Sei sulla pagina 1di 10
RAND Dapos (PREENCHA CONFORME A INSCRICAO) Nome: Série Escolar: Escola: Cidade: UF: Prefaci 31 Bem-vindo & segunda fase da sexta edigdo da Olimpiada Brasileira de Linguistica (OBL 6-2, ou Nandut! Esperemos que vocé tenha gostado da primeira fase (caso tenha feito) eque goste ainda mais desta, Para esta prova, foram convidados todos os alunos que acertaram mais de 2/3 (16 quest6es ou mais) na primeira fase. Contudo, a fase é aberta, o que significa que outros estudantes podem fazer - ainda que ndo tenham feito a primeira fase, A prova contém 6 questées discursivas, a serem resolvidas em 4 horas. Cada questio vale 24 pontos. A nota final dessa edicdo serd a soma dos 24 x 6 = 134 pontos possivels nesta prova com os 24 pontos possiveis da primeira fase. Ou seja, a primeira fase conta como uma sétima questéo. A partir desta nota serio definides os quatro niveis de premiacao: os rolinhos de palma, papiro, pergaminho e papel. Nao se assuste! Para fazer esta prova, vocé no precisa conhecer linguas ou linguistica; seu raciocinio e seu conhecimento de mundo devem ser totalmente suficientes para resolvé-a, Mas € claro, quanto mais ampla for sua cultura linguistica, mais fcil(e mais divertido) sera! Além disso, vocé pode fazer sua prova a lépis, porém n3o se esqueca de suas respostas precisam estar legiveis pata facilitar a nossa correcdo! No necessério usar a Internet, livros ou pessoas, nem nenhuma fonte de pesquisa: queremos que vocé confie em si mesmo para desvendar os padrées linguisticas. Acredite e se arrisque! Boa cacadal Esta prova foi editada e revisada por Abel de Santana Filho, Andrey Nikulin, Bruno L’Astorina, Carolina Senna, Eduardo Martins, Luana Vieira, Pecro Neves Lopes, Stephanie Godiva e Robson Carapeto-Concelgao. Ranouti «1 Questao 1: Adinkra wana Vieira Akan 6 um grupo cultural presente na Africa Ocidental, principalmente dentro das fronteiras dos atuals palses de Gana, Costa do Marfim e Togo. Dentre os saberes desenvolvidos por esse grupo, destaca-se um sistema de preservasao e transmissdo de valores acumulados ao longo dos tempos, os chamados simbolos adinkras. Nessa forma de escrta pictografica, cada simbolo esta associado a um provérbio ou ditado especifico, evocando certo Conjunto de valores. Os simbolos so usados como estampa de tecidos, simbolos em joias ou armas, etc. Alguns simbolos adinkras s30 representacdes mais concretas, referindo-se a elementos da natureza, animals, instrumentos humanos, etc. Outros so representacdes mais abstratas, como 0s dois exemplos abaixo: © primeito simbolo chama-se, na lingua twifalada por cerca de 9 milhdes de pessoas Akan, ASASE YE DURU (‘a terra tem peso’), representando a divindade da Mée Terra e sua importancia na sustentacéo da vida. Na figura, lum coragéo sustenta 0 peso do outro. J4 0 segundo sfmbolo é chamado WOFORO DUA PA A, nome que vem da expressio “woforo dua pa a, na yepia wo", a qual significa “quando vocé sobe uma boa drvore, vocé ganha um. ‘empurréozinho". De fato, a imagem pode ser percebida como uma forma abstrata de um ser humano com os bbragos agartados em um tronco de drvore. O simbolo, assim, representa apoio, cooperacio € encorajamento ~ 2 partir da ideta de que, trabalhando em uma boa causa, naturalmente vocé teré apoio. Tendo em vista essa breve descrigéo, preencha os niimeros