Sei sulla pagina 1di 48

Eu sou

2ª edição
O pão da vida

Catecismo para o catecumenado

Imprimatur

3º ano Ndalatando, 6 de Janeiro de 1994

+Pedro Luis Scarpa

Biso de Ndalatando
Introdução Maka atuamena a mbandu ia katutu 3º V

Este é o 3º volume do Catecismo “Eu sou o Pão da Vida” e serve


I yene o mbandu ya katatu Ya katesismu “Eu sou o pão da vida” “Eme ngi
para o 3º ano de Catecumenato para o baptismo, e 1ª comunhão.
mbolo ya mwenhu” phala o ji katekumenu ka muvu katatu.
Como os anteriores, cada lição tem 4 partes:
Eye phe NaKataka nenu Ivabika ya Makwenze a Igreja, mwejia kya
1ª Parte: apresentação da experiência humana. Todos escutam sentados. kwila madisá oso a- a-uawanununa mu mbandu jiwana:
2ª Parte: Todos de pé e com muita veneração ouvem a Palavra de Deus. 1--Mbandu i moxi: Iakuta maka mba misoso ya dikota ya ima ya monzo ni
ya ngongo. Tuxikametu ha tuivwa kyambote.
3ª Parte: Sentados. É-nos apresentado o modo de viver cristão.
2 O Mutangu wa Mbimbi ya Nzambi. Twimana ni tutekela ni matwi a
4ª Parte: Sentados. Repetimos várias vezes e decoramos as verdades a kuivwa, ni mixima ua ujitu.
guardar no nosso coração. 3-Mbandu tatu tuxikama ni tuividila o phangu ni ndunge ia-tu-tela itubánza
No 1º domingo da quaresma, haverá a eleição para os catecúmenos ni kilunji, itubáka ku muxima, pala tuende kiambote.
do 3º ano (Rit. 133). Mas antes de celebrar a “eleição”, requer-se em 4--Mbandu uana: tuxikama-uê ni tuikatambuisa o maba a musambu ua-
relação aos catecúmenos a conversão da mente e dos costumes, um tulónga pala ku-atuta ni ku-a-baka mu muxima
conhecimento suficiente da doutrina cristã e o sentido da fé e da caridade. Muvu iú uéne ua katatu ua kumana o katekumenado.
Requere-se, além disso, exame sobre a sua idoneidade. Depois, na própria Muvu iú múvu ua hasa ia unzangu: Jikatekumenu anda ku-ata hasa ia
celebração do rito, os catecúmenos manifestam a sua vontade diante da kuásola, nejiia nánhi uala ni ifua iambote, uatokala kuia ku polo.
comunidade. O Bispo ou seu delegado dão o seu parecer. Assim fica Múvu ua kubanga izame ia kunona ió éne mu samba, ène mu kuenda
patente que a “eleição”, que se reveste de tal solenidade, é o momento kiambote. Muvu iú, maka a katekumenado ábu (Rit. 23); pala kusola o
decisivo de todo o Catecumenado (Rit 23). A comunidade e os jinzangu jambote (Rit 133 e 137).
responsáveis da mesma, juntamente com os garantes e os padrinhos, Jikatekúmenu andata maka ni jipadrinhu, ni jingunji jâ.
devem estar presentes para se fazer uma boa “eleição” (Rit 137). A Vigília Ngana Bispu uanda kuiza ni kisangu-sangu mu usuku ua Kabenda ua
Pascal será o grande dia da celebração dos sacramentos da Iniciação Cristã, Kilangidila Paskua (Vigilia Pascal) pala kusomekena jikatekumenu o jimbote
para os quais tende todo o caminho catecumenal. já matunda já kuzediua ni Nzambi mu Sakramentu ia Batismu ni
Por isso, como diz o Ritual, durante este tempo, que abrange de certo Confirmação ni Eucaristia.
modo o último ano de catecumenado, “os catecúmenos são objecto de Aki-pe kala kiazuela o Ritual (nº 25) muvu iú uéne o muvu ua
uma preparação interior mais intensa… e a catequese ordenar-se-á à kuondeka jikatekúmenu bu maku pala ku-a-longa o kubanza penitênsia ni
purificação do coração e da mente, através do exame de consciência e da kuzela o muxima.
penitência” (nº 25). Daí a importância que o catequista deve dar as lições Kataka-pe uatokala ku-a-longa kiambote maka a Batismu ni Penitênsia,
sobre o sacramento da Penitência, explicando também que pelo Baptismo pala kuijiia kuila mukua Batismu udikatula o ifua ni ukembu ua ngongo
o homem morre para o pecado para viver uma vida nova em Cristo. n’azuata o jihadi ni maukembu a Mona-a- Nzambi.
1--A confirmação fortifica-nos com os dons do Espírito Santo 1--Confirmasá mba kihundu, ki-tukolesa ni ujitu
ua Nzumbi ikola.
Pelo Baptismo recebemos a dignidade de sacerdotes, reis e profetas.
Somos enviados a anunciar o Evangelho, cada um segundo a sua Mu batismu twatambula ujitu wa unganga Nzambi, uprofeta ni
usoba: a-tu-tumikisa o kuboka Ivanjelhu mba Mbimbi ya Nzambi,
capacidade e o lugar que ocupa na Igreja, e conforme o dom que recebeu
kala mutu kyasoko o kwijia kwé ni kididi kyé kyoso kyatambula mu
de Deus para o bem de todos, da Igreja. Uns recebem o dom de ensinar, Ngeleja ni Ujitu watambula kwa Nzambi phala mbote ya enyoso, a
outros o dom de governar, outros o dom da ciência e do conselho, outros o Ngeleja: amoxi atambula ujitu wa kulonga, amukwá wa milongi,
dom do amor e generosidade para com os pobres e necessitados. amukwa wa henda ni kikwatelesu kyé ku jingadiama ni yo
abindama.
Amoxi o Nzumbi wa-a-bana Mbimbi ya kwijia, amukwa Mbimbi ya kilunji,
A Pavra de Deus kala kyatumu o Nzumbi; amukwa o kixikinu, mu Nzumbi Imoxi; amukwa
ujitu wa kusaka jihaxi mu Nzumbi imoxi Ienii; amukwa kwbanga iphata
“A um, o Espírito dá uma palavra de sabedoria; a outro, uma mba madiwanu; amukwa ujitu wa uprofeta; amukwa kutongolola
jinzumbi; amukwa, wa kuzwela mazwi avulu dingi, ni wa kutongolola
palavra de ciência, segundo o mesmo Espírito; a outro, a fé no mesmo
mazwi enyá
Espírito: a outro, o dom das curas, nesse único Espírito; a outro o operar Ioso ienii, wibhanga Mwene Nzumbi imoxi yuanena mutu ni mutu kala
milagres; a outro a profecia; a outro o discernimento dos espíritos; a outro kyasoko kuijiia. Kala kiasoko ni mukutu umoxi ngó yu wala ni idyandu
falar diversas línguas; e a outro ainda o interpretar essas línguas. Tudo isto, iavulu, o idyandu yoso ya mukutu, sumbala yala idiandu iavulu iadibange
porém, o opera o mesmo e único Espírito, que distribui a cada um conforme
entende. Jezu, phala kutukolesa o mixima yetu ni umbangi watubana ku´atu,
utubana ngunji Nzumbi Ikola mu Sacramentu ya Confirmasá
Pois , assim como o corpo é um só e tem muitos membros, e todos (itwixana wé Krisma). Mwene wiza ni maujitu Mé anzungule, ni
os membros do corpo, embora sejam muitos, constituem um só corpo, kukolesa o kumesena kwetu ni kumwikina o kilunji kyetu.
assim também Cristo.” (I Cor. 12.8-12) Ji Apostolo atambwile Nzumbi Ikola. Mwene wa-a-bilwile ukexilu
wa uoma ni wa kubwila, mu ukexile wa ngunzu, uzonda ni
“Quando os Apóstolos que estavam em Jerusalém tiveram mukukolokota. Jikristã jadyangele jatambwile wé Nzumbi Ikola.
conhecimento de que a Samaria recebera a Palavra de Deus , enviaram
para lá Pedro e João. Estes desceram até lá e rezaram pelos Samaritanos Jipoxolo jakexile mu Jerusaleém, kioso kiejidile kuma akua-Samaria atambula
para eles receberem o Espírito Santo, que, na verdade, não descera ainda Mbimbi ia Nzambi a`tumikisa Petele ni Nzuá. Eniá akulumuka kuenioko, iá
sobre nenhum deles. Tinham apenas recebido o Baptismo em nome do asámbelele akua-Samaria pala atambule Nzumbi Ikola, mu kidi, ka-mu-
Senhor Jesus. Pedro e João iam, então, impondo as mãos sobre eles e eles tambuile lúa, né mutu umoxi ngó.
recebiam o Espírito Santo.
Ao ver que Espírito Santo era dado por imposição das mãos dos Apóstolos,
Simão ofereceu-lhes dinheiro, dizendo: dai-me também a mim esse poder,
para que aquele a quem eu impuser as mãos receba o Espírito Santo. Mas
Pedro replicou: “vá contigo o teu dinheiro para a perdição, pois julgaste
comprar o Dom de Deus à custa de dinheiro”. (Act. 8,14-20)

Jesus, para fortalecer os nossos corações e O testemunharmos diante dos


homens, dá-nos a Força do Espírito Santo no Sacramento da Confirmação
(que também se chama Crisma).

Ele vem com a abundância dos seus dons fortalecer a nossa vontade e
iluminar a nossa inteligência. Os Apóstolos receberam o Espírito Santo.
Este transformou-os de homens medrosos e fracos em homens fortes e
corajosos.

Para a nossa vida


Para que a Igreja cresça e se fortaleça, precisa do Espírito Santo. Os
Apóstolos de hoje, que são os Bispos, realizam a obra de Cristo e dos
primeiros Apóstolos.

Sem os dons do Espírito Santo não podemos construir a Igreja. Toda


a pessoa baptizada deve receber o sacramento da Confirmação, pelo qual
ele será cristão perfeito: proclamará a Palavra de Deus sem medo: com os
seus costumes, que serão os de Cristo, testemunhará a todos a vida Nova
que recebeu no Baptismo: será o homem novo, segundo Cristo.

Pela imposição das mãos e a unção do óleo do Crisma feita pelo Bispo, ou
seu substituto, somos enriquecidos pela abundância dos dons do Espírito
Santo, e marcados com um carácter indelével.
Atambuile ngó batismu mu dijina dia Ngana Jezu.
Petele ni Nzuá aia ni kutula maku ku tandu diá ni ene atambuile Nzumbi Perguntas
Ikola.
1- Que é a Confirmação?
Mu kumona kuila o Nzumbi Ikola exi mu-ibana mu kuatula maku a A Confirmação é um sacramento instituído por Nosso
jipoxolo, Ximã ua-a-londekesa Itadi, mu ku-a-atangela: ngi-banienu ué eme o Senhor Jesus Cristo que nos enriquece com a abundância
kutena, pala uoso ué eme ngi-mu-tula maku, atambule ué Nzumbi Ikola. dos dons do Espírito Santo e nos faz cristãos perfeitos.
Petele u-mu-vutuila, uixi: ndé koko ni kitadi kié mu kutexika: eie
uafika, kuila, ujitu ua Nzambi u-u-sumba ni kitadi (Act. 8.14-20) 2- Quais são os dons do Espírito Santo?
São 7: Sapiência, Entendimento, Conselho, Fortaleza,
Ciência, Piedade e Temor de Deus.
Pala Ngeleja ikule ni ikole, tuabindamena Nzumbi Ikola, Jipoxolo já lelu,
jenu jibispu jetu, abanga ikalakalu ia Kristu ni jipoxolo jadiangele. 3- Quais são os pecados contra o Espírito Santo?
São 6:
Há kukamba maujitu a Nzumbi ikola, kitutena kubanga Ngeleja.
1º desesperação da salvação
Athu oso a-mu-batizala, atokala kutambula sacramento ia Confirmação,
2ºter presunção de se salvar sem merecimento
kuene kuakexile Kristã iatena; uaboka Mbimbi ia Nzambi sé uoma ni ifua iá
3º contradizer a verdade conhecida como tal
ia Kristu; akala jimbangi ku enioso mu muenhu uaube a-u-tambula mu
4º ter inveja das graças que Deus dá a outrem
batismu: ni akale athu aube, kala Kristu.
5º obstinação no pecado
Kafunga ketu, Bispo ia Diocese ietu, mu kutula maku ku tandu dia 6º impenitência final
athu, etu tutambula Nzumbi Ikola ni maujitu Ê oso.
Oração

Kuibula Senhor Deus, que aos Apóstolos destes o Espírito Santo e, por eles
e seus sucessores, quisestes fosse comunicado a todos os fiéis,
1- Confirmação ihi? atendei, propício, a nossa oração:
Confirmação sacramentu iabangele Ngana Ietu Jezu Kristu, i-tu-bana
Nzumbi Ikola ni maujitu mé ni i-tu-banga tu jikristão jatenena. Continuai no coração dos crentes a obra de amor que vindes
realizando desde o primeiro anúncio do Evangelho. Por Cristo
2- Maujitu a Nzumbi Ikola akuxi? Senhor nosso. Amén
Maujitu a Nzumbi Ikola asambuadi eniá: Kilunji, kuividila, mulongi, kuijiia,
ngunzu, henda ni uoma ua Nzambi.
3 -Ituxi yaibila Nzumbi Ikola yebi?

