The Kennedy Administration, Indonesia and the resolution of the West Irian crisis, 1961–1962

The evident interest that the Soviet Union, under Khrushchev’s energetic new leadership, exhibited
during this period in cultivating ties with Jakarta, necessarily seemed to enhance Indonesia’s importance
to American eyes. Sukarno’s visit to Moscow in September 1956 was accompanied by the extension of a
$100 million long-term credit, while in early 1958 an arms deal totalling $250 million was negotiated,
with Poland and Czechoslovakia acting as Soviet intermediaries. President K. I. Voroshilov’s state visit to
Jakarta in May 1957 had been followed up, even more significantly, by a ten-day tour of Indonesia by
Khrushchev in February 1960. (See Steven I. Levine, ‘Breakthrough to the East: Soviet Asian Policy in the
1950s’, in Warren I. Cohen and Akira Iriye (eds.), The Great Powers in East Asia, 1953–1960 (New York,
1990), 304; Justus M. van der Kroef, ‘Soviet and Chinese Influence in Indonesia’, in Alvin Z. Rubinstein
(ed.), Soviet and Chinese Influence in the Third World (London, 1975), 54–5.)

When put alongside other initiatives in Russian policy during this period, many American observers
came to the conclusion that a Soviet economic offensive was under way in the Third World, with
Indonesia one of the prime targets.

VAI TRÒ CỦA XÔ VIẾT TRONG SỰ KIỆN MADIUN 1948

4.1.1 Peran Uni Soviet

Pada peristiwa Madiun 1948, terlihat ada campur tangan pihak asing dalam
peristiwa tersebut. Pihak asing ini disinyalir berasal dari Uni Soviet, karena Musso
merupakan tokoh komunis yang cukup lama tinggal di Moskow dan telah kembali ke
Indonesia. Dapat di lihat pada saat suasana politik yang meruncing, datang pula Suripno
dari Praha pada tanggal 11 Agustus 1948 di Yogyakarta beserta sekretarisnya bernama
Suparto. Ternyata Suparto adalah Musso yang selama hampir 23 tahun berada di luar
negeri dan berdiam di Rusia. Kedatangan Suripno tersebut karena dipanggil oleh
pemerintah sehubungan dengan adanya berita-berita yang mengatakan bahwa Suripto
sebagai Duta Besar RI di Praha telah mengadakan persetujuan dengan Duta Besar Rusia
di Praha untuk tukar- menukar Konsul antara RI dan Rusia (DISJAH, 1985: 81).
Trong sự kiện Madiun năm 1948, đã có sự can thiệp của nước ngoài vào vụ việc.
Đảng nước ngoài này được cho là từ Liên Xô, bởi vì Musso là một nhân vật cộng sản đã
sống ở Moscow trong một thời gian dài và đã trở về Indonesia. Có thể thấy khi bầu không
khí chính trị trở nên thon thả, Suripno cũng đến từ Prague vào ngày 11 tháng 8 năm 1948
tại Yogyakarta cùng với thư ký của ông tên là Suparto. Hóa ra Suparto là một người
Musso đã sống gần 23 năm ở nước ngoài và định cư ở Nga. Sự xuất hiện của Suripno
được chính phủ kêu gọi liên quan đến tin tức cho biết Suripto với tư cách là Đại sứ
Indonesia tại Prague đã ký một thỏa thuận với Đại sứ Nga tại Prague để trao đổi lãnh sự
giữa Cộng hòa Indonesia và Nga (DISJAH, 1985: 81).
Sebelum datang ke Indonesia, pada bulan Maret 1948 Musso dan Suripno telah
mengadakan diskusi dengan Sekretaris Jendral Partai Komunis Belanda yang bernama
Paul De Groot di Praha Cekoslovakia. Dalam diskusi tersebut ketiganya membahas
mengenai strategi baru gerakan Indonesia. De Groot menyarankan agar pergerakan
Indonesia tetap kooperatif. Namun, kedua orang Indonesia yaitu Musso dan Suripno tidak
setuju dengan pendapat De Groot karena menurut mereka berdua itu terlalu lembek
sehingga harus diganti dengan jalan yang radikal. Pertemuan ini akhirnya merumuskan
garis besar kaum komunis Indonesia dan ditandatangani oleh wakil Indonesia, Belanda
dan Cekoslavokia. Hasil diskusi yang berupa dokumen itu akhirnya dikirim ke Moskow
untuk mendapatkan persetujuan. Haluan baru inilah yang akhirnya Musso dan Suripno
bawa ke Indonesia, dengan haluan baru yang dipengaruhi “Garis Zhdanov” mereka
berdua berharap dapat merubah perjuangan bangsa Indonesia (Rachmat Susatyo, 2008:
32).
Trước khi đến Indonesia, vào tháng 3 năm 1948, Musso và Suripno đã có cuộc thảo
luận với Tổng thư ký của Đảng Cộng sản Hà Lan tên là Paul De Groot tại Prague Tiệp
Khắc. Trong cuộc thảo luận ba người trong số họ đã thảo luận về chiến lược mới của
phong trào Indonesia. De Groot cho rằng phong trào Indonesia vẫn hợp tác. Tuy nhiên,
hai người Indonesia, Musso và Suripno, không đồng ý với ý kiến của De Groot vì theo họ
cả hai đều quá mềm nên họ phải được thay thế bằng những cách triệt để. Cuộc họp này
cuối cùng đã hình thành một đề cương của những người cộng sản Indonesia và được ký
bởi đại diện của Indonesia, Hà Lan và Cộng hòa Séc. Kết quả của cuộc thảo luận dưới
dạng tài liệu cuối cùng đã được gửi đến Moscow để phê duyệt. Hướng đi mới này cuối
cùng đã đưa Musso và Suripno đến Indonesia, với một hướng đi mới chịu ảnh hưởng của
"Dòng Zhdanov", cả hai đều hy vọng sẽ thay đổi cuộc đấu tranh của quốc gia Indonesia
(Rachmat Susatyo, 2008: 32).
Dengan haluan baru yaitu “Garis Zhdanov” dunia saat itu sedang terbagi menjadi
dua kubu yang saling berlawanan di antaranya kubu imperialisme dan kubu anti-
imperialisme. Mereka yang tidak sepaham dengan haluan baru yang dibawa oleh Musso,
maka akan dijadikan lawan dan harus disingkirkan dengan cara apapun. Saat itu, Madiun
dijadikan sebuah arena adu kekuatan dan perebutan kekuasaan. Akibat dari adanya
ketegangan ini banyak menimbulkan korban jiwa dari masyarakat, aparat pemerintah dan
ulama.
Với một hướng đi mới, "Dòng Zhdanov", thế giới thời đó được chia thành hai phe
đối lập, một trong số đó là chủ nghĩa đế quốc và chủ nghĩa chống đế quốc. Những người
không đồng ý với khóa học mới do Musso mang đến, sẽ trở thành kẻ thù và phải bị loại
bằng mọi cách. Vào thời điểm đó, Madiun đã trở thành một đấu trường cho cuộc đấu
tranh quyền lực và cuộc đấu tranh quyền lực. Do căng thẳng này, đã có nhiều thương
vong từ cộng đồng, các quan chức chính phủ và các học giả.
Pada bulan Mei 1948, Suripno berhasil membuka hubungan diplomatik dengan Uni
Soviet. Dengan keberhasilan Suripno membuka hubungan diplomatik dengan Uni Soviet,
menimbulkan adanya dorongan untuk Republik Indonesia jauh ke kiri yaitu ke arah
komunis. Musso menyempurnakan rumusan ini dalam perjalanan dari Praha ke Indonesia
yang saat itu memakan waktu seminggu. Rumusan itu Ia sebut “Jalan Baru Republik
Indonesia”. Jalan baru inilah yang akan merubah politik komunis Indonesia, disebut
demikian karena gagasan itu berbeda dengan gagasan yang pernah ada. Haluan ini
menegaskan, dunia telah terbagi menjadi dua blok yaitu blok kapitalis imperialis yang
digerakkan oleh Amerika Serikat dan blok anti-imperialis yang digerakan oleh Uni
Soviet. Sebenarnya inti dari doktrin Zhdanoz adalah kerja sama dengan kaum imperialis
tidak perlu dilanjutkan dan partai-partai komunis harus mengambil garis keras.
Maksudnya yaitu Musso dalam rumusan “Jalan Baru Untuk Republik Indonesia”
menyatakan “karena perjuangan Indonesia anti-imperialis, Indonesia satu garis dengan
Rusia”.
Vào tháng 5 năm 1948, Suripno đã thành công trong việc mở các mối quan hệ ngoại
giao với Liên Xô. Với thành công của Suripno trong việc mở các mối quan hệ ngoại giao
với Liên Xô, đã có một sự thúc đẩy cho Cộng hòa Indonesia ở phía bên trái, cụ thể là đối
với những người cộng sản. Musso đã hoàn thiện công thức này trong chuyến đi từ Prague
đến Indonesia mà lúc đó phải mất một tuần. Công thức mà ông gọi là "Con đường mới
của Cộng hòa Indonesia". Con đường mới này sẽ thay đổi chính trị cộng sản của
Indonesia, được gọi là vì ý tưởng này khác với những ý tưởng đã từng tồn tại. Hướng này
nhấn mạnh rằng thế giới đã được chia thành hai khối, đó là khối tư bản chủ nghĩa đế quốc
do Hoa Kỳ và khối chống đế quốc do Liên Xô điều khiển. Trên thực tế, bản chất của học
thuyết của Zhdanoz là sự hợp tác với đế quốc không cần phải tiếp tục và các đảng cộng
sản phải có một đường lối cứng rắn. Vấn đề là Musso trong việc xây dựng "Con đường
mới đến Cộng hòa Indonesia" "vì cuộc đấu tranh chống đế quốc của Indonesia, Indonesia
phù hợp với Nga".
Setelah sampai di Indonesia, Musso menemui dua sahabatnya yaitu Maroeto
Daroesman dan Setidjid untuk bertukar pikiran. Dalam pertemuan itu, Musso
menggunakan nama samarannya yaitu Suparto untuk mengelabui pihak Belanda.
Kebetulan kedua sahabatnya itu baru kembali dari Belanda bersama rombongan Menteri
Kehakiman Mr. Soewandi yang baru melakukan perundingan dengan Belanda.
Kedatangan Musso ke tanah air disambut baik oleh Presiden Soekarno dan diharapkan
dapat ikut serta dalam perjuangan kemerdekaan bangsa Indonesia. Musso sendiri
menjelaskan, bahwa kedatangannya kembali ke Indonesia adalah untuk ikut bersama
berjuang dan menempatkan perjuangan bangsa Indonesia pada perjuangan yang tepat.
