100%(2)Il 100% ha trovato utile questo documento (2 voti)
163 visualizzazioni33 pagine
This document summarizes an article that analyzes Kuwe Duwákalumi, or Kuwe teachings and sacred routes, as political, religious, migratory, and trade strategies of resistance used by Arawak groups like the Waikena and Baniwa in the 18th century to resist European colonial encroachment on their territories. The sacred routes represented an indigenous model for constructing and interpreting geography, history, culture and place. During colonization, the imposition of European cartography challenged indigenous geographical and geopolitical knowledge. The article examines how Kuwe routes served to both participate in and challenge colonial systems, representing an alternative way of interpreting the past through a "shamanic lens."
Descrizione originale:
Titolo originale
Vidal 2000 Kuwé Duwákalumi The Arawak Sacred Routes of migration, trade and resistance
This document summarizes an article that analyzes Kuwe Duwákalumi, or Kuwe teachings and sacred routes, as political, religious, migratory, and trade strategies of resistance used by Arawak groups like the Waikena and Baniwa in the 18th century to resist European colonial encroachment on their territories. The sacred routes represented an indigenous model for constructing and interpreting geography, history, culture and place. During colonization, the imposition of European cartography challenged indigenous geographical and geopolitical knowledge. The article examines how Kuwe routes served to both participate in and challenge colonial systems, representing an alternative way of interpreting the past through a "shamanic lens."
Copyright:
Attribution Non-Commercial (BY-NC)
Formati disponibili
Scarica in formato PDF, TXT o leggi online su Scribd
This document summarizes an article that analyzes Kuwe Duwákalumi, or Kuwe teachings and sacred routes, as political, religious, migratory, and trade strategies of resistance used by Arawak groups like the Waikena and Baniwa in the 18th century to resist European colonial encroachment on their territories. The sacred routes represented an indigenous model for constructing and interpreting geography, history, culture and place. During colonization, the imposition of European cartography challenged indigenous geographical and geopolitical knowledge. The article examines how Kuwe routes served to both participate in and challenge colonial systems, representing an alternative way of interpreting the past through a "shamanic lens."
Copyright:
Attribution Non-Commercial (BY-NC)
Formati disponibili
Scarica in formato PDF, TXT o leggi online su Scribd
Silvia N. Viual, Instituto Venezolano de Investigaciones Cientcas Abstract. Kuwe oi Kuwai is a poweiul culruial heio among rhe Aiawak o rhe oirhwesr Amazon. 1his airicle analyzes Kuwe reachings anu sacieu ioures as polirical, ieligious, migiaroiy, anu riaue sriaregies o iesisrance. 1hese ioures weie useu Ly rhe Waiekena anu rhe Baie Inuians ro iesisr rhe colonial anu posrcolonial encioachmenr on rheii ancesrial reiiiroiies uuiing rhe eighreenrh cenruiy. 1his airicle analyzes Kuwe Duwkalumi, oi Kuwe reachings anu sacieu ioures, as polirical, ieligious, migiaroiy, anu riaue sriaregies o iesisrance. Duiing rhe eighreenrh cenruiy rhese sriaregies weie useu Ly poweiul In- uian waiiioi-shaman chies anu rheii olloweis ro evaue oi challenge rhe Luiopean colonial sysrem. Ar rhis rime rhe ancesrois o rhe conrempo- iaiy Waiekena anu Baie Inuians weie oiganizeu inro uieienr mulrierhnic coneueiacies, such as rhe Demanao, Nauwaka, NaiaLirana, Guaypu- navi, Umasevirauna, anu Daiivazauna. 1 1he Luiopean uocumenrs uesciiLe rhese poweiul Aiawakan-speaking gioups as associareu wirh each orhei rhiough riauing nerwoiks, Inuian ieLellions, anu sacieu places. By rhe ninereenrh cenruiy seveial Aiawakan-anu 1ukanoan-speaking gioups iom rhe oirhwesr Amazon weie acrive pairicipanrs in uieienr millenaiian movemenrs whose leaueis anu memLeis weie also using Kuwe ioures as a sriaregy ro suivive rhe piocesses o exploirarion anu uepiivarion iesulr- ing iom rhe iuLLei Loom (Hill anu Wiighr 1,88, Viual anu Zucchi 1,,6, Wiighr anu Hill 1,86). In rhe lasr rhiee uecaues o rhe rwenrierh cenruiy, conrempoiaiy Waiekena anu Baie srill riaveleu Ly Kuwe Duwkalumi ro iegain rheii economic, polirical, anu culruial iighrs. Kuwe reachings anu sacieu ioures aie impoiranr aspecrs o rhe ieligion Ethnohistory q,.q (summeiall zooo) Copyiighr Ly rhe Ameiican Sociery oi Lrhnohisroiy. 66 Silvia M. Vidal o Kuwe oi Kuwai. 1his ieligious sysrem emLiaces a hieiaichical socio- polirical oiganizarion, a map (oi imageiy) o sacieu ioures anu places, anu a coipus o naiiarives rhar encompasses iirual, geogiaphical, ecologi- cal, Loranical, anu zoological knowleuge. 2 Kuwe has seiveu rhe Aiawakan- speaking peoples (moie specically, rhe Waiekena anu Baie) as a mouel o anu oi sociery anu rheii geopolirical anu inreierhnic ielarions on which rhey have Luilr rheii sriaregies o iesisrance. In shoir, Kuwe Duwkalumi have seiveu as a means ro pairicipare in as well as ro evaue anu challenge rhe colonial (anu posrcolonial) uominion. As sriaregies o iesisrance, Kuwe Duwkalumi uiiecrly challenge rwo impoiranr iueas o rhe Luiopean (Wesrein) culruial riauirion anu knowl- euge. rhose o rime (hisroiy) anu space[place (geogiaphy[cairogiaphy). 1o unueisranu rhe sriaregies useu Ly rhe Waiekena anu Baie oieLeais, I have rhus oiienreu my analysis inro rwo inreiconnecreu elus. (1) rhe conion- rarion anu uialogue among Luiopean anu Inuian ways o consriucring anu inreipiering rhe pasr, anu (z) rhe imposirion anu insrirurionalizarion o Lu- iopean cairogiaphy on Ameiinuian geogiaphical anu geopolirical knowl- euge. I have also rheoierically Laseu rhis airicle on newanrhiopological in- reipierarions o rhe iole o culruie, myrh, hisroiy, anu place[space (Asau 1,8,, Bonl Baralla1,8,, Cohn1,8,, Comaio anu Comaio1,,z, Iiieu- man 1,,z, Gupra anu Ieiguson 1,,,, Hill 1,88, Rosaluo 1,8o, Sahlins 1,81, 1,8, 1uinei1,88L, Whire1,,o, Whireheau1,,a, 1,,q, Wol 1,8z). 3 Recenr erhnological anu erhnohisroiical sruuies o narive oirhwesr Ama- zon anu orhei Sourh Ameiican iegions have also Leen consiueieu (Aivelo- ]imenez anu Bioiu Casrillo 1,,q, Aivelo-]imenez er al. 1,8,, Cheinela 1,,, Gonzlez nez 1,8o, Hill 1,,, C. Hugh-]ones 1,,,, S. Hugh- ]ones 1,,,, ]ackson 1,8, Noiales anu Aivelo-]imenez 1,81, Noiey 1,,, Reichel-Dolmaro 1,,, Roosevelr 1,,q, Whireheau 1,88, 1,,o, Wiighr 1,81). 4 Iinally, cuiienr erhnogiaphical anu hisroiical nuings oLraineu iomieseaich conuucreu Ly some Waiekena, Baniva, Kuiiipako, Baie, anu Yeial Inuians (narive erhnogiaphy) have also Leen consiueieu. 5 1o analyze Kuwe Duwkalumi as an Inuian moue o consriucring rhe pasr, I have auopreu a shamanic oi shamanisric way ro ieconsriucr anu inreipier oirhwesr Amazon hisroiy (Hill 1,,6c). Accoiuing ro icholas 1homas anu Caioline Humphiey (1,,6. 1), rhe anrhiopological lireiaruie on shamanism is heavily Liaseu rowaiu cuiing, riance, anu meuical as- pecrs, rowaiu chaiacreiizarion o whar aie supposeuly geneial symLols oi ecsraric rechniques, anu rowaiu rhe shaman as a singulai iirual piacri- rionei. 1hus, rhey piopose ro view shamans as polirical acrois oi meuia- rois o hisroiically consrirureu social conriauicrions anu iesisrances (iLiu.. 1). 1o rhe Aiawak shamans anu orhei iirual specialisrs, Kuwe Duwkalumi 1he Aiawak Sacieu Roures 6, aie nor only sriaregies ro conionr unequal anu hieiaichical powei ielarion- ships wirhin colonial anu posrcolonial sysrems, Lur rhey aie also a mouel o inuigenous ways oi consriucring anu inreipiering myrh, hisroiy, culruie, anu place. 1he shamanic way also consrirures a poweiul mouel oi rhe Aiawakan-speaking peoples oi consriucring anu inreipiering erhnic anu polirical iuenriries. Accoiuing ro ]onarhan D. Hill (1,,6c), rhe shamanic way is a moue o polirical hisroiy rhar oims pair o rhe piocess o con- sriucring polirical communiries. In rhe colonial anu posrcolonial piocesses rhe conionrarion Lerween rhe shamanic anu rhe narional (ocial) pio- uucrion[consriucrion o rheii own iespecrive hisroiy cieareu newaienas o sriuggles oi Inuian peoples ro piorecr, cieare, oi ieLuilu new culruial anu polirical spaces wirhin rhe colonial anu narional srares. Because rhe Inuians weie nor passive oi mure vicrims in rhese piocesses, anrhiopologisrs anu orhei social scienrisrs neeu ro change rhe concepr o culruie ro one rhar in- cluues rhe iuea rhar rhe Inuian peoples have no choice Lur ro cieare new iuenriries . . . |oi] iesisring iuenriries, rhar is, rhey have ro sriuggle ro ie- asseir rheii place in hisroiy (Hill 1,,6c. z). Since rhe 1,8os new anrhiopological inreipierarions have sriongly quesrioneu sraric, ieuucrive, anu essenrialisr poiriayals o culruie, hisroiy, myrh, anu sociery anu have ieconguieu rhese caregoiies in ways ai ui- eienr iom Luiocenriic conceprions. Alreinarive ways o rheoiizing rhe pasr nowseek ro inregiare aichaeological anu erhnological uara anu wiirren hisroiical iecoius wirh inuigenous inreipierive mouels o hisroiy. Iuirhei- moie, myrh anu hisroiy aie vieweu as uynamic pairneis oi rhe hisroiical inreipierarion o Inuians pasr oi as moues o hisroiical consciousness oi inuigenous peoples in rheii sriuggles wirh anu suivival wirhin narion-srares (Hill 1,88, 1,,6, Rosaluo 1,8o, Sahlins 1,81, 1uinei 1,88a). 6 1he eighreenrh cenruiy was a peiiou in which rhe Spanish anu Poi- ruguese Ciowns weie uevoreu ro sysremaric exploiarions o rheii colonial reiiiroiies as well as rhe uemaicarion anu conriol o rheii oveiseas posses- sions. 1his piocess meanr senuing civil anu miliraiy exploieis ro uieienr iegions, elaLoiaring maps anu invenroiies o naruial iesouices, expelling oieign inriuueis, anu using Inuian gioups anu reiiiroiies as maikeis o rhe exrension o rheii colonial soveieignries. Duiing rhis cenruiy rhe Amei- inuian cairogiaphy was ieplaceu Ly rhe colonial geogiaphy rhar Lecame ocial, in rhis way rhe Luiopean space-reiiiroiial parrein was implanreu. 1he alien parrein uiviueu Ameiinuian Sourh Ameiica inro colonial srares anu Luiopean municipaliries, villages, anu paiishes. 