Isamanu:
1- Kulalama kwa kubuluka
2- Kukala ni ukumbu wa kubuluka se kufwama
3- Kwibila kidi k`io uijia mwene
4- Kukala ni Iuimbi Iwa ujitu wabana Nzambi ku akwá
5- Kukala ni Iujiji Iwa kuta ituxi
6- Kukamba kudyelela mu kizwa kyé kyasukidila-ku

Mba

1- Kudikatula muxima ua kubuluka


2- Kudituza ni ituxi wixi, ngandabhulukami.
3- Kubalukila ni kukwatela jipata ku maka a Nzambi
4- Kukwatela Iwmbi ku jimbote jibane Nzambi ku akwetu
5- Kujijila o pulu ya ituxi
6- Kudituna bu ufilu o kudyela ituxi

Musambu

Ngana Nzambi Ietu, Eye wabana Nzumbi Ikola ku jipoxolo ni


ku tubinganu twa, wamesenene jikristã joso atambule we ujitu
weniu, xikina se kulaleka o musumbu uetu. Tungenu mu muxima ya
axikini o ikalakalu ya henda i-mweza ni kubanga tunde ku
dimatekenu dya ubokelu wa Ivanjelhu

Mu dijina dya Ngana Yetu Jezu Kidistu, Moné, kumoxi ni Cristo liberta-nos e acolhe-nos no seu Coração
Nzumbi Ikola. Amen

Muimbu

Iza Spiritu Santu, Iza Nzumbi yetu; tubane Ngana muxima wé


wa henda.
2. Reconheçamos os nossos pecados 2. jipange Tuijienu ituxi ietu
No mundo há muitos que fazem o bem, mas há também muitos que vivem
Mu ngongo mundu amubanga mbote; kuala uê mundu amubanga
no pecado. Quando um homem abandona o caminho de Deus e se deixa
pulu. Kioso muthu kiazemba njila ia Nzambi n`aditela ni diabu
levar pelo demónio no caminho do mal, faz um pecado, porque não
mu njila iaiba, uabange kikola,kituxi kiadikota, mukonda akaiela
obedece à lei de Deus.
njila ia Nzambi.
A situação dum homem em pecado mortal é muito triste, porque,
Muthu uala mu kituxi kia mortal, kala kiambote, uabindama
desobedecendo gravemente à Lei divina, perde a amizade com Deus e
ni divua mukonda uabatula ukamba ua Nzambi, uafisa muenhu
morre para a vida nova que recebeu no dia do baptismo.
uatambuile mu Batismu. Sai baba kituamubanga kituxi kiadikota,
Muitas vezes ofendemos só levemente a Deus, como quando dizemos uma
tuamuta ngó kituxi kiofele, kala kioso muthu kiatanga tumakutu
pequena mentira ou não rezamos as orações da manhã; então a nossa
tuofele, mba kiakamba kusamba mu kamene. Muenhu kiuadibatula
amizade com Deus continua, mas não é plena e sem mancha. Estamos em
kua Nzmbi: ukamba uê iu ué hánji ku muxima, maji kiuatenena,
pecado venial.
kiuazele kiasoko, túala mu kituxi kia venial.
Se pecarmos, Deus, nosso Pai, quer que nos voltemos para Ele, para lhe
Se tuabange kituxi, Nzambi, Tat`etu ia Diulu, uamu-tu-kinga,
pedir perdão, como na parábola do filho pródigo.
uandala tuvutuka ni tuzuela: «Tu-loloke ituxi ietu». Kala kia-tu-
longo Jezu mu kifika kia mona ualengele monzo iú uavutuka.
A Palavra de Deus
Um homem tinha dois filhos. O mais novo disse ao pai: «Pai, dá-me a MBIMBI IA NZAMBI
parte dos bens que me corresponde». E o pai repartiu os bens entre os
dois irmãos. Poucos dias depois, o filho mais novo, juntando tudo, partiu Muthu uakexile ni ana kiidi. O ndenge uatangele o tata;
para uma terra longínqua e por lá gastou tudo quanto possuía, vivendo «Tata, ngi-bane o mbandu ia jimbote jami ia-ngi-tokala«. Tata ua-
dissolutamente. a-uanena o jimbote kiiadi kià.
Depois que gastou tudo, houve grande fome nesse país e ele começou a Kuabiti izuua, ndenge uabongolola o ima iê, uatundu; iú uai
passar privações. Então foi servir um dos habitantes daquela terra, o qual ku ixi ia makanga, iú uazange mu ukembu ima ioso iakexile-naiu.
o mandou para os seus campos a guardar os porcos. E não lhe davam Kioso kiabu, mu ixi muéza nzala, muene iú uakuata o kutala hadi.
comida: os porcos cominam e ele sofria a fome. Reflectindo bem, disse: Uai mu sota uénji: a-mu-tumina kufunga jingulu. Ka-mu-bana kiá
«Irei ter com meu pai e dir-lhe-ei: Pai, pequei contra o céu e contra ti; já kudia; jingulu ji`jidia, muene nzala mu mala. Uabanze uixi: «Kota
não sou digno de ser chamado teu filho». Levantou-se, foi ter com o pai. ngivutuka kua tata, ngizuela; Tata, ngaxingi Diulu, néie ué nga-ku-
Ainda estava longe, quando o pai o viu, e enchendo-se de compaixão, xingi: kingifamena n´u-ngi-ixana mon`é«. Uai. Tata ua-um-mono iú
cobrindo-o de beijos. (Lucas15, 11-32) uiza dikanga. Ua-mu-sangesa (Lucas 15, 11-32).
Mona, kialenge monzo, uaxila tata? Kiai mu kalakala
uakexile ni ngunzu ia kuvutuka ku dibata dia tata? Ihi iambela pai
ià, kioso kiadimono ni uindua? Tata ua-mu-loloka? Jesu kiate sabu
ii, uandalele ku-tu-longa ihi?
O filho honrou o pai, quando saiu de casa? Teve saudades da casa paterna?
Que disse ao pai, quando se viu miserável? E o pai perdoou-lhe? Que nos KUKALA KUETU KUA KRISTÃ
ensina Jesus com esta história?
Nzambi uamu-tu-kinga izuua ioso pala ku-tu-loloka Tuatokala
Para a nossa vidaDeus está sempre pronto a perdoar-nos, mas quer que tubinga muloloke.
nós peçamos perdão dos nossos pecados.
Na Igreja há muitos meios para pedir perdão a Deus e aoshomens.Na Mu Ngeleja muala jiphangu ni ima iavulu ia kubinga muloloke kua
nossa família ou com os vizinhos, às vezes, bastará uma saudação, um Nzambi ni jipange jetu. Ku bata, mu familia, sai baba mukuetu ngi-
sorriso amável, um palavra boa e amigável e já nos perdoamos com mu-menekena ngó, ngita-nê tumaka tuofele: kuabu, tuadiloloka kiá.
coração sincero. Outras vezes será preciso uma repreensão dos pais, ou Sai baba kibinga a-tu-bazela kua tata, tubinga muloloke ni tudila
pedirmos desculpas ou comermos juntos, para que a paz volte aos nossos kumoxi. Kiene kiuua uembu kiukuáta ku muxima ietu.
corações.
Nas reuniões da Igreja há também muitos gestos para pedir perdão: rezar Mu Ngeleja, kitubongoloka, buala ima iavulu ituene mu banga pala
juntos, invocar o perdão de Deus e dos irmãos, darmo-nos o sinal da paz. kubinga muloloke: tusamba buamoxi, tudiloloka ituxi, tudimeneka
Mas há um sinal mais importante: é o sacramento da Penitência. Quando ni henda ia Kristu.
nos confessamos de coração sincero, é Deus quem nos perdoa os pecados. Sai dingi kima kimoxi kiabeta kota: sakramentu ia Penitênsia. Iene o
Deus é bom: perdoa-nos sempre. Nós também devemos perdoar-nos sakramentu i-tu-bána o muloloke ua ituxi, ituate kua Nzambi ni kua
sempre. Nós também devemos perdoar-nos uns aos outros. jipange jetu.
Ngana Nzambi Tata uene mu-tu-loloka, mukonda uauaba. N`etu
Perguntas tuatokala tuuaba: tuloloka akuetu.
4- O que o pecado?
O pecado é uma desobediência à lei de Deus. 4 – kituxi ihi?
Kituxi kujilula kijila kia Nzambi.
5- O que é o pecado mortal?
O pecado mortal é uma desobediência grave à lei de Deus. 5 – Kituxi kia mortal ihi?
Kituxi kia mortal kujilula kijila kia Nzambi mu kima kionene,
6- O que é o pecado venial? kikola kitutexikisa muenhu Nzambi.
O pecado venial é uma desobediência leve à lei de Deus.
7--Quais são os pecados capitais? 6 – Kituxi kia venial ihi?
Os pecados capitais são sete: soberba, avareza, luxúria, ira, Kituxi kia venial kujilula kijila Nzambi mu kima kiatolo.
gula, inveja e preguiça.
7 – Ituxi ia kixina iébi?
Ituxi ia kixina ii: ukumbu, unjenje, uuaia, njinda, uholua, luimbi
ni umonha.
3.
3. Mu Konfisá Jezu uamu-tu-bana Muloloke ua Tata.
Na confissão Jesus dá-nos o perdão de Deus
Jezu uejiia kuma tu akuá ituxi, kitunange kuta milonga. Muene
Jesus sabe que nós somos pecadores. Dá- nos o perdão dos nossos uamu-tu-bana muloloke ua Tata mu sakramentu ia Penitênsia. Jezu
pecados no sacramento da Penitência. Instituiu-o no dia da sua ua-i-bange mu kizuua kia difukunukinu Diê. Muene ua-i-tumina
Ressurreição, quando disse aos Apóstolos: «Recebei o Espírito Santo. Akunji Ê uixi: «Tambulenu Nzumbi Ikola.Oso mua-a-loloka, andaka-
Àqueles a quem perdoardes os pecados, ser-lhes-ão perdoados; àqueles a a-loloka; oso mua-a-xisa ituxi andaka-a-xisa-naiu» (João 20, 22-23)
quem os retiverdes, ser-lhes-ão retidos». (joão, 20, 22-23) Tubanga kiebi pala kutambula o sakramentu ia Penitênsia. Se tuate
Para bem receber o sacramento da Penitência, devemos imitar kituxi, tuatokala kubanga kala kiabange Maria Madalena, uaile ni
Maria Madalena, a qual foi aos pés de Jesus chorar os seus pecados, kudila bu inama ia Jezu.

A Palavra de Deus MBIMBI IA NZAMBI


Simão o fariseu, convidou um dia Jesus para comer consigo, Jesus entrou Jezu uexile ku meza monzo ia Simão dia ngenji. Kueza muhatu, iú
em casa e pós-se à mesa. Ora uma mulher, conhecida como pecadora naquela uatula monzo uakuata kudila ni kusukula inama ia Jezu ni ku-i-uesa
cidade, ao saber que Ele estava à mesa em casa do Fariseu, trouxe um vaso de maji. Jezu kiamono o muhatu iú udila ituxi ié, uambe: «Ituxi ié iololoke,
alabastro com perfume; colocando-se por detrás dele e chorando, começou a kixikanu kié kia-ku-bulula. Ndàie: utululuke ni uembu» (Luca 7,36-50)
banhar-lhe os pés com lágrimas; enxugava-os com os cabelos e beijava-
os,ungindo-os com perfume. E Jesus, vendo o arrependimento, disse à mulher: «
Os teus pecados estão perdoados. Salvou-te a tua fé. Vai em paz» (Lucas 7, 36- Mukonda diahi muhatu uai mu didila bu inama ia Jezu? Jezu ua-mu-
50) uambela`hi? Nanhi uamu-tu-loloka ituxi, kioso kitudisala?

Porque é que a mulher foi chorar aos pés de Jesus? Que lhe disse Jesus? KUKALA KUETU KUA KRISTÃO
Quem é que na confissão nos perdoa os pecados? N`etu uetu tuatokala kubanza ituxi ni muxima. Kioso kituiva
kuxixima kua ituxi, tuia muene ni henda iavulu ia Nzambi, mu sota
Para a nossa vida Padre, tufukama bu inama iê ni tuzuela ni kidi o ituxi ietu ioso. Ku
muxima tuzuela: «Nguami dingi ku-i-vutukila». Jezu kumoxi ni Padre
Nós também devemos examinar os nosso coração e ir com verdadeiro uzuela: «Ituxi ié iololoke.Eme nga-ku-loloka ituxi ié mu dijina dia
amor de Deus, ajoelhar-nos aos pés do Padre e confessar com sinceridade Tata ni di Mona ni dia Nzumbi Ikola.
todos os nossos pecados dizendo no nosso coração: «Não quero tornar a
pecar»
Jesus nos dirá pela boca do Padre: «Os teus pecados estão perdoados.Eu te Ukamba ua Nzambi Tata ni uembu mu dietu uene ujitu
absolvo em nome do Pai e do Filho e do Espírito Santo». uadikola, utuatokala kulanga, utuatokala kujijila ni kusakidila
Depois da confissão, devemos agradecer a Deus e cumprir o Nzambi.
sacrifício que o Padre nos deu.

Perguntas 8 – Penitênsia ihi?


Penitênsia sakramentu iatubangele Ngana ietu Jezu Kristu, i-tu-
8--O que é a Penitência? loloka ituxi ituatele tunde kia-tu-batizala.
A Penitência é o sacramento instituído por Nosso Senhor Jesus
Cristo para nos perdoar os pecados cometidos depois do Baptismo. 9 – kudiela ituxi ihi?
Kudiela ituxi kuiva kuxixima, mukonda tuaxingile Nzambi.
9--O que é o arrependimento?
O arrependimento é a dor de ter ofendido a Deus, com a firme 10-Kudifesala ihi?
resolução de O não tornar a ofender. Kudifesala kuditukulula ituxi ituatele kua Padre, pala kutambula
muloloke.
10--O que é a confissão?
A confissão é a acusação dos pecados feita a um Padre, com o fim 11- Pala kudifisala kiambote ngila kiebi?
de receber a absolvição. Pala kudifesala kiambote ngatokala: moxi-ngibanza ku muxima ituxi
ingabange; kadi-ngi-i-diela ngixi; Ituxi iene iafisa Jezu; tatu-
11-- Que é necessário para fazer uma boa confissão? nguidilokela húnji ngixi: Nguami dingi kubanga ituxi; uána:- ngenda
Para fazer uma boa confissão é necessário: kua padre kuditukulula-naiu; tanu- ngibanga penitênsia ia –ngi-
1º Fazer exame de consciência; tumina pala ku-i-futa.
2º ter arrependimento dos pecados;
3º ter o propósito de não voltar a pecar; 12 – Tuatokala kutambula muloloke?
4º acusar-se com sinceridade; Tuatokala kutambula muloloke, kitula mu kituxi kia mortal ni vez lumoxi
5º cumprir a penitência ku muvu.

12--Quando é que um cristão se deve confessar?


Um cristão deve confessar-se quando está em pecado mortal e ao
menos uma vez por ano por ocasião da Páscoa.
4--A Missa: nosso sacrifício a Deus. 4--Misa Sata ia Familia ia Nzambi.
Antigamente os homens ofereciam a Deus, para O adorar, os frutos Mu ukulu athu exile mu bana Nzambi jingome ni iama ia dibata pala
da terra e os animais que possuiam. Também o povo de Israel fazia estes ku-Mu-beza. Ni mundu ua Izrael mundu ua Nzambi ia kidi, kiene
sacrifícios. kiuexile kubanga.
Mas quando Jess veio ao mundo, não quis oferecer sangue de bois Jezu kieza mu ngongo, kabana ngombe ni mbudi, uadibana muénié.
ou de cabritos. Ofereceu- se a si mesmo, dizendo: «Não quizeste sacrifício Muene Uazuela kua Nzambi Tata: «Kuabingi sat ni ujitu, maji ua-ngi-
nem oblação, mas preparaste-me um corpo. Os holocaustos e os sacrifícios idikila mukutu jixitu jaohe ni jisata já kufuta ituxi ki já-ku-uabela-
pelo pecado não te agradaram. entãoEu disse:Eis que venho para fazer, ó idikila mukutu Eme-pe ngixi: Eme ngizó pala kubanga, Nzambi
Deus, a tua vontade » (Hebreus, 10, 5-7). mukutu. Éme-pe ngédi ngixi kioso kiuandal´eie» (Hebreus 10, 5-7).
Assim Jesus aboliu todos os antigos sacrifícios e deu-nos o único e Jezu uajimuna jisata joso já ukulu, iú uabange sata imoxi iakalelaku
eterno sacrifício da Cruz, o deu seu Corpo e Sangue, que costumamos ia Mukutu ni Manhinga Mê. Mu Misa tuamubana kua Iene o sata
renovar na Santa Missa. Na missa oferecemos a Deus o Corpoe Sangue de ituamubangulula mu Misa. Mu Misa tuamubama kua Nzambi o
Jesus. É a oferta que agrada mais a Deus. Para que a Igreja eo renovasse. Mukutu ni Manhinga a Krisyu uafile ki dikulusu, mu kifua kia mbolo
Jesus mandou aos seus discípulos fazer o que Ele fez na noite da última ni vinhu. Uene ujitu uauabela Nzambi.
Ceia. Jezu uatumina maxibulu mé kubanga kala kiabange Muene mu
usuku ua kufua kué, mu seia iasukidilaku.
A Palavra de Deus
MBIMBI IA NZAMBI
Jesus, na hora em que se entregava, para voluntariamente sofrer a morte,
tomou o pão e, dando graças partiu-o e deu-o aos deus discípulos dizendo: Jezu kiadibakuile luelu ku jipaxi ni kalunga, uakatuile mbolo,
«Tomai todos e comei; isto é o meu Corpo que será entregue por vós». uasakidile, ua-i-bakuile ni ua-i-bele maxibulu mé, uxi: «Tambulenu
mudie enioso: iú uene o Mukutu uami, u-mi-bakuil`enu».
De igual modo, no fim da Ceia, tomou o cálice e, dando graças, o
deu a seus discípulos dizendo: «Tomai todos e bebei: este é o Sangue da Kiazubile kudia, uabangele dingi kieniki: uakatuile dikau,
nova e eterna aliança, que será derramado por vós e por todos para uasakidile Iumukuá anga ubana maxibulu mé, uixi: «Tambulenu
remissão dos pecados.Fazei isto em memória de Mim» (I Corintios 11,23- uasakidile munue enioso: didi dikau dia manhinga ami, a
27) kidibakanu kiaube ni kiakalelaku, a-mi-zunzumukin`enu ni ku athu
oso pala muloloke ua ituxi, bangenu kieniki mu-ngi-jimbuluke».
(Icorintios 11, 23-27)
Quando Jesus deu poder ao Padre de celebrar a Missa? Que Kizuua kiebi kiabana Jezu ku jinganga-Nzambi o kijingu kia kubanga
sacrifício renovamos na Missa? Quem oferece o sacrifício da Cruz na Misa? Sata iahi ituamujimbuila mu Misa? Nanhi uamubakuila o sata
Missa? Deus olha também para os nossos trabalhos e as nossas ofertas? ia Dikulusu mu Misa? Ngana Nzambi kamutambujila ué a jihadi ni
misambu ietu monzo?
Todos os Padres repetem na Missa as palavras e os gestos de Jesus, de
maneira que esta se torna, conforme o desejo de Jesus, o memorial da sua
morte e ressurreição.
É um mistério da nossa fé! E nós, depois da consagração, com toda
a nossa fé e confiança cantamos: «Anunciamos, Senhor, a vossa morte,
proclamamos a vossa ressurreição: vinde, Senhor Jesus!»

