Documenti di Didattica
Documenti di Professioni
Documenti di Cultura
PRZYKADOWY ROZDZIA
SPIS TRECI
KATALOG KSIEK
Slackware Linux
Autor: Radosaw Sok
ISBN: 83-246-0055-8
Format: B5, stron: 304
KATALOG ONLINE
ZAMW DRUKOWANY KATALOG
TWJ KOSZYK
DODAJ DO KOSZYKA
CENNIK I INFORMACJE
ZAMW INFORMACJE
O NOWOCIACH
ZAMW CENNIK
CZYTELNIA
FRAGMENTY KSIEK ONLINE
Wydawnictwo Helion
ul. Kociuszki 1c
44-100 Gliwice
tel. 032 230 98 63
e-mail: helion@helion.pl
Wstp .............................................................................................. 9
Rozdzia 1. Instalacja systemu ......................................................................... 17
Przygotowanie do instalacji systemu ............................................................................... 18
Strona WWW projektu Slackware Linux .................................................................. 18
Pobieranie obrazw pyt instalacyjnych .................................................................... 18
Instalacja systemu ............................................................................................................ 21
Rozpoczynanie instalacji systemu ............................................................................. 21
Systemy plikw ......................................................................................................... 22
Podzia dysku twardego na partycje .......................................................................... 26
Uruchamianie instalatora ........................................................................................... 30
Wybr pakietw ........................................................................................................ 36
Dalsza instalacja systemu .......................................................................................... 39
Konfiguracja myszy .................................................................................................. 44
Konfiguracja poczenia sieciowego ......................................................................... 45
Ostateczna konfiguracja systemu .............................................................................. 45
Pierwsze uruchomienie systemu ............................................................................... 49
Slackware Linux
Archiwizowanie plikw ................................................................................................... 76
Zarzdzanie procesami .................................................................................................... 78
Wywietlanie listy dziaajcych procesw ................................................................ 78
Awaryjne koczenie pracy procesw ........................................................................ 80
Uruchamianie programu ze zmienionym priorytetem .............................................. 82
Program top ............................................................................................................... 82
Konta uytkownikw ....................................................................................................... 85
Uzyskiwanie uprawnie administratora .................................................................... 86
Wywietlanie listy kont i grup uytkownikw .......................................................... 86
Zakadanie kont uytkownikw ................................................................................ 88
Zmiana hasa ............................................................................................................. 89
Usuwanie konta uytkownika ................................................................................... 90
Uytkownicy a grupy ................................................................................................ 90
Korzystanie z nonikw optycznych ............................................................................... 91
Zarzdzanie pakietami oprogramowania ......................................................................... 92
Instalacja pakietu ....................................................................................................... 92
Aktualizacja pakietu .................................................................................................. 93
Narzdzie pkgtool ..................................................................................................... 93
Narzdzie swaret ....................................................................................................... 94
Midnight Commander ...................................................................................................... 98
Uruchamianie programu ............................................................................................ 99
Poruszanie si po katalogach ..................................................................................... 99
Operacje .................................................................................................................. 100
Skrty klawiszowe .................................................................................................. 101
Spis treci
5
Uruchamianie i zatrzymywanie serwera Squid ....................................................... 135
Testowanie dziaania serwera poredniczcego Squid .............................................. 136
Dzienniki zdarze pakietu Squid ............................................................................. 137
Przezroczysty serwer poredniczcy ....................................................................... 139
Slackware Linux
Domeny ......................................................................................................................... 195
Strefa prosta ............................................................................................................. 196
Strefa odwrotna ....................................................................................................... 200
Diagnostyka serwera DNS ............................................................................................. 202
Polecenie host ................................................................................................................ 203
Spis treci
7
Konfiguracja .................................................................................................................. 253
Tworzenie pliku konfiguracyjnego ......................................................................... 253
Regularne uruchamianie pakietu MRTG ................................................................ 255
Definicja rda danych .......................................................................................... 257
Tryby pomiaru danych ............................................................................................ 261
Zmiana czstotliwoci prbkowania ....................................................................... 262
Skrypty pobierajce dane ............................................................................................... 263
Analiza obcienia procesora .................................................................................. 263
Analiza wykorzystania powierzchni dyskowej ....................................................... 263
Analiza wykorzystania cza sieciowego ................................................................ 264
Analiza cznoci sieciowej .................................................................................... 265
Badanie obcienia cza internetowego przez poszczeglnych uytkownikw .... 266
Testowanie i diagnostyka .............................................................................................. 269
Rozdzia 3.
