Documenti di Didattica
Documenti di Professioni
Documenti di Cultura
Parmetrosindividuais
o Actividade
o Vesturio
Parmetrosambientais
o Temperaturadoar
o Humidadedoar
o Velocidadedoar
o Temperaturamdiaradiante
1.2 Metodologia
AnormaISO7730consideraqueumespaoapresentacondiesdeconfortotrmicoquando
nomaisdoque10%dosseusocupantessesintamdesconfortveis.
Aquantificaodapercentagemdedesconfortofoifeitaatravsdeestudosqueenvolveram
1300pessoas.Estesestudospermitiramestabelecerumarelaoentreoresultadodobalano
energticodocorpo1eatendnciadeinsatisfao,designadaporPPD(PredictedPercentage
ofDissatisfied).
Ametodologiadeclculoconsistenosseguintespontos:
a)Parmetros:quantificamseosparmetrosindividuaiseambientaisdaspessoasedo
ambiente.
b)EquaodeConforto:substituemseestesvaloresnaequaodeconfortotrmicopara
determinaodotermoassociadoacumulaoenergticanocorpo,S.
c)PMV:combasenovalordaacumulaoenergticanocorpoenometabolismodetermina
seovalordePMV(PredictedMeanVote)atravsdeumacorrelao.OPMVnomaisdo
queumaescalaquantitativadasensaodecaloredefrio.
d)Insatisfao:apercentagemdepessoasinsatisfeitastermicamente,PPD,determinada
combasenovalordePMVatravsdeumacorrelao.
Oresultadodobalanoenergticodocorpoadiferenaentreometabolismoeatransfernciade
calordocorpoparaoambiente(verseco"EquaodoConfortoTrmico").
Parmetros Individuais
1.3.1.1 Metabolismo
Ometabolismocorrespondetaxadeutilizaodeenergiapelocorpo.Ometabolismo
subdividesenometabolismobasaledeactividade.Ometabolismobasalcorrespondetaxa
verificadaduranteorepousoabsoluto,masemviglia.Ometabolismodeactividadeest
relacionadocomoesforofsico,podendoser20vezessuperioraometabolismobasalem
atletasbemtreinados.
Paraamesmaactividade,verificousequeometabolismovariaprincipalmentecomarea
corporal,peloquegeralmentedefinidonasunidadesW/m2,tomandoseovalorde1.8m2
comoreacorporaldeumadulto.
Emboranoreferidonotextodanorma,convmteremcontaque,deacordocomDuBoise
DuBois(1916),areacorporal(emm2)estcorrelacionadacomaaltura(emm)ecomopeso
(emkg)pelaEquao1,comrepresentaogrficanaFigura1reacorporalemfunoda
alturaedopeso.
Area 0.202Altura
0.725
Peso (Eq.21)
0.425
Equao1
Figura1reacorporalemfunodaalturaedopeso
Arelaoentreaactividadeeometabolismo(valortotal,isto,somadaparcelabasalcoma
deactividade)apresentasenaTabela1Valoresdemetabolismoparavriasactividades.
EstesvaloressoexpressosemW/m2.Umaformadesimplificaraanlisedometabolismo,
consistiunadefiniodaunidademet,onde1metcorrespondeaometabolismodeuma
pessoasentadaadescansar(1met=58.15W/m2).
Tabela1Valoresdemetabolismoparavriasactividades
TIPODEACTIVIDADE
1.3.1.2 Trabalho
Tipicamenteaavaliaodeconfortoverificaseemcasosemqueotrabalhorealizadonulo
oucorrespondeapenasadissipaesporatrito,taiscomo,pessoassentadasouem
andamentocontnuo.
Aquantificaodotrabalhorealizadoparaoexterior,correspondevariaodaenergia
cinticaepotencial(porexemplo,nasubidadeescadas).
1.3.1.3 Vesturio
Ovesturiocaracterizadoatravsdasuaresistnciatrmica,Icl,nasunidadesm2K/W.
semelhanadometabolismo,ovesturioapresentaumaunidadeprpria,oclo,que
corresponderesistnciatrmicade0.155m2K/W.ATabela2Resistnciatrmicado
vesturioapresentaosvaloresderesistnciatrmica,Ivest,dediferentestiposdevesturio.
