DR FERENC SZILGYI

CURSO PRTICO DE ESPERANTO

Com exerccios de leitura e verso e 210 ilustraes

Adaptado ao uso dos povos de lngua portuguesa por

ISMAEL GOMES BRAGA

Segunda edio

1953

The Esperanto Publishing Co. Ltd. Rickmansworth, Herts., Anglujo

Prefcio e instrues

Dirigimos estas palavras s pessoas que desejam aprender sem mestre o Esperanto, por este opsculo, de cuja edio sueca ora se faz adaptao em outras lnguas, para uso em diversos pases; este fato muito me satisfaz, porque prova o triunfo do meu trabalho de corao. Em primeiro lugar, prezado aluno, queira pr em atividade sua imaginao e figurar que eu, o professor, esteja assentado com voc mesma mesa. O professor faz as perguntas e voc responde a elas. Leia as perguntas em voz alta e responda a elas em voz alta. Alm disso voc notar que muito proveitoso escrever as respostas. Isso no ser dificil: abaixo das figuras voc encontrar modelos para as respostas. Em segundo lugar: o Esperanto tem uma gramtica muito simples, e no fim de cada lio voc encontrar notas gramaticais com exerccios para traduzir por escrito. Em terceiro lugar: se, no transcurso de seus estudos, voc notar que esquecera alguma coisa ensinada em lio anterior, recorra ao vocabulrio no fim do livro. Antes do vocabulrio acham-se um sumrio dos prefixos e sufixos e, depois dele, as chaves de todos os exerccios de verso. E finalmente: repita vrias vezes cada lio, e procure reproduzir, sem as perguntas, as histrias contadas com as ilustraes. Voc notar que o Sr. Adamson um bom auxiliar. Em suma: Leia em voz alta, responda em voz alta, escreva o mximo possvel e converse sem cerimnia com as figuras, empregando o vocabulrio. O autor aproveita esta oportunidade para agradecer ao Sr. Oscar Jacobsson, que mui gentilmente lhe deu permisso para utilizar sua excelente srie Adamson, bem como ao Sr. Christer Olrog, cujos desenhos constituem o aspecto caracterstico deste livrinho, e a outros amigos suecos, cujos bondosos conselhos e colaborao aliviaram consideravelmente o trabalho do autor. O autor.

Pronncia 1. Em Esperanto cada letra tem sempre o mesmo som. 2. As letras b, d, f, k, l, p, t, v, z tm os mesmos sons que em portugus. 3. As vogais so: a como em gato, mas nunca tem o sim nasal, como, em portugus, nas palavras canto, campo, irm. e como em dedo, mas nunca nasal, como em dente, tempo, do portugus. Nunca soa como i, como em portugus nos fins de palavras. i como em amigo, mas no tem o som nasal do portugus em lindo, limpo. o como em lobo, igualmente sem sons nasais. Nunca soa u, como em portugus em fins de palavras. u como em tudo, nunca nasal. Observao. Quando aparecem reunidas as letras au, ai, ei, eu, ou, oi, pronunciam-se destacadamente, sem formar ditongos; cada vogal forma ma slaba independente. 4. As consoantes seguintes reclamam explicaes: c soa ts, por exemplo: facileco, l-se fatsiltso. soa tch, por exemplo: aro, leia-se tchro. g sempre como em gado, mesmo seguido de e ou i; por exemplo: geologio, pronuncia-se guologuo. soa dj, como na palavra portuguesa adjetivo; djnntla. h sempre aspirado, como na palavra inglesa house. gutural como o j castelhano e o ch alemo. j soa como um i breve e forma ditongo com a vogal que o precede ou o segue; por ex.: kaj (ci), ja (i), plej (pli), je (i), bovoj (bvoi), tuj (ti), ju (i). soa como o nosso j em jornal; p.ex.: urnalo (jurnlo). m, n seguidos de vogal pronunciam-se como em portugus, mas, prcedidos de vogal, no ficammudos nem nasalizam a vogal como sucede em portugus. Pronunciam-se, portanto, como em espanhol, italiano, ingls, alemo, mas no como em portugus e francs. r sempre dental e conserva o mesmo som em comeo de palavra ou entre vogais. s sempre silabante, mesmo entre duas vogais; p.ex.: paso (po). soa como o x de xadrez, p.ex.: uo (ch-o). p. ex.: entila, l-se

 semi-consoante, como o j, e segue a mesma regra de pronncia, formando ditongos; p. ex.: atoro (autro), Eropo (eurpo). 5. No existem em Esperanto as letras , q, w, x, y, e no se empregam acentos nas vogais como em portugus , , , , , , , etc. 6. O nmero de slabas na palavra o mesmo das vogais (lembrar-se de que j e no so vogais), e o acento recai sobre a penltima slaba. Portanto, nas palavras familio, kiom, alia, o acento recai nas silabas li, ki, li. Compare-se balai, belaj, balda, balau nas quais o acento est indicado em negrita.

Unua (1-a) Leciono.

La libro. Libro - La libro. Atomobilo - La atomobilo. Papero - La Papero.

La sinjoro staras, la sinjorino sidas. La sinjoro - La sinjorino - Sinjoro, sinjorino - La sinjoro staras, la sinjorino sidas. u u u u la la la la sinjoro staras? sinjorino sidas? sinjoro sidas? sinjorino staras?

(Jes, la sinjoro staras... Ne, la sinjoro ne sidas, la sinjoro staras...). u la libro staras? u la atomobilo staras?

Mi, mi. Vi, vi. u vi staras? u vi sidas?

Elefanto Hundo. u la elefanto sidas? u la hundo sidas? u la radioaparato staras?

La sinjoro ne staras, la sinjoro iras. u u u u u la la vi la la sinjoro staras? elefanto iras? iras? radioaparato iras? sinjorino iras?

La sinjoro, la sinjorino dancas. u la sinjoro staras? u la sinjorino dancas? u vi dancas? u la elefanto dancas? u la radioaparato?

La sinjoro Chaplin staras. La sinjorino Greta Garbo sidas. La Miki-muso dancas. u u u u u Chaplin sidas? Miki-muso staras? Greta Garbo dancas? Miki-muso sidas? Chaplin dancas?

u vi dancas? u li staras?. u i dancas?. u i dancas? u la libro dancas?

Li kuas. u u u u u u u u la libro kuas? vi kuas? Chaplin kusas? li dancas? Garbo dancas? i kuas? Miki-muso sidas? i kuas?

Li flugas. u u u u u u u u u u la sinjoro staras? li kuas? la kanario flugas? mi flugas? vi sinjoro (sinjorino), flugas? la flugmaino flugas? Chaplin flugas? la lampo flugas? (Ne, la lampo pendas). mi pendas? la libro pendas?

u la atomobilo pendas? u la papero pendas? Sur la elefanto. u li staras? u li sidas sur la lampo? u i sidas sur la elefanto? Tablo Seo Lito Litolilo. u vi sidas sur la tablo? u la libro kuas sur la seo? u i sidas sur la tablo? u ili pendas sur la muro? la infano staras sur la litolilo? u li sidas sur la benko? u la radioaparato staras seo? u vi staras sur la seo? u vi kuas sur la tablo? u li sidas sur la seo? u ili fluas sur la lito? u la infano kuas sur la litolilo? u la libro kuas sur la lito? la bildo pendas sur la lampo? u mi pendas sur sur la muro? (La bildo pendas sur la muro).

Adamson ne staras, li kuras. u u u u u u la hundo kuras? vi kuras? Adamson kuras post la hundo? vi kuras post la hundo? la hundo kuras post vi? la hundo kuras post mi?

La hundo pendas. u u u u u u u u u Adamson kuras? la hundo pendas? sinjoro Adamson pendas? mi pendas? mi sidas? vi pendas? vi staras? sinjoro Adamson sidas? sinjoro Adamson flugas?

u la hundo iras post Adamson? u vi kuras post Adamson? u la hundo kuras post vi?

Adamson falas. u u u u Adamson pendas? la hundo falas? vi falas? la libro falas?

u u u u u

la hundo kuras? Adamson kuas? la hundo iras? vi iras? Adamson dancas?

u u u u

i trinkas? vi trinkas? la sinjoro trinkas? vi manas?

Kiu? Kio? Kiu staras? La sinjoro staras. Kio staras? La seo staras. Kio sidas? Kiu pendas? (Adamson). Kio pendas? Kiu falas? Kio falas? Kiu kuas sur la lito? Kio kuas sur la tablo? Kio kuras post Admson? Post kiu kuras la hundo? Kiu sidas? Li kuas en la krokodilo. u la krokodilo manas? u la sinjoro sidas en la krokodilo? Kiu kuas en la krokodilo? u vi sidas en atomobilo? u vi sidas en flugmaino? u la bildo pendas en la atomobilo? Kiu kuas sur la lito? Kiu sidas sur la seo?

Kio kuas sur la tablo? Kiu sidas en la atomobilo? u la bildo staras sur la tablo? (Ne, i pendas sur la muro). Li amas - i amas. u la sinjorino trinkas? u vi amas? Kiu amas?

Li kisas i kisas. u li manas? Kiu kisas? u i kisas? u vi kisas?

La kato miaas. Kio miaas? u la kato manas? u la kato manas?

La hundo bojas - Li muzikas. u la kato bojas? u la hundo miaas? Kio bojas? u la sinjoro miaas? Kiu muzikas? u la kato bojas? u vi miaas? Vi ne miaas, vi ne bojas, vi parolas. u vi parolas? Kiu parolas? u la hundo parolas? u la kato parolas? Notas 1. O substantivo (nome) a palavra que nos diz o que uma pessoa ou uma coisa, como homem, livro, Maria, Brasil. Em Esperanto o substantivo no singular termina sempre em o: elefanto, hundo, sinjoro, sinjorino, klaso. 2. La o artigo definido (em portugus o, a, os, as). Em Esperanto sempre invarivel: la libro o livro, la libroj os livros, la viro o homem, la virino a mulher. No se emprega com os adjetivos possessivos nem com os nomes prprios, como se faz em portugus: a minha casa mia domo, o Joo Johano, o doutor Zamenhof Doktoro Zamenhof. O artigo indefinido (em portugus um, uma, uns, umas) no existe em Esperanto.

3. O verbo a palavra que indica ao ou o estado de algum ou de alguma coisa. Quando a ao presente, o verbo em Esperanto toma a terminao -as para todas as pessoas gramaticais: staras (estou de p, ests de p, est, estamos, estais, esto de p). estas (sou, s, , somos, sois, so, estou, ests, est, estamos, estais, esto). 4. O sufixo ino indica o sexo feminino: sinjorino, artistino. 5. u emprega-se para formar pergunta (quando no haja uma palavra interrogativa, como: qual, quando, onde, como, etc.): u la sinjoro staras? Esat de p o cavalheiro? u hundo dancas? Dana um co? 6. Jes sim. Ne no. Note-se que o ne se coloca sempre antes da palavra (verbo, adjetivo, advrbio) que se quer negar, quando no venha sozinho, como nas respostas em que se diga simplesmente: No ne. 7. Mi eu vi vs, tu, voc, o Sr., a Sra., V.S., os Srs., as Sr.as., VV.SS., li ele, i ela, i ele ou ela (neutro). 8. Kiu quem, kio que, o que, que coisa. 9. Iras vou, vais, vai, vamos, ides vo, ou: ando, andas, anda, andamos, andais, andam. Traduza para o Esperanto: O quadro est dependurado. Ele est assentado em uma cadeira. O livro est deitado em cima da mesa. Um cavalheiro anda. O cavalheiro anda. A Senhora fala (est falando). (Eu) no estou bebendo. Quem est falando? Quem est sentado? Quem est comendo? Quem est bebendo? Quem anda? O que est deitado? O que est dependurado? Est o Adamson dependurado? Estou eu falando? Est voc em p em cima da mesa? Est ele assentado na cadeira? Estou eu correndo? Est o livro (deitado) no automvel?

Dua (2-a) Leciono. Li skribas. u li manas? Kiu skribas? u vi skribas? vi skribas sur la lampo? Sur kio vi skribas? Mi skribas sur papero. i legas. Kiu skribas? Kiu legas. u vi legas. Mi estas. D-ro Francisko Szilgyi, Budapest. u vi estas Doktoro Szilgyi? (Pr. Sila dji.) La instruisto kaj la lernanto. u la instruisto estas Doktoro Szilgyi? Kiu vi estas? Kiu mi estas? Kiu estas instruisto? Kiu estas lernanto? Homo homo. u vi estas instruisto? u vi estas instruistino? Kiu estas instruistino? Kiu estas lernantino? Kio estas homo? (Mi estas homo.) u la instruistino estas homo? u la poeto estas homo? Besto besto. Kio estas la elefanto? (La elefanto estas besto.) u la hundo estas besto? Kio estas la kato? Kio estas la instruisto?

Objekto. Kio estas la libro? (La libro estas objekto.) u la lampo estas objekto? u vi estas objekto? Kio vi estas? u la instruisto estas objekto? u la kato estas objekto? Granda Elefanto. Malgranda Kato. u London estas granda? u la kato estas granda? Kio estas malganda? Kio estas granda?

La malgranda homo (infano) ploras? u vi estas infano? u la infano ploras? Kiu ploras? u vi ploras?

La sinjoro estas ria, li ridas? Kiu ridas? u vi ridas? u la sinjoro ploras? Kiu parolas? u la sinjoro estas ria u vi estas ria? Kiu estas ria? u la ria homo ridas? Kiu estas malria?

Longa - mallonga. u la muro estas longa? Kio estas longa? u la kilometro estas longa? Kio estas granda? u la tablo estas longa? Kio estas mallonga?

Bona okolado kaj malbona ricinoleo. u la okolado estas bona? u vi estas bona lernanto? Kio estas bona? Kio estas bona besto? u la ricinoleo estas bona? u la Esperanto estas bona? Kiu estas bona?

Bela sinjorino - malbela sinjoro. u i estas bela? Kiu estas bela? u la Stockholm estas bela? Kio estas bela? u la senjoro estas bela? Kiu estas malbela? u la muziko estas bela? Kio estas bela? u la gorilo estas bela? Kio estas malbela? u la hundo bojas? u la hundbojo estas bela? u la kato miaas? u la katmiao estas bela?

Alta Longa. u vi estas longa? u vi estas alta? u la muro estas alta Kiu estas alta? Kiu estas malalta? Kio estas alta? Kio estas malalta? u la seo estas alta u la muro etas mallonga? u i estas malalta? Adamson sidas sur la tono. Kiu sidas? u la sinjoro Adamson sidas sur seo? u la tono estas granda? u la tono estas mola? u vi sidas sur malmola tono? Kiu sidas sur la malmola tono? Kiu sidas sur la seo?

La leporo venas. Adamson dormas. u Adamson staras sur la seo? u Adamson dormas sur la lito? u la lito estas mola? u la leporo iras? (Ne, la leporo ne iras, la leporo venas). u la leporo estas homo? u i estas granda besto?

Adamson ne dormas. Li rigardas. La leporo rigardas. Adamson miras. Kio pendas? u Adamson dormas? u Adamson rigardas? u la leporo rigardas? Kiu rigardas? Kio rigardas? u Adamson miras? Kiu miras? u vi rigardas?

La leporo ne iras, i restas. u Adamson venas? Kiu iras? u la leporo iras? Kio sidas? u Adamson sidas sur la tono? u sur la tono estas homo? Kiu sidas sur la tono? (Neniu). u la leporo iras? (Ne, la leporo ne iras, i restas). u vi iras? u vi restas? Kiu restas? Kio restas?

Notas 1. Estas sou, s, , somos, sois, so, estou, ests, est, estamos, estais, esto, seguido de substantivo ou adjetivo. Em Esperanto no so usadas as formas portuguesas: estou lendo, ests escrevendo, etc. Emprega-se somente o verbo no tempo simples: mi skribas (estou escrevendo). Vi legas (ests lendo). 2. O sufixo -isto, designa pessoa que exerce uma atividade por hbito ou profisso: instruisto um professor, um instrutor. A terminao -anto indica pessoa que est realizando uma ao no tempo presente: lernanto algum que est aprendendo, um estudante, um aluno. 3. Homo ser humano de qualquer sexo ou idade, homem no sentido geral. 4. Um adjetivo qualificativo (palavra que qualifica) diz-nos como algum ou alguma coisa ouparece ser, que espcie de pessoa ou coisa. Em Esperanto o adjetivo qualificativo, no singular e no caso nominativotermina em -a: bona bom, boa; bela belo, bela; ria rico, rica; granda grande. 5. Ricino rcino. 6. O prefixo mal forma o sentido oposto, o antnimo, como em portugus mal em malso, des em desdita, in em ingrato: granda grande, malgranda pequeno; bona bom, boa, malbona mau, m; ria rico, malria pobre. No confundir mal- com ne: malbona mau, nebona passvel. 7. Kiu quem, significa tambm que, qual, quando seguido do nome de uma pessoa ou coisa: kiu homo? Que homem? Kiu libro? Qual livro? 8. Substituindo-se a terminao de um verbo pela do substantivo (-o), forma-se o substantivo da mesma raiz: amas amo, amas, etc., amo amor; kantas canto, cantas, etc., kanto canto, cantiga. 9. Neniu ningum, nenhum. 10. A ordem das palavras livre em Esperanto. Tanto podemos dizer: La leporo venas, como Venas la leporo, porque o sentido ser o mesmo: A lebre vem. Venas la leporo no interrogao. Para interrogar: Vem a lebre? Temos de dizer: u la leporo venas? (ou igualmente: u venas la leporo?). Traduza para o Esperanto: O mau aluno dorme. Em cima da cama est deitado o belo gato. A criana m est chorando. Voc est rindo? Que parede comprida? Eu sou um bom aluno: estou lendo. O rico (homem) est assentado na cadeira; ele escreve. Eu me admiro: a lebre est dependurada. Quem est assentado na pedra dura? O livro comprido est deitado sobre a grande pedra.

Tria (3-a) Leciono. La fio naas en la akvo. u la fio naas en vino? u vi sidas en akvo? En kio naas la fio? u vi naas? u la nao estas sporto? u la akvo estas varma? u la kafo estas bona? u vi naas en varma akvo? Kio naas en malvarma akvo? u ni dormas? (ne, ni lernas.) u la instruisto lernas? (Ne, la instruisto instruas.) u ni sidas? Kiu instruas? Kiu lernas? u ni sidas sur la planko? Ni = (mi + vi). u u u u u ili danas? ili manas? ni parolas? ili sidas? ili parolas?

Li, i, i (singularo). Ili (pluralo).

2 (du) sinjorinoj. Ili parolas. u 1 (unu) sinjorino parolas? (Ne, du sinjorinoj parolas). u la bestoj parolas? u sur la tablo estas libroj? u la paperoj kuas sur la seo? Kiu parolas? Sinjoro parolas. Kiuj parolas? Sinjoro parolas, sinjorinoj parolas. 1, 2, 3, 4, 5 = unu, du, tri, kvar, kvin. u kvin libroj kuas sur la tablo? u kvar seoj staras sur la planko? u tri sinjoroj lernas? u du bildoTria (3-a) Leciono.j pendas sur la muro? Kie Kie Kie Kie Kie Kie Kie kuas la libro? (Sur la tablo.) staras la seo? vi sidas? naas la fio? dormas Adamson? vi dormas? vi skribas?

Blanka Nigra. u la sinjoro estas bruna? u la sinjoro estas nigra? Kiu estas blanka? Kiu estas nigra? Kio estas nigra? u la sinjoro estas nigra? Kie estas la nigra libro? u la okolado estas nigra? (La okolado estas bruna). u la seo estas bruna? u vi estas bruna? Kiu estas bruna? Kio estas bruna? u la tablo estas blanka? u la elefanto estas blanka? (Ne, la elefanto estas griza). u vi estas griza? Kio estas griza? u la muro estas griza? u la kanario estas griza? (Ne, i estas flava). u la floro estas flava? u vi estas flava? u la papero estas flava? u la japanioj estas flavaj? u la svedoj estas flavaj? u ili estas blondaj? u vi estas blonda? Kiu estas blonda? u Greta Garbo estas bruna? u Norma Sherer estas nigra? Kiu estas flava?

Domo. u la domo estas flava? u vi estas rua? u Ruslando estas rua? u la atobuso estas rua? Kio estas rua? u la kanario estas rua? Kie estas la libro? Kie kuas la blanka papero? Kio estas blua? u la muro estas blua? u la elefanto estas blua? u la okolado estas blua?

Stelo. Kie estas la steloj? (Sur la ielo). Kie estas la verda stelo? (Sur la esperantisto).

u vi estas perfekta esperantisto? Kiu estas perfekta esperantisto? u la libro estas verda? u la muro estas verda? Kio estas verda? Kio estas blua? Kio estas bruna? Kio estas nigra? Kio estas blanka? Kio estas griza? Kio estas rua? u la ielo estas nigra? u la blua ielo estas granda? Nigraj libroj. u ni estas blankaj homoj? Kiu estas blankaj homoj? u la negro estas flavaj homoj? u en Svedlando estas belaj sinjorinoj? u la grizaj elefantoj estas grandaj? u la musoj estas ruaj?

Maljuna Juna. u vi estas juna? u la junaj homoj amas? Kiu amas? Kiu estas maljuna? u Deanna Durbin estas maljuna?

Li amas in. La juna homo amas kaj parolas (diras): Fralino, mi amas vin! u vi amas min? La fralino diras: Jes, mi amas vin! (Ili amas). La sinjoro amas in. La fralino amas lin. Ili estas feliaj. La felia homo ridas, la malfelia homo ploras.

Li kisas in i kisas lin. u la sinjoro kisas min? u li kisas in? u vi rigardas min? u la sinjoro rigardas min? Kiu instruas vin?

La malbona homo batas in. u li estas bona homo? u la hundo ridas? u la malbona homo manas in? Kiu batas in? Kiu venas? Mi Min Vi Vin Li Lin i in i in Ni Nin Vi Vin Ili Ilin

Adanson batas lin. u la malbona homo batas? u Adamson estas bona homo? u Adamson batas in? Kiu batas lin? u la hundo bojas? u la hundo rigardas ilin? Kio rigardas ilin? u la malbona homo batas? Kiu estas bona?

u Adamson estas bono homo? u la hundo estas bona? u Adamson iras? Kiu kuras post Adanson? u la hundo kuras post la kato? La kato kuras post la muso? u Adamson ridas? u Adanson estas felia? u la hundo amas lin? (Ne, la hundo malamas lin). Adamson kuras? u la hundo kuras? u Adanson kaj la hundo kuras? Ili kuras, sed la malbona homo sidas?

u vi sidas sur la planko? u la seo estas sur vi? (Ne, la seo estas sub vi.) Kio estas sub la libro? u Esperanto estas bona? Kiu lernas in? u la ruaj domoj estas belaj? u vi rigardas ilin? u la bifsteko estas bona? u vi trinkas in? u la fralino estas bela? u vi amas in? u la lernanto estas bona? Kiu instruas lin? Kiu instruas vin? u adamson-bildoj estas interesaj? u vi rigardas ilin? Sinjoro, sinjorino, mi diras: Adia! is revido! Notas 1. Unu, du, tri, kvar, kvin 1,2,3,4,5. Cuidado ao pronunciar kvar e kvin. Coloque os lbios na posio de pronunciar v ao emitir o som de k. 2. Forma-se o plural juntando um j terminao do substantivo. Lembre-se de que esse oj soa como o oi portugus de boi, mas o acento recai sobre a slaba anterior: libro um livro, libroj livros, la sinjoro o cavalheiro, la sinjoroj os cavalheiros. Homoj gente, seres humanos, pessoas. 3. Kie? - onde? 4. Ni ns; ili - eles ou elas; vi tu, vs, voc, o Sr., a Sra. 5. Kiuj quem, quais (quando se espera uma resposta no plural): Kiu parolas? Quem est falando? Kiuj parolas? - Que pessoas esto falando? 6. Os adjetivos formam o plural acrescentando um j ao a: flava seo cadeira amarela; flavaj seoj adeiras amarelas. Lembre-se de que esse aj soa como o ai portugus de vai, mas o acento recai sobre a slaba anterior. 7. Mi eu, min me; li ele, lin -o; i ela, in a; ni ns, nin nos; ili eles, elas, ilin os, as. Li amas in ele ama-a. i amas lin ela ama-o, ili amas min eles, ou elas me amam, mi amas ilin amo-os, ou amo-as, ni amas lin ns o amamos,li amas nin ele nos ama. Em portugus os pronomes eu, ele, ela, ns, vs, eles, elas, formam irregularmente o objeto direto: me, o, a, nos, vos, os, as, mas em Esperanto formam o objeto direto (acusativo) regularmente, pelo simples acrssimo de um n, como os substantivos e adjetivos. Tambmo objeto indireto em portugus irregular: a mim (me), a ti (te), a ele (lhe), a ela (lhe), a ns (nos), a vs (vos), a eles (lhes), a elas (lhes), mas em Esperanto sempre regular: al mi, al vi, al li, al i, etc. 8. Note-se que em portugus o dativo e o acusativo (objeto indireto e o objeto direto) e eu, tu, ns vs, so os mesmos: me, te, nos, vos, mas em Esperanto no so nunca iguais. Portanto, me tem os sentidos de min e al mi, te cin, al ci (quase sempre se substitui o pronome ci tu, por vi vs); nos nin, al ni; vos vin, al vi.

