Sei sulla pagina 1di 36

LÔØI NOÙI ÑAÀU

Ngaøy nay, ñieän naêng laø moät phaàn thieát yeáu trong saûn xuaát coâng nghieäp
cuõng nhö trong cuoäc soáng sinh hoaït haøng ngaøy cuûa con ngöôøi. Ñeå ñaûm baûo saûn
löôïng vaø chaát löôïng ñieän naêng caàn thieát, taêng cöôøng ñoä tin caäy cung caáp ñieän
cho caùc hoä tieâu thuï, ñaûm baûo an toaøn cho thieát bò vaø söï laøm vieäc oån ñònh
trong toaøn heä thoáng; caàn phaûi söû duïng moät caùch roäng raõi vaø coù hieäu quaû
nhöõng phöông tieän baûo veä,thoâng tin ,ño löôøng ,ñieàu khieån vaø ñieàu chænh töï
ñoäng trong heä thoáng ñieän.
Trong soá caùc phöông tieän naøy, rôle vaø thieát bò baûo veä baèng rôle ñoùng moät
vai troø heát söùc quan troïng. Trong quaù trình vaän haønh heä thoáng ñieän, khoâng phaûi
luùc naøo heä thoáng cuõng hoaït ñoäng oån ñònh, thöïc teá chuùng ta luoân gaëp tình
traïng laøm vieäc khoâng bình thöôøng hoaëc söï coá nhö ngaén maïch, quaù taûi v.v. . maø
nguyeân nhaân coù theå do chuû quan hoaëc khaùch quan. Heä thoáng Rôle seõ phaùt hieän
vaø töï ñoäng baûo veä caùc söï coá ,tình traïng laøm vieäc baát thöôøng cuûa heä thoáng
,ñeå töø ñoù con ngöôøi coù bieän phaùp xöû lyù kòp thôøi.
Hieän nay döôùi söï phaùt trieån cuûa khoa hoïc kyõ thuaät, thieát bò baûo veä rôle
ngaøy caøng hieän ñaïi, nhieàu chöùc naêng vaø taùc ñoäng chính xaùc hôn. ÔÛ nöôùc ta
ngaøy nay, xu höôùng söû duïng rôle khoâng tieáp ñieåm ñeå daàn thay theá cho caùc rôle
ñieän cô duøng tieáp ñieåm ñaõ quaù cuõ kyû, hoaït ñoäng khoâng an toaøn vaø thieáu
chính xaùc .
Ñeà taøi “ Khaûo saùt heä thoáng rôle baûo veä traïm bieán aùp 110/15KV Thuû
Ñöùc Baéc “ nhaèm muïc ñích tìm hieåu vaø giôùi thieäu moät soá thieát bò veà rôle baûo
veä kyõ thuaät soá maø hieän nay ñang söû duïng roäng raõi trong heä thoáng cung caáp
ñieän.

Ñeà taøi goàm coù 2 phaàn :

- Phaàn 1 : Toång quan veà rôle .


Trong phaàn naøy goàm coù 2 chöông giôùi thieäu nguyeân lyù baûo veä cuûa moät
soá loaïi rôle cô baûn vaø caùc chæ danh vaän haønh cuûa thieát bò baûo veä rôle thoâng
duïng hieän ñang ñöôïc söû duïng trong heä thoáng ñieän ôû Vieät Nam.

- Phaàn 2 : Khaûo saùt thöïc teá heä thoáng rôle baûo veä traïm bieán aùp
110/15KV
Thuû Ñöùc Baéc.
Phaàn naøy goàm 2 chöông :
+ Chöông I : Giôùi thieäu caùc thieát bò nhaát thöù cuûa traïm 110/15KV Thuû Ñöùc
Baéc.
+ Chöông II : Heä thoáng rôle baûo veä cuûa traïm bieán aùp 110/15KV Thuû Ñöùc
Baéc.

Trong quaù trình thöïc hieän ñeà taøi, nhoùm nghieân cöùu ñaõ ñöôïc söï höôùng
daãn taän tình
cuûa coâ Vuõ Thò Ngoïc, nghieân cöùu caùc taøi lieäu lieân quan cuõng nhö ñi tìm hieåu
thöïc teá taïi

traïm bieán aùp 110/15KV Thuû Ñöùc Baéc. Tuy nhieân, do thôøi gian thöïc hieän ñeà taøi
coù haïn cuõng nhö kieán thöùc kinh nghieäm veà lónh vöïc baûo veä rôle trong heä thoáng
ñieän chöa nhieàu, neân taäp ñoà aùn toát nghieäp naøy seõ coù nhöõng sai soùt laø ñieàu
khoâng theå traùnh ñöôïc. Nhoùm nghieân cöùu raát mong ñöôïc söï nhaän xeùt vaø ñoùng
goùp cuûa quí Thaày Coâ.

TP.Hoà Chí Minh , thaùng 02 naêm 2001


Nhoùm sinh vieân thöïc hieän

Nguyeãn Thaønh Thoï


Ñoã Taán Kính
LÔØI CAÛM ÔN

Nhoùm thöïc hieän xin chaân thaønh caûm ôn :

- Ban Giaùm Hieäu tröôøng Ñaïi hoïc SPKT Tp.HCM .


- Ban Chuû Nhieäm Khoa Ñieän - Ñieän töû.
- Quí Thaày Coâ ñang giaûng daïy taïi Khoa Ñieän .
- Coâ Vuõ Thò Ngoïc - Ngöôøi ñaõ taän tình höôùng daãn chuùng em trong
quaù trình thöïc hieän ññà aùn toát nghieäp naøy .
- Cha meï vaø nhöõng ngöôøi thaân ñaõ nuoâi daïy cho chuùng con coù
ñöôïc
ngaøy hoâm nay .
- Ban Giaùm Ñoác Coâng Ty Truyeàn Taûi Ñòeân 4 .
- Taäp theå CBCNV Traïm bieán ñieän Thuû Ñöùc Baéc .
- Caùc baïn sinh vieân cuøng khoùa , cuøng lôùp 97N-ÑKC .

**
MUÏC LUÏC

Lôøi noùi ñaàu Trang


Phaàn giôùi thieäu 1
Phaàn noäi dung :

Phaàn 1 : TOÅNG QUAN VEÀ RÔLE BAÛO VEÄ


Chöông 1 : Khaùi nieäm veà rôle baûo veä 5
Chöông 2 : Nguyeân lyù hoaït ñoäng cuûa caùc loaïi rôle baûo veä
trong traïm bieán aùp 8

Phaàn 2 : KHAÛO SAÙT THÖÏC TEÁ HEÄ THOÁNG RÔLE


BAÛO VEÄ TRONG TRAÏM 110/15KV THUÛ ÑÖÙC BAÉC
Chöông 1 : Giôùi thieäu traïm Thuû Ñöùc Baéc 27
Chöông 2 : Giôùi thieäu thieát bò nhaát thöù
I. Maùy bieán aùp löïc 28
II. Maùy caét 29
III. Caàu dao caùch ly 31
IV. Maùy bieán doøng ñieän 32
V. Maùy bieán ñieän aùp 32
Chöông 3 : Khaûo saùt heä thoáng rôle baûo veä traïm bieán ñieän
110/15KV Thuû Ñöùc Baéc
I. Sô ñoà nhaát thöù 33
II. Sô ñoà heä thoáng rôle baûo veä nhaát thöù
A. Sô ñoà vaø keát löôùi heä thoáng 33
B. Phaân tích sô ñoà 35
III. Khaûo saùt rôle baûo veä ñöôøng daây
1. Baûo veä ñöôøng daây phía 110KV 40
2. Baûo veä ñöôøng daây phía 15KV 52
IV. Khaûo saùt rôle baûo veä maùy bieán theá
1. Rôle taùc ñoäng coù doøng ñieän 55
2. Rôle taùc ñoäng khoâng coù doøng ñieän 82
V. Caùc rôle baûo veä khaùc
1. Rôle sa thaûi phuï taûi 86
2. Rôle khoùa trung gian 90

Phaàn 3 : KEÁT LUAÄN 92


Taøi lieäu tham khaûo 93
Phuï luïc 94

**
TRÖÔØNG ÑHSPKT TP.HCM COÄNG HOØA XAÕ HOÄI CHUÛ NGHÓA
VIEÄT NAM
Ñoäc laäp - Töï do - Haïnh phuùc

KHOA : ÑIEÄN - ÑIEÄN TÖÛ


BOÄ MOÂN : ÑIEÄN COÂNG NGHIEÄP

NHIEÄM VUÏ ÑOÀ AÙN

- Hoï vaø teân : Nguyeãn Thaønh Thoï Maõ soá sinh vieân : 97202399
Ñoã Taán Kính Maõ soá sinh vieân : 97202315
- Lôùp : 97N-ÑKC
- Khoùa : 1997 - 2000
- Ngaønh : Ñieän khí hoùa vaø cung caáp ñieän

1. Ñeà taøi :

KHAÛO SAÙT HEÄ THOÁNG RÔLE BAÛO VEÄ


TRAÏM BIEÁN AÙP 110/15KV THUÛ ÑÖÙC BAÉC

2. Soá lieäu ban ñaàu :


Soá lieäu thöïc teá taïi traïm Thuû Ñöùc Baéc .

3. Noäi dung phaàn thuyeát minh :

+ Toång quan veà rôle.


+ Giôùi thieäu thieát bò nhaát thöù cuûa traïm.
+ Khaûo saùt heä thoáng rôle baûo veä traïm.