Mechanizmem, dziki ktremu prawie kade urzdzenie sieciowe na wiecie niezalenie od zastosowanego w nim procesora czy systemu operacyjnego moe porozumiewa si z innymi urzdzeniami podczonymi do globalnej Sieci (w tym take
z komputerami), jest protok TCP/IP. Protok TCP/IP (ang. Transmission Control
Protocol/Internet Protocol), opracowany w latach 70. ubiegego stulecia przez Vintona
Cerfa oraz Boba Kahna, zaadaptowany zosta na potrzeby Internetu (wtedy jeszcze
noszcego nazw ARPAnet) w 1983 roku. Pocztkowo protok ten mia by stosowany
jedynie tymczasowo, trway bowiem badania teoretyczne majce sta si podstaw opracowania doskonalszego protokou. Okazao si jednak, e TCP/IP doskonale sprawdza
si w realnych zastosowaniach, a jego szybkie rozpowszechnienie uniemoliwio zastpienie go nowszym protokoem.
Stanowi to problem rwnie dzi. Wdraanie nowszej wersji protokou TCP/IP, nazwanej IPv6 i zapewniajcej o wiele szersz pul dostpnych adresw i usug, jest utrudnione przez powszechno uywanej obecnie postaci TCP/IP (nazywanej IPv4).
TCP/IP w teorii
Nazwa TCP/IP jest nieco mylca, gdy opisywany ni protok ma struktur hierarchiczn, na szczycie ktrej znajduje si protok IP (ang. Internet Protocol) dzielcy si
(midzy innymi) na nastpujce protokoy podrzdne:
104
Slackware Linux
t TCP (ang. Transmission Control Protocol) protok umoliwiajcy
zestawianie dwukierunkowego cza wirtualnego ,,punkt-punkt (ang. point-to-point connection) midzy nadawc i odbiorc, a take kontrolowanie stanu
tego poczenia oraz weryfikowanie poprawnoci przesyania danych;
t UDP (ang. User Datagram Protocol) protok bezpoczeniowy,
Rozdzia 3. Sieci
105
Protokoy bezpoczeniowe na przykad UDP i ICMP przesyaj zawsze pojedyncze pakiety danych, nie troszczc si o wczeniejsze nawizanie poczenia,
ukadanie przesyanych pakietw w logiczny cig i sprawdzanie, czy wysane dane
zostay w ogle odebrane.
Jedynym znaczcym efektem prac teoretycznych majcych na celu opracowanie doskonalszych od TCP/IP protokow pocztowych, ktry znalaz zastosowanie, by model
odniesienia ISO/OSI (ang. International Standards Organization, Open Systems Interconnection Reference Model), opracowany w 1983 roku przez midzynarodow organizacj standaryzacyjn ISO. Model ten przedstawia cze komunikacyjne dowolnego
typu w sposb abstrakcyjny, dzielc je na siedem warstw, z ktrych kada moe odwoywa si wycznie do usug warstwy niszego rzdu (rysunek 3.1):
1. Warstwa fizyczna odpowiada za przesy danych za porednictwem wybranego
106
Slackware Linux
Adresy IP
Kade wirtualne cze TCP identyfikowane jest jednoznacznie czterema parametrami:
t adresem IP komputera nawizujcego poczenie,
t numerem portu TCP komputera nawizujcego poczenie,
t adresem IP komputera odbierajcego poczenie,
t numerem portu TCP komputera odbierajcego poczenie.
14
98
13
01010101
00001110
01100010
00001101
Kady adres IP dzieli si na dwie czci. Pierwsz z nich jest adres sieci IP, do ktrej
naley komputer, a drug identyfikator komputera, unikatowy w ramach tej sieci. Do
podziau suy maska sieci, bdca rwnie liczb, interpretowan jednak wycznie
binarnie. Aby dokona podziau, naley zapisa adres IP w formie binarnej, a zaraz pod
nim bit pod bitem mask sieci; tam, gdzie w masce znajduje si cyfra 1, bit adresu
naley do adresu sieci, a tam, gdzie cyfra 0 do identyfikatora komputera.
