Sei sulla pagina 1di 28

Curso de Mecnica de Rochas aplicado minerao subterrnea

Introduo Alterabilidade e grau de intemperismo Propriedades fsicas e propriedades ndices Propriedades de resistncia e deformabilidade das rochas, descontinuidades e macios rochosos

Rochas Magmticas Formadas a partir do resfriamento e consolidao do magma Maior resistncia mecnica

Rochas Sedimentares Formadas por materiais derivados da decomposio e desintegrao de qualquer rocha Menor resistncia mecnica

Rochas Metamrficas Formadas pela ao da presso, temperatura e solues qumicas em qualquer tipo de rocha Resistncia mecnica variada Metamorfismo Normal: Transformaes se fazem sem qualquer adio ou perda de novo material arenito/quartizito calcrio/mrmore Metamorfismo metassomtico: acompanhado por mudana de composio qumica, evidenciando a formao de novos minerais no existentes na rocha me folhelhos/micaxistos Principais diferenas macroscpicas: Presena de foliao Composio Textura-orientao dos gros Foliadas: "no estratificado" Gros muito finos: Folhelho Gros finos: Filito Gros Grossos: Xisto Estratificado: Gros Grossos: Gnaisse Sem foliao Gros Grossos: Metaconglomerado Gros finos a grossos: Quartzito e mrmore

Granticas cidas: Pegmatito, granito, aplito, granodiorito Granticas Bsicas: Gabro, diabsico, basalto macio e vesicular Granticas Alcalinas: Nefelina, sienito Tingrato, fonlito

Origem Mecnica: Grosseiras: conglomerados, brechas Arenosas: arenitos, slititos Argilosas: argilas, argilitos folhelhos Origem Orgnica: Calcrias:calcrios, dolomitos Silicosas: Silx Ferruginosas: Depsitos ferruginosos Carbonosas: Turfas, carves Origem Qumica calcrias: estalactites, estalagmites, mrmores travertinos Ferruginosas: minrios de ferro Salinas: halita, carnalita Silicosas: slex

IDENTIFICAO MACROSCPICA DO TIPO DE ROCHA Rochas Magmticas: Estrutura macia, compacta. Dureza mdia e elevada No campo, relativamente homogneas na cor. Rochas Sedimentares: Estrutura em camadas Dureza baixa Variaes de cor no campo no sentido horizontal e vertical Estruturas tpicas: estratificao cruzada, marcas de ondas, de animais, etc. Fsseis. Rochas Metamrficas: Estrutura orientada. Paralelismo dos minerais. Dureza mdia a elevada Variaes de cor no campo no sentido horizontal e vertical. Estruturas tpicas: dobras

PROPRIEDADES DAS ROCHAS: QUMICAS


Reatividade Reao lcali agregado reao de alguns minerais com os lcalis livres do cimento provoca Adesividade Utilizao de agregados a ligantes betuminosos, depende: Rugosidade da superfcie do agregado. Reaes qumicas. Energia de interfase. Durabilidade Resistncia s intemperismo. aes do

FSICAS
Absoro % w/peso seco: capacidade de absoro de lquido de uma rocha capilaridade. Peso Especfico aparente =(peso seco)/(peso seco-peso saturado) Porosidade =(volume de vazios/volume total) x100 Permeabilidade Propriedade relacionada com a resistncia percolao de gua. Gs (azoto) ao ar leo.

Condutibilidade dilatao trmica

Dilatao embebio

por

Dureza Maior ou menor facilidade para ser serrada ou polida.

Forma Forma dos fragmento obtida na britagem IPT M 49 ABNT 7225 cbica, alongada, lamelar, quadrtica.

Reao lcali agregado reao de alguns minerais com os lcalis livres do cimento provoca

Utilizao de agregados a ligantes betuminosos, depende: Rugosidade da superfcie do agregado. Reaes qumicas. Energia de interfase.

Classe
1 2 3 4 5

ndice de vazios
>0,43 0,43 0,18 0,18 0,05 0,05 0,01 <0,01

Porosidade
>30 30 15 15 5 51 <1

Termo
Muito alta Alta Mdia Baixa Muito baixa

IAEG

PROPRIEDADES GEOMECNICAS
Resistncia Compresso Uniaxial Tenso de pico suportada por um corpo de prova Resistncia trao Tenso de pico suportada por um corpo de prova: Diametral e direta. Resistncia ao Cisalhamento Tenso cisalhante medida em funo da tenso normal aplicada. Resistncia Desgaste ao

Por abraso: rocha submetida abraso de abrasivos especificados Amsler Por atrito mtuo: rocha submetida a uma carga abrasiva de esferas de ferro fundido ou ao a uma velocidade e revolues definidas Los Angeles.

Classe 1 2 3 4 5

Resistncia (MPA) 1,5 15 15 50 50 120 120 230 >230

Termo Muito alta Alta Mdia Baixa Muito baixa

Resistncia ao Choque

Resistncia a britagem e esmagamento

Mdulo de elasticidade ou de deformabilidade

Coeficiente de Poisson

Resistncia oferecida pela rocha ao impacto de um peso que cai de certa altura Treton 20 fragmentos de rocha e 5/8 dez impactos de peso=15.883kg.