1his colonial cairog- iaphy anu Luiopean parrein has Leen useu since 1,,, as a space-reiiiroiial anu polirical mouel oi rhe ciearion anu uelimirarion o Larin Ameiican 68 Silvia M. Vidal narion-srares. In orhei woius colonialism anu posrcolonialism iepiesenr, ro rhe Inuian popularions o lowlanu Sourh Ameiica, rhe compulsoiy uis- placemenr anu suLsrirurion o rheii spario-geogiaphical anu geopolirical knowleuge o rheii own inreiconnecrions Ly Luiopean sparial uisriiLurions anu hieiaichies o powei. 1o rhe Aiawak shamans anu orhei iirual specialisrs, Kuwe Duwka- lumi iepiesenr rheii mouel o consriucring anu inreipiering geogiaphy anu place. 1he anrhiopological lireiaruie on shamanismhas also sriesseu rhe as- sociarion Lerween shamans rechniques o ecsrasy anu mysrical geogiaphy (Lliaue 1,6q. 18z). Similaily, orhei anrhiopological appioaches have ciiri- cizeu rhe naruializeu associarions o culruie, people, anu place, especially wirhin hieiaichical anu unequal powei ielarionships (Gupra anu Ieiguson 1,,,), rhey have openeu up alreinarive sruuies in seaich o nonimpeiial geohisroiical caregoiies (Coionil 1,,6). ]onarhan Boyaiin (1,,q. q), oi ex- ample, menrions rhar social scienrisrs ueliLeiarions usually pioceeu as i culruie anu sociery weie playeu our wirhin a Cairesian woilu. 1his is rhe iesulr o rhe close genealogical connecrion rhar links Cairesian (iario- nal) caregoiies o space (anu rime) in rhe Luiopean culruial riauirion, rhis connecrion means close ielarionships Lerween mapping, Lounuaiy serring, inclusion, anu exclusion o places anu peoples (iLiu.). In auuirion, Akhil Gupra anu ]ames Ieiguson (1,,,. ) suggesr rhar rhe piesumprion rhar spaces aie auronomous has enaLleu rhe powei o ropogiaphy successully ro conceal rhe ropogiaphy o powei. Accoiuing ro Walrei Nignolo (1,,. zzzz, zz,), rhe move rowaiu colonizarion anu ieconguiarion o space (Luiopean cairogiaphy) in rhe colonial piocess inriouuceu a uouLle peispecrive. Ir piouuceu, on rhe one hanu, rhe uissociarion Lerween a cenrei uereimineu erhnically anu a cen- rei uereimineu geomeriically rhar complemenrs rhe erhnic one, anu, on rhe orhei hanu, rhe assumprion rhar rhe locus o oLseivarion (geomeriic cen- rei) uoes nor uisiupr oi inreieie wirh rhe locus o rhe enunciarion (erhnic cenrei). Nignolo (iLiu.. zz) also suggesrs rhar rhe powei o rhe cenrei uoes nor uepenu necessaiily on rhe geomeriic iarionalizarion Lur . . . |is] enacreu aiounu rhe powei o rhe erhnic cenrei. Ameiinuian anu Wesrein geogiaphical imaginaiies anu rheii conion- rarions aie cenrial ro rhe unueisranuing o rhe hisroiical piocesses in Luilu- ing uominanr gloLal cairogiaphies. Ioi Nichael ]. Shapiio (1,,,. ix) rhese conionrarions piouuce rhe insrirurionalizarion o rhe uominanr colonial oi narion-srare geogiaphical imaginaiy ovei Ameiinuian cairogiaphic knowl- euge. 1his insrirurionalizarion incluues rhe mapping o sparial anu geo- giaphical conrexrs wirhin which uominanr poweis anu sriong polirical uecision makeis calculareu, maue choices, anu gave meanings ro sparial 1he Aiawak Sacieu Roures 6, uisriiLurion anu economic exploirarion o colonizeu peoples. 1his piocess also ignoies rhe impoiranr conriiLurion o colonizeu peoples ro Luiopean cairogiaphy o rhe Ameiicas. In rhis sense rhis airicle iepiesenrs an eoir ro ieconsriucr rhe Aiawakan-speaking gioups cairogiaphy as well as rheii geohisroiical, geopolirical, anu geoieligious imaginaiies anu knowleuge. Cuiienr erhnogiaphical anu hisroiical ieseaich conuucreu Ly some Aiawakan-speaking gioups have sriongly inuenceu my analysis o rhe myrhs anu oial hisroiy o rhe conrempoiaiy Waiekena anu Baie. 1heii nu- ings anu my analysis weie comLineu wirh Luiopean wiirren iecoius ro ex- amine Kuwe Duwkalumi. 1o conrempoiaiy Aiawakan-speaking gioups, rhese sriaregies weie useu Ly rheii ancesrois ro iesisr Luiopean anu Luio- ciiollo encioachmenrs on rheii lanus. Ethnographical Background of the Contemporary Warekena and Bar 1he conrempoiaiy Waiekena anu Baie inhaLir seveial rownships o rhe Uppei Guainiaegio iegion in rhe Venezuelan Amazon (Iiguie 1). 1heie aie aLour six hunuieu Waiekenas anu rwo rhousanu Baies in Venezuela, Lur rhey aie inregiareu inro a macioiegional sociopolirical sysrem wirh some orhei oiry rhousanu 1ukanoans, Nakuans, anu Aiawaks living in Venezuela, ColomLia, anu Biazil. 1his sysrem is chaiacreiizeu Ly exrensive mulrilingualism anu exogamy (Wiighr 1,81, ]ackson 1,8, Hill 1,8, 1,,, Cheinela 1,,, Viual 1,,). 1he Waiekena anu Baie gioups have an inreinally hieiaichical socio- polirical sriucruie rhar is oiganizeu in seveial pariilineal, localizeu, anu exogamic phiariies, each consisring o rwo oi moie siLs iankeu accoiu- ing ro rhe Liirh oiuei o rhe ancesrial myrhic Liorheis. 1he piacrice o exogamy allows Aiawakan-speaking gioups anu suLgioups ro associare wirh each orhei anu orhei socieries. Hieiaichy is nor only rhe ciireiion Ly which ro classiy people anu place rhem in a given srarus, ir also inuences inria- anu inreigioups alliances anu plays an impoiranr iole in piocesses anu mechanisms o erhnogenesis anu social iepiouucrion. Lach phiariy anu siL aie iuenrieu wirh a specic aiea wirhin irs gioups reiiiroiy. Localizeu phiariies anu siL exeicise polirical anu economic conriol ovei rhe iiveis, sacieu places, anu naruial iesouices o rheii reiiiroiies. Howevei, rhis reiii- roiial conriol can Le negoriareu rhiough economic Laigaining anu polirical alliances among phiariies anu gioups. 1his sociopolirical sriucruie is giounueu on Lorh an exrensive ner- woik o polirical ielarions wirh orhei peoples anu rhe shaieu Kuwe ieli- gious sysrem, which is uiviueu inro myrhical cycles. Lach cycle consisrs o 6qo Silvia M. Vidal Figure . Map of Territories and Townships of the Bar, Warekena, and Other Arawakan- Speaking Groups in the Venezuelan Amazon. Source: Vidal eld notes , , . 1he Aiawak Sacieu Roures 6q1 a coipus o naiiarives (sroiies, myrhs, chanrs, songs, piayeis, auvice, erc.), iirual knowleuge, puLeiry iires, anu esrivals anu compiises a wiue vaiiery o iueological-symLolic anu piacrical coues. 1hese coues reach impoiranr knowleuge rhar has Leen associareu wirh Kuwe oi Kuwai anu rhe 1iick- srei Ciearoi (piiiikuli oi piiuli). In shoir, rhese coues have inuenceu anu oiienreu Inuian peoples sriaregies ro ace evenrs anu siruarions o rheii iirual anu seculai lives. In rhis mannei Lorh rhe hisroiical inreipierarion anu rhe myrhic iepie- senrarion o rhe woilu, naruial Leings, sociery, anu humankinu aie closely ielareu ro rhe Waiekena anu Baies sysremo ancienr Lelies. Nyrhic naiia- rives anu oial hisroiy aie rhus rwo complemenraiy genies rhar inuence one anorhei, rhiough rhese merhous people naiiare, rell, anu inreipiere rheii hisroiical piocesses o change. 7 Accoiuing ro rhe Waiekena anu rhe Baie, Kuwe oi Kuwai is rhe voice o rhe ciearion rhar openeu up rhe woilu. 8 He is rhe monsrious, piimoiuial human Leing (Hill 1,,. xvii), masrei o all visiLle anu invisiLle Leings (Wiighr 1,,), anu capaLle o conriolling rhe sky anu rhe univeise rhiough his poweiul knowleuge. Nosr o all, how- evei, he came ro rhis woilu ro reach people all o his sacieu iirual poweis. 1hese poweis oi Kuwe reachings aie secierly leaineu Ly men uuiing ini- riarion oi puLeiry iires. RoLin N. Wiighr (1,,. ,,) rhus calls ir rhe culr o rhe sacieu ures anu riumpers . . . iepiesenring rhe isr ancesrois o rhe phiariies. Kuwes culr is associareu wirh a hieiaichical polirical anu ieligious oiganizarion known as secier male socieries rhar iepiesenr Kuwe anu his rioops. 1he sociery incluues chies, masreis (iirual specialisr), wai- iiois, shamans, anu seivanrs. 1he ielarionship Lerween secier male soci- eries anu rhe iuea o Kuwe anu his rioops is Laseu on rhe associarion rhar rhe Aiawakan-speaking gioups esraLlisheu Lerween rhe myrhic oi isr ancesrois (rhe inpe mik nwi, such as Kuwe, piiuli, Puiunaminali, anu Dzuli) anu rhe living elueis oi pjnawji. 9 1he Kuwe ieligion is also a link ro collecrive uearh anu ieLiirh, woilu uesriucrion anu ienewal. Hill (1,,. 16) srares rhar rhe culr o Kuwi anu o rhe ancesroi spiiirs has conrinueu ro seive rhe Wakuenai |anorhei Aiawak gioup] as a powei ie- souice oi negoriaring inreierhnic ielarions along rhe lowei Guainia Rivei in Venezuela. Myths and Oral History of the Contemporary Warekena and Bar 1he Waiekena anu rhe Baie shaie wirh orhei Aiawakan-speaking gioups o rhe oirhwesr Amazon rhe Kuwe oi Kuwai culr anu some orhei impoiranr 6qz Silvia M. Vidal aspecrs o rheii myrhologies anu ieligious sysrems (Hill 1,8, 1,,, 1,,6L, Hill anu Wiighr 1,88, Viual 1,8,, 1,,, Wiighr 1,81, 1,,, Wiighr anu Hill 1,86). 10 Yer rheie aie also some uieiences rhar Wiighr (1,,. ) has in- reipiereu as vaiianrs o a single anu complex riauirion Lecause rhey uiei in ways rhar aie moie rhan a simply quesrion o local conrexr anu uerail. Despire rhe uieiences, rhe similaiiries aie inreipiereu Ly rhe conrempo- iaiy Waiekena anu Baie nor only as eviuence ro piove rhe valiuiry o rheii ancienr oial riauirions, Lur also o rheii shaieu oiigins. 1hey consiuei rhar each Aiawakan-speaking gioup has kepr an impoiranr anu valuaLle pair o rhis ancienr knowleuge rhar is conrinually useu ro ieconsriucr rheii his- roiies anu socieries. 1he myrhohisroiical anu iirual naiiarives o rhe Waiekena anu rhe Baie can Le sepaiareu inro rhiee cycles (oi sers o naiiarives) rhar ourline a complex piocess o erhno- anu cosmogenesis. 11 Some o rhem aie linguis- rically a mixruie o Waiekena anu Baie languages, rhis speaks oi rheii close hisroiical anu iirual ielarionships, which, accoiuing ro rheii oial ria- uirions, Legan ar an iniriarion esrival celeLiareu Ly rhe rwo gioups anu orhei Inuian peoples ar rhe Casiquiaie Rivei. 1he isr cycle o naiiarives Legins ar Hipana, an ancienr communiry locareu in rhe Ayaii Rivei anu rhe myrhical place o rhe Leginning o rhe woilu. Irs piincipal chaiacreis aie piiuli, Amiuyawa (piimoiuial woman), rhe isr Kuwe, anu a gioup o human-animal Leings. piiuli cieareu rhe isr woilu anu was enriusreu ro eliminare all o rhe uangeious animals anu impeiecrions. 1his woilu was uesrioyeu Ly a giear inunuarion iom which only piiuli, Amiuyawa, anu some human-animal Leings suiviveu. 1he seconu cycle naiiares rhe expansion o rhe miniaruie woilu unril ir ieaches irs naruial size wirh mounrains, iiveis, anu oiesrs, rhe cenrial acrois aie piiuli, rhe rhiee sons o piiuli, Amiuyawa, rhe seconu Kuwe, Kli, some human-animal Leings, anu rhe isr ancesrois. 