Ο Τούρκος Σουλτάνος και τα Βαλκάνια της

καρδιάς του | Μέρος Α΄

Από Σύνταξη - 20 Σεπτεμβρίου, 2022

του Γιώργου Κυριακού

Η
Τουρκία, κληρονόμος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ήταν ο τελευταίος ιδιοκτήτης
των Βαλκανίων. Σήμερα είναι ο ένας από τους «Τρίτους Παράγοντες», με τη Ρωσία και
την Κίνα, που παρεμβαίνουν η καθεμία με τον ιδιαίτερο ρόλο τους. Η σημερινή Pax
Ottomana εδραιώνεται ως περιφερειακή δύναμη στα Βαλκάνια και στη Μέση και Κεντρική Ανατολή.
Ο Δρόμος έχει ασχοληθεί στο παρελθόν με τον ξεχωριστό ρόλο της Κίνας (φύλλα 550, 551, 552) και
της Ρωσίας (φύλλα 576, 577, 578) στα Βαλκάνια.

Από τον Κεμάλ…

https://edromos.gr/o-toyrkos-soyltanos-kai-ta-valkania-tis-kardias-toy/?amp
 Μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους και τη Μικρασιατική Καταστροφή, η ειρήνευση στα
μεσοπολεμικά Βαλκάνια εκδηλώθηκε με εσωστρεφείς προσανατολισμούς. Μια σειρά από διμερείς
και πολυμερείς συμφωνίες φιλίας συνάφθηκαν μεταξύ της Ελλάδας, της Γιουγκοσλαβίας, της
Ρουμανίας, της Βουλγαρίας και της Τουρκίας. Ο Βενιζέλος αποκάλεσε τον Κεμάλ Ατατούρκ
«εμπνευστή της Βαλκανικής Ομοσπονδίας», αναγνωρίζοντας έμμεσα την «ευρωπαϊκή» Τουρκία. Με
ένα σοβινιστικό καθεστώς βίαιου και συνταγματικού εκτουρκισμού όλων των πολιτισμικών,
εθνικών, θρησκευτικών μειονοτήτων, με χαρακτηριστικό τον στρατιωτικό αποκλεισμό των
κουρδικών περιοχών που επαναστάτησαν διεκδικώντας αυτονομία, η Άγκυρα τυπικά απεμπόλησε
κάθε διεκδικητική στρατηγική.

Η επεκτατική Τουρκία ξύπνησε στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όπου με μια επιτήδεια διπλωματία
ουδετερότητας ζύγιζε τη δύναμή της, λαμβάνοντας υποσχέσεις κι από τις δύο πλευρές. Νησιά του
Αιγαίου και η Θράκη μπήκαν στα τραπέζια διαπραγματεύσεων, ενώ στο εσωτερικό της επέβαλε με
φωτογραφικό νόμο στους Ρωμιούς επαχθή φορολογικά μέτρα. Με τη μεταπολεμική της
στράτευση στους νικητές[1] απέκτησε, μέσω του Δόγματος Τρούμαν-Βοήθειας Μάρσαλ,
συνεργατική σχέση με την Ελλάδα στο πλαίσιο της «άμυνας κατά του κομμουνισμού».

…στους Ετζεβίτ-Ερμπακάν
Το Κυπριακό ζήτημα ήταν η αφορμή και η αιτία για τις οποίες στήθηκε ένα πρότυπο αδιάσπαστης
εξωτερικής πολιτικής επεκτατισμού με βάση τα «σημεία»[2] του νομικού Νιχάτ Ερίμ το 1956,
πρωθυπουργού το 1971 μετά το δεύτερο πραξικόπημα του Στρατού. Η Ελλάδα ήταν η βαλκανική
χώρα, εξάρτημα της Δύσης, που άρχισε να δέχεται τις πιέσεις της Τουρκίας μετά το 1955
(Σεπτεμβριανά), και να δημιουργούνται κίνδυνοι για την ενότητα του ΝΑΤΟ.

Μετά την εισβολή στην Κύπρο (1974), η οποία πραγματοποιήθηκε με αντιπρόεδρο τον ισλαμιστή
Ερμπακάν, η Τουρκία άπλωσε την ατζέντα της στο Αιγαίο και στη Δυτική («της») Θράκη. Όμως
μέχρι το 1990 ήταν αδύνατον να αντιδράσει σθεναρά, όπως π.χ. στη σφοδρή καταπίεση των
Τούρκων της Βουλγαρίας η οποία, μετά τη δεύτερη κρίση στο Αιγαίο (1987), απέκτησε
χαρακτηριστικά πογκρόμ (δεκάδες νεκροί, εκατοντάδες φυλακισμένοι, χιλιάδες εκτοπισμένοι), με
στόχο τον πλήρη εκβουλγαρισμό τους. Τότε πραγματοποιήθηκε η πρώτη προσέγγιση Ελλάδας-
Βουλγαρίας, καθώς η τελευταία αισθάνθηκε τον κοινό κίνδυνο.