4. Phaàn baûn veõ :


5. Giaùo vieân höôùng daãn : (Kyù vaø ghi roõ hoï teân )
Vuõ Thò Ngoïc
6. Ngaøy giao nhieäm vuï : 08/ 01/ 2001
7. Ngaøy hoaøn thaønh nhieäm vuï : 28/ 02/ 2001

Caùn boä duyeät kí teân Thoâng qua boä moân


(Kí vaø ghi roõ hoï teân ) Ngaøy thaùng naêm
2001
Chuû nhieäm boä moân
NHAÄN XEÙT CUÛA GIAÙO VIEÂN HÖÔÙNG DAÃN :
NHAÄN XEÙT CUÛA GIAÙO VIEÂN DUYEÄT :
DAÃN NHAÄP

I. ÑAËT VAÁN ÑEÀ :

Ngaøy nay, haàu nhö hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi trong moïi lónh vöïc ñeàu khoâng
theå taùch khoûi nguoàn naêng löôïng ñieän . ÔÛ nöôùc ta, ñieän naêng haàu heát ñöôïc
saûn xuaát ôû nhöõng nhaø maùy nhieät ñieän , thuûy ñieän coù coâng suaát lôùn nhö :
Thuûy ñieän Hoøa Bình , thuûy ñieän Ña Nhim , thuûy ñieän Trò An , nhieät ñieän Phuù
Myõ , nhieät ñieän Phaû Laïi ...
Caùc nhaø maùy thuûy ñieän thì ñöôïc xaây döïng ôû nhöõng vuøng coù vò trí ñòa
lyù thuaän lôïi cho vieäc xaây döïng nhaø maùy thuûy ñieän , coøn caùc nhaø maùy nhieät
ñieän thì ñöôïc xaây döïng ôû nhöõng nôi gaàn nguoàn nhieân lieäu, nhöng hoä tieâu thuï
thì khoâng chæ laø nhöõng hoä ôû xung quanh nhaø maùy.Vaán ñeà ñaët ra laø laøm sao
truyeàn taûi ñöôïc ñieän naêng töø caùc nhaø maùy ñieän ñeán caùc hoä tieâu thuï moät
caùch lieân tuïc, an toaøn vaø kinh teá nhaát.
Ñeå ñaûm baûo saûn löôïng vaø chaát löôïng ñieän naêng caàn thieát, taêng cöôøng
ñoä tin caäy cung caáp ñieän cho caùc hoä tieâu thuï, ñaûm baûo an toaøn cho thieát bò vaø
söï laøm vieäc oån ñònh trong toaøn heä thoáng caàn phaûi söû duïng moät caùch roäng
raõi vaø coù hieäu löïc nhöõng phöông tieän baûo veä , thoâng tin , ño löôøng, ñieàu khieån
vaø ñieàu chænh töï ñoäng trong heä thoáng. Trong soá caùc phöông tieän naøy rôle vaø
thieát bò baûo veä baèng rôle ñoùng moät vai troø heát söùc quan troïng.
Cuøng vôùi söï phaùt trieån kyõ thuaät ñieän noùi chung vaø caùc heä thoáng ñieän
löïc noùi rieâng, kyõ thuaät baûo veä rôle trong maáy möôi naêm gaàn ñaây ñaõ coù nhöõng
bieán ñoåi vaø tieán boä raát to lôùn. Nhöõng thaønh töïu cuûa kyõ thuaät baûo veä rôle
hieän ñaïi cho pheùp cheá taïo nhöõng loaïi baûo veä phöùc taïp vôùi nhöõng ñaëc tính kyõ
thuaät khaù hoaøn haûo nhaèm naâng cao ñoä nhaïy cuûa caùc baûo veä vaø traùnh khoâng
cho caùc baûo veä laøm vieäc nhaàm laãn khi coù nhöõng ñoät bieán cuûa phuï taûi, khi
coù hö hoûng trong maïch ñieän aùp hoaëc khi coù dao ñoäng ñieän , nhaèm hoaøn thieän
caùc phöông phaùp döï phoøng trong caùc heä thoáng khi coù hö hoûng trong caùc sô ñoà
baûo veä vaø sô ñoà ñieàu khieån maùy caét ñieän cuõng nhö khi baûn thaân maùy caét
ñieän bò truïc traëc . . . Hieän nay,ngöôøi ta ñaõ cheá taïo ñöôïc caùc thieát bò baûo veä rôle
ngaøy caøng goïn nheï ,hoaït ñoäng chính xaùc , taùc ñoäng nhanh , ñoä an toaøn cao.
Vì vaäy, nhoùm nghieân cöùu ñaõ choïn ñeà taøi “ Khaûo saùt heä thoáng rôle baûo
veä cuûa traïm bieán aùp 110/15KV Thuû Ñöùc Baéc “.

II. GIÔÙI HAÏN ÑEÀ TAØI :

Trong traïm bieán aùp , coù hai heä thoáng maïch ñieän cô baûn laø maïch ñieän
nhaát thöù vaø maïch ñieän nhò thöù.
Maïch ñieän nhaát thöù laø maïch ñieän tieáp nhaän caùc nguoàn ñieän cao aùp ñeán
traïm, bieán ñoåi ñieän aùp cuûa nguoàn ñieän nhaän ñöôïc, sau ñoù phaân phoái ñi
nguoàn ñieän coù ñieän aùp ñaõ bieán ñoåi. Maïch ñieän nhaát thöù goàm coù caùc thieát
bò nhö : maùy caét, dao caùch ly, maùy bieán theá löïc, thanh caùi maùy bieán doøng ñieän,
maùy bieán ñieän aùp, maùy bieán theá töï duøng v.v…

Maïch ñieän nhò thöù goàm caùc maïch ñieän coù caùc chöùc naêng kieåm soaùt söï
vaän haønh cuûa maïch ñieän nhaát thöù nhö : ñieàu khieån, chæ thò traïng thaùi, ño ñeám
thoâng soá ñieän vaø baûo veä maïch ñieän nhaát thöù. Maïch ñieän nhò thöù coù caùc caùp
ñieän kieåm soaùt, caùc daây daãn ñieän, caùc thieát bò ñieän nhò thöù (nhö thieát bò ño
ñeám ñieän, thieát bò ñieàu khieån, rôle baûo veä v.v…).
Trong phaïm vi ñeà taøi, nhoùm thöïc hieän chuû yeáu chæ khaûo saùt vaø tìm hieåu
heä thoáng rôle baûo veä cuûa moät traïm bieán aùp 110/15KV tieâu bieåu. Vôùi caùc vaán
ñeà chính sau ñaây :
- Chæ danh vaän haønh vaø nguyeân lyù hoaït ñoäng cuûa moät soá loaïi rôle cô
baûn trong traïm bieán aùp.
- Phaân tích yeâu caàu, chöùc naêng baûo veä cuûa töøng loaïi rôle treân sô ñoà heä
thoáng maïch ñieän nhaát thöù cuï theå cuûa traïm.
- Tìm hieåu caùc thoâng soá kyõ thuaät cuûa rôle ñang caøi ñaët vaän haønh thöïc
teá taïi traïm.

III. MUÏC ÑÍCH NGHIEÂN CÖÙU :

Vaän duïng nhöõng kieán thöùc ñaõ ñöôïc hoïc ôû tröôøng ñeå aùp duïng nghieân
cöùu treân thöïc teá.
Qua ñoù, baèng thöïc tieãn ñeå hoïc hoûi vaø tích luõy
nhöõng kieán thöùc nhaèm phuïc vuï cho coâng taùc chuyeân
moân sau naøy.

IV. THEÅ THÖÙC NGHIEÂN CÖÙU :

Caùc böôùc tieán haønh nghieân cöùu:


- Choïn ñeà taøi .
- Chính xaùc hoaù ñeà taøi.
- Soaïn ñeà cöông .
- Thu thaäp taøi lieäu.
- Xöû lyù taøi lieäu.
- Vieát coâng trình nghieân cöùu.

* Ñoái töôïng nghieân cöùu :


Ñoái töôïng nghieân cöùu laø heä thoáng rôle baûo veä cuûa traïm THUÛ
ÑÖÙC BAÉC .

* Phöông phaùp nghieân cöùu :


Söû duïng phöông phaùp quan saùt vaø tham khaûo taøi lieäu laø chính.

* Keá hoaïch nghieân cöùu:


Ñeà taøi ñöôïc thöïc hieän trong thôøi gian 6 tuaàn .
Keá hoaïch nghieân cöùu cuûa nhoùm nhö sau :
- Tuaàn 1 vaø 2 : Soaïn ñeà cöông , thu thaäp taøi lieäu vaø ñi thöïc teá taïi
traïm .
- Tuaàn 3 ñeán 5: Vieát coâng trình nghieân cöùu .
- Tuaàn 6 : Hoaøn chænh vaø noäp ñeà taøi.

**

PHAÀN 1

TOÅNG QUAÙT VEÀ RÔLE BAÛO VEÄ


CHÖÔNG 1

KHAÙI NIEÄM VEÀ RÔLE

1. Khaùi nieäm veà rôle baûo veä:

Ñoái vôùi caùc traïm bieán ñieän aùp cao theá, cuõng nhö trong quaù trình vaän
haønh heä thoáng ñieän noùi chung; coù theå xuaát hieän tình traïng söï coá thieát
bò,ñöôøng daây hoaëc do cheá ñoä laøm vieäc baát thöôøng cuûa caùc phaàn töû trong heä
thoáng. Caùc söï coá naøy thöôøng keøm theo hieän töôïng doøng ñieän taêng leân khaù
cao vaø ñieän aùp giaûm thaáp, gaây hö hoûng thieát bò vaø coù theå laøm maát oån ñònh
heä thoáng. Caùc cheá ñoä laøm vieäc khoâng bình thöôøng laøm cho ñieän aùp, doøng
ñieän vaø taàn soá leäch khoûi giôùi haïn cho pheùp. Neáu ñeå tình traïng naøy keùo daøi,
thì coù theå seõ xuaát hieän söï coá lan roäng.
Muoán duy trì hoaït ñoäng bình thöôøng cuûa heä thoáng vaø caùc hoä tieâu thuï khi
xuaát hieän söï coá, caàn phaûi phaùt hieän caøng nhanh caøng toát choã söï coá vaø caùch
ly noù ra khoûi phaàn töû bò hö hoûng. Nhôø vaäy caùc phaàn coøn laïi seõ duy trì ñöôïc
hoaït ñoäng bình thöôøng, ñoàng thôøi cuõng giaûm ñöôïc möùc ñoä hö haïi cuûa phaàn töû
bò söï coá. Laøm ñöôïc ñieàu naøy chæ coù caùc thieát bò töï ñoäng môùi thöïc hieän ñöôïc.
Caùc thieát bò naøy goïi chung laø rôle baûo veä.
Trong heä thoáng ñieän, rôle baûo veä seõ theo doõi moät caùch lieân tuïc tình traïng
vaø cheá ñoä laøm vieäc cuûa taát caû caùc phaàn töû trong heä thoáng ñieän. Khi xuaát
hieän söï coá, rôle baûo veä seõ phaùt hieän vaø coâ laäp phaàn töû bò söï coá nhôø maùy
caét ñieän thoâng qua maïch ñieän kieåm soaùt. Khi xuaát hieän cheá ñoä laøm vieäc
khoâng bình thöôøng, rôle baûo veä seõ phaùt tín hieäu vaø tuyø theo yeâu caàu caøi ñaët,
coù theå taùc ñoäng khoâi phuïc cheá ñoä laøm vieäc bình thöôøng hoaëc baùo ñoäng cho
nhaân vieân vaän haønh.
Tuyø theo caùch thieát keá vaø laép ñaët maø phaân bieät rôle baûo veä chính, rôle
baûo veä döï phoøng :
+ Baûo veä chính trang thieát bò laø baûo veä thöïc hieän taùc ñoäng nhanh khi coù
söï coá xaûy ra trong phaïm vi giôùi haïn ñoái vôùi trang thieát bò ñöôïc baûo veä.
+ Baûo veä döï phoøng ñoái vôùi cuøng trang thieát bò naøy laø baûo veä thay theá
cho baûo veä chính trong tröôøng hôïp baûo veä chính khoâng taùc ñoäng hoaëc trong tình
traïng söûa chöõa nhoû. Baûo veä döï phoøng caàn phaûi taùc ñoäng vôùi thôøi gian lôùn
hôn thôøi gian taùc ñoäng cuûa baûo veä chính, nhaèm ñeå cho baûo veä chính loaïi phaàn
töû bò söï coá ra khoûi heä thoáng tröôùc tieân (khi baûo veä naøy taùc ñoäng ñuùng).

