Summary: Set against the dying years of Spanish colonialism, the novel centers on how Modesto Magsikap decides

to take the law into his hands with dire consequences. Enraged by Sergeant Cruz's arrogance as he courts Elisea Liwayway, Modesto's sweetheart, the latter stabs the soldier dead and flees. Modesto is captured and put in jail. Sometime later, a group of bandits descend on the town and free all the inmates. Modesto, the fugitive, returns to his hometown where he is informed that his father has died. During the wake, Modesto kills Lt. Rosca, another suitor of Elisea. His two brothers are put to jail even as the search for Modesto intensifies. Realizing the futility of trying to defend himself in what he perceives is an unjust system lorded over by crooked Spanish administrators and evil friars, Modesto decides to leave for the United States. In letters to Elisea, he discusses the many wonderful opportunities open to all in that country. Five years later, Modesto returns to the Philippines convinced of America's benevolent presence. PANGKALAHATANG BUOD: Inilugar ang nobela noong papaupos na ang kolonyalismong Espanyol sa bansa. Inilahad dito kung paano nagpasiya si Modesto Magsikap na kamtin ang sariling hustisya at ang mabigat nitong resulta. Sinaksak at napatay ni Modesto si Sarhento Cruz, ang maangas na manliligaw ni Elisea Liwayway. Tumakas si Modesto ngunit nahuli at ikinulong. Di nagtagal, isang pangkat ng bandido ang pumasok sa bayan at pinalaya ang lahat ng bilanggo. Nagbalik si Modesto sa kaniyang bayan at nabatid na namatay na ang kaniyang ama. Noong burol, napatay ni Modesto si Tenyente Rosca, ang isa pang manliligaw ni Elisea. Ikinulong ang dalawa niyang kapatid habang tumindi ang paghahanap kay Modesto. Sa paniniwalang hindi niya makakamit ang hustisya sa Filipinas na pinamumunuan ng mga Kastilang administrador at frayle, tumulak pa-Amerika si Modesto. Sa kaniyang mga liham kay Elisea, ikinuwento niya ang magagandang pagkakataong makikita sa bansang iyon. Makalipas ang limang taon, nagbalik si Modesto at nakumbinsi na mapagkandili ang pananakop ng Amerika. INTRODUCTORY NOTES: This is one of the few novels written in the early years of the American colonial period that already showed pro-American bias. The favorable depiction of this new set of colonizers becomes more graphic when compared with the harsh, largely negative representation of the different institutions set up by the Spanish colonial regime. All the villains in the novel are either Spanish officials or indios beholden to them and utilized to prop a decaying regime. The novel is also a source of excellent insights into the kind of life led by the Filipinos in typical small towns in Luzon. PAMBUNGAD NA TALA: Ito ang isa sa iilang nobela, na noong panahon ng pananakop ng Amerika, ay nagpamalas ng pagkiling sa Amerika. Ang kaaya-ayang paglalarawan ng bagong hanay ng kolonisador ay matingkad kung ihahambing sa malupit at negatibong paglalarawan sa sari-saring institusyong itinatag ng rehimeng Espanyol. Lahat ng kontrabida sa nobela ay opisyales na Kastila o Indio na tuta nito at ginagamit upang itaguyod ang nabubulok na rehimen. Ang nobela ay bukal ng diwain sa uri ng pamumuhay ng Filipino sa karaniwang bayan sa Luzon.