Sei sulla pagina 1di 92

BIOQUMICA

BIOQUMICA
estudo de

BIOMOLCULAS
podem ser
Necessrias para formar

composto por

ORGANISMOS VIVOS
classificados em Nutrientes Reinos

MOLCULAS COMPLEXAS

MOLCULAS SIMPLES utilizados para


fazer

necessitam

fornecem
Polissacarideo s
formam

Carboidratos

composto por
Energia

Polinucleotideos

formam

Nucleotideos

Clulas podem ser

Proteinas
Aminocidos formam

Eucariticas
Outras

Procariticas

Lipideos

so
Clulas complexas

so
Clulas simples

componentes de

envolvidas por

contm 21/10/2013
Membranas

contm
Citoplasma DNA 2

Organelas envolvidas por Bioquimica - Profa Snia Cristina J. Dias

DNA no ncleo

1. Viso Bioqumica sobre a origem dos seres vivos


Organizao dos sistemas vivos Diferenciao de Clula Eucaritica e Clula Procaritica

BIOQUMICA
Conceito:
ramo da qumica que estuda as reaes que se passam nos organismos vivos; procura explicar a vida em termos qumicos.

Existe uma variedade de biomolculas complexas a partir de elementos simples e de compostos da superfcie terrestre.

gua

Inorgnicas

Gases Sais minerais

Molculas

Acares Lipideos Orgnicas Protenas cidos nuclicos

A Bioqumica procura descobrir como essas biomolculas diferentes, formadas com esses elementos, interagem entre si para conferir aos organismos vivos as notveis propriedades que lhe so caractersticas.

21/10/2013

Bioquimica - Profa Snia Cristina J. Dias

Algumas caractersticas da matria viva.

21/10/2013

Bioquimica - Profa Snia Cristina J. Dias

As clulas de todos os organismos vivos so constitudas por substncias inorgnicas, e por substncias orgnicas;

Os 4 elementos mais abundantes na composio dos organismos so: H, C, N, O


S, P, Na, Fe, Zn, Cu , tambm so considerados elementos essenciais;
VOLTAR PGINA INICIAL

Componentes moleculares de uma clula de E.coli


Percentual de peso total da clula gua Protenas cidos Nuclicos DNA RNA Polissacardios Lipdios ons inorgnicos 70 15 Nmero aproximado das diferentes espcies moleculares 1 3.000

1 6
3 2 1

1 >3.000
5 500 20

Cada clula da bactria Escherichia coli contm mais de 6000 diferentes tipos de compostos orgnicos, incluindo

perto de 3000 protenas diferentes e um nmero similar de


molculas de cidos nuclicos.

Quase todos os compostos orgnicos, dos quais os organismos vivos so formados, so produtos da atividade biolgica. Essas biomolculas foram selecionadas durante o curso da evoluo pela sua adequao em executar funes bioqumicas ou celulares especficas.

Caractersticas dos seres vivos


1. Complexidade qumica e organizao estrutural 2. Extrao, transformao e uso da energia do meio 3. Replicar e viver em grupo 4. Perceber e responder a alteraes do meio 5. Definir funes para seus componentes e regular a interao entre eles.
21/10/2013 Bioquimica - Profa Snia Cristina J. Dias 12

Caractersticas dos organismos vivos


1 Grau de Complexidade qumica e de organizao. Eles possuem estruturas celulares internas intrincadas contendo muitas espcies de molculas complexas.
Elas incluem polmeros muito longos, cada um com sua sequncia caracteristica de subunidades, sua estrutura tridimensional nica e sua seleo altamente especifica de parceiros de interao na clula

Caractersticas dos organismos vivos


2 Os organismos vivos extraem, transformam e usam a energia que encontram no meio ambiente na forma de nutrientes qumicos ou de energia da luz solar. Essa energia torna os organismos vivos capazes de construir e manter suas prprias estruturas intrincadas e Realizar trabalho mecnico, qumico, osmtico e de vrios outros tipos.

