^

\
\

S
Per

T A
li

A
1
tti:

Signori Mercanti

di Crema..nii
\mmmmfmmm^

W''r

w^

V,

ft

it^

IO-BAP>PORTAE
NEAPOLITANI
DE DISTILLAT
L
Quibus
ccrta

X
refoIutiOi

methodo , multipliciq; artificio , penitioribus mturx arcanis deted^isjCuiuslibet mixci

in

propna elementa

perfede docetur

-.f'

OMAE,

M. DC. VIII
Apofiolica:

Ex Typographia Reu. Camerss

SVPERIOKVM PfiRMISSV.

Vy %C> i^

*i^ s^K ' -

My s)*^ SK ^" *wO^ --------------

--

-- -^ .^

S^
..
.

MVM MVM IN CLARISS. AC DOCTfSS. ViRVM

lO. BAPT,

PORTAM NEAPOLiTANVM
Varia Epigrammata_-

t3niN3y-nN

^^nn" 13
ijjN ntD>
.

K.^N ^^.^[i^

^Vi3

ijyj

GnSyTn ha

I3S ^'iN-^3

i^-3^y^n>

yyoi-\o-hy^

/)ipiSd?l

IDN^iSDIia

n^-nnn ipn>

3y^Sy_nMy
r.'^

tDni3pjn tDn^nrn
tDn-iHD DJ

nViN

^"n^

nosrj nijy

ipp^
t^a^

dniD pD^
DmD-^N nN Dy_tpD-Sp ^N
3jiT

DHD

Dnpp

S-^p^e;);

GnlN^iST' iT

nip?^^ "-D

iNpinD

"-ip,v3^j;

CDn-^bDn .ny ^i"i^H-iiD-^3 ^ipp.SnipDir

.^iypS
1

ij-n

viT

CDnS^^Q d3

dniNipj^

nN

d;k;3^'

ny

D-i-^p

3iD-h3

cnniD Dy
tDniviN V.

*-SD1 Dt/3

*nC3^

n ^N

^^!p

WpN

1>3>pn3 DT

cniVppv
GnSnjija

dOlDiS^

~nnj Nin

p
nii-' ijipni

n:ip
(

nD^n Dn^ *

nniD t^pSli

GnDT3 DV ^.
17 >
:

nriiN

n^K;

!!]>

ij

Kx

Hebrceo.

PzArue
Illecebris

liber

quod finxit opm fabricator Olyw^i

,

Gbtegps angufio

concelebra^q; Jinu

animos , aures dulcedine mulces , tuum peHora cogit opus \j^ non 'iu fublime feris diuina 'vertice ccelum.^ ; Et tibi ( pro Superi ) fydera , terra patet Fercupii ignotas rerum tentare latebras, Eruls coeco fulua metalla folo Herbarum varias caufas , 'uiresq; recenfes Et memoras formas , munera pi&a Deunu^

FORTA

Vandii odoratos iucundo rore fapores ^uosq; parit fuccos , igne tepente focus Tempore quo debent rorantia gramina carpi Et quo ficcari fole micante , doces ^ualis Orontoso manantia Balfama trtifico Hortws alit Myrrh fiCpe rigatus aquu.
.

^ualia

'vel gelido

nigrantia nubila

coelo

Lapfa rigant virides arboris imbre comoi

talis cults liber toto es celeberrimm orbe^,

Et

niies iJt rutilo fulgida flella polo

Qutfquis adefi , quem do^a fuum Tritonis alumnunL^ Finxerit , d^ plenus numine quifquis adesl , Verfoluat grates , C^ debita premia laudian_^

Reddat , reddat honos > g^oria , fama

decin

T^^i to^Cj)

yKuK^cr.f a^/u(p^f eLf*,0^aitt$

E
AJ^/f
Sed^viridi

Graeco.
>

coloratos fiores imitatur Apelles

nuUm

ce^ite
,

manat odor
quod
effugit artefjL^i
.

Pingit odoratos

BAP Tl TA

Ingenium

PORTAE

nobile fingit opus

Landus honos , Virtusq; fimul delubra tenebant S^d binistemplis vnica fuit, Tu quoq; virtutem coniundam nadus honorij

PORTA
.

Amborum dmriQ P O R T A

vocanduf^eris

^
'

^
-^

vi

Jj.--2SoeJL\J.D)Jcoi xi^o

Ex
V
Ei' res
^v^
y

Chaldseo.
reddidit arteL^
f

quem ^aUadia fapientia

,

InJipierrL^j

Natura fuum firmauit alumnunL-

.

edocuit cceca caligine merfis

'B

minibusy
Jnto

APT I S TA
non
,

meis indiBus abibis /

copia
li?tgu<s

Sed
Jiri

qiiia mellitiS
,

eH mihi

Patrijsq; notis
tuis
;

cultisq; libellis

PORT A

meritarum impono pondera laudum^

(JL^-^J/i
%

E
Hzyiud
Quam
Polm
.

Perfico,
,

aliter fulgct rutilo 'virtutis olympo

Hunc
,
.

celebratfama

fjMtnerm,

deciis,

xAEqualii Cooq; feni

do&oq; Platoni
maris
.

Immenjt eH

Sophi<e lucida concha

OA CKHT^VH CK4K^ T^lli:^flH4 , K^ t^j) no CK4 \WVA 5 EH K4 A^^^KN4 , Hh TAKd4 NH:^6 KHT, K44 teC^ TOCnOAHN^ , Kh C6 nopT4 30Ke nA6M6NHT4 pOA4, CKOt:^ CA4K^ C^OKCOM > NHKCOf N6 nOC4AH , CpjMOTOM K6AHKC0M > A4 N6 ^^ k6^4AH > Il0KAt6T0AHK4i A^ NHt6A4N ^'^^HKj, H4 n^AHOCn0SHA4T > N6^6 MO^H KHK > 54TC^ rOCnOAHNK> OKOM^ eKa AHHK4^ H CA4K4 K6AHK4 > K44 ?KHS6 A0KHHK4 , Kot^ ha6M0ah> HHFAOfM^ non4cmH 4HH;teXTKTTA4^aT^ Nt^ ;^ :^3KHliiHTH,
Ck6
CA^IKe
:,

Ex

lUyrico
celehrMiit in orls
.'

ykquidFama loquax Orbts

Gloria

Quicquid honospeperit quidquid pranuncia laudH

iam

cecinit, cun^lis placidijjima

,

feclk

yirtuti cedat

PORTAE

concedat honori

Kemofua^ laudes componere l4udihu5 aujtt h AVT IS TA 9 Nemejisfumetpro crimine penas

^jas decus y ^' tantiS dtcet prC07iia fam<s Ergo dum Coslum radiantia fydera pafcet,
Dtdce per ora 'virum volitet memorahile
S^ t cd nulluin poteritfa Uax euertere tempws
/

nomen^

it preffumyfuhUme

'volans

aquabit Olympo .

gl LituM ^^p^u
jE^?,

jg:

^nJtuuuty
p.Ms/tt

(u

f^

t^hphufi piftuuinttMu

S^tuputusprjutfufr^ MMtUun [rljf<*-ushuttt

rUirrrsMiruthtu^

tf^ttpit (; M//rMM*Jt

tlt-ahpmjl}^,

tp

^tiihuuMMMU

LsiMiJ Is^t^UttMMUI^JttJir

MMltttJlCr-ttttt

ij ri^'^ litfiuutMtttt-fti-hitAit
11 p
l^ttM^P-hiMM^ tfh^

^hph^iMM %

'
_

^^rt/*r fllflUUMMtltMJll^

t/P

Itlfutfflfltf
(r

'_

M^p^iftti-tf iMs- tut^uffttM- ttM-p

^utit

f~i^

t^h

tl-UtlUtft (Uttt-tMI^ iTllUttM

ttll IftMttt

t-^JI MMMlP 0~tMttltfrtl-g

JLM

tftunif-nM- ^pi-tttliitiniJ<X-hMttU
h-UfuiMsifi** ftiriMiuMtiiit.(^hMt/%r

^tun.p'^

9~i p ^t* ni~t^liitt*iM p.utti*u ^tityttitt

no

FEDERICO CAESIO
MONT
"V

L L> D> Dv
I
.

S.C O E L
Ik ETC.

I I

MARCHIONI
ft
i\
'"'.-

10.

-^^ATXIST^
Neafolitanus Jcelicitatem*

RTA
&

VO
I
rS
'

munere ( rnsflo imaiore (pe virtute nbim ,

ijic

Adolefcenis Uluftrifsime ) i
tot tantis^; ,beneficijs,&

am6
>

re redimam, quibus
tidie neftis
,

me quO'

& diftringis

JDgratitudinis

ne notam,mihi
(rfbfco

maxime iniiranu ? Non enim tanti funt

meas imbecilles
aequari
:

vires ) vt pofsint tuis meritis

fed quantulufcumq; fim quantula^cuq;

vires fueriht

ftudio enitar,vt fi d omhi^curi , propofito figno aberrem faltem in te mei amoris, 8c obferuantiae memoria femper extet^. Sed
tuae fortunse, (Scnatura?

&

magnitudines narratu^

rus

ita

me earum exuberans cumulus deterret l

:

vc vnde exordiar, non fat fciam..

Videor enim

^^

ij

eum

eum
?!'*

imitari, qui firmamentlftellas cnumerare->

nuncab infignioribus, nunc a minimis, "liDnca fulgentioribus, randem atant(3 riunlera' obrutps ab enumerapone defiftit.. Sedcoaftus
ftudens,

tandem' ihcipianu
fturus ali(|uid

De C MS I A gente diakius exordiat Ab Herculis

.

Thebani Nepote Csefo (Tefte Paufania) Argiuorum Rege, cuius Pofteri e Graecia in eam Italise

partem , quse
illiric

Magna
,

nuncupabatur

ve-

.nerc,.&

Rpm^m

GaefiamGentemno,

men,

& ori^ine^n,jauxiflfe^
teftantjur^;>,ynde
,

Graecorum moCaefios
forisq;

numenta
qui in

fi

Romana Rep. domi

omnes tum facris,^

,.

tum^ profanis digriitatibas-pr^eftitere, quiqj tan-

diemin Pannonijs; fibi Imperium compararunt^ vellem recenfere, Ipnge ep jllolse modum narratio liperaret,

eorum namq^bella, Vrbium euer* fiones , Regnorum excidia , temporum longinquitas lubfeculorumtenebri^ aboleuerunt memorianu ^ Sed ad repentiora tempora: deuenientes ex Aquitania Galliae Prouincia Caefios
prodijfle vetus eiufdemfamiliae
dicat^
.

Chroniconinille

Hinc primum Probqs

Narnienfis
ii
.

Epifcopus numeratur, cqjus ope

perator a

Otho

Im-

Py ratis captus^> |^omce

IiTjperioqi in-

colu-

columis
perij

reftitutus' eft

quo imaxlmc
cur

beneficio

aftriftus Caefar, in caufa iuit

Otho filius Im.

hserespmni ftudio contenderitjnon folumj

,

vt Gerebertus

qui Syluefter

1 1

fuit appellatus
,

omnibusq; fcientijs eruciitus,ad Pontificatus apicem veheretur,verum etiam Federicum eius Iratrem Csefia*
Philofbphus
Familia?

Probi Nepos

fummus

Primum in
,

Italia reftitutorem, caftris,

pagis 5 dominijs

Ca?(areisq;

muneribus auxe-

rit,& ornauerit. Qui Calbrum Aquitanunu prope Spoletum in Vmbria , ne Aquitanise no-

men periret conftruxit dem reftitutum Caefium

,
.

Aliud
a
.

Oppidum
,

ibi-

nomine
Sed quis

Famiiia?
Ccefios
^

cius pofteri

denominarunt
,

omnes enumerabit

qui

Romse
?

dignitatibus

& praerogatiuis effulfere^

Diuino
iilo

Petrus Cafius Aqui-

tanus S.Francifci Afsifinatis focius viuente->

viro primus Ordinis

Minorurn Prc-

pofitus Generalis eleftus, adeo fanftitate,

raculis clarus enituir, vt Beati

& mi-

nomen

meruerit

Paulum Leo

X.

P.

M.

eximia? virtutis er^d

adfcripfit. Federicus

inter purpuratos

primum

(cientiarum ornamentis , prudentiae pariter , ac

prouidentiae infignitus a Paulo
creatur,
1
1
.

Cardinalis

mox, &Petrus Donatus

poft dignifsi-

**

iij

mas

mas
'

Icgationes purpureo galero donatur, quo,

rum omnium virtutes

quat. .

3c dignitatem

llluilrifsi-

Uius Cardinalis Bartholomeus Patruus tuus ex^-

Tacebo Epifcopos, Archiepilcopos, ApoItolicae Camerce Clericos per multos Praeturis,

Ecclefiafticisq; dignitatibus cohoneftatos
,

ftre-

nuos milites, qui propria virtute multorum Op* pidorum, 8c Caftrorum dominia fibi, pofterisq; peperero Riccardus Beati Petri Frater Federici Imperatoris Camerarius ArnulphGeTerrce comitatum obtinuit^.Benedilus,& Simon frar tres palatini Comites,pro Carolo 1 1 il. Impe- ratore Vmbriam gubernarunt.. Antonius Ca?fius oppreflam a Ladiflao Rege , 8c Bracchio Montono Narniam ftrenuc defendit^atq; in P6tificisfidem detinuit^ ob id Pontificis publica vePientifsiftigalia, 8c immunitates conceflerc-?
. .

mus Petrus ter

creatur
.

Vrbis Senacor Menzani Comes

,

loannes lacobus Aqua^ Spartse

Suillatum

dominium obtinuit , quod modo Excellentifsimo Duce Federico Patre tuo plurietiam Ducatum,Monticellorum,&: Riani

8c ab

bus Oppidis adauftum, pofsidetur , quid Caerae

Mar-

chionatus, totq; alia caftra, quae pariter a Caefijs

dominantur?

Quamobrem dici poterit Ccefiam

fami-

fan ;i!iam, Epifcoporum y Cardinalium , Pontifi-

cum fummorumcj; Procerum leminarium exOmittimus marrimonia cum nobilifsititifle^

,
.

mis Italii^e familijs contrafta, Liuiana,Catamelata ex ftrenuis Venetorum Ducibus Bartholomeo, 8c Erafino, Varana, Corbaria, Monaldenfe
,

Malatefta

Ballionia

Aftia , Anguillaria.^

Caietana , Vrfina , Sabella, 8c aJijs . Omittimus Templa, Coenobia, Pagos , Arces, Palatia, Viridaria , 8c Magnifica sedificia ab eifdem conftrufta-j
.

Sed ne videamur in minus

,

neceflarijs

im-

cunu alijs Principibus communia habes dicamus qu^ propria funt^ac perpaucis conceffa, vix enim demorari, mifTa haec faciamus
quae fbrtafle
:

cimum

8c

nonum

agens

annum

philolophiae
,

& vniuerfie mathefeos fcientias emenfus

admirabilem reddis , vt
ijs

ad re-

Jiquas aflequendas inflammatus , ita te cunftis

fbJum natus videaris

candorem,fraudis inr'?

Quisanimi

tui mirificura

fcium, doli expertem,nulla Jabecommaculatum

non laudauerit ? comitatem morum , fuauitate

atq; vrbanitatem ingenij
,

genijqjacumen-,? ve-

re

non immerito

iri

te

quadrare pQterit^.^UQd
,

lapientifsimus iUe vat^^s cecinit;:H

-?

jjiJui/i?!

jfn t9

.,

,;

bona

In

wixta ^uunt y (^ quje dmja bcatos Ejpciunt coUeHa tenes Quibus illefti virtutibus infigniores philofbte
,

phi
te

doftioresq; viri ita frequenter vndiq; ad

concurrunt, vt ad Lycseum concedere fibi videantur,c]uibus cum perpetuo verfando tuam domum veluti nobilifsimam Academiam illis
exhibes,(S: ita intereos excellis,vt

omniunu

animos in
uertas,

tui

amorem

8c admirationem coa-

& virtutum (plendore maiorum tuorum

cum tem-

decora , vel aeques , vel (uperes , qua?

porum iniuria diu latuerint ex cineribiis ^ediuiua immortalia liirgunt, nec iblum priftinum nomen recipiunt , led maiore gloriae iplendore
refulgent
flillatione
ille
.

mei libelli de DiPatronum nuqcupare non dubitaui j

lure igitur ,te in vt fpiritus puriores,

enim

&

quintas re^

rum

efferitias

modum

extrahendi pertraftat
j

mirabiles /ecretiores natura? vires oftendit

ira

fcelicifsimo ingenio tuo naturalium caufarum-.

fblertifsimo fcrutatori, aliqualepraebebit pabu*

lum, meseqj erga

teftabitur
.

te deuotionis

monumenturtu

Hoc interim fruere , mox alius i mc donaberis Valo Neapoli 20. lulij 1 504.
.
.

PRt)OEMIV.M.

ingento fiii , heni^ fempergenio^ gnijpmc k&orjZft eajludia me magno^

p^ere deledfarentjin quihus admiranda

&

Natura fecreta comple&erentur y hu^ mano generinecejfariafuijfenti^ lau

demy^ gloriam parere potuijfent. Sed

inter innumera^y d^ "varias artes
fcientiaSi
,

^
eji

quas in mundo monjttijica^

hominumingenia peperere y nuUa

profediQ dijlillationis arti antefereda

tum admultiplices }nedicin<je 'vJiiSf ad humani corporis ornatum , ^decorem, tumquod eam^virimaximi ingenij , d^ rerum cele-* hritate peri}>icui maxime exercuerinti <^ coluerint Hac enim^ perutilis ars naturam^mulatur , illamq; coadiuuaty tam mira-^

tfficiendoy 'vt vix oculvsy

^ operihm fidem pnsjles

Medicina effe^m p ari^ ^implu:iumnohiliJJim^ )

& tenuifjimd
far'^

Mirificos in

P
^arfts
i

R O OE

V M.
qud in medio Naturs
igna-^

Vfuifci ipiritus , pr^ipriciates ipfe,

Jinu
(ur,

abditis penetralibw , quafi in proprijs fuisfedibtu nidulan*

mole ob futs impuritatis 'uinculis expurgattefZfindicataq; cum in apertum irniunt in medendis humani corporis malis ^uifenda fuspjciendaq; efficiuntopero- Naturalium rerum 'vires in fuo conjbpita , dum languent dgri, qui ex hisfalu* sorpore obtufa , tem, d^ medelam implorant, coguntur magnam molis quantita^^ tem abforhere , 'vt quamplkrimis diebus 'ui^ quicquam falutii
.

& fuefJtur,huit4i perelcgantis artps ope ex corporea,&

mancifcantur

At Tftinc 'varijs

diflillationibu^ occult<e vires Jh'

maximo temporis compendio ras edu6id inparua quantitate , agri , quitunc temporii fefiinam opem, f^^vitam largiuntur,

momento,morojiore palato laborantes turbida , Jktulentaq; deco* {la naujeabundojlornacho re^uebant , nunc lympidijjftmis, odora tisq; aquis cum maxima Jiomachi iucunditate , d^ cris obleBa tnento expetuntur Ex Guaiaco Rhabarbaro , metaUis , lapi* dibusq; penitijfma rerum ejfentioe extrahuntur , 'vifu, guBuq;
.

periucundte , longeq; 'viribzn vegetiores

mum

'vitd

momentum ex
adjcijcit
,

locis ,

\Aqua in qua maxi^ qua lambit venenojas , pef

.

Jimas qualitates

*vix guftata perceptihiles

prtejlat Jiuuiali
,

diHilia^
,

tione innoxia redditur ,

^
,

pluuiaiiq;

quam

Hippocrates multum extoUit, cum nunquam putrejcat , Js ccmquid Jordidi habet , re^uit ^ui vit<e diuturnitati , moditati Budent, non niji dijiillatas aquas ebibunt , 'vtdqua" plurimps magnatibus Ja&itatum vidimus . Hac arte incendia-' ria parantur clea ; JaciUima incenjionis , dijJiciUim<c extin^io^

&

in beUicis operibus multas 'vtilitates afferentio- J^* fiarrare poterit baljama , qua breui temporis momento vultie"
9iis,
.

ra ad cicatricem conducunt , imb vt eorum vix remaneat VC" Jiigiumf uis aquas, d^ olea ad hominum, mulierumq; or namenta , <^ myropolis ad Juauijftma odoramenta conjlituen" dsL^ i ^uis elixires ad innumera Medicina opero / /wmenji proJe^Q labjris hdc erit enumerare . Hac artc emen'* danturr

R.

O OE M

V M.

dantur] permutantur ^ intenduntur , remittuntur(}; ^mplkiumh per fe Jhlum obetl Kfires, Calcanthum calidijjimum efi y Jkmacho , fed oleum ah eo extrailum ventriculum amiffis virihus languentem , cum ingejios cibus coquere > ^fuo offici

^^^mi,

Jimgi nequeaty roborat , injiaurat , appetentiam morum putredinem tollit , corpm rejrigerando
'vino

epccitat

hu-

Elicitur i

Aqua

qua e^ innumeris , qu praflat

.

'vita

operihm

>

Vitd aquam 'vocant

prdjiantijjima

ejl

ad extrahendas

rr-

rum ejfentias , quibus omnihus fer^ 'vita periculis occurri-^ tur , infrmitates peUendo , Janitatem conjirmando > njt quaji cerui , ferpentes , ac nouella phoenices Jene&am e^ua-tmmortalitatem fere confequamur , nec folum advimus, uendum , Jed etiam ad fan^ , commodeq; 'viuendum cendu* Sed cunt y Jine qua humana 'vita manca , defciens ejfet 6* dignitas exceUentia , eademq; autho^ fuit , artis ea Jemper Reges nomine , ritas , vt nohilijpmi quique Principes , apud apud celebres , nafci ingenio fe fe foueri , c^ honeHum^y C^ gloriofum exiflimarunt Boe tot iUuflrium *virorum numero Scribit Albucaji, oriefttales In"^ hi nunc in mentem occurrunt pr^ecipue Amhracue huic Jcientite maximam^ ditS Reges , operam nauaffe , Thomas Fhrygius, ^ritannia , ac Dania Reges plurimum fe hac fcientia dele&ajfe Itidem Robertus Neapo* Francifcu^ GaUidReges , Hercules , c^ Alphonjus Verra* lis ,

&

& &

&

&

mapcime decorarunt . Nec po^* Jlremo annumerandi Junt Cojmus ,Trancifcus , i;* Ferdinandus Magni HetruriiS Duces, qui rudem adhuc artem , fiec ahjolutam
ria Duces,

eam

proprijs Jludijs

Juis liberalibus aul^icys Jujceptam , nuUi diligentits , Jludio , laimpen^s parcendo , quicquid Jucci^uis nancifcerenborihus ,

, ex grauihtis dominy curis reipirantes , hisjludijjt impendendo > ad ciHmen perduxerunt ; Vnde plurimuni^ curam venujiatis his artibus accejjijfe > i^ Jibi gloria , exceUentiiS , authoramenti, eis tamprteclare bominumfanitati confuluijfe, vb id femper grata in hominum memoria viuent egregium no^

tur ocij horis

&

.-

men

P
ftoii

R O OE
heneficio

V M.

ipen tanto poflerum

comparati > quorum dmulatione ad fama demigrauit , 'vtipfiomhis impense dele&entur, Jiudys 'veluti fojfz/ conatu , &opere lertijfimi abHrufarum rerum indagatores , noua quotidie inuejii^ gentur, ars fentfer augetur ^vt omne eis acceptum referendunL^
paru< authoritati6 principes

Nec defuerunt ^viri Jit , nec pa rum fubfecuta atas eis debet ingenio, d^ doBrina pr^fiantes , qui huic fcientiiC
.

magnum ornamentum addidere , Hermes,Geber

Arabs, Gigil, fbtq; Philofopbi, qui in turba numera?itur,^ apudnosjHortolauus, Refiius , Raymundu^ LuUiuSf

Arnaldus

'de
,

Villanoua ,

Cteteri^;

quos

ne

tadio leiiores
afficiam,

omittere
creut
.

de-

Hm^

0^

lOvBAPT^PORTAE NE AP O LI TAN
I

De

difbillatione

LIBER PRIMVSPrimordia pandit diftillationis

fas
,
,

eiusq^ cau

Sc inftrumentaLj

ytrum

di^tUatio jit njetevHm

ruel recentiorum

imentum.

Cap,

J,

VM

a curiofis ingenijs iedulo

perquireretur , vtrumdiftiliationis ars

veterum , vel recentiorum inuentumjquod rationi cofit

fonum videtur^in medium afFerre decreui.

res Gr;:ECOs

Cum apud antiquionullam de Msartibus

vidiflem-
,

mentionem fadam
iudicaui penitus
illis

incognitam;

nam

Diofcorides

mo

dum picem diftillandi defcribens, itainquit. Excipitur, dum coquitur pix velleribus puris fupra eius halitumj expanfis 6c cum illo permaduerint expreflis in vas,
,

^hocfic quandiu percoquitur

Alij

quoqj hoc artificio

ex

R
oUam

ex corriipta aqua puratn cligiunt: fupra magnam

componebant ligneos bacillos , cancellatim contcxtos extendentes lanam optime lotam, fubieclis mox cadentibus prunis
tcs
,

vaporarios habitus luggerentes excipien*

.

exprimebant

Grapaldus ex Fumanello excipiens

tradit
.

Arabum inuentum

Auicenna , qui fexcentis de catarro loquens alerabici , 6c ab meminit diftillationis . Cum ahmenti fuperftuitates in
hinc annis vixit,
ventre non excernuntur in vapores abeunt, qui in cere-

brum impetu fadlo^caput reptent, hos fuo rigore in hu-

morem

vertit, qui per nares dcfluit , veluti

inalembi-

co> &: alueo {ubie6lo 5 in pileum vaporibus afcendentibus per vafis nares adinferiorafit defluxus. Idemq; ro(acex aquse mcminit. Arabes , qui dc Chirurgia fcripfere
,

apud

fe

natam

>

& educatam dixerc^

,

Rafis
rofis

&

Albucafi eiufdem lamili^ odoratam aquam cx

trahere docent eo
uere-^.

ex-

modo quo Reges cxtrahere

confuc-

Geber dc hac

rc luculentiflime fcripfit.

Sed

quid feitiam explicabo. Diftillatiohis artcm Alchimia:: germanam , codemq; partu natam fcmper exiftimaui>cum quamplurima: Alchymia: operattones finc^
diftillatione fieri nequeant,

& dum artifices metalHcam

Portauit ventus in vcn-

artem exquirerent, multa diftillationum fecreta repcrcrunc. Hcrmes antiquiflimus fcriptor de philofbpho-

rum lapidc
tre

loquens dicebat.

fuo, &: vt cundi interpretcs vnanimitcr fentiunt, dc

folutc^,

diftillationclocutum dicunt, nam rcs in halitus

fumma pe tens > indeq;. relaiens , vidctur vcntttm in

fuo

vea-

P
^uti
,

MV

S."

V
eum fc

vetitre portarc, dodijffimiq;

Arabes philofbphi

qui de lapide {cripfcrunt , antiquiffimi fuere-?

Sed nouiilime ad Grxcos dc Latinos manauit , apud quos multis temporibus intentata iacuit Nicander de rofacea loquens aqua, alembicum, & deftillatorium
.

defcribit.

^ld pt

difiVJatio

(^ap

.II,

Iftillatio Grj^ecis

^S^^7/<p5 dicitur, proroftra paulatim

prieqi fignificare videtur paulatim fluere,

& quia alembicorum

_ Virgilius
dtfiillat

&c

guttatim ftillant, idco dillillaredixerunt.

i

ab inguine n/irmr,

DiftiUatoriu vas Grapaldus vocat, quo^ftippofito igne,

fimplicia in

aquam

verfa diftillando per epiftomidrn_s

tranfeunt

Geber in fumma perfedionis^diftillationem ait efle vaporum aqueorum in vale eIeuationem_j. Sed hcsc definitio mihi deficiens & inania videtur Nami inter diftillationis {pecies, eam, qux per filtrum fit^conumerat, quae per vaporum eleuationem nonfit, neque
.
.

per vas

PrcCterea neq^ caloris

tum fit
:

neq;

vim meminit , ex qua todiftillatiq per deftrenfum fit per vaporum

.

eIeuationem_>

Aliqui velut inopi vmiignis addide^:

;

runt fed potius Vi caloris dicere debuerunt

nam non
ita

fclum vi

ignis

fedfimivcalcis,fblis,rerumq-,aliarum
.

calidarum eleuatio generatur vaporumj

Langius
de-

R
:

humorispercalorem in vaporem refoluti a frigore rurfum infpiilati eliquatio. Sed in dilHllatione humor non eUquatur fed refoluitur in vaporem , nec fcmper frigore vapor infpiflatur > nam iri- valentium aquarum diftiilationibus vapores fumma_j pilei petentes non frigori occurrunt, fed calidiilimo , 6c
definit. Diftillatio eft
fere

igneo, idco non femper ex frigore vapores

ait efle

ia-*

aquam coguntur. Fumanellus vero

liumoris

extradionem ( iiue fecretionem ) vi caloris guttatimj pervasfluentemad varia medicamcnta paranda , Me^ luem fecutus , qui fcribit , cpod! in fimpiicibus funt partes heterogenex concretae , c^x chymiitarum Ope, a calore operante , fegregantur , vt eiufmodi diftiilatio; nes 5 fiue fubUmationes neq-, aqua neq; oleum funt > fed diuerfa fubft.anaa > antequam diftitlandam propofuiifes , vnde arteAi diftillandi , & fublimandi vocant y quafi omnis diftillatio per fubUmationem fieret, namJ plerumq^ fit per defcenf um Nobis autem h.xc videtur decentior Dill:illatio eft humidamm partium vi caqu^ frigore, & conftipaloris in vaporem refolutio
,
.

tione Gccurfantibus in liquorem vercurittif V*ap6r

*

enim

in pileo eleuatur ,

&

fi

frigido occurree ',

,

hlfi^ ibi'

multi-

plicetur,conftipeturq; prius

in

iiquorem non

vertitur,

vt diximus de aquis valentibus y 5c

cgrediennis fumi capaxeft
tiir,

cum

fa^pifluTie

ex

maxiiiia conftipatione rumpafttur vaf a, tota

>

domus vix

qui IbcO tam ard:o cogebalatius

vtin noftris meteoris

tradbauimus, quando-

de pluuiarum ortu difputauimus

p
j^oda
-;
.

^v

s:

natura mbis ars diiliRftndi pt indicata*

Qaf.
'
.

IIL.
'^qn^.

Am

multipliciter diftillationis ars a natueft:

omnibus in rebus , vt valde mirer.j cur tam nouifluTie nobis inra demonftrata

Admonere nos poterant videntes in magno mundo , quod terra: fuperfinotuerit

.

cies vi iblis

concalefacSa , per latentes

ftii

corporis

mea'

tus vapores

quofdam

fiue rapidos ipiritus in auras fb-

iutos

expirabat 5 qui in a^thera fubuedi , frigida: coeli

regionibccurfantes^rurfus vna coeuntes, fuo rigore^

reflui fa6li ^ quafi ftillatitij

iterum terram irrorabant.

diftillationem demonftrans
fpi-

In hoc paruo mundo homine Hippocrates fudores de{cribensiilibro

de

flatibus

ait. Liqtteiit
ritus

quicquid vis ignea attingit, hiq; inde

,

^cum ad corporis meatus irruerint fiquidem (piritus Gompa(5tus in aquam

fiunt fudores
tranjfiTiutatur,
.

&
tus

per^meatus penetrans
,

foras prorunipit

Eodenij

planeimbdo
i-fi

qub

in feruent ibus

obftaculum habuerit in teat 5 pingueicit , ac condenfatur , guttaq, diftiilant ab Vihis corporibus , quibus vapor ille fuerit impaius
.

aqms vapor' eleuat quod impingere opor^

dimus prseterea fttperius ex Auicenna in catharro, quoriiodo vapores ex' Gorpore a naturaU-caldre
bittj[mdimifi% fua frigiditate
iii

a;d

cere-^

aquam cogantur,
,

5c
l

iiiffugia qucerentes per na^rium canale^ corriuentur

::r:

dcflu-

ir

L
.

defluxus jfacientcs cjuafi per alembici roflrum exori-

Videbant prseterea cum faomines calidas dapes in patinis cooperirent , ne refirigefcant pauculo tem-

muntur

poris curriculo

cum patinas difcooperirent, in aquam verfas , confi.derantes vaporem humidum a rei caiore^
,

expulfum

operculum ptijflc , quod fua

frigiditate-^

vaporem illum cofl:ringendo,inbullascogebat. mox

magis conftiflando in guttcllas delabentes fluere faciebat , vt (ubiedam fideliam fliillatitia rcpleret aqua Poterant maiores noftri his exemplis edodi , diflillationis artem citius pcrcalluiflc^
*De diJitUationum genertbus , (^ deeo qHod.fit per/:^j. afcenjum per ignem , Qaf, ii jf>(iioctiwfi?a

f-J^*!^^ Ria funt difrillationum qucmMmodturi \fS| 1^^^ motuum, difcrimina vnum furfuiru-eda
, ,

5(^1^11

tendens,alterum deorfum vergens, alte-

rum

in decliue leuitcr depreflum

,

velac^

cubans
genij propcnfione
tenuioris
,

& h^c ex peculi.iri

,

herbaruminT
ali^
iderre--

quxdam cnim fubtilioris fpiritus,^:

compendio rede furfum feruntur ,

fld materiaconftantes
aiix

&

fa:culenti infi:a

trahuntury

medio modo {e habentes , in

;

accliue ofFerri defide-

rant
d^i

ideo organa diflillationi {eruientia comparaa-r

fimSU

mpdo erunt, vt qu^ flatulenta , vaporofa^; di-*

,

{bllantur,vafibusfurfum verfus efcdis vtantur, quac

(pirituum, 6c flatuum expertia-^, deorfum verfus

&

qu2e

p jR qux medio modo fe

M V
.

s:

habent accubantibus , vt herbarum genijs accommodentur Vnum quodq; horum diicrimen iterum in quatuor difterminatur pro numero elementorum , fcilicet per ignem , per terram , per aerem , & aquam , ex quo colli^itur duodecim efle diftillationum difcrimina
.