Quando se junta o n final para indicar que a palavra objeto direto de um verbo, dizse que ela est em acusativo; sem o -n, diz-se que est no no nominativo. O dativo portugus, como o lhe, formado em Esperanto sempre pela preposio al: al li lhe. 9. Em portugus no existe o gnero gramatical neutro que existe em Esperanto (para seres inanimados ou animais cujo sexo no se quer mencionar), exprimendose pelo pronome i, cujo plural ili, isto , o mesmo de li e de i. 10. Ni rigardas ilin ns olhamos para eles (ou para elas). Note-se que em portugus o verbo olhar pode ter a preposio para, mas em Esperanto transitivo. O mesmo se d com gostar de: Ele gosta dela li amas in, e outros verbos. 11. Kaj (pronuncia-se ci como no verbo: ele cai) (conjuno), sed mas, porm, sub sob, debaixo de. 12. is revido At outra vista, adeus. 13. Lembre-se de que o acento recai sobre ri em kanario, em di em adia. 14. O sufixo -end, que se liga raiz verbal, indica, em geral, "que deve ser feito, por uma imposio material ou moral." Assim: Jesuo diris, ke li estas la vojo: jen vojo irenda! Jesus disse que ele era o camiho: eis um caminho que deve ser palmilhado! La jenaj vortoj estas tenendaj parkere, as seguintes palavras devem ser conservadas de cr. Mi ricevis vian manuskripton por trarigardo, sed en i mi trovis nenion korektendan, recebi teu manuscrito para uma reviso, mas nele nada achei a corrigir (= que precisasse de correo). Mi kredeble ne povos eesti e tiu festo, ar mi havas multajn farendaojn, possivelmente no poderei comparecer a essa festa porque tenho muitos afazeres.

Traduza para o Esperanto: O professor ensina. Na casa h (estas esto) cinco cavalheiros, duas senhoras e tres crianas. Eles so boa gente. O gato preto bate nela (no se traduz a preposio em, contrada em nela). Ela bate nele. Adamson olha para ela. Ela vai atrs dele. Debaixo do cu azul h (esto estas) casas vermelhas e belas flores. O chocolate castanho e bom. O elefante cinzento grande. A estrela verde no est no (sur la) cu, mas nos (= sur la) esperantistas. Quem o senhor? Que h em cima da mesa? Onde est o livro?

Kvara (4-a) Leciono. ambro Fenestro Plafono Planko Pordo. Kie ni sidas? Ni sidas en la ambro. Kie estas la seoj? Kie estas la planko? Kie estas la ambro? (En la domo.) Kie estas la domo? u la fenestro estas granda? Kie estas la seo? (Sur la planko.) Kie pendas la lampo? (Sur la plafono.) u la pordo estas rua?

Forta. u la sinjoro estas forta? u vi estas forta? u la atletoj estas fortaj? u la muso estas forta besto? Kiu vi estas? (Mi estas Senjoro A, sinjorino B.) Kio vi estas? (Mi estas lernanto, lernantino.) Kia vi estas? (Mi estas juna, forta.) Kia la tablo estas? Kia la elefanto estas? Kia la muso estas? Kia la okolado estas? Kia la ambro estas? Kia Adamson estas? Kia la ielo estas? Kiaj la atletoj estas? Kia estas la Esperanto? Edzo Edzino. u la sinjoro estas granda? Kia li estas? Kia estas la sinjorino? u la sinjoro estas edzo? Kiu estas la edzino? u vi estas edzo? Kie sidas la sinjoro? u la edzino sidas? u i estas bela? Kia i estas? u la sinjoro skribas? Kiu legas? Li kiras en la kuirejo. u la edzo legas? (Ne, li ne legas, sed li kuiras). u vi kuiras? Kiu kuiras? u li kuiras en la ambro?

u vi lernas en la kuirejo? Kie li kuiras? u la sinjoro telefonas en la kuirejo? (Ne, sed en la telefonejo.) Telefonejo. u la homoj danas en la telefonejo? (Ne, sed en la dancejo). u la atletoj kuras en la sportejo? u la infanoj lernas en la kuirejo? (Ne, sed en la lernejo). Kie la homoj kuiras? Kie la infanoj lernas? Kie vi telefonas? Kie vi dancas? u vi sidas en la kafejo? Kie vi sidas? Kiu kuiras en la kuirejo?

Li estas malbona kuiristo. u la instruisto lernas? Kiu instruas? u la kuiristo instruas? (Ne, sed li kuiras). u la sinjoro estas bona kuiristo?

Kiu venas? Kia estas la edzino? u i estas felia? El la domo. u la sinjoro kuiras en la kuirejo? Kiu flugas el la kuirejo? Kia estas la domo? u la sinjorino estas forta? Kia estas la edzo? Kiu restas en la kuirejo? u la sinjoro flugas? u la kanario flugas? u la sinjorio estas kanario? Li ne estas kanario, tamen li flugas. u vi komprenas min? u vi estas perfekta esperantisto? u vi tamen komprenas min?

Li fumas. Kiu fumas? C vi fumas?

C li manas in? Kiu kisas in? Li kisas in Li: La sinjoro. La sinjoro kisas in. i la sinjorino, la fralino (= ne edzino, juna sinjorino). in, sinjorinon, fralinon. Li kisas in La sinjoro kisas la sinjorinon (fralinon).

Adamson sidas kaj fumas. La papilio sidas sur la fralino. Kiuj sidas? Kia estas la fralino? Kia estas la benko? u la granda fralino skribas? u Adamson estas granda? Kia li estas? u Adamson legas? Kiu fumas? u la granda fralino fumas? u vi fumas? Kia estas la kato? u la kato estas blanka? u la kato iras? Kio sidas sur la fralino? u la papilio estas granda? u i estas bela? Kia la papilio estas? u Adamson estas juna? Kie ili sidas? (Sur la benko)?

La kato batas la fralinon. u la kato batas la papilion? u la libro kuas? u la papilio falas? Kio batas la fraulinon? u Adamson batas la fralinon?

La forta fralino rigardas. u la forta fralino rigardas la katon? u la forta fralino rigardas sinioron Adamson? Kiu rigardas vin? La kato sidas sub la benko. La cigaro falas.

u la forta fralino kisas sinjoron Adamson? Kie estas la nigra kato? (i estas sub la benko). u la tablo staras sub la lampo? Kie staras la tablo? Sub kio estas la nigra kato? Kiu batas sinjoron Adamson? Kiun batas la forta fralino?

Mi amas fralinon, mi atas okoladon, libron... u vi amas fralinon? Kiun vi amas? u vi atas okoladon? u vi atas muzikon? u la hundo amas la katon? u vi atas katon? u vi atas atomobilon? u vi atas floron? Kia estas la floro? u la banano estas bona? Kion vi amas? La ria homo havas domon, atomobilon, diamantringon kaj monon. u vi havas diamanton? u vi estas ria? Kia vi estas? u vi havas libron? Kiu havas monon? u vi havas kuirejon? u vi havas edzinon?

Pomo Piro. u vi manas bifstekon? u vi atas bifstekon? u vi manas okoladon? u vi atas bananon? u la kato estas frukto? u la pomo estas bona frukto? u vi atas piron? Kia estas la piro? La okolado, la piro, la banano estas dola. La citrono estas acida. Acida citrono, acidaj citronoj. Acidan citronon, acidajn citronojn.

u vi havas esperantajn librojn? u vi rigardas bonajn filmojn?

Kelkaj - Multaj. u vi havas kelkajn librojn? Kiu havas multajn domojn? u vi atas multajn florojn en la ambro? u vi atas belajn florojn sur la tablo? u vi havas multajn ambrojn?

La elefanto staras Anka la hundo staras. u u u u la elefanto staras? anka la hundo staras? la hundo estas besto? anka la muso estas besto?

Mallonga historio. Adamo kaj Evo ne estas homoj. La homoj manas, trinkas, iras, ridas, ploras, sed Adamo kaj Evo jam ne manas, trinkas, iras, ploras, ridas. Ili jam ne estas homoj, sed ili estis homoj. Ili ne manas, trinkas, sed ili manis, trinkis, iris, ploris, ridis.

Arbo. u vi sida en la ambro? u Adamo sidis en la ambro? Kie estis Adamo kaj Evo? Ili estis en la paradizo? u vi estas en la paradizo? Kie vi estas? Kio estis la paradizo? i estis granda ardeno. u en la paradizo estis multaj floroj kaj arboj? Kie sidis Adamo kaj Evo? Ili sidis sur la tero sub la arbo. Vi manas bifstekon, okoladon. u Adamo manis bifstekon, okoladon? Kion li manis? u li estis vegetarano? u vi estas vegetarano? u vi trinkas kafon, teon, vinon, bieron? u Adamo trinkis kafon, teon, vinon, bieron?

Kion li trinkis? u vi havas radioaparaton? u Adamo havis radioaparaton? u li havis telefonon? u li havis atomobilon? u la serpento parolis en la paradizo? La serpento diris: Evo, manu pomon. u Evo manis pomon? u i atis la pomon? La anelo parolis: Adamo kaj Evo vi estas malbonaj homoj! Iru el la paradizo! Kaj ili estis tre melankoliaj, ili ploris kaj ili iris el la bela paradizo. u vi bone komprenis la historion? Sinjoro, sinjorino (fralino), lernu, legu, skribu, parolu Esperanton! Estu perfekta esperantisto. Bonan nokton! Notas 1. Kiu que, quem, qual: kio o que, que coisa; kie onde; kia que espcie de, que qualidade de. Kia? - blanka, bela. 2. Sufixo -ejo designa o lugar em que se faz especialmente uma coisa: Li kuiras ele cozinha, la kuirejo a cozinha. La infano lernas a criana aprende, la lernejo a escola. Kafo caf, kafejo um caf (botequim), telefonejo, dancejo, etc. 3. Sed mas, porm; tamen contudo, no obstante. Tre mui, muito (forma o superlativo absoluto). 4. A terminao do acusativo -n emprega-se tambm quando o objeto direto um nome (substantivo): La sinjoro amas in la sinjorinon. Isto permite absoluta liberdade na ordem das palavras, de modo que as frases seguintes, por exemplo, tm todas o mesmo sentido; a terminao -n mostra que em cada daso o gato (sujeito) que pratica a ao de bater e a senhora (objeto) quem recebe: La kato (i) batas la sinjorinon (in). Natas la kato la sinjorinon. La sinjorinon batas la kato. La kato la sinjorinon batas. Batas la sinjorinon la kato. La sinjorinon la kato batas. Os nomes no plural que exprimem objeto direto tamom o -n depois do j: Mi legas librojn. Os adjetivos que qualificam objeto direto recebem igualmente a terminao n: Mi legas interesan libron (interesajn librojn) Estou lendo um livro interessante (livros interessante). Quando se faz uma pergunta a respeito do objeto direto de uma ao, o pronome da pergunta toma o -n do acusativo: Kion mi legas? Vi legas libron. Kiun vi amas? Mi amas lin. 5. Sinjorino refere-se a senhora casada. Fralino a uma senhorinha. Sinjoro (S-ro) Sr., cavalheiro; Sinjorino (S-ino) Sra., Dona; Fralino (F-ino) senhorinha, dona.

6. Jam ne J no, no mais; Li jam ne manas Ele j no est comendo. 7. A terminao -is indica o tempo passado (perfeito e imperfeito do portugus): i sidas ela est assentada, i sidis ela estava (ou esteve) assentada. Mi havas eu tenho, mi havis eu tinha ou tive. Havas, havis s tem o sentido de possuir: nunca se emprega como auxiliar de outros verbos como faz o portugus: tenho amado, tinha comprado, etc. 8. A terminao -u exprime ordem ou pedido, etc., (imperativo e subjuntivo): Vi iras voc vai. Iru! - vai! Ide! Trinku, fratoj, trinku bebei, irmos, bebei. Ne dancu no dances, no danceis. 9. Bonan nokton Boa noite. Emprega-se o acusativo, porque a frase toda seia: Mi deziras al vi bonan nokton eu desejo a voc boa noite.

Traduza para o Esperanto: O senhor fraco estava assentado e lia. Mas a esposa forte veio e disse v cozinhar. Ele foi e cozinhou. Mas ele era um mau cozinheiro. A Sra. Veio e o marido fraco fugiu (correu para longe = for). Adamson estava assentado no banco. Uma senhorinha forte tambm (tambm = anka) estava assentada no banco. O gato preto olhava para a borboleta que estava pousada na senhorinha. O gato preto bateu na senhorinha. A borboleta voou (para longe = for). A senhorinha forte olhou para Adamson e bateu nele.

Kivina (5-a) Leciono. Pura Malpura. Kia estas la infano? Kia estas la papero? u vi jam estas pura? u la ambro estis pura? u i estas jam pura?

Sana Malsana. u vi estas sana? u la sinjoro estas sana? u vi estis malsana?

Li faras uon (uo). Kion li faras? (Li faras uon). u vi faras uon? Kion vi faras? (Mi lernas Esperanton.) Kion faras la instruisto? Kion faras la kato? Kion faras la hundo?

La vidvo ne estas, sed estis edzo. La edzino kuas en la tombo. i mortis. u la sinjoro havas edzinon? (Ne, sed li havis edzinon). Kie estas la edzino? (En la tombo.) u la sinjoro estas edzo? (Ne, li estis edzo, sed la edzino mortis.) u la sinjoro havas floron? Kiu floro i estas? (i estas kakto.) u vi atas kaktojn? Kiu estas vidvo?

Kion faras la vidvo? Kion faras la edzino? (i rigardas la kakton.) u i atas la kakton? Kia i estas? Kie la kakto estas? u la edzino estas juna? u i estas bela?

i prenas la kakton. Kion i faras? Kiu prenas la kakton?

i etas la kakton. Kaj nun? (Nun i etas la kakton.) u i atas la kakton? Kion i etas?

u u u u u u

vi vi vi vi vi vi

atas atas atas atas atas atas

okoladon? mani okoladon? trinki kafon? Esperanton? paroli Esperanton? rigardi longajn filmojn?

u vi komprenas? mi demandas. Jes, mi komprenas! vi respondas. Respondu! Kiu demandas? u la instruisto respondas? u vi atas demandi?

La sinjoro iras sola Li iras kun la sinjorino Li skribas per la krajono. u vi ira kun la fralino? u vi lernas kun sinjoroj? Kun kiu vi manas? u vi skribas kun krajono? (Ne, sed per krajono.) u vi atas skribi per maino? Per kio vi skribas?

La nazo de la alkoholisto estas rua. Kia estas la nazo de la alkoholisto? u vi havas ruan nazon? Kia estas la pordo de la ambro?

Kia estas la muro de la ambro? Kia estas la nazo de la elefanto? Kia Kia Kia Kia Kia Kia Kia estas estas estas estas estas estas estas la elefanto? (Griza). la koloro de la elefanto? estas la koloro de la okolado? la koloro de la domo, kie vi loas? la koloro de la ielo? la koloro de la kanario? la planko de la ambro?

La kapo La kapo pensas - La kolo (sub la kapo). Kia estas la kapo de la elefanto? Kia estas la kapo de la kato? u la hundo havas inteligentan kapon? Kio estas sub la kapo? Kia estas la kolo de la irafo? u vi havas dikan kolon?

La nazo flaras La okuloj vidas La oreloj adas muzikon. u vi amas per la kapo? u vi pensas per la nazo? Per kio vi pensas? u vi atas pensi? Kia estas la kapo de la krokodilo? u vi havas nur unu okulon? Kiaj estas viaj okuloj? u viaj okuloj estas fortaj? Kia estas la koloro de viaj okuloj? Kiajn okulojn vi atas? Kiaj estas la okuloj e la kato? Kion oni faras per la okuloj? Per kio oni vidas? Per kio oni pensas? u oni vidas per la nazo? Kion oni faras per la nazo? C oni flaras per la okuloj? Per kio oni flaras? u oni rigardas la koloron de la floroj per la nazo? Kion ni faras per la nazo? Oni flaras la odoron de la floro per la nazo. u la floroj havas bonan odoron? Kia estas la odoro de la benzino? Kia estas la odoro de la rozo? u vi havas nur unu orelon? Kion vi faras per la oreloj? u vi nun adas muzikon? u vi atas adi muzikon?

u vi atas adi Esperanton? u vi adas per la nazo? Per kio vi adas? u vi havas radioaparaton? (Anka en mia ambro staras tia aparato; en la programo nun estas muziko, mi adas in, sed mi parolas kun sinjoro kaj mi ne askultas in.) u vi atas askulti la muzikion de Beethoven? Kia estas la muziko de Lohengrin? u vi atas askulti gramofonmuzikon? Kion vi atas askulti?

Porto de la flugmaino Tuta flugmaino - Partoj de la flugmaino. u vi havas tutan domon? En kio parto de la loejo oni kuiras? u la flugmaino havas partojn? Kiun parton de la radio-programo vi atas? u vi atas askulti tutan operon, a nur partojn?

Li rigardas lin Li rigardas sin en la spegulo. Kion li faras? Kiu rigardas lin? u vi rigardas la libron? Kion vi rigardas? u vi atas rigardi bonajn filmojn? u la sinjoro rigardas sin? Kiu rigardas sin? u vi rigardas vin en la spegulo? u la sinjorinoj atas la spegulon? u ili rigardas sin en la spegulo? Kiun rigardas la sinjorinoj en la spegulo? u vi havas la spegulon? Kia estas la spegulo?

Li kombas sin per la kombilo. u li rigardas sin? Kiu kombas sin? u li kombas sin per la krajono? u vi havas kombilon? Kia estas la kombilo? Kion oni faras per la kombilo?

Tranilo (Trani) Tondilo (Tondi). Kion oni faras per la tondilo? u vi havas bonan tondilon? Per kio oni tondas? u vi tondas libron per la tondilo? Kion oni faras per la tranilo? Per kio oni tranas? u vi havas longan tranilon? Kian tranilon vi havas? u la kanario flugas? u i flugas per la tranilo? Per kio la kanario flugas? (Per flugiloj). u vi havas flugilojn? Kion faras la flugmaino? Per kio flugas la flugmaino? u i havas flugilojn? u la flugmaino havas benzinmotoron? u la kanario havas benzinmotoron? (La kanario ne havas benzinmotoron, tamen i flugas.) Oni losas per la losilo. Kion oni faras per la losilo? u vi havas multajn losilojn? u la pordo havas losilon? u oni tondas per la losilo? Per kio oni tondas, losas, kombas, flugas? Kia estas la losilo? u la losilo estas objekto? u vi komprenas: Kombilo, tranilo, flugilo, k.p.t.? Mia nomo estas: Kio estas via nomo? u via nomo estas Benito Mussolini? u via lando havas reon? Kio estas lia nomo?

La reo havas kronon. u Nederlando havas reinon? Kio estas ia nomo? u via krajono estas bona? u vi havas hundon? Kio estas ia nomo? u nia libro estas granda? u nia libro estas dika? u vi atas la hispanojn? u ilia lando estas granda? Kia estas ilia lando? Kia estas via kombilo?

Dentoj, lipoj (du), lango (unu, longa). Kion oni faras per la buo? u la buo havas partojn? Kion oni faras per la la lango? u la lango de la sinjorino estas longa? Kion oni faras per la lipoj? u la lipoj de la modernaj sinjorinoj estas ruaj? u viaj dentoj estas sanaj? u ili estas fortaj? Kiaj estas la dentoj de la krokodilo? u vi havas nur unu denton? 6 ses 40 - kvardek 7 sep 50 kvin 8 ok 60 sesdek 9 na 70 sepdek 10 dek 80 okdek 11 dek unu 90 nadek 12 dek du 100 cent 13 dek tri 200 ducent --- --- --300 tricent 20 dudek 900 nacent 21 dudek unu 1,000 mil 30 tridek 1,000,000 miliono 1935 mil nacent tridek kvin. u u u u vi havas nur ses dentoj? en la ambro estas sep seoj? vi havas ok Esperantajn librojn? en la libro estas na lecionoj?

u vi havas unu haron? u Adamson havas uno haron? Kiu havas multajn harojn? Kia estas la koloro de viaj haroj? u vi havas blondajn harojn? Kie estas la haroj? Kiajn harojn havas la poetoj? Kiu tondas viajn harojn? (La barbiro.) Per kio oni tondas la harojn? u vi atas la ruajn harojn?

Lipharoj. u vi havas harojn sur viaj lipoj? u vi havas longajn lipharojn? Kiaj estas la lipharoj de la homo sur la bildo? u vi atas la lipharojn? u vi havas barbon? Kie estas la barbo de la modernaj sinjoroj? (e la barbiro.)

La barbiro razas per la razilo. Kion faras la barbiro? Per kio li razas? u li razas per la kombilo? u vi havas razilon? u vi mem razas vin? u multaj sinjoroj razas sin? Kia estas via razilo? u i estas akra? u oni razas sin per malakra razilo? u la sinjorino havas akran langon? u vi nun lernis multijn vortojn? is revido, do! Adia!

Notas 1. Faras fao, fazes, etc. Kion vi faras? Que est voc fazendo? 2. -i a terminao do infinitivo, que se emprega quando um verbo se refere a uma ao em sentido indeterminado: dormi dormir, mani comer, esti ser ou estar, etc. 3. Kun com (acompanhado por), per com (por meio de). 4. A posse indica-se pela preposio de de. La nazo de la alkoholisto o nariz do alcolatra. 5. Oni se, a gente: oni diras dizem, diz-se. 6. Sin se. pronome reflexivo, empregando-se quando o objeto do verbo o prprio sujeito (pessoa ou coisa). S se emprega na terceira pessoa tanto do singular quanto do plural. Quando o sujeito mi, ni (primeira pessoa), ou vi (segunda pessoa) exprime-se o reflexivo por min, nin, vin me, nos, vos. Li (i, i, oni, ili Adamson) rigardas sin en la spegulo. Mi rigardas min, vi rigardas vin, ni rigardas nin. 7. O sufixo -ilo indica um instrumento ou utenslio para determinada finalidade: trani cortar, tranilo uma faca; tondi tosar (cortar com tesoura), tonsilo tesoura; flugi voar, flugilo asa. 8. Mi eu, mia meu, minha; via teu, vosso, de voc, etc.; lia seu, sua (dele); ia seu, sua (dela); ia seu, sua (dele ou dela, neutro); ilia seu, sua (deles, delas), acentue a slaba li; sia seu, sua (do sujeito da orao). Estes possessivos concordam com o substantivo que determinam: Miaj libroj estas interesaj. i vidis lian kapon. Mi amas viajn infanojn. Estes possessivos podem ser empregados como adjetivos e ento no admitem artigo: o meu livro mia libro, a sua casa via domo; mas quando empregados como pronomes, admitem o artigo: vi o teu chapu, mas no o meu mi vidis vian apelon, sed ne la mian; a minha casa menor do que a dela mia domo estas pli malgranda ol la ia.

9. Vidi ver, rigardi olhar (para), adi ouvir, askulti escutar. 10. Dek du (em duas palavras) = 10 + 2; dudek (em uma palavra) = 2 X 10. Notese que h uma palavra para cada algarismo, excetuado o zero: 1940 mil nacent kvardek. 11. Haro cabelo (fio de cabelo), haroj cabelos; lipharoj bigodes. 12. Mem mesmo, empregado para tornar enftica a identidade de uma pessoa ou coisa: Mi mem iros eu mesmo irei. Ni vidis la reon mem ns vimos o prprio rei (em pessoa). No confundir com o reflexivo sin: li razas sin ele se barbeia; li mem razas sin ele mesmo se barbeia. 13. e junto de, em, na casa ou estabelecimento de, entre. 14. Do portanto, pois, ento. Bonan nokton, do! Boa noite, ento! Li do iris ele, portanto, foi. Traduza para o Esperanto: Viu-se (Oni) um vivo que estava em p no cemitrio. A senhora velha feia, tomou o cacto e lanou-o. Meu pente curto. Fechou voc a sala do mestre com uma chave? Eu gosto muito dos cabelos da senhorita. A cor deles (ilia) loura. A lngua da senhora comprida. Ela fala muito co (per) ela. Viu voc o papl sujo? Corte o papl! Vocemesmo se barbeia? Ele mesmo se barbeia. Quem corta teu cabelo? A gente tem trinta e dois dentes.