Caractersticas dos organismos vivos


3 Capacidade para se replicar e viver em grupo A reproduo dos seres vivos perto da completa fidelidade Essa capacidade est relacionada com as informaes codificadas no material gentico de cada organismo.

Uma clula bacteriana isolada colocada em um meio nutritivo estril pode dar origem, em 24 horas, a um bilho de filhas idnticas. Cada clula contem milhares de molculas diferentes, muitas extremamente complexas; mas cada bactria uma cpia fiel da original, sendo sua construo totalmente direcionada a partir da informao contida no material gentico da clula original.
21/10/2013 Bioquimica - Profa Snia Cristina J. Dias 16

4 Perceber e responder a alteraes do meio com ajustes constantes a essas mudanas por adaptaes de sua qumica interna ou sua localizao no ambiente.

21/10/2013

Bioquimica - Profa Snia Cristina J. Dias

17

5 Definir funes para seus componentes e regular a interao entre eles as interaes entre os componente qumicos de um organismo vivo dinmica mudanas em um componente causam mudanas em outro com manifestao de uma caracterstica diferente daquelas de suas partes individuais o trabalho realizado pelo conjunto de molculas resulta na reproduo e autopreservao da vida.
21/10/2013 Bioquimica - Profa Snia Cristina J. Dias 18

Objetivo bsico da cincia Bioqumica mostrar como as colees de molculas inanimadas, que constituem os organismos vivos, interagem entre si para manter e perpetuar a vida animada.

Estudos bioqumicos revelam que todos os organismos vivos so semelhantes em nveis celular e qumico.

Fundamentos essenciais ao entendimento da bioqumica


Celular Qumico Fsico Gentico

21/10/2013

Bioquimica - Profa Snia Cristina J. Dias

21

Fundamentos celulares
Membrana citoplasmtica Citosol metablitos, coenzimas, ons inorgnicos, enzimas e genes dentro de um nucleide (procariota) ou ncleo (eucariota) Organismos fototrficos (captam e usam luz solar) e chemiotrficos (obtm sua energia pela oxidao de combustvel quimcio litotrficos (oxidam combustivel inorgnico como enxofre e ferro. Bactrias X Eucariotas Complexos supramoleculares
21/10/2013 Bioquimica - Profa Snia Cristina J. Dias 22

Bases Macromoleculares da Constituio Celular


A estrutura e o funcionamento das clulas dependem de macromolculas formadas pela polimerizao de unidades menores denominadas de monmeros; Todo organismo vivo formado por MACROMOLCULAS ORGNCIAS Todos so formados pelas mesmas espcies de molculas fundamentais = parecem ter um ancestral comum.

21/10/2013

Bioquimica - Profa Snia Cristina J. Dias

24

Bases Macromoleculares da Constituio Celular


A maioria dos constituintes moleculares dos sistemas vivos composta de tomos de Carbono unidos covalentemente a outros tomos de Carbono e a tomos de Hidrognio, Oxignio e Nitrognio. Muitas interaes fracas, no covalentes, estabilizam as estruturas tridimensionais das biomolculas, permitindo flexibilidade suficiente para aes biolgicas.

Bases Macromoleculares da Constituio Celular


As propriedades especiais de ligao do Carbono permitem a formao de uma grande variedade de molculas. Os compostos orgnicos como aminocidos, nucleotdeos e monossacardeos, servem como subunidades monomricas de protenas, cidos nuclicos e polissacardeos, respectivamente.

Bases Macromoleculares da Constituio Celular


Destas consideraes podemos destacar alguns dos princpios da lgica molecular da vida: a) Todos os organismos vivos constroem molculas a partir dos mesmos tipos de subunidades monomricas; b) A estrutura de uma macromolcula determina sua funo biolgica especfica; c) Cada gnero e espcie so definidos por seu conjunto distinto de macromolculas;

Hierarquia estrutural na organizao molecular das clulas

21/10/2013

Bioquimica - Profa Snia Cristina J. Dias

28

Toda matria viva constituda de pequenas estruturas: Clulas Menor unidade de vida Alta complexidade Grande diversidade celular Nelas esto contidas as caractersticas morfolgicas e fisiolgicas dos organismos vivos

21/10/2013

Bioquimica - Profa Snia Cristina J. Dias

30

Dessa forma todas as clulas, em todos os organismos, possuem caractersticas estruturais comuns, tais como a prpria arquitetura de suas membranas e muitos processos metablicos, como replicao de DNA, sntese protica e produo de energia qumica.