Para a nossa vida

Jesus deixou à sua Igreja o sacrifício do seu Corpo e Sangue e mandou que
o fizéssemos em sua memória até que Ele venha. Por isso desde a sua
morte, todos os nossos sacrifícios têm valor só em união com o de Cristo.
Os sacrifícios oferecidos aos rios e às plantas não agradam a Deus, mas aos
demónios, e não podem salvar-nos.
Jesus quis fazer o sacrifício da Eucaristia com o pão e o vinho, frutos da
terra e do trabalho do homem, para transformar as nossas ofertas na sua
oferta, e uni-las ao seu sacrifício.
Unamo-nos a Jesus que oferece o seu sacrifício e ofereçamos com a
nossa vida, os nossos sofrimentos, o nosso trabalho.
Padre jene joso iá amubanga mu kia-a-tumina Jezu. Misa
kixinganeke ni kijimbuilu kia jihadi ni difukunukinu dia Jezu, kiene
Perguntas kituamukuimbila mu kitangana kia konsagraça:
13--Que é a Missa? Ngana, tujimbula kufua kué!
A Missa é o sacrifício do Corpo e Sangue de Jesus Cristo oferecido sob Tuboka difukinu dié, Iza, Ngana Jezu»
aparências do pão e do vinho. KUKALA KUETU KUA KRISTÃ
Kristu uaxisa mu Ngeleja ié sata ia Mukutu ni Manhinga mé: iene
14--Na Missa é só Jesus que se oferece a Deus Pai? ia-tu-tumina kubanga ni tu- Mu-jimbuluka, katé kioso kiakeza.
Não! Nós também nos oferecemos juntamente com Ele. Tunde-phe kiafu kristu, jisata jetu joso jidibunda buamoxi ni sata ia
kristu. Iene ngó iabeta kuuabele Nzambi. Jisata joso jamukuá
15--Quando é que o pão e o vinho se tornam Corpo e Sangue de Cristo? kijasoko ni Misa,
O pão e o vinho tornam-se Corpo e Sangue de Cristo, quando na Missa o Jisata jakutalekela jingiji ni mixitu, Ngana Nzambi ka-ji-uabela dingi,
Padre repete as palavreas de Jesus: «Isto é o meu Corpo, este é o cálice do madiabu ngó; kijitene-phe ku-tu-bulula.
meu Sangue», no momento da consagração. Jezu ubanga o sata ié ia Eukaristia ni mbolo ni vinhu: ima
ituamudima. Ukuata maujitu metu n`a-i-kitula ujitu ua Muene. Ujitu
16-Em quantas partes se divide a Missa? uetu uadilungu ni ujitu ua Muene.
A missa divide-se em duas partes: a liturgia da Palavra e a liturgia N`etu uetu kitubanga Misa, tuatokala tudibana kua Nzambi kumoxi
eucarística. ni Jezu. Tubana kilunji ni henda ietu pala kubeza Nzambi. Tubana
jihadi jetu kumoxi ni jihadi já Jezu. Tubana o ima ioso ituakane ni
ibidi ia ngongo, pala kubingila Tata kumoxi ni Jezu.

13- Missa ihi?


Missa sata ia Mukutu ni Manhinga a Kristu mu kifua kia mbolo ni
vinhu
14- Mu Misa Kristu ngó udibana kua Nzambi?
Kana ngana: mu Missa n`etu tudibana ni Jezu kua Nzambi.

15- Mu kitangana kiebi mbolo ni vinhu ikituka Mukutu ni


Manhinga a Kristu?
Mbolo ni vinhu ikituka Mukutu ni Manhinga a Kristu, kioso padre
kiazuela mu Misa maka atangele Jezu: «Ii iene o Mukutu uami: didi
diene dikau dia manhinga ami», mu kitangana kia konsagrasã.
16 – Misa a-i-uana mu mbandu jikuxi?
Misa a-i-uana mu mbandu jiiadi: mbandu ia kuivua maka a Nzambi
ni mbandu ia kubakuila ni kutambula Eukaristia.
5. 5.
Felizes os convidados para a ceia do Senhor Azediua athu a exanena O kudia kua ngana
A Missa é celebrada sobre uma mesa, semelhante à mesa da Última
Ceia, e a Eucaristia apresenta-se sob as aparências do pão e do vinho, Missa amu-i-bangela bu meza, adifangana ni meza a Seia
como nosso alimento. iasukidilaku. Jezu uabange Eukaristia mu kifua kia mbolo ni vinhu,
Foi o próprio Jesus quem o disse: «Tomai todos e comei: isto é o pala ku-tu-londekesa kuila tuatokala tutambula Eukaristia ikala
meu Corpo. Tomai todos e bebei: este é o meu Sangue». Realizou o que Ele kudia kuetu. Muene Jezu uakiambela maxibulu mé: «Tambulenu
tinha prometido em Cafarnaum: «Eu sou o pão vivo que desceu do Céu. Se mudie: ii iene o Mukutu uami. Tambulenu munue: didi dikau dia
alguém comer deste pão, viverá eternamente. E o pão que Eu hei-de dar é Manhinga ami».
a minha carne para a vida do mundo» (João 6, 48-58). Muene Jezu ua-ki-kanena mu kafarnaum: «Eme ngi mbolo ia
Na Missa o Padre chama-nos, como convidados de honra, para muenhu, iatundu mu Diulu. Uoso udia mbolo ii, uandakala ni
receber o Corpo de Cristo e sermos felizes. E na realidade na Comunhão muenhu uakalelaku. O mbolo ingandakabana, iene o xitu iami
Jesus transforma o nosso coração em sua morada. ibekela muenhu mu ngongo» (João 6, 48-58).
Porque Cristo fez a Eucaristia com o pão e o vinho? Jesus deseja Mu Misa Padre u-tu-ixana ajitu, tutambule Mukutu ua Kristu, u-tu-
que os cristãos comunguem durante a Missa? Como devemos receber zediuisa: «Azediua athu a-exana o kudia kua Ngana!» Mu komunhã
Jesus na Eucaristia? Jezu uiza mu muxima ietu, kala monzo Iê
Devemos receber Jesus com todo o respeito, como o fez o
centurião. Mukonda diahi Kristu Misa ua-i-bangele ni mbolo ni vinhu? Jezu
uandala jikristão akumungala ué mu Misa? Jezu tu-Mu-tambuijila
A Palavra de Deus kiebi?
Tutambuijila Jezu ni ujitu uoso, kala kia-Mu-tambulula o chefe ia
Um centurião pediu a Jesus que curasse o seu servo, o qual
masoladi.
sofria horrivelmente na cama. Jesus aceitou e disse: «Eu irei curá-
lo». Mas o centurião, com todo o respeito devido a Jesus, disse: MBIMBI IA NZAMBI
«Senhor, eu não sou digno que entres na minha casa, mas diz uma
só palavra e o meu servo será curado». Jesus louvou o respeito e a Chefe ia masoladi ueza mu bingila Jezu o kusaka ngamba ié. Jezu ua-
fé do centurião e naquela hora o servo ficou curado (Mat. 8,5-13) mu-xikana, uixi: «Ngandaia mu-mu-saka»

O chefe uadikalula ni ujitu uoso, uixi:«Ngana, kingifama n`uiza monzo


iami; zuela diba dimoxi, mubika uami n`adisanze». Jezu uaximana o
ujitu ni kixikanu kia chefe; kitangana kieniokio mubika uadisanze
(Mateus 8, 5-13)
Para a nossa vida KUKALA KUETU KUA KRISTÃ
É com esta fé e este respeito que a Igreja nos manda receber Jesus
Eucaristia, quando vem aos nossos corações. E nós, quando o Padre nos dá Uene o ujitu ni kixikanu kiandala Ngeleja tukala-nakiu, tutambujile
o Corpo de Cristo, dizemos com toda a nossa fé: «Amen! Eu creio que Vós Jezu kiéza mu mixima ietu mu Komunhã. Kitutambula Jezu,
sois o filho de Deus, que eu estou a receber na Comunhão» tutambuisa ni kixikanu kietu ni henda ietu: «Amen! Kiene, Ngana
Reunimo-nos muitos em volta da mesa da Comunhão: somos Ngaxikina kuma Eie u Mon`a Nzambi, nga-ku-tambula mu kifua
irmãos. O Corpo de Cristo faz de nós todos uma só coisa com Ele e com os mbolo ni vinu».
outros irmãos. Tuadibongolola bu meza a komunhã. Etu tu avulu. Maji
Mukutu ua kristu utuamutambula, u-tu-lunga buamoxi ni Jezu, u-tu-
Perguntas kitula mukutu umoxi ni Muene ni akuetu.

17--O que é comungar? 17- Kukumungala ihi?


Comungar é receber nosso Senhor Jesus Cristo no sacramento Kukumungala kutambula Ngana ietu Jezu Kristu mu sakramentu ia
da Eucaristia. Eukaristia.

18--O que é a Eucaristia? 18- Eukaristia ihi?


A Eucaristia é o sacramento no qual Jesus está realmente Eukaristia sakramentu muala muene mu kidi Jezu, mu kifua kia
presente sob as aparências do pão e do vinho. mbolo ni vinhu.

19--Que devemos fazer para bem comungar? 19 – Tubanga kiebi pala kukumungala kiambote?
Para bem comungar, devemos estar na graça de Deus, Pala kukumungala kiambote tuzela muxima, tubanza ni ujitu Jezu
preparar-nos com devoção e não comer desde uma hora antes uandakuiza ku muxima uetu ni tukala sê kudia kunua ola ia
da Comunhão. Komunhã.
6. 6.
Jesus está connosco na Eucaristia Jesu uala mu Eucaristia N’etu
Jesus, quando mandou os seu discípulos pelo mundo, disse: «Eu estarei Jezu kiatumikisa maxibulu Mé mu ngongo ua-ambela pala ku-a-
convosco até ao fim do mundo»( Mateus 28,20). kolokotesa: «Emiu ngandakala n’enu-kumoxi, ndu ku dizubilu dia
Para continuar a sua presença entre nós, Jesus instituiu a Eucaristia ngongo» (Mateus 28,20). Pala kukala n’etu ni Mukutu ué kiene Jezu
e disse aos Apóstolos: «fazei isto em memória de Mim». Desde então os kiabangela Eukaristia, iú uatangela maxibulu mé: «Bangenu kieniki
Bispos e os Padres, em todos os lugares onde ofereceram o sacrifício da mu-ngi-jimbuluke».
Missa, deixam o Corpo de Jesus, sob as aparências do pão, para ser levado Tunde kumbi dieniodio maxibulu kajimbi dingi o dizui dia Ngana:
aos doentes e para ser adorado pelos cristãos. akuata kubanga Eukaristia mu ididi ioso muxile mu tula, lá exile mu
Em todas as capelas, Jesus está presente em espírito; mas nas xisa Jezu mu Eukaristia, pala ku-Mu-ambata konzo ia jihaxi, pala
igrejas onde é guardada a Eucaristia, Jesus está presente como está no céu, jikristã n’a-Mu-beza.
vivo e verdadeiro. Mu jingeleja ni jikapela jetu jene-joso Ngana Nzambi uala-mu ni
As nossas igrejas tornam-se assim verdadeiramente casas de Deus, Nzumbi Iê, maji mu ngeleja muala Eukaristia, Jezu uatungu ni
onde Jesus habita com os homens. madiuanu, kala kiala mu Diulu. Jingeleja jetu jikituka mu kidi muene
Porque os cristãos ajoelham, quando entra numa igreja? Porque se jinzo já Nzambi, muatungu Jezu kumoxi ni athu.
conserva uma lâmpada acesa ao pé do sacrário? Que devem fazer os bons Mukonda diahi jikristã mu ngeleja afukama? Pala’ hi bu mbandu ia
cristãos quando passam junto duma igreja? sakrario butemuka mukengeji? Jikristã jambote abanga’hi kioso
kiabita bu mbandu ia ngeleja?
Para a nossa vida
Quando passamos junto duma igreja onde está guardada a KUKALA KUETU KUA KRISTÃ
Eucaristia, devemos entrar para adorar Jesus, realmente presente no
sacrário. Kioso kitubitila mu Ngeleja, kitujimbe kuia mu beza ni kusakidila
Se estamos impossibilitados de nos aproximar dos sacramentos, Jezu.Kioso kitukata kiavulu, tuatokala kibinga Komunhã pala Jezu a-
porque gravemente doentes, peçamos ao Padre que nos traga Jesus na tu-kolokotese, tuende-nê kumoxi mu njila ia Diulu.
Eucaristia, para que seja nossa força no caminho para o Céu.
20-– Mukonda diahi Ngeleja iamulanga Jezu mu Sakrario?
Perguntas Ngeleja iamulanga Jezu mu sakrario pala ku-Mu-beza, ku-Mu-
20--Porque é que a Igreja conserva Jesus no Sacrário? menekena ni pala ku-Mu-ambata ku jihaxi.
A Igreja conserva Jesus no sacrário para ser por nós adorado e
visitado, e para ser levado aos doentes
7----O matrimónio santifica a vida conjugal
A vida natural não é suficiente para o homem alcançar aquele bem
supremo e dar aquela glória que Deus deseja. Se fosse suficiente, Jesus não
teria vindo resgatar-nos com o seu sangue. Assim com o homem
santificado e libertado, com Ele que é o centro de toda a criação, santifica-
se e liberta-se toda a criação.
Quando uma pessoa se baptiza, nenhuma acção, pensamento ou
desejo fica fora do estado sobrenatural. Nada em nós é só natural,
pertencente à natureza. Se realizamos alguma acção fora da graça de
Deus, estamos a inutilizar a obra de Deus; estamos a tirar das mãos de
Deus aquilo que já lhe demos.
Entre as pessoas não baptizadas, há um costume muito importante
para a constituição da família natural e humana. É o seguinte:
Quando um rapaz deseja uma rapariga para constituir uma nova
família, fala com o seu pai e a sua mãe para aceitarem a mulher que
deseja. A mesma coisa faz a mulher quando se quer unir a um homem: ela
fala com os seus pais, e até tios e tias e avós, para pedir o consentimento.
Se os pais do homem e da mulher (nubentes) não darem o consentimento,
eles não poderão constituir família. Precisam do consentimento. Realizar o
casamento sem o consentimento, é uma ofensa grave para a família. Tão
grave que, não serão considerados membros da família, enquanto não
fizerem as pazes.
Nós, cristãos pertencemos à família de Deus, que é muito superior
à família humana. E também sem o consentimento do Pai- Deus e da nossa
Mãe a Santa Igreja, não podemos constituir nova família.
Não receber este consentimento, será uma ofensa grave na
família de Deus, e por esta ofensa o homem e a mulher colocam-se fora, à
margem da família. Tem de haver uma reconciliação.
O verdadeiro consentimento da família cristã é dado no sacramento
do matrimónio; neste sacramento recebemos também a bênção.
A vida matrimonial precisa da bênção de Deus.
7--Ukaza ukolesa muenhu
Ua muhatu ni diila