Αποκομμουνιστοποίηση και ισλαμισμός στα Βαλκάνια

Ο αναπροσανατολισμός της Τουρκίας στη σύνθεση κοσμικού-θρησκευτικού στερεοποιήθηκε μετά
την κατάρρευση των κομμουνιστικών καθεστώτων, και η αργή προσέγγιση της Άγκυρας με τα
Βαλκάνια εξελίχθηκε σε στρατηγικές σχέσεις. Η περίοδος συνέπεσε με μία από τις πρώτες
απόπειρες των τουρκο-ελίτ να «συνθέσουν γόνιμα» το κεμαλικό με το ισλαμικό στοιχείο κατά τη
διάρκεια της επιτυχημένης πρωθυπουργίας Τουργκούτ Οζάλ. Κάτω από το αυστηρό βλέμμα των

https://edromos.gr/o-toyrkos-soyltanos-kai-ta-valkania-tis-kardias-toy/?amp
 στρατηγών, το Ισλάμ έγινε βασικό στοιχείο προσέγγισης με τις χώρες που είχαν ισλαμική-
οθωμανική ιστορία, αλλά και με τις μουσουλμανικές ή τουρκόφωνες μειονότητες.

Η Αλβανία, το Κοσσυφοπέδιο, οι μουσουλμανικές ή «τουρκικές» κοινότητες ή μειονότητες στη

Βουλγαρία, στα Σκόπια, στο Σαντζάκ και στο Πρέσεβο της Σερβίας, στη Βοσνία και στην Ελλάδα[3]
έγιναν το πεδίο αποκρυστάλλωσης διεισδύσεων στην «πίσω αυλή» της παλιάς Αυτοκρατορίας[4].
Μέσω των ιδρυμάτων ΤΙΚΑ-DIYANET ξεκίνησε μεθοδικά η αποκατάσταση Οθωμανικών τζαμιών και
μνημείων και το χτίσιμο νέων, καθώς και η οικοδόμηση ιδρυμάτων, σχολείων, πανεπιστημίων –
δράσεις οι οποίες μονοπωλούσαν τις συμφωνίες των βαλκανικών χωρών με την Τουρκία. Μετά το
πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 2016 η Τουρκία έχει προβεί σε πολλές παρεμβάσεις για την
«απογκιουλενοποίηση» των μουσουλμανικών κοινοτήτων. Χαρακτηριστική ήταν η απαγωγή, από το
Κόσοβο, 6 Τούρκων Γκιουλενιστών το 2018. 

Τούρκος, αλλά και Ευρωπαίος ο Σουλτάνος

Η Τουρκία σε αυτό διάστημα ξεκίνησε τις ενταξιακές διαδικασίες για την Ε.Ε. Ήταν μια επόμενη
αναγνώριση της Τουρκίας ως ευρωπαϊκής χώρας με τη συναίνεση της Ελλάδας, παρά την τρίτη
κρίση στο Αιγαίο (1996). Στις προσπάθειες ισλαμικής επέκτασης δεν συνάντησε αντιδράσεις από
τη Δύση, αφού ωφελιμιστικά συνέβαλε στην ένταξη των βαλκανικών χωρών στη διεθνή αγορά και
στους Δυτικούς οργανισμούς. Άλλωστε, ειδικά οι ΗΠΑ, χρηματοδοτούσαν διαχρονικά το Ισλάμ
απέναντι σε φιλοσοβιετικές ή κοσμικές ανησυχίες (κινήματα ενάντια στον παναραβισμό, Ταλιμπάν
ενάντια στο φιλοσοβιετικό Αφγανιστάν, ισλαμικές ομάδες ενάντια στο κομμουνιστικό κίνημα της
Τουρκίας κ.λπ.).

Η συστηματική προσέγγιση των ηγεσιών στις νέες χώρες ή στις αναβαπτισμένες με τα άγια ύδατα
της Αγοράς εν μέσω των γιουγκοσλαβικών κρίσεων, συναντήθηκε με την αλλαγή του πολιτικού
παραδείγματος. Μετά το ξεκαθάρισμα που διενήργησε ο Ερντογάν, περιορίζοντας τον ρόλο των
στρατηγών από τις αρχές της δεκαετίας του 2010, προβλήθηκε ως «Ευρωπαίος ηγέτης». Η
ανάληψη της ηγεσίας της Ισλαμικής Διάσκεψης, που τον καθιστούσε πολιτικό και θρησκευτικό
ηγέτη της Ούμα (απανταχού κοινότητα των πιστών), υποβαθμίστηκε ως μια ευνοϊκή εξέλιξη για ένα
«φιλικό» Ισλάμ. 