Apesar da similaridade existente entre as clulas que constituem os seres vivos, os organismos mantm diferenas fundamentais em nvel celular, podendo ser classificados em 2 grandes grupos: 1 Procariticos: Unicelulares 2 Eucariticos: Multicelulares

21/10/2013

Bioquimica - Profa Snia Cristina J. Dias

32

21/10/2013

Bioquimica - Profa Snia Cristina J. Dias

33

21/10/2013

Bioquimica - Profa Snia Cristina J. Dias

34

21/10/2013

Bioquimica - Profa Snia Cristina J. Dias

35

21/10/2013

Bioquimica - Profa Snia Cristina J. Dias

36

CARACTERSTICA DE UMA CLULA PROCARITICA estrutura da membrana

21/10/2013

Bioquimica - Profa Snia Cristina J. Dias

37

CARACTERSTICA DE UMA CLULA PROCARITICA estrutura da parede celular


Peptidoglicano - um heteropolmero rgido e insolvel na gua, constituido por cadeias lineares de dois acares NAG (cido nacetilglucosamina) e NAM (cido n-acetilmurmico) ligados entre si por ligaes glicosdicas. As cadeias lineares ligam-se entre si atravs de cadeias de quatro aminocidos
21/10/2013 Bioquimica - Profa Snia Cristina J. Dias 38

Colorao de Gram
Sequncia da tcnica: Corante primrio violeta de cristal: cora o citoplasma de prpura, independentemente do tipo de clula. Mordente soluo de iodo: aumenta a afinidade entre o violeta de cristal e a clula e forma com o corante um complexo insolvel dentro da clula. Agente descolorante lcool, acetona ou ambos: solvente lipdico. Contrastante safranina ou fucsina bsica: cora o citoplasma de vermelho.

21/10/2013

Bioquimica - Profa Snia Cristina J. Dias

39

21/10/2013

Bioquimica - Profa Snia Cristina J. Dias

40

As bactrias Gram positivas apresentam uma parede espessa, homognea, geralmente no estratificada e predominantemente constituda por peptidoglicano.

O precipitado insolvel que se forma por ao do corante, fica retido no interior da clula pela camada espessa de peptidoglicano, estas clulas no so descoradas permanecendo com a colorao conferida pelo corante primrio (prpura ). 21/10/2013 Bioquimica - Profa Snia Cristina J. Dias 41

As bactrias Gram negativas apresentam uma parede estratificada constituda por uma membrana externa e por uma camada mais interna que contm peptidoglicano e que mais fina que a das Gram positivas. precipitado insolvel, que se forma por ao do mordente, removido (camada de peptidoglicano mais fina que a das Grampositivas e a membrana externa parcial ou totalmente solubilizada pelo agente descolorante), as clulas ficam descoradas, corando de vermelho pelo contrastante.
21/10/2013 Bioquimica - Profa Snia Cristina J. Dias 42

21/10/2013

Bioquimica - Profa Snia Cristina J. Dias

43

Pili (conjugao) e Fimbrias (adeso)

PILI

21/10/2013

Bioquimica - Profa Snia Cristina J. Dias

44

Plasmdeo mvel

doadora

Receptora

21/10/2013

Bioquimica - Profa Snia Cristina J. Dias

45

Informao
Como fatores de ataque ou agresso, as clulas Gram-positivas e Gram-negativas caracterizam-se por graus diferentes de virulncia. As bactrias Gram-negativas so constitudas por uma endotoxina, o LPS, que lhes confere a propriedade de patogenicidade, enquanto nas bactrias Gram-positivas a exotoxina, composta pelo cido lipoteicoico, tem como caracterstica principal a aderncia.
21/10/2013 Bioquimica - Profa Snia Cristina J. Dias 46