ao lado dos simbolos abaixo, relacionando-os com ‘seus nomes em twi e com suas respectivas descricbes, "ema 21P« Ainda, sabendo que “ne” possui valor de adicio (como a conjuncéo “e"), 0 que provavelmente significam os rnomes OSRAM e NSOROMMA? *F* (1) ANANSE NTONTAN ("a teia de Ananse") ~ a aranha Ananse é uma personagem comum aos contos africanos, Esse simbolo representa sabedoria,criatividade a complexidade da vida, (2) NYANSAPO (‘né de sabedoria") ~ representa sabedoria, engenhosidade, inteligéncia e paciéncia. Aidela éa de ‘que uma pessoa sabia & capaz de escolher os melhores meios para realizar seus objetivos. Em outras palavras, ser bio significa ndo apenas amplitude de conhecimentos, habilidades e experiéncias, mas também a capacidade de aplicartais habilidades a fins préticos. (3) SANKKOFA (‘retorne e obtenha') ~ representa a importancia de aprender com o passado, Ranouti - 2 (4) FUNTUNFUNEFU DENKYEMFUNEFU ~ remete a uma imagem tradicional de dois animais que, compartihando ‘0 mesmo estémago, ainda assim brigavam. Representando democracia e unidade, é um lembrete dos perigos do sectarismo e do tribalismo. (5) NKYINKYIM ("torcio" ~ representa iniciativa, dinamismo e versatilidade. (6) DUAFE ~ nome também de um instrumento, & um simbolo descrito as vezes de forma mais abstrata, relacionado as qualidades da beleza feminina (amor, culdado, bondade, etc) e, as vezes, de forma mais concreta, referindo-se & beleza fsica e& higiene. (7) AKOFENA ~ nome também de um instrumento cuja imagem representa coragem, valor, heroismo autoridade legitima, tendo sido usado muitas vezes como simbolo herdldico por estados Akan. (8) OSRAM NE NSOROMMA ~ & um simbolo que representa a harmonia, o amor @ a fidelidade que brotam do encontro entre uma mulher e um homem. Questa 2: Valamon? Andrey Nikulin A lingua udmurte é falada por mais de 300 mil pessoas pertencentes 8 etnla udmurte, Os udmurtes habitam a Repiiblica da Udmartia e regiées adjacentes na Russia a cerca de mil quilémetros a leste de Moscou, Se voce perguntar a um udmurte Karla alf dir? ("Que horas s80?), muito provavelmente ele dard respostas 203 kwith minut kwitfe 6:16 das kat minut Sidime 230 637 kid kisi minuttok Sim 4:20 kiéminut vice 707 Sidim minut éamise 430 ifno $ini 751 lenis minuttek famis 440 kiéminuttek vié 10:00 das cas Escreva em niimeros:** Kovia ali dir???" as oalig no Sink a das vil minuttek kik 5:14 famis minut ukemise 6:00 Escreva os ntimeros de 1 a 10 em udmurte*™. Nota: « ‘sio voaais, 51 5,¢.2, 80 consoantes especiais da lingua udmurte. Ranouti - 3 Questdo 3: Trava-Dedos ‘Abel de Santana Filho (OP de pneu é surdo © nao sonoro (afinal, essa consoante nao faz vibrar as cordas vocais) Da mesma maneira, alguns falantes so surdos, mas nem todos os surdos so mudos e nem. todos os mudos séo surdos. Em qualquer lugar do mundo, é possivel observar surdos (e até ‘algumas pessoas que, por algum motivo, so s6 mudas) que se comunicam através das Linguas de Sinai Oaspecto mais conhecido das linguas de sinais ¢ a datilogia, ou “soletracao", no qual sinais realizados representa as letras que formam certa palavra. Embora charmosa e interessante, a datilogia esté longe de resumir a abrangéncia dos significados que os sinais representam, Na Lingua de Sinais Britanica, diferente da Lingua de Sinais Brasileira, quas pela