Sei sulla pagina 1di 8

PARTE INTERNA DEL CUERPO HUMANO

cerebro (médula) = ñutqu Placenta = maman


columna vertebral = surutu vejiga = pukuchu
hueso = tullu riñón = riñun
tendón o nervio = anku corazón = shunqu / kurasun
muslo (carne) = aycha vena = bina
tráquea = purqushtu hígado = ñati
pulmón = saqya ñati vesícula = ayaq
garganta (esófago) = ruri kunka intestino delgado = lañu chunchuli
estómago = paĉa intestino grueso = raku chunchuli
matriz = wawa paĉa sangre = yawar.
LOS NÚMEROS = YUAPAKUNA
1 uk 11 chunka uk
2 ishkay 12 chunka ishkay
3 kimsa 20 ishkay chunka
4 Tawa/chusku 30 kimsa chunka
5 pichqa 40 tawa chunka
6 suqta 50 pichqa chunka
7 qanchis 60 suqta chunka
8 pusaq 70 qanchis chunka
9 isqun 80 pusaq chunka
10 chunka 90 isqun chunka
100 pachak 2000 ishkay waranqa
101 Pachak uk 3000 kimsa waranqa
200 ishkay pachak
4000 tawa waranqa
300 kimsa pachak
400 tawa pachak 5000 pichqa waranqa
500 pichqa pachak 6000 suqta waranqa
600 suqta pachak 7000 qanchis waranqa
700 qanchis pachak 8000 pusaq waranqa
800 pusaq pachak 9000 isqun waranqa
900 Isqun pachak
1000 waranqa 10000 uk chunka waranqa
1001 waranqa uk 20000 ishkay chunka waranqa
BIRBUKUNA
Maqay pegar puktiy voltear un depósito
Pukllay jugar paqay lavar
Washay defenderse wanuy morir
Waqay llorar kuyuy mover
Rimay hablar kani morder
Shamuy venir aĉpay rosear
Punuy dormir ĉaspy sacudir
Riy -ir Llaki pena
Shay -ponerse de pie willay decir
Tay -siéntate rakiy vaciar granos
Samay -descansar wishiy vaciar líquidos
Kirpa -cerrar away tejer
Sitay -arrojar Qatar cubrir
Itakuy -botar kushkuy movedizo
winay -crecer pukay soplar
piratay -agacharse chukchuy temblar
chutay -jalar ĉuray poner (guardar)
llikiy -romper shukakuy silbar
muchay -besar qichpiray guiñar el ojo
munay -querer uqllay guardar de bajo
piqtuy -machucar nasquy acariciar
watay amarrar takiy cantar, bailar
kaĉay soltar piryay saltar
rikay ver pakiy quebrar
kiĉay abrir mikuy comer
qimiy ajuntar kumsay empujar
shakay -sacar el juego apriy cargar
kutay moler wallqay deglutir, tragar
llampucha desmenuzar upyay tomar, beber
kuchuy cortar con machete watqay callar
rutuy cortar pelo de oveja matqay patear
iĉiy escarmenar lana qapiy ordeñar
puchkay hilar nanay dolor
ĉamuy llegar qamay agitar
tikray voltear kamay tocar
tikrakay -regresar chicharuy freir
qatiy -arrear suway robar
lushtiy desvestir llullay mentir
puriy caminar kallpa correr
kupay trotar waqachiy tocar (campana)
tullpuy teñir shumaq hermoso, bonito
musquy soñar saqra feo
iskribiy escribir siray coser
BUKABULARIUKUNA
aqcha rutuy corte de cabello nina candela, fuego
picha basura allqu perro
yaku agua runa esposo
aycha carne runay mi esposo
tanta pan runayki tú esposo
sara maíz pishqu gallina
rupa sol rapra hoja
punku puerta raĉpa ropa
rumi piedra mucha beso
manqa olla utqay rápido
sumbru sombrero piryay dar vuelta
runan su esposo tikray regresa
warmian su esposa quy dar
mashan su yerno yamta leña
SUJETO + OBJETO + VERBO
Aychata mikun Jwan Come carne Juan
Jwan aychata mikun Juan come carne
s o v
Jwan mikun aychata Juan come carne
Pishqu wawanta washan La gallina cuida a su pollito
taytan wawitunta pukllachin El papá hace jugar al bebito
Allqu mishita kanin El perro muerde al gato
Nuqanchik taytakunata washancik Nosotros protegemos a los señores
Opcional plural o.d.
Nuqa wasi y pi puri ni Yo camino en mi casa
s sus. yo en o 1 p.
Wasi yki pi purin ki Tú caminas en tu casa
casa tú en 2 p.

Potrebbero piacerti anche