Musso pun mengadakan koreksi terhadap kesalahan-kesalahan politik FDR dan
kemudian mengadakan pembaharuan politiknya. Dengan cepat Musso dapat menarik
simpati kaum komunis Indonesia, Musso kemudian memegang peranan penting dalam
menjadi penggerak yang melakukan politik baru pada gerakan komunis Indonesia yang
sesuai dengan pola-pola yang telah digariskan oleh pimpinan komunis Moskow
(DISJAH, 1985: 90).
Sau khi đến Indonesia, Musso đã gặp hai người bạn của mình, Maroeto Daroesman
và Setidjid, để trao đổi ý kiến. Trong cuộc họp, Musso đã dùng bút danh Suparto để lừa
người Hà Lan. Tình cờ hai người bạn vừa trở về từ Hà Lan cùng một nhóm Bộ trưởng Bộ
Tư pháp Mr. Soewandi, người vừa nói chuyện với người Hà Lan. Sự xuất hiện của Musso
về quê hương được Tổng thống Soekarno hoan nghênh và dự kiến sẽ tham gia vào cuộc
đấu tranh giành độc lập của Indonesia. Chính Musso giải thích rằng việc ông trở lại
Indonesia là để tham gia vào cuộc đấu tranh và đưa cuộc đấu tranh của người dân
Indonesia vào cuộc đấu tranh đúng đắn. Musso cũng sửa các lỗi chính trị của FDR và sau
đó tổ chức một cuộc đổi mới chính trị. Musso nhanh chóng thu hút được sự đồng cảm của
những người cộng sản Indonesia, Musso sau đó đóng một vai trò quan trọng trong việc
trở thành một động lực để thực hiện chính trị mới trong phong trào cộng sản Indonesia
theo mô hình của lãnh đạo cộng sản Moscow (DISJAH, 1985: 90).
Musso untuk pertama kali tampil di muka umum pada tanggal 20 Agustus 1948
dalam rapat yang diselenggarakan oleh FDR. Pada tanggal 22 Agustus 1948, Musso
mengadakan rapat raksasa di Yogyakarta. Dalam rapat raksasa tersebut dihadiri 50.000
orang, Musso menegaskan betapa pentingnya mengganti kabinet presidensial menjadi
kabinet front nasional. Selain itu, Musso juga menegaskan perlunya menjalin hubungan
internasional untuk meratifikasikan hubungan diplomatik secepat mungkin terutama
dalam menjalin hubungan dengan Uni Soviet. Dalam rapat tersebut Musso telah
menyampaikan pidatonya seperti yang dikutip Harian Revolusioner tanggal 23 Agustus
1948 dalam Notosusanto, ia antara lain mengatakan :
Musso lần đầu tiên xuất hiện trước công chúng vào ngày 20 tháng 8 năm 1948 trong
một cuộc họp do FDR tổ chức. Vào ngày 22 tháng 8 năm 1948, Musso đã tổ chức một
cuộc họp khổng lồ ở Yogyakarta. Trong cuộc họp khổng lồ có sự tham gia của 50.000
người, Musso nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thay thế nội các tổng thống thành nội
các mặt trận quốc gia. Ngoài ra, Musso cũng nhấn mạnh sự cần thiết phải thiết lập quan
hệ quốc tế để phê chuẩn quan hệ ngoại giao càng nhanh càng tốt, đặc biệt là trong việc
thiết lập quan hệ với Liên Xô. Trong cuộc họp, Musso đã có bài phát biểu được trích dẫn
bởi Nhật báo Cách mạng vào ngày 23 tháng 8 năm 1948 tại Notosusanto, ông nói trong
số những người khác:
“Revolusi kita telah disesatkan oleh Soekarno dan Hatta dengan
melakukan politik berunding dengan Kolonialisasi Belanda dan
Amerika. Renville harus ditentang dan hubungan diplomatik dengan
Rusia harus segera diratifikasikan untuk mengimbangi tekanan Belanda
 dan Amerika terhadap Republik. Revolusi harus dipegang oleh
golongan proletar dan bukan oleh golongan borjuis, karena kaum
proletarlah yang paling revolusioner dan paling anti imperalis.
Kesalahan ini harus segera diperbaiki. Tidak adanya Front Nasional
merupakan sebab-sebab kelemahan perjuangan kita, karena itu harus
segera dibentuk Front Nasional di mana rakyat dapat ikut serta tanpa
terikat oleh keanggotaan suatu partai yang didukung dari bawah dan
berakar dalam masyarakat. Kabinet yang sekarang sudah tidak sesuai,
karena itu harus segera dibentuk kabinet baru “(Notosusanto, 1998:
21).

"Cuộc cách mạng của chúng tôi đã bị Sukarno và Hatta đánh lừa
bằng cách tiến hành các cuộc đàm phán chính trị với Chủ nghĩa thực
dân Hà Lan và Mỹ. Renville phải phản đối và quan hệ ngoại giao với
Nga phải được phê chuẩn ngay lập tức để bù đắp áp lực của Hà Lan và
Mỹ đối với Cộng hòa. Cuộc cách mạng phải được tổ chức bởi giai cấp
vô sản chứ không phải bởi giai cấp tư sản, bởi vì giai cấp vô sản là
cách mạng nhất và chống chủ nghĩa đế quốc nhất. Lỗi này phải được
sửa ngay lập tức. Sự vắng mặt của Mặt trận Quốc gia là nguyên nhân
của sự yếu kém trong cuộc đấu tranh của chúng tôi, bởi vì nó phải được
thành lập ngay lập tức một Mặt trận Quốc gia nơi mọi người có thể
tham gia mà không bị ràng buộc bởi tư cách thành viên của một đảng
được hỗ trợ từ bên dưới và bắt nguồn từ xã hội. Nội các hiện tại không
còn phù hợp, do đó, một nội các mới phải được hình thành ngay lập tức
"(Notosusanto, 1998: 21).
Pidato Musso tersebut, memperlihatkan bahwa pengaruh-pengaruh yang telah
disebarkan oleh pihak Uni Soviet berhasil mempengaruhi pola pikir politik Musso saat
itu. Musso yang anti imperialis sangat menginginkan Soekarno untuk memutuskan
hubungan diplomatik dengan Amerika Serikat dan Belanda. Oleh karena itu Musso
berusaha membangkitkan rasa cinta tanah air dengan mengajak kaum proletar yang
tergabung dalam Front Nasional untuk membuat kabinet baru yang berhubungan dengan
Uni Soviet. Dalam pandangan Musso, Uni Soviet lebih bisa dipercaya ketimbang
Amerika Serikat, karena Uni Soviet belum pernah menjadi negara kolonial di luar
negeri. Sebaliknya Inggris dan Perancis adalah mantan negara-negara kolonial yang
bersekutu dengan Amerika Serikat.
Bài phát biểu của Musso, cho thấy những ảnh hưởng được Liên Xô lan truyền đã
thành công trong việc ảnh hưởng đến tư duy chính trị của Musso tại thời điểm đó.
Musso chống đế quốc muốn Soekarno cắt đứt quan hệ ngoại giao với Hoa Kỳ và Hà
Lan. Do đó Musso đã cố gắng khơi dậy tình yêu quê hương bằng cách mời giai cấp vô
sản gia nhập Mặt trận Quốc gia để tạo ra một nội các mới liên quan đến Liên Xô. Theo
quan điểm của Musso, Liên Xô đáng tin cậy hơn Hoa Kỳ, bởi vì Liên Xô chưa bao giờ
là một quốc gia thuộc địa ở nước ngoài. Thay vào đó, Anh và Pháp là các quốc gia thuộc
địa cũ liên minh với Hoa Kỳ.
Kedatangan Musso di Indonesia mengakibatkan berubahnya jalur politik partai-
partai kiri, di mana pada ranggal 24 Agustus 1948 Politik Biro Central Comite PKI
mengeluarkan pula pernyataan sebagai koreksi kesalahan dalam lapangan organisasi di
waktu lampau. Musso mengusulkan supaya tiga partai anggota FDR yaitu: PKI, Partai
Sosialis dan Partai Buruh Indonesia diadakan fusi sehingga hanya ada satu partai saja,
yaitu Partai Kelas Buruh dengan memakai nama yang familiar, yaitu PKI. Pada rapat
tanggal 25 Agustus 1948 kepada Musso diserahkan tugas untuk mengadakan analisa
situasi politik di Indonesia pada waktu itu. Sebagai doktrin hasil analisanya, Musso telah
mengeluarkan suatu gerakan yang disebut garis revolusi dengan nama “Jalan Baru
Menuju Republik Indonesia” (Leirissa, 1985: 103). Kemudian pada tanggal 30 Agustus
Musso diangkat sebagai Ketua PKI untuk melaksanakan garis barunya itu, di mana ia
menekankan bahwa tentara harus di bawah pengaruh Partai Komunis. Sehingga pada
tangal 7 September 1948 FDR berfusi ke dalam PKI.
Sự xuất hiện của Musso ở Indonesia đã dẫn đến những thay đổi trong con đường
chính trị của các đảng cánh tả, trong đó vào ngày 24 tháng 8 năm 1948, Bộ Chính trị của
Ủy ban Trung ương PKI cũng đã ban hành một tuyên bố để sửa lỗi trong lĩnh vực của tổ
chức trong quá khứ. Musso đề nghị ba đảng viên FDR, cụ thể là: PKI, Đảng Xã hội và
Đảng Công nhân Indonesia được tổ chức hợp nhất để chỉ có một đảng, Đảng Công nhân
sử dụng một tên quen thuộc là PKI. Trong cuộc họp ngày 25 tháng 8 năm 1948, Musso
được giao nhiệm vụ phân tích tình hình chính trị ở Indonesia lúc đó. Như một học thuyết
về kết quả phân tích của mình, Musso đã ban hành một phong trào gọi là đường lối cách
mạng với tên gọi "Con đường mới đến Cộng hòa Indonesia" (Leirissa, 1985: 103). Sau
đó vào ngày 30 tháng 8 Musso được bổ nhiệm làm Chủ tịch PKI để thực hiện đường lối
mới của mình, trong đó ông nhấn mạnh rằng quân đội phải chịu ảnh hưởng của Đảng
Cộng sản. Vì vậy, vào ngày 7 tháng 9 năm 1948, FDR đã hợp nhất vào PKI.