combinagao da configuracéo de duas maos. Veja cama um surdo inglés Pneu (escrta assim, em portugués mesmo): todas as letras sio representadas *digitaria’ manualmente a palavra Sou surdo, nasci na Inglaterra, mas depois vim morar no Brasil. A comunidade surda daqui é incrivel, vocé precisa conhecer! Trocamos alguns trava-linguas em portugués e inglés. Segundo os ouvintes, é bem divertido o feito dos sons que eles provocam quando falados rapidamente. Na Lingua de Sinais, também temos trava- linguas, ou melhor, trava-dedos. ‘Abaixo eu interpretei alguns trava-linguas em portugués e inglés utilizando as letras da Lingua Briténica de Sinais. Dei uma adaptada neles, para ficarem com minha carinha, Escreva-os na linha abalxo de cada frase? IRIAN E RIA IRR AD IR (IRE POE IR RSQ IR Ranouti «4 (1B IA (BIR RR RIA FA IRR IRIS #/RHAIRITEIR HAR eZ APOTR & RIPRIR RR PIR RAIA POR IRADRIAAD IB IRI WAMOEIBIR PR PD. RIG AD IB IRI WRIA RIKI. I IPOTR PRIA AIR IR EYP AASR ITER IK Me OIE tr IR Ae AGE AIA #/& IR IR BHR IEAD & RII AO AD AIRE AIA ARE IRI Questao 4: Konjunsaun no Prepozisaum sira iha Tetun Bruno LAstorina Nas regides do mundo colonizadas por paises europeus, é comum ver linguas que se parecem superficialmente com as linguas dos colonizadores mas que, olhando mais detidamente, possuem muitos elementos, no vocabulério e nas estruturas sintiticas, herdadas das linguas que jé existiam nos locais (amerindios, africanos, etc). Isso aconteceu no contato do portugués com linguas de varias partes do mundo, nos locais em que Portugal cestabeleceu entrepostos e coldnias. Um caso interessante é 0 tétum, uma lingua austronésia falada no Timor Leste que absorveu muito vocabulério da lingua dos colonizadores. Hoje, 0 Timor Leste (em tétum: Timor Lorosa’e) & um pais independente que ocupa a metade leste da Ilha do Timor (a metade oeste faz parte da Indonésia) que tem tanto 0 portugués quanto o tétum como linguas oficiais. Seguem abaixo duas reportagens em tétum retiradas do jornal timorense Suara Timor Lorosae (STL: DILI_Estudante primeiru too segundu ano husi eskola sekundaria katolika Nobel da Paz hahu halao ezame terseinu periodu, no prezensa estudante sira maximu, tanba kumpri kalendariu nasional. ‘Tuir Prezidente fundador hanesan mos Direitor eskola sekundaria katolika, Nobel da Paz, Pedro Nunes Menezes hhatete, Prosesu ezame terseiru periodu ohin halao hanesan ezame pasajen, iha loron primeiru, ezame nee lao ho normal, tanba siratuir programa no planu politika Ministeriu Edukasaun neebe trasa ona. “Ami tuir programa no planu politika Minsteriu Edukasaun,neebe ohin dia 21 haku, mesmu ami nia eskola privadu ou katoika, mabe ami mos tui ida nee, in mak fin hahu ezame,”hatete Pedro ba STL tha nia knar fain Kintal Boot Dil Sunda (21/11/2016) Nia dehan, ezame nee loron Ida materia rua, ba loron dahuluk matematika no portugues, total estudante neebe ‘mak tuir ezame terseiru periodu, ba estudante sekundariu 1.021, tha ensimu baziku 463. tha fatin hanesan estudante 2 ano, Samuel de Deus, sente kontente, maske sira nian kondisaun eskola ladun dik, maibe ba sira diak taniba antes sira atu tuir ezame, professor sira mos fo ona breafing ba sira. Informasaun kompletu tha STL Jornal no STL Web, edisaun Tersa (22/11/2016), Jacinta Sequeira/Guilhermina Franco DILI Programa merenda eskolar neebe mak durante nee