Ienoso imubanga mu kuzuela ni mu ikalakalu, bangenu iú, mu dijina


dia Ngana Jezu, mukonda Diê, musakidila Nzambi Tata (Col. 3.17)
Muenhu ua ngongo kiusoko pala mutu kumona o mbote iadikota,
anga n’abana fuma iandalele Ngana Nzambi.
Se iasokele, Ngana Jezu hinu keza mukula o mutu. Muene ueza mu
ngongo pala ku-tu-zelesa ni manhinga Mê, ni kieniki o mutu a-mu-
kolesa iú a-mu-jituna, Muene kaxaxi ka kuvualuka kuoso, kukolesa
ni kujituna ibaku ioso.
Mutu kioso kia-mu-batizala, ibangelu iê, ixinganeku nda vontade iê
ixala mu kikexilu kia Nzambi. Seku kima ietu kieza ngó mu xitu,
kiatokala ku ngongo. Se tubanga kikalakalu kioso-kioso sé ngalása ia
Ngana, tua-mu-zanga o ikalakalu ia Ngana Nzambi. Tua-mu-katula
bu maku a Nzambi ioso ia-tuámu-bana kiá.
S. Paulo uazuela muhatu uasakana uixi: muhatu uakazala uadijikita
ku diila, kioso diiala dié kidikala ni muenhu. Se diiala diafu, muene
uajituka, anga ukazala ni diiala dioso diamuandala, maji bu maku a
Ngana Nzambi. (1 Cor. 7,39)
Muenhu ua ukaza a-u-kolesa kuala kutena kua Ngana Nzambi:
kutena kuku ku-tu-ixana MatrimónAthu akambe kubatizala ala ni
kijila kia dikota pala kubanga familia. Kieniki: kioso munzangala ua
diiala kiandala munzangala ua muhatu pala kubanga família iaúbe,
uizuela ni pai ni mãe pala ene n’axikina muhatu a-mu-andala. O kiki
ni muhatu u-ki-banga uê. Se uandaIa kusakana diiala muene uzuela
ni jitata; mu kiki ubinga kitumu kia pai ni mãe ni atu amukuá a ujitu
ua dikota, mu familia kala: jitiu, jitia (sekulu jê), ni jikuku, etc. se
jitata já diala ni já muhatu (jimbalakaji) aditunu, ene katena
kusakana n’abange familia.
Abingi kidibakanu kia jitata já diala ni já muhatu.
Kubanga uzaka sé kudibakanesa, ndaka iadikota pala familia;
kuibila kuadikota, mukonda kuakatula kutena kua kutokala ku
familia kate kizua kia kudiluulula.
Assim o homem e a mulher ficarão de tal maneira unidos que “já não são Etu tu Jikristã, tuatokala ku familia ia Nzambi, iatundu
dois mas uma só carne” familia ia xitu.
Esta união tem outro efeito ainda: é que a salvação eterna de cada Kiki pé sé kituminu kia NZAMBI-TATA NI KIA SANTA
um fica a depender de ambos. MAMETU NGELEJA kitutena uê kubanga familia iuabe.

A Palavra de Deus

Tudo que fizerdes, por palavras e por obras, fazei- o em nome


O homem deixará
do Senhor Jesus, dando por Ele graças a Deus Pai (Col, 3,17). o pai e a mãe para
se unir à sua
S. Paulo fala da mulher casada e diz: “a mulher casada está ligada ao mulher e passarão
marido, enquanto este viver. Morto este, fica livre para se casar com os dois a ser uma
quem quiser, contanto que seja no Senhor”. (1Cor. 7,39) só carne.
Não separe
o homem
o que Deus uniu
A vida matrimonial tem de ser santificada pela acção de Deus; acção essa (Marcos 10,6-9)
que faz parte do sacramento do Matrimónio.

Para a nossa vida

O homem, pelo sacramento do Matrimónio, salva a mulher; e a


mulher, pelo sacramento do Matrimónio, salva o homem: cada um tem de
salvar o outro. Isto é uma honra e também uma grande responsabilidade,
porque um pode prejudicar a salvação do outro. Cada um desejou
pessoalmente casar-se, assim deve colaborar na salvação mútua.

Perguntas
21--Que é o Matrimónio?
O Matrimónio é um sacramento instituído por Jesus Cristo para Ha kitutambula kitumu kiki kia dibanga, ndaka ia-dikota mu familia
santificar a união do homem e da mulher e lhes dar a graça de ia Nzambi; anga mikonda dia ndaka ii, o diiala ni muhatu adikatula
viverem juntos cristãmente. ku mbandu ia familia. Abindamena kudibakana.
Kitumu kia kidi kia familia kidistã a-ki-bana mu sakarametu ia
MATRIMONU. Mu Sakalamentu ii tutambula ué ni dibesa dia Ngana
(jigalasa joso)
22-Este sacramento é necessário para um cristão constituir família? Muenhu ua ukaza uabingi dibesã dia Ngana Nzambi.Kiki diiala ni muhatu
Sim. O homem e a mulher precisam da bênção de Deus Criador e Pai para akakala kala mutu umoxi kakala dingi kala kiiadi maji akadibanga kala xitu
poderem unir-se e constituir a sua família; aqueles que se unem sem imoxi, kudiongeka kuku kuala ni kutena kuamukuá: exi: kubuluka
matrimónio perdem a graça de Deus e prejudicam os filhos. kuakalelaku kua diiala kuanaminina ku muhatu; o kua mahutu kuanaminina
ku diiala.Diiala dibulula muhatu mu sacramentu ia Ukaza; kiene ué ni
23--Que é preciso para se realizar o matrimónio? muhatu ubulula diala mu sacramentu ia Ukaza: mutu mutu ubulula
Verdadeiro amor mútuo, consentimento pessoal, graça de Deus e que não mukuá(diala ubulula muhatu, o muhatu ubulula diala). Kiki kijingu, maji pé
haja defeito grave que impeça a vida matrimonial. ué mukolo uadikota, mukonda iú mba ió utena kuzanga kubuluka
kuamukuá (umutexikisa muenhu uakalelaku.
24--Pode o casado desejar outra mulher?
Não. Jesus disse: “aquele que olha para uma mulher desejando-a, já pecou 21- Ukasa ihi?
no seu coração”. Ukaza Sacramentu iabangele Ngana Ietu Jezu Kristu pala kukolesa
kudiongeka kua diala ni muhatu, ni kuabana ngalasa ia kukula kumoxi, mu
25--Será o matrimónio indissolúvel? ukexilu ua jikidistã.
Sim. O matrimónio é indissolúvel: a união dos esposos não pode quebrar-
se senão pela morte. O cristão não tem divórcio. 22- Sacramentu a-i-bingi pala kidistã abange familia?
Kiene. Diala ni muhatu abingi kutambula dibesa dia Nzambi, anga
26--Quais são as obrigações do casado? kibukala ué makufudisa amakota azanga kudilunga kua diala ni muhatu.
Devem guardar inviolável fidelidade, amar-se sinceramente,
suportar os defeitos do outro, ajudar-se nas dificuldades e 23- kuabingi ihi pala kubitisa Matrimónu?
doenças e dar fé aos seus filhos. Kudizola mu kidi, diala ni muhatu, Ngalasa ia Nzambi, anga kibukala
ué makufudisa amakota azanga kudilunga kua diala ni muhatu.
Oração
Abençoai e santificai, Senhor, todos os que vivem em Matrimónio. 24- Dikaza utena kusota muhatu uengi?
Que permaneçam fiéis um ao outro, que dêem aos filhos o carinho e o Kana Ngana; Ngana Jezu uixi: O ió uiala ku muhatu anga u-mu-
amor familiar a que têm direito, juntamente com a fé. Uni todos os que andala, uate kià kikuma ku muxima ué.
estão separados para que haja paz em todos os casais. Amen
25- Ukaza kiutena kudimuanga?
Kiene Ngana. Ukaza kiutena kudimuanga: kudiongeka kua mabanga
kitutena kumuangunuka, kikale mu kufua. Kidistã kala ni kudisenga.
26 – Ijila mba ifua ia makaza iebi? Kufidimika mulembu kudiloloka ifua iaiba, kuila n’eme ni mukuetu tu akua-
Isamanu ifua iaiba
1- Kudizola ni Nzambi, ene mudiá c- Massuika atatu ene akuata o imbia=Sexi a Mikanda O mulembu ua
2- Kudiloloka o ifua iaiba katatu ukuatekesa kusoneka. Dikaza úiiidiala kudikuatekesa ni kaza diê.
3- Kudikuatekesa mu ibidi d- Kangolongol= mulembu ua nela ujinga; dikaza ujingulukila dikaza dié:
4- Kudilanga thulu imoxi pala kádisenge kadisenge.
5- Kusasa ana mu ijila ia Nzambi ni ia Ngeleja e- Kateketeke-mulembu uofele ua lukuaku: dikaza uatokala ulangidila o
6- Kukaia uuaia ni kubatula hongo tuana, n’a-alonga ijila ia Nzambi ni ia Ngeleja.
f – Kangelengele o mulembu ua kasamanu; uene musabuka ku lukuaku
MUSAMBU luala kiá ni katanu ka mulembu. Lukuaku luiba, atokala a-u-batula pala
Ngana, bhana dibasa ni kolesa enoso ala mu Matrimóniu. Aditume mu kidi, lukuaku luauabe.~
diala ni Muhatu. Azole ané ni henda ia familia iatokala kumoxi ni kixikini kia kiadifu ni dikaza disakana hongo kidiauaba: diatokala dikaia ni
Ngana; Ngana ongeka enoso ió adimuange, pala kutululuka kukala mu dibatula o muhatu ua kaiadi, kangelengele ueza mu ibisa ukaza.
makaza enoso. Amen

MUIMBI

Mama Muxima tueza kokué…………………………

Ijila ia makaza iadifangana ni milembu ia maku:


a- Ngungu a kumuna-kabenda=Nzambi
b- Soba milonga-ngoloxi a kabenda
c- Sexi a mikanda
d- Kangolongolo
e- Kateketeke
f- Kangelengele

Talenu mulembu:-a-muthu uakazala uadifangana ni lukuaku luala ni


mulembu uadikota-Ngungu a kumuna-UKALA NI NZAMBI. Muene**
ngunzu pala lukuaku lutene kuambata ima ianeme. Sé Nzambi ukaza
kiunange, kindala uafu
b- Soba milonga, makaza kaditoka milembu ni jinvunda: Dinhandua
diótoke milembu dibolo.
8.
A inveja e o ódio destroem a nossa família
Os velhos ricos, rodeados duma grande família e com saúde, são
muitas vezes considerados feiticeiros. Esta convicção, espalhada entre o
povo, provoca muitas mortes, injustiça e sofrimentos. Se um sobrinho
adoece ou morre, vão ao kimbanda e este atira as culpas para o velho,
para o tio ou a tia ricos e saudáveis. Assim vemos inimizades, ameaças,
pragas, mortes.

Será verdade aquilo que diz o kimbanda?


Temos de distinguir duas coisas:
1- Podemos aceitar os remédios que eles nos dão; eles têm muitos
conhecimentos úteis e até necessários para a saúde.
2- Não podemos aceitar quando eles dizem que alguém é causador da
doença ou da morte. Não esqueças que o kimbanda é esperto; antes de
dizer quem é o feiticeiro, ele procura saber se tu andas zangado com
alguma pessoa ou se tens inveja dos bens dos outros ou algum problema
com eles. Então esse homem mesmo com quem tens alguma dificuldade
será dado de feiticeiro. Se os velhos, tios ou tias são teus amigos, então
ele arranjará outro feiticeiro: uma pessoa falecida, uma sereia de tal rio ou
lagoa, etc.
Se os kimbandas dissessem o verdadeiro causador (comedor) das
doenças, das mortes, morreriam à fome; se falassem a verdade, já
estaríamos livres, porque “a verdade vos libertará”, disse Jesus. Quando
alguém se mete na vida dos kimbandas, a vida dele nunca mais anda para a
frente.
A Palavra de Deus