Najprostsze maski maj posta 255.0.0.0, 255.255.0.0 lub 255.255.255.0 (w zapisie
z podziaem na cztery liczby dziesitne). Liczba 255 odpowiada wszystkim omiu bitom
ustawionym w stan 1, a to oznacza, e dany fragment adresu w caoci naley do adresu
sieci. Na przykad:
Adres IP i maska
Adres sieci
Identyfikator komputera
85.0.0.0
0.14.98.13
85.14.0.0
0.0.98.13
85.14.98.0
0.0.0.13
Rozdzia 3. Sieci
107
Trudniej jest, gdy maska skada si z innych liczb. W takim przypadku konieczne jest
niestety rozpisanie adresu IP i maski w formie binarnej i dokonanie rozdziau, na
przykad tak:
Adres IP i maska
(dziesitnie)
Adres
sieci
Identyfikator
komputera
85.14.96.0
0.0.2.13
255.255.224. 0
Pamitaj, e maska sieci po rozpisaniu w formie binarnej musi by wyranie podzielona na dwie czci: lew z samymi jedynkami i praw z samymi zerami. Jeeli
po konwersji gdzie w masce pojawia Ci si samotna jedynka lub samotne zero ze
zej strony, najprawdopodobniej pomylie si w obliczeniach.
Tabel konwersji liczb dziesitnych na binarne i szesnastkowe znajdziesz w Dodatku D. Funkcj przeliczania liczb do innych systemw posiadaj te kalkulatory
(w tym komputerowe, na przykad Kalkulator systemu Windows).
108
Slackware Linux
adresw, gdy w niczym to nie szkodzi i nikt tego nie sprawdzi. Problem pojawia si
jednak w momencie doczenia sieci do Internetu: adresy komputerw w sieci lokalnej
nie mog pokrywa si z adresami ju uywanymi na wiecie.
Na ratunek id tak zwane pule niepubliczne adresw IP. S to pule przeznaczone
wycznie do uycia w sieciach lokalnych, unikatowe jedynie w zakresie jednej sieci.
Istniej trzy takie pule:
t 10.0.0.0/8 (maska 255.0.0.0) stosowana dosy rzadko i odpowiednia tylko
Poczenia TCP
Procedura nawizania poczenia wirtualnego TCP przedstawia si nastpujco:
1. Wze sieci usiujcy nawiza poczenie (na polecenie jednego
Rozdzia 3. Sieci
109
3. Wze rdowy odbiera odpowied. Jeli bya ona negatywna, program usiujcy
samo jak pakiet nawizujcy poczenie (adresy IP oraz numery portw TCP
charakteryzuj poczenie wirtualne) su do przesyania waciwych danych.
Zerwanie poczenia wirtualnego moe nastpi ze strony dowolnego z dwch wzw,
pomidzy ktrymi nawizane zostao poczenie. Strona zrywajca poczenie przesya przeciwlegemu wzowi pakiet zawierajcy informacj o zakoczeniu poczenia.
Jeli jest to niemoliwe (na przykad wskutek fizycznego odcicia jednego z wzw od
sieci), kada ze stron automatycznie zerwie poczenie z powodu jego przedawnienia.
Interfejsy sieciowe
Urzdzenie, za pomoc ktrego komputer podczany jest do sieci teleinformatycznej,
nosi nazw interfejsu sieciowego. Interfejsami sieciowymi s na przykad:
t karta sieciowa (na przykad karta Ethernet),
t analogowy modem telefoniczny,
t modem DSL,
t terminal ISDN.
110
Slackware Linux
Ramki danych
Wikszo interfejsw sieciowych przesya dane w postaci blokw o konkretnym rozmiarze. Jednoczenie na rozmiar takiego bloku nakadany jest limit zapobiegajcy dugotrwaemu wykorzystaniu cza przez jeden blok danych. Ma to szczeglne znaczenie
w przypadku cz sieciowych, do ktrych rwnolegle podczonych jest wiele urzdze,
a adnemu nie wolno zmonopolizowa transmisji przykadem jest sie lokalna
Ethernet.
Maksymalny rozmiar bloku danych nosi nazw MTU (ang. Maximum Transmission
Unit) i okrela si go w bajtach. Przykadowo: w sieci Ethernet rozmiar taki wynosi
1 500 bajtw, co oznacza, e w jednym bloku mona przesa co najwyej 1 500 bajtw
uytecznych danych (a jeeli odliczy si dane tracone na nagwki pakietw IP, efektywna uyteczna pojemno zmniejsza si o kilkadziesit bajtw).