Sesa (6-a) Leciono. Koro. u vi amas per la kapo? Per kio vi amas? Kian koron vi havas? Kie estas la koro? (En la brusto.) u vi havas fortan bruston? u la altetoj havas fortan bruston? Kio estas en la brusto? Pulmoj. Kion oni faras per la pulmoj? (Oni spiras per la pulmoj.) Kiaj estas viaj pulmoj? Kiaj estas la pulmoj de la atletoj? Kion faras la pulmoj? (La pulmo enspiras kaj elspiras.) Kion faras la stomako? (i digestas)? Kio digestas? u la pulmo digestas? Kion oni enpiras? (Aeron). u en la ambro la aero estas bona? Kia estas la aero? u la aero estas varma? Piedoj. u Chaplin havas belajn piedojn? Kiaj estas liaj piedoj? u viaj piedoj estas sanaj? Kiaj estas la piedoj de la elefanto? Kion vi havas sur la piedoj? Kie estas la uoj? Kian koloron havas viaj uoj? Kion oni faras per la piedoj? (Oni iras kaj venas = maras.)

La mano La fingro montras. u vi havas unu manon? Kion oni faras per la manoj? u la elefanto havas manojn? u i havas du piedojn? u oni prenas per la piedoj? Sur la mano estas fingroj. u anka sur la piedoj estas fingoj? (Piedfingroj.) Kio estas sur la fingroj? (Ungoj.) u vi tondis viajn ungojn? u la kato havas fortajn ungojn? Kiaj estas iaj ungoj? Kion vi faras per la fingro? (Mi montras.)

La trumpoj de Adanson estas malbonaj. Ili havas truojn. Kion faras Adanson? (Li topas trumpon.) Kio estas en la mano de Adamson? (trumpo.) Kia estas la trumpo? Kion havas la malbonaj trumpoj? (Ili havas grandajn truojn.) u Adamson atas la malbonajn trumpojn? Adamson ne atas topi la trumpojn.

Adamson surmentas la palton. Kion faras Adamson? u li surmetas la uojn? Kion li surmetas? u vi havas helan palton? Kia estas la koloro de via palto? (Malhela, marblua.) u vi havas nur unu palton?

Anta la pastro. Kie staras Adamson? (Adamson staras anta la pastro.) u li staras anta la spegulo? u li staras sola anta la pastro? u Adamson estas edzo? Kia estas la edzino de Adamson? u i estas forta? Kia estas Adamson? u Adamson atas topi la trumpojn? Kie ili staras? Kial staras Adamson anta la pastro? (ar li ne atas topi la trumpojn). Kial vi atas Esperanton? (ar i estas interesa kaj moderna lingvo.) La mal felio (katastofo) de Adamson. Kial Adamson staris anta la pastro? u Adamson topas siajn trumpojn? u Adamson estas felia edzo? Kial li ne estas felia edzo? u lia edzino estas diktatoro? Kial Adamson topas iajn trumpojn? (ar li estas malforta, malgranda; ar la edzino estas forta kaj granda; ar i diras: Adamson, topu miajn trumpojn. kaj Adamson devas topi la trumpojn de sia edzino.)

u u u u u

oni devas mani? oni devas enspiri aeron? oni devas havi monon? vi devas legi? oni devas havi loejon?

Kie estas la libro? u la krajono estas i tie? Kie estas la granda domo? u vi vidis Paradizon? u vi loas tie? Kie vi loas? La instruisto ne havas atomobilon. Kie estas lia atomobilo? (Nenie.) Kie estas via granda domo? Kie estas ruaj elefantoj? Kie estas bluaj hundoj? u esperantistoj estas nenie? (Esperantistoj estas en Europo, Azio, Afriko, Ameriko kaj Astralio. Espeantistoj estas ie.) u aero estas ie? Kiuj estas ie? u bestoj estas ie? u arboj estas ie? Mi ne vidas mian krajonon. i estas ie, sur la tablo. Ne, i ne estas tie. u i ne estas sur la benko? Sed ie i devas esti. u vi ne vidas in ie?

1 Chaplin. 2 Sama sinjoro. 3 Alia sinjoro. Mi vivas en Svedlando. u vi vivas en la sama lando? u la japanoj parolas svedan lingvon? u vi parolas la japanan lingvon? u vi kaj la japanoj ne parolas saman lingvon? u vi parolas aliajn lingvojn? u multaj japanoj parolas Esperanton? (Jes.) u oni parolas Esperanton en multaj landoj? u vi jam estis en aliaj landoj?

Ili ne kisas sed kisos. u ili kisas? (Ne, sed ili kisos). u vi estas perfekta esperantisto? (Sed vi estos, u ne)?

Dika Maldika. u u u u u u u u u u vi vi vi vi vi vi vi vi vi vi parolas Esperanton? legas dikajn librojn en Esperanto? legos dikajn librojn en Esperanto? skribas en Esperanto? skribos? parolis esperanton? havas multajn Esperanto-librojn? havos multajn librojn? legos ilin? manos nun?

Mi manas mi manis mi manos. u 23 gradoj estas varma vetero? (kaj 35 gradoj estas tre varma vetero.) u vi atas la varmegan veteron? u vi trinkas varmegan akvon? u London estas granda? i estas tre-tre granda. i estas grandega. Kio estas London? i estas urbo. u vi loas en urbo? (Jes... Ne, mi loas en vilao.) La urbo estas granda, la vilao estas malgranda.

Prodo Pordego. u la ambro havas pordon? u la domo havas pordon? La domo havas pordegon (grandan pordon.) Kia estas la pordego de la domo, kie vi loas? u London estas urbego? u vi loas en urbego? u la elefanto havas nazon? (Ne, nazegon.) u la sinjoro ridas? (Ne, li ne nur ridas, sed li ridegas.) u vi komprenas la vortojn varmega, grandega, belega, bonega (vi estas bonega lernanto), pordego, nazego, urbego, ambrego (tre granda ambro, kie estas multaj homoj), ridegi? (Ridego = forta rido.)

Domego Domo Dometo. u la domo estas granda? Unu domo el la tri estas tre malgranda. i estas dometo. (Tre malgranda domo.) Alia estas domego. (Granda domo.) u vi havas grandan ambron, a nur ambreton? (ambreto = malgranda ambro.) Mi ne vivas en urbego, sed nur en malgranda urbo. Sed la urbeto estas tre bela. Mi promenis sur la strato de la urbeto kaj venis bela fralino. i ne ridegis, ne ridis, nur ridetis. La aero estis varmeta. u vi komprenas: varmeta (varma, sed ne tre), beleta, malvarmeta (en oktobro la aero estas malvarmeta), urbeto, libreto, ambreto rideti? Notas 1. Surmeti vestir. Formam-se muito frequentemente, em Esperanto, palavras compostas semelhantes, antepondo, como prefixo, uma preposio (sur, al, en, sub, etc.) a uma raiz de verbo: enspiri inalar, inspirar (o ar, o perfume), elspiri expirar. 2. Piedfingro dedo (do p). 3. Anta em frente de, diante de, antes de. 4. Kial porque (?), por que (?), ar porque, por causa de. Note-se que todas as palavras interrogativas, com exceo de u, comeam por ki-. 5. Sia seu (prrprio), sua (prpria), o possessivo empregado nas oraes reflexivas em lugar de lia, ia, ia, ilia, onia, quando a coisa em apreo pertence pessoa que realiza a ao. Do mesmo modo que sin, sia s se emprega para a terceira pessoa. Adamson topas siajn trumpojn. Adamson remenda (literalmente: tapa os buracos; remendar fliki) suas (prprias) meias. Adamson iras al la barbiro; la barbiro tondas liaj harojn. O Adamson vai ao barbeiro; o barbeiro corta seu cabelo (dele, do Adamson, no o cabelo do barbeiro mesmo). Note-se que em portugus podemos empregar o artigo definido antes dum nome prprio, mas em Esperanto, no: O Adamson Adamson; o Brasil Brazilo. 6. Devas devo, deves, tenho de, etc. Note-se que seguido de infinitivo: Li devas topi ele tem que tapar os buracos. Devo dever, obrigao. 7. Kie onde, tie - a, l, ali, i tie (ou tie i) aqui; nenie em nenhum lugar, nenhu-res; ie em algum lugar, algures. 8. Anglujo (Angolando) Inglaterra, anglo um ingls, angla ingls; Japanujo (japanlando) Japo, japano, japana. Emprega-se inicial maiscula s no nome do pas (e no como se faz em francs e ingls, no adjetivo). 9. Forma-se o futuro dos verbos pela terminao -os. Mi estos serei, estarei; mi skribos escreverei; vi skribos voc escrever, o Sr. Escrever, etc.

10. O sufixo -ge indica aumentetivo, de tamanho ou de intensidade: pordo porta, pordego porto; varma quente, varmega ardente; granda grande, grandega imenso, enorme; ridi rir, ridegi dar gargalhadas. 11. 35 gradoj 35 graus centesimais (Celsius), equivalentes a 95 graus Fahrenheit. 23 graus Celsius = 73 graus Fahrenheit, aproximadamente. 12. O sufixo -et forma diminutivos: Domo casa, dometo casinha; urbeto (ou vilao) cidadezinha, aldeia; varmeta tpido, malvarmeta fresco; rideti sorrir. A ou. u ne? - No assim? No mesmo? No acha voc? (conforme o sentido). Alia (acentue a slaba li) outro, la alia o outro. Traduza para o Esperanto: S as pessoas que respiram podem viver (S quem respira pode viver). Eu tenho um peito forte e (os) meus pulmes esto sos. O Adamson viu grandes buracos em suas (prprias) meias. Ele vestiu seu palet e foi ao padre, porque desejava ser marido. Mas a mulher era muito forte e disse a Adamson: "Vai remendar minhas meias!" E o Adamson teve que ir remendar as meias dela, porque ela era muito forte, mas ele era um homem fraco.

Sepa (7-a) Leciono. La unua sinjoro demandis: Kiel vi fartas, sinjoro? La dua sinjoro respondis: Mi dankas, bone. Bonan tagon! u vi estas sana? Jes, mi estas sana. Kaj kiel vi fartas? Mi dankas, mi fartas bone. Kiel? Bone!

Kiel li parolas? Late. u la sinjoro parolas? u la sinjoro parolas forte? Li parolas late. u vi lernas late? Kiel vi respondas? u vi respondas bone? u la flugmaino flugas malalte? Kiel vi respondas?

Adamson volas telefoni. La aboristo laboras. Kion faras Adamson? u li staras en telefonejo? Kie li staras? u Adamson telefonas? Kiu telefonas? u vi vidas homon sur la bildo? (Li estas laboristo.) Kion li faras? (Li laboras). Per kio li laboras? (Per laborilo.) Kie estas via laborejo?

Adamson staras, staras... Li atendas. Kion faras Adamson? Kiu atendas? Kie li atendas? Kial li atendas? (ar li volas telefoni.) Kiu volas telefoni? Kion volas Adamson? u vi atas mani okoladon? u vi atas legi historiajn romanojn? u vi volas respondi bone?

u Adamson volas paroli? u Adamson parolas? Kial li ne parolas? (Li ne povas paroli, ar en la telefonejo staras alia homo.) u vi povas kompreni Esperanton? Kial vi povas bone kompreni Esperanton? (ar Esperanto estas tre facila kaj vi estas bona lernanto.) Kion faras Adamson? u Adamson rigardas la atomobilo?

Vespero (Steloj sur la ielo.) La laboristo finas la laboron Adamson rigardas la horloon. Kio estas sur la ielo? u estas ankora tago? (Ne, sed vespero.) u Adamson atendis multe? Kial Adamson atendas multe? (ar Adamson estas tre pacienca homo.) Kia estas la pacienco de Adamson? u Adamson atendas pacience? Kiel Adamson atendas? Kiel vi lernas Esperanton?

La laboristo malfermas la telefonejon Tie estas liaj botoj. Kion faras la laboristo? La laboristo jam ne laboras, li volas iri, li finis la laboron. Kion faras la laboristo? u li fermis la pordon de la telefonejo? Kion li malfermas? Kiu malfermas la telefonejon? Kio estas en la telefonejo? (En la telefonejo estis la altaj uoj botoj de la laboristo.) Kion faras Adamson? (Adamson falas pro la miro.) u Adamson miras? Kiu miras? u vi vidas min? u vi vidas la bildojn? u vi vidas la objektojn en la ambro? u vi vidas en la vespero? En la vespero vespere dum la vespero. u vi vidas dum la nokto? u la instruisto havas atomobilon? (Ne.) u vi vidas la atomobilon de la instruinto?

La atomobilo de la instruisto ne estas videbla. u u u u u u u u la la vi la la la la la atomobilo de la instruisto estas videbla? koro estas videbla? pensas videble? pensoj de la homoj estas videblaj? okolado estas manebla? elefanto estas manebla? bona kafo estas trinkebla? vitriolo estas trinkebla?

u vi komprenas mim? u Esperanto estas komprenebla lingvo? u vi respondas kompreneble? u vi parolas Esperanton kompreneble? Kiel vi lernas Esperanton? (Facile.) u la muziko de la radioaparato estas adebla? u vi parolas late kaj adeble? Kiel vi parolas? u Stockholm estas granda urbo? u anka Wien estas granda urbo?

Pli granda Plej granda. Kio Kiu Kio Kio (La estas pli granda, la elefanto a la muso? estas pli ria: vi a Rockefeller? estas pli bona, la okolado a la ricinoleo? estas pli alta: la domo a la seo? domo estas pli alta ol la seo.)

u vi estas pli ria ol Rockefeller? (Ne, sed malpli ria.) Pli. Plej. u la lipoj de la moderna sinjorinoj estas pli rua ol la lipoj de la malmodernaj sinjorinoj? u la poetoj havas pli longajn harojn ol la bankdirektoroj? u Esperanto estas pli facila ol la franca lingvo? Kia lingvo estas Esperanto? (Esperanto estas la plej facila lingvo.) London estas la plej granda urbo. Kiu estas la plej granda besto? Kiu estas la plej moderna lingvo? Kiu estas la plej malfacila lingvo? Kiu estas la plej bona sporto? Nun ni legos pri la jaro: Jaro estas longa tempo: 365 tagoj. Sed estas jaro, kiu havas 366 tagojn. Tiu jaro havas la nomon: super-jaro. En la jaro estas 12 monatoj. La unua monato estas januaro, la dua monato estas februaro, la tria monato estas marto, poste estas aprilo, majo, junio, julio, agusto, septembro, la deka monato estas oktubro, la dekunua monato estas novemvro kaj la lasta monato de la jaro estas decembro. En la monato estas kvar semajnoj. La semajno havas 7 tagoj. La tagoj de la semajno estas lundo, mardo, merkredo, ado, vendredo, sabato kaj dimano. Dimano

estas la rua tago en la kalendaro. Adamson atendis dum longa tempo kaj li rigardis la horloon. Sur la horloo estas videblaj la horoj. Sur la horloo estas 12 horoj, sed la tago havas 24 horojn. Anka la horoj havas partojn. En la horo estas 60 minutoj kaj la plej malgranda parto de la tempo havas la nomon sekundo. Jaro, monato, semajno, horo, minuto, sekundo k.t.p. = tempo. Kiu monato estas la unua? Kiu tago estas la dua tago de la semajno? Kiu estas la lasta tago de la semajno? Kiu estas la plej bona tago de la semajno? Kiu estas la plej mallonga monato de la jaro? u vi atas la mallongajn monatojn? Kial? u nun estas superjaro? (Ne, ordinara jaro). Kion faras la fingro? i montras. u la horloo montras? Kion i montras? (la tempon.) La horloo havas montrilojn. La granda montrilo montras la minutojn kaj la malgranda montrilo montras la horojn. Kion faras la montrilo? Kion montras la malgranda montrilo? Kion montras la granda montrilo? u Adamson atendis longtempe? u vi atas atendi longtempe?

Notas 1. Kiel como. Kiel vi fartas? Como est, ou como vai o Sr., a Sra., ou voc? No confundir farti estar de sade, com esti ser ou estar: li fartas bone ele est bom. Li estas bona ele bom. 2. Os advrbios nos dizem o modo ou outras circunstncias (tempo, lugar, etc.) de uma ao. Formam-se em Esperanto por meio da terminao -e: rapida - rpido rapide rapidamente; bona bom, bone bem. 3. Voli querer; povas pode, posso, etc., povi poder, ser capaz de. 4. Ankora ainda, anka tambm. 5. Pacienco pacincia, pacienca paciente, pacience pacientemente. 6. Pro por (causa de), em consequncia de. Li mortis pro timo ele morreu de medo. 7. Dum durante, enquanto. Vespere noite (advrbio de tempo). 8.O sufixo ebla mostra "possibilidade." Videbla visvel; manebla que se pode comer, ingervel. 9. Pli... ol mais... do que, pli granda maior, plej o mais, la plej adebla o mais audvel, la plej granda o maior.

10. Pri acerca de, a respeito de, sobre (o assunto). 11. Os nmeros ordinais formam-se dos cardinais pelo acrscimo da terminao -a. Unua primeiro, dua segundo, dek-unua um dcimo, etc. (Note-se o hfen.) 12. Lundo segunda-feira, mardo tera-feira, etc. Como em portugus, os nomes dos dias da semana geralmente se escrevem com iniciais minsculas. 13. Montri mostrar, apontar (para), montrilo ponteiro (de relgio). 14. Superjaro ano bissexto. 15. Longtempe (ou simplesmente longe) durante muito tempo. Traduza para o Esperanto: (Desejo-lhe) bom dia. Como vo, cavalheiros? Obrigado, estou passando muito bem. Mas na quinta-feira estive de cama, porque estava doente. Agora j estou melhor. Voc olhou o relgio? Que dia melhor, domingo ou segunda-feira? Pode voc dormir mais aos domingos? A lua (luno) no est agora visvel no cu, mas daqui a alguns minutos poderemos v-la. H dois anos (antes de dois anos) tivemos o mais longo inverno (vintro). Por causa do grande frio no pude sair de casa. Ouviu dizer que vamos ouvir bela msica na sexta-feira? No ouvi nada a esse respeito. Observao. O esperanto no admite o verbo com o sujeito subentendido, como em portugus: Tenho mi havas, amei - mi amis, dissemos ni diris.

Oka (8-a) Leciono. Bonan tagon! Kiel vi fartas? Nun la aero estas varma. La nuna (nun-a) tago estas tre bela. (Nuna tago - hodia). Kia tago estas hodia? Kia estas la aero hodia? u hodia la ielo estas blua? Kia vetero estas hodia? Kia estas la vetero hodia? u vi volas lerni multe hodia? u vi laboros ankora multe hodia? u vi laboris multe anta unu tago? (Anta unu tago hiera). u vi laboris hiera? Kiu tago estis hiera? Kia vetero estis hiera. Kia vetero estis antahiera? u vi lernis Esperanton antahiera? u antahiera estis ado? Post unu tago morga.

La luno brilas La arbo havas nigran ombron. u mi vidos vin morga? Kion vi faros morga? u vi lernos Esperanton morga? u morga estos vendredo? Kion vi faros post-morga? u postmorga estos lundo? Kiu tago estos postmorga? u la suno estas sur la ielo? Kion faras la suno? (i brilas). Kio brilas dum la nokto? La luno kaj la steloj.

Li donas atomobilon al i i ricevas in de li. u la sinjoro kisas la fralinon? (Ne, li donas al la fralino atomobilon.) Kiu donas atomobilon? Al kiu li donas in? Kion li donas al la fralino? Kion faras la fralino? i ricevas atomobilon de la sinjoro. Kiu ricevas atomobilon? Kion i ricevas? De kiu i ricevas atomobilon? u vi ricevas multan monon sabate? u oni donas al vi monon sabate, a en la unua tago de la monato? (= la unuan de la monato).

u vi atas skribi leteron? Al kiu vi atas skribi? u vi ricevis leteron devia amiko? De kiu vi atendas leteron? Kiu skribis al vi hiera? (Neniu?)

evalo, azeno, bovo... u vi atas la bestojn? u vi atas dombestojn? Kie estas la dombestoj? (irka la domo.) u la koko havas flugilojn? (Koko kokadudldu !). u la koko havas edzinojn? u la koko havas haremon? La edzino de la koko estas kokino. u en la familio de la koko estas malgrandaj kokoj kaj kokinoj? Kio estas ilia nomo? La juna, malgranda koko estas kokido. u la malgranda kato estas ido? (Jes, i estas ido, sed ne ido de koko, sed ido de kato, do i ne estas kokido sed katido.) irka la domo estas malpura kaj dika besto, i estas la porko. u vi atas mani porkon? u vi atas la porkidon? Kia besto estas la evalo? u la evalido estas bela? u la evalo havas du piedojn? u vi atas anseron? u la anseridoj estas malpli grandaj, ol la kokidoj? El kio venas la kokidoj? (Ili venas el ovoj.) u vi atas la ovon? u vi manas ofte ovon? (ofte = lunde, marde, ade k.t.p.) u vi malofte manas kokidon? Kial vi manas malforte kokidon? (Malofte = unu kokido em 3 monatoj.) u u u u u la vi la la la bovino donas kafon? (Ne, sed i donas al ni la bonan, blankan lakton.) atas la lakton? lakto estas pli bona, ol la vitriolo? vitriolo estas trinkebla? bovido estas bela besto?

La apelo de Adamson flugas: La vento blovas. Kia estas la vetero sur la bildo? Kion faras la apelo de Adamson? Kial i flugas? u vi atas la ventan veteron? Kion faras la vento? u vi atas la grandan venton? u vi atas la ventegon? Kion faras la hundo de Adamson? Kio estas la palto, apelo? (Ili estas vestoj.) Kia estas via vesto? Kian koloron havas via palto? Kia estas la apelo de Adamson? Kia estas via apelo?

Kion faras la hundo? Kia i estas? Kion faras Adamson? Post kio kuras la hundo?

Viro, virino Knabo, knabino. u la homoj estas egalaj? La homoj estas viroj kaj virinoj. u vi estis infano? u la infanoj estas viroj kaj virinoj? (Ne , sed ili estas knaboj kaj knabinoj.) u vi estas knabo? u Adamson estas knabo? La hundo kun la virina apelo. Kio estas en la buo de la hundo? Kion faras la hundo? u tio estas la apelo de Adamson? u la hundo portas al Adamson viran apelon? Kian apelon ricevas Adamson?

Kio estas sur la kapo de Adamson? Kia apelo estas sur la kapo de Adamson? Kio iras apud Adamson?

i ruigas la lipojn. Kion faras la fralino? i riigas siajn lipojn (i faras la lipojn ruaj.) u la modernaj sinjorinoj atas beligi sin? Per kio ili beligas sin? (Per beligiloj, ruigilo). u vi atas ridi? u la rido faras la homon juna? u la rido junigas la homojn? u la sportoj fortigas la korpon? u la lakto estas saniga? Kia estas la lakto? Kion faras la modernaj sinjorinojn? Kion faras la rido?

La virino sen manoj Sen manoj oni ne povas labori. u oni povas pensi sen kapo? u oni povas ami sen kapo? (Jes, oni povas ami nur sen kapo.) u oni povas vidi sen okuloj? Cu vi povas skribi sen mano? u oni povas vivi sen aero? Kiu ne povas vidi? (La blinda homo ne povas vidi.)

Historio. En urbo vivis sinjoro. Tiu sinjoro tre amis fralinon. Tiu fralino estis tre bela, bona, simpatia, ria, eleganta, i havis nur solan malbonon, i ne povis paroli. i ne povis paroli, ar i estis muta.

Blinda Surda Muta. u la mutaj homoj povas paroli? Kia estis la bela fralino? Kiu amis in? Anka la fralino amis la sinjoron, kaj ili iris al la pastro, kaj ili estis edzo kaj edzino. La sinjoro tre amis la sinjorinon, kaj li estis tre malgaja, ar i ne povis paroli kun li.

Gaja Malgaja. Kial i ne povis paroli kun li? Kial estis malgaja la edzo?