De finguUs verba faciemus ,

gencre ,

& primo de eo
vtimur hoc

quod fit per ignem

diftillationis

Nos potiflimum cum humores , vei

.

Ipiritus pcnitius in terrenis partibus refidentes

volu*

mus vi magna vrgentis

Ucet ad olea exugenda
6c
,

ignis ex aquas extorquere, fci-

vel vaUdas aquas, vt inter vas,

.

ignem nil intercedat

.

Venio nunc ad

fbrnacis con-

ftrudionemj Erigantur e fblo parietes rotundi , vel quadrangulaforma, lati digitis quatuor , bipedalis diametri,pedalisaltitudinis,ecalce, vel forti luto conftru6li
,
.

ne vitium faciant ,

&

ignis iniuriam fiifferre-?

,

poflmt

Mox concamerentur

ramen aperiatur rotundum , vel

camcram foquadran^ulum , quod

dc fupra

ex fcrreis virgis craticulam recipiat cancellatim contextam , vel pauimento indu6lo firequcntibus foraminibus peruio , quo ad fubiedam partem cinerum defcenfiispateat. Infiafeneftella aperiatur, ex

qua decidui

cineres eximantur

Supra cameram parietes furrigan-

turfefquipedalisaltitudinis,ftatim lupra craticuIam-5

feneftellapateatpedalislaxitatis,

perquam carboncs,

.& ligna inijciantur * Supra parietes duos ferreos bacillos a fc inuicem diftantes firmabis , vas quod diftillandacontineatexcepturos. Supra ferreas virgas pedalis

aki'


os pateat
,

L
per

T
,

altitudinis parietes erigantur concamefati

vt fuprlL^^'

quod vas intrornittatur, Vt Gurn ignis {iibijcitur cludantes flamm^ a tefludine rcpercufTx {iipra vas faciant repulfus
res
5

ac vi caloris afcendant vapo-i

qui in pileo cogantur >

& ex pluribus mpx defcen-

dentibus guttulis

per teexcludantur. ftum in receptaculum In quatuor turris

fc fe in cauitate colligentes

angulos quatuor fpiramenta excauentur rotunda duorum digitorum latitudine , quibus fumi pateat egreffus
.

Cuius hxc jfbrma-

Fornax,
inferius

H, M, C, D, ofliumA^ex

quo cineres eximedi,

Craticuia_,

E, FjFeneftella^cx qua

ligna inijciuntur

G,Vas
I,K,L,N,Bacil!iferrei

vas fulcientes.

Quatuor fpiramenta,

DiHtUatlo per ajccnfum pcr Terram

Iflillatibne pcr

Cptp,

V\
mitius
,

terram vtimur

quam quod
^

per igriem

cum agendum efl

,

cunrLj

tenuiCres quas querimus partes

.

&

ifpiritusnoii

tam

penitus terrie gremio dclitefcunt

Fornacis ratio
ita

P^R
ita Te

M V

S.-

5>

habet.fornax

fit

primcE affirmlis, fed

cacumen fine

teftudine^rotundumjVt catinum recipiat hemicycli forma ex optima argilla^vel i^ereum^quod afperiorem igne
furciperepollit/uiFultum ferrea virga
,

qux pondus im-

politarum rerum

fufFerre valeat

Summa vafis orci fbr-

naciadamuffim cocequentur yclaudanturq-, luto , ne^ flamma aut fumus expiretforis vafi nociturus. Rehdis
per qux jfiimusjck: flammaeludarepoffinLCinis anguito cribro in cernedusjllernaturq; fupra hemicycIifundum,dio-itum
, affundaturq; affatim cinis vfque donec vitrea anipulla vfquc ad collum obruatur. At fi velis rem acrius exagitare, ia-

in lateribus quatuor infumibulis ex

more ,

altus

accommodeturque fupra vas vitreum

bulum cribrato

dc acerrime limata ferri fcobe

fupra^

pileum tundito ,. vt intra fo inferioris vafis collum fufciiat, dccommiffuras oblito

1l uto, reficcari

mito , ne hia-

(cens , per rimas Ipirituofum

hahtum erudet , nam tempus,& opus

poftremo accendatur ignis , vrgeatque induftrius artifex,quousque
luferis,

^^ '^

deftillandx rei neceffitaspoflulauerit. cce/onjacis/ahrica

Fornax. A^B,

C,D,

Ferrea virga.fuftinens hemif-

pherium,^A, B>G,

AmpuIIa

lo

L
Cinis,
,

I
I,

R
C4p,VL
^An.

AmpullaH^

trahendi cineris

carbonumF^Fea.exi Infumibula, A, B, K, l^oic^.nihnik?

Feneftella

DiHillatin ptr Afcenfiim per aerem,

Ornacum

quae calidum

aerem reddunt^

duo funt genera , nam calor excitatus irL>

aqua eft , pofte^ riorivtimur, cum remiilius quam cum_i per ignitum aerem agendum fit.fixordie^ mur a primo. Ab initio fornacis bafim formabimus quf duobus pedibus ab humo fuftollitur ex teguUs vel la
aere , vel ab igne
,

vel ab

terculis conftrud:a,ne cito tabafcatyfed diutius

perennet

& ad fcrendum fomacis5& vafis pondusjiufficiat.In imx

parte pateat feneftella
buftis lignis
,
,

ex qua fubtrahatur cinis ex co,

vel carbonibus decidens

fijpm pauimen-

tum ducatur,quod in medio ferream tegetem fcifcipiat, qux ignem fuftentet Mox attollatur mul'U5 fcfquipe-^
.

dem

altus,

&

harc erit bafis.

,

Supra bafim teftudo

,

erigatur in oui fc^nnam

cuius latitudo

&

altitudo

imponendorum vafiiumfit capax^Iatitudo quatuor pe-

dum

altitudo fcx

vt viginti , vel triginta diftiilatoria

vafa caperepoflitjCuius murusperft^retur^in quoru cauis

jfidilia vafa, vel vitrea in vrinalis

forma intromittatur,
,

& quafi in

fiiis

cubilibus locentur

fupra, infrajalterna-

tim collocenturjtanto intra fe fpatio diftantia, vt vnum quodq; fuum habeat vacuum infra , in quo receptacula
ftatuanturjrecepturum
fiiperioris vafis

roftrum in quod

cum diftillata! aqu^e fiat fluxio exd^ piatur, Vafuum cum fornacis muro ita luto obftruantur
decumbit
,

vt

com-

M V
&mu5

S.

M
ad

ijommifEirse^ne calorj^^d

tranfineet, fed intus

vafa reludetur fuprabafim quatuor aperiatur fpiritalia

foraminajqua: foras

fumum tranfmittant,

& igni detur

fpiramenta:ne ignis vndiqi obflruduSjfufFocetur. Vafud

fi

vitrea fuerintjfundi lut^a crufla loricentur^ne vi calo-

ris

difrileant5&

fi:ufli:a

labor fuicipiatur,

& fumptus pequo

reant.Vafa fimplicibus compleantur, ac pileo tegantur,

& qua parte fe comitantur^Iuto paleato muniantur.Inij

ciantur fupracrates carbones querni
diutius
,

vel roborei,

durentj^xquabilem ignem miniflrent. fiimus, calor fiimma petentes aerem calefaciant, mox vafa^ miniftri,qui afsiaent,curent, ne ignis violentior quaia

&

f^iCityYTgcsitm.Formxjtdfahrkett^r,

ir
Fornacis partes

R
,.

Vafa diftillatoria B, Locus ignis C Vnde eximitur cinis D, Fornacis teftudo E^Bafis fornacisG, H, rnnioi At qux tenuiflimo calore opus habent,eadem fbrnai
,
.

cu alieno acjue pleno {uccedir vicaria cius muneri^quod

fupra cratem ferream conftituatur,
ter
,

nam & fiignis iugielicit, fine

& luculenter ijifra vrgeatur,ex aqua blandi fpiritus

vapores ex (implicibus tenues

exlialantur,iSc

vftulationis labe,

magnoque nobis erit emolumento in

aquis eliciendis,qug ore abforbentur.Atfi in vafe dillil-

landum erit^hoc modo extruenda eft fornax,Vas diftillaxorium materiam fuo alueo continendam eneo vafe-j

compIedatur,6c fi ahenum promptum non

vice

fuerir , eius

figuhnum

fubftituatur
,

os verb anguftius , alueus

maxim^ capacitatis
co^qiietur,vt in

6^oscontinens contentivafis ori

luto linantur
;

vnum coh^reant\ dc vtriufq; ora tenaci ne calor diffletur, fed magnum hoc vas a
quatuor
,

;|brfiacecompIedatur, velfo^
pilis

fiiffukum

vel aliquibus iubftrucStionibus firme-

-tur, i-qox ignisxircumcirca luculenter incendatur, vt

incale{cat,&: ferueat
j

fic

aer qui intus continetur

{upra

materiam cogat paruo vafe conclufam fublimiuseuolare, Scin fubiedum vafculum ef,

modum exardens
'-lU

fluereiA

Pornax E , F , K , yas contentum A,

^

Va? continens B
vas fuftinentes, E,
F,.

Pil.g

H,,

D,

Feneftellal, FeneftellacinerariaL,

M V

S.

15

DiftiUatio per afcenjum fer

aquam

Q^p, F^IL

Iftillationem per aquam, nos per

balneum

dicimusjin cuius opere fimili antedid^ vti

mur
tur

In hoc inter eas difconuenit ,

quod

in fuperiorifornace ^nea concha conftitui

vacua^n hac fupra enei vafis fundum,

,

gramina ,

lana, vel fimiha confternuntur craflitudine-^

ne ampulla durioris fundi obie6tu frangaturjijsdemq; cooperitur vndiq; vfque ad ampull^ GolIum.Suprafarmenta^vel lignei bacilli concinnan
trium digitorum
tax ahquo pondufculo firmati, ne aqu^ fuper iniedu ele

-Uentur vaia> fed pondere depreffa immobihter iaceant

nam_

'

4
bus
tur
fpiritalia

R
cuius margini-

nam facile ex eorum

.

illefu diffilirent, in

foramina intermittuntur, quibus ignis , &: fumus tranfpircnt His omnibus rite fadis fuperfunda-

aqua , 6c pruniefubijciantur exhalando decrefcitjinfundatur

fi

6c

fi

aqua bulIiendOj&:

alia,{ed calefadta,
,

nam
con-

frigida fupercalentes ampullas tetigerit

frigoris

tadlu diffilient,

quemadmodum

Scficalentes frigido

afflentur vento. AmpuUis pileus

imponatur ex ea parte qua fe eorum ora committuntur.Harc diftillatio a combuftionislabe tuta eft , nam quantumuis acrius vrgetur ignis aut pruna: acrius incendantur, nunquam fumi nidore infeftabitur aqua

Fornax A, B, Vas a:neum Qaqua plenum->.

Ampulla D, Bafis plumbea E,ex qua catenulis

vas firmatur

Peneftella carbonum F,

Cineraria G,

Alioapudnos vtuntur

artifi

ces diftillatorio,quod quia nulio

,modo fiimi
lis

vel nidoris t^dio

'nos afficit,in domefticis cubicu-

afteruamus.ex ferreisbradteis
,

turris efformetur

quatuor pedum altitudinis

interfepta

fefquipe-

dali diametro,
neftellis,

duo habeat ferrea

cum fuis fe-

vnam,in qua

ignis agitetur,alteram,quxcadu

cos cineres accipiat . Infra tribus coluinnellis firmetu,

Supremo

R K

M y
;

.IS.

u
fi

Supremo fuo ore a:neum hsemicyclum recipiat , pedem altum 5 quod furni ori quadret 6c hoc aquam continebit.Eximo alueo foras canalis porrigaturjVt
bulliendo
exiccetur aquajrecens fiiperaddi pollit.Supremum

hemi

cycli os interfepto ex ferrea braftea claudatutjcrebris fo

raminulis laceilito j.quibus

fumo pateat aditus^^ alia-j

foramina magna palmaris latitudinis receptura fundos trium ampullarum. Hoc hemicyclo claudatur ftio opcrculo in fo rma inferioris teftudinato , cuius margines ita
inter fe recipiantur
,

vt ne

fumum foras

exhalent

&

fi

nonafFabre quadret commiilur^ tenaciluto conglutinentur

.

Teftudo trium etiam foraminum per via f it

.

ex quibus ampullarum colla tranfiTiittantur

Commif^
fti-

fur^5per quascollatraijciuntur j flupa, vel bombice

plicibus^indantur pilei
6c
fis

pcntur^ne fpiritum emittant.CompIeantur ampullas fim

cum fuis ampuUis

fiiis

bene diftridis

pendeant ex roftellis receptoria vafcula.

carbonibus
feneftella: ferreis

Mox incen-

oftiolis recludantur,

ne vllum in conclaue exhalare halitum pofTint* Vrgente igne aqua concalefcitaCalor vafa penetrans intus fimplicia concalefcit
,

cogitq; vt in pileos excidaht qua^ren-

tes in frigido diiFugia. refrigeratoria vis facit

deciduum

Ft fiquens ftBura demonHrat .Turris ex bradteis ferreis A, B, C, D,

in rdftrum, 6c in

concauum receptaculum

igniu,EjCinerum F,Hemicyclum inferius A, G,B, aqua plenum Superius L, M, Tres ampulte cuttt' fiiis receptaculis.HJ, KJnterfeptu N, 0> intus cumfuis
Feneftella
.

foraminulis , Tres pil^ turrim fuftinentes

P, Q>_K.
DiJliL

i
"!^f;r

ir^iiit i</ii'jy:>

Diflillatio per defcenjum per ignem,

Cap.

VllT,

Atio

diftillationis per

defcenfum,vt ex Geafcen-

bro habeturvfuit, vt ex vegctabilibus oleu

eliceretur
,

nam pinguia difEcilius

dunt propterpondus ; infra vero

labuntur
.

facile di-

Adoleum.exu^endum e lignis
penitius in fuis f^di-

magn^lvis ignium
6c

mcQ& eft, cum

b^sji^rreat,^^ lignanaturaaccenfibilia inflammentur,

ue h;EC eti^niant incommoda, vt dcfcendant olea_L ^

confti-

17 conftitutum eft Diftillationis per defcenfiim quatuor funt di(crimina,quorum alterum ab alt(2ro difFerty figu-^ ra,& materiaab antedidis FornaxhacrationeGonftmi
I
S':
.
.

M V

tur . Fiatlaterijtia a pauimerito {efijuicubitum alta latitu

dine vafis excipiendijin imo teftudinetur. Teftudo irL*

medio perfbretur,^xceptura diftillatorij coIIumlSupra- in mocium lacun:^ fiibfid^at pauimcntum , quod in fiio
loculamento ventrofam cucurbitani capere pi6flit,6c parietes fiipravas per femipedem fiirrigantur in fuo com-; plexu conuexum fiindi vafis incIudatDiftillator cucur*

bitam fwStilemfiifcipiat i vel fanati luto loricatam , vcl ^neamjVtquam diutiflime Vim igneS&rre; poffit^Hac
diftillanda materia reple vfque ad dia^ tertias^^atqj.^k ci
tharse ferreis fidibus,vel aurichakeis gIomeruIum?^l?ar-

ctatum in collum inijce vfque ad ventrem

fita

nam vbi li-

bertatem nancifceturjfe relaxabit^proliibebitq; ne impo

materia defcendat.Obuerte Vas, 6c per for^men coi-

lum fubmittCjex quo fe collum fiirno comimttiturVpri'

ficium luto circumline ,

& collutrbin receptorium

efle

traij-

ciatur^&Iutetur^ne quid cineris,vel carbonis in recepta-

culum decidere poffit,quod infia accommodabitur. For

naxanteriori parte feneftrata
debet , vt quicquid ex
fuperiOri diftillet cucurbita, videatur in receptaculumi^

^fluere.Demum igniscircum quaq; excitatur lemper paii <btim augendo Primo videbis aquam effluerein fubic.

^um vasjcum nullafitmateria,qu;^aliqua vacethumi4i*atejnamfi fubito ignem auxeris,

fiio exceflii

humididet

tascum oleo abfiimitur.Vbi aqua fluere defierit,defcen-

4et oleum, tuncaiAOue receptaculum^dc aliud impone^ vc oteum recipiac^ At oleo flu^ere incipience^augeco i^ne,

Ytya? incandea,t,dQhec^ffluere.defieric ,
iignitioni.quousque vas refri^ent. Alij

mox

fuperfed

trit^us ferreis:

badi
par.*

Us quafi
^,e

pilis

fupr^.ad.circuUim relegatis, 6cin

ima

deuaric^fi.^,y-; ftabiliirs

ftrmentur quafifcamnum,ac*

(^omoda^it, Jnt;ra circ^^liim

feream concham imponunt

;

percufo IbEtdojper quosi vaiis cpllum traajciacur)&: ka fii

jpi^ igi^en\ accftn4uiit
^%iy.m-4m::}dl-jh^j..^
i:

.^o.rr n*

>

;.

.'^O-vU

:;

Fornaicula^

Cucurbica
,Ay,

,.:

Conca j^enea D, E,
inferior
C,,

Feneftella

Receptacu-

lumB

Vi0lathpepdejtenftmprterram^

(Jap^ l

X^

y^

Vnc per terram diftillationem per deicen;fum trademus fimilem eile diximus diftil
landi rationem pcr ignem,
fed duplex ratio:

& per terram^,

m;j,

nam funt iimplicia qu$

repugnantj^quae

minus

diftillationi

^s
3

nunc Yide^musvtracuique conueniar j yel neutra^

,

Diftillatia

P
illis

R
.

M V

S.

t^

Piftillatioper defcenfam per tertam mitius agitur,ide<j

repugnantyqu^ tenacius per ignem Nunc pr^fenti vtemur^cum remifi fius agendum ficfornacula eadem qu^ fuperius ^ difcri^
adhibemus, qug
diftillationi vnius

men intereas

erit^quod fupra inuerfam ampullam cine

rem,duosdigitos,veI tresaltamjangufto cribro fuccerni musjmox fupra fucctetam prunas, dc ligna accendimusi

quod

vbi facftum

fiierit

infi:areceftacuIumoleum,^
;

aquaidefluet.

Av Va^utflii dinere fepleiiduirij

B>^ Vas diftiUiitoriumL-K

D,

E, Fornax.

Q Rdceptaculum.
^iBilUtio fer dejcenjhm fer aerem.
Cap.

X.
erit diftillatio ,per

Aulo lenior
defcenfiim

aerem per
.

quam cum per cineres

fi

tio diftillationis

InuehfuitjHe fumi.niSpre olea,

vcl aqusE inficerctur, at

vqhementimSer

incendatur^fiirit ignjs^ 6c ccnibuftionisla

be oka5& aqu^ poHuentur fdMax etit prioribus afllmi

.

lisiJ

quod fiiprapilam habebit brichalceamjVel fidi lembifedam fed fifi^fcilis eiit exterius lutea Jorica obnifi
.

du^bafic^veldiutiusignirefiftat. Inferior pars cauaper

medium foretur^rf^r quod vafis collum tranfinittatur

2.

Superior

lO

.;a

Superior opcrculi pars in tuber rotundum cmineat, vtci

quecuique conueniat^vt optime concludi poflmt. Imus ampulla accommodctur , qus in ventre difl:illandamj jnatcriam habeatjCollum per inferius foramen tranflnit tatur , ampuUx corpus per femipedem a lateribus vafis
diftct.

Moxoperculum imponitur,

& foris accendituc

acrcm inJ

ignis^calor per oprculi craflitiem penctrans,

yafis

cameram exiflcntcm inccndit, quse ampullam io-' fui medio commorantem inccndit. Sic matcriai^ift vafculum inferius aquam^ac olcum exudabit. vbi olcunu |[uxerir,forcipc Operculum cximitur. At fi res diflillan^
3ai;kaii$ fucrit cofiftcntise.vcremurq; nidoris ta^dium,
Va^^cxtiinfecusleuius incalcfoat , nec fiipra diuti^sim-

morai^dus cft ignis

fed

cum videris Uquorem ad iilwt

.
.

cientiam cxudatum,igncm amouc.

'i

Fornacula E, F,

. . . ,,, iSV^I^-JA

Pila orichalcca bifida

A, d,

Vas diftillatorium C,
Rcccptacukirat E^,i
:

fc

ni^iplla^Mperdefimfiimpkl
fr.r

aquam

Ed cum mitifllme cum rcbus

tCAuiflim^ cflentix ageduiXi
fit ,

vereturq;

maxime fumi
Surgat a
tcrra.

nidorciufinodi diftillatione vtcrnur

Ad

opus tale yas olim excogkauinop

forna-

P
fornacula trium

M V
,

S.

2.1

pedum altitudinis

fupra lacunofiirru
,

cauum

cxcauetur , vt intra ;sneam pilam

veL fimauis
infundi-

ouum recipiat per medium diuifum.Infra foramen aper

tum habeat vti tuba snea infigitur ad modum
buii
,

eiformatum , quas penetret vfque ad fubiedi vafis fiindum,infra cum vafeferruminetury iie aqua dilabi

PoftampuUa materia replcatur, inuertaturq;, collum per tubam immittatur , aflFufa mox aqua yfquc
pollit
.

ad tub? orajnudatur operculum anfatum,anf^ cum ftrreo filo ligentur

,

ne cum aqua: feruor intumuerit, operVafis

culum abi jciat

meant
.

com miffuriE tenui iuto linend;^-,

fubijciatur, vt vafis
fi

nam nifi fpiracula claudantur,rapidi aqu^ fpiritus tranf

Infi:a
,

vafculum

coUum in-

tra fe recipiat
tillauerit
,

lutoqv obline^ ne

aqux gutta e tuba ex-

quas in vafis fuper vas ventre fcruet, intus pe-

-netret,&oleum5& aquam con

turbet fua mixtione^^
.

Mox

ignis fupra vas incenditur,qui

vt aqua calefit , fuis vaporibus

calidis vafis

cameras replcbit

fpiritus infra

vafculum detur-

babunt,

quifirigoris afperita-

te coa<5li,in

aquam ,

& oleum
GGy

abeunt. Fornax defcenfbria A,

iVas JEneum cauum.Anf^

Ampulla vitrea.Tuba ^nea C, Operculum anfatum E , Anfg F F, Gollum inuerfum ftil-

!2.i

R
rcci;::

lantihumoricxcipiendo fubdituml, Yafculum

piensl.
"Diftllauofermclmattonemperigncm.

ap.

XIL

Iximus de diftillationibus per afcenfum, 5c defcenfiim; nunc de ijs qux; medio modo
iehabentjfcilicet per inclinationem, ideft
})er latera decliuia
is
,
.

In his varijs fbrnacu*

varijs vafis

& diftillandi modis vtemodopetent^

mur, pr^fertim in rebus ^ qua: ardui^ afcenfionis, & der

icenfionis fuerint , quar

non

nifieiuirnodi

vt inaquis vahdisj&oleo vitrioHfornaculalateritia ro-

tunda^vel quadrangula confHtuitur in duas cameras dir

ftin6la,quarum fupcrior teftudinata , vt flamms per te*-

ftudinem elucSlantes fuper ampulIcE alueum reuerberentur. Inferior canceltos contirieat ex ferreis bacillis,qu2B

In jmedio ferrea virga parietibus formej^ur yj^dx in fui medio in femicirculi formam curuetur ampulliE graue i:arita!r crailitudinis , vt &c vim ignis ,
feneftrata erit
.

&

onus fufFerre pofIeni,h^c

piet
.

fiii

cauo ampulla: alueum reci-

Super craticulam lignaj&carbones inijciantur, forcipeferreacarbonesj Sclignacirca ampullam accu-

&

mulentur^6c vt in cineresconuerfa funt,per cancellos recidant inferius . Quatuor angulis quatuor relinquantur

infumibula,pcrqu^fumus tranfpiret Paratofiirno,capiatur lixfpulla^vitreaex optimo vitro fa6la pura, & fi*.

ne macula,qu;^ tenaci luto loricandaeft , vtignis ardo-

rem j

rem^Sc excadefcentiam ferre poffit

Collmn e furno per

foramen extramittatur^poit claudehdum eft^ne vllus ilac aeri detur exitus. Mox ekterius vafculum accomodetur,in cuius os ampuUx collum inferatur, & couTmifTurx luto moniantur, ne ardentes ipiritus cuomant Vafculum femper madidis lineis , &ipongia refiigeretur, ne fi fimplicia diftillanda halituojfa fuerint^forte validis
.

halitibus difflenturjin partes diillliant5&

oleum,& ope-

ra pereant

Dum ardent carbones,

Curandum,

fi

cratis cancelli ni-

mium angufl:iiuerint,ne cineres cumulentur,& aditum

aeri excludanrjfcrreo
fiiffbcetur
.

vncinato bacillo decutias, ne ignis

vtfine intermiffione ignis ar-

diurnum munus perfecerinr^nodu quiefcant, & alij nod:urnum exequan tur Sic aliquibus diebus ardentibus prunis oleum , & aqua extillabit. Atcumreceptaculuni albij^fuiBisrepleri cernes , fignum eft perfeAionis operis , ignem amdeat^miniftris alternatim pofitis^vt qui
.

pliusnon vrgeto. Vbiignis cunxCing^.fete^vasa-

moue,& oleum & aquam colliges.

.

v Fornax A , iB , G ^ Ferrumfiilci^svascauuni Ej Fn

Ampulla,

Gy

Teftudo S,Cratesferrea

H,

I^

Quatuor infumibula K, L, .Rneftracarbonum H, Ij

Fcneftracinerum
*

M,

rN>]

P,
-[i:^'^m. .:^
^

lUceptacuIum

P^ciftri.

*4

B E

R.

iMTTi-

DilfUlatioper incfmationemper terram,'Cap,

XI /L

Ac diftillationc vtemur, cum fimplicia vix

perplexo calore in bullas,tumct,vt vafis al

ueu {uis excrefcentijs copIeant,& per vafis collum in receptaculum euomantur vtfe
re refinas

to quadrangula, vel rotunda turris

,

dem altum fit fummo t?Rudinetur,fcd teftudo inuerfa, vtiuperius pa.

omnes funi:. Surgat a pauimenSupra planum pefit interfeptum , in quo ferreacrates in

.

uimentum incauum fiibfiHeat Cauitas illalato fbraminc aperta fit, in quo aftldeat vafis venter , luto munituscolluminreaum extenfuHi. Vas teftudo,lcu leuV

tum

P
tum
.

II

M Y

S.

's

uocatur quod diftilldndarum rerum compleatur.

Supra fpargatur cinis angufto cribro excretus, digitumj altus . Supra incendantur prun2e5& aqua, &: oleo, fluere incipientibus
,

augeto fupra ignem,

nam excrefcentes

bullas calor reprimetjin liquorem fbluet,

& oleum flue-

xe faciet .

Tunc infra leuis ignis accendendus , vt citius

,

fine excrefcentia: timore fluat

ne vftionis labe oleum-s

polluatur.

B, Vas leutum didlum C, Feneftraignis D, Cinerum E

Turris rotunda A,
Ignis fupra vas accenfus F, G,
Bl

Diftillatio

per tncUnationem fer ae^

rem,

Cap,

14,

Iftillatio

hxc

per in-

clinationem per ae-

rem haud^multo diffimilis

opqifect

eft

ab eis

quas

fupfa dixinius^folum differt ab vtraqj,

quod

modum excpgitare

quotnodo vafa

inclinata-j

per^^erem diftillare cbrriiTiodepoffintjquod nos adinue-

nimus Fiat vas seneum, vel teftaceumifcd optimse terxXi rotundum vel ouatum , per medium diuifiim fed
.

diuifiirf viciffim coeant^vt altera

alteram in fuo finu re.

hemifphe rium in fummo foramina habeat,per quse colla ampullarum

cipiat,vt vix fpiritum tranfinittant

Inferius

t(r

R
ferrci circuli fulciant,

larum traijciatur , quorum alueos

qui a lateribus vaiis fufpendantur, vt in medio vafis pen

deant. Repleantur diltillandarum rerum
pull^
j

vitrea^
.

am-

mox in

medio circulorum firmentur

Replea-

turinferius

hcmicyclium aquapoft operculetur, &;Iigentur ferreis filisanfa: , ne vis fpiritus recludat illud Conglutinentur commifrur^ Vas fupra furnum {uperius defcriptumimponacur, &accendanturdeorfunij prun^jVt ferueat aqua^qu^ calidis vaporibus, aerem accendet,& aer vitreos aIueos,8c fic aqua,&: oleam diflluet
.

in fiibieda rccipientia vafcula.

Reda vafcula diiftillantia

Hemicyclium inferius C Operculum D Turris A, B, E, F,

An& G,H,I,K,
Feneftellac

L,M,
mclmattonem
Caf*

Dtfltliatio per

pcr aquam.

KV*

Vando mitifsime

cum
,

diftillandis

rebus agcn-.

dum eft hoG

,

diftillationis 'jtcmur

mo-

do

Vbi ad quatuor pedum

,

altitudinis afliirrexe-

runt parietes

queraadmodum fxpc nouimus ,

cxca-

uetur

P
pherium

MV
,

S.
,

17
neinif,

uetur in fiipcriori teftudine alueus

in fuo finu recipiat

qui

^neum

rotundum

vt fiiperius

defignauimus , fed hoc difcrimen inter ea , quod duo foramina a latere inferius habet , cum fuis canaUcuUs,
cr

quos

ampuUarum colla tranfinittantur

,

Ampul,

EX

fupra ferreas brad:eas ligantur , ne aquis eleuentur

moue.^nturq;

mox inferius vas aqua repleatur

.

vt

am-

mergantur fub ca Canaliculi ftupa_^, dc lino ftipentur,ne aquam5&; fpiritus euomant. Subied;is prunis feruet ahxnum , &: bulliens aqua fimplicia-j

puUarum

aluei

in vapores foluit

qui a

firigore in
.

aquam

concreti exci-

piuntur a fuppofitis vafi:ulis

ftillatione

Hoc vafe vfi fiimus in di,

florum RofitiarinijGelfeminij Violarum

&:

eiulmodi farinac fioruniLj.

^e diBillatione per Solis calorem,

[ap,

XV L

Xpleuimus diftillationes per ignis calorem_ , nunc pro iolis^fimi , vini , fecum
calcis eius vicaria
,

&

fimilium

Solis,

non fblum per fe folumjfedper reflexionem Vtuntur ijs non fblum in ignis carentia , fed ad maiorem vim medicaminuna- Vidimus nanque ex igne fimplicium aquam extra6tam- aduentitias aliquas &; mordacitatem recepiflejquod non
.
.

^^^^^

euenit ex folcjVt in oculorum mcdicaminibus exprti fu

mus

Vtemur quoque in odoribus , qui qudm maxime

aduftio-

tt

R
.

aduftionem formidant,tam tenuis funt eflentii Pare^ tur fcamnum trium pedum altitudinis , femipedes craffitudinis^tant^q; longitudinis
,

quant^ vaforum impoilla

nendorum voto refpondeat

Pars

fcamni

quae foli

obuertitur , tabulis claudatur , ne fol inreceptoriavafa

illabens,& calefaciens^ea cogat aquam iterum in vapo-

rem

abire

6c redire

vnde

egreili fuerint

Vbi fol Ge-

minos emenfos
ftillationis

fuerit

(nam

iolo gftiuo

tempore hoc di-

opponito

modo vti poterimus ) fcamnum fub dio foli Mane herbis bene lotis & exiccatis repleto
,
,

vafa> orivaporum aurichalce^ fides cithariE glomeru-

lum virga intromittantur quod vbi

laxabitur
,

illatum merit
.

re-

prohibebitq^ exitum fimplicibus

CoIIa

uaforum , ut tranfeant per foramina foamni Infra funt vafcula ampullarum colla receptura, mox claudantur {piramenta Sol enim cceli mefiibmittantur
. .

mox

dium foandens adeo ampuU^

ftus excalefaciet, vt

alueos intentiffimus
,

a:-

herbx in liquorem
j^!

& poft in pul-

uerem
fluet.

foluet

ipfe

guttatim in inferiora v^fcula dif^

^rtrjn
^

tr

Scamnum A, Vafa C, D.

B.

Foramina E, F.
Subiedta: ampullse

G,
,

H.'g^^'-*^^fp

-^^^

:lv..;ij

Tabula obieda
RelucensSol L.

foli I

M V

S.

^P

Sed firigidis regionibus ubi Soloblique non tam in^ calefcit , alio modo utendumerit , fcilicet per reflexionem fpeculorum Speculum enim concauumophi^rea.

le, uel melius

parabolicum foli obuertunt^quod reflexos

ampullx conuertit 5 fl;abitenim difl:illan^a ampuUa in medio folis , & ipeculi radij enim in ampullas alueum reuerberantes , non fblum calorem: fcd ignem, excitabit , ut latius in nofl;ra naturali Magia, 6c exemradios
\

plum->.

Sol

A. Radij A, B, G, D.
F.

Speculum E,

Radij reflexi B, G, C, G, D, G, M,G

Ampul-

30

L
Ampulla
L.

Rcceptorium I.

De dip'iUauonihus fer alios

Cap.

calorts

xyii.
,

Vnt ,

&

alia? caloris fpecies

ut uinaeea

oliuarum
bubulus,

feces, qua* pofl: olei expreflio,

nem relinquuntur

fimus cquinus

fiue

& calx uiuayqu^r etiam putreSunt, Scqu^,

fadliones dici poflunt.

dam
qu2E

diftillationum fpecies

quce medise funt inter pu,

trefadtionem,

& diftillationem

6ceritquandoconcna,

equinum fimutn continebit, 6c fbrarniiiulisperuia fupra balneum accommodata ell , qucei. furno feruentis aqu^E concalefadta duplicem calorem exhiber. :& eft diftillatio calida , &: humida, & eft medium quoddam
inter

R
,

I &c

M V
balneum
.

