vergeris in oecidentem tendit, Hujus prima
secuiidum praecipuas feras, ob sigiiificatioiiem for- provincia est Libya, a regina ejusdem nominis dicta.
mabant.Unde Roma fofmam leonis habet, qui coe- Hoeca Paratonio civitate et moiitibus Carabachmo •
teris bestiis qtiasl rex proeest.-Hujus caput est urbs riiis initium sumit, et in aris Philenorum finltur.
a Romulo constructa : lateritia vero aedificiautrobi- [) De bac Libycum inare dicitur. Inde est Cyrenaica
que disposita : unde et Lateranis dieilnr. Brundu- a civitate Cyrene nominata; sed a regina ejusdem
siiirii atiteiri forniam cervi, Carthago bovis, Tfoja nominis constructa, et dicta, Haec et Pentapolis a
equi figuram habuif, Est in Italia Tuscia provincia, quinque civitatibus est dieta. Scilicet Berenice,.Ar-
a thure, et sacriiiciis uicta. Est et Campania, a Ca- sinoe, Plolemaide, Apollinea, Cyrene; a propriis
pua civitate dicta, et a Capi regc cortstrueta. Ibi est conditoribus ita dictae. Inde Tripolis a tribus civita-
et Apulia. Est et Iitibria, inde dicta, quod imbribos tibus dicta, quae sunt Oecasa, Berele et Leptis
lempore diluvii superfuit, Est el Etruria ab Etrusco magna. Post haiic Bisace, a duabus urbibus dicta,
rege dicta. Estet Longobardia a longis barbis vo- id eSt Adromeus et Bizanlium. Deinde est Heusis,
cata. Padus, qui et Eridanus Italiae fluvius ab Ap- in qua est magna Carthago a Didone, quae et Elisa,
penniriis montibus orituf, ac mari iminergitur. Ve- conslructa, et Carthada, a Cartha oppido nominata.
netia s. Beneco rege, pfius Benetia dicta, dcinde Sed a Romanis delela ct denuo reeediticata Carthago
Venetia. Gallia a candofe populi dicitur, gala enim est appcllata. Hujus niuri lailtudo fuit septem etde-
Groecelae dicitur. Rbenus ab Alpibus nascitur, et cem cubitorum. Post hanc est Getulia. Inde Nunii-
conti-a aquiloncm vergens, sinu Oceani excipitur. dia, in qua regnavit Jugurtha. In hac est civitas
*x\ HONORIIAUGUSTODCN. OPP. PARS I. — DIDASC. ET IIISTOR. 152
Hippone, in qua fuit Auguslinus episcopus. Inde est A coiumicibus, quae primum ibi visoe sunt. Icaria in-
Matiritania, a nigredine dicta. In hac est provincia sula apuero Cretensi Iiaufrago est dicla, a qualca-
Stiffensis a Stiffi oppido. Aiia Caesariensis, a civitale rium mare dicitur. Naxon insula Dionysii, qui et
Caesaria dicta. Terlia Tingitania a civilate Tingi Bacchus. Melos, quae et Storia, roturida insula. Pa-
nuneupata. ron a civitate ejusdem nominis dicta, aParoJaso-
CAP.XXXIII. -^-De Aiihiopia. — Saba. Garaman- nis nepote constructa. H;ec gignit marmor candi-
tes. Fons apud Garamanles. Troglodita. Gades. dissimuin, quod Parium dicitur, et Sardium lapi-
Gaditanutn tnare. Atlanliciim mare.Aslrologia ubi dem.Cidon est insula :in bac mastix nascitur. Sa-
descripla. niosinsula. a Samo civilate dicta, in jEgaeo est
Versus meridiem vero est- jEihiopia, ab Etlian mari sita. De hac fuit
iina in in Saba de Sibylla, et Pylbagoras. In hac
dicta, Orienle, quaest urbs, qua ficlilia vasa sunt
fuit illa regina quoe ad Salonionem vehit, altera in reperta.
— De Sicilia. — Trinacria dicta a
occidenle. Inter quas sunl Garamantes, a Garama CAP.XXXV. tribus monlibtts. JEina mons. Scylla. Charybdis
civitate dicti. Apud quos est fons tam frigidus die- Commdia v.bi inventa. Yulcanim. Siwchades.
bus, ut non bibatur; tam fervidus noctibus, ut non Sieilia a Sicujo rege dicitur. llalia dicta. Prius
tangatur. Quibus versus orieritem cohabitant Tro- g Syeania, a Sycano rege cognominata, contra Ita-
glodytae, qui celcri cursu feras capiunt. IntrajEtbio- liam sita. Hsec et Trinacria, a tribus montibus di-
piain sunt maxima loca deserta, ob solis ardorem, citur. In hac est mons jEthna cujus sulfurea exse-
et [diversi generis serperitia bominibus incognita. stuant incendia. In hujus freto est Scylla et Cha-
Deiiide est maximus Oceanus, qui solis calore dici- In hac- erant olim cyclopes. In hac inventa
rybdis.
tur fervere ut cacabus. In extremis finibus Africae est comoedia. Eoliee insulse ab Eolo
versus occideiuem est urbs Gades, a Phaeiiicibus Sicifiam rege dicta juxta
positae. Hee et Vulcaniae, quia incendio
construcla, de qua Gadilanum inare dicitur. In ipso sunt plenae.Sunt vero novem Staechadesinsulse cori-
vero Oceano esl nions Allas altissimus, nnde At- tra Massiliarii
sitae.
lanticum mare appellalur. Ailas autem erat rex
CAP. XXXVI. ^— Z)e Sardinia.— Fontes calidi
Africae, frater a
Promelhei, quo mons nomen acce- cmcitatem furibus inferentes. Corsha, Cyrene,
pit, quia in eo residens, Aslrologiam deseripsit, Ebosus, Coittbria. Insulm Baleares. Fundw ubi
unde et ccelum sustinere dicitur. Peragratis Africae inventw. Gorgodesinsulw. Ilesperides.Aureapoma.
Mare concretum, Meroe, Syene. Perditd insula.
iinibus, ad insulas maris accedamus.
Sardinia a Sardino rege, nerculis fiiio, dicta,
CAP.XXXIV, — De insulis, et novo, ut dicunt, orbe.
— Cyprus, Paphus, Crela. Mare Adrialicttm. Aby- contra Numidiam est sita. In hac nee serpenfes,
dos. Hellespontus. Coos. Cyclades. Bodtts. JEreus, nce lupi gignuntur, In ea est solifuga animal ut
Colosstts sepluaginta cubilorum alttts. Tenedus. aranea, morsu homines perimens. In ea est et herba
Carpulhos. Carpalium tnare. Cilherea. Delos.Co-
turnices tibi.prinium visw. Icaria, Naxos, Melos, sicsilis apiastro, quae comedentibus rietus contrahit,
Paros. Pcifium marmor. Lapis Sardius. Cidon, ct quasi ridentes interimit. In hac sunt fontes ca-
Samos. Ficlilia vasa ubi reperta. lidi, inlirmis medelam,furibusinferentes cseeitatem.
Insulae sunt dictas, quasf in salo silsa!In Mediter- Corsica, a Corsa muliere dicta, contra Liguriam
ianeo mari estCyprus insula contra Syriam, a Cy- sila : quae primitus taurum suum qusesitura illue
pro civitale dicta. Hoecet papbus, a civitate ejusdem venit, etreferens loci ferlililatem, a Ligunbus in-
nominis. Creta a Creto rege dicitur, hoecet Centa- habitari ccepit. Hsec et Cyreue a Cyrino Herculis fi-
polis, a centiim urbibus muncupala. Haec sila est lio est dicta, quia abeo est inbabitata. Ebosus in-
contia Lybicuin mare, quod et Adriaticum, ab sula conlra Hispaniam. Hancfugiunt serpentes. Ibi
Adria civitate dicitur. Abydos est insiila in Helle- est et Colubria plena serpentibus. Ibi et Baleares
sponto, in Europa. Hdlespontus ab Helle civilate irisute. In his inventse sunt fundae. Gorgodes insulae
dicitur. Coos insula Atricae.Cyclades dicuntur,quod in Oceano juxta Aflantem. In his olim habitaverunt
in rotundo sint positae. Cyclus enim dicitur orbis. j) Gorgones. Juxta bas Hesperides, ab Hcsperia civi-
Sunt autem qiiinquaginla quatuor contra Asiam tale dictse. In his pves albis velleribus abundabant,
posita?. Harurii prima Rhodus a civitateejtisdeinno- quae ad purpuram opiime valebant. Unde dicitur
minis dicta ad oricntem esl posita. In hac fuil olim fabulose aurea mala habuisse. Miclon enini dicitur
^Ereus colossus sepluaginla cubitorum altus. Te- ovis Graece.Inter has fuit illa magna, quae Platone
nedusad septentriouem ejus posita, a civitate Tene, scribente cum populo est submcrsa, quae Africainet
et ejus conslruclore ejusdem nominis dicta. Garpa- Europam sua inagiiitudine vicit,' ubi nunc est Con-
tlios ad ineiidiem ipsius contra jEgyptum posita. cretum mare. Meroe insula est in Nilo flumine, in
Unde el Carpaiium mare, et Carpatiae naves. Cy- capite jEthiopioe, in quaabsumitur umbra in sestate.
tlieroea ad occasum est sita," a Cithero monte dicfa. In hac est lignum ebenum, juxta quanl esl civitas
Haec et Porphy.ris dicitur. Delos in medio Cycla- Syene, in qua estputeus a philosophis factus,sexa-
dum sita, a civitate ejusdem nominis dicta. Haec gtiita cubiloruin altus : in cujus fuuduiu splendet
tempore diluvii sub Ogygio facto primum apparuif., sol recto radio',in mense Junro. Est qusedam Oceani
unde et Delos nonien aeeepit, quia delos inanife- insula dieta Perdila, amoenitatc et fertilitate om-
slum sonat, Hxc et Ortyga ab Ortygometis, id est riiiimrerum pras cunctis terris longe praestauticsinia,
"
155 DE IMAGINEMUNDI LIMU ITtES. — LIB. I. . iol
liominibus ignota. Quaa aliquando casu inventa, j ^ CAP. XLI. — Dc voragine. — Quomodo fiat vo-
postea quaesita noil est inveiita, et ideo diciturPer- racjo,
dita. Ad banc ferturBrandanus venisse. Ampotis quoque, id est vorago, in Oceano iu
exortu lunsemajori aeslu (luctus involvil et revomit.
CAP.XXXVII. — Deinferno.lnsiilas circumivimits, Haec autem vorago, quse tolas aquas et naves ab-
nuitc inferna etiam petamus. De-nominibusinferni. sorbet et
— Acheron, Styx, Phlegelon, revomit, hinc fit: est in tcrra abyssus
ideo dicitur inferiiis est profundissima, de qua seribilur : Bupti sttnl omnes
Infernus iufernus, quia
Sicut enim terra est in medio aere : ita est fontes abyssi magnm (Gen. vn). Et juxta banc
posilus. sunt cavernosa loca, et speluncse lale patentes. In
iiifcrnus in medio terrse. Unde el novissima terra his venli de spiramine aquarum concipiuiitur, qui
dicitur. Est autem loeus.igne et sulphure horridus, et spiritus procellarum dicunlur. Et bi suo spira-
infcrius dilatatus, superius coangustatus. Hic iacus
' vcl Urra tnortis mine aquas maris, per patentes tcrraruin cavernas,
dicitur, quia animoe Illue descen- in abyssos abstrahunl et ea exundantcs ileium ma-
dentes veraciler moriuniur. Hic ct stagnum ignis
gno impelu repellunt.
dicilur, quia ut lapis niari, ita animae illi immer- CAP.XLIL— De terrwmotu. — Qtwmodo fianl ter -
gunltir, Ilic lerra lenebrosa voeatur, quia fumo et ,n rwmotus.
foetoris nebula obscuratur.Iiic terra oblivionis nun- De liis ventis fit et terrse motus. Nam venti cun-
cupatur, quia sicut ipsi obliti sunt Dei, ita eorum , cavis locis inclusi dum crunipere gesliunt, terram
obliviscitur Deus misereri. Hic dicilur Tartarus ab horribili fremore concutiunt, eamque tremcro
liorrore, el tremore, quia ibi est fleliis et stridor den- faciunt.
tium (Mallh. VIII). Hic et gclienna, id est, terra CAP.XLIII. — De Hialtt, — Causa hialuum terrw
icjiiisnominatiir. Ge cnini terra dicitur, cujus ignis Tremor lerrw qttid, hiatus quid ? Cttr Sicilia
noster ignis umbra esse dicitur. Ilujus profunditas flammas evomat, et arenas, ac lapides egerat.
ct recessus dicilur Erebus,dracoiiibus etigneis ver- Scyllworum canum lairatus unde.