La edzo legis en la gazeto, ke en la urbo estas nova doktoro. La doktoro kraracisto povas kuraci la plej grandajn malsanojn. Tion li legis en la gazeto, kaj li en la sama momento kuris al la doktoro kaj diris: Doktoro, mi havas edzinon, kiu ne povas paroli, i estas muta. u vi povas kuraci (san-igi) in? Jes, diris la doktoro mi operacios vian edzinon, kaj i parolos. La edzo estis tre felia. Kaj vere la kuracisto per la operacio paroligis la edzinon. Sed nun venas la melankolia parto de la historio. La edzino parolis, parolis, parolis, dum la tuta tago kaj dum la tuta nokto. La malfelia edzo ne povis labori, li ne povis dormi, ar la edzino parolis dum la tago kaj dum la nokto. Kion legis la edzo? Kia estis la doktoro? Kion faras la edzo? Kion faras la kuracisto? Kion faris la edzino? u la edzo estis felia? Kial ne? Kion li ne povis fari? u la nova kuracisto paroligis in? La edzo iris nun al la doktoro. (La edzo iris denove al la doktoro). Li diris: Doktoro, mi estas tre malfelia! Vi malfeliigis min. Mia edzino parolas dum la tago kaj dum la nokto, Mi ne povas mani, labori, dormi... Mi petas vin, doktoro, faru novan operacion, ke mia edzino denove estu muta. Doktoro, mi petas vin, mutigu mian edzinon. La kuracisto diris: Sinjoro, mi absolute ne povas mutigi vian edzinon. La edzo petegis: - Doktoro, mi estas malfeliega... Mi mortos... La doktoro havis molan koron. (la tono estas tre malmola, sed la koro de la doktoro estis mola.) Ne, vere mi ne povas mutigi vian edzinon, sed mi povas fari operacion sur vi, vi ne ados, vi estos surda, mi surdigos vin. u bone? Tre bone respondis la edzo, kaj la kuracisto operaciis lin; Kaj li estis tre felia, ar li ne adis la edzinon. Kial estis felia la edzino? u la doktoro estis felia? (Jes, ar li ricevis du honorariojn.) Kia estas via koro? u la koro estas videbla? u la dua operacio feliigis la sinjoron? is revido! Mi dezias al vi bonan nokton, belan sonon (bildoj dum la dormo) kaj belan edzinon (bonan edzon)!

Notas 1. Hodia hoje, hiera ontem, morga amanh. Morga matene amanh de manh. Antahiera anteontem. Postmorga depois de amanh. 2. La unuan (tagon) de la monato no dia primeiro do ms. Emprega-se o acusativo para substituir a preposio en que foi omitida: En la unua (tago) de la monato. O mesmo em Sabato estas bona tago, ar sabaton (ou en sabato) mi ricevas monon O sbado um bom dia, porque sbado (no sbado) recebo dinheiro. Ordinariamente se escreve a data assim: La 2-an de decembro, 1953. A fim de evitar a forma mais longa: En la 2a de decembro, 1953. 3. Nenie em nenhum lugar, nenhures; nenio nada, coisa alguma (compare com kio); neniu ningum, nenhum (compara com kiu); neniel de modo algum (compare com kiel). Etc. 4. O sufixo -ido indica cria (de animal), filhote, descendente: koko galo, kokino galinha, kokido frango, pinto; izraelidoj israelitas. 5. Vesto veste, roupa; vestoj roupas. 6. Viro homem (varo adulto); no confundir com homo (qualquer) ser humano. Vira masculino, viril; virino mulher. 7. O sufixo -ig significa "fazer, tornar." Sanigi fazer sarar, curar; ruigi enrubescer, tornar vermelho; mortigi matar, fazer morrer. 8. Simpatia simptico. 9. Kuraci tratar de um doente: kuracisto mdico. 10. Denove de novo, outra vez. Traduza para o Esperanto: Hoje no tenho tempo algum, e no posso ir com voc. No vir voc comigo amanh? Ter voc mais tempo amanh do que teve ontem? Ontem o tempo estava muito lindo, mas o vento soprava fortemente. No vi voc em lugar algum e ningum o viu. Um cavalheiro estava assentado mesa. Ele amava uma senhorita, ela, porm, no o amava. Ele se sentia (= estis) muito infeliz (-eg). Na mo dele estava um revolver (revolvero). Ele queria matar-se Em cima da mesa estava o retrato da senhorita. O cavalheiro olhou para o retrato e teve(recebeu) uma boa ideia (ideo uma ideia). No se matou, mas atirou com o revolver no retrato da senhorita. Ele era, na verdade, mais inteligente do que eu a princpio pensei. O amor cega as pessoas. O gatinho gosta muito de brincar. A vaca d leite ao bezerro. Eu gosto muito de comer carne. Este caf, na verdade, no possvel de beber-se. No bebo caf sem aucar.

Naa (9-a) Leciono.

Li metas la kakton sur la tombon.

La kakto estas sur la tombo. Kie estas la kakto? Kion faraas la vidvo? (Li metas la kakton sur la tombon.) Kie... sur la tombo. Kien... sur la tombon. u vi esta en via loejo? u vi estas hejme? Iru en la ambro! Kion vi faras? Kie vi iras? Iru en la ambron! Kion vi faras? Kien vi iras? u la libro estas sub la tablo? Metu in sub la tablon! Kien vi metis la libron? Sur la tablo sur la tablon. Sub la tablo sub la tablon.

Adamson ne volas salti en la akvon. Kion faras Adamson? Kie li estas? (Sur la saltejo. En la lernejo oni lernas, de la saltejo oni saltas.) Kien oni saltas de la saltejo? u Adamson havas kuraaon salti en la akvon? Kial li ne havas kuraon? Kia estas la vetero?

Adamson tremas pro la malvarmo. Kion faras Adamson? (Li tremas pro la malvarmo). u li volas salti?

La kuraa sportisto Adamson timas kaj krias (parolas late). u la forta sinjoro volas salti? u li estas pli kuraa ol Adamson? Kia estas la sinjoro? Kion faras Adamson? Adamson timas (li estas malkuraa) kaj krias late. Kiu kuras sur la saltejon? Kiu krias? Kiu timas?

Vagonaro. Kion vi vidas sur la bildo? (Unu lokomotivon kaj multajn vagonojn). Per unu vorto: tio estas vagonaro. u vi atas sidi en la vogonaro? Kion oni faras en la vagonaro? (Oni vojaas.) u vi atas vojai? Kien vi deziras vojai? u vi vidas el la vagonaro multajn arbojn? Tre multaj arboj estas arboro. u u u u u vi atas iri en la arboro? vi atas iri en la arboro sola? vi atas iri kun fralino? vi atas la arbarajn bestojn? en la arboro estas multaj bestoj?

u vi havas libron, en kiu estas multaj esperantaj kaj nacilingvaj vortoj? Kio estas i? (i estas vortaro.) u vi havas vortaron? Kia estas via vortaro? La homoj, kiuj loas en Eropo, Azio, Afriko k.t.p. (k.t.p. = kaj tiel plu) estas homaro? u Esperanto estas la lingvo de la tuta homaro? Kio estas Esperanto? Vagonaro, arbaro, vortaro, homaro. Aro = multaj egalaj (laboristaro, libraro) per unu vorto.

Se mi estus ria... Kion vi farus, se vi estus ria? u vi vojaus al Parizo? Kion vi farus en Parizo? u vi rigardus la muzeojn? u vi irus en la teatrojn? Kien vi vojaus el Parizo? u vi donus monon al la esperantistaro? u vi havus flugmainon? Al kiu vi donus monon? Kion vi farus, se vi estus ministro? Kion vi farus, se vi estus perfekta esperantisto? u vi skribus leteron al alia lando? (u vi skribus al eksterlando?) u vi respondus en longa letero, se oni skribus al vi belan leteron? Jen la formoj de la verboj. Mi laboras, mi laboris, mi laboros, mi laborus. Laboru, labori. Sinjoro kaj sinjorino estas gesinjoroj. Edzo ka edzino estas geedzoj. Lernanto kaj lernantino estas gelernantoj. Ge = vira kaj virina personoj per unu vorto. Se fralino kaj fralo amas unu la alian nu, kion faras la fralo? Li iras kun la fralino en la arbaro, ne dum la tago, sed dum la vespero. La luno tre bele brilas. Poste ili estas gefianoj.

Fiano + fianino = gefianoj. Patro, filo La filo similas la patron. u la patro havas tri harojn kaj grandajn orelojn? u anka la filo havas harojn? Kiu similas al la patro? u vi similas al via patro? La patro kaj la patrino estas gepatroj. En la familio: Knabo = filo. Knabino = filino. u viaj gepatroj havas gefilojn? Kie vivas viaj gepatroj? u vi havas filinon?

Inter Eropo kaj Ameriko estas granda maro (Oceano.) Kion faras la feliaj gefianoj? u ili atas esti inter multaj homoj? u vi estas fianoj?

Notas 1. Sur la tombo em cima da sepultura, sur la tombon para cima da sepultura. Kie onde (em que lugar); kien aonde, para onde. Kien vi iras? Aonde vai voc? Mi iras hejmen - vou para casa (para minha residncia). A letra -n nestas, como em semelhantes expresses, caracteriza o acusativo de direo. J vimosque uma preposio (en, sur, etc.) normalmente seguida de um nome, ou pronome, em nominativo. Quando, porm, em vez de significar em certa posio, ela empregada para significar a, para, para dentro de, para cima de, etc., o substantivo, o pronome ou o advrbio recebe o acusativo de direo. Kie vi estas? Onde est voc? Mi estas em la ambro Estou na sala. Kien vi iras? Para onde vai voc? Mi iras em la ambron Vou para dentro da sala. La hundo kuras en la ardeno o co est correndo dentro do jardim, la hundo kuras en la ardenon o co est correndo para dentro do jardim. La glaso estas sur la tablo o copo est em cima da mesa. Mi metas la glason sur la tablon - ponho o copo em cima da mesa. N.B. - Como a preposio al tem o mesmo sentido de movimento que o acusativo de direo, este nunca se emprega com ela: Mi iras al la lernejo (mas: en la lernejon). Nunca se emprega o acusativo com as preposies que no indicam lugar ou posio, tais como per, pri, por, pro, kun, nem com as que por si mesmas j indicam o movimento, como al, el, de, is. 2. O sufixo -aro indica "quantidade, coleo, srie de coisas ou seres da mesma natureza": arbo rvore, arbaro mata; vagono vago, vagonaro trem, comboio; homo homem, homaro humanidade; vorto palavra, vortaro dicionrio, vocabulrio.

3. Nacilingva en nacia lingvo (angla, germana). 4. Plu mais, adiante (no tempo ou no espao): kaj tiel plu (ktp) e assim por diante, et cetera. 5. A terminao -us indica o modo condicional dos verbos: Kion vi farus, se vi estus ria? Que farias, se fosses rico? 6. Se conjuno portuguesa traduz-se por se quando introduz uma condio: se mi povos, mi venos se eu puder, virei. Para esprimira interrogao indireta, que em portugus se exprime por se, o Esperanto emprega u: demandu lin u li estas ria pergunte-lhe se ele rico. 7. Eksterlando exterior (os pases estrangeiros). Eksterlanden para o estrangeiro. 8. Jen eis, eis aqui. 9. O prefixo ge- indica runio dos dois sexos: Gesinjoroj Adamson Sr. e Sra. Adamson: gepatroj pai e me; gefratoj irmos e irms, ou irmo e irm. 10. Unu la alian um ao outro. 11. Inter entre (dois), em meio de (muitos). Traduza para o Esperanto: Os noivos no so muito felizes, mas os casados muitas vezes so infelizes. Os filhos do cavalheiro amavam um ao outro. Adamson estava de p sobre o tranpolim. Ele no gosta da gua fria e achava que, apesar de tudo (tamen), no tomaria (futuro) banho (tomar banho bani sin). Mas veio o valente esportista e correu pelo trampolim. Adamson teve muito medo (tremeu muito); gritou, mas sem proveito, porque (ar) caiu na gua. Paseei (passear promeni) muito tempo pela mata. Quer voc vir ao teatro, o que veramos?

Deka (10-a) Leciono. Kiel vi fartas hodia? u vi laboris hiera? Kiel vi venis hejmen (kien hejmen) hiera? u piede a per atomobilo? A eble per tramo (= elektra vagono)?

i beligas sin La rueco de la lipoj ne estas natura. Kion faras la fralino? (i ruigas siajn lipojn.) u vi atas la naturon? u la rueco de la fralino estas natura? u vi atas la nature belan virinon? u i havas naturan belecon? u la Esperanto estas facila lingvo? u la facileco de Esperanto faciligas vian laboron? u la kato kaj la hundo vivas en bona amikeco? Eco Boneco, beleco, juneco, rueco, amikeco, kaj tiel plu. La parolemaj sinjorinoj. Kion faras la du sinjorinoj? u ili atas paroli? u ili atas paroli pri la homoj? u ili estas junaj? u ili tre atas paroli? u la malgrandaj infanoj tre atas plori? u la katido tre atas ludi? u la hundo atas boji? La sinjorinoj havas grandan inklinon paroli, ili estas parolemaj. La malgranda infano havas grandan inklinon plori, i estas plorema, la katido atas ludi, i estas ludema, la hundoj estas bojemaj. Emo havi inklinon, aton por io. Kaj estas la du sinjorinoj? u vi havas paroleman karakteron? u vi estas nun dormema?

Adamson kun la atosignalilo. Kiu venas? Kio estas en la mano de Adamson? (i estas atotrumpeto a signalilo.) Kion faras li per la signalilo? (Li signalas.) Kion faras la parolemaj sinjorinoj? (Iliaj koroj forte batas, ili timas).

Kion faris Adamson? (Li timigis la parolemajn sinjorinojn.) Kiu timigis ilin? Per kio li timigis ilin? Kiuj estas timemaj? u la infanoj ofte estas timemaj? Kiel Adamson timigis la parolemajn virinojn?

La rigardema vilaano. Kion faras la viro? u li atas rigardi? Kia li estas? u vi estas rigardema? u vi loas en urbo? u Sockholm estas urbo? u vi pensas, ke tiu viro loas en urbo? Vi estas urbano, sed li loas en vilao, li estas vilaano. u la vilaano atas stari anta la montra fenestro? u vi estas vilaano? u vi atas esti en klubo? u vi estas klubano? u vi estas ano de Esperanto-klubo? u vi estos ano de Esperanto-klubo? Kiu estas akademiano? (Li estas ano de la akademio.) Akademiano, urbano, vilaano, klubano. u vi komprenas, kion signifas ano? Kiu venas? Kion faras Adamson? Kion faras la vilaano? Kial saltis la viaano en la botoj? u la viaano estas timema en la urbo? C li timas la atomobilojn?

Anekdoto: Oni parolas pri la maljuneco. Sinjoro diras: Mia avino mortis en sia 96-a jaro (avino estas la patrino de la patro a patrino). La alia diras: Mia onklo (la frato de la patro a patrino) mortis en sia 103-a jaro. La tria sinjoro diras: - Tio estas nenio. Mi havas onklon. Li absolute ne montris. Li ankora vivas.

u via avo vivas? u viaj geavoj vivis en la sama urbo, kiel vi? Kie vivas viaj gepatroj? u vi havas geonklojn i tie? u vi havas onklon en Ameriko? u li estas ria? Vi diras al la frato de via patro a patrino: Onklo. Kaj li diras pri vi: Jen mia nevo (nevino). Vi estas nevo de via onklo kaj nepo (nepino) de via avo. u via avo havas multajn genepojn? Se viaj gepatroj havas aliajn gefilojn, ili estas viaj fratoj a fratinoj (gefratoj). La gefiloj de via onklo estas viaj kuzoj a kuzinoj (gekuzoj). u vi havas belan kuzinon? u vi havas multajn gefraojn? Kie estas via fratino? Kia i estas? u vi havas pli junajn fratojn ol vi? Kio estas via frato? u vi havas nevon?

La malgranda bofilo kun la energia bopatrino. u la edzo havas nur unu familion? (Ne, li havas du familiojn, sian familion kaj la familion de la edzino. Li havas patron kaj bopatron, patrinon kaj bopatrinon, fratojn kaj bofratojn, fratinojn kaj bofratinojn. La bopatro kaj bopatrino - bogepatroj havas bofilon a bofikinon.) u vi havas bogepatrojn? u vi havas simpatian bopatrinon? u la bopatrinoj estas simpatiaj en la anekdotoj? Kion faras la bopatrino sur la bildo? Kia estas via bopatrino? u vi havas bopatron? u li vivas?

Anekdoto: u vi volas, ke mi rakontu al vi bopatrin-anekdoton? Nu, jen: La samaj tri sinjoroj parolas:

Li klinas sin. La unua: - Mia onklo estas ministro. Oni klinas sin anta li kaj diras: Ho Ministra Moto... La dua: Mia kuzo estas pli granda persono. Li estas episkopo. iu klinas sin anta li is la tero kaj diras: Epskopa Moto, Episkopa Moto... La tria: Nenio! Mi havas bopatrinon; se i venas, oni rigardas al la ielo kaj diras: mia Dio, ho mia Dio! Kaj oni kuras! is revido! Mi deziras la vi bonan bopatrinon! Notas 1. Piede a p. 2. O sufixo -ec- designa a "qualidade" ou "condio": em portugus eza, -idade, -ncia, etc. Por exemplo: beleco beleza, boneco bondade, infaneco infncia. La ecoj as qualidades. 3. O sufixo -em indica "pendor, inclinao, disposio para": mensogi mentir, mensogema mentiroso; ludema brincalho; laborema operoso, trabalhador. 4. Timigi (tim-igi) amedrotar. 5. O sufixo -an designa "habitante, membro, partidrio": Londoano londrino; urbano cidado, residente na cidade; vilaano aldeo; klubano membro de clube; kristano cristo. 6. O parentesco feminino forma-se regularmente com -ino: Patrino me, fratino irm, avino av, onklino tia, kuzino prima. 7. O prefixo bo indica "parentesco resultante do casamento": bopatro sogro, bofilo genro, bofratino cunhada, bokuzo primo por afinidade. 8. A terminao -u tambm se emprega para exprimir indiretamente ordem, pedido desejo. a forma do imperativo e do subjuntivo: u vi volas, ke mi rakontu? Quer que eu conte? u mi telefonu al vi? - Quer que eu lhe telefone (devo telefonar-lhe? Mi deziras, ke li venu eu desejava que ele viesse. 9. Moto forma os t;itulos de respeito. Ministra moto Exmo. Sr. Ministro; Episkopa Moto Exmo. Bispo; Lia pastra Moto Sua Revma.; Lia Rea Moto Sua Real Majestade. Na conversao ou correspondncia precedido de Via: Via Princina Moto Vossa Alteza; Via Pastra Moto Vossa Reverendssima. Nas referncias indiretas vem precedido de Lia ou ia.

Traduza para o Esperanto: O aldeo, que era pessoa muito curiosa (scivola desejosa de saber), estava se p em frente da vitrina da loja e estava olhando para ela. Mas o Adamson veio por trs dele com a grande buzina de automvel e apitou com ela. O aldeo teve muito medo e saltou de dentro de suas botas para fora. Contam-se muitas anedotas a respeito de sogras. Meu amigo vive em grande amizade com sua sogra, na mesma aldeia e at (e) na mesma casa.

Dek-unua (11-a) Leciono. u vi atas la muzikon? u vi atas la muzikon de Beethoven? u vi atas la popolkanton? (Kanto = parolo kun melodio.) Mi adis belan gramofondiskon en Esperanto. ia titolo estas En la drinkejo. (Drinkejo estas loko, kie oni trinkas multan vinon, bieron kaj brandon.) Unu el la kantoj, kiun mi adis, havas la jenan tekston: Unua strofo: Tra la stratoj, tra la stratoj Maras, maras la soldatoj, Deksesjara, bruna junulino Iras e l regimentfino. u vi komprenas la vortojn? Soldato estas la homo en uniformo. Junulino estas juna fralino. Junulo estas juna viro. Fortulo estas forta viro. Belulino estas bela virino. La vortoparto -ul-, kiu estas en la fino de la vorto (sufikso) signifas la personigon de la adjektivo. u vi estas fortulo? u en via urbo estas multaj belulinoj? u vi estas junulo? u via patro estas maljunulo? Kie iris la bruna junulino? Kie vi sidas? u la papalkantoj estas belaj? (La popolkantoj plaas al mi.) u la belulinoj plaas al vi? Kio plaas al vi? u Esperanto plaas al vi? Kial i plaas al vi? u via urbo plaas al vi? Kial i plaas al vi? Kia i estas?

Eksedzo. u la edzoj estas feliaj? u estas anka malfeliia edzoj? Kion ili faras? (Ili iras al la advokato, kaj li helpas al ili esti eksedzoj.) u vi estas eksedzo? Kio estas eksministro?

(Sinjoro, kiu jam ne estas ministro, sed nur estis.) u vi estas soldato? u vi estas ekssoldato? (Mi pensas, ke mi estos post ne longa tempo via eksinstruisto.)

Malplena Preska plena Plena. Kia estas la unua, dua, tria glaso?

Trinkanta Mananta. Kion faras la sinjoro? Li manas. (Li estas mananta homo.) Kion faras la sinjorino? (i estas trinkanta.) u u u u u vi manas nun? (Ne, mi legas.) vi estas mananta homo? (Ne, sed leganta.) la sidanta hundo dormas? la leporo venas al la dormanta Adamson? Adamson vidis la venantan leporon?

Manonta. u Adamson estas en la restorancio? Kie li estas? u li mangas? (Ne, li manos.) u Adamson estas mananta? (Ne, sed li estas manonta.) La mananta homo manas, la manonta homo manos. u la flugonta birdo estas en la aero? Kie estas la flugonta birdo? u vi estas urbano? u vi loas en urbo? u vi estas urba loanto? Kia loanto estas la urbano? u la trinkonta sinjoro havas plenan glason? Maninta. u u u u u Adamson manas? li estas mananta? li manos? li estas manonta? li manis? (Adamson estas maninta.)

Kion faras la kelnero? Kia estas la maninta Adamson?

(La maninta Adamson estas pli dika, ol la manonta Adamson, u ne?) Kie estas la fluganta birdo? Kie estas la fluginta birdo? u la glaso de la trinkinta homo estas plena? Kia estas la glaso de la trinkinta homo?

Rakonto: Kaj nun vi povos legi modernan historion: En la sama lando, kie vi vivas, estis juna esperantisto. Li legis la esperantajn gazetojn, li estis do leganto de la gazetoj. En la gazeto estis multaj anoncoj kaj inter la anoncoj li vidis la jenan: Bela, juna, eleganta, simpatia hotentota fralino deziras korespondi kun inteligenta sinjoro. Adreso: Fralino A. Mumin, Hotentotburg, Hotentotlando. La juna esperantisto skribis mallongan, sed belan leteron al la fralino: Amsterholm, la 1-an de aprilo, 1934. Kara Fralino, mi legis vian anoncon. Mi ankora ne vidis vin, sed tamen vi estas jam nun simpatia al mi. Mi estas juna fralo, mi tre atas korespondi kaj speciale mi atas la hotentotan nacion. Mi petas al vin, respondu post tre mallonga tempo, respondu do balda al Via. Karlo Amido. Nu, kion li faris per la letero? Li metis in en koverton, li prenis malgrandan paperon, potmarkon, la potmarkon li gluis sur la koverton. Sur la koverton li skribis la adreson de la fralino.

Li sendas la leteron. La juna esperantisto nun etis la leteron en potokeston kaj sendis in al Hotentotburg. Post 2 semajnoj venis la respondo. i ne estis longa, sed tre simpatia. Hotentotburg, la 15-an de aprilo, 1934. Sinjoro, ne, ne sinjoro, mi estas Esperantistino, vi estas Esperantisto, ni estas anoj de la sama ideo, vi estas do mia Samideano, nu, kara Samideano, mi legis vian belan leteron. Mi estos via korespondantino. Nun mi ne havas multan tempon, sed poste mi skribos multe. Sed mi sendas mian novan portreton. Multajn korajn salutojn sendas al vi. Via A.Mumin.

La hotentota portreto, kiu tre plaas al li. La korespondantino plais al via samlandano. Li sendis novan leteron kaj venis nova interesa respondo. La sinjoro pensis, ke li amos la fralinon. Li ne pensis, ke li jam amas la fralinon, sed lia koro diris al li, ke li amos in. u vi pensas, ke li estis jam amanta? Ne, li estis amonta. La leteroj venis, la leteroj iris, kaj venis bela tago, kaj la sinjoro ricevis telegramon.

La sinjoro estis felia, feliega. Li estis senpacienca, kaj li iris al la stacidomo. Lia koro batis forte. Li atendis en la stacidomo kun batanta koro. Li atendis en la atendejo de la stacidomo kaj jen, alvenis la vagonaro, kaj i haltis. La sinjoro vidis en la fenestro de la unua klaso belan, elegantan, junan fralinon. Jes, estis i. La sinjoro en la sama momento estis jam amanta.

La geamantoj kisas ne unufoje, ne dufoje, sed multfoje. La sinjoro ridis, anka la fralino ridis. La sinjoro estis amanta, kaj anka la fralino estis amanta. Ili promenis multe, ne dum la tago, sed dum la vespero, ne sub la suno, sed sub la luno, kaj ili ne parolis pri la politiko, sed ili kisis. Kaj ili ne kisis unufoje, ne dufoje, sed multfoje; kaj poste ili iris al la pastro kaj ili estis edzo kaj edzino.

Kaj nun venas la melankolia parto de la historio. Post tri monatoj la sinjoro jam ne estis amonta, ne amanta, li jam plu ne amis la sinjorinon, sed li estis aminta. Kien iris la aminta sinjoro? Al la advokato.

La aminta sinjoro. Nun bonvolu respondi al la demandoj: En kiu lando lois la sinjoro? u vi estas New-Yoka loanto? u vi estas leganto de la Esperantaj gazetoj? u la veninta fralino plais al la sinjoro? Kie li atendis in? u ili parolis angle? Kiel ili parolis? Kie promenis la geamantoj? u ili kisis nur unufoje? u ili parolis pri la politiko? Kien ili iris?