1his cycle explains rhe lie anu uearh o Kuwe, oi rhe voice rhar openeu up (expanueu) rhe woilu. He raughr agiiculruie (kaltani) anu rhe sacieu iiruals o iniria- rion ro rhe isr ancesrois. 12 Ar rhe enu o rhe isr iirual, Kuwe peioimeu oi rhe isr ancesrois, rhen piiuli killeu him in a giear ie anu Kuwe ler rhe woilu anu wenr ro heaven. Iiom his ashes spiour rhe mareiials oi making rhe sacieu ures anu riumpers (his voice) playeu in iniriarion anu orhei sacieu iiruals rouay. Howevei, Amiuyawa anu orhei women srole rhe sacieu insriumenrs iom rhe iniriareu men, anu rhis acr o Amiu- yawa anu hei rioop o women ser o a long chase (opening rhe woilu again) iom rhe Ayaii anu Isana Riveis ro uieienr places in rhe Oiinoco, egio, anu Amazon Basins. 1his long chase enueu when piiuli anu his men ie- gaineu conriol ovei Kuwes insriumenrs. Accoiuing ro rhe Waiekena anu 1he Aiawak Sacieu Roures 6q rhe Baie, rhe uearh o Kuwe anu rhe chase o women weie rwo impoiranr hisroiical momenrs rhar changeu oievei rhe culruie anu sociery o rheii ancesrois, arei rhose evenrs, rhe oieLeaieis o conrempoiaiy Aiawakan- speaking gioups Legan garheiing ro celeLiare iniriarion iiruals. 1he rhiiu cycle o naiiarives accounrs oi ielarionships among people, Lerween people anu rheii ancesrois, anu Lerween human Leings anu powei- ul spiiirs iomorhei pairs o rhe cosmos, as well as rhe connecrions among uieienr iegions o rhe cosmos. Ir naiiares rhe human pasr o myrhic an- cesrois (piiuli, Amiuyawa), anu rhe cenrial chaiacreis aie Puiunami- nali (oi rhe givei o names), Pumeyawa, Kumasi, anu some orhei ieal anu myrhic oieLeais. 1his ser o naiiarives mosrly rakes place in Waiekena anu Baie ancesrial lanus anu is connecreu wirh some o rheii economic, migia- roiy, commeicial, polirical, anu shamanic acriviries. Accoiuing ro rhe Waiekena anu rhe Baie, rhe hisroiy o rheii ancesrois can Le uiviueu inro rhiee impoiranr phases oi peiious rhar ieecr vaiious piocesses o unicarion o uieienr peoples anu o sociopolirical anu ieli- gious riansoimarion. 1he isr peiiou occuiieu in rhe Isana Rivei, when rhe woilu was cieareu, anu ir is ielareu ro rhe isr cycle o myrhical naiia- rives. 1he seconu phase ueals wirh rhe riansoimarion o iiruals o iniria- rion anu rhe Kuwe culr in a ieligion rhar incluues an oiganizarion o wai- iiois anu secier male socieries. Ir Legan uuiing rhe rime o rhe gianuarheis Deie-ueie(-nwi) anu BenLena, when rhey inriouuceu iniriarion iires oi young giils. By Kuwe ioures rhey riaveleu ro uieienr places, inviring iela- rives, in-laws, anu iienus ro rhe iirual, anu all rhe people mer ar Naiacoa (now known as San Ieinanuo ue AraLapo, in rhe uppei Oiinoco). Larei, in Capihuaia anu orhei places o rhe Casiquiaie Basin, rhe oiearheis pei- oimeu an impoiranr iniriarion iire oi rhe uaughreis o gianuarhei Siwali (an ancienr chie oi caprain o rhe Waiekena). 1heie was a giear concen- riarion o uieienr peoples rheie (ancesrois o rhe Baie, rhe Waiekena, rhe Baniva, anu so on), leu Ly DepenaLe, rhe masrei o rhe iire, anu Dzuli as rhe giear shaman. Arei rhis evenr, many gioups ielareu ro rhe Waiekena, Baie, Baniva, anu rheii in-laws anu allies sraireu ro celeLiare rhe iniriarion ceiemonies oi men anu rhe Kuwe ieligion Legan. 1he rhiiu peiiou Legan when rhe Kakhau people muiueieu Pume- yawa anu hei husLanu in rhe Aguachapira Rivei, an auenr o rhe Casi- quiaie, Pumeyawa saw rheii Kuwe, anu in rhis way she Lioke rhe sacieu laws o rhe ieligion. Beoie uying, howevei, she gave Liirh ro Kumasi (oi Kumari in Baie), who was piorecreu anu iaiseu Ly Inmalu anu Iniliwiyu peoples. When he giew oluei, Kumasi wageu a wai againsr rhe Kak- hau, rheii allies anu in-laws. He anu his men killeu Caprain Ipichipimehli anu mosr o rhe Kakhau. Kumasis vicroiy geneiareu a new piocess o 6qq Silvia M. Vidal sociopolirical ieoiganizarion, which sraireu anorhei geneiarion o gioups oi peoples. In rhese oial hisroiies rhe names o some o rhe myrhical anu hisroiical ancesrois o rhe Waiekana anu rhe Baie aie inreimingleu, especially rhose o some waiiioi-chies o rhe eighreenrh cenruiy, such as Cocui, Davipe, CaLi, Cayama, anu Basimunaie, among orheis. Ir is inreiesring ro high- lighr rhar in rhese naiiarives rhe ancesrois aie poiriayeu as people Luiluing anu opening ioaus (Kuwe Duwkalumi), wiiring messages anu reachings in iiveiine srones (perioglyphs), anu riaveling Ly Kuwe ioures. Kuw Sacred Routes and Travels 1he Kuwe culr is associareu wirh a map oi imageiy o sacieu ioures anu places, which can Le uesciiLeu as a symLolic iniasriucruie rhar connecrs meaningul lanuscapes anu spiiirual locarions o rhis anu orhei woilus (rhar is, orhei iegions oi levels o rhe cosmos). Hill (1,,6L. 111z) explains. 1he use o sparial movemenrs as meraphois oi rhe social consriucrion o hisroiy is given irs mosr complere elaLoiarion in male anu emale iiru- als. 1he map o sacieu ioures anu places is pair o Kuwes geogiaphi- cal, ecological, Loranical, anu zoological reachings anu knowleuge. Kuw Duwkalumi lireially means wheie Kuwe passeu Ly anu incluues myrhi- cal ouineys (rhe poweiul naming piocess o geogiaphical places uuiing a shamanisric iirual oi orhei ieligious esrival) anu a complex nerwoik o ioures rhar connecr uieienr iegions o Sourh Ameiica. 13 1hese ioures com- Line moLilizarion rhiough lanu anu warei, rhar is, rhiough iiveis, cieeks, lakes, anu sea, as well as Ly ioaus, riails, anu naiiow parhs rhiough riopi- cal oiesrs anu savannas. 1hese lanu ioures link rhe heauwareis o seveial iivei Lasins. Ir is rhis comLinarion o using Lorh lanu anu warei ioures rhar gave (anu srill gives) Aiawakan-speaking gioups ways ro uevelop sriare- gies o iesisrance. Kuwe ioures (Iiguie z) also iepiesenr rhe locarion o anu rhe connecrion wirh sacieu places ielareu ro rhe ciearion o rhe woilu, o people, anu o rhe social oiuei as well as rhose ielareu ro rhe peioimance o ceiemonies o rhe Kuwe ieligion anu shamanic iiruals. 1he ioures aie linkeu ro sacieu anu seculai sriaregic iesouices (i.e., golu, silvei, srones) anu ro people anu places, oi sociopolirical, migiaroiy, anu commeicial puiposes. Accoiuing ro rhe Waiekena anu rhe Baie (anu rheii anes), rheie aie ar leasr eighreen main Kuwe ioures (Iiguies anu q). Duiing his lie Kuwe anu his rioops riaveleu ro all o rhese places, anu arei his uearh orhei myrhical ancesrois anu living elueis conrinueu riaveling ro rhe noirh, wesr, anu easr o rhe Amazon Basin. Duiing rhe eighreenrh cenruiy some 1he Aiawak Sacieu Roures 6q Figure . Map of Kuw Routes. Source: Vidal . 6q6 Silvia M. Vidal Figure . Map of Sacred and Secular Places Related to Kuw Routes. Source: Vidal , . 1he Aiawak Sacieu Roures 6q, Figure . Main Kuw Routes According to the Bar and Warekena Oral Traditions. Aiawakan-speaking poweiul leaueis anu rheii gioups weie impeisonar- ing Kuwe anu his rioops, rhey weie riaveling, migiaring, riauing, anu Lar- rling Ly using rhe Kuwe sacieu ioures. In his inreipierarions o Kuwais ouineys among rhe Aiawakan Hohouene, Wiighr (1,,) concluues rhar rhese riavels iepiesenr rheii norions o reiiiroiialiry anu collecrive iuen- riry as well as rheii sense o cumularive hisroiical knowleuge, incluuing rheii expeiiences o conracr, riauing nerwoiks, anu wais wirh orhei erhnic gioups. In shoir, rhe inregiarion anu ielarionship Lerween rhe secier male socieries anu Kuwe reachings anu knowleuge consrirures a mouel o anu 6q8 Silvia M. Vidal oi rheii socieries anu rheii geopolirical ielarions. 1he inregiarion anu iela- rionship Lerween secier male socieries anu Kuwe Duwkalumi rhus oim rhe sociopolirical anu ieligious Lasis o rhe iegional leaueiship o poweiul Aiawakan-speaking waiiioi-chies anu gioups. Warekena and Bar Routes of Migration, Trade, and Resistance Iiom rhe sixreenrh ro miu-sevenreenrh cenruiies rhe ancienr oieLeais o rhe Waiekena anu rhe Baie weie pair o rhe popularions oiganizeu inro rhe Nanoa maciopoliry anu some orheis (also known as macioiegional poliri- cal anu economic sysrems, see Viual 1,,) o rhe lowei egio Rivei anu orhei aieas o rhe oirhwesr anu Cenrial Amazon iegions. 14 1hese macio- poliries weie mulrierhnic, mulrilingual, sociopolirical, anu economic sys- rems rhar hau an inreinal inreierhnic hieiaichy leu Ly a paiamounr chie (loiu oi king) anu a poweiul elire o seconuaiy chies, leaueiship was heieuiraiy (Whireheau 1,,q, Viual 1,,). Laily Luiopean uocumenrs o rhe giear iivei Lasins o rhe Oiinoco anu Amazon ieei ro rhe exisrence o exrensive connecrions Lerween gioups (iiveiine anu hinreilanu peoples) wirhin anu among uieienr iegions (Acuna 186q, Almesro 1,86, Cueivo 18,,q, De la Ciuz 1,86, Ieueimann 1,16, Simon 188z, Llanos Vaigas anu Pineua Camacho1,8z, Whireheau1,88, 1,,a). Nosr o rhese connec- rions incluueu iegional riaue sysrems. Luiopean colonizarion o rhe egio Rivei Lasin Legan Ly rhe miu- sevenreenrh cenruiy. Poiruguese, Spanish, Durch, Iiench, anu Biirish colo- nial empiies weie compering among rhemselves anu wirh some Ameiinuian leauei gioups o local maciopoliries ro rake conriol ovei Inuian popula- rions anu iegional riaue sysrems o rhe Oiinoco anu Amazon Riveis. De- spire rhis, ir seems rhar rhe poweiul leaueiship o rhe Nanoa maciopoliriry manageu ro lasr unril rhe lare 16os, when ir Legan ro lose irs polirical anu economic uominance ovei rhe iegion. Duiing16, anu166o wai Lioke our Lerween rwo impoiranr Inuian acrions o rhe lowei egio Rivei (which pioLaLly incluueu such gioups as rhe Guaianacoacena, rhe Nanacuiu, rhe Yumaguaiis, anu rhe CaLuiicena) Lecause o rhe uearh o rheii paiamounr chie. In 16,z rhe Poiruguese aurhoiiries Legan rhe piacrice o capruiing rhe chiluien o impoiranr Inuian chies ro inuocriinare rhemin rhe Carholic ieligion anu ro reach rhem rhe Yeial language. 1hey also iniriareu rhe pei- securion anu enslavemenr o Ameiinuian shamans as an ocial sriaregy ro eliminare iuolariy (oi narive ieligion sysrems) anu Inuian ieLellions (Beren- uoi 1,1o. q,q). Soon arei rheie weie auuirional conionrarions anu con- icrs among rhe Nanao, rhe Baie, rhe Caiiaya, rhe Cuianao, anu orhei 1he Aiawak Sacieu Roures 6q, gioups oi rhe polirical anu economic conriol o rhe miuule egio Rivei (Ieiieiia 188. 