DIFERENCIAO DA CLULA EUCARITICA E CLULA PROCARITICA


Tabela 1: Comparao de clulas procariticas e eucariticas

Clulas Procariticas Tamanho Geralmente pequeno 1-10 m Ausente No est definido Sem citoesqueleto: movimentos citoplasmticos, exocitose e endocitose esto ausentes

Clulas Eucariticas Geralmente grande 5-100 m Presente Presente Citoesqueleto constitudo de filamentos proticos: movimentos citoplasmticos, exocitose, endocitose est presente

Envoltrio nuclear Ncleo Citoplasma

Organelas

Poucas ou nenhuma

Ncleo, mitocndria, cloroplasto, Retculo endoplasmtico, entre outras

Organizao celular

Principalmente unicelular

Principalmente multicelular

Genoma

DNA com protenas no histonas, genoma no Nucleide; Plasmdeos

DNA complexado com protenas histonas e no histonas em cromossomos; cromossomo no ncleo com envelope membranoso (Nucleossomos) Mitose incluindo fuso mittico; centrolos em muitas espcies Absoro, ingesto, fotossntese em algumas espcies Enzimas oxidativas empacotadas na mitocndria; padro mais unificado de metabolismo oxidativo

Diviso celular

Fisso ou brotamento, no h mitose Absoro, alguns fotossintetizantes No h mitocndria, enzima oxidativa ligadas membrana plasmtica; grande variao no padro metablico

Nutrio

Metabolismo energtico

Nucleide: uma molcula nica de DNA, sem membrana envolvendo o material gentico;

Plasmdeos: pequenos segmentos circulares de DNA Na natureza alguns plasmdeos conferem resistncia a toxinas e antibiticos no ambiente. No laboratrio, esses segmentos de DNA no essenciais so especialmente apropriados manipulao experimental e extremamente teis aos geneticistas moleculares;

21/10/2013

Bioquimica - Profa Snia Cristina J. Dias

51

21/10/2013

Bioquimica - Profa Snia Cristina J. Dias

52

21/10/2013

Bioquimica - Profa Snia Cristina J. Dias

53

Fundamentos Qumicos
Ligaes carbono-carbono (C-C), grupos funcionais Estruturas lineares X tridimensionais X funo Configurao X Conformao

21/10/2013

Bioquimica - Profa Snia Cristina J. Dias

54

Formao da ligao covalente

Numero de eltrons no pareados

Numero de eltrons na camada externa

Ligaes covalentes simples, dupla e tripla

Molculas, Compostos qumicos.


Molcula. Dois ou mais tomos ligados entre si atravs de ligao qumica covalente formam uma molcula. Ex.: H2O, O2 , C6H12O6, Compostos qumicos. Substncias constitudas por um nico tipo de molcula so denominadas compostos, como por exemplo o cloreto de sdio, que formado por tomos de sdio e cloro.

Compostos qumicos
Compostos orgnicos. so formados por molculas que apresentam carbono na sua composio, normalmente, fazendo ligao covalente com o oxignio, nitrognio, enxofre e fsforo. Todas as biomolculas so compostos orgnicos. Ex.: C6H12O6.
Compostos inorgnicos. As molculas que no apresentam carbono so denominadas compostos inorgnicos. Como exemplo temos: HCl (cido clordrico), H2SO4 (cido sulfrico), HNO3 (cido ntrico), etc.