ISnc eliam fitTerrsa hialus, dum loca <ava,et
mibus plenus. Hic palens os dicitur, e( barathrum, conlinuis aquis liigida, yentis concltisa rumpiintur,
quasi atra vorago. Hujus loca felorem exbalantia et inlrorsus cadentia in hiatum dequi-
dicuntur Acheronta, id cst spiracula immundos bus et niultae civitales devorataeaperiunlur, Hoc est
Grace sonat leguntur.
spirilus emitlentia. Hic est Styx quod auiem in terra tremor, quod in nube toiiitruum. Hoc
trhliiia. Dicitur et Pblegeton, qui est fluvius infer- ibi fulinen. Fiuiit autem cum terraa
hiatus, quod
nalis, ob vicinitatem ignis, et sulplmris, fetore et motu inuiidationes maris, eodem scilicet spiritu
ardore borribilis. Sunt et alia niulta loca, sive in C infusi, vel residenlis sinu Intle tellus Sici-
recepti.
insulis pcenalia, autfrigore et vento saevehorrentia,
lise, qtiia cavernosa, et sulphure et bitumiiie strala,
auligne el sulphure jtigiter fervenlia. Ignea inferni ventis pene tota et ignibus patet. Spiiitu inlrorsus
loca inspeximus, ad refrigerium aquarum confu- cum
- igne eoncertante, rmillis ssepe locis fumur.i,
giamus. . . vel vapores, vel flammas eructat, vel etiam venlo
CAP.XXXVIII. — De Aqua. acrius incumbente arenarum lapidumve nioles ege*
Aqua, quse secundum elementum ponitur, ab rit. Inde montis jElbnae ad exemplum gehennaa
sequalilate dicitur, unde et aequor, quod sit plaua. igniuni lam diutinum durat incendium, quotl insu-
Hjec in mari colligitur, in flttmina diffunditur,- in larum /Eolidum dicitur undis nulriri, dum aqtia-
foiues dividitur,' per amnes coniiectitur, per terfas rum concursus spiritum in imum profuiidum se-
dissipalur, per aera aitenuatcr. Totam terram cin- cum rapiens, tandiu suffocat, donec vcnis lerrce
git, timnes regioues, et provincias divjd.it. Hiijus diffusus fomenla ignis accendat, lfuic Scyllaeicaiies
immensa profundilas dicitur abyssus, quasi -abest latrare finguntur, dum procu! navigariles undarum
fundus, habct tamen fundum, quamvis nimis pro- fremore terrenlur, quas sorbente voragine collidit
fundum aistus.
GAP.XXXIX. — De Oceano, " Siniili de causa in aliis etiam terris iucendium
Oceanus dicilur, quasi ocior aimis, vel quasi zo- surgit, et geliennam praeostendit,
— Cur cxtremw Oceani
narum limbus. Quinque enini zonas mundi in mo- CAP.XLIV. —De friyore.
partes perpeluo frigore Iwrrcani.
dum limbianibit. Sicut calorde igui, ita frigus de aqua nascilur,
CAP.XL. — De wstu tnaris. unde extremae partes Oceani rigido gelu, et perpe-
jKstus Oceani, id esl, accessus etrecessus lunam tuo frigore horrent, quia calore solis carent. Pars
«eqiiitur, cujus aspiratione retro trahilur, ejus im- autem Oceani, quae medium orbem dividit ideo
pulsu refunditur. Quotidie autem bis aflluere et calore jugiter fervel, quia solem continuo supra se
remeare vidctur. Ctim Iuna crescente cresc.it, ctim habet.
deerescente decrescit; cum luna est in sequinoctio, CAP.XLV. — De Aqith dulcibus et salsis
niajoresOceanifluctus surgunt,ob vicinitatem lunse; Oceanus fluviorum occursu non angelur, quia
cum iii solstitio, miuores, ob longinquitatem ejus. flueiila dulcia partim salsis vadis consunitinttir, vel
Per decem el novem annos ad principia motus, et ventis, vel vapore solis abripiunlur; partim per
' occiiltos meatus in suos amnes reverluntur, Idcirco
paria incrementa, ut luna revertifur.
133 HONORII AUGUSTODUN.OPP. PARS I. — DIDASC. ET HISTOR. 156
perdurat salsus, tot flumiiiibus, ac pluviis irrigatus, A C.vr. LI. — De animalibus aqtiarnm.— Cur aves in
aere volent. Amphibiw.
quia exhausto a sole dulci tenuique liquore, quem
-facilius ignea vis trahit, omnis asperior, crassior- Pisces et Aves in aquis ideo commorautur, quia
que iinquitur. Ideo summa maiis unda est dulcior, de his facla leguntuf. Quod autem aves in aere vo-
profunda amarior; lunse vero alimentum est in lant, et in terra habitant, ideo fit quia aer est humi-
aulcibus aquis, solis vero in amaris. dus ut aqua, et terra est aquoe permisfa. Quod vero
CAP.— XLVI. — De Mari Bubro. -^Mare unde quaedam animalia de terra creata , in aquis possun-;
dicltim, morari, utsunt crocodili et liippopotami, hoc idep
Mare Rubrum de Oceano exit, sed roseum colo- fit quod aqua esl valde terrae permista.
rem de terra trahit, quaetota sanguineo colore ru- CAP.LH.— De signis.in mari prognosiicis.
bet, acvicina liltoVa iiiilcit. Mare dicilur, quod sit Cum in nocturna navigatione scintillat ad remos,
amarum. Hoc pervenas terrae occullo mealu discur- tempestas erit. Et dum Delphini uiidis saepius exsi-
rit, amaritudinem in terra deponit, dulce in fonli- liunt, quo illi feruutur inde ventus exsurget et inde
bus erumpit. In seipsum tandem relluit, ut scribi- iiubes undis excussoecoeluni aperiunt.
tur : Ad locum unde exeunt f.umina revertuntur, ut De profundis aquarum emergamus, et scriptoria
iterum fluant, Omnia flumina inlrant mare. **penna in aera suspendamur.
CAP.XLVII. — De getnina aquw nalura,— Cur mare " — De. aere. — Dmmones in aere com-
non redundet. Cur fontes -in wstate frigidi, in CAP. LIII.
hieme vero calidi. morantur.
Dicitur tamen, quod aqua natura sit duplex, scili- Aer est omne quod iriani simile, a terra usque ad
cet salsa et dulcis. Salsa maris esl gravior, dulcis lunam conspicitur, de quo vilalis spiritus hauritur.
fontium ct fluniiiium est levior. Et cum legaturquod Et quia est humidus, ideo in eo volant a\es : ut in
Dominus fontem in paradiso produxit, et in qualuor aqua natant pisces. In hoc commorantur daemones,
flumina dividens totam terram in quatuor partibus cum torniento diem judicii praeslolantes. Ex quo
mundi rigare praecepit, dicitur quod eruptio fontium sibi corpora sumunt dum liominibus apparent.
oinnium, vel fluviorum dulcis aquae de illo fonle, CAP.LIV.— De tieiiiis.— Ventus quid ?
vel fiuviis decurrat, et in matricem abyssum ejus- De hoc procreautur venti. Ventus enim est aer
dem fontis refluat. Quss licet universa mare influat, commotus, et agitatus. Et nihil aliud quam aeris
amaris tamen aquis non commiscetur. Sed ut puta fluctus qui in duodecim dividitur : et quisque pro-
levis super graves aqtias labitur, et in occulluni prium voeabulum sortitur, de quibus quatuor sunt
suum cursum revertitur. Hinc est quod mare non P cardinales illorum collaterales,
redundal, cum oninia flumina in illud intrent, Sic CAP.LV. — De cardinalibus ventis. — Septenlrio,
et suprema maris unda non est adeo 3mara quam subsolantts, ausler. Qttare australes venti majores
ea quae in imo est posita. creant lempcstulcs.Attra, Altanus.
Quod fontes sunt in hieme calidi, in sestate a"utem Primus cardinalis septentrio , qui et Aparclias,
frigidi brec causa est: in sestale cahir aeris repellit faeiens frigora, et nubes. Hujus dexter Circius, qui
frigus in terrani, et inde fit aqua frigida; in hicme el Thracius, faciens nives et grandinem. Ejus sini-
vero frigus aeris pellit ealorem in terram, et inde ster Aquilo, qui et Boreas, constringens nubes.
fit aqua calida. •Secundus cardinalis subsolanus, qui et Apelio-
CAP.XLVIII. — Dc Aqua calida. tes, temperatus. Cujus dexter Vulturnus, qui et
Et cuni omnis aqtia sit dulcis, aul salsa , viden- Calcias, cuncfa desiccans. Ejus sinister Eurus, nu-
dum unde qaosdam erumpat calida, vel putida. Sunl . bes gencrans. *
quidam specus subterranei naluraliter sulpbure Tertius cardinalis Auster, qui et Nolus, humo-
pleni. In bis cum venttis concipilur, ejus afflalusul- rem, ealorem, alque fulmina gignens. Hujusdexler
phur acceiidilur, qtiod incendium etiam cructant ' Euroauster, calidus. Hujus sinister Euronotus, tem-
qusedam loca ul fit in Sicilia. Ciiin ergo aqua per Q peratus. Australes venti faciunt majores tempesta-
haec ignea loca ciirrit, calorem et putorem inde tes, quia ex humili flant in mari
trahit, et si prope hunc locum erumpit, flammivonia Quarlus cardinalis Zephyrus, qui et Favonius
ebullit, Si autem longius recesscrit, vix tepescit, liiemem resolvens , fioresque producens. Hujus
deinde penitus frigescil. dexter Africus, qui et Lybs, tempeslatem, tonitrua
CAP.XLIX. — De raortiferis aquis. generans et fulmina. Ejus sinister- Corus, qui et
Sunt alia loca serpenlibus plena, qui viciniam vc- Argestes in orienle nubila, in India faciens serena.
neno inficiunt, quaj dum de ferra exsurgit, bibentes Extra bos suntduo venti, Aura, et Allanus. Aura
iiiferiniit, ul fons Slyx facit, in terra, Ahanus in pelago.
CAP.L.— De tnari Moriuo.— Biluminh nattira. CAP.LVI. — De Nnbibus.-—Nubesquomodo nascan-
Quod aqua maris Mortui a ventis non movetur, et tur. Nubes unde dictw.
in se niliil vivere pafiliir, fit ex foiitibus bituminis, Venti suo spiramine aquas in aera Irahunt, quoe
quibus sedilicala est Babel turris. Bituminis autem conglobaloein nubes densanlur. Dicuntur autem nu-
nalura resistil aquse, et non dividitur, nisi menstruo bes quasi nimborum naves. Quibus dum venti ln—
sanguine. clusi ervmpere nitunfur maguo murmure concre-
fol DE IMAGlNEMUNDl LIBRI TRES. — LiB. L iU
pant, et nubibus collisis ignem terribilem excu- A CAP.LXVI.— De pestiieniia. — Unde nascalur pc
tiunt. stitentia aeris ct ubi. Ignis unciedicatnr.
CAP.LVII. — De lonilriio et fidmimbits: Pestilentia nascitur aere siccilale, vel calore, vel
Strepilus crgo nubiuin et ventorum est toni. tempestate corrupto, qui spirando vel ederido per-
truus. Ignis inde excussus cst fulgur; qui ignis ceptus, luem, mortemque generat. Iloc totum quod
ideo qusecunq«e taiigii penelrat, quia esl subtilior dixi infra lunani fif in aere, superius vero seinper
nPstro igrie, et niagna ventorum vi impelTitui\ Ab serenuni existit.
Aquilone fulgur, et abEuro lonitruus tempesiatem, CAP.LXVH,— De igne.— Angewntm cornora ianea
SWlt:
ctab Ausiro flalus «estumque poftendit.
CAP.LVHI. — De Iride.^— Iris quomodofial. Ignis quarlum elementum scribitur, quasi non
Arcus in aere quadricolor ex sole etnubibusfor- gignis dicitur. A luna usque ad firmamentuni exten-
iiiatur dum i-adius solis cavse nubi immissus re- ditur. Is tantum est aere subliHor, quarilurn acr
piilsa acie i« soiem rcfriiigilur, Siuit dum sol aqua tenuior-, squa terra rarlor. Hie eta>tber, quasi
m vss aqria pieiium Irilget, spleiidor in teclo red^ purtis aer dicitur, et perpeluo spleiidofe ioetatur. De
ditur. De eoslo igneum, de aqua purpureuni, de lioc angeli corpora sumtint, cum ad homines miSsi
aere iiyaeiiithiniim , de lerra colorem gramineum B veniunt.
trabit. CAP. LXVHI. — De planelis.-—-Undeplaneiw di-
cantur. Motus planetarum anomaius.
CAP.LIX. — De plttvia.— QuomPdo fial phtvia. In hoc seplemstelloesiiiguiis.circuliscontrafiiHii-
Ptuvia, nymbils. dum feiuntur, et ob vagumcui\sur.i plane-lie, id est,
iitiber es nubibus descendit; duni enim guttulce erraticoe nominantur. Hse immensa celeiitaie firma -
m majores gutlas coeunt, aeris amplius natura non
nienti, aboriente in oceideniein rapiuntur^ tandcm
ferente, non venlo impellente, non sole dissolyente, nalurali cursu contim niiinduiii ire
ad tefras dilabuntttr, comprobanlui',
sieut musca si in rol-a molendini c-iix;umferreiui',
Lenfa aitieiii, ei jagis defluxio pluvia; repeiriiiia-, tamen proprio inotu contra revolutionem ejus
et prseceps nymbus-in nubibus vocatur, Quoe, licet ipsa ire videretur. Ilac nec inferius nec superius propter
de amaris aquis marissit hausta, de solis igne iu
radiis autem solis
aere decocta dulcescit, ut inarina aqua hunio infusa obliqiiilatem' signiferi -v-agariles,
dulcem saporem sumit. jjr.TgeditK,anomaioe, vel refrogradae, vel slaliouarhe
iiuni.