Ευρωπαίος, αλλά και Τούρκος ως «Τρίτος Παράγοντας»

Εν μέσω ευρωπαϊκής κρίσης και αμερικανικής αποδρομής, η Ρωσία και η Τουρκία, σε συμφωνία 30
σημείων το 2012, αυτο-ορίστηκαν τοποτηρητές της συμφωνίας του Ντέιτον για τη Βοσνία και της
υποστήριξης στο διάλογο Σερβίας-Κοσόβου. Ρίχνοντας τους τόνους για την τουρκική μειονότητα
των Ουιγούρων στην Κίνα, η Άγκυρα ανέπτυξε παράλληλους και ενίοτε τεμνόμενους διαδρόμους
μαζί της στα Βαλκάνια. Έτσι, από το 1990 μέχρι σήμερα, ένα πλήθος δράσεων ξεκίνησαν για να
ενισχυθούν. Ο απόλυτος έλεγχος των θρησκευτικών ιδρυμάτων και οθωμανικών μνημείων, οι

https://edromos.gr/o-toyrkos-soyltanos-kai-ta-valkania-tis-kardias-toy/?amp
 Ο Τούρκος Σουλτάνος και τα Βαλκάνια της
καρδιάς του | Μέρος Β΄
Από Σύνταξη - 30 Σεπτεμβρίου, 2022

του Γιώργου Κυριακού

Σ
το Α΄ μέρος (φύλλο 604), αναφερθήκαμε στην ιστορική επάνοδο της Τουρκίας στα
Βαλκάνια, ιδιαίτερα μετά το τέλος της ψυχροπολεμικής περιόδου. Το Β΄ μέρος
αναφέρεται στις αντικρουόμενες τάσεις της χερσονήσου απέναντι στον νεο-οθωμανισμό
του Ερντογάν.

https://edromos.gr/o-toyrkos-soyltanos-kai-ta-valkania-tis-kardias-toy-meros-v΄/?amp
 Ο Τούρκος Σουλτάνος και τα Βαλκάνια της
καρδιάς του | Μέρος Β΄
Από Σύνταξη - 30 Σεπτεμβρίου, 2022

του Γιώργου Κυριακού

Σ
το Α΄ μέρος (φύλλο 604), αναφερθήκαμε στην ιστορική επάνοδο της Τουρκίας στα
Βαλκάνια, ιδιαίτερα μετά το τέλος της ψυχροπολεμικής περιόδου. Το Β΄ μέρος
αναφέρεται στις αντικρουόμενες τάσεις της χερσονήσου απέναντι στον νεο-οθωμανισμό
του Ερντογάν.

https://edromos.gr/o-toyrkos-soyltanos-kai-ta-valkania-tis-kardias-toy-meros-v΄/?amp
 Το κενό της Δυτικής μετα-δημοκρατίας κατελήφθη από τον τουρκικό μεγαλοκρατισμό. Οι
ανησυχίες για τη βαλκανική οδό μεταφοράς όπλων και ναρκωτικών, τη μετακίνηση μεταναστών και
τζιχαντιστών, καθώς και την επιδίωξη τουρκικής κηδεμονίας στα Βαλκάνια, ανέφεραν την Τουρκία
ως «Τρίτο Παράγοντα» – ειδικά μετά το πραξικόπημα του 2016. Συνιστώσες των πολιτικών
συστημάτων ερίζουν για τις σχέσεις με την Τουρκία, σε βαθμό που να αποτελεί σημαντικό
στοιχείο πολιτικής διαπάλης. Η αφήγηση της οθωμανικής σταθερότητας έχει αντανακλάσεις χάρη
σε σημαντικότατες θρησκευτικές προσβάσεις, αλλά και σε ρεαλιστικές λύσεις για γεωπολιτικά και
οικονομικά ζητήματα.

Τμήματα των βαλκανικών κατεστημένων συναινούν στη διείσδυση της Τουρκίας, ενώ άλλα
επικρίνουν την απομάκρυνση από τις δημοκρατικές αξίες. Διακριτές είναι οι «παράδοξες»
περιπτώσεις της Σερβίας και των Σερβοβοσνίων. Αν και με αντιοθωμανικές παραδόσεις, οι ελίτ
τροφοδοτούνται οικονομικά από την Τουρκία, αποδιοργανώνοντας τη Δυτική πολιτική. Από την
άλλη, εξίσου «παράδοξα», διανοούμενοι και πολιτικοί στην Αλβανία ή στο Κόσοβο δυσανασχετούν
με την τουρκική επιρροή. 