Menurut Notosusanto (1998: 20), dengan datangnya Musso yang dinilai cakap
dalam memimpin PKI, maka Ia memberikan rancangan baru terhadap PKI yaitu “jalan
baru” untuk Republik Indonesia. Maksud dari rangcangannya yaitu menegaskan bahwa
dunia telah terpecah dua menjadi blok kapitalis-imperialis di bawah pimpinan Amerika
Serikat dan blok anti-imperialis di bawah pimpinan Uni Soviet. Musso merumuskan
karena perjuangan Indonesia anti-imperialis, maka Indonesia harus berada dipihak
Rusia. Pejuang-pejuang Indonesia yang bersimpati pada PKI tetapi segan untuk
memasuki partai tersebut, ditampung dalam lembaga Indonesia di bawah naungan Uni
Soviet. Oleh karena itu, Musso menyatakan revolusi nasional Indonesia sudah menjadi
bagian dari revolusi proletar dunia yang dipimpin oleh Uni Soviet.
Theo Notosusanto (1998: 20), với sự xuất hiện của Musso, người được coi là có
khả năng lãnh đạo PKI, ông đã đưa ra một dự thảo mới cho PKI, cụ thể là "con đường
mới" cho Cộng hòa Indonesia. Mục đích của thiết kế là để khẳng định rằng thế giới đã
được chia thành hai khối tư bản - đế quốc dưới sự lãnh đạo của Hoa Kỳ và một khối
chống đế quốc dưới sự lãnh đạo của Liên Xô. Musso cho rằng vì cuộc đấu tranh chống
đế quốc của Indonesia, Indonesia phải đứng về phía Nga. Các chiến binh Indonesia có
thiện cảm với PKI nhưng không muốn tham gia đảng, đã được bố trí ở các tổ chức của
Indonesia dưới sự bảo trợ của Liên Xô. Do đó, Musso tuyên bố rằng cuộc cách mạng
quốc gia Indonesia đã trở thành một phần của cuộc cách mạng vô sản thế giới do Liên
Xô lãnh đạo.
PKI di bawah kendali Musso, tokoh-tokoh PKI mengadakan perjalanan keliling
Jawa Tengah dan Jawa Timur untuk menggelorakan semangat rakyat supaya berdiri
di belakang PKI yang sedang menggalang Front Nasional. Rombongan ini mulai
berangkat dari Yogyakarta dengan diikuti oleh beberapa tokoh-tokoh PKI diantara
adalah Amir Sjariffudin, Alimin, Wikana, Harjono, dan lain-lain. Menurut DISJAH
(1985: 15-17) dalam perjalanan kelilingnya terlihat adanya konspirasi Musso dalam
pidato mempropaganda masyarakat antara lain dengan mengatakan:
PKI dưới sự kiểm soát của Musso, các nhân vật PKI đã đi khắp Trung và Đông
Java để khơi dậy sự nhiệt tình của mọi người để đứng sau PKI, người đang huy động
Mặt trận Quốc gia. Nhóm này bắt đầu khởi hành từ Yogyakarta, theo sau là một số nhân
vật PKI bao gồm Amir Sjariffudin, Alimin, Wikana, Harjono và những người khác.
Theo DISJAH (1985: 15-17) trong chuyến lưu diễn của mình, đã có một âm mưu của
Musso trong một bài phát biểu tuyên truyền cho cộng đồng bằng cách nói:
“…Proklamasi Kemerdekaan kita telah terdapat kesalahan, di mana kaum
proletar diasingkan dari pemerintahan. Karena itu, revolusi kita sekarang baru revolusi
nasional, belum revolusi sosial, apalagi revolusi komunis. Pimpinan revolusi telah
jatuh ke tangan golongan borjouis. Kalau kita mengadakan hubungan diplomatik
dengan Rusia bukan berarti kita akan mendirikan Pemerintah Rusia di Indonesia, tetapi
untuk mengimbangi tekanan Amerika. Hatta telah mencapai kemerdekaan dengan
kompromi dengan Belanda atas desakan Amerika yang berarti bahwa pemerintah kita
adalah pemerintahan neo kolonialisme. Sekarang tibalah saatnya bagi kita untuk
berjuang seperti rakyat Athena dan Tiongkok. Andaikata umat Islam di Indonesia
berjuang dengan keimanannya, mengapa mereka tidak menyatakan Perang Sabil saja?
Kita berjuang terutama untuk menghancurkan kolonialis”.

"... Tuyên ngôn độc lập của chúng ta đã có một sai lầm, trong đó giai cấp vô sản
bị lưu đày khỏi chính phủ. Do đó, cuộc cách mạng của chúng ta bây giờ chỉ là một cuộc
cách mạng dân tộc, chưa phải là một cuộc cách mạng xã hội, chứ đừng nói đến một
cuộc cách mạng cộng sản. Sự lãnh đạo của cách mạng đã rơi vào tay giai cấp tư sản.
Nếu chúng ta tham gia vào quan hệ ngoại giao với Nga, điều đó không có nghĩa là
chúng ta sẽ thành lập Chính phủ Nga ở Indonesia, mà là để bù đắp cho áp lực của Mỹ.
Hatta đã giành được độc lập bằng cách thỏa hiệp với người Hà Lan trước sự thúc giục
của nước Mỹ, điều đó có nghĩa là chính phủ của chúng ta là một chính phủ thuộc địa
mới. Bây giờ là lúc chúng ta chiến đấu như người dân Athens và Trung Quốc. Nếu
người Hồi giáo ở Indonesia đấu tranh với đức tin của họ, tại sao họ không tuyên bố
Chiến tranh Sabil? Chúng tôi chiến đấu chủ yếu để tiêu diệt thực dân ".

Dari keterangan di atas, dapat diberitahukan bahwa Musso memiliki ambisi yang
cukup kuat untuk menjadikan Indonesia menjadi negara komunis seperti Rusia, Uni
Soviet yang dapat memimpin dunia di bawah kendalinya. Walaupun tidak secara
terangan-terangan, melainkan melalui doktrin-doktrin yang dapat merubah pola pikir
mereka dalam memahami komunis. Karena Musso pernah tinggal di Moskow. Uni
Soviet yang terkenal basis komunisnya kuat maka dengan sendirinya paham tersebut
akan menyebar ke negara-negara lainnya, termasuk Indonesia. Hal tersebut dapat
terjadi karena sebelum Stalin berkuasa, Lenin telah membentuk comintren
(communist international) sebagai lembaga komunis internasional untuk menyebarkan
paham komunisme ke seluruh penjuru dunia.

Từ những thông tin trên, có thể nói Musso có tham vọng đủ mạnh để biến
Indonesia thành một quốc gia cộng sản như Nga, Liên Xô có thể lãnh đạo thế giới dưới
sự kiểm soát của mình. Mặc dù không công khai, nhưng thông qua các học thuyết có thể
thay đổi suy nghĩ của họ trong việc hiểu chủ nghĩa cộng sản. Bởi vì Musso đã sống ở
Moscow. Liên Xô, được biết đến với căn cứ cộng sản mạnh mẽ, sẽ tự nhiên lan sang các
nước khác, bao gồm cả Indonesia. Điều này có thể xảy ra bởi vì trước khi Stalin lên nắm
quyền, Lenin đã thành lập một cộng sản (quốc tế cộng sản) như một thể chế cộng sản
quốc tế để truyền bá sự hiểu biết về chủ nghĩa cộng sản trên toàn thế giới.
 Ternyata Musso telah menganut ideologi Lenin, di mana lebih percaya pada
keunggulan politik di atas ekonomi. Musso berpikir bahwa tugas pemimpin komunis
serta kaum revolusioner profesional adalah menyerang dan menghancurkan sistem
sosial politik yang dalam keadaan lemah. Musso yakin dengan kekuatan perlawanan
yang relatif kecil tapi berdisiplin tinggi serta terorganisasi secara baik, maka kekuasaan
dapat direbut (Hartisekar, 1999: 43). Oleh karena itu, Musso percaya bahwa gagasan
revolusi “Jalan Barunya” akan berhasil. Musso pun berani melancarkan aksi
propagandanya karena telah termakan doktri-doktrin yang diberikan oleh pihak
Moskow, Uni Soviet. Secara tidak langsung ideologi Musso pun telah terpengaruhi
oleh adanya doktrin tersebut. Tetapi kalkulasi politik mereka tidak didasari oleh
pemahaman yang baik tentang falsafah hidup bangsa Indonesia, yang sangat
mengutamakan kehidupan yang aman, tentram, damai dan sejahtera.

Hóa ra Musso đã chấp nhận hệ tư tưởng của Lenin, người tin tưởng nhiều hơn vào
ưu thế chính trị so với kinh tế. Musso nghĩ rằng nhiệm vụ của các nhà lãnh đạo cộng sản
và các nhà cách mạng chuyên nghiệp là tấn công và phá hủy một hệ thống chính trị - xã
hội yếu kém. Musso tin rằng với các lực lượng kháng chiến tương đối nhỏ nhưng có kỷ
luật cao và được tổ chức tốt, quyền lực có thể bị tịch thu (Hartisekar, 1999: 43). Do đó,
Musso tin rằng ý tưởng về một cuộc cách mạng "Con đường mới" sẽ thành công. Musso
cũng dám thực hiện hành động tuyên truyền của mình vì nó đã bị tiêu thụ bởi các học
thuyết do Moscow, Liên Xô đưa ra. Một cách gián tiếp, hệ tư tưởng của Musso cũng bị
ảnh hưởng bởi sự tồn tại của học thuyết này. Nhưng các tính toán chính trị của họ không
dựa trên sự hiểu biết tốt về triết lý sống của người dân Indonesia, vốn ưu tiên một cuộc
sống an toàn, hòa bình, hòa bình và thịnh vượng.

Pihak Uni Soviet berhasil melakukan intervensi terhadap pemerintahan Soekarno

secara tidak langsung melalui peran Musso. Ideologi Uni Soviet yang lebih percaya
dengan keunggulan politik di atas ekonomi telah berhasil mendoktrin Musso. Indonesia
yang saat itu beranggapan ingin bebas dari Belanda dan Amerika Serikat langsung
dimanfaatkan oleh Uni Soviet. Sehingga Uni Soviet secara tidak langsung telah berhasil
mengintervensi Indonesia melalui peranan Musso. Di mana ideologi Musso dengan
mudah dipengaruhi oleh pihak Uni Soviet yang ati Blok Barat.