Por inveja do demónio é que a morte entrou no mundo e prová-lo-ão


os que pertencem ao demónio (Sab. 2,24)
O ultraje e as violências destroem as riquezas e a mais opulenta das
casas arruina-se pelo orgulho (Ecc. 21.4)
Quando o ímpio amaldiçoa o inimigo, amaldiçoa-se a si mesmo (Ecli.
21 23)
8. LUIMBI NI UNGUMA UMUANGA FAMILIA
Adiakimi akua-itadi, ala mu axaxi ka familia anga akala ni sauidi, ene mu
afikila uloji. Kixikinu kiki, kiamuanganena mu kituxi, kia-mu-beka kufua
kuavulu, kuiba ni jihadi. Se muebu umoxi ukata nda ufua aia ku kimbansa,
anga muene utakula ikuma kua velu, tia mba tio ala ni sauidi, kiki, tumona
jinvunda javulu, unguma, kudikusa, kulokela jipalaka ni kufua.
Kikala kidi ioso iazuela kimbanda?
Tutungula ima iadi:
Kiadianga- Tuxikinetu o milongo iatubekela. Ene ala ni kuijiia kuavulu
kuambote kuatokala pala kudisanza
Kaiadi, tudituna kia-tu-tangela exi muloji iú, muéne uabeka uhaxi mba o
kufua.
Kana kudijimba: Kimbanda, mukua-unjimu, udianga kuibula nda se eie
uadikuata ni mutu uala ni luimbi lua imbamba ia mukuâ; se uadikuata ni
mutu, nda uala ni luimbi lua ima ié muenio muene anda kuidika nê kuala
kimbamba, uixi: muloji. Jivelu, jitio ni jita makamba mé, muene uanda
kutangela, uixi: muloji mutu ió uafafuá (uafuile), mba kituta kia ngiji ió.
Muene uijia eie uala ni luimbi lua jimbote jé nda ua-mu-longolola mukonda
dia maka a-mu-kexile nau.
Se imbanda iakexi mu jimbula uabeka kukata, nda uabeka kufua
hinu ejo kufua ni nzala. Se akexi muzuela kidi, hinu tuajituka kiá, mukonda
kidi ki-tu jituna nda ki-tu-bulula, kala kiatange Ngana Jezu kioso mutu ió
kiadita musota imbanda, muenhu ué nuka dingi uia ku polo.
O homem jura com frequência será cheio de iniquidade e o flagelo não
KUXIXIMA NI KUIBA KU-NGI-TUNDA KUEBI?
afastará da sua casa… Se jurar em vão não terá justificação e a sua casa
1. Kufua
será cheia kuabokuena
de castigos mu luimbi lua demoniu, mu ngongo, ni akua-
(Ecli. 23,11)
O homem que desonra o(Sab
demóniu aka-ki-mona. 2,24)conjugal… será castigado nas
seu leito
2.públicas
praças Jindakada jamakota
cidade eniserá
kuiba kuavuluonde
apanhado kumuanga
menosumoni (unvama) ni
se esperava.
jinzu jamakota
Assim também perecerájabudika mukonda
toda a mulher quedia ukumbu(Eccli
deixa o seu marido 21,e4)lhe dá
3. Mutu ualokela ku izua ioso ié uizala kuxila ni
como herdeiro um filho de adultério…. Os filhos desta mulher nãojihadi kijandaka ka
tunola
alcançarão monzo
raízes, ié,ramos
os seu se udibala, kituxifruto.
não darão kié ki-mu-vutukila; se utanga
Deixará uma memória
maldita emakutu uvutuka
jamais se apagará luiadi
a suamuinfâmia
kituxi (Ecli. 23,18S)
“De onde vêm as guerras e as pelejas que há entre vós? Não vêm
“ O homem que jura com frequência será cheio de iniquidade e de flagelo que
precisamente dassua
não se afasta da paixões quejurar
casa.Se combatem
em vãoosnão
vossos
terámembros?
justificaçãoCobiçais
e a suaecasa
nadaserá
tendes: matais, sois invejosos e não conseguis o que desejais; combateis e
guerreais e nada tendes, porque não pedis; pedis e não recebeis, porque pedis
mal, pedis com o fim de satisfazer as vossas paixões”. (Tgo 4. 1-3)
cheia de castigos(Ecli.23.11). O homem que desonra o seu leito conjugal… será 5--Diala ukamba kuxila o hama iê aka-mu-talesa hadi mu itanda ià mbanza
castigado nas praças públicas e será apanhado, onde menos se esperava.Assim anga aka-mu-bonga bobo bua-mu-kinga bofele.
também perecerá toda a mulher que deixa o seu marido e lhe dá como herdeiro 6--Kieniki uê, muhatu uoso utexika, se uxisa diiala dié, anga u-um-lunduisa
um filho de adultério …Os filhos desta mulher não lançarão raízes, os seus ramos mona ua panda.ana a muhatu iú kakuata jidanji; jitangu já kijakuima
não darão fruto. Deixará uma memória maldita e jamais se apagará a sua
ibundu. Uakaxa kujimbuluka kiaiba, anga nuka dikufumana kué kumoneka.
infâmia”(Ecli.23.18s).
(Ecl 23. 18 e seg)
“ De onde vêm as guerras e as pelejas que há netre vós? Não vêm precisamente
das paixões que combatem nos vossos membros? Cobiçais e nada tendes; matais 7--Ita ni jinvunda kubala ala kiá muaxaxi kenu ia-mu-tunda kuebi? Iakamba
sois invejosos e não aconseguis o que deesjais: combateis e guerreais e nada kutunda ku jihanji jenu ja-mu-zoka mu idiandu ienu? Muala ni luimbi, maji
tendes, porque não pedis; pedis e não recebeis, porque oedis mal; pedis com o kimukala ni kima, mua-mu-jiba, muezala ni luimbi, maji iimuandala kimua-
fim de satisfazer as vossas paixões (Tiag.4.1-3) i-mon’o. Mubanga ni mibange ita maji kimuakala ni kima, mukonda
kimuabingi kima.

Para a nossa vida Muabinga maji kimuatambula, mukonda muabingi kiaiba pala
Nestas palavras, não encontrareis portas por onde entram alguns kubandekesa jihanji jenu (Tig 4. 1-3)
dos vossos males? Mu maka eniá kimuanda sanga mabitu muanda bokuena kuébi ni
Não condenemos os outros, mas olhemos para os nossos pecados. kuiba kuenu? Mukonda dia kieniki São Pedro uixi: “Ehenu” o usueia uoso,
Quando se dá a culpa só aos outros, os nossos males e pecados ni makutu, ni mangonha, ni luma ni kabodio kakulongolola atu. (Iped.
permanecem e por isso andamos de mal a pior.
2.1)
Perguntas

27--O kimbanda fala a verdade quando diz quem é feiticeiro? Kimuelesa akuenu maji tutalenu ituxi ietu
Não. O demónio é o pai da mentira Se ikuma iatokala ngó ku akuetu, ikuma ietu ixala ni kieniki tuenda jinga
28--Quando tenho desgraças, que devo fazer? kiaiba ni kiaiba; unguna ua jifamilia jetu tu-u-sanga ngó.
Procurar o remédio e pedir perdão dos meus pecados e dos
pecados da minha família. 27- Kimbanda múkua kuzuela o kidi, kioso kiatukulula muloji?
Kana Ngana, Diabu uene tata ua makutu.
Cântico
Eie, ungenji, uende-ze kiambote… 28 – Kingikala ni mavuua, ngibanga kiebi?
Ngenda mu sota mba Kusanga milongo, ni kubinga muloloke ua
ikuma iami ni ia familia iami.

4 . Se uloka mu ngoho, kakamona ujitu ni inzu ié iakezala ni malamba (Ecli


23.11)
9--Doença dum filho ou sobrinho. 9--Uhaxi ua mona mba muebu ua diala, ua
muhatu
A vida do homem neste mundo é um mistério incompreensível. Muenhu ua muthu mu ngongo kima kiabonzo. Kuandala kuijiia ioso
Querer compreendê-lo inteiramente é uma loucura. ibita kibekela kusaluka.
Por isso, em toda a parte do mundo, é um grande problema para o mu ngongo ioso ua-tu-bekela maka avulu kuió akazala. Mon’a
casal a doença dum filho. muthu uanaminina ku muiji kuavualuka ni uanaminina mu
O filho é uma pessoa dependente da família e liga-o mediatamente kitangana ni exi ndolo ia kuvuala, uivua kiá: Kiene kijila kia familia
no mesmo sentimento e preocupação: é um direito e um dever.
Ir ao kimbanda é como uma mosca que vai poisar numa teia de
aranha. A mosca pensa que vai descansar e ganha forças para continuar a
voar. Está enganada. Pensa que vai ganhar forças e vai morrer. Quanto
mais anda dum lado para o outro, mais presa fica. Por fim, vem a própria
aranha( que é o nganga-ndúa) e pica-lhe. Morre.

A Palavra de Deus

Pois quem quiser salvar a sua vida perdê-la-á, mas quem perder a
sua vida por minha causa salvá-la-á. Que aproveita ao homem ganhar o
mundo inteiro, perdendo-se ou condenando-se a si mesmo? (Lc 9,24-25)

Para a nossa vida

Os pais devem procurar o curativo, os remédios; sim, mas ir ao


kimbanda adivinhar é mau; não vás.

Se não vou adivinhar, que hei-de fazer para ter saúde na minha família?

Procura paz e o amor na tua casa


Procura dar uma alimentação substancial aos teus filhos: é melhor comer
os bois e as cabras quando há saúde, que comê-los nos óbitos.
Vive só com uma mulher, para que não haja inimizades e invejas entre as Jitata-Jicristã kai ku kimbanda pala kuijila se muloji nanhi ua-kiijia-
mães dos teus filhos. mu-jiba, nda uandala kudia mon’é (kala kiamuzuela athu).
Não fumes nem te embebedes. Tongololenu jimbimbi já Ivangelhu: mukonda, ió uandala kubulula o
Não te mostres maior que os outros: boa amizade com os outros muenhu ué, uaka-u-texi, maji uoso utexi muenhu ué mukonda
Procura os remédios melhores e não feches a bolsa na doença dos teus diami, uaka-buluka. Kubonga kuahi kua muthu se unganhala o
filhos. ngongo ioso, anga utexika o muenhu ué, nda udibana ku ubika ua
diabu? (Lc 9. 24-25)
Depois de fazeres tudo o que estava ao teu alcance, coloca os filhos Kuia ku kimbanda kudifangana ni luhamue luia mutula ku
nas mãos de Deus. “Faça-se a Sua vontade”. mujandanda ua dibube. Lihamué luxinganeka kuila luanda kunha,
anga namona’nguzu pala ni lutuka dingi. Luadinganala. Lusota
Se o filho ou sobrinho morreu? - Não vás adivinhar nguzu, manhi luanda kufua. Kioso luhamué kilukala mubanga luia
koko, luiza-ku, lunaminina dingi, anga dibube diza mu mukuata
Respeita o teu próximo. Não ameaces, não praguejes, não ponhas feitiço (muene o nganga nduá) anga lufua.
nos outros e terás uma família abençoada. Jitata jatokala kusota milongo pala kusaka mona, maji kana kuia ku
Não descanses sem saber a doença do falecido afim de acautelares kimbanda kiaiba.
o futuro. Pergunta aos teus pais se também vós ou os vossos irmãos não Se kingi-mu-zambula, ngibanga phé kiebi pala ngikale ni kudisanza
tiveram uma doença igual e como conseguiram vencê-la. mu familia iami?
Procurar o kimbanda para saber quem é o feiticeiro não resolve o
problema. Pelo contrário: haverá mais mortes na família. USOTA:

Perguntas ---- Kutululuka ni henda monzo ié


29--Qual é o inimigo da nossa vida? ---- Kudia kuambote pala an’é: jingombe, jihombo, ujidia
O único inimigo da nossa vida é o pecado. Se queres ter a kiúdisanza. Kana kujibaka pala kujidia bhu tambi ngó.
Vida, acaba com o pecado em ti e à tua volta. --- Ukala ngó ni muhatu umoxi: kibhukale ni unguma ni luimbi kua
an’é mu mbambe ni jimamá javulu.
Cântico ---- Kana kunua kiaiba makanha ni kangonha nda ukodiua
---- Kana kuditudika mu kaxi ka akuenu
Jezu ngó Muene ua-tu-ijia ---- Sota milongo iambote, ni kana kujika o kitadi mu kukata kua
an’é.
Kiubanga ioso iutena kubanga, an’énu atule bhu maku a Nzambi. Ni
mbu maku a Mam’etu Virge Maria. Muene uejia ii ianda kubanga.
Se o mona nda Muebhu uafu? Kana kuia muzambula.
Kana kukanena, kana kulokela jipalaka, kana kuloua akuenu,
inga uatokala uxila mukuenu, ni uakakala ni muiji (uazediua)
Kana kunhoha se ukamba kuijia o uhaxi ua difundu pala udimuke ku
hadia. Uibula ku jitata jenu se ene mba jiphane já Kakexile ué ni uhaxi
ueniú, anga a-u-sake kiebi, nda ni ihi?
Kusota kimbanda kiaiba anga ejia muloji nanhi, kikuzuba o
kubhindama kuku inga kuakakala dingi kufua mu muiji.
Nanhi utena kujika o muloji nda kufidisa o nzumbi iaiba jisote
phangu jaubhe kijejia pala ka-ku-bekela dilamba?
Kuandala kuijia o muloji nanhi, kuene kuvudisa unguma:
O unguma nuka ubhana muenhu. Iú, tunde dia tunde, ubheka dingi
kalunga.

29 – Nguma ia muenhu uetu nanhi?


Nguma ia muenhu kituxi ngó. Se uandala muenhu uzuba ituxi ié ni ituxi ia
athu a-ku-kondoloka.

Cântico: Jezu ngó muene ua-tu-ijia…


10--Felizes os que sofrem na esperança. 10--Azediua io atala hadi

Depois da Morte e Ressurreição de Jesus, vemos realizadas todas as Kioso Jezu kiazubile kufua ni kufukunuka, tuamono kuma o
bem-aventuaranças. Estas foram iluminadas com uma nova luz: a luz do mauzedina oso aditenesa. Enié amuikine ni mukengeji uaube ua
Cirio Pascal, Cristo Ressuscitado. Ciriu ia Páskua, Kristu uafukunuka.
Podemos entender melhr o dito de Jesus: “felizes os que sofrem”, Tutena kuijiia kiambote kuila; azediua ió a-mu-tala hadi.Mu ngongo
há mal no mundo, porque Deus nos criou imperfeitos. Mas deu-nos grande muala kuiba, mukonda Nzambi ua-tu-bange kituatenena, ngo dingi,
poder: 1º somos participantes do poder criador de Deus; 2º somos ni kutena kuonene: kuatexika mu kituxi kia Adão ni Eva.
dotados duma verdadeira liberdade. 1. KIADIANGA: kukuatekesa mu kutena kua ubangelu ua Ngana
Deste modo o homem pode fazer alguma coisa de próprio e ter Nzambi uatubana ué ngunzu ia Kubanga ima iambote ni iaiba.
autêntica responsabilidade pelas obras que faz. O homem pode construir 2. KAIADI: uatukembesaa ni ufolo ua kidi.
o mundo ou destrui-lo. Se trabalhar bem, todo o homem beneficia; se Mu kikexilu kiki, o muthu utena kubanga kima kioso kioso mudié
trabalhar mal, todo o homem sofrerá. muene ni kukala mu kidi mutumini ua kima kiabanga.
A Palavra de Deus Muthu utena kutunga o ngongo, o kuizanga; Hé n’ akalakala
kiambote, muthu uoso uoso ubindumuka; hé ukalakala kiaiba
“Vinde a mim vós todos que andais afadigados e curvados sob o muthu uoso uoso utala hadi.
fardo e aprendei de Mim que sou manso e humilde de coração”, disse
Zenu kokuami enu enioso muabuila ni kimbamba kia-mi-nemena, ni
Jesus. (Mateus 11,28-29)
mudilonge n’ Eme, mukonda ngatululuka ni ngabelesela,
Dirigindo-se depois a todos, disse: “Se alguém quer vir após Mim,
ngatululuka muxima. Jezu ua-ki-zuela( Mateus 11.28-29)
negue-se a si mesmo, tome a sua cruz dia após dia e siga-Me”. (Lc. 9.23)
Nzambi ulaia se hadi, bu pholo ia malamba ni jihadi, kala muthu ua-
Para a nossa vida mu-mona o nvunda ia luxixikinha, kana?
Deus permanece impassivel perante os massacres e sofrimentos, Kiki uamu-tu-talela ni kingo ku-mu-talela.
como um homem a ver a luta de formigas? Não é verdade. Deus quis o
homem livre; não permitiu este grande risco, se não, porque se sentia Nzambi uamesena muthu mu ufolo, ni ua-mu-ehelela kuenda ni
suficientemente forte, para intervir na luta a favor do homem. mubetu ua-tu-bekela uoma, mukonda uala ni kutena kua kutulola
É como se dissesse ao homem: “Tu farás tudo o que quiseres, mas iaiba anga ku-tu-kuatekesa mu jihenda Jê.
eu devo advertir-te de que Eu inventarei de cada vez como triunfar do teu Ufikila kala Nzambi kuatangela o muthu: eie uakabanga
mal. “Não te abandonarei jamais. Farei de cada uma das tuas faltas, faltas kiuakamesena, Eme ngaka-ku-basela, ngaka-ku-longesa ioso inga-
que podem servir para o bem. Hei-de propôr-te incessantemene maneira ku-tuluila mu itanga ioso pala kutolola o kuiba kué, kingaka-inga-ku-
de reparares as tuas desordens. tukuluila mu itangana ioso kutolola o kuiba kué, kingaka-
Adão abusou da sua dignidade?- O verbo fez-se Carne. Eva perdeu-
se? – Inventou Maria. Adão perdeu-se?- Na Cruz o homem volta
para Deus. Estais mortos?- Eu vos ressuscitarei.(2Cor. 5.17).
O sofrimento recornda-nos que não somos feitos para este mundo -ku-zemba dingi. Ngakabanga kilueza, kilueza kia kuzediua. Ngana
de pecado, que não somos do mundo, que este deve ser transformado, ku-ku-longa o kubilula muxima, mukonda dia ufusa. (Nambi
modificado, convertido. O sofrimento transforma, amadureci, instrui. O uabange madiuanu a matunda mu kubanga athu, abeta kota o
sofrimento aumente a nossa capacidade de amor e compreensão. Todo madiuanu a kubangulula ioso…
o sofrimento faz algo de com com aquele que sofre. É uma força de
comunhão, aproxima-nos sempre da verdade. Adá ualokalala ujitu ué? O Mbimbi iadibange Muthu. Eva uatu-texi?
Os infelizes são os confidentes de Deus, convidados a parecerem-se – O ku Dikulusu o muthu uavutuka kua Nzambi. Muala mu afi?—
com Deus, que sofre com o mal deste mundo e ama até ao ponto de Eme nga-mi-fukununa(IICor 5.17) Moso utala hadi ubana umbangi
sofrer por ele. um ngongo ia lujiji lua kukala ni Nzambi. Hadi i-tu-lombobuela kuila
(Tive fome e deste-Me de comer, tive sede e deste-Me de beber…) ka-tu-bangela pala ngongo ii ia ituxi, tuatokala ku ngongo ii ianda
Bem-aventurados os pobres, os perseguidos… porque deles é o Reino kubilula, n’aibanguluka ni ilunguluka. O hadi ibilula, ikolesa, ilonga.
dos Céus. Hadi itenesa o kuijia kuetu ni i-tu-telula o kilunji. Jihadi joso jibanga
kudilunga né.
Tem confiança, Eu venci o mundo.
Kukala ni ió a-mu-tala hadi. Ikala ngunzu ia kukala nákuetu kumoxi:
i-tu-zukamesa itanga ioso ku kidi.
O axixima mu ngongo ene akua-kikutu kia Nzambi, a ambela
kudifangana ni Nzambi, ua-mu-tala hadi ni kuiba kua ngongo ii ni a
azola ndu mu kuatalela hadi. (Ngakexile ni nzala, ua-Ngi-bele kudia,
Ngakexile ni dinhota, ua-Ngi-bele kunua…)
Azediua o jingadiama, asondemeka… mukonda utuminu ua Diulu ua
ene.
Kálenu mu kudielela, Eme ngatolola o ngongo.Mu kuzukama kua
enioso, uixi: (Hè moso uámesena) kuiza ko kuami, adizembié
muene, atambule o dikulusu dié kizua ni kizua, a-ngi-
kaiele(Lc. 9. 23)