Ι. Επιρροές     
Αλβανία: «Η Οθωμανική Αυτοκρατορία είχε 28 Αλβανούς πρωθυπουργούς και 36 βεζίρηδες» και
«οι συγγραφείς του τουρκικού εθνικού ύμνου και του πρώτου τουρκικού λεξικού είναι Αλβανοί»
δήλωνε ο Νταβούτογλου. Η εξέγερση του Ισμαήλ Κεμάλ Μπέη το 1912 αιτούνταν την αυτονομία
της Αλβανίας υπό την Οθωμανική Τουρκία*. Η ανεξαρτησία της Αλβανίας, άλλωστε, οφείλεται
στην Ιταλία και την Αυστρία, που τη θεωρούσαν προέκταση του ζωτικού τους χώρου. Ιστορικοί
αναφέρουν ότι 25.000 Αλβανοί πολέμησαν μαζί με τους Οθωμανούς στη μάχη της Καλλίπολης
(1915), ενώ μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή συνάφθηκε μυστική αλβανοτουρκική συμφωνία,
επιθετική προς την Ελλάδα**. Μετά την αλλαγή καθεστώτος το 1991, η Αλβανία άρχισε να
καλλιεργεί σχέσεις με την Τουρκία, που αποκρυσταλλώθηκαν επί Ερντογάν. «Στην Τουρκία
υπάρχουν περισσότεροι Αλβανοί από ό,τι στα Βαλκάνια… 6 εκατομμύρια Αλβανοί ζουν στην
Τουρκία», δήλωνε το 2012 ο Μπερίσα. «Μεγάλωσα στα χέρια Αλβανίδων μητέρων. Ευχαριστώ
για τη φροντίδα», θυμόταν ο Ερντογάν στις συναντήσεις του με τον Αλβανό πρόεδρο Νισάνι το
2017. Ο «μικρός αδερφός» Ράμα δήλωσε φέτος ότι «η Τουρκία είναι ένα πολύ σημαντικό σημείο
ασφαλείας για όλη την Ευρώπη»***, και ο πρέσβης της Αλβανίας στον ΟΗΕ τόνιζε: « Οι κινήσεις
που κάνει το τουρκικό κράτος είναι προς όφελος της χώρας μας». Ήταν τυχαία η πρόσφατη
δήλωση του Αλβανού αντιπροσώπου στο Συμβούλιο Ασφαλείας, που καταδίκαζε την
«απομόνωση των Τουρκοκυπρίων»;

Βουλγαρία: Το 2010 ο τότε υπουργός Εξωτερικών Μλαντένοφ δήλωνε ότι «η Τουρκία έκανε
πολλά για τη σταθερότητα στα Βαλκάνια». Και με μια κίνηση πυκνή σε συμβολισμούς ο Ερντογάν
εγκαινίαζε τον βουλγαρικό ναό του Αγίου Στεφάνου, μετά από δεκαετίες εχθρικών σχέσεων.

https://edromos.gr/o-toyrkos-soyltanos-kai-ta-valkania-tis-kardias-toy-meros-v΄/?amp
 Πώς ερμηνεύεται το γεγονός ότι το 2020, στα γεγονότα του Έβρου, ο Ερντογάν καθησύχαζε τον
πρωθυπουργό Μπορίσοφ ότι δεν θα του «στείλει» μετανάστες;

Σερβία-Σερβοβόσνιοι: Ο απόλυτος κυρίαρχος στη Σερβία, Βούτσιτς, αφήνει τον Ερντογάν να

διευθετεί προβλήματα των μουφτειών, διεκδικώντας έτσι ένα «είδος αυτονομίας» στο Σαντζάκ.
Σε κάθε ευκαιρία αναφέρεται στην «υπερδύναμη Τουρκία» και στον «σταθεροποιητικό της
ρόλο». Αντίστοιχα, ο Ντόντικ, ηγέτης των Σερβοβοσνίων, εκθειάζει τον Ερντογάν ως τον
μεγάλο «εγγυητή του Ντέιτον». Τυχαία δήλωσε ο Ερντογάν ότι «η Βοσνία είναι μία από τις 81
τουρκικές επαρχίες»;

Σκόπια: Η «Τουρκο-μακεδονική Ένωση» αποκάλυψε ότι η Τουρκία φιλοξενεί 5-6.000.000

«Μακεδόνες»(!) και ο Σκοπιανός πρέσβης στην Άγκυρα, Γκοράν Τασκόφσκι ξεκινούσε την
προηγούμενη δεκαετία (με τη συνδρομή της Εταιρίας «Μακεδονία-Αιγαίο»…) μαθήματα
«μακεδονικής» γλώσσας στην Τουρκία. Το εγχείρημα ανταποκρινόταν στις υποσχέσεις Ερντογάν
πως «θα διορθώσουμε τα λάθη του 1912». Το 2013, ο Σκοπιανός υπουργός Επικρατείας Νεζίρ
δήλωνε ότι «τα τουρκικά σύνορα πηγαίνουν βαθιά στα Βαλκάνια»… Πρόσφατα, ο πρόεδρος
Πενταρόφσκι τόνισε ότι «στο ΝΑΤΟ μόνος σύμμαχός μας είναι η Τουρκία»…

Αν και με αντιοθωμανικές παραδόσεις, οι σερβικές ελίτ τροφοδοτούνται οικονομικά από την Τουρκία,
αποδιοργανώνοντας τη Δυτική πολιτική. Από την άλλη, εξίσου «παράδοξα», διανοούμενοι και πολιτικοί στην
Αλβανία ή στο Κόσοβο δυσανασχετούν με την τουρκική επιρροή

