Asya'dan Yaylan Ortak Kltrn Kkenindeki Trk Dili

Do. Dr. Haluk Berkmen

http://www.astroset.com/bireysel_gelisim/kadim/k1.htm http://www.halukberkmen.net/

indekiler
Asya'dan Yaylan Ortak Kltrn Kkenindeki Trk Dili ve Yazs...........................................................................1 Asya'dan Anadolu ve Amerika'ya.................................................................................................................................. 4 Aztek ve Maya Dilleri.................................................................................................................................................... 5 Maya Dilleri ve n Trke............................................................................................................................................. 7 Mayalarda Dil-Din-Mimari............................................................................................................................................. 8 Maya Dili - n Trke - Japonca................................................................................................................................ 10 Ok Dilleri..................................................................................................................................................................... 11 Tengri Simgesi............................................................................................................................................................ 13 Ok Motifleri.................................................................................................................................................................. 14 Khan- Khut-Khanum................................................................................................................................................... 16 Osiris (Oz/ris)............................................................................................................................................................. 18 Gk Tengri-Odin.......................................................................................................................................................... 19 Ortak Kltrde Ol Szc......................................................................................................................................... 21 n-Trklerde Panteizm............................................................................................................................................... 22 n Trkler ve amanlk.............................................................................................................................................. 23 Etrsk ve Likya Yazs................................................................................................................................................. 24 Smer Dili................................................................................................................................................................... 26 Khang/Kagan Dingir/Ra........................................................................................................................................... 27 Akhenaton-Khan-Aton................................................................................................................................................. 29 Gne Tanr ve Ku lkesinin Tanralar................................................................................................................... 31 Taltepe - Ziggurat - Piramit....................................................................................................................................... 32 Asya Kurgan Gelenei................................................................................................................................................ 34 Kadim Msrda Piramitler............................................................................................................................................. 36 Dil Grubu Kurallar...................................................................................................................................................... 37 Asya Kk Dili Kurallar................................................................................................................................................ 39 n-Trklerin Kutsal Hayvanlar................................................................................................................................... 40 Issk Kurgan ve Kutsal Hayvanlar.............................................................................................................................. 42 Tur ve Ok Boylarnn Adlar......................................................................................................................................... 44 n-Trk Harflerinin Kkeni......................................................................................................................................... 45 Buu ve Buhar Szckleri........................................................................................................................................... 47 Altay Dili uvaa....................................................................................................................................................... 49 Atatrkn Gne Dil Kuram...................................................................................................................................... 51 Merv Blgesi.............................................................................................................................................................. 52 20,000 bin yllk klim Deiimi.................................................................................................................................... 53 Kara-Khoto-Tangut-Kutsal Gne............................................................................................................................... 55 A Harfinin zledii Yollar.............................................................................................................................................. 57 Tarkandemos Mhr................................................................................................................................................. 59 aman Kadnlar ve Ynetici Kutsal Analar.................................................................................................................. 61 Etrsk Zarndaki Yazlar.............................................................................................................................................. 62 Gne Dilinden Treyen Diller.................................................................................................................................... 64 Trkede Tekrar ve Kartlk Simetrisi........................................................................................................................ 65 Trke'nin Dnemleri.................................................................................................................................................. 66 Trke Kkenli Szckler........................................................................................................................................... 67 Trkmen Trke'si...................................................................................................................................................... 68 Tatar Trke'si ile Phaistos Diski................................................................................................................................. 68 Khazar Trkleri........................................................................................................................................................... 69 Asya Kkenli Barnaklar.............................................................................................................................................. 70 Gne Klt ve Tanralar........................................................................................................................................... 70 Trke'nin Leheleri.................................................................................................................................................... 72 Yaznn Geliimi.......................................................................................................................................................... 73 Smer ivi Yazsndan Finike Abecesine.................................................................................................................... 74 Olmek Abecesi............................................................................................................................................................ 76 Hint Abeceleri.............................................................................................................................................................. 77 Kuhan Kral Hakantekin............................................................................................................................................ 78 Pikt Dili ve Yazs........................................................................................................................................................ 79 Pasifik Dalm........................................................................................................................................................... 81 Kuzey Dou Dalm.................................................................................................................................................. 82 Burrows Maaras....................................................................................................................................................... 84 Genetik Bulgular......................................................................................................................................................... 85 Asya Dalmnn zleri................................................................................................................................................ 86 Orta Asya Belgeleri..................................................................................................................................................... 88 Finike (Gubla) Abecesi................................................................................................................................................ 90 Avrupa Adalarnda n-Trk Kltr............................................................................................................................ 91 Avrupa Megalitleri....................................................................................................................................................... 92

Ege Kylarnn Kadim Dili........................................................................................................................................... 93 Gktrk Parasndaki Yaz............................................................................................................................................ 95 Gney-Dou Asya Halk.............................................................................................................................................. 96 And-me Kadehleri.................................................................................................................................................... 97 Traklar ve Makedonlar................................................................................................................................................ 98 Halk Dansnn Kkeni............................................................................................................................................... 100 Hayat Aacnn Simgesi............................................................................................................................................ 101 Kaya Resimleri.......................................................................................................................................................... 102 Dil Gruplar................................................................................................................................................................ 103 Kadim Simgeler........................................................................................................................................................ 105 Hakkari dikilitalar, Anadolu'daki Dier Yaztlar ve n Trkler Sinan Meydan....................................106 Anadolu Bilgelii I................................................................................................................................................... 111 Anadolu Bilgelii - II.................................................................................................................................................. 113 Anadolu Bilgelii - III................................................................................................................................................. 114 Anadolu Bilgelii - IV................................................................................................................................................. 117

Asya'dan Anadolu ve Amerika'ya

Sizlere uzunca bir yaz dizisi halinde Maya kltr hakknda kendi grlerimi aktarmay dnyorum. Bu bakmdan yazlarm numaralamay uygun buldum. lk iki resim "Hitit Gnei" ve "Maya-Aztek" simgeleri ile ilgili. ki adet boa boynuzu zerinde duran Hitit Gnei ve gne ile btnlemi adet damga. Bunlardan birini ayrp altta ayrca belirttim. Bu damgann anlamn yle aklyorum:
Hitit halknn zerinde duran ve onlar yneten tanrsal zelliklere sahip 3 adet ynetici

ki adet boynuz Hitit halkn ifade ediyor. ynetici ise tanrlam Hitit krallardr. Tanrnn simgesi olan gne daire ile, ynetici krallar art iareti ile belirtilmitir. Bu bronz eser yryen ordunun en nnde bir sopaya takl olarak sancak eklinde tand ve tm Hitit milletinin simgesi olduu gr ileri srlmtr. 1 kinci resimde ise yeni dnya kltrlerindeki gne simgelerinden bazlarn sunuyorum. Kuzey Amerikann orta blgelerine yerlemi olan Oklahoma yerlilerine ait bir tak yukarda grlyor. Midye kabuu zerine oyulmu olan bu simge aka Tengri damgasdr. Merkezde tanrsal zellikleri olan yneticinin yz drt bir yanda izilmitir. Bununla belki de Tanrnn varl evrenin her yerindedir mesaj verilmek istenmektedir. Tengri damgasn orta Amerika blgesinde de bulmaktayz. Meksikann Veracruz blgesinde Maya'lardan ve Aztek'lerden nce ileri bir kltr oluturmu olan Olmek halknn da bir damga yazsna sahip olduu ok yakn tarihe kadar bilinmiyordu. Yeni bulunmu ve taa kaznm bir yaztta 62 farkl damgadan oluan resimsel (semiotik) bir yaz ortaya karlmtr 2 . Bu yazya ait iki damgay yukarda gsteriyorum. Her ikisinin ne derece birbirlerini andrdklar ve benzedikleri ortadadr. ABDnin gney blgesi olan New Mexico (Yeni Meksiko) eyaletine zamannda gelip yerlemi olan Navajo yerlilerine ait bir resimde ayn damgann merkezde yer aldn ve insanlarn onun evresine toplandklarn grmekteyiz. Sa alt kede ise gney ve orta Amerika blgelerinde uzun yzyllar boyu ileri bir kltr oluturmu olan Maya ve Aztek tanrs Quetzalcoatlya ait bir damga gryoruz.
1 2 Hitit Gnei adl kitap. Yazar Sedat Alp, TBTAK yaynlar, 2002 Science dergisi, Cilt 313, 15 Eyll 2006.

Bu tanrnn adn Kutsalkatl olarak okuyabiliriz. yle okunduunda Trke anlaml Kutsal-Katl yani Tengri olduu anlalmaktadr. Damgas da zaten bu gre onay vermektedir. Maya-Aztek kltrnde birok tanr vard. Bazlarnn adn Trke olarak anlaml bulmaktaym. spanyol rahipler tarafndan kayt altna alnm MayaAztek isimlerinde Trke sesler vardr. rnein sesini veren bir harf spanyol abecesinde bulunmad iin yerine X harfini kullandlar. u halde her X grdmzde olarak okuyalm. Ayrca harfi de olmadndan yerine i harfini kullandlar.
Xiuhtecuhtli: ate ve zaman tanrsdr. Yani ifte bir greve sahiptir. u halde ifte-Kutlu olarak okunabilir. Xiuhte = ifte ve Cuhtli = Kutlu olmaktadr. Eitliin bire bir olmas beklenemez. nk iki toplum ayrlal yaklak 3,000 yl gibi uzun bir zaman sresi gemitir. Tezcatlipoca: Orta Amerika tanrlarnn belki de en nemlisi. Tezcatli = Tezkatl, Poca = Bora. Burada kast edilen hzl hareket eden rzgar olmaktadr. Tez = hzl, Katl = Kat eden (harekete eden) ve B den P ye dnmle Bora sz poca eklini alm olabilir. Nitekim, Tezkatlbora rzgar tanrsdr. Chac: Yani "ak" Mayalarn yldrm ve imek tanrsdr. ak eklinde okunan bu szck halen bile dilimizde imek akt eklinde varln srdrmektedir. Kinich Ahau: Maya gne tanrsdr. Kinich veya Kni aslen Trke Gne sznden tremitir. Eski Trk inancnda Knhan Gne-Han ad kutsal gnee verilen isimlerden biridir. Ahau ile Han szlerinin yaknl bu gr desteklemektedir. Xochiquetzal: Gzellik ve iek tanras idi. Burada quetzal sznn kutsal olduunu grdk. Fakat Xochi nasl okunmal? Xochi = oh yani ok olabilir. Bu durumda okkutsal ad ortaya km olur. Bu rnekleri oaltabiliriz. Yeni rnekleri bir sonraki yazmda sunacam. Ancak, u gerek ile kar karya bulunmaktayz: Kuzey ve Orta Amerika yerli diye bilinen kltrler Asya kkenli olup Bering boaz zerinden yeni dnyaya g etmilerdir. Asya'dan kan ve Anadolu'ya yerleen bir dier kol Hurri, Hitit ve Smer halklardr.

Aztek ve Maya Dilleri

Sadece Mayalar deil, tm kuzey, orta ve gney Amerika kadim kltrlerin kkeni Asya ktasdr. Bu yerleim gnmzden yaklak 15,000 yl nce balam ve birok dalgalar halinde zamanla srmtr. Amerika yerli dilleri zerine derin ve karlatrmal aratrmalar yapan iki dilci Joseph Greenberg ve Merritt Ruhlen adl nemli uzmanlardr. Onlarn ifadesine gre Amerika ktasna en az farkl ve byk g dalgas olmutur. 3 Bu dalgalardan en nemli olan orta ve gney Amerika blgelerine yerlemi olan Maya, Aztek ve nka kltrlerini getirmi olan dalgadr. Her kltrn ortak bir dile sahip olduklar fakat zamanla bu dillerin deiik az ve leheler halinde ayrldn biliyoruz. Ayrca kuzey blgede byk bir dil gurubu olan Atapaskan dil gurubuna ait pek ok kzlderili dilinin varl bilinmektedir. Tm bu Asya kkenli diller Trke ile ilgilidirler. Hepsi de ortak bir kk dilden tremitir. Bu kk dile n-Trke de diyebiliriz. Fakat Rus dilciler bu kk dile Nostratik demeyi uygun bulmulardr. Nostratik hakknda pek ok yayn vardr. Fakat ne yazk ki, bizim yerli dilcilerimiz nTrke zerine asla eilmemekte bu konuda aratrma yapmadklar gibi, yapanlar
3
Scientific American, Kasm 1992. sayfa 60

da kmseyip alay etmektedirler. Trke ile ilgili dedim. Asla, bire bir eit demek istemedim. Bu ilgiyi veya ilikiyi bulup karmak hem ho bir ura olmakta, hem de dnya dilleri hakknda daha derin bir bilgi elde etmemizi salamaktadr. rnein, Maya sz Trke kk, asl cevher anlamna gelir. Bira mayas, ekmek mayas hepimizin bildii szlerdir. u halde Maya kltr n-Trke Kk kltr anlamna gelmektedir. Keza, Aztek ad da Aztek eklinde iki heceye ayrldnda Az fakat tek olan yani kendine has olan bir kltr anlamn tamaktadr. Az szc z-s dnm gz nne alndnda ASYA sznde vardr. Asya sz de Az-y demek olmaktadr. y sz yerleim blgesi demek olup bugn kullandmz ky sz OK-y (Oklarn yerleim blgesi) olmaktadr. OK ad n-Trklerin kendilerine ve kendi yneticilerine verdikleri bir isimdi. Bu konu olduka derin bir aratrma konusu olduundan daha ileride sz edeceim. ATAPASKAN dil gurubunun ad da n-Trke olarak Ata-Bakan eklinden baka bir ey olmad grndeyim. Dilciler bu tr benzetmeleri kmserler ve hep tesadf olarak gz ard ederler. Oysa ki tesadfler pek ok olunca artk tesadf olmaktan karlar. Son Maya kralnn ad da Ata-Hualpa idi. Hualpa sz Hu-Alp (Yce) anlamn tar. Kuzey Amerikada yaayan ve halen varln srdren bir dier gurubun ad ANASAZIdr. Bu dil gurubunu da n-Trke Ana-Sz (anadil) eklinde ayrdmzda anlam apak ortaya kmaktadr. Maya kltrnn kendi ehirlerine verdikleri isimlere bir bakalm. Bunlardan bazlar: Tikal, Palenque, Kopan, Kalakmul, Uaxactun ve Altun-Ha ehirleri veya daha dorusu yerleim merkezleridir. imdi srasyla bu yerleim adlarn inceleyelim: Tekil yani kendine has olan, tekil olan demek olmaktadr. nk Tik kk szc n-Trke olup tek demektir. Tek szn Kzlderili dillerde TK olarak buluyoruz. Yunanca iaret parmana Dahtilo denir ki bu da TK =>TEK =>TAH =>DAH dnm ile olumutur. Daktilo dediimiz alet parmaklarla alan demektir. Latince TE (sen) ikinci tekil kii demektir. Burada da iaret parma ile gsterilen ikinci ahs anlam vardr.
Tikal:

P sesinin asl B sesidir. Yani Palenk eklinde okunan bu ehir ad Bark sznden dnmtr. Ayrca R ile L dnm de ok yaygn olduu bilinmektedir. Bark, ise Barnak, yani konumlu yer demek olmaktadr. Asya ktasnn Trkler tarafnda ilk kurulmu yerleim blgesinin ad Babark , yani Ba-yerleim yeri idi. Ba yerleim ise bugnk dilde ba-ehir olmaktadr. Zamanla Babark, Bebark ve Bebalk olmutur. Oysa ki ne be ile ne de balk ile hibir ilgisi yoktur.
Palenque: Kopan: Bu ehir ad da halen bugn bile kullandmz kopan (ayrlan, merkezden kopan) anlamn tar. Anlalan bu ehir asl Maya blgesinden corafi olarak ayr bulunduu iin Kopan adn almtr.

Bu ad da ikiye ayrp Kalak-Mul eklinde okumak gerekir. Kalak sz kalalm anlamn tar. Nasl ki alalm sz alak idiyse, kalalm da kalak idi. Mul ise M nin yine B ile olan ilikisinden ve L ile R dnmnden Mul sz BUR yani burada kalalm demek olduunu sanyorum. Ancak bu yaklamn doruluu aratrlmaldr.
Kalakmul:

Bu isim uzaktn ve daha doru ekli de uaktn olsa gerek. nk X harfi genelde sesi ile okunur. Uaktn, derken umak kastedilmiyor. Uak Uta olan, uzakta olan kast ediliyor.
Uaxactun: Altun-Ha: Bilindii gibi altn sz ile Ha (yce, kutsal) sznn birleimi var bu isimde. Hakan, Hazret, Hakk szlerinde hep bu Ha kk bulunmaktadr. Ayrca Maya dilinde Han "bir" demektir.

Maya Dilleri ve n Trke

n-Trke olarak adlandrlan Orta ve Dou Asya Trkesinin birok az ve leheleri bulunur. Bunlardan balcalar Uygur, Manu (Kore), Hyung-Nu, uki, Yakut, Tunguz ve Aynu leheleridir. Tm bu azlar Haluk Tanju Tunderililer adl bir kitapta incelemitir. Bu ana lehe ve azlar konuan Trk toplumlarnn adlarna baz rnekler sunaym: Hun, zbek, Tatar, Peenek, Balkr, Atasuan, Trkmen, Altay, Buryat, Evenk, Hazar, Tacik, Gilyak, Alu.. Amerikada konuulan diller ise ok deiik isimler altnda bilinmektedir. Bunlardan bazlar: Yurok, Mohowk, Yana, ukatek, Tikuie, Yahan, Yui, Kayapa, Kie, Takana, Nonuya, Taos.....vs. Maya dilleri ise bir kk dil olan Proto-Maya dilinden tredii bilinir. Bu Proto-Maya dilini yandaki resimde grebilirsiniz. n-Trkeden treyen dil guruplarndan ProtoMaya dili sadece bir tanesidir. Dier nemli guruplar: Eurasiatic olarak adlandrlm olan byk dil gurubuna Altay, Ural, Hind-Avrupa, Na-Dene ve Dravidian dil guruplar girer. Ayrca Afroasiatic ad ile bilinen kuzey Afrika ve Mezopotamya dil guruplar arasnda Smer, Babil, Asur, Hitit, skit, Hami ve Sami dilleri girer. Bunlarn da kkeni n-Trkedir. lgin bir dil ilikisi olarak Asya dilleri olan in-Tibet dilleri ile baz Kafkas dillerinin, Bask ve Buruaski dillerinin ve Kuzey Amerika dil gurubu olarak bilinen Na-Dene dillerinin yakn akraba olduklar gereidir. Ayrca Bask dili ile kuzey Afrika Berber ve Tuareg dilleri arasnda ilikiler gsterilmitir. Burada Maya dillerinden Baz Maya szcklerini ve onlarn parantez iinde Trke karlklarn sunmak istiyorum.4 Ahau (aa, ynetici), Baat (balta), a (am), etun (etin), ol (olak), Kutz (ku), il (iinde), (dii), Kanak (kuak), Kin (gn), Kini (gne), Kie (kii), Koa (koca, byk, yal), Kul (kul), Naa (ana), Na (ev), Ol (olmak), Tamazkal (hamam), Tepek (tepe), Top (toplamak), Toz (toz), Tul (tolu, dolu), Tulan (dolgun), Tup (dip), Tzekel (akl), Ueez (uyuz), Ui (iemek), Ul (Ulamak), Uy (oy), Ya (taze,ya), Yal (yeil).
4
Saim Ali Dilemre Genel Dil Bilgisine Bak, Birinci Kitap

Maya Dilleri

Size hem anlam hem de telaffuz olarak ok yakn olan tam 31 szck sundum. Maya halknn binlerce yl nce Asya ktasndan Amerika ktasna g ettikleri dnlrse bu kadar szcn halen ortak olmas tesadf ile aklanamaz. Anlalan odur ki Proto-Maya dili n-Trkedir. Sadece dil ilikileri deil, ayn zamanda genetik aratrmalar bu ilikiyi kantlamaktadrlar. 5 Asyann dou blgesinden Bering boazn aarak Amerika ktasna yaplm olan glerin genetik olarak saptand anlatlmaktadr. Ayrca Aleut adalar diye bilinen Asya ile Amerika arasndaki takm adalar Trke Alau olup Ala-U eklinde ayrldnda Beyaz U demektir. Zira, al sz bugn kullanlan anlamyla krmz demek olmayp n-Trke Beyaz demektir. Zamanla karl blgelere ve beyaz tepelere al denmi, daha sonralar ykseklik kavram ne karak bayrak rengi olarak deiiklie uramtr. Nitekim Latince alba = yksekte duran, demektir. Arnavutlua albania ve arnavutlara albanian denmesi bu nTrke kk szckten trer. Bu rnek, szcklerin zaman iinde nasl anlam kaymalarna tabi olabildiklerini ve ne derece tannmaz hale dntklerini ok gzel gstermektedir. Ayn durum zel isimlerde de olmutur. rnein, Maya halklarndan bir gurup Kiche Maya diye bilinir. Oysa ki kiche Trke kii demektir ve KicheMaya dorudan Maya insan anlamn tamaktadr.
Kie Maya halkn yneten ve onlar spanyol saldrsndan koruyan son ynetici, yaklak MS 1500 ylnda domu Tekun Uman idi. 1524 ylnda spanyol saldrgan (konkiestador) Pedro de Alvaro tarafndan 24 yanda katledilmitir. Tekun Uman adn u ekilde aklayabiliriz. Tekun = Tekin demektir ve genelde gen Trk prenslerine verilen addr. Tek kk szc de ilk prens olduuna iarettir. Uman = n-Trke Gelen misafir demektir. (Kaynak: Divan-i Lgat-it Trk) u halde Tekun Uman Gelen ilk misafir olmaktadr. Burada doan ocuun bir mal olmad ve sadece bir misafir olduu vurgulanmaktadr ki, n-Trklerin bilgeliine gzel bir rnektir.

Mayalarda Dil-Din-Mimari
Bir milletin veya toplumun kltrn tanmak iin o kltrn 3 tane esini ok iyi tanmak ve incelemek gerekir. Bu e. 1-Dil, 2-Din ve 3Mimari yaptlardr. Dil o kltrn dnce yapsn gsterir. Btnsel ve kapsayc dnen kltrlerin dili de btnsel kavramlar ierir. Ayrca dilin gramatik yaps da bitiken yani agltinant bir zellie sahiptir. Eer kltrler-aras ilikiler varsa dil etkileimleri ve gramatik cmle yaps ile szck benzerlii olduka fazladr. Dilden treyen kavramlar o kltrn dinini de etkiler. Bu bakmdan, din-dil ve hatta mimari bir arada incelenmeli, dncenin nasl yaplarda somutlat aratrlmaldr. Maya kltr sz konusu olduunda dil yapsnn bitiken ve taklardan treyen szcklerden olutuunu grmekteyiz. Bitiken dillerin bir zellii de dildeki kk szcklerin kaybolmadan uzun zaman srelerinde yaamaya devam ettikleridir. Kk szck deyince genelde tek heceli bir sz akla gelir. Bu tek hece ya iki veya en ok
5 http://www.newscientist.com/article/dn11178?DCMP=NLC-nletter&nsref=dn11178

 harften oluur. Bazen tek harf bile kk szck olabilir. n-Trke tek heceli bir dildi. Tm temel kavramlar tek hecelerle ifade edilmekte idiler. Zamanla hecelerin birleimi sonucu uzun szckler olumutur. Tm kuzey, orta ve gney Amerika dilleri bitiken dillerdir ve hepsinde kk szckler bulunmaktadr. zellikle Maya dili bu tr bir dil olup birleik szckler retmekte ok ileri gitmitir. te baz rnekler:
Utsuluynik = Uslu adam, Utsauat = Senin gzel yzn, Sakigha = Bir beyaz ev.

Grld gibi tek bir szck ile olduka karmak bir kavram aktarabilmektedirler. Tek bir harf bile bir kk szck olabilmektedir. rnekten n (benim), A (senin), U (onun), Ka (bizim), A (sizin), U (onlarn). Maya dilinin 31 farkl az ve lehesi vardr. Bu azlar arasnda dahi farkllklar bulunmaktadr. rnein, BEN sznn karl bir Maya dilinde TEN bir dierinde N olmaktadr. BZ sznn karl da bir Maya aznda TON-ON iken bir dierinde OGH olmaktadr. Bu ifade ekillerinden her birinin n-Trke ile ilikili olduu grndeyim. Bu bakmdan her birini ayr ayr ele alp incelemek niyetindeyim. nce, Ben ile Ten arasnda tek bir harf deiimi olmas bakmndan TEN sz zerinde biraz durmak isterim.
Japonca TEN gk, uzay demektir. Burada Trke TAN kk szc ile olan bir iliki olsa gerek. TEN daha geni bir anlamda evren, kozmos demektir. TENN ise imparator, kral demektir. Japonlarn kendi krallarna Gnein olu dediklerine baklrsa TEN-N ayn AY-NU gibi ge ait, gksel anlam bulunmaktadr.

Trke asll tak N => -NU => -N ekillerine dntn gryoruz. nTrke N de ben demek oluyorsa aradaki fark u olabilir. TEN =yce ynetici gksel ve kutsal ben, N ise yeryzne inmi olan bedenli ben. Japon bayrann beyaz zerine krmz bir yuvarlak olduunu ve bu yuvarlan gnei simgelediini hatrlayalm. Trk bayranda da gksel ay ile yldz bulunmaktadr. Sizlere birka Japonca szck ile Trke anlamlarn yazyorum.
(iyi) / ANE (abla) / SU (Meyve suyu, z su) / KURO (kara) / TEPPEN (tepe) / TANE (tohum, tane) / YAKU (yak, piir) / YORU (yr, gel) / TATAKU (dayak, sava) / YAMA (yama, da) / YOKU (hasis) / A (a) / TE

(el)

Bu bakmdan Tenn sz Hem yce ve kutsal olan, hem de yeryzne inip bedenlenmi olan ben, yani imparator, kral demek olmaktadr. Trklerin tek Tanr olarak kabul ettikleri gksel TENGR sznde TENG gk ve R yce kavramlar bulunur. Fakat, TENG sz ayn zamanda yce ben demek olduundan burada ynetici insan ile ynetici tanr kavramlar i-ie girmi durumdadrlar. n-Trkler bu ikilii bir tek damga olarak ifade etmilerdir. Tengri damgasnda bir daire ve daire iinde bir art iareti vardr. Bu ikili ifadede daire gnei ifade eder. Gkte dolanan gne yuvarlaktr ve k ile s saldndan yaratcdr. Yeryzndeki hayat gne olmadan sremez. Bu yn ile gne kutsal tanrnn bir grnts olmaktadr. teki art iareti ise ynetici insann simgesidir. kisi birlikte insan zelliklerine sahip olan ve insan da yaratm olan

gksel Tanr fikrini aktarmaktadrlar. n-Trk topluluklar Asyadan g etmeye baladktan sonra Tengri damgasn gittikleri her blgede tantmaya ve kullanmaya devam etmilerdir. Bu ekilde damgalardan yazya doru ilk admlar da atlm olmaktadr. Tengriden treyenler
Tengri damgasnn deiik kullanm ekillerinde eski Finike dilinde Tengri damgasnn Teth harfi olarak seslendirildiini gryoruz. Bu harfte damga 45 derece evrilmi olsa da damgann esas grnts ayndr. Kadim Msr tanrlarndan yazy retmi olan ve lm firavunlarn kalbini tartp kayt eden tanrnn ad Toth idi. Msrda sadece Hiyeroglif yaz tr yoktu. Ayn zamanda kutsal damga yazs da bulunmakta idi. Bu damga yazsnda Smer damgalarnn etkisi byktr. Bu konu da ayrca incelenmeye deer. imdilik Tengri Teth Toth Teo benzerlikleri ile yetinelim. Maya dilinde ve Yunancada Tanrya Teo/Teotl dendiini hatrlatmak isterim. Tanrbilime de Teoloji denir. Kadim Yunan kltrnde Theta harfi Tengri damgasndan tremi olup dikey izgi eksiklii ile ayn damgadr. Tau harfli de Orhon T1 harfindeki ok arasnda da bariz bir benzerlik bulunmaktadr. Bu damgalar zerinde aklamalarm srdreceim.

T1 harfi kaln seslilerle oluan heceleri tanmlar. rnein, AT, TA, OT, TO, UT, TU ve IT, TI hecelerinin her birini T1 ile gsterebiliriz.

Maya Dili - n Trke - Japonca

Japonca ile Trke arasnda ok ilgin benzerlikler ve ilikiler vardr. Genel olarak iki kltr arasnda eitli benzerlikler olduu gibi, dil ilikileri ayr bir derinlik ierir. nk, Japonlarn bugnk adalarna gleri yaklak gnmzden 4000 yl, belki de daha eski bir tarihte olmutur. O gnden yakn zamana kadar Trklerle Japonlar arasnda ne ticari ne de kltrel, herhangi bir al-veri olmamtr. Bu bakmdan iki dil arasnda dn alma sz konusu olamaz. Eer hem anlam hem de ses benzerlii olan ortak szckler varsa, bu durum her iki dilin ortak bir kk dilden trediine iarettir. Bir nceki yazmda Tenn sznn imparator olduunu syledim. Bu szck TEN-N eklinde ayrlrsa Ten (kutsal ben) ve N veya No (yeryz insan) demek olmaktadr. Maya dillerinde her iki ifade ekli ben olarak kullanlmaktadr. Fakat ilgin olan udur: Trke NSAN szn de ayn ekilde N-SAN olarak ayrrsak anlam /saygn ben/ olmaktadr. nk, Japonca SAN = Sayn, saygn demektir ve sz dinlenen yani saylan kii anlamn tar. Demek ki, hem N hem de SAN n-Trke kk szckler olmaktadrlar. Zaten iN /N heceleri N harfinin farkl seslendirili ekilleridir. TENG gksel ve kutsal ben demek olduuna gre Orhon kitabelerindeki u ifadeyi hatrlayalm: Tengri teg, Tengride bolmu Trk Bilge kagan. Anlam: Tanr gibi, Tanrda olumu Trk Bilge Kaan. Tanrda olumu derken kendisinde tanrsal zellikler bulunduunu ifade ediyordu. Ayn durum Japon imparatorlar ve Maya krallar iin de geerli olmutur. Maya dilinde tek A harfi ile hem /senin/ hem de /sizin/ demek olduundan sz ettim. Trke /sana/ derken SAN = saygn (siz) ve A taks kullanyoruz. Bylece -A taksnn nTrkeden gelen bir kk szck olduunu gstermi oluyoruz. Bir dier iliki Maya dilindeki BZ demek olan TEN-ON sznn ne derece Japonca TEN-N szne benzediidir. Ynetici kral ve imparatorlarn kendilerinden sz ettiklerinde daima BZ eklinde ifade ettiklerini hatrlatmak isterim. Bir dier Maya lehesinde BZ iin OGH szc kullanlyordu. Bu szck de n-Trkedir. nk, Asya kkenli Trk boylarna On-OK , Boz-Ok, -Ok dendiini biliyoruz. Buradaki OK

szc BZ demek olup topluluk ve boy anlamn aktard gibi, ynetici kiinin de kendine OKH olarak hitap ettiini gryoruz. Kzlderili yneticiler beyazlarla karlatklarnda sa ellerini kaldrp OGH veya UGH derlerdi. Yani Ynetici olan ben (biz) seni (sizi) selamlyorum.

n-Trk boylar sadece douya deil, batya da g etmilerdir. Akdeniz kylarna gelen boylar tm ky blgelerine yerlemi, dillerini ve dinlerini yaymlardr. Ok lkesi denen blge svire'nin gneyini, talya'nn kuzey ve orta blgelerini Fransann tm gneyini ve spanyann Bask ile Katalunya blgelerini iine almakta idi. Konutuklar dil zaman iinde birok isimler almtr. Fransa'da Provencal ve Basque, spanyada Oezkara ve Catalan, talyada ise Etrusk adl diller OKlarn konutuu n-Trk dilinden gelimi ve dnmtr.
Zaten halen bile o blgelere Occitania ve Langue DOc denmektedir. Occitaniann 190,000 Km karelik bir alan kaplad sylenmektedir. Fransann gney blgelerinde konuulan dilde OC evet demek idi. Halen bile dnyann her yerinde ngilizce olarak bilinen ve evet anlamn tayan OK denmiyor mu? Bu okey sznn asl bilinmiyor. eitli grler olsa da benim grm bu szn OKH olan ve OK olarak bilinen yneticiyi onaylamak iin kullanlan bir selam ekli idi. OK dendiinde Seni yneticim olarak onaylyorum ve selamlyorum denmek isteniyordu. Kzlderili yneticilerin neden beyaz adamlar OGH diye selamladklar imdi daha iyi anlalyor. talya yarm adasnda Etrsk halk Roma halkndan nce yerlemiti. Aslnda Etrskler tek bir millet olmayp TUR ve OSK halklarndan olumutu. Osk ad OKH adnn Latinler tarafndan yumuatlm eklidir. Etrsk adnn da E-TUR-OSK (Tur ve Oklar) anlamn tar. Hem isim benzerlii hem de sanat benzerlii, Etrsklerin ve Osklarn n-Trk topluluklar olduklarn gsteriyor. u halde, n-Trk boylar hem douya hem de batya doru yaylmakla kalmamlar, ayn zamanda yerletikleri blgelerde hep ynetici durumunda bulunmulardr.

Ok Dilleri
Tur ve OK boylarnn Akdeniz kylarna yerletiklerini syledim. Fransann gney blgesine Langue DOc ad verilir. Bunun anlam /OK dili/ olup o blgede konuulan dilin farkl olduuna iarettir. Zaten Franszca sz dahi /Lingua Franca/ sznden trer ki Latince Ortak Dil demektir. Demek ki, Fransa birleip tek bir lke olunca ortak bir anlama dili gerektiinden Latin kkenli Franszca kabul edilmitir. Fransann gneyinde birok mahalli dil konuulurdu. Bunlar OK dili, Provensal, Overnya, Gaskon, Limuzin ve Alp dilleridir. OGH veya OKH sz /biz/ (yksek olan ynetici ben) demek olduundan bu szn deiimlerine deinmek isterim. Trk boylar zamanla bu sz O eklinde telaffuz etmiler ve oradan OUZ ad gelimitir. OGH-UZ sznn anlam /biz ynetici olanlarz/ demektir. Dier dnm de EO eklindedir. Eo szn bugn Ego olarak kullanyoruz. O sznn yunanca'ya gemi halidir EO. Macarlar da ben iin EGM derler. Ayrca, O sznden nc ahs iin kullanlan O ortaya kmtr.

Bu iaret de aslnda Tengri damgasndaki daireden trer ve /yksek benlik/ anlamn ierir. Ayrca O sesinin ortaya knda dudaklarn yuvarlak bir ekil al da etkin olmutur. OLAN sz de yksek benlie ula demek olmaktadr. Sava ve ynetici kiinin tad silah olan ok da ayn kk szckten trer. Ural Dillerinde "tek" anlamn veren szcn OKtan tredii anlalyor. OK gnein yer yzndeki temsilcisi olduundan birliin de simgesi olmaktadr. Ural dilerinde ise BR veya TEK kavram ile OK kk sznn ilikilerini gsteren rnekler: ksi (Ouz => Oksi => ksi); =>EG => EEG)
Fince 1: Estonya dilinde 1 :

ks;

Macarca 1:

Egi (O => OG

Dier n-Trkeden treyen dillerde: Kemirce 1 : Akh (Okh => Akh), Gucarati 1 : Ek, Hindu 1 : Ek, Bengali 1 : Aek (Okh =>Akh => Aek), Dravidian 1 : Okko ve Okur, Farsa 1 : Yek, Ermenice 1 : Yergu., rnekleri vardr. Anadoluya yerlemi olan n-Trk OK boylar bugnk Greme blgesindeki peri bacalarn oymulardr. Anadolunun merkezindeki Kapadokya adnn ne anlama geldii tam olarak bilinmemektedir. Pek ok fikir retilmitir bu konuda. Benim grm KAPADOKYA u ekilde ayrlabilir. KAPA-D-OKYA. Son szck OKYA, OKlarn lkesi OK-Y olup aynen Trkiya gibidir. KAPA sz ise kk kapal barnak, kk kapal yer anlamndadr ki bu szc halen kullanyoruz. Ortadaki D ait anlamnda olup Trke -dr taksnn yer deitirmi eklidir. Yani peri bacalarnn (kayalara oyulmu kk barnaklarn) bulunduu Kapadokya blgesi OKlara ait kapal barnaklarn bulunduu blge anlamndadr. Demek oluyor ki ilk Hristiyanlar bu blgeye gelmeden ok nce OKlar bu kaya evleri oyup yerlemilerdi. OKlarn simgesi olan ve Tengri damgasnda bulunan daire iindeki eit kollu ha (+) orada Hristiyanlar gelmeden nce bile bulunuyordu, duvarlara kazlmt. Hristiyan dininin simgesi olan han aslnda bir n-Trk simgesi ile ilikili olduu anlalyor. Eer Greme ve civar blgeye gittiyseniz o kadar ok oyulmu kaya evi grrsnz ki bunlarn Romallardan kap snm birka Hristiyan tarafndan oyulmu olamayacaklarn hemen anlarsnz. Hatta o blgede yer altnda 8 katl yaklak 4000 odal koca bir yer alt ehri bulunmaktadr. Bu odalara 15,000 kiinin sabileceinden sz edilmektedir. Kant olarak yukardaki resimde Fransa Oklarnn geliimi ve simgeleri olan eit kollu ha grebilirsiniz. Demek ki n-Trk boylar ok eski dnemlerde Anadoluya gelip yerlemiler, ehirler kurmulardr. Tur ve Ok boylar akraba olup ayn dili konutuklarndan ortak merkezler de oluturmulardr.

Greme Peri Bacas

Fransa OK halknn sitesinden

TRAKYA blgesi de bunlardan biridir. nk: Trakya sz TUR-OK-Y (Tur ve Oklarn blgesi) demektir. Y sz Yunan diline YA taks olarak gemitir. Bylece lke adlar Alman-ya, tal-ya, Polon-ya yerlemitir. Keza TROA sz de TUR-Y sznden trer ve Truva halknn n-Trk halk olduu anlalr. talyann dousundaki TYREN denizi de TUR-an (Tur halkna ait olan) demektir. talyada Toskana blgesi de keza TUR-OSK halkalarna ait bir blge idi. Trakyadaki TIRNOVA ehri de TURlarn ovas anlamn tar. Asya ktasnda ise TURAN blgesi vardr ki bu da dediklerime kant olarak grlebilir. Nihayet, Trk ad da TUROK szlerinden tremi olup, zamanla Trk, Trk, Trk ekillerine dnmtr.

Tengri Simgesi
Buraya kadar anlattklarma grsel destekler vererek devam etmek istiyorum. Zira tm dnyada dank olarak bulunan ve her kltrn kendi anlay iinde yanstt ortak simgeleri bir btn olarak bir arada grebilmek hem nemlidir hem de inandrcdr. Zaten bilimin de amac farkl gibi sanlan olaylar, olgular ve oluumlar inceleyip tmel bir bak sunabilmektir. Bu bakmdan size burada anlattklarm sadece szel deil, ayn zamanda grsel grntlerle destekleyince yaklamm daha tutarl ve bilimsel olmaktadr. lk ekilde Hitit kltrndeki Tengri damgasn sundum. lk anda arpc ve artc gibi grnen bu yaklam ilginizi ekip ilerdeki almlar beklemenizi salamak iindi. imdi artk 7. yazda bu almlara girebiliriz. Hitit gneinin kendisi Tengri simgesi olduu gibi, 3 adet kk boy Tengri damgas da Hitit kraln, kraliesini ve ba rahibi simgeliyorlar. Onlarn da kutsal zelliklere sahip olduklarn belirtiyorlar. Hitit inancnda Tengri damgas o kadar nemli bir yer tutuyor ki duvarlara bu damgalarn farkl grntlerini defalarca izmilerdir.

Hitit Tengri Damgalar

Yandaki ekilde Anadolu atalhyk blgesinde bulunan bir Hitit tapnak duvarndaki Tengri damgalar grlyor. lk yazda Amerika halklarnn rettikleri Tengri simgelerinden rnekler sundum. Hem kuzey Amerika halklar, hem de orta ve Gney Amerika halklarnda Tengri simgelerini bulmak mmkndr. Maya kltrnde daire iindeki art (+) iareti hem drt yn hem de ynetici kutsal kiiyi simgeler. Bylece drt yne hakim olan ynetici kavram ortaya kar.
Ayrca Orhon abecesindeki T1 harfi ile kaln seslilerle birleerek bir anlaml hece oluturan iaret olduundan sz ettim. Bylece nTrklerin neden at ile btnletiklerini ve neden bu hayvanla birlikte mezara girdiklerini daha iyi anlayabilmekteyiz. Ayrca, T1 iaretinin bir kare zerinde veya bir daire zerinde duran bir ok olmas tesadf deildir. Bununla anlatlmak istenen at zerine binmi ynetici kii.

Tengriden Treyenler
Drdnc yazmzn eklinde Tengri damgasndan T harfinin ortaya kn ve Tengrideki T harfi ile Teodaki T harfinin ortak bir kk damgadan (kavramdan) trediini grmekteyiz.

Ok ile ynetici ve altndaki yuvarlak ile at simgeleniyor. Zira, eskiden Trklerin inand bir atasz vard: At olmayann ad da olamaz. Yani, ynetici at sahibi olduuna gre ayn zamanda ad ve san vardr. Burada san olmak saygn olmak anlamn tar. Japonlarn saygn kiilere san dediklerini hatrlatrm.

Tengri ile Ate ilikisi

Yukardaki ekilde Tengri damgasndan treyen dier simgeleri gryoruz. Ortadaki art iareti hem Hristiyan dininde hem de Budist dininde kutsal saylmtr. eklin sa st kesinde grlen ekil mutluluk ve refah iareti olarak bilinir. Eer dn yn tam tersine doru olursa, Nazilerin gamal ha olur ki, mutsuzluk ve ktlk getirir. Bu bakmdan dn ynnn saat ibrelerinin ters ynnde olmas nemlidir. Ayn eklin sa alt kesinde OT yazdm. nk hem O harfi hem de T harfi Tenri damgasndan tremitir. stelik bu iki harfin yan yana gelii bir kk szck oluturmaktadr. OT, n-Trke ate demektir. Odun, sz de atee ait anlamn tar. Zamanla yanan kk bitkilere ot denmitir. Bu sadece bir anlam kaymasdr. Bylece Tengri kavramnn /ate, gne/ kavramlar ile ilikisi de ortaya km oluyor.

Dnyadan Tengri rnekleri

ekilde dnyadan eitli Tengri rneklerini grmekteyiz. Budist gelenekte Tengri simgelerine Mandala denmitir. Sol st kede grlen maara resminde insan ve elinde kalkana benzer bir Tengri damgas grlyor. Bu maara resminin, kesin bir tarih olmasa da, yaklak 6,000 yl nce, M.. 4,000 yllarnda izildii tahmin ediliyor. Sada grlen in damgas da ok eskidir. M.. 2,000 civar olabilir. Dairesel bir gne ve ortasndaki ok-yay tutan sava Tengrinin yer yzndeki elisi olarak dnlm olabilir. Sol alt kedeki resim bir Tibet mandalasdr. Kk renkli talardan yaplm olan bu Tengri simgesi mutluluk ve bar iin oluturulmutur.
Sa alt kedeki pimi topraktan yaplm mlek zerindeki ekiller de ayn kavram simgeliyorlar. Spiraller gnei veya yldzlar, art iareti ise kollarn iki yana am insan simgeliyor. Bylece gnee tapan veya gkteki yldzlara bakan insan kavram ortaya km oluyor. Bu mlek yukar Nil (bugnk Sudan) blgesinde bulunmutur. Gryoruz ki, kadim kltrlerde sanat asla ss olarak alglanmam ve dekor olarak grlmemitir. Bugn sanat eseri olarak tanmladmz rnekler aslnda dini eler tayan mistik simgelerdi. nsanlar sanat iin sanat yapmyorlard, inan dnyalarn simgeletirmek iin sanat yapyorlard. Yani, toplum iin sanat yapyorlard.

Ok Motifleri
2000 ylnn bir yaz gn Nelson Jecab ABD dou yakasndaki New Jersey kysnda gnelenip denize girmeye hazrlanyordu. Birden yerdeki akl talar arasnda gzne farkl bir yuvarlak ta iliti. Eilip aldnda zerinde Malta hana benzer bir eklin bulunduunu ve yass olan taa bir de kk delik alm olduunu grd. arpan dalgalar tataki ekli olduka andrmlard fakat ekil belli oluyordu ve tesadfen olumu bir ekil olmayp insan yaps olduu kesindi. Haziran 2001 ylnda bu tan fotorafn yaynlayan ANCENT AMERCAN dergisi (Cilt 6 , say 39, sayfa 22) u yorumu yapt: yle anlalyor ki Malta valyeleri gemilerle Amerika kysna kadar gelmiler ve ilerinden biri bu boyuna aslan taky drm olmaldr.

ncelikle, Malta valyeleri zamannda metal iilii olduka gelimiti ve byle bir boyun taksn tatan deil, metalden yaparlard. Ayrca bu motife benzeyen rneklere hem kuzey hem de gney Amerika yerli kltrlerinde rastlamak mmkndr. u halde, ta oluturmu olan kltr Malta valyelerine ait olmayp, dorudan Asyadan g edip gelmi olan n-Trk kltrdr. Yandaki ekilde de ayn grnty bir Toltek taksnda buluyoruz. (Kaynak: Wonders of the Ancient World, National Geografic Atlas of Archeology,sayfa 269.) Takdaki ince iilie ve ileri kakma tekniine dikkatinizi ekmek isterim. Bu iki rnek batl insanlarn ne derece banaz olduklarn ve bulduklar her tarihi kltr kalntsna sahip kmaya altklarn gstermektedir. Ayn durum dil konusunda da vardr. Nostratic adl dille uraan dilci batllar asla Trk adn ve n-Trk dilini azlarna almyorlar. Brakn Trkeyi, tm Altay dillerini yok saymaya baladlar. Varsa yoksa Euroasiatic adn verdikleri bir byk dil ailesi ve bu dil ailesinin asl nemli temsilcisi Hint-Avrupa dil gurubu.
Bu konuda Reconstructing Proto-Nostratc adl bir kitap yazm olan allan bomhard, sadece kk dilin nostratic olduunu iddia etmemekte, stelik proto-nostratic adl hayali bir dil retmektedir. Elbette ki retirken asl temel ald diller Hint-Avrupa dilleridir. Bu kitabn CDsi elime geti ve orada dilin kaynak blgesi olarak Asya ktas deil, Anadolu gsterilmektedir. Bylece Trk dilleri kaynak olmaktan karlm durumdadrlar. Hatta daha da acs, Trke ile herhangi bir iliki bile ok az ve Hint-Avrupa dillerinden alnt olarak gsterilmektedir. Eurasitic dil gurubunun k blgesi olarak Anadolu'yu semekle Hind-Avrupa dillerine de bir vatan retilmi olmaktadr. Bylece, Asya Ural-Altay dillerinin bu blgeden yaylm sonucu olutuklar gr desteklenmi olmaktadr. Asya kltrleri byk apta yar ger olduklarndan geriye fazla miktarda yerleik merkezler kalmamtr. Ancak hallardaki motifler gnmze kadar geleneksel bir aktarmla gelebilmilerdir. Resimde, hallardaki OK motifleri grlmektedir. Bu motifler ok silahn deil, kutsal ynetici OK kiiyi simgeliyorlar. Her biri Tengri damgasnn ortasndaki OK simgesinin deiiklie uram ve stilize edilmi grntleridir. Tengri damgasnn dairesi ayn zamanda gnei simgeler. Bu gne simgesini de Amerika yerli halk bol miktarda kullanmtr. zellikle yneticiler kyafetlerinde ve taklarnda bu simgeyi kt ruhlardan korunmak ve kendilerinin kutsal varlklar olduklarn gstermek iin Gne Tanr kavramn aktaran simgeleri kullanmlardr. Kzlderili Vaak Reis

Yandaki resimde Kzlderili Vaak reis grlyor. Bu resimde bandaki tyl tak gnei simgeliyor. Tyler de gnein nlarn. Boynunda ise yine gne simgesi olan bir tak asl duruyor. Yani u mesaj vermek istiyor: Ben Gnein oluyum ve Gne gibi etrafma k saarm. Gne tanr beni kt ruhlardan korur ve bana g, kuvvet verir.

Maya Tanrs Kukulkan Maya kltrnde de Gne Tanr en nemli tanr olmutur. Kukulkan her ne kadar /tyl ylan/ demek olsa da, yerde srnen bir ylan olmayp gksel kutsal, gl tanry simgeler. Resimde vcudu ve ayaklar ylan gibi, fakat ba tyl olarak gsterilmitir. Kukulkan ad n-Trke kkenli bir szckten dahi dnm olabilir. Kukul ile OKLUK szckleri arasnda olduka byk bir benzerlik vardr. Okluk sznde /ok tayan/ ve hatta bir ylan gibi zehirli ok atabilen anlamlar gizlidir. Ayrca OKLUK /ynetici OK boylarna ait/ anlam dahi bulunabilir. Kan sz ise Trke Han olarak dnmtr, nk n-Trke asl KHANdr. Bu KH sesi zerinde duracam. Zamanla bizim Trkemizde Han olur iken Maya dilinde Kan haline dnmtr. Trk yneticilerine KAGAN dendiini hatrlatmak isterim.