30--Mukonda diahi mutu utala hadi?


Mukonda kitutenena ni tuabindamena Mubuludi.

30--O hadi palahi?


I-tu-difuanganesa ni Jezu Mubuludi ni i-tu-bokuesa mu
kikalakalu kia kubuluka kua Kristu.
Perguntas 32 – Mauzediue akuxi?--dinake

30- Porque é que o homem sofre? 1º Azediua jingadiama já muxima, mukonda utuminu ua Diulu ua
Porque somos imperfeitos e precisamos dum Salvador. ene.

31 – Para que serve o sofrimento? 2º Azediua alenduka, ene akalundula o ixi.


O sofrimento torna-nos semelhantes a Jesus Salvador e introduz-nos no
plano salvador de Cristo. 3º Azediua ió adila mukonda aka-a-bomba

32 – Quantas são as Bem-aventuranças? 4º Azediua ió ala ni nzala ni dinhota dia ima iaiuka mukonda
São 8_ akekuta.
1º- Bem-aventurados os pobres em espírito, porque deles é o Reino dos
Céus. 5º Azediua akua-henda, mukonda ene muene anda kua-kuatela
2º- Bem-aventurados os mansos, porque possuirão a terra. henda.
3º- Bem-aventurados os que choram, porque serão consolados.
4º- Bem-aventurados os que têm fome de justiça, porque serão saciados. 6º Azediua akua muxima uazele, mukonda ene akamona Nzambi.
5º- Bem-aventurados os que usam de misericórdia, porque alcançarão
misericórdia. 7º Azediua akua-kuluulula, abuisa jinvunda, ene a-e-exana an’a
6º- Bem-aventurados os puros de coração, porque verão a Deus. Nzambi.
7º- Bem-aventurados os pacificos, porque serão chamados filhos de Deus.
8º- Bem-aventurados os que padecem perseguição por amor da justiça, 8º Azediua oso a-a-talesa hadi, mukonda dia kuiuka, o Utuminu ua
porque deles é o Reino do Céu. Diulu ua ene.

Oração MUSAMBU
Ngana Nzambi ietu, pala utukule ku ungana ua nguma, uamesene
Senhor Nosso Deus, que para nos libertar do poder do inimigo Mon’e utala hadi ionene ia dikulusu, bana kua abiké o Ngalasa ia
quiseste que o Vosso filho sofresse o suplício da Cruz, concedei aos vossos kufukunuka kiambote.
servos a graça da Ressurreição gloriosa. Amen.

Cântico:
Jezu a-mu-pape ku kudikulusu, Maria uemana…
11. 11.
Santa Unção Santa Unsa
Jesus disse que: “Aquele que perseverar até ao fim, será salvo”. (Mt Jezu uazuela uixi: uoso uximbakata mu uxikinu katé ku di zubilu
10.12) uakabuluka”
Nós fomos criados por Deus e para Deus voltaremos. No fim desta A-tu-bangela ni muenhu iú, ua ngongo, tuakadisanga ni Ngana.
vida no mundo, iremos ao encontro do Senhor. Este encontro é muito Kudisanga kuku kuala ni kijingu kiadikota, kala kiki, tuatokala
importante; por isso, devemos prepará-lo com outro encontro especial kuidika kudisanga kuku ni kuditakanesa mu jisaramentu, se
sacramental, ainda antes de morrer. Esse encontro chama-se Sacramento kukingila kitangana kia kufua. Kudisanga kuku a-ku-ixana
da Santa Unção. É necessário que acabemos a vida neste mundo muito Sacramentu ia SANTA UNSAN. Kuabingi tuzuba muenhu ua ngongo
unidos a Jesus. Numa palavra, para nos prepararmos para a morte ni tubande kua Jezu; tuixi: pala tudidike o kufua tuabindamena
devemos receber o sacramento da Santa Unção. kutambula SACRAMENTU IA SANTA UNSAN.
Talenu: kitala kia kufua seku; kuma tufua mu undenge ni mu
Jesus e os doentes uadiakimi, kiene ué mu undenge ni mu uadiakimi tutambula-mu
A doença é sempre ocasião de Santa Unsân.
sofrimento, de preocupação e até de aflição. A Sacramentu ii a-i-bana mu kitangana kia kukata kua kidi, buoso
doença é “anúncio” da morte. Padre. Sacramentu ia Santa Unsân kitutena ku-i-kingisa kiavula. O
Para muitos, a doença é também “caminho de Haxi kioso kiala mu kibhidi, mukonda dia kukaka. Mu kiki se muthu
conversão” para Deus. uatenesa makuinhi asamanu a mivu, utambula Santa Unsân.
Todos precisam de saber que Deus está
Kuala endexi a makalu ambata medalha kumoxi ni jisabhi já dikalu
com os doentes para os consolar e confortar.
ku-a-soneka, exi; Eme ngi katóliku. Se ngikala mu kibhidi kia kufua,
A compaixão de Jesus Cristo pelos IMAGEM
doentes e as numerosas curas que realizou, são ngixanene Nganga Nzambi” Akamukúa eza ni medalha iosoneka
sinal de que o Filho de Deus carregou sobre Si mbimbi iadifu kieniokio, maji ku mukolo mu xingu.
todo o sofrimento humano causado pelas
doenças. MBIMBI IA NZAMBI
“Se bhuala muthu mudienu ualukata, atume adiakime a Ngeleja,
ene asambe-né, a-mu-uese maji mu mutue mu dijina dia Ngana.
Jesus está sempre com os doentes, a tal ponto de considerar como feito a Si O kusamb’uku kua kuxikana, anga ku-mu-bulula uoso ualukata.
mesmo, tudo o que for feito a um doente. O Ngana u-mu-balumuna, se uatele ituxi u-mu-loloka iú.
(Tiag. 5.13-14)
«Vinde, benditos de Meu Pai, e recebei em herança o Reino que vos está
preparado desde a criação do mundo. (…) Porque adoeci e visitastes-Me.»
(Mateus 25,34,36)
Se Tiago ua-tu-tumina pala kuixana adiakime a Ngejeja exi: jisacerdote-
Padre) kioso muthu kiakumbama? Tuixana Nganga Nzambi kioso muthu
ualembua kuzuela? Ananhi adibongolola monzo ia haxi mu kitangana kia
sacramentu ia Santa Unsân?

DIMUKENU
Tuzuela o sacramentu ii, mu kuxila kiavulu, monzo ietu, pala
minzangala ni adiakimi ejiie ni kilunji kutena kua sacramentu ii.
Kijila kiadikota ku ana ni jindandu já haxi kijila kiki: Kukuatekesa o
jitata n’aiudika njila ia kufua, kuixana Nganga Nzambi pala n’abana
sacramentu ia Santa Unsâ. Muthu uoso uoso uabingi kukuatekesa mukuá,
uala mu kibidi ku muenhu, n’a-di-iudika kufua: ii iene o ikalakalu ia henda
ia iabeta kota.

KUMOXI NI SACRAMENTU II, KUENE KUUBANA O VIATIKU.


VIATIKU, EXI, HUTA IHI?
Viatiku ia-tu-lombolola: kudia kuá ió uanda kuenda njila, tuixi: ngenji. O
kudia kuetu kua muenhu uakalelaku, o kumunhâo. Kala kiki, kumoxi ni
sacramentu ia Santa Unsân tuatokala kubhinga ué kumunhão ku haxi.

33 – SANTA UNSAN IHI?


Santa Unsan mba Unsân ua jihaxi sacramentu ia-tu-xila Jezu pala
kukuatekesa ji kridistão já-mu-kata ni kidi, mu nzumbi ni mu xitu ué.

34 – Ituminu iasukuku ia ana ku jitata já ji kristão iebi?


Kubhinga Santâ Unsân ku jitata já, ku’afunda mu ituminu ia kristã
ni kutumina kubanga missa ia madifundu.

MUSAMBU
Tua-ku-bingila, Ngana
Talesa o jihaxi
Jala mufua lelu
Ejidile ni Jezu
Kuta mesu kua Nzambi
Mu jihadi jâ. Amen
E,como a morte não tem idade, pois morremos em qualquer iadade, assim Normalmente com este sacramento dá-se o VIÁTICO ao doente.
o sacramento da santa unão não tem idade. Este sacramento Viático quer dizer: alimento para a viagem. O nosso alimento da
normalmente é dado por ocasião duma doença em que a vida está em Vida Eterna é a comunhão: pofr isso, juntamente com o sacramento
perigo. Mas não esperemos por perigo garvíssimo, de tal modo que só da Unção dos enfermos, também d evemos pedir a comunhão para
chamemos o padre, quando o doente está mmoribundo. Não adiemos o o doente.
sacramento demasiado. Quando o doente está em perigo chamamos o
sacerdote.Pode acontecer um apessoa estar em perigo de morte, e não PERGUNTAS:
haver doença, ou então haver fraqyeza devido à idade já avançada. Por
isso mesmo sem doença aparente podemos receber a santa Unção, depois 33—Que é a Santa Unção?
dos 60 anos ou at´de antes. Santa Unção ou Unção dos enfermos é o sacramento que Jesus
Alguns mpotoristad têm uma medalha junta com as chaves do cvarro e na deixou para alívio espiritual e também corporal dos cristãos que se
medalha esta inscrição:” Sou católico, em caso de desastre chamem o encontram gravemente doentes
padre”. “ Outras pessoas trazem uma medalha com inscrição semelhante,
mas num fio ao pescoço:”Sou católico, em perigo de morte chamem-me 34—Quais ão os últimos deveres dos filhos para com os seus pais
um padre”. cristãos?
Pedir a santa Unção e o Viático para os pais , fazer-lhes o
PALAVRA DE DEUS: Está alguém entre vós doente? Camem os presbíteros funeral cristão e mandar celebrar missa por eles.
da igreja e que estes orem sobre ele, ungindo-o com óleo no nome do
Senhor. A oração da fé salvará o doente e o Senhor recebê-lo-á: e, se ORAÇÃO:
cometeu pecados, ser-lhe-ão perdoados” (Tiag. 5.13-14). Oremos ao Senhor por todos os nossos irmãos em perigo de vida
S.Tiago diz pafra chamarmos os mais velhos da igreja, quando a pessoa para que sejam reconfortados pelos sacramentos. E supliquemos ao
estiver moribunda? Só podemmos chamar o padre, quando a pessoa já Senhor que, ao olhar para eles, reconheça o rosto sofredor de seu
não fala? Quais são as pessoas que devem participar na celebração deste Filho.
sacramento? Por nosso Senhor Jesus………

Para a Vida:

Temos de falar frequentemente deste sacramento e, com muito respeito,


em nossa casa, para que os jovens e mais velhos estejam conscientes da
sua necessidade.
É uma obrigação grave dos filhos e parentes ajudar o outro em perigo de
vida e a preparar-se para a morte: é uma cdas maiorse obras de
misericórdia.
12---Sacramento da Ordem 12---Sacramentu ia Ordem

Alguns cristãos, entre o Povo de Deus, são chamados para serem Mu axaxi ka mundu a Nzambi sai jikristã jimoxi a-mu-ixana kua
seus ministros, para servirem a Igreja de Deus, constituindo assim a família Ngana pala akale akunji, n’abikila Ngeleja ia Nzambi. Ni kiki, atunge
dos filhos de Deus, de tal modo que sejamos todos “raça eleita, sacerdócio o Familia lé. Anga athu oso akale: “muiji uósole, jinganga já Sobha
real, nação santa, povo adquirido, afim de anunciar as virtudes dAquele kifuxi kiazele, mundu uangene ua Nzambi Muene. S.Pedro uá-a-
que ´nos chamou das trevas para a sua luz admirável.” (Ipedr. 2.9) sonekena uixi: A-mi-tungula pala muende ni kujimbula o imbamba
ia madiuanu iene mubanga Nzambi ió ua-mi-katula muavundu, iú
Para constituir a sua Igreja, Deus quis que houvesse o Sacerdócio ua-mi-beka mu kukengeji ué udiuanesu (1 Ped 2.9)
Ministerial. Por isso institui o Sacramento da Ordem, para que aqueles que Pala kutunga o Ngeleja lé, Ngana Nzambi uandalele Akunji. Mu kiki,
escolheu sejam consagrados e possam presidir na Pessoa de Cristo Jesus. uabhange o sacramentu ia Ordem pala ió à-a-nona a-a-lumbile kua
Nzambi, n’atuamenena o mundu, mu uthu ua Jezu Kristu.
Este sacramento tem três graus:
O 1º grau é para os Diáconos SACRAMENTU II IALA NI MATALA ATATU:
O 2º grau do sacramento é para os Padres Ditala diadianga: sacramentu ia Orde pala kubanga Diacono Ditala
O 3º grau é para os Bispos dia kaiadi: sacramentu ia Orde pala kubanga PADRE. Dikala dia
katatu: sacramentu ia Orde pala kubanga BISPU.
Cada um no seu grau age na pessoa de Cristo, ao celebrar os Kala muthu mu ditala dié ukalakala mu dijina ni mu UTHU UA
mistérios do Senhor. KRISTU, mu kubanga ibhangu ia Ngana.