2. Caùc yeâu caàu ñoái vôùi rôle baûo veä :

Rôle baûo veä phaûi ñaûm baûo caùc yeâu caàu cô baûn sau ñaây :
* Tính choïn loïc :
Laø khaû naêng phaân bieät caùc phaàn töû hö hoûng vaø baûo veä baèng caùch
chæ caét (coâ laäp) caùc phaàn töû ñoù.
Tính choïn loïc laø yeâu caàu cô baûn nhaát cuûa baûo veä rôle ñeå ñaûm baûo cung
caáp ñieän an toaøn lieân tuïc. Neáu baûo veä taùc ñoäng khoâng choïn loïc, söï coá coù
theå lan roäng.

Caàn phaân bieät hai khaùi nieäm caét choïn loïc :


+ Choïn loïc töông ñoái : Theo nguyeân taéc taùc ñoäng cuûa mình,baûo veä coù
theå laøm vieäc
nhö laø baûo veä döï tröõ khi ngaén maïch phaàn töû laân caän .
+ Choïn loïc tuyeät ñoái : Baûo veä chæ laøm vieäc trong tröôøng hôïp ngaén
maïch ôû chính
phaàn töû ñöôïc baûo veä .

* Taùc ñoäng nhanh :

Yeâu caàu naøy chæ caàn ñaùp öùng ñoái vôùi söï coá ngaén maïch.
Baûo veä phaûi taùc ñoäng nhanh ñeå kòp thôøi coâ laäp caùc phaàn töû hö hoûng
thuoäc phaïm vi baûo veä nhaèm :
- Ñaûm baûo tính oån ñònh cuûa heä thoáng.
- Giaûm taùc haïi cuûa doøng ñieän ngaén maïch ñoái vôùi thieát bò.
- Giaûm aûnh höôûng cuûa ñieän aùp thaáp (khi ngaén maïch) leân caùc phuï taûi.
Baûo veä taùc ñoäng nhanh phaûi coù thôøi gian taùc ñoäng nhoû hôn 0,1giaây.

* Ñoä nhaïy :

Baûo veä caàn taùc ñoäng khoâng chæ vôùi caùc tröôøng hôïp ngaén maïch tröïc tieáp
maø caû khi ngaén maïch qua ñieän trôû trung gian. Ngoaøi ra baûo veä phaûi taùc ñoäng
khi ngaén maïch xaûy ra trong luùc heä thoáng laøm vieäc ôû cheá ñoä cöïc tieåu, töùc laø
moät soá nguoàn ñöôïc caét ra neân doøng ngaén maïch nhoû.
Ñoä nhaïy ñöôïc ñaùnh giaù baèng heä soá nhaïy :
I N min
KN 
I kdbv
INmin : doøng ñieän ngaén maïch nhoû nhaát.
Ikñbv : giaù trò doøng ñieän nhoû nhaát maø baûo veä coù theå taùc ñoäng.
Ñoái vôùi caùc baûo veä taùc ñoäng theo giaù trò cöïc tieåu (ví duï nhö baûo veä
thieáu ñieän aùp), heä soá nhaïy ñöôïc xaùc ñònh ngöôïc laïi : trò soá khôûi ñoäng chia cho
trò soá cöïc tieåu.

* Ñoä tin caäy :

Baûo veä phaûi taùc ñoäng chaéc chaén khi xaûy ra söï coá trong vuøng ñöôïc giao
vaø khoâng ñöôïc taùc ñoäng sai ñoái vôùi caùc tröôøng hôïp maø noù khoâng coù nhieäm
vuï taùc ñoäng.
Moät baûo veä khoâng taùc ñoäng hoaëc taùc ñoäng sai coù theå seõ daãn ñeán haäu
quaû laø moät soá lôùn phuï taûi bò maát ñieän hoaëc söï coá lan roäng trong heä thoáng.
Xem sô ñoà minh hoïa sau :

A1 B1

MC3
N1
MC1 MC2
N2
A2 B2
R

R R

Hình 1: Caét choïn loïc caùc phaàn töûbò hö hoûng trong maïng.

3. Caùc chæ danh cuûa rôle ñang söû duïng trong heä thoáng ñieän :

- 21,44 : Rôle khoaûng caùch.


- 25 : Rôle ñoàng boä.
- 26 : Rôle nhieät ñoä.
- 27 : Rôle ñieän aùp thaáp.
- 32 : Rôle ñònh höôùng coâng suaát.
- 33 : Rôle möùc daàu.
- 49 : Rôle quaù taûi.
- 50,51 : Rôle quaù doøng töùc thì, ñònh thì.
- 55 : Rôle heä soá coâng suaát.
- 59 : Rôle quaù aùp.
- 62 : Rôle thôøi gian.
- 63 : Rôle aùp suaát.
- 64 : Rôle chaïm ñaát.
- 67 : Rôle quaù doøng coù höôùng.
- 79 : Rôle töï ñoùng laïi (maùy caét ñieän).
- 81 : Rôle taàn soá.
- 85 : Rôle so leäch cao taàn.
- 87 : Rôle so leäch doïc.
- 96 : Rôle hôi (maùy bieán aùp).

Tuyø theo phaïm vi , möùc ñoä vaø ñoái töôïng ñöôïc baûo veä, chæ danh rôle coù
theå coù phaàn môû roäng. Sau ñaây laø moät soá chæ danh rôle coù phaàn môû roäng
thoâng duïng :
- 26.W : Rôle nhieät ñoä cuoän daây maùy bieán aùp.
- 26.O : Rôle nhieät ñoä daàu (maùy bieán aùp, boä ñoåi naác maùy bieán aùp).
- 51P,51S : Rôle quaù doøng ñieän ñònh thì phía sô caáp, thöù caáp MBA.
- 50REF : Rôle quaù doøng töùc thì choáng chaïm ñaát trong thieát bò (MBA).
- 67N : Rôle quaù doøng chaïm ñaát coù höôùng.
- 87B : Rôle so leäch doïc baûo veä thanh caùi.

- 87T : Rôle so leäch doïc baûo veä maùy bieán aùp.


- 96-1 : Rôle hôi caáp 1(chæ baùo tín hieäu).
- 96-2 : Rôle hôi caáp 2 (taùc ñoäng caét maùy caét ñieän).


CHÖÔNG 2

NGUYEÂN LYÙ HOAÏT ÑOÄNG CUÛA


CAÙC LOAÏI RÔLE BAÛO VEÄ TRAÏM BIEÁN AÙP

1. RÔLE HÔI (R.96) :

Rôle hôi ñöôïc aùp duïng cho caùc maùy bieán aùp coù coâng suaát trung bình vaø
lôùn vôùi kieåu maùy coù thuøng giaõn nôû daàu. Rôle hôi ñöôïc laép treân ñoaïn oáng
lieân thoâng daàu töø thuøng chính maùy bieán aùp ñeán thuøng giaõn nôû daàu cuûa
maùy theo moät chieàu nhaát ñònh cuûa ñaàu muõi teân treân rôle hôi phaûi chæ veà phía
thuøng giaõn nôû (cuøng vôùi chieàu doøng chaûy cuûa daàu töø thuøng chính qua rôle hôi
ñeán thuøng giaõn nôû daàu khi coù söï coá trong maùy bieán aùp). Ñoaïn oáng lieân
thoâng daàu coù ñoä naâng cao veà phía thuøng giaõn nôû vôùi goùc nghieâng (so vôùi
maët phaúng ngang) khoaûng 1100. Ñoaïn oáng lieân thoâng khoâng ñöôïc coù goùc,
phaàn cong cuûa oáng coù baùn kính caøng lôùn caøng toát.
Ñoàng hoàchæ
möùc daàu
Rôle hôi

ng daàu

Söù
Boàn daàu phuï

Van

Thaân MBA

Hình 2: Vò trí laép rôle hôi vaørôle möùc daàu taïi maùy bieán aùp.

Rôle hôi hai phao coù caáu taïo goàm :


- Moät phao treân (phao 1) coù hình caàu roãng, nheï coù theå töï naâng haï theo möùc
daàu, trong phao coù chöùa moät tieáp ñieåm thuûy ngaân ñöôïc noái ra hoäp noái daây taïi
maët treân rôle. Khi söï coá nheï hoaëc quaù taûi, hôi sinh ra taäp trung ôû phía treân, ñaåy
phao 1 veà vò trí naèm ngang laøm ñoùng tieáp ñieåm thuûy ngaân. Tieáp ñieåm naøy ñöôïc
noái vaøo maïch ñieän baùo hieäu söï coá cuûa maùy bieán aùp (96-1).
- Moät phao döôùi (phao 2) coù caáu taïo töôïng töï nhö phao 1 vaø ñöôïc lieân keát
vôùi moät caùnh chaën. Caùnh chaën laø moät taám kim loaïi moûng ñöôïc treo taïi vò trí
phía loã maët bích cuûa rôle hôi phía noái vaøo thuøng chính maùy bieán aùp. Do ñöôïc
treo ñeå beà maët taám kim loaïi thaúng goùc vôùi höôùng doøng chaûy cuûa daàu neân
caùnh chaën taùc ñoäng theo löu löôïng cuûa doøng chaûy cuûa daàu. Caùnh chaën coù theå
ñieàu chænh theo ba trò soá löu löôïng daàu laø 65, 100 vaø 150 cm/giaây (rôle thöôøng
ñöôïc nhaø cheá taïo ñaët saün trò soá 100cm/giaây). Khi maùy bieán aùp vaän haønh bình
thöôøng, daàu chuyeån ñoäng do giaõn nôû theo nhieät ñoä khoâng ñuû ñeå taùc ñoäng
caùnh chaën. Khi coù söï coá beân trong maùy bieán aùp, luoàng daàu vaø hôi sinh ra phuït
maïnh töø thuøng chính qua rôle hôi ñeán thuøng giaõn nôû. Löu löôïng daàu lôùn hôn trò
soá ñaõ ñieàu chænh saün seõ ñaåy cho caùnh chaën quay, laøm cho phao 2 chìmï xuoáng,
ñoùng tieáp ñieåm thuûy ngaân, caét maùy caét (96-2).
Van xaûkhí Baùo tín hieäu
Caét maùy caét

Phao 1

Tôùi bình Tôùi thuøng daàu


daàu phuï thaân maùy

Phao 2

Hình 3: Nguyeân lyùcaáu taïo rôle hôi.

