(Patristische Texte Und Studien 32) Miroslav Marcovich - Pseudo-Iustinus. Cohortatio Ad Graecos, de Monarchia, Oratio Ad Graecos-Walter de Gruyter (1990)

PSEUDO-IUSTINUS
COHORTATIO AD GRAECOS · DE MONARCHIA

ORATIO AD GRAECOS
wDE
Unauthenticated
Download Date | 9/17/18 4:26 AM
PATRISTISCHE T E X T E UND STUDIEN
IM A U F T R A G DER
PATRISTISCHEN KOMMISSION
DER A K A D E M I E N D E R W I S S E N S C H A F T E N
IN D E R B U N D E S R E P U B L I K DEUTSCHLAND
HERAUSGEGEBEN VON
K. A L A N D U N D E. M Ü H L E N B E R G
B A N D 32
WALTER DE GRUYTER · BERLIN · NEW YORK

1990
Unauthenticated
PSEUDO-IUSTINUS
COHORTATIO AD G R A E C O S
DE M O N A R C H I A
O R A T I O AD G R A E C O S
E D I T E D BY
MIROSLAV MARCOVICH
WALTER DE GRUYTER · BERLIN · NEW YORK
1990
Unauthenticated
Published with the support of the University of Illinois/USA
Printed on acid free paper (ageing-resistant — pH 7, neutral)
Library of Congress Cataloging-in-Publication Data
Cohortatio ad Graecos ; De monarchia ; Oratio ad Graecos.

(Patristische Texte und Studien ; Bd. 32)
Latin text; pref. in English.
1. Apologetics —Early church, ca. 30-600.
I. Justin, Martyr, Saint. II. Marcovich, Miroslav. III. Title: Corhor-
tatio ad Graecos. IV. Title: De monarchia. V. Title: Oratio ad
Graecos. VI. Series.
BT1115.C64 1990 239'.3 90-2866
ISBN 0-89925-708-9 (U.S.)
Deutsche Bibliothek Cataloguing in Publication Data
Iustinus:
Cohortatio ad Graecos. De monarchia [u. a.] / Pseudo-Iustinus.
Ed. by Miroslav Marcovich. — Berlin ; New York : de Gruyter,
1990
(Patristische Texte und Studien ; Bd. 32)
ISBN 3-11-012135-2
NE: Marcovich, Miroslav [Hrsg.]; Iustinus: [Sammlung]; G T
ISSN 0553-4003
© Copyright 1990 by Walter de Gruyter & Co., D-1000 Berlin 30

All rights reserved, including those of translation into foreign languages. N o part of this
book may be reproduced or transmitted in any form or by any means, electronic or
mechanical, including photocopy, recording, or any information storage and retrieval system,
without permission in writing from the publisher.
Printed in Germany
Typesetting and printing: Arthur Collignon G m b H , Berlin
Binding: Lüderitz & Bauer, Berlin
Unauthenticated
GUILIELMO R. SCHOEDEL
DDD
Unauthenticated
Unauthenticated
PREFACE
The three Apologies attributed to Justin Martyr which are collected in

this volume — Cohortatio ad Graecos, De monarchia, and Oratio ad Graecos —
have in common the fact that they have been composed somewhere in the
third century A. D. to be pretty soon included into the Corpus Iustini, where
Eusebius found the first two of them before A.D. 311/12. All three are
rich in Apologetic lore, and are not void of theological speculation. What
is more significant, they extensively quote from Greek poetry and prose,
and may serve as an important source for our knowledge of the Judeo-
Christian Greek Pseudepigrapha Veteris Testamenti. •
Nevertheless, none of these treatises has found a critical edition so far.
For their text is very lacunose and corrupt, and the rhetorical style of their
authors is rather precarious. As a consequence, the editor had to walk the
tight rope between the tolerability of an auctor barbarus and the intolerability
of a librarius stupidus. But the result is, I hope, rewarding.
My gratitude to Professor K U R T A L A N D and the Patristische Kommission
for including this volume into the PTS-Series is sincere and lasting.
Urbana, October 1989 M.M.
Brought to you by | University of Warwick

Authenticated
Authenticated
TABLE O F C O N T E N T S
Preface VII
Cohortatio ad Graecos
Introduction 3
Text 23
De monarchia
Introduction 81
Text 85
Oratio ad Graecos
Introduction 103
Text 109
Ambrosii Hypomnemata (English Translation) 123
Index locorum 133
Index nominum 137
Index verborum potiorum 141
Unauthenticated
Unauthenticated
COHORTATIO AD GRAECOS

Authenticated
Authenticated
INTRODUCTION
1. T H E A U T H O R
Both content and style of the Cohortatio cry aloud against the authorship
of Justin Martyr. T h e first to realize this was J. Hülsemann (f 1661), 1
followed by L. E. D u Pin (1690), 2 and particularly by Casimir Oudin
(1722), 3 and Willy Gaul (1902). 4
Ch. Ashton (1768), 5 and especially J. Donaldson (1866) 6 and E. Schürer
(1878), 7 have pointed out that the author of the Cohortatio, in his chapter
9, copies f r o m the Chronicle of Julius Africanus (ap. Euseb. Praep. ev.
10.10.8 and 15 — 18). Since this Chronicle ends with the year A. D. 221 (or
217), it follows that our Cohortatio must be posterior to this date. 8
In his turn, Gaul (p. 26 ff.) drew the attention of scholars to the fact
that Eusebius, in his Church History (4.18.4), mentions the Cohortatio among
the works attributed to Justin Martyr. 9 Since Eusebius' work has been
' In his Patrologia, edited by J. A. Scherzer (Leipzig, Î670), p. 983.

2
Nouvelle bibliothèque des auteurs ecclésiastiques (Paris, 1686 ff.).
3
Commentarius de scriptoribus ecclesiasticis antiquis (Lipsiae, 1722), I, p. 187 ff.
4
Die Abfassungsverhältnisse der pseudojustinischen Cohortatio ad Graecos (Potsdam, 1902),
pp. 44—63. — Among the efforts to attribute the Cohortatio to Justin Martyr, the one
made by Carl Semisch, Justin der Märtyrer (2 vols., Breslau, 1840; 1842), I, pp. 105—45,
may be mentioned. Semisch himself later retracted this contention, Protestantische Real-
En^yklopädie 7 (1857), p. 185f.
5
lustini Apologiae pro Christianis, Graece et Latine. Ed. Carolus Ashton (Cantabrigiae, 1768),
p. 294.
6
A critical history of Christian literature and doctrine, Vol.2: The Apologists (London, 1866),
p. 96 ff.
7
"J. Africanus als Quelle der Pseudo-Justinischen Cohort, ad Graecos" Zeitschrift für
Kirchen-Geschichte 2 (1878) 3 1 9 - 3 3 1 .
8
Gaul's effort (o.e., pp. 7 3 - 1 1 0 ) to date the Cohortatio between A . D . 200 and 220 ("als
Terminus a quo das Datum der Abfassung der Stromateis des Clemens ΑΙ., als Terminus
ad quem das des Abschlusses der Chronographien des Julius Africanus," p. 109) is not
convincing.
9
Euseb. Hist. eccl. 4.18.4 Καί αύθις ετερον προς Έλληνας EÎÇ ημάς έλήλυθεν αΟτοΟ
σ ύ γ γ ρ α μ μ α , δ καί έττέγραψεν "Ελεγχον... (Jerome, De viris illustr. 23; Photius, Bibl.
cod. 125 [p. 95 a 1 Bekker]; Suda, s. v. 448 Ίοιίστΐνος, are dependent on Eusebius). Elenchos
seems to be another title for the Cohortatio ad Graecos, as is witnessed by Photius, Bibl.
cod. 232 (p. 290 a 34 Bekker), ό 'Ελληνικός "Ελεγχος: Photius is referring to Cohortatio
c. 23, as excerpted by Stephanus called Gobar (Vlth century), in his Florilegium (cod. 232).

Authenticated
4 Cohortatio ad Graecos
published in A.D. 311/12, it follows that the Cohortatio must be anterior

to this date.
Judging by the fact that the atmosphere of the Cohortatio is peaceful,
without any hint at the persecutions of the Christians, and that its tone is
purely academic, Adolf Harnack (1882; 1904)10 suggested that the treatise
may well reflect the period of relative freedom from persecutions — between
A.D. 225 and 302. In his turn, Aimé Puech (1898; 1912)11 tried to limit
this period to 260 — 302 by pointing out that the way the author of the
Cohortatio makes use of the Oracula Sibjllina and the Hermetic literature
draws him closer to the age of Lactantius than to that of, say, Clement of
Alexandria. This seems to be the communis opinio today about the approximate
date of the treatise, shared by Johannes Geffcken (1907),12 Otto Bardenhewer
(1913),13 and many others. I have nothing to add to this dating.
About the person of the author we know nothing. Evidently, he

possesses a solid rhetorical education (he opens his Exhortation with the
opening sentence of Demosthenes' De corona). He seems to display a
predilection for exposing subtle contradictions within a philosophical
system reminding us of Scepticism (cf. cc. 23.2 and 25.1 —2 for Plato; c. 5.3
for Aristotle). He proves to be a man of vast reading, but his knowledge
of Greek philosophy is only skin deep (at c. 3.2, even if Ηράκλειτος ò
Μεταττόυτιος is due to a lacunose text of Aetius, the author should have
known better by correcting the error).
He quotes extensively from Homer (cc. 2; 5; 17; 24—25; 28); from
Orphic poetry (cc. 15 and 17); from Oracula Sibjllina (cc. 11; 16; 24; 37),
and Adespota Tragica (c. 18). Among the historians, he quotes from Di-
odorus (cc. 9 and 28) and from Julius Africanus (cc. 9 and 12). As for the
philosophical sources, he copies from Ps. Aristotle De mundo (c. 5); Ps.
Plutarch ( = Aetius' Placita: cc. 3; 4; 5; 7); Ps. Pythagoras (c. 19), and
Corpus Hermeticum (c. 38). But the lion's share belongs to Plato (throughout
the treatise), attesting to the author's Middle Platonic background.
10 Die Überlieferung der griechischen Apologeten (T.U.I. 1—2, Leipzig, 1882), p. 157 η. 130
("Eine nähere Zeitbestimmung für die Cohortatio als 225 — 300 zu geben, scheint mir
nicht möglich"); Geschichte der altchristlichen Literatur bis Eusebius, II.2: Die Chronologie
(Leipzig, 1904), pp. 1 5 1 - 5 8 and 5 4 5 - 5 8 , esp. pp. 153; 157f.
11 "Sur le Aóyos παραινετικός," in Mélanges Henri Weil (Paris, 1898), pp. 395 — 406, esp.
p. 402 f.; Les apologistes grecs du II' siècle de notre ère (Paris, 1912), pp. 232 — 50, esp. p. 233 f.
12 Zwei griechische Apologeten (Leipzig, 1907), pp. 267 — 72, esp. p.268.
13 Geschichte der altkirchlichen Literatur, I (2nd ed., Freiburg im Breisgau, 1913), pp. 232 — 36,
esp. p.234.

Authenticated
Introduction 5
Much of this reading — particularly the poetry 14 — derives from

Hellenistic anthologies, to the extent that the author was successful in
producing yet another patchwork (στρωματεΐς) of relevant and less relevant
pieces of poetry and prose. In addition to the Septuagint, he had some
direct reading from Plato, Diodorus and Julius Africanus. He also read
some of Philo, and much of Justin Martyr. In brief, to quote only Aimé
Puech, "L'auteur de la Cohortatio a plus fortement subi l'influence de la
rhétorique [que Justin]; il est plus docteur et moins apôtre ..." 1 5
The opinions of modem scholarship about the value and originality of
our author are rather on the negative side. The harshest verdict was
pronounced by Geffcken, who saw in the Cohortatio only, "ein merkwürdi-
ges Gemisch widerspruchsvoller Bestandteile;" "Vollends als eigentliche
apologetische Schrift ist die Cohortatio ohne jede Originalität;" "Der Autor
ist und bleibt ein konfuser Mensch, im Grossen wie auch im Kleinen ..." 1 6
Puech showed much more understanding for our author, but even he
produced this judgment: "Écrite avec une facilité qui reste d'ailleurs banale,
passablement ordonnée dans l'ensemble, mais d'une ordonnance plutôt
extérieure et qui ne provient pas d'une logique rigoureuse, la Cohortatio
est moins intéressante par elle-même, que par ce qu'elle laisse entrevoir
du milieu et du temps où elle fut probablement composée." 17
I am in strong disagreement with such verdicts. In my view, scholars
have simply missed the whole point of the Cohortatio. Certainly, our author
looks like an epigone when compared to the Pleiad of the great apologists
of the second century. But he does not lack originality. It is reflected in a
well-conceived and successfully developed design, providing the necessary
unity for the entire treatise.
This design reads: the religious truth cannot be discovered by man, it
can only be revealed by God. As a special gift, God has conveyed this
truth through the Holy Ghost to Moses and the prophets. Thanks to
God's providence, Greek poets and philosophers have learned this truth
from the prophets. The source of inspiration for our author seems to be
in part 1 Cor. 2:12—13 'Ημείς δέ οΰ τό πνεύμα τ ο υ κόσμου έλάβομεν,
ά λ λ ά τό πνεύμα τό έκ τ ο υ θεοϋ, ίνα είδώμεν τ α υ π ό τ ο υ θεοΰ χαρισθέντα
ή μ ι ν (13) ά και λαλοΰμεν ούκ έν διδακτοΐς ανθρωπινής σοφίας λόγοις,
ά λ λ ' έν διδακτοϊς πνεύματος, πνευματικοϊς πνευματικά συγκρίνοντες.
14 Compare Nicole Zeegers-Vander Vorst, Les citations des poètes grecs cheç les apologistes
Chrétiens du II' siècle (Université de Louvain, Recueil de travaux d'histoire et de philologie,
4 e Série, Fascicule 47), Louvain, 1972.
15 Mélanges Henri Weil (Paris, 1898), p. 398.
16 Zwei griechische Apologeten, pp.267; 271 (bis).
17 Les apologistes grecs, p. 249.

Authenticated
Here are some of the main characteristics of the Cohortatio.

(a) The unity of structure. At first sight, the author seems to contradict
himself. He who has criticized Aristotle for being inconsistent (c. 5.3),
himself falls in the same trap. For in chapters 2 —7, he rejects the testimony
of Greek poets and philosophers as being false, while in chapters 14—34
he accepts their testimony as revealing the religious truth. This apparent
contradiction is best reflected by Geffcken's statement, "Daß dies alles
nur ein Konglomerat ist, scheint mir klar. Wir unterscheiden ... deutlich
zwei Teile: einen ziemlich stark "orientalischen", voll Abneigung gegen die
griechische Kultur, und einen gemäßigt hellenischen, der in diametralem
Widerspruch namentlich zu der im ersten Teile geäußerten Auffassung
Homers steht; beide Teile sind durch die Kapitel aus der Trugliteratur
(15 — 18) äußerlich und schwach genug verbunden. Der Autor ist und
bleibt ein konfuser Mensch, im Grossen wie auch im Kleinen ..." (p. 271).
The apparent contradiction disappears the very moment we pay attention
to the key-idea of the treatise, which — like a guiding thread — is being
repeated five times for the benefit of the reader (3.1; 5.1; 7.2; 8.2; 11.1):
"The true religion cannot be discovered by man's speculation, it can only
be revealed to man by God: God did so through the Holy Ghost"
(e. g., 8.2 Ούτε y à p φύσει ούτε ανθρωπινή έννοια ο ύ τ ω μεγάλα και θεία
γινώσκειν άνθρώποις δυνατόν, άλλά τ η άνωθεν επί τους άγιους άνδρας
τ η ν ι κ α ϋ τ α κατελθούση δωρεά). And the idea of the Holy Ghost as the
God's conveyer of the truth to man is repeated four times throughout the
treatise (8.2; 10.2; 32.1; 35.1).
Accordingly, the criticism of the theology of Greek poets and philoso-
phers is here not only as a concession to the traditional literary genre —
for no Christian apology since Aristides could be without such a criti-
cism, — but primarily as a negative example of "the human exercise in
futility," of the ανθρωπινή σοφία or σοφία τ ο υ αιώνος τ ο ύ τ ο υ (1 Cor.
2:13 and 2:6). While serving as a foil, chapters 2 — 7 directly lead to the
transitional chapters 8—13, and then to the kernel of the treatise —
chapters 14 — 34. It little matters that Homer, Pythagoras and Plato appear
both in the negative chapters 2 — 7 and in the positive ones, 14 — 34. The
point is that they display different teachings in each part — ά ν θ ρ ω π ί ν η ν
σοφίαν, in chapters 2 — 7, θεού σοφίαν, in chapters 14 — 34. In brief,
Bardenhewer (I, p. 233) was right when stating that the Cohortatio displays
"eine klare und durchsichtige Disposition" (i.e., cc. 1 — 13 vs. 14—34 vs.
35 — 38), and Geffcken's criticism of Bardenhewer (p. 271) is not justified.
(b) The message of truth is unison. Another guiding idea of the treatise is
that the very fact that Greek poets and philosophers not only quarrel and
strongly disagree with each other (4.2; 5.1; 6.2; 7.2; 8.1; 35.2; the expres-
sion, στασιάζειν and ή προς αλλήλους στάσις, is repeated four times),
but also show inconsistency within one single system (5.3; 7.1—2; 11.2;

Authenticated
Introduction 7
24.2; 25.2) serves to our author as a sure p r o o f of the falsehood of their

religious teachings. The idea is not new a m o n g the apologists, 1 8 but it gains
new force within the framework ot thought displayed by the author — the
ανθρωπινή σοφία is manifold and untrue, the θεού σοφία is one only and
true. It is unison because it was revealed to the holy men by G o d through
the one Holy Ghost, while those men served as mere instruments or
mediums. The direct source of inspiration seem to be Athenagoras and
Theophilus of Antioch. Compare:
Athenagoras Theophilus Cobortatio

Legat io 7.2—3 Ad Autol. 2 . 8 - 9 ; 2.35 8.1 & 2
Ποιηταί μέν y à p και φιλόσο- "Ητοι γαρ οϊ ποιηταί, ... ϊκανήν ύμϊν άπόδειξιν τ ή ς
φοι ... où παρά θεού περί Ό μ η ρ ο ς δή καί 'Ησίοδος, ... εαυτών αγνοίας δια τής προς
θεοΟ άξιώσαντες μαθεΐν, φαντασία καί πλάνη έλά- άλλήλους στάσεως παρ-
άλλα π α ρ ' αϋτοϋ έκαστος· λησαν, καί οΟ καθαρώ πνεύ- εσχηκότων (sc. τών ϋμε-
διό καί ά λ λ ο ; άλλως έδογμά- ματι, άλλά π λ ά ν ω ... (9) Οί τέρων διδασκάλων) ... (2) ...
τισεν αυτών καί περί θεού καί δέ τ ο ϋ θεοϋ άνθρωποι, πνευ- άλλά καθαρούς εαυτούς τ ή
περί ύλης καί περί είδών καί ματοφόροι πνεύματος ά γ ι ο υ τ ο ϋ θείου πνεύματος πα-
περί κόσμου. (3) Ήμεϊς δέ ών καί π ρ ο φ ή τ α ι γενόμενοι, ύ π ' ρασχεΐν Ινεργεία (sc. τούς
νοοϋμεν καί πεπιστεύκαμεν αϋτοϋ τ ο ϋ θεοϋ έμπνευσθέν- άγιους άνδρας), ίνα αύτό τ ό
εχομεν ττροφήτας μάρτυρας, τες καί σοφισθέντες, έγένοντο θεΤον έξ ούρανοϋ κατιόν
οί πνεύματι ένθέω έκ- θεοδίδακτοι καί όσιοι καί δί- πλήκτρον, ώσπερ όργάνω
πεφωνήκασι και περί τ ο ϋ καιοι. Δ ι ό καί κατηξιώθησαν κιθάρας τινός ή λύρας τοις
θεοϋ καί περί των τ ο υ θεού. τ ή ν άντιμισθίαν τ α ύ τ η ν λα- δικαίοις άνδράσι χρώμενον,
Είποιτε δ' αν καί ϋμεΐς ..., ώς βείν, όργανα θεοϋ γενόμενοι τ ή ν τ ώ ν θείων ήμϊν καί ού-
εστίν άλογον παραλιπόντας καί χωρήσαντες σοφίαν τ ή ν ρανίων ά π ο κ α λ ύ ψ η γνώσιν.
πιστεύειν τ φ παρά τ ο υ θεοϋ π α ρ ' αύτοϋ, δι' ής σοφίας εΤ- Δ ι ά τ ο ύ τ ο τοίνυν ώσπερ Ιξ
πνεύματι, ώς όργανα κε- πον καί περί τ η ς κτίσεως τ ο ϋ ένός στόματος καί μιας
κινηκότι <τ à ) των προ- κόσμου, καί τών λ ο ι π ώ ν γ λ ώ τ τ η ς καί περί θεοϋ καί
φητών στόματα, προσέχειν άπάντων ... καί πάντες φίλα περί κόσμου κτίσεως καί περί
δόξαις άνθρωπίναις. άλλήλοις καί σύμφωνα πλάσεως άνθρώπου καί περί
είρήκασιν ... (2.35) Ό ρ ά ν άνθρωπίνης ψ υ χ ή ς άθανασί-
εστίν πώς φίλα καί σύμφωνα ας καί < π ε ρ ί ) τής μετά τον
ελάλησαν πάντες οί προ- βίον τ ο ύ τ ο ν μελλούσης εσε-
φήται, "ένί καί τώ α ύ τ φ σθαι κρίσεως καί περί
πνεύματι" (cf. 1 Cor. 12:11) π ά ν τ ω ν ών άναγκαΐόν έστιν
έκφωνήσαντες περί τε μοναρ- ήμϊν είδέναι άκολούθως καί
χίας θεοϋ καί τής τ ο ϋ κόσμου συμφώνως άλλήλοις Ιδίδα-
γενέσεως καί τής άνθρωπου ξαν ημάς ...
ποιήσεως.
(c) Plato as a disciple of Moses. Probably following the example of Tatian

(Orai. 31.1, Μάρτυρας δέ où τους οίκοι τταραλήψομαι, βοηθοΐς δε μάλλον
18 Cf., e . g . , Justin 1 Apol. 44.10; 2 Apol. 10.3; 13.3; Tatian Orat. 2 5 . 1 - 2 ; Athenag. Legat.
7.2; Theophil. Ad Autol. 2.8; 3.3; 3.7 et alibi.

Authenticated
"Ελληαι καταχρήσομαι), the author of the Cohortatio sets out to prove the
priority in time of Moses to any Greek author (Orpheus and Homer being
included) — by using non-Christian witnesses alone (9.1). Now, the series,
Polemon, Appion, Ptolemy, Hellanicus, Philochorus, Castor, Thallus, and
Alexander Polyhistor (9.2), all derive from the Chronicle of Julius Africanus.
It little matters that Africanus was a Christian, for the Greek historians
he quotes were not. Philo and Josephus are mentioned by our author by
the way only (9.2). His main witness, however, is Diodorus (9.3 — 4:
especially Diod. 1.94.1—2). In addition, the account of the Greek alphabet
deriving from the Hebrew script of Moses, via the Phoenicians (12.2),
may have its source in Eupolemus (De Iudaeae regibus, ap. Euseb. Praep.
ev. 9.26.1).
After establishing the antecedence of Moses, the author engages in
proving the intellectual dependence of Greek legislators, poets, and es-
pecially philosophers from Moses, just as Tatian did (Orat. 40.1; 41.1 —2).
The motif is at least as old as Aristobulus Iudaeus (ap. Euseb. Praep. ev.
13.12.3 — 4), Philo, 19 and Justin Martyr. 20 The point is, however, that our
author calls Diodorus as his witness for the thesis that Orpheus, Homer,
Solon, Pythagoras, and Plato had learned Moses' true doctrine in Egypt
(14.2, έν τ η Αίγύπτω γενόμενοι καί έκ της Μωϋσέως ιστορίας ώφεληθέν-
τες, ύστερον εναντία των πρότερον μη καλώς περί θεών δοξάντων αύτοΐς
άπεφήναντο). Diodorus, however, makes no mention of Moses (1.69.4;
96.2; 9 8 . 1 - 2 ; cf. Plutarch De Iside 354 D - F ) .
In my opinion, the author reasoned as follows. Judging by the expres-
sion, ή διά συμβόλων φιλοσοφία, ήν έν τοις λεγομένοις ίεροΐς γράμμασιν
έπιδείκνυνται, of Philo (De vita Mösts 1.23) and other sources, he deduced
that Moses was educated by the priests in Egypt (c.10.1, ταϋτα ττάυτα
παρ' Αιγυπτίων ιερέων μεμαθηκέναι φήσαντες, παρ' οΤς οϋκ έτέχθη
Μωϋσής μόνον, άλλα καί πάσης της Αιγυπτίων παιδεύσεως μετασχεΐν
ήξιώθη). He also knew that Solon (c. 12.3 = Plat. Tim. 22 b 3 - 8 ) , Pytha-
goras, Plato and others allegedly had stayed with the priests in Egypt
(e. g., Plutarch, De Iside 354 Ε, εις Αίγυπτον άφικόμενοι καί συγγενόμενοι
τοϊς ίερεϋσιν). Consequently, he (or his source) jumped to the conclusion
that Orpheus, Homer, Solon, Pythagoras and Plato had learned Moses'
teaching from the Egyptian priests (c. 14.2).
Whatever the case may be, the fact is that in his chapters 15 — 34 our
author has succeeded in offering the richest extant collection of Christian
reinterpretation of passages from Greek poets and philosophers. Fortu-
nately enough, the lion's share belongs to Plato (cc. 20 —23 and 25 — 33).
19
Quod omnis probus liber 57 (Zeno); De spec. legg. 4.61 (Greek legislators); Leg. alleg.
1.108; Quis rerum div. heres 214; Quaest. in Gen. 3.5 s. f.; 4.152 (all Heraclitus); compare
H. A. Wolfson, Philo (Cambridge, Mass., 1947), p. 141 f.
20
1 Apol. 4 4 . 8 - 9 ; 5 9 . 1 - 6 ; 6 0 . 1 - 1 1 (all Plato).

Authenticated
Introduction 9
This can hardly be a coincidence, for all three examples in Justin (note
20) deal with Plato, as do the precious anonymous piece in Eusebius
(Praep. ev. 11.9.1 — 7, Περί του όντος, Μωσέως και Πλάτωνος), Suda,2X and
other sources.
To go deeper into this subject is beyond the scope of a brief Introduction
to an edition (cf. p. 81 η. 1). Let me say only that the examples offered
by our author seem to fall into two categories: (1) Interpretatio Mosaica
(with the passages from OT only); (2) Interpretatio Christiana (where the
knowledge of N T is needed). That means that authors like Pseudo-
Hecataeus or Aristobulus Iudaeus cannot be the source for such examples
of the second group as these:
c. 15.1 Orph. Fr. 245.5 Kern λόγος θείος = Jesus (cf. c. 38.1)
c. 15.2 Orph. Fr. 299.2 αΰδή πατρός = Jesus
c. 25.1 Iliad 9.497; Plato μετάνοια cf. Justin Dial. 47.5
Tim. 41 b 4
c. 2 7 . 1 - 2 Plat. Rep. 10, c. 27.3 resurrection of the body
615 c 5 - 6 1 6 b 1
c. 28.1 Odyssey 11.576-78 resurrection o f the body
c. 3 2 . 1 - 2 Plato Meno 99 e 4 Holy Ghost as God's gift (cf. 1 Cor. 2:12)
- 100 a 1
( d ) Divine Providence. When we read (c. 13.3) that the utter textual
agreement between the seventy wise Jewish men translating the Bible
from Hebrew into Greek (the Septuagint) was a work of divine interven-
tion (θεία δυνάμει), we know that the expression is an echo of the
traditional literature (οιονεί κατά ττρόθεσίν τινα, Aristeas Ep. 307; ώσπερ
ΰττοβολεως έκάστοις άοράτως ενηχοΰντος, Philo Vita Mösts 2.37; κατ'
επίπνοιαν τοΰ θεοΟ, Irenaeus ap. Eusebium Hist. eccl. 5.8.14; θεού yàp
ήν βούλημα, Clement Strom. 1.149.2). Similarly, when we hear in the same
chapter 13.5 that the fact that the Old Testament is being kept in the
Jewish synagogues (instead of in Christian churches) is due to a divine plan
(θείας προνοίας έργον), we can rest assured that this is an improvisation of
the author (judging by the explanation he advances).
On the contrary, the role of the Divine Providence in cc. 14.2 and 36.4
is of greater significance, for it ensures that even gentile poets and
philosophers proclaim (sometimes unwillingly) the true religion. Some of
them (like Orpheus, Homer, Solon, Pythagoras and Plato) were able to
travel to Egypt and learn this religious truth there from the priests (who
had educated Moses). But what about the poets (like Sophocles of c. 18)
21 S. v. 1709 Plato (IV. p. 143.26 Adler): Ταύτα δέ εοικε σεσυληκέναι (sc. Πλάτων) έκ των
θείων γραφών, δια Μωσέως ύττό τοΰ θεού ττρός τόν Φαραώ λεχθέντα- "Eis αύτό τοΰτο
έξήγειρά σε" {Rom. 9:17; Exod. 9:16).

Authenticated
w h o c o u l d n o t g o t o E g y p t t o be illuminated there? It is the D i v i n e

P r o v i d e n c e w h i c h imparts this truth t o t h e m .
F o r P h i l o t h e true p h i l o s o p h y w a s a g i f t t o m a n sent f r o m h e a v e n ( D e
spec. legg. 3 . 1 8 5 , Φ ι λ ο σ ο φ ί α ν ώ μ β ρ η σ ε μεν ò ο υ ρ α ν ό ς , έ χ ώ ρ η σ ε δέ ò
α ν θ ρ ώ π ι ν ο ς νους, έ ξ ε ν ά γ η σ ε δέ δψις). F o r J u s t i n Martyr it is the Spermatic
L o g o s w h o imparts the true r e l i g i o n t o e v e r y m a n , g e n t i l e o r Christian.
In m y v i e w , it is m o r e likely than n o t that the a u t h o r o f the Cohortatio
s t o o d u n d e r t h e spell o f Justin, o n l y that h e replaced t h e Spermatic L o g o s
w i t h the D i v i n e P r o v i d e n c e . C o n s i d e r these p a s s a g e s : 2 2
Justin Cohortatio
2 Apol. 10.2—3 Ό σ α y à p καλώς άεί 14.2 Πολλά γ ά ρ καί αύτοί (se. oí υμέτεροι
έφθέγξαντο και ευρον οί φιλοσοφήσαντες ή διδάσκαλοι) υπό της θείας τών ανθρώπων
νομοθετήσαντες, κατά λόγου μέρος δι' ευρέ- προνοίας καί άκοντες Οπερ ήμών (sc. Χρισ-
σεως και θεωρίας εστί πονηθέντα αύτοΐς. τιανών) ειπείν ήναγκάσθησαν, καί μάλιστα
'Επειδή δέ où π ά ν τ α τά τοΰ λόγου έγνώρι- o¡ έν Αίγύπτω γενόμενοι καί ά π ό τής Μωϋ-
σαν, δς εστί Χριστός, καί εναντία Ιαυτοΐς σέως καί τών προγόνων αϋτοΰ θεοσεβείας
πολλάκις εΐπον. ώφεληθέντες.
2 Apol. 13.3 "Εκαστος γ ά ρ τις (sc. 36.4 ... πείσβητε Όρφεΐ ... καί τοις
Πλάτων, Στωικοί, ποιηταί και συγγραφείς) λοιποΐς δή, τοις τά αΟτά περί ένός θεοϋ
ά π ό μέρους τοΰ σπερματικού θείου λόγου γεγραφόσι. θείας γ ά ρ υπέρ ΰμών προνοίας
τό συγγενές όρων καλώς έφθέγξατο· οί δέ έργον γέγονε τό και δκοντας τούτους μαρ-
τάναντία έαυτοΐς έν κυριωτέροις είρηκότες τυρεΐν τά Οπό τών προφητών περί ένός θεοϋ
οΰκ έπιστήμην την δ π ο π τ ο ν καί γνώσιν είρημένα άληθή είναι, ίνα παρά πάντων ό
την άνέλεγκτον φαίνονται έσχηκέναι. τής πολυθεότητος άθετούμενος λόγος
άφορμήν ϋμϊν τταρέχη τής άληθους
γνώσεως.
1 Apol. 44.9 — 10 Kai πάντα όσα περί

άθανασίας ψυχής ή τιμωριών τών μετά θά-
νατον ή θεωρίας ουρανίων ή τών όμοιων
δογμάτων καί φιλόσοφοι καί ποιηταί εφα-
σαν, παρά τών προφητών τάς άφορμάς
λαβόντες καί νοήσαι δεδύνηνται καί έξηγή-
σαντο. Όθεν παρά πδσι σπέρματα άλη- 5.1 Εί δέ καί τούτους (sc. Πλάτωνά τε καί
θείας δοκεΐ είναι· ελέγχονται δέ μή ακριβώς Αριστοτέλη) μή συμφωνοϋντας άλλήλοις
νοήσαντες, όταν εναντία αύτο'ι έαυτοΐς εύροιμεν, ράδιον οΐμαι καί τήν τούτων
λέγωσιν. άγνοιαν γινώσκειν σαφώς.
(e) Forgery. T h e a u t h o r reports (13.4) that h e had v i s i t e d t h e island

P h a r o s near Alexandria and s e e n there the r e m n a n t s o f the cells in w h i c h
the s e v e n t y w i s e m e n l i v e d w h i l e translating the Bible f r o m H e b r e w i n t o
G r e e k — five h u n d r e d years a g o . A n d h e adds that t h e e v e n t is still alive
22
Bardenhewer (I2, p. 233) quotes the same passages from Justin to prove that the Cohortatio
cannot possibly be a work of Justin.

Authenticated
Introduction 11
in the memory of the local inhabitants, as part of the national history

(... άλλ' αύτοί εν τη Άλεξανδρεία γενόμενοι καί τά ίχνη των οικίσκων εν
τη Φάρω έωρακότες ετι σωζόμενα, καί παρά των έκεϊ ώς τά πάτρια
παρειληφότων άκηκοότες, ταύτα άπαγγέλλομεν). At first sight, there
seems to be no reason not to believe him.
The tourism of our author, however, does not end at Pharos. He also
reports to have visited the impressive cavernous sanctuary of Sibyl near
Cumae, which he describes in great detail (37.1). There too he was
instructed by the local inhabitants (oi ώς <τά> πάτρια παρειληφότες
παρά των εαυτών προγόνων εφασκον). He adds (37.3) that the local
cicerones had shown him even the urn with the ashes of Sibyl (just as
they did to Pausanias, 10.12.8). 23 Here again Puech 24 saw no reason for
doubt. But I think Geffcken (p. 270) was successful in casting serious
doubts on the author's tourism by pointing out that the very explanation
for the imperfection of Sibyl's hexameters the author volunteers at 37.3 is
to be found in a Scholion to Plato's Phaedrus 244 B. Geffcken then
concluded: "Der Schluß wird nicht zu vorschnell sein, daß mit dieser
grammatischen Gelehrsamkeit auch die Darstellung der Örtlichkeit aus
einer geeigneten Quelle stammt."
In my view, there is even a "smoking gun" proving the author a liar —
in the fact that he presents this philological explanation as coming from
the mouth of the cicerones of Cumae (37.3, "Εφασκον [sc. oi περιηγηταί]
δέ μετά πάντων ών διηγοϋντο (καί τούτο ώς παρά τών προγόνων
άκηκοότεξ), ότι οι έκλαμβάνοντες τούς χρησμούς τηνικαύτα, έκτος παι-
δεύσεως δντες, κτλ.). Most probably, the author was carried away by his
rhetorical zeal in introducing three times (at 13.4; 37.1 and 37.3) the
"verification design" of the Greek diatribe and novel — αύτός είδον
(compare, e.g. Apuleius Metamorph. 1.13.4, Haec ego meis oculis aspexi;
Petronius Satyr. 63, plane non mentiar).
Are there other cases of forgery in the treatise? I think at least two of
them may be proven. At c. 9.3 = Diodorus 1.94.1, the author freely
follows the text of Diodorus' codd. D and C, ... πεΐσαί φασιν έγγράφοις
νόμοις πρώτον χρήσθαι τά πλήθη <(καί> βιούν <τόν) άνδρα καί τη ψυχή
μέγαν καί ... There is no mention of Moses here. 25 The claim of our
author (or his source) that Diodorus is here speaking of Moses, ότι τε
άρχαΤος καί πρώτος νομοθέτης Μωϋσής γέγονεν, is based on the false
23 In my opinion, Campbell Bonner was not successful in trying to show that our "urn
with the ashes of Sibyl" belongs to the folkloric motif of "Sibyl in the bottle:" see "The
Sibyl and bottle imps," in Quantulacumque: Studies presented to Kirsopp Lake (London,
Christophers, 1937), pp. 1 - 8 .
24 Les apologistes grecs, pp.239 n. 1; 250 n. 1.
25 The reading of pm "c\ βιοΟν Μωσήν άνδρα, is a wild guess of a Byzantine scholar, just
as is, καί βιοϋν τον Μωσήν άνδρα of Diodorus' late cod. F (XVIth century), cf. Vogel's
edition (Teubner, 1888), p. XVI.

Authenticated
identification of this "man of great soul" with Moses, mentioned by

Diodorus at 1.94.2. Furthermore, while quoting this passage of Diodorus
(at 9.4), our author omits the crucial and damaging clause, προσποιήσα-
σθαι (sc. Μωϋσήν) τούς νόμους αΰτώ διδόναι (sc. τον Ίαώ έπικαλούμενον
θεόν). Finally, while Diodorus mentions Moses as a third example of
legislators among the foreign peoples attributing their laws to a god
(1.94.2), our author says something quite different (9.4), Είτα βραχύ
τι προελθών (sc. Διόδωρος) και των παλαιών νομοθετών μνησθήναι
βουλόμενος, πρώτου Μωϋσέως μέμνηται. This is an obvious forgery on
the part of our author (or his source).
The other case of forgery is in c. 37.2. The author quotes Plato's Meno
99 c 11 — d 5 as a proof that Plato had in mind Sibyl when calling the
diviners "divine persons." But Plato's point is that right opinion in
statesmanship is what divination is in religion, and our author is committing
a forgery when omitting the key-word — και τούς πολιτικούς.
( f ) Λ pragmatic approach. The author shows special consideration for the
feeling of piety in the hearts of his Greek fellow-citizens toward the religion
of their heathen forefathers (cf. 1.1, ούδέν οίομένους περί τους προγόνους
ΰμών εσεσθαι παρ' υμών πλημμελές, εί...; 35.2, Ουδέν y à p serrai παρ' υμών
ουδέ περί τους προγόνους υμών πλημμελές, εί...). That is why he employs
the argument of, "it is in your own interest" to help them overcome the
attachment to the religion of their ancestors (1.1, έλέσθαι τά λυσιτελοϋντα
νυν; 36.3, Μηδείς ούν τών εύ φρονούντων προ<τιμο)τέραν ήγείσθω της
έαυτοΟ σωτηρίας την τούτων εύγλωττίον; 38.2, Εί τοίνυν, <ώ> άνδρες
"Ελληνες, μή προτιμοτέραν ή yείσθε της ύμών αύτών σωτηρίας την περί
τών μή όντων θεών ψευδή φαντασίαν, πείσθητε ...).
This pragmatic, utilitarian argument of "your own interest" boils down
to the threat of the judgment after death for the unbelievers, and serves to
the author as his main argument in explaining to the Greeks why it is
necessary for them to convert to Christianity at once. The argument of
the final judgment has been strategically placed by the author at the
opening of each new section of the treatise (1.2; 14.1; 35.2). In a passage
worthy of the eschatology of a Lucian (35.2), our author even envisions
the ancestors of the Greeks in Hades trying to warn their pagan descen-
dants urging them to convert to Christianity. Now, the reason for our
author for choosing the judgment after death as his main argument seems
to be that it belonged to "the common ground," it was a teaching shared
equally by the gentiles and the Christians (1.2; 14.1; 26.2; 2 7 . 1 - 2 ; 28.1).
Furthermore, in accordance with the same pragmatic approach to his
pagan fellow-citizens, the author is careful not to quote NT, only OT.26
That he, however, takes good care to distance himself from Judaism, is
witnessed by his repeating the argument advanced by Justin Martyr {Dial.
26 Compare also Puech, Les apologistes grecs, p. 247: "C'est ainsi que notre auteur n'expose
pas régulièrement son Credo, mais le laisse entrevoir par occasion, par voie d'allusion."

Authenticated
Introduction 13
29): the Old Testament concerns the Christians, not the Jews (c. 13.5,
γ ν ώ τ ω άττ' α υ τ ώ ν τ ω ν έν Tais βίβλοις γεγραμμένων, ότι ουκ αΰτοΐς,
άλλ' ήμΐν ή εκ τ ο ύ τ ω ν διαφέρει διδασκαλία), for the Jews have failed to
grasp its real message. The Christian identity of our author, however, is
unquestionable (Logos in cc. 15 and 38; the salvific mission of Jesus Christ
in c. 3 8 . 1 - 2 ) .
Finally, the author exhorts the Greeks to believe the oracles of the very
old Babylonian diviner Sibyl, as a necessary preliminary step to the
understanding of the prophets (38.2, εσται y à p ΰμϊν άναγκαΐον προγύμ-
νασμα ή τ ο ύ τ ω ν γ ν ώ σ ι ς της τ ω ν ιερών άνδρών προφητείας). Now, such
a strange praeparatio evangelica27 too reflects the author's pragmatic approach
to the Greeks. Needless to say, he is not aware of the fact that, in the
meantime, Sibyl had converted to Christianity (cf. Orac. Sibjll. 8.217 ff.).
In conclusion, these brief remarks may suffice to convince us that the
Cohortatio is not void of apologetic originality and patristic significance.
2. THE CONTENT
Exordium. Greek men, it is in your own interest to abandon the old 1

error of your forefathers and embrace the true religion, in view of the
inevitable judgment awaiting every man after his death (the judgment
known both to your and our ancestors). Let us see now who and how
old are your and our religious teachers!
2—7 Religious speculations of Greek poets and philosophers are untrue

The poets. It would be ridiculous for you to claim Homer, Hesiod and 2
other poets as your religious teachers. For, first of all, Homer states that
the gods have their origin in water (Iliad 14.201 = 302). Next, he says that
your supreme god Zeus was the cause of perjury for the Trojans (Iliad 4).
(2.2) He also depicts Zeus as a victim of human passions (II. 16.433 — 34;
22.168 — 69), while the rest of the gods he presents as plotting against
Zeus (II. 1.399 — 400). (2.3—4) Zeus also appears in Homer as a notorious
adulterer (II. 14.315 — 27), while other gods prove to be vulnerable when
facing mortal men (II. 5.846-61; 5.335-40; 5.382-87; 5.392-400). (2.5)
Last but not least, Homeric gods engage in a fratricidal theomachy (II.
20.66-72).
The philosophers. The theology of your earliest philosophers is even more 3
ridiculous. Thaïes proclaimed water as the ultimate origin of all things,
Anaximander apeiron, Anaximenes air, Heraclitus fire, Anaxagoras homoeo-
meries, Archelaus the infinite air.
27 Cf. Puech, o.e., p . 2 4 5 f .

Authenticated
4 Furthermore, for Pythagoras such a first principle was the numbers and
their symmetries, the monad, etc.; for Epicurus the atoms, for Empedocles
the four elements plus Love and Strife. (4.2) Now, the very disagreement
among all these philosophers about the first principle is a proof of the
falsehood of their religious speculations.
5 Plato and Aristotle. What about Plato and Aristotle, your most trusted
religious teachers? First, let me tell you that the religious truth is so
difficult to grasp that it can only be revealed to man, not discovered by him.
And second, they too strongly disagree with each other. (5.2) Plato
asserts that the supreme god resides in the fiery substance, while Aristotle
disagrees, stating instead that the supreme god resides in the fifth body
called ether (Ps. Aristotle De mundo 392 a 5 —9). (5.3) In addition, Aristotle
proves to be inconsistent. For he calls Homer as a witness in favor of his
theory about the god residing in the ether {II. 15.192), but when Thaïes
calls the same Homer as a witness for his own theory about the water as
the first principle (II. 14.246), Aristotle objects that Homer is not a reliable
witness.
6 There are other disagreements between Plato and Aristotle as well.
Plato teaches three principles (god, matter, ideas), while Aristotle only
two (god and matter). (6.2) For Plato the human soul consists of three
parts (reasoning, emotional, appetitive), for Aristotle of one only (reason-
ing). For Plato the soul is in perpetual motion and immortal, for Aristotle
it is immobile and perishable.
7 In brief, your philosophers not only disagree with each other but
often contradict themselves. For example, Plato sometimes adds a fourth
principle, the cosmic soul. For him matter is sometimes without origin,
and sometimes originated; the ideas are sometimes presented as separate
entities, and sometimes as residing in the thoughts of the god, and so on.
(7.2) As for the human soul, some of your philosophers take it to be fire,
some air, some mind, some movement, some exhalation, some a force
deriving from stars, some a number, others water. Again, the very disagree-
ment among them is a proof of the falsehood of their speculations.
8 — 13 The true religion can only be revealed by God. Our religious teachers
(Moses and the prophets) are older than any of your poets or philosophers
8 On the contrary, our religious teachers are in complete agreement, for
they have received their doctrine from God. (8.2) Again, the religious
truth is so difficult that it can be only revealed to man, not discovered by
him. It was revealed to the holy men of old — who served as mere
mediums — by a special g i f t of God called the Holy Ghost (cf. 10.2; 32.1).
This is the reason why the doctrine of the prophets about God, creation

Authenticated
Introduction 15
of the world, formation of man, immortality of the human soul, the final
judgment, etc. is in utter agreement.
The fact that the first of our prophets, Moses, lived long before any of 9
your religious teachers is confirmed by your own historians: (9.2) by
Polemon, Appion, Ptolemy, Hellanicus, Philochorus, Castor, Thallus, and
Alexander Polyhistor [= Julius Africanus ap. Euseb. Praep. ev.
10.10.15 — 18 and 8]; by Philo and Josephus; (9.3 — 4) and especially by
the most eminent of your historians, Diodorus (1.94.1—5; 1.95.1 and 4).
Their source of information are the priests of Egypt, the land where 10
Moses was born, educated, and highly esteemed. (10.2) God had chosen
Moses to be our first religious teacher by sending His gift (Holy Ghost)
to him.
The truth of our religion is attested by your own oracle, stating, "Only 11
the Chaldeans and Jews have attained wisdom, for they piously worship
the self-originated Lord God" ( = 24.2).
That the history of Moses is older than any gentile history is proven 12
by the fact that there is no reliable Greek history before the introduction
of the Olympiads (Julius Africanus ap. Euseb. Praep. ev. 10.10.1), and
that the Greeks have adopted Hebrew alphabet through the Phoenicians
(Eupolemus ap. Euseb. Praep. ev. 9.26.1). (12.3) Plato witnesses to this
{Tim. 22 b; 23 c).
(13.1—4) The objection that Moses and the prophets are written in 13
Greek language is not valid. For Philo, Josephus and others [Aristeas]
report that the seventy wise men had translated Moses and the prophets
from Hebrew into Greek on the island Pharos near Alexandria at the
order of the king Ptolemy. Now, although they have worked while being
separated from each other, their translation coincides in every single word.
(13.4) I myself was in Alexandria and saw the remnants of their cells on
the island of Pharos. (13.5) The objection that we [the Christians] are
using the holy scripts of the Jews is not valid either. For, first, the message
contained in those scripts concerns us, not them (cf. Justin, Dial. 29).
And second, it is an act of divine providence that those scripts nowadays
are being kept in the synagogues, to prove that the teachings of the holy
men of old concern us indeed.
14—34 By divine providence, Orpheus, Homer, Pythagoras and Plato some-

times reveal the true religion, which they have learned in Egypt
Greek men, thinking of the danger of the final judgment, you should 14
abandon the error of your ancestors and adopt the true religion at once.
Why, your own poets and philosophers — Orpheus and Homer, Pythagoras
and Plato — have benefited from the true theology of Moses while staying
in Egypt, and consequently have changed their original speculations about
the gods. Diodorus witnesses to their staying in Egypt (1.69.4).

Authenticated
15 Orpheus, your first teacher in polytheism, changed his mind under the
influence of the teaching of Moses, and started preaching about the one
and only God (Orph. Frr. 245; 239; 299 Kern). And he knew of the God's
Logos or Voice (15.9 λόγον θείον; 15.31 αύδήν ... πατρός).
16 The very old diviner Sibyl (known both to Plato and Aristotle) also
speaks of the one and only God (Orac. Sibyll. Fr. 1.7 — 9; 3.721—23;
4 . 2 4 - 3 0 Geffcken).
17 Imitating Orpheus (Fr. 48 Kern vs. Iliad 1.1), Homer too speaks of the
one and only God {II. 9.445 Θεός αυτός; 2.204 εΤς κοίρανος έστω).
18 So does Sophocles (Trag. Fr. Adesp. 618.1—9 Kannicht-Snell: ΕΤς ταΐς
άληθείαισιν, εΤς εστίν Θεός ...).
19 Pythagoras as well had benefited from the doctrine of Moses while
staying in Egypt. First, he calls the one and only God "the intelligible
Monad, the cause of everything good." And then he writes, "God is
one ..." (cf. Clement, Protr. 72.4).
20 Coming now to Plato, he had benefited from the teaching of Moses in
Egypt, but being cautious not to suffer the death of Socrates at the hands
of the Athenians, he veiled his true theology. For example, when Plato
says, "Gods of gods whose Demiurge I am" {Tim. 41 a 7), he speaks of
the true God, for he knows from Moses (Exodus 3:14a) that God has no
proper name.
21 By saying to Moses, "I am who is" {Ex. 3:14a), God wanted to
contradistinguish himself from the gods who are not, mentioned by the
Devil {Gen. 3:5). Being deceived by the Devil, the first men were expelled
from the paradise, and they kept the notion of the gods who are not alone.
Now, in order to heal them from this sickness, God sent Moses to men
ordering him to tell them, "The One who is sent me to you" {Ex. 3:14b).
22 Plato learned this in Egypt, and he liked it very much. He then concealed
the name of Moses (out of the fear from the Athenian revenge), but
displayed Moses' teaching as it were Plato's own. So when Plato in Timaeus
( 2 7 d 5 — 2 8 a l ) makes a clear distinction between "what is forever (το ôv
άεί) and has no origin," and "what is constantly being originated, but is
never (ôv δε ουδέποτε)," he only echoes Moses. For both Plato's t ò ôv and
Moses' ό ών refer to the one and everlasting God, while the opposite
term, ôv δέ ουδέποτε, refers to the gods who are not, mentioned by the
Devil.
23 When Plato makes his Demiurge tell the originated gods that by his
will he may make them immortal {Tim. 41 b 2 —5), he is doing so only to
please the polytheist Athenians. For he knows well that his Demiurge has
no such power. First, as Plato himself says {Tim. 41 a 8), whatever has
been created must perish. And second, according to Plato, Matter is a
principle equipolent to God, and God has no such power over Matter
and its material gods. Or, as Plato himself put it, "Even a god cannot
force the necessity" {Laws 5, 741 a 4).

Authenticated
Introduction 17
Homer too makes a clear distinction between many and perishable gods 24
{II. 9.497), and the one and true God {II. 8.19-27), whom he denotes by
the pronoun αυτός {II. 9.445).
By saying that "the gods may be made to change their mind" {II. 9.497), 25
Homer only wanted to hint at the fact that God can be moved by a man's
repentance. Consequently, Plato is unfair to Homer when expelling him
from his ideal State, for Plato himself presents God as flexible {Tim.
4 1 b 4).
(25.3 — 4) As a matter of fact, Plato does display Moses' teaching, but
in a veiled, "mystical" way, writing for the true believers only. For
example, when God said to Moses, "I am who is" {Ex. 3:14a), He expressed
by "is" (ό ών) all three times — past, present, and future. Plato does the
same at Timaeus 27 d 6. Or when Plato says, "According to the old story,
God holds the beginning, the middle, and the end of all things" {Lam 4,
715e7 —716al), he is only following Moses, by replacing Moses' "the
old law" with "the old story" (for fear of the Athenians).
Furthermore, Plato makes a reference to the Hebrew prophets by calling 26
them, "men dear to G o d " {Tim. 53 d 7). It is from these prophets that he has
taken the idea of the punishment after death {Republic 1, 330 d 5 —331 a 9).
Plato's description of the punishment of the wicked after death at 27
Republic 10 (615c5 — 616b 1) attests to the fact that he had learned from
the prophets not only the teaching of the final judgment, but also the
doctrine of the resurrection of the body. For in Plato it is the body that
is being punished along with the soul.
Homer too has learned in Egypt both the punishment after death and 28
the resurrection of the body {Odyssey 11.576 — 78). Incidentally, Diodorus
witnesses (1.97.7 — 8) that Homer was in Egypt indeed, where he learned
many things.
(28.3 — 6) It is due to the teachings of Moses that Homer depicts the
creation of the world in Achilles' shield {II. 18.483 — 45), and describes
the paradise under the guise of the garden of Alcinoous {Od. 7.114 — 26).
At Odyssey 11.313 — 16, he alludes to the Tower of Babel {Gen. 11:4), and
he makes mention of the Devil being banished from Heaven (Is. 14:12),
under the name of Ate {II. 19.126-31).
Plato's teaching of "idea" or "pattern" also derives from Moses (though 29
Plato took it over without a proper instruction). For Moses speaks of the
ideal "model, pattern or type" (είδος, -παράδειγμα, τύπος) of the Dwelling
God had shown him on the mountain {Ex. 25:9; 25:40; 26:30).
Plato, however, mistakenly understood Moses to speak of the "ideas" 30
of earth, heaven, and man at Gen. 1:2 ("The earth was invisible and
formless"); in Ps. 113 (115):24 ("The heaven of heaven"), and at Gen.
1:26 — 27 (as opposed to Gen. 2:7), respectively.
(30.4) Speaking of God's creation of man out of earth {Gen. 2:7; 3:19),
Homer learned this teaching from Moses. That is why he refers to Hector's

Authenticated
corps as to "the dumb earth" {II. 24.54), or why he makes Menelaus say,
"May all of you turn to water and earth!" {II. 7.99).
31 Plato's famous "winged chariot of Zeus" {Phaedrus 246 e 4) also derives
from Moses, namely from "the wings and wheels of the Cherubim" (Ezech.
10:18-19).
(31.2) Incidentally, Plato's teaching about G o d residing in the fiery
substance (cf. c. 5.2) has its origin in Moses' 1 Rg. 19:12 ("not (only) in
the fire is the Lord"), but Plato took it over without the proper instruction.
32 Furthermore, Plato learned from the prophets the teaching about the
Holy Ghost, also called the God's gift. Only that he calls him Virtue as
a gift of God {Meno 9 9 e 4 — 1 0 0 a l ) . Accordingly, while the prophets
divided the Holy Ghost into seven spirits (Is. 11:2), Plato divides Virtue
into four cardinal virtues {Phaedo 69 a 10, and elsewhere).
33 Finally, Plato's teaching about time being created along with heaven
{Tim. 38 b 6) has its origin in Moses Gen. 1:1 and 1:5 ("Thus came the
first day"), where "day" clearly stands for "time."
34 Incidentally, Greek custom to build anthropomorphic statues of the
gods also derives from Moses {Gen. 1:26, "Let us make man in our image
and after our likeness"), only that the Greeks had misunderstood Moses.
35 — 38 Peroration
35 Greek men, gentile historians prove that Moses and the prophets had
lived long before any of your own so-called "wise men." It is in your
own interest to abandon the old error of your forefathers and adopt the
true religion, revealed by God to the prophets by means of the Holy
Ghost. For this religion alone is conducive to the life everlasting.
36 Even your Socrates, "the wisest of all men," admitted to his ignorance
(Plato, Apol. 26 d 6). He was quite serious about his real ignorance, for
he pronounced it while approaching the death ( 4 2 a 2 —5). (36.3) Aristotle,
w h o taught that G o d resided in the fifth, etherial, element, died out of
shame for not being able to solve the terrestrial problem of Euripus. (36.4)
Follow the example of your first teacher in polytheism, Orpheus! Being
instructed by Moses, he produced a palinody, teaching of the one and only
G o d (cf. c. 15).
37 The old diviner Sibyl, the daughter of the Babylonian Berosus, may
assist you in your approach to the true religion. I myself have visited her
sanctuary near Cumae, and I saw the urn with her ashes. Plato too makes
mention of Sibyl at Phaedrus (244 b 3), and he refers to her as "a divine
person" {Meno 9 9 c i l — d5). (37.3) Her hexameters may not always be
metrically correct, but this is due to the fact that semiliterate scribes were
unable of writing down correctly her oracles, and she herself was not able
to recall them once the divine inspiration was gone.

Authenticated
Introduction 19
However, the true religion is unaffected by faulty hexameters. Therefore, 38

pay attention to the oracles of Sibyl, for she had clearly announced the
incarnation of Logos, Jesus Christ, who came to restore the old man Adam.
(38.2) Greek men, if you really care for your own salvation, listen to
the very old Sibyl, and her instruction will lead you to the understanding
of the prophets. Do not think for a moment that your ancestors could
have learned the true religion from your own philosophers. For both
Acmon and Hermes Trismegistus attest to the fact that it is extremely
difficult to grasp God. The only source of knowledge about God and the
true religion are the prophets inspired by God.
3. THE TRANSMISSION
Assuming that the Cohortatio was written between A. D. 260 and 302,
it was early included into the Corpus Iustini, probably under the title,
Λόγος παραινετικός (or "Ελεγχος) προς "Ελληνας, for already in 311/12
we find it in the list of works attributed to Justin Martyr (Euseb. Hist,
eccl. 4.18.4). Apparently, the treatise enjoyed a certain popularity among
Church Fathers. Cyrillus of Alexandria (f 444), in Contra lulianum, copied
or excerpted a dozen passages from the Cohortatio (from cc. 6, 7, 9, 11, 12,
15, 17, 19, 20, 22, 24). Although there is no critical edition of Contra
lulianum, a comparison of its text in Migne (P. G. 76) with the text of the
Cohortatio as preserved in A shows that already in the time of Cyrillus
the text of our treatise had suffered from serious corruptions. In the sixth
century, Stephanus called Gobar excerpted great part of c. 23 in his
Florilegium (ap. Photium, Bibl. cod. 232). Finally, John of Damascus (f749)
copied three passages from cc. 11, 21, and 36, in his Sacra Parallela ( = Frr.
104-106 Holl, T.U. 20.2).
The Cohortatio is preserved on fols. 163v—187v of the famous cod.
Parisinus gr. 451, fol. 393 [403], 24.5 χ 18.5 cm (writing space 14.5 χ
11 cm), copied in A.D. 914 by the able scribe Baanes (cf. f.401 v ) for
Arethas, the archbishop of Caesarea in Cappadocia (—A). 2 8 Although the
Arethas codex (actually a first Byzantine corpus of Greek apologetic
28 On the Arethas codex compare Carl von Otto, Iustini Opera II ( C o r p u s Apologetarum
Christianorum saeculi secundi, vol. 3), 3rd ed., Jena, 1879, pp. VII —X; Adolf Harnack, Die
Uberlieferung der griechischen Apologeten des ^weiten Jahrhunderts in der alten Kirche und im
Mittelalter (T. U. I. 1 - 2 , Leipzig, 1882), pp. 2 4 - 3 6 ; Oscar Gebhardt, Zur handschriftlichen
Überlieferung der griechischen Apologeten. 1. Der Arethascodex, Paris. Gr. 451 (T. U. I. 3,
Leipzig, 1883), pp. 154—96; Eduard Schwartz, in his edition of Athenagoras (T.U. IV.
2, Leipzig, 1891), p. III ff.; Otto Stählin, in his edition of Clement of Alexandria, I (G. C. S.
12, Leipzig, 1905; 1936 2 ; 1972 3 , Berlin), pp. X V I - X X I I I ; Karl Mras, in his edition of
Eusebius' Praep. ev. (G. C. S. 43.1, Berlin, 1954), pp. X I I I - X V I I I ; M. Marcovich, in his
edition of Athenagoras' Legatio (P. T. S. 31, Berlin, 1990), p. 15ff.

Authenticated
literature) is a first class manuscript, its exemplar as for the text of the
Cohortatio had already suffered from serious corruptions and lacunae. In
addition, A is full of corrections made in rasura and introduced either by
the scribe Baanes or by the owner Arethas (their hands are very similar,
and they both use the same brown ink). Consequently, the corrections
made by either of them are denoted in this edition as A p c· (while the
corrections of a much younger hand are indicated as A m rec ).
There are three major losses in A. The one which concerns us here is the
loss of four quires (32 leaves) between fols. 187 and 188, comprising the end
of the Cohortatio (from c. 36.19 μηδέ τά έττι γης γνώναι), the entire Tatian's
Oratio ad Graecos, and the beginning of Eusebius' Praep. ev. until 1.3.5).29
For the text of the end of the Cohortatio we have to rely on the apographs
of A. It is a merit of Adolf Harnack and Otto Gebhardt to have recognized
(in 1882) that all extant manuscripts derive directly or indirectly from A. 3 0
The most important of them, as for the text of the Cohortatio, are the
following apographs of A:
m cod. Mutinensis Misc. graec. 126: a. S. 5.9 (previously III D 7),

fol. 295, 25.5 χ 17 cm (writing space 19 χ 10 cm), early Xlth
century. Coh.\ fols. 181 r -205 r . (Not used by Otto, cf. p. X X X I f.). 31
ρ cod. Parisinus graec. 174, fol. 190, 23 χ 18.5 cm (writing space
1 8 - 1 9 χ 12 cm), Xllth century. Coh.\ fols. 92r—112r. ( = Otto's B,
p. X f.). 32
s cod. Argentoratensis graec. 9, fol. 260, Xlllth or XlVth century,
perished in the fire of the Stadtbibliothek Strasbourg on 24 August
1870. We have to rely on its collation made by Ed. Cunitz for Otto
in 1842. ( = Otto's F, pp. X I I I - X X V I ) . It is possible that j is an
apograph of m.
q cod. Parisinus graec. 450, fol. 461, copied in 1364. Coh.\ fols.
17r—50r. ( = Otto's C, p. X I f.). 33 It is the manuscript used by Robert
Estienne for his edition of 1551.
29 This loss was pointed out by a later hand (XlVth or XVth century) in the bottom margin
of fol. 187v of Α, ενταύθα έλλείπουσι τετράδια δ'). Compare Otto, p. V i l i , and especially
Stählin, p. X V I I f.
30 Harnack, Die Überlieferung, pp. 85 —89; Gebhardt, Der Arethascodex Paris, gr. 451 (T. U.
1.3), p. 154 ff.
31 The codex consists of two parts: fols. 2—237 v are written by a hand from the beginning
of the Xlth century; fols. 238'—288 v are written by a different hand, also from the Xlth
century. Compare Stählin, Clemens I, pp. X X V — X X V I I .
32 Compare also Harnack, pp. 1 — 3; Schwartz, in his edition of Tatian's Oratio (T. U. IV. 1,
Leipzig, 1888), p. IV.
33 Compare also Carl von Otto, Iustini Opera I (C.A.C. 1, 3rd ed., Jena, 1876), pp.
XXI-XXIII.

Authenticated
Introduction 21
r cod. Parisinus graec. 19, XVIth century, an apograph of p, used by

the Ed. pr. of the Cohortatio (1539). ( = Otto's D, p. XII f.). 34
The Cohortatio was first published in the Latin translation made by Giovanni
Francesco Pico della Mirandola (1463—94), Strasbourg, 1507. The editto
princeps appeared in Paris, 1539 (excudebat Ioannes Lodoicus).35 Other impor-
tant editions are: by Robertas Stephanus, Paris, 1551; Fridericus Sylburg
(Heidelberg, 1593); H. Hutchin (Oxford, 1703); Prudentius Maran (Paris,
1742 = P. G. 6, 1857 = 1884); finally, by Carl von Otto (C.A. C. 3), 3rd
ed., Jena, 1879. Although Otto's edition is the best one, no edition offers a
critical text. For all of them have overestimated the value of p s qr, which
proved to be only apographs of A (Harnack, 1882). The present edition pays
special attention to the text of A, in addition to the indirect tradition.
SIGLA
A Arethae codicis Parisini gr. 4 5 1 , a . D . 9 1 4 a Baane exarati, fol. 1 6 3 v — 1 8 7 v
codicis A apographa
m cod. Mutinensis Misc. gr. 126: a. S . 5 . 9 (olim III D 7), saec. X I ineuntis,
fol. 181 Γ —205 r
ρ cod. Parisini gr. 174, saec. XII, fol. 9 2 f - 1 1 2 r
s cod. Argentoratensis gr. 9, saec. XIII vel X I V , nunc deperditus
q cod. Parisini gr. 450, a . D . 1 3 6 4 exarati, fol. 1 7 r — 5 0 r
r cod. Parisinus gr. 19, saec. X V I ( = Pr.)
EDITIONUM ABBREVIATIONES
Picus Mirandulanus Iustini philosophi et martyris admonitorius Gentium liber,

Ioanne Francisco Pico, Mirandulae domino, inter-
prete: Pici Opera Omnia, Argentorati, 1507. Ioannes
Knoblochus imprimebat. [pp.43].
Pr. ΙΟΥΣΤΙΝΟΥ ΦΙΛΟΣΟΦΟΥ ΚΑΙ ΜΑΡΤΥΡΟΣ ΛΟΓΟΣ
πΑΡΑΙΝΕΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣ ΕΛΛΗΝΑΣ. Parisiis. In aedibus
Carolae Guillardae, ad Solem aureum, via Iacobea.
M.D.XXXIX. In colophone: Parisiis. Excudebat Ioan-
nes Lodoicus, M.D.XXXIX. [pp. 53], = Editio princeps.
34 The apograph of A cod. Gissensis 669, XVIth century ( = Otto's G, p. X X V I f.), has
been used occasionally only.
35 The edition is a rarity. Neither Maran (in 1742, cf. P. G. 6, p. 9) nor Otto (in 1879, cf.
C.A.C. 3, p. XXXIII) could find it. I was able to use the copy at the University Library
Cambridge (F153. d. 4.11 1 ), and another one at the Bodleian Library Oxford (Byw[ater]
P. 1.6 1 ). Compare M.Marcovich, "Ps.-Justin, Cohortatio·. A lost editio princeps?," Illinois
Class. Studies 6 (1981) 1 7 2 - 7 4 .

Authenticated
Stephanus TOY ΑΓΙΟΥ ΙΟΥΣΤΙΝΟΥ ΦΙΛΟΣΟΦΟΥ KAI MAP-

ΤΥΡΟΣ ... ΑΟΓΟΣ πΑΡΑΙΝΕΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣ
ΕΛΛΗΝΑΣ ... [lustini Opera Omnia]. Ex Bibliotheca
Regia. Lutetiae, ex officina Roberti Stephani typogra-
phi Regii, Regiis typis. M.D.LL, pp. 9 - 3 1 et 312.
Fr. Sylburg S. Iustini, philosophi et martjris, Opera quae undequaque
ìnveniri potuerunt. Opera Friderici Sylburgii Veter.
[Heidelbergae.] Ex Typographeio Hieronymi Comme-
lini, a.Chr. MDXCIII., pp. 1 - 2 9 et 401-403.
H. Hutchin S. Iustini philosophi et martjris Apologia secunda pro
Christianis, Oratio cohortatoria, Oratio ad Graecos et De
monarchia liber, edita ab H. Hutchin. Oxoniae, e theatro
Sheldoniano, MDCCIII, pp. 4 1 - 1 2 9 .
Pr. Maran S. Iustini philosophi et martjris Opera quae exstant om-
nia ... Opera et studio unius ex monachis Congrega-
tionis S. Mauri [i.e. Prudentii Marani], Parisiis,
sumptibus Caroli Osmont, via San-Iacobaea. 1742 =
P.G. 6 (Parisiis, 1857 = 1884), coli. 241-312.
C. Otto Iustini philosophi et martjris Opera quae feruntur omnia,
Tomus II (Corpus Apologetarum Christianorum sae-
culi secundi, vol. III), editio tertia, Ienae, 1879,
pp. 1 8 - 1 2 6 . [Ed. prima, Ienae, 1842; ed. sec., 1849],
BREVIATA
A cod. Parisini gr. 451 manus Baanis

A a c- Baanes ante correctionem
Ap c Sive Baanes sive Arethas post correctionem
A m rec· quaevis manus post aetatem Baanis et Arethae (a.D. 914)
rasura unius litterae in A
α littera in rasura scripta (sive a Baane, sive ab Aretha)
* textus periit: lacuna in codice
lacunam in textu coniecere viri docti
f a ß y -f- vox corrupta
[ ctßy ] vox delenda
< aßy ) vox addenda

Authenticated
TEXT
ΙΟΥΣΤΙΝΟΥ ΦΙΛΟΣΟΦΟΥ ΚΑΙ ΜΑΡΤΥΡΟΣ α f. ι«·

ΛΟΓΟΣ πΑΡΑΙΝΕΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣ ΕΛΛΗΝΑΣ
'Αρχόμενο? της προς upas παραινέσεως, ώ άνδρες "Ελληνες, εύχομαι 1 1

τω θεώ εμοί μεν ύπάρξαι τά δέοντα προς ύμάς ειπείν, υμάς δε, της
προτέρας άφεμένους φιλονεικίας και της των προγόνων (υμών) πλάνης
άπαλλαγέντας, έλέσθαι τά λυσιτελοΰντα νΰν, ουδέν οίομένους περί τους
5 προγόνους ΰμών εσεσθαι παρ' υμών πλημμελές, ει τάναντία νυνί τών
πρότερον μη καλώς δοξάντων αύτοΐς χρήσιμα φαίνοιτο παρ' ύμΐν. Ή
γάρ τών πραγμάτων ακριβής έξέτασις και τά δόξαντα πολλάκις καλώς
εχειν άλλοιότερα δείκνυσιν, ακριβεστέρα πείρα τάληθές βασανίσασα.
Έπεί τοίνυν ήμΐν ò περί της αληθούς θεοσεβείας πρόκειται λόγος, ής 2
ίο ουδέν, οΐμαι, προτιμότερον τοις ακινδύνως βιοϋν προηρημένοις είναι
νενόμισται δια την μέλλουσαν μετά την τελευτήν τούδε του βίου εσεσθαι
κρίσιν (ην où μόνον οί ημέτεροι κατά Θεόν προκηρύττουσι πρόγονοι,
προφήταί τε και νομοθέται, άλλά καί οί παρ' ύμΐν νομισθέντες είναι σοφοί,
ού ποιηταί μόνον, άλλά καί [οί] φιλόσοφοι, οί την άληθή καί θείαν είδέναι
is παρ' ύμΐν επαγγελλόμενοι γνώσιν), εδοξέν μοι καλώς εχειν, πρώτον μεν
τούς I της θεοσεβείας ημών τε καί ύμών έξετάσαι διδασκάλους, οΐτινες καί Α f. IM·
όσοι καί καθ' ους γεγόνασι χρόνους, ΐν' οί μεν πρότερον την ψευδώνυμου
θεοσέβειαν παρά τών προγόνων παρειληφότες, νυν γοΰν αίσθόμενοι της
παλαιάς εκείνης άπαλλαγώσι πλάνης, ημείς δε σαφώς καί φανερώς ή μας
20 αυτούς άποδείξωμεν τή τών κατά θεόν προγόνων έπομένους Θεοσεβεία.
e. 1 1—2 cf. Demosth. De corona (18). 1 Πρώτου μέυ, ώ άνδρες 'Αθηναίοι, TOÎÇ θεοί;
εύχομαι κτλ. 4—6 cf. cc. 14.15 — 16; 35.14—15
c. 1 3 υμών addidi (cf. v. 5) 14 oí1 A, om. q

Authenticated
24 Pseudo-Iustinus
2 1 Τίνας τοίνυν, ώ άνδρες Έλληνες, της θεοσεβείας υμών διδασκάλους

εΐναί φάτε; Τους ποιητάς; Άλλ' où συνοίσει ΰμΐν προς άνδρας τά των
ποιητών είδότας λέγειν. Ίσασι y à p την ϋπ' αυτών γελοιοτάτην περί
Θεών Θεολογίαν λεγομένην, ώς εστίν ήμΐν άπό τών του κορυφαιοτάτου
παρ' ΰμΐν και πρώτου τών ποιητών Όμηρου μανθάνειν. Ούτος y à p 5
πρώτον μεν την τών θεών γένεσιν εξ ύδατος την άρχήν έσχηκέναι φησίν.
Ούτω γάρ γέγραφεν -
Ώκεανόν τε, θεών γένεσιν, καί μητέρα Τηθύν.
"Επειτα δέ καί â περί του πρώτου παρ' <ΰμΤν> αύτοΐς νομιζομένου θεοϋ
λέγει, öv καί πατέρα ονομάζει πολλάκις άνδρών τε θεών τε, άναγκαΐον ίο
ύπομνήσαι. "Εφη γάρ -
Ζεύς, δστ' άνθρώπων ταμίης πολέμοιο τέτυκται.
Αυτόν τοίνυν ού πολέμου ταμίαν μόνον τω στρατεύματι, άλλα καί

έπιορκίας Τρωσί δια της αύτοϋ θυγατρός αίτιον γεγενήσθαί φησι.
2 Τούτον <(δέ και) έρώντα καί σχετλιάζοντα καί όλοφυρόμενον καί υπό is
τών άλλων θεών Ιπιβουλευόμενον "Ομηρος εισάγει, καί ποτέ μεν επί του
εαυτού παιδός λέγοντα·
"Ω μοι έγών, δτε μοι Σαρπηδόνα, φίλτατον άνδρών,

α f. 164" μοΐρ' υπό I Πατρόκλοιο Μενοιτιάδαο δαμήναι,
ποτέ δέ υπέρ του "Εκτορος· 2ο
"Ω πόποι, ή φίλον άνδρα διωκόμενον περί τείχος

όφθαλμοΐσιν όρώμαι - έμόν δ' όλοφύρεται ήτορ.
e. 2 8 Iliad. 14.201 = 302. Edam ap. Athenag. Legat. 18.3; Theophil. Ad Autol. 2.5;
Theodor. Gr. ä f f . cur. 2.9; 2.29 et saepius; cf. Zeegers p. 147 s. 10 Iliad. 1.544 et passim
12 Iliad. 4.84 = 19.224. Cf. Clem. Protr. 32.4 et Zeegers p. 66 18-1-9 lliad. 16.433-34.
Etiam ap. Athenag. Legat. 21.1; Clem. Protr. 55.3 et alibi; cf. Zeegers p. 54 21—22 Iliad.
22.168—69. Etiam ap. Athenag. Legat. 21.1; cf. Zeegers p. 54
c. 2 4 θεολογίαν coni. Stephanus (cf. 3.11): θεογονίαυ A | τών om. r 8 ώκεανόν

AP'C : - ώ ν A a c· 9 ΰμΐν addidi (cf. 38.19) 14 —15 φησι T9VT911 A 15 δε καί addidi
18 ώιμοι A

Authenticated
Cohortatio 2.1—4 25
Τίνα 5έ καί περί των άλλων θεών κατά της του Διός επιβουλής λέγει,
ίσασιν οί Ιντυγχάνοντες τοις επεσι τούτοις·
25 Όππότε μιν ξυνδήσαι 'Ολύμπιοι ήθελον άλλοι,

"Ηρη τ' ήδε Ποσειδάων καί Παλλάς Άθήνη.
Καί εΐ μή τόν ,,δν Βριάρεων καλέουσιν" ,,ύπέδεισαν οί μάκαρες θεοί",

έδέδετο αν ύπ' αυτών ò Ζεύς.
Ό σ α δέ καί περί της ερωτικής τοΰ Διός άκολασίας Όμηρος λέγει, 3
30 άναγκαΐον δι' αύτών υμάς ύπομνήσαι ών ειρηκε ρητών. "Εφη γάρ αύτόν
ούτω προς τήν "Ηραν λέγειν
Ού γάρ π ώ ποτέ μ' ώδε θεάς ερος ουδέ γυναικός

θυμόν ένί ατήθεσσι περιπροχυθείς έδάμαασεν,
ούδ' όπότ' ήρασάμην Ίξιονίης άλόχοιο ... ,
35 ούδ' δτε περ Δανάης καλλισφύρου Άκρισιώνης ... ,
ούδ' δτε Φοίνικος κούρης τηλεκλειτοΐο ... ,
ούδ' δτε περ Σεμέλης, ούδ' 'Αλκμήνης ένι θήβη ... ,
ούδ' δτε Δή μητρός καλλιπλοκάμοιο άνάσσης,
ούδ' οπότε Λητούς έρικυδέος, ούδέ σεύ αύτής ...
•to Τίνα δε καί περί τών άλλων θεών εκ τής Όμήρου ποιήσεως εξεστι 4
μανθάνειν, καί δσα ύπό άνθρώπων πεπόνθασιν, άκόλουθόν έστιν
ύπομνήσαι νυνί. "Αρεα μεν γάρ καί Άφροδίτην ύπό Διομήδους τετρώσθαι
λέγει, πολλών δέ καί άλλων θεών διηγείται πάθη. Ούτω γάρ εστίν ήμϊν
άπό τής παραμυθουμένης τήν Θυγατέρα Διώνης μανθάνειν. "Έφη γάρ
45 προς αύτήν
2 5 - 2 6 Iliad. 1 . 3 9 9 - 4 0 0 . Cf. Zeegers p. 66 27 cf. Iliad. 1.403 et 406; Luciani Iup. Trag.
40 3 2 - 3 9 Iliad. 1 4 . 3 1 5 - 1 7 ; 319; 321; 323; 3 2 6 - 2 7 = Athenag. Legat. 21.3; cf. Zeegers
p. 56 s. 42 "Αρεα: cf. Iliad. 5 . 8 4 6 - 6 1 | Άφροδίτην: cf. Iliad. 5 . 3 3 5 - 4 0 ; 5.376 et Athenag.
Legat. 21.2; Theophili Ad Autol. 1.9; Clem. Protr. 36.1
27 καλέουσιν ss. A p c · 30 ύμάξ q Pr.: ή μας A 32 ώιδε A | ¡pos p p c : ερως A 33

περιπροχυθείξ Α? 0': -προσ- A a c- 42 vuví Ap c : vûvi A i c·

Authenticated
26 Pseudo-Iustinus
Τέτλαθι, τέκνον έμόν, καί άνάαχεο κηδομένη περ·

πολλοί γαρ δή τλήμεν 'Ολύμπια δώματ' έχοντες |
έξ ανδρών, χαλέπ' άλγε' επ' άλλήλοισι τιθέντες.
Τλή μεν "Αρης, δτε μιν τ Ωτος κρατερός τ' Έπιάλτης,
παίδες Άλωήος, δήσαν κρατερώ evi δεσμω·
χαλκέω δ' εν κεράμω δέδετο τρισκαίδεκα μήνας ...
Τλή δ' Ήρη, δτε μιν κρατερός παις Άμφιτρύωνος
δεξιτερόν κατά μαζόν όϊστω τριγλώχινι
βεβλήκει· τότε κέν περ άνήκεστον λάβεν άλγος.
Τλή δ' Άΐ'δης έν τοϊσι πελώριος ώκύν όϊστόν,
εύτέ μιν ωύτός άνήρ, υιός Διός αίγιόχοιο,
êv Πύλω έν νεκύεσσι βαλών όδύνησιν έδωκεν
αυτάρ εβη προς δώμα Διός καί μακρόν Όλυμπον
κήρ άχέων, όδύνησι πεπαρμένος' αύτάρ όϊστός
ώμω ενι στιβαρώ ήλήλατο, κήδε δέ θυμόν.
Εί δέ καί τής τών λοιπών θεών έξ έναντίας μάχης ύπομνησθήναι ύμάς

προσήκει, αυτός υμάς ó υμέτερος ποιητής ύπομνήσει λ έ γ ω ν
Τόσσος άρα κτύπος ώρτο θεών έριδι ξυνιόντων.