ΙΙ. Ανησυχίες 
Αλβανία: Αλβανοί πολιτικοί, όπως και ο Τζαφέρι στα Σκόπια, ενίσταντο για την αλλαγή της ύλης
των βιβλίων την οποία απαιτούσε η Τουρκία, επισημαίνοντας ότι «ο νεο-οθωμανισμός είναι
επικίνδυνος για τα εθνικά μας συμφέροντα». «Το Κόσοβο είναι πολύ μικρό για να μιλήσει για το
Ισλάμ» είχε σχολιάσει απαξιωτικά ο Ερντογάν, με αφορμή δηλώσεις ανθρώπων από τον κύκλο
του Κούρτι που εξέφραζαν ανησυχίες για την Τουρκία. Αντίστοιχα και ο Κοσοβάρος
διανοούμενος Σκελζέν Γκάσι έχει στο στόχαστρό του την Τουρκία. Ο Αγρόν Γκερμακάι,
καθηγητής του Πανεπιστημίου Τιράνων, επεσήμαινε το 2012: «Οι προσπάθειες να επηρεάσουν
τον λαό μας με τον νέο-οθωμανισμό είναι αντι-ιστορικές, αφύσικες και παράλογες». Ας ληφθεί
υπόψη και η διαμαρτυρία διανοουμένων για την κάλυψη του αγάλματος του Σκεντερμπέη στα
Τίρανα (2017) ώστε να μην «ενοχληθεί» δημόσια προσευχή των μουσουλμάνων.

Βουλγαρία: Ο Άλεξ Αλεξίεφ, πρόεδρος του Κέντρου Βαλκανικών Μελετών Ευξείνου Πόντου (με
έδρα τη Σόφια), δήλωνε: «Η μεγαλύτερη απειλή προέρχεται από την ισλαμική Τουρκία. Δεν
είναι επινοήσεις ενός καταπιεσμένου λαού, αλλά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Με την άνοδο
του Ερντογάν, από τα 300.000.000 ευρώ που διέθετε ο προϋπολογισμός για τη διάδοση του

https://edromos.gr/o-toyrkos-soyltanos-kai-ta-valkania-tis-kardias-toy-meros-v΄/?amp
 ισλαμισμού, ανέβηκε στα 1.500.000.000 ευρώ». Το 2015 εκφράστηκαν ανησυχίες από πολιτικούς
σχετικά με τον ρόλο των προξενείων της Τουρκίας, που ενίσχυαν τον ριζοσπαστισμό στην
τουρκική μειονότητα για εδαφικές διεκδικήσεις. Ο Βούλγαρος διανοούμενος Γκεόργκι Μαρκόφ
έγραφε το 2016: «Στη χώρα μας υπάρχει μια Πέμπτη Φάλαγγα στο πρόσωπο των δύο τουρκικών
κομμάτων. Αποτελούν παρακλάδι του AKP. Η Άγκυρα έχει βυθιστεί σε αυτοκρατορικά όνειρα…
Μικρή σημασία έχει το ότι είμαστε στο ΝΑΤΟ, όπως και η Τουρκία. Πιστεύω ότι οι βουλγαρικές
αρχές πρέπει να αντιδράσουν σε δηλώσεις του Ερντογάν, ο οποίος επέκρινε τη Συνθήκη
Ειρήνης της Λωζάννης».

Σερβία: Δήλωση του Πρέντραγκ Σίμιτς, καθηγητή της Σχολής Πολιτικών Επιστημών του
Βελιγραδίου, ενδεικτική των ανησυχιών διανοουμένων: «Η αμερικανική απόσυρση από τα
Βαλκάνια άφησε έναν ρόλο στη Γερμανία και στην Τουρκία… Θα καθοριστεί συγκυριαρχία μεταξύ
Τουρκίας και Γερμανίας. Στο πλαίσιο του νεο-οθωμανισμού, η επιρροή αυτή θα αυξηθεί».

Σκόπια: Οι υπηρεσίες ασφαλείας των Σκοπίων υπογράμμιζαν τη διείσδυση του τουρκικού

πανβαλκανισμού με εισροές κεφαλαίων. Το 2013 εκτίμησαν ότι τουλάχιστον 140 μισθοφόροι
από τα δυτικά Βαλκάνια είχαν μπει στη Συρία από την Τουρκία. Ο πρωθυπουργός Γκρουέφσκι
αρνιόταν να χτίσει τουρκικό νοσοκομείο και να συντηρήσει οθωμανικά μνημεία, παρά τις
διαμαρτυρίες Τούρκων διπλωματών.

* Η Λίγκα της Πριζρένης (1878) αιτούνταν αυτόνομη αλβανική διοίκηση υπό Οθωμανική
επικυριαρχία στα βιλαέτια Μοναστηρίου, Κοσόβου, Ιωαννίνων και Σκόδρας.