Döïa
vaøo thaønh phaàn vaø khoái löôïng hôi sinh ra ngöôøi ta coù theå xaùc ñònh ñöôïc tính
chaát vaø möùc ñoä söï coá. Do ñoù treân rôle hôi coøn coù theâm van ñeå laáy hoãn hôïp
khí sinh ra nhaèm phuïc vuï cho vieäc phaân tích söï coá.

2. RÔLE NHIEÄT ÑOÄ (26) :

Rôle nhieät ñoä ñaët taïi maùy bieán aùp.

a- Rôle nhieät ñoä daàu (26 O) :

Rôle nhieät ñoä daàu goàm caùc tieáp ñieåm thöôøng ñoùng, thöôøng môû laép beân
trong moät nhieät keá coù kim chæ thò nhieät ñoä. Nhieät keá goàm coù cô caáu chæ thò
quay ñeå ghi soá ño, moät boä phaän caûm
bieán nhieät, moät oáng mao daãn noái boä phaän caûm öùng nhieät vôùi cô caáu chæ thò.
Beân trong oáng mao daãn laø chaát loûng (dung dòch höõu cô) ñöôïc neùn laïi. Söï co
giaõn cuûa chaát loûng (trong oáng mao daãn) thay ñoåi theo nhieät ñoä maø boä phaän
caûm bieán nhieät nhaän ñöôïc, seõ taùc ñoäng cô caáu chæ thò vaø caùc tieáp ñieåm. Caùc
tieáp ñieåm seõ ñoåi traïng thaùi “môû” thaønh “ñoùng”, “ñoùng” thaønh “môû” khi nhieät
ñoä cao hôn trò soá ñaët tröôùc. Boä phaän caûm bieán nhieät ñöôïc laép trong moät loã truï
boïc kín, ôû phía treân naép maùy bieán aùp, bao quanh loã truï laø daàu, ñeå ño nhieät ñoä
lôùp daàu treân cuøng
cuûa maùy bieán aùp. Thöôøng duøng nhieät keá coù 2 (hoaëc 4) vít ñieàu chænh nhieät
ñoä ñeå coù theå ñaët saün

2 (hoaëc 4) trò soá taùc ñoäng cho 2 (hoaëc 4) boä tieáp ñieåm rieâng reõ laép trong nhieät
keá. Khi nhieät ñoä
cao hôn trò soá ñaët caáp 1, rôle seõ ñoùng tieáp ñieåm caáp 1 ñeå baùo hieäu söï coá
“Nhieät ñoä daàu cao” cuûa maùy bieán aùp. Khi nhieät ñoä tieáp tuïc cao hôn trò soá ñaët
caáp 2, rôle seõ ñoùng theâm tieáp ñieåm caáp 2 ñeå töï ñoäng caét maùy caét, caét ñieän
maùy bieán aùp, ñoàng thôøi cuõng coù maïch ñieän baùo hieäu söï coá “caét do nhieät ñoä
daàu cao”.

b-Rôle nhieät ñoä cuoän daây (26 W) :

Rôle nhieät ñoä cuoän daây goàm boán boä tieáp ñieåm (moãi boä coù moät tieáp
ñieåm thöôøng môû, moät tieáp ñieåm ñoùng vôùi cöïc chung) laép beân trong moät nhieät
keá coù kim chæ thò. Nhieät keá goàm coù: coù caáu chæ thò quay ñeå ghi soá ño, moät
boä phaän caûm bieán nhieät, moät oáng mao daãn noái boä phaän caûm bieán nhieät vôùi
cô caáu chæ thò. Beân trong oáng mao daãn laø chaát loûng ñöôïc neùn laïi. Söï co giaõn
cuûa chaát loûng trong oáng mao daãn thay ñoåi theo nhieät ñoä maø boä caûm bieán nhaän
ñöôïc, taùc ñoäng cô caáu chæ thò vaø boán boä tieáp ñieåm. Taùc ñoäng leân cô caáu chæ
thò vaø caùc tieáp ñieåm, coøn coù moät ñieän trôû nung. Cuoän daây thöù caáp cuûa moät
maùy bieán doøng ñieän ñaët taïi chaân söù maùy bieán aùp ñöôïc noái vôùi ñieän trôû
nung. Noái song song vôùi ñieän trôû nung laø moät bieán trôû ñeå hieäu chænh. Taùc
duïng cuûa ñieän trôû nung (tuøy theo doøng ñieän qua cuoän daây maùy bieán aùp) vaø
taùc duïng cuûa boä caûm bieán nhieät leân cô caáu ño cuøng caùc boä tieáp ñieåm seõ
töông öùng vôùi nhieät ñoä ñieåm noùng: nhieät ñoä cuûa cuoän daây.
Coù 4 vít ñieàu chænh nhieät ñoä ñeå ñaët trò soá taùc ñoäng cho boán boä tieáp
ñieåm. Tuøy theo thieát keá, caùc tieáp ñieåm rôle nhieät ñoä coù theå ñöôïc noái vaøo caùc
maïch: baùo hieäu söï coá “nhieät ñoä cuoän daây cao”, maïch töï ñoäng môû maùy caét
ñeå coâ laäp maùy bieán aùp, maïch töï ñoäng khôûi ñoäng vaø ngöøng caùc quaït laøm
maùt maùy bieán aùp.

3. RÔLE MÖÙC DAÀU (R.33) :

Rôle möùc daàu goàm hai boä tieáp ñieåm laép beân trong thieát bò chæ thò möùc
daàu. Ñoái vôùi maùy bieán aùp coù boä ñoåi naác ñieän aùp coù taûi, thuøng giaõn nôû
daàu ñöôïc chia laøm hai ngaên. Ngaên coù theå tích chieám phaàn lôùn thuøng giaõn nôû,
ñöôïc noái oáng lieân daàu thoâng qua rôle hôi ñeán thuøng chính maùy bieán aùp (ñeå coù
theå tích giaõn nôû daàu cho maùy bieán aùp). Ngaên coù theå tích chieám phaàn nhoû hôn
nhieàu cuûa thuøng giaõn nôû, seõ ñöôïc noái oáng lieân daàu ñeán thuøng chöùa boä ñoåi
naác coù taûi. Thuøng chính maùy bieán aùp vaø thuøng boä ñoåi naác ñöôïc thieát keá
rieâng reõ, khoâng coù lieân thoâng daàu vôùi nhau. Vì vaäy, coù hai thieát bò chæ thò
möùc daàu laép taïi hai ñaàu thuøng giaõn nôû ñeå ño möùc daàu cuûa hai ngaên : thieát bò
chæ thò möùc daàu maùy bieán aùp vaø thieát bò chæ thò möùc daàu boä ñoåi naác coù
taûi.
Xem hình veõ vò trí laép rôle möùc daàu taïi maùy bieán theá sau :
Thieát bò
chæthò
möùc daàu
thaân maùy

Thieát bò chæ
thò möùc daàu
boäñoåi naác

Daàu


ng daàu noái

ng daàu noái ñeán thaân
ñeán boäñoåi OÁng thôûcoù maùy
naác bình
silicagel

Hình 6: Vò trí laép rôle möùc daàu taïi maùy bieán aùp.

Caáu taïo cuûa thieát bò chæ thò möùc daàu goàm hai phaàn : boä phaän ñieàu khieån
vaø boä chæ thò. Boä phaän ñieàu khieån coù moät phao (3), thanh quay (8), truïc quay (9),
coù laép nam chaâm vónh cöuû (4). Boä phaän ñieàu khieån laép treân voû maùy (ñaàu
thuøng giaõn nôû) coù voøng ñeäm. Boä phaän chæ thò goàm kim chæ (6) laép treân truïc
mang moät nam chaâm vónh cöûu (5). Boä phaän chæ thò ñöôïc laøm baèng nhoâm ñeå
traùnh bò aûnh höôûng töø tröôøng nam chaâm vaø choáng aûnh höôûng cuûa nöôùc.
1 1- Voûmaùy
2 2- Voøng ñeäm
4 6 3- Phao
9 4- Nam chaâm vónh cöûu
5- Nam chaâm vónh cöûu
8
6- Kim chæthò
3 5
7- Maët chæthò
7 8- Thanh quay
9- Truïc quay
Hình 7: Caáu taïo cuûa thieát bò chæthò möùc daàu.

