ng chng ta i

Ty bt

m nay l mt m chun b. Ngy mai chng ti s ra trn. Chng ti ng trong lng. By gi khuya, bn b u im lng. Cho n ngi sao xa ngoi khung ca cng ng im, lng lnh nh git nc mt vui lng l ca ngi v qu ta gp chng sau mi nm tri gian lao v cch bit. Gi se lnh, thoang thong hng la ln ng, thm nh sa mt ngi m tr. Ti nm lu, khng ng. Khng sao ng c. C g y, va m va tro si ang dy trong lng ti, ngi lnh m nay. Sng mai chng ti s ra trn. i trng ca chng ti ni: - Ng i, ng cho ngon. Mai s lm mt trn tiu dit tht gn! Ti nghe li, nhm mt, ri m mt. Khng ng c. Sng mai chng ti s ra trn. Ti bi hi suy ngh v vic ? Khng, ti l mt ngi lnh c. Trong i ti, m nay l m chun b ra trn ln th bao nhiu ri, cng khng cn nh r. iu g y? C g y ang tro dy trong lng ti, nh mt linh cm m h, nh mt hi men say, mt cn sng ngm xao ng tn ch su kn nht ca tm hn. Thng vn vy y, bt u hu nh chng c g c. Ch l mt ging ht. i trng chng ti va tt i. Trn i, mt ngi con gi no va ht mt bn dn ca ca t nc ta trong m khuya. By gi tt c im lng ri, git sao ngoi khung ca ng li, ng im, khng nhy na, m i vo chiu su, m vn cn nghe m vang mi ging ht ca ngi con gi lc ny. Mt gong ht dn ca, ngn nga bt ngt nh cnh c trn ng la min Nam chy ti chn tri, c lc rt r, e thn nh khe mt ngi yu mi gp, c lc tinh nghch, duyn dng nh nhng i chn nh thon thot gnh la chy trn nhng con ng lng trn ln bng tre v bng nng... C l khng phi l mt ngi con gi ht trn i. chnh l qu hng ta ang ln ting ht. Ting ngn nga di ln t lng t, trong mt gc vn c i cy su ng v mt gin bu ong a qu nng, mt ngy xa m ta chn nhm nhau ca ta thu ta mi lt lng. l ting ngn ca mt t, ca dng sng, ca nhng xm lng v nhng cnh ng sau mt ngy lao ng v chin u. Khng bit cc bn c bao gi ngh nh vy khng. Ring ti c mi ln nghe vng ln ting ht m , uyn chuyn ca nhng bn dn ca Vit Nam, lng ti bng dng xao xuyn l thng, ti bng ng li nh sng st, nh kinh ngc, v bng hong t hi: t nc ta, con ngi Vit Nam ta vn cn gi c ting ht y ? K diu bit bao nhiu! K diu bit bao nhiu, ting ht v tm lng Vit Nam chng ta! Dn tc chng ta sinh ra v ln ln trn mt mnh t my nghn nm nay cha gi pht no ngui tt ngn la chin tranh. T trong m m xa xi ca lch s, hnh nh cha ng ta, hnh nh con ngi Vit Nam sut hng trm th h ni tip bao gi cng l hnh nh mt con ngi cm v kh ng ln trong cuc chin u trng k v d di ginh v gi ly quyn sng ca mnh. Khng bit c ni no na trn tri t, quyn lm ngi c bo v bng nhiu mu n vy khng? Gi nh chng ta minh ha lch s dn tc, th c trang no, dng no m khng phi v thanh gm t v v t m mt mu mu? Mu thm m rnh cy ta gieo ht ging, mu thm m mnh sn