CAP.LX. -^- De grdndinc. -^- Gfanctinh generaiio. CAP.LXIX. — De tKnc.— Luna mr proprhim himeh
Sfilloe pluvi.-e venlis et fiigore congelatie U\ C JIOIIhab.eal. Ntibectda in iuna mtde. Proprius iume
e.ere coagiilauiur, el in lapillos grandinis au^ molus. Signa prognoslica tempestaium in iwna.
taulur. Luna esl primus planetarum, et minima stella-
CAP.LXL^ De nive. — -Ni&quoinodoficit. rum. Sed ideo major cseteris videtur quia proxim»
Nix aquoe vapore nonduin densato in gutlas, sed terrae in primo circulo ferlur. Hujus corpus est glo-
natura igneum, sed aqua permisfum, unrie
gelu praaipiente, Ibrmaiur, quae in alto mari nott bosum,
cadit, et proprium lumen non babet, Sedin modum specuT
a sole illumiiiatur. Et ideo luna , quasi lucina, id
CAP. LXII. -^ Derore.— Vude ros veniat. Prtiina.
est, a lucenata, nominatur, Quod autem quasi nu-
Ros de acre venit, quando aquis gravatus rigore bccula in ea
videtur, ex aquac nalurp credilur, IH-
noclis el kiiioespleiidore distillat. Si vehemenfius est citur
enim, si aqua perniista ire.ri essct, terram ut sol
frigus noclis, ros iii pruinam albescit. illustraret. liiip «b vicinitatem maximo ardore vasla-
CAP.LXHI.•—De nebuia.— Unde nebuta fiai. ret, Globus nanique ejus multo terra est amplior
Nebula flt, dum liumidsc-exhalaliones vaporaliter Licet :p!i
aLfitudinemcjrculi su.i vix videatur modii
?n aera trahuntur, vcl r-aiiiissolis ad tcrram repeT- fundo
major. TLuna ea parte Iucet <jua soli est op-
lu.it
D Jiosita. Ea auleni parteest cbscura qua a sole aveiss
CAP.LXIY. — De fmno. — Qualis iignorum resolutio est, a sole vero longius remota licet tota sif, faniea
fiat in igne. Fumus cur amarits. crescit, ncc minuilur, sed Pbjectu terrse, lumiiie
Fumus eliam ascendit de aqua, Omne «amque a sole accipit vidualur. Bsec licet qtiotitlie vio-
quod
eorpus conslat ex quatuor eiementis. Lignum au- ienlia firmanienli ab orientein occidentem feraitir,
tein est corpus, quod igni iiijecliim, ignis materies, fameii eontr.a mundum nitens, oninia zodiaci signa,
ijuae ei inest, ardeS. Terrae vero maleiies uritur in vigiiiti septem diebus pervagatur. Circuluin aulc.n
cinerem. Aeris et aquoe maleries per fumum eva- suum decer.i el novem annis perambulare afDrnia-
nescit inaerem, ttir. Luna quarta, si rubeat quasi aurum, ventos
Ideo aulem est amafus-, qaia natura -aquas est
ostendet; si in summo corniculo maculis nigrescit,
calsa, sive quia terraj permista. pluvitim niensis exordium. Si in medio, pleni!u-
CAP.LXV.— Deigiticuiis. .iiiumserenuin. ;
Quod in nocte videntur stelloecadere, non sunt CAP.LXX. — De Mercuriq.-^ Mottts ejits.
stfillae, sed igniciili, a flatu ventorum ab aitbere in Sccundus planeta est Mercurius, qui et Sfilbon,
aerem tracti, el mox in madido aere exstincli. fonna slobosus, natura igneus; lunam magniludiu
PATROI.. CLXXU "5:.
559 IIONORHAUGUSTODUN.OPP. PARS I. — DIDASC. ET IllSTOR. uft
vincens, lunieii a sole accipiens, signiferuni trcceii- A nsiii frigidior in pallorein, ardeiitior in ruborem,
tis 'riginla novem diebus percurrcns. ventuosus in horrorem a terra in obscurifatem.
CAP.LXXl.— De Yenere.— Motus ejns. CAP.LXXIX. — De via planetarum.
Tcrtius planeta est Yenus, Aurorse et Zephali fi- Signifer, id est circulus duodecim signorum divi-
lius, qui et bcsperus, lucifer et vesper, rotundus, ditur in duodecim parles -pcrlalum, sub his feniiitur
-igneus , contra mundum nitens, ut Mercurius septem planetic. Sol sub mediis tanluni duobus; luna
signiferum percurrit trecenlis quadraginta octo per lotani latitudinem; Venus excedens eum binis
diebus. partibus; Mercurius sub oclo partibus, dtiabus in
CAP.LXXIL— De sole.— Soi tinde dicitts. Magni- medio, quatuor supra, duabus infra; Mars sub qua-
ludo solh. Moius solis. Cur wslr.le dies longiores, tuor medius, Jovis sub media, et super eam dtiabus;
hieme breviores. Saturnns sub duabus mediis ut sol.
Quartus planeta sol, vel Phoebus, inde dictus, C,\r. LXXX. — De sono — Cur sontis
planetarum.
fjiiod solus luceat coeterisstellis obscuratis, velquod plaiietarum a nobis non exaudialtir, Musica.
sit super omnia lucens. Forma spboericus, natura Hi septem orbes cum dulcisona harmonia volvtin-
igneus, magnitudine oclies terram vincens, omnibus tur, ac suavissimi concentuDeorum circuilione effi
stellis lunien praebens. Hic ab oriente in occidentem fj ciuntur. Qui sonus ideo ad nostras aures non per-
impetii firmamenti fertur, sed conlra mundum ni- venit, quia ullra aerem fit, et cjus magniludo 110-
lens, per totum zodiacum, treccnlis sexaginta quin- slrtim angustiim audituin excedif. Nullus enim so-
que diebus gradifur. Circulum auleni suum viginti nus a nobis percipitur, nisi qui in hoc aere eStcilaT
octo annis perambulare creditur. Hujus prsesenlia A terra autem usque ad firmamentum coelestis mu -
diem, absentia vero ejus efficit nocteui. Sicut enim siea mensuratur, ad cujus exemplum nostra inventa
lofadiesupra fevram, sic tola nocte lucet sub tcrra. affirmatur.
Aquiloiiareni parteni eoeli peragrans facit nobis lon- CAP.LXXXI. — De cmlestimttsica. — Proporlicncs
gosdies etsesfateni, australem vero percurrens, in- pianetarum. Cur philosophi novemMusas finxerini.
^hicil nobis breves el hiemem. In terra iiamque si in luna A, in Mercurio B, in
CAP.LXXIII.— De signis solis prognoslicis. Venere C, in sole D, in Marfe E, in Jove F, in £a-
Sol in ortu suo maculosus, vel sub nube latens turno G ponitur, profecto mensura musicae iriveiii-
pluvialem diem praesagit; si palleat, tempestuosum; tur, unde a terra usque ad firniameiitum septem toni
si concavus videtur, ita ut medio fulgeus radios ad reperiunlur. A lerra usque sd lunam est tonus, a
austrum et ad aquilonem emitlat, tenipestatem bu- luna usque ad Mercurium, semitonium; a Mercurio
midam et veiiluosam; si pallidus in nigras nubes [_usque ad Venereni, semitonium; inde usque ad so-
occidat, aquilonem ventum. lem, tria semitonia. A sole ad Martem tonus, inde
CAP.LXXIV. — De Marte,— Molus ejus. ad Jovem, semitonium; inde ad Saturnum semito-
Qiiintus planeta esl Mars, qtii et Pyrois, globo- nium ; inde ad signiferum tria semilonia. Quaesimul
cus , igne fervidus. Peiciitrit signiferum duobus juiicta septem tGiioseificiunt, Tonus aulem habet
smnis, quindecim millia sexcenla viginti quinque niilliaria.
CAP.LXXV.— DeJove. Semitoniiini vero septem millia et oclingenta duodo-
Sextus planela cst Jupiler, rotundus, temperatus, cim milliaria, et semiss. Unde el Pliilosopbi novcni
zodiaCum peragrans duodecim annis. Musas iiiixerunl, quia a tena, usque adcoelum cqn-
—
CAP.LXXVI.— DeSaltirno. Motus ejus. sonautias novem deprelieiidunl, quas honiini natu-
Septimus planeta est Saturnus, qui et Phaeton, raliler insitas invcnerunl.
filius Solis. In cujus exortu post iriginla annos, qui CAP.LXXXII. — De hominemicrokosmo.
iiii.iginem de sere fuderit, loqui verum honiincm pro- Sieut eniin hic mundus septein lonis, ct nostra
iabit. Sphoericus, gelidus ; contra inundum vero su- niusica septem vocibus distinguitur, sic compago
periorem gTadiens,signiferum triginta annis pcrcur- nostri corporis septeni modis conjungilur, dum cor-
rens. Omnes auteni post quiiigcnlos, et triginla ^ pus quatuor elementis, anima tribus viribus copu-
duos annos circulos suos peragunt, et eosdeni ut lalur, quse Musica arte naluraliter reconciliatur.
piitis 1'cpcfunf, Unde et hoino p.iv.por.h<;ii.o;,
id est minor niundtts di-
CAP.LXXVII. — De Absidibus planelaruin, citur, dum sic consoiio mimero coelestimusica; par
A terrse centro absides [a-Aio;?],id cst Circuli pla- cognoscitur.
iietarum, alfissimsesuiit, Saturno in scorpione, Jovi CAP.LXXXIII. — De mensura, sivc planetarum
iii virgine, Marti in leone, soli in geminis, Veneri in dislaniia.
sagiltario, Mercurio in capricorno, lunoe in aiiele, A terra aulem usque ad Iunam sunt duodecim
iriediis omnium parfibus, et e confrario ad lerrcecen- millia et sexcenta stadiorum, quod suntqiiindecim
truni hiiiiiillime, atquc proxime. niillia sexcenta et viginli quinque liiilliaria. A luna
CAP.LXXVIII. — De coloribus planetaruni, ad Mercurium septeni. millia oclingenta duodecim
Stsus cuique color est: Salurno candidus, Jovi miiliaria et semiss. Inde ad Venerem tanfum. Inde
clarus, Marti igneus, Lucifero candens, Vespero re- ad solem viginti millia fria quadilnginta septem et
fulgens, Mercurio radians, lunae blandus, soli ar- triginta ct seiiiiss. milliar. AsolcadMartem quinde-
de;'.s. Mutanl aulem colores a propinquis circulis; cim inillia sescc-ulaet tiigiula niil, Ad Jovemsepieni
lii DE IMAGINEMUNDl LIBRI TRES. — LIB. I. li__
millia oclingenla duodecim mil. et semiss. Inde ad A enim stelloe flrmameiito infixoe, et non cadunt t-o
Sal jTnum lanlum. Inde ad lirmameniom vigiiiti mira celeritate currente. Una autem dicitur stella,
fria nlillia quadringeiita trigenta septem et semisse multoesiiuul astrum vel sidus.
inil. CAP.XC. — Desideribus. — Sidus unde dicatur.
Sunt itaque a lerra usque ad coeluniiiiiHiaiia cen- Sidera dicuntitr a considerando, to quod navigan-
Tiim millia, el novciii nifilia, et liecenta septimgiiifa tes, vcl iiinerantes ca considerent.
quinque -inilliaria. Sunt aulem stellse omnes rotund«c et igneoe: qua-
Igneniper globos planetaruns Iranscendimus; nunc ram dispositio soli Deo cst cognita, qui slcllas nu-
coeleslia penetreiniis. nierat, quarum nomina, signa, poteslales, cursus,
CAP.LXXXIY. — De ta?7o. -- Cmlum unde dicttim, loca, lempora, solus novit. Sapientcs vero muiidi
Prognosika lempeslatum e cwli specie. noiriina animalium, vel hominum eis imposueruiri,
'Coeluiiidiciiur, quasi casa ilios [vAc-u;nt.iov], id ut ah hoiiiiriibus dignosci possint.
«?stdonv.is stiiis; qiiasi vas coelaliim, quia est stellis CAP.XCI. — De zodiaco. — Undc sit dictus.
insigiiilum. Est aulem coeltini sublilis igneaeque In medio Tirmamenti siinl duodccim signa per
naltiroe, rotundtini, et a cenlro terrae aiquis spaliis transversum disposila, xqualiler per circuilum di-
tindique collaium. Unde et convexum mediumque B stincta. Horurii dispositio uieilur Groece zodiacus,
Hiidique cernitur, et iiienarrabih ccleritate^uolidie latine signifer, eo quod fert signa quae animalium "
circiiniagitur, babent nomina. Zwovetiim dicitur animal. -
Coeliimsi vespere rubcl, sereiium dicm. GAP.XCIL — De ariete, — Quare aries vro siguo
Si-maiie,- tempesluosiim significat. ponatur.
Duoesun'1jainne cceli, oririis, qua sol exif. Piinium signum zodiaci est aries, exslahs ex plu-
oocidens qua sol iiilral. •ribus slellis, sccundum fabulam is qui aureo vellere
CAI>.LXXXV. — De citmatibtis. Pliryxum et Hellen tians mare ad Colchos vexit,
Climata, id cstplagoe eceli smvt qualuor-: quare inter -sidera traiislatus csl. Pro signo aulsia
oiientalis &b ortu; poBilur, quia sicut aries, lota aeslate inlaleredextro.
solstitialis ad Iiruinaleiii^ ac tota liieme in sinislro cubal. Sic sol sub illo signo
aastrafis inde ad occasiiin brunrsleni-; gradiens dextram coelipartcm peiainbiilaf.
occideiilalis cx hinc usqtie ad s&lstitialeni, CAP.XCIH. — De tattro.
septentrionalis ab occ-asusolstitialis atl orliim ejus- Saciiiiduni signuni esl taurus, ob id qtiod Jupiter
dem. •in raptu Europae in taurum cst veisus, et intcr si-
CAP.LXXXVI. — De plagis. — Adw nomene qttatitor ^ dera translatus. Qb signiiicalioneni autem quod sol
plagis iiiundi compositumest AAAM. sub illo signo positus radios suos, ut cornua fortius
Oriep.sab ortu solis, exerit, et lerram arabilem reddif.
occidens a'u occasu ejus vocalur; CAP.XCIV. — De geminis.
nieridies quasi medidies dicilur. Tertium sunl gemini, scilicel Caslor el Pollux, i\-
Sejitciiliio aulcm a septeni slellis appellatur. Tiion lii Jovis, a Troja reversi inter sidera iranslali. Pro
dicitur bos, quasi leiiou; inde septentrioncs, quasi signo autein ponuntur, quia sol sub hoc signo duo-
septem teiiones, id est boves. Hse plagae Grsece litis diebus amplius, quam sub aliis moratur.