Khi möùc daàu naâng haï thì phao (3) naâng haï theo. Chuyeån ñoäng naâng haï cuûa
phao ñöôïc chuyeån thaønh chuyeån ñoäng quay cuûa truïc (9) nhôø thanh quay (8). Khi
quay, töø tröôøng do nam chaâm (4) seõ ñieàu khieån cho nam chaâm (5) quay sao cho hai
cöïc khaùc teân (N vaø S) cuûa hai nam chaâm ñoái dieän nhau (hai cöïc cuøng teân coù
löïc ñaåy, hai cöïc cuøng teân coù löïc huùt nhau). Do vaäy kim chæ thò quay theo nam
chaâm (5), ghi ñöôïc möùc daàu treân maët chæ thò.
Boä phaän chæ thò cuõng taùc ñoäng ñoùng môû caùc tieáp ñieåm rôle möùc daàu ñeå
ñöa tín hieäu vaøo maïch baùo ñoäng hoaëc maïch caét tuøy theo töøng thieát keá.
4. RÔLE QUAÙ DOØNG TÖÙC THÌ (50) :

Rôle quaù doøng töùc thì laø rôle taùc ñoäng khi doøng ñieän qua rôle vöôït quaù trò
soá ñònh tröôùc vaø taùc ñoäng caét maùy caét ngay laäp töùc, khoâng coù thôøi gian trì
hoaõn.
Veà nguyeân lyù rôle quaù doøng töùc thì goàm phaàn tónh laø cuoän daây coù loõi
saét, phaàn ñoäng laø taám saét non coù mang tieáp ñieåm ñoäng. Khi doøng ñieän qua
cuoän daây ñuû lôùn, taám saét non seõ bò huùt vaøo loõi saét cuûa phaàn tónh vaø keùo
theo tieáp ñieåm ñoäng ñoùng vaøo tieáp ñieåm tónh.
Ñeå ñieàu chænh doøng ñieän taùc ñoäng theo yù muoán, thoâng thöôøng phaàn ñoäng
ñöôïc gaén vôùi moät loø xo vôùi keát caáu coù theå ñieàu chænh ñöôïc nhaèm thay ñoåi
löïc taùc ñoäng leân phaàn ñoäng, coù nghóa laø thay ñoåi doøng ñieän taùc ñoäng cuûa
rôle.
Moät soá tröôøng hôïp, ñeå thay ñoåi doøng ñieän taùc ñoäng trong phaïm vi roäng,
ngöôøi ta thöôøng cheá taïo cuoän daây phaàn tónh coù nhieàu ñoaïn vôùi nhieàu ñaàu daây
ra ñeå choïn taàm ñaët thích hôïp.
Tieáp ñieåm
Loøxo
caûn
I

Cuoän daây

Hình 8: Nguyeân lyùcaáu taïo rôle quaùdoøng töùc thì.

Nguyeân taéc chænh ñònh rôle quaù doøng töùc thì :

Chænh ñònh rôle quaù doøng töùc thôøi laø ñaët trò soá doøng ñieän khôûi ñoäng cuûa
rôle.
Ñeå ñaûm baûo tính choïn loïc, traùnh taùc ñoäng sai khi ngaén maïch ngoaøi vuøng
ñöôïc baûo veä, doøng ñieän khôûi ñoäng ñöôïc choïn theo quy taéc sau:

Ikñ = Kat . INmax


Trong ñoù: INmax: doøng ñieän ngaén maïch cöïc ñaïi ôû cuoái vuøng baûo veä.
Kat = 1,2 - 1,3 : heä soá an toaøn tính ñeán sai soá trong khi tính toaùn doøng
ngaén maïch vaø sai soá rôle.
Ikñ : doøng ñieän khôûi ñoäng cuûa rôle.
Vuøng taùc ñoäng ñöôïc xaùc ñònh baèng coâng thöùc:
100 XH
XCN% = (  XH)
Xl Ikñ
Trong ñoù: XCN - Vuøng taùc ñoäng cuûa baûo veä, tính baèng phaàn traêm cuûa
toaøn boä ñöôøng daây ñöôïc baûo veä (%).
Xl : trôû khaùng cuûa ñöôøng daây ñöôïc baûo veä (%).
XH : trôû khaùng cuûa heä thoáng (%).
Ikñ : doøng khôûi ñoäng cuûa baûo veä (%).

5. RÔLE QUAÙ DOØNG ÑÒNH THÌ (51) :

Rôle quaù doøng ñònh thì laø rôle taùc ñoäng khi doøng ñieän qua rôle vöôït quaù trò
soá ñònh tröôùc nhöng khoâng taùc ñoäng caét maùy caét ngay laäp töùc maø coù thôøi
gian trì hoaõn. Rôle quaù doøng ñònh thì coù 2 loaïi cô baûn:
1- Rôle quaù doøng ñònh thì vôùi ñaëc tuyeán thôøi gian ñoäc laäp :
Bao goàm moät rôle quaù doøng töùc thì vaø moät rôle thôøi gian keát hôïp laïi. Khi
phaàn töùc thì taùc ñoäng seõ ñoùng tieáp ñieåm caáp nguoàn cho rôle thôøi gian. Sau moät
thôøi gian ñònh tröôùc, rôle thôøi gian naøy seõ ñoùng tieáp ñieåm vaø taùc ñoäng caét
maùy caét hoaëc baùo tín hieäu. Neáu trong thôøi gian trì hoaõn maø doøng ñieän qua
phaàn töû töùc thì giaûm thaáp (söï coá ñaõ töï giaûi tröø), laøm cho phaàn töû naøy khoâng
giöõ tieáp ñieåm nöõa thì rôle thôøi gian seõ bò maát ñieän vaø khoâng kheùp tieáp ñieåm
ñeå caét maùy caét hay baùo söï coá.
Thôøi gian taùc ñoäng cuûa rôle loaïi naøy khoâng phuï thuoäc vaøo trò soá doøng
ñieän söï coá ñi qua rôle.

2- Rôle quaù doøng ñònh thì vôùi ñaëc tuyeán thôøi gian phuï thuoäc :

Ñöôïc cheá taïo theo nguyeân taéc caûm öùng. Doøng ñieän söï coá ñöôïc ñöa vaøo
cuoän daây taïo töø thoâng xuyeân qua moät ñóa nhoâm laøm xuaát hieän doøng ñieän
xoaùy treân ñóa vaø laøm quay ñóa. Ñóa naøy mang tieáp ñieåm ñoäng ñoùng vaøo tieáp
ñieåm tónh, ñi caét maùy caét. Thôøi gian quay cuûa ñóa töø vò trí ban ñaàu ñeán khi ñoùng
tieáp ñieåm chính laø thôøi gian taùc ñoäng cuûa rôle. Ñeå ñieàu chænh thôøi gian naøy,
ngöôøi ta duøng loø xo xoaén laép treân truïc cuûa ñóa vaø ñieàu chænh ñoä xoaén ñeå coù
phaûn löïc thích hôïp. Ñeå ñieàu chænh trò soá doøng ñieän taùc ñoäng, cuoän daây ñöôïc
cheá taïo goàm nhieàu ñoaïn khaùc nhau vaø ñöa ra nhieàu ñaàu daây ñeå löïa choïn.
Loaïi rôle quaù doøng ñònh thì kieåu caûm öùng coù öu ñieåm laø thôøi gian taùc
ñoäng caøng ngaén khi doøng qua rôle caøng lôùn do ñóa quay caøng nhanh, do ñoù loaïi
tröø nhanh caùc söï coá naëng trong khi vaãn duy trì thôøi gian caàn thieát ñoái vôùi caùc
bieán ñoäng nhoû.

Nguyeân taéc chænh ñònh rôle quaù doøng ñònh thì :

Chænh ñònh rôle quaù doøng ñònh thôøi laø thieát ñaët caùc giaù trò sau:
1- Doøng ñieän khôûi ñoäng cuûa rôle Ikñ : ñöôïc xaùc ñònh töø doøng ñieän laøm
vieäc cöïc ñaïi, thöôøng laø doøng phuï taûi trong cheá ñoä cöïc ñaïi:
Ikñ > Ilvmax
vaø phaûi thoûa: Ikñ = Kkñ . Ktc. Ksñ . Ilvmax / Ktv. KBI
Trong ñoù:
. Ilvmax laø doøng ñieän laøm vieäc cöïc ñaïi.
. Kkñ = 2,53 laø heä soá töï khôûi ñoäng cuûa ñoäng cô ñieän.
. Ktc = 1,21,5 laø heä soá tin caäy khi keå ñeán vieäc tính toaùn sai soá cuûa
rôle vaø maùy bieán doøng.
. Ksñ laø heä soá cuûa sô ñoà, phuï thuoäc vaøo sô ñoà ñaáu noái rôle.
. Ktv laø heä soá trôû veà cuûa rôle.
. KBI laø heä soá bieán ñoåi cuûa maùy bieán doøng.

2- Thôøi gian taùc ñoäng cuûa baûo veä:


Ñeå ñaûm baûo tính choïn loïc, thôøi gian taùc ñoäng cuûa baûo veä ñöôïc choïn theo
nguyeân taéc baäc thang, ñoä cheânh leäch giöõa thôøi gian taùc ñoäng cuûa caùc baûo veä
keà nhau ñöôïc goïi laø baäc thôøi gian hay baäc choïn loïc:
t = t1 - t2
Giaù trò cuûa baäc thôøi gian t ñöôïc choïn sao cho khi ngaén maïch thuoäc phaïm vi
cuûa baûo veä sau, baûo veä tröôùc khoâng kòp taùc ñoäng maëc duø ñaõ khôûi ñoäng.
Ñoä nhaïy cuûa baûo veä:
. Knhaäy = INMmin / Ikñ
thoâng thöôøng ñoä nhaïy phaûi ñaït trong khoaûng 1,21,5.
Trong ñoù:
. INMmin laø doøng ñieän ngaén maïch beù nhaát ôû khu vöïc cuoái cuûa löôùi
ñieän ñöôïc baûo veä.

6. RÔLE KEÙM AÙP (27) :

Rôle keùm aùp laø rôle taùc ñoäng khi ñieän aùùp ñaët vaøo rôle thaáp hôn giaù trò
ñònh tröôùc.
Veà nguyeân lyù, rôle keùm aùp caáu taïo goàm cuoän daây coù loõi theùp taùc ñoäng leân
phaàn ñoäng mang tieáp ñieåm. Khi ñieän aùp cuoän daây ñuû lôùn, phaàn ñoäng bò huùt
vaøo phaàn tónh vaø ñoùng tieáp ñieåm. Khi ñieän aùp ñaët vaøo cuoän daây haï thaáp
döôùi moät möùc ñònh tröôùc, cuoän daây khoâng huùt vaø tieáp ñieåm nhaû ra. Ñaây laø
traïng thaùi taùc ñoäng cuûa rôle.
Nhö vaäy, khaùc vôùi caùc loaïi rôle quaù ngöôõng, traïng thaùi bình thöôøng cuûa
rôle keùm aùp laø traïng thaùi luoân coù ñieän aùp. Traïng thaùi taùc ñoäng laø traïng thaùi
ñieän aùp giaûm thaáp hoaëc khoâng coù ñieän.
Thoâng thöôøng rôle keùm aùp ñöôïc thieát keá vôùi thôøi gian trì hoaõn : Rôle thöïc
teá goàm moät phaàn töû keùm aùp keát hôïp vôùi moät phaàn töû taïo thôøi gian. Khi
ñieän aùp ñaët vaøo rôle giaûm döôùi ngöôõng ñònh tröôùc, phaàn töû keùm aùp seõ taùc
ñoäng, caáp nguoàn cho phaàn töû thôøi gian. Sau thôøi gian ñaët tröôùc, tieáp ñieåm thôøi
gian seõ ñoùng vaø ñi caét maùy caét hoaëc baùo tín hieäu.
Rôle keùm aùp coù theå thieát keá ñeå laøm vieäc vôùi ñieän aùp xoay chieàu hoaëc moät
chieàu.