con ta n a ngy b, mu thm m con ng ni m ta lau nc mt ngy tin ta ra i, mu thm m b ao em ta ngi git o trn chic cu nh ghp ghnh... i dn tc ta t trong mu la m sinh ra, m ln ln. T trong mu la bn nghn nm chng ta ng dy v ct ting ni. T trong mu la chy c khng gian v thi gian nh vy, tng nh ch c th l ting ku r cm hn, dn tc ta ch c th nc ln ting khc x rut, x lng... Th nhng l lng thay, t trong mu la chy c lch s, chng ta ln ting ni, v ting ni y li l ting ht tr tnh, im m, trong sng, duyn dng v say sa nh mt cuc h hn, xao xuyn nh bui gp g ban u. Mt dn tc nh gic bn nghn nm m ting ht vn m du, uyn chuyn nh vy, dn tc y mnh lit v bnh tnh bit chng no. Cm n ch, ngi con gi ht trn i m nay, cm n ch ht ln lng t tin v sc sng khng g dp tt ni ca dn tc ta. m nay, m chun b nh mt trn mi sau nhng trn c chin qua, cm n ch ht ln h chng ti lng dng cm trm lng v vng chi ca t nc, ca chng ti. Sng mai chng ti li s ln ng. Cuc chin tranh yu nc ang chy trn qu hng. Nhng in Bin Ph ang gi chng ti pha trc. m nay nghe ting ht m ca qu hng, ri sng mai chng ti s ra trn. Mi bn triu ngi min Nam s tip tc cuc ra trn ln lao ca mnh... Cuc ra trn ln ko di hn mi nm nay. Mi nm, nh li m lng do dt t ho! ng ch Gii phng qun ngy mai s ra trn, hy nh li mi nm, hy nh li on ng chng M v thng M ba nghn su trm ngy ta i qua. Mi nm nay bao nhiu triu cp mt mong ch lo u chm ch nhn v pha chng ta t khp ni trn tri t, chm ch theo di ta, t ci thu ta cn len li trong rng m bn b gic ba; nhng i mt nng tru chu ng v lo ch, bc xm nh lp tro ph hn than vi trn khun mt en bng ca chu Phi; nhng i mt si ni t pha chu M La-tinh; nhng i mt trm ngm ca chu , long lanh ca chu u; nhng i mt xao ng sng gi t v s hn o trn chu i Dng rng ln. H chm ch nhn v hi chng ta, bi v y, trn mnh t bn b b ng Nam chu ny, h ang nhn v ang hi s phn ca chnh h. H bit y, trn mnh t nh vng nhit i sum su cy l ny, trong tp lu chui t m hai mi nm tri i nh gic ta cha c cht th gi v nh tranh lp li cho m ta, trn cnh ng bn ly cha ta ngy ngy trm lng tng bc tng bc i theo chic cy v con tru cng trm lng ca ngi, trn bi sng tin a, trong gc vn h hn ca qu ta y, chnh y ang din ra cuc chin u ln lao, quyt lit v tiu biu nht gia con ngi lao ng v con c th quc ngy nay. K th xc lo v cung di chn mnh t qu ta v mi bn triu ngi Vit Nam chng ta, chn m ta, em ta, v ta, con ta, tui tr v tnh yu ca ta, mi trng v sn nh lng ta... lm vt th nghim cho nhng m mu mi m mu ca chng. Chng c ly mu ta mong v nn con ng thot trc cuc tn cng dn dp ca nhn loi cn lao, chng c t chy lng qu ta mong nhen nhm cht nh sng en ti a chng thot con ng hm tc nghn ca chng. Vi lng d si lang , chng ln mnh t ny tt c nhng ti c m nhng tn