Tabela2Resistnciatrmicadovesturio
VESTURIO
Nu
Cales
Vesturiotropical
Vesturiolevedevero
Vesturiodetrabalho
Vesturiodeinvernoparaambiente
interior
Fatocompleto
Resistncia
trmica(Ivest)
(clo)
0
0.1
0.3
0.5
0.7
1.0
Resistnciatrmica
(Ivest)
(m2K/W)
0
0.016
0.047
0.078
0.124
0.155
1.5
0.233
1.3.2
Parmetros Ambientais
1.3.2.1 Temperatura do ar
Correspondetemperaturasecadoar
1.3.2.2 Humidade do ar
Asequaesdebalanoenergticosodeduzidascombasenapressoparcialdovaporde
guanoar.Definidooestadohigrocpicodoaremtermosdatemperaturaseca,TemC,ea
humidaderelativa,HRentre0e1,apressoparcialdovapordegua,pvapemPa,obtida
pelaEquao2.
1000
com
Equao2
Acumulaodecalor
MetabolismoeTrabalho
Difusodevapor
3,05*10 (77336,99(MW)p
vap
0,42((MW)58,15)
Transpirao
RespiraoLatente
1,7*10 M(5867p )
vap
0,0014*M(34T )
8
3,96*10 f
((T
vest
RespiraoSensvel
ar
+273) (T +273) )
vest
*h*(TvestTar)
Radiao
rad
Conveco
vest
Equao3
Nestaequao:
Sotermodeacumulaodeenergianocorpo,emW/m2(reacorporal)
Mometabolismo,emW/m2(reacorporal).
Wotrabalhorealizadoparaoexterior,emW/m2(reacorporal)
pvapapressoparcialdovalordeguadoarambiente,emPa.
Taratemperaturasecadoarambiente,emC.
fvestumfactordevesturio,adimensional(verseco2.4.2)
Tvestatemperaturaexteriordovesturio,emC
Tradatemperaturamdiaradiantedoselementosopacosdoespao,emC.
hocoeficientedeconvecoentreasuperfcieexteriordovesturioeoarexterior,
emW/m2K(reaexteriordovesturio)
0.0275
273
10
273
Figura2Factordevesturioemfunodaresistnciatrmicadovesturio
12.1 onde
estascorrelaespodemserrepresentadasgraficamentepelasfigurasseguintes:
Figura3Coeficientedeconveconatural
Figura4Coeficientedeconvecoforada
1.4.4 Evaporao
Asperdasporevaporaodeguanapelesodevidasaomecanismopermanentededifuso
devaporessituaesdetranspirao,resultantedanecessidadedocorpoemmanteruma
temperaturaconstante.
Adifusodevapordependedadiferenadepressodevaporentreapele(ppele)eaatmosfera
,emW/m2.
(pvap)sendocorrelacionadapor3.05 10
Comoapressodevaporfunodatemperaturadapele,aanteriorexpressopodertomar
aseguinteforma3.05 10 256
3373
,conduzindoexpressofinaldo
termodeevaporaosubstituindoTpelepelacorrelaoanteriormenteapresentada,funodo
metabolismoedotrabalho.
1.4.5 Respirao
Tratasedeumaperdadecalordepoucosignificado.Compesedeumacargasensvel
resultantedoaquecimentodocaudaldearderespiraoedeumacargalatentepor
humidificaodoar.Tipicamenteatemperaturadoarexpiradode34C,tendose
identificadoumarelaolinearentreocaudaleometabolismo,peloqueestetermodado
.Paracondiesnormal(Tar=23Cemetabolismode90W/m2)
por0.0014
34
estacargade1.3W/m2,ouseja,insignificante.
Acargalatenteestrelacionadacomapressodevapordoambientesendocalculada
por:1.7 10
5867
.Paracondiesnormais(pvap=1400Paemetabolismode90
2
W/m2)estacargade7W/m ,peloquemuitasvezesnoconsiderada.
1.4.6 Radiao
Aconstante3.96x108resultadoprodutodaconstantedeBoltzmannpelofactordeforma
entreovesturioeoexterior(tomase0.71)epelotermorelacionadocomasemissividades
(consideraseumaemissividadedapeleedovesturiode1e0.95,respectivamente).