A Palavra de Deus
“Porque todo o Sumo Sacerdote escolhido de entre os “O NGANGA NZAMBI iadikota a-mu-sola mu’axaxi ka athu anga a-
homens é constituído a favor dos homens, nas coisas concernentes mu-xinda o kukalela o mundu ku pholo mu ima iatokala Nzambi.
a Deus, para oferecer dons e sacrificios pelos pecados. Muene ubhana o ilumbu, ni jisata mukonda dia ituxi, kuma Muene
ué uazuata dibhuilu, utena kulendukila ió athobho, ni oso
Pode compadecer-se dos ignorantes e dos que erram, pois
ajimbindila, adibala mu kutondala. Mukonda dia kiki, kiene
também ele está cercado de fraqueza, e, por isso, deve oferecer
kiabhingi kubakula o jisata já ituxi ia mundu, ni ié-Muene-Muene.
sacrificios tanto pelos seus próprios pecados como pelos pecados
Kana muthu uê u-di-metena o ujitu ua Ungana uadikota Uen’iu.
do povo”. (Hebr 5.1-4)
Kikale ngó uoso a-mu-ixana kuala Nzambi kuakala Nganga
iadikota,uila kiexanene Alá (Hebr.5.1-4)
“Kuma Eme ngatambula kua Ngana kioso kinga-mi-longo enu,
“Eu recebi
Como do pelas
ouvimos Senhorleituras,
o que também vos transmiti:
Jesus institui que
para a sua o Bispos,
Igreja kuila: Ngana Jezu, usuku uenio ua-Mu-bakuila ku jinguma uakatuile
Senhor Jesus,
Sacerdotes na noite
(Padres) em que foi entregue, tomou o pão e, depois
e Diáconos. o mbolo. O kiazuba kusakidila Nzambi, anga u-i-bukulu uixi:lú Uene
de dar graças, partiu-o e disse: “Isto é o Meu Corpo que será
Perguntas
o Mukutu Uami uobane mukonda dienu. Mubhanga jinga kieniki
35entregue
– Que é apor
ordem?
vós; fazei Isto em Minha Memória”. Do mesmo
mu ku-ngi-jimbuluka Eme. Kiene kimoxi ué kiabangele ku kopo,
modo,A depois
Ordemdeécear,
o sacramento quee disse:
tomou o cálice Jesus “Este
deixou paraé aconsagrar
Cálice Nova os
Bispos, Sacerdotes e Diáconos. kiazuba o kuseiala, u-i-kuata uixi: O kopo ii, kiene o kikutu kiobe bhu
aliança no meu Sangue: todas as vezes que o beberdes, fazei-o em
kaxi ka Nzambi ni athu, kiojike kidimbu ni Manhinga Mami. Kioso
Minha Memória. “Portanto, sempre que comerdes este Pão e
ki-mu-nua jinga ku kopo ii, mu-ki-banga mu ku-Ng’-umununa Eme.
beberdes este Cálice, anunciais a morte do Senhor até que Ele
Mukonda kala kitangana kimudia o Mbolo Ii, kimunua o kopo li,
venha”. (I Cort 11. 23-26)
mua-MU-bana o jingolokela já kufua kua Ngana, katé hinu kiakeza
Podemos ler também lc.22.19-20
Muene”. (Icor. 11.23-26). Tutanga ué- LC. 22.19-20)
“Deixei-te em Creta para que acabes de organizar o que
falta e estabeleças presbíteros em cada cidade, segundo as “Kiene kinga-ku-xila mu kikolo kia kreta, pala ubheke mu uiukilu ué
Comominhas
vimosinstruções”. (Tito 1.5)
pelas leituras, Jesus instituiu para a sua igreja: ima ioso iakambe-ku handji ku-i-banga. Utumbika adiakime mu
“É melhor procurardes entre vós, irmãos, sete homens de Ngeleja joso ku mabhata-mabhata, uila kinga-ku-tumu Eme(Tit 1.5)
BISPOS,
boaSACERDOTES (PADRES)
reputação, cheios E DIÁCONOS.
de Espírito Santo e de sabedoria, e confiar-
lhes-emos a tarefa de servir às mesas. Quanto a nós, entregar- “Tungulenu-phé, akuetu, mudienu, sambuadi dia muthu, oso a-a-
nos-emos assiduamente à oração e ao serviço da Palavra”. (Act. tumbula kuala akuá ezala ni Nzumbi Ikola, ni Unjimu, pala tu-a-
6.3-4) bane o kutambula konta ia sidivisu ii. Etu-phé, tujijila jinga o
PERGUNTA:
kusamba, ni ukunji uetu ua kulonga o Maka ma Nzambi” (Act 6.3-4)
35—Que é a Ordem? kala kituevu um makutanga, Jezu uabana ku Ngeleja Ié:

A Ordem é o sacramento que Jesus deixou para consagrar os Bispos, BISPU


Sacerdotes (Padres) e Diáconos. PADRE
DIAKUNU

35 – ORDE IHI?--Orde Sacramentu iabangele Ngana letu Jezu Kristu,


pala kubanga BISPU, PADRE(Ngana Nzambi) ni DIAKUNU.

Kala kituevu mu makutanga, Jezu uabana ku Ngeleja lé:


13---No Céu participaremos 13-- MU DIULU TUANDA KEMBA NI NZAMBI
Da glória de Deus. Festa iandikota iatokala ku-i-kalakalela kiavulu, mukonda kuala ima
Os dias que precedem uma grande festa são dias de intenso iavulu iabingi kuidika. Athu kiazukama festa, asanguluk, mukonda
trabalho, pois há muitas coisas a preparar. E todos experimentam uma ejia kià exi: «Tuandakemba.
grande alegria, porque pregustam já a festa que se aproxima.
O Pai do Céu preparou para todos os homens uma festa sem fim. Ngana Nzambi, Tata ietu ia Diulu, ua-Tu-idikila ué festa iakalelaku
Revelou-o Jesus aos seus amigos antes de morrer: «Eu vou preparar-vos mu Diulu. Kiene kiambela Jezu ku makamba mé ni akunji é:
um lugar na casa do Meu Pai, para que onde Eu estiver estejais vós «Ngamuia mu-mi-idikila kididi monzo ia Tata iami, mukala buoso
também» (João 14,2-3). bungikala Eme.
No Céu, com Jesus, vive já a Virgem Maria, que espera por nós Mu Diulu buamoxi ni Jezu, bu’pholo ia Nzambi Tata ni Nzumbi Ikola
como uma mãe espera por todos os seus filhos. Vivem com Eles os Santos muala Kilumba Maria, Mama uamu-tu-kingila etu tu n’Ê. Buamoxi
e todos os que morreram na amizade com Deus, também os da nossa ne ene amukemba’uà o Jianju ni Jisantu ni athu enioso ambote ni
família. jindandu ni ene amukemba metu afila mu ngalasa ia Nzambi.
Também nós somos convidados a esta festa, no fim da nossa vida Etu enioso uê Nzambi ua-tu-ixana mu festa ia Diulu, mukonda kioso
nesta terra. Pois, com a morte a vida não nos é tirada, mas é transformada. kituakafua muenu uetu kandaka-u-batula, kiuakabua; na-daka-u-
Iremos ao encontro do Senhor, para receber o prémio das nossas obras. kitula kiabeta kuuaba. Etu enioso tuandakuia mu tanesa ni Ngana,
Assim a nossa vida é como um longo dia, em que podemos n’a-tu-futu kala mu Ngana,n’a-tu-futu kala muthu kiafuama
preparar-nos para a festa do Céu, seguindo os conselhos de Jesus e o ikalakalu iê.
exemplo da Virgem Maria e de todos os Santos. Muenhu ua athu mu ngongo mumu uadifanganani kizuua kia
Alguns vivem nesta terra como se um dia não tivessem de deixá-la: kukinga, kia kukalakalela festa ia Paraizu. Pala ku-i-bita kiambote,
guardam dinheiro, amontoam roupa, compram carros… Mas não são estas tukaiela milongi ia Jezu ni uendelu ua jisantu.
coisas que lhes salvarão a vida, porque, no dia da morte, dinheiro e Sai athu mu ngongo mumu amukuenda kala kandafua kala
riquezas não valem nada e ficam. Se não tiverem feito obras de kandaixisa Ima ioso ii kiiandatena ku-a-bulula muenhu, mukonda
misericórdia, serão afastados de Deus e irão para o inferno, numa mu kizuua kia kalunga kitadi ni unvuma ima iakadibotê ngó.
eternidade de sofrimentos. Oso kabange ikalakalu ia henda andaku-a-muangununa
muangununa kua Nzambi mu jihadi jakalelaku
A Palavra de Deus.
Mu diulu tuandakemba
Se cumprirmos a lei doniamor,
Nzambi.
Jesus à nossa morte dirnos-à: MBIMBI IA NZAMBI
«Vinde, benditos de meu Pai, recebei em herança o reino que vos está
«Zenu enu a-mi-tanesa kua Tata iami, mulundule o ungana ua-mi-
preparado. Porque tive fome e deste-Me de comer; tive sede e deste-
idikila tunde kia dimatekenu di ngongo. Mukonda Eme ngakexile ni
Me de beber; adoeci e visitastes-Me;
nzala, enu mua-Ngi-bana kia kudia. Ngakexile ni dinhota, enu mua-
Ngi-zalela. Ngakexile ni tuxi, enu mua-Ngi-zuika. Ngakexile mu
kata, enu muendele mua-Ngi-kunda
O homem depois da morte leva consigo as riquezas e as dignidades do Muthu kioso kiafu, maunvama ni ijngu ia ngongo i-mu-kaiela?
mundo? Para que servem as riquezas? Que nos acontece depois da morte? Maunvama metu atokala kukuatekesa nanhi mu ngongo? Kioso
Quem vai para o Céu? Quem encontraremos no Céu? kitufua ihi i-tu-bita? Nanhi uanda kuia mu Diulu? Mu Diulu
tuandasanga nanhi?
Para a nossa vida
KUKALA KUETU KUA KRISTÃ
Se não formos sempre generosos, se não seguirmos sempre o
caminho de Deus, ao aproximar-se da morte, Jesus virá em nosso socorro Kalunga kikazukama , Jezu uiza mu-tu-kuatekesa ni sakramentu ia
com o sacramento da Unçaão dos enfermos. O Padre rezará juntamente Ndembu-ia-jihaxi: Nganga-Nzambi uiza mu samba kumoxi ni
com os nossos parentes, pedindo a proteção de Deus, impor-nos-à as jindandu jetu, u-mu-uaia ni maji a santu pala ku-mu-loloka o ituxi
mãos, ungindo-nos com o óleo santo para a remissão dos nossos pecados. iala ku muxima.
A igreja costuma rezar também por aqueles que já morreram, Ngeleja iene mu bingila ué afu ni kakituxi kofele ku muxima, ià ai
porque alguns estão no Purgatório, onde limpam com o sofrimento as mu Purgatorio, pala Ngana Nzambi n’a-azelesa a matome a milonga
penas dos seus pecados, até ficarem totalmente puros. iafu-naiu. Katena kuia mu infernu, mukonda kala ni kituxi kionene:
kai uê hanji mu Diulu, katé kiazela muene zeletetê ku muxima.
Perguntas Kiene kiua kiaia mu Diulu.

36- A vida do homem acaba com a morte? 36– Muenhu ua muthu ubua ni kalunga?
A vida do homem não acaba com amorte: ele deve apresentar-se a Muenhu ua muthu kiubu ni kalunga, uatokala kubixila kua Nzambi
Deus para ser julgado. n’a-u-fundisa.

37- Que é o céu? 37– Paraízu ihi?


O Céu é o gozo eterno de Deus, juntamente com a Virgem Maria, os Paraizo kuzediua bu pholo ia Nzambi kumoxi ni Kilumba Maria ni
Anjos e os Santos. Jianju ni Jisantu mu ukembu uakalelaku.
38 – Que é o inferno? 38 – Infernu ihi?
Inferno é o sofrimento da privação de Deus, num castigo eterno, Infernu kuxixima kumoxi madiabu ni athu aiba
juntamente com os demónio e os maus. amuangununa ku ukamba ua Nzambi, iá ala ni hadi
iakalelaku.
39 – Que é o Puirgatório?
O Purgatório é o lugar de sofrimento, onde as almas dos justos 39 – Purgatorio ihi?
acabam de expiar os pecados, antes de entrar no Céu. Purgatorio kididi kia hadi muala athu afila mu ngalasa ia
Nzambi, pala kufuta makongo a ituxi ia venial , n’ afamena
40 – O que é a Unção dos enfermos?(Tig. 5.14-15) kuenda mu Diulu.
Unção dos enfermos é o sacramento instituido por nosso Senhor
Jesus Cristo para alívio espiritual e corporal dos enfermos. 40—Santa Unsã ihi?(Tig.5.14-15)
Santa Unsã, sacramentu iabangele Ngana Ietu Jezu Cristu,
ululuisa mienhu ni mikutu ia jihaxi.
14 . O Senhor envia o seu Espírito e tudo é criado.
Eu vou confessar-me Tenho respeitado as coisas que o Senhor nos dá,
ou estraguei de propósito?
Rezo ao Espírito Santo:
Dai-me, Senhor, a Vossa luz, Digo a Deus, Meu Pai:
para eu ver o meu coração.
Pai, desobedeci.
Lembro-me das Palavras de Jesus e penso se Lhe obedeci: Fiz o que é mal diante de Vós…

Amai a Deus com todo o vosso coração Confesso os meus pecados para Deus me perdoar:
Meu Pai ama-vos: rezai sempre.
Ajoelho-me ao pé do Padre: ele está no lugar de Jesus, e digo-lhe:
Tenho rezado? Abençoai-me, Padre, porque pequei. Há… dias (semanas… meses)
Tenho rezado a pensar em Deus? que não me confesso.
Vou à Missa ouvir Jesus e dar graças ao Pai? Digo os meus pecados.
Escuto o que ele me diz e a penitência que me manda fazer.
Amai-vos uns aos outros. Rezo o Acto de Contrição.
O que fizerdes a um dos meus irmãos O Padre perdoa-me em nome de Jesus: «Eu te perdoo os teus
É a Mim que fazeis. pecados em nome do Pai e do Filho e do Espírito Santo».
Eu respondo: Amen
Tenho ajudado os outros, ou não? Depois, volto para o meu lugar e vou oferecer ao Senhor o que o
Tenho sido delicado, ou mal educado? Pade me mandou.
Tenho brincado com amizade, ou ando à bulha?
Faço batota no jogo? Acuso os companheiros?
Tierei alguma coisa aos outros?

Falai verdade uns aos outros.


Digo sempre a verdade, ou menti alguma vez?

Trabalhai com boa vontade para o Senhor.