bo cha trong sut lch s lu di ca loi ngi ngh ra c, tt c nhng mu m nhng ci u thng minh nht trong nhng ci u t bn n n ca chng ngh ra c. Cha bao gi dn tc ta ng trc mt con c th d tn v thm him nh vy. Triu triu nhng cp mt lo u ca th gii quay nhn chng ta. H lo ngh v s phn ca chng ta v s phn ca chnh h. Bi v sau cuc chin u ca i xung kch th s n cuc chin u ca cc binh on. Chng ta cng nghe t trong su thm ca thi gian, lch s ca cha ng hi chng ta. Chng ta nghe nhng ngi cng sn nguyn thy bn nghn nm trc theo c t Hng Vng n sinh c lp nghip trn bi ph sa sng Hng, nhng ngi n l ni dy trong cuc khi ngha ca Trng Vng, nhng ngi nng dn vt nhn cc st m thng thuyn M Nhi trn sng Bch ng, nhng ngi dn cy chm cht Liu Thng di chn i Chi Lng, nhng ngi o vi nh trn phn cng v i ca Nguyn H dit my mi vn qun xm lc Tn S Ngh ng a; chng ta nghe Nguyn Tri trong rng m chp binh th, nng Kiu mi lm nm tri dy v au kh, c Nguyt Nga trung trinh..., chng ta nghe qu kh au thng oanh lit ca dn tc hi ta. Mt cu hi ln lao nng hi, bc xc: - Bng cch no y, bng con ng no y nh ng k th tn bo, nh con c th M, gi quyn sng cho dn tc, cho ta v bu bn nm chu? Tm ra mt li i. Soi ly mt li i qua khu rng dy ca ch ngha quc, bng ti chn tri huy hong m ng Mc L-nin ch cho dn tc t gn ba mi lm nm trc. Mi nm sng mi vi k th, chng ta m ly mt li i. Nhng ngi lnh u hiu rng mun tiu dit qun gic, phi hiu r chng v t hiu r mnh. Chnh v th m cn c nhng ngi trinh st gan d, tng tri v thng minh. Mi nm nay chng ta tnh nguyn lm i trinh st trong on qun rng ln nhng ngi lao ng au kh trn tri t. Mi nm nay chng ta trinh st v tin nh con th quc M. i mi nm! Ai ni c ht gi t ca mi nm, ca mi mt ngy trn mnh t chy bng ny. Mi mt ngy chin u v suy ngh, mi nm chin u v suy ngh, mi bn triu ngi, ba mi triu ngi chin u v suy ngh. C dn tc suy ngh, c ng suy ngh. Mu lc ca cha ng t B Triu, Ng Quyn cho n Quang Trung, Hong Hoa Thm, tr t ca ch ngha Mc L-nin v i ng li trong chng ta, suy ngh cng chng ta. Chng ta suy ngh trong nhng m di thc sut. Mi mt ti c ca k th, chng ta theo di v suy ngh; mi mt dng mu ca ng bo, chng ta chm ch nhn, tm ly mt bi hc v suy ngh; mi mt ng ch thn yu b bt v b chm, chng ta lau nc mt, rt ly bi hc ng cay v suy ngh. Mi mt thn cy b cht t em ro p chin lc, chng ta hc v suy ngh. Trong nhng ngy t cng m mu ti, chng ta suy ngh. Trong nhng m sm hi qu trc ngn la bch lp ngu, trn tm vn rc y si nhn, hai tay hai hn gch nng, c mi ln mi gc qu xung l ngn roi, tng ba ca tn c n dit cng ging xung trn u, chng ta hc v suy ngh. Ti nghe nhiu ng ch ng vin chng ta ni v nhng m sm hi trong ci chin dch