86, RiLeiio ue Sampaio 18z. ,,,1o,). By rhe enu o rhe sevenreenrh cenruiy rhe Nanoa anu orhei macio- poliries o rhe egio, Oiinoco, anu Amazon Riveis weie expeiiencing uynamic piocesses o riansoimarion anu uisinregiarion. Inreinal socio- polirical conriauicrions anu conicrs, rhe uemogiaphic uecimarion o Ameiinuian popularions (Ly uisease, enslavemenr, anu rhe like), anu rhe Luiopean colonizarion o rhe egio Rivei leu ro iauical uisiuprions. 1hese piocesses causeu a new coopeiarion anu moLilizarion o Inuian gioups, which Lecame known Ly rhe eaily eighreenrh cenruiy as rhe new socio- polirical oimarions calleu mulrierhnic coneueiacies (Viual 1,,). 1hese mulrierhnic coneueiacies, oi riauing-miliraiy moues o leaueiship anu poliries (Whireheau1,,q. ,), weie exiLle anu vaiieu in rheii erhnic mem- Leiship anu weie leu Ly chaiismaric shaman-waiiioi chies. 1hese powei- ul chies Laseu rheii polirical aurhoiiry on rheii aLiliry ro Luilu peisonal ollowings (kinolks, in-laws, anu allies), on rheii skills as iegional riau- eis, especially o Luiopean goous, anu on rheii shamanic knowleuge anu powei. Borh Luiopean wiirren iecoius 15 anu rhe oial hisroiy 16 o Aiawakan-speaking gioups allow rhe conclusion rhar rhese chies oi cap- rains anu rheii ollowings conuucreu Lig mulrierhnic iirual esrivals ie- lareu ro rhe Kuwe ieligion. 1hese esrivals incluueu visirs ro sacieu places, special anu piivare houses oi men, whipping anu asrings ceiemonies, anu such musical peioimances as uancing, singing, anu playing riumpers, ures, anu uiums. Inueeu, in Inuian villages anu mission rowns rheie weie special houses oi chies rhar weie Liggei rhan rhe orheis anu ueuicareu ro male meerings anu iirual esrivals (Ieiieiia 1886. 1,,). Also, in laigei Inuian villages rheie was a iirual house oi each chie anu impoiranr poliri- cal leauei. Ar rhose houses rhe iniriareu men ieceiveu visirois anu pei- oimeu iirual whippings anu comLars, which somerimes enueu wirh a ew waiiiois wounueu oi ueau. Despire rhese casualries, howevei, rhese meerings Lerween poweiul chies anu rheii rioops also piomoreu new a- nal ielarionships anu peace agieemenrs. 17 Luiopean anu Ameiinuian naiiarives also ieveal rhe ioures connecring seveial riaue sysrems iom rhe egio Rivei ro suiiounuing iegions. 1iaue sysrems anu sacieu places weie connecreu iom rhe egio Rivei ro sui- iounuing iegions Ly seveial Kuwe ioures. 18 In auuirion ro having impoiranr esoreiic anu ieligious value, sacieu places weie also sriaregic sires oi rhe ueense anu riaue o Inuian leaueis anu gioups. 19 Lighreenrh-cenruiy wiir- ren iecoius ieei ro uieienr sacieu iirual places anu Inuian maiker cenreis rhar weie highly valuaLle ro Lorh Luiopean aurhoiiries anu Inuian leaueis (Noiey 1,,, Sweer 1,,, Hemming 1,,8, Whireheau 1,88). 1he impoi- 6o Silvia M. Vidal rance o rhese sacieu places, as ueraileu in rhe Luiopean wiirren souices anu in rhe Inuian oial hisroiy, vaiieu uuiing rhe eighreenrh cenruiy accoiuing ro rheii ielevance oi rhe commeicial acriviries anu rhe polirical alliances o Luiopeans anu Inuians. Some o rhese sacieu places weie Cumaiu, Aruies anu Naipuies Ialls, Yauira oi Yavira (a sire locareu ar rhe 1emi Cieek in rhe uppei AraLapo Basin), CocoiuLi Ialls, Naiie Rivei, Naiacoa (rhe sourh- ein pair o rhe acrual village o San Ieinanuo ue AraLapo), Aurana Rivei (a cieek o rhe uppei Oiinoco Basin), Iniiiua Rivei, Pasiva Lagoon anu orhei places on rhe Casiquiaie Rivei, 1omo Rivei (locareu ar rhe uppei Guainia Basin), Vaupes Ialls, anu Isana Ialls. 20 Ioi example, rhe Cumaiu sire was locareu Lerween rhe Aiii (oi Aiiia) anu Unini Riveis in ionr o rhe mourh o rhe Bianco Rivei (RiLeiio ue Sampaio 18z. 1oz). Cumaiu (larei known as rhe ciry o Poiaies) ieceiveu rhe name o ]uiupaiipoiacei- rua, oi place wheie ]uiupaii oi Kuwe uances. 1he CaLuiicena (rhe an- cienr oiearheis o rhe conrempoiaiy Baie anu orhei Aiawakan-speaking gioups) anu many orhei gioups helu rheii iirual esrivals ar rhis sire (iLiu.). 1his sacieu place was ielareu ro rhe riauing ioure connecring rhe ]apui anu uppei Amazon Riveis wirh rhe Bianco Rivei anu rhe Guianas. 1hus, as eil L. Whireheau (1,,a. z,,6) anu I (1,,. 1o1q, 1qoq, 1z, 1,8,) have noreu, rheie was an ancienr riaue sysrem Lerween rhe uppei Ucayali, egio, Oiinoco, rhe Guianas, anu rhe CaiiLLean. 1hiough rhis riaue nerwoik ciiculareu uieienr irems (golu oLecrs, gieensrones, Luio- pean manuacruies, anu rhe like) as well as people anu inoimarion. Berween 1,oo anu 1,z, Aiawakan-speaking gioups anu rheii allies iegioupeu ro oim oui mulrierhnic coneueiacies. rhe Nanao coneuei- acy 21 (Nanao, Baie, Naku, 1iLuii, NaLazaii, ]avaii, Bumaana, Naia- pena, anu orheis), rhe Cauauiicena coneueiacy 22 (rhe Baie, Caiayai, Guai- punavi, anu orhei gioups iom rhe lowei anu miuule egio Rivei), rhe Aianacoacena coneueiacy (rhe Baie, Cuianao, anu orhei gioups iom rhe miuule anu uppei egio Basin), anu rhe CaLeiie coneueiacy 23 (rhe Ca- Leiie, Amaiisano, Achagua, Lnagua, Naipuie, Avane, Aruie, Sliva, anu orhei gioups iom rhe Guaviaie anu uppei Oiinoco Basins). Nosr o rhese coneueiareu gioups anu rheii leaueis weie uevoreu ro an inrense riaue o rheii own commeicial piouucrs anu slaves wirh each orhei as well as wirh Poiruguese, Iiench, Spanish, anu Durch colonies in exchange oi guns anu orhei Luiopean goous. While rhe Nanao coneueiacy mainraineu irs economic anu polirical auronomy Ly ieely riauing wirh orhei Ameiinuian poliries, as well as wirh rheii Durch, Spanish, anu orhei Luiopean commeicial pairneis, rhe Aiana- coacena, Cauauiicena, anu CaLeiie coneueiacies weie polirical allies anu economic pairneis ro colonial aurhoiiries. 1he Aiawak Sacieu Roures 61 Duiing rhis peiiou rheie weie many uieienr Luiopean camps, known as arraiales oi coiials, which weie useu ro keep caprive Inuian slaves anu ro conriol Ameiinuian anu oieigneis riac Lerween colonies. 1wo o rhese aiiaiales weie locareu in rhe Lugai ue Alvaiaes (in rhe Amazon, Lerween rhe 1ee anu Paiaguaii Riveis) anu in rhe Ioiraleza ue Baiia uo Rio egio (larei known as Nanaus). Iiom rhese places Poiruguese aurhoiiries leu enslavemenr pairies anu campaigns o exreiminarion (so-calleu usr wais) againsr such Inuian gioups as rhe 1aium. Iiom rhe 1,oos ro rhe 1,zos rheie weie wais Lerween rhe Nanao, Cauauiicena, anu Aianacoacena coneueiacies oi conriol ovei impoiranr aieas o rhe miuule egio Rivei ielareu ro rhe Luiopean goous riaue iom anu ro rhe Durch colonies (RiLeiio ue Sampaio18z. ,,,1o,, Ieiieiia188. 86). As a iesulr rhe Nanao anu rheii Baie allies exrenueu rheii uominance ro rhe Daia, Pauauii, anu Bianco Riveis, as well as ro orhei zones o rhe egio Rivei rhar useu ro Le unuei conriol o rhe Caiaai, Cuianao, anu orhei gioups. 1he Nanao coneueiacy, unuei rhe leaueiship o rhe chie AuiicaLa, weie rhus in conriol o many commeicial anu sacieu ioures anu weie using rhem in rheii riaue sysrem iom rhe Cumaiu sire ro rhe So- limoes anu rhe Guianas. Berween rhe lare 1,zos anu eaily1,os rhe Nanao coneueiacy was ar wai wirh Poiruguese colonial aurhoiiries. Arei 1,z8, when rhe Nanao coneueiacy was uismemLeieu Ly rhe Poirugueses usr wai, mosr o rhe Nanao (rhe Nanao, Uiumanao, Iiiumanao) anu orhei gioups ielareu ro rhe Waiekena anu rhe Baie oiearheis (rhe Naiapena, Caianai, Uipuaii) weie emigiaring ro rhe uppei egio, AraLapo, anu Oii- noco Riveis Ly impoiranr Kuwe ioures. On rhe one hanu rhe insraLiliry o rhese new erhnic oimarions, rheii possession o a giear numLei o Luiopean weapons, anu rheii uenirive in- seirion in rhe colonial commeicial nerwoiks o Luiopean goous leu ro com- peririon anu inreinecine conicrs among rhe leauing o rhese Inuian con- eueiacies. On rhe orhei hanu Luiopean economic amLirions anu eais o rhese poweiul Inuian gioups pusheu colonial aurhoiiries ro inrensiy rheii exploiarions anu pariolling o some impoiranr commeicial ioures anu ro compere wirh rhe Ameiinuian poliries anu orhei oieign poweis ro gain conriol o sriaregic aieas o rhe egio anu Oiinoco Basins. 1he Luiopean colonial sysrem irsel anu inreiacrions among Luiopeans anu Inuians weie rhus uecisive oi rhe ciearion anu riansoimarion o rhese newerhnic socio- polirical oimarions. Berween 1,o anu 1, rhe piocesses o ieoiganizarion anu usion o Ameiinuian socieries gave iise ro oui new coneueiacies. rhe Dema- nao coneueiacy 24 (rhe Baie, Nanao, Waiekena, CuLeo, Naku, anu orhei gioups iom rhe miuule anu uppei egio Rivei), rhe Nauwaka coneuei- 6z Silvia M. Vidal acy 25 (rhe Baie, Baie-Nauwaka, Waiekena, Yahuie, Guinau, Anauy, Ba- niva, Desana, Naku GuaiiLa, Yekuana, anu orhei gioups iom rhe uppei egio, uppei Oiinoco, anu Casiquiaie Basins), rhe Boape-Naniva coneu- eiacy 26 (rhe Boape oi 1aiiana, Baniwa oi Kuiiipako, NaLana, Neoana oi Aiapaco, NaLei, CuLeo, Yapoa, Naku, Chapuena, anu orhei gioups iom rhe Vaupes anu Isana Basins), anu rhe Guaipunavi coneueiacy 27 (rhe Guai- punavi, Waiekena, Naipuie, Piapoco, CaLeiie, Paiene, Puinave, anu orhei gioups o rhe uppei Oiinoco, Guaviaie, anu Guainia Riveis). Borh rhe vicroiy o rhe Nanao ovei rhe Aianacoacena anu Cauauii- cena in rhe miuule egio Rivei anu rheii ueear Ly Poiruguese colonial oices weie uiiecrly ielareu ro rhe emeigence o rhe Guaipunavi coneuei- acy anu rheii migiarion ro rhe uppei Oiinoco iegion. 1he Uipuaii, Ipunawa oi Guaipunavi, unuei rhe leaueiship o Nacapu, migiareu iom miuule egio via rhe Isana ioure (Iiguie q. A.1) ro rhe uppei Oiinoco. In rhis ie- gion rhey conuucreu a laige wai againsr rhe CaLeiie, whom rhey expelleu ro mission rowns anu orhei places in rhe miuule Oiinoco aiea. By 1,o rhe Guaipunavi weie one o rhe poweiul gioups o rhe uppei Oiinoco iegion (Gili 1,6, Vega 1,,q, Ramos Peiez 1,q6). Ciossing ovei rhe Loiuei Lerween Poiruguese anu Spanish colonies was a common sriaregy useu Ly rhe Guaipunavi anu orhei gioups uuiing rhis peiiou. Bur rhe Guaipunavi uiu ir Ly using a Kuwe sacieu ioure, which gave rhem rhe oppoiruniry ro iegain rheii polirical, economic, anu ieli- gious powei ovei orhei Aiawakan-speaking gioups o rhe uppei Oiinoco Basin. In rhis way rhey came ro conriol an impoiranr sacieu anu sriaregic place, rhe rownship o Naiacoa (nowknown as San Ieinanuo ue AraLapo) locareu on rhe iighr maigin o rhe lowei AraLapo Rivei, ar rhe conuence o rhe uppei Oiinoco, Guaviaie, anu Nanapiaie Riveis. 1hese sriaregic places anu villages o Guaipunavi piincipal leaueis (Nacapu anu Cuceio) weie oirieu ar rhe Iniiiua, AraLapo, Oiinoco, anu Aurana Riveis (Alrolaguiiie 1,q, Gili 1,6). Arei rhe ueear o rhe Nanao, rhe Demanao coneueiacy, leu Ly Chie Camanao, conriolleu rhe ioures Ly rhe Naiie, CaLaLuii, anu Bianco 1he Riveis. 