RUL
b a
U

RT
RT

caét/tín hieäu

Hình 9 : Nguyeân lyù rôle keùm aùp.

Nguyeân taéc chænh ñònh rôle keùm aùp:

Chænh ñònh rôle keùm aùp laø thieát ñaët caùc giaù trò ñieän aùp laøm vieäc cuûa rôle
:
Ñieän aùp laøm vieäc cuûa rôle laø ñieän aùp cöïc tieåu ñöôïc xaùc ñònh theo coâng
thöùc sau:
Ukñ = Ulv min / (Ktc . Kt v . KU)
Trong ñoù: Ulv min : ñieän aùp laøm vieäc cöïc tieåu ôû cheá ñoä bình thöôøng.
Ktc: heä soá tin caäy.
KU: heä soá cuûa maùy bieán ñieän aùp
Ktv: heä soá trôû veà cuûa rôle.
Ñoä nhaïy cuûa baûo veä :
Knhaäy = Ulv . KU / UNMmax
Trong ñoù: UNMmax laø trò soá lôùn nhaát coù theå coù cuûa ñieän aùp dö ôû vò trí
ñaët baûo veä khi ngaén maïch ôû khu vöïc cuoái cuøng ñöôïc baûo veä.

7. RÔLE SO LEÄCH DOÏC DOØNG ÑIEÄN (R.87) :

7.1 Nguyeân taéc baûo veä :

Rôle so leäch doïc laø rôle laøm vieäc döïa treân söï so saùnh tröïc tieáp doøng ñieän
treân caùc nhaùnh cuûa moät ñoái töôïng.
Theo ñònh luaät Kirchoff, toång veùctô cuûa taát caû caùc doøng ñieän ñi vaøo vaø ra
moät ñoái töôïng baûo veä baèng khoâng trong ñieàu kieän laøm vieäc bình thöôøng.
Vuøng baûo veä cuûa rôle so leäch doïc doøng ñieän laø phaïm vò giôùi haïn bôûi caùc
bieán doøng ñaët treân caùc nhaùnh cuûa ñoái töôïng ñöôïc baûo veä.
Khi coù ngaén maïch trong vuøng baûo veä, toång doøng ñieän ñi qua rôle seõ khaùc
khoâng vaø rôle seõ taùc ñoäng. Khi söï coá beân ngoaøi vuøng baûo veä, toång doøng
ñieän qua rôle vaãn baèng khoâng, rôle khoâng taùc ñoäng.
Ñoái töôïng
ñöôïc
baûo veä

IR

R
Hình 10: Sô ñoànguyeân lyùbaûo veäso leäch doïc doøng ñieän.
Rôle so leäch doïc doøng ñieän thöôøng ñöôïc duøng ñeå baûo veä cho caùc thieát bò
nhö maùy bieán aùp, maùy phaùt, heä thoáng thanh caùi quan troïng... Rôle taùc ñoäng caét
caùc maùy caét chæ khi coù söï coá ngaén maïch beân trong vuøng baûo veä.
Rôle so leäch doïc doøng ñieän laøm vieäc töùc thì, khoâng coù thôøi gian trì hoaõn.

7.2 Nguyeân taéc chænh ñònh rôle so leäch doïc doøng ñieän :

Veà nguyeân taéc, rôle so leäch doïc doøng ñieän taùc ñoäng khi coù doøng ñieän sai
leäch ñi qua rôle IR  0. Tuy nhieân thöïc teá do söï khoâng ñoàng nhaát cuûa caùc bieán
doøng, söï sai leäch tæ soá bieán doøng,... neân khi laøm vieäc bình thöôøng doøng ñieän ñi
qua rôle vaãn coù moät trò soá nhaát ñònh. Doøng ñieän naøy goïi laø doøng khoâng caân
baèng Ikcb.
Trong tröôøng hôïp ngaén maïch ngoaøi vuøng baûo veä, hoaëc trong caùc tình traïng
quaù ñoä, doøng ñieän khoâng caân baèng Ikcb coù theå coù giaù trò lôùn.
Ñeå traùnh baûo veä taùc ñoäng sai, doøng ñieän khôûi ñoäng cuûa baûo veä phaûi
choïn sao cho:
Ikñ = Kat . Ikcbttmax.
Trong ñoù: - Ikñ : doøng ñieän khôûi ñoäng cuûa rôle.
- Kat > 1 : heä soá an toaøn, nhaèm traùnh taùc ñoäng sai do caùc sai soá cuûa
rôle vaø maïch.
- Ikcbttmax : doøng ñieän khoâng caân baèng tính toaùn cöïc ñaïi.

8. RÔLE SO LEÄCH NGANG DOØNG ÑIEÄN (85) :

8.1 Nguyeân taéc baûo veä :


Rôle so leäch ngang doøng ñieän laø rôle taùc ñoäng döïa treân söï so saùnh tröïc tieáp
doøng ñieän chaïy treân caùc nhaùnh song song.

I1

IR
R
I2

Hình 11: Sô ñoànguyeân lyùbaûo veäso leäch ngang doøng ñieän.

Baûo veä ñöôïc duøng cho ñöôøng daây coù caùc nhaùnh vaän haønh song song hoaëc
maùy phaùt vôùi stator cuoän daây keùp.
Vuøng baûo veä laø hai nhaùnh song song cuûa ñöôøng daây hoaëc cuoän stator maùy
phaùt.
Vì ñieän trôû cuûa hai nhaùnh gioáng nhau neân khi laøm vieäc bình thöôøng hoaëc
khi ngaén maïch ngoaøi vuøng baûo veä, doøng ñieän treân hai nhaùnh seõ baèng nhau:
I1 = I 2
Do ñoù: IR= 0. Rôle khoâng taùc ñoäng.
Khi coù ngaén maïch moät trong hai nhaùnh, doøng ñieän treân caùc nhaùnh seõ khaùc
nhau:
I1  I 2
Khi ñoù doøng ñieän qua rôle IR  0. Rôle taùc ñoäng caét maùy caét.

Rôle so leäch ngang doøng ñieän laøm vieäc töùc thì, khoâng coù thôøi gian trì hoaõn.

8.2 Nguyeân taéc chænh ñònh rôle so leäch ngang doøng ñieän :

Nguyeân taéc baûo veä so leäch ngang döïa vaøo vieäc so saùnh doøng treân hai
ñöôøng daây song song , trong cheá ñoä laøm vieäc bình thöôøng hoaëc khi ngaén maïch
ngoaøi caùc doøng coù trò soá baèng nhau vaø cuøng höôùng , coøn khi phaùt sinh hö
hoûng treân moät ñöôøng daây thì chuùng seõ khaùc nhau.
Baûo veä ñöôïc duøng cho 2 ñöôøng daây song song noái vaøo thanh goùp qua maùy
caét rieâng . Khi hö hoûng tr eân 1 ñöôøng daây , baûo veä caàn phaûi caét chæ ñöôøng
daây coù söï coá vaø giöû nguyeân ñöôøng daây coøn laïi. Muoán baûo veä phaûi ñöôïc
ñaët ôû caû hai ñaàu ñöôøng daây vaø phaûi coù theâm boä phaän ñònh höôùng coâng suaát
ñeå xaùc ñònh ñöôøng daây bò hö hoûng.
Veà nguyeân lyù, rôle so leäch ngang doøng ñieän taùc ñoäng khi coù doøng ñieän sai
leäch ñi qua rôle IR  0. Tuy nhieân thöïc teá do söï khoâng ñoàng nhaát cuûa caùc bieán
doøng cuõng nhö do ñieän trôû caùc nhaùnh khoâng hoaøn toaøn baèng nhau neân khi laøm
vieäc bình thöôøng doøng ñieän ñi qua rôle vaãn coù moät giaù trò nhaát ñònh. Doøng
ñieän naøy goïi laø doøng khoâng caân baèng Ikcb.
Trong tröôøng hôïp ngaén maïch ngoaøi vuøng baûo veä, hoaëc trong caùc tình traïng
quaù ñoä, doøng ñieän khoâng caân baèng Ikcb coù theå coù giaù trò lôùn.
Ñeå traùnh baûo veä taùc ñoäng sai, doøng ñieän khôûi ñoäng cuûa baûo veä phaûi
choïn sao cho:
Ikñ = Kat . Ikcbttmax.
Trong ñoù: - Ikñ: doøng ñieän khôûi ñoäng cuûa rôle.
- Kat >1: heä soá an toaøn, nhaèm traùnh taùc ñoäng sai do caùc sai soá cuûa
rôle vaø maïch.
- Ikcbttmax: doøng ñieän khoâng caân baèng tính toaùn cöïc ñaïi.

9. RÔLE KHOAÛNG CAÙCH (21 ,44) :

9.1 Nguyeân taéc baûo veä khoaûng caùch :

Rôle khoaûng caùch coøn goïi laø rôle toång trôû. Rôle toång trôû laø rôle taùc ñoäng
theo toång trôû ñoaïn ñöôøng daây töø ñieåm ngaén maïch ñeán choã ñaët rôle (ñaàu
ñöôøng daây).
UNM
Z= INM
UNM
INM

21
Hình 12: Sô ñoànguyeân lyùbaûo veäkhoaûng caùch.

Trong ñoù: - UNM: Ñieän aùp giaùn treân ñoaïn ñöôøng daây töø ñieåm söï coá ñeán
choã ñaët rôle.
- INM: Doøng ñieän ngaén maïch ñi qua choã ñaët baûo veä.

Vuøng baûo veä cuûa rôle toång trôû laø ñoaïn ñöôøng daây coù toång trôû khoâng
lôùn hôn trò soá toång trôû ñaët cuûa rôle.
Rôle taùc ñoäng khi:
Z  Zñ
Trong ñoù: - Z : Toång trôû ñoaïn ñöôøng daây töø ñieåm söï coá ñeán choã ñaët rôle.
- Zñ: Giaù trò ñaët cuûa rôle.