** «Άρθρο 6. Η αλβανική Κυβέρνησις υποχρεούται όπως διοργανώση συμμορίας και αποστείλη

αυτάς εις το ελληνικό έδαφος. Άρθρο 7. Η αλβανική Κυβέρνησις ουδέποτε θα χρησιμοποιήση εις
τα υπουργεία Εξωτερικών και Εσωτερικών χριστιανούς υπουργούς, θα φροντίση δε συνάμα όπως
βαθμηδόν εποικίση μουσουλμάνους εις τα μέρη εις α πλεονάζουν οι Έλληνες.» (Α.Κ.
Παπαδόπουλος, «Οικουμενικός Ελληνισμός και Αλβανικός Εθνικισμός», εκδ. Λιβάνης-Νέα Σύνορα).

*** Το Τουρκικό Ινστιτούτο Στρατηγικής Σκέψης έχει επενδύσει στο τσάμικο ζήτημα και στις
ελληνοαλβανικές σχέσεις.

https://edromos.gr/o-toyrkos-soyltanos-kai-ta-valkania-tis-kardias-toy-meros-v΄/?amp
 Ο Τούρκος Σουλτάνος και τα Βαλκάνια της
καρδιάς του| Μέρος Γ΄
 Ο Σουλτάνος και οι γήινες πλευρές του
Από Σύνταξη - 6 Οκτωβρίου, 2022

Υποδοχή του Ερντογάν στο Νόβι Παζάρ (Σερβία) το 2017.

του Γιώργου Κυριακού

«Και ας μην ξεχνάτε την καλοσύνη που υπήρχε μεταξύ σας»

(Κοράνι, 2.237)

https://edromos.gr/o-toyrkos-soyltanos-kai-ta-valkania-tis-kardias-toy-meros-g΄/?amp
 Σ
το Α΄ μέρος αναφερθήκαμε στην ιστορική επάνοδο της Τουρκίας στα Βαλκάνια, ενώ στο Β΄μέ
εξετάσαμε τις αντικρουόμενες τάσεις της χερσονήσου απέναντι στον νεο-οθωμανισμό
του Ερντογάν. Σήμερα και το επόμενο Σάββατο συνεχίζουμε με τις «γήινες» πλευρές που
επενδύει η Τουρκία στα κενά της Δύσης.

Η Τουρκία επηρεάζει καθοριστικά την Αλβανία. Το Κόσοβο, ενώ αναγνωρίστηκε και υποστηρίζεται
για την είσοδό του στο ΝΑΤΟ, έχει μονομερώς στραφεί στη Δύση. Στη Σερβία και στους
Σερβοβόσνιους έχει ισχυρή επιρροή στο πλαίσιο απομάκρυνσής τους από τη Δύση, ενώ διατηρεί
αδερφικές σχέσεις με το Ισλάμ της Βοσνίας. Μικρότερες επιρροές έχει στα Σκόπια, ύστερα από
μια περίοδο υποστήριξής τους στην ονομασία «Μακεδονία», κι ακόμα λιγότερες στη γειτονική
Βουλγαρία. Τέλος, στις μακρινές Ρουμανία, Μολδαβία, Κροατία, Σλοβενία και Μαυροβούνιο έχει
μικρή επίδραση.

Στρατός
Η Τουρκία προσελκύει Βαλκάνιους πελάτες στην πολεμική της βιομηχανία δωρίζοντας δείγματα
εξοπλισμού (πολυβόλα, ολμοβόλα, οχήματα κ.λπ.) και «επιχορηγώντας» τις συμφωνίες αγοράς
όπλων με οικονομικές επενδύσεις. Μέχρι και την ανάδειξή της σε «Τρίτο Παράγοντα», η αλλαγή
του σοβιετικού εξοπλισμού είχε αφεθεί και στη δική της μέριμνα. Οι συναντήσεις με Βαλκάνιους
ηγέτες που επισκέπτονται την Τουρκία πάντα προβλέπουν τις επισκέψεις σε εκθέσεις
στρατιωτικών βιομηχανιών. Τα μη επανδρωμένα Bayraktar είναι περιζήτητα: πρόσφατα εκδήλωσε
ενδιαφέρον και η σερβική ηγεσία. Μέσα από συμφωνίες για την «κοινή άμυνα και την ασφάλεια»
εκπαιδεύει αξιωματικούς, παρέχει νοσηλεία στην Τουρκία ή διατηρεί δικαιώματα ελλιμενισμού του
ναυτικού της (π.χ. στην Αλβανία).

