Sei sulla pagina 1di 51

Transistores Bipolares

Prof. Gustavo Fernandes de Lima <gustavo.lima@ifrn.edu.br>

Programa da aula

Introduo/Evoluo Transistor Bipolar


Caractersticas construtivas Funcionamento como amplificador Configuraes b sicas Curva caracterstica !eta de carga Circuitos de polari"ao Transistor como regulador
2

Bibliografia

Introduo
Com

o passar dos anos# a ind$stria dos dispositivos semicondutores foi crescendo e desenvolvendo componentes e circuitos cada ve" mais comple%os# a base de diodos& Em '()*# na Bell Telep+one# um grupo de pes,uisadores# liderados por -+oc.le/# apresentou um dispositivo formado por tr0s camadas de material semicondutor com tipos alternados# ou se1a# um dispositivo com duas 1unes& 2 3 dispositivo recebeu o nome de

Introduo

Figura 1 - O primeiro transistor de juno de germnio da Bell Laboratories, 19 !

Evoluo

Figura ! " #volu$%o do Transistor

Evoluo
3escrio
'()'4

da imagem anterior4

5 lvula termi6nica usada em telecomunicaes7 '()*4 Point8contact transistor# seis meses ap9s sua inveno7 '(::4 Transistor ,ue substituiu as v lvulas ou tubos a v cuo em e,uipamentos de comunicao em rede7 '(:;4 <mplificador de fai%a larga de alta fre,u0ncia7 '(=;4 >icroc+ip# usado para produ"ir os tones " ?sons@ em aparel+os de telefone7

Evoluo
2

impacto do transistor# na eletr6nica# foi grande# 1 ,ue a sua capacidade de amplificar sinais elAtricos permitiu ,ue em pouco tempo ele# muito menor e consumindo muito menos energia# substitusse as v lvulas na maioria das aplicaes eletr6nicas& 2 transistor contribuiu para todas as invenes relacionadas# como os circuitos integrados# componentes opto8eletr6nicos # e microprocessadores&

Evoluo
Praticamente

todos os e,uipamentos eletr6nicos pro1etados +o1e em dia usam componentes semicondutores& <s vantagens sobre as difundidas v lvulas eram bastantes significativas# tais como4
>enor

taman+o# mais leve e mais resistente Bo precisava de filamento >ais eficiente# pois dissipa menos pot0ncia Bo necessita de tempo de a,uecimento >enores tenses de alimentao
$

Transistor Bipolar
2

transistor pode controlar a corrente7 Ele A montado numa estrutura de cristais semicondutores# formando duas camadas de um tipo ?B@ e no meio delas o outro cristal ?P@7 Cada uma dessas camadas recebe um nome em relao C sua funo na operao do transistor7
9

Transistor Bipolar
Caractersticas
2

construtivas

emissor tem a propriedade de emitir portadores de carga7 < base A muito fina# no consegue absorver todos os portadores emitidos pelo emissor7 2 coletor A a maior das camadas# sendo o respons vel pela coleta dos portadores vindos do emissor&
1!

Transistor Bipolar
Caractersticas
3a

construtivas ?cont&@

mesma forma ,ue nos diodos# so formadas barreiras de potencial nas 1unes das camadas P e B&

Figura , " -arreiras de .oten*ial nos transistores NPN e PNP

11

Transistor Bipolar
Caractersticas
2

construtivas ?cont&@

comportamento b sico dos transistores em circuitos eletr6nicos A fa"er o controle da passagem de corrente entre o emissor e o coletor atravAs da base& Para isto A necess rio polari"ar corretamente as 1unes do transistor&

12

Transistor Bipolar
Funcionamento

como

amplificador

?BPB@
Polari"ando

diretamente a 1uno emissor8

base

13

Transistor Bipolar
Funcionamento

como

amplificador

?BPB@
Polari"ando

inversamente a 1uno base8

coletor

14

Transistor Bipolar
Funcionamento

como

amplificador

?BPB@
Polari"ao

completa# a corrente de coletor I3 passa a ser controlada pela corrente de base I-&

Transistor Bipolar
Funcionamento

como

amplificador

?cont&@
Dm

aumento na corrente de base Iprovoca um aumento na corrente de coletor I3& < corrente de base sendo bem menor ,ue a corrente de coletor# uma pe,uena variao de I- provoca uma grande variao de I3. Isto significa ,ue a variao de corrente de coletor A um 1"

Transistor Bipolar
Funcionamento

como

amplificador

?cont&@
2

fato do transistor possibilitar a amplificao de um sinal fa" com ,ue ele se1a considerado um dispositivo ativo& Este efeito am.lifi*a$%o# denominado gan+o de *orrente5 pode ser e%presso matematicamente pela relao entre a variao de corrente do coletor e a variao da corrente de base # isto A4 1#

Transistor Bipolar
Funcionamento

como

amplificador

?cont&@

Figura 6 " #feito Am.lifi*a$%o no Transistor NPN

1$

Transistor Bipolar
Tenses

e Correntes nos Transistores

IE E IC F IB IB 5CE E 5BE F 5CB 5BC

IE E IC F

5EC E 5EB F

Figura 7 ' Tens8es e 3orrentes

19

Transistor Bipolar
Configuraes
2s

B sicas

transistores podem ser utili"ados em tr0s configuraes b sicas4 -ase 3omum 9-3:5 #missor *omum 9#3:5 e 3oletor *omum 933:. 2 termo comum significa ,ue o terminal A comum a entrada e a sada do circuito&

2!