1he Demanao conriolleu CocoiuLi Ialls (known rouay as Sao GaLiiel uas Cachoeiias) anu rhe aiea o rhe Cucui Rock, rwo sacieu anu sriaregic places o rhe Aiawakan-speaking gioups. Camanao anu his gioup weie also impoiranr riauing anu miliraiy pairneis o rhe Poiruguese au- rhoiiries. 1he people o rhe Boape-Naniva coneueiacywhich emLiaceu gioups ielareu ro rhe Baie anu rhe Waiekena oiearheis oi rheii anes, such as rhe Buope (1aiiana) anu rhe Paiiana (Yavireio, Baniva)riaueu golu anu orhei goous iom rhe Isana anu Vaupes Riveis ro rhe Oiinoco 1he Aiawak Sacieu Roures 6 anu Solimoes as well as orhei impoiranr places in Sourh Ameiica (Iiguie q. A, B). PioLaLly as a iesulr o inreinal conicrs anu rhe Poiruguese cam- paign againsr rhe Nanao, Ly 1,z anu 1,z6 rhe Paiiana migiareu iom rhe uppei Vaupes ro rhe Guainia anu uppei AraLapo Basins, using Kuwe ioures (Iiguie q. C.1o, D.116). 1he Nauwaka coneueiacy (rhe Umasevirauna anu Daiivazauna) conriolleu rwo impoiranr riaue ioures (Iiguie q. C.1o, L.18) anu shaieu anorhei ioure wirh rhe Nanao (Iiguie q. C.1q). Iiom rhe 1,os ro rhe lare 1,,os rhe piogiessive piocess o Luiopean economic uominion ovei rhe Ameiinuian polirical economy Legan. Duiing rhis peiiou rhe Ciowns o Spain anu Poirugal signeu a uelimirarion rieary ro uemaicare rheii iespecrive oveiseas possessions. 1he Loiuei uemaica- rion, rhe expansion o colonial ionrieis, was ueuicareu ro uenirive reiiiro- iial conriol, ro rhe expulsion o oieign inriuueis anu comperirois, anu ro rhe polirical, legal, economic, anu culruial inregiarion (oi oiceu amalga- marion) o Inuian popularions ro rhe impeiial Ciowns. As a consequence, new sociopolirical changes anu violence rook place in rhe Oiinocoegio iegion. Berween 1, anu 1,6, rheie weie many Inuian ieLellions in rhe miuule anu uppei egio anu in rhe uppei Oiinoco Riveis (Caulin 18q1, Ieinnuez ue Bovauilla 1,6q, Ramos Peiez 1,q6, Nenuoa Iuirauo 1,o6, Ieiieiia 188, 1886, 188,, 1888). While some ieLel gioups ueenueu rheii lanus anu sacieu places againsr Luiopean encioachmenr, orheis oughr ro iegain conriol ovei sriaregic nerwoiks o riaue. 28 Ioi example, Imo (oi Immo), rhe piincipal leauei o rhe NaiaLirana coneueiacywirh moie rhan rwo hunuieu NaiaLirana, Amuisana, anu Guaipunavi men anu womenarrackeu rhe Spanish mission o San ]uan epomuceno ue Aruies (Szenrmaironyi 1,,, in Wiighr 1,81, Gili 1,6, Ramos Peiez1,q6). Beoie rheii arrack Imo anu his gioup peioimeu a sacieu iirual, which incluueu playing ures, riumpers, anu uiums (Gili 1,6 . 18q8). 1he puipose o rhis arrack was pioLaLly ro srop Spanish expansion iom rhe miuule Oii- noco ro rhe egio Rivei. Iiom1, ro 1,,o rhe Ameiinuian coneueiacies o rhe uppei egio anu uppei Oiinoco Riveis weie leu Ly sriong waiiiois-shaman chies who weie uiiecrly associareu wirh rhe Kuwe ieligion. In acr, rhe wiirren iecoius say rhar Cuceiu, Imo, Cocui, Amuni, Naia, Davipe, Inao, anu orheis leu secier (waiiioi) male socieries rhar iequiieu special men houses, whip- ping anu asring ceiemonies, anu sacieu places (Alrolaguiiie 1,q, Ramos Peiez 1,q6, Vegas 1,,q). Arei rheii iiruals anu meerings rhese poweiul chies anu rheii olloweis useu ro go our on waiaie anu riaue pairies. Bur rhese evenrs meanr a ueepei involvemenr o rhese Inuian gioups in rhe colonial sysrem. 1his involvemenr piouuceu a conrinuous ueseirion o some inuigenous gioups iomLuiopean rowns anu villages, while oi orhei 6q Silvia M. Vidal gioups ir enraileu a uecline o rheii economic anu polirical auronomy. 1hese inciuenrs helpeu ro susrain some Inuian coneueiacies (i.e., rhe Guaipu- navi, rhe Nauwaka) Lur also avoieu rhe emeigence o orheis, such as rhe NaiaLirana, 29 rhe Daiivazauna, 30 rhe Umasevirauna, 31 rhe Uiumanavi, 32 anu rhe Amuisana, 33 which Lecame moie poweiul in rhe uppei egio CasiquiaieGuainiauppei Oiinoco iegion. Berween1,6 anu1,6o Luiopean expeuirions o uelimirarion o colo- nial ionrieis occuiieu in rhe uppei egiouppei Oiinoco Region. Nili- raiy anu civilian aurhoiiries riieu ro impose some changes in rhe oiganiza- rion o rheii iespecrive colonies, new ounuarions o rowns anu oiriesses Legan, anu mission rowns weie riansoimeu inro seculai villages unuei rhe conriol o new Luiopean anu Inuian aurhoiiries. Luiopeans piohiLireu Ameiinuian gioups ro ieely move wirhin anu among colonial reiiiroiies. Duiing rhis peiiou Luiopeans Legan ro impiove rheii geogiaphical knowl- euge o rhe iegion, anu in rhis way rhey sraireu rhe piocess o imposing rheii colonial cairogiaphy ovei rhe Ameiinuian one. A giear conringenr o Poiruguese soluieis, ocials, anu expeirs riav- eleu Ly rhe egio Rivei anu Legan using inuigenous chies anu gioups as meuiarois anu erhnic miliria againsr orhei inuepenuenr Inuian gioups. 1his Poiruguese campaign geneiareu a giear Inuian ieLellion in 1,,. In- ueeu, seveial allieu Ameiinuian coneueiacies anu Inuians iom mission rowns aceu rhe Poiruguese aimy ar So GaLiiel Ialls. 1his wai seveieu rhe Inuian-Poiruguese ielarionships anu causeu many Inuian migiaroiy move- menrs iom rhe miuule egio Basin ro rhe uppei egiouppei Oiinoco iegion ro rhe Spanish colony. As a consequence, rhe conionrarion Lerween rhe Guaipunavi anu rhe NaiaLirana sraireu. Borh coneueiarions compereu oi rhe polirical conriol o rhe Inuian slaves anu Luiopean goous riaue sys- rem rhiough rhe enriie iegion (Gili 1,6 . 1oq, HumLolur 1,6 . 1z). Spanish aurhoiiries causeu moie changes wirh rheii inreivenrion in Inuian-Luiopean inreiacrion. 1he aurhoiiries riieu ro negoriare rheii poliri- cal piorecrion ro Inuians in exchange oi inuigenous suLecrion ro rhe Span- ish Ciown. By 1,, many poweiul Ameiinuian leaueis o rhe Guaipunavi anu NaiaLirana coneueiacies weie peioiming puLlic ceiemonies o vas- salage ro Spanish aurhoiiries ar San Ieinanuo ue AraLapo. 1his vassalage weakeneu rhe leaueiship o Cuceio anu Imo anu uiiecrly aecreu rhe Guai- punavi coneueiacy, causing irs iapiu uisinregiarion. 1he inuence o orhei leaueis like Cocui incieaseu, howevei. Cocui Lecame rhe piincipal chie o rhe NaiaLairana anu orhei smallei coneueiacies o rhe Uppei egio iegion. By rhe enu o eighreenrh cenruiy mosr o rhe places along maoi iiveis ioures (rhe uppei Oiinoco anu uppei egio) weie viirually uninhaLireu 1he Aiawak Sacieu Roures 6 (]eiez 1,6oa, 1,6oL, RiLeiio ue Sampaio 18z, HumLolur, 1,6, vol. q, Ieiieiia 188, 1886, 188,, 1888), anu seveial gioups on rhe egio Rivei hau Leen riansoimeu iom gentiles (inuepenuenr peoples) inro abalizados (assimilareu inuiviuuals anu amilies) (ero 1,88) oi gioups unueigoing uiasric ieuucrions in rheii polirical auronomy (Viual 1,,). Duiing rhis same peiiou a new Ameiinuian caregoiy emeigeu. canicur (ero 1,88. z, Sriauelli 1,z,. ,). 1he reim lireially meanr riairoi, anu ir was useu Ly rhe Nanao, rhe Baie, anu orhei gioups o rhe uppei egio ie- gion ro ieei ro inuiviuuals anu gioups who weie ar rhe seivice o rhe colo- nial poweis. By rhe close o rhe cenruiy rhe Luiopean economy, cairog- iaphy, anu colonial sysrem uominareu rhe Oiinoco-egio iegion. Despire rhis, some Inuian gioups manageu ro suivive anu iesisr colonial uominion Ly riansoiming rheii sociopolirical sriucruies anu ieuening rheii erhnic iuenriries. Inueeu, some o rheii leaueissuch as rhe NaiaLirana Cocui anu rhe Umaseviruana Davipeweie aLle ro ieinsrare rhe Kuwe ieligion ar rhe Cucui Nounrain sire anu in rhe 1omo, San Niguel, anu 1iiiquin Riveis. 34 Duiing his visir ro San Cailos ue Rio egio, Lerween 1,,, anu 18oo, Aleanuio ue HumLolur (1,6, vol. q) was aLle ro lisren ro rhe sacieu ures anu riumpers o Kuwe oi Kachimanai (Loruros) ar rhe 1omo Rivei, he also leaineu aLour rhe achievemenrs anu poweiul iirual knowleuge o Cocui, rhe giear cacique o rhe NaiaLirana. Conclusion 1he Kuwe Duwkalumi weie useu uuiing rhe eighreenrh cenruiy Ly rhe Waiekena anu rhe Baie oieLeais as polirical, ieligious, migiaroiy, anu riaue sriaregies o iesisrance. Duiing rhis peiiou poweiul shaman-waiiiois leu mulrierhnic coneueiacies, oi miliraiy-riauing poliries. 1he poliries weie exiLle anu highly vaiiaLle erhnic oimarions rhar weie uiiecrly srimulareu Ly rhe Luiopean-Inuian inreiacrions, rhey iepiesenreu a quick iesponse anu sriaregy oi suivival anu ieuenirion o Inuian erhnic iuenriries. By riauing, migiaring, anu iesisring, rhese poweiul chies anu rheii olloweis emulareu Kuwe anu his rioops, in rhis way rhey challengeu anu weakeneu rhe Luiopean colonial sysrem. 1hese leaueis anu rheii olloweis riansoimeu rhe Kuwe culr inro a sriong ieligious sysrem rhar was shaieu Ly many Inuian gioups o rhe oirhwesr Amazon (incluuing rhe 1ukano- ans, Nakus, anu orhei gioups) (Amoiim 1,z8, Hill 1,8, 1,,, Gonzlez nez 1,8o, Reichel-Dolmaro1,8, 1,,6, Wiighr 1,81, 1,,, Viual 1,8,, 1,,). 1his ieligious sysrem, as an iueological suppoir o miliraiy-riauing poliries, also came ro avoi rhe emeigence anu conrinuiry o a pan-Inuian polirical-ieligious hieiaichy in rhe noirhwesr Amazon uuiing rhe nine- 66 Silvia M. Vidal reenrh cenruiy. 1his pan-Inuian oiganizarion came inro acrion uuiing rhe iuLLei Loom eia as poweiul Inuian shaman-piophers leu millenaiian movemenrs (Hill anu Wiighr 1,88, Wiighr anu Hill 1,86). 1he Kuwe ieligion anu secier male socieries consrirureu impoiranr aspecrs o rhe shamanic way o consriucring hisroiy, culruie, anu sociery oi rhe Waiekena anu rhe Baie oiearheis. 1his polirical anu ieligious sriaregy alloweu rhe Waiekena anu rhe Baie ancienr leaueis ro Luilu poliri- cal communiries anu new culruial iuenriries wirhin rhe colonial iegime o rhe eighreenrh cenruiy. 1his airicle has shown rhar Kuwe ioures consri- rureu an exrensive nerwoik o uvial, reiiesriial, anu uvio-reiiesriial con- necrions rhar rieu rogerhei uieienr Ameiinuian gioups anu ample aieas o rhe Sourh Ameiican lowlanus. 1he ioures aie uiiecrly ielareu ro a com- plex anu vaiieu ancienr knowleuge anu a map o sacieu anu seculai places. 1his map iepiesenrs rhe ancienr Ameiinuian geopolirical knowleuge rhar incluues oimei sociopolirical, ieligious, economic, anu culruial ielarion- ships wirhin anu among Inuian peoples o rhe giear iegion Lerween rhe Oiinoco anu Amazon Riveis. Bur rhe mosr impoiranr aspecr o rhis map is rhar ir consrirureu rhe cairogiaphic knowleuge o rhe Waiekena anu rhe Baie oiearheis useu ro oiganize anu inreipier rhe Ameiicas. 