Liên Xô đã can thiệp vào chính phủ của Sukarno một cách gián tiếp thông qua vai
trò của Musso. Hệ tư tưởng của Liên Xô vốn tin tưởng nhiều hơn với ưu thế chính trị so
với nền kinh tế đã thành công trong việc đưa ra học thuyết về Musso. Indonesia, người
lúc đó nghĩ rằng họ muốn được tự do khỏi Hà Lan và Hoa Kỳ, ngay lập tức được Liên Xô
sử dụng. Vì vậy, Liên Xô đã gián tiếp thành công trong việc can thiệp vào Indonesia
thông qua vai trò của Musso. Nơi mà hệ tư tưởng của Musso dễ dàng bị ảnh hưởng bởi
Liên Xô, những người ở Khối phương Tây.
Untuk menyebarkan gagasan revolusi “Jalan Barunya”, Musso bersama- sama para
pemimpin PKI pada bulan September 1948 melakukan perjalanan keliling ke Solo,
Madiun, Kediri, Bojonegoro, Cepu, Purwodadi, dan Wonosobo untuk menjalankan aksi
propagandanya. Pada tanggal 7 sampai dengan 8 September 1948 Musso, Amir, Alimin,
Wikana, Harjono dan anggota PKI lainnya yang sedang mengadakan perjalanan
propagandanya keliling daerah- daerah Surakarta turut datang dalam rapat umum di
Madiun. Lalu pada tanggal 10 dan 11 September 1948 tokoh-tokoh PKI tersebut
meneruskan perjalanan keliling propagandanya ke Kediri, tanggal 13 September ke
Jombang, tanggal 14 September ke Bojonegoro, tanggal 16 September ke Cepu dan pada
tanggal 17 September 1948 merencanakan berpidato di depan rapat umum di Purwodadi.
Tetapi rencana tersebut terpaksa dibatalkan. Karena berhubungan dengan tiba-tiba Musso
Cs mendengar berita perkembangan baru bahwa Sumarono Cs akan mengadakan
perebutan kekuasaan tanggal 18 September 1948. Oleh karena itu, Musso Cs bergegas
menuju ke Madiun (DISJAH, 1985: 98).
Để truyền bá ý tưởng về cuộc cách mạng "Con đường mới", Musso cùng với các
nhà lãnh đạo PKI vào tháng 9 năm 1948 đã đi vòng quanh Solo, Madiun, Kediri,
Bojonegoro, Cepu, Purwodadi và Wonosobo để thực hiện các hành động tuyên truyền
của họ. Vào ngày 7 đến 8 tháng 9 năm 1948 Musso, Amir, Alimin, Wikana, Harjono và
các thành viên PKI khác đang đi tuyên truyền xung quanh các khu vực Surakarta cũng
tham dự cuộc biểu tình ở Madiun. Sau đó, vào ngày 10 và 11 tháng 9 năm 1948, các nhà
lãnh đạo PKI tiếp tục chuyến đi tuyên truyền tới Kediri, ngày 13 tháng 9 đến Jombang,
ngày 14 tháng 9 tới Bojonegoro, ngày 16 tháng 9 tới Cepu và vào ngày 17 tháng 9 năm
1948 dự kiến phát biểu trước một cuộc họp chung tại Purwodadi. Nhưng kế hoạch đã
buộc phải hủy bỏ. Bởi vì nó liên quan đến việc đột nhiên Musso Cs nghe tin về sự phát
triển mới rằng Sumarono Cs sẽ tổ chức một cuộc đấu tranh quyền lực vào ngày 18 tháng
9 năm 1948. Do đó, Musso Cs đã vội vã tới Madiun (DISJAH, 1985: 98).
Pada tanggal 18 September 1948 telah tersiar berita bahwa kaum komunis di
Madiun telah melakukan perebutan kekuasaan. Berita tentang terjadinya coup d’etat
tersebut mula-mula disiarkan oleh Harian Murba di Surakarta, malahan jauh sebelumnya
harian ini telah mensinyalir bahwa PKI akan segera mengadakan pemberontakan
(Dimjati, 1951: 180). Tetapi karena pemerintah tidak mengadakan reaksi atas berita
tersebut, rakyat masih ragu-ragu menerima kebenaran berita itu. Barulah keragu-raguan
rakyat lenyap ketika ada pengumuman resmi dari pemerintah, yang mengumumkan
bahwa di kota Madiun oleh dan di bawah pimpinan PKI dengan memakai tenaga salah
satu kesatuan brigade TNI di Jawa Timur telah melakukan penyerangan atas alat-alat
kekuasaan negara dan penggantian pemerintah daerah secara tidak sah.
Vào ngày 18 tháng 9 năm 1948, tin tức đã phá vỡ rằng những người cộng sản ở
Madiun đã chiến đấu để giành quyền lực. Tin tức về cuộc đảo chính ban đầu được Murba
Daily phát đi ở Surakarta, thậm chí trước đó hàng ngày này đã chỉ ra rằng PKI sẽ ngay
lập tức nổi dậy (Dimjati, 1951: 180). Nhưng vì chính phủ không phản ứng với tin tức,
nên người dân vẫn ngần ngại chấp nhận sự thật của tin tức. Chỉ đến khi mọi người nghi
ngờ biến mất khi có thông báo chính thức từ chính phủ, họ tuyên bố rằng tại thành phố
Madiun và dưới sự lãnh đạo của PKI sử dụng sức mạnh của một trong các đơn vị lữ đoàn
TNI ở Đông Java, họ đã tấn công các công cụ của chính quyền địa phương và thay thế
chính quyền địa phương theo cách thức không hợp lệ
Sebenarnya bagian intelijen dari Divisi Siliwangi sebelum peristiwa Madiun terjadi
telah mendapat keterangan tentang adanya gerakan yang bersifat melawan pemerintah.
Bahkan Amir Sjarifuddin pernah pula membujuk seorang Kapten dari Divisi Siliwangi
yang secara pribadi dekat dengannya agar menarik Panglima Divisi Siliwangi yaitu
Nasution untuk bekerjasama dengan PKI guna menyelamatkan perjuangan. Adapun
kesatuan- kesatuan yang telah dipersiapkan untuk melakukan pemberontakan tersebut
antara lain seperti kesatuan yang dipimpin oleh Sumartono (Pesindo). Pasukan Divisi VI
Jawa Timur dibawah pimpinan Kolonel Djokosujono dan Letkol Dahlan yang waktu itu
Panglima Divisinya ialah Kolonel Sungkono. Juga dari sebagian Divisi Panembahan
Senopati yang dipimpin oleh Letkol Suadi dan Letkol Sujoto (DISJAH, 1985: 101).
Trên thực tế, bộ phận tình báo của Sư đoàn Siliwangi trước sự kiện Madiun đã nhận
được thông tin về sự tồn tại của một phong trào chống lại chính phủ. Ngay cả Amir
Sjarifuddin cũng đã thuyết phục được một Thuyền trưởng từ Sư đoàn Siliwangi, người đã
thân cận với anh ta để rút Tư lệnh Sư đoàn Siliwangi, Nasestion, hợp tác với PKI để cứu
vãn cuộc đấu tranh. Các đơn vị đã được chuẩn bị để thực hiện cuộc nổi loạn bao gồm đơn
vị do Sumartono (Pesindo) lãnh đạo. Quân đội Đông Java VI dưới sự lãnh đạo của Đại tá
Djokosujono và Trung tá Dahlan, lúc đó là Tư lệnh Sư đoàn là Đại tá Sungkono. Cũng là
một phần của Sư đoàn Panembahan Senopati do Trung tá Suadi và Trung tá Sujoto
(DISJAH, 1985: 101) lãnh đạo.
Selama tanggal 18-25 September 1948 pasukan PKI Musso dapat menduduki
Kabupaten Sukoharjo, yang dipimpin oleh Mayor Digdo, Letkol Iskandar dan Letkol
Jadau sebagai bezeting komandannya ialah Suwitojo. Pada tanggal 23 September 1948
PKI Musso telah mengadakan pemecatan kepala- kepala desa dan mengadakan
pemeriksaan uang kas, berpuluh-puluh ton minyak dan bahan makanan telah diangkat ke
jurusan Timur, juga uang sebanyak Rp 336.304,01 dari suatu jawatan dapat dirampas dan
dibawa lari (Nasution, 1971: 135). Pasukan komunis tidak lama menduduki daerah-daeah
tersebut , karena tak lama kemudian pasukan TNI telah dapat merebut kembali daerah-
daerah yang diduduki. Selama PKI berkuasa di daerah-daerah tersebut. PKI telah
melakukan penangkapan dan pembunuhan terhadap rakyat yang menentangnya.
Trong thời gian 18-25 tháng 9 năm 1948, quân PKI Musso đã có thể chiếm
Sukoharjo Regency, do Thiếu tá Digdo, Trung tá Iskandar và Trung tá Jadau chỉ huy làm
tư lệnh, Suwitojo. Vào ngày 23 tháng 9 năm 1948, PKI Musso đã bãi nhiệm các trưởng
thôn và kiểm tra tiền mặt, hàng chục tấn dầu và thực phẩm đã được đưa lên Cục Đông,
cũng như Rp. 336.304,01 từ một dịch vụ có thể bị tịch thu và lấy đi ( Thận trọng, 1971:
135). Các lực lượng cộng sản đã không chiếm các khu vực này trong thời gian ngắn, vì
chẳng bao lâu, quân đội TNI đã có thể chiếm lại các vùng lãnh thổ bị chiếm đóng. Miễn
là PKI có quyền lực trong các lĩnh vực này. PKI đã thực hiện các vụ bắt giữ và giết
những người chống lại nó.
Di daerah-daerah Madiun, Ngawi, Ponorogo, Purwodadi dan lain-lain, PKI juga
melakukan penangkapan dan pembunuhan kejam, dari kalangan agama maupun pengikut
TNI banyak yang dibunuh. Kepada rakyat di daerah-daerah PKI menyiarkan berita
bohong, dikatakan bahwa yang ditahan adalah Belanda. Sehingga pemuda yang tidak
tahu-menahu duduk persoalannya, telah ikut terseret dan membantu kaum pemberontak.
Oleh karena itu pemuda-pemuda yang tergabung dengan PKI Musso kalau berhadapan
dengan pasukan-pasukan TNI tidak langsung menyerang, tetapi mengajukan pertanyaan
terlebih dahulu: “Pundi Landane Mas?” (“Mana Belandanya Bung?”) (Nasution, 1966:
136). Jelaslah banyak pemuda-pemuda dan rakyat setempat yang sebenarnya tidak
mengetahui untuk apa dan untuk siapa mereka mempertaruhkan jiwanya. PKI Musso
telah menyalahgunakan kepercayaan rakyat yang diberikan kepadanya. Tindakan yang
penuh tipu muslihat dan pembunuhan keji telah menimbulkan kebencian dan amarah
rakyat, sehingga hilanglah simpati rakyat terhadap PKI.