Transistor Bipolar
Configuraes
Base Comum

B sicas ?cont&@
Gan+o de tenso elevado Gan+o de corrente menor ,ue ' Gan+o de pot0ncia intermedi rio ImpedHncia de entrada bai%a ImpedHncia de sada alta Gan+o de tenso menor ,ue ' Gan+o de corrente elevado Gan+o de pot0ncia intermedi rio ImpedHncia de entrada alta ImpedHncia de sada bai%a Gan+o de tenso elevado Gan+o de corrente elevado Gan+o de pot0ncia elevado ImpedHncia de entrada bai%a ImpedHncia de sada alta

Coletor Comum

Emissor Comum

21

Transistor Bipolar
Configuraes
<

B sicas ?cont&@

configurao Emissor8Comum A a mais utili"ada em circuitos transistori"ados& Por isso# os diversos parHmetros dos transistores fornecidos pelos manuais tAcnicos t0m como refer0ncia esta configurao&

22

Transistor Bipolar
Curva

Caracterstica 8 EC

Podemos

trabal+ar com a c+amada curva caracterstica de entrada& Para cada valor constante de >3## varia8se a tenso de entrada >-## obtendo8se uma corrente de entrada I-# resultando num gr fico conforme figura abai%o& 2bserva8se ,ue A possvel controlar a corrente de base# variando8se a tenso entre a base e o emissor& 23

Transistor Bipolar
Curva

Caracterstica I EC

Figura ;; ' 3urva 3ara*ter?sti*a de #ntrada #3

24

Transistor Bipolar
Curva
Para

Caracterstica I EC

cada constante de corrente de entrada I-# variando8se a tenso de sada >3## obtAm8se uma corrente de sada I3# cu1o gr fico tem o seguinte aspecto&

Transistor Bipolar
Curva

Caracterstica I EC

Figura ;! '3urva 3ara*ter?sti*a de Sa?da #3

2"

Transistor Bipolar
Funcionamento
<

como c+ave

utili"ao do transistor nos seus estados de -<TD!<JK2 e C2!TE# isto A# de modo ,ue ele ligue condu"indo totalmente a corrente entre emissor e o coletor# ou desligue sem condu"ir corrente alguma A con+ecido como operao como c+ave& Bo e%emplo a seguir# ao se ligar a c+ave -'# fa"endo circular uma corrente pela base do transistor# ele satura e acende a 2#

Transistor Bipolar
Funcionamento
2

como c+ave

resistor ligado a base A calculado# de forma ,ue# a corrente multiplicada pelo gan+o d0 um valor maior do ,ue o necess rio o circuito do coletor# no caso# a lHmpada&

2$

Transistor Bipolar
Funcionamento

como c+ave

Figura ;, " Analogia de um transistor *om uma *+ave


29

Transistor Bipolar
Ponto
2s

de 2perao ?Luiescente@

transistores so utili"ados como elementos de amplificao de corrente e tenso# ou como elementos de controle 2B82FF& Tanto para estas como para outras aplicaes# o transistor deve estar polari"ado corretamente& Polari"ar um transistor A fi% 8lo num ponto de operao em corrente contnua# dentro de suas curvas caractersticas& 3!

Transistor Bipolar
Ponto

de 2perao ?Luiescente@

TambAm

c+amado de polari"ao 3C# este ponto de operao ?ou ,uiescente@ pode estar locali"ado nas regies de corte# saturao ou ativa da curva caracterstica de sada& 2s pontos AA ?regio ativa@# A- ?regio de saturao@ e A3 ?regio de corte@ da figura a seguir caracteri"am as tr0s regies citadas& 31

Transistor Bipolar
Ponto

de 2perao ?Luiescente@

Figura ;/ " Pontos Auies*entes de um Transistor


32

Transistor Bipolar
!eta

de carga

M o lugar geomAtrico de todos os pontos de operao possveis para uma determinada polari"ao&

33

Transistor Bipolar
Circuito

de Polari"ao em Emissor

Comum
Besta

configurao# a 1uno BE A polari"ada diretamente e a 1uno BC reversamente& Para isso# utili"am8se duas baterias e dois resistores para limitar as I R correntes e fi%ar o ponto de operao&
C C

RB B IB

VCC

E IE

VBB

34

Transistor Bipolar
Circuito

de Polari"ao em Emissor
RC RB B IB C IC VCC

Comum

E IE

VBB

>al+a

de

VBB VBE R = entrada4 B !B&IB F 5BE IB

E 5BB ento#

>al+a

VF5 V de sada4 &I E5 ento# C C CC CE CE CC R !=


C

IC

Transistor Bipolar
Circuito
Para

de polari"ao corrente de base constante

EC

com

eliminar a fonte de alimentao da base 5BB# pode8se utili"ar somente a fonte 5CC& garantir as tenses corretas para o funcionamento do transistor !B deve ser maior ,ue !C&
RC IC RB B C VCC IB E IE