Δύο μυστικές συμφωνίες Αλβανίας-Τουρκίας, το 2019 και 2020, ανέβασαν δραματικά τον
προϋπολογισμό στρατιωτικών δαπανών της Αλβανίας ως αντίτιμο για τις τουρκικές επενδύσεις.
Οι «Δυνάμεις Ασφαλείας Κοσόβου» (FSK) αγόρασαν το 2021 ισχυρό εξοπλισμό από την Τουρκία,
παρά τις απαγορευτικές διατάξεις του ψηφίσματος 1244 του Σ.Α. του ΟΗΕ. Στα Σκόπια «η Τουρκία
είναι ο μεγαλύτερος δωρητής του στρατού μας» δήλωσε ο Ζάεφ, «και ο μεγαλύτερος
υποστηρικτής για την ένταξή του στο ΝΑΤΟ». Συμφωνίες συνεργασίας για την εκπαίδευση του
στρατού έχουν υπογραφεί από την προηγούμενη δεκαετία (π.χ. το 2010 η Τουρκία χρηματοδότησε
συμφωνία αγοράς όπλων). Το Μαυροβούνιο επιχορηγήθηκε επίσης για την αγορά εξοπλισμού το
2019.

Η Τουρκία προσελκύει Βαλκάνιους πελάτες στην πολεμική της βιομηχανία δωρίζοντας δείγματα εξοπλισμού
και «επιχορηγώντας» τις συμφωνίες αγοράς όπλων με οικονομικές επενδύσεις

Ιδρύματα
https://edromos.gr/o-toyrkos-soyltanos-kai-ta-valkania-tis-kardias-toy-meros-g΄/?amp
 Τουρκικά ιδρύματα, ινστιτούτα, οργανώσεις, ΜΚΟ κ.λπ. έχουν μια πολυδιάστατη δραστηριότητα, με
επενδύσεις σε τομείς εκπαίδευσης, αποχέτευσης, παροχής νερού κ.ά. Στο Μαυροβούνιο
χρηματοδότησε έργα, στη Βοσνία δομές υγείας και στο Κόσοβο… την απαλοιφή αρνητικών όρων
για την Οθωμανική περίοδο στα σχολικά βιβλία! Περίπου 500 έργα αποκατάστασης, αξίας
20.000.000 ευρώ, έχουν αναληφθεί από την Τουρκία στην Αλβανία. Σε δύο προστατευόμενες από
την UNESCO βυζαντινές-χριστιανορθόδοξες καστρουπόλεις, το Αργυρόκαστρο και το Μπεράτι
(Πουλχεριούπολη), έχει επιδοθεί στην αποκατάσταση Οθωμανικών μνημείων.

Η SEMA χρηματοδοτεί ένα Ισλάμ φιλικό προς την Τουρκία, σύμφωνα με τις μυστικές υπηρεσίες
των Σκοπίων – των οποίων η ηγεσία αρνιόταν το 2012 το χτίσιμο νοσοκομείου με αντίτιμο την
αποκατάσταση τζαμιών. Το ALSAR δίνει χρήματα στην εκπαίδευση διοργανώνοντας φιλανθρωπικά
events. Το Diyanet μοιράζει κρέας στην Αλβανία, στο Κόσοβο, στη Σερβία και στη Βοσνία στις
γιορτές Κουρμπάν-Μπαϊράμ, ενώ το Τουρκικό Ίδρυμα Ανθρωπιστικής Βοήθειας διανέμει κάρβουνο
και τρόφιμα.

Από τον Γκιουλενισμό στον Ερντογανισμό

Ο Ερντογάν στα Βαλκάνια πιέζει να κλείσουν οι γκιουλενικές θρησκευτικές-εκπαιδευτικές δομές
και να του παραδοθούν οι Γκιουλενιστές. Στην Αλβανία, ορισμένα από τα 12 «γκιουλενικά» σχολεία
που λειτουργούσαν έκλεισαν, και εκδόθηκαν στην Τουρκία μια σειρά καταζητούμενοι ως μέλη της
FETO. Ο πρώην μέντορας του Ερντογάν –και νυν «τρομοκράτης» Γκιουλέν– καταγγέλθηκε από τον
εκπρόσωπο της Αλβανίας στον ΟΗΕ το 2021. Η απαγωγή 6 Γκιουλενιστών από το Κόσοβο το 2017
συνοδεύτηκε αργότερα από την προτροπή καθαίρεσης του ηγέτη της μουσουλμανικής κοινότητας
στην Αλβανία.

Το μνημείο στα Τίρανα για τους νεκρούς του τουρκικού πραξικοπήματος το 2016 είναι
εμβληματικό. Το τουρκο-σκοπιανό εμπορικό επιμελητήριο διέκοψε οριστικά τις σχέσεις του με
επιχειρήσεις Γκιουλενιστών το 2016. Η τουρκική πρεσβεία στα Σκόπια καταδίκασε την
επιχορήγηση της γκιουλενικής εφημερίδας «Zaman», και αιτήθηκε το κλείσιμο σχολείων. Η
άρνηση του πρωθυπουργού Γκρουέφσκι είχε ως αντίποινο την άρση αναγνώρισης των πτυχίων της
χώρας το 2017. Εξάλλου, το μνημόνιο κατανόησης Σερβίας-Τουρκίας είχε αποτέλεσμα την έκδοση
των Κούρδων αγωνιστών, Αγιάζ και Πίρογλου.