S.

inter putrefadionem

Vinacea >

ck oliua-

rum

feces, qu^^pofl:

oH

expreffionem relinquuntur , efi:

primus caUclitatisgraclus, 6cinr^bus vtimur molliflimis,vtimur qua:: paruo calore putrefiunt Secundus gra dus eft equinum fimum , feu bubaluni , tertius vltimus gradus efl: calx viua , aqua perfiifa,& efl: calor cali.

&

dus, &: ficcus

Qui fimo,
.

& aqua calida vti velint

hac

vtantur fornace

decem pedum lata quatuor altitudine fefquipede , per cuius medium. a:neus canalis excurrat , craffitudine humani brachijVfo
fiat

arca lignea fex, vel

raminulentus

vt vndiq;

fiflfuris,

& foraminulis foateat.

k^
pi-

Repleatur arca equino fimo, vel bubalo, quod intra

vitreas ampullas contineat^vndiq; fl:ipatus
leis
5

cum

fiiis

& receptaculis ex rebus difl:illanciis

,

Canalis foras

egrediatur

cuius os ^reo vafe figatur

aqu^ pleno cunrL

fuo operculo bene ofl:rud:o.

tur,

Vas hacfornace adapte-

qua igne excalefoente per aquam in vafe tranfit pr canalem, &:equinumlimumcalefiicit per fuaforaminula , cogitq; repleri hoc , ac fuarum calore fimplicia
vt in vafe diftillentur

A,B, Arcaligneafimiplena.
.D,E,

vafa diftillatoria

E,

F , Canalis foraminulentus difcurrens per mc*

diunLj.

G
I,

Vas 2neum,cx quo difcurrit canalis

K,

Fornacula.
.

H,

Feneftella ignis

Vtrum

Ji

Ftrumjtmpltcmm qmlitates in difiillatione exlll, trahantur^ Cap.

XV

T" 'J%_~-^
^^^31/

On multum
prores ,

diftillatores

&

inuidi qui-

dam Medici phificarum artium contem

& cralfe infcitias inter

\

{e

conue-

^ ^fS? -^
- pfe:-

^^0^

,o-fc

niuntj 6c intcr ancipites {ententias diftra

6i;i

r==~:

ambigunt vtrum ex

diftillatione->

fimplicia prarpollentes, uel inefEcaces qualitates nanci-

{cantur ,ic\\x'm proprias,& congeneresyUel incontrarias

abeant

Res maxim? confiderationis

:

& mir^ vti-

litatis.

Manardus

in fuis epiftolis ait ex diftillatione nil

neque fapoke neque odorem conferuari fed?plerunq; in Ablinthium inquit amavarias, &: contrarias tranfire roreprxditum, multoqi odore donatumper plumbeum
.

alembi-

P;^

R'

V^

S:

3 3

alembicuin diftillatum aquam donat, cjuac n^que ama'* rorem rcfipit , neque abfinthium redolet Ocy mm_
.

fragrantiffimiodpris diftillatum non folum nil odoris

na6lujTi,fed ingratius redditur ,
fiiciunt
fiuat,
,

qux omnia fibi fideniL

quod aquanon eifdemviribus donata prodecernere, &;fortafle redlius , nam

:

quibus planta pollebat . Cardanus contrariunxj

eft

aufus

non folum
,

itidem qualitatis

fod longe maiores adfcifci

.

calefa-

cicndo,humedando , arefaciendo , & fimilia Exemplum^ile vinum diftillatum, quod ardentem aquanru
efEcit
,

qus longe validiores vires

poflidet,
,

&quanto

magis diftilletur , eo
fieri
.

calidius, acutius

6c penetrantius

Aqua rofacea ex flore extrahitur, eximij coloris Vrccus aquse plantaginis manan pdoris & virium
,
.

la^uca ijsdem_^ viribus prcEdita,& fi natura algentior eafdem vires non poflidet Melifla qu^ triduo in vino maducrit , memoriam ab obliuione vindicat , vnde his cxperimentis motus 5 in contrariam abit {ententiam Diftillatio tenuiorem fcmper, Sc calidiorem aquam cfFecit Ariftoteles inproblematibus ait , quodfol fiias exercens vires inaquas, leuiffimasfimul, &c dulciflimas partes tra^ hic , quod ab Hippocrate defiimpfit , Ubro dc aere-> ,,
.

tem vndequaque (anguinem fiftit ,

&

aquis

& locis
,

quod aqux pluuiales ,

funt
,

l^uifTim^, tecit

nuiflim;:^

&: dulciffimce

quia fol ,

de aquis

quod tenuifliimum , & leuifFimum eft , 6c ob id mare^ falfum , quia remanet quod graue,craflum, & falfum^
-^ft,cum fol educerenon poffit
.

Quod fi fol blande ca-

lefaciens

H
tefaciens

^
?

r:

hxc agit, quid fperandum de ignc ^ftuante ia

&;quod leue , 6ctenuecalidumeft , quiaad ignis naturam accedit, fed dum hcEC meditaremur ex varijs opinionum flu6libus , 6c animianguftia ita hxc iudicamus Sciendum primo , quod vnumcjuodq; vialembicis
,,
..

uens

tribus viuit. fubftantijs

alimentaria pruno,qua*

vnaquarq; alitur planta y

coelo
5

&

quotidie a terrahaurit ,
^

&a
dc

eaqj deficiente deficit vita

Clarius id contem-

f)latur in fierbis qua:

non fumma terrce. cute viuunt ,

fol

fupramodumincalefcit, &c penitius.exaret 5^radices quotidie deficientes. humore^^ cxarefcunt Si quis virentes plantarum ramos igni deeone terram fubeunte 5
.

niandarit , ggrius ardent^proptereaquod multo ieatent

humore,alimentumquoda terra iibi hauferunt5&; fi ab vno extremo accendaaturi exaltero humorem exudat
qui ab. igne fiigatur
.

Si quis vaporario. uirentes plan-

tasiniecerit yillica in

humorem

faluuntur guttatirrLj

fluentcm, ex ficcis tardius , parciusq^' , &c fortalle nihil

quia alimentario carent humare

humor
ditur
,

Secundus fubftantialisdicitur rin quo. plantarum fuhftan

uita
..

cum
,

tia refidet

,.

&: hic noa ia fupcrficie

led intcrius, abfcon

defluit y

&: iadiftillationibuspoft

alimeatarium

& difficilius exugitur:

nam cum parcem

in ma.tcria_,

partcm inhumore rcfidcat , eandem diftiJlatioacm viciflim tcrtio,6c quarto faciiundo , fupra feces infundendo, digeftione, & putrefailione poftrcmo elicitur , vt
fuis locis demQnftrabimus
.

Fcrncrius in albo oleo

hunc

humoreai Utercdixit> Scveruaifubftantialeai inru'

beo,

S: 55 beojfcd ego inter album,& rubrum oleum paruam, vel tiullam differentiam iudicOySc tanti viri pace>in hoc mi hi defecifle videtur 1 ertiusefl: vitalis humor,. in quo
1
.

M V

.
.

tota fubrtantia , virtus,

erit .

& proprietas refidet, ^ okiim-.

fupremo
,

odor >

fapor, dc virtus in
.

excellenciir

gra

du

reperitur

propria lcdes fpiritus

& calorisy&i in^qua

,

tota eflentia fouetur >

& extrado illo

non

nif i fimpli-

..

ciumcadauer remanet, Vtcorpusvita penitus viduatuiti His etiamrprselibatis quiellionem determinara->

.

>

valde arduum

erit>

cum vari^,

& multifarixfiot plan:

Tarum
quis
5

vires

naturas >
,

& proprietates

nam

alia

ina-

alia

m oleis

alia in ipio deniquefale,

& alii^irL.
^

ca;cis

corpcrumreceflhbus abfconduntur, vt Vniuerfo

.

lioc opere videbimus

nofi

Quod alij dicuiit iii aquis vires^ remanere j^emplum adducejites de abfinthij a.

qua quod dulds:, nec iaeaahquid amaritudinis refideat, hoc euenit iex plumbo QSJd enim,aliud cerufE eflquamfupra late oris fidile labbllum plumbeala'
mella expanfa
?

infufbq; intus

quam

acerrimo

ctceto

cuius halitui ad

fumma delatus^fbluit plumbum in ce-

ru&m, inde derafb , ccu fitu impofito,c;olhgitur,6c faporedulGis eft^.

Cum igitur in piumbeo aleMiico aeres

Abfinthij va;pdres pilei fumma.petunt , foluuht plain-*

bum in ;ceruflam,'qu2edeflueiis,.decidit per canales iru rec^ptacultim, videturq; ih crafl&mento cum transfunditur
.

Vnde vix rnirum Videi/i debet fi amaritudinem

>

iK)n refipit>iSc ftqinacho potius negocium faceiht

^uam demeretuij^iuam

^amaritudiiiem

Jfalht

S^fi

2,

ccrtius

ccrtius vi$ ficri in

rofaccam , vel florum arancedmm a-i

quam vitrioli

guttam inftillabis,6c illico cernes tur bari eius lympiditaCem,& ceruflam in vino fubfiderc-^ J At fi remotoalembico plumbeo,vitreis vafis in aquar va
olci

poribus diftiUetur , fuuin retinere colorem, faporem_j

odorem,8c vircs non inficiabitur ,

8c

magis hoc confpi,

cuum erit in liio oleo,in (upremum enim gradum iaj; co odor, fapor,8c calor con^icabitur Vnde generali.

bus prxccptis ha^c coardari nequeunt, itaomniurrLj.

indiuerfumabeunt jobid nos in proprijs capitibus fingulorum qualitates reccnfebimus, ne quos reprehendimus , imitemur , cum eos falfos videri mus vna regula cun6lorum naturam comprehendentcs Id
proprietates
.

tamen

inficiari

non

poteft
,

iterata diftillatione recipi

,

tenuitatem caliditatemq;

& humiditatem
,

frigidita-

temqi minui
tia eius

Auena firigidse cft qualitatis: ifed ftillati-

aqua caput tcntat,incbriatqi rcferunt hoc diftillatum inebriaro

'Di Varijs -vafmm genertbus .

& apud Tartaros

XIX^
tot vaflium-<

ap,

Vot rcrumdiflillandanim,
ingenia
,

fimt genera,immc> ex varia cxcogitantium vt

fiio

quifq; ex voto varia fin*

gat , Sc eflingat , vt propc infinita rcperta

nnt , oblonga ,

breuiai, in fe recurrcntia ^

curua refta,anfrad:uofa,& ^iralia : Sed profo^o maxi-

mo ingcnio
.....)

5c artc a folertioribus.hcrbarum
..
..,

virtutum >

veftiga-

V
fine
ijs

U V

S.

37

vcfligatoribus aliqua cxcogitata funt

tam optima , vt
ingc

manca

& difficilis
,

aliquibus exiftirtiari poflit;

nam diftillationes ad deftiJlandorum fimplicium

nia , qualitates
,

& naturas attemperarunt & inftitue,

runt ,
fimt
.

& hj^c ex animalium formis

quia

&naturis muttrati

Quippe animalia , qux tenuifllmiipiritus fimt halitum per longam arteriam in fiiblime euehuntjidea
plantiE tenuiflimi halitus
,

fiicile

ad fiiperna

ele-

uantur , ob id vafa longioris colli adhibentur , vt lon^iori itinere fiiblimentur , o6bo pedalis colli longitudi -

ne , quod litera A, infignitum proftrat,quo in diftillaa da aqua vitiE fiepif

fimevtcmur,nam
per longiflimumj
iter fpiritusi afi:en-

dendo humiditatibusj dc recrementis exoneratur , vt

laborando tenuita

tcm maximam acquirat(vulgusma

taJ:ozzovocat)nos^
Strutliiocamelinu,

Camelopardalo,
velgrualevasnuncupauimtis.
,

Contra

fi

quae

funt fimrficia tcrrcftxisfiaitatis3raffarum$

partlunu

minime

R
.

minimevapGarofa^flatulentaq;

adcorum diftillationem organa ampla>eademqi humilia requirun/ur Animal

iatis

ciltefludo

terreftreiiCcum rigido tegmineinte,

d:0nl ex

terreilri

qua ccnftat parte , amplo corpore^,

fcmper prona,inclinatoq; capite incedit, aomifera^tardigrada 5 vnde iim

plicia terrefl:ria_j y

vt fales5vitriGli,6c
alia minei:alia__*
,>

qu^ non
dunt ,

aicen-

his tefhidi-

jiibus vtimur, vul

gus leuto vocat,: quia rn teftudinis ;aniiVi:^lis; iTiodum

;

t
1;

effbrmata

fiint

vel muiici inilru-^

'

.menti feftudo

vel leuto

vociit;!.

.^:;.'

l^^c vafa^eftavelutiaccubahtia, vt-^tiam ieftud^ animal

in .forna
culis ac-

'

incedit,:"
v
'

commo
daturjVtT

Vi ignis
prole>
d:us liquorjin fubiedamillicoaiiipullam iluat

5unt

P
Suntqtioque,
tur

M V

S.

3>
Vrfum imiten

& (Implicia humidarum parduniycraf

halituo{a,yt animal

(arum^ led parum

5

craflum, terreftre,.vifcofum, ftolidum, infomic-?,

formatum , vt totum corpus , Sccaput appareant finc-> collo , corpore amplo,carno(bjbreui Vas adeius fimi*
.
.

litudinem efFormant> vulgus, vriale,yej vrinale yppatyin

quo fimplicia minime j[pirituo{a,yeI difficilis afeenfus, vt vi(cofitatem,eraflitiemqv eorum exuant,6C;bjceuiA.5i amplo tra6tu deferantur.
^

Sed

fi
,

fimplrcium partes fpirituofg

,

eflentiac. crafla,

& terrenis i^cibus immerfc vt tenuiores dc puriores euadant & craflis & impuris. exdnerehmentis
,

illis

,,

tur,&; in fqcibus retinquant

velut medicis vfibus :ine,

pti^, oportetmultiplicatis viribus

in fe ipiasreioluan-

tur,&reducantur,vtafliid'uomota circumgirat^. nobi-

liorem vim, 6c magis egregiam. fbaiantur

gitatumeft,

Vas exco-

quod Pelicanum vocant , quodad auisPehcani figuramadumbratu eft, in quo {impliciuxn par-

40
tcs

^?

magis ccnucs per collum cdua:x,& pcr roftrum ia^ apertum pedus infixum quafi in ventum fupcr
fecesTC

gerancur,iterum4j percollum fuUatce indefaagabili motu aquofitace,crairitiem recipietem paulatim cxhau

riant,6c iimplicia affidua rotatione non folum ^ur : fed etiam alcius yirtutes exaltentur
.

depuren

Vas E, licera
Alij vcro

infignitur

alio

modocf

fingunt.Duo
yaia capiunt,

quod altcr a!tcrinne6batur

et

quod vnu

rcclpit a!j:cri
redaic,vtru-:|;

alcerius alce-

ro aluo roftro infigitur

fe
,

qucmadmodum gemini

fratres

mutuo

am Dlevfluntur, vnde hpnefta nomencktura Ikcc vayocanc , vr crebra circumlatione feextc{brde,

.

(a gemeilos

nuent ,

& ^b omni

& f^ce expurgata

nobilio-

Sunt qu^dam quoque fiimplicia , <jax per longum , anfradluofum iter deferri coguntur vt naturam fublimiorem acquirant, nam dum per hos anfra<flus Serpentes altius euefiuntur, continuo
res vircs

confequantur

&

liumidibres^grauioresq; partes relinquanc

& infrade,

tincantur, contra puriores fublimius gradiantur

dc

quia

quia inorbes reuoluros ferpcntinosgra

tius imitatur,ferpentin

um

vocant.

Nos quoque in aquas v^r^ extradionc

Cepiflime hoc vfi fiimus, vt tenuiorem

naturam, puriorem,penetranrioremq; (brtiantur in fublime per flexuofas

ambages
res a toto

angufl:iores

6c produd:io-

phlegmate exonerentur. Vas F , htera adumbratur. Vtimur quoq; in aqua vita: educen da vafe quodam , quod odio , vel de-

cem

pileis conflat

quorum

alterius vertex alterius

^l

ueo

ueo muti^o inferkur,

te fuperrle
ficit
,

& dum ignis vim maxim^ vrgenp

vit;E acjuam per^-?
,

V,iuum euehitur^varia: not?

i^on cflo altius extoliitur

eo tenuior,

qu^ tardi-

kumidior , craffior ac phlegmate redundans, eo igi^biJioi:, quod quia hydr^ colia, capita viden tur iil^feiri y herculeam hydram vocamus feptem capi-'

grada l

&

&

tum ,^Xed alij ^neo , vel

tur.

aurichalceo

ahj vitreo vtun-

VasG,hteranotatur^

Vtimur
poflunt
nias
lidis
5
5-

qiioq-,

recufuo vaiJj ftiti^ collo^fc A amqu^fe

plo alueoinijs fimplicibu^j

vel llortas vulgus vocat

miBimilvafcenderci^
in^icatufa.

quod<|uia CiConiar collum

;

Gico-

e^oq-,

ia diftillandis va-

aquis vtimur . Et quia torquec colltim nos retor,

tas

vocamus>vcquxfublimari contm^ces
,

p^uica-

cesqy funjt yiignis vrgentis

tius illab*antur.

petreloHct (follu'm1iben-

Neq; ih:va&m domeftekbibne a plantarum

(ftuum fimilitudine abftinuimus ,

fru-

nam fimplicia diftilfpiritus in fala-

landQ, qusevalidihalitus j dc vrgentis

moniacum.

M
,

V
&c

5.

momaeutn ,^

falinitrum in aquis validis,

43 amplo ven

trofo , 6c capaci vafe indigemus

quia in cucurbita: fimilitudinem eCfarmatur,cucurbitam vocamusrnam fi angufto vafe vim illam fpirituum
coercere conabimur, in

maximumj

abeunt crepitum , &: vafa in millej

fragmentadiililiunt
;

oportet igitur

amplo vafe, quo laxius vehementes

illi

fpiritus

vagaripoffint;vtabocilii

curiaritefrigore flatulenti

lialitus

in liquorem iolui

pouint.
l^edifiilUtiuorummateria,.

ap,

X }^.
,

Ntiquitus dum adliuc rudis, &imperfe^

fta efletdiftillandi ars , plumbeis

vqIx^

neis vafis vtebantur in extrahendis re-

rumcflntijs,quodtantaserant humanis'
corporibus perniciei , vt in varios mirum^

in

modum noxiosrnoibos inciderent

Galenus- in

ti-

bro medicamentorum fccundum loca , horrore habendam aquam monet,qu2e per plumbeos canales deriuetur,nam Hmum , & craflamentum quoddam retinent
vt qui eiufmodi aqiiam copiofius haulerint , dylenteria
corripiantur
ftidio
.

-r

Pr;^terea
:

fumi ,

6c vftilagines infign iia-

non vacant fed fbrbentibus aquam non modo moleftum , fed mirum in modum noxi^e nam ftomacho, Y %
:
'

44
fecefllt
;

'

R
,^

cho,pcftori,iecinori, omnibusqj vifceribus negociunu

&

fi

cui clarius experiri cordi fiieriCjanimaduer

tat
fi

aquam e rofis, vel aurantij mali floribus exudanmj

(

per aliquot dies confederit , inueniet in fiindo ledenw

vt diximus
)

tem ceruflam
conceperat
.

qux ex plvxmbeo alembico

eliciant,

Non tamen inficiandum ,quod qui plumquippe

fiirri-

beo alembico vtuntur, plus aquae

gentes halitus
fiia fi-igiditate
.

in guttas

cogit,&inde co,

pibfius per irares exudat

ferrcis vafis

Nec diflimiliter de ^neis

,

vel

nam ex acrium fimplicium

vei ferruginem contraliunt

difliUationibus

^mginem ,

qux aquis im,

mixta tantum haurientibus eam

pericuii affert

quan.

tum ipfa^rugo,
&c qui iniurias

6c ferrugo,cerrufla flla nocentioreft;

fed his rneliorafiint figulina vafa, intus vitro fublita_j

ignium fbrmidant , poterunt, & paieato luto loricare fic diutius quoque ignibus perennat Scd omnium optima funt vitrea , nam purilfimum vitrum eftjnuflam afcitiam quaUtatem recipit,& vircs, quibus donantur adamuflim retinent Sed fi taUum met al lo.

rum vafis vtendum

vis refidetfaltem

fitin oleis extrahendis, vbi infita.^

chymicis vfibus , vel medicamgnti cxtra corpus Uniendis,non autem potu abibrbeantu r.

De^^arijstgmum ^radtbus

CAp.

X Xl,

^l^^^Onfultum eft inter diftiilatores ignis remiflio Ti&J^^ nemintenfionemve ingradus dillinguere,vc
cuique fiius conueniens caUditatis gradus coa
ftituatur
i

fiint

enim fimpUcia aUqua humidifsima , 6c

leuia>

P
igneni fligitant
.

M V

4^

!cui^ali(juac6{biDm

^pugnandoS Vt yehejfTiiientipfcmrJ Mo3t fimplicium nkura noh violcii

taivda eft^ignium pci^efcentiajphikifophoriim eft qim-

d:orum ientetia naturam non vehementiflime vrgendam nec violentaTii patitur corrumpitur enim nimio coadu. Primigradusigniseftbalnei,cum aqua adeo
. .

calida eftjvt

m eam manus fine l^fione immittipoffit

flores
^

ex hoc igne

6c fi:udl:us5& eiufinodi fimilia

mbl*

liapituitofe fiibfta:ix, feu phlegmaticas tenues,& eua-

porabiles , qUse leui quaq; caliditate flattim generant

Secundus gradus , quando aqua calidiffima eft;^ non ta men bullit , nec poteft manu tangi, eft ignis fimpli-

&

xium craffipris fiibftantix , qu^ ex materise groffitit-^ non tam facile vaporantur Tertius gradus^ quando aqua bullitj (^uartus vero quan*
.

-do inter ignem ,

& vas nihil interce-

dit,quoin validis aquis vtimur.

Sunt qui gradus etiam in

tres partes diui-

dant,
Vt Secunda pars primi gradui' eft aquae tepiditas, 6cfic
delingulis.

la BAPTvPORT^E NE AP O Ll TAN I
Diffcillationum,

LIBER SECVND^rs.
De odoratis aquis
eliciendis

PROHEM IV M.
lam quid fuerit
caufas recefuimus,
diftillatio
,

eius varietates,

Sc

iam tempus opportunuiii

erit

operationes inire

& a diftillationibus odorataru

aquarum exordiri,& a Rofacea incipiemus^vt cg teris notior,vulgariorq;^ eiufqj exemplo ad diffi

ciliora
,

8c fecretioraprogrediemur.
oJGrata elkienda
.

De aqua rofacea

Cap,

L
liorto-

Oftrum initium a

rofa erit ,

qu^

rum eft decus,&: orbis delitix, vt red:e Ly

cophron Poeta Lyricus,&: Acliilles Tatius in Leucippes,& Clitophotis amoribusjdicunt Quod fi Deu5 Principem , vel Reinter flores conftituere voluiflet, ipfam proculdu.

gem

bio conftituiflit

Graxc admirandam illam pnlchritudinem

C V

N D V

S.

4y

mimtm ,ododsq;
rismemoriam,
in

fLrauicatcni d'

Venere

Hcmtam di^
.

cut,(|uod DsaAdonidis amore capca,in fui profofi crud

rubeam rofam conuerciifec Redd ab ea au{picabimur , tum quod prima florumfuerit, e^f
qita excitlatitiaaqua excca(5:a fic
\

fi

A^aicennar

&: iAra*

Hb\Xs credimusycum faciiicace5& iiiauiffimo,quem eru*

^tacjodorejqaodq; prcclariflimismcdiGameiicisadmi^
fcecur
eius
5

quibus humana: vioe iuccurricur ,

alijq, flores

exemplo diflillaric^pcifinc
'

'-

j,

'^

De aqfta rojfacta dfHtila^da repmepda-,

odorem rofce5&: iucundicacem coelum confer^ rcvidecurj&coelicemperies, namquibuflamj

4ocis miriusodorata prouenic, prceterea ficcisyquamiiiu^

midis odoracior concenca ruderibus,odore pra:llat, qui^

bus pars ima fcabra / Serenis diebus ledla
,

odoratior

Decerpicur eciam incumefeentc alabaftro fafl^igiacOjCo^

uolucis fbliorum panniculis, paulatim rubefcens dehifcic
,

priufquam explicecur in
apicibus in
.

fblia , 6c fe

pandac ,

reie-

(Stisluceis

medio
.

calicis infldencibus veluci

capillamencis

Solefiiprahorizoncem euedo

cum fii^
,

DoIIencis cfEcacise viribus

Rofe

illx capiancur

qucc

quia candido rubore renident, nos incarnacas dicimus, x his^nim pra^ftantior elicitut aqua,nam quae fangui*nea pilrpufa

pumicant3& flammea, vel qu^ in virgin^ ^enis vifitur,falubrius ad medicum vfimi veniunt cani.

nserofx vocatse

R^cipiuntur velquse nuliQ rore madefadae

dcfada! cxtabucrint , vcl ma<lefcant,qu2e ofcitantes fo*

lijs

dehifcent

Ha:

vi treo vrinali
,

rcponuntur

ac iniCr^

^o pileo obturantur & muniuntur

ras abeat
.

vafculorum iunn

d:urx> nec ex his rapidus (piritus cuadens,in tenucs aU^,

roftro additur teceptaculum in balneo m<?j:.

gitur,mox vrgeto ignuem,donec aqua eliciatur Obru^ untiir etiam cineribus: fed rnaxima opus ell vigilantia,

ne flores comburancur ,
fipiet
,

& aqua fumidum virus & ni,

dorem redoleat , nam fi tantillum

.

vfta: rei

fumum re-:

reijciendapotius,quaminterodoratasconnutneranda E ficcis rdfis etiam exugitur aqua,nam exic catione eius odor non exolefcit numido loco rcpo.

nantur

non vt mucefcant , aut fitum contrahant ,

,

vel

femidiei fpatio in aqua medefcant

fic

vitreisor^nis
.

TandencO omniparatuodoratuslatex,cxeiseIicitur. nam odor non folum in folijs fed omnibus partibus refidet,vt io foUjs aurantij , mirti , fpicse, aUorumq;
inkOiX fliauem etiam aquam effundunt
:

'^facea aquayenalis,

qui rofaceam aquam venalem exponunt, SEd parant,ftudentq; lucro potius,& quantitati quam
aliter
,

odoris fragrantice, vt ementes fallant

AfTumunt ccvi-

tum hbras fbntana: aqux,

ciunt
,

& in xneum vas illam conij-

rofarum decem , non reic6lis alabaftris, vel in.* medio ftantibus luteis apicibus, nec proicdtis viridibus
barbulis vafculum ambientibus;fed integras,

iblijs,illis

vt

s
ftt'

cvN

D V

s:

-4^

dcccrpunmr 6c fubiedo igHc

,

trigiuta;

aqux libm
al-i

cxcipiunt

mox ignem fubducunt ,

dcindc aperto

ueo

diftillata ia

rofarumfoliaexprimuntinvasxneu,

tiiox proijciuritj&aliastpcenasaquxlibrasaddunt, ac

denas rofarum

& ignem augent,cundem modum reirofarum Iibris,ccntum odorat^

Alij
.

terantes, vt ex triginta

aqux

eliciant venalis

recrementa illa , ex quibus

pharmacopola: ex decodo rofarum cremor eIicitur,pro ie<Sba , in aqua maceranda per diei quadrantem im poex eis etiam odoratam eli^iunt i demum diftillant ,

&

ciunt aiquam venalem

Fertur {iipra atjuam pinguedo

,

qu^ penna excipitur rof^ fragans oieum,vtdicemus. Tot modis roiacea. aqua adulte-

qu^dam
ratur.

innatans ,

RofarumaqM, cumspars nmatKpiltasfmtan^

aqu^odoratas reddat,

Vod fi ttiaiorcm rofarum frac^rantiamefflaaitas;

,

vt citeras antecellat, cuius coehlear

vnumin

amphoram (onimx aqu2E.inie(3;um, fragran

tem reddat^ta paratoj.
DiftillentUr rofce,vt prius dixi-

mus 5 mox diftillatam aquam fuper alias recentes rolas

irrorato in vitreivafis alueo eiu{dem quantitatis, 6c

dehuo diftillabis,

ac ita tertio

efficies,

& fic tam largunl

odoris-effluuium emittit, vt fepiuSiOdorata caput ofFen

dat,cuius pars vna fiipra

decem fbntanse aqui odora.

tilfimasreddit, &itaparata, fricato diligentervafc-?

ad odoramenta paranda reponitur

H^caquacorro-

borat,

borac, capkis doloris muleet:

nam citcorpa$,gaiai5ixK
.

fubtUis caliditas igae diflbciata abijt.

:*

>

tAjua ex

^ramwrum ^oribtts
Cap. 11.

odarata

Oftodoratiflimamrofoum aquamprjE:* ftantiflima fequitur cx Arantiorum flori

bus, nec odoris pr^ftantia primsc quic*
.

Hic Neapoli ma* icima elicitur florum aqux quantitas per omnes mundi partes deferenda in qua iemper veris tcm
.

quam honoris cedit

peries arridet,& cuncla noftra viridaria his icatent

Aqua ex tAranuonmflwikus

repontnddkih

GOlIiguntur non quiex (uis arboribus

terram iacent flores,
fed
ris

delapfi irL^

manibus decerpti

nam hi euanidi funt odoris^^ Non roridi fed aliquibiis ho,

in
;

vmbra

paili

ied neque per

diem odorem remit.

tunt

itatenaciterodorfuisparcibus ir^h^rdt

Com-^-

pleantur vitrea va(a, 6c in aqu^ balneo reponantur , vcl

cineribus j indantur roftrati piieijobftrudis optime iun

ne tenuiflimus odor elabatur Tunc fubiedo igne roridus vapor in fiimmo pilei fubreptus, ac frrgo* ri occurfans ipfum irrorat , mox liquor refluus fa6hi^ iu fubiedlum vas labitun cxceptus ahquibus diebus optime claufus infblatur 5 ne quid tecri odoris fumi reiicturis
5
.

piat

0iaj,quem vi igaisredepeirat' , dcmumafd vfbm rcpoiii? tw i ^ DiftHktttf eciam aqiiA ^x eitriorum ,. iimmim^^ ac omnium acruminum jjenerum floribus^ eximij etia
odoris: SeS in ea quiie

ad torbiti^cparaturyfccipiuntur

pntuni folia , reicdiscalicibusy &iruduiitTt cOAimei^^ ris ia niedio floris ftantibus i ne amarorena cx hijf re0i
\

piat^ac Vitrci&orgamsdillilkntur^}

:;

QuajLTiirum in mQdum venaliseftjtum condien-

dismagnatuna cibisjtum adodofamentaparau da , maximc ab Ynguentarijsnexpetiturss 6c ad medicos vfusapprime vtilis. Floresfine deleiStu. in alueum ^npi^iconij^eiuntiu: eum maxima aqu^ quantacat^,y t ioj Diftiliant etiam florum reerementaL, rofis diximus qu^ ab vngucntarijs reijciuntur^qui ih condiendi&peilibus. ad cliyrotbecas, & tlioraees , ytuntur , dc eiicien.

doiodorato oieo

Subftratas eiiim peiles, ac

nuda anii-

gdaia triduofloribuscumuiant,bis in die recentes.psr-

Qiutando , moxtufisamygdalis
,

,*

&

organo exprellls

odoratum oleum eliciunt Hos igitur neglettos pcx diem aqua madentes , poft diftillantes fragrantsm^

aquam eiiciunt

In Galiia Cilaipina,

alljsq; frigidis io

ciscxfrigidacoeli intemperie, plant? ad floresnon_>

perueniunt : ied vix vitam ducut,ob id ex piantarum

ci

morum

fiimmicatibus, 6ctenerisfoiioiis

aquam

eli-

ciunt;, fed

non prima^ comparandam

Aquam per cinerem-

ft
tieretn
(i

t T

IB

cxudam

per aliqiios dic^ infolant, doncc cxuati

qui cx ignis violentia vftuUtioois labem bbnctpeciti

^

Arantiorum

aqmekima

frazranttay^

jVod fl aquarn ftagi*intioris odoris fieri vblcs,^ H ^uemadmodum de irofis diximus ita de aran*
tijs

floribus feticndiina/ iuberaus ^ fcilicet^ vt

prius

aqua diftillata fuper recentiores flores irroretur, & quo plurufeviiS^amwerfeApoCiaHbsvdeeerptos florcs & denuo diftillaueris, eo valetiorem odoris effluuium 6c operaiidi viofcmiam nancii(ceris,cuiuscxigua pars^fu

pra

multam

proi^cbi eiuft^oHi .fereiodpris redde^t

.\.

Aqua hsec ad medicamenta apprime vtilis**x

thematibus vsniunt
,

Ad'pefti^
ari*

kntesfebres vtiliflime propinatur, pcdedpuequse cx

quiaputredini maxime! adueitfa^^

mr

,r

Selibra pota per

.

fudorem a doiiit contagiofos hian^

mores expellit
folet^
.

Venenorum vim cludere,&: retundjBre

.

Ore fubinde coUuto halitusfii^uiitatem cornen-i dat Odor ad animi deliquia pr^ualet Diftillata Li-* monum aqua mulierum faciesexpolit, vidiligines , Sc;
maculas emendat,varos delqt^&acoiros interimit Gct roborat , eiusq; palpitationi (aiutar^xcmedium eft,
.