"Ητοι μεν y à p εναντα Ποσειδάωνος ανακτος
ΐστατ' Απόλλων Φοίβος, εχων ià πτερόεντα,
άντα δ' Ένυαλίοιο θεά γλαυκώπις Άθήνη·
"Ηρη δ' άντέστη χρυσηλάκατος κελαδεινή
"Αρτεμις ΐοχέαιρα, κασιγνήτη έκάτοιο'
Λητοΐ δ' άντέστη σώκος έριούνιος 'Ερμής ...
Ταύτα και τοιαύτα περί θεών έδίδαξεν ύμάς Όμηρος, καί ούχ Όμηρος
μόνον, άλλα καί Ησίοδος. "Ωστε, εί μεν πιστεύετε τοις κορυφαιοτάτοις
ΰμών ποιηταϊς, τοις και γενεαλογήσασι τους θεούς υμών, άνόγκη ύμάς ή
τοιούτους αυτούς είναι νομίζειν, ή μηδ' όλως θεούς αύτούς είναι πιστεύειν.
4 6 - 6 0 Iliad. 5 . 3 8 2 - 8 7 et 3 9 2 - 4 0 0 . Cf. Clem. Protr. 29.3; 36.2 6 3 - 6 9 Iliad. 2 0 . 6 6 - 7 2 .

Cf. Zeegers p. 67
48 άλγε' corr. ex άλγε a A 49 έπιάλτηξ A (cf. 28.54): 'Εφιάλτη; Homerus 54 κέν

περ A (etiam Iliadis codd. M 1 3 et Ρ 12 ed. Allen): κεν μιν Pr.: κα! μιν vel καί ττερ vel κέν μιν
Homeri codd. 58 εβη A: ò βή Homerus 60 Évi Α | έλήλατο A, corr. s Pr. 65
ία A 67 κελαδινή A, corr. m ρ 73 μηδ' q Stephanus: μήθ' A

Authenticated
Cohortatio 2.4—3.2 27
Εί δέ τους ποιητάς παραιτεΐσθε λέγειν, επειδή μύθους τε αύτοΐς πλάτ- 1 3

τειν έξεΐναί φατε και πολλά πόρρω της αληθείας περί θεών μυθωδώς |
διεξιέναι, τίνας έτερους της θεοσεβείας υμών διδασκάλους έχειν οΐεσθε, ή a f. iós-
πώς ταύτην αυτούς μεμαθηκέναι φατέ; 'Αδύνατον yàp τούς μη πρότερον
5 παρά τών είδότων μεμαθηκότας τά ούτω μεγάλα και θεία πράγματα
γινώσκειν. Τούς σοφούς πάντως δήπου και φιλοσόφους λέξετε· επί τούτους
γάρ ώσπερ επί τείχος όχυρόν καταφεύγειν εΐώθατε, έπειδάν τις ύμϊν τάς
τών ποιητών περί θεών άπαγγέλλη δόξας. Ούκούν έπειδήπερ άπό τών
παλαιών καί πρώτων <(σοφών) άρξασθαι προσήκει, εντεύθεν άρξάμενος
ίο τήν εκάστου δόξαν έκθήσομαι, πολλώ γελοιοτέραν της τών ποιητών
θεολογίας ουσαν.
Θαλής μεν γάρ ό Μιλήσιος, ό πρώτος της φυσικής φιλοσοφίας άρξας, 2
άρχήν εΤναι τών όντων άπάντων άπεφήνατο τό ύδωρ - έξ ύδατος γ ά ρ
φησι τά πάντα είναι καί εις ύδωρ τά πάντα άναλύεσθαι. 'Αναξίμανδρος
15 δέ μετά τούτον, άπό τής αύτής ορμώμενος Μιλήτου, τό άπειρον άρχήν
άπάντων εφησεν είναι- έκ τούτου γ ά ρ δή τά πάντα γίνεσθαι καί εις τού-
το τά πάντα φθείρεσθαι. Τρίτος Άναξιμένης, καί ούτος έκ τής Μιλήτου
υπάρχων, άέρα τοΰ παντός άρχήν είναι λέγει- έκ γάρ τούτου τά πάντα
γίνεσθαι καί εις τοΰτο<ν> τά πάντα άναλύεσθαι φησιν. Ηράκλειτος ό
20 Μεταπόντιος άρχήν τών πάντων τό πύρ είναι λέγει- έκ πυρός γάρ τά
πάντα γίνεσθαι καί εις [τό] πΰρ τά πάντα τελευτάν. 'Αναξαγόρας ό
Κλαζομένιος άρχάς τών πάντων τάς όμοιομερείας εΐναί φησιν. 'Αρχέλαος
ό 'Απολλοδώρου 'Αθηναίος άέρα άπειρον καί τήν περί | αύτόν πυκνότητα α 1.166·
καί μάνωσιν άρχήν άπάντων είναι λέγει. Ούτοι πάντες, άπό θαλού
25 τάς διαδοχάς έσχηκότες, τήν φυσικήν ύπ' αύτών καλουμένην μετήλθον
φιλοσοφίαν.
e. 3 4 'Αδύνατον — 6 γινώσκειν: cf. cc. 5.7—9; 8.9 — 10; 11.3 — 5 7 τείχος όχυρόν:
cf. Iustini Dial. 5s.f. ... Πλάτωνα καί Πυθαγόραν, σοφούς άνδρας, οΐ ώσπερ τείχος ήμΐν
καί ερεισμα φιλοσοφίας έξεγένοντο 12 Θαλής — 26 φιλοσοφίαν: Ps. Plutarchi ( = Aetii)
Plac. 1.3.1; 3; 4; 11; 5; 6 et 7 excerpsit auctor; cf. H. Diels, Doxogr. p. 17
c. 3 1 παραιτεΐσθαι A, corr. mP c 3 τινάς A, corr. m 6 fere φιλοσόφους

(διδασκάλους) λέξετε coni. Stephanus 9 σοφών supplevi coni. c. 4.11 19 τούτον
pP c· (αύτόν Aetius): τούτο A 19 'Ηράκλειτος <καί Ίττττασος) ό Μεταπόντιος et 20
λέγουσι Maranus (post Sylburgium) ex Ps. Plut. Plac. 1.3.11 20 πυρός Α: του πυρός ρ
21 τό delevi (om. Aetius) 22 τών πάντων Α: τών όντων Aetius | όμοιομερίας A, corr.
pP c· 25 φυσικήν Α: Ίωνικήν Aetius

Authenticated
28 Pseudo-Iustinus
4 1 ΕΤθ' έξης άφ' ετέρας αρχής Πυθαγόρας Μνησάρχου Σάμιος αρχάς τους
αριθμούς καί τάς συμμετρίας [και] τάς έν αΰτοΐς, (ας και) άρμονίας καλεί,
τά τ' έξ αμφοτέρων σύνθετα στοιχεία, ετι μέντοι ( τ η ν ) μονάδα και τήν
άόριστον δυάδα. Επίκουρος Νεοκλέους 'Αθηναίος άρχάς [είναι] των όντων
σώματα λόγω θεωρητά είναι λέγει, άμέτοχα κενοΟ, άγένητα, άφθαρτα, 5
ούτε θραυσθήναι δυνάμενα ούτε διάπλασιν έκ των μερών λαβείν οϋτ'
άλλοιωθήναι - δια τούτο καί λόγω θεωρητά. Εμπεδοκλής Μέτωνος ó
Άκραγαντΐνος τέσσαρα <μέν λέγει) στοιχεία (πΰρ, άέρα, ύδωρ, γήν),
δύο δέ άρχικάς δυνάμεις, φιλίαν τε καί νεΐκος· ών ή μέν εστίν ενωτική, τό
δέ διαιρετικόν. ίο
2 'Οράτε τήν άταξίαν τών παρ' ύμΐν νομισθέντων γεγενήσθαι σοφών,
ούς διδασκάλους ύμών τής θεοσεβείας γεγενήσθαι φατε, τών μέν ύδωρ
άποφηναμένων άρχήν απάντων είναι, τών δέ άέρα, τών δέ πΟρ, τών δέ
άλλο τι τών προειρημένων, καί.πάντων τούτων πιθανοίς τισι λόγοις
προς κατασκευήν τών μή καλώς δοξάντων αύτοΐς χρωμένων καί τό ίδιον is
δόγμα προτιμότερον έπιχειρούντων δεικνύναι. Ταύθ' ύπ' αύτών είρηται.
Πώς ούν άσφαλές, ώ άνδρες "Ελληνες, τοις σωζεσθαι βουλομένοις παρά
τούτων οΐεσθαι δύνασθαι τήν άληθή θεοσέβειαν μανθάνειν, τών μηδ'
εαυτούς πεΐσαι δυνηθέντων τό μή προς άλλήλους στασιάζειν μηδ' έναν-
Α f. 166» τίου<ς) I τής άλλήλων φαίνεσθαι δόξης; 2ο
C. 4 1 ΕΤΘ' έξης - 10 διαιρετικόν: Ps. Plutarchi ( = Aetii) Plac. 1.3.8; 18 et 20 excerpsit

auctor
e. 4 2 καί2 delevi (om. Aetius) | âç καί addidi ex Ps. Plutarcho (cf. 3 εξ άμφοτέρων) 3
τ ' Α: δ' Aetius | τήν addidi ex Aetio 4 είναι A, om. q 5 κενού A p c': καινού A a c |
άφθαρτα Α: άδιάφθαρτα Aetius 6 διάττλασιν Α ρ ς·: διπλάσιον A a c' ut vid. 8 μέν
λέγει supplevi ex Ps. Plut. 11 post όρατε addunt τοίνυν Picus Mirandula (igitur), Pr.,
Stephanus 18—19 μηδ' εαυτούς q: μή δέ αυτούς Α 19 — 20 εναντίους Gu. Trollope
(in ed. Iustini Apol. I, Londinii, 1845, p. 36): ενάντιοι A

Authenticated
Άλλ' ίσως oí της αρχαίας καί παλαιάς εκείνης άποστήναι μή βουλόμενοι 1 5

πλάνης où φασι παρά των προειρημένων, άλλα παρά των ένδοξοτάτων
καί τελειοτάτων έν αρετή νομισθέντων είναι παρ' αύτοίς φιλοσόφων τον
περί της θεοσεβείας παρειληφέναι λόγον, Πλάτωνος τε καί 'Αριστοτέλους·
5 τούτους γάρ την τελείαν καί άληθή φασι μεμαθηκέναι θεοσέβειαν. Έ γ ώ
δέ πρώτον μεν ήδέως άν πυθοίμην των ταύτα λεγόντων, παρά τίνων
αυτούς μεμαθηκότας είδέναι φασίν άδύνατον γάρ τους τα οϋτω μεγάλα
καί Θεία μή παρά τίνων είδότων μεμαθηκότας ή αυτούς είδέναι ή ετέρους
δύνασθαι διδάσκειν όρθώς. Δεύτερον δέ οϊμαι δεΐν καί τάς τούτων έξετάσαι
ίο δόξας· είσόμεθα γάρ εί μή καί τούτων έκάτερος τάναντία θατέρω φανήσε-
ται λέγων. Εί δέ καί τούτους μή συμφωνούντος άλλήλοις εύροιμεν, ράδιον
οϊμαι καί τήν τούτων άγνοιαν γινώσκειν σαφώς.
Πλάτων μέν γάρ, ώς άνωθεν κατεληλυθώς καί τά εν ούρανοϊς άπαντα 2
άκριβώς έωρακώς, τον άνωτάτω θεόν έν τή πυρώδει ούσία είναι λέγει.
15 'Αριστοτέλης δέ, έν τω πρός Άλέξανδρον τον Μακεδόνα λόγω σύντομόν
τινα της εαυτού φιλοσοφίας εκτιθέμενος δρον, σαφώς καί φανερώς τήν
Πλάτωνος άναιρεΐ δόξαν, ούκ έν τή πυρώδει ούσία τον θεόν είναι λέγων
άλλά, πέμπτον αίθέριόν τι καί άμετάβλητον άναπλάττων σώμα, εν
τούτω αύτόν είναί φησιν. Γέγραφε γούν ούτως· „Ούχ, ώς ενιοι τών περί
20 τό θείον I πλημμελούντων, έν τή πυρώδει ούσία τον θεόν είναί φαμεν." a Í.MT
c. 5 7 - 9 cf. cc. 3.4 — 6; 8 . 9 - 1 0 ; 1 1 . 3 - 5 1 0 - 1 2 cf. cc. 4 . 1 8 - 2 0 ; 3 5 . 2 8 - 2 9 et Iustini

1 Apol. 44.10 ... όταν εναντία αύτοί έαυτοΐς λέγωσιν; 2 Apol. 10.3; 13.3; Tatiani Orat.
25.1—2; Athenag. Legat. 7.2 διό καί άλλος άλλως έδογμάτισεν αύτών; Theophili Ad Autol.
2.8; 3.3 et 7 14—15 cf. ad c. 36.22 — 23 14 τόν άνωτάτω θεόν εν τή πυρώδει ούσία
είναι: cf. cc. 31.10—11; 36.23. — Stoam redolet: cf. e. g. Aetii 1.6.1 6 θεό; = πνεύμα νοερόν
καί πυρώδες et ft. Antiochum Ascalonensem ap. Cíe. De fin. 4.36 18 — 19 cf. c. 36.24—25
et Aetii 1.3.22 'Αριστοτέλη? ... πέμπτον δέ τι σώμα αίθέριόν, άμετάβλητον; 1.7.32 et alibi
19—20 cf. Ps. Aristot. De mundo 2, p. 392 a 5 — 9 Ουρανού δέ καί άστρων ούσίαν μέν αιθέρα
καλοΰμεν, ούχ, ώς τίνες, διά τό πυρώδη ουσαν αίθεσθαι, πλημμελοϋντες περί τήν πλείστον
πυρός άπηλλαγμένην δύναμιν, άλλά διά τό άεί θεΤν κυκλοφορουμένην, στοιχεΐον ούσαν
έτερον τών τεττάρων, άκήρατόν τε καί θείον; Aristot. De cáelo A 2 , p . 2 6 9 a 3 0 ; A 3 ,
p . 2 7 0 b 2 2 ; Cic. N.D. 1.33 Aristoteles ... caeli ardorem deum dicit esse. Cf. Io. Geffcken, Zwei
griech. Apologeten (Lipsiae, 1907), p. 269 s.; L. Alfonsi, Vig. Christ. 2 (1948), pp. 77 ss.
c. 5 8 παρά τίνων A, corr. ρ 19 αυτόν A 20 φαμέν sp c (καλοΰμεν Ps. Aristot.):

φασίν A

Authenticated
30 Pseudo-Iustinus
3 ΕΤτα, ώσπερ μή άρκούμενος επί τη κατά Πλάτωνος βλασφημία, και

τον Ott' αύτοΰ της πολιτείας έκβληθέντα ώς ψεύστην καί „τρίτον των
άπό της αληθείας ειδώλων", ώς αυτός εφη, ,,μιμητήν όντα Όμηρον" εις
άπόδειξιν των ύφ' αύτοΰ περί τοΰ αιθέριου σώματος λεγομένων καλεί
μάρτυρα. Γέγραφε γάρ· ,,Οϋτως yoüv καί "Ομηρος εφη- 25
Ζευς 5' ελαχ' ούρανόν εΰρύν εν αίθέρι καί νεφέλησιν"
βουλό μένος <μέν) εκ της 'Ομήρου μαρτυρίας άξιόττιστον την εαυτοΰ

δεικνύναι δόξαν, άγνοών <δ'> ότι, εί Όμήρω προς άπόδειξιν του άληθή
εαυτόν λέγειν μάρτυρι χρωτο, πολλά των αύτω δοξάντων οΰκ άληθή
φανήσεται όντα. 3ο
4 Θαλής γάρ ô Μιλήσιος, ò πρώτος παρ' αύτοίς τής.φιλοσοφίας άρξας,
την πρόφασιν παρ' αύτοΰ λαβών τάς πρώτας αύτοΰ <(τοΰ Αριστοτέ-
λους) περί άρχων άθετήσει δόξας. Αύτοΰ γάρ [Αριστοτέλους] θεόν καί
ύλην άρχάς είναι τών πάντων είρηκότος ό πρεσβύτατος τών κατ' αύτούς
άπάντων (σοφών) Θαλής άρχήν τών όντων ύδωρ είναι λέγει· έξ ύδατος 35
γάρ φησι τά πάντα είναι καί εις ύδωρ άναλύεσθαι τά πάντα. Στοχάζεται
δε πρώτον μεν άπό τοΰ πάντων τών ζώων τήν γονήν, άρχήν ούσαν,
ύγράν είναι- δεύτερον δέ ότι πάντα τά φυτά ύγρώ τρέφεται καί καρπο-
φορεί, άμοιροΰντα δέ τοΰ ύγροΰ ξηραίνεται. ΕΓΘ', ώσπερ μή άρκούμενος
οίς στοχάζεται, καί τον "Ομηρον ώς άξιόπιστον μαρτύρεται ούτως λέ- 4ο
γοντα -
Ωκεανός, δσπερ γένεσις πάντεσσι τέτυκται.
Πώς ούν ούκ εΐκότως ò Θαλής προς αύτόν φήσει- Δι' ήν αίτίαν, ώ Άρι-
Α i. ΐ67
ν στό|τελες, τάς μεν Πλάτωνος άναιρεΐν έθέλων δόξας, ώς άληθεύοντι προσ-
έχεις Όμήρω, ήμών δέ τήν εναντίον άποφηνάμενος δόξαν ούκ άληθεύειν 45
Όμηρον οΐει;
22 cf. Iustini 2 Apol. 10.6 έκβαλών τής πολιτείας καί Όμηρον καί τούς άλλους ττοιητάς et
Plat. Reipubl. 2, 377dss.; 10, 595bss. 2 2 - 2 3 cf. Plat. Reipubl. 10, 5 9 9 d 2 - 4 "Ω φίλε
Όμηρε, είπερ μή τρίτος ά-ττό τη s άληθείας ε! άρετής ττέρι, ειδώλου δημιουργός, δν δή
μιμητή ν ώρισάμεθα, άλλα καί δεύτερος ... 25 — 26 cf. Ps. Aristot. De mundo 6, p. 400 a 19
= Iliad. 15.192; Zeegers p. 259 31 et 3 5 - 3 6 cf. c. 3 . 1 2 - 1 4 et Aetii 1.3.1 33-34
θεόν καί ΰλην άρχάς είναι: cf. c. 6.6 —8; Hermiae Irris. 11 Ούτος (sc. Πλάτωνος μαθητής
Αριστοτέλης) άρχάς άλλας όρίζεται τό ποιεϊν καί τό πάσχειν et L. Alfonsi, Vig. Christ. 2
(1948), p. 70s. 36 στοχάζεται — 39 ξηραίνεται: Ps. Plut. Plac. 1.3.1 excerpsit auctor
42 Iliad. 14.246 ex Aetii Plac. 1.3.2
21 τ ή ι . . . βλασφημίαι Ap c': τής ... βλασφημίας A a,c · ut vid. 24 ϋφ' αύτοΰ scripsi: ύττ'
αΰτοΟ A 26 ελαχεν A, corr. ρ 27 μέν addidi 28 δ' addidi 29 αύτω scripsi:
αύτώι A 32 — 33 του 'Αριστοτέλους supplevi: supra 32 αύτοΰ2 scripsit άριστοτέλους
rp'c· 33 'Αριστοτέλους delevi 35 σοφών addidi 39 ξηραίνεσθαι A, corr. pp c'
(ξηραίνεται Aetius) 45 άττοφηνάμενος Α: άττοφηναμένων coni. Stephanus

Authenticated
Cohortatio 5.3 — 6.2 31
Ό τ ι τοίνυν oí σφόδρα θαυμαστοί καθ' υμάς σοφοί ούδ' εν τοις άλλοις 1 6

συμφωνούντες φαίνονται, και άπό τούτων γνώναι ράδιον. Του y à p
Πλάτωνος τρεις άρχάς του παντός είναι λέγοντος, θεόν και ϋλην και είδος
(θεόν μεν τον πάντων ποιητήν, ΰλην δέ την ύποκειμένην τη πρώτη των
5 γινομένων γενέσει και τήν πρόφασιν αύτω της δημιουργίας παρέχουσαν,
είδος δέ τό Ικάστου των γινομένων παράδειγμα), 'Αριστοτέλης του μεν
είδους ώς άρχής ουδαμώς μέμνηται, δύο δέ αρχάς, θεόν καί ΰλην, είναί
φησιν. Καί αύθις του Πλάτωνος έν τη πρώτη τοΰ άνωτάτω [του] ουρα-
νού άπλανεΐ σφαίρα τόν τε πρώτον θεόν καί τάς ιδέας είναι λέγοντος
ίο 'Αριστοτέλης μετά τόν πρώτον θεόν ου τάς ιδέας, άλλά τινας νοητούς
θεούς είναι λέγει. Ούτω μεν ουν περί τών έν οϋρανοΐς προς άλλήλους
διαφέρονται πραγμάτων.
"Ωστε είδέναι προσήκει δτι οι μηδέ τα παρ' ήμιν ένταϋθα γνώναι 2
δυνηθέντες, άλλά καί περί τούτων προς άλλήλους διενεχθέντες, ούκ άξιό-
15 πιστοί φανήσονται περί τών έν ούρανοϊς διηγούμενοι. Ό τ ι τοίνυν ούδέ ò
περί της ενταύθα άνθρωπίνης ψυχής αύτοΐς συμφωνήσει λόγος, δήλον
άπό τών ύφ' έκατέρου αυτών περί αύτής λεχθέντων. Πλάτων μεν γάρ
τριμερή αύτήν είναί φησιν, καί τό μεν λογικόν αύτής, τό δέ θυμικόν, τό
δέ I έπιθυμητικόν είναι λέγει· 'Αριστοτέλης δέ ού κοινόν δρον τής ψυχής α f. 168'
20 είναί φησιν, έν φ περιείληπται καί τά φθαρτά μόρια, άλλά τό λογικόν
μόνον. Καί ó μέν Πλάτων „ψυχή πάσα άθάνατος" κέκραγε λ έ γ ω ν 'Αρι-
στοτέλης δέ, έντελέχειαν αυτήν όνομάζων, ούκ άθάνατον, άλλά θνητήν
αύτήν είναι βούλεται. Καί ò μέν <Πλάτων> άεικίνητον αύτήν είναι λέγει·
'Αριστοτέλης δέ άκίνητον αύτήν είναί φησιν, άπάσης κινήσεως προηγου-
25 μένην.
e. 6 2 τοΟ y à p Πλάτωνος — 7 είναί φησιν: liberius descripsit Cyrillus c. luUanum 1, P. G.

76, p. 573 C 3 - 6 cf. Aetii 1.3.21; Albini Didasc. 9.1; Hippol. Refut. 1.19.1; Hermiae Irris.
11; Epiphanii De fide 9.26 (p. 507.3 Holl = p. 591.17 Diels) et alibi 7 - 8 cf. Epiphanii
De fide 9.35 (p. 508.4 Holl = p. 592.10 Diels); Hermiae Irris. 11 1 0 - 1 1 ft. cf. Arii
Didymi Fr. 9 Diels (ap. Stob. Ecl. 1.22.1e) 'Αριστοτέλους· ... Ό σ α ς δέ είναι τ ά ; σφαίρα?,
τοσούτους ύπάρχειν καί τους κινοϋντας θεού; τ α ύ τ α , ών μέγιστον τόν ττάσας περιέχοντα
1 7 - 1 9 cf. Plat. Reipubl. 4, 4 4 0 e l 0 - 441 a3; Aetii 4.4.1 et saepius 2 0 - 2 1 άλλα
τ ό λογικόν μόνον: ft. cf. Aristot. Polit. H 14, p. 1333 a 16; De anima Γ 9, p. 432 a 25; M. M.
A l , p. 1182a23 21 Plat. Phaedri 2 4 5 c 5 22 έντελέχειαν: cf. Aristot. De anima Β 1,
p. 412a 1 9 - 2 2 et 2 7 - 2 8 ; Aetii 4.2.6 | άλλά θνητήν: cf. Tatiani Orat. 25.2 ô δέ 'Αριστοτέλης
της ψυχής διαβάλλει τ ή ν άθανασίαν; Theodoreti Gr. ä f f . cur. 4.24 23 άεικίνητον: cf.
Plat. Phaedri 245 c 5; Aetii 4.6.1; Hippol. Refut. 1.19.10 2 4 - 2 5 cf. Aetii 4.6.2
c. 6 5 γινομένων Gissensis 669 (cf. v. 6): γενομένων A 8 του 2 del. C . O t t o 9

Ιδέας A p c·: εΐδέας Aa c ut vid. 10 μετά τόν π ρ ώ τ ο ν θεόν Α: μετά τ ο υ π ρ ώ τ ο υ θεού
coniecerim 19 κοινόν δρον τής ψυχής scripsi: κοινοτέραν τ ή ν ψ υ χ ή ν Α 23 Πλάτων
supplevi

Authenticated
32 Pseudo-Iustinus
7 1 Άλλ' έν τούτοις μεν ύπεναντία φρονοΟντες άλλήλοις ελέγχονται· εί δέ

τις ακριβώς τ α κατ' αυτούς σκοπεΐν έθέλοι, ούδέ ταΐς εαυτών δόξαις
έμμένειν προήρηνται. Ό γοΰν Πλάτων ποτέ μέν τρεις αρχάς τού παντός
είναι λέγει, θεόν καί ύλην και είδος, ποτέ δέ τέσσαρας· προστίθησι γάρ
καί την καθόλου ψυχήν. Καί αύθις τήν ύλην άγένητον πρότερον εΐρηκώς, 5
ύστερον γενητήν αύτήν είναι λέγει - καί τ ω είδει δέ άρχήν ιδίαν πρότερον
δεδωκώς καί καθ' εαυτό ούσιώσθαι άποφήνας, ύστερον έν τοις <(τού θεού)
νοήμασιν αύτό τούτ' είναι λέγει. "Ετι μέντοι γε καί παν τ ό γενόμενον
φθαρτόν πρότερον άποφηνάμενος είναι, ύστερον ένια τών γινομένων
άλυτα καί άφθαρτα δύνασθαι εΤναί φησιν. ίο
2 Τί τοίνυν αίτιον τοΰ μή προς άλλήλους μόνον, άλλα καί προς εαυτούς
στασιάζειν τούς παρ' ύμϊν νομισθέντας γεγενήσθαι σοφούς; Τό μή βουλη-
θήναι δήλον δτι παρά τών εΐδότων μανθάνειν, άλλ' εαυτούς οΐεσθαι τ η
άνθρωπίνη αύτών περινοία τ ά έν ούρανοΐς δύνασθαι γινώσκειν σαφώς,
α f. 168· καίτοι γε μηδέ τά έπί της γης | γνώναι δυνηθέντας. Τήν γοΰν άνθρωπίνην is
ψυχήν ενιοι μέν τών παρ' ύμΐν φιλοσόφων έν ήμΐν, ετεροι δέ περί ήμας
εΤναί φασιν ούδέ γάρ έν τ ο ύ τ ω συμφωνεϊν άλλήλοις προήρηνται, άλλ',
ώσπερ τήν άγνοιαν διαφόρως μερισάμενοι, καί περί ψυχής φιλονεικεΐν
καί στασιάζειν προς άλλήλους προήρηνται. Οί μέν γάρ αύτών φασι πύρ
είναι τήν ψυχήν, οί δέ τόν άέρα, οί δέ τόν νουν, οί δέ τήν κίνησιν, οί δέ 2ο
τήν άναθυμίασιν, άλλοι δέ τίνες δύναμιν άπό τών άστρων ρέουσαν, οί
δέ άριθμόν κινητικόν, ετεροι δέ ύδωρ γονοποιόν. Καί δλως άτακτος τις
καί άσύμφωνος ή παρ' αύτοϊς κεκράτηκε δόξα, ένί μόνω τοις ορθώς κρίνειν
δυναμένοις έπαίνου άξία φαινομένη, οτι πλανωμένους καί μή τάληθή
λέγοντας άλλήλους έλέγχειν προήρηνται. 25
C.1 3 Ό γοΰν Πλάτων — 8 είναι λέγει: liberius descripsit Cyrillus c. Iulianum 2, P. G.

76, p. 573 C - D 5 τήν καθόλου ψυχήν: cf. Plat. Legg. 10,899a2; Epinom. 981 b7; 9 8 4 c 4
6 γενητήν: cf. Hippol. Refut. 1.19.4 7 — 8 cf. Aetii 1.3.21 ίδέα δέ ουσία άσώματος έν
TOÏÇ νοήμασι καί φαντασίας του θεοϋ; 1.10.3 8—9 παν τό γενόμενον φθαρτόν: cf.
Parmenid. Β8.3; Plat. Phaedri 245d3; Tim. 5 2 a l ; Albini Didasc. 5.5; Philon. De aet. mundi
27; Ocelli Lucani 1.2; Hippol. Refut. 1.19.4. - Aristid. Apol. 1.4; Athenag. Legat. 4.1; 8.2;
19.1; 21.3 et saepius 10 άλυτα καί άφθαρτα: cf. Plat. Tim. 41 a7; Hippol. Refut. 1.19.8
19 οί μέν γάρ — 22 γονοποιόν: descripsit Hermias in Irris. 2 (pp. 261 et 651 Diels) 19
πυρ: Democritus, cf. Aetii 4.3.5 et 7; Aristot. De anima A 2, p. 403 b 31 20 τόν άέρα:
Diogenes Apollon., cf. Aet. 4.3.8; Aristot. 405a21 | τόν νουν: Anaxagoras, cf. Aristot.
404a25; 4 0 5 a l 3 | τήν κίνησιν: Plato, cf. Aet. 4.2.5; Aristot. De an. A3, p . 4 0 6 a l ; b26; Plat.
Legg. 10, 896 a 3 21 τήν άναθυμίασιν: Heraclitus, cf. Aet. 4.3.12; Aristot. A 2, p. 405 a 25 |
δύναμιν άπό τών άστρων ρέουσαν: ft. Heraclides Pont., cf. Aet. 4.3.6 22 άριθμόν
κινητικόν: Xenocrates, cf. Aet. 4 . 2 . 3 - 4 ; Aristot. De an. A2, p.404 b29; A4, p.408b32;
Plut. De animae procr. 1012 D | ΰδωρ γονοποιόν: Hippo, cf. Aet. 4.3.9; Aristot. De an. A 2,
p . 4 0 5 b 2 ... καί ύδωρ άπεφήναντο, καθάπερ "Ιππων. Πεισθήναι δ' έοίκασιν έκ της γονής,
ότι πάντων ύγρά
c.1 7 άποφήνας q: άποφήσαξ Α | του θεοϋ supplevi ex Aetio et Cyrillo ("Εφη γάρ έν
τοΐΐ του θεού νοήμασιν υπάρχειν αύτό) 15 δυνηθέντας scripsi: δυνηθέντες Α
Authenticated
Cohortatio 7.1-8.2 33
Ούκούν έπειδήπερ ουδέν αληθές περί Θεοσεβείας παρά των υμετέρων 1 8

διδασκάλων μανθάνειν έστί δυνατόν, ίκανήν ύμΐν άπόδειξιν τής έαυτών
αγνοίας δια της προς αλλήλους στάσεως παρεσχηκότων, άκόλουθον
ηγούμαι άνελθεΐν έπί τους ημετέρους προγόνους, τους καί τους χρόνους
5 των παρ' ύμΐν διδασκάλων πολλω προειληφότας και μηδέν άπό της ιδίας
αυτών φαντασίας διδάξαντας ήμάς, μηδέ προς άλλήλους διενεχθέντας ή
τα άλλήλων άνατρέπειν πειρωμένους, άλλα άφιλονείκως καί άστασι-
άστως την παρά θεού δεξαμένους γνώσιν καί ταύτη ν διδάσκοντας ημάς.
Ούτε γαρ φύσει ούτε άνθρωπίνη έννοια ούτω μεγάλα καί Θεία 2
ίο γινώσκειν άνθρώποις δυνατόν, άλλά τή άνωθεν έπί | τούς άγιους άνδρας α f. wr
τηνικαΰτα κατελθούση δωρεά, οίς ού λόγων έδέησε τέχνης, ούδέ του
έριστικώς τι καί φιλονείκως ειπείν, άλλά καθαρούς εαυτούς τη τού θείου
πνεύματος παρασχεΐν ένεργεία, ϊνα αύτό τό θείον έξ ούρανού κατιόν
πλήκτρον, ώσπερ όργάνω κιθάρας τινός ή λύρας τοις δικαίοις άνδράσι
is χρώμενον, την των θείων ήμΐν καί ούρανίων άποκαλύψη γνώσιν. Διά
τούτο τοίνυν ώσπερ έξ ενός στόματος και μιας γλώττης καί περί θεού
καί περί κόσμου κτίσεως καί περί πλάσεως άνθρωπου καί περί άν-
θρωπίνης ψυχής άθανασίας καί <(περί> τής μετά τον βίου τούτον μελ-
λούσης εσεσθαι κρίσεως καί περί πάντων ών άναγκαϊόν έστιν ήμΐν είδέναι
20 άκολούθως καί συμφώνως άλλήλοις έδίδαξαν ή μας, καί ταύτα έν διαφόροις
τόποις τε καί χρόνοις τήν θείαν ήμΐν διδασκαλίαν παρεσχηκότες.
e. 8 9 — 10 cf. 3.4 — 6; 5.7 — 9; 11.3 — 5 11 δωρεά: de spiritu sancto, cf. cc.

10.16-23; 32.1-5; 35.9-11; 1 Cor 2:12-13 et Ep. Barnabae 1.2 ούτως εμφυτον τής δωρεάς
•πνευματικής χάριν είλήφατε | οΐς où λόγων έδέησε τέχνης κτλ.: cf. 1 Cor 2:4—5 et Ps.
Iustini Orat. 5.11 ούδέ ρήτορας δεινούς 13—14 τό θείον ... πλήκτρον: cf. Plut. De
defectu orac. 436 F ... τό δ' ένθουσιαστικόν ττνεΟμα καί τήν άναθυμίασιν οίον όργανον ή
πλήκτρον άποδιδόντες; Cic. Ν. D. 2.149; Philon. Quis rerum div. heres 259; De spec. legg. 1.65;
Athenag. Legat. 7.3; 9.1; Theophili Ad Autol. 2.9; Clem. Strom. 6.168.3 20 άκολούθως
καί συμφώνως άλλήλοις: cf. Theophili Ad Autol. 2.35 Ό ρ ά ν εστίν πώς φίλα καί σύμφωνα
έλάλησαν πάντες οί προφήται, ένί καί τ ω αύτω πνεύματι έκφωνήσαντες περί τε μοναρχίας
θεού καί τής τού κόσμου γενέσεως καί τής άνθρώπου ποιήσεως; 2.9 ... καί πάντες φίλα
άλλήλοις καί σύμφωνα εΐρήκασιν (se. oí προφήται) et alibi
C.8 11 κατελθούσηι δωρεαι Ap c 13 κατιόν Α: κατελθόν q 18 καί ss. Α | περί

addidi

Authenticated
34 Pseudo-Iustinus
9 1 "Αρξομαι τοίνυν άπό του πρώτου παρ' ήμΐν προφήτου τε καί νομοθέ-
του Μωϋσέως, πρότερον τους χρόνους, καθ' ους γέγονεν, μετά πάσης
άξιοπίστου παρ' ΰμίν μαρτυρίας έκθέμενος. Où yàp άπό των Θείων [και]
παρ' ήμΐν ιστοριών μόνων ταύτα άποδεϊξαι πειρώμαι, αίς ύμεΐς ούδέπω
δια τήν παλαιάν τών προγόνων υμών πλάνην πιστεύειν βούλεσθε, άλλά 5
{ κ α ί ) άπό τών υμετέρων και μηδέν τή ήμετέρα θρησκεία διαφερουσών
ιστοριών, ίνα γνώτε δτι πάντων τών παρ' ύμΐν είτε σοφών είτε ποιητών
είτε ιστοριογράφων ή φιλοσόφων ή νομοθετών πολλώ πρεσβύτατος
α £.ΐ69ν γέγονεν ό πρώτος της Θεοσεβείας διδάσκαλος | ήμΐν Μωϋσής γεγονώς,
ώς δηλοϋσιν ύμΐν αί τών 'Ελλήνων ίστορίαι. ίο
2 Έν γάρ τοις χρόνοις Ώγύγου τε και Ίνάχου, ους και γηγενείς τίνες
τών παρ' ύμΐν ύπειλήφασι γεγενήσθαι, Μωϋσέως μέμνηνται ώς ήγεμόνος
τε καί άρχοντος του τών 'Ιουδαίων γένους. Οϋτω γαρ Πολέμων τε έν τή
πρώτη τών Ελληνικών ιστοριών μέμνηται καί Άππίων ò Ποσειδωνίου
έν τή κατά Ιουδαίων βίβλω καί έν τή τετάρτη τών ιστοριών, λέγων is
κατά Ίναχον "Αργούς βασιλέα, Άμώσιδος Αιγυπτίων βασιλεύοντος,
άποστήναι 'Ιουδαίους, ών ήγεΐσθαι Μωϋσέα. Καί Πτολεμαίος δε ó
Μενδήσιος τα Αιγυπτίων (ανέκαθεν) ίστορών άπασι τούτοις συντρέχει.
Καί οΐ τα 'Αθηναίων δέ ίστορούντες, Ελλάνικος τε καί Φιλόχορος οΐ τάς
Άτθίδας, (οϊ τε τα Σύρια) Κάστωρ τε καί Θαλλός, και 'Αλέξανδρος ò 20
Πολυΐστωρ, ετι δέ καί οί σοφώτατοι Φίλων τε καί Ίώσηπος, οί τά κατά
'Ιουδαίους ίστορήσαντες, ώς σφόδρα αρχαίου καί παλαιού τών 'Ιουδαίων
άρχοντος Μωϋσέως μέμνηνται. Ό γοΰν Ίώσηπος, τό άρχαΐον καί τό
παλαιόν τής ιστορίας και δια τής έπιγραφής τών βιβλίων σημήναι
βουλόμενος, αρχόμενος τής ιστορίας ούτω γέγραφεν4 „Φλαβίου Ίωσήπου 25
'Ιουδαϊκής Αρχαιολογίας", τό παλαιόν τής ιστορίας Άρχαιολογίαν ονο-
μάζω ν.
3 Καί ó ενδοξότατος δέ παρ' ΰμΐν τών ιστοριογράφων Διόδωρος, ό τάς
Βιβλιοθήκας έπιτεμών, έν τριάκοντα όλοις ετεσιν Άσίαν τε καί Εύρώπην,
ώς αύτός γέγραφεν, δια πολλήν άκρίβειαν περιελθών και αύτόπτης 3ο
e. 9 1 τοΟ πρώτου: cf. Iustini 1 Apol. 32.1; 44.8; 54.5; 59.1; Tatiani Orat. 31.1; 3 6 . 1 - 2 ;
39.1; 40.1 et alibi 6 άπό τών υμετέρων: cf. Tatiani Orat. 31.1 Μάρτυρας δέ ou TOUS
οίκοι παραλήψομαι, βοηθοΐς δέ μάλλον Έλλησι καταχρήσομαι 11 Έν γάρ τοις χρόνοις —
18 τούτοι; συντρέχει: Iulii Africani Chron. lib. 3 (ap. Euseb. Praep. ev. 10.10.15 — 18) excerpsit
auctor; cf. Tatiani Orat. 38; Clem. Strom. 1.101.3 — 5 et E. Schuerer, Zeitschr. f . Kirchengesch.
2 (1878) 3 1 9 - 3 3 1 11 Ίνάχου: cf. Clem. Strom. 1.101.4; Tertull. Apolog. 19.3 et Io. Mayor
ad loc.; Orig. c. Cels. 4.11 19 Kai oi τά 'Αθηναίων — 21 ό Πολυΐστωρ: Iulii Africani
Chron. (ap. Eus. Praep. ev. 10.10.8) excerpsit auctor; cf. 4 Fr. 47a Jacoby 29 έν τριάκοντα
όλοι; έτεσιν: cf. Diodori Bibl. 1.4.1
C.9 3 καί delevi 4 μόνων Α: μόνον Pr. 6 καί1 addidi | μηδέν· A p , c · 9 ήμΐν
Α: ήμών Stephanus 10 ύμΐν scripsi: ήμΐν A 13 — 14 έν τήι ä A 14 ιτοσειδονίου
A, corr. m ? ' · ρ 15 post λέγων rasura duarum litt, in A 16 άμώσιδος Α: άμάσιδος
pP °·: Άμώσιος Euseb. 18 άνέκαθεν supplevi ex Eusebio 19 oi 2 scripsi ex Eus.: ό A
20 oí τε τά Σύρια supplevi ex Eus. Brought to you
21 δέ Pr.: by||ίώσηπος
τε A UniversityA of Warwick
22 ίστορήσαντες
A Authenticated
των πλείστων γεγονώς, τεσσαράκοντα δλα της έαυτοΰ ιστορίας βιβλία

γέγραφεν. O s εν τη | π ρ ώ τ η βίβλω, φήσας παρά των έν Αίγύπτω ιερέων α ι. νο·
μεμαθηκέναι δτι τε αρχαίος και πρώτος νομοθέτης Μωϋσής γέγονεν,
αύτάϊς λέξεσιν ούτω περί αυτού γέγραφεν „Μετά γαρ τήν παλαιάν του
35 κατ' Αίγυπτον βίου κατάστασιν, τήν μυθολογουμένην γενέσθαι έπί θεών
καί ήρώων, πεΤσαί φασιν έγγράφοις νόμοις πρώτον χρήσθαι τα πλήθη
<καί) βιοϋν ( τ ο ν ) άνδρα και τ η ψυχή μέγαν καί τ ω βίω καινότατον
<(τών> μνημονευομένων."
Είτα βραχύ τι προελθών καί τών παλαιών νομοθετών μνησθήναι 4
40 βουλόμενος, πρώτου Μωϋσέως μέμνηται. Έ φ η γάρ αΰταΐς λέξεσιν ούτως·
„Παρά μεν τοις Ίουδαίοις Μωϋσήν, τον καλούμενον θεόν, είτε θαυμαστήν
καί θείαν δλως εννοιαν είναι κρίναντα(ς) τήν μέλλουσαν ώφελήσειν
άνθρώπων πλήθος, είτε <(καί) προς τήν υπεροχή ν και δύναμιν τών εύρεΐν
λεγομένων τους νόμους άποβλέψαντα τον δχλον μάλλον ύπακού-
45 <(σ)εσθαι διαλαβόντας. Δεύτερον δε νομοθέτην Αιγύπτιοι γεγονέναι φα-
σιν Σάσυχνιν, άνδρα συνέσει διαφέροντα ... Τρίτον δε λέγουσιν Σε-
σ ό γ χ ω σ ι ( ν ) τον βασιλέα μή μόνον πολεμικάς πράξεις έπιφανεστάτας
κατεργάσασθαι τών κατ' Αίγυπτον, άλλα καί τό μάχιμον έθνος νομοθε-
σίαις στήσασθαι ... Τέταρτον δέ φασιν νομοθέτην γεγενήσθαι Βόκχοριν
so τον βασιλέα, σοφόν τινα καί πανουργία διαφέροντα ... Μετά δέ τούτον
προσελθεΐν λέγεται τοις νόμοις "Αμασιν τον βασιλέα, δν ίστορουσι τά
περί τους νομάρχας διατάξαι και τά περί τήν σύμπασαν οίκονομίαν της
Αιγύπτου ... "Εκτον δέ λέγεται τόν Ξέρξου πατέρα Δαρεΐον τοις νόμοις
έπιστήναι τοις τών Αίγυ|πτίων." α ι. πο ν
34 — 38 Diodori 1.94.1 ed. Vogel; ex Ps. Iustino descripsit Cyrillus e. Iulian. 1, P.G. 76,
p. 525 Β 40 πρώτου ΜωΟσεω; μέμνηται: immo tertium Mosen memorat 41—54
Diodori 1.94.2—5; 95.1 et 4 41 παρά τοις Ίουδαίοις Μωσήν, τόν καλούμενον θεόν ex
Ps. Iustino Cyrillus 1. c.
31 τών Aa c·: ετών Apc- 32 "ιερέων Ap c ': ιερών A a c 33 τε A: om. q 35-36

γενέσθαι έπί θεών καί ήρώων Α: γεγονέναι έπί τε τών θεών καί τών ήρώων Diodorus
36 έγγράφοις νόμοις πρώτον χρήσθαι Α: πρώτον έγγράπτοις νόμοις χρήσασθαι Diodor.
37 καί1 ρΡ c- et Diodori codd. C F: om. A et Cyrillus | βιοϋν <τόν) άνδρα scripsi ex Diodori
codd. D C: βιοϋν άνδρα A et Cyrill.: βιοϋν μωσήν άνδρα pm rcc-j a gn. Pr.t Stephanus: βιοϋν
τόν άνδρα Diodori codd. D C: βιοϋν τόν μωσήν άνδρα F: τόν Μνεύην, άνδρα Diodori
codd. cett., agn. Fr. Vogel | καινότατον scripsi ex Cyrillo: κοινότατον Diodori codd.:
ϊκανώτατον A 38 <τών> μνημονευομένων scripsi ex Diodoro et Cyrillo: μνημονευόμενον
A 41 μέν A: δε Diodor. | τόν καλούμενον θεόν A et Cyrillus: τόν Ίαώ έπικαλούμενον
θεόν (sc. τους νόμους αΰτώ διδόναι) Diodorus: τον ϊαώ καλούμενον θεόν pP c fonasse recte
42 κρίνοντας Aa c· pP c' et Diodor.: κρίναντα AP C· 43 καί1 Sylburg ex Diodoro 44
ύπακούσεσθαι scripsi ex Diod.: ϋπακούεσθαι A 45 διαλαβόντας Aa c· pP c· et Diod.:
διαλαβόντος Ap c- | Αιγύπτιοι scripsi ex Diod.: αΐγύπτιον A | φασίν A 46 Σάσυχνιν
scripsi: Σάσυχιν Diod.: σάουχνιν A | σεσόνχωσιν ρ: σεσόνχωσι A: Σεσόωσιν Diod. 47
τάς πράξεις Diod. | έπιφανεστάτας A 48—49 περί τό μάχιμον έθνος νομοθεσίαν
συστήσασθαι Diod.
Authenticated
36 Pseudo-Iustinus
10 1 Ταύτα, ώ άνδρες "Ελληνες, οί εξωθεν της ημετέρας Θεοσεβείας περί της

αρχαιότητος Μωϋσέως ίστοροϋντες γεγράφασιν, [και] ταΰτα πάντα
παρ' Α ι γ υ π τ ί ω ν ιερέων μεμαθηκέναι φήσαντες, παρ' οΤς οΰκ έτέχθη Μωυ-
αής μόνον, άλλα και πάσης της Αιγυπτίων παιδεύσεως μετασχεΐν ήξιώθη,
διά τό υπό θυγατρός βασιλέως εις παιδός ώκειώσθαι χώραν καί δια την s
προειρημένην πρόφασιν πολλής ήξιώσθαι σπουδής, ώς ίστοροϋσιν οϊ
σοφώτατοι των ιστοριογράφων, οί καί τόν βίον αυτού καί τάς πράξεις
και τό του γένους άξίωμα άναγράψασθαι προελόμενοι, Φίλων τε και
Ίώσηπος. Ούτοι γάρ, τάς Ιουδαίων ϊστοροΰντες πράξεις, άπό μεν του
Χαλδαίων γένους τόν Μωϋσέα γεγενήσθαί φασιν, των δέ προγόνων ίο
αυτού διά λιμού πρόφασιν άπό τής Φοινίκης επί την Α ϊ γ υ π τ ο ν μετανα-
στάντων εκεί τόν άνδρα τετέχθαι φασίν.
2 Ό ν δι' ϋπερβάλλουσαν άρετήν ó θεός τιμήσαι προυθετο, καί άρχοντα
καί στρατηγόν καί νομοθέτην γενέσθαι του εαυτού γένους ήξίωσεν,
όπηνίκα άπό τής Α ι γ ύ π τ ο υ τό των Εβραίων πλήθος επί την οίκείαν is
χώραν έπανελθεϊν έδικαίωσεν. Τούτω π ρ ώ τ ω ό θεός καί τήν άνωθεν επί
τους άγιους άνδρας θείαν καί προφητικήν τηνικαϋτα κατιοϋσαν παρέσχεν
δωρεάν, καί πρώτον τής θεοσεβείας ήμών διδάσκαλον γενέσθαι παρεσκεύ-
ασεν, είτα μετ' αυτόν τους λοιπούς προφήτας, τούς καί αυτούς τής
αύτής αύτω τυχόντας δωρεάς και τά αύτά περί τών αύτών διδάξαντας 20
α f. 171' ημάς. Τούτους ημείς τής ήμετέρας θρησκείας διδασκάλους γεγε|νήσθαί
φαμεν, μηδέν άπό τής άνθρωπίνης αυτών διανοίας διδάξαντας ημάς, άλλ'
έκ τής άνωθεν αΰτοΐς παρά θεού δοθείσης δωρεάς.
ί-, 10 4 cf. Act 7:22 5 - 6 Ex 2:10 9 - 1 2 cf. Philon. De vita Mösts 1.5ss., Clem.
Strom. 1.151.1 ss.; Theophili Ad Autol. 3.10 1 6 - 2 3 cf. cc. 8.11; 3 2 . 1 - 5
c. 10 2 καί delevi 5 οϊκειώσθαι A, corr. m p , c · ρ 7 oi AP C·: oí A a c· 10 μωϋσέα

m: μωσέα A 16 π ρ ώ τ ω scripsi: πρώτον A 21 θρηισκεία; A

Authenticated
Cohortatio 1 0 . 1 - 1 1 . 2 37
Ύμεΐς δέ, επειδή δια την προτέραν των πατέρων υμών πλάνην τούτοις 1 11
πείθεσθαι ουκ οίεσθε δεΐν, τίνας διδασκάλους υμών άξιοπίστους της
Θεοσεβείας γεγενήσθαί φατε; 'Αδύνατον γάρ, ώσπερ πολλάκις εφην, τά
ούτω μεγάλα καί θεία τους μη πρότερον παρά τών εΐδότων μεμαθηκότας
5 ή αυτούς είδέναι ή ετέρους δύνασθαι διδάσκειν όρθώς. ΟύκοΟν έπειδήπερ
ίκανώς Ικ τών προειρη μένων τά τών φιλοσόφων ύμών έλήλεγκται π ρ ά γ -
ματα, πάσης άγνοιας καί απάτης φανέντα πλήρη, άφέμενοί που λοιπόν
πάντως τών φιλοσόφων, ώσπερ πρότερον τών ποιητών, επί τήν τών
χρηστηρίων άπάτην τραπήσεσθε- ούτω γαρ άκήκοα λεγόντων τινών,
ίο ΟύκοΟν άκόλουθον ήγοϋμαι, δ παρ' ύμών πρότερον περί αύτών άκή- 2
κοα λεγόντων, ταύτα έν καιρώ νυν! προς υμάς ειπείν. Έρομένου γάρ
τίνος, ώς αύτοί φατε, τό παρ' ύμϊν χρηστήριον, τίνας συνέβη θεοσεβεΐς
άνδρας γεγενήσθαί ποτε, ούτω τό χρηστήριον είρηκέναι φατέ-
Μοΰνοι Χαλδαΐοι σοφίην λάχον, ήδ' άρ' Εβραίοι,

is αΰτογένητον άνακτα σεβαζόμενοι Θεών άγνώς.
ΟύκοΟν έπειδήπερ οίεσθε παρά τών χρηστηρίων ύμών δύνασθαι τάληθή
μανθάνειν, έντυχόντες ταΐς ίστορίαις καί τοις περί του βίου Μωϋσέως
γραφεΐσιν ύπό τών εξωθεν της ήμετέρας θρησκείας καί γνόντες δτι έκ τοΰ
τών Χαλδαίων καί Εβραίων γένους ώρμητο Μωϋσής καί οι λοιποί
20 προφήται, μηδέν παράδοξον | γεγενήσθαί νομίζητε, εί έκ γένους όντα α 1.1 ν ι •·•
θεοσεβών τον άνδρα καί άξίως τής τών προγόνων θεοσεβείας βεβιωκότα
ó θεός τή μεγάλη ταύτη δωρεά τιμήσαι προύθετο καί πρώτον άπάντων
άποφήναι τών προφητών.
e. 11 3 'Αδύνατον — 5 ορθώς: descripsit Ioannes Damascenus in Sacr. Parali. E. 18 (P. G.

95, p. 1556 A) = Fr. 104 Holl (T. U. 20.2); cf. 3 . 4 - 6 ; 5 . 7 - 9 ; 8 . 9 - 1 0 1 4 - 1 5 cf. c.
24.28—29 et Porphyr. De philos, ex orac. haur. ap. Euseb. Praep. ev. 9.10.4; Demon, ev. 3.3.6;
De theophania 5.3 (p. 221.10 Gressmann); Cyrill, c. Iulian. 5, P. G. 76, p. 776 A; Zeegers
pp. 2 1 6 - 2 2 3 15 αΰτογένητον: Orac. Sibyll. 8.429; Fr. 1.17 et Io. Geffcken ad loc.
c. 11 12 τ ό ... χρηστήριον q Stephanus: τοΟ ... χρηστηρίου A | θεοσεβεΐζ A p c·: θεοσεβείαζ

A a c· ut vid. 15 αΰτογένητον A (hic et in c. 24.29), Cyrillus: αΰτογένεθλον Eusebius |
άγνώξ A et Eusebius: αύτόν A in c. 24.29 et Cyrillus 18 θρηισκείας A

Authenticated
38 Pseudo-Iustinus
12 1 Άναγκαϊον δέ οΐμαι και τους χρόνους σκοπεΐν, καθ' ους οΐ καθ' υμάς
γεγόνασι φιλόσοφοι, όπως γνώτε ότι σφόδρα νέος και βραχύς εστίν ò
τούτους ύμϊν ένεγκών χρόνος· ούτω γαρ ύμίν εσται δυνατόν και την
Μωϋσέως αρχαιότητα ραδίως γνώναι. "Ινα δέ μή περί των χρόνων
διεξιών παρέλξειν δόξω πλείοσιν άποδείξεσι χρώμενος, άποχρώντως 5
οΐμαι καν άπό τούτων δεικνύναι. Σωκράτης μέν γάρ Πλάτωνος, Πλάτων
δέ 'Αριστοτέλους διδάσκαλος γέγονεν. Ούτοι δέ κατά τους Φιλίππου και
'Αλεξάνδρου του Μακεδόνος ήκμασαν χρόνους, καθ' οϋς καί οι 'Αθηναίων
ρήτορες, ώς δηλοϋσιν ΰμϊν σαφώς και οί Δημοσθένει κατά Φιλίππου
γραφέντες λόγοι. Ό τ ι δέ καί 'Αριστοτέλης Άλεξάνδρω συνήν έν τω της ίο
βασιλείας χρόνω, ίκανώς δηλοϋσιν οί τάς 'Αλεξάνδρου ίστορήσαντες
πράξεις. Πανταχόθεν ουν γνώναι ράδιον ότι πολλώ άρχαιοτάτην πασών
τών εξωθεν ιστοριών τήν Μωϋσέως ίστορίαν είναι συμβαίνει.
2 "Αλλως τε ουδέ τοϋτο άγνοεΐν ύμας προσήκει, ότι ούδέν "Ελλησι προ
τών 'Ολυμπιάδων άκριβές ΐστόρηται, ούδ' εστί τι σύγγραμμα παλαιόν is
Ελλήνων ή βαρβάρων σημαίνον πραξιν, μόνη δέ ή τοϋ πρώτου προ-
φήτου Μωϋσέως προύπήρχεν ιστορία, ην έκ θείας έπιπνοίας Μωϋσής
γέγραφεν τοις τών Εβραίων γράμμασι. Τά γάρ τών Ελλήνων οΰδέπω
α 1.172' ήν, ώς δηλοϋ|σι καί αύτοί οί τών γραμμάτων διδάσκαλοι, φάσκοντες
Κάδμον πρώτον έκ Φοινίκης αύτά κομίσαντα "Ελλησι μεταδοΰναι. 2ο
e. 12 14—15 cf. Iulii Africani Chron. (ap. Euseb. Praep. ev. 10.10.1) Μέχρι μέν τών
'Ολυμπιάδων ούδέν άκριβές ΐστόρηται τοις "Ελλησι 16 — 18 cf. Eupolemi De ludaeae
regbus ap. Euseb. Praep. ev. 9.26.1 ( = 723 Fr. 1 Jacoby) Εύπόλεμοξ δέ φησι τον Μωσήν
πρώτον σοφόν γεγενέσθαι, καί γράμματα παραδοϋναι τοις Ίουδαίοις πρώτον, παρά δέ
Ιουδαίων Φοίνικας παραλαβεΐν, "Ελληνας δέ παρά Φοινίκων et ap. Clem. Strom. 1.153.4
c. 12 6 κάν scripsi: καί A 7 τους Ap c·: τοϋ A ï c· 9 ϋμΐν scripsi: ήμΐν A 14

άλλ' ώστε Α 15 παλαιόν A p c·: παλαιών A a c-

Authenticated
Kai ô πρώτος δε τ ω ν παρ' ύμίν φιλοσόφων μαρτυρεί Πλάτων ύστερον 3

εΰρήσθαι αύτά. Γέγραφε y à p έν τ ω Τιμαίω τόν τ ω ν σοφών σοφώτατον
Σόλωνα Ικ της Αιγύπτου έπανελθόντα Κριτία λέγειν ταύτα, άπερ άκηκο-
έναι Αιγυπτίου τινός ιερέως ευ μάλα παλαιού προς αυτόν λέγοντος' ,,ΤΩ
25 Σόλων, Σόλων, Έλληνές έστε παίδες άεί, γέρων δε Έ λ λ η ν ουκ εστίν".
ΕΤτ' αύθις· „Νέοι έστέ", έφη, ,,τάς ψυχάς πάντες· ούδεμίαν γ ά ρ έν αύταΐς
εχετε παλαιάν δόξαν, ουδέ μάθημα χρόνω παλαιόν ούδέν". „ ... Ά λ λ '
ΰμας λέληθεν δια τ ό έπί πολλάς γενεάς γράμμασι τελευτάν άφώνους".
Είδέναι τοίνυν προσήκει ότι πασαν ίστορίαν τοις τ ώ ν Ελλήνων ύστερον
30 εύρεθεϊσι γράμμασι γεγράφθαι συμβαίνει, καί είτε ποιητών τις άρχαίων
είτε νομοθετών είτε Ιστοριογράφων είτε φιλοσόφων ή ρητόρων μνημονεϋ-
σαι βούλοιτο, εϋρήσει τούτους τ α εαυτών συγγράμματα τοΤς τ ώ ν
Ελλήνων γεγραφότας γράμμασιν.
20 Κάδμον: cf. Herod. 5.58.1 2 3 - 2 7 Plat. Tim. 22b3-8. - Etiam ap. Clem. Strom.
1.69.3; 1.180.1; Euseb. Praep. ev. 10.4.19 et saepius 2 4 - 2 8 descripsit Cyrillus c. Iulian.
1 (P.G. 76, pp. 524 D—525 A) 2 7 - 2 8 Plat. Tim. 23 c 2 - 3
22 εΰρήσθαι fere Gissensis 669 et Otto: εύρήσειυ A 23 κρητειαι A a c· (i super η A p c ),

corr. ρ 24 εύ Pr. Maran ex Piatone: oü A 26—27 ούδεμίαν y à p εν αύταϊζ (έν Ioutoîç
Cyrill.) εχετε τταλαιάν δόξαν Α et Cyrillus: ούδεμίαν γ α ρ έν αύταΤξ <δι' άρχαίαν ακοή ν )
εχετε παλαιάν δόξαν Stephanus ex Platone 27 μάθημα Plato, Cyrillus, Stephanus: μακρώ;
A I τταλαιόν A et Cyrillus: πολιόν Stephanus ex Platone 28 διά τ ό <toùç περιγενομένους)
Ιττί ττολλάς γενεάς Stephanus ex Platone 30 άρχαίων Pr.: Αρχαίος A

Authenticated
40 Pseudo-Iustinus
13 1 Εί δέ τις φάσκοι καί την Μωϋσέως και των άλλων προφητών (ιστο-
ρίας) τοις των Ελλήνων γεγράφθαι γράμμασι, γ ν ώ τ ω ταΐς έξωθεν έν-
τυχών ίατορίαις, ότι Πτολεμαίος ό της Αιγύπτου βασιλεύς, βιβλιοθήκην
εν τή Άλεξανδρεία κατασκευάσας καί πανταχόθεν συναγαγών βιβλία
καί πληρώσας αυτήν, έπειτα μαθών δτι αρχαίας ιστορίας τοις τών 5
Εβραίων γράμμασι γεγραμμένας σώζεσθαι άκριβώς συμβαίνει, γνώναι
α f. 172" τά γεγραμμένα βουλόμενος, σοφούς άνδρας | εβδομήκοντα, τους καί
τήν Ελλήνων καί 'Εβραίων διάλεκτον είδότας, άπό της Ιερουσαλήμ
μεταστειλάμενος, ερμηνευσαι αύτοΐς τάς βίβλους προσέταξεν.
2 Καί ίνα πάσης οχλήσεως έκτος δντες θάττον έρμηνεύσωσι, προσέταξεν ίο
αΰτοϊς μή έν αύτη τή πόλει, αλλά άπό επτά σταδίων, ένθα τον Φάρον
ωκοδομήσθαι συμβαίνει, <είς> ισαρίθμους τών έρμηνευόντων οικίσκους
γενέσθαι μικρούς, έπί τω έκαστον ιδία καθ' εαυτόν τήν έρμηνείαν πληρώ-
σαι, προστάξας <καί> τοις έφεστώσιν ύπηρέταις πάσης μεν αύτούς
θεραπείας τυγχάνειν, είργεσθαι δέ της προς άλλήλους ομιλίας, ίνα το της is
ερμηνείας άκριβές και δια της τούτων συμφωνίας γνωσθήναι δυνηθή.
3 Έπεί δέ έγνω τους εβδομήκοντα άνδρας μή μόνον τή αύτη διανοία,
άλλα καί ταΐς αύταϊς λέξεσι χρησαμένους, καί μηδέ άχρι μιας λέξεως της
προς άλλήλους συμφωνίας διημαρτηκότας, άλλά τά αύτά [καί] περί τών
e. 13 3 πτολεμαΐος — 30 πλειόνων: ed. Ρ. Wendland in Aristeae editione (Lipsiae, 1900),

pp. 1 2 1 - 1 2 3 . Cf. Aristeae ad Philocratem Hp. 9 - 1 1 ; 32; 39; 4 6 - 4 7 ; 301; 307; 3 1 7 - 3 1 9 ed.
Α. Pelletier; Philon. De vita Mosis 2 . 2 5 - 4 4 ; Iosephi Ant. lud. 12.11-118; 1 . 1 0 - 1 2 ; c.
Apionem 2.44—47; Iustini 1 Apol. 31.1 — 5; Iren. Adv. haer. 3.21.2 ap. Euseb. Hist. eccl.
5.8.11-15; Clem. Strom. 1.148.1-149.3; Tertull. Apolog. 1 8 . 5 - 8 ; Euseb. Praep. ev. 8 . 1 . 5 - 8 ;
Cyrilli Hieros. Catecb. 4.34 ( P . G . 33, p.497); Epiphanii De mens, et ponder. 3; 6; 9; 10; 11;
12 (P. G. 43, p. 241 ss.) et alibi 3 Πτολεμαίος: i. e. Philadelphus ( 2 8 6 - 2 4 7 a. C.) 11
τον Φάρου: cf. Aristeae Ep. 301; Philon. V. Mosis 2.35 — 36 et alibi 12 'ισαρίθμους τ ώ ν
έρμηνευόντων οίκίσκους: cf. Epiphan. De mens. 3 Έβδομηκονταδύο γ α ρ δντες τόν άριθμόν
και έν τ ή Φαρία νήσω ... αντίκρυ της 'Αλεξανδρείας έν τριάκοντα καί εξ οϊκίσχοις ( ζ υ γ ή
ζ υ γ ή κατά οίκίσκον) άφ' εωθεν έως Ισττέρας συγκλειόμενοι ... καί κατά ζ υ γ ή ν έν κοιτώσι
τριακονταέξ καθεύδοντες, είς τ ό μή συνδυάσαι μετ' αλλήλων, άλλ' άνοθεύτως ερμηνευσαι,
ούτως διετέλουν; Cyrill. Hieros. Catech. 4.34 ... έν τ ή λεγομένη Φ ά ρ ω τ ή προς Άλεξάνδρειαν
κειμένη τ ώ ν παραγενομένων έρμηνευτών έκάστω ίδιον οίκον άπονείμας ...
c. 13 1 Ιστορίας supplevi 8 — 9 ά π ό της Ιερουσαλήμ μεταστειλάμενος post 9

προσέταξεν A, hue transponi suad. Ρ. Wendland 11 τόν Α: τ ή ν qP c 12 είς addidi
0 a c
13 ίδίαι AP· ·: είδίαι A · 14 κα'ι addidi 19 άλλήλους q: αλλήλων A | καί delevi

Authenticated
Cohortatio 13.1 — 5 41
20 αύτών γεγραφότας, εκπλαγείς καί θεία δυνάμει τήν έρμηνείαν γεγράφθαι