Khan- Khut-Khanum
KH sesi ile balayan ve genizden kaln olarak birok szck n-Trk kkenlidir. KHAN sznn Trk yneticisi olduunu hepimiz biliriz. Ayn ekilde KUT sznn asl da KHUT olup /kutsal varlk/ anlamn tar. Kadim Msr kltrnde Khut kutsal ylann ad idi. Aynen Maya kltrnde olduu gibi, Kadim Msr kltrnde da ylan ile gne Gk Tengri kavramnn simgeleri olmulardr. Hatta firavunlar da ayn simgeleri balar zerinde tamlardr. Trke /kadn/ sznn asl /khatun/ ve HANm anlamna gelen hanm sznn asl da /Khanum/dur. Bu szlerden anlyoruz ki n-Trk kltr byk apta anaerkil bir toplumdur. Gne Tanrlar

ekilde, st sol kede Sfenks grlyor. Firavun Khafra firavun Khufunun olu olup byk bir ehrama sahiptir. Sfenks ise bu ehramnn nnde duran aslan vcutlu ve insan bal iri bir heykeldir. Heykelin ban rten bir kuma sada grlen firavun Tutankhamun ban rten izgili kumala ayndr. Bu baln izgileri gnein nlarn simgeliyor. Dolaysyla, firavun da gne-tanry simgeliyor. Tutankhamunun banda ayrca bir ylan ve bir de kondor kuu yanyana grlyor. Ylan g simgesidir, ku ise yksekte uan ve her insana yukardan bakabilen varlk olarak yine gnein simgesidir. Ayrca, ku gnee en yakn varlktr, zira gkte, gnein bulunduu ortamda uabilmektedir. Bu bakmdan tanr Horus atmaca baldr. Bann zerindeki gne diskini de bir ylan evreliyor.
Resmin sa alt kesinde tanr Horusun ba zerindeki gnei evreleyen ylann ad KHUT dur. 6

Grlyor ki ylann ad olan Khut, ayn zamanda onun /kutsal varlk/ olduuna iarettir. n-Trk boylar Asya ktasndan hem Mezopotamya blgesine hem de kuzey Afrika, Msrdan Habeistana kadar olan blgelere yerlemilerdir. Hatta kuzey Hindistan blgesi ve bugnk Pakistan tmyle n-Trklerin yerleim blgeleri olmutur. Hindistan'da da kobra ylan kutsal kabul edilmi, ona birok tapnak adanmtr. Bu gelenein de n Trk kltr ile ilgili olduu grndeyim. Hem Khufu hem de Khafra adlarnn banda KH hecesinin bulunmas, her iki ismin kutsal kavramlarla
6
Ancient Egyptian Myths and Legends, Yazan: Lewis Spence, sayfa 130

ilikili olduklarn gsterir. Resmin orta st ksmnda Kukulkan, altta ise bir imu gne tanrs grlyor. imu halk gney Amerikann Peru blgesinde yaamlardr. Gne tanrya taptklar ve krallarn da kutsal gne tanr olarak grdkleri biliniyor. Solda grlen Vaak reisin ad, bildiimiz vahi kedi olan vaak ile ilgilidir. nk, vaak bir kzlderili szdr ve vahi kediye verdikleri isimdir. KH sesi ieren bir dier szcn OKH olduundan sz ettim. Mezopotamya ve dou Akdeniz kylarna gelen n-Trk toplumlar damgalardan hece yazsna geen ilk toplum olduklar grndeyim. Smer yazs damga zelliini korumu olmasna ramen, dou Akdeniz n-Trk halk bir adm ileri giderek hecelerden oluan yaz trn gelitirmilerdir. Zaten Sami ve kadim Msr yazs da sadece sessiz harflerden oluur. Her sessiz harf bir sesli ile birlikte sylenmesi gerektiinden tek bana bir hece oluturmakta idi. Size birka rnek sunacam. imdilik OKH hecesinden balayalm.

K harfinin geliimi

ekilde K harfinin geliimi grlmektedir. Finike yazsnda aa doru bakan bir ok grntsnde iken ve KHAF olarak okunurken, zamanla yn deitirip bugn kullandmz K harfi olmutur. OKH hecesi nceleri ekildeki 1 ve 2 grntsnden yaklak M.. 1000 yllar civarnda deiiklie uramtr. Fakat Orhon abecesinde hem eklini hem de adn muhafaza etmeye devam etmitir. ekilde bu deiim grlmektedir. Etrsk yazsnda (M.: 600 ile M.S. 100 yllarnda) aa doru ynelmi olan ok grnts aynen kalmtr. Resmin sol alt kesinde grlen kaya resmi kollarn iki yana am insan ve ba zerinde bir gne grlyor. Kaya resmi svire Alplerinin gney yzndeki Valcomanica blgesinde bulunuyor. Oras halen kuzey talya olup Etrsk halknn ilk yerleim blgesidir. Soldaki kaya resmi dorudan Tengri damgasn artryor ve n-Trk kkenli olduuna iaret ediyor.

OKH hecesinden K harfine

nsan ynetici ve tanrsal zelliklere sahip OKH olmaktadr. Bu resimle antik Msr ANKH arasndaki hem ses hem ekil benzerlii arpcdr. Ankh ayn zamanda tm Msr firavunlarnn ve tanrlarnn ellerinde tadklar bir simgedir. Ayn Ankh simgesi en bataki resimde Horusun elinde grlyor. Anlam da /gne ile btnlemi yneticinin tanrsal gc/ olmaktadr.Horus da kadim Msr kltrnde gne tanrnn gz olarak bilinir ve kabul edilir.

Orhon abecesindeki OK harfinin bir alnt olmas mmkn deildir. nk, batl dilcilerin iddia ettii gibi, eer bat kaynakl bir alnt olsayd ok eklinde deil modern K harfi eklinde olmalyd. Orhon abecesinin M.S. 500 yllarnda olumu bir yaz tr olduu gr hakimdir. Oysa ki, o tarihlerde Finike abecesinde ve bu abeceden tremi olan dier Yunan abecelerinde Khaf harfinin ok ekli oktan terk edilmiti. Demek ki, yaylma yn batdan douya doru deil, tam tersine doudan batya doru olmutur. yle anlalyor ki alfabetik yazy gelitirenler de n-Trk toplumlardr.
Ankh

Osiris (Oz/ris)
Harf yazsnn ortaya k ile grlerimi aktarmaya devam ediyorum. lk olarak Tengri damgasndan sze baladm ve bu damgadan iki farkl harfin ortaya ktn gsterdim. Bunlar O ve T harfleridir. Yuvarlak O harfi grntsn gneten aldndan gne tanrnn da simgesi olmutur. T harfi ile yan yana geldiinde /ate/ demek olur ki bu da gnein s yayan zelliinden tretilmitir. O harfi gne tanr olduuna gre O ile ilgili olan dier tek heceli szckler de nTrk kkenli olmalar gerekir. rnein OZ, OL, ON szckleri de tanrsal szcklerdir ve onlar ayr ayr incelemek gerekir. Bunlarn her biri kk szcklerdir. ncelikle OZ sznden balayalm. OZ kk szc bugn dahi kullanmakta olduumuz Z sznn ayndr. Yani asl kaynak, en nemli tek tanr ve her varln z anlamndadr. n-Trk toplumlarnda geerli olan din aman dini idi. aman sznn asl KAM szdr. Kamlk veya kamanlk belli insanlarn manevi uular yapabilme yeteneini ifade etmektedir. Bu manevi uular ze ulamak ve zlemek anlamn tar. Yani aman kiiler kendi fiziksel bedenlerinden kp manevi uular yaptklarnda OZ'layorlard. Bu szck dier kltrler tarafndan alnm ve deiiklie uratlmtr. Ancak her kltrde bir asl tanr, tanrlar tanrs, tanrlarn kral vardr. rnein, kadim Msr kltrnde tanrlar tanrs Osiris adl tanrdr. Osiris sz OZ-RS olarak okunur. Sondaki is taks Yunan kkenli olup sonradan eklenmitir. Asl ad /OZ-R olup ze ait, zle birlemi olan/ demektir. R taksnn /ait/ demek olduundan sz ettim. R taks sonralar tek bana byk tanr ad olarak kullanlm ve tanr RA olarak Msrda varln srdrmtr. Demek ki, en kadim dnemde OZR olarak bilinen tanrlar kral sonralar RA ad ile varln devam ettirmitir. Biz genelde bu iki tanrnn farkl olduklarn sanrz. Oysa ki tapnaklarda Tanrlar kral olarak hep Osiris resmedilir. RA ise sadece sz edilir ama resmini bulamazsnz.

Kadim Msr Tanrs Osiris

ekilde tanrlar tanrs Osirisin tahta otururken resmini grmekteyiz. Hiyeroglif olarak da Osiris adet ekil ile betimlenir. Bunlar ilki sakall insan resim ki, bu simge genel olarak /tanr/ anlamn tar. kincisi, Taht resmi ki, bu da en yce tanr /tanrlar tanrs/ demektir. ncs ise, gz resmi. Bu da /hereyi gren tanr/ demek olmaktadr.

OZ damgasnn geliimi

OZ ad ile anlan bir dier tanr Yunan panteonunun en byk tanrs ZEUS adl tanrdr. Bu isim ZE-is eklinde okunmaldr. Sondaki is taks belirtgen olup ihmal edilebilir. n-Trklerin tek bir damga ile btnsel kavramlar aktardklarn grdk. Burada sz konusu olan damga yldrm dmesini andran Z damgasdr. Gkten inen yldrm grnts veren Z kadim Yunan kltr tarafndan ZE olarak okunmu ve oradan ZEUS ad domutur. Fakat asl damgann ad OZ olduunu gryoruz. Yunan mitolojisi uzmanlarna sorun, Zeus adnn anlam nedir? diye, emin olun hi biri bilmez.

Sadece bir isimdir, deyip atlatrlar. Oysa ki OZ olup, tanrlarn kraldr. ekilde OZ damgasn ve Z harfinin ortaya kn gryoruz. Resmin sol st ksmnda grlen n-Trk damgalar gkten inen imek veya yldrm grnts aktaryorlar. Orhon kitabelerinde grlen S1 harfi kaln sesli harflerle bir arada seslendirilir. Bu iareti SA, AS, SU, US, SO, OS, SI, IS eklinde okumak mmkndr. S2 iareti ise S, S, SE, ES, S, S, S, S olarak okunabilir. Finike abecesinde Z sesini veren harf I eklinde olup ad Zayn idi. Zayn eklinde yer ile gk birer ksa yatay izgi ve her ikisine hakim olduu anlamn veren bir dikey izgi gryoruz. Bu da OZ olan asl tanrnn simgesidir. Arap Elif harfi de dikey bir izgidir ve ayn ekilde, tanry simgeler. Erken Yunan abecesindeki S harfinin S1 harfinden kk uzantnn eksilmesi sonucu olutuunu grmekteyiz. Bu iaret de imek iaretidir. Daha sonra keler yuvarlak hale dnerek Latin S harfi ortaya kmtr. nce seslerle uyum salayan S2 damgas byk olaslkla S eklinde seslendiriliyordu bu szck de n-Trk dilinde /kendi, z/ anlamnda dikey bir izgi olarak gsteriliyordu. Bu szck Almanca IST ve ngilizce IS (okunuu iz) olarak varln devam ettirmektedir. Z sesi hem Zeus adnda hem de Zeta harf ad olarak Yunan abecesinde vardr. n-Trke Z damgasnn gnmzde -iz taks olarak kullanyoruz. Bu tak da oul olarak (geliriz, gideriz, gleriz....) eklinde var olmay belirtiyor. oul olarak kullanlan iz taks aslnda /yksek ben, Z olan ben/ demektir. n-Trk damgalarndan bir dieri de su damgasdr. Bu damga, bildiimiz gl veya denizin dalgasndan mlhem krk bir izgidir. Trkmen hal deseni olarak, su damgas halen varln srdrr. Antik Msr yazsnda MU olarak okunan iaret st ste binmi adet su damgasdr. Anlamnn da su olduu biliniyor. Yunan Sigma harfi ile Latin M harfi ayn damgann farkl ynlere dnm halleridir. Bu bakmdan M ile S ilikisi de ortaya kmaktadr. Su, mu, st, mylk, milk szckleri bu unutulmu ilikiye iarettirler. Nitekim, ngilizce ME (okunuu mi) szc ile Franszca MO (okunuu mua) sz de /ben/ demek olup her ikisi de M harfini iermektedirler. nTrkeden aktarlm olan Farsa MEN szc de ben demek olduuna gre, tm bu ilikilerden S, Z ve M harflerinin n-Trk OZ damgasndan dnerek simgeletikleri sonucuna varmaktayz.

Gk Tengri-Odin
n-Trk kltrnn Gk Tengri inancn birok kltrde bulduk. Kadim Msrda Oziris, kadim Yunanda Zeus ve kadim kuzey Avrupa toplumlarnda (Viking, Fin ve Norve

kltrlerinde) Odin edeer tanrlardr. Odin de tm tanrlarn babas kabul edilir ve gkte valhalla denilen mitolojik blgede yaamtr. Odinin bir dier ad da /Alfadir/ olup ngilizce All father (herkesin babas) demektir. Odinin dier adlar OTHNN ve WODAN olup her iki isim n-Trke ile ilikili gibi grnyor. OT-NN eklinde ayrldnda /gkten inen ate/ demektir. Yani Odin gkten imek ve yldrm yadran tanrdr. Veya N kk szc insan demek olduundan /Ate insan/ anlam ortaya kar ki bu da Gne Tanr ile rtr. kinci isim olan WODAN ise OD-DAN yani ateten olumu demek oluyor ki bu da gne ile bir balantya iaret ediyor. Zaten, ngilizce WOOD = ODUN demek olmaktadr, ki bu da grme ayr bir destek olmaktadr. Bir dier yaklam W harfi ift U olduundan ve ngilizce /double U/ olarak okunduundan W harfi uzatlm bir U sesidir. Yani, W = UU olmaktadr. Araya bir L sesi eklendiinde W = ULU olur. Bylece WODAN, WOTAN = ULU-OT-DAN = Kutsal ateten veya /gne tanr/ demek oluyor. Resimde Odin tahtnda otururken grlyor. Bann stnde bir ku ve iki yanda iki karga bulunuyor. Ba zerindeki ku onun gksel zellii oluyor. ki karga ise dnyada olup bitenleri duyup ona anlatyorlar. Yanndaki kurtlar Freki ve Geri isimli olup Odinin koruyucusu durumundadrlar. Kolunun altnda duran mzrak hedefinden asla amayan bir mzrak olup yldrm simgeliyor. nk ate veya gne tanr gkten yalnz ate frlatabilir. O da yldrmdr. Bu resim tmyle aman kltrn tanmlyor. Haber veren kargalar ve koruyan kurtlar aman simgeleridir. Ate ve gne de aman simgesidir. Tahtta oturmas da onun tanrlar tanrs olduuna iarettir. Att mzran daima yerini bulmas adaletli tanr olduunu gsterir. Yandaki ekilde ise grlen simge tengri simgesi olduunu sanyorsunuz. Haklsnz, ama simgenin ad /Odin ha/dr. Odin Hristiyanlk kuzey Avrupaya ulamadan ok nce bir gksel tanr idi. Onun simgesi de Hristiyan hann ortaya kndan ok daha nceki yzyllarda vard ve tm Viking eserlerinde taa kazlm olarak bulunmutur. OTHNN adnn ilk hecesindeki OT sesinin bir tesadf olmadn Tengri damgas olan Odin handan anlyoruz. n-Trke atee, tm grnen evrene de ON denirdi. Trklerin ON OUZ federasyonu olduundan sz edilir ve 10 tane boydan olumu bir OUZ federasyon olduu sanlr. Benim grm bu inann yanl olduudur. On Ouz veya ON-OK-UZ /evrene ait Oklarz/ demektir. Keza DOKUZ OUZLAR, 9 tane boydan olumu bir federasyon olmayp OT-OK-UZ yani /atee ait Olarz/ demektir. Burada yine, zaman iinde, bir deiim olmu OT-OK-UZ , TOKUZ , DOKUZ deiimine uramtr. Keza OUZ boylar 3 tane boyu ifade etmiyor, sadece U-OK-UZ, yani /U Oklaryz/ (U tepede duran, en yksek olan) anlamn tayor. U hem Umak eylemini hem de Tepe kavramn iermektedir. /Umak/ derken kamlarn manevi uular kast edilmektedir. Zira kamlar tedavi yntemlerini kendileri karar vermezler, daima ruhlara (tanrlarna) danrlard. Yani, bir eit arac durumunda idiler. Bu bakmdan gk yzne manevi uular yaparak OZ'larlard. Daha sonralar batya gler sonucunda uan melek kavram bat kltrne gemitir. Gne veya daha doru ifadesi ile evren ON => 10 saysna dnmtr. ON sesindeki O sesi ve damgas ayn zamanda Latin ve Yunan alfabelerine O harfi olarak gemitir. Araplarn saylarndan 10 aslnda l-O yani, elif-O (tek O) veya /Gk tanr tektir/ anlamn iermektedir. Ayn mantkla 9 says da bir yuvarlak (gne) ve aa doru kvrlan bir uzant olup, OTOKUZ /biz gneten yer yzne inmi ateten OKlarz/ kavramn ierir. Zira ate gnein yer yzndeki imgesi olmaktadr. Kavramlar simgelerle (damgalarla) ve saylarla ifade etmek, belirtmek, dncesi

Trklere aittir. Bu derece soyut dnen bir kltre batllarn /ilkel gebe kltr/ demeleri sadece bu kavramlar kendileri retmemi olmalarndan dolaydr. Grlyor ki hem harflerin hem de saylarn kkeninde n-Trk kltr vardr. Sras gelmiken biraz da dier dillerde 1 saysna ne dendiine bakalm: Eski Almanca : Ainaz (tek), Eski ngilizce : Aan veya Ein , Modern ngilizce : One (uan yani ON) Modern Almanca: Ein (ayn) on => oan => ayn, Hollandaca : Een (on => an => een), MAYA dilinde: Hun veya GHUN (gn), Franszca : Un (on => un okunuu n), Oksitan (Gney Fransa dili) : Un, Provesal veya Vaudois (Gney Fransa dili) : On, svee : En, Latince : Unus (Onuz => yani biz ONuz), talyanca : Uno, Venedik talyancas : On, rlanda Keltesi : Oin, sko Keltesi : Aon Yunanca : Ena, Rusa : Odin (Adin). BR anlamna gelen tm bu szcklerin kkeninde ON kk szc bulunmaktadr.

Ortak Kltrde Ol Szc

Maya dilinde Trke kkenli birok szck vardr. Bunlardan en ok kullanlan OL kk szcdr. Maya dilinde OL sznn anlam /farknda ol/ veya /bilinli ol/ eklindedir. Olmak eylemi onlar iin maddi deil manevi bir varolutur. nsan kendi istei ile domuyor. u halde fiziksel oluum insann iradesi dahilinde deil. Ama, manevi oluum insann elinde. nsan iradesi ile ilgili dier Maya szcklerine birka rnek vereyim. Kimak ol = Mutlu ol, Cah ol = Dikkatli ol, akab ol = radeli ol, Nac ol = Hassas ol, .....vs. OL kk szc irade ifadesi ise, asl iradenin Tanr iradesi olduuna gre OL emri Tanr emridir. nsan iradesi czi irade, parann iradesi, Tanr iradesi ise klli irade, btnn iradesi olmaktadr. Kuran- Kerim ayetlerinin banda tane Arap harfi bulunur. Bunlarn neden orada olduklar hakknda herhangi bir aklama yoktur. Bunlar adeta birer ifre gibidirler. rnein, E/A, L, M (Elif Lam Mim) harflerinin anlam nedir? Daha nce sylediim gibi Elif harfi teklii ve Allah kavramn simgeler. L ile M harfleri bir arada olunca lam, lem eklinde okunabilir. Arapa Lam /parlak/ demektir. Lamia ad da parlayan anlamndadr. Lem ise /parlamak/ eylemini belirtir. Mim ise her szn bana geldiinde onu maddeletirir, belirgin hale sokar. rnekler: Mahkum = Hkm giymi olan, Mazlum = Zulm grm olan, Mesela = misal olan, rnek olan, Mizan = vezn olan, tartlan....vs. Demek ki, E L M harflerinin gizli anlam /Allahn (parlakl) belirgin oldu/ eklinde anlalmaldr. Bu ifrede bir de /Allahn istei oldu/ anlam gizlidir. nk, n belirgin hale gelmesi istek ile olur. Bu istek de Klli rade olmaktadr. Elif Lam Mim harfleri bir arada Alem olarak da okunur. Demek ki, grnen alem (evren) Allahn istei olarak ortaya km bir ktr. Yani, bir enerji paketidir ve byk patlama ile ortaya km, parlamtr. Bu yaklamda en nemli harf Lam, yani L harfidir. nk Elif ve Mim harflerinin anlamn herkes bilir. Fakat Lam harfinin anlamn bilen ok az insandr. Burada Lam harfinde oluum, OL emri bulunduunu belirtmek istedim. u halde Lam harfinin geliimine bakalm.

UL Damgas

ekilde n-Trk UL damgas grlyor. Yannda ise Arap abecesindeki Lam harfi var. Orhon abecesindeki L1 harfi UL, LU, AL, LA, IL, LI, OL, LO olarak okunabilir. Bu kk szcklerden halen anlaml olanlar AL ile OL szleridir. Al emri /kabul et/ OL emri ise /varlk aleminde grn/ demek olduuna gre, varlk aleminde grnmenin ayn zamanda bir kabulleni olduu anlalyor. Yani, var olmak iin klli (tmel) iradeyi kabullenmek gerektii ifadesi bulunmaktadr. OL emri ile ilgili bir dier szck LOGOS kavramdr. Yunanca /sz/ anlamn tar ve Tanr emri olarak sylenen sz demektir. Sondaki OS taks belirten olduundan LOGOS emir olarak OL sznn farkl bir telaffuzudur.

Szn, yani iradenin maddi dnyada belirmesi, ortaya kmas, yani OLMASI demektir. Daha da ileri bir bakla iradenin belirgin hale dnmesidir. Bir nceki yazmda W harfinin ift U olduu ve ULU olarak okunabildiini syledim. UL damgas da ULU olarak okunabilir. Eski Trk aman dininde kurtlarn neminden de sz ettim. Trk mitolojisinde yol gsteren bir dii kurt olan Asenadan sz edilir. te bu dii kurt ulu kamdr. Asyada ULUKEM vadisi vardr ki /Ulu Kam/ demektir. Odinin yannda da iki adet koruyucu kurt vard. Alman mitolojisinde yol gsteren bir kurt inanc vardr ve ad Wolfgangdr. Bu isim iki szckten oluur. Wolf (kurt) ve gang (yol), yani /yol gsteren kurt/(aynen Asena gibi). Almanca /wolf/, ngilizce /wolf/ (okunuu vulf), Franszca /loup/(okunuu lu) ve Latince /lupo/ szlerinin hepsi ULU szne dayanr. ULU sz aslnda kurt ulumas olan UUUU sesinden yansmal olarak da tremi olabilir. LU taks ise Trkede aidiyet belirten li/lu (gneyli, doulu.... gibi) bir anlam ierir. Kamlarn nceleri dii olmu olmalar ok mmkndr. Kam ile kurt arasndaki ilikiyi Japonca /kurt/ demek olan OOKAM sznde buluyoruz. /OO/ Japonca deerli, yksek, nemli demektir. u halde /OOKAM/ deerli ve nemli KAM anlamndadr. Ayrca Japonca /Kami/ Tanr demektir. OO sesinde ift O bulunmakta gne tengri simgesi olan yuvarlak O sesi iki kere tekrarlanarak nemi vurgulanmaktadr. Nitekim, Franszca /haut/ okunuu O olup anlam /yksek/ demektir. Almanca da /haupt/ (okunuu aupt, Opt) yine yksek demektir.

n-Trklerde Panteizm
Bugn dahi kullandmz Latin harflerinin n-Trk damgalarndan tremi olduklarna dair birok rnek sundum. imdiye kadar O, T, K, Z, S, M ve L harflerinin geliimini gsterdim. Eer istenirse tm 29 Latin harfin n-Trk damgalar ile ilikileri saptanp kantlanabilir. Fakat asl nemli olan n-Trk damgalarnn soyut (manevi) anlamlardr. nk n-Trk toplumlarnn derdi ticaret deildi. Onlar her istedikleri yiyecei ya avlyor, ya topluyor veya retiyorlard. Onlarn derdi kim olduklarn sorgulayp tanrlar ile iletiime girmekti. u halde her damga aslnda bir ruhsal iletiim arac, bir soyut kavramdr. nemli olan da bu isel iletiimi ortaya karp, dillerini ve dinlerini yorumlamaktr. Dedim ki, bir kltr tanmak iin onlarn dilini, dinini ve mimari eserlerini incelemek gerekir. Buraya kadar dil ve yaz aracl ile dinlerine de biraz dokundum. imdi daha ayrntl olarak n-Trk dinini inceleyeceim. n-Trk dini Panteist idi. Yani, ok tanrl bir dini inanlar vard. Doada grdkleri pek ok oluuma hakim olan tanrlar bulunduuna inanyorlard. Fakat tm bu tanrlarn bir lideri, bir tanrlarn tanrs olduuna da inanyorlard. Bu hiyerarik yapya Panteon denir. n-Trk toplumlarnn kurduklar her kltrde ayn yapy bulmaktayz. Asya toplumlarnda, Mezopotamya ve kadim Msrda, Anadolu'da, Avrupa toplumlarnda, Etrsk toplumunda, Amerika yerli halklarnda ve zellikle Maya ile Aztek kltrnde hep bu piramidal yapy gryoruz. Buradan da neden piramit ina etmi olduklarn da anlyoruz. Piramidin taban geni ykseldike daralr. Dini inanlarnda da altta birok kk tanr, ykseldike glenen fakat saylar azalan tanrlar ve en stte tek Gne tanr. te bu yapy hem mimari eserlerinde hem de toplum yaplarnda uygulamaya koymulardr. Resimde Maya msr ve ate tanrs Curi-Cauri grlyor. Onun tapnanda hi snmeyen bir ate srekli yanard. Bu isimde ben Kuru-Kavuri, yani /Kuruyup Kavuran/ anlamn buluyorum. Bu tanrnn Maya tanrlar arasnda olduka nemli bir rol vard. Zira Maya toplumunun en nemli besin maddesi msrd ve banda grlen sste 9 adet msr bulunuyor ve gsndeki takda 3 nokta bulunuyor. Balndaki ty gibi uzantlar onun Gne gibi gksel bir tanr olduunu gsteriyor. Bu tanrdaki 9 msr ve 3 nokta bize Tokuz-Ouz ve -Ouzlar artryor. Ayn kk kltrden trediklerine iaret ediyor.

Maya Tanrs KuriKauri

Maya Tanrs Huhuteotlu

Ayrca resimde Maya tanrs Huhuteotlu grlyor. Kendisi bir dier ate tanrs olup ona /Yal olan/ da denirdi. Sakall oluu bu sz doruluyor. Bann zerinde bir Tengri damgas var. Bu damga ile Odin ha arasndaki benzerlie dikkatinizi ekerim. Mayalar sakal brakmazlard. Hibir Maya tanrsn veya ynetici kraln sakall gremezsiniz. Buna iki istisna vardr. Biri resimde grlen Huhuteotlu, dieri de Virakoa. Virakoa bir gney Amerika kltr olan nka kltrnn en byk tanrsdr. Onun sulardan kp tm evreni yaratm olduu inanc vard. Virakoa adn Bir-O-Koca sz ile ilikisi olabilecei grndeyim. Zira tek tanr ve tanrlar tanrs olarak Virakoa BR => VR ile KOCA => KOA dnmlerine uram olmas doaldr. Trke halen yallara /koca/ denir. Kocam, sz yalanm anlamndadr. Virakoann sakall oluu bu gre destek olmaktadr. Keza HU sz birok kltrde Tanr anlamnda kullanlmtr. HUHU eklinde tekrar edilince /ok yksek ve byk tanr/ demek olmaktadr. Maya dilinde 1 says iin Hun dendiinden sz ettim. Teotlu sznn de Tanr anlamna geldiini daha nce syledim. HU ile ULU szckleri ses olarak olduka benzerler. Maya tanrs olan Hunab-Ku adnda da HU hecesi vardr. Sakall tanrlar Maya kltrne has olmayp, n-Trklerin Amerika ve dier blgelere gleri sonucu yaylmlardr. Msr panteonunda Osiris, Yunan panteonunda Zeus, Etrsk panteonunda Tin, Viking panteonunda Odin hep sakall olarak grntldrler. Kadim Trk panteonunda Tengri edeer olarak tanrlar tanrsdr. Trklerin daha az nemli birok tanrlar vard. Bunlara rnek: lgen, Yerlikhan, Denizhan, vs....bilinir. Maya ylna Tzolkin denir, Maya gn ise KN olarak bilinir. KN => GN ilikisi vardr. Ayrca, Maya dilinde GNE = KN olduu gz alnrsa bu benzerlikler tesadf olamaz. nk tesadf bir tane olabilir ama iki ve daha fazla oldu mu, tesadf olarak tanmlanamaz. n-Trklerin takviminde 360 gn vard ama bir yln 365 gn olduunu biliyorlard ve geriye kalan 5 gne KALANLAR adn veriyorlard. Bu gnleri kayt edenler Kalanlar sznden CALANDAR (Takvim) szn rettiler. /Kalanlar/ bilgisi Etrskler tarafndan Romallara aktarlm ve /Calander/ ekline Latin diline gemitir.

n Trkler ve amanlk
n-Trkler yaklak 30-35 bin yl nce Asya'dan yola kp Karadeniz'in kuzeyinden Avrupa'ya ulamlardr. Bu gn izlerine Fransa'nn Aurignac kasabasndaki maaralarda rastlandndan Aurignacian kltr ad verilmitir. Dier bir g dalgas ise Anadolu'dan yaklak 25,000 yl nce gereklemitir. Bu ikinci gle gelen kltre de Gravettian kltr denmektedir. Avrupa'ya doru yaplm gler bu iki g dalgas ile kstlanamaz. Ardndan birok gurup Asyadan Avrupaya doru g etmilerdir. Gler sadece batya deil Asyann hem gneyine hem de kuzey dousuna doru da olutuklar bilinmektedir. Trklerin kuzey dou Asya blgesinde, Bering boaz zerinden Alaska'ya getikleri biliniyor. Yaplan tespitlere gre kuzey bat Amerikann Alaska blgesine ipek getirip krk gtren ve kuzey dou ipek yolunu oluturmu olan kavim ad Yueh-che (Yce) Trk boyudur. Bu insanlarn kuzey inden aldklar ipekleri krkle dei toku ettikleri saptanmtr. Yce adl kavim aslen Saka Trk olduundan sz edilmektedir. Saka ad ise AS-OK => SA-KA ekline dnmtr. S ve K sessiz harfleri ile (damgalar ile) belirtilen bu insan guruplar aslen AS ve OK boylar iken sonralar bir arada SAKA ad olarak birletirilmilerdir. Ayrca, Alaska ad ALA-AS-OKA kk szcklerinden olutuu ve "yksek As ile Ok halkna ait" anlamn ierdii grndeyim. n-Trk dininin aman dini olduundan sz ettim. Gittikleri her blgede bu aman inancn yaymlar ve deiik ekillerde uygulamlardr. amanlar madden uamasalar bile manevi uuu pekala yasayabiliyorlard.

Asya Kam Kyafeti

Asyadan Ku Kadn Heykelleri

Resimde Tuva kam kyafeti ve iki Shaman grlyor 7. Benzeri ku simgelerine orta Asya'da, Altin Tepe blgesinde yaklak 4500 yl eskilii olan kilden ku-kadn heykelcikleri (resimdekiler) bulunmutur 8. Bu ku bal kadn bedenli heykelcikler bir yandan kamlar hatrlatrken te yandan kutsal gnein simgesi olarak /gne tanra/ inancnn bir dnemlerde yaygn olduunu akla getirmektedirler. Kamlarn toplum iinde saygnlklar gz nne alndnda bir ku gibi kollarn iki yana am, uan insan simgeleyen, T harfine benzer simgelerin pek ok kltrde beliren eski bir damga olduu grlmektedir. Bu damgann Tengri damgasndaki orta ksmndan tremi olduunu syledim. Milattan en az 1500 - 2000 yl nce imdiki gney Msrda Ku krall bulunmakta idi. Nil nehrinin gney blgelerinde, bugnk Sudan lkesinin hudutlar iinde, Cebel Barkal ba ehir olmak zere birok yerleim birimleri oluturmulard. 1916 ylnda Harwardli kaz bilimci George A. Reisner, Cebel Barkala geliinden nce Ku krall hakknda pek az ey biliniyordu. O blgede sekiz yl boyunca yapt kazlarda be Ku kralnn mezar ile birlikte ileri bir Ku medeniyetinin kalntlarn ortaya kard 9. Birleik Msr-Ku krallnn en nemli krallarndan birinin mezarna girdiklerinde Reisner ve yardmclar alacak bir at mezarl ile karlatlar. Deniz kabuklar, bronz ssler ve cam incilerle donanm ayakta durur vaziyette gmlm, tam yirmi drt (24) adet at iskeleti ile karlatlar. Atlarla birlikte gmlme geleneini Ku krallar orta Asya'dan getirmilerdi. O devirlerde ne Mezopotamya'da ne de Afrika'da at bulunuyordu ve gelebilecekleri tek blge Asya idi. Atlarn Asya kkenli hayvanlar olduklar bilinmektedir. u halde bir at kltrne sahip olan ve ad da Trke Ku olan bu halk Asya kkenli olmal idi. Bilinen u ki Ku ulusu tarafndan yetitirilen atlar byk ilgi grmekteydiler. Hatta uzaktaki Asurlular bile Ku atlarnn peinde idiler. Bugn iin Arap at denilen tr Asya kkenli atlardr. Ku krallar Msr ele geirip ortak Ku-Msr kralln kurduklarnda kendi dillerini terk ettikleri ve o blgede konuulan dil ve yazy benimsedikleri bilinmektedir. Msrda 25inci slale olarak bilinen Ku krallar n-Trk kkenli bir dile ve dine sahiptiler. Sanld gibi Afrika kkenli deildirler. n-Trkler iin at kutsal bir hayvand. At sayesinde uzak mesafelere gidebiliyorlar, savaabiliyorlard. Yneticiler ile atlar o derece btnlemilerdi ki mezarlarna atlar ile birlikte gmlyorlard. At sayesinde ge de uacaklar ve Gk Tengriye ulaacaklar inanc hakimdi. te bu inanc dier kltrlere de aktarmlardr. Ku ile atn birleimi olan kanatl at heykellerini pek ok kltrde rastlyoruz. Kadim Yunan mitolojisinde Pegasus adl kanatl at, Etrsk tapnaklarnda grlen kanatl atlar ve in mezarlarna giden yollar zerine yerletirilmi olan kanatl at heykelleri hep n-Trk kltrnden etkilenmi olan simgelerdir.

Etrsk ve Likya Yazs

Harfler hakknda bir miktar bilgi sahibi olduk sanrm. n-Trk yazs harf yazs deildi. Bir hece yazs idi. Yani her iaret bir tek heceli ses olarak telaffuz ediliyordu ve her biri bir damga olmakta idi. Bu damgalar da anlaml tmel kavramlar ieriyorlard.
7 8 9
Schamanismus in Tuva, J. Van Alphen, Museum fur Volkerkunde Wien, 1998, Viyana Avusturya Central Asia Palaeolithic Beginnings to the Iron Age, Philip L. Kohl, 1984, ISBN: 2-86538-071-8 Kingdom of Kush, T. Kendall, National Geographic, Kasim 1990

Etrsk yazs gnmzde halen okunabilmi deildir. Nedeni ise harflerin Yunan harflerine benzemelerinden dolay onlar Yunan harfleri olarak grmeleri ve o ekilde seslendirmeleridir. Oysa ki, ne gramatik yap ne de harflerin tek tek sesleri Hint-Avrupa kkenli deildir. Ne Latince ne de Yunanca olarak anlaml szler ortaya kmyor. Fakat ne kadar ilgintir ki Trke yardmyla anlaml szler ortaya kmaktadr. nk Etrsk halk bugnk talya yarmadasna hem kuzeyden hem de gneyden girmilerdi ve her iki gurup da n-Trk kkenli halklard.

Etrsk Ayna Srt

Size imdi bir kk rnek sunarak tezimi kantlamaya alacam. Resimde Etrsk aynasnn arka yz grlyor. Aynann kazlm resminde bir cier zerine eilmi kanatl bir yal adam grmekteyiz. Sakall ve kanatl bu kii cier fal bakan bir aman olsa gerek. Fal sayesinde sakl bilgiler aa karlrlar. Yani falc saklanan bilen kiidir. Yaz sadan sola doru okunmas gerekir. Soldan saa doru okuyan Etrskologlar bu sz /alkas/ olarak okumular ve zel isim olduu sonucuna varmlardr. Oysa ki sadan sola doru okunursa Trke'ye uygun bir sz olan sakla sz ortaya kar. Cier zerine eilmi olan kiinin kanatl oluu onun alelade bir kiilik olmadn ve ruhlar dnyasna uabilen bir aman olduunu gsteriyor.

Etrsk yazs sadan sola doru Orhon harfleri sayesinde okunabilmektedir. Solda harfleri soldan saa doru yazarsak, grrz ki soldaki ilk harf n-Trke OZ damgasdr ve hem Yunan Sigma hem de Etrsk ve Latin S harfini oluturmutur. kinci harf A harfidir ve Etrsk abecesinden Latin abecesine gemitir. nc harf OK damgasdr. Zamanla K harfine dnmtr. Nitekim, Etrsk abecesinde bu iaretin K olarak okunduunu Etrskologlar da kabul eder. Ok iareti ile OK sesi sadece Trke'de anlamldr. Dier hibir dilde bu anlam ve ekil edeerliini bulmuyoruz. Bu bakmdan Ok damgas kesinlikle n-Trke kkenlidir. Orhon kitabelerinde de ayn iaret /ok/ olarak okunmaktadr. Bu durumu tesadf olarak aklamak bence imkanszdr. Drdnc damga Orhon kitabelerindeki kaln L harfidir. Son damga ise Orhon kitabelerindeki kaln sesini veren damgadr. Yani, a, o, u, veya a, o, u, olarak okunabilir. u halde buradaki yazy /Sakla/ olarak okumak hem yaz hem de resim btnl gz nne alnrsa dorudur ve sz /sakl olan a/ anlamnda Trke bir szdr. Bu da Etrskenin n-Trke bir dil olduunun kant olmasa da bir gstergesidir.
Kadim Anadolu Yazs

Asyann eitli blgelerinden Anadolu'ya gelmi olan nTrkler zellikle Akdeniz ve Ege kylarna yerletiler. Size kendi zmm veya yorumum olan bir ksa yazdan sz etmek istiyorum. Bu yaz Bodrumda bulunmu olan bir tan zerine kaznm olan yazdr. Halen Side mzesinde bulunan bu tan zerinde Sidece (Likya yazs) olarak kabul edilen bir yaz kazlmtr. Side eskiden Likya kltrnn nemli bir merkezi idi. Yaz sadan sola doru TEENES olarak tek bir szck olarak okunmutur 10 . Fakat /teenes/ sznn ne anlama geldii bilinmemektedir. Oysa ki sadan sola doru aka iki szck vardr ve bunlar LU URUN eklinde okumaktayz. ncelikle Anadolu'da Boazky civarnda LUV yazs bulunmutur. Ayrca, LU sznn Luvi olarak bilinen halkn kast ettii kansndaym. Ancak, yaz n-Trke ise ilk damgann UL damgas olmasndan dolay birinci szcn ULU eklinde okunmas gerekir. Bylece Likya adnn Ulu-OK-y szlerinin bitimesi sonucu olutuu kansndaym. Zaten Ok-y
10
Seleukeia (Side) Yazt, A. Muhibbe Darga, Anadolu Aratrmalar, Fasikl 26

birleerek bugn dahi kullandmz /ky/ szn oluturduunu syledim. kinci szck olan URUN /blgesi/ anlamn tar. nk UR szc n-Trke /gayret ederek yerle/ demek olup Smerde UR ehri vardr. Yani bugnk anlamda UR /uralan blge/ demektir ki vur ve kur szleri halen mevcuttur. Kurgan szn hepimiz duymuuzdur. u halde URUN sz yerleilen blgenin (ehrin) anlamn ierir. ki szck bir araya gelince de ulularn ehrine ait anlam ortaya kmaktadr. Yani, bir eit ikaz olan bu yaznn kazl olduu tan hudut ta olduu grndeyim. Gnmzde halen kullanlmakta olan Latin abecesi byk apta Etrsk abecesinden alntlanm harflerden olumutur. Etrskler ise Asya kkenli bir halk olup, dilleri dinleri ve gelenekleri ile n-Trk kltrnn rndrler. Mimari konusuna geldiimde Etrsk mimarisine deineceim.

Smer Dili
Britanica veya Larousse gibi byk ansiklopedilere bakarsanz, Smerce'nin yerli ve yaltk bir dil olduundan sz ederler. Hi baka bir dil gurubuna ait deildir, derler ve yaltk (izole) bir dil olarak tanmlarlar. Oysa ki hem cmle yaps hem de szckler Trke ile byk bir benzerlik iindedirler. Smer dilini nce Sami dilleri ile, daha sonra Hind-Avrupa dilleri ile karlatrdlar. Fakat ne biri ne de dieri Smerce ile uyum salyordu. Peki, ama neden Ural Altay dilleri ile karlatrmaya gerek duymadlar? Nedeni, onlara gre M.. 3000 yllarnda Mezopotamyada ne Trk topluluklar vard ne de Macar, onlara gre Trk ve Macarlarn Anadoluya gelileri en erken M.S. 900 yllar olmalyd. te bu yanl ve banaz grleri o gn olduu gibi halen bugn dahi devam ediyor. stelik bizleri de bu yalana inandrdlar. Tarih kitaplarnda Trklerin Anadoluya geli tarihleri olarak 1071 Malazgirt sava olduu yazldr. Gelelim Smer diline. Alttaki rneklerde nce Smerce szc ve hemen ardndan parantez iinde Trkesini sunacam. Adda (ata, baba), Ama (anne, ana), Aga (ynetici, aa), An (tan, gk), Anu (Gk Tanr), Ar(er, eref), As (tek, biricik), Bab (baba), Dingir (Tengri), E (ev), Kya (ky), Es (esmek), Gisko (iko), Dim (dik), Kol (kol), Uiku (Uyku), Kus (ku), Sag (sa) Mesu (mee), Ag (akl), En (engin, yce), Ge (gel), Ka (kan), Kanal (kan damar), De (demek), Duru (durmak), Kur (da, kurgan), Kusu (komak), Gles (gle) Bur (delik,burgu), Bal (balta), Bar (barla/parla), b (ip), Alm (alml), Ulu (ulu), Utu (Gne, Utu), Kup (gitmek, kop), Gim (kim), Ir (er), Odun (odun, Ot-un) Sizlere burada 40 szck sundum. Kim bilir uzman bir gz ka tane daha bulabilir. Aradan yaklak 5000 yl gemi olmasna ramen bu kadar ok szck ortak ses ve anlam benzerliini koruyabilmi ise, iki dilin ayn kk dilden tredii kesindir. Cmle yaps ve szcklerin bitiken oluu da ayrca Smer dilinin Asya n-Trk kkenli olduunu gstermektedir. Smer dilinde ilgin szler var. rnein onlarn en yce tanrlar tanrs Dingir iken, bir de gk tanrs Anu bulunuyor. Oysa ki yukarda /An/ sznn tan ve gk anlamna geldiini gryoruz. Gnmzn dilinde /an/ szc en ksa zaman aral olarak kullanlyor. Nedeni de gnein dou zaman olan tan zamannn bir an srmesi ve bu ksa srede gnein ufuktan domasdr. Demek ki, Anu sadece gnein douunu, dou zamann salayan tanr oluyor. nk, bir de gne tanrs Utu var. Utunun kanatl oluu gnein en yksek durumda olmas ve gkteki hareketini salamas ile ilgili olduuna iaret ediyor. Bu da gsteriyor ki Dingir hepsinin stnde soyut tek yce tanr oluyor. Aadaki resimde tanr Anu heykeli grlyor. lgin olan balnda boynuz bulunuudur. Ayn zellii tanr Utu da gryoruz. Sras gelmiken Urartu ad zerinde duraym. Bir nceki yazda UR sznn /uralan blge/ demek olduunu syledim. Urartu sz de ayn anlam tad ve /urap yerleen/ demek olduu grndeyim.

Smer Tanrs ANU

Smer Tanrs UTU

Boynuz bir g simgesi olmaktadr. nk hem boada hem de da keilerinde bulunuyor. Ayrca geyiin de byk boynuzlar var. Boynuz sznde Boy-Uzun szckleri bulunuyor. Yani, boynuz /boy-uzatan/ bylece dier insanlara gre /daha yksek grnen/ anlam da gizlenmi oluyor. Tm n-Trk yneticilerinin bir zellii de balklarnda boynuz bulunuu idi. Onlar Tur ve OK boylarn oluturduklarn syledim. Tur-Ok birleimi sonucu TUR-OKH => TOR-OSK => TORO (Boa) sz ortaya kmtr. TOROS dalarnn ad da Tur ile Osk halk tarafndan verilmitir.

Latince szcn Tauros oluu tesadf deildir. Bu szde U harfi bulunuyor ve A ile birleince O olarak okunuyor. Aynen Alp adnn E-Tur-Osk halk tarafndan verilmi olduu gibi. talya'daki Toskana veya Tuscany blgesi vardr ve oras da Tur ile Osklarn yerleim blgesi olmutur. Ayrca, Tur sz TAR ekline de dnmtr. Tar-Khan /Tur-Khan/ yani Trk han demek oluyor. Tarkan ve Trkan isimleri bu szden tremitir.

Girit adasndaki Minator adl boynuzlu, boa bal ve insan bedenli bir canlnn yaadndan sz edilir. Bu canl yakalanp hapse atlm ve mrnn sonuna kadar orada kalp lmtr. Minataur adnda Min-TUR (Ben-Tur) anlam bulunuyor ve yle anlalyor ki aday igal eden Miken kltr n-Trk asll olan Minos (BEN-OSK) kltrn yok etmitir. Bu konuya deineceim. Resim de bir Hitit kaya kabartmas grlyor. Kabartma balnda boynuz bulunan ve elinde bir atmaca tutan ynetici/tanr bir geyik zerinde duruyor. Yani, boynuzlu bir hayvann zerinde durarak kendi gcn ve boyunu da arttrm oluyor. Eldivenli elinde ku tutmas da ayr ve nemli bir simgedir. nk uan ku daima gnein simgesi olmutur. Ku ile avcln bir Asya gelenei olduu ve zellikle Trk boylar tarafndan uyguland biliniyor.

Hitit kabartmas (Boazky)

Khang/Kagan Dingir/Ra
Trklerin yneticilerine verdikleri isim Kaan olup asl KHANGdr. Bu sfat zamanla KAGAN, HAKAN ve HAN ekillerine dnt. Batya g eden OK boylar bu unvanlar kullanyorlard. Kurduklar yeni yerleim blgelerinde bu unvanlar, biraz deiime urayarak kullanmlarn srdrdler. svee krala KUNG, Almanca KNG, ngilizce KNG denmesi n Trkler sayesindedir. in'de ise kral veya imparator iin HUANG ve WANG denir. Buradaki dnm KHANGAN => HANGAN => HUANG => WANG. Slavca ise KNEZ sz vardr. Almanlar KASER ve Romallar ise SEZAR demilerdir. Anadolu kralnn ad KREZS veya KARUN adlar da ayn szckten tremilerdir. Keza Kandahar ehrinin ad ve Hazar ile bu ismin dnm hali olan Hussard zel isimlerinin kkeni de ayndr. KHANG sznn incelmesi ve ift sessiz harflerin dmesi sonucu /kan/ sz tremitir. Bu szde hem /akan/ anlam vardr, hem de yneticilerin tanrsal ilikilerine iaret ederek onlarn asil kan sahibi olduklar anlam gizli bulunmaktadr. Kan sz zamanla GEN szc olarak Latin dilinde /kken/ anlamna deierek varln srdrd. Latince GENESS (ortak bir kan bandan treyi), ngilizce GENETCS (Ortak kan ban aratran biyoloji bilimi) ve Gen

(canllarda ortak zellikleri salayan yap) szleri hep /kan/ kk szcnden trer. KHANGlarn yetkileri vard. Ynetici ve kral idiler. Onlarn bu /yapabilme/ zellikleri Trke'de yetki taks olarak halen varln srdrmektedir. rnekler : Yapkan, Konukan, Deiken,...gibi szckler kullanlmaktadr. Eski kltr tamamen soyut kavramlara ve manevi glere nem verdiinden /yapabilmek/ fiziksel dzeyde baardan ziyade ruhsal iletiim kurmak yetenei olarak grlyordu. Bu bakmdan ilk yneticiler erkek deil dii idiler. Onlarn ocuk yapma yetenekleri vard. Onlarn manevi glerle iletiim kurma yetenekleri erkeklerden fazla idi. lk tanrlar aslnda birer Tanra idi. Trklerin ilk Tanras TUR-ANA idi. Anadolu'da ilk Tanralardan biri Kybele, Smer'de kur veya tar, Msrda sis hep n Trk tanralardr. Msrn en yce Tanras AMON = AMA-ON evrensel ana anlamn tar.

Kybele

tar

sis

Amon

Kadim Msr kltrnde hem AMON, hem ATON, hem de RA tanr/tanra isimleri Smer dilinden gemilerdir. Smer dilinin ise n-Trk kkenli bir dil olduunu grdk. Amon ad Ama-On kk szcklerinin bileimi olduu gibi Aton ad da Ata-On /evrensel ata/ szlerinin bitimesi sonucu olumutur. Ata sznn Latin diline de gemi olduunu belirteyim. Atavus (Erkek ata) ve Atavia (Dii ata) szleri Latince olup Etrsk dilinden alnt olduklar grndeyim. Ra adna gelince Smer dilindeki Dingir sznn son R taks ile ilikilidir. nk, Smer ivi yazsnda gne tanrs ile tanrlar tanrs Dingir farkl yazlmalar gerekiyordu. Gne tanrs bir n saan yldz ve Dingir ise yldza ek bir daire olarak gsterildi.

Dingir-Dingil-Ra likileri

Hiyeroglif Yazda Ramses

Bir gre gre Trke /dingil/ sznn de Smer tanrlar tanrs Dingir adndan tremitir. Burada Tengri damgas yeniden karmza kmaktadr. Sondaki daire Ra hecesine denk geldiinden kadim Msr dininde tanr RA olarak kabul grd. Resimde Msr firavunu Ramses adnn hiyeroglif yaz tarznda nasl yazlm olduunu grmekteyiz. En stte tanr RAnn simgesi olan gne var. u halde ilk hece RA. Altnda sada tanra MAAT oturuyor. u halde ikinci hece MA. Birlikte okununca RAMA. Bu iki heceyi sknce zaten RAMSES ad hemen okunuyor.

Fakat daha altta Ramsesin gcn ifade eden 3 adet iaret var. Bunlar /yer/ (msr tmek iin kullanlan kap ve uzun sapl merdane), /gk/ (bir yuvarlak ay veya gne) ve krk izgilerle ifade edilen /su/. Dikkatli baknca onlarn da yerli yerlerinde olduklar

grlyor. En altta su zerinde yer ve en stte gk. Bunlarn zerinde duran tanrsal zelliklere sahip firavun. Firavunun zelliklerini hem Maat hem de Anubis simgeliyor. Maat onun yasa koyucu ve evrensel dzenden haberdar bir kii olduunu belirtiyor. Anubis simgesi ile firavunun hem madde alemine hem de mana alemine hakim olduu ifade ediliyor. En stte duran daire ise tanr Ra (yani Tengri) tm varlklarn ve hatta firavunun da zerinde bulunduu gr aktarlyor. Elbette ki tm hiyeroglif yazlar bu mantkla, basite indirgeyerek, okumak mmkn deildir. Binlerce yllk bir sre iinde gelimi olan bu yaz tarz gittike daha karmak ve daha gizli anlamlar ierir hale dnmtr. Yaz balangta halka dnk iken rahiplerin etkisiyle sadece belli bir sekin zmrenin okuyabilecei zorluklar ierir olmutur. Gnmzde bu hiyeroglif yazy okumak tam bir uzmanlk alandr. Ben bu konunun uzman olmadm iin, genel olarak bilinen tanr veya tanra adlarndan bir anlam karmaya altm. Fakat bu konunun uzmanlar dahi sessiz harfler arasna konacak olan sesli harfler konusunda anlamazla dyorlar ve deiik ekillerde seslendiriyorlar. Doru seslendirmek iin, mutlaka o dnemde konuulan dile tam olarak hakim olmak gerektiine inanyorum.