Odorataaquaex Myrttjidmus,

^ap,

IIL

^*^

X
te

myrti quoq^ floribus

,

diftiliata

aqua, fuauita
fi^or^j

& odore pracftat

'

hortorum delitiit ,

namentum,maxime myropolisexpetita. Myt ftnum pukherrimam puellam in iianc plantam^ oiuta^ ^ V....- :... tam
'
:
.

S,E C V NfD y S. ::s3 fabulx,quod Grxcorum fingunt fui odoris pr^ftan tam
tia
5
.

ac inlignium virtutum ciimulo vifginibus pnTlla-

ret

Vt iam didis ante floribus tertio gradu refpondet,

& tcrtium eilociim afcripfimus,& fuis etiani tbrfe ftribus partibus inteftinus odor infidet, vt ex ea aqua &
isdeo

oleum infigne eliciatur, vt dicemus,quod non alijs om^

nibuseuenit.
:

%Aqua odorata ex Myrtijlorlhm refonenda.

Myrto fylueftri^cuius folia dilutius vi rent^^ aliquanto maiora funtjnam vniuersus hicNea^ politanus tradus montes, 6cIittora fponte eamfunc noftrate

AQuam

haec efl faciundi ratio

decerpuntur florcs

dunt, vt hsec odore celebrior

vas

Vitreo vafe inijciuntur,

,

aqux balneo , vel cineribus mergitur, cuipileus

,

6c

receptaculum iungitur , obtur^is

.

picatisq;
erit

iundurls
-

tunc e pileo illapfus latex odoratiflimus

-.

\s

"

A(]ua ex

Myrto wenalis

Vi vero m-yropolis diftillant, ^neo vafcmagnam::

fontanx aquae partem inijciunt , ac caulicu^

ramorum cum floribus deccrptos, nam,Sc frondes ^mulum odor^m proferurit,vti Roma?,
los tcneros

& Cifalpina in Gallia

ris

fieri

vidimus,vbi plant^ obfrigo

violentiam male hofpitantur , vt vix ad florem per*

ueniant

t/1ma

14

^qttamyrtimirdfragrantU

SI vt
tis
.

de floribusdiximus extiada aqua fii per flores iterum atque iterum proieccris, diftil-^
fixperius

&

-lando eundem laborem iufceperis

ret odoris (iiauitatem

aquamiram aGqui*

Aqua conftringentis eft fecultar Pota halitus oris commcndat Ad oris item vlce.

ra valct,

& etiam fuper gcnerofa obfonia in^rgitur

LmenduU aqua
.

Odoratafiorum^

Cap, I II 1.

X
cie
,

odorata

ftirpc illa

quam

licifeario-

rum vulgus lauendulam vocat,nardiipc

vt verius pfcudonardus dici deberet
.

quod odore nardum acmulatur aqua diftilJata

misdendis

linteis gratiore

& imn

uiore odore commendat tantaodoris fragrantia,vtomj

nes flores odoris iucunditate prouocet, qua de re vefti-

bus etiam inferitur ,

tur,balneis

& in

manuales

faj(cicuIos digeri-

& hominum lauacris expetitur, clotaq; om.

nia , ii pcrmifceatur, odorata reddit , ob id vitiofa quaii

dam vocabuh corruptione lauandulam vocant

lata feruaturetiam
terreis fpirituofisq;

Infbr-

ad varios odorum
partibus ,

vfiis
,

Conftat

ob

id flores

firondes ,

ac

oocadeniq; ftirps aquam,&oIeum odoi'atum reddunt

Deceipantur flores veri^^xitu Iunio,&; lulio menfibus^i

purpurei frequentibus fpicis fparfi
,

ex locis apricis
petrofis.

6c*

pctrofiSjnam grauias rcdoknt.vitrcis organis inditi, ac

balneo^vel cineribus dillillandi
cis

imponunturj&aqua cbt
.

emanans adomnes vfusodoratiilimaJroHdcsetiam jditlillantur , 6c eumdem ferc odorem ipirant Sirecentcs flores habere non poterimus , ficeos aqua bidiio
imaccrabimus fontana , vcl rofacea mox fubiedlis igni-

bus fragrans elicitu r aqua

lia

Si olei

quod nobis ex Gat-

fontanam irrorentur aqua, commixta , 6c comniota cx oleo aqua , fuauiflimum_A odoremConcipiet Vel fi ficcos Hores aqua: rnadendos impones , ac ioli bene operculato in vaie expoiueris , camdem odons commcndationcm reprefentabit StiEcuehitur aliquot
flille

in

latitius

odoratus latex frontc

& temporibus illitus ca|morbojSc fi^oi

i

talepii,6cieuiori hemiplexia,comitiali

pe laborantibus fuccurrit
.
-

t^qmodorataexodoratoTrtfolia,

(^af.

Vi

Doratum Trifblium iiiiodoris commcndatione diilillatorijs Neapolitanis

nis frequentius vcnit,quod
offici^

Tribulum v

cant vrbanae Loti ipeciem. Referunt flo^

res,& ftondes eumdem odorem,Sc etiam
reficcata plenius rcdolet
.

In tempeflatibus odor inien^

<teur, vt

locum

in

quo hcrba fata refidcti^-ilu) odore rc

,

plcat. Ls^tioribus focis^oritur

videtur^
.

adodorem^

& hominum volupe nata herba

ii;tf

Sy lucflris odoris cil

ius

rmioris
-'''

Sed

nujrpr apudincolas,& percgrinos hu*'

j^
ius hcrbac

R
c

odorcm in pr^tio non haberi , nifi in csluG^, fuerit,non omnibus in locis odoris iucunditate ieri (ed eius odorem pro locorum varietate intendi , & remitti Hic maximus apud vnguentarios vfus, aqua per fe fola. & cum alijs floribus commixta , eximiam odoris redolentiam reprefentat
cineribus.
.

Decerpuntur

floridi

apicescum

teneris jfrondibus veris initio, diftillanturq; balnco , vcl

Odorata aquA exlafimims

Cap.

VI,

^ Afcuntur apud nos lafemini, vel Gelfomini flores odorati, & pr^tiofi tanta co^
pia
res
,

vt nulla fint viridaria:, nuila: niuUc qucE in ii^bilibus vafcuhs non_

ob fui fpeciofitatem, & {uaueolen tiam,&ornafnentum, videntiirq; florum omnium odo rem fiiperare , vt principacum facilem fibi vendicent
ahint

Et mane in viridarijs deamhulantes prope

tas experiuntur ex

floridas plan

ds gratum odorem halatei &: ita ani inum exhilarare , yt homines huius fiiauitate capti ; & odorisiucuiiditate illedli , ab eis difcederc non patiatur ,,inagnetina odoris virtute Flores enim manipulatim componuntur , vt femper in. manibus habeami4S| Duo apud nos genfe qjUQu{<|i odoris gratiam exuant rana&iiHtur, tiuum quod tota\Acfl:ate flot^tj, & AU^
.

tuiTino iucundiilimi,& vaUdiflimi odoris, &, fyliieftre,

quod rcmiflius tia^iat

Yitreis organis cx his difficillit

me

sm C V-NT) t
mtoAovitz aqua extrahitur^nam
in

S.

tenuiilinla odoris

vk

fumma florum cute refidet

.

vt leuillimo quoq; igne

abeat in auras5& odoris gratiam exuat,

quod hoc arguficcij

mento probatur

Si diutius in Sole manlerint inoleicit

fuaueolentia, 6c inodori remanentfloresjijdtmqj

nil prorfus odoris {pirantes in totumreijciunturjScfi

digitis flores comprefleris inolidis terreft:ribus partibus

cum fuperficiarijs olentibus fe permifcentibus

illa

luauitas

madore intrinfeco retufajignauo f^iorc contamina tur 5 cum minor pars olida a maiori inolida fiippeditemn, 6c mira odoris fixauitasilla non pertinax cumino-lidis.partibus compenfiitur ob id mea tempeflate hominem non cognoui qui ilillarijs organis ex his fiiaueo
,

lentem aquam exugeret^nec vnquam venalem expofita

vidi
.

Nitemur igitur ,
vt

&
,

fi

odor in tenuibus,^ fuperfi^dulitate,

ficiarijs

partibus infideat

maxima

& indu^

odor citiflune e floribus cxpiret, in aquis potiflimum , 6coIeis apud nos commorare cogamus.
ftria extrahere,
fi

&

Odorata aquaex Idfemints

Via parsilla fijperficiaria

rofa,ne

flatulentaeft

,^ vapo-

cum foetidis immifceatur,ob id orga*

fubnixi in afcendendo laboret
.

na ampla,eademqvhumflia requiritjne debi^^

les illi flatus,&: vapores

& inchnato etiam vafe

potius ingrati,

Replentur igitut ex

fatiuis la,

fiminis vitrea vafarecentibus,

& non reficcatis

nanrLj

quam grati odoris aqua eliceretur ,

6c

--

aquce

^4

'

'

E
,

R-

aqux balneo collocentur inditispileis , 6c optim^coin^

melTuris emplafl:ratisj6c picatis
ris

leui igne breui tempo-

interuallocoquantur, vttenuiilimum lilum aerem

.

cxpirent

Nec nimis flos incalefirat , quia

,

(i

ex totius
vix cxor

copofito manaret vapor,ingrati

tus

ellet odoris,{ic

vapor in receptaculum exoneretur Ac vbi paululum extillauerint>fubdu6to igne amoueatur vas , & ex-

ceptam aquam fuper alios recentes flores irrorabis, dc camdem operam impendes fic fecundo gratioris odoris fluet aqua Vnde tQx^dc quater effeceris5& magnum acquiret aqua odoris effluuium. &c fi odore fragrat ma.-* ximis etiam ad anirai recreationem pollet viribus
;
.

nAqttaodorata ex Mofchatitlis

rojis

Caf.

Vl

/.

codem

diftillationis

genere

difficilli*^

mx funt rofx albx ab

fe in

inligni

mofchi o-

dorejmofchatulcE didta^: habct enim

& ip

fumma

iuperficie tenuioris odores

aura infperfam:ob id digitis cohicate^nec

mofchum olent nec eximia illa odoris fuauitate deleVnde fedu lam operam nauare oportet, vt diftil dbiint
,
.

latione eius odor eliciatur

Decerpantur igitur nortj

qux a Sole exu^ta^fero pallidum colorem contraxdrint;

neC folia in terram delapfa j

nam

his nullus

odor: fed

quaeiadhuc in folliculis conuolutae,& conglobatcK iarrLj

iamin foliaexplicaDturjnonproie6tis luteis illisapicib.i;s in mcdip^^ flqsutja iUndbus Ha: in vitrcurn vri.

^
'.
,

nalo

ViS. BalecolloccnturjlatLim &contra6tum5

balneo ne laboret afcendendo vapor
.

ECV

N D

s^
fic

leuiaquaj

Excepta aqua_i

denuofuper recentes irrorabis^vt diximus,& diilillabis, vt placidiorem magis paulo teneat odoris auram Syiuellres etiam qux pailtm in dumetis luxuriant,6c fi mi^ noris odoris^non tamen difpari odore indonatse, nam-i fi videntur fyluellrem habitum induifle, non ita tamen odore viduat^ funt,vt ne odorisconamendatione diilil lari nequeant
.

veris pr^nuntiaj 6c priina interverflores

nos
ris

emicat violajitapr^cipue odo^

commendationis , & vtilitatis exiftit, vt videatur naturam ad iiominum vtiiitatem creaile Nam fi eam ipedcs ^ ma.

xime

faturata illa fua vircnte purpura oculos recreat j

fint>

&

fi

per locum ambulabis> vbi ilie confitce In eadem ipecie florum

non

pa-'

mm olfectus miro illo

tur
.

iuo odoris oble6lamento capic^

fuiit

qui

fiiperiiciariu in_
j

iilum vapidum odoris fpiritum pollident

difcerpas, odoris effluuium expiret
.

vt nifi cito

Vn<ie prius decer,

pantur

oportet ^

quam folis vim experianrur nam il-

lico exolefcit odor,

& licca: nil penitus redolent,nec ro.

ribus madida:

>

quia obtunditur

Decerpantur igitur
refbiuerit.
eli-

tempore quoSolis calor virtutem non

/gantur nigrioresjnam quae faturatiore purpuranitent.,

X.

pr^ftan-

^o

t/

R
j

prxftantibos odoris fragratia magis olfactui blan Jiun

tur^non albx vel delutioris coloris nam euanidi odoris funt , nec ortx humidis,vel vmbrofis locis . Diftillantur eo

more quo dc alijs diximus ,

denuo

dc recentibus a-

quisdiftillatisfuperiniedis

diftilientur.

Si e-

nimin fontanam aquam

infperferis, ac per diei

qua-

drantem immorari patieris , aqu2E fud odorem conciliabunt, &fi id ter , quater repetes,maiorem violarum
odoris G;ratiam fine diftillatione nancifcentur

ExCaryofhylltsforibm odorata aqua

(^ap, I

X.

On

invltimis ponendus eft{pecioj(us,&,

odoratus Caryophyllorum rlos, quippc

cum omnibiis de pulehritudine

&odoris preftantia
certet.

viribus

Hifigulinis

in vafcuUs a mulieribus fouentur, his hor

torum area: decorantur, & fafcicuh olfadborij in hominum manibus verfantur ad odoris gratiam , & animi vires recreandas Aqua non minus dilEculter qua.m.5 ex fuperioribus ehcitur Seligantur non albi , nec qui incandidisfohjscruoris notulis inficiuntur, nonqui languido rutilantcocco,non f/lueftres, nam non vt mfed qui fiturato cruore reperiores odorem tribuunt
.

nident , &c qui ex multiplicibus

gerunt
.

foliolis flores cdnflatos

Proijciantur calathi

6c quce in

medio ftamiita e-

na

fe

oftendunt , reieclisetiam fodicc vnguibus

pim vocamuspartes illas albas,quce petioio ,

& calatha

inferuu-

s
tur atque in

ay N

D V

s.

(f\

tnferiintur. Frondes in vitream ampullani conijciunV

aquam tepide bullientem

.

collocantur

vt

tenuillimus vaporin lummis frondibns infidens furri-

ad pilei teftudinem , & extillet Si pulueris ali^ quid Indorum cariophyllorum in pilei canali circumdabitur,miriUTi in modum aquae oaorem augebit Vires eius validiflim;^ ad animideliquia nam qui animi deliquio confternuntur , fi olfadbui appropinqueturjma
<7atur
.
:

xime

reficiuntur.

Ad

peftiscontagia pr^ftantiflime

fum expertus ,

dc ad febres contagiofas , 6c melanclioli-

cas cordis pafliones

i>

odorata Ltliorum aqua,

Cap,

Eftatis decus^Sc honor eft

Lilium fuo in-

contaminati candoris nitore^ac venufta

te^ac

blando fuauis odoris effluuio ab

omnibus concupitum, vt flos florum di ci poflit ob id lunonis rofim , & Ve* neris volupe vocatum fed ab eo odoratam elicere aqua
\
:

vix poteft arte nancifci

nam vixSoIe illuftrati

efflatur, vt

fuum-j
,

expirant

odorem nam tenuiflima floris fubftantia

:
.

\xi

qua odor ille refidet^illico

ne veftigium qui-

dem odoris confouet

trea in

Eligantur igitur iblx trondel

vix e caliculo dehifcntes, reijciantur ftaraina,

mox vi^

ampulla optime ftipatis iundturis, aquir balnea reponantur , ac (ubdito molliufculo igne tantifper cc*
quantur > vt vix flores vrdeantur.concabuifle maxima->
fedulita-

%
.

'

fedulitate, nc voto ftuftreris, &: fic odorata clicitufe

aqua Stillatitia eius aqua parturicntibus tnaxima pra:-, ftat opem^ac peliendis fecundis Maculas e mulierun*
.

vifu abftergit,rugas delet,candiditatem carni conciliat.

DeodoratatK^rclJJi aqua,

[^af.

XI,

Oft Lilium Narcifliim dicemus cognatione odoris , qui plerunq; in Lilium degenerat
.

Sunt ,
5

& Narcifti odore

ipfo fua;

uiflimi

cuius plura funt genera

illunv*

nos diftillabimus qui croceis intus fbliolis

5

foris albis

cingentibus^vt Ouidius canitfuauiflRmi,

,

&
ris

violenti odoris
)

fere fopori&ri

adeoq, vbcri odo*^'o^^^^

vt &pius odorati caput tentent, dicuntnrq; a

,
.

quafitorpeo

quod caput grauet torpedine Simodo quem fuperiusdiximus,diftillabitur, odoratam fundet aquam, immo illius violentiic magnam partem_

violentice loco fuaui^xuunt,vt tutius odorari poflit, tatem tecipiant Eandem operam. impendendo ex ca:.

&

tuleo Hyacintho odorata effluet aqua.

^Aquaodoratae:^ AT^darachflorthus, Cap,

XII,

Rboremillam, quamalij Loton, Arabes Azadarach dicunt, in Italia arbor Paradifi vocari ccepta nomenq; inde pofitu,quod
.

flores

pergrato odoris effluuio nares oblc-.

,

iiet vcluti Paradifi

cuius

frudu Hiipani ad numerandas

clispieccs vtuntur. Arbor confpiGuse v^ntiftAtis

odQriseft,
litate vt

6i

Flores hiperaqti^.balneumopera^acfedii
diftillati

fuprius diximus,

iragrantem aquaits
,

efFundunt , quia flos tenuis vt lafeminis

illis

ideoparem^

operam exporcunt
^quaQdorataexherbis,
Caf^

XllL

herbisetiam odorata ehcituraqua_>j

quarum hoc capite aUquas commemora bimus,& pr fc fol^cidorat^ funt,& cum

alijs

commixtce, 6codorem,

& falutem_9
quod re-

nobisconferunt.
gio eius odore,regio nomine
d:a
:

&primo deOcimodi

eamus,- Gneci Bafihcon vocantjquafi regium,

dignum lit Ex hoc extra

aqua fiiauiter redolec ied odoratior ex genere illo, quod minimis conftat foUjs , &: odore celebrius ^ Neapohtanum vulgus Badlicum gentilem vocat. Aliud eft genus ab mfigni exoticorum odore Caryophyllorii, Carvophyllatum vocant .yodoratiihmam aquam effun Aliud eftquoq; quod ab odore mali citrij , vt nul* dic
.

k inter frondeS;,6c citrium interfit difterentiajCitratum

vocamus
fimt
,

quorum aquae olfadlu cordi , 6c capiti pror? &:animi m^rorem ex atra bile ortam emendat ^
,
;

a^hilaremjd^letumredditj^in animi deliquio falutareeft.. Caryophyllatumadcordis affedius, illudqj ror borandum \cxxm^ aptius animi q^ deliquijs pra^fta t Eft akera Ocimi ipecies^quam Acinon v0cant,Neapoi.

.G

litani

litani

Ardichella a inaxinia

cum vrticse

fioribiKfimili-*
.

tudinc in aqux balneo odoratam

liffaab infigni Citri
ftillata

manat aquam

Medi-,

odore Citraginem vocat, cuius

aquacor roborat, & animi m<^roresex atrabile ortos expellit A d cardiacos cifedtus , vt cicrium ctiam
.

prodell quodfinares confulas

non

nifi

citrium olet.

Hx radicibus caryophyllatae herb^

gitur, qu;

odoratis

aqua exu-

eofdem cum caryophyllis

exotericis effe-

dus retinet j
^-^^qua odorata exflmibus commhcus .
Cap,

XIII L

Iximus de fimplicibus , nunc de compofitis

.

Sa^piflime in diftillationibus fole-

musjflores, &:frondescommifcere^

tum

ad odorariorem aquam parandam, tumad medicos vfus , riim ad mulieres deco^

randas.

Aquam
conficies

rojGiceam
,

vel aliorum florum

mo-

fchatam
fchi

fi

locatis in

ampulla

fioribus mo-^

granum

in pilei canali, vel roflri extremitateacco-

mofchum illabensj mofchi odorem recipiet, & fic maximam mofchata: a-; qua: quantitatem parabis; id tamen moneo animaduer
modaueris, et extillans aqua,&: per

tendum in compofitionibus, vt non ex omnibus ^qualc pondus adijcias:nam qu:^ valentioris funt odoris,infirmiores obtundunt,

& inolfadtu fuppeditantur,vt difcer

.

ni nequeaiit:fed potentioris odoris minor, languidioris

maior pars opponatur , vt confpnans ex

his. confurgat.

odoris

B'C

VND VS.

irj

odorisharmonia. Exemplumdamus, Rofarum partes dux , Aurantiorum florumvna,Laucndul^ dimi* dia, Trifolij odorad pars quarta , Myrti vna ficdimidia , indanturinvitreovafe, incuiuspilei nare Mofchum collocetur, vtindcdelabens aquamofchiodo*

rem recipiat ,
quantitates

dc odoratilfima

manabit aqua

Vel ca-

piantur Rofarum, Arantiorum ,

Mym, Trifolij odorati

iam did^, &al ternatim in ampull^ alueo coIlocentur,quibus adde Sambuci flores,Ro{as mofcha
tas, Lilia,

fummitates ramorum

Citrij

ac vitrea io-

ampulia locentur. Interea in ollula vitro intus illita Lignumaloes bulStirax, Belzoinum, Caryophylli, iiant pammpcr-, inde aquajfupraflores ipargaturin_> altieo bpercuIatOj&picato, & in roftri ofculo granum Mofchi accommodabis, Zibcti , 6c Ambara5,ac leuibus prunis per aquse balneum fl:illantem aquanxj

&

cxcipies
ri ,

Vel recipiantur Bafilici frondes,Menta:,MaIridis radicum , Saluiae , Melifli , Laucndu.

lae ,

& Rorifinarini & his adijciantur Ca,

ryophyllijCinnamomi, Nucismyrflicse pauca quantitas , ac Ci*

crijcortices.

H^comnia

^in aquis odoratis

fupradidtis

triduo

maccrabis

inde pcr

aquacbalneum^
cxtillabis

^mM*

Iftf

^t/ l

B K

r.

^moiofates in

d0iUaiiontfkoscolofeSyJe iflres

eonferHeptjiCaf^.XJ^^

Via colores in plerifqj fiint

pliciuin
,

eflenti^ fimi^

vt in auro> floribus,& alijsjobj

,,

id

maxima {edulitate attendenduni_> vt colores eum aquis extrahatur, vt (iio

:

loco declarabimuspofiierius

qui noni^

minus oculos obIe(flant,quam ad medicos vfiisprseftat^ nam in diiliilatione flores non (olum vires fed colore^^ conferuant, &foafle iQcupIeduSj&i vf a ro&inc^ia~
:

mus Excipiuutur rofirum florum frpndes,&prcipup qux faturato cruore micant , caninse vulgo df<2:ic >vi.

treo paruo vafculo

intra

accommodantur patulioris,hoc vas aliud vaslaxioris aluei inditur , quod f^bftrat^s

,

habeat roias cuiufcunq; coloris fuerintj. pikus

&ir6cen

ptaculum imponuntur, & picantur , fiibftrato ine-> vapor ex rofis <ubreptus in vafculum ilbbens , colorem
cx rofis
clicir,

ftillatione,

&:cum fucco admifcentur, & ppradia difiimatur vas ex magni vafe4iueo,&: in fim-

do

rofaceOjVel ianguineo colore tinctam reperies,

&ex

Eilei

nare clariflimam diftillabit aquam, vt vtramq; ha

y

eas,^: cruentam
erit

& claram
.

cruenta

tam vehementis
.

odoris , vt fepius odorata caput tentet

Poteft , 6c

alio

Vafc rofisrrepleto extindlx ftondes inpilei canali accommodabis, & mox claufc) vaiL^,

modo colorari
:

ignem fiibijcias nam vapoirpiiei teftudinem tangens

frigi-

E C V N D V 1 t^ S^i^ vip) (^urr^^ /veftitlir' ifh^aqdaiTl f er pilei l^

S
tera in

canalem

deflueris per nlrenl, Cblor^tam

aquain

Id extillaW^ fecUm^|bab|ns^opo^ih,(Xi!or^m,^ etiam experiemur in purpureis violis , cuius fi frondes

in pilei canali cirGmTip0n:c,s ^ dc alios flores in alueo ex
pileo illabens calida

aqua per canalcm decurrens colo-

ratur ,

& itt Fe^gtacttlwm puxpurc^^ mana,bit

,-

aqucU

Quod hstrc iiiaic^i*^fit virtikis

extiliata:
,

i^uaki fimpliciter

experti iiimus aquam rofamnij

5iccu<^n|4p36TOd^ia<Stislineis|kiI^^

ac temporijckjCJLifmpopfisjCapitis

dolorum illico amouc rcjquod non euenic

lata,

.M
'

Vcxclaradifliikj >! q "

^ri :^_ ^ S0iji*jc>li

x^oioii

;.:::...)-..,.

.:.,.. ..,.;.....j

la BAPTv PORTAE NE APOLITAKI

Din^illationum,
1

{^'

>

^./{r?Rr!'VT r-rurjpt ;rn-/v-; ^,^,,..

,^:^

In

^cici

dt

oleomm

diftillatioric

traaatim

^
:

P
Diximus
bisodoratis

R O GE M

i^V M.

&herde aquarum;difl:ilIationibus, nunc

fuperiori libroex floribus,
di-

ad oleorum extraftiones properabimus , res

gna admodum ,

& induftria

labore

paratuq;

magno
res ,

perficitur.

Inoleis,vtdiximuseximia?

rerum virtutes ,

& mirabiles latent operandi vi-

po0^ non negamus nos tamen peculiariter hoc vno vtemur , quo vt
fi ali js

&

vafis extcahi

dubium, 6c operantis focordiam non timcmus : Sed fornacem , 6c vas conftituamus

trinf

R T
y

S.

C3

Dejcriptio 'Zfo/ts

^
fi

fornacis ad oleorum

extraoitonein.

Cap.

/.

multiferiam multisq;

mo

dis olea ex herbis,& floribus ex

trahi poflunt

hoc tamen mo\

do

contenti erimus

nam

eo

quot quot vidimus , & expcrti rumus,nullum commodius,

&

opportunius reperimus .
r^^f^

Fiat

anenum ad oui fimilitudinem capacius, cuius latitudo duorum pedum , profunditas

vero trium , In fummitate collum anguftum bene
,

5c

latum femipedale , pileo grandiori recipiendo accommodatum , vtipfius latera extremo orarum {uarum_>

ambitu includat , pileuslongoroftro aquam diflillatam in receptaculum longo roftro difFundat Vafis mox turris formapileo circumponitur ex ftamnea, vel
.

ferrea bra6bea,vt veluti veflica

aquam

intcrfufam reci-

piat

quo perpetuum infit firigus ,

.

& pilei teftudinem_>

.

iuperet

In

imo canalem cum fiio epiftomio poflideat,

qua calefadta ad libitum exinaniri poflit Fornacula-. hocmodoparatur. A fblo bicubitalis fiirgat rotunda , vel quadrangula fbrma e calce,& Iateribus,pedc fu pra planum ereda,pauimenturh ftcrnatur in cuius medio feneftretur
.

Feneflra ferrea tcgetecooperiatur,qua

.

laxius cinis egeratur

Iri

fiimmo rotunda erit

tanta^ la

xitatisjVt ah^num vas in fe recipiat . Infra vas tranfuer-

yo
vafis

^^L

r B
.

R'
ardorem
,

fo ferro fulciatur tant^ foliditatis, vt ignis

&

pondus fubftentet
,

Feneflella e regione ferrex te,

getis aperiatur
far
,
.

per

quam ligna
.

& carbones inijciantertia pars

eximia fenefteila cineres e crate cadentes exeranVafis

liic erit

tur

vfus

Repletur

florum

mox aqmfontana iympida

baspcrfemipedem excrefcat
tis orificijs5&

infunditurjVt flores,&: her

;

inditur pileus circumli-

imponitur fornaci, ac fuppofitis flagranti

,

bus prunis incalefcat

bitur,vbi pilei aqua

nam quamuis

flagrantibus pru*

nis fuppofitis flillatitia

aqua vflrinse labe non macula-

nimium incaiefcit , efFufa extrinfe-

cus aqua calidayfHgidafuper infonditur,vt pileusfrigiB-'

fcat femper,

nam ex pilei rigore copioiior elicitur aqua.^'

."'r

r.'

Ahenum A,
PileusB,
Turrisftamnea^
Canalis Turris

C>

Rofl:rumpiIeiD,

E
Tut-

Epiflomium F.

t:

E R T liVsS. Turris G. :: eum catinus aqua frigi^

;
;

da plenus maneat , vt efFufa in_3 alium catinum calida,recens frigida fiiper inijciatur. ^jiomodo oleum ab aquafeparetur
Cap, 11.

Via hic vafe oleum

fimul cum aqtia-j

cxugiturjnon parua nos tangit di|Hcul:tas,

vt feparatorium quo aquam abplea

i^

legregemus , paremus
fcribimus
,

nos niuli^ de.

vt fiio quifq; libito melius feligar. .Aliqui

infiindibulum vitreum habent>intus acjuam,6coIeum_*

effundunt , oleum fupernatar , aqua

fundum occupat

,,

indice digito inknns os occupante,^vbi quieuerintjamo

to inferius digito^aquam effluere finunt, vbi tota effluxerit

aqua ,

& oleum prope digitum

de-

fcenderit, relaxando digitus

parumper.

pfculum,

aquam guttatim effluere finut,

vbi aqua effluere defierit relaxato digito , oleum in ampullam effluere permit-

tunt.

hoc modo fegregant per Siphone paruum intortum tantg altitudinis,vt in^
Alij

tra vas pofitus^altera pars foris defcendat^Siphonis crus

vnunj.

L I B E K ff vnum imum va fis petit in quo refidet aqua , tnox flatu

aquam ad fe trahunt, illico aqua
cffluet, vbi

aqua effluxerit, adoleum deuentum cft , vt oleum in

Siphonis cruorc extrinfeco eritt tunc digito ofculum comprimut^

vt oleum quiefcat , mox a vate

amoto fiiper aliam am-

pullam , oleum effluere finunt Ahj vafculum parant,quod propc collum canalemL anguftum habeat , mox intus aquam , dc oleum ingerunt , quoufq; ad canalis os perueniatoleum nam lcmper aqua fundum, oleum fumnta petit,oIeum c regione canalis peruentum inclinato parumper vafe , per canalem cffluet At nos hoc vafc contenti erimus,quod ex tot, tatisq; bpTimumexperti fumus Receptaculum fiirgentis al; .

uci parant

quod

in vcntre canaliculum habeat' {atis

anguftum hoc vaporarijroftro fubijcimus,& vbidiftillare defierit , & oleum & aqua in eius alueo promi^e
fueritjimpofito ofculo vafis indice

obuertimus vas, vt oleum fiipra innatet,& aqua in.

,

imo fupra canalem refideat, tunc amotodigito , aquam per canale cffiuere nnamus paulatim , qu6
ad totacffluxerit, vbi olcum ca
nali appropinquabit, roftello in-

dicem apponimus, vt per anguftiflimum ofculu aqua-#

guttatim

T i R T
guttatim effluac
cric luppofitaalia
,

1 .y

s:

75,

vbi vcro {blum olcum in roftello

ampulla,amoto digito,oIeum efflue-

rcfinamus,

Odoratum oUum ex floribus tAnrantij JifliUdre .

Cap.

IIL
conrueuic
.

Oc modo qui fequiturjparari

f)iantur Aurantij
ibr;r
,

Caqui-

florum quadraginca circiter

,

ac

memoraco iam vafe indancur

vales cum

bus fuperfundancur quindecim aqua: foncan^5& fubie(Sto

igne

vrgeco

quancum

memoraca

pilei

infrigidacionCjfic quacuor, auc quinq; horis coca diftil-

labicur

aqua

Supra aliquse olei gucca: fupernacabunt

rubei coloris

Maxima diligentia

6c arte feparandsc

funt

fragrantiflimi odoris^nec

aqua a ilio odore dege.

nerabit,

quamvenalemexponunt
.

Proledum oleum
libris
,

erit paucse quantitatis, vt vix

ex fcxcentis

vna__

olei vncia excipiatur

Sunt etiam qui vitreo vrinali in aqu^ balneo ex folis floribus oleum cum aqua eliciunt, aurei coloris , mirabilisq; odoris fed quam minim:^
:

quantitatis

Si

aquam quae prius ex

alijs

floribusmadiftillabisex
^

nauit,fuperaIiosflores irroraueris,

mox

aqua pra:tiofiori odoris,

& olei maioris quatitatis erit

&

Ex toc,& infinitis
pra^ftantillimum

plene vtilitatibus vidi melancoli^ fc,

bribus contagiofis

ftomacho ,

matricis doloribus

efle

pharmacum

OJora^

74

18

R T

Odem

rnodo*c.floribus Citrij cducttar

^^ ^^

&; ex

quadraginta flprum
.

libris

dfcum vix dragma

elicietur

Differt ab eo ,

quod fit colore candi-

dius, &; odoreiniirmitis!

QUmodormi/n

cxcortiiilmi Citrij

Gltrij

cortices ixicidijiatur vfqujc

adalbum mcdul-

\x i induntur vitreo vrinali cum fontana aqua_- adignium cinerem ,cxducentis frudtibus vncia eliciturprxcio/i olei,

quod cum aqua promifcuc effluit, fePlus ex acerbisquam ex nimium grcgacurq; ab aqua
.
.

mxaturis excurrit
cis

Si
,

cum ioramiQulentaradiculajCdrti,

ramenta
ii

fiant

parcius Gleum GoIligitur,quia maior &:.odor difflatur

ipirituum pars euanefcit in auras

Scd

taleolisdimidiati feredigici diilediis, ac fruftilla

tim Goncifis vteris minor.iadura{pirimum fiet. Si prius

aquajcortices macerentur,
.

eademqj a^^^ didillauem, plus reddet oiei Ex paruis Iimonibus, quos vulgo Ca- Iabre(che vocamus numero quinquaginta , vix duas drachmas eltcies aurei coloris, .in vitreo vrinali ciim^ aqua collocanrar cum .ignb .viotentia j quia combu-(lionis labem non cxtimefcimus Vires'eius Sidleum
. .

cum

viao hauici:is,Yiprarum,Scorpionumq; medebcris

v^ CQmu febfcesrpelWefilies^ T&pel&m-ft TOjniutif '4::} Gulam pulfus tpiiiimm pedumq; Unendo cpntra-ji rneknchoUam vakc ^roborat ftomachum >.(&: cpnfert
I
$.

disjeftiorti

oleum extradum ex primis fru<5luum rueifi-.