πιστεύσας πάση? μεν τιμής αυτούς άξιους, ώς θεοφιλείς άνδρας, διέγνω,
μετά πολλών δε δώρων αυτούς εις τήν εαυτών πατρίδα έπανελθεΐν
προσέταξε, τάς δε βίβλους έκθειάσας, ώς εικός, έκεΐσε άνέθηκεν.
Ταύτα ού μύθους ύμΐν, ώ άνδρες "Ελληνες, ουδέ πεπλασμένας Ιστορίας 4
25 άπαγγέλλομεν, άλλ' αύτοί έν τή Άλεξανδρεία γενόμενοι καί τα ίχνη τών
οικίσκων έν τη Φάρω έωρακότες ετι σωζόμενα, καί παρά τών έκεϊ ώς τά
πάτρια παρειληφότων άκηκοότες, ταύτα άπαγγέλλομεν· ά καί παρ'
ετέρων εξεστιν ύμϊν μανθάνειν, καί μάλιστα παρ 1 αύτών τών | περί a f. m
τούτων ίστορησάντων σοφών καί δοκίμων άνδρών, Φίλωνος τε και
30 Ίωσήπου καί ετέρων πλειόνων.
Εί δέ τις φάσκοι τών προχείρως άντιλέγειν είθισμένων, μή ήμΐν τάς 5
βίβλους ταύτας, άλλά Ίουδαίοις προσήκειν, διά τό ετι καί νΰν έν ταΤς
συναγωγαΐς αύτών σώζεσθαι, καί μάτην ήμάς έκ τούτων φάσκειν τήν
θεοσέβειαν μεμαθηκέναι λέγοι, γ ν ώ τ ω άπ' αύτών τών έν ταϊς βίβλοις
35 γεγραμμένων, ότι ούκ αύτοΐς, άλλ' ήμΐν ή έκ τούτων διαφέρει διδασκαλία.
Τό δέ παρά Ίουδαίοις έτι και νΰν τάς τή ήμετέρα θεοσεβεία διαφερούσας
σώζεσθαι βίβλους θείας προνοίας έργον ύπέρ ήμών γέγονεν ϊνα γάρ μή
έκ τής έκκλησίας προκομίζοντες πρόφασιν ραδιουργίας τοις βλασφημεΐν
ήμάς βουλομένοις παράσχωμεν, άπό τής τών 'Ιουδαίων συναγωγής
40 ταύτας άξιούμεν προκομίζεσθαι, 'ίνα άπ' αύτών τών ετι παρ' αύτοΐς
σωζομένων βιβλίων, ώς ήμΐν τά προς διδασκαλίαν ύπό τών άγίων
άνδρών γραφέντα δίκαια σαφώς καί φανερώς προσήκει, φανή.
20 θεία δυνάμει τήν έρμηνείαν γεγράφθαι: cf. Aristeae Ep. 307 Συνέτυχε δε ούτως, ώστε
έν ήμέραις έβδομήκοντα δυσί τελειωθήναι τ ά τής μεταγραφή;, οιονεί κατά πρόθεσίν τινα
τ ο υ τοιούτου γεγενημένου; Philon. V. Mosis 2.32 οΰκ άνευ θεία; έπιφροσύνης περί τ ό
τοιούτον έργον έσπουδακέναι τον βασιλέα ...; 2.37 ... καθάττερ ένθουσιώντες προεφήτευον
ούκ άλλα άλλοι, τ ά δ' αυτά πάντες ονόματα καί βήματα, ώσπερ ϋποβολέως εκάστοις
άοράτως ενηχούντος; Iren. ap. Euseb. Hist. eccl. 5.8.14 ... ó μεν θεός έδοξάσθη, αί δέ γραφαί
όντως θεΐαι έγνώσθησαν, τ ώ ν π ά ν τ ω ν τ ά α ύ τ ά αϋταΐς ταΐς λέξεσιν καί τοις αύτοΐς όνόμασιν
άναγορευσάντων ά π ' άρχής μέχρι τέλους, ώστε καί τ ά π α ρ ό ν τ α έθνη γνώναι ότι κατ'
έπίπνοιαν τ ο ΰ θεού εΐσιν έρμηνευμέναι αϊ γραφαί; Clem. Strom. 1.149.2 'Εκάστου δέ έν
μέρει κατ' Ιδίαν έκάστην έρμηνεύσαντος προφητείαν συνέπνευσαν αι π ά σ α ι έρμηνεΐαι
συναντιβληθεΐσαι και τάς διανοίας καί τάς λέξεις· θεοϋ γ ά ρ ήν βούλημα μεμελετημένον είς
Έλληνικάς άκοάς; Cyrill! Hieros. Catech. 4.34 ... τάς όμοϋ π ά ν τ ω ν έρμηνείας, ας κατά
διαφόρους οίκους άλλήλοις μή προσιόντες έποιήσαντο, σ υ ν α γ α γ ώ ν έπί τ ό αυτό οϋ μόνον
έν νοήμασιν, άλλά καί έν λέξεσιν ευρεν συμφώνους. OÛ γ ά ρ εύρεσιλογία καί κατασκευή
σοφισμάτων άνθρωπίνων ήν τ ό γινόμενον, άλλ' έκ πνεύματος άγίου ή τ ώ ν ά γ ί ω πνεύματι
λαληθεισών θείων γ ρ α φ ώ ν έρμηνεία συνετελείτο 31—35 cf. Iustini Dial. 29 Έ ν τοις
ύμετέροις άπόκεινται γράμμασι, μάλλον δέ ούχ ύμετέροις, άλλ' ήμετέροις· ήμεΐς γ ά ρ αύτοΤς
πειθόμεθα, Ομεΐς δέ άναγινώσκοντες οϋ νοείτε τόν έν αϋτοΐς νουν; Ερ. Barnabae 4.6 et alibi
20 γεγράφθαι in rasura A 23 έκθειάσας AP c·: -θιά- AA C· 41 ώς ss. A

Authenticated
42 Pseudo-Iustinus
14 1 Δει τοίνυν υμάς, ώ άνδρες "Ελληνες, τ ά μέλλοντα προορωμένους και

εις την Οπό πάντων (οΰ μόνον <(τών> θεοσεβών, άλλα και των εξωθεν)
κηρυττομένην άφορώντας κρίσιν, μη τ η των προγόνων ύμών άβασα-
νίστω προσέχειν πλάνη, μηδ', ει τι σφαλέντες αΰτοί παρέδοσαν ΰμίν,
τούτ' άληθές είναι νομίζειν, άλλ', εις τον της ο ύ τ ω δεινής άποτυχίας 5
άφορώντας κίνδυνον, ζητεϊν και έρευνδν άκριβώς και τ ά ύπ' αυτών τών
ύμετέρων, ώς αύτοί φατε, διδασκάλων {περί η μ ώ ν ) είρημένα.
2 Πολλά γάρ και αύτοί ύπό της θείας τών άνθρώπων προνοίας και
α f. ra· άκοντες ύπέρ | ημών ειπείν ήναγκάσθησαν, καί μάλιστα οι έν Α ί γ ύ π τ ω
γενόμενοι καί άπό της Μωϋσέως και τών προγόνων αύτοϋ θεοσεβείας ίο
ώφεληθέντες. Ού yàp λανθάνειν ένίους υμών οΤμαι, έντυχόντας πάντως
που τ ή τε Διοδώρου ιστορία καί ταϊς τών λοιπών τών περί τούτων
ΐστορησάντων, ότι καί Όρφεύς καί Όμηρος καί Σόλων, ó τους νόμους
Άθηναίοις γεγραφώς, καί Πυθαγόρας καί Πλάτων καί άλλοι τινές, έν τή
Α ί γ ύ π τ ω γενόμενοι καί έκ τής Μωϋσέως ιστορίας ώφεληθέντες, ύστερον is
εναντία τών πρότερον μη καλώς περί θεών δοξάντων αύτοίς άπεφήναντο.
e. 14 1 - 3 cf. e. 1.11 —15 12 Διοδώρου: cf. Diodori 1.69.4; 96.2; 9 8 . 1 - 2 ; Plut. De

Iside 354 D —F 15 καί Ικ τήξ Μωϋσέως ícrropías ώφεληθέντες: cf. Philonis Quod omnis
probas liber 57; De spec. /egg. 4.61; Leg. alleg. 1.108; Quis rer. div. heres 214; Quaest. in Gen. 3.5
s.f.; 4.152; Iustini 1 Apol. 4 4 . 8 - 9 ; 5 9 . 1 - 6 ; 6 0 . 1 - 1 1 ; Tatiani Orat. 40.1; 4 1 . 1 - 2 ; Eusebii
Praep. ev. 1 1 . 9 . 4 - 5 ; 1 3 . 1 2 . 3 - 4 (Aristobuli frr.); Suda, s.v. 1709 Plato (IV, p. 143.26 Adler)
c. 14 2 τών 1 addidi 7 περί ήμών supplevi coni. v. 9 10 et 15 μωσέως A

Authenticated
Όρφεύς yoOv, ó της πολυθεότητος υμών, ώς αν ειποι τις, πρώτος 1 15

διδάσκαλος γεγονώς, οία προς τον uìòv αύτοΰ Μουσαΐον και τους
λοιπούς γνησίους άκροατάς ύστερον περί ενός και μόνου θεού κηρύττει
λέγων, άναγκαΐον ύπομνήσαι ΰμδς. "Εφη δέ ούτως·
5 ΦΘέγξομαι οίς Θέμις έστί· Θύρας δ' έπίθεσθε βέβηλοι

πάντες όμώς. Συ δ' άκουε, φαεσφόρου εκγονε Μήνης,
ΜουσαΤ (έξερέω γαρ άληθέα), μηδέ σε τά πριν
εν στήθεσσι φανέντα φίλης αιώνος άμέρση.
Εις δε λόγον θείον βλέψας τούτω προσέδρευε,
ίο ιθύνων κραδίης νοερόν κύτος, εύ τ' έπίβαινε
άτραπιτού, μούνον δ' εσόρα κόσμοιο άνακτα.
ΕΤς εστ', αύτογενής, Ινός εκγονα πάντα τέτυκται -
έν δ' αύτοΐς αύτός περιγίνεται, ούδέ τις αύτόν
είσοράα θνητών, αύτός δέ γε πάντας όράται.
e. 15 1 - 2 γεγονώς: cf. cc. 17.2; 3 6 . 3 3 - 3 4 et Euseb. Praep. ev. 10.4.4 et 10 3 ύστερον

•rrepi ένός και μόνου θεού κηρύττει: cf. Mon. 2.30—32; Theophili Ad Autol. 3.2 Tí γ ά ρ
ώφέλησεν ... 'Ορφέα οΐ τριακόσιοι έξήκοντα πέντε θεοί, ους αύτόξ έττί τέλει τ ο υ βίου άθετεϊ,
έν ταΐς Διαθήκαις αύτού λέγων ένα είναι θεόν; Clem. Protr. 74.3 Ό δέ θράκιος ϊεροφάντης
και π ο ι η τ ή ς άμα, ό τ ο ΰ Οΐάγρου Όρφεύς, μετά τ η ν τ ω ν οργίων ίεροφαντίαν καί τ ω ν
εΙδώλων τ ή ν θεολογίαν, παλινωδίαν άληθείας είσάγει, τόν ιερόν όντως όψέ ποτέ, όμως δ'
ούν άδων λόγον; Strom. 5.78.4; Aristobulum ap. Euseb. Praep. ev. 13.12.4 "Ετι δέ καί Όρφεύς
έν ττοιήμασι τ ω ν κατά τόν Ιερόν Λόγον α ύ τ ω λεγομένων ούτως εκτίθεται ττερί τ ο ΰ
διακρατεΐσθαι θεία δυνάμει τ ά π ά ν τ α καί γ ε ν η τ ά Οττάρχειν καί έττί ττάντων είναι τόν θεόν;
Cyrill, f. Mim. 1 (P. G. 76, p. 541 A) 5 - 2 5 et 7 - 2 5 in Mon. 2 . 3 3 - 5 1 = redactio I
(Orph. Fr. 245 Kern); 5 - 1 1 et 1 2 - 1 4 ap. Clem. Protr. 7 4 . 4 - 5 ; 9 - 1 1 ap. Clem. Strom.
5.123.1; 1 2 - 1 4 in Strom. 5.78.4; 1 5 - 1 6 in Strom. 5.126.5; 17 in Strom. 5.133.2; 1 8 - 1 9 in
Strom. 5.78.5; 2 3 - 2 4 in Strom. 5.127.1 = redactio II (Orph. Fr.246K.); cf. redacdonem III
Aristobulianam ap. Clem. Strom. 5.123.2-124.1; Euseb. Praep. ev. 13.12.5 (vv. 1 - 4 1 ) et in
Theosophia Tubing. 56 (vv. 1—46) = Orph. F r . 2 4 7 K . — Cf. H.Erbse, Fragmente griech.
Theosophien (Hamburgi, 1941), pp. 15ss.; 180ss.; N.Walter, Der Thoraausleger Aristobulos
(T. U. 86), Berolini, 1964; A . M . Denis, Fr. Pseudepigraphorum Graec. (1970), pp. 1 6 3 - 1 6 7 ;
N. Zeegers, Antiquité classique 39 (1970), pp. 4 7 5 - 5 0 6 ; Les citations, pp. 1 9 2 - 1 9 7 5-14
et 2 1 - 2 5 descripsit Cyrill, c. Mian. 1 (P. G. 76, p. 541 AB)
c. 15 4 άναγκαΐον ύπομνήσαι AP c·: άναγκαίων ύττομνήσας A Ï C· 6 μήνης A, Clem.,

Euseb.: μνήμης Cyrill. 7 μουσαΓ s: μουσαΐε A? c : μουσαις AA c 9 ττροσέδρευε AP c :
προσεδρεύει AA c· 10 τ ' A et Mon.·, δ' Clem., Euseb., Cyrill, fonasse recte 11 post
άνακτα addit Clem, άθάνατον." Είτα ύττοβάς διαρρήδην έτπφέρει·: άθάνατον. Παλαιός δέ
λόγος ττερί τοΰδε φαείνει· addit Euseb. 12 εΤς εστ' A, Mon., Clem., Euseb.: εΤς δ' εστ' ρ,
Cyrill. I αύτογενής A, Mon., Clem. {Protr.), Cyrill.: αύτοτελής Clem. {Strom.), Euseb. 13
ττεριγίνεται A, Mon., Cyrill.: ττερινίσσεται Clem., Euseb.

Authenticated
44 Pseudo-Iustinus
Ούτος <δ'> έξ άγαθοΐο κακόν θνητοΤσι δίδωσι, 15
και πόλεμον κρυόεντα καί άλγεα δακρυόεντα.

A f. 174' I Ούδέ tiç εσθ' ετερος χωρίς μεγάλου βασιλήος.
Αυτόν δ' οΰχ όρόω- περί γάρ νέφος έστήρικται.
Πάσι<υ) y à p ΘνητοΤς θνηταί κόραι εΐσίν εν δσσοις,
άσθενέες δ' ίδέειν Δία τον πάντων μεδέοντα. 20
Ούτος γάρ χάλκειον ές ούρανόν έστήρικται

χρυσέω ε<ΐ)νί Θρόνω, γαίης δ' έττί ποσσί βέβηκε
χεϊρά τε δεξιτερήν έττί τέρματος Ώκεανοΐο
πάντοθεν έκτέτακεν- περί γαρ τρέμει οΰρεα μακρά
καί ποταμοί πολιής τε βάθος χαροποΐο θαλάσσης. 25
Καί αύθις άλλαχοΟ που ούτως λέγει'
Εις Ζεύς, εις Άΐδης, εις "Ηλιος, είς Διόνυσος,

εΤς θεός έν πάντεσσι - τί σοι δίχα ταΟτ' άγορεύω;
2 7 - 2 8 Orph. Fr. 2 3 9 Κ . ; ν.27 etiam ap. Macrob. Sat. 1.18.18; cf. Iuliani Orat. 11 (4), 136a
et Zeegers, pp. 140s.; 212s.
15 oOtos A, Mon.: ccùtòs Clem., Euseb. | 5' Pr., Clem., Euseb.: om. A, Mon. \ δίδωσι A,
Mon.·, φυτεύει Clem. 17 εσθ' ρ, Mon.·, εστ' A 19 πδσιν Pr.: πσσι A, Mon. q 20
Δία τον Pr.: τόν δια A, Mon. 21 ούτος A, Mon.·, αυτός Cyrill., Clem., Euseb. | ës A,
Cyrill.: έττ' Mon., Clem., Euseb. 22 εϊνί Sylburg, Cyrill., Mon., Euseb.: Évi A, Clem. |
γαίης δ' έττί A, Mon.·, γ α ί η δ' επί Cyrill.: γ α ί η δ' ύττό Clem., Euseb. 23 τε Α, Cyrill.,
Mon.: δέ Clem., Euseb. | επί τέρματος A, Mon., Clem. {Strom. 5.127.2): επί τέρματα Cyrill.:
έπί τέρμασιν Euseb.: περί τέρμασιν Clem. (Strom. 5.124.1) 27 διόνυσσος A, corr. ρ

Authenticated
Και έν τοις OpKois δε ούτως-
30 Ούρανόν ορκίζω σε, θεού μεγάλου σοφόυ έργον

αύδήν ορκίζω σε πατρός, την φθέγξατο πρώτην,
ήυίκα κόσμον άπαντα Ιαΐς στηρίξατο βουλαΐς.
Τί βούλεται τό λέγειν αυτόν
αύδήν ορκίζω σε πατρός, την φθέγξατο πρώτην;
35 Αύδήν ένταϋθα τον τοΰ θεού ονομάζει λόγον, δι' ου ουρανός και γ η και
ή πάσα έγένετο κτίσις, ώς διδάσκουσιν ήμας αϊ θεΤαι των αγίων άνδρών
προφητεΐαι· αΐς έν μέρει και αυτός έν τ ή Αίγύπτω προσ<σ)χών εγνω
ότι τω λόγω του θεού ( ή ) πάσα έγένετο κτίσις. Διό και μετά τό φήσαι·
αύδήν ορκίζω σε πατρός, < τ ) ή ν φθέγξατο πρώτην
40 παραυτά συνάπτει λέγων
ήνίκα κόσμον άπαντα έαΐς στηρίξατο βουλαϊς.
'Ενταύθα <(ουν) τον λόγον αύδήν δια τό ποιητικόν ονομάζει μέτρον.

Ό τ ι δέ τοΟΘ' ού|τως εχει, δήλον άπό του μικρω πρόσθεν, τοΟ μέτρου a í. nr
συγχωροϋντος αύτω, λόγον αυτόν όνομάζειν. "Εφη γάρ·
45 Εις δέ λόγον θείον βλέψας τούτω προσέδρευε.
3 0 - 3 2 Orph. Fr. 299 Κ . ; descripsit Cyrill, c. Iulian. 1 {P. G. 76, p . 5 5 2 C ) ; versus Hermae
Trismegisto attribuunt Malalas Chron. II, p. 27.7 —10 Dindorf; Chrott. Pasch. I, p. 86.5 —8
Dindorf Οΰρανόν ορκίζω σε, θεού μεγάλου σοφόν i p y o v ίλεως ίσο. Ό ρ κ ί ζ ω σε φωνήν
πατρός, ήν έφθέγξατο π ρ ώ τ η ν , ήνίκα κόσμον άπαντα έστηρίξατο βουλή; Suda, s. v. 3038
Έρμης ò Τρισμέγιστος; respicit G e o r g . Cedren. Hist, comp., I, p. 37.7 — 8 Bekker; cf. Zeegers,
pp. 213 —16 35 Αύδήν ένταϋθα τον τ ο υ θεοϋ ονομάζει λόγον: cf. Cyrilli 1.1. Αύδήν δέ
Πατρός, ήν έφθέγξατο π ρ ώ τ η ν , τον μονογενή Λόγον αύτοϋ φησιν; Malalae 1.1. = Chron.
Pasch. 1.1. φωνήν πατρός, ήν έφθέγξατο π ρ ώ τ η ν , τον μονογενή λόγον αύτοϋ ( λ έ γ ε ι ) ; cf.
Suda, s. v. 3038 Hermes Trismegistus 45 = 9
30 σοφόν mP c ', Cyrill.: σοφοϋ A 31, 34 et 39 φθέγξατο Pr., Cyrill.: έφθέγξατο ter A |
31, 34 et 39 π ρ ώ τ η ν scripsi ex Cyrillo et testimoniis: π ρ ώ τ ο ν ter A 37 π ρ ο σ χ ώ ν A,
corr. anonym. 38 ή addidi: έγένετο ή κτίσις q 39 τ ή ν Sylburg (cf. vv. 31 et 34): ήν
A et Cyrill. 42 οΰν addidi

Authenticated
46 Pseudo-Iustinus
Τίνα δέ και την άρχαίαν και σφόδρα παλαιάν Σίβυλλαν, ής καί Πλάτων
καί 'Αριστοτέλης καί ετεροι ττλείους ώς χρησμωδοΰ μέμνηνται, δια
χρησμών υμάς διδάσκειν περί ενός καί μόνου θεού συμβαίνει, άναγκαΐον
ύπομνήσαι. Λέγει δέ οΰτως·
ΕΤς θεός, <(ος) μόνος εστίν, υπερμεγέθης, άγένητος,

παντοκράτωρ, άόρατος, όρώμενος αυτός <ά)παντα,
αυτός δ' ού βλέπεται θνητής υπό σαρκός άπάσης.
ΕΤτ' άλλαχοΰ π ο υ οΰτως·
Ήμεΐς δ' άθανάτοιο τρίβους πεπλανημένοι ήμεν,

εργα δε χειροποίητα γεραίρομεν άφρονι θυμώ
ειδώλων ξοάνων <τε) καταφθιμένων [τ'] ανθρώπων.
Καί πάλιν άλλαχοΰ που οΰτως·
Όλβιοι άνθρωποι κείνοι κατά γαΐαν έσονται,

δσσοι δη στέρξουσι μέγαν θεόν εΰλογέοντες
πριν φαγέειν πιέειν {τε), πεποιθότες εΰσεβίησιν
οΐ νηούς μεν άπαντας άπαρνήσονται ίδόντες
καί βωμούς, είκαΐα λίθων άφιδρύματα κωφών,
αϊμασιν εμψύχων μεμιασμένα καί θυσίησι
τετραπόδων, βλέψουσι δ' ένός θεοϋ ές μέγα κΰδος.
Ταύτα μεν ούν ή Σίβυλλα.
e. 16 1 ής καί Πλάτων: cf. c. 37.19-28 et Plat. Phaedri 244 b3; Athenag. Legat. 30.1 2
καί 'Αριστοτέλης: cf. Aristot. Mirab. 95, p. 838 a 6; (καί 'Αριστοφάνης: cf. Aristoph. Pacts
1095; 1116) 5 - 7 Orac. Sibyll. Fr. 1 . 7 - 9 Geffcken ap. Theophil. Ad Autol. 2.36; v. 5 =
Orac. Sib. Prol. 94 et ap. Lactant. Div. inst. 1.6.15; cf. Orac. Sib. 3.11 - 1 2 ; Zeegers pp. 138-41
9 - 1 1 Orac. Sibyll. 3.721-723 1 3 - 1 9 Orac. Sibyll. 4.24-30; cf. Clem. Protr. 62.1 et
Zeegers pp. 189 s.; 2 0 1 - 0 5
c. 16 2 'Αριστοτέλης coni. Io. Lang (in transi. Latina, Parisiis, 1559): άριστοφάνης A
5 Εις θεός, <δς) Pr. Maran ex Lactantio: εΤς θεός A et Theophili V: ΕΤς <δέ> θεός Pr. | εστίν
Α: άρχει Theophili V et Lactant. 6 όρώμενος A (cf. 15.14): όρων μόνος Theophili V et
Orac. Sibyll. 3.12 | άπαντα Pr.: πάντα A 9 τρίβους A: τρίβου Orac. | ήμεν A l c- et Orac.·.
pc
ήμέν A ·: είμέν ρ 10 δέ A: τε Orac. \ γεραίρομεν A: σεβάσμεθα Orac. classis Φ:
σεβάσθημεν class. Ψ | θυμώι s et Orac. 3.722 = 3.687: μύθωι A 11 ειδώλων ξοάνων τε
καταφθιμένων άνθρώπων Φ Τ: είδωλα ξοάνων καταφθιμένων τ ' άνθρώπων Α: είδωλα
ξόανά τε καταφθιμένων άνθρώπων Pr. Maran fortasse recte 13 άνθρωποι A: άνθρώπων
Orac. 14 θεόν μέγαν Orac. 15 πιέειν φαγέειν τε Orac. \ τε ss. Am rcc' 17 άφιδρύματα
Α: άμφιδρύματα Orac. class. Ω: ιδρύματα Orac. class. Φ Τ et Clem. 18 θυσίησι q et
Orac. Q: θυσίεσσι A et Orac. Φ: θυσίαισι ρ, Orac. Y et Clem. 19 βλέψουσι δ' A et Orac.
Φ Ψ: λεύσουσιν Orac. Ω (λεύσουσι δ' C. Alexandre)

Authenticated
Cohortatio 1 6 . 1 - 1 7 . 2 47
Ό δέ ποιητής Όμηρος, τή της ποιήσεως άποχρώμενος εξουσία καί 1 17

τήν εν αρχή της πολυθεότητος Όρφέως ζηλώσας δόξαν, μυθωδώς μεν
πλειόνων θεών μέμνηται, ϊνα μη δόξη της Όρφέως άπάδειν ποιήσεως, ήν
ούτως ζηλώσαι προύθετο, ώς και | διά του πρώτου της ποιήσεως έπους Α 1.
5 τήν (έαυτοϋ) προς αυτόν σημήναι σχέσιν. Τοΰ γαρ Όρφέως
Μήνιν άειδε, Θεά, Δημήτερος άγλαοκάρπου
έν άρχή της ποιήσεως είρηκότος, αυτός
Μήνιν άειδε, Θεά, Πηληϊάδεω Άχιλήος
γέγραφεν, έλόμενος, ώς έμοί δοκεΐ, έν άρχή καί του κατά τήν ποίησιν
ίο εκπεσεΐν μέτρου, Ινα μή δόξη του τών Θεών ονόματος <(μή> μεμνήσθαι
πρώτον.
Μικρόν δέ ύστερον καί τήν εαυτού περί ενός καί μόνου θεού σαφώς καί 2
φανερώς έκτίθεται δόξαν, πή μέν διά τοΰ Φοίνικος προς 'Αχιλλέα λέγων
... ούδ' εΐ κέν μοι ύποσταίη θεός αυτός

is γήρ<*5 άποξύσας θήσειν νέον ήβώοντα,
διά τής άντωνυμίας τον όντως όντα σημαίνων θεόν, πή δέ διά τοΰ
'Οδυσσέως προς τό τών Ελλήνων πλήθος ούτω λέγων-
Ούκ άγαθόν πολυκοιρανίη· εις κοίρανος έστω.
Ό τ ι δέ ουκ άγαθόν πολυκοιρανίη, άλλά τουναντίον κακόν, έργω

20 δηλώσαι προύθετο, πολέμους τε αυτών διά τό { τ ώ ν άρχόντων) πλήθος
καί μάχας καί στάσεις καί κατ' άλλήλων έπφουλάς διηγούμενος. Τήν γάρ
μοναρχίαν άμαχον είναι συμβαίνει. Ταΰτα μέν ουν ό ποιητής "Ομηρος.
¡Γ. 17 2 cf. CC. 1 5 . 1 - 2 ; 3 6 . 3 3 - 3 4 6 Orph. Fr.48 Kern; cf. Io. Tzetzae Exeg. in Iliad.
p. 26.14 Hermann 8 Iliad. 1.1 1 4 - 1 5 Iliad. 9 . 4 4 5 - 4 4 6 ; cf. c. 2 4 . 2 2 - 2 3 et Cyrill, f.
Iulian. 1 (P. G. 76, p. 544 B); Zeegers p. 239 s. 18 Iliad. 2.204. Etiam ap. Philon. De confus,
linguarum 170 ... άλλ' Εστίν (sc. Θεός) εις άρχων καί ήγεμών καί βασιλεύς, φ πρυτανεύειν
καί διοικεΐν μόνω Θέμις τα σύμτταντα. Τό γάρ „Ούκ άγαθόν πολυκοιρανίη, είς κοίρανος
εστω, | εις βασιλεύς" ούκ ÈTTI πόλεων καί άνθρώπων λέγοιτ' αν έν δίκη μάλλον ή έπί
κόσμου καί θεού· ένός γάρ Ινα ποιητήν τε καί πατέρα πάλιν καί δεσπότην άναγκαϊον
είναι; Tatiani Orat. 14.1 καί τήν ,,πολυκοιρανίην" μάλλον ήπερ τήν μοναρχίαν έξησκήσατε
(sc. ώ Έλληνες); Epiphanii Ancor. 104.3 Holl; Cyrilli c. Iulian. 7 (P. G. 76, p.848D);
Theodore« Gr. ä f f . cur. 3.2; Alex. Aphrod. In Aristot. Metaph. p. 721.30 Hayduck ... ού γάρ
άγαθόν πολυκοιρανίη, άλλ' εΤς κοίρανος, μία άρχή, εΤς θεός έστι; Zeegers pp. 230 —32;
236-39
c. 17 5 έαυτοΰ addidi (cf. v. 12) 10 μή2 om. A, add. q 11 πρώτον q s: πρώτος

A 20 τών άρχόντων supplevi

Authenticated
48 Pseudo-Iustinus
18 1 Eì δέ καί των άπό της σκηνήξ περί ενός θεού μαρτυρίας ημάς προσθειναι
δέοι, ακούσατε καί Σοφοκλέους ούτω λέγοντος·
ΕΙς ταΐς άληθείαισιν, εΤς έστιν θεός,

δς ούρανόν τέτευχε καί γαΐαν μακράν,
πόντου τε χαροπόν οίδμα κάνέμων βίας.
Θνητοί δέ πολλοί καρδία πλανώμενοι
ίδρυσάμεσθα πημάτων παραψυχήν
θεών άγάλματ' έκ λίθων τε καί ξύλων,
ή χρυσοτεύκτων ή έλεφαντίνων τύπους -
θυσίας τε τούτοις και καλάς πανηγύρεις
τεύχοντες, ούτως εύσεβείν νομίζομεν.
ΤαΟτα μεν ούν ò Σοφοκλής.
C. 18 3 - 1 1 Trag. Fr. Adesp. 6 1 8 . 1 - 9 Kannicht-Snell. V v . 3 - 1 1 etiam in Mon. 1 . 1 7 - 2 5

et ap. Clem. Protr. 74.2; Strom. 5.113.2 ( = Euseb. Praep. ev. 13.13.40; Theodor. Gr. ä f f . cur.
7.46); Cyrill, c. Iulian. 1 (P.G. 76, p.549D); Io. Malal. Chron. p. 40.17 Dindorf ( = Amcd.
Paris. 2, p. 239.6 Cramer); Symeon. Metaphr. Martyr. S. Catherinae 10 (P. G. 116, p. 285 D);
vv. 3—4 ap. Athenag. Legat. 5.2; cf. Zeegers p. 164 et alibi
c. 18 3 eV A, omnes testes: εν Cyrill. 4 τετευχε A et Mon. s: τ ' Ιτευξε Mon. q,

Athenag., Clem. (bis), Cyrill., Malalas 6 πολλοί A, Mort., Clem. (bis): ττολλόν Cyrill.:
ττολύ Mon. s, Mala). | καρδία A, Clem. Protr., Cyrill., Malal.: καρδίαν Mon., Clem. Strom.
7 τταρά ψ ν χ ή ν Α, τταραψυχήν m, Clem. (bis), Cyrill.: π α ρ α ψ υ χ ά ς Mon., Malal. 8 τε
καί ξύλων A, Malal. (καί ξύλων): ή χαλκέων Mon., Clem. (bis), Cyrill. 10 καλάς A, Mon.
et Clem. Strom. L m rcc': κακάς Clem. Strom.·, κενά; Clem. Protr., Cyrill., Malal. 11 τεύχοντες
A, Mon., Cyrill., Malal.: στέφοντες Clem. Strom.·, νέμοντες Clem. Protr.

Authenticated
Ό δέ του Μνησάρχου Πυθαγόρας, ό τά δόγματα | της εαυτού φιλοσο- ι 19 α f. 175*

φίας δια συμβόλων μυστικώς έκθέμενος, ώς δηλοϋσιν oi τον βίον αυτού
γεγραφότες, άξια και αυτός της εις Αΐγυπτον άποδημίας περί ενός θεού
φρονών φαίνεται. Την γαρ μονάδα άρχήν άπάντων λέγων καί ταύτην
5 των άγαθών άπάντων αίτίαν είναι, δι' άλληγορίας ένα τε καί μόνον
διδάσκει Θεόν είναι. Ό τ ι δέ τοϋθ' ούτως εχει, δήλον άφ' ών μονάδα καί
εν πολλω διαφέρειν αλλήλων εφη· την μεν γάρ μονάδα εν τοις νοητοϊς
είναι λέγει, τό δέ εν έν τοις άριθμοϊς.
Ei δέ καί σαφεστέραν άπόδειξιν της Πυθαγόρου περί ενός ΘεοΟ δόξης 2
ίο ποθείτε γνώναι, άκούσατε καί της αύτοϋ δόξης. Ούτως γάρ εφη· ,,Ό μέν
Θεός είς, αυτός δέ ούχ, ώς τίνες ΰπονοουσιν, εκτός τδς διακοσμήσιος, άλλ'
έν έαυτω όλος έν δλω τω κύκλω έπισκοπών πάσας γενέσιάς έστιν, κράσις
έών των όλων αιώνων, καί έργάτας τών αύτοΰ δυνάμιων καί έργων,
άρχά πάντων, έν οΰρανω φωστήρ, καί πάντων πατήρ, νους και ψύχωσις
15 τών δλων κύκλων, άπάντων κίνασις." Οΰτω μέν ουν ó Πυθαγόρας.
e. 19 4 cf. C.4.3 5 cf. Aedi 1.7.18 Πυθαγόρας τών άρχων την μονάδα θεόν και
τάγαθόν; Ps. Galeni Hist, philos. 35 (p. 618.12 Diels) 6 μονάδα και εν — 8 εν T O Î Ç
άριθμοΐς: cf. Vi/am Pjthag. ap. Photium, Bibl. cod. 249, p. 438 b 33 Bekker (VII, p. 127
R. Henry) "Οτι διαφέρειν ελεγον oî άττό Πυθαγόρου μονάδα καί εν. Μονάς μέν γ ά ρ παρ'
αύτοΐς ένομίζετο ή έν τοϊς υοητοΐς ούσα, εν δέ έν τοις άριθμοΐς et Gu. Burkert, Weisheit und
Wissenschaft (Nurimbergi, 1962), p. 52 1 0 - 1 5 descripsit Cyrill, c. Iulian. 1 (Ρ. G. 76, p. 548
CD, qui locum sic interpretatur: ένα τε είναι λέγει τον τών δλων θεόν, καί πάντων άρχήν,
έργάτην τε τών αύτοΰ δυνάμεων, φωστήρα καί ψύχωσιν, ήτοι ζωοποίησιν τών δλων,
καί κύκλων πάντων κίνησιν; etiam ap. Clem. Protr. 72.4
c. 19 6 διδάσκει A p c': διδάσκειν Aa c 9 περί ένός θεού τήζ Πυθαγόρου A, transposui

11 aÚTÓs Α et Cyrill.: χούτοζ Clem. cod. Ρ 12 έαυτώι Α: αύτω Cyrill.: αύται Clem.,
Pr. Maran 12 έπισκοπών πάσα; γενέσιαξ (γενεάς Cyrill.) εστίν Α et Cyrill.: έπίσκοπος
πάσας γενέσιος Clem. 13 έών A p c : αιών Aa c·: ών Cyrill. | αιώνων Α et Cyrill.: άεί ών
Clem. cod. Ρ | έργάτας Α et Clem.: φως Cyrill, (sed έργάτην in commentario) | αΰτοϋ
Cyrill., Cl. Mondésert (in edit. Clem.): αύτοϋ A et Clem. cod. Ρ | δυναμίων Ap c' et Clem,
cod. Ρ: δυνάμεων Aa c et Cyrill. 14 άρχά πάντων A et Cyrill.: άπάντων Clem. | έν Pr.,
Cyrill., Clem.: εν έν A 15 τών δλων κύκλων Α et Cyrill.: τώι δλωι κύκλωι Clem. cod.
Ρ: τ ώ δλω κύκλω Staehlin | άπάντων Α: πάντων Cyrill., Clem.

Authenticated
50 Pseudo-Iustinus
20 1 Πλάτων δέ, άποδεξάμενος μέν, ώς έοικεν, την περί Ivòs και μόνου
θεού Μωϋσέως καί των άλλων προφητών διδασκαλίαν, ήν Ιν Αίγύπτω
γενόμενος εγνω, δια δέ τά συμβεβηκότα Σωκράτει δεδιώς μήπως καί
αυτός "Ανυτόν τινα ή Μέλητον καθ' εαυτού γενέσθαι παρασκευάση
κατηγορουντα αύτοΰ παρ' Άθηναίοις καί λέγοντα- „Πλάτων άδικεΐ καί 5
περιεργάζεται, θεούς ους ή πόλις νομίζει ου νομίζων," φόβω του κωνείου
α f. 176' ποικίλον τινά καί έσχη|ματισμένον [τον] περί θεών γυμνάζει λόγον, είναί
τε θεούς τοις βουλομένοις καί μή είναι, οΤς τάναντία δοκεΐ, τ ω λόγω
κατασκευάζων, ώς εσται ράδιον άπ' αυτών τών ύπ' αύτοΰ λεχθέντων
γνώναι. ίο
2 Πάν γάρ τό γενόμενον θνητόν προαποφηνάμενος είναι, ύστερον θεούς
γεγενήσθαι λέγει. Εΐ τοίνυν άρχήν απάντων τόν θεόν καί την Ολην
είναι βούλεται, δήλον ότι άνάγκη πάσα εξ Ολης τους θεούς γεγενήσθαι
λέγει<ν>. Εΐ δέ εξ ύλης, εξ ής καί τό κακόν ώρμήσθαι έφη, οίους είναι
τους θεούς τους έξ Ολης γενομένους οίεσθαι προσήκει, τοις εύ φρονουσι is
παρήκε σκοπεΐν. Διά τούτο γάρ καί άγένητον την Ολην έφησεν είναι, ίνα
μή δόξη τόν θεόν του κακοϋ ποιητήν είναι λέγειν. Καί περί μέν τών υπό
τοΰ θεοΰ δημιουργηθέντων θεών ταϋτ' είρηκώς φαίνεται- „θεοί θεών, ών
έγώ δημιουργός", περί δέ του όντως όντος θεού τήν όρθήν έχων φαίνεται
δόξαν. Άκηκοώς γάρ έν Αίγύπτω τόν θεόν τω Μωϋσεϊ είρηκέναι- „'Εγώ 2ο
είμι ó ών", όπηνίκα προς τους Εβραίους αυτόν άποστέλλειν έμελλεν,
εγνω δτι où κύριον όνομα έαυτου ó θεός προς αυτόν έφη.
£-.20 3 δεδιώς — 6 φόβω τοΰ κωνείου: cf. cc. 22.3—4; 25.21 — 22; Euseb. Praep. ev.
13.14.13. - Imitatur Cyrill. c.Iulian. 1 {P.G. 76, p . 5 5 6 A ) ... έξήνεγκε δέ (sc.Πλάτων) καί
είς τούς άλλους άπαντας τήζ περί θεοΰ δόξης το άρτίως έχον, εΐ μή τάχα που τήν Άνύτου
καί Μελίτου γραφήν έδεδίει καί τό Σωκράτους κώνειον 5 — 6 cf. Plat. Apol. 24 b 5;
Xenophontis Memorab. 1.1.1; Iustini 2 Apol. 10.5 11 cf. cc. 7 . 8 - 9 ; 23.8 et Plat. Phaedri
245 d 3; Tim. 41 a 8; 51 a 1 12 τόν θεόν καί τήν Ολην: cf. Theophrasti Pbys. opin. 9 (p. 485.1
Diels); Irenaei Adv. haer. 2.14.3 Plato vero rursus materiam dicit et deum 16 άγένητον τήν
ΰλην: cf. c. 2 3 . 1 8 - 1 0 ; Hippolyti Refut. 1.19.4; Epiphanii Panar. 6.3 (I, p. 185.24 Holl =
p. 588.29 Diels) Είπε γάρ ποτε (sc. Πλάτων) καί σύγχρονον είναι τω θεώ τήν ΰλην 18 — 19
Plat. Tim. 41 a7; cf. c.22.18. - Etiam ap. Philon. De aet. mundi 13; Albinum DidascAS.2-,
lust. Dial. 5.4; Athenag. Legat. 6.3; Clem. Strom. 5.102.5; Min. Fei. Oct. 34.4; Hippol. Refut.
1.19.7; Orig. c. Cels. 6.10; Euseb. Praep. ev. 11.32.4; 13.18.10; De theophania p. 99.6 Gressmann;
August. Civ. Dei 13.16 et alibi 2 0 - 2 1 Ex 3:14 a ; cf. cc. 21.10; 21.18; 21.36; 25.25 et 27
£-.20 6 κωνίου AP'C : κονίου Aa c· 7 τόν delevi 14 λέγει A, corr. Otto 17

δόξηι m: δείξηι A 18 ών ss. Ap c·

Authenticated
Cohortatio 2 0 . 1 - 2 1 . 2 51
Ουδέν yàp όνομα έτη θεοΰ κυριολογεΐσθαι δυνατόν. Tà yàp ονόματα 1 21

εις δήλωσιν καί διάγνωσιν των υποκειμένων κείται πραγμάτων, πολλών
και διαφόρων όντων θεώ δέ ούτε ò τχθείς όνομα προϋπήρχεν, ούτε αυτός
εαυτόν όνομάζειν ωήθη δεΐν, εΤς και μόνος υπάρχων, ώς αυτός διά των
5 εαυτού προφητών μαρτυρεί λέγων ,,Έγώ θεός πρώτος και εγώ μετά
ταύτα, καί πλην εμού θεός ετερος οΰκ εστίν". Δια τοϋτο τοίνυν, ώς καί
πρότερον εφην, ουδέ ονόματος | τίνος ό Θεός άποστέλλων προς τους α f. rav
Εβραίους τον Μωϋσέα μέμνηται, άλλά διά τίνος μετοχής iva καί μόνον
Θεόν εαυτόν είναι μυστικώς διδάσκει,
ίο ,,Έγώ" γάρ, φησίν, „ειμί ό ών", άντιδιαστέλλων εαυτόν δηλονότι ό 2
ών τοις μή ούσιν, ϊνα γνώσιν οι πρότερον άπατηθέντες ότι οΰχί τω δντι,
άλλα τοις μή ουσι προσέσχον (θεοΐς). Έπεί τοίνυν ό θεός ήπίστατο τους
πρώτους άνθρώπους τής παλαιάς τών προγόνων μεμνημένους απάτης,
ην άπατήσαι αυτούς ό μισάνθρωπος δαίμων έβουλήθη, φήσας προς
is αυτούς· „Ei πεισθείητέ μοι τήν του θεοΰ παρελθεΐν έντολήν, εσεσθε ώς
θεοί" (θεούς όνομάζων τους μή όντας, ΐν' οϊ άνθρωποι, οίηθέντες καί
ετέρους είναι θεούς καί εαυτούς δύνασθαι γενέσθαι θεούς, πιστεύσωσιν),
διά τούτο προς τον Μωϋσέα εφη· ,,Έγώ ειμί ό ών", ϊνα διά τής μετοχής
τοΰ όντος θεού [όντων] καί μή δντων (θεών) διαφοράν διδάξη.
e. 21 1 cf. Philon. De vita Mösts 1.75 Ό δε (sc. θεός τω ΜωϋσεΤ) ,,τό μέν πρώτον
λέγε", φησίν, ,,αΰτοΐς ότι εγώ ειμί ό ών, ίνα μαθόντες διαφοράν óvtos καί μή óvtos
προσαναδιδαχθώσιν ώς ουδέν όνομα το παράπαν έπ' έμοϋ κυριολογεΐται, ω μόνω πρόσεστι
τό είναι"; Aristid. Apol. 1.5; Iustini 1 Apol. 10.1; 61.11; 2 Apol. 6.1—3; 6.6; Clem. Strom.
5.78.3; Min. Fei. Oct. 18.10. - Corp. Hermet. 1.10a; Dion. Chrysost. Orat. 12.75 ss.; Senecae
Nat. quaest. 2.45; De beneficiis 4.7 et alibi; G. Kittel, Th. Wb. ç. NT, V, p. 249.46 ss. 1
Ουδέν — 4 υπάρχων et 6 Διά τούτο — 12 θεοΐς descripsit Io. Damascenus in Sacr. Parali.
cod. Coisl. 276 f. 223 v = Fr. 105 Holl. (T. U. 20.2) 5 - 6 Is 44:6 Έ γ ώ πρώτος καί έγώ
μετά ταύτα, πλην έμοΰ ουκ εστίν θεός 10 Ex. 3:14 a ; cf. νν. 18; 36 et cc. 20.20 — 21; 25.26
et 2 8 - 2 9 1 3 - 1 4 cf. c. 3 8 . 8 - 1 0 1 5 - 1 6 εσεσθε ώς θεοί: cf. Gn 3:5
c. 21 1 κυριολογεΐσθαι A: κυρίως λέγεσθαι Damascenus 2 δήλωσιν A: γνώσιν

Damasc. 4 μόνος A: ό αυτός Damasc. 7 ό θεός A, om. Damasc. 10 δηλονότι
Damasc.: δήλον ότι A 11 ούχί A: où Damasc. | τω δντι scripsi ex Damasceno: τοϊς
οΰσιν A 12 προσέσχον A: προσεΐχον Damasc. | θεοΐς addidi ex Damasceno (cf. νν. 16
et 26) 14 έβουλήθη A: ήβουλήθη Pr. 18 μωσέα A 19 του όντος θεοΰ scripsi
(cf. v. 34): όντος του θεοϋ Α: όντως, τοΰ θεοΰ Pr. | όντων 1 in mg. A: delevi: όντος Pr. |
θεών addidi

Authenticated
52 Pseudo-Iustinus
3 Πεισθέντες τοίνυν oí άνθρωποι τ φ ήπατηκότι δαίμονι και θεού παρ- 2ο

ακοϋσαι τολμήσαντες, εξήλθον του παραδείσου, του μεν ονόματος των
θεών μεμνημένοι, μηκέτι δέ παρά θεού μή είναι θεούς έτερους διδαχθέντες·
où y à p δίκαιον ήν τους τήν πρώτην έντολήν μή φυλάξαντας (ήν φυλάξαι
ράδιον ήν) διδάσκειν ετι, άλλα τιμωρίαν αΰτοΐς έπάγειν δικαίαν.
Έκβληθέντες τοίνυν του παραδείσου καί οίόμενοι διά τήν παρακοήν 25
έκβεβλήσθαι μόνην, οΰ μην είδότες διότι καί θεούς μή όντας έπείσθησαν
είναι, τό των θεών όνομα καί τοις μετά ταύτα έξ αυτών γενομένοις
άνθρώποις παρέδοσαν. Αΰτη τοίνυν πρώτη περί θεών ψευδής φαντασία,
α f. 177' άπό του ψεύστου πατρός τήν άρχήν έσχη|κυΐα.
4 Εΐδώς τοίνυν ó θεός τήν της πολυθεότητος μή αληθή δόξαν ώσπερ 3ο
τινά νόσον τή τών άνθρώπων ενοχλούσαν ψυχή, άνελεϊν καί άνατρέψαι
βουλόμενος, πρώτον μεν τ ω Μωϋσεϊ φανείς εφη προς αυτόν „'Εγώ εΐμι
ó ών". "Εδει γάρ, οΐμαι, τόν άρχοντα καί στρατηγόν του τών Εβραίων
γένους εσεσθαι μέλλοντα πρώτον απάντων τόν όντα γινώσκειν θεόν. Διό
και τούτω π ρ ώ τ ω φανείς, ώς ήν δυνατόν άνθρώπω φανήναι θεόν, εφη 35
προς αυτόν ,,Έγώ εΐμι ó ών". ΕΤτα, άποστέλλειν αυτόν προς τους
Εβραίους μέλλων, κάκείνοις αυτόν τά αυτά προστάττει λέγειν- ,,Ό ών
άπέσταλκέν με προς υμάς".
37-38 Ex 3:14b
37 πρφστάττει AP c· | λέγειν Αρ·ε·: λέγων A2 c- ut vid.

Authenticated
Ταύτα τοίνυν Ιν Α ΐ γ ύ π τ ω μαθών ò Πλάτων και σφόδρα άρεσθείς τοις 1 22

περί évôç θεοϋ είρημένοις, τοΟ μέν ονόματος Μωϋσέως, δια τό ενα και
μόνον διδάσκειν θεόν, μνημονεΰσαι παρ' Άθηναίοις οΰκ ασφαλές ήγεΐτο
(δεδιώς τον "Αρειον πάγον), τό δέ καλώς είρημένον Οπ' αύτοΰ οΰχ ώς
5 παρ' εκείνου μαθών, άλλ' ώς εαυτού δόξαν εκτιθέμενος, έν τ ω έσπουδα-
σμένω αΰτοΟ λόγω Τιμαίω, έν ω και θεολογεΐν έπεχείρει, τό αυτό ö και
Μωϋσής περί θεοΰ γέγρα<ρεν.
"Εφη γάρ· „"Εστίν ουν κατ' έμήν δόξαν διαιρετέον πρώτον, τί τό öv 2
άεί, γένεσιν δέ ουκ έχον, και τί τό γινόμενον μέν, ôv δέ ουδέποτε". Τούτο,
ίο ώ άνδρες "Ελληνες, τοις νοεΐν δυναμένοις ου δοκεΐ έν καί ταύτόν είναι, τ ω
άρθρω μόνω διαλλάττον; Ό μέν y à p Μωϋσής ,,ό ών" έφη, ó δέ Πλάτων
„τό ôv". Έκάτερον δέ των είρημένων τ ω άεί όντι θεώ προσήκειν φαίνεται·
αυτός γάρ έστι μόνος ó άεί ών, γένεσιν δέ μή εχων.
e. 22 3 - 4 cf. c c . 2 0 . 3 - 6 ; 2 5 . 2 1 - 2 2 8 - 9 Plat. Tim. 2 7 d 5 - 2 8 a l ; cf. vv. 15; 1 9 - 2 3

et c. 24.20. — Etiam ap. Athenag. Legat. 19.1; Numenium (Fr. 7 des Places ap. Euseb. Praep.
ev. 11.10.10); Sext. Empir. Adv. math. 7.142; Euseb. Praep. ev. 11.9.4 et alibi 8 "Εστίν —
9 ουδέποτε descripsit Cyrill. c.Iulian. 1 (P. G. 76, p. 536 D) 11 — 12 cf. Euseb. Praep. ev.
11.9.5 T Ap' où σαφώς ò θαυμάσιος (sc. Πλάτων) τ ό μέν π α ρ ά Μωσεΐ φήσαν λόγιον „'Εγώ
είμι ò ώ ν " μεταττοιήσας δια τ ο υ „Τί τ ό ôv άεί, γένεσιν δέ ούκ έχον;" και τ ο ϋ τ ό γε λευκότερον
διασαφήσας εν τ ω φάναι μηδ' άλλο είναι τ ό ôv ή τ ό οΰ σαρκός όφθαλμοΐς όρώμενον, νώ
δέ καταλαμβανόμενον; Έ ρ ω τ ή σ α ς γοϋν τί τ ό όν, αυτός Ι α υ τ ώ άττοκρίνεται λέγων· „Τό μέν
δή νοήσει μετά λ ό γ ο υ ττεριληπτόν όν."
c. 22 5 έκτιθέμενος δόξαν A, transposui 6 έπεχείρει ρ: επιχειρεί A | ô ss. A 7

περί θεοϋ μωυσης A, transposui 8 "Εστίν οΰν δή κατ' έμήν δόξαν π ρ ώ τ ο ν διαιρετέον
τάδε- τί Plato 9 post μέν addunt άεί Plat. codd. A Ρ, Euseb.: om: Plat. codd. F Y, Ps.
lust., Cyrill., Athenag., Numen., Sext. Emp., Proclus, Simplic. 12 έκάτερον AP c·: έκάτερος
A a.c.

Authenticated
54 Pseudo-Iustinus
a f. 177- 3 Tí τοίνυν I εστίν ετερον, τό τ ω άεί δντι άντιδιαστελλόμενον, περί ου

aÙTÒs εφη· ,,καί τί τ ό γινόμενον μεν [άεί], öv δε ουδέποτε", άκριβώς σκο- is
πεΐν προσήκει. Εύρήσομεν y à p αυτόν σαφώς καί φανερώς τον μεν άγένητον
άΐδιον είναι λέγοντα, τους δέ γενητούς ή δημιουργητούς (ώς αυτός περί
των αυτών είρήσθαι εφη- „Θεοί θεών, <ών> εγώ δημιουργός") γινομένους
και άπολλυμένους. Ο ύ τ ω τούτο γάρ αυτός λέγει· „"Εστίν ουν κατ' έμήν
δόξαν πρώτον διαιρετέον, τί τ ό ôv άεί, γένεσιν δέ ουκ εχον, καί τί τ ό γινόμε- 2ο
νον, ôv δέ ουδέποτε. Τό μεν ούν νοήσει μετά του λόγου περιληπτόν, άεί
κατά ταύτά öv, τό δ' au δόξη μετ' αίσθήσεως άλογου δοξαστόν, γινόμενον
καί άπολλύμενον, öv δέ οΟδέποτε". Ταύτα τ ά ρητά τοις ορθώς νοεΐν δυναμέ-
νοις άναίρεσιν καί άπώλειαν των γενομένων κηρύττει θεών.
4 Άναγκαΐον δέ οΤμαι καί τ ο ύ τ ω προσέχειν τον νουν, ότι ού δή ποιητήν 25
αυτόν ό Πλάτων, άλλά δημιουργόν ονομάζει θεών, καίτοι πολλής δια-
φοράς έν τούτοις ούσης κατά τήν αΰτοΟ Πλάτωνος δόξαν- ò μέν γάρ
ποιητής, ούδενός ετέρου προσδεόμενος, έκ της εαυτού δυνάμεως καί
έξουσίας ποιεί τ ό ποιούμενον, ό δέ δημιουργός, τήν της δημιουργίας
δύναμιν έκ τής ύλης είληφώς, κατασκευάζει τ ό γινόμενον. 3ο
18 Plat. Tim. 4 1 a 7 ; cf. c. 2 0 . 1 8 - 1 9 1 9 - 2 3 Plat. Tim. 2 7 d 5 - 2 8 a 4 ; cf. v v . 8 - 9 . Etiam

ap. Euseb. Praep. ev. 11.9.4; Theodor. Gr. äff cur. 2.33; in Suda, s.v. 1709 Πλάτων et alibi
26 άλλα δημιουργόν ονομάζει θεών: intellegas δηλονότι τόν "Αρειον πάγον δεδιώς; cf.
c. 2 3 . 6 - 8
15 άεί A, del. Pr. 18 ών om. A, add. m 19 "Εστίν ουν Otto ex v. 8 et Platone: εστι
γ ' ουν Α 21 οΰν Α: δή Plato | του om. Plato 23 ôv δε ούδέττοτε Α: όντως δε
ούδέποτε öv Plato 25 où δή scripsi: ουδέ A

Authenticated
Άλλ' ίσως τινές, των της πολυθεότητος δογμάτων άποστήναι μή 1 23

βουλόμενοι, αυτόν τον δημιουργόν τοις δημιουργηθεΐσι θεοΐς ταΰτ'
είρηκέναι φήσουσιν ,,'Επείπερ γεγένησθε, αθάνατοι μεν ουκ εστέ οϋδ'
άλυτοι τό πάμπαν, ούτε μεν δή λυθήσεσθέ γε, ούτε τεύξεσθε θανάτου
5 μοίρας, της έμής βουλήσεως, μείζονος ετι | δεσμού και ϊσχυροτέρου, α f. i78r
λαχόντες". Ενταύθα <γοΰν> ό Πλάτων, τους τήν πολυθεότητα άσπαζο-
μένους δεδιώς, εναντία έαυτω τον κατ' αυτόν δημιουργόν εισάγει λέ-
γοντα. Πάν γαρ τό γενόμενον φθαρτόν πρότερον είρηκέναι αυτόν φήσας,
νυν τάναντία αυτόν εισάγει λέγοντα, άγνοών ότι ουδαμώς ούτω δυνατόν
ίο τό της ψευδολογίας έκφυγεΐν έγκλημα· ή γάρ τό πρότερον είρηκώς πάν
τό γενόμενον φθαρτόν ψεύδεται, ή νυν τάναντία τοις πρότερον περί
αυτών είρημένοις έπαγγελλόμενος. Ει γάρ άνάγκη πάσα τό γενητόν
φθαρτόν είναι κατά τον πρότερον αύτού δρον, πώς έγχωρεϊ τό κατά
άνάγκην άδύνατον γενέσθαι δυνατόν;
is "Ωστε μάτην εοικεν ó Πλάτων άδύνατα χαρίζεσθαι τω κατ' αυτόν 2
δημιουργώ, τους άπαξ (διά τό έξ Ολης γεγενήσθαι) φθαρτούς καί λυτούς
γενομένους αύθις δι' αύτοΟ άφθάρτους καί άλυτους έπαγγελλόμενος εσε-
σθαι. Τήν γάρ της ύλης δύναμιν, άγένητον καί ίσόχρονον καί ήλικιώτιν
κατά τήν αύτού δόξαν τού δημιουργού ούσαν, άντιστατεϊν εικός τη
20 αύτού βουλήσει- τ ω γάρ μή πεποιηκότι ούδεμία εξουσία πρός τό μή
γεγονός, ώστε ούδέ βιασθήναι αύτήν δυνατόν, της εξωθεν πάσης άνάγκης
έλευθέραν οΰσαν. Διά τούτο τοίνυν καί αυτός ó Πλάτων εις ταύτ' άφορών
ούτω γέγραφεν ,,Άνάγκη<ν) δέ ούδέ θεόν < είναι) λέγεσθαι δυνατόν
βιάζεσθαι".
e. 23 3 — 6 Plat. Tim. 41 b 2 — 5 3 — 17 έσεσθαι: locum excerpsit Stephanus cognomine

Gobarus in Florilegio ap. Photium, Bibl. cod. 232, p. 290.16-35 Bekker (V, p. 75 Henry)
8 cf. Plat. Tim. 41 a8 τό μέν οΰν δή δεθέν παν λυτόν; cf. cc.7.8-9; 20.11 1 8 - 2 0 cf.
cc. 20.18; 22.29 — 30 20—21 cf. Iustini Dial. 5 s. f. Τό γάρ άγένητον τ ω άγενήτω δμοιόν
έστι καί ίσον καί ταΰτόν, καί ούτε δυνάμει ούτε τιμή ιτροκριθείη αν θατέρου τό Ιτερον
2 3 - 2 4 Plat. Legg. 5, 741 a 4
c. 23 4 ούτε μεν δή λυθήσεσθέ γε, ούτε Α: ούτε γε μήν λυΘήσεσΘε ούδέ Photius: ούτι
μέν δή λυθήσεσθέ γε ούδέ Plato 5 ϊσχυροτέρου A et Photius: κυριωτέρου Plato 6
γοΰν addidi 16 λυτούζ Otto: aùroùs A 23 άνάγκην Gu. Moeller {Gesch. der griech.
Kosmologie, p. 156): άνάγκη A 24 είναι addidi ex Platone

Authenticated
56 Pseudo-Iustinus
24 1 Πώς ουν Όμηρον Tris εαυτού πολιτείας έκβάλλει Πλάτων, έιτειδή εν

τη προς Αχιλλέα πρεσβεία τον Φοίνικα πεποίηκε τ ω Άχιλλεΐ λέγοντα·
α f. 178- στρεπτοί δέ τε | και θεοί αύτοί,
καίτοι "Ομήρου où περί του βασιλέως και κατά Πλάτωνα δημιουργού

των θεών ταϋτ' είρηκότος, άλλα περί τίνων θεών, τών παρ' "Ελλησι s
πολλών είναι νομιζομένων, ώς εστίν ήμΐν και παρ' αυτού Πλάτωνος
μανθάνειν, „θεοί θεών" λέγοντος; Τω γάρ ένί και π ρ ώ τ ω θεώ την έξουσίαν
και τό κράτος άπάντων Όμηρος δια της χρυσής εκείνης αναφέρει σειράς,
τους δέ λοιπούς θεούς τοσούτ' άπέχειν εφη τής έκείνου θεότητος, ώστε
αυτούς καί μετά άνθρώπων όνομάζειν άξιοΟν. Τον γούν 'Οδυσσέα κατά ίο
του "Εκτορος προς τον 'Αχιλλέα εισάγει λέγοντα·
μαίνεται εκπάγλως, πίσυνος Διί, ουδέ τι τίει

άνέρας ουδέ θεούς.
ΈνταΟθά μοι Όμηρος δοκει πάντως που και αΰτός, ώσπερ ό Πλάτων,
έν Αίγύπτω μαθών περί ενός θεού σαφώς καί φανερώς τουτί έμφαίνειν, is
δτι ό τω δντι πεποιθώς θεώ τών μή δντων άμελεΐ.
2 Ούτως γάρ ό ποιητής καί άλλαχοΰ που, δι' ετέρας λέξεως ίσοδυνα-
μούσης <(ταύτδ σημαίνων), τη άντωνυμία, ταύτη τή υπό Πλάτωνος
είρημένη μετοχή, κέχρηται, τον δντα θεόν άπαγγελλούση, περί ou ό
Πλάτων εφη· ,,Τί το δν άεί, γένεσιν δέ ούκ εχον; ". Ού γάρ άπλώς είρή- 2ο
σθαί μοι δοκεΐ τδ ύπδ τού Φοίνικος είρημένον-
... ούδ' εΐ κέν μοι ύποσταίη θεός αύτός

γήρας άποξύσας θήσειν νέον ήβώοντα.
Ή γάρ „αΰτός" άντωνυμία τδν δντως δντα σημαίνει θεόν. Ούτως γάρ
καί ό περί τών Χαλδαίων ύμΐν καί Εβραίων είρημένος σημαίνει χρησμός- 25
πυθομένου γάρ τίνος <(χρηστηρίου τινός), τίνας πώποτε θεοσεβεΐς άν-
Α f. 179' δρας γεγενήσθαι συνέβη, ούτως είρηκέναι αύτό | φάτε-
Μούνοι Χαλδαϊοι σοφίην λάχον, ήδ' άρ' Εβραίοι,
αύτογένητον άνακτα σεβαζόμενοι θεδν αύτόν.
C. 24 3 Iliad. 9.497; cf. c. 25.9. - Etiam ap. Cyrill. c.Iulian. 5 (P. G. 76, p.749C); Plat.
Reip. 2, 364 d 6; Ael." Aristid. Orai. 45.26; Max. Tyrii Diss. 5.3; Hieroclem ap. Stob. Ed.
1.3.53; Stob. 3.20.40; cf. Zeegers p. 232 7 cf. c. 22.18 8 cf. Iliad. 8 . 1 9 - 2 7 ; Plat.
Theaet. 1 5 3 c 9 - d 5 ; Aristot. De motu animal. 4, 6 9 9 b - 7 0 0 a ; Ps. Plut. Vita Homeri 94;
Luciani Iup. trag. 14 et 45; Ael. Aristid. Or. 28.45; 43.15; Zeegers p. 232s. 1 2 - 1 3 Iliad.
9.238-39 20 cf. c. 2 2 . 8 - 9 2 2 - 2 3 Iliad. 9.445-46; c. 1 7 . 1 4 - 1 5 2 4 - 2 9 cf.
c. 11.11 — 15 et Cyrill. c.Iulian. 5 (P. G. 76, p. 776 A); Zeegers p.221 s.
c. 24 18 ταύτό σημαίνων supplevi | ταύτη Pr. Maran: ταύτηι A 26 χρηστη ρίου

tivôç supplevi coni. c. 11.12 28 αύτό scripsi (τό χρηστήριον c. 11.13): αύτόν A 29
αύτόν A et Cyrillus: άγνώς c. 11.15
Authenticated
Cohortatio 2 4 . 1 - 2 5 . 2 57
Πώς ουν ó Πλάτων Όμήρω μέμφεται τους θεούς <(σ>τρεπτούς είναι 1 25

λέγοντι, καίτοι Όμηρου δια τό χρήσιμον τοΰτ' είρηκότος, ώς εστι δήλον
άπ' αυτών των εΐρημένων; "Ιδιον γάρ των δι' ευχής καί θυσιών <τής
Θείας) φιλανθρωπίας τυγχάνειν άξιούντων τό παύεσθαι καί μετα-
5 γινώσκειν έφ' οίς ήμαρτον, οί δε άνεπιστρεφές τό Θείον οίόμενοι είναι,
ουδαμώς άφίστασθαι τών άμαρτημάτων προήρηνται, ουδέν όφελος εκ
της μετανοίας εξειν οίόμενοι. Πώς ουν Όμηρου του ποιητού καταγνούς
ό φιλόσοφος Πλάτων,
(σ)τρεπτοί δε τε καί θεοί αυτοί
ίο είρηκότος, αυτός τον τών θεών δημιουργόν εισάγει ούτω ραδίως τρεπόμε-
νον, ώς ποτέ μεν θεούς θνητούς, ποτέ δέ τους αυτούς αθανάτους είναι
λέγειν;
Καί où μόνον περί αυτών, άλλά καί περί της Ολης, άφ' ής καί τους 2
δημιουργηθέντας θεούς, ώς αύτός φησι, γεγενήσθαι άνάγκη, ποτέ μέν
is άγένητον, ποτέ δέ γενητήν είναι λέγει, άγνοών ότι, οίς Όμήρω μέμφεται,
τούτοις αύτός περιπίπτων ελέγχεται, τον τών θεών δημιουργόν ούτω
ραδίως τρέπεσθαι λέγων, καίτοι "Ομήρου περί αύτοϋ εναντία είρηκότος.
Έφη γαρ αύτόν ούτω περί εαυτού λέγειν
ού γάρ έμόν παλινάγρετον ούδ' άπατηλόν

20 ούδ' άτελεύτητον, δ τί κεν κεφαλή κατανεύσω.
Άλλά ταύτα μέν εκών, ώς εοικεν, ό Πλάτων, τούς τήν πολυθεότητα

άσπαζομένους δεδιώς, <ώς> αλλόκοτα περί θεών διεξιέναι φαίνεται.
e. 25 Ι ό Πλάτων Ό μ ή ρ ω μέμφεται: cf. Plat. Reip. 2, 364 d 6 3 — 5 cf. Iustini Dial.

47.5 „ ' Η γ ά ρ χ ρ η σ τ ό τ η ς και ή φιλανθρωπία τ ο ϋ θεού" ( T i 3:4) και τ ό άμετρον τ ο ϋ π λ ο ύ τ ο υ
αύτοϋ (cf. Rm 2:4) τόν μετανοοϋντα άττό τ ώ ν άμαρτημάτων ... á>s δίκαιον καί άναμάρτητον
Ιχει 9 Iliad. 9.497; cf. c. 24.3 11 - 1 2 cf. Hippol. Refut. 1.19.8 1 3 - 1 5 cf. Hippol.
Refut. 1.19.4 1 9 - 2 0 Iliad. 1 . 5 2 6 - 2 7 . - E d a m ap. Atticum (Fr. 2.70 des Places ap.
Euseb. Praep. ev. 15.4.9); Max. Tyr. Diss. 4.8; Porphyr, in Schol. Ven. Β ad Iliad. 8.5; Stob.
Eel. 3.11.2; 3.11.32; cf. Zeegers p. 233 s.
c. 25 1 τρετττούξ A, corr. ρ 3—4 Tfjs θείας supplevi (coni. v. 5 et testibus) 5 δέ

scripsi: γ ά ρ A 9 τ ρ ε π τ ο ί A, corr. ρ 11 θ ν η τ ο ύ ; A p c·: όνητούζ A a c 13 f¡5 A p c
17 αύτοϋ A p c': αύτών A a c· 22 cbç addidi

Authenticated
58 Pseudo-Iustinus
a f. 179» 3 "Οσα δέ παρά Μωϋσέως και των προφητών περί ενός | θεοΟ μεμαθηκώς
οΐεται δεΐν λέγειν, ταΟτα μυστικώς προήρηται (έκτίθεσθαι), τοις θεοσε-
βείν βουλομέυοις την εαυτού σημαίνων δόξαν. ΆρεσΘείς γαρ τω ύπό του 25
θεού προς τον Μωϋσέα είρημένω ,,Έγώ ειμί ό ών", και την βραχεΐαν δια
της μετοχής είρημένην ρήσιν μετά πολλής Θεωρίας δεξάμενος, έγνω ότι
τήν άϊδιότητα αύτοΟ ό Θεός τω Μωϋσεΐ σημήναι Θέλων, „'Εγώ είμι ό
ών" εφη, τής ,,ών" συλλαβής ουχ ενα μόνον (χρόνου) δηλούσης, άλλα
τους τρεΤς, τόν τε παρεληλυθότα και τον ενεστώτα και τον μέλλοντα. 3ο
Ούτω γάρ καί ò Πλάτων του „ών" <ώς) επί του περιττού μέμνηται
χρόνου, ,,δν δέ ουδέποτε" λέγων. Ίο γάρ „ουδέποτε" ουκ επί του
παρεληλυθότος, ώς οίονταί τίνες, άλλ' έπί του μέλλοντος είρηται χρόνου.
Τούτο γάρ και παρά τοις έξωθεν ήκρίβωται.
4 Διά τοϋτο τοίνυν, ώσπερ έρμηνεϋσαι τοις άγνοοΰσι το μυστικώς περί 35
τής άϊδιότητος του ΘεοΟ διά τής μετοχής είρημένον βουλόμενος, ό Πλάτων
αύταϊς λέξεσιν ούτω γέγραφεν ,,Ό μεν δή θεός, ώσπερ καί ό παλαιός
λόγος, αρχήν καί τελευτήν καί μέσα τών πάντων εχων ... ". Ένταϋθα
ό Πλάτων σαφώς καί φανερώς παλαιόν λόγον τόν Μωϋσέως ονομάζει
νόμον, του μεν ονόματος Μωϋσέως φόβω του κωνείου μεμνήσθαι δεδιώς 4ο
(ήπίστατο γάρ τήν του άνδρός διδασκαλίαν έχθράν "Ελλησιν ουσαν),
διά δέ τής του λόγου παλαιότητος τόν Μωϋσέα σημαίνων σαφώς. Ό τ ι
δέ παλαιός καί πρώτος ό Μωϋσέως νόμος, και εκ τής Διοδώρου καί τών
λοιπών ιστοριών ίκανώς ήμΤν έν τοις προάγουσιν άποδέδεικται· πρώ-|
α f. 180' τον γάρ άπάντων νομοθέτην αυτόν Διόδωρος γεγενήσθαι λέγει, μηδέπω 45
μηδέ < τ ώ ν ) τοις "Ελλησι διαφερόντων ευρεθέντων γραμμάτων, οίς
χρώμενοι τάς εαυτών γεγράφασιν ιστορίας.
26 Ex 3:14a; cf. c c . 2 0 . 2 0 - 2 1 ; 21.10 32 Plat. Tim. 2 8 a l ; cf. c. 22.21 3 7 - 3 8 Plat.