Kiu geezigis ilin? u la sinjoro estis longtempe amanto? Kiel plais al vi la historio? u vi estas laca jam, u vi lernis multe hodia? Vi ne plu lernu do! is revido! Belan sonon mi deziras al vi pri hotentota fralino a sinjoro. Notas 1. Popolo povo. Popolkanto cantiga popular. 2. Drinki beber em excesso bebidas alcolicas, embriagar-se. No confundir com trinki beber, no sentido ordinrio da palavra: La birdoj trinkas akvon os pssaros bebem gua. 3. Tra atravs de. 4. O sufixo -ul indica "indivduo que tem a qualidade expressa pela raz da palavra." que "se caracteriza por essa qualidade"; junulo um jovem (compare com juneco juventude); drinkemulo bbado, brio; belulino uma beleza, mulher bela (compare com beleco beleza, qualidade abstrata). 5. l' = la. Quando precedido por uma preposio terminada em vogal, o artigo la pode omitir o a e ficar reduzido a l' que se liga preposio. e l', pri l', tra l', pronunciam-se tchl, pril, tral. 6. Plaas al agrada a. La kanto plaas al mi a cano me agrada. Esta forma melhor do que "Mi atas la kanton," porque o sentido estrito de ati apreciar, estimar pelo valor prprio. 7. Eks- - ex-, antigo. Eksprezidanto ex-presidente, eksedzo divorciado. 8. -anta indica o particpio presente ativo: Ridanta knabo menino que ri. -onta forma o particpio ativo futuro: Manonta infano criana que comer. -inta forma o participo ativo passado: Falinta folio folha que caiu. Estes particpios ativos podem empregar-se como adjetivos: Mi vidis la falintajn foliojn vi as folhas cadas. Note-se -as, anta (presente), -is, inta (passado), -os, -onta (futuro). 9. Quando um destes particpios tem a terminao -o do substantivo, significa a pessoa que est realizando (-anto), realizou (-into), ou est para realizar (-onto) a ao. Leganto leitor; lernanto aluno (veja nota 2, pg 15); la venkinto o vencedor (o que venceu). Na terceira figura da pgina 55: la saltanto kuras. 10. Fralo homem solteiro, celibatrio (Fralino Senhorita). 11. Mi petas vin peo-lhe, faa o favor. 12. Samideano (sam' ide 'an 'o) ano de la sama ideo co-idealista. Esta palavra o tratamento que os esperantistas do uns aos outros na conversao e na escrita. Samlandano patrcio, compatriota. 13. Li pensis, ke li amos Ele pensou que amaria (literalmente: ele pensou que amar). Referindo o que algum diz ou pensa, o Esperanto sempre pe o verbo no tempo que seria aplicado se se tratasse duma afirmao direta (desse algum): Li diris: "Mi venos" Ele disse: "Virei"; portanto, Li diris, ke li venos; mas em portugus dizemos: Ele disse que viria.

14. Stacio estao, stacidomo estao (prdio da estao). 15. -foje vez, vezes; unufoje uma vez; dufoje duas vezes; multfoje. Unuafoje pela primeira vez. 16. Bonvolu (bon' vol' u) tenha a bondade de, faa o favor. 17. Angle em ingls. Parolu Esperante Parolu Esperanton fale em Esperanto. Traduza para o Esperanto: A cantiga agrada senhorita, mas os cantores no lhe agradam. Uma ave cantora est pousada numa rvore cada. O orador, que era um ex-ministro disse que ele no pudera (= povis) entender o precedente orador. Os passeantes (promen-) ouviram pssaros cantando na floresta. O autor (escritor) daquela carta um celibatrio. Tenha a bondade de remeter-me seu retrato. Ela viu o velho trs vezes.

Dek-dua (12-a) Leciono. Bonan tagon! Kiel vi fartas? Kie vi estis hiera? u vi estis hodia jam en la urbo? u vi ofte rigardas filmojn? Kiu filmo plaas al vi? Kial i plaas al vi? Kiam estis la milito? Kiam = en kiu tempo? Mi estis hodia en la teatro. Kiam vi estis tie? Kiam vi parolis kun via amiko? Kiam vi lernas Esperanton? u vi lernas dum la tago kaj dum la nokto? u vi lernas iam? Kiam vi estis en Afriko? (Mi neniam estis tie.) Kiam u vi Kiam Kiam u vi vi laboras? laboras de matene is vespere? vi matenmanas? vi tagmanas? manas unufoje dum la tago?

Kiam vi venos al mi? (Mi venos al vi dum la semajno, sed mi ne scias precize, kiam. Mi venos al vi iam dum la semajno.) u mi povas veni? (Jes, bonvenon! Vi povas veni lunde, marde, merkrede, ade, vendrede, sabate, kiam ajn.) Sed mi povas veni nur en mia laborkostumo. (Vi povas veni kiel ajn!) Adamson lavas subvestojn. Kion faras Adamson? Kiu lavas? Kion li lavas? u Adamson lavas vin? Kiam vi lavis vin? u oni lavas sin iutage? Pe kio oni lavas sin? (Per akvo kaj sapo.) u vi havas banambron en via loejo? u vi lavas vin tie? u vi ofte banas vin? Li portas ilin al la flagstango. Kion faras Adamson? (Li potas la vestojn.) Kien li portas la vestojn? (Li portas ilin al alta stango, kien oni metas flagojn.)

Anstata flago la subvestoj estas sur la stango. Kion portas Adamson al la flagstango? u flago estas sur la flagstango? Kion vi vidas anstata flago? u Adamson havas interesajn pensojn? u vi trinkas teon anstata kafo? Kion vi havas anstata mono? (Mi havas fantazion.) u vi skribas? u vi estas skribanta? u la letero estas skribanta? (Vi estas skribanta. La letero estas skribata.)

Skribota Skribata Skribita letero. u vi skribos? u la letero estas skribata? (La letero estas skribota.) Kia papero estas la skribota letero? (Pura papero.) u la amota fralino estis bela? Kie estas la skribata letero? Kie estas la skribita letero? (i estas en la koverto.)

Kion faras la sinjoro? (Li donas mani al la hundo.) u la hundo volas mani? u la sinjoro estas leganta? u la legata gazeto estas interesa?

Kion faras la ligita hundo? Kion faras la hundo? (i tiras la seon el sub la fralino.) Kial i eltiras la seon? (ar la fralino ligis la hundon al la seo kaj la ligita hundo volas mani.). u la gazeto estas legata? Kia estas la gazeto? u u u u u u u u u u la legita anonco plais al la sinjoro? la responditaj demandoj estis kompreneblaj? Esperanto estas atata de vi? i estas parolata de vi? i estos iam parolota de vi? Esperanto estas parolata en la tuta mondo? la ruigitaj lipoj plaas al vi? la adita anekdoto estis ridiga? vi deziras adi anekdoton? la anekdoto estas legota?

Prahomo. u la sinjoro estas nuna homo? Kia homo li estas? u la prauloj de la homoj estis bestoj? Kiu besto estas la prapatro de la homo? u vi adis pri la Sud-Amerikaj praarbaroj? u vi estis tie?

Dekstra mano Maldekstra. (e la koro.)

Anekdoto: La malgranda Erik ne atas la lernejon. Matene li diras al la gepatroj, ke le estas malsana. La gepatroj telefonas al la doktoro kaj kuigas la infanon. La doktoro respondas, ke li povas veni nur post la tagmano. Sed tiam Erik jam ne volas esti en la lito. Tamen li devas resti. La doktoro venas, sidas sur la liton de Erik kaj demandas: Nu, Erik, u vi estas malsa? Kie doloras al vi? Montru vian langon. La lango estas normala. u eble la kapo doloras al vi? Ne. Sed eble la stomako doloras al vi? Ne. u la dorso? Ne. Sed kio doloras al vi, demandas la kuracisto. Mia desktra piedo respondas Erik. Sed kio okazis al via piedo? Kio okazis? Nenio, nur ke vi sidas sur i. Demandoj: u vi komprenis la rakontitan anekdoton? Kiu estis malsana? Al kiu telefonis la gepatroj? Kiam venis la doktoro? Kion li faris? Kie li sidis? Kio doloris al Erik? Kial lia piedo doloris? Kiu piedo doloris? u la maldekstra piedo doloris? Kiu sidis sur la piedo?

Skribu kaj diru la anekdoton parkere. (= sen libro.)

u Erik havis patron kaj patrinon? u li diris al ili: Patro, Parino? (Ne, li diris al ili pli bele kaj infane: Pajo, Panjo.)

Aliaj nomoj kun la intima formo: Jozefo, Jojo, Johano, Johanjo, ktp; Elizabeto, Elinjo, Heleno, Henjo.

Sed mi ne uzas ofte tiujn intimajn formojn en Esperanto.

Hodia ni lernos anka kalkuli en Esperano. Kivin plus ses = dek unu. (5 + 6 = 11) Ses minus kvin = unu. (6 5 = 1) Sesoble ses = tridek ses. (6 x 6 = 36) Duone ses = tri. (6 : 2 = 3)

= duono 1/4 = kvarono 2/3 = du trionoj k.t.p.

1/3 = triono 1/5 = kivinono 5/8 = kivin okonoj

En la venonta leciono (la leciono, kiu venos, estas venonta leciono) ni kalkulos multe. Sed nun ni finas la lecionon. La dek-dua leciono estas finita. Notas 1. Kiam quando, tiam ento, iam sempre, iam uma vez, outrora. 2. Scii saber. Lembre-se de que o c soa "ts", logo, scias pronuncia-se stsias. Exercite-se pronunciando: mi ne scias (mi nestsas), li scias (listsas). 3. Bonvenon Benvindo (seja benvindo!), boas vindas. 4. ... ajn ... quer que (seja). Kiu ajn quem quer que seja, kiam ajn seja quando for, kiel ajn como quer que seja. 5. Flagstango, flagostango mastro de bandeira. Ao formar palavra composta, muitas vezes se pe a vogal final (o, a, e, i) para clareza ou eufonia: sidoambro (sidambro) sala de estar; unufoje uma vez, mas unuafoje pela primeira vez; dugrada lernejo escola de dois graus, mas duagrada lernejo escola do segundo grau. 6. -ata sendo -ado, -ido, -osto (como em amado, lido, posto); -ita -ado, -ido, -osto; -ota por ser -ado, -ido, -osto. Skribata que est sendo escrito (a escrita est comeada, est sendo continuada, mas ainda no est acabada); skribita escrito (ao concluda); scribota por ser escrito (a ao ainda no est comeada). Estes so os particpios passivos, empregados para indicar a pessoa, ou coisa, que est sofrendo uma ao (-ata), que j acabou de sofr-la (-ita), ou que ainda ter de sofr-la (-ota); enquanto os particpios ativos (veja lio precedente) designam a pessoa, ou ao. Observe-se o presente: -as, -anta, -ata; o passado: -is, -inta,

-ita; o futuro: -os, -onta, -ota. A preposio portuguesa por com a voz passiva traduz-se em Esperanto por de, se indicar o agente da ao e por per, se indicar o meio, o instrumento. La letero estas skribita de mi per plumo. - A carta foi escrita por mim com uma pena. 7. O prefixo pra- indica "remoto, primitivo": prapatro antepassado, bisav; praarbaro mata virgem. 8. -jo, -njo. Como em portugus formamos diminutivos de carinho:Zezinho, Mariazinha, em Esperanto formam-se esses diminutivos, para o masculino com -jo, para o feminino com -njo: Frajo maninho, pajo papai, panjo mame. 9. O sufixo -obl- forma os "mltiplos": duola duplo, triobla triplo, multobligi multiplicar. Trioble ses estas dek ok trs vezes seis so dezoito. No se confunda -oble (multiplicao) com -foje (repetio). 10. O sufixo -on- forma "fraes": duono metade, kvinono um quinto, tri okonoj trs oitavos. No se confunda dekono 1/10, com deka 10 (lugar). Exprime-se a diviso assim: duone ses estas tri a metade de seis so trs. Traduza para o Esperanto: Sua cabea (dele) nunca doeu durante toda a vida (dele). Ele pagou com bondade em vez de dinheiro. 5 X 12 = 60. O Adamson lavou suas (prprias) roupas (brancas) e depois iou-as no mastro da bandeira. O p direito do menino doa muito, porque o mdico estava assentado em cima dele. Venha quem vier, diga que no estou em casa. A metade da floresta caiu por causa do vendaval. A tra parte de sessenta so vinte.

Dek-tria (13-a) leciono. Adamson kaj la malmola viando. La telero flugas. Kion faras Adamson? u li povas mani la anseron? (Ne, ar la ansero estas tre malmola. La viando de la ansero estas malmola.) u vi atas la malmolan viandon? Kiu atas in? (Mi pensas, ke neniu atas in.) Kion faras la viando? Kio estas en la mano de Adamson? Kion faras la telero?

Adamson volas mueli la viandon. Kion faras Adamson? (Li volas mueli la viandon.) Kial li volas mueli in? Per kio li muelas in? (Per viandmuelilo.) Kia estas la muelita viando? u vi havas hejme viandmuelilon? Kie estas la muelata viando? u Adamson estas forta? Kion li faras? (Li streas sian forton.)

La malmola viando rompas la muelilon. Kio estas pli malmola, la viando a la muelilo? u la muelota viando estas mola? Kiu streis sian forton? Kion faras la viando?

Adamson estas laca kaj malkontenta. Kion faras Adamson? u li estas laca? u la rompita muelilo povis mueli la malmolan viandon? u Adamson estas kontenta? u mi povas esti kontenta pri vi? u vi estas kontenta pri via instruisto? u la viando estas muelita? u i estas muelebla? Kie estas la nemuelebla viando? Kian viandon vi atas? u la tre malmola viando estas manebla? Kial vi ne atas la malmolan viandon?

Kulero Forko. u vi atas la viandon? u vi manas la viandon per mano? (Per forko kaj tranilo.) u oni manas la supon pe forko? (Ne, sed per kulero.) u la varmega supo estas manebla? u vi atas mani en restoracio?

En restorancio: Certe vi havas grandan fantazion. Nun ni iros en elegantan kaj Esperantan restoracion kaj ni manos tie. En la pordo staras la pordisto. Kion li faras? (Li salutas nin.) Kiel li salutas nin? (Esperante, kompreneble.) Kia estas la restoracio? Kio estas sur la tabloj? Sur la tabloj estas objektoj. Sur la tablo estas blanka tuko, telero kaj maniloj? Kia estas la tablotuko? Kia estas la telero? u la telero estas el porcelano? u la maniloj estas el porcelanoj? (Ne, sed el arento.) u la ringo estas el arento? (Ne, sed i estas el oro.) Sur la tablo estas anka aliaj objektoj. Ekzemple sukero en la sukerujo kaj io blanka salo - en la salujo. Ujo estas io, en kio la sukero, salo, mono k.t.p. estas. Kie esta via mono? (En la monujo.) Kie estas la salo? Kie estas la sukero? Sed anka ni diras: Svedujo, Anglujo, Hugarujo k.t.p. Do, ujo signifas unue instrumenton, en kiu la objekto estas, due landonomon, kaj trie i signifas tre malofte arbonomon. Ekz.: pomujo = pomarbo.

Cigaringo Cigarujo. Kio estas en la buo de la sinjoro? u havas krajoningon? Kie estas via cigaredingo? La cigaro estas tute en la cigarujo, sed duone en la cigaringo. u via stomako estas plena, kiam vi iras tagmani? (Ne, vi estas malsata.)

Kia oni estas anta la tagmano? u vi havas bonan apetiton? Kion faras la kelnero? (Li donas al vi manokarton.) Kio estas sur la manokarto? (Sur la manokarto estas la nomoj de la manaoj kaj trinkaoj.)

Pagi. Bonvolu diri kion vi deziras mani kaj trinki. Vi ricevos ion de la kelnero. Kion vi devas fari, se vi jam manis? (Vi devas pagi = doni monon.) u vi donas trinkmonon al la kelnero? Kion diras la kelnero? u vi atas la trinkaojn? u la dolaoj estas bonaj? u la legomoj estas sanigaj manaoj? Kiun trinkaon vi atas? u vi komprenas la vortojn: manao, trinkao, dolao? u u u u u vi legis hodia la gazeton? estas en i multaj novaj sciigoj novaoj? la gazeto estas via iutaga legao? la manokarto estas bona legao? en la libro estas multaj legaoj?

Trinkao signifas ion trinkeblan, manoo signifas ion maneblan, novaoj ion novan k.t.p. Kiam vi manis, vi demandas: Kiom kostas la tagmano? Kiom kostas la potkarto?

Kiom kostas la ovo? Kiom kostas la Esperanto-gramatiko? (i kostas du ilingojn.) Kiom faras 3 + 5, 10 plus 25, kivindek minus 13, sesoble 10, sepoble na, duone 10? Kiom estas la dekono de cent, la triono de dek kivin,la kvarono de 20, tri kvaronoj de dudek? u vi komprenas Esperanton? (Mi komprenas iom, sed mi povas paroli nur iomete.) Iomete = tre malmulte. u vi ne volas iomete promeni? u vi skribis hodia iomete?

La hundoj disiras la pantalonon. Kion faras la hundoj? Kion ili iras? Kion ili faras per la pantalono? Kion ili disiras? u viaj libroj estas dise? Kio disigas Eropon de Ameriko? u la disirita pantalono estas bona? Kioma horo estas? (Kvarono anta la dek-dua.) u vi havas horloon? u nun estas la dek-unua horo? Kioma horo estas? (Unua, dek-unua, kvara horo.) Kiam vi tagmanas? (Mi tagmanas je la kvara horo.) Kioma horo estas sur la horloo? (Ekzemple: Kvara kaj duono = 4 a 4:30.) Kaj nun? (Kvina kaj tri kvaronoj.) Je kioma horo matene vi iras labori? Je kioma horo vi komencas la laboron? (Komnci = malfini.) Je kioma horo vi finas la laboron? u vi komencis lerni Esperanton? Kiam vi komencis dormi hiera? Kiam vi komencos korespondi Esperante? Je kioma horo vi komencis mani hodia vespere?

La simio imitas homon. u vi similas al via patro? Kiu besto similas al la homo? (i estas la simio.) u la simio atas fari la samajn farojn, kiujn la homo? (La simio imitas.)

La sezonoj. 52 semajnoj faras unu jaron. Kiom longa estas la jaro? En la jaro estas kvar periodoj, kvar sezonoj. Ekzemple en januaro estas vintro. Dum la vintro estas malvarma vetero. Mi atas la vintrajn sportojn, sed por la malriuloj la vintro ne estas bona sezono, ar la ambro estas malvarma kaj oni devas manigi la grandan meblon, starantan en la ambro. La meblo estas forno, i donas varmon, sed manas lignon (= morinta arbo) kaj karbon (nigra tono). Oni devas hejti dum la vintro per ligno kaj karbo. Sed post la vintro venas pli varma sezono, la pintempo. Dum la printempo la floroj floras, la birdoj kantas kaj la gejunuloj amas. La arbaroj ricevas verdan veston, kaj io estas gaja. Nur tio ne plaas al mi, ke longharaj poetoj faras malbonajn poemojn pri la printempo. Post la printempo venas tre varma, ofte varmega sezono, la somero. Dum la somero oni atas iri en la akvon, nai en la akvo, oni atas sidi en ipeto, tamen i ne estas ipo, nur similas al la ipo, i estas boato kaj oni remas en i. (u oni remas per la traniloj?) Post la somero venas la tre bela sezono, la atuno. La atuno flavigas, brunigas kaj ruigas la arbojn kaj arbetojn. Sed ofte akvo falas el la ielo dum la atuno. Ni diras, ke ofte pluvas dum la atuno. La pluvo venas el la ielo, el la nuboj, kaj faras koton sur la tero. Anka dum la vintro falas blanka pluvo kaj ni diras: neas. La neo estas tre bela, blanka, kaj la sportistoj tre atas in. Dum la atono kaj la vintro ofte ni ne povas vidi bone pro la nebulo. En la urbo la atuno ne estas bela sezono.

Demandoj: Kio estas la plej varma, plej malvarma, plej bela, plej longa sezono? Kial vi atas la vintron, printempon, atunon, someron? Per kio oni hejtas dum la vintro? Kion faras la gejunuloj dun la printempo? u vi remas dum la somero? Kie vi estis dum la lasta somero? Kien vi vojaos dum la venonta somero? u pluvis hodia? u vi atas la neon? Kiam estis nebula vetero?

Notas 1. Observe a expresso mani supon. Em portugus dizemos, tomar sopa, mas em Esperanto, como em nuitas outras lnguas, diz-se comer sopa. 2. Saluti saudar.

3. El de dentro de, dentre. Empregado tambm no sentido de feito de (certo material). 4. Io algo, alguma coisa, uma coisa. 5. O sufxo -uj- indica "o continente ou o que leva," a "rvore que produz" (o que indica a raiz), pas habitado por: mono dinheiro, monujo bolsa ou carteira de dinheiro; sukerujo aucareiro; pomo ma, pomujo (pomarbo) macieira; franco um francs, Francujo Frana (V. pg. 41, Nota 8). 6. O sufixo -ing- indica "recipiente parcial," no qual se introduz uma parte de um objeto: Cigaredingo piteira, glavingo bainha de espada. 7. Sata saciado, satisfeito de alimentos: malsata faminto. 8. O sufixo -a- exprime "objeto concreto ou substncia": manao comida; trinkao bebida; legao coisa de se ler, leitura. Em vez de porko-viando, etc., dizemos muitas vezes porkao, etc. 9. Kiom quanto, quantos; iom alguma quantidade, um pouco; tiom tanto, tantos; neniom nenhum, nada (quantidade ou nmero); iom todo, tudo, toda a quantidade. 10. O prefixo dis- indica "separao, disperso em vrias direes": disigi apartar, separar; disiri rasgar em pedaos, despedaar; disdoni distribuir. 11. iomete um pouquinho. 12. Indicam-se as horas do dia por um nmero ordinal (dua, deka, etc.): Estas la kvara horo So quatro horas (literalmente: a quarta hora). Algumas vezes se omite a palavra horo. La sesa kaj kvarono, ou kvarono post la sesa 6h. E 15m.; la sesa kaj duono ou duono post la sesa 6h. E 30m.; la sesa kaj tri kvaronoj, ou kvarono anta la sepa 6h. E 45m. Para perguntar a hora, juntamos -a a kiom: kioma horo estas? Que horas so? La oka (horo). 13. As preposies em Esperanto tm sentido claro e definido. Quando se quer empregar uma preposio e o sentido no a indica, emprega-se je, que no tem sentido definido: Je la unua horo - uma hora; mi ridas je li eu me rio dele; ni trinkas je via sano bebemos sua sade. No a confunda com e que indica lugar: e la pordo porta. Observao. Muitas vezes a clareza permite substituir a preposio je pelo acusativo: mi ridas lin; li obeas la patron. 14. Os verbos impessoais, como pluvi, nei, conjugam-se justamente como em portugus (no como em ingls e francs), sem sujeito: pluvas est chovendo, neas neva. Traduza para o Esperanto: Meu anel no (feito) de ouro., mas de prata. Durante o outono viajarei para a Itlia, porque o tempo de nevoeiro no bom para (a) minha sade. A mais bela estao (do ano) a primavera, mas a ltima primavera estava fria. Faa favor de passar-me (dar-me) o saleiro. No quebre o prato. Tem voc sua bolsa com (e) voc? Se assim , tenha a bondade de pagar.

A comida boa, mas muito cara (kara). Eu j falo um pouco de Esperanto, mas espero que breve (post nelonge) o fale (parolos) perfeitamente. N.B. Em portugus emprega-se o artigo definido com os nomes dos dias da semana, e com os nomes prprios; mas em Esperanto no se emprega: o sbado e o domingo sabato kaj dimano; o Goldsmith mora na Inglaterra Goldsmith loas en Anglujo.

Deka-kvara (14-a) Leciono. Eble la mallonga strofo de la hungara kanto Tra la stratoj estas ankora en via kapo, vi ankora ne forgesis tion. Nun ni povos lerni la duan strofon: Kapitan in alparolas: Junulin, vi kien volas? Kial tion scii vi deziras? La amanton mi postiras! Certe vi bone komprenas la vortojn kaj mi ne devas ilin klarigi al vi! Se vi deziras adi la muzikon de la kanto a vi deziras adi alian esperantan diskon, vi povas peti katalogon pri ili. u Adamson mais? (Ne , li estas maonta.) u la maonta homo estas sata? Kia estas la maonta homo? u Adamson estas dika anta la tagmao? Kia li estis? Kial li estas malika? Kion faras la maonta Adamson? Kien li iras? u Adamson volas trinki? (Jes, Adamson volas trinki, li soifas.) Adamson dikias dum la tagmano. Kion faras la kelnero? u Adamson deziras mani multe? u vi soifas? u vi soifas akvon a vinon? Kion faras Adamson? u nun li estas pli dika? (Anta la tagmano Adamson estis maldika, nun li estas dika. Li dikiis dum la tagmano.) Dun la atuo la arboj estas flavaj. (Dum la atuno la arboj flavias.) Kiam oni diras al juna knabino, ke i estas bela, la knabino ruias. Kio okazis al Adamson? Kiu dikiis? Kio flaviis dum la atuno? Kial ruiis la junulino? u la situacio de la mondo malboniis dum la lastaj jaroj? La cikonio. La infano naskias. Kiam la cikonio venis kun vi? Kiam vi naskiis? (La patrino naskas. La infano naskias.) Kiam naskiis via patro? u vi naskiis en tiu i jarcento?