KvszriJ.n,Svcri;, c/.py.ro;,p.tt7np.$piadicillllur, de qui- CAP.XCY. ;—De cancro.
hiis nonien Adam, qui-csl miiior mundus, compo- Quarlum est cancer, qui maximus Herculem per-
, nilur. cussit dum hydram Nereis [/". Lernoeam] occidit, et
—
CAP.LXXXVII. De firmamenlo. ideo sider-a promeruit. Siguificat autem, quod sicut
Sitpr-rius coeluni dicitur firinamentum, eo quod cancer retrocedit, sic sol ad illud veniens cursum
sit inter medias aquas firmameiitiiirir Hoc et forma suum retroflectit,
sphsericum, natura aqueum, stellis undiqueversum p, CAP.XCVL — De leone.
ornatum. Est aulem ex aquis instar glaciei in mo- Quintum est leo, qui maximus ab Hercule occisus
duin chryslalli solidalum ; undc et firmamenlum iiiler sideraest translalus. Designal autem quod si-
diciluf; cut leo.in anleriori parte calidse naturae, in poste-
CAP.LXXXYRT.— De qxe. riori est frigidse. Ila sol in illo signo Augtisttini men-
In hoc sunt duo poli a poliendo dicti: unus borea- sem prius facitcalidum, ad poslremum frigidum.
lis, quia nobis semper videtur; alter australis, qui CAP.XCYII. — De virginc.
ijunquam a nobis cernitur, quia in divexo orbis po- S extum esl virgo, scilicet Erigone, filia Icari sa-
siti terrse tumdre impedimur. In his coeluni ut rota cerdotis, inter aslra rapta. Ob signum aulem poniiur,
in axe volvitur.
' CAP.LXXXiX. — De stellis,— Cur slelimtn die non quia sicutvirgo non parit, sicSeptember.illius signi
Slellw unde sic diclce. mensis, nil gignit.
apparectnt, Differunl slella,
sictus et asliutn. CAP.XCYIII.-— De tibra.
Coslumest undique slellatum; sed ideo in die non Septimum autem est libra, quam tenet virgo, sci-
. apparenf, quia fulgore solis viclae latent, sicut sol licet Blance vel Justitia, Aslrsei regis Olia,iib sequi-
nube teclus non iucet. Stella quasi slans Itina. Stanf tatem Justilia dicla, et inter sidera translafa. Merita
UT, IIONORIIAUGUSTODUN.OPP. PARST. — DIDASC. ET HiSTOR. Ui,
liominum pensnl, cl in Hbra Jovi repncsentat, Ilaec: A CAP.CVII. — Bootcs.
pro superiori virgine ponitur. Signat aulem quod Sequifur sidus booles, id esl custos plaustri, quod
soli aequinoctium facial, cum sub ilio signo am- el arctophylax. Eral aulem Calisto lilius, a Jove in~
. bulat. ter sidera posilus.
CAP.XCIX. — De scorpio. CAP.CVHI.— Arciurus.
Oclavumest scorpius, qui maximus Orionem per- Deinde est arctmus, scilicet plaustrnni, quod et
cussit dum bestias tcrroe occidil, ct ol>terrse ^ra- Cynosura dicitur. Hoec etiam a Jove oppressa, a
tiam astra meruit. Pro signo autem grandinum po- Junone in ursam versa, a Jove inter asira est tran-
nitur, quia illo mense, nempe Novembri, in quibus- slala.
dam lerris crebrius iiunt. CAP. CIX. — Pylhon.
CAP.G. — De sacjittdrio. Inter duo piaiislra est serper.sPython,quem maxi-
Nonuin sagiftarius est, qui et arcitenens, scilicet mutn, Apollo post diluviiim Latonae a Junone im-
Aleon Crelensis, qui scorpioiiem, qui filiuhi suum missuni, occi.Mt,et ob insignem virliitem inter aslra
-
rapuit, sagiftavit, nec filium tetigit, et ideo sidera transtulil.
meruit. Designat aulem crebros fulminum ictus, qui CAP.GX.— Corona.
in Decembri conlinguntiii aliqttibus locis. Quod in- B Juxla est corona, a Y-iileaiiofacta, a Baccho vero
feriora membra desunt, significat qnod tum so! in- Adiianoe Minois el Pasipbaoe filise data, cl inler
fera pctit, astra locata.
CAP.CI. De capricomo. CAP.CXL — Hercules.
Decinium est capricornus, Jovem parvulum a pa- Inde Hercules sidus. Cuni gigantes confra dcos
tre projectnm, capra clam aluit; quam ipsepostea pugnarent, diis in unam partem coelivenientibus,
inter sidera Iraustulit. Est autem significatio, quod co&Iumruere voluit, Sed Hercules hoecumAllanCe
sieut eaper altum petit, ita illo lempore sol ad alta suslinuit, ideo coelum promeruit.
cssli conscendit, Quod exlreriia pars ejus desinit in AP.CXII. — Lyra,
piscem, designat liiiem illius mensis esse pluvia- Huic juxta est.lyra a Mercurio invenla.
lem. C.Ar.CXIII. —-Cygnus.
CAP.CII. —Dedquario. Prope hanc cygnus, Jupiter ob amorem Lsedoere-
Undecimuniest aquarius scilicelGaiiymedes,TroiIi ginocin cygnum esl conversus, ct intcr axtia rapfus.
CAP. GXIV. — Cepheus.
regis filius, Jovis amasius ab ipso inter astra loea-
tus, el pincerna deorum factus. Significatautem quod ^ Huic conjungilur Ccoheus rex, et Cassiopaeausor
solulis nivibus undosum est illud tempus. c>us.
CAP.CXV. — Perseus.
CAP.CIII. — De phcibus. Cui associaiur Perseus, filius Jovis, et Danaes,
Duodecimum. sunt pisces. Cum dii Typhseumgi- babens
in Venus et juxta se sidus Andromadse uxoris suse, filke
gantem fugerent iEgyptum, Cupido fi-
lius ejus versi in pisces latuerunt in aquis. Cumque Cephei rcgis.
bomines diu pisces devitarent ne forte deos devora- CAP.CXYL — Deitoton.
rent, illi duo translati sunt in sidera. Designat vero Quihus admiscetiir deltoton, quod et triaiigu.um,
illud tempus esse pluviale. videlicet forma iEgypti, quia servavit deos a facie
CAP.CIV. — Ilyades. Typhaei.
Hyades dicuntur pluviales. liya enim Graeceest CAP.-CXYH.— Serpentarius,
Juxta quod locatur serpentarius, scilicet Eri-
pluvia, unde latine dicunfur suculss, a Suco. Sunt
autem septem slellse in fronte tauri. chthouius qui el auriga, qui primus quadrigani
CAP.CV, — Pleiades. junxit, eo quod serpentinos pedes habuit, Unde et
GraeceOphyucus dicitur, oyi; enim est serpens.
Pleiades dieuntur, quasi plures. Plion enim est D
plus. Sunl atitem septem sfelloein genu tauri. Fue- CAP.CXVIII. — Pegasus.
runt autem fiiia?Allantis i'egis cl Plaiae.A patrc ci'go -Iluicjuxta ponitur Pegasus, scilicet equus alatus
Atlaniides, a malre Pleiades, quasi plaiades; ab in- et cornutus, igneum balilum et ferreos pede&ba-
sula Hesperides. Haj et Vergilioe dicuntur, quia bens, a sanguine Gorgonis creatus.
verno tempore oriunlur. Ex his una fuit Maia, rnatcr' CAP.CXIX. — Detphinus.
Mercurii. Cui jungitur Delphinus, qui Neptuno Amphi-
CAP.CVI. — Arctos. tiltem in conjugium adduxit, et ideo sidera pro-
A dextris zodiaci, versus aquilonem sunt hsecsi- nieruit.
gna :juxta axem Arcton, scilicet plaustrum, quod CAP. CXX. — Aquila.
sidus et Septentrio etHelic;enominalur. Cujus stellae Deinde est aquila; Jupiter in aquilam versus Ga-
sole majores fradunlur. Fui.t autem Calisto, Lycao- nimedem rapuit, quem intcr sidera transtulit
nis regis filia, a Jove oppressa, sed a Junone in ur- CAP.CXXI. — Sagiiia.
sam versa. A Jove vero rapta iterum inter astra Huic subest sagilta, ab Hercule Phyloeteti dafa,
per quam expugnaia est Troja.
- '
115 DE LMAGLNE MUNDI LlBRi TRES. — LIB. H. 1*6
A simslris vero zodiaci versus austruni sunt hoec A CAP.CXXXII. — Ara.
sigua. Sacrarium eliam, id est altare in quo dii jurave-
CAP. CXXII. — Hydra. ruiit, cuiii Sa'turnus et Jupitcr inter sepugnaverunl.
Hydra, quae habuil quinquaginla capka, ab Her- CAP.CXXXIII."—Argo.
cule occisa et ob insigne inler sidera translata. Inde est Argo, videlicet piima navis, apud Argos
CAP.CXXIII. — Crater. civitatem a Typlieo facta, et in coalumrapta.
Super hanc crater, in qu.o Tagalon, id est suni- CAP.CXXXIV.— Pisfria;.
mus Deus pastam miscuit, dequa animas fecit, dc Ad extremum est pistrix sive cbimaera, quse be-
qua adlmc aniniae Letbeum poculum bibnnt, cum stia capite leo, media capra, draco fuit cauda, a
eorpora intereunt. Bellerophohte occisa, el inter sidera traiislata.
CAP.CXXIV. — Corvus. CAP.CXXXV. — Canopus.
Super hanc est cOrvus ab Apolline dilectus et in- Est et cariopus sidus ^Egypli praeclarum, quod a
ier astra raptus. nobis niinime videtur, sicut nec a Trogloditis,jui.ta
CAP.CXXY. — Orion. jEgjptum Septenlrio.
Inde est Orion, qui ab urina natus, inter sidcra Ex his signis semper dimidia pars super terram,
est translatus. Hujus stellae si fulgent, serenum erit; " dimidia est' sub terra, et pars coeli, quae super ter-
si obsciirentur, tempestas. ram apparet hcmisphoeriuin. vocatur, id est, dimi-
CAP.CXXVl. — Proctjon. dium coelum.
Juxta hunc Procyon Anicani, quod ct Anticanis C.vr. CXXXYI. — Laclca zoiia. — Cttr candida t,il,
dicitur, qui cauis Orionis fertur, et ob insigne iute- Lactea aulem zona idco candida est, quia omnes
ritum inter sidera locatus. stellse fundunt in cam sua lumina.
CAP.CXXVII.—Canicula. CAP.CXXXYH.— Decometa
Huie conneelitur eanicula, quae et Syrius dicitur Cometsesunt stellaeflammis crinitse, in laclea zona
<>tab hac dies caniculares nomiiiantur. Fuit autem yersus aquilonem apparentes, regni mulalionem,
canis Erygones filiaeIcari sacerdotis, quee dolens pa- aul pestilentiam, aut bella, vel ventos, sestus, vel
trem necaium, laqueo se suspendit dum eum canis siccitatem portendenics. Cernuntur autem septem
ducatu invenit. Ambo autem sunt inter sidera rapti. diebus, si diutius, octoginla.
CAP.CXXVIII.— Lepus. Sidera fabulosis involula, imo polluta perlustra-
Deinde est lepus, qui a Ganymede agitatus, a Jo- vimus. Altius scandenles astra matuliria, solemque
ve inter astra est translatus. r solis inspiciamus.
CAP,CXXIX. — Eridanus. CAP.CXXXVllI.— Aqueutn cmlum.
Sequitur Eridanus fluvius, qui et Padus. Erat au- Super flrmamentum sunt aquae inslar nebulaesu-
tem Phaeton, Phaebi filius, qui currum regerepa- spensae, quse coelum in circuitu ambire dicuntur,
tiis inscius, mundum incendit et ideo fulmine Jovis uude et aqueum coelumdicitur.
in hoc fliimine interiit. Qui in Eridanum mutatus, CAP,CXXXIX. — Spirituale cmluin.
inter sidora est translalus. _ Snper quod est spiriluale ccelum, liominibus Ir,-
— cognitum, ubi est babitatio angeloruiri per noveri
CAP.CXXX. CefHS.
ordinesdispositorum. In-hoc est paradisus paradi-
Cui assoeiatur cetus, quem Perseus occiditdum sorum, in quo rccipiuntur anihiae sanctorum, hoo
Andromedam devorare voluit, quem Jupiter obju- est in coeluni quod in principio Iegitur cum terra
signe fllii, iiiter aslra Iocavit. creatum.