Legg. 4, 715e7 —716al. — Etiam ap. Ps. Aristot. De mundo 7, 401 b24 (et Gu. Lorimer ad
loc.); Plut. Adv. Colot. 1124 F; Albinum Didasc. 28.3; Iren. Adv. haer. 3.25.5; Clem. Protr.
69.4; Strom. 2.132.2; 7.100.3; Hippol. Refut. 1.19.6; Orig. c. Cels. 6.15; Method. De resurr.
10.5 (p. 352.10 Bonwetsch); Euseb. Praep. ev. 11.13.5; Cyrill. c.Iulian. 3 {P. G. 76, p. 624 A);
Theodor. Gr. ä f f . cur. 6.26; in Schol. ad Aratum, p. 338.27 Maass; ap. Proclum in Plat. Remp.,
p. 101.22 Kroll; Stob. Ecl. 1.3.55a; 1.5.22; Io. Philopon. De aet. mundi, p. 179.2 Rabe; in
Suda,s.v. 1709 Πλάτων (p. 142.24 Adler) et alibi; cf. Éd. des Places, „La tradition indirecte
des Lois de Platon (livres I —VI)", Mélanges J. Saunier (Lugduni, 1944), pp. 27—40, praecipue
p.34s. 40 cf. c . 2 0 . 3 - 6 4 2 - 4 4 cf. c.9.11 ss. 4 5 - 4 7 cf. c. 1 2 . 1 8 - 2 0
24 έκτίθεσθαι supplevi: λέγειν addunt q s 28 αύτοΟ scripsi: αύτοΟ A 29 μόνον

{χρόνου) scripsi: μόνον A: χρόνον q 31 coç addidi 38 καί1 A (etiam Clem. Protr.,
Euseb., Cyrill., Theodoret., Suda)·, τε καί Plato | τών πάντων Α (et Clem. Strom., Suda)·, τών
όντων άττάντων Plato 39 τόν παλαιόν λόγον A, transp. q 40 κωνίου Α 41
ελλησιν qmm«· et Pr.: ελλήνων A 42 σημαίνων scripsi: σημαίνει A 46 τών ss. AP c

Authenticated
Cohortatio 2 5 . 3 - 2 6 . 2 59
Θαυμαζέτω δε μηδείς, εί Μωϋσεΐ πεισθείς ò Πλάτων περί της άϊδιότητος ι 26

του θεοΟ ούτως γέγραφεν ευρήσεις γάρ αύτόν μυστικώς μετά τον όντως
όντα θεόν και τοις προφήταις την αληθή περί των όντων άναφέροντα
γνώσιν. Ούτω yàp έν τω Τιμαίω περί τίνων άρχων διαλεγόμενος γέ-
5 γραφεν „Την δέ πυρός αρχήν καί των άλλων σωμάτων ύποτιθέμεθα κατά
τον μετ' άνάγκης εικότα λόγον πορευόμενοι· τάς δέ έτι τούτων άρχάς ò
θεός οίδεν άνωθεν και άνδρών ος άν έκείνω φίλος ή." "Ανδρας δέ τίνας
έτερους ΘεοΟ φίλους είναι νομίζει, εί μη Μωϋσέα καί τους λοιπούς προ-
φήτας;
ίο ΤΩν ταΐς προφητείαις έντυχών καί τον περί κρίσεως παρ' αυτών 2
μεμαθηκώς λόγον, έν τω πρώτω της Πολιτείας λόγω ούτω προαναφωνεϊ
λέγων „ ... έπειδάν τις έγγύς ή τοΰ οΐεσθαι τελευτήσειν, εισέρχεται αΰτώ
δέος καί φροντίς περί ών έν τω πρόσθεν οΰκ εΐσήει. Ο'ί τε γάρ λεγόμενοι
μύθοι περί τών έν "Αιδου, ώς τον ένθάδε άδικήσαντα δέοι εκεί διδόναι
is δίκην, καταγελώμενοι τέως, τότε δη στρέφουσιν αΰτοΰ την ψυχήν, μη
άληθεΐς ώσιν· καί αυτός (ήτοι ύπό τής του γήρως άσθενείας, ή καί ώσπερ
( ή δ η ) έγγυτέρω ών τών έκεΐ, μάλλον καθορά αϋτά) υποψίας γοϋν καί
δείματος μεστός γίνεται, καί αναλογίζεται ήδη καί σκοπεί, εΐ τινά τι
ήδίκησεν. Ό μέν ούν τις | εύρίσκων έαυτοΰ έν τω βίω πολλά άδικήματα α í. ι so*
20 καί έκ τών ύπνων, ώσπερ οΐ παίδες, θαμά έγειρόμενος δειμαίνει καί ζή
μετά κακής [τής] έλπίδος· τώ δέ μηδέν άδικον έαυτώ ξυνειδότι γλυκεία
έλπίς άεί πάρεστι καί άγαθή γηροτρόφος, ώσπερ καί Πίνδαρος λέγει.
Χαριέντως γάρ τοι, ώ Σώκρατες, τοϋτ' έκεϊνος εΐπεν, ότι ος άν όσίως καί
δικαίως τον βίον διαγάγη,
25 γλυκεΐά οί καρδίαν
άτιτάλλοισα γηροτρόφος ξυναορ<(ε)ΐ
Έλπίς, ά μάλιστα θνατών πολύστροφον γνώ-
μαν κυβερνά."
Καί ταύτα μέν έν τω πρώτω τής Πολιτείας γέγραφε λόγω.
<•.26 5 - 7 Plat. Tim. 53 d 4 - 7 1 2 - 2 8 Plat. Reip. 1, 330 d 5 - 3 3 1 a9; etiarn ap. Stob.
Eel. 4.31 d .118 2 5 - 2 8 Pindari Fr. 214 Snell
c. 26 5 τήν δέ Α: ταύτην δή Plato 6—7 ό θεός οίδεν άνωθεν Α: άνωθεν θεό$ οΐδεν
Plato 13 ώυ AP C·: τών A a c· | έν τώι ττρόσόεν A (et Plat. cod. F, Stobaeus): Εμπροσθεν
Plat. codd. A D M 14 δέοι Α: δει Plato 17 ήδη ex Plat. add. Sylburg | ôv τών AP C :
ac
όντων A ·, corr. Pr. | μάλλον τι Plato | γοΰν Α: δ' ούν Platonis codd. A D M : oùv Plat,
cod. F et Stobaei cod. S 19 ήδίκησεν A (etiam Plat. codd. Ap c· D): ήδίκηκεν Platonis
codd. A F M et Stob. | Tis A, om. Plat. | πολλ' A 21 τήξ A, om. Plato, delevi | έαυτώ
άδικον Plato | γλυκεία Α: ήδεΐα Plato 22 ώσπερ A (et Plat. cod. F, Stob.): ώς Platonis
codd. A D M 23 τούτο A 23—24 δικαίωζ και όσίως Plato 24 βί(ον) διαγάγηι
AP'C', Plato: βίον άγάγηι A' c- 25 γλυκεϊάν A, ex Platone corr. Stephanus 26
άτιτάλλοισα· A p c·: άτιτάλλουσαν A a c·: άτάλλοισα Plato | ξυναορι A, corr. q 27
θ·νατών Α ρ · c ': θανάτων A a c'
Authenticated
60 Pseudo-Iustinus
27 1 Έν δε τ ω δεκάτω σαφώς καί φανερώς ά παρά των προφητών περί

κρίσεως μεμάθηκε, ταύτα ούχ ώς παρ' αυτών μεμαθηκώς (δια τ ό προς
"Ελληνας δέος), άλλ' ώς παρά τίνος, ώς αύτω πλάττειν έδόκει, έν πολέμω
άναιρεθέντος καί δωδεκαταίου μέλλοντος θάπτεσθαι καί επί της πύρας
κειμένου, άναβιώσαντος δέ καί τά έκεΐ διηγουμένου, άκηκοώς, αΰταΐς 5
λέξεσιν οϋτως γέγραφεν· „"Εφη yàp δη παραγενέσθαι έρωτωμένω έτέρω
ΰπό ετέρου, όπου ειη Άριδαΐος ò μέγας. Ό δέ Άριδαΐος ούτος της
Παμφυλίας εν τινι πόλει τύραννος έγεγόνει ... , γέροντα πατέρα άποκτεί-
νας καί πρεσβύτερου άδελφόν, καί άλλα δή πολλά καί ανόσια έργασάμε-
νος, ώς έλέγετο. "Εφη γοΟν τον έρωτώμενον ειπείν ίο
2 »Ούχ ήκει,' φάναι, ,ούδ' αν ήξει δεύρο. Έθεασάμεθα γάρ ούν δή καί
τούτο τών δεινών θεαμάτων έπειδή εγγύς τού στομίου ή μεν, μέλλοντες
α f. ΐ8ΐΓ άνιέναι καί τά άλλα πάντα πεπον|θότες, έκεϊνόν τε κατείδομεν εξαίφνης
καί άλλους (σχεδόν τι αύτών τούς πλείστους τυράννους· ήσαν δέ καί
ίδιώταί τίνες τών μεγάλα ήμαρτηκότων), οϋς οίομένους ήδη άναβήσεσθαι is
ούκ έδέχετο τ ό στόμιον, άλλά έμυκάτο, οπότε τις τών ούτως άνιάτως
εχόντων εις πονηρίαν ή μή ίκανώς δεδωκώς δίκην έπιχειροί άνιέναι.
Ενταύθα < δ ή ) άνδρες άγριοι, διάπυροι ϊδεΐν, παρεστώτες καί καταμαν-
θάνοντες τό φθέγμα, τούς μεν διαλαβόντες ήγον, τον δέ ΆριδαΤον καί
e. 27 3 - 5 cf. Pkt. Reip. 10, 6 1 4 b 3 - 8 6 - 2 7 Plat. Reip. 10, 6 1 5 c 5 - 6 1 6 b l . Edam

ap. Procium, In Remp. II, pp. 1 7 5 - 1 8 4 Kroll; Stob. Ecl. 1.49.64. - 1 8 - 2 1 yvcnrrovTSÇ ap.
Clem. Strom. 5.90.5; Euseb. Praep. ev. 13.13.5; Theodor. Gr. ä f f cur. 11.18. - Cf. Io.
Geffcken, Zwei griech. Apologeten, p. 269
Λ 27 3 ώς2 Aa c·: ôç AP c 5 δέ scripsi (άναβιούς 5' ελεγεν Plato): τε A 7 bis

άριδσΐος A (et Piatonis codd. D Y, Plut., Clem.): àpSiaîoç Plato, Proclus 8 post έγεγόνει
habet Plato ήδη χιλιοστού ITOÇ eis εκείνον τον χρόνον 8 γέροντά τε Plato 9 πολλά
τε καί Plato | έργασάμενος Α: εϊργσσμένοξ Plato 10 γοΟν A: oùv Plato 11 αν ήξει
Plato, Stob.: άνήξει Aa c : äv ήξειν AP·1·: ήξει Proclus 12 ήμεν AP c· 13 τά άλλα
Ap c· I κατείδομεν AP c·: κατίδομεν Aa c- 14 αύτών Gissensis 669 et Otto ex Platone:
αύτώι A 17 ή scripsi ex Platone: εΐ A 18 δή addidi ex Platone | post άνδρες addit
εφη Plato: om. A et Clem. 19 άρίδαιον A, άριδαΐον Clem.: άρδιαίον Plato

Authenticated
20 άλλους συμποδίσαντες χείράς τε και πόδας και κεφαλήν, καταβαλόντες

και έκδείραντες, είλκον παρά την όδόν εκτός, επ' άσπαλάθων γνάπτοντες,
και τοις παροϋσι σημαίνοντες ών ενεκά τε καί ότι εις τον Τάρταρον
έμπεσούμενοι άγοιντο.' "Ενθα δή φόβων, εφη, π ο λ λ ώ ν καί παντοδαπών
σφίσι γεγονότων, τούτον ύπερβάλλειν, εί μή γένοιτο εκάστω το φθέγμα
25 οτε άναβαίνοι, ώς καί άσμενέστατα εκαστον σιγήσαντος άναβήναι. Καί
τάς μεν δίκας τε καί τιμωρίας τοιαύτας τινάς είναι, καί αό τάς ευεργεσίας
ταύταις άντιστρόφους."
Ένταυθά μοι δοκεϊ ò Πλάτων où μόνον τον περί κρίσεως παρά των 3
προφητών μεμαθηκέναι λόγον, άλλά καί τόν περί της άπιστουμένης παρ'
30 "Ελλησιν άναστάσεως. "Το γάρ μετά σώματος κρίνεσθαι την ψυχήν φήσαι
<αυτόν) ουδέν ετερον δηλοΐ, ή ότι τ ω περί της άναστάσεως έπίστευσε
λόγω. Έπεί πώς Άριδάϊος καί οί λοιποί, τό σώμα εχον κεφαλήν καί
χείρας καί πόδας καί δέρμα υπέρ γης καταλιπόντες, τοιαύτην ύπεΐχον
έν "Αιδου τιμωρίαν; Οΰ γάρ δήπου τήν ψυχήν κεφα|λήν καί χείρας καί a S. ιβι·
35 πόδας καί δέρμα εχειν φήσουσιν. Ά λ λ ' έν Α ϊ γ ύ π τ ω ταΐς τών προφητών
έντυχών μαρτυρίαις ò Πλάτων καί τήν περί της του σώματος άναστάσεως
δεξάμενος διδασκαλίαν, μετά του σώματος τήν ψυχήν κρίνεσθαι διδάσκει.
21 γνάπτοντεί Α: κνάμπτοντε; Plato, Clem., Proclus 22 τοις τταροΟσι A: T O Î Ç άεί

παριοΟσι Plato | τε A a c· et Stephanus ex Platone: γε AP c· 24 εϊ μή A: μή Plato 25
ώς καί Α: καί Plato | άσμενέστατα Pr. Maran ex Platone: άσμενέστατον A 31 αύτόν
addidi 32 τό εχον σώμα A, transposui 33 καταλιττόυτεζ q: καταλείττοντεξ A

Authenticated
62 Pseudo-Iustinus
28 1 Καί ούχ ó Πλάτων μόνον, άλλα καί Όμηρος ομοίως· <δς> (και αυτός
εν Αΐγύπτω μαθών) τον Τιτυόν ομοίως τιμωρείσθαι εφη. Ούτω γαρ έν
τ η Νεκυομαντεία 'Οδυσσεύς τω 'Αλκινόω διηγείται λέγων
Καί Τιτυόν εΤδον, Γαίης έρικυδέα υίόν,

κείμενο ν έν δαπέδω - ò δ' έττ' έννέα κεϊτο πέλεθρα, 5
γϋπε δε μιν εκάτερθε παρημένω ήπαρ εκειρον.
'Ήπαρ γαρ où την ψυχήν, άλλά τό σώμα έχειν δηλοΐ. Τον αυτόν δη
τρόπον καί Σίσυφον καί Τάνταλον μετά σώματος την τιμωρίαν ΰπέχειν
γέγραφεν.
2 Ό τ ι δέ "Ομηρος έν Αΐγύπτω γέγονεν καί πολλά ών έκεΐ μεμάθηκεν εις ίο
την έαυτοϋ μετήνεγκεν ποίησιν, ΐκανώς διδάσκει ημάς Διόδωρος, ό τών
ιστοριογράφων ένδοξότατος. "Εφη γάρ αυτόν έν Αΐγύπτω γενόμενον
μεμαθηκέναι, ότι τό
νηπενθές < V ) δχολόν τε, κακών έπίληθες άπάντων,
φάρμακον ή Ελένη λαβούσα παρά της Θώνος γυναικός Πολυδάμνας, εις is

την Σπάρτην έκόμισε- κάκείνω τω φαρμάκω εφη Όμηρος χρησαμένην την
Έλένην παΰσαι τον έν τ η παρουσία Τηλεμάχου παρά Μενελάου γενόμε-
νον θρήνον. Και χρυσήν δέ Άφροδίτην ώνόμασεν έκ της έν Αΐγύπτω
ιστορίας· εγνω γάρ καί τέμενος χρυσής 'Αφροδίτης έν Αΐγύπτω λεγόμενον
καί πεδίον χρυσής 'Αφροδίτης όνομαζόμενον. 2ο
α f. is? 3 [καί] I Του χάριν τούτων γέγονε μνήμη νυνί; "Ινα δείξωμεν τον ποιητήν
καί [τών] από τής θείας τών προφητών ιστορίας πολλά εις τήν εαυτού
μεταβαλόντα ποίησιν καί πρώτον <(μέν> τής κοσμοποιΐας τήν υπό Μωϋ-
σέως είρημένην άρχήν. Ούτω γάρ Μωϋσής γέγραφεν „'Εν άρχή έποίησεν
ó θεός τον ούρανόν καί τήν γήν", είτα ήλιον καί σελήνην καί αστέρας. 25
e. 28 4 — 6 Odyss. 11.576 — 78; ν. 578 etiam ap. Heracl. Alleg. Homer. 18.6; cf. Zeegers
pp.241; 2 4 8 - 5 0 8 Σίσυφον: cf. Odyss. 1 1 . 5 9 3 - 6 0 0 | Τάνταλον: cf. Odyss. 1 1 . 5 8 2 - 5 9 2
1 2 - 1 8 cf. Diodori 1.97.7; Odyss. 4 . 2 2 7 - 2 3 0 14 Odyss. 4.221. Etiam ap. Clem. Protr. 2.4
18—20 cf. Diodori 1.97.8 Τήν τε Ά φ ρ ο δ ί τ η ν όνομάζεσθαι παρά τοΐξ έγχωρίοΐξ χρυσήν έκ
παλαιάς παραδόσεως, καί πεδίον είναι καλούμενον χρυσής 'Αφροδίτης περί τ ή ν όνομαζο-
μενην Μώμεμφιν; Iliad. 3.64 2 4 - 2 5 Gn 1:1 25 cf. Gn 1:16
ir. 28 1 δς addidi 4 εΐδον A a c·: ίδον A? 0· | έρικυδέα Α: έρικυδέος Homerus 14 τ '

addidi ex H o m e r o | έπίληθες A et Clem.: έπίληθον Homerus 15 θώνος Ap c· 20
φνομαζ 4 μενον A p c· 21 κ(αί) Ap c , delevi (cf. c. 34.8) | τ ο υ A 22 τών 1 delevi 23
μεταβαλόντα A?·'·: μεταβάλλοντα A a c· | μεν addidi 23 — 24 υ π ό μωϋσέως τ ή ν Α,
transposui

Authenticated
Cohortatio 2 8 . 1 - 4 63
Ταύτα γοΰν εν Αίγύπτω <παρά Μωϋσέως) μαθών καί τοις υπ' αΰτοΟ
εν τ η του κόσμου γενέσει γραφεΐσιν άρεσθείς, έν τ ή τοΰ Άχιλλέως άσπίδι
τον Ήφαιστον ώσπερ εικόνα τινά της κοσμοποιΐας κατασκευάσαι παρε-
σκεύασεν. Ούτω y à p γέγραφεν·
Έν μεν γαΤαν έτευξ', έν δ' ούρανόν, έν δε θάλασσαν,

ήέλιόν τ' άκάμαντα σελήνην τε πλήθουσαν,
έν δέ τε τείρεα πάντα, τά τ' ουρανός έστεφάνωται ...
Καί του παραδείσου δέ εικόνα τον Άλκιν<ό)ου κήπον σώζειν πεποίη-

κεν, άειθαλή τε αύτόν και καρπών πλήρη δια της εικόνος έπιδεικνύς.
Ούτω y à p γέγραφεν
"Ενθα δέ δένδρεα μακρά πεφύκει τηλεθόωντα,

δγχναι καί ροιαί καί μηλέαι άγλαόκαρποι
συκέαι τε γλυκεραί καί έλαΐαι τηλεθόωσαι.
Τάων où ποτε καρπός άπόλλυται ούδ' έπιλείπει
χείματος οΰδέ θέρους, έπετήσιος, άλλ' άεί αΰρη
Ζεφυρίη πνείουσα τά μεν φύει, άλλα δέ πέσσει.
Ό γ χ ν η έπ' δγχνη γηράσκει, μήλον δ' έπί μήλω,
αύτάρ έπί σταφυλή σταφυλή, σϋκον δ' έπί σύκω.
"Ενθα δέ οί πολύκαρπος άλωή έρρίζωται,
τής έτερον μέν θειλόπεδον λευρώ Ivi χώρω
τέρσεται ήελίω, ετέρας δ' άρα τε τρυγόωσιν,
άλλας δέ τραπέουσι· πάροιθε δέ τ' όμ|φακές είσιν,
άνθος άφιεΐσαι, έτεραι δ' ΰποπερκάζουσιν.
Ταύτα τά ρήματα ού σαφή καί φανεράν μίμησιν των υπό τοΰ πρώτου
προφήτου Μωϋσέως περί τού παραδείσου λεχθέντων δηλοΐ;
3 0 - 3 2 Iliad. 18.483-85. Etiam ap. Heracl. Alleg. Homer. 48.5 et 7; Achill. Comm. ad Aratum
p. 29.30 ss. Maass; Clem. Paed. 3.99.3; Strom. 5.101.4; 6.9.3; cf. Zeegers p. 242 36-48
Odyss. 7.114-126. (Cf. Heracl. Alleg. Homer. 74.6; Ps. Aristot. De mundo 6, 401 a l et 7; Plut.
Quaest. conviv. 683 C; Athen. I, 9 E et 25 A; Aeliani Var. bist. 3.36; Diog. Laert. 5.9)
26 yoOv scripsi: y à p A | trapà Μωϋσεως supplevi 30 έν (ter) Α'· £ ·: iv (ter) A p c- 32

iv A* ~. iv AP · I SÉ τε Ap ·: δε τά (vel 5é τε) Homeri codd.
c C c 33 άλκίνου A 40 θέρους
A: θέρευς Homerus | άλλ' άεί (atei AP c ) αύρη A: άλλά μάλ' aieì Homerus 49 φανεράν
καί σαφή A, transposui

Authenticated
64 Pseudo-Iustinus
5 Εί δέ τις καί εις την του πύργου ποίησιν άφοραν Ιθέλοι, δι' ής οΐ τό
τηνικαΟτα άνδρες την εις ούρανόν άνοδον δύνασθαι κατασκευάζειν έαυ-
τοίς ωοντο, εύρήσει καί ταύτης ίκανήν δι' αλληγορίας μίμηαιν υπό του
ποιητοΰ διά τε "Ωτου καί Έττιάλτου γινομένην. Ούτω γαρ και ó ποιητής
περί αυτών εφη· 55
Οϊ ρα καί άθανάτοισιν άπειλήτην εν Όλύμπω

φυλόπιδα στήσειν πολυάϊκος πολέμοιο-
Όσσαν έπ' Ούλύμπω μέμασαν θέμεν, αΰταρ έπ' Ό σ σ η
Πήλιον είνοσίφυλλον, ΐν' ούρανός άμβατός είη.
6 'Ομοίως δέ καί περί του άπ' ουρανών κατενεχθέντος εχθρού της άν- 6ο
Θρωπότητος, δν διάβολου αϊ θεΐαι γραφαί καλοΟσιν, άπό της πρώτης
αύτοΟ προς τον άνθρωπον διαβολής ταύτης τής προσηγορίας τυχόντα.
Καί εί τις ακριβώς σκοπεΐν έθέλοι, εύροι άν τον ποιητήν του μεν διαβόλου
ονόματος ουδαμώς μεμνημένον, έκ δέ της κάκιστης αύτοΰ πράξεως τήν
όνομασίαν πεποιημένον- "Ατην γάρ αυτόν ó ποιητής όνομάζων, ύπό τού 65
κατ' αυτούς Θεού καθηρήσθαι αύτόν έκ τού ουρανού λέγει, ώσπερ<(εί)
άκριβώς τών ύπό Ήσαΐου τού προφήτου περί αύτοΰ είρημένων μεμνημέ-
νος ρητών. Ούτω < γ ά ρ ) έν τή εαυτού ποιήσει γέγραφεν
αύτίκα δ' είλ' "Ατην κεφαλής λιπαροπλοκάμοιο,

χωόμενος φρεσίν ήσι, και ώμοσε καρτερόν δρκον, 7ο
μή ποτ' ές Ούλυμπόν τε καί ούρανόν άστερόεντα
a f. ley αύτις έλεύσεσθαι "Ατην, ή πάν|τας άάται.
"Ως ειπών έρριψεν άπ' ούρανού άστερόεντος,
χειρί περιστρέψας- τάχα δ' ΐκετο εργ' άνθρώπων.
5 1 - 5 3 cf. Gn 11:4 5 6 - 5 9 Odyss. 1 1 . 3 1 3 - 3 1 6 . Cf. Philon. De confus, ling. 4; Celsum ap.

Orig. c.Cels. 4.21 et Io. Geffcken, Zwei griech. Apologeten, p. 245 67 — 68 cf. Is 14:12
6 9 - 7 4 Iliad. 1 9 . 1 2 6 - 1 3 1
53 ταύτη? coni. Otto: ταύτην A 54 έττιάλτου A (cf. c. 2.49): Έφιάλτου Homerus 66

ώσπερεί scripsi: ώσττερ A 68 ούτω <γάρ> scripsi: ούτω; Α 70 χωόμενος Α | ήσι
Pr.: ήισιυ Α 71 δυλυμπόν AP c : όλ- Aa c-

Authenticated
Cohortatio 2 8 . 5 - 2 9 . 2 65
Και Πλάτων δέ, μετά τον θεόν και την ΰλην τ ό είδος τρίτην άρχήν 1 29
είναι λέγων, ούκ άλλοθέν πόθεν, άλλά παρά Μωϋσέως την πρόφασιν
είληφώς φαίνεται, τ ό μεν του είδους όνομα από των Μωϋσέως μεμαθηκώς
ρητών, ού διδαχθείς δέ τηνικαϋτα παρά των είδότων, ότι ουδέν έκτος
5 μυστικής θεωρίας των υπό Μωϋσέως είρημένων σαφώς γινώσκειν έστί
δυνατόν. Γέγραφε γαρ Μωϋσής ώς του θεού περί της σκηνής προς αυτόν
εΐρηκότος οΰτως· „Και ποιήσεις μοι κατά πάντα, δσα έγώ δεικνύω σοι έν
τ ω δρει, τ ό παράδειγμα τής σκηνής". Και πάλιν „Και άναστήσεις την
σκηνήν {κατά τό είδος τό δειχθέν σοι έν τ ω δρει)" „καί κατά τ ό
ίο παράδειγμα πάντων τών σκευών αυτής· καί ούτως ποιήσεις". Και αύθις
μικρόν ύστερον ούτως· „Όρα, ποιήσεις κατά τον τύπον τον δεδειγμένον
σοι έν τ ω δρει".
Τούτοις ουν έντυχών ó Πλάτων καί ού μετά τής προσηκούσης θεωρίας 2
δεξάμενος τ α γεγραμμένα ρητά, φήθη εΤδός τι χωριστόν προϋπάρχειν
is του αισθητού, δ καί παράδειγμα τών γινομένων ονομάζει πολλάκις,
έπειδή τ ό Μωϋσέως ούτω περί τής σκηνής σημαίνει γράμμα - „κατά τ ό
είδος τ ό δειχθέν σοι έν τ ώ δρει", „ούτω ποιήσεις αύτό".
e. 29 1 - 2 cf. C . 6 . 3 - 6 7 - 8 Ex 25:9 a 8 - 9 Ex 26:30 9 - 1 0 Ex 25:9 b

1 1 - 1 2 Ex 25:40 1 3 - 1 4 cf. c. 3 1 . 1 4 - 1 6 1 6 - 1 7 Ex 26:30 et 25:9 . De his cf. Philon.
b
De vita Mosis 2.74 Σκηνήν ουν, έργον ίερώτατον, δημιουργεΐν εδοξεν, ής τήν κατασκευήν
θεσφάτοις λογίοις επί του όρου; Μωϋσής άνεδιδάσκετο, τών μελλόντων άποτελεϊσθαι
σωμάτων άσωμάτους ιδέας τ ή ψυχή θεωρών, πρός ας εδει καθάττερ ά π ' άρχετύπου γραφής
καί νοητών παραδειγμάτων αισθητά μιμήματα άπεικονισθήναι (cf. Nu 8:4); Quae st. in
Exodum 2.52; 2.82; 2.90 trad. R. Marcus; Eusebii Praep. ev. 12.19.1; Method. Sjmpos. 128
(p. 62.2 Bonwetsch) et alibi
c. 29 9 κατά τό είδος τό δειχθέν σοι έν τ ώ δρει supplevi ex L X X , cf. vv. 3—4 τό μεν
τοΰ είδους όνομα άπό τών Μωϋσέως μεμαθηκώς φητών et ν. 9 καί | δειχθέν: cf. ν. 17:
δεδειγμένον L X X | κατά 2 om. L X X 10 καί1 om. L X X 15 γινομένων scripsi coni,
c. 6.6: γενομένων A 17 αύτό om. L X X

Authenticated
66 Pseudo-Iustinus
30 1 'Ομοίως δέ καί επί της γης και τοΰ ούρανού και του ανθρώπου σφάλεις
φαίνεται· και τούτων yàp ιδέας είναι οΐεται. Επειδή γάρ Μωϋσής ούτω
γέγραφεν ,,Έν άρχή έποίησεν ò θεός τον ούρανόν καί τήν γήν", είτα
α f. 183" παραυτά συνάπτει λέγων ,,Ή δε γή ήν | άόρατος καί άκατασκεύαστος",
ώήθη ότι ταύτην μεν περί ής έφη· ,,Ή δέ γή ήν" τήν προϋπάρχουσαν 5
είρήσθαι γήν (επειδή Μωϋσής εφη· ,,Ή δέ γή ή ν άόρατος καί άκατασκεύ-
αστος"), ταύτην δέ περί ής λέγει- „Έποίησεν ό θεός τον ούρανόν καί
τήν γήν" ώήθη [ταύτην] λέγειν αυτόν τήν κατά προϋπάρχον είδος υπό
του θεού γενομένην αΐσθητήν.
2 "Ομοίως δέ καί περί τοϋ γενομένου ούρανού· τον μέν <γάρ) πεποιημένον ίο
ούρανόν, δν καί στερέωμα ώνόμασεν, τούτον είναι τον γενόμενον αί-
σθητόν, ετερον δέ είναι τον νοητόν, περί ού ò προφήτης εφη· ,,Ό ουρανός
τού ούρανού τω κυρίω, τήν δέ γήν έδωκεν τοις υίοΐς των ανθρώπων".
3 Καί περί ανθρώπου δέ ομοίως· πρότερον μέν <γάρ> ονόματος αν-
θρώπου μέμνηται Μωϋσής, είτα μετά τά πολλά των κτισμάτων περί is
πλάσεως άνθρώπου πεποίηται μνήμην, ούτω λέγων „Kai επλασεν ό θεός
τον άνθρωπον χουν άπό τής γής". Ώιήθη γοΰν τόν μέν πρότερον
όνομασθέντα άνθρωπον προϋπάρχειν τού γενομένου, τόν δέ έκ τής γής
πλασθέντα ύστερον κατά το προϋπάρχον είδος γεγενήσθαι.
e. 30 3 Gn 1:1 4 Gn 1:2 11 Gn 1:8 12 τόν νοητόν: cf. Philon. De opif. mundi

24—25; 28 Πρώτον ούν ό ποιών έποίησεν ούρανόν άσώματον καί γήν άόρατον ...; 36 Ό
μέν ούν ασώματος κόσμος ήδη πέρας εΤχεν ιδρυθείς έν τώ θείω λόγω, ό δ' αισθητός προς
παράδειγμα τούτου έτελειογονεΐτο et alibi 12 — 13 Ps 113 (115):24 14—15 cf. Gn
1:26-27 16 — 17 Gn 2:7 17 — 19 cf. Philon. De opif. mundi 134
c. 30 2 ιδέας AP'C : εΐδέας A l c· 8 ταύτην delevi 10 γαρ addidi 14 γάρ addidi

16 επλασεν scripsi ex L X X (suadente C.Otto): έποίησεν A

Authenticated
Ό τ ι δε έκ γης άνθρωπος πέπλασται, και Όμηρος <οΤδεν> (άπό της

παλαιάς καί θείας ιστορίας μαθών, της λεγούσης· „Γη εΤ και εις γήν
άπελεύση"), τό αψυχον τοΰ Έκτορος σώμα κωφήν όνομάζων γήν. "Εφη
γάρ π ο υ κατά του Άχιλλέως, μετά θάνατον τό του "Εκτορος σύροντος
σώμα·
κωφήν γαρ δή γάΐαν άεικίζει μενεαίνων.
Και αύθις άλλαχού που τον Μενέλαον (εισάγει) λέγοντα τοις μή έτοίμως
δεξαμένοις τήν του "Εκτορος περί της μονομαχίας πρόκλησιν
Άλλ' ΰμεΐς μεν πάντες ύδωρ καί | γαία γένοισθε ... ,
δι' ύπερβάλλουσαν όργήν εις τήν άρχαίαν αυτούς έκ γης άναλύων

πλάσιν. Ταύτα <ουν> άπό τών άρχαίων ιστοριών έν Αίγύπτω μεμαθηκό-
τες Όμηρος καί Πλάτων έν τοις έαυτών γεγράφασι λόγοις.
2 1 - 2 2 Gn 3:19 25 Iliad. 24.54. Edam ap. Aristot. Riet. Β 3, 1380 b29; Epicurum, Fr. 228
Usener (ap. Sext. Emp. Adv. math. 1.273); Clem. Protr. 51.6; Stob. Eel. 4.57.1 28 Iliad.
7.99. Etiam ap. Epicurum, Fr. 500 Usener (ap. Plut. Non posse vivi sec. Epic. 1105 A); Heracl.
Alleg. Homer. 22.9; Probum, in Verg. Eel. 6.31; Lucían. I up. trag. 19; Ael. Aristid. Or. 46.6;
Clem. Strom. 5.99.5; Sext. Empir. Adv. math. 10.314; Hippol. Refut. 10.7.1; Ps. Plut. Vita
Horn. 93; Macrob. in Somnium 1.6.37; Stob. Eel. 1.10.6; Io. Philopon. in Aristot. Phjs.
p. 125.32 Vitelli; Asclep. in Aristot. Metaph. p. 58.29 Hayduck; cf. Xenophanis Β 27; Zeegers
p. 244
20 οίδεν addidi 22 όνομάζων scripsi: ονομάζει A 25 άεικίζει scripsi ex Homero:

άεικίζει^ Ap c : άεικίζει· A a c 26 εισάγει addidi suadente C. Otto (cf. cc. 23.9; 24.11) 27
ττρόκλησιν q: ττρόσκλησιν A 30 oöv addidi

Authenticated
68 Pseudo-Iustinus
31 1 Έπεί πόθεν άλλοθεν μεμαθηκώς ό Πλάτων πτηνόν άρμα έλαύνειν τον

Δία έν ούρανω λέγει, εΐ μή Tals των προφητών έντυχών ΐστορίαις; "Εγνω
yàp άπό των τοΰ προφήτου ρητών περί τών Χερουβείμ ούτως είρημένων
„Kai έξήλθεν δόξα κυρίου άπό τοΰ οίκου καί έπέβη επί <(τά) Χερουβείμ,
καί άνέλαβεν τά Χερουβείμ τάς πτέρυγας αυτών", „καί οΐ τροχοί έχόμενοι 5
αυτών", „καί δόξα κυρίου θεού Ισραήλ ήν έπ' αύτοΐς ύπεράνωθεν".
"Ενθεν ορμώμενος ò μεγαλόφωνος Πλάτων μετά πολλής παρρησίας βοά
λέγων ,,Ό μεν δή μέγας εν ούρανω Ζεύς πτηνόν άρμα έλαύνων".
2 Έπεί πόθεν άλλοθεν μεμαθηκώς ταύτα γέγραφεν, εί μή παρά Μωϋσέως
καί τών προφητών; Πόθεν δε τήν πρόφασιν είληφώς καί εν τή πυρώδει ίο
ουσία τον θεόν είναι εφη; Ουκ άπό της τρίτης τών Βασιλειών ιστορίας,
ένθα γέγραπται· „ ... ουκ έν τω πνεύματι κύριος· και μετά τό πνεύμα
συσσεισμός, ούκ έν τω συσσεισμώ κύριος· καί μετά τον συσσεισμόν πυρ,
ούκ έν τω πυρί κύριος· καί μετά τό πυρ φωνή αύρας λεπτής"; Άλλ' έκεϊνα
μεν κατ' άναγωγήν μετά πολλής θεωρίας τοις θεοσεβέσι νοεΐν άναγκαΤον, is
Πλάτων δέ ού μετά τής προσηκούσης θεωρίας προσέχων τοις ρητοίς, έν
τή πυρώδει ούσία τον θεόν είναι έφη.
e. 31 4—6 Εζ 10:18—19. — Arethae scholium in mg. A: και τό έπέβη Éirt χερουβείμ

καί Είτετάσθη • έπετάσθη étti πτερύγων άνεμων άρ' ού σαφέστερον; 7 ό μεγαλόφωνος
Πλάτων: Aetii 1.7.4; Hermiae Irris. 11; cf. H. Diels, pp. 17 et 262 8 Plat. Phaedri
246 e 4—5. — Respiciunt Plut. Non posse vivi 1102 E; Max. Tyrii Diss. 4.4 c; 26.7 b; Luciani
Piscat. 22; Bis accus. 33; Rhet. praec. 26; Philostr. Apollon. Tyan. 2.22 (p. 64.25 Kayser). -
Athenag. Legat. 23.4; Tertull. Apolog. 24.3; Hippol. Re jut. 1.19.8; Orig. c. Cels. 8.4 s. f.;
Arnobii Adv. nat. 3.30; Eusebii De theopbania p. 96.14 Gressmann; Hermiae Irris. 11 Πώς
γαρ ού μέλλω ττιστεύειν φιλοσοφώ τ ω τό Διός άρμα πεποιηκότι; 10 — 11 cf. cc. 5.14;
36.23 12—14 1 Rg 19:11 — 12. — Arethae scholium in mg. Α: Τοϋτο έν τή κατά τον
Ήλίαν γέγραττται Θεοπτία· ώς ούτε έν τ ω ττνεύματι θεοΟ εμφανιζομένου άνθρώττοις, ούκ
Ιν τ φ συσ<σ)εισμφ, ούκ έν τ ω πυρί. Ψυχή γ α ρ άνθρώπου, τη περί θεόν ένασχολεΐσθαι
άρξαμένη θεωρία, πρώτον μέν οΤά τινι βιαίω πνεύματι αίρεται ά π ό τών χαμαί ερχομένων
απάντων· εΤτα άήθεσιν έντυγχάνουσα ταΐς περί θεού έννοίαιξ, κραδαίνεταί τε καί διασαλεύε-
ται, μή δποι ερεισθή τε και έδρασθή άνευρίσκουσα. ΤΩι δή πάθει ζέουσα μάλλον καί
άναφλεγομένη, καί όλη του κατειληφότος θείου καί μακαρίου πυρόξ τή ζητήσει γινομένη,
εΤτα οίονεί τινι λεπτοτάτη αύρα κατειλημμένη καί εξω πάσης ένύλου περινοίας κατισχναν-
θεΐσα τήν γνώσιν, τό τηνικάδε ποσώς έν περινοία θεού φύσεως γίνεται 15 κατ'
άναγωγήν: „non solum in igne esse Dominum" intellexit in 1 Rg 19:12 auctor 15 — 16
cf. c.29.13 —14 et Iustini Dial. 68 ... πολλούς λόγους, τούς έπικεκαλυμμένως καί έν παρα-
βολαΐς ή μυστηρίοις ή έν συμβόλοις έργων λελεγμένους ...; 90 ... όσα εΤπον καί έποίησαν
οί προφήται ..., παραβολαΐς καί τύποις έπεκάλυψαν, ώς μή ραδίως τά πλείστα ύπό
πάντων νοηθήναι, κρύπτοντες τήν έν αύτοΐς άλήθειαν, ώς καί πονέσαι τούς ζητοϋντας
εύρεΐν καί μαθείν; 112 Καί ταύτα μετά πολλού νοϋ καί μυστηρίου γέγονε καί έρρέθη δια
τοΰ μακαρίου προφήτου κτλ.
c. 31 4 τά addidi ex LXX 5 άνέλαβον LXX 6 έπ' αύτών ύπεράνω LXX 8

μέγας ήγεμών έν ούρανω Plato

Authenticated
Εί δέ Tis κ cd περί της άνωθεν παρά θεού κατιούσης επί τους άγιους 1 32
άνδρας δωρεάς, ήν πνεύμα άγιον όνομάζουσιν oi ιεροί προφήται, ακριβώς
σκοπεΐν έθέλοι, εΰροι άν καί ταύ|την υπό Πλάτωνος έν τ ω προς Μένωνα α f. w
λόγω δι' ετέρου ονόματος κηρυττομένην· δεδιώς γάρ την του θεού δωρεάν
5 πνεύμα άγιον όνομάζειν (ίνα μη δόξη τη των προφητών επόμενος διδασ-
καλία εχθρός Ελλήνων είναι), τό μεν άνωθεν αυτό παρά θεού κατιέναι
ώμολόγει, ου μην πνεύμα άγιον, άλλά άρετήν όνομάζειν αυτό ήξίου.
Ούτω γάρ έν τ ω προς τον Μένωνα περί άναμνήσεως λόγω - πολλά 2
πρότερον περί της άρετής ζητήσας, πότερόν ποτε διδακτόν ή άρετή, ή
ίο où διδακτόν, άλλά άσκητόν, ή ούτε άσκητόν ούτε μαθητόν, άλλά φύσει
παραγινόμενον τοις άνθρώποις, ή άλλω τινί τρόπω, - ύστερον αύταΐς
λέξεσιν ούτως άποφαίνεται λ έ γ ω ν ,,εί δέ νΰν ήμεϊς έν παντί τω λόγω
τούτω καλώς έζητήσαμεν τε και έλέγομεν, άρετή άν είη ούτε φύσει ούτε
διδακτόν, άλλά Θεία μοίρα παραγινομένη άνευ νοΰ, οΐς άν παραγίνηται".
is Ταύτα, οϊμαι, σαφώς παρά τών προφητών περί τού αγίου πνεύματος 3
μεμαθηκώς Πλάτων, εις τό της άρετής όνομα μεταφέρων φαίνεται - ομοίως
γάρ ώσπερ οΐ ιεροί προφήται τό εν και τό αύτό πνεύμα εις επτά πνεύματα
μερίζεσθαί φασιν, ούτως και αύτός, μίαν καί τήν αύτήν όνομάζων άρετήν,
ταύτην εις τέσσαρας άρετάς μερίζεσθαί λέγει, τού μεν άγίου πνεύματος
20 ούδαμώς μνημονεύειν έθέλων, διά δέ τίνος άλληγορίας τά ύπό τών
προφητών περί τού άγίου πνεύματος είρημένα άπαγγέλλων σαφώς.
Ούτω γάρ προς τ ω τέλει τού προς τον Μένωνα λόγου εφη· „Έκ μεν 4
τοίνυν τούτου τοΰ λογισμού, ώ Μένων, θεία μοίρα φαίνεται ήμϊν |
παραγινομένη ή άρετή, οίς άν παραγίνηται - τό δέ σαφές περί αυτού α f. ι se·
25 είσόμεθα τότε, {όταν π ρ ι ν ) όποίω τινί τ ρ ό π ω τοις άνθρώποις παραγίνε-
ται άρετή, [όταν] πρότερον έπιχειρήσωμεν αύτό καθ' αύτό ζητεΐν τί ποτέ
έστιν άρετή". 'Οράτε δπως τήν άνωθεν κατιούσαν δωρεάν άρετήν μόνον
ονομάζει, ετι δέ ζητήσεως άξιον είναι νομίζει, πότερόν ποτε άρετήν ή
έτερον τι αύτό όνομάζεσθαι προσήκει, δεδιώς αύτό φανερώς άγιον όνο-
30 μάζειν πνεύμα, ίνα μή δόξη τή τών προφητών επεσθαι διδασκαλία.
C. 32 l - 2 c f . c c . 8.11; 10.16-23 5 - 6 cf. c. 25.41 1 2 - 1 4 Plat. Menonis 9 9 e 4 - 1 0 0 a 1

17 — 18 εις επτά πνεύματα μερίζεσθαί φασιυ: cf. Is 11: 2 Καί άυαπαύσεται έπ' αυτόν πνεΰμα
του θεοΰ, πνεύμα σοφίας καί συνέσεως, πνεύμα βουλής και ισχύος, πνεύμα γνώσεως καί
εύσεβείας· έμπλήσει αυτόν πνεύμα φόβου θεοϋ; 1 Cor 12:7 — 11; Iustini Dial. 39; 87 19
εις τέσσαρας άρετάς μερίζεσθαί λέγει: cf. Plat. Phaed. 69 a 10; Reiß. 6, 504 a 5; Legg. 12, 964 b
5 ; 965 d 2 et alibi; Diog. Laert. 3.90-91; Hippol. Refut. 1.19.16 2 2 - 2 7 Plat. Menonis
100b2—6
c. 32 7 ώμολόγει scripsi (cf. 7 ήξίου): ομολογεί A 8 προς τον μένωνα έν τώι Α,

transposui 22 του λόγου προς τον μένωνα A, transposui 23 ήμΐν φαίνεται Plato
24 περί scripsi ex Platone post Perionium: παρ' A 25 τότε, <δταν πριν) scripsi ex
Platone et 26 όταν delevi: τούτο A: τό δέ σαφές περί αύτοϋ, όποίω τινί τρόπω τοις
άνθρώποις παραγίνεται ή άρετή, είσόμεθα τότε, όταν πρότερου έπιχειρήσωμεν κτλ. coni,
loach. Perionius (in Iustini translatione Latina, Parisiis, 1554) 29 όνομάζειν Ap c : ονομάζει
A «.c.
Authenticated
70 Pseudo-Iustinus
33 1 Πόθεν δε μαθών ò Πλάτων τον χρόνον μετ' οΰρανοϋ γεγενήσθαι εγνω;

Ούτω γάρ γέγραφεν „Χρόνος δ' ούν μετ' ουρανού γέγονεν, ϊν' άμα
γενόμενοι άμα και λυθώσιν, αν ποτε λύσις ( τ ι ς ) αύτών γίγνηται". Ουχί
καί τούτο άπό της θείας Μωυσέως ιστορίας μεμαθηκώς; "Εγνω y à p δτι
ή του χρόνου γένεσις εκ τε ήμερων καί μηνών καί ένιαυτών την άρχήν 5
της συστάσεως εΐληφεν. Ώς ούν της πρώτης ήμέρας, της μετ' ουρανού
γενομένης, άρχήν του παντός χρόνου παρεσχηκυίας (ούτω γάρ Μωϋσής
γέγραφεν ,,Έν άρχή έποίησεν ò θεός τον ούρανόν και την γήν", είτα
παραυτά συνάπτει λ έ γ ω ν „Kai εγένετο ήμέρα μία", ώς άπό μέρους τον
πάντα σημαίνων χρόνον), ó Πλάτων τήν ήμέραν ονομάζει χρόνον, ίνα ίο
μη δόξη, ήμέρας μεμνημένος ( κ α ι ) ώς πάντη τοις Μωϋσέως έπόμενος
ρητοΐς, παρά Άθηναίοις (άξιος είναι τ ο υ ) κατηγορεΐσθαι. Πόθεν δέ καί
περί λύσεως ούρανοΰ φαντασθείς ούτω γέγραφεν; Ουχί καί τούτο παρά
α f. 186- τών ιερών | προφητών μεμαθηκώς καί ούτως είρήσθαι υπ' αυτών νομίσας;
e. 33 2 - 3 Plat. Tim. 3 8 b 6 - 7 8 Gn 1:1 9 Gn 1:5 Καί έγένετο έσπέρα καί εγένετο

π ρ ω ί , ήμέρα μία 12 cf. c. 20.5 — 6 13 περί λύσεως ούρανοΰ: cf. Ps 101:27; Is 34:4;
65:17
e. 33 3 γενόμενοι A: γεννηθέντες Piatonis codd. Α Υ : γενηθέντες Plat. codd. F Ρ A p c |

t i ç addidi ex Platone 6 ούρανοΰ Pr.: ούρανόν A 10 ό π λ ά τ ω ν post 9 ώς ά π ό μέρους
A, hue transtulit Pr. Matan 11 καί addidi 12 άξιος είναι τ ο υ supplevi

Authenticated
Cohortatio 3 3 . 1 - 3 4 . 1 71
Ei δε καί τον περί των άγαλμάτων τις έξετάζοι λόγον, πόθεν ορμώμενοι 1 34
οί πρώτον τους θεούς υμών κατασκευάσαντες ανθρώπων μορφάς εχειν
αυτούς διέγνωσαν, εύρήσει καί τούτο άπό της θείας ιστορίας αυτούς
μεμαθηκότας. Της γάρ ΜωΟσέως ιστορίας εκ προσώπου του θεού λε-
5 γούσης· ,,Ποιήσωμεν άνθρωπου κατ' εικόνα ήμετέραν καί όμοίωσιν", ώς
ούτως εΐρήσθαι των ανθρώπων κατά την μορφήν έοικότων < όντων) τω
θεώ <(νομίσαντες), ούτως κατασκευάζειν τούς θεούς αύτών ήρξαντο, έκ
τού ομοίου τό όμοιον δημιουργεΐν οΐόμενοι. Τοΰ χάριν μνημονεύσαι
τούτων νυνί προήχθην, ώ άνδρες "Ελληνες; "Ινα γνώτε δτι την άληθή
ίο θεοσέβειαν ού δυνατόν παρά τούτων μανθάνειν, τών μηδέ έν <(έκείνοις,>
οίς υπό τών εξωθεν έθαυμάσθησαν, ΐδιόν τι γράψαι δυνηθέντων, άλλά διά
τίνος [εκείνης] αλληγορίας <τά) ύπό Μωυσέως καί τών λοιπών προφητών
<είρημένα> έν τοις εαυτών συγγράμμασιν άπηγγελκότων.
e. 34 4 εκ π ρ ο σ ώ π ο υ : cf. Iustini 1 Apol. 36.1—2; 37.1; Eusebii Hist. eccl. 3.38.1 5

Gn 1:26a; cf. Celsum ap. Orig. c. Cels. 7.62 1 1 - 1 3 cf. c. 3 2 . 2 0 - 2 1
c. 34 2 π ρ ώ τ ο ν scripsi: π ρ ώ τ ο ι A 5 και καθ' όμοίωσιν L X X 6 όντων addidi

7 νομίσαντε; supplevi coni. c. 33.14 10 έκείνοις addidi (cf. ν. 12) 12 εκείνηξ A, in
v. 10 transtuli: delet Otto 12 τ ά et 13 είρημένα suppl. Otto coni. c. 32.20—21

Authenticated
72 Pseudo-Iustinus
35 1 Καιρός ουν ήκει νυν πεισθέντας υμάς, <ώ> άνδρες "Ελληνες, υπό τών
εξωθεν ιστοριών, δτι π ο λ λ ω πρεσβύτατος Μωϋσής καί οί λοιποί προ-
φήται γεγόνασιν πάντων τών παρ' ΰμιν σοφών γεγενήσθαι νομισθέντων,
της παλαιάς μεν Ομάς τών προγόνων άποστήναι πλάνης, έντυχεΐν δε
ταΐς θείαις τών προφητών ίστορίαις καί γνώναι παρ' αυτών την άληθή 5
θεοσέβειαν, où λόγων ύμΐν άπαγγελλόντων τέχνας, ουδέ πιθανώς καί
α f. 187' πιστευτικώς λεγόντων (τούτο γάρ | ίδιον τών την άλήθειαν κλέπτειν
εθελοντών), άλλα άπλώς τοις έπιτυχοϋσιν όνόμασί τε καί ρήμασι
χρωμένων, καί ταϋθ' ύμΐν άπαγγελλόντων, α τό άγιον έπ' αυτούς
κατελθόν πνεύμα τους την άληθή θεοσέβειαν μανθάνειν βουλομένους δι' ίο
αυτών διδάσκειν προήρηται. Πασαν ουν αιδώ καί παλαιάν ανθρώπων
πλάνην καί τον τών δγκων φαντασιώδη παρωσάμενοι ψόφου, δι' ou καί
την πασαν άπόλαυσιν εχειν οΐεσθε, εχεσθε τών ύμΐν συμφερόντων.
2 Ουδέν γάρ εσται παρ' υμών οΰδέ περί τους προγόνους υμών πλημμε-
λές, εΐ <εΐς) την έναντίαν τρέπεσθαι νυνί της έξ εκείνων βούλεσθε πλάνης, is
οϋς εικός εν "Αιδου νυνί έκπρόθεσμον μετάνοιαν μετανοοΰντας όδύρεσθαι·
οίς εΐ δυνατόν ήν εκείθεν δηλουν ύμΐν τά μετά τελευτήν τοϋδε του
βίου συμβεβηκότα αύτοϊς, εγνωτε αν όσων υμάς άπαλλάξαι κακών
προείλοντο. Νυνί δέ έπεί μη δυνατόν έν τ ω παρόντι μήτε παρ' εκείνων
ΰμάς (τάληθές) μανθάνειν, μήτε μήν παρά τών ενταύθα τήν ψευδώνυμου 20
ταύτην φιλοσοφίαν φιλοσοφείν έπαγγελλομένων, άκόλουθον ύμΐν εσται
λοιπόν τήν τών προγόνων υμών άπωσαμένους πλάνην έντυγχάνειν ταΐς
τών ιερών άνδρών προφητείαις, μή δοκιμότητα φράσεως παρ' αυτών
αΐτουντας (où γάρ εν λόγοις, άλλ' έν εργοις τ ά τής ήμετέρας θεοσεβείας
πράγματα), καί μαθεΐν παρ' αυτών τ ά αίτια ύμΐν τής αιωνίου ζωής 25
έσόμενα. Οί γάρ μάτην τό τής φιλοσοφίας έπηρεάζοντες όνομα ουδέν
α f. ΐ87· εΐδότες ελέγχονται (ώς καί αυτοί όμολογεΐν και | άκοντες αναγκάζονται),
δι' ών ου προς άλλήλους στασιάζουσι μόνον, άλλά καί τάς εαυτών
άλλοτε άλλως εκτίθενται δόξας.
e. 35 1 —2 υπό τών εξωθεν ιστοριών: cf. c. 9.1—54 6 où λόγων ... τέχνας: cf. c. 8.11;
Athenag. Legat. 11.2; 33.2 et alibi 13 τών ϋμϊν συμφερόντων — 15 πλάνης: cf. c. 1.3 — 6
16 μετάνοιαν μετανοοϋντας: cf. Iustini 1 Apol. 52.9 Kai τότε μετανοήσουσιν, δτε οΰδέν
ώφελήσουσι; Min. Fei. Oct. 35.2 20—21 τήν ψευδώνυμον ταύτην φιλοσοφίαν: cf. 1
Tm 6:20; Plut. De tranq. an. 479 E 23 cf. c. 3 6 . 2 5 - 2 6 2 4 - 2 5 cf. Mt 7:21 et Iustini
1 Apol. 16.8 — 9; Tatiani Orat. 26.3 Τί λόγους έπαναιρεΐσθε τών έργων μακράν άφεστώτες;
et 32.1; Athenag. Legat. 11.3 οϋ γάρ λόγους διαμνημονεύουσιν (se. oí Χριστιανοί), άλλά
πράξεις άγαθάς έπιδεικνύουσιν; Min. Fei. Oct. 38.6; Cypriani De bono patientiae 3 et saepius
27 cf. c. 36.6 2 8 - 2 9 cf. cc. 4 . 1 7 - 2 0 ; 7 . 1 - 3
c. 35 1 ώ add. ρ Pr. | ϋπό scripsi: άπό A 7 πιστευτικώς AP C': -ευτικώς Aa c· 12

δγκων m ρ: όγκον Α | ψόφον AP C : ψώφον Aa c' 15 εις om. A, add. ρ 20 τάληθες
supplevi coni. vv. 5 — 6, 7, 10 et c. 36.1

Authenticated
Εί δέ ή τάληθούς εϋρεσις όρος τις λέγεται παρ' αύτοΐς <(τής) φιλοσο- 1 36

φίας, πώς οΐ της άληθοΰς μή τυχόντες γνώσεως του της φιλοσοφίας
ονόματος είσιν άξιοι; Εί γάρ ò τών παρ' ύμΐν σοφών σοφώτατος
Σωκράτης, ω και το χρηστήριον υμών, ώς αύτοί φατε, μαρτυρεί λέγον
s Ανδρών απάντων Σωκράτης σοφώτατος,

ώμολόγει μηδέν είδέναι, πώς οί μετ' αυτόν και τά Ιν οΰρανοΐς έπηγγέλ-
λοντο είδέναι; Σωκράτης γάρ εαυτόν σοφόν δια τουτ' εΐρήσθαι εφη, ότι
τών λοιπών ανθρώπων ά μή ΐσασι προσποιουμένων είδέναι αυτός ουκ
ώκνει μηδέν είδέναι όμολογεΐν. "Εφη γάρ ούτως· „"Εοικα oôv αϋτώ τούτω
ίο τ ω σμικρώ σοφώτερος είναι, ότι à μή οίδα ουδέ οίο μα ι είδέναι".
Μηδείς δέ οίέσθω είρωνευόμενον άγνοιαν προσποιεΐσθαι Σωκράτη, 2
επειδή πολλάκις εν τοις διαλόγοις εΐωθε τούτο ποιεΐν· ή γάρ τελευταία
ρήσις της άπολογίας, ην επί το δεσμωτήριον άπιών εφη, δηλοΐ μετά
σπουδής αυτόν και άληθείας τήν άγνοιαν όμολογεΐν. "Εφη γάρ οϋτως·
is „'Αλλά γάρ ήδη ώρα άπιέναι, έμοί μέν τεθνηξομένω, ύμίν δέ βιωσομένοις·
όπότεροι δέ ημών επί τό άμεινον πράγμα έρχονται, άδηλον παντί πλήν
ή τ ω θεώ". 'Αλλά Σωκράτης μέν ταύτη ν ύστάτην εν τ ω Άρείω π ά γ ω
φωνήν άφείς επί τό δεσμωτήριον ώρμησε, τ ω θεώ μόνω τήν τών παρ'
ήμΐν αδήλων πραγμάτων άναφέρων γνώσιν, οί δέ μετ' αυτόν, | μηδέ m ι. 202ν
γ
20 τά επί γής γνώναι δυνάμενοι, τά εν ούρανοΐς ώς εωρακότες είδέναι P f. πο
επαγγέλλονται.
e. 36 1—2 cf. Iustini Dial. 3 Φιλοσοφία ... επιστήμη εστί του όντος και του αληθούς
έττίγνωσίξ 5 cf. Diog. Laertii 2.37; Schol. in Aristoph. Nub. 144; Suda, s. v. σοφός; Plat.
Apol. 21 a 6 7 Σωκράτης — 10 είδέναι: descripsit Io. Damascenus in Sacr. Parali, cod.
Vat. gr. 1553 f. 164r~v = Fr. 106 Holl (T. U. 20.2) 9 - 1 0 Plat. Apol. 2 6 d 6 - 7 15-17
Plat. Apol. 42a2 —5 1 9 - 2 1 cf. c. 5.13-14; Diog. Laertii 6.39 Πρός τον λέγοντα ττερί
τών μετεώρων, ,,Ποσταΐοξ", εφη (sc. Διογένης), „πάρει άττό του ουρανού;"; Cic. Ν. D.
1.18; Luciani De sacrif. 8; Iup. trag. 45; Icaromen. 6; R.Helm, Lucían und Menipp (Lipsiae,
1906), pp. 42 s.; 103; 149
c. 36 1 της addidi 6 ώμολόγει scripsi: ομολογεί A 7 εαυτόν σοφόν δια τοϋτ'

Α: σοφόν δια τούτο έαυτόν Ιο. Damascenus 9 ώκνει AP C·: όκνεϊ Aa c- et Damasc. | oöv
A et Damasc.: γοϋν q et Plato 9 — 10 αϋτώι τούτωι τώι σμικρώι Α et Damasc.: τούτου
γε σμικρώ τινι αϋτώ τούτίρ Plato 10 σοφώτεροξ Perionius ex Platone (cf. v. 7 σοφόν):
σοφώτατοξ A et Damasc. | οίομαι A et Plato: οΐμαι Damasc. 14 αυτόν AP '-; αυτών
Aa c· 15 τεθνηιξομένωι Α: άττοθανουμένφ Plato 16 ημών έρχονται έττί άμεινον
πράγμα Plato 19 aÙTÒy A, hoc verbo desinit A

Authenticated
74 Pseudo-Iustinus
3 Ό yoOv 'Αριστοτέλης, ώς ακριβέστερου Πλάτωνος τά έν ούρανοίς

έωρακώς, ούχ ώσπερ ò Πλάτων έν τη πυρώδει ουσία τον θεόν είναι λέγει
(ούτω yàp αυτός έφη), άλλ' έν τω αίθεριώδει πέμπτω στοιχείω είναι
αυτόν άπεφήνατο. Kai <ό> περί τούτων πιστεύεσθαι εαυτόν δια δοκι- 25
m f. 203' μότητα φράσεως άξιων, ουδέ την του Ευρίπου φύσιν, του οντος | έν
Χαλκίδι, γνώναι δυνηθείς, δια πολλήν άδοξίαν καί αίσχύνην λυπηθείς
μετέστη του βίου. Μηδείς ουν των ευ φρονούντων προ<(τιμο)τέραν
ήγείσθω της εαυτού σωτηρίας την τούτων εΰγλωττίαν, άλλά κατά την
παλαιάν έκείνην ίστορίαν κηρω τά ώτα φραξάμενος την έκ των Σειρήνων 3ο
αύτω ένοχλοϋσαν ήδεΤαν φευγέτω βλάβην. Οΐ γαρ προειρημένοι άνδρες,
ώσπερ τι δέλεαρ την εύγλωττίαν προϊσχόμενοι, πολλούς άπάγειν της
ορθής θεοσεβείας προήρηνται, μιμούμενοι τον την πολυθεότητα τους
πρώτους άνθρώπους διδάξαι τολμήσαντα <(Όρφέα>.
4 ΟΤς μη πείθεσθαι υμάς άξιώ, έντυγχάνειν δέ ταΐς των ιερών ανδρών 35
προφητείαις. Εϊ δέ τις δκνος ή παλαιά των προγόνων υμών δεισιδαιμονία
τέως έντυγχάνειν υμάς τάϊς τών άγίων άνδρών προφητείαις κωλύει, δι'
ών δυνατόν μανθάνειν υμάς ένα καί μόνον είναι θεόν (ο πρώτον έστι της
άληθοϋς θεοσεβείας γνώρισμα), τω γοϋν πρότερον υμάς την πολυθε-
ότητα διδάξαντι, ύστερον δέ λυσιτελή καί άναγκαίαν παλινωδίαν άσαι 40
προελομένω πείσθητε Όρφει, ταυτ' είρηκότι, α μικρώ πρόσθεν γέγραφα,
καί τοις λοιποίς δή, τοις τά αυτά περί ένός θεοΰ γεγραφόσι [πείσθητε].
θείας γάρ υπέρ υμών προνοίας έργον γέγονε τό καί άκοντας τούτους
μαρτυρείν τά υπό τών προφητών περί ένός θεοΰ είρημένα άληθή είναι,
ίνα παρά πάντων ό της πολυθεότητος άθετούμενος λόγος άφορμήν ύμϊν 45
παρέχη της άληθοΟς γνώσεως.
23 cf. e. 5.14 2 4 - 2 5 cf. c. 5 . 1 8 - 1 9 2 5 - 2 6 cf. c. 35.23 2 6 - 2 8 cf. Greg. Naz.

Or. 4.72 cf. (P. G. 35, p. 597 A); Procopii De bello Gotbico 4.6.20 Haury; Eustathii In Dionys.
Perieget. 473; (Plat. Phatd. 90 c 4; Aristot. Eth. Nie. 1 6, 1167 b 7; Meteor. Β 8, 366 a 23) et
I. Duering, Aristotle in the ancient biographical tradition (Studia Gothobutgensia, 5, 1957),
p.347s. 2 9 - 3 1 cf. Odyss. 1 2 . 4 7 - 5 2 ; 1 6 0 - 6 4 ; 1 7 3 - 8 0 ; Luciani Imag. 14; Clem. Protr.
1 1 8 . 1 - 4 ; Hippol. Rejut. 7 . 1 3 . 2 - 3 ; Ps. Iustini Orat. 1 . 2 0 - 2 1 ; Methodii Sjmposii 8.1.172; De
autexusio 1.1 (p. 146.3 Bonwetsch) et saepius; cf. P. Courcelle, „L'interprétation evhémériste
des Sirènes-courtisanes jusqu'au XII e siècle", in Monographien %ur Geschichte des Mittelalters,
v. 2 (Festschrift L.Wallach), ed. C. Bosl (Stutgardiae, 1975), pp. 3 3 - 4 8 , praesertim p. 35 s.
33 — 34 cf. c. 1 5 . 1 - 2 4 0 - 4 1 cf. c. 1 5 . 5 - 4 5 40 παλινωδίαν: cf. Theophili Ad Autol.
3.2 et O. Kern, Orph. Frr., p. 255 s.
24 γαρ scripsi: καί m ρ q 25 ό addidi 28 ττρο<τιμο>τέραν scripsi ex s? c- (cf. c. 38.19):

προτέραν m ρ q 31 αΰτφ Sylburg: αΰτών m ρ: αυτόν q 34 'Ορφέα supplevi coni,
c. 15.1—2 et c. 36.41 38 είναι Pr.: ε'ιδέναι m ρ q 42 δή scripsi: δέ m ρ q | πείσθητε
delevi (cf. ν. 41)

Authenticated
Cohortatio 3 6 . 3 - 3 7 . 2 75
"Εσται δέ ύμΐν ραδίως τήν όρθήν θεοσέβειαν εκ μέρους παρά της ι 37

παλαιάς Σιβύλλης μανθάνειν, εκ τίνος δυνατής έπιπνοίας διά χρησμών
υμάς διδασκούσης ταΰθ', απερ εγγύς είναι δοκεΐ της των προφητών
διδασκαλίας. Ταύτην δέ εκ μεν Βαβυλώνος ώρμήσθαί φασι, Βηρώσσου
5 τοΰ τήν Χαλδαϊκήν ίστορίαν γράψαντος θυγα|τέρα ούσαν, εις δέ τά μέρη m ι. 2ον
τής Καμπανίας οΰκ οΤδ' όπως διαβασαν έκεϊ τους χρησμούς έξαγορεύειν
εν τινι Κουμα ούτω καλουμένη πόλει, εξ σημείοις διεστώση Βαΐων, ενθα
τά Θερμά τής Καμπανίας είναι συμβαίνει. ΈΘεασάμεΘα δέ έν τ ή πόλει
γενόμενοι καί τινα τόπον, έν ω βασιλικήν μεγίστην έξ ένός έξεσμένην
ίο λίθου έγνωμεν, πράγμα μέγιστον και παντός θαύματος άξιον, ενθα τους
χρησμούς αυτήν άπαγγέλλειν οι ώς <(τά> πάτρια παρειληφότες παρά
τών εαυτών προγόνων εφασκον. Έν μέσω δέ τής βασιλικής έπεδείκνυον
ήμΐν τρεϊς δεξαμενάς, έκ του αύτοϋ έξεσμένας λίθου, ών πληρουμένων
ύδατος λούεσθαι αυτήν έν αύταΐς ελεγον καί στολήν άναλαμβάνουσαν
is εις τον ένδότατον τής βασιλικής βαδίζειν οίκον, έκ τοΰ αΰτοΟ έξεσμένον
λίθου, καί έν μέσω τω οίκω καθεζομένην επί υψηλού βήματος καί θρόνου
οΰτω τους χρησμούς έξαγορεύειν.
Ταύτης δέ τής Σιβύλλης ώς χρησμωδοΰ πολλοί μέν καί άλλοι τών 2
συγγραφέων μέμνηνται, καί Πλάτων δέ έν τω Φαίδρω. Δοκεΐ δέ μοι τοις
20 ταύτης χρησμοις έντυχών ó Πλάτων τους χρησμωδούς έκθειάζειν έώρα
γάρ τά ύπ' αυτής πάλαι προειρημένα εργοις πληρούμενα. Καί διά τοΰτο
θαυμάσας, έν τω προς Μένωνα λόγω έπαινών τους χρησμωδούς αυταΐς
λέξεσιν ούτως γέγραφεν „'Ορθώς άρα αν καλοιμεν θείους τε αύτούς, ους
e. 37 2 - 4 cf. e. 1 6 . 1 - 3 4 - 5 cf. Orac. Sibyll. 3 . 8 0 9 - 8 1 4 Geffcken; Paus. 10.12.9;

Lact. Div. inst. 1.6.13 et alibi; A. Rzach in R E II A (1923), p. 2099.47 ss., s.v. „Sibyllen"
9 — 10 έξ ένός έξεσμένην λίθου: cf. Verg. Aetieid. 6.42 Excisum Euboicae latus ingens rupis in
antrum et A. Rzach, o.e. p.2091.55ss. 19 cf. Plat. Pbaedri 244 b 3 ; Athenag. Legat. 30.1
23 — 27 Plat. Menants 9 9 c i l — d 5 'Ορθώς άρ' δν καλοιμεν θείους τε ους νυνδή έλέγομεν
χρησμωδούς καί μάντεις καί τους ποιητικούς άπαντας· και τούς πολιτικούς οϋχ ήκιστα
τούτων φαΐμεν αν θείους τε είναι καί ένθουσιάζειν, έπίπνους όντας καί κατεχομένους έκ τοϋ
θεοϋ, δταν κατορθώσι λέγοντες πολλά καί μεγάλα πράγματα, μηδέν εΐδότες ών λέγουσιν
36 φακόν: Schol. in mg. m: σκεύος έκ χαλκοΰ εις σταμνίον έσχηματισμένον
f. 37 2 μανθάνειν post 3 διδασκούσης codd., transtuli post Pr. Maranum 7 σημείοις

m q: σημείων ρ Pr. 11 τά om. m ρ, add. q s 22 — 23 αύταΤς λέξεσιν έπαινών τούς
χρησμωδούς codd., transposui 23 τε codd. et Plato: om. s et Otto | αυτούς om. Plato

Authenticated
76 Pseudo-Iustinus
δή νυν <έ)λέγομεν χρησμωδούς ... · ούχ ήκιστα φαΐμεν αν toútous θείους

τε είναι και ένθουσιάζειν, έπίπνους όντας και κατεχόμενους έκ του θεοϋ, Ά
δταν κατορθώσι λέγοντες πολλά και μεγάλα π ρ ά γ μ α τ α , μηδέν είδότες
ών λέγουσιν", σαφώς και φανερώς εις τους •(της) Σιβύλλης άφορων
χρησμούς. Αύτη y à p οΰχ ώσπερ οι ποιηταί [και] μετά τό γράψαι τά
m f. 204' ττοιήματα είχεν | έξουσίαν διορθούσθαι και έπιξέειν, μάλιστα δια την των
μέτρων άκρίβειαν, άλλ' έν μέν τ ω της έπιπνοίας καιρώ τά της προφητείας 3ο
έπλήρου, παυσαμένης δε της έπιπνοίας έπέπαυτο και ή τών εΐρημένων
μνήμη.
3 Τούτο οόυ αίτιον του μή π ά ν τ α τ ά μέτρα τών έπών <τής> Σιβύλλης
σώζεσθαι. Αύτοι y à p έν τη πόλει γενόμενοι π α ρ ά τών περιηγητών
μεμαθήκαμεν, τών καί τούς τόπους ήμΐν, έν οίς έχρησμωδει, ύποδειξάντων 35
και φακόν τινα έκ χαλκού κατεσκευασμένον, έν ω τά λείψανα αυτής
σφζεσθαι έλεγον. "Εφασκον δέ μετά π ά ν τ ω ν ών διηγούντο (και τούτο
ώς π α ρ ά τών προγόνων άκηκοότες), ότι οί έκλαμβάνοντες τούς χρησμούς
τηνικαύτα, έκτος παιδεύσεως δντες, πολλαχού τής τ ώ ν μέτρων ακριβείας
διήμαρτον· καί ταύτην έλεγον αΐτίαν είναι τής ένίων έπών άμετρίας, τής 4ο
μέν χρησμωδού διά τό πεπαύσθαι τής κατοχής καί τής έπιπνοίας μή
μεμνημένης τών εΐρημένων, τών δέ ύπογραφέων δι' άπαιδευσίαν τής τών
μέτρων άκριβείας έκπεπτωκότων. Διά τούτο τοίνυν τον Πλάτωνα, εις
τούς τής Σιβύλλης άφορώντα χρησμούς, περί τών χρησμωδών τοΰτ'
εΐρηκέναι δήλον έφη y à p ούτως· „όταν κατορθώσι (λέγοντες) πολλά 45
καί μεγάλα π ρ ά γ μ α τ α , μηδέν είδότες ών λέγουσιν".
3 6 - 3 7 cf. Paus. 10.12.8 4 0 - 4 2 cf. Schol. in Plat. Phaedri 2 4 4 b ... σ υ μ β ή ν α ι π ο λ λ ο ύ ς

τ ώ ν χ ρ η σ μ ώ ν eis χ ω λ ι ά μ β ο υ ς δ ι α π ε σ ε ΐ ν καί μηκέτι τ υ χ ε ΐ ν δ ι ο ρ θ ώ σ ε ω ς ατε δ ή τών
χ ρ η σ μ ω δ ώ ν γ υ ν α ί ω ν Ιν έκστάσει μέν κ α θ ε σ τ ώ τ ω ν , επειδή τ ή ν ΰ π α ρ ξ ι ν π ρ ο η γ ό ρ ε υ ο ν τ ώ ν
μελλόντων, π ε π α υ μ έ ν ω ν δέ τ ο ϋ χ ρ η σ μ ο λ ο γ ε ΐ ν μ η δ α μ ώ ς αίσθησιν ε χ ό ν τ ω ν μήτε ώ ν ελεγον,
μήτε τ ί αν β ο ύ λ ο ι ν τ ο τ ά κ ε χ ρ η σ μ ω δ η μ έ ν α et Ιο. G e f f c k e n , Zwei griech. Apologeten, p. 270
4 5 - 4 6 Plat. Menonis 9 9 d 4 - 5 ; cf. vv. 2 6 - 2 7
24 δ ή νϋν codd.: ν υ ν δ ή Plato | ελέγομεν scripsi ex Platone: λέγομεν codd. | φαϊμεν Stephanus
ex Platone: φαμέν codd. (et Piatonis cod. F) | τ ο ύ τ ο υ ς codd.: τ ο ύ τ ω ν Plato 24—25
θείους τε scripsi ex Platone: τε θείους m ρ: θείους q 27 τ ή ς addidi 28 καί delevi
33 τ ή ς Pr., o m . m ρ q 45 λέγοντες Pr., om. m ρ q

Authenticated
Πλήν άλλ' έπειδήπερ, ώ άνδρες "Ελληνες, ουκ έν ποιητικοίς μέτροις τά ι 38

της αληθούς θεοσεβείας πράγματα, ουδέ έν τ η παρ' ύμίν εύδοκιμούση
παιδεύσει, άφέμενοι λοιπόν της των μέτρων και λόγων ακριβείας, τοΤς
ύπ' αύτη ς είρημένοις άφιλονείκως προσέχοντες, γνώτε πόσων ύμΐν
5 άγαθών αιτία έσται, την τοΟ σωτήρος ημών ΊησοΟ Χριστού αφιξιν
σαφώς καί φανερώς προαγορεύουσα. Ό ς του θεοϋ υπάρχων λόγος
άχώρητος δυνάμει, τον κατ' εικόνα καί όμοίωσιν θεοϋ πλασθέντα άναλα-
βών άνθρωπον, | της τών αρχαίων ημάς προγόνων άνέμνησε θεοσεβείας, m ι. 2or
ην οΐ έξ αυτών γενόμενοι άνθρωποι καταλιπόντες, διδασκαλία βασκάνου
ίο δαίμονος επί την τών μη (όντων) θεών έτράπησαν θρησκείαν. Ei δέ τις
όκνος ΟμΤν ένοχλεΐ πίστεως περί της του άνθρωπου πλάσεως, πείσθητε
τούτοις, οΤς ετι προσέχειν οϊεσθε δεΐν, καί γνώτε ότι τό παρ' ύμΐν
χρηστήριον, άξιωθέν ύπό τίνος ϋμνον τοΰ παντοκράτορος έκδοΰναι θεοϋ,
ούτως έν μέσω τοΰ ΰμνου εφη·
is Ός πρώτον πλάσας μερόπων, 'Αδάμ δέ καλέσ<σ)ας.
Καί τούτον σφζεσθαι τον ΰμνον παρά πολλοίς ών ΐσμεν συμβαίνει,

εις ελεγχον τών μη πείθεσθαι τ η ύπό πάντων μαρτυρουμένη άληθεία
βουλομένων.
e. 38 6 προαγορεύουσα: cf. Orac. Sibjll. 8.217 ss. 7 άχώρητοξ δυνάμει: i.e. Logos
potestate sua incomprehensibilis: cf. 1 Cor 1:24; Iustini 1 Apol. 23.2 et saepius; G. Lampe
Lexic. Patrist., s.v. δύναμις, VI.Β.12; Iren. Adv. haer. 4.20.5; Hippol. De pascha, p. 269.3—4
Achelis 7 - 8 cf. Gn 1:26 8 - 1 0 θρησκείαν: cf. Orac. Sibjll. 8.259-263; Rm 12:2;
Eph 4 : 2 2 - 2 4 ; Col 3 : 9 - 1 0 15 cf. Orac. Sibyll. 3 . 2 4 - 2 5 αυτός δή θεόζ έσθ' ό ττλάσαζ
τετραγράμματον 'Αδάμ, | τόν πρώτον πλασθέντα καί οϋνομα πληρώσαντα
e. 38 7 άχώρητοξ ρ et Picus Mirandulanus (incircumscriptum): άχώριστος m q 9

καταλιπόντεξ q: καταλείπόντες m: καταλείποντες ρ 10 όντων supplevi ex ν v. 20 et 23
15 ôs C. Otto (cf. Orac. Sibyll. 3.24): ότι codd.: ôv Picus Mirandulanus {quern) et H. Hutchin |
καλέσας codd., corr. Stephanus

Authenticated
78 Pseudo-Iustinus
2 Ei τοίυυν, <ώ> άνδρες "Ελληνες, μή προτιμοτέραν ήγεΐσθε της υμών

αυτών σωτηρίας την περί τών μή όντων θεών ψευδή φαντασίαν, ττεί- 2ο
σθητε, ώαπερ έφην, τή άρχαιοτάτη καί σφόδρα παλαιά Σιβύλλη, ής τάς
βίβλους έν πάση τή οικουμένη σφζεσθαι συμβαίνει, περί μεν τών λεγο-
μένων Θεών ώς μή όντων άπό τίνος δυνατής έπιπνοίας δια χρησμών
υμάς διδασκούση, περί δε τής του σωτήρος ήμών Ίησοΰ Χριστού μελ-
λούσης εσεσθαι παρουσίας και περί πάντων τών ΰπ' αυτού γίνεσθαι 25
μελλόντων σαφώς καί φανερώς προαναφωνούση· εσται γάρ ύμϊν άναγ-
καΐον προγύμνασμα ή τούτων γνώσις τής τών ιερών άνδρών προφητείας.
Εί δέ τις οίοιτο <(τούς προγόνους υμών) παρά τών πρεσβυτάτων παρ'
αΰτοΐς όνομασθέντων φιλοσόφων τόν περί θεοΰ μεμαθηκέναι λόγον,
"Ακμωνός τε καί Έρμου άκουέτω- "Ακμωνος μεν έν τοις περί αΰτοϋ λόγοις 3ο
πάγκρυφον τόν θεόν όνομάζοντος, Έρμου δέ σαφώς καί φανερώς λέγοντος·
,,Θεόν νοήσαι μέν έστι χαλεπόν, φράσαι δέ άδύνατον φ καί νοήσαι
δυνατόν". Πανταχόθεν τοίνυν είδέναι προσήκει, ότι ουδαμώς ετέρως περί
m f. 205' θεού ή τής όρθής θεοσεβείας | μανθάνειν οΐόν τε ή παρά τών προφητών
μόνων, τών δια τής θείας έπιπνοίας διδασκόντων υμάς. 35
1 9 - 2 0 cf. e. 3 6 . 2 8 - 2 9 30 "Ακμωνος: cf. Corporis Hermetici Frr. 1 2 - 1 6 et A.-I. Festugière

p. L X X V I I I s. 3 2 - 3 3 Corp. Herrn. Fr. 1.1 (ap. Stob. Eel. 2.1.26). - Etiam ap. Lact.
tipit. 4.5 Brandt; Div. inst. 2.8.68; Cyrillum c. Iulian. 1 (Ρ. G. 76, p. 549 B); ex Cyrillo Artemii
passio 28. — Cf. Plat. Tim. 28 c 3 —5 Tòv μεν οΟν ποιητήν καί πατέρα τοϋδε του παντός
εύρείν τε έργον καί εϋρόντα εις πάντα? άδύνατον λέγειν (etiam ap. lustin. 2 Apol. 10.6;
Athenag. Legat. 6.3; Clem. Protr. 68.1; Strom. 5.82.1; Cic. N.D. 1.30; Ioseph. c. Apionem
2.224; Cyrill, c. Iulian. 1 [Ρ. G. 76, p. 548 D] et saepius); R. Reitzenstein, Poimandres (Lipsiae,
1904), p. 138
19 ώ q, om. m ρ s 24 ϊησοΟ om. m 28 τους προγόνους υμών supplevi ex coniectura

30 άκμωνος bis m ρ s (et Stobaei Eel. 1.4.7 b [p. 71.22 Wachsmuth] codd. F Ρ): άμμωνος bis
q I αΰτοϋ ρ s Pr.: εαυτού m q 32 έστι codd., om. Cyrillus, Stobaeus 35 υμάς m ρ
s: ήμδς q Pr.
subscriptio in m: ϊουστίνου φιλοσόφου καί μάρτυρος λόγος παραινετικός προς έλληνας

Authenticated
DE MONARCHIA

Authenticated
Authenticated
INTRODUCTION
This mini-treatise is a pastiche consisting of thirty passages taken from

Greek tragedy (15), comedy (12), Orphic (1) and Pythagorean poetry (1),
Plato's Timaeus being the only quotation in prose. Fifteen of the passages
quoted are to be found in Clement as well, both authors using Jewish
anthologies (such as those ascribed to Pseudo-Hecataeus and Aristobulus)
dealing with the Pseudepigrapha of the Old Testament. 1
Now, these thirty quotations are sandwiched between a brief introduc-
tion (c. 1) and an even briefer conclusion (c. 6). The author's modest
message boils down to the following. In the beginning, God had
imparted to man the true religious knowledge leading to his salvation.
But through the agency of Devil man had forgotten the true God
while turning to polytheism and idolatry (c. 1.1 — 6). In an endeavor
both God-loving and man-loving, the author wants to remind the
mankind of the true God (1.6 — 20). And he intends to do so simply
by quoting Greek pagan poets speaking of the one and true God
(1.20-25).
The question of the source of this true knowledge about the one
God in Greek tragic and comic poets is left unanswered by our author.
For the author of the Cohortatio, the source of the Mosaic teaching
were the priests in Egypt. All our author says about Orpheus' late
preaching about the one God is that it was a fruit of his "repentance"
(2.32, μετανοών) — a motif which he shares with the Cohortatio
(15.1—4), Clement (Protr. 64.3) and Theophilus (Ad Autol. 3.2).
Anyway, the attack is directed against Greek "wise" legislators who
had introduced polytheism and idolatry (1.23 — 25), not against Greek
poets, and the practice itself of worshiping many gods is explained by
a παράδοσις ματαία (5.2).
1 Compare L. C. Valckenaer, Diatribe de Aristobulo Judaeo ..., ed. Jo. Luzac (Lugduni
Batavorum, 1806); A. Boeckh, Graecae tragoediae principium ... (Heidelberg, 1808), c. 12
(pp. 146 — 164), A. Elter, De Gnomologiorum Graecorum historia atque origine, pars 3 (Progr.
Bonn, 1893), p. 123ss.; pars 5 (1894), p. 150ss.; pars 6 (1894), p. 187ss.; A.-M. Denis,
Fragmenta Pseudepigraphorum quae supersunt Graeca (Leiden, Brill, 1970), c. 16 (pp.161 —
174); Idem, Introduction aux pseudépigraphes grecs d'Ancient Testament (Leiden, Brill, 1970),
pp. 223 —238; M. Hengel, "Anonymität, Pseudepigraphie und 'Literarische Fälschung' in
der jüdisch-hellenistischen Literatur," in Entretiens Hardt, 18 (1971), pp. 231—308, esp.
pp. 293—296; Ν. Zeegers-Vander Vorst, Les citations des poètes grecs cheç les apologistes chrétiens
du II' siècle (Louvain, 1972), pp. 1 8 7 - 2 0 5 ; R. Kannicht-B. Snell ad Trag. Gr. Fr. Adesp.
617.