1his cairo- giaphic knowleuge was conrinually conresreu Ly rhe Luiopean cairogiaphy anu rhe ropogiaphy o colonial powei. Kuwe reachings anu sacieu ioures also iepiesenr rhe valuaLle inoi- marion conraineu in rhe myrho-hisroiy anu oial hisroiy o rhe Waiekena anu rhe Baie. 1his inoimarion is ciucial oi unueisranuing rhe hisroii- cal piocesses o rhe Sourh Ameiican lowlanus. 1his airicle shows rhar Ly comLining Ameiinuian myrho-hisroiy anu oial hisroiy (incluuing Inuian caregoiies anu rypologies) wirh orhei uara (aichaeological, erhnohisroiical, erhnogiaphic eviuences), ir is possiLle ro oLrain an insighrul appioach ro rhe naruie o Lorh inreierhnic anu commeicial nerwoiks as well as rhe mi- giaroiy piocesses o rhe Aiawak anu orhei peoples o rhe Sourh Ameiican lowlanus. As rhis airicle has ueraileu, rhe Baie anu Waiekena oieLeais useu rhe Kuwe reachings anu sacieu iouresoi rhe Kuwe ieligionnor only ro pai- ricipare in rhe riauing nerwoik o Inuian slaves anu Luiopean goous (espe- cially ieaims, knives, macheres) Lur also ro evaue oi challenge rhe colonial uominion. On rhe one hanu rheii pairiciparion in iegional riauing sysrems alloweu rhe Waiekena anu Baie leaueis ro iegain powei anu piesrige, Lur rhis sriaregy leu ro rhe collapse o rheii local anu iegional leaueiship wirhin rhe colonial sysrem. On rhe orhei hanu rhe migiaroiy movemenrs o rhe Waiekena, rhe Baie, anu orhei gioups causeu rhe pairial ailuie o rhe Poi- ruguese anu Spanish missionaiy, miliraiy, anu civil aurhoiiries ro uevelop a 1he Aiawak Sacieu Roures 6, sraLle colonial sysrem uuiing mosr o rhe eighreenrh cenruiy in rhe uppei Oiinocouppei egio iegion. By pairiciparing, iesisring, anu ghring rhe colonial iegimes, rhe Waie- kena anu rhe Baie oieLeais weie aLle ro ieLuilu anu conriol rheii own culruies, iuenriries, reiiiroiies, anu socieries. Bur rhe mosr impoiranr rhing was rhar rheii conrinual piocess o ieLuiluing polirical anu culruial com- muniries also conriiLureu ro rhe emeigence o yer anorhei polirical anu cul- ruial communiry. rhar o rhe ciiollo oi cieole popularions o rhe oirhwesr Amazon iegion o Venezuela, ColomLia, anu Biazil. Lven rouay rhe Baie anu rhe Waiekena riavel Ly Kuwe ioures. 1he Baie aie srill ghring ro iecovei rheii polirical anu economic auronomy. 1he Waiekena srill oiganize rhemselves in secier male socieries, anu in rhis way Kuwe anu his rioop o iniriareu Waiekenas conrinue opening anu closing rhe woilu ar rhe sacieu places o rhe San Niguel Rivei. Bur rhe mosr im- poiranr legacy o rheii ancesrois is rhar rhe Waiekena anu Baie srill in- voke Kuwe Duwkalumi as a poweiul sriaregy ro conriol rheii own pasr anu ro ueenu rheii culruial iighrs anu riauirional lanus. In acr, uuiing rhe 1,8os anu 1,,os rhe Waiekena riaveleu anu migiareu Ly way o Kuwe ioures ro iesisr golu mining exploirarion anu invasion o rheii lanus. Ioi rhe lasr rhiee uecaues Lorh rhe Waiekena anu rhe Baie have Leen ralking ro rhe Venezuelan aurhoiiries aLour Kuwe reachings anu ioures as sacieu anu legal insriumenrs ro ieclaim rheii iighrs ro rheii ancienr reiiiroiies. Notes A veision o rhis airicle was piesenreu ar rhe annual meering o rhe Ameiican Anrhiopological Associarion, San Iiancisco, zozq ovemLei 1,,6, in rhe sympo- sium Reconsriucring anu Deconsriucring Colonial Peiiparerics in Venezuela. cc- Nici1 (rhe Venezuelan Council oi 1echnological anu Scienric Reseaich) anu ivic (rhe Venezuelan Insrirure o Scienric Reseaich) pioviueu me wirh rhe unus ro ar- renu rhis symposium. I amueeply giareul ro rhe Waiekena, Baie, anu Baniva elueis, colleagues, anu iienus oi shaiing wirh me rheii oiearheis reachings anu sacieu knowleuge. I woulu like ro rhank in pairiculai elly Aivelo-]imenez, ]onarhan D. Hill, Beira L. Peiez, ALel Peiozo, eil L. Whireheau, anu AlLeira Zucchi oi rheii conriiLurions, commenrs, anu suggesrions. I also rhank Cailos Quinreio oi elaLo- iarion o rhe maps. 1 By multiethnic I mean rhar rhe Inuian popularions o rhese coneueiacies Le- longeu ro uieienr erhnic-linguisric gioups o rhe Aiawakan, 1ukanoan, Na- kuan, anu orhei linguisric amilies. z Ieinanuo Sanros Gianeio (1,,8) srares rhar rhe Yanesha (oi Amuesha, anorhei Aiawakan-speaking gioup iom Peiu) also pieseive rheii hisroiical memoiy Ly uieienr anu complex piacrices, incluuing rhar o wiiring hisroiy inro rhe lanuscape. 1he aurhoi calls rhis piacrice as ropogiaphic wiiring (iLiu.. 1z). 68 Silvia M. Vidal In his airicle Sanros Gianeio menrions rhar rhe Wakuenai (anorhei Aiawakan- speaking gioup iom Venezuela) anu rhe Paez (an Inuian gioup iom rhe Co- lomLian Anues) also shaie rhis piacrice. See also Auoino1,86, Asau1,,1, Basso1,,, Boyaiin1,,q, Coionil 1,,6, Hill 1,,6, Nignolo 1,,, Seeu 1,,1, Shapiio 1,,,, 1uinei 1,88a, 1,,1, Whireheau 1,,z, 1,,L. q See also Baei 1,,q, Bioiu Casrillo1,8, Burr-Colson1,8, Cheinela1,8, 1,88, Hill 1,8, 1,,6a, 1,,6L, ]ouiner 1,88, Neiia 1,,a, 1,,L, Noiales Nenuez 1,,,, 1,8q, 1,,o, Reichel-Dolmaro 1,,6, Sanros Gianeio 1,,q, Viual 1,8,, 1,,, Whireheau 1,,1, 1,,6a, 1,,6L, Wiighr 1,,, Wiighr anu Hill 1,86. Since rhe enu o 1,8os, some Waiekena, Baniva, Kuiiipako, Baie, anu Yeial iirual specialisrs, elueis, anu reacheis have Legun conuucring rheii own ieseaich on rheii culruies anu hisroiies. I was honoieu wirh rhe invirarion ro ieau anu uiscuss wirh rhem mosr o rheii woik anu nuings. 6 1ouay many Larin Ameiican peoples (Inuians, Aio-Ameiicans, anu ciiollos) cenrei rheii social anu polirical sriuggles on rheii own uenirions anu inreipie- rarions o hisroiy (Guzmn Bocklei 1,8). Dening anu conriolling rhe pasr is rhe ulrimare oim o hegemony (Hill 1,,6a. 16), iepiesenring rhe compliciry o rhe ocial hisroiy wirh empiies (Nignolo 1,,, Guha 1,8,, Guha anu Spivak 1,88). , Nyrhic anu hisroiical naiiarives aie known ro rhe Baie as |a]chelekawa (ro nai- iare, rell, oi ielare). Nyrhic naiiarives Legin wirh rhe expiession o Idabaka beuku yajanei (when rhe uay[lighr Legan oi in rhe Leginning o rhe woilu), while oi oial hisroiy rhe Baie use peisonal names o ancesrois oi kinship rei- minology, olloweu Ly rhe sux -mi (as a piereiir maikei). 1he Waiekena uis- ringuish Lerween myrhic naiiarives (kasaleta, ro rell, ielare, naiiare) anu oial hisroiy (panina), Lur when rhey aie naiiaring, rhey ollow rhe same parrein as rhe Baie. Ioi example, Ale tapaka puna (when rhe uay[lighr Legan oi in rhe Leginning o rhe woilu). 1hey also use rhe sux -mi. 8 Also known ro rhe Baie, Baniva, anu Yavireio as Karsimnai, rhe shiimp earei. Baniva anu Yavireio aie rwo orhei Aiawakan-speaking gioups o rhe uppei egiouppei Guainia iegion. , Inepe miki nawi means rhe ieal oi myrhic ancesrois ioma veiy uisranr pasr. piiuli is rhe 1iicksrei-Ciearoi, Puiunaminali is rhe givei o names anu a poweiul shaman-waiiioi, anu Dzuli is rhe isr shaman who raughr rhe Waie- kena anu Baie oieLeais his knowleuge on shamanism. Pjnawji oi pinjli-nwi means rhe elueis. 1hese aie rhe living olu people who have impoiranr hisroii- cal, shamanisric, iirual, anu piacrical knowleuge. 1o 1hey also shaie rhese culr anu ieligious Lelies wirh rhe 1ukanoan-speaking gioups o rhe same iegion (see Cheinela 1,8, 1,,, C. Hugh-]ones 1,,,, S. Hugh-]ones 1,,,, 1,88, ]ackson 1,8). 11 See Hill 1,8, 1,,, Viual 1,8,, 1,,, anu Wiighr 1,81, 1,, oi moie inoima- rion on rhe myrhohisroiical naiiarives o orhei Aiawakan-speaking gioups. 1z Kaltani, meaning rhe riee o all iuirs anu vegeraLles, is rhe name o a moun- rain locareu ar rhe Aurana Rivei, a small Lianch o rhe uppei Oiinoco Rivei. 1 In some maps Kuwe ioures also appeai as Passage o rhe Devil oi as Yuiu- paii, a name oi Kuwai in rhe Yeial language. Duiing iiruals Waiekena anu Baie shamans, elueis, anu iniriareu men can spiiirually anu symLolically riavel ro visir sacieu places locareu in rhis anu orhei levels o rhe cosmos. 1hey also 1he Aiawak Sacieu Roures 6, Lelieve rhar Kuwe can come ro rhe giounu (i.e., he visirs rhis woilu) uuiing iirual esrivals oi rhar he can Le Lioughr uown ro rhis woilu Ly iirual spe- cialisrs. 1q In rhe wiirren iecoius rhe Waiekena aie known as Oieones, Guaiequena, Aii- quena, oi Ueiekena, anu rhe Baie as Baiena, Balenu, anu Bale (oi orhei names anu ieeiences, see Viual 1,,). 1he Waiekena o rhe uppei egio weie also menrioneu as using a soir o quipu wiiring sysrem arei rhe mannei o rhe ancienr Peiuvians (Baena 18q. z,8, RiLeiio ue Sampaio 18z. 11q). I askeu rhe Waiekena elueis aLour rhis quipu, rhey inoimeu me rhar rheii oieLeais useu ro have a sysremo coius anu knors ro senu messages iomone place ro anorhei, some Waiekena srill iememLei pair o rhis sysrem. 1 Berenuoi 1,1o, Caulin 18q1, Cueivo 18,,q, Daniel 1,16, Ieinnuez ue Bo- vauilla 1,6q, Ieiieiia 188, Iiirz 1,18, Gili 1,6, HumLolur 1,6, ]eiez 1,6oa, 1,6oL, Llanos Vaigas anu Pineua Camacho 1,8z, Nenuoa Iuirauo 1,o6, Ramos Peiez 1,q6, RiLeiio ue Sampaio 18z, Simon 188z, Sweer 1,,, Szenr- maironyi, in Wiighr 1,81, Vega 1,,q, Viual 1,,, Viual anu Zucchi 1,,6, Wiighr 1,81. 16 Ioi example, in Amoiim1,z8 rheie aie many Ameiinuian naiiarives rhar men- rion rhese shaman-waiiioi chies, such as Buope (1,zoo), Cocui (1,qo,o), anu orheis. 1hese chies anu rheii waiiiois peioimeu Kuwe iiruals anu esri- vals Leoie rhey wenr on wai pairies anu riauing riavels. 1, One o rhese iirual whippings, comLars, anu meerings was uocumenreu oi rhe Nanerivirano (oi NaiaLirana) anu rhe Guaipunavi in rhe AraLapo Rivei (Ramos Peiez 1,q6). Ielipe Salvauoi Gili (1,6, vol. ), an eighreenrh-cenruiy missionaiy, also menrions rhar Guaipunavi leaueis anu shamans useu ro sing anu uance a vaiiery o songs, incluuing one he heaiu nameu maiiye. 1his song is cuiienrly sung uuiing Kuwe iiruals among rhe Waiekena. 18 Accoiuing ro Whireheau (1,,a. z,6), rhe myrhology o rhe Lokono (anorhei Aiawakan-speaking gioup) anu rhe eighreenrh-cenruiy wiirren iecoius aLour rheminuicare rhar rheii polirical geogiaphy exrenueu iighr acioss rhe Guayana shielu inro ColomLia anu onro rhe Pacic coasr. 1his consrirures anorhei ex- ample o rhe secier anu seculai knowleuge o rhe Aiawakan-speaking gioups ielareu ro riaue nerwoiks anu ioures. 