t cng m u v rng rn y. C nhng lc ngng u ln nhn tn gic, mu chy si trong huyt qun, ch mun rn ngi ln nm hai vin gch nng tru cm th vo u n: Khng th c na! Tao git my y, ri ti u th ti!. Nhng nhiu ng ch chng ta khng lm nh vy. H bit h cn sng suy ngh mt cch sng, mt con ng sng cho t nc, cho loi ngi. H cn sng hc hiu k th v tm ly mt con ng tiu dit n. Chng ta suy ngh bng Ch c, Vnh Trinh, Hng in, Ngn Sn..., bng sinh mnh ca hng nghn ng vin v cn b, bng nhng chic u ri di my chm 10-59. Chng ta suy ngh trong cn au x rut gia trn u c Ph Li, chng ta suy ngh trc nm m chn sng ba trm ng ch v ng bo Phc Cm, Phc Sn, chng ta suy ngh trong lao t quc mc khp qu ta nh nm c v trn Cn o ch v... Suy ngh v k ch v v chnh mnh. Chn l mc ln t trong mu mi nm. Bng mu v nc mt, bng nhng hy sinh khng b bn, chng ta t ln ngn uc soi ng, soi r b mt, tm a, gan rut k th, soi r gt chn A-sin1 ca chng n ri! V soi r c qu tim ta, nhng sc lc v tr tu tim tng trong mu v trong cnh tay ta! Ri chng ta ng dy. lng ng Ta nh b chnh vnh trn sn ni, ni con th d Ng nh Dim su nm n tht mt phn mi s dn trong lng, mt m kia ngi ta bt u mi ra. l nhng con ngi hiu ch v t hiu mnh. Ting ra sen st trong m khuya, h mi lng cm th, cho bn hn, cho nhn hn. Sp n lc ri! Tr Bng, nhng ngi Re em ng thuc c tch ly v giu kn trong lng t su nm nay ra nhng li nhng mi tn. Dy n c buc ln, cng nh s ch i si sc nn li by lu nay. l nhng con ngi hiu ta v hiu ch. H yn lng, khng ni. Sp n lc ri! Bn Tre, c mt ngi ph n o hm chng. l con ngi hiu ch v hiu mnh. Nhng con ngi hiu mnh v hiu gic mi ra, chut tn v rn gm, v nhi thuc, v c sng. Chng ta vt chng nhn hot cm th v tr t chng ta, tay ta gi th, nhng mi th cn thn, tinh vi nh nhng suy ngh c ng mi nm ca chng ta, chng ta o h chng, khp t nc l ch h chng, lm chm nh nhng mu k luyn chn mi nm trong u ta, sc v c v cng... Ri chng ta ng dy. By cy ra mi sc lng ng Ta mt bui sng cht t u mt tiu i gic khng kp tr tay. La chy mt lng Tr Bng. Nhng ngi con gi Hre ht tu lu rt hay, trong mt m tr thnh qun khi ngha. Ch trong mt m, anh nng dn i cy hm qua, ch hng xn xinh xinh ba trc, c hc sinh va mi cp v n trng, v c m na, b m gi hai mi nm tri mn
1

A-sin (Achille): tn mt nhn vt trong thn thoi Hy Lp, tn bn vo ngi khng thng, do l mt ngi bt kh chin thng. Duy ch c gt chn ca A-sin l ni c th m thng c, l ch yu trong ngi A-sin. Gt chn A-sin l ch yu ca mt ngi no .