Akhenaton-Khan-Aton
Kadim Msrda Tutmose IV tahta kar kmaz adn Akhenaton olarak deitirdi. Ynetimi M.. 1379 ile 1362 yllar arasnda sadece 17 yl srmtr. Fakat bu ksa sre iinde Msr dininde byk reformlar yapmtr. Tahta kar kmaz ok tanrl dini yasaklayp tek tanr dinini savundu ve gne olarak grntlenen tek tanrya Aton adn verdi. ATON sznn n-Trk kkenli olduunu ve AtaOn olup Evrensel Ata anlamn tadn syledim. u halde Akhenaton adndaki sessiz harflerden hareketle KHN-Aton olarak okuyabiliriz. nk, n-Trk dilinde yaz damgalardan olumakta idi ve her damga tek hece ieriyordu. KHN sessiz harfleri KHAN eklinde okunabileceini bir nceki yazmda belirttim. Bylece, Akhenaton ad KHAN-ATA-ON ad /Evrensel ynetici ata/ eklinde anlam kazanr. Dikkat ederseniz sessiz harflerin yerini deitirmeden sadece aralara farkl sesli harfler ekleyerek okudum. Bu okunuun doruluu konusu halen tartlabilir. nk, kadim Msr yazsnda sesli harflerin yeri yoktu.

Akhenaton-Evrensel Ynetici Ata

Resim de grlen kabartma Akhenaton dnemine aittir ve nde Akhenaton, arkada kars kralie Nefertiti grlmektedir. Bu ismin de doru okunduu hakknda phelerim var. NFRTT pekala ANA-FROTUT olabilir ki bu isimden Yunan tanras Afrodit ismi tremi olabilir. /Frotut/ szn FRO-TUT olarak ayrrsak FRO => Firavun ve TUT (koruyan, destekleyen) anlamlar bulunduundan ANA-FRO-TUT => Firavunu destekleyen ana/e, olarak aklanabilir. Keza bir dier firavun ad olan Tutankamun sznn alm TUTAN-OK-ANA-ON => /Evrensel OK anann koruduu/ eklinde olabilir.

stteki resim de ellerinde tuttuklar kadehleri gnee doru ykselten Akhenaton ve ei Nefertiti grlyor. Gneten inen nlar ise onlar kutsarken sadece iki n, biri firavuna dieri ise eine birer Ankh (ON-OKH) indiriyor. Evrensel ynetici simgesi yolluyor. Ankh simgesi aynen bugn kullanlan madalya gibidir. Kabartmadan kan anlam udur: Ynetici kral ve ei tek tanr olan gnee sayg iareti olarak yemin ederek kadeh kaldryorlar. TENGR ON ise onlar kutsuyor ve onlara birer ON-OKH indiriyor. Bylece ynetici ve ei tanrsal zellikler kazanarak Evrensel Ynetici sfat ile dllendirilmi oluyorlar. Akhenaton yeni olan tek tanr dinini gelitirmek iin Akhetaton, ehrini kurdu.Bu ehir daha sonralar tmyle yerle bir edilip talar datlmtr. Bugn sadece ad kalm durumdadr. Nedeni ise o dnemde hala ok tanrl din hkm sryordu ve kadim n-Trk inanc olan tek tanrlar tanrs ATON fikrini yaymak peinde idi.
Akhenaton ve Nefertiti

Bu ehri kurduktan iki yl sonra ba ehir olarak ilan etti ve ailesi ile birlikte oraya tand. Gne dini tapnmalar Akhetatonda ak havada ve gne altnda yaplmaya baland. Tanr ATON veya ATA-ON retisinde btn canllara sayg ve doa sevgisi ncelik tad. Resimler ve kabartmalar daha yumuak ve sevecen grntler yanstmaya baladlar. Fakat, Akhenatondan sonra gelen firavunlar tekrar eski inanca, ok tanrl dine geri dndler. Bylece tek tanr inanc kadim Msr kltrnde sadece 17 yl srd ve Akhetaton ehri yerle bir edildi. Akhenatonun ei Nefertiti bir Nubia (Ku) prensesi idi. Babasnn ad AY idi. Bu isim de bir n-Trk kk szc olup, o dnemde bile dnyann uydusu olan ay anlamn tayordu. Nefertiti bir KU prensesi olarak gne kltn ve n-Trk simgelerini zaten aileden biliyordu ve yeni ATON tanrnn douunda ei ile ayn yetkileri paylayordu. Bu bakmdan Tanra Afrodit olarak adnn devam etmi olmas doaldr. Ayrca, Afrodit sudan veya bir deniz kabuundan kan gen bir kadn olarak resmedilir. Bunun nedeni de Msr ile Yunan lkesi arasnda Akdeniz'in bulunuu ve Afroditin deniz ar bir seyahat yapp gelmi olduudur. Ayrca Afrodit adn Afro-diti eklinde ayrrsak Afrika kkenli bir tanra olduu ortaya kar. Ynetici olabilmek iin kadeh kaldrarak yemin etmenin bir Trk gelenei olduunu biliyoruz. Resim de grlen Trk heykellerinin bel hizasnda tuttuklar kadehin ad /tolu/ dur. Bu da yemin edi ekli olarak nesilden Sudan kan Afrodit Trk geleneinde Tolu nesile aktarlm, gnmzde bile dostluk ifadesi olarak kadeh kaldrmak gelenei srmektedir. Tolu sz gnmz Trke'sinde /dolu/ ekline dnmtr.

Resmin sol st kesinde bir Truva duvarndaki kabartma yz grlyor. Bu yzn tmyle Hakkari'de yakn tarihte bulunmu kabartma yzlere ne derece benzedii aktr. Bunun anlam, Truva kltrnn de n-Trk kkenli oluudur. Resmin alt ksmnda tolu tutan kiiler kadn olduklar gslerinden belli oluyor. Demek ki anaerkil Trk toplumlarnda ynetici kadnlar vard ve onlar da tolu tutarak yemin ederlerdi.

Gne Tanr ve Ku lkesinin Tanralar

Yukar Nil blgesi bugnk Sudan lkesi olup, kadim dnemde KU krallnn yerleim alan idi. Ku krallarndan en nemli olan Taharka adyla bilinir. Oysa ki onun asl ad Turhaka idi ve anlam da TUR-HAKAN olarak TUR halknn hakan olmakta idi. Ku adna gelince OK-U => KU => KU eklinde dnmlere urad grndeyim. OK-U ise /uta duran OK/, yani ynetici olan OK halk demek oluyor. U ile arasnda da bir iliki vardr. Yandaki ekilde U--3 ilikisi grlyor. Sol alt kede grlen kanatl tanra sis KU lkesinin ana tanras idi. Kanatl oluu ve bir ku gibi grnmesi ile lkenin KU adnda olmas tesadf olabilir mi? KU sznn Trke anlamnda hem uma yetenei olan (aman olan), hem de GneTanr ile ortak zellikler paylap gklerde dolaabilen bir varlk anlalmaldr. Byle bir varla tanra olarak baklmas ve lkeye Ku lkesi denmesi bence doaldr ve tesadf ile hibir ilgisi yoktur. Sol st blmde ise Orhon harflerini gryoruz. 3 kollu harfi hem hem de u kavramlarn anmsatyor. Sa st kede ise E eklinde grlen damga bazen yana yatk, bazen de ters yne bakar ekilde izilmi olan nTrk yaz tarznn U damgasdr. Bu ters tarafa bakan E harfi Arap 3 saysna da kaynak olmutur.

U- damgalar

Resmin sa tarafnda grlen kadn figr Girit adasndaki kadim Minoan kltrne ait bir mlek zerinde bulunmutur. ncelikle belinin ince oluu bir kadn figr olduuna iaret ediyor. Ayrca, etrafnda izilmi olan 3 kollu iaretler Orhon harfini ve dolaysyla uta bulunan ve manevi uular yapabilen ynetici aman kadn simgeliyor. Resmin sa alt kesinde birtakm nemli simgeleri belirttim. Bu simgeler oraya ss olarak konmamlardr. Her biri bir n-Trk damgasdr ve anlamldr. rnein sve dilinde Y harfi olarak okunur. Keza Latin yazsnda V harfi U olarak okunur. Demek ki, bu damgalarda hem U sesi hem de sesi vardr ve verilmek istenen mesaj U kk szcdr. Resmin sa alt kesinde ise yine Girit adasnda bulunmu eski para rnekleri grlyor. Bu paralarda ku bal kadnlarn izilmi olmas herhalde anlamsz deildir. Paralara hep ynetici resmi izildii biliniyor. u halde bu ku-kadnlar aman dii yneticiler olsa gerek. Manevi uular yapabilen kadn heykelciklerine birok yerde rastlyoruz. Yine ayn resimde farkl blgelerde ortaya km ku-kadn heykelleri grlyor. Bu kk heykellerin birok farkl blgede ortaya k, onlarda uur getirici ve koruyucu bir g bulunduu inancna dayanmaktadr. Ayrca, anaerkil toplumlarda bu kadn heykelcikleri ynetici ve koruyucu ana simgesi olarak bir ipe taklp boyunda asl olarak tanyorlard. Asya kkenli ku kadnlardan Maya kltrnn kkeni hakknda n Trklerde amanlk adl 14 sayl yazmda sz ettim. Sol st kede grlen izim Fransann Lascaux maara duvarndan bir grntdr.

Ku-kadn rnekleri

Bu maaraya gelen insanlarn yaklak 14,000 yl nce bu resimleri izdikleri ve resimlerin d etkenlerden uzak olmalarndan dolay gnmze kadar bozulmadan gelebildikleri gr hakimdir. Bu maarann duvarlarnda birok hayvan resmi ile birtakm anlam bilinmeyen iaretlerin izilmi olduu ortaya karlmtr. Resimde aka bir Y harfi ve oradan ykselen bir izginin ucunda bir ku grlyor. Burada grlen Y iareti aslnda n-Trk U/ damgasdr ve ku resmi de bu gre destek veriyor. Uzun izgi ykselii simgeliyor. Sada grlen ku-kadn heykelcikleri Harrapa ve Mahenjo-Daro blgesinde bulunmulardr. Bu blge imdiki Pakistan lkesi hudutlar iindedir ve genelde nds vadisi olarak bilinir. NDS sz dahi n-Trke olduu grndeyim. nk, N kk szc insan belirtir ve N-DS => N-DR olup iki anlam tar. Biri, kuzey blgelerden bu vadiye inildii, dier anlam ise ehrin insan eseri olduuna iaret ettiidir -DR bu durumda bir belirtge tak olmaktadr. NDYA da /nsanlarn lkesi/ olmaktadr.

ndus Vadisinden

Asya'da Hindistan ile Pakistann kuzey blgelerinde Ku hanl bulunuyordu. Bu millete verilen isim Kuhan krall olup, blgesi Hindiku dalarnn kuzey etekleri idi. Zaten, Hindiku dalarnn ad Hint ile Ku lkeleri arasnda kalan sradalar olmaktadr. Hem Kuzey bat Hindistan blgesinde hem de bugnk Sudan blgesinde iki ayr fakat ayn adl KU lkesi var olmu ise bu bir tesadf olamaz. Mutlaka iki halk arasnda ortak kltrel balar vard. nds vadisinde Harrapa ve Mahenjo-Daro ehirlerinde kk kil tabletlere kazlm ilgin resimler bulunmutur. Bu resimlerin bir tr yaz olduu gr vardr. Ancak gnmze kadar kesin bir zme varlamamtr. Bu tabletlerde iki rneini Resim 19c de gryoruz. Her iki rnek negatif olarak kazlmlardr. Yumuak kil zerine bastrldklarnda kabartma olarak grleceklerdir. lgin olan ynleri bu iki kil damgada grnen bykba srlarn 3 adet ba sahibi olmalardr. Eer deminki mantkla bakarsak bu kil tabletlerde u mesaj aktarlmak isteniyor: Bu mhr basm olan kii uta duran bir yneticidir. Kendisinde boann gc ve kutsall vardr. Bugn dahi Hindistan halk inein kutsal bir hayvan olduuna inanmaktadr.

Taltepe - Ziggurat - Piramit

Bir kltr tanmlayan 3 enin dil, din ve mimari olduunu syledim. Dnyann eitli blgelerine yaylan n-Trkler ortak bir dile, ortak bir dine ve ortak bir mimari anlayna sahiptiler. Dilleri tek heceli, dinleri gnee ve ge ynelik, mimari yaptlar ise piramidal (taban geni ve ykseldike daralan) zellikte idiler. Bu zellik iki amaca ynelikti: 1. Kutsal saydklar ge doru ykselirken ina ettikleri yaplarn salam ve kalc olmasn istiyorlard. D artlara en dayankl yap tr piramit veya konik yapdr. Kp veya prizma yaplarn st blmleri rzgara kar daha geni bir yzey sergileyeceinden zamanla anmalar artarak yapnn ekli bozulacakt. Piramit ise bu direnci gstermeyeceinden uzun sre eklini korur. 2. Bulunduklar orta Asya blgesi dalk bir blge idi ve tm dalarn piramit eklinde olduklarn, tepelerin tabana gre ok daha dar olup bir tepe noktasnda son bulduunu gryorlard. Bu dalarn tepelerine kurgan dedikleri mezarlar kazdlar ve soylu yneticilerini bu tepelerdeki mezarlara gmdler. Orta Asya dalk blgelerini terk edip daha dz blgelere geldiklerinde ayn gelenei devam ettirmek istediler. Doal da bulamaynca yapay dalar ina ettiler.

Bylece hem belleklerindeki dalara kavutular, hem de ilerine yneticilerini gmerek kurgan geleneini devam ettirdiler. Kaya ve iri talarla tepeler oluturdular. Bu suni tepelerin stn toprakla rttler ve /tmls/ denen mezarlar ina ettiler. Vikipedi (zgr Ansiklopedi) tmls iin unlar sylyor: Mezarn yerini bir tepe ile belirleme geleneinin bilinen ilk rnekleri Avrasya steplerinde, M 4. bin yln balarna aittir; kurgan olarak da adlandrlan bu mezar tepelerinin altnda, l basit bir ukur ya da ahap bir odaya yerletirilmitir. Bu gelenein, steplerden gelen etki ile, Trakya'ya ilk olarak M 3. bin yl iinde girdii bilinmektedir. Trakya'nn Tun a mezar tepeleri, daha sonraki dnemlerin tmlslerine gre daha bask ve yayvan, ou kez de 2-3 m yksekliindeki tepeciklerdir; ancak Bulgaristan' da ender olarak ykseklii 7 metreyi bulanlar da vardr. Tepelerin dolgularn toprak deil ta oluturduundan, bunlar "Taltepe" olarak tanmlamaktayz.

Nemrut Da Tmls Resimde Nemrut Da tepesinde bulunan tmls (tatepe)grlyor. Dnyann sekizinci harikas olarak tannan, tepesinde kk krma talarn ylmasyla oluturulmu konik tmls deniz seviyesinden 2150 m. ykseklikte olup bugnk ykseklii 50 m, ap ise 150 metredir. Mezopotamyada ileri bir kltr oluturmu olan Smer halk Ziggurat ad verilen tapnaklar ina etmilerdir. Bu tapnaklardan UR ehrinde halen varln devam ettiren bir tanesini resimde grebiliriz. Solda bugnk ekli ve sada asl eski ekli grlyor. Basamakl bir yaps vard ve halen basamaklar duruyor. Bu basamaklara neden ise, tapnaa ancak d yznden trmanarak tepesine ulalabileceidir. i tmyle dolu olup sadece bir mezar odas bulunmaktadr. Mezar odasnn da nerede olduu tam olarak bilinmemektedir. Nedeni de, odada bulunan deerli eyalarn talan edilmesini nlemek iindir. Nitekim, Msr ehramlarna girildikten sonra pek ounun nceden alp iindeki deerli heykel ve eyann alnm olduu tespit edilmitir. Bu bakmdan eski ehramlara girmek her zaman ok zor olmutur. Srrn halen koruyan bir dier yap Japonyann gney adalarndan birinde suya gml olarak bulunmu olan tapnaktr. Bu tapnan d yznde birok ta merdiven halen duruyor.

Su altnda kalm tapnak

Maya Basamakl Piramit

Resimde bu basamaklar gryoruz. Adann ad Yonaguni olarak bilinmektedir. Eer bir dnemde bu ta tapna n-Trkler ina etmilerse adann adn da onlar tarafndan konmu olmas gerekir. YONAGUN adndaki bata bulunan Y ile sondaki sesleri sonradan eklendii grndeyim. Zira, Japonca szckler genelde sesli harflerle biter. u halde ON-A-GUN kk szcklerinde ortadaki A harfi aynen bugn kullandmz aidiyet (sana, bana, ona....gibi) ifade ediyorsa ONAGN sz /Evrenin gnei/ olur. Zira ON evren demektir ve GUN de bildiimiz gne. Maya kltr de ayn ekilde basamakl piramitler ina etmitir. Resimde bir Maya basamakl piramidi grlyor. Maya piramitlerinin iinde da aynen Msr ehramlarnda olduu gibi gizli mezar odalar bulunmutur. Msr ile Maya kltrnn bir dier ortak noktas her iki kltrde llerin mumyalanmas gelenei olmasdr. Fakat ne kadar ilgintir ki orta Asya kurganlar aldnda da ayn ekilde mumyalar bulunmutur. Bir sonraki yazmda hem Asya kurgan geleneinden, hem de mumyalama ekillerinden sz edeceim.

Asya Kurgan Gelenei

Tm orta Asya ve zellikle Aral gl ile Pamir yaylas arasnda kalan geni blge nTrk olan Saka Trklerinin youn yerleim ve dolam ortam idi. Bugnk Kazakistann gney bat blge-lerinde alm olan kurganlarda ylesine zengin kyafetler, taklar ve ssler bulunmutur ki bu ahane kurganlara kaz bilimciler Kraliyet kurganlar adn vermekten kendilerini alamamlardr 11. At kltrnn Asya kkenli olduunu biliyoruz. Eskiden yneticilerin, mezarlarna atlarla birlikte gmlme geleneini Altay dalarnda ileri alm pek ok kurganda buluyoruz.Cennetin Otlaklar balkl yazsnda Natalya Polosmak 12 Rusya, Kazakistan, Cin ve Moolistan kesim noktasnda (Ukok adli tepede) at bir kurgandan sz etmektedir. Kurgann tal st tepesi aldnda bir tahta odann stnde tm ssleriyle gmlm 6 adet at cesedi ile karlatlar. Bu atlar alnlarna vurulmu tek bir balta darbesi ile kurban edilmilerdi. Kurban treninin eski bir Trk adeti olduunu atn ban tutan kiiye Bas tutkan kii denilmesinden anlyoruz. At ile birlikte gmlme gelenei hem gney Msr blgesinde yaam olan KU krallarnda hem de Etrsk krallarnda gryoruz. Tahta odada ise, bir tahta tabut iinde, krklere sarl altn ssleri ile birlikte buzlar iinde gayet iyi durumda korunmu bir kadn mumyas vard. Mumyann omzunda ve bileinde dvmeler hala gayet belirgin durumda idi. Kurganlara orta Asya blgelerinden in ilerine kadar rastlanmaktadr. Resimde bir in ta tepesi grlyor. Bu ta tepelerden bazlar alm ve ilerinden ok ilgin heykeller kmtr. Fakat hala almam durumda pek ok kurgan bulunmaktadr. Mumyalama geleneine ise n-Trklerin gittikleri her blgede rastlyoruz. Gnmzden 7,000 yl nce yaayp belirli bir kltr dzeyine ulam bir halk ortaya karlmtr 13.

inde Bir Ta tepe (Tmls)

11 12 13

Dwellings of Eternity, Alberto Siliotti, Barnes & Noble National Geographic,Ekim 1994 Ancient American dergisi, Cilt 6, say 39, sayfa 26

Bu halkn Asya ktasn Amerika ktasna balayan blgede yaad ve eskimo kltrn oluturduu gr mevcuttur. Kltre isim olarak /Mumya halk/ adnn seilmesi llerini mumyalama adetinde olmalarndan dolaydr. Bu halkn tip olarak uzun ehreli ve Kafkas tipli olular onlarn bu blgelere batdan g ederek geldiklerini gsteriyor. Yaplan aratrmalara gre 12 aylk bir takvime sahip olduklar, balk a imal ettikleri, Astronomi ve anatomi bilgisine sahip olup bu bilgileri pratik hayata uyguladklar saptanmtr. Bu derece ileri bilgilerle donanm bir kltrn mumyalama tekniklerini de gelitirmi olmas pekala mmkndr. Halen bu mumyalardan arta kalan birka Washington D.C. Smithsonian mzesinde sergilenmektedir. inin kuzey bat blgesi olan dou Trkistan Uygur cumhuriyetinde ilgin bir mezar ortaya karlmtr 14. Alnnda gne simgesi bulunan bir erkek mumyasnn, sanki yeni gmlm gibi sa ve sakal dahi yerli yerinde duruyordu. lgin olan udur ki yaplan tetkikler mumyann gnmzden 3,000 yl nce mezara konmu olduudur.
Resimde grlen bu mumya bir aman kiiye veya nemli bir yneticiye aitti. Anlndaki gne simgesi ve ayanda geyik derisinden yaplm izmeler onun ata binen bir lider olduuna iarettirler. O blgede ortaya karlm birok mumya vardr. Bazlar gnmzden 4,000 yl ncesine aittir. Mezarlarda ayrca ziraat aletleri de bulunmu olmas bu halkn tarm yapan ileri bir kltre ait olduklarn gsteriyor.

Asya'dan Uygur Mumyas

Mumyann izmeleri

Resimde mumyann izmeleri solda ve halen Asya Trkmen binicilerinin kulland izme sada grlyor. Resim de yine ayn blgede bulunmu bir kadn mumyas gryoruz. Resmin solunda banda bir ty halen duruyor. Bu tyn bir n-Trk simgesi olduunu ve kzlderili denen Asya kkenli Amerika yerli halk tarafndan gne simgesi olarak takldn grdk. Uygur halk bu mumyalanm kadn o derece beendiler ki kendisine /Kiruran Gzeli/ adn takp bir de ark bestelemilerdir. Sa tarafta ayn gzel kadnn bir Uygur ressam tarafndan canlandrlm yz grlyor.

Uygur Mumyas ve Grnts

14

National Geographic, Mart 1996, Cilt 189, Say 3, sayfa 44

nka Kltrnden Mumya Kadn izimi

Alaska zerinden Amerika'ya gemi olan n-Trk boylar gney Amerika'ya kadar gitmilerdir. Bugnk Peru blgesindeki nka halk da mumyalama tekniklerini uyguluyorlard. Peru'nun Cuzco ehrinde yksek bir dalk blgede bulunmu olan mumyalanm kadnn bal ve kyafeti izilmitir. Aslna uygun olarak gerekletirilmi olan bu izimi yukardaki resimde grmekteyiz 15. Kadnn bandaki tyl balk bir gne simgesi olmakta ve kadnn bir asil ynetici veya aman olduuna iaret etmektedir.

Kadim Msrda Piramitler

Asya ktasnn byk bir blmne yaylm olan n-Trkler zamanla o blgelerden dier ktalara g ettiklerinde karlatklar toplumlara dillerini, dinlerini ve geleneklerini aktarmlardr. Bu gelenekler arasnda mimari tarz ile ynetici olmu kiilerin bedenlerini ldklerinde mumyalama adeti nemli yer tutmutur. Asya Kurgan Gelenei adl 21 nolu yazmda bu iki adetin rneklerini verdim. Bu blmde ise, mimari tarz ile mumyalama geleneinin en st dzeye ulat kadim Msr kltrnden sz edeceim. Ehramlar (piramitler) hem Smer hem de yukar Nil blgesine yerlemi Ku kltrnden esinlenmi yaplardr. n-Trk kkenli Smer halk iin Smer uzman Muazzez lmiye hanm u ifadeyi kullanmtr 16: "Trklerde dalar Tanrya yakn sayldndan kutsal olmu, kurbanlar verilmi, dalara. Smerde de dalar tanrlarla insanlar arasnda balant kurduklar dncesiyle kutsal saylmtr. Onun iin da olmayan Mezopotamya da Smerliler Tanr evlerini yapay tepeler zerine yapmlardr." Ku kltrne gelince onlarn n-Trk kkenli olduklarn grdk. Bu kltr de pek ok ehram ina etmitir. Resimde Ku lkesinin baehri olan Meroe ehrindeki ehramlar grlyor. Ancak, bu ehramlar olduka kk ve ksa boylu idiler. Gnmzde birounun krlm olduu ve bakmszla terk edildikleri grlyor. Ehram dncesini devasa boyutlara tayp kalc yaplar ina etmeyi dnm olanlar kadim Msr firavunlardr.
Ku Kltrnde Ehramlar

Gizann Byk Ehramlar

Resimde Giza dzlnde ina edilmi ehramlar grlyor. n-Trk ehramlarna d yzeyden trmanlp en tepede gne tanrya adaklar sunuluyordu. Kadim Msrda ise ayn tr ayinler ehramlarn iinde gerekletiriliyordu. Nedeni ise, rahiplerin bir sr perdesi ardna gizledikleri bilgileri halkn grmesini ve duymasn istememelerinden dolaydr. Bu amala ehramlarn iine gizli odalar ve geitler ina ettirmiler, giri-k engellemilerdir. rnein, Gizadaki en yksek ehram olan Khufu ehram bir kral mezar olarak kullanlmam, bir reti ve ayin merkezi olduu kadar g incelemek amacn gden bir rasathane olarak kullanlmtr.

15 16

National Geographic, Haziran 1996, Cilt 189, Say 6, sayfa 73 Trk Dnyas Tarih Kltr Dergisi, Say 192 - 2002/Aralk, sayfa 32

Bu bakmdan ehramn merkezinde bulunan iki odann kral ve kralie odas olduklar grne katlmyorum. nk her iki odada ge alan ok dzgn boru eklinde hava delikleri bulunmutur. Bu dar ve boru eklindeki dzgn almlarn bir amac ge bakmak olsa da, asl amacn odalara temiz hava salamak olduu grndeyim. nk, odalarda birka kiinin uzunca bir sre ayin yapabilmesi iin odaya temiz havann girmesi gerekiyordu. Khufu ehram ana gre ok ileri matematik bilgisi ve retisi ierir. Kare taban alacak kadar eit kenarldr. Taban kenarlar tam olarak kuzey-gney ve dou-bat ynndedir. Ehramnn taban evresini yksekliine blerseniz 2 Pi = 6.28 saysn elde edersiniz. Acaba bu oran tesadfen mi olumutu, yoksa kastl bir ekilde kadim Msr kltrnn P saysndan (3.14159..) haberdar olduuna m iaret etmekte idi? Bu konu yeni bulgular ele geene kadar srrn koruyacaktr.

Organlara Ait zel Kaplar

Mumyalama olayna gelince, bir uzmanlk konusu olup 70 gn srmekte idi. nce, beden ykanp geleneksel dualarla artlyordu. kinci admda bedenin i organlar kartlp zel kaplara konuyordu. Organlarn bakteriler tarafndan rtlmeleri engellemek amacyla zel ilalar kullanlyor ve ilal kuma eritlere sarlan organlar ayr ayr kaplara yerletiriliyorlard. Bu kaplardan bazlar yukardaki resimde grlyor. organlar karldktan sonra bedene Natron denen bir kimyasal dolduruluyordu.

Bedenin tmyle kurumas iin bir masa zerinde 40 gn bekletiliyordu. Bu srenin sonunda Natron kartlp kuma ile beden boluu dolduruluyordu. Kurumu olan beden altn ve eitli sslerle ssleniyor ve yirmi kat pamuklu kumatan eritlerle sarlyordu. Sarlm olan mumyann bana altndan veya kymetli talardan yaplm bir maske taklyordu. Nihayet son bir sarg kat ile birlikte bol miktarda balmumu mumyann stn rtyordu.

Tahta Bir Lahit Dndaki Yz

Kurumu olan mumya boyal ve ssl bir tahta tabut (lahit) iine yerletirilip organlar ieren kaplarla birlikte mezara tanyordu. Resimde tahta bir lahit zerindeki boyal ve gzel yz grlyor. Mezar dediimiz binalar ise, her trl yaz ve resimle donanm yer alt odalar ve gizli dehlizler ieren girift yaplard. Duvarlara kutsal metinler yazlyor, tanrlarn resimleri iziliyordu. Tm bu karmak gelenein nedeni, len yneticinin ge ykselip tanr katnda bir yldz eklinde yaamn devam ettirmesi iindi.

Dil Grubu Kurallar

n-Trk kltrnn birok kltr etkiledii ve onlarn dillerine, dinlerine ve mimari tarzlarna temel tekil ettii konusunda birok rnek sundum. Tm bu rneklerin tesadf olmadklarn kantlamak iin bir kural ortaya koymak gerekir. Bu kuraln uygulanmas ile bir dil grubundan dierine gei gsterilebilmelidir. Bu kuraln tekrarlanabilir olmas ve eitli rneklerle desteklenmesi gerekir.

n-Trk Dillerinden rnekler

A ve B iki ayr dil gurubu ise yle bir f(k) kurallar olmaldr ki B = f(k).A eklinde A gurubu B gurubuna dnebilsin. Burada f(k) tek bir kural olmayp bir dizi kural olabilir. A dil gurubu n-Trk dili veya en genel anlamda EKLEMEL Diller ve B dil gurubu BKML diller olsun. imdi size birinci kural yazyorum: Kural 1: Eklemeli dildeki taklardan szck nnde olanlar arkaya, arkada olanlar ne alarak yeni bir szck retmek. Anlam deitirmeden szck sonunda bulunan tak baa gelmekle dilin yaps deimi olur. nk uzun szck oluamaz ve ksa fakat sayca fazla szck ortaya kar. imdi bu kurala rnekler sunaym. Franszca'da /Si il cours/ koarsa demektir. Trke -sa taks baa alnp si (art belirten) n szck olmutur. ngilizce /Why did he come?/ neden geldi? Burada da gemi zaman belirten -di taks ne alnp did olmutur. ngilizce /on the table/ masann stnde demektir. Trke -nn taks on olarak deiip baa alnd grlyor. Almanca'daki der, die, das szckleri de benzer bir bkmden elde edilmitir. /Der Tisch/ masadr eklinde dr => der olup ne gemitir. Bu n taklarn cinsiyet taks olduklar sanlr ama cansz nesnelere de n taklar geldiinden cinsiyetle hibir ilgileri yoktur. Trke dir => die olmutur. ngilizce'deki /in/ sz, iinde demektir. Dikkat edilirse Trke - N-DE derken hece kullanlyor. Ayrca, N /inmek/ eyleminden olduu gibi /Kurt ini/ inilen ve iine girilen yerdir. ngilizce belirtici olan THE sznn oluumu Trke'den Almanca aracl ile, DIR => DE => THE ekline girmitir. Trke LI ve -L taklar Arapa'da EL, spanyolca'da EL, Franszca'da LE ve LA olarak belirir. Trke'de EL taksn hala grmekteyiz. rnekler : Yer-el, Gn-cel, Gk-sel, Tm-el, Tk-el, ep-el ..vs. Bu rnekler eski szckler olmayabilir ama EL taks eskidir. Hepsi de EL taksn almakla AT anlamn kazanmlardr. Ayrca, -LE / -LA taklar da Trke'de bol kullanlr. Bir eyleme AT ol anlamnda kullanlrlar. rnekler: Gr-le, Giz-le, Par-la, Ya-la, Bel-le, Ba-la, Da-la...vs. Franszca'da

bu taklar LE ve LA olarak, svee'de EN ve ET olarak bulmaktayz.. Trke ER ve AR taklar aynen kalmlardr. Almanca /schreiber/ (yazar), /macher/ (yapar, yapc), /leufer/ (koucu. koar). ngilizce /runner/ (koar, koucu), /builder/ (inaat yapan, yapar), /turner/ (evirir, evirici), /talker/ (konukan, konuur)...vs. Ancak, eylemin kendisi eylem yapcya dnmtr. Latince ne kk szc hem soru adldr hem de nasl?, ne biim? anlamlarn tar. Orhun yaztlarnda /nek, negle, neke, nene/ nasl, ne biim, neden ne kadar demektir. Trke'de n tak olan ne, Latince'de sona alnmtr. Latince /venisti-ne/ (geldin-mi?), /vidisti-ne/ (gittin-mi?). biz de /geldin mi ne?/ deriz. Demek ki, yer deitirme esas olmaktadr. Son tak ne, n szck sona alnmtr. Daha nce de szn etmitim. Trkedeki IZ ve Z taklar oul belirtir (koarz, gideriz, alrz, koruruz ....vs). Bu tak baa alnp ayr bir szck olmutur. ngilizcede US (biz) szc -IZ / - UZ taksndan dntrlmtr. Almanca /biz/ UNS demektir. Trke karlatrma taks DAN / -DEN ngilizceye THAN olarak gemitir. /taller than, longer than, bigger than/ (-den uzun, -den byk) taklar sfatn nnden ardna gemilerdir. Trke'nin bir lehesinde, yaparz yerine /yaparh/ denir. rnekler: Alrh, koarh, giderih, bakarh....vs. Bu IH taks Almanca'da CH olmutur ve anlam /ben/ dir. oulun tekile dn nemli kiilerin kendilerini oul olarak tanmlamalarndan kaynaklanr.

Asya Kk Dili Kurallar

imdiye kadar gstermi olduum rnekler, asl kk dilin Asya ktasndan yaylarak dier blgelerde, ktalarda deiiklie uradn gsteriyor. Yalnz, deiiklik birtakm kurallar erevesinde gereklemitir. Bu kurallar kim koymutur? Kendini farkl ve bamsz grmek isteyenler. ncelikle okuma yazma bilen ruhban snf ve onlar destekleyen yneticiler. Ardndan, deiiklikleri uygulayacak olan halk. Halkn konumakta olduu n-Trk dilini yle birtakm kurallarla deitirdiler ki bir sre sonra tmyle yeni bir dil ortaya kt. Kural 2: Eklemeli dildeki kk szcklerin yerini deitirdikten sonra baz harfleri de deitirerek yeni bir szck retmek. Yani, sadece taklar yer deitirmekle kalmam ayrca taklardaki bir ve bazen iki harf deitirilmitir. imdi bu kurala baz rnekler sunaym. Tm eklemeli dillerde oul yapm daima son ek ile olmutur. Trke'de oul iki farkl ekilde yaplr. LER ve LAR taks ile ve Z tek harfi ile. Bu son ekil pek fazla kullanlmasa da UZ ve BZ kk szckleri ile ilgilidir. Franszca oul yapm daima szck nne konan LES (okunuu LE) szc ile olur. Burada hem Kural 1, hem de Kural 2 kullanlmtr. LER taks arkadan ne alnm ve R harfi S harfine dntrlmtr. stelik S harfi de sessizlemitir. ngilizce oul yapm szck sonuna Z harfini eklemekle olur. Fakat bu Z harfi daima S sesiyle okunur. rnekler: Books, Boxes, Hands, Arms, .....vs. Yer deimese de ses deimitir. Arapa oul genelde szck bana E harfini eklemekle olur. Burada grlen durum LER taksndaki L harfini terk edip E ile yetinmek, eklindedir. rnekler: Bahr (deniz) => Ebhar (denizler), Tfl (ocuk) => Etfl (ocuklar), Seher => Eshar, Selef (nceki) => Eslaf (ncekiler), Necip (soylu) => Encap (soylular), Rkn (adet) => Erkn (adetler)....vs. Fakat, Arapa bkml bir dil olduundan szck bklerek de oul yaplr. rnekler: Lss (hrsz) => Lss (hrszlar), Lebib (akll) => Libab (aklllar), Mahbes (hapishane) => Mahabis (hapishaneler). Kural 3: Bir kere yer deiiklii olutuktan sonra tmceyi katlatrmak. Yani, eski haline dnmesini engellemek iin esnek cmle yapsna izin vermemek. Trke cmle yaps esnektir. Yani, cmle iinde szck yer deitirdiinde sadece vurgu deiiklii olur, anlam deiiklii olmaz. Vurgu daima sondaki fiilden bir nceki szcktedir. Ancak bkml dillerde bu deiikliklere izin yoktur. rnek: Ahmet yarn sinemaya gidecek, (Ahmet tiyatroya gitmeyecek. Vurgu /sinema/ zerinedir)

Ahmet sinemaya yarn gidecek (Bugn gitmeyecek. Vurgu /yarn/ zerinedir) Sinemaya yarn Ahmet gidecek. (Ali gitmeyecek. Vurgu /Ahmet/ zerinedir) Bkml dillerde bu tr yer deiikliklerine izin verilmedii iin vurgu ses ile olur. rnek: John will go tomorrow to the cinema, tmcesi /Con yarn sinemaya gidecek/ demektir. Bu tmcede hibir szcn yerini deitiremezsiniz. Eer nemli olan /yarn/ ise vurguyu /tomorrow/ szn sylerken sesinizi ykselterek, yani /aksan/ ekleyerek belirtirsiniz. Bkml diller aksanl (ses vurgulu) dillerdir. nk kat cmle yaps sizi ses vurgulu konumaya zorlar. Oysa ki esnek cmle yapsna sahip olan eklemeli diller aksanl (ses vurgulu) deildirler. Daha dz ve doal sesler ierirler. Bkml dillerin cmle yaplarndaki bu katlk insanlarn karakterlerinde de deiiklie yol amtr. Kurala ballk konusunda bkml dil sahibi olan milletler, eklemeli dil sahibi olanlara oranla daha kat davranrlar. Eklemeli ve esnek cmle yapsna sahip olan milletler ise daha uyumlu ve hogrl olduklar saptanmtr. Bunun sonucu olarak, dildeki kesin katlk dier her alanda grlmektedir. Avrupa bahe kltrne bakn. Keskin dz hatlardan holanrlar. Yollar cetvelle izilmi gibidir. Hatta mzik sistemleri bile keskin kuralldr. Bat mzii tam ve yarm seslerden olumutur. eyrek sesler yoktur. Oysa ki Trk mzii ok daha esnek eyrek sesler de ierir.

n-Trklerin Kutsal Hayvanlar

Kendilerine yeni bir kimlik ve dolaysyla yeni bir dil arayan kavimler eklemeli n-Trk dilinde deiiklikler yaparak yeni diller gelitirmilerdir. Bylece bkml diller ortaya km ve tek bir ortak dil yerine birok yerel dil tremitir. Bkml dillerin nasl olutuuna dair birtakm kurallar bundan nceki iki yazmda rnekleriyle gstermeye altm. Dilde deiiklik yaparak kendilerinin farkl olduklarn kantlamaya alan kltrler elbette ki bu noktada kalmalar beklenemezdi. Dil ile birlikte kutsal olan birtakm simgelere ve imgelere de el attlar ve onlar da ellerinden geldiince deitirip ktlediler. n-Trklerin kendileri ile zdeletirdikleri ve kutsal saydklar birtakm hayvanlar vard. Bu hayvanlardan kaplumbaa ve da keisi ayr ve zel bir yere sahiptirler. Kaplumbaa, evini srtnda tayan ve ok uzun mrl bir hayvan olmas itibariyle n-Trk topluluklar tarafndan kutsal saylmtr. Asyada birok blgede kaplumbaa heykeli ile karlayoruz. Da keisi ise, dalk blgelerde yaam olan son derece hareketli ve sratli bir yaratktr. En yksek tepelere byk bir rahatlkla trmanr. Bizim bildiimiz evcil keiden farkl olarak uzun ve yay gibi kvrk boynuzlar vardr. Gnmzde bu hayvanlar ancak hayvanat bahelerinde grebilirsiniz zira yaygn bir avlanma sonucu nesilleri hemen hemen tkenmi durumdadr. Da keisine, en eski Trk kaynaklarndan bilindii kadaryla, olak deniliyordu. Bugn ise kei yavrusuna olak diyoruz. Bu szcn yapsnda o (ykselme) kk szc ve lak taks vardr. Ek ksmndaki -lak taks bir eylem szcn sfata dntrmektedir. rnein, parlamaktan parlak, atlamaktan atlak gibi pek ok szck bulunabilir. O kk szcnn OK (n-Trk kiisi) sznden trediinden sz etmitim. (Bkz. Ok Dilleri adl 6 sayl yazm) n-Trk boylarnda olak ve geyik, Hint kltrnde inek, Akdeniz ve Mezopotamya kltrlerinde boa ve nihayet Anadolu Trkmenlerinde ko simgeleri ile karlayorsak bunlarn ortak bir nedeni olmas gerekir. Hepsinde hemen gze arpan ortak zellik tm bu yaratklarn boynuzlu olulardr. Ancak gk ve gne klt erevesinde ele alndklarnda ycelik, ykselme ve glenme timsali olarak ynetici krallarn tercihli simgeleri olduklar da bir gerektir.

Kultigin antnda da keisi

Tiflisteki bir mezarta

Resimde grlen Kltigin ant tmyle Orhon harfleriyle bezenmi nemli bir eserdir. zerindeki olak simgesini yanda byterek gstermekteyim. Resimde ise eitli motiflerle sslenmi olan koyun heykeli eklindeki mezar ta grlmektedir. Bu ta Tifliste bulunmutur. Kabartma olarak da keisi motifi aka grlmektedir.
Bu trden mezar talar, byk bir olaslkla, boy ve oymak bakanlarnn mezarlarna ait idiler. Anadolu'ya Kafkaslar zerinden g etmi olan Trkmen boylarnn bu ko simgeleri Asyadan getirilmilerdir. Trkmen hallarndaki ko ba ve ko boynuzu motifleri hepimizce bilinen yaygn simgelerdendir. Yneticilerin tercihli simgesi durumundaki olak ve ko (koyun) Kafkasya ve randa uzunca bir sre varln srdrm olan Akkoyunlu ile Karakoyunlu Trk devletlerinin adna kadar girmilerdir. Bundan birka yl nce, 1998 yl Temmuz aynda, Hakkari kent merkezindeki Hakkari Kalesinin kuzey eteklerinde 13 adet ta kabartma bulundu. 13 kabartmadan 11inde ana konu cepheden gen ve gl bir erkek bedeninin st ksmdr.

Resimde grlen rnekte sol omuzda bir olak kabartmas ve zerinde bir kubbeli adr figr vardr. Bu iki eklin Asya kkenli Trk simgeleri olduklar kesindir. Zira, gs hizasnda tutulan tolu (su tulumu) kadim n-Trk geleneinin iaretidir. Resimde da keisi bytlmtr ama bu arada netlii de bir miktar kaybolmutur.
nds medeniyeti mhr

Gnmzden yaklak 4000 yl nce da keisi figrnn savann omzuna ilenmi olmas o tarihlerde n-Trk boylarnn gney dou Anadoluya gelmi olduklarnn kantdr. n-Trk kltrnn Kuzey bat Hindistanda (nds vadisinde) Mahenjo-Daro ve Harrapa ehirlerini kurduunu syledim. (Bkz. Gne Tanr ve Ku lkesinin
Tanralar adl 19 sayl yazm)

Resimde nds medeniyetine ait bir mhr grlyor. Mhrde bada kurup oturmu boynuzlu bir ynetici grlmektedir. Ancak, kendilerine yeni bir kimlik, yeni bir dil ve yeni bir din arayan toplumlar tm bu kadim simgeleri silmekle kalmayp onlar ktlemeyi de baarmlardr.

Bir n-Trk yneticisini simgeleyen boynuzlar eytann simgesi olmulardr. zellikle Hristiyan dininde eytan kei ayakl, kei sakall ve boynuzlu olarak resmedilmitir. Resimde karikatre dntrlp alay konusu edilen ve tm ktlklerin kayna olarak grlen eytan simgesinin nereden kaynaklandn, belki imdi daha iyi sezip kavrayabilmekteyiz.

Issk Kurgan ve Kutsal Hayvanlar

n-Trklerin baz hayvanlar kutsal saydklarndan sz ettim. Hayal glerini kullanarak kutsal hayvanlardan bileik hayvanlar (eitli hayvanlarn sentezi) oluturdular. Bu dnce onlarn ok tanrl dinlerinden ortaya kmakta idi. Fakat, asl tanrlar tanrs Gk Tengri veya onun grnts olan gne merkezi bir yer tutmakta devam ediyordu. Gnee doru uan kular ve yksek dalara trmanp gnee yaklaan da keileri bu sebepten kutsal saylyorlard. Dalarn bulunmad dzlk blgelerde da keisinin yerini boa ve inek alyordu.
Altn elbiseli adam

Resimde Alma Atann yaknnda olan ve kaz bilimcilerin Issk Kurgan olarak adlandrdklar bu kurganda bulunmu olan altn elbiseli adam grlyor. Kurgann en st tepesinde 60 metre apnda ta kapl bir kapak, altnda ise srasyla ta, kil ve akl tabakalar ortaya kmtr. Daha dipte ve kurgann tam orta blgesinde bo bir tahta oda bulunmutur. Odann bo olmasndan bu odaya eskiden girilmi olduu tahmin edilmektedir. Kaz bilimciler bu bo odann altnda, daha derinde, ikinci bir tahta oda daha ortaya kardlar. Bu odadaki eitli organik eyalar zerinde yaplan incelemeler sonucunda kurgann yaklak M.. 5inci yzyldan kalma olduu belirlen-mitir. Odann duvar kenarlarna ileri yiyecek dolu vazolar, altn ssl anaklar ve ayrca zerlerinde 26 adet yaz iaretinin kaznm olduu iki adet gm kap yerletirilmiti. Altn elbiseli adamn parmanda bulunan altn yzk resimde grlyor. Bu resimdeki insann ba aynen kzlderili yneticilerin balarna taktklar tyleri andryor. Buradan kzlderili kltr-nn Asya kkenli olduunu bir kere daha saptam oluyoruz. Fakat asl anlatlmak istenen, yz tayan yneticinin gne (gk) tengri ile btnlemi olduudur. Tyler gnein nlarn simge-liyorlar. Yzk ie doru oyuktur. Yani kil zerine bastrldnda kabartma bir tyl ba ortaya k-maktadr. Bu da gsteriyor ki n-Trkler imza yerine, daha o dnemlerde, mhr kullanyorlard.
Balktaki bileik hayvan

Kil zerine kabartma tekniini bulmu olan n-Trkler bu teknii talara da uygulamlardr. Zaman iinde kabartma grntler 3-boyutlu heykellere dnmtr. Altn plakalarla ssl olan ceketi ve ince uzun balk zerindeki simgeler, altn elbiseli adamn nemli bir ynetici olduuna iaret ediyorlar. Balnda ise iki adet bileik hayvan figr bulunuyor. Resimde grlen bu figrde at, da keisi ve ku, estetik bir btnlk iinde, bir araya getirilmi. Daha nce de szn ettiim gibi (Bkz. n-Trklerde amanlk adl 14 Sayl yazm) at n-Trkler iin kutsal hayvanlar arasnda en n srada yer tutmakta idi. Da keisi ve ku ile atn bir araya getirilmesi n-Trklerin aman inanc ile de rtyor. Ayn sentetik hayvan retimini kadim Msr kltrnde de gryoruz.

Luxor tapna yolu

Resimde Luxor tapnana giden ana yola dizilmi olan aslan bedenli ve ko bal heykeller grlyor. Her bir ko bal hayvann koruduu kk bir insan figr var. Bu insanlar her dnemin firavununu simgeliyor.
Horus, Ptah ve Anubis

Resimde hayvan bal insan bedenli tanrlar grlyor. Solda Horus, ortada Ptah ve sada Anubis. Bu resimden anlalaca gibi, nce sadece hayvanlar (n-Trk ve erken dnem Mezopotamya), daha sonra insan-hayvan bileimleri (Smer ve kadim Msr) ve en son da sadece insan grntl tanrlar (Yunan ve Roma) kutsal olmu. Ayn geliim Maya ve nka ile Astek kltrlerinde grlyor. talya yarmadasna kuzeyden gelen Etrskler de n-Trk kkenli bir halkt. Onlarn da erken dnem tanrlar bileik hayvanlar olmu, daha sonralar insan grntl tanrlar nem kazanmlardr.

Etrsk bileik hayvan

Resimde imera ad ile bilinen bileik bir hayvan grlyor. Bu resimdeki bileik hayvan tmyle n-Trk ile kadim Msr simgeleri ieriyor. Kei bir n-Trk kutsal hayvandr. Ylan ve aslan ise kadim Msr simgeleri. Bu ilikilere hala tesadf olarak bakanlara birka Latince szck rnei sunaym. Bilindii gibi Etrskler Tur ve OK (Romallarn syleyiiyle OSK) boylarndan olumu idiler. OSKlar sadece dil olarak yok edilmekle kalmamlar bizzat ldrlp mallarna el konmutur. te kantlar:

-Occisor (OK katili) OK-CZOR (sizor kesen demek. Cisor ngilizce /makas/) -Occidio (Ok ldrmek, OK kesmek) -Occidi (Den, batan, yok olan OK) -Occulco (Ezilen OK, stne baslan OK) -Occulto (Gizlice yaplan i, rtl i) -Occumbo (Yere l olarak den OK) -Occupo (Ele geirilen, igal edilen OK, Franszca couper /kesmek/) ngilizce /Occult/ gizli yaplan sihir, by demektir. Halbuki Occult = OK-KLT yani, OK dini veya kltr demek oluyor. Grlyor ki OK kamlarnn gece ayinleri gizli ve anlalmaz by olarak deerlendirilmitir. Etrsklerin byye nem verdikleri sylenir. Bunu yanl deerlendiren Romallar bu halk toptan yok etmeyi tercih etmilerdir. Bu duruma amamak gerekir aradan 1,000 ksur sene sonra Engizisyon mahkemeleri ayn vaheti tekrarlamtr.