Trong các khu vực của Madiun, Ngawi, Ponorogo, Purwodadi và những người
khác, PKI cũng thực hiện các vụ bắt giữ và giết hại tàn nhẫn, nhiều người trong số họ
trong số các tín đồ tôn giáo và quân đội. Đối với những người trong khu vực PKI phát tin
tức giả, người ta nói rằng những người bị giam giữ là người Hà Lan. Vì vậy, những người
trẻ tuổi không biết gì về việc ngồi xuống, đã bị kéo theo và giúp đỡ những kẻ nổi loạn.
Do đó, những thanh niên có liên kết với PKI Musso khi đối đầu với quân TNI đã không
tấn công ngay lập tức mà thay vào đó đặt câu hỏi trước: "Pundi Landane Mas?" ("Anh
chàng đâu rồi?" Rõ ràng là nhiều người trẻ tuổi và người dân địa phương không thực sự
biết những gì họ và người mà họ mạo hiểm cuộc sống của họ. PKI Musso đã lạm dụng sự
tin tưởng của mọi người dành cho anh ta. Những hành động đầy lừa dối và giết chóc ghê
tởm đã gây ra sự căm thù và giận dữ của người dân, do đó, sự cảm thông của mọi người
đối với PKI đã bị mất.
Ketika terdengar berita di Madiun terjadi perebutan kekuasaan yang dilakukan oleh
PKI Musso, maka dengan segera pemerintah mengadakan Sidang Kabinet Lengkap pada
tanggal 19 September 1948 yang diketuai oleh Presiden Soekarno. Hasil sidang tersebut
mengambil keputusan antara lain, bahwa Peristiwa Madiun yang digerakkan oleh FDR
adalah suatu pemberontakan terhadap Pemerintah dan mengadakan instruksi kepada alat-
alat Negara dan Angkatan Perang untuk memulihkan keamanan Negara. Memberikan
kuasa penuh kepada Jendral Sudirman untuk melaksanakan tugas pemulihan keamanan
dan ketertiban kepada keadaan biasa di Madiun dan daerah-daerah lainnya.
Khi nghe tin tức ở Madiun, có một cuộc đấu tranh quyền lực do PKI Musso thực
hiện, sau đó chính phủ đã ngay lập tức tổ chức Phiên họp nội các hoàn chỉnh vào ngày 19
tháng 9 năm 1948, do Tổng thống Soekarno chủ trì. Kết quả của phiên họp đã đưa ra
quyết định, trong số những điều khác, rằng Sự kiện Madiun do FDR điều khiển là một
cuộc nổi loạn chống lại Chính phủ và tổ chức các hướng dẫn cho các công cụ của Nhà
nước và Lực lượng Vũ trang để khôi phục an ninh của Nhà nước. Trao toàn bộ sức mạnh
cho Tướng Sudirman để thực hiện nhiệm vụ khôi phục an ninh và trật tự cho tình hình
bình thường ở Madiun và các khu vực khác.
Dalam keadaan yang rumit tersebut, pihak Belanda mencoba mengambil
kesempatan untuk menjajah Indonesia lagi yaitu dengan cara berpura-pura memberikan
bantuan untuk melumpuhkan pemberontakan PKI Musso. Dengan adanya berita tentang
terjadinya pemberontakan PKI di Madiun tersebut, Van Mook segera datang ke Jakarta
dan mengatakan kepada pers bahwa Pemerintah Belanda bersedia dan sanggup
membantu Republik untuk menindas pemberontakan PKI (Hartisekar, 1999: 84). Tetapi
oleh Hatta dikatakan, bahwa pemerintah RI tidak mengijinkan campur tangan dari pihak
asing dalam urusan yang terjadi dalam daerah Republik. Tentang pemberontakan Madiun
dikatakannya, bahwa itu adalah urusan dalam negeri dan akan diselesaikan oleh
Angkatan Perang RI sendiri. Sudah jelas bahwa Hatta benar-benar telah mengetahui
siasat busuk Belanda dengan cara mencari simpatik pemerintah Indonesia. Dengan
sikap tegas Hatta langsung menolak bantuan yang mengharapkan imbalan tersebut.
Trong một tình huống phức tạp như vậy, người Hà Lan đã cố gắng nhân cơ hội trở
lại thuộc địa Indonesia một lần nữa bằng cách giả vờ cung cấp hỗ trợ để làm tê liệt cuộc
nổi loạn PKI của Musso. Với tin tức về cuộc nổi dậy PKI ở Madiun, Van Mook ngay lập
tức đến Jakarta và nói với báo chí rằng Chính phủ Hà Lan sẵn sàng và có thể giúp Cộng
hòa đàn áp cuộc nổi loạn PKI (Hartisekar, 1999: 84). Nhưng Hatta nói rằng chính phủ
Indonesia không cho phép sự can thiệp từ các bên nước ngoài trong các vấn đề xảy ra
trong Cộng hòa. Ông nói về cuộc nổi loạn Madiun rằng đó là vấn đề nội bộ và sẽ được
giải quyết bởi chính Lực lượng Vũ trang Indonesia. Rõ ràng là Hatta thực sự biết chiến
lược hôi của Hà Lan bằng cách tìm kiếm chính phủ Indonesia thông cảm. Với thái độ
kiên quyết, Hatta ngay lập tức từ chối giúp đỡ để mong nhận phần thưởng.
Setelah presiden memberi perintah kepada Angkatan Perang untuk segera
mengembalikan keamanan dengan segera diadakan penangkapan terhadap orang-orang
yang membahayakan negara dan diadakan penggerebegan tempat-tempat yang
dianggap perlu. Supaya dapat melaksanakan tugas dengan baik, Markas Besar Angkatan
Perang segera menetapkan dan mengangkat Kolonel Sungkono Panglima Divisi VI Jawa
Timur sebagai Panglima Pertahanan Jawa Timur yang mendapat tugas menggerakkan
pasukan dari arah timur. Setelah mendapat perintah tersebut Kolonel Sungkono segera
memerintahkan Brigade Surachmad bergerak menuju Madiun untuk mengamankan dari
segala bentuk pemberontakan yang dilakukan oleh PKI. Dalam Gerakan Operasi Militer
(GOM) terhadap PKI Musso, ikut serta Mobil Brigade Jawa Timur dan Mobil Brigade
Jawa Tengah. Pada tanggal 19 September 1948 malam, satu Batalyon Mobil Brigade
yang terdiri dari dua Kompi Gabungan Basuki – Malang yang dipimpin oleh Pembantu
Inspektur Polisi II Imam Bachri telah diperintahkan ikut menumpas pemberontakan
tersebut (Hartisekar, 1999: 81).
Sau khi tổng thống ra lệnh cho Lực lượng Vũ trang lập tức khôi phục an ninh, một
vụ bắt giữ ngay lập tức được thực hiện đối với những người gây nguy hiểm cho đất nước
và đột kích những nơi được coi là cần thiết. Để thực hiện đúng nhiệm vụ của mình, Bộ
chỉ huy quân đội đã lập tức thành lập và bổ nhiệm Đại tá Sungkono, Tư lệnh Sư đoàn
Đông Java VI làm Tư lệnh phòng thủ Đông Java, người được giao nhiệm vụ di chuyển
quân đội từ phía đông. Sau khi nhận được lệnh, Đại tá Sungkono lập tức ra lệnh cho Lữ
đoàn Surachmad di chuyển về phía Madiun để bảo vệ khỏi mọi hình thức nổi loạn do PKI
thực hiện. Trong Phong trào Hoạt động Quân sự (GOM) chống lại PKI Musso, Xe Lữ
đoàn Đông Java và Xe Lữ đoàn Trung Java đã tham gia. Vào đêm 19 tháng 9 năm 1948,
một Tiểu đoàn Lữ đoàn cơ động gồm hai Đại đội liên quân Basuki - Malang do Trợ lý
Thanh tra Cảnh sát II Imam Bachri chỉ huy đã được lệnh chống lại cuộc nổi loạn
(Hartisekar, 1999: 81).
Gerakan Operasi Militer (GOM) yang dilancarkan oleh pasukan yang taat kepada
pemerintah RI berjalan dengan singkat. Dalam 12 hari Madiun dapat dikuasai kembali,
tepatnya tanggal 30 September 1948 pada pukul 16.15 sore. Malam harinya jam
22.00 Gubernur Militer Gatot Subroto memerintahkan Angkatan Perang supaya terus
melakukan pengejaran terhadap pasukan pemberontak yang bersarang di Purwodadi,
Pacitan dan Ponorogo. Juru Bicara Menteri Pertahanan dalam pengumumannya
menyatakan, bahwa Musso melarikan diri ke Dungus, sebelah selatan Madiun.
Komandan Pasukan Pemberontak mengirim surat kepada Letkol Kretarto untuk
mengadakan perundingan, akan tetapi pemerintah tidak mau mengadakan hubungan
dengan kaum pemberontak (DISJAH, 1985: 137).
Phong trào hoạt động quân sự (GOM) được phát động bởi quân đội phục tùng chính
phủ Indonesia chỉ diễn ra trong thời gian ngắn. Trong 12 ngày, Madiun đã lấy lại được,
chính xác là vào ngày 30 tháng 9 năm 1948 lúc 16:15 chiều. Vào buổi tối lúc 22:00,
Thống đốc quân sự Gatot Subroto đã ra lệnh cho Quân đội tiếp tục truy đuổi các lực
lượng phiến quân đang ở tại Purwodadi, Pacitan và Ponorogo. Người phát ngôn của Bộ
trưởng Quốc phòng tuyên bố trong thông báo rằng Musso đã trốn sang Dungus, phía nam
Madiun. Chỉ huy của phiến quân đã gửi thư cho Trung tá Kretarto để tổ chức đàm phán,
nhưng chính phủ không muốn thiết lập liên lạc với phiến quân (DISJAH, 1985: 137).
Jatuhnya Madiun bukan berarti berakhirnya petualangan pasukan pemberontak,
karena mereka masih dapat meloloskan diri. Mereka melarikan diri dengan
merencanakan perang gerilya. Selama mereka melarikan diri masih pula melakukan
pembunuhan atau perampasan dan pembakaran harta benda di tempat-tempat yang
mereka lalui. Sementara itu pasukan pemberontak yang melarikan diri dari Madiun
terus dikejar oleh pasukan TNI, mereka melarikan diri ke Kandangan. Dalam
pengunduran diri dari Madiun pimpinan pasukan dipegang oleh Amir, bukan oleh Musso.