^immtis-Aurantij-adlapidesin veiUcaffangend.os

cax
rati

Ex {exftu(5tuumUbri vnciam olei dari , ^ odor

extraximus
OdoratumeletimexKofanmJI^rtbus.
Cap, F'

Mnium:dilEcilUma?.extractionis

eft

Ro-

farumoleum
;

atq; in

minima quantita-

tei fed {uauiiUmi odori*? > vt reiirato va-

quo oleum CQnditur , in Rofarij medio Horentis commorare videaris In fupra mcmorato vafe decem iibr? aquae infundantur
ie ., in
..
^

atq; florum quadraginta

ac ingentis vi ignis

maxima
.

aqu^ quantitas educitur cumoleo^quod

receptaculum
tur,
,

delabitur in
Stilla-

difficilIimeq;quoqr:coUigitur
,

titiaaq.uain longiflimi

anguiHcoIIi phialam indivfque donecinfundendojVt ad fummum os perue6c

.

niac
lis

Iniblari iinito pluiculis diebus

,

fiam oleum Co-

& plus aeris nadlum, leuiusq; fadumjfurfum euolat, & in oleum abitiuam bul
calore ab aquis feparatur
la flatim in fiindoorta

altum petit^cuius rei ego ipefta tormirabundusfuper natansoleum pluma derafi,

.

&

collegi

Nos id cafu animaduerti mus,qtiod nunquam

pura-

y^
.

^utaramus cx rofis olcum coUigi , cum non pinguis tOEx hoc expedmcnto edodi alios mo^ lent fubllanti^
dos in alijs tcntauimus, voto{ucccflit,& amicis indica-

uimus. ExRofarum deco6bionibus ramcnta,qu2cd pharmacopolis reijciuntur denuo cum aquis diftillata & aquam odoratam, & fupra aquam pinguc quoddam album oleum reduximus odoratum

Oltum od$rdtum tx Myrtifloribus^

I triginta

Caf. Fl,

florum libr? Myrti

ir\

vapora

rio reponantur

cum (exaginta hbris a-

quse fontanse vrgente vi ignis ii^pilei

roftro, labunturin receptaculura^tr!i^

gintaquinque odoratae aquichbrasi at-

queper

fumma

aqua:

oleum fupernatabit fed parux

:
.

quantitatis odoratiflimum Et

(i

fuper extradlam aqua

tantumdem florum admiferis ,

& aqua fragrantior, &

mira o!ei quantitas recipietur. Ex teneris ramorum_3 fummitatibus Myrti aquam extraximus etiam odora*

tam,& olcum

(cd

oleum nigri coloris prohcitur

Caf,

Oltumflorum Caryofhjllorum odoratum .

VIL

On parux crit dihgentia:

ritus

fi

paucitas odorati fpi,

qui infubhmitate frondium fubfillunt

fouentur^; ab impura fui

tribus hbris

molc vindicabis

Ex

frondium CaryophyUorum

cum

pauca-j

aqua

T
aqua vrgcnte vl

R T
,
.

V
illi

S.

77
rubi

ignis

cum aqua olcu cduximus

fimile

undum odoratiilimum,
cxteris Caryophyllis

quod extrahitur ab

Exit cum aqua la6lea,argumen

.

tum quod fub ca oJeum iatCM

crit oiei quantitas pau.

ci(Iima,vt vix duas oculi lachrymas arquet

Oletnnodoratumexlapminifioribus.

C^f*

t^lU

aquam , quam a vafe vitreo teftudine di(3:d!

vaporario exdomeftico lafimino prolexerii
in vas angufti
,

mox ad
fis

longiflimiq; colii indideris ^ infoladum appofueris,quemadmodum in Ro*

diximus , afcendent paulatim builae qux in fummc {\ix aqux in oleum abeunt Supernatans coIUgitur pu*
.

riflima penna,

recondiedum vitreo vafculo bene operk

mauis,erit quxdam vnftuofitas precio*
^

culato
fi,

Vel

fi

&fi:agrantiflimifuifloris.

Oleum odoratum txflorihm LauendnU,

C^p* l^'

Erba , 6c Florcs fouentur in vino prius, vel aqua aliquantifper, mox diftillantur Sic
.

quoquomodo leum,^ aqua

diftillaueris

prolapfuni
erit
,

o-'

odoratiflima
.

quippe

odor in fiia tota fubftanqa mergitur Aeneo in va{e> quod fupra memorauimus merguntur flores Lauendu
\x in magnaaqua: fontan^ quantitate^Sc fiibiedis candentibus prunis,forasolcum
,

& aquam extillabit

vio-

lentifliimi

7^
icntiflimi odoris
xiiul
.

L
,

R
,

Extrahitur etiam c frondihus', .& f

vt iHud

cx floribus
.

6c frondibuls.olei colorin nigro rufcv

icens

c fpica fragrantior excipitur

quod ex

Gallia piouenit,vbi florum ingens copia.

0/(P;w
>

odoratum ex ^orifmarmfionbits
:

Cap^

X.
ita

'

cx floribus,

cxfrondibus etiam Ro-

riflnarini prarflantiflimum elicitur oleil

In menfe igitur

Maio>cjuando planta^

plus fatis eo tempore floribus ,

& firondi^
6c

bus vciuti
Icntore {catet
;

quodam
flores
,

vifcofb
&c

humorc ,

carpuntur

{ummitatis ramur

lorum fiorentium , qui seneo vafe repodti , effiifa vber- tim aqua , fubijciantur ardentilluTia: pruncc , videbitur
ilUco c roflro lapfum in receptaculum oleu coloris
rei
,

aii-

& ex {olis frondibus viridis obfcuri

ficcis
.

Oleum quod
.

fupra innatat, colhgitur ex

Ctd plus coloris

frondibus minus olei

Preter in-

Contranum ex viridibus

humcrabiles Rorifmarini virtutes, quibus fcatent

Mct

dicorum Ubri, vahdifhmum experti fumus ad ftomachum confirmandum, ad omnes neruorum infirmitaRoborat caput,epiIepticos iuuat in tes tcnfbs hniendo vmo hauflum Ad fiigandos defcenfus, ad vocem dc^
.

perditam ex ftigida cauia

Oleum

T E R T
O/fi/

ItVjS.

Vl

Q^oyatum 10^ Abfinthij fierilms:^

Cap^
]^XI.

X
\^0^4e^
mergantur ,

Abiinthii floribus pleum exugitur va*

lidiilimuni contra
coloristj^

quam

ca^teri

cicr^^i
ci|'

Golligiintur igitur floridce

m^ Abfinthij in ramulorum
virentes
,

cuipidibus

quicin xnep vafe

cum

aquis

fuppofitisq; ignibus manat copiofa aqua-

,

cum oIe6

(^ruleo validiiiiimo

odorato

& amaro*
:

Exherbafiecaoleumnaiitexit adeo vifcofum fedminoricopia Eft &aliudgenus

fylueftris vbiq; fruti^

cansin ruderibus Puteolanis , &:maritimis, vulgatius

amarius,& odoratius,floribusracematim congeftis. Ex hoc c5mendatius oleum aromaticum non coloris tai^ ccerulei, & maiori florum copia Si obfcurum oleunu denuo cum aqua diftilletur , clarius euadit i 6c hoc de^ nuo diftillatum tranfparcntius profedo fed fuumretinet colorem: nam femper ad c^ruleuih tc^dit Vires inntimerse : Sed nos his tantum contenti erimus
. :

Mirifiee ftomacbum roborat fbris illinendo.

"^i

puerd-

rum aluteolinantur vermes interficiedojex imo eijcit

Conducit corporis fluxui. toIlitobftru6liones,obftac
venenis.

Odora*

le

R
ap.

OdoratumoleMmex

Mar;

XIL
1-

Ruticat apud nos hcrbula quacdam vu

garis notitise
,

quam Sampfuchum Marum, vei Amaracum vocantjputo noftratem

Maioranam
,

eflcjVegeti

& frafum-

grantiflimi odoris

cuius fpicatac

mitatcs,& floridx carpuntur,

,

& vafis iam didis indun tur nec infoienti more cxploditur aqua & oleum coloris aurei & nares conuilantur cxteris^doratius
,

fi

Prasftantifl!imi eft vfus

ad cerebrum,quafi a Deo ad huc

fclum vfiim creatum,roborat memoriami capitis doloribus prodeft oleum aqua immixtum,&: agitatum_ nafb abfumptum ad ftilUcidiaiuuatj ftomachum re.

ftaurat.

Odoratum oleum Mentha

^ CaUmmtha

Cap.

XII L

Rato menfas odore percurrit Mcntha in acetarijs5&: dapibus noftris, ob id ad medicamenra eius oleum accerfitur, vnde^

maximo {pirituum obIed:amento e Men

ta exugitur

oleum.Colhguntur e cauhcu
ficcis
.

lorum
cis

faftigijs

tenues {picati purpurei flores in

lo

enati,nam pinguibus,&: riguis hebefcitodor Coni-

pofiti in fupraenarrato vaije,eodemq;

modo diftiilati
vel

viridi

herba,oleum viride nigrans exugitur ,

fine flore,

vel feminc
tis

parum , aut fer^ nihil

excipies
.

Ex trecen-

frondiiimlibri$ ferc ^Vneia labitui:

EoJeih
)

modo

ex calamentho(quafi pulchraMentha
ti eft feris herbiSj

oleum ehcirur
*

Colori^ auri ve:getius3& pt2:ftantioribus yiribus, vt natu

cum Mentha fatiua fit

Olei munus

cfl iilitum lac coire

non pofIc,roborat flomachum; con

tr^ferpentum venena Valet,fronti illitum,ficapitis dolorem non tollit i fere mulcet

,t',

OdtrMtHfnoUumePuUgk.

Caf,

XlllL
tempore , cjuo
.

iligunmr
floribus
fiint
,

verticelkti floridi^; verti-

ces Pulegij temporefiio,

6c feminibus ditiflimi
folflitijs diftillari
:

Pofquia->

ctiam in

eo tempore etiam florent

itnte
etiarti

nam

a pa-

ri2uiilfum5& penfile,^ intarnarijs ipfis bru

malitemporerefloret. Flores

& raniuli

a^neo vafein-

duntur , ac fblito more oleum exugitur lutei coloris ex fiueftrentibus Oleum aqua remixtuitijac naribus hau.

ftum pf6deft
*
.

cerebri diftilktionibus^^^toboratftoma'

'chu Vulu^ doloribus prodeftjac proupcat meri*

ftrua;Serperitumvenenahcbetatvgargariza

tum prodeft fchiranti^, valet ad ten^

tosneruos^&f^tidosjorishalitus
-

'^

emendat, reuocat cos

cjui

animo
ciunt.

defi-

Odo-

t 1
O^oratHmOrigmioleum,.

ry^

Cnf

XV.

AcuiTiina pr^tcuium cauticulorum origa^

ni Colliguntur cum. fuis {picaus.tbyrfuiUt
femii?c,&: fioribus.coofertis
,

G;mwl ctianv,
^^

cu

m froadibus, nam irruTiortali viret co

.

ma
tis
:

Eliguntur e iocis /bii conditione

:

Jx-j

nam ibi

Ixtius fruticant

hasc vafe

aneo induu-

tur , &: vrgenti igne fuppoiico.elicitur oIj?umaui;ei coloris

iucundi fed violenti odoris Serpentum venenis

:

vino potum adutr{a.tur

ebftat..

,,

linitum febtili malignitatk

OdorMttmolkumeSatm^i^

(^(ifr^
i

..-ji

Via idem: rrtodusjcadjenlqs^operadc^ideo^

repetita d:od:rina

non ege t

Golligun-

tur faiciculi.floridi purpurei Salui^

locis afperis
,,

exv,
j

&: ficcis,

eum /iiis feminiri

,

bus
retorrida femper ,

>^reijciuiM:iir:
j

folia;fcabra
fi

fqualid,^;!

& exucca

Tiam

fpica: florid^, y je-

mino&qj non fuerint, vix -pufillum ^vqI nul lum. dabunc

oleum^ iiplufculum quxriscum madidis linteis. alternatim politis, & depofitis.a graflantis vi caloris. ignis
defendantur
.

Guius

vis ad,n3tuliebres, Ijgcos

ad fl:oma-

dium roborandum ,.&:GCitr^ animalium venena.

Odora-

T f

IC

T"I

S.

ti

feitut

'cblliguntur flores in
,

fummis ciiii
quan*

teiilis aufei fcul lati

fuaueolentes,

do florere incipit/l^ti dlmTi^o cont^ail

carterorum

morem

florem aulpicatur

Ex centiim-flofe&m librisnon inlSdfei-bin^ tlraclim^e manant viridi coloris Bibitur contra Serpentum iclus
.

6c calcalos

Linitum

febricitantes fanatjU

mox qperif
v^

mendsintfi;ktilryv*4*^<ateuocet^

WC-^^^yM
^^^ylld^^
l^^ivi^^^l
^./|P^\j?^J
,

C&m?meIifk>nDUsnonvariat,nifiodo ris difparilitatej ob id ramuli decerpunturjCjiii^^fo

irecentis libris vix vnaexcipitur olei

^Sfc-^i^Sl
Ioran,e
ficca,

Kx viridi plus olei fed minu.s oleiplus coloris nempe aurei

cia,
:

vn minusco,

Mu

liebribus t^ijis niedeturi

fiartus

ob id partlienia prips yocata Queiius extrahit, menles 6c &cand*is clt ,calcuO/eum^^ut^ odoratum,
(^df,

osdeturbat-

X*

locis apricis >

&fiecaneis decerpuntur ^jc

floreis lutei

rutaceis frudibus
latis filiquis,

cum fuis capitua;fl:a

grauiflimi odoris5& iaporis

tchiantibus. S/Iuefl;rislongeacrior. ladunfur vafij&

2.

feruidis

feruidis fornaculs: ignibus impofito

cif

m aquaj oleum,
grauem vi-

6c aqlii ihgi c6iififuuio,*ii^re*quieco^; ftiiiat ;

t^aiKlddorem',

Ex quinquagiiit^ libris vjx dtix drach.

Auribusin furditatc infunditui?. .Gontramprfu^ venenoforum animalium-

rnsE eiicii^ntur cploris yiriclis

ffiiqaxNi)yi&5raciem^XtVfiiHt.

io;;or>

I'

X locis apricis

&modice (^aods vulgaris

Foeniqufi., 5i qui$iprimas; i-amulorunrLj

germinationis fegerit
fubluteis floribus
5

cum fuis fpicis

&

indideritqs

idm farpius

memorato vafi ad
)fatiffini,um
,
;

ignerri, oleuni elicie|

&viride. Cuius yfasv^ntris.tormi^ na mitigat cx flatu orta ad excitandam dcuiorum_3 ^ciem paratur . Contra Serpentumi idus bibitur Sto.

machum fedat

Scd fi rotunda mufcharia in orbem^ radiatimcircinatafiioiemine oneratain aquis biduo

.

madefcant, inde vi ignis oleum exugitur>& coloris au-.

rei iucundilfimi

odoris .

Ex tribus tibris fere vricia exti

.

grtUf : lea iritra

annum amarefcit
s

Ex
.

tylueftri

vero

odoratius

, 6<:

medicatius elicitun fed a domeftico dul-

cedine defcifcit

nam guftu cfl acriore

Sed a Germa-

Ho amico edod:um experimentum non retic^bo ad extrahendum a fceniculogummi quoddam ad valetudi* nem tuendam nequaquam fpernendo. FoenicuUcaulc5 in fummo vigore , ac medio puliuli^u exiftentis in
taleolas

T E R T
taleolas palinares difledli in

t[

S.

Bf

yitreum.tuhLim, vel argil-

laceum vitro fublitum palmaris latitudinis , &iefqui4 duorumlongitudinisimmittuntur, donectota cauitas

cxpleatur ; cuius fiindus femirotundus,
tushic in fondibulis infcratur
,

& foraminulen

vt fundii complexu fuo

$qualiter infundat , 6c fuperna parte optime^bturata.^

infundibiliroftrumper ferream patellamtraijciaturjCU^

ius

imum os in receptorium vitreum, immittitur fupra

.

patellam ignis Yndequaq; excitatur : fed a tubo palma^

Tubo igitur incalefeente ex F^niculi fegmentis guttulce qua:dam exudant , &ignemvrgentem fugientes perhumidum foraminulentum in- infundibulum > 6c ex eo in receptorium eolledae gum*
ri

longitudine diftet

miprxftant qualitatef^niculi^Kmula.

Bx AmJtsodoratHmoleum,
Olliguntur mufearij

Cap.

X XL

femina, 6c priusaquis maceratainvafe dud:o proijcioleum fuauifIimiodoris5&; fapp tur aqua

Anifbmm

&

ris

ex tribus Anifbrum libris exugituf vncia

gelafcit : fed

vna oleijhieme
Si vis

minimo calore iiquefcit

In

he id contingat;diftiIIetur denuo cum aqua vitgJ

erit coloris albidi
.

Gleum

annum amarefcit

Eli-

gitur femen recens &: vegetum.

oris halitura

Commanducatum_
,,

fuauiorem facit
,

Pra;cipuum ad rutlus

ideo inflationibus ftomachi

& inteftinorum torminilium

bus medetur

anima*Stomachum roborat ; Contra ^ _

sn
difcutit.

Ihim aculeatosidus bibitur .

Epilepfiam

^ vcrtigiiicl

Cwlanni oleum.

Cap,

X Xlh

i^^^^X multo Corianni {emiftcpabcaeligittirolei'' 3 ^^& quantitas vt ex tribus libris vix Vha drach^.^^^ *^^ extorqucatur coloris aurei & di&cilli,
i,

medatillatur, Valetcapitisdoloribus,

'?

''*

M-^^x^

Ex Lauro oleum,

Cap.

XXI II,
fex bac

Eguntur Lauri frudus lanuario menfo^

vafe,6c

more folito diilillatur, ex

libris

carum
ris
.

vncia exugitur vnt\ nicrri co

&:

lorisiied

vehementillimi odoris,

fapo-

tHso eum

Exugitur quoq^, oleum vrinali vicineribus ^ Valet ad dolores artriticos , &' ad

.

tentos neruos

Serpentum venenis leiiilit

ExCupreJJifruoiuoleum. Cap,^

XX IW.
foemina
:

'ft- * ji

^TP3\^^

Cupreffo mare

nam

flerili*

wm^

eft)

non

gaibuli qui nafcunrur

fed in

his intus dedit primi genia per

quam mi

nima Natura

Naiii his dehifcentibus ic^

mca decidic prxtenue,&'exile, neqvbcile colliguntur \ Ex pra:terquaLm a pritis,nam difilantur , & euolant
.

fC'

T
ddorati
.

R T

S.

Zi
,

f^^eaginta libris cxugicpr plei tnqaS vindis foloris

&

ftudus colliguntur JFebruaiio Mcnfe

Vis

maximae conftringenti^.
Qdoratum oleum ex radicibus
tAn^gelica.

duabusliferis radicis Anc^etic^ in vafe vjtrco

^y

retortoadcineiie&cumaqua^aut vrmaii vitreo

^omodo oleaprk^anfP^d yjf^validiorafiant

Ca.

XXVl..
fi'

Leum pr3^ffatitius^;&validius eueniet, poft diftillatum,aquam cum oleo exuda

fuper alia recentiorafemina efFundatur

& mDx-diftilletur & aqua eti|im,6c oleu

5

diftillata fuper alia femina.

tur,

fuperfunda*

&.oleum dcnuo diftiilatumiliper a-i lia {emiaadifRipdatarj6i poftremum validw P^^" fiantiuserit. Exempti gratia /Qapiantutfefibr^ Ani{brum cum fiia a<jaa,vt diximiisy^S^ difl:ilKimr \Wbx oieum 5& aqua fi^f^ralios femiBum fe;liBni^ ^emio
,.
.

& tertio aqua

,'

a&adanmr 5r&rimijl;diftilJeatury> 5&;:temo.4dem fiat

Poftremum oleumexulum mir^ erit pQteQtig,j^:^erationis

la BAPT. PORTAE NE AP O LITA N

I

Dilfailationum ,

LIBER oyARTVS.
Dediftillatiohc oleorbrfe tkbtftahjm
plantarura.
,^,,^

"

R O OE M
,

V^'m,
?

Diximus dc oleiflorum , herbarum , feminum^

reliquumeftde dis cxoticarum plancarum j
noftratium
oleis extralienfcilicet

Cinnadilsitis

. :

& aliorum qua? ex Ihdiae locis maridiei, & orientis nobis adue^^
momi
,

Piperis ,

huntur.

Di

^3
t

NGipiemus a decancato illo oleo Cin* n aniom0,quod iuter exoticas platas pr incipem fibi vindicat

locum

nam
plet,

vehementiflimo odore totas ^KdeSj inquibus repofitum efl: , re^

&

fi

odorejmirificisq; dotibus^

cum plcrisq; conueniat

id fibi

tamen vendicat finga-

laF0,quod etiaiTi in delicijspridcipum habeatur, 6c irL^

{culentorum condimentis
quantitate j

Ex maxima Cinnamomi
feli-

primum quod animaduertendum eft,

,

gantur corticesilliquiguftuvim acrem mordacemq*

fibi afcifcunt

nam qui infipidij&guftu fatui, aut nul,

lum 5

aut ineptum oleum exudabunt . Cortices grofse

ac biduo prius in aqua macerari

contundi debent

mox a^neo vafi indi cum decenti aqua: quantitatejfiibie Oio quantum vis igne aqua cum vapore e corticum vcnis expreffb in

oleum vei-fijs peir canalem

,

in receptacu^-

lum regurgitabit
ingrefli
y

&
6c

vapores ilmul in receptacuIum-#^

in

oleum

aquam {bluuntur.
ille

olei color

au-

reusrufefcens. Spiritus
tus, in

a molis

fiias

contagio exu-

oleum abit pr?ftantiflimi,tenacisq-, odoris^vt diodore repleat . Nec in hac arte

.

ftillando c^nacula grato

nobilius exugitur

Ex Cinnamomi libra egregiaiiLj Gperam nauando^fepius drachmam extraximusjPoflU' mus etiam vitreo vrinali cum decenti aqu^e quantitatc

per

l
pcr arenam eliccre

1
.

R
latStca

oleum

In diftillatione

aqua

irrorat "primo l quam bibeQdo os , 6C &iices^mcendit argumentum in ea eflc olei quantitatem nam oleumL
:

in

aquam agitatum eum vedcri oleumdefijtVtaft^iSjij

,
.

aqua , vnde foli expofita , abit lac in exiles olei gutta , & videbitur oleum fub aquis fiuitare Et quia Qinn^"
monii- Ipiritus calidi funt
tos vapores vertuntur, 6c
,

& tenucs

iilico in altipe-

prinium

in oleuiii

abeunt

&

aqua petit , &iialia(int inimerCbilia-", Oleimaximus ad omnia vfus Qux.nouimusdica^

tunc
.

imum

mus

Stomachum 6ccaput roborat,

,
.

ac viuificuijj.
prodeft
.
,

lorem auget

Memoria^j.cordL, 6<:

animo

La?

bantes cuanidosqj vitales fpiritus toto in corpore reftau

rat^eum^^ vegetiorem reddit

lcntos idus demulcitricem
,

Contra venepa,

& viruj

&: domiti^icem vfiTiii^beii

O/tum exoticerum Cary^phyllamm^.

{^ap.J (^

Ocamus
'

Catyophyllosflores, quinobis

cxlndi^ aduebuntur, exatro rufcfeentes,

capitatiexertim in adu^^fi^s qu;itupr

fiibamari,

denticulisie ic ftellatim-decurfantibus.
odorati, guftu acres
,

quorum
:

maximus apud nos v{iis,non ad obfoniamiodo fed ad niulta quoque medicamenta Caryophylti non exa.

tti

us tundantur

ied plenius indantui vafc a'nco

cum

aiquajac violento igne exugitur

kuisaurei coloris.

oleum coioris rubri:fed BxflorumUbra vnciam olei cxu*

ges

gtii}itir\ ihtegri
neiti fiiri^ifites

M Vafe ii^poiiamur,poft oleicxufua*/

itaifereha-fl

mmidilate ii^ueniumui' , fi
5

f6 coiidriintur

tiiiri

&|k>ris eiienitiht
.

aciloiacimn|>
,

mirum

in

modiim

iiiuant

Si ex' ficcari finas

nifi

denuo;

reuendi pofliint , nec fraus detegkur ,

fin^rtctrm fuittatut |

guftu cxpc*i
ftxntito^l

n^m laftgiientis-iaporis

nriacbai^ capdtv&cGtr^bbrat^^^
cagia
.

Delet fd^riiib; eoriy^"

Dentium doloribus inftillandogutfami,l;oMitiln

licodolorem excaufafiisrida, Prodeftmemoriie, 6c mulierum Itxris haiillum in vino ftoitiachi haufearrLj

(edat
.

Tollit fincopem

&: capitis doloribus

ex

frigi-

OfilitSfe^rydh" (SrscciS , iiobis ea imitatio-

ne nux mo&hata dicituf , &: myripficai:^

nam iucundif& mum itpirant odorem,Vt cum Ginnamoi^

quafi vnguentaria nuxi
^

moy<^ odorii fiikuitkti^Gertec^

l:.iiga^ti^^

ponderofa, pripifiguis , vt fi pungantur^cufeo , confeftim e vulnufculb ilio , oleagineus mariet humor, dain
iiatur leuis exud;anigricans
.

Itiolei

extradione

nulW

ignem plus , vel hiiiiUls adhibendo contundunturminu^ euriofe inde-aqiii^ maccrandas finito per nodtem, & diem fbli vedendas mox i^ni traduncur,cuius vis maxima, ex fex libris vix
nifi
:

^bali^ difparilitatc variat,

^-*^^*-^-

vncia

vflciavua liquidioki^UdfMrireliquu in

yafi$icrollo fai^

blimatuuij mvnguiaisjfQiiiTian]L rqperies^^Q^

qujE remifccis :, ag d^onp, diftill^^is, raliguan^ prei qu^Q-^ matem eciam elicies .> Ajt fi fub dio aquis pluuijs, <5c fe-

renp coelo reliquerisperijienfem , vel duos,

ftillabis; cx? finguUsiJiibri&lmgularn

& mox di-

vncifime^fugq.^

Vfus ad^ceruicis Un|itip|i^^,^5X)nffa^^rapi^js d^^

iimaura^um;dx?lores5;f,;
r ;

';

ioLmuiynuC^

::

0/?;

Qardammi,,

,Cjf$f^

lllf,

^j.

JRjaaa f^|itiqu?dam api^d iep}^

,
.

qu

vulgo grana paradifi dicuntur

Graeci

C^damomum
non fit diflimile
c ij
:

yocstnt,,
.

quf>4^momo

Eligatur graueteren-

:t

ti

pert:inax

farft^m,pdoirrTiars/e|:iQn5>

guftu acrijfubamaxo, mordaxo qupdgufiatujinguam

totum igneo feruore deflagrare videatur , tanta ei eft comburendi lipenpa , fi tale notLj
adep
vellicet
,

vt os

ftie|;i5 ^

jintelligitp^expletum

IjDjd^ijitur graria'

vrihali

vitreQiCum; aqua^d.cineres ex tribuslibri? yix drach-

mam olei proleximus. oleum

jfoborat^ferteis

ftornacfeufii imbecillej
.

auxiUum,quos deliquerit animus Culinis etiam per copdimenta creber ipualujt; nam gra^p^iliatur ippn^i? tam palato, acrimpniam exhibet
,

ItiaUbus

Piftentos>Ipiritu, difcutit

nim^mlf.

Oleum

Q^ A
,

iit:v.s.
>.

p^

Oleum^Tiperis

Cap,

V><^

Dferuatur ad nosex India a pip.eriferis arboribus grana rotunda, vulgo, Fepe didti,
Eligitur
:

non omnino nigrum,& corruga-

tum nam grana qusc legitimam maturitatem

{eniferinc,

ex folibus torrefada, rugis deturpan'SeAtit enim Piper carbunculationemj

turjreijciunturpertufa, &;quiEcariem^fen{erint: fed

denfa3& far<5ba
coeli

iniuriam

(vtaliquitradunt){icvtgranacafla
.

, d<,

inania exhibeat .

Nec linguam vellicant Sunt qui lu.

niperi granis adukerent

Alij granis Virgse

{anguina-

rix^cum na6ba fuerint a fok retorridam rugofamq,

turitate,

ma

po{lquam cum iiliqua{lris feruidis aquis ebullierint^qux apud nos fkpe fa^pius Piperis vicem prce{lat: nam tam ^mula facie Piper imitantur , & rugas, vt niCi
gu{lus confulatur
,

nullo in{igni difcerniculo noten-

tur

Sed pr^{lans {ignum ele^lionis, vt lin guam, & palatum con{ulas , nam ea vehementer vellicant , calefa.

ciunt,

&exurunt ,cumfaporequodam amariu{cuIo', Si integrum ponatur in vafc ^neo cum aqua , dc maxima vi ignis vrgente , oleum exugitur, vt ex tribus libris
.

vix fefquidrachmaeliciatur iedPiper adeo integrum,

& incorruptum remanet

idribus

vt pharmacopolas fallat , vt
.

denuo pro integris vendantur

.

Si

contundantur3&
.

ma

cerentur plufculis diebus , plus olei dabit

Serpentum

maxime auxiliatur Tormina ventris di{cutit y

appetentiam inuitat 3 ac cibi auiditatem rnolitur

Oleum

^4

R
C^p ^^*

OUmex
-rr.

nHceVttiica.

11

Indik nobis adfertuf nux Grsecis ca,

ryon Indicum dida

lucris iritefta

prtCgrandis glo,

bus, cireinata' rotunditatis

multisinuo-

3^^f!^^

>

nueleo intus moHr, caftdicmifli

.

dojcarnofo. Medullx hbra in fupra-

memorato vafe impolita

vt ignis

(piritiis

iri

hu

morcm foluuntur, cx fefquiuncia ehcitur

vitreo obtorto,ac probe fuperlutato
,

Vafei^

vcl in

cupellam arenariam impoiito cunij fiia aqua ieui igne difl:illata->i>vji mti

Oleum

eft aurei coloris

tu&feentis.

tmi

M.

"?

f-

-T

-T

^-

lO-BAPTvPORTAE NE APOL TANI

I

Diftillationum ,

LIBER
,i I

QjsTINTArs.
diftillandis^

De rcfiiiis

Suiit,i^ Sidoriferae pfeiittse > quae fiidoris vice^x

k vel fauciatae gummi,& refinas fondant,qug

vifcofe tenacitatis,

& confiftejitiae funt, vt cu

,

ignis feruoi:em experiatur

crefcentias
ri)

in ampullofas exdiftillato-

tumeant ,

& per collum

in inferiorem

ampuUam

integrae defluat

Nosvt^ ab ignauis partibus tenues fegregcntur , in oleum abeant,vt ad ngiedicamenta^, vel odoramenta vberiores vkrtutes adi pifcantur,nouo vafe , nouo modo,ac nouo, indu-

&

&

firio artificr opus efle

exiftimauimus, vt accu
alijs

ratiorem curam,:& diljgentiam,quam in

efflagitatur ^

impendat

Vt relii igitur exdr^

Fornd^

diaraur.

u
FomacuUt

L
^''\

11

rr
Cap.
/.

'vas qmbus ReJtnafumoleumelicUmuii

Abeto vas vitreutn nbn laxioris vtcri

:

(ed medise capacitatis,re6i:o col-

lo,quo fine a{cenj[u,&; labore vapor

rede

fluat

hoc vas quia inftar in-

ftrumenti mufici kutum, vel teftu-

dinem efFormatum eft , teftudinem vocamus , vel fi mauis, obtorto vitreo vafc vti poteris hoc luto obducatur, quod cx to,niento,equino fimo , & liquida argilla per mixtum fit,
.

a ferreo baciilo optime fiibadto vix cultri craflitudinem

arquet
.

Poft igni vel eius vice,{bii creden'dum,' vt txicloricetur

,

cetur,moxdenuo tuto
fenfcrit
,

ficce turq; vfij;

rie

donec

poUicis craflitudinem tranfiierfiim ^cquet,

in rimas fatifcat
.

cum ignc

Colium inferioris ampull^

fe

os traijciatur, ne qua parte inter

tur , occludanturq^

conumttantur lino-

xylino oui albugine,triticea farina,&: viuacalce illinan

,

ne tenues vapores expirent

,

De-

mum refina repleatur

Fornax

vt duas aluei partes occupet

fijperioribusaffimilis, nifi

quod fiimmatanva/is in-

tum teftudo foramine aperta fit, capaCis vteri

tromittendi in quo adamiiflim fedeat , vt vafis

imumj
,

cum fornacis planitie co^quetur

Impofito vafe

fu-

perponantur candentes pruna^,vt vbi calefieri c^perir,& prius aqua: poft olei effluuium c^perit , acriori igne vr^etur.