Tur ve Ok Boylarnn Adlar

Tm Akdeniz'e epeevre yerlemi olan Tur ve OK boylar adlarn trl ekillerde bizlere miras brakmlardr. Ama, ne yazk ki bu adlar doru zmleyip gerek tarihi ortaya koyacak ne aratrc dilcimiz, ne tarihimiz, ne de kaz bilimcimiz (arkeologumuz) vardr. rneklere devam edeyim: OCEANOS: Gnmz Trke'sinde dahi Okyanus olarak bilinen bu sz OK-YANI szlerinin bitimesinden tremitir. Atlantik okyanusuna kadar yerlemi olan OK boylar byk su birikintisine /Okyan/ demiler, zamanla Yunanca bu sz OK-YAN-OS olmutur. Zira Yunanca // (noktasz i) bulunmadndan belirleme taks OS ekline dnmtr. OCCDENT: Latince ve ondan treyen dillerde /bat/ anlamna gelen bu szck /batan OK/ demektir. Batan gnein batdan battna da iarettir. Fakat asl anlam batan, veya yok edilen OK kltrne atf bir szcktr. (Bkz. Issk Kurgan ve Kutsal Hayvanlar adl yazm)

MNOS: Kadim Minos uygarlnn ad olan MN-OS sz MENOSK , yani /Ben-OK/

sznden oluuyor. (Bkz. Smer Dili adl yazm) Bu szn daha da eski ekli MU kk szcdr. Kayp MU medeniyetinin en nemli kolu Girit adasndaki Minos kltrdr. CRETA: Bugn Girit olarak bilinen adann asl ad CRT sessiz harfleriyle yazlan ve KRT olarak okunan kk szck idi. Bu adn anlam OKART = Oklatr demekti. Zira ART taks /olutur/ anlamn tar. rnekler: Yourt, Kanrt, Oturt...vs. Miken medeniyeti ise KRT kk szcn KReTa => Creta olarak okumulardr. KNOSSOS: Giritteki Minos kltrnn baehri Knossos idi. Bu szn asl OK-ON => KNOS bu szden de belirtge taks alarak KNOSSOS olmutur. OK-ON ise /Evrensel OK/ demektir. n-Trke ON kk szc evren demek olduunu sylemitim. (Bkz.Akhenaton-Khan-Aton
adl yazm)

UGART: Dou Akdeniz kylarnda, bugnk Filistin blgesinde, kadim Finike kltrnn baehri idi. Bugn ancak kalntlar bulunmaktadr. Ancak bu ehirde nemli bir yaz tr bulunmu ve bu yaznn Finike abecesinin atas olduu saptanmtr. Bu isim KRT sessiz harfleriyle yazlyordu ve asl OKART idi. Yani, aynen Girit adnda olduu gibi K => G dnm olmu ve OKART => UGART => UGART olmutur. TUAREG: Bu kavim ad kuzey Afrikann yerli halk diye bilinir. Oysa ki onlar da Asya kkenli olup oraya g etmilerdir. Bu isim aslnda TUR-ve-OK => TUREOK => TUAREG eklinde dnmtr. Bu halkn bir de kendine has abecesi vardr. Yaznn Orhon abecesine byk benzerlikler gsterdii kesindir. Tuareg dili ile Bask dili arasnda byk benzerlikler bulunmutur. ETRSK: Bu sz hakknda daha nce bilgi verdim
ve TUR-ve-OK olduunu syledim. (Bkz. Maya Dilin Trke-Japonca adl yazm) Ancak OSK diye bilinen OK kltrnn de kendine has bir abecesi vard. Bu yaznn bir rneini resimde gryoruz. Yazda gze arpan zellik szcklerin iki nokta st-ste ile ayrlmalar. Bu zellik Orhon abecesinde de bulunmaktadr. Daha ilgin yan OSK heykeli veya daha doru ifadesi ile, OSK kabartmas elinde bir tolu (su kab) tutan insan grntsdr. Resimde bu kabartma grlyor. Tolu geleneinin n-Trk gelenei olduundan sz ettim ve birok rnek resim gsterdim. Yandaki resimde Akhenaton-Khan-Aton adl 18 sayl yazmda incelenmiti.

OSK yazsndan bir rnek ve kabartmas

BARSELONA: spanyann Akdeniz kysndaki bu ehrin ad BARSIN-ONA szlerinin

bitimesi sonucu ortaya kmtr. SIN taks n-Trke olup SEL haline dnmtr. Barsn = Varsn (olusun) anlamn tar. Barmak = Varmak (ulamak) olduu gibi. ON ise /evren/ demek olduundan Barsn-Ona = Barselona ad /Evrenin ucuna ulasn/ demek olup kendi glerine kinayedir.

CATALUNYA: Barselona ehrinin baehir olduu blgenin addr. Bunun da asl OK-ATA-ONY olup, konuulan dil spanyolcadan farkl Katalan = OK-ATA-ON dilidir. Yani evrensel OK atalarn dili olmaktadr. Y sznn -YA taksna dntn grdk.u halde Catalunya /OK atalarn blgesi/ demek olmaktadr. TARASCON: Fransann gneyindeki bu kk kasaba 2,000 yllk bir tarihe sahiptir. Nakledilen inanca gre bu kasabada yaayan TARASK adl bir korkun canavar !!! varm. Buraya gelen bir rahibe bu canavar uysallatrm. yle anlalyor ki Tarasak adl canavar TUR-OSK dan bakas deil ve kasaba ona ait olduundan ad da TUR-OSK-UN = TARASCON olmu. Gnmz Trke'sinde halen yksekte olan, fazla olan, arttran, gl olan anlamlarn ieren OK kk szc ile ilikili birok szck yaamaya devam etmektedirler. Bunlara birka rnek sunaym: OLAN <= Oklan (yksel ve boy at, by), LEN <= Yksel (Gnein en yksek olduu zaman), OUZ <= OK-uz (Biz, yksekte duranlar), MEK => vmek (yceltmek, ykseltmek), E (yal, byk kii), T = Nasihat (byk sz sylemek, vaaz vermek), T = buday (buday ezerek oalt, arttr), K (orta ya bulmu, bym at), KL (ok, fazla), KSE (ymak, biriktirmek), KSZ (byk kimsesi, annesi olmayan), KL (ylmak, toplanmak, artmak), KN (para ve mal yn).
n-Trk Harflerinin Kkeni

Bat abecesindeki birok harfin n-Trk damgalarndan trediklerini syledim. Bir dier rnek olarak B harfinin geliiminden sz edeyim.
B harfinin kkeni n-Trk UB / BU damgasdr. UB damgasn Resmin st sol kesinde gryoruz. Orhon abecesinde iki deiik B harfi vard. Resimde B1 ve B2 harfleri grlyor.B2 ince seslilerle ve B1 kaln seslilerle birleerek hece eklinde okunuyordu. Latin B harfinin B1 ile olan benzerlii arpcdr. n-Trk BU damgasndan (hecesinden) birok szck tremitir. n-Trklerin boynuzlu hayvanlar kutsal saydklarndan sz ettim. (Bkz. Issk Kurgan ve Kutsal Hayvanlar adl 26 sayl yazm). Krgz Trke'sinde buka boa demek olduu gibi, bukaar gen boa, tosun demek oluyor.

B harfinin geliimi

Franszca bouc (okunuu buk) ko demek olup, bovin de bykba hayvanlara denir. Ayrca da keisine de bouquetin (bukten) denmektedir. Almanca da keisine bukk denirdi, zamanla bu szck kullanmdan kalkmtr. ngilizce bull ve buffolo (Amerika boas olup Kzlderililerin dilinden alntdr) szlerinde de /bu/ sesini buluyoruz. Trke boa ve buza szleri de ayn kk szckten tremilerdir. Bu rnekler gsteriyor ki n-Trk boynuzlu kutsal hayvann ifade eden BU kk szc, nTrklerin her gittikleri yerlerde benzer szcklerin oluumunda etken olmutur. Keza, Finike harfi Beth de aynen B1 damgasna benzer. Alt srada ise adet balk gryoruz. Hepsi de boynuzlu. Bu ortak zellik boa veya ko boynuzunun bir tr eski ynetici simgesi olduunu ve ok farkl corafyalarda, farkl kltrlerde benzer ekillerde ortaya km olduunu gsteriyor. Hepsi de ayn kk kltrn farkl kollar idiler. Japon balnn Kabuto adnda oluu /kab/ veya /kap, kapak/ kk szckleri ile olan ilikisine iarettir. Sadece balk simgesi ile kalsa karar vermek zor olurdu. Fakat, simge art yaz art dildeki szckler ve onlarn anlamlar da uyum halinde olunca, bu durumu ne tesadf ne de igdlerle aklamak mmkndr. Corafi byk mesafeler bize etkileme olaynn da pek mmkn olamayacan sylyor. Kala kala ortak kk kltr sav kalyor. Bu sav destekleyen gr de ileri srm olduum, Asya kkenli nTrk kltrdr. ki kolu ban sa ve sol tarafndan ykseltmek gelenei de ok eski bir n-Trk simgesidir. Bugn dahi /baar/ anlam tayan bu hareket, boynuzlu kutsal hayvanlarla ve zellikle g simgesi boa ile btnlemeyi simgeler. Resimde bir Japon Sumo greisi gryoruz. Kendisi bu grete en yksek unvan olan /Yokozuna/ mertebesine erimi Takanohanadr. Kollarn iki yana ap bana doru ykselterek, ok eski dnemlerden kalma /boa kadar glym/ mesajn vermektedir. Resimde Danimarka'da bulunmu bir gm grlyor. Gmten yaplm olan bu kazan kutsal merasimlerde zel amalara ynelik kullanm vard. Kazanda kabartma olarak kollarn iki yana ap ba hizasnda yksekte tutan bir insan grlyor. Sa tarafta ise ayn kazandan bir dier kabartmay gryoruz. Bada kurmu vaziyette ve banda boynuzlar olan, bir elinde bir ylan dier elinde bir halka tutan ynetici kii. Bandaki boynuzlar ve elinde tuttuu ylan onun gcn, sa elindeki halka ise ON damgasn simgeliyor. Yani, /Ben, tanrsal glere sahip olan evren (gne) ile btnlemi n-Trk yneticisiyim/ mesajn veriyor. Zaten, kuzey inancnda bu ahs /Boynuzlu tanr/ (horned god) olarak tannmaktadr. Viking ve tm kuzey Avrupa yaz tr Orhon

Japon Sumo Greisi

kitabelerindeki yazya ok benzer. Her iki yaz ekli dorudan Asya kkenli olup nTrk damgalarndan gelimitir.

ORHON ile VKNG Harf rnekleri

Resimde iki yaz trndeki baz harfler karlatrlyor. Her ne kadar tm harfler yoksa da benzer olan 20 harf grlyor. Viking abecesinde 24 harf bulunduu gz nne alnrsa Viking abecesinin yzde 83 orannda Orhon abecesi ile uyum (korelasyon) iinde olduu grlyor. Orhon abecesinde 38 harf vardr. Bu da gsterir ki yaz heceye dayal bir sistemdir ve bir iaret birok hecenin yerine geebilmektedir. n-Trke'nin bir tek hece dili olduu gz nne alnrsa, bu yaz eklinin tmyle dile uyum salad ve alnt olmad sonucu kmaktadr. Viking abecesi Latin veya Yunan abecesi ile olan benzerlii ve ortak ynleri Orhon abecesine gre daha dktr. Harflerin okunuu ise zaman iinde deimi olabilir. Zira, Viking'ler Asya kkenli bir halk olmalarndan dolay dilleri Trke, Fince ve Macarca ile de akrabal olan ara bir dildir. Hem Fince'nin hem de Macarca'nn Ural dil gurubuna ait olduklar ve bir Altay dili olan Trke ile yakn akraba olduklar bilinmektedir.

Buu ve Buhar Szckleri

Bir nceki n-Trk Harflerinin Kkeni adl 28 sayl yazmda Vikinglerin orta Asya kkenli bir halk olduu ve yazlarnn Orhon yaz tarzna ok benzediinden sz ettim. imdi onlarn Karadeniz kysndaki SAKA = AS ve OK boylar ile yakn akraba olduklarn kantlayacam. Aadaki ekilde Krmda bulunmu yazl bir ta kabartma grlyor (Kaynak: Dou Avrupa'daki Gktrk (Runik) aretli Yazlar, Yazan smail Doan, Ankara 2002, sayfa 46). stteki damga aka Tengri damgas olup ayn zamanda Odin ha olarak da bilinir. (Bkz. Gk Tengri-Odin ald 11 sayl yazm ve resim) Resmin sanda yazy Orhon ve Viking harfleri yardmyla okuyorum. Sadan sola doru K2 (ince sesli bir K hecesi), kinci harf Viking R harfi olup aynsn Orhon abecesinde bulamyoruz.

Krm'da bulunmu kabartmal ta

Ama n-Trk damgas olduunu gsterdim.

(Bkz. ilgili yazm ve resimdeki kadim Anadolu kltr olan n-Trk kkenli Etrsk-Likya yazsndaki R harfi)

nc harf hem hem de olarak okunabilir. Son harf ise M harfi olup yukardaki resimdeki eklin aynsdr. Harfleri sadan sola doru yazarken bazen harflerin yansm simetrik grntleri da kullanlrd. Zaten en sa harfin altndaki kk iaret okunuun balama noktasn belirtiyor. Bylece ortaya kan sz KRM => KIRIM olup asl kk OK-OR-UM, yani OK halkna ait geni blge demek oluyor. nk OR kk szcn Orta, Ordu gibi szlerde buluyoruz ve anlam da /geni, byk/ kavramlarn ierir. Ayrca Karadeniz'in kuzeyindeki Ukrayna lke ad OK-OR-Y => UKRANYA eklinde deiime uramtr. Yukardaki anlam tekrar buluyoruz. Zira OKOR-Y /OK halknn byk blgesi/ demektir. Tm bu grntl belgeler ve yaz benzerlii Vikinglerin Asya kkenli bir halk olduu ve dillerinin de n-Trkeden dnm olduu grn kantlar durumdadr. n-Trk kltrnde ykselme ve ycelme kavramlar eitli ekillerde ifade bulmutur. Bir nceki yazmda szn ettiim UB / BU damgasna geri dnmek istiyorum. Bu kk szcnden BUU ve BUHAR szleri tremitir. Her iki szck kaynayan sudan ykselen dumanla ilgilidir. Gnei kutsal sayan n-Trk kltr gnee doru ykselmeye zel nem vermi, onu baarabilen hayvanlar kutsal saymtr. Boynuzlu hayvanlar kutsal saymalar sadece maddi g ve yeteneklerinden dolay deil, boynuzun kendi bana bir ykseli simgesi olmasndan dolaydr. Buu ve buhar szcklerindeki BU kk szc bu ykseli ile ilikilidir. Tm yneticilerde grlen boynuzlu balklar, veya altn elbiseli adamdaki sivri klah ayn imgenin simgeleridirler.
Altn elbiseli adamdan Issk Kurgan ve Kutsal Hayvanlar adl 26 sayl yazmda sz ettim. Kurganda gmten bir kse ve bu kseye kaznm 26 iaretten oluan bir yaz bulunmutur. Resimde grlen yaznn okunuu hakknda halen bile bir fikir birlii olumu deildir. Batl dilciler bu yaznn Yunanca (veya o trden bir dil) olmasn isterler, nk onlarn inancna gre Sakalar Hind-Avrupa halk olup konutuklar dil de Hind-Avrupa dili olmaldr. Sonradan Yunan tarihisi Herodot bu gurubu Skuz olarak adlandrmt. Harflerin sessiz olmalarndan dolay SKZ harfleri aslnda AS-OK-UZ kk szcklerinin birleimi olup SKUZ olarak okunmutur. Gm kap zerindeki yazy yukardaki resimde gryoruz. Bu yazy Kazm Miran yle okumutur:
gn an onuyu c ok, ub-oz u esitiz oz-t onuy oy eki ekil alz at

Issk Kurgan - Gm Kasedeki Yaz

Anlam da udur:

Asaletini (yksekliini) andm (kii) boynuzlam bir OKtur. Uarak

ykselen onu (ruhunu) teki dnyaya ieri alnz (kabul ediniz) atalar.

Burada G (yksek), gn (ykseklik, asalet) olmaktadr. Bugn dahi kullanmakta olduumuz /nmek/ sz /kendini ykseltmek, methetmek/ anlamn tar. UB-OZ ise /boynuz/ sznn eski eklidir. Yukarda szn ettiim UB / BU damgasnn dier okunuu kullanlrsa BU-OZ = Boynuz olur. Fakat dier bir anlam da / Buhar olup ge doru ykselerek zleen/ demektir. C-OK = Gl OK demektir. Bugn bile C sz korkulmas gereken gl bir varl akla getiriyor. U-ESTZ (Uan, uarak) ykselen eklinde yorumlanyor. Benim grm bu szcn farkl bir anlam ierdiidir. U kk szc ayn zamanda /lider, ynetici/ demek olduuna gre U-ESTZ = Lider yapnz demektir. nk ESTZ = EDNZ ekline dnmtr. OZ-T (yksek ruhlarn lkesi, teki dnya) dr. Ozlamak, ayn zamanda zlemek demektir. Yani ze dnp Gk tengri ile birlemek anlamn ierir. EKEKL ise (EKlemek ve eri alarak Letmek) kavramlarn ifade eder. ALIZ bugn dahi kullandmz /alnz/ szdr. Sondaki AT ise kanmca Atalar demektir. Yani yazt atalara hitaben yazlmtr. Bence bu okunu olduka akla yakn gelmektedir ve nTrke hakknda iyi bir fikir vermektedir. u halde ufak bir deiiklikle benim yorumum yle olmaktadr: Gl bir OK yneticisi olan bu kii buharlaarak zne doru ykselmektedir. Onu ieri alarak ynetici (lider) yapnz atalar.

Altay Dili uvaa

Yaplan aratrmalara gre uvaann eski bir Altay dili olduu ve Trkeye ok yakn olduu saptanmtr. Karadenizin kuzeyinden batya doru g eden tm boylarn dillerini uvaa etkilemitir. zellikle Hunlar, Avarlar, dier Macar boylar ve hatta gnmzde Alman dediimiz Baltk boylar, Finliler ve Vikingler dahi bu dilin etkisinde kalmlardr. Bulgarlarn eskiden konutuu dil de uvaadr.
Gnmzde Rusya federasyonu iinde i ilerinde bamsz uvaistan bulunmaktadr. Corafi blge olarak Volga (Etil) deresinin dou yakasdr. Bugn konuulan uvaa, birok Altayca szck ierdii gibi n-Trke olarak adlandrdmz Trke'yi de yanstr. Eski szcklerin ne olduklarn anlamak bakmndan uvaa nemli bir kaynaktr. Herhangi bir dilin zn incelemek istersek ataszlerini incelememiz gerekir. Zira ataszleri ok eski dnemlerden bu yana deimeden aktarlm olduklarndan hem ekil hem de z bakmndan saftrlar. Ataszlerinde modern alnt szckler yoktur. Ataszleri dnyaya bak ve deer yarglarn yansttklarndan o dili kullanan insanlarn felsefesini yanstr. uvaa Ata Szlerine bir gz atmakta yarar vardr. (Anasna bak da kzn al)
Amine ph ta hrne l.

Altay Trkleri

Altay Trke'sinde AMA /anne/ demekti. Bugn dahi ANA sz kullanlr. Bat dillerindeki /mama/ sz ama sznden tremitir. /Annesine/ demek istersek /amasna/ dememiz gerekir. Amine ekli de /anasna/ demektir. kinci szckte /bak/, ph olmutur. Burada B => P dnm olmutur. A sesi de // sesine dnmtr. Kz sznn hr oluu Trkedeki Z lerin uvaa'da R haline dnmelerinden dolaydr. Trke'deki birok szckte grlen Z sesi uvaa'da R ye dnm olduundan birine Z Trke'si, dierine R Trke'si denir. Ayrca, K sesi de H olmutur. erik olarak kavram ayndr. Bugn bile Anasna bak kzn al, kenarna bak bezini al, deriz. Bir dier rnek: Atil hirne itmesir, atta hvsa ikles mar. (Etil kysna gitmeden izme karlmaz) Bugn dahi sylediimiz dereyi grmeden paalar svama, Atasznden bakas deildir bu. Ancak ok nemli ipular iermektedir. Atil, Etil deresi olup bugnk Volgadr. Yani uvalarn z yurdunun deresidir. Bir Hun olan Atillann ad /Etilli/ demek olup, Hunlarn uva Trk olduklar anlalmaktadr. uvaa'da HIR kz olduu gibi HR de ky olmaktadr. Acaba bu iki szck arasnda ierik olarak bir iliki var mdr? Dnmeye deer. /Atta hvsa/nn (izme) oluu dikkate deer bir yaklamdr. Burada izme ile /at kavra/ kavra = hvsa olabilir gibime geliyor. ikles-mar sz aka /karlmaz/ ile ilikilidir. Son harfteki Z ile R dnmnden yukarda sz ettim. uva dilinde hem S hem de iin sesinin tercih edildii grlyor. te size dilimizde olmayan ok nemli bir Atasz. (Yal yok, dzen yok) Eski Trk kltrnde yallara ne derece nem verildiinin gstergesidir bu. Vatti, sznn /yal, bilge/ demek olduu kansndaym. Vatti ile latti szlerindeki ses uyumu, Trklerin ses uyumuna ve iire olan eilimlerini gstermektedir. Bizim /Sona kalan dona kalr/ ataszmzde bu trden bir tekrar simetrisi bulunur. uva dilinde aynen bu anlamda bir Atasz bulunmaktadr.
Varana kaysan varanalat Vatti uk, latti uk.

(Sona kalrsan yaralanrsn) /Varana kaysan/ birlikte incelenmeleri gereken iki szcktr. Kaysan, aslnda /kalrsan/ eklidir. Varana kalsan = Varmaya (ulamaya) geri kalrsan = varamazsan sona kalrsan, ekilleri birbirlerine edeerdirler. Macarcada VAR /kale/ demektir. Gvenli yer, surlarla evrili kale, ayn zamanda varlan yer olduundan Varmak = barmak = Barnak ile kale edeer tutulmutur. Almancada ware (eya, nesne, maddi olarak var olan) demektir. ngilizce'de stoneware (ta eya), earthware (toprak eya) ve hardware (alet edevat) demek olup hepsinde Trke kkenli /var olan/ kavram bulunur. Almancada /war/ fiili (eylem szc) /var olmak, canllarn varl/ demektir. Keza ngilizcede was ve were (to be, olmak fiilinin gemi zaman) szckleri de /varlk/ kavramndan trerler.

Atatrkn Gne Dil Kuram

n-Trk Gleri

Asya'da yaayan boylarn konutuu dil, gnmzden 15,000 yl ncesinden balayarak 3,000 yl ncesine kadar geen dnem iinde hem gramer kurallar, hem de nesnel ve kutsal kavramlar ile tam olarak gelimiti. Bu dile nTrke demek doru olur sanrm. Zira nTrke konuan insanlar g ettiklerinde birok yeni dilin olumasnda nderlik ettiler. M. 1,000 (gnmzden 3,000) yllarndan itibaren bu diller kesin izgilerle ayrlp farkl abeceler ile yazlmaya balamlardr. Fakat birok rnekle gstermeye altm gibi, nTrk damgalar hepsine temel kaynak olmutur. Orta Asya Gktrk yazs da ayn kke dayanr. Gktrk damgalar 38 adettir. Bunlar alttaki resimde grmekteyiz. Dikkat ederseniz, bu damgalardan bazlar basit tek sesler iken bazlar hece, bazlar 3 harf ile ifade edilebilen ift-sesli (diftong) iaretlerdir. Biroklar da bilinen birtakm nesneleri andrr. rnein: T1 at stndeki biniciyi, OKH bir oku, Y1 yarm ay, ....vs.

38 Damgal Orhun abecesi

M. 15,000 ile 3,000 yllar arasnda geen 12,000 yllk sre n-Trklerin dnyaya yayldklar dnemdir. Bu sre iinde Asya'nn dousunda Korece, Japonca, Tunguzca, ukice ve Aynuca ortaya kmtr. Bering boazn aanlar ise Maya, Aztek, nka dillerini ve onlarn pek ok yan lehelerini oluturmulardr. Orta Asya'da kalanlar ise, yazy gelitirmeye devam etmiler ve en gelimi yaz tr olarak Gktrk yazsn oluturmulardr. Bu arada batya ve gneye g edenler Smer ivi yazsn, Elam, Saka, Kbrs ve Etrsk yazlarn gelitirmilerdir. Bu yaz trlerinden Finike abecesi, Yunan ve Roma abeceleri de tremitir. Kuzey ve kuzey-batya g etmi olanlarndan Viking, Fin, Macar ve Baltk harfleri ortaya kmtr. Anadolu'da ise Likya ve Lidya yazlar n-Trk yaz ekline en ok benzeyen trlerdir. Anadolu ehirlerinin pek ou n-Trkler tarafndan kurulmulardr.

n-Trk kltrnn son kalesi batda Truva ehri ve i-Anadolu'da Greme (peri bacalar) blgesi olmutur. Bu iki merkez de igal edilince Anadolu n-Trk kltr byk apta yok olmutur. O dnemden kalma yazl talar ve kaya resimleri halen tam olarak okunabilmi deildirler. Bu bakmdan, halen dilcilere ve kaz bilimcilere, sanat tarihilerine ok i dmektedir. Ancak, belli bir bilin dzeyi olumad srece doru yorumlarn yaplmas mmkn deildir.
Kuram

Atatrk tarafndan gelitirilip zerinde yllarca almalar yaplm olan Gne Dil yeniden ele alnp, gncel bilgilerle, salam bir temele oturtulmaldr.

Kadim kltrler sadece Trkologlar tarafndan deil, dil, yaz, inan ve mimari eserlerinin incelenecei bir uzman gurubu tarafndan ele alnmaldrlar. Ortak olan ynler ortaya karlmaldr. Bu almaya yabanc uzmanlar da davet edilmelidir. Atatrk, zamannda Macar dil uzmanlarn Ankara'ya davet etmi, onlar da Trk dilinin kkenlerini aratran birok eserler vermilerdir.

Merv Blgesi

Gne Dilinin Merkezi

Resimde dnya haritasn gryoruz. Asl merkezi blge olan Orta Asya blgesi bir zamanlar mnbit bir arazi idi. O blgede byk denizler, gller, dereler ve yce dalar bulunuyordu. klimin zaman iinde deimesi sonucu oralar le dnmeye balaynca insanlar da g etmek zorunda kaldlar. te o blgeden yaylan insanlarn konutuu dil olan n-Trke gnein nlar gibi drt bir yana yaylmtr. Bu bakmdan Atatrkn nderliinde bu gr kantlamaya alanlar, kurama Gne Dil Kuram demilerdir. Bu kuram zamanla gzden dm olsa da temel varsaymlar ve diller aras ilikilere bak as dorudur. Buraya kadar verdiim eitli rnekler bu kuram destekler nitelikte olduklar kansndaym.

Hind-Avrupa dillerinin k blgesini aratran ve bu konuda arkeolojik aratrmalar yapan iki kaz bilimci Frederic Hiebert ve Victor Sarianidi, resim de grlen Hazar denizinin dou blgelerinden balayarak Pamir yaylasna kadar uzanan blgeyi aday gstermektedirler. Bu blgede yaam olan kltrn bulunduu geni blgeye Bactria Margiana Archaeoloji Complex szlerinin ba harflerinden BMAC adn vermilerdir. Oysa ki bu blgenin iine Trkmenistan, Afganistan, zbekistan, Tacikistan, Dou ran, Kuzey Pakistan ve Altay dalar girmektedir. Tm blge eskiden ve halen Trk boylarnn yerleim blgesidir.

Belh ve Merv blgesi

Fakat, bu iki aratrc Hind-Avrupa kltrne bir kaynak aray iinde olduklar iin Belh ehrinin bulunduu blgeye Yunan tarihilerin vermi olduu isimden mlhem Bactria demeyi daha uygun grmlerdir. Margiana ad da bugnk Trkmenistanda bulunan Merv ehrinden mlhemdir.
M. 15,000 yllarndan itibaren M. 1,000 yllarna kadar srekli olarak yerleim blgesi olmu olan bu geni alanda tarm yaplyor, ehirler kuruluyor, hatta yaz bile gelitiriliyordu. Bu blgede aratrma yapan F. Hiebert: ok geni bir alana, Asyann derin steplerine kadar,
yaylm olan bu kltrn insanlar gelimi ehirler ina etmilerdi ve homojen tek bir halk olduklar anlalyor diyor ve Orta Asyann hudutlarn yeniden tanmlyoruz ekleyerek bu kltrn

sanldndan ok daha uzak blgeleri etkilediini ifade ediyor.

(Bkz. Science dergisi, Cilt 302, 7 Kasm 2003)

Fakat, ne yazktr ki tm makalesinde asla Trk adn telaffuz etmiyor. Adeta onlar yok sayyor. Yine ne kadar acdr ki bizim dilcilerimizden, kaz bilimcilerimizden bu konuda en ufak bir itiraz ykselmiyor. Trkologlarmz bu konulara neden ilgisiz kalyorlar? BMAC denilen blge aslnda bereketli ve tarma elverili Mavera-n- Nehir ki nehir aras denilen blgeyi de iermektedir. ki nehir tarafndan sulanan bir dier blge Mezopotamya blgesidir. Zaten, Mezopotamya ki nehir aras demektir. Anlalan, n-Trk boylar iki nehir arasna yerlemeyi tercih etmiler ve bulduklar bu tr blgeleri kendilerine yurt edinmilerdir. lk yerleimlerinden biri Amu derya ile Siri derya aras, ondan sonra da gittikleri blge Dicle ile Frat derelerinin aras olmutur. Smerlerin bu iki dere arasna yerleim yllar M. 3000 yllarna hatta daha da eski bir dneme rastlar.

20,000 bin yllk klim Deiimi

Orta Asyann yerbilimsel yaps hakknda birok youn alma yaplmtr. Philip L.Kohl
(Kaynak: ORTA ASYA , P. L. Kohl; ISBN: 2-86538-071-8) kitabnn 26c sayfasnda yle diyor:

"Orta Asya yer betimindeki (topography) deiimlere arpc bir rnek, Orta Asya llerinde /Takr/ oluumlardr. Takrlar, doal anmalarda ykanm alvyonun (l) toplanmas ile oluan ve genel olarak sadece yosun ve liken ieren alkalin (bazik) toprak oluumlardr. Fiziksel olarak, kalsiyum karbonat tabakalarnn yzey katmanlarnda ayakl (stilt) asltlarla hzlca kuruyarak birlemesinden oluan dzgn, yaln, ince ve parke biimli veya atlak yapda ekiller olutururlar. Bunlar, Orta Asyada geni susuz araziler zerine yaylmlardr. Bu da su yollarndaki bir kayma veya geri ekilmenin gl bir kantdr." Topraktaki bu kuraklama ve takr-takr olarak tanmlanabilecek bu sertlemenin nedeni ne olabilir? Ayrca toprakta ok yaygn olarak grlen bazik kalsiyum karbonat tabakas nasl olumutur? Bu tr yaygn bir corafi yapnn oluabilmesi iin iklimde ok ciddi bir deiimin olduka ksa bir sre iinde gereklemi olmas gerekir. Yaplm olan jeolojik ve stratigrafik aratrmalara gre gnmzden 11,000 ile 10,000 yl arasnda (M 9,000-8,000) ciddi ve hzl bir iklim deiimi olmutur.

20,000 Yllk klim Deiimi

Son almalar gstermitir ki, kuzey yar krede scaklkta ortalama 6 derece santigratlk bir deiimin bile iklimde ciddi deiiklere yol am olduudur. Resimde gnmzden 20,000 yl ncesinden balayarak kuzey yar kredeki genel scaklk deiimleri grlyor. Krmz dikey izgi gnmzden 16,000 yl nce buzul ann sona erdii dnemi gsteriyor. 16,000 ile 14,000 yllar arasnda 2,000 yllk bir hzl snma dnemi var. Buzul a sona erince kuzeyden eriyen buzullar gneye doru kayarak geni alanlar kaplamlar ve tarma elverili dzlkler bataklk haline dnm. Sonra yeniden souma ve snmann ardndan, gnmzden 11,000 ile 10,000 ncesinde 1,000 yllk ok hzl bir souma yaanm. te bu dneme Jeologlar /Younger Dryas/ dnemi adn veriyorlar.
(Kaynak: Patterson et al. 1995. Foraminiferal Evidence of Younger Dryas Age Cooling on the British Colombia Shelf. Geographie et Quaternaire Cilt.49, say.3, sayfa 409)

Bu dnemde ya da ok az olduundan bataklklar kurumaya balam, buzullarn getirmi olduu alvyonlar ve kireli topraklar kaln /Takr/ tabakalarnn olumasna neden olmu. te, bu souk dnemde, buzullar eriyip toprak bataklk haline dnrken insanlar dz ovalar terk edip her yne doru g etmeye balamlar. Gnmzden 10,000 yl ncesinden itibaren scaklk artm ama o blgeler ne hayvancla ne de tarma elverili olduundan gler devam etmi. Gne dilini konuan kltrn Asya ktasndan yaylmalar da buzul ann sona erii ile birlikte, gnmzden yaklak 15,000 yl ncesinden balar ve gnmzden 5,000 yl ncesine kadar dalgalar halinde devam eder. klim deiikliklerini gsteren resimde grld gibi gnmzden 8,000 yl ncesinden balayarak kuzey yar krede srekli bir souma dnemi var olmutur. imdi iinde bulunduumuz dnemde geici bir snma grlmektedir. Her snma-souma dnemi yaklak 2,500 yl srdne gre u sralar bir tepe noktasna doru yaklamakta olduumuz anlalyor.
Gnmzden 10,000 yl ncesinden itibaren dnya yeni bir dneme girmitir. Bu dneme /Halocene/ (Halosen) dnemi denir. Bu dnemde ortaya km olan hayvan trleri ondan nceki /Pleistocene/ dnemine gre olduka farkldr. Halosende genel ve srekli bir souma olduundan bu dnemde krkl hayvanlar her yerde grlr. Resimde ayn yap ve grntde fakat deiik blgelerde ortaya km mandaya benzer krkl ot oburlar gryoruz. Musk mandas Kanadann kuzey bat blgelerinde yaayan soua dayankl bir trdr. Buffalo denen tr ise biraz daha orta Amerikann lman blgelerinde bulunur. Yak manda tr, Asya ktasnn dalk ve ok souk iklimine uyum salam tyl mandadr. Her trn yakn akrabal bu mandalarn insanlar ile birlikte g ettiklerine iarettir.

Asya ve Amerika Mandalar

Smer URdan alg (engi) ba

Resimde grlen boa Smer kltrne ait olup, bir eng (harp) bandaki altn kaplama bir sstr. eng harp ad verilen algnn en eski tr olup kayna orta Asya n-Trk kltrdr. Sakall boa o dnemde boalarn hala sakall olularn gsteriyor. G sembol olan boa bir de sakall olunca o dnemdeki tm krallarn en kutsal hayvana benzemek istemelerine amamak gerekir. Sakall boann tm Asya ve Avrupa ktasnda grl k blgesinin Asya olduuna iaret etmekte, hatta kantlamaktadr. nk gerek buffaloya gerekse musk mandasna orta ve gney Amerika ktasnda rastlamyoruz.

Kara-Khoto-Tangut-Kutsal Gne

Asya ktasnda lleme

Bir nceki yazmda iklim deiikliklerinden sz ettim. Yukardaki resimde krmz izgi ile 3,000 (M. 1,000) yllarndaki nemli ve hzl iklim deiiklii grlyor. O dnemde iklimde ani ve genel bir souma grlm, gller ve dereler donmu, toprak sertleip kuraklamtr. te, bu dnem Orta Asyann hzl bir ekilde llemesi dnemidir. Zaten var olan ller hzl bir ekilde yaylarak o blgede gelimi olan tm ehirleri yutmulardr. Bunun en gzel kant Kara Khoto ehridir. Kara Khoto gnmzde Gobi lnn ortasnda kalm, kumlara gml bir ehirdir.

Kara Khoto ehrinin blgesi

Resimde krmz renkte Kara Khoto ehrini gsterdim. Kuzey ile kuzey-batsnda Gobi l, dousunda Moolistan l, gneyinde Tengri l ve dousunda Ordos l vardr. leri bir medeniyetin merkezi olan Kara Khoto ehri bu kadar l arasna kurulmu olmas akla yakn deildir. O blge sularla evrili mmbit bir ova iken, iklimdeki deiim sonucu llerin

ortasnda kalmtr. Kara sz OK-ARA => KARA eklinden trer. OK-ARA ise OK boylarnn arasnda kalan geni blge olmaktadr. Bu alan ise orta Asyann hemen hemen tmn ierir. klim deiince OK boylar da o blgeleri terk etmek zorunda kalmlardr. Kara Khoto ad da KARA-KHUT => KARA KHOTO eklinden gelir. KHUT sz de bizim halen kullandmz, Kut, Kutsal, Kutlu anlamlarn ierir. Demek ki, Kara Khoto = Kutsal blge = Ok'larn kutsal alan, ehri olmaktadr. Nitekim, o blgede Kara Su, Kara Vartak, Kara Teke, Kara ahr, Kara Hoca ehirleri bulunmaktadr. Ayrca Kara Ta adl bir da da o blgededir. Gnmzde /kara/ sz hem siyah hem de toprak paras olarak anlam deitirmitir. Siyah ile olan ilikisi topran takr haline gelii ve yeil rengini kaybedii ile ilgilidir. Toprak paras ile olan ilikisi ise dorudan Ok-Ara kk szcklerinden gelmektedir.

Kara Khtotonun evre ehirleri

Resimde Kara Khoto ehrinin eski ve kurumu bir gl kenarnda bulunduunu grmekteyiz. Dier yakn alan iinde ve ln kenarndaki ehir adlarna bakalm. Batda Shazhou = AHSU, Guazhou = KAZ-SU, Suzhou = SU-SUZ, gneyde Ganzhou = KAN-SU adlar hep SU ile ilikili olmalar tesadf olamaz. Demek ki her bir ehir eskiden su kenarnda bulunuyordu. Bunlarn bir zamanlar geni bir i deniz kysnda olduklar grn destekleyen dier veriler Tengri l ile Gobi l arasnda kalm olan, kurumu gl ve derelerin varldr. Bunlar da Kara Khtotonun evre ehirlerini gsteren resimde grmekteyiz. Bu i denizi doudaki Sar derya veya Siriderya adyla bilinen, ngilizce ad Yellow River olan, nehir besliyordu. ince /su/ sznn karl /sui/ olup ayn sz Japonca /z su, meyve suyu/ olmaktadr. Kara Khoto ehri Tangut imparatorluunun da baehri olmutur. Tangut ad TAN-KUT kk szcklerinin birleiminden olumutur. Tan, gnei ve kut da kutsall ifade eder. Bu halde Tangut = Kutsal Gne demektir. Bu ismin de n-Trk TENGR sz ile ilikisi vardr. Tankutlarn konutuu dil de Gne dili olup hem ince'ye, hem Japonca'ya, hem Moolca'ya hem de Trke'ye kaynak tekil etmitir. Tarihiler Tankut imparatorluunun MS. 900-1200 yllar arasnda var olduunu sylerler. (Kaynak: Lost Empire Of the Silk Road, Mikhail Piotrovsky, 1993) Oysa ki bu ikinci Tankut krall dnemidir. Asl Tankut milleti ve kltr M. 1000 yllar civarnda var olmu ve byk kltr eserleri brakmtr. O dnemde Budizm dinini kabul eden Tankut halk ok gzel eserler de brakmlardr. Zaten MS. 1,000 yllarnda Kara Khoto blgesi tmyle llemiti. Bu bakmdan l ortasnda bulunan bir ehirde ileri bir kltrn ve sanatn gelieceine inanmak biraz saflk olur. Ama, dedim ya, batl kaz bilimciler, dilciler, sanat tarihileri ilerine gelmeyen gereklere gzlerini kapatrlar. Kara Khoto ehrinin de ipek yolu zerinde kurulmu bir ehir olduunu sylerler. Fakat, sz konusu olan ipek yolu, onlarn

sand veya inandrmak istedii, MS.1000 yllarnn ipek yolu deil, M. 1000 yllarna ait ipek yoludur. M. 1000 yllarnn ipek yolu Trk boylar tarafndan kullanlm olan batdaki n-Trk kavimleri ile doudaki n-Trk kavimleri arasnda gereklemi olan ticaret yoludur. Douda (in blgesi) Tankut imparatorluundan bat Anadoludaki Sardes ehrine kadar bu yol uzanr. Bu yolu da ancak hzl atlara sahip Trk-Mool-Tankut tccarlar aabiliyorlard. Onlarn gvenliini de yine Trk asll atl svariler salyorlard. Sonradan blge lleince atlarn yerini develer almtr. Anlayacanz, deve kervanlarnn asln atl Asya kervanlar oluturur. Bu kervan yolu zerinde birok merkezler ve ehirler vard. Bunlarda biri de, gnmzde kumlara gml durumda olan Loulan kalesidir.
Yandaki resimde gnmzde Kara Khoto ehrinin kumlar altnda kalm bugnk halini grmekteyiz. Gobi lnn bat ksmnda, kumlar altnda kalm bir dier ehir de Loulan = ULULAN ehridir. Resimde yine bu ehrin gnmzde kumlar altnda kalm hali grlyor. Ayn blgede st-Kan, st- Ulagan ve Urba adl ehirler bulunmaktadr. Bu isimleri de halen kullandmz Trke ile anlayabiliyoruz.

Gnmzde Loulan ehri

A Harfinin zledii Yollar

Bu yazda A harfinin servenini anlatacam. Bu serveni bu kadar geriye atmamn nedeni ok karmak bir serven olduundandr. Bu serveni anlatmadan nce K harfinin servenini ve Ok boylarnn g yollarn uzun uzadya anlatmam gerekti. Latin (Roma) abecesindeki byk A harfi iki farkl yol izleyerek talya yarm adasna ulamtr. Bu konu genelde hibir dilci tarafndan ele alnmamtr. Burada anlatacam serven tamamen kendi aratrmalarm sonucu ortaya karm olduum son derece ilgin bir sonutur. Bu iki farkl yolu yukardaki resimde grmekteyiz. Yollardan biri Hazar glnn gneyini takip ederek dou ve gney-dou Akdeniz blgelerine uzanan yoldur.

A harfinin izledii yollar

Orada damga ve resimlerden olumu bir tr hiyeroglif yaz gelitiren kltr Asya kkenli n-Trk kltrdr. Bu kltrn yazsna batl dilciler Proto-Sina yazs adn takmlardr. Sina yarmadas, bilindii gibi Msr ile srail arasndaki blgedir ve Sami dillerinin oluum alandr. Hem kadim Msr dili hem de Finike dili Proto-Sina dili denen kk dilden tremilerdir. Yandaki resimde bu n-Trk kkenli kltrn A damgasn solda gryoruz. Bir boa ba olan bu harfin Kadim Msrda alm olduu ekil ise ortada grlyor. Sami dillerinde bu damgann ad Alef olup anlam da /boa/ olmaktadr.

Proto-Sami Damgalar
(Kaynak: The Story of Writing, sayfa 161, Andrew Robinson, 1995, Londra)

Kadim Msrda Kutsal Apis kz

A sesi ile balayan Alef sznn boa demek oluu size neyi artryor? (Yukardaki resimler iin Bkz. Smer dili adl 16 yaz) Yukardaki resimdeki boay ve aadaki resimdeki boynuzlu, sakall Smer tanr-krallarn hatrlatmyor mu? (Bkz. 20,000 Yllk klim Deiim adl yaz- Smer URdan alg (engi) ba) Msr kltrndeki kutsal Apis kznn boynuzlar arasndaki gne diskinin n-Trk Gne klt ile ilgisi ve Apis adnn da A sesi ile balamas basit bir tesadf olabilir mi? Daha iyi anlamak iin stteki Kadim Msrda Kutsal Apis kz adl resmi tekrar inceleyebilirsiniz. Alef harfi ise dorudan Orhun abecesindeki A/E harfi ile ilikilidir. Arap abecesindeki Elif harfi de ayn kaynaktan gelir. Bu ilikiyi A Damgasndan Treyenler adl yukardaki resimde gryoruz. Orhun abecesindeki damga ok az deierek hem brani Alef harfine hem de Arap Elif harfine kaynak olmutur. Bu resimde ayrca orta srada A harfinin ve alt srada K harfinin geliimini gryoruz. Dikkat ederseniz Finike K harfinin kkeni OK damgasdr. Bu damgadan dnerek modern K harfi olumutur. Ama A harfi de K eklinde balamtr. Demek ki hem A hem de K harfleri OK damgasndan tremilerdir. A ile O sesleri Finike dilinde yakn telaffuz edildiinde OK sesi OAK => AK => A dnmlerine uramtr. Dier bir dnm ise OK => K ve O harflerinde de grdk. Ayn tr dnm OKH => AKH => ANKH sznde de gsterdim.

A harfi Latin abecesine Hazar glnn kuzey yolunu izleyerek de ulat. Asya kkenli nTrk boylar Karadenizin kuzey blgelerinde iki kola ayrldlar. Kollardan biri gneye dnp Kafkas blgesi zerinden Anadoluya ve oradan gney talya kylarna kadar uzand. Bu kol gneyden gelen kolla birletiinde A harfini Yunan kltrne aktard ve Yunan abecesi de kendine gre dntrd.

Yunan ve Etrsk A harfleri

Karadeniz'in kuzeyinden devam eden kol ise Alp dalarn aarak kuzey talya blgesine girip Etrsk kltrn oluturdular. Alp dalarna ALP adn veren kltrn bu Tur ve Osk karm n-Trk kkenli kltr olduundan daha nce sz etmitim. Yandaki resimde st srada Yunan abecesindeki byk A harfini ve ondan yuvarlatlarak dnm olan Alfa harfini gryoruz. Alt srada ise Karadeniz'in kuzey yolunu izleyen kadim Macar kltrnn A harfi solda Etrsk A harfi sada grlyor. Her iki harf da Orhun A harfinden dnerek olumulardr. Kuzey talya yarm adasna giren Etrsk (Tur ve Osk boylar) gneyden gelen ve Anadolu zerinden talya'ya ulam olan Tur ve Osklarla karlanca hemen kaynatlar ve bu kaynamadan Etrsk A harfi ortaya kt. nk her iki kltr ortak bir kk kltrn farkl kollar idiler. Nitekim, Etrsk abecesinde /Erken Etrsk/ ve /Ge Etrsk/ harfleri bulunur. Bunu dilciler saptamlardr. Erken Etrsk harfleri kuzeyden gelen tur ve OK boylarnn damgalar, Ge Etrsk harfleri ise Yunan etkisiyle dnerek talya'nn gneyinden gelmi olan ekiller olduklar anlalyor. Aralarnda olduka uzun bir zaman fark vardr. Kuzeyden gelen n-Trk kolu M. 2.000 yllarnda o blgeye gelmitir. Gney kolunun gelii ise M. 1.000 yllarna rastlar. Aralarnda 1.000 yl gibi uzun bir zaman aral vardr. Daha sonra, Roma kltr tm blgeye hakim olunca bildiimiz Latin A harfi ortaya kmtr.

Tarkandemos Mhr
n-Trkler Anadolu'ya birka koldan gelmilerdir. Bir ksm kuzey doudan, bir ksm gney doudan ve bir ksm da kuzey batdan, Trakya zerinden gelmilerdir. Ama, hepsi de ayn kltrn farkl kollar olduklar iin birbirlerinden bamsz ehir devletleri kurup bar iinde yaamlarn srdrdler. Anadolu adnn Ana-dolu eklinde yorumlayanlar olmutur. ok da yanl saylmazlar, nk Anadolu tanralar ve kadn yneticiler topra olmutur. Pek ok ana tanra adnn Anadolu'dan kt biliniyor. Fakat, ben biraz farkl bir yorum yapacam. Anadolu sz ANAOT-OL-Y szlerinden olumutur ve anlam da /Ate analarn olduu blge/ demektir. Zaten byle olduunu Anadolu'nun Yunanllar tarafndan telaffuz eklinden daha iyi anlyoruz. Yunanca Anadolu ANATOLIA olup asl eklin ANA-OT-OL-Y => ANATOLYA => ANATOLU => ANADOLU olduu grlmektedir. Kimdi peki bu ate analar? Bunlar Anadolu'da birok ehir kurmu ve o ehirlere ANA adn katarak bir anaerkil kltr olduklarn belirtmilerdir. rnek olarak ANKARA ad ANA-OK-ARA kk szcklerinden olumu olup anlam /OK analarn arasnda kalan blge/ olmaktadr. Sonradan Bizans dneminde Ankira eklinde dnmtr. Keza, ADANA ad ATA-ANA olup, aklama bile gerektirmeyen bir anlama sahiptir. Bir dier ehir AMASYA ad AMA-AS-Y /AS ana blgesi/ demektir. AS halknn doudan geldii ve ASYA adnn AS-Y demek olduunu aklamtm. Daha da ilginci ZMR adnn kkenidir. zmir ad Yunanca Zmirna olup AS-HR-ANA => AZMR-ANA => ZMRNA => ZMR ekillerinden dnme uramtr. HR sznn uva Trkesinde KIZ demek olduunu belirtmitim. (Bkz. Altay Dili uvaa adl 30 sayl yazm) u halde zmir ehrini kuran KIZ-ANA, AS boylarndan uvaa konuan, AMAZON

kadnlardr. Bu isim dahi kken olarak AMA-AS-ON => AMAZON ekline balanr ve /Gne AS anas/ demektir. ON kk sznn hem gne hem de evren anlamna geldiini grmtk. M. 5. yzylda yaam olan tarihi Herodot Amazonlar ile Sarmatlarn ayn halk olduunu, daha dorusu Sarmatlarn Amazonlarn torunlar olduunu syler. SARMAT ad da AS-OR-AMA-OT => SARMAT eklinden tremitir. OR, yksek veya byk demek olup Sarmat adnn anlam /Atee (Gnee) tapan byk AS ana/ demektir. Heredot Sarmatlar, Sauromatae eklinde yazmtr ki bu yazlta Sauro sznde AS-OR ekli belirgindir. (Kaynak:
Herodot tarihi, sayfa 110-117)

Heredot, Sarmatlarn ve Amazonlarn dilini Sakalarn diline e tutar. Saka adn AS-OK kk szcklerinden trediini sylemitim. stelik Herodot , Sarmatlarn anaerkil bir toplum olduunu ve kadnlar tarafndan ynetildiini de belirtir. imdi buna bir kant olarak resimde grlen paraya bakmanz istiyorum. Resimde uzun etekli, uzun sal ve kpeli olarak grlen ahs erkek deil, bir kadndr. Daha dorusu, erkek gibi sava bir kadn yneticidir. Elindeki asa da zaten bunu belirtiyor. Tarkandemos mhr olarak bilinen bu gm para stnde evrede ivi yazs ortada Hitit damgalar grlyor. Demek ki o dnemde Smer ivi yazs halen etkinliini srdryordu ve Anadolunun Hurri ve Hitit kkenli halk hem damga yazsn hem de ivi yazsn kullanyordu. Bu yaz: TAR-RK-TM ME-SAR-MAT ER-ME , eklinde okunmutur. Selahi Diker bu ifadeyi /Oturuktm men Ser Mata Arim/ eklinde okumutur. Oysa ki bu yazy ben de u ekilde yorumluyorum:

Tarkandemos Mhr
(Kaynak: Trk Dilinin Bebin Yl, Selahi Diker, sayfa 169, zmir)

TUR-OK-TIM AMA SARMAT ERM , yani /Ben TUR-OK idim ama Sarmat eriyim/. Aka kkeninin TUR-OK = Trk olduunu sylyor ve imdi Sarmat eri olduunu belirtiyor. Burada TIM taks aka /idim/ anlamndadr ve ME szc de AMA anlam tadn, svee halen /MEN/ sznn ama demek olduundan anlyoruz. Demek ki yaz trnden ok konuulan dil nemlidir. Ayrca Tarkondemos adnn da TUR-OK-ON-DAN olduu grlyor. TUR-OK-ON => TARKAN olmutur. Bu mhrn sahibi tam olarak TUR-OK olmasa da onlardan olduu, onlarn torunu olduunu belirten DEN veya DEM taks da adna eklenmi bulunuyor. Saka boylar kuzey bat Avrupa blgelerine de gitmiler ve uva Trke'sinden Fin ile Viking dillerinin oluumuna katkda bulunmulardr. Hun'larn, Gagavuzlarn ve Peenek'lerin ayn kkten treyen boylar olduklarn biliyoruz. Zaten Gagavuz = GK-OUZ szlerinden olumu bileik bir isimdir. Keza HUN sz OKH-ON (Evrenin OK halk) demektir. Peenek ad da ABA-EZEN-OK => BEZEN-OK => PEEN-OK => PEENEK dnmlerine uramtr. ABA-EZEN szleri ABA = BABA ilikisinden /baba ezen/ demek olup bu zellik erkek dman sava Amazon kadnlarna ait bir sfattr. Bu szn BEZEN haline dntn Peeneklerin lkelerine BEZENY = BEZEN-Y demelerinden anlyoruz. Peenek lkesi ise bugnk Macaristan ve Romanya topraklardr. ABA-EZEN sznden ABAZA ve ABHAZ adlar da tremitir. Abaza halknn yaad blge kuzey Kafkasya olup blgeye ABAZA-Y => ABHAZYA denmektedir. Kafkas ad da OK-AS => KOK-AS => KAUKAS => KAFKAS dnmleri geirmitir.

aman Kadnlar ve Ynetici Kutsal Analar

Ynetici kutsal analar Anadoluya Asyadan gelen n-Trk kltrnn aman kadnlardr. O zamanki din amanlk ve ynetim de kadn ile erkek arasnda paylalmakta idi. Kadnlarn, erkekler kadar sz geiyordu. Bu durumu gsteren birok kant vardr. Resimler Anadolu Kltepe kltrne aittir. Louvre (Paris) mzesinde bulunan bu paralara /kiz idol/ ad verilmitir. Ama dier eserler tek iken neden bunlar ikiz oluyor? Nedeni ikiz olmayp bu iki ban kral ve kralieyi simgelediidir. Onlar eit yetkilere sahip olduklarndan ikiz olarak grntleniyorlar. Boyunlarndaki kolye tek bir kolye olup ikilikteki teklii simgeliyor. kinci resimde at stnde seyahat eden bir kadn ynetici grlyor.