CAP.CXXXI. — Cenlaurus. CAP. CXL. — Cwlum cmlorum,
Juxtahuiic esl centaurus, scilicet magister Achil- Huic longe supercminere dicilur coelum coelorum
lis, et ob niiniam virluterii in coelo locatus. .iu quo habitat rex angelorum.
LIBER SECUNDUS.
Priori iibello globum totius mundi oculis corporis repraasentaviinus, sequenti jam tem-
pus in quo volvitur, oculis anteponamus.
CAP.I. — Dewvo. — jEvumqutdsii, D CAP.III. — De lemporiliiis mundi, — Similitudo de
jEvum est ante mundum, cum mundo, posl mun- fine temporis. Tempus unde dicaiur et quid sit.
Paftes teinporh.
dum. Hoc ad solum Deum pertinet, qui non fuit,
nec erit sed semper est,
— Terapus autem mundi est Umbra sevi. Hoc cum
CAP.II. De Temporibus wternis. — Angelosante riiundo
miindum cozpisse, coepit, et cum mundo desinet. Veluti si fu-
in
Tempora aeterna sub sevo sunt, et haec ad arclie- riis ab orierite oecidentem exteriderelur, qui qiKj-
typum mundum, et angelos pertinent, quianlemun- tidie plicando colleclus,- landem totus absumatur.
dum esse cceperunt, ct ctim mundo sunt et post Per hoc extendunlur soecula, sub hoc curnint uni-
raundum erunt, versa inhocmundo nosila. Hoc uniuscuiusquevita :
ill HONORHAUGUSTODUN. OPP. PARS I. — DIDASC ET HISTOR. 1-18
iiiensuratur. Hoc Series dierum, et annoruni termi- A visui npstro objicitur, ct tunc quidem nobis dies bre-
natur. viores : illi aulem parti longissimos facil.
Teinpus aulem a temperamento dicitur, el nibil CAP.XIV. — De zodiaci signh, cl parallelis solis.
aliud est, quam vicissitudo rerum. Zodiacus nanique ex duodecim signis corisians, ab
Hocqiie in atomos, ostenta, momenta, partes,mi- aquilone in austrum porrectus, flexuoso lapsu coe-
nuta, ptinctns, horas, quadrantes, dies, hebdoma- lum cingit, sub quo sol incuirens mundum in octo
das, nienscs, vicissitudines, annos, cyclos, oetates, parallelos, id est circulos, dividit, quibus singulis
sa:cula, dividitur. divers.um diem facit. Longiludo autem zodiaci in
CAP,IV. — De atomis: trecentas sexaginla partes sccatur, lalitudo cjus in
Atomus dicitur insecabile.. Est eniiii minus. quam duodeeim parlitur. Partium autem sectio nihil aliud
illud quod volat in so.le. Est autcm minimum tem- est, quam solis unius diei progressio. Unum ergo
jporis spatium, siciit motip palpebrse oculi, quse et quodque signuin per duas horas oritur, per duas oc-
ictus oculi dicitur, et est trecentesim.a septuagesima cidit, et in unoqnoque sol triginta diebus immoia-
soxfa pars ostenli. tur. Qui dum flexuoso draconis mealu sub signis
CAP.,V. — De ostentis. obliqui zodiaci currit, niundiun in oelo circulos di-
Ostentum cst, quod aliqui.dostendit aspicientibus. " sliiiguit.
Est autem sexagesima pars unius horse, habens in CAP.XV. — D.i primo circiile..
se trecentos septuaginta sex atomos. Piimus circulus ab India versus auslrum per mare
CAP,VI. — De mo.mentis, Rubium et Africam ad coluiiinas Ilerculis pervenit.
Momcntum est motus sideruin, unde et dicitur. Herciilcs eni.inorbeiii pertransiens, ibi colunmas fixit
Est autem quadragesima pars horse, coiili.nens osten- ubi fnicm mundi essc pulavil. In Iioc ergo circulo
tuni et dimidium. sequiiiocliali die medio gnomon, id est radius boro-
CAP,VII, — De partibus, logii seplem peduni limbrani, quatuor peduni lon-
Partes a partitioiie zodiaci di.cuntur, qui iu trice- gam reddit, dies longissiinus quatuordcciiu boras
itos dies per singtilos menses partitur. Est auteni a'.(!iiinoctia.!eshabet.
deciiiiaquinta pars horoe, contincns in sc duo mo- CAP.XVI. — De secundo circulo.
liienla et duas parles iiionienti, Sectiiidus ab occasu Indiae per Medos yadil ct
CAP.VI.IL—r De tv.inutis. Pcrsas, Arabiam, Syriam, Cypruin, Cretam, Lily-
Minutum est minus. intervallum in horologio. Est hscuinmontem Sicilise, el septentrionalia Africaepeiv
autem deeima pars, aliquando quinta horse, habcns tingit, umbilicus sequinociio triginla quinque pe-
duo minuta, et diniidium liorse. dum, umbram viginti isiitum peuum reddit. Dies
CAP.XIX. — De pitnclis. inaxima est horaium qualuordrcini, et quinla parle
Punctus aulem est parvu.s transccnsus puiicii in unius horse.
horologio. Est autcm quaiia pars in sole. C.\P. XVII. — De terlio circulo.
CAP.X. — De horis, Terlius oritur ah lndis Iinavo proxinns, el pcr
Hora cst terminiis cujusque rei. Est autcm hora, Caspias portas, Taurum, Pamphyliam, Rhoduia,
quandiu slans aqua, a jactu lapidis movelur, et est Cycladas, Syracusas, Catinam el Gades tendit. Gno-
duodecima pars diei, const.ans ex qualuor punctis, nioriescuiictaeuinbramtrigintaocfo uneiarum faciutif,
niinulis deccm, parlibus quindecim, l.noinentis qtta- Longissimus dies horarum quatuordeciiii, et dimidia
draginta, ostentis sexaginla, atomis viginti duobus ac trigesi.maunius lioroe.
mil. quingeiitis et sexaginta. Et dicitur ab horologio, CAP.XYIH."—De quario circttio.
id esl certu.s limes in horologiis temporis, Quartus ab altcro lalerc Iniavi per Ephesumniaie,
CAP.XI,— De quadranle. Cycladuin, septcii.trionaliaSiciliai, Narboner.sis Gal-
Quadraus cst quarla pars diei liabeus tres horas, li.e exortiva, Africai nialuliiia, lendif ad occasum,
.iiaturalis autem diei horas sex. D Giioiiion tiigiiita quinque pedtim, facit uinbram vi-
'CAP. XII. — De die. — Unde dictus dics. Atia diei ginti peduni. Longissimus dies habel quatuordecim
definitio. horas, et tcrtias duas unius horic.
. Die.-.aulem esl seplima pars hebdomadoevulgaris, — De qninlo circulo.
continens duodecim horas. Naturalis antem viginti CAP.XIX,
Quiiito circulo ab inlioilu Caspii maris conlinen-
quaiuor. Dicilur autcni dies a discernendo, eo quod lur
lucem a teiiebris discernat. Est autcm dies aer sole Bactria, Armenia, iMacedonia,Tliareniuin, Thu-
scum marc, Baleares, Hispania, Media- Gnonion se-
illustratus; curii ciiim sol cst super tcrram , cst hic
dies : cum sub terra est ibi dies. pfem pedum umbram sex pedum reddit. Maximus
CAP.XIII. — De longis ci brevioribus diebus. dies horarum quindeciin.
Sol ciim aquilonarem parfem coeli circuit, nolus CAP.XX. — De sexio circulo.
in devexo terrse posilis, citius surgit et tardius occi- Sextus amplectens Caspias geules, Caucasum, Sa-
dit, et ideo longiores dies facit. Cum vero auslralcm liiolhraciam, Illyricos, Campaniam, Etruiiam, Mas-
parambulat, nobis laidius surgere ct citius occidere siliam, Hispaniam, Taraconenseni, Mediarn, et inde
videlur, q,uia Usmor niedise lcriffi qnaj rotiiiida es! pev Lusitaniam vadit. Gnomon pedum novem iini-
1.49 DE IMAGINEMUNDlLIBRI TRES._-— LIB. II -.." .150
bram octo pedum facil.. Longissiuius dies horarum A . dieni, supreniuni. lilancalj orlu solis usque ad quar-
quindeeim et nona parte liorae. tam horani dictuni a mane, quod est bonum, lilhil
CAP.XXI. — De sepiimo circulo. enim inelius luce; vel a Manibus, id cst diis infer-
Septiinus ab altera ora Caspii liiaris incipil, e( per nalibus, qui diem to.ta nocte inclusum mane emit-
Thraciam versus Venetiam, Grcmonain, Ravennam tunt. Meridies a mediadie; etdicitur quasimera et
Transalpinam, Galiiam, Pyreneum, Celtiberiam va- pura dies. Supremum ab hora nona, tisque ad solis
dit, Gnomon triginta quiuque pedum, umbra trigin- occasum. etdicitur inde : quod .sTipprimatsolis cur«
ta sex. Amplissima dies horaruiii qiiindecim,et quin- sum.
laium paiiium horae trium. CAP.'XXVII. -—De initio et fine dierum. -
CAP.XXII.— De ociavo circttio. Hebrsei, Chaltlsei ct Persae, diem a m.ane inclioan-
Octavus a Tanai per Mceoticuiii lacuni et Sarma- tes in mane fini.unt; JDgyplii. ab occasu, usque ad
tas, Dacos, parfemque 'Gefmaiiiaj. Gallise ingredi- occasum; Roniani a medio noctis, usque in mediuni;
iur. Gnonion, ut supra. Longissimus dies jiorarum Cmbri el Athcnicnses a ineridie usque ad nieiidiem;
sedcciin. clifistiani a vespera usqiie Irivesperam.
CAP.XXIII. — De quaiuor soiis circv.ih CAP.XXVIII.-_—De nominibus.dieru.ih'..— Cur ordo.
Exti a lios facit sol quatuor circulos. Duos in au -.'B planetarum in denominaiione dierutn septimanas
nou servetur.Chrisliani.quomoclo dies nominciii,
stro et duos In aquilone. Uriuni in austro per insu-
Sic autem Ilebrsei lioniihaiit dies : Una Sabb.iti,
lam Meroen, et Ptolemaidam, Rubri maris urbem,
ubi' loiigissimiis dies est boraruiii duodecim, dimi- vel Sabbatorum, vel' prima Sabbati; secuiida. Sab-
dia hora amplior. Alteruui per Syeiiem /Egypti, qui bati; tertia Sabbati; quarta Sabbati; quiina Sab-
est horariim tredecim,Umirii in aquilone per liypei- bali; sexla Sabbati; Sabbatum.
lioreos inontes, etBiitaniiiam, lioiarum septemde- Pagani vero sic : Dies Solis, dies Lunoe, dies Mar-
eim. AlterumScytbicum a Riphaeis jngis inThylen, tis, dies Mercurii, dies Jovis, tlies Veneris, dies Sa-
turni. Sed cum haec nomina a planetis habeanf, vi-
iu quo scx mensibus est dies, sex aliis nox.
dendiim cur non eumdem ordinein serverit. Sedhsec
CAP. XXIV, — De mria.nm.bra clierum,— Puteusin
causa cst: dies nalufalis dividitur in vigintl qua-
Syene. Fiscii popnli,
Adhuc in aliis terrarum locis variat sol umbram. tuof horas, ex quibus si unieuiqiie platietse per cir-
Nani uisbiliciquigiiomoii dicitur umbra, injEgypto, ctiitum ter uiia hora tribuitur, expensis omiiibus,
sequinoctiali dic, meridiepauloplus, quam dimidiam cui planetse prinia itei um obvenil, buicet nomeu
diei ascribilur. Christiani autem sic dies nomiriant:
gncmonis mensuram eflicit. In Roma,noiiapars gno-
mohis deest umbrse, In Ancona, superestquinta tri- C Doihinica dies, secmiua feria, tertia feria, quafta
eesima. In Venetia, iisdem hoiis umbra gnoriioni par fcria, quinta feria, se^ia feria, Sabbatuin.
lit, In Syehe, solstitiali die. medio nulla lil umbia, CAP.XXIX. — De nocfe.
. ibique putcus a philosophis ad hoc ipsum factus fo- Nox dicitur aiioccndo, eo quod noceat oCulis. Est
lus iiiterius illuniinatur. In nieiidie sunt prpuli, Fi- autem nox, solis absentia, terroe umbra. Fit atitein
scii dicti, qui uinbram ex utroque lalere niitiunt. In umbra a corpore et luce. Dum enlni lux solis cs.t sub
India supc-r fluinen Hypanim, in solstitiali die um- tcrra, cofpus terrse umbram superius parit, quse
braabsiimitur. Apud Trogloriytas, quadraginta.quin- usque ad lunam pertingit.
CAP.XXX. ^- De ttnrbra.
que diebus ante solstiiiuni, .e.ttolidem postea umbra
Dicitur auteni umbra, qiiasi ob radium, scilicet
penitus absiiinitu.r. Et his nonagiiita diebus umbra
in meridiem jacitur. In Meroe, insula Nili, bis in solis, ubi Itix par est corppfj, ibi par est el umbra;
anno absuniitur umbra, cuin sol cst in duodecima ubi.lux major corpore, ibi iimbra deficit; ubi lux
ibi unibra in iiirriiitum crescit, Cum
parte tai.iri, ct in decima quarta parte lconis. In In- cofpore exilior,
dia sunJ.--I.ocaAscia liicta, jibi non surit iimbrae, et sol auslralenl eoeli plagam perlnstrat", nobis noetem
septentrip ibi iion vidctur, prolongai. Gum vero aquilohareni, eafli nobis bre-
viat;
CAP.XXV, — De horizonle.