9.2. Yeâu caàu ñoái vôùi sô ñoà noái boä phaän khoaûng caùch :
Ñeå baûo veä khoaûng caùch laøm vieäc ñuùng , caùc boä phaän khoaûng caùch caàn
phaûi khôûi ñoäng moät caùch roõ raøng khi toång trôû töø choã noái baûo veä ñeán ñieåm
ngaén maïch ZN > ZD ( ZÑ – toång trôû daët cuûa boä phaän khoaûng caùch ) vaø khoâng
khôûi ñoäng trong tröôøng hôïp Z N > ZD khoâng phuï thuoäc vaøo giaù trò cuûa doøng vaø
aùp ñöa ñeán ñaàu cöïc cuûa Rôle. Ñoái vôùi caùc boä phaän baûo veä khoaûng caùch noái
vaøo moät aùp vaø moät doøng , ñieàu kieän naøy seõ ñöôïc thöïc hieän khi ñaûm baûo
toång trôû ZR ôû ñaàu cöïc Rôle tæ leä vôùi khoaûng caùch ñeán choã ngaén maïch.

9.3 Caùc sô ñoà ñaáu daây thoâng duïng rôle toång trôû :

* Sô ñoà ñieän aùp daây vaø hieäu soá doøng ñieän pha:

21A 21B 21C

Ia-Ib
Ib-Ic
Ic-Ia

a
b
c

A B C
Hình 13: Sô ñoànguyeân lyùmaïch rôle toång trôûkieåu aùp daây-hieäu doøng pha.

* Sô ñoà ñieän aùp daây vaø doøng ñieän pha :


Xem hình sau :
21A 21B 21C
Ia
Ib
Ic

a
b
c

A B C
Hình 14: Sô ñoànguyeân lyùmaïch rôle toång trôûkieåu doøng pha- aùp daây.
Rôle toång trôû ñöôïc cheá taïo coù nhieàu vuøng baûo veä khaùc nhau, thích hôïp cho
baûo veä caùc ñöôøng daây coù nhieàu ñoaïn.
Trong tröôøng hôïp ñöôøng daây ñöôïc cung caáp töø hai phía, ñeå ñaûm baûo taùc
ñoäng choïn loïc, thöôøng söû duïng loaïi rôle toång trôû coù höôùng nhaèm chæ taùc
ñoäng khi doøng söï coá ñi theo höôùng töø thanh caùi ra ñöôøng daây.

9.4 Nguyeân taéc chænh ñònh rôle toång trôû :

Xeùt ñöôøng daây coù sô ñoà nhö hình:

MC3
A MC1 B MC2 C D
N1 N2 N3

Rôle
toång 21
trôû t

t3
t2
t1
0 Z1 Z2 Z3 Z

Hình 15: Nguyeân lyùchænh ñònh rôle toång trôû.

Ñöôøng daây ñöôïc baûo veä baèng rôle toång trôû coù 3 vuøng baûo veä.
- Z1, Z2, Z3: toång trôû baûo veä vuøng 1, 2, 3.
- t1, t2, t3: thôøi gian taùc ñoäng cuûa baûo veä vuøng 1, 2, 3 cuûa rôle 21 thuoäc maùy
caét MC1.
Khi ngaén maïch treân ñoaïn AB (vuøng 1), ñoøi hoûi phaûi caét nhanh maùy caét
MC1. Do ñoù thôøi gian taùc ñoäng cuûa baûo veä vuøng 1 thöôøng ñöôïc choïn baèng
khoâng:
t1 = 0 sec.

Ñeå baûo veä toaøn boä chieàu daøi ñoaïn AB, veà nguyeân taéc phaûi choïn trò soá
ñaët vuøng 1 sao cho Zñ1 = ZAB. Tuy nhieân neáu ñaët nhö vaäy thì baûo veä vuøng 1 seõ
taùc ñoäng sai laøm baät maùy caét MC 1 khi coù ngaén maïch ñaàu ñöôøng daây ñoaïn BC
vì toång trôû tính töø maùy caét MC 1 ñeán caùc ñieåm ngaén maïch cuoái ñoaïn AB vaø
ñaàu ñoaïn BC laø gaàn baèng nhau. Do ñoù ñeå ñaûm baûo tính choïn loïc, thöôøng chæ
choïn phaïm vi baûo veä cuûa moãi vuøng chieám khoaûng 3/4 chieàu daøi ñoaïn ñöôøng
daây :

Zñ1= 0,75 ZAB.


Khi ngaén maïch treân ñoaïn BC, rôle baûo veä cuûa ñoaïn BC phaûi taùc ñoäng caét
maùy caét MC2. Neáu do hö hoûng, maùy caét MC 2 khoâng baät thì maùy caét MC 1 phaûi
caét ñeå coâ laäp söï coá. Luùc naøy vuøng 2 cuûa rôle 21 phaûi taùc ñoäng. Vaäy thôøi
gian taùc ñoäng vuøng 2 seõ laø:

t2 = max(t1 , tBC) + t = tBC+ t.

Trong ñoù: - tBC : thôøi gian taùc ñoäng cuûa baûo veä chính ñoaïn BC.
- t : thôøi gian môû cuûa maùy caét MC2.
Phaïm vi baûo veä cuûa vuøng 2 laø :

Zñ2 = 0,75 ZBC + ZAB.

Nhö vaäy baûo veä vuøng 2 cuûa ñoaïn AB laø baûo veä döï tröõ cho baûo veä chính
cuûa ñoaïn BC.
Töông töï cho ñieåm ngaén maïch treân ñoaïn CD :

Zñ3 = 0,75 ZBC + ZAB.


t3 = max(t2 , tCD) + t.

Ñeå traùnh baûo veä taùc ñoäng sai khi coù dao ñoäng treân heä thoáng, trong moät soá
tröôøng hôïp (tuøy thuoäc vaøo khaû naêng giöõ oån ñònh cuûa heä thoáng) coù theå ñaët
thôøi gian taùc ñoäng vuøng 1 coù moät trò soá nhaát ñònh t1 > 0 ).

10. RÔLE MAÏCH BAÛO VEÄ ÑOÙNG KHOÂNG TOAØN PHA :

10.1/ Nguyeân taéc taùc ñoäng :

Maïch baûo veä ñoùng khoâng toaøn pha duøng baûo veä cho caùc maùy caét moät pha
vaän haønh trong löôùi ba pha trong tröôøng hôïp khoâng cho pheùp vaän haønh ôû cheá
ñoä khoâng toaøn pha (1 hoaëc 2 pha).
Sô ñoà nguyeân lyù maïch baûo veä ñoùng khoâng toaøn pha:
+
pha A Pha B pha C

52a 52a 52a

52b 52b 52b

Caét MC

R
- T
Hình 16: Sô ñoànguyeân lyùmaïch baûo veäñoùng khoâng toaøn pha. A B C

Khi coù moät trong ba pha khoâng ñoùng ñoàng thôøi vôùi caùc pha khaùc, rôle thôøi
gian RT seõ ñöôïc caáp ñieän vaø sau moät thôøi gian ñaët tröôùc, tieáp ñieåm seõ ñoùng
vaø ñi caét caû 3 cöïc maùy caét.

10.2 Nguyeân taéc chænh ñònh maïch baûo veä ñoùng khoâng toaøn pha :

Chænh ñònh trò soá rôle thôøi gian RT sao cho thôøi gian duy trì traïng thaùi khoâng
toaøn pha khoâng vöôït quaù thôøi gian cho pheùp (tuøy thuoäc vaøo phuï taûi, heä
thoáng...) :
t =tcp .
Khi coù moät trong ba pha khoâng ñoùng ñoàng thôøi vôùi caùc pha khaùc, rôle thôøi
gian RT seõ ñöôïc caáp ñieän vaø sau moät thôøi gian ñaët tröôùc, tieáp ñieåm seõ ñoùng
vaø ñi caét caû 3 cöïc maùy caét.

11. RÔLE THÔØI GIAN (62) :

Rôle thôøi gian laø rôle taùc ñoäng ñoùng môû tieáp ñieåm coù thôøi gian trì hoaõn sau
khi ñöôïc caáp ñieän. Khoaûng thôøi gian trì hoaõn coù theå thay ñoåi ñöôïc trong moät
phaïm vi nhaát ñònh.
Tuøy theo muïc ñích söû duïng, coù caùc loaïi rôle thôøi gian sau:

- Rôle coù tieáp ñieåm thöôøng môû vaø ñoùng chaäm:


- Rôle coù tieáp ñieåm thöôøng môû vaø môû chaäm:
- Rôle coù tieáp ñieåm thöôøng ñoùng vaø ñoùng chaäm:
- Rôle coù tieáp ñieåm thöôøng ñoùng vaø môû chaäm:

Veà nguyeân lyù rôle thôøi gian caáu taïo goàm phaàn tónh laø cuoän daây, phaàn
ñoäng mang tieáp ñieåm vaø ñöôïc gaén vôùi boä phaän haõm nhaèm laøm chaäm quaù
trình chuyeån ñoäng ñoùng môû tieáp ñieåm.
Xem hình sau :

Tieáp ñieåm
Boäphaän
haõm

Cuoän daây

Hình 17: Nguyeân lyùcaáu taïo rôle thôøi gian.

Rôle thôøi gian coù theå ñöôïc cheá taïo ñeå laøm vieäc theo doøng ñieän hoaëc theo
ñieän aùp.

Nguyeân taéc chænh ñònh rôle thôøi gian :

Chænh ñònh rôle thôøi gian laø ñaët trò soá thôøi gian taùc ñoäng cho rôle theo moät
giaù trò cho tröôùc. Tuøy thuoäc vaøo caáu taïo cuûa töøng kieåu rôle, thao taùc chænh
ñònh seõ khaùc nhau.
Thoâng thöôøng rôle thôøi gian ñöôïc cheá taïo coù moät ñóa chia vaïch. Khi chænh
ñònh, xoay ñóa hoaëc ñaåy ñaàu kim ñeán vaïch coù giaù trò thích hôïp.

12. RÔLE QUAÙ DOØNG COÙ HÖÔÙNG (67) :

IR

UR
Hình 18:Nguyeân lyùcaáu taïo rôle ñònh höôùng coâng suaát.