Para

3"

Transistor Bipolar
Circuito

de polari"ao corrente de base constante


RC RB B IB IC VCC C

EC

com

E IE

VCC VBE RB = IB

VCC VCE RC = IC
3#

Transistor Bipolar
Circuito
Beste

de Polari"ao EC corrente de emissor constante&

com

circuito de polari"ao A inserido um resistor !E entre o emissor e a fonte de alimentao


RC IC RB B IB RE C E IE VCC

<

idAia A compensar possveis variaes de gan+o devido a mudanas de 3$

Transistor Bipolar
Circuito

de Polari"ao EC corrente de emissor constante


RC RB B IB RE C E IE IC VCC

com

RB =

VCC VBE R E .I E IB

VCC VCE R E .I E RC = IC

<dota8se

5!E E 5CC / 'N


39

Transistor como !egulador


Introduo
<

etapa de regulao# a ,ual cabe manter a tenso de sada fi%a para v rios valores de corrente de sada# era desempen+ada pelos diodos OEBE!Ps& Como 1 estudamos# o diodo Oener tem suas limitaes# e os circuitos reguladores pro1etados com este elemento so utili"ados para bai%os nveis de corrente de sada& 4!

Transistor como !egulador


Introduo
Com

?cont&@

os transistores# podemos ampliar esta fai%a de corrente# ,uando usamos a configurao abai%o# con+ecida como circuito regulador sArie&
+ VCE + VE _ + VS _

RS

+ VZ _

RL

41

Transistor como !egulador


Caractersticas
2

circuito utili"ado para implementar esta fonte A baseado na configurao base comum& tenso de entrada 5E pode ser constante ?dese1ando estabili" 8la num valor menor@ ou vir de um circuito retificador com filtro# cu1a sada apresenta ondulao ?ripple@&
42

<

Transistor como !egulador


Caractersticas
2

diodo "ener garante a estabilidade e o transistor permite ampliar a fai%a de valores de correntes de sada# sem sobrecarregar o diodo "ener& !- A um resistor limitador de corrente para o diodo "ener&

43

Transistor como !egulador


Caractersticas
<

tenso de sada pode ser determinada pela mal+a e%terna e pela mal+a de sada4
>al+a

e%terna4 5- E 5E 8 5CE ?I@ >al+a de sada4 5- E 5O 8 5BE ? II @ >al+a do transistor4 5CE E 5CB F 5BE ? III @ >al+a interna4 5E E 5CB F 5O ? I5 @
44

Transistor como !egulador


Caractersticas
-endo

este circuito estabili"ador de tenso# ele deve compensar tanto as variaes de tenso de entrada# como as variaes de corrente de sada ?causadas pelas variaes na carga !Q@& Pela e,uao ?II@ nota8se ,ue a tenso de sada 5- A constante# pois tanto a tenso "ener 5O como a tenso 5BE so est veis&
4

Transistor como !egulador


Funcionamento
-e

a tenso de sada diminui# a tenso base8emissor aumenta# fa"endo com ,ue o transistor condu"a mais# e desta forma aumentando a tenso de sada 8 mantendo a sada constante& -e a tenso de sada aumentar# a tenso base8emissor diminui# e o transistor condu" menos# redu"indo# assim# a tenso de sada 8 mantendo a sada constante& 4"

Transistor como !egulador


Funcionamento
Dm

aumento da tenso de entrada# aumenta a tenso base8coletor ?I>@& Como 5BE A constante# 5CE aumenta ?III@& Portanto# pela e,uao ?II: 5- permanece constante& -e 5E diminuir# 5CB diminui ?I>@& Pela e,uao ?III@ 5CE diminui& Pela e,uao ?II@ 5- permanece constante&
4#

Transistor como !egulador


Qimitaes
2bviamente#

o circuito regulador apresenta suas limitaes& 2 transistor tem seus valores m %imos e mnimos para 5CE e IC# ,ue limita os valores m %imos e mnimos da tenso de entrada e corrente de sada# para ,ue +a1a tanto a estabili"ao da tenso como a proteo do transistor e do diodo "ener&
4$

Transistor como !egulador


Qimitaes
Tenso

m %ima de entrada ># BACD>3# BAC E >S Tenso mnima de sada ># BIND>3# SAT E >S Corrente m %ima de sada IS BAC D I3 BAC Pot0ncia m %ima dissipada pelo transistor P3 BAC D 9># BAC ' >S:.IS BAC
49

Bibliografia
><!LDE-#

<ngelo Eduardo B&7 CR2DE!I STBI2!# -alomo7 C!DO# Eduardo Cesar <lves& Fis.ositivos semi*ondutoresG diodos e transistores& ''& ed& -o Paulo4 Mrica# UNN;&

Fim

2B!IG<32
<gustavo.lima@ifrn.edu.br>

Potrebbero piacerti anche