CAP.XXXI. —' De eclypsi. ~- Quomodo fiat,
Horijcon est quantuiii aspectus ciijusque_.in.cir-
cuil.u ci.rcumsciibit, et ^coslnm undique lerrae immi- Cuni luna umbram noctis incidit, a luce delicit, et
nere pulatur. Quod in ialo mari inelius dignosci hic defectus eclypsis dicituf. Sol vcro objectu hinae
eclypsin pafituf, dum videlicet luna sub sole in ea-
potest, ubi n.uilum obslaculum se pfoefert. Extendi- dem linea "
fur autcm horizoh in spatiurii longitudiiiis irecentos gradilur.
rum ct novciii sladio.rum.Ceiilum eniin et octoghita CAP.XXXII. •—,Deseptem iemporibus ndctis:
Habet autem nox septeni tempora. Videlicet, crc-
stadia noii excedit acies contra videntis. Sed visus
cuin ad hoc spalium venit, deficieris in rotunditateni pusculum, vcsperum, cOnticinium, inlenipestum,
rectirvatur. Ilic numcrus geminatus in ante et retro galliciniurii, nialutiiiurn, diluculum.
liorizonteni eflicit. * 1° Crespultimesl dubia lux. Creperum enimi-dici-
CAP.XXVI. — t)e diericm divisione. —. Mane unde tur dubium. Est auteiiiinter teuebras et lucem.
dictum, Meridies unde clicla. Siwremutn unde cli- 2° Yespcrutn, a slella qtise vesperus hominatur.
ctnm. _ 5° Conikinium, ciim omnia conticescunt, id esi
Bies vulgaris habet tres divisiones, niane, meri- silent. -
151 HONORIl AUGUSTODUN. OPP. PARS. I. — DIDASC. ET HISTOR. 152
4° Inlempestum, media nox, cum non est tempus A Tebet. Jcinuarius,
Seba'.. Februariv.s
cperandi.
o° Gallicinium, cum galli caiiia.nt. Adar.. Marthis.
6° Matutinum, cum inaiie aurora adventat, jEgyptii vero, auctoreAbraliam.mensesa Septem-
CAP. XXXIIL — De Rebdomada.. bri computaiit. Sicque eos voeant:
Hebdomada quarla pais lunaris mensis dicilur,. e^e._ Seplember.
Grseee vero a sepfenario. numero : inxi. enim dici- October.
tu" septem. Laline autem dici.tur septima.na, quasi 'AQvp. Noveiiiber,
s. ptem inanes, id est dies. XotKK. December.
Haec habet septem species. Tufit. Januuritts.
Prima est hebdo:fiada divina, in qua Deus sex Mtyjip. ^ebruarius.
diebus cuiicla condidit et in septiino requievit, <bup.vj&iQ. Marlins.
Secunda est in qua hic mundus volvitur, in qua Qc.ppLOvBi.. . Apriiis,
nos exemplo Dei sex diebusoperamur.' liv.yiiv. Maiv.s.
Teriia est septem hebdomadss insimul, priu.squam UavA, Junhts
Penteeoste eelebratur. In qua lex Judseis, Spiri.as B Uirifi, Julius.
sanctus Chrislianis datur. Mscro/ii.. Augustus.
Quarta est septeni mensium, per quos tres festi- Grasci autem, PhorPiieo auctorc, aDecembri meii-.
vifates Tabernaculorum servabantur. ses inchoanl, quos sic appellant :
Qtiinta est sepfem anno.rum, per qtios annus re- 'A-illawc, December,
rnissionis agebatur, in quo populus ab opere cessare Avavw.loc. Januarius,
jubebatur. ll£Ot7TtOf, Februarius,
Sexla a septies septem annorum, post quos Jubi-. A'JOT/;O_T. Murlius.
Iseus annus feriabatur, E«vvtzo;. Aprilis,
S.eptima est septuagies septies annorum, post ApTEp.io-i.oc. Maius,
qttos Christus nasci a Daniele, imo ab angelo pro- iiE-JTtof et Aaicioc. Jiinius.
niittebatur. Jtxiiifio;. Jiilius.
GAP,XXXIV, — De mensibus. Mensis lunaris Aiiooc. Auguslus,
solaris mensis. Toptnaloc, 'Septcmber.
Mensis cst duodecima pais anni. Dicitur autem a 'Xttp6ipi-«.toc-. Oetober.
mensura, vel a Mene, quod est luna, Awc, November.
Lunaris autem mensis viginti novem diebus, duo^ CAP.XXXVI, — De mensibusRoiiianorum.
deci.mhoris inipletur, Romulus Romanis decem. meiises ordinavit, quo-.
Solaiis vero Iriginla diebus, ac decem semis horis. rum primuiri Martium a Marle, qui in boc meuse
Lunaris mensis esl a nova luna usque ad novam, in Phrygia natus est, nominavit, cujus se iiliuia.
Luna autem pervolat zodiacum viginti novem di.e- falso praedicavit,
bus, et duodecim horis :. bis duodecim sunt viginti. Decimuni yero Decembreni appeliavit.
qualuor, quod est integer dies. Hic quia non potest Numa vero Pompilius duos, Januaiiuiii videlicet-
dividi, uni mensi ascribitur. Inde est, quod unus et Februarium adjeeit.
mensis habet tricesimam, alfer vicesimam nonam Sunt autem menses Romanoruiii, ab idolis, a re-
Itinam. g«ibus,a numeris dicli,
Solaris mensis est unius signi progressio. Sol in CAP.XXXYII. — De Januario.
unoqtioque signo moratur triginta diebus et dimi- Primus Janua.rius dicilur, ab idolo Jano, deo prin-
<lio,quia dimidius in duobus signis eflicit integrum cipii, eo quod hic mensis esl principium anui. Di-
diem, Hic quia non potesl in duos partiri, uni ascrir .. citur et a Janua, eo quod per eum intret annus.
bitur mensi, et ideo babet unus mensi.s 'Ltriginta CAP.XXXYHL - De Februario.
unum diem, alter triginla, Secundus Februarius, a Febrtio, id esl ab idolo
CAP.XXXV. — De iiominibtismensium. Plutone deo infeniali, ctii hoc meiise saciificabant,
Mebrsei,auclorc Moyse, sic wenses nominaj;!, m- dum civitatem in cjus hoiioreni luminilius luslra^
cipientesab Aprili, in quo Pascha cclebrant: bant. Dicitur a febie, id esl frigore, quia frigidum
Nisan. Aprilis, est Slud tempus.
Liar. Maitts, CAP. XXXIX. — De Martio,
Sinan, Jttnius. Tcrtius Martius a Marte idolo deo belli, patre Ro-
Thainus. Julitts. iiiiili, aucloris Romanaegentis; cui Marti niilites hoc
Ab. Augusltis, mense sacrificabant. Dicitur efiam n maribus, eo
EIuI. Seplembci, quod cuncla animaiitia huuc mares desiderent.
Thirsi. Oclober. CAP.XL. — De Aprili.
Marhesvan. November. Quartu.s Aprilis, ab Apbrodisi vei Afiili, id est
Casleu. Deceinber, Venere idolo dea amoris, cui consecrafus crat Iiic
1S5 DE IMAGINEMUNDILIBRL TRES. — LIB. II. 1154
iiiensis. Dicitiireliam quasi aierilis, eo quod aperiat A unumquodque Iribus mensibus distinguittir. Dicta
lcrram in flores. autem vicissitudo, quia vices mulal in anuo; vide-
... CAP,XLI. — De Maio. licet in ver, sestatem, autumnum, el liiemem.
Quintus Maius a Maia el Jove, quasi a majestate, CAP.LIII. — De vere.
sive a Maia matre Mercurii, ctii mercatores hoc Ver est quarta pars anni, constans tribus mensi-
iiieiise sacrilicabant. Dicitut et a majoribus scilicet bus; dicitur a vernando, quia tunc prata virent,
priiicipibus Romanorum, qtii boc mense Jovi im- sylvse frorident, Hoc estbumidum etcalidum, et iri
lnolabant. ','-. hoc fit sequinoctium.
CAP. XLII. — De Junio. CAP.LIV, — De wstate.
Sextus Junius a Junone dea regni dictus, Cui erat jEslas est quarta pars anni, constans iribus men-
consecratus. Dicitur et a juniorihus, qui armis Ro- sibus, et dicitur ab aestu, id est calore. Hsecest ca-
mam defendebant, et regni fastigium e Junone affe- lida et sicca. H-ec et messis vocalur et in hac solsti-
ctabant. tium celebralur.
CAP.XLIII, — DeJulio, Unde dicius Quhitilis, CAP.LY. — D.eaiitumno.
Septimus Julius, a Julio Goesare, qui in hoc Autumnus est quarla pars anni tribus merisibus
ineiise imperator creatus cst, elitthoc ih deum esl B coiistans. Et dicifur ah Autumo, id est colligo, sci-
lelatus. Hic prisis Quinlilis dicebalur, eo quod qtiin- licet frUctUs terrae. Hic est siccus et frigidus. Hic
tus esset a Marlio, qui primus erat inslitutus a Ro- etiam vindemia nominalur, et in hoc sequinoctiimi
imilo. *•'-.": librae sequatur.
CAP.XLIV, —De Auguslo. UiideclictiisSexiiiis. CAP. LVL — De hieme.
Octavus Augustus, ab Auguslo Caesare, qui in hoc Iiiems est quarta pars anni; tribtis mensibus per-
mense victor exstitit, Ct Roinanum imperium ad- ficitur, et a rigore dicitiir. Est enim frigida et bu^
-aux.it.--Ideoque diviiiilatem pfomeruit. Hic prius mida, el in hac agitur solslitialis dies.
Sextilis est diclus, eo qtiod a primo Martio esSet CAP.LVII. •—De Inwqiialitaie temporis.
gextus. IIssc autem vicissiludo in nostris tantum partibus
CAP;XLYJ — De Septetnbri. agitur. In India vero, ubi sunt alii ortus siderum_
saiit binae in anno seslates, binse messes. In medio
NoiiusSeptember, quasi septimus iniber.
CAP.XLYL'— De Oclobri. hiems placida. In ^Egypto quoque natura liiemis
media hieme campus lierbis, floribus, sylvaj frondi-
Decimus Oclober, quasi octavus imber.
CAP.XLYII. — De Novembri, bus Vestitur, quandoque arbor pomis oneratur.
C CAP. LVIII. — De elementh.
LTndecimusNovember, qtiasi norius imber',
- CAP.XLYIIL—De Deceinbri.. Quatuor quoque elementa qualitatibus quatiior
fri-
Duodecimus December, quasi decinius imber. temporum coniiectunlur. Terra namque sicca et
Suht enim hi menses pluviales, et ideo a nunicro, gida autumno ; aqua frigida et humida hiemi; aer
buniidus et calidiis. veri; ignis calidiis et siccus
et inibribus riomen habent,
aestali colligatur.
AP. XLIX. -^ De Kalendh.
dicun^ CAP.LIX. — De Iwinine microcosmo.
Kalendsea yerrio ZK/SW, quod est convoco,
Sur. Pontifex namque novam lunam regi nuntiare Iisdem qualitatibtis est humarium corpus "tenipe-
undeet microcosmus, id est minormundus
debuit, posl cujus sacrificium Kalo quinquies, vel 'raium, vere crescit, est hu-
6exies clamavit, per hocque signum populum in cu- appellatur. Saiigiih namque qui
midus et calidus, et hic viget iri infantibus. Chotera
riam, obTIQCCalabriam diclam, ad sacrificium vp-
rubea crescens in seState; est calida et sicca, et
eavit, Et ab hoe verbo^vK)iwprimam diem mensis
Kaiendas voeare placuit. boec abundat in juvenibus. Melancholia a cholera
CAP, L. — De..Nonis. nigra crescens autumno in provectioribus. Phleg-
Inde per novem dies vulgus de rure vocatus in " mafa, quse hieme dominantur in sehibus.
urbem convenit, et ibi feriarum servandarum scita In quibus sanguis pollet sunt hilares, inisericor-
a rege, vel pontilice, accepit, et inde Nonaedicuntur. des, ridentes, loquaces.
Dicuntur et.a nmsdinis, et mercimoniis quae vel in In qtiibus cholera rtibea sunt macilenti, voraces,
urbem deferebant, vel ibidem ernebant, veloces, audaces, iracuudi, agiles
CAP.LI; -A-De Idibtcs, In quibus nigra cholera slahiles, gi-aves,compositi
Idus dicu.Uur-_dies.quimenses dividunl, ab iduare, moribus, et dolosisunt.
Ih"quibus plilegmata tafdi, somnolenti, obliviosi
quod est dividere : Dicuntur etiam ab idsea, quod est
Sunt.
species, quia luna plenam sui s.peelem in medio
mense iironslral. CAP.LX. — De antio.
Ilebrsei, el jEgyplii et Graeci nec Kalendas, nec Annus dicifur ab iniiovando, eo q^uodcuncla trans-
Nonas, nec Idus observant, sed tantum dies a nova cuiitia iitnovat.
luna, ad novam coniputant. Dicilur et annus,quasi annulus, eo quod in se rc-
CAP.LIL,— De vicissiiudinibus atini. volvitur, ut circulus.
Vieissilud.o in quatuor anni teiii.por.adividitur, et Annus autem nitillis modis accipitur..