Authenticated
82 De Monarchia
The examples contained in chapters 2 — 4 reflect the positive teaching

about the one God, Creator of the universe and the supreme Judge of
mankind, while the examples of chapter 5 reflect the traditional negative
criticism of the Greek polytheism, so common in Apologists. The same
criticism takes most part of c. 6.1 —20, while reducing the author's conclu-
sion to only five lines (6.20 — 24).
The date ante quern for the treatise — A . D . 311 — 12 — is provided
by the fact that Eusebius mentions it among the works of Justin
Martyr {Hist. eccl. 4.18.4). 2 Eusebius' description of the treatise, however,
does not correspond exactly with the content of the extant work, in
which no Christian testimonies are employed (... και παρά τούτους
άλλο [sc. eis ήμδς έλήλυθεν αύτοΟ σύγγραμμα] περί θεού μοναρχίας,
ή ν où μόνον εκ των παρ' ήμϊν γραφών, άλλα καί των Ελληνικών
συνίστησιν βιβλίων). I think the discrepancy may be explained by the
fact that in the extant treatise Eusebius had recognized several allusions
to the expressions of the New Testament (see Apparatus ad cc. 1.6;
1.7 — 9; 2.52; 6.24), in addition to those of the Old Testament (e.g.,
cc. 1.4; 4 . 1 4 - 1 5 ) .
A terminus post quem is much more difficult to ascertain. I have the
impression that the phrase, οΐ άνθρωποπαθεϊς ... δεσπόται (6.4—5),
referring to Greek gods, is an imitation of the expression of Clement
of Alexandria, οι άνθρωποπαθεΐς θεοί {Protr. 36.1; Strom. 5.116.3). 3 If
so then our treatise must be posterior to Clement. In addition, our
author shares the same argument with the Oratio (6.14 — 18 vs. Orat.
4.6 — 10; Versio Syr. 3.26 — 33). This and other considerations seem to
suggest third century A. D . 4
In conclusion, the main merit of the De monarchia may well be in
the fact that it is one of our major sources for the knowledge of the
Greek Pseudepigrapha of the Old Testament, as particularly Albert-Marie
Denis had shown. The author seems to display a strong Jewish
background. For example, τό άτρεπτον όνομα (1.13; 6.20 — 21), as
2 Again, Jerome, De viris ill. 23; Photius, Bibl. cod. 125 (p. 95 a 2 Bekker), and Suda, s. v.
448 Ίουστϊνοξ, are dependent on Eusebius.
3 Philo's usage of άνθρωιτοπαθήξ is different: compare De sacrif. Abelis et Caini 95; De
poster. Caini 4; Quod deus immutabilis 59; De plantat. 35.
4 Elter's dating — ca. A.D. 180 — remains possible, but is less likely to me. The words
of Adolf Harnack, Geschichte der altchristlichen Literatur bis Eusebius, II.l: Die Chronologie
(Leipzig, 1897), p. 512: "... ist die Bestimmung der Abfassungszeit kaum möglich, wenn
man Justin als Autor fallen läßt. Absolut nothwendig ist das nicht; denn wirklich
durchschlagende Gründe gegen die Abfassung durch Justin kann ich nicht finden ...",
cannot stand criticism today: the style is not Justin's. A better judgment was displayed
by Harnack in his Die Überlieferung der griechischen Apologeten des £weiten Jahrhunderts (T. U.
I. 1 - 2 , Leipzig, 1882), p. 154f.

Authenticated
Introduction 83
referring to the Jewish God, may find its parallels in Philo (Apparatus
ad loc.). This fact was noticed already by Harnack (in 1882), "der
Verfasser schreibt nichts, was nicht auch ein Jude hätte schreiben
können." 5 The general "Farblosigkeit des Tractats" 6 is obvious.
Virtually, the De monarchia is preserved in two manuscripts only. By far

the better one is cod. Parisinus graecus 450, fol. 461, copied in 1364,
fols. 241r—247r (f.242 never existed) = q (Otto's C). 7 In 1541, the scribe
Georgius Tryphon Epidaurius copied De monarchia from q = cod. Claro-
montanus 82, now Fenwickianus, pp. 386 —394 ( = Otto's E). 8 Furthermore,
in 1551 Robert Estienne prepared the Ed. pr. of the De monarchia from
the same q, in his edition of the works of Justin Martyr. Finally, in the
second half of the sixteenth century Dominicus Lampson, bishop of Liège,
translated the treatise to Latin while using Stephanus' edition = cod.
Vimariensis, fols. 41r—50r (= Otto's L). 9
The other manuscript is cod. Argentoratensis graecus 9, fol. 260, Xlllth
or XlVth century, fols. V—T. It has perished in the fire of the City
Library at Strasbourg in 1870. For both the Cohortatio and the De monarchia
I call it s ( = Otto's F). 10 During the sixteenth century three apographs of
some parts of s have been made. (1) Around 1580 the famous cod.
Tubingensis M. b. 27 was copied. (2) In 1586 Henricus Stephanus did the
same (the Apographon Stephani is now in the University Library at Leiden).
(3) Finally, between 1587 and 1591 the Apographon Beureri was made (now
lost). However, since none of these apographs of s contains the De
monarchia, we have to rely on the collation of s made by Eduard Cunitz
in 1842 for Carl Otto. As for the text of our treatise, s seems to have
suffered from intrusive supralinear variae lectiones and glosses which had
ousted the original text. Still, s proves to be very useful in correcting the
errors of q.
5 Die Überlieferung, p. 154. — As far as I know, the literature on the De monarchia is minimal.
Compare Aimé Puech, Les apologistes grecs du IIe siècle de notre ère (Paris, 1912), pp. 263 —
266; Otto Bardenhewer, Geschichte der altkirchlichen Literatur, I, 2nd ed. (Freiburg im
Breisgau, 1913), p. 236 f.
6 Harnack, Geschichte, II. 1, p. 512.
7 Compare Io. Car. Th. de Otto, Iustini Opera, I, 3rd ed. (C. A. C. I, Ienae, 1876), pp. X X I -
XXIII; II, 3rd ed. (C.A.C. III, Ienae, 1879), p. XI f.; Harnack, Die Überlieferung, pp.69;
7 3 - 7 7 ; 154 f.
8 Cf. Otto, I3, pp. X X I I I - X X V I I ; II3, p. XIII; Harnack, pp.71; 88.
9 Cf. Otto, II3, p. X X X f.
10 Cf. Otto, II3, pp. XIII —XXVI; Harnack, pp.69 n. 170; 7 9 - 8 5 .

Authenticated
84 De Monarchia
SIGLA
q cod. Parisini gr. 450, a. D. 1364 exarati, fol. 2 4 1 r - 2 4 7 r

s cod. Argentoratensis gr. 9, saec. XIII vel XIV, nunc deperditi,
fol. Υ - Τ
EDITIONES
Stephanus Iustini Opera Omnia. Ex Bibliotheca Regia. Lutetiae, ex

officina Roberti Stephani typographi Regii. Regiis typis.
M.D.LI., pp. 1 6 5 - 1 7 1 et 314.
Fr. Sylburg Iustini Opera ..., opera Friderici Sylburgii. [Heidelbergae.]
Ex Typographeio Hieronymi Commelini, a. Chr.
MDXCIIL, pp. 8 0 - 8 6 et 4 0 9 - 4 1 0 .
H. Hutchin Iustini Apologia secunda, Oratio cohortatoria, Oratio ad Graecos
et De monarchia liber, edita ab H. Hutchin. Oxoniae,
MDCCIII, pp. 149-176.
Pr. Maran Iustini Opera ..., opera et studio unius ex monachis Congre-
gationis S.Mauri [i.e. Prudentii Marani]. Parisiis, 1742 =
P. G. 6, coll. 3 1 1 - 3 2 6 .
C. Otto Iustini Opera, II (C.A.C. III), ed. tertia, Ienae, 1879,
pp. 126-158.

Authenticated
TEXT
ΙΟΥΣΤΙΝΟΥ ΦΙΛΟΣΟΦΟΥ ΚΑΙ ΜΑΡΤΥΡΟΣ ,γμγ

ΠΕΡΙ ΜΟΝΑΡΧΙΑΣ
Της ανθρωπινής φύσεως τό κατ' αρχήν συζυγίαν συνέσεως και 1 1

σωτηρίας λαβούσης εις έπίγνωσιν άληθείας θρησκείας τε της εις τον ενα
και πάντων δεσπότην <(άσκησιν), παρεισδΰσα εις είδωλοποιΐας εξέτρεψε
βασκανία τό υπερβάλλον της των άνθρώπων μεγαλειότητος· καί πολλω
5 χρόνω μεΐναν τό περισσόν εθος ώς οίκείαν καί άληθή <θρησκείαν> την
πλάνην τοις πολλοίς παραδίδωσι. Φιλανθρώπου δέ ή μάλλον φιλοθέου
έργον εστίν ΰπομνήσαι τους άπερ ώφελον είδέναι παραλελοιπότας. ΊΊν
μεν γαρ καθ' αυτήν άρκετή ή αλήθεια δεικνύναι έκ των συνεχομένων ύπό
τόν πόλον την του δημιουργήσαντος ταύτα τάξιν, | λήθη δέ δια τό q f. 24γ-
ΙΟ μακρόθυμον του θεοϋ περικρατήσασα της των άνθρώπων γνώμης έρα-
διούργησε, τό μόνω τ φ όντως Θεώ πρέπον όνομα έπί Θνητούς μετα-
φέρουσα. Καί δι' ολίγων <αίτίαν> νομήν πονηρίας εσχον οΐ πολλοί,
inscriptio ιτερί μοναρχία;: cf. Iustitii Dial. 1.3; Tatiani Orat. 14.1; Theophili Ad Autol. 2.4;
2.8; 2.38; Eusebii Hist. eccl. 5.20.1 (Irenaei Ep. ad Florinum Περί μοναρχία;); Tertull. Adv.
Praxean 3; Constit. Apost. 7.35.9
c. 1 1—2 συζυγίαν συνέσεως καί σ ω τ η ρ ί α ; : cf. c. 6.2 —3 4 βασκανία: sc. diaboli, cf.
Coh. c. 3 8 . 9 - 1 0 ; Gregorii Naz. Carminum 2.2 (Ad alios) 1.347 6 φιλοθέου: cf. ν. 17 et 2
Τ m 3:4 7 - 9 cf. Rm 1:20
inscriptio περί μοναρχία; q s, Rufinus: περί θεοϋ μοναρχία; Apogr. Tubing. M. b. 27;
Eusebius, Hist. eccl. 4.18.4; Hieronymus, De viris illustr. 23; Photius, Bibl. cod. 125 ( p . 9 5 a 2
Bekker); Suda, s. v. 448 Ί ο υ σ τ ΐ ν ο ; (ττερί τ η ; τ ο υ θεοϋ μοναρχία;); Fr. Sylburg
c. 1 2 θρησκϊα; q 3 άσκησα supplevi | εί; om. s 5 θρησκείαν supplevi 6 ή

μάλλον q: μάλλον δέ s 7 ώφελον s: ώφειλον q 8 καθ' αυτήν q: καθ' έαυτήν s |
συνεχομένων coniec. Pr. Maran: συνεχόντων q s 10 τ ω ν q 12 αίτίαν supplevi

Authenticated
86 Pseudo-Iustinus
άμαυρούμενοι τήυ εις tò βέβαιον καί άτρεπτον <όνομα> <έπί>γνωσιν

όχλική συνήθεια' οί μεν γαρ το κατ' άρχήν εις τιμήν των υπερεχόντων
τελετάς καί λειτουργίας τελούντες άμνηστίαν τοις μετ' αυτούς της καθο-
λικής δόξης ένέβαλον.
Έγώ δε, ώς μικρώ πρόσθεν υπέστη ν, φιλοθέω τ ή γνώμη κεχρη μένος
φιλανθρώπω χρήσομαι τ ή φωνή, καί παρίστημι τοις γε νουν εχουσι δέον
ΰπάρχειν πάαι τοις κεχρημένοις τ ή των όλων διοικήσει κατά τό παλαιόν
άτρεπτον εχειν τήν εις τον πάντων γνώστην θρησκείαν. Τούτο δέ οΰ
λόγω καλλωπίζων φράσω, αποδείξει δέ τ ή [εκ των] εις τό παντελές τής
Ελληνικής ιστορίας ποιήσει κεχρη μένος, έκ των πάσι κοινή δεδομένων
γραμμάτων. Έξ ών γάρ οί πάνυ (σοφοί) τής των ειδώλων θρησκείας
νόμον τοις πολλοίς παρέδοσαν, μαθόντες έξ αυτών άγνώτες νου <δντες)
έλεγχθήσονται υπό των παρ' αΰτοΐς ποιητών καί μελογράφων.
1 7 - 1 8 cf. ν ν . 6 - 7
13 τήν scripsi: τ ή q s | όνομα addidi (coni. v. 11 et c. 6.21) | <1τπ>γνωσιν scripsi (cf. ν. 2):
γνώσει q s 19 κατά τό παλαιών ante ν. 21 eîç τό παντελέζ q s, hue transtuli 20
άτρεττον q 21 έκ των delevi (cf. v. 22) 23 σοφοί supplevi | της Io. Potter: τά$ q s
24 <coç> νόμον Io. Nolte (servato ν. 23 tòs) | δντεξ supplevi

Authenticated
De monarchia 1.1—2.1 87
Πρώτος μεν y à p Αισχύλος, την των καθ' αύτόν λόγων σύνταξιν έκθείς, ι 2
καί την περί θεού τοϋ μόνου έξήνεγκε φωνή ν, ώς λέγει -
Χώριζε θνητών τον θεόν καί μή δόκει

δμοιον αύτώ σάρκινον καθεστάναι.
Ούκ οΤσΘα δ' αύτόν· ποτέ μέν ώς πυρ φαίνεται |
άπλατος ορμή, ποτέ δ' Οδωρ, ποτέ γνόφος - q f. 243'
καί θηρσίν αυτός γίνεται παρεμφερής,
άνέμω νεφέλη τε κάστραπή, βροντή, βροχή.
Υπηρετεί δ' αύτώ θάλασσα καί πέτραι
καί π ά σ α π η γ ή χύδατος συστήματα·
τρέμει δ' όρη καί γαία καί πελώριος
βυθός θαλάσσης κώρέων υψος μέγα,
όταν επίβλεψη γοργόν όμμα δεσπότου.
Πάντα δύναται γάρ· δόξα δ' ύψιστου θεού.
e. 2 3—14 Trag. Fr. Adespoton 617 Kannicht-Snell. Etiam ap. Clem. Strom. 5.131.1—3
= Euseb. Praep. ev. 13.13.60. Cf. Kannicht ad loc., p. 169, et Zeegers, pp. 187 —201 6
άπλατοζ όρμή: cf. Hesiodi Theog. 153 ίσχύς δ' άπλητος et M.L.West ad loc. 10 cf.
Ezechielis Exagoges v. 134 ττηγαί τε πάσαι καί υδάτων συστήματα; Gn 1:10
e. 2 3 τον s: om. q 4 αύτφ Sylburg: έαυτώ s et q m r e c in mg., Clem. L: σαυτώ q

et Eusebii ION 5 οΐσθα δ' q, Clem.: οΤσόας s et Eusebii Ο: οΤσθά γ ' Eusebii I 6
όρμή q s, Clem.: όρμή Euseb., H. Grotius (άπλαστον όρμή), Potter (άττλατον όρμή) 8
νεφέλη q s, Clem.: νέφει Grotius, agn. Maran 10 χΰδατος Sylburg: καί ύδατος q s, Clem.
12 κώρέων q, Clem.: κ· · όρέων s 13 όταν q s: éttòv Clem. 14 πάντα δύναται γάρ·
δόξα δ' υψίστου θεοΰ q s: πάντα δυνατή yàp δόξα ύψιστου θεού Clem, (omittens θεοΰ),
Euseb.

Authenticated
88 Pseudo-Iustinus
2 Où μόνον δε ούτος την περί θεοΟ έμυήθη γνώσιν, άλλα καί Σοφοκλής is
την του μόνου ποιητοΟ των όλων καί ενός θεοΰ ιστορεί τάξιν ούτως -
ΕΤς ταΐς άληθείαισιν, εΤς εστίν θεός,

ος ούρανόν τ' ετευξε καί γαΐαν μακράν,
πόντου τε χαροπόν οΤδμα κάνέμων βίας.
Θνητοί δε πολλοί καρδίαν πλανώμενοι 2ο
ίδρυσάμεσθα πημάτων παραψυχάς
θεών άγάλματ' έκ λίθων ή χαλκέων,
ή χρυσοτεύκτων ή έλεφαντίνων τύπους·
θυσίας τε τούτοις καί καλάς πανηγύρεις
τεύχοντες, ούτως εύσεβεΐν νομίζομεν. 25
3 'Αλλά καί Φιλήμων, τα αρχαία εύπορήσας φράσαι, κοινωνεί τή περί

τού όντως { θ ε ο ύ ) γνώσει, ώς γράφει·
Θεόν δέ ποίον, ειπέ μοι, νομιστέον;

Τόν πάνθ' όρώντα καύτόν ούχ όρώμενον.
4 Μαρτυρήσει δέ μοι καί Όρφεύς, ó παρεισαγ<αγ)ών τούς τριακοσίους 3ο

εξήκοντα <(πέντε) θεούς, έν τ ω Διαθήκαι έπιγραφομένω βιβλίω, οπότε
μετανοών έπί τούτω φαίνεται έξ ών γράφει-
1 7 - 2 5 Trag. Ft. Adesp. 618 K.-S. Vv. 1 7 - 2 5 edam in Coh. 1 8 . 3 - 1 1 et ap. Clem. Protr.
74.2; Strom. 5.113.2 ( = Euseb. Praep. ev. 13.13.40; Theodor. Gr. ä f f . cur. 7.46); Cyrill, c.
Iulian. 1 (Ρ. G. 76, p. 549 D); Io. Malal. Chron. p. 40.17 Dindorf; Symeon. Metaphr. Martyr.
S. Cather. 10 (P. G. 116, p.285D); vv. 1 7 - 1 8 et. ap. Athenag. Legat. 5.2 2 8 - 2 9 Trag.
Fr. Adesp. 622 K.-S. Etiam ap. Clem. Protr. 68.3 (Ευριπίδης λέγει) 3 0 - 3 1 cf. Theophili
Ad Autol. 3.2; Lactantii Div. instit. 1.7.7 32 μετανοών: cf. Coh. 15.3; Theophili loc.
lectum; Clem. Protr. 74.3 et alibi
15 έμυήθη q: έτιμήθη s et q in mg. 18 τ ' Ετευξε q, Athenag., Clem. (bis), Cyrill., Malalas:
τέτευχε s q s s m r « , Cohortatio 19 κάνέμων q: κ·· άνεμων s 20 πολλοί καρδίαν q,
Clem. Strom.·, πολλοί καρδία Clem. Protr., Coh.·. πολλόν καρδίη Cyrillus: πολυκαρδια sa c·:
πολυκερδια sf 1 ', πολυκερδεία Theodoreti V, πολυκερδείη Symeon 21 πημάτων q, testes:
πεμάτων s, πεμμάτων Symeon | παραψυχάς q s, Malal., Symeon: παραψυχήν Clem. (bis),
Coh., Cyrill., Potter 22 ή χαλκέων q s, Clem. (bis), Cyrill.: τε καί ξύλων Coh., Malal.
24 καλάς q s, Clem. Strom. Lm'rec·, Coh.·. κακά; Clem. Strom.·, κενάς Clem. Protr., Cyrill.,
Malal.: καινάς Symeon 25 τεύχοντες q s, Coh., Cyrill., Malal., Symeon: στέφοντες Clem.
Strom.·, νέμουτεζ Clem. Protr. 27 του όντως (θεού) scripsi coni. c. 1.11 τ ω όντως θεω
et Clem. Protr. 68.3 Ινα τε είναι θεόν ... όντως όντα άεί (sequitur nostrum fragm.): των
όντων q s 28 ποίον είπέ μοι q, Clem.: εϊπέ μοι ποίον s | νομιστέον q s: νοητέον Clem.
29 καύτόν q: αυτόν δ' s 30 τταρεισαγ<αγ)ών Chr. Α. Lobeck (Aglaophamus, I, ρ. 364):
παρεισάγων q s 31 πέντε addidi ex Theophilo et Lactantio | διαθηκαι s, Lobeck:
διαθήκαις q

Authenticated
De monarchia 2.2—4 89
... Μουσαΐ' (έξερέω yàp άληθέα), μηδέ σε τά πριν

εν στήθεσσι φανέντα | φίλης αιώνος άμέρση. q ι.243»
35 Εις δέ λόγον θείον βλέψας τούτω προσέδρευε,
ιθύνων κραδίης νοερόν κύτος, ευ τ' έττίβαινε
άτραπιτοΰ, μοϋνον δ' έσόρα κόσμοιο άνακτα.
ΕΙς εστ', αυτογενής, ενός εκγονα πάντα τέτυκται·
εν δ1 αύτοϊς αυτός περιγίνεται, ούδέ τις αύτόν
40 είσοράα θνητών, αύτός δέ ye πάντας όραται.
Ούτος <δ') εξ άγαθοϊο κακόν θνητοϊσι δίδωσι,
καί πόλεμον κρυόεντα καί άλγεα δακρυόεντα.
Οΰδέ τις εσθ' ετερος χωρίς μεγάλοιο άνακτος.
Αϋτόν δ' ούχ όρόω· περί yàp νέφος έστήρικται.
45 Πάσιν yàp θνητοϊς θνηταί κόραι είσίν έν όσσοις,
άσθενέες δ' ίδέειν Δία τον πάντων μεδέοντα.
Ούτος yàp χάλκειον έπ' ούρανόν έστήρικται
χρυσέω είνί θρόνω, γαίης δ' επί ποσσί βέβηκε
χεΐρά τε δεξιτερήν επί τέρματος Ώκεανοϊο
so πάντοθεν έκτέτακεν περί yàp τρέμει ούρεα μακρά
καί ποταμοί πολιής τε βάθος χαροποΐο θαλάσσης.
3 3 - 5 1 etiam in Coh. 1 5 . 7 - 2 5 = Orph. Fr. 245 Kern. Vv. 3 3 - 3 7 et 3 8 - 4 0 ap. Clem. Protr.
7 4 . 4 - 5 ; 3 5 - 3 7 ap. Clem. Strom. 5.123.1; 3 8 - 3 9 in Strom. 5.78.4; 4 1 - 4 2 in Strom. 5.126.5;
v. 43 in Strom. 5.133.2; vv. 4 4 - 4 5 in Strom. 5.78.5; 4 9 - 5 0 in Strom. 5.127.1 = Orph. Fr.
246 K.; cf. Clem. Strom. 5.123.2—124.1 et Eusebii Praep. ev. 13.12.5 (redactionem Aristobuli-
anam) = Orph. Fr. 247 K; Fragmenta Pseudepigraphorum Graeca, pp. 163 —167 Denis
33 ante ΜουσαΓ duo versus ex Cohortatione et d e m e n t e apponit Sylburg | μουσαΐ" s: μουσαΐε

q I άληθέα q s: αληθινά q ss m rec· 34 φανέντα q s: ρηθέντα q ss m rcc· 37 ά τ ρ α π η τ ο ϋ
q 38 αυτογενής q s, Clem. Protr., Coh., Cyrill.: αυτοτελής q ss m re,: ) Clem. Strom., Euseb. |
ενός εκγονα π ά ν τ α τέτεκται q: âvôç έργον άτταντα τέτυκται s: αϋτοΟ δ' Otto π ά ν τ α τελείται
qss.m.rcc. £ χ Eusebio 39 περιγίνεται q s, Coh., Cyrill.: περινίσσεται Clem., Euseb. 40
αυτός δέ γ ε π ά ν τ α ς όραται q, Clem., Coh.·. αυτός δέ π ά ν τ ' έορδται s versus 41—42
om. s 41 ούτος q, Coh.·. αυτός Clem., Euseb. | δ' om. q, Coh. A: ex Clem. add. Sylburg |
δίδωσι q, Coh.·. φυτεύει Clem. 43 μεγάλοιο άνακτος q (cf. v. 37): μεγάλου βασιλήος
Clem., Coh.: βασιλήος μεγάλοιο s 45 π ά σ ι ν s: π ά σ ι q post v. 45 addit s μικραί έπεί
σάρκες τε καί όστέα πεφύασιν ex Clem. Strom. 5.78.5 (μικραί, έπε'ι σάρκες τε και όστέα
έμπεφύασιν) 46 Δία τόν Sylburg: τόν διά q, Coh. Α: τον άεί s 47 ούτος q s, Coh.·.
αυτός Clem., Euseb., Cyrill. | έπ' q s, Clem., Euseb.: ές Coh., Cyrill. 48 εϊνί q, Euseb.,
Cyrill.: ένί s, Coh., Clem. | γαίης δ' έπί q s, Coh.·. γ α ί η δ' Οπό Clem., Euseb.: γ α ί η δ' έπί
Cyrill. 49 τε q s, Coh., Cyrill.: δέ Clem., Euseb. | έπί τέρματος q s, Clem. Strom. 5.127.2,
Coh.·. έπί τέρματα Cyrill.: έπί τέρμασιν Euseb.: περί τέρμασιν Clem. Strom. 5.124.1

Authenticated
90 Pseudo-Iustinus
5 Καί ταϋτα ούτως φράζει, ώς αυτόπτης γεγονώς του μεγέθους Θεοΰ.

ΚοινωνεΤ δ' αύτφ καί Πυθαγόρας έν οΤς γράφει·
Ε! τις έρεΐ „θεός είμι" πάρεξ ένός, ούτος όφείλει

κόσμον ίσον τούτω στήσας ειπείν ,,έμός ούτος"- ss
κούχΐ μόνον στήσας είπεΐν ,,έμός", άλλά καί οίκεΐν
αύτός έν φ πεποίηκε· πεποίηται δ' ύπό τούτου.
3 1 Kai περί τούδε, δτι μόνος δυνατός έστι καί των έν τ φ βίω συντελου-
μένων πράξεων καί της περί τό θείον άγνωσίας κρίσιν ένστήσασθαι,
οίκείους μάρτυρας παραστησαι έχω· καί πρώτόν γε Σοφοκλέα, καί περί |
q f. 244' τούτου λέγοντα·
"Εσται γάρ, ίσται κείνος αίώνων χρόνος, s

όταν πυρός γέμοντα θησαυρόν σχάση
χρυσωπός αίθήρ· ή δέ βοσκηθεΐσα φλόξ
άπαντα τάπίγεια καί μετάρσια
φλέξει μανεΐσα ...
Ό τ α ν δ' <δρ'> έκλίπη τό πάν, ίο
φρούδος μέν Ισται κυμάτων άπας βυθός,
γη δ' έδράνων έρημος, ούδ' ά<ή)ρ ?τι
πτερωτά φύλα βαστάσει πυρουμένη·
κδπειτα σώσει πάνθ' & προσ<θ') άπώλεσεν.
52 cf. Epb 1:19 5 4 - 5 7 Fr. Philos. Gr., I, p. 200 Mullach; cf. Zeegers, pp.225 - 228
52 ούτως q: ούτος s | του θεοϋ s 54 έρεΐ, θεός είμι, ττάρεξ ένός inteipunxit Sylburg
56 καί ούχΐ q | καί οίκεΐν scripsi: κατοικεΐν q s 57 S' q: τ ' s | ύττό C. Otto: ά π ό q s
c. 3 5 - 1 4 Trag. Fr. Adesp. 620 K.-S. Etiam ap. d e m . Strom. 5.121.4 = Euseb. Praep.
ev. 13.13.48
t. 3 5 Ισται κείνος Stephanus ex Eusebio: ίστ' {κείνος s: κείνος q: Ισται καινός Clemens |
αίώνων q s: αΙώνος Clem., Euseb. et q ss. yp. 6 γέμοντα q s, Clem.: τεμόντα Euseb.
9 φλέξει μανεΐσα q, Clem., Euseb.: φλέξη μανεϊσαι s 9—10 unus versus est in q s: at
post 9 μανεΐσα addit Clemens Καί μετ' ύλίγα αύθις έπιφέρεί' (sequitur ν. 10) 10 όταν q
s: έττάν Clem., Euseb. | δ' <δρ') Η. Grotius: δ' q s, δέ Clem., Euseb. | έκλίττ-η Euseb.: έκλείπη
q s, Clem. 11 φροΟδον s 12 δ' έδράνων Stephanus: δ' έδρανών q: δέ άνδρων s: δέ
έδραν ών Clem.: δέ έράνων Euseb. | ούδ' ά { ή ) ρ Grotius: ούδ' &ρ' q s, Euseb.: ού y à p Clem.
13 φύλα q s, Euseb. IND: φύλλα Clem., Euseb. Ο | βαστάσει q s: βλαστάσει Clem.,
βλαστήσει Euseb. | post πυρουμένη habent q s 21 καί γ ά ρ - 23 δρον: transtuli 14
σώσει q, Clem.: σώζει s | & ττροσ<θ'> άττώλεσεν Sylburg ex Clem., Euseb.: & ττροσαττόλωλεν
q et sm rK- in mg: όπόσ' άπώλεσεν s

Authenticated
'Αλλά καί Φιλήμων π ά λ ι ν 2
Οίει σύ τους θανόντας, ώ Νικόστρατε,

τρυφής άττάσης μεταλαβόντας έν βίω
κατά γήν καλύψει ν, ώσ<τ'> άπό τοϋ πάντ' είς χρόνον
πεφευγέναι το θείον ώς λεληθότας;
"Εστίν Δίκης όφθαλμός, δς τά πάνθ' όρα.
Καί y à p καθ' "Αιδην δύο τρίβους νομίζομεν·
μίαν δικαίων χάτέραν των άσεβων
εΤναί γ ' δρον ...
Ei y à p ό δίκαιος κάσεβής Ιξουσιν §ν,
άρπαζ' άπελθών, κλέπτ', άποστέρει, κύκα.
Μηδέν πλανηθής- ?στι κάν "Αιδου κρίσις,
ήνπερ ποιήσει θεός ό πάντων δεσπότης,
ou τούνομα φοβερόν ούδ' &ν όνομάσαιμ' έγώ·
<δς τοις άμαρτάνουσιν) άφθονον βίου
μήκος δίδωσι προς κρίσιν ...
16 — 30 Philemonis Pseudepigr. Fr. 246 Kock = Fr. 246 Edmonds. Etiam ap. Clem. Strom.
5.122.1 (Δίφιλοξ) = Euseb. Praep. tv. 13.13.47; Theodor. Gr. äff cur. 6.23 20 Trag. Fr.
Adesp. 421 K.-S. (q.v.); Plut. Adv. Colet. 1124 F; Menandri Momst. 225 = Compar. 1.126
Jaekel
16 νικόστρατε q s: νική porre q in mg. γρ., Clem., Euseb., Theodor. 18 versum omittunt
Clem., Euseb., Theodor., sed cf. Clem, post v. 23 δρον: Καί et tous Súo καλύψει ή γ ή , φησί,
τ φ παντί χρόνω (sequitur ν. 25) | κατά Α. Meineke: καί q s: τήν Ιο. Μ. Edmonds | ώ σ < τ ' )
scripsi post Ιο. Edmonds (qui legit ώστε καί πάντ' έττΐ χρόνον): ώς q s 20 τά πάνθ' q:
πάντα πάνθ' s w . 21—23 post v. 13 πυρουμένη in q s: hue transtuli conlato Clemente
21 γ ά ρ q s, Clem., Euseb.: δή Theodor. | νομίζομεν q, Clem., Euseb., Theodor.: γνωρίζομεν
s: βαδίζομεν Edmonds 22 χάτέραν q: έτέραν S(è) s q in mg., Clem., Euseb., Theodor. |
των άσεβων q in mg.: άσεβων s, Clem., Euseb., Theodor.: τών άδικων q 23 εΤναί γ '
δρον scripsi: εΐναΙ τε δρον q s: εΤναί δρον Clem., Euseb. (om. Theodor.): [είναι] δδόν Grotius:
μίαν δικαίων, έτέραν δέ άσεβων είναι δδόν Ο. Staehlin: μίαν δικαίων, έτέραν δ [è] άσεβων
είναι δρον C. Mras: μίαν δικαίων, χάτέραν δ' άδικων δδόν Edmonds 24 pro hoc versu
habent Clem., Euseb.: Καί εΐ tous δύο καλύψει ή γ η , φησί (Staehlin: φύσει L: φασΙ Euseb.),
τ ω παντί χρόνω (sequitur ν. 25): Clementis paraphrasin esse vidit Mras, cf. ad v. 18 | καί
άσεβής q s: χ&δικος Edmonds 25 άρπαζ' άπελθών q, Clem.: άπελθών Euseb.: κρίμα
άρπαζ' άπελθών κλέπτ' άποστέρει s 26 κάν q: καί έν s, Clem., Euseb.: έν Theodor.
28 δνομάσαιμ' q, -μι Clem., Euseb.: δμόσαιμι s 29 — 30 δς toïs άμαρτάνουσιν άφθονον
βίου I μήκος δίδωσι πρός κρίσιν scripsi: άφθονον (άφθον q) βίου μήκος δίδωσι πρός κρίσιν
q s: δς τοίς άμαρτάνουσι πρός μήκος βίον | δίδωσιν Clem., Euseb.

Authenticated
92 Pseudo-Iustinus
3 Καί Ευριπίδης·
" Ο σ τ ι ς δέ θ ν η τ ώ ν οίεται τ ο ύ φ ' ή μ έ ρ α ν

κακόν τ ι π ρ ά σ σ ω ν τ ό ν Θεόν λ ε λ η θ έ ν α ι ,
δοκεΐ π ο ν η ρ ά καί δ ο κ ώ ν ά λ ί σ κ ε τ α ι ,
ό τ α ν σ χ ο λ ή ν ά γ ο υ σ α τ υ γ χ ά ν η Δίκη.
Ό ρ α Θ ' ό σ ο ι ν ο μ ί ζ ε τ ' ουκ είναι θεόν,

δίς έ ξ α μ α ρ τ ά ν ο ν τ ε ς οϋκ ε ύ γ ν ω μ ό ν ω ς ;
" Ε σ τ ί ν γ ά ρ , ε σ τ ί ν . Εί δέ τις ττράσσει κ α λ ώ ς ,
κακός π ε φ υ κ ώ ς , τ ό ν χ ρ ό ν ο ν κ ε ρ δ α ι ν έ τ ω -
χ ρ ό ν ω γ α ρ ο ύ τ ο ς ύ σ τ ε ρ ο ν δ ώ σ ε ι δίκην.
3 2 - 3 5 Euripidis Fr. 835 Nauck. Edam ap. Clem. Strom. 5.121.2 = Euseb. Praep. ev. 13.13.47;
Sext. Empir. Adv. math. 1.274 et 1.287; Stob. Ed. 1.3.15a 3 6 - 4 0 Trag. Fr. Adesp. 624
K.-S. Etiam ap. Clem. Strom. 5.121.3 = Euseb. Praep. ev. 13.13.47
31 καί εϋριπίδης post v. 28 εγώ in q s: hue transtuli 32 όστις q s, Sextus, Stob.: εϊ τις
Clem., Euseb. 33 τόν Θεόν q s: τους θεούς testes | λελυθέυαι q 34 πονηρά Pr. Maran
ex testibus: πονηρός q s | καί δοκών q s, Clem., Sext., Euseb.: κάδικών Stob. 36 νομίζετ'
q s: δοκεΤτε Clem., Euseb. v. 37 om. Clem., Euseb. v. 38 om. s | πράσσει καλώς q:
πράττει κακώς perperam Clem., Euseb.

Authenticated
Και I ό τ ι ο ύ σ π ο ν δ ή και θ υ μ ι ά μ α τ ι κ α κ ο ύ ρ γ ω ν π ρ ο σ φ έ ρ ε τ α ι ό θεός, ι 4 q f. 244-

ά λ λ ' ε ύ θ ύ τ η τ ι τ ά ς τ ι μ ω ρ ί α ς π ρ ο σ ν έ μ ε ι έ κ ά σ τ ω , μ α ρ τ υ ρ ή σ ε ι μοι Φ ι λ ή μ ω ν
πάλιν
Εΐ τις δέ Θυσίαν π ρ ο σ φ έ ρ ω ν , ώ Π ά μ φ ι λ ε ,
5 τ α ύ ρ ω ν τι π λ ή θ ο ς ή έρίφων ή, νή Δ ί α ,
έτερων τοιούτων, ή κατασκευάσματα,
χρυσός ποιήσας χλαμύδας ήτοι πορφύρας,
ή δι' έ λ έ φ α ν τ ο ς ή σ μ α ρ ά γ δ ο υ ζ ώ δ ι α ,
ε ϋ ν ο υ ν νομίζει τ ό ν Θεόν κ α θ ι σ τ ά ν α ι ,
ίο π λ α ν α τ ' εκείνος καί φρένας κούφας εχει.
Δει γ α ρ τ ό ν άνδρα χρήσιμον καθεστάναι,
μή π α ρ θ έ ν ο υ ς φ θ ε ί ρ ο ν τ α καί μ ο ι χ ώ μ ε ν ο ν ,
κ λ έ π τ ο ν τ α καί σ φ ά ζ ο ν τ α χ ρ η μ ά τ ω ν χ ά ρ ι ν ,
τάλλότρια βλέποντ' έπιθυμήσαντά <τε)
is ήτοι γυναικός πολυτελούς ή δώματος
ή κ τ ή σ ε ω ς π α ι δ ό ς τ ε π α ι δ ί σ κ η ς θ' α π λ ώ ς ,
ί π π ω ν , β ο ώ ν , τ ό σ ύ ν ο λ ο ν , ή κ τ η ν ώ ν . Τί δ ή ;
Μ η δ έ β ε λ ό ν η ς έναμμ' έ π ι θ υ μ ή σ η ς , φίλε·
ό γ ά ρ θεός β λ έ π ε ι σε π λ η σ ί ο ν π α ρ ώ ν .
e. 4 1 cf. lus tini 1 Apol. 13.1 4 - 1 3 et 1 8 - 1 9 Menandri Fr. 683 Koerte. Etiam ap.
Clem. Strom. 5.119.2 = Euseb. Praep. ev. 13.13.45 (Μένανδρος), Cf. A. Eiter, De Gnomologiorum
Graec. historia, Pars V I , p. 190ss. (Index scholar. Bonn. aest. 1894) 4 — 10 scholion in
mg. q: Kai τοΰτο Φιλήμονος- σημαίνει δ' ότι ούδενός των παρ' ήμΐυ (scripsi: ήμών q) ò
θεός χρείαν 6χει, εί μή μόνης δικαιοσύνης καί σωφροσύνης καί της εννόμου κοσμιότητος,
äs άρετάς μάλλον χρυσού καί άργύρου και των πολυτελών άναθημάτων ό θεός προσίεται
καί ώς θυσίας δέχεται. Καί τόν ταύτας μετερχόμενον πάνυ περιφρουρεί καί παντός κακού
φύεται. 1 4 - 1 5 cf. Sir 25:21
c. 4 1 θυμιάματι κακούργων q: θυμιάμασιν οϋ θυσία ούκ άναθήμασι s 4 δέ om. q |

προφέρων s 5 —6 ή νή δία έτερων τοιούτων ή κατασκευάσματα q: ή δι' έτέρων κατασ
s 7 ήτοι s q s s : είτε q | πορφύρας Clem., Euseb., coniec. C.Otto: πορφύρας q s 9
καθιστάναι Sylburg et Grotius: καθεστάναι q s, Clem., Euseb. 10 πλανάτ' q s:
πεπλάνητ(αι) Clem., Euseb. 11 καθεστάναι q s: πεφυκέναι Clem., Euseb. 13
σφάζοντα q s: σφάττοντα Clem., Euseb. 14—17 non agnoscunt Clem., Euseb. 14
τάλλότρια q: των άλλοτρίων s | βλέποντ' έπιθυμήσαντά ( τ ε ) scripsi coni. v. 18: βλέποντα
κάπιθυμουντα (καί έπιθυμοϋντα s) q s: βλέποντα κώριγνώμενον coniec. Sylburg 16
κτήσεως q: κτίσεως s 18 μηδε βελόνης — 21 κούκ άδίκοις: pro his praebet s μηδέ βελόνης
ώ φ θυμής. ό γάρ θεός δικαίοις έργοις ήδεται δίκοις = Clem. Strom. 5.120.2
(Menandri) μηδέ βελόνης, ώ φίλτατε, έπιθυμήσης ποτέ άλλοτρίας. ό γάρ θεός δικαίοις
εργοις ήδεται καί ούκ άδίκοις ( = Euseb. Praep. ev. 13.13.46). Etiam q in mg. μενανδρου·
μηδέ βελόνης, ώ φίλτατ', έπιθυμήσης ποτέ άλλοτρίας 18 έναμμ' Sylburg ex Clemente
(εναμμα): εν άμμ' q, εν άμμα Euseb. | έπιθυμήσης, φίλε Α. Elter (De Gnomologiorum historia,
partis V I p. 191), cf. Clem. 1.1. ώ φίλτατε, έπιθυμήσης: έπιθυμήσης πάμφιλε q, Clem.,
Euseb.: έπιθυμής, Πάμφιλε Sylburg, agn. Mras 19 πλησίον παρών Sylburg ex Clem.,
Euseb.: παρών πλησίον q (et Eusebii O)
Authenticated
94 Pseudo-Iustinus
2 Os 20
εργοις δικαίοις ήδεται κούκ άδίκοις·
πονοΰντα δ' έα τον ίδιον ύψώσαι βίον,
την γήν άροΰντα νύκτα και την ήμέραν.
Θεώ δε θΰε δια τέλους δίκαιος ών,
μη λαμπρός ών ταΐς χλαμύσιν ώς τη καρδία. 25
Βροντής άκουσας μηδαμώς πόρρω φύγης,
μηδέν συνειδώς αυτός αύτω, δέσποτα·
ό γάρ θεός βλέπει σε πλησίον παρών.
3 Πάλιν τε Πλάτων έν Τιμαίω- „Ei δέ τις τούτων έργω σκοπούμενος
βάσανον λαμβάνοιτο, της άνθρωπίνης καί θείας φύσεως ήγνοηκώς αν εΤη 3ο
τό διάφορον, δτι θεός μέ<ν) τά πάντα εις εν συγκεραννύναι (καί πάλιν
q f. 245- έξ ένός είς πάντα διαλύειν) ίκανώς έπιστάμενος | άμα καί δυνατός ών,
άνδρών δέ ούδείς ουδέτερα τούτων ικανός ούτ' εστι νυν οΰτ' είσαΰθις
εσται ποτέ."
1 8 - 2 8 etiam ap. Clem. Strom. 5.119.2 = Euseb. Praep. ev. 13.13.46 (Καί πάλιν ό Μένανδρος)
2 9 - 3 4 Plat. Tim. 6 8 d 2 - 7 . Etiam ap. Stob. Eel. 1.16.2 et 1.52.20 (I, pp. 151.28 et 490.9
Wachsmuth)
20 ôs extra versum situm esse vidit Elter (pp. 190; 192), cf. Clem., Euseb. et s ό γ ά ρ Θεός
21 εργοις δικαίοις q: δικαίοι; εργοις Clem., Euseb. et s 22 δ' s, Clem., Euseb.: τ* q 25
ταϊξ om. q 26 sic q: βροντή; έάν άκούσης, μή φύγης s, Clem., Euseb. 27 αύτώ
Sylburg, Euseb.: σαυτω q: Ιαυτφ s, Clem. 29 εργω Pr. Maran ex Platone: ίργων s:
των ίργων q 30 βάσανον om. q | λαμβάνοιτο ... 31 τό q s: λαμβάνοιτο, τό Piatonis
F Y: λαμβάνοιτο τό Stobaei F Ρ (1.16.2): λαμβάνοιτο Plat. A 31 μέ(ν) τα πάντα
scripsi: μετά πάντα q s: μέν πάντα Hutchin, μέν άπαντα Otto: μέν τά πολλά Maran ex
Platone | συγκεραννύναι scripsi ex Plat.: σνγκεράννυται q s 31 — 32 καί πάλιν έξ ένός
είς πάντα διαλύειν supplevi ex Platone post Pr. Maran, qui είς πολλά praefert 32 ών
om. Plato 33 άνδρών q s: άνθρώπων Plato | Ικανός om. q

Authenticated
Περί δε των δοκούντωυ παρά τισι μετέχειν του άγίου και τελείου
όνόματος, όπερ παραδόσει ματαία τινές άπηνέγκαντο ώς θεοί, Μένανδρος
έν Ήνιόχοο λέγει-
ΟύΘείς μ1 άρέσκει περίπατων έξω θεός

(μετά γραός), οΟδ' εις οικίας παρεισιών
έπί τοϋ σανιδίου- τον δίκαιον δει Θεόν
οίκοι μένειν σώζοντα τους ιδρυμένους.
Ό αυτός Μένανδρος έν Ίερεία-
ΟύΘείς δι' άνθρώπου Θεός σφζει, γύναι,

έτερου τον ετερον ει yàp ελκει τον θεόν
τοις κυμβάλοις άνθρωπος εις δ βούλεται,
ò τούτο ποιών έστι μείζων τοΰ θεοΰ.
Άλλ' εστι τόλμης καί βίας ταΰτ' όργανα,
εύρημέν' άνθρώποις άναιδέσιν, 'Ρόδη,
εις καταγέλωτα του βίου πεπλασμένα.
Έν Μισουμένω δέ πάλιν άποφαίνων ( π ε ρ ί ) τών εις Θεούς παραλαμβα-

νομένων τάς γνώμας, μάλλον δέ έλέγχων ώς ουκ δντας (αυτούς Θεούς),
ó αυτός Μένανδρος-
Ei y à p έπίδοιμι τούτο, καν ψυχήν (πάλιν)

λάβοιμ' έγώ· νυν! γάρ - άλλά που Θεούς
ούτως δικαίους εστίν εύρεΐν, ώ Γετα;
Καί έν Παρακαταθήκη-
"Εστι κρίσις άδικος, ώς εοικε, κάν θεοΐς.
e. 5 1—2 cf. A.Eiter, De Gnomologtorum Gr. historia, Pars III, p. 123 ss.; A.-M. Denis,
Fragmenta Pseudepigrapborum Graeca, c. 16 (pp. 161 — 174) 4 — 7 Menandri Fr. 178 Koerte.
Vv. 4 - 6 etiam ap. Clem. Protr. 75.2 9 - 1 5 Menandri Fr. 210 Koerte ( = 210 Sandbach).
Vv. 10—14 et. ap. Clem. Protr. 75.4 12 cf. Iustini 1 Apol. 20.5 Τω 5è καί μή δεΐν χειρών
άνθρωπίνων εργοις ττροσκυνεΤυ Μενάνδρω τ ω κωμικω καί TOÎS ταΰτα φήσασι ταύτα
φράζομεν μείζονα γαρ τόν δημιουργόν τοΰ σκευαζομενου άττεφήναντο et Α. Koerte, ρ. 291
19—21 Menandri Misumeni Fr. incertae sedis 4 Koerte ( = 7 Sandbach) 23 Menandri
Fr. 328 Koerte
c. 5 2 παραδώσει q | θεοί Otto: θεώ q s 4 ουδείς Clem. 5 μετά γραός add. Maran
ex Clem. | οικίας s et Clem.: οίκίαν q | τταρεισιών Sylburg ex Clem.: τταρειπών q: τταρέρπων
s 10 τόν 2 Grotius ex Clem.: τινά q s 13 καί βίας R. Bentley: καί βίου q s, Clem.:
κατά βίου Ed. Schwartz 15 του βίου Fr. Η. Blaydes (Adversaria in Com. Gr. Fr., II,
p. 206): τ φ (Meo q s 16 περί add. Otto 17 αυτούς θεούς supplevi 19 καν
Α. Meineke: καί q s | πάλιν add. Sylburg et Bentley 23 εστίν q

Authenticated
96 Pseudo-Iustinus
4 Καί Εΰρπτίδηξ ò τραγωδιογράφος έν Ό ρέστη·
Φοίβος, κελεύσας μητρός έκπράξαι φόνον. 25

'Αμαθέστερος γ' ών του καλού καί της δίκης.
Δουλεύομεν θεοίς, ô τι ιτοτ' εΐσί(ν) θεοί ...
'Οράς δ' 'Απόλλων', δς μεσομφάλους έδρας
ναίων βροτοΐσι στόμα νέμει σαφέστατον,
q f-245» φ πειθόμεσθα πάνθ' δσ' âv | κείνος λέγη· 3ο
τούτω πιθόμενος την τεκοϋσαν εκτανον.
'Εκείνον ήγεΐσθ' άνόσιον καί κτείνετε·
εκείνος ήμαρτ', οϋκ εγώ. Τί χρή<ν) με δρδν;
"Η ούκ άξιόχρεως ó θεός άναφέροντί μοι
μίασμα λϋσαι; 35
5 Ό αυτός καί εν Ίππολύτω -
'Αλλ' ού γάρ ορθώς ταΰτα κρίνουσιν θεοί.
2 5 - 3 5 Eurip. Orestae 4 1 6 - 4 1 8 et 5 9 1 - 5 9 8 . Vv. 2 8 - 2 9 et 3 1 - 3 3 ap. Clem. Protr. 76.3-4

37 Eurip. Fr. 445 Nauck
27 6Ìaì<v) scripsi ex Euripidis codd.: είσί q s: E'ICT'IV oi Euripid. Ρ 30 πειθόμεθα s | κείνος

Sylburg: έκεΤνος q s (et Euripidis L Ρ C) 31 τπθόμενος Triclinius et Sylburg: ττειθόμενοζ
q s, Euripidis codd. et Clem. 33 χ ρ ή < ν ) scripsi ex Eurip. Β Ρ: χρή q s et Eurip. H A
L Ο: χρή Eurip. M V C 35 λϋσαι Perionius ex Eurip.: σώσαι q s 37 κρίνουσι s

Authenticated
Και έν τ ω "Icovr
Ά τ ά ρ θυγατρός της Ερεχθέως τί μοι

μέλει; Προσήκε<ι> μ' οΰθέν. 'Αλλά χρυσέαις
πρόχοισιν έλθών είς άπορραντήρια
δρόσον καθήσω. Νουθετητέος δέ μοι
Φοίβος. Τί παρέχει - παρθένους βία γ ά μ ω ν
π ρ ο δ ί δ ω σ ι ; Παΐδας έκτεκνούμενος λάθρα
θνήσκοντας άμελεΐ; Μή σύ y ' · άλλ', έπεί κρατείς,
άρετάς δίωκε. Και y à p όστις â v β ρ ο τ ώ ν
κακός πεφύκη, ζημιοΟσιν οϊ θεοί.
Πώς ουν δίκαιον τους νόμους υμάς βροτοϊς
γράψαντας αυτούς αδικίας όφλισκάνειν;
Εί δ' ( o ù y à p εσται, τ ω λ ό γ ω κεχρήσομαι)
δίκας βιαίων δώσετ' άνθρώποις γάμων,
σύ και Ποσειδών Ζεύς θ', ος ουρανού κρατεί,
ναούς τίνοντες άδικίας κενώσετε.
Τάς ήδονάς y à p της προμηθείας πέρα
σπεύδοντες άδικεΐτ'. Ούκέτ' άνθρώπους κακούς
λέγειν δίκαιον, εί τ α τ ώ ν θεών καλά
μιμούμεθ', άλλά τους διδάξαντος τάδε.
3 9 - 5 7 Eurip. Ionis 4 3 3 - 4 5 1 . Vv. 4 6 - 4 7 et. ap. Stob. Ed. 1.3.5; v v . 4 8 - 5 3 et. ap. Clem.
Protr. 76.6
40 προσήκε<ι> scripsi ex Eurip.: προσήκε q s | μ' οΰθέν q s: τούδας L: γ' ουδέν Reiske |
χρυσέαις Otto ex Eurip.: χρυσέοις q s 41 πρόχοισιυ Sylburg et Eurip. ρ: πρόχυσιν s:
πρειχοίσιν (et in mg. τροχοΐαι) q: πρόχουσιν Eurip. L | έλθών s et in mg. q | κείς q 42
καυθήσω q | où θετή της q 43 παρέχει q s: πάσχει Eurip. L | γάμων q s 44
έκτεκνούμενος q s: τεκνούμενος Eurip. L 45 άμελεΐ I. Barnes et Otto: άμέλει q s et Eurip.
L I έτπκρατεΐς q: έπικρατεΐν s 46 âv q s et Stobaeus: ών Eurip. L 47 ττεφύκη q s:
πεφύκει Eurip. L: πέφυκε Stob. 49 άδικία; q s et Clem. (cf. v. 53): άνομίαν Eurip. L
50 γάρ εσται scripsi ex Eurip. et Clem.: πάρεστε q s | λόγω q s et Clem.: λοιπώ Eurip.
L I κεχρήσομαι q s: δέ χρήσομαι Eurip., Clem. 53 ναούς τίνοντες Pr. Maran ex Eurip.
et Clem.: vai oí στένοντεξ q: νέοι στένοντες s | κενώσαιτε q 54 ττρομηθίας Eurip. L |
πέρα Io. Conington: πέρας q s: πέραν Otto: πάρος Eurip. L 55 κακούς q s: κακώς
Eurip. L 56 καλά q s et Eurip. L (cf. Lact. Div. inst. 3.15.11): κακά P. Stephanus 57
διδάσκοντας Eurip. L

Authenticated
98 Pseudo-Iustinus
Καί έν Άρχελάψ·
Πόλλ', ώ τέκνον, σφάλλουσιν άνθρώπους θεοί.
Καί έν Βελλεροφόντη-
Εί Θεοί τι δρώσι φαύλου, ούκ είσί<ν> θεοί.
Kai πάλιν έν τω αύτφ·
Φησίν Tis είναι δήτ' έν ούρανω θεούς;

Ούκ εΐσίν, ούκ εϊσ', εί τις άνθρώπων θέλει
μή τ φ παλαίω | μώρος ών χρήσθαι λόγω.
ΣκέψασΘε 5' αύτοί, μή έπΐ τοις έμοΐς λόγοις
γνώμην εχοντες. Φήμ' έγώ τυραννίδα
κτείνειν τε πλείστους κτημάτων τ' άποστερείν
όρκους τε παραβαίνοντας έκπορθεΐν πόλεις·
καί ταύτα δρώντες μδλλόν είσ' εύδαίμονες
των εύσεβούυτων ήσυχη καθ' ήμέραν.
Πόλεις τε μικράς οίδα τιμώσας θεούς,
αΐ μειζόνων κλύουσι δυσσεβεστέρων,
λόγχης άριθμω πλείονος κρατούμενοι.
ΟΤμαι δ' αν υμάς, εί τις άργός ών Θεοΐς
εύχοιτο καί μή χειρί συλλέγοι βίον,
τά θεία πυργοΰσ' αί κακαί τε συμφοραί.
Καί Μένανδρος εκ Διφίλου·
Διότι τόν όντα κύριον πάντων άεί

καί πατέρα τούτον δια τέλους τίμα μόνον,
άγαθών τοσούτων εύρετήν καί κτίστορα.
59 Eurip. Fr. 254 Ν. Et. ap. Plut. De audiendis poetis 20 D 61 Eurip. Fr. 292 N. Et. ap.
Plut. De aud. poetis 21 A; De Stoic, repugn. 1049 E; Stob. Eel. 4.36.7 6 3 - 7 7 Eurip.
Fr. 286Ν. 7 9 - 8 1 Diphili Fr. 138 Kock. Et. ap. Clem. Strom. 5.133.3 (ό κωμικό; Δίφιλο;)
= Eusebii Praep. ev. 13.13.62
59 πόλλ', ώ τέκνον Gr. Potter ex Plut.: πολλά τέκνον s: πολλώ τέκνων q et in mg. s m rcc-
61 TI s m rec·: T6 q s I δρώσι φαΟλον q s et Plut. 21 A (sive φλαυρον): δρώσιν αίσχρόν Plut.
1049E, Stob. I είσΐ q s, corr. Otto 63q: φησί ... έν τ φ ούρανω θεού; s 64 είσ'
q m rcc', εΙ$ q: εΐσίν s | θέλει s et in mg. q: λέγει q 65 χρήσθαι s: χρήσθω q 66 αύτοί
Fr. Boissonade: αύτά q s 73 δυσσεβεστέρων Grotius: δυσσεβεστέρφ q s 74
κρατούμενοι q s 75 6' àv q s: δέ χ' conieci | ύμα; q s: ή μα; coniec. Sylburg 76 post
hune versum quaedam excidisse viderunt Grotius alii: μαθεΐν &v ώς ούκ εΐσίν αϊ δ' εύπραξίαι
suppl. Η. van Herwerden (Studia critica, p. 45) 77 πυργοϋσ' Sylburg (et πυργοϋν):
πυργούσιν q s 78 έκ Διφίλου coniec. Sylburg: έν διφίλω q s 80 τίμα s, Clem.,
Euseb.: τιμάν q

Authenticated
Ό αυτός καΐ èv Άλιεΰσι·
Tò γάρ τρέφον με τοϋτ' έγώ κρίνω θεόν.
Τό yàp είθισμένον τρέφειν ού δεΐται της παρά του δεομενου χορηγίας.

Ό αύτός έν Άδελφοΐς·
θεός έστι τοις χρηστοΐς άεί

ó νους γάρ, ώς εοικεν, ώ σοφώτατοι.
Kai έν Αύλητρίσι·
Πάντ' εστί τω καλώ λόγω

ίερόν· ό νοΰς γάρ έστιν ό λαλήσων θεός.
<Κα1) έν Φρίξω ό τραγικός·
Εΐ δ' ευσεβής ών τοϊσι δυσσεβεστάτοις

ές ταύτ' επραττον, πώς τάδ' à < v ) καλώς εχοι;
"Η Ζευς ό λφστος μηδέν ενδικον φρονεί;
<ΚαΙ> έν Φιλοκτήτη·
Όρδτε δ' ώς κάν θεοΐσι κερδαίνειν καλόν,

θαυμάζεται δ' ό πλείστον έν ναοΐς εχων
χρυσόν τί δήτα καΐ σέ κωλύει (λαβείν) |
κέρδος, παρόν γε κάξομοιοΟσθαι θεοΐς;
<Κα1> έν Εκάβη·
Ζεύς, όστις εΤ Ζεύς· οΰ γάρ οίδα πλήν λόγω.
Καί·
Ζεύς, εϊτ' άνάγκη φύσεος είτε νους βροτών,

προσηυξάμην σε.
83 Menandri Fr. 1 Koerte (q. ν. et p. 290). Et. ap. Stob. 4.15 a .3 (Μενάνδρου Αδελφών) =
Menandri Monost. 761 Jaekel 8 6 - 8 7 Menandri Fr. 13 Koerte 8 9 - 9 0 Menandri Fr. 64
Koerte (Άρρηφόρο; ή ΑΟλητρΙξ) 92 - 94 Eurip. Fr. 832N. 9 6 - 9 9 Eurip. Fr. 794N.
101 Eurip. Fr. 480 Ν. (ΜελανΙιπτη). Et. ap. Plut. Amator. 756 C; Athenag. Legat. 5.2; Lucian.
Iup. Trag. 41 103—104 Eurip. Troad. 886 — 887. Etiam ap. Plut. De animae procreatione
1026 B; Sext. Emp. Adv. math. 1.288; 7.128
82 καΐ q: om. s 84 γάρ scripsi: 5' q s | δεομένους q 85 δελφοΐξ s 87 ώ Bentley:

ol q s 88 καΐ q " : om. s 91 και addidi 93 èç (siç s) ταύτό q s | επραττον q s:
Ιπραττεν Grotius, Maran | τάδ' άν Sylburg: τάδ' α q: τάδε s | Ιχοι s: Ιχει q 94 ή Nauck:
εΐ q s 95 καΐ addidi 98 λαβείν add. Sylburg, Grotius 99 κάξομοιοΟσθαι s: κέξο-
q 100 Kai addidi 101 εΤ q (cf. Eur. Troad. 885): ήν s mtec ·: ό Luc. (cf. Eur. H. F.
1263): έστΙ Athenag. | πλήν λόγω q: πλλεγω s m re<: 103 εϊτε q s | φύσεοζ M. Musurus
(in Eur. Troad. 886): φύσεως q s, Eurip. V P, Plut., Sext. (bis)
Authenticated
100 Pseudo-Iustinus
6 1 Ένταΰθα τοίνυν εστίν ελεγχος αρετής καί γνώμης σύνεσιν άγαπώσης-

έπαναδραμεΐν έπί τήν της συζυγίας κοινωνίαν καί προσάψαι εαυτόν
συνέσει εις σωτηρίαν αίρεΤσΘαί τε τήν των κρεισσόνων έκλογήν (κατά
τό έπ' άνθρώπω κείμενον αύτεξούσιον), ή (άσπάζεσθαι) τους άνθρωπο-
παθεΐς ήγουμένους των δλων δέσποτας, όπου γε οΰδέ άνθρώποις ΐσην 5
εχοντες φανήσονται. Παρ' Ό μ ή ρ ω γ ά ρ ό μεν Δημόδοκος αυτοδίδακτος
φησιν είναι („Θεός δέ μοι εμβαλεν οίμους"), Θνητός ών. 'Ασκληπιός < δ έ )
καί 'Απόλλων παρά Χείρωνι τ ω Κενταύρω ίάσθαι διδάσκονται, <(καί
δ ι ά ) τό καινότατον παρά άνθρώπω θεοί < ή γ ο ϋ ν τ α ι ) . Τί γάρ δίειμι περί
Διονύσου, öv μαινόμενόν φησιν ó ποιητής, ή Ηρακλέους, öv καί αυτόν ίο
σχέτλιον λέγει; Τί δέ μοι άναγορεύειν "Αρη καί Άφροδίτην, τους της
μοιχείας άρχηγούς, καί εξ άπάντων τούτων κρίσιν έπάγειν τοις δεικνυμέ-
νοις;
2 Εί γ ά ρ τις μή μαθών τάς περί τά λεγόμενα { ο ν ό μ α τ α ) θείας πράξεις
μιμήσαιτο, καν έπί των <(έλασσόνων) κιβδήλων αλλότριος (αν) βίου is
καί άνθρωπότητος λογισθείη· γνούς δέ τις εΰλογον εξει τήν των τιμωριών
άποφυγήν, ού παρανομίαν δεικνύων τήν τών θεϊκών τολμημάτων
μίμησιν. Εί δ' άρα τις τοις εργοις έπιμέμψαιτο, άνέλη καί τα [έκ] τούτων
q f. 247' γνωσθέντα ονόματα, | καί μή πεπινωμέναις καί στωμύλοις ρήσεσιν
έπισκεπάση αύτούς. Άσπάζεσθαι γ ά ρ χρή τό άληθινόν καί ατρεπτον 2ο
όνομα, τό ούχί δια της έμής φωνής μόνον, άλλα και διά τών είσαγα-
γόντων ήμάς εις τήν άρχήν της παιδείας κηρυσσόμενον, ίνα μή, άργώς
τελειώσαντες τόν ενταύθα τού ζην χρόνον, οΰ μόνον ώς άγνώτες της
ουρανίου δόξης, άλλά και ώς άχάριστοι τ ω κριτή τάς εΰθύνας παρέξωμεν.
e. 6 2 - 3 cf. e. 1 . 1 - 2 3 - 4 cf. Iustini 1 Apol. 28.3; 2 Apol. 7.5 et saepius 4-5

TOUS άνθρωποπαθεΐς ... δέσποτας: cf. Clem. Protr. 36.1; Strom. 5.116.3; Eusebii Praep. ev.
3.3.20 6—7 immo Phemius, cf. Odjsseae 22.347—348 Αυτοδίδακτος δ' ειμί, θεό; δέ μοι
εν φρεσίν οίμας | παντοίας ένέφυσεν; 8.481 (de Demodoco) οίμας Μονσ' έδίδαξε 7
'Ασκληπιός: cf. Athenag. Legat. 30.1; Cic. Ν. D. 2.62 10 cf. Iliadis 6.132 1 0 - 1 1 cf.
Iliad. 5.403 11 "Αρη καί Άφροδίτην: cf. Ps. Iustini Orat. 4 . 9 - 1 0 et Vers. Syr. 3 . 3 - 8 et
2 8 - 3 3 ; Aristid. Apol. 10.7; 11.3; Tatiani Orat. 34.2; Athenag. Legat. 21.2; Clem. Protr. 59.1;
Min. Fel. Oct. 23.7 et saepius 1 4 - 1 8 cf. Ps. Iustini Orat. 4 . 6 - 8 ; Vers. Syr. 3 . 3 3 - 4 1
15 τά κίβδηλα vetita·. cf. Theodore« Quaest. 27 in Lev. (P. G. 80, p. 337 A) \Lv 19:19; Dt
22:11] Ό τ ι y à p où τό ΐμάτιον κίβδηλον λέγει, άλλά τήν ττραξιν ... 20—21 τό άληθινόν
... όνομα: cf. Philon. Legat. 366; J o 17:3; 1 Th 1:9; 1 Jo 5:20; Clem. Paedag. 1.14.5; Strom.
4.90.2 et alibi | άτρεπτον όνομα: cf. c. 1.13 et Philon. De mutât, nom. 175; De somniis 1.232;
2.221; De Cherubim 19; Leg. alleg. 2.33 et alibi 24 ώς άχάριστοι: cf. 2 Tm 3:2; Rm 1:8;
7:25; 1 Cor 1:4; 15:57; 2 Cor 2:14; 8:16; 9:15; Eph 5:20; Ape 11:17 et alibi
c. 6 4 ή scripsi: μή q s | άσπάζεσθαι supplevi coni. ν. 20 7 οΐμους q: ύμους s | δέ2

add. Io. Perionius 8 — 9 καί διά et 9 ηγούνται addidi (cf. v. 5) 11 άρην s 14
όνόματα supplevi coni. vv. 19 et 21 | θείας q s: θεία Sylburg 15 έπί Io. H. Nolte: ετι q:
έστί s m rec· (fuit ÉTTI?) | έλασσόνων addidi | άν addidi 17 θειϊκών s 18 άνέλη scripsi,
άνελη s: άνελεΐ q | έκ delevi 19 μή s: μή δέ q | πεπινωμέναις s: -τπθανωμέναις q
(-νουμέναις Stephanus): πιθαναΐς q5S- 20 Ιπισκεττάση scripsi: -πάσει q s | αυτούς q s:
αύτοΐς Stephanus | γάρ scripsi: δέ q s Brought
21 τόtos:you
om.byq | University
22 ήμδςofqWarwick
s: Ομάς coniec. Pr.
Maran 24 παρέξωμεν Stephanus: παρέξομεν q s, Sylburg Authenticated
ORATIO AD GRAECOS

Authenticated
Authenticated
INTRODUCTION
The shortest extant Christian apology is the work of a skilled rhetorician

displaying Stoic and Cynic influence. He dismisses the worship of Greek
gods, heroes and dead kings, along with Greek festivals, for the simple
reason that they lack morality. They all suffer from the worst passions of
the human soul (5.17 — 18), from the lack of prudence (1.20) and true
virtue (1.19; 1.24). The Stoic "tetrachord" of the cardinal passions (ήδονή,
λύπη, φόβος, επιθυμία)1 is replaced by επιθυμία (1.7; 5.18 and 19), άκρασία
(1.3; 1.7; 2.16; 3.18; 4.1; 4.4), λύσσα (1.3; 1.7; 1.23; 4.5) and άνανδρία
(3.2; 3.19).
The main culprit is επιθυμία, δι' ής παν δεινόν φύεται (5.18), with
reference to Gal 5:20; cf. 2 Cor 12:20). The source of inspiration may be
Philo (e.g., De spec. legg. 4.84 κακόν υπερβάλλον εστίν επιθυμία, ...
απάντων πηγή των κακών), Clement {Strom. 3.42.1 πάσης γαρ ηδονής
επιθυμία κατάρχει ...), or NT (e. g , , J c 1:15; 1 Tm 6:9).
What is more important, the Oratio displays an unmistakable influence
of Clement of Alexandria.2 Consider these examples:
5.4 Logos as Στρατηγός Clem. Paedag. 1.65.3

5.6; 5.11 Logos as the true Διδάσκαλος
Clem. Protr. 88.3; Paed.
3.99.1; 3.101.3; Strom. 2.9.4;
2.16.2; 2.37.3; 4.162.5; 7.58.4
et alibi
5.8 — 9 Logos as a trumpet bringing Clem. Protr. 116.3
peace to the human soul
5.11 — 13 Logos'teaching converts men Clem. Protr. 114.4
to gods
5.20-22 After the death, a soul free Clem. Strom. 4.167.4; 5.103.4;
from sin ascends directly to 7.57.1
her Maker
This spell of Clement alone is a sufficient reason to date the Oratio

somewhere after A.D. 215. The fact that Eusebius most probably does
1 Compare S.V.F. I, No. 370 ( = Clem. Strom. 2.108.1); No. 211 ( = Diog. Laert. 7.110);
III, No. 378 ( = Stob. Eel. 2.7.10); Timaeus Locrus De nat. mundi et animae 102 e 3 ( = c. 72
Marg), and M.Baltes, Commentary on Timaeus Locrus (Leiden, Brill, 1972), p. 204.
2 As Adolf Harnack had pointed out, "Die pseudojustinische 'Rede an die Griechen'," SB
Akademie Berlin, 1896, Erster Halbband, pp. 627 —646, esp. p. 645 f.