Ñeå cheá taïo rôle coâng suaát (rôle quaù doøng coù höôùng) ngöôøi ta duøng nguyeân
taéc so saùnh tröïc tieáp goùc leäch pha giöõa hai ñaïi löôïng ñieän U R vaø IR hoaëc so
saùnh trò soá tuyeät ñoái cuûa hai ñaïi löôïng laø toå hôïp cuûa hai tín hieäu U R vaø IR.
Rôle ñònh höôùng coâng suaát laøm vieäc theo nguyeân taéc so saùnh pha:
Doøng ñieän IR vaø ñieän aùp UR ñöa vaøo heä thoáng töø coù soá ñoâi cöïc chaün,
loõi theùp hình truï ôû beân trong ñeå laøm giaûm töø trôû cuûa maïch töø vaø phaàn ñoäng
laø moät oáng hình troáng laøm baèng nhoâm hoaëc ñoàng, caùc cuoän ñieän aùp vaø
doøng ñieän quaán treân töøng ñoâi cöïc töông öùng.
Moâmen quay cuûa rôle: Mq = KURIRcos(+)
Trong ñoù: - UR, IR laø ñieän aùp vaø doøng ñieän ñaët vaøo caùc cuoän daây
töông öùng cuûa rôle.
-  laø goùc leäch pha giöõa UR vaø IR.
- K,  laø caùc thoâng soá phuï thuoäc vaøo caáu taïo, maïch töø cuûa rô le.

Rôle seõ taùc ñoäng khi Mq >0 nghóa laø: Cos(+)>0


Hay laø: - (90o+)<  < (90o - )
Bieåu thöùc treân chöùng toû rôle taùc ñoäng (Mq >0) khi goùc leäch pha  giöõa UR
vaø IR naèm trong moät giôùi haïn nhaát ñònh, nghóa laø khi coâng suaát theo moät höôùng
nhaát ñònh.

Nguyeân taéc chænh ñònh rôle coù höôùng :

a - Doøng khôûi ñoäng cuûa baûo veä:

Doøng khôùi ñoäng cuûa baûo veä caàn choïn theo 2 ñieàu kieän sau:
- Baûo veä phaûi trôû veà sau khi ngaén maïch ngoaøi ñöôïc loaïi tröø. Muoán vaäy
doøng trôû veà cuûa baûo veä phaûi lôùn hôn doøng phuï taûi ngay sau luùc caét söï coá,
khi caùc ñoäng cô ñoàng loaït töï khôûi ñoäng.
Kat.KTK
IKÑB = KTV
Ilvmax (1)
Trong ñoù: Ilvmax laø giaù trò doøng ñieän laøm vieäc cöïc ñaïi (xaùc ñònh ñoái vôùi
cheá ñoä laøm vieäc naëng neà nhaát).
Ñeå taêng ñoä nhaïy cuûa baûo veä coù theå khoâng caàn xeùt ñeán phuï taûi cöïc ñaïi
vôùi höôùng töø ñöôøng daây vaøo thanh goùp, vì ñoái vôùi noù rôle coâng suaát khoâng
kheùp tieáp ñieåm, vaø do ñoù baûo veä khoâng theå taùc ñoäng sai. Khi maïch ñieän bò hö
hoûng, pha cuûa ñieän aùp ñöa vaøo rôle coâng suaát bò meùo, rôle coù theå kheùp tieáp
ñieåm.
Khi xaûy ra ngaén maïch chaïm ñaát trong maïng coù ñieåm trung tính tröïc tieáp noái
ñaát, trong pha khoâng hö hoûng coù theå coù doøng söï coá vaø ñoái vôùi doøng naøy rôle
khoâng ñöôïc taùc ñoäng. Muoán vaäy caàn choïn doøng khôûi ñoäng lôùn hôn doøng trong
pha khoâng hö hoûng.

IKÑB = Kat . IKH (2)


Trong ñoù: IKH = IPT + KIN
Kat = 1,15-1,3 tuøy thuoäc vaøo ñoä chính xaùc khi ñaùnh giaù ñaïi löôïng
IKH.

Doøng ñieän khôûi ñoäng ñöôïc choïn laø giaù trò lôùn hôn trong hai giaù trò xaùc
ñònh theo (1) vaø (2).
Ñoái vôùi maïng coù doøng chaïm ñaát nhoû (IKH=IPT) vaø maïng coù trung ñieåm noái
ñaát tröïc tieáp nhöng baûo veä ñöôïc khoùa khi coù ngaén maïch chaïm ñaát thì doøng
khôûi ñoäng caàn ñöôïc choïn theo ñieàu kieän (1).

b - Thôøi gian taùc ñoäng cuûa baûo veä:

Thôøi gian taùc ñoäng cuûa baûo veä ñöôïc choïn theo nguyeân taéc baäc thang ngöôïc
chieàu nhau.
( Xem hình döôùi ñaây)
1 2 3 4 5 6

N N N

t
t1
t3
t5
0
t2
t4
t6

Hình 19: Nguyeân taéc baäc thang choïn thôøi gian cuûa baûo veäquaùdoøng coùhöôùng.

Theo yeâu caàu taùc ñoäng choïn loïc, thôøi gian taùc ñoäng cuûa caùc baûo veä trong
cuøng moät höôùng caàn thoûa maõn:
t5 < t3 < t1 vaø t2 < t4 < t6.

c - Ñoä nhaïy cuûa baûo veä:


INmin
Knhaïy = IKÑB
INmin laø doøng ñieän ngaén maïch cöïc tieåu khi ngaén maïch ôû coái vuøng baûo veä.
Knhaïy min = 1,2-1,5.
Khi ngaén maïch ôû cuoái vuøng döï tröõ, yeâu caàu Knhaïy min = 1,2.

13. RÔLE QUAÙ DOØNG CHAÏM ÑAÁT COÙ HÖÔÙNG (67N) :

Rôle 67N coù caáu taïo cuõng gioáng nhö R.67.


Nguyeân lyù hoaït ñoäng gioáng nhö nhö R.67 nhöng tín hieäu laáy töø U 0 cuûa
cuoän tam giaùc hôû maùy bieán ñieän aùp ño löôøng (PT) vaø I 0 töø bieán doøng ño
löoøng (CT). Khi coù söï coá quaù doøng chaïm ñaát treân ñöôøng daây cao theá thì tieáp
ñieåm ñoùng cuûa rôle gôûi tín hieäu ñeán cuoän daây caét cuûa maùy caét.

14. RÔLE TÖÏ ÑOÙNG LAÏI (79) :


Rôle töï ñoùng laïi laø rôle laøm nhieäm vuï ñoùng laïi maùy caét sau khi maùy caét
(ñöôøng daây) bò baät ra bôûi caùc rôle baûo veä khaùc (51, 21,...) nhaèm nhanh choùng
taùi laäp ñöôøng daây moät caùch töï ñoäng khi coù söï coá thoaùng qua treân ñöôøng daây.
Quaù trình ñoùng laïi coù theå ñöôïc thöïc hieän moät hay nhieàu laàn. Thoâng
thöôøng rôle töï ñoùng laïi ñöôïc thieát keá cho 3 hoaëc 4 laàn ñoùng laïi. Moãi laàn ñoùng
laïi ñeàu coù thôøi gian trì hoaõn. Thôøi gian caùc laàn sau daøi hôn laàn tröôùc. Neáu laàn
ñoùng laïi cuoái cuøng khoâng thaønh coâng, rôle seõ töï khoùa khoâng cho ñoùng tieáp.

Nguyeân taéc chænh ñònh rôle töï ñoùng laïi :

Chænh ñònh rôle töï ñoùng laïi laø ñaët caùc khoaûng thôøi gian trì hoaõn tröôùc moãi
laàn ñoùng laïi, soá laàn ñoùng laïi vaø thôøi gian töï khoâi phuïc.
- Soá laàn ñoùng laïi: n.
- Thôøi gian trì hoaõn tröôùc moãi laàn ñoùng laïi: t1, t2, ...
Caùc khoaûng thôøi gian naøy ñöôïc choïn sao cho khi coù söï coá thoaùng qua, maùy
caét ngaét maïch vaø caùch ñieän taïi choã bò söï coá coù ñuû thôøi gian phuïc hoài tröôùc
khi ñoùng ñieän laïi. Ñoái vôùi caùc laàn ñoùng laïi thöù 2, 3, ... thôøi gian trì hoaõn tröôùc
khi ñoùng laïi coøn phuï thuoäc vaøo chu trình ñoùng caét cuûa maùy caét ñöôïc ñaët rôle.
- Thôøi gian töï khoâi phuïc (t reset): neáu ñoùng laïi laàn cuoái khoâng thaønh coâng,
rôle töï khoùa. Vieäc khoùa naøy chæ coù taùc duïng trong thôøi gian nhaát ñònh. Sau ñoù
rôle phaûi töï trôû veà traïng thaùi saün saøng laøm vieäc nhö tröôùc khi söï coá.

15. RÔLE KHOÙA (86) :

Rôle khoùa laø rôle khi taùc ñoäng, tieáp ñieåm seõ ñoùng (hoaëc môû) vaø sau ñoù
khoâng töï trôû veà traïng thaùi ban ñaàu duø rôle khoâng coøn ñöôïc cung caáp ñieän. Ñeå
ñöa caùc tieáp ñieåm veà traïng thaùi ban ñaàu, phaûi thöïc hieän thao taùc “reset” (baèng
tay hoaëc baèng ñieän).
Rôle khoùa ñöôïc duøng phoå bieán trong caùc maïch baûo veä maùy bieán aùp nhaèm
caét vaø khoùa maùy caét khoâng cho ñoùng laïi khi coù söï coá naëng.
+
Baûo veäMBT ON OFF
87 96 63 ...
Maùy caét
52
Rôle khoùa
86

86b 52C 52T

Hình 20: Sô ñoànguyeân lyùmaïch rôle khoùa.

16. RÔLE SA THAÛI PHUÏ TAÛI (R.81) :

Laø rôle duøng ñeå töï ñoäng môû moät soá maùy caét cung caáp ñieän cho phuï taûi khi
taàn soá nguoàn ñieän thaáp hôn giôùi haïn cho pheùp so vôùi taàn soá ñònh möùc laø
50Hz. Vieäc caét bôùt moät soá phuï taûi seõ laøm giaûm phuï taûi cuûa nguoàn phaùt
ñieän, giuùp khoâi phuïc laïi taàn soá ñònh möùc.



Potrebbero piacerti anche