Grupos funcionais e funes orgnicas

Grupo funcional Hidroxila Funo orgnica lcool

Grupo funcional carbonila Funo orgnica aldedo

Grupo funcional carbonila Funo orgnica cetona

Grupo funcional carboxila Funo orgnica cido carboxlico

Grupo funcional metil e funo orgnica hidrocarboneto

Grupo funcional etil funo orgnica hidrocarboneto

Grupo funcional fenil funo orgnica composto aromtico

Grupo funcional amino funo orgnica amina

Grupo funcional amido funo orgnica amida

Grupo funcional sulfidrila funo orgnica tiol

Grupo funcional fosforila funo organica cido fosfrico

Grupo funcional ster funo organica ster

Grupo funcional ter funo organica ter

As biomolculas so polifuncionais pois contm dois ou mais tipos de grupos funcionais

Fundamentos Fsicos
Reao qumica G Equilibrio

Fundamentos Genticos
Informao gentica Replicao Seqncia linear DNA X funo protica Montagem espontnea em complexos macromoleculares

As clulas eucariticas evoluram procariticas em vrias etapas:

das

As clulas adquiriram mais DNA, surgiram mecanismos que o dobraram e o compactaram em discretos complexos com protenas especficas e dividiram-no igualmente entre as clulas-filhas durante a diviso celular;

A medida que as clulas se tornaram maiores, um sistema de membranas intracelulares se desenvolveu, incluindo a membrana dupla que envolve o DNA;

Formaram associaes endossimbiticas se tornando; fotossintetizantes ou aerbicas. Algumas bactrias aerbicas evoluram para as mitocndrias dos eucariotos modernos e algumas cianobactrias fotossintetizantes tornaram-se plastdeos, tais como cloroplastos das algas verdes, os provveis ancestrais das modernas clulas das plantas.

Evoluo dos eucariotos por endossimbiose. O eucarioto primitivo, um anaerbio, adquiriu uma bactria prpura endossimbitica (em amarelo), que levou consigo a capacidade de fazer o catabolismo aerbico e se tornou, com o tempo, a mitocndria. Quando a cianobactria fotossinttica (em verde) se tornou endossimbionte de alguns eucariotos aerbicos, ento estas clulas se tornaram os precursores fotossintticos das modernas plantas e algas verdes.

21/10/2013

Bioquimica - Profa Snia Cristina J. Dias

82

21/10/2013

Bioquimica - Profa Snia Cristina J. Dias

83

Hiptese simbitica da origem de mitocndrias e cloroplastos


Clula procaritica inicial
cido nuclico Bactrias aerbias Invaginaes da membrana plasmtica Bactria aerbia em simbiose mutualstica Cianobactria Cianobactria d origem ao cloroplasto Bactria aerbia d origem mitocndria Carioteca

Clula eucaritica fotossintetizante: alguns protistas e plantas

Clula eucaritica nofotossintetizante: alguns protistas, os fungos e os animais

Os primeiros seres vivos: as bactrias

cido nuclico Citoplasma

Membrana plasmtica

Evoluo da clula e os reinos de seres vivos


Reino Monera Bactrias Cianobactrias Algas Plantas Reino Protista Reino Animalia Reino Fungi Protozorios Animais Fungos

Reino Plantae
Cloroplasto

Mitocndria Ncleo Ancestral eucarionte

Surgimento de organelas membranosas e Surgimento do citoesqueleto ncleo Perda de parede celular Ancestral procarionte

Comparao de tamanho

Bactria
Vrus

Ncleo Clula animal

EU VOU PARA CASA ... ESTOU CANSADO... POR HOJE DEU... E VOC...

AINDA NO ACABOU... TEM MAIS... O ESTUDO DIRIGIDO...

07/03/2011

Profa Snia Cristina Jacomini Dias

88

MAS QUE TAL???

21/10/2013

Bioquimica - Profa Snia Cristina J. Dias

89

RELAXAR COM...

21/10/2013

Bioquimica - Profa Snia Cristina J. Dias

90

UM LANCHINHO ESPERTO???

21/10/2013

Bioquimica - Profa Snia Cristina J. Dias

91

E RECUPERAR AS ENERGIAS...

DE VOLTA S NOVE!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
21/10/2013 Bioquimica - Profa Snia Cristina J. Dias 92

Potrebbero piacerti anche