Μεταναστευτικό-φιλοξενία και διακίνηση συμμάχων της Τουρκίας

Αλβανός αρθρογράφος χαρακτήρισε «χώρο υγειονομικής ταφής» τη χώρα του μετά από αίτημα
του Ερντογάν να φιλοξενηθούν εκεί ηγέτες της Μουσουλμανικής Αδελφότητας Αιγύπτου. Η χώρα
φιλοξενεί ήδη 3.500 φιλοαμερικανούς Ιρανούς Μουτζαχεντίν εδώ και 8 χρόνια. Εκκρεμεί ακόμα το
αίτημα για εγκατάσταση 30.000 μεταναστών από την Τουρκία σε εδάφη της Εθνικής Ελληνικής
Μειονότητας στον αλβανικό Νότο.

https://edromos.gr/o-toyrkos-soyltanos-kai-ta-valkania-tis-kardias-toy-meros-g΄/?amp
 Σε μια προσπάθεια προσέλκυσης της
Βουλγαρίας, την περίοδο ακριβώς των
γεγονότων του Έβρου το 2020, ο Ερντογάν
δήλωσε ότι δεν θα στείλει μετανάστες στη
Βουλγαρία. Σε ερώτηση κροατικής
εφημερίδας για τους τζιχαντιστές των
Βαλκανίων, ο Σύρος ηγέτης Άσαντ,
καταγγέλλοντας την Τουρκία, ανέφερε: «Δεν
λαμβάνουν υπόψη τους ούτε την εθνική
διάσταση, ούτε τα πολιτικά σύνορα. Έτσι, ο
Υποδοχή του Ερντογάν στο Νόβι Παζάρ (Σερβία) το 2017.
κίνδυνος για τη χώρα σας και για την Ευρώπη,
δεν προέρχεται μόνο από Ευρωπαίους
τρομοκράτες»…

Επενδύσεις-Εμπόριο
Η Τουρκία διοργανώνει εκθέσεις και επιχειρηματικά φόρουμ με τις βαλκανικές χώρες. Το εμπόριο
με τα Δυτικά Βαλκάνια δεκαπλασιάστηκε: είναι ο τρίτος μεγαλύτερος εταίρος μετά τη Γερμανία και
την Ιταλία. Είναι επίσης ο μεγαλύτερος ξένος επενδυτής στην Αλβανία, με περισσότερες από 600
εταιρείες, που απασχολούν 15-20.000 χιλιάδες Αλβανούς. Στα Σκόπια το 2014 οι επενδύσεις
έφταναν το μισό δισεκατομμύριο ευρώ, και 4.000 πολίτες εργάζονταν στις τουρκικές εταιρείες
(το 2018 οι Τούρκοι επενδυτές αιτήθηκαν στην κυβέρνηση να μην αυξηθεί ο βασικός μισθός…). Την
ίδια χρονιά το εμπόριο Βουλγαρίας-Τουρκίας, ανερχόταν στα 3 δισεκατομμύρια ευρώ, με ανοδικές
τάσεις.

Το εμπόριο Τουρκίας-Σερβίας ήταν περίπου 2 δισεκατομμύρια δολάρια το 2021, και αναμενόταν να

αυξηθεί στα 5. Οι τουρκικές εταιρείες έχουν περίπου 50 έργα στη Σερβία και απασχολούν 10.000
άτομα. Η Σερβία, η Βοσνία και η Τουρκία υπέγραψαν Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου από το 2013.
Πρόσφατα υπογράφτηκαν πρωτόκολλα σχετικά με τα ταξίδια με τη χρήση μόνο ταυτοτήτων
(300.000 Σέρβοι τουρίστες φέτος). Μετά το 2010 οι σερβικές επιχειρήσεις προμηθεύονται
πρώτες ύλες από τη Τουρκία, μεταποιούν και πωλούν σε προνομιακή τιμή, χωρίς δασμούς,
προϊόντα στην Ε.Ε., την Τουρκία και τις χώρες CEFTA (Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη).

Το Κόσοβο την προηγούμενη δεκαετία υποδέχτηκε επενδύσεις ύψους 82.500.000 ευρώ από 900
εταιρίες, με αντίτιμο την αναγνώριση της τουρκικής γλώσσας και προνόμια στην τουρκική
μειονότητα. Πριν αναλάβει τα ηνία ο Κούρτι, υπογράφτηκαν 31 συμφωνίες στον τομέα της
οικονομίας. Στη Βοσνία, η Τουρκία είναι η τέταρτη μεγαλύτερη επενδύτρια (876.000.000 δολάρια
σε διάφορους τομείς), με εισαγωγές κρεάτων και αλεύρων και με υλοποίηση έργων υποδομής.
Στο Μαυροβούνιο το 2019 πολλαπλασιάστηκαν οι επενδύσεις στον τουρισμό (περίπου 1.600,
ύψους 130.000.000 ευρώ).

https://edromos.gr/o-toyrkos-soyltanos-kai-ta-valkania-tis-kardias-toy-meros-g΄/?amp