1S3 HONORII AUGUSTODUN. OPP. PARS. I. — DIDASC. ET IIISTOR. 136
GAP.LXL— De anno tunari. A stigatum, Irecenlissexaginta quinquediebus, etqna-
Lunaris annus quinquevarie dicitur. drante coniicilur. Quadraus auteni est quar-ta pars
Primus lunaris annus est, cum luna omnia signa diei, scilicet sex bone, In quatuor autem annis qua-
zodiaci pervolat, qui viginli septem diebus et octo tuor quadrantes viginti quatuor horas ceiJi-
boris constat. ciiint, quod est iiiteger dies. Hi ergo dies i;i quarlo
Secundus, duobus diebus et qualuorliofis pro- anno sexto Kalend. Martii intcrcalatus et bissextus
lixior, postquam luna a sole reaccendilur, qui pro- nominanlur. Ilunc Julius Caesar iiiterposuil. et tOr-
prie meiisis iiomina'.ur tius computi errorem per hunc correxit. Ilunc
Terlius quidiciluf eommuiiis,.qui duodecim hu- jEgyf.i,ii ct Grseci in fine anni supponunt, Roniani
jusmodi mensibus, in Ircccnlis quinquaginla qua- autem ih Februario, eo quod cseteris brevior est, in.
luor diebus expletur, - serunl. Quia olim ibi inleger .mcnsis iiitei calabalur;
Quartus eiiibolismus, id est superaugmentuin, qui ideo vero non ante sextttm Kalend. Marlii, quia-scpl.
frcdecim mensibus in trecenlis, oclpginla quatuor kalend. Martii magno tripudio civitatem lustrabanl,
diebus eouficitur, Qtii ulerque. ab Hebraeis a Pas- et nihil eis incipere ante transactam feslivitalein !i-
cbali mense incipit, ibiqiie ihiilur. A Romanis au- cebat.
tem a Januarii luna inchoatur, ibique terminatur. Cjclus Bissextilis quatuor inipletur annis.
Quintiis est lunaris, "sive dccemriovennalis, cum Cyclus indiclioualis ab Octobri incipiens quir.de-
liina post novemdecim annos ad easdem reverlitur cim annis.
reiafes. Cyclus decennoveniialis, a Paschali luna, in-
CAP. LX.IL — De sotari anno. choans novendecim annis.
- Solaiis annus est, cuin sol omiiia zodiaci signa
Cyclus solaris a Maitio inchoans, yiginti septem
peiiuslraf, qui trecentis sexaginta quinque diebus aiusis.
et sex horis constat.
Cyclus niagnus, quingeiitis, triginta duobus aa-
CAP.LXIII.— De bissextili. nis perficitur.
Bissextilis annus est, dum quarto anno bissextus CAP.LXXIL — De oiympiadibus.
inseritur, et uno die longior priori coghoscitur. Est Olympias sunt quatuor anni. Apud Elidem civita-
et alius solaris annus, cum sol post viginti octo an- tem Graecioeest iiistitutum,
post quatuof annos ad
nos circulum coiicurrentium complet. niontem convenire, et ibi palaesliales lu-
Olympium
CAP.LXIV. — De Mercurii anno. dos agere, et inde dicuntur olympiades.
kercurius, trecentis triginla novem diebus circu- Q CAP,LXXIII. — De lustris.
Jam suum complet. Lustrum sunt quinque anni. Romanis enim ab
CAP. LXV. — Veneris annus. omnibus gentibus solvebatur tribufuni. Quinque an-
Veneris annus trecentis quadraginta octo diebus nis ses,
quiiiqiie afgeiilum, quinque aurum. Et sem-
perlicilur. per per.quinqueiinium Romam veiiiebant, et urbem
—
CAP.LXVI. Marlis aniius.
lustrabaiit, et inde unumquodque quinquennium lu~
Marlis annus duobus solaribus constat. strum dicitur.
—
CAP.LXYH. Jovis. CAP.LXXIV. —. De Indicliotiibus.
Jovisannus duodecim annis exstat. Omnes autem simul indictiones, ab indicendc di-
CAP LXYIII. — Saiurni.
cuntur, quia semper post quiiidecimaiinos ad pri-
Saturni annus triginla annis completur.
mumcensum, id est aes reverlcbatur.-
CAP.LXIX.—Antttis magnus.
CAP, LXXV.— De wtale, —"Hominis widtcs sex. Se-x
Magnus annus quingentis triginta duobus annis mlales mundi.
icvolvilur. iEtas vel generatio, est yila uniuscujusque nomi-
Extra hos sunt duo legales anni. Unus qui dici- vel cenlum anni. Est etiam aetas cum nullus
tur annus remissionis, habens curricula septem an- & nis,
superfuerit, qui nunc vivil, Sunlquoquesex aefales
norum, aller Jubilseus quinquaginla annorum.
bominis. Prima, infantia ad septem annos;
CAP.LXX.— De anno civili. — Cur Plato iot miltia
annorutn ponat. seeunda puerilia, ad quatuordecim annos;
Aiinum civilem, id est solarcm Hebrsei verno ab lerlia adolescenlia, ad viginti, et ununi annum,
sequinoctio, Groecia solslilio, iEgyptii ab aulumuo, quarta juventus, ad quinquagesimum annum;
Roinani a bruma iiicipiunt. Apud Indos unus men- quinta senectus, ad sepluagesimum annum ;
sis ; apud iEgyptios vero olim erat ar.nus qualuor sexla decrepita, ad ceiitnm annos, vel usque ad
mensium ; apud Acarnanas, scx mensium ; apud inoiieni.
Lavinios tredecim mensium ; apud quosdam, unuin- Sunt nihilominus sex selatcs mundi.
quodque tempus auni, scilicet ver et alia pro anno Prima ab Adam ad Noe;
tompulatur. Unde et Plalo ponit novem millia an- secunda a Noe ad Abraham ;
noriim, Tullius vero quindecim millia annorum. teitia ab Ahraham ad David ;
CAP.LXXL —De bissexlo. —Cur in Februarioin- quarta a David ad iransmigraliouem Babylonis;
tcrcalaris dies ponalur. quinta indc ad Christuni ;
Aiinus solsris, ut in horoseopo borologii estinve- sexla usquc in fincni muiHli.
157 DE IMAGINEMUNDl LIERI TRES. — LIB. II. 15S
CAP.LXXVl. — De Smculo. A tur, alter quo ''contra Gimamentuni nitens viginti
Saeculuni sunt mille anni; dicitur autem sseculum octo aniiis graditur.
quod se sequitur, in soeculumsoeculi, CAP.LXXXL— Demagno anno,
Saeculum, tempus Grsece. His cyclis duobus conficitur magnus annus. Nam
Saeculumtemporislegis. vicies, et oclies novcridecim. vcl decies, ct novies
Soeculasaeeuloruiii. viginli octo, sunt quingeiiti. Triginfa vero anni posc
Saecula, tempora Christianoruiri. quos-oniucs planelse, et omnes stellic ad piinlum
SaeculaJudoeorumet paganorum. pnnctum unde digressi siint recurrunl, el per eas-
Est et saeciilum saeculi, regnum coeloruni, quod dein lineas, ut prius rcdeunt. Lur.a nanique quod-
-
sequilur istud sseculum, sicut scribilur Beofi qui libet zodiaci signum duobus diebus, et sex horis,
habitant in dotiio lua, Domhte, in smculum swculi ae besse |unius bor;e luslfal. Omiiia signa viginti
(Psal. Lxxxiil, 5). septem diebus, et oeto horis pervolat.
CAP.LXXVlI. — De decennovennalicyclo. CAP. LXXXII. — De cyclis.
Deceiinovennalis cyclus dicititr, quasi novendecim Mercuriiis quodque signuni viginti oeto diebus, ct
annorum circulus. Per tol enim annos jieragit sex horis; totum zodiaeuni vcro ireceniis tiiciiita
hina cursum suuin, nilens contra firmaineiitum. " iiovem diebus permcal.
Dividilur .autem in duo, Venus vero quodlibet signuni vigiiili i-ovem die-
In duodecim commuiies, et in septem embolisma- bus el quinque horis. Totum .signiferum treceiilis
les annos. quadraginlaoclodicbuscircuir.il.
Communes dicunlur. cum duo sequales, scilicet Sol trigiiila diebus ac decem boiis, et scmisse
duodecim mensium lunarium a Pascha ad aliud siiigula signa lusfral. Oiiineiii zodiaci ainbitum tre-
Pascba concurrunf. ceiitis sexaginta quinquc diebus et sex boris trans-
Enibolismus, qui supercrescens dicitur, est is qui volat.
a Pascha ad aliud Pasclia, Iredecim menses, id est Mars quodque sigriuin sexaginfa diebus et vi-
fredecim novas lunas habet. Hoctotum ideo fit quod giuti uiia horis, omnia siT.a duobus annis perlabi-
Paseba ante oequiiioctiumet ante dccimam quarlam tur
luiiam Apiilis, qui apud Hebrseos primus dicilur, Jovis slella singulis signis annum ununi immora-
agi non licet. tur. Omnia vero duodecim annis pervagafur.
CAP.LXXYIIL ~- De ogdoade. Saturnus in unoquoque signo duos annosetcen-
Dividitur adbuc in duo : in ocloadem, et endeca- „ luni ocloginta dics, et quindecim boras, id est, di-
dem. Octoas suat octo anni, endecas undecim. Duo midium annuni inimoralur ; totum autem signife-
cnim communes semper prsecedtmt embolismum. rum circulum trigiiita annis, propter nimiam al-
Iu octavo autem loco prsecedit unus communis titudiriem conlra cosluni, sicut alii currens, perla-
embolismum, et hic numeius octoas appellatur. bitur.
Deinde iterum semper duos coiiimunesprsecedit ler- CAP.LXXXIII. — De aucioribus cycli.
tius enibolismus. In undecimo yero loco unus tan- Cyclum Eusebius Csesariensis primus coniposuiiV
lum praecedit embolismus. Et hic uumerus endecas poslea Theophilus, Alexandrise episcopus, rogatu
vocatur. Leonis papse lucidius exposuit; deihde Dionysius
CAP.LXXIX.— De cyclo solari. abbas, Romse, ut bodie habetur, scriplo protulit.
Solaris autem cyclus viginti octo annis peragitur, CAP.LXXXIV.-—De wquinoXioel solslilio.
propler septem bissextos. Oportet enim ut bissextus ^Equinoxia, et solstitia faciunt qualuor zodiaoi
singulos dies septimanae langat, et sic jier eosdem in modum crucis aequali spatio locata. Nam
recurrat. Septies auiem quatuor faciunt viginti signa,
signum arietis, in quo sol est. collocif.us, in orienle
otto ; bissextus cnim in quarto lantum anno intcr- esl positum, quod facitvernaleiequinoctium. Libra
ponitur. in qua luna est condila, est in occidenle, huic op-
CAP.-LXXX.— Danntnero articnioriiin. posita, et facit autumnale sequinoctium. Cancer au-
Lunarem cursum sic in arliculis adjuiictis ungui-- lem versus Aquilonem tenet coelum, ubi est'allissi-
bus computabiSi Aradice pollicis lsevaemanus incipe inum, etfacil aestiyalesolstitium ; Capriconuis vero
t-t per singulos articulos, et ungues nuraeraf et in versus Auslrum premit ccelum, ubi est bumillimum,
fiae niinimi digiti iiovemdccim annos habebis. el facit hiemale solstitium.
Solarem sic autem in articulis utriusque manus ^Eqtiinoctiuin dicilur ab aequo et nocte: Grseco
absque uiiguibuscpiiiputabis. A miiiiino digilotsevae veio isemeria,.ab sequo"el die, quasi sequidies.
liianus inclioa, et per transversitm in quatuor digi- Vcrnale sequinoclium non octavo, sed duodecimo
tifinuroera. In quaifo seiiipei'bissexlum npla, In al- Kaleiid. Aprilis habendum lex et Evangeliuni cla-
fera iiianu similiter, et liabeliis aniios viginti qua- niant, ct borologii inspectio inanifeslc probat. Sc-
iiipr. Deinde iit ulrotjue pollice binos aniios, qui, cuiiduiii legcin enim non licuit Pasclia ante sequi-
jiiioribus juncti, perduiil vigiuli octo aiinos. noctium celcbrare. Qui auterii Evangcliuin diligenter
Geniiiiusest autem solaris cufsus, Unus quo quo- lcgcrit, Dominuni liou octavo sed decimo Kalend.
tidie ab oricnte in oecidcntcmiinnanienium sequi- April. passum videbit, Si ergo octavo Kaleiul. April.
159 HONORII AUGUSTODUN. OPP. PARS. I. -DIDASC. ETHISTOR. 180
est oequinoctium, tunc Dominus contra legem Pa- A . qucr.ti mensi, pro regularibus, Verbi gralia: Mar-
sclia ante aequinoctium celebravit, qui non solvere tius babet triginta ununi et quinque regulares, quod
legem, sed implere venit. Sed et Judaei contra pa- sunt septies quinque, et remanet unus. Hic erit re-
trium morem gesserunt, qui Pascha in inconvc- gularis Aprilis. Sic in caeteris. Aliter, quola feria
menti termino egerunt. Veriuntaiiieii cum horum primo anno fuit iii Kalendis mensium, tot eruul re-
neutrum fuerit, transacto duodecimo Kalend. April. gulares mensium. Verbi gratia :TnKalendis Martiis
sequirioctio, DominusSolilo more Paseha cum Ju- sunt quinque : quiiique ergo sunt regulares Kaleiid.
dseis undecimo Kalend. Aprilis celebravit Paschali April., una feria et unus regularis, Sic in csete-
die, quod erat decimo Kalend., suo sanguine nos re- ris.
demit. Octavo Kalerid. resurrexit. CAP.LXXXYHL— De concurrenlibus.