QJV
na

NT V

S-

5^y
fe crigens

gctur,& infra languidior ignis fiibditur , nani vbi ^c^

in ampullas eicumuerit

ad fummum
,

&

per vafis coUum cffluere tentans fuperiori calore reper^cufla

& commeabic retro, & fedabitur bullientis refina: vapor & hoc artificio per
,

&c reuerbcrata deprimitur

collum vafisdcfiucns^infcrior ampulk

Dullionc->

diftillantcs olei

guttas rccipiet abfqj fuper cxcrefcentis timore , 6c com-

AlaJHches oleum qmmodo extrahatnr

Eftiuis

Cap. II^

temporibus Lentiicus Maftichcn

,

(u:

dat, qua^ folis officio durata

coit^pcculiari^j

gummi modo

vocabulo Maftiche vocatur Hallucinantur autem qui ex ea oleum elici

pofle putat,co

modo quo alix reCmx fblit^ fintifcd mcj'

do quefiiperius diximus.Obducatur vitreum vas,quod

vernaculo vocabulo lcutum vocamus, luto , mox in illud Mafticheinijciatur, vtduas aluci tertias replear, ac
fupra fornacis teftudinem cpllocctur
.

Supra

cinis fter-

natur, vt co^quctur planitics

rccipiat.

-Vafis roftro vitrea

am-

pulla fubijciatur ingentis vtcri, qu^ftillantes guttas

Supra incendantur prun^, paulifper donec

exhalatcs partcsper vafis

coUum in

inferiorem ampul-.
,

lam ftillare incipiant , tunc vrgeto igncm

vt Mafticcs^

intumefcentes bullsc vafisfupremam partem attingen-.

tcs,cxcaIoreregurgitentur 5 caftigentur, coganturqvin-

firaguttieiafodorcmfolucac percanalcm defluentesin

oleum

rius> vt

&o rigpi^q'io.olgMiTaiabie

6ba ampulla rubcici^i

bitj

Cum tuKeF QQgat ^qua olei fpeciem reprac{euta*l

.

ignem info accendes line refiniE tume&iSip^o^ vbiv oleum fkigrum^colprem <?owaxiiIe yides '^ i:toc atmP^Pi
igifiiem 3

ne yJl|:'inaiuol4af,^^ami;ei<?poibHftip^^ ^gW?j mentum eft , ac frigefada fornace , fubmGuetUj;y^^;feri

quorem continens ,
ri
,

& natantes ^uttce argcnteo coclea-'

recipiantur , aurep coloi^e reforis

vel aiio quouis

,

modo

nidentes

odoratxqj

ftomacho-lincndcB ftomaciio
ei^^^^
f

roboi:aiidp>;Confirmandoq3;,.,;. wartor

"?*A*^i:^

l^^jf% As Leutum yocAttim

luto pbd^oitQiieoj
^xpoijui,ac C^rab^.
,
.

modo V qualeijn fupra

ci

incuriofe contufo replebis

Mpxfona-v

imponere conuenit , mc^nd^iii^cijtrl cularis igniSi quiper 6miped^Ti4'Faf^}

diftct,vt-pmlatim cakfierii:Qndife^t ri pai^Jatinpi,.app^^

ximando^duih fupra v^sfopra mQaum.iiicaie;tCa{3lii5t; hac re fumma opcra>ftimmaq; poneoda eil cura, ije tur
gefcens Carabe,in receptacukim latatur.Sic fex horarft;,
Ipatio prodibit

odoratum j

&:a;ureiiCQlpftis oleuntefi.!

Sedinter diuper aliquQtdjie$foU.0i:edend9m:; Sed4i

viris folertioribusaiia diftillandi ratioL iiiiuenft:^ eft

mir
aliri

nus operofa ,minusfumptuofa|&. minus incuria

qua

^J*

*A^ obtcffto^berte&ri^ iuto miiiirto^

>

a;cfiibi&(9;oigiie<^

tocum fotasemanabit fed odoris feditate non cariturta&^i Tancfi odorist^dium afcolebis. In vitreumjj coloiis ^rihale ^iropiofa aqua afful^ rcdiliilietur ,
:

pt^dibit ^Uriei^ 8c niiiaus tjediofiim, ^SIitemm obtortd

tlfe irepetitum j yftionis virus magis euanefcic w

x li^

bra vna

dux vncia: euenient^cuius vires ad epilepfiam-

proficux, nares ac pulfijs Iinendo3& ad cicatrices corpo

ri

concolores corpori reddendas..

101

^'^Mrh:
fM.r
JX^
'

Belzoino vocato pr^antiflimum e-

'tiam ^leu^eteitUi:^ fiue i^dfina,fiiie fiio

nEJuiiitjquia^ftiuis^diebus^firarifiGatatru-

cOjC vuJnerepingifisexudat:,acfcIe arefa

0:ixs
;

gummi modo adoieicit, inter omi

:

^is idI&(lfipbl^fMiffimus
^iffisni

GoMufiiS' vafi inditur ia mi

"di^ y^M^fh immfo igne^fiim virus tedoientfa, vege

fedl^ <3ieaixibii?ci3M fiaa -acfia v'&pcr fe iu^uddillimum v&^ad vnguentofum vfiim alijs odorites-admifirendo Pofiumiisetiam cEneo'V5tfe iam reU:^fit<^'t?|^^ acjua 03^ tafto Mmi^t^^
.
'

'^Al^mw^4imd&iykvk6Gim'ne4M^
4itos^fi4gdl^veniia^fvr|vfttial . >Si V
rsdcQrtb

fingptis

vafe Aih

^iilafeb (5bdisQ:o^iutO Giim

igfiiisfViolGrttiS,

^& nigrefi^
,

His(rigJtis-^a^fins^flilIagi;ftis

^i^i

nm^deterius pracftajafctiflimum z

#po
bic
,

,2C/ I

B
,

[E;

R^
diftill^-

tiffimum vpro Gquis aquis imme rfum denuo

nec v ftillaginem rccipieo, vel contufum in vrinali coiedum, & aquis demerfiim in 3.rena languida vi ignis ad vafis collum afcendens;, translucidum excxpitur,&cum aqnis denup ad bal-

& aurei coloris exibit

neum diftilletur , ^c oleum manabit prasiUntiiEmum;

Capuc roborat,
Y::

& ad frigidos valet neruorum dolorcs^

(f^,

Stjracis oleum odQmtHm. Ci^.

.^.j.> .^^i^i

?-/i<>Ionco ii

Styrace arbore

inodbriferis fyluis frc,

quentiflima
uentis
,

manat refinofa lachrima

.

fla-

vei rubefcentis coioris, gratiflimi

&: pertinacis coioris

Cuiusduo gcner^
.

^X/ eodem arbore ficca ,

& liquida

Diceipus at '(icjcT^

Styrax in ofFas digeretiir immittendas in yasndm fujp^ Super inijciuntur prunae , vt caiefiai' , %L ^rius didum
.

oleum manabit fagrantifllmi odoris. Ex

brisfingulsE

fingulisli-

vncix excipiuntur

Inijcitqr

etiamin vas

sencum cum aqua,eodcm modo etiam oleum exugitur ad vngucnta , fine nidoroiitatis f^ditate dubio* Sunt qui obtorto va(e eandem operam peragant fed infra^
:

ignc minus luculentu ardere oportet ,

ziirgrum fluet Qleuta >.Furfiim in
rci coloris.,

& minifter eum

magna arte moderetqr, me.yiliUaginem-refaf^atj,

aquk diftiJktur,
.

&

fi

^ au-

&

iucundii odAiis vprodibit

Liquidunvi
,

Styrax grauiflimi ^

& viokntiilimi odoris

j

vt

nfC^n fiiic

moleftia caput tentet

i

quia vifcofi lentitix tenax>dc

'iii-.was

j:

^a

cum

C^ViI
fis

N T V

S.

loi

cum igncm fenferit,infi:a in

bullas extumebit, per va-

leuti callu infundatur liquora

mox detejgatur quam

eam gutt^

diligentiilime fiilula coIli,ne defiuentes per

vitium contrahant, ciusq; nidore defoedentur,

igni$ fupcraccendatur
,

mox

non infra , quia

illico

extumc-

fcens pcr vafis coUum regredcretur, ne

ti^ fuperioris

deprimeretur .

^b ignis vioknTunc ex eo oicum mana*

bit

OQoratifGmum aljjs vnguentis admifcendum.

3 Ffertur ad nosexHifpanijs liquor quidani

concretusalbusexigui, fed iucundiflimi

i\

omnes Orientalis Balfaiini exple^t , pcciden tale Balfamu iv\' ^ppellatur Magni apud nos pr^tij Iri
odoris, quicuni virtutes
,

.-

fruilra diuifum>traiefl:umq5 pcr fiilulam vafis in alued^

fupra ignis accendatur, ac more fblito

non intumefceSj

euaporabit , qupd ybi caeperit vapores educere ,

tercipi^t

& ex fc
rcdi-

hurniduni exonerare;, ignis ne deficiat , nc fiuorem in*

,

qujod fi vftillaginis labc aliqua pollugretur

&nigricoIoris, aquapcrfufum', 5c
cia exugitur olei

immQrfum

ftilletur,& fuauius,&coloratius exibit, ex libra

.

vna vn

Mir^ fiint cius virtutes ad epilepfiam, fi fub lingua habeaturj^Yellinc^tljr^palatus, 6c ad vulncb

i

ra conglutinanda .

;-

-0<;

Olcum

X^ Thurifefie Arabiacregidiil^ilidbisThus
adl^rt6r^kbdat<!>'eriini'JEuiiab^ri^'|iit?g^^
Jti orcii'

ffega ,

feb^-jfeiicfAteffi^jf<?^is
;

^'^ftibi:i5:4iiJncit'Tfe4is

qt^mtil^iri fiSfipfet^i,

fetibus

Eligitirf fcfaflUiii^plngue,

oclc>ratum,vt vberriinum

Dleum reddat. RepieturThu*

rc vas y tc^nt^foappiieit^f, fujpfaforiiads teffudinem,

vbi caua in medio pettufa eft, ac fuperpofito vehemenJliigiic^

inftc^i

languido firt)teal;o;"dxpffiit'liv^e<^]^^
:

oleum,quodfuauem eru(Sfeatbdorcm
ceris

fed

pliis^

itwi^e-

fatisjfifpongiam pra:manibusbafbens.recepttaioni-

-lum forinfeciis aqiiaxdfegpr^^^itl^Ati oleoKl^ftit^,

ie ipios

in

oleiiiTi

lefecogant , fticiuiodQrrfragiunfeS'.
ifl

-;Wl' in^

^ito Thus

vas

&

t^ribiis

librisThikij'j^diJGito a^^Uac

dMintts
'

fficie6 ,'ik' Utei

4'H&; vct

dm

nt^/rt :^

Vild2e]>rodibiint ciim ac^usL avi^ -- ^iuj-^iii j\

'"

^icdloris,^cKl
litumreddit,

'^^^'^^'^"xoj:^

-^ibaiiriijylg^-iojiii

Opo-

QJV
w;?<

1| \S S.
iln%,'

10 J

m^

Efluit

Opopanax fuccus e laxato mcflibus

,

cauleferufaceoy vel incifa radice,clum re

ccns erumpit caulis
!

Eligitur leuis, pin

guis^friabuis^tener^odorq graui.

ob id ad

medicamenta oleum expetitur, nam odci Confradtum inditur irt- ratum Iialitum non rcddit dic"lum fepius vas optime luto munitum-^ ac fornacu-^ Sex horis fupra le* ke .committitur ad incalefondum Mox infr a.^ niter* ignis. fcrueat, dum aquam euomat accenditur , 6c oteum fcaturiet fegregatur abaqua_j Ex libravna fex drachmx fatis funt Si denuo ih vas impoi^es,aqua afFufa , qua' non mirius dodrantefuper
.

e-mineat
6c

accendaturq) ignis infra^vfq; eo

dum oleurn,

aqua maBabit, parem opera impendendo, &:limpi* liquidius oleum tibi parabis iius
,.

;^^f
,

N
'

Cyrenaica, Africar re^ione

ftillat la-

'../?.

<

nomerLj HammoniacumjRefin^ modOjVel gum mip^ feriakceo frutice . Eligendum pi nguSjdcKefinofum^vtexeooleura mcdiGrarcis
.

cr^ima

m arenis yvnde

cammtis educanrkus

E)ilingitur va.s luto,

mox vbi fbcoquen-

k oec^lxiexir yXefeturRefingj &igni creditur

.;

dum.

104 L I B E R diun, vtoleumcxpuat. Alij accto (blutum obtorto valc abfbrbendum curant , & candcm opcram impcndunt,
fic

rubei coloris prodibit

OkumexTerebinihma^/tnA, C^f^X

Ptimam, tcnuifiimamq; Rcfinam in oric^

te

Tcrebinthi fundunt ,
,

& quam ceteris

ei principacus

odoratiorem

qu^ non nifi e vulneribus

manatexomnibus Refinis
vitri
<Ela
,

datur . Eligituralba, perlucida,colorc^

odorata

& Terebinthi plus referens

Calcfa-

furgit in builas,fufflaturq;,
.

ob id lolito vafe,& mo-^

Poflumus , retorto vafc,arcnis immcr-ii^ fiim fcd ignis plufquam leuis fiat,vas & receptaculifmii cx morc refrigerando Sic flauefcente dleum pro fin-^
rc diftillatur
: .

&

gulis libris vncias

odo exuges nam fcre totum in oleifc

:

abit

In medendo contrahit vulnera:purgat , difcutit,

membrorum doloribus,& ad gracilitatem_ corporis emendandam fi ipfum in fble iinatur non- abfq; mangonum vtilitate
delingitur
;

OleumTtcis.
Ix ex pinu recipitur,

Cdp,

XI,
,

cum ^eftatc vulncratur

fu-

dore deffluit ex Pinu inueterata anno proximo

ab incifu

Antiquitus ante diftillationis artem

.

hoc modo exugebatur , audorc Diofcoridc

DunrL

Pix

Q_V
Pix coquitur in
clicitiii:.

N T V
'y

s:

105

^eneis catinis

extcnfa fupra prius atrun-

dinca tegete,ac lana fupra tenia > e {ublato vapore olcu

A tumente Piccjdum coquitur^attolluntur bulalijs

l^in orbis ambitu

bus,(upra
latur
.

rumpentibus,
j

alijs

fubnafcentidiftiU

modumcxtuberant ideo more folito

Optimxnot;:Eerit,quxpurior,Ieuior,odoratior,
.

nitidior

Exugitur etiam rctorto Yae vitrcoleui ignc

mox fubiecftis flagrantibusigni carbonibus ^ maximam olei quantitatem excipies nam ex libra
ab initio ,
:

pdlo vnei^ colliguntur

Oleum e?c Qera ,

Cap,

XI L
,

Ligitur Cera colore fulua

dorata^pura,

(ubpinguis , o^

& mollis referens mellis hacum

trahitur Mafti-

litum,quic in pr^^arido Ientefcat,fubigi fk

cilis, mittatq;fila

chis

modo

& recens non inueterata_

accendatur ignis fiipra^
initio,

Fiant paftilli Cerei^traijciantur per collum vafis in al-

ueum ne collum maculcnt ,

5

collum,vt fupefius admonuimus,6c leui igne in

in fine au^bo
,

& oleum exuges flauum

.

Ex libra od;o

vncia: prodibunt
diftiIIatio,aqua

Si gelafcit frioridis diebus reiterctur

oleum
,

tegente, vt liquidius proueniat

.

& quanto pluries

ciendi ratio .

tanto Iiquidius

Eft &: alia confir

In fidili olla liquefcat , adijciaturq; far,

mentoru

cinis
.

tribus Cerae partibus duas cineris adie,

ciile fatis erit

Inditur retorto vicreo vafe

& {uperpo
nitur:

lo^
(e

nitur igniin principio icui,

vides

E R mox cum halitus profpcrif

ad vafis collumjmadefa^Slo frigidaaqualint|?Q,

.

cooperies

Sic extenuatum^excodumqijfiiperior^ fr;,

goris beneficio

per canaiem in vas deuoluitur . Sxni^

rediftillandum
,

grum,&turbidum

Suntnonpauc^

olei dotcs,quas cognoicere volentibus

ad medicoruraj librcs , eos delegOjvbi de Cera agitur . Oleum miUecuplatam fuce Cerg vim refert Sed prceclaram habe;: v^? tutem ad cicatrices concolores corpori reddendas^,, Mulcendis neruorum doIoribus,qui eis malje tpjrquca.

tur.

Oleum Caphfir^.

Cap.

XI l L

XM%. Nda Caphurx molita in aqua forti diflbl^ ^^^iW uatur y &; fupra aquam manabit oleum ex%^kl^ cellentillimum Colligitur penna Valet
.

TjrrCrciv

contra cancros ,
vt

&

vlcera makfica ad pla^

gas reddendum, vel admifcetur cum oleo vulgarijtaliterqj vnitur

videatur

non vulgare oleum fed caphurcX olcii Vel Caphura minutatim concidaturjConci.
:

fam
lata

in forti
,

aqua ,

& ex }iaIinitro,&: chalcanfbo diftilpr diei medietatem

forti

&:clarificatainambullam immitdtur , .& tripodi

ftatuo
.

impofifa,caIido loco

Hoc

modo liquata Caphura, vbi clara, & lympida fijpernatat^eandemq; ab aq.ua

Aillo,ex

feparatam per retortam di-

oleum omnium pulcherrimii ^iucundifhm-iam^. Partium eft omnium tenuiunrM,

qua

dtftillabit

6^

namra

fpiritali

pr;^ditum_j

lO-

BAPT-

PORTAE

NE APOLIT ANI
Diflrillationum.

LIBER SEXTVS.
Deoleo exlignlsextrahendo.

PROOEMIVM.
Dum adhucdiftillandi ars
rudis eflet, ex lignis

oleum exugentes illud in oUis, alijscj; vafis comburebant, qu^ quia nidorofi halitus vftrinam expuebant , vel potius artis rudimenta , nec poterant fiia ariditate ore ab{brberi,<S<: pu
tore
:

extrinfecus corpori linendo fuas vires

experiebantur
uentoribus ,

At nunc multiplicatis inars ad fiimmum peruenit vt ii.

ne

nidoris offenfa

8c ore abfbrberi ,
:

& cor-

Sed ne quid defeciflo videamur, maiorum adfcita explicare noiu t^debit , dum ex oleofis lignis oleum extrudepori adliniri pofsint

reconatifunt.

Vafa

tol
t^aja
I

(^ m:di

Mj^tllandi cleum fxlt^nis.

Cap

I.

Xtniatur Fornacula ex codlis

bus in rotundam
,

latcri-

vel

quadrangula
in cuius fupe-

formam, trium pedum altitudinis

duorum
riori

latitudinis

tholo planities in concha:

mo-

dum eiformetur, vt velutlacusfubfideat

,

in cuius

medio jfbramen re-

laxctur, per

quod

infra vafis

cum

quaqi igni torreri biliter crullatum , vel argillaceum, vel

.

collum traijci poflit, vt cir poflit Vas vitreum luto xqua-

^neum

tcnuiu

lignorum refegminibus repleatur,ex quibusoleum exu gere qu^ris Ori inditur operculum tenuibus fbraminibus peruium , ex quibus diflillandum oleum fluitet
.

nec /uperioris vafisramcnta decidant.

Demum

vafis

collum ampull^

inferioris ori intromittitiir,vr opercu,

lum
vt

interieclura fit,ora circumligabis

,

ne fpiritum ex-

pirent

e cuius regione fbrnaculic lata fenellra patcat

cum oleum in
.

inferiorem

ampullam deiccnderit,

in

trofpici poflit

Poflremo ab omni latere Icui primum igne,mox acriori vrgeto, fic lignum in oleum liquefit
defluetq; in fubiedlam

Cum
fliper

prius

ampullam cum liquor aqux modo fluit ,

.

fiia

aqua^.
,

&: defijt
,

fe-

quetur oIeunx->

Vcl duas

accipics ollas

alteranru

alteram flatues,fuperioris flxndus anguflis forami

pulis

S
iiulis pcruius,infcrior

XT V

S.

to9

os latum habcat, vt xque foramir

comple(5tatur,comn:^ifru*
craflb
,

nuientum

fuperioris

fundum

tx (upcr linantur luto duos digitos

tionc recipiat

vt

cum olci
opple-

defluxus cx fuperiori fiat,inferior fine flatuum expira.

Mox oliam lignorum ramentis

.

tOi& impofito operculo commiflura\muniatur iuto,nc

{piritum erudlent
capacitatis
,

Mox fouea

in fblo fodiatur tantae

vt inferiorem ollam, Sc fuperioris partcm-

circumundiq; coplanata , 6c pa^laj tunc carbones in fl:rues congeruntur5&: circumponuntur , 6c incandefcant Sed fi quo vis modo fomus e commifru ris erumpit , perit oleum,^: lignorum ramenta in cincexcipiatjterra
.

rem vcrtuntur

Vnde li fumus ex parte aliqua

.

fe

fub-

flulerit,aggefta protinus argilla obflruatur

Cum car-

bones ardere def ierint,6c iV ues decumbet fubfidetq;, ar

gumentum eft exad^i

ilrata olla
,

operis

erutaeterra inferior fub-

oleum

& aquam excipiet

.

odorc ex materiar vftione

6c lioc

fumido modp cx Guaiaco

,

non

finc

CuprcfIb,Agalloco, &fimilium olea p;rrabant

Nunc

autem

artiiiciofius

hoc

modo parabimus
Cap.lJ.

OltumexGuaiacii quomodo cxugattif,

Ignum
trio

ex noua Hifpania

aducdum pa-

nomine Guaiacum didum,vnicum,

rcmcdium , li^num tantx
ferri rcfpuat
,

& prxcipuum eft ad tenuiflima: luis vcnc

rea: grafEintis

duricici,vt
ri ,

acicm

vt vix fer*

aut fcobinae limationi cedat, interna pars mcdulla"

cca

L ! B nti cca cx ro rufefccnte Hoc

.

vlccra dcpalcciitia fari&t?i

fcabiesferas^&cutemjCumtumet, inorbis ambituni_> Aliquando morbi fliror callo iquamatim compaftili

.'

in artus {euit3& ofla, vt nulio,ni{i huic ligno cedat mc-

dicamento Lignum igitur tenuifSme diilecatur, vt totum in minutiflima abeat ramcnta 5 cademq; diu nod:uq; macerantin aqua vafe diligenter obturato ne va-^ porem^aut vim fuam cxpiret per hebdomadam Deinde vitreo obtorto vafe capacitatis duplac , bene foris ar.

gillaloricato

igniq; lento impofito

ex iibra vnc-ianij

PofTumus quoque obtorto vafe5&: bene luto cruftatOjfine aquaignis violentia oleum extrahere: Sed obfcurum , 6cfuminidore male olentem Sed ficum-j
exudabit
.

aqua iterum
bolebit,^

rediftilletur

& virus quod oleum I^fit aeueniet

.

lympidum5& odoratum

At fi idem
duri

iterum atq; iterum exequeris,& lympidius,

tius prodibit-

& fragran-

Oleum hoc internodiorum

tiem olIeam5& maturitati rebellem ilHtu emollit. Vlcerajqii^percutem pertinacius ferpuntjmitigatjextuberantes tumores exisquat

quiinofTum occal
luerunt

crumpcntes vndiq-, puftulas cohibet

Oleum citius
perabitur
,

& violentius of ui

quam

ius

& crerrlor ebibitus.

Oleum

J E

XTV
,.

s:

fu
?1..
.^

.'

-..-.

;i.

''..:

.,

Vaiaco ligno naturac dotfbus & viribus vi cina eft luniperus, huic quoquef^da gali
i :

ligi mprbi lues cedit (ui

odori^

jjucUftidi^

t^t^

iu^i^|ifteqj cpptr^
.

%ff^tis pcftijf

contagia pr^ualet

ex fuo ligno odoratii

oleum fiidat ad rnulta quoque precipu^ medicamenta Lignumafcia dedolaturjvfq; eo dum abeat in fcobem, qu^ aliqu^ndiu|^q^|i nftacerata^vt remollefcar, humo?
remqs Iiber^ejr^qornlwfcat^iqu^
tprtp va{e,(5^i|ici^iih?
ir|ditur

pb?

prwis nianabit for^<;^leurn cun| aquajfep^ratprep mpre;, gcex quinq^, librkjyna. exugi-ti^r olei vnc;i4 iiigr^fcciis cploris, grauisqj 5^p^isiqup4

filympidii^f^^nsj^^eii^pft^^^

\^nwmKrxk
Caf^r^fl l
/.

Sx JgaHocoJitie ligm MQes oleum*

Arabia , India^^ Ori^ntalibus oris ad nos Agallpciini ligrium deuehitur Alij

,

dicant ex rnridie,& fragrantius quidem

efle
.

Eligatur fece^iSjVcrum,
i

non inenti

tum ex afpalatho nam vtrumq: iucunduni (pirat odore fed Agaliochum eximium , aipalathus vero per quam exiguum , dc anguftum Id in_ tenuia ramcnta feinditur , traditurq; copiof^ aquead
: .

computrefcendum

Scribuntenimodoratius futuruj

ficom-

it6
fi

computmerit , adtcifcit ; ob id iiic6la: iri frufta dilBitUm j fub tcrram condunt , & multo aggere obruunt, vt iucundioremj Ipirent odorem Indicur cum aqua obtortb va(e,& (iia* tie igne olcum cjttrudit Singularem in fufBtibus gratiam habet,ablut6 ore illud (uauitatecommendat,qui^us f^tet , ac ad multa myropolaruiivx>pera)
.
.

L I B E R nam rriarcorc fibi fuauiorem odorcm

'Iv

';

.-

ItiCfcm fere fpeciei SfpalathiB

Aduehitur
,'

ex Syria
in

& Rhodo & Cypro eligitur primi

,

meriti pondcrofus, iqui denfo cortice rubet

purpuram vergens,fuaui odore,tadu {piflum , pbnderofum , quod c^terorum more aquis demerfiimnori protinusin fublime fertur: fcd lapidis Bhbdo pr^-J
ccps {edit,nec vnquam emcrgere confueuit.

Vnguentarijs ad fpiflandum oleum

&

(ufEtibus

odoris fuauita-

te expetitur.

Exugitur

oleum, vtex
aloe

&adidemvalct,6c
fi

languidius.

h:; ^U|;

lO^BAPX.EaiP^AE

NE APpLIXANI
Diftillationum,
DcacjuisYaliais Htrahcndfis
#

Vcnimus tandem ad aqua^ validas, qiiarijm ma^^ gnus vfus apud auri fabros, 8c chymiftas in ft parando aurum ab argento, vt fihe ijs nil pof
fit

opcrari,tn quibuls maj^ima renideitit

rae feci^eta,

Natu^ quod antipadiia duadarti i i&fymmetalla <:orrGdunt,

pathia

alia
.

&

aJlcjua

non

corrodunt,

.Quae aurum cprrodunt , argen,

mm refpuunt & quce^trgjemum, aurumintaftumrelinquunt. SiCji&dereliquis forna* va{a diximus fuperioribus libris^, nc^ Gulas,

&

quod

alibi

diximusinutilitci^repetamus.

t<4

aUrfOn

m^-^-J^^^S

Implicia quac in

aqukm loTlita ^ru

q;)q:pi^5pj|i^^p|r^mentum futo-

^
>

rium^fiue vitriolum^ halinitrum_>

<mimpmficu^6miiae ilihium, ime aliftffloftiuw, 6^a1?geftwiAi Ciiblimatum^ex horum aliquibus, vel

^i?^?Si(^cyfflj53MfiMp.^tjJ^

qux
,

aurumfbluit.

Ex his vanj varias compofitiones 6c tandem omnes aurm^ti^^uki. Prima defcribitur

ammoniaci
refol-

Div^vitrioli libn^, t^il^lT^^tii^s

uuntur in pulucrem

mox repletur vas

vitreum retor

mm

fed prij^tetguaftef^lptojlijit^i Ijttut^ ex floceis

abrafis
,

panno

equina (lercore,

& pilis Ixpius remixtis,

6<iftfrrt>fbml^^t5kaftK^,r^;

A tbpijHs&^ws^

nbn yt;j fed mnv^ p^r^cvrf Mtn\^4j.: &^.}^i^:fe?il^P>fi ^'

mejiif jr^^^f\4|:9y (;4|um;aT,il7j E^^e-BBt^^feifi^yFfe^'
linict$vS^
tes

vbi oatinie rehccata: fueriht,fuBiiciaimirarae

m-une,^ qam ftmphciu^ipiatus exiia.larecepmnt

^'vafis caduiipn ruDeicit,'aaiiah:t!)|5m eft^ne vn'f gutta

rffm^", xjuafti^^Iteri bi(l&r,'^^

miiitCi

MHi^tnmhii^pMiw

Cami|jinais:ijajrec2qpta-

cialuuiefegiirgitiitiOTni^fi^ iiiiibeicit.alueus j^ititelsaqua

niade/a6iii-S;>^Yii^i^iait;egatur,.^u

fuerint

amouean-

amoucantur,&: frigidiores alteri apponantur, nc feruea

tcs violetitiftlnti halitus 'vas^iiifrQiT^piht
;

Ifed

a#igoro

rcpercuiri in

a.quam cogantur

Sed cum vas^dc recepta

Vis-4gnis

'culum dlbf s^foiMtlbus repl^ntiir 5

yrgeaturino

cnim attipiM'siiiiitiriietperiGdlurnjiiei?ump&

Gum
ammavafo

ftilteceflSLit^iri^pjfinitp re'fedat:^igilis;Sc cinil^.^S^ianipul-

k a fotriace aiti(Mleatur'. Vd accipe libramyvehemehtis

aquXjCj^Ua^ argentum comederit,ciii adijcias

^fliaf^i Jalis

vncias t-res^fiiiito^eas edrrodat, mox*in

difiiilletur

"vfeed aflfefaij wignis

;^ Mt^^
atrtiiTifonif
,

'Vel al^ipe- hdlinitdlibram Vnarri y alteram

5c iil vas ^itreurH^iiidita diftilletur
gelafeit
6d:^5ft

butyfi

modu
cbm

iqua , diftilletur denuo5&

liquefcit

aqua , qufe
falis

"lurato^orr6dat;Vel sequas partes halinitri5&

-muh^i^y Vfel^&,hs vtinx diftitlabis y3t
his;^^

^cE^aiirui^ abfofbeat;^ niaci

V^ haiinitri', &! filistammclobid

artificufo

xquas partes impbiies in v^fe VitreO retorto, iuto 'muriito, 6c qu ia vterqv valendflrmj eft {piritus iri: diftillatione

imminet vafis

fradtura.

man-

incipit caleScrij vehementiffimi fpiritus oriuntur, vt-

vairub&at tbtuna JTiSc

pra

amoufcriourai eft^b

igne^ai^

moHc puliiinar repbrieridtriri, vt qu^&^ritjipiritils,

irifiSifcaceiti

-'^^ririiquam abeantipbfl:
'

i:<^^n0c-<^^&ij

-dcnuo-ignd

{piritris Vtibtriife$^^briiirttt%

Vi^^

eih-

dem operaiti iriipendesj id vl!qi iJoiijec fi^^icia ifT fluo.

vsirem abeant/
.f.:s.}:r/

^-uo^iCTiuiii ^h&vxl:.;aiii^;^*

rn.::-;

Aqu^

\*f
-'1

.^ifvinr.:

Aqu^ d^^^entum

corrodentes,

C^p^

IJ.

Vx vcro argcntum corrodunt ,

funt cal-

canthum , halinitrum , alumen , bolus

armcnus , auripigmeiuum,6c cinnabaris fed ea qua communiter vtimur , fit ex haUnitro,6c alumine a^quis partibus mira vi corrodit argentum Vel duplunv
i
r
.

diftillata

aluminis

Salnitrum,6c bolus armcnicus etiam abiufi

mit : Scd

his aliqua

commiicueris, qux aurum corfubijci-

rodunt, argei^tum intadlum relinquunt, Conijciuntur

h^EC in vas

obtortum vitreum luto munitum

,

turcj;ampulla,qu(j {lillnntcs guttas Accipiati

C^m ru-

bicundi fpiritus violentiiliimi apparent

ne halitus e^-

pirent ,ampulla fubicdl:a,&: vas obtprtum caparte^qua

ora inter fe committuntur , ccrato linteo prorfus obducantur ,

& aqua frigida ampuUa madefiat.,

,.

vj:
,

fuperius
.
.

ada>oiij[^inius.

*Z>^

aqttapue Vitrioli oteo^

Cap.

IIL

Ocant chymift^ vulgo Vitrioli (pirituo(am aquam,vcluti valcntem, olcum Vi trioli^quod vcrc qleum non cftilcd nT^dium quoddam inter aquam,& oleu vt aqaa: fupcriores. i t (i tamcn ciufmodi

aquam

diftillandi vaiit font ratiancs

h^c tarac nimis

v/ltata.

vfitata

V S. I S E P nif Vitriolum in vafe fidilialiquo deficca, vfcjuc

mox
contritun^icoUoca in vafc vitreo
foris diligenter iuto

adrubedincm,
retorto
,

icuto

dido ,

munito,deiii

de fornaci did?,dicloq-, niodoin aquis valentibus {ubij ce ignem primo lentum , donec albi fumi appareant Tuncpone rcceptaculum vcntrofi aluci, vt capax cSh^
poilit

violentillimorum fpirituum

6i (ic continuatis

fcmper ignem augendo per diei fpatium ,

receptaculum
,

&

cxibunt

<Tuttx rubec nigrcfcentesjcum vero albis fumisalbcfcec

iam confummatum eftopus vamouc^

,

ignem , Scfinito quiefcere donecignis , 6c cinis fubfir deat, Vt a piilegmatefcparabis pone in ampulla vitrea ad cincres , vel balneum , & leui igne facito,vtin auras
expiret,6c reccptaculu in vafe aqua^ frigid^ plenomer,-

gatur>vt ardentes Vitrioli ipiritus reprimat,

& in aqua
Viresiix-

vertantur,vel madidis linteis fuperius cooperjenda,

yelfpongia aquatrigidainhibita linendo.

numcr^,quas apud chymiftarum libros rcpcries , nos a Gutta vna quotidic vino nobis expertas apponcmus albo mane aflfumpta ^ pingucshomines demacrare fa.

cit

fine J^fionc

6c gutta cxliibita,

quibus ruptg funt

.