Kandangan merupakan daerah basis gerilya mereka. Tetapi sebelum pasukan
pemberontak sampai di tempat tujuan, daerah tersebut telah dapat dikuasai oleh Batalyon
yang dipimpin oleh Mayor Sabaruddin dari Divisi Sungkono. Pasukan Amir diserang dan
mengundurkan diri di daerah Gunung Wilis.
Sự sụp đổ của Madiun không có nghĩa là kết thúc cuộc phiêu lưu của phiến quân,
bởi vì họ vẫn có thể trốn thoát. Họ chạy trốn bằng cách lên kế hoạch cho một cuộc chiến
tranh du kích. Chừng nào họ trốn thoát, họ vẫn giết hoặc chiếm giữ và đốt tài sản ở
những nơi họ đi qua. Trong khi đó, lực lượng phiến quân đã trốn thoát khỏi Madiun tiếp
tục bị quân TNI truy đuổi, chúng chạy trốn đến Kandangan. Trong sự từ chức của
Madiun, sự lãnh đạo của quân đội được giữ bởi Amir, không phải bởi Musso. Kandangan
là khu vực của căn cứ du kích của họ. Nhưng trước khi lực lượng phiến quân đến đích,
khu vực này đã có thể được kiểm soát bởi một Tiểu đoàn do Thiếu tá Sabaruddin chỉ huy
từ Sư đoàn Sungkono. Quân đội của Amir đã bị tấn công và rút lui trong khu vực Núi
Wilis.
Sementara itu, Musso dengan beberapa orang pengawalnya menuju ke pegunungan
Selatan Ponorogo. Induk pasukan Amir adalah yang paling kuat persenjataannya, juga
pengiringnya paling lengkap, seperti Djoko Sujono, Abdulmutallib, Batalyon Abdul
Rachman, Marotu Darusman, Suripno, Sumarsono dan lain-lain pemimpin besar PKI.
Alimin tidak ikut, karena sewaktu timbul pemberontakan Ia berada di Surakarta
bersama pasukan PKI di Wonogiri. Pengejaran terhadap kaum pemberontakan terus
dijalankan. Pasukan Amir yang terpukul di Purwantoro lalu meneruskan perjalanan ke
Utara mendaki lereng Gunung Lawu melalui desa Jeruk, Ngrete, Watasono dan
Kebang di daerah pegunungan kapur yang tandus. Pengiring Amir kira-kira 2000 orang
yang bersenjata lengkap, di antaranya ikut berpuluh-puluh perempuan, anak-anak dan
ibu-ibu dari keluarga pemimpin pemberontak yang ikut lari meninggalkan Madiun
dengan membawa harta benda yang tidak sedikit. Mereka berjalan kaki dan sebagian
naik kuda (Dimjati, 1951: 197).
Trong khi đó, Musso và một số vệ sĩ của mình tiến đến vùng núi phía nam
Ponorogo. Lực lượng chính của Amir là lực lượng mạnh nhất trong số các vũ khí của nó,
cũng là phần đệm hoàn chỉnh nhất của nó, như Djoko Sujono, Abdulmutallib, Battalion
Abdul Rachman, Marotu Darusman, Suripno, Sumarsono và những người lãnh đạo PKI
vĩ đại khác. Alimin đã không tham gia, bởi vì khi một cuộc nổi loạn trỗi dậy, anh ta đã ở
Surakarta với quân đội PKI ở Wonogiri. Cuộc truy đuổi của cuộc nổi loạn tiếp tục. Quân
đội của Amir bị tấn công ở Purwantoro sau đó tiếp tục hành trình đến phía bắc leo lên
sườn núi Lawu qua các làng Jeruk, Ngittle, Watasono và Kebang ở vùng núi đá vôi cằn
cỗi. Những người bạn đồng hành của Amir là khoảng 2000 người được vũ trang đầy đủ,
bao gồm hàng chục phụ nữ, trẻ em và bà mẹ từ các gia đình của các thủ lĩnh phiến quân
đã chạy trốn Madiun mà không có một vài tài sản. Họ đi bộ và một số cưỡi ngựa
(Dimjati, 1951: 197).
Para pemuda dan tentara merah ikut mengawal dari lambung kanan, lambung kiri,
dari muka dan belakang. Berangsur-angsur perbekalan mereka makin habis dan banyak
yang menderita sakit karena tidak sanggup lagi mengikuti perjalanan yang beratus-ratus
kilometer. Di Kebang mereka mendapat serbuan dari pasukan TNI, sehingga
rombongan sipil yang dipimpin oleh Abdulmutallib terpisah dari induk pasukannya.
Mereka terpaksa mengambil jalan sendiri. Ketika Abdulmutallib bersama sekretarisnya,
Nona Sriatin (dari Pesindo) masuk ke Girimarto, mereka dikenali oleh penduduk
setempat, kemudian ditangkap. Pada tanggal 15 Oktober 1948 Abdulmutallib menjalani
hukuman mati. Sebelum ditembak terlebih dahulu berwasiat mengucapkan selamat
tinggal kepada istrinya yang ditinggal di Madiun (Dimjati, 1951: 198).
Các thanh niên và binh lính đỏ tham gia bảo vệ từ thân phải, thân trái, từ trước và
sau. Dần dần nguồn cung cấp của họ đã cạn kiệt và nhiều người bị bệnh vì họ không còn
đủ khả năng để đi hàng trăm km. Ở Kebang, họ đã có một cuộc xâm lược từ lực lượng
TNI, do đó nhóm dân sự do Abdulmutallib lãnh đạo đã bị tách khỏi lực lượng phụ huynh.
Họ buộc phải đi theo con đường của riêng họ. Khi Abdulmutallib và thư ký của mình, cô
Sriatin (từ Pesindo) vào Girimarto, họ đã được người dân địa phương công nhận, sau đó
bị bắt giữ. Vào ngày 15 tháng 10 năm 1948, Abdulmutallib bị kết án tử hình. Trước khi
anh ta bị bắn, ý chí là nói lời tạm biệt với người vợ còn lại ở Madiun (Dimjati, 1951:
198).
Ketika pasukan Amir terus bergerak ke Purwodadi melalui Tawangmangu untuk
bertemu dengan pasukan Sujoto yang kabarnya masih kuat dan menduduki daerah
Purwodadi. Sesampainya di Tawangmangu mereka mendapat serangan, sebagian lagi
kembali ke Selatan. Dari Tawangmangu induk pasukan Amir meneruskan perjalanan ke
Sarangan. Tidak ada penjagaan pasukan TNI, sehingga mereka sempat beristirahat
selama dua hari. Kemudian melanjutkan perjalanan ke arah Utara sampai di Ngrambe dan
Walikukun, di sana sempat pula beristirahat. Ketika pasukan yang dipimpin Amir
melintasi jalan raya Solo-Madiun, kebetulan ada rombongan mobil dari Yogyakarta
menuju Madiun. Kemudian rombongan mobil dari Yogyakarta itu disergap dan
penumpangnya dibunuh oleh pasukan Amir.
Khi quân đội của Amir tiếp tục di chuyển đến Purwodadi qua Tawangmangu để gặp
quân đội của Sujoto, những người được cho là vẫn còn mạnh và chiếm đóng khu vực
Purwodadi. Đến Tawangmangu, họ bị tấn công, một số trở về miền Nam. Từ
Tawangmangu, quân đội Amir tiếp tục hành trình đến Sarangan. Không có sự giam giữ
của quân đội TNI, vì vậy họ có thời gian nghỉ ngơi trong hai ngày. Sau đó tiếp tục hành
trình về phía bắc cho đến Ngrambe và Walikukun, cũng có thời gian nghỉ ngơi. Khi quân
đội do Amir dẫn đầu băng qua đường cao tốc Solo-Madiun, tình cờ có một nhóm xe ô tô
từ Yogyakarta đến Madiun. Sau đó, nhóm xe ô tô từ Yogyakarta bị phục kích và hành
khách của họ đã bị giết bởi quân đội của Amir.
Sedangkan Musso yang melarikan diri ke daerah Ponorogo tertembak mati pada
tanggal 31 Oktober 1948 oleh Brigade S yang dipimpin oleh Kapten Sunandar sewaktu
melakukan patroli. Musso yang menyamar sebagai kusir dan dikawal oleh dua orang
kepercayaannya, lalu bertemu dengan pasukan Brigade S terjadi tembak menembak.
Musso lari ke sebuah rumah penduduk desa, dengan menggunakan dua buah pistol vikers
ia bertahan di rumah tersebut dan membalas tembakan dari balik pintu dan jendela.
Walaupun ketika itu Ia terkepung, Ia tidak mau menyerah. Seruan dari pihak TNI supaya
menyerah tidak diindahkan oleh pasukan Musso. Waktu itu patroli TNI yang
mengepung belum tahu bahwa orang tersebut sebenarnya adalah Musso, disangka tentara
komunis biasa saja (Dimjati, 1951: 192). Akhirnya setelah diadakan tembakan gencar
dari luar rumah, Musso tertembak dan tak lama kemudian meninggal. Mayat Musso
kemudian dipotret, diperlihatkan kepada pegawai-pegawai pemerintah yang dipanggil
dari Madiun. Sesudah dipastikan mayat tersebut adalah mayat Musso, kemudian dikubur
di salah satu tempat yang dirahasiakan. Sedangkan induk pasukan Amir telah sampai di
Ngawi terus mengadakan perjalanan ke Utara menjelajahi hutan jati dan akhirnya
melintasi Bengawan Solo menuju ke Cepu.