Anadolu Tun ana Ait

Anadoluda Kadn Ynetici

Sadaki resimde tek bedenli iki bal kartal grlyor. Bunun genelde Rusya simgesi olduu sanlr. Oysa ki Anadolu Seluklu eseri olup kkeni en eski simgelere ve imgelere uzanr. Kartaln balarna dikkatle bakarsanz normal kartal balar olmadklarn grrsnz. Ban zerindeki ykselen ty manevi yetiyi ve zel gc simgeler. Dolaysyla, bu kartal maddi ve manevi gc kendinde toplam olan ynetici kral ve eini simgeler. Alt resimde solda bir Hitit kabartmas izimi ve sada in'deki Tang dnemine ait bir ss heykel grlyor. Hititlerde de kral ve kralie eit hak ve yetkilere sahipti. Bu bakmdan birok kabartmada ikisi birlikte gsterilmitir.

Kral Kralie Simgeleri

Divrii Klliyesi, Ulu Cami bat kaps yannda ift bal kartal

Sada Tang dnemi heykel de ayn ekilde kral ve kralieyi simgeler. inde ejderha veya /Tyl ylan/ daima imparator simgesi olmutur. ki bal ejderha da ikili gcn simgesidir. Maya kltrnde kukulkan da tyl ylandr. Tang dnemi hala kuzey Asya etkisinin nemini devam ettirdii bir dnemdir. kili ynetim de n-Trklerin asl ynetim eklidir. Kral dnyevi ilerle, savalarla ve avla ilgilenir, kralie ise manevi boyutla amanlkla ve ifaclkla urard. aman geleneinde kadnlarn nde olmalar aman kyafetlerini de etkilemitir. Bunu daha nce grdk. Bu gelenein Tun anda (M. 3000) yllarnda yaygn olduunu ama kkenin ok daha gerilere gittiini biliyoruz. Kadnlarn ynetimi M. 1000 yllarnda sona ermitir. O tarihlerde n-Trklerin Anadoludaki hakimiyeti de sona ermitir.

talya yarm adasndaki Etrskler daha birka yz yl, yaklak M. 200 yllarna kadar varlklarn ve dillerini yaatmlar, Roma hakimiyeti altna girdiklerinde hem dinlerini, hem dillerini hem de adet ve geleneklerini terk ederek Latin olmulardr. Bu kadar rahat ve savamadan teslim olmalar tek bir nedene dayanr. O da Roma kltr de pek farkl olmayp, balangta ayn kltrn farkl bir kolu durumunda idi. Glenip bydke kendine has bir dil gelitirdi. Latince incelendiinde Trke ile gramatik yap bakmndan birok benzerlikler gsterir. Szck dzeyinde de Trke anlam ve ses olarak birok benzerlik bulunur. Latince'nin Etrskeden nasl dnt hakknda size bilgi vermitim. Etrskler rahatlarna ve konforlarna dkn bir halkt. Ynetici olarak kral ve kralieleri de eit yetkilere sahipti. Resimde ilgin bir Etrsk ifti grlyor.

Etrsk Kral ve Kraliesi

(Bkz. Asya Kk Dili Kurallar adl yazm)

Bunlarn ikisi de uzanm durumda ve kral karsnn omzuna kolunu atm. Kadnn sa rgsne bakn. Tipik Asya ve Trkmen geleneine gre rgl. Erkein sakal ve ince by var. Salar ise uzun ve daha da ilgin olan, balnda iki adet boynuz var. imdiye kadar defalarca zerinde durduum bu boynuz zellii dorudan n-Trk geleneidir. Bu konuda artk hi kimsenin en ufak bir phesi olmamas gerekir. Olanlar da ltfen nceki yazlara baksnlar. Bu durumda Etrsklerin n-Trk olduklar phe gtrmez bir ekilde kantlanmtr sanyorum. Kalyor, yaz ve dillerinin de Trke'nin bir miktar dnm bir lehesi olduunu kantlamaya. Onu da yaptm sanyorum. (Bkz. Etrsk ve Likya yazs adl yazm) Etrske konusu henz kapanm deildir. Bakn Johannes Friederirich, Kayp Yazlar ve Diller adl kitabn da ne diyor: (Arkeoloji ve Sanat yaynlar, sayfa 184) talya eski alardaki gelimiliini, dillerinin incelenmesi her dnemde Etrsklere borludur. Ama elde edilen sonular, bu giriimin tam bir k noktasna ulamas iin harcanm abalara tam karlk gelmemektedir. Etrskenin yorumlanmasyla ilgili olarak yaynlanm saysz makale ve kitaba ramen, bugn hla bu dilin yorumlanmasnn kesin bir sonuca ulam veya ulamam olduunu sylemek zordur.

Etrsk Zarndaki Yazlar

Etrsk konusu bitmez, nk hala zm bekleyen pek ok yazt var. Size burada bir Etrsk zarndan sz edeceim ve kendi yorumumu sunacam. Kayp Yazlar ve Diller adl kitabnda J. Friedrich yle diyor: Zarlar zerine iaretlenmi szcklerin okunularndaki 6 rakam, hibir pheye yer brakmakszn birden altya kadar sralanm ifreler ierdiinden, bu konuda tam bir literatrn domasna yol amtr. Ama burada, bunlarn nasl bir sra takip edebilecekleriyle ilgili, bugn dahi hla kesin olarak zmlenmemi g bir sorun ortaya kmaktadr.

Etrsk zarndaki yazlar

Bu zarlar zerinde yaplm iki yorumu yukardaki resim de gryoruz. Solda Larissa Bonfante adl bir Etrsk uzmannn yorumu ve ortada Selahi Diker (Trk Dilinin Be bin Yl, sayfa 129) adl Trk dil uzmannn yorumu grlyor. Sada ise benim yorumum var. ncelikle, ben u soruyu kendime sordum: Eer bir zar yapsam say kazmak m daha kolay yoksa saynn adn m yazmak daha kolay. rnein /drt/ m yazmak kolay, yoksa 4 m? Elbette ki sayy kazmak kolay. stelik, o dnemde okuma yazma bilenlerin says ok azd. Sayy tanmak elbette ki yazy okumaktan kolay olduuna gre, ne diye yaz kullanmak gereini duydular?
Bu sorularn yantn yle verdim. Bu zarda yazanlar kesinlikle rakam deil. Bir fiil veya emir olabilir. Trke olarak okunuun sadan sola olduu gz nne alnrsa ilk okunan szck. ki harften oluan G szc. nk Etrsk abecesinde ), g harfi olup l dz izgisi de i harfidir. Genelde Y sesi bir dolgu sesi olup Trkeye sonradan girmitir. Bugn /giy/ diye yazdmz szcn asl /Gi/dir. Zarn tam aksi yzne o emrin tam aksi yazlm olmas gerek. Bu szck de A szdr. Fakat bu sefer soldan saa yazlmtr. nk Etrsk yaztlarnda yn o kadar nemli deildi. Genelde sadan sola yazsalar da bazen Bustrofedon denen bir tarlay srer gibi iki ynl yaztlar bulunmutur. Resim de kart yzlerdeki yazlar grlyor. Dier kart yzlerde u ikili emirler bulunuyor. Sadan sola KAL ve soldan saa KA. Dikkat ederseniz KA szndeki sesini vere U damgas olup kollu bir M harfine benzer.

Zardaki kart yzler

(Bkz. Gne Tanr ve Ku lkesinin Tanralar adl yazm)

talya'nn kuzeyinde, bugnk Avusturya Alplerinde bulunmu olan tzi mumyasnn omzunda bir U damgas var ve bu damga onun ynetici olduunu belirtir. talya'nn kuzeyi o dnemde tmyle Etrsk halkna aitti ve ALP adn da koyan n-Trk kkenli Etrsk milletidir. Dolaysyla, tztal (tz tepesi) bir Etrsk yerleim blgesi idi. Etrsklerin yaz tarznda K harfi hem ucu aa bakan bir ok eklinde, hem de grld gibi ular dz bir ok eklinde yazlmtr. Bu iki iaret ou zaman farkl sanlsa da verdii ses K sesidir. Dier iki yzde Sadan sola HLTH ve soldan saa ALTH okunuyor. O harfine benzeyen iaret TH olarak okunuyor. Bu iaretin TENGR damgasndaki daire ile ilikisi var. Bu konuda uzunca bir aklama yapmtm. (Bkz. Mayalarda Dil-Din-Mimar adl yazm) L harfine benzeyen iaret AL veya UL damgasdr ve TH damgas ile birlikte ALTH yani ALT olur. Bu bir emir olduuna gre kanmca gre ile ilikilidir. Keza kar yzdeki HLTH de ST demek oluyor. Etrskler n-Trk olduklarna gre Asya kkenli gre sporunu elbette ki yaygn olarak uyguluyorlard. Greiler yeniemeyince zar atlyor ve gre devam ediyordu. Bu bakmdan zardaki emirleri bir kere daha gzden geirelim. KAL: Ayakta kal ve gree devam et. KA: Hakem iaret verince kamaya bala. GY Gre kyafetinle gree devam et. A: Gre kyafetini kar ve plak gree devam et. HLTH: Gree stte devam et. ALTH: Gree altta devam et.

Etrsk Gre Tablosu

Romallarn Greko-Romen adn verdikleri ve bugn dahi belden yukar yaplan gre tarz Etrsklerden alnt bir spordur. Bu durumu kantlayan resim her eyi anlatmaktadr. Bylece sadece zardaki yazlar okumakla kalmadm, ayn zamanda bu zarn ne zaman ve nerede kullanldn da aklam oldum.

Gne Dilinden Treyen Diller

n-Trke'den treyen dilleri bir tablo halinde gstermek gerekir. Bu tabloyu inceleyebilirsiniz. Bu tablodaki isimleri Trke yazmadm. Bunun nedeni dier sitelere de gndermek mmkn olsun diye. Birok nternet sitesi dillerle ilgileniyor. Kk dili aratryor ve hepsi de kendilerine gre bir kaynak dil buluyorlar. rnein, bu aralar Rus dilcilerin ileri srd Nostratic adl kk dil olduka taraftar toplam durumda. Macarlarn ileri srd bir kk dil var. Onlar bu kk dile Turanian diyorlar. Her iki isim de aslnda ayn n-Trke dile gidiyor. nk bilimsel aratrmalar hep Asya kl bir kk dil olduu grnde birleiyor. Ancak, bu dile verilen isim konusunda anlamazlklar var. Nedeni de her bir kltrn bu dile sahip kmak istemesi. lgin olan da u: Bu kk dil almalarnda her nedense Trke ya hi yok, veya kenarda kalm nemsiz bir dil olarak var. Bu durum, asl kayna rtmek ve onun nemini kmsemek gayretinden baka bir ey deil. Eer bizim dilcilerimiz, Trkologlarmz bu konuya eilmezler ve Gne diline sahip kmazlarsa yaknda tm dnya Nostratic adl bir dilin gerekten bir zamanlar konuulmu olduuna inanacak. Bu bakmdan isim ok nemli. Gne diline SUN LANGUAGE dersek belki daha kabul grebilir. PROTO TURKISH dediiniz anda bilin ki hibir yerde onay grmeyeceksiniz. Maalesef, dnyada dilci olarak tarafsz, adil, gereki, drst ve cesur bilim adam parmakla saylacak kadar az kald. Baz bilgili bilim adamlar yok deil. Ama, hem bilgili hem cesur olan pek az. Ya ret edilmek ve belli ortamlarda kmsenmek korkusu iindeler. Veya, kesin kant aradklar iin imdilik bildiklerini bekletmeyi, batl bilim adamlar ilan edene kadar ortaya kendi fikirlerini atmamay tercih ediyorlar.,

Tabloda 2 belirgin dil gurubu bulunuyor. I ile belirttiim gurup Dene-Kafkas, Afrika-Asya ve Avrupa-Asya dil guruplarn ieriyor. Bu dil guruplarnda Gne dili ok belirgin etkilere sahip. Hem szckler hem de kltrel gelenekler aka Asya kkenli Gne dilinden ve bu dili konuan kltrden tredii grlyor. En sada oklar takip ederseniz, Elam, Smer, Etrsk ve Girit dillerinin Trki (Turkic) dilleri olduklar ve bu dillerden Hitit dilinin tredii gr var. Hitit dili de bugnk Avrupa diline kaynak olmu. kinci gurup dilleri II ile gsterdim. Bu ikinci guruba Orta ve Gney Amerika yerli dilleri ile Maya dilleri ve Gney dou Asya dilleri de giriyor. Ancak, bu dil guruplar asl Gne dilinden daha eski tarihlerde ayrlm olduklarndan ilikiler bir miktar bulanklam. Sadece mimari yaplarda iliki halen grlmekte. Szck dzeyinde de birok balant bulmak mmkn. Fakat, dier guruba oranla daha az sayda ortak szck var. Bu tabloyu istediiniz siteye benim adm vererek yollayabilirsiniz. Bu tabloda bir tek gney Afrika dilleri bulunmuyor. nk o diller yerel kalmlar ve dnya dilleri ile ilikileri yok denecek kadar az. Eer bu tablo kabul grrse, ki pek fazla midim yok, Gne dil

kuram da kabul grm olacaktr. Bu durumu ok iyi bilen yabanc uzmanlar asla bu tabloya destek vermeyeceklerdir. Ancak, gne balkla rtlemez. Bir miktar, bir sre gerekler rtlebilir. Er ge bir cesur dilci kacak gnein baln silip atacaktr.

Trkede Tekrar ve Kartlk Simetrisi

Trke'miz, d dnyadan etkilenen ve d dnyay anlamlandrmaya alan insan tarafndan retilmi en eski dillerden biri, belki de ilkidir. Bu ifade ilk bakta fazla iddial bir sav gibi grnebilir. Ancak Trkemizin i ve d yaps incelendiinde hem ok eski bir dil olduu, hem de ok mantkl, tutarl olduu grlecektir. yapdan kast szcklerin ierdikleri anlam, d yapdan kast ise szcklerin biimlenii ve cmle iinde yerlerini allardr. Yani Trke hem z hem de biim olarak incelenmeye deer bir dildir. Her dil birtakm kurallar ierir. Hibir dil kurallarn amazl bakmndan Trke ile yaramaz. Trkemizde kural d yaplar son derece azdr. Trkenin kurallarn inceleyen batl dil bilimciler dilimizdeki kural amazln ve ve bitiremezler. 1823-1900 yllar arasnda yaam dil bilimci Max Mller : Trke grameri okumak bile bir zevktir. Kiplerdeki hnerli tarz, btn ekimlerde hakim olan kyaslk, ekillerde batan baa grlen bir saydamlk, dilde parldayan insan zeksnn bu harika kudretini duyanlar hayrete drmekten geri kalmaz demitir. Szn ettii zellikler Trkemizin d yaps ile ilgilidir. Ancak szcklerin tadklar anlam incelendiinde ayr bir derinlik olduunu da grmekteyiz. Her dil bir iletiim arac olarak seslerden yararlanr ve kulaa hitap eder. Eer kulaa gelen sesler ho ve dengeli (harmonik) iseler o dil estetik bir dildir. Dile ait bir tavr alnacak olursa ncelikle kulaa gelen seslere dikkat etmek gerekir. Estetik tavr, duyusal temele dayal bir tavrdr. Estetik tavr, bireysel varlkla, ya da tek tek /burada ve imdide/ bulunan var olanla ilgilidir, genel kavramsal nesnelerle deil., der smail Tunal, ESTETK adli kitabnn 28 inci sayfasnda. Bu tanmdan hareketle Trkeyi ilk kullanan insanlarn (n Trklerin) doaya estetik bir tavrla baktklarn syleyebiliriz. Zira hem doal seslerden yararlanmlardr hem de bu seslerden yeni szckler tretirken dengeye ve ses uyumuna nem vermilerdir. Trke konuan ilk insanlar tek heceden oluan doal seslere anlam yklemilerdir. Bu tek heceli szcklere kk szckler demekteyim. Kk szckler birincil ekillerdir. Kk szcklerin temel kavramlar iermeleri gerekir. Bu temel kavramlar gndelik yaamda esas olan ve gndelik yaamn paras olarak karmza kan burada ve imdi ile ilgili kavramlardr. rnein doada grlen eitli oluumlar (ay, su, gl..), insan vcudu ile ilgili uzuvlar (el, kol, ba, gz...), canl yaratklar (ana, ata, at, ku, ay.....), eylemler (ko, al, gir, in....) ve nesneler (ok, ta, yay, saz....) eklinde temel kavramlardr. Tm bu kk szcklerin tek heceden olutuklarna dikkatinizi ekerim. Kk szcklere taklar ekleyerek oluturulan yeni szckler ise ikincil kavramlar olarak karmza kar. Birincil kavramlarn kayna byk apta doadr. Doadaki sesleri yanstarak pek ok kk szck retilmitir Trkemizde. Bu szcklere Ses Yansmal szckler ad verilir. Hamza Zlfikar TRKE'DE SES YANSIMALI KELMELER adl bir kitap yaynlamtr. (Trk Dil Kurumu Yaynlar: 628) Kitabnn 91 inci sayfasnda yle der: Ses yansmalarnda en kk biimler olan birincil kklerden trl geniletmeler ve tretmelerle yeni biimler kurulurken yapda karmak olmayan, kurallara bal bir ileyiin varl grlr. u halde Trke eklemeli bir dildir. Tm Asya dilleri eklemeli dillerdir. Bizim de yesi olduumuz dil gurubuna Altay dil gurubu denir. Ancak Asya kkenli Ural dil gurubu, uki-Kamatka dil gurubu ile Eskimo-Alau dil guruplar da eklemeli dillerden oluurlar. Altay dil gurubuna Trke'mizden baka Korece, Japonca, Moolca, Tunguz dili ile daha birok Asya dili girer. Ancak tm bu diller iinde ses yansmal szck bakmndan en zengin olan Trke'dir. rnein iki sert cisim birbirlerine arptrlrsa AK diye bir ses kar. Bu doal sesten bakn ne tr szckler retmilerdir atalarmz: akar, akaralmaz, ak-uk et, akl, ak, akldak, aktr, aklt, akmak, akr ukur, akrdakl, akkadak, akmur, akrnt...vs. Benzer ekilde bir cismi dierine arptrma eyleminden ortaya TAK sesi de kar. Bu kk szckten treyen ikincil ekillere bir gz atalm: Taklat, Takrdat, Takrt, Taknt, Takr, Takla, Tak tak kolu, Takagan, Tak tuk etme, Takr tukur, Taklcak...vs. Bir szn bir-iki harfini deitirip kafiyeli bir deyim retmek hem anlam zenginlii yaratr hem de kulaa ho gelir. Bu tr ifadeler Trkede oktur ve Tekrar Simetrisi ieren, kulaa ho gelen, estetik

deyimlerdir. rnekler: Ak-sak, oluk-ocuk, krk-kk, tek-tk, sere-serpe, kar-kuru, yorgun-argn, akapaka, takr-tukur, pe-pee, ard-arda...vs. Her bir deyim szcklerin basit anlamndan teye daha derin ve geni anlamlar ierirler. Birinci rnekte Ak-sak bir kyafet dediimizde kyafetin hem ak hem de dank, dzensiz ve gze ho gelmeyen anlamlarn da ifade etmi oluruz. Keza oluk-ocua kart dediimizde ocuklaryla tm vaktini harcyor, baka i yapmaya vakit bulamyor dncesini de ifade etmi oluruz. Bir de zt anlaml szckleri tekrarlayarak Kartlk Simetrisi denebilecek deyimlerle anlam zenginlii retilir. rnekler: Dosta-dmana, er-ge, giren-kan, olur-olmaz, irili-ufakl, gide-gele, aayukar, bata-ka, eninde-sonunda, inili-kl, saa-sola...vs. Burada ikinci szck birinci szcn zt anlamlsdr. ki zt anlaml szckten yepyeni ve her bir szckten daha derin bir anlam retmi oluyoruz.

Trke'nin Dnemleri
Her dil gibi Trkemizin szckleri de zaman iinde anlam deiikliine uramlardr. Ancak tarih ncelerine kadar uzanan bu dili incelemek tm dier dillere gre hem daha kolay hem de daha heyecan vericidir. Zira szcklerin eski anlamlar ile yeni anlamlar arasnda ba kurabilmek iin o dnemin kltrn kavramak ve bilmece zer gibi zmek gerekir. Trkemizin dnemlerini u ekilde sralayabiliriz:
1.n-Trke 2.Altayca 3.Ana Trke 4.Eski Trke 5.Orta Trke 6.Yeni Trke (Gnmzden 25 - 15 bin yl nce) (Gnmzden 15- 5 bin yl nce) (Gnmzden 5,000 3,000 yl nce) (M. 1,000 MS. 1200) (MS. 1300 MS. 1923) (MS. 1923 den itibaren)

Bu dnemler kesin olarak dilciler tarafndan saptanm tarihler deildir. Zaten dilciler n-Trke diye bir dilin varln bile kabul etmekte zorluk ekerler. Bu dnemler Trk topluluklarnn bulunduklar blgeyi ve yaz tarzn terk edip yeni blgelere g etmelerine denk den tarihlerdir. Her yeni dnem yeni bir yaz tarznn ve yeni bir konuma aznn benimsenmi olduu dnem olarak anlalmaldr. n-Trke dneminde yaz yoktu. Sadece damgalar ve kk szcklerle ifade edilen tek heceli dil vard. Altayca dneminde Asya'dan ayrlp drt yne doru yaylmaya balamlardr. Ana Trke dneminde halen damga yazs var olmakta devam etse de eitli abeceler geliip farkl corafyalarda uygulamaya girmilerdir. Eski Trke olarak tanmlam olduum 2200 yllk uzun bir sre iinde Trke hem ekil, hem ierik hem de estetik olarak olgunlua ulamtr. Bu dnemde Trk boylar farkl abeceler kullanmlar farkl dinlere inanmlardr. Orhun kitabelerindeki yaz tarz hala n-Trk damgalar ile ilikisini koparmam bir tr olarak zellikle incelenmesi gerekir. Kitabelerde kullanlan deyimler hem ierik hem de estetik olarak nemlidirler. Size birka rnek sunaym: (Kaynak: Gktrk mparatorluu, Rene Giraud, Tre yaynlar)
K : bugn bile kullandmz /i g/ deyimini almak + gayret gstermek anlamnda tek bir

szckle ifade ederek derin bir kavram retmilerdir.

ATK : AT-K kk szcklerinden AT = AD isim ,unvan olup K = eref n olduundan birlikte ZAFER,

erefle kazanlm n, baarda ve isim sahibi olmada gayretin rol gibi derin kavramlar aktarlmaktadr.
KUTULU : Bugn bile kullandmz KUTLU sznde KUT-ULU bulunur. ULU hem yksek, yce

demektir hem de talihin iyisi demektir. Birlikte ZENGNLK anlamn aktarrlar.

YA-SYT : Gzya dkmek, alamak anlamlar bulunur. Bu ikili kavramda acnn, matemin ifadesi

bulunmaktadr.
LTRE : L yaanan blge, corafi lke demektir. Tre ise rf adet olduundan birlikte Politik ve dari

Ynetim yani DEVLET kavram bulunmaktadr.

ARKI TRK : Ark = AKI yani hareket ifade eder. Tirki ise bir TEKRAR SMETRS ierir (Bkz. 40 sayl

yazm). Ayn zamanda Tirki sz /hayvanlar/ demek olup birlikte hareket halinde KERVAN veya genel olarak hareket halindeki SR kast edilmektedir.
BAZYAYISIZ : BAZ kk szc gnmzde BARI olmutur. Asl BAZIS olup R Trkesinden dilimize

gemitir. YAYI ise dman demektir. YAYISIZ /Dmansz/ olduundan birlikte /Bar iinde dman

olmadan yaamak/ kavramlar tek szckle aktarlmtr.

YABIZ YABLAK : Burada tam bir Tekrar simetrisi bulunmaktadr. YABIZ /Kt, zararl/ demektir. Yaplak

veya Yablak hem seste bir tekrar hem estetik vardr. Yani, kt ve zararl olan siirsel bir kafiyeli tekrarla adeta yumuatm, etkisini azaltmlardr. Bugn bu deyimleri unuttuk. Dolaysyla kendi kk kltrmzden uzaklatk. Ne Orhon abecesini ne de Arap abecesini okuyabiliyoruz. Ne Eski Trke'yi ne de Osmanlca'y anlyoruz. Bu bakmdan z deerlerimizi bilmediimiz ve kendi kltrmz tanmadmz iin zenti ve kulaktan dolma bilgilere, bat deerlerine, batl dilcilerin ve tarihilerin bizlere aktarmak istedikleri dar baklara inanyoruz. Deiime kar deilim. Ama kendini unutacak kadar deimeye gaflet denir.

Trke Kkenli Szckler

Trke'deki z sesinin uva dilinde r olarak deiiklie uradndan sz ettim. uva dilini konuan iki farkl boy da Utrigur ve Kutrigur boylardr. Bunlarn Trke ekillerini grebilmek iin bir miktar hecelere ayrmak gerekir. UTRGUR isminin UTR-GUZ = TR-GUZ = TE(DE)K-OUZ anlamn ierdiini gryoruz. TEK veya TEDEK hem ailece uzak, hem de corafi blge olarak uzak olan Ouz boyu demek oluyor. te bu halk kuzeydeki GOT halkdr. Yazl GOTH olan bu boy adnn okunuu TH = ilikisinden GO veya KO olduu anlalyor. Viking ve kuzey Avrupa savalarnn balklarndaki ko boynuzu ile KO ad aka bu ilikiyi gsteriyor. Bir dier rnek, inden gelen AY bitkisine, TEA denmi olmas T=CH ilikisine kanttr. UTR sz ise Hind-Avrupa dillerine /Dlanm olan/ anlamnda ngilizce out, Almanca aus, svee ut ve Hollandaca uit ekillerinde bulunur. Latince AUT sz /biri veya teki/ olup gene ayrm ve TEK kavramn ieren bir szcktr. Kutrigur ad da benzer ekilde KUTR-GUZ olup KUTR = KUTLU (Kut ile iliikli olan) OUZ anlamn ierir. M.. 3,000 yllarnn sonlarna doru Anadolu'da ve Mezopotamya'da Guti adl bir kavimin varlndan sz edilir. Gut sz Kut olabilecei gibi Got adnn biraz farkl syleni ekli de olabilir. Gotlarn dou koluna Ostrogot ve bat koluna Vizigot ad verildii biliniyor. Avusturyal tarih profesr Herwig Wolfram History of the Goths (Gotlarn Tarihi) adl kitabnn 300c sayfasnda aynen yle der: (kendi evirim)

Got ordusunun ok-uluslu yaps Odovakarn yenilgisinden sonra daha da artmtr. Bat ordusundan nemli miktarda sava Theodorikin ordusuna katlmlardr. Bunlarn arasnda Rugili, Herulu, Kirili, Trkilili, Suevili, Sarmatl ve Tayfall erler Gotlu olmulardr.
Bu boylarn bir zamanlar var olduklarn hibir tarih kitab yazmaz. Trk-ili, Su-evi, Tayfa-l aka Trke kkenli szcklerdir. Dierleri ise Rugi = Uruk (yerleik), Heru = Er (asker), Sarmat = aS-oR-aMa-oT ve Kiri = Ok-iri olabilir. Tm bu boylar Baltk denizi cvarnda (kuzey Avrupada) yaamakta idiler. Finlilerin kendilerine Suomi adn verdiklerini biliyoruz. Baltk blgesinin, zellikle Finlandiyann son derece bataklk bir blge olmas bu isimde su kavramnn bulunduunu dndrmektedir. Suevi adl bir boyun varl bu gre destektir. Baltk ile Balk (bataklk) arasndaki benzerlik de tesadf deildir. Nitekim, Balthic = Baltk = Balk, olduundan TH harflerinin aslnda sesini verdikleri bir kere daha ortaya kar. Bu durumda Theodoric = u-doruk = u-danz (u halkndanz) eklinde uva halkndan olduu grlmektedir. Balk blgesinde hkm srm dier kral adlarna bir gz atalm. Alaric = Alrk (Alrz), Huneric = Hun-Eriyiz (Hun askeriyiz) ve Athaneric = Aan-eriz (yol aan, ilerleyen askeriz). Sondaki C taks aslnda OKH sznden tremi olup, Almancada /ben/ ICH eklinde bamsz bir szck haline gelmitir. Almanca K sesi yumuayp G sesi haline dnmtr. rnein, Almanca Ganse = Kaz, Grau (gri) = Kr ve Gut (iyi) = Kut ilikilerinde K dan G ye doru olan dnm ve anlam benzerlii aktr. KUT sznn GUT olup /iyi/ oluu da kutsal olann ayn zamanda iyi olduunu gsterir. Fransaya yerlemi olan Gol boylar da Vizigotlardan olumutur. u halde Ouz => Guz => Gur => Gol dnmlerinde asl bot adn OKH olduu grlyor. K sesinin kalmas halinde ise OKHuz => Kuz => Kur ekilleri tryor. Kuzey sz de bu kkten tremitir. KUZ-Y => KUZEY (Kuz lkesi) olup GUZlarn kuzeye yerlemi kollarnn lkesi anlamn ierir. svire Alplerine yakn CHUR (okunuu KUR) ehri vardr. Bu ehirde ok eski dnemlerden kalma yazl talar bulunmutur. Bu ehrin OKH halknn kurmu olduu anlald gibi KUR sz dahi OK-UR = KUR olduunu da aklam oluyor. Bylece halen kullandmz ehir kurmak kavramnn kkn bulmu

oluyoruz. ehir kuruluyor, yaplmyor veya dikilmiyor. Daha nce KY sznn OK-Y olduundan sz etmitim. Nasl ki Guz zamanla Gol olmusa ayn ekilde Kuz zamanla Kol olmutur. Ana bedenden uzant anlamn da bu szlerde buluyoruz. BOY sz beden ile ba balayan BOYUN olduu gibi, bedenin yan uzantlar da KOL olmaktadr. Bylece, hem bir uzant (bir uzuv) hem de asl bedeni oluturan Asya ktasndan ayrlan OK boylarnn bir blmn de farknda olmadan belirtmi oluyoruz.

Trkmen Trke'si
Trkmen ad ilk olarak Mahmut Kagarlnn Divan Lgat-it Trk eserinde belirir. Trkmen halk Ouz Trklerinin bir koludur. Gnmzde Trkmen Trkesi Trkmenistanda konuulmaktadr. Ancak, Orta Asya blgesinin geni bir alanna yaylm olan Trkmenler dillerini halen konumakta devam etmektedirler. Trkmen dili Trkenin bir lehesi olup onun da birok yerel azlar bulunmaktadr. Bu azlara verilen isimler yledir. Teke, Salr, Yomud, Gkleng, Nohur, Anav, Suhri, Kra, andr, Mukri, Hatap, Bayat ve Arabac. Ayrca, kuzey Kafkasyada konuulan Trkmen az ile Horasanda konuulan Trkmen az arasnda farklar bulunur. Bu bakmdan, Trkmen leheleri ve azlar Ouz Trkesinin ana gvdesini olutururlar. Trkmen Trkesine rnek olarak birka basit cmleye bakalm:
Caayng binaas berk uruldu. (Binann temeli salam yapld)

Bu ifadede berk /salam, gl/ ve urulmak /oluturulmak, yerletirilmek/ anlamlarn tar. Her iki szck ok eski kk szcklerdir. (UR sz iin 15 sayl yazya baknz)

lgin olan ise /temel/ anlamna gelen szcn Trkmen Trkesinde /bina/ oluudur. Bir dier
rnek:
Zala mnge golay adam syar.

(Buraya bin kii kolayca sar)

1000 saysn ifade eden /bin/ sz B => M deiimi sonucu /mnge/ haline dnmtr. svee /monga/ pek ok anlamn tamaktadr. Bir dier rnek:
Uukszlk zerarl kellem aralpdr.

(Uykusuzluktan dolay bam aryor)

Dolay sznn karl olan /zerarl/ sz /zarar veren, kt etki yapan/ bir durum sonucu olduu anlalyor. Bizim Trkemizde dolay veya sonucu szlerini kullansak da /zarar/ sz ile etkinin ekli daha kesin ve ak olarak aktarlmaktadr.

Tatar Trke'si ile Phaistos Diski

Trkenin lehelerinden biri olan Tatar Trkesi Hazar denizinin kuzey blgelerinden Krm yarmadasna kadar konuulmaktadr. Tatar Trkesi de Trkmen Trkesi gibi ok eski kklere sahip olup, n-Trke ile balar bulunmaktadr. Kendisi de Tatar Trk olan Nurihan Fattah Tanrlarn ve Firavunlarn Dili balkl bir kitap yaynlamtr. (Selenge Yaynlar, 2004, stanbul) Bu kitabnda Tatar Trkesi ile Smer dili arasnda balar kurmakta hatta Girit adasnda bulunmu olan Phaistos (Festos) diskini dahi okuduunu ileri srmektedir. 3 Temmuz 1908 ylnda Girit adasnn Festos ehrinde bulunmu olan bu diskin zerindeki resim yazs Msr Hiyeroglif yazsn andrmaktadr. Merkezden balayp evreye doru spiral bir helezon eklinde kazlm olan bu iaretler bugne kadar srlarn korumaktadrlar. Gerek Yunanca gerekse Latince ile uraan dil uzmanlar bu iaretleri okumakta baarl olmamlardr. Gnmzde bu iaretleri bilgisayara ykleyip, makine mant ile zmek iin giriimler srmektedir. Nurihan Fattah ise hem iaretlerin anlamn Trke ile zmekte hem de bu diskin ne zaman ve kimler tarafndan okunduunu tahmin etmektedir. Byk olaslkla, evlilik treni srasnda gelin olacak olan gen kz bu diski evire evire okumakta ve tanrlara, tanralara dua ederek bir tr sadakat yemini yapmaktadr. Resimde Festos diskinin bir yzn grmekteyiz.

Diskin her iki yznde 45 farkl grnmde toplam 241 iaret bulunuyor. Bu iaretlere ayrntl olarak anlam vermek elbette ki bir uzmanlk konusudur. Ancak, elde belli bir dil bulunursa, ilikileri kurmak ve tutarl bir ekilde yazy anlamlandrmak mmkndr. Size resimdeki yzn zerinde yazl olan szleri N. Fattahn kitabndan (sayfa123) kendi yorumumla aktaryorum.

(Atama), TU ENMKE (nineme), ES ENEM (asl anama), KARAUL EYMKE (Kara ulu blgeme), SADAKA NMEK (sadakat sz), BNTME (kz kardeime), M EYMKE (imdiki yeni evime), SAKAMA (kralma), REKE DE (erime de), EMEKENME (kadn akrabama), RKENEKME (erkek akrabama), ENME (yeni anneme)... eklinde srp giden bir
ADAMIMA

sadakat yeminidir. Burada ilgin kk szckler bulunmaktadr. TU damgas UT olarak da okunabilir. Bu da /dta, ilerde olan/ anlamn tadndan /yksek anne/ yani nine olmaktadr. ES kk szc de /var olan, asl olan/ anlamn tadndan /asl anne/ beni douran anne demektir. NMEK sz ise /dimek, szn etmek/ yani sadakat sz vermek eklinde anlalmaldr. ENEM /anam/ olduuna gre ENME de kayn valdeme veya yeni anneme demek olmaktadr. Her iki yzn de okuduktan sonra, herkesin nnde sadakat yemini etmi olan gen kzn evlilik treni gereklemektedir.

Khazar Trkleri
Khazar halk Orta Asya kkenli bir Trk boyu olup MS. 5. yzyldan 13. yzyla kadar varlklarn srdrmlerdir. Zamanla evrelerini Kiev Ruslar ile Bizans imparatorluu bat ve gney-bat snrlarnda Hristiyan dininin basksn arttryordu. 10. yzyldan itibaren de gneyden ve gney-doudan gelen slam ordular ile sava halinde oldular. Bu iki gl dini baskya kar koymak iin Hazar yneticileri Musevi dinine gemeyi kendi bamszlklarn korumak asndan daha uygun buldular. (Kaynak: 13. Kavim, Arthur Kstler, 1976, ve
The History of the Jewish Khazars, Douglas M. Dunlop, 1967)

Dilleri Trke olan ve yazlar da Orhun abecesine son derece benzeyen bu ulusun -1200l yllar sonlarna doru- Mool saldrlar sonunu getirmitir. Batya ve gney-batya doru dalmak zorunda kalan Hazar halk Bulgarlara, Macarlara ve Almanlara kararak tarih sahnesinden silinmilerdir. Hazar denizi adn Hazar adndan alr. Asl ekli KHAZAR olan bu adn asl OKH-AS-ER olup, OK ve AS boylarnn erleri olduklar anlalyor. KHAZARA adnn ise, OKH-AS-ER-Y (KHASER lkesi) anlamna gelmektedir. yi ata binen Khazar savalar batdaki ordularda Hussard olarak grev almlardr. Yakn tarihe kadar Hazar halknn kk topluluklar halinde Litvanyada ve Ukranyada Krm yarmadasnda yaadklar biliniyor. Ukranyann baehri olan Kiev de Hazar Trkleri tarafndan kurulmutu. Kiev ad KIYI-EV szlerinin bitimesi sonucu olumutur. (Kaynak: An Introduction to the History of Khazaria, Kevin Alan Brook, 1999) Dier Khazar ehirleri Sarkel,
Atil (Etil), Tmutorokan, Ker ve Samander.

Hazarlarn yazsna bir rnei stte gryoruz. Bu alt harfli Hazar szc 10. yzylda yazlm olan bir mektubun en altnda kaytl olan OKHQURM szdr.
(Kaynak: Yukarda verilen Kevin Alan Brook, 1999)

Sadan sola doru ilk harf Orhon abecesinden dnerek deiime uram OKH sesini veren ekildir. Daha sonra bu eklin bilinen K harfine dntn grdk. (Bkz. 9 sayl Khan-Khut-Khanum balkl yazm) Alttaki krmz harfler deiiklie uramam Orhon harfleridir. Ortada bugn kullanmakta olduumuz Latin harfleri ve en stte asl KHAZAR harfleri grlyor. Anlalan okuyan kii OKUDUM yazmak yerine OKURUM eklinde gemi zaman yerine geni zaman kullanmay tercih etmitir.

Size Khazar Trkesinden birka rnek cmle sunaym:

Kaytmamen artkar sezimden.

(Szmden asla dnmem)

Bu ifadede Kaytmamen, bugn biraz da argo olmu /kaytarmam/ olmaktadr. Artkar ise art /geri/ demek olduundan /geriye dnmem/ demektir. Sezimden ise aka /szmden/ olmaktadr. Ancak cmlenin devrik olduuna dikkat ekmek isterim.
Da alglad allarn tangr.

(Ve onlar Tanr kutsad)

Bu ifadede bataki da bizim kullandmz /ve/ olmaktadr. Alglad ise /alklad/ yani kutlad veya kutsad anlamn tayor. Allarn sz ise /onlar/ demek oluyor.
Sendir otnu suvba, yamanlkn dostlukba.

(Ate suyla, dmanlk dostlukla sndrlr).

Bu ifadede sendir /sndr/, suvba /suyla/, yamanlkl /dmanlk/ olduu grlmektedir.

Asya Kkenli Barnaklar

Orta Asyann dalk ve dzlk blgeleri arasnda yar-ger olarak yaayan n-Trk topluluklar yazn scak gnlerinde yksek yaylalara yerleir, kn ise dz ovalara inerlerdi. Bu yaam tarzna en uygun barnak tr kolay kurulup kolay sklen adrlard. adrlar genellikle kei klndan rlm kee kumalarla rtlrd.
adrlarn ekli yuvarlak olup geni tabanl ve sivri tepeli, da grnmnde idiler. adr sz atmak /uzun dallar tepede birletirmek/ sznden trer. Kazak Trkleri bu yapya Ger adn verirler. Ger sz de /kuma veya hayvan postlarn germek/ anlamn tar. Bering boaz zerinden Asyadan Amerika ktasna gemi olan nTrk toplumlar barnaklarna Tipi adn vermilerdir. Tipi sz de /tepe/ (dan tepesi) sznden tremitir. Resmin sol st kesinde bir Etrsk mezar grlyor. talyann Cerveteri kasabasnda bulunan bu yaplarn yuvarlak kubbeli ve dikdrtgen eklinde girili olular tesadf deildir. Yapnn ekli tmyle Asya kkenli Trkmen adrn ve Kazak Gerini andrmaktadr. Etrsk kltrnn Asya kkenli olduunu eitli yazlarmda belirttim.
(Bkz. ilgili yazlarm)

Osmanl camii mimarisindeki kubbe eklinin Bizans kilise kubbelerinden esinlendii sylenir. Oysa ki Trk mimari tarznda, kubbe eklinde barnaklar ina etmek ok eski dnemlere kadar uzanr. Aslnda, alntnn sanld gibi Bizans yaplarndan olmad, tam tersine, Bizans kubbe mimari eklinin Trkmen adrlarndan ve Anadoluya gelmi olan Kazak boylarnn Ger barnaklarndan esinlendii grndeyim. Resmin sa st kesinde ise bir Amerika kzlderili boyu olan Sioux (su) halknn barna grlyor. Bu adr eklinin Ku kltrne ait ehramlara olan benzerlikleri arpcdr. (Bkz. 22 sayl Kadim Msrda
Piramitler, balkl yazm)

Kazak halk Kazakistanda Kazaka denen Trkenin bir lehesini konuur. Size birka Kazaka rnek cmle sunaym:
Maan konak yge baratn jold krsetingizi. Men sizben kotaskal keldim.

(Bana otelin yolunu gsterebilir misiniz)

(Ben size hoa kaln demeye geldim) (O hastadr, bu yzden almak istemiyor)

Bu ifadede hoa kaln ile /kotaskal/ szckleri arasndaki benzerlik arpcdr.

Ol aru, sonduktan jums istemeydi.

Kazaka hasta sznn karl /aru/ olup, ar ekmek, bir yeri armak ile ilikilidir. Sonduktan sz ise /sonu olarak, bu yzden/ demek olmaktadr. Grld gibi Kazaka bir Trke lehesi olarak anlalmas olduka kolay olan bir yapya sahiptir.

Gne Klt ve Tanralar

Orta Asya blgesinde yaayan yar-ger n-Trk boylarnn inanc hakknda aklamalar yaptm. (Bkz. 7 ve 9 sayl yazlarm) Bu inan sisteminde gne nemli bir yer tutmaktadr. Genelde bir inan sistemine Klt ad verilmektedir. Bu tanm iinde

belli bir dnemde ve belli bir corafyada yaam olan bir toplumun yerel tanrlar, tanralar ve eitli simgeleri ele alnp incelenir. Klt kavram ile yerel zellikler ieren dini trenler, treler ve simgeler kastedilir. Ge byk nem veren ve Gk Tengriyi tanrlar tanrs olarak gren n-Trk insanlar yer yzndeki tm canllarn gne sayesinde yaadklarn, gnesiz yaamn olamayacan ok erken alarda fark etmilerdir. Gnein douu ile ortaln aydnlandn ve sndn, vahi ve yrtc hayvanlarn inlerine ekildiklerini grmlerdir. Bu gzlemden hareketle kadnlarn dourganl ile gne arasnda bir iliki kurmulardr. Zira, hem gne hem de kadnlar yeryzndeki yaamn devamn salamaktadrlar. Genelde bu heykellerin Ana Tanra figrleri olduklar gr hakimdir. Kadim toplumlarda gne ile zdelemi olan ynetici kadnlar kutsal saylmlar, kadnlarn gnele ortak zellikler tadklar grnden hareketle onlara tanra payesi vermilerdir. Bylece, anaerkil toplumlar olumu, kadn kamlar toplumu ynetmilerdir. (Bkz. 37 sayl, aman Kadnlar ve Ynetici Kutsal Analar balkl yazm) Resimde grlen 5 adet kk heykel gnmzden en az 20,000 yl nce, baz kazbilimcilere gre 25,000 yl nce, yontulmulardr. Hepsinde ortak zellikler gayet iri gsl ve kilolu olularndan baka yz hatlarnn bulunmaydr. Heykeli yontan kiiler neden acaba yz hatlarn (az, gz ve burunlarn) belirtmekten kanmlardr? Sebebi, bu kadnlarn gne klt ile ilikili kutsal birer kii olduklarndan dolaydr. Balar gne gibi kre eklinde ve noktal yapdadr. Bu noktalar (kk delikler) gnein n yayan zelliini simgelemektedirler. Hepsinin kilolu olular yaratc ve dourgan zelliklerini, iri gsleri ise st emzirme zelliklerini belirtmektedir. Soldaki 1 numaral heykele Gagarino Vens ad taklmtr. Boyu 5.8 cmdir ve Ukranyann dou yakasndaki Gagarino kasabasnda bulunmutur. 2 numaral heykel Fransann Lespuqes kasabasnda bulunmutur. Dier heykeller gibi bann ayrntlar belirsizdir. 4 numaral heykel Avusturyada Willendorf kasabasnda bulunmutur. Scientific American (Kasm 2000) dergisinde bu heykel ile ilgili bir makalede banda yn rgl bir balk olduundan sz edilmektedir. Bir baln enenin altna kadar uzand hi grlm mdr? 3 ve 5 numaral mermer heykeller Rusyann Kstenki kasabasnda bulunmulardr. Boylar yaklak 10-11 cmdir. Willendorf heykeline olan benzerlik arpcdr. En az 20,000 yl eski olduklar tahmin edilmektedir. Alttaki resimde ise solda Fransann gneyindeki Aquitaine (Akiten) blgesinde bulunmu olan bir kadn kabartmas grlyor. Kabartmann sa elinde tuttuu boynuz yemin treninde itii /Tolu/ kabdr. (Bkz. Tur ve Ok boylarnn balkl yazm) O yazmda tolu geleneinden sz edip hem talya Osk kltrndeki kabartmay, hem de Kafkas blgesinde bulunmu heykelleri grebilirsiniz. Kabartmann en az 30,000 yl eski olduu iddia edilmektedir. Ba yerinde noktal bir kre bulunuu gne kltne iarettir. Ortada grlen heykel Anadolu atalhyk blgesinde bulunmutur. Sadaki ise Bronz ana ait olup M. 4000-3000 yllar civarna tarihlendirilmektedir. Aradaki byk benzerlik, binlerce yl gemi olmasna ramen anaerkil toplumlarn varlklarn devam ettirdiklerini grmekteyiz. Ortada ve sadaki heykellerde kadnlarn basit kyafetleri belirtilmi olup yzlerindeki ayrntlar bir miktar gsterilmitir. zellikle sadaki yaptn ince belli oluu estetik ve gzellik anlaynn deimi olduuna iarettir. Tm bu simgeleri nceki yazlarmla birlikte deerlendirirsek, gne kltnn Asya kkenli olduu ve ilk g eden n-Trk toplumlar ile birlikte batya yayld gr kuvvet kazanmaktadr.

Trke'nin Leheleri

Gnmzde Asya ktasnn hemen hemen tmne yaylm olan Trk toplumlarnn ortak dili Trke olsa da, lehe ve azlarda olduka nemli farkllklar bulunmaktadr. Trk leheleri 6 byk guruba ayrlabilir. Bunlar:
1. Gney-bat Ouz Trkesi (Anadolu, Azeri, Asya ve Irak Trkmenleri) 2. Kuzey-bat Kpak Trkesi (Tatar, Bakr, Kazak, Karakalpak, Nogay, Kumuk, Karaay-Balkar, Khazar
ve Gagavuz)

3. 4. 5. 6.