Secunda aqua qua: poft phlegma ftillatyvalet epilepfie cum vino , vel
in peciore ven^,congiutinat,& fanat

aliquo liquore abforpta

Si vitriolum per

horam

irL>

vitrariorum fornace diftilletur, inde contufiim ponatur in loculo vbi fteterat vitellum albi oui clixati duri,

conuertitur in aquam: fed

non tantunv vehemens quas

:

eftoptimapotui.

^j-

luerfo fatis
tur
5

oleum diciquod quia valde ncceflarium e^ mcSurphuris

5

modo

dicis

5c chymiftis, dihgentiusconfoibein

nms, ab eo diuerfo qucm diximus

gia
.

Ma

fiat

vas vitreum in modum

patina*,vel fideliae,
,

tentropatina* furgat meta eiufdem vitri

fupra

quam

ratinus argilkceus conftitui poilit iTiiTiodum :crucibu\i

aurifibrorum

Hoc vas

repletur Sulphure

iam ignc

5)affo,vti
*lis;'

ad nos adferrur exLeucogeis colhbus PuteolaIn medio ponatur ely^cnium xihnum,6c incendaponatur liibcampana. vitreayac

-turjVbi ardere incipiet

Sulphuris accenfi^aitlma yafis.veftigium ii6 artmga;c:, fXie rrangat , ita e^t Ccimpanx oris paulatim aqua vali-

&

da ftillabit^ vel oleum, vt dicunt,y t omncs aqua^ vahd?.

iiio'i6\i

Si locus in quo ciufmodi vafa loccptu^ erii humidus,

'
'.

maior

S ei P IT

trMtV 3

ri->r

ca5:eoiift^pa;tus

ipaipretp i^iipigu^
liie^^^^^

i:

Ui^:

bus|rfuuijs
--

maiar quatitas^dc plus

fJE &. alio modo rul?icuudu iB

,

pro.medicis; ,.chy mi-v

Viuum ,Sii|pjiiir iu .tenijiiljmum;pwlR^T: rcm redigatur^atq; cum a^quali oiei Tartari parte comftis

6c aiijs

mifceatur^utdf^^ iOTyi^^eungt^Y^s
in

CEiiDiis^ bo^^

liquorem abibit,decocl:um coletur per filtrumj&: vi*ficCG.(cai: ]

teo indiaif 5 ^:ipiuimQ calof^

jiis

ctenecfingili^

Oige ritur , ^ niafla tenue ter^tur vjfpuluis iupra marmor, humido lo^ fternatur
iraitgiciem iicqijirat .
,

j.

deflaens^humor yafculo recipiatur , iperum^ depuretiii;>

&5

humiditas
.

ai)fiima;turivfcj;

donec iaoleutnkbeat rii^

^rlidii-^.
;;:

biciuucJiim

Hfiii o:rji ^jiOleiim^(^_aquaTartarii, C^l^-

i^rnrrTrVib
Tkrrari .
:

^^^^^^ It pleum Tartiari

6c

oleum

falis

Tartarum in vafe -reGuruo vitreo^ m'^^^^^2 WcG iBunito, Sc fbrnad ardentiper^fex hof^ ;"^1^^^. ras f oras extitlabit oleum Tartaii cum iua aqua dc facili-ex aqua {eparatur^quia acjua innatat coia ris nisri. Sed denuo diftiilatum crocei coloris erit > 6c combuHtur v t q jetun At oleum ex Tart^T.iiale j^ara;^
4^^^fc>#^ Inditur
!
,

tur hacratione

.CGmburitur in vitriaripf|^;ii!,i^^
,,

Tartarum,mox humido locQfuper marmaif ^xtedi^u/, quod labitur in oleum, vel potius aquamdtrorum , vel^ trium dierum interuallo Si citius voles in' oleum ver-,
.

tatiir,

fio
ratur
,

Tartarum calcinatum,&:contufiim loca in vcfli' ca h^di,aut bouis fecundum quantitatem diflbluendorum , atqi fub aquis merge fortiter alligatam,ne pcr o$ penctrec aqua , 6c liorx (patio in aquam vertitur vcl fi
.

oui

elixati duri loculo repones dimidiati vc ftctcrat vi-

stcllum,cit6 diflbiuecur in

Oicum

Imilc his olcum cx argcnto viuo paratur

,

quod potius
,

valida aqua dici poalccra verb aluminis

teil.

KccipiunturVitriohbina:librar,

alcera Salisnitri

Scd Vitriolumprius phlegmate pu^gc ^tur, & rubificetur, alumen comburitur , & nalinitrumL'
deficcetur,

Induntur vafe vitreo recuruo bene luto munito , (upponiturq; ori receptaculum maxime ventrofum , mox habeacur rotundus canaiis vitrcus in cuius

mcdio altenim canalem habcat , accommodcturq; in- modum uifundibuh:mox ponamr vas retortum in fornacula,coilum intromittatur in canalem iam didum_^
cuius altera pars intromittatur in rcceptaculum* hi fun

dibulo apteturalia
rius rcceptaculi in

ampuUa, qu^ vicem

.

(ubcatalte-

magnum receptaculum libra argeiiIun<5lura: omnium lincolis xiliti viui intromittatur

.

nis allijrentur

expircnt

cum oui albuminCjSc triticea farina, nc- Tandcm fubditur ignis retorro vali (pirirus
,

cx eo pcr collum vafis,6c

pr canalem rcgiirgitabunt in
rcccpcaculum

E P T I V S. itf rcceptaculum magnum vbi ijdem Ipiritus fimplicium

S
,

argentum viuiim tetigerinr^v^ertunt tn ealcem, 6c receptaculumcroceo colore adumbrant tunc fpongix^ frigida aqua madida {piritus reprimat, & fiquid phlcg^ Ttiaiis vitrioli fpiritus redundent,inaquam labuntur^^c ia ampullam per infiindibulum decurrcnt , ne in receptaculum peruenianr, Vbi ciialcanthum Ipiritus efFun* aere defient , & argentum viuum non dum in oleuni-^ Gonuerfiim fuerit , denuo retortum vas pr^didis fim;

pUcibus repleatur , tkigni committatur , vt fpiritus denuo viuum arg-ntum peruadentes in aquam vaUdam
vertant
;

qux aliud viuum argentum iniromifEim in,*

fuppetantjci vircs

aquam coauertat, doaec

j^))||ulUMmV!y\\U\vU\.\V.vV\V\VVVVV,vvvU\UV\\\\TOV'v\\<iiJfi^^

A,
B
, ,

D,

Rctortumvas. CanaHs Infundibulum cauum. Ampulla.

E, Rceipiens.

Q^

Oleum

tLt,

L 1
Oleufft

de Laterlhus .

Ca^.

V1
contundan-

Ecipiantur librxdu^ cxiccatorum Latc*

rum
tur
y,

& in frufta radiufcule

inftar fabxj6c argillaceo catino igni

contumaci candefcant > vel palaferrca > &c opttme igniti cxtinguantur in oleo an tiquoccntum annorum, & quanto vetuftiuSjtantomclius. Mox laterculorum fruftula indanturpercollum vafis retorLi,&: fubijciantur ci prunx , & manabit foras 'oleum cum fpiritibus adeo validis,vt quamquam receptaJula aquis mergatur infra5&: fupra frigida fpogia fo ueatur,f?pi:ffime maximocu bobo inpartes diflifiat.Vi
res teniis neruis frigidis apoftematibus,acfrig!disdiftil

lationibusopportuna:

..

OleumSaiiTcommunist,.

Caf,

yj 1 L

fi

difEciirima fit diftillationum macri-

ftris

eiufmodi olei extradlio , tamen ali-

quos modos commemorabimus , vt vfui nobis eilepoflinr. Induntur lix librx

'

falis

communis m vafe retorto luto mu,

nito,acvtinaquisvalidisfexhorisvis ignis vrgeatur,

& foris aqua falita manabit

vtilis erit
.

qux inalbandis

dentibus

Sed fi aqua , cpx prius exierit , fupra cumdem falem concufum eftundetur , 6c denuo^deftilletur p
idq;

E P

MV

S.

115

idq; tcr,quatcr viciflim repetes,

aqua validior profluct

Vei fi Salnitrum diftiikueris , 6c in diftillata ciufmodi

aquacommune

falproieccris^abaquacorrodendo ab*

fumitur,pone has aquas in rctorto vafe, 6i iterum diftil

Ia,& exibit foras falis aqua, 6c iii vafis fiindo remanc

bit

Salnitrum integrum.

OUumTalctquomodofxugatuK

Cdf.

IX

ferrco cocleari igncatur

Talchum , 6

vbi optime cxcanduerit,fiipra afpeirgaitur

aqua, vel plantaginisjvel rofacca:

pties iterabis

& id fe-

donec in tenuiflimum pul-

uerem redigantur, vt fere in auras euolet,

puluerem in argillaceam ollam codito, & vitrariorum Ibrriaci per hebdomadam immoretur donec in candivalido dillimam calce te]uertantur,calcem diftillato, aceto immefge$y'& fupra calidos cineres ebullirefine^ ^

&

^onec aquis lympiditas conturbetur , mox amoue ace* tum , 5c in ampullam refetua , & aliud acetum indito, eamdem operam impendendo^quoulqi tota Talci calx
in acetum abfe>rbeatur, acetum
ras euoIet,6cin

mox igne facito

in au-

fundo

fal

remanebit , uiper marmorc->

fternatur in

humidam cellam,nam fal in humorem fol

uetur,& in fubie<flum vafculum defluet,qui

tis

& facultapr^^ftas

vfu ad

mangonizandam mulierum faciem

multi
viri ingenio,6c artificio

In
tes

c^uius opificio

pr^ftan
:

maximis laborcjftudio,

& impenfis laborarunt

Q^
1

fed

nii folidi reperierc.

Quotno-

^uomodo duerfs

qualttates aqux fmut comnjhctiZ

fepAnmur.

ap,

X^
vel nccellitate
,

Via fepe cafu accidit,

t:r

vt

diuerfarqualitatis aquae (inml

commixcu

inuicem leparentur

& vna queq;

cjuamquam impoilibilc-^ aliquibus videatur>fieri tamen pofle finc

fua qualitatc,
-Vlla difficultatc

docebimuSjConfiderando , .quod nullg

maior contrarietas in rebus naturalibus^quim inter.gra uCj&leue. CumegQvitxaquam multotics diftillaCfem pro potabili auro comparando,earu,accidit,vt ampulla vi {pirituii
dilliliret
,

ceciditq; efFufa
,

aquain aqujc

oaIneum,3c temporis5& impenfarum

ret,egpi

& laboris txde*

cogitare,quomodaieparare potuifTem^tandem

Vtramqi aquam in ampullam pofui cum fuopileo,, ^

rcceptaculojconglutinatis commifluris,ne fpiritus euolarentjlcuiq; balnei calore c^pit illico vitseaqua
,

quia_
in

leuifTima erat, in receptaculum delabi aqu-x

fi

gnum

pileo prcE fua tenuitate non videbatur,cum poilea vidif

fem in piieo aqu;r guttas comparuifle , cognoui aquam

afcendere,vncle

amoto

receptaculo

inueni

aquam vit^
.
,

integram

cum fuopondere

tran/ifle

cum

fua tenuitate,

vt erat prius , antequam e

itio

vafe diililiret

& aqua-
vt erat in
vitae:

reliqua etiam fine aquce viD.r odore remanfit

balneo.

Smffimcquoq; mihi
alijs,

accidit \n

eadem

^qua ,

& rofacca,&

vt diftillando frangeretur vas,

E P

T
,

S.

12.5
,

& aqua ioras efBuenclo

icrnis

fe
,

cum arena commifcerec

5c

cineribus,pofitisq3 arena

& cineribus in ampulla,

leui

aqua m fuum receptacuium delapfaeft , vc Aqua valida poftquam argen prius in fua erat natura tum , vel aurum corrodi{Iet , ei fontisaquam adiunxi debilitandojproieciq; in eam ieream tabellam, illico va lida aqua aurum vel argentum cxonerans , in tabellam fe recepit in nebulcE formam extraxi Iaminam,argentu,
calorc
.

aurum corrafi , 6c in corpus redegi , mox ne validse aquas iaduram facerem, vtramq; m ampullaiti indidi
vel

& leui igcie afcendit aqua, demum vbi fpirituum afcen

fu pileuitifubereere vidi,amoui ignem, 6c aquavalida^

vt

m fua natura erat,in fundo remanfit

pulla,

Pr;]cterea
,

cum
6c

aurum ab argento valida aquafeparaflem

carbones fon tana laui aqua,
^2)

diildijt am,

& aqua in cineribus prij t,illic6 cineres

coniedaaqua, in tenues auras
cuolauir, reliquum in corpus rc

&inampul,

*<oi-iam

,.

/,

.'HKlrf^

;-:

deei,&aurum, &argentum recupcraui.

-^
V

lO BAPT PORTAE

NEAPOLITANI
Diftillationum.

LIBER OCTAVVS.
Quodecxtrahendls rerum
ria

virtutibus va-

experimenta traduntur.

PROOEMIVM.
Nc ab aquarum diftillationibus dilcedamus
,

eas

edocebimus , qu^rerumenentias extrahunt. C^libet enim folers rcrum naturalium, cc lebris veftigator e plantls , earumq; membris,

&

nemperadicibus,foJijs,floribus,feminibus,virtutes occultas
,

quintas cflentias, colores,arca,

na

& magifteria cliciens

.

quibufdam menad va,

jftruis,foilicetmedijs liquoribus vfus eft,

rias

fimplicium naturas varijs

& peculiarilari

bus
tg
j

Sed proomnibus communiter aqua vifiquidem haec fola inftar omnium fingu-

t^

O C T A VV
lari

S.

117
,

quadam prsedita cft facultate tenurores,&

prseflantiores partes legregare^elicere

fe

&

illis

inducere , humani gencris in morbis auerr

tendis, pra^cauendis

ex corporibussegritudi-

nibus

clifis,

labefaftatiscjiinftauradis,& quafi
.

de nouo reftituendis opem latura Reliqua_> medicamenta longe euincere vtdimus neq; aliquid ei fimile nouimus Praeterea intra huj,

manum corpus afTumpta^acforis illita f nuUis

cjderediuturnisexperimentisexplorauimus,
vt

Raymundus LuIIius integrum Iibrumdo

ea re fcripferit .

Et vt vetcrum , ita recentiorumnjultorumdiuexata funt ingenistad varia organa, modos excogitandos ^ vt eam> probe tenuiorcm,& puriorem redderct, quo-

&

rumquc nobis praeftantiora vifa funt^recenfe*

rengnpigcbit*
fiAqu<e n/ita extrASIio fnie igne.

Cap,

/.

Vftici

vrarudibusincipiamus ) fua

moduni excogitarunt,vi* ta: aquam e vinofine ignis fubddio

indaftria

exugere, viHentes enira muftii finc

igms caliditate, fua: natura: fponcaneo impalfafe fe cornouete a:ftuan temq; ebulliie^maximaa; fpiricusquaticate fcjras emittere,.

<i

krcvafa orificio circumponcntcs , illam coUigebant, Recens enim muftum c torculari ad vinaceam cellam iran(ue6l:um,tranfmutacumq; , iam iam efFeruere incipicntCjiordiumq;

immundum elluuiem fupra efFunde-

tem emandare,fupra vafis ofculum cauum tubum, fiuc ligneum,fiue fi(3:ilem,quatuar, vel quinquc pedum altitudinis

accommodarunt, qui ori par e(let,&fupra pifideliter

,

leum conftituerunt , cuius roftro recepiaculum luppofuerunt,mox iunduras

aggturinarunt,ne quid
vi-

vaporis,vel fpiritus exfaalaret

vndc ex vaporibus c

nofe crigentibus humor in receptaculum dcriuat , vt meritomufti fpiritum vocemus,Grgcie*;ro^tf5Ttxjoffquafi

iine ignis

adminiculo extraclum fit

Doliura
Pileus

A
C,

Tubusligncus

B, Ampulia Dl

t/4^uA f^ka cum igneexuFfto. Cap, II

Qua vit^ex omni

ta,

vino perucrfb , putri-

doq; extrahi poteft ,

& ad mcdicamcn-

&ad elicicndas

fubftantias idonca

folummodocx accto extrahi no poteft nam vinum , vbi propriam cnr\3,m amirt fit acetum,
igiturvinum

& acctum cadauer vini eft Accipe^ gencrofiiTuiium & vetuftiflimum vcl
.

gr^cum.

C T A V V
grarcum,vcl lachrimam nobis

S.

itp
Vefuuij

didam , quse cx
in

Montc nobis adfertur,5c quato gencrofius,5c vctuftius>

co
fpirituofius
-,

hoc immittatur

cucurbitam, cuius

duac tertix partcs repleantur,&: pileo (iiper impofito, Sc

fuo roftro rcceptaculum grandiufculum fupponatur

nam quanto ventrofiusjco melius , vt maximac vis ipirituum nondum in aquam conuerforum caj^ax fit,orificia optime committantur , & firmiflime oblutentur oportet,ne refpirent,quam poflibile fiierit, ne laborem, 6c operam iudamus nam & fi in aiijs rcbus nc re{pi:

rcnt

caucndum efl:
nifi

hic

maxime

ncceflarium

nanu

c vino cxcuili {piritus,in fubtiliflimos halitus refoluun

tur,&

Hoc
fiore

optime luto coerceantur, in auras cuolant U vbifadum fucrit , ampulla cineribus , velaqu^

balneo committenda,igne

primum lento , mox copior

exun

fubiedOjVt lentc in bullas tumens , temperate di-

ftilletjvehementi bullitione vitata,ne efFeruefcens

det: fed

ne vel immoderate fluat , vel nimia tarditato

diilfllet

fupprimatur, donec pars quarta appofiti meri

tunc fupprimc

ignem,& in rcceptaculum amoue,&

vafculum

vi-

ni reliquum fepine in aliud

nam vbi fubtimedia

liflimifpiritusiurrexcrintreliquum vini cadaucr torpst

.

Diftfllatum denuo diftiUabis donec totius

,

pars profiuat ; idq; tertio facies

vt vna e c quinq^ Dartidiftillabis fiibtiUor

bus in vafe remaneat ,

progrediuntur
nius
.

&

Ci

quinto

6c perfe<t^ior erit. Sunt qui ad

:

decimam

diftillationem

fednosvfq; ad quartam contentifu*. Humorem hunc egregium in vafculo claufum ,

f3o
6c
.

E E

EL

lutaoptime obftmdium , nceuolet, cxcipc^ &rcpanc Sigiuim perfedce diftillationis crit , in cocleariargenteopars alicjua diftillati ponatur,& appofita acccnli candelajfi totaabfumatur , nulla penitus in fundo humiditasremanferit,yel niadefaduminea linteum_?,

&

& accenfum conliimatur, vel inie6i;a in ea olei gutta*

&fub4lcfear fignumcrit abfoluta::priuationis humidi*

ucisc

^omoda tAejua Vtt<f alrjs modts ad /ahris ^

im^cnfarum campendlt*m extrahatur^

r d quoniam ad eandem diffiillationem toties repetendam , vt fiiperftes illc cx

diftillationc

humor

rediftilletur, tc^

pus,&: impenfa: tcruntur , ab ingcnio*

fis

viris varij

modiy 6i organa ad poftc

ritatem tranfmifla funt , vt parcius , &corapendrofius

diftillctur.
.

/unt quos per anfra(!^uofbs,i&c fJexuofbs canales

Alijper ferpentinum atembicum executi Eft enim ferpentinum vas , vt ante retulimus
fpiritus e vi

no per longum iterdeducit, vt acjua omni phlegmatc fpohacain fubiedum vas deriuetur Ahj per triceps fcu , cjuarriccps Sc fepticeps vas vel per nidram di^
.

ftillant (vas

paulb ante rctulimus:) vt varice notx acjui

fer^

cxhibcant,nam^ ex fuperiori tenuior aqua deriuat,cxin^

fcriori

phlcwTiateredundans,quas omncsfeorfum

uant* Alijfimilc vai cxcogitarunt in fbmiam mccaj

O C T A V V S. in fiimmo turbinatum m imo crafliim

,

f3i
.

Hoc

fupr \^

ampullam accommodant, ac probe /uperlutatumiiLj

arenariam cupellam imponuat^ac len to ignc vrgent,ex
fuperiori pileo tenuior , ex inferiori craflior
f)entino vafe
,

Alij ier-

vtunturj&quale

fit

fupradocuimus, vt la
per a-

ebrofoj&anfraifiuofb itinere longo^&difficili attenue

tur

bumor magis ,

& quod phlegmate graue&it

q?

liud vas in

medio canali exiilcns^relabitur , AlijobiOnper eiulmodi vas diftiliatur , co

gi colii vas camelinum,vel llrutbiocamelinum vulgus

materozzo vGcat,na
<5bi

quod per alia effluit cgregie prscualct. Mulri in pr^ediva&faucibuslpongia,pergamenum, vcl fuberum_ accommodant , mox fupra pileum crigunt ^ vt nifi per carcte poros, per (pongfam vel fiiberum nobiliilimi , dc longctenuioresipiritustranlmeent, 6c in horumporis intcrcipiatur pblegma funt<jui fpongiam oleo madefaciunt,nam phlegmati viam intercludit , ^fieic.

xnel diftillandoprseualet multiplici

\^mta

aqua vka
Cap,

ejftntu i^uomodo fiat*

illL
quin

aliqui cotra nos fub{annent,tjuod

txeiTenti^

nomen mixto indiderim quafi

quintum elcmentum dicam, vel quod c^lum efleafleram , dicam quidper quinta eflentiam intelligam Quintam eflea

tiam vocQ formam cuiuslibet rei a corpore remotarrLf,

idcft

fSi'

R
per fnTiilitudinerrLj

id eft
U0:3.

omni

qualitate {enribili,6c elementaliorbata, rcfubtililluna eius parte pcr diftilJationem,

,

tantum

vt eius fubftantia iicut xthcr

iit

loquendo) cuius temperie admixtus fitcalor. Cum_>

enim quatuor elementa

in

omni mixto admixta

fint

cum fuis manifeflis qualitatibus, cum omnibus fuis elc mentorum impuritatibus & cum fpecifica virtus for,

ma: adhasreat^ac {ubtilioribus partibus , quando ab

ele-

mentorum f^culentia depurata funt , videtur quodam-

modo a {uis elemetis diflare, vt quintum efle appareat,

dc vercfpiritales vis indicatur
.

ad longe,

& fane viuenvim quoda vitce iam exHxc,cit

illa

dum x hoc aliqui coelum vocarunt, quod quemadmodum ccelelli influxu in nos agit, ita ad pernicioforu
morborum
profligationem efficacem
.

illa

modo imitari videatur

trada efficitur quinta
aqua:
vitse

Ex aqua igrtur
.

eflentia aqua: yitse

,

eflentiaad

tam pra^ftantes
.

&: egregias reru

virtutes extrahendas rcccptiflima

Poft igitur fexies

vel ieptics diftillatara

vt diximus ,illam ponein Peli-

cano, vel Geminis, 6c va{e bene lutato pones {ub fimo equino , vel vinaceorum , vel aqua: balneo , ne deficiat ignis per

men{em

&;circulari facias
,

nam poftrc-

mo videbis in fundo icccs & fupra natantem quintam

cflentiam coloris cerulei,&; lympidi
.

Tunc refera o{cu-^

lum,& fi foras mirabilis

res

fragranti^ manabit, cui nulla

te

comparari poterit ; Ccko

optimum finem a{Iecu-

tum,quod fi odor vel color non refp6denr,reclude vas, 6c iccrum ad circulandum repone , doncc fignum affe"^

quaris.

O C T A V V
quaris
.

5.

135
fepara
,

Demiim extrahe a vafe,& a f^cibus

dc

pptime claufamrepone. Suntqui primo vinum pef menfem fub fimo macerandum ponut, donec fuo mar core contabefcat , & mox difHllant Scd ciufmodi
.

quintxefTentix tanta
ras

eil

vis^quod intra paucillimas

ho

rerum omnium fere quintas cflentias extrahitjplantarum,herbarumjradicumj feniinumjVt quintam eflen tiam^cuiufqiefientia: quinta; merito dici poflit. Nil aliterefficiendo, quamfimphciainaquam illam imponendo,6c ibitribus,velquatuorhoris ad fblem vel aqua: balneum commorari hnas , nam in fimphciumL*
,

penetralibus fe fe intromittens ex
cultas proprietates proleptat
,

moHs finu,rerum oc-

& furripit cum omnibus

quam credi parefl

fuis^irtutibus multiphcata, fiipra

Vnde merito

quinta eflentia efl: qua^dam fubflantia e

rebus cxtrada ab omnibus impuritatibus,& corruptio*

nibus feparatain fe retinens vires calore,fapores

riproprietatcs. ob id fua puritate,

& eo-

& tenuitate illico cor

pus penetrans,

& peruagans,illud immutat,alterat, dc

admirandas inde cit operationes

Jlms modus qulntam ejjennam extrahsndi dc Fnsniculo, Qaf, V,

m.

Vlti funt modi,5c pene infinitse virmtcs cx fim

plicibus cxtrahendi , qui fecundum
rietates variantur,

rerum va-

& qualitatum extrahendavc

rum , quorum quamplurima hic adducemus exempla

t34

R^
relinquenpoft

vt ex fe alias cx his inucnirc condircatur.Poffumus cx ra

dicibusjrioribus^plantis,
fiuc quintas cflentias
,

&:animalibus virescxtraherc,
,

cas tenuiter tcrendo

dofub fimo macerandas incucurbita per 40. dics;

exemptasad dilHlIandum ter quater cxbibeas , vt aiximus dc aqua vitx, mox ad circulandum, & cum figna confequeris fui odorisjfaporis^coloris , fcito tc quintam
cflentiam aflccutum, {uasqj virtutes multiplicitcrcxaltatas,repericsj& eificacitcr operates infblita,vt mira vi-

deantur,

tam mirifica ope confcrunt Excmplum

.

deL->

Fgniculo. lunio

menfe accipito radicum herbarum, florum F^niculi libras decem, minutatim eas concidc
iibras aceti vini generofi albi
,

&

totidemq;

repone in vi^

troad macerandum vafe bene claufb , vfq, adfincirL Odobris,quo tcmpore perfedam m.aturitatcm aflequuntur {emina , quorum quadruplum pondus bene contufum,& inpuluerem rcdu6lum albo vino quadruplum mergatur , maccrcturq; per dicm,mox difliil? labis,& oleum, & phlcgma promifcue cffluct . oleun\_ pcr vas in arena merfum a phlcgmate {eparabis , quod
radicibus,herbis

& ieminibus recentibus infunditoper balneum ter & prsefliantif,

difl:illa,

(imum habebisantidotum ad vencna,ad corroborandum vitalcs

ipiritus
,

ac naturalcs

virtutcs.

Quinta

OCT

A V V

S,

151

^inta ejjentia Seftlts Mafftltenjts > AngelicQ^

ZeJoaria. Ca^. J^ L
I

volumus aliter pararc , panndt ratio tallf erit. Radix Sefilis a fordibus mundata minu*
tatim concidatur,5c contufa diligenter expriexprefsusreponatur: reiiduasf^cesca^

matur,

fucciisc[;

Jidaaquamacerabis triduo, macerata^ denuo expri*

mantur , cxpreflum fiicco primo additur , mox aIia-> aqua aflEunditur,&: poft triduum exprefsusfiumor prio*
riadditur,
triduana,

& fic confequenter aiFufio

>

6c maceratio

tandem exprimitur^vfque dum in recremcatis y neque odoris , neque faporis aliquid reliquumL
poll fcgmenta illamacerentur
dc cxprefsione-^

fiicrit,

tepetitaexhaufEaillirecemiinijciuiitHr,, Sc fiarc opti*

me

obftru6b:per diem ffgulorumiornaci: feruentiffi*

,

mo igni proflituta

in albicantes cineres eanuertantur,;

Sed quod dc radice diximus,idem quoq; deberbadum floretj 5c pofirema cum femen aperitur facicndum Cunli dera um cinc res,c fucci in vas vnum componuntur, 6c per filtruirrL
quce fucco iam colle6to addu ntur
..

ter def|cantur^defecatim in circulatorium induntur, 6^

per deccm dies catido cincre circulantur , Sc materia in

illis

fpiflitudinem, 6ccolorem aureumcontrabit,

& hu

mor ex balneo elicitur,6c oleitas in fundo refidens rcpo Quinta eflentia Angefic^ hoc modo extrahi* natur tur Ex prima florum fbbole antequam cx fiiis radicj*
.

bus prodeant diluculo ante folis oiium,dum adhuc ro-

L 1 B E R ,13^ fcido humore madbnt, vafculo vitreo,vel

triginta
,

fidili vitrca-

to excipiuncur , atquececo pileo fuper aggIutinato,per

vel quadraginta dies

m balnco ieruentur

ibi

enim melligo qu^dam fc pandit,quxpcr roftrum alcn^

bici dilHllat

humorem perelsgantem,
.

& aurco colorc

cuius duodccim guttx tempore matutinoexccptac ore,

valcnt contra paraiyfim

Hx Zedoaria quinta eflentia

vit?

hocmodocxtrahitur
tur
,

Radices minutatim concidun-

concilis

vinum re6lifieatumi,dcft aqua

donec
dics

trium digitorum altitudinc fuper cas extct, infundatur.

Vafculum hoc continens optime obftru6lum per

naturales

nouem

in digeftione relinquatur

tempore-f
vitato

hoc elapfb matcria contcnta in cineribus, vel arena calida

,

vfqj

dum nihil prxterea humoris

Ex

exudet

tamen

aduftionis vitio diftillet.

diftillatione

hac

cxemptum , quod eft ex

perbalneumtraducatur,
riae cflentia

diftillatione in vitro recenti

rcfidebit

&tandcm in fundo ZedoaAt quomodo ex carnibus,odori,

bus, Ambara,Mofcho,Zibeto,& aUjs extrahatur

dixi-

mus libro de magia naturali.

De 6lixmbus
Res funt Uixirum
(^af,

V\J.
.

fpecies
,

Prima metal-

lica,vt auri, argcnti

&

ca^terorum

Mi-

ncrahu,vtSulphuris,Arfenici,Salis,Chal

rum,

fuccini,

Secunda gcmmaMargaritarum, Corallorum , Smaragdi,

canthi, 6c Halinitri
.

Amthifti,

fl

O'

T A V Y
aUomm
.
.

S.

%37

AmethtftijChriftalii, 6t

Tertia plantarum,62

earum parcium^ radicumyherbarumjfioruiiijieiiiinmiii frud:uum,&: limiUum Elixires ab eflentijs>oleis,cxcrit- tlis ydc tindurisdiuerfi func,nam tindur^ , quoniamj fuicompoliti colorem amittunt, non olea quoniam
pinguedinis expertia,fub aquis merguntur, nec cllcntij

quoniam lynipiditate , perijpicuitatej & ckricatc deftituuntur fed tamen mcdium quoddam inter cflentia,
:

6c oicum,6c quia etiam aliquid coloris accedit , funt e-

tiam media inter tin(fturam,6c cflentiam, 6^: habitu liquorem potius,quam ahquid repriEfentant.Dicunturq; Eiixireslion a materiaj5c iorma fed a virtute,&: efEca*
:

cia

quorum vircs funt,vt fpiritum vita: eflentialem,

,

6c

expficiiaelementorum temprie proHuentem ingenita (ibi <^alitatis,efiicaci^ potentia

penetrent,purgent,

inftaurentj^conferuent
Bibinelia,

Elixirnon ex vnaiimpiice

ied vtpiurimuM ex mulci^conftat . Dicetuf iprimo dc

&:hoc modo qui fequitur , paratur ^ Radix conuenienti tempore fofla in aqua fortiore , radice liitiilicer tertia

vice fegregata

macssretut, atq; inde pro^

be aclirationetfecondita , oneribusq;- impdfitisdjegra-^ u:a^!ai putrefieri firiatur, donec &mt^ foum vigoris gra-^

dum attigerint_,qui tunc tcmporis decerpi,aqiia e (imi

H Ipecie floribus fimiiiter macerandi:fed in peculiari va
{cuiodeponitur. Poft h^cfemen vbi maturitatem afle-

cutum merit , contufum aqua fimili maoeretur Fte ribus triginta^ dierum {patio maceratis^fingula comunftim diftillentur phlegma cum oleo eiiciendo fegrega-t
.

lum

l B E R 13 gcmellos, per fex diejcx vno in altcrum diftil-tum per

^V

lencur

vel vfque

dum ex partibus quinquaginta

.

noue

digerendoconiumptis,{cxagcilmaiolum rerpaoeat, cir cuTetur,refiduum illud exccptum reponatur Dicuuroi Hixir quafi vit conieruatiuum.
lixirex muhisfimpltcibHs cmpofitus,

V^

Cap.