halao tha eskola ensinu baziku hotu tha teritoriu Timor Leste (TL), remata ona iha loron 19 Novemibru tinan nee. Programa nee rasik sei hala fall iha 2017. Informasaun nee fo sai husi Superintendente edukasaun Munisipit Dili, Virgilio Freitas Cabral katak, programa ‘merenda eskolar ba tinan ida nee remata tha 19 Novembru, neebe agora estudante seidauk hetan programa ‘merenda eskolar, tanba programa nee bele halao fila-fali sha Janeiru ou Fevereirt 2017, “ita hein katak, programa nee bele halaofila-fali tha fl Janeins ow Fevereiru 2017, Hay hanoin konaba ment ba programa merenda eskolar nee rask, durante nee Ministeriu Edukasaun servisu hamutuk ho Ministeriu Saude, para bele harse mens ba programa refere,” dehan Virgilio ba STL, hafoin partsipa iha seremonia graduasaun iha pre- ceckolar Hu Laran, Dib ‘Nia sublina, durante nee programa merenda sempre tarde, tanba dala ruma orsamentu tama tarde, fos, inklui transporte, maibe parte ekipa diresaun inspeksaun edukasaun Munisipiu Dili lor-loron sempre halo ‘monitorizasaun ba programa refere, hodi bele haree difikuldade saida mak estudante sira hasoru konaba programa ida nee. tha parte seluk, Veronica Maia hanesan inan hatete, nia tha oan nain rua neebe agora kontinua sira nia estudu tha nivel ensinu baziku, maibe tuir nia hanoin programa nee la lao ona, tanba ida nee desizaun husi governu. Informasaun kompletu iha STL Jomal no STL Web, edisaun Kinta (24/11/2016),Jacinta Sequeira/Guilhermina Franco Ranouti - 6 Responda as perguntas’ assunto geral da primeira noticia é ()Aentrega do Prémio Nobel da Paz (_ )Aseleicdes presidenciais no Timor Leste (_) Aaplicag3o de um exame nacional de desempenho escolar ()Ocatolicismo nas escolas timorenses Quem é 0 diretor de escola citado no texto? (assunto geral da segunda noticia é (.) Ocalendério escolar de 2017 (.) O programa de merenda escolar do Timor Leste ()O programa de merenda escolar municipal de Dill (.) Agestdo da ministra Veronica Maia Em que data o programa citado terminaria? (Quais duas disciplinas compdem o exame do terceiro petiodo? Qual o nome da escola em que Virgilio Freitas Cabral estava quando foi entrevistado? Qual o nome, em tetum, do dia da semana entre o dia que salu a primeira noticia eo dia que saiua segunda? Segundo 0 pronunciamento do superintendente, em ‘que més, em tetum, 0 fornecimento da merenda seria ‘temporariamente suspenso? Abaixo listamos, na coluna da esquerda, algumas particulas gramaticais em Tetum que aparecem no texto. Na coluna da diteit listamos suas descricoes do dicionério. Algumas palavres possuem mais de uma fungSo na lingua; as descrigdes dessas funcoes aparecem separadas por “//". J4 marcamos 0 primeiro item para vocé. Relacione t= ta be tl 2 ti 3 ta nee 4 ta no. 5. tt ou 6 ta sira (51 tanba 8 ta tir ‘marca de plural //pronome “eles” conjungéo de adicao ("e") conjungio alternativa (‘ou") conjungio adversativa ("mas") conjungao “porque” demonstrative ("esse") preposigdo “de acordo com” reposicéo “para” verbo de existéncia("tem/ha/existe")// verbo de posse (sus "tem" 081) // preposigéo “em” Ranouti - 7 Questao5: Sarie Marais Andrey Nikulin (Outra lingua interessante formada no contexto colonial foi o africaner, falado por mais de 7 milhdes de pessoas na Africa do Sul @ Namibia. A lingua deriva diretamente do holandés dos colonizadores, mas acabou