Mostra o comportamento da rocha quanto a fragmentao que funo de fissuras, estratificao, xistosidade, estado de alterao, etc. Usa-se britadores diversos.

Tangente da curva x . Propriedade que procura demonstrar a capacidade de um corpo recompor deformaes sofridas.

Relao entre a deformao radial e longitudinal de um corpo de prova.

Rocha Frgil Curva x mostra a Rc no limite da ruptura.

Rocha Dctil Curva x o limite elstico longe da Rc.

Rocha elasto-plstica Curva x mostra um rastejo ou fluncia.

Classe

Mdulo de deformabilid ade (MPA) 1,5 15 15 50 50 120 120 230 >230

Termo

1 2 3 4 5

Fraca Moderadame nte forte Forte Muito forte Extremament e forte

Grau de Alterao S, alterada, muito alterada. Subjetivo

Grau de Fraturamento Rocha Muito Consistente Caractersticas -quebra com dificuldade ao martelo -fragmento com bordas cortantes resistentes a lmina de ao -superfcie dificilmente riscvel -quebra com relativa facilidade ao martelo -fragmento com bordas cortantes que podem ser abatidas pelo corte com lmina de ao -riscvel por lmina

Consistente

Quebradia

-quebra facilmente ao martelo -bordas dos fragmentos podem ser quebradas pela presso dos dedos -a lmina de ao provoca um sulco acentuado na superfcie do fragmento
-esfarela ao golpe do martelo -desagrega sob presso dos dedos.

Frivel

Rocha Ocasionalmente fraturada pouco Mediamente Muito extremamente Em fragmentos

Mdulo de deformabilidade (MPA) <1 15 6 10 11 20 >20 Torres ou pedaos de diversos tamanhos oticamente dispostos.

SOLOS Solos o material resultante da decomposio e desintegrao seja por grau de alterao e intemperismo (ao de agentes atmosfricos) de uma rocha. Pode ser considerado sob o aspecto natural sendo tratado pela geologia, pedologia e geomorfologia. Para efeitos de Geologia de engenharia TERZAGHI e PECK (1962) consideram o solo um agregado natural de gros minerais que podem ser separados por meios suaves tais como agitao em gua.

Tipo de Rocha

Composio Mineral

Tipo de solo

Composio

Basalto

Plagioclsio piroxnios

argiloso

Argila

quartizito Filitos granitos

quartzo Micas (sericita) Quartzo, feldspato, mica

arenoso argiloso Areno-argiloso (micceo)

Quartzo argila Quartzo e argila

calcrio

calcita

argilosos

argila

SOLO RESIDUAL Produtos da rocha intemperizada permanecem no local em que se deu a transformao. Exemplos:

Saprlito: tipo de rocha alterada em que os feldspatos e ferromagnesianos esto todos alterados. Mataces: Caso especial de resistncia de blocos de rocha ao avano do intemperismo ocorrendo geralmente em rochas macias pouco fraturadas de composio grantica. Perfil de alterao solo residual em rea de gnaisses.

SOLOS TRANSPORTADOS
Solos de Aluvio Materiais transportados e arrastados pelas correntes de gua. Formas: terraos e plancies de inundao. Exemplos: depsitos de argilas cermica, cascalho. Pssimos para fundao de barragens Solos Orgnicos Composto de argila orgnica mole. Ocorrncia: bacias, depresses continentais, baixada marginal de rios e litorais. Exemplo: Baixada santistamangue. Solos Coluviais Depsitos de encostas montanhosas cujo o agente transportador a gravidade. So inconsolidados, permeveis, instveis. Talus. Solos Elicos Dunas de areia formadas no litoral.

Tamanho gro

do

Composio

Cascalho Pedrisco

Fragmento de rocha Minerais primrios: quartzo, calcednia, as vezes, feldspato no pedrisco.


Minerais primrios: quartzo principalmente, as vezes, feldspatos Fragmentos de rochas de gros finos Agregados herdados: partculas de um mineral primrio alterado e um mineral resultante de alterao: micas. Agregados de quartzo e argila: gro de QZ com argila aderida Agregados de argila: minerais de argila aglutinados por um cimento, (ferro). Outros resinatos: magnetita, monasita, zirco, etc. Minerais primrios Material ferruginoso e calcrio Partculas individuais de certos minerais de argila ex: vermiculita. Minerais de argila xidos e hidrxidos de ferro e alumnio Minerais primrios Calcrios Matria orgnica