mi i con... bng tr thnh du kch v Gii phng qun, nh mt s bin ha phi thng. K th bt u m tic trn mnh t chng tng san phng bng my chm v ro kn bng dy thp gai M bng nghe mnh t di chn chng rng rng chuyn ng. Sng n bn b, ngi o o xng ti, m dy khp lng qu. Khi ngha! Khi ngha! Chng n kinh hong chng . Nhng khng kp na ri. Trong mi nm, nhn dn suy ngh v chng n v v bn thn mnh v quyt nh. Bn n tuyn b ri. Mi bn triu ngi ng dy, v i ti, trn hai chn vng chi, rp rng. Dn tc ta quyt lm cuc khng chin ln th hai. Nhng b m trong nhng tp lu chui t ngy trc hin a con u lng ca mnh cho T quc, nay li gi git mu th hai ca mnh cho tin tuyn. Nhng ngi v ngy xa tin chng ra b i, nay li may tm o c cu vai v tm vng xi-ta cho chng i lm Gii phng qun... Nhng lch s khng lp li, chng ta khng lm nguyn li mt vic lm. Ngy xa, ch bn tin a, v ta ni: - Anh ra tin tuyn chin thng, em li hu phng sn xut. Ngy nay cng trn bn y, di gc cy chim chim mi nm qua tr thnh cy c th, v ta cng cm tay ta, nhng li tin a khc: - Anh ra tin tuyn chin thng. Em li tin tuyn ca em, cng vi m v con cng s chin thng. Ri khi ta n sng, ta bng nghe bn cnh ta, song song vi ting ta h reo l ting m dy ca m, ca ch, ca v, ca em ta ang xng ti trn tin tuyn ca h. Mi nm suy ngh u c phi ch hc nguyn li cch nh gic ngy trc. Chng ta sng to ra nhng cch nh mi hn, d di, c lit, rp rng v cng hiu hn. Mi nm suy ngh, chng ta rn c ra bao nhiu l th v kh mi l lng. Bn tay nh ca em ta cng tr thnh v kh. B ngc n nang ca ngi yu ta cng tr thnh v kh. Tm thn cm ci ca m ta cng tr thnh v kh. Li ni duyn dng m ca c hng xn gc ch nay cng tr thnh v kh. Tt c u gieo tan r v ci cht ln u gic. K th kinh hong. ng n ci g, chng cng chm phi ci cht. Pht sng ca chng ta n vo u chng. Li ni bnh thn ca m, ca em ta lm cho chng ri lon. Ting m tre trong m ca lng ta vy chng trong mt vng vy kn c. Chng n s tt c. S mt i mt im lng, mt i mi mm ci, mt cnh tay gt la, chng n s mu vng ca chic o c sa, s mu ng trn m ch sinh vin; chng n s mt ht mui trng mn m, mt ting t-rng trong v ngt... N ci, li ni, ting n, pht sng, mi chng, ting kinh cu siu... tt c, tt c dn ln trong mt cuc xung phong ti tp, mt cuc tin cng cha bao gi ng o v rp rng nh vy. Chng n c v kh M. Tr li chng, ta c ting ni ca v kh v v kh ca ting ni. Ming sng v ming ngi yu ta u phun ci cht vo mt qun th. Mt trn ca chng ta m khp ni, trong rng su, trn ng la, gia ng ph, trn chuyn tu, trong nh cha, trong trng hc v c trong tri

lnh ca chng. Mt cuc ni cng ngoi kch rm rp, o t. Khng c hu phng, u cng l tin tuyn, khng c pha sau, u cng l pha trc. Mi bn triu ngi ra trn. Mt cuc chin tranh v mt cuc khi ngha rng rng. Chng ta vy gic trong mt vng vy mi bn triu ngha qun. T xa n nay, bao gi cng vy, con ngi t nhn thc ra mnh trong qu trnh chin u vi k th v vi thin nhin. Mi nm nh nhau vi k th tn bo nht ca loi ngi, chng ta hc c rt nhiu. Song, iu ln lao v p nht l chng ta hc hiu thm v chnh bn thn chng ta. Qua mu la, chng ta hiu k hn, su hn, qu tim Vit Nam chng ta c bng gang v tr t chng ta chn n chng no. Chng ta hiu r hn sc mnh ca cnh tay ta, uy lc ca li ni ta. Chng ta i mi nm xng mu, hng vn ng ch v ng bo ri u, hng triu ngi thnh thng tt, soi sng thm nhng c tnh tim tng ca con ngi Vit Nam v con ngi lao ng. Chng ta hiu chng ta ri, v chnh v th m sc chng ta cng mnh hn bao gi ht, nim tin ca chng ta cng vng nh thp v tnh yu dn tc trong chng ta cng thm su v cng. mt lng nh st bin nm su trong th km kp ca gic, c mt ngi con gi tm nm tri mt mnh bng ht rng ny qua ni n, i tm ng, tm ng ch. Tm c ng ri, ch hi: - Lm sao ng dy? ng ni: - Hy tin mnh. Ch tr v ci lng nh ca ch, v trong hai ngy ch tp hp hai mi lm thanh nin, ng ln khi ngha trong lng gic, dit sch t ip, dng nn chnh quyn cch mng v dt dn thn xm ba nm nay vng vng hai chn i ln. Ti c gp ch trong mt cuc hi ngh. Ch rt nh ngi v cn tr qu, ngy b i ta i tp kt mi mi ba tui u, nm nay hai mi ba tui; ch mc chic o ngn vi ta mu xm n s nh em ta vy. Ch ni rng by gi ch hiu sc ch c th lm g. Ch xng vi ti bng em v bo: Anh a em v ci o Gii phng qun ca anh li cho. Ai li o rch c ci tay vy! mt lng nh khc ven ng chin lc 19, c hai em b nn n my thng tri mi mn c ca du kch mt khu sng trng. Hai em kh n khing sng ra ng ci phc kch. Sng nng qu, mt em qu xung gc nng sng ln vai, em kia ngm bn. Git mt tn tay sai M v lm b thng mt tn... Ti cng c gp ngi ch huy trn in Ngc m tt c chng ta u bit ting. Hm y anh khng k cho ti nghe v trn nh ca anh. Anh ch cho ti xem mt l th ca ngi anh yu. Ch y vit ch khng p nhng nn nt. Th k rng ch l i trng i cng tc x, ch va bn cht hai tn c n gia ch ban ngy, c x tng khu sng ngn, v Mt trn thng Hun chng chin cng gii phng. Ch hi ngi yu: Ci Hun chng n ra rng anh? T nh em cha c thy mt n ln no... V hai v chng ngi ng vin trn b sng Thu Bn mi nm tri giu mt khu sng, m i bn gic, ngy i u tranh chnh tr. V ng ch nng dn mt x Thng Bnh, Qung Nam, mi nm gi bnh t lit, ch lt