Authenticated
104 Oratio ad Graecos
not mention the Oratio among the works of Justin Martyr at Hist. eccl.
4.18.4, may witness to a later inclusion of the treatise to the Corpus Iustini?
The Strasbourg codex attributes it to Justin, but Justin's authorship is
out of the question. Apparently, the first scholar to see this was J . E. Grabe
(in 1699). 4 Carl Semisch (in 1840) added new arguments in support of
Grabe's conclusion. 5 The flowery, exuberant rhetorical style of the author
of the Oratio alone speaks against the authorship of Justin Martyr.
Harnack (p. 646) dated the Oratio between A. D. 180 (Clement) and 240.
This terminus ante quem is based on the difference which the author of our
treatise makes between adultery (being a crime) and pederasty (being only
a sin) — και τό μοιχείας πρόστιμου, και την παιδεραστίας αισχρότητα
(2.25). Now, pederasty had become punishable by law only during the
reign of Philip the Arab (March, 244 —September, 249). 6 This is an
ingenious argument of Harnack. I wonder, however, how strong this
terminus ante quern is. For it is quite possible that the author of the Oratio
had lived in the times of Philip the Arab, while at the same time being
totally unaware of the new legislation taking place in the distant Rome.
However, the unmistakable influence of Clement upon the Oratio makes
it likely that our treatise belongs to the first half of the third century. It
seems possible (but no more) that Methodius of Olympus (died A. D. 311)
knew the Oratio (compare Apparatus ad 1.20 — 21 and 5.5).
Most probably during the same third century a Greek "senator" (i. e.,
βουλευτής), called Ambrose, engaged in producing an excerpted, consider-
ably expanded and obviously vulgarized version of the Oratio, under the
title, Υπομνήματα. As Harnack and Baethgen have shown, 7 it is this
version by Ambrose that had become the original for the Syriac translation
of the Oratio , discovered by William Cureton in cod. Nitriacus Mus. Brit.
Add. 14658, saec. VII. 8 Apparently, this Ambrose knew of Ps. Justin's
Cobortatio (compare Apparatus to Syriac version ad 1.4—6 and 2.34 — 35).
3 Harnack, o. c., p. 645, and in his Geschichte der altchristlichen Literatur bis Eusebius, II. 1 : Die
Chronologie (Leipzig, 1897), p. 513, was mistaken when believing that Eusebius' words
(Hist. eccl. 4.18.4), Kai αύθις Ετερον ττρός "Ελληνας εις ήμάς έλήλυθεν αϋτοΰ σύγγραμμα,
δ καί έττέγραψευ "Ελεγχον, referred to the Oratio. Most probably, they refer to the
Cohortatio (cf. supra, p. 3 n. 9). Harnack corrected this error in his Geschichte, II.2 (Leipzig,
1904), p. 152.
4
Spicilegium SS. Patrum, Oxonii, 1699, II, p. 149 f.
5
Justin der Märtyrer. Eine kirchen- und dogmengeschichtliche Monographie, I (Breslau, 1840),
pp. 1 6 3 - 1 6 6 .
6 Compare Aurel. Victor De Caesaribus 28: usum virilis scorti removendum honestissime consultavi^,
Lamprid. Alexander Severus 24: habuit in animo (sc. Alexander), ut exoletos vetaret, quodpostea
Philippus fecit, and A. Harnack, Über das gnostische Buch Pistis-Sophia (T. U. VII.2, Leipzig,
1891), p. 100.
7 Supra, n. 2, pp. 638 —642.
8 W. Cureton, Spicilegium Syriacum (London, 1855), pp. X I f.; 38—42 (Syriac text); 61—69
(English translation); 99 f. (Notes).

Authenticated
Introduction 105
Here is a correspondence between the Oratio and its Syriac version. 9
G S
1 . 1 -•3 Introduction 1 . 1 - 2 and 1 . 3 - 4
1 . 6 - 13 Agamemnon 1.12-19
1.14-- 1 8 Achilles 1.33-36
1.19-- 2 1 Odysseus 1.29-32
1.22-- 2 3 Ajax 1.24-26
1.24-- 2 6 Conclusion Omitted
2 . 1 - •7 Uranus, Cronus, Zeus Omitted (cf. 2.19-20)
2 . 8 - •10 Pluto and Core 2.36-37
2.11-- 1 3 Poseidon as adulterer Omitted
2.14-- 1 8 Zeus as adulterer 2.14-18
2.19-- 2 2 Apollo as a false diviner Omitted
2.22-- 2 3 Athena, Dionysus, Aphrodite Omitted
2.24-- 2 5 Greek gods as criminals 2.22-24
2.26-- 2 9 Athena, Artemis, Dionysus Omitted
3 . 1 - •15 Heracles Omitted
3.16-- 1 7 Hephaestus vs. Ares 3.1-3
3.18-- 2 8 Atreus, Thyestes, Danaus, 3.47-56
Procne, Oedipus
4 . 1 - •5 Greek festivals 4.1-7
4 . 6 - 10 Zeus and Aphrodite giving 3.27-33
bad examples to mankind
4.10-- 1 2 Conclusion 4.8-11
5 . 1 - 13 Come, o Greeks, and become 5.1-15
Christians!
5.14 Gal 4:12 5.16-17 (End)
5.14-- 2 3 Final exhortation (Peroratio) Omitted
The transmission of the Oratio is poor. It is preserved in one single

manuscript, the cod. Argentoratensis gr. 9, XHIth or XlVth century, lost
in the fire of the Strasbourg Library in 1870. Our Oratio was the fourth
treatise in the codex, following the Expositio rectae fidei, and preceding the
Letter to Diognetus, under the title, του αύτοΰ [i. e., ΐουστίνου φιλοσόφου
και μάρτυρος] προς έλληνας. Two apographs of Argentoratensis (= G;
Otto's F) have survived. (1) Around 1580 cod. Tubingensis M. b. 27 was
copied from G. (2) In 1586 Henri Estienne copied the Oratio from G
9 I omit here the expansions introduced by Ambrose. In my English translation of the

Syriac version they are printed in italics.

Authenticated
106 Oratio ad Graecos
(now cod. Leidensis) for his edition of 1592. In addition, Ed. Cunitz had
collated G for Otto in 1842.10
The Ed. pr. of the Oratio was prepared by Henricus Stephanus in 1592,
followed by Sylburg's edition of 1593. Three most important editions of
the treatise are by Prudentius Maranus (Paris, 1742), by Carl von Otto
(Jena, 18793), and by Adolf Harnack (SB Berlin, in 1896). Harnack's
edition is by far the best, although none of them is totally satisfactory for
one reason. Apparently, the editors were not aware of the extent to which
the transmitted text has been damaged (lacunose and corrupt). Of course,
the Syriac version is to be used with caution, since it is an Umarbeitung,
not a simple translation, of G.
SIGLA
G Orationis ad Graecos textus Graecus, exstans in cod. Argentoratensi
Graeco 9, saec. XIII s. XIV, nunc deperdito
G1 Ambrosii Hjpomnematön versio Graeca: Versionis Syriacae exemplar
deperditum
S Ambrosii Hjpomnematön versio Syriaca, exstans in cod. Nitriaco
Musaei Britannici Add. 14658, saec. VII. Edidit Guilielmus Cureton,
in Spicilegio Sjriaco, Londinii, 1855, pp. 38 —42
ABBREVIATIONS
Baethgen D. Baethgen ap. Ad. Harnack, pp. 628 —633
Beurer cod. Argentoratensis Apographon ab Io. lac. Beurero intra
annos 1587 — 1591 confectum, ap. Henr. Stephanum,
pp. 9 8 - 1 0 6
Cureton Ambrosii Hjpomnematön versio Syriaca. Ed. Guil. Cureton
in Spicilegio Sjriaco (Londinii, 1855), pp. 38—42; 61—69;
99-100
Diels Hermannus Diels ap. Ad. Harnack, pp. 634—637
Harnack Adolfus Harnack, "Die pseudojustinische 'Rede an die
Griechen'," SB Akademie Berlin, 1896 [Erster Halbband],
pp. 6 2 7 - 6 4 6
Hutchin Iustini Apologia secunda, Oratio cohortatoria, Oratio ad Graecos
et De monarchia liber, edita ab H. Hutchin, Oxoniae,
MDCCIII, pp. 1 3 3 - 1 4 6
10 Compare Io. Car. Th. de Otto, lustinì Opera, II (C.A.C., Vol. III), 3rd ed., Ienae, 1879,
pp. XIII —XVI; A. Harnack, Die Überlieferung der griech. Apologeten (T. U. I. 1—2, Leipzig,
1882), pp. 69 n. 170; 7 9 - 8 5 ; 89.

Authenticated
Introduction 107
Maran Iustini Opera ..., opera et studio unius ex monachis Congre-

gationis S. Mauri [i. e. Prudentii Marani], Parisiis, 1742 =
P. G. 6 (Parisiis, 1857 = 1884), coll. 229-240
Nolte Io. Henr. Nolte Notae in P. G. 6, col. 1713 s.
Otto Iustini Opera, ree. Io. Car. Th. eques de Otto, II (Corpus
Apologetarum Christianorum saeculi secundi, III), ed. ter-
tia, Ienae, 1879 [18421; 18492], pp. 2 - 1 8
Potter Ioannis Potteri Notae ap. H. Hutchin
Sauppe Hermannus Saupe ap. Car. Otto, pp. 2—18
Stephanus Iustini philosophi et martjris Epistula ad Diognetum et Oratio
ad Graecos, nunc primum luce et Latinitate donatae ab
Henrico Stephano, [Parisiis?], M.D.XCII., pp. 11 —14
(textus Graecus); 38 — 43 (versio Latina); 72 — 77 (Annotat.
H. Stephani)
Sylburg Iustini Opera ..., ed. Fridericus Sylburg Veter., [Heidelber-
gae], MDXCIII., pp. 2 9 - 3 2 et 403-404

Authenticated
Authenticated
TEXT
TOY ΑΥΤΟΥ
ΠΡΟΣ ΕΛΛΗΝΑΣ
Μή ύττολάβητε, ώ άνδρες "Ελληνες, άλογον ή άνεπίκριτον είναί μου 1 1

τον έκ των υμετέρων έθών χωρισμόν ουδέν y à p έν αΰτοΐς εύρον δσιον ή
θεοφιλές. Αύτά y à p τά των ποιητών ύμών συνθέματα λύσσης και άκρα-
σίας έστί μνημεία.
5 Τω y à p έν παιδεία παρ' ΰμίν προϋχοντι φοιτών τις πάντων άνθρώπων 2
έστίν άρyaλεώτaτoς. Πρώτιστα μεν y á p φησι τον 'Αγαμέμνονα, τη
του άδελφοϋ άκρασία έπιτεταμένη λύσση και άκατασχέτω επιθυμία
συνεργούντα, και την θυγατέρα προς θυσίαν εύδοκήσαντα δούναι, και
πάσαν ταράξαι τήν Ελλάδα, ίνα ρύσηται την Ελένη ν υπό λεπ<τοτέ)ρου
ίο ποιμένος ήρπασμένην. 'Οπότε δέ ήδη του πολέμου κατασχόντες αΐχ- 3
μαλώτους ήγαγον, αυτός 'Αγαμέμνων υ π ό Χρυσηΐδος αιχμάλωτος
ή<(γά)γετο, (και) προς τον Θέτιδος πάϊδα Βρισηΐδος ενεκεν εχθραν
ήρατο.
e. 1 3 λύσσης: cf. 1.7; 4.5 et Ps. Clem. Horn. 4.19.3 8 — 9 και πάσαν ταράξαι τήν
'Ελλάδα: cf. Eurip. Iphig. Aul. 337; Apollodori Bibl. Frr. Sabbaitica, ed. A. Papadopulos-
Kerameus {Rhein. Mus. 46 [1891], p. 167.8) ίσην λέγων (sc. Αγαμέμνων) γεγενήσθαι τήν
της 'Ελλάδος καταφρόνησιν καί κοινήν 9 — 10 Οπό λεπ<τοτέ>ρου ποιμένος: cf. Suda,
s. v. 652 Πάριον· έκεΐ τε διατρίψας 'Αλέξανδρος τους λ' ένιαυτούς, φύσεώς τε δεξιάς
τετυχηκώς, ττάσαν έπαιδεύθη σοφίαν Έλληνικήν; Hippocr. Aër. 24 sub fine ες τε τάς τέχνας
τταχέες καί où λεπτοί (i.q. subtiles) ούδ' όξέες 10—12 αιχμαλώτους ήγαγον ...
αιχμάλωτος ή^γά)γετο: cf. 1.15 δούλος ήν; 3.12 καί υπό γυναικείου ίρωτος ήττηδείς;
S 1.18-19; 25 et Libanii Ethopoeiarum 12 (VIII, p. 401 s. Foerster) Έάλων (sc. Άχιλλεύς)
κατορθώσας τον πόλεμον. Καί της πολέμιας (οίμοι της ξυμφορδς) κρατών έγενόμην αιχ-
μάλωτος
inscriptio του αΰτοϋ: i. e. [του άγιου] ίουστίνου φιλοσόφου καί μάρτυρος

e. 1 3 θεοφιλές G: θεοπρεπές S (1.4, ut vid.) 5 τ ώ ... προϋχοντι: i.e. Homero, ut
vidit H. Stephanus (cf. G 1.25 et S 1.9) 6 φησι (sc. Homerus) coni. Stephanus et alii (cf.
2.2): φασι G S (1.12) 7 post άκρασΙ^ addunt καί S (1.14) et H. Diels 9 ύπό Stephanus:
άπό G I λεπ<τοτέ)ρου scripsi: λεπρού G (cum tribus punctis litterae λ suppositis teste Ed.
Cunitz a. 1842), leprosi S (1.13): όλέθρου Isaac. Casaubon: λιπαρού Io. Potter 10
ήρπασμένην om. S | ήδη scripsi: καί G | κατασχόντες G S (1.16): κατασχόντος Otto 12
ή<γά>γετο scripsi: ήγετο G | καί add. Stephanus

Authenticated
110 Pseudo-Iustinus
4 Αυτός 5έ Πηληϊάδης, ό Ποταμόν πηδήσας, Τροίσν καταστρέψας, Έκτο-

ρα χειρωσάμενος, Πολυξένης ό ήρως υμών δούλος ήν, <καί> ύπό is
Άμαζόνος νεκρός νενίκητο- τά <(γάρ) θεότευκτα όπλα άποδυσάμενος,
νυμφικήν στολήν ενδυσάμενος, φίλτρων θύμα έγένετο έν τω του
'Απόλλωνος νηω.
5 Ό δε 'Ιθακήσιος Λαερτιάδης εκ κακίας άρετήν ενεπορεύσατο- ότι γάρ
αγαθής φρονήσεως άμοιρος ήν, ό κατά τάς Σειρήνας διάπλους έδήλωσεν, 2ο
δτε μή ήδυνήθη φρονήσει έμφράξαι τήν άκοήν.
6 Ό <δέ> Τελαμώνιος Αίας, ό τό έπταβόειον φέρων σάκος, δια τήν προς
'Οδυσσέα περί των όπλων κρίσιν ήττηθείς ύπό μανίας ήλίσκετο.
7 Ταύτα παιδεύεσθαι ού θέλω- ού γάρ τοιαύτης άρετής επιδικάζομαι, ίνα
τοις "Ομήρου μύθοις πείθωμαι. "Εστί γάρ ή πάσα φαψωδία<ς αιτία), 25
Ίλιάδος τε καί Όδυσσείας άρχή και τέλος, γυνή.
14 ό Ποταμόν πηδήσας: i. e. Scamandrum: cf. Iliad, 21.269 ό δ' (sc. Άχιλλεύς) ύψόσε ττοσσίν
έττήδα; 21.302 — 304 15 Πολυξένης ò ή ρω; υμών δούλος ήν et 17 φίλτρων θϋμα έγένετο:
cf. Libanii Ethop. 13 (VIII, p. 403 Foerster) μετά νίκην δεδουλώμεθα (sc. Άχιλλεύς), μετά
τρόπαιον πεπτώκαμεν; Vituperationum 22 (VIII, ρ. 290.1 F.) και ώς μεν δούλος άφροδισίων
έμνήστευεν (sc. Άχιλλεύς Πολυξένην) ..., ώς δέ ήλίθιος τοις έχθροϊς έττίστευε καί ...
άττεσφάττετο; Diet. Cret. 3.2; 4.11; Servii ad Aeneid. 6.57 15 — 16 Οπό Άμαζόνος νεκρός
νενίκητο: cf. Scholia in Iliad. 2.220 Dindorf; Schol. in Lycophr. Alex. 999 (I, p. 312 Scheer)
μετά θάνατον Πενθεσιλείας ήράσθη αυτής ό Αχιλλεύς; Libanii Vituper. 22 (VIII, p. 289.18 F.);
Ethop. 12 (VIII, p. 401.12F.); Nonni Dionys. 35.27s.; Quinti Smyrn. Posthomer. 1.659-674
2 0 - 2 1 cf. Odjss. 12.47-52; 160-164; 173-180; 192 s. aCrràp έμόν κήρ | ήθελ' άκουέμεναι
κτλ. et Clem. Protr. 118.1-4; Ps. Iustini Coh. 36.29-31 (quod vide); Hippol. Refut. 7.13.2-3;
Methodii Convivii 8.1.172; De autexusio 1.1 (p. 146.3 Bonwetsch) Ό μέν Ιθακήσιος γέρων ...,
της Σειρήνων βουλόμευος άκοϋσαι φδής δια τήν της φωνής άκόλαστον ήδονήν, δεσμώτης
επλει είς τήν Σικελίαν et saepius 22 ό τό έπταβόειον φέρων σάκος: cf. Iliad. 7.220; 222;
245; 266; 11.545
14 πηδήσας G S (1.32): ττεδήσας Η. Sauppe, agn. Otto, Nolte 15 καί addidi 16 y à p

addidi: 5è S (1.34, ut vid.) 17 εγένετο scripsi: έγίνετο G 19 δέ scripsi: γ ά ρ G | γάρ
scripsi: δέ G 21 δτε Sauppe: ότι G | φρονήσει Stephanus: φρονήσαι G | έμφράξαι G:
έμφράξας Nolte, agn. Harnack 22 δέ addidi 25 £αψωδ1α<ς αιτία) scripsi: Ραψωδία
G

Authenticated
Orado 1.4-2.4 111
Άλλ' έπε! Ησίοδος μεθ' Όμηρον "Εργα τε καί Ημέρας συνέγραψε, τις 1 2
αυτού τη λήρω Θεογονία συνθήσεται; Φησί γάρ Κρόνον, τον Ουρανού
παϊδα, της αρχής καθελεΐν τόν πατέρα και των σκήπτρων λαβέσθαι, καί
διευλαβηθέντα τό δμοιον παθεΐν τεκνοφαγεΐν ελέσθαι. Τη δε των 2
5 Κουρητών έπινοία τόν Δία κλαπέντα καί λαθόντα δεσμοΐς καθεΐρξαι τόν
πατέρα - καί διανείμασθαι, ώς λόγος, {την αρχήν, καί) Δία μεν τόν αιθέρα,
Ποσειδώνα δε τόν βυθόν, καί Πλουτέα τήν καθ' "Αιδου μοΐραν λαχεΐν.
Άλλ' ò μεν Πλουτεύς τήν Κόρην ήρπασε, καί ή Δήμητρα άλωμένη 3
κατά τάς έρήμους τό τέκνον έζήτεί' καί τούτον τόν μύθον εις Οψος ήγαγε
ίο τό έν Έλευσΐνι πυρ.
Πάλιν ó Ποσειδών Μελανίππην μεν ήσχυνεν ΰδρευομένην, όχλω δε 4
Νηρηίδων ούκ όλίγω κατεχρήσατο (ών τά ονόματα εάν διηγώμεθα,
πολύ πλήθος λόγων κατατρίψομεν).
e. 2 2 Κρόνον - 3 των σκήπτρων λαβέσθαι: cf. Hesiodi Theog. 178 — 182; Plat. Eutbyphr.
6 a 2; Reip. 2, 377 e 8; Apollod. Bibl. 1.1.4; Athenag. Legat. 20.2 et saepius 4 τεκνοφαγεΐν:
cf. Hesiodi Theog. 453-467; Plat. Eutbyphr. 6 a l ; Aristid. A pol. 9.3; Tatiani Orat. 25.3;
Athenag. Legat. 20.2; Theophili Ad Autol. 1.9; 3.3; Tertull. Adnat. 2.7.15; 2.12.14; Apolog.
9.4; Min. Fei. Oct. 30.3 et saepius 4—5 cf. Hesiodi Theog. 479 — 484 et saepius 5—6
δεσμοΐς καθεΐρξαι τόν πατέρα: cf. Hesiodi Theog. 488—491; 496; 501s.; 617 s.; Aristoph.
Nub. 905 s.; Cic. N.D. 2.63; 3.62 (et Pease ad loc.); Philon. De provid. 2.35 Hadas-Lebel;
Apollodori Bibl. 1.1.2. - Aristid. Apol. 9.4; Tatiani Orat. 9.3; Athenag. Legat. 20.2; Theophili
Ad Autol. 2.5 et saepius 6 — 7 cf. Plat. Gorgiae 523 a 3 "Ωσπερ γάρ "Ομηρος λέγει (cf.
Iliadis 15.189—193), διενείμαντο τήν άρχήν ό Zeus καί ό Ποσειδών καί ό Πλούτων, έπειδή
παρά τοΟ πατρός παρέλαβον; Apollodori Bibl. 1.2.1 Αϋτοί δέ διακληροϋνται περί της
άρχής, καί λαγχάνει Ζευς μεν τήν έν οΰρανω δυναστείαν, Ποσειδών δέ τήν έν Θαλασσή,
Πλούτων δέ τήν Ιν "Αιδου 8 — 10 cf. Clem. Protr. 12.2 καί τό πένθος αΰταΐν Έλευσίς
δς(δουχεΐ; Tatiani Orat. 8.4; 39.3; Min. Fei. Oct. 22.2 et alibi 11 Μελανίππην: cf. Eurip.
Μελανίππη ή σοφή et Μελανίττπη ή δεσμώτις; Hygini Fab. 186 et alibi 11 — 12 όχλω
δέ Νηρηίδων: cf. Roscheri Lex. 3, pp. 207-210; 4, pp. 2811-13; Hygini Fab. Praef. 8
c. 2 2 λήρω G: ληρώ<δει> coni. Stephanus | Φησί Sauppe: φασί G 6 τήν άρχήν,

καί supplevi 12 όλίγω Sylburg: ολίγων G

Authenticated
112 Pseudo-Iustinus
Ό μεν oöv Ζεύς μοιχός πολλαχή· έπ' 'Αντιόπη μεν ώς Σάτυρο?, καί
<έπί> Δανάη χρυσός, <καί) έπ' Ευρώπη ταύρος ήν, έπτεροϋτο δέ παρά
Λήδα. Ό δέ Σεμέλης ερως καί αΰτοΟ την άκρασίαν ήλεγξε καί της σεμνής
"Ηρας τον ζήλον. Τον δέ Φρύγα Γανυμήδην, φασίν, εις τό οίνοχοεϊν
άνήρπασε. Καί ταύτα μεν οί Κρονίδαι εποίησαν.
14—16 cf. Α. G. 9.48 Ζευς κύκνος, ταύρο;, Σάτυρος, χρυσός δι' Ερωτα | Λήδης, Ευρώπης,
'Αντιόπης, Δανάης; Luciani Dial, deorum 2.1 ... ώστε ούδέν έστιν ö μή πεποίηκάς με (sc.
"Ερως Δία)· Σάτυρον, ταύρου, χρυσόυ, κύκνον, αίετόν; 5.2 (Ζευς) μοιχεύσων, χρυσίον ή
Σάτυρος ή ταύρος γενόμενος; Ovidii Metam. 6.103—114; Amor. 3.12.33 s.; Senecae De vita
beata 26.7; Statii Silv. 1.2.134—36. — Aristid. Apol. 9.6—7 ... ó Ζεύς, δν φασι βασιλεϋσαι
των θεών αύτών καί μεταμορφοϋσθαι είς ζφα, όπως μοιχεύση θνητάς γυναίκας. Παρεισ-
άγουσι γ ά ρ τούτον μεταμορφούμενον εις ταΟρον προς Εύρώπηυ, καί είς χρυσόν ττρός
Δανάην, καί εις κύκνου ττρός Λήδαν, καί εις Σάτυρον προς Άντιόττην, καί είς κεραυνόν πρός
Σεμέλην; Tertull. Apolog. 21.8 deum patrem ... squamatum aut cornutum aut plumatum, amatore/»
in aurum conversum (et Io. Mayor ad loc.); Ps. Clem. Horn. 5.13 — 14; Recogn. 10.21—22; Io.
Schwabl in RE Suppl. 15 (1978), pp. 1226; 1228; 1230 s.; 1237 s.; 1311 s.; 1318 s. 14 ώς
Σάτυρος: cf. Tr. Fr. Adesp. 619 Kannicht-Snell et Eurip. Fr. 210 N. 2 ap. Clem. Strom.
5.111.3-4; Ovidii Metam. 6.110 s.; Ps. Clem. Hom. 5.13.2 17 τον ζήλον: cf. Ovidii
Metam. 3.278; Hygini Fab. 167 et 179 | Γανυμήδην: cf. Ovidii Metam. 10.155-161; Luciani
Dial, deorum 12.1; Aristid. Apol. 9.8; Iustini 1 Apol. 21.5 ... ερωτί τε κακών καί αισχρών
ήδονών ή τ τ ω γενόμενον (sc. Δία) επί Γανυμήδην καί τάς πολλάς μοιχευθείσας γυυαΐκας
έλθεΐυ; Tatiani Orat. 10.1 Θεός, είπε μοι, κύκνος γίνεται καί τήν άετοϋ μορφήν αναλαμβάνει
καί δι' οίνοχοίαν τοϋ Γανυμήδους τήν παιδεραστίαν σεμνύνεται; Clem. Protr. 33.5; 49.1;
Min. Fei. Oct. 23.7; Arnobii Adv. nat. 4.26; 5.22; Athanasii e. Gentes 11 et alibi; cf. Io.
Schwabl, RE Suppl. 15 (1978) p. 1246 s.
14 ante έπ' add. καί Diels, agn. Harnack 15 επί1 add. Sylburg, cf. S 2.14 | καί add.
Stephanus | έπ' 2 Otto (cf. S 2.15): ΰ π ' G 16 δέ scripsi (cf. S 2.15): γ ά ρ G | σεμνής Harnack
e S (2.17): σεμέλης G 17 δέ scripsi: γάρ G

Authenticated
Orado 2 . 5 - 7 113
Ό δέ μεγαλώνυμος υμών [Ò] Λητοΐδης, ò μαντικήν έπαγγειλάμενος, 6

20 εαυτόν ήλεγξεν δτι ψεύδεται- Δάφνην ( γ ά ρ ) έδίωξεν, ήν ου κατέλαβε· καί
τω έρομένω αυτόν Αίακίδη, <καί τώ έρωμένω αύτοϋ Ύακίνθω δι)σκεύοντι
τον αυτών θάνατον ουκ έμαντεύσατο. 'Αθηνάς δέ τό άνδρικόν σιγώ, καί
Διονύσου τό θηλυκόν, καί 'Αφροδίτης τό πορνικόν.
Άνάγνωτε τώ Διΐ, άνδρες "Ελληνες, τον κατά πατρολωών νόμον, καί 7
25 τό μοιχείας πρόστιμου, και την παιδεραστίας αισχρότητα. Διδάξατε
' Αθηνά ν καί "Αρτεμιν τά τών γυναικών εργα, καί Διόνυσον τα ανδρών
τί <γάρ> σεμνόν έπιδείκνυται γυνή όπλοις κεκοσμημένη, άνήρ δέ κυμβά-
λοις και στέμμασι καί έσθήτι γυναικεία καλλωπιζόμενος καί οργιών συν
άγέλη γυναικών;
20 Δάφνην: cf. Luciani Dial. deor. 16.1; Tatiani Orai. 8.4; 19.3; Theophili Ad Autol. 1.9
21 Αίακίδη: cf. Euripid. Androm. 4 9 - 5 5 et 1085-1165; Orest. 1656s.; Hygini Fab. 123
Orestes ... Neoptolemum Delphis sacrificantem occidit, Apollod. Epit. 6.14; Strab. 9.3.9 (421 C ) ;
Paus. 1.13.9; 4.17.4; 10.24.4; Heliodori Aethiop. 2.34.3; Velleii Patere. 1.1.3; Iustini Epit.
17.3.7; Servii ad Aen. 3.297 et 300. Diet. Cret. 6 . 1 2 - 1 3 | Ύακίνθω: cf. Eurip. Hel. 1 4 7 1 - 7 3 ;
Apollod. Bibl. 1.3.3; 3.10.3; Ovidii Metam. 10.196-201; Nicandri Ther. 9 0 2 - 9 0 6 ; Philostr.
I mag. 1.24; Servii ad Verg. Eel. 3.63. — Luciani Dial, deorum 14; 16.1 Αυτός γοϋν ò μάντις
ήγνόει μέν ότι φονεύσει τον έρώμενον τ φ δίσκω, où προεμαντεύσατο δέ cos φεύξεται αυτόν
ή Δάφνη; Athenag. Legat. 21.4 (et Aeschyli Fr. 3 5 0 . 5 - 9 Radt ibidem); Tatiani Orat. 8.4;
Theophili Ad Autol. 1.9; Acta Achatii 2.4 Krueger et alibi 22 'Αθηνάς δέ τ ό άνδρικόν
σ ι γ ώ : cf. Tatiani Orat. 8.3 ή δέ (sc. Αθηνά) ... άνθρωττοκτόνος ή πολεμοποιός έγένετο;
Theophili ad Autol. 3.3 sub fine Tí μοι λοιττόν καταλέγειν τ ά περί ... <ή> Ά θ η ν δ ς της
φιλοκόμπου (scripsi: φιλοκόλπου V) καί 'Αφροδίτης της αναίσχυντου ...; 24—25 cf.
Aristid. Apolog. 13.7 Εϊ γ ά ρ oi νόμοι δίκαιοι εϊσιν, άδικοι π ά ν τ ω ς οϊ θεοί αυτών (sc. τ ώ ν
Ε λ λ ή ν ω ν ) είσι παράνομα ποιήσαντες· άλληλοκτονίας καί φαρμακείας καί μοιχείας <καί
ά ρ π α γ α ς ) και κλοπάς καί άρσενοκοιτίας ... Παράνομοι άρα οϊ θεοί α υ τ ώ ν καί ένοχοι
πάντες θανάτου, καί άσεβεϊς οϊ τοιούτους θεούς παρεισάγοντες (et Geffcken p. 80); Fr.
Vaticanum De exsecrandis gentium dis (Tertulliano Operum ν. 2.767 s. f. ed. Fr. Oehler) Qui (sc.
gentium dii) si essent in his temporibus, omnibus legibus rei subiacerent, quae multo iustiores et severiores
quam actus eorum: patrem armis pulsavit, lex Falcidia et Sempronio parricidam in culeo cum feris
ligaret; et sororem corrupit, lex Papinia omnibus poenis per singula membra probrum punirei; connubia
aliena invasit, lex Iulia adulterum suum capite afficeret; pueros ingenuos attaminavit, lex Cornelia
transgressi foederis ammissum novis exemplis novi coitus sacrilegum damnaret-, Athanasii Ad gentes
11; Firm. Mat. De errore 12.2; Act. Achatii 2; Lact. Div. inst. 1.18.10; Prudentii Peristephanon
10.201. — Heracliti Alleg. Homer. 69.; Iosephi c. Apionem 2.238 ss. et al.
19 δέ scripsi: γ ά ρ G | ό 2 delevi 20 γ ά ρ addidi | έδίωξεν G: εδίωκεν Stephanus 20 — 21

καί τ ώ έρομένω αυτόν Αίακίδη, <καί τ ω έρωμένω αύτοϋ Ύακίνθω) Harnack: καί τ ω
έρομένφ αύτόν αίακίδη G: καί τ ω έρωμένω αυτού Ύακίνθω Pr. Maran 21 <δι)σκεύοντι
Bellios (Κριτικαί τίνες παρατηρήσεις είς τον Ά θ η ν α γ ό ρ α ν , Athenis, 1858, ρ. 58) « δ ι ) σ κ ε ύ ω ν
τι iam Nolte): σκεύωντι G 22 α υ τ ώ ν Harnack: αύτοϋ G | δέ scripsi: γ ά ρ G 24
π α τ ρ α λ ω ώ ν Stephanus 25 παιδαραστείας G 27 γ ά ρ addidi

Authenticated
114 Pseudo-Iustinus
3 1 Tòv δέ τριέσπερον Άλκ<ε)ίδην, { τ ο υ ) των αγώνων ηγήτορα, τον δι'

άνδρείαν άδόμενον, τον του Λιος uîov, ός βριαρόν κατέπεψνε λέοντα, και
2 πολύκρανον ώλεσεν ϋδραν, <*) ; Ύν γαρ άγριον άκάματον ö νεκρώσας,
όρνιθας δ' άνδροβόρους ίπταμένας καθελεϊν ó δυνηθείς, και κύνα τρικάρη-
νον εξ "Αιδου <ό> άναγαγών, Αϋγε<ί)ου δ' όχυρόν τείχος σκυβάλων
καθελεϊν ò δυνηθείς, ταϋρον δε και ελαφον <ό) άνελών <καί ίππους) (ών
μυξωτήρες επνεον πυρ), καί καρπόν χρύσεον στελέχους <ό άπο)λαβών·
e. 3 1 τριέσπερον: cf. Lycophr. Alex. 33 1 <τόν> των άγώνων ήγήτορα — 7 <ό

άπο>λαβών: cf. Eurip. Here. Fur. 359-427 et 1270-78; Apollod. Bibl. 2.5.1-12 (et I.G.
Frazer ad loc.); Diodori 4.11-27; Hygini Fab. 30; Ovidii Metam. 9.182-197; Anth. Lut. I
Nr. 627 Riese; Qu. Smyrn. Posthomer. 6.208-291; Io. Tzetzae Chiliad. 2.235-414; O. Gruppe
in RE Suppl. 3 (1918) 1020-1082 (praesertim p. 1021 s.), s.v. Herakles; Fr. Brommer,
Herakles (Monasteri! et Coloniae, 1953), passim (praeeipue p. 54) et alibi 2 λέοντα: cf.
Hesiodi Theog. 327 — 332; Bacchylid. 9.4—9; Sophocl. Trach. 1091—94 et al. 3 πολύκρανον:
cf. Eurip. Bacch. 1017; Orac. Sihyll. 3.176 | ΰδραν: cf. Hes. Theog. 313 — 318; Pisandrum ap.
Paus. 2.37.4; Hecataei Fr. 24 Jacoby; Hellanici Fr. 104 a Jacoby; Soph Trach. 1094 et al. | Ov:
cf. Hecataei Fr. 6 Jacoby; Soph. Trach. 1097 et al. 4 όρνιθας: cf. Pisandrum ap. Paus.
8.22.4; Pherecyd. Fr. 72 Jacoby; Hellanici Fr. 104 Jacoby; Apoll. Rhod. 2.1052-57 et Schol. |
κύνα: cf. Iliad. 8.366 s.; Odjss. 11.623 — 25; Bacchylid. 5.56 ss. et al. | τρικάρηνον: cf. Soph.
Trach. 1097 s. τόν θ' υπό χθονός | "Αιδου τρίκρανον σκύλακ', άπρόσμαχον τέρας; Paus.
3.25.6 5 Αύγε<ί>ου: cf. Pind. Ol. 10.28-30 et al. | σκυβάλων: cf. σκύβαλα χόρτου
Pap. Rylands 149.22; Pap. Fayum 119.7 6 ταϋρον: cf. Acusilai Fr. 29 Jacoby (ap. Apollod.
Bibl. 2.5.7); Diodori 4.13.4; Paus. 1.27.9-10; 5.10.9; Hygini Fab. 30; Qu. Smyrn. Posthomer.
6.236-240; Io. Tzetzae Chiliad. 2.296-301 et al. | Ιλαφον: cf. Pisandrum ap. Schol. in Pind.
Ol. 3.52; Pind. Ol. 3.28-30; Eurip. Here. Fur. 375-379 et al. | <καί ίππους): cf. Eurip.
Ale. 479-496; Here. Fur. 380-388; Apollod. Bibl. 2.5.8; Diodori 4.15.3-4; Philostrati
Imag. 2.25; Qu. Smyrn. Posthomer. 6.245 — 248 Άμφί δε λυγραί | Θρτμκίην άνά γαΐαν εσαν
Διομήδεος ίπποι | άνδροβόροι· και τάς μέν επί στνγερήσι φάτνησιν | αύτφ σύν βασιλήι
κακά φρονέοντι δάιξεν (sc. Ηρακλής); Ιο. Tzetzae Chiliad. 2.302—311; Ovidii Metam. 9.196
dominumque (sc. Diomedem) ipsosque (sc. equos) peremi\ Hygini Fab. 30.9 Diomedem Thraciae
regem et equos quattuor eius, qui carne humana vescebantur, cum Abdero famulo interfecit et al. 7
μυξωτήρες: cf. Eurip. Ale. 493 Eï μή γε πυρ πνέουσι (sc. ίπποι) μυκτήρων άπο | καρπόν
χρύσεον: cf. Hes. Theog. 215s.; 334s.; 517-519; Pherecyd. Fr. 16 Jacoby; Soph. Trach. 1099s;
Eurip. Here. Fur. 394-399; Apoll. Rhod. 4.1396-1405 et Schol.; Apollod. Bibl. 2.5.11 (et
I.G. Frazer ad loc.); Diodori 4.26; Hygini Fab. 30.12; 151; Praef. 39 et al.
e. 3 1 δέ scripsi: y à p G | άλκίδην G | τόν 2 add. Diels 1—2 ήγήτορα, τόν δι' άνδρείαν
άδόμενον Ed. Cunitz (ήγήτορα τόν άδόμενον iam Stephanus): ή γ α τον δι' άνδρείαν
άδόμενον (corr. in αϋδόμενον) G 2 ulòv G: έώ Anonymus in Zeitschr. f . Philosophie u.
kathol. Theologie (Bonnae) IV.3 (1843) 114—122, agn. Nolte: post uiòv add. σιγώ Maran |
βριαρόν (et σθεναρόν) coni. Stephanus: υριαρ G 3 post Οδραν lacunam statui: exspectes
t í μοι λέγειν; vel sim. (cf. 26 τί δει καί λέγειν;) | γ ά ρ scripsi: δέ G 5 ό add. Nolte |
αϋγέου G 6 καθελεϊν G: καθαίρειν Sylburg | ταϋρον (i. e. Cretensem) scripsi: ταύρους
G I ò add. Nolte | καί ίππους supplevi coni, testimoniis 7 <ó άπο)λαβών scripsi post
Η. Diels « ό > καί καρπόν ... <άπο)λαβών): ελαβεν G: ô λαβών Otto (et ( ά π ό ) στελέχους
Stephanus)

Authenticated
Oratio 3 . 1 - 3 115
<ό> έρπετόυ ίοβόλον άνελών καί Άχελφον (τίνος <δ'> ενεκεν εκτανεν, ού
θέμις ειπείν) καί τον ξενοκτόνον Βούσιριν, καί <ό> όρη πηδήσας, ίνα
ίο λάβη ύδωρ εναρθρον φωνήν άποδιδόν, ώς λόγος, - ό τ ά τοσαΟτα 3
καί τοιαύτα και τηλικαΟτα δρασαι δυνηθείς, ώς νήπιος υπό Σατύρων
κατακυμβαλισθείς <(*) , καί υπό γυναικείου έρωτος ηττηθείς ΰπό Λυδής
γελώσης κατά γλουτών τυπτόμενος ήδετο, καί τέλος τον <Ν)έσσ<(ε>ιον
χιτώνα άποδύσασθαι μή δυνηθείς, πυράν καθ' αύτοϋ αυτός ποιήσας
is τέλος ελαβε του βίου.
8 έρπετόυ Ιοβόλου: cf. Hecataei Fr. 27 Jacoby (ap. Paus. 3.25.5) 'Αλλά Εκαταίος μεν ό
Μιλήσιος λόγον εύρευ εϊκότα, δ φ ι ν φήσας επί Ταιυάρω τραφήναι δεινόυ, κληθήυαι δέ
"Αιδου κύνα, δτι εδει του δηχθέυτα τεθυάυαι παραυτίκα ύπό τ ο υ ϊοΟ, καί τούτου έφη
τόυ όφιυ ùttò Ηρακλέους άχθήυαι παρ' Ευρυσθέα | άυελώυ καί Άχελφον: voluit Nessum
(cf. Archilochi Frr. 286; 288 West; Sophocl. Traci. 555-567; Hygini Fab. 31.10 Centaurum
Nessum, quod Deianiram violare voluit, occidit-, 34; Apollod. Bibl. 2.7.6 [et Frazer ad loc.];
Diodori 4.36.3-4; Strab. 10.2.5 [451 C.]; Dionis Chrysost. Or. 60.1; Eusebii Praep. ev. 2.2.28;
Ovidii Metam. 9.101 — 133; Tzetzae Chiliad. 2.461s.), non Acheloum, quem Hercules non
interemit (cf. Archilochi Frr. 276; 286; 287 West; Sophocl. Trach. 9 - 2 1 ; Apollod. Bibl. 1.8.2;
2.7.5 [et Frazer ad loc.]; Ovidii Metam. 9.1-88; Hygini Fab. 31.7) 8 - 9 où θέμις είπεΐυ:
quia Nessus Deianiram violare voluit 9 Βούσιριυ: cf. Apollod. Bibl. 2.5.11 (et Frazer ad
loc.); Diodori 4.18.1; 4.27.2-3; Ovidii Metam. 9.182s.; Hygini Fab. 31.2 et al. | <ό> όρη
πηδήσας: cf. Panyassin ap. Paus. 10.8.9 Παυύασσις δέ ό Πολυάρχου πεττοιηκώς ές Ήρακλέα
έπη θυγατέρα Άχελφου τήυ Κασταλίαυ φησίυ είναι- λέγει γαρ δή περί του Ηρακλέους·
Παρυησσόυ υιφόευτα θοοίς δια ττοσσί περήσας
ϊκετο Κασταλίης Άχελωϊδος άμβροτου Οδωρ.
I ίυα λάβη: cf. Plut. Maxime cum principibus 776 D καί γ α ρ εί δειυός ήυ περί ζήτησιν υδάτων
καί συυαγωγήυ, ώσπερ Ιστορουσι τόυ Ήρακλέα ...; Paus. 2.32.4 10 ύδωρ έναρθρου
φωυήυ άποδιδόυ: i.e. fontem Castaliae: cf. Luciani lup. Trag. 30 ... ή ττηγής μαντικής, οία
ή Κασταλία έστίυ; Nonni Dionys. 4.309 s. καί όμφήευτι ρεέθρω | Κασταλίης ττάφλαζε
υοήματος Ινθεον ύδωρ; Ovidii Amor. 1.15.35s.; Suda, s.v. Κασταλία; RE 10 (1917) 2338
II Cnrò Σατύρων: hapax, δράμα Σατυρικού redolet 13 τυτττόμευος: cf. Luciani Dial,
deorum 13.2 ... καί παιόμενος Οπό της 'Ομφάλης χρυσώ σαυδάλω (sc. Ηρακλής); Quomodo
historia 10; Sophocl. Trach. 248-53; Diodori 4.31.5-8; Ovidii Heroid. 9.57ss.; Fast.
2.309-28; Statii Theb. 10.646-49; Arnobii Adv. nat. 4.25 et al. 1 3 - 1 5 cf. Hesiodi
Fr.25.18—25 Merkelbach-West; Bacchylid. 16; Sophocl. Trach. 763ss. et 1193ss.; Herod.
7.198; Apollod. Bibl. 2.7.7; Diodori 4.38.1 —4; Iustini 1 Apol. 21.2 Ήρακλέα δέ φυγή -ττόνωυ
έαυτόυ ττυρί δόντα; Athenag. Legat. 29.1; Clem. Protr. 57.2; Tertull. Apolog. 15.5; Arnobii
Adv. nat. 1.36; 4.25 s.f.; 4.35; 7.33
8 ό add. Sauppe: <ό> άνελώυ Nolte | δ' addidi 9 ó add. Otto 10 ευαυθρου et
άιτοδιδόυτα G, corr. Stephanus 12 post κατακυμβαλισθείς lacunam statui: exspectes
κατεπλάγη vel. sim. | Λυδής (i. e. Omphales Potter) Stephanus: λυδοΰ G 13 γλουτών
Stephanus: γλουτού G, Harnack | <Ν)έσσ<ε)ιου Stephanus et Io. Beurer: έσσίον G 14
καθ' αϋτοϋ Stephanus: κατ' αϋτοϋ G (?), Otto, Harnack: αύτοϋ Beurer, Maran

Authenticated
116 Pseudo-Iustinus
4 Θέτω τό ζήλος "Ηφαιστος, και μή φθονείτω εΐ πρεσβύτης ών καί κυλλός

τον πόδα μεμίσητο, "Αρης δε πεφίλητο νέος ών καί ωραίος.
5 Έπεί ουν, άνδρες "Ελληνες, οΐ μεν θεοί ύμών έπ' άκρασίας ήλέγχθησαν,
άνανδροι δε οί ήρωες υμών, <*> , ώς αϊ παρ' ύμΤν δραματουργοί ίστορίαι
6 έδήλωσαν. Τά μεν { γ α ρ ) Άτρέως άγη <είσήγαγον, καί τ ά ) Θυέστου 2ο
λέχη καί Πελοπιδών μύση, καί Δαναόν φθόνω φονεύοντα, καί <Αίγυπ-
το ν ) άτεκνουντα μεμεθυσμένον, καί τά Θυέστεια δείπνα, ( α ) Ερινύες
ήρτυον.
7 Καί Πρόκνη μέχρι νυν έπτερωμένη γοα, καί ταύτης <ή> άδελφή
γλωσσότμητος τέτριγεν [ή Κεκροπίς], 25
8 Τά δέ Οιδίποδος κέντρα τί δει καί λέγειν, καί τον Λαΐου φόνον και
μητρός γάμον, καί την τών άδελφών αύτοϋ και τέκνων άμα άλληλο-
κτονίαν;
1 6 - 1 7 cf. Aristid. Apolog. 10.1 et 7 (et Geffcken ad loc.); Athenag. Legat. 21.2; Clem. Protr.
5 9 . 1 - 2 ; 76.1; Min. Fel. Oct. 22.5; 23.7; Ps. Iustini De mon. 6 . 1 1 - 1 3 ; Heracliti A lieg. Horn.
6 9 . 2 - 4 ; Maximi Tyr. 18.5 et al. 21 cf. Apollod. Bibl. 2.1.5; Hygini Fab. 168; Aeschyli
Danaidas 22 μεμεθυσμένον: i. q. dolore stupefactum: cf. Nonni Dionys. 6.31; 28.211; 36.79;
Oppiani Hal. 5.228; Cjneg. 4.204; Theocriti 22.98 (et G o w ad loc.); Odyss. 18.240 | τ ά
Θυέστεια δεΐττνα: cf. Aeschyli Agam. 1242; Eurip. Orestae 1008; Athenag. Legat. 3.1; Eusebii
Hist. eccl. 5.1.14; Tertull. Ad nat. 1.7.27 et al. 25 γλωσσότμητος: cf. L X X Lev. 22:22
26 κέντρα: Iocastae fibulae aureae: cf. Sophocl. Oed. Tyr. 1269 et 1318 κέντρων τε τ ώ ν δ '
οίστρημα; Paus. 10.16.1 (Potter)
16 τ ό ζήλοξ G: τον ζήλον Sylburg, Otto (coni. 2.17) 18 έ π ' scripsi (coni. 2.16): OTTO G
19 post ΰμών lacunam statui: exspectes ού διάφοροι δή καί oí βασιλείς ύμών (cf. 5.2): locus
suspectus Stephanus 20 post έδήλωσαν lacunam statuit Harnack | γ α ρ addidi | εϊσήγαγον
καί τ α supplevi 20—21 θ υ έ σ τ ο υ <τε> λέχη Nolte (cf. S 3.49 — 50) 21 Α ί γ υ π τ ο ν
suppl. Stephanus 22 & add. Stephanus | έριννύες G 24 ή add. Diels 25
γλωσσοτόμητος G, corr. Otto | ή Κεκροττίς om. S (3.53 — 54), deieri suad. Otto 26 δέ
scripsi: γ α ρ G

Authenticated
Oratio 3.4—4.6 117
Kai τάς πανηγύρεις ύμών μεμίσηκα - άμετροι γαρ εκεί πλησμοναί, καί 1
αύλοί γλαφυροί, έκκαλούμενοι προς οίστρώδεις κινήσεις, και μύρων περί-
εργοι χρίσεις, καί στεφάνων περιθέσεις. Καί τ ω τοσούτω σωρω των 2
κακών την αιδώ περιγράφετε, καί νουν πηροΟσθε, ύπό άκρασίας έκβακ-
χευόμενοι· καί ταϊς άνοσίαις καί λυσσώδεσι χρδσθαι εϊώθατε μίξεσιν.
Εΐποιμι δ' αν ΰμϊν ετι καί τοϋτο- τί αγανακτείς, Έ λ λ η ν ών, προς το 3
τέκνον σου, εί τον Δία μιμούμενος έπιβουλεύει σοι; Καί ει τί<ς> σου τον 4
γάμον σεσύληκε, τί τούτον έχθρόν ή γ ή , τον δέ ( Δ ί α ) δμοιον αύτω σέβη;
Τί δέ μέμφη σου την γυναίκα άκολάστως ζώσαν, την δέ Άφροδίτην ναοϊς 5
τετίμηκας; Και εί μέν ταύτα υφ' έτερων ήν εΐρημένα, κατηγορία έδοξεν 6
<âv) είναι ψ ι λ ή καί ούκ άλήθεια- νυν δέ ταύτα οι υμέτεροι αδουσι ποιηταί,
καί αί παρ' ύμϊν κεκράγασιν ίστορίαι.
e. 4 1 τάξ ττανηγύρΕίζ Ομών: cf. Tatiani Orat. 22.1 Tis ουκ άν χλευάσειε τάζ δημοτελεΐς ϋμών
ττανηγύρείζ, αϊ ττροφάσει πονηρών έτπτελούμεναι δαιμόνων eis άδοξίαν tous ανθρώπου
ττεριτρέττουσιν;; Athenag. Legat. 14.2; Clem. Protr. 1.2; Orig. c. Cels. 6.8; Nili Ep. 3.252
2 οΐστρώδεΐ5 κινήσεις: cf. Plut. De virt. mor. 446 D τα σφοδρά καί περιμανή καί οίστρώδη
κινήματα των έπιθυμιών; Tim. Locri De nat. mundi et animae 102 e 2 (c. 71 Marg) λύσσαι
οίστρώδεες; Plat. Tim. 91b 7; Legg. 5,734 a 4 3 στεφάνων ιτεριθεσε^: cf. Clem. Paed.
2.72.2 Ειργονται τοίνυν στεφάνων οί τω Aóyco τταιδαγωγούμενοι; 2.73.1 άοχλήτου δέ
άμεριμνίας ό στέφανο5 σύμβολον; Tertull. De corona 1 et al.; Apolog. 42.6; Min. Fel. Oct.
12.6; 38.2; Cypriani De lapsis 2 (p. 238.6 Härtel) frons cum signo Dei pura diaboli coronam ferre
non potuit. Apud Christianos coronatio idolatria esse existimabatur, Luciani Nigrini 32 4—5
O t t o άκρασία5 έκβακχευόμενοι: cf. Maximi Tyr. 18.9h Ικβακχεύεται ... Οπό του έρωτος;
Plat. Reip. 8, 561 a 9
cA 4 πηροϋσβε Diels e S (4.6) (cf. Hippol. Refut. 8.14.6 τοΐ$ μή πεπηρωμένο^ [Moeller:
ττεπληρωμένοις Ρ] τταντελώς τήν διάνοιαν): πληροϋσθε G 7 εί τί<5> σου Harnack e S
(3.28-29): έπί σοϋ G: έττ' Τσου Sylburg, agn. Otto 8 Δία supplevi e S (3.30) 11 άν
add. Stephanus (10 κατηγορί' <ôv> Sauppe)

Authenticated
118 Pseudo-Iustinus
S 1 "Ελθετε λοιπόν, άνδρες "Ελληνες, καί σοφία άπαραμιλλήτω κοινωνή-

σατε, καί θείω Λόγω παιδεύθητε, καί μάθετε βασιλέα άφθαρτον, καί τους
2 τούτου ήρωας έπίγνωτε, ούχ δπλοις <*> φόνον εργαζομένους. Αύτός
γάρ ήμών ό στρατηγός οΰ βούλεται σωμάτων άλκήν καί τύπων εύμορ-
φίαν οϋδ' ευγενείας φρύαγμα, άλλα ψυχήν γε καθαράν, όσιότητι τετειχισ- 5
3 μένην. "Ηδη δε διηνεκώς επιστατών ήμϊν ό θειος Λόγος {διδάσκει) καί
τά τοΰ βασιλέως ήμών συνθήματα καί πράξεις θείας.
4 "Ω <ευδία) δια Λόγου δυνάμεως εις ψυχήν διϊκνουμένη, ώ σάλπιγξ
ειρηνική ψυχής πολεμουμένης, ώ παθών δεινών φυγαδευτήριον, ώ πυρός
5 εμψύχου σβεστική διδασκαλία· ήτις où ποιητάς ποιεί, ού φιλοσόφους ίο
κατασκευάζει οΰδέ ρήτορας δεινούς, άλλά παιδεύουσα ποιεί τους θνητούς
άθάνατους, <(καί) τους βροτους <ώς) θεούς εκ γης δή μετάγει εις τους
υπέρ Ό λ υ μ π ο ν δρους.
C. 5 1 "Ελθετε ... "Ελληνες: cf. Hippol. Refut. 10.31.6 μάθετε, "Ελληνες ...; 10.34.1 |
άτταραμιλλήτω: cf. los. Ant. lud. 8.184 et άπαράμιλλος 2 θείω Λόγω: cf. v. 6 et Iustini
1 Apol. 10.6; Clem. Protr. 6.1 et 6.5 et saepius | βασιλέα άφθαρτον: cf. 1 Tm 1:17 τ φ δέ ...
άφθάρτω ... θεφ; Aristid. Apol. 4.1; Iustini Dial. 5.4; Clem. Strom. 6.104.3; Orig. c. Cels.
4.14 s. f.; Athanas. c. Gentes 22; Epicuri Rat. sent. 1 et saepius 4 ήμών è στρατηγοί: cf.
Clem. Paed. 1.65.3 ò μέγας ήμών Ικεΐνος στρατηγός, ό των όλων ήγεμών Λόγο;; Method.
Symp. 4.6 ò στρατηγός ήμών καί ιτοιμήν 'Ιησούς et al. 5 Ευγενείας φρύαγμα: cf. Method.
Symp. 11 (Psalm., p. 133.1 Bonwetsch) μητρός τε καί γένους φρύαγμα 6 (διδάσκει): cf.
Clem. Protr. 88.3 évi χορευτή καί διδασκάλω τ ω Λόγω έπο μένη; Paed. 3.99.1 πάντα ό
Λόγος καί ποιεί καί διδάσκει καί παιδαγωγει; 3.101.3 τ φ διδασκαλικφ καί πανεπισκόπω
Λόγω; Strom. 2.9.4 θεοσεβείας αυτής, ής μόνος διδάσκαλος ò Λόγος; 2.16.2 τό δέ ττείθεσθαι
τ ω Λόγω, δν διδάσκαλον άνηγορεύσαμεν ...; 2.37.3 ό παιδεύων Λόγος; 4.162.5 όθεν και
διδάσκαλος μόνος ό Λόγος, υίός του νου Πατρός, ό παιδεύων τον άνθρωπου; 7.58.4 τον
υίόν ..., τον τήν άλήθειαν περί του θεού διδάξαντα ... et al. 8 cf. Tim. Locri De nat.
mundi et animae 101 a (c. 58 Marg) ... Φωνά δ' έστί μέν πλδξις tv άέρι, διικνουμένα ποτ! τάν
ψυχάν δι' ώτων; Heb 4:12 ό λόγος του θεού ... διικνούμενος άχρι μερισμού ψυχής καί
πνεύματος ... 8 — 9 σάλπιγξ ειρηνική: cf. Clem. Protr. 116.3 Σάλπιγξ έστί Χριστού τό
εϋαγγέλιον αύτου· ό μέν έσάλπισεν, ήμεΐς δέ ήκούσαμεν· έξοπλισώμεθα είρηνικώς 10
διδασκαλία: cf. Clem. Protr. 114.4 (Χριστός) μεταφυτεύων τήν φθοράν ε!ς άφθαρσίαν καί
γήν μεταβάλλων εις ούρανούς, ... ούρανίω διδασκαλία θεοποιών τον άνθρωπον 10 — 11
cf. Coh. 8.11; 35.6
c. 5 2 — 3 τούς τούτου G: τούτου τούς Stephanus 3 οΰχ δπλοις Baethgen e S (5.4):

ούχ δτε λαοΐς G: οΰποτε λαοΐς Otto | ante φόνον lacunam statuit Harnack (coni. S 5.4):
exspectes ούχ δπλοις <κομπαζομένους ούδέ) φόνον εργαζομένους 5 γε scripsi: τε G
(om. S 5.7) I (και) όσιότητι (servato τε) Stephanus, agn. Harnack 6 "Ηδη δέ — ό θείος
Λόγος ut glossema deieri suad. Anonymus (Zeitschr. f . Philos. ». kathol. Theol. IV.3 [1843]
122), agn. Otto: post vv. 3—4 Αύτός γ ά ρ ήμών ό στρατηγός transponenda censuit Maran |
διδάσκει e S (5.8) add. Harnack 8 ώ 1 Harnack e S (5.10): ώς G | εύδία supplevi coni.
5.20 εϋδιος ή ψυχή | ε!ς ψυχήν G: ψυχή Harnack e S (5.10) | διϊκνουμένη Harnack:
διικνουμένης G | ώ 2 Maran (cf. S 5.10): ώς G 9 ειρηνική Stephanus, Maran (cf. S):
ειρηνικής G 10 σβεστική διδασκαλία Harnack: σβεστικόν διδασκάλιον G 12 καί
addidi coni. S (5.13) | ώς addidi | δή scripsi: δέ G

Authenticated
Oratio 5 . 1 - 8 119
"Ελθετε, παιδεύθητε· ,,γίνεσθε ώς εγώ, ότι κάγώ ήμην ώς ύμεϊς". ΤαΟτά 6

με εΤλε, τό τε της παιδείας ενθεον και το του Λόγου δυνατόν. Ό τ ι
καθάπερ έπαοιδός αγαθός έκ φωλεού έξερπύσαι ποιήσας φυγαδεύει δεινόν
Ιρπετόν, ούτως ó Λόγος έξ αύτών των της ψυχής μυχών τά δεινά της
αίσθήσεως άπελαύνει πάθη· πρώτον έπιθυμίαν, δι' ής πάν δεινόν φύεται·
,,εχθραι, ερεις, ζήλος, εριθεϊαι, θυμοί" καί τά όμοια τούτοις. Επιθυμίας 8
ουν άπελαθείσης εύδιος ή ψυχή καί γαληνιώσα γίνεται· παραλυθεΐσα
<δέ> τών περί τόν τράχηλον αύτής κακών περιρρεόντων άπέρχεται προς
τόν ποιήσαντα αύτήν· δει γάρ άποκατασταθήναι όθεν άπέστη | [όθεν
τις έγένετο ή έστιν].
14 Gal 4:12 Γίνεσθε ώς έγώ, ότι κάγώ ώς ύμεΐς, άδελφοί, δέομαι ύμών. Cf. Tertull. Apolog.
18.4 De vestris sumus\ Min. Fel. Oct. 28.2 Et nos enim idem fuimus et eadem vobiscum quondam
adhuc caeci et hebetes sentiebamus ... 18 πρώτον έπιθυμίαν: cf. Philon. De spec. legg. 4.84
... κακόν υπερβάλλον εστίν έπιθυμία, μάλλον δ', ... άπάντων π η γ ή τών κακών; 85
άρχέκακον πάθος έστίν έπιθυμία; 130 ής (sc. της επιθυμίας) ούκ εστίν έν ψυχή ... μείζον
κακόν; De ebriet. 6 ή άργαλεωτάτη παθών ψυχής έπιθυμία; Clem. Strom. 3.42.1 Πάσης γαρ
ήδονής έπιθυμία κατάρχει, έπιθυμία δέ λύπη τις καί φροντίς δι* ενδειαν όρεγομένη τινός;
Me 4:19; Col 3:5; 1 Tm 6:9; Je 1:15 19 Gal 5:20; cf. 2 Cor 12:20 20 cf. Philon. Quod
deus sit immut. 26 άνθρώπων ψυχή ... υημένω ευδία χρωμένη γαληνιάζει; De Abrah. 26
έπιζητούσης (sc. της ψυχής) εΰδιον κατάστασιν 20—22 cf. Clem. Strom. 4.167.4 ... ή
ψυχή τον άριστον έλομένη βίον έκ θεοϋ δικαιοσύνης γής οΰρανόν άνταλλάσσεται; 5.103.4
... δια τών δώδεκα ζωδίων ή οδός ταΤς ψυχαΐς γίνεται els τήν άνάληψιν; 7.57.1 ... άχρις
αν εις τόν κορυφαΤον άποκαταστήση τής άναπαύσεως τόπον (sc. ή γνώσις τήν ψυχήν);
Exc. ex Theod. 61.5; Prodi Inst, thiol. 199
19 έρίθειαι G 20 παραλυθεΐσα Stephanus: περιλυθείσα G 21 δέ add. Stephanus

22—23 όθεν τις έγένετο ή έστιν ut glossema secl. Sauppe et Otto

Authenticated
Authenticated
AMBROSII
HYPOMNEMATA

Authenticated
Authenticated
TRANSLATION
I HYPOMNEMATA
written by Ambrose, a chief man (senator) of Greece who became a Christian. And
all his fellow-senators cried against him, and he fled from them, and wrote down
and showed them all their f o l l y . And at the beginning of his words he said in
response·.
Do not believe, Greek men, that my separation from your customs has 1
taken place in an improper and unjustified way. For I have explored jour
entire wisdom of poetry, rhetoric and philosophy. And since I found (in them)
nothing right or worthy of God, I wanted to explore the wisdom of the
5 Christians as well, and learn and see who they are, and (since) when and of what
kind is the novelty and peculiarity of it (this wisdom), or on what news (teachings')
those instructed in it rely in order to tell the truth.
Greek men, when I examined I found that no foolishness equals that of the
famous Homer, who says about the wars of two trials (temptations?): "7/ is for
io the sake of Helen that many of the Greeks perished at Troy, far from their dear
homeland."
For first they say about Agamemnon, their king, that he decided to go
(against Troy) and rescue Helen from a leprous shepherd because of the
passion of his brother Menelaus, and because of the vehemence of his (own)
15 frenzy, and because of the incontinence of his (own) desire. But when the
Greeks had won the war, and when they had burnt cities, and dragged women
and children to captivity, and the land was filled with blood, and the rivers were
filled with corpses, then Agamemnon himself became a captive, dragged by
his love for Briséis.
c. 1 4—6 cf. Ps. Justin Coh. 1.15 — 17 ... εδοξέν μοι καλώς εχειν, πρώτον μέυ τους της
θεοσεβείας ήμών τε καί υμών έξετάσαι διδασκάλους, οΐτινες καί όσοι καί καθ' οΰς γεγόνασι
χρόνους ... 6 news (teachings): tehê (plural of the feminine noun tâhâthâ) = άκοή, φήμη,
λόγος (Baethgen) 9 the wars of two trials (temptations?): unless flVDl is a scribal error (so
Baethgen), the two πειρασμοί causing the Trojan war may well refer to Menelaus' άκρασία
and Agamemnon's λύσσα: cf. G l . 7 = S 1 . 1 4 - 1 5 9 - 1 1 Iliad. 2.161 f. = 2.177f. 14
passion·, reading nnirntfST for nnvitm (Baethgen): cf. snu-TTO at S2.16 = άκρασία G2.16
17 — 18 and the rivers were filled with corpses·, cf. Iliad. 21.218 18 — 19 seems to presuppose
such a Greek original: αΟτός 'Αγαμέμνων αίχμάλωτος ή<γά>γετο δια τον προς Βρισηίδα
έρωτα. Probably S has misunderstood G 1.11 — 12

Authenticated
124 Ambrosius
And Patroclus, it is said, was killed, and Achilles, the son of the goddess Thetis, 20
is said to have mourned for him. And Hector, it is said, was dragged (dead), and
Priam along with Hecuba cried over the loss of their children. And Astyanax, the
son of Hector, is said to have been thrown down from the walls of Ilion. And his
mother Andromache was taken away by the big Ajax, and after a little while the
same man who was the captor (Ajax) was consumed through greed. 25
But as for the cunnings of Odysseus, the son of Laertes, and his murders,
who could tell about them? For in a single day his house became the grave for one
Ν P. 39 hundred and ten suitors, and was filled with corpses and blood. He | who earned
praise through his wickedness, for he lacked a better wisdom; he of whom
you say·, he floated on the sea and heard the voice of the Sirens, for he did 30
<(not) stop up his ears with wax.
And Achilles, the son of Peleus, who leaped over a river, and destroyed
Troy, and killed Hector, this hero of yours became a slave of Polyxena,
and was conquered by a dead Amazon; and he took off his armor, and
put on a wedding gown, and eventually became a victim of love. 35
21 was dragged (dead): Iliad. 22.395-404; 2 3 . 2 4 - 2 9 22 And Astyanax - 23 to have been

thrown down from the walls of Ilion·, cf. I lias parva Fr. 19 Allen; Iliu persis Fr. 2 Allen; Eurip.
Troades 725; 1 1 2 0 - 2 2 ; Androm. 10; Ovid Metam. 13.415 (and Fr. Börner ad loc.)·, Seneca
Troades 1102f.; 1110 — 16; Quint. Smyrn. Posthomer. 13.251 f. 24 Andromache was taken
away by the big Ajax·. Wrong. By Neoptolemus: cf. ¡lias parva Fr. 19 Allen; Eurip. Troades
271 ff.; 1130; Dictys Cretensis 13 s.f.; Quint. Smyrn. 14.21 et alibi. Possibly G 1 has changed
G 1.22—23 in order to produce another case of the captor captus (Ö άγων ή γ ά γ ε τ ο ) , cf.
G 1.10-12 = S 1.16-19 2 7 - 2 8 one hundred and ten suitors·, a total of 108 of them is
attested by Odyssey 16.247—251, plus the herald Medon and the singer Phemius, cf. Eustathius
ad loc. 29 he lacked·, reading rVj (expers, άμοιρο?, G 1.20), for the transmitted Γ13 (absconditus)
(Baethgen) 29 he of whom you say — 31 with wax·. S has misunderstood G 1.20—21
30 — 31 for he did (pot) stop up his ears·. I think S had μή from G 1.21 32 — 33 destroyed
Troy: reading Ί ρ » (destruxit = G 1.14), for the transmitted pH» (fugit) (Baethgen)

Authenticated
Hypomnemata 1—2 125
So much about the heroes. And it would have been a sufficient reason for you to
abandon Homer, had his foolish talk limited itself to speaking about men alone,
and not about gods as well. For I am ashamed even to mention what is said about
the gods. For the words invented (by Homer) are very evil and repulsive (harsh)
and refutable and unbelievable and, I must say, ridiculous. For one must laugh when
he approaches them, and he cannot believe when he hears (about) them, I mean, the
gods. (For) no one of them had observed the laws of righteousness and chastity and
decency, but rather they moved as adulterers and lacking temperance·, and yet, they
have not been condemned to death, as would have been just.
For the Lord of the gods, that 'father of the gods and men" as you say, was
not only an adulterer (for that would have been too little), but also a murderer of
his own father, and a lover of boys. Now first I shall speak of adultery, ashamed
though I am.
For he appeared to Antiope as a Satyr, and he flowed down upon Danae
as gold, and with Europe he was a bull, and with Leda a swan. But (his)
love for Semele, the mother of Dionysus, exposed both his own lust and the
jealousy of the chaste Hera. As an eagle, he also abducted the Phrygian
Ganymede, so as to have a pretty and handsome boy as his cupbearer.
But that very Lord of the gods killed his own father Cronus in order to sei%e
his rule. O how many blames accrue to the Lord of the godsl And of how many
deaths is he guilty as an adulterer, and a sorcerer, and a lover of boys\
c. 2 1—2 And it would have been a sufficient reason for you to abandon Homer is a tentative
version of G 1 : S has actually, And it should have been fair for Homer to be l e f t to thee 2 had
his Baethgen: had thy S 6 them1·, i.e., the gods 10 Iliad. 1.544; Odyssey 1.28 et saepius
15 his Baethgen: her S 21 a sorcerer: mistakenly plural in S. — G 1 calls Zeus a sorcerer for
he was able to turn into bull, swan, eagle, even gold (S 2.14—17), and Ambrose makes quite
a point of it: compare S 2.26; 2.29; 3.45—46, let cities become an abode for sorcerersX