Areia

Silte

Argila

Classe Porosidade % ndice vazios de Densidade relativa ou grau de compacta o

ndice de vazios

Porosidad e

Termo

>1

> 50

Muito alta

2 n = Volume de vazios Volume e = Vv/V D = (emax-enat) emax-emin 3

1,0 0,80

50 45

Alta

0,80 0,55

45 35

Mdia

0,55 0,43

35 30

Baixa

< 0,43

< 30

Muito baixa

Classe

Densidade Relativa %

Termo

< 20

Muito fofa Grau de compactao Termo

20 33

Fofa 0 1/3 fofa

33 66

Medianamente

1/3 2/3

Medianamente

66 90

Denso

2/3 - 1

Compacta

90 - 100

Muito denso

Plasticidade

Umidade

Consistncia

Classe

ndice de plasticidad e

Termo

Mistura de slidos contidos no solo com gua possui trs estados: lquido, plstico, semi slido. ndice de plasticidade a diferena entre o limite de liquidez e o ndice de plasticidade

h = [(Ph-Os)/Os] x 100 Ph = peso mido Ps = peso seco h = umidade natural

IC = [LL-H]/IP IC = ndice de consistnci a LL = limite de liquidez IP = ndice de plasticidade h = teor de umidade

<1

No plstico

17

Levemente

7 17

Moderadamente

17 35

Alto

> 35

extremamente

Classe

ndice de plasticidad e 0 0,25

Termo

Termo

ndice de consistncia

Naturalmente seco

Muito mole

<0

0,25 0,50

mido

Mole

0 0,5

0,50 0,80

Muito mido

Mdia

0,5 0,75

0,80 0,95

Altamente

Rija

0,75 1

0,95 1,00

Saturado

Dura

Maior que 1

Termo

Indicao de campo

Resistncia ao aproximada KN/m2

cisalhamento

Muito mole

Exsuda entre os dedos

< 20

Mole

Facilmente moldada nos dedos

20 40

Firme

Moldada por forte presso

40 75

Rijo

No pode ser moldada facilmente

75 150

Muito rijo

Frgil ou muito resistente

> 150

IMPORTNCIA DA ESTRUTURA DAS ROCHAS NO COMPORTAMENTO MECNICO. ESTRUTURA DE ROCHAS QUASE-ISOTRPICAS A maior parte das rochas so formadas por cristais que so as partculas que formam gros do material. A forma, dimenso, orientao, morfologia, distribuio dos gros e a repartio das diferentes espcies de minerais chamada de textura. Na escala dos gros, os calcrios so homogneos e os granitos, heterogneos. Nas rochas com estrutura quase isotrpica o principal fator a distribuio dos gros no espao. Uma rocha ser mais heterognea quanto mais for a dimenso dos gros. As superfcies de descontinuidades e os espaos vazios podem ser: - mais ou menos esfricos: poros dos calcrios. - mais ou menos planos: fissuras As superfcies de descontinuidades mais importantes so os limites de gros, juntas de gros, fissuras ou microfissuras fechados que podem ser inter-intra ou granulares assim como inter ou intra cristalinas.

A B
B

C
A H F K D G J

O comportamento ps ruptura definido por Fairhust como classe I e classe II.

E II

mI

Classe I - A ruptura controlvel atravs da deformao axial do corpo de prova. Devemos fornecer energia ao corpo de prova para obtermos a progresso da ruptura. Iguala m > 0. Rochas do tipo arenitos porosos, calcrios porosos, xistos, rochas brandas em geral. E/m >1 Classe II - A ruptura incontrolvel por processos normais. Temos que retirar energia do corpo de prova para uma propagao controlvel das fissuras. O controle da ruptura se faz pela deformao lateral (transversal do corpo de prova). m > 0. E/m < 1, para rochas tais como,carvo com alta porcentagem de vitranio, granitos, calcrios poucos porosos, quartzitos, basaltos, etc. Rochas de textura homognea com gros finos.

A energia de superfcie especfica das rochas F, ou seja, energia ao nvel macroscpico processada na formao de fissuras maior nos poli cristais que nos monocristais. Nas rochas esta energia 0,1 J/m2 a 1 J/m2 nos mono cristais de 1 J/m2 a 103 J/m2 e nos ou seja 1000 vezes mais. A energia de ruptura depende da natureza da rocha e dos defeitos da estrutura. As caractersticas destes defeitos so: NATUREZA: microfissuras, poros, gros possuem propriedades mecnicas diferentes dos outros gros em volta. GEOMETRIA: forma e dimenso de microfissuras, poros e gros. DISTRIBUIO NO ESPAO. ANISOTROPIA DE ORIENTAO GEOMETRIA DE REPARTIO. Podemos passar uma rocha de comportamento II ao tipo I aumentando os defeitos da estrutura.

1.INFLUNCIA DA DIMENSO DOS GROS, DIMENSO DOS POROS, INTENSIDADE DA MICRO FRATURAO E MINERALOGIA NA FORMA DAS CURVAS TENSO DEFORMAO.

Figura 3 Variao do dimetro dos poros

Figuras 4 granitos com granulometria diferente e Figura 5 arenitos com porosidade diferente

Figura 6 mostra a influncia das fissuras.

Potrebbero piacerti anche