1, 1o rhe Aiawakan-speaking gioups, sacieu places incluue iocks, mounrains, lagoons, iapius, anu alls. Perioglyphs anu orhei oims o iock air anu iirual sriucruies aie also associareu wirh rhese places. zo Alrolaguiiie y Duvale 1,q, Gili 1,6, HumLolur 1,6, Llanos Vaigas anu Pineua Camacho 1,8z, Nenuoa Iuirauo 1,o6, Ramos Peiez 1,q6, RiLeiio ue Sampaio 18z, Sweer 1,,, Vega 1,,q, Wiighr 1,81. z1 1he leauei o rhe Nanao coneueiacy was AyuiicaLa (AuiicaLa), anorhei im- poiranr leauei was Camanuaiy (Camanuiy). zz Cuiunam was rhe paiamounr leauei o rhe Cavauiicana coneueiacy, he was also in conriol o rhe sacieu sire Cumaiu. z By rhe eaily eighreenrh cenruiy rhe leauei o rhe CaLeiia coneueiacy was eii- cagua. zq 1he mosr amous leauei o rhe Demanao coneueiacy was Camanao. z 1he Nauwaka coneueiacy was leu in rhe lare sevenreenrh anu eaily eighreenrh cenruiies Ly a paiamounr chie calleu Guaicana. Larei, Amuni was rhe leauei o rhis coneueiacy, anu Ly rhe 1,6os an Inuian woman, Naviueo, uaughrei o 66o Silvia M. Vidal rhe giear Guaicana, anu hei uncle Cachupa aie menrioneu as rhe coneueiacys inuenrial aurhoiiries. z6 1he Boape-Naniva coneueiacy was leu Ly Boape, Lur Cunaguaii is menrioneu as irs leauei as well. z, By rhe 1,os, when rhe Guaipunavi aiiiveu in rhe uppei Oiinoco, rheii leauei was Nacapu. Larei, Ly rhe1,os, rhe coneueiacy was leu Ly Cuceiu (Ciuzeio). z8 Ioi example, rheie weie rwo impoiranr Inuian ieLellions uuiing rhis peiiou. one was rhe ieLellion o rhe so-calleu Rio egio Inuians in rhe CocoiuLi Ialls (also known as Sao GaLiiel uas Cachoeiias), rhe orhei was rhar o rhe NaiaLi- rana, Guaypunavi, anu orheis gioups o rhe Naipuie Ialls. Borh ieLellions hau rhe puipose o iegaining conriol o rhe uppei Oiinocouppei egio iegion. z, 1he gioups Lelonging ro rhe NaiaLirana coneueiacy weie rhe Baie, Nanao, Guinao, Caraiapene, Yahuie, Naku, GuaiiLa, Waiekena, anu Baniva. Ar isr, Imo (Immo, Imocon) was rheii piincipal leauei, Lur larei Cocui (Cucui, CucuLi) was rhe mosr inuenrial waiiioi-shaman chie o rhe NaiaLirana. o 1he gioups Lelonging ro rhe Daiivazauna oi Daiivazana coneueiacy weie rhe Baie, Piapoco, Waiekena, Puinave, CuLeo. 1heii leauei was Nai, anu his sec- onuaiy chies weie Doo anu NaLiu. 1 1he gioups Lelonging ro rhe Umasevirauna coneueiacy weie rhe Waiekena, Baie, anu Baniva. z 1he gioups Lelonging ro rhe Uiumanavi coneueiacy weie rhe Baie anu Nanao. 1he gioups Lelonging ro rhe Amuisana coneueiacy weie rhe Baniva, Yavireio, Deesana, anu Baie. q Cocui was a amous Baie waiiioi-chie who was rhe heau o rhe Baie in rhe uppei egio anu in rhe ciry o San Cailos ue Rio egio ar rhe enu o rhe eigh- reenrh cenruiy. Davipe (Dauipe) was a amous Waiekena chie who was rhe ounuei o San Niguel ue Davipe, rhe isr mission-rown oi rhe Waiekena Inui- ans on rhe San Niguel Rivei. References Acuna, Ciisroval ue 186q A ew Discoveiy o rhe Giear Rivei o rhe Amazons. In Lxpeuirions inro rhe Valley o rhe Amazons, 1,, 1qo, 16,. Clemenrs R. Naikham, eu. ew Yoik. Haklyur Sociery. Auoino, Rolena 1,86 Guaman Poma. Wiiring anu Resisrance in Colonial Peiu. Ausrin. Uni- veisiry o 1exas Piess. Almesro, Peuiiias ue 1,86 ]oinaua ue Omagua y Doiauo. In La avenruia uel Amazonas. Raael Diaz, eu. Pp. ,,zz. Cionicas ue Ameiica 1,. Nauiiu. Hisroiia 16. Alrolaguiiie y Duvale, Angel, comp. 1,q Relaciones geogicas ue la goLeinacion ue Venezuela (1,6,68). Ca- iacas. Luiciones ue la Piesiuencia ue la RepuLlica ue Venezuela. Amoiim, Anronio Bianuao ue 1,z8 Lenuas em nheengaru e em poirugues. Revisra uo Insriruro Hisroiico e Geogiphico Biasileiio. Vol. 1q, pp. 1qq. Rio ue ]aneiio. Impiensa acional. 1he Aiawak Sacieu Roures 661 Aivelo-]imenez, elly, anu Hoiacio Bioiu Casrillo 1,,q 1he Impacr o Conquesr on Conrempoiaiy Inuigenous Peoples o rhe Guiana Shielu. 1he Sysrem o Oiinoco Regional Inreiuepenuence. In Amazonian Inuians iomPiehisroiy ro rhe Piesenr. Anna Roosevelr, eu. Pp. ,8. 1ucson. Univeisiry o Aiizona Piess. Aivelo-]imenez, elly, Iilauelo Noiales, anu Hoiacio Bioiu Casrillo 1,8, Repensanuo la hisroiia uel Oiinoco. Revisra ue anriopologia. Vol. , pp. 1z. Bogor. Univeisiuau ue Los Anues. Asau, 1alal 1,8, Aie 1heie Hisroiies o Peoples wirhour Luiope A Review Airicle. Compaiarive Sruuies in Sociery anu Hisroiy. z,. ,q6o,. 1,,1 Areiwoiu. Iiom rhe Hisroiy o Colonial Anrhiopology ro rhe Anrhio- pology o Wesrein Hegemony. In Colonial Siruarions. Geoige W. Srock- ing ]i., eu. Pp. 1qzq. Nauison. Univeisiry o Wisconsin Piess. Baena, Anronio Lauislau Nonreiio 18q OLseivaoes ou noras ilusriarivas uos piimeiios ries capirulos ua paire segunua uo rhesouio uescoLeiro no iio Amazonas. Revisra riimensal ue hisroiia e geogiaphia. Vol. , o. 1,, pp. z,11. Rio ue ]aneiio. Laemmeir. Baei, Geihaiu 1,,q Cosmologia y shamanismo ue los marsiguenga (Peiu Oiienral). Quiro, Lcuauoi. nv.n-.nn. Basso, Lllen 1,, 1he Lasr CanniLals. A Sourh Ameiican Oial Hisroiy. Ausrin. Univei- siry o 1exas Piess. Berenuoi, ]oao Ielippe, S.]. 1,1o Chionica ua missao uos pauies ua Companhia ue ]esus no esrauo uo Naianhao. In Revisra uo Insriruro Hisroiico e Geogiphico Biasileiio. Vol. ,z, pr. 1. Rio ue ]aneiio. Impiensa acional. Bioiu Casrillo, Hoiacio 1,8 Ll conrexro mulrilingue uel sisrema ue inreiuepenuencia iegional uel Oiinoco. Anriopologica 66q. 81o1. Bonl Baralla, Guilleimo 1,8, Nexico piounuo. Una civilizacion negaua. Nexico Ciry. rv[Ciesas. Boyaiin, ]onarhan 1,,q Space, 1ime, anu rhe Polirics o Nemoiy. In Remapping Nemoiy. 1he Polirics o 1imeSpace. Pp. 1,. Ninneapolis. Univeisiry o Ninnesora Piess. Burr-Colson, Auuiey 1,8 Roures o Knowleuge. An Aspecr o Regional Inregiarion in rhe Ciicum-Roiaima Aiea o rhe Guiana Highlanus. Anriopologica 66q. 1oq,. Caivaal, Iiay ]acinro ue 18,z Relacion uel uescuLiimienro uel Rio Apuie hasra su ingieso en el Oii- noco. Leon, Spain. Dipuracion Piovincial. Caulin, Iiay Anronio 18q1 Hisroiia coiogica, naruial y evangelica ue la ueva Anualucia, Pio- vincia ue Cuman, ueva Baicelona, Guayana y veirienres uel Oiinoco. Caiacas. Geoige Coisei. 66z Silvia M. Vidal Cheinela, ]aner 1,8 Hieiaichy anu Lconomy o rhe Uanano (Koriiia)-Speaking Peoples o rhe Niuule Uaupes Basin. Ph.u. uiss., ColumLia Univeisiry. 1,88 Righring Hisroiy in rhe oirhwesr Amazon. Nyrh, Sriucruie, anu His- roiy in an Aiapao aiiarive. In Rerhinking Hisroiy anu Nyrh. Inuige- nous Sourh Ameiican Peispecrives on rhe Pasr. ]onarhan D. Hill, eu. Pp. q,. UiLana. Univeisiry o Illinois Piess. 1,, 1he Uanano Inuians o rhe Biazilian Amazon. A Sense o Place. Ausrin. Univeisiry o 1exas Piess. Cohn, Beinaiu S. 1,8, An Anrhiopologisr among rhe Hisroiians anu Orhei Lssays. Delhi. Ox- oiu Univeisiry Piess. Comaio, ]ean, anu ]ohn Comaio 1,,z Lrhnogiaphy anu rhe Hisroiical Imaginarion. Bouluei, cc. Wesrview. Coionil, Ieinanuo 1,,6 Beyonu Occiuenralism. 1owaiu onimpeiial Geohisroiical Caregoiies. Culruial Anrhiopology 11. 18,. Cueivo, Anronio B. 18,,q Coleccion ue uocumenros ineuiros soLie la geogiaia e hisroiia ue ColomLia. Vols. q. Bogor. Zalamea Heimanos. Daniel, ]oao, S.]. 1,16 1hesouio uescoLeiro no iio Amazonas. Paire segunua. In Revisra uo Insriruro Hisroiico e Geogiphico Biasileiio. Vol. , pp. 1q1, 1z8q,, zz,8, qq6o. Rio ue ]aneiio. Impiensa acional. De la Ciuz, Ii. Lauieano 1,86 Relacion uel uescuLiimienro uel iio ue las Amazonas, hoy S. Iiancisco ue Quiro, y ueclaiacion uel mapa en uonue esr pinrauo. In La aven- ruia uel Amazonas. Raael Diaz, eu. Pp. zz. Cionicas ue Ameiica 1,. Nauiiu. Hisroiia 16. Lliaue, Niicea 1,6q Shamanism. Aichaic 1echniques o Lcsrasy. Piinceron, ]. Piinceron Univeisiry Piess. Ieueimann, icols 1,16 aiiacion uel piimei viae ue Ieueimann a Venezuela. Caiacas. Liro- giaia Comeicio. Ieinnuez ue Bovauilla, Iiancisco 1,6q Relacion uel viae que hice uesue Guayana al Alro Oiinoco, ue oiuen uel coionel Don ]oaquin Noieno ue Nenuoza. In Relaciones geogicas ue Venezuela. Pp. 8,,8. Caiacas. BiLlioreca ue la Acauemia acional ue la Hisroiia. Ieiieiia, Alexanuei Rouiiguez 188 Diaiio ua viagem pela capirania ue Sao ]ose uo Rio-egio. In Re- visra riimensal uo Insriruro Hisroiico, Geogiphico e Lrhnogiphico uo Biasil. Pair 1, Vol. q8, pp. 1zq. Rio ue ]aneiio. Laemmeir. 1886 Diaiio ua viagem pela capirania ue Sao ]ose uo Rio-egio. In Re- visra riimensal uo Insriruro Hisroiico, Geogiphico e Lrhnogiphico uo Biasil. Vol. q,, pp. 1zz88. Rio ue ]aneiio. Laemmeir. 188, Diaiio ua viagem pela capirania ue Sao ]ose uo Rio-egio. In Re- visra riimensal uo Insriruro Hisroiico, Geogiphico e Lrhnogiphico uo Biasil. Vol. o, pp. 111q1. Rio ue ]aneiio. Laemmeir. 1he Aiawak Sacieu Roures 66 1888 Diaiio ua viagem pela capirania ue Sao ]ose uo Rio-egio. In Re- visra riimensal uo Insriruro Hisroiico, Geogiphico e Lrhnogiphico uo Biasil. Vol. 1, pp. 166. Rio ue ]aneiio. Laemmeir. Iiieuman, ]onarhan 1,,z 1he Pasr in rhe Iuruie. Hisroiy anu rhe Polirics o Iuenriry. Ameiican Anrhiopologisr ,q. 8,,. Iiirz, Samuel 1,18 O uiaiio ua uesciua uo Pauie Samuel Iiirz. In Revisra uo Insriruro Hisroiico e Geogiphico Biasileiio. Vol. 81, pp. ,,. Rio ue ]aneiio. Impiensa acional. Gili, Ielipe Salvauoi 1,6 Lnsayo ue hisroiia ameiicana. vols. Caiacas. BiLlioreca ue la Aca- uemia acional ue la Hisroiia. Gonzlez nez, Omai 1,8o Nirologia guaiequena. Caiacas. Nonre Avila. Guha, Ranair 1,8, Inriouucrion. In An Anrhiopologisr among rhe Hisroiians anu Orhei Lssays, Ly Beinaiu S. Cohn. Delhi. Oxoiu Univeisiry Piess. Guha, Ranair, anu Gayarii Spivak, eus. 1,88 Selecreu SuLalrein Sruuies. ew Yoik. Oxoiu Univeisiry Piess. Gupra, Akhil, anu ]ames Ieiguson 1,,, Culruie, Powei, Place. Lrhnogiaphy ar rhe Lnu o an Lia. In Culruie, Powei, Place. Lxploiarions in Ciirical Anrhiopology. Akhil Gupra anu ]ames Ieiguson, eus. Pp. 1z,. Duiham, Nc. Duke Univeisiry Piess. Guzmn Bocklei, Cailos 1,8 Donue enmuuecen las conciencias. Ciirica a la hisroiia ocial y a la iueologia uominanre. Cuaueinos ue la Casa Chara, o. 8z. Nexico Ciry. Cenrio ue Invesrigaciones y Lsruuios Supeiioies en Anriopologia Social. Hemming, ]ohn 1,,8 Reu Golu. 1he Conquesr o rhe Biazilian Inuians, 1oo1,6o. Cam- Liiuge. Haivaiu Univeisiry Piess. Hill, ]onarhan D. 1,8 Wakuenai Sociery. APiocessual-Sriucruial Analysis o Inuigenous Cul- ruial Lie in rhe Uppei egio Region o Venezuela. Ph.D. uiss., Inuiana Univeisiry. 1,, Keepeis o rhe Sacieu Chanrs. 1he Poerics o Rirual Powei in an Ama- zonian Sociery. 1ucson. Univeisiry o Aiizona Piess. 1,,6a Inriouucrion. Lrhnogenesis in rhe Ameiicas, 1q,z1,,z. In Hisroiy, Powei, anu Iuenriry. Lrhnogenesis in rhe Ameiicas, 1q,z1,,z. ]ona- rhan D. Hill, eu. Pp. 11,. Iowa Ciry. Univeisiry o Iowa Piess. 