1.5 PMV
OvalordePMVtemosseguintessignificados:
+3 Insuportavelmentequente
+2 Quente
+1 Ligeiramentequente
0 Neutro
1 Ligeiramentefrio
2 Frio
3 Insuportavelmentefrio
Asuadeterminaofeitapelaaplicaodeumacorrelaoenvolvendootermode
acumulaodeenergianocorpoeometabolismo:
7
0.303
0.028
95
Umaconclusointeressantedestegrficoquequalquerquesejamascondiesambientais,
noseconseguemenosdoque5%descontentes.Baseadonestacaracterizaodeconforto
trmico,aISO7730admiteseremaceitvelambientestrmicosemque0.5<PMV<0.5,ou
seja,emquenomaisde10%dosocupantessemostremdescontentes.
AISO7730impeoutrasregrasnecessriasparaconfortotrmico,relacionadascomos
parmetrosdeconforto:
Aassimetriadatemperaturaradiantedejanelasououtrasuperfcieverticalfriadeve
serinferiora10C(emrelaoaumplanovertical0.6macimadocho)
AvelocidadedoartemdesernoInvernoinferiora0.15m/s,comtemperaturasentre
20e24C.NoVeroinferiora0.25m/s,comtemperaturasentre23e26C.
Adiferenadetemperaturadoara1.1mea0.1macimadochonodeveexceder
3C.
Atemperaturadochodevesituarseentre19e26Cexceptoempavimentos
radiantespodendoatingirnestecasoos29C.
Figura5PMVPPD
temperaturadoar
temperaturamdiaradiante
velocidadedoar
humidadeabsoluta
Contudo,umaestimativamaisgenricadainflunciadosparmetrosambientaispodeser
feitaatravsdamediodeparmetros,quederivamdosmencionadosacima,queso
funesdascaractersticasfsicasdoespaoemestudo.
Classe
metablica
0(repouso)
1(baixa)
Metabolismo
(W/pessoa)
M<117
117<M<234
2
(moderada)
234<M<360
3(alta)
360<M<468
4(Muito
alta)
M>468
Exemplos
Repouso
Sentado:trabalhomanualleve(dactilografia,costura);trabalhode
moebrao(pequenasferramentas,inspeces,montagemou
escolhadepequenaspeas);trabalhodebraosepernas(conduo
normal,accionamentodepedal)Dep:furao(pequenosfuros),
operaodepequenasferramentaselctricas,caminhadaapasso
lento(abaixodos3.5km/h).
Trabalhodemoebraosustentados(martelarpregos,
enchimentos);trabalhodebraoeperna(operaodecarrinhosde
moouequipamentodeconstruo);trabalhodetroncoebrao
(operaodemartelopneumtico,manuseamentointermitentede
materialmoderadamentepesado);caminhadaapassonormal
(entre3.5e5.5km/h).
Trabalhointensodetroncoebrao;manuseamentodematerial
pesado;serraodemadeirapesada;caminhadaapassoapressado
(5.5a7km/h);colocaodeblocosdecimento.
Actividademuitointensaaritmoacelerado;trabalhocommachado;
trabalhoderemoodeterras;subidaderampas,escadas,
encostas;caminhadaapassopequenoerpido,corrida,caminhada
apassolargo(maisde7km/h).
Espaosinterioresouexterioressemexposiosolar:
WBGT=0.7tbh+0.3tg
Espaosexteriorescomexposiosolar:
WBGT=0.7tbh+0.2tg+0.1ts
OsvaloresmximosadmissveisparaondiceWBGT,paraquesepossamconsiderararea
estudadanazonadeconforto,soosseguintes:
Tabela4ValoresmximosparaondiceWBGT
Classemetablica
WBGT(C)
WBGT(C)
(aclimatizados)
(noaclimatizados)
0(repouso)
33
32
30
29
28
26
com/semcirc.ar com/semcirc.ar
26/25
23/22
25/23
20/18
Poraclimatizaoentendeseumestadoresultantedeumprocessodeadaptaofisiolgica
queaumentaatolernciadoindivduoquandoexpostoaumdadoambienteporumperodo
suficientementelongo.Emcomparaocomumindivduonoaclimatizado,umindivduo
aclimatizadoapresentamenoresalteraesfisiolgicassobamesmacargatrmica.
10