Sed nun mi parolu pri Esperanto:

La granda homo, kiu faris Esperanton, Zamenhof, naskiis en Pollando, en malgranda urbo, Bjalistok, en la mezo de la antaa jarcento. En tiu urbo lois kvar diversaj (malegalaj) nacioj. La juna Zamenhof vidis la malamon inter la diverslingva loantaro. La koro la animo de la junulo soifis la komprenon. io pro la diverslingveco! pensis la junulo. La homo pafas unu la alian, ili faras militon, ilia rua sano fluas, ili malamas unu la alian, ar la homoj, la nacioj, ne komprenas unu la alian. Li volis fari mondlingvon, por tiri la homan familion al la sankta harmonio. Li ne estis ria, e malria, li laboris tre multe, is li povis eldoni sian gramatikon. Kaj li estis kuracisto. Li devis havi multan animan doloron, suferi, sed fine li sukcesis. Li faris verkis la himnon de la esperantistaro. La Esperantistoj esperas, ke la venonta tempo estos pli bela , tial ili estas Esperantistoj kaj tial estis la nomo de la himno: La Espero. (Zamenhof eldonis sian libron sud la psedonimo Doktoro Esperanto kaj tial la lingvo havas tiun nomon.) La unuaj strofoj de La Espero estas jenaj: En la mondon venis nova sento, Tra la mondo iras forta voko, Per flugiloj de facila vento Nun de loko flugu i al loko. En la poemo (versoj) estas novaj vortoj. Kiam io doloras al vi, vi sentas doloron. La kapdoloro estas malbona sento. Kiam vi volas, ke la infano venu al vi, vi vokas la infanon. Nun vi komprenas, kion signifas: tra la mondo iras forta voko. Loko: la loko, kie oni danas, estas la dancejo, la loko kie oni lernas, estas la lernejo, la loko, kie oni telefonas, estas la telefonejo. Loko = ejo. Ne al glavo sangon soifanta i la homan tiras familion, Al la mond eterne militanta i promesas sanktan harmonion. Glavo: la soldato havas pafilon kaj glavon, la glavo ne pafas, sed tranas. Eterne signifas ne nur en tiu i minuto, sed iam is la fino de la mondo. Promesi signifas diri, ke oni donos a faros on, al iu. Ekzemple, mi promesas al vi, ke vi estos bona Esperantisto, se vi ankora iomete lernos Esperanton. Kaj vi certe promesas al mi, ke vi estos bona Esperantisto.

La dua strofo ne estas malfacila: legu nun en prozo: i (la nova sento) ne tiras la homan familion al la glavo soifanta sangon (kiu soifas sangon), i promenas al la mondo, eterne militanta (kiu militas eterne), sanktan harmonion. En la fino de la lasta jarcento Esperanto rapide iris antaen kaj nur la mondmilito malhelpis in. Tiam Esperanto suferis multe kaj dum la milito mortis Zamenhof en Varsovio. Li havis kormalsanon (malsanon de la koro), kaj li multe suferis, ar li vidis, ke la homoj ne komprenis lin. Zamenhof mortis, sed lia granda ideo vivas. La verda stelo, kiu estas simbolo de la espero, brilas kaj montras la vojon al la homa harmonio, al la paco (malmilito) de la homaro. La tekniko pli kaj pli fortias, la kilometroj estas iam pli kaj pli mallongaj, kaj anka la homaj animoj devas esti pli proksimaj. Ju pli perfekta estos la tekniko, des pli fortios nia afero. Demandoj: Kie kaj kiam naskiis Zamenhof? Kion li vidis en sia naskurbo? Kia urbo estis Bjalistok? Kion simbolas la verda koloro? u la glavo estas simbolo de la Esperantismo? Kion promesas Esperanto al la homaro? Kiam mortis Zamenhof? u Esperanto fortiis dum la milito? Kaj post la milito? u Esperanto havas longan estinton? (Estanto = nuna tempo. Estinto = tempo, kiu estis.) u la estonto de Esperanto estas esperiga?

Finu la frazoin: Ju Ju Ju Ju pli ofte pluvas, ... pli varma estas la ambro... pli multe oni parolas... malpli oni lernas...

Bela evalo evalao. u vi vidas la evalojn? u ili estas egalaj? Kiu estas la pli bela? u la dekstra evalo estas bela? La tre malbela kaj malbona evalo estas evalao? u la malbela kaj malbona domo estas evalao? (Ne, sed domao.) Dum la tuta tago mi atendas la uiston, u vi ne vidis tiun homaon? Ne, mi ne vidis lin, sed la tajloro estas i tie. (La tajloro faras vestojn.)

Fihomo. Rigardu la portreton de tiu homo en la gazeto, Li mortigis homon. Li estas tre tre malbona homo. Li estas fihomo. La sufikso -a- kaj la prefikso fi- (anta la vorto) estas malbeligaj afiksoj: -a- malbeligas nur fizike, sed fi- malbeligas morale. u vi bone komprenis min? u vi ne miskomprenas min? (Vi miskomprenas min, se mi diras al vi ekz. u vi havas pomon, kaj vi adas: u vi havas monon; tiam vi miskomprenas min. Nu, espereble ne estas miskompreno inter ni! is revido! Notas 1. Eble como palavra autnoma significa "possivelmente, talvez." 2. Peti pedir, solicitar. 3. Jarcento sculo. 4. Verki compor, escrever (uma obra literria), verko obra (de literatura ou arte, verkisto escritor, autor. 5. O sufixo -i- exprime "tornar-se, fazer-se, vir a ser": verdii enverdecer-se; varmii tornar-se quente; maturii ficar maduro, amadurecer; naskii nascer. Ii sempre reflexivo; no se confunda com igi que sempre transitivo. Comparese: La fralino riiis a senhorita se enrubesceu (ficou vermelha); la fralino ruigis siajn lipojn a senhorita envermelhou seus lbios (com "baton"). La suno maturigas la pomon o Sol amadurece a ma (torna-a madura); la pomo maturias pro la suno a ma amadurece por causa do Sol. 6. Eldoni editar, publicar. 7. Jupli... despli quanto mais... tanto mais. Ju pli granda, des pli bona quanto maior, melhor. 8. O sufixo -a- indica "m qualidade, ruindade": domao choa; virinao mulher ruim, bruxa; aa, vil, abjeto. 9. O prefico fi- indica "baixeza moral": fidomo casa de m fama. Fihomo patife. 10. Estanta presente (que ), estinta passado (que foi ou era), estonta futuro (que ser). Formas alternativas: nuna presente, pasinta passado, venonta futuro. 11. O prefixo mis- significa "errado, mal": miskompreni compreender mal, misuzi abusar, empregar mal. Traduza para o Esperanto: Quanto mais se trabalha, tanto melhor o almoo. (O) Dr. Zamenhof era uma dessas pessoas que no pensam em (pri) si mesmas, mas somente no bem da humanidade.

Ontem eu me esqueci de telefonar quele patife que no me pagou o dinheiro. (A) minha lapiseira (feita) de prata. De manh trabalhei demais (tro multe) e no pude escrever uma carta a(o) meu cunhado, que est esperando de mim uma resposta. Quando eu nasci, era um tempo melhor. O ar fica quente durante o dia e frio durante a noite.

Dek-kivina (15-a) Leciono. La fralino vendas, la sinjoro aetas. Kion faras la sinjoro? Kion faras la fralino? (La sinjoro aetas, la fralino vendas.) u vi havas vendejon? u via patro havas vendejon? u li estas vendisto? u li estas librovendisto? u vi ofte aetas librojn? u vi aetas Esperantajn librojn? (Mi pensas, ke vi povos aeti kelkajn tre bonajn librojn.) u vi scias, ke Esperanto havas tre bonan kaj grandan literaturon? (En Esperanto aperis multaj romanoj, poemoj, noveloj, matematikaj, politikaj kaj aliaj sciencaj verkoj, kaj ni havas multajn bonajn gazetojn. Oni tre multe tradukis en Espreranton el la naciaj lingvoj. El la germana lingvo oni tradukis Faust de Goethe, el la angla verkojn de Dickens, el la franca multajn bonajn librojn. k.t.p. Rigardu la liston de la librojn en la fino de la libro, kaj legu librojn kaj abonu gazetojn. Mi scias, ke vi tre atos la Esperanto-literaturon. Kaj la Esperantaj libroj ne kostas multe.) u vi atas legi? u vi legas ofte? (Mi legadas iuvespere.) u u u u u u vi vi la vi vi vi legadas iuvespere? adis pafon? pafado estas ofta en la revolucioj? ofte iras en klubon? askultas ofte paroladojn? atas la politikajn paroladojn?

La sufikso -ad- signifas longan a oftan faron. La vekhorloo vekas lin. Li vekias. u vi ne povas dormi, se oni kantas en la ambro? Kion faras la kanto? (i vekas vin.) u vi havas vekhorloon? u vi atas in? Je kioma horo i vekas vin? Kiam vi vekias? u vi vekiis frue hodia? Unu krono falis sub la rankon, mi devas movi la rankon. u la ranko movias? u la Esperanto-movado estas granda? u vi partoprenas (prenas parton) la kontra-alkoholan movadon? En kiu movado vi partoprenas?

Adamson, la potistino kaj la malbela pakao. Kio estas en la mano de Adamson? Kia estas la pakao? Kia estas la potistino? u al i plaas la pakao de Adamson? Kion Adamson volas fari?

La potistino estas senpacienca. (i ne havas paciencon.) Kion faras la potistinon? u i havas paciencon? Kial i krias? u i havas grandan buon? Kia estas ia buo? u ia buo estas malfermita? Kie estas la pakao?

La topita buo ne povas krii. Kion faris Adamson? u la topita buo povas paroli? Kial i ne povas paroli?

Aminda fralino. u vi amas iun? u la junuloj ofte amas? Kial oni amas fralinon? (ar i estas bela, bona, bone parolas Esperanton k.t.p., ar i estas per unu vorto aminda.) u u u u u u u u vi vidis Parizon? Parizo estas bela urbo? (Jes, i estas vidinda urbo.) en Parizo estas multaj vidindaoj? vi povas diri al mi rigardindan filmon? vi povas diri al mi nomon de leginda verkisto? Esperanto estas atinda lingvo? Adamson estas ridinda homo? vi estas gratulinda lernanto?

Dialogeto: u vi povus viziti min morga? Mi bedaras, morga mi ne havos tempon. Sed eble postmorga. Bedarinde, postmorga mi ne povos esti hejme.

La hundo ankora sidas, sed la sinjoro ekiras jam. u vi atas vojaon? Kie estas la vagonaroj? (En la stacidomo.) Kion faras la ironta vagonaro? (i staras. Kiam la vagonaro komencas iri, ni diras: la vagonaro ekiras.) Kiam vi komencas dormi, vi ekdormas. Kiam vi komencas paroli, vi ekparolas. La prefikso ek- signifas komencon. Kiam vi ekiros? Je kioma horo vi ekdormis hiera? Kiam Adamson venis kun la atotrumpeto, kion faris la parolemaj sinjorinoj? (Ili ektimis.) u vi manos on anta la ekiro? Bonvolu ekstari! Nun bonvolu eksidi! Kion faris la ektiminta vilaanto? u la fama doktoro povis ekparoligi la mutan sinjorinon? u li povis ekmutigi in? Kion faris la fama doktoro? u la atotrumpeto de Adamson estas ektiminda? Kie vi ekvidis vian amikon hiera?

Historio: Statuo. Kaj num mi rakontas al vi historion: Anta kelkaj jardekoj, kiam en Hungarlando Francisko Jozefo estis la reo, oni festis la naskotagon de la reo kun granda cerimonio. Anka la teatroj partoprenis en la festado kaj ili aranis specialan festo-vesperon. En malgranda hungara urbo la teatro-direktoro volis fari speciale belan vesperon, kaj tial li sendigis al si el la efurbo Budapest tre belan gipso-statuon de la reo. Li volis arani tre bele la vesperon, kun multaj palmoj, grandaj reflektoroj, bela muziko kaj kantado, en kiu anka la rigardantaro devos partopreni. Sed dum la antatagmezo de la festo okazis granda katastrofo. Mallerta homo (kiu havis malpraktikan manon) faligis la statuon, kaj i rompiis je mil pecoj. La direktoro preska ploris. Li koleris kaj ne sciis, kion fari. Sed tiam li ekvidis help-aktoron, kiu tre similis al la reo. Kaj tiam oni per farbo blankigis la helpaktoron, kaj anta lin oni metis palmojn kaj florojn, kaj li nun estis tre bona statuo. Kaj la direktoro diris al li, ke li ricevos duoblan salajron (mono por la laboro), sed se li ekmovios, tiam li mortos, ar la direktoro mortigos lin. La helpaktoro diris: Ne, mi ne ekmovios. Do li promesis, ke li ne ekmovios, kaj la direktoro estis trankvila. Kaj nun venis la komenco de la vespero. Sur la scenejo staris la statuo-aktoro kaj irka li estis la floroj. Oni levas la kurtenon. Oni levis la kurtenon, la kurteno leviis kaj la statuo staris en la brilo de la reflektoroj. La orkestro ekmuzikis. La homoj ekstaris kaj ekkantis la himnon. Sed ili kantis nur dum kelkaj sekundoj. Poste ili ekridis, ridegis, ridadis. La malfelia direktoro rigardis al la aktoro-statuo. u vi scias, kio okasis? Nu, tio okazis, ke ne nur la rigardantaro kantis la himnon, sed anka la statuo.

Demandoj: Kiam okazis la historio? Kie i okazis? Kiu estis tiam la reo en Hungarlando? Kiam estas vian nakotago? Kiu estas la efurbo de via lando? Kia estis la laboristo? Kion faris la statuo? Kiel oni statuigis la helpanton? Kion li devis promesi? u vi havas altan salajron? Kion faris la kurteno? Kion faris la orkestro, la rigardantaro? Kial oni ekridis?

Du tasoj da kafo. u vi trinkas multan kafon? u vi trinkas nur unufoje, a plurfoje dum la tago? (Pluraj estas pli ol unu.) u vi trinkas nur unu tason da kafo? u vi manas unu kilogramon da okolado? Kiom da pano vi manas? Kiom da akvo vi trinkas dum la tago? Da staras e vortoj kiuj signifas kvanton. Kiom kostas la ovoj po du en via urbo? u oni vendas la pomojn po dekduo en via lando? u vi manas iutage po unu fojo? u vi povas lerni iutage po 50 vortoj? is Revido! Notas 1. O sufixo -ad- indica ao repetida ou prolongada: pafo um tiro, pafado tiroteio; pluvo chuva, pluvado chva contnua; parolo palavra, parolado discurso. 2. A partcula apassivadora se, do portugus, traduz-se muitas vezes em Esperanto pelo sufixo i-: vendem-se casas domoj vendias; o prato se quebrou la telero rompiis. Outras vezes se traduz pela voz passiva: domoj estas vendataj, la telero estas rompita. 3. Partopreni tomar parte em, participar de. 4. O sufixo -ind- exprime "digno de": Vidinda digno de ser visto; aminda digno de ser amado; admirinda digno de ser admirado, admirvel. Compare-se: legebla que pode ser lido, legvel; leginda digno de ser lido. 5. Bedari sentir, lamentar: bedarinde lamentavelmente, infelizmente.

6. O prefixo ek- indica "ao repentina" ou " ao que comea": ekkrii exclamar, ekdormi adormecer, ekkuri pr-se a correr, ekiri comear a andar, partir (de umlugar). 7. Li sendigis al si mandou que o levassem a sua casa. 8. Rimarku: Rid, ridegi, ekridi, ridinda, rideti, ridema, rido, rideto, ridego, ktp. Desse modo se podem formar muitas palavras derivadas da mesma raiz. A raiz neste caso rid-. 9. Da traduz o nosso de depois de uma expresso de quantidade ou de medida: kilogramo da pano um kilo de po. Li trinkis tason da kafo ele bebeu uma xcara de caf. Quando kiom, tiom, iom, etc., seguido de um substantivo, tem-se de interpor a preposio da: Kiom da mono vi havas? Mi havas dek, kruzejrojn, multan monon neniom da mono. Como da preposio, depois dela no se emprega acusativo. 10. Pluraj diversos. 11. iutage todos os dias, diariamente, cotidianamente. 12. Po razo de. Traduza para o Esperanto: Durante o longo tiroteio a lebre fugiu. O movimento esperantista desperta interesse em (e) muitas pessoas inteligentes no mundo todo. Quer voc tomar parte no movimento? Infelizmente eu 's tenho pouco tempo e por isto no posso ir ao clube, mas naturalmente (kompreneble) me correspondo em Esperanto. Pouco tempo depois eu adormeci e sonhei. Comi uma libra de po, porque estava muito faminto. A fome o melhor cozinheiro. D-me um litro de leite. Quer um pouco de leite? Quando se deu a catstrofe? Sabe voc como posso ir rua principal (efa).

Lasta Leciono. Mi pensas, ke vi jam nun komprenas bone Esperanton. Sed certe vi estus perfekta Esperantisto, se vi estus lerninta in jam anta tri jaroj. Se vi estus lerninta Esperanton anta tri jaroj, kja Esperntisto vi estus nun? u vi vivus, se via patro ne estus naskiinta? u la situacio nun estus pli bona, se la mondmilito ne estus estinta? Kie ni vivus nun, se Evo ne estus maninta pomon? Li ekbruligas la cigaron per alumeto. La alumeto brulas. Kion faras la sinjoro? u vi havas alumeton? Kion vi faras per la alumeto? Kion vi bruligas per la alumeto? u vi havas fajron en via koro?

Kuirilo. Kion faras Adamson? Kio brulas? Kion volas Adamson ekbruligi? Kio estas en la mano de Adamson? En kiu mano li havas la alumeton? u vi laboras per la dekstra mano? u vi laboras per la dekstra kaj maldekstra manoj? (Dekstra mano kaj maldekstra mano = dekstra kaj maldekstra manoj. Ni diras anka amba manoj. Amba = iuj du.) u amba manoj de Adamson estas plenaj? Kion li faras per la alumeto? u Adamson havas alumeton? Kion oni faras per la alumeto? Kio estas sur la fino de la alumeto, kiam i brulas? (Fajro.) Granda fajro sur la kuirilo La tre malgranda fajro estas fajrero. Kia estas fajro? u la petrol-kuirilo brulas bone? Kion faras Adamson? (Li ektimas.) Kio ektimigas lin? u vi vidas tre malgrandajn ruajn partojn de la fajro? Kio estas tio? (Tio estas fajrero. Fajrero estas rua punkto en la fajro.) u vi atas manigi la paneron? u la fajrero povas bruligi domon? u vi komprenas: akvero?

u vi havas monon? u vi komprenas: monero? u vi havas monerojn? u vi povas al mi monerigi cent dolarojn? Kial vi ne povas monerigi cent dolarojn? La sufikso -er- signifas la plej malgrandan parton de la tuto.

Adamson alportas lignon. Kia estas la petrolkuirilo? Kion faras Adamson? (Li alportas lignon. Ligno estas mortinta arbo.)

Kien li metis la lignon? u li nun povas uzi la aparaton? u la aparato nun estas uzebla? u Esperanto estas uzebla en la tuta mondo? Kie vi povas uzi Esperanton? u oni povas uzi Esperanton ie? Kia homo estas Adamson?

Averto sur la benko i estas nove pentrita. Kion faras la sinjoro? Kie li sidas? Kio estas sur la benko? (Sur la benko estas papero kaj sur papero estas skribite: Atentu! La benko estas us pentrita!) u la sinjoro vidas la paperon? Kial estas la papero tie? (La papero avertas la homojn. Sur i estas averto.)

u la sinjoro ekvidis la averton? Kion li faras? Kiu estas sur la benko? Kie estas la sinjoro? (Li foriris.) Kio restis sur la benko? (Pantalono.) u la historio estas melankolia? Kian pantalonon vi havas? u la sinjoro foriris kun la pantalono? Kio restis sur li? (Jako simila al la palto, sed malgranda, kaj veto sub la jako.)

La anseroj iras unuope. Kiel iras la anseroj? Kiel maras la soldatoj? Kiomope iras la anseroj? u la soldatoj maras duope? u la lernantoj sidas unuope en la benkoj? u en la lokomotivo estas homoj? Kiu estas la unua homo en la lokomotivo? (La unua homo en la lokomotivo estas la lokomotivestro.) Kiu estas la unua homo en la urbo? (La urbestro.) Kiu estas la urbestro en la via urbo? Kiu estas la estro de via klubo? u la estraro (estr-aro) de via klubo estas bona? u ilia laboro estas kontentiga? Kion faras la lokomotivestro? (Li gvidas la lokomotivon.) Estro = gvidanto. u vi estas gvidanto? u vi bezonas gvidiston en granda framda urbo? u vi vidis jam la belan Esperanton gvidlibron de Milano kaj la aliajn turistajn prospektojn? u vi scias, ke multaj urboj eldonis Esperantajn prospekojn?

Negro kun eleganta kolumo kaj ombrelo. u la negro estas eleganta? Kio estas irka lia kolo? (irka la kolo estas kolumo.) Um- estas sufikso, kiun ni uzas, se ni ne havas alian uzeblan sufikson. Sed estas tre malmultaj vortoj kun la sufikso -um-. Jen malgranda listo de um-vortoj: Malvarma malvarmumi, pro la malvarmo esti malsana. Vento ventumi, f ari venton, kiam estas tre varma vetero, por ke ni ni fartu pli bone. Venumilo ilo, per kio la sinjorinoj ventumas sin dum la somero kaj dum la baloj. Proksima proksimume, mi ne scias tute precize, kiom. Ekz.: la monto estas proksimume 400 metrojn alta. Krom tiu listo ne estas tro multaj um-vortoj. Kiam mi revidos vin? u vi ofte rerigardas, kiam vi iras sur la strato? Kiam vi revenos? u vi rekonas la Esperantajn vortojn, kiujn vi lernis? Kiam vi reiros hejmen? Kio estas en la manoj de Adamson, kiam li revenas al la petrolkirilo?

Kries krono estas tio? Kiu havas kronon? Kies krono estas la bildo? (La krona de la reo.) Kies efurbo estas stockholm? Kies efurbo estas London? En kies domo vi loas? Kaj nun la instruisto vere adiaas: Estimata Sinjorino, Fralino, a Sinjoro! Hodia vi finas la lecionojn. Eble mi povis simpatiigi al vi la facilan lingvon kaj belan, praktikan movadon. Nun mi adiaas. Sed anta tio mi havas grandan peton kaj forton deziron. Mi ne volas adiai vin. Mi deziras vin vidi, revidi, en la Esperantistaj kluboj. Vi lernis multajn vortojn, vi scias multe, tamen vi ankora ne estas perfekta Esperantisto. Sed espereble balda vi estos tia. Vi devas vin perfektigi, paroli en lingvo, por ke vi povu kompreni kaj komprenigi vin. Venu do, por ke vi povu paroli en la kluboj kun enlandaj kaj eksterlandaj samideanoj. Kaj korespondu kun hotentotaj a aliaj gesamideanoj kaj legu la Esperantajn gazetojn kaj librojn. Vi scias, ke originalaj kaj tradukitaj verkoj tre multaj aperis en Esperanto; legu nian literaturon. Kaj tiel, kiu scias, vi eble estos ano de Esperantista Akademio. Venu, por ke oni instruu vin pri la praktika Esperanto. Eble vi scias, ke la Esperantistoj havas grandajn organizaojn, kiuj ie havas personojn (delegitojn) por servi la anojn. Ni jam ellernis la gramatikon, sed tio ne estas sufia. Anstata forgesi, lernu plu. Per unu frazo: is la plej baldaa revido!