Autumnale quoque sequinoctium non octavo, sed Coiicurrentes autem habent hoc exordium. So-
duodecimp Kalend. Oefobr. habenduni demonstrat laris annus habet hebdomadas quinquaginta et duas
liorologium. ct unum diem. Hic unus erit primo anr.o solaris
Solstitium ideo dicitur, quod sol slet, scilicet quod cycli coiicurrens, quia concurrit regulariter ad inve-
altius eoelum scandere npn valeat, sed retro gradum niendam feriam priniam in Kalendis mensium. Sin-
flectat. 15gulis arniis adde unum, usque ad septimum. Quarto
jEstivale solstitium, non octavo, sed duodecimo annobissextus, pro concurrentibus accipilur.HIo uno
Kalend. JuIiihoroScopushorologii clamat habendum, _amto unus coricurrens tranSilitur, bissextili anna
quod noctem brevissimam, diem facit loii°issiniuni, utere in Januario, et Februario bissexto pro con-
cuiii sol scandit cap.crisignum. currente. In reliquis mensibus concurrente.
Hiemale quoque solstitium non octavo, sed duo- Piiinus annus in creatione mundi fuit sine con
declrno Kalend. Dccembris habendum eadem ratione currenlibus. Quarta feria fuitin nono Kalend. Apri
probatur. Cum sol iii capricorno positus brevissi- lis, vel sexta Kalend, Mart. Tot ernnt concurrentef
mum diem, longissiniam noctem facere non igno- illo anno
rafiir, Concurrentes junge regularibus, si infra septi-
CAP.LXXXY. — De sallti tunw. mam fueril, talis erit feria in Kalendis cujusquf
Luna a sole recedens post viginti novem dies et mensis. Si septimam excesserit, Septem subla
horas duodecim eurii iterum consequitur : sed hora tis, quod remanet eril feria. Hi enim regulares
duodecima nondum peracta, a sole reaccenditur. atque coiicurrenf.es Seplenarium numerum non
Resfant enim cx hora per singulos menses quatuor p_ excedunt.
momeuta, et unica unius momenti, et unus atomus. CAP.LXXXIX. —De regularibtis el epaclis.
Ilsac per singulos annos augmentala, post noven- Regulares et epactae a Septembri sumunt initium,
decim annos integrum diem perficiunt. Qui dies nu- qr.era jEgyptii ponunt anni principium. Ab ipsis
mero lunaj subtrahitur, dum prima pro triginta com- enim sunt inventi. Hi regulares simile habent exor-
putatur. Isque saltus lunoe nominatur.Tdeo autem in dium, ul superiores; et ideo September habet quin-
deeimo nono aiino,.ei in Julio mense fit lunse sallus que.
quia et hoc fccit mater astronomia?, iEgyplus. In reliquis mensibus sic inveniunlnr: prsecedentir.
CAP. LXXXYl. — De minulis. mensis dies cum regulari sume; si trigesimam
Quia hic ssepius minutiae ponuntur, quse forsitan luiiam habet, viginti quinque tolle, quod remanet
a plerisque minus sciuntur, sciendum quod uncia tribue sequenti pro regulari.
esl duodecima pars cujusque rei in duo divisae: bis- Aliter. — Quarta luna in primo anno in Kalend.
saeduse partes alicujus fei in tria parlifaj tertia su- fuit, Undecim sublatis, quot remaneut, tot erunt
Mata. Quselibet autem pars illarum dicitur triens rei regulares lunse: Yerbi gratia : in Kalend. Septemb.
in qualuorpartes divisae. Quarta pars dicitur, qua- luna erit decima sexta, undecim tolle et remanent
drans; reliquse tres, dodrans. 1 quinque : quinque erit regularis. Sic in cseteris
D
CAP. LXXXVII. — De regularibus ferictrum. Epactae autem sic oriunlur : annus solaris habet
Regulares feriarum et concUrrentes, a Marfio su- dies trCcentos sexaginla quinque, luiiaris vero tre-
munt inilium, a quo olim Romani habuerunt anni centos, quinquaginta quatuor : qui numerus ab alio
principium. A fiomanis enim sunt inventae. Regu^ saperatur undecim diebus. Hi undecim epactae, id
lares inde dicunlur, quod calculatores regant. Con- est adjectiones nominantur, quia singulis annis
currentes vero inde, quod regularibus concurrant, regularibus mensium ad inyeniendam lunam adji-
Regulares habent tale exordium. Solaris annus tre- ciuiilur. Singulisergo annis adjice undecim, Si infra
cenlissexaginta quinque diebus peragitur. Sol autem triginta fuerit numerus, ipsoeerunt epactae praesen-
per singula duodecim signa triginta diebus immo- tis anni. Si ultra, tolle triginta, quot remanent, lota
ratur. Duodecies igitur triginta veltricies duodecim, erit luna. Nono decimo anno scilicet octodecim
suiit trecenla sexaginta. Remanent itaque quinque. epactse. His undecim dies saltus lunse addantur, et
Ili suiit regulares Martii. In cseteris mensibus sic erunt triginta epactreprimo anno. Primus ergo an-
oriuiitur. Praecedentis mensis dies cum regularibtis iius decennovennalis habet triginta epaclas. Sed
in se.pteni pai'tes oequas parfirc, quod remanct sc- ideo dicilur, quod nullas habcat uia in singulis
161 DE IMAGINEMUNDtLIBRI TRES. — LIB. II. m
ineiisibas tfiginlarejiciuntur, et luna solis regula- A Ad iriycnieiiduin solarehi annum, aniiis Doininj
iibtis invenitur, Quota luna fuerit in undecima novem adde, quia lot anni solaris cycli cjus nalivi-
Kalehd. Aprilis, tales erunt epaclse illius. tatem prsecesscrant. Hanc summam per yiginti octo
CAP.XC. — Quof horis luna tuceat, divide, quot remanent, totus est, Si nihil remanet,
Luna prima lucel quatuor punctis, secunda octo, vicesimus octavus est.
tertia duodecim, et sie usque ad plenilunium quo- CAP.XCVH. — Concurrenles quomodo invenianlur.
tidie quatuor punela adjicirintur.In decrescendo si- Adinveniendos concurrerifesaiiiios Domini sume,
militer quotidie auferuntur. In plenilunio iofa hocte et propter numerum bissexti quartam parlem totius
lucet, cum est trigesima, nihil, numeri eis adjice. Quatuor regulares adde, quia iot
In lunari computo, quinque puncla faciunt unam concurreiites Christi nativitatem prsecesserant. Hunc
horam.De unaquaque die ergo quatuor punttis acce- tptum numerum divide per septem, et quot super-
ptis. et: quinque unieuique horse distiibutis, quot surit, illius anni concurrentes eruiit. Si nibil, septein
horis Iuna in nocte luceat cilius vidcbis. exisfunt.
Notanduni quod Iigna in decreseeriie luha, vel C-AP. XCVlll. — De hiveniendo bhsexto.
post Juliuin, et Augustum merisehi prsecisa, a ver- Ad invehiendum bissextum. AnnoS Domini pcr
mibus et carie manebunt illsesa. quatuor divide. Quot remanseiint, totus annus a
CAP.XCI. — Qitot parlibus luna a sole distei, bissexto est. Si nihil remanserit, bissextus erit.
jElatem quamcunque lunse per quatuor multi- . Simlliter solarem cyclum sublalo uno, per quatuor
et in a ' '
plica, huhcque numerum ler ducito, quot suni- divide, qui remanet annus bissexto est. .
ma reperies, to.t parlibus zodiaci lunani a sole 110- CAP.XCIX. — Deinveniendo cyclo tuiiw.
veris, et soleni oosl totidem dies ad eumdcm locum Ad inveniendum lunae cyclum, de annis Domini
veiiiuriim. duobus sublalis, qui, eo natp, de eodem cyclo resta--
CAP.XCIL — In qito signo. luna sit, bant, septemdecim enim praecesserant, c«teros per
Sol cuilibet signo triginta diebus immoratur. Vide novemdecini divide. Qui superfuerit, anni lunaris
ergo in quo signo sit, et quot dies adhuc in eo mo- cyclus erit. Si nihil remanserit, decimus nonus erit.
ralurus erit, lot ex. prsedicla summa eidcm signo Hic est proprie Romanorum, sicut decemnovennalis
fribue. Reliquis qui de eadem summa superfueriiit, Hebraeorum, Et sicut per istum Pascha, ifa per illum
sequenlihiis signis, per Iriginta disperties, et cui lunaris ascensio cognoscitur.
sigiio triginta defuerit, in co lunam esse nove- Ad inveiiiendum decennoyennalis cycli arinum,
ris. _'...- Annis Dpmini semper unum adjice, quia ejus se-
_-.
CAP.XCIII. — De annh Domini. cundo anno naius est Dominus, ac per novende-
Ad invenieiidum Doinini annum, ordines indi- cim divide. Qui remanserit instans annus erit; si
ctionum ab Iucarnatione ejus, qui sui.it-septuaginta, nihil remanserit, decerinoyeriiialis erit.
per quindecim mulliplica, addens duodecim, quia CAP.C. •—De amiiset cyciis.
tres indiction.es annum Nativitatis Christi praecesse- Annos ab ihitio mundi muta in deetmurii qtiiiituta
rant, et fiunt mille viginti (M). His adde indictionen Kalend. Aprilis, quia ibi est primus dies sseculi, an.
prseseiitis antii et babebis annum Domini. Domiiii niuta in octavum Kalend. Januar.; CJTIUIH
CAP.XCIV. — De indictione invenienda. lunarem iii Kalend, Januai\; cycliim solarem ibidem.
Ad "indictionem inyeniendam, transaclos ann^s Cyclum decennovennalem in nova luna ApriJis;
Domini, cum tiibus indictidnibus, qui ejus nalivi- concurrentes in Kalend. Martii; epactas in-Kalend.
tatem prsecesserant, per quindecim partire, quot re- Seplem., indictiones iu Octobris Kalend.
niahseriiit, tota est indictio. Si nibil remanserit, CAP.CI. — De clavibus teriniiiorum inveniendis.
quinta decima erit. Ad elayes terminorum inveniendas, sume annos
CAP.XCY. — De epaclh inveniendis. '. . deceohTCnnnalis cycli, et septein dies hebdomadse,
Ad iiivehieiidas epactas, annos Domini per no- D simul juncti fiunt yiginti sex, et hsecest prinia cla-
vemdecim divide, quod remanserit per undeeiim vis. Seeundo vero anno junge decennovennalera
multiplica. Si infra triginta fuerit, epacta illius anni cum prima clave, fiuntque quadraginta quinque.
erit. Si ulfra, triginla sublatis, quot remarieht, pro Tolle triginta, remaheiit quindecim,et hsec est se-
epactis habebis. Quando natus est Dominus unde- cunda clavis. Sic fac per Siiigulos annos usque ad
eim epactsBeranl. deciinurii nonum annum. In aiino decimo noiio,
CAP.XGVL — Solaris annus qtwmodohweniatur. junge octodecim propter saitum lunae, et sic inve-
(64) Nota quo anno DominicseIncaiT.atioiiisauclor Incarndtiom ejus, qui sitnt txxiv (a) per xy (b) mnt-
btinc libellum seripserit. — Hunc locuni sic resti- tiplica, addens xn, quia tres indictiones annum nali-
tuer.duni monet D. Rogerus Wilmans (Prooem. ad vitaiis Chrisii prmcesserunt, et fitint 1122 (c). Nam
Honorium, jfoimin. Germ. Iiist. X, 125, nota 9): Ad Vt XIS=1410 f 12 = 1122.
irtvenienduinannutn Doniini ordines indictionum ab
EIBER TEFiTIUS.
AB ANNO 726.
In vineaDomini stans conspexi plurimos pio opere D vivos lapides per vinutes adaplare; istis vero cou-
vclut examen apum ferverc, quam plureSvero adhuc patiebar denario per desidiam privando, ab hujus
pigro otio torpere. Jllis quidem congralulabar seter- praeclari sedificiise moeniisabalienare. Sed cum co-
nam Ilierusalem vivis actibus scdificando, se ipsos gnovissem inslrumenta eis deesse, sollicitus ftti eo-
VARIJH;LECTIONES.
71eisfaf I C. "'- e.r cod. Lun. in4° 81, 73 ex cqd.Ad-
jatn Vindob. 818 a Wallenbachio dcscripta,
iiiunt. 400. inqu, s. XII. Etiam hanc Waltenbachio debemtts. 74 Qtiis vero post huiic crasa. Qum se-
qttuntur alia manu sunt addita. 75Quis—videbit addidit tertia tnanus. 76codici 8. manu juniore medio
s. XIII. adnumeranda el quidem prioris hnjus codicis possessorh Nicolai Slaglini, ut ex nola aulographa in
tiiiepaginm legenda patet, addita. FORJNGER. '7 coclici1. eadem manu qua exaratus esl addita. 7Squa
Mqiiuntur atia quidetn scd cowvamanu exarata sunt. 70ad tnarg. in llumjne Saleph submersus cst inter
duos iDdnlesCoriiiin ctCornitem. S0inaiutswc, XIV. acldita. 81codici Kaisersli.rccettlioribnsswculiXIU
ci XIV. manibus adjccla sunt.