1,,6L Naue iom rhe Bone. 1iicksrei Nyrh, Nusicaliry, anu rhe Social Consriucrion o Hisroiies in Sourh Ameiica. UnpuLlisheu manusciipr. 1,,6c Commenrs ar rhe symposiumReconsriucring anu Deconsriucring Colo- nial Peiiparerics in Venezuela, rhe inery-Iirh Annual Neering o rhe Ameiican Anrhiopological Associarion, San Iiancisco, zozq ovem- Lei. Hill, ]onarhan D., eu. 1,88 Rerhinking Hisroiy anu Nyrh. Inuigenous Sourh Ameiican Peispec- rives on rhe Pasr. UiLana. Univeisiry o Illinois Piess. 66q Silvia M. Vidal 1,,6 Hisroiy, Powei, anu Iuenriry. Lrhnogenesis in rhe Ameiicas, 1q,z1,,z. Iowa Ciry. Univeisiry o Iowa Piess. Hill, ]onarhan D., anu RoLin Wiighr 1,88 1ime, aiiarive, anu Rirual. Hisroiical Inreipierarions iom an Ama- zonian Sociery. In Rerhinking Hisroiy anu Nyrh. Inuigenous Sourh Ameiican Peispecrives on rhe Pasr. ]onarhan D. Hill, eu. Pp. ,81o. UiLana. Univeisiry o Illinois Piess. Hugh-]ones, Chiisrine 1,,, Iiom rhe Nilk Rivei. CamLiiuge. CamLiiuge Univeisiry Piess. Hugh-]ones, Srephen 1,,, 1he Palm anu rhe Pleiaues. CamLiiuge. CamLiiuge Univeisiry Piess. 1,88 1he Gun anu rhe Bow. Nyrh o Whire Nen anu Inuians. LHomme z8. 18. HumLolur, Aleanuio ue 1,6 Viae a las iegiones equinocciales uel uevo Conrinenre. q vols. Caia- cas. Luiciones uel Ninisreiio ue Luucacion. ]ackson, ]ean L. 1,8 1he Iish People. Linguisric Lxogamy anu 1ukanoan Iuenriry in oirh- wesr Amazonia. ew Yoik. CamLiiuge Univeisiry Piess. ]eiez, Hipoliro, S.]. 1,6oa Viae poi el Oiinoco y el iio egio. In Poi la Venezuela inuigena ue ayei y ue hoy. Cesieo ue Aimellaua (Recop.). Vol. z, pp. 1888. Caiacas. Soc. ue Ciencias aruiales La Salle. 1,6oL Viae poi el Oiinoco y el iio egio, auenre uel Amazonas. In Poi la Venezuela inuigena ue ayei y ue hoy. Cesieo ue Aimellaua, compilei. Vol. z, pp. 18,,z. Caiacas. Socieuau ue Ciencias aruiales La Salle. ]ouiner, icholas 1,88 Les aiuins ue paix. Lruue ues sriucruies sociales chez les Cuiiipaco uu haur Rio egio (ColomLie). Ph.D. uiss., Lcole ues Haures Lruues en Sciences Sociales, Paiis. Llanos Vaigas, Hecroi, anu RoLeiro Pineua Camacho 1,8z Lrnohisroiia uel Gian Caquer (siglos XVIXIX). Bogor. Iunuacion ue Invesrigaciones Aiquelogicas acionalesBanco ue la RepuLlica. Neiia, Nicio 1,,a O rempo uos parioes. Lxriarivismo ua piaava enrie os inuios uo iio Xie (alro iio egio). N.A. rhesis, Univeisiuaue Lsrauual ue Campinas (UNicnv). 1,,L Inriouuo. In Livio uas canoas. Documenros paia a hisroiia inuigena ua Amazonia. Naicio Neiia, oiganizei. So Paulo. ucleo ue Hisroiia Inuigena e uo Inuigenismo ua Univeisiuaue ue So Paulornvrv. Nenuoa Iuirauo, Iiancisco Xaviei 1,o6 Viagem que ez i Illm. Si . . . , uo Conselho ua Sua Nagesraue Iiuelis- sima, Commenuauoi ue Sanra Naiinha ue Narras ue LoLos na Oiuem ue Chiisro. Goveinauoi e Capirao Geneial uo Naianhao, erc. In Re- visra uo Insriruro Hisroiico e Geogiphico Biasileiio. Pr. 1, Vol. 6,, pp. z1,. Rio ue ]aneiio. Impiensa acional. Nignolo, Walrei 1,, 1he Daikei Siue o Renaissance. Lireiacy, 1eiiiroiialiry, anu Coloniza- rion. Ann AiLoi. Univeisiry o Nichigan Piess. 1he Aiawak Sacieu Roures 66 Noiales, Iilauelo, anu elly Aivelo-]imenez 1,81 Hacia un mouelo ue esriucruia social caiiLe. Ameiica inuigena q1. 6oz6. Noiales Nenuez, Iilauelo 1,,, Reconsriuccion ernohisroiica ue los kaiina ue los siglos XVI y XVII. N.A. rhesis, Cenrio ue Lsruuios Avanzauos-Insriruro Venezolano ue In- vesrigaciones Cienricas (crn-ivic), Caiacas. 1,8, Del Noiichal a la saLana. Caiacas. Univeisiuau Cenrial ue Venezuela. 1,,o Los homLies uel onoro y la macana. Caiacas. Ionuo Luiroiial 1iopikos. Noiey, ancy C. 1,, Lrhnohisroiy o rhe ColomLian anu Venezuelan Llanos. Ph.D. uiss., Univeisiry o Urah. ero, Cailos ue Aiauo Noieiia 1,88 Inuios ua Amazonia, ue maioiia a minoiia (1,o18o). Periopolis, Biazil. Vozes. Ramos Peiez, Demeriio 1,q6 Ll riarauo ue limires ue 1,o y la expeuicion ue Iruiiiaga al Oiinoco. Nauiiu. Conseo Supeiioi ue Invesrigaciones Cienricas. Reichel-Dolmaro, Geiaiuo 1,, 1he Shaman anu rhe ]aguai. ASruuy o aicoric Diugs among rhe Inui- ans o ColomLia. Philauelphia. 1emple Univeisiry Piess. 1,8 1apii Avoiuance in rhe ColomLian oirhwesr Amazon. In Animal Nyrhs anu Neraphois in Sourh Ameiica. Gaiy Uiron, eu. Pp. 1o,q. Salr Lake Ciry. Univeisiry o Urah Piess. 1,,6 Yuiupaii. Sruuies o an Amazonian Iounuarion Nyrh. CamLiiuge. Haivaiu Univeisiry Piess. RiLeiio ue Sampaio, Iiancisco Xaviei 18z Diaiio ua Viagemque emvisira, e coiieiao uas povoaoes ua Capirania uo S. ]oze uo Rio egio ez o Ouviuoi, e Inrenuenre Geial ua mesma . . . no anno 1,,q e 1,,. LisLon. 1ypogiaphia ua Acauemia. Roosevelr, Anna C. 1,,q Amazonian Anrhiopology. Sriaregy oi a ewSynrhesis. In Amazonian Inuians iom Piehisroiy ro rhe Piesenr. Anna C. Roosevelr, eu. Pp. 1 z,. 1ucson. Univeisiry o Aiizona Piess. Rosaluo, Renaro 1,8o Ilonghor Heauhunring, 1881,,q. A Sruuy in Sociery anu Hisroiy. Sranoiu, cn. Sranoiu Univeisiry Piess. Sahlins, Naishall 1,81 Hisroiical Neraphois anu Nyrhical Realiries. Ann AiLoi. Univeisiry o Nichigan Piess. 1,8 Islanus o Hisroiy. Chicago. Univeisiry o Chicago Piess. Sanros Gianeio, Ieinanuo 1,,q Ll pouei uel amoi. Pouei, conocimienro y moialiuau enrie los amuesha ue la Selva Cenrial uel Peiu. Quiro, Lcuauoi. nv.n.nn. 1,,8 Wiiring Hisroiy inro rhe Lanuscape. Space, Nyrh, anu Rirual in Con- rempoiaiy Amazonia. Ameiican Lrhnologisr z. 1z8q8. Seeu, Pariicia 1,,1 Colonial anu Posrcolonial Discouise. Larin Ameiican Reseaich Review z6. 181zoo. 666 Silvia M. Vidal Shapiio, Nichael ]. 1,,, Violenr Cairogiaphies. Napping Culruies o Wai. Ninneapolis. Uni- veisiry o Ninnesora Piess. Simon, Iiay Peuio 188z oricia hisroiiales ue las conquisras ue rieiia ime en las Inuias occi- uenrales. Vols. 1. Bogor. Impienra ue Neuaiuo Rivas. Sriauelli, Limanno 1,z, Das lenuas inuigenas iecolhiuas poi Nax ]. RoLeiro. 1iansciiLeu Ly Anronio Amoiim. Revisra uo Insriruro Hisroiico e Geogiphico Biasi- leiio. 1omo 1oq, Vol. 1. ,qo68. Rio ue ]aneiio. Impiensa acional. Sweer, Daviu G. 1,, ARich Realmo aruie Desrioyeu. 1he Niuule Amazon Valley, 16qo 1,o. Vols. 1z. Ph.D. uiss., Univeisiry o Wisconsin, Nauison. 1homas, icholas, anu Caioline Humphiey 1,,6 Inriouucrion. In Shamanism, Hisroiy, anu rhe Srare. icholas 1homas anu Caioline Humphiey, eus. Pp. 11z. Ann AiLoi. Univeisiry o Nich- igan Piess. 1uinei, 1eience 1,88a Hisroiy, Nyrh, anu Social Consciousness among rhe oirhein Kayapo o Cenrial Biazil. In Rerhinking Hisroiy anu Nyrh. Inuigenous Sourh Ameiican Peispecrives on rhe Pasr. ]onarhan D. Hill, eu. Pp. 1,z1. UiLana. Univeisiry o Illinois Piess. 1,88L Lrhno-Lrhnohisroiy. Nyrh anu Hisroiy in arive Sourh Ameiican Rep- iesenrarions o Conracr wirh Wesrein Sociery. In Rerhinking Hisroiy anu Nyrh. Inuigenous Sourh Ameiican Peispecrives on rhe Pasr. ]ona- rhan D. Hill, eu. Pp. z81. UiLana. Univeisiry o Illinois Piess. 1,,1 Repiesenring, Resisring, Rerhinking. Hisroiical 1iansoimarions o Ka- yapo Culruie anu Anrhiopological Consciousness. In Colonial Sirua- rions. Geoige W. Srocking ]i., eu. Pp. z81. Nauison. Univeisiry o Wisconsin Piess. Vega, Agusrin ue 1,,q oricia uel piincipio y piogiesos uel esraLlecimienro ue las Nissiones ue Genriles en el Rio Oiinoco, poi la Compania ue ]esus, con la conri- nuacion, y oposiciones que hasra el ano ue ,qq. In Documenros esuiri- cos ielarivos a la hisroiia ue la Compania ue ]esus en Venezuela. ]. uel Rey Iaaiuo, eu. Vol. z, pp. 1q,. Caiacas. BiLlioreca ue la Acauemia acional ue la Hisroiia. Viual, Silvia N. 1,8, Ll mouelo uel pioceso migiaroiio piehispnico ue los piapoco. Hipo- resis y eviuencias. N.A. rhesis, crnivic, Caiacas. 1,, Reconsriuccion ue los piocesos ue ernogenesis y ue iepiouuccion social enrie los Laie ue Rio egio (siglos XVIXVIII). Ph.D. uiss., crn-ivic, Caiacas. Viual, Silvia, anu AlLeira Zucchi 1,,6 Impacro ue la colonizacion hispano-lusirana en las oiganizaciones so- ciopoliricas y economicas ue los maipuies-aiawakos uel alro Oiinoco- iio egio (siglos XVIIXVIII). Ameiica negia 11. 1o,z,. Bogor. Ponricia Univeisiuau ]aveiiana. 1he Aiawak Sacieu Roures 66, Whire, Hayuen 1,,o 1iopics o Discouise. Lssays in Culruial Ciiricism. Balrimoie, i. ]ohns Hopkins Univeisiry Piess. Whireheau, eil L. 1,88 Loius o rhe 1igei Spiiir. AHisroiy o rhe CaiiLs in Colonial Venezuela anu Guyana. Doiuiechr, erheilanus. Ioiis. 1,,o CaiiL Lrhnic Soluieiing in Venezuela, Guiana, anu rhe Anrilles, 1q,z 18zo. Lrhnohisroiy ,. ,8. 1,,1 Los senoies ue los epuiemei. Un examen ue la riansoimacion uel co- meicio y la polirica inuigenas en el Amazonas y el Oiinoco, 1q,z18oo. In Lrnohisroiia uel Amazonas. Pp. z6. Quiro, Lcuauoi. nv.n .nn. 1,,z 1iiLes Nake Srares anu Srares Nake 1iiLes. Waiaie anu rhe Ciearion o Colonial 1iiLes anu Srares in oirheasrein Sourh Ameiica, 1q,z 18zo. In Wai in rhe 1iiLal Zone. Lxpanuing Srares anu Inuigenous Wai- aie. R. Biian Ieiguson anu eil L. Whireheau, eus. Pp. 1z,o. Sanra Ie, N. School o Ameiican Reseaich Piess. 1,,a Lrhnic 1iansoimarion anu Hisroiical Disconrinuiry in arive Ama- zonia anu Guayana, 1oo1,oo. LHomme . z8o. 1,,L Recenr Reseaich on rhe arive Hisroiy o Amazonia anu Guayana. LHomme . q,o6. 1,,q 1he Ancienr Ameiinuian Poliries o Amazon, rhe Oiinoco, anu rhe Arlanric Coasr. APieliminaiy Analysis o 1heii Passage iomAnriquiry ro Lxrincrion. In Amazonian Inuians iom Piehisroiy ro rhe Piesenr. Anna C. Roosevelr, eu. Pp. . 1ucson. Univeisiry o Aiizona Piess. 1,,6a 1he Nazaiuni Diagon. Goluen Nerals anu Llire Lxchanges in rhe CaiiLLean, Oiinoco, anu Amazon. In Caciques, inreicamLio y pouei. Inreiaccion iegional en el aiea inreimeuia ue las Ameiicas. Cail H. LangeLaek anu Ieinnuo Ciuenas-Aiioyo, eus. Pp. 1o,z. Bogor. Univeisiuau ue los Anues. 1,,6L Lrhnogenesis anu Lrhnociue in rhe Luiopean Occuparion o arive Suiinam, 1q,,1681. In Hisroiy, Powei, anu Iuenriry. Lrhnogenesis in rhe Ameiicas, 1q,z1,,z. ]onarhan D. Hill, eu. Pp. zo. Iowa Ciry. Univeisiry o Iowa Piess. Wol, Liic 1,8z Luiope anu rhe People wirhour Hisroiy. Beikeley. Univeisiry o Cali- oinia Piess. Wiighr, RoLin N. 1,81 Hisroiy anu Religion o rhe Baniwa Peoples o rhe Uppei Rio egio Valley. Vols. 1z. Ph.D. uiss., Sranoiu Univeisiry. 1,, Puisuing rhe Spiiir. Semanric Consriucrion in Hohouene Kaiiuzamai Chanrs oi Iniriarion. Ameiinuia 18. 1qo. Wiighr, RoLin, anu ]onarhan D. Hill 1,86 Hisroiy, Rirual, anu Nyrh. inereenrh-Cenruiy Nillenaiian Nove- menrs in rhe oirhwesr Amazon. Lrhnohisroiy . 1q.