Adia. is Revido. Notas 1. estus... -inta exprime uma condio passada, ou uma suposio dependente dela. Se li estus rigardinta, li ne estus falinta. Se ele houvesse olhado, no teria cado. 2. O verbo ferver apresenta duas categorias: intransitivo, p.ex.: "a gua ferve," ou transitivo, p.ex.: "a cozinheira ferve a gua." Para o segundo exemplo , o Esperanto reclama o sufixo -ig-: la akvo bolas, la kuiristino boligas la akvon. Compare-se com morti morrer, mortigi matar. 3. amba ambos. Amba no seguido de artigo definido como em portugus: amba vojoj estas bonaj ambos os caminhos so bons. 4. -er- indica "partcula" ou "elemento": fajro fogo, fajrero centelha; mono dinheiro, monero moeda; pano po, panero migalha de po. 5. alporti trazer. 6. us neste momento, recentemente, h pouco: li us alvenis ele acaba de chegar, chegou h pouco, chegou agora mesmo.

7. O sufixo -um- de sentido indefinido (como a preposio je). As palavras formadas com ele devem ser aprendidas em separado, como autnomas. Eis alguns exemplos: Kolo pescoo, kolumo colarinho; aero ar, aerumi arejar; vento vento, ventumilo leque. 8. Krom alm de, exceto.

9. 400 metrojn alta. o acusativo substituindo uma preposio: je 400 metroj alta, ou alta je 400 metroj. La tablo estas longa je du metroj, ou la tablo estas longa du metrojn. 10. O prefixo re-, como em portugus, indica "volta" ou "repetio": rekomenci recomear, resendi devolver. 11. Kies? - de quem? Kies cujo; ties dele, dela, disso, seu; ies de algum; ies de todos, de cada um; nenies de ningum. 12. O sufixo -estr- indica "chefe, diretor, cabea de"; Urbestro prefeito; ipestro comandante de navio; estro chefe. 13. O sufixo -op- forma os numerais coletivos: duope dois a dois, dois de cada vez; ; kivinope ili sin etis sur min = um grupo de cinco se lanou sobre min, todos cinco se lanaram sobre mim. 14. Por para, a fim de, por. Por lerni para aprender; por ke vi lernu para que voc aprenda, ou, para voc aprender; por ke vi povu para voc poder, ou, para que voc possa. 15. el, empregado como prefixo, d idia de ao completa: ellerni aprender a fundo; eluzi usar at acabar, consumir.

Legaoj. Moderna Fabelo pri la eta Birdo kaj la Arbeto. Foje eta birdo tre tre enuis kaj flugis al arbeto. La eta birdo diris al la arbeto: - Kara arbeto lulu min! - Unue mi estas Arbeta Moto, respondis la arbeto - due mi nun ne havas oficialajn horojn, kaj trie mi absolute ne havas humoron luli vin, vi, sensignifa birdeto! La eta birdo tre malgajiis, foriris. i iris, iradis, fine i renkontis beston. La besto havis barbon kaj i diris: "Mek-mek"! Tiu i besto estis la kapro. La eta birdo diris: - Kapro, manu la arbeton! Sed la kapro ne volis mani la arbeton kaj tial la arbeto ne lulis la etan birdon. Denove iris, iradis la eta birdo. Nun i renkontis grandan beston en la arbaro. La besto havis fortajn dentojn kaj i similis al hundo, sed estis pli forta ol la hundo. Tiu besto estis la lupo. - Lupo, disiru la kapron! - Pardonon, mia kara, - diris la lupo - vi estas tro diktadora hodia. Eble mi volonte manus vin, sed, vi estas tro malgranda. Estos plej bone, se vi foriros. La lupo ne volis disiri la kapron, la kapro ne volis mani la arbeton kaj la arbeto ja ne lulis la etan birdon. Denove iris, iradis la eta, malgaja birdo. Fine i renkontis atomobilon. entile li diris al la atomobilo: - Kara, bonodora benzin-aparato, ektimigu la lupon! La atomobilo havis alian direkton. i ne volis ektimigi la lupon, la lupo ne volis disiri la kapron, la kapro ne volis mani la arbeton kaj la arbeto ne volis luli la etan birdon. La eta birdo estis tute melankolia. i iris, iradis, fine i renkontis fajron. - Fajro, bruligu la atomobilon! - Certe vi kredas, ke mi estas freneza. La atomobilo estas asekurita. Vane mi ne laboras, - respondis la fajro. La fajro ne volis bruligi la atomobilon, la atomobilo ne volis ektimigi la lupon, la lupo ne volis disiri la kapron, la kapro ne volis mani la arbeton kaj la arbeto ja ne volis luli la etan birdon. Iris, iradis, plore la eta birdo; foje i renkontis akvon. - Akvo, mi petas vin, estingu la fajron. - Mi ne havas tempon, mia kara, - diris milde la akvo - hodia mi havas tre multe da laboro. Nun mi devas iri al kontraalkohola kunsido. Eble morga! is revido, mia kara, is revido! La akvo ne volis estingi la fajron, la fajro ne volis bruligi la atomobilon, la atomobilo ne volis ektimigi la lupon, la lupo ne volis disiri la kapron, la kapro ne volis mani la arbeton kaj la arbeto ja ne lulis la etan birdon.

Iris, iradis, malgaje la eta birdo. Foje i renkontis bankdirektoron. - Tre estimata sinjoro bankdirektoro! Patro de la malriuloj! Trinku la akvon! - Akvon! Absolute ne! Mi estas tre okupita. u vi komprenas, kio estas fajfilo? Nu, fajfilo estas grava objekto, per kiu oni fajfas. La fajfilo havas gravajn partojn. La tre grava parto de la fajfilo estas la truo. Nu, mi nun organizas la fajfil-truo-eksporton al Hotentotlando. Mi ne havas tempon, bedarinde. Kaj mi tre malofte trinkas akvon, prefere ampanon. u vi ne havas alian aferon? is revido, do is revido sinjoro. Eble alian fojon. La bankdirektoro ne volis trinki la akvon, la akvo ne volis estingi la fajron, la fajro ne volis bruligi la atomobilon, la atomobilo ne volis timigi la lupon, la lupo ne volis disiri la kapron, la kapro ne volis mani la arbeton kaj la arbeto ne lulis la etan birdon. Iris, iradis, senespere la eta birdo. Fine i renkontis tre belan, modernan, simpatian, maldikan, junan sinjorinon. - Belega sinjorino, mi petas vin, kisu la bankdirektoron. u li estas bela? Ne, li estas malbela. u li estas juna? Ne, li estas maljuna. u li havas longajn harojn? Li absolute ne havas harojn. u li estas ria? Jes, jes, li estas riega. Ria? Ho bone, mi kisos lin.

Kuris la eleganta sinjorino, kisis la bankdirektoron. Kuris la bankdirektoro por trinki la akvon, kuris la akvo por estingi la fajron, kuris la fajro por bruligi la atomobilon, kuris la atomobilo por timigi la lupon, kuris la lupo por disiri la kapron, kuris la kapro por mani la arbeton, kaj la arbeto ja lulis la etan birdon. Se la bankdirektoro ne estus ria, mia fabelo darus pli longe. Originalaj Poemoj Ho, mia kor'. Ho, mia kor', ne batu maltrankvile, El mia brusto nun ne saltu for! Jam teni min ne povas mi facile, Ho, mia kor'! Ho, mia kor'! Post longa laborado u mi ne venkos en decida hor'? Sufie! Trankviliu de l' batado Ho, mia kor'! Ludoviko Zamenhof.

Kanto de l' Vagabondo. Vagabond' de l' mondo estas mi vaganta sur la ter'. En animo regas harmoni' kun ojo kaj esper'. Se trompas min la sortfavor', perfidas amantin'; vagabond' de l' mondo en la kor' mi restos is la fin'.

J. Bagly.
Aforismoj. Felia estas fio tuta, ar fiedzino estas muta. La piro kreskas sur la arbo, Sur viro kreskas nur la barbo. La hundo svingas sian voston, Se vidas i viandan oston.

Raymond Schwartz.
Pri la Unua Esperanto-Kongreso en Boulogne-sur-mer 1905. Trans iuj stratoj de la urbeto marborda balanciis verdaj flagoj kun la stelo de la espero. irka lateatro jam adiis nur la lingvo internacia. Angloj kun flanela apo, francoj en solena frako, poloj, rusoj, holandanoj en vojaa vesto, armaj hispaninoj kun koloraj aloj renkontiis sur la placo kaj babilis kune. Ili sin komprenis. Flue kaj facile flugis la paroloj. De lipo al orelo. De svedoj al italoj. Falis, falis muroj inter la popoloj... Subite eksonis la muziko de la himno La Espero:

En la mondon venis nova sento, Tra la mondo iras forta voko.

Samtempe ni iuj stariis. Jen sur scenejo, kun la estraro de la kongreso, eniris la amata Majstro. Malalta, timema, kortuita, kun frunto tre granda, rondaj okulvitroj, barbeto jam griza. io jam flugis a svingiis en aero, manoj, apoj, tukoj... Sed jam li ekparolis... Tra silento sonis vortoj: "Mi salutas vin, karaj samideanoj, fratoj kaj fratinoj el la granda tutmonda homa familio, kiuj kunvenis el la plej diversaj regnoj de la mondo, por frate premi al si reciproke la manojn, pro la nomo de la granda ideo, kiu iujn nin ligas... Sankta estas por ni la hodiaa tago. Modesta estas nia kunveno; la mondo ekstera ne multe scias pri i, kaj la vortoj, kiuj estas parolataj en nia kunveno, ne flugos telegrafe al iuj urboj kaj urbetoj de la mondo; ne venis regnestroj nek ministroj, por ani la politikan karton de la mondo; ne brilas luksaj vestoj kaj multego da imponantaj ordenoj en nia salono, ...sed tra la aero de nia salono flugas misteraj sonoj, sonoj tre mallataj, ne adeblaj por la orelo, sed senteblaj por iu animo sentema; i estas la sonoj de io granda, kio nun naskias. Tra la aero flugas misteraj fantomoj; la okuloj ilin ne vidas, sed la animo ilin sentas; ili estas la imagoj de tempo estonta, de tempo tute nova..."

Kiam residis Zamenhof, denove aklamata senfine, multaj okuloj estis malsekaj. Tre simple, tre sincere pasis horo, malfacile rakontebla... iufoje, kiam eestinto rememoras tiun horon, larmo brilas en rigardo lia. Nova tempo ja naskias tiam. E ne mondmilito povis in detrui.

Edmond Privat.
Tradukitaj Poemoj. Dornrozeto Goethe. Vidis knab': Jen, juna flor'! Rozujet' kampara! Bela, kiel la la aror'! Li alkuris oje por Vidi, kiel kara! Rozo, rozo, rua roz', Rozujet' kampara. Diris knab': Mi vola vin, Rozujet' kampara. Diris roz': Mi boras vin, iam vi memoras min, Pro l'dolor' amara. Rozo, rozo, rua roz', Rozujet' kampara. Knabo rozon iris do De l' rozuj' kampara, i, defende, pikis tro! Sed ne helps ve kaj ho Kontra vol' barbara. Rozo, rozo, rua roz', Rozujet' kampara. (El la germana: K.Kalocsay.) En la Arbaro Val'a Johano Vajda. En arbaro pra-profunda, En la densa herb' abunda De l' azil' kaita vala, Ombro-densa kaj vuala. Ho, kiele estus bone Vivi tiel monotone En dometo, en azilo Vivi pace en trankvilo. Plu ne zorgi pri la mondo, Pri mizero de l' mondrondo Kaj pripensi sur la limo. La venontan en proksimo.

Pri la nuboj meditadi, En printempaj floroj vadi Kaj rigardi sur la monto, En estinton, al venonto, Nevideble, jar' post jaro, El la seka foliaro De l' vivarbo, je la fino Fali al la tera sino, Kaj nekonata tombo Endormii sub bran-ombro Plu nenion voli por mi, Nur ripozi, dormi, dormi. (El la hungara: F. Szilgyi.) Miniaturo Edit Sdergren. Floron vi seris trovis frukton, fonton vi seris trovis maron, virinon vi seris trovis animon, - malkontenta vi estas. (El la sveda: Magda Carlsson.) Flirtas Haga Papilio Bellman. (Parto.) Flirtas Haga papilio en nebul' kaj en sun-or', faras domon sur folio kaj la liton sur la flor'. Et-estaojn en la maro naskis jam la suna varm'. Ludas la zefira aro pompas la primtempa arm". (El la sveda: E. Malmgren.) Pensoj Espero estas la plej bona afero, se oni ne havas ion pli bonan. (Wilde.) Ne estas io pli bela, ol la homa korpo, escepte, se vidias el ifona pantalono. (Ignotus.)

Malamo ne estas estingebla per malamo, nur per amo. (Buddha.) Kiam Adamo unue dormis en la Paradizo, estis kreita al li la virino. Malfelia Adamo. Lia unua sono estis por li la lasta ripozo. (Claudius.) Ho, la viv' nur estas spiro sur spegulo, Ombro de l' kuranta nubo sur rivero. (Petfi.)

Notoj pri la legaoj: 1. Moderna Fabelo: eta birdo birdeto malgranda birdo. Bonodora bon-odora. Estingu malbruligu. 2. Poemoj: kor', favor' k.t.p. - koro, favoro. Em poesia a terminao o do substantivo pode ser omitida e substituida por um apstrofo. Do mesmo modo o a do artigo (de l', como se v da nota 5 na lio 11). Estas terminaes so as nicas que se podem omitir. 3. "Dornrozeto": Roz'uj'eto roz-arbeto. 4. "En la Arbaro Val'a": (Val esuas hungara vilao). Kiele kiel. 5. "Flirtas Haga Papilio": (Haga estas sveda loko). Et-estaoj etaj (malgrandaj) est-aoj. Estao ser, criatura.

Tabelo de la Prefiksoj kaj sufiksoj. Prefiksoj: bo- parentesco resultante de casamento: bofratocunhado. Vidu en la 10-a leciono. dis- disperso ou separao: eti lanar, diseti lanar por toda a parte. 13-a leciono. ek- ao que comea ou momentnea: krii gritar, ekkrii exclamar. 15-a leciono. eks- ex-, antigo: eksministro ex-ministro. 11-a leciono. fi- moralmente mau: fihomo um canalha. 11-a leciono. ge- reunio dos dois sexos: gepatroj pai e me. 9-a leciono. mal- sentido oposto, antnimo: malria pobre. 2-a leciono. mis- mal, errado: miskompreni compreender mal. 14-a leciono. pra- antigo, remoto, primitivo: prapatroj antepassados. 12-a leciono. re- repetio, volta: reveni regressar. 16-a leciono. Sufiksoj: -a- de m qualidade, ruim: evalao pileca. 14-a leciono. -ad- ao continuada: pafado tiroteio. 15-a leciono. -a- coisa ou substncia: manao comida. 13-a leciono. -an- membro, partidrio, habitante: londonano londrino. Brazilano brasileiro, kristano cristo 10-a leciono. -ar- coleo ou quantidade de pessoas ou coisas: arbo rvore, arbaro mata; vorto palavra, vortaro dicionrio. 8-a leciono. -j- diminutivo masculino de carinho: Karlo Carlos, Kajo Carlinhos. 12-a leciono. -ebl- possibilidade, que pode ser feito: vidi ver, videlba visvel; kredi crer, kredebla crvel. 7-a leciono. -ec- qualidade abstrata: mola mole, moleco moleza; amiko amigo, amikeco amizade. 10-a leciono. -eg- aumentativo: domo casa, domego casaro; varma quente, varmega ardente; ridi rir, ridegi dar gargalhadas. 6-a leciono. -ej- lugar para: lerni aprender, lernejo escola; kuiri cozinhar, kuirejo cozinha. 4-a leciono. -em- tendncia, propenso: kredi crer, kredema crdulo; labori trabalhar, laborema operoso, trabalador. 10-a leciono.

-end- que se deve fazer, ou que deve ser feito; farenda laboro trabalho que se tem de fazer ou que deve ser feito. -er- partcula, elemento: sablo areia, sablero gro de areia; mono dinheiro, monero moeda. 16-a leciono. -estr- chefe, cabea de: ipo navio, ipestro comandante de navio; polico polcia, policestro chefe de polcia. 16-a leciono. -et- diminutivo: domo casa, dometo casinha; varma quente, varmeta tpido; ridi rir, rideti sorrir. 6-a leciono. -id- descendente, cria (de animal): bovo boi, bovido bezerro; koko galo, kokido frango, kokideto pinto. 8-a leciono. -ig- fazer, tornar: blanka branco, blankigi branquear, alvejar; morti morrer, mortigi matar; bruli arder, bruligi queimar. 8-a leciono. -i- tornar-se, fazer-se: rua vermelho, ruii corar-se; sidi estar assentado, sidii assentar-se; movi mover, movii mover-se. 14-a leciono. -il- instrumento, utenslio: trani cortar, tranilo faca. 5-a leciono. -in- feminino: frato irmo, fratino irm; koko galo, kokino galinha. 1-a leciono. -ind- digno de, que merece: admiri admirar, admirinda admirvel; vidi - ver, vidinda digno de ser visto. 15-a leciono. -ing- indica continente parcial: plumo pena, plumingo caneta; kandelo vela, kandelingo castial; glavo espada, glavingo bainha de espada. 13-a leciono. -ist- profisso ou ocupao habitual: maro mar, maristo marinheiro; uo sapa-to, uisto sapateiro; Esperanto, esperantisto. 3-a leciono. -nj- diminutivo feminino de carinho: Mario Maria. Manjo Mariquinhas. 12-a leciono. -obl- multiplicativo: duobla duplo; centoble cem vezes; multoligi multipliacar; dekduoble doze vezes. 12-a leciono. -on- fracionrio: duono metade; centono uma centsima parte; donigi dividir ao meio. 12-a leciono. -op- coletivos: duope dois a dois; centope por centenas, cem de cada vez. 16-a leciono. -uj- sufixo que indica continente total, pas habitado por, rvore ou arbusto de: inko - tinta, inkujo tinteiro; anglo um ingls, Anglujo Inglaterra; rozo rosa, rozujo roseira. 13-a leciono. -ul- caracterizado por (o que indica a raiz): blinda cego (adj.), blindulo um cego (subs.) ; fremda estranho, estrangeiro, fremdulo um estranho, um estrangeiro. 11-a leciono. -um- sufixo indefinido, sem sentido prprio: vento vento, ventumi ventilar, ventumilo leque; plenumi cumprir; kolo pescoo, kolumo colarinho. 16-a leciono.

Vocabulrio Esperanto-Portugus
-a-, terminao do adjetivo. aboni, assinar (peridicos). absoluta, absoluto (1). abunda, abundante. aeti, comprar. acida, azedo, cido. -a- (V. pgina 103). -ad- (V pgina 103). adia, adeus. adjektivo, adjetivo. adreso, endereo. advokato, advogado. aero, ar. afero, negcio, assunto, coisa. aforismo, aforismo. ajn, quer que (seja). -a-, (V. pg. 103). akademio, academia. aklami, aclamar. akra, agudo, afiado. aktoro, ator. akvo, gua. al, a, para. alia, outro. alkoholisto, alcolatra. alta, alto. alumeto, fsforo. alveni, chegar. amara, amargo. amba, ambos. ami, amar. amiko, amigo. -an- (V. pg. 103). anaso, pato. anekdoto, anedota. angla, ingls. anelo, anjo. animo, alma. anka, tambm. ankora, ainda. anonci, anunciar. ansero, ganso, (fig. bobo, pasccio). anstata, em vez de. -anta, particpio presente ativo. anta, antes de, diante de. aparato, aparelho. aperi, aparecer. apetito, apetite. aprilo, abril. apud, pertode, junto de. -ar- (V. pg. 103). arani, arranjar, organizar. arbo, rvore. aro, arco. arento, prata. -as, presente de verbo. asekuri, assegurar (contra fogo, acidente, roubo). -ata, particpio presente passivo. atendi, aguardar, esperar por (algum ou alguma coisa). atenti, prestar ateno (a). atleto, atleta. a, ou. adi, ouvir. agusto, agosto. aroro, aurora. askulti, escutar. ato(mobilo), auto(mvel). atobuso, nibus. atuno, outono. avelo, avel. averti, advertir. avo, av. azeno, asno, jumento. azilo, asilo, refgio. babili, tagarelar. baki, assar. balanci, balanar, embalar. balda, breve(mente). balo, baile, dana. banano, banana. bani sin, tomar banho. banko, banco (de crdito financeiro). barbara, brbaro. barbiro, barbeiro. barbo, barba. bardo, bardo (cantor). bati, bater (em). bedari, sentir, lamentar. bela, belo, lindo. benko, banco, assento (mvel). benzino, gasolina. bero, baga (de uva etc.). besto, animal. bezoni, necessitar de. biero, cerveja. bifsteko, bife. bildo, quando, pintura, fotografia. birdo, pssaro. blanka, branco. blinda, cego. blonda, louro.

(1) Como o adjetivo em Esperanto no concorda em gnero gramatical, como em portugus, aqui s damos o masculino portugus, ficando antendido que a mesma forma em Esperanto emprega-se tam-

bm para o feminino; assim, absoluta tanto se traduz por absoluto como por absoluta, bona bom ou boa, etc.

blovi, soprar. blua, azul. bo- (V. pg. 103). boato, canoa, barco. boji, ladrar, latir. bona, bom. bonvoli, fazer o favor. bori, furar. bovo, boi. brano, ramo. brando, aguardente. brasiko, couve. brava, bravo, leal, gentil. brili, brilhar. bruli, arder, queimar-se. bruna, moreno, castanho. brusto, peito, busto. buo, boca. butero, manteiga. cent, cem. ceremonio, cerimnia. certa, certo, seguro. cigaro, charuto. cikonio, cegonha. circolo, crculo. citrono, limo. ambro, sala, quarto. ampano, "champagne". apelo, chapu. ar, porque, pois que. arma, encantador. e, junto de, entre, em casa de. efa, principal. evalo, cavalo. i tie, aqui. i tio, isto, esta coisa. i tiu, este. ia, toda sorte de. ial, por todas as razes. iam, sempre. ie, em toda a parte. iel, de todos os modos. ielo, cu. ien, para todos os lugares. ies, de todos, de cada um. ifono, farrapo andrajo. io, tudo, todas as coisas. iom, a quantidade toda, tudo. irkau, ao redor de, em volta de, aproximadamente. iu, cada, todo, cada um. iuj, todos. -j- (V. pg. 103). okolado, chocolate. u, (partcula interogativa), nas pergun-

tas indiretas equivale ao portugus se. da, de (medida). danci, danar. danki, agradecer. dari, durar, continuar. de, de (na voz passiva) por. decembro, dezembro. decidi, decidir. defendi, defender. dek, dez. dekstra, direito (lado). delegi, delegar, encarregar. delegito, delegado, mandatrio. demandi, perguntar, interrogar. denove, novamente, de novo, outra vez. densa, denso, espesso. dento, dente. deserto, sobremesa. detrui, destruir. devi, dever, ter de. deziri, desejar. dialogo, dilogo. diamanto, diamante. digesto, digesto. dika, espesso, grosso, volumoso. diktatoro, ditador. dimano, domingo. Dio, Deus. diri, dizer. direkto, direo (do caminho). dis- (V. pg. 88). disko, disco. diversa, diverso, vrio. do, pois, portanto, ento. doktoro, doutor. dola, doce, suave. dolori, doer. domo, casa. doni, dar. dormi, dormir. dorno, espinho. dorso, costas, dorso. drinki, beber em excesso (alcolicos). du, dois. dua, segundo, segunda. dum, durante. -e, advrbio. -ebl- (V. pg. 103). -ec- (V. pg. 103). e, mesmo, at mesmo. edzo, marido. -eg- (V. pg. 103). egala, igual, indiferente. -ej- (V. pg. 103). ek- (V. pg. 103).

eks- (V. pg. 103). eksporto, exportao. ekster, do lado de fora de. ekzemplo, exemplo. el, de (dentro de), dentre, feito de. elefanto, elefante. eleganta, elegante. elektra, eltrico. -em- (V. pg. 103). en, em, dentro de. -end- V. pg. 21). energia, enrgico. enui, aborrecer-se, enfadar-se. episkopo, bispo. -er- (V. pg. 104). escepto, exceo. esperi, esperar, ter esperana. esti, ser, estar. estimi, estimar. estingi, estinguir, apagar (fogo, luz). -estr- (V. pg. 104). -et- (V. pg. 104). eterna, eterno. ezoko, lcio (peixe). fabelo, fbula, histria. facila, fcil. fajfi, assobiar. fajro, fogo. fali, cair. familio, famlia. fantazio, fantasia, imaginao. fantomo, fantasma. farbo, tinta (para pintura). fari, fazer. farti, passar, estar, ir (bem ou mal de sade). favoro, favor. februaro, fevereiro. felia, feliz. fenestro, janela. fermi, fechar, cerrar. festi, festejar, celebrar. fi- (V. pg. 103). fiano, noivo. filo, filho. filmo, filme (fotogrfico). fini, acabar, terminar. fingro, dedo. fio, peixe. flago, bandeira. flanela, flanela. flari, cheirar, farejar. flava, amarelo. flirti, esvoaar, flutuar, adejar; (fig.) namorar. floro, flor. flugi, voar.