FJII..
cx rebus multis compofi-

Lij {unt Elixircs

ti,qui

multipliccm virtutcm habent.Vnu

apponemus , quem ex multis,quosexpertiiumuSjCgregi^ virtutis cognouimus,vii

rcs

quas vidimus

deicribimus, rjriiquas

>

quas reticemus cx /ioTu/i^y^^U accipies; Reqipe,,florentis Saluiae libram vnam,Qrigani, Hyfsopi,aturdf>

radicum Bimbinell^e , Abfinthij^ &.radiicum Vlalerian^ ana vncias duas,Vu2e floretis,Ro{arum rubearum, & al barum , radicum,Biilortar,&: Petrofehni ana vnciam_ cumdimidia. Rofmarini,PetroieIini, Cherxfolijj, La? ucndula:,Mari,MaiQrana>,baccarum lunipcri ana drua^
vncia: tertias cuoi dimidia>

F^niculoruni

Leuitlicij

Ment.T, Fi^nicuh marini,Pulegij Camxraeii,radicuni.* Mei, Melifrae , radicum Dauci,Angelica:, Caryophyi4

latx,& Liquiritii^^ThimiiCalamcn thi>5jtecad.is,S axpfrA ^ix>& Rctonica: ana drachmasitreSjMent:? gallica?jij"at

dicum Tormentilla?, radicum

P.olipodij

ana draofeimi
corti-

vnam cum dimidia

i

liadicuni) iicprzoneija^ pargat^'

cbrticibils,

&medullisviridiuni ,nbh (iccariim dimi

.

diam libram
pore

(joUiguntur fimplicia ha:crei'enotem

feminibus
,

cum

fuis

faltem fioribus

ficcen*
'

turq; ih

vmbra nec aliquo modo aqua madefadta-j

lignofa viridi

Radices medulla pr^ditx primo purgcntur ruftico pant

no lineb ,6c interiori medulla

ailiccetur Ible
,

humida y

ac prscparata iuxta debitum pondus ani

maduertendo quod vncia fito6lo drachmamm. Et quoniam omnium pondus a^quat tres libras cum dimi^ dia addaturcis vini quadruplum^ & fi crflfet Creticum prarftantius erit 5 falremvinum Gr^cum yefuuiairum dulce, & fint librns duodecim Radices contundati-^ tur optime , herbxteauiter concifc, 6c quia Scorzonera , oportet, viridisfit , ob id non apponitur quadru-'
,

plum vmi ,

vt in caeteris
,

Hatc omaia vitrcain cucurvt Pelecani

bita locentur

impofito piko eaecOjnon roftrato , opti,

me conglutinentur iun'd:mx,nt refpirent

inftar aicendens

Vapor refiuat in ftium alueum^ac aqug balrieo per dies quindecim afcendens, & refluens vapor circuletur . Interca aqu^ vit? optime ex optimo vino Gr<^CD in balneo aqux libras quindecim paratas habeto cumfloribus Rorifmarini diftillatas, 6cfintflorum libr^ tres5& quindecim diebus macercntur
dbo
,

Ziziberis albi

corticum Cisri

modo prgdiNucum myrifti-

carum jMaris , Galangij, Calami aromatici, Acori ueri , Coriannorum prxparatoru m ana vnciam vnam_? Caryophyilorum , dc Cinnamomi duplum , Sandalorum Citrinorum ana drachmas tres Cubebes , Carda*S z miOmi
,

inomi minorisjPiperis lQngi,Zcdoariar,Bacca!:t^in;ji^H-i

ri.Cumini
>

Carui, Diclanii albi, Rhapontiei vfuali^,

anadrachmas duas.GrinorumParadifi Croci Suhnonends , Rhabarbari perfedi anadrachmiv

granati

Pomi

vium,Seminum Anifi fexquiunciamjMellis optimi lif bram dimidiam . Theriac^ optinng^.6c Mitridatij drach mas tresjRoiarum rubcarum ficcarum Cardui ian^Sli^
,

Fxniculimarini, dcScorzoner? ana drachmas

tres.

Deinde

h(^c

duo compofita (imul admifcendo

,

in cut

Gurbita, aq^u^ balneQ diftillabis

aquamcahdam ia^-

fundendo f^pe balnoaxjuantuai in ebuUit ione abfiimivaforu.commiffurcoptime lutentur,ne refpirent cum lindsteniolis,Qui album ine, &c tenui frumenti pol
tur,6c.

lineconglutinatis, vtdiximus

Cucurbitam

fupra-a

tiripodem

breuiumarurum accommodabi^^^intra

aha^*

num
icces

vas cum bacillis optime religatisy &{firmatisj no

dtftillare dcfierit,:

cx bulliuone moueantur> Vbivero

optimc exprimantur

pra:Io

>

exu6lus liquor denuo

diftilletur in vafc retorto in

eodem balneo,
.

& has duas)

aquas admiicetoiimuliinvitreo vafe henefolido, 6c hxcflmplicia (uper impones Sacefaari optimi vnciam'

vnam

Rofacci vncias quatuorvincannis {emiunciamy

dulcis> DiamargaritorL-

Aromatici roficei diamulci

Diarhodon, Aurifoliati le{c|uidrachmam, Rubinioptimi lemidracliraam, Margarrtaru contuiarum dracn-^ mas quatuor , Mofchi , Ambarce , dc CaphuBE femi

drachmam. H^comniain porphyretico marmorc^

triturenturcumoptimo faccliaro candido. "Moxrcfcretur

O C T A V V
(cremr orificium vafisfubcrc ,

S.

141
fol

& pcrgameno, nc tantil*

(i

kim eiieiicst ,

& foli apiicari fi;nito,&:

non

feruet

imponatur aqu^ balneo tepido cjuadraginta dierum-j i^atio ad macerandum,{emper vascommouendo>.vt fg ees.commifoeantur, earumqj virtutesaquis; relinquantur w- Pollremo requiefoat, vt f^cesfubfidcant in fundo,;

& vires in aquis peffum eant

{chus^Ambar,
a,

..

Tandem capiautur Mo-?

5c

Caphura,cum Bibinella ^ AHimad-

uertendo,ne fenefoentia fimplicia intromittamur, cor-^

aut tarmis abfiimptai: fed insoptimo eorum

Id fiimmopere confiderandum,ne(j; p^xgnantibuSi.ne-^^

<jue

puerulisexhibendum obfuam i:obuflicatem5&: pr^

cipuc

ob Mofchum^nam iaducerct pueris

eiufmodi {pecies,

epilepfiani_j,

aliasq^

& mulieribus impediret

con-

ceptum . Sic cotrafi peffiinaturae inferaturi.exiecat mu

liehriu

locorum humiditate^prQUQcat me{lrua,prodeft

ftrangulationi matricis 8c fauet conceptioni.

Submo*

uet afeendentes caprti vapores mulierum ob menftruo

rum rctentionem. Multas pra^terea

itt;M^dicorun^ fehohs contincniuri.

retinetYires quai

n>tC

Cap;

IX.,

Tillatkium medicamentum,quod CliC-

fum vocant,hoc modo fc habct:. Qji-^do vmu^gcne|rs;planta^

collecfcaj^irryfiim
.

diuerfepirrr.

tGs in^fiiis virtutiiitis exalrat^ ,

tandcmS

communeefe cGefict
florcm.

hoc modo Planta primoiradicenihinc herbaitr, moxi*i

14*
Vircus ineil
.

R^
fiibti-?
,

JlQrtm,dcmum*fciiienfunciit. cuilibct parti peculiarii

Vnde ii omnium partium virtutes,

,

licatesjolea, fales

& ciufmodi limilia extrahuntur &

cum vnum quodqi eorum {eparatam habetcfficaciam, & congrefFu, <k (bcietate mutua in vnum corpus rccur* runt,id CUfsus dicitur,cuius confedbio taU modo perfi-t
citur .
Radicibus-jfloribusjfolijs
,

& femiiiibus maturi-

tate abfolutis, fcilicet in iuo

tempore euuUis , collcdlis,

decerptis,receptisq; ea diililIando,putrcfaciendo,{ubti-

liando ,

& fel eligendo, & quibuicunq; ahjs modis iam

manuum dexteritate,'
delitefcenti
.

prius cdcH5lis,maxima ingenij,&

virtutes,naturas,

ingcnium inNaturic finu

feparatim alia
quoris
,

biis,eliccre,fubducere,&: extraherc

Et vbi hax omnia in oiei,aItera in liiimul omnia con-

altera inialis formamLj^

,

iam

elicuifti

iungantur ,

& in

vnamTpiritua*

lem eilentiam , eamq; poilea in-^ feparabilem redige hoc modo

Accipito
tnunias,
tres

cucurbitas sequalis amplitudinis

,

&

in parte inferna,ne ignis iniuriam ientiant

luto probe
falis altera

& virtutes iam didas liquoris vna

;

&: olei alteram

bis,vt in

moxcolla iimul vnias mutuo,& alliga

vnum orificium coalefcant, omnia fuperlutan doi&, demum pileum cnpacc illorum coUis indes, &: in fornaccm accommodabis Hoc vnum diligenter ailer.

uahis

quod ii fecus feceris , oleum , 8c operam perdes fcilicct^vtvnicuiqj ampullse fuum igncm miniilrandc
,

liquori

O C T A V V
liquori

S.

145

leucm > oleo ingentcm/ali^veheinentcni , vt fe

limul a:quent ,

& arqualiter fluant

,

Erit igitur huitidr

in cucurbitaceu foetus

quando concipitur.&cx aluoaia

qui
fe

(centi velut raarcrno ventre

in cauitate pilci rc-

colligens, per eiufdem orificium pluribus guttulis prd-

fluens , vt ex vtcro

a valculojquafi officiota obiletrke

.

excipitur,& fbuetur
ta:

virtutcs

Hicergo erit Cliffus^jfme aiphc^ qui medico vfui remedia admodum* falii.

bria pr^cftat.

XtrahMiijur ex rcbus Tin!:urx fiuc

^colpres ,

nam verc
,

vt in multis co-

gnouimus,

cflentias, virtutes,

opera-

omnia in coiore-^ confiftere. Si quis enim auri colorem extraxerit, optimum fecretum_
tiones,animas
bc

nadusfuerit^ dumtriodo metallum fine colorercmaneat

cum mcdica

fuiponderis

ia9:UTa

Extraximus
,

Rofis colorem V;in

fapor,

qud maxinius i(ol^bdor inerat

.

&:

& erat pr^iere^ mirific^ viitii^is

Tindlura:

fiint

partes fimplicium puriores,&: cfEcaciores primje,^

biliifim^, cx quibtjfs extrahiintur^irtutes rerinentes

no,

&:

operationes

Exti^hun%q|>^metliIIis,radicibus,herbis,

floribusjfcminibus maiori folertia,

quam

labore ab
,

om

nium elementorum mixtione

libcrx tindura^

aeris

pcrfpicuitatemj& puritatcm fubtihtatc a^mulantur , vc

cx

144

R
,

x rebus^quibuscxtrahunturcalorem iplendorem ,

Hk
^

fubrilitatem,abfij; vlla impurioris materi^ acceflionc

^fubftatiamadeotenuillimam &puriflunam, vtnml torumannorum fpatio nil f^cium in fundo receptacuJi fui dcponat (ed perperuo ^quali -puritate , perlpi^i^ iJ cuitatcconfiftat. t rede condit? fuerint perpetua In hoc & ab eftentijs difFerunt quod virtqte vigent
:

&

filnplicium ^ex quibus cxtrahuntur,colores adfei'

icunt

dc inde

nomen afsumunc Sed <juia

:

multarum rerum tin61:uras innoftro

uaturaUsMagi?
'

libro dcraoa-

ilrauimus, fuper-

fluum mihrvidetur

hic
^.

denuo addu-

jiaiiilllG/v^

^^

^g^
EECT&
r

L^I^ViTiwiOj tiio ji

Q ^

^n
vA"i

nnnn

lO.

NEAPOLITANI
Diftillatlonum^

BAPT^PORTAE

LIBER NONVS.
Oleorum
extralio

cum

praelo

P
lam de

R O OE M

V M>

opus ad Vmbilicum produ ximus 5 optimoq; iure poteramus diftillationi

diftillatione

fuperfedere^nifi

quidam

diftillationis

modi

fii

pereflent medij inter diftillationem, 8c expref

fionem

cum multa fint

non

(implicia

quae di-

ftillationem

patiuntur,

ob id expreisio cu

prselo reperta efltt huic negotio

ce{Iaria,vt finc ea hsec ars

maxime

ne-

mancZySc deficiens videri poflet/ed ad finem properemus.

T

Quomo-

t^6

L
j^modo

oteum cum Pralo extrahatur^

Caf.

Vnt quredam fimpliciamedix olcotitatis,

& pinguedinis/untqj ctiam

ma

tenacitatis5&: vifcoiitatis,vt nifi

ximo cu labore oleum exugi queat. Ars enim multa vfurpauit artificia, qu^ ex expericntia aucupata funt
vt fine laboris txdio, videlicetprx-

machiname ntis appreflu, oleofam materiem exudet, qua^ antiquiras non ignorauit. Nam Diofcorides aquam qua^rcns,qux per fe foia faciat vnguentum, id eft oleum , 6c aqua mixtum ita docet Rccens myrrha- liiEC tunditur cum pauxillo aquxjdein Pr^Io,veI machi n is foras cxprimitur Odoratiffima hsc , & impendio
li
,
.,

pretiofa vt per fe faciat

vnguentum, Staden vocatam

Vocant Gr^ci Staden , quod c ftillatitia Myrrha fiat

Sunt ctiam fimDlicia quedara adco tenuis eflenti? , vt minimo igniscalorcodorcsincombuftionis nidorem
abeant, videlicet Mo{chi,Arabarce,&: Zibethi
.

Suntq;

ctiam maximi
plus valcant

pretij

vt

Ii

oleum ex his
.

eligas,

quam cxillimari queant nec fiint mcre igni cxponenda , nam fi cius afpcritatcm
,

multo tam tc/enfeinfi-.

rint

&

in tcneras auras euolant , 6c vftionis labe

:

ciuntur fed fiipra cius vapores cxpofita

fuum reddcnt

oleum finc vilionis pcriculo ,

6c cius amiflb qualitatis

Non

N O N V
Kon
no
.

S.

147
,

vdco in olei expreflionc prctiofi, hoc vtimur orgaFiat ^neacolumnula fcmipedis altitudinis

intus

inanis, paimatis diametri^crebris circumcircaforami-

nulis peruia ,cui lata fidclia fupponitur labriscircum^

vndiq^ eredis etiam ^nea cum fuo canaliculo

tur turriculis rerum exprimendarum
^

Replc-

fupra imponitur

ligncus modiolus

,
,

mox robufto torculo quam fortiflic foraminulis oleum ejfHuet in fidcelicitur

:

me conilringatur
mina ferrea

liam,&percanalem

Sed prius turricula , & lacalefiant , donec digitorum taibum vix fc-

rant,vtvberius oleumeliciatur
Olei4m ex Mjrrha,

Caf,

Yrrh^ arbor in plerisq; Arabi^ locis gigni tur Laxatur idu cortexySc profilit in te.

getes lacbrimam fufcipientes

5cdalia_j
Satiua.^

caudici coh(^rens adnafcitur ,

fylueftri pr<^fertur
.

Inciditurbiseifdem

cum Thure tcmporibus

cui nulla prefertur
ratior
.

d radice

vfcj;

ad ramos, <jui va*

Ient,&: fudat fpontc priufijuam incidatur ftillaria dicS^a,

Eligatur vctus Iachryma,quia odo

,

omni ex parte concoior & qu^ confrafta candidas vnguium modo,Ieuisq; venas oftcndat minutis glc
bis,guftuamaro,acri,& odorato. Tunditur,6c lineo lin
tco
,

vel fericeo laxioris contextus imponitur, atque fu-

perferuentis aqu^ vaporibus ah^no extenditur,vt afcen

dentibus vaporibus afFatim fatietur,vbi aqu^ diluto val

Ai

148

E
.

R
odoris

dc permaducrit , vt fiuere incipiat, liquida iam fiidaJv organo imponitur exprimiturq; Sic purgatiflimus

M) rrheflos, aut Myrrmnu ius fluet vehemetis

Colluto ore ingratum hahtus fetorem abolet, pcrunda alarum virus extinguit faciem hnendo per nodcm fin-

guhs menribus iuuenilem hciei colorem , vfqi ad vkimum {enium conferuat

& gratiam_

De Mofchi gUq

Caf.

II L

Apralndicaex Vmbihci vomica quotannis

Mofchum exprimit.Animal

co-

cepta fanic

Vmbihco,antequam_s

rumpatur , fuapte natura ad maturitatem {jDeclat, ad quam cum ventura eft, fera titilantis humoris noxio lancinatu laceflita , cotibus & faxis fe fe affricans longo infolatu candentibus
iiiagno oble^lameto affricat, donccfadlo vcmiceemiflario, tota fanies fupra lapidescffundatur
,

ita vtricukis

exinanitur , aluus
f

pofl:

ducitur cicatrice^rurfusq^ irruens

anguis replet
.

extuberat

vmbihcum , 6c in coniimflcm vomicam Hec ex Aetio & Arabibus excerDfimus

,

Mofchum
fui corooris

contritum fupra bulhentis oll^ aqu^ plans

tenfo hnteo humefcet , pr^lo

mox oleum exudat finc-?

iadura , aut vflionis nidoris metu , id irL. prctioki odoramenta venit , eo alarum t^dia , & grauc
,

fudoris virus aboletur

uem hahtum cxpirat

tandcm omne quod in iiia^ hac odoris gratia occulitur : t vtfumSc

:>

N O N V
ris

S.

i45>

Vt (ummatim dicam , omnia quibus admifcetur , odo^

comniendat iucunditate, extradum oleum tam vceft,vt iate, fuleq^

.

hementiilimi odoris
animusdefeceric.

iadet odorern_>,

& eius momento tota domus repleat

OleumexZibeTo,
Cap,

Reuocat , quo5

IIIL

^^f^'^f^!^ \^{ v/3^ '

erui c geni talibus Imile quidpiam eruitur

fere Feli
fi

cui milis, e cuius natura odora-

emanat , quae fblet purgari, cum ea pars vligine fcatet. Oleu limili iam di6lo modo extrahitur In peluim ^humore perfufam fericeum linteum laxius contextum extendunt , vulgo tafFetano dicimus , infra ignem accendimus^vt vapores furgentes buUietis aqu:s hnteum peruadentes Zibechi oleum fluere facianr, collige,& m vitream ampullam condito ad vfum,nec alitilluTia (brdes

m'^'

quid de fua quantitate remittit

ieruat.

fed integrum le coa~

^Ambane Oleum,

'

Cap.

V,
fit,

^M '^'^^^ Ambara veteribus cognica

7^
:

alioru

iudicium efto odoramenti tamen genus ''IS eil: ex Aetio traditum , funt fontes , qui illam Icaturiunt , quemadiuodum bitumiColliguntur ex pifcibus qui Ambara: icaniSjSc picis

^P

turis^ines

150
iuluum,

I
.

B
:

R
quod quadam o-

turigincs dcguftarint

Pra:fcrcurin eogcncrc,

& prarpingue cft

.

Sedfingulari

pus eil folercionis attcntionis indullria, &c prouidxdexteritatis opcroia In labellum aquainditur,& vi ignis
fbluiturin vapores,qui laxo linteo eleuati exeipiuntur

<juod fupra vafis ora tenfum (it,cum iluitat, madcfa(5lum colligitur

res eflicit
.

Cor rohoratjOmnesqj fenfus vegetio-

(^ajtorei oleum

Cdf, f^L

Aftor eft animal ampKibium, quod tcrris , 8t aquis viuat , liquorem habet quendam intra foiliculos
,

MeHcum,odoregraui,virus
eft
,

teddetem, guftu acri,tuniculis interfcptum

quia

cerofum,olcofumq;

facilcfupra cxtenfa lintea

cx furrigentibus vaporibus in oleum currit . Si vero vc-' limus obtorto vafe vitrco fineaqua oleum cxugere, c li
bra vncia manat fed f^di odoris ,
:

^ vftilaginem
aqua
,

refi

pientisrubricolotis, jfidenuocum
clarioris erit coloris
,

diftillaueris

ncc tam grauiter olentis

Gutta cum
Occipiti

Oleum id venenis aduerfatur

vino datur comitialibus
illitum
.

memorianij
inus*

iuuarc vidi-

Oleum

N O N y
Oleum Mitrldatlj
,

S.

ii^t

^ Theriaca

Ca^^

VII ^

VM
tiuili

videremus Tfaeriacamj 5c Mitrida-promifiis iion refponderej qujE

ma~

iorcs {poponderintjC^piraus anxius cogitare,

quo nam modo heri poffitj, vt tairLj

defraudaremur i

mirificis virtutibusnon

cumq;

certo cognouiilemus fimplicium diftillationi-

bus qualitatcs ad

fummum euehi, & virtutestnultiplinon vt aquam

:

iCari,ccpimus Theriacam diftiilare,

fed

oleum extraheremus . Vnde Theriac^ libram in obtorti colli

vafe luto optime munito,6c reficcatOjigni

com-

mifimus,

& inde olei drachma nigerrimi cxtraximus

quod plus inrcccilujquam fron-

ied prcEftantiflim^ virtutis, vt noniblum quas maiorcs

noftri fcripferunt: fed

tepolliceantur^

OleumScorfionumdiHiUatum

.,

C^f-

Vllh

^^
olci

Odem dcfiderio ftimulatilibram olei ScorpiO'* num pr^di6to rctorto vafe cxpofuimus & o^
,

leu

m egregice virtutis cxtraximus, & ex libra-i

&:

vnciam vnam extraximus t fcd acutiftimx >

pr^

clariflim^e operationis

Ol eum

tS^

B.

R
IX,
oleum abicjnam

Oleum Sacchari .

Qap,

;;^#
""pI

liEcillimc

Saccharum

in

brcui temporis interuailo congelatur, vn

r^

demultaiiominumfblertiorumdiuexatafuntingcnia, vt variasoperationscxcogitarent, &: a varijs vari^ excogitata:

^^^^M
fiint
.

argenteam pateram Saccharum tenuiflime contufum inijciuntjac aqua vitx infufa,vt digitofix peremineat , tunc admota candela, accenditur aqua^ mox argentco cocleari cxagitato,dum ardet, & cum ar dere deiierit , & aqua abfumpta eft , oleum in patera_j
Alij in

remanet hquidum fed vix eiapfo Menfe durefcit Alij Aranrium malum medulla priuant, &:in exenteratum alueum Saccharum diligenter contufum imponunt
:

mox io-ncm leuerri circumaccendunt:

Uquefcit Saccha-

rumcalorc , &combibendo Corticis fuccum in oleum abit: Sedetiamtemporegelafcit.

Bxfemmthus

Citri oleum

Qap, X,

X
^
I

omnibus ftminibus olcum extrahitur: ^^^ ^^ multa neceilarium quod ex {eminibus Citripriusfuis corticibus fpoliantur
,

"

M\
H^l

mox

exadbius in

marmorea

piLi co-

tundantur, vino irrorentur,&: fupra aTcu

vafculum igni impofita,argenteo coclcari exagitentur,

6cmo-

N O N V
$c

S.

xys
.

moucantur doncc expi* cnt vini humiditatcm

De-

mum torculari impofitr.,&: comprcfla fortiterjaurei colons oleum foras exprimctur. Cuius rei vires contra# vencna mirific3,dc prxcipue admifcendis odoramctis

nam nunqudm rancclcit,&: fi longo temporis interuaU lo rancorem conrraxerit eum aqua remixtum , & bis,
,

teruc cxa^icatum^xneo vafe di{lillabis,na

omni pblcg-

matc reIid:o,nunquam amplius rancorem contrahet

Sic Limonisj Aurantijjac reliquorum eiufinodi gencrift

Okitm txfimnibtisColoqmntidis^
CAf.

XL

(^ Sinaps^

Vnduntur femina fuis corticibus^condua turq, in marmorca pila,ac pn^lo, vt dixi mus , exugitur oleum Qupd lindunnu pucrorii llomacho mire vermium qua.

titatem cgerere facit

Eodem modocx

duodecim

iibris

feminum Sinapis du olci

\

vncisECxccptacfiintcoloris aurci nigrcfccntis

Sedfi
prius

aqua femina macerenmr pcr

,

menfcm senco vafc

iiquidius

&acriusprouenit.

Clcum

i;4

LIBER NONVS:
OleumVlnu
Cap,

XL

^^ Itrum optimum,&optinie lotum, &:ficcum contcratur , vt eius granula, Milij

autPapaueris (emina xqucnt , confra-

dum in vas vitreum accommodatur fc

rie

ftratorum

mutua ex linteis mundis

6c Gccis

in partes concifis magnitudinc aurei

,

nummi interietUs
oleum

vas in arena mergatur,

ac fubdrato igne in receptorium.*

labitur coloris au*
rei

'

non (inc adftantium admirationo.

Sgo Toannss DemifTanus D. Theologus diligenter pcrlegi Opusdc Diftir

latione Eruditifs. Viri lo.Bapt. PortsNeapoIitani, in quo nihil offen' Catholicc fidei,vel morii probitati officerepofIir,imm6 cu :-Varia multipliciq? dodlrina; fitrefertum ina{pc<5lum,iucemq-, homidi, c]uocI vel

num proferri perutile,& iucundum fuerit ga idem loames Demijianus

fmprimatt^r ftplacet^SP, Mag. Sac. l^alatij
.

<

B. Gypfius Vicefgcr.
Imprimatur.

Fr. Angelus Brix.

R- "^' P.M.SacPal. Ap.Socius.

N D
,

E X
Primordia pandit diftilkfoi.
.

PRooemium totius Operis.

tionis eiusq; caufas

LIBER PRIMVS.
&

Inftrumenta

i.

Vtrum diftillatiojit Viterumyvd Kecentiorum inuentum

Cap, 1.
^jdidjit diftillatio.
2.
.

JbL

I,

j.

Quod d Natura nohis ars dijlillandiJit indicata j De dijtillationum generibus &* de eo quod fitper ajcen"
jf

S*
,

Jumper ignem. 4.
Disiillatio peraJcenJiimperTerram.
Dijiillatio per
jr.

^.

ajcenjum per ^erem. 6. jo. Djiillatio per ajcenjum per zAquam. y, ij . ^iBillatiu per dejcenjum perlgnem S, 16. DiHilatio per deJcerJumperT^erram j?. i8\ Dijiillatio per dejcenjlim per Aerem ^ lo. jp. Dt/iillatio per dejcenjum per tAquam . jt. zo. DiHillatic per inclinationemper Igfiem. jz. 2Z. DiBiilatio per inclinationemperT^irram. ij. ^4. ^j". ^isiillatio per inclinationem per eAerem. i^. Diriillatio perinclinatimiemper Aquam. ij. ^6, De diHillationeper Solis calorem. id. 27, De dislitlationibus per atioscalores. ly. J^ Vtrum JimpliciumqualitatesindiBillatione fxtrahan.

tur.

j^.

^z.

De^varijsVaJuumgenerihus. ip,

^6,

De Diftilla titio rum Materia

zo.
odoratis Aquis
/.

4^
44,
eli^

De^varijsDiftillatitiorum Igniumgradihus. zi.

L1B ER

SE

C V N D V S. De

ciendis.

E nAqua Rojacea cdorata elidenda. Cap,

'De aqua Ro/acea dijiillata repomnda

4^, ^Si
^.^,^

Uojacea

N D
.

X.
^/.

Kofi ced

aqua vcnalij
.

Rofacea aqua, cuiuspars ratas reddat

vna multas TontanAaqu^^do^^, jo,

%Aqua ex tAurantiorumfiarihus odorata. z, %Aqua ex Aurantiorum fiorihus reponenda,

jiqua ex Aurantiorumfioribus 'uenalis

jo
j-/.

%Aurantiorum aqua eximi<sjragrantiie. Odorata tAquaex Myrtifiorihus. s%Aqua odorata ex Myrtifioribus repjnenda^ Aqua ex Myrto 'venatis. %Aqua Myrtf mirdjragrantia . j^, Odoratafiorum Lauendultt aqua, 4. Aqua odorata ex odorato Trfolio. j. Odorata aqua ex lafeminis .6. Aqua&dorata ex mofchatulisKqfis. 7, hqua odorata ex purpureis 'violis ,8,

jz*

J^

j^
jj,

j^
j^, jj, j6, jg*
j^,

Ex Gartophyllisfiorihus odorata aqua.

De
odorata Liliorumaqua. lo.

p,

60 .
di, 6z,
<fz,

DeodorataNarcifliaqua.il, hquaodorata ex A^i^adarachfioribiu. r^* Aq!M odorata ex berhij-. rj. A qua edorata expluribus commixtisfiorihus, i^f.
^jwmtidQfiores in diBillationefuos colores^ ^vires conferuent. ij,

tfj.

6^,
66.

LIBER TERTIVS,
Defcriptto

Inqaode Olcomm

tra-

Vafis)^ Tortiacis adOleorum extraBionem

6^,
,

Cap. I.

^uomodoOleumex aquafeparetur

z,

77.

Odoratum Oleum ex Aurantijfi^orihus diflillare, j, 75OdoratumOleum ex Citrtorumfioribus,i^ corticibus , 4. 74. Cleum ocoratum ex Corticibus Citri 74. Odoratum Oleum ex Bvfarumfiorihus j, yj: Oleumodoratumex Myrtifioribus , 6. 76. Oleum
,

N D

X.
7^, 7^^
'^^r

Oleumjlorum Gariophyllorum odoratum .7. Oleum odaratum tx lafeminijiorihui. S^ Oleum odoratum exftorihus Lauenduld. p. Oleum odoratum exRorifmariniJlorihus. /0. Oleum odoratum ex hhjinthijfiorihus , ii^ Odoratum oleum ex Maro. 12, Odoratum oleum MenthdSy d^ Calamentbs, J^ Odoratum oleum ex Pulegio, i^ OdoratumOrigani oleum. ij. Odoratum oleum e Saluia. 16, Odoratum oleum Cham^meli /7.
.

78,

y^. So, So, Si, 8z* Sz

S^ .
S$, S^,

OdoratumOleum hrtemijia. iS,

OleumRuti odoratum ip. foeniculi odoratumoleum. 20.
.

s^
Ss, Sd, S6.
S(S,

Bx hnijtsodoratumoleum.
Corianni oleum 22. Laurooleum. i^, Ex
.

2^1,

ExCupreJfifru^uoleum, 24. Odoratum oleum ex radicihus hngeliett. ij ^uomodoOleapneBantioray&^validioraJfant, id. A R V S. Dc diftillationc olcoram-. L 1 BER cxoticarum plantarum. De oleoCinnamomeo odorato. i, Oleum exoticorumGariophyllorum %, Oleum Nucis Myrifiide. ^. Oleum Cardamomi. 4.

S7, S7,
SSim

QV

Sp. pa,

^/. ^2*

Oleum Piperis. j, Oleum ex Nuce Indica.

p^^
6,

LIBER

vas quihus Rejinarum oleum eliciamus Fornacula , Cap. I, nSMaJlichesoleum quomodo extrahatur, 2

&

QV N V S.
I

De Rcfinis dlftillandis

p^
p^,
qj,

OleumCarahisquomodo extrahatur, ^\ Oleum 'Belmni. 4.

ps,
.

pp.

i'

N D
(S,

X.
100 joi 102, /oj.

Styracis Oleumcdoratum. S' Gleum ex Balfamo Occidentali.

Oleumodaratuml^huris. 7.
Opoponacis oleum. 8.
-j

Oleum Hammo72iaci. p, Oleum ex 'terekinthina Rejina Oleum Picis. 11: Oleum ex Cera^. 12. Oleum Caphune. i^.

10.

10 ^, lo^, lo^, loj, 106,

ex Lignis cxtra107. 108,

LIBER SEXTVS.

De OIco

hendo. Vafay<^ modi dijlillandi oleum ex Lignis, i, Oleum ex Guaiaco quomodo exugatur. 2.

Cleum ex

lufjiperi Ligno.

5.

hgallocofiueLigno Aloes Oleum. 4. Oleum ex hfpalatho . j.

Lx

10 ^, iii. 11 1, iiz,
11/. ii^, 116, iid, 118, ^^9* 120, 122, 122. 12^,

LIBER SEPTIMVS.
hcndis.

De Aquis

validis cxtra-

hqua corrodens hurum. /. Aqua hrgentumcorrodentes.

2,

^e aquafiue Vitrioli oleo.

T)e Sulphurisoleo. ^.

j,

Oleum ex aqua^artari , S* Oleum Argenti^viui , 6, Oleum de Laterihus 7. Oleum Salis communis. 8, CleumTalci quofnodo exugatur. p. ^uomodo diuerf qualitatis aquafimul commixtd fepa-^
.
'

rentur.

10.
.

114.

LIBEROGTAV V S
Aqua
AquaVit.icum Igne exuBio.

Quodeextrahendisrc12 5.

runi virtutibus varia experimcnratradunrur.

Vitt extra6liofine Igne. i.
2.

/27. 128,

Muomodo AqufS vitd alijs modis adlahorisj

^ impenfarum

N D

X.
TJ9, ^S^*
Tceni-

rum compenditim

extrahatur. ^.

^uinta lS.quiS'vit(S ej]e7itia quomodofiat' 4^ Alius modus ^uintam ejjentiam extrahendi de

culo.

sejfentia ^efelis MaJJilienJts Pingelicdy

^uinta

^ Zedoa^
^

i^J*
j^j-.

riiS^ 6.

De Eltxirihus.
DeCliJf.

7.

Llixir ex mui0^jiniplicihus Qompjitus

8.

pi:DeTinBurih 10, L I B E R NO,N V S. Oleorum

pr*eIo

1^6. j^s, /4/. /4j.

14J*.

extradio cutn
/.

^uomodo Oleum cum prdh exsrahatur, Oleumex Myrrha. 2i

146, /47.
/4?.
=^4^

De Mojlhi Oleo.
AmbaraOleum.

j,
j,

OleumexZtheto, 4
Cajlorei oleum 6,

-^4P

Oleum Mitridatif)^ T^herijtcie. 7. Oleum Scorponum dijiillatum. S Oleum Sacchari, p. ExSemimbusCitrioleum. lo^, Oleum ex Seminibus ColloquintidiSi
OleumVitri, 12.
^^

Jjo iji, ijt,

JS^

^ Sinapis

.:
,

-,^.JS^^

ii,

l^?I

JS3* Js4*

^t.

R O M
M.

JE.

Ex Typographia Rcu. Camerae ApoftoHcar*

DC

viir.

SrPERlORrM PERMISSP^.

'V

V-

**

Qf5

^4
(.-

K:'C-=y-