Trong khi Musso chạy trốn đến khu vực Ponorogo đã bị bắn chết vào ngày 31 tháng
10 năm 1948 bởi Lữ đoàn S do Đại úy Sunandar chỉ huy khi đang đi tuần tra. Musso cải
trang thành một người đánh xe và được hộ tống bởi hai trong số những người bạn tâm
tình của anh ta, sau đó gặp đội quân Lữ đoàn S đang diễn ra vụ xả súng. Musso chạy đến
nhà của một người dân làng, sử dụng hai người đi rừng mà anh ta giữ trong nhà và bắn lại
từ phía sau cánh cửa và cửa sổ. Mặc dù khi anh bị bao vây, anh không muốn từ bỏ. Lời
kêu gọi từ TNI đầu hàng không được quân đội Musso chú ý. Vào thời điểm đó, đội tuần
tra của TNI xung quanh chưa biết rằng người đó thực sự là Musso, người được cho là
một đội quân cộng sản bình thường (Dimjati, 1951: 192). Cuối cùng, sau trận hỏa hoạn
dữ dội từ bên ngoài ngôi nhà, Musso đã bị bắn và sớm chết. Cơ thể của Musso sau đó
được chụp ảnh, cho các quan chức chính phủ được gọi từ Madiun. Sau khi được xác
nhận, xác chết là xác chết của Musso, sau đó nó được chôn cất tại một địa điểm không
được tiết lộ. Trong khi quân đội Amir đã đến Ngawi, họ tiếp tục đi về phía bắc để khám
phá những khu rừng gỗ tếch và cuối cùng băng qua Bengawan Solo đến Cepu.
Pada tanggal 20 November 1948 pasukan Amir menuju Tambakromo, sebelah
Timur Kayen sebelah Selatan Pati. Pasukan Amir terdiri dari kurang lebih 500 orang, ada
yang beserta keluarga mereka. Keadaan pasukan Amir sangat menyedihkan. Banyak
diantara mereka yang ingin melarikan diri, tetapi rakyat selalu siap menangkap mereka.
Banyak mayat pemberontak diketemukan karena sakit atau kelaparan. Pasukan Amir
dan Djokosujono yang dikejar TNI dari Getas terus ke Utara menuju Ngasinan yang
berada diantara jalan Wirosari Blora. Kemudian mereka diserang oleh pasukan TNI dari
Wirosari dan Blora, mereka melarikan diri masuk hutan-hutan menuju Gratil. Pasukan
mereka yang terdepan sudah sampai di Tanduan, tetapi di tempat tersebut mendapat
serangan pasukan TNI dari arah Timur, terpaksa mereka melarikan diri ke arah Barat ke
Karangasem.
Vào ngày 20 tháng 11 năm 1948, quân đội của Amir tiến đến Tambakromo, phía
đông Kayen, phía nam Pati. Lực lượng của Amir gồm khoảng 500 người, một số có gia
đình. Tình hình của quân đội Amir rất buồn. Nhiều người trong số họ muốn chạy trốn,
nhưng người dân luôn sẵn sàng bắt chúng. Nhiều thi thể phiến quân được tìm thấy vì
bệnh hoặc chết đói. Quân đội Amir và Djokosujono bị TNI truy đuổi từ Getas tiếp tục đi
về phía bắc đến Ngasinan, nằm giữa con đường Wirosari Blora. Sau đó, họ bị tấn công
bởi quân đội TNI từ Wirosari và Blora, họ chạy trốn vào rừng đến Gratil. Đội quân hàng
đầu của họ đã đến Tanduan, nhưng tại nơi đó đã bị quân TNI từ phương Đông tấn công,
họ buộc phải chạy trốn về phương Tây đến Karangasem.
Di daerah Karangasem pasukan Amir berkeliaran di jalan-jalan antara Karangasem
dan Gandungsari. Sewaktu di Gandungsari pasukan Amir mengancam penduduk yang
tidak mau membantu mereka, bahwa rumah penduduk Karangasem dan Gandungsari
akan dibakar dan orang-orangnya akan dibunuh. Tetapi rakyat tidak mengindahkan
ancaman pasukan Amir, bahkan mereka memberitahu kepada pasukan TNI yang
terdekat. Dalam suatu operasi yang dilancarkan pasukan TNI mereka berhasil
menangkap dua orang pengintai TNI yang sedang melakukan penyelidikan di sekitar
Gandungsari. Kecuali dua orang sekko itu, ada 15 orang pasukan Amir yang sedang
melakukan penyamaran dapat ditangkap.
Trong khu vực Karangasem, quân đội Amir đi lang thang trên các đường phố giữa
Karangasem và Gandungsari. Trong khi ở Gandungsari, lực lượng Amir đe dọa dân
chúng không muốn giúp đỡ họ, rằng nhà của người dân Karangasem và Gandungsari sẽ
bị đốt cháy và người dân của họ sẽ bị giết. Nhưng người dân không chú ý đến mối đe dọa
của quân đội Amir, họ thậm chí còn nói với những đội quân TNI gần nhất. Trong một
chiến dịch được thực hiện bởi quân đội TNI, họ đã thành công trong việc bắt giữ hai trinh
sát TNI đang thực hiện một cuộc điều tra xung quanh Gandungsari. Ngoại trừ hai sekko,
có 15 quân Amir đang ẩn danh có thể bị bắt.
Dalam pertempuran ini Amir dapat meloloskan diri pasukan TNI. Pasukan Amir
hanya tinggal beberapa puluh orang saja. Kemudian mereka menyeberangi Sungai Lusi
menuju ke desa Klambu, antara Klampok dan Bringin sekitaran daerah Purwodadi.
Pasukan TNI mengadakan taktik menggiring ke titik buntu yang mematikan. Taktik ini
ternyata berhasil, karena pasukan pemberontak terjepit di daerah rawa-rawa. Mereka
dikepung oleh kesatuan-kesatuan TNI, akhirnya Amir menyerahkan diri beserta
pasukannya pada tanggal 29 November 1948. Suripno dan Harjono yang selalu dekat
dengan Amir ikut pula tertangkap. Kemudian mereka digiring ke Purwodadi, seterusnya
di bawa ke Surakarta. Mereka tampak kurus kering, pakaiannya pun sudah sangat
lusuh. Kemudian pada tanggal 4 Desember 1948 seperti Amir Sjarifuddin,
Djokosujono, Maruto Darusman, Suripno dan lain-lain gembong FDR dibawa ke
Yogyakarta dengan kereta api. Mereka dipenjara bersama-sama dengan kurang lebih
35.000 orang pengikut PKI serta simpatisannya di Yogyakarta. Dengan tertangkapnya
Amir Cs di desa Klambu, maka berakhirlah riwayat pemberontakan PKI Musso. Dalam
Gerakan Operasi Militer ini, dari TNI tercatat 159 orang gugur (Dimjati, 1951: 200).
Trong trận chiến này, Amir đã có thể thoát khỏi lực lượng TNI. Quân đội của Amir
chỉ còn vài chục. Sau đó, họ băng qua sông Lusi đến làng Klambu, giữa Klampok và
Bringin quanh khu vực Purwodadi. Lực lượng TNI đã thực hiện một chiến thuật để dẫn
đến ngõ cụt chết chóc. Chiến thuật này hóa ra là thành công, bởi vì các lực lượng phiến
quân được tổ chức ở các khu vực đầm lầy. Họ bị bao vây bởi các đơn vị TNI, cuối cùng
Amir đã đầu hàng quân đội của mình vào ngày 29 tháng 11 năm 1948. Suripno và
Harjono, những người luôn thân thiết với Amir cũng bị bắt giữ. Sau đó, họ được hộ tống
đến Purwodadi, sau đó được đưa đến Surakarta. Họ trông hốc hác, quần áo của họ rất
mòn. Sau đó, vào ngày 4 tháng 12 năm 1948 như Amir Sjarifuddin, Djokosujono, Maruto
Darusman, Suripno và những người khác, kingpin FDR đã được đưa đến Yogyakarta
bằng tàu hỏa. Họ đã bị bỏ tù cùng với khoảng 35.000 người theo dõi và thông cảm PKI ở
Yogyakarta. Với việc bắt giữ Amir Cs ở làng Klambu, lịch sử của cuộc nổi loạn PKI
Musso đã kết thúc. Trong Phong trào hoạt động quân sự này, 159 người đã bị giết từ TNI
(Dimjati, 1951: 200).
Atas perintah Presiden, sebagian tawanan kemudian dilepas karena adanya
serangan Agresi Militer Belanda. Dengan maksud agar mereka dapat ikut serta melawan
tentara Belanda. Alimin sempat lolos, sedang 11 orang tawanan antara laim : Amir
Sjarifuddin, Suripno, Maruto Darusman, Djokosujono, D. Mangku, Gey Gee Hwat,
Sardjono, Harjono, Katamhadi, Ronomarsono dan Sukarno dijatuhi hukuman mati pada
tanggal 19 Desember 1948 di desa Ngalihan, Kabupaten Karanganyar Surakarta.
Sedangkan yang dilepas kembali antara lain : Nyoto, Aidit dan Lukman (Nasution, 1971:
142).
Theo lệnh của Tổng thống, một số tù nhân sau đó đã được thả ra do một cuộc tấn
công của Quân đội Hà Lan. Với ý định rằng họ có thể tham gia chống lại quân đội Hà
Lan. Alimin đã trốn thoát, trong khi 11 tù nhân nằm trong số những người khác: Amir
Sjarifuddin, Suripno, Maruto Darusman, Djokosujono, D. Mangku, Gey Gee Hwat,
Sardjono, Harjono, Katamhadi, Ronomarsono và Sukarno Karanganyar, Surakarta. Trong
khi những người được phát hành trở lại bao gồm: Nyoto, Aidit và Lukman (Nasestion,
1971: 142).
Ketika Madiun sudah dikuasai kembali oleh pemerintah RI, pers luar negeri ramai
membicarakan peristiwa tersebut. Pers Amerika mengatakan bahwa kekalahan Madiun
itu berarti kekalahan strategi komunisme di Asia Tenggara sejak berakhirnya Perang
Dunia ke II. Sebaliknya pers Belanda yang reaksioner mengatakan bahwa, peristiwa
Madiun itu hanya sandiwara saja, untuk mengelabui dunia tentang keadaan di Indonesia
yang sebenarnya yaitu orang- orang komunis disuruh pura-pura berontak untuk
menimbulkan kesan seolah- olah Republik Indonesia bukan komunis (Dimjati, 1951:
188).
Khi Madiun được chính phủ Indonesia giành lại, báo chí nước ngoài đang bận rộn
thảo luận về vụ việc. Báo chí Mỹ cho rằng thất bại của Madiun đồng nghĩa với sự thất bại
của chiến lược cộng sản ở Đông Nam Á kể từ khi kết thúc Thế chiến II. Mặt khác, báo
chí Hà Lan phản động nói rằng vụ Madiun chỉ là một trò chơi, để đánh lừa thế giới về
tình hình thực tế ở Indonesia, cụ thể là những người cộng sản được cho là giả vờ nổi loạn
để gây ấn tượng rằng Cộng hòa Indonesia không phải là cộng sản (Dimjati, 1951: 188 ).