Gney-dou aatay Trkesi (zbek, Krgz, Kazak) Orta-Asya Trkesi (Altay, Tuva, Sar Uygur ve Dou Trkistan) Kuzey-dou Trkesi (Yakut) uva Trkesi

Tm bu Trke leheleri ufak ayrntlar ierseler de ortak bir kke dayandklar phesizdir. Kk Trke ise binlerce, hatta onbinlerce yl geriye giden n-Trke olarak tanmlanabilir. Asya ktasndan drt bir yana dalan n-Trk toplumlarnn dillerini 39 sayl, Gne Dilinden Treyen Diller balkl yazmda gsterdim. Oradaki tabloda ksaca belirttiim l dillerden Etrske, Smerce, Elamca, Hurri ve Hitit dilleri ile Kbrs ve Girit dilleri de n-Trke ile yakndan ilikili dillerdir. Halen yaayan, Trkenin lehelerinden baz rnekler sunaym. Azeri Trkesi: Be il bundan gabag (Be yl nce) Avtobusa gabagdan bin, daldan d (Otobse nden bin, arkadan in) Gagavuz Trkesi: Laflanmlar gitmee (Gitmeye szlemiler) Tutunduk yeniycee ie, neinki yeskiycesine bn yok nasl yaama. (Yeniden ie koyulduk ama eskisi gibi yaam yoktur.) Tatar Trkesi: Atlk dustlar alga taban (leri atlalm dostlar) Ana atlnnan clap ciberde (Anne mutluluktan alad) Karakalpak Trkesi: Aaynim, men bun tsinbeymin (Aam, ben bunu anlamyorum / dnemiyorum) On he neerse kzktrmayd (Onu hibir ey ilgilendirmiyor / kztrmyor) Nogay Trkesi: Tauu tauuga yolukpas, edem edemge yolgar (Da daa kavumaz, adam adama kavuur) Men barayak eken, men mutp kaldm (Ben gidecektim / varacak iken, fakat unutup kaldm) Kumuk Trkesi: Yer gnn aylanasndan aylana (Dnya gnein etrafnda dolanr / eylenir)

Stte auzu bigen suvuk suvnu frp ier (Az stten yanan / pien souk suyu fleyip ier) Karaay-Balkar Trkesi: Men kesimi canglganm anglayma (Ben kendi yanlgm anladm) An caau alkn allndad (Onun yaam nndedir / elindedir) zbek Trkesi: Tuuneemen, emme ceveb kaytere elmeymen (Anlyorum ama cevap veremiyorum) Uleer birbiri bileen geprimeydi (Onlar birbirleri ile konumuyorlar) Uygur Trkesi: Men her yekembe kni teatrga baridiganmen (Ben her Pazar gn tiyatroya giderim / varrm) Pulni pota arkilik evettim (Paray eve posta ile yolladm) Krgz Trkesi: Men kn sayn erte turamn (Ben her gn / sayl gnde erken kalkarm) Al oru, mna oonduktan itebeyt (O hastadr / aryor, bu yzden almyor) Tuva Trkesi: Kand amradp or siler? (naslsnz?) Ka harl siler? (Ka yandasnz?) Bejen harl men (Elli yandaym)
(Prestel yaynlar, 2006, Almanya)

Trkenin lehelerine ait bu cmleler The Turkic Speaking Peoples (Talat Tekinin makalesinden, sayfa 31-53) alntdr.

adl kitaptan

Yaznn Geliimi
Yaznn gelii zerine pek ok aratrma yaplmtr. Bu konuda yaynlanm birok kitap bulabilirsiniz. Genelde k noktas olarak Mezopotamya ile kadim Msr medeniyetlerinden sz edilir. Bir de bamsz olarak kendine zg bir yapda gelimi olan in yazsndan sz edilir. Oysa ki, bu yaz dizisinde farkl bir geliimden sz ettim ve grlerimi resimlerle kantladm. Asya'da, uzun zaman nce, gelimi bir kltr dzeyine ulam olan insanlar Gk Tengriye inanyor, llerini kurganlara gmyor, inanlarn resimler araclyla kayalara kazyorlard. Bylece, yaznn en eski ekli olan resimsel (piktografik) yaz tr ortaya kt. Bu tr yazya sentetik veya semiotik yaz tr denilmektedir. Zira kavramlar bir btn halinde, ses karl olmadan, talara veya maara ilerindeki kayalara kaznmak (veya resim olarak boyanmak) suretiyle aktarlmtr. Alttaki ekilde inin Hubei blgesinde bulunmu gne tanr ile btnleen ynetici kiiyi gryoruz. Bu kiinin bir OK savas olduundan daha nce sz ettim. Asya kkenli Gne Klt nce Resim Yazsn gelitirmi, zamanla resimler simgeleerek Damga Yazsna dnmtr. Damga yazsndaki ekillere (Tam-Kavramlar ilettiklerinden) Tamga denmi, daha sonralar T => D dnmyle Damga denmitir. Yukarda grlen yaznn geliim tablosunda Orta Asya kkenli resim yazsn srdren kltrler arasnda kadim Msr kltr ile kadim Girit kltr saylabilir. Msrdaki Hiyeroglif resim yazs Piktografik olarak tanmlanmtr. Keza Anadolu Hitit kltrnde ve Girit adasndaki Minoan kltrnde resim yazs bir sre devam etmitir. (Bkz. 44 sayl Phaistos Diski adl yazm)

Asya kkenli resim yazs zaman iinde basitleip, kavramlaarak Damga yazsna dnmtr. Asyadan g edip Girit adasna yerlemi olan nTrk kltr bir yandan damga yazsn srdrrken, eitli seramik paralar zerinde bulunmu olan Lineer-A olarak bilinen yaz rneklerini gelitirmitir. Alttaki resimde baz rnekleri grmekteyiz. Resmin sol alt kesinde grlen Lineer-A yazsnda n-Trk damgalarndan bazlarn, rnein Tengri damgasn, ve Orhon kitabelerindeki damga yazsna byk benzerlik gsteren iaretleri seebiliriz. Damga yazs kolayca anlalabilir ekillerden karmak hale dnerek gncel dncelere arac olmaya balam, bylece szck yazs ortaya kmtr. indeki Logografik yaz trnde her ekil bir szck karln almtr. Keza, Mezopotamya Smer kltrndeki damgalar, zaman iinde szckler ifade eden ivi yazsna dnmtr. ivi yazs ile damgalar bir sre paralel olarak kullanmlarn srdrmler, ancak ivi yazs gittike karmak hale dntnden yerini, daha basit olan, damga yazsna brakmtr. Bylece dou Akdeniz blgesinde n-Trk kkenli damgalardan Hece yazs ortaya kmtr. Asyada ise, geliimini srdren topluluklar n-Trk kkenli damgalardan Orhon kitabelerindeki Hece Yazsn gelitirmilerdir.
(Bkz. 31 sayl Atatrkn Gne Dil Kuram balkl yazm)

Hece yazs sadece sessiz harflerden olumakta idi. Bu zellii okunuta baz hatalara ve yanl anlalmalara yol ayordu. Yine, dou Akdeniz blgesinde yaam olan Finike kltr bu zorluu ortadan kaldrmak amacyla sesli harfleri de gelitirmi, Alfabe ad ile bilinen harf yaz trn kullanmaya balamtr. Onlardan alnt olan Yunan ve Roma abeceleri hem Anadolu kltrlerinden, hem de Karadenizin kuzeyinden gelen Asya kkenli n-Trk kltrlerinden etkilenmilerdir.
(Bkz. 35 sayl A harfinin zledii Yollar balkl yazm)

Smer ivi Yazsndan Finike Abecesine

Smer dilinden daha nce sz ettim ve Trke ile olan ilikisine deindim. (Bkz. 16 sayl Smer Dili balkl yazm) Bir nceki 49 sayl yazmda Smer yazsnn resimsel (Piktografik) olarak baladn, fakat zaman iinde karmak ivi yazsna dntn syledim. Bu dnm alttaki resimde grmekteyiz.

Resimdeki kil tablet yaklak 5,000 yl eski olup Smer kltrne aittir. Uruk ehrinden bunun gibi pimi kilden birok kaytl tablet ele gemitir. Bu tablette grlen ekiller yazdan daha ok resim grnts vermektedirler. Bu simgesel anlatmn zaman iinde nasl deitiini yandaki resimde, baz rnekleri ile, grmekteyiz. lk ekil sag szc olup /ba/ olarak tanmlanmtr. Oysa ki bu szcn asl sang eklinde olmas gerekir. nk nTrke telaffuzunda /ng/ daima birlikte genizden seslendirilmitir. Bu adan sang = saygn olup toplumda nemli ve saylan kiiye iarettir. Nitekim, Japonca da san /saygn/ demektir. u halde resim saygn kiiyi belirtmektedir. Bu eklin zaman iinde nasl deitiini ve M. 1,000 yllarnda tannmaz bir ekle dntn grmekteyiz. Keza, ikinci ekilde bir bacak grlmekte ve bu eklin bacak anlamnda /gin/ szcn ifade ettiine Smerolog uzmanlar karar vermilerdir. Oysa ki Trke kkenli bu ekil tek bir baca ifade etmek yerine, yrmek eylemini belirten /git/ szcdr. Gin ile git arasndaki yakn iliki bu gre kesin destektir. nc srada grlen ekil aka dalgal suyu belirtmektedir. Bu eklin OZ damgas olduundan sz ettim. (Bkz. 10 sayl OSRS balkl yazm) Bu damgann da zaman iinde iki dikey izgiye dnt grlmektedir. Smer dilinde /a/ sesi ile belirtilen su, Arapa /maa/ ve kadim Msr dilinde /mu/ oluu ilgintir. Drdnc srada grlen ekil aka bir kuu simgeliyor. Bu ekil de nceleri herkes tarafndan anlalabilir iken, zamanla tannmaz bir ivi yazs szce dnmtr.

yle anlalyor ki, tam kavramlar ifade eden ve logografik bir yaz tr olan Smer yazs, zaman iinde karmak Babil ve Asur ivi yazsna dnm, anlalmaz ve uzmanlk gerektiren karmak bir yapya brnmtr. Bu geliime kar, dou Akdeniz kylarnda Ugarit ehrini kurmu olan n-Trk kkenli kltr ivi yazsn basite indirgeyerek ilk harfe dayal abeceyi gelitirmitir. stteki resimde Ugarit abecesine ait 30 harfi grmekteyiz.
Ugarit adnn OKART demek olduunu ve bu isim ile GRT (Creta) szckleri arasnda iliki bulunduunu belirttim. (Bkz. Tur ve Ok boylarnn adlar balkl yazm) Bu mantk ile hareket eden dou Akdeniz kkenli Finike kltr ise n-Trk damgalarndan esinlenerek 22 harfli Finike abecesini gelitirmitir.

Olmek Abecesi
Yaznn geliiminden sz ederken nce resim yaznn (piktografik) gelitirilmi olduundan ve bu resimsel yaz trnn basitleerek zamanla damga yazna dntnden sz ettim. (Bkz. 49 sayl Yaznn Geliimi balkl yazm) Bu geliimi Orta Amerika kadim kltrlerinden Olmek kltrnde de grmekteyiz. Kesin nerden geldikleri bilinmeyen Olmek halk Orta Amerikada ilk yazy gelitirmi, ilk ehramlar ina etmi ve yine ilk olarak 20 tonluk kaya paralarndan byk insan ba heykelleri yontmutur. Bu bakmdan Maya kltrnden ok nceleri Orta Amerikaya yerlemi bir kltr olarak zellikle incelenmeye deer. Alttaki resimlerde solda Olmek kltrnn gelitii gney Meksika blgesini, sada ise yazl bir kayann bulunduu Cascajal ehrinin yerini grmekteyiz.

ri ve dz bir kaya zerine kazl bulunan Olmek yazsnda 28 farkl iaret bulunmaktadr. Yaz byk apta resimsel (piktografik) olsa da baz ekiller damga yazsn andrmaktadrlar. ekil 10 ve 26 Tengri damgasna benzediklerinden daha nce sz ettim. (Bkz. 7 sayl Tengri simgesi balkl yazm)
Yaznn 28 ekilden ibaret oluu, bu yaznn bir abece olduunu ve ne szck ne de hece yazs olmadn dndrmektedir. Olmek dili bilinmediinden henz yaz zlm deildir. Olmek kltrnn M. 400 yllarnda aniden tarih sahnesinden silindii gr hakimdir. Eer varlklarn srdrmeyi baarm olsalard Olmek halk damgalardan oluan bir abeceye sahip olacakt. Fakat, bu zengin kltrn hem Maya hem de Aztek kltrlerine rnek olduu konusunda hi kimsenin bir phesi yoktur. Maya kltr Olmek yazsndaki ekilleri karmak hale dntrerek okunmas ve zmlenmesi son derece zor olan pek ok resimden oluan karmak bir yaz trn gelitirmitir. Alttaki, resimde Olmek yazsndaki ekilleri grmekteyiz. (Kaynak: SCENCE dergisi, Eyll
2006, Cilt 313, sayfa 1614)

Tablonun st tarafnda grlen saylar stunlardaki iaretlerin yazda kaar kere izilmi olduunu gsteriyor. Alttaki resimde ise Olmek kltrnn ina etmi olduu bir taltepeyi gryoruz. Bu gelenein Asya kkenli olduunu ve n-Trk kltrne ait bir yap tarz

olduunu syledim.

(Bkz. 20 sayl Taltepe Ziggurat Piramit balkl yazm)

Olmek kltrnn ina ettii piramit basamakl olup ilk Msr piramitlerini andrmaktadr. Tepesi sivri olmayp kubbe eklinde oluu Asya kkenli adr trn hatrlatyor. (Bkz. 46 sayl Asya Kkenli Barnaklar balkl yazm) Olmek kltr ile kadim Msr kltr arasnda ortak bir dier yn her iki kltrn ar iri heykellere olan merakdr. Kadim Msr kltr insan bal aslan gvdeli iri Sfenks heykelini oymu, Olmek kltr de 20 tonluk kayalardan insan balar oymutur. Alttaki resimlerde Olmek balar ile sadaki Sfenks ba arasndaki ortak benzer yz hatlar dikkat ekicidir. Resimde grlen insan balar yaklak 3 metre yksekliine sahiptirler. Kadim Msr kltr ile kadim Olmek kltr arasnda fiziksel bir ba olmas olduka gtr. Kadim Msr halkndan baz denizcilerin papirs sandallara binerek tm Akdeniz'i ve tm Atlas okyanusunu aarak Olmek kltrn oluturmu olduu pek akla yakn bir yaklama benzemiyor. Ama, Asya ktasndan hareketle, n-Trk boylarnn, Bering boazndaki kara kprsn aarak Amerika ktasna ulam olduklar gr ok daha mantkl bir yaklamdr.

Hint Abeceleri
Hindistan yarmadasnda birok dil konuulduu gibi birok da abece gelitirilmitir. Tm bu abecelere kaynak hangi blge veya hangi kk dildir? Daha nce de szn ettiim gibi Hindistan halk kuzey batdan Hindiku dalarn aarak nce ndus vadisine, sonra da yarmadann kuzey blgelerine yaylmtr. Alttaki haritada Kuhan krallnn yayl blgesi grlmektedir. Alt krmz olarak izili olan blge Hindiku dalarnn bulunduu yerdir. Bu dalarn kuzeyi Ku krallnn asl yerleim blgesidir. Aral glnn gneyinden balayan ve Pamir yaylasna, hatta bat in blgesine kadar uzanan bu geni alana batl kazbilimciler BMAC adn vermilerdir. (Bkz. 19 ve 32 sayl yazlarm) Haritada Bactria denen yer Belh ehrinin olduu blgedir. Kuhan halknn bir de kendine zg abecesi vard. Bu abece kuzeydeki n-Trk toplumunun gelitirmi olduu damga yazsna birok ynden benzerlik gsterir.Alttaki tabloda kuzey Hint abecelerinden baz rnekleri grebilirsiniz.

Tabloda grlen Kharoi yazs hangi toplum tarafndan gelitirilmi olduu pek bilinmiyor. Fakat kuzey-bat Hindistan kkenli olduu biliniyor. Pakistann baehri olan Karai ad ile Kharoi sznn benzerlii bu yaznn Pakistan blgesindeki kadim kltr kkenli olabilecei grn kuvvetlendiriyor. Yaz kesinlikle bir hece yazs olup ekiller n-Trk damgalarnn dnm grntleridir. Tabloda grlen heceler sadece /a/ seslisi ile okunanlardr. Dier sesli harfler iin ekillere kk ekler yaplmaktadr. Sa st kede /ka/ hecesinin ki, ku, k, ke, ko durumunda nasl deitii grlmektedir. Sada grlen kk tabloda harf rnek olarak ele alnmtr. Bunlar A/E, OKH ve O harfleri / damgalardr. Solda grlen Orhon harflerinin Kuhan ve Kharoi abecelerinde nasl deiiklie uradklar grlyor. Bu deiimleri daha ayrntl grmek isterseniz 9 ve 35 sayl yazlara bakmanz neririm. O / hecesinden / damgasndan 27 ve 29 sayl yazlarmda sz ettim. Finike yazsndaki bu 3 harfin ne olduklarn tabloda ayrca grmekteyiz. Tablonun sa alt kesinde baz Hint abecelerinden rnekler sunulmaktadr. OK damgasnn Brahmi telaffuzunda KA olarak okunduu ve O damgasnn da GHA olarak okunduu anlalyor.

Kuhan Kral Hakantekin

Bir nceki 52 sayl yazmda Kuhan lkesini gsterdim ve yazsna da bir iki rnek verdim. Bu blgenin nemi yeni yeni anlalmaktadr. BMAC olarak adlandrlm olan geni corafi blge hakknda daha nce aklamalarda bulunmutum. (Bkz. 32
sayl Merv Blgesi balkl yazm)

Kuhan tarihi ve kral adlar hakknda olduka eliik grler vardr. Bulunduklar blge n-Trk kltrnn gelitii bugnk Uzbekistan-Tajikistan blgesi olmasna ramen bu halkn Hint-Avrupa dilini konutuu ve Yunan harflerini kulland gr hakimdir. Bir bakma bu gr Kuhan krallnn son dnemleri iin dorudur. Zira, MS. birinci ile nc yzyllar gz nne alnrsa Hint-Pers ve Yunan etkileri gerekten de nemlidir. Fakat asl kken kltr olan n-Trk kltrn de kaybetmeyip, kark bir yap sergilemilerdir.

Resimde bir Kuhan sikkesi grlyor. M.S. 127-147 yllar arasnda lkeyi ynetmi olan Mahasena adl krala ait olduu iddia ediliyor. Bir Hint ad olarak akla yakn gelse de, sikkedeki yazy okumaya alnca durum deiiyor. Harfleri daha iyi seebilmek iin alttaki resme baknz. Kraln adn Yunan harfleri ile Mo (maaseno, Mahasena) olarak okumaktadrlar. Birinci harfin byk oluundan yazy soldan saa doru okumak gerektiini anlyoruz. lk harf aka bir H sesini veriyor. Bu harf Orhon abecesinde bulunmuyor. nk Trkede daima KH sesi bir-arada genizden telaffuz edildiinden tek bana bir H sesini verecek olan iarete (damgaya) gerek duyulmamtr. Dolaysyla, H harfi ge dneme ait bir alnt olsa gerek. kinci harf bir A olup Etrsk abecesinde ayns vardr. (Bkz. 35 sayl A Harfinin zledii Yollar balkl yazm) nc harf ile ikinci harf arasnda byk fark bulunuyor. Bu farka ramen yazy okuyan uzmanlar her iki ekle ayn A sesini uygun grmlerdir. Ayrca araya bulunmayan bir de H sesini katarak MAHA eklinde okumulardr. Oysa ki, Orhon harfleri arasnda nc harfin ayns olan ve IQ (genizden) sesini veren iaret bulunmaktadr. (Bkz. 31 sayl Atatrkn Gne Dil Kuram balkl
yazm)

HAKAN

Keza drdnc harf da Orhon abecesinde bulunan ve AN sesini veren iarettir. Bu durumda buraya kadar HAIQAN yani sz ortaya km oluyor. Drdnc harfin Yunan Sigma harfi () ile hibir ilikisi olmad grndeyim. nk

sigma harfi daima kapal bir daire ve zerinde bir dz izgi ile yazlmtr. smin devamnda Te-Q-NT seslerini veren iaretler de Orhon abecesinde aynen bulunmaktadrlar. Bir blm TEKN olarak okunursa birlikte kraln ad HAKANTEKN olduunu zm oluruz. Asl resme bakarsak son harfin bir O olmad ve Yunan Theta harfine benzedii grlr. Yunan Theta harfi ise Orhon INT /NT eklinden dnm olduunu ve bu eklin aslen Tengri damgasndan trediini syledim. (Bkz. Tengri Simgesi balkl yazm) yle anlalyor ki, ok eski bir kke sahip olan Kuhan kltr zaman iinde Yunan-Pers-Hind kltrlerini etkilemi ve onlardan etkilenmitir. Son dnem Kuhan krall kark bir abece kullanarak Orhon (n-Trk) kklerinden kopmu, MS. 250 yllarnda tarih sahnesinden silinmitir.

Pikt Dili ve Yazs

ngilterenin kuzeyinde, bugnk skoyann dou kylarnda nerden geldikleri ve hangi dili konutuklar tam olarak bilinmeyen bir halk yayordu. ngiltere adasn igal eden Roma lejyonlar bu halka Pikt adn yaktrdlar. yle sanlyor ki, bu halkn savalar Romallarla savaa girdiklerinde yzlerine boya sryorlard ve Pikt ad da Latince boyal anlamna gelen /pictura/ sznden gelmektedir. Romal lejyonlar Piktleri igal edemedikleri gibi onlarn srekli saldrlarna son vermek iin MS. 142-144 yllarnda nce Antonius duvarn sonra da daha gneydeki Hadrian duvarn ina etmilerdir. Antonius, dier ad Antonine, duvar 60 km, Hadrian duvar ise 117 km uzunluunda olup aday bir utan dier uca blmektedirler. Piktlerin saldrlar ile ba-edemeyen Romallar M.S. 164 ylnda Hadrian duvarna ekilmilerdir. Yanda Romallar tarafndan Piktleri durdurmak iin ina edilmi duvarlar ve yanda Piktlerin yerleim blgesi grlyor. Krmz noktalar Piktlerin merkezleri oluyor. Romallar Piktlerin blgesine (bugnk skoya) Caledonya adn vermilerdi. Bu isim KALE-DON-Y szlerinden bitierek dnm olabilir. Zira don sz ana Trke donanm /giyinmi anlamndadr. u halde blge /kalelerle donanm/ anlamn da tayor. Ayrca, ORKNEY adalarnn ad da OR-OK-Y /byk OK blgesi/ anlamn da iermektedir. Bu yaklam destekleyen bir dier bulgu Piktlerin dilidir. Pikt dili uzman sveli Harald Sverdrup The Picktish Language balkl uzun bir aratrma yaynlamtr. (Kaynak: 1995 Lund niversitesi raporu) Bu aratrmada Piktlerin zel yaz tarzn okuduunu iddia etmekte ve Pikt dilinin eklemeli, bitiken bir dil olduunu, asla Hint-Avrupa dil gurubuna ait olmadn aka belirtmektedir. Dolaysyla, Piktler kuzey-bat Avrupa'ya ilk gelen OK boylar olabilir. Yazlarnn ad da OGHUM veya daha sonralar OGHAM adyla bilinen ok zel bir tr idi. Oghum sz Okh-um, yani /OKH halkna ait/ anlamn gnmz Trkesinde dahi korumaktadr. Alttaki resimde solda bir satr Oghum yazs ve sanda Oghum abecesi grlyor.

yle anlalyor ki, Akdeniz kylarna yerleen OK boylar kuzey-bat adalara kadar yaylarak Pikt denen kltr kurmulardr. Zamanla, yaklak MS. 800l yllarda nce Vikinglerin ve daha sonra skolarn saldrlar sonucunda tarih sahnesinden silinmilerdir. sko ad da zaten, AS-OK => SAKA => SKT => SCOT dnmleri geirmitir.
(Bkz. 5 sayl Maya dili n Trke Japonca balkl yazm)

Harald Svedrup aratrmasnda Pikt dilinde aidiyet ekinin en olduunu sylyor. Trke aidiyet ekin n veya m olduu hatrla-nrsa bu zellii ile de Pikt dili Trkeye benzemektedir. H. Svedrup aratrmasn u szlerle bitirmektedir (kendi evirim):

Pikt dilinin bir Hint-Avrupa dili olmad kantlanabilir. Dil kesinlikle bitikendir. Hem szck hem de gramer karlatrmas sonucunda Pikt dilinin Bask ve berian dilleri ile gl benzerlikler ierdii, Etrsk dili ve Kuzey Kafkas dilleri ile de ilikili olduu saptanmtr.

in Yazsnn Kkeni
Genel ve yaygn gr, in yazsnn kendi kltr yaps iinde, bamsz olarak, gelitii eklindedir. Oysa ki in yazs, geliimini izlemitir. Bu genel geliim tablosundan daha nce sz ettim. (Bkz. 49 sayl Yaznn Geliimi balkl yazm) inliler kt stne yazmaya balamadan nce (yaklak M.. 2000-1000 aras) sr kemikleri zerine veya kaplumbaa kabuklarnn ilerine yazyorlard. Alttaki resimde M.. 1300 yllarnda ang slalesinden Wu Ding dneminden kalma bir sr kemii kayd gryoruz. (Kaynak: A Journey nto
piktografik (semiotik) yaz => damga yazs => szck (logografik) yaz
Chinas Antiquity, Morning Glory Publishers, Beijing, in)

Bu iaretlerin birer logogram olduklar gr hakimdir. incenin tek-hece dili olduu gz nne alnrsa her iaret hem bir heceye hem de bir szce kart gelmektedir. ekillerin her biri resim olmaktan ok birer damgaya benzemektedirler. Bu bakmdan, bu yaz tarzna Damga yazs demenin daha uygun olaca grndeyim. n-Trkenin de bir tek-hece dili olduu hatrlanrsa, in damgalarnn n-Trk damgalaryla akraba veya ilikili olmalar pekala mmkndr. Gnmzde kullanlan in yazsnn ad Hanci veya Hanca olmas bir tesadf deildir. Han-ca yani /hanlarn yaz tarz/ hem anlam hem de ca taks itibariyle Trke ile ilikili bir szck olmaktadr. in imparatoruna Huang yani Han dendiinden sz ettim. (Bkz. 18 sayl Khang/Kagan balkl yazm) inden etkilenmi olan Japon kltrnde de in yazsndaki logogramlara benzeyen tarza Kanji yani KHANCA denmesi eski Trkedeki KH sesinin inliler tarafndan H ve Japonlar tarafndan K sesine indirgenmi olduunun kantdr. Hanci yazsnda kayt edilmi 56,000 farkl iaret bulunmaktadr. Gndelik bir gazeteyi okumak iin ise 3,000 iaret bilmek gerekir. Japonlarn kendi dillerine uyarlam olduklar Kanji yaz tarznda birok iaret iki farkl okunua sahiptir. Bunlardan biri KUN, dieri ise ON okunuu olarak bilinir. Kun okunuu Japoncann kk szckleri iin, On okunuu ince kkenli szckler iin geerlidir. Japonca, Altay dil gurubuna ait olduuna gre Kun tarz okunan szcklerde n-Trkenin izlerine rastlamak mmkndr. rnein, Japonca Kun okunu tarznda /su/ anlamn ieren iaret mizu olarak okunur. Bu szcn

tam anlam /meyve suyu/ olmaktadr, nk M Japonca /meyve/ demektir. u halde ZU szc aka SU sz olmaktadr. Ayn iaretin incedeki On okunuu /Sui/ olmas, n-Trk kkenli su szc ile dorudan ilikili olduuna kanttr. in yaz tarz zamanla gittike daha karmak hale dnmtr. M.. 1.000 yllarnda yaplm olan ve inin Shaanxi eyaletinde bulunmu olan bronz kaptaki yazlar alttaki resimde gryoruz. (Kaynak:
Treasures of Ancient China, Tokyo

stteki damga yazsna gre ekillerin gittike daha karmak hale dntkleri grlmektedir.
mzesi yayn)

Alttaki resimde yaznn nasl zamanla deitiini baz rneklerden izleyebiliriz. Sol taraftaki ekiller M.. 1300 l yllara ait iken, en sadaki ekiller gnmzde halen kullanlmakta olanlardr.

Pasifik Dalm
Buzul ann sona ermesiyle kuraklaan Orta Asya yaanmaz duruma dnm, o blgenin insanlar drt bir yana dalmlardr. Bu konuya daha nce Gne Dilinden Treyen Diller balkl 39 sayl yazmda deinmitim. Dou ve Gney-dou Asya blgesine inenler deniz yoluyla nce yakn adalara, sonra da gittike daha uzak adalara doru yelken atlar. Alttaki resimde bu dalm grmekteyiz. (Kaynak: Scientific American,Temmuz 1991,Peter Bellwood,sayfa 70) M.. 5.000 yllarnda bugnk Japonyann gneyinden civardaki adalara, Taiwan adasna ve Asya ktasnn gneydou ucuna ulamlard. Daha sonra her bin ylda bir, denizcilikte edindikleri tecrbe sayesinde, byk sramalar yaparak tm Pasifik okyanusuna yaylmlardr. Bu dalm farkl renklerle belirttim. Ulatklar en u nokta batl denizcilerin Paskalya adas olarak adlandrdklar, fakat yerli halkn Rapa Nui adn verdii adadr. Bu ada Gney Amerika ktasndan 3,600 km uzakta bulunmaktadr. Adada konuulan dilin Pasifik dil gurubuna ait olmasna ramen baz szcklerde nTrkenin izlerine rastlamak mmkndr. rnein, Tanr szne adallar Tangaroa derler. Bu szc Tanga-roa eklinde blersek birinci ksm Tanga szcn kuzey Amerika ktasna Asyadan g etmi boylarn dillerinde Tanka eklinde bulmaktayz.

Tanr szcn Smerlerde Dingir, Buryatlarda Tengeri, Tatarlarda Tingir ve Etrusklerde Tin olarak bulmaktayz. Ayrca, Roa sz OR / RA kk szc ile ilikili olmas ve /yksek, yce/ anlamn tamas mmkndr. Paskalya adasnn en nemli ehri Hanga Roa adn tar. Bu isimde ok eski dnemlerden kalma, fakat gnmzde unutulmu /Yksek Han/ anlam bulunabilir. Bu yaklam doru ise Tangaroa szc da /Yksek Tanr/ demek olmaktadr. Paskalya adasna has bir de zel yaz tarz bulunmaktadr. Bu yazya trne Rongorongo denmektedir. Altta bu hece yazsnn iaretlerini grmekteyiz. Rongorongo hece yazsnn 48 iareti bulunmaktadr. Bu iaretlerin hangi hecelere karlk geldikleri zlm deildir. Ancak benzerlik ieren guruplar saptanm olup iaretler arasndaki yakn ilikiler zerinde almalar srmektedir. Paskalya adas halknn bir dier ilgin yn byk heykellere olan zel ilgileridir. Adann tmnde 887 adet byk ta heykel bulunmaktadr. Bunlarn ounu da adann kysnda epeevre grmek mmkndr. Ta heykellerin birou 10 ton arlndadr. Yandaki resimde, dibinde duran insanlar ile karlatrlnca bu ta heykellerin gerek boyu anlalmaktadr. Tm heykellerin yz denize dnk durumda olmalar acaba bir ziyaretiyi beklediklerine mi iaret ediyor? Yoksa, muhtemel saldrganlar korkutmay m amalamaktadrlar? Tm bu sorular yantlayabilmek iin ncelikle Rongorongo yazsn zmek gerekecektir.

Kuzey Dou Dalm

Asya ktasndan yola kp drt bir yana dalan toplumlarn yazlarndan ve inanlarndan sz ettim. Bu insanlar inanlarn resimler ve damgalar eklinde kayalara kazmlard. Fakat, sadece kayalara ve maara duvarlarna kazmakla kalmamlar, ayrca kendi yzlerine ve vcutlarnn deiik blgelerine dvmeler yaptrarak kutsal simgeleri yaamlar boyunca tamlardr. Bylece, zel yetenek sahibi olduklarn hem evrelerindeki insanlara bildirmeyi, hem de tanrlarnn desteini salamay amalamlard. Amerika ktasndaki kzlderili savalarn yzlerini savaa girmeden boyadklarn hepimiz biliriz. Keza Pikt ad ile bilinen halkn da ayn ekilde savaa girmeden yzlerini boyadklar gr hakimdir. (Bkz. 54 sayl Pikt dili ve yazs balkl yazm) Gerek yz boyamak, gerekse yze ve vcuda dvme yaptrmak, n-Trk kltrne ait olan aman gelenei ile yakn ilikisi bulunmaktadr.
Altay dalarnda Pazrk blgesinde birok kurgan bulunmaktadr. Souk iklim dolaysyla bu kurganlara gmlm olanlarn cesedi gnmze kadar bozulmadan kalabilmilerdir.

Blgedeki Ukok tepesindeki kurganlardan birinde sol omzunda bir geyik dvmesi bulunan bir kadn cesedi ortaya karlmtr. Alttaki resimde omuzdaki dvme ve resmin sanda bu dvmenin izimi grlmektedir. (Kaynak: National Geographic, Ekim 1994, Cilt 186, say 4, sayfa 80) Bu kurgan alttaki haritada [1] ile gsterilen blgede bulunmaktadr.

n-Trk toplumlarnn yneticilerini gmmek iin yksek tepeleri semi olmalar ve oralarda kurgan denen zel tr mezarlar kazm olmalar, onlarn gnee ve ge vermi olduklar nemin bir gstergesidir. (Bkz. 21 ve 26 sayl yazlarm)
Altay dalk blgesinden kuzey-douya doru g eden n-Trk toplumlar Amerika ktasna gemekle kalmam, oradan Grnland adasna kadar uzanmlardr. Alttaki haritada kuzeydou dalm grlmektedir. Yukarda gsterilmi olan blgeye yerlemi olan insanlarn dil yaps dnda ortak bir ynleri daha vard. O da, her blgedeki insanlarn yzlerine ve vcutlarna dvme yaptrm olduklardr. Alttaki resimde gsnde ve kollarnda dvmeleri bulunan (haritada 2. blge) bir yerli grlmektedir.

Bu dvmelerin ss iin yaplmam olduklarn ve bir eit kayt sistemi olduklarn ahsn kendisi sylemitir. Dolaysyla, dvmelerin bir tr ilkel yaz oluturduklar ve n-Trk damgalarndan kaynaklandklar kansndaym. (Kaynak: Native Americans, Trudy Grffin-Pierce, sayfa 111,
Metro Books, NY, ABD)

Dvmeler vcudun eitli blgelerinde bulunabildikleri gibi yze ve aln blgesine de ilenmilerdi. Yz ve aln dvmeleri zellikle aman kadnlarn tercihi olmaktayd. Alttaki resimde Grnland adasnn bat yakasna (haritada [3] ile gsterilmi olan blge) yerlemi olan nuik (Eskimo) halkna ait bir mezardan karlm olan bir kadn ba grlyor. Bu kafatasnn derisi souktan dolay ksele gibi sertleip kurumu ve deri altndaki dvmeler zel k

sistemi sayesinde grlr hale getirilmitir.

191)

(Kaynak: National Geographic, ubat 1985, cilt 167, say 2, sayfa

Bu nuik kadnn alnndaki ve yanaklarndaki izgilerin yaarken yaptrm olduu dvmeler olduklar saptanmtr. Karbon-14 ile yaplm olan analizler bu kadnn 500 yl nce gmlm olduunu ve souk iklim sayesinde gnmze kadar sa dahi bozulmadan ulam olduunu belirlemitir. Kadnn bir aman kii olmas kuvvetle mmkndr.

Burrows Maaras
1982 ylnda kuzey Amerikann llinois eyaletinde ilgin bir maara bulundu. Olney kasabasna yakn olan bu maaray dnyaya tantan Russell Burrows adl ahs, zerinde ilgin resimler ve bilinmeyen iaretler kazlm olan birtakm talar sergilemeye balad. Bu talar inceleyen bilim adamlar bunlarn hangi kltr tarafndan ve hangi zamanda oluturulduklarna karar veremediler. nk, iaretler bir yazya benzese de hibir kzlderili kabilesi bu tr bir yazya sahip deildi. aretler de byk apta Mezopotamya-nds ve kadim Msr simgelerini andrmakta idiler. Maarann bir mezar olarak kullanlm olduunu iinden kan insan iskeletlerinden anlamaktayz. Uzmanlar sonuta iki seenek ile kar karya kaldlar. Ya, bu yaptlar sahte idiler ve bizzat R. Burrows tarafndan reklam ve sat iin imal edilmilerdi. Veya, kadim bir kltrn temsilcileri bu blgelere kadar gelip, eski geleneklerini devam ettirmek amacyla, bu eserleri kendi inanlar dorultusunda oluturmulard. Yukardaki resimde Burrows maarasndan km bir tan metal kalb grlyor. st blmde birtakm iaretler var. Sa st kede U ve SU damgalarn tanyabiliyoruz. Ortada bir gne ve ondan inen nlar var. Inlarn sol st tarafnda iki adet OK damgas grlyor. Sa st kede bu damgalar byttm. Inlarn sa blmnde stte bir tavan, altnda bir kaplumbaa ve onun da altnda bir boa grlyor. Tm bu simgelerin n-Trk kltrne ait gne klt simgeleri olduklarn ve ne tesadfen, ne de bir sahtekrn eseri olarak oluturulmadklar kansndaym. Zira, daha nceki yazlarm okursanz onlarda tm bu simgelerin Orta-Asya kkenli kadim bir kltrden dnyaya yayldklar sonucuna varrsnz. Alttaki resimlerde maaradan km orijinal siyah mermer zerine kazlm simgeleri grmekteyiz. st blmde grlen tan bir yznde kadim damgalar ve dier yznde bir TENGR damgas grlyor. Sa st kede belirgin olarak grlen Tengri damgasndan inen nlar bu damgann gne klt ile ilikili olduuna iarettirler. Inlarn arasnda, net olmasa da, bir yaz grlmektedir. Alt blmde solda elinde bir ok eklinde sa tutan boa bal bir insan ve sanda gne simgesi grlyor. Bu resimde grlen eserler 5X8 cm. ebadnda olup kutsal ve mistik mesajlar ieriyorlar.
(Kaynak: The Mystery Cave of Many Faces, Russell Burrows ve Fred Rydholm, Superior Heartland, Michigan, USA)

yle anlalyor ki, Asya kkenli OK kltr kuzey-dou yolunu izleyerek farkl dnemlerde ve farkl dalgalar halinde kuzey Amerika ktasna dalmlardr. stte ABDnin New Mexico eyaletinin kuzey-bat blgesinde bulunan Hopi yerlekesine ait Chaco-Canyon dan bir kaya resmi grlyor. Uzun bir msr bitkisi yannda, sa alt kede bir OK damgas ve zerinde bir ku resmi izilmi olduunu gryoruz. Her iki simgenin n-Trk damgalar olduklarndan sz ettim. (Bkz. 8 sayl Ok Motifleri ve 14 sayl n Trkler
ve amanlk balkl yazlarm)

Genetik Bulgular
Kltrel dalm dil, din ve mimari eserlere dayandrp aklaynca karmza hep Hangi tarihte, ne zaman? sorusu kmaktadr. Bu tr sorulara kesin yant bulmak iin daha somut kantlar gstermek gerekmektedir. Son yllarda olduka baarl sonular elde etmi bir bilim dal olan genetik, Y kromozomunun izlerini srerek insanln dnyaya ilk yaylma haritasn kartmtr. Altta grlen haritada insanlk yaklak 170,000 yl nce Afrikadan yola km ve gnmzden yaklak 45,000 yl nce dnyann drt-bir yanna yaylmtr. Bu ilk yaylmann merkezi, grld gibi orta Asya blgesidir. (Kaynak: Science dergisi, 24 Ekim 2003, Cilt 302, sayfa 555) Haritada grlen ilk dalm nce Mezopotamya blgesinde iki kola ayrlm ve bir kol gneyden deniz kynn takiben Avustralyaya ularken dier kol Hazar denizinin dou yakasndan Orta Asya blgesine doru yaylmtr. Orta Asya blgesine tam olarak hangi tarihte ulat bilinmiyor, fakat o blgede olduka ileri bir kltr seviyesine ulatktan sonra (at evcilletirmesi sayesinde) gnmzden 4550 bin yl nce Asyann kuzey ve gneydousu ile Avrupaya ulamtr. (Bkz. n-Trkler ve amanlk balkl yazm) Avustralyann Aborijin halk iki farkl koldan o blgeye ulam olan insanlarn gen karmndan olumutur. Alttaki haritada gnmzden 74,000 yl nce gney ve gney-dou Asya halknn yaam olduu nemli bir felaketi grmekteyiz. Endonezyadaki Toba yanardann patlamas sonucu geni bir kl bulutu Pakistann bir blmn, Hindistan, gney-dou Asyay ve Endonezya adalarn kaplam tm blgede canl yaam byk apta sona ermi, toplam insan says 10,000 kiiye kadar inmitir. O dnemde Hindistandaki kl tabakasnn kalnl 5 metreye ulamt. Tm blgede 1000 yl sren karanlk ve souk, kltrn geliimini byk apta etkilemitir .Bylece Afrika kl gney kol tmyle yok olma durumu ile kar karya kalmtr.

Gnmzden 40,000 yl ncesinden balayan ve gnmzden 16,000 yl ncesine kadar sren buzul a sresince insanlarn byk ounluu, snm olduklar maara ve kovuklarda yaamlarn srdrmlerdir. kinci byk dalm, buzul ann sona ermesi ile Orta Asyadan 16,000 yl nce balam ve binlerce yl dalga dalga devam etmitir.
(Bkz. ilgili yazlarm)

Bir dier genetik nemli alma Etrsklerin genetik balarn saptamak zere yaplm olan 2004 ylndaki aratrmadr. Bu aratrmaya katlan 13 talyan genetik uzmannn ortak sonucu Etrsk genine en yakn bulunmu olan gen Trk geni olduudur. (Kaynak: American Journal Hum Genetics, 2004, cilt 74, sayfa 694) Makalede yle bir ifade vardr (kendi evirim) : Dier toplumlara gre Etrsklerin genleri ile Trklerin genleri arasndaki nemli benzerlik, gerekten bir gen aknn ifadesi olabilir. Etrsk limanlar ile bat Anadolu arasnda ticari ilikiler saptanm olup ticaret ile birlikte evliliklerin oluumu sonucu llebilir gen deiimleri olumu olabilir. Bu alma, bat ve hatta gney Anadoludan Etrsklere gen ak olabileceini, ve Heredotun ifade ettii gibi sadece Lidya etkisinin bulunmadn gstermitir. Bu ifadeyi u ekilde yorumlayabiliriz: a) Etrsklerin sadece gneyden deniz yoluyla talya yarmadasna ulatklar varsaylmtr. Oysa ki, ilk Etrsk kolu Alp dalarn aarak svire zerinden kuzey talya blgelerine ulamtr. Bu noktaya hi deinilmemitir. b) Genlerde ciddi bir benzerliin olumas iin ticaret yoluyla yaplan evlilikler yeterli deildirler. lgili toplumlarn, mutlaka, ortak bir gen yapsna sahip olmalar ve ayn gen havuzundan tremi olmalar gerekir. c) Etrsklerin M.. 600 ile M.S. 200 yllar civarnda var olduklar varsaym, Anadoludan talya yarmadasna g etmi olanlarn Trk olduklar sonucunu dourmaktadr. Bu sonu da Trk toplumlarnn ok eski dnemlerden beri Anadolu topraklarna yerlemi olduklarna iaret etmektedir.

Asya Dalmnn zleri

Bir nceki 59 sayl yazmda insanln ilk dalm dalgasndan sz ettim. Afrika kkenli insanlar Orta-Asyaya ulatklarnda o blgeyi kendilerine yerleim blgesi olarak semilerdir. Orada dil, din ve mimari kltrn gelitirdikten sonra, iklim artlarnn deimesi sonucu, yeniden ge zorlanmlardr. Bu byk dalmn izlerine ok az sayda kalm olan insan guruplarnda hla rastlamak mmkndr.

Bu guruplardan bir tanesi kuzey Japonya adalarnda yaamlarn srdrmeye alan Ainu halk, dieri Avustralyann orta blgelerinde az sayda kalm olan Aborijin adyla anlan yerli halk. stteki resimde bu iki halktan birer rnek kii grlyor. Aralarndaki uzak mesafeye ramen yz hatlarndaki benzerlik arpcdr.
(Soldaki resmin kayna: ANU Spirit of the North People, University of Washington Press, 1999, ABD. Sadaki resmin kayna: National

Ainu halk Asyann en dou blgelerine ve adalarna yerlemi olan ilk toplumdur. Gelimi bir dilleri ve dinleri olmasna ramen yaz gelitirmemilerdir.
Geographic, ubat 1988, Cilt 173, say 2, sayfa 266)

Geleneklerini szl masallarla ve destanlarla nesilden nesile aktarrlar. Blgede yaplm olan genetik almalar bu halkn Asya kkenli olduunu gstermitir. (Kaynak: New Scientist dergisi, 14
ubat 2007)

stteki genetik dalm haritasnda Orta Asya halk ile tm dou ve gney-dou Asya halknn ortak bir genetik havuzdan tremi olduunu grmekteyiz. Kuzey- dou Asya halk ile kuzey Amerika halk arasnda da yakn genetik ilikiler bulunmutur. Bu sonular bir nceki yazmda belirttiim dalm modelini desteklemektedirler. Ainu dilinin Asya kkenli bitiken bir dil olduu saptanmtr. Ayrca, Trke ile ilikili szcklere de rastlamak mmkndr. Ainu halknn yaygn yerleim blgesini alttaki haritada grmekteyiz. Haritada Ainu halknn Asya ktasndan Sahalin, Kuril ve Hokkaido adalarna g yollar gsterilmitir. Taral blgede halen yaayan Ainular vardr. Bu blgede bulunan corafi isimler bugnk Trke ile dahi anlalabilir ve yorumlanabilir. te birka rnek: Okhotsk denizi <= Okh-OT denizi (Ate OK) -sk taks Rusaya aittir. Kuril takm adalar <= Kuru-il (deniz zerinde kuru blge) Hokkaido adasnn adn Okh-aydo eklinde ayrrsak ilk szcn OKH olduunu ve OK halkna iaret ettiini grrz. Keza, Sakhalin ad Sakha-ilin eklinde iki szce ayrlrsa Saka AS-OK halknn ili olmaktadr. Asya ktasnn kuzey-dou blgesinde halen yaayan Yakut halk ile Sakha halknn ayn olduu gr vardr. Ya-kut adn Ay-kut eklinde okuyabiliriz. Zira, n-Trk /Ay/ damgas /Ya/ olarak da okunabilir. u halde Ay kk szcnn Aynu veya Aydo eklinde bulunmasna amamak gerekir.

Hokkaido adasndaki Ainu diline ait corafi isimler Japonlar tarafndan deitirilmitir. Eski Ainu isimlerine rnek olarak: Saru deresi (Asyada Siri derya, sar dere bulunmaktadr). Kami kawa (Kam deresi. Kawa Japonca dere demektir). Kami ise Tanr demek olup eski aman gelenei ile ilikilidir. Ura kawa (ur = yerleim yeri). Keza, Kamatka adnda da KAM kk szcn bulmaktayz. Ainu halknn yazs bulunmasa da OK damgasn kendilerine gre izip eitli yerlerde ss olarak kullanmlardr. Alttaki resimde solda Ainu damgalar ve sada Anadolu Afar Yrklerinin kilimlerde ve oraplarda kullandklar damgalar grlyor. Aradaki benzerlik tesadf olmad kansndaym. nk Anadoluya gelmi olan Yrkler Seluk Trklerinden ok nceleri Toros dalarnn eteklerine yar-ger olarak yerlemilerdir. Aada grlen Ainu bayra olduka yeni, 1973 tasarmdr. stte grlen motifleri iermesi, bu motiflerin Ainu halk iin hla, gnmzde bile kutsal anlamlar tadklarnn kantdr.

Orta Asya Belgeleri

Orta Asya blgesinin bir zamanlarn nemli bir kltr merkezi olduundan sz ettim. (Bkz. 31 sayl Kara Khoto-Tangut-Kutsal Gne balkl yazm) Kara-Khotonun batsnda ve gnmzde Gobi l tarafndan yutulmak zere olan nemli bir ehir bulunmaktadr. inin Kansu blgesinde bulunan bu ehir Tung Huang, Dunhuang veya Dunwang adlar ile anlmaktadr. Tung sz ile Tunguz, Tangut, Tankut ve Tang adlarnn ilikili olduu grndeyim. Huang ise dorudan Trk Hanna iarettir. (Bkz. 18 sayl Khang/Kagan Dingir/Ra balkl yazm) eitli ekillerde telaffuz edilen bu ehrin adna, Trke olarak, pekala Tunghan diyebiliriz. Tunghan ehri belli bir dnemde, uzun bir sre, byk bir kltr merkezi idi. 1906 ile 1908 yllar arasnda bu ehri ziyaret etmi olan Fransz dil bilimci Paul Pelliot (1878-1945) bir oda dolusu el yazmasndan 6,000 kadarn ok ucuz bir fiyata satn alarak Fransaya tamtr. Toplam says 50,000 kadar olan bu yazmalar ve resimler gnmzde dnyann 29 farkl mzesinde bulunuyorlar. Alttaki resimde solda yazmalarn bulunduu odada melmi olan Paul Pelliot ve sada Trke Orhun abecesi ile yazl ksa bir blm grlmektedir.

Bu yaztlarn Trk Orhun abecesi ile yazlm olanlar ounluktadr. Alttaki resimde solda bu yaztlardan ksa bir blm ve sanda Orhun abecesini grmekteyiz. Yaztn bu blmn farkl uzman okumulardr. Bunlardan ilki Trk yaztlarn toplayp kitap halinde yaynlam olan Hseyin Namk Orkundur. Kendisi bu ksm okuyup Eski Trk Yaztlar balkl eserinde yaynlamtr. (Kaynak: Trk Dil Kurumu Yaynlar 529, sayfa 288, Ankara, 1987) Daha sonra, ayn yazy Kzm Miran ve Selahi Diker beyler de ufak farklar getirerek benzer ekilde okumulardr.

Yazmadaki bu ksa blm bir yemin trenini anlatmaktadr. Gnmz Trkesi ile yukardaki yazl metni kendi anlaym erevesinde aktaryorum:
"Yemin treninin beinci ay on sekizinde bilge lider (bilig ngl) ile byk balangc oldu. (on balangp kelti) Yabgu Tutuk, Buza Tutuk, re Brt Tutuk, Altun Tay Sangun yardmclk eder. (yartmalk err) Ardndan z Apa Tutuk adl yksek kaanmz (ol ongtu kangm), Ok adl yz otuz er geliriz. (keltimiz)"

Parantez iinde ve krmz harflerle belirttiim ifadeler yaztta kullanlm olan o gnn Trkesine ait gerek szlerdir. ngl sznn nc (lider) demek olduunu ve ol ongtu ile ykselmi (ynetici olmu) anlamna geldiini gryoruz. n-Trk toplumlarnda, en eski tarih ncesi dnemlerden itibaren yemin trenlerinin kayda geirilecek kadar nemli olduklarn gryoruz. Bu trenler byk topluluklar karsnda yaplr, yemin eden kii Tolu denen bir kutsal iecei ierdi. (Bkz. Akhenaton, Khan, Aton balkl yazm) Kutsal iecein kab ise genelde ii bo da keisi boynuzu olurdu. Bu tr bir kabn seimi tesadf eseri olmayp /ykselme, yksekte durma/ kavramn da iermekte idi. Ayrca yazdaki szckler iki nokta st-ste ile ayrlmaktadrlar. Ayn zellii hem talyadaki Osk yaztlarnda, hem de Girit adasndaki Lineer-A yaztlarnda grmekteyiz. (Bkz. Yaznn Geliimi balkl yazm) Yaz tarznn bu zellii de tesadf eseri olamaz. yle anlalyor ki, farkl corafyalara g etmi olan, fakat ayn kk kltrden tremi olan insanlar gittikleri blgelerde hem yaz tarzlarn hem de geleneklerini korumulardr.