Warto MTU danych wysyanych przez komputer nie powinna by wysza ni MTU
dowolnego urzdzenia retransmitujcego dane napotkanego na drodze do komputera
docelowego. Jeeli ten warunek nie jest zachowany, pakiety danych bd musiay by
dzielone na mniejsze czci i wysyane we fragmentach, co zwiksza obcienie cza
sieciowego i moe spowodowa znaczne spowolnienie transmisji. Utrzymaniem waciwej wartoci MTU dla kadej transmisji zajmuje si na szczcie automatycznie
system operacyjny.
Adresy sprztowe
Wiele interfejsw sieciowych na przykad urzdzenia sieci Ethernet wyposaonych
jest w nadawany przez producenta adres sprztowy, tak zwany MAC (ang. Media Access
Control). W przypadku kart sieciowych Ethernet ma on posta szeciu dwucyfrowych
liczb szesnastkowych, na przykad: 00:0D:10:65:A0:01.
Adres sprztowy nazywa si te czsto adresem fizycznym lub adresem MAC.
Do zamiany adresw IP na adresy MAC suy protok ARP (ang. Address Resolution
Protocol). Jest on niezbdny, gdy karta sieciowa Ethernet moe nada dane do
dowolnej innej karty, tylko podajc jej adres sprztowy. Na szczcie takie tumaczenie odbywa si w peni automatycznie i bez koniecznoci konfiguracji systemu
operacyjnego.
W zamyle adresy sprztowe miay by unikatowe i niezmienne, obecnie jednak praktycznie kade urzdzenie mona przeprogramowa tak, aby nada mu dowolny adres
sprztowy (fizyczny).
Rozdzia 3. Sieci
111
112
Slackware Linux
Rozdzia 3. Sieci
113
Plik konfiguracyjny zawiera cztery powtarzajce si sekcje czterech ustawie, odpowiadajce za konfiguracj interfejsw sieciowych eth0, eth1, eth2 i ethp. Na przykad,
aby interfejs eth0 otrzymywa podczas uruchamiania systemu adres 192.168.0.222
i mask 255.255.255.0 (/24), naley wprowadzi nastpujce zmiany:
IPADDR[0]=192.168.0.222
NETMASK[0]=255.255.255.0
USE_DHCP[0]=
DHCP_HOSTNAME[0]=
114
Slackware Linux
Z kolei aby interfejs eth2 pobiera adres IP automatycznie z serwera DHCP dziaajcego w podczonej do niego sieci (na przykad z serwera DHCP dostawcy cza internetowego), naley wprowadzi nastpujce zmiany:
IPADDR[2]=
NETMASK[2]=
USE_DHCP[2]=yes
DHCP_HOSTNAME[2]=mojserwer
Poniej znajduje si osobna opcja, wsplna dla caego systemu, w ktrej powiniene
poda adres IP komputera penicego rol bramy internetowej (routera). Adres ten zostanie Ci podany przez dostawc cza internetowego:
GATEWAY=192.168.0.254
Zmiany zapiszesz sekwencj klawiszy F2, Enter, a edytor mcedit opucisz, naciskajc
klawisz F10. Aby wprowadzone w tym pliku zmiany odniosy skutek, konieczne jest
powtrne uruchomienie serwera.
Moesz wprowadzi tutaj adresy kilku serwerw dwch, trzech czy nawet wikszej
liczby. W takim przypadku, jeeli pierwszy z nich nie bdzie odpowiada na zapytania,
zostanie uyty drugi i tak dalej, a do uzyskania odpowiedzi lub wyczerpania listy:
nameserver 15n.15n.3.1
nameserver 15n.158.3.2
Rozdzia 3. Sieci
115
116
Slackware Linux
Parametry tego polecenia s identyczne jak w przypadku dodawania adresu (rysunek 3.7).
ping
Polecenie ping adres wysya do komputera o adresie (lub nazwie) adres testowy pakiet
danych ICMP i oczekuje odpowiedzi. Polecenie przydatne w czasie testowania sieci
lokalnych lub dziaania poczenia internetowego. Jest to jedno z najczciej stosowanych polece diagnostycznych.
Najczciej stosowane parametry:
t -c n ogranicza liczb pakietw do n (standardowo test poczenia przebiega