Authenticated
126 Ambrosius
Read to the Lord of the gods, o Greek men, the law against the
parricide, and about the guilt of adultery, and about the shame of the filth
of pederasty!
For how many adulterers has the Lord of the gods instructed\ How many lovers 25
of boys, and sorcerers, and murderers as well\ For if somebody is found to have
committed adultery, he need not be put to death, for he has done this {only) to be
like the Lord of the gods. And if somebody is found to be a murderer, he has an
excuse in the Lord of the gods. And if somebody is a sorcerer, he has learnt this
ν p. 40 from the Lord of the gods. And if \ he is a lover of boys, he has a defender in the 30
Lord of the gods.
I f , however, one wants to talk about the strength of a hero, then Achilles was
stronger than the Lord of the gods himself. For he killed the man who had killed
his friend. But the Lord of the gods cried over his dying son Sarpedon, for he was
distressed. 35
And Pluto, who was a god, abducted Core; and the mother of Core ran
about and searched for her daughter in every desolate place. Now, Alex-
ander Paris, (who was a mortal man,) when he had abducted Helen, suffered a
just punishment for being a lover against her will·, but Pluto, who was a god and
who had abducted Core, remained blameless. Moreover, Menelaus, who was a 40
(mortaI) man, knew how to search for his wife Helen·, but Demeter, who was a
goddess, knew not where to look for her daughter Core.
26—27 to have committed adultery·, reading UT, for the transmitted m (Baethgen) 34 But
the Lord of the gods cried over his dying son Sarpedon·. cf. Iliad. 16.433 f.; Plato Rep. 3, 388 c; Max.
Tyr. 5.5 c; 18.5 c; Athenagoras Legat. 21.1; Clement Protr. 55.3; Ps. Justin Coi 2 . 1 8 - 1 9 38
I think S has skipped a βροτός ών from G 1 : contrast S 2.39, who was a god, and compare
2.40—41, who was a (mortal) man 38—39 suffered a just punishment·, by being killed by
Philoctetes (compare Apollod. Epitome 5.8; Quint. Smyrn. Posthomer. 10.51s.; 10.253 s.;
14.138)

Authenticated
Hypomnemata 2 — 3 127
Let Hephaestus forget his jealousy and feel no envy! For he was hated 3
for being old and lame, while Ares was loved for being young and well
built. But there had occurred a conviction of adultery. For Hephaestus had not
noticed the love between his wife Beitis and Ares. But when Hephaestus found out,
s he said: "Come and see a ridiculous and foolish thing\ How Beltis, the daughter of
the Lord of the gods, is dishonoring me, who am her own {man), while honoring
Ares, who is a stranger to her." And the Lord of the gods did not dislike this,
for he was a friend of those who are like them (sc. Ares and Beltis).
But Penelope, (who was a mortal womanly remained a widow for twenty years,
io for she waited for her husband Odysseus, and was bent (?) on (doing) her chores,
and diligently kept engaged in works of art, while all those suitors were pressing
upon her. Beltis, however, who was a goddess, deserted her husband Hephaestus
(even) when he was at her side, for she became a victim of ber love for Ares.
Hear now, Greek men\ Who among you would dare do this, or who would bear
is even to look at iti And if anybody would dare, what torture or whatfloggingwould
(not) be in store for himi Cronus, however, who was a god, and who devoured all
his children, was not even brought to justice. They say, however, that the Lord of
the gods, his son, was the only one to be saved from him·, and the madness of his
father Cronus was deceived because his wife Rhea, the mother of the Lord of the
20 gods, gave him a stone instead of her son, the Lord of the gods, so that he might
not devour him. Hear now, Greek men, and reflect upon this madness! For the
mute cattle, gracing in the pasture, know their own food and touch no unfamiliar
food. Likewise, wild beasts and reptiles and birds as well know their own food. But
as for men, \ no words are needed: you know your own food and arejudicious. Cronus, ν p. 41
25 however, who was a god, swallowed a stone for he did not know his own food.
Therefore, o Greek men, if you want to have such gods, do not blame one another
whenever you do similar things\ And be not angry with your son if he plots
to kill you! For he is (only) like the Lord of the gods. And if somebody
commits adultery with your wife, why do you regard him as an enemy,
30 while (at the same time) you pray to and worship the Lord of the gods,
who is like him? And why do you blame your wife if she has committed
adultery with impunity, when you (at the same time) worship Beltis and
allow her to live in temples?
c. 3 1 for he was hated·, reading Κ1Π0Κ ( = G 3 . 1 7 μεμίσητο) for the transmitted 'OITIK
(Baethgen) 4 Beltis·. i.e., Hebrew Ba'alat, Babylon. Bêlit, Βααλτίζ (Sanchuniathon ap.
Euseb. Praep. ev. 1.10.35), Βηλτίξ (Abydenus Fr.6 Jacoby), Balti{s) (Isaac of Antioch 1.210
ed. I. Bedjan) 5 - 7 cf. Odyssey 8.307-309:
δεϋ6\ ίνα Ιργα γελαστά καί οϋκ Ιπιεικτά ίδησθε,
ώξ έμέ χωλόν Ιόντα Διός θυγάτηρ 'Αφροδίτη
αίέν άτιμάζει, φιλέει δ' έά'δηλον "Αρηα ...
7 did not dislike this: cf. Odyssey 8.326 9 Pelope S | I have added, who was a mortal woman,
as a contrast to 12, who was a goddess: compare S 2.38 vs. 2.39; 2.40—41 vs. 2.41—42 10
and was bent on: reading tf'jBSa, for the transmitted (and senseless) Xï'iDXa (Baethgen, cf.
Cureton) 16 I have added not in order to obtain the sense, what torture or what flogging
would he have been spared? Cureton translates, "what torment is reserved for him, or what
stripes?" 17 his: S has those 19 Rhea: S has Rhna 20 gave him a stone instead of her
son: cf. Hesiod Theog. 4 8 5 - 9 1 and M.L.West ad Theog. 489-500 24jour ego: their S
31—32 if she has committed adultery with impunity: SBrought to you by | University
has misunderstood of Warwick
G4.9, άκολάστωξ
ζώσαν (Cureton) Authenticated
128 Ambrosius
Persuade Solon to revoke his laws, and Lycurgus to give no law at all\ Let the
Areopagus revoke their {laws) and not judge again ! Let the councils of the Athenians
be no more\ Let the Athenians set Thyestes free\ For no one like Cronus is close
to him. Let them not put Orestes, who killed his own mother, to death ! For look,
the Lord of the gods has done worse things than these to his father. Oedipus also
was too rash to do himself harm when he put out his eyes for having killed his father
in ignorance. For he did not look to the Lord of the gods, who killed his father,
and remained unpunished. Moreover, the Corinthians expelled Medea, who killed
her own children, while {at the same time) they worship and honor Cronus, who
devoured his own children. And Alexander Paris was justified when abducting
Helen, so that he might become like the god Pluto, who abducted Core. Let men
be free from law\ Let cities be allotted to lewd women, let them become an abode
for sorcerersi
T h e r e f o r e , o G r e e k m e n , since y o u r g o d s f are as l o w as you yourselves
are, f a n d (since) y o u r h e r o e s are ( u n ) m a n l y , as y o u r tragedies relate
and y o u r histories r e c o u n t . A s f o r the p l i g h t o f A t r e u s , a n d the (marital)
b e d o f T h y e s t e s , a n d the p o l l u t i o n o f t h e P e l o p i d s ; a n d as f o r D a n a u s ,
w h o killed o u t o f e n v y a n d <(*> w h o was d e p r i v e d o f his children in
d r u n k e n n e s s —. A n d also the feast o f T h y e s t e s was a v e n g e d b y his c o r p s e .
A n d P r o c n e e v e n today cries w h i l e flying a r o u n d , and h e r sister t w i t t e r s ,
f o r h e r t o n g u e has b e e n cut off. A n d w h a t s h o u l d o n e say a b o u t the
m u r d e r ( c o m m i t t e d ) b y O e d i p u s , w h o t o o k his o w n m o t h e r (as w i f e ) , and
w h o s e b r o t h e r s — w h o w e r e also his o w n sons — killed o n e a n o t h e r ?
34 Lycurgus·. Nycurgus S 36 Thyestes scripsi, for he ate his own children (S 3.52), just as
Cronus did (S 3.36 —37, For no one like Cronus is close to htm)·. S has, however, Socrates.
Similarly, at 3.49 S mistakenly writes, of Orestes, instead of, of Atreus·, at 3.50 S has, of
Philippus, for the correct, of the Pelopids. Incidentally, it is the Athenians who decide about
the destiny of Orestes (S3.37, Let them not put Orestes ... to death\) 41 the Corinthians
expelled Medea·, contrast Eurip. Medea 271—76 and 351 — 54 43 And Alexander Paris·.
deleting the preposition before Alexander 47—48 since your gods f are as low as you
yourselves are f : Cureton translates, "because your gods are debased like yourselves," but I
would side with Baethgen in believing that the text of S is corrupt, in view of G 3.18, έττ°
άκρασίαξ ήλέγχθησαν. Baethgen suggests: read the verb pnnoax, for the transmitted foni3K,
and in pVB® look for a word corresponding to άκρασία 48 ζun^manly: S has mistakenly
ps^n (ανδρείοι), for the correct (άνανδροι) Cureton | after <un)manly I have assumed
a lacuna (just as in G3.19): Harnack and Baethgen, however, assume such a lacuna after 49
recount ( = G 3.20 έδήλωσαν) 49 the plight of Atreus. S has, "the troubles of Orestes,"
which Cureton translates, "the furies of Orestes." But Baethgen seems to be right in assuming
that S has misunderstood G3.20, Τά ... Άτρέως όγη. Hence we should read ΟΊΒΚ1, for the
transmitted ΟΒΟΊΚΤ 50 of the Pelopids (OIDiVtH) Baethgen coni. G 3.21: of Philippus S:
of Pelops already Cureton 51 <*> S shares with G3.21—22 the lacuna containing the
name of Aegyptus 51—52 and was deprived of his children in drunkenness seems to correspond
to G3.22, άτεκνοϋυτα μεμεθυσμένον: S has in their drunkenness instead (i.e., μεμεθυσμένους).
Cureton's translation is wrong, "... and cut off some of his sons in their banqueting." 52
was avenged by his corpse·. G3.22—23 has, εριννύεζ ήρτυον. Apparently, S has misunderstood
G1 53 And Procne: read Xlj?nD1 (Baethgen) 54—55: S has abridged the text of G
3.26-27

Authenticated
Hypomnemata 3—4 129
I hate your festivals as well, for what happens there is beyond any 4
measure; and also the sweet, sorrow-ending flutes which play for dancing;
and the preparation of the unguents | with which you anoint yourselves; ν p. 42
and the garlands which you put on. And in the abundance of your
5 wickedness you have forgotten shame (decency), and your powers of
cognition have been blinded, and you rave out of intemperance, and
embrace the couch of falsehood.
Now, had (all) these things been said by somebody else, perhaps he
would have been accused of telling things untrue. But it is your own poets
10 who declare them, and it is your own hymns and tragedies that proclaim
them.
cA 1 what happens there: a misunderstanding of G 4 . 1 , Ικεΐ ττλησμοναί? 2 the sweet,

sorrow-ending flutes·, unless he is improvising, S seems to have read in G 1 , αύλοί γλυκεροί
λυσιττήμονε;, for G 4 . 2 , αυλοί γλαφυροί \ for dancing, literally, for movement (Trpòs κίνησιν)
S, against G 4.2, irpòs οίστρώδεις κινήσεις 5 you have forgotten·, maybe a free translation
of G 4.4, περιγράφετε ("you cancel, reject, remove")? 6 — 7 andyou embrace [love) the couch
of falsehood·, unless S is corrupt, he probably read in G ' , και ταΐς ψευδεσι χράσθαι εϊώΟατε
μίξεσιν, for G 4 . 5 , και τ α ΐ ΐ ... λυσσώδεσι χρδσθαι εΐώθατε μίξεσιν 8 by somebody else·. S
read in G 1 , ύφ' έτερου, for G 4.10, ύφ' ίτέρων 10 hymns and tragedies·. G 4.12 has only,
ίστορίαι

Authenticated
130 Ambrosius
Therefore, come, {o Greek men,) and be instructed by the Word of

the God, and by the wisdom that comforts! Rejoice and partake of it (sc.
of the wisdom), and recognize the everlasting King; and come to know
his servants, who do not boast about armor and do not commit murders.
For our commander does not desire the greatness of strength, or the
horsemen and their beauty, or the nobility of birth; but rather he desires
a pure soul, surrounded by a bastion of righteousness. We are constantly
being instructed by the Word of God, and by the promises (covenants) of
our good King, and by the works of God.
O soul, ransomed by the power of the Word! O trumpet of peace, free
from war! O teaching quenching the fire of the soul! Which makes no
poets, and prepares no philosophers or orators followed by crowds, but which
rather educates and brings it about that a mortal does not die, and which
transports men from the earth as gods to the realm above the heavently
vault.
Come, be instructed, and "become like me! For I too have been as you
are (now)."
End
c. 5 1 o Greek men·, added by me from G 5.1 2 and by the wisdom that comforts·, it seems
that S had read in G1, καΐ σοφία τταραμυθητή, for G 5.1, καί σοφία άπαραμιλλήτω | rejoice·.
does not exist in G 5.1 4 his servants: ήρωας G 5.3: δμώας suggested Harnack for G1 |
who do not boast ... and do not·, missing in G5.3 5 — 6 the horsemen: S read in G1, ιππέων,
for the correct G 5.4, τ ύ π ω ν (Cureton) 8 being instructed·. G 5.6 mistakenly omits διδάσκει,
while S deliberately skips G 5.6, επιστατών ήμίν 8 by and 9 by. S had taken the accusatives
of G 5.7 for nominatives 10 O soul, ransomed by the power of the WordV. Apparently, S read
in G1, "Ω ψυχή δια Λόγου δυνάμεως διϊεμένη, for the text of G 5.8 10—11 O trumpet
ofpeace, free from war (without war)!: Maybe S read in G1, "Ω σάλπιγξ Ειρηνική χωρίς πολέμου,
for the text of G 5.8—9 I I S omits the clause of G 5.9, ώ παθών δεινών φυγαδευτήριον
12 followed·, singular instead of plural in S 13 brings it about·, reading i n » (= G 5.11,
ποιεί), for the transmitted Ί3Ϊ (Cureton) 16 — 17 Gal 4:12

Authenticated
INDICES

Authenticated
Authenticated
INDEX LOCORUM
C = Cobortatio\ M = De monarchia; O = Oratio-, H = Hypomnemata
Numeri ad caput et versum spectant
E SCRIPTURA SACRA
Vetus Testamentum
Genesis 25:40 C 29.11-12
1:1 C 28.24-25; 30.3; 33.8 26:30 C 29.8-9, 16-17
1:2 C 30.4
1 Regum
1:5 C 33.9
19:11-12. C 31.12-14
1:8 C 30.11
1:16 C 28.25 Psalmi
1:26 C 34.5; 3 8 . 7 - 8
101:27 C 33.13
1:26-27 C 30.14-15
113 (115):24 C 30.12-13
2:7 C 30.16-17
3:5 C 21.15-16 Isaías
3:19 C 30.21-22 11:2. . C 32.17-18
11:4 C 28.51-53 14:12 . C 28.67-68
44:6. , . C 21.5-6
Exodus
2:10 C 10.5-6 Ezechiel
3:14a C 20.20-21; 21.10; 25.26 10:18-19. C 31.4-6
3:14b C 21.37-38
25:9a C 29.7-8 Siracides
25:9b C 2 9 . 9 - 1 0 , 17 25:21 M 4.14-15
N o v u m Testamentum
Matthaeus Epistula ad Ephesios
7:21 C 35.24-25 1:19 M 2.52
7:22 C 10.4
Epistula ad Timotheum 1
Epistula ad Romanos
1:20 M 1.7-9 1:17 O 5.2
6:20 C 35.20-21
Epistula ad Corinthios
1:24 C 38.7 Epistula ad Timotheum 2
2:4-5 C 8.11 3:2 M 6.24
2:12-13 C 8.11
3:4 M 1.6
Epistula ad Galatas
4:12 O 5.14. H 5 . 1 6 - 1 7 Epistula ad Hebraeos
5:20 O 5.19 4:12 O 5.8

Authenticated
134 Indices
E SCRIPTIS PROFANIS E T CHRISTIANIS
Aetius Stromateis
1.3.1: C 5 . 3 6 - 3 9 4.167.4: O 5 . 2 0 - 2 2
1.3.2: C 5.42 5.119.2: M 4 . 1 8 - 2 8
1.3.1, 3, 4, 11, 5, 6, 7: C 3 . 1 2 - 2 6 Corpus Hermeticum
1.3.8, 18, 20: C 4 . 1 - 1 0 Fr. 1.1: C 3 8 . 3 2 - 3 3
1.3.21: C 6 . 3 - 6 ; 7 . 7 - 8 Frr. 1 2 - 1 6 : C 38.30
1.3.22: C 5 . 1 8 - 1 9 Cyrillus Alexandrinus Contra Iulianum
1.7.18: C 19.5 (P. G. 76)
1.7.32: C 5 . 1 8 - 1 9 1, 524 D—525 A: C 1 2 . 2 4 - 2 8
1.10.3: C 7 . 7 - 8 1, 525 B: C 9 . 3 4 - 3 8 et 41
4 . 2 . 3 - 4 : C 7.22 1, 536 D: C 2 2 . 8 - 9
4.2.5: C 7.20 1, 541 Α - B : C 1 5 . 5 - 1 4 et 2 1 - 2 5
4.3.5 et 7: C 7.19 1, 552 C: C 1 5 . 3 0 - 3 2
4.3.6: C 7.21 1, 544 B: C 1 7 . 1 4 - 1 5
4.3.8: C 7.20 1, 548 C - D : C 1 9 . 1 0 - 1 5
4.3.9: C 7.22 1, 556 A: C 2 0 . 3 - 6
4.3.12: C 7.21 1, 573 C: C 6 . 2 - 7
4.4.1: C 6 . 1 7 - 1 9 2, 573 C - D : C 7 . 3 - 8
4.6.1: C 6.23 5, 749 C: C 24.3
4.6.2: C 6 . 2 4 - 2 5 5, 776 A: C 2 4 . 2 4 - 2 9
Anthologia Graeca 9.48: O 2 . 1 4 - 1 6 Demosthenes De corona (18).l: C 1.1—2
Apollodorus Bibliotheca 1.2.1: O 2.6—7 Diodorus Bibliotheca
Aristeas, pp. 1 2 1 - 2 3 Wendland: C 1 3 . 3 - 3 0 1.4.1: C 9.29
Aristides Apologia 1.69.4: C 14.2
9.6-7: O 2.14-16 1.94.1: C 9 . 3 4 - 3 8
13.7: O 2 . 2 4 - 2 5 1 . 9 4 . 2 - 5 ; 95.1 et 4: C 9 . 4 1 - 5 4
Aristoteles 1.96.2: C 14.2
1.97.7: C 2 8 . 1 2 - 1 8
De anima A 2, p. 405 b 2: C 7.22
I . 9 8 . 1 - 2 : C 14.12
Mirabilia 95, p. 838 a 6: C 16.2
Diphilus Fr. 138 Kock: M 5 . 7 9 - 8 1
Pseudo-Aristoteles De mundo
Eupolemus De ludaeae regibus
2, p. 392a 5 - 9 : C 5 . 1 9 - 2 0
723 Fr. 1 Jacoby: C 1 7 . 1 6 - 1 8
6, p. 400a 19: C 5 . 2 5 - 2 6
Euripides
Arius Didymus Fr. 9 Diels: C 6 . 1 0 - 1 1
Ion 4 3 3 - 5 1 : M 5 . 3 9 - 5 7
Barnabae Epistula
Orestes 4 1 6 - 1 8 et 5 9 1 - 9 8 : M 5 . 2 5 - 3 5
1.2: C 8.11
Troades 8 8 6 - 8 7 : M 5 . 1 0 3 - 0 4
4.6: M 1 3 . 3 1 - 3 5 Fragmenta
Clemens Alexandrinus 254 N. 2 : M 5.59
Paedagogus 286: M 5ï63 —77
1.65.3: O 5.4 292: M 5.61
3.99.1: O 5.6 445: M 5.37
3.101.3: O 5.6 480: M 5.101
Protrepticus 794: M 5 . 9 6 - 9 9
72.4: C 1 9 . 1 0 - 1 5 832: M 5 . 9 2 - 9 4
88.3: O 5.6 835: M 3 . 3 2 - 3 5
114.4: O 5.10 Eusebius Praeparatio evangelica
116.3: O 5 . 8 - 9 II.9.5: C 2 2 . 1 1 - 1 2

Authenticated
Index Locorum
Ezechiel Exagoge v. 134: M 2.10 Odyssea

Hecataeus Fr. 27 Jacoby: O 3.8 4.221: C 28.14
Hermias Irrisio 2: C 7.19 —22 4.227-30: C 28.12-18
Herodotus 5.58.1: C 12.20 7.114-26: C 28.36-48
Hesiodus Theogonia 8.307-09: H 3 . 5 - 7
178-82: O 2 . 2 - 3 8.326: H 3.7
4 5 3 - 6 7 : O 2.4 11.313-16: C 2 8 . 5 6 - 5 9
479-84: O 2.4-5 11.576-78: C 2 8 . 4 - 6
4 8 5 - 9 1 : H 3.20 11.582-92: C 28.8
4 8 8 - 9 1 ; 496; 501 s.; 617 s.: O 2 . 5 - 6 11.593-600: C 28.8
Homerus 12.47-52; 1 6 - 6 4 ; 1 7 3 - 8 0 :
Ilias 1.1: C 17.8 C 36.29-31. O 1.20-21
1.399-400: C 2 . 2 5 - 2 6 16.247-51: H 1 . 2 7 - 2 8
1.403 et 406: C 2.27 22.347-48: M 6 . 6 - 7
1.526-27: C 25.19-20 Homérica: Ilias parva Fr. 19 Allen:
1.544: C 2.10. H 2.10 H 1 . 2 2 - 2 3 , 24
2.161-62: H 1.9-11 Ioannes Damascenus Sacra Parallela
2.204: C 17.18 Fr. 104 Holl: C 1 1 . 3 - 5
4.84 = 19.224: C 2.12 Fr. 105: C 2 1 . 1 - 4 et 6 - 1 2
5 . 3 3 5 - 4 0 : C 2.42 Fr. 106: C 3 6 . 7 - 1 0
5.376: C 2.42 Iulius Africanus Chronica ap.
5.382-87: C 2.46-51 Eusebium, Praep. ev. 10.10.1:
5.392-400: C 2 . 5 2 - 6 0 C 12.14-15
5.403: M 6 . 1 0 - 1 1 10.10.8: C 8 . 1 9 - 2 1
5 . 8 4 6 - 6 1 : C 2.42 10.10.15-18: C 9 . 1 1 - 1 8
6.132: M 6.10 Libanius
7.99: C 30.28 Ethopoeiae
7.220: O 1.22 12: O 1 . 1 0 - 1 2 et 1 5 - 1 6
8 . 1 9 - 2 7 : C 24.8 13: O 1.15 et 17
9.238-39: C 24.12-13 Vituperationes
9.445-46: C 17.14-15; 24.22-23 22: O 1 . 1 5 - 1 7
9.497: C 24.3; 25.9 Menander
14.201 = 302: C 2.8 Misumenus Fr. inc. sed. 4
14.246: C 5.42 Koerte: M 5 . 1 9 - 2 1
14.315-17, 319, 321, 323, 3 2 6 - 2 7 : Fragmenta, ed. Koerte
C 2.32-39 1: M 5.83
15.189-93: O 2 . 6 - 7 13: M 5 . 8 6 - 8 7
15.192: C 5 . 2 5 - 2 6 64: M 5 . 8 9 - 9 0
16.433-34: C 2 . 1 8 - 1 9 . H 2.34 178: M. 4 - 7
18.483-85: C 2 8 . 3 0 - 3 2 210: M 5 . 9 - 1 5
19.126-31: C 2 8 . 6 9 - 7 4 328: M 5.23
20.66-72: C 2.63-69 683: M 4 . 4 - 1 3 et 1 8 - 1 9
21.218: H 1.18 Oracula Sibyllina, ed. Geffcken
21.269: O 1.14 3 . 2 4 - 2 5 : C 38.15
22.168-69: C 2 . 2 1 - 2 2 3.721-23: C 16.9-11
22.395-404; 2 3 . 2 4 - 2 9 : H 1.21 3.809-14: C 3 7 . 4 - 5
24.54: C 30.25 4.24-30: C 16.13-19

Authenticated
136 Indices
8.217 ss.: C 38.6 4, 440e 1 0 - 4 4 1 a 3: C 6 . 1 7 - 1 9

8.259-63: C 3 8 . 8 - 1 0 10, 599 d 2 - 4 : C 5 . 2 2 - 2 3
Fr. 1 . 7 - 9 : C 1 6 . 5 - 7 10, 614b 3 - 8 : C 2 7 . 3 - 5
Orphicorum Fragmenta, ed. Kern 10, 615c 5 —616b 1: C 2 7 . 6 - 2 7
48: C 17.6
Timaeus
239: C 1 5 . 2 7 - 2 8
22 b 3 - 8 : C 1 2 . 2 3 - 2 7
245: C 1 5 . 5 - 2 5 . M 2 . 3 3 - 5 1
299: C 1 5 . 3 0 - 3 2 23c 2 - 3 : C 1 2 . 2 7 - 2 8
Panyassis ap. Pausan. 10.8.9: O 3.9 27d 5 —28a 4: C 2 2 . 8 - 9 , 1 9 - 2 3
Pausanias 10.12.8: C 3 7 . 3 6 - 3 7 28 a 1: C 25.32
Philemo Pseudepigr. Fr. 246 Kock: 38b 6 - 7 : C 3 3 . 2 - 3
M 3.16-30 41a 7: C 7.10; 22.18
Philo 41 a 8: C 23.8
De opificio mundi 2 4 - 2 5 ; 28; 36: C 30.12 41b 2 - 5 : C 2 3 . 3 - 6
134: C 3 0 . 1 7 - 1 9 53d 4 - 7 : C 2 6 . 5 - 7
De vita Mosis 1.75: C 21.1 68d 2 - 7 : M 4 . 2 9 - 3 4
Philosopborum Graecorum Fragmenta, I, p. 200 Porphyrius ap. Euseb. Praep. ev. 9.10.4: C
Mullach: M 2 . 5 4 - 5 7
11.14-15; 2 4 . 2 8 - 2 9
Pindarus Fr. 214 Snell: C 2 6 . 2 5 - 2 8
Plato Pseudepigrapha Graeca VT: C 11.14 — 15;
Apologia 24b 5: C 2 0 . 5 - 6 24.28-29
26d 6 - 7 : C 3 6 . 9 - 1 0 Pythagoricum: C 1 9 . 1 0 - 1 5
42a 2 - 5 : C 3 6 . 1 5 - 1 7 Scholia in Piatonis Phaedr. 244 b: C 3 7 . 4 0 - 4 2
Leges 4, 715 e 7 - 7 1 6 a 1: C 2 5 . 3 7 - 3 8 Stephanus Gobarus ap. Photium, Bibl. cod.
5, 741a 4: C 2 3 . 2 3 . - 2 4 232: C 2 3 . 3 - 1 7
Meno 99 c 1 1 - d 5: C 3 7 . 2 3 - 2 7 Tragicorum Fragmenta Adespota, ed.
99 d 4 - 5 : C 3 7 . 4 5 - 4 6
Kannicht-Snell
99e 4 —100a 1: C 3 2 . 1 2 - 1 4
421: M 3.20
100 b 2 - 6 : C 3 2 . 2 2 - 2 7
Pbaedrus 244 b 3: C 16.1; 37.19 617: M 2 . 3 - 1 4
245 c 5: C 6.23 618.1-9: C 18.3-11. M 2.17-25
246e 4 - 5 : C 31.8 620: M 3 . 5 - 1 4
Res publica 622: M 2 . 2 8 - 2 9
1, 330d 5 - 3 3 1 a 9: C 2 6 . 1 2 - 2 8 624: M 3 . 3 6 - 4 0

Authenticated
INDEX NOMINUM
[ ] = vox deleta; < ) = vox addita; * = vox emendata
'Αγαμέμνων O 1.6, 11. Η 1.12, 18 Άναξιμένης C 3.17

"Αδάμ C 38.15 (Or. Sib.) 'Ανδρομάχη Η 1.24
'Αθηνά O 2.22, 26. Άθήνη C 2.26 et 66 'Αντιόπη Ο 2.14. Η 2.14
(Horn.) "Ανυτος C 20.4
'Αθηναίος C 3.23; 4.4. "Αθηναίοι C 9.19; 'Απολλόδωρος C 3.23
12.8; 14.13; 20.5; 22.3; 33.12. Η 3.35, 36 'Απόλλων C 2.65 (Horn.). M 5.28 (Euríp.);
Αϊακίδης Ο 2.21 6.8. O 1.18
Αίας Ο 1.22. Η 1.24 Ά π π ί ω ν C 9.14
Αιγύπτιος adi. C 10.3; 12.24. oi Αιγύπτιοι "Αργός C 9.16
C 9.16, 18, 45 et 54 (Diod.); 10.4 "Αρειος πάγος C 22.4; 36.17. Η 3.35
Αίγυπτος: Αιγύπτου C 9.53 (Diod.); "Αρης C 2.49 (Horn.). O 3.17. Η 3.2, 4, 7,
10.15; 12.23; 13.3. áv Αίγύπτω C 9.32; 13. "Αρεα C 2.42. "Αρη Μ 6.11
14.9, 15; 15.37; 20.2, 20; 22.1; 24.15; 27.35; Άριδαϊος (Plato) C 27.7 bis, 19, 32
28.2, 10, 12, 18, 19. Αίγυπτον C 9.35, 48 'Αριστοτέλης C 5.15, 43; 6.6, 10, 19, 21,
(Diod.); 10.11; 19.3 25; 12.10; 16.2; 32.22. 'Αριστοτέλους C
Αίγυπτος (héros) C <3.21 > 5.4, <32), [33]; 12.7
Άΐδης C 2.55 (Horn.); 15.27 (Orph.). έν "Αρτεμις C 2.68 (Horn.). O 2.26
"Αιδου C 26.14 (Plato); 27.34; 35.16. M 'Αρχέλαος (philosophus) C 3.22
3.26 (Philem.). έξ "Αιδου O 3.5; καθ' 'Αρχέλαος M 5.58 (Eurip.)
"Αιδην Μ 3.21 (Philem.). καθ' "Αιδου Ο 'Ασία C 9.29
2.7 'Ασκληπιός M 6.7
Αισχύλος Μ 2.1 Άστυάναξ H 1.22
Αλεξάνδρεια C 13.4, 25 "Ατη C 28.65, 69 et 72 (Horn.)
'Αλέξανδρος ó Μακεδών C 5.15; 12.8, 10, 'Ατθίδες C 9.20
11 Άτρεύς O 3.20. H *3.49
'Αλέξανδρος Πάρις Η 2.37; 3.43 Αύγειος O 3.5
'Αλέξανδρος ó Πολυΐστωρ C 9.20 •Αφροδίτη C 2.42; 28.19, 20. M 6.11. O
Άλκείδης Ο 3.1 2.23; 4.9
'Αλκίνοος C 28.3, *33 'Αχαιοί Η 1.10 (Horn.)
'Αλκμήνη C 2.37 (Horn.) Άχελφος Ο 3.8
Άλωεύς C 2.50 (Horn.) Άχιλλεύς C 17.13; 24.2 bis, 11; 28.27;
Άμαζών O 1.16. Η 1.34 30.23. Η 1.20, 32; 2.32. Άχιλήος C 17.8
"Αμασις C 9.51 (Diod.) (Horn.)
'Αμβρόσιος Η inscr.
Άμφιτρύων C 2.52 (Horn.) Βαβυλών C 37.4
"Αμωσις C 9.16 Βαΐαι C 37.7
'Αναξαγόρας C 3.21 Βελλεροφόντης Μ 5.60 (Eurip.)
'Αναξίμανδρος C 3.14 Βηλτίς Η 3.4, 5, 12, 32

Authenticated
138 Indices
Βηρωσσόζ C 37.4 'Εμπεδοκλής C 4.7

Βόκχορις C 9.49 (Diod.) Έπιάλτης C 2.49 (Horn.); 28.54
Βούσιρις O 3.9 Έττίκουρος C 4.4
Βριάρεω; C 2.27 (Horn.) Έρεχθεύς M 5.39 (Eurip.)
Βρισηΐς O 1.12. Η 1.19 'Ερινύες O 3.22
'Ερμής C 2.69 (Horn.)
Γαία C 28.4 (Horn.) 'Ερμής (ό Τρισμέγιστος) C 38.30, 31
Γανυμήδης O 2.17. Η 2.18 Εύριττίδης Μ 3.31; 5.24
Γέτας M 5.21 (Menand.) Εύριπος C 36.26
Ευρώπη (pars terrae) C 9.29. (dea) O 2.15.
Δανάη C 2.35 (Horn.). O 2.15. H 2.14 H 2.15
Δαναός O 3.21. Η 3.50
Δαρείος C 9.53 (Diod.) Ζεύς C 2.12 (Horn.), 28; 5.26 (Horn.), 27
Δάφνη O 2.20 (Orph.); 31.8 (Plato). M (Eurip.) 5.53, 94,
Δημήτηρ: Δήμητρος C 2.38 (Horn.). 101 bis, 103. O 2.14. Διός C 2.23, 29, 56
Δημήτερος C 17.6 (Orph.). nom. et 58 (Horn.). O 3.2. Διί O 2.24. Δία C
Δήμητρα O 2.8. H 2.41 31.2. M 4.5 (Menand.). O 2.5, 6; 4.7,
Δημόδοκος M 6.6 <8>. - Δία = τον Θεόν C 15.20. M 2.46
Δημοσθένης C 12.9 (Orph.)
Δίκη M 3.20 (Philem.), 35 (Eurip.) Ζεφύριος C 28.41 (Horn.)
Διόδωρος C 9.28; 14.12; 25.43, 45; 28.11
Διομήδης C 2.42 Ήλιος C 15.27 (Orph.)
Διόνυσος C 15.27. M 6.10. O 2.23, 26. H Ήρα C 2.31. O 2.17. H 2.17. Ήρη C 2.26
2.16 et 52 (Hom.)
Δίφιλος M 5.78 Ηράκλειτος C 3.19
Διώνη C 2.44 Ηρακλής M 6.10
Ησαΐας C 28.67
'Εβραίοι C 11.14; 24.28. 'Εβραίων C 10.15; Ησίοδος C 2.71. O 2.1
11.19; 12.18; 13.6, 8; 21.33; 24.25. 'Εβ- Ήφαιστος C 28.28. O 3.16. H 3.1, 3, 4, 12
ραίους C 20.21; 21.8, 37. Cf. Ιουδαίοι
'Εκάβη M 5.100 (Eurip.). H 1.22 Θαλής C 3.12, 24; 5.31, 35, 43
Έκτωρ C2.20; 24.11; 30.22, 23, 27. O 1.14. Θαλλός C 9.20
H 1.21, 23, 33 Θέτις O 1.12. H 1.20
'Ελένη C 28.15, 17. O 1.9. H 1.10 (Horn.), Θήβη C 2.37 (Hom.)
13; 2.38, 41; 3.44 Θυέστειος O 3.22
Έλευσίς O 2.10 Θυέστης O 3.20. Η 3.*36, 50, 52
'Ελλάνικος C 9.19 Θών C 28.15
'Ελλάς O 1.9. H inscr.
"Ελλην C 12.25 (Plato). O 4.6. "Ελληνες C 'Ιερουσαλήμ C 13.8
12.25 (Plato). H 1.16. Ελλήνων C 9.10; Ίησοϋς Χριστός C 38.5, 24
12.16, 18, 29, 33; 13.2, 8; 17.17; 32.6. 'Ιθακήσιος Ο 1.19
Έλλησι C 12.14, 20; 24.5; 25.41, 46; 27.30. Ίλιον Η 1.23
"Ελληνας C inscr.; 27.3. O inscr. — ώ "Ιναχος C 9.11, 16
άνδρες Έλληνες C 1.1; 2.1; 4.17; 10.1; Ίξιόνιος C 2.34 (Hom.)
13.24; 14.1; 22.10; 34.9; 35.1; 38.1, 19. O 'Ιουδαϊκός C 9.26
1.1; 2.24; 3.18; 5.1. H 1.1, 8; 2.22; 3.14, Ιουδαίοι: Ιουδαίων C 9.13, 15, 22; 10.9;
21, 26, 47; <5.1 > 13.39. Ίουδαίοις C 9.41 (Diod.); 13.32, 36.
'Ελληνικός C 9.14. M 1.22 'Ιουδαίους C 9.17, 22. Cf. 'Εβραίοι

Authenticated
Index Nominum 139
ΊουστΤυος C inscr.; M inscr.; (O inscr.) 12.13,17; 13.1; 14.10,15; 20.2; 22.2; 25.23,
'Ιππόλυτος M 5.36 (Eurip.) 39, 40, 43; 28.23, <26>, 50; 29.2, 3, 5, 16;
'Ισραήλ C 31.6 (VT) 31.9; 33.4, 11; 34.4, 12. ΜωϋσεΤ C 20.20;
Ίων M 5.38 (Eurip.) 21.32; 25.28; 26.1. Μωϋσέα C 9.19; 10.10;
Ί ώ σ η Tros C 9.21, 2 3 , 26; 10.9; 13.30 21.8, 18; 25.26, 42. Μωϋσήν C 9.41
(Diod.)
Κάδμος C 12.20
Καμπανία C 37.6, 8 Νεοκλής C 4.4
Κάστωρ (historicus) C 9.20 Νέσσειος O *3.13
Κεκροπίς O [3.25] Νηρηίδες O 2.12
Κένταυρος M 6.8 Νικόστρατος M 3.16 (Philem.)
Κλαζομένιος C 3.22
Κόρη O 2.8. Η 2.36 40, 42; 3.44 Ξέρξης C 9.53 (Diod.)
Κορίνθιοι Η 3.41
Κουμά (?) C 37.7 ( = Κοϋμαι) 'Οδυσσεύς C 17.17; 24.10; 28.3. O 1.23. H
Κουρήτες Ο 2.5 1.26; 3.10
Κριτίας C 12.23 (Plato) Οιδίπους O 3.26. H 3.38, 55
Κρονίδαι Ο 2.18 'Ολυμπιάς C 12.15
Κρόνος Ο 2.2. Η 2.19; 3.16, 19, 24, 36, 42 'Ολύμπιος C 2.47 (Horn.). 'Ολύμπιοι C
2.25 (Horn.)
Λαερτιάδης Ο 1.19. Η 1.26 Όλυμπος C 2.58 (Horn.); 28.56 et 58
ΛαΤος Ο 3.26 (Horn.). O 5.13. Ούλυμπος C 28.7 (Horn.)
Λήδα Ο 2.16. Η 2.15 Όμηρος C 2.16, 29, 70 bis; 5.25 (Plato);
Λητοΐδης Ο 2.19 14.13; 17.1, 22; 24.8, 14; 28.1, 10, 16;
Λητώ C 2.39 et 69 (Horn.) 30.20, 31. 'Ομήρου C 2.5, 40; 5.27; 24.4;
Λυδή O 3.12 25.2, 7, 17. O 1.25. H 1.9. Όμήρω C
Λυκούργος Η *3.34 5.28, 45; 25.1, 15. M 6.6. Όμηρον C 5.23
(Plato), 40, 46, 24.1. O 2.1. H 2.2
Μακεδών C 5.15; 12.8 'Ορέστης M 5.24 (Eurip.). H 3.37
Μελανίππη Ο 2.11 Όρφεύς C 14.13; 15.1. M 2.30. Όρφέως
Μέλητος C 20.4 C 17.2, 3, 5. Όρφεΐ C 36.41. 'Ορφέα C
Μένανδρος Μ 5.2, 8, 18, 78 <36.34>
Μενδήσιος C 9.18 "Οσσα C 28.58 bis (Hom.)
Μενέλαος C 28.17; 30.26. Η 1.14; 2.40 Ουρανός O 2.2
Μενοντιάδης C 2.19 (Horn.)
Μένων (Plato) C 32.3, 8, 22, 23; 37.22 Παλλάς C 2.26 (Hom.)
Μεταττόντιος C 3.20 Πάμφιλος M 4.4 (Menand.)
Μέτων C 4.7 Παμφυλία C 27.8 (Plato)
Μήδεια Η 3.41 Πάρις O 2.38, 43
Μήνη C 15.6 (Orph.) Πάτροκλος C 2.19 (Horn.). H 1.20
Μιλήσιος C 3.12; 5.31 Πελοπίδαι O 3.21. Η *3.50
Μίλητος C 3.15, 17 Πηλεϊάδης C 17.8 (Hom.). O 1.14. Η 1.32
Μνήσαρχος C 4.1; 19.1 Πήλιον C 28.59 (Hom.)
Μουσαίος C 15.2. Μουσαίε C 15.7 (Orph.). Πηνελόπη Η *3.9
M 2.33 (Orph.) Πλάτων C 5.13; 6.17, 21, <23>; 7.3; 12.6,
Μωϋσής C 9.9, 33; 10.3; 11.19; 12.17; 22.7, 21; 14.14; 16.1; 20.1, 5; 22.1, 11, 26; 23.6.
11; 28.24; 29.6; 30.2, 6, 15; 33.7; 35.2. 15, 22; 24.1, 14, 20; 25.1, 8, 21, 31, 36, 39;
Μωϋσέως C 9.2, 12, 23, 40; 10.2; 11.17; 26.1; 27.28, 36; 28.1; 29.1, 13; 30.31; 31.1,

Authenticated
140 Indices
7, 16; 32.16; 33.1, 10; 36.23; 37.19, 20. M Τάνταλος C 28.8

4.29. - Πλάτωνος C 5.4, 17, 21, 44; 6.3, Τάρταρος C 27.22 (Plato)
8; 12.6; 22.27; 24.6, 18; 32.3; 36.22. - Τελαμώνιος O 1.22
Πλάτωνα C 24.4; 37.43 ΤηΘύς C 2.8 (Horn.)
Πλουτεύς O 2.7, 8. Η 2.36, 39, 44 Τηλέμαχος C 28.17
Πολέμων C 9.13 Τίμαιος (Plato) C 12.22; 22.6; 26.4. M 4.29
Πολύδαμνα C 28.15 Τιτυός C 28.2, 4 (Horn.)
Πολυξένη Ο 1.15. Η 1.33 Τροία O 1.14. Η 1.10 (Horn.), 33
Ποσειδών Μ 5.53 (Eurip.). Ο 2.7, 11. - Τρώες C 2.14
Ποσειδάων C 2.26 et 64 (Horn.)
Ποσειδώνιος C 9.14 Υάκινθος O <2.22>
Πρίαμος Η 1.22
Πρόκνη Ο 3.24. Η 3.53
Φαιδρός (Plato) C 37.19
Πτολεμαίος ö Μενδήσιος C 9.17
Φάρος C 13.11, 26
Πτολεμαίος ò Φιλάδελφος C 13.3
Φιλήμων M 2.26; 3.15; 4.2
Πυθαγόρας C 4.1; 14.14; 19.1, 9, 15. Μ
Φίλπτττος ó Μακεδών C 12.7, 9
2.53
Φιλοκτήτης M 5.95 (Eurip.)
Πύλος C 2.57 (Horn.)
Φιλόχορος C 9.19
Φίλων C 9.21; 10.8; 13.29
'Ρέα Η 3.19
Φλάβιος C 9.25. Cf. Ίώσηττος
"Ρόδη Μ 5.14 (Menand.)
Φοίβος C 2.65 (Horn.). M 5.25, 43 (Eurip.)
Φοινίκη C 10.11; 12.20
Σάμιος C 4.1
Φοίνιξ C 2.36 (Horn.); 17.13; 24.21
Σαρττηδών C 2.18 (Horn.). Η 2.34
Φρίξος M 5.91 (Eurip.)
Σάσυχνις C *9.46 (Diod.)
Φρύξ O 2.17. H 2.17
Σάτυρος Ο 2.14; 3.11. Η 2.14
Σειρήνες C 36.30. Ο 1.20. Η 1.30
Σεμέλη C 2.37 (Horn.). O 2.16. Η 2.16 Χαλδαϊκός C 37.5
Σεσόγχωσις C 9.46 (Diod.) Χαλδαΐοι C 11.14; 24.28. Χαλδαίων C
Σίβυλλα C 16.20. Σιβύλλης C 37.2, 18, 27, 10.10; 11.19; 24.25
33, 44. Σιβύλλη C 38.21. Σίβυλλαν C 16.1 Χαλκίς C 36.27
Σίσυφος C 28.8 Χείρων M 6.8
Σόλων C 12.23, 25 bis (Plato); 14.13. H Χερουβείμ C 31.3, 4 et 5 (VT)
3.34 Χριστιανοί H 1.5
Σοφοκλής C 18.2, 12. M 2.15; 3.3 Χριστός C 38.5, 24
Σπάρτη C 28.16 Χρυσηΐς O 1.11
Σύριος C 9.20
Σωκράτης C 12.6; 36.4, 5, 7, 17. Σωκράτει "Ωγυγος C 9.11
C 20.3. Σωκράτη C 36.11. Σώκρατες C Ωκεανός C 15.23 (Orph.). M 2.49 (Orph.)
26.23 (Plato) "Ωτος C 2.49 (Hom.); 28.54

Authenticated
INDEX VERBORUM POTIORUM
A άθετέω C 5.33; 36.45

άΐδιος C 22.17 (ό θεός)
άβασάυιστος C 14.3 (πλάνη) άϊδιότης: (τοϋ θεοΰ) 25.28, 36; 26.1
άγαθός C 17.18, 19; 19.5. O 1.20; 5.16. - αιδώς C 35.11. Ο 4.4
τά άγαθά C 38.5 αιθέριος: σώμα C 2.18, 24
άγαλμα C 34.1 αίθεριώδης C 36.24 (στοιχεΐον)
άγανακτέω O 4.6 αίθήρ Ο 2.6
άγαπάω M 6.1 αΐρέω Ο 5.15. - αίρέομαι C 1.4; 17.9. Μ
άγέλη O 2.29 6.3. Ο 2.4
άγένη-ros: Ολη (Plato) C 7.5; 20.16; αίρομαι Ο 1.13
25.15. - C 4.5 (σώματα); 22.16 (Θεός); αισθάνομαι C 1.18
23.18 (δύναμις) αίσθησις Ο 5.18
άγιος: τό άγιον Πνεύμα C 32.2, 5, 7, 15, αίσθητός C 29.15 (είδος); 30.9 (γή), 11 (ου-
19, 21, 29; 35.9. - το άγιον όνομα Μ ρανός)
5.1. - άγιοι άνδρες C 8.10; 10.17; 13.41; αίσχρότης Ο 2.25
15.36; 32.1; 36.37 αισχύνη C 36.27
άγνοέω C 5.28; 12.14; 23.9; 25.15, 35 αίσχύνω Ο 2.11
άγνοια C 5.12; 7.18; 8.3; 11.7; 36.11, 14 αίτέω C 35.24
άγνός: άγνώς C 11.15 αιτία C 5.43; 19.5; 37.40; 38.5. Μ <1.12>.
άγνώς Μ 1.24; 6.23 . Ο <1.25>
άγνωσία Μ 3.2 αίτιος C 2.14; 35.25. - το αίτιον C 7.11;
άγος Ο 3.20 37.33
άγριος Ο 3.3 (ΰς) αιχμάλωτος Ο 1.10, 11
άγω Ο 1.11, *12; 2.9 αΐώνιος C 35.25 (ζωή)
άγών Ο 3.1 άκάματος Ο 3.3
άδελφή Ο 3.24 ακατάσχετος Ο 1.7 (επιθυμία)
άδελφός Ο 1.7; 3.27. - Αδελφοί (Me- άκίνδυνος: άκινδύνως C 1.10
nand.) M 5.85 άκίνητος C 6.24 (ψυχή)
άδηλος C 36.19 (πράγματα) ακμάζω C 12.8
άδοξία C 36.27 άκοή Ο 1.24
άδύνατος C 23.15. — το άδύνατον C ακολασία C 2.29
23.14. - άδΟνατόν εστίν C 3.4; 5.7; 11.3 άκόλαστος: άκολάστως Ο 4.9
άδω C 36.40. Ο 4.11. - ó άδόμενος Ο 3.2 άκόλουθος: άκόλουθόν εστίν C 2.41; 8.3;
άεί C 22.9, 12, 13, 14, 20; 24.20 11.10; 35.21. - άκολούθως C 8.20
άειθαλής C 28.34 (κήπο?) άκούω C 18.2; 19.10; 38.30. - άκήκοα C
άεικίνητος C 6.23 (ψυχή) 11.9, 10; 12.23; 13.27; 20.20; 27.5; 37.38
άήρ C 3.18, 23; 4.8, 13; 7.20 άκρασία Ο 1.3, 7; 2.16; 3.18; 4.4
αθανασία C 8.18 άκρίβεια C 9.30; 37.30, 39, 43; 38.3
άθάνατος C 6.21 et 22 (ψυχή); 25.11 (θεοί). ακριβής C 1.7; 12.15. — το ακριβές C
Ο 5.12 13.16. - ακριβώς C 5.14; 7.2; 13.6; 14.6;

Authenticated
142 Indices
22.15; 28.63, 67; 32.2. - Ακριβέστερος C άμοιρος Ο 1.20

1.8 - ακριβέστερου (adv.) C 36.22 άμφότερος C 4.3
άκριβόομαι C 25.34 άναβιόω C 27.5
ακροατή; C 15.3 άναγινώσκω Ο 2.24
άκων C 14.9; 35.27; 36.43 αναγκάζομαι C 14.9; 35.27
άλάομαι O 2.8 αναγκαίος C 36.40 (παλινωδία); 38.26
αλήθεια C 3.2; 35.7; 36.14; 38.17. M 1.2, 8. (ιτρογύμνασμα). — άναγκαΐόν Ιστιν C
O 4.11 2.10, 30; 8.19; 12.1; 15.4; 16.3; 22.25; 31.15
άληθεύω C 5.44, 45 ανάγκη C 23.14, 21, 33. — ανάγκη εστίν
αληθή? C 5.28, 29; 8.1; 14.5; 21.30 (δόξα); C 2.72; 20.13; 23.12; 25.14
36.44. M 1.5 «θρησκεία». - ή άληθής αναγορεύω Μ 6.11
γνώσις C 1.14; 26.3; 36.2, 46. - ή άληθής άναγράφω C 10.8
θεοσέβεια C 1.9; 4.18; 5.5; 34.9; 35.5, 10; άνάγω Ο 3.5
36.39, 38.2. - τάληθές C 1.8; <35.20); άναγωγή C 31.15
36.1. τάληθή C 7.24; 11.16 άναθυμίασις C 7.21
αληθινός Μ 6.20 (όνομα) άναίρεσις C 22.24
'Αλιείς (Menand.) Μ 5.82 άναιρέω C 5.17, 44; 21.31; 27.4. Μ 6.18. Ο
άλίσκομαι Ο 1.23
3.6, 8
αλκή Ο 5.4
αναλαμβάνω C 37.14; 38.7
άλλαχοΟ C 15.26; 16.8, 12; 24.17; 30.26 άναλύω C 30.29. — άναλύομαι C 3.14, 19;
άλληγορία C 19.5; 28.53; 32.20; 34.12 5.36
άλληλοκτονία Ο 3.27
άναμιμνήσκω C 38.8
άλλήλωυ C 4.20; 8.7; 17.21; 19.7. -
άνάμνησις C 32.8
άλλήλοις C 5.11; 7.1, 17; 8.20. -
άνανδρος Ο 3.19 (ήρωες)
άλλήλους C 4.19; 6.11, 14; 7.11, 19, 25;
άναξ C 11.15; 24.29
8.3, 6; 13.15, 19; 35.28
άναπλάττω C 5.18
άλλοθεν C 29.2; 31.1, 9
άναρττάζω Ο 2.18
άλλοιόομαι C 4.7
άνάστασις: σωμάτων C 27.30, 31, 36
άλλοΤος: άλλοιότερος C 1.8
άναστρέφω C 21.31
αλλόκοτος C 25.22
άνατίθημι C 13.23
άλλος C 4.14; 6.1; 7.21; 13.1; 14.14; 20.2;
ανατρέπω C 8.7
32.11; 37.18. - άλλως C 12.14; 35.28
άλλοτε C 35.28 (άλλως) αναφέρω C 24.8; 26.3; 36.19
άλλότριος Μ 6.15 (βίου) άνδρεία Ο 3.2
άλογος Ο 1.1 άνδρικός: TÒ άνδρικόν Ο 2.22
άλυτος C 7.10; 23.17 άνδροβόρος Ο 3.4 (όρνιθες)
άμα Ο 3.27 ανέκαθεν C <9.18)
άμαρτάνω C 25.5 άνεπίκριτος Ο 1.1
αμάρτημα C 25.6 άνεπιστρεφής C 25.5 (τό θείον)
άμαυρόομαι Μ 1.13 ανέρχομαι C 8.4
άμαχος C 17.22 (μοναρχία) άνήρ C 10.12; 11.21; 25.41. Ο 2.27. -
άμελέω C 24.16 άνδρες C 2.2, 10; 8.14 (δίκαιοι); 11.13 et
άμετάβλητος C 5.18 (σώμα) 24.16 (θεοσεβεΐς); 13.7 (σοφοί), 17 (οϊ έβ-
άμέτοχος C 4.5 δομήκοντα), 21 (θεοφιλείς); 26.7 bis (θεοϋ
άμετρία C 37.40 φίλοι); 28.52; 36.31. Ο 2.26. - άγιοι άν-
άμετρος Ο 4.1 δρες C 8.10; 10.17; 13.42; 15.36; 32.2;
άμνηστία Μ 1.15 36.37. - ιεροί άνδρες C 35.23; 36.35;
άμοιρέω C 5.39 38.27. - ώ άνδρες C 1.1; 2.1; 4.17; 10.1;

Authenticated
Index Verborum 143
13.24; 14.1; 22.10; 34.9; 35.1; 38.1, 19. O άπέχω C 24.9

1.1; 2.24; 3.18; 5.1 άπιστέω C 27.29
άνθρώπινος C 7.14 (περίνοια); 8.9 (ev- άπλανής C 6.9 (σφαίρα)
voia); 10.22 (διάνοια). — άνθρωπίνη άπλόος: άπλώς C 24.20; 35.8
ψυχή C 6.16; 7.15; 8.17. M 1.1 (φύσις) άποδείκνυμι C 1.20; 9.4; 25.44
άνθρωποπαθής M 6.4 (δεσπόται) άπόδειξις C 5.24, 28; 8.2; 12.5; 19.9. Μ
άνθρωπος C 8.17; 21.35; 28.62; 30.1, 14 1.21
bis, 16, 17 (VT), 18, 20; 38.8, 11. M 6.4, αποδέχομαι C 20.1
9. - άνθρωποι C 2.41; 8.10; 14.8; 21.13, άποδημία C 19.3
16, 20, 28, 31; 24.10; 32.11; 34.2, 6; 35.11; άποδίδωμι Ο 3.10
36.8, 34; 38.9. M 1.4, 10; 6.5. O 1.5 άποδύομαι Ο 1.16; 3.14
άνθρωπότης C 28.60. M 6.16 άποκαθίσταμαι Ο 5.22
άνοδος C 28.52 άποκαλύπτω C 8.15
άνόσιος O 4.5 (μίξεις) απολαμβάνω Ο *3.7
άντιδιαστέλλω C 21.10; 22.14 άπόλαυσις C 35.13
αντιλέγω C 13.31 άπόλλυμαι C 22.19
άντιστατέω C 23.19 άπολογία C 36.13 (Σωκράτους)
αντωνυμία C 17.16; 24.18, 24
άποστέλλω C 20.21; 21.7, 36
άνω: ò άνωτάτω C 5.14 (θεός); 6.8 (ου-
άποτυχία C 14.5
ρανός)
άποφαίνω C 7.7; 11.23. Μ 5.16. — άπο-
άνωθεν C 5.13; 8.10; 10.16, 23; 32.1, 6, 27 φαίνομαι C 3.13; 4.13; 5.44; 7.9; 14.16;
άξιόπιστος C 5.27 (δόξα); 40 ("Ομηρος); 32.12; 36.25
6.14; 9.3 (μαρτυρία); 11.2 (διδασκαλία) άποφέρομαι Μ 5.2
άξιος C 7.24 (δόξα); 13.21; 19.3; 32.28; άποφυγή Μ 6.17
<33.12>; 36.3; 37.10. - άξίως C 11.21 άποχράομαι C 17.1
άξιόω C 10.4; 13.40; 24.10; 25.4; 32.7; άποχρώντως C 12.5
36.26, 35. - άξιόομαι C 10.4, 6; 38.13 άπωθέω C 35.22
αξίωμα C 10.8 άπώλεια C 22.24
άόριστος C 4.4 (δυάς)
άργαλέος: άργαλεώτατος Ο 1.6
άπαγγέλλω C 3.8; 13.25, 27; 24.19; 32.21;
άργός: άργώς Μ 6.22
34.13; 35.6, 9; 37.11
άρέσκω: άρεσθείς C 22.1; 25.25; 28.27
άπάγω C 36.32
άρετή C 5.3; 10.13; 32.7, 9 bis, 13 (Plato),
άπάδω C 17.3
16, 18, 24 (Pl.), 26 (Pl.), 27 (Pl.), 27, 28.
άπαιδευσία C 37.42
M 6.1. O 1.19, 24. - άρεταί C 32.19
άτταλλάττω C 35.18. — άπαλλάττομαι C
άρθρον C 22.11
I.4, 19
αριθμός C 4.2; 7.22; 19.8
άπαξ C 23.16
άρκέομαι C 5.21, 39
άπαραμίλλητος Ο 5.1 (σοφία)
άρκετός M 1.8 (άλήθεια)
άπας C 6.24. — άπαντες C 5.35; 9.18;
άρμα C 31.1, 8
II.22; 21.34; 25.45. Μ 6.12. - άπαντα C
αρμονία C 4.2
3.13, 16, 24; 4.13; 5.13; 19.4, 5; 20.12;
24.8. - Cf. πάς αρπάζω O 1.10; 2.8
απατάω C 21.11, 14, 20 άρτύω O 3.23
άπατη C 11.7, 9; 21.13 αρχαιολογία C 9.26 bis (Ιουδαϊκή)
άπειμι C 36.13 αρχαίος C 5.1 (πλάνη); 9.22 (άρχων), 33
άπειρος C 3.23 (άήρ). — τό άπειρον C 3.15 (νομοθέτης); 12.30 (ποιηταί); 13.5 et 30
άπελαύνω Ο 5.18, 20 (ϊστορίαι); 16.1 (Σίβυλλα); 30.29 (πλά-
απέρχομαι Ο 5.21 σις); 38.8 (πρόγονοι). — άρχαιότατος C

Authenticated
144 Indices
12.12 (ιστορία); 38.21 (Σίβυλλα). - τό άχάριστος Μ 6.24

άρχαΐον C 9.23. τα άρχαΐα Μ 2.26 άχώρητος C 38.7 (Λόγος)
άρχαιότης C 10.2; 12.4 άψυχος C 30.22 (σώμα)
άρχή = initium C 4.1; 17.2, 6, 9; 28.24 bis;
33.5, 7. M 1.1, 14; 6.22. O 1.26. - =
principium, origo, causa C 2.6; 3.13, 15, 18, Β
20, 22, 24; 4.1, 4, 13; 5.33, 34, 35, 37; 6,
3, 7 bis; 7.3, 6; 19.4; 20.12; 21.29; 26.4, 5 βαδίζω C 37.5
et 6 (Plato); 29.1. — = regnum, imperium βάρβαρος C 12.16
O 2.3, 6 βασανίζω C 1.8
αρχηγός M 6.12 βασιλεία C 12.11. - Βασιλεΐαι (VT) C
άρχικός C 4.9 (δυνάμεις) 31.11
άρχω = incipio C 3.12; 5.31. — άρχομαι βασιλεύς C 9.16; 10.5; 13.3; 24.4. Ο 5.2. =
C 1.1; 3.9 bis; 9.1, 25; 34.7 ó Θεός Ο 5.7
βασιλεύω C 9.16
άρχων C 9.13, 23; 10.13; <17.20); 21.33
βασιλική C 37.9, 12, 15
άσκησις M <1.3)
βασκανία Μ 1.4
άσκητός C 32.10 bis
βάσκανος C 38.9 (δαίμων)
ασπάζομαι C 23.6; 25.22. M <6.4), 20
βέβαιος Μ 1.13 « ό ν ο μ α »
ασπίς C 28.27
βήμα C 37.16
άστασίαστος: άστασιάστως C 8.7
βιάζομαι C 23.21
άστήρ C 28.25
βιβλιοθήκη C 13.3. - Βιβλιοθήκαι (Diod.)
άστρον C 7.21
C 9.29
άσύμφωνος C 7.23 (δόξα)
βιβλίον C 9.24, 31; 13.4, 41. M 2.31
ασφαλής: άσφαλές εστίν C 4.17; 22.3
βίβλος C 9.15, 32; 13.9, 23, 32, 34, 37;
άτακτος C 7.22 (δόξα)
38.22
άταξία C 4 . l l
βίος C 1.11; 8.18; 10.7; 11.17; 19.2; 35.18;
άτεκνέω Ο 3.22
36.28. M 3.1; 6.15. O 3.15
άτρεπτος Μ 1.20 (θρησκεία). — άτρεπτον
βιόω C 1.10; 11.21
όνομα Μ 1.13; 6.20
βλάβη C 36.31
αύδή C 15.31, 34, 35, 39, 42
βλασφημέω C 13.38
αύθις C 6.8; 7.5; 12.26; 15.26; 23.17; 29.10;
βλασφημία C 5.21
30.26
βοάω C 31.7
Αύλητρίς (Menand.) Μ 5.88 βούλησις C 23.20
αυλός Ο 4.2
βούλομαι C 6.23; 7.12; 9.5; 12.32; 15.33;
αυτεξούσιος: τό αΰτεξούσιον Μ 6.4
20.13; 21.14; 35.15. O 5.4. - βουλόμενος
αύτογένητος: Θεός C 11.15; 24.29 C 4.17; 5.1, 27; 9.25, 40; 13.7, 39; 20.8;
αυτοδίδακτος Μ 6.6 21.32; 23.2; 25.25, 36; 35.10; 38.18
αυτόπτης C 9.30. Μ 2.52 βραχύς C 12.2; 25.26. - βραχύ adv. C
αυτός = ó Θεός C 17.14; 24.22, 24, 29 9.39
άφθαρτος C 4.5 (σώματα); 7.10 (τά γινό- βριαρός O 3.2 (λέων)
μενα); 23.17. Ο 5.2 (Βασιλεύς) βροτός Ο 5.12
άφίημι C 36.18. — άφίεμαι C 1.3; 11.7; 38.3 βυθός Ο 2.7
άφιλόνεικος: άφιλονείκως C 8.7; 38.4
άφιξις C 38.5 (Ίησοϋ Χριστού)
άφίσταμαι C 25.6. — άποστήναι C 5.1; Γ
9.17; 23.1; 35.4. - άπέστη Ο 5.2
άφοράω C 14.3, 6; 23.22; 28.51; 37.27, 44 γαληνιάω Ο 5.20 (ψυχή)
αφορμή C 36.45 γάμος Ο 3.27; 4.8

Authenticated
Index Verborum 145
γελάω O 3.13 γονή C 5.37

γελοίο;: γελοιότερος C 3.10. — γελοι- γονοποιός C 7.22 (ύδωρ)
ότατος C 2.3 γράμμα C 29.16. — γράμματα C 12.18,
γενεαλογέω C 2.72 19, 30, 33; 13.2, 6; 25.46. Μ 1.23
γένεσις C 2.6; 6.5; 12.9, 13; 28.27; 33.5 γραφή C 28.61 (θεΐαι)
γενητός C 7.6 et 25.15 (Ολη); 22.17 γράφω Μ 2.27, 32, 53. - έγραψα C 34.11 ;
(θεοί). — το γενητόν C 23.12 37.5, 28. — γέγραφα C 36.41. γέγραφε C
γένος C 9.13; 10.8, 10, 14; 11.19, 20; 21.34 2.7; 5.19, 25; 9.25, 30, 32, 34; 12.18, 22;
γή C 4.8; 7.15; 15.35; 27.33; 28.25; 30.1, 3, 17.9; 22.7; 23.23; 25.37; 26.2, 29; 27.6;
4, 5, 6 bis, 8, 18, 20, 21 bis, 22, 25, 29; 28.9, 24, 29, 35, 68; 29.6; 30.3; 31.9; 33.8,
33.8; 36.20. O 5.12. - γαϊα C 30.25, 28 13; 37.23. γεγράφασι C 10.2; 25.47;
(Horn.) 30.31. - γεγραφώς C 12.33; 13.20; 14.14;
γηγενής C 9 . l l 19.3; 36.42. — γράφομαι: γέγραπται C
γίνομαι O 5.20. - γίνεσθαι C 3.16, 19, 21; 31.12. - γεγράφθαι C 13.2, 20, 30. -
38.25. - γινόμενος C 22.18; 28.54. τά γεγραμμένος C 13.6; 29.14. τά γεγραμ-
γινόμενα C 6.5, 6; 7.9; 22.30; 29.15. - μένα C 13.7, 35. — γραφέντες C 12.10. τά
έγένετο C 15.36, 38. O 1.17; [5.23], - γραφέντα C 11.18; 13.42; 28.27
γενέσθαι C 10.14, 18; 13.13; 20.4; 21.17; γυμνάζω C 20.7
23.14. - γενόμενος C 13.25; 14.10, 15; γυναικείος Ο 2.28 (έσθής); 3.12 (ερως)
20.3, 15; 21.27; 22.24; 23.17; 28.12, 17; γυνή C 28.15. Ο 1.26, 27; 4.9. - γυναίκες
30.9, 10, 11, 18; 33.7; 37.9, 34; 38.9. το Ο 2.26, 29
γενόμενον C 7.8; 20.11; 23.8, 11. - γέ-
γονεν C 9.2, 9, 33; 12.7; 13.37; 28.10, 21;
36.43. γεγόνασι C 1.17, 12.2, 35.3. - Δ
γεγονώς C 9.9, 31; 15.2. Μ 2.52. τό μή
γεγονός C 23.21. — γεγενήσθαι C 2.14; δαίμων = diabolm C 21.14, 20; 38.10
4.11, 12; 7.12; 9.12; 10.10, 21; 11.3, 13, 20; δείδω: δεδιώς C 20.3; 22.4; 23.7; 25.22, 40;
20.12, 13; 23.16; 24.27; 25.14, 45; 30.19; 32.4, 29
33.1; 35.3 δείκνυμι C 1.8; 28.21. — δεικνύναι C 4.16;
γινώσκω: γινώσκειν C 3.6; 5.12; 7.14; 5.28; 12.6. Μ 1.8. - δεικνύων Μ 6.17. -
8.10; 21.34; 19.5. - εγνων C 9.7; 11.18; τά δεικνύμενα Μ 6.12
12.2; 13.2, 34; 34.9; 35.18; 37.10; 38.4, 12. δεινός C 14.5 (άποτυχία). Ο 5.9 et 17
Μ 6.16. - έγνω C 13.17; 15.37; 20.3, 22; (πάθη); 5.11 (ρήτορες), 15 (έρπετόν). —
21.11; 25.27; 28.19; 31.2; 33.1, 4. - τό δεινόν Ο 5.18
γνώναι C 6.2, 13; 7.15; 12.4, 12; 13.6; δεϊπνον: τά θυέστεια δείπνα Ο 3.22
19.10; 20.10. - γινώσκομαι C 13.16. Μ δεισιδαιμονία C 36.36
6.19 δέκατος C 27.1 (λόγος)
γλαφυρός Ο 4.2 δέλεαρ C 36.32
γλουτός Ο 3.13 δεξαμενή C 37.13
γλωσσότμητος Ο *3.24 δέος C 27.3
γλώττα C 8.16 δέρμα C 27.33, 35
γνήσιος C 15.3 (άκροαταί) δεσμός: δεσμά Ο 2.5
γνώμη Μ 1.10, 17; 5.17; 6.1 δεσμωτήριον C 36.13, 18
γνώρισμα C 36.39 δεσπότης Μ 1.3 ( = Θεός); 6.5
γνώσις C 1.15; 8.8, 15; 26.4; 36.2, 19, 46; δεύτερος: δεύτερον adv. C 5.9, 38
38.27. Μ 2.15, 27 δέχομαι: δεξάμενος C 8.8; 25.27; 27.37;
γνώστης Μ 1.20 29.14; 30.27
γοάω Ο 3.24 δέω = ligo·, έδέδετο C 2.28

Authenticated
146 Indices
δέω: δ « = oportet C 8.11; 14.1; 18.2; 21.33. δίδωμι C 7.7. Ο 1.8. - δίδομαι C 10.23.
O 3.26; 5.22. - δεΤν C 5.9; 11.2; 21.4; Μ 1.22
25.24; 38.12. - δέον M 1.18. - τ α δέοντα δίειμι Μ 6.9
C 1.2. — δέομαι = egeo Μ 5.84 bis διέξειμι C 3.3; 12.5; 25.22
δηλονότι C 21.10 διευλαβέομαι Ο 2.4
δήλος: δήλόν έστιν C 6.16; 7.13; 15.43; διηγέομαι C 2.43; 6.15; 17.21; 27.5; 28.3;
19.6; 20.13; 25.2; 37.45 37.37. Ο 2.12
δηλόω C 9.10; 12.9, 11, 19; 17.20; 19.2; διηνεκώς Ο 5.6
25.29; 27.31; 28.7, 50; 35.17; 36.13. Ο 1.20; διϊκνέομαι Ο 5.8
3.20 διΐσταμαι C 37.7
δήλωσις C 21.2 δίκαιος C 8.14 (άνδρες); 21.24 (τιμωρία);
δημιουργέω C 34.8. Μ 1.9. — οϊ 13.42. - δίκαιον εστίν C 21.23
δημιουργηθέντες θεοί (Plato) C 20.18; δικαιόω C 10.16
23.2; 25.14 διοίκησις Μ 1.19
δημιουργητός C 22.17 (θεοί) διορθόομαι C 37.29
δημιουργία C 6.5; 22.29 δισκεύω Ο *2.21
δημιουργός C 22.26, 29; 23.2, 7, 16. 19; διώκω Ο 2.20
24.4; 25.10, 16 δ ό γ μ α C 4.16; 19.1; 23.1
διαβαίνω C 37.6 δοκέω: δοκεϊτινί C 17.9; 20.8; 22.10; 24.14,
διαβολή C 28.62 21; 27.3, 28; 37.3, 19. - δοκοϋντες Μ
διάβολο; C 28.61, 63 5.1. - δόξω C 12.5. - Ιδοξέ τινι C 1.15;
διαγινώσκω C 13.21, 34.3 17.3, 10; 20.17; 32.5, 30; 33.11. Ο 4.10. -
διάγνωσις C 21.2 τ ά δόξαντα C 1.6, 7; 4.15; 5.29; 14.16
διαδοχή C 3.25 δόκιμος C 13.29
διαθήκη: Διαθήκαι (Orph.) Μ 2.31
δοκιμότης C 35.23 et 36.25 (φράσεως)
διαιρετικός C 4.10 (νεΐκος)
δόξα = opinio C 3.10; 4.20; 5.17, 28, 33,
διάλεκτος C 13.8
44; 7.23; 17.13; 19.9, 10; 20.20; 21.30; 22.5,
δ ι α λ λ ά τ τ ω C 22.11
8, 20; 27; 23.19; 25.25. M 1.16. - δόξαι
διάλογος C 36.12
C 3.8; 5.10, 44; 7.2; 35.28. - = fama,
διαμαρτάνω C 13.19; 37.40
gloria C 17.2. M 6.24
διανέμομαι Ο 2.6
δούλος O 1.15
διάνοια C 10.22; 13.17
δραματουργός O 3.19 (ίστορίαι)
διάπλασις C 4.6
δ ρ ά ω Ο 3.11
διάπλους Ο 1.20
διαφέρω C 9.6; 13.35, 36; 19.7; 25.46. - δυάς C 4.4
διαφέρομαι C 6.12, 14; 8.6 δύναμαι: δύνασθαι C 4.18; 5.9; 7.10, 14;
διαφορά C 21.19; 22.26 11.5, 16; 21.17; 28.52. - δυνάμενος C 4.6;
διάφορος C 8.20; 21.3. - διαφόρως C 7.18 7.24; 22.10, 24; 36.20. - ήδυνήθη C 13.16.
διδακτός C 32.9, 10, 14 Ο 1.21. δυνηθείς C 4.19; 6.14; 7.15; 34.11;
διδασκαλία C 13.35, 41 ; 20.2; 25.41 ; 27.37; 36.27
32.5, 30; 37.4; 38.9. Ο 5.10 δύναμις C 4.9; 7.21; 13.20 (θεία); 22.28
διδάσκαλος C 1.16; 2.1; 3.3; 4.12; 8.2, 5; (Θεού), 30; 23.18; 38.7. Ο 5.8 ( = Λόγος)
9.9; 10.18, 21; 11.2; 12.7, 19; 14.7; 15.2 δυνατός C 23.14; 37.2 et 38.23 (έπίττνοια).
διδάσκω C 5.9; 8.8; 11.5; 15.36; 16.3; 19.6; Μ 3.1 (Θεός). — τ ό δυνατόν Ο 5.15. —
21.9, 24; 22.3; 27.37; 28.11; 35.11; 37.3; δυνατόν εστίν C 8.2, 10; 12.3; 21.1, 35;
38.24, 35. Ο <5.6). - έδίδαξα C 8.6, 20; 23.9, 21; 29.6; 34.10; 35.17, 19; 36.38
10.20, 22; 21.19; 36.34, 40. Ο 2.25. - δύο C 4.9; 6.7 (άρχαί)
διδάσκομαι C 21.22; 29.4. Μ 6.8 δωδεκαταΐος C 27.4

Authenticated
Index Verbotum 147
δωρεά 11.22. — = τό άγιον Πνεύμα C εκάτερος C 5.10; 6.17; 22.12