Maksud dan tujuan adanya pemberontakan Madiun memang baik dan mulia yaitu
hendak membela rakyat yang tertindas yang selama revolusi belum mengecap
berkahnya jaman kemerdekaan. Titik berat rencana mereka ialah untuk melaksanakan
revolusi sosial, menciptakan keadilan sosial yang sudah lama diidam -idamkan, membela
petani yang miskin dan buruh rendah. Sehingga dapat hidup selayaknya dan supaya
jangan terus-menerus ditindas oleh kaum feodal dan kaum borjuis Indonesia yang
berlindung di belakang pemerintah Republik. Hanya saja maksud mulia itu sayang
menjadi gagal karena dikeruhkan oleh organisasi-organisasi jahat yang ikut
menyelundup di kalangan FDR. Penjahat-penjahat yang menyusup dalam FDR itu
berlindung dibelakang revolusi Madiun untuk menjalankan roda kejahatan. Mereka mau
menjadi pengikut komunis PKI bukan karena sadar akan ideologi komunis. Mereka
hanya mau mencari kekayaan secara gampang, tidak usah bekerja keras cukup
merampas hak milik si kaya yang dikatakan kaum borjuis atau feodal. Jadi
mereka itu menggunakan istilah-istilah politik untuk dipakai sebagai
perisai untuk menghalalkan yang haram.
Mục đích và mục tiêu của cuộc nổi dậy Madiun thực sự tốt và cao cả, cụ thể là bảo
vệ những người bị áp bức trong cuộc cách mạng đã không nếm trải những phước lành
của thời đại độc lập. Trọng tâm của kế hoạch của họ là thực hiện một cuộc cách mạng xã
hội, tạo ra công bằng xã hội mong muốn từ lâu, bảo vệ nông dân nghèo và lao động thấp.
Vì vậy, nó có thể sống đúng đắn và để không bị áp bức liên tục bởi các lãnh chúa phong
kiến và giai cấp tư sản Indonesia đang che chở đằng sau chính phủ Cộng hòa. Chỉ là ý
định cao cả này không may thất bại vì nó bị che mờ bởi các tổ chức xấu xa có liên quan
đến buôn lậu trong giới FDR. Những tên tội phạm xâm nhập vào FDR đã trú ẩn đằng sau
cuộc cách mạng Madiun để điều hành bánh xe tội phạm. Họ muốn trở thành những người
theo PKI Cộng sản không phải vì họ nhận thức được ý thức hệ cộng sản. Họ chỉ muốn
tìm kiếm sự giàu có một cách dễ dàng, họ không cần phải làm việc đủ chăm chỉ để cướp
đi sự giàu có của những người giàu có được cho là tư sản hay phong kiến. Vì vậy, họ sử
dụng các thuật ngữ chính trị để được sử dụng như một lá chắn để biện minh cho những
người bất hợp pháp.
4.2Peristiwa PRRI/Permesta 1958
Peristiwa berikutnya yang menggambarkan adanya intervensi secara langsung oleh
pihak asing dalam pergerakannya yaitu peristiwa PRRI/Permesta. Perkembangan yang
terjadi setelah proklamasi Republik Indonesia pada tanggal 17 Agustus 1945, tidak sesuai
dengan harapan rakyat di daerah terutama di Sumatera Barat. Kehidupan yang diharapkan
lebih baik setelah merdeka tidak juga terwujud, penguasa di pusat pemerintahan sibuk
mengatur kursi mereka masing-masing sehingga pemerintahan sering kali jatuh bangun.
Akibat yang ditimbulkan oleh ketidakbecusan pemerintah mengurus negara adalah tidak
diperhatikannya rakyat di daerah. Sehingga terjadi ketimpangan pembangunan antara
pusat dan daerah yang merasa dianaktirikan oleh pemerintah pusat.
Sự kiện tiếp theo minh họa sự tồn tại của sự can thiệp trực tiếp của một bên nước
ngoài vào phong trào của nó là sự kiện PRRI / Permesta. Những phát triển xảy ra sau
tuyên bố của Cộng hòa Indonesia vào ngày 17/8/1945, không phù hợp với mong đợi của
người dân trong khu vực, đặc biệt là ở Tây Sumatra. Cuộc sống được dự đoán sẽ tốt hơn
sau khi độc lập không thành hiện thực, chính quyền ở trung tâm của chính phủ đang bận
rộn sắp xếp chỗ ngồi của họ để chính phủ thường sụp đổ. Do sự bất tài của chính phủ
trong việc chăm sóc đất nước là sự quan tâm của người dân trong khu vực. Kết quả là, có
sự mất cân bằng về phát triển giữa trung tâm và các khu vực mà họ cảm thấy rằng họ
đang bị chính quyền trung ương dianaktulat.
Pecahnya Dwi-tunggal yaitu Soekarno dan Hatta memperburuk kondisi perpolitikan
di Indonesia. Pada tanggal 1 Desember 1956 Hatta mengundurkan diri sebagai secara
resmi dari jabatannya sebagai Wakil Presiden Soekarno. Perbedaan pendapat dan latar
belakang walaupun keduanya sama-sama muslim yang nasionalis, namun Soekarno
cenderung ke Marxis serta bermain-main api dengan komunis, sedangkan Hatta
cenderung ke sosial dan anti komunis. Pada akhir bulan Desember 1956 dan permulaan
awal tahun 1957 telah terjadi pergolakan untuk menentang pemerintahan Soekarno.
Pergolakan ini terjadi di daerah Sumatera Tengah, Sumatera Utara, Sumatera Selatan dan
Sulawesi. Bulan Januari 1957 Dewan Garuda mengambil alih pemerintahan dari
Gubernur Winarno. Dan pada tanggal 2 Maret 1957 di Manado diumumkan “Piagam
Perjuangan Semesta” (Permesta) oleh Letnan Kolonel Sumual untuk menentang
pemerintah pusat (Salim, 1971: 23). Yang menuntut otonomi daerah lebih besar, kontrol
terhadap pendapatan daerah, desentralisasi dan kembalinya dwitunggal Soekarno-Hatta.
Menyusul proklamasi Permesta, kolonel Barlian di Sumatera Selatan juga mendirikan
pemerintahan militer dan menyingkirkan gubernur sipil. Para panglima daerah mendapat
dukungan juga dari tokoh-tokoh sipil.
Sự bùng nổ của Dwi-singular là Sukarno và Hatta làm xấu đi tình trạng chính trị ở
Indonesia. Vào ngày 1 tháng 12 năm 1956, Hatta chính thức từ chức Phó Tổng thống
Soekarno. Sự khác biệt về quan điểm và nền tảng, mặc dù cả hai đều là người theo chủ
nghĩa dân tộc Hồi giáo, Soekarno có xu hướng là người theo chủ nghĩa Mác và chơi với
cộng sản, trong khi Hatta có xu hướng xã hội và chống cộng. Vào cuối tháng 12 năm
1956 và đầu năm 1957, có một cuộc đấu tranh để chống lại chính quyền Sukarno. Biến
động này xảy ra ở các vùng Trung Sumatra, Bắc Sumatra, Nam Sumatra và Sulawesi.
Vào tháng 1 năm 1957, Hội đồng Garuda tiếp quản chính quyền từ Thống đốc Winarno.
Và vào ngày 2 tháng 3 năm 1957 tại Manado, "Hiến chương về cuộc đấu tranh của vũ
trụ" (Permesta) đã được Trung tá Sumual tuyên bố để chống lại chính quyền trung ương
(Salim, 1971: 23). Những gì đòi hỏi tự chủ khu vực lớn hơn, kiểm soát thu nhập khu vực,
phân cấp và sự trở lại của chủ nghĩa đối ngẫu Soekarno-Hatta. Sau tuyên bố Permesta, đại
tá Barlian ở Nam Sumatra cũng thành lập một chính phủ quân sự và bãi nhiệm thống đốc
dân sự. Chỉ huy khu vực cũng nhận được hỗ trợ từ các nhân vật dân sự.
Bantuan terbesar diperoleh dari Profesor Sumitro. Beliau melarikan diri ke
Sumatera dan bergabung dengan para kolonel. Bersama Simbolon, Sumitro menjadi juru
bicara para kolonel di luar negeri. Di Singapura Sumitro bertemu dengan agen CIA yang
sudah dikenalnya di Jakarta. Pada tanggal 7-8 September 1957, Sumitro bertemu dengan
para kolonel pembangkang di Palembang. Dalam pertemuan itu tercetuslah “Piagam
Palembang” yang mengajukan lima tuntutan ke pemerintahan pusat. Kelima tuntutan itu
seperti: pertama, pemulihan Dwitunggal Soekarno-Hatta. Kedua, penggantian para
pemimpin Angkatan Darat. Ketiga, pembentukkan Senat disamping Dewan Perwakilan
Rakyat untuk mewakili daerah-daerah. Keempat, untuk melaksanakan berjalannya
otonomi daerah secara benar. Kelima, untuk melarang berkembangnya komunisme di
Indonesia (Kahin dan Audrey, 1997: 71). Namun, tuntutan itu tidak dihiraukan oleh
pemerintah pusat. Oleh karena itu pihak CIA memanfaatkan keadaan tersebut untuk
menjatuhkan Soekarno dengan cara mendukung adanya Piagam Palembang tersebut.
Sự hỗ trợ lớn nhất được lấy từ Giáo sư Sumitro. Anh trốn đến Sumatra và gia nhập
đại tá. Cùng với Simbolon, Sumitro là người phát ngôn của các đại tá ở nước ngoài. Tại
Singapore Sumitro đã gặp một nhân viên CIA mà anh ta đã biết ở Jakarta. Vào ngày 7-8
tháng 9 năm 1957, Sumitro đã gặp các đại tá bất đồng chính kiến ở Palembang. Trong
cuộc họp, "Hiến chương Palembang" đã nổ ra trong đó đệ trình năm yêu cầu lên chính
quyền trung ương. Năm yêu cầu như sau: đầu tiên, sự phục hồi của Soekarno-Hatta
Dwitunggal. Thứ hai, việc thay thế các nhà lãnh đạo Quân đội. Thứ ba, sự hình thành của
Thượng viện ngoài Hạ viện để đại diện cho các khu vực. Thứ tư, để thực hiện việc vận
hành tự chủ khu vực một cách chính xác. Thứ năm, cấm phát triển chủ nghĩa cộng sản ở
Indonesia (Kahin và Audrey, 1997: 71). Tuy nhiên, nhu cầu đã bị chính quyền trung
ương bỏ qua. Do đó, CIA đã sử dụng tình huống để hạ bệ Sukarno bằng cách ủng hộ
Hiến chương Palembang.