Faço os deveres com cuidado,


ou fui preguiçoso?
14. 3º Ngene mu ia mu beza buamoxi n’akuetu mu misa kialumingu?
Ngene musota ni kuija ni kudilonga maka a Nzambi?
Ngidifisala kiebi?
4º Ngatumaka tata ni mama?
KIOSO NGENDA MU DIFISALA Ngaxila adiakime ni ujitu?
NGATOKALA Ngakuatekesa jingadiama ni adietu?
NGIBINGA KUA
NZUMBI IKOLA 5º Ngaxingi, ngabeta, ngakuama akuetu?
NGALAZA Ngakuatela njinda, ngabubidila akuetu?
IA KUBANZA
NI KUIJIA O 6º Ngazuela, ngabange maka ni ituxi ia sonhi?
ITUXI INGATE Ngaxikina milongi iaiba?
Ngasungu ngalongo akuetu ifua ni ituxi ia sonhi?
Ngisamba ngixi: Ngana, Nzumbi ia Nzambi ngi-muikine o kilunji kiàmi, Ngatonokene kiaiba n’akuetu?
ngitene kuijia o ituxi iadisueka ku muxima uami.
7º Nganhana, ngasueka, ngazange ima ia ngene, sê kudijimbula?
NGIDIELA Ngavutula ima ia ngene?
NGIZEMBA
O ITUXI IAMI, 8º Ngatange makutu?
MUKONDA IENE Ngatatela milonga ia makutu kua akuetu?
IAFISA JEZU Ngafikila akuetu ima iaiba?
KU DIKULUSU.
9º Ngaxinganeka ngadiaubela kubanga maka aiba? Ku kaza
Ngibanza, ngibula ku muxima uami: adiagene
1º Ngasambe ni ujitu kua Nzambi? Ngakenga kumona ima ia soinhi?
Ngene mu samba jinga?
Ngene mu landuka jinga? 10º Ngakuatela luimbi kua akuetu ni ku ima ia ngene?

2º ngene mu loka dijina dia Nzambi mu


Makutu ni kutonokena Nzambi mu makutu ni
Kutonokena Nzambi ni maka a Nzambi?
Ngendele ku miambu ni kuxingila mahamba
NGIDILOKELA 15.
KUA NZAMBI Eu tomo parte na Missa
Ngisamba ngixi: Ituxi iami ia-ngi-ibila: nguami dingi ku-i-vutukila.

NGIIA MU Estamos reunidos em nome do Senhor


Ditukulula
ITUXI KUA O Padre convida todos a iniciar a Missa:
PADRE «Em nome do Pai e do Filho e do Espírito Santo».
Eu repondo: Amen
Ngizuela ngixi: Ngibenzele, tata, kiala eme ngi mukuà ituxi! Ngabiti izuua… Depois da saudação do Padre, digo:
(mbeji mba semana) sè kudifisala. Ngizuela ituxi ioso ni penitencia ku Bendito seja Deus que nos reuniu no amor de Cristo.
muxima sê kusueka kimoxi. Ngizuela dingi ngixi: Ngadifisala ué o ituxi ioso
ingajimbi, ngabinga kua Nzambi ni kokué, tata, muloloke. Ngivua milongi ia Pedimos perdão ao Senhor
padre ni penitênsia ia-ngi-tumina.- ngisamba musambu ua kudiela ituxi.
Padre kia-ngi-loloka mu dijina dia Jezu, eme ngitambuijila: Amem! Ngi-mu Com coração arrependido, peço perdão a Deus e aos irmãos:
–xalesa ni ngiia bu kididi kiami musamba ou mu banga kia-ngi tumina. Confesso a Deus todo-poderoso e a vós irmãos, que pequei muitas
vezes por pensamentos, palavras, actos e omissões, por minha
culpa, minha tão grande culpa. E peço à Virgem Maria, aos Anjos e
Santos, e a vós irmãos, que rogueis por mim a Deus, nosso Senhor.

Senhro, tende piedade de nós!


Cristo, tende piedade de nós!
Senhor, tende piedade de nós!

Louvamos a Deus
Glória a Deus nas alturas
e paz na terra aos homens por Ele amados. -Senhor Deus Rei dos
céus. -
Deus Pai todo-poderoso-nós Vós louvamos, nós Vós bendizemos-
nós vós adoramos, nós Vós glorificamoa, - nós Vós damos graças,
por vossa imensa glória. Senhor Jesus Cristo, Filho Unigénito, -
Senhor Deus, Cordeiro de Deus- Filho de Deus Pai-Vós que tirais o
pecado do mundo, -tende piedade de nós,-Vós que tirais o pecado
do mundo, acolhei a nossa súplica; -Vós que estais a direita do pai,
-tende piedade de nós. -Só Vós Sois Santo; só Vós,o Senhor; Só Vós O Senhor esteja convosco
o Altíssimo, Jesus Cristo;-om o Espírito Santo,- na glória de Deus Eu respondo: Ele está no meio de nós.
Pai.Amen!
Coração ao alto
Escutamos e aclamamos o Senhor que nos fala - O nosso coração está em Deus
Damos graças ao Senhor nosso Deus
Depois da primeira leitura , quando o leitor disser: Palavra do Senhor, - É nosso dever, é nossa salvação.
respondo: Graças a Deus!
Santo, Santo, Santo,
Antes da leitura do Evangelho, o Padre diz: Senhor Deus do universo
O Senhor esteja convosco. O Céu e a terra proclamam a vossa glória.
Eu respondo: Ele está no meio de nós! Hosana nas alturas!
Bendito o que vem em nome do Senhor.
Evangelho de nosso Senhor Jesus Cristo segundo… Hosana nas alturas
-Glória a vós, Senhor!
Celebramos com Jesus a Sua morte e ressureição
Rezamos por nós e por todos
Depois da transformação do pão e do vinho no Corpo e Sangue de
No fim de todas as invocações, suplico a Deus, dizendo: Jesus, cantamos a nossa aceitação completa deste mistério da fé:
Ouvi-nos, Senhor!
Anunciamos, Senhor a vossa morte,
LITURGIA EUCARISTICA Proclamamos a vossa ressurreição,
Vinde, Senhor Jesus.
Apresentamos o pão e o vinho
Aclamamos o Pai, o Filho e o Espírito Santo.
Ofereço a Deus a minha vida em união com toda a Igreja e digo:
Bendito seja Deus para sempre!| No fim da oração eucaristica, proclamamos a nossa fé, dizendo
com todo o povo: Amen.
E quando o padre nos convida a rezar, respondo:
Receba o Senhor por tuas mãos este sacrifício para glória do seu nome, Reunidos na mesa do Senhor
para o nosso bem e de toda a Santa Igreja.
Unidos no amor pelo mesmo Pai do Céu, rezamos:
Damos Graças a Deus por Jesus Cristo Pai nosso, que estais no céu…
E proclamamos: Vosso é o reino o poder e a glória para sempre!
No início da oração eucaristica, o Padre diz: A paz do Senhor esteja convosco.
- O amor de Cristo nos uniu.
E dou aos vizinhos um sinal de amor e de paz.

- Cordeiro de Deus, que tirais o pecado do mundo, tende piedade de nós.


- dai-nos a paz

Recebemos o pão da vida

Felizes os convidados para a Ceia do Senhor!


Eis o Cordeiro de Deus, que tira o pecado do mundo!

-Senhor, eu não sou digno de que entreis na minha morada, mas dizei uma
palavra e serei salvo.

Aproximo-me da mesa da Comunhão e, quando o padre me mostra a


Hóstia consagrada, dizendo: O Corpo de Cristo, com toda a minha fé
respondo: IMAGEN
- Amen!

Vamos com o Senhor

Abençoe-vos Deus todo poderoso,


Pai, Filho e Espírito Santo.
- Amen

Vamos em paz, qe o Senhor nos acompanhe.


- Graças a Deus
15.
Mu kubanga misa.

TUADIBONGOLOLA MU DIJINA
DIA NGANA

KU DIMATEKENU KIOSO Padre kia mateka Misa:


Mu dijina dia Tata ni dia Mona ni dia Nzumbi Ikola. Tuatambuijila:
Amen.

-- Ngalasa ia Ngana ietu Jezu Kristu, henda ia Tata kumoxi ni Nzumbi


Ikola ikale n’enu.
--Tuximane Nzambi ua-tu-bongolola mu henda ia Kristu.

TUBINGA
MULOLOKE
KUA NGANA

TUDIKOLIENU ITUXI IETU.


-- Ngadikola kua Nzambi uatena-ioso, ni kokuenu jipange, eme
ngatele ituxi iavulu ia kuxinganeka, ia kuzuela, ia kubanga ni ia
kuxibaka mu kikuma kiami, mu kikuma kiami kionene. Ngadiondo
ué kua Kilumba Maria, ku Jianju ni Jisantu ni kokuenu jipange ngi-
bingilienu kua Nzambi, Ngana ietu.
Ngana, tu-kuatele henda!
Kristu, tukuatele henda!
Ngana, tu-kuatele henda!

TUFUMANESA
NZAMBI
FUMA KUA NZAMBI BULU
Ni kutululuka mu ngongo, ku´athu a-a- zolo kuá Muene. Uatambuile mukutu mu kipata kiá Nzûmbi Ikôla, mu divumu dia
-- Ngana Nzambi,Ngana ya diulu,Eie u Tata U Nzambi ia Pungu: etu tu-ku- kalumba Madia, Iù ua-di-bangele muthu kal`etu, a-mu-papele ku
ximana, Tu-ku-tumbula, tu-ku-beza tu-ku-fumanesa, tu-ku-sakidila, dikulusu, mukonda dietu, mu ungana ua Poso Pilatu, uafîle, a-mu-
muconda, Eie U Tata uavua fuma ioso- Ngana Jezu Kristu u Mona wa
fundîle, uafukunukine mu kizúa kiá katatu, kala kiatange o Biblia,
Ngumba. Eie u Nzambi, u Mbudi ya Nzambi U Mona-a Nzambi Tata.-Eie
uabandêle mu diulu ku-amutumina kumoxi ni Tata.
ukatula kikuma kia ngongo, tukuatele henda; Eie ukatula kikuma kia
ngongo, tu-bane ioso i-tu-ku-binga. Eie uene ku kudila ka Tata, ku-kuatele Hádia uanda kuiza mu ungana uÊ mú fundisa athu a muenhu ni afu;
henda! Eie ngó uakola, Eie ngó U Ngana. Eie ngó u Kalunga Samba, Jezu ungana uÊ ki uakábua. Ngaxikina Nzûmbi Ikôla.
Cristu . -Kumoxi ni Nzumbi Ikola, mu ukembo umoxi ni Nzambi Tata. Amen Ngana u-tu-bana muenhu, uatunda kuá Tata ni kuá Môna a-mu-
beza ni a-mu-fumanesa kumoxi ni Tata ni Môna.
TUIVA, TUKOLA Muene o muzambu ua Misesedi. Ngaxikina Kiônge kimoxi, kikôla,
NGANA UAMUTU-ZUELELA
kia athu oso, ki âxa akunji.
Mu kuzuba leitura iadianga: Ngaxikina Batismu imoxi ngó, iloloka ituxi.
Mbimbi ia Nzambi Ngakingila difukunukinu diá athu âfua, ni muenhu mu ngongo hádia
-- Tusakidilenu Nzambi izá-ku. Amem.

Mu kutanga Evanjelho: TUBINGILA


--Ngana akale n’enu! AKUETU NI ETU ENIETU
--Iú kia mu kaxaxi ketu. Tu-ive, Ngana!
-- Njimbu ia Ngana Jezu Kristu kala kia-i-soneka mukunji…
--Fuma kua Nzambi Ngana. TUBAKULA
--Mbimbi ia kubuluka O MBOLO
--Fuma kua Nzambi Ngana. NI VINHU

Credo MABANDU IA EUKARISTIA


Ngaxikina Nzambi imoxi ngó, Tata uatêna ioso, uabânga diúlu ni îxi, ni ima Mu kubakula mauijitu metu:
ioso imoneka ni ioso ki imoneka. Ngaxikina Ngana imoxi ngó, Jezú Kristu, -- Sambenu, jipange, nda Sata ietu ii, a-i-tambuijile kua Nzambi Tata
Môna- a-Ngumba uâ Nzambi, a-um-vuala kua Tata tunde dia tunde.Nzambi uatena- ioso.
uatunda kua Nzambi, mukengeji ua mukengeji, Nzambi ia kidi kua Nzambi -- Ngana atambule Sata ii bu maku mé, ifumanesa dijina diê, i-tu-
ia kidi bekele mbote ni ku kionge kiê kikôla.
A-mu-vâla, ká-mu-bânga, uêne mu Unzâmbi umoxi ni Tata.
Îma ioso a-i-bângela muá Muene, uatulukile ku diulu mukonda dietu, tu TUSAKIDILA
athu pala ku-tu-bulula. NGANA NZAMBI
MUA JEZU
KRISTU A NGANA

Musambu ua Eukaristia: Tusamba kumoxi n’akuetu o musambu ua-tu-longo


--Ngana akale n`enu. Jezu: Tat`etu uala mu diulu…
--Iú kiá mu`axâxi k`etu. Tukingile ni kusanguluka o kuiza kuasukilaku kua Mubuludi uetu
--Mixima ienu bulu: Jezu Kristu.
--Tuá-i-te kiá kuá Nzâmbi: --Ungana uoso ué, kutena kué, ni kikembu kié ku mivu ni mixinda.
--Tusakidilienu Nzâmbi, Ngana ietu. -- Kutululuka kua Ngana kukale izuua ioso n`enu.
--Kiene muene kiatokala, kuene kubuluka kuetu. --Uzolelu Kristu ua-tu-ongêka.
Uakola, Uakôla, Uakôla! Mbudi ia Nzambi ikatula kituxi kiá ngongo, tu-kuatele henda, bis
Ngana Nzambi ia ima ioso. Tu-bane kutululuka.
Diulu ni îxi ikoua fuma Ié. Tukouenu Nzambi bulu!
Ataneku uíza mu dijina dia Ngana, tukouenu Nzambi bulu!
TUTAMBULA
O MBOLO IA MUENHU
TUKOLA JEZU,
--Azediua o athu ió a-exanená o kudia
TUBOKA O
Kua Ngana! Ii Mbudi ia Nzambi ikatula kikuma kia ngongo
KALUNGA NI
--Ngana kingifama, Eie n’ubokona mu
DIFUKUNUKINU
Muxima uami, zuela dizui dimoxi, eme ngibuluke.
DIÉ
--Mukutu ua Kristu
--Amen!
-- kidiuanu kia kuxikina!
TUIA NI
--Ngana tujimbula kufua kué tuboka a difukunukinu dié. Zá Ngana Jezu!
KUTULULA
BUAMOXI NI NGANA
TUKOUA TATA A-mi-hambelele Nzambi uatena ioso.
NI MONA NI Tata, Mona ni Nzumbi Ikôla.
NZUMBI IKOLA Amem!
Tuienu ni kutululuka, Ngana a-tu-endese kiambote.
Mu kuzuba musambu ua Eukaristia, tuila: Amen. Tua sakidila Nzambi.

KITUBONGOLOKA
KU MEZA
Fotos para o 3º ano de catecumenado:

CAPA:Sé catedral:153631
Contra capa :162607: alegria da vida cristã

1º grupo:casamento : 164834.
181524.
Da Missa:122838,122904,,123112,123143
Família: —Nº,155750,155935
João e Branca:101159
.

2º conjunto: Comunhão solene:122741


Ngombe:133136

Potrebbero piacerti anche