ch khng i c, che mt gic gy dng c s, ri n ngy x nh khi ngha, bng dng thy ng ch ng dy cm dao i dit c n nh trong mt chuyn thn tin. V ngi thiu ph Tam K t gi chng m thng rut tn lnh gic, ri cng t tay bng b v gio dc n. V ch du kch Ph Yn chn xe bt M gia ban ngy. V i du kch ng st Tuy Ha nh gic bng mt ci lcl, v bao nhiu ngi na m chng ta khng c gp v khng quen bit. Chng ta khng th gp v quen bit ht, nhng chng ta hiu ht tt c, cng nh h t hiu h. Chng ta hiu th no l con ngi Vit Nam ta ngy hm nay, sau bn nghn nm lch s, sau mi nm chin u vi k th tn bo nht. Chng ta hiu v tin, chng ta i ti. Ngy nay con ng i ca hai mi tm triu bn chn rng ri, thnh thang. Chng gai pha trc cn dy. Nhng mc ch hin ra sng r. Chng ta nhn ra li i n ... * n. * *

... Ti thc trn mt m. Bn ngoi hng sng. Mt ngy mi ang

Lng qu ang thc dy. Mt ting g gy xa. Mt nh sao mai cha tt. Mt chn tri ng pha xa. Mt cht nh sng hng trn mt nc rung la ln ng. Chng c g c, nhng l tt c, qu hng ta . Thn mt nh mt bui sng trong ca dao, trong ting ht dn ca tr tnh ca chng ta. C ting khc ca mt a b bn hng xm. M em mi sinh em m qua. Em mi ra i: thm mt ngi lnh khi ngha ra i! C l vi hm na, nm trong tay m, em s c mt trn n gic trong cuc u tranh chnh tr ca m em, ca lng nc qu em... Sng ri. Cuc chin u ca chng ti sp bt u. Trong trn nh hm nay chng ti s tiu dit ch tht gn, phi hp vi cuc u tranh ang dy khp qu hng. C th hm nay, iu y cng thng tnh, ti s ng xung. Nu nh vy, th cng c sao u. Bi v gi nh sau v mt s k diu, ti c sng tr li th cng xin cho ti c sng trong ngy hm nay ca dn tc ta. Ti thit tha yu ci ngy hm nay ca t nc, thit tha yu i ng trng ip ca chng ta ang tin ln trong cuc hnh qun c nc sc si v chin thng ny. Sng ri. Phng ng rc r mt mu hng chi li.

1965