Finike (Gubla) Abecesi

Finike abecesinin n-Trk damgalar ile ilikili olduklarndan sz ettim. Ancak kimdi bu Finike halk? Yaadklar blgenin dou Akdeniz kylar olduu biliniyor. Baehirleri genelde Byblos olarak bilinse de ehrin o dnemdeki asl ad Gubla idi. Gubla bugnk Beyrut ehrinden 30 km. daha kuzeyde ve kydadr. Ondan biraz daha kuzeyde de Ugarit bulunmaktadr. (Bkz. Smer ivi yazsndan Finike
Abecesine balkl yazm)

stte grlen belge, Gubla ehrindeki taa kazl bir yaztn grntsdr. Bu yaz henz zlebilmi ve okunabilmi deildir. Uzmanlar bu yazya Pseudo-Hieroglyphic (Hiyeroglif benzeri) adn takmlardr. Yaz bir resim yazs olmayp aka bir damga yazsdr. Yazdaki iaretlerin bir hece yazs oluturduklar ve sadan sola doru okunmalar gerektii saptanmtr. Bu yaz tarznda toplam 117 adet farkl iaret bulunmaktadr. Yaklak tarih olarak M.. 2,000 yllarnda kullanlm olduu sanlmaktadr. Bu yaznn Asya kkenli damga yazsnn bir trevi olan Proto-Sina yazsndan dnt grndeyim. (Bkz. 35 sayl A Harfinin zledii Yollar balkl yazm)

M.. 1.000 yllarnda gelitirilen Finike abecesinde ise 22 harf bulunuyordu. Bu harfler ile n-Trk damgalar ve Orhun yaztlarndaki harflerin arasnda bariz birtakm benzerlikler bulunmaktadr. stteki tablonun her karesinde solda n-Trk damgalar ve sada Finike harfleri grlyor.

Bu iaretlerdeki benzerliklere biraz daha yakndan bakalm. Sol st kede grlen Zayn harfi ile OZ damgas arasndaki iliki ve ikinci srann en sadaki kutuda grlen SA damgas ile SADHE harfi arasndaki iliki iin 10 sayl Oziris balkl yazma baknz. st sradaki ikinci kutuda grlen O harfi Orhun abecesinde bulunuyor. Finike WAW harfinin okunuu ile O sesi arasndaki benzerlik arpcdr. O damgas iki kolunu ge doru kaldrm bir insan andryor ve /ykselmek/ kavramn ieriyor.
(Bkz. Tur ve Ok Boylarnn adlar balkl yazm)

Hemen yanndaki KE damgas OK damgas ile ilikilidir. K => G dnm ile Gimel adn almtr. PE ile PEH arasndaki benzerlik aklama gerektirmeyecek kadar barizdir. st srann en sandaki LAMEDH harfinin UL damgasndan trediini daha nceki bir yazmda belirttim.
(Bkz. Ortak Kltrde OL szc balkl yazm)

kinci srada grlen iaretler hakknda daha nceki birok yazmda aklamalarda bulundum. BU damgas ile BETH harfi iin 28 sayl n-Trk Harflerinin Kkeni balkl yazma, OK damgas ile KAPH harfi iin 9 sayl Khan-Khut-Khanum balkl yazma, TENGR damgas ile TETH harfi iin 7 sayl Tengri Simgesi balkl yazma ve R damgas ile RE harfi iin 15 sayl Etrsk ve Likya Yazs balkl yazma baknz. Finike abecesinde toplam 22 harften 10 tanesi n-Trk damgalar ile ilikili iseler Finike abecesinin neredeyse yars n-Trk damgalarndan dnmtr denebilir. nk, n-Trk damgalar Orta Asyadan at ehliletiren bir kltr sayesinde drt-bir yana dalm olduklarna genetik bulgular dahi destek vermektedirler. (Bkz. 59 sayl genetik bulgular balkl yazm)

Avrupa Adalarnda n-Trk Kltr

Orta Asya kkenli n-Trk toplumlarnn dnyadaki izlerini srmek istersek ada kltrlerine ynelmemiz gerekir. Nedeni de, adalarn d saldrlara kar daha iyi korunmu olmas ve mevcut kltrn olduka uzun bir sre varln srdrebilmi olmasdr. Ada deyince, Avrasya ktasnn etrafn saran ve epeeve serpilmi olan adalar kast ediyorum. rnein, Pasifik adalarndaki ve Asya ktasnn dou blgesindeki adalardan sz ettim.
(Bkz. Pasifik Dalm ve Asya Dalmnn zleri balkl yazlarm)

Akdeniz adalarndan Girit, Kbrs, Malta ve Korsika adalarnda, Ege denizindeki pek ok irili ufakl adada Asya kkenli kadim kltrn izlerine halen rastlamak mmkndr. Kbrs adasnda bulunmu olan yazl ta belgelerdeki abece hakknda Maurice Pope u ifadeyi kullanmaktadr: (Kaynak: The Story of Decipherment, sayfa 123, Thames and Hudson yaynevi, Londra, ngiltere)

Kbrs hece yazs halen anlalmas mmkn olmayan ve adna Eteokbrs denmi olan bir dilde kayt tutmak iin kullanlmtr. stelik, adada bu yaz tarzndan daha eski olan ve Kbrsn bronz andan kalma Cypro-Minoan ad taklm olan bir yaz tr bulunmutur.
Cypro-Minoan yazs Kbrs ile Girit adalarna yerlemi olan kadim bir kltrn yazs olduu kesindir. (Bkz. Geliimi balkl yazm) Alttaki resimde Ege denizindeki Limni adasnda bulunmu olan Lemnos-Kaminia yazt grlmektedir. Bu yazt nce Yunanca okunmak istenmi, baarlamaynca Ermenice, Dravite hatta Kopti dilinde okunmaya allm fakat bugne kadar anlaml bir sonu elde edilememitir. Sonuta Bu yaz Etrskedir, o yzden okunamamtr, eklinde bir yargya varlmtr. Oysa ki Orhun abecesindeki harflerin yardmyla okunduu taktirde hem Trke hem de resimle uyumlu bir ifade ortaya kmaktadr. Yaz bustrofedon tarznda, bir kzn tarlay sr gibi, sadan sola balayp satr sonunda, ters ynde, soldan saa doru devam etmektedir. En stteki ilk satr sadan sola doru ikinci satr ise soldan saa doru okunmaldr. nTrk yaztlarnda bustrofedon tarznda yazlm belgeler bulunmaktadr. (Bkz. Etrsk Zarndaki Yazlar balkl yazm) Limni yazsndaki ilk iki satr kendi yorumum olarak alttaki resimde grld ekilde okuyorum. lk iki satrda resimdeki kiiye hitapla: ASn atas, kam, has babam yazlmtr. Sz konusu halkn AS halk olduu ve Asya kkenli olduu anlalmaktadr.
Yazdaki ilk damga AS damgas olup AS, AZ, OZ veya Z ekillerinde dahi okunabilir. Bu zellik Orhun abecesinin bir hece yazs oluundan tremektedir. (Bkz. Finike (Gubla) Abecesi balkl yazm) As damgasnn yanndaki dikey izgi IS, Z veya ESS eklinde okunur ve belirleyen olmaktadr. Trke ASIZ veya ASI anlamn tar. nc harf AT damgasdr ve zamanla A harfine dnmtr. Birinci szck bu durumda Asn Atas olur. kinci szck aka KAM sz olup resimdeki kiinin bir aman olduuna iarettir. nc szck ise soldan saa AS ABAM olsa da H sesinin tek bana n-Trkede bulunmayndan dolay AS ABAM yazlm olsa da aslnda HAS BABAM anlamn tad grndeyim. ABA veya APA kk szckleri N-Trke /baba/ demek olduklar biliniyor. Tm yazy bu ekilde okumak mmkndr. Daha fazla ayrntya girmeden, bu ksa zmlemenin yeterli olduu ve tm yaztn Asya kkenli bir nTrk toplumuna ait olduu grndeyim.

Avrupann en batsnda bulunan rlanda, ngiltere ve Orkney adalarnda da Asya kkenli bir halkn izlerine halen rastlamak mmkndr. (Bkz. Pikt Dili ve Yazs balkl yazm) Getiimiz aylarda baslm olan The Origin of the British balkl kitapta Stephen Oppenheimer ngiltere halknn genetik taramasn yapm ve u sonuca ulamtr (kendi evirim): ngilizlerin genel genetik grnmne dayanarak, Keltlerin, Belklerin, Anglolarn, Jtlerin, Saksonlarn, Vikinglerin ve Normanlarn, buzul ann sona ermesi ile boalan adalara gelen Bask halkna gre aznlk mlteciler olduklar anlalmaktadr. Yani, ngiliz halknn byk ounluu Bask halkna yakn genler tad sonucu ortaya kmtr. Bask halk ise o blgeye ok eskiden gelmi olan Asya kkenli insanlarla ayn geni tamakta ve Asya kkenli bir dil konumaktadr. Zaten Bask ad ok sonradan Franszca bir isim olup spanyolca Vasco sznden dnmtr. spanyolca Vaca (vaka) sz /inek/ demek olup, Vasco sz de /inek besleyen/ anlamn tar. Ayrca, spanyolca kz iin /buey/ ve boa iin /toro/ dendiine de dikkatinizi ekmek isterim. Buey szndeki BU kk szc iin 28 sayl n-Trk Harflerinin Kkeni balkl yazma ve TORO (Tur-OSK) sz iin 6 sayl Ok Dilleri ve 27 sayl Tur ve Ok Boylarnn Adlar balkl yazlarma baknz.

Avrupa Megalitleri
Son yllarda radyoaktif karbon ile yaplan ya saptamalarnda Avrupadaki byk ta tepelerin, menhirlerlerin ve megalitlerin yaklak M.. 4,000 ile M.. 2,000 yllar arasnda ina edilmi olduklar belirlenmitir. Alttaki haritada koyu krmz ile belirtilmi olan blgelerde ta tepeler, men-hirler ve dolmenler youn olarak bulunmaktadr. (Kaynak: National Geographic, Kasm 1977, cilt 152,
say5, sayfa 615)

Haritada sar genler ile belirttiim yerlerde nemli megalitler bulunmaktadr. Megalit, byk ta demektir. rlandada New Grange, ngilterede Stonehenge, Fransann en bat ucunda, Brtanya blgesinde Carn ve Gavrinis adalar, spanyada Los Millardes ve Malta adasnda Tarxien kasabasnda ve Hal Saflienide megalit yaplar ziyaret etmek mmkndr. Tek para dikili talara menhir, oda eklindeki st kapal veya rtl ta yaplara dolmen denmektedir. Alttaki resimde solda rlanda adasndaki New Grange dolmeninin giriini ve yatk durumda duran bir menhiri gryoruz. Menhir zerindeki spiral ekiller gnei ve yldzlar simgeliyorlar. Ayn spiral ekillere Fransann en bat ucundaki Brtanya blgesinde bulunan Gavrinis adasnda ve Akdenizdeki Malta adasnda rastlyoruz.

Brtanya ad BR-OT-ON-Y kk szcklerinden bitierek olutuu grndeyim. Anlam da Evrensel atein nde olan blgesi olmaktadr. nde olan, anlamna gelen bir kk szc Latince pro szne dnmtr. ngiltereye de byk Britanya anlamnda /Great Britain/ denmesi ayn kltrn kuzey adalarna da yayldna iarettir. (Bkz. 54 sayl Pikt Dili ve Yazs balkl yazm) Asya kkenli gne kltnn anaerkil toplumlar oluturduklarndan ve gne bal tanra heykelcikleri yonttuklarndan daha nce sz ettim. (Bkz. 47 sayl Gne Klt ve Tanralar
balkl yazm)

stteki resmin ortasndaki Gavrinis adas megalitlerinden en soldaki taa biraz daha dikkatli bakarsanz bu tata gnee doru ynelmi oka benzer ekilleri seebilirsiniz. yle anlalyor ki, Gne klt ile ilgili olan bu simgeleri talara kazm olanlar Asya kkenli OK boylardr. (Bkz. Maya dili-n Trke-Japonca balkl yazm) Gne simgelerine sadece Avrupa adalarnda deil, Etrsklerin ilk yerleim blgeleri olan Valcamonicada, Asyada, gney Amerikada, hatta Avustralyada rastlanyor. Alttaki resimde solda talyann kuzeyindeki Valcamonica blgesinden kayaya kazl bir spirali, resmin sa st kesinde Avustralya ktasnn orta blgesindeki Uluru kayalndaki spiralleri, altnda ise Perunun iki farkl blgesinde bulunan gne simgelerini gryoruz. Bu derece uzak mesafelerde bulunan kltrlerin ayn simgeleri kullanmalar ne alnt ne de tesadf olabilir.

Ege Kylarnn Kadim Dili

Limni (Lemnos) adasnda bulunmu bir yaztn As halk tarafndan oluturulduundan 63 sayl yazmda sz ettim. Bu halk sadece Limni adasnda deil, tm Ege adalarnda ve kylarnda yerleim blgeleri kurmutur. Alttaki resimde solda Ege kylar ve sada Lemnos adas grlyor. Lemnos adasnn iki nemli yerleim merkezi Hephaistia ve Poliochni ehirleridir.

ehri ile Giritteki Phaistos ehrinin hemen hemen ayn ismi tamas her iki ada kltrnn ayn olduuna iarettir. (Bkz. Tatar Trkesi ile Phiastos Diski balkl yazm)
Hephaistia

Dier nemli ehir olan Poliochni adn Poli (ok) - Ochni (Okh-lu) eklinde ayrrsak OK OKHLU anlam ortaya kar. u halde, kadim dnemde bu adaya AS boylar ile birlikte OK boylarnn da yerlemi olduklar anlalyor. AS ve OK boylar bir-arada olduklarndan ve ayn dili konutuklarndan tmne SAKA veya AKHA denmitir. Midilli, yani Lesbos adas Amazonlarn asl yerleim blgesi olmakla birlikte, tm bat Anadoluda ehirler kurmulardr. (Bkz. Tarkandemos Mhr balkl yazm) Anadolunun Ege kylarnda n Trkler tarafndan kurulmu fakat zaman iinde Yunan kltr etkisine girmi nemli merkezden sz etmek isterim. Bunlar Truva, Assos ve Lysimakheia ehirleridir. Truva ad aslnda bir ehir ad olmayp bir blge addr. Blge Tur-y adndan TROA adna ve sonra TRUVA ekline dnmtr. Tur y ise /Tur halknn blgesi/ demektir. Avusturyal aratrmac Helmut Uhlig (1922-1997) bu konuda u aklamalar yapyor:

Truva adyla bir kent, anakkalede ya da baka bir yerde hibir zaman olmad. Buras, Homeros tarafndan liyada (lias) olarak tanmland. Bu ad, orada yaayanlarn Truval adn kullanmasndan kaynakland. Hektor ve Priamos gibi kahramanlar ile Paris gibi hoppa kiiler de bu halktand. Kentin Yunancadaki tarihi ad lion ya da liostu ve bu nedenle de destandaki ad liyadayd.
(Kaynak: Avrupann Anas Anadolu, Telos yaynlar, sayfa 123)

lias adnn aslnda AS-L olduu ve sadece szcklerin yer deitirmi olduklar anlalyor. Bunun nedeni de okunuun yn olabilir. Keza, dier ekilleri olan lion /Evren li/ ve lios da /Osk ili/ anlamlarn ierirler. Hektor adnda da Okh-Tur kk szckleri bulunabilir. Truvann fethedilip Yunanlamas M.. 1180 yllarna rastlar. Bu tarihten sonra tm Ege kylarna Yunan dili ve kltr hakim olmutur. Ancak, kadim kltrde yetien dnrler bu blgede yeermeye devam etmilerdir. rnein, Aristoteles (Aristo, M.. 384-322) Assos ehrinde uzun sre yaamtr. Assosun alm AS-IS /As halkna ait/ olduu apak ortadadr. anakkale-Bolayr yaknlarnda bulunmu olan kadim bir kent de Lysimakheia yerleimidir.
(Kaynak: Toplumsal Tarih dergisi, Aostos 2007, say 164, sayfa 22)

Bu resimde Lysimakheia ehrini kuran ve ehre adn veren kral Lysimakhos adna baslan sikke grlyor. M.. 309 ylnda kurulduu iddia edilen bu ehrin kadim bir n-Trk kltr ile ilikili olduu grndeyim. Sikke zerinde ba bulunan kiinin ko boynuzlar tadna dikkatinizi ekerim . Bu zellik dorudan n-Trk kltrn hatrlatmaktadr. (Bkz. 25 sayl n Trklerin
Kutsal Hayvanlar balkl yazm)

Sikkenin dier yznde oturan sava (bal, kalkan ve mzra olan) bir kadn grlyor. Bu resim bizi dorudan anaerkil Amazon kltrne yneltiyor. Kadnn elinde bir dii tanra (kanatl kam) ve dizi zerinde bir OK simgesi var. Bu simge de OKH kltrne iaret ediyor. Sikkenin bu yznde Yunan harfleri ile Basileos ile Lysimakhos szckleri yazlm. Basileos sz bir zel isim midir? Yoksa, bugnk Trke ile dahi anlaml olan Basl sz mdr? Yunanca harfi olmadndan S ve I harfi olamadndan yerine EO kullanlm olabilir. u halde, bu szck zel isim olmayp sikkenin nerede baslm olduunu belirtiyor. Ayrca dier szck olan Yunanca Lysimakhos adn Lus-m-Akh-s eklinde ayrrsak anlam Ulusum Okh-dr olmaktadr. L harfinin ayn zamanda UL olarak da okunabileceinden sz ettim. (Bkz. Etrsk ve Likya Yazs balkl yazm) Yani, sikkede yazl szckleri Basan ulusum Okh-dr eklinde yorumlamak mmkndr. Elbette ki, zaman iinde Yunan dilinin ve kltrnn etkisi altnda blgede n-Trk dili

tmyle yok olmu, ehrin ad Lysimakheia ekline dnm, asl Basan olan ve g ile kuvvet anlamlarn tayan szck Basil veya Vasil eklinde zel isim olarak kullanma girmitir.

Gktrk Parasndaki Yaz

Bir ulusun bamsz olup olmadn tedavlde olan paralardaki yazlardan anlayabiliriz. Bamsz uluslar daima kendilerine ait yaz ve resimleri kullanarak para basmlardr. Bamsz olmayan uluslarn paralarnda ise daima hakim gcn dili ve simgeleri bulunur. Orta Asyada belli bir dnem bamsz olarak varlk gstermi ve kendi parasn basm uluslardan biri de Gktrk ulusudur. stelik, basm olduu madeni sikkeler zerine kendi yaz tarz olan Orhun abecesi ile birtakm szler yazmay da ihmal etmemitir. Orhun abecesi bir hece yazs olduundan paralara yazl szleri okumak bazen hi de kolay deildir. Hele szler arasnda belirgin bir aralk veya genel gelenekte olduu gibi iki nokta st-ste konmamsa! Alttaki resimde bir Gktrk paras zerinde bulunan Orhun abecesine ait aralksz harfleri grmekteyiz. (Kaynak: Eski Trklerde Para, Osman F. Sertkaya ve Rysbek Alimov, tken yaynlar, sayfa 13,
stanbul 2006)

Kaynak kitaptan resimde grlen yaz hakkndaki aklamalar aynen aktaryorum:

Trk alfabesi malum olduundan burada da btn harfler malum olduu iin bunun okunmas lazm gelmektedir. Burada dikkate arpan kelimeler arasnda iki noktann olmamasdr. Bundan tr benim sandma gre bu iki nokta yerine Trk alfabesindeki s harfi olan | iareti kullanlmtr. Zaten bazan bu iki noktann ihmal edildiini biliyoruz. O halde sleri iki nokta sayarak okumaa alabilirsek de bu suretle de bir mna elde etmee imkn yoktur. Binaenaleyh bu sz mstesna olarak sadan sola deil, soldan saa doru okumaldr. Zira o zaman manas olan kelimelere tesadf edilmektedir. yle ise bu parann yazlarnn transkripsiyonu yle olur:

Bir : ellien : barm

Yukardaki ifadede belirtildii gibi yazy okumak iin iki adet varsaym yaplmtr. 1) Kelime ayrm iin hi mevcudiyeti nceden var olmayan ve hibir rnei bulunmayan, aslnda s harfi olan, dz izginin kullanlm olduu ve 2) Genel uygulamada sadan sola doru yazlan szcklerin bu rnekte zel olarak soldan saa doru yazlm olduu, varsaymlarna ramen ortaya kan ifadenin Trke bir anlam tayp tamad tartma konusudur. Paradaki yazy ben kendi yorumum olarak yukarda ok ile belirttiim gibi , sadan sola doru ve dz dikey izgiye se sesini vererek okudum. Mavi renkte gsterdiim szckleri soldan saa doru yeniden yazarsak

"EMRE BESEN LLE SERB"

ifadesi ortaya kar. Bu ifadenin anlamn bir miktar amak gerekir. lk iki szck olan EMRE BESEN szckleri ile bu parann /emredilip basld/ belirtiliyor. Son iki szck olan LLE SERB ifadesi ise /ile yayld/ yani, tedavle sokulduu belirtiliyor. u halde drt szckteki anlam /Emredilip basld ve kullanma (tedavle) girdi/ olmaktadr. l sz ile lkenin ve ser sz ile de yaymak kast edildii aktr. Bugn dahi haly seriyoruz. Sergi sz de /ser/ kknden trer. Franszca dizili anlamn tayan ve dilimize seri olarak girmi olan /srie/ sznde dahi n-Trke ser kk szc bulunabilir. Para zerindeki ser sz bu parann Turfan blgesinde kullanlm olduuna iaret ediyor. Zira, dalk blgede yaayan Altay Trkleri dz ova olan Turfan blgesine Yayk derler. (Kaynak: Ana Hatlaryla Trk amanl, Fuzuli Bayat, sayfa 155, tken yaynlar, stanbul 2006) Yaymak ve sermek ayn anlama geldiine gre, parann serildii blge byk olaslkla Gktrklerin yaam olduu dou Trkistan blgesidir. Ayrca, besen (basan) szcnden Trklerin, ok eski dnemlerden beri, para bastklarn ve para basmann bir bamszlk ifadesi tadn anlyoruz. l sznn ok kadim bir n-Trke kk szck olduunu bilinmektedir. Bir nceki 64 sayl yazmda Truva ehrine lion veya lias dendiinden sz ettim. Keza Trk hakan lteri Kaan adnda /l derleyen/ (lke toparlayan) anlam bulunmaktadr. Yine bir nceki yazmda belirttiim gibi, iki farkl dnemde ve corafyada ayn baslm olan anlamn tayan Basileos ile Besen szlerini paralarnda kullanan kltrlerin ayn kkten tremi olmalar kuvvetle muhtemeldir.

Gney-Dou Asya Halk

Gneydou Asya halk olan Tayland, Malezya, Vietnam, Kamboya ve Laos halk genel hatlar itibariyle dier Asyallardan ayrlrlar. Bu farkl grnn sebebini bundan 74,000 yl nce Endonezyada, geni bir evrede ekolojik felaket yaratm olan, Toba yanardann patlayna balayabiliriz. (Bkz. 59 sayl Genetik Bulgular balkl yazm) Toba yanardann patlamas ve tm blgeye kl yaymas sonucu alttaki resimde krmz ile gsterdiim blgede insan nesli hemen hemen tkenmitir. Geriye kalan az sayda insann yeniden oalp blgeye yaylmas binlerce yl srmtr. Haritada sar renkte gsterdiim blgede yeniden yaamn gelimesi iin binlerce yl gerekmitir. Bu durumu kantlayan verileri blgedeki insanlarn dilerindeki birtakm ufak farkllklarda bulmaktayz. Arizona devlet niversitesinde antropoloji profesr olan Christy G. Turner, insan dilerindeki farkllklar zerine uzman bir Di Antropologu olarak tannmaktadr. Teeth and Prehistory in Asia (Asyada Diler ve Prehistorya) balkl makalesinde bu konuyu ele almtr.
(Kaynak: Scientific American, ubat 1989, sayfa 70)

Bu almasnda C. G. Turner, insanlarn di yaplarnda iki temel ayrm bulunduunu ortaya karmtr. Dilerin yapsndaki kk fakat nemli birtakm farkllklarn belli insan guruplarnda nesiller boyunca deimeden korunduunu saptam ve iki kaynak blge tanmlamtr. Bu blgeler haritada sar ve mavi ile gstermi olduum blgelerdir. Mavi blgeden yaylan insanlarn da di yaplarnda ortak bir yap bulunduunu gstermitir. Mavi blgeden treyen insan guruplarna tm Sibirya, Kuzey ve kuzey-dou Asya halklar, inliler, Japonlar ve tm kuzey ile gney Amerika yerli halklar dahildir. Bu toplumlarn ortak di tipine Orta Asya Di tipi (OAD) diyelim. Bu tip dilere Avrupallar da sahiptirler. Haritada sar ile gsterdiim blgede yaayan tm gney-dou Asya halk ortak ve farkl tip di yapsna sahiptirler. Bu di tipine de Gney Dou Asya Di Tipi (GDAD) diyelim. GDAD gurubuna Endonezya ile Avustralya yerli halk dahil deildir. Avustralyada yaayan Aborijin denen yerli halk ile Endonezya adalarndaki halk, kuzey blgelerden imdi yaamakta olduklar adalara g ederken dier gurup insanlara hi karmam olduklar anlalyor. GDAD tipine Sarawak adasndaki bir maarada bulunmu olan kafataslarnda rastlanm ve bu kafataslarn 40,000 yl nceye ait olduklar saptanmtr.

Endonezya ile Filipin adalar buzul dnemi ncesinde imdiki seviyelerine gre yaklak 100 metre daha yksek idiler. Dolaysyla buzullar erimeden o blgelere g etmek olduka kolayd. Buzullarn erimesi ise gnmzden yaklak 16,000 yl ncesine rastlar.
(Bkz. 20,000 Yllk klim Deiimi balkl yazm)

Buzullarn erimesi ile birlikte gney-dou Asya blgesi ve o blgedeki adalarn birou sular altnda kalnca insanlar kuzeye doru g etmek zorunda kalmlardr. Bu dalmn izlerine 11,000 yl ncesine ait olduklar saptanm olan indeki ukut maasnda bulunmu kafataslarnda rastlyoruz. Bunlarn kaz bilimsel bulgular, genetik ve di yaplarndaki bulgular sayesinde orta Asya kkenli OAD tipine sahip toplumlardan olduklar belgeleniyor.
(Kaynak: Sasha Nemecek, Who Were the first Americans, Scientific American, Eyll 2000, sayfa 80)

Bunlar Bering boazn geerek gnmzden 14,000 yl nce gney Amerika ktasnn en gney ucundaki Monte Verde ve Los Toldos maaralarna ulap yerletikleri kesin olarak kantlanm bulunuyor. Alttaki resimde Bering boazndaki A harfi ile belirttiim blgeden B noktasna ulamalar binlerce yl almtr.

And-me Kadehleri
slamiyetten nce tm Trk toplumlarnda and-ime trenleri nemli yer tutard. Bahaeddin gel, Dnden Bugne Trk Kltrnn Gelime alar adl eserinde (Trk Dnyas Aratrmalar Vakf yayn, stanbul 2001) u ifadeleri kullanmaktadr (sayfa 292): "Yei kralnn ba altnlatlp and kadehi yapld. Byk devlet akit ve andlar bu kadehle yapld. Gktrk devleti kendisini eski Juan-Juan devletinin mirass olarak grd. M..43 ylnda Hunlar ile in elileri arasnda andlamalar and kadehi ile yapld." Bu szlerden anlalaca zere tm nemli olaylarda (tahta kma veya dier bir devlet ile yaplan anlamalarda) and iilmektedir. Burada dikkat eken sz and iildii asla and sylenme-diidir. Ayrca bugn kullanmakta olduumuz anlama sznn asl andlama olduu gr-lyor. Yani, karlkl oturup anlama imzalanmyordu, kadeh kaldrlp and-iiliyordu. And iilen kadehin ad da tolu idi. (Bkz. Akhenaton-Khan-Aton balkl yazm) Ayn eserin 295 sayfasnda ise u szler vardr: Cengiz hann kk olu tahta kmadan nce, kendi yerine, Toluyun han olmasn istemiti. Tahta karken kadehi Toluyun elinden ald. Orada bulunanlarn hepsi 9 defa diz ktler. Moollarda and kadehi olan tolu ylesine nemseniyordu ki Cengiz Han oullarndan birine Toluy adn verdi. B. gel, zbek sarayndaki Kmz (at st) ime tresini u ekilde aktarmaktadr (sayfa 297): Padiah, kmz ad ile nl olan temiz ikiyi biraz ier ve devletin en ileri gelenine ikram eder. O da kadehin tmn ier. ki ime, bylece tre zere srer gider. Beyler ile komutanlar tamam olduktan sonra askerlere sra gelir. Yaznn henz pek az kullanld dnemlerde verilen szn byk nemi vard. Bu bakmdan and-ime trenlerinde kullanlan kadeh (tolu) zel olarak yaplr ve Trk toplumlarnn eitli kutsal hayvanlar bu kadehte ekillenirdi. Alttaki resimlerde eitli Trk toplumlarnn, gnmzde mzelere konmu olan, and tolularn gryoruz. Bu kadehlerin boynuz gibi eri olduklarna dikka-tinizi ekerim. Her birinde slmiyetten nceki Trk toplumlarnda kutsal saylm olan geyik, at, vaak, da keisi ve aslan gibi hayvanlar tolu ile estetik bir ekilde btnlemilerdir. Bu kadeh-lerin yapmnda nceleri ii bo da keisi boynuzu kullanlrken, zamanla altn veya gm, bazen de bakr madenleri kullanlmtr.

Bu tolu kadehlere Yunanca Rhytos ve ngilizce Rhyton (okunuu rayton) denmektedir. Fakat ngilizce rayt olarak okunan ve Rite olarak yazlan szck ise tre demektir. u halde szcn Rayt-On eklinde syleniine bakarsak and imek iin kullanlan tolu kadehinin anlam Evrensel Tre olmaktadr. Bu balamda Franszca rituel ve ngilizce ritual szckleri treye bal ayin anlamlarn ierirler. Tm Asya ve Avrupadaki kadim kltrlerin and-ime trenlerinde kadim Trk kltrne ait kutsal hayvanlar ieren tolu kadehlerini yzyllar, hatta binyllar boyunca kullanm olmalar basit bir tesadf olamaz.

Traklar ve Makedonlar
Trakya blgesine bir dnemde yerlemi olanlarn Tur ve Ok boylar olduunu , Trakya sznn ise Tur- Ok-y (Tur ve Oklarn blgesi) kk szcklerinden TUROKYA veya Trakya ekline dntn syledim. (Bkz. Ok Dilleri balkl yazm) M.. 4,000 yllarndan itibaren dou ve bat Trakyay Bulgaristan ve Makedonyay kapsayan geni blgede Trak (Tur-Ok) halk yayordu. Traklar, blgenin Roma igaline urad M.S. 46 ylna kadar varlklarn srdrmeyi baardlar. (Kaynak: National Geographic Trkiye, Aralk 2006, sayfa 99) Yunanca U sesi bulunmadndan blgeye hakim olan Yunan kltr Turokya adn Thrakia eklinde telaffuz etmitir. National Geographic dergisinin 99cu sayfasnda u szler yer almaktadr : Resimde grlen metal dizlik halen Sofya mzesinde bulunmaktadr. Bu yaptta kadim n-Trk kltrne ait birok simge grmekteyiz. ncelikle, da doru yaylan nlardan veya oklardan oluan kolyeden dolay, altn balkl kii byk olaslkla- gne tanrs veya tanrasdr. Hem balnn hem de kolyesinin gne gibi altn sars oluu elbette ki amal yaplmtr. Ban altndaki dier kabartma ekiller de ayn kutsal gne inancna iaret ediyorlar. Ortada grlen ata binmi kii, elindeki and kadehini kuyruu kvrk bir ylana doru ykseltiyor. And kadehi iin bir nceki 68 sayl Andime Kadehleri balkl yazma baknz. Kuyruu kvrk ylan motifine ise hem Avrupa hem Asya hem de Amerika kadim kltrlerinde spiral ekiller halinde rastlandndan sz ettim. (Bkz. ilgili yazlarm) u halde ata binmi kii Gne Tanrya and-iiyor. Ata binen kiiyi evreleyen yaratn iki bal oluu da Trak kltrnn orta Asya ile balantl olduuna iaret ediyor. (Bkz. aman Kadnlar ve Ynetici Kutsal Kadnlar balkl
yazm)

ki bal ssler ve taklar eit haklara sahip kral-kralie ikilisini simgelemekle birlikte tanrtanra ikilisine de iarettirler. Gnmz Bulgaristanna ve tesine yaylan antik Thrakiadaki birok kavim dil ve kltr asndan akraba olsalar da- ender olarak siyasi birlik iine giriyorlard. Korku yaratan savalar ve usta atllardan oluan bu kavimler, Troya Savanda Yunanllara kar mcadele etti. M.. 73te bir Thrak, esirlerin Romallara kar ayaklanmasna nderlik ederek lmszleti. Bu kii, Spartaks adyla bilinen gladyatrden bakas deildi.

Alttaki resimde iki bal taklardan baz rnekleri grmekteyiz. Bileziklerin zellikle kadnlar tarafndan tercih konusu olmalar, kadim anaerkil toplumlarda kadn yneticilerin hakimiyetine iarettir. Tm Ege adalar, kylar ve Trakya blgesi bir dnemde Amazonlarn egemenliinde bulunuyordu. Bu bakmdan tm blgenin AMA-OK-DON-Y kk szcklerinin birleiminden Makh-don-ia => Makedonya adn ald grndeyim. Ama-OkDon-y ise /Okh analarla donanm blge/ demektir.

En soldaki altn eser bat randaki kadim Elam kltrne aittir. Elam dilinin Asya kkenli bir dil olduu saptanmtr, ancak Elam yazs halen zlebilmi deildir. Soldan ikinci eser Trak yapt bir altn bileziktir. Soldan nc bilezik ifti ise Hindiku dalarnn eteklerindeki Kuhan kltrne aittir. Kuhan kltrnden daha nce sz ettim. (Bkz. ilgili yazlarm) En sada grlen eserler ise birer bilezik olmayp, sadak (ok klf) zerinde bulunmu sslerdir. Saf gm olan bu iki-bal sslerin bulunduklar blge kuzey skoya olup, Pikt kltrne aittirler. (Kaynak: Picts, HMSO yayn, Londra, 1989, sayfa
44)

Pikt kltrnde iki bal eitli eserlere rastlamak mmkndr. stteki resimde bir Pikt ta kabartmas grlyor. Ha eklinde olan OKH damgasndan daha nceki yazlarmda sz ettim. (Bkz. Ok Motifleri ve Gk Tengri-Odin balkl
yazlarm)

Kabartmann sa alt kesinde bulunan drt bacakl, iki bal (bir ba insan dieri ise kuyruunda) olan i-ie gemi yaratklar ve zerlerindeki boa kabartmas OKH boylarnn ikili ynetimini simgelemektedirler.

Halk Dansnn Kkeni

Dans etmek insann bedensel ifade eklidir, denebilir. Ancak, kadim toplumlarda dans elenmek iin deil, kutsal bir merasimin ieriinde, tapnmann bir tr olarak gelimitir.

En kadim eklini Asya amanlarnn davul veya tef eliinde transa geerken uygulayp rettikleri hareketlerde gryoruz. Alttaki resmin solunda kollarn ge doru ykselterek dans eden kii grlyor. Bu toprak kap parasndaki kabartma Urfa ilimize yakn olan Nevali ori kazlarnda bulunmutur. Tm blge kadim Neolitik kltrn (yaklak M.. 10,000 yl) izlerini tar.

Sadaki resim ise yine Neolitik dneme ait randa bulunmu bir mlek parasnn grntsdr. Soldaki resmin kayna: (12,000 Yl nce Neolitik dnem, Yap Kredi Bankas yayn, sayfa 26) ve sadaki resmin kayna: (nternational Herald Tribune gazetesi, 1 Mart 2001) Her iki resimde kollarn havaya doru ykselten insanlarn gk ve gne klt ile ilgili bir ayine katldklarn syleyebiliriz. Sada grlen gne simgeleri bu gre destek verirken Anadolu halk danslarnn da kkenine inmi bulunuyoruz. Altta grlen kap inin Neolitik dneminden kalma olup 1973 ylnda Qinghai eyaletindeki bir kazda bulunmutur. Kabn i cidarnda el-ele tutuarak bir gne simgesi etrafnda dans eden 15 kii bulunuyor. Yan tarafa doru uzayan balklar ve kamalar ile bu insanlarn Karadeniz horonu tepen genlere olan benzerlikleri arpcdr. (Kaynak: A Journey nto Chinas Antiquity,
Pekin Mzesi yayn, sayfa 95)

Gnmzde halen gne kltnden treyen aman (Kam) geleneini srdren kltrler bulunmaktadr.

Solda Orta-Asyal (Tuva Trk) kamn ayini ve stte bir nka dokumasndaki insan motifleri grlyor. Balk ekillerindeki ve kyafetlerdeki ortak zellikler kadim bir kk kltre iaret etmektedirler.

Hayat Aacnn Simgesi

Kadim kltrlerin hemen hepsinde Hayat Aac simgesini bulmaktayz. Bu aa, bizim bildiimiz ve aa olarak tanmladmz bitkiden ok farkl kutsal anlamlarla ykldr. Altta solda grlen Amerikan Navajo halkna ait bir izimde kutsal aa merkezde bir kare iinde ve kareyi evreleyen kk boyda izilmi olan insanlar bulunuyor. nsanlardan byk boyda olan ve parmaklar dal eklinde olan drt varlk doa tanralardr. rgl salarndan ve etek giymelerinden onlarn birer koruyucu tanra olduklar anlalyor. Benzer bir yorumla, bunlarn aman kadnlar olduklarn ve tm insanla tedavi iin bitkiler sunduklarn syleyebiliriz. Sadaki resimde ise bir Asya (Trk) hals grlyor. Yine merkez yeri kaplayan geni ve yksek bir aa ve etrafnda uuan kular grlyor. Bu ifade eklinde kular insanlar ve yerden ge doru ykselen aa da tm canllara hayat veren kutsal enerjiyi simgeliyor.

Anadoluya geldiimizde kutsal hayat aacnn nemli bir simge olarak devam ettiini gryoruz. Alttaki resimde solda (1) grlen Hitit kabartmasnda iki boa-insann arasnda hayat aac grlyor. Balar zerinde de kanatl Tengri simgesi bulunuyor. Kabartmann izimi ayrca belirtilmitir. (Kaynak: Hitit Gnei, Sedat Alp, Tbitak yayn, 2002, sayfa 27) Ortada (2) grlen hayat aac bir Seluk kabartmas olup, Erzurumdaki ifte minareli medresenin duvarn sslyor. (Kaynak: Anadolunun Seluklu ehresi, Semra gel, Akbank yayn, 1994, sayfa
113)

Sada ise (3), dou Anadoluda ileri bir kltr gelitirmi olan Urartu inancnda hayat aacndan meyve toplayan iki kii grlyor. (Kaynak: Anadolu Arkeolojisi, Veli Sevin, Der yayn, 2003 sayfa
221)

Her resimde hayat aacnn iki yana uzanan dallar ile btnleen ifte varlklar dikkat ekicidir. Bu konuya daha nce deindim. (Bkz. aman Kadnlar balkl yazm)

Fuzuli Bayatn Ana Hatlaryla Trk amanl balkl kitabnn 92. sayfasnda hayat aacnn ayn zamanda bir aman aac olduundan sz eder: "Cennette yerleen iyi ve kty idrak etme aacnn meyvesini yemekle insan, yasa bozmu ve lmszlkten lme terk edilmitir. aman aac ilk mkemellii simgeleyen cennet aacdr ki, inisyasyonda balang bilgiye sahiplenmek anlam ierir." Hayat aacnn Osmanllardaki anlamn anlatan Nevill Drury (Kaynak: Shamanism, Element yayn, 1996, sayfa 39) yle der: "Osmanl Trkleri bir-milyon yaprakl hayat aacndan sz ederler. Her bir yaprakta bir insann kaderi kaytldr. Bir insan ldnde bu aatan bir yaprak der."

Kaya Resimleri
Bu ay sata km olan ATLAS dergisinde Servet Somuncuolunun Sibiryann Bilinalt balkl yazs yle balyor: (Atlas dergisi , say 178, sayfa 95) Evrenle, kendileri ve evreleriyle ilikilerini betimleyip talara kazdlar. Asyann yksek kayalk blgelerinden dnyann drt bir yanna yaylarak uzanan ortak bir kltrn izleridir bu kaya resimleri. Yaz ncesi simgesel bir iletiim ekli, biz buraya geldik ve buralar kendimize yurt edindik mesajn veren soyut bir sesleniin izleridir o damgalar. Da keisi gibi evik ve hzl, geyik gibi gzel ve alml, at gibi gl ve dost olduklarn daha baka nasl anlatabilirlerdi ki, bu insanlar? Amalar yok etmek, paralamak ve igal etmek olsayd kendilerine etobur hayvanlar simge olarak seebilirlerdi. Ama, her gittikleri blgelerde otobur hayvanlar semi ve onlar kutsallatrm olduklarn gryoruz.
(Bkz. n-Trklerin Kutsal Hayvanlar ve Issk Kurgan ve Kutsal Hayvanlar balkl yazlarm)

stteki resimde solda Pueblo kzlderili yerleim blgesi olan Chaco Canyon kayast resimleri grlyor. (Kaynak: Geister, Gtter und Symbole, Felix R. Paturi, Frederking & Thaler yaynevi, sayfa 121) Ortadaki kayast resmi Asya Altay blgesindeki Katun nehri kysndaki Kalbakta blgesindendir. (Kaynak: Atlas dergisi, Ocak 2008, sayfa 104) Sadaki kayast resmi ise 2850 metre denizden ykseklii olan Khn- Melikn blgesinde bulunmutur. (Kaynak: Anadoluda Kayast
resimleri. Ersin Alok, 1988, stanbul, sayfa 40)

Pueblo kzlderili kayast resminde ayrca bir gnele btnlemi olan insan figr Orta Asya kkenli gne kltne olan ilikiyi aka ifade ediyor. Alttaki resimlerden Krgzistandaki Saymalta platosunda kaya stne kaznm olan gne tengri betimlemesi ile sadaki kuzey talyann Valcomanica blgesinde bulunan kayast resmi arasndaki arpc benzerlik basit bir tesadf olabilir mi? (soldaki resmin kayna: Atlas dergisi, Ocak 2008,
sayfa 109 ve sadaki resmin kayna Geister, Gtter und Symbole, sayfa 107)

Gne Tengri konusuna daha nce 9 sayl Khan-Khut-Khanum balkl yazmda deinmitim.

Dil Gruplar
Buraya kadar aktarmaya altm bilgileri zetlemek isterim. Birok rnekleri ile olduka ayrntl bir ekilde belgelediim yaz ile dil arasndaki yakn iliki u sonulara ulamamza olanak tanmaktadr:
1- Bereketli bir corafi blge olan Hazar denizinin dousundan balayarak douya doru yaylan geni verimli araziler, insanlarn tarm ilk olarak balattklar blgelerdir. 2- Bu geni blgelerde yaayan halk sadece gndelik gereksinimlerini karlamakla kalmam, manevi deerler de gelitirmilerdir. 3- Manevi deer retimine en byk etken, gkte her gn s ve k veren gne olmutur. 4- Gnee tanrnn bir grnts olarak baktklarndan daire veya spiral damgalar talara resim veya kabartma eklinde kazmaya balamlardr. 5- Zamanla ynetici kiinin de kutsal olduu inanc ile onun simgesi olan art iaretini daire ile birletirerek Tengri damgasn oluturmulardr. 6- klim artlarnn deiimi sonucu, blgelerini terk eden bu insanlar at sayesinde ok uzak blgelere ksa zamanda dalmlar ve kltrlerini yeni tantklar halklara aktarmlardr. 7- Dilleri bir Asya dili olmasna ramen yerel dillerin de katks ile yeni dil guruplar olumaya balamtr. 8- Bu dil guruplarndan en fazla dile blnm olan iki gurup, Hind-Avrupa ve Sami dil guruplardr.

Resimde grlen haritada krmz daire iindeki blge bereketli corafi blgedir. Yaylma bu blgeden balamtr. eitli dalgalar halinde gereklemi olan bu yaylma gnmzden binlerce yl ncesinden balar ve eitli dalgalar halinde devam eder. Bu blgeden yola kan

insanlarn en kolay yerletikleri blgeler Asya ktasnn geni stepleridir. Resimde lacivert ile gsterilen blgede konuulan dil grubuna Altay dil grubu diyebiliriz. Altay dil grubuna en yakn grup Ural grubu olup, koyu yeil gsterilmitir. Haritada Hind-Avrupa dil grubu ak mavi ve Sami dil grubu da ak yeil grlmektedir. Bu yaylmn en ilgin rneklerini Dene-Kafkas dil grubu vermitir. ince, baz Kafkas dilleri, Bask dili ve Kuzey Amerika yerli denilen halkn baz dilleri Dene-Kafkas grubuna dahil edilmektedir. Bu konu ile ilgili birok kaynak vardr. Kamatka dil grubu sadece kuzey-dou Asya blgelerinde kalmam, Amerikann kuzey blgelerine, hatta Grnlanddaki Eskimo (nuik) halknn yaad souk blgelere kadar yaylmtr. Gney dou Asya blgelerinde konuulan Ostik-Avustralya ve Pasifik dil gruplarnn kkeni de Altay dilleridir. Keza, orta ve gney Amerika dilleri de Asya kkenlidirler. Burada belirtmek istediim bir nokta da udur: Ya, a) Bu aklama ve kantlar erevesinde insanlarn, iddia edildii gibi, Afrikadan dnyaya yaylm olduklar sav yanltr. Veya, b) nsanlar Afrikadan dnyaya yaylmaya baladklar dnemlerde (yaklak 1 milyon yl nce) hibir dil sahibi deildiler. nk, Afrika dil gurubu olan Niger-Kardofan ve Khosian dil gruplar orann halk dnda hibir blgede konuulmamaktadr. Eer dil sahibi olsalard bu dil gurubunun etkilerine rastlamak mmkn olmalyd. Dier nemli bir nokta da udur: Rus dilcileri Asya dilleri zerine balattklar ve sonralar Hind-Avrupa ile Sami dil guruplarn kattklar aratrmalar sonucunda, ortak bir kk dilin varln kantlamlardr. Asya kl bu kk dile verdikleri isim Nostratik olmutur. Nostratik adnn anlam Bize ait olan olmakta ve biz derken Hind-Avrupa dil grubunu kast etmektedirler. Oysa ki, Asya kaynakl kk dilin n-Trke olarak tanmlanmas ve bu adla dnyada kabul grmesi gerekmektedir. Ancak, byle bir sonuca ulamak kendiliinden, hibir gayret gstermeden ve bilimsel kantlar sunmadan gerekleemez. Benim Kadim Bilgelik bal altnda sunduklarm sadece bir giri, bir mukaddime olarak kabul ederek, bundan sonra daha kapsaml almalar yaplmas dileiyle bu diziyi sonlandryorum.

Kadim Simgeler
Asya n-Trk dini aman inanlar zerine kurulu idi. amanlk bir din deildi zira yazl kurallar yoktu. Ancak damga yazs (Semiotik yaz) ile bu inan simgelemekte ve dncelerini, grlerini, inanlarn aktarmakta idi. Tablodaki sol st kede grlen damga hem T harfine hem de O harfine dnmtr. O harfinin ortaya knda O sesinin de etkisi vardr. Zira O sesini karmak iin dudaklarn bir daire ekline dnmesi gerekir. O sesi birok sessiz harfle birleerek anlaml heceler oluturmutur. Sol st kedeki damgann ierdii kutsallk kavramn hem sevi dininde hem de Budizm inancnda grmekteyiz. Grlen dier simgelerden bu durumu aka anlamaktayz. Kutsallk grn destekleyen kavramlar Trkede halen bulabilmekteyiz. O ile balayan birok hece Trkede kutsal bir kavram ierir. rnekler : OK: Tanrsal zelliklere sahip ynetici kii, ayn zamanda ok tayan sava nderdir. Gnmzde erkek simgesi olarak varln srdrmektedir. OL: Tanrnn evreni oluturmak iin verdii ilk kutsal emir. Yunan dilinde Logos. Logos sznn ilk hecesi LO, OL hecesinin yer deitirmi ekli olup ayn kkten trer. OZ: n-Trk inancnda len kiinin ruhu ge karken Ozlar yani zleerek zne dner. Demek ki, Z sznn asl OZ olup esas cevher olarak anlalmaldr.

ON: n-Trklerin evrene (kainata) verdikleri isim ON idi. Antik Yunan diline de girmitir. Yunanca ONTO varlk demektir. Ontoloji sz de varlk bilgisi veya bilimi demektir. OR: Yksek anlamnda bir kk szcktr. Orta yksek yer, Almancaya ayn sz Ort olarak girmitir. Ordu yksek (byk) askeri g. Orman yksek aalarn bulunduu blge. Latince Oracle yksek szler syleyen kii. Oratorio Yksek sesle sylenen eser. Antik Yunan tanrlarnda Orfe gibi szcklerin ilk hecesi olmas tesadf deildir. ORHON: Yksek yerleim yeri. Bu szckte OR yksek ve HON hecesi aslnda KHO eklinde genizden kan bir ses olduun KON, yani yerle anlamn tar. Zaten KON sz de OK-ON = OKlarn evreni veya OK savalarnn yerleim blgesi olmaktadr. OT: nce Gne ve sonralar kutsal ate anlamn alm bir kk szcktr. Zaman iinde anlam kaymas olmu ve yanan kk bitkilere de ot denmitir. Yukardaki resmin ikinci srasnda Tengri damgasndan treyen O ile T harflerinin birleimi sonucu OT hecesi olutuunu grmekteyiz. OTA: Kutsal atein yand yer. Ayn zamanda n-Trk yneticilerinin oturduu yere veya adra verilen ad. O: OK sesi ile yakn ilikili ve ayn kavram ieren bir kk szck. Asl ses OKH olup hem OK hem de O hecelerini oluturmutur. Olan sz Oklan yani byynce ok sahibi ol, ynetici ve sava ol anlamlarn ieren bir szck. Zamanla kk ocuklara verilen isim olmutur. OUZ: Trk dilinde R harfi ile biten szckler bir gurup oluturur. Dier gurup ise Z harfi ile biten szcklerin bol olduu Trk dilleridir. Anadolu Ouz Trkesi Z ile biten guruba aittir. Bu bakmdan OUZ veya OGUZ ile OGUR ayn halkn addr. OGUR: Yce devlet anlamnda olup ycelik / ykseklik kavramn Uur sznde de bulmaktayz. Uurlu ycelik ve ykseklik tayan anlamn ieriyordu. Macarlarn kurduklar devlet de Ogur adn tayordu. Zamanla Ogur Hungar olmutur. Yukardaki resmin alt satr ise ok eski bir kavramdan gnmze aktarlan bilinalt bir bellekten ortaya kan erkek simgesini gryoruz. Solda Orhon abecesindeki T1 harfini, ortada O harfini gryoruz. O harfinde ok iaretinin sadece st ucu kalm ve yan yatmtr. Sada ise gnmzde erkek simgesi olarak kullanlan ekli gryoruz. Astrolojide Mars gezegeninin de simgesidir.