desenvolvendo algumas estruturas diferentes da sua lingua-mae, Abaixo esto algumas frases em africaner e as. suas taduc6es para o portugues. Die hond hardloop nie Peet het nie met haar getrou nie Hulle ken hom nie Ek het nérens hierdie woord gebruik nie Eksien dit nie Niks het gebeur nie Hierdie skrywer is nie onbekend nie Ditis nie regnie Die huis is nie rooi nie Ek kyk nie televisie nie Hulle het nie gekom nie Jalle het dit nie gesien nie Ek weet nie Die hond speel nooit met die kat nie (Ons praat nie met hulle nie Hulle het niks gesé nie Ek stry nooit met jou nie Die reisiger het nie die pad gevind nie O cachorro nio corre 0 Peet nio se casou com ela les no 0 conhecem Eu nio usei essa palavra em nenhur lugar Eu nio vejo isso io aconteceu nada Esse escritor nio é desconhecido Isto ndo &correto Acasa nao évermelha Eu nio assisto television Eles no vieram Vocés no viram isso undo sei O cachorro nunca brinca com o gato \Nés no falamos com eles les nio disseram nada Eu nunca brigo com vocé 0 viajante nio encontrou o caminho Traduza as seguintes frases para o portugues!" ns praat nie Afrikaans nie Ekhet met hom gestry ons s8 dit nie Ekis nie hierdie person nie Die reisiger het die video gekyk Ranouti - 8 ‘Traduza as seguintes frases para o afticaner: _Atengo! La da frases éambigqua,Enconteeseaambiguidads todas as raducbes possi Eundotevi [Nés ndo conhecemos vocts CO escritor aconheceu Ogato no correu O viajanteranca vie essa paloura ‘Bunio encontro o gato em nenhur lagar les nio se casam Descreva as regras que vocé usou.' Questéo6: Meu Limao, Meu Limoeiro Andrey Nikulin ‘lingua Mundurukt pertence ao tronco Tupi (0 mesmo tronco a que pertence a lingua guarani, de onde vem 0 nome desta edicSo da olimpiada). Ela & falada por mais de 7 mil indigenas que habitam 0 sudoeste do Pars, © leste do Amazonas e 0 norte de Mato Grosso, Abaixo estdo algumas palavras da lingua Mundurukd e as suas traducées para o portugués: karopsanobu—_arco-tris kagabidit invaptup arraia rmusuiktit akeba banana akodup wexik’a batata wapurtim'a karoxinpa —cacau bravo rimawabidi akodot ‘acho de bananas bordbu kapedi calf asiwa wenudip castanhal barnka’a ixibu cipd amaydip puybu cobra rmureodup ibu dedo dele kaktap florde cana * flor de mandioca AN folha de bananeira Y ruta de acai cacau Jimonads Jinha de algodio wes manga mato ‘morcego elo de raposa castanhal Ranouti - 9 Traduza as seguintes palavras do Munduruki para o ‘Traduza para o Munduruki:?*'°" Portugues (ou pelo menos explique o seu significado): flor de banana skodip folha de mamoeiro ‘wapurdimti trigodot ‘Abaixo esto mais algumas palavras da lingua Mundurukg, mas desta vez as suas traducées estéo colocadas em ‘ordem aleatéria, Faca as correlagbes:2 #3 C1 egeba ase C1 ite 2. brago dele C1 katogtot 3. panela C1 kajaraw'a 4. papel £1 postati 5. penade passaro [1 taperadup 6 vassoura (1 wastidap 7. xarope Um linguista anotou algumas palavras do Munduruku em uma pedaco de papel. Infelizmente, 0 papel se molhou na chuva e 0s iltimos dois caracteres de cada palavra Mundurukt foram apagados pela chuva, Ajude o linguista a restaurar as palavras. 1" abacaxi ‘pira_ centopeia napén. cacaut wwaye, intestinos dele iin uma consoante, we ysdo semivogais. PESQUISA Questdes que mais gostou: Questdes que menos gostou: Sugestoes? Ranouti 10

Potrebbero piacerti anche