8.11; 10.18, 20, 23; 32.2, 4, 27 εκβακχεύομαι O 4.4
δώρου C 13.22 έκβάλλω C 24.1. - έκβάλλομαι C 5.22;
21.25, 26
έκδίδωμι C 38.13
Ε εκεί C 10.11; 13.26; 25.5; 28.10; 37.6
εκείθεν C 35.17
έβδομήκοντα C 13.7 et 17 (σοφοί άνδρες) έκεΐσε C 13.23
έγγύς C 37.3 εκθειάζω C 12.23; 37.20
έγκλημα C 23.10 έκκαλέομαι O 4.2
έγχωρέω: εγχωρεΐ C 23.13 εκκλησία C 13.38
έθέλω C 5.44; 7.2; 28.51, 63; 32.3, 20; 35.8. έκλαμβάνω C 37.38
Cf. θέλω εκλογή M 6.3
εθίζω: είθισμένοι C 13.31. τό είθισμένον Μ έκπίπτω C 17.10; 37.43
5.84 έκπλήττομαι C 13.20
έθος Μ 1.5. Ο 1.2 εκπρόθεσμος C 35.16 (μετάνοια)
εθω: είωθα C 3.7; 36.12. Ο 4.5 «τίθεμαι (med.) C 3.10; 5.16; 17.13; 22.5;
είδος (Plato) C 6.3, 6, 7; 7.4, 6; 29. 1, 3, 14; <25.24); 35.29. - έκθέμενος C 9.3; 19.2. -
30.8, 19. - (VT) C 29.<9>, 17 έκθείς M 2.1
είδωλον M 1.23 εκτός C 13.10; 37.39
είδωλοττοιΐα M 1.3 εκτρέπω M 1.3
είκών C 28.28, 33, 34; 38.7 εκφέρω M 2.2
ειμί: εστίν = licet C 2.4, 43; 24.6. ô όντως έκφεύγω C 23.10
ων Θεός C 17.16; 20.19; 24.24; 2 6 . 2 - 3 . ό εκών C 25.21
όντως Θεός Μ 1.11; 2.27. ό ών Θεός C έλάσσων M <6.15)
20.19, 21 (VT); 21.10 (VT), 11, *11, 18 έλαύνω C 31.1
(VT), 19, 33 (VT), 34, 36 (VT), 37 (VT); ελαφος O 3.6
22.11, 13; 24.16, 19; 25.26, 29 bis (VT), ελεγχος C 38.17. M 6.1
31. - oi μή όντες θεοί C 21.11, 12, 16, ελέγχω C 7.25. M 5.17. O 2.16, 20. -
19, 26; 24.16; 38.10, 20, 23. - τό (άεί) δν ελέγχομαι C 7.1; 11.6; 25.16; 35.27. M
(Plato) C 2 2 . 8 - 9 , 12, 14, 20; 24.20. - τά 1.25. O 3.18
όντα C 3.13; 4.4; 5.35; 26.3 ελεύθερος C 23.22
εΤπον: είττοιμι C 15.1. Ο 4.6. — ειπείν C εμβάλλω M 1.16
εμμένω C 7.3
1.2; 8.12; 11.11; 14.9. Ο 3.9
εμπορεύομαι O 1.9
εϊργομαι C 13.15
εμφαίνω C 24.15
ειρηνικός Ο 5.9 (σάλττιγξ)
έμφράττω O 1.21
ειρωνεύομαι C 36.11
έμψυχος O 5.10 (πυρ)
εΤς C 25.29 « χ ρ ό ν ο ς » ; 37.9 (λίθος). Μ 1.2
ενάντιος C 4.19; 5.45 (δόξα); 14.16; 23.7;
(Δεσπότης). - εΤς Θεός C 15.3; 16.3;
25.17; 35.15 (όδός). - τάναντία C 1.5;
17.12; 18.1; 19.3, 5, 9, 11; 20.1; 21.4, 8;
5.10; 20.8; 23.9, 11. - τουναντίον adv. C
22.2 bis; 24.7, 15; 25.23. 36.38, 42, 44. M
17.19. - εξ εναντίας C 2.61
2.16. - μία C 8.16; 32.18; 33.9 (VT). -
έναρθρος Ο 3.10 (φωνή)
εν C 7.23; 8.16; 19.7, 8; 22.10; 32.17
ένδοξος: ενδοξότατος C 5.2; 9.28; 28.12
εισάγω C 2.16; 23.7, 9; 24.11; 25.10;
ενδότερος: ένδότατος C 37.15 (οίκος)
<30.26). M 6.21. O <3.20)
ενδύομαι Ο 1.17
είτα C 4.1; 5.21, 39; 9.39; 10.19; 12.26; 16.8;
ενέργεια C 8.13
21.36; 28.25; 30.3, 15; 33.8
ενθα C 13.11; 31.12; 37.7, 10
έκαστος C 3.10; 6.4; 13.13. M 4.2

Authenticated
148 Indices
ένθεν C 31.7 έπιβουλεύω Ο 4.7. — επιβουλεύομαι C

ένθεος: τό ένθεον Ο 5.15 2.16
Ινιαυτός C 33.5 έπιβουλή C 2.23; 17.21
ένιοι C 5.19; 7.9, 16; 14.11; 37.40 έπιγινώσκω Ο 5.3
ένίσταμαι Μ 3.2. — ό ένεστώς χρόνος C έπίγνωσις Μ 1.2, *13
25.30 επιγραφή C 9.24
έννοια C 8.9 επιγράφομαι Μ 2.31
ένοχλέω C 21.31; 36.31; 38.11 έπιδείκνυμι C 28.34; 37.12. Ο 2.27
ενταύθα C 15.35, 42; 23.6; 24.14; 25.38; επιδικάζομαι Ο 1.24
27.28; 35.20. Μ 6.1. - τά ένταϋθα C 6.13. έπιθυμητικός: τό έπιθυμητικόν C 6.19
ή ενταύθα ψυχή C 6.16. ό ενταύθα χρόνος Ιπιθυμία Ο 1.7; 5.18, 19
Μ 6.23 έπιμέμφομαι Μ 6.18
εντελέχεια C 6.22 έπίνοια Ο 2.5
εντεύθεν C 3.9 έπιξέω C 37.29
εντολή C 21.23 έπιορκία C 2.14
έντυγχάνω: έντυγχάνειν C 35.22; 36.35, έπίπνοια C 37.2, 30, 31, 41; 38.23. - ή
37. — έντι/γχάνων C 2.24. — εντυχεΐν C θεία έπίπνοια C 12.17; 38.35
35.4. - εντυχών C 11.17; 13.2; 14.11; έπισκεπάζω Μ 6.20
26.10; 27.36; 29.13; 31.2; 37.20 έπίσταμαι C 21.12; 25.41
ενωτικός C 4.9 (φιλία) έπιστατέω Ο 5.6
έξ C 37.7 έπιτείνομαι: ή έπιτεταμένη λύσσα Ο 1.7
έπιτέμνω C 9.29
εξαγορεύω C 37.6, 17
επιτυγχάνω C 35.8
έξειμι: έξεστιν C 2.40; 3.2; 13.28
έπιχειρέω C 4.16; 22.6
έξερπύζω Ο 5.16
έπομαι C 1.20; 32.5, 30; 33.11
εξέρχομαι: έξήλθον C 21.21
έπος C 17.4 - έπη C 2.24; 37.33, 40
εξετάζω C 1.16; 5.9; 34.1
έπτά C 13.11 (στάδια); 32.17 (πνεύματα)
έξέτασις C 1.7
Ιπταβόειος Ο 1.22 (σάκος)
έξήκοντα Μ 2.31
έράω C 2.15. — ό έρώμενος Ο <2.21)
έξης C 4.1
έργάζομαι Ο 5.3
έξουσία C 17.1; 22.29; 23.20; 24.7; 37.29
έργον C 13.37; 17.19; 36.43. Μ 1.7. - έργα
έξωθεν: οί έξωθεν (της ήμετέρας θεοσεβείας)
C 35.24; 37.21. Μ 6.18. Ο 2.1 (Hes.); 2.26
C 10.1; 11.18; 14.2; 25.34; 34.11. - αί
Ιρευνάω C 14.6
έξωθεν ίστορίαι C 12.13; 13.2; 35.2. - ή έρημος Ο 2.9
εξωθεν άνάγκη C 23.21 εριστικός: έριστικώς C 8.12
έοικα C 20.1; 23.15; 25.21; 34.6. - εικός έρμηνεία C 13.13, 16, 20
έστιν C 13.23; 23.19; 35.16. - εΐκότως C έρμηνεύω C 13.9, 10, 12; 25.35
5.43 έρομαι C 11.11. Ο 2.21
επαγγέλλομαι C 1.15; 23.12, 17; 35.21; έρπετόν Ο 3.8; 5.17
36.6, 21. Ο 2.19 έρχομαι: έλθετε Ο 5.1, 14
επάγω C 21.24. Μ 6.12 ερώ: είρηκε C 2.30. — εϊρηκέναι C 11.13;
έπαινέω C 37.22 20.20; 23.3, 8; 24.27; 37.45. - είρηκώς C
έπαινος C 7.24 5.34; 7.5; 17.6; 20.18; 23.10; 24.5; 25.2, 10,
έπανατρέχω: έπαναδραμεΐν Μ 6.2 17; 29.7; 36.41. - είρηται C 4.16; 25.33. -
έπανέρχομαι C 10.16; 12.23; 13.22 είρήσβαι C 22.18; 24.20; 30.6; 33.14; 34.6;
έπαοιδός Ο 5.16 36.7. - είρημένος C 24.19, 25; 25.27;
έπειτα C 2.9; 13.5 28.24. τό είρημένον C 22.4; 24.21; 25.26,
επηρεάζω C 35.26 36. τά είρημένα C 14.7; 22.2, 12; 23.12;

Authenticated
Index Verborum 149
25.3; 28.67; 29.5; 31.3; 32.21; <34.13); ζητέω C 14.6; 32.9. Ο 2.9
36.44; 37.31, 42; 38.4. O 4.10 ζήτησις C 32.28
ερως O 2.16; 3.12 ζ ώ : τ ό ζήν Μ 6.23
Ιρωτικός C 2.29 (άκολασία) ζωή C 35.25 (αιώνιος)
έσθής O 2.28 ζωον C 5.37
έτερος C 4.1; 5.10 (θατέρω); 22.14, 28;
24.17; 27.31; 30.12; 32.4, 29. - ετεροι C
3.3; 5.8; 7.16, 22; 11.5; 13.28, 30. Ο Η
4.10. - έτέρως C 38.33
ετι C 4.3; 9.21; 13.26, 40; 21.24; 32.28; ήγεμών C 9.12
38.12. O 4.6 - ετι και vüv C 13.32, 36 ήγέομαι = duco C 9.17. — = existimo C 8.4;
ετος C 9.29 11.10; 22.3; 36.28; 38.19. M 6.5, 9. O 4.8
εΰ C 12.24 (μόλα); εΰ φρονεϊν C 20.15; ήγήτωρ O 3.1
36.28 ήδη O 1.10; 5.6
ευγένεια Ο 5.5 ήδομαι O 3.13
εύγλωττία C 36.29, 32
ήδύς C 36.31 (βλάβη). - ήδέως C 5.6
ευδία Ο <5.8)
ήκω C 35.1
εϋδιος Ο 5.20 (ψυχή)
ήλικιώτις C 23.18
εύδοκέω Ο 1.8
ήλιος C 28.25
εύδοκιμέω C 38.2
ήμερα C 33.5, 6, 9 (VT), 10, 11. - Ήμέραι
εΰθυνα Μ 6.24 (εύθυναι)
O 2.1 (Hesiod.)
εϋθύτης Μ 4.2
ήμέτερος: ημέτεροι πρόγονοι C 1.12;
εύλογος Μ 6.16
εύμορφία Ο 5.4 8.4. — ή ήμετέρα θεοσέβεια C 10.1;
εύπορέω Μ 2.26 13.36. — ή ήμετέρα θρησκεία C 9.6; 10.21;
εΰρεσις C 36.1 11.18
ευρίσκω: εϋρήσω C 12.32; 22.16; 26.2; Ηνίοχος Μ 5.3 (Menand.)

28.53; 34.3. - εύρου C 5.11; 28.63; 32.3. Ο ήπαρ C 28.6, 7
1.2. — ευρίσκομαι: εύρήσθαι C 12.22. — ήρως Ο 1.15; 3.19; 5.3
ευρεθείς C 12.30; 25.46 ήττάομαι Ο 1.23; 3.12
εύχή C 25.3
εύχομαι C 1.1
Υφίσταμαι: οΐ Ιφεστώτες ύπηρέται C 13.14 Θ
έχθρα Ο 1.12
εχθρός C 25.41; 28.60 (diabolus); 32.6. O θάνατος C 30.23. Ο 2.22
4.8 θάπτομαι C 27.4
εχω trans.: εχειν C 3.3. 27.35; 28.7; 34.2; θαύμα C 37.10
35.17. M 1.20. - εχων C 20.19; 22.9, 13; θαυμάζω C 26.1; 37.22. - θαυμάζομαι C
27.32. M 1.18; 6.6 - εΤχεν C 37.29. - 34.11
εξω C 25.7. M 6.16. - εσχον M 1.12. - θαυμαστός C 6.1 (σοφοί)
έσχηκεναι C 2.6. — εσχηκώς C 3.25; θεάομαι C 37.8
21.29. — = possum M 3.3. — intrans.: θεϊκός Μ 6.17 (τολμήματα)
καλώς εχειν C 1.8, 15. ούτως εχει C 15.43; θείος C 1.14 (γνώσις); 3.5 (πράγματα);
19.6. - εχομαι C 35.13
8.12 (Πνεύμα), 13 (πλήκτρον), 21 (διδασ-
καλία); 10.17 (δωρεά); 12.17 et 38.35 (έπί-
Ζ πνοια); 13.20 (δύναμις); 15.36 (προφη-
τεΐαι); <25.4) (φιλανθρωπία); 28.61
ζήλος, ό Ο 2.17. τ ό ζήλος Ο 3.16 (γραφαί). Μ 6.14 (πράξεις). Ο 5.7 (πρά-
ζηλόω C 17.2, 4 ξεις); 5.2 et 6 (Λόγος). — ή θεία ιστορία

Authenticated
150 Indices
C 9.3; 28.22; 30.21; 33.4; 34.3; 35.5. - ή θηλυκός: τό θηλυκόν Ο 2.23

θεία πρόνοια C 13.37; 14.8; 36.43. - τό θνητός C 6.22 (ψυχή); 20.11 (παν τό γενό-
θείον C 5.20; 25.5. Μ 3.2. - τ ά θεία C μενον); 25.11 (θεοί). Μ 1.11; 6.7. Ο 5.11
5.8; 8.9, 15; 11.4 θραύομαι C 4.6
θέλω C 25.28. Ο 1.24. Cf. έθέλω θρήνος C 28.18
θέμις: θέμις εστίν Ο 3.9 θρησκεία C 9.6; 10.21; 11.18; 38.10. Μ 1.2,
Θεογονία Ο 2.2 (Hesiod.) <5>, 20, 23
θεολογέω C 22.6 θρόνος C 37.16
θεολογία C 2.4; 3.11 θυγάτηρ C 2.14, 44; 10.5; 37.5. Ο 1.8
θεός: θεοί C 6.11; 14.16; 20.11; 21.<12>, 16 θΰμα Ο 1.17
bis. Μ 5.2; 6.9. Ο 3.18. - θεών C 2.4, 6, θυμίαμα Μ 4.1
10, 16, 23, 40, 43, 61, 70; 3.2, 8; 17.3, 10; θυμικός: τό θυμικόν C 6.18
20.7, 18; 21.<19>, 22, 27, 28; 22.24, 26; θυσία C 25.3. Ο 1.8
24.5 bis; 25.10, 16, 22; 38.10, 20, 23. -
θεοΐς C 23.2. - θεούς C 2.72, 73; 20.8, 13,
15; 21.17 bis, 22, 26; 24.9; 25.1, 11, 14;
I
34.7. M 2.31; 5.16, <17>. O 5.12. - θεός
= Ζεύς C 2.9; 28.66.
ίάομαι Μ 6.8
Θεός C 5.14, 17, 33; 6.3, 4, 9, 10; 10.13, 16;
ιδέα (Plato) C 6.9, 10; 30.2
11.22; 17.14; 19.11 (Pyth.); 20.22; 21.5, 6,
ίδιος C 4.15 (δόγμα); 7.6 (αρχή); 8.5 (φαν-
7, 12, 30; 24.16; 25.28, 37 (Plato); 28.25
τασία); 25.3; 34.11; 35.7. - ίδιοι C 13.13
(VT); 30.3 et 7 (VT). M 4.1. - θεοϋ C
<7.7); 8.8, 16; 10.23; 15.3, 35, 38; 16.3; Ιέρεια Μ 5.8 (Menand.)
17.12; 18.1; 19.3, 9; 20.2, 18, 19; 21.1, 19, ιερεύς C 9.32; 10.3; 12.24
20, 22; 22.2, 7; 24.15; 25.23, 26, 36; 26.2, ιερός: οί ιεροί προφήται C 32.2, 17;
8; 29.6; 30.9; 32.1, 4, 6; 34.4; 36.42, 44; 33.14. - 'ιεροί άνδρες C 35.23; 36.35; 38.27
38.6, 7, 13, 29, 34. M 1.10; 2.2, 15, 16, ¡κανός C 8.2 (άπόδειξις); 28.53 (μίμη-
<27), 52. - Θεώ C 1.2; 21.3; 22.12; 24.7; σις). - ίκανώς C 11.6; 12.11; 25.44; 28.11
34.7; 36.18. M 1.11. - Θεόν C 1.12, 20; ιοβόλος Ο 3.8 (έρπετόν)
5.20 (Ps.-Arist.); 6.7; 7.4; 11.15; 17.16; Ιππος Ο <3.6>
19.6; 20.12, 17, 20; 21.9, 34, 35; 22.3; ϊπτομαι Ο 3.4
24.19, 24; 26.3; 29.1; 31.11, 17; 36.23, 38; ισάριθμος C 13.12
38.31 ίσοδυναμέω C 24.17
ίσος Μ 6.5 (τάξις). - ίσως C 5.1; 23.1
θεοσέβεια C 1.9, 16, 18, 20; 2.1; 3.3; 4.12,
ισόχρονος C 23.18 (δύναμις)
18; 5.4, 5; 8.1; 9.9; 10.18; 11.3, 21; 13.34,
36; 14.10; 34.10; 35.6, 10, 24; 36.33, 39; ίστορέω C 9.18, 19, 22; 10.2, 6, 9; 12.11,
37.1; 38.2, 8, 34 15; 13.29; 14.13. Μ 2.16
θεοσεβέω C 25.24 ιστορία C 9.24, 25, 26, 31; 12.29; 14.12;
θεοσεβής C 11.12; 24.26; 31.15. - oi θεοσε- 28.19; 31.11; 36.30; 37.5 (Χαλδαϊκή). Μ
βεϊς = 'Εβραίοι C 11.21; 14.2 1.22 ("Ελληνική). — ή θεία ιστορία C
θεότευκτος O 1.16 (όπλα) 28.22; 30.21; 34.3. - ή Μωϋσέως ιστορία
θεότης C 24.9 C 12.13, 17; 14.15; 33.4; 34.4. - ΐστορίαι
θεοφιλής C 13.21. O 1.3 C 9.4 et 32.5 (θεϊαι); 9.7 (ύμέτεραι), 10
θεραπεία C 13.15 et 14 (Έλληνικαί), 15 (Apionis); 11.17;
θερμός: τά θερμά = thermae C 37.8 13.<1>, 5, 24; 25.44, 47; 30.30; 31.2 5 (των
θεωρητός C 4.5, 7 προφητών). Ο 3.19 (δραματουργοί);
θεωρία C 25.27; 29.5 (μυστική), 13; 31.15, 4.12. - αί εξωθεν ΐστορίαι C 12.13; 13.3;
16 35.2

Authenticated
Index Verborum 151
ιστοριογράφο; C 9.8,28; 10.7; 12.31; 28.12 κεϊμαι C 21.2. - κείμενος C 27.5. Μ 6.4
ίχνος C 13.25 κενός: τ ό κενόν C 4.5
κέντρον Ο 3.26
κεφαλή C 27.32, 34
Κ κήπος C 28.33
κηρός C 36.30
καθαιρέω: καθελεΐν Ο 2.3; 3.4, 6. — κ η ρ ύ τ τ ω C 15.3; 22.24. — κηρύττομαι C
καθηρήσθαι C 28.66 14.3; 32.4. Μ 6.22
καθαρός C 8.12. Ο 5.5 (ψυχή) κίβδηλος: τ ά κίβδηλα Μ 6.15
καθέζομαι C 37.16 κιθάρα C 8.14
καθείργνυμι: καθεΐρξαι Ο 2.5 κίνδυνος C 14.6
καθολικός Μ 1.15 (δόξα) κίνησις C 6.24; 7.20. Ο 4.2
καθόλου: ή καθόλου ψ υ χ ή C 7.5 κινητικός C 7.22 (άριθμός)
καινός: τ ό καινότατον Μ 6.9 κ λ έ π τ ω C 35.7 (τήν άλήθειαν). — κλέπτο-
καιρός C 35.1; 37.30. - εν καιρφ 11.11 μαι Ο 2.5
κακία Ο 1.19 κοινός C *6.19 (όρος). — κοινή Μ 1.22
κοινωνέω Μ 2.26, 53. Ο 5.1
κακός C 17.19. — κάκιστος C 28.64 ( π ρ δ -
κοινωνία Μ 6.2
ξις). — τ ό κακόν C 20.14, 17. τ ά κακά C
κομίζω C 12.20; 28.16
35.18. Ο 4.4; 5.21
κορυφαίος: κορυφαιότατος C 1.4; 2.71
κακούργος Μ 4.1
κοσμέομαι Ο 2.27
καλέω C 4.2; 5.24; 28.61. - καλέομαι C
κοσμοποιΐα C 28.23, 28
3.25; 37.7
κόσμος C 8.17; 28.27
κ α λ λ ω π ί ζ ω Μ 1.21. — καλλωπίζομαι Ο κράζω: κέκραγε C 6.21. Ο 4.12
2.28 κρατέω C 7.23
καλός: καλώς C 1.6, 7, 15; 4.15; 14.16; 22.4 κράτος C 24.8
καρπός C 28.34. Ο 3.7 κρείσσων: τ ά κρείσσονα Μ 6.3
καρποφορέω C 5.38 κρίνω C 7.23. — κρίνομαι C 27.30, 37
κ α τ α γ ι ν ώ σ κ ω C 25.7 κρίσις Μ 6.12. Ο 1.23. = ultimum iudicium
κατακυμβαλίζομαι Ο 3.12 C 1.12; 8.19; 14.3; 26.10; 27.2, 28. M 3.2
καταλαμβάνω Ο 2.20 κριτής M 6.24 ( = θεός)
καταλείπω C 27.33; 38.9 κτείνω O 3.8
κατασκευάζω C 13.4; 20.9; 22.30; 28.28, κτίσις C 8.17; 15.36, 38
52; 34.2, 7. Ο 5.11. — κατεσκευασμένος C κτίσμα C 30.15
37.36 κυλλός O 3.16
κατασκευή C 4.15 κύμβαλον O 2.27
καταστρέφω Ο 1.14 κυριολογέομαι C 21.1
κ α τ α τ ρ ί β ω Ο 2.13 κύριος C 20.22 (όνομα)
καταφέρομαι C 28.60 κύων Ο 3.4 (τρικάρηνος)
καταφεύγω C 3.7 κωλύω C 36.37
καταχράομαι Ο 2.12 κώνειον C 20.6; 25.40
κάτειμι C 8.13; 10.17; 32.1, 6.27 κωφός C 30.22 et 25 (γη)
κατέπεφνε Ο 3.2
κατέρχομαι C 5.13; 8.11; 35.10
Λ
κατέχω Ο 1.10
κατηγορέω C 20.5. — κατηγορέομαι C λ α γ χ ά ν ω : ελαχον C 11.14; 24.28. Ο 2.7
33.12 λαμβάνω: ελαβον C 4.6; 5.32; 28.15. Μ
κατηγορία Ο 4.10 1.2. Ο 3.10,15. λαβέσθαι Ο 2.3. - είληφα
κατοχή C 37.41 C 22.30; 29.3; 31.10; 33.6

Authenticated
152 Indices
λανθάνω C 14.11. O 2.5 λυσιτελέω C 1.4

λέγω: λέγει C 2.10, 23, 29, 43; 3.18, 20, λυσιτελής C 36.40
24; 4.5, 8; 5.14, 35; 6.11, 19; 7.4, 6, 8; λύσσα O 1.3, 7
15.26; 16.4; 19.8; 20.12; 22.19; 25.15, 45; λυσσώδης O 4.5 (μίξεις)
28.66; 30.7; 31.2; 32.19; 36.23. Μ 2.2; 5.3; λυτός C 23.16
6.11. - λέγοι C 13.34. - λέγειν C 2.3, 31;
3.1; 5.29; 12.23; 15.33; 20.*14, 17; 21.37;
25.12, 18, 24; 30.8. Ο 3.26. - λέγων C M
2.17, 62. 5.6, 11, 17, 40; 6.3, 9, 21; 7.25;
9.15; 11.9, 11; 12.24; 15.4, 40; 17.13, 17; μαθητός C 32.10
18.2; 19.4; 20.5; 21.5; 22.17; 23.7, 9; 24.2, μαίνομαι M 6.10
7, 11; 25.2, 17, 32; 26.12; 28.3; 29.2; 30.4, μάλα C 12.24 (εύ). - μάλλον Μ 1.6;
16, 21, 26; 31.8; 32.12; 33.9; 34.4; 35.7; 5.17. - μάλιστα C 13.28; 14.9; 37.29
36.4; 38.31. Μ 3.4. - λέξετε C 3.6. - μανθάνω: μανθάνειν C 2.5, 41, 44; 4.18;
ελεγον C 37.14, 37, 40. — λέγομαι C 7.13; 8.2; 11.17; 24.7; 34.10; 35.20; 36.38;
36.1. - λεγόμενος C 2.4; 28.19; 38.22. Μ 37.2; 38.34. - μάθετε Ο 5.2. - μαθεΐν C
6.14. τ ά λεγόμενα C 5.24. — τ ά λεχθέντα 35.25. - μαθών C 13.5; 22.1, 5; 24.15;
C 6.17; 20.9; 28.50 28.2, 26; 30.21; 33.1. Μ 1.24; 6.14. -
λειτουργία Μ 1.15 μεμάθηκα C 27.2; 28.10; 37.35. - με-
λείψανον C 37.36 μαθηκέναι C 3.4; 5.5; 9.33; 10.3; 13.34;
λέξις C 13.18, 24.17. - αϋταΤς λέξεσιν C 27.29; 28.13; 38.29. - μεμαθηκώς C 3.5;
9.34, 40; 13.18; 25.37; 27.6; 32.12; 37.23 5.7, 8; 11.4; 25.23; 26.10; 27.2; 29.3; 30.30;
λεπτός: λεπτότερος Ο *1.9 (ποιμήν) 31.1, 9; 32.16; 33.4, 14; 34.4
λέχος Ο 3.21 (Θυέστου) μανία Ο 1.23
λέων Ο 3.2 μαντεύομαι Ο 2.22
λήθη Μ 1.9 μαντικός: ή μαντική Ο 2.19
λήρος Ο 2.2 (θεογονία) μάνωσις C 3.24
λίθος C 37.10, 13, 16 μαρτυρέω C 12.21; 21.5; 36.4, 44. Μ 2.30;
λιμός C 10.11 4.2. — μαρτυρέομαι C 38.17
λογίζομαι Μ 6.16 μαρτυρία C 5.27; 9.3; 18.1; 27.36
λογικός: τ ο λογικόν C 6.18, 20 μαρτύρομαι C 5.40
λόγος = sermo, oratio, disputatio, liber. C in- μάρτυς C inscr.; 5.25, 29. M inscr.; 3.3
set.; 1.9; 4.14; 5.15; 8.11; 12.10; 20.8; 22.6; μάταιος M 5.2 (παράδοσις)
25.38, 39, 42; 26.11 bis, 29; 30.31; 32.4, 8, μάτην C 13.33; 23.15; 35.26
22; 35.6, 24; 37.22; 38.3. M 1.21. O 2.6, μάχη C 2.61; 17.21
13; 3.10. - = doctrina C 5.4; 6.16; 20.7; μεγαλειότης M 1.4
27.29, 32; 34.1; 36.45; 38.29, 30. M 2.1. - μεγαλόφωνος C 31.7 (Πλάτων)
= ratio C 4.5, 7. — Λόγος = 1Verbum Dei μεγαλώνυμος Ο 2.19 (Apollo)
C 15.35, 38, 42, 44, 45; 38.6. O 5.2, 6, 8, μέγας C 11.22. — τ ά μεγάλα C 3.5; 5.7;
15, 17 8.9; 11.4. - μέγιστος C 37.9, 10
λοιπός: oi λοιποί C 2.61; 10.19; 11.19; μέγεθος Μ 2.52 (Θεού)
14.12; 15.3; 24.9; 25.44; 26.8; 27.32; 34.12; μεθίσταμαι: μετέστη C 36.28
35.2; 36.8, 42. - λοιπόν adv. C 11.7; μεθύομαι Ο 3.22
35.22; 38.3. O 5.1 μέλλω C 20.21 ; 21.34, 37; 27.4. - ó μέλλων
λούομαι C 37.14 χρόνος C 25.30, 33. — ή μέλλουσα C 1.10
λυπέομαι C 36.27 et 8.18 (κρίσις); 38.24 (παρουσία). — τ ά
λύρα C 8.14 μέλλοντα C 14.1; 38.26
λύσις C 33.3 (Plato), 13 (ούρανοΟ) μελογράφος Μ 1.25

Authenticated
Index Verborum 153
μέμφομαι C 25.1, 15. O 4.9 · μονάς C 4.3; 19.4, 6, 7

μένω M 1.5 μονομαχία C 30.27
μερίζομαι C 7.18; 32.18, 19 μόνος C 7.23; 9.4; 12.16; 21.26; 22.11, 13;
μέρος C 15.37; 33.9; 37.1. - μέρη C 4.6; 24.28; 36.18; 38.35. Μ 1.11; 3.1. - εΤς και
37.5 μόνος Θεός C 15.3; 16.3; 17.12; 19.5; 20.1;
μέσο; C 36.16. - τό μέσον C 37.12; 38.14 21.4, 8; 22.3; 36.38. Μ 2.2, 16. - μόνον
μεταβάλλω C 28.23 adv. C 1.12, 14; 2.13, 71; 6.21; 7.11; 10.4;
μεταγινώσκω C 25.4 13.17; 14.2; 25.13, 29; 27.28; 28.1; 32.27;
μετάγω O 5.12 35.28. M 2.15; 6.21, 23
μεταδίδωμι C 12.20 μόριον C 6.20
μετανίσταμαι C 10.11 μορφή C 34.2, 6
μετανοέω C 35.16 (μετάνοιαν). M 2.32 μυέομαι M 2.15
μετάνοια C 25.7; 35.16 μϋθος C 3.1; 13.24. O 1.25; 2.9
μεταστέλλομαι C 13.9 μυθώδης: μυθωδώς C 3.2; 17.2
μεταφέρω C 28.11; 32.16. M 1.11 μυξωτήρες O 3.7
μετέρχομαι C 3.25 μύρον O 4.2
μετέχω C 10.4. M 5.1 μύαος: τα μύση Πελοτπδών Ο 3.21
μετοχή C 21.8, 18; 24.19; 25.27, 36 μυστικός C 29.5 (θεωρία). — μυστικώς C
μέτρον C 15.42, 43; 17.10. - μέτρα C 19.2; 21.9; 25.24, 35; 26.2
37.30, 33, 39, 43; 38.1, 3 μυχός Ο 5.17
μηδείς C 26.1; 36.11, 28. - μηδέν C 8.5;
9.6; 10.22; 11.20; 36.6, 9. Cf. ουδείς
Ν
μηδέπω C 25.45
μηκέτι C 21.22
ναός Ο 4.9. - νηός Ο 1.18
μήν C 33.5
νεΐκος C 4.9
μήτηρ O 3.27
νεκρός Ο 1.16
μικρόθυμος: τό μικρόθυμον Μ 1.10
νεκρόω Ο 3.3
μικρός C 13.13. — μικρόν adv. C 17.12;
Νεκυομαντεία C 28.3
29.11. - μικρω adv. C 15.43; 36.41. M
νέος C 12.2. Ο 3.17
1.17
νήττιος Ο 3.11
μιμέομαι C 36.33. M 6.15. O 4.7 νικάομαι Ο 1.16
μίμησις C 28.49, 53. M 6.18 νοέω C 22.10, 24; 31.15
μιμνήσκω: μέμνηται C 6.7; 9.12,14, 23, 40; νόημα C 7.8
16.2; 17.3; 21.8; 25.31; 30.15; 37.19. -
νοητός C 6.11 (θεοί); 30.12 (ουρανός). —
μεμνήσθαι C 17.10; 25.40. — μεμνημένος
τά νοητά C 19.7
C 21.13, 22; 28.64, 67; 33.11; 37.42. - νομή Μ 1.12
μνησθήναι C 9.39 νομίζω C 2.73; 11.20; 14.5; 26.8; 32.28;
μίξις O 4.5 33.14; <34.7>. - νομίζομαι C 1.11, 13;
μισάνθρωπος C 21.14 (δαίμων) 2.9; 4.11; 5.3; 7.12; 24.6; 35.3
μισέω O 4.1. — μισέομαι O 3.17. — Μι- νομοθέτης C 1.13; 9.1, 8, 39; 10.14; 12.31;
σούμενος Μ 5.16 (Menand.) 25.45
μνημεΐον Ο 1.4 νόμος C 14.13; 25.40, 43. Μ 1.24. Ο 2.24
μνήμη C 28.21; 30.16; 37.32 νόσος C 21.31
μνημονεύω C 12.31; 22.3; 32.20; 34.8 νους C 7.20; 22.25. Μ 1.18, 24. Ο 4.4
μοίρα Ο 2.7 νυμφικός Ο 1.17 (στολή)
μοιχεία Μ 6.12. Ο 2.25 νυν C 1.4, 18; 13.32, 36; 23.9, 11; 35.1. Ο
μοιχός Ο 2.14 3.24; 4.11. - νυνί C 1.5; 2.42; 11.11 ; 28.21 ;
μοναρχία C 17.22. M inscr. 34.9; 35.15, 16, 19

Authenticated
154 Indices
όνομα C 17.10; 20.22; 21.1 bis, 3, 7, 21, 27;

22.2; 25.40; 28.64; 29.3; 30.14; 32.4, 16;
ξενοκτόνος O 3.9 (Βούσιρις) 35.8, 26; 36.3. M 1.11, <13>; 5.2; 6.<14>,
ξέομαι: έξεσμένος C 37.9, 13, 15 19. 21. O 2.12
ξηραίνομαι C 5.39 ονομάζω C2.10; 6.22; 9.26; 15.35, 42; 21.4,
16; 22.26; 24.10; 25.39; 28.18, 65; 29.15;
30.11, 22; 32.2, 5, 7, 18, 28, 29; 33.10.
38.31. - ονομάζομαι C 28.20; 30.18;
0
32.29; 38.29
ονομασία C 28.65
όγκος C 35.12
όττηνίκα C 10.15; 20.21
οδύρομαι C 35.16
δττλον: δττλα O 1.16, 23; 2.27; *5.3
δθεν Ο 5.22, [22]
οπότε Μ 2.31
οΐδα C 2.3, 24; 30.20; 36.8; 37.6; 38.16. -
δπου Μ 6.5
είδέναι C 1.14; 5.7, 8; 6.13; 8.19; 11.5;
όπως C 32.27; 37.6
12.29; 36.6, 7, 8, 9, 10 (Plato), 20; 38.33.
M 1.7. - είδώς C 2.3; 3.5; 5.8; 7.13; 11.4; όράω C 4.11; 32.27. - έώρα C 37.20. -
13.8; 21.26, 30; 29.4; 35.27. - είσόμεθα C έωρακώς C 5.14; 13.26; 36.20, 23
όργανον C 8.14
5.10
όργή C 30.29
οίκειόομαι C 10.5
όργιάω Ο 2.28
οίκεΐος C 10.15. M 1.5; 3.3
όρθός C 20.19 (δόξα). - ή όρθή θεοσέβεια
οίκέομαι: ή οικουμένη C 38.22
C 36.33; 37.1; 38.34. - ορθώς C 5.9; 7.23;
οικίσκος C 13.12, 26
' 11.5; 22.24
οίκοδομέομαι C 13.12
όρμάω C 36.18. — όρμάομαι C 3.15; 11.19;
οίκος C 37.15, 16
20.14; 31.7; 34.1; 37.4
οΤμαι C 1.4, 10, 3.3; 4.18; 5.9, 12, 46; 7.13;
όρνις Ο 3.4
11.2, 16; 12.1, 6; 14.11; 20.15; 21.4, 16, 25,
όρος Ο 3.9
33; 22.25; 25.5, 7, 24, 33; 28.53; 29.14;
όρος C 5.16; *6.19; 23.13; 36.1. Ο 5.13
30.2, 5, 8, 17; 32.15; 34.8; 35.13; 36.11;
όσιος Ο 1.2
38.12, 28
όσιότης Ο 5.5
οίνοχοέω O 2.17
όσος C 25.23; 35.18
oíos: olóv τε C 38.34
ουδαμώς C 6.7; 23.9; 25.6; 28.64; 32.20;
οίστρώδης O 4.2 (κινήσεις)
38.33
όκνέω C 36.9
ουδείς: ουδεμία C 23.20. — ούδέν C 8.1;
ÓKVos C 36.36; 38.11 12.14; 21.1; 22.28; 25.6; 27.31; 29.4; 35.14,
όλίγος M 1.12. O *2.12
26. Ο 1.2. Cf. μηδείς
όλλυμι: ώλεσε O 3.3 ουδέποτε C 25.32 bis
όλος C 9.29, 31. — τα όλα = τό παν Μ οΰδέπω C 9.4; 12.28
1.19; 2.16; 6.5. - όλως C 7.22 οΰκοϋν C 3.8; 8.1; 11.5, 10. 16
όλοφύρομαι C 2.15 ουράνιος Μ 6.24 (δόξα). — τά ουράνια C
όμιλία C 13.15 8.15
όμοιομέρεια C 3.22 ουρανός C 6.8; 8.13; 15.35; 28.25 (VT), 52,
όμοιος Ο 4.8. — τό δμοιον Ο 2.4. έκ τοϋ 66; 30.1, 3, 7, 10, 11, 12 et 13 (VT); 31.2;
όμοίου τό δμοιον C 34.8. — τά δμοια Ο 33.1, 2 (Plato), 6, 8 (VT), 13
5.19. - όμοίως C 28.1, 2, 60; 30.1, 10, 14; οΰς C 36.30
32.16 ουσία: πυρώδης ουσία C 5.14, 17, 20;
όμοίωσις C 38.7 (VT) 31.11, 17; 36.23
όμολογέω C 32.7; 35.27; 36.6, 9, 14 οΰσιόομαι C 7.7

Authenticated
Index Verborum 155
ούτω(ς) C 5.7, 19, 25, 40; 6.11; 8.9; 9.13, παράδειγμα C 6.6 et 29.15 (Plato); 29.8 et
25, 34, 40; 11.4, 9, 13; 12.3; 14.5; 15.4, 26, 10 (VT)
29, 43; 16.4, 8, 12; 17.4, 17; 18.2; 19.6, 10, παράδεισος C 21.21, 25; 28.33, 50
15; 22.19; 23.9, 23; 24.17, 24, 27; 25.10, παραδίδωμι M 1.6. — παρέδοσαν C 14.4;
16, 18, 31, 37; 26.2, 4, 11; 27.6; 28.2, 24, 21.28. M 1.24
29, 35, 54, 68; 29.7, 11, 16; 30.2, 16; 31.3; παράδοξος C 11.20
32.8, 12, 18, 22; 33.2, 7, 13, 14; 34.6, 7; παράδοσις M 5.2 (ματαία)
36.9, 14, 24; 37.7, 17, 23, 45; 38.14. M παραίνεσις C 1.1
2.16, 52. O 5.16 παραινετικός C inscr. (λόγος)
οφείλω: ώφελον M 1.7 παραιτέομαι C 3.1
όφελος C 25.6 Παρακαταθήκη M 5.22 (Menand.)
δχλησις C 13.10 παρακοή C 21.25
όχλικός M 1.14 (συνήθεια) παρακούω C 21.20
όχλος Ο 2.11 παραλαμβάνω C 1.18; 5.4; 13.27; 37.11. -
οχυρός: άχυρου τείχος C 3.7. Ο 3.5 παραλαμβάνομαι M 5.16
παραλείπω M 1.7
παραλύομαι O 5.20
Π παραμυθέομαι C 2.44
παρανομία M 6.17
πάγκρυφος C 38.31 (θεός) παρασκευάζω C 10.18; 20.4; 28.28
πάθος: πάθη C 2.43. Ο 5.9, 18 παραυτά C 15.40; 30.4; 33.9
παιδεία Μ 6.22. Ο 1.5; 5.15 πάρειμι: ó παρών χρόνος C 35.19
παιδεραστία Ο 2.25 παρεισάγω M 2.30
παίδευσις C 10.4; 37.39; 38.3 παρεισδύω M 1.3
παιδεύω Ο 5.11. — παιδεύομαι Ο 1.24; παρέλκω C 12.5
5.2, 14 παρέρχομαι: ó παρεληλυθώς χρόνος C
παις C 2.17; 10.5. Ο 1.12; 2.3 25.30, 33
πάλαι C 37.21 παρέχω C 6.5; 8.3, 13, 21; 10.17; 13.39;
παλαιός C 3.9 « σ ο φ ο ί » ; 9.22 (άρχων), 33.7; 36.4. M 6.24
39 (νομοθέται); 12.15 (σύγγραμμα), 24 παρίημι: παρήκε C 20.16
(ιερεύς); 21.13 (άπάτη); 25.37 et 39 (λό- παρίστημι Μ 1.18; 3.3
γος, Plato), 43 (νόμος); 30.21 et 36.30 (Ισ- παρουσία C 28.17; 38.25 (Χριστού)
τορία); 36.36 (δεισιδαιμονία). — παλαιά παρρησία C 31.7
πλάνη C 1.19; 5.1; 9.5; 35.4, 11. - πα- παρωθέομαι C 35.12
λαιά Σίβυλλα C 16.1; 37.2; 38.21. - τό πας C 33.7, 10. πάντες C 3.24; 4.14; 9.7;
παλαιόν C 9.24, 26. Μ 1.19 14.2; 35.3; 36.45; 38.17. Μ 1.19, 22. Ο
παλαιότης C 25.42 1.5. - πάσα C 6.21; 9.2; 10.4; 11.7; 12.29;
πάλιν C 16.12; 29.8. Μ 3.15; 4.3, 29; 5.16, 13.10, 14, 21; 15.36, 38; 20.13; 23.12, 21;
62. Ο 2.11 35.11, 13; 38.22. Ο 1.9, 25. πασαι C
παλινωδία C 36.40 12.12, - παν C 7.8; 20.11; 23.8, 10; 37.10.
πανήγυρις Ο 4.1 Ο 5.18. — τό πάν = universum C 3.18;
πανταχόθεν C 12.12; 13.4; 38.33 6.3; 7.3. - πάντα C 5.37, 38; 6.4; 8.19;
παντελής: τό παντελές Μ 1.21 10.2; 37.33, 37; 38.25. M 1.3, 20. - τά
πάντη C 33.11 πάντα C 3.14 bis, 16, 17, 18, 19, 20, 21
παντοκράτωρ C 38.13 (Θεός) bis, 22; 5.34, 36 bis
πάντως C 3.6; 11.8; 14.11; 24.14 π ά σ χ ω C 2.41. O 2.4
πάνυ Μ 1.23 πατήρ C 2.10; 11.1; 21.29. O 2.3, 6
παραγίνομαι C 32.11 πατραλφας O 2.24

Authenticated
156 Indices
πάτριο;: τά ττάτρια C 13.27; 37.11 πλησμονή Ο 4.1

πατρίς C 13.22 πνεύμα: Πνεύμα = Spiritus sanctus C 8.13;
παύω C 28.17. - παύομαι C 25.4; 37.31 32.2, 5, 7, 15, 17, 19, 21, 30; 35.10. -
bis, 41 πνεύματα C 32.17
πεδίον C 28.20 πνέω O 3.7
πείθω C 4.19; 24.16. - πείθομαι C 11.2; πόθεν C 31.1, 9,10; 33.1,12; 34.1. - ποθέν
21.20, 26; 26.1; 35.1; 36.35, 41, [42]; 38.11, C 29.2
17, 20. O 1.25 ποθέω C 19.10
πείρα C 1.8 ποιέω C 22.29; 36.12. O 5.10, 11. -
πειράομαι C 8.7; 9.4 έποίησα M 5.22. O 2.18; 3.14; 5.16. -
πέμπτος C 5.18 (σώμα); 36.24 (στοιχεϊον, πεποίηκα C 23.20; 24.2; 28.33. - ποιέ-
Aristot.) ομαι: το ποιούμενον C 22.29. — πεποίη-
πέντε Μ <2.31 > μαι C 28.65; 30.10, 16
περιγράφω Ο 4.4 ποίημα C 37.29
περίεργος Ο 4.2 ποίησις C 2.40; 17.1, 3, 4, 7, 9; 28.11, 23,
περιέρχομαι C 9.30 51 (τοΰ πύργου), 68. Μ 1.22
περιηγητής C 37.34 ποιητής = poeta C 2.62; 17.1, 22; 24.17;
περίθεσις Ο 4.3 25.7; 28.21, 54 bis, 63, 65. M 6.10. -
περικρατέω Μ 1.10 ποιηταί C 1.14; 2.2, 3, 5, 71; 3.1, 8, 10;
περιλαμβάνομαι C 6.20 9.7; 11.8; 12.30; 37.28. M 1.25. O 1.3; 4.11 ;
περιπίπτω C 25.16 5.10. - = Creator C 6.4; 20.17; 22.25, 28.
περιρρέω Ο 5.21 M 2.16
περιττός C 25.31 (χρόνος). — περισσός Μ ποιητικός C 15.42 et 38.1 (μέτρον)
1.5 (εθος) ποικίλος C 20.7 (λόγος)
πή C 17.13, 16 ποιμήν O 1.10
πηδάω Ο 1.14; 3.9 πολεμέομαι O 5.9 (ψυχή)
πηρόομαι Ο *4.4 πόλεμος C 2.13; 17.20; 27.3. O 1.10
πιθανός C 4.14 (λόγοι). — πιθανώς C 35.6 πόλις C 13.11; 37.7, 8, 34
πινόομαι: πεπινωμέναι ζήσεις Μ 6.19 πολιτεία (Plato) C 5.22; 24.1; 26. 11, 29
πιστευτικός: πιστευτικώς C 35.7 πολλάκις C 1.7; 2.10; 11.3; 29.15; 36.12
πιστεύω C 2.71, 73; 9.5; 13.21; 21.17. - πολλαχή O 2.14
πιστεύομαι C 36.25 πολλαχοϋ C 37.39
πίστις C 38.11 πόλος M 1.9
πλανάομαι C 7.24 πολυθεότης C 15.1; 17.2; 21.30; 23.1, 6;
πλάνη C 1.3, 19; 5.2; 9.5; 11.1; 14.4; 35.4, 25.21; 36.33, 39, 45
12, 15, 22. Μ 1.6 πολυκοιρανίη (Horn.) C 17.18, 19
πλάσις: πλάσις άνθρωπου C 8.17; 30.16, πολύκρανος O 3.3 (ύδρα)
30; 38.11 πολύς M 1.4. - πολλοί C 2.43; 24.6;
π λ ά τ τ ω C 3.1; 13.24; 27.3; 30.16 (VT), 19, 36.32; 37.18; 38.16. o¡ πολλοί M 1.6, 12,
20; 38.7 24. - πολλή C 9.30; 10.6; 22.26; 25.27;
πλήθος C 10.15; 17.17, 20. O 2.13 31.7, 15; 36.27. - πολύ O 2.13. πολλά C
πλήκτρον C 8.14 (θεΤον) 3.2; 5.29; 13.22; 14.8; 21.2; 28.10, 22; 32.8.
πλημμελέω C 5.20 τά πολλά C 30.15. - πολλώ adv. C 3.10;
πλημμελής C 1.5; 35.14 8.5; 9.8; 12.12; 19.7; 35.2. - πλείονες C
πλήν C 38.1 12.5; 13.30; 16.2; 17.3. - τά πλείστα C
πλήρης C 11.7; 28.34 9.31
πληρόω C 13.5, 13; 37.31. — πληρόομαι πονηρία M 1.12
C 37.13, 21 πορνικός: το πορνικόν Ο 2.23

Authenticated
Index Verborum 157
πόρρω C 3.2 προσέχω C 5.44; 14.4; 22.25; 31.16; 38.4,

πόσος C 38.4 12. - προσέσχον C 15.37; 21.12
ποταμός O 1.14 προσηγορία C 28.62
ποτέ C 7.3, 4; 11.13; 25.11 bis 14, 15; 32.9 προσήκω: προσήκει C 2.62; 3.9; 6.13;
πότερον C 32.9, 28 12.14, 29; 13.32, 42; 20.15; 22.12, 16;
που C 14.12; 15.26; 16.8, 12; 24.14, 17; 32.29; 38.33. - προσήκουσα C 29.13;
30.23, 26 31.16
πούς C 27.33, 35. O 3.17 πρόσθεν C 15.43; 36.41. Μ 1.17
πράγμα C 37.10. — πράγματα C 1.7; 3.5; προσνέμω Μ 4.2
6.12; 11.2; 21.2; 35.25; 36.19; 38.2 προσποιέομαι C 36.8, 11
πρδξις C 12.16; 28.64. - πράξει? C 10.7, προστάττω C 13.9, 10, 14, 23; 21.37
9; 12.12. M 3.2. - θεΐαι πράξεις M 6.14; προστίθημι C 7.4; 18.1
O 5.7 πρόστιμον Ο 2.25
πρέπω: πρέπον M 1.11 (όνομα) προσφέρομαι Μ 4.1
πρεσβεία C 24.2 πρόσωπον C 34.4
πρέσβυς: πρεσβύτατος C 5.34; 9.8; 35.2; πρότερος C 1.3 et 11.1 (πλάνη); 23.13. -
38.27 πρότερον adv. C 1.6, 17; 3.4; 7.5, 6, 9;
πρεσβύτης Ο 3.16 9.2; 11.4, 8, 10; 14.16; 21.7, 11; 23.8, 10
προαγορεύω C 38.6 (τό πρ.), 11; 30.14, 17; 32.9; 36.39
προτίθεμαι: πρΰθετο C 10.13; 11.22; 17.4,
προάγω: τά προάγοντα C 25.44. — προ-
20
άγομαι C 34.9
προαιρέομαι: προείλοντο C 10.8; 35.19; πρότιμος: προτιμότερος C 1.10; 4.16;
36.41. - προήρηνται C 1.10; 7.3, 17, 19, •36.28; 38.19
προϋπάρχω C 12.17; 21.3; 29.14; 30.5, 8,
25; 25.6, 24; 35.11; 36.33
18, 19
προαναφωνέω C 26.11; 38.26
πρόφασις C 5.32; 6.5; 10.6, 11; 13.38; 29.2;
προαποφαίνομαι C 20.11
31.10
πρόγονος: πρόγονοι C 1.3, 5, 12, 18, 20;
προφητεία C 15.37; 26.10; 36.23, 36, 37;
9.5; 10.10; 11.21; 14.3, 10; 21.13; 35.4, 14,
37.30; 38.27
22; 36.36; 37.12, 38; 38.8, <17>
προφήτης C 9.1; 12.16; 28.50, 67; 30.12;
προγύμνασμα C 38.27
31.3. - προφήται C 1.13; 10.19; 11.20,
προέρχομαι C 9.39
23; 13.1; 20.2; 21.5; 25.23; 26.3, 8; 27.1,
προερώ: προειρημένος C 4.14; 5.2; 10.6; 29, 35; 28.22; 31.2, 10; 32.2, 5, 15, 17, 21,
11.6; 36.31; 37.21 30; 33.14; 34.12; 35.2, 5; 36.44; 37.3; 38.34
προέχω Ο 1.5 προφητικός C 10.17 (δωρεά)
προηγέομαι C 6.24 πρόχειρος: προχείρως C 13.31
προΐσχομαι C 36.32 πρώτος C 1.5; 2.9; 3.9, 12; 5.31; 6.9, 10;
πρόκΕΐμαι C 1.9 9.1, 9, 33, 40; 10.16, 18; 11.22; 12.16, 20,
προκηρύττω C 1.12 21; 15.1; 21.13, 34, 35; 24.7; 25.43, 44;
πρόκλησις C 30.27 26.11, 29; 28.49; 36.34. Μ 2.1. - πρώτη
προκομίζω C 13.38. — προκομίζομαι C C 5.32; 6.4, 8; 9.14, 32; 21.23, 28; 28.61;
13.40 33.6. — πρώτον C 17.4; 36.38. — πρώτον
προλαμβάνω C 8.5 adv. C 1.15; 2.6; 5.6, 37; 17.11; 21.32;
πρόνοια: ή θεία πρόνοια C 13.37; 14.8; 28.23; *34.2. Μ 3.3. Ο 5.18. - πρώτιστα
36.43 adv. Ο 1.6
προοράομαι C 14.1 πτερόομαι Ο 2.15; 3.24
προσάπτω Μ 6.2 τττηνός C 31.1 et 8 (άρμα, Plato)
προσδέομαι C 22.28 πυκνότης C 3.23

Authenticated
158 Indices
ττυνθάυομαι C 5.6; 24.26 σιγάω Ο 2.22

ττΟρ C 3.20 bis, 21; 4.8, 13; 7.19. O 2.10; σκηνή C 18.1. - (VT) C 29.6, 8, 9, 16
3.7; 5.9 σκήπτρον O 2.3
πυρά C 27.4. O 3.14 σκοττέω C 7.2; 12.1; 20.16; 22.15; 28.63;
πύργος C 28.51 32.3
πυρώδης: οΟσία C 5.14, 17, 20; 31.10, 17; σκύβαλον O 3.5
36.23 σοφία O 5.1. - σοφίη C 11.14; 24.28
πώποτε C 24.26 σοφός C 13.7 (άνδρες); 36.7 (Σωκράτης). —
πώς C 3.4; 4.17; 5.43; 23.13; 24.1; 25.1, 7; oí σοφοί C 1.13; 3.6, <9>; 4.11; <5.35>;
27.32; 36.2, 6 6.1; 7.12; 9.7; 12.22; 13.29; 35.3; 36.3. Μ
<1.23). - σοφώτατος C 9.21; 10.7; 12.22
(Σόλων); 36.3 et 5 (Σωκράτης)
Ρ σπονδή Μ 4.1
σπουδάζομαι: ό έσπουδασμένος λόγος C
£άδιος: (ίιάδιόν Ιστιν C 5.11; 6.2; 12.12; 22.5
20.9; 21.24. - ^αδίως C 12.4; 25.10, 17; σπουδή C 10.6; 36.14
37.1 στάδιον C 13.11
Ι^αδιουργέω M 1.10 στασιάζω C 4.19; 7.12, 19; 35.28
ραδιουργία C 13.38 στάσις C 8.3; 17.21
φαψωδία O 1.25 στέλεχος Ο 3.7
φέω C 7.21 στέμμα Ο 2.28
ρήμα C 28.49; 35.8 στερέωμα C 30.11
|!>ήσις C 25.27; 36.13. M 6.19 στέφανος Ο 4.3
^ητός: τα |5ητά C 2.30; 22.23; 28.68; 29.4, στοιχεΐον C 4.3, 8; 36.24 (πέμπτον)
14; 31.3, 16; 33.12 στολή C 37.14. Ο 1.17
ρήτωρ C 12.9, 31. O 5.11 στόμα C 8.16
ξύομαι O 1.9 στοχάζομαι C 5.36, 40
στράτευμα C 2.13
στρατηγός C 10.14; 21.33. Ο 5.4 (Λόγος)
Σ στρεπτός: στρεπτοί οι θεοί C 24.3; 25.1,
9
σάκος Ο 1.22 στωμύλος Μ 6.19 (ρήσεις)
σάλπιγξ Ο 5.8 σύγγραμμα C 12.15, 32; 34.13
σαφής: σαφής και φανερά C 28.49 συγγραφεύς C 37.19
(μίμησις). — σαφεστέρα C 19.9 (άπόδει- συγγράφω Ο 2.1
ξις). - σαφώς C 5.12; 7.14; 12.9; 25.42; συγχωρέω C 15.44
29.5; 32.15, 21. σαφώς και φανερώς C 1.19; συζυγία Μ 1.1; 6.2
5.16; 13.42; 17.12; 22.16; 24.15; 25.39; συλάω Ο 4.8
27.1; 37.27; 38.6, 26, 31 συλλαβή C 25.29
σβεστικός Ο 5.10 (διδασκαλία) συμβαίνω: συμβαίνει C 12.13, 30; 13.6, 12;
σεβάζομαι C 11.15; 24.29 16.3; 17.22; 37.8; 38.16, 22. - συνέβη C
σέβομαι Ο 4.8 11.12; 24.27. - τά συμβεβηκότα C 20.3;
σειρά C 24.8 (χρυσή) 35.18
σελήνη C 28.25 σύμβολον C 19.2
σεμνός Ο 2.16 ("Ηρα), 27 συμμετρία C 4.2
σημαίνω C 9.24; 12.16; 17.5, 16; 24.<18>, συμφέρω C 2.2. — τά συμφέροντα C 35.13
24, 25; 25.25, 28, 42; 29.16; 33.10 συμφωνέω C 5.11; 6.2, 16; 7.17
σημεΐον = stadium C 37.7 συμφωνία C 13.16, 19

Authenticated
Index Verborum 159
σύμφωνο?: συμφώνως C 8.20 τέλειος C 5.5 (θεοσέβεια). Μ 5.1 (όνο-

συνάγω C 13.4 μα). — τελειότατος C 5.3
συναγωγή C 13.33, 39 τελειόω Μ 6.23 (χρόνον)
συνάπτω C 15.40; 30.4; 33.9 τελετή Μ 1.15
σύνειμι C 12.10 τελευταίος C 36.12
συνεργό? O 1.8 τελευτάω C 3.21
σύνεσις M 1.1; 6.1, 3 τελευτή C 1.11; 35.17
συνέχομαι: τά συνεχόμενα Μ *1.8 τελέω Μ 1.15
συνήθεια Μ 1.14 τέλος C 32.22. Μ 1.26; 3.13, 15
σύνθεμα Ο 1.3 τέμενος C 28.19
σύνθετος C 4.3 τεσσαράκοντα C 9.31 (βιβλία)
σύνθημα Ο 5.7 τέσσαρες C 7.4 (άρχαί); 32.19 (άρεταί). —
σύνταξις Μ 2.1 τέσσαρα C 4.8 (στοιχεία)
συντελέομαι Μ 3.1 τέταρτος C 9.15 (βίβλος)
συντίθεμαι Ο 2.2 τέχνη C 8.11 et 35.6 (λόγων)
σύντομος C 5.15 (ôpos) τέως C 36.37
συντρέχω C 9.18 τηλικοΰτος Ο 3.11
σύρω C 30.23 τηνικαύτα C 8.11; 10.17; 28.52 (τό την.);
σύστασις C 33.6 29.4; 37.39
σφάλλομαι C 14.4; 30.1 τίθημι C 21.3. Ο 3.16
σφόδρα C 6.1, 9; 9.22; 12.2; 16.1; 22.1; τίκτομαι C 10.3, 11
38.21 τιμάω C 10.13; 11.22. Ο 4.10
σχέσις C 17.5 τιμή C 13.21. Μ 1.14
σχετλιάζω C 2.15 τιμωρέομαι C 28.2
σχέτλιος Μ 6.11 τιμωρία C 21.24; 27.34; 28.8. Μ 4.2; 6.16
σχηματίζομαι: ó έσχηματισμένος λόγος C τιτρώσκομαι C 2.42
20.7 τοιούτος C 27.33. Μ 1.24; 3.11
σφζω C 28.33. - σφζομαι C 4.17; 13.6, τολμάω C 21.21; 36.34
26, 33, 37, 41; 37.34, 37; 38.16, 22 τόλμημα Μ 6.17
σώμα C 4.5; 5.18, 24; 27.30, 32, 36, 37; τόπος C 8.21; 37.9, 35
28.7, 8; 30.22, 24. Ο 5.4 τοσούτος Μ 3.10; 4.3
σωρός Ο 4.3 τραγικός Μ 5.91
Σωτήρ C 38.5, 24 τραγωδιογράφος Μ 5.24
σωτηρία C 36.29; 38.20. Μ 1.2; 6.3 τράχηλος Ο 5.21
τρεις C 6.3 et 7.3 (άρχαί); 25.30 (χρόνοι);
37.13 (δεξαμεναί)
Τ τρέπομαι C 11.9; 25.10, 17; 35.15; 38.10
τρέφω Μ 5.84. — τρέφομαι 5.38
ταμία? C 2.13 τριάκοντα C 9.29 (ετη)
τάξις Μ 1.9; 2.16 τριακόσιοι Μ 2.30
ταράττω Ο 1.9 τριέσπερος Ο 3.1 ("Ηρακλής)
ταύρος Ο 2.15; 3.6 τρίζω Ο 3.24
ταχύς: θδττον adv. C 13.10 τρικάρηνος Ο 3.4 (κύων)
τειχίζομαι Ο 5.5 τριμερής C 6.18 (ψυχή)
τείχος C 3.7. Ο 3.5 τρίτος C 3.17; 29.1; 31.11
τέκνον Ο 2.9; 3.27; 4.7 τρόπος C 28.8; 32.11
τεκνοφαγέω Ο 2.4 τυγχάνω C 10.20; 13.15; 25.4; 28.62; 36.2

Authenticated
160 Indices
τύπος C 29.11 (VT). O 5.4 φακός C 37.36

τύπτομαι O 3.13 φανερός C 28.49 (μίμησις). — φανερώς C
32.29. σαφώς καί φανερώς C 1.19; 5.16;
13.42; 17.13; 22.16; 24.15; 25.39; 27.1;
Y 37.27; 38.6, 26, 31
φαντάζομαι C 33.13
ύγρός C 5.38 (γονή). — τό Oypóv C 38.39 φαντασία C 8.6; 21.28 et 38.20 (ψευδής)
ύδρα O 3.3 φαντασιώδης C 35.12 (ψόφος)
υδρεύομαι O 2.11 φάρμακον C 28.15, 16
ύδωρ C 2.6; 3.13 et 14; 4.8, 12; 5.35 bis, φάσκω C 12.19; 13.1, 31, 33; 37.12, 37
36; 7.22; 30.28 (Horn.); 37.14. O 3.10 φέρω C 12.3. Ο 1.22
υιός C 15.2. O 3.2 φεύγω C 36.31
ύλη C 5.34; 6.3, 4, 7; 7.4, 5; 20.12, 13, 14, φθαρτός C 6.20; 23.16. — π ά ν τό γενόμε-
15, 16; 22.30; 23.16, 18; 25.13; 29.1 νον φθαρτόν (Plato) C 7.9; 23.8, 11, 13
υμέτερος C 2.62 (ποιητής); 8.1 et 14.7 (δι- φθείρομαι C 3.17
δάσκαλοι); 9.6 (ιστορία). Ο 1.2 (εθη); 4.11 φθονέω Ο 3.16
(ποιηταί) φθόνος Ο 3.21
ύμνος C 38.13, 14, 16 φιλανθρωπία C 25.4
υπάρχω C 1.2; 3.18; 21.4; 38.6. Μ 1.19 φιλάνθρωπος Μ 1.6, 18 (φωνή)
ύπεναντίος C 7.1 φιλέομαι Ο 3.17
υπερβάλλω: υπερβάλλουσα C 10.13 (άρε- φιλία C 4.9
τή); 30.29 (οργή). — τό υπερβάλλον Μ φιλόθεος Μ 1.6, 17 (γνώμη)
1.4 φιλονεικέω C 7.18
υπερέχω: τά υπερέχοντα Μ 1.14 φιλονεικία C 1.3
υπέχω C 27.33; 28.8 φιλόνεικος: φιλονείκως C 8.12
υπηρέτης C 13.14 φίλος C 26.7 et 8 (θεού, Plato)
ύπογραφεύς C 37.42 φιλοσοφέω C 35.21 (φιλοσοφίαν)
ϋποδείκνυμι C 37.35 φιλοσοφία C 3.12, 26; 5.16, 31; 19.1; 35.21,
ύπόκειμαι: ή Οποκειμένη ύλη C 6.4. τα 26; 36.1, 2
υποκείμενα πράγματα C 21.2 φιλόσοφος C inscr.; 1.14; 3.6; 5.3; 7.16; 9.8;
ύπολαμβάνω C 9.12. Ο 1.1 11.6, 8; 12.2, 21, 31; 25.8; 38.29. M inscr.
ϋπομιμνήσκω C 2.11, 30, 42, 62; 15.4; 16.4. O 5.10
Μ 1.7. — ύπομιμνήσκομαι C 2.61 φίλτρον: φίλτρα Ο 1.17
ϋ/ς Ο 3.3 (άγριος) φόβος C 20.6; 25.40
ύστερος: ύστερον adv. C 7.6, 7, 9; 12.21, φοιτάω Ο 1.5
29; 14.15; 15.3; 17.12; 20.11; 29.11; 30.19; φονεύω Ο 3.21
32.11; 36.40. - ύστατος C 36.17 (φωνή) φόνος Ο 3.26; 5.3
υφίσταμαι: ϋπέστην Μ 1.17 φράζω Μ 1.21; 2.26, 52
ύψηλός C 37.16 (βήμα) φράσις C 35.23; 36.26
ύψος Ο 2.9 φράττομαι C 36.30
φρονέω C 7.1; 19.4. — εύ φρονούντες C
20.15; 36.28
Φ φρόνησις Ο 1.20, 21
φρύαγμα Ο 5.5
φαίνομαι C 1.6; 4.20; 6.2; 7.24; 19.4; 20.18, φυγαδευτήριον Ο 5.9
19; 22.12; 25.22; 29.3; 30.2; 32.16. Μ φυγαδεύω Ο 5.16
2.32. - φανήσεται C 5.10, 30; 6.15. Μ φυλάττω C 21.23 bis
6.6 - έφάνην C 11.7; 13.42; 21.32, 35 bis φύομαι Ο 5.18

Authenticated
Index Verborum 161
φυσικός C 3.12 et 25 (φιλοσοφία) χρόνος C 12.3, 11; 25.<29>, 32, 33; 33.1, 2
φύσις C 36.26. M 1.1 (άνθρωπίνη). - (Plato), 5, 7,10 bis. M 1.5; 6.23. - χρόνοι
φύσει C 8.9; 32.10, 13 (Plato) C 1.17; 8.4, 21; 9.2, 11; 12.1, 4, 8
φυτόν C 5.38 χρύσεος O 3.7 (καρπός). — χρυσή 'Αφρο-
φωλεός O 5.16 δίτη C 28.18, 19, 20. - χρυσή σειρά C
φωνή C 36.18. M 1.18; 2.2; 6.21. O 3.10 24.8
χρυσός Ο 2.15
χώρα C 10.5, 16
Χ χωρισμός Ο 1.2
χωριστός C 29.14 (είδος)
χαλκός C 37.36
χαρίζομαι C 23.15
Ψ
χάρις: χάριν praep. C 28.21; 34.8
χε(ρ C 27.33, 34
ψευδής C 21.28 et 38.20 (φαντασία)
χειρόομαι O 1.15
ψευδολογία C 23.10
χιτών O 3.14
ψεύδομαι C 23.11. 0 2.20
χορηγία M 5.84
ψευδώνυμος C 1.17 (θεοσέβεια); 35.20
χράομαι C 4.15; 5.29; 8.15; 12.5; 13.18;
(φιλοσοφία)
24.19; 25.47; 28.16; 35.9. M 1.17, 18, 19,
ψεύστης C 5.22 (Όμηρος); 21.29 (πατήρ)
22. O 4.5
ψιλός Ο 4.11 (κατηγορία)
χρή M 6.20
ψόφος C 35.12
χρήσιμος C 1.6. — τό χρήσιμον C 25.2
χρησμός C 16.3; 24.25; 37.2, 6, 11, 17, 20, ψυχή C 6.16, 19, 21; 7.5, 16, 18, 20; 8.18;
28, 38, 44; 38.23 21.31; 27.30, 34, 37; 28.7. Ο 5.5, 8, 9, 17,
χρησμωδέω C 37.35 20
χρησμωδός C 16.2; 37.18, 20, 22, 24
(Plato), 41, 44 Ω
χρηστήριον C 11.9, 12, 13, 16; <24.26>;
36.4; 38.13 ώραϊος Ο 3.17
χρΐσις Ο 4.3 ώφελέομαι C 14.11, 15

Authenticated

(Patristische Texte Und Studien 32) Miroslav Marcovich - Pseudo-Iustinus. Cohortatio Ad Graecos, de Monarchia, Oratio Ad Graecos-Walter de Gruyter (1990)

Caricato da

Informazioni sul documento

Titolo originale

Copyright

Formati disponibili

Condividi questo documento

Condividi o incorpora il documento

Opzioni di condivisione

Hai trovato utile questo documento?

Questo contenuto è inappropriato?

Copyright:

Formati disponibili

(Patristische Texte Und Studien 32) Miroslav Marcovich - Pseudo-Iustinus. Cohortatio Ad Graecos, de Monarchia, Oratio Ad Graecos-Walter de Gruyter (1990)

Caricato da

Copyright:

Formati disponibili

PSEUDO-IUSTINUS

COHORTATIO AD GRAECOS · DE MONARCHIA

WALTER DE GRUYTER · BERLIN · NEW YORK

WALTER DE GRUYTER · BERLIN · NEW YORK

Printed on acid free paper (ageing-resistant — pH 7, neutral)

Library of Congress Cataloging-in-Publication Data

Cohortatio ad Graecos ; De monarchia ; Oratio ad Graecos.

Deutsche Bibliothek Cataloguing in Publication Data

© Copyright 1990 by Walter de Gruyter & Co., D-1000 Berlin 30

The three Apologies attributed to Justin Martyr which are collected in

Urbana, October 1989 M.M.

Brought to you by | University of Warwick

Brought to you by | University of Warwick

' In his Patrologia, edited by J. A. Scherzer (Leipzig, Î670), p. 983.

Brought to you by | University of Warwick

published in A.D. 311/12, it follows that the Cohortatio must be anterior

About the person of the author we know nothing. Evidently, he

Brought to you by | University of Warwick

Much of this reading — particularly the poetry 14 — derives from

Brought to you by | University of Warwick

Here are some of the main characteristics of the Cohortatio.

Brought to you by | University of Warwick

24.2; 25.2) serves to our author as a sure p r o o f of the falsehood of their

Athenagoras Theophilus Cobortatio

(c) Plato as a disciple of Moses. Probably following the example of Tatian

Brought to you by | University of Warwick

Brought to you by | University of Warwick

Brought to you by | University of Warwick

w h o c o u l d n o t g o t o E g y p t t o be illuminated there? It is the D i v i n e

1 Apol. 44.9 — 10 Kai πάντα όσα περί

(e) Forgery. T h e a u t h o r reports (13.4) that h e had v i s i t e d t h e island

Brought to you by | University of Warwick

in the memory of the local inhabitants, as part of the national history

Brought to you by | University of Warwick

identification of this "man of great soul" with Moses, mentioned by

Brought to you by | University of Warwick

Exordium. Greek men, it is in your own interest to abandon the old 1

2—7 Religious speculations of Greek poets and philosophers are untrue

27 Cf. Puech, o.e., p . 2 4 5 f .

Brought to you by | University of Warwick

Brought to you by | University of Warwick

14—34 By divine providence, Orpheus, Homer, Pythagoras and Plato some-

Brought to you by | University of Warwick

Brought to you by | University of Warwick

Brought to you by | University of Warwick

Brought to you by | University of Warwick

However, the true religion is unaffected by faulty hexameters. Therefore, 38

Brought to you by | University of Warwick

m cod. Mutinensis Misc. graec. 126: a. S. 5.9 (previously III D 7),

Brought to you by | University of Warwick

r cod. Parisinus graec. 19, XVIth century, an apograph of p, used by

A Arethae codicis Parisini gr. 4 5 1 , a . D . 9 1 4 a Baane exarati, fol. 1 6 3 v — 1 8 7 v

Picus Mirandulanus Iustini philosophi et martyris admonitorius Gentium liber,

Brought to you by | University of Warwick

Stephanus TOY ΑΓΙΟΥ ΙΟΥΣΤΙΝΟΥ ΦΙΛΟΣΟΦΟΥ KAI MAP-

A cod. Parisini gr. 451 manus Baanis

Brought to you by | University of Warwick

ΙΟΥΣΤΙΝΟΥ ΦΙΛΟΣΟΦΟΥ ΚΑΙ ΜΑΡΤΥΡΟΣ α f. ι«·

'Αρχόμενο? της προς upas παραινέσεως, ώ άνδρες "Ελληνες, εύχομαι 1 1

c. 1 3 υμών addidi (cf. v. 5) 14 oí1 A, om. q

Brought to you by | University of Warwick

2 1 Τίνας τοίνυν, ώ άνδρες Έλληνες, της θεοσεβείας υμών διδασκάλους

Ώκεανόν τε, θεών γένεσιν, καί μητέρα Τηθύν.