flui, fluir, correr (lquido). fojo, vez, (repetio). folio, folha. fonto, fonte, nascente. for, longe. forgesi, esquecer. forko, garfo. formo, forma, feitio. forno, forno, fogo, estufa. forta, forte. frako, casaca. franca, francs. frato, irmo. fralo, solteiro, celibatrio. fralino, senhorinha, moa, Dona. frazo, frase, proposio. fremda, estranho, estrangeiro. freneza, louco. frue, cedo. frukto, fruta, fruto. frunto, fronte, testa. fumi, fumar. gaja, alegre. gazeto, jornal, gazeta. ge- (V. pg. 103). germana, alemo. gipso, gesso, gipso. glaso, copo. glavo, gldio, espada. glui, colar. gorilo, gorila. grado, garu. gramofono, gramofone. granda, grande. gratuli, congratular, felicitar. grava, importante, grave. griza, cinzento. gusto, gosto, paladar. ardeno, jardim. i, ele, ela (neutro). irafo, girafa. is, at, at que. ojo, alegria, jbilo. halti, parar. haro, cabelo (fio de). hareno, harm. harmonio, harmonia. havi, ter, possuir. hejno, lar, residncia. hejti, aquecer, aquentar. hela, claro, luminoso. helpi, ajudar. herbo, erva. hiera, ontem.

himno, hino. hispana, espanhol. historio, histria. ho, ah, . hodia, hoje. homo, homem (ser humano), pessoa. honorario, honorrio(s) horloo, relgio. horo, hora, hotentoto, hotentote. humoro, humor, disposio. hundo, co. hungara, hngaro. -i, infinitivo de verbo. ia, alguma espcie de. ial, por alguma razo. iam, em algum tempo, uma vez, outrora. -id- (V. pg. 104). ideo, idia. ie, em algum lugar, algures. iel, de algum modo. ies, de algum. -ig- (V. pg. 104). -i- (V. pg. 104). -il- (V. pg. 104). ili, eles, elas. imagi, imaginar. imiti, imitar. impona, imponente. -in- (V. pg. 104). -ind- (V. Pg. 104). infano, criana, filho, filha. -ing- (V. pg. 104). inko, tinta (de escrever). instrui, ensinar. instrumento, instrumento. -inta, particpio ativo passado. inteligenta, inteligente. interesa, interessante. intima, ntimo. io, algo, alguma coisa. iom, alguma quantidade, um pouco. iri, ir. -is, terminao do passado de verbo. -ism, ismo. -ist- (V. pg. 104). -ita, particpio passivo passado. itala, italiano. iu, algum, algum (individual). -j, terminao do plural. jako, casaco, palet. jam, j. januaro, janeiro. japana, japons. jaro, ano.

je, (preposio sem sentido definido). jen, eis. jes, sim. ju... quanto (mais) ... des (pli) tanto (mais). julio, julho. juna, jovem, moo. junio, junho. ado, quinta-feira. eti, lanar, jogar. us, agora mesmo, h pouco. kafo, caf. kakto, cacto. kalendaro, calendrio. kalkuli, contar, calcular. kampo, campo (prprio e figurado). kanario, canrio. kandelo, vela (de iluminao). kanti, cantar. kapitano, capito. kapo, cabea. kapro, bode, cabra (espcie). kara, caro, querido. karakero, carter. karbo, carvo. karto, carto. kai, esconder. katalogo, catlogo. katastrofo, catstrofe. kato, gato. ke, que (conjuno). kelka, algum (no muito). kelkaj, alguns, uns poucos. kelnero, servente "garon". kesto, caixote, caixa. kia, que espcie de, qual (qualidade). kial, por que, por que razo. kiam, quando. kie, onde. kiel, como. kies, de quem, cujo. kilometro, quilometro. kio, o que, que coisa. kiom, quanto, quantos. kiu, quem, qual. kisi, beijar. klara, claro. klini sin, inclinar-se, curvar-se. klubo, clube. knabo, menino. koko, galo. koleri, estar zangado. kolo, pescoo. kolonelo, coronel. koloro, cor.

kombi, pentear. komenci, comear. kompreni, compreender. koni, conhecer. kontenta, satisfeito. kontra, contra, em frente de. korekti, corrigir. koro, corao. korpo, corpo. kosti, custar. kostumo, traje, roupa, costume. koto, lamo. koverto, envelope, invluvro. krajono, lpis. kei, criar. kredi, crer. kreski, crescer. krii, gritar. krokodilo, crocodilo. krom, alm de, exceto. krono, coroa. k.t.p. ou ktp, etc. kuiri, cozinhar. kulero, colher. kun, com (junto com). kune, juntamente, juntos kuraci, tratar (como mdico) de doente. kuraa, corajoso, bravo. kuri, correr. kurteno, cortina. kui, estar deitado. kuzo, primo. kvanto, quantidade. kvar, quatro. kvin, cinco. la, o, a, os, as. labori, trabalhar. laca, cansado. lakto, leite. lampo, lmpada. lando, pas, terra. lango, lngua (rgo). larmo, lgrima. lara, largo, amplo. lasta, ltimo. lavi, lavar. leciono, lio. legi, ler. legomo, legume. leporo, lebre. lerni, aprender. lerta, hbil. letero, carta, missiva. levi, levantar. li, ele. libro, livro.

ligi, ligar, amarrar. ligno, madeira. likvoro, licor (bebida alcolica). lingvo, lngua, linguagem. linio, linha. lipo, lbio. listo, lista. literaturo, literatura. litero, letra (do alfabeto). loi, morar, habitar. loko, lugar. lokomotivo, locomotiva. longa, longo, comprido. ludi, brincar, tocar (instrumento de msica), jogar. luksa, luxuoso. luli, embalar (criana para dormir). lundo, segunda-feira. luno, lua. lupo, lobo. majo, maio. majstro, mestre, guia (de um movimento, etc.). mal- (V. pg. 103). mano, mo. maro, pntano, brejo. mardo, tera-feira. maro, mar. mari, marchar, andar. marto, maro. maino, mquina. matematiko, matemtica. mateno, manh. meblo, mvel. mediti, meditar, ponderar. melankolia, melanclico. melodio, melodia. mem, mesmo, prprio. merkredo, quarta-feira. meti, pr. mezo, meio (o meio), centro. mi, eu. miai, miar. mil, mil. milda, ameno, suave, manso. miliono, milho. milito, guerra. mineralo, mineral. miniaturo, miniatura. ministro, ministro. minus, menis (mat. - ). minuto, minuto. miri, admirar-se (de), surpeender-se (com). mis- (V. pg. 103). mistero, mistrio. mizero, misria.

moderna, moderno. nun, agora. modesta, modesto. nur, somente. mola, mole. momento, momento. -o, terminao do substantivo. monato, ms. objekto, objeto, coisa. mondo, mundo. -obl- (V. pg. 104). mono, dinheiro. oceano, oceano, monto, monte, montanha. odoro, odor, cheiro. montri, mostrar, apontar. ofta, frequente, repetido. morga, amanh. ok, oito, morti, morrer. okazi, acontecer,seceder. moto, ttulo de distino, com diversas oktobro, outubro. tradues. okulo, olho. motoro, motor. okutpi, ocupar. movi, mover. ol, do que (comparao). mueli, moer. ombrelo, guarda-sol, guarda-chuva. multa, muito. ombro, sombra. multaj, muitos. oni, agente, se (sujeito). muro, parede, muro. -on- (V. pg. 104). muso, camundongo. onklo, tio. muta, mudo. -onta, particpio ativo futuro. muzeo, museu. -op- (V. pg. 104). muziko, msica. operacii, operar (cirurgicamente). opero, pera. -n, terminao do acusativo. orano, laranja. nacio, noo. ordeno, ordem (religiosa), condecorao nai, nadar, boiar. ordinara, comum, ordinrio. naski, dar luz, parir. orelo, ouvido, orelha. naskii, nascer. organizi, organizar. natura, natural. originala, original. na, nove. orkestro, orquestra. nazo, nariz. oro, ouro. ne, no. -os, terminao de futuro de verbo. nebulo, nevoeiro, cerrao, neblina. osto, osso. negro, negro (de raa preta). -ota, particpio passivo futuro. nei, nevar. ovo, ovo. nenia, nenhuma espcie de. neniam, nunca. pacientco, pacincia. nenie, em nenhum kugar, nenhures. paco, paz. neniel, de modo algum. pafi, atirar. nenies, de ningum. pagi, pagar. nenio, nada (coisa alguma). pao, pgina. neniom, nada (quantidade alguma). paki, empacotar, encaixotar, enfardar, neniu, ningum, nenhum. emalar. nepo, neto. palmo, palma (palmeira). nevo, sobrinho. palto, casaco. ni, ns. pano, po. nigra, preto. pantalono, calas. -nj- (V. pg.104). papero, papl. nokto, noite. papilio, borboleta. nomo, nome. paradizo, paraso. normala, normal. pardoni, perdoar. nova, novo. parkere, de cr, de memria. novelo, novela. paroli, falar. novembro, novembro. parto, pate (de um todo). nu, pois bem! eia! vamos! ora! pasi, passar. nubo, nuvem. pastro, padre, ministro de religio. sa-

cerdote. patro, pai. peco, pedao. pendi, estar dependurado. pensi, pensar. pentri, pintar. per, por (meio de), com (instrumento). perfekta, perfeito. perfidi, trair. periodo, perodo. persono, peseoa. peti, pedir, solicitar. petrolo, petrleo. piedo, p. piki, picar, aferroar. piro, pra. placo, praa, largo. plai, agradar. plafono, forro (de casa). planko, assoalho, soalho, pavimento. plej, (o) mais. plena, cheio. pli, mais (do que). plori, chorar. plu, mais (durao da ao). pluraj, diversos. pluralo, plural. plus, mais (matemtica + ). pluvi, chover. po, razo de, a. poemo, poema. poeto, poeta. pola, polaco, polons. politiko, poltica. pomo, ma; (termomo, batata). pompo, pompa. popolo, povo. porcelano, porcelana. pordo, porta. porko, porco, suno. porti, carregar, trazer (em uso, roupa). portreto, retrato. post, depois de, atrs de. poto, correio. potmarko, selo do correio. povi, poder, ser capaz de. pra- (V. pg. 103). praktika, prtico. preciza, exato, preciso. preferi, preferir. premi, apertar, espremer. preni, tomar, pegar. preska, quase. pri, a respeito de, sobre (o assunto). printempo, primavera. pro, por causa de. profunda, profundo.

programo, programa. proksima, prximo. promeni, passear. promesi, prometer. prospekto, prospecto. psedonimo, pseudnimo. pulmo, pulmo. punkto, ponto. pura, puro, limpo. radioaparato, receptor de rdio, aparelho de rdio. rakonti, contar, narrar, relatar. rato, ratazana. razi, barbear. re- (V. pg. 103). reciproka, mtuo, recproco. regi, governar. regno, reino, pas. reo, rei. remi, remar. respondi, responder. resti, ficar, permanecer. ricino, rcino, mamona (ricina oleo, oleo de rcino). ria, rico. ridi, rir. rigardi, olhar, contemplar. ringo, anel, aro, argola. ripizi, repousar, descansar. rivero, rio. rompi, quebrar, romper. ronda, redondo. rozo, rosa. rua, vermelho. sabato, sbado. sablo, areia. salajro, ordenado, salrio. salato, salada. salo, sal. salono, so, sala. salti, saltar, pular. saluti, saudar, cumprimentar. sama, (o) mesmo. sana, so, com sade. sandvio, "sandwich", sanduche. sango, sangue. sankta, santo, sagrado. sapo, sabo. sata, saciado, satisfeito, farto. sceno, cena. scieca, cientfico. scii, saber. se, se (conj. Condicional; nunca interrogao indireta. V. u). sed, mas, porm.

seo, cadeira. seka, seco. sekundo, segundo (1/60 de minuto). semajno, semana. sen, sem. senti, sentir (ter sensao. No confundir com bedari). sep, sete. septembro, setembro. seri, procurar. serpento, cobra, serpente. servi, servir (prestar servio). ses, seis. sezono, estao (do ano). si, si (sin, se). sidi, estar assentado. signali, fazer sinal. signifi, significar. silenta, silencioso. simbolo, smbolo. simili, assemelhar, se semelhante a. simio, macaco. simpatia, simptico. simpla, simples. sincera, sincero. singularo, singular (No. de gramtica). sinjoro, senhor, cavalheiro. sino, seio, peito, regao. situacio, situao. skribi, escrever. soifa, sedento, com sede. sola, s, sozinho. soldato, soldado. solena, solene. soleo, linguado, solha (peixe). somero, vero. soni, sonhar (dormindo). sono, som. sorto, sorte, fado, destino. spegulo, espelho. spiri, espirar, respirar. spiro, respirao. sporto, esporte, desporto. staci(dom)o, estao. stango, poste, estaca. stari, estar de p. statuo, esttua. stelo, estrela. stomako, estmago. strato, rua. strei, esticar, entesar. stroto, estrofe. sub, sob, debaixo de. subita, sbito, repentino. suferi, sofrer, padecer. sufia, suficiente. sufikso, sufixo.

sukcesi, obter xito, conseguir. sukero, aucar. suno, sol. super, acima, sobre (sem contato). supo, sopa. sur, sobre (com contato), em. surda, surdo. sveda, sueco. svingi, agitar (no ar: cauda, leno), saracotear. alo, chale. ani, mudar, alterar. ati, apreciar, gostar de. i, ela. ipo, navio. iri, rasgar, dilacerar. losi, fechar a chave. ranko, armrio. tono, pedra. topi, encher (um buraco), tapar. trumpo, meia. uo, sapato. tabelo, tabela. tablo, mesa. tago, dia. tajloro, alfaiate. tamen, no obstante, todavia, contudo. taso, xcara. teatro, teatro. teknika, tcnico. teksto, texto. telefoni, telefonar. telegramo, telegrama. telero, prato. tempo, tempo (espao de ~), (No confundir com vetero). teni, ter, segurar, manter. teo, ch. tero, terra. terpomo, batata. tia, tal espcie de, tal qualidade de, tal. tial, por isso. tiam, ento, nesse (ou naquele) tempo. tie, ali, l. tiel, de tal modo, assim. ties, dessa (ou daquela) pessoa, dele, dela, deles, delas. timi, ter medo, temer, ter medo de. tio, isso, aquilo. tiom, tanto, tantos, to. tiri, tirar, puxar. titolo, ttulo. tiu, esse, aquele. tomato, tomate. tombo, tmulo, sepultura.

tondi, tosar, cortar com tesoura. tordi, torcer. tra, atravs de. traduki, traduzir. tramo, (tramveturilo), bonde, eltrico. trani, cortar (com faca). trankvila, calmo, tranquilo. trans, do outro lado de, alm de. tre, mui, muito. tremi, tremer. tri, trs. trinki, beber. trompi, enganar. trovi, achar, encontrar. trumpeto, trombeta. truo, bruraco. tulo, pano. tui, tocar em, mexer com. tuta, inteiro, todo.

-u, terminao do imperativo e do subjuntivo. -uj- (V. pg. 104). -ul- (V. pg. 104). zefiro, zfiro, aragem. -um- (V. pg. 104). zorgi, cuidar de, ter preocupao (com). ungo, unha. uniformo, uniforme. unu, um. urbo, cidade. -us, terminao do condicional e do subjuntivo passado. utila, til. uzi, usar, empregar. vadi, passar a vau, vadear. vagabondo, vagabundo. vagi, vagar, vaguear, vagabundar. vagono, vago. valo, vale. vana, vo, intil. varma, quente. ve, ai! ai de i! vegetarano, vegetariano. veki, despertar, acordar. vendi, vender. vendredo, sexta-feira. veni, vir. venki, vencer, ganhar (uma luta). vento, vento. vera, verdadeiro, vero. vervo, verbo. verda, verde. verko, obra (de arte ou literatura). verso, verso, linha de poesia. vespero, noite. vesto, roupa, vestido, pea de vesturio. veto, colete.

vetero, estado da atmosfera, tempo. vi, vs, tu, o Sr., a Sra., V.S., voe, vocs, etc. viando, carne (comestvel), vianda. vidi, ver. vidvo, vivo. vilao, aldeia, arraial, povoado. vino, vinho. vintro, inverno. viro, homem (varo). vii, limpar (tirar o p), enxugar (esfregando). vitriolo, vitr;iolo. vivi, viver. viziti, visitar. vojai, viajar. voki, chamar. voli, querer, ter vontade de. volonte, de bom grado, com prazer. vorto, palavra, vocbulo. vosto, cauda, rabo. vualo, vu.

Chaves dos exerccios. Unua (1-a) leciono. La bildo pendas. Li sidas sur la seo. La libro kuas sur la tablo. Sinjoro iras. La sinjoro iras. La sinjorino parolas. Mi ne trinkas. Kiu parolas? Kiu sidas? Kiu manas. Kiu trinkas. Kiu iras? Kio kuas? Kio pendas? u Adamson pendas? u mi parolas? u vi staras sur la talo? u li sidas sur la seo? u mi kuras? u la libro kuas en la atomobilo? Dua (2-a) leciono. La malbona lernanto dormas. Sur la lito kua la bela kato. La malbona infano ploras. u vi ridas? Kiu muro estas longa? Mi estas bona lernanto: mi legas. La ria homo sidas sur la seo: li skribas? Mi iras: la leporo pendas. Kiu sidas sur la malmola tono. La longa libro kuas sur la granda tono. Tria (3-a) leciono. La instruisto instruas. En la domo estas kvin sinjorinoj kaj du sinjoroj kaj tri infanoj. Ili estas bonaj homoj. La nigra kato batas in. i batas lin. Adamson rigardas in. i iras post li. Sub la blua ielo estas ruaj domoj kaj belaj floroj. La okolado estas bruna kaj bona. La griza elefanto estas granda. La verda stelo ne estas sur la ielo, sed sur la esperantistoj. Kiu vi estas? Kio estas sur la tablo? Kie estas la libro?

Kvara (4-a) leciono. La malforta sinjoro sidis kaj legis. Sed la forta edzino venis kaj diris: Iru kaj kuiru. Li iris kaj kuiris. Sed li estis malbona kuiristo. La sinjorino venis kaj la malforta edzo kuris for. Adamson sidis sur la benko. Anka forta fralino sidis sur la benko. La nigra kato rigardis la papilion, kiu sidis sur la fralino. La nigra kato batis la fralinon. La papilio flugis for. La forta fralino rigardis Adamson kaj batis lin. Kvina (5-a) leciono. Oni vidis vidvon, kiu staris en la tombejo. La malbela, maljuna sinjorino prenis la kakton kaj etis in. Mia kombilo estas mallonga. u vi losis per losilo la ambron de la instruisto? Mi tre atas la harojn de la fralino. Ilia koloro estas blonda. La lango de la sinjorino estas longa. i parolas multon per i. u vi vidis la malpuran paperon? Tondu la paperon! u vi mem razas vin? Li razas sin. Kiu tondas viajn harojn? Oni havas tridek du dentojn. Sesa (6-a) leciono. Nur la homoj, kiuj spiras, povas vivi. Mi havas fortan bruston kaj miaj pulmoj estas sanaj. Adamson vidis grandajn truojn en siaj trumpoj. Li surmetis sian palton kaj iris al la pastro, ar li volis esti edzo. Sed la edzino estis tre forta kaj diris al Adamson: "Iru kaj topu miajn trumpojn!" Kaj Adamson devis iri kaj topi iajn trumpojn, ar i estis tre forta, sed li estis malforta homo. Sepa (7-a) leciono. (Mi deziris al vi) bonan tagon. Kiel vi fartas, sinjoroj? Dankon, mi fartas bone. Sed ade mi kuis en la lito, ar mi estis malsana. Nun mi jam fartas pli bone. u vi rigardis la horloon? Kiu tago estas pli bona, dimano a lundo? u vi povas dormi pli longe dimane? La luno ne estas nun videbla sur la ielo, sed post kelkaj minutoj ni povos vidi in. Anta du jaroj ni havis la plej longan vintron. Pro la granda malvarmo mi ne povis iri el la domo. u vi adis, ke ni askultos vendrede belan muzikon? Mi ne adis pri i.

Oka (8-a) leciono. Hodia mi ne havas tempon, kaj mi ne povas iri kun vi. u vi ne venos kun mi morga? u vi morga havos pli multan tempon, ol vi havis hiera? Hiera la vetero estis tre bela, sed la vento forte blovis. Mi vidis vin nenie, kaj neniuvidis vin. Sinjoro sidis e la tablo. Li amis fralinon, sed i ne amis lin. Li estis malfeliega. En lia mano estis revolvero. Li volis mortigi sin. Sur la tablo staris la portreto de la fralino. La sinjoro rigardis la portreton, kaj li ricevis bonan penson (ideon). Li ne mortigis sin, sed per la revolvero li pafis la portreton de la fralino. Li estis pli inteligenta, ol mi unue pensis. La amo blindigas la homojn. La katido tre atas ludi. La bovino donas lakton al la bovido. Mi tre atas mani viandon. Tiu i kafo vere ne estas trinkebla. Mi ne trinkas kafon sen sukeron. Naa (9-a) leciono. La gefianoj estas tre feliaj, sed geedzoj ofte estas malfeliaj. La infanoj de la sinjoro amis unu la alian. Adamson staris sur la saltejo. Li ne atis la malvarman akvon, kaj li pensis, ke li tamen ne banos sin. Sed la kuraa sportisto venis kaj kuris sur la saltejon. Adamson tre timis, li kriis, sed sen rezulto, ar li falis en la akvon. Mi promenis longtempe en la arbaro. u vi venos morga kun mi en la arbaron? Se ni irus al la teatro, kion ni vidus? Deka (10-a) leciono. La vilaano, kiu estis tre scivola persono, staris anta la montrofenestro de la butiko kaj rigardis in. Sed malantae venis Adamson kun la granda atosignalilo kaj signalis per i. La vilaano tre timis, kaj li saltis el siaj botoj. Oni rakontas multajn anekdotojn pri bopatrinoj. Mia amiko vivas en bona amikeco kun sia bopatrino, en la sama vilao, e en la sama domo. Dek-unua (11-a) leciono. La kanto plaas al la junulino, sed la kantistoj ne plaas al i. Kantanta birdo sidas sur falinta arbo. La parolanto, kiu estis eksministro, diris, ke li ne povis kompreni la parolinton. La promenantoj adis kantantajn birdojn en la arbaro. La skribinto de tiu letero estas fralo. Bonvolu sendi (sendu, mi petas) al mi vian portreton. i vidis la maljunulon trifoje.

Dek-dua (12-a) leciono. Lia kapo neniam doloris dum lia tuta vivo. Li pagis per boneco anstata mono. Kvinoble dek du estas sesdek. Adamson lavis siajn subvestojn kaj poste hisis ilin sur la flagstangon. La dekstra piedo de la knabo tre doloris, ar la doktoro sidis sur i. Kiu ajn venos, diru, ke mi ne estas hejme. Duono de la arbaro falis pro ventego. La triono de sesdek estas dudek. Dek-tria (13-a) leciono. Mia ringo ne estas el oro, sed nur el arento. Dum la atuno mi vojaos al Italujo, ar la nebula vetero ne estas bona por mia sano. La plej bela sezono estas la printempo, sed la lasta printempo estis malvarma. Mi petas vin, donu al mi la salujon! Ne rompu la teleron! u vi havas e vi vian monujon? Se estas tiel, bonvolu pagi. La manao estas bona, sed i estas tre kara. Mi jam parolas iomete Esperanton, sed mi esperas, ke post nelonge mi parolos perfekte. Dek-kvara (14-a) leciono. Ju pli oni laboras, des pli bona estas la tagmano. Doktoro Zamenhof estis unu el tiuj homoj, kiuj ne pensas pri si (mem), sed nur pri la bono de la homaro. Hiera mi forgesis telefoni al tiu aulo (homao), kiu ne pagis al mi la monon. Mia krajoningo estas el arento. Matene mi tro multe laboris kaj mi ne povis skribi leteron al mia bofrato, kiu atendas respondon de mi. Kiam mi naskiis, estis pli bona tempo. La aero varmias dum la tago kaj malvarmias dum la nokto. Dek-kivina (15-a) leciono. Dum la pafado la leporo forkuris. La Espernato-movado vekas intereson e multaj inteligentuloj en la tuta mondo. u vi volas partopreni en la movado? Bedarinde, mi havas nur malmultan tempon (malmulte da tempo) kaj pro tio mi ne povas iri al la klubo, sed kompreneble (nature) mi korespondas en Esperanto. Post mallonga tempo mi ekdormis kaj sonis. Mi manis funton da pano, ar mi estis tre malsata. Malsato estas la plej bona kuiristo. Donu al mi unu litron da lakto. u vi deziras iomete da lakto? Kiam okazis la katastrofo? u vi scias, kiel mi povas iri al la efa strato?