Hakkari dikilitalar, Anadolu'daki Dier Yaztlar ve n Trkler

Sinan Meydan

Gazi Mustafa Kemal Atatrkn, Anadolu en aa 7000 yllk Trk beiidir dncesi ve bu dnce dorultuda ortaya koyduu Trk Tarih Tezi ; 21. yzylda bugn- yaplan arkeolojik kazlar ve gen aratrmalaryla dorulanmaktadr. Tarih biliminde de yeni bilgi ve bulgular eski bilgi ve bulgular deitirir. Tarih ve arkeoloji bilimleri teden beri tarihi gereklerin deiebileceini gstermitir. rnein, yeni bulunan Hakkari Talar, Eski Trk Tarihi hakknda bilinenleri deitirecek trdendir. anakkale 18 Mart niversitesi Rektr Yardmcs Prof. Dr. Veli Sevin ve ei Do Dr. Necla Sevin bakanlnda bir ekip tarafndan 1998de Hakkaride yaplan kazlarda ele geirilen 13 adet dikili ta, balangta Batl bilim evrelerinde heyecan yaratm, dnyaca nl National Geograpic dergisi bu konuda 2 sayfalk bir yazya yervermi, Amerikan Arkeoloji Enstitsnn yayn organ olan Archeology dergisi de 2000 yl Austos saysnda Veli Sevinin kaz almalarna tam 8 sayfa ayrarak, Hakkari Talarn dnyaya duyurmutur. National Geographic Dergisinin haberinde Hakkari Talarnn Anadolu, Orta Asya ve Avrasya uygarlklaryla ilgili ip ular vereceini belirtmesi son derece anlamldr. Hakkari Talarn bulan Veli Sevin o gnlerde Hrriyet gazetesine verdii bir demete unlar sylemitir: yl nce kepeyle kaz yapan bir kii, tarihi kalntlar grnce valilie haber verdi. Kltr Bakanl kaz balatt. Blgede dikilitalarla birlikte, iinde 50ye yakn iskelet ve baz eyalar gnna karld. Bunlar ok nemli arkeolojik eserler. Dikilitalarn dnemin krallar tarafndan oluturulan sitelerde kullanlmak zere yapldn belirledik. Yaptmz almalarn meyvelerinin uluslar aras dergilerde yeralmas ve Trkiyeden vgyle szedilmesi bizi gururlandrd. nmzdeki yaz (2001) dikilitalarn kkenini aratrmak zere Do. Dr. Necla Sevinle birlikte Orta Asyaya giderek aratrmalar yapacaz. Hakkari Talar, Trk Tarih Tezi zerinde yeniden dnlmesi gerektiini gstermektedir. Artk bilim insanlarmzn, Antik alarda Anadoluda Trk yoktu, Trkler 1071de Anadoluya girdi! biimindeki genel kabulun esiri olmaktan kurtulup 1998 ylnda Hakkaride bulunan talara gz atmalar gerekmektedir Hakkari Talar, Trklerin ilk yaadklar yerlerden birinin Dou Anadolu ile Hazar Denizi arasndaki blge, yani Kafkaslar olabileceini dndrtmektedir. MS. 6. yzyl in kaynaklar, Trklerin atalarnn Hsi Hai (Bat Denizi)nin bat kylarnda yaadklarn, sonralar buradan douya doru g ederek Turfan Havzas ve Ergenokona yerletiklerini yazmaktayd. Kimi tarihiler, ince Bat denizi denilen yerin Hazar Denizi olduunu ileri srerken, kimileri Bat denizinin Aral ya da Isk glleri civarlar olduunu ileri srmektedir. Hakkari Talar diye adlandrlan bulgular, ilk dikildikleri ekli koruyan, insan biiminde ve 13 adet dikili tatr. En ilginci sz konusu talar eski Anadolu ve n Asya kltrne yabanc zellikler tamaktadr. n yzlerinde kabartma ve izgi tekniiyle yaplm resimler vardr. Talar cepheden grnen plak ve gl bir erkek figr biiminde yontulmutur. Balta, haner, mzrak, topuz gibi madeni silahlarla donatlm figrler birer kahraman savaya benzemektedirler. adr resimleri, yaamlarn bozkr adrlarnda geirdiklerini gstermektedir. Figrlerin zerindeki iaretlerden talarn ait olduu toplumun at kullanmay da bildikleri anlalmaktadr. Hatta tm koum donanmlaryla betimlenmi bir svari figr Yakn Dounun bilinen en eski rnei durumundadr. Dikili talardan ikisi silahsz kadnlara aittir. Bunlardan biri 3.30 metre boyundadr. Yerel bir hanedana ait bu talar, . 1450 ile 1000 yllar arasnda lm atalar anma amacyla bir tr mezar ta olarak yaplmtr. Eski a Tarihisi Veli Sevin, Hakkari Talarnn n Trklere ait olduunu dnmektedir. Sevin: Orta Asya ile artc Paralellik bal altnda Hakkari Talaryla Orta Asyada ele geirilen Trklere ait dikili talar karlatrmtr: Hakkari talar, gerek ikonografik, gerekse felsefi adan kuzeyin Avrasya bozkr inanlarna yakn zellikler tar. () Hakkari talarnn en ilgin yn, kahraman figrlerinin gsleri zerinde sk skya (olaslkla deriden) bir krba (tulum) tamasdr. Merkezi konumlu bu iki kab tm sahnenin odak noktasdr. Bu kabn simgesel adan byk nem tad,

savann tm kahramanlklar ile silah ve eyalarndan n plana alnarak belirginletirilmitir. En erken rnekleri Hakkari ve ran Azerbaycannda ortaya kan bu ilgin poz, talar Bat Avrupa ve Gney Rusya Ukraynadaki en eski benzerlerinden ayrr. () Buna karlk Orta Asyada Krgzistan, Kazakistan, Bat in ve Moolistanda yzlerce benzer sz konusudur. Hakkari talaryla Orta Asyadakiler arasndaki paralellik artcdr. Sevin, Hakkari Talarnn Orta Asyadaki rneklerden daha eski olduunu, dolaysyla bilinenin aksine Anadoludan Orta Asyaya tersine bir gn sz konusu olabileceini ifade etmektedir ! Veli Sevin, yapt aratrmalar sonunda Hakkari Talarn M. 2030-1690 arasna tarihlendirmitir. Bu tarihlendirme M.2.Binyln ortalarna denk gelmektedir ki, ayn dnemde Anadoluda Hitit mparatorluu hkm srmektedir. stelik Hitit mparatorluu, Hakkari Talarnn bulunduu Dou Anadoluya kadar yaylmtr. Bu durum Hakkari Talarn yaratan uygarlkla Hititler arasnda bir iliki olabileceini gstermektedir. Veli Sevin de bu duruma dikkat ekerek Hakkari Talar, Hititler ve Orta Asya arasnda bir iliki olduunu ima etmektedir: . 2. Binyln ortalarnda Anadoluda Hitit mparatorlarnn hkm srd yzyllarda Hakkari yaylalarn yurt tutmu bir hanedana ait bu trde talar Yakndouya byk apta yabancdr. Ancak, Azerbaycan ve ran Azerbaycannda, Hazar Denizinin bat ve gneybatsndaki Ahanekeran, Dbendi ve Erdebil yakndaki Meshkin Shar Ovasnda ok sayda stelin ( dikili tan) varl bilinmektedir. Gneydou Anadoluda Garzan Ovas ve Antakya yaknndaki Tell Aanann V. Tabakasnda benzer birka rnek bulunmaktadr. Bununla birlikte plak sava avclar betimleyen bu trde stellerin en erken rnekleri . 4. Binyln ikinci yarsnda Kuzey Karadeniz Blgesi, zellikle Ukrayna ve Krmda grlr. Bunlar zaman iinde batda Portekiz ve spanyadan, douda Moolistan ve ine yaylan geni bir corafyada binlerce rnekle ortaya kar. Orta Asyada . 3000den S. 12, 13. yzyllara dein ok uzun bir sre eitli halklarca kullanlmlardr. Krgzistan, Kazakistan, Altay, Sbirya blgeleri, Tuva yresi ve Moolistanda geni alanlara dalan Orta Asya stellerinin en arpc zellii Hakkaridekiler gibi iki ellerinde daima bir kap tutuyor olmalardr. Bu zellik derin anlamlar olan simgesel bir szlk grnmndedir. Binlerce yldr unutulmayan bu gelenek Hakkari stelleri ile Orta Asya stellerini birbirine yaklatrr. Veli Sevin, Hakkari Talarn yaratan uygarl Orta Asyaya balarken M. 2.Binlerde Dou Anadoluda yaayan bir Orta Asyal kavimden, Turukkulardan da sz etmektedir. 1998 ylnda Hakkari Talarnn bulunmasyla Eski Anadoluda Trk olmad genel kabulne ok ciddi bir darbe vurulmutur. Sz konusu talar, eski Anadoluda Trklerin yaadnn en gl kantlarndan biridir. Eski ada Anadoluda Trklerin yaadn gsteren, Hakkari Talar, Hititlerin Trkl Tezinin zerinde daha fazla dnlmesi gerektiini ve Trklerin Anadoluya 1071de girdikleri bilgisinin artk sorgulanmas gerektiini ok ak bir biimde ortaya koymaktadr. GEN ARATIRMALARI: TRKLER 40.000 YILDIR ANADOLU'DA ! Genetik bilimindeki badndrc gelimeler, sadece gelecee deil gemie de k tutmaktadr. DNA molekllerinin dizlii toplumsal kken aratrmalarnda byk kolaylkalr salamaktadr. Bugn, Natonal Geographic dergisinin yrtt Genografi projesi kapsamnda dnyann gen haritasnn karlmasna allmaktadr. Tarih, ekeoloji ve entroploji bilimlerinin gnmzdeki en byk yardmclarndan biri genetik bilimidir. Ancak Trkiye bu konuda dnyann birhayli gerisinde kalmtr. Dnyadaki Bu genetik aratrmalara yakndan takip eden az saydaki bilim insanlarndan biri Timuin Binderdir. Kaliforniya niversitesinde Antropoliji eitimi alan ve T nsan ve Toplum Bilimi Blmnde retim yelii yapan Antropolog Timuin Binder, gen aratrmalarnn Anadolu Trklerinin byk bir blmnn 40 bin yldr bu toraklarda yaadklarn gsterdiini belirtmitir. Gen aratrmalarna gre 1071 ve sonrasnda Orta Asyadan Anadoluya gelenlerin orannn yzde 10/15 arasnda olduunu belirten Timuin Binder, 10 Aralk 2007de Sabah gazetesine verdii demete u deerlendirmeleri yapmtr: Trkiyede yaayan insanlarn byk blmnn 40 bin yl nce de bu topraklarda yaam olmalar Yani Trkler 1071 ylnda Anadoluya gelmedi. Hatta 40 bin yldr buradan kprdamamlar. Bu topraklara aitler. Orta Asyadan geldii sylenenler bural

aslnda. Orta Asyadan Anadoluya g oldu ama, gelenlerin says ok az! Gen aratrmalar bugn Trkiyede yaayan insanlarn ne kadarnn Orta Asya kkenli olduunu ortaya karyor. Buna gre Trkiyenin genetik yaps Tarih ncesi dnemde bugnk eklini alyor. Orta Asyadan g edenlerin says yzde 10/15 civarnda. Dolyasyla gelenler nfs yapsn da deitirmemiler. Hi de Orta Asyadan Anadoluya bir ksrak ba gibi uzanan bir durum sz konusu deil. (1071) Orta Asya g bir efsane. Zaten gelen az saydaki insann geni de ok daha kalabalk topluluklarn (Anadoluya daha nce gelen Trklerin) iinde kaybolmu. Ayrca (1071ve sonrasnda) gelenlerin Trk m, ranl m veya Afgan m olduunu da bilmek zor. 40 bin yldr Anadoluda yaayan ve Anadolunun dip kltrn meydana getiren insanlarn bizim atalarumz olduunu belirten Binder, Anadoluya sonradan gelen Trklerin, Anadoludaki insanlarla (n Trklerle) kaynap kartklarn da yle ifade etmitir: Anadoluda, Orta Asyadan g etmeyen yzde 85/90n anlatlmayan yks ve ykleri var. Orta Asya gnden nce Anadoluda yaayanlarn bizimle ilgisi yokmu gibi baka topluluklar olarak gsteriliyor. Bizim atalarmz olarak gsterilmiyor. Onlar vard, nacak biz gelince gittiler gibi anlatlyor. Ama bu ratrmalar bunun yle olmadn gsteriyor. Onlar bizim atalarmz. Antropolog Timuin Binderin, gen aratrmalarna dayanarak 2007 ylnda aktardu bu bilgiler, Hititlerin Trkl tartmasndan ok daha radikal ve ok daha nemli baka tartmalar gndeme getirmektedir. Gen aratrmalar, M 2000lerde Anadoluda yaayan Hitilerden ok nce (M.38.000lerde) bu topraklarda Trklerin yaadn ortaya karmaktadr. Nitekim gerekten de arkeolojik ve filolojik bulgulgular, Hitit ncesi Anadoluda yaayan Hattilerin, Hint-Avrupai dil kullanmayan Asyenik bir kavim olduunu gstererek, bu gen aratrmalarn desteklemektedir. N TRKLERN ANA VATANLARI ANADOLU VE CVARIDIR ! M. 3.. hatta 4.Binlerde Dou Anadoluda Trklerin yaadn belirten bilim insanlarndan biri de Osman Nedim Tunadr. Tuna: 40 yllk aratrmalar sonunda: Trklerin en az M. 3500lerde Trkiyenin dou blgesinde bulunduu tespit edilmitir. demektedir. Smerlerle Trkler arasndaki iliki konusunda 40 yl alan Osman Nedim Tunaya gre M. 3500lerde Anadoluda Trkler yayordu. Tuna yle demektedir: u halde Trkler daha M. en az 3500lerde bugnk Trkiyenin dousunda oturuyorlard Gney Anadoluda slahiye yresinde Gediklide bulunan ve M..3000 sanlarna ait olduu tespit edilen, yzeyi 20x21 m, derinlii 2.50/3m. olan, Ate Evinde, 159 toprak kl kab ve yank kemikler bulunutur. Yaplan analizler sonunda bu buluntularn Trklere ait olduu ve Trk kltrne ait izler tad belirlenmitir. Selahi Diker, 35 yllk aratrmalar sonunda kaleme ald Anadoluda On Bin Yl, Trk Dilinin Be Bin Yl adl almasnda, Anadolunun ok eski alardan beri Trklerin ana yurdu olduunu ileri srmektedir: (Anadolu) Trk kltr tarihini on bin yl ncesine gtrebiliriz. (.) Trkler bundan 8300 yl ncesinde Anadoluda yaamtr. ANADOLU'DA N TRKLERE AT KAYA RESMLER VE YAZITLARI ! n Trk aratrmacs Kazm Mirana gre Trkler, M.15.000lerde Anadoluya gelmilerdir. Bugn, Trkiyede Orta Asya, Yenisey, Aral, Balka, Pamir, Kazakistan, Krgzistan, Tamgal Say, Talas, Issq Kl, Bakurtistan v.s mevcut onbinlerce pigtogram (maara resmi), petroglif (yazelemanl kaya resmi- tamga) ve yzlerce yaztn ayns ya da yakn benzeri geni bir corafyaya dalm olarak Anadoluda da mevcuttur. Bunlar Trklerin Anadoluda -17.000 ncesine varan varlnn kantlardr. Sadece Dou Anadolu yaylasnda, tarihleri M. 15.000, 1000 olarak tesbit edilen tam 45.000 kaya st yazt ve maara resmi mevcuttur. Kazm Miran tm bu kaya resimleri ve yaztlarna eserlerinde yer vermitir. Kazm Mirann, Bat merkezli tarihin klesi bilim insanlarna bir trl kabul ettiremedii bu kantlar, (kaya st yazlar ve maara resimleri) Anadoluyu Orta Asyaya balamakta ve Trklerin M. 15.000lerde Anadoluda yaadklarn gstermektedir. Yazt, tamga ve maara resimlerindeki bu ayniyet ve yakn benzerlik en azndan Orta Asya Trk yurdu ile Anadolu insan arasndaki ban ak gstergeleridir. zellikle Dou Anadolu yksek yaylasndaki 40 bin civarndaki

kaya resmi arasnda Kazakistandaki Kara-Tau sembol ve ekillerine benzer resimlern bulunmas bu resimleri yapanlarn ortak kkenli olduklarn gstermektedir. Anadoludaki n Trk yaztlarnn belli ballar unlardr: 1. Van Hakkari , Tir-i Sin Yaylas Yaztlar 2. Gavaruh Vadisi 3. Hrkanis Suyu Mezar Vadisi 4. Pagan Ky 5. Baet Da 6. Put (Yedi Salkm Ky) 7. Cudi Da 8. Varagz Yaylas 9. ilgiri Yazt 10. Van Ahtamar Yazt 11. Erzurum Cunni Maaras 12. Oy-Onul Trabzon Maara Yaztlar 13. Sinop Tersane Kapst Yazt 14. stanbul Fikirtepe Toprak Kab 15. Kemerburgaz Maaras Toprak Kab 16. Erenky UW-ON Yazt 17. demi Damgalar 18. Side Hamam Yazt 19. Midas (At-Esi z) Yazt 20. Ankara-Gdl Yaztlar ve Kurganlar Prof. Dr. Hamit Zbeyr Koay tarfndan bulunan Erzurum Cunni maarasndaki resimleri Divan- Lgat-it Trk ve Camil Tevarihteki Anadolu Trkmen airetlerinin damgalaryla karlatran Kazm Miran ok nemli benzerlikler kefetmitir. Cunni maarasna kaznm olan yazlar, n Trklerin Dou Anadolu yaylasndan Anadolu ilerine doru ilerlediklerini gstermektedir. Cunni maarasnda iki ayr eit n Trke yazt bulunmutur. lk gurupta OQ SLS, ON SLS ve OQ ANILIS szckleri okunmutur. silis: etili, edili; Oq: ok olma, yok olma; Anls: angl, anlay, anlamlarndadr. Cunni maarasndaki yazlar, yaklak olarak M 3000lere tarihlendirilmitir. Kazm Mirana gre buradaki ISUB G Alfabesi (Tarihteki ilk Trk alfabelerinden biri) n Msra gitmi ve Msr Hiyerogliflerinin temelinde yer almtr. Kazm Mirann srarla zerinde durduu eski Anadolu topluluu Friglerdir. Yazlar henz tam olarak lemeyen Bat Anadolunun tarmc toplumu Frgilerin Trk kkenli olduunu idda eden Kazm Miran, Batl bilim insanlarnn temel yanlgsnn, Frig yaztlarn Hint-Avrupai dil kurallaryla zme srar olduunu belirtmi ve kendisinin bu yaztlar n-Trke olarak okuduunu ileri srmektedir Kaynak ve Detayl Bilgi in : ATATRK VE TRKLERN SAKLI TARH SNAN MEYDAN.

Trklerin 10-15 bin yl nce Altay Dalar'ndaki kayalklarda yansttklar yaam ve teknoloji

Dier Kaynaklar :

1. DNA Tarihine Gre Avrupa dahil 1.5 milyar nsan Altay Kkenli 2. Altaydan Ankaraya Damgalarn G 3. Avrupada Runik Yazlar Gktrk Alfabesiyle Yazlm T.Krm 2002 4. Eski Trk Alfabesi ve Orhun Yaztlar 5. Trklerin ve Avrasyann Kltrel-Siyasi Tarihi 6. History of Turks, Europe and Great Steppe vol 1 Murad Adji 7. Turks and the World - The Secret Story vol 2 Murad Adji

Anadolu Bilgelii I
Anadolu bilgelii deyince akla ilk gelen Anadolu airleri ve onlarn bilge iirleridir. iiri dier tm sanat dallarndan ayran bir zellii dnceyi bir yandan en z ve ksa ekilde ifade edebilmeyi salarken, dier yandan estetik ve gzellik duygularn kabartan bir yap sergilemesidir. iirin yapsnda estetik, harmoni ve denge bulunmaktadr. Bu yapda insana huzur veren ve mutlu klan zellikler bulunur. nk insan farknda olsun veya olmasn, daima dengeyi ve harmoniyi arar. Onu bulduunda nerede olduu ve hangi dala tutunduu bilincine ular. Ama bir de o noktada niin bulunduu konusu vardr ki, bu sorunun yantna ancak iirin iinde gizli olan anlam kavrayp akladnda ulaabilir.

Poetik Felsefe

Demek ki bilgelik ieren iirlerde gizli bir anlam vardr. Bu gizli anlam da uzun ifadelerle aklandnda felsefi bir baka ve yoruma dnr. iir bu bakmdan, hem sanat hem felsefe ieren bir dnce rn olarak zerinde durulmas gereken bir bilgelik yaptdr. iir bilgelik ieriyorsa ona artk iir deil, poetik felsefe demek gerekir. Poetik Felsefe ifadesi akl ve mantn duygularla sslenmi ekli olarak da tanmlanabilir. Felsefe sadece akl ve mantn rn olarak sunulduunda kuru ve yavan bir dnce yapt olarak insana zevk vermez. Duygu ve harmoni ieren bir dnce rn olarak sunulduunda ise hem zevk verir hem de hal yaatr. Eskiden bilge kiiler halden hale girmenin nemli olduuna ve bu sayede kiiliimizde geici de olsa baz deiimlerin oluacana inanrlard. nce geici olarak yaanan bu hal durumlar, zamanla kalc bir makama dnecei gr hkimdi. Halden hale gemeyi Hz. Mevlana bakn nasl ifade ediyor:
Ben gren ve grmeyenim, uykudaki gz gibi, Varm ve yokum, glsuyundaki koku gibi, Duruyor ve kouyorum, zengideki ayak gibi, Sylenen ve susanm, kitaptaki yaz gibi.

Bu drtlkteki her bir msra alp yorumlanmas gerekir. Uykudaki gz hem kapaldr, yani grmez ama ayn zamanda rya grdnden aktr da. Ancak grd bu dnyann boyutlu gereklii deil, farkl bir evrenin yaants ve algsdr. Bu bakmdan uykuda hem varz hem de yokuz.

Farkl bir gereklik leminde varz ama bu lemde yaanan bir durum olmadndan ayn zamanda yokuz. Bunu da nc msranda, "duruyor ve kouyorum, zengideki ayak gibi" ifadesiyle hem hareket halinde, hem de hareketsiz bir durumda bulunduunu sylyor.

Hem-hem Mant (Kartlarn Birlii)

Bugnk bilim de bize ayn eyi sylemiyor mu? Biz hem bu odada hareketsiz duruyoruz hem de birok hareketin iinde bulunuyoruz. Dnyamz kendi etrafnda dnyor, dnya da gne etrafnda dnyor. Demek ki, tek bir gereklikten sz edilemez. Bilge kiiler, ayrmc ikilik yerine birletirici teklii bu ekilde, farkl bir mantk kullanarak, ifade etmilerdir. Bu manta Hemhem Mant denebilir. nk ayrm yerine kartlarn birliini savunmaktadr. Ayrm batan itibaren ret etmektedir. Son msranda hem syleyen hem susanm derken, kitaptaki yazy rnek olarak gstermektedir. Kitaptaki yaz potansiyel bilgidir. Kitap kapal iken gizlidir, yani bilgi susar.

Okunduunda ise aa kar, yani syler. Bu bakmdan yaz her iki kart zellii kendinde bulundurur. Yazy okuyup anlayan ve anlam veren kii ise onun etkisiyle dnr. Hele ki iir ise bu dnm ok daha ksa zamanda ve etkin olarak gerekleir. 1618-1693 yllar arasnda yaam olan Niyazi Msri, Malatyaldr. Hem-hem mantn kendine gre yle anlatyor:
Hakk ilminde bu lem bir nsha imi ancak Ol nshada bu dem bir nokta imi ancak. Ol noktann iinde gizli nice bin derya, Bu lem o deryadan bir katre imi ancak. demliini her kim bulduysa odur dem, Yoksa grnen sret bir glge imi ancak. Kim ol deme buldu yol, vasl oldu Niyazi ol, Nci denilen frka bu zmre imi ancak.

Hakk ilminde (yani Tanr nazarnda) bu lem bir sayfa ve insan bu sayfada bir nokta olsa da, bu noktann iinde gizlenmi olan nice bin deniz ve bu denizlerden sadece birine ait bir damlann iinde gizli bu lem bulunuyor. Yani tam hem-hem mant kullanyor. Ayrmc bak deil, btnsel bakla ayrmsz birlikten sz ediyor.

Bu iirde dem olmak ileri bir makama ulam insan anlamna geliyor. Benlik boyutu ilerleyen ancak insan olur. Aksi taktirde, kald boyut beer boyutudur. nsanlk boyutuna ulaanlara nci kurtulmu ve selamete kavumu olarak baklr. te son dizisinde "Nci denilen frka bu zmre imi ancak" diyerek nci denilmeyi hak etmi olan insanlar kurtulmu olanlarn gurubudur. Peki ama neden kurtulmulardr bu kiiler? Kendi tutkularndan, varsaymlarndan ve n kabullerinden. Ancak o zaman insan beer olmaktan kurtulup gerek dem, olgun ve kemale ermi insan olabilir. nsan olmak her eyden nce akl ve mantn yannda gnl ile dnebilmektir. Yani, sezgileri ve duygular da dncenin rn haline getirebilmektir. Byk air Necip Fazl Ksakrek kendi kalbine bakn nasl sesleniyor:
Seni daladlar, deil mi kalbim. Her yann ii su dolu kabarck. Bulunmaz, bu halden anlar bir ilim, Akl yrtk uval, skk daarck. Sensin gkten gelen oklara hedef, Oyas atele ilenen gergef, ekme be gnlk dnyaya esef, Dayan kalbim be nefes kadarck.

Burada kalb sz hem gnl hem de fiziksel kan pompalayan uzvu temsil ediyor. Akl yrtk bir uval olarak grmekle ona fazlaca gvenmemiz gerektiini sylyor. Bir air olmann ne demek olduunu Necip Fazl u ksa ve z deyiiyle ne gzel aklyor:
Ben airim, gaibi kurcalayan ilingir. Canl cenazelerin banda Mnkir ve Nekir.

Bildiiniz gibi, Mnkir ve Nekir insan ldnde yaamdaki olaylarla ilgili sorular soran iki melektir. Necip fazl da ben, canl cenaze eklinde yaayan insanlardan hesap sorarm diyor. nk ben ayn zamanda grnmeyeni kurcalayan ve grnmeyeni grnr hale getirmeye alan, kaplar amaya uraan ilingirim.
Hesap sorma konusunda air Ereften daha stn yoktur, denebilir. 1847 ylnda Manisann Krkaa ilesinin Gelenbe kasabasnda doan air Eref, ayn kasabada 1912de vefat etti. Drst bir devlet memuru olan Eref, yolsuzluklar ve hakszlklar acmadan hicvetti. Bir gazelinde yle diyor:
Ey gnl, ah etme, her derdin selamettir sonu, lmeyen bir hastann hli, nekahettir sonu. Hak, hukuk tesisi bah etmez, sana ey mrtekip, Tvbekr oldun mu zannetme

Bildiiniz gibi, beraat etmek temize kmak, aklanmak anlamna geliyor. Hukuk yoluyla temize ksan da, hatta tvbe etsen de temize ktn zannetme.

beraattr sonu. Ghi cane, ghi vicdane fena tesir eder, Erefa, dnyada her zevkin nedamettir sonu.

nk, Eref der ki: dnyadaki geici zevklerin sonu daima pimanlktr.Bu szlerle bir eit ilhi adalet aktarlmak isteniyor. Yani, mahkeme yoluyla aklansa dahi mrtekip olan (rvet alan, haksz kazan elde eden) sonunda piman olacaktr.

Anadolu Bilgelii - II
Byk air ve Anadolu bilgesi Yunus Emre geici zevkler yerine kalc sevginin nemini bakn nasl vurguluyor:
Benim bunda kararm yok Ben burdan gitmeye geldim Bezirganm, metam ok Alana satmaya geldim. Ben gelmedim dava iin, Benim iim sevi iin Gnller dost evi iin Gnller yapmaya geldim. Dost esrii bir deliyim Aklar bilir ben neyim Deviririm ikilii Birlie yetmeye geldim. Siz Yunustan sorun haber Dost kanda ise anda var Haberi sen gel benden al Ben Onu grmeye geldim.

Yunus, "Deviririm ikilii, Birlie yetmeye geldim" derken ikilikten, yani daliteden uzaklap birlik, vahdet aray iinde olduunu ifade etmektedir. Ayrca, bu aray tek bana deil insanlar iinde, insanlarla birlikte yapmak istediini bildiriyor. Ayn ekilde Mevlana insanlarn birlik iinde olmalar gerektiini yle ifade ediyor:
Beri gel, daha beri, daha beri. Bu yol vuruculuk nereye dek byle? Bu hr-gr, bu sava nereye dek? Sen bensin ite, ben senim ite. Ne diye bu direnme byle, ne diye? Ne diye aydnlktan kaar aydnlk, ne diye? Topumuz bir tek olgun kiiyiz, bir tek. Ne diye byle a olmuuz, ne diye? Hak cihana doludur Kimseler Hakk bilmez Onu sen senden iste Ol senden ayr olmaz. Dnyaya inanrsn Rzka benimdir dersin Nin yalan sylersin Hi sen dediin olmaz. Gelin tan olalm i kolay klalm Sevelim sevilelim Dnya kimseye kalmaz. Yunus szn anlarsan Manasn dinlersen Sana iyi dirlik gerek Bura kimseye kalmaz.

Yunus, insanlar aras birlik beraberliin karlkl sevgi ile gerekleeceine inanyor ve ycelme yoluna gene bu dnyada girilmesi gerektiini savunuyor. Anadolu airleri sadece mistik ve manevi lemi terennm etmekle kalmam, dorudan bu dnyann gerekliine duygular ile katlarak yaam hissettikleri ekilde aktarmlardr. 1785-1868 yllar arasnda Toros dalarnda, Kozan civarnda yaam olan Dadalolu bir Trkmen halk ozandr. Bakn ne diyor:
u yalan dnyaya geldim geleli, Severim kr at, bir de gzeli. Deip onbeine kendim bileli, Severim kr at, bir de gzeli. Atn beli ksa boynu uzunu, Kuru suratln, elma gzln, Kzn iplik iplik st beyazn, Severim kr at, bir de gzeli. Atn kk sar, kalkan dls, Kalem kulakls, eki bals, Gzelin dal boylu, samur kals, Severim kr at, bir de gzeli. Dadaloluyum hile yoktur iimde, Yiit olan yiit grr dnde, At drdnde, gzel onbe yanda, Severim kr at, bir de gzeli.

Abdal Kimdir?
Anadolu bilgeliinde Alperen denilen hem sava asker hem de air olan kiilerin pay byktr. Bunlarn ou Bektai olup, Hac Bekta Veli tarafndan retilmi olan drstlk, gzpeklik ve adalet ilkelerine sk skya bal idiler. Ahlk ve edep onlar iin son derece nemli idi. Bu bakmdan dsturlar: Eline diline ve beline hakim olmay bileceksin idi.

1600l yllarda yaam olan Kulolu Mustafa bakn kendi ilkelerini nasl dile getiriyor:
Kimseye kemlii yoktur kasdmn Uruna ser vermez miyim dostumun Hlimizce abdalym postumun Ah-ile- amandan dnmeyi bilmem. Kulolu der, bir eksikli gedaym. Hasret blblym, glden cdym. Yzm yerde, elim gsmde daim, Dosta ben kem sat satmay bilmem.

Burada sz geen abdal sz Gnln Tanrya vermi, dnya mal-mlkleri ile ilgisi olmayan insan demektir. Post ise mevki, makam anlamlar tar. Zira Bektai ve Mevlevi geleneinde posta oturan eyh veya mrit kiiye postniin denir. Bu ynetici bilge kiiler bir koyun postu zerine otururlard. Bylece dier dervilerden ayrlsalar da yine de yerde onlarla ayn dzeyde bulunduklarn belirtirlerdi. Onlardan yksekte duran bir taht veya zel bir minber imal etmemilerdir.

Geda fakir olan ak kiiye denir. Kem sat ise kt mal anlamna gelir. Yani, dosta kazk atmam, onu aldatmam, ona kt sz sylemem anlamlarn iermektedir. Ayrca dost sz ile Tanr anlalrsa Dosta ben kem sat satmay bilmem sz ile Tanr her an

aklmda olduundan, Onu aldatmak, yani bir yandan inanl grnp dier yandan kar ve ego tatmini iinde olmak, aklmdan bile gemez demek istemektedir. Bu iirde Kulolu Mustafa, kimseye t vermiyor, kimseden daha stn veya daha bilgili olduunu iddia etmiyor. Tamamen kendi znden konuuyor ve kendi felsefi bakn aktaryor. Ayrca iiri iki anlam ieriyor. Biri yz maddi dnyadan, dier yz manevi dnyadan sz ediyor. te, poetik felsefe bu tr derin anlamlar ierdiinden, alm ve aklama gerektirmektedir.

Anadolu Bilgelii - III

Post Modern Felsefe
Ayn gr 20. yzyln ikinci yarsnda yetimi batl dnrler savunmutur. Onlarn bu yeni bak asna Postmodern Felsefe denmitir. Postmodern felsefeyi gelitirmi olan Derrida, Lyotard, Faucault ve dierleri, anlam dnyamz (modernizm balamnda) sarsacak zmlemelere giritiler. Kuhn ve Feyarebend de postmodern dnceye birok katkda bulundular. Postmodern yaklam bir sorgulamadr. Bu doru. Fakat neyi sorguluyor? 200 yla yakn bir sredir bat toplumlarna kesin doru imi gibi pompalanan birtakm nyarglar ve varsaymlar. Bunlarn sorgulanmas birinci aamadr. Modern dnem olarak kabul grm olan Aydnlanma Dnce sisteminde doann akl ve mantk yoluyla anlalp aklanabilecei inanc vard. Postmodern dnce ise bu yaklam sorguluyor. nsann doay ve evresinde gelien olaylar aklamak yerine yorumladni iddia ediyor. Modern ad verilmi olan, fakat gnmzde klasiklemi olan bilim dneminde doa ile insan kopuk ve birbirlerinden bamsz olduklarndan doada herhangi bir anlam bulunmad inanc vard. nk nesnel doada uur (bilin) yok olduu sanlyordu. Oysa ki postmodern bak anlamszlk yerine, anlamsz gibi grnen olgularda gizli olan anlam ortaya karabilmek gayreti iindedir. nce, Fransz felsefeci Jacques Derridann mehur ettii Yap bozumculuu (decontruction) kavramndan sz etmek istiyorum. Yap bozumu ykm deildir, nihilizm ile ilgili deildir, analiz hi deildir. Daha ok bat dnce sisteminin akn durumlar aklamakta karlat zorluklar zebilmek iin bavurulan bir baktr. Yaayan felsefe iinde yap bozumculuu, Heidegger ve Nietchze tarafndan ileri srlm olan ykm veya tersine evirme kavramlarndan daha az negatif bir yaklamdr. Ancak, yap bozumculuunun kesin olarak tanmlanmamas felsefe ile uraanlar rahatsz etmektedir. nk, felsefe kesin kavramlarla almak zorundadr. Bir bakma felsefeye Kavram matematii de denebilir. Dolaysyla, ak ve kesin tanml olmayan kavramlar

felsefenin ilgi alannn dndadr, eklinde bir gr bulunmaktadr. Ancak, felsefi kavramlar ortamn ve kltrn rn olmak zorundadrlar. Her dnemde ortaya atlm olan kavramlar hem o dnemin bilimsel grlerinden etkilenmi hem de o dnemin varsaymlar ve inanlar zerine ina edilmitir. u halde, 20. yzylda ileri srlen bilimsel kavramlarla postmodern grn rtmesi hem doal hem de gereklidir. Ayrca, yazya dklen her dnce katlam ve orada sabitlemitir. O yazy yeniden canlandrmak iin gncel kavramlar yardmyla yeniden yorumlamak gerekir. te bu giriime Hermeneutic (yorumbilim) denmektedir. Hermeneutic bir bakma l metinlere can vermek onlarda gizli kalm anlamlar ortaya karmak olarak da tanmlanabilir. Anadolu bilgelerinin ksa ve z iirlerinde gizli kalm olan anlamlar ortaya karmak da yorumbilim yapmak olarak grlebilir. Bu gelenek zaten bizim kltrmzde eskiden beri vard. Metinlerdeki gizli anlamlar yorumlamaya erh etmek denir. erh sz aklamak, ortaya serip yorumlamak anlamna gelir. Bir dier Anadolu bilgesi olan Muhiddim bnl Arabinin birok eseri vardr ve onlara pek ok erh yazlmtr. rnein, Fsusul Hikem adl eserini Davud Kayseri, Abdullah Bosnevi, Bli Efendi, Ahmed Avni Konuk ve en son da Ekrem Demirli erh etmilerdir.

1868-1938 yllar arasnda yaam olan Ahmed Avni Konuk byk bir tasavvuf bilgini olarak Fsusul Hikemden baka Mevlanann Mesnevisini de tercme ve erh etmitir. Ayrca kendisi hem beste yapm hem de bestelerinin szlerini (gftelerini) yazmtr. iirleri gerek bir Anadolu bilgesinin yaklamn ierir. Zamanmzn bir dier Anadolu bilgesi 19001970 yllar arasnda yaam Adana doumlu smail Emredir. Bir bilge kii olan smail Emre dou adn verdii iirlerinde tasavvuf dncesini ilemitir. te size devrimizin Yunus Emresi olan smail Emreden bir dou:
Dostum ile grmm, baka hayal neme gerek. Onun ile geli gidi, baka visal neme gerek. Dolamm taa ruhuna, baka cemal neme gerek. Odur veren gel haberi, baka zeval neme gerek. Hi meyvas olmaz ac, baka bir dal neme gerek. Yemiinden yer de kanar, baka bir mal neme gerek. Zmrt kuu yuva yapar, olmular hal, neme gerek. Emre kalmaz biz ile siz, baka bir hal neme gerek.

Bu iirde baz szcklerin karl: Visal=sevgiliye kavuma (A), Cemal=gzel yz (A), Zeval=sona eri (A). En son msrada Emre kalmaz biz ile siz demekle ikilii terk edip birlie ulatn belirtiyor. smail Emre bu iirinde akl ve mantktan deil sezgi ve sevgiden sz ediyor. Bir olaya gnl gzn aarak yaklatmzda sadece zihinsel farkndalk olumakla kalmaz, ayn zamanda duygusal farkndalk da oluur. Yani o anda duygularmz birlik ve btnlk iinde keskinleir, mutluluk, coku, sevin ve sevgi gibi duygular belirir. Birlie ve btnle ulamann nasl bir ey olduunu bilgelerin bilgesi Yunus Emre u ekilde dile getiriyor:
Nitekim ben beni buldum. Yakn bil ki BENi buldum. Korkum onu buluncayd, imdi korkudan kurtuldum. Ben kimseden korkmazam Ve bir zerre kayrmazam. Ben imdi kimden korkaym, Azrail gelmez yanma, Sorucu gelmez sineme, Bunlar benden ne sorarlar, Onu sorduran ben oldum. Ben onca haan olam, Onun buyruunu buyuram, O geldi gnlme doldu, Ben ona bir dkkn oldum. Canllar bizden el alr, Canszlar eri ne bilir? Hem verirler, hem alrlar, Ben bir ulu Divn oldum. Yunusa Hakk at kap, Yunus Hakka klar tap, Benim iin devlet bki,

Korktuum ile bir oldum.

Ben kul iken sultan oldum.

lmen Yakn, Aynen Yakn ve Hakken Yakn

Birinci msrada Yakn bil ki BENi buldum szleri olduka derin bir anlam tayor. Yakn sz kesin olarak bili demek olup, eit yakn durum vardr. Bunlar: lmen Yakn, Aynen Yakn ve Hakken Yakn durumlardr. lmen yakn akl ve mantk yoluyla elde edilen bilgi trdr. lim sz sadece pozitif bilimler iin deil, ayn zamanda hukuk ve din bilgisi iin de kullanlrd. Eskiden lim denen kii birok dallarda uzmand, bugnk gibi bir tek konunun uzman deildi. Bu geni bilgi daarcna ramen bilge kiiler lim olmay bilgelik yolunun ilk kademesi olarak grrlerdi. Bir st bilgi durumu olan Aynen yakn bilgi akl ve mantkla deil, gzle grnen ve duyularla elde edilen bilgi trdr. Her ne kadar ayn gz demek olsa da bu tr gr kulaktan dolma deil, kesinlikle ve tamamyla phe iermeyen ve kapsayc bilgi trn tanmlyor. nc dzey Hakken Yakn en st bilgi dzeyidir ki bu bilgi Tanr ile btnleince, Tanr bilincinde yok olunca elde edilen bilgi trdr. Yunusun Yakn bil ki BENi buldum sz kesinlikle, phe etmeden bil ki ben, asl BEN olan tzle btnletim. Yani Allahn birlik btnl iinde yok olarak Hakken yakn boyutuna eritim, demek istiyor. Bu boyuta ulaanlar iir yazmazlar, iir olurlar. Bu durumu da ben bir ulu divn oldum szleriyle ifade ediyor. Divn airlerin tm iirlerini topladklar kitaba denir. Gnmzde antoloji sznn karldr. Kendisinin basit bir iir kitab olduunu sylemiyor. Ulu divn, yani yce ve fizik tesi, metafizik bir iir kitabna dntn sylyor. Aynen Yakn boyutuna ehadet boyutu da denebilir. Zira, bu bilgi dzeyinde insan ahit durumundadr. Mahede; grmek, temaa etmek, yakndan gzlemek demektir. ahit olan kiiye de mahit denir. Tasavvufta mahede Hakkn temaas anlamn da tar. Mahede istekle deil, farkl bir leme srar gibi, zihnin aniden almasyla gerekleir. Daha ileri boyutta gren ile grlen bir olunca Hakken yakn durumu oluur. Sufi kiiler seyri slk (geliim sreci) srasnda bu gibi haller yaarlar ama bu gibi durumlardan sz etmeyi sevmezler. nk bu gibi durumlar aklamak bir kibir alameti olarak kabul edilir. Hakken yakn olanlarda bir manevi ak durumu belirir. Birok Anadolu bilgesi iirlerinde manevi ak dile getirmilerdir. Bakn smail Emre nasl sz ediyor :
Aka dnce yrek, Aklara hayrandr. Her daim der greyim, Allah bana ak ver. Bu ak olunca yolda, Biz o aktan yanayz. Hzr ettirir yardm, Cananm emredince, Sardm nice yaralar. Yara iyi olunca, Ak aka dnce, Hakk etmi bize nasip.

Kendi yaam felsefesini bakn smail Emre nasl anlatyor:

Adm adm geer hayatn yolu. Durmadan yryor her gelen kulu. Aslna kavuur burada brakr, Anann karnnda verilen ulu. Bu dnya hazmeder, brakmaz izi, Dalgaya benziyor seyret denizi. Durmaz davet eder kendi diliyle, Uyandrmak ister, her daim bizi.

Hayat yolu varr Dosta dayanr. Ona ecel derler, varan uyanr. Kimi bu dnyay sever, harolur. Kiminin gzleri Dosta boyanr. Varp yetienler sana salimmi, Bizlere bildirilen ak ve ilimmi. Celalinden doar yedi cehennem, Sekiz cennet denen: Kalb-i salimmi. Bilinse nr olur, verilen za, Cenette verilmez kimseye ceza, Emrenin arzusu hi bir ey deil, Senden istedii, daima rza.

smail Emre yzyllar sonra Yunus Emre geleneini yaatm bir airidir. Burada kendinden sz ederken aynen Yunus Emre konuuyor sanrsnz.
Fni oldum eserim yok, Benim benden haberim yok, Dilimden syleyen Hakktr, Sylemee ezberim yok.

smail Emre devam ediyor:

Nereye gitti benliim, Bilmiyorum acep kimim, Bir ciz-i biareyim Benden diyen, daim lim.

Varlk kalmad zerrece, Ne gndz kald ne gece, Okuyorum, harf canland, Oldum lim etmem hece.

Bu drtlnde benim benden haberim yok derken, iirlerini akl ve mantkla deil, tmyle sezgi ve teslimiyetle, kendini bir kanal yaparak sylediini ifade ediyor. Kendi sylemiyor, dilinden syleyen Tanr oluyor. Yunus Emre da ayn eyi sylemi:
Yunus deil bunu diyen, Kendiliidir syleyen Kafir olur inanmayan, Ahir, evvel, heman, benem.

Burada lim sz Tanry belirtiyor. Aciz ve biare kavram tasavvufta nemli yer tutar. Yunus Emre de benzer ekilde unlar sylemi:
Miskin Yunus biareyim Batan ayaa yareyim Dost elinden avareyim Gel gr beni ak neyledi.

Varlndan syrlnca harf canlanyor. Yani szlerin isel gizli anlamlar belirgin oluyor. Asl gizli hakikate ulatn sylyor, smail Emre. Yunus Emre de benzer ekilde:
Yiirmidokuz hece, okursan utan uca, Sen elif dersin hoca, manas ne demektir?

smail Emre bilge bir kii olarak anda yayor. Zamann smai Emre kendi varlnn insann belliinden treyen Tanr varl iinde eridiini u bir hayal rn olduunu szlerle ifade ediyor: biliyor ve yle diyor:
Kitaplar kt deil, Bu yandm at deil, Dm yanar iim gler, Her zaman n, vakit deil.

Anadolu Bilgelii - IV
smail Emre kutsal kitaplarn deersiz kt olmadklarn ve her an canl mesajlar ierdiklerini, bu bakmdan o lye at yakmadn belirtiyor. D zgn dursa da, hakikati bilen iinin gldn sylyor. Yunus Emre de kendisini benzer ekilde asl hakikat bilgisine ulatn sylyor:
Hem btnm, hem zahirim, Hem evvelim, hem hirim, Hem ben Oyum hem O benim, Hem O kerim- Han benim.

Burada Kerim- Han Ulu Han demek oluyor. nk kendisi hem gemii hem de gelecei kapsayan, dolaysyla an iinde var olan bilge kii oluyor. Ayn eyi smail Emre de sylyor:
Nokta oldu evvel-hir, Satr oldu btn-zahir, Kitabdr benim gnlm, Ald olunca Thir.

Tahir = Temiz demek olup, gnl temiz olunca evvel, hir, btn, zahir onun gnl kitabna yazld diyor. smail Emre iirini yle tamamlyor:
O, benlikten giymi libas, Safa bilmez, ekiyor yas, Emre, varlndan soyun, Halk-edende yok iltimas.

Anadolu bilgelerinin ortak gr olan bu drtlkte smail Emre benlik denen egonun bir rt, hakikate ulamann engeli olduunu sylyor ve bu rt durduu srece mutlu olmann mmkn olamayacan belirtiyor. Ego sahibi kiiler Yunusun bilgeliini de kabullenmekte zorluk ekerler. Onu basit bir halk airi olarak yorumlarlar. te bu bakmdan iirlerini iki anlaml yazm, hakikatte sylemek istediinin stn rtmtr. Bu tr bir iire rnek vereyim:

ktm erik dalna anda yedim zm, Bostan ss kakyp der ne yersin kozumu. Kerpi koydum kazana, poyraz ile kaynattm, Nedir? diye sorana, bandm verdim zn. Gzsze fsldadm, sar szm iitmi, Dilsiz arp syler, dilimdeki szm. Yunus bir sz sylemi, hibir sze benzemez. Mnafklar elinden rter mana yzn.

Erik eki, zm tatldr. Erik dalna kp zm yemekle dnyann eki yaantsnn tatl ynlerini buldum demek istiyor. Bostan ss ile bu maddi dnyaya hakim olmak isteyenleri kast ediyor. Onlar iin varlk etin ve kat bir ceviz gibidir. Yunus iin tatl ve yumuak olan onlara ac ve sert gelir. Bu bakmdan erik aacn ceviz aac olarak grrler. Kerpi tulann eski ad olup toprak ve samandan yaplmtr. Poyraz gibi souk bir rzgarla kaynamas mmkn deildir. Yunus, kerpi kadar sert nesnelerin bile zne ulamann mmkn olduunu belirtiyor. Yunusun szleri be duyu ile alglanacak ve mantk erevesinde anlalacak szler deildir. Bu szleri seslendirmek iin dil sahibi olmak gerekmez. Yunus Emre yle bir sz sylemi ki hibir anlam yok. Ama esas amac, ikilikte kalp birlii ve teklii ret edenlerden szlerinin anlamn rtmektir. Anadolu bilgelerinin kk Horasan blgesi ve Trkmenistan kltrdr. Ahmet Yesevi kolu Hac Bekta Veli, Taptuk Emre ve Yunus Emre zincirini oluturmutur. Bu koldan gelen ve pek tannmayan R mahlasl bir bilge airin uzun olan iirinden bir blm sunmak istiyorum:
u fen mlkne ok geldim gittim, Yamur olup yadm, ot olup bittim. Urum diyarn ben irat ettim, Horasandan gelen Bekta idim ben. Ghi nebi, ghi veli grndm. Ghi uslu, ghi deli grndm, Ghi Ahmet, ghi Ali grndm, Kimse bilmez srrm, kalla idim ben imdi hamdlillah R dediler, Geldim, gittim, ztm hi bilmediler. Srrm kimseler fehmetmediler Hep mahluk kuluna karda idim ben.

Bilge olan kii kendini tek bir kii olarak alglamaz. Onun bir ba, bir gemii vardr ve bu gemi zerine kurulu bir kltr gelenei de vardr. Bu kltr sadece iir ile yetinmemi ayrca dzyaz (nesir) eserler de vermitir. Genelde bu tr dzyaz metinleri 14 ve 15. yzyllarda ortaya km olan Evliya Menkibeleridir. Bu metinler nl tarikat kiilerinin yaantsn ve olaanst servenlerini anlatr. Bu trn en yaygn ve nls Hac Bekta Veli Velayet-namesidir. Daha birok bilge kiinin uzun ya da ksa menakb vardr. Bunlar o kiinin lmnden sonra mritlerince yazlmtr. Biraz abart ve hayal ierdiklerinden gerek tarihi almalara kaynak tekil etmezler. Ama, edebiyat eseri olarak deer tarlar. Bu menkbelerde Asya aman kltrnden birok iz bulmak mmkndr. rnein sz konusu kii bir anda ekil deitirir, geyik olur, biimden biime girer. Biri gvercin olur, dieri doan. Tahta klla kffar haklar, bir kap yemekle bir orduyu doyurur, hastalar iyi eder. Sonuta, Anadolu bilgeliinin sevgi, sayg ve cesaret deerleri zerinde ykselen